TÀI CHÍNH CÔNG

1
VAI TRÒ CỦA TÀI CHÍNH CÔNG
TRONG NỀN KINH TẾ
1. Vai trò của tài chính công trong nền kinh tế thị
trường
2. Các công cụ chính sách của chính phủ dùng để
can thiệp nền kinh tế
3. Tác động của các can thiệp từ chính phủ
4. Lựa chọn hình thức can thiệp
5. Các vấn đề của khu vực công
6. Các vấn đề liên quan đến bảo hiểm xã hội, bảo
hiểm y tế và giáo dục
2
 BỐ N CÂ U HỎ I LỚ N CỦ A
TÀ I CHÍNH CÔ NG
 Khi nào Chính phủ nên can thiệp và o nền
kinh tế? (when)
 Bằng cách nào chính phủ có thể can thiệp
và o nền kinh tế? (how)
 Tá c độ ng củ a nhữ ng can thiệp đó đến nền
kinh tế là gì? (what)
 Tại sao chính phủ lạ i chọ n sự can thiệp
theo phương thứ c đó ? (why)
3
 VAI TRÒ CỦA TÀI CHÍNH CÔNG TRONG NỀN
KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

Khi nào Chính phủ nên can thiệp vào nền kinh tế?

 Thô ng thườ ng, thị trườ ng tư nhâ n cạ nh tranh cung

cấ p cá c đầ u ra rấ t “hiệu quả” cho nền kinh tế .
 Vậy có cầ n đến sự can thiệp củ a Chính phủ ?

 Nó i chung có 2 lý do để chính phủ can thiệp:

 Thấ t bạ i thị trườ ng

 Tá i phâ n phố i

4
 VAI TRÒ CỦA TÀI CHÍNH CÔNG TRONG NỀN
KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

Khi nào Chính phủ nên can thiệp vào nền kinh tế?
Thất bại thị trường là gì?

Thất bại thị trường dẫn đến kinh tế thị trường

không đạt mức hiệu quả.

5
 VAI TRÒ CỦA TÀI CHÍNH CÔNG TRONG NỀN
KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
THẤ T BẠ I THỊ TRƯỜ NG
 Trong mộ t thị trườ ng cụ thể, đầ u ra hiệu quả là ở đó đường
cung, đường cầu cắt nhau.

P Điểm nà y có hiệu quả khô ng? Tạ i sao?

$14 S =(MC)
$12

$10

$8

$6
D = (MB)

90 100 110 Q 6
VAI TRÒ CỦA TÀI CHÍNH CÔNG TRONG NỀN
KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
THẤT BẠ I THỊ TRƯỜ NG
 Ngoạ i tá c
 Thô ng tin bấ t câ n xứ ng
 Hà ng hó a cô ng
 Độ c quyền

7
VAI TRÒ CỦA TÀI CHÍNH CÔNG TRONG NỀN
KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
THẤT BẠ I THỊ TRƯỜ NG

8
VAI TRÒ CỦA TÀI CHÍNH CÔNG TRONG NỀN
KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
THẤT BẠ I THỊ TRƯỜ NG

9
VAI TRÒ CỦA TÀI CHÍNH CÔNG TRONG NỀN
KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
THẤT BẠ I THỊ TRƯỜ NG

10
11
VAI TRÒ CỦA TÀI CHÍNH CÔNG TRONG NỀN
KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
THẤT BẠ I THỊ TRƯỜ NG

12
VAI TRÒ CỦA TÀI CHÍNH CÔNG TRONG NỀN
KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
THẤT BẠ I THỊ TRƯỜ NG
 Hà ng hó a cô ng cộ ng
 Có 2 đặ c tính: Khô ng thể loạ i trừ và khô ng cạ nh tranh
trong tiêu dù ng
 Khu vự c tư khô ng thể cung cấp hàng hó a cô ng? Bắt buộ c
khu vự c cô ng đứ ng ra cung cấp hàng hó a cô ng?

13
THẢ O LUẬ N
 Cá c bạ n có thể cho ví dụ khá c về thấ t bạ i thị trườ ng?

14
 VAI TRÒ CỦA TÀI CHÍNH CÔNG TRONG NỀN
KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
Khi nào Chính phủ nên can thiệp vào nền kinh tế?
Tái phân phối thu nhập là gì?

 Chính phủ cầ n quan tâ m đến:

(i) quy mô chiếc bá nh kinh tế (hiệu quả kinh tế –
efficiency).
(ii)quy mô lá t bá nh mà mỗ i ngườ i nhậ n đượ c từ
chiếc bá nh kinh tế (cô ng bằ ng – equity). 15

• “Cô ng bằ ng” là mộ t từ rấ t nhạ y cả m!

VAI TRÒ CỦA TÀI CHÍNH CÔNG TRONG NỀN
KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
TÁ I PHÂ N PHỐ I THU NHẬ P
 Quy mô lá t bá nh mà mỗ i ngườ i nhậ n đượ c từ chiếc
bá nh kinh tế: Chính phủ phả i phâ n chia như thế nà o
để đả m bả o cô ng bằ ng xã hộ i?
 Ở khía cạ nh phâ n phố i, xã hộ i đá nh giá sự tă ng thêm 1 đồ ng
tiêu dù ng củ a ngườ i nghèo cao hơn 1 đồ ng tă ng thêm củ a
ngườ i già u.
 Ví dụ ?
 Nếu có thấ t bạ i thị trườ ng, chính phủ có thể tă ng quy
mô chiếc bá nh kinh tế. Ví dụ ?
 Thô ng thườ ng, việc tá i phâ n phố i sẽ là m giả m hiệu
quả kinh tế.
 Đánh đổ i giữ a hiệu quả và cô ng bằng. Tạ i sao? 16
CÁC CÔNG CỤ CHÍNH SÁCH CỦA CHÍNH PHỦ
DÙNG ĐỂ CAN THIỆP NỀN KINH TẾ

Chính phủ can thiệp như thế nào?

Đánh thuế /Trợ cấp cho khu vực tư.
Giới hạn/Quy định việc mua hoặc bán hàng
hóa.
Cung cấp công các hàng hóa công – dịch vụ
công.
Tài trợ cho tư nhân cung cấp hàng hóa.

17
CÁC CÔNG CỤ CHÍNH SÁCH CỦA CHÍNH PHỦ
DÙNG ĐỂ CAN THIỆP NỀN KINH TẾ

Chính phủ can thiệp như thế nào?

Đánh thuế /Trợ cấp
Chính phủ khắ c phụ c thấ t bạ i thị trườ ng bằ ng
sử dụ ng cơ chế giá. Chính sá ch củ a Chính phủ
đượ c sử dụ ng để thay đổ i giá cả hà ng hó a
theo 2 cá ch:
1. Thô ng qua đá nh thuế là m tă ng giá cả củ a
hà ng hó a đượ c sả n xuấ t dư thừ a so vớ i mứ c
hiệu quả .
2. Thô ng qua trợ cấ p là m giả m giá cả hà ng hó a
đượ c sả n xuấ t dướ i mứ c tiềm nă ng. 18
CÁC CÔNG CỤ CHÍNH SÁCH CỦA CHÍNH PHỦ DÙNG ĐỂ
CAN THIỆP NỀN KINH TẾ
Thuế và Trợ cấp
Đá nh thuế lên ngườ i sả n xuấ t Đánh thuế lên người TD
Figure 1.3
Figure 1.2
P
P S`
$14
$14 S
T=$4
S
$12
$12
$10
T=$4
$10 T=$4
$8
$8 T=$4
$6 D
$6 D
D`
90 100 110 Q
90 100 110 Q
…làm giảm sản lượng.
19
 CÁC CÔNG CỤ CHÍNH SÁCH CỦA CHÍNH PHỦ
DÙNG ĐỂ CAN THIỆP NỀN KINH TẾ

Trợ cấp đến người sản xuất Trợ cấp đến người tiêu dùng

P P
$14 S $14
S
$12 $12
S=$4
S=$4S`
$10 $10 S=$4 D`
$8 $8
S=$4
$6 D $6 D

90 100 110 Q 90 100 110 Q

…làm tăng sản lượng

20
CÁC CÔNG CỤ CHÍNH SÁCH CỦA CHÍNH PHỦ
DÙNG ĐỂ CAN THIỆP NỀN KINH TẾ

Chính phủ nên can thiệp như thế nào?

21
TÁC ĐỘNG CỦA CÁC CAN THIỆP TỪ CHÍNH
PHỦ
Những ảnh hưởng của sự can thiệp là gì?

22
TÁC ĐỘNG CỦA CÁC CAN THIỆP TỪ CHÍNH PHỦ

 Vấ n đề về sự đá nh đổ i giữ a hiệu quả và

cô ng bằ ng

Công bằng

23
Hiệu quả
TÁC ĐỘNG CỦA CÁC CAN THIỆP TỪ CHÍNH
PHỦ
Những ảnh hưởng của sự can thiệp là gì?

 Ả nh hưở ng trự c tiếp: cá c cá nhâ n chịu ả nh

hưở ng trự c tiếp từ sự can thiệp.
 Ả nh hưở ng giá n tiếp: cá c cá nhâ n thay đổ i
hà nh vi củ a họ khi có sự can thiệp củ a chính
phủ .

24
Nhiều ngườ i “bỗ ng dưng muố n nghèo” để đượ c ă n bá nh mỳ!
Chi phí để thự c hiện tủ bà nh mỳ từ thiện cao hơn nhiều so
vớ i dự tính ban đầ u.
25
 LỰA CHỌN HÌNH THỨC CAN THIỆP
Tại sao CP lựa chọn can thiệp theo cách
thức nào đó?

26
 VẤN ĐỀ CỦA KHU VỰC CÔNG

 Vai trò quan trọ ng củ a Chính phủ trong nền kinh tế và

trong cuộ c số ng củ a mỗ i ngườ i dâ n.
 Vai trò này cầ n đượ c mở rộ ng hay giớ i hạ n? Cầ n đượ c
thự c hiện như thế nà o? Ở mứ c độ nà o? Khi nà o?

27
VẤN ĐỀ CỦA KHU VỰC CÔNG

28
Hình 5

Source: OECD Historical Statistics

29

Điều gì xả y ra vớ i Hy Lạ p và Thụ y Điển?

Việt Nam

30
31
32
CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN BẢO HIỂM
XÃ HỘI, BẢO HIỂM Y TẾ VÀ GIÁO DỤC
 Có nhữ ng ý kiến tranh cã i về cá c vấ n đề này.
 Cả Việt Nam và cá c nướ c khá c trên thế giớ i.

33
BẢO HIỂM XÃ HỘI
 Cá ch thứ c hoạ t độ ng là ngườ i trẻ đó ng gó p để trả
lương cho ngườ i về hưu tạ i thờ i điểm hiện tạ i.
 Khi dâ n số già → phầ n đó ng gó p sẽ khô ng đủ .

 Nên tă ng tỷ lệ đó ng BHXH?

 Hay khuyến khích ngườ i dâ n tiết kiệm?

34
Y TẾ
 Tương tự như BHXH, có nên miễn phí chi phí y tế cho
ngườ i già ?
 Á p lự c củ a dâ n số già → Ai sẽ trả nhữ ng chi phí này?

35
GIÁO DỤC
 Giá o dụ c ở nướ c ta vẫ n chưa phá t triển như mong
đợ i?
 Tă ng chi tiêu cho giá o dụ c có hiệu quả ?

 Hay tạ o ra mô i trườ ng cạ nh tranh giữ a cá c trườ ng đạ i

họ c?

36