Professional Documents
Culture Documents
toQifpudE(&cdkifjynfe,f)
&cdkif,Ofaus;rSKrsm;
trSwf(2)
&cdkifom;BuD;pmay
&cdkif,Ofaus;rSKrsm; trSwf(2)
2 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkifom;BuD;pmay
&cdkifom;BuD;pmay
4 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
toQifpudE(&cdkifjynfe,f)
&cdkif,Ofaus;rSKrsm;
trSwf(2)
&cdkifom;BuD;pmay
pmrlcGifhjyKcsuftrSwf
rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf
215^93(6)
254^93(7)
yxrtBudrf
500
1993? Edk0ifbm
50usyf
rsufESmzHk;yef;csD
a*g,majrapm0if;
yHEk ydS o
f l
OD;0if;NrdKif
od'dNrdKifyHkESdyfwdkuf(02486)
113? 34vrf;? &efukefNrdKU/
xkwfa0ol
OD;vSausmfpdef
vSausmfpdefpmay (0909)
998(u)? pnfyifvrf;? 25&yfuGuf
'*Hkawmifydkif;? &efukefNrdKU/
jzefYcsda&;
oD[&mZmpmay
73(yxrxyf)? 26vrf;? &efukefNrdKU/
&cdkifom;BuD;pmay
6 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
'dkYwm0efta&;oHk;yg;
jynfaxmifpkrNydKuGJa&;
wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDGwfrIrNydKuGJa&;
tcsKyftjcmtmPmwnfwHhcdkifNrJa&;
'dkYta&;
'dkYta&;
'dkYta&;
EdkifiHawmfzGJUpnf;yHktajccHOya' ay:aygufa&;onf
jynfaxmifpkom;tm;vHk;\ y"meusaomwm0efjzpfonf/
&cdkifom;BuD;pmay
t&SifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkifom;BuD;pmay
8 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
rsufESmzHk;t"dym,f zGifhqdkcsuf
rnfonfhEdkifiH? rnfonfha'owGifrqdk awmawmifa&ajr tESHYwGif
&SdMuonfh a&S;a[mif;tarGtESpfrsm;jzpfaom kyfvHk;? kyfwk? kyf<uif;?
ausmufpm? aypm? NrdKUdk;? wHwdkif;? taqmufttHk? vlYtoHk;taqmif
ponfh a&S;a[mif; tarGtESpfypnf;rsm;onf xdkEdkifiH? xdkvlrsdK;wdkY\
ppfrSefaom ,Ofaus;rI tarGtESpfrsm;udkom xm0pOfxdef;odrf;vsuf
&Sdonfqdkonfudk rnfolrQ rjiif; uG,fEdkifay/ xdkoabmudk&nf
yef;csDum;udk aygif;pyfzefwD; a&;qGJtyfayonf/
a*g,majrapm0if;
&cdkifom;BuD;pmay
rmwdum
1/
2/
3/
4/
5/
6/
7/
8/
9/
10/
11/
12/
13/
14/
15/
16/
17/
18/
19/
pmrsufEmS
xkwaf 0oltrSm
10
&cdkifaw;pHknD zl;yGifh0D0D
14
&cdkifwdkY\ wl&d,mpnfwD;cwfjcif;
22
&cdkiftrsdK;om;wdkY\ wa,mwl&d,m
28
&cdkifjynfe,frS aw;*Dwavhvma&;vdkNyD
33
&cdkifowfyHk ta&;tom;
40
&cdkifomjcif; pyf[efrsm;
46
&cdkifESifh wdkufomjcif;
59
&cdkifa0g[m& trItjcif;rsm;
64
orufwufyGJESifh vufxyfr*Fvm"avhwHxGm
72
&cdkifqDrD;axmifMumoGwftdk;yGJ
86
&cdkifrif;rsm;vufxuf w&m;pD&ifa&;
95
tHhzG,frsm;pGm 'Gg&m0wDoHwGJNrdKU
103
&cdkifZmwd0Ho armfuGef;pm
109
usdef;uRef;wdkif;\ rif;jym;NrdKU
128
armifawmNrdKU udef;0yfawmfrlaom
wyifwdkifeef;OD;bk&m;BuD;
149
ausmufjzLNrdKU uHhaumfawmbk&m;
159
awmifukwfNrdKUe,f vrl;acsmif;ESifh
wnfaMumif;"gwfawmf
165
Ak'0 ifawmxGut
f efjcif;
170
&cdik rf [mjrwfrek &d iS yf if
178
&cdkifom;BuD;pmay
10 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
xkwaf 0ol\trSmpm
toQifpudE(&ckdifjynfe,f)onf &ckdifvlrsKd;jzpfonf/ &ckdifjynf
e,f ewfjrpfurf;ajrmif 1936 ckESpfu arG;zGm;cJhonf/ ewfjrpf
pef;atmif? ewfjrpfkdZHarmifausmf&SD? ewfjrpfrmCtrnfcH 1955ckESpfrS
tpjyKvsuf pmayavhvmvkdufpm;cJhonf/ ,cktouf 56 ESpf?
pmayoufwrf; 38ESpftwGif; trsKd;om;tzGJUtpnf;? tpkd;&Xmersm;?
yk*vdursm;ukd pmayxkwfa0rIrsm; ulnDvmcJhonf/
&ckdifykH0wKrsm;? &ckdifaw;oHrsm;ukd xkwfa0cJhNyD;jzpf\/ trsKd;om;
pmayqkvnf; cHpm;oGm;cJhNyD;jzpf\/ pmay0efxrf;rsm;? wuokdvfq&m
rsm;vnf; jzpfcJhayNyD;jzpf&m ulnD&usKd;&Sdzl;avNyD/ jynfe,forkdif;
rSwfwrf;? &ckdifa0g[m& tbd"meftxd wufvSrf;cJhNyD; jzpf\/ tzGJU
tpnf;rsm;vnf; em,utjzpf yg0ifvkyfukdifay;cJhzl;ayNyD/
xkdt&Sif\ pmayrsm;ukd jrnf;prf;cJhMuzl;NyD;&mum; txl;ajymp&m
vkdrnfrxifay/ &ckdiftvif;owif;pmwGif 1957 ckESpfuyif &ckdif,Of
aus;rI ipnf(iapG) tuobifaqmif;yg;ukd pwifazmfjycJhzl;\/ xkd
tcgup 1959-60 ESpfvnf &ckdifwef;aqmifr*Zif;? jynfolY*sm
e,f(1958)? &ckdifZmenf*sme,f(1961)? &ckdifjynfe,fpmapmif? &cdkdif
r*Zif;wkdY pOfqufrjywfa&;vmcJh\/
&cdkifom;BuD;pmay
12 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
aqmif;yg;rl&if; tTef;
1/ &cdkifaw;pHknD zl;yGifh0D0D (ewfjrpfpef;atmif? &cdkifZmenf
*sme,f? 1961-{NyD)? 2/ &cdkifwdkY\ wl&d,mpnfwD;cwfjcif; ewfjrpf
pef;atmif? &cdkifZmenf*sme,f? (1961-rwf)? 3/ &cdkiftrsdK;om;wdkY\
wa&mwl&d,m (ewfjrpfpef;atmif? &cdkifwefaqmifr*Zif;? 196061)? 4/ &cdkifjynfrS *Dwavhvma&;vdkNyD ewfjrpfpef;atmif (&cdkif
wefaqmif r*Zif;? 1959-60)? 5/ &cdkifowfyHk ta&;tom;
(toQifpudE &cdkifjynfe,f &cdkifo[m, pmapmif? 1986)? 7/
&cdkifESifh wdkufomjcif; (ewfjrpfpef;atmif? &cdkifjynfe,fpmapmif?
1980)? 8/ &cdki fa 0g[m& trI tjcif ;rsm; (ewf jrpf pef ;atmif ?
&cdkifjynfe,fpmapmif? 1978)? 9/ orufwufyGJESifh
vufxyfr*Fvm"avhwHxGm (ewfjrpf ndZHarmifausmf &SD? &cdkifr*Zif;
1986)? 10/ &cdkifqDrD;axmifMumoGwftdk;yGJ ewfjrpfpef; atmif
(&cdkifr*Zif;? 1976)? 11/ &cdkifrif;rsm;vufxuf w&m;pD&ifa&;
(toQifpudE &cdkifjynfe,f) ppfawGa&SUaer*Zif;? 1984)? 12/
tHzh ,
G f rsm;pGm 'Gg&m0wDow
H NJG rD (rSwpf rk )S ? 13/ &cdik Zf mwd0o
H marmfueG ;f pm
(toQifpudE & cdik jf ynfe,f)? (&cdik w
f efaqmifr*zif;? &cdik
f eG Yf z;l ? 197374)? 14/ usdef;uRef;wdkif;\ rif;jym;NrdKU (OD;pudE? &cdkifr*Zif;?
1335ck [&cdkif] ) 15/ armifawmNrdKU udef;0yfawmfrlaom wyifwdkif
eef;OD;bk&m; (toQifpudE &cdkifjynfe,f)? (&cdkifr*Zif;? 1984)?
16/ ausmufjzLNrdKU uHhaumfawmbk&m;rSwfpkrS)? 17/ awmifukwfNrdKUe,f
vrl;acsmif;ESifhwnfaMumif;"mwfawmf (rSwfpkrS)? 18/ Ak'0ifawmxGuf
tefjcif;rsm;? (toQifpudE ( &cdik jf ynfe,f)(&cdik jf ynfe,fpmapmif-1978)
19/&cdkifr[mrked&Sifyif (ewfjrpfpef;atmif? &cdkifr*Zif;? 1335ck)/
&cdkifom;BuD;pmay
14 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkifaw;pHknD - zl;yGifh0D 0 D
rEkaA'ynm&Sifrsm;wdkY\ odyHynmt& okawoe rSwfwrf;
rsm;wGif taygif;tazmfwdkYESifh pnf;vHk;pGm aexdkifusifhMuH vmcJhrIaMumifh
vlrIyl;aygif;aqmif&Gufjcif;onf tajccdkifvmonf[k qdkavonf/ xdkrS
wpfqifh vlwpfpk? vlwpfpkrS vlrsdK;wpfpk? vlrsdK;wpfpkrS trsdK;om;wpf
&yf [l jzpfay:vmonf/ onf odyH&SifwdkY\ vlrsdK;pkwpfpkrS trsdK;
om;wpf&yf jzpfay:vmonfh ,lqcsufudk urmhvlrsdK;wdkif; toD;oD;u
axmufcHvsuf&SdayNyD; jzpfonf/
&cdkifjynfe,fonfvnf; &cdkifvlrsdK;rsm; vlrIpkaygif; aqmif&Guf
a&;rS tajccdkifvmNyD; &cdkifvlrsdK;tkyfpkonf ukd,hfrif;udk,fhcsif;tjzpf
udk,fhxD;udk,fheef;jzifh bk&iftqufquf tkyfcsKyfvmcJhavonf/ odkY
wdkif;jynfwpfjynf\ vlrsdK;pkwpf&yfonf ESpfaygif;rsm;pGmuyif aexdkif
vmcJhMuojzifhvnf; ]&cdkifjynf (e,f) &cdkifvlrsdK;tkyfpk} onf todkuf
t0ef;BuD;pGmjzifh rNydKrysuf? vlrsdK;rwdrfaumbJ wnf&SdaeEdkifcJhjcif;
jzpfayonf/
a&S;&cdkifjynf(e,f)wGif "n0wD? a0omvD? pruf(ac:) ym?
yk&def? Ncdwf? avmif;Muuf? ajrmufOD;tp&Sdonfh acwfrsm; xGef;um;
cJhpOfu &cdkif,Ofaus;rIrsm;uvnf; xGef;um;cJhMuayonf/ xdkokdY
xGe;f um;cJo
h nfh ,Ofaus;rIrsm;wGif obif? aw;*Dw? tu wdYk onfvnf;
yg0ifcJhMuayonf/
&cdkifom;BuD;pmay
16 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkifom;BuD;pmay
18 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
20 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkifom;BuD;pmay
22 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkifwdkY\ wl&d,mpnfwD;cwfjcif;
twD;trIwfpaom wl&d,monf pnfrsdK;? wydk;rsdK;? apmif;rsdK;
[l toD;oD;&SdMu\/ ygVdpmaywGif pnf0g;rsdK;udkyif ]wl&d,mig;rsdK;}
[l ac:qdkxm;onf/ xdkYaMumifh a&S;&cdkifpmqdkrsm;u ]yifwl&d,m?
wD;rIwfumjzifh} [k zGJUqdkcJhMuavonf/ xdkYtwl wl&d,mig;yg;qdkonfrSm
vnf; pnfrsdK;ig;yg;yif jzpf\/
twD;trIwf wl&d,mwdkYwGif pnfwl&d,mrSm wD;cwftyfaom wl&d
,mrsdK;yif jzpf\/ pnftrsdK;tpm;rsm;pGmudk ygVdpmayESifh ouwwdkY
wGif rsm;pGmyg&Sday\/ pnfrSm trsdK;trnf xl;jym;vS\/ pnf wD;cwf
jcif;ESifhywfouf &cdkifjynfe,fwGif tb,ftcguyif pwifvmcJh
aMumif;udk twdtusazmfjy&ef rjzpfEdkifay/
tb,faMumifhqdkaomf &cdkifonf jrefrmxuf apmpGmuyif tdEd,rS
wpfqifh tEkynmokckr*DwwdkYonf &cdkifjynfe,fodkY ET,f,SufqufyGm;
cJ&h onf[k qdEk ikd af yonf/ *Dwrsm;onfvnf; xdrk q
S ufE,
T jf cif;udk ynm
&SifwdkY avhvmod&SdEdkifcJh\/
&cdik jf ynfe,f pnfw;D jcif; pwifvmonfrmS tdE,
d rSyif qufE,
T f
cJhonf[k qdkapumrl tajccHrI? twk,lrI ponfh enf;vrf;trsdK;rsdK;
vnf; &SdEdkifrnf jzpf\/ wdkif;jynfESifhvlrsdK; wdk;wufvmEdkifoavmuf
,Ofaus;rItEkynm aw;*Dwrsm;rSmvnf; wdk;wufEdkifojzifh &cdkif
jynfe,f\ vlaerI pwifvmyHkudk cefYrSef;azmfxkwfEdkifMuygvQif ydk
aocsma&&mayrnf/
&cdkifom;BuD;pmay
24 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkifom;BuD;pmay
1/ yef;wsm;pnf
pnf\ pwifvmyHkudk &cdkifZmwd0Ho armfuGef;pmwrf;
awGU&\/ &cdkifrif;rsm;onf wdkif;oljynfom;wdkYudk taESmifht,Sufay;
aom &ubDvl;? ewfrdpmMurf;wdkYtm; rdk;OD;?rdk;aESmif; vpOfrjywf
yef;wsm;pnfjzifh wD;cwfum ewfyGJyoylaZmf&m oHk;pGJcJhonfh ]yef;wsm;
onf} ynm&Sif wpfOD;udkvnf; vuf0J;oif; &SpfOD;wGif wpfOD;tygt0if
&mxl;cefYxm;cJh&onf/ (pnfobiftrwfBuD;wdkYvnf; xdkuJhodkY yGJobif
ESifhqdkif&m? ,Ofaus;rI okckraw;*DwESifh qdkif&mcefYtyfxm;aom obif
0efBuD; yifavm[k atmufarhtyfonf/) xdktcgrSp ewfESifhywfouf
orQ yef;wsm;wD;cwfrI &SdvmcJh&\/
yef;wsm;rSm t&if;rSmBuD;NyD;vQif tzsm;rSm ao;oG,fonf/ om;a&
usufNyD BudK;ESifhvG,fum wD;cwf&onf/ ajrmufOD;NrdKUe,fwdkYwGif ,ck
wdkifawGUEdkif\/ if;ESifhoDqdk&aom oDcsif;vnf; oD;jcm;yif &Sd\/
pnfudk &cdkifjynf(e,f) OD;pGmoHk;pGJcJhNyD; b,facwfwGifrS rwdrfaum
cJhonfh pnf jzpfcJhonf/ ]ywfwD;onf} [kvnf; tcsdKUa'o oHk;EIef;\/
2/ rkdk;pnf
(&cdkifu pnfaAsm ac:\) 0guRwfyGJ? wefaqmifrkef;yGJ?twm
oBuFefyGJ? bk&m;yGJ? ausmif;wuftvSLyGJ? &SifjyKyGJponfh r*FvmyGJwdkY
wD;cwfavonf/ rif;jym;NrdKUe,fwdkY ,ckwdkif xdkpnfudk awGU&SdEdkifonf/
rif;jym;NrdKU used ;f awmifb&k m;yGu
J si;f ywdik ;f pnfjzifyh ifw;D cwfyal Zmfvsuf
&Sdao;onf/
3/ cwfpnf
]orufwufyGJ} ac: r*FvmaqmifyGJwdkY wD;cwfMuonf
&cdkifjynfwGif ppfNyD;acwf orufwufyGJ pnfwD;cwfrI aysmufuG,fcJhNyD;
aomfvnf; ppfwaumif;e,f r&Sufacsmif;wdkY ,ckxd&Sdonf/ &cdkif
eef;usBuD; rif;vufxuf pnfobiforD; yef;eDvmudk ay;pm;xdr;f jrm;pOf
pnfwD; cwfrIaMumifh bk&ifonf trsuf&S ydwfyifcJhzl;\/ bk&ifrSm
&cdkifom;BuD;pmay
26 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
28 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkiftrsdK;om;wdkY\ wa,mwl&d,m
]r,m;auR;rI? om;auR;rIau? wpfckynm? udk,fpdygau?
"rwmoawm? avmuwHxGm? uREkfyfrSmum;? Opm&Smjim;?
olrsm;[efav? tm;tefxkwfau? aus;kyfiSufESifh? touf
arG;&ef PfjzifhMuHau? toHESifh&if;? trsm;wum? em;aom
wmrSm? emaysmfnif;atmif? omjcif;udkoif? q&m&SifrSm? pHkvif
jynfh0? oifjyavjyef? prusef udk? twef&u? "eaMu;aiG?
&csifay? jynfudk vSnfhywf?ndK; roHkau? *kPfowif;ESifh?
omjcif;wwf[k}
(wef;cdk;q&mxGef; ]wdkufomjcif;} rS)
&cdkifom;BuD;pmay
30 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
32 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkifom;BuD;pmay
34 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
,Ofaus;rI jyKjyifajymif;vJrI
odkY vlrsdK;wpfrsdK;\ bmombm0 ,Ofaus;rItvdkuf wdk;wuf
opfxeG ;f vmcJ&h onfrsm;rSm ,Ofaus;rItEkynm&yfrsm;\ us,fjyefYaom
taMumif;tcsufonf tusHK;0ifae\/ ,Ofaus;rIe,fajr us,fjyefYvm
onfESifhtrQ wdkif;jynfESifhvlrsdK;wdkY\ bmomtEkynm&yfrsm;onfvnf;
wdk;wufvmcJh&jrJyif jzpfonf/ odkY &cdkif&mZ0if acwfaESmif;zG,f t&yf
&yfrS MunfhMunfh? a'oe,fy,f yx0Dt& cefYrSef;MunfhMunfh &cdkifvlrsdK;
wdkY\ wdk;wufcJhonfh tpdwftydkif;rsm;onf ,ckxd jyef[yfpyfvsuf
xifrdEdkifyg\/ taemufwdkif; ynm&yfrsm;udk avhvmvdkufpm;Muol
taetm;jzifhqdkvQif &cdkifjynf(e,f)\ ,Ofaus;rI ET,f,SufjzpfyGm;
xGef;um;vmrI ordkif;\jzpf&yftay:udk tawmftoifh od&SdEdkifrnf
jzpfonf/ &mZ0ifaemufaMumif;udk tidkjyefaumufapjcif;jzifh w,loef
vdk r[kwfay/
taemufwdkif;,Ofaus;rI qufcHcJh&jcif;
tb,faMumifhqdkvQif &cdkifjynf(e,f)onf yx0Dobm0t&
dk;rawmifBuD;jzifh umqD;vsuf ta&SUjrefrm e,fbufESifh eD;pyfrI
tawmftvSrf;a0;vSNyD; taemufydkif;? ajrmufydkif;ESifh awmifydkif;wdkY\
obm0qufoG,frIrSm ydkrdkeD;uyfvsuf &if;ESD;qufqHcJh&onfu rsm;v
Sonf/ bmom,Ofaus;rItaetm;jzifh oHk;oyfcJhvQif Ak'\,Ofaus;rI
onf ET,f,SufvmcJh&onf jzpfaomfvnf; yifrAk'bmomtaejzifhrl
taemufbuf tdEd,rS qif;oufvm&aom Ak'bmomESifh xdk\
,Ofaus;rIvuf&mrsm;uom tdk;t&if;cHvsuf &Sdonfudk awGUEdkifay
onf/ Ak'taqmuf ttHkESifh Ak'\vuf&mtpdwftydkif; udk;uG,frIrsm;
onf xdkrSqufET,f vmonfudk wpfpdwfwpfa'otm;jzifh cefYrSef;EdkifMu
rnfrSm aocsm\/
ul;vl;qufqHrIESifh pD;yGm;ukefoG,frIrSmqdkvQif oD&dvuFmESifh &cdkif
jynfe,fwdkYonf acwftqufquf twHkYtvSnfh &SdcJhMu\/ tcsif;csif;
ESpfjynfaxmifomoemjyKcJhMuonfrsm;rSmvnf; &mZ0ifwGif xif&Sm;ae
&cdkifom;BuD;pmay
36 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
38 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkifom;BuD;pmay
40 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkifowfyHk ta&;tom;
,aeY &cdkifpmay avhvmolrsm;onf owfyHkudpudk pOf;pm;cef;
xkwfMuayvdrfhrnf/ owfyHktbd"mef? a0g[m&tbd"mefrsm;xd jyKpkxkwf
a0a&;udk wdkufwGef;vdkvm; &SdaeMuNyD;vnf; jzpf\/
xdkodkYpOf;pm;cef;0,f aqG;aEG;csuf? tMuHjyKcsufonfvnf; ryg
rjzpfacswum;/ ,aeYa&;aeus ]tpfr} tpm; a&S;oHk;&cdkifapmeef;rif;
jzLaumif;rI ausmufpmtwdkif; ]tOfr} [l vnf;aumif;? avmua'0D
ausmufpmtwdik ;f ]bk&m;awawmfr\
l }? ]awmifbufcsnfwiG }f ? ]oufjy,f
udk tpjyK jrHKjynfwdkifatmifudk} [lvnf;aumif; a&;xHk;jyK&rnfvm;?
jyif,m; ausmufpmtwdkif; ]rsufokwfuaw} ? ]vuFmwqJig;csyf}
[laom toHk;odkYvdkuf a&;dk;jyKoifhthHavm/
]owfyHkrrSef ausmufpmESifhnd} qdkaom Oya'ovnf; &Sdao;\/
ausmufpmonf pmtkyfaytkyfxuf a&S;usonfrSm trSefwnf;/ pmay
tu&m\ oufaocH a&SUajy;rdbyif jzpf\/
ausmufpmwdYkwiG v
f nf; a&;oH;k yHo
k nf ude;f aoNyD;um; r[kwaf o;/
a&TUajymif;uGJvGJcsufvnf;&Sdao;&m w&m;ao ,lqvnf; rjzpfacs/
ausmufpm a&;oHk;csuf rygr&Sd rawGUod&onfrsm;twGufrl b,fodkY
ta&;tom;jyKcJhavrnfjzpfaMumif; rnfodkYpOf;pm;oifhrnfenf;/ xdkodkY
qdkvQif tb,fudk tajccH a&;xHk;jyKoifhoenf;/ tajccHrJh owfrSwf
Mu&ef oifhrnfavm/
&cdkifom;BuD;pmay
42 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
44 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
46 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkifomjcif; pyf[efrsm;
]Zmwfa&GUaunH? omjcif;oHudk? Mum;jyefvwfau? armifvlysdKrSm? onf;NcD;pdrfhau? Nidrfh&a&av}
(aus;vufomjcif;)
&cdkifomjcif;oHom
Armomcsif;udk cauG;,yif;ESifh a&;NyD; &cdkifomcsif;udk cauG;,&pf
ESifh a&;onf/ xdkYaMumifh &cdkifomjcif;[k toHxGufavonf/
om,maomzGJUqdkrI uAsm*Dwtjcif;t&mwpfrsdK;[k t"dyg,f&&Sd
onf/ wpfenf; uAsm*DwzGJUEGJUrItjcif;t&mwpfrsdK;jzifh pyfqdkaom
om,mzG,f&m aw;oDcsif;jzpfonf/ &cdkifwdkYzGJUqdkaom omjcif;aygif;rsm;
pGmudk ,ckwdkif avhvmodEdkifay\/ omjcif;ydk'fwdkrsm;? 0wKZmwfvrf;zGJU
vHk;csif; omjcif;&Snfrsm;wdkY &SdMuonf/ ,ckacwf r*Zif;? 0wKrsm;?
acwfqef;0wK? vHk;csif;0wKrsm;udk umvom;orD;rsm; ESpfNcdKufouJhodkY
a&S;acwfu omjcif;0wKzGJUudk ESpfoufcJhMuayonf/ ,ckacwf pum;
ajy0wK ta&;tom;rsm;uJhodkY a&S;acwfu omjcif;tzGJU0wKudk a&;zGJUrI
rsm;cJhavonf/ pmay&oudkyg cHpm; rNiD;wrf;Ium tBudKufawGU
aysmfarGUcJhMuavonf/ tcsdKUrSm t&usuf EIwfwufum tm*Hkxdaqmif
um toHaetoHxm; yDjyifusepGm &GwfqdkcJhMuavonf/ omjcif;onf
zwf om,monfxuf oDqdk ydkrdkaumif;rGefojzifh omjcif;qdkaumif;
olrsm;udk zdwaf c: omjcif;qdyk rJG sm;udk jyKvkyu
f m em;qifavh&MdS uonf/
omjcif;wwf? ta&GUwwf [laom csD;usL;MobmbGJUynmukd ay;tyfcJh
&cdkifom;BuD;pmay
48 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
(*)
&cdkifom;BuD;pmay
&cdkifom;BuD;pmay
50 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
yHkpHrSm odkYjzpfay\/
temrJh ]aMumif;}? ]aumif;} vSpDcsif (4-1)? 0gqdkrm ]o}? oHk;
]v} vHk;vHk; (4-2)/ wGif (4-1)enf;udk xdyfcsif;qdkuf[l
vnf;aumif;? OD;wdkuf[l vnf;aumif;? awhquf[l vnf;aumif;
trnfay;xm;&Sd onf/ (4-2)enf;um; &xm;ajy;pyfenf;? bDvl;&,f
pyfenf;[l\/ xdkYjyif (3-3) pyfenf;udkvnf; oHk;EIef;cJhojzifh (6)enf;xd
yGm;vmEdkifay onf/
yHkpHum; odkYawGUEdkifayonf/
ZHkBuD;eefY? oHk;cGufyD;rnf? wefwef (3-3) wkr[dau?
u&d0dazmifysH? iSuftoHodkY (3-3)
azmfjyygpyfenf;rsm;udk aygif;vQif (8)enf; (9)enf;xd &Edkifaom
aMumifh xdk&edkifaom enf;vrf;twdkif; twk,l pyfqdkEdkifaMumif;
,HkrSm;r&Sd rSwfom;tyfygayonf/
odvG,fEdkifaom yxr yg'av;vHk;ESifh 'kwd,yg' av;vHk;pyfEdkif
yHkjy (u) yHkpHI &cdkifomjcif;pyfenf; xl;jcm;csuf
&cdkifomjcif;pyfenf;onfvnf; azmfjygyf av;vHk;wpfyg'pD um&ef
,lpyfenf;ESifh ESD;EG,fvsuf&Sdonfum; rSef\/ xdkYaMumifh azmfjycJhNyD;aom
pyfenf; 8-9 rsdK;pHv
k ;kH udyk if pyfqMkd uonfukd awGU&SEd ikd \
f / xdw
k iG f oH;k yg'
um&efwpfpHkpD,lenf; ESpfrsdK;udkvnf; vufrvTwfwrf; pyfqdkcJhMu&m
awGU&onfudk Oyrmtjzpf wifjyaytHh/
oHk;yg' um&efwpfpHkpD,l pyf[efrsm; (c) yHkpHkI(4-3-2) pyfenf; ?
(1) *PSmZm ]vD}? nr ]'D} ESifh? om ]uD} r[m (a0E&momjcif;)
(2) ynmxGef; ]ajymif}? armifom ]atmif} av? MuH ]aqmif} Hk;pk
("rdu omjcif;)
&cdkifom;BuD;pmay
(3)
(1)
(2)
(3)
xl;jcm;aom Mum;nyfum&ef,lenf;
,if;odkYpyfenf;rsm;tjyif toHcs&yf &Edkifovdk pyfqdkxm;jcif;rsdK;
wdkYvnf; &Sdayao;\/ xdkodkYpyfqdk&m um&ef,lyHkxl;jcm;csuf &Sdav
onf/ (1) oHk;yg'wpfpHk? (2) av;yg'wpfpHk? (3) ig;yg'wpfpHk xdvnf;
pyfqdkcJhMuonf/ xdkodkY pyfqdkcsufrSm &GwfqdkrI\ toHwefY&yfjzwfem;&m
udkvdkuf pyfqdkjcif;yif jzpf\/ ,if;pyfenf;oHk;rsdK;\ pyf[ef? um&ef
oG,faeyHkenf;udk wpfckpDazmfjy&rnfomwnf;/ ,ck jyvwHaom oHk;
enf;pHkvHk;onf tcHum&efaemuf tv,f Mum;nyfyg'ydkrsm; yg&Sd\/
tcHESifhttkyfMum;wGif csdefcGifvQmuJhodkY jzpfae\/ csdefcGifvQm wpfck?
ESpfck? oHk;ckxd ygaeonf[k qdkEdkif\/ if;jyif cGmwpfaxmuf? ESpfaxmuf?
oHk;axmufxd vnf;aumif; &Sdae\/ jyefum[yfvsuf vnf;aumif;?
Z&ufckef[ef vnf;aumif;? jcaoFhvnfjyef vnf;aumif; pyfqdkjcif;
vnf; jzpfay\/
&cdkifom;BuD;pmay
52 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
BudKufovdk trnfay;Mu&ef
xdkYaMumifh rnfodkYtrnfay;Mu&tHhenf;/ wpfcGifvQm? ESpfcGifvQm?
oHk;cGifvQm [l ay;Murnfavm/ (odkYr[kwf) arsmhwpfudkuf ponfjzifh
vnf;aumif; ay;MutHhavmh/ (odkYr[kwf) cGmwpfaxmuf ponfjzifh
vnf;aumif;? wpfjyefauGUum[yf ponfjzifh vnf;aumif;? orifvnf
wpfqpfauGU ponfjzifhvnf;aumif; ay;&tHhaom? BudKufovdkay;Edkif
Muayonf/ rdrdtaejzifh avhvmawGUjrifrdaom pyfenf;rsm;t&qdkvQif
&cdkiftzGJUtEGJUwdkYwGif vQdK;vdkuf (oQdK;vdkuf) &wk zGJUyHkzGJUenf;jzpfaMumif;
]odef;uefrdefwGif} csD&wkudk oufaojyKvdkuf&ay\/
xl;jcm;aom &cdkifomjcif;pyfenf;oHk;rsdK;
pyfenf; (1)
tv,fwpfydk'fnyfaom oHk;yg'wpfpHkvnfjyefpyfenf;/
(1)
&Gufa[mif;nm<uD (&Gufopf ]Ek} vkdY) GefY ]zl;} 0Dau
("r0dZ,omjcif;)
(2)
oDwmwdk; (uRwfuRwf ]ql} au) ,uf ]jzL} rdk;vdkY
(owxmeomjcif;)
&cdkifom;BuD;pmay
(3)
(4)
(5)
&cdkifom;BuD;pmay
54 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkifom;BuD;pmay
wpfpHkpDpyf qufrjywfu
odkY wpfpHkpDpyf xdktpHkwdkY\ ttkyfum&efjzifh aemuftydk'f
twdkif; if;enf;tpHkpHk (ESpfyg'pHk? oHk;yg'pHk? av;yg'pHk? ig;yg'pHk)
wGJum oDum qufvuf pyfqdkoGm;ygu omjcif; wpfyk'f (odkYr[kwf)
vdkaom taMumif;t&mwpfck tjynfhtpHk (odkYr[kwf) omjcif;wpftkyfxd
jzpfvm EdkifavNyD/ oDwHwGif yef;yGifhwpfyGifhpDwpfyGifhpD oDwef;avojzifh
yef; wpfow
D pfu;kH jzpfvmouJo
h Ykd wnf;/ pmvH;k wpfv;kH rS wpfy'kd jf zpfvm
NyD;aemuf wpfydk'frSwpfyk'f jzpfvm&m\/ tyk'faygif;rsm;acsu wpftkyf
wpfqHk; a&mufrnfomwnf;/
um&efvGwfpyfonfrsm;udk awGU&
azmfjyyg xl;jcm;aom (1)(2)(3) pyfenf;rSm &cdkifomjcif;pyf
yifudk rl[efvnf; jzpfonf/ &cdkifrlydkifwDxGifqef;opfcsufqdkuvnf;
rrSm;acs/
Mum;nyf wpfydk'f? ESpfydk'f? oHk;ydk'fxnfhoHk; pyfqdkjcif;? xdkMum;nyf
ydk'fwdkif;vnf; um&efqufpyfjcif;? oHk;yg'wpfpHk? av;yg'wpfpHk? ig;yg'
wpfpHkpyfenf;jzifh pyfenf;xl;vm;jcif;? yxrtcHydk'f um&efonf
Mum;nyfydk'fESifh um&efvGwfaomfvnf; ttkyfydk'fESifh pyfrdjcif;jzifh
tyd k ' f wd k i f ; um&ef r vG w f E d k i f a om pyf e nf ; &S d j cif ; wd k Y ud k
avhvmod&SdEdkifonf/
xdkokdYpyfqdkcsufrsm;wGif rvTJra&Smifaomf wNyD;qdku Mum;nyfydk'f
rS um&efwpfvHk;vHk;onf ttkyfydk'frS yxr? 'kwd, um&ef wpfvHk;vHk;
ESifh rqufpyfbJ vGwfwwfavonf/ odkY vGwfjcif;rSm &Sm;&Sm;yg;yg;
vGwjf cif;rsdK;om jzpfonf/ rvTrJ a&Smifomaom vGwjf cif;rsdK;om jzpf&acs
onf/
&cdkifom;BuD;pmay
56 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
58 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkifom;BuD;pmay
60 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
62 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
omjcif;wwf pHw
k v
JG ifr,m;wdYkonf wdu
k o
f mjcif;udk oDqckd MhJ u avonf/
wdkufomjcif; wpfcef;&yfwdkYwGifqdkvQif taxmufpmwpfrsdK;udkvnf;
,ck vljyuf (vl&iT af wmf)wdYk jyufv;kH xkwo
f abmrsKd ; wpfenf;uJo
h Ykdqu
kd m
ajzazsmfay;xm;onf/ xdktcg y&dowfrSm rsm;pGmoabmus yGJrSmvnf;
pdkajyvsufyif&Sdaeonf/ wdkufomjcif;ESifhwGJzufvsuf oDqdkcJhMuaom
bdef;pm; xrif;iwf? yGJvSJYzdkYac: aurvdkufauh? uGJrif;taxmuf
paom taxmufpmrsm;pGmwdkYudk awGU&onf/ q&mxGef;wdkY vufxufu
taxmufpmrsm;udk pmtkyfi,f(wpfrwfwefpmtkyf) xkwfoyfjzefYcsd
a&mif;cscJhonf[k NrdKUa[mif;bk&m;ay:&GmrS 'Hk;q&mBuD;atmifjzL ajymjy
od&ayao;\/
q&mxGe;f a&;cJo
h rQpmaywdYk ukd pyfqjkd y&mvnf; ]wdu
k o
f mjcif;u?
opD;a&aomuf? xdkonfaemuf? taxmufwpG} [l taxmufpma&;
cJhaMumif; awGU&onf/ wdkufomjcif;wwfwdkYonf taMumif;t&mwpfck
ckudk tEdkiftx tjyeftvSef qdkifjyKrqdkrD &wemoHk;yg;ukd OD;csav
onf/ ,if;odkY uefawmhjcif;rsdK;? csD;rTrf;aom t[def;rsdK;udkjyKNyD;vQif
rdrd\vkyfpm;rI oufarG;ynmjzifh omjcif;wwfjzpfaMumif;udk aMujim
vsuf ,SOfNydKifbufudk pdrfac:NyD; wpfcef;&yftem;ay; avonf/
xdktcg ,SOfNydKifvdkol rdef;ruvnf; uefawmhjcif; tcsdef;t[def;
wdkYjzifh csDvsufNydKifyGJ0ifvdkaMumif; a,musfm;udk cdkuf &pf cdkuf&pfoH?
apmif;ajrmuf;cwfoH ay;onf/ xdkYaemuf a,musfm;u omonf? rdef;r
u omonf ponfjzifh tcsuftvuf wpfckckudk ,SOfNydKifMuawmhonf/
ae&m wdkufcdkufqdkMuyHk tpHktvifudk wifjy&ef tcGifhromacs/
q&mxGef;\ atmifAv wdkufomjcif;rS avhvmMunfhIMu&ef Tefjy&
ay\/ wdkufomjcif;\oabmudk rQjzifh csdefqMunfhvQif rnfrQ
tm0Zmef;ygrnfudk odavmufay\/ odkYaomffvnf; (w&m;rqdkifoifh
&ef oifcef;pmay;xm;aom) taxmufpm wpfckudk&SmazG&&Sdxm;&m
ae&m rSwfwrf;wifazmfjyvdkuf&ayonf/
&cdkifom;BuD;pmay
64 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkifa0g[m& trItjcif;rsm;
25-8-63 aeYu jrefrmhtoHvTifhXmerS &cdkiftoH tpDtpOftcef;
wGif txufygacgif;pOfjzifh toHvTifh wifjycJhzl;avonf/ ,ck &cdkifjynf
e,f jynfolYaumifpDrS &cdkifa0g[m&rsm;udk tbd"mefjyKpkxkwfa0&ef
aqmif&GufaeaMumif; od&ay BudKqdk&rnfjzpfonf/ rdrdtaejzifh tESpf
ESpftvv &SmazGpkpnf;xm;aom &cdkifa'oE& a0g[m&rsm;udk &cdkif
a0g[m&tbd"mef xkwfa0Edkif&ef qE&SdvmcJhayonf/ &cdkifa0g[m&
toHk;tEIef;rlxHk;rsm; trnfjzifhyif wwfEdkifoavmuf pmrlMurf;tjzpf
tu&mpOf xm;&SdcJhavonf/ ,ck wpfjynfvHk;0dkif;0ef;Muum &cdkif
a0g[m&rsm;udk rSwfwrf;wif tbd"mefpmtkyf jyKpkMurnfhtwGuf
rlMurf; pmtkyfrSvnf; wpfwufwpftm; tusdK;jyKEdkif&ef tcGifhtcg
ay;vmNyD[k 0rf;om&ayonf/ tjcm;tjcm; 0goem&Sifrsm;? pkaqmif;
xm;Muolrsm;vnf; tultnDjzpfMurnfqdkygvQif pHwifavmufaom
&cdkifa0g[m& tbd"mefusrf;wpfql &cdkifjynfwGif *kPfwifEdkifatmif
xGufay:vmEdkifrnf rvTJ[k ,HkMunfarQmfvifhtm;xm;aerd\/
a0g[m&qdkonfrSm ygVdpum;om jzpfayonf/ ajymqdkrI? ajymqdk
aompum;? ajymqdkonfhtoH [l t"dyg,f&&Sdavonf/ &cdkifwGif
&cdkifom;BuD;pmay
66 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
68 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
70 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkifom;BuD;pmay
72 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
orufwufyGJ jcKyfrcsyGJ
owdkYorD;ESifh owdkYom;wdkY vufxyfxdrf;jrm;aom r*FvmaqmifyGJ
udk &cdkifu orufwufyGJ[k ac:onf/ a,murtdrfodkY orufudkwifydkY
&aomaMumifhvnf;aumif;? vufxyf&efoGm;a&muf&aomaMumifh
vnf;aumif;? orufwufyGJ[k ac:Mujcif;jzpfonf/ oHwGJa'owGif
r,drfwuf(r,m;tdrfwuf) (rtdrfwuf)[l vnf;aumif;? rmefatmif
a'owGif tdrfwuf[l vnf;aumif; ac:a0:onf/ armifawme,fwGif
tjrm;yGJ[lvnf; ac:Muao;\/ vufqHkpm;yGJudk vufaqmifpm;yGJ
[l vnf;aumif; ac:Muayonf/ owdkYorD;udk owdkYom;tdrfodkY
ac:aqmif vufxyfjcif;udk jcKyfrcsyGJ[k ac:onf/
aphpyfaMumif;vrf;
yxr r*Fvmaqmif&eftwGuf pHkprf;ar;jref; aphpyfawmif;&rf;
Muonf/ tcsdKUrsm i,fpOfuyif uwdu0wfjyK aphpyfowfrSwfxm;Mu
NyD;vnf; &Sdonf/ if;udk usef;*efu om&um (xdrf;jrm;NyD;jcif;?
aphpyf aMumif;vrf;NyD;jcif;? vif&SdNyD;jcif;? tkyfxdef;ol ydkifqdkifol&SdNyD;)
tdrfaxmif zufrsdK;[k ac:onf/ xdkYaemuf arG;zGm;ckESpfudk aeYeHoifh
roifh? rdwfzuf jzpf rjzpf Zmwmpef;v*fwdkYudk wGufcsuf &cdkiftvdk
&ufcsKyf,SOfjcif; jyK&onf/ tenf;i,f rnDGwfu wifBudKNyD;vQif
,Mwmudef;cef;aus apvsuf tqifajyap&onf/ a&S;a&S;uqdkvQif
trsdK;tEG,f tpOfoefY pifjcif &Sd? r&Sd 0ufl;jyef? El0J paom a&m*g
uif;? ruif; ppfaMumpHkprf; ar;jref;odNyD;rSom pyf[yf&onf/
r,m;vQmqdk a&G;cs,favh
xdak emuf vlBuD;pH&k mjzifh oGm;a&mufvsuf w&m;0ifajymqdMk uonf/
if;udk r,m;vQmqdkonf-jcKyfrvQmqdkonf[k ac:onf/ xdkpOf owdkY
orD;twGuf cef;0ifypnf;ay;&ef owfrSwf&onf/ if;udk toGif;ay;?
toGif;awmif;onf[k ac:onf/ a&T?aiG odkYr[kwf v,f,m? O,smOf?
&cdkifom;BuD;pmay
74 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkifom;BuD;pmay
tcgpma&G;enf;
vGefcJhaom ESpfaygif; 60-ausmfu aA'ifq&mwdkY wGufcsuf
a&;ay;cJhzl;aom pmwpfckudk awGU&&m erlemtjzpf azmfjyvdk\/
&wew,H t[H 0Emrd/ / atmifaZ,sEK? ou&mZf 1286ck?
uqkefvjynfhausmf(5)&uf? Mumoyaw;aeY? aexGuf (4)csufwD;
tcsdefwGif tcg&Sif 1aEGom;rSm uHhaumfyef;GefYESifhwuG t*Fgvuf,m?
il;vuf0J? pae cg;0wfqif? t*Fg tus0wf? 2vFm aAmif;rsufokwfqif?
if;&uf a&pifvnf; zsef;ap *[ZmyGifh&m ta&SUt&yfodkY rsufESm
rlNyD;vQif bdodufr*Fvmajrmufap&rnf/ oGm;rnfhtcg 2vFm a&SUaqmif?
if;&uf a&pifvnf; zsef;ap? a&piftdk;acgif;tHk&Guf? paeaemufvdkuf
tdyf&m&Guf ap *[ZmyGifh&m ta&SUt&yfodkY rsufESmrlNyD;vQif xGufoGm;
ap&rnf/ vufxyfr*Fvm tcsdefrSmum; aevGJwydk 3 em&DtcsdefwGif
tcg 1aEGom; rSm 14 &uf bdodufr*Fvm vufxyfjrm;apaom0f/
yGJzdwfyHk
r*FvmraqmifrDwpf&ufuyif yGJ&Sifudk,fwdkif yGJpmzdwfjcif;?
odkYr[kwf zdwfpmurf;jcif;? vlysdKtysdK taomufzdwfMum; avh&Sdygonf/
oHwGJa'owGifum; tysdKacgif; trSL;jyK tysdKrsm;udk orD;&SifbufrS
zdwfMum;jcif; jyK&onf/ uawmhvkyfxm;aom iSufaysmfzufudk vufzuf
tenf;i,fxnfh paumwpfcsyfwGif xdkvufzufuawmhudkxnfhum
tdrfwdkif;aph oGm;NyD;vQif tysdKrsm;u wpftdrfwufqif; urf;vSrf;zdwf&
onf/ onfudk tysdK&ef odrf;onf[k ac:onf/ xdkYaemuf owdkYorD;
tm; qif,ifxHk;zGJU&efudp? orufwufvmaomtcg oHcsyfxdk;tEdkif&
&ef BudKwifndEIdif;jcif;jyKMuonf/ ausmufjzLe,fwGifum; Zrf;(qef;)
uAsm NydKifqdkifavh &SdMuonf/
&cdkifom;BuD;pmay
76 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
yGJwifaeY
armifawmNrdKUe,fwGif yGJwifrnfhnaebufwGif ajzazsmfaomtm;
jzifh vlysdKrsm;u wD;rIwfoDqdkjcif;? tysdKrsmwGifvnf; armif;w'l'l?vif;
uGif;wnHnHjzifh nvHk;ayguf waysmfwyg oDqdkuckef avh&Sdonf/
,cifuqdv
k Qif xdn
k wGif owdYk orD;onf a&S;acwf;kd &m r*Fvm0wfpjkH zpf
aom xdik rf odr;f tus? aemufpxbD? cg;pnf;BudK;ESihf cg;wGiq
f cJG sdwaf om
a&TaiGaomhBuD;rsm;udkvnf; 0wfqifxm;&onf[k qdkygonf/ xdkt0wf
tpm;udk r*FvmaqmifonfhaeYxd 0wfqifxm;&onf[k qdk\/
r*Fvmajrm uf
r*Fvmajrmuf&eftwGuf r*Fvmxrif;yGJ jyKvkyfjyifqif&&m &SifjyyGJ
wGif pDrHonfhtwdkif;yif jzpfonf/ r*Fvmbdodufajrmufjcif;udk rdrdwdkY
aetdrftoD;oD; xdkaeYeHeufapmapm ig;em&D rdrdbmomjyKEdkifonf/
tcsdKUum; &[ef;oHCmrsm;udk yifhzdwf qGrf;auR;vsuf r*Fvmy&dwf
w&m;? atmifjcif;w&m;rsm;udk emMum;jcif;jyKMuavonf/ r*Fvmajrmuf
&ef yxrr*Fvm0wfpHkudk tcgpmygtwdkif; aeYeHoifhaom vlysdK?tysd
K&efrsm;u qifjref;vmjcif;? qHxHk; xHk;ay;jcif;? acgif;NzD;? yef;qif;?
t0wf0wf? pvG,fodkif;? OD;aoQmifwifjcif; ponfjyK&onf/
xdkYaemuf tysdK&ef? vlysdK&efrsm;u ae&m,lNyD; r*FvmyGJa&SUwGif
xdkif&avonf/ owdkYom; vuf,mbuf "m;vGwfudkif vlysdK&efwpf
a,muf? wjcm;vlysdK&ef? tysdK&efrsm; 0dik ;f ? ig;yg;oDvcH,Ml uum r*Fvm
ajrmuf&onf/ r*Fvmy&dwf&GwfpOf owdkYorD;wGif vnf;aumif;? owdkY
om;wGif vnf;aumif;? t&efESpfOD; tygt0if r*FvmyGJwifudk csnfrQif
ckepfywfywfNyD; bkef;BuD;rsm;u udkifxm;&onf/ bkef;BuD;wdkYu rajrmuf
jzpfvQifvnf; wwfodaomvlyk*Kd vf wpfOD;OD;u ajrmufay;avh&SdMu\/
oHwGJa'owGifum; owdkYom;?owdkYorD;wdkYu bdk;bGm;rdb vlBuD;
rsm;udk uefawmhNyD; if;wdkY\ qkay;jcif;? om"kac:jcif; jyKNyD;aemuf
vlysdK? tysdK 0J,m&efNyD;vQif r*Fvmbdoduf ajrmufavonf// bdoduf
q&mu a&cGuf (0g) aiGzvm;wGif eHYompaom tarT;tBudKifrsm;udk
&cdkifom;BuD;pmay
78 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
80 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
82 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkifom;BuD;pmay
tdrfjyefvnfjcif;
ckepf&ufaphvQif armifESHpHkwGJwdkY a,musfm;rdbtdrfudk tvnfoGm;
jcif;udk tdrfjynfvnfonf qdk\/ rvnfrDwpf&ufu tdyf&m0wfpm;udk
a&uefwGif oefYpifzGyfavQmf&onf/ OyZsm,fq&mawmfudk OD;pGmoGm;
a&muf uefawmh&onf/ tvnfoGm;a&mufpOf a,musfm;rdbrsm;u
qD;BudKay;aom qefwpfqyk pf jD zifh rdbwdYk uu
kd efawmhNyD;rS tdraf y:wuf
&onf/ xdkaeYwGif r*FvmtoGif; t0wftpm;rsm;udk 0wfqif&onf/
yef;qifjcif;udkvnf; jyKMuavonf/ xdkYaemuf xrif;auR;NyD; vufzGJU
ypnf;? a&TaiGrsm;udk pm&if;ESifhwuG rdbpHka&SUwGif owdkYom;u vufcH
apNyD; wpfzef owdkYorD;tm; tyfESHavojzifh uefawmh vufcH,l&
avonf/ tdrfjyefaomaeYwGif tdk;opfwGifusef&Sdaeaom vufxyfpOf
rdbwdkYtm; uefawmhum xrif;qkyfrsm;udk a&xJodkY jrKyfESHypfvdkuf
&avonf/
yuvmaqmif;av
a&S;uqdkvQif acsmnufvSaom yuvmudkaqmif; tdrfvnfvm&
onf/ ikwfaumif;aphwiftuGufpdyfpdyfESifh txl;vuf&majrmuf
aooyfpGm &ufvkyfxm;aom yuvmtqifqef;rsm; jzpfMuonf/
tem;wGif uwDyguGyf? a&TcsnfaiGcsnfxdk; bl;yGifh&Hvsuf tvGef
aqmif;csifpzG,f &SdvSonf qdk\/ tzkdk;vnf; rao;vS/ ig;q,fausmf
wpf&mtMum; aps;EIef; &Sdonf/ xdkacwf a&Twpfusyfudk aiG 20ausmfjzifh
EIdif;ndcefYrSef; odomEdkif\/ ,ckum; aphpHkaom dk;&mr*Fvmaqmif
rjyKMuawmhNyD/ BudKwifwpfyGJwif? ESpfyGJwifaom "avhvnf; r&SdawmhNyD/
tcsdefydk? tvkyfydk? aiGukefaMu;usrsm; u&duxvnf; ydkrsm;ojzifh
rjyKvdkMuNyD jzpf\/ w&m;0ifvufxyfjzpfvQifyif awmfNyD[k ,lqum
*kvnf; rjyKMuawmhNyD/ odkYaomf csrf;omolrsm; [dkw,fBuD;
tBuD;tus,f vufxyfyGJ qifETJaeMuonfESifh EIdif;pmMunfhoifhMu\/
&cdkifom;BuD;pmay
84 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkifom;BuD;pmay
&DoGef;umv? cgrQ
rdk;wazsmufus? e,kefv
tcg;aumif;au? rdk;OD;us
qdkvdkYyD;pyf? arsmufom;vwf
trsufoEm? rdk;rum
0wfpm;toGif? &GDiDGESif;
owif;ESif;ausmf? orufawmf
awmfyg,ifhvm;? armifBuD;om;/
rsdK;dk;rjcm; EG,fpOfquf
orD;arsmufom;? tdrfaxmifzuf/
orufwufar? pnfwD;a&av
&GmwuavG? vm;uwfaw-av/
vm;uwf-aw/
udk;um;csufrsm;
1/ &cdkif&mZ0ifopf (OD;pErmvvuFm&) yxrtkyf pm-292?36rS
2/ yg&mZduPfygVd? t|uxmESifh #Dum
3/ t|omvdeDt|uxm? rlv#Dum? rdef;r 12 a,muf udp
4/ acsmif;em;&Gm q&mawmf OD;rked"Z (euwfaA'ifokawoD)
5/ bk&m;ay:q&mawmf OD;rked"Z (euwfaA'ifokawoD)
6/ r,drfwuf,drf; (1973 ckESpf) oHwGJ dk;&m,Ofaus;rItzGJU
7/ jynfaxmifpkyGJ0if dk;&moDcsif;rsm;
(&cdkifjynfe,f jynfolYaumifpD)
8/ jynfe,fjzpfpOfordkif; (yrwGJ) &cdkifjynfe,f jynfolYaumifpD
9/ &cdkif,Ofaus;rIrsm; (toQifpudE) 1969 Zlvdkifvxkwf
10/ ppfawG 'D*&Daumvdyf r*Zif;? 1985-6 ckESpfxkwf
11/ &ckdkifvufxyfr*Fvm tcgay;"avhtaMumif;
(ewfjrpf-rmC) &cdkifr*Zif; trSwf (8)? 1984 ckESpf
12/ &cdkif"avhuAsmrsm; pmrl (toQifpudE) 1967-76
ewfjrpf ndKZHarmifausmf&SD
rS w f c suf / / 26-8-81 aeY a&;NyD;pmrludk jyKjyifjznfhpGuf a&;om;jcif;
jzpfonf/
&cdkifom;BuD;pmay
86 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
88 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkifom;BuD;pmay
udk;axmifaphatmif wifvSLaqmif
1/
2/
90 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
vkyfp&Dyef; cl;uwfar
tarav a&mufrav
yef;cl;zdkY vm;uwfar?
0guRwfvwfysm? yef;yGifhysm
yef;yGifhyGifhcsdef? yef;cl;csdef
vkyfp&Dyef;? bk&m;yef;
tEG,fcufjzm? yGifhwpf&m
dk;wHucsD? yGifh0D0D
rHkwHwcsdKU? yGifhwcsdKU
&cdkifom;BuD;pmay
bk&m;yef;wif? yGifhvwf,ifh
tuRefdkUrSm? qGwfuwf,ifh
qGwfvdkY&au? Zmjyifar/
q&m&Sif? ax&fausmfausmif; vm;uwfar/
ausmif;BuD;t&Sif? uefawmh,ifh/
aZw0ef-jrwfrGefausmif;? yef;wif,ifh/
wpfa,muf wpfwdkif? qDrD;wdkifav
NydKifysmxGef;au? &Sdcdk;arav? &Sdcdk;ar/
(OD;pudE\ ]&cdkifobm0aw;uAsm} rS)
vk y f p &D y ef ; / / bk&m;&Siyf vkwu
f sif;&mrS aygufa&mufonf[k &cdik f
wdkY ,lqMuaom EG,fvdktyifrS yef;wpfrsdK; jzpf
onf/ tcsdKUvnf; yef;udk ]vdp0Dyef;}[k
ac:Muonf/ vdp0D (tm&D,ef) vlrsdK;wdkY &cdkifjynf
odkY qufEG,f0if a&mufpOf twlygvmMu&m
jzpf[efwlowwf? yef;\tyGifhrSm tndKEka&mif
a&uefpGef;yGifh oPmef&Sdonf/ odkYaomf a&uefpGef;
yGifhavmuf rBuD;/ if;rSm ae&mwdkif; rayguf
a&muf/ a&pdrfhpdrf; awmeufwGifom jzpfxGef;onf/
yef ; ud k txG w f t jrwf j yK qG w f c l ; vsuf
bk&m;yef;wifavh&Sdonf/ rnfonfhyef;ESifhrQ rwl
aom yef;xl;yef;jrwf jzpf EG,feDewfyef; tvm;
xif&Sm;onf/
0guRwfvwGif &cdkifdk;&m azmfjyyg qDrD;axmifMumoGwftdk;yGJ
usif;yyHk tpOftvm&SdcJhaMumif;udk odomavmufayNyD/ xdkYjyif 0guRwf
v oufBuD;ylaZmfyGJ? wm0womyGJ? plVmrPd yGJrsm;udkvnf; usif;yavh
&SdMu\/ wm0womrS ouFe*dk&fjynfodkY jyef<uvmonfudk BudKqdk
ylaZmfyGJtjzpf vnf;aumif;? plVmrPdyGJrSm wm0wom wnf&Sdaom
jrwfpGmbk&m;\ qD;OD;pGef;awmf"mwfudk &nfrSef;ylaZmfjcif;rsdK;jzpf\/
&cdkifom;BuD;pmay
92 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
xrif;axmif? [if;axmifuAsm
tolYxrif; axmifaxmif
&GmawmfvHk;rsm yyef;ajymif
xrif;axmif [if;axmif ay:p
toQifjynfrSm 0guRwfvav/
[def;pyfpyf [def;pyfMuufaygif
v,fjyifpyg;? ijzL,mrSm? bJief;pm;a&
bJief;pm;wHk? cdkpm;wHk
'dk;'dk;vufaumuf? rHknif;ajymuf
tajymufoHk;q,f? psD;u0,fa&/
psD;u0,fa&? xrif;axmif
&GmawmfvHk;rSm? vvif;ajymif/
(OD;pudE\ &cdkifobm0aw;uAsmrsm;rS)
odkYaom 0guRwfvrsdK;wGif bmoma&;t& ukodkvfwdk;yGm;Edkif&m
aom taMumif;rsm;pGmudk &cdkif or'gefusrf; azmfjycsufrsm; awGU&
onf/ qDrD;oif;ykef;qGrf;? yef;ref ylaZmf vSL&usdK;? bk&m;ylazmf&usdK;?
plVmrPdapwD ponfh Ak'\ "mwkapwDwdkYudk &nfa&mfylaZmf&usdK;rsm;udk
&cdkifom;BuD;pmay
usdef;awmf&Sif ylaZmfaomcg
0oEyZKefvGef? oDvapmifhrSwf
v0guRwfonf? qef;0,fa&mufvwfjyefu
xD;wHcGef rkav;yGm;? bk&m;vufaqmif
xrif;aqmifESifh rsm;ajrmiftjzmjzmudk
udkif,ljim;avaomcg? i,fvifr,m;
orD;om;ESifh? 0wfpm;qif,ifyg
wlpHkom&Tifaysmfyg;? w&m;ukodkvf
qnf;yl;vdk? MunfndKvGefqyGm;vsuf
yef;refrsm;ajrmif? qDrD;axmifudk
ajymifajymifndxGef;ygvsuf? om"kac: 0guRwfv
{oHoDum? vomomwGif? aMumfjimvufckyfcwf
nOfhvHk;jywf rtdyfyg? &Sifvltrsm;
usdef;NrdKUom;wdkY? aomaomkkqmvsuf
wl&d,mtoG,foG,f? awma>yvif;cGif;
pnf;?apmif;? nif;udk wD;jcif; tHMozG,fwnf;/
&cdkifom;BuD;pmay
94 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
0guRwf o bif
&Gmem;jyifrSm? aumuf,ifaoQwnfh
idkufrSnfhvwfaw? usD;usa&?
vifhpifxdk;au? apmifhuwfar/
pyg;yifaxmif uGrf;oD;a&mif
&dwfapmifwefau? vm;uwfar/
xrif;axmif? [if;axmifvnf;yGJ
aumufopfpm;ar? 0guRwfau
qDrD;yef;axmif? xD;BuD;aqmif
jrifhacgifjymom'f? yef;MumoGwfvdkY 0wfjyKar/
ax&fjrwfausmif;rSm? pmema&av/
npmwdkifpk? aomaomk
aysmfrIobif? yGJBuD;ysif
jrifuwf&a&? 0guRwfawav/ /
toQifpudE (18-8-73 aeY)
&cdkifrif;rsm;vufxuf w&m;pD&ifa&;
&cdkifrif;wdkY w&m;pD&if&mjzpfaom taqmufttHkudk ]vTwfawmf}
ac:onf/ vufatmufrif;wdkY w&m;pD&if qHk;jzwf&m taqmufttHkudk
]Hk;} [k ac:onf/ ]w&m;r@yf} [kvnf; toHk;a0g[m&rI jyKcJhMuao;
onf/ vTwfHk; bk&ifonf nDvmcHjcif;jzifh wdkif;a&;jynf&mwdkYudk
aqG;aEG;qHk;jzwfonf/ xdkodkY nDvmcH&ef &cdkifajrmufOD;acwfwGif
awmifjrif; rdk&feef;nDvmcH? ajrmufjrif;rdk&feef;nDvmcH[l oD;jcm;
wnfaqmuf &SdcJhonf/ awmifjrif;rdk&fwGif jynf-wdkif; EdkifiHqdkif&m
bk&ifcH? rSL;BuD;-rwfBuD;? e,fpm;? NrdKUpm;? acsmif;pm;wdkYjzifh nDvmcHyGJ
qifETJcJhMuav onf/ 1971-72 ckESpfxkwf &cdkifwefaqmif r*Zif;
trSwf (12)wGif wifjycJhzl;avNyD/ armvdyfvTwfawmfrSm ukefoG,fa&;
XmeHk; jzpfonf/ AmAlpm&jynfpdk;BuD; oabFmpmudkifwdkY OD;pD;Muonf/
ajrmufjrif;rdk&fwGif r[moCF&mZm 0denf;"dk&f &mZm*kk? &mZoBuFef
q&mawmfwdkYESifh omoema&;qdkif&m rSL;BuD; rwfBuD;rsm;ESifh aqG;aEG;
wdkifyifjcif; jyKonf/ 0denf;"dk&f q&mawmfudkum; "n0wDacwfwGif
yif awGU&onf/ "n0wDacwf r[mjrwfrkedbk&m; a&SUawmft&yfwGif
0denf;"dk&fausmif;&Sd 0denf;"dk&frSm eEoD&drax&f[k qdk\/ 'o&mZrif;
&cdkifom;BuD;pmay
96 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
98 toQifpudE (&cdkifjynfe,f)
ou&mZf 90 (.........)pf
vef owifuRwfrSm 1ed trifrif
wdk0f\ oDuifrudk#f jzpfawmfjyKaom
omoe'g,u? omoe'g,'? omoemEk
*[? omoemu& jzpfawmfjyKaom w&rifjrwf
q&mawmf r[m0de,f"dk0f a&SawmfwGif qifuJ
(oQif) q&mawmf a&Tausmif;aor cEDESifh rkpJo*F
(Zm) ivSjzLESifh w&mqdk0foSf? rkpJo*FZmuum
ivsif a&TausmifoSf ausmifusyddk0f [l*Gqdk0f (v)
wf o S f ? ( ) 1 cifuJr q&mioQif a&Tausmifuum
o*FZm tqufqufwdk0fuoSf ausmifusyddk
0f ydkifdk0f r[d[l&GD qdkvwfoSf? oufaovJ
rkpnfvlxGuf olaumifBuD ioljrwf? rkpnfvl
xGufNrdK0f ausmpmivSjzL? oSfolwdk0foSf i
pmaomcg tydkifvJrjyK tusvJ
rawmifzk? rkpJvlxGufNrdKif ausmpmoSf
(o)ufao(qdk)0f .............. vrkpJoacsFav
&cdkifom;BuD;pmay
tHhzGz,
G frsm;pGm 'Gg&m0wD oHwGJNrdKU
]]"n0wD? NrdKUatmifNrDum;? 'udPmxGef;ajymif?
ajcmufoG,fa&mifjzifh? a&SUawmifaxmifhqD? a&TpufcsD?
od* atmifcsm? 'Gg&m0wD? <ucsDa&Tpuf? rdk;xufysHum?
csDa&mufygaomf}}
(a&S;xHk;vuFmrS)
oHwGJNrdKUum; &cdkifNrdKUpm; rif;nDrif;om;rsm; pdk;pHcJh&m &mZXmeDyif
jzpf\/ &cdkif0wDav;&yfwGif ]'Gg&m0wD} trnfjzifh ordkif;0ifvnf; jzpfcJh
ay\/ 1868 ckESpf wpf0dkufwGif oHwGJNrdKU ta&;ydkifvkyfcJhaom rpwm
rua& qdkolonf oHwGJESifhywfouf tpD&ifcHpm wpfapmif a&;oGif;
qufocJhzl;onf qdk\/ oHwGJNrdKUonf ,cktcg Icif;om iyvDtyef;
ajzpcef;ESifh a&T0gcsdKif vl&nfcRefpcef;wdkY wnf&Sd urmoda'o jzpfae
bd\/ a&S;,cifu oHwGJNrdKUodkY bk&m;&Sif<ua&muf Asm'dwfay;csuft&
wefY&yf&mXmeESifh ywf&HoHk;axmif udk;&mrl? oHk;qlaom qH-eH-tHawmf
rsm; udef;0yfcJh&mtjzpf ordkif;xif&Sm;cJhay\/ araw,skyfwkvnf;
&SdcJhzl;onf qdk\/ xdkoHk;ql"gwfawmfwdkYqdkvQif oD&d"rmaomurif;
vufxuf wnfxm;cGifh&cJhojzifh oHwGJNrdKUpm; "rol& trwfBuD;onf
&cdkif"n0wDbk&if (ol&d,pu)rif;ESifh wdkifyif apwDwnfxm;cJhav
&cdkifom;BuD;pmay
&cdkifom;BuD;pmay
a&Tausmif;jyif
&cdkifrif;&mZmBuD;vufxuf aqmufvkyfvSL'gef;cJhaom a&Tausmif;
rSm ,ckwdkif trnfemr rysufao;acs/ a&Tausmif;jyift&yf[k ac:wGif
aeMuay\/ a&Tausmif; aqmufay;cJhaom (aumZm 961 ckESpf)
ae&mqdv
k Qif uif;armfoabFmqdyEf iS hf oHwNJG rdKU tMum;wGif wnf&adS v\/
armfwifqaH wmf"mwf
oHwGJawmifcGiftqHk; armfwifzsm;apwDrSm &cdkifbk&if plVpNErif;
waumif;oif;wGJcsDpOf OD;Gwfzl;aMumif; &mZ0ifvuFm qdk\/
]]rsm;pGm odef;aomif;? avS&Haygif;ESifh? jrpfaMumif;pH&Tif?
armfwifvuf0J? &pfETJwef;um? a&SUcgwnfxm;? udk;yg;
a&mifxif? jrLarSmif pifom;? &Sifyif tH"mwf? (qH"mwf)
dkGwfcyef? csD<ujyefaomf}}
[l pyfqdkcsuft& a&S;rif;tqufqufuyif OD;Twfdk0yfcJh&m armfwif
apwDtyg; &Sdckd ;cJhonfrsm;udk ]]'Gg&m0wD? oHwGJNrD0,f? qHawmfeHawmf? tHawmfbk&m; vS?
wnfx,if;&yf? vSnfhywfarmfwif? uRefzl;jrifcJh....}} MuaMumif;
"mwfawmfpOf(uRef;ywf) bk&m;&Sdcdk; vmownf;/
t&SifpudE
&cdkifom;BuD;pmay
&cdkifZmwd0Hom armfuGef;pm
]&cdkif Zmwd0Hom armfuGef;pm} rSm tvGefwefzdk;&Sdaom pmjzpfonf/
&cdik rf if;qufrsm;? &cdik rf sdK;EG,rf sm;? &cdik rf if; tkycf sKyfypkH epfrsm;? rif;tjzpf
odkY a&mufatmif bdodufoGef;avmif;yHkrsm;? rSL;rwftaMumif;t&m
oifcsD? [m&D paom ,kwfrItjzpfESifh bk&ifacwf vlwef;pm; b0t&yf
&yfwdkYudkvnf; tusOf;tm;jzifh armfuGef;wifxm;aom pmyifwnf;/
azmf jyrnfh pmwrf;yifvQif a&S;rif;pOfpum;ESifh &uyl&twKywd
taMumif;? rif;usifhw&m;wdkYudk odap&ef wifjy&jcif;[k qdkxm;onfh
twdkif;vnf; tusOf;pD jyqdkxm;ayonf/ orwrif;wdkYpaom urmOD;
tpuyif tus,ft0ef;rjybJ us,frnfpdk; t>rufom csHKUxm;cJhonf
[l\/
armfuGef;pmrSm &cdkifrif;tqufquf toHk;jyKvmaom armfuGef;
pmyif jzpfoifhayonf/ xdkrif;rsm;vufxufuyif rSL;rwfwdkYtm;
wdkif;jynfEdkifiHESifh &mZ0ifa&;&m tkyfcsKyfyHk ponfh pepfwdkYudkodap&ef
armfuGef;pmudk ay;tyfcH&avonf/ xdkpmudk rSL;rwfpaom bk&if
trIxrf;rsm; vufpjJG yKcJ&h onf/ ,if;odYk rif;tqufquf toH;k jyKvmjcif;
cH&aom armfuGef;pmonf aMu;yk&ydkuf? ausmufpmwdkY urnf;pmwif
vsuf armfueG ;f a&;rSwx
f m;&rnfph mvnf; jzpf\/ odYk aomf &cdik v
f rl sKd ;wdik ;f
&cdkifom;BuD;pmay
9/ if;om; pE&ok"r
10/ if;om; o'dk;atmif
11/ if;om; O*Avrif;/
if;rif;udk trwfykefpm; oHCmwpfyg;udk rif;ajrmuf av\/
0&"rrif;&mZmvnf; wGifonf/ xdk0&"rrif;&mZm trwfrPdol
ykefpm; rif;jyKawmfrlav\/
if;rPdolrif;udk trwfowdk;atmif ykefpm; rif;jyKjyef\/
if;trwfudk jynfolwdkYESifh trwfiukef ykefpm; rif;jyKjyefonf/
trwf iukefudk tjcm;trwf wpfOD;ykefpm;NyD;vQif rif;&mZm trnf,l
rif;jyK\/ if;rif;udk trwfwpfOD; ykefpm;NyD;vQif e&ywdtrnfjzifh
qufcHpdk;pHjyef\/ if;rif;udk jynfoljynfom;wdkY eef;rScsNyD;vQif
trwfausmfoCFudk y&0DtrnfcH,l xD;eef;pnf;pdrfudk odrf;,lav\/
xdkYaemuf teEAv rif;jyK\/ awmift&yf ydefeJacsmif;rSm ppfuJ&Jabmf?
,d;k acsmif;wGif ud,
k &f BH uD; 0gox? uefacsmif;wGif olawmfO;D ? yg;awmfwiG f
t[kvfaMumifbdkESifh wuG toD;oD; rif;jyK\/ ou&mZf wpfaxmif
ajcmufw,fhav;ck (1064)ESpf awmifbufusdef;uRef;t&yfrSm iuef;wHk;
ndK avSum;avSvsifpD;vsuf tvHk;t&if;ESifh tuGJtjym; BuD;pdk;aom
rif;wdkYudk odrf;,l rif;jyKou&mZfum; wpfaxmifhckepfq,fhwpfck
(1071)ESpf ajrmufOD;NrdKUudk pdk;pHawmfrl\/ if;rif; xD;eef;pnf;pdrfudk
&vQif pE0dZ,&mZmbGJU trnfta&G;udk cHawmfrlav\/ xdkrif;xdk;
ou&mZfum; wpfaxmifhudk;q,fhoHk; (1093)ckESpf orufomr ykefpm;
NyD;vQif pEol&d,&mZm trnfjzifh jynfBuD;pnf;pdrfudk odrf;jref;pHy,f
awmfrlukef\/
if;rif; vGefvQif om;awmf e&"dywd rif;jyKpOf i,fuRef
iqkyefY? iyef;yGiw
hf Ykd awmfveS yf ek pf m;&mwGif OD;&D;awmf avmif;Muufpm;udk
eef;wif av\/ xdkavmif;Muufpm;rif;onf a&Teef;a&Ttdrfrsm;udk&vQif
e0y&0 rnfaom trnfudk cHukef\/ if;rif;vGefvQif if;om;
pE0pv rif;jyK\/ xdkrif;udk ukvm;i,fuvsm awmfvSefNyD;vQif
ckepf&uf rif;jyKpOf tcg jynfojl ynfom;wdYk eef;csNyD;vQif pE0pvrif;\
&cdkifom;BuD;pmay
&cdkifom;BuD;pmay
&cdkifom;BuD;pmay
&cdkifom;BuD;pmay
jynfpdk;BuD;/
[Z&m;BuD;/
taemufbufrif;BuD;/
taemuf0if;[kefrSL;/
&cdkifom;BuD;pmay
5/
6/
7/
8/
a&Tpmzwf/
tdrfa&SUrif;/
ta&SU0if;[kefrSL;/
vuf,mjreftrwf/
2/ trwf&SpfwdkiftpGJ (vuf0J)
1/
2/
3/
4/
5/
6/
7/
8/
qif0efBuD;/
awmifbufrif;BuD;/
ajrmuf0if;[kef;rSL;/
ajrmufbufrif;BuD;/
udk,f&HBuD;/
awmif0if;[kefrSL;/
vuf0Jjreftrwf/
rif;a&SUawmfcH/
1/ vuf,moif;&Spfa,muf
1/
2/
3/
4/
5/
6/
7/
8/
udk,fvkyfawmf/
twGif;udk,fawmf&H/
jynfudkif/
pm;zdkonf/
vufawmf&D/
b@mpdk;/
0g;awmifpm;/
pm;OD;pm;/
&cdkifom;BuD;pmay
2 / vuf0Joif;&Spfa,muf
1/
2/
3/
4/
5/
6/
7/
8/
jyifudk,fawmf&H/
aygufxdef;/
aemufawmfyg/
oHaxmifpm;/
rJqdk;Zm/
rxdef;/
yef;wsm;onf/
vrnf (vrdkif;)/
&cdkifom;BuD;pmay
pnf;'g; /
[,m; /
av;q,fhav;uRef;t&yfa'o
a&S;rif;wdkY vkyfaqmifpD&ifukefaom xHk;pOf&Sdonfhtwdkif; ,ckrif;
wdkYrSmvnf; a&S;rif;wdkYuJhodkY pD&if toHk;taqmif jyK&avonf/
wdkif; jynf aeukefaom vltaygif;wdkYonf av;q,fhav;uRef;wdkYudk
uyfcdkrSD0J 0ifNyD;onfhumv vkyfMuHpm;aomufvsuf aeavh&Sdaom
wpfOD;udk wpfOD;u? wpfa,mufudk wpfa,mufuae&if; uRef;trnf?
&Gmtrnf? acsmif;trnf? awmiftrnf? vltrnfwdkYudk tpGJjyK
b,f o nf h u Ref ; om;? b,f o nf h & G m om;? b,f o nf h a csmif ; om;?
b,fonfah wmifom;[k av;q,fah v;uRef; aeukeaf omvltrsm;wdYk ukd
toD;oD; azmfxkwf ,ckwdkif ac:ukefonf/
a&S;rif;wdkYaemuf jzpfukefaom tb,? okrP? &drv? "r&mZf?
orw tqH;k jzpfuek af om rif;0efaxmufawmfwYkd rpS rif;quf rif;pnf;
pdrfudkvdkuf xm;&avonf/ &cdkif"n0wDjynfol jynfom;wdkYudk
a&S; rif;aemufrif;wdYk orkwaf vaomaMumifh Zmwd0o
H \taMumif;wdYk ukd
,ckjynfolvltaygif;wdkYonf jcm;em;pGm odtyfukef&monf/ rdrdwdkY\
Zmwd0Houdkvnf; jcm;em; trwfpOf? rSL;pOf? 0if;[kefrSL;pOf? vuf,m
jref vuf0Jjref? udk,fawmfvkyf? a&S;awmfcH? aemufawmfyg;? a&Tpmzwf
[l ordkif;armfuGef;ESifhwuG jyoajymqdkEdkifacsu aemifvmrif;wdkYonf
a&S;rif;wdkYuJhodkY ay;tyf&vdrfhrnf/ onftaMumif;udk rif;jrwfwdkYu armf
uGef;pm a&;om; rSL;awmf?rwfawmfwdkYtm; ay;tyf &Sdavonf/
t&SifpudE (&cdkifjynfe,f)
&cdkifom;BuD;pmay
usdef;uRef;wdkif;\ rif;jym;NrdKU
rif;jym;NrdKUonf ppfawGcdkiftwGif; t0iftyg NrdKUwpfNrdKU jzpfav
onf/ ppfawGNrdKU\ ta&SUajrmufbuf rdkif(30)tuGm tee'D
av;NrdKUjrpf0usaom &marmifjrpfurf; taemufbuf vuf0u
J rf;em;wGif
wnf&Sd onf/ ppfawGNrdKUrS a&aMumif;rD;oabFmjzifh rdkifav;q,fcefY
oGm;vm ckwfarmif;&avonf/ a&S;tcguyif usdef;uRef;wdkif; tygt0if
jzpf vuf,m 99NrdKUwGif pm&if;0if avonf/ xdkYaMumifh a&S;uspGm
uyif wnf&Sd trnfjzpfxGef;vmcJhaMumif;rSm xif&Sm;avonf/ odkYaomf
rif;jym;NrdKUwnf rif;ESifhNrdKUwnf&m Xmeudkum; taotcsm rodEdkifacs/
&cdkifrif;ydkifeuf ajrae&mvnf;jzpf? qm;iefa&rD&mvnf;jzpfaom Xme
wGif &cdkifrif;wdkYtqufquf NrdKUjywnf vm&jcif;aMumifh rif;jym;NrdKU
[l ac:vm&jcif;yif jzpf\/ tpOfajymvmMuonfum; rif;jyNrdKU
[l\/ pNEm;rif;vufxuf wdkif;cef;vSnfhpOf avSazmifonf prv,f
aomifuRef; wifrd&m 0J,mudk Ipm;avpOf rif;jym;NrdKU wnfvwHrnfh
ae&mudk jrifavonf/ xdktcg ae&mwGif NrdKU&GmwnfcsrI jzpfayvwH
[k rif;rdefYTefjcif; jyKcJhaomaMumifhwnf;/tcsdKUuvnf; rifapmrGefum;
]usdef;awmf vuf,m? jyawmif vuf0J? EG,fdk;oefYpif? tdrf&Sd&Sif}
NrdKUpm;b0jzifh eef;tdrf aqmufvkyfaecJhonf/
&cdkifom;BuD;pmay
xdYk jyif pE0Zd ,rif;wH;k ndKonf usde;f uRef;wdik ;f rSae ajrmufO;D xD;
eef;udk qufcHcJh&onf/ xdkYaMumifh uRef;rS rif;ay:xGufvmonfh
twGuf rif;ay:NrdKU[k wGifonf [l\/ rif;apmrGefaechJaomae&mudk
awmifNrdKU[l vnf;aumif;? ysOfaxmifNrdKU[l vnf;aumif; ac:onf/
used ;f awmifwef; tv,favmufwiG f &So
d nf/ tcsKd Uuvnf; bk&m;avmif;
usD;rif;jzpfpOf aus;NrdKUawmf csufcsmjzpfcJhNyD;aemuf usD;jzL0wKvm usD;
jzL&Gmwnfco
hJ nf/ xdu
k &cdik rf if;rsm;vufxuf NrdKUe,fpm;rsm; aecJo
h nfh
twGuf NrdKUawmif [lvnf;aumif;? awmifNrdKU[l vnf;aumif; ac:
wGirf I jzpfonf[v
k nf; qdMk uonf/ xkYd jyif ,lqcsuf&o
dS nfum; t*Fvyd f
rif;BuD; &myodefowfac: a&mbmqifvufxuf NrdKUcs&efoifhrnfhae&m
[l TefjycJhaomaMumifh ]rif;jy} [lvnf; ac:Mujcif; jzpfonfqdk\/
avmif;Muuf? yk&def? ajrmufOD;acwfwdkYwGifum; xdkrif;jy? rif;ay: [laom
trnfonf rxif&mS ;cJah cs/ usde;f awmifwef;udk trSjD yK usde;f uRef;wdik ;f ?
usdef;wdkif;NrdKU[laom trnfjzifhom orkdif;xifvmonf/
xdkusdef;wdkif;NrdKUum; usdef;awmifwpf0dkuf vlaerI wnfcif;rsm;jyK
&m &yf&Gmrsm;udkyif pkaygif;ac:qdkjcif; jzpfrnf[k ,lqrdonf/ trSef
tm;jzifh NrdKU[l oD;jcm;wnf&Sdjcif;um; rjzpfEdkifacs/ NrdKUpm;? e,fpm;?
uRef;pm;wdkY cefYtyfxm;jcif;udk tpGJjyK ac:qdkvmjcif;om jzpfrnfxif
onf/
&cdkif&mZ0ifwGif xif&Sm;aom Muufoa&&GmrSm ipnfawmif&Gm
teD;wGif wnf&Sdzl;onf/ ,ckNydKysufoGm;cJhavNyD/ NcdwfawmfteD; a&TZif;
cgESifhuyfvsuf eef;&m&Gm (,ck tdrfa&SUrif;&Gm)? usm;&JjyifteD; eef;&m?
axmifhaoQ&GmteD; eef;&m? awmifNrdKU? NrdKUawmifae&mwdkYum; usdef;uRef;
wdkif;\ NrdKUpm;? e,fpm;? uRef;pm;? rSL;rwfwdkY tkyfcsKyfaecJhaom ae&m
Xmea[mif;rsm;yif jzpfonf[k qdkEdkifavonf/
usdef;uRef;wdkif;um; rnfonfhumvup vlaerIwnf&Sdvm
onf[k twdtus rajymEdkifacs/ t*FvdyfokawoDwpfOD; c&pf 1087
ckESpf a&muf&Sdavhvm rSwfwrf;t& wifjy&vQif yk&defacwf aumvd,
rif; rwdkifrDuyif NrdKvlrsdK;rsm; aexdkifjcif; jzpfcJh&m\[k qdkavonf/
&cdkifom;BuD;pmay
&cdkifom;BuD;pmay
&cdkifom;BuD;pmay
em&Dtcsdeu
f AH;k 'PfaMumifh ysufp;D cJNh yD;aemuf jyefvnfwnfaqmufvsuf
jyKvkyfxm;jcif;rsm;wdkYom jzpfMuonf/
ppftwGif;u ysufpD;oGm;&aom e,fydkifHk;BuD; (txyf)udkvnf;
aumZm 1324ckESpfu pwif (ESpfxyf) aqmufvkyf&m 1325 ckESpfwGifrS
NyD;pD;onf/ aq;HkBuD;udkvnf; 1956 (aumZm 1326) ckESpfrS ,ckae&m
odkY ajymif;a&TUaqmufvkyfcJhonf/ c&pf 1955 ckESpfrS pwif vQyfppf
rD;xGef;cJh&aom vQyfppfpufHkudkvnf; rif;uefteD;odkYajymif;a&TU wnf
aqmufvsuf 15-1-1963 ckESpf rD;vif;apcJhavonf/
t*Fvdyfvufxufum; rif;jym;wGif vQyfppfrD;xGef;ndEdkifjcif; r&Sd
cJhay/ t*Fvdyfvufxufu ,ckukefoG,fa&; *dka'gif xm;&Sd&mae&mwGif
aps;BuD; aqmufvkyfcJhonfudk vGwfvyfa&;&NyD;aemufrS ,ckaps;opfae
&modkY a&TUajymif;aqmufcJhonf/ t*Fvdyfvufxufu aq;HkBuD;rSm ,ck
aq;Hka[mif; taemufbufabmvHk;uGif;wGif wnfaqmufcJhonf/ ppf
NyD;aemuf t*FvdyftkyfcsKyfa&; jyef&pOf ,ckukefoG,fa&; *dka'gifae&mwGif
oHk;ESpfceYf zGifhvSpfNyD;rS aq;Hka[mif;ae&mteD;odkY a&TUajymif;vsuf xdkrS
,ckaq;Hkopfudk wpfzef aqmufvkyfEdkifcJhjcif; jzpfonf/
t*Fvdyfvufxufynma&;rSm ckepfwef;ausmif;yif vIyfvIyfvSJvSJ
om zGifhEdkifcJhonf/ c&pf,mef omoemjyKrsm;u zGifhvSpfaom aq;ay;
XmeESifh pmoifXmewGif pmoifMum;jcif; jyKcJhaomfvnf; &cdkifuav;ol
i,frsm;rSm if;wdkYausmif; oifMum;jcif; vHk;0r&Sdoavmuf enf;yg;av
onf/ vGwfvyfa&;&NyD;aemufum; txufwef;ausmif;rsm;? upm;ckef
pm;qdkif&m tm;upm;rIrsm;? A[kokwESifh ,Ofaus;rI ponfh tusdK;jyK&ef
pmzwftoif;rsm;? &cdik f ;kd &m ,Ofaus;rItzGUJ rsm; ponfjzifh tbufbuf
u wdk;wufvmcJhavonf/ vQyfppfrD;vnf; ppfawGcdkifwGif ppfawGNrdKU
atmuf trsm;qHk; toHk;jyKavonf/ xdkYaMumifh ,cktcg aeYvHk;ayguf
xGef;ndEdkif&ef BudK;pm;aeMuNyD[k od&onf/
vrf;yef;qufoG,fa&;[l ppfawGrS a&vrf;om t"du &Sdonf/
rif;jym;odkY rD;oabFmonf aumZm 1250 ausmf 1260 cefYwGifrS ckwf
armif;oGm;vmrI pwifEdkifcJhonf/ ukef;vrf;qdk rif;jym;rS ig;rdkifxd?
&cdkifom;BuD;pmay
&cdkifom;BuD;pmay
armifawmNrdKU udef;0yfawmfrlaom
wyifwdkif eef;OD;bk&m;BuD;
tpdaE,s? wkrrQau
avmuxGwfwif? AD&Sifyifudk
MunfvifpdwfTwf? rysuf0wfjzifh
reufudk qGrf;? nudk yef;au
&Dcsrf;vnf;aumif;? qkawmf awmif;vdkY
raumif;zD'Pf? ab;b,Hav
tE&m,faygif;? uG,fwGif;uGmau
0D;pD;aMumif;ESifh? Twfaysmif; OD;ESdrf
tBudrfBudrfau? rkedefjrwfudk
OD;csvnf; Twfaw/
(&cdkifaus;vufuAsmrS)
&cdkifom;BuD;pmay
ylZed,XmeESifh ylaZmftyf&m
urmOD;tcguyif vlrsdK;wdkif; rdrdwdkY,HkMunf&mtvdkuf udk;uG,f
tyfaom ylZed,t&mXme ylaZmf&m0wKypnf;rsm; &SdMuonf/ ,HkMunf
rIaMumifh udk;uG,frIjzpfvmNyD; ylaZmfoum&? yorIrsm;udkyg tav;
tjrwf jyKvmMuavonf/ Ak'yGifhNyD;aemuf rSefaomudk;uG,frIom ab;
uif; jrifhjrwfvsuf qif;&Juvnf; vGwfonf[k trSefw&m;udk
a[mazmfjyTeaf vojzifh rSeaf omud;k uG,rf u
I kd &&Sv
d mMuonf/ xdYk aMumifh
&wemoHk;yg;udk ,HkMunftm;xm; udk;uG,f&m[l qnf;uyf0yfavsmif;
OD;Twfaysmif;cJhMu&onf/ &cdkifwdkYum; Ak'ESifh udk,fpm;awmfjrwf
r[mrked&Sifyifudk or'gefusrf;vmtwdkif; ordkif;qufum ylaZmfvmcJh
Mudk; jzpfonf/
eef;OD;bk&m; yHk[eftaetxm;
&cdkifjynf &cdkifvlrsdK;wdkYonf "n0wDacwfrS a0omvDacwfxd
Ak' oufawmfxif&Sm;umvuyif udk,fpm;awmf r[mrkedkyfyGm;awmfudk
udk;uG,fcGifh &cJhMuonf/ xdkYjyif ]ydawmufa&T0g? 0if;0if;0g} [laom
uAsmt& av;oef;ausmfaom bk&m;ykxdk;apwDwdkYudk vnf;aumif;?
ajrmufOD;acwfwdkifatmif ]oZifyef;cdkif wNrdKifNrdKif} [laom uAsmt&
ig;oef;ausmaf om bk&m;ykx;kd apwD wdYkuv
kd nf;aumif; wnfxm;ud;k uG,f
vmcJhaMumif; ordkif;tqdk &Sdavonf/
xdkbk&m;wdkYwGif tygt0ifjzpfaom wyifwdkif eef;OD;bk&m;BuD;rSm
ajrmufOD;NrdKUawmfrS yifhaqmifvsuf ,ck&cdkifjynfe,f taemufydkif;e,f
jcm; armifawmNrdKU NrdKUOD;ausmif; udef;0yfvsuf &Sdavonf/ ausmif;
wpfvHk;wnf;udk xkqpfjyKvkyfxm;aom ausmufndKqif;wkawmfjrwf
wpfql jzpfavonf/ kyfyGm;awmf\ vuf?ajc taetxm;? [efyef
(rkj'm)rsm;t& ]blrfzerkj'm} rsdK;jzpf&m wifysOfacG xdkifawmfrlyHk
[efwnf;/ tapmuf av;awmif wpfrkwf tjrifh&SdNyD; ajc,Suf
em;rquf (em;udkaxmufcHjzifh) MumouFef;0wfjzpf\/ r[m yx0Dajr
BuD;udk oufaoTef; rm&fewfom;udk atmifjrifawmf rlonfhtjzpfudk
aqmifaomyHkpH[k owfrSwfMu\/
&cdkifom;BuD;pmay
bk&m;wnfxm;jcif;
ajrmufOD;NrdKU rif;yifBuD;aemuf ajcmufq,fajrmufwGif pdk;pHjyK
aom rif;&mZmBuD; (aumZm 955-974)vufxuf [Hom0wDEdkifiH?
yJcl;rif;xHrS orD;awmf &SifraESmif;udk qufocH,l &&SdcJhavonf/ xdk
rif;&mZmBuD;ESifh rdzk&m;BuD; &SifraESmif;wdkYwGif ou&mZf 962 ckESpf
orD;awmf yef;oEm rif;orD;udk arG;zGm;cJhavonf/ if;rif;orD; tysdK
t&G,fajrmufpOf yifwdkifpH a'0Dtjzpf wyifwdkifeef;aqmifodkY a&TUajymif;
pHaecJh&avonf/ if;pHaecdkuf ou&mZf 970 ckESpf uqkefvjynfhaeYwGif
xdkbk&m;BuD;udk wnfxm;cJhayonf/ xdktcgrSp &cdkifbk&ifrsm;ESifh rif;
orD;rsm; tqufquf udk;uG,fvmcJh&m ,ckxufxd ESpfaygif; 375ESpf
&SnfMumcJhavonf/
a&mifroef;bJvsuf
aumZmou&mZf 1146 ckESpfwGif &cdkifrif;quf jywfNyD;aemuf
ajrmufOD;NrdKUawmfrSmvnf; tajctaewpfrsdK; ajymif;vJoGm;cJh&onf/
xD;eef;usdK;ayguf MuiSe;f aysmufcsdew
f iG f bk&m;BuD;wnf&mXmeum; qdwf
okOf;vsuf vmcJh&\/ wpfp wpfpESifh jyKjyifokwfoifolrsm; uif;rJhvm
um wpfygwnf;om xD;wnf;BuD; udef;0yf wnfae&avonf/ ESpfv
Mumanmif;aomtcgwGif ausmif;aqmif *lapwDrsm; NydKusysufpD;jcif;?
EG,fjrufopfyifrsm; aygif;,SufazmufxGif;vsuf tufuGJvmjcif;? &yf&Gm
vloluif;a0; rormolrsm;vufcsuf 'Pfudkyg cH&jcif;aMumifh tem
w& ruif;cJhawmhacs/
odkYaomf jyKjyifapmifha&SmufrIuif;rJhjcif;wGif tjcm;tjcm;bk&m;rsm;
ESifh EIdif;pmvQifum; rajymyavmuf[k qdkEdkifonf/ ,ckbk&m;BuD;
ta&SU bufapmif;wef;wpfavQmuf&Sd bk&m;apwDrsm;um; rIrvS
twHk;tHk; ysufpd;aeay\/ bk&m;BuD;rSm vuf,marmif;awmf
wpfzufom usdK;yJhcH&aomfvnf; yuwdrysuf quf&&Sday\/ rsufESm
awmfwpfckvHk; vHk;0txdtcdkuf vGwfuif;vsuf 'l;ESpfzuf? aygifawmf?
ausmom;? ycHk;? vufHk;rsm;? 0rf;Adkufrsm;wdkYwGifom azmufxGuf
&cdkifom;BuD;pmay
&cdkifom;BuD;pmay
bk&m;&SmazGcJh&
11-11-82 aeYu ajrmufOD;NrdKUodkYa&mufcdkuf "mwfjzLawmifq&m
awmf Tefjy vufqnfuefwHwdkif;rS bk&m;wpfqludk yifhcGifhawmif;qdk
cJhao;onf/ jyKjyifol 'g,um&Sdonf[l cGifhr&ojzifh OD;OD;omxGef;
(y@dwf)Tefjyaom 'dkif;*sDbufrS bk&m;wpfqludk 1983 ckESpf Zefe0g&D
vydkif;u MunfhcJhavonf/ xdkbk&m;rSm tNyD;tpD;ra&mufao;aom
tavmif;wumom &Sday\/ xkvkyfjyKjyifjcif;jzifh topfxkvuf&m
oabmodYk om oufa&mufEikd af vonf/ xdYk aMumifh vufrcHbJ acsmif;em;
&Gmwpf0dkuf? uif;qdyf? bk&m;ay:? atmifwyfpaom NrdKUjyifwdkYodkY &SmazG
cJhavonf/ bk&m;udef;0yfwnfxm;tHhaom odrf&mudkvnf; 7-12-83
aeYuyif pwif ajrzdkYjyKjyifvmcJhavonf/
ajrmufOD;NrdKUawmf twGif;vnf; a&S;a[mif;bk&m;rsm;udk jyKjyif
rGrf;rHrIrsm; &SdvmMu&mum; ta0;tvHXmewdkYudk yifhcGifhray;vdkMuay/
,if;ESifh NrdKUawmf jyify? NrdKU&H? pHeef; wnfcscJh&m XmeESifh awmifpOf
awmifxyfwdkYomvQif vloltultnDjzifh &SmazGcJhavonf/ 1983 ckESifh
Zefe0g&Dv (1344 ck jymodkvqef;) ydkif;rSp &uftawmfMumMum &SmazG
cJh&m ysufpD;usdK;yJh zdkz&J jyefYusJaeaom bk&m;ysufrsm;udk jrifawGU&
ojzifh pdwfxdcdkufrI jzpfcJh&ao;onf/ awGU&aombk&m;rsm;vnf;
oabFmqdyf? avSqdyfESifh tvSrf;a0; awmawmif? acsmif;ajrmif;? tif;
tdkif? usHK;? wyfabmif? wHwdkif;? cifpdkif;? ukef;abmifwHwm;twefwef
udk ausmfjzwfyifh&rnfhbk&m;rsm;csnf;jzpfae vG,fulvSonfr[kwf
ay/ xdkwGif vrf;usOf;vrf;auGUNrdKUjzpfae&m wHwm;a[mif;rsm;uvnf;
rsm;vSonf/
awGU&aombk&m; yifh&efcufcJ
ajrmufOD;oabFmqdyfESifh ESpfrdkifru a0;aomazmfjyyg wyifwdkif
uGif;ESifh r*Fvmrm&fatmifbufrS bk&m;ESpfqludk oabmusxm;&m
wpfyg;u oHk;awmifrjynfhwwf? wpfyg;u xdkxufBuD; yifhcsif;yifhvQif
tBuD;udk yifhapcsifMuonf/ Xmeqdkif&modkY 4-2-83 aeYu cGifhjyKcsuf
&cdkifom;BuD;pmay
&cdkifom;BuD;pmay
ausmufjzLNrdKU uHhaumfawmbk&m;
&cdkifjynf ausmufjzLNrdKU xif&Sm;aom uHhaumfawmbk&m;rSm
qdkvQif ay:awmfrlbk&m;tjzpf vlodxif&Sm; ausmfMum;vSonf/
ausmufjzLNrdKUrS ig;rdkifausmfa0; yifv,furf;em;wGif wnf&Sdonf/
wefcl;v (oBuFefysH)wGif ESpfpOfusif;yvsuf &Sdavonf/ xdkbk&m;ESifh
ywfouf ausmufjzLNrdKU *Hk;csdefausmif;BuD;rS t&Sifem&' jyKpka&;om;
cJhaom ordkif;rSwfwrf;wpfck &Sdaeonf/ if;jyif 1954-55 ckESpfxkwf
ppfawGausmif;om;rsm; ESpfvnfpmapmifrS rif;'ifa&; aqmif;yg;yg
ausmufjym;wGif a&;xk;kd xm;aom ausmufjzL*Ha*:bk&m;yGJ vuFmudv
k nf;
awGU&onf/ xdkESpfckudk aygif;jyKum qufpyf wifjyvdkuf&jcif;
jzpfygonf/
a&S;oa&mtcg aumwkefu&pfwdkif;[l wdkif;BuD;wpfwdkif; xif&Sm;
pGm &Sdavonf/ if;wdkif;\ t0ef;rSm ta&SUbufodkY armfwifpGef;txd
ESifh b*Fvm;yifv,fatmftxd us,fjyefYavonf/ tqdkygwdkif;jynfwGif
rE&mZfbk&iftkyfpdk; om;awmfoHk;yg; xGef;um;vsuf&Sd&m aemifawmf
BuD;? aemifawmfvwf? tm0[l toD;oD; ac:wGifMuavonf/
tcg wpfyg; crnf;awmf ewf&GmpH om;BuD;aemifawmf rif;om;
tm;eef;tyf Muavonf/ nDawmftvwf? nDawmfav;u tdrfa&SUpH
tjzpfjzifh toD;oD; tkyfcsKyfMuavonf/ xdkodkY nDaemifoHk;OD; pDrHtkyfcsKyf
&cdkifom;BuD;pmay
&cdkifom;BuD;pmay
vrl;acsmif;vrf;Tef odomcsuf
xdka'o\ vuf&Sdbk&m;apwDrsm;udk c&D;pOfjyK TefjyNyD;aemuf
azmfjyyg pmqdkrsm;\ ordkif;rSwfwrf;ESifh bk&m;ordkif;vmwdkYudk ndEIdif;
wdkufqdkifodom&ef wifjyaytHh/
vrl;acsmif;\t0udk qefwufoGm;aomf acsmif;\vuf0JbufwGif
&Hwnfawmifudk awGU&onf/ xdkawmifrSm BuD;jrifhNyD; awmifxdyf &Hwnf
"mwfwnfxm;&Sdonf/ awmifESifhc&D;wGif &Hwnf&Gmvnf; &Sdaeayao;
\/ xdk&GmrS ajrmufodkY wpfem&Dc&D;vSrf;wGif ]0D&Gm} &Sdonf/ tif;wdkifjyif?
odrfausmif;jyifwdkYvnf; &Sdayonf/ &HwnfrS txufodkY wpfem&Dc&D;uGm
wGif ausmfudkif;&Gm &Sdonf/ xdkESifhreD;ra0; iysdK;awmawmifwGif iysdK;
awm"mwf-iysdK;awm&Gm wnf&Sdayonf/ xdku wpfzufuurf;vuf,m
bufwGif bl;a&Tarmf&Gm &Sdonf/ xdk&Gm\ awmifbuf wpfem&Dc&D;uGm
wGif oD;jcm;ukef;vGwf tdk;xdef;"mwfwnf&Sdonf/ iysdK;awm&GmrSqef
wufaomf Muufudkif;&GmodkY a&muf Muufudkif;bk&m;udk zl;awGUEdkif\/
bl;a&Tarmf&GmrS avSjzifhwpfem&DcefY avSmfcwfoGm;u armf&GmodkY
a&muf\/ xdkrS awmifukef; oHk;ckudk ausmfjzwfoGm;vQif acsmif;zsm;wGif
nrf; (Nirf;)"mwfudk awGU&onf/ atmufnyfdk;awmf"mwf [kvnf;
,lqajymqdkMu\/ xdk"mwfawmf av;qludk apmrJusDrdzk&m; wnfxm;cJh
onf[kvnf; pmqdkjyKMuonf/ awmifpOf ckepf? cdkif? awmifpOf
ckepf xyf apwDrsm;udk bapmoD&drif;yifBuD; wnfcJhonf[k ajrmufOD;NrdKU
bk&m;ordkif; rSwfwrf;jyKxm;av\/
&Hwnf"mwfonf OD;acgif;usNyD; iysdK;awm"mwfonf cg;dk; jzpfo
wnf;/ aygifdk;awmfrSm tdk;xdef;"mwfjzpf nrf;(jirf;) "mwfawmfrSm
nyfdk;usonf [l\/ tcsdKUvnf; ajcovHk;jzifh ]acgifdk;usnf} qdk\/
167um; xdak 'o\ ,ckajymqdjk yKrIjyKaeus? ,lqaeMuonfh "mwfawmf
trnfESifh wnfae&mudkyif jzpfonf/
&cdkifom;BuD;pmay
&cdkifom;BuD;pmay
Ak'0ifawmxGuf tefcsif;rsm;
&cdkifvlrsdK;wdkY\ uAsm vuFm tzGJUtEGJUwdkYwGif tefjcif;onf
wpfck tygt0ifjzpfonf/ pyfqdkzGJUEGJUyHktoGm;wpfrsdK;jzifh zGJUqdkxm;jcif;
jzpf\/ taMumif;t&m yHkoPmeft& zGJUEGJUpyfqdkrIudk trnfwpfrsdK;
rSnfhac:jcif;vnf; jzpfayonf/
tefjcif;udk av;vHk;wpfydk'f vuFmpyft& pyfqdkxm;ojzifh
yHkoPmeft& vuFmtjcif;rsdK;wGif yg0ifEdkifavonf/ odkYaomfvnf;
yHkoPmeftrsdK;tpm;t& pyfqdkrItoGm;wpfrsdK;jzpf tjcif;t&mtvdkuf
trnfrSnfhac:rI oD;jcm;jyKcJh&onf/ xdkYaMumifh vuFmtjcif;yHkoPmef
trsdK;rsdK;teuf tefjcif;vnf; wpfcktygt0ifjzpfaMumif; odtyfay
onf/
tefjcif; [lonfum;
tefjcif;rSm avSavSmfoH[efrsdK;jzifh pyfqdkxm;aom uAsmjzpfay\/
tcsdKUum; a&jyifork'&m tP0gESifh oufqdkifaom taMumif;udk
zGJUqdk xm;jcif;jzpfonf[k ,lqMuayonf/ xdkYaMumifh tP0gjcif;?
tPfjcif; [l jzpfvm&onfh oabmudk jyqdkMu\/ xdkoabmtwdkif;
q&mwdkif; \ r[mjrwfrkedordkif; ysdKUtcsDwGif ]tef} taMumif;udk
jyqdkxm;onf um;&cdkifom;BuD;pmay
&cdkifom;BuD;pmay
awmxGuftef
earm w b*0awm t&[awm ormorK'/
1/ eudk[lum;? e&mtxGwf? od'aysmf&m? wkodwmu? oufvSus
onf? rdvSrmwm? 0rf;xJaomfvnf;? [efpGav/
2/ rm,m0rf;xJ? tjrJy#doED? q,fveDonf? zGm;csdefwef0,f?
edrdwf onfum;? udk,fa&mif0gonf? jyifvSw0if;? w0if;
aomfvnf;? [efpGav/
3/ w0if;udk,fa&mif? vwef;aqmifonf? tacgifr,fawmf? rdb
arQmfonf? &Tifaysmft*F&m? awmomaomfvnf;? [efpGav/
4/ t*F&mawmom? zGm;cgwHkvSpf? ckepfz0g;? ajrmufodkYoGm;onf?
BuD;rm;xifum? xifumaomfvnf;? [efpGav/
5/ BuD;rm;xifvSpf? q,fhajcmufESpfwGif? xdrf;jrm;usifonf? aryif
arsmufom;? ,aomfaomfvnf; [efpGav/
6/ arsmufom,aomf? qif;jrausmfESifh? &TifaysmfwleD? cspfBudK;NzDonf?
wHk&TDjym'f? tcsmaomfvnf;? [efpGav/
7/ jymom'ftcsm? eDvDcg0,f? tcgwyg;? O,smOfoGm;? av;yg;ed
rdwf? jrifvDaomfvnf;? [efpGav/
8/ edrw
d v
f nf;jrif? awmxGucf sifonf? vkvifrif;om;? od'w
af omf
vnf;? [efpGav/
9/ od'wfrif;om;? pdwfjywfMunfndK? uRefqefac:onf? jrif;awmf
cufpD;? cufpD;aomfvnf;? [efpGav/
10/ jrif;awmfcufpD;? rDxGD;pum;? uRefqefMum;onf? &Tifyg;0rf;yef;?
0rf;omaomfvnf;? [efpGav/
11/ 0rf;ajrmuf0rf;om? cufvD&m0,f? jrL;pGmjrif;vS? cEDu(u@u)
aomfvnf;? [efpGav/
&cdkifom;BuD;pmay
15/
16/
&cdkifom;BuD;pmay
puf&xm;wGif? omjym;,k,
wifNyD;rSonf nhHvSoEdk;
wrkwfBudK;jzifh? jynfhrsdK; 0ef;usif
qGJwifaomf? puf&Sif&xm;
t&Sifvm;odkY? <uoGm;avaMumif;
o&D;acsmif;? *kPfaygif;xGef;ay:
a&mufavaomfrl? avSawmfazmifwGif
wifNyD;usifrS? vlcGif xifay:
udk,fpm;awmfvnf;? tmaygcsrf;jr
a&odkY<u? tE&|mxd
jzpfwHkbd\? q&Hoda&mif
wajymifajymifvQif? wef;aqmif;rD;yHk;
odkifvHk;[d? yHkEIef;yrm
wlvSpGmom? tmumxufcGif
ysHwufusifu? rsm;zsif &Sifvl
jrifavrlaomf? usdKufqlaygufjy
tHhMoMuvsuf? rTef;rQtkyfawG
&Sdcdk;ayonf/ /
dkaoOD;cs ESdrfESdrfwnf;}}
ESdrfESdrfcscs dkaoMuvQif
emrwGifqdk? ukvm;ysdKvnf;
a&ndKcsrf;aumif;? o&D;acsmif;wGif
bkef;aygif;ous? a*gwr\
lykyfausmf? udk,fpm;awmfrl
tay:xufvTrf;? a&wd>yrf;
Nidrf;csrf;om,m? usdrf;0yfygaomf
awZmjyif;xef;? &mZ'Pfudk
tvGefvlrsm;? aMumufaomtm;jzifh
a&jzm; jynfhavmif;? o&D;acsmif;
&cdkifom;BuD;pmay
qkawmif;ywem? yifhac:ygaomf
r[mpd&? orK'wdkY
&d,m? tHMo&mum;
t|m'o? jynfhpHkMu\
Ak'lyH? ajcmufa&mifvQHvsuf
e0Htopf? wqljzpf
vQyfppfyrm? &avygrl
ylaZmfou? jyKNyD;rSvQif
GwfcMunfvSpf? o&Djrpfu
pifppfrMum? <uoGm;yg
rnfomac:qdk? ukvm;ysdKvnf;
vlAdkvfrsm;vS? OD;ESdrfcsom;
Gwfc0yfpif;? tif;0rif;\
om;&if;xHrSm? avQmufavygaomf
&mZmykw? Oy&rl
[wtvD? vufOD;csDrS
ZrL'Dyg? uRef;csm
w&mwpif;? xD;aqmif;rif;wdkY
cGefoGif;quf&? jynftif;0odkY
Ak'kyf&Sif? <uapcsif
om&Tifomanmif;? yefxGmawmif;
tavmif;&mZm? 0rf;ajrmufygonf/ /
o'g&Tifpdwf jynfhpHkwnf;/
"n0wD &mZ0if? q&mirnf &mZ0ifwdkYvnf; xdkoabmtwdkif;
odkYa&;om;xm;avonf/
]t0-a&Teef;&Sifom;? tdrfa&SUOy&mZmrif;onf? r[mrkedbk&m;&Sif
tm; yifah qmif&ef Adv
k rf if;oD&ad usmfxifukd apvTwaf wmfrv
l u
kd af vonf/
oD&dausmfxifonf tdrfa&SUrif;\ trdefYtwdkif; r[mrkedkyf&Sifawmfjrwf
&cdkifom;BuD;pmay
&cdkifom;BuD;pmay
zdk;acgifq,fxyf? aighudk;&yfudk
c0yfdkai? yifhac:av\
Aka'0&? kyflyvnf;
ol&d,r@vm? rGef;apmif;cg
jrwfpGmvkb? a*gwrvQif
*Euk#d? ausmufrsdK;pDom;
avsmif;rSDpuf&m? wdkufawmfom
usdef;umaejim;? enf;txmodkY
rjym;Muay? jzpfwHkav\
rsm;axG vl&Sif? MuOf;um aejim;vnf;
qHrQifcefYrQ? ra&GUMuav
Ak'xGwfzsm;? jrwfbk&m;\
usdef;jim;Edk;cg? a&mufavygrl
vsifpGmcP? yifhac:&\
jzpfxtHhzG,f? q,fESpfaxGjzifh
&yfq,frsufESm? ausmfapmygonf
aMumfjim atmufxuf EHSYodapwnf;/}}
xdkxdktqdkwdkYudk csifhEIdif;csdefqEdkif&ef udk,fawGUtaxmuftxm;
wpfckudk wifjyvdkayonf/ xdkpmayrSm ]tar;awmfyHk} trnfjzifh
yH k E S d y f r l jzpf o nf / yH k E S d y f a om ck E S p f o u & mZf u d k u m; rawG U &/
yHkESdyfwdkuftrnf vnf; ryg&Sd/ pmtkyftp tzHk;ESifh tqHk;ed*Hk;rsm;vnf;
r&Sd/ odkYaomf ed'gef;awmh yg&Sdonf/ taMumif;t&m 52-rsdK;udk
ar;avQmufapojzifh rSL;BuD;rwf&mrsm;u q&mawmfwpfyg;tm;
avQmuf x m; q&mawmf u pmjzif h q uf o G , f j cif ; jzpf o nf /
xdktar;awmfyHkusrf; ed'gef;]]oD&dy0& 0dZ,meE, Mwdb0em'dws "dywdy@dw y&ur r[m
&mZm"d&mZm [laom bGJUwHqdyfemrHawmf&Sdaom t&Sifrif;w&m;BuD;
bk&m;onf omPmbd0Ho u0d"Z"raoemywd r[m"r&mZm"d &mZ*kk
&cdkifom;BuD;pmay
&cdkifom;BuD;pmay
&cdkifom;BuD;pmay