HYRJE

Msimdhnia sht nj praktik emocionale (Hargreaves dhe Fullan,1999) Msimdhnia n!it

ndjenja n ngj"ra t nd"shme si pr msuesit dhe pr n!nsit #sht nj pun ku msuesit
va$hdimisht vn veten e t"re n linj sht e leht t hum%asin n panoramn e dimensionit
emocional t msimdhnies, entu$ia$mit, pasionit, kujdesjes, urtsis, &r"m$imit, dhe
prkushtimit, duke i %r shum msues t mdhenj (Hargreaves dhe Fullan, 1999' &( )1)
Msuesit jan nj ndr pjest pr%rse m t rndsishme t sho(ris *r&shihen n pjesn
konstruktive ( edukojn dhe &ormojn %re$at e rinj, sho(rin +ndsia ka( e madhe ( ata
m%ajn m%i shpatulla duhet ti %jn ata m t prgjegjshm dhe m t motivuar pr t reali$uar
sa m mir punn e t"re *or a reali$ohet kjo n realitet, - jan vrtet msuesit t ndrgjegjshm
pr prgjegjsin ( m%ajn, .a t morivuar jan ata n msimdhnie, - sht pr ata pasion
apo sht thjesht nj det"r,
/uke u nisur nga rndsia e madhe ( msuesit kan n nj sho(ri dhe nga &unksionimi i
sistemit arsimor n .h(ipri, vjen nj sht"tje e madhe pr tu interesuar edhe m shum, edhe m
thell pr motivimin e t"re 0prmjet ktij krkimi, pritet ( t kuptohet motivimi i msuesve
n pun, kna(sia e t"re n pun dhe lidhja ( ek$iston mes motivimit t t"re dhe stilit t
lidershipit 0 kt aspekt, rndsia kr"esore i vihet motivimit t msuesve 1k$iston ideja se
shum prej pro&esioneve ( individi $gjedh t ushtroj, m von kthehen thjesht n det"ra dhe
shum pak prej t"re ruajn motivimin (2andura dhe 3ood, 1994) 0j ide e till pr msuesin
sht disi shkatrruese /uke (en se msuesit japin dije, duhet domosdoshmrisht t jen t
motivuar pr kt, ndr"she sistemi msues5n!ns nuk do t &unsiononte si6 duhet
7rkimi sht reali$uar me msues dhe drejtues n shkolla t ndr"shme t 8irans, private dhe
pu%like pr t siguruar gjithpr&shirjen 1dhe ("teti i 8irans sht $gjedhur pikrisht pr
shumllojshmrin ( prm%an n nivel ("tetar 7" sht nj krkim sasior pr ars"e se nj
krkim i ktij tipi mund t jet m prgjithsues dhe mund t siguroj sasi m t madhe
in&ormacioni, duke sjell si re$ultat edhe nj vlersim m t reali$uar dhe m praktik e t
prdorshm *r m%ledhjen e t dhnave jan prdorur p"etsor pr msuesit dhe pr lidershipin
( n rastin e krkimit ishte drejtori ose drejtoresha e shkolls prkatse
1
/uke s(aruar ars"en se prse k" studim sht reali$uar mund shkurtimisht t prm%lidhet
hipote$a' .a t motivuar jan msuesit n msimdhnie dhe si ndikon stili i lidershipit n t
7rkimi sht strukturuar n d" drejtime' kuptimi i nivelit t motivimit t msuesve dhe ndikimi
i stilit t lidershipit n t 7to drejtime pr%jn edhe o%jektivat kr"esore t studimit 7rkimi
ka (llim eksplorues dhe s"non t vlersoj marrdhnien mes motivimit t msuesve dhe
ndikimit t stilit t lidershipit #sht e rndsishme t kuptohet nse msuesit jan realisht t
motivuar n msimdhnie apo thjesht reali$ojn det"rn e t"re 9jithashtu nj tjetr o%jektiv i
ktij studimi sht edhe ( t kuptohet se sa ndikim ka stili i lidershipit n motivimin dhe
&unksionimin e msuesit
2
KAPITULLI I
Shqyrtim literature
2.1. Prkufiimi i terma!e' Motivimi sht nj &orc apo energji e %rendshme, nj n!its ase
sht"s ( v n lvi$je individin dhe e orienton n reali$imin e (llimeve t caktuara apo
plotsimin e ndonj nevoje (:rhani, );11' &( 1<) Lidershipi sht nj lloj i shpirtit moral dhe
prgjegjsis s liderit, ( udhhe( prpjekjet uni&ikuese t punonjsve me (llim arritjen e
(llimeve t cilat tejkalojn interesat vetjake (Hamadat, );;4' &( 14)
2.2. "#ti!imi
M posht para(iten shkurtimisht teorit motivacionale si m%shtetje t hipote$s s krkimit
7to argumenta jepen pr t shpjeguar lidhjen ( mund t ek$istoj ndrmjet motivimit
%ashkkohor dhe lidershipin trans&ormues=shr%"es
Motivacioni dhe personaliteti (Maslo, 19<;), sht nj prej teorive m t njohura dhe m
pr&a(suese t motivacionit (Mc>ormick dhe ??gen, 19@<A Mo"erd"k, );;B) 8eoria e nevojave
t Maslo (19<;) %a$ohet n iden'
N t njjtn koh nevojat dalin, rriten, dhe kto nevoja n vend t t qnurit thjesht uri
psikologjike shnrrohen n dominuese t organizmit. Dhe kur kto nevoja t radhs plotsohen,
ather nevoja t reja (edhe m t fuqishme) krijohen dhe kshtu n vazhdimsi. jo sht ajo
!ka nnkuptojm kur themi se nevojat "az jan t organizuara n nj hierarki me fuqi relative
0 kapitullin e d"t t Motivacioni dhe personaliteti, Maslo (19<;) m%shtet m &u(ishm
idet e tij nprmjet asaj ( ai (uan teoria holistike5dinamike, e m%shtetur pjesrisht n shkrime
t Cames, /ee", 9oldstein dhe Frojd 8eoria holistike5dinamike e Maslo, m%shtet deri n
nj&ar shkalle %a$at konceptuale pr prdorimin e ideve t Maslo n krkimin m%i
arsimin=edukimin
8eoria e 1+95s (1!istence51k$istenca, +elatedness5Didhja, dhe 9roth5+ritja) s -lder&er5it
sht konceptualisht shum e a&rt me hierarkin e nevojave t Maslo (Mc>ormick dhe ??gen,
19@<A Moerd"k, );;B) -lder&er ndr"shon nga Maslo n &aktin se -lder&er i ndan nevojat n tre
sete t mdha' ek$istenca, lidhja dhe rritja -lder&er %eson se' #Disa nevoja mund t "ashk$
3
ekzistojn dhe mund t jen prezente e t veprojn n t njjtn koh, n vend q t ndjekin
radhn q Maslo ka sugjeruar (Moerd"k, );;B' &( 1;)
8eoria Motivim5Higjen e Her$%erg5ut (Her$%erg, 194@) grupohet $akonisht me teorit e Maslo,
-lder&er dhe Mc>lelland (.teers, *orter dhe 2igle", 1994) Maslo &okusohet n nevojat e
prgjithshme njer$ore t personit psikologjik ndrkoh ( Her$%erg thekson personin
psikologjik n aspektin sesi puna ndikon n nevojat %a$ (Ho" dhe Miskel, 1994) ?deja kr"esore
e teoris Motivim5Higjen sugjeron se higjena apo ngjarje t mirm%ajtjes sjellin pakna(sin
n pun pr shkak t nevojs pr t shmangur gjra t papl("eraA ngjarjet motivuese sjellin
kna(sin n pun pr shkak t nevojs pr rritje ose vetaktuali$im (Her$%erg, 194@' &( <E)
.ikurse teoria e Maslo, edhe teoria e Her$%erg ka kaluar nn nj kritici$m t konsiderueshm
(.teers, *oter dhe 2igle", 1994)
8eoria e nevojave pr arritje t Mc>lelland pohon se t gjitha motivet jan t msuaraA ato
rregullohen n nj hierarki potenciali pr t ndikuar n sjelljeA dhe ato ndr"shojn nga njri
individ tek tjetri (Ho" dhe Miskel, 1994' &( 1;F) 7jo teori %a$ohet &illimisht n anali$imin e
&aktit se si njer$ me nevoja t larta apo t ulta pr arritje sillen n vendin e puns (Mc>ormik
dhe ??gen, 19<@) 0evoja pr arritje -ch, nevoja pr &u(i *o, nevoja pr prkatsi -&&, dhe
nevoja pr autonomi -ut %esohet se jan t &ituara nga sho(ria dhe kto nevoja mund t
konsiderohen si predispo$icione personale ( ndikojn n mn"rn sesi njer$it kuptojn situatat
n pun (dhe t tjerat) dhe kjo ndikon n ndjekjen e t"re t disa (llimeve t caktuara (.ters,
*orter dhe 2igle", 1994' &( 1@)
Can d" p"etje tipike t lidhura ngusht me motivimin 0jra prej t"re lidhet me $gjimin ose
energji$imin e organi$mit 1 d"ta pr&shin drejtimin e sjelljes (Groom, 194E' &( @) *ika m
interesante n teorin e pritjes (Groom, 194E) sht &okusi n &aktin se si punonjsit vendosin se
6&ar t %jn dhe se sa shum prpjekje do t vendosin n t %rin e saj (Moerd"k, );;B' &( 1))
*rsa u prket msuesve, sht e nj rndsie t madhe t punuarit &ort dhe t (nurit n nj
modalitet t sin(ert prpjekjesh kur jan n shkoll 8hjesht pre$enca, Ht sh&a(uritI n shkoll,
nuk sht e pranueshme 0 nj &orm m t thjesht, teoria e pritjes sugjeron se punonjsit
vlersojn n nj mn"r racionale sjellje t ndr"shme pune dhe m pas $gjedhin ato t cilat
4
%esojn se do ti shpien drejt arritjeve ( ata vlersojn m shum (.teers, *orter dhe 2igle",
1994' &( )1)
2.$. Li%er&hi'(i
7" seksion para(et shkurtimisht teorit m%i lidership5in n radh kronologjike 8 gjitha teorit e
lidership5it ( jan para(itur nuk kan lidhje t drejtprdrejt me edukimin, arsimimin, pr kt
ars"e &atke(sisht kjo 6shtje nuk m%ulohet plotsisht
8eorit e hershme t lidership5it &okusohen, pothuajse vetm n arritjet dhe a&tsit personale (
nj person sh&a(te (Ho" dhe Miskel, 1994A .teers, *orter dhe 2igle", 1994) ?deja ishte ( liderat
lindnin nuk %heshin dhe gjja e vetme ( krkohej ishte nj person me karakteristikat e duhura
&i$ike, dhe m pas thjesht vendosej n po$itn e liderit (Horner, 199<) 8rajtimet e hershme t
teorive t lidership5it injoronin &aktort situativ dhe mjedisor ( pr&shihen n lidership
(Horner, 199<) 8rajtesat e hershme, t krijuara nga teoricien t rinj, &illuan t mos merreshin
m n konsiderat me krkimin e + .todgill, i cili doli n konklu$ionin se trajtimi i tiparit n
vetvete ishte para(itur i papr&illshm dhe me re$ultate kon&u$e (Ho" dhe Miskel, 1994' &( B<<)
*as trajtesave t teorive t tiparit, &okusi u pr(endruar n nj trajtim m situativ, praktik i cili
sugjeroi se, lidershipi sht i gjithi nj 6shtj e krkesave=urdhrave situativ, ( n &akt do t
thot se jan pikrisht &aktort situativ ( do t prcaktojn se kush do t shndrrohet n nj
lider (2ass, 199;A & B;) ?deja e mparshme, se Hlideri lind, nuk %hetI, u $vendsua me iden se
Hlideri sht produkt i situatsI dhe duke iu dhn situata, koha, vendi dhe rrethana e duhur,
$hvillohet nj lider i madh (2ass, 199;' &( B@)
8 d"ja, edhe teorit situative edhe teorit e hershme t lidership5it, kan nj ndikim n shumicn
e njer$ve 1 para duket sikur njeh nj lider ( n momentin e par ( h"n n dhom 0n kt
va$hdim, njer$it e njohin lideri5in kur e shohin dhe jan n pre$encn e tij /uket sikur ka
Hdi6kaI n disa njer$ t caktuar dhe teorit e hershme i mshojn ksaj HndjenjeI apo H&u(ieI (
disa njer$ kan 0ga ana tjetr, t gjith njer$it duan t %esojn se kan a&tsi t mira lideri, por
se thjesht duhet tu jepet shansi, situate n mn"r ( t ken mundsi ti sh&a(in
5
8eoria J dhe K nga Mc9regor n 194;5n, prputhet si me teorin e lidership5it edhe me at t
motivimit .peci&ikisht, teoria J sugjeron se njer$it punojn vetm pr para dhe siguri
(0etM2-, );;)5);;F' 1) Didershipi, kur has n kta tipa njer$ish, u duhet t jen t
drejprdrejt dhe t &ort 8eoria K, n ann tjetr, i vlerson njer$it nga &akti i t (enurit t vet5
drejtuar me nj sens prgjegjsie n t cilin ata gjejn kna(si n pun Dideri n kt situat
mund t shihet m shum si m%shtets drejt nj sh(etsimi n marrdhniet ndrpersonale
8eoria e rastsis e Fiedler5it ishte nj ndr teorit m dominante rreth viteve 19<; (2ass, 199;)
8eoria e rastsis %a$ohet n iden se situata dhe tiparet e liderit ndikojn n sjelljen e liderit e
cila nga ana tjetr ndikon n e&ektivitetin e liderit (Ho" dhe Miskel, 1994A Kukl, );;)) *r
Fiedler, e&ektiviteti i liderve t orientuar nga det"ra dhe t orientuar nga marrdhnia sht
rastsi n krkesat e imponuara nga situata (2ass, 199;' &( E4) .hkalla e punonjsit m pak t
pre&eruar (D*>5Dast *re&erred >oorker) ndihmon pr t treguar pr(asjen se cili lider sht i
orientuar drejt det"rs dhe cili drej marrdhnies, dhe se si e&ektiviteti i liderit varet nga
kompleksiteti i varia%lave situative t (uajtur H&avori$imi situativI (Kulk, );;)' &( );9)
8eoria e &undit e rastsis pr tu diskutuar sht ajo e modelit t vendosjes normative t Groom
dhe Ke6on5it 8eoria e vroom5Ke6on prshkruan at ( lidert duhet t %jn n varsi t
rrethanave, situats n lidhje me nivelin e pr&shirjes s ndjeksve n marrjen e vendimit
(Horner, 199<' &( )<1) Modeli i vendosjes normative sht nj model shm racional dhe dallon
nga t teorit e tjera n &aktin se pr&shin nj kndvshtrim normative t lidership5it *rdorimi i
ktij modeli dhe ndikimi i tij tek lidert mund t shihet sikur %n t ligjshm edhe stilin
autokratik edhe stilin demokratik n sjelljen e lider5it, duke marr paras"sh se secili prej stileve
sht i duhur n situata t caktuara (-dit"a, House dhe 7err, );;;' &( 1F1)
8eoria (llim5rrug e House5it thekson rrugt nprmjet t cilave nj lider mund t thjesht$oj
per&ormancn e det"rave duke i treguar ekonomis se si per&ormance mund t shpjer tek
re$ultatet e dshiruara (.teers, *orter dhe 2igle", 1994) #sht o%jektiviteti i lider5it pr t arritur
apo pr&ituar rritje ekonomike n arritjen e (llimeve dhe kto (llime n &akt, japin kna(sin
e dshiruar dhe %jn ( puna e lodhshme tja vlej 7" sht nj version shum i shkurtr i
teoris s House (.hiko .teers, *orter dhe 2igle", 1994, pr m shum)
6
2.). LI*ERSHIPI +ASHK,K-H-R LI*HUR "E "-TI.I"I/
+ASHK,K-H-R
2.).1. .et(efika&iteti %he qllimet
7" seksion krkon t para(es se motivimi dhe lidership shkojn ndrlidhur me njri5tjetrin, pra
jan plotsues *r t anali$uar lidership5in dhe vet5e&ikasitetin m%shtetem n teorin social5
kognitive 8eoria social5kognitive pr(a&on nj model interaktual t shkakut n t cilin
ngjarjetmjedisore, &aktort personal dhe sjellja, t gjith sillen si ndrveprues t rendsishm t
njri5tjetrit (2andura, 19@4' !i) 0 lidershipin n arsim=edukim dhe mena!him, mund t %het
nj de%at i &ort pr mjedisin, organi$imin, dhe ndrveprimi i lidership5it me &aktor t till si
agjensi, vlera dhe kultur, t gjitha duke cnuar t trn (Gan /er Mescht, );;4) .ikurse n
lidership5in n edukim edhe n motivimin, &aktort personal dhe mjedisor jan shum t
rndsishm dhe ndrlidhen Faktort e jashtm dhe &aktort e %rendshm, t gjith luajn nj rol
n teorin social5kognitive dhe n lidership
0 teorin social5kognitive, ?ndividi dhe e gjith situata jan t lidhur si %ahk5vendoss n
sjellje' njer$it jan t a&t pr vet5rregullim, por gjithmon n ndrveprim me situatn (Me"er,
Moore dhe Giljoen, 199<' &( B)<) 8re &aktor t rndsishm n teorin social5kognitive jan'
15 nj person duhet vendosur dhe konsideruar n nj potencial vlerash t nj re$ultati, )5 duhet t
ek$istoj nj %esim n a&tsit pr t arritur re$ultatin, B5 dhe a do t sjellin kto a&tsi re$ultatin
e krkuar (+o%eson, nd' &( B) 0 kuptimin e lidershipit dhe motivimit'
8re aspektet e teoris social5kognitive jan ve6anrisht t prshtatshme n &ushn e organi$imit
(2andura,19@@)' $hvillimi i a&tsive cognitive, sociale dhe sjellore t njer$ve prtej modelit t
masterit, kultivimi i %esimeve t njer$ve n a&tsit e t"re n mn"r ( ata t prdorin talented
e t"re me e&ektivitet dhe rritja e motivimit t individve prmes sistemeve t (llimit (2andura
dhe #ood, 1994' &( @E)
Didershipi trans&ormues i prshkruar nga -volio dhe 2ass (-volio dhe 2ass, );;E'&( )<), shnon'
L perceptimet e vet5e&ikasitetit ose kon&idencs, po a( mir sa edhe $hvillimi i t"re potencial,
jan rritur nga pro6esi i $hvillimit t lidershipit trans&ormues 0 kt kndvshtrim, teoria
7
social5kognitive ndrton kompetenca individuale, %esime dhe motivimin sikurse #ood dhe
2andura (1994; prcaktuan Didershipi trans&ormues shton vet5e&ikasitetin n vetvete (-volio
dhe 2ass, );;E) duke rritur kon&idencn dhe potencialin
Get5&ikasiteti sht shum i deg$uar 0j person duhet t ket %esim n vete dhe a&tsit pr
t prm%ushur nj det"r t dshiruar Get5e&ikasiteti i perceptuar sht prcaktuar si %esimi n
a&tsit e veta pr t prodhuar nivelet e dshiruara t per&ormancs ( ushtrojn ndikim m%i
ngjarjet ( prekin jett e t"re (2andura, 199E' &( 1) (/eci, 19@;' &( 19E), prcakton nj
prku&i$im t thjesht pr vet5 e&ikasitetin'
0 (o&t se njer$it presin ( t ek$ekutojn me sukses nj sjellje ( krkohet pr t prodhuar
re$ultatin e dshiruar, ata do t prkushtohen n at sjellje *or nse ata e din se nj sjellje e
caktuar do t sjell re$ultatin e dshiruar dhe nuk %esojn se do ta reali$ojn me sukses at
sjellje, ata as ( do t nisin ta reali$ojn at Get5e&ikasiteti, n kt mn"r, sht nj %esim (
sjelljet e vet reali$uara do t sjellin re$ultatet e krkuara
Get5e&ikasiteti i lart sht i rndsishm sepse njer$it do t prpi(en m &ort kur hasen me
det"ra t vshtira, nuk do t dor$ohen lehtsisht kur t dshtojn, do vendosin (llime m
s&iduese me nj prkushtim m t madh dhe dshtimi do ti atri%uohet Lprpjekjeve t
pamja&tueshme ose dijeve t pasakta dhe a&tsive t cilat jan t paprshtatshme (2andura, 199E'
1) Me &jal t tjera, njer$it kan %esim n vetvete dhe i (ndrojn &u(ishm ktij %esimi kur
ndeshen me dshtime apo pro%lem e situata t vshtira Melsi pr $hvillimin e pro6esit sht se
prpjekjet do t shpien drejt prmirsimit jo kohs s hum%ur dhe n kt mn"r nj individ do
ti vendos vetes (llime t larta pr t arritur (+o%eson, nd) 2esimet n e&ikasitetin personal
ndrtojn 6elsin kr"esor pr agjensin njer$ore 0 (o&t se njer$it %esojn se nuk kan &u(i
pr t prodhuar re$ultate, ata nuk do t mundohen ( ti reali$ojn (llimet 0 teorin social5
kognitive, nj kuptim i e&ikasitetit personal sht dhn nprmjet %esimeve racionale dhe t
ekuili%ruara (2andura, 199<' &( B) 1 gjith kjo 6shtje ka t %j me &aktin se prmes lidership5it
trans&ormues apo shr%"es, nj drejtues shkolle ndihmon n inkurajimin vet5e&ikasitetit te
msuesit dhe gjithashtu motivimin t cilt do t ndihmojn edhe n pr%allimin e vshtirsive
Msuesit duhet t %esojn se ata mund t sjellin ndr"shimin dhe se ata kan a&tsit pr ta %r
kt Nllimi kr"esor i gjith ksaj sht( t ndihmohet dhe prmirsohet arsimi nprmjet
8
msimit se 6&ar i motivon msuesit ( t $hvillohen edhe m shum n pro&esionin e t"re
+ndsin e vet5e&ikasitetit n motivimin e msuesve e thekson edhe 2andura (199<) /et"ra e
krijimit t mjediseve pr t le!uar dhe msuar ( sjellin $hvillimin e kompetencave cognitive,
(ndron rndshm n shpatullat e msuesve, n vet5e&ikasitetin dhe talentin e t"re +e$ultatet
tregojn se %esimet e msuesve n e&ikasitetin e t"re pjesrisht prcaktojn se si ata strukturojn
aktivitetet akademike n klasat e t"re dhe se si vlersohen nga n!nsit pr a&tsit e t"re
(2andura, 199<' &( )E;)
.tili i lidership5it t drejtorit=drejtoreshs luan nj rol shum t rndsishm n &ormimin e vet5
e&ikasitetit t msuesit dhe mn"ra se si reali$ohet kjo, anali$ohet nprmjet teorive t lidership5
it 8 vendosurit e nj (llimi, 6&ardo (llimi, (o&t i vendosur nga t tjer s jashtmi apo edhe
nga vet individi, duhet t sho(rohet me nj %esim se (llimi sht i arritshm 0 kt mn"r,
vendosja e nj (llimi duhet t sho(rohet me %esimin n a&tsit pr prm%ushjen e tij dhe
arritjen e re$ultateve t dshiruara, gjithashtu vet5e&ikasitetindikon nivelet e per&ormancs dhe
idet m%i pritshmrit dhe idet m%i vete&ikasitetinsh&a(en t ngjasgme me idet e vendosjes s
(llimeve n nocionin ( %esimet m%i t ardhmen mund t ndikojn veprimet e s tashmes
(Mitchell, 8hompson dhe 9eorge5Falv", );;;' &( ))4)
0j p"etje shum interesante n kt pik sht se prse disa msues punojn &ort ndrsa disa t
tjer nuk mundohen &are, 0j prgjigje e thjesht vjen nga Docke dhe Datham (1994), sipas t
cilve njer$ t ndr"shm kan (llime t ndr"shme, dhe n kt kuptim p"etja merr nj thetr
drejtim' *se t mos vendosim thjesht nj (llim dhe ti japim &und me teorit, Nllimet mund t
shihen sit vshtira 0 kt mn"r sa m i vshtir (llimi, m t mdha do t jen prpjekjet
dhe lodhja, n kundrshtim me (llime m t thjesht e m t ulta (Mitchell, 8hompson dhe
9eorge5Falv", );;;' &( )1@) *ro%lemi m i dukshm (ndron n prcaktimin e shkalls s
vshtirsis s (llimit Me t pr&unduar kt, nj person ka a&tsit e duhura pr t arritur
(llimin, nj (llim me vshtirsi t moderuar sht par si m i miri n lidhje me motivimin
(.chunk, );;1) Nllimet nuk duhen par thjesht si t arritshme ose jo, por do par edhe nse
kemi ndopak m%shtetje pr arritjen e t"re (7elle", Heneman ??? dhe Milanoski, );;)) #sht e
rndsishme pr nj lider ( t anali$oj nse (llimi duhet t jet sasior apo cilsor *r nj
msues kjo do t thot se ai=ajo duhet t mundohet dhe t pr&shihet m shum aktivitet jasht
9
klase Nllimi duhet t jet i vshtir dhe speci&ic mja&tueshm ( t krkoj anali$, mendime
dhe improvi$im, por gjithashtu t jet i arritshm
/rejtuesi=drejtuesja e shkolls n vnien e (llimeve duhet t kuptoj se, prcaktimi i nj (llimi
duhet t jet a( e&ektiv sa edhe pr&shirs, sidomos kur k" i &undit i shet (llimet n vend (
thjesht ti deklaroj ato (Mitchell, 8hompson dhe 9eorge5Falv", );;;' &( )B)) .i lidership5i
trans&ormues edhe ai shr%"es mund t praktikojn HshitjenI si deklarim, por lidership5i
trans&ormues shihet shpesh si i suksesshm kur lidert jan autokratik ose shum krkues n
konsideratat individuale t personelit (-volio dhe 2ass, );;E) n aspektin e lidership5it (.teers,
*orter dhe 2igle", 1994) 0 kt kuptim, (llimi mund t implementohet ose shitet, n varsi t
stilit t lidership5it
8eoria e (llimit krkon &eed%ack t va$hdueshmA (llimi duhet t jet i vshtir por
njkohsisht edhe jo shum i vshtir Nllimet duhet t pranohen nga vet ata ( duhet ti
prm%ushin ato Dideri duhet t pr&shihet n mn"r aktive n pro6es /jalli sht n detaje
7ur realisht mundohemi t prdorim t mirat e vendosjes s (llimit, ather ka nj list t gjat
praktikash ( duhen marr n konsiderat (Mitchell, 8hompson dhe 9eorge5Falv", );;;' &(
)EB) Moerd"k ();;B) i kushton vmendje t metave n vendosjen e (llimit 0j msues apo
drejtues n shkolla n peri&eri, has n vshtirsi dhe pro%lematika m t mdha 0 kt mn"r,
disa (llime mund edhe t %ien n kundrshtim me disa (llime t tjera Msuesve sot u krkohet
t pr&shihen n pun grupi, dhe nj (llim mund t jet improvi$imi i %ashkvendosjes s puns
n grup me strukturn e klass 0 kon&likt me kt (llim mund t jet dnimi i le!uesve t
$hurmshm n klasa 0 kt mn"r nj msues duhet t jet i a&t t m%aj $hurmn nn
kontroll dhe gjithashtu t lejoj grupin t punoj 0doshta nj mes i art ndoshta sht i
arritshm, por gjithsesi kto d" (llime pr msuesit do t jen n kon&likt
0j drejtues shkolle, pa diskutim ( ndesh n shum (llime s&iduese Dista e pro%lemeve dhe
(llimeve n kon&likt sht pothuajse e pa&undme *rve6 (llimeve s&iduese, arritja e
o%jektivave ndikohen edhe nga &aktor t jashtm ( nuk jan n dor t individit /uke u %a$uar
n shkollat sh(iptare, mund t thuhet se pro%lemi m i madh lidhet me ndihmn &inanciare dhe
ku&i$imet n materialet shkollore (Hajnaj dhe 7losi, );1B) .igurisht, kjo nuk sht shum n
det"rat dhe mundsit e drejtuesit t shkolls sepse varet nga &aktor t tjer, por gjithsesi sht
10
prgjegjsia e drejtuesit t shikoj dhe rregulloj m%arvajtjen e orve msimore, pr kt
nevojiten edhe materiale t ndr"shme shkollore (Hajnaj dhe 7losi, );1B) Fillimisht, sht %r e
(art tashm se nuk mund t pranojm nj model (t motivimit) t vetm ( t pr(aset pr t
shpjeguar motivimin njer$or ( vjen si rrjedhoj e nevoja t plotsueshme, si6 sht nevoja pr
para apo nevoja pr arritje, nevoja pr pun interesante apo pr marrdhnie sho(rore n pun
0jer$it kan nevoja t ndr"shme, (o&t me apo pa organi$im (2oe" nd' &( E)
*r t prm%"llur, si6 e thekson edhe 2oe", asnj teori e vetme e motivimit nuk mund t jet e
pranueshme pr t gjith njer$it, n kt pjes rritet edhe %esimi se vet5e&ikasiteti sht nj
potencial i rndsishm ( ndikon dukshm n motivim dhe n vendosjen e (llimeve -snj
model motivacional nuk sht i mja&tueshm, por vet5e&ikasiteti mund t ndihmoj n shum
mn"ra pr t ndihmuar n shpjegimin e &aktorve ( ndikojn n motivimin e njer$ve n
situata t ndr"shme Motivimi shpie n rritjen e vet5e&ikasitetit, e cila nga ana tjetr sjell arritje
dhe prmirsim, dhe si rrjedhim shkaktohet edhe m shum motivim ( do t ndihmoj n
pr%allimin e s&idave e det"rave m t vshtira (Geech, );;E' &( 14E) Get5e&ikasiteti nuk sht
nj teori motivimi n vetvete, por megjithat kjo pr%n de%at #sht nj pr(asje social5
kognitive n ndihmn e t kuptuarit dhe shpjeguarit t sjelljes njer$ore 7jo duhet t
%ashkrendohet me karakteristikat personale dhe situative pr t sjell arritje dhe re$ultate
2.).2. LI*ERSHIPI TRA/S0-R"UES *HE SH,R+YES
#sht e rndsishme lidhja mes lidership5it trans&ormues, vet5e&ikasitetit dhe vendosjes s
(llimeve Didership5i trans&ormues dhe motivimi kan nj lidhje shum m t &ort se6 duket
mes t"re *ritshmrit pr nj per&ormanc t lart shihet e lidhur me vet%esimin ose e&ikasitetin
i cili nga ana tjetr lidhet me motivimin dhe rritjen e a&tsive t prshtatshme Megjithat, lidhja
mes perceptimeve m%i vet5e&ikasitetin ose vet%esimin, sikurse $hvillimi i t"rte potencial, rriten
dhe reali$ohen prmes pro6esit t lidership5it trans&ormues (-volio dhe 2ass, );;E' &( )45)<)
Dideri trans&ormues mund t rrisi vet5e&ikasitetin tek individi nprmjet %indjes socialeA
gjithsesi, drejtuesi duhet t %j m shum sesa t pr6oj vlersime positive 0 prpjekje pr t
rritur %esimet e njer$ve n a&tsit e t"re, drejtuesit i caktojn at"re det"ra n mn"r ( t
arrijn suksesin dhe t shmangin vendosjen e t"re n situata ( me m shum mundsi do tu
sillnin at"re dshtimin (#ood dhe 2andura, 1994' &( @@) Nllimet e sakta duhen vendosur dhe
11
duhen gjetur individ me a&tsit e prshtatshme Dideri trans&ormues siguron m%shtetje,
ndihm, inkurajim dhe trajnime (Kukl, );;))
Melsi ( lidh lidershipin trans&ormues dhe motivimin sht pikrisht a&tsia e lider5it pr ti
trajtuar punonjsit si individ t ndr"shm dhe t siguroj m%shtetje, s&ida ose stimuli
intelektual nse sht e nevojshme (2ass, 1994) /rejtuesit, sikurse t gjith lidert, jan t
ndr"shm n stil dhe n caktimin e det"raveA megjithat, pavarsisht stilit individual, autokratik
apo demokratik, t lider5it, nj lider trans&ormues do t ket %esimin dhe a&tsit pr t njohur
nevojat dhe punn e nj individi n %a$a personale (2ass,1994) 0j variacion i rndsishm n
lidhjen mes lidership5it trans&ormues dhe motivimit t msuesve, sht koncepti i vet5e&ikasitetit
n vetvete Get5e&ikasiteti i lidership5it sht kritik nda vet pro6esit t lidership5it sepse ai
ndikon n (llimet ( $gjedh nj lider, n motivimin e tij, $hvillimin e strategjive &unksionuese t
lider5it dhe a&tsimin e kt"re atrategjive (Mc>ormick in Harts&ield, );;B' &( 1F) 0 kt
mn"r, vet5e&ikasiteti i liderit ka nj ndikim t drejtprdrejt n re$ultatet e individit dhe gjith
kompanis, gj e cila sjell nj ndikim edhe nga ndjeksit e t"re (klientt, n!nsit) (Harts&ield,
);;B' &( 1F) 0j concept i rndsishm n lidership5in trans&ormues sht se ai shihet si model
dhe ndr&ut vlera tek punonjsit, vet5e&ikasiteti i liderit do t ndikoj n mn"rn sesi vet
punonjsit do ta shohin kt lider (Harts&ield, );;B)
Didershipi trans&ormues shpesh shihet i lidhur me HE shtII, sikurse prcakton -volio dhe 2ass'
in&luenc e ideali$uar (??), motivim inspirues ( ?M), stimuli intelektual (?.) dhe konsiderat e
individuali$uar (?>) (Harts&ield, );;BA Dunen%urg, );;BA -volio dhe 2ass, );;E) Motivimi
inspirues (?M) sikurse sht nnvi$uar nga -volio dhe 2ass ();;E), prm%an shum ide t
ngjashme ( lidhen ,e teorin e vet5e&ikasitetit dhe vendosjes s (llimeve Dideri trans&ormues
krkon t s&idoj dhe n t njjtn koh t prcaktoj (llime pr punonjsit, sin s&ern
intelektuale edhe at emocionale Didert inspirues shpjegojn n rrug t thjeshta, (llimet pr
tu arritur dhe theksimin e asaj ( sht e duhura dhe m e rndsishmja -ta para(esin hori$onte
t (arta se 6&ar sht e mundur pr tu arritur dhe se si mund ta arrijn at (-volio dhe 2ass,
);;E' &( )@)A lideri trans&ormues vendos (llime dhe rrit vet5e&ikasitetin tek punonjsit 0 kt
kndvshtrim, Dunen%urg ();;B' &( 9), prm%ledh' #Megjithkt, lidert n arsim duhet t
trasmetojn ndjesin e arritjes s nj qllimi prfundimtar, se ku kjo %ndrrmarje& do t shkoj, t
zhvilloj aftsit e vartsve dhe t inkurajoj zgjidhjen e pro"lemeve.' *rve6 pr&itimit t
12
kna(sis n pun, ka edhe katr kontri%ues t tjer n $hvillimin e vet5e&ikasitetit' 15a&tsimi i
det"rs apo a&tsis, )5shkathtsit ver%ale, t mani&estuara n msimdhnie dhe trajnim, B5t
msuarit, prmes vshgimit t t tjerve, E5motivimi (Geech, );;E' &( 14B)
*rmes lidership5it shr%"es, nj lider prkushtohet pr gjith6ka sa u tha m sipr Nllimet
pranohen m leht kur HshitenI tek nj punonjs dhe krkojn &eed%ack mga supervi$ori
Gendosja e (llimeve ( jan t vshtira, apo ndoshta edhe t paarritsshme, sht motivuese dhe
lideri shr%"es sh(etsohet pr $hvillimet individuale t punonjsve, pr kt ars"e prpi(et ( t
jap &eed%ack her pas here n mn"r ( duke par arritjet e deritanishme, punonjsit t
motivohen edhe m shum 7onceptuali$imi dhe kristali$imi i lidershipit shr%"es ndrveprojn
ngushtsisht me vendosjen e (llimeve Dideri shr%"es duhet t jet largpams dhe vi$ionar n
vendosjen e (llimeve t prshtatshme personalisht pr organi$atn dhe individin=msuesin 0
t njjtn koh lideri shr%"es duhet ti shtoj gjith pro6esit edhe vet%esimin dhe vet5
e&ikasitetin, duke mos harruar a&tsit dhe %esimet ( krkohen .i pr&undim, roli i lidershipit
trans&ormues apo shr%"es sht t rris dhe t n!is vet5e&ikasitetin dhe vendosjen e arritjen e
(llimeve (0i!on, );;F' &( F)
/uke prm%ledhur me terma t thjesht at ( sht &olur m lart' Get5e&ikasiteti sht %esimi n
vetvete n korrelacion me a&tsit individuale pr t kr"er nj det"r Dideri shr%"es prmes
shr%imit, msimdhnies dhe trajnimit rrit %esimet e secilit punonjs n vete pr a&tsit e tij dhe
gjithashtu shton mundsit pr $hvillimin n nj tjetr nivel t kt"re a&tsive' kjo shpjegon
lidhjen mes vet5e&ikasitetit=motivimit dhe lidership5it shr%"es
2.).$. STU*I"E
2.).$.1.8ema' Didhja midis stilit t lidership5it t shkolls dhe motivimit t msuesve pr arritje
-utort' He%a -lFahad5 student i diplomuar n Oniversitetin e 7ait5it /r .alem -lHajri5
pjestar i &akultetit t 7ait5it, pedagog dhe student i diplomuar po n Oniversitetin e 7uai5it
/r -%dulmuhsen -l(hatani5 pjestar i &akultetit t 7ait, pedagog dhe student i diplomuar po n
Oniversitetin e 7ait5it He%a -lFahad5 dhe .alem -lHajri reali$uan nj studim n shkolla t
mesme n 7ait i cili kishte pr (llim t kuptonte se si ndikon stili i lidership5it t shkolls n
motivimin e msuesve dhe t kuptoj se cili stil i lidershipit sht m i pranishm dhe i
13
pranueshm n shkollat e mesme n 7ait 9jithashtu, nprmjet ktij studimi autort kan
dashur t kuptojn nse ka di&erencime prsa i prket &aktorve si' $hvillimi i programeve t
karriers, stili i lidership5it dhe gjinis 0j 6shtje e rndsishme n kt studim sht edhe ajo
nse msuesit kan motivim n shkollat e mesme t 7ait dhe nse po n 6&ar niveli
Metodologjia e studimit pr&shin MDN nga -volio dhe 2ass (-lhelali, );;1), n versionin
-ra%ik, pr t matur lidership5in trans&ormues dhe transaksional7ampioni ishte rastsor, duke
$gjedhur disa nga shkollat e mesme n 7ait prgjat semestrit t d"t n vitin );1)
7arakteristikat demogra&ike ( u morn paras"sh ishin' gjinia, eksperienca e puns, $ona=shkolla
ku jepnin msim dhe $hvillimi i programeve t karriers
7" studim doli n pr&undimin se' t d" stilet e lidership5it, si trans&ormues edhe transaksional,
prdoreshin dhe se msuesit ishin t motivuar pr t arritur (llimet dhe se t d" stilet e
lidership5it ndikonin po$itivisht n kt motivim Faktort demogra&ik nuk kishin pothuajse
asnj e&ekt
2.).$.2. 0j studim i reali$uar nga +onit 2ogler ka n (endr t tij ndikimi e stilit t lidership5it
n kna(sin n pun 2ogler reali$oi kt studim, ( t kuptoj se si msuesit i konsiderojn
drejtuesit e t"re ?nteresi kr"esor (ndron edhe n stilin e lidership5it, cili sht i pre&eruar prej
msuesve dhe prej vet liderve 0j o%jektiv i rndsishm i ktoj studimi (ndron n t
kuptuarit e lidhjes ( ek$iston ndrmjet stilit t lidership5it dhe motivimit e kna(sis s
msuesvve n pun Nllimi kr"esor i ktij studimi ka (en t anali$oj tre &aktor ndikues n
kna(sin e msuesve n pun' 15 stili i lidership5it (trans&ormues apo transaksional), )5
strategjia e marrjes s vendimeve e prdorur nga lidership5i (autokratike apo demokratike) dhe
perceptimi i msuesve pr vendin ( $otrojn, motivimi i t"re
1dhe k" studim prdor *"etsorin .hum&aktorsh t lidership5it pr t matur stilet e ktij t
&undit 0 kt studim sht prdorur speci&ikisht MDN nga 2ass (2ass, 19@F), i prkth"er n
gjuhn he%re 7ampioni u $gjodh i (llimshm n mn"r ( t pr&shiheshin pothuajse t gjitha
$onat n ?$rael O pr$gjodhn 9B; msues prej t cilve <EF plotsuan dhe rikth"en p"etsort e
plotsuar .i pr&undim k" studim doli n konklu$ionin se &aktori m i rndsishm ( ndikonte
n rritjen e motivimit t msuesve ishte pikrisht perceptimi ( ata vet kishin pr vendin e t"re
14
t puns Motivimi, am%iciet, vlersimi nga drejtuesit, rritja e t"re pro&esionale etj, ndikonte
po$itivisht n rritjen e kna(sis n pun
2.).$.$. 0j tjetr studim i reali$uar nga Cohn > 7ovach ();;4) kishte n &okus motivimin e
msuesve n -&rikn e Cugut Nllimi i ktij studimi sht t kuptoj se 6&ar i motivon msuesit
n nj shkoll a&rikane dhe sesi ndikon stili i lidership5it n motivimin e t"re ? mshohet &ort t
kuptuarit sidomos t ars"eve se 6&ar i motivon msuesit n -&rikn e Cugut ( t mos e shohin
pro&esionin e t"re thjesht si det"r port prpi(en realisht me motivim dhe am%icie t edukojn
si6 duhet %re$at e rinj, t o&rojn dije dhe t ndihmojn edukimin 9jithashtu rndsi sigurisht, i
kushtohet edhe anali$s sesi ndikon drejtuesi i shkolls, stili i lidership5it, n motivimin e
msuesve
*r t reali$uar kt studim jan prdorur tre instrumenta' 15 MDN (-volio dhe 2ass, );;E), i
ndr"shuar pas pilotimit pr tiu prshtatur sa m shum shkollave a&rikane, )5 vhgimi i msuesve
dhe p"etsori speci&ik pr ta, ( prdorte shkalln e Dikert5it pr vlersim dhe B5 intervistat .i
kampionim u $gjodh nj shkoll &illore n 1astern >ape n -&rikn e Cugut
.i pr&undim n kt studim re$ultoi se &aktor si' &eja, %ara$ia sho(rore, vet5e&ikasiteti dhe
stili i lidership5it ndikonin dukshm n motivimin e msuesve Ge6anrisht, stili i lidership5it i
cili n pr%rje ishte kari$matik, trans&ormues dhe ( respektonte %ara$in gjinore ndikonte
po$itivisht n motivimin por edhe sjelljen e msuesve Mn"ra sesi ata organi$onin ort
msimore, am%iciet pr arritje t mtejshme dhe $hvillimi i motivimit ndikoheshin drejtprdrejt
edhe nga stili i lidership5it
2.).$.). 0dikimi i stilit t lidership5it t drejtuesit n motivimin e msuesve n shkollat &illore
pu%like n Homa=2a"cont", 7en"a shr%en si tem pr nj tjetr studim t kr"er nga Margaret
?goki Muli Nllimi i ktij studimi ishte t shihte dhe kuptonte lidhjen mes stileve t lidership5it
15
dhe ndikimit t tij n motivimin e msuesve .ecili stil i lidership5it sht anali$uar individualisht
dhe po individualisht sht par lidhja dhe ndikimi n motivimin e msuesve
Metodologjia e prdorur n kt studim sht vshgimi prshkrues=deskriptiv dhe gjithashtu edhe
*"etsorin .hum&aktorsh t Didership5it .tudimi sh6 reali$uar n );9 shkolla &illore n
7enia t pr$gjedhura rastsisht, me nj total kampioni prej B91) msues
.i pr&undime studime n!orri se stili demokratik i lidership5it n!it m tepr motivimin e
msuesve 7" lloj lidership5i i rrit msuesve edhe am%icien pr t arritur (llimet e vendosura
dhe nj e&ektivitet m t lart si rrjedhoj.tili demokratik i lidership5it u konsiderua stili m i
mir nga msuesit sepse ai i lejonte hapsira at"re vet pr t marr vendime dhe pr tu pr&shir
n vendime
2.).$.1. :ri 1"al ka hedhur n studim p"etjen e drejtprdrejt se stili i lidership5it ndikon n
motivimin e msuesve Nllimi i ktij motivimi sht t kuptoj lidhjen ndrmjet lidership5it dhe
motivimit t msuesve Hipote$a kr"esore e studimit lidhet me stilin trans&ormues t lidership5it i
cili shkakton motivim n rritje te msuesit
?nstrumentet e prdorura u plotsuan nga 1)) msues i$raelit
*e&undimet e ktij studimi m%shtetn hipote$n duke theksuar se stili trans&ormues i lidership5
it kishin nj ndikim relativ n motivimin e msuesve
2.).$.2. /uke u munduar pr nj analogji me studimet sh(iptare ndihmojn autor t till si
Dultjeta Geselaj dhe ?lir 9utaj ();1B) -ta kan reali$uar nj studim duke ngritur 6shtjen se stili
i lidershipit dhe %ashkpunimi i &amiljes ndikojn n motivimin dhe cilsin e msimdhnies s
msuesve 7anpioni sht marr n nj shkol &illore n *ri$ren dhe ka (en rreth B4; n!ns
.i re$ultate t ktij studime doln se %ashkpunimi ndrmjet shkolls dhe &amiljes sht shum i
rendsishm pr $hvillimin e&ektiv t orve t msimit
2.).$.3. 0j tjetr studim i reali$uar nga Ferit H"sa ();1B) trajton ndikimin ( ka stili i lidershipit
n kna(sin n pun t msuesve 7" studiues ngre hipote$at se n .h(ipri duhet ndrtuar nj
$on e madhe dhe paraprgatitur pr t reali$uar studime t tilla dhe se jot gjith jan gati ti
mirpresin
16
*or edhe pr&undimi i ktij studimi sht po$itiv ndaj hipote$s duke theksuar se stili i lidership5
it ndikon pashmangshmrisht n motivimin e msuesve
17
KAPITULLI II
"et#%#l#45ia
$.1. Hi'#tea6 15.tili trans&ormues i lidershipit ndikon n rritjen e motivimit t msuesve
)5
$.2. 7llimi6 58 kuptohet dhe anali$ohet lidhja ( ek$iston mes stilit t lidership5it dhe
motivimit t msuesve
58 kuptohet dhe anali$ohet lidhja mes stilit trans&ormues t lidershipit dhe
motivimit t msuesve
$.$. -85ekti!at6 58 kuptohet dhe t matet motivimi i msuesve
58 kuptohet stili i lidershipit ( prdoret m shum n shkolla
58 kuptohet ndikimi i stilit t lidership5it n motivimin e msuesve
58 kuptohet ndikimi i stilit trans&ormues t lidershipit n motivimin e
mmsuesve
$.). Kam'i#9imi6 7ampionimi sht pr$gjedhur n mn"r t rastsishme 1mrat e shkollave,
shtetrore dhe private t 8irans, u shnuan n letra t vogla dhe m pas u pr$gjodhn rastsisht
n nj en #sht $gjedhur ("teti i 8irans pr shkak t larmishmris s trevave dhe popullsis
heterogjene, pr nj prgjithsim dhe in&ormacion m cilsor e m pr&a(sues 0 krkim jan
pr&shir edhe shkollat private, pr shkak t pr&a(simit m t plot, si6 u tha m lart Can
pr$gjedhur shkollat 95Gje6are' Misto Mame, 2ajram >urri dhe shkolla private -l%ant
$.1. I9&trume9tat6 ?nstrumentat e prdorur pr krkimin jan' 15 MDN, *"etsori
.hum&aktorsh *r Didership5in hartuar nga -volio dhe 2ass, );;E, dhe shr%en pr t matur
stilin e lidership5it ?nstrumenti i MDN sht nj instrument vetraportues me nj &ormat
prgjigjesh E (;5E) piksh t shkalls Dikert (-spak, +rall, 0donjher, .hpesh, .hum
shpesh=*rher) *r%het nga 1@ p"etje #sht prdorur &ormati i revi$ionuar i vitit );;E )5
*"etsor pr t matur motivimin e msuesve (Cohn > 7ovach, );;4), %ashkangjitur edhe me
18
MDN5n e prpunuar pr msuesit 7" p"etsor pr%het nga 1B p"etje me nj &ormat prgjigjesh
4 (154) piksh t shkalls Dikert (15 -spak dakort5 45 .hum dakort) ku i %ashkangjitet si nj
p"etsor i vetm edhe MDN e prpunuar pr msuesit, e cila po ashtu prm%an 1@ p"etje dhe
ndr"shon nga origjinali vetm n kuptim MDN pr msuesit i shtohet prpara 6do p"etjeje
shprehja Hun mendojI dhe p"etja va$hdon sin original 7" ndr"shim sht reali$uar pr t
matur sa m mir ndikim ( stili i lidership5it ka n motivimin e msuesve
$.1.1. .lef&hmria6 MDN pr t kuptuar stilin e lidership5it sht hartuar nga -volio dhe 2ass
();;E) #sht prdorur n disa studime si psh' Didhja midis stilit t lidership5it t shkolls dhe
motivimit t msuesve pr arritje5 He%a -lFahad, /r -%dulmuhsen -l(hatani dhe /r .alem
-lHajri, Motivimi i msuesve n -&rikn e Cugut5 Cohn > 7ovach, 8ema' 0dikimi i stilit t
lidership5it n kna(sin n pun5 +onet 2ogler ?nstrumenti pr t matur motivimin e
msuesme sht hua$uar nga studimi i Cohn > 7ovach, dhe sht prshtatur pr kontekstin
sh(iptar (7ovach, );;E)
$.1.2. Pil#timi' sht reali$ur me sukses tek shkolla -l%ant *r pilotimin u prdorn 1F
kampion t cilt plotsuan p"etsort pr t matur motivimin dhe gjithashtu ndikimin e stilit t
lidership5it 0 kt shkoll u reali$uar pilotimi edhe pr MDN pr drejtuesit ?nstrumentet nuk
kan psuar ndr"shime pas pilotimit pasi asnj prej kampionve nuk kishte pro%lem me ndonj
p"etje apo 6shtje speci&ike 0 %a$ t pilotimit, instrumentet u para(itn t sukseshme pr
krkimin &inal *ilotimi u reali$ua pr kto ars"e'
*r t testuar kuptueshmrin e termave dhe logjikn e &jalive t p"etsorve t
prkth"er nga anglishtja
*r t matur kohn ( duhet pr t administruar kto p"etsor
$.1.$. A'likimi i 'yet&#r!e6 *asi ishin pilotuar p"etsort u prcaktua ( koha e mja&tueshme
dhe e nevojshme pr tIi plotsuar ishte 1F min 7to minuta u morn nga koha e pushimit t
msuesve me lejene drejtuesve t shkollave Msuesve iu komunikua se pr 6&ar shr%enin
p"etsort dhe u siguruan se t dhnat do ishin anonime ?u shpjegua sesi duhej t plotsoheshin
edhe pse udh$imet ishin t shkruara n kokn e p"etsorve -plikimi i p"etsorve u reali$ua
n dit t ndr"shme, duke i kushtuar nj dit vetm nj shkolle
19
$.1.). A9alia e t %h9a!e6 *r t arritur (llimin, o%jektivat dhe pr t testuar hipote$at e ktij
studimi me an t programit statistikor .*.. u reali$ua matja e korelacionit mes varia%lave t
hipote$s, anali$a deskriptive kr"esisht t t dhnave demogra&ike dhe disa p"etjeve speci&ike,
krosta%ulime midis disa varia%lave t pr&shir n instrumentat mats, etj
$.1.1. :&ht5t etike6 *r reali$imin e ktij studimi u pr$gjodhn shkollat 95vje6are O mor leja
dhe u sigurua %ashkpunimi i drejtuesve t shkollave -t"re iu shpjegua se prse shr%ente
studimi dhe ku konsistonte ndihma e t"re *rpara se t administroheshin p"etsort, kampionit
iu shpjegua nat"ra e studimit dhe ars"eja prse do t prdoreshin t dhnat e marra prej t"re dhe
u p"etn nse ishin dakord t gjith t ishin potencialisht pjes e kampionit 0uk kishte asnj rast
( nuk pranoi t ishte pjes e studimit .i hap i &undit prpara shprndarjes s p"etsorve ishte'
Msuesit e kishin kuptuar rolin e t"re dhe mn"rn e plotsimit t p"etsorve
-ta t ishin n dijeni se ishin vullnetar
8 dhnat e marra prej t"re do ishin anonime dhe kon&idenciale
20