TAMADUN ISLAM

WAJ3101

Oleh :
UST.RAHIM BIN MOHAMED

JABATAN PENDIDIKAN ISLAM DAN MORAL

INSTITUT PENDIDIKAN GURU KAMPUS
DATO’ RAZALI ISMAIL KUALA TERENGGANU
BATU RAKIT 21030 K. TERENGANU
 ABSTRAK
Kata-kata Dr. Hassan Sho’ub di dalam kitabnya, “al-Islam wa
Tahaddiyatul ‘Asr” :

“Kelahiran Para Pemikir Moden merupakan

kemuncak daripada akumulasi, pertumbuhan dan
perkembangan 5000 tahun daripada
pengetahuan umat manusia. Sebagaimana
Aristotle adalah kemuncak kepada 1000 tahun
daripada pertumbuhan pengetahuan Yunani.
Sedangkan Ibn Khaldun pula menepati
kemuncak 7Abad daripada perkembangan
pengetahuan dunia Arab. Namun para pemikir
moden hanya mampu melihat dua; kelmarin dan
esok daripada kemuncak kemanusiaan.”
 ASAL-USUL PERKATAAN “TAMADUN”
• Berasal dari B. Arab “TAMADDUN”.
• Dari segi semantik; “TAMADDUN” merupakan kata terbitan
daripada kata kerja “maddana” (pemilihan sesuatu lokasi sebagai
tempat tinggal).
• Diperkenalkan oleh Jurji Zaidan (sejarawan Arab Kristian Abad ke-
19) melalui bukunya Tarikh al-Tamadun al-Islami (1902)
• Perkataan lain yang merujuk kepada pengertian tamadun:
a. “‘Umran” dan “hadarah” oleh Ibn Khaldun di dalam
kitab Muqaddimah pada Abad ke-14.
b. “Madaniyyah” oleh Abu Nasir al-Farabi di dalam kitab
al-Siyasah al-Madaniyyah pada Abad ke-11.
Perkataan lain yang merujuk kepada pengertian tamadun :
(samb.)

c. as-Saqafah bererti kebudayaan (cara hidup, cara

berfikir dan cara bertindak sesuatu kelompok
manusia yang merupakan suatu ramuan di dalam
melahirkan tamadun)
d. Civilization; berasal daripada perkataan Latin
(civitas) yang bermaksud bandar (city).
e. Culture; berasal daripada perkataan Latin (colere)
yang bermaksud segala daya atau aktiviti manusia.
f. Modern; bermaksud baru dan mutakhir (new and p to
date).
 PENGERTIAN TAMADUN MENURUT
PERSPEKTIF SARJANA ISLAM
1. Ibn Khaldun
Kemuncak pembangunan yang berkait dengan
peningkatan kemewahan, keindahan suasana dan minat
kepada pelbagai aspek industri yang boleh
mempertingkatkan kualiti.

2. Sayyid Qutb
Segala bentuk kemajuan yang dihasilkan oleh
sekumpulan masyarakat seperti sistem sosial,
pemerintahan, politik, ekonomi dan kebudayaan yang
berteraskan syariat Allah, serta bercirikannilai-nilai murni
Islam.
 PENGERTIAN TAMADUN MENURUT PERSPEKTIF
SARJANA ISLAM (samb.)
3. Said Hawa
Tamadun Islam ialah segala aspek kemajuan yang tegak di
atas kebudayaan Islam serta hasilnya relevan dengan
kebudayaan itu manakala Tamadun Jahiliyyah ialah segala
kemajuan yang dijelmakan dalam bentuk kebendaan dengan
tidak mengambil kira aspek kerohanian dan moral.

4. Umar Audah al-Khatib

Himpunan ilmu pengetahuan, syariat, peraturan tradisi dan
moral yang menunjukkan keadaan pemikiran, ekonomi,akhlak,
politik, kesenian dan seluruh kehidupan kebendaan dan
kerohanian dalam sesuatu sejarah.
 PENGERTIAN TAMADUN MENURUT
PERSPEKTIF BARAT
1. Arnold Toynbee
Suatu sistem masyarakat yang dapat membantu
manusia menambah hasil pengeluaran atau
produktiviti dan ia mempunyai 4 elemen; iaitu bahan
ekonomi, sistem politik, pengetahuan dan seni.

2. E.B.Taylor
Suatu rangkaian rumit yang merangkumi aspek-aspek
keilmuan, kepercayaan, kesenian, nilai-nilai moral,
perundangan, tradisi, bakat dan kebolehan yang
dihasilkan oleh masyarakat.
 PENGERTIAN TAMADUN MENURUT
PERSPEKTIF BARAT (sambungan)
3. Will Durant
Peraturan masyarakat yang dapat membantu meningkatkan
pengeluaran kebudayaan dan ia merangkumi 4 elemen; iaitu
sumber ekonomi, sistem politik, tradisi moral dan kesenian.

4. J.K. Fiebleman
Kepandaian mengeksplotasi material oleh masyarakat.

5. Max Weber
Kebudayaan kebendaan.
 PENGERTIAN TAMADUN MENURUT
PERSPEKTIF SARJANA MELAYU
1. Prof. Syed Naquib al-Attas
Keadaan kehidupan insan bermasyarakat yang telah
mencapai taraf kehalusan tatasusila dan kebudayaan
yang luhur bagi seluruh masyarakatnya.

2. Abu Bakar Hamzah

Suatu yang lahir dan berkembang bersama-sama
dengan kehidupan manusia dan perkembangan yang
lahir daripadanya sama ada sesuatu yang berupa
abstrak mahupun material.
 PENGERTIAN TAMADUN MENURUT
PERSPEKTIF SARJANA MELAYU (samb.)
3. Kamus Dewan
Keadaan masyarakat manusia yang dicirikan oleh atau
didasarkan pada taraf kemajuan kebendaan serta
perkembangan pemikiran sosial, budaya, politik dan lain-lain
yang tinggi dan peradaban.

4. Wan Hashim Wan Teh

Pencapaian tinggi pemikran ahli masyarakatnya dalam aspek
budaya dan kesusasteraan, agama dan moral, pelbagai aspek
kesenian, tatasusila iaitu adab, budi pekerti, serta organsasi
politik atau kemampuan mewujudkan dan menguruskan
sesebuah kerajaan yang demokratis.
 SUMBER TAMADUN ISLAM

1. AL-QUR’AN/ WAHYU
 Wahyu daripada Allah SWT.
 Mukjizat dan Kalam Allah yang dikirimkan melalui Jibril as.
 Sumber utama tamadun Islam.

2. AL-HADITH/ AS-SUNNAH
 Sumber kedua selepas Al-Qur’an.
 Merealisasikan segala intipati di dalam al-Qur’an secara nyata/
praktikal.
 Segala yang datang daripada Rasulullah SAW sama ada dalam
bentuk perkataan, perbuatan atau pengakuannya.
 SUMBER TAMADUN ISLAM (samb.)

3. AKAL
 Menurut Imam al-Ghazali al-’aql (akal) ; bermaksud sesuatu yang sering
dikaitkan dengan ilmu pengetahuan.
 Menurut Wan Hussain Azmi Abdul Kadir; akal merupakan daya pemikiran
minda yang mampu membimbin manusia.
 Akal sebagai sumber Tamadun Islam merujuk kepada perkara berikut :
a. Ijma’ Ulama’ iaitu kesepakatan ulama yang ahli dalam bidang
ilmu pengetahuan tertentu yang berijtihad untuk mendapatkan hukum
mengenai sesuatu perkara baru yang tiada di dalam al-Qur’an dan as-
Sunnah.
 Penyempurnaan Semula.
Ijtihad iaitu kesepakatan dan rumusan daripada cendikiawan
Islam di dalam membahaskan atau menyelesaikan permasalahan
yang dihadapi oleh sesuatu masyarakat berdasarkan ajaran Islam.
 Penemuan/ Ciptaan Baru.
Qias iaitu diserupakan masalah yang tidak dijelaskan hukumnya di
dalam al-Qur’an atau as-Sunnah atau Ijma’.
 CIRI-CIRI TAMADUN ISLAM
1. Menurut Jurji Zaydan (Tarikh at-Tamadun al-Islami):

* Negara Islam dan kerajaan.

* Bandar-bandar Islam.
* Susun lapis masyarakat.
* Sains dan perkembangan ilmu pengetahuan.
* Bangunan-bangunan dan seni bina Islam.
* Seni Islam.
* Perniagaan dan perusahaan
(Hassan Husni Abdul Wahab)
 CIRI-CIRI TAMADUN ISLAM (samb.)

2. Rene Grausset (The Civilization of The East):

* Negara Abasiyah
* Ibu Kota Baghdad.
* Kemajuan ekonomi zaman tersebut.
* Aliran-aliran intelektual.
* Seni Islam termasuk seni lukis dan tembikar.
* Seni bina dan tugu-tugu peringatan.
 CIRI-CIRI TAMADUN ISLAM (samb.)

3. Amir A. Rahman :
* Penggunaan tulisan.
* Kemunculan kota-kota bagi menampung
pertambahan penduduk yang sedia ada.
* Wujudnya ketidakseragaman jenis bangsa yang
memeluk Islam dengan membentuk sebuah
masyarakat Islam yang memainkan pelbagai
peranan.
* Bangunan-bangunan bersejarah yang menjadi
keagungan bagi generasi berikutnya.
 MATLAMAT TAMADUN ISLAM
1. Memelihara hubungan dengan Allah Pencipta Alam melalui :
i. Pengiktiafan terhadap Maha Pencipta.
ii. Pengiktirafan terhadap keagungan
pemerintahanNya dan kekuasaanNya.
iii. Pengiktirafan terhadap nikmat-nikmatNya.
iv. Cintakan Allah dan rasul sebagai matlamat
hidup.
v. Memelihara akal fikiran.
2. Memelihara hubungan dengan sesama manusia melalui :
i. Memelihara harta benda.
ii. Memelihara hak dan kebebasan.
iii. Memelihara maruah dan peribadi.
iv. Memelihara hak berfikir, beragama dan mengeluarkan
pendapat.
 MATLAMAT TAMADUN ISLAM (samb.)
3. Memelihara hubungan dengan Alam Sejagat melalui :
i. Perhubungan dalam bidang pengambilan
kepentingan pengimarahan alam sejagat.
ii. Perhubungan dengan binatang, laut, air dan
tumbuh-tumbuhan untuk faedah bersama.
iii. Mengambil iktibar dan pengajaran sebagai bukti
kebesaran dan kewujudan Allah SWT.
 INTERAKSI TAMADUN MELAYU – CHINA
ZAMAN PRA PENJAJAH BARAT
• Hubungan China dengan alam melayu wujud sejak Dinasti Han
( 117 SM)
• Pemerintahan Dinasti Tang (618-907M) telah mewujudkan
hubungan diplomatik dengan negara luar melalui jalan laut dari
Alam Melayu seperti Semenanjung Tanah Melayu, Srivijaya dan
Jawa.
• Hubungan paling gemilang ialah antara Kesultanan Melayu Melaka
dengan Dinasti Ming dalam abad ke15.
• Persahabatan antara Melaka dan China wujud apabila Laksamana
Cheng Ho; seorang utusan Maharaja China sampai ke Melaka pada
tahun 1405.
• Parameswara membalas dengan satu perutusan ke China pada
tahun 1405.
• Interkasi antara Tamadun Melayu dengan Tamadun China tidak
banyak meninggalkan kesan mendalam ke atas Tamadun Melayu
kerana tidak didorong oleh perasaan hegemoni malah saling
hormat-menghormati.
 INTERAKSI TAMADUN MELAYU – CHINA
ZAMAN PENJAJAHAN BARAT
• Sebelum kedatangan British masyarakat China terlalu kecil dan
terlibat dalam bidang perniagaan. Jumlah mereka bertambah ramai
setelah Inggeris mengambil alih Pulau Pinang dan Singapura serta
penubuhan Negeri-Negeri Selat.
• Kebanyakan mereka berasal dari wilayah Kwantung dan Tukuin,
Amoy, Sen Yu, Hok-Chiu, Eng Chon dan lain-lain.
• Mereka terlibat dalam sektor perlombongan di Lukut, Sungai Ujung,
Larut, Kelang da Kuala Lumpur dan orang Cina bekerja di ladang
lada dan gambir setelah dibawa masuk ke Johor melalui sistem
Kangchu.
• Dari segi interaksi dan pengaruh budaya antara masyarakat Cina
dan Melayu terdapat jurang yang luas kerana dasar perintah
Inggeris yang memisahkan penempatan antara kaum.
• Orang Cina ditempatkan di bandar yang merupakan kawasan yang
berdikari (sulf-contained) dengan penduduknya tidak perlu
berinteraksi dengan orang luar untuk kelangsungan hidup mereka.
 INTERAKSI TAMADUN MELAYU – CHINA

KESAN INTERKASI TAMADUN CHINA -MELAYU

Bahasa dan Kesusasteraan:
bakmi, me, mesua, cincau, taugeh, kekwa, koyok,
gincu, loting, pangkin, loceng. Apek, nyonya,
taukeh, kongsi, kicak dll.
Budaya dan Kesenian;
Kemunculan komuniti Baba dan Nyonya di Melaka
dan komuniti Cina peranakan di Kelantan.
 INTERAKSI TAMADUN MELAYU – INDIA
• ZAMAN PRA PENJAJAH BARAT
• Peringkat awal, pengaruh India mula sampai ke
Langkasuka, Kedah, Kuala Selising dan Tanah Merah di
Semenanjung, Kam-To’-Li di Sumatera, Taruma di Jawa.
• Kesultanan Melayu Melaka, pedagang India merupakan
golongan pedagang yang utama.
• Mereka datang dari persisir Koromandel, Bengala dan
Gujerat.
• Menetap di Melaka dan sesetengahnya berkahwin
dengan wanita dari golongan bangsawan Melayu yang
seterusnya diterima dalam kalangan pembesar Melaka
antaranya Tun Ali.
 INTERAKSI TAMADUN MELAYU – INDIA
• ZAMAN PENJAJAHAN BARAT
• Kedatangan dan perpindahan orang India ke
Semenanjung Tanah Melayu bermula abad ke19 selepas
Perjanjian Inggeris – Belanda ditandatangani.
• Kebanyakan mereka orang Tamil dan Telegu dari wilayah
Andhra Pradesh dan bekerja sebagai buruh di ladang
tebu, kopi dan teh.
• Pendatang India dari Ceylon dan Malayalee bekerja
sebagai kerani, pembantu hospital serta mengawas dan
menyelia ladang-ladang.
• Jumlah orang India di Tanaha Melayu semakin meningkat
menjelang awal tahun abad ke20.
• Mereka ini berbeza dari pendatang zaman Kesultanan
Melayu Melaka yang lebih tinggi kelasnya.
• Kesan mereka ke atas masyarakat dan budaya Melayu
amat minimum.
• PERSAMAAN DAN PERBEZAAN ANTARA TAMADUN
• 1. Teologi
• Persamaan
• i. Semua ada konsep ketuhanan kecuali Budha (falsafah
moral)
• ii. Ada dokrin dalam kitab suci ; Islam (al-Qur’an), Hindu
(Veda), Kristian (New Testament) dan Yahudi (Old
Testament)
• iii. Konsep Karma : Pembalasan setimpal (Budha -
Hindu)
• Perbezaan
• i. Manifestasi Ketuhanan : Islam (Tuhan Yang Esa),
Kristian (Triniti), Hindu (Politiesme)
• ii. Konsep ‘kelahiran semula’ dalam agama Hindu.
• 2. Alam Sekitar
• Persamaan
• i. Perlihara alam sekitar sebagai anugerah Tuhan.
• Perbezaan
• Tamadun tradisional : melihat alam sebagai sesuatu yang pasif
sehingga ianya disembah sebagai Divine Power namun tidak
memusnahkan alam.
• 3. Keluarga
• Persamaan
• i. Unit asas pembentukan masyarakat dalam setiap tamadun dan
agama.
• Perbezaan
• Konfucianisme : Pengabaian terhadap keluarga bertentangan
dengan keadilan. Pentyingkan hubungan ‘li’ : Maharaja dengan
rakyat, bapa dengan anak, abang dengan adik, suami dengan isteri,
kawan dengan kawan.
• Islam : kasih saying dan hormat menghor,ati berasaskan hak dan
tanggungjawab.
• 4. Komuniti
• Persamaan
• Identiti individu terbentuk daripada komunitinya seperti pandangan
semesta, pemikiran,
• Perbezaan
• i. Islam : Komuniti bukan hanya kekeluargaan/ kekerabatan namun
sesame agama (ukhuwah).
• ii. Tamadun India : sistem kasta yang rigid, upacara ‘sutti’
• iii. Tamadun Cina : unit keluarga lebih penting daripada komuniti,
pemusatah kuasa kepada bapa, sistem kelas berasaskan
pendidikan.
• 5. Kerajaan
• Persamaan
• i. Moraliti dan akhlak asas kerajaan dan raja gelaran tertinggi.
• Perbezaan
• i. Islam : tiada pemisahan antara agama dan politik, keadilan dan
syura prinsip utama.
• ii. Tamadun Melayu : kesetiaan kepada raja, jangan menderhaka.
• iii. Tamadun China: Confucius – pemerintah berperanan seperti
bapa kepada rakyat.
• 6. Ekonomi
• Persamaan:
• i. Berlangsung dalam konteks moral semesta/ universal moral.
• Perbezaan :
• i. Budha: hak kehidupan berasaskan akhlak. Contyoh ;
pengharaman riba kerana tidak berakhlak.
• ii. Tamadun Cina : Falsafah Konfusianisme yang pentingkan
golongan petani.
• 7. Pendidikan
• Persamaan:
• i. Asas membentuk peribadi dan sifat individu.
• ii. Tranformasi dalaman mesti berlaku sebelum menguasai
persekitaran.
• Perbezaan;
• i. Tamadun Islam : Konsep tauhid asas kepada tranformasi dalaman
manusia.
• ii. Ajaran Budha dan Hindu : Tranformasi sifat dicapai menerusi
mencari diri sendiri.
• Bab 6;
• PERANAN TAMADUN MELAYU DALAM PEMBINAAN
TAMADUN MALAYSIA
• Asas Pembinaan Tamadun Melayu
• Pembinaan tamadun Melayu diasaskan oleh;
• Sifat asasi orang Melayu.
• Pandangan semesta asas falsafah dan pemikiran.
• Sifat asasi orang Melayu yang mampu melahirkan peradaban
Melayu;
• Konsep Melayu sebagai entiti budaya yang merangkumi pelbagai
kaum, etnik dan bangsa, asalkan beragama Islam, berbudaya
Melayu dan berbahasa Melayu.
• Kedinamikan budaya Melayu yang terbuka dan mampu
menyerapkan unsur-unsur positif dari luar.
• Kekuatan agama Islam yang menjadikan orang Melayu sentiasa
berhubungan dengan kekuatan Illahi.
• Agama Islam, Falsafah dan Pemikiran Melayu Asas
Pembinaan Tamadun Melayu-Islam.
• Agama Islam, falsafah dn pemikiran Melayu adalah asas
yang menegakkan binaan budaya dan Tamadun Melayu.
• Hakikat yang mendasari akal dan nilai orang Melayu dan
masyarakatnya.
• Ia dapat dimanifestasikan dalam bentuk perlakuan, adat
resam, budi bahasa dan akhlaknya dalam semua aspek
kehidupan sama ada secara indiividu mahupun secara
berkelompok.
• 1. Pembentukan Akhlak.
• Pengamalan ajaran Islam di kalangan masyarakat
Melayu dapat dilihat melalui perlakuan dan akhlaknya.
• Masyarakat yang menghayati ajaran Islam dan
berpegang kepada al-Quran dan as-Sunnah adalah
masyarakat yang berakhlak mulia dan mengamalkan
nilai-nilai yang positif dalam kehidupan.
• 2. Adat Resam Melayu
• Dipengaruhi oleh ajaran Islam dan adat Melayu.
• Sejak lahir masyarakat Melayu dididik dengan
adat yang bersendikan agama.
• Agama Islam, falsafah dan pemikiran adalah
penyumbang ke arah pembentukan pandangan
semesta atau weltanschaung yang ada di dalam
hati masyarakat Melayu.
• Peranan Tamadun Melayu Dalam Pembinaan Tamadun
Malaysia
• Merupakan masyarakat yang terbesar dalam
menyumbang ke arah kelangsungan tamadun Melayu.
• Dilihat dari aspek ;
1. Pembinaan Negara Bangsa.
• Negara : suatu masyarakat yang menduduki kawasan
tertentu dan diperintahkan oleh sesebuah kerajaan.
• Bangsa : kumpulan manusia dalam satu ikatan negara.
• Negara Bangsa : masyarakat pelbagai etnik, agama dan
budaya yang mengamalkan sikap persefahaman dan
toleransi dalam suasana yang harmoni.
• Orang Melayu perlu mengambilkira peranan penting
kaum-kaum lain.
• Bahasa Melayu harus terus menjadi wahana budaya dan
sebagai penyalur kebudayaan kebangsaan Mlaaysia.
2. Pandangan Semesta Melayu Islam
• Tamadun Melayu adalah pemangkin kepada
pembentukan pandangan semesta Malaysia
yang berasaskan ajaran Islam.
• Tamadun Melayu pada asasnya telah dibina di
atas enam dasar pandangan semesta :
• Islam agama wahyu.
• Allah sebagai Pencipta.
• Konsep Pembalasan.
• Mementingkan nilai.
• Konsep kesederhanaan.
• Konsep akauntabiliti.
3. Peranan Islam sebagai agama rasmi.
• Agama Islam dan Adat Melayu penting dalam kelangsungan
tamadun Melayu sebagai asas Tamadun Malaysia.
• Sejarah membuktikan bahawa Islam telah diisytiharkan sebagai
agama rasmi di Melaka dan mampu membina sebuah institusi,
undang-undang dan jawatan pentadbiran.
• Islam mengatur segala aspek kehidupan manusia melalui aspek-
aspek seperti ;
• Kepercayaan.
• Peribadatan
• Pembentukan akhlak
• Muamalat
• Munakahat.
• Islam bukan sahaja menjadi unsur dalam takrifan melayu malah
juga menjadi agama persekutuan.
• Termaktub dalam Fasal 3 Perlembagaan Persekutuan bahawa
Islam adalah agama persekutuan dan setiap raja atau sultan
adalah ketua agama bagi setiap negeri di dalam Persekutuan.
• Agama-agama lain bebas diamalkan oleh orang bukan Melayu
dan bukan Islam dalam Persekutuan.
4. Peradaban dan Budaya Melayu
• Peranan budaya Melayu amat penting
dalam usaha kelangsungan Tamadun
Melayu.
• Budaya dna peradaban Melayu
pemangkin kepada tamadun Malaysia
jika mengamalkan ciri-ciri berikut;
• Masyarakat yang berilmu.
• Kekuatan ekonomi dan pengurusan harta.
• Masyarakat penyayang.
• Toleransi.
 IBNU SINA
• Nama penuh ialah Abu Ali al-Hussain bin
Abdullah bin Sina.
• Dilahirkan di Kampung Afsyara atau Isfahan,
Bukhara, Asia Tengah pada tahun 980M.
• Berketurunan Iran dan ayahnya berasal dari
Balkh.
• Guru beliau di dalam bidang perubatan
antaranya ialah Abdullah Natail.
• Beliau menjadi doktor perubatan ketika
berumur 17 tahun dan dikenali sebagai
Avicenna di Barat.
• Beliau diakui sebagai ketua doktor muslim
dan karya agungnya ialah al-Qanun fi al-
Tibb.
• Buku ini telah diterjemahkan di dalam
pelbagai bahasa.
• Ibu Sina dikenali umum dengan nama
‘Avicenna’.
• Beliau berjaya menghafal al-Qur’an ketika
berusia 10 tahun.
• Ibu Sina seorang yang gigih menulis dan
menulis tidak kurang dari 456 buah karya
dan 100 buah darinya adalah dalam
bidang perubatan.
• Antara buku yang ditulis oleh Ibnu Sina di
dalam bidang perubatan iaitu:
• Kitab al-Syifa’.
• Kitab al-’Uyun al-Hikmah.
• Kitab al-Adawiyah al-Qalbiah.
• Kitab al-Irsuad al-Kulliyah.
• Kitab al-Mujiz.
• Kitab al-Najat.
• Kitab al-Mukhtar al-Aswat.
• Kitab al-Insaf.
• Kitab al-Majmu’.
• Kitab al-’Ali.
• Kitab al-Qaulanj.
• Kitab al-Mubahashad.
 IBN KHALDUN
• Nama penuhnya ialah ‘Abd al-Rahman bin Muhammad
bin Khaldun al-Hadrami.
• Beliau adalah seorang sarjana Islam yang terkenal di
dalam bidang sejarah, sosiologi, politik dan tokoh
agama.
• Telah mempelajari ilmu-ilmu agama seperti fikah, tafsir,
hadis dan ilmu-ilmu berbentuk akli seperti logik, falsafah,
matematik dan Bahasa Arab.
• Pernah dilantik sebagai Ahli Persuratan di Istana Fas,
menjadi hajib di Bougie, sebagai kadi dan khatib serta
hakim mahkamah-mahkamah raja di Mesir.
• Dianggap sebagai sarjana barat sebagai tokoh dan ahli
fikir tiada tandingannya.
• Menurut Toynbee, Ibn Khaldun menghasilkan falsafah
sejarah yang memberikan sumbangan besar kepada
manusia di dunia ini.
• Juga dikenali sebagai “Bapa Sosiologi”
• Menurut R.Nicholson, tidak ada seorang muslim yang
cuba mengesan secara mendalam akan sebab-sebab
peristiwa yang berlaku bagi mendedahkan kuasa-kuasa
moral dan spiritual yang mendasari permukaannya atau
untuk mentakdiskan undang-undang mengenai jatuh
bangunnya sesuatu bangsa selain Ibn Khaldun.
 HASIL KARYA IBN KHALDUN
• Buku ‘al-Muqaddimah’ iaitu pendahuluan kepada kitab
al-’Ibar wal Diwan al-Mubtada’wa al-Khabar fi Ayyam
al-’Ajam wa al-Barbar, yang merupakan karya agung
dalam bidang pensejarahan.
• Menurut B.Lewis, ia merupakan ensiklopedia sintesis
mengenai methodologi sains kebudayaan yang sangat
penting dan dapat membantu ahli sejarah
menghasilkan kajian yang benar dan ilmiah.
• Ia membahaskan secara terperinci mengenai sejarah
dan pensejarahan (falsafah sejarah).
• Ia dianggap sebagai percubaan awal oleh ahli sejarah
untuk memahami pola perubahan yang berlaku kepada
organisasi politik dan sosial manusia.
 KAEDAH PENYELIDIKAN

• Ibn Kjaldun menggunakan kaedah penyelidikan

yang mirip kepada kaedah sosiologi.
• Beliau menekankan sifat-sifat semula jadi dan
sebab-sebab peristiwa sejarah berlaku.
• Menurutnya, pengkajian peristiwa tanpa
memahami sifat-sifat semula jadi atau latar
belakang sesuatu peristiwa ialah sejarah am.
• Sejarah khas terbahagi kepada dua iaitu zahir
dan batin yang juga dikenali sebagai falsafah
sejarah.
 ETIKA AHLI SEJARAH

• Sebab-sebab ahli sejarah tidak jujur dan

bias di dalam memberi pendapat, Ibnu
Khaldun berkata:
1. Wujudnya semangat kepartian.
2. Sumber diperolehi tidak diselidiki.
3. Mudah percaya dan yakin kepada
sesuatu yang tidak ada kepastian.
• 4. Tidak menempatkan sesuatu kejadian
dalam hubungan yang sebenarnya
dengan tepat kerana kesamaran keadaan
setempat.
• 5. Cuba memuji-muji, memujuk dan
menganggap perbuatan mereka adalah
baik.
• 6. Jahil tentang hukum-hakam semasa.
• 7. Membesar-besarkan sesuatu kejadian
lebih dari sepatutnya.
• 8. Kegagalan menguasai ilmu yang
sepatutnya.
 IBNU RUSYD
• Beliau ialah Abu Walid Muhammad bin Ahmad.
• Dilahirkan di Cordova dan dikenali sebagai “Averroues”
di Barat.
• Terkenal sebagai seorang ahli falsafah yang
pemikirannya merintis kepada Renaissance.
• Antara gurunya ialah Ibn Zuhr.
• Karya beliau yang termasyhur ialah Mabadi’ al-
Falasifah, Tahafut at-Tahafut dan Muwafaqah al-Hikmah
wa al-Syariah.
• Antara karya agung beliau dalam perubatan ialah Kuliah
fi al-Tibb yang telah diterjemahkan ke dalam Bahasa
Latin dengan nama “Colligent” oleh M.Bonacosa.
 SUMBANGAN IBNU RUSD
• Sumbangan terbesar terhadap bidang falsafah
ialah cara beliau mempertahankannya.
• Beliau benganggapan falsafah amat berkait
rapat dengan agama dan tidak bercanggah
dengan syariah bahkan menggukuhkannya.
• Beliau merupakan ahli falsafah Islam yang
tampil ke hadapan untuk memberi nafas baru
kepada nadi dunia falsafah.
 AL-FARABI
• Nama sebenarnya Abu Nasia Muhammad Bin
Muhammad Bin Barkan.
• Dilahirkan pada 870 M di Kampung Farab,
daerah Transoxania, Turki.
• Berketurunan Turki.
• Mendapat pendidikan awal di kampungnya dan
bekerja di jabatan undang-undang daerahnya.
• Ketika berumur 40 tahun, beliau telah berpindah
di Baghdad.
• Sejak itu, beliau mula mempelajari Bahasa Arab
dan segala ilmu yang berkaitan dengannya
dengan Abu Bakar Saraj.
• Beliau mempelajari ilmu falsafah dengan Matius
bin Yunus yang merupakan ketua penterjemah
buku-buku falsafah.
• Beliau menghasilkan 117 buah buku yang
merangkumi 6 bidang utama iaitu :
1. 43 buah buku membincangkan ilmu logik.
2. 11 buah buku membincangkan tentang ilmu
kemahiran (ilmi teknik, vokasional, matematik
dan astoromi).
3. 11 buah buku yang membincangkan soal
akidah.
4. 14 buah buku yang mengupas tentang
persoalan ilmu politik, kemasyarakatan,
kenegaraan dan akhlak.
5. 28 buku mengenai komentar terhadap karya
falsafah Yunani.
 IMAM AL-GHAZALI
• Nama sebenarnya Abu Hamid Bin Muhammad
at-Tusi al-Ghazali.
• Dilahirkan di Tusia, sebuah kota di Khurasan
pada tahun 450H/ 1058M.
• Imam Ghazali telah dididik oleh sahabat setia
ayahnya yang merupakan seorang ahli tasawuf
yang terkenal.
• Beliau belajar ilmu fikah daripada Syeikh Ahmad
Bin Muhammad ar-Razikani.
• Antara gurunya yang lain ialah Imam Abu Nasar
al-Isma’ili dan Imam al-Haramain.
• Keagungan beliau dalam ilmu falsafah sehingga
beliau dikenali sebagai Hujjatul Islam.
• Pada tahun 484H, beliau telah dilantik sebagai
profesor di Akademi Nizam (universiti) di
Baghdad dalam bidang fikah.
• Telah menghasilkan hampir 100 buah kitab
dalam pelbagai bidang.
• Antaranya ialah al-Munqiz min adh-Dhalal,
Mizan al-’Amal, Ihya’ Ulumuddin, al-Wajiz dan
Maqasid al-Falasifah.
 AL-KHAWARIZMI
• Nama sebenar beliau ialah Mohammad Bin Musa Al-
Khawarizmi (Meninggal 840 M). Beliau dikenali di Barat
dengan nama Algorizm, Gelaran Al Khawarizmi diberi
kepada beliau sempena tempat kelahirannya di
Khawarizm..beliau amat terkenal dalam bidang ilmu
matematik. Beliau adalah pengasas kepada ilmu
algebra, malah nama algebra diambil bersempena
dengan nama buku beliau Al-Jabr wa al-Muqabilah.
• Dalam bidang trigonometri, beliau mengetengahkan
konsep sinus (sine) yang kemudiannya
diperkembangkan kepada tangen. Konsep algoritma
yang dinamakan mengikut namanya juga diasaskan
oleh Khawarizmi.
 • Beliau sebenarnya merupakan pengasas kepada
beberapa cabang dan konsep asas matematik. Hasil
kerjanya dalam algebra begitu cemerlang dan beliau
tidak hanya mempunyai inisiatif terhadap subjek dalam
pembentukan sistematik tetapi juga bertanggungjawab
membangunkan penyelesaian analitikal dalam
pengembangan garis lurus serta persamaan kuadratik.
• Persamaan kuadratik ialah satu persamaan di mana
kuasa kedua tanpa kuasa lebih tinggi digunakan bagi
yang tidak diketahui (x2 + 2x - 8 = 0).
• Kejayaan itu akhirnya menjadikannya pengasas Algebra.
Nama Algebra diperoleh daripada bukunya yang terkenal
iaitu Al-Jabr wa al-Muqabilah. Beliau turut menjelaskan
dengan teliti kegunaan sifar - iaitu sistem angka yang
dibangunkan oleh orang Arab.
• Pada masa yang sama, beliau membangunkan sistem
perpuluhan dan dengan itu, keseluruhan sistem nombor
angka, algorithm atau algorizm memperoleh nama
selepas dibangunkan oleh orang Arab.
• Dalam usahanya memperkenalkan sistem angka India
(kini dikenali angka Arab), beliau telah membangunkan
beberapa prosedur kira-kira termasuk operasi dan
pecahan.
• Isu-Isu Kontemporari Tamadun Islam dan
Tamadun Barat
• Hegemoni Barat dan Globalisasi.
• Bab 8;
• i. HEGEMONI BARAT
• Kemunculan Tamadun Barat
• Rentetan daripada tamadun Yunani atau Greek dan tamadun Rom.
• Tamadun Yunani : tamadun yang berasal dari tamadun awal barat
(tamadun Aegean).
• Tamadun Yunani telah menghasilkan ramai ahli falsafah spt; Socrates,
Aristotle dan Plato.
• Empayar Rom dimulai oleh Augustus yang menguasai dunia Rom.
• melangkah ke zaman kegemilangan dan digelar Pax Romana.
• Kerajaan Rom berkembangan meliputi tiga benua Asia, Utara Afrika dan
Eropah.
• Perang Salib (1096 – 1291M) telah membuka peluang kepada penduduk
Barat dan Eropah melihat kemajuan orang Islam.
• Kesannya; muncul zaman Renaisans pada abad 14 dan 15M yang
melahirkan nilai-nilai humanisme, individualisme, sekularisme yang
merangsamng Eropah kepada kemajuan-kemajun yang lebih pesat yang
membawa kepada Revolusi Sains.
• Definisi HEGEMONI
• Berasal dari istilah Yunani : hegeisthai (to lead).
• Inggeris : hegemony bermakna pengaruh dan kekuasaan.
• Menurut Kamus : pengaruh atau dominasi sesebuah negara atas negara-
negara lain merangkumi pelbagai sudut seperti politik, ekonomi, sosial,
budaya, ketenteraan, pendidikan, perundangan dan sebagainya.
• Bermaksud dominasi oleh satu kelompok terhadap kelompok yang
lainnya dengan atau tanpa ancaman kekerasan, sehingga idea-idea yang
diketengahkan oleh kelompok dominan terhadap kelompok yang
didominasi diterima sebagai sesuatu yang wajar (common sense)
• Gerakan Hegemoni Barat
• Merupakan penjajahan baru Barat yang diketuai oleh Amerika Syarikat
dan sekutunya.
• Pelbagai agenda hegemoni untuk mendominaso dunia ;
– Usaha Barat untuk mengekalkan keunggulan militari melalui perjanjian senjata
nuklear, biologikal dan kimia yang ternyata berat sebelah.
– Usaha mempromosikan hak asasi manusia dan demokrasi ala Barat.
– Menjaga integriti negara bangsa Barat dengan menyekat kebanjiran imigran ke
Barat.
• Pendominasian dalam komuniskasi di mana bahasa Inggeris menjadi
bahasa komuniskasi dunia.
• Barat mampu mendomonasi ekonomi dunia seperti IMF dan World Bank.
• Diwar-warkan idea Islam ganas, ekstrim dan fanatik .
• Interaksi Tamadun Islam dan Tamadun Barat

• Pertembungan berlaku melalui peperangan, diplomatik,

kebudayaan dan pusat pengajian.
• Hubungan semakin rapat apabila munculnya pemerintahan Islam
di kawasan Afrika Utara di mana melalui Selat Mediterranean
orang Islam ke Sepanyol dan Sicily.
• Sepanyol dan Sicily menjadi pintu masuk kepada elemen
tamadun Islam dan di sana berlaku pertembungan kebudayaan
dan intelektual.
• Banyak pelajar Barat yang belajar di institusi pendidikan Islam di
Andalusia dan Toledo.
• Penduduk tempatan yang beragama Islam (Mudejars) yang
berada di bawah kerajaan kristian di Eropah turut memindahkan
ilmu pengetahuan Islam pada masyarakat Barat.
• Perkembangan Tamadun Islam di Barat sejajar dengan
perkembangan Tamadun islam di sebelah Timur yang berpusat di
Baghdad.
• Perluasan Hegemoni Melalui Dasar Luar Amerika Di Asia

• Selepas Perang Dingin, ruang lingkup mentadbir dasar luar

Amerika Syarikat semakin meluas.
• Hubungan antarabangsanya bukan sekadar mencakupi
perhubungan serantau malah merentasi sempadan.
• Jangkauannya menjadi global atas dasar globalisasi dunia tanpa
sempadan yang diamalkan.
• Hegemoni iaitu perluasan pengaruh ke atas negara lain telah
digunakan sebagai dasar untuk mewujudkan negara sekutu atau
hubungan sateliti dalam meluaskan jaringan pengaruhnya.
• Dalam melaksanakan dasar luarnya, Amerika Syarikat sering
menggunakan prinsip hak asasi manusia. Pemberian bantuan
ekonomi kepada Indonesia, Mexico dan Korea melalui Dana
Kewangan Antarabangsa (IMF) adalah cara meluaskan
hegemoninya melalui liberalisasi pasaran.
• AS sebagai ketua polis dunia akan terus melanjutkan tradisi dasar
luarnya berasaskan hak asasi manusia, demokrasi dan keadilan
yang hanya omongan kosong saja.
• ii. Globalisasi

• Definisi Globalisasi

• Bermaksud proses pengecilan dunia atau menjadikan dunia

sebagai sebuah perkampungan yang kecil.
• Merupakan satu proses untuk meletakkan dunia di bawah satu
kuasa tanpa dibatasi oleh sempadan dan kedudukan geografi
sesebuah negara.
• Kesannya; dunia tidak lagi mempunyai sempadan sebagaimana
yang terpapar dalam peta dunia. Bahkan ruang udara dan langit
sesebuah negara itu terbuka luas untuk dimasuki oleh pelbagai
maklumat.
• Kamus Dewan : (Global) mengenai dunia seluruhnya. (Globalisasi)
fenomena yang menjadikan dunia mengecil dari segi perhubungan
manusia disebabkan oleh kepantasan perkembangan teknologi
maklumat.
• Sudut komprehensif; himpunan pengaliran global berbagai-bagai
jenis objek yang melibatkan pelbagai bidang aktiviti manusia.
• Pengaruh Globalisasi

• Ada baik dan buruk.

• Aspek positif;
• Peranan pelaburan asing (FDI) dalam mewujudkan pekerjaan
dan mengurangkan kemiskinan di sebilangan negara.
• Peluang lebih luas untuk mendapatkan maklumat dan
menyebarkan ilmu pengetahuan kerana teknologi baru
komuniskai dan maklumat.
• Komunikasi yang lebih mudah dan murah.
• Peluang lebih luas untuk manusia dari berbagai-bagai kumpulan
etnik, budaya dan agama berinteraksi.
• Penonjolan hak-hak asasi kaum wanita.

• Aspek negatif;
• Kualiti alam sekitar yang semakin merosot.
• Pembangunan yang tidak seimbang dan jurang perbezaan
ekonomi semakin melebar.
• Pengabaian keperluan asas hidup di kalangan termiskin di
banyak negara terutamanya di negara-negara Selatan.
• Penyebaran budaya pengguna yang bertentangan
dengan tuntutan nilai-nilai kerohanian dan moral
murni.
• Penyebaran budaya pop Amerika yang ‘menyegarkan
pancaindera dan mematikan roh’.
• Kecenderungan pusat-pusat pengajian tinggi untuk
memberi keutamaan kepad kursus-kursus ilmu
pengurusan dan teknik dengan mengabaikan kursus-
kursus ilmu kemanusiaan dan kemasyarakatan.
• Pembanjiran maklumat tidak berguna.
• Amerika Syarikat dan beberapa negara Eropah
memanipulasikan isu-isu demokrasi dan hak-hak asasi
manusia untuk mendominasi politik dunia.
• Globalisasi ekonomi dilihat banyak memberi kesan yang
negatif kerana sifat globalisasi ekonomi ala-barat yang
berteraskan kapitalisme.
• Globalisasi maklumat secara positifnya memberi
peluang yang lebih luas kepada masyarakat dunia untuk
mendapatkan maklumat namun ia membawa kebanjiran
maklumat yang tidak berguna.
• Globalisasi sosial secara negatifnya ia mapu membawa
kepada penyebaran budaya pengguna yang
bertentangan nilai-nilai kerohanian dan penyebartan pop
Amerika.
• Dalam memastikan peradaban Malaysia ini mampu
menangani arus globalisasi, kita harus mengekalkan nilai
jati diri berteraskan peradaban Islam dan agama-agama
lain yang danuti oleh kepelbagaian masyarakat
Malaysia.
• Isu-Isu Globalisasi

• 1. Media

• Barat menguasai media komunikasi dunia,

tentunya maklumat yang disiarkan di seluruh
dunia adalah lebih berpihak kepada mereka.
• Ilmu dan maklumat mudah boleh diakses oleh
sesiapa sahaja di dunia ini.
• Kesan terburuk globalisasi media; kebanjiran
maklumat tidak berguna dan masalah jurang
perbezaan peluang untuk mengakses maklumat
antara masyarakat bandar dan masyarakat luar
bandar.
2. Ekonomi
• Globalisasi ekonomi ; satu kod undang-undang ekonomi
seragam yang diamalkan dan membawa kepada
penghapusan halangan ekonomi sesebuah negara
dengan negara lain pada kadar yang amayt pantas
terutamanya dalam tiga aspek utama iaitu perdagangan,
kewangan dan pelaburan.
• Dasar-dasar kerajaan yang mengambil ekonomi asing
daripada mempengaruhi ekonomi tempatan semakin
longgar dan ekonomi tempatan terpaksa mengikut
rentak ekonomi asing.
• Globalisasi ekonomi mampu membawa kepelbagai krisis
dan spekulasi pasaran antaranya serangan para
spekulator telah mengakibatkan nilai mata wang
sesetengah negara jatuh merundum berbanding dolar
Amerika.
3. Politik
• Kita menghadapi cabaran ekonomi
penyebaran idea-idea dan fahaman politik
yang salah seperti demokrasi ala Barat,
pluralisme dan hak-hak asasi manusia.
• Fenomena ‘deterritorialization’ (penyalah
wilayahan) ; satu proses dan tindakan
politik yang melintasi perbatasan wilayah
negara.
• Hari ini, politik antarabangsa didominasi
sepenuhnya oleh beberapa buah negara
kuasa besar yang mengambarkan diri
mereka sebagai polis dunia.
• 4. Budaya

• Pertukaran dan pernyataan simbol yang

mencerminkan kehidupan manusia berlaku dalam
globalisasi budaya.
• Dalam keghairahan untuk mengejar gaya hidup ala
Barat, anak-anak muda sudah tidak merasa bersalah
dengan gaya peniruan secara budaya hidup Barat.
• Buktinya;
• Budaya makan makanan Amerika semakin popular di
seluruh dunia.
• Budaya hidup yang menonjolkan acara-acara ala
barat.
• Budaya muzik dan hiburan.
• Budaya menggunakan bahasa Inggeris sebagai alat
perhubungan dan komunikasi.
 Kesan Perkembangan Kontemporari Kepada
masyarakat Dan Negara

• Pengaruh globalisasi besar dan luas sehingga

ia meliputi semua bidang peradaban.
• Cabaran globalisasi masa kini memerlukan
pembentukan generasi muda yang berdaya
tahan melalui ilmu dan kemahiran.
• Penerima terhadap perubahan haruslah
difikirkan dan diterima secara positif dan
membina untuk kemajuan diri, keluarga,
agama, bangsa dan negara.
• Gunakan kekayaan dalaman (inner riches)
yang terdapat dalam agama dan tradisi bagi
menghindari keburukan globalisasi.
 Persepsi Jihad.
Isu-Isu Kontemporari Tamadun Islam dan Tamadun Barat
11. JIHAD

• Definisi Jihad
• Berasal daripada perkataan al-Jahdu yang
bermaksud penat jerih.
• Kamus Dewan : perang suci atau perang salib.
• Bahasa : penyerahan segenap kemampuan
manusia untuk mendapatkan sesuatu yang
diingini atau menolak sesuatu yang dibenci.
• Istilah fuqaha’ : peperangan dan membantu
semasa persiapan perang.
• Jihad Dalam al-Quran
• Terdapat lebih 170 ayat dalam al-Quran yang
membincangkan tentang jihad.
• Antaranya; hukum jihad, halangan untuk
berjihad, waspada terhadap musuh, peraturan
semasa berperang dan kisah-kisah peperangan.
• AQ; Terdapat ayat al-quran yang menyeru
kepada berjihad dan kebaikannya di sisi Allah.
• AQ: memberi erti berjuang pada jalan Allah
secara umum.
• AQ: membincangkan soal pengorbanan harta
dan jiwa raga.
• Jihad bukan hanya menyuruh umat Islam berperang
tetapi bermaksud menyeluruh dan umum merangkumi
semua aspek daya, tenaga kemampuan dan kekuatan
seseorang Islam dalam menghadapi musuh-musuhnya
sama ada luaran mahupun dalaman bagi mencapai
matlamat yang digariskan dalam AQ.
• Peringkat Pensyariatkan Jihad secara Berperang
• Peringkat 1;
• Umat Islam Berjihad Dengan Memilih Jalan tidak
Berperang/ Secara Berdakwah/ Nasihat
• Rasulullah dan Sahabat mendapat cacian dan tentangan
yang amat hebat daripada penduduk Quraisy Makkah.
• Berjihad menggunakan kata-kata nasihat dan berhujjah.
• Peringkat 2;
• Keizinan Berjihad Melalui Peperangan
• Selepas hijrah, umat Islam diizinkan berjihad melalui peperangan.
• Keizinan sebagai persiapan mempertahankan diri dan menjamin
keselamatan dakwah Islam.
• Keizinan penting sebagai permulaan berjihad dengan senjata.
• Peperangan pertama : Perang Badar berlaku pada tahun 2 hijrah
yang meyaksiakan kemenangan kepada umat Islam.
• Peringkat 3 ;
• Kewajipan Berjihad Ketika Diserang Musuh
• Umat Islam diberi keizinan berperang apabila diserang musuh.
• Ketika peperangan : tidak boleh membunuh kanak-kanak, orang
perempuan dan mereka yang lemah.
• Umat Islam diperintahkan memerangi orang kafir yang menyerang
umat Islam.
• Diizinkan berperang jika dakwah Islam diganggu dan dicabar.
• Berperang dengan niat kerana Allah dan bukan hendak
menceroboh atau merampas harta benda.
• Etika dalam Sains.
• Isu-Isu Kontemporari Tamadun Islam dan Tamadun Barat
• 12. SAINS
• Definis Sains
• Dari perkataan Inggeris : Science = ilmu.
• Kamus Dwibahasa : ilmu pengetahuan yang teratur yang boleh
diuji atau dibuktikan kebenarannya.
• Ahmad Fauzi Morad ; satu cabang ilmu yang mengkaji
sekumpulan pernyataan yang terbukti atau melalu fakta-fakta
yang dijaki dan disusun secara sistematik dan dikumpul dalam
bentuk hukum (formula) umum.
• Kesimpulan; satu proses untuk mencari dan menemui satu
kebenaran melalui pengetahuan, memahami tabie untuk
menerangkan hukum alam.
• Terbahagi 3;
• Sains Keagamaan – Ulum Diniyyah/ Naqliyah.
• Sains Tabie/ Semulajadi – Ulum Tabi’iyyah.
• Sains Kemanusiaan – Ulum Insaniyyah.
• Definisi Teknologi
• Berasal daripada ‘tekne’ ; skill atau craft.
• Kamus Dewan ; kemahiran atau skill = pengetahuan, kebolehan,
pencapaian.
• Wan Fuad wan Hassan ; ilmu pengetahuan datau tindakan
bersistem yang dikaitkan dengan proses industri.
• Kesimpulan ; cara-cara yang digunakan oleh manusia dalam
mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran untuk mencapai atau
memenuhi matlamat dan tujuan tertentu.
• Corak Perbezaan Sains Teknologi
• Sains
• Memberi penekanan kepada pencapaian pemikiran manusia di
dalam menguasai ilmu pengetahuan ‘knowledge’.
• Suatu proses untuk mencari dan sampai kepada satu kebenaran
dengan menggunakan kaedah mengajuakan pertanyaan atau
persoalan bagi mencari dan mendapatkan jawapan tentang asal-
usul alam semesta.
• 2. Teknologi
• Bidnag ilmu yang memberikan tumpuan kepada kebolehan dan
kemampuan manusia dalam menguasai kemahiran dan kecekapan.
• Menyentuh aspek berkaitan dnegan pencapaian peralatan, rekaan
barangan, perbuatan perkakas, penghasilan barangan pengguna,
reka bentuk seni cipta dan sebagainya.
• 3. Skop Kajian Sains
• Skop kajian sains amat luas, umum dan bersifat teoritikal
merangkumi pelbagai bidang dan cabang disiplin ilmu ; sains tulen,
sains tabie, sains gunaan dan sains sosial.
• 4. Skop Kajian Teknologi
• Fokus penyelidikan teknologi ; kreativiti dalam penciptaan dan
penghasilan produk (domain psikomotor).
• Merupakan aktiviti matlamat terancang (goal directed activity).
• Sumber Asas Sains Teknologi Islam
• Wahyu
• Ilham
• Akal
• Pancaindera

• Tujuan dan Matlamat Sains Islam

• Mengarah dan membawa seseorang untuk mengenali dan mengetahui
Tuhan (Allah).
• Mendekatkan dan menghampirkan diri seseorang dengan Pencipta.
• Meningkatkan ketaqwaan dan keimanan.
• Membentuk dan membina manusia baik dari segi rohani dan jasmani.
• Membolehkan manusia mencapai matlamat kesempurnaan tujuan
kewujudannya.
• Mempertingkatkan amal ibadah, kerja-kerja sosial, memenuhi keperluan
hidup beragama.
• Mewujudkan kemakmuran dan membawa kesenangan hidup dan
memperolehi kecemerlangan hidup.
• Isu-Isu Etika Dalam Sains dan Teknologi.
• 1. Pengklonan
• Proses menghasilkan dan menyalin makhluk yang baru daripada
jenis makhluk yang sama melalui proses pengembangan sel-sel
tertentu melalui kaedah tertentu.
• Sekelompok organisme yang dihasilkan dengan cara aseksual,
berasal dari induk yang sama, mempunyai susunan (jumlah dan
jenis gen) yang sama, dan kemungkinan besar fenotipnya juga
sama.
• Kebaikan Pengklonan: proses melambatkan penuaan, mencipta
teknologi, merawat serangan jantung, dapat mencipta tisu bagi
pesakit seperti alzheimer, parkinson, diabetes.
• Keburukan Pengklonan : Berlaku keguguran dan kecacatan semasa
proses kelahiran, muncul virus dan penyakit baru, mencabar
kewujudan baka manusia secara tabie dan meletakkan manusia ke
tahap yang paling rendah sehingga boleh dibuat salinan.
• Hukum Pengklonan: pengklonan tumbuhan adalah harus,
pengklonan binatang adalah tidak menjadi satu kesalahan asalkan
tidak memudaratkan binatang tersebut. Pengklonan manusia untuk
pembiakan manusia adalah haram.
• 2. Nuklear dan Pensenjataan
• Ekonomi: penggunaan nuklera adalah murah dan
menjimatkan.
• Tenaga nuklear dalam bidang pensenjataan dilihat
sebagai ancaman terbesar kepada manusia dan
memberikan kesan buruk kepada keamanan dunia.
• Bidang Perubatan: nuklear boleh digunakan sebagai
satu kaedah pengimbasan (scan) dan imej perubatan.
• Bidang Pertanian: nuklear menyumbangkan kepada satu
cara pembiakbakaan tumbuhan.
• Nuklear sebagai tenaga yang menghasilkan elektrik
selepas kehabisan arang batu dan minyak.
• Implikasi ; Pendedahan kepada radiasi boleh
mengakibatkan berlakunya barah atau kanser darah,
luekimia, pencemaranalam dan hasil pertanian yang
dimakan tidak selamat dan menyebabakan bahaya
kepada hidupan.
• Penyalahgunaan Teknologi Maklumat
• Ledakan teknologi maklumat dan era
globalisasi telah membawa masuk
pengaruh negatif yang mengancam
kestabilan sosial dikalangan masyarakat.
• Jika disalahgunakan pengaruh saluran
pornografi atau lucah dalam internet akan
mempengaruhi minda generasi muda.
 ISLAM HADHARI DAN
PROSES PEMBANGUNAN NEGARA
DEFINISI
• Satu pendekatan pembangunan manusia,
masyarakat dan Negara Malaysia yang bersifat
menyeluruh, berdasarkan perspektif tamadun Islam.
• Pendekatan Islam Hadhari diperkenalkan kerana ia
lebih lengkap dan menyeluruh berbanding
pendekatan Islam secara terpisah-pisah.
• Bererti ajaran Islam yang membawa fokus kepada
kehidupan untuk meningkatkan kualiti hidup
masyarakat bertamadun dan mempunyai peradaban
yang unggul bagi menghadapi cabaran alaf baru.
ASYRAF RIDWAN BIN ALI
JAPIM IPKT 2008
 VISI DAN MISI

Visi
“Untuk menjadikan Malaysia sebagai sebuah Negara
Islam”. Contoh; iaitu sebuah negara maju mengikut
acuan sendiri”.

Misi
“Melaksanakan agenda pembangunan negara dan
ummah berlandaskan pendekatan Islam yang
universal, maju, bertamadun, bertoleransi dan
berimbang.”
ASYRAF RIDWAN BIN ALI
JAPIM IPKT 2008
OBJEKTIF

1. Melahirkan individu dan masyarakat Islam yang

mempunyai kekuatan-kekuatan berikut :
i. Spiritual (rohani)
ii. Akhlak
iii. Intelektual
iv. Material
v. Mampu berdikari.

2. Cekap menangani cabaran-cabaran semasa secara

bijaksana, rasional, praktikal dan damai.
ASYRAF RIDWAN BIN ALI
JAPIM IPKT 2008
 KONSEP ISLAM HADHARI

• Menekankan aspek pembangunan yang

membawa ke arah pembinaan peradaban.

• Menekankan pembangunan modal insan

sama ada melalui material dan spiritual.

• Menekankan kepada usaha untuk

mengembalikan umat Islam kepada asas-
asas fundelmental yang terkandung di
dalam al-Qur’an dan as-Sunnah yang
menjadi teras pembinaan tamadun Islam.
ASYRAF RIDWAN BIN ALI
JAPIM IPKT 2008
 Menekankan usaha kerajaan melindungi kesucian
ajaran Islam dan menangani gejala kegelinciran
akidah (faith) semasa menghadapi cabaran dan
realiti semasa.

 Konsep Islam Hidhari merupakan sebahagian

daripada suatu konsep lain yang lebih besar dan
menyeluruh dalam perjuangan Islam pada masa
sekarang iaitu perubahan yang menyeluruh.

 Perubahan menyeluruh dikaitkan dengan

kegagalan umat Islam sedunia dalam mencapai
kemajuan Islam yang sepatutnya sebagaimana
yang disebut di dalam al-Qur’an dan as-Sunnah.
ASYRAF RIDWAN BIN ALI
JAPIM IPKT 2008
 KEPERLUAN PRINSIP
MAQASID AL-SYARIAH

 Menjaga, memartabatkan dan memperkasakan agama.

 Menjaga, memartabatkan dna memperkasakan nyawa.
 Menjaga, memartabatkan dan memperkasakan akal.
 Menjaga, memartabatkan dan memperkasakan keturunan.
 Menjaga, memartabatkan dan memperkasakan harta.

ASYRAF RIDWAN BIN ALI

JAPIM IPKT 2008
 PEMAHAMAN ISLAM HADHARI

• Usaha ke arah memahami isi kandungan Islam

Hadhari perlu menjurus kepada semua pihak
menerusi pelbagai saluran seperti ;
 Peningkatan kualiti (itqan) dalam semua urusan.
 Usaha-usaha ijtihad yang berterusan.
 Penghayatan dan mewarisi ketamadunan global
(rahmatul lil ‘alamin).
 Semangat Ukhuwah Islamiyah disemarakkan bagi
menghasilkan jaringan sosial yang berkesan.
ASYRAF RIDWAN BIN ALI
JAPIM IPKT 2008
RASIONAL ISLAM HADHARI
DIPERKENALKAN
Terdapat 2 aspek utama mengapa Islam Hadhari
diperkenalkan;
1.Aspek Dalaman : Kefahaman ajaran Islam,
kepelbagaian kumpulan, kesan konspirasi politik
dunia barat.

2.Aspek Luaran : Cabaran globalisasi, isu

terrorisme yang ditujukan kepada Islam,
membendung tradisionalisme dan
fundamentalisme, cabaran fahaman kebendaan
dan hedonisme.
ASYRAF RIDWAN BIN ALI
JAPIM IPKT 2008
 PRINSIP ISLAM HADHARI

1. Keimanan dan Ketaqwaan Kepada Illahi

• Islam perlu dijadikan satu sistem integrasi kehidupan sama
ada kehidupan duniawi dan persiapan ukhrawi.
• Al-Qur’an dan as-Sunnah dijadikan teras pegangan dan
rujukan. Gabungan beberapa unsur yang terdiri dari akidah/
faith, syariah/ legislative, akhlak, moral dan nilai-nilai murni
adalah teras perancangan pembangunan.
• Gabungan ketiga-tiga unsur di atas akan menjadi pemangkin
dan penangkis terhadap segala perkara yang bertentangan
dengan ajaran Islam.
• Dalam melaksanakan hak kebebasan beragama, Malaysia
sebagai Negara Islam tidak menghalang agama-agama lain
diamalkan dan dihormati dengan seadil-adilnya.

ASYRAF RIDWAN BIN ALI

JAPIM IPKT 2008
2. Kerajaan Adil dan Beramanah
• Adil ialah meletakkan sesuatu kena pada
tempatnya.
• Bermaksud memberi hak kepada yang berhak
mengikut kadar dan keperluan masing-masing.
• Pelaksanaan keadilan tidka melihat pada keturunan,
warna kulit, bangsa, kedudukan miskin, kaya atau
perbezaan agama.
• Islam Hadhari menekankan amalan tadbir urus yang
baik, adil serta amanah kepada semua lapisan
rakyat.

ASYRAF RIDWAN BIN ALI

JAPIM IPKT 2008
3. Rakyat Berjiwa Merdeka
• Jiwa Merdeka bermaksud jiwa insan yang tidak
memberi kepatuhan mutlak melainkan kepada Allah
dan Rasulnya semata-mata.
• Mampu memberi aspirasi kepada individu untuk
melahirkan pemikiran yang kreatif dan inovatif.
• Masyarakat berjiwa merdeka boleh melahirkan
pemikiran yang dinamik serta progresif.
• Jiwa terjajah akan meletakkan bangsa dan
negaranya di takuk yang lama.

ASYRAF RIDWAN BIN ALI

JAPIM IPKT 2008
4. Penguasaan Ilmu Pengetahuan
• Berilmu merupakan tuntutan utama dalam Islam.
• Penguasaan ilmu pengetahuan memungkinkan
umat Islam menakluki dunia ketamadunan yang
kekal sepanjang zaman.
• Penguasaan ilmu meyebabkan umat Islam dapat
membezakan kebenaran dan kebatilan.

ASYRAF RIDWAN BIN ALI

JAPIM IPKT 2008
5. Pembangunan Ekonomi Seimbang dan
Komprehensif

• Dalam sektor ekonomi, penjanaan pembangunan akan

mudah berkembang dengan pesat.
• Pembangunan ekonomi menurut Islam perlulah
seimbang,
• Harta adalah hak milik Allah secara mutlak, sedangkan
manusia manusia hanya menjalankan amanah ke atas
harta yang diperolehinya.
• Kepentingan Halal dan Haram diambil kira dalam
menjamin kehidupan berkualiti, hasil rezeki yang
diperolehi bagi meraih keberkatan Allah swt.
• Sikap malas, sambil lewa dan mudah alpa adalah satu
dosa yang menjurus satu kelemahan institusi sosial dan
memalukan agama.
• Sistem ekonomi IslamASYRAF
menolak
RIDWAN BINsebarang
ALI unsur-unsur
ketidakadilan, malah Islam memeranginya dari pelbagai
JAPIM IPKT 2008
6. Kehidupan Berkualiti
• Bermaksud setiap aktiviti yang mencapai merit
keredhaan Allah.
• Kehidupan penuh kemewahan, kegembiraan, aman
damai tetapi dimurkai Allah, Islam menganggapnya
kehidupan yang tidak berkualiti.
• Terdapat fahaman yang menekankan kehidupan
berkualiti hasil daripada pelaksanaan ritual yang
keterlaluan dengan beribadat semata-mata.
• Islam menganjur umatnya agar berusaha sedaya
upaya mencari dan memperolehi kehidupan yang
berkualiti.
ASYRAF RIDWAN BIN ALI
JAPIM IPKT 2008
7. Pembelaan Hak Kumpulan Minoriti dan
Wanita
• Kedudukan dan pembelaan hak ke atas golongan minoriti
tetap dijunjung.
• Hak kemuliaan insan merupakan salah satu prinsip maqasid
as-syariah.
• Jalinan penjagaan hak dalam Islam Hadhari turut didokong
menerusi undang-undang dan perlembagaan Negara.
• Kedudukan wanita juga disanjung dan diberi hak yang
sewajarnya.
• Wanita dalam Islam Hadhari ialah wanita yang benar-benar
mengilap potensi dirinya dan dapat menangkis salah faham
yang menganggap bahawa mereka adalah kaum yang sesuai
dieksplotasi bagi keseronokan orang lain.
ASYRAF RIDWAN BIN ALI
JAPIM IPKT 2008
8. Keutuhan Budaya Moral
• Menetapkan budaya menurut acuan sendiri.
• Menekankan prinsip raja berperlembagaan sebagai
sumber budaya dan moral pentadbiran dalam
system pemerintahannya.
• Berbeza dengan Barat – faktor tanah dianggap
sebagai unsur asas dalam pembinaan sesebuah
kerajaan.
• Islam Hadhari menekankan semangat jati diri
Malaysia untuk menepis segala amalan dan budaya
barat yang mula menular ke dalam jiwa
masyarakatnya.
ASYRAF RIDWAN BIN ALI
JAPIM IPKT 2008
9. Pemulihan Alam Semulajadi
• Islam menekankan kepentingan masyarakat
memahami hak-hak alam.
• Manusia sebagai pemegang amanah (khalifah fi
al’ardh) yang mesti memelihara dan menjaga alam.
• Pembangunan yang merosakkan ekosistem dan
alam sekitar perlu ditangani
• Pembangunan yang berasaskan sains dan teknologi
yang berteraskan nilai budaya dan agama perlu
diamalkan.

ASYRAF RIDWAN BIN ALI

JAPIM IPKT 2008
10. Kekuatan Pertahanan
• Islam Hadhari mefokuskan kekuatan diri, jati diri,
fizikal dan spritual.
• Kekuatan persenjataan semata-mata tidak cukup
bagi pertahanan negara namun perlu kepada jati
diri.
• Kejayaan Malaysia telah membuka mata negara-
negara Islam lain untuk lebih berusaha dan berdaya
maju bagi mempertahankan negara dan umat Islam
daripada sebarang bentuk penjajahan.

~ tamat ~
ASYRAF RIDWAN BIN ALI
JAPIM IPKT 2008