ENZM KNET

ENZMLER
Kendileri deimeden reaksiyon hzn artran, protein yapsndaki katalizrlerdir.

ENZMLER NASIL ALIIR?

Aktivasyon Enerjisi

S*

Btn kimyasal rxn.da reaktanlar ve rnleri ayran bir enerji bariyeri vardr. Rxn.a girebilmek iin molekllerin bu bariyeri yenmeleri, bunun iin de daha yksek enerji dzeylerine getirilmeleri lazmdr. Enerji engelinin tepe noktasna Transisyon durumu(gei durumu) denir. Gei durumuna gelebilmek gerekli enerjiye o sistemin Aktivasyon Enerjisi denir.
3

Aktivasyon Enerjisi

Enzimler katalitik etkilerini biyokimyasal rxn.un aktivasyon enerji engelini drerek yaparlar.
4

ENZMLER AKTVASYON ENERJSN NASIL DRR?

E + S ES* E + P Enzim ve substrat arasnda zayf non-kovalent balar oluur. (Hidrojen balar, iyonik balar, Van Der Walls gibi)

Bu etkileim sonucunda bir balanma enerjisi ortaya kar ki, bu enerji sayesinde enzimler rxn.larn AEni drrler.
5

 Enzimler genellikle biyolojik sistemlerde ok kk miktarlarda bulunmaktadr. Bu nedenle biz, bu proteinin miktarndan ziyade, biyolojik sistemde gsterdii aktivite miktarn lmekteyiz. Bir enzimin miktarn belirlemek iin, enzim tarafndan katalizlenen rxn.un hz llr. Uygun koullarda llen rxn hz, mevcut enzim miktaryla orantldr. Enzimsel rxn.un hz Enzimin etkisiyle zaman birimi bana meydana gelen rnn ya da kaybolan substratn miktaryla llr.
6

IU (Uluslararas nite) 1 enzim nitesi : Standart koullar altnda , 1 dakikada 1 mol substratn dnmn kataliz eden enzim miktardr. Katal( Kat) 1 katal : Standart koullar altnda, 1 saniyede 1 mol substratn dnmn kataliz eden enzim miktardr.
mol 10-6 mol mol 1 dak

1 IU = ------- ----------- ---------- = 1,67 10-8 Katal

dak 60 sn

Katal IU
7

ENZMLERN KNETK ZELLKLER N MICHAELIS- MENTEN MODEL

Sabit kon.daki pekok enzimin rxn hz, substrat kon.nuna bal olarak artmaktadr.
Enzimin rxn hz (V) substrat (S) kon.na gre grafiklenecek olursa hiperbolik ekilli bir eri ortaya kmaktadr.

k1 E + S ES*

k3 E + P

k2

k4

k1: ES kompleks oluumundaki hz sabitesi k2: ES kompleksinin E ve Sta yklmasndaki hz sabitesi k3: P rn oluumundaki hz sabitesi k4: P ve Eden ES kompleksi olumasndaki hz sabitesi

 ayet ES kompleksinin oluumunu yazmak istersek, ES = k1 [E] [S]

ES kompleksinin ykln yazmak istersek, ES = k2 [ES] + k3 [ES] Rxn. Denge durumuna ulatnda ES kompleksinin yapm ykmna eittir. k1 [E] [S] = (k2 + k3)[ES] E + Pden k4 hz sabiti ile ES oluumu ihmal edilebilir miktardadr.
10

k1 [E] [S] k2 +k3 [ES] = -------------- Km = -----------k2 +k3 k1 [E] [S] [ES]= -------------Km

[ E ]= [ ET ] [ ES ]

[ ET] [S ] [ES]= -------------------

Km + [ S ]
11

 Enzimin substrata kar ilgisi k1 ve k2, k3den ok daha byktr.( k1 ve k2 > k3 ) O halde k3 n basama ,tm rxn iin hz belirleyicidir. V= k3 [ES ] k3 [ET ] [S ] V = ----------------Km + [ S ]

Vmax = k3[ET ]

12

MICHAELIS-MENTEN ETL

Km deerini daha kolay saptayabilmek iin, bu eitlik dorusal denkleme dntrlrse Lineweaver-Burk denklemi elde edilir. Bunun iin eitliin her iki taraf 1 e blnr.
13

LINEWEAVER BURK GRAF VE DENKLEM

Michaelis-Menten kinetii hakknda nemli sonular:

Km, max. hzn yarsna ulald andaki, ortamda bulunan tm enzim molekllerinin aktif blgelerinin yarsn doldurmak iin gereken substrat konsantrasyonudur. Dk Km enzimin substrata ilgisinin yksek olduunu gsterir, nk enzimi yar yarya doyurmak iin dk kon. da S yeterli olmaktadr. Yksek Km enzimin substrata ilgisinin az olduunu gsterir. nk enzimi yar yarya doyurmak iin yksek kon. da substrat gerekmektedir.

15

 1)Birinci derece( First Order ) kinetik Balang faznda rxn lineer bir ekilde ilerler ve rxn hz substrat kon.la orantl bir ekilde lineer olarak artar.Bu durumda enzimatik rxn. 10 den bir kinetik gstermektedir.
2)Sfrnc derece ( Zero Order) kinetik kinci fazda ise rxn bir platoya eriir ve rxn hz deimeden devam eder. Enzim rxn.u bu durumda 00 den bir kinetik gstermektedir. Artk bu noktada enzim molekllerinin hepsi substratlaryla doygun haldedir. Enzim max hz ile almaktadr. Substrat konsantrasyonunun artrlmas rxn hzn deitirmez.
16

 1 kinetiklerde mevcut enzimlerin hepsi, substrat tarafndan doyurulmadndan bu fazdaki lmler enzimatik aktiviteyi doru olarak yanstmazlar.
Daha doru enzim lmleri iin, tm rxn.lar 0 derece kinetikte llmelidir.

Lab.da enzim analizi yaplaca zaman substratn enzimi satre etmeye yetecek kadar fazla olmas gerekir.

17

 S Km 100 kat fazlaysa; Km deeri ihmal edilebilir.

Ve rxn V= Vmax olur ve rxn 0 kinetie uyar. Bu yzden enzimler iin hazrlanan ticari preparatlarn ou, Kmden en az 100 kat fazla S nu ierir. Bylece rxn sresince substratn tkenmesi nlenir.
18

ENZM AKTVTESN ETKLEYEN FAKTRLER

PH Scaklk Substrat konsantrasyonu Enzim konsantrasyonu Zaman

19

pH
Enzimatik bir rxn.un hz , farkl H+ iyon kon.na bal olarak deiir.
pH enzim zerindeki iyonize gruplarn yklerini ve daha sk olarak substratn ykn de deitirerek enzim aktivitesini etkiler. Enzimin en fazla aktivite gsterdii Ph a OPTMUM pH denir. Optimum pHn her iki yannda rxn yavalar. ok ularda ise enzim ya iyice inaktive olur ya da yklr. Bu nedenle enzimatik lm srasnda pH optimum tutmak iin tamponlar kullanlr.

20

 Asit ortamda ilev gren pepsinin pH optimumu 1,5 iken, arginazn pH optimumu 9,7 dir.
21

SICAKLIK
Her 10 C s art rxn hzn 2 kat artrr. Isnn artmas molekllerin hareketini artrarak, enzimle substratn daha sk arpmasna sebep olduundan rxn hzlanr. Fakat belirli bir dereceden sonra ( 50-60 C ) enzimin denatre olmas sebebiyle hz azalr.

22

SUBSTRAT KONSANTRASYONU

Rxn hz balangta substrat kon.nuna bal olarak artar.Balangta bu iliki dorusal (lineer) olarak devam ederken, daha sonra hiperbolik bir ekil alr.
23

ENZM KONSANTRASYONU
Enzimle katalizlenen bir rxn.un balang hz her zaman enzim kon.la doru orantldr. Enzimatik rxn.un hz, enzimin substratna doygun olmas koulu ile enzim kon.nuna bal olarak lineer bir ekilde artar.

24

ENZM AKTVTESNN NHBSYONU

Enzimle katalizlenen bir reaksiyonun hzn azaltan herhangi bir maddeye inhibitr denir. nhibisyon Tipleri: 1- Kompetetif nhibisyon 2- Nonkompetetif nhibisyon 3- Unkompetetif nhibisyon

25

Kompetetif nhibisyon
nhibitr substratn normalde balanmas gereken yere geri dnml olarak balanr. Substrat ise bu yere artk balanamaz. Ayn blge iin S ve inhibitr yart iin substrat konsantrasyonunu artrmakla inhibisyon tersine evrilebilir.

26

Kompetetif inhibisyonda Vmax deimez Km ise normalden byktr

27

Nonkompetetif nhibisyon
nhibitr enzimin aktif blgesi dnda baka bir yerine balanr. Birbiriyle yarma halinde deildir. ES- lsnden oluan kompleks, E-S ikilisine gre daha yava hzda rne dnr, bylece rn oluum hz azalr. NK inhibisyonlarn bir ksm geriye dnl bir ksm ise geriye dnszdr.

28

Nonkompetetif inhibisyonda Vmax azalr Km deimez

29

rnek: Kurun proteinlerdeki sisteinin slfhidril yan zincirleriyle kovalent balar oluturur. Bu ar metalin balanmas geri dnszdr.

Protoporfirine Fe+2 giriini katalizleyen ferrokelataz enzimi ve ALA dehidraz, kurun inhibisyonuna duyarl enzimlere rnektir.

30

Unkompetetif nhibisyon
nhibitr serbest enzime deil de ES kompleksine balanarak inhibisyona neden olur. Unkompetetif nhibisyonda hem Vmax, hem de Km azalr.
31

ENZM AKTVTESNN KONTROL

Organizmann saysz metabolik olay koordine edebilmesi iin enzimlerin rxn hzlarnn regle edilmesi gerekir. 1. Baz enzimler allosterik efektrlere cevap verir . 2. Bazlar kovalent modifikasyonla dzenlenir. 3. Veya fizyolojik artlar deitirildiinde enzim sentez hzlarnda deiimler grlr.

32

1- Allosterik Enzimler

zerlerinde yer aldklar metabolik yolun reglasyonu salayan veya o metabolik yol ile ilgili son rn veya bir baka molekl tarafndan aktiviteleri kontrol edilen enzimlere allosterik enzimler denir.

33

 Allosterik enzimlerde reaksiyon hz substrat kon. una gre grafiklenecek olursa hiperbolik yerine sigmoid ekilli bir eri elde edilir. Bu bize allosterik enzimlerde birden fazla balanma blgesi olduunu gsterir.
34

 Bu enzimler efektr(modlatr) denilen ve aktif blge dndaki bir yere nonkovalent olarak reversbil balanan molekllerle regle edilirler. Enzim aktivitesini inhibe eden efektrlere negatif efektr, artranlara ise pozitif efektr denir.
Substratn kendisi efektr ise, bu etkiye homotropik etki denir. Genellikle allosterik bir substrat pozitif bir efektr olarak fonksiyon gsterir.

Efektr substrat deil de baka kk molekl ise(genellikle o yolun son rn) bu etkiye heterotropik etki denir.
35

Feed back inhibisyon:

Metebolik yolun son rn hcrenin ihtiyacndan fazla oluursa, bu rn o metabolik yolun ilk enzimini inhibe eder.
36

2- Enzimlerin Kovalent Modifikasyonla Dzenlenmesi

Bu tip dzenleme genellikle enzimde bulunan serin, treonin veya tirozin aa.deki OH grubuna fosfat gruplarnn eklenmesi veya kaldrlmasyla gerekleir
Fosforilasyon enzimin aktivitesini artrr veya azaltr.

37

 Fosforilasyon bir protein kinaz tarafndan gerekletirilir, fosfat vericisi ATP dir.
Fosforillenmi enzimlerden fosfat gruplar, protein fosfatazlarn etkisi ile uzaklatrlr.

38

rnein: Glikojen fosforilaz enzimine bir fosfat eklenmesi enzimin aktivitesini artrr. Glikojen sentetaz enzimine bir fosfat ilavesi enzimin aktivitesini azaltr.

39

3- Enzim Sentezin ndklenmesi ve Basklanmas

Hcreler var olan enzim miktarn enzim sentez hzlarn deitirerek de dzenleyebilirler. rnein, yksek kan ekerine bal olarak artan inslin miktarlar glikoz metabolizmasndaki anahtar enzimlerin sentezinde bir arta neden olur. Enzim dzeylerindeki protein sentezinin indksiyonu veya basklanmasna bal deiiklikler, saniyelerle veya dakikalar iinde gelien aktivitedeki allosterik deiikliklere gre daha yavatr.(saatler veya gnler)
40