ZDRAVSTVENO VELEUILITE Katedra za kemiju, biokemiju i kliniku kemiju ___________________________________________________________________________

Studij medicinsko laboratorijske dijagnostike

Opa klinika kemija

Vjeba 3 III. semestar

Naziv vjebe :
Ime i prezime studenta : Datum : Grupa : Potpis voditelja vjebi :
1. Uvod u vjebu

Sediment urina

POSTUPAK PRIPREME MOKRAE ZA MIKROSKOPIRANJE 1. Svije, ohlaen i promijean urin ulije se u koninu epruvetu te centrifugira 10 min. na 1500 - 2000 okretaja 2. Nakon centrifugiranja odlije se supernatant - na dnu ostaje sediment 3. Sadraj epruvete se potrese a kap sedimenta se stavi na predmetno stakalce te se pokrije pokrovnim - ne smije biti mjehuria zraka ispod stakalca 4. Sediment se gleda pod mikroskopom pod srednjim poveanjem 5. Svi uoeni elementi se zapisuju: OPISNO - rijetki, malo, dosta, masa BROJANO - za ERITROCITE I LEUKOCITE od do po vidnom polju (npr.1-2L, 2-3E), a za cilindre piemo broj po preparatu (ako ih ima u velikom broju onda po vidnom polju)

________________________________________________________________________________________1 OKK V 3 / III.

2. Elementi sedimenta urina

METODA: Mikroskopiranje i upotreba komercijalnih test-traka UVOD: Rutinski pregled mokrae obuhvaa mikroskopsko promatranje sedimenta svee mokrae. Sediment urina je talog koji se dobiva centrifugiranjem svjeg I promijeanog urina u koninim epruvetama kroz 10 min. na 1500 do 2000 okretaja u minuti. Mikroskopska pretraga urina provodi se radi potvrivanja nalaza dobivenih kemijskim reakcijama i ispitivanja sadraja koji se kemijskim metodama ne mogu otkriti. Sastojci sedimenta mokrae dijele se u dvije skupine: ORGANIZIRANI SEDIMENT - u organizirani sediment urina ubrajaju se sve vrste krvnih stanica, epitelne stanice, cilindri, cilindroidi, bakterije, gljivice, spore i paraziti. NEORGANIZIRANI SEDIMENT - ine sve vrste kristala koje se mogu nai u sediment urina. SLUAJNI ELEMENTI - ine elementi koji su u urin mogli dospjeti tijekom manipulacije kao npr. dlake, zrnaca kroba, kapljice masti, pamune niti s predmetnog stakla.

ORGANIZIRANI SEDIMENT KRVNE STANICE ERITROCITI - su dokaz krvarenja. U svjeem izotoninom i blago kiselom urinu imaju oblik bikonkavnih ploica bez jezgra koje dobro lome svjetlost. Izgledaju vrlo slino eritrocitima u komorici za brojenje eritrocita u krvi. U hipotoninom ili alkalnom urinu eritrociti bubre i pucaju pa se ne vide pod mikroskopom ali je reakcija na hemoglobin pozitivna. U hipertoninom urinu eritrociti gube vodu, skupe se i izgledaju poput malih naboranih loptica.

________________________________________________________________________________________2 OKK V 3 / III.

Nalaz do 3 eritrocita u vidnom polju jo se smatra normalnim nalazom sve vie od toga smatra se patolokim nalazom. LEUKOCITI - povien broj u sedimentu mokrae ukazuje na infekciju mokranih ili genitalnih organa. To su stanice vee od eritrocita s velikom jezgrom i sjajnim zrncima citoplazme. U blago kiselom i izotoninom urinu ne mjenjaju oblik ni veliinu. U alkalnom i hipotoninom urinu bubre i pucaju, a u sediment u ostaju samo gole jezgre koje je teko prepoznati no kemijska reakcija na leukocite daje pozitivan rezultat. U hipertoninom urinu leukociti se smeuraju pa im je citoplazma oskudna a jezgra ostaje nepromjenjena.

EPITELNE STANICE - najvee stanice u sedimentu. Obilne su citoplazme i velike jezgre koja moe biti smjetena centralno ili periferno. Potjeu iz urogenitalnog trakta i vie ih ima u enskom nego u mukom urinu. U manjem broju nisu patoloki nalaz. Ploasti epitel - stanice koje dolaze iz vanjskih genitalija, ploastog su oblika s izraenom jezgrom.

Prijelazni epitel - dolazi iz gornjih mokranih puteva, mogu biti okrugle ili vretenaste i povezane su s upalom mokranih puteva. Bubreni epitel - male okrugle stanice s fino granuliranom jezgrom neto vee od leukocita s jasno vidljivom, lagano podebljanom ovojnicom. Nalaz bubrenog epitela je dijagnostiki najvaniji.

MIKROORGANIZMI - nalaze se samo u upalnim stanjima i infekcijama ali mogu se nai u mokrai koja je dulje stajala na sobnoj temperature. Bakterije - kod bakterijskih infekcija mogu se vidjeti bakterije koje su rasute po cijelom sedimentu kao koki ili tapii. Vrsta bakterija ne moe se prepoznati ali se u nalazu moe opisno napisati (rijetko, malo, dosta, mnogo ili masa ).
________________________________________________________________________________________3 OKK V 3 / III.

Paraziti - mogu se nai u sedimentu za vrijeme parazitarnih infekcija. Kod genitalnih parazitarnih infekcija moe se nai Trichomonas vaginalis a kod infekcija debelog crijeva Trichomonas hominis. Oba Trichomonasa prepoznaju se po brzom flagelarnom gibanju.

Gljivice - kod gljivinih infekcija mogu se nai gljivice u obliku hifa (lanci u obliku razgranate kronje bez lia)i pupe (nanizani lanci malih kruia koji se mogu granati i gomilati). Najee se radi o Candidi alb.

CILINDRI Cilindri su cilindrina tijela koja nastaju u bubrenim tubulima i njihovo pojavljivanje u sedimentu urina ukazuje na bubrenu bolest (osim u sluaju hijalinih cilindara). Svi cilindri imaju zaobljeni zavretak, mogu biti uski ili iroki ovisno o promjeru tubula iz kojih potjeu. Kod mikroskopiranja trebaju se razlikovati cilindri od cilindroida koji se na kraju suavaju (cilindroidi su zapravo sluz). Po izgledu se dijele na: hijaline, granulirane, stanine, votane i masne cilindre Hijalini - prozirni, njeni valjii otrih kontura bez staninih elemenata. To je jedina vrsta cilindara koja ne mora nuno znaiti bubrenu bolest nego se mogu javiti npr. usred napora ili poviene temperature.

________________________________________________________________________________________4 OKK V 3 / III.

Epitelni cilindri - stvaraju se prijanjanjem oljutenih epitelnih stanica tubula na hijaline cilindre i uvijek ukazuju bubrenu patologiju. Granulirani cilindri - tvorbe koje su pod mikroskopom vidljive kao valjii otro ogranienih rubova i krajevima sa grubom granulacijom jednake ili nejednake veliine. Oni se nazivaju grubo granulirani cilindri. Fino granulirani cilindri su iste grae kao i grubo granulirani samo to imaju male granule. Pojava obje vrste uvijek ukazuju na patoloki nalaz tj. bolest bubrega.

Eritrocitni ili hemoglobinski cilindri su hijalini cilindri s eritrocitima. Pod mikroskopom izgledaju kao njeni valjii s malim prozirnim bezbojnim bikonkavnim ploicama. U urinu se javljaju prilikom prodora eritrocita u primarni urin. Uz poveani broj eritrocita u sedimentu i urinu ne nalaze se obavezno i eritrocitni cilindri. Leukocitni cilindri - nastaju adhezijom leukocita na hijalini cilindar. Izgledaju kao njeni valjii otrih krajeva po kojima su priljepljeni leukociti. esto se javljaju u sedimentu urina kod upale bubrega npr. pijelonefritisa. Uz poveani broj leukocita u sedimentu i urinu ne nalaze se obavezno i leukocitni cilindri.

Votani cilindri - to su grubi valjii otrih kontura ute boje i jako lome svijetlost. Relativno se rijetko vide i lo su prognostiki znak. Nastaju u uznapredovalom degenerativnom stadiju tubula.

________________________________________________________________________________________5 OKK V 3 / III.

Masni cilindri - su cilindri na kojima se vide gruba zrnca koja jako lome svjetlost. To su sitne kapljice masti. Ovi cilindri se rijetko javljaju u sedimentu urina, samo u sluaju kada su stanice tubula podvrgnute masnoj degeneraciji kod nefroza i degenerativnog tubularnog nefritisa.

SVE NAENE CILINDRE TREBA NAVESTI U NALAZU. IZRAAVAJU SE KAO BROJ CILINDARA NAENIH U PREPARATU ILI KAO BROJ CILINDRA U VIDNOM POLJU.
NEORGANIZIRANI SEDIMENT Neorganizirani sediment - ine kristali razliitog podrijetla koji se taloe nakon hlaenja urina. U sedimentu urina mogu se nai: kristali mokrane kiseline, kalcijeva oksalata, karbonata, sulfata,magnezijeva fosfata, trypl fosfata, amonijevog urata cistina, tirozina, kolesterola, amorfnih urata i amorfnih soli. U kiselom urinu mogu se nai kristali Ca oxalate, mokrane kiseline i urata. U alkalnom urinu mogu se nai kristali kalcijeva i magnezijeva fosfata te kalcijeva karbonata. Kristali Ca oxalata imaju oblik omotnice za pismo i vrlo su sitni

Kristali mokrane kiseline imaju oblik romboida zaobljenih tupih vrhova

Kristali amorfnih urata male tamne kuglice gotovo smee i esto u nakupinama

________________________________________________________________________________________6 OKK V 3 / III.

Kristali kalcijeva karbonata sitne prizme

Kristali trypl fosfata imaju izgled mrtvakog sanduka

Kristali cisteina - imaju izgled meksikog eira ili prstena sastavljenog od triju koncentrinih krugova. Javljaju se kod cistinurija

Kristali tirozina - izgledaju poput smeih snopova slame. Javljaju se kod tirozinemije

U sedimentu se mogu nai i kristali raznih ljekova, njihovih metabolitea, aminokiselina i bilirubina.

________________________________________________________________________________________7 OKK V 3 / III.

________________________________________________________________________________________8 OKK V 3 / III.

3. Kvalitativna pretraga urina vjeba Nalaz sediment urina

________________________________________________________________________________________9 OKK V 3 / III.