METAL MATRSL KOMPOZT MALZEMELER Metal matrisli kompozit (MMK) malzemeler, istenen ve gerekli zellikleri salamak zere en az biri

i metal olan iki veya daha fazla farkl malzemenin sistematik bileimiyle elde edilen yeni malzemelerdir. Metal matrisli kompozit malzemeler tek bileenli alamlarla elde edilemeyen zellikleri salamak zere, bir metal matris iinde srekli veya ksa fiber, whisker veya partikl eklinde takviye faz ierir. Gnmz artlarnda retilebilen metal matrisli kompozit malzemeler gruba ayrlmaktadr. - Elastiklik modlnn, belli oranda da mukavemetin artmasyla sonulanan, balayc matris iine partikl eklindeki takviye malzemelerinin ilavesi ile oluturulan partikl takviyeli metal matrisli kompozitler, - Partikl takviyeli metal matrisli kompozitlere gre daha byk yk iletimi yeteneine sahip,yksek dayanml whisker veya ksa fiber takviye metal matrisli kompozitler. - Fiberin yksek performansl tm zelliklerini tayan srekli fiber esasl metal matrisli kompozitler. Belirtilen kompozit sistemlerinin her birinin de ayr ayr stnlkleri ve zayflklar sz konusudur. rnein, partikl esasl metal matrisli kompozitler dk maliyetlerinin yansra, rijitliklikte dikkate deer gelime ve hemen hemen izotropik zellikler gsterir. Ancak mukavemetteki gelime snrldr. Ayrca kopmadaki ekil deiiminin ve krlma tokluunun dk olmas bu kompozitlerin zayf yndr. Whisker veya ksa fiber katkl metal matrisli kompozitler, partikl esasllara oranla daha pahal, fakat daha mukavemetlidir. Srekli fiber katkl metal matrisli kompozitler elastiklik modul ve mukavemetin en iyi kombinasyonunu vermelerine karn bu kompozitlerin zellikleri anizotropiktir ve asl zayflklar, kullanlan fiberlerin ve kompozit retim maliyetlerinin olduka yksek olmasndan kaynaklanmaktadr. Belli bir uygulama alannda kullanlmak zere en uygun kompoziti elde edebilmek iin metal matrisli kompozitin bileenleri hakknda tam ve ayrntl bilgiye sahip olmak gerekmektedir. Takviye elemannn; cinsi, ekli, boyutu, dalm, yzey zellikleri, kimyasal kompozisyonu, dalm miktar ve homojenlii gibi zgn ve yapsal zellikleri ok nemlidir. Bunun yan sra, metal matrisin de nitelikleri dikkate alnmaldr. Matris, takviye fazn bir arada tutmaya yarayan balayc gibi davranr ve asl ilevi katk fazna yk iletmektir. Takviye faz ile matris alamnn kimyasal olarak uyumluluu da nemli bir konudur. Srekli fiberler, metal matrisli kompozitlere yksek elastiklik modl ve dayanm kazandrr fakat anizotropik zellik gsterirler. lk gelitirilen metal matrisli kompozitler, bor fiberleriyle glendirilmi alminyum alamlardr. Bu karma malzemelerde kullanlan bor fiberleri, volfram telden altlk zerine bor kimyasal buharnn ylmasyla elde edilmektedir.

 Hacimce %51 bor katmakla, 6061 alminyum alamnn ekme dayanm 310 MPa'dan 1417 MPa'a, ekme modl ise 69 MPa'dan 231 GPa'a ykselmektedir. Al-Bor karma malzemelerinin uygulama alanna rnek olarak uzay mekiinin gvde yap elemanlarn verilebilir. Partikllerle glendirilmi metal matrisli kompozit malzemeler ise izotropik zellik gsterirler. rnek olarak, alminyuma yaklak 3 ile 20 m apnda dzensiz ekilli almina ve silisyum karbr partiklleri katlarak retilen dk maliyetli alminyum metal matrisli kompozit malzemeler gsterilebilir. Genel olarak bakldnda metal matrisli kompozitlerin, metallere gre stn olan zellikleri unlardr: Yksek mukavemet / younluk oran , baka bir deyile spesifik mukavemet Yksek elastiklik modl / younluk oran, baka bir deyile spesifik modl Daha iyi yorulma direnci Yksek scaklklarda mukavemetini koruyabilme ve dk srnme oran gibi daha iyi yksek scaklk zellikleri Dk termal genleme katsays Daha iyi anma direnci Metal matrisli kompozitlerin dezavantajlar olarak ise u maddeler saylabilir : Srekli fiber takviyesinin sz konusu olduu durumlarda zor ve karmak retim prosesleri (dkm yntemi hari) Metallere gre snekliin belli oranda azalmas Yksek maliyetli retim sistemi ve tehizat Yeni gelien bir teknoloji olmas nedeniyle firmalarn ve reticilerin deneyimsiz oluu zellikle dkm ynetimi ile retilen partikl takviyeli MMK malzemeler, srtnme ve anma dayanmnn istendii alanlarda kmsenmeyecek oranda endstriyel uygulama alanna sahiplerdir. rnein, Al- Grafit ve Al-SiC MMK pistonlar, yksek anma dayanm salamalar ve yakt tketimini azaltmalarndan dolay n plana kmaktadrlar. Bu tr kompozitlerin dier kullanm ekilleri yatak malzemesi, elektrik kontak malzemesi ve silindir gmlei olabilmektedir. ALMNYUM VE ALAIMLARI Metal malzemeler iinde Al ve alamlar, gerek saf olarak gerekse alam olarak en yaygn olarak kullanlan malzeme gruplarndan birisidir. Saf alminyumun oksijene ilgisinden dolay dkm kabiliyetinin kt oluu ve dk mekanik zellikler gstermesi gibi istenmeyen zellikleri vardr. Alamlama yaplarak bu zelliklerde gelime salanabilmektedir.

Al alamlarnn yaygn kullanlmasnn sebebi; Dayanm / zgl arlk orannn yksek olmas, Elektrik iletkenlii /zgl arlk orannn yksek olmas, Atmosfere ve dier ortamlara kar korozyon direncinin iyi olmas, Plastik deformasyon kabiliyetinin iyi olmasndan kaynaklanmaktadr. Alminyum alamlar, retim yntemlerine gre dvme alamlar ve dkm alamlar olarak iki ana gruba ayrlrlar. Bu iki grupta kendi iinde sertletirilebilen ve sertletirilemeyen alamlar olarak gruplandrlabilir . SAF ALMNYUMUN FZKSEL ZELLKLER zgl arl(gr/cm) Ergime scakl(C) Ergime ss(KJ/kg) Elastik modl(Gpa) Isl genleme katsays(1/K) Is iletim katsays(W/mK) Elektrik iletim kts.(m/mm) TAKVYE ELEMANLARI SLSYUM KARBR ( SC ) Metal matrisli kompozit malzemelerde kullanlan dier bir seramik takviye eleman SiCdr. SiC malzemede kovalent balar mevcuttur. Bu zellik, SiC fibere yksek elastiklik modl deeri vermektedir. SiC fiberler genel olarak CVD yntemi ile karbon veya tungsten altlk zerine, kaplama yolu ile retilirler. Yaklak 1400 C civarnda maksimum kullanm scaklna sahiptirler. SiCn en nemli avantaj, maruz kald yksek scaklk artlar altnda zelliklerini muhafaza edebilmesidir. Bu takviye malzemesinin oksidasyon direnci, yksek scaklkta rijitlik ve mukavemet zelliklerini korumas ve ergimi alminyum iindeki etkisi bakmndan bor fiberlerden daha iyidir. Dier bir stnl de bor fiberden daha ekonomik olmasdr. Ayrca SiC fiberlerin termal genleme katsays da almina ile kyaslandnda daha dktr. 2.78 660 -390 66 24.10 230 40

 SiCn partikl ve whisker trleri de retilmektedir. Partikl ve whisker tipinde SiC takviyeleri ile retilen metal matrisli kompozit malzemelere, ekstrzyon, haddeleme gibi plastik ekil verme ilemleri yaplabilmesi de nemli bir avantaj tekil eder. AL4C3 OLUUMU Alminyum esasl SiC takviyeli metal matrisli kompozitlerin kaynakla birletirilmesinde, erimi alminyum ile SiC partiklleri reaksiyona girerler. Bu reaksiyon srasnda eriyen kaynak banyosunun yksek ak hznda, SiC partikllerinin znerek ayrlmas ve topaklanmas sonucunda kaynakl balantnn kalitesini kt ynde etkileyen Al4C3 yaps oluur. . Bu reaksiyon aadaki gibidir. 4Al+3SiC Al4C3 + 3Si

Bu reaksiyondaki Al4C3 kaba, krlgan inemsi bir yapya sahip olup, ayn zamanda slaklk asndan korozyona sahip olabilir. Ayrca, aa kan Si, partikl ve anayap ara yzeylerinde Al-Si topaklanmasna neden olur. Bu olay ise malzemenin ekilebilirlik zelliini drmektedir. Alminyum esasl SiC takviyeli metal matrisli kompozitlerin kaynanda meydana gelen mikroyap deiiklikleri kaynak kabiliyetini zayflatmaktadr. Bu yzden Alminyum esasl SiC takviyeli metal matrisli kompozitlerin kaynanda Al4C3 faz oluumunu nlemek olduka nemlidir.