Jeerj %eeveesoe evLeceeuee kee heg<he veb.

255

YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce-vebeeJele& cenue

kegC[uehegj leerLe& heefjee

(jepeie=ner, heeJeehegjer SJeb iegCeeJeeb heefjee meefnle)

-mebkeueve-

heer"eOeerMe #eguueke ceesleermeeiej

YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce kegC[uehegj ceW kegC[uehegj ceneslmeJe-2004
SJeb hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer kes71JeW pevceeslmeJe
kes DeJemej hej ekeeefMele
pecyeterhe nefmleveehegj

fnxEcj t S
u f=yksd ' kks/kl a
LFkku gfLruki q
j } kj kl a
pkfyr

oh
j Kk
uk
n; xz
s
a
F
k
ek
yk
bl xzUFkekykesafnxEcj t S
u vk"kZ
ekxZdki ks"k.kdj usokysfgUnh
la
Ldr ] i zkdr ] dUuM+
] ej kBhvkfn Hkk"kkvksadsU;k; ] fl ) kUr
v/; kR
e] Hkw
xksy&[ kxksy] O
; kdj .kvkfn fo"k; ksai j y?kq, oaogn~
xzUFkksadkew
y , oavuq
okn l fgr i zdkku gksrkgS
A
l e; &l e; i j /kkfeZ
d yksdksi; ksxhy?kq
iq
fLrdk, aHkhi zdkfkr gksrhj grhgS
a
A

la
LFkkfi dk, oai zsj.kkl zksr%
&
ije iw
T; xf.kuhi zeq
[ k vkf; Z
dkf' kj ksef.k

JhKkuerhekrkt h
l ek; kstu%
&
iz
KkJe.khv kf; Z
dkJhpU
nuk
er hekr k
th

funsZ
' ku%
&

- ekeeMeke -

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve

pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.
heesve veb.- (01233) 280184, 280236
efleere mebmkejCe
MejohetefCe&cee
(heefjJeefle&le-heefjJeefOe&le)
28 Deketyej 2004
3300 eefle

mecheeokeer e
-ye. jJeerv kegceej pewve (DeOe#e)
eLece leerLekej YeieJeeve $e+<eYeosJe ves Deepe mes kees[ekees[er
meeiej Je<e& hetJe& DeeesOee ceW pevce OeejCe efkeee Gmeer e=bKeuee ceW
24JeW leerLekej YeieJeeve ceneJeerj mJeeceer ves efyenej eevle keer
kegC[uehegj veiejer ceW pevce efueee Lee~ mewke[eW Je<eeX mes kegC[uehegj
ceW cee$e Ske ese mee cebefoj Lee Gmekee efJekeeme keee& veneR nes
jne Lee Dele: pewve meceepe keer meJeexe meeOJeer hetpe ieefCeveerecegKe
eer %eeveceleer ceeleepeer ves 20 hejJejer 2002 kees jepeOeeveer
efouueer mes cebieue efJenej kejkes $e+<eYeosJe lehemLeueer eeeieFueeneyeeo ceW eelegcee&me mecheVe efkeee hegve: efJenej kejles ngS
29 efomecyej 2002 kees kegC[uehegj heOeejeR Gme efove YeieJeeve
ceneJeerj cebefoj kee efMeueeveeme ngDee hegve: 7 mes 12 hejJejer
2003 kees YeieJeeve ceneJeerj efpeveefyebye hebekeueeCeke eeflee
mecheVe ngF&~ emeVelee kee efJe<ee nw efke 1 Je<e& ceW leerve efpevecebefoj
hetCe& neskej Gve hej keueMeejesnCe 23 hejJejer 2004 kees ngDee
nw~ Mes<e cebefojeW kes efvecee&Ce keee& Yeer ueieYeie hetCe& nes egkes nQ~
Fme ueIeg hegmleke ceW cebefojeW kes heefjee, leerve eewyeermeer YeieJevleeW
kes veece, kegC[uehegj ceW efJejepeceeve meYeer YeieJevleeW keer Deejleer,
jepeie=ner, heeJeehegjer, iegCeeJeeb leerLe& kes mebef#ehle heefjee Deeefo
mebkeefuele efkeS ieS nQ efpevekes ceeOece mes Deehe meYeer leerLeeX keer
Yeefe kee hegCe eehle kejW, ener cebieue keecevee nw~

/k
eZ
fnok
dj i h
Bk
/k
h
' k{k
q
Y
ydj R
u Jhek
s
rh
lk
xj t h

l Eiknd%
&
deZ
;k
s
xhcz
- j oh
U
nzdq
ek
j tS
u

l okZ
f/kdkj i z
dk'k
dk/kh
u
dE
ik
s
ft a
x&Kkuer hus
VodZ
tE
cw
}h
i &gfLr uk
iq
j
es
j B
m
-i z
-

oes Meyo
-ye. keg. meeefjkee pewve (mebIemLe)
efkemeer keefJe ves kene nwpeneB he[s ieg ejCe JeneB keer, jpe evove yeve peeleer nw~
ceLeue ceW Yeer keue-keue kejleer, keeefuevoer yen peeleer nw~~
es hebefeeeB hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer kes peerJeve
ceW hetCe&hesCe meekeej nesleer nQ~ GvneWves peye YeieJeeve MeebefleveeLe,
kegbLegveeLe, DejnveeLe keer pevceYetefce nefmleveehegj ceW keoce jKes lees
Deepe pecyeterhe jevee Deeefo Deefleere ke=efleeeW kes keejCe Gmes
ceeveJe efveefce&le mJeie& kene peelee nw, YeieJeeve $e+<eYeosJe Deeefo
5 leerLekejeW keer pevceYetefce DeeesOee ceW peekej Gmes $e+<eYepevceYetefce
kes veece mes efJee kes ef#eeflepe hej ueekej Ke[e kej efoee, jecenvegceeve Deeefo 99 kejes[ cenecegefveeeW keer efveJee&CeYetefce ceebieerlegbieer ceW
efejeleeref#ele hebekeueeCeke eeflee kes meeLe ner meneketkeceue
cebefoj kee efvecee&Ce kejeee leLee YeieJeeve $e+<eYeosJe keer 108 heg
efJeMeeuekeee eeflecee efvecee&Ce keer esjCee kes ceeOece mes Gme leerLe& mes
Yeer peve-peve kees heefjefele keje efoee~ Fmeer e=bKeuee ceW leerjLe
efJekeeme ece peejer nw, Deye kegC[uehegj keer yeejer nw kee veeje osles
ngS GvneWves YeieJeeve ceneJeerj keer pevceYetefce kegC[uehegj ceW cebefojeW kes
efvecee&Ce kejekej mebmke=efle keer megj#ee keer nw~
Ssmeer hetpe ceeleepeer keer esjCee mes hetpe #eguueke eer ceesleermeeiej
peer cenejepe eje mebbkeefuele Fme ueIeg hegefmlekee ceW 16 pevceYetefceeeW
kes veece, Gvekeer Jebovee Deeefo kes ceeOece mes Deehe meYeer leerLekej
pevceYetefceeeW kes cenJe kees peeveW, ener Fmekeer meeLe&kelee nesieer~

pewve meceepe keer meJeexe meeOJeer hetpe ieefCeveerecegKe

- efkewleveiej (yeejeyebkeer) G.e.

- Deemeespe megoer 15 (MejohetefCe&cee)
efJe. meb. 1991(meved 1934)
ie=nmLe kee veece- keg. cewvee
ceelee kee veece - eerceleer ceesefnveer osJeer
(Deeefe&kee eer jlveceleer ceeleepeer)
Deepevce yeeee& - meved 1952 ceW yeejeyebkeer ceW
SJeb ie=nleeie
MejohetefCe&cee kes efove Deeeee&jlve
eer osMeYet<eCe peer cenejepe mes~
#egefuuekee oer#ee- ew$e ke=. 1, meved 1953 kees eer ceneJeerjpeer
(jepe.) ceW~
Deeefe&kee oer#ee-JewMeeKe ke=. 2, meved 1956 kees ceeOeesjepehegje
(efpeuee-peehegj) jepe. ceW eeefj$eeeJeleea
108 Deeeee&eer Meebeflemeeiej peer keer hejcheje
kes eLece heeOeerMe Deeeee& eer Jeerjmeeiej
peer kes kejkeceueeW mes~

ke=eflelJe- Demeneer, meceemeej, efveecemeej, cetueeeej,

keeleb$eJeekejCe, <edKeC[eiece Deeefo ebLeeW kes DevegJeeo/erkeeSb
SJeb hetpee-efJeOeeveeW Deeefo 250 ebLeeW keer uesefKekee~
nefmleveehegj ceW pebyeterhe, leervecetefle& cebefoj, keceue cebefoj,
Oeeve cebefoj, cebefoj Deeefo kes efvecee&Ce keer esefjkee~
meceJemejCe eer e f J enej jLe kee mechet C e& Yeejle ceW
22 ceee& 1998 mes 2002 leke eJele&ve~
1981, 1982, 1985, 1987, 1992,1993, 1995, 1998
kes je^ere SJeb Debleje&^ere mesefceveejeW keer esefjkee~
4 hejJejer 2000 kees YeieJeeve $e+<eYeosJe Debleje& ^ere
efv eJee&C e cenecenesl meJe~
4 mes 8 hejJejer 2001 leerLekej $e+<eYeos Je lehemLeueer eeeie
vet leve leerLe& hej YeJe heb ekeueeCeke eef lee SJeb cenecemlekeeef Ye<eske~
F&.meved 2001 ceW YeieJeeve ceneJeerj 2600JeeB pevcekeueeCeke
ceneslmeJe kes DeJemej hej 2600ceb$eeW mes meceefvJele efJeeMeebefle
ceneJeerj efJeOeeve kee ues Keve SJeb YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce
kegC[uehegj (veeueb oe-efyenej) leerLe& efJekeeme keer esjCeeSJeb YeieJeeve
ceneJeerj peesefle jLe kee eJele&ve~
Jele&ceeve ceW hetpe ceeleepeer ves YeieJeeve heee&veeLe le=leere
meneeefyo ceneslmeJe heew<e ke= . 11, 6 peveJejer 2005 mes 1 Je<e&
leke ceveeves keer esjCee mechetCe& pewve meceepe kees eoeve keer nw~
Fme ekeej efvele vetleve YeeJeveeDeeW keer peveveer hetpe
ceeleepeer efejkeeue leke Fme JemegOee kees megMeesefYele kejleer
jnW, ener cebieue keecevee nw~

Deeefe&keeeqMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer kee

-:mebef#ehle-heefjee:emlegefle-e%eeeceCeer Deeefe&kee eboveeceleer

pevcemLeeve
pevceefleefLe

YeieJeeve $e+<eYeosJe keer leerLekej hejcheje ceW 24JeW leerLekej

YeieJeeve ceneJeerj mJeeceer ves Deepe mes 2602 Je<e& hetJe& efyenejeevle
keer kegC[uehegj veiejer ceW pevce efueee~ kegC[uehegj kes cenejepee
efmeeLe& keer cenejeveer ef$eMeuee LeeR~ es JewMeeueer kes jepee
eske keer heg$eer LeeR Fvekee otmeje veece efeekeeefjCeer Lee~ Ske
efove cenejeveer ef$eMeuee Deheves meele Keve kes vebeeJele& cenue
ceW mees jner LeeR~ jeef$e kes efheues enj ceW GvneWves SsjeJele neLeer
Deeefo meesuen mJehve osKes~ eele: heefleosJe mes Gvekee heue Deehe
leerLekej heg$e kees pevce oWieer Ssmee peevekej yengle emeVe ngF~
Dee<ee{ Megkeuee <eer kees FveW ves Deekej ieYe&keueeCeke ceneslmeJe
ceveeee~ meewOece&Fv keer Dee%ee mes kegyesj ves YeieJeeve kes ieYe& ceW
Deeves kes n ceefnves henues mes pevce nesves leke (15 cenerves
leke) ceelee kes Deebieve ceW eefleefove mee{s meele kejes[ jlveeW keer
Je<ee& keer Leer~
ew$e Meg. 13 kees YeieJeeve ceneJeerj ves pevce efueee~
meewOece& Deeefo FveW ves YeieJeeve kee megcesheJe&le hej pevceeefYe<eske
kejkes Gvekes Jeerj Deewj JeOe&ceeve es oes veece jKes~ Ske yeej
leerLekej efMeMeg kees heeueves ceW Petueles osKekej mebpee-efJepee

veeceke oes eejCe$e+efOeejer cegefveeeW kes ceve keer met#ce Mebkee

otj nes ieF& Deewj GvneWves Gvekee mevceefle veecekejCe efkeee~
Jes yeeueke JeOe&ceeve Ske yeej osJe Deeefo yeeuekeeW kes meeLe
kegC[uehegj kes Geeve ceW Je=#e hej e{ves -Glejves kee Kesue Kesue jns Les
leYeer mebiece veeceke osJe ves Yeebkej mehe& kee he OeejCekej Gvekes
Oewe& keer hejer#ee uesveer eener hejvleg JeOe&ceeve kee Deeeflece meenme
osKekej Gmeves Dehevee Demeueer he eie kejkes Gvekeer veevee mlegefle
kejkes eYeg kee ceneJeerj en veece eefme efkeee~
leerme Je<e& keer DeJemLee ceW YeieJeeve ceneJeerj ves jepe JewYeJe
kee leeie kej ceieefMej ke=. 10 kees %eele=Jeve ceW meeueJe=#e kes
veeres pewvesejer oer#ee OeejCe keer~ GvnW meJe&eLece Deenejoeve osves
kee meewYeeie ketue eece kes jepee Jekegue ves eehle efkeee~ YeieJeeve
efJenej kejles-kejles Ske yeej keewMeecyeer veiejer heOeejs JeneB yesef[eeW
ceW peke[er evoveyeeuee ves peeW ner YeieJeeve kee he[ieenve efkeee
lel#eCe ner yesef[eeW mes cege neskej Gmeves veJeOee YeefehetJe&ke
Deenej efoee~
Ske yeej YeieJeeve ceneJeerj efJenej kejkes Gppeefeveer veiejer
kes MceMeeve ceW Oeevee{ Les~ JeneB Ske ves GvnWs DeveskeeW
GhemeieeX kes eje Oeeve mes efJeeefuele kejvee eene hejvleg meheue
ve nes mekee leye Gmeves Gvekeer yeej-yeej Yeefe kejkes Gvekee
cenefle ceneJeerj veecekejCe efkeee~ keneR-keneR DeefleJeerj veece
Deelee nw~ 42 Je<e& keer Gce ceW JewMeeKe Megkeuee 10 kees YeieJeeve kees
kesJeue%eeve eie ngDee hejvleg ieCeOej kes DeYeeJe ceW 66 efove leke

Deefnbmee kes DeJeleej YeieJeeve ceneJeerj

Gvekeer efoJeOJeefve veneR efKejer hegve ieewlece ieCeOej kes Deeves

hej eeJeCe ke=. 1 kees jepeie=ner kes efJehegueeeue heJe&le hej
Gvekeer eLece osMevee efKejer heeeled 30 Je<e& yeeo keeefle&ke
ke=. DeceeJemee kees YeieJeeve ceneJeerj ves heeJeehegjer kes mejesJej
mes efveJee&CeOeece eehle efkeee~ leYeer mes Deepe leke oerheeJeueer
heJe& ceveeee peelee nw~
Fme ekeej Jeerj, JeOe&cee>e Deeefo heeBe veeceeW mes meceefvJele
YeieJeeve ceneJeerj keer pevceYet efce keg C[ueheg j ceW het pe ieefCeveerecegKe eer
%eeveceleer ceeleepeer keer es jCee mes ef pevecebefojeW kes ef vecee&keee&
Ce gleieefle
mes ngS nQ~

vebeeJele& cenue heefjmej-kegC[uehegj ceW

veJeefveefce&le efpevecebefojeW kee heefjee

1. YeieJeeve ceneJeerj efpevecebefoj- leerLe& kee ecegKe

Deeke<e&Ce YeieJeeve ceneJeerj kee cetueveeeke cebefoj nw~ pees
veeres mes Thej (efMeKej) leke 108 heg TBeeF& Jeeuee nw~ FmeceW
peceerve mes 25 heg keer TBeeF& hej yeves cebefoj kes Deboj YeieJeeve
ceneJeerj keer ecelkeeefjke 7 neLe (mee{s 10 heg) Ke[dieemeve
eeflecee efJejepeceeve nw~
GejcegKeer Fme cebefoj ceW peeves kes efueS veeres mes Thej
leke 43 meeref{eeB yeveer nQ Deewj meeceves me[ke mes ner meYeer
peeefle kes ueesie YeieJeeve ceneJeerj kes oMe&ve kej ceveJeeef_le
heue keer eeefhle kejles nQ~

nes egkee nw~ meele ceb efpeue kes mJehe kees oMee& ves Jeeues Fme cenue ceW
keg yesj eje nesves Jeeueer jlveJe=ef, YeieJeeve ceneJeerj kee heeuevee SJeb
Gvekes peerJeve mes meb byebefOele ef Je<eeeW kee ef oioMe& ve kejeeeieee nw~
cenue kes meyemes Thej Jeeueer ceb efpeue ceW Ske ef peveeuee jns iee
efpemeceW YeieJeeve Meeb efleveeLe, eveYe SJeb heee& veeLe keer YeJe eefleceeSb
efJejepeceeve nes egkeer nQ~ Fmeer cenue kes veece hej Fme veJeef Jekeef mele
leerLe&mLeue kee veece nw-veb eeJele& cenue~ YeieJeeve ceneJeerj keer pevceYetefce
keg C[uehegj kee efJeMes<e oMe&veere en vebeeJele& cenue egie-egie leke
peve-peve kee keueeCe kejlee ngDee ceneJeerj mJeeceer kee eMe
efoied efoievleJeeheer hew ueeSiee FmeceW kees F& meb osn veneR nw ~
6. YeieJeeve ceneJeerj mJeeceer keerefle&mlebYe-36 heg TBes
Fme keerefle&mlebYe kee efvecee&Ce hegjeves cebefoj heefjmej ceW kejeee
ieee nw~ FmeceW Thej oes cebefpeueeW kes ewleeueeeW ceW YeieJeeve
ceneJeerj keer 8 eefleceeSb efJejepeceeve nQ leLee veeres keer cebefpeue
ceW ceneJeerj mJeeceer kee peerJeveeefj$e Deeefo GlkeerCe& nw~ efpeveOece&
keer keerefle&heleekee kees henjeves Jeeuee en keerefle&mlebYe meowJe
kegC[uehegj keer eMeJe=ef kejlee jnsiee~
Gheeg& e Oeeefce&ke SJeb Ssefleneefmeke efvecee&Ce kes meeLe kegC[uehegj
kes Fme veJeefJekeef mele leerLe& mLeue hej YeieJeeve ceneJeerj keer oer#eecegeJeeueer
(efheer-keceC[ueg meefnle 6 heg Ke[dieemeve) eeflecee SJeb Gvekes
keewMeecyeer ceW ngS Ssefleneefmeke Deenej Jeeueer eeflecee (ceneJeerj mJeeceer
keer Deenej uesles ngS SJeb Deenej osles ngS meleer evovee keer) mLeeefhele
nQ leLee DeefleefLe YeJeve (leerve cebefpeueer oes Oece&Meeuee), heeveer keer
bkeer, leerLe& heefjmej kee cegKe ej Deeefo kes efvecee&Ce nes egkes nQ~

11

2. YeieJeeve $e+<eYeosJe efpevecebefoj-ceneJeerj mJeeceer kes

Fme pevceYetefce leerLe& hej ceneJeerj cebefoj kes oeF Deesj eLece
leerLekej YeieJeeve $e+<eYeosJe keer eewon heg heeemeve eeflecee
Fme cebefoj ceW efJejepeceeve nQ~ Fvekes oMe&ve-Jebove kejves JeeueeW
kees egie-egie leke pewveOece& keer eeeervelee SJeb YeieJeeve ceneJeerj
mes hetJe&Jeleea leerLekejeW kes Fefleneme kee heefjee eehle kejeves ceW
en efpevecebefoj efveefelehe mes meneeke nesiee~
3. eer veJeenMeebefle efpevecebefoj-YeieJeeve ceneJeerj cebefoj
kes yeeF Deesj pewveOece& kes Devegmeej Yeejle ceW eLece yeej efveefce&le
efkees ieS Fme cebefoj ceW veJeeneW keer Meebefle kejves Jeeues veJe
leerLekej YeieJevleeW keer eefleceeSb Deueie-Deueie keceueeW hej
efJejepeceeve keer ieF& nQ~ Meefve, cebieue, ieg Deeefo eneW kes
efveJeejCe nsleg vej-veejer Fve YeieJevleeW keer hetpee-Dee&vee kejkes
Deheves peerJeve ceW megKe-Meebefle keer eeefhle kejles nQs~
4. ef$ekeeue eewyeermeer efpevecebefoj- Yeejle keer Oejleer
hej pevces Deveble leerLekejeW ceW mes Yetlekeeue kes eewyeerme,
Jele&ceevekeeue kes eewyeerme SJeb YeefJe<eledkeeue kes eewyeerme Fme
ekeej ef$ekeeue eewyeermeer kes 72 YeieJevleeW mes meceefvJele en
ef$ekeeue eewyeermeer efpevecebefoj leerve cebefpeue TBee yeve egkee nw~
pewv eOece& keer Meeelemeee kees oMee& ves Jeeuee en
efpevecebefoj ceneJeerj keer pevceYetefce mes Oece&mete& kees meowJe
Gefole kejlee jnsiee~
5. veb eeJele& cenue SJeb Meeb efleveeLe efpeveeuee- FveW eje
mepeeS ieS efpeme meele ceb efpeues veb eeJele& cenue ceW YeieJeeve ceneJeer j kee
pevce ng Dee Lee, Gme veb eeJele& cenue kee ef vecee&Ce Yeer leer Le& heef jmej ceW

10

kegC[uehegj leerLe& hej efJejepeceeve ef$ekeeue

eewyeermeer keer 72 eefleceeDeeW kes veece
Yetlekeeueerve eewyeermeer1.eer efveJee& CeveeLe peer 2. eer meeiejveeLe peer 3.eer cenemeeOegveeLe peer
4.eer efJeceueeYeveeLe peer 5.eer eerOejveeLe peer 6. eer meg oeveeLe peer
7.eer DeceueeYeveeLe peer 8.eer GjveeLe peer 9.eer DebefiejveeLe peer
10.eer mevceef leveeLe peer 11.eer ef mevOeg veeLe peer12.eer keg meg ceeb peef ueveeLe peer
13.eer ef MeJeieCeveeLe peer 14.eer GlmeenveeLe peer 15.eer %eeves ejveeLe peer
16.eer hejces ejveeLe peer17.eer ef Jeceues ejveeLe peer18. eer eMees OejveeLe peer
19.eer ke= <Ceceef leveeLe peer20.eer %eeveceef leveeLe peer 21.eer Meg ceef leveeLe peer
22.eer eer YeveeLe peer 23.eer Deef leeevleveeLe peer 24.eer Meeb efleveeLe peer

Jele&ceevekeeueerve eewyeermeer1. eer $e+<eYeosJe peer 2.eer DeefpeleveeLe peer 3. eer mebYeJeveeLe peer
4.eer DeefYeveb oveveeLe peer 5.eer meg ceef leveeLe peer 6.eer heeeYeveeLe peer
7.eer meg heee& veeLe peer 8.eer eveYeveeLe peer 9.eer heg <heobleveeLe peer
10.eer Meer leueveeLe peer 11.eer es eeb meveeLe peer12.eer Jeemeg het peveeLe peer
13.eer efJeceueveeLe peer 14.eer DevevleveeLe peer 15.eer Oece&veeLe peer
16.eer MeebefleveeLe peer 17.eer kegbLegveeLe peer 18.eer DejnveeLe peer
19.eer ceefuueveeLe peer 20. eer ceg efvemeg eleveeLe peer21.eer veefceveeLe peer
22. eer ves efceveeLe peer 23.eer heee& veeLe peer 24. eer ceneJeer jmJeeceer peer

12

YeefJe<eledkeeueerve eewyeermeer1.eer ceneheeveeLe peer 2.eer megjosJeveeLe peer 3.eer megheee&veeLe peer
4.eer mJeeb eYeveeLe peer 5.eer meJee& lceYet leveeLe peer 6.eer os Jeheg $eveeLe peer
7.eer kegueheg$eveeLe peer 8.eer GobkeveeLe peer 9.eer eesefueveeLe peer
10.eer peekeer efle& veeLe peer11.eer ceg efvemeg eleveeLe peer12.eer DejveeLe peer
13.eer ef ve<heeheveeLe peer 14.eer ef ve<ke<eeeveeLe peer 15.eer ef Jeheg ueveeLe peer
16.eer ef vece& ueveeLe peer17.eer ef e$eieg hleveeLe peer18.eer meceeef Oeieg hleveeLe peer
19.eer mJeeb Yet veeLe peer 20.eer Deef veJele& keveeLe peer 21.eer peeveeLe peer
22.eer ef JeceueveeLe peer 23.eer os JeheeueveeLe peer 24.eer Deveb leJeer e& veeLe peer

veJeenMeebe fl e ceb$ e
1. eR mete&eneefjMeebeflekejee eerheeeYeefpeveWee vece~
2. eR meesceeneefjMeebeflekejee eereveYeefpeveWee vece~
3. eR cebieueeneefjMeebeflekejee eerJeemeghetpe-efpeveWee vece~
4. eR yegOeeneefjMeebeflekejee eerceefuueveeLeefpeveWee vece~
5. eR iegeneefjMeebeflekejee eerceneJeerjefpeveWee vece~
6. eR Megeeneef jMeebeflekejee eerheg<heobleveeLeefpeveWee vece~
7. eR Meef veeneef jMeeb eflekejee eer cegefvemeg eleveeLeef peveW ee vece~
8. eR jengeneefjMeebeflekejee eervesefceveeLeefpeveWee vece~
9. eR keslegeneefjMeebeflekejee eerheee&veeLeefpeveWee vece~

13

2. eeJemleer (yenjeFe-G.e.)-eer mebYeJeveeLe YeieJeeve

3. keewMeecyeer (G.e.)-eer heeeYeg YeieJeeve
4. JeejeCemeer (G.e.)- eer meg heee& veeLe YeieJeeve,
eer heee& veeLe YeieJeeve
5. evhegjer (JeejeCemeer)-eer eveYeg YeieJeeve
6. keekevoer (G.e.)-eer heg<heobleveeLe YeieJeeve
7. Yeefkeehegjer
-eer MeerleueveeLe YeieJeeve
8. efmebnhegjer (JeejeCemeer)-eer eseebmeveeLe YeieJeeve
9. echeehegjer (Yeeieuehegj-efyenej) -eer JeemeghetpeveeLe YeieJeeve
10. keefcheuehegjer (he&keKeeyeeo-G.e.)-eer efJeceueveeLe YeieJeeve
11. jlvehegjer (hewpeeyeeo-G.e.)-eer Oece&veeLe YeieJeeve
12. nefmleveeheg j (cesj"-G.e.)-3 leer Le kej-eer MeebefleveeLe YeieJeeve,
eer kegvLegveeLe YeieJeeve,
eer DejveeLe YeieJeeve
13. efceefLeueehegjer- eer ceefuueveeLe YeieJeeve,
eer veefceveeLe YeieJeeve
14. jepeie=ner (veeueboe-efyenej)-eer cegefvemegeleveeLe YeieJeeve
15. Meewjerhegj (yesej-G.e.)-eer vesefceveeLe YeieJeeve
16. kegC[uehegj (veeueboe-efyenej)-eer ceneJeerj YeieJeeve

15

leerLekej pevceYetefceeeW kes

efJekeeme keer DeeJeMekelee Jele&ceevekeeueerve 24 leerLekejeW keer pevceYetefceeeB pewve mebmke=efle
keer Oejesnj nQ SJeb Oece& keer God iecemLeueer nQ~ Gvekee efJekeeme Je
peerCeexej kejvee mebmke=efle SJeb Fefleneme kee meb j#eCe nw~
hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer kee mecemle
efoiecyej pewve meceepe kees Deeeve nw efke Deehe meYeer ueesie
efceuekej 24 leerLekejeW kes ceneve meJeexoeer DeeoMe& SJeb Gvekeer
pevceYetefceeeW kes megmeefppele mJehe kees efJee kes mece#e ueeJeW
leeefke YeieJeeve ceneJeerj pewveOece& kes mebmLeeheke ee eJele&ke nQ
Fme ieuele eeej kee efvejmeve neskej pewveOece& keer eeeervelee
efJee kes mece#e emlegle nes mekes~
Jele&ceevekeeueerve eewyeerme leerLekejeW keer 16 pevceYetefceeeW
kes veece Fme ekeej nQ1. Deees Oee (hew peeyeeo-G.e.)-5 leer Lekej-eer $e+<eYeos Je YeieJeeve,
eer DeefpeleveeLe YeieJeeve,
eer DeefYeveboveveeLe YeieJeeve,
eer megceefleveeLe YeieJeeve,
eer DevebleveeLe YeieJeeve

14

YeieJeeve cegefvemegeleveeLe pevceYetefce

jepeie=ner leerL e& heefjee

yeermeJeW leerLekej YeieJeeve cegefvemegeleveeLe kes pevce mes

heefJe$e jepeie=ner veiej efyenej eevle kes veeueboe efpeues ceW
efmLele nw~ YeieJeeve cegefvemegeleveeLe ves jepeie=ner kes jepee megefce$e
keer cenejeveer meescee keer heefJe$e kegef#e mes JewMeeKe ke=. 12 kes
efove pevce efueee~ Fvekes ieYe&, pevce, lehe, %eeve Fve eej
keueeCekeeW mes heeJeve jepeie=ner leerLe& eefme nw~ peerJebOej
kegceej, efJeegej, iebOeceeueve Deeefo Deveske cenecegefveeeW ves
Fmeer jepeie=ner veiejer ceW hebehene[er mes efJeKeele efJehegueeeue,
$e+ef<eefieefj Deeefo heJe&leeW mes Ieeefleee-DeIeeefleee keceeX kee veeMekej
cees#e eehle efkeee nw, efpemekes keejCe en leerLe&#es$e kes meeLe
ner efme#es$e Yeer ceevee peelee nw~ Fmeer veiejer kes efJehegueeeue
heJe&le hej YeieJeeve ceneJeerj mJeeceer keer eLece efoJeOJeefve
eeJeCe ke=. Skece kees efKejer Leer~
Ssmeer DeveskeeW heewjeefCeke IeveeDeeW mes heefjhetCe& Fme veiejer
ceW hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer keer esjCee mes
efomecyej 2003 ceW YeieJeeve cegefvemegeleveeLe keer meJee yeejn heg
TBeer Ke[dieemeve eeflecee efJejepeceeve ngF& nQs leLee efJehegueeeue
heJe&le hej efveefce&le ne@ue ceW JeerjMeemeve peebleer (14 pegueeF& 2003)
kes efove er B keer eeflecee efJejepeceeve keer ieF& nQ leLee efJehegueeeue
heJe&le keer leuener ceWb ieewlecemJeeceer kes ceeveYebie kes eleerke ceW Ske
Gegbie ceevemlebYe kee efvecee&Ce Yeer efkeee ieee nw~
Fme Oeeefce&ke Je Ssefleneefmeke heeJeveYetefce jepeie=ner kees
Mele-Mele veceve~

16

YeieJeeve ceneJeerj efveJee&CeYetefce

eer ieewlece mJeeceer efveJee&CeYetefce

heeJeehegj er efme#es$e heefj ee

YeieJeeve ceneJeerj mJeeceer kes efveJee&Ceieceve mes heeJeve

heeJeehegjer efme#es$e efyenejeevle kes veeueboe efpeues ceW efmLele nw~
Deepe mes 2530 Je<e& hetJe& heeJeehegjer kes ceveesnj veeceke Geeve ceW
keceueeW mes Jeehle mejesJej kes ceOe ceefCeceeer efMeuee hej
YeieJeeve efJejepeceeve ngS, Gme mecee meceJemejCe efJeIeefle nes
egkee Lee~ oes efove leke Oeeve ceW ueerve ngS ceneJeerj mJeeceer ves
keeefle&ke ke=<Cee DeceeJeme kes efove eele: G<eekeeue kes mecee
MegkeueOeeve kes eje meJe&kece&veeMekej efveJee&Ce eehle kej efueee~
Gme mecee osJeeW ves osoerheceeve oerhekeeW keer hebefe mes heeJeehegj
veiejer kees meye Deesj mes peieceiee efoee Lee~ leYeer mes Deepe
leke mebmeej kes eeCeer Fme Yejle #es$e ceW eefleJe<e& keeefle&ke ke=.
DeceeJemee kees oerheeJeueer heJe& ceveeves ueies~
YeieJeeve ceneJeerj kes efveJee&Ce kes efove ner meeebkeeue ceW
Gvekes eLece ieCeOej eer ieewlece mJeeceer kees Yeer heeJeehegj ceW ner
kesJeue%eeve keer eeefhle ngF& Leer~
Jele&ceeve ceW heeJeehegj veiejer ceW peuecebefoj kes efveke
efmLele heeb[gkeefMeuee heefjmej ceW hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer
ceeleepeer keer esjCee mes YeieJeeve ceneJeerj mJeeceer keer Ke[dieemeve
eeflecee (efomecyej 2003 ceW) mLeeefhele keer ieF& nQ~
Gme efmeYetefce heeJeehegjer kees cesje Devevle-Devevle yeej
vecemkeej nesJes~
17

leerL ek ej pevceYete fc e leerL e& Jebo vee

jeefe$eer-Deeefe&kee evoveeceleer
Mesj vopee
pee
pee
pee

pee efpevesv pevceYetefceeeB eOeeve

pee efpevesv Oece& keer ceefncee ceneve
pee megjsvJebe es Oeje heefJe$e
pee vejsv Jebe es leerjLe eefme

nQ~
nw~~
nQ~
nQ~~1~~

efceeer mes pewmes DeVe ceW efce"eme Deeleer nw~

Jewmes ner heefJe$eelcee leerjLe yeveeleer nQ~~
nes ieYe& pevce oer# ee Je %eeve peneB hej~
Jes leer L e& kens peeles nQ Deepe Oeje hej~~2~~
efpeveJej pevece mes henues JeneB Fv Deeles nQ~
veiejer kees megmeefppele kej GlmeJe ceveeles nQ~~
megboj cenue mepeeee peelee nw JeneB hej~
efpeveJej kes efhelee-ceelee jnles nQ JeneB hej~~3~~
henueer peveceYetefce nw veieefj leerLe& DeeesOee~
Meeele peveceYetceer eYet keer keerelf e& DeeesOee~~

19

iegC eeJeeb efme#es$e heefj ee

Deepe mes 2561 Je<e& hetJe& YeieJeeve mJeeceer kees efoJe kesJeue%eeve
keer eeefhle ngF&, Oevekegyesj ves DeekeeMe ceW DeOej meceJemejCe keer
jevee kej oer, hejvleg 65 efove Jeleerle nes ieS, eYeg ceneJeerj keer
efoJeOJeefve veneR efKejer~ leye meewOecexv ves Gheee meesee Deewj
ieewlece veeceke Ske yeeeCe kees meceJemejCe ceW ues DeeS~ etBefke Gve
ieewlece yeeeCe kees Deheves %eeve kee DeleefOeke ceo Lee hejvleg
ceevemlebYe kees osKeles ner Gvekee ceeve ieefuele nes ieee Deewj
GvneWves Deheves heeBe meew efMe<eeW kes meeLe meceJemejCe ceW peekej
YeieJeeve ceneJeerj keer peeefle YeieJeeved......Deeefo megvoj MueeskeeW
mes mlegefle keer leLee pewvesejer oer#ee ueskej YeieJeeve ceneJeerj kee
efMe<elJe mJeerkeej efkeee~ Flevee nesles ner YeieJeeve keer efoJeOJeefve
efKejves ueieer, Jen efove eeJeCe ke=. 1 kee Lee~
Ssmes Gve ieewlece kees ece-ece mes Oecee&jeOevee kejles ngS
YeieJeeve ceneJeerj kes efveJee&CeefoJeme kesJeue%eeve keer eeefhle ngF&
hegve: yeejn Je<e& heeeled efyenejeevle kes iegCeeJeeb #es$e mes efveJee&Ce
heo keer eeefhle ngF& Deewj en #es$e efme#es$e kes he ceW eefme
nes ieee~ Fme leerLe& hej hetpe ieefCeveer eer %eeveceleer ceeleepeer
keer esjCee mes eer ieewlece ieCeOej mJeeceer keer meJee heeBe heg
Ke[dieemeve eeflecee efmelecyej 2004 ceW efJejepeceeve keer ieF& nQ~
Ssmes iegCeeJeeb peer heeJeve efme#es$e kees cesje yeejcyeej veceve~

18

Fme egie ceW efkevleg heeBe efpevesej JeneB pevces~

Je= < eYeeef pele DeYeer v eb o ve meg ceef l e Deveb l e Jes ~ ~4~~
eeJemleer ves mebYeJe efpevesv kees pevece efoee~
keewM eecyeer ceW eerh eeeYet ves pevece ef u eee~~
JeejeCemeer megheee& heee& mes heefJe$e nw~
eer evheg j er eveYet mes eef m e nw ~ ~5~~
keekevoer kees meewYeeie efceuee heg<heoble kee~
nw Yehegjer pevcemLeue Meerleue efpevesv kee~~
es eeB m eveeLe mes heef Je$e meejveeLe nw ~
efpeveMeeeeW ceW pees efmebnhegjer mes efJeKeele nw~~6~~
eer J eemeg h et pe pevceYete f ce echeeheg j er nw ~
keefcheue peer efJeceueveeLe efpevekeer pevcemLeueer nw~~
leerjLe jlevehegjer nw Oece&veeLe keer Yetceer~
jewveener mes eefme nw Jen Deepe Yeer Yetceer~~7~~
eerMeebefle kegbLeg DejnveeLe nefmleveehegj ceW~
pevces efpeves v leer v eeW $eeuees ke Yeer nj<es ~ ~
efceefLeueehegjer ceW ceefuue Je veefceveeLe peer pevces~
leerLexMe cegefvemegele peer jepeie=ner ceW~~8~~

20

nw pevceYetefce Meewjerhegj vesefceveeLe keer~

ceneJeerj mes kegC[uehegj er veiejer meveeLe Leer~~
eewyeerme efpeveJejeW keer pevceYet efce kees vecet B~
kej yeej-yeej Jebovee meeLe& ke pevece keB~~9~~

YeieJeeve ceneJeerj mJeeceer keer

cebieue Deejleer
jeefe$eer-Deeefe&kee evoveeceleer

eer %eeveceleer ceeleepeer keer esj Cee ef ceueer ~

keF& pevceYetefceeeW ceW veF& peesefle leye peueer~~
Gve es j Cee mes pevceYet e f c e Jevovee jeer ~
eYeg pevceYetefce leerLeeX keer Yeefe ceve yemeer~~10~~

pee JeerjeYees, ceneJeerj eYees, keer cebieue oerhe epeeue kes

ceQ Deepe GleeB Deejef leee~~ s ke.~~

eYeg yeej-yeej ceQ peiele ceW pevce vee OeB~

Fke yeej pevceOeej yeme peerJeve meheue keB~~
Fme YeeJe mes ner pevceYete fce Jevovee keB ~
efvepe YeeJe leerLe& eeefhle keer DeYeLe&vee keB~~11~~

megoer Dee<ee{ eYet peer, ef$eMeuee kes Gj DeeS~

hevn ceefnves leke kegyesj ves, yengle jlve yejmeees~~eYet peer.~~
kegC[uehegj keer, pevelee n<eea, eYeg ieYee&iece keueeCe hes,
ceQ Deepe GleeB Deejefleee~~1~~

en Yeefemegceve Leeue nw iegCeceeue kee eYeg peer~

Dehe& Ce keB nw YeeJevee ee$ee keB meYeer~ ~
yeme evoveeceleer keer Fke DeeMe nw ener~
mebece keer ner heefjhetCe&lee peerJeve keer nes efveOeer~~12~~

Oeve ngF& kegC[uehegj veiejer, pevce peneb eYeg ueervee~

ewle megoer lesjme kes efove Jeneb, Fv ceneslmeJe keervee~~eYet peer.~~
Les veeLeJebMe, kes Yet<eCe legce, yeme Ske cee$e DeJeleej Les,
ceQ Deepe GleeB Deejefleee~~2~~
eewJeve ceW oer#ee OeejCekej, jepehee meye leeiee~
ceieefmej Deefmele ceveesnj oMeceer, ceesn DebOesje Yeeiee~~eYet peer.~~

GGGGG

lepe&-(veeefieve Oegve......)

21

22

yeve yeeueeleer, $ewueeskeeheleer, eue efoes cegefe kes ej hes,

ceQ Deepe GleeB Deejefleee~~3~~

eer $e+<eYeosJe YeieJeeve keer Deejleer

Megkeue oMeefce JewMeeKe ceW legcekees, kesJeue%eeve ngDee Lee~

ieewlece ieCeOej ves Dee legcekees, ieg mJeer keej efkeee Lee~ eYet peer.~~
leye efoJeOJeveer, meye peie ves megveer, legcekees ceevee YeieJeeve nw,
ceQ Deepe GleeB Deejefleee~~4~~
heeJeehegefj mejJej ceW legceves, eesie efvejesOe efkeee Lee~
keeef le& ke ke= <Ce DeceeJeme kes ef ove, cees#e eJesMe efkeee Lee~~ eYet peer .~~
efveJee&Ce ngDee, keueeCe ngDee, oerheeslmeJe ngDee mebmeej ceW,
ceQ Deepe GleeB Deejefleee~~5~~
JeOe&ceeve mevceefle DeefleJeerje, cegPekees Ssmee Jej oes~
kens evoveeceleer oe ceW, %eeve keer peesleer Yej oes~~ eYet peer.~~
DeefleMeekeejer, cebieuekeejer, es keuheJe=#e YeieJeeve nQ,
ceQ Deepe GleeB Deejefleee~~6~~

GGGGG
23

lepe&-peeefle pee............
peeefle pee pee Deeefo efpeveJej, peeefle pee Je=<eYesejb~
peeefle pee Ie=leoerhe Yejkej, ueeS veeLe ef pevesejb~~ ske.~~
ieYe& kes n ceeme henues mes jleveJe=er ngF&~
lesjs GheosMeeW mes eYeg, peie ceW veF& me=er ngF&~~
ceele ceosJeer efhelee eer veeefYejee kes efpeveJejb~
peeef le pee pee Deeef o ef peveJej, peeef le pee Je= <eYes ejb~~1~~
pevceYetefce veieefj DeeesOee, leeie Yetefce eeeie nw~
efMeJe ieS kewueeMeefieefj mes leerLe& es efJeKeele nw~~
hebekeueeCekeheleer hegosJe osJe censejb~
peeef le pee pee Deeef o ef peveJej, peeef le pee Je= <eYes ejb~~2~~
legcemes pees efveefOeeeb efceueeR, Jes Fme Oeje hej e ieF~
vej ceW ner veefnb veeefjeeW kes, Yeer oe ceW mecee ieF~~
ceele yeeeer-megvojer kes hetpe efheleg peieoerejb~
peeef le pee pee Deeef o ef peveJej, peeef le pee Je= <eYes ejb~~3~~
lesjer Deejefle mes eYees, Deejle peiele kee otj nes~
evoveeceefle jlve$ee efveefOe, cesjs ceve ceW hetCe& nes~~
%eeve keer iebiee yens DeeMeer<e oes hejcesejb~
peeef le pee pee Deeef o ef peveJej, peeef le pee Je= <eYes ejb~~4~~

24

eer MeebefleveeLe YeieJeeve keer Deejleer

Deejefle kejes js,

eer MeeefvleveeLe meesuenJeW efpevekeer Deejefle kejes js~
eYeg Deejef le mes meye peve kee, ef ceLeelJe ef leef cej veMe peelee nw ~
YeJe YeJe kes keuce<e Oeguekej, mecekelJe Gpeeuee Deelee nw~
Deejefle kejes, Deejefle kejes, Deejefle kejes js,
eer ceesnceneceoveeMeke eYeg keer Deejefle kejes~~
eer MeeefvleveeLe meesuenJeW efpevekeer Deejefle kejes js~~~1~~
eYeg ves pevce efueee peye Yet hej, vejkeeW ceW Yeer Meebefle ef ceueer~
Ssje osJeer kes Deebieve ceW, Deevebo keer Fke uenj eueer~~
Deejefle kejes, Deejefle kejes, Deejefle kejes js,
pee efJeemesve kes efee vevove keer Deejefle kejes js~~
eer MeeefvleveeLe meesuenJeW efpevekeer Deejefle kejes js~~~2~~
MeeefvleveeLe efvepe ee jlve mes, <edKeb[eefOeheefle yeves~
Fme JewYeJe ceW Meebefle ve ueKekej, jlve$ee kes Oeveer yeves~
Deejefle kejes, Deejefle kejes, Deejefle kejes js,
eer MeeefvleveeLe hebece eeer keer Deejefle kejes js~~
eer MeeefvleveeLe meesuenJeW efpevekeer Deejefle kejes js~~~3~~
pees eYeg kes ojyeej ceW Deelee, Fefle heue kees heelee nw~
DeelceMeefe kees efJekeefmele kej, eboveeceleer efMeJe heelee nw~
Deejefle kejes, Deejefle kejes, Deejefle kejes js,
cegefeeer kes DeefOeveeLe keer Deejefle kejes js~~
eer MeeefvleveeLe meesuenJeW efpevekeer Deejefle kejes js~~~4~~

veJeen YeieJeeve keer Deejleer

lepe&-eeBo cesjs Dee pee js.............
Deejleer veJeen mJeeceer keer-2
en Meebefle nslet leerLekejeW keer, meye ef ceue kejes Deejefleee~~ske.~~
Deelcee kes mebie Deveeoer, mes kece&yebOe ceevee nw~
Gme kece&yebOe kees lepekej, hejceelece heo heevee nw~
Deejleer veJeen mJeeceer keer~~1~~
efvepe oes<e Meeble kej efpeveJej, leerLekej yeve peeles nQ~
leye ner hejenveeMeve ceW, Jes me#ece kenueeles nQ~
Deejleer veJeen mJeeceer keer~~2~~
pees veJeen Meebleer hetpeve, kees Yeefe meefnle kejles nQ~
Gvekes DeeefLe&ke, Meejerefjke, meye jesie mJeeb jles nQ~
Deejleer veJeen mJeeceer keer~~3~~
kebeve kee oerhe peueekej, nce Deejefle kejves DeeS~
evoveeceleer cegPe ceve ceW, keg %eevepeesefle peue peeS~~
Deejleer veJeen mJeeceer keer~~4~~

25

26

ef$ ekeeue eewyeermeer keer Deejleer

jepeie=ner leerLe& keer Deejleer

Deejefle kejes js,

eer $ewkeeefueke eewyeermeer efpeve keer Deejefle kejes js~
Yetlekeeue kes eewefyeme efpeveJej, leerLe& DeeesOee ceW pevces~
hegve jepe JewYeJe kees lepekej, veive efoiecyej cegveer yeves~~
Deejleer kejes, Deejleer kejes, Deejleer kejes js,
kesJeue%eeveer leerLekej efpeve keer Deejefle kejes js~~1~~
Jele&ceeve keer eewyeermeer ceW, heeBe DeeesOee ceW pevceW~
Mes<e meYeer leerLekej Deueie, Deueie mLeeveeW ceW pevceW~~
Deejleer kejes, Deejleer kejes, Deejleer kejes js,
Gve meye ef peveJej keer pevceYet efce keer Deejef le kejes js ~~2~~
YeeefJe keeue kes meye efpeveJej, meekeslehegjer ceW pevceWies~
Oevekegyesj leye jlveJe=ef mes, veiejer heeJeve kej oWies~~
Deejleer kejes, Deejleer kejes, Deejleer kejes js,
cenehee Deeef o eew yeer meeW efpeve keer Deejef le kejes js ~~3~~
$ewkeeefueke eewyeermeer keer, eefleceeSB meYeer yenej nQ~
Oece&leerLe& yeleueeves mes, Fvekees kenles leerLekej nQ~~
Deejleer kejes, Deejleer kejes, Deejleer kejes js,
esleve Je Deesleve meye leerjLe keer Deejefle kejes js~~4~~
leerveeW mevOeeDeeW ceW pees, efpeveJej keer Deejefle kejles nQ~
Jener evoveeceleer peiele ceW, leerve jlve kees Jejles nQ~~
Deejleer kejes, Deejleer kejes, Deejleer kejes js,
jlve$ee mebegle meye efpeveJej keer Deejefle kejes js~~5~~

27

jeefe$eer-ye. keg. meeefjkee pewve (mebIemLe)

Deejefle kejes js,
eer jepeie=ner heeJeve leerjLe keer, Deejefle kejes js~
Fme leerjLe hej leerLekej eer,
cegefvemegele ves pevce efueee~
Deheveer leeie lehemee mes,
Fmekes nj keCe kees Oeve efkeee~~
Deejefle kejes, Deejefle kejes, Deejefle kejes js,
ceelee meescee kes efee vevove keer, Deejefle kejes js~~1~~
ieYe& - pevce - lehe - %eeve eej,
keueeCeke ngS Fmeer Yet hej~
efheleg megefce$e ves peerJeve Oeve,
efkeee leerLekej megle heekej~~
Deejefle kejes, Deejefle kejes, Deejefle kejes js,
FveW mes hetefpele veiejer keer, Deejefle kejes js~~2~~

28

meceJemejCe ceneJeerj eYet kee,

Deeee efJehegueeeue veie hej~
eeme" efove kes yeeo eLece,
osMevee efKejer Fme ner efieefj hej~~
Deejefle kejes, Deejefle kejes, Deejefle kejes js,
eer FvYetefle ieewlece ieCeOej keer Deejefle kejes js~~3~~
meceJemejCe kee oMe&ve kejves,
euee Yeefe mes ceW{ke Ske~
iepe kes hewjeW mes oyekej Jen,
ngDee Gmeer #eCe mJeie& ceW osJe~~
Deejefle kejes, Deejefle kejes, Deejefle kejes js,
ecelkeejcee Fme Yetceer keer, Deejefle kejes js~~4~~
Fme ner heeJeve leerjLe hej,
ieefCeveer ceeB %eeveceleer peer ves~
cegefvemegele keer Ke[dieemeve,
eeflecee mLeeefhele kej oer nw~~
Deejefle kejes, Deejefle kejes, Deejefle kejes js,
meeefjkee meYeer efceue Yeeer mes, Deejefle kejes js~~5~~

29

iegCeeJeeb mes efveJee&Ce eehle

eer ieewlece ieCeOej keer Deejleer

lepe&-leve [esues...............
pee pee $e+ef<eJej, ieewleceieCeOej, keer cebieue oerhe epeeue kes,
ceQ Deepe Gleeb Deejefleee~~ske.~~
leerve vetve veJe keesef cegveerej, {eF& erhe ceW nesles~
Ieesj lehemee kes eje, efvepe kece& keeefuecee Oeesles~~
ieg peer............
ieCeOej Yeer nQ, egleOej Yeer nQ, Fve cegefveeeW ceW mejleepe Jes,
ceQ Deepe GleeB Deejefleee~~1~~
Je=<eYemesve mes ieewlece leke nQ, leerLekej kes ieCeOej~
meyeves ner kewJeue eehle kej, heeee heo hejcesej~~
ieg peer..............
eYeg efoJeOJeefve, megve kejkes cegveer, kejles efvepe hej keueeCe nQ,
ceQ Deepe Gleeb Deejefleee~~2~~

31

YeieJeeve ceneJeerj efveJee&CeYetefce

heeJeehegj er leerLe& keer Deejleer

kejeW Deejleer Je&ceeve keer, heeJeehegj efvejJeeve Leeve keer~~ske.~~

jeie-efyevee meye peiepeve leejs, s<e efyevee meye kece& efJeoejs~~
kejeW Deejleer Je&ceeve keer, heeJeehegj efvejJeeve Leeve keer~~1~~
MeerueOegjbOej efMeJeeflee Yeesieer, ceveJeekeee ve keefnes eesieer~~
kejeW Deejleer Je&ceeve keer, heeJeehegj efvejJeeve Leeve keer~~2~~
jlve$ee efveefOe heefjen-nejer, %eeve megOee Yeespeve ele Oeejer~~
kejeW Deejleer Je&ceeve keer, heeJeehegj efvejJeeve Leeve keer~~3~~
ueeske Deueeske Jeehes efvepeceeneR, megKecee Fefve megKeogKe veeneR~~
kejeW Deejleer Je&ceeve keer, heeJeehegj efvejJeeve Leeve keer~~4~~
hebekeueeCeke hetpe efJejeieer, efJeceue efoiecyej Decyej leeieer~~
kejeW Deejleer Je&ceeve keer, heeJeehegj efvejJeeve Leeve keer~~5~~
iegveceefve-Yet<eve Yetef<ele mJeeceer, peiele Goeme peievlej mJeeceer~~
kejeW Deejleer Je&ceeve keer, heeJeehegj efvejJeeve Leeve keer~~6~~
kenw keneB ueew legce meye peeveeQ, eevele keer DeefYeuee<e eceeveew~~
kejeW Deejleer Je&ceeve keer, heeJeehegj efvejJeeve Leeve keer~~7~~

30

ieCeOej kes Deefleefje lehemJeer, cegefve Yeer $e+er heeles~

Gvekees vecekej vej veejer kes, jesie Meeske veMe peeles~~
ieg peer...............
DeefCecee, ceefncee, ueefIecee, ieefjcee Fleeefo $e+efeeB eehle nQ,
ceQ Deepe GleeB Deejefleee~~3~~
$e+ef eehle cegefve efvepe $e+er kee, ueeYe mJeeb veneR uesles~
Deheveer $e+er kes eje Jes, meyekee efnle kej osles~~
ieg peer...............
lehe Je=ef kejW, cegefve $e+ef JejW, efhej yeves efmeef kes veeLe Jes,
ceQ Deepe GleeB Deejefleee~~4~~
eer ieewlece ieCeOej Jevove ceW, efvepe Jevove Yeer kejvee nw~
keeeWefke evoveeceleer cegPes Yeer, Fke efove efMeJe Jejvee nw~~
ieg peer.................
%eeveer Oeeveer, egle efJe%eeveer, ieg kees Jevove Mele yeej nw,
ceQ Deepe GleeB Deejefleee~~5~~

GGGGG
32

kegC[uehegj leerLe& Jebovee

-e%eeeceCeer Deeefe&kee evoveeceleer
pees YeJemeceg mes eflejJeelee, Jen leerLe& kene peelee peie ceW~
Jen Je leerLe& Deew YeeJeleerLe&, oes he kene efpeve Deeiece ceW~~
leerLekej kes pevceeefoke mes, heeJeve nQ JeleerLe& mee ceW~
nj eeCeer keer Deelcee hejceelcee YeeJeleerLe& ceeveer peie ceW~~1~~
meleegie ceW eewefyeme leerLekej, pevceW peye Fme he=efLeJeer leue hej~
Fve%ee mes leye Oevekegyesj ves, jlveJe=ef kej efoee megKeo~~
Gve meye leerLekej YeieJevleeW keer, pevceYetefce kees veceve keB~
efhej ceneJeerj keer pevceYetefce, kegC[uehegj leerjLe kees eCecetB~~2~~
OeJeuee efleueeseheCCeefe Deeefo, eeeerve iebLe DeOeeve efkeee~
GveceW kegC[uehegj kes jepee, efmeeLe& kee Meemeve keLeve efceuee~~
Jes vebeeJele& cenue ceW jeveer, ef$eMeuee kes mebie jnles Les~
efyyeme meew Je<eeX hetJe& peneB hej, jlve DemebKe yejmeles Les~~3~~
efleefLe ew$e megoer lesjme kes efove, JeneB ceneJeerj kee pevce ngDee~
ceelee ef$eMeuee kes meeLe-meeLe, hetje kegC[uehegj Oeve ngDee~~
Jen veiejer keeue Lehes[es mes, Jeerjeve ngF& Leer keefueegie ceW~
uesefkeve efhej mes Dee ieee mecee, yyeermemeeQJeW pevceeslmeJe ceW~~4~~

33

Deeies euekej veJeen Meebleer, efpevecebefoj kes oMe&ve kej uees~

veJe keceueeW hej JeneB jepe jns, veJe efpeveJej kees Jebove kej uees~~
efpeme en kee nes legce hej ekeeshe, Gme enveeMeke eYeg kees Yepe uees~
hetpeve efJeOeeve Deew peehe Deeefo kes, eje en Meebleer kej uees~~10~~
Fme cebefoj kes ner efveke efJeMeeue, efpeveeuee leerve cebefpeuee nw~
$ewkeeefueke eewyeermeer cebefoj kes, veece mes Fmekeer ieefjcee nw~~
meyemes veeres Fme cebefoj ceW nQ, Yetlekeeue keer eefleceeSB~
efhej Jele&ceeve Je YeefJe<eled keer, eceMe: Thej efpeveeefleceeSB~~11~~
leerveeW cebefpeue ceW eewefyeme eewefyeme, eefleceeDeeW kees veceve kejes~
Deeies Kego Yeer leerLekej yeveves, nsleg hegCe kees enCe kejes~~
osKees Fme cebefoj kes mece#e nw, vebeeJele& cenue megvoj~
efyyeme meew Je<eeX yeeo hegve:, Fefleneme efoKeeee nw Devoj~~12~~
kewmes-eYeg Jeerj pevce mes henues, Fv eneB hej Deeles Les~
leye ceelee ef$eMeuee kes Deebieve ceW, Oeveo jlve yejmeeles Les~~
FveW ves Deekej Fmeer cenue ceW, eYeg kee pevce keueeCe efkeee~
Devoj peekej osKees Fve MeeW, kee kewmee efvecee&Ce ngDee~~13~~
Fme cenue kes Devoj ceneJeerj kes, peerJeve kes keg Me efoKes~
efmeeLe& jepe kee efmebnemeve, jeveer ef$eMeuee kee heuebie efoKes~~

35

eer ieefCeveerecegKe %eeveceefle ceeleepeer keer mecesjCee efceueer~

eYeg ceneJeerj keer pevceYetefce, kegC[uehegj ceW veJe peesefle peueer~~
kegC[uehegj kes eeeerve efpeveeuee, kee keg peerCeexej ngDee~
keerefle&mlebYe kes efvecee&Ce mes eYeg-Fefleneme JeneB meekeej ngDee~~5~~
Fke vebeeJele& cenue heefjmej ceW, mJeie& Glej Deeee ceevees~
eYeg Jeerj kee egie mcejCe ngDee, DeefleMee mee#eeled Fmes peevees~~
eneB cegKe ej mes efJeeMeebefle, ceneJeerj efpeveeuee efoKelee nw~
DeleSJe meYeer YeeeW kee ceve, Thej peeves kees kejlee nw~~6~~
ceneJeerj eYet keer pee yeesuees, efhej eeefueme meer{er heej kejes~
Deblej kee oerhe peueekej eYeg, eeueermee kee heue eehle kejes~~
eneB eeflecee DeJeieenve eceeCe, ceneJeerj eYet keer Ke[dieemeve~
Gme ogiOe meMe GppJeue eeflecee kes, oMe&ve mes nes ceve emeVe~~7~~
Fke Meleke Dee" heg TBes Fme, cebefoj kee nw DeefleMee Yeejer~
Gegbie efMeKej ceW Yeer efpeveJej, eefleceeSB MeesYe jneR heejer~~
eYeg keer eoef#eCee kej Gvekee, DeefYe<eske Je hetpeve hee" kejes~
kegC[uehegj DeJeleejer ef$eMeueevebove, Deejefle kee "e" kejes~~8~~
eYeg veece ceb$e peheles-peheles, meer{er Glejes Deeies kees euees~
efhej eoef#eCee ece mes leerLekej, $e+<eYeosJe kes ej euees~~
Fme cebefoj ceW Je=<eYesej keer, eewon heg heeemeve eeflecee~
Fvekee oMe&ve kejkes peevees, efpeveOece& keer nw Meeele ceefncee~~9~~

34

osKees pees oes eejCe cegefveJej, efveMebke ngS Les eYeg ef{ie Dee~
oes veeW ves DeefleMee KegMe nes kej, efpeveefMeMeg kees mevceefle veece efoee~~14~~
Fve cegefveeeW kees kej veceve cenue kes, meYeer Me osKees efe mes~
efhej meyemes Thej MeebefleveeLe, ewleeuee oMe& kejes ceve mes~~
nw leerve ueeske Deekeej Ske, JeneB Thej efmeefMeuee osKees~
nQ efme Devebleeveble peneB Gme, efmeueeske kees veceve kejes~~15~~
Fme lejn leerLe& kegC[uehegj kes, oMe&ve kej ceve mebleg ngDee~
DeefleMeeeer vebeeJele& cenue, osKee lees oe eheguue ngDee~~
efpeme veiejer kee keCe-keCe cemleke hej, OeejCe kejves eesie kene~
Jen pevce meheue kejves Jeeuee, leerjLe peve-peve mes hetpe cene~~16~~
efvepe pevce meheue kejvee nes lees, eYeg pevceYetefce kees veceve kejes~
eefo kece& megKeo kejvee nes lees, leerLekej kees mcejCe kejes~~
Ssmeer ner heeJeve Oejleer hej, eYegJej! nes keYeer pevece cesje~
yeve meketB Depevcee keYeer Deiej, lees mecePetB hetCe& YeceCe cesje~~17~~
leerLekej eer ceneJeerj eYet, cebieuekeejer neW peieYej ceW~
Gvekeer DeefleMeeeer pevceYetefce, kegC[uehegj kees nj Yee veces~~
veJeefveefce&le meYeer efpeveeuee, kegC[uehegj kes cebieuecee nessJeW~
eboveeceleer eYeg oMe&ve mes, cesje Yeer pevce meheue nesJes~~18~~

GGGGG
36