20-Nov-14

MENAXHMENT DHE ORGANIZIM

STRUKTURA ORGANIZATIVE
Ligjrata 5

STRUKTURA ORGANIZATIVE

Ndarja n sektor (departamentalizimi)

Gjersia (vllimi) i menaxhmentit
Struktura organizative sipas situats
Dinamika e organizimit
Ndrrimet (ndryshimet) n organizim
Organizimi si ambient i menaxhmentit
Resurset

20-Nov-14

Organigrami
Menaxheri
Gjeneral

Menaxheri i
prodhimit

Menaxheri i
financave

Menaxheri i
Bur.Njerzore

Menaxheri i
marketingu

20-Nov-14

NDARJA N SEKTOR
(DEPARTMENTALIZIMI)
Grupimi i detyrave dhe aktiviteteve npr njsi t veanta t
cilat mund t identifikohen, paraqet procesin e ndarjes n
sektor - departamentalizimit.
Duke u mbshtetur n kt menaxherve u jepet autoritet dhe
prgjegjsi mbi kta sektor.
Ekzistojn metoda t ndryshme t ndarjes s sektorve:
ndarja n sektor sipas funksioneve
ndarja n sektor sipas veprimtarive
ndarja n sektor sipas prodhimit
ndarja n sektor sipas territorit dhe
ndarja n sektor sipas harxhuesve (konsumatorve)
5

Ndarja n sektor sipas funksionit

Ndarja n sektor sipas funksionit nnkupton grupimin e
prpjekjeve npr sektor sipas aftsive t ngjashme
profesionale.

Ndarja funksionale n sektor

grupon aktivitetet dhe detyrat, t prshkruara me an
t ndarjes s puns;
bn kombinimin e aktiviteteve dhe detyrave t
ngjashme, sepse ato paraqesin nevojn pr t qen t
koordinuara;
p.sh. nj firm prodhuese: Prodhimi, Personeli, Marketingu etj.
6

20-Nov-14

Grupimi sipas funksioneve

Kryetari

Prodhimi

Personeli

Marketingu

Financat

Zhvillimi

Ndarja sipas veprimtaris (procesit)

Ndarja sipas veprimtaris n t shumtn e rasteve quhet edhe
grupim i aktiviteteve t lidhura me rrjedhn e puns.
Ndarja n sektor sipas veprimtaris e lehtson koordinimin, n
at mnyr q grupon specialistt e nevojshm pr t kryer
fazn e caktuar n kuadrin e rrjedhs s puns s caktuar.
p.sh. Firma q merret me prodhimin e energjis elektrike

20-Nov-14

Grupimi sipas veprimtarive (proceseve)

Kryetari

Hulumtimi

Mihja

Transporti

Djegja

Shprndarja

Ndarja n sektor sipas prodhimit

Ndarja n sektor sipas prodhimit sht e orientuar n
produktin dals (output). E njjta vlen edhe pr shrbime.

Grupimi i aktiviteteve sipas prodhimit n esenc paraqet

departmentalizimin ku t gjitha resurset e nevojshme pr
prodhimin e nj produkti grupohen ashtu q edhe aktivitetet e
puns mund t integrohen dhe t orientohen n qllimin
prfundimtar.
Ndarja n sektor sipas prodhimit sht e prshtatshme pr
kompanit e mdha q prodhojn shum produkte.
10

20-Nov-14

Ndarja n sektor sipas produkteve

Kryetari

Ford

Chevrolet

Cadillac

Biuck

Kamiont

Pontaic

Autobust
11

Ndarja sipas territorit

Grupimi i aktiviteteve dhe punve sipas shtrirjes hapsinore
paraqet esencn e metods s ndarjes se sektorve sipas territorit.

Sipas ksaj metode ofiinat e prodhimit, shitja dhe njsit tjera

afariste-organizative grupohen sipas shtrirjes hapsinore dhe at
qoft n nivel kombtar qofte ndrkombtar.

12

20-Nov-14

Grupimi sipas territoreve

Kryetari
SHBA

Kanada

Evropa

Amerika
Latine

Lindja
Perndimi
13

Ndarja n departamente
sipas konsumatorve
Ndarja n sektor sipas konsumatorve ndryshe quhet edhe
ndarje sipas blersve.

Resurset dhe aktivitetet grupohen sipas konsumatorve t veant

t produkteve apo shrbimeve.
P.sh.
1. Firma q merret me prodhimin e produkteve t ndryshme
bujqsore ndahet n sektor sipas blersve t veant.
2. Disrtibutort e energjis: bizneset, amvisnit
14

20-Nov-14

GJERSIA (VLLIMI) I MENAXHMENTIT

Faktort q ndikojn n gjersin e menaxhmentit
Ndikimi n strukturn organizative

15

GJERSIA (VLLIMI) I MENAXHMENTIT

Duke u mbshtetur n arsyen themelore t ndarjes n sektor, e
cila rrjedh nga krkesa n nivelet e ndryshme organizative,
gjersia e menaxhmentit paraqet numrin e njsive t ulta
(inferiore) t cilat nj menaxher me efikasitet mund t'i mbikqyr.
Shtimi horizontal i organizats

Shtimi vertikal i organizats

Vllimi (gjersia) e menaxhmentit paraqet n esenc gjersin e

kontrollit.
Implikimet e reja q kan t bjn me gjersin e menaxhmentit
si koncept prfshin: stilin e udhheqjes, komunikimin,
motivimin dhe t ngjashme.
16

20-Nov-14

Faktort q ndikojn
n gjersin (vllimin) e menaxhmentit
Komunikimi si variabl themelor, sht faktor i cili ndikon n
definim dhe kufizim t gjersis (vllimit) t menaxhmentit.
Komponentet q ndikojn n vllimin e menaxhmentit:
Niveli i organizats (dhe struktura e saj)
Aftsia dhe kualifikimi i punonjsve dhe menaxherve
Qndrimi dhe personaliteti i menaxherit
Shkalla e ndrlidhshmris s punve

17

Ndikimi n strukturn organizative

Ndikimi i gjersis s menaxhmentit n strukturn organizative
apo n strukturn piramidale mund t shihet duke u mbshtetur

n ngushtimin apo
zgjerimin e menaxhmentit
(kushtimisht t kuptuar n strukturn hierarkike).
Struktura e prgjithshme organizative mund t ndrroj n
mnyra t ndryshme varsisht nga zgjerimet apo ngushtimet e
menaxhmentit.

18

20-Nov-14

Struktura organizative (e ngushtuar)

Menaxheri

Prparsit:
Mbikqyrja nga afr
Kontrolli nga afr
Komunikimi i shpejt
midis "nn" dhe"mbi

T metat:
Superiort jan t
inkuadruar tepr n punt e
inferiorve
Nivele t shumta t
menaxhmentit
Shpenzime t larta pr
shkak t shum niveleve
Distanca e madhe midis
nivelit m t ult dhe ati
m t lart

19

Struktura organizative (e zgjeruar)

20

10

20-Nov-14

STRUKTURA ORGANIZATIVE SIPAS SITUATS

Struktura organizative sipas situats, varet nga faktort
tekniko-teknologjike dhe faktort e mjedisit q n esenc
paraqesin situatat e ndryshme t cilat mund t ndikojn n
struktur.
Sipas Paul Lawrence, me konceptin mjedis nnkuptojm:
tregun, faktort teknologjik dhe faktort shkencor, t gjitha
n kontest t dinamiks s ndryshimit t kushteve, informatave
dhe dinamiks kohore n mes t rezultateve dhe vendimeve
pr aksion.
Meq situatat ndryshojn shpesh paraqitet krkesa pr
prshtatje apo ndrrim t strukturs organizative konkrete, dhe
nj veprim i till i vetdijshm paraqet esencn e veprimeve t
lufts pr ekzistim apo realizim t qllimit.
21

SHEMBUJ T STRUKTURS ORGANIZATIVE

KARAKTERISTIKE PR DISA SHTETE

22

11

20-Nov-14

NIVELET E PLANIFIKIMIT DHE STRUKTURA

ORGANIZATIVE

23

ZHVILLIMET E REJA N STRUKTURN

ORGANIZATIVE

24

12

20-Nov-14

DINAMIKA E ORGANIZIMIT
Organizata si sistem socioteknik
Organizimi joformal
Struktura formale organizative

25

Organizata si sistem socioteknik

Mbshtetur n trsin e organizats si sistem, mund t themi
se ajo prbn n vete dimensionin:
Njerzor (shoqrore) - prfshin nevojat njerzore, krkesat
personale, komunikimin midis njerzve, nevojat pr prkatsi
t ndonj grupi apo asociacioni (nevojat pr bashkim).
Teknik apo formal - prfshin nevojn pr t strukturuar
aktivitetet, definimin e punve, rendet - raportet e autoritetit,
realizimin e afateve, rezultatet sipas standardeve, metodat e
puns etj.
Ideja mbi sistemin socioteknik parasupozon nevojn e menaxherit
pr t kryer detyrn e parashtruar n organizate, q nnkupton
shqyrtimin e dy aspekteve t ndrlidhura midis vete (teknik dhe
shoqror) etj.
26

13

20-Nov-14

Ndrmarrja dhe rrethina

27

Organizimi joformal
Kuptimi i organizimit joformal prfshin t gjitha ato
marrdhnie midis njerzve dhe aktivitete, t cilat nuk mund t
ndrlidhen n skenn e organizimit formal.

Frederik Tejlor (Frederick Taylor), - pr rndsin e organizimit

formal ka shkruar shum hert. Ai ka hetuar se puntort e
kufizojn prodhimtarin pr shkak se "mendojn m mir pr t
gjitha", e kjo sht kushtzuar nga marrdhniet e tyre me
puntor t tjer.
Zgjidhja sipas Tejlorit qndron n

normimin dhe standardizimin e puns

28

14

20-Nov-14

Organizimi formal dhe joformal

Kryetari
Nnkryetart
Menaxhert e
pjesve t
organizats
Menaxhert e
njsive
Organizimi joformal
(Shoqria pr kafe)

Organizimi joformal
(Grupi pr sport)

Organizimi joformal
(Ekipi pr loj)

29

Struktura formale organizative

Pr ndryshim nga organizimi joformal, struktura formale
organizative shquhet me faktin se ka rregullat e veta, rendin dhe
qllimet e prcaktuara e t normuara n mnyr formale.

Kto dy struktura jan komponente t njkohsishme dhe t

pandashme n trsin e funksionalitetit organizativ t sistemit,
q m s miri mund ta sqarojm prmes konceptit t procesit t
fuzionit.
Fuzioni - si proces nnkupton bashkveprim e organizimit
formal dhe joformal, si dhe ndikimin e aktiviteteve t
ndryshme n motivimin e njerzve, prkatsisht efikasitetin e
organizats.
30

15

20-Nov-14

Struktura formale organizative 1

Eekzistojn tri dimensione t sjelljes q rrjedhin qoft nga
brendia e sistemit qoft nga mjedisi (rrethina) - "modeli i
Homansit":
a) aktivitetet - ajo q krkohet formalisht nga antari apo sjellja
q vjen nga organizimi joformal;
b) veprimi reciprok (i ndrsjell) - transaksionet e mundshme
midis dy apo m shum antarve t grupit t cilat mund t
jen t prshkruara formale, qoft t realizuara nga veprimet
dhe organizimi joformal;
c) ndjeshmria - ndijimet, qndrimet dhe besimi n format
formale apo joformale t organizimit.

31

NDRRIMET (NDRYSHIMET) N ORGANIZIM

Burimet e ndrrimeve (ndryshimeve):
Burimet e brendshme t ndryshimeve
Burimet e jashtme t ndryshimeve
Rezistenca ndaj ndryshimeve
Udhheqja me ndryshime
Mekanizmat pr zbulimin apo njohjen e ndryshimeve
Strategjit
Metodat
Organizimi si ambient i menaxhmentit
Resurset
32

16

20-Nov-14

Burimet e ndrrimeve (ndryshimeve)

Ideja mbi ndryshimet n organizim sht vazhdimsi e shqyrtimit
dhe e analizs s dinamiks s organizimit.
Njohja e parasupozimit se asgj nuk sht e dhn njher e
prgjithmon sht pikmbshtetje themelore pr t hulumtuar
ndryshimet n organizim.
Burimet e ndryshimeve jan t shumta / dy grupe:
a. ato q jan krijuar n kuadr t organizats ,dhe
b. ato q jan t kushtzuara nga forcat e jashtme - jasht
organizats (nga mjedisi ekonomik, shoqror e politik).
33

Burimet e brendshme t ndryshimeve

Burimi kryesor i ndryshimeve t brendshme rrjedh nga procesi i
shtimit (zhvillimit) t organizats.
Procesi i zgjerimit t prodhimtaris - shrbimeve, zgjerimit t
tregjeve, si dhe hapat e tjer t mundshm q dalin si rezultat i
shtimit t organizats.
Vendimet e marra pr zgjerim apo ngushtim t
veprimtaris, prkatsisht lvizjes afariste organizative.
Ndrrimet e kushtzuara q bhen, qoft n prcaktimin e
qllimeve, planeve, politiks, qasjeve, buxhetit etj.
Struktura e organizats mund t ndrroj n t gjitha rastet e
rindarjes s punve, krijimit t njsive te reja organizative,
krijimit t niveleve t reja hierarkike udhheqse (pr shkak t
zgjerimit t menaxhmentit).
34

17

20-Nov-14

Burimet e jashtme te ndryshimeve

Burimet e jashtme si baz elementare t ndryshimeve jan
shum.
Karakteristik e Burimeve t jashtme sht se kto me
vshtirsi mund t kontrollohen, andaj edhe veprimi i tyre
ndonjher ka edhe pasoja fatale pr organizatn.
N burimet e jashtme hyjn kryesisht t gjitha ndryshimet q
vijn nga rrethi (ekonomik, shoqror dhe politik).
Mjedisi i till mjaft i ndrlikuar sht vshtir t kontrollohet,
andaj edhe pasojat ne ndryshime organizative jan mjaft t
ashpra.
35

Rezistenca ndaj ndryshimeve

Kuptimi q rrjedh nga nj mendim i vjetr se, "ndaj do
ndryshimi ka rezistenc", mund t na shrbej si baz
elementare pr shqyrtimin e rezistencs ndaj ndryshimeve.

Mendimi se ndaj do ndryshimi ka rezistenc sht i

paqndrueshm, sepse ka mjaft njerz - subjekte q krkojn
dhe i afirmojn ndryshimet.
Subjekti afarist - organizata pr t jetuar dhe vepruar
(zhvilluar) patjetr duhet t ket nj shkall relativisht t lart t
stabilitetit, t mbshtetur n ndryshimet e bra n harmoni me
krkesat pr zhvillim.
36

18

20-Nov-14

Rezistenca ndaj ndryshimeve

Katr grupe t arsyeve pr rezistenc ndaj ndryshimeve.
1) Tradita - "gjithher kshtu kemi br" paraqet at
shprehjen elementare q vjen si pasoj e friks apo rezervs
ndaj ndryshimeve.
2) Frika -"si mund t ndikoj ndryshimi n mua" - paraqet
esencn e raporteve psikologjike njerzore q mund t krijoj
individi apo grupi ndaj ndryshimeve.
3) Kapitali - "mjaft kemi investuar n kt, pse ta
ndrrojm" - paraqet shprehjen prmes t cils mund t
kuptohet rezistenca potenciale ndaj ndryshimeve.
4) Interesat personale - "m mir t mos e prishim punn"
sht shprehje q ka t bj me ruajtjen e interesit t fsheht
personal, q njkohsisht mund t luaj rolin e rezistencs ndaj
ndryshimeve.
37

Udhheqja me ndryshime
Ekzistojn dy mnyra t udhheqjes me ndryshime:
1. Metoda intuitive - sht mjaft e shpesht n praktikn e
udhheqjes me ndryshime. Kryesisht bazohet n parimin
intuitiv "ka t dal le t dal" kur t paraqitet nevoja pr
ndryshime. Vet esenca e ksaj metode ngrthen n vete mjaft
dobsi dhe kufizime, andaj paraqitet nevoja e mendimit dhe
udhheqjes s vetdijshme.
2. Metoda vetdijshme (racionale) udhheqja me ndryshime
bhet sipas orientimit n qllime. Duke par nga praktika e
gjertanishme shum gabime dhe prvoja t hidhura nga
pamundsia e reagimit adekuat dhe me koh ndaj
ndryshimeve, krijohet bindja pr analiz dhe vrojtim t
problemeve n mnyr racionale dhe at duke u shqyrtuar
faktort dhe elementet e rndsishme q kan ndikim relevant
n ndryshime.
38

19

20-Nov-14

Udhheqja me ndryshime
Pr t udhhequr ndryshimet n mnyre t vetdijshme dhe
racionale, padyshim krkohet njohja e tri aspekteve themelore
t udhheqjes me ndryshime:
1) mekanizmat pr njohjen (hetimin) e ndryshimeve
2) strategjit dhe
3) metodat.

39

Mekanizmat pr zbulimin apo njohjen e

ndryshimeve
Mekanizmat pr zbulimin apo njohjen e ndryshimeve
paraqesin lidhjet dhe mjetet e tjera t nevojshme, t cilat ia
bjn te mundshme drejtoris njohjen apo hetimin e
ndryshimeve t mundshme q vijn qoft nga brenda apo
jasht.
1. N kuptimin e qasjes sistemore kto paraqesin qarkun e
lidhjeve prapavajtse (feed back line) t brendshme t
sistemit dhe ato t jashtme (shrbimi financiar, kontrolli).
2. Sistemi i hapur krijon kushte elementare pr ndikime (t
brendshme dhe t jashtme), por njkohsisht krijon edhe
mekanizmat prkats pr udhheqjen apo njohjen e
ndryshimeve sistemi i kontrollit
40

20

20-Nov-14

Strategjit
Momenti i njohjes s ndryshimit t mundshm (potencial)
paraqet kohn apo periudhn vendimtare kur duhet br
angazhimet e nevojshme pr udhheqjen e ndryshimit.
Disa ndryshime kan karakter t ngusht veprimi, ndrsa disa
mund t ken karakter t gjer veprimi.
Krkese e prgjithshme n fushn e udhheqjes me
ndryshime sht definimi i qart i ndryshimit.

41

Strategjit
Strategjit apo qasjet ndaj ndryshimeve ndahen n tri kategori
themelore:
1) Ndryshimet q i inicion menaxhmenti realizohen npr
nivelet hierarkike t organizats, zakonisht nga niveli m i
larte.
2) Strategjia duke shfrytzuar konsultat nga jasht.
3) Strategjin q realizohet me punn e prbashkt apo
qasjen e prbashkt njohjes apo realizimit t ndryshimeve.

42

21

20-Nov-14

Metodat
Dy metoda kryesore pr realizimin e ndryshimeve:

1. Ushtrimet pr zhvillimin e vetkritiks - ndryshe quhen

edhe metoda t ushtrimit laboratorik t cilat bazohen n
zhvillimin personal t individit, si dhe n interaksionet me t
tjert n situata t msimit grupor, dhe

2. Zhvillimi organizativ - si metod e realizimit efikas t

ndryshimeve nuk bazohet n zhvillimin dhe ushtrimin e
individve, por prfshin grupe me t mdha apo realizimin e
ndryshimeve atje ku dy grupe gjenden n kundrshtim.

43

22