ENZIMI

Ivona aker

ASPARTAT
AMINOTRANSFERAZA, AST
Reakcija
transaminacije: Laspartat +-ketoglutarat
AST oksaloacetat+
L-glutamat
Najvea aktivnost: srce,
jetra,miii, guteraa
(slezena, plua, eritrociti)
2 izoenzima:
AST1- citoplazmatski,
40%
AST2- mitohondrijski,
60%

Citoplazmatski- u
serumu zdravih osoba i
bolesnika s akutnim
hepatitisom (blago
oteenje)
Mitohondrijski - u
serumu bolesnika s
cirozom jetre i infarkta
miokarda (dugotrajni
nekrotini proces, tee
oteenje)
Aktivnost raste u
akutnom tok. hepatitisu
(kronini hepatitis i
ciroza jetre manje)

AST- KLINIKO ZNAENJE

Izrazito povien- virusni hepatitis
Umjereno povien- nekroza jetrenih
stanica, kolestatika i opstruktivna
utica, kronini hepatitis,
hepatotoksini lijekovi, alkoholni
hepatitis (AST>ALT u alkoholnom;
ALT >AST u ak. i kr. hepatitsu),
nekroze, upale, infarkt miokarda
Alkoholiari s povienom ASTciroza u sljedeih 10 godina

ALANIN
AMINOTRANSFERAZA (ALT)
Reakcija transaminacije: Lalanin+ ketoglutaratALTpiruvat+
L-glutamat
Citoplazmatski i specifini
jetreni enzim ( u gotovo
svim tkivima, osim kostima i
zubima)
Aktivnost u serumu
poveana: bolesti
hepatobilijarnog trakta,
akutni virusni hepatitis,
opstruktivna utica,
guterane bolesti
AST t1/2: 12-22 h, ALT t1/2:
13-57 (u plazmi)

KLINIKO ZNAENJE
ALT - nekroza jetrenih
stanica, ok, trauma
skeletnih miia, miokarditis
ALT - ciroza, tumor jetre,
miina distrofija, miopatija,
infarkt miokarda,
hemolitike bolesti, kr.
alkoholizam
DeRitsov omjer AST/ALT
(laboratorijska dijagnostika):
<1 (bolest upalne naravi), >2
(oteenje jetre nekrotinog
tipa- alkohol)
Praenje alkoholne
apstinencije- AST,ALT u
kombinaciji sa GGT- kad
alkoholiar nastavi piti
nakon otpusta, ALT i GGT se
poveaju 20%, a AST 40 %

ALKALNA FOSFATZA (ALP)

Hidrolaza koja razgrauje
organske monoestere
ortofosforne kiseline na alkohol
i fosfat (optimum u alkalnom
mediju)
Vezan u staninim membranama
(kosti, jetra, posteljica, bubrezi,
probavni trakt)

U serumu porijeklom iz jetre i

kostiju, a tijekom trudnoe iz
posteljice
Kotani izoenzim ALP u djece
mlae od 2 god. zbog rasta
kostiju (poveana aktivnost)
Poslije se aktivnost smanjuje, a
u starijih ljudi je opet poveana
Diferencijalna dijagnostika u
kotanim bolestima, bolestima
jetre i unih vodova

ALP - kolestaza, kolecistitis,

ciroza, hepatitis, opstruktivni
ikterus, zloudni tumori jetre
ALP- hepatocelularne bolesti,
virusni hepatitis
Tumorski biljeg, indeks bolesti jetre i
kostiju (povezana s aktivnou
osteoblasta)

KLINIKO ZNAENJE
Poviena aktvnost ALP: zarastanje
lomova kostiju,
hiperparatireodizmu,
osteomalaciji, nedostatku vit. D,
metastatiki karcinomi kostiju,
mononukleozi,
hepatocelularnom karcinomu,
hepatitisu, alkoholiari
Sniena aktivnost: hipotireodizam,
radioaktvni spojevi u kostima,
nedostatk vit B12, Zn, Mg u
prehrani

5 ` - NUKLEOTIDAZA ( 5 `
NT)
Katalizira hidrolizu veine
ribonukleozid 5 ` monofasfata i
deoksiribonukleozid 5`monofosfata na
nukleozide i ortofosfat
Prostata, hipofiza,
titnjaa, sjemenici,
bubrezi, plua, jetra
glavnina vezana na
plazmatske membrane

KLINIKO ZNAENJE
5 ` NT - bolesti
hepatobilijarnog trakta
(specifina za jetrene
bolesti jer se ne poveava
u kotanim bolestima kao
ALP), kolecistits, ciroza,
tumor jetre, opstrukcija
unim kamencima,
intrahepatalna i
ekstrhepatalna bilijarna
opstrukcija
Poviena u zadnjem
tromjeseju trudnoe

- GLUTAMILTRANSFERAZA
(GGT)
Katalizira prijenos glutamilne
skupine kroz stanine
membrane u ciklusu sinteze i
razgradnje glutationa
Bubreg, prostata, guteraa,
jetra, epitel tankog crijeva,
mozak
Tjelesne tekuine- sjemena
tekuina, u, mokraa, krvna
plazma
Vezan na stanine membraneosjetljiv, ali nespecifian
pokazatelj oteenja epitelnih
stanica bilijarnog trakta i
intrahepatikih kanalia
Izoenzim sa velikom Mr povien kod bilijarne
opstrukcije
Izoenzim (2)- sa manjom Mr hepatocelularna oteenja

KLINIKO ZNAENJE
GGT- oteenje jetre,
perzistirajui
kronini hepatits,
opstrukcijski iktrus,
pankreatits
GGT - akutni virusni
hepatitis, agresivni
kronini hepatitis i
ciroza jetre (alkohol),
bilijarna ciroza

- GLUTATION- STRANSFERAZA (GST- )

Najosjetljiviji pokazatelj
hepatocelularnog oteenja
Citoplazmatski enzim (jetra, adrenalna
lijezda, testisi, bubreg)
T1/2 je 90 min- osjetljiv i brzo
reagirajui biljeg
Za praenje funkcije hepatocita nakon
transplatacije jetre - aktivnost mu se
smanjuje bre od aktivnosti
aminotransferaza

1-ANTITRIPSIN (AAT)
AAT- glavni plazmatski inhibitor
KLINIKO ZNAENJE
serinskih proteaza, skupina
proteina akutnih faza
Poviene vrijednosti - akutni
AAT- akutni upalni procesi,
upalni procesi, reumatoidni
nekroza tkiva, traume,
artritis, trudnoa
trudnoe, reumatoidni artritis
Sniena vrijednost - uroeni
Fenotipizacija/genotipizacijanedostatak AAT zbog genskih
omoguuje indentifikaciju
mutacija- rizik za razvoj plunog
pojedinih fenotipova
emfizema i jetrenih bolesti
Gen za AAT smjeten na 14.
Dijagnostiko znaenje jesu
kromosomu, 90 razliitih
fenotipovi odreeni
polimorfnih alela
deficijentnim alelima Z i S
PI M- proteazni inhibitor,
normalna serumska
koncentracija
Deficijentni aleli: PI S, PI Z
Fenotip AAT odreen
kodominantnom ekspresijom
dvaju roditeljskih alela