Nobela: Pinaglahuan

Awtor: Faustino Aguilar

Taong Nailathala: 1907
Mga Tauhan:
Eduarda Danding Gutierrez
Luis Gat-buhay
Victorino Rojalde
Don Nicanor Gutierrez
ora Titay Gutierrez
Mr. Kilsberg

Ang mga kasawiang-palad na ganiyay dapat nating daanin sa tiis.

Ganiyan na nga ang nabubuhay na tao, mag-aasal patay
Pinaglahuan, 1907.

Pinaglahuan isang nobela ni Faustino Aguilar na may temang pag-ibig at iniluwal noong
1907. Ngunit piksyonal man, ang nobelang ito ay mayroong makatotohanan na pagsusuri sa
lipunang Pilipino noong panahon iyon.
Sa kasalukuyan, mahigit isandaang taon na ang nakalipas ngunit patuloy pa rin na sinasalamin ng
nobela ang kalagayan ng batayang masa at ang kinahaharap nila sa ilalim ng imperyalismo. May
tatlong matingkad na puntos akong napuna sa nobelang ito.
Una, ay ang pagpapakita ng nobela ng pagka-unawa sa kalagayan ng bayan sa ilalim ng
imperyalismo. Ipinakita dito kung paano ang mga tauhan (na representante ng mga uri sa
lipunan) ay nagtutunggalian sa ilalim ng iskemang ng imperyalismo.

Ikalawa, ipinakita ng awtor sa nobela na may mga ideolohikal na aparato ang estado na siyang
nagbubunsod sa mga tauhan na manatiling docile na lamang. Ang mga institusyong ito rin ang
nagpapanatili sa moda ng produksyon ng mga ideolohiya ng naghaharing uri sa pamamagitan ng
pagrereprodyus nito.
Ang huli, napansin ko sa nobela na mayroon na itong abanteng pagsusuri sa kalagayan ng mga
kababaihan sa lipunan, at buhat dito ay ipinakita ang sitwasyon na dinadanas din ng Inang
Bayan.

Tema ng Pag-ibig Bilang Pagpapakita sa Kalagayan ng Bayan

Ang mga tauhan sa nobela ay siya ring mga tampok bilang mga aktuwal na tauhan sa lipunan.
Nariyan si Mr. Kilsberg na siyang manipestasyon ng imperyalismo. Si Rojalde bilang
representante ng Malalaking Burgesya Kumprador at mga Panginoong may Lupa na siyang mga
masasalapi at nakikinabang sa mga iskema ng imperyalismo. Sila Don Nicanor Gutierrez na mga
representante ng Pambansang Burgesya.
Si Luis naman ay siyang representante ng uring manggagawa o sa uring anakpawis. Samantala si
Danding naman ang manipestasyon ng lipunang Pilipino sa kaanyuan ng Inang Bayan. Sa
pamamagitan ng tema ng pag-ibig ay naiangat ni Faustino Aguilar ang istorya upang mulatin ang
kamalayan ng mga mambabasa. Ano nga ba ang pag-ibig na ito kundi ang pag-ibig sa bayan at
ang paghahangad ng bawat masang Pilipino na naduhagi ng imperyalismo, na siyang rurok ng
kapitalismo, na matamo ang tunay na kalayaan sa lipunan at wagas na pagkakapantay-pantay.
Sa paumpisa pa lamang ng nobela ay ipinakita na nito ang mito na ang U.S ay may pag-aasam na
palayain o idemokratisa ang Pilipinas. Bagkus, ay ipinakita kung paano sa pamamagitan ng Paris
Treaty ay napaloob sa bagong kolonyalista ang bayan. Ipinakita din sa nobela na noong panahon
na iyon ay may pagkakahati sa mga Pilipino.
Ang una ay yaong mga nagsipagsandata upang matamo ang tunay na pagsasarili. Ang sumunod
naman ay yaong mga makikinabang sa pakikiugnay sa U.S. Nagpuna si Aguilar sa umpisa pa
lamang ng kanyang akda na sadyang may kahirapan para sa huli na pumanig sa pagsasarili
sapagkat puro sariling galing at hindi kagalingan ng bayan ang pinaiiral.
Mayroong pag-aanalisa sa uri sa nobelang Pinaglahuan. Sinuri nito kung paano ang bawat uri ay
kikilos upang dumulog sa panawagan ng bayan. Nabanggit sa nobela na: Bayan ang tumawag
at bayan ang dumalo ibig sabihin ay may kahandaan din ang mamamayan na dumulog sa
panawagan ng bayan.

Ngunit, mayroong uri sa lipunan na maaaring isawalambahala ang panawagang ito. Gaya ng
puna ni Luis Gat-Buhay doon sa nagmamay-ari ng tanghalan na ayaw ipahiram ang kanyang
lugar sa pagpupulong.
Ayon kay Luis: Kung walang nilit sa kanyay [ang nagmamay-ari ng tanghalan] di
tatalikwas. Palibhasa ay nagdadalawang isip sa takot na maapektuhan ang kanilang kalagayang
nakaaangat sa lipunan.
Ito ay sapagkat silang mga masalapi ay walang interes na dumulog sa pulong na pag-uusapan
ang pagsasarili ng bayan sapagkat ayon sa nobela: Manapay nagsisipangambang makisama sa
bayan at baka mangapahamak. Sila ay nariyan lamang tuwing may tagumpay ang bayan. Sa
ganitong pagkakataon ay sila pa ang nagkukumahog na manguna.
Samantala, ipinakita sa mga nais ni Luis ang hinahangad din ng kabuuan ng masang Pilipino na
binanggit sa ika-anim na kabanata ng nobela.
Ang anim na pinaka-aasam ni Luis ay ang una, panahon na walang panginoon at walang alipin.
Ikalawa, na ang kawanggawa ay hindi na mabibili.
Ikatlo, na ang bawat isa ay magkasya sa kaniyang kailangan na lamang.
Ikaapat, na ang kagalingan ng lahat ang siyang mag-udyok sa tao sa pagdaraos ng ano mang
akala.
Ikalima, ang kapangyarihan sa pamamahala ay maging kahulugan ng kalooban ng lahat at huwag
ng iilan.
At ang ikaanim, ay ang pagkakaroon ng isang panahon na ikatutupad ng mga aral at haka-hakang
ngayon ay inaring panaginip lamang.
Ito ay ang mga adhika ni Luis na siyang nais niyang makamit ng bayan. Ngunit siya namang
hindi hinahayaan ng interes ng imperyalismo at mga kaalyado nito na maisakatuparan. Ito ay
dulot ng pagnanais na magkamal pa ng maraming kayamanan at kapangyarihan.

Mga Represibong Institusyon ng Lipunan

Samantala nirerepresenta naman ni Danding ang abang kalagayan ng mga Pilipino sa gitna ng
mga institusyon na siyang nagpapalaganap ng ideolohiya ng naghaharing-uri sa lipunan. Nariyan
ang kaniyang mga magulang o ang institusyon ng pamilya. Nariyan din ang institusyon ng

ekonomiya, ng pulitika at ang institusyon ng simbahan na siya ring nagpapalaganap ng naturang

mga ideyolohiya.
Ano nga ba at nabanggit ni Luis na ang salapi at pananampalataya ay mga napakalalakas na
kaaway niya. Ito ay dahilan sa kalagayan na kinahaharap nila ni Danding. Nalalaman ni Luis na
hindi maaaring maisakatuparan ang pag-iibigan nila ni Danding dahilan sa ang kapalaran nila ay
itinakda na ng mga institusyon na nakapalibot sa kaniya.
Makikita din sa nobela ang kalakaran sa lipunan. Dalawa sa mga ito ay kung paano pinapananaw
ng mga tao ang kaunlaran at ang sumunod ay kung paano nga ba naisisilang sa lipunan ang mga
kriminal. Napansin ko na mayroong macro-objectivist na pagpapananaw si Aguilar sa kung bakit
nga ba may mga krimen sa lipunan. Tinitingnan nito sa kabuuan o malawakang perspektibo ang
pagsusuri.
Sa ilalim ng mga teorya sa macro-objectivism sinsabi na ang pagsalungat ay bunga ng mga
kondisyon sa lipunan. Dito, sinasabi na bawat lipunan ay may mga pinahahalagahan na mga
values. At sa isang kapitalistang panahon ang mga values na pinahahalagahan ay yaong mga
materyal na kagaya ng salapi. Sa loob ng lipunang ay may tatsulok, na siyang nagsasabi na
mayroong pagkakahati-hati sa uri, at kabilang dito ang malaking bilang ng mga uring anakpawis.
Dahil sa may mga mamamayan na walang kakayanan na makamit ang itinakdang values ng
lipunan sa pamamaraan na aprubado nito ay napipilitan sila na kamtan ito sa ibang pamamaraan.
Paraan na ayon sa batas ay mali sapagkat silang nagtatakda ng mga patakaran, ay siya ring mga
naghaharing-uri na ang interes ay ang mapanatili ang sariling kagalingan.
Mula sa pagpapakita ng mga institusyong ito na siyang nagsasagka sa ikakatuparan ng pagiibigan nila Danding at Luis ay nasuri ni Luis na siya ring mga naturang institusyon ang dahilan
ng pagkaduhagi ng mga mahihirap sa lipunan.
Ang mga institusyong ito na siya ngang nagpapalaganap ng ideyolohiya na kumakalinga sa
naghaharing mga uri ay siya ring pumipigil sa ikasasakatuparan ng mga hinahangad ni Luis na
mga pagbabago sa Pilipinas. At siya ring pumupigil sa tunay na kaginhawaan ng masang
nakararami. Ang buhay nila sa pagkakasabi ni Luis ay ang sa alamang, paglukso ay patay.
Ano pa nga ba at itinakda na rin ang kapalaran ng mga dukha na masasalimin sa madaming
tagpo sa nobela.
Doon na nanghina ang kaniyang malalakas na butong mula nang mapasabahay na iyon ay
ginamit na lamang sa paglingkod sa iba at minsan may hindi sa sarili. Palad ng dukha,
katalagahan sa buhay ng mahirap.
Pinaglahuan, Kabanata 9

Nagbubukang-liwayway sa kasilanganay ngumingiti na ang masayang liwanag, ang mga

manggagawang maaga kung pumasok ay nagsali-salimbay sa mga lansangan at ang mga
dukhang di naghapunay gising nang nangag-iisip kung saan kukuha ng makakain sa
maghapon.
Pinaglahuan, Kabanata 9
Samantala yaong mga interes at pagpapalagay ng masasalapi at mga opisyal sa pamahalaan sa
mga dukha at rebolusyonaryo ay ipinakita din sa nobela.
Ang mga dukha ay di maaaring makisilong man lamang sa lilim ng aking panambi
Pinaglahuan, [Don Nicanor] Kabanata 4
[K]ahit sa paninirang-puri sa ganito o gayong manggugulo, gaya ng tawag sa mga may
damdaming mahal na di nagbibili ng kanilang pananalig at layon, palibhasay
nangakatatalastas na hindi ang lagay na kasalukuyan ang marapat sa Pilipinas, kundi ang isang
kapalarang lalong may mataas na uri, bilang kapalit ng dugo ng kaniyang mga bayaning sa
lahat ng dakoy nagsuyo ng buhay na yakap ang watawat ng isang banal na adhika
Pinaglahuan, Kabanata 10
Sa nobela ay ipinakita din na ang mga tauhan doon ay mayroong pagkilala sa pangangailangan
ng isang rebolusyon upang makamit ang tunay na pagkakapantay-pantay.
Upang mabago ang kalagayan natin sa pamamayan ay nangangailangan tayo ng
paghihimagsik
Pinaglahuan, Kabanata 7
Walang kapoon-poon kundi ang katwiran, sa kaniyang kahulugang talaga, ang katwiran ay
siyang panginoon ng lahat, haring makapangyarihan na di kumikilala ng lahi, kulay at
pagkatao
Pinaglahuan, Kabanata 7

Sitwasyon ng Kababaihan sa Lipunang Pilipino

Sasabihin lamang na napalaki ang isinulong ng sansinukob, gayong ang katotohanay

kasangkapang kung ipalagay ang babae, kasangkapang pamuno ng isang kailangan at alipin
habambuhay
Pinaglahuan, Kabanata 18
Palibhasa ay mayroong pagsasapananaw sa kaunlaran na ayon kay Danding ay sa malinaw na
tubig tumitingin, [at] hindi sa mabahong burak sa kailaliman kung kaya mababaw din ang
pagsasapananaw sa kahulugan ng kaunlaran. Kadalasan pa nga ay sa ngalan ng kaunlaran ay lalo
pang naisantabi ang kalagayan ng mga naghihirap na Pilipino.
Sinabi sa nobela na si Don Nicanor Gutierrez ay may paniniwala na ang anak na babae ay
puhunan. Tila ganito din ang pagsasapananaw sa kalagayan ng Inang Bayan na ang kahalagahan
ay nasusukat hanggat ito ay makukunan ng kapakinabangan.
Bukod sa pagpapakita ng kalagayan ng mamamayan na impluwensyado ng mga institusyon sa
lipunan ipinakita din sa katauhan ni Danding kung paano ang kalagayan ng inang bayan na
siyang kinadenahan ng mga institusyon ng imperyalismo upang masiguro ang kanyang
pagsunod. At ang mga masalaping anak ng bayan ay nakikialyado pa sa imperyalismong interes
dahil sila ay may kapakinabangan din.
Maigting na ipinakita sa nobela ang kalagayan ng mga kababaihan sa lipunang Pilipino na
masasalamin sa mga pahayag ni Danding sa nobela. Ipinahayag niya sa nobela kung paano nga
ba ang sektor ng kababaihan ay itinatakda na ang buhay kahalintulad ng kapalaran ng bayan.
Sa mga pananalita ni Danding na ang puso niya ay di kailanman makukuha ni Rojalde ay naalala
ko ang sinabi ng lider katutubo na si Macli-ing Dulag: Ang katawan ko lang ang mamamatay,
hindi ang diwang ipinaglalaban. Maihahalintulad ko sa porma ng pag-aaklas na ginawa ni
Danding na kahit na ang pisikal na katawan niya ay hindi na niya hawak ay naniniguro naman
siya na ang kanyang diwa ng pag-ibig ay hindi maaagaw mula sa kanya, pag-ibig para sa
kasintahan na siya ring pag-ibig sa diwa ng kalayaan.
At yaong anak na isisilang ni Danding ay siyang rebolusyon na bunga ng panawagan ng mga
dukha na makamtan ang isang tunay na kalayaan ng bayan. Ang pag-ibig ng mamamayan sa
Inang Bayan ang siyang nagluwal sa himagsikan.
..