3/7/2016

KodikteBeratitnUNESCORTK

KODIKTEBERATITNUNESCO
IshkruarvetmnjshekullegjysmpasLaVulgatas,prkthimi
latiniBiblssipasShnJeronimittEusebit,KodikuiPurpurti
Beratitshtnjdorshkrimmerndsihistorikeprfillimete
letrsisbiblike.Sipasdijetarvebibliologdhepaleograf,dukeiu
referuarteknikssshkrimit,shtnjdorshkrimjomivonshm
seshekullii6tpasKrishtit.Aishtnjndrkatrkodiktmt
vjetrngjithbotn.Bashkkohsmedorshkrimettillat
famshmesiPetropolitaus,VindeoboneusiseSinopencis,
KodikuiPurpurtiBeratitrenditetnthemeleteletrsiskishtare
trititlindor.
StudiuesifrancezPjerBatiffoli,gjatvizitsnprkishateBeratit
nvitin1865mbetiimahniturngazbulimiidisaKodikvetvjetr
kishtar.NgaKodiktmtnjohur,prtciltnafletBatiffolisht
CodexpurpurusBeratius,vepreshek.VItsidheCodexaureus
AnthimiqiprketshekullittIXt.Porsiubemundurqky
Kodiktmbrrintederinditttona?
Atdheuyn,Shqipriagjithmonkaqennfokusinepushtimeve
ngaarmiqtendryshm.Luftratepanumrtasillningjithnjme
veteprndjekjeeshkatrrimesiedhegrabitjenevleravekulturore.
Nvitin1356serbtdogjnBeratin,qishtenjngaqendrat
kryesoretzhvillimittarbritdhetKishsOrthodhokse.Pikrisht
nktsituattvshtir,meshtariSkuripeqisbashkume
murgunTheodhulosngarkuann27thasKodikteShenjt
kishtardheifshehn,meqllimqkulturaShqiptaretmos
dmtohejdhegrabitejeqkykombtmosmbetejpatradite
histori.(30)GjatLuftssIrbotroreaustriaktqpushtuan
Beratindherrethinatetijprdorntgjithamjetet,qnga
premtimetjoshsedhederitekkrcnimetkundrepitropvet
kalas,prttreguarvendinefsheht.
Tshtojmedhekt:KodikuiPurpurtiBeratitdheKodikuiArt
iAnthimit(Beratinus2,shekullii9tpasKrishtit)ishindyprej
vepraveqgjendeshinnlistateobjektevetshpallurnkrkim
nperiudhneLuftssDytBotrore.Kleri,kshillikishtar
(sinodi),patriarktdhepopullibesimtariBeratit,tcilveiukrkua
dorzimiimenjhershmidykodikve,vendosntbjndo
sakrificdhetmosetregojnvendndodhjenetyre,nfardo
http://www.rtklive.com/?id=6&r=61667

1/4

3/7/2016

KodikteBeratitnUNESCORTK

rrethane.Atoufshehnngryknenjpusi,nnjarkmetalike.
Prnjkoh,nvitetqpasuan,Beratinus1dheBeratinus2
konsideroheshintzhdukur.Urizbuluannkishnekalass
qytetitnvitin1968,nnjgjendjetejettdmtuar.
Kshtuqktovepratshenjtambijetuannsajtnjerzve
shprestarepatriottKishsson.Kjohistoriethjeshtpor
heroikeshtprsritursaesahernprshekuj,kuthuajt
tjerhernnpetkunemikutehernnkrcniminearmve,u
prpoqntigrabisinktothesaretpopullitton.Entgjitha
ktoraste,shprestariaepopullitorthodhoksikadalprzotduke
iruajtursidritnesyvektalibratshenjt,ashtusikaruajtur
edhethesaretetjeraqprbjnidentitetintonkombtar.
TekstiiCodexPurpureusBeratinusshtshkruarnstilinantik
scriptacontinuae,domethnpandarjetfjalvenganjratjetra,
patheksedheshenjattjeratveimittfjalve.Aisht
vendosurnnjsfondqprmbanzemratstilizuara.Nbrendsi
tzemraveqzbukurojnfletngjendenmotiveflorealetrandafila
tripetalesh(lilan).
(VetmktovitetfunditBeratinuspofitonnjohjenndrkombtare,
dukehyrdhenKujtesneBotssidshmiekrishterimitt
hershmnShqipri,.farmundtrregullontenktkontekst
imazhiiekzistencssnjdorshkrimitrrall?epyetenProf.Dr.
ShabanSinanin
Kadyvshtrimembibesiminenjpopulli.Vertikalishtshqiptart
jannjprejpopujvemtkrishtertbots.Nukbesojtketas
nGreqi,asnItali,nRomnedikurshme,peshkopqnvitin
56.NktvitkeminDurrspeshkopinCaesar.Pothapim
vllimine8tIllyricumSacrum,nDurrskapeshkopqnvitin
56.shtnjprejvendeveqshtungjillizuarnkohne
apostujve.Nukduatbjkrahasime,porshumpopujttjerjan
ungjillizuar78shekujmvon.Ungjillizimnperiudhne
krishterimitthershmkanpasurgrekt,shqiptart,romakt,
latintdhethuhetsekrishtrimthershmkapasurdhenSpanj.
NvendettjeratRajonit,krishterimifillonpasshek.56.Vet
faktiqnprhapsirnshqiptarejanzhvilluaraqeaqkryqzata
tregonsenktvendqishtekrishteruarkaloninpopujtciltpr
tmarr,sitthuash,pagziminsitkrishterudhtoninprej
BritanissishtrastiiRikardZemrluanit,derinJeruzalemq
tbheshintkrishter.
MundtthuhetqIllyricumiishtepr15shekujikrishter,prej
http://www.rtklive.com/?id=6&r=61667

2/4

3/7/2016

KodikteBeratitnUNESCORTK

shek.IXV.Nukkaqennjpopullikrishterprmod,pr
solidaritet.Kaqennjpopullqkakontributetprvemen
krishteriminehershm.NxoriShnJeroniminqidhaPerndimitt
parinprkthimtBiblsnlatinisht,LaVulgata,shtpopulliq
nxoriShnNiketneDardanisqkompozoitparnlutjet
krishterimitTedeumlaudeamusTyZottlavdrojm,qvazhdon
tjetkryelutje,njpopullqdhamartirdheshenjtor,shn
CezaridheshnAshtinDurrs,qeprjetoinmnyraktive
krishteriminehershm,megjithsenktperiudhishtenj
krishterimilegal.NukkishtedalakomaDekretiisdiels,ivitit
321qshpallteditnedielsidittZotitdhekrishteriminsifet
njerzimit.(ShabanSinani))
Rrethanathistorikeshpjegojnislamiziminenjpjesetmadhet
shqiptarvepasshek.XVXVIqnukduhetmarrsinjdukuriq
prfaqsonnjdevijim,sikurkandodhurnjdeformim,sindonj
hatanbotnshqiptare.Pornsedotkrkohetnthellsine
besimittshqiptarve,gjithkunddotdalshtresaekrishter.
MalsorteShqiprissveriutfestojnShnGjergjin,Shn
Mrin,ShnGjonin,ShnMarkun.NfaltoreneShnaNoutn
Milot,kanshkuardheshkojntkrishteremyslimanprt
shprehurlutjendhevullnetinetyre,prtliruarbesimineshrimit
apotejkalimittvshtirsive,prathjeshtprdevocion.
KomitetiNdrkombtarKonsultativiUNESCOsiprbrnga
shumeksperttbotskaregjistruarparadyditshnmbledhjen
etyrenLijiangteKinesDyKodikteBeratitnregjistrine
KujtesssBots(MemoireduMonde)sivleraunikale
tnjerzimitdheqmbrohentashmngaUNESCO.Dukendjekur
shembullineButrintit,tregjistruarnvitin1991nListne
TrashgimisBotrore(prmonumentet)jantashmkodikt
shqiptarqregjistrohensimonumentetkultursbotrore.Dy
kodiketeBeratit,Beratinus1dheBeratinus2janregjistruar
kshtunlistneUNESCOs,krahasdhedokumenteve
ttjertrralldhevleravekulturoretpaperseriteshme
tvendevettjeratbotssiKina,meListneArttDinastis
perandorakeQing,AmerikameKozmografiasipasPtolemeutdhe
AmerigoVespuci,FrancameFilmateLumireve,Greqiame
HimninOlimpik,NorvegjiameDokumenteteEkspeditsse
Amundsenit,LibanimeAlfabetinfenician,BelgjikameBibliotekne
DukevetBurgonjs,etj.RegjistrimiidyKodikevetfamshmte
BeratitshtpadyshimnjnxitjeprtipropozuarUNESCOsvlera
http://www.rtklive.com/?id=6&r=61667

3/4

3/7/2016

KodikteBeratitnUNESCORTK

ttjeraqduhenregjistruarnfondinearttsaj.
ProgramiKujtesaeBotes(MmoireduMonde)dhekrijimii
njregjistriprvleratmtvyeratnjerzimitnfushn
dokumentare,shtngriturngaUNESCO,qnvitin1992.Deri
mesotjanregjistruarmedhjetrakoleksioneefonde
dokumentare.Vetmparapakvjetshishinregjistruar33
koleksionetpropozuarangavendetndryshmetebotes,kubnin
pjesdheBiblaeGutenbergut,Koleksionetsonoretarkivit
tVjens,DitariianijeseksplorueseteJamesCook,Kujtimete
KanalittSuezit,KuraniiOthmanit,neUzbekistan,etj.Nvitin
2003,kynumrarritin91koleksionetregjistruara,nga45vende
antaretUNESCO.NregjistrineUNESCOsshtregjistruar
dhelibrimivjetrishtypurnbot,nKoreneJugut.shtfjala
prnjvllimtdyttlibritttitulluarAntologjiaemsimevezen
tpriftrinjvetshquarbudiste,ishtypurnekorriktevitit1377,
ntempullinCheongju.Deriparapakvitesh,sibotimipari
njerzimitmbahejBiblaeGutenbergut,porkjotashmshte
vrtetvetmnkuadrinevropian./Tema

http://www.rtklive.com/?id=6&r=61667

4/4