GROUP FIVE

BA POLITICAL SCIENCE:

Mae Angelie V. Salvador

Haysheryl Salamanca
Darlene Jeremiah Seguban
Michael Peneyra
BS PSYCHOLOGY
LIJEAN MAE RAGUNJAN
MARLEX
KAYLA
JUSTINE RABANG

KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN

Abril 1898
Nagsimula ang pananakop ng
mga Amerikano nang
magdigmaan ang KastilaAmerikano.

Nagkaroon ng madugong labanan

nang palubugin ni Almirante Dewey
ang plota ng Espanya sa Look ng
Maynila. Sa pagwawaging ito, sinikap
ni Dewey na magkatulungan ang mga
Pilipino at Amerikano.

ALMIRANT
E DEWEY

Nagbalik naman si Heneral Emilio

Aguinaldo mula sa Hong Kong at
kanyang itinatag ang
PAMAHALAANG
REBOLUSYONARYO. Nang mahulog
ang Maynila, hindi pinahintulutang
makapasok ang mga Pilipino.

Hindi rin sila tinutulang mapabilang

sa kasunduang Kastila-Amerikano sa
Paris, na ditoy inilipat ng Espanya
ang Pilipinas sa Estados Unidos.

Ang digmaang Pilipino-Amerikano na

agad sumunod sa mga pangyayaring
nabanggit ay tumagal hanggang
1903. Sa taong ito, lumaganap ang
damdaming Makabayan sa
paghahangad na maisulat ang
matinding pagmamahal sa bayan at
kalayaan.

Bagamat may batas sedisyon, hindi

rin napigil ang paglaganap ng
Nasyonalismong Pilipino sa pulitika,
hanapbuhay, kalakal at panitikan.

ANG DULA

 Nagkaroon ng malaking pagbabago

ang ting dula sa pagdating ng mga
Amerikano.
Ang moro-moro na kinagigiliwan
noong Panahong ng Kastila ay
naigupo ng sarsuwela.

 Sa halip na tagaan at sigawang

dulot ng moro-moro, ang
makabagong aliwan ay mga awit at
tugtuging nakpagbigay-sigla sa
mga manonood.

 Ang ilan sa mga sarsuwelang ito ay

R.I.P na ang nais ipahiwatig
sumalangit nawa ang moromoro at Walang sugat.

Sa unang taong pananakop ng mga Amerikano,

ang mga dula ay mapanuligsa kabilang dito
ang:
1. Dalawang

Pag-ibig ni Patricio

Mariano
Dulang laban sa Kastila na naglalarawan
ng dakilang pagmamahal ng isang
babaeng Pilipina sa kanyang bayan at sa
kanyang kabiyak.

Mga Dulang mapanghimagsik laban sa

mga Amerikano:

1. Tanikalang Ginto ni Juan K.

Abad

2. Kahapon, Ngayon at
Bukas ni Aurelio Tolentino
3. Hindi Ako Patay ni Juan
Matapang Cruz

Dahil sa takot ng mga mandurula na

paghinalaan at tuloy hulihin sa kanilang
mapanghimagsik na akda, sila ay
nagsisulat ng mga dulang may paksang
pang-araw-araw:

1. Minda ni Severino Reyes

2. Huwag lang Lugi sa
Puhunan ni P. Mariano

3. Dalawang Pag-asa ni
Florentino Ballecer

4. Dalagang Bukid ni
5.

Hermogenes Ilagan
Veronida ni Cirio H. Panganiban

Mga tanyag na Mandurula sa Panahong

Amerikano:

1. Severino Reyes
Kinikilalang Ama ng Makabagong
Dulang Tagalog
Ama ng Sarsuwelang Tagalog
Tanyag siya sa taguring Lola
Basyang

2. Hermogenes Ilagan
Ka Mohing ang karaniwang tawag
sa kanya
may-ari siya ng Campaa Ilagan na
nagtanghal ng maraming dula sa
buong Luzon

3. Patricio Mariano
Mandurula, kuwentista, makata,
mamamahayag, pintor at biyonilista

 Tinawag na anak ng Pahayagang

Tagalog ni G. Artigos Y. Cueva
Tianawag din na Puno ngf
Mandurulang Tagalog

4. Julian Cruz Balmaceda

Isang mahusay na makata at
dalubwika

 Gumamit ng sagisag na Itang

Badbarin sa kanyang panitik
Naging patnugot siya ng Surian
ng Wikang Pambansa

5. Aurelio Tolentino
Unang gumamit ng salitang dula
upang itumbas sa drama. Ang
dula ay isang salitang Bisaya.

ANG PANULAAN

Sa larangan ng panitikan,
isa
ang
tula
na
pinagtutuunan ng pansin ng
ng mga manunulat

Mga makata na may malaking

naitulong sa pagsulong ng panulaang
Tagalog:
1.

LOPE K. SANTOS - Ama ng Balarila ng Wikang

Pambansa si Lope K. Santos.

- makata, nobelista, kuwentista, guro, pulitiko at lider

manggawa
2.

JOSE CORAZON DE JESUS- Unang Hari ng Balagtasan.

Kinilala rin siyang makata ng puso at tanyag din sa
sagisag ng Huseng Batute

3. FLORENTINO COLLANTES- Ikalawang Hari ng

Balagtasan

4. AMADO V. HERNANDEZ- Makata ng mga

Manggawa dahil sa pagmamalasakit niya sa mga
dukhang manggawa.
5. TEODORO GENER- napapabilang sa mga tanyag na
makatang lirio

Ang pinakaobra maestra niya ang pagkakasalin sa

Tagalog ng nobelang Kastilang Don Quixote dela
Mancha ni Cervantes

6. ILDEFONSO SANTOS- natatangi sa kanyang

pagkamaingat at pagkapihikan sa paggamit ng
mga salita sa kanyang mga tula.

Kauna unahang superbisor ng Pilipino sa

kawanihan ng mga Paaralang Bayan

7. CIRIO H. PANGANIBAN- nakilala sa kanyang

pagkaaramdamin at pagkamaindayog sa
kanyang mga tula
- Kabilang sa kilalangkuwarteto ng panulaang
Tagalog.

ANG NOBELANG TAGALOG

Nobelang
PilipinooNobela
sa
Pilipinasay ang mganobelangnalimbag sa
Pilipinasna inakdaan ng mga may-akdang
Pilipinotungkol sa mga Pilipino at sa
Pilipinas. Maaari itong nasusulat sawikang
Tagalog,wikang Pilipino,
owikang Filipino,
iba pangmga wika sa Pilipinas, at mga
wikang dayuhan na katulad ngInglesat
Kastila.

Nahahati sa tatlong panahon ang

kasaysayan ng nobela noong panahon
ngAmerikano:
1.

Panahon ngAklatanBayan (19001921)

naging maunlad ang nobela na tumatalakay sa mga

paksain tungkol sapag-ibig, paghihimagsik, buhay
lalawiganat
karanasan.
Inilalathala
sa
mga
pahayaganang mga nobela na payugtu-yugto o
hinahati sa parte ang nobela sa mga kabanata. Si
Lope K. Santos,
ama
ngBalarilang Tagalogang
nagsimula ng ganitong paglalathala.

2. Noong Panahon ng Ilaw at Panitik, (1922

1934)

hindi naging maunlad ang nobela at

nahalina ang mga nobelista na sumulat
tulaatmaikling kuwento.

Halimbawa ng nobela sa pahanon na ito:

Mutyang

Itinaponni Rosalia Aguinaldo

Magmamanini

Teofilo Sanco

3. Panahon ng MalasarilingPamahalaan(1934
1942)
bumaba ang urin ng nobela dahil sa
pagkakahilig ng mga tao sa mga tula at maikling
kuwento at pagbabago ng panahon.

1900
nang magsimulang mabasa ang
nobela
Lumabas sa Ang Kaliwanagan ang
nobelang:

1. Salawahang Pag-ibig ni Lope K.

Santos

Lumabas sa Ang Kapatid ng Bayan

ang mga nobelang:

1. Pagsintang Naluoy ni Modesto

Santiago

2. Unang Bulaklak ni Valeriano H.

Pea

Nasaksihan ang sigla ng nobela nang

nailathala ang mga sikat na nobelang gaya
ng:

1. Nena at Neneng noong 1903

Kauna-unahang nobelang nailimbag
2. Mag-inang Mahirap noog 1904

3. Banaag at Sikat ni Lope K. Santos

noong 1905

4. Anino ng Kahapon ni Francisco

Lacsamana noong 1906

1905-1921
Gintong panahon ng Nobelang
Tagalog
Nagkaroon ng tatak ang
pagkaunlad ng Nobelang Tagalog
at sa panahong ding iyan
nailimbag ang mga pangunahing
nobela

MAIKLING KWENTO

 Ang

mga Kapisanang tlad ng Aklatang Bayan,

Ilaw at Panitik at Panitikan ay may kaugnayan
sa pag-unlad ng maikling kuwento sa
panahong Amerikano

Ang

mga taong 1900 hanggang 1921 ay

panahon ng Aklatang Bayan. Tinawag na
panahon ng dagli ang panahong ito.

DAGLI-

isang salaysay na nangangaral,

nagpapasaring, nanunuligsa at namumunq

 Noong

1910, pinili ang Elias ni Rosauro

Almario bilang pinakamahusay na katha.
Noong 1920, ang Bunga ng Kasalanan
ni Cirio H. Panganiban ay siyang
nagwagi sa Timpalak-panitik ng Taliba