IKASTETXEEN EGITURAK

1. Erakundeen ulerpenerutz: egiturak, pertsonak eta baliabideak.

Hoylek (1986) esaten du eskola erakunde bat dela:

Eskolak erakundeak ditugu eta taldeekin, familiekin, komunekin tribuekin eta klaseekin alderatuz gero, honako
desberdintasunak hauteman ditzakegu: helburu espezifikoak dituzte, zeregin berezituak, lanaren banaketa,
zeregin desberdinak koordinatzen dituen egitura, kide batzuek bereganatutako zilegizko agintea edo
administrazio-prozedura multzo bat. (Santos Guerraren aipua, 1997, 94 orr.).

Hoyleren ustez erakunde guztiek badituzte 3 funtsezko elementu, elkarloturik daudenak:

PERTSONAK

EGITURAK BALIABIDEAK

Era berean erakunde guztiak sistema sozialak dira, bi oinarrizko osagai dituztenak:

OSAGAI NOMOTETIKOA OSAGAI IDEOGRAFIKOA

(ARAUAK) (SUBJEKTIBOA)

EGITURA EGITURA
FORMALA INFORMALA

Aurrekoak nolabaiteko anbibalentzia dakar erakundearen eskakizun formalen eta pertsonen (gizabanakoen)
artean.

EGITURA GIZABANAKOA
(FORMALA)

2. Erakundeak sistema sozial bezala

Aurretik esandakoa beste modu batean irudika daiteke, Getzel-ek eta Guba-k (1957) egin zuten bezala,
sistema sozialen funtzionamendua azaltzen zutenean:
IKASTETXEEN EGITURAK

OSAGAI NOMOTETIKOA

INSTITUZIOA ROLA ESPEKTATIBAK

SISTEMA EKINTZA
SOZIALA
GIZABANAKOA NORTASUNA BEHARRAK

OSAGAI IDEOGRAFIKOA

SISTEMA SOZIALA

OSAGAI NOMOTETIKOA OSAGAI IDEOGRAFIKOA

EGITURAZ ari da (formala). Nomos = Legea PERTSONEZ ari da. Aurretik ezin ikus
Erraz aurreikusten da. daitekeena, alderdi pertsonal eta partikularra
Arauek konformatzen dute. errepresentatzen duena.

d) INSTITUZIOA: erakundeari berez a) GIZABANAKOAK: hauek eragin egin

dagozkion zereginen arabera definitua dezakete kanpoko faktoreek
(irakaskuntza, ikaskuntza, orientazioa, determinatutako egituretan
promozioa…).
b) NORTASUNA: gizabanakoen izaera dugu eta
e) ROLAK: pertsonek burutu beharreko askotan erakundean bete behar duten
eginkizunak, postu bakoitzari edo rolaren gainetik azaleratzen da.
antolakuntza-unitate bakoitzari
gomendatutako funtzioen araberakoak (adib. c) BEHARRAK gizabanakoenak. Hauek
Ikasketa-Arduraduna, Zikloko Ekipoak…). besteekin erlazionatzeko moduetan eta
erakundean jarduteko eratan islatzen dira.
f) ESPEKTATIBAK (antolakuntzari buruzkoak
edo norberaren rolari buruzkoak). Adibidez,
zuzendariak ez ditu irakasle batek edo ikasle
batek dituen igurikimen berberak.

Dimentsio Nomotetikoa NORMALA da, Dimentsio Ideografikoa INFORMALA da, EZIN

EREDUARI EGOKITUA eta IRAUNKORRA. AURREIKUS DAITEKEENA.
Indibiduoetatik at “pentsatua” izan daiteke. Ezin daiteke “pentsatua” izan indibiduoetatik at.
Egiturak iraun egiten du pertsonen joan-etorrien Ez die era zurrun batez segitzen markatutako
gainetik. patroiei.
IKASTETXEEN EGITURAK

3. Bi ikuspegi desberdinak erakundeen ulerpenean

Bi perspektiba nagusi aurkezten dira aurreko aspektuei dagokienean

IKUSPEGI SISTEMIKOA IKUSPEGI FENOMENOLOGIKOA

(POSITIBISTA) (Fokatze INTERPRETATIBOA)
Hoyle, 1986

EGITURAK badira benetan EGITURAK ez dira existitzen

INDEPENDENTEAK PERTSONENGADIK PERTSONEN KONTZIENTZIATIK
kanpo.

Osagai NOMOTETIKOA eta osagai

IKUSPEGI NOMOTETIKOA bakarrik IDEOGRAFIKOA ELKARRERAGINEAN
hartzen da kontuan
Egitura Formala Egitura Informala

SUPOSAMENDUA: egiturak eta SUPOSAMENDUA: Erakundeak bertan

erabakien hartzeak aztertu eta konpara parte hartzen duten pertsonengandik
daitezke, pertsonak aparte utzita. “eraikitzen” dira.

4. Egituraren osagaiak: Mintzberg-en eredua

GAILUR
ESTRATEGIKOA

TEKNOESTRUKTURA BITARTEKO LAGUNTZA

LERROA UNITATEAK

ERAGIKETEN NUKLEOA

Eskolak, beste erakunde konplexuen moduan badu 5 elementuren bidez defini dezakeen egitura
IKASTETXEEN EGITURAK
a) GAILUR ESTRATEGIKOA
Organoak
(taldekoak edo lagun bakarrekoak)
Eskolan errespontsabilitatea duten
pertsona eta organo guztiak batzen
ditu:
- ZUZENDARIA
- ZUZENDARITZA-TALDEA
- IRAKASLEEN KLAUSTROA
- ESKOLA-KONTSEILUA (OOG)…
Hitz batez, eskolaren gainean boterea
dutenak.
Hemen daudenek erakundeari buruzko
ikuspegi zabala izan ohi dute.
Lana ez da beste mailetan bezain
errepikakorra, funtsean antzekoa izan
arren.
b) BITARTEKO LERROA
Organoak
(taldekoak edo lagun bakarrekoak)
Hemen errespontsabilitate ertaineko
postuak topatzen ditugu:
- MINTEGIETAKO ZUZENDARIAK
- ZIKLOKO KOORDINATZAILEAK
- TUTOREAK
- IRAKAS EKIPOEN ARDURADUNAK
- MODULUEN BURUAK…
Zuzendaritza-lanpostuetako
zereginekin konparatuta postu
hauetan eginkizun zehatzagoak,
konkretuagoak eta ez hain generikoak
burutzen dira.
Oinarrizko funtzioen deskribapena
1. NORMALIZAZIOA.
a. LAN-PROZESUETAN. Normalizazio mota hau plangintza zein
exekuziorako preskripzioen bidez lortzen da. Normalizazio
honek gutxitu egiten du koordinazio-prozesuen beharra eta
pobretu egiten du horien kalitatea.
b. EMAITZETAN. Normalizazio mota hau helburuak xedatzean
eta beraiek bete diren ala ez egiaztatzean gauzatzen da.
Arriskua: zurruntasuna.
c. IHARDUNETAN. Kasu honetan irakasleen prestakuntzaren
bidez gauzatzen da. Zereginak burutzeko abileziak
menperatzen badira, eskuhartze prozesuen koordinazioa
ematen da.
2. ERAKUNDEAREN FUNTZIONAMENDU INTEGRATUA
a. Kideak integratzeko ahaleginak.
b. Gainbegiratze (superbisio) zuzena.
c. Pertsonen eta baliabideen asignazioa zeregin zehatzei.
d. Lanerako aginduak.
e. Informazioa zabaltzea…
3. INGURUNEAREKIKO HARREMANEN ARDURA
Ordezkapen funtzioak (hierarkian eta ingurune hurbilarekin)
Oinarrizko funtzioen deskribapena
Aginte maila ez dago oso definituta. Bere funtzio nagusia
KOORDINAZIOA da bere gainean zein bere azpian daudenunitateei
begira.
INFORMAZIOA jaso eta eman egiten du (gorantz eta beherantz).
Beheranzko norabidean GAINBEGIRATZE-, ORIENTAZIO- zein
KONTROL- zereginak burutu ditzake.
Zenbaitetan FUNTZIO HORIZONTALAK ere garatzen ditu, maila
bereko unitateen arduradunekin.
Erakundearen TAMAINAren arabera izan daiteke komenigarria
bitarteko koordinazio hau.
IKASTETXEEN EGITURAK
IKASTETXEEN EGITURAK

c) ERAGIKETEN NUKLEOA

Organoak Oinarrizko funtzioen deskribapena

(taldekoak edo lagun bakarrekoak)

Ekintza hezitzailean zuzenki parte EKINTZA HEZITZAILE OINARRIZKOENAK: klase-orduak,

hartzen dutenak: IRAKASLEAK.
Hemen egiten da erakundearen
FUNTSEZKO LANA. Beraz, EKIN-
TZAREN eremuan aurkitzen gara.
laborategiko praktikak, jolas garaiko jolasak, ekimen bateragarriak…
Araututako curriculuma hementxe garatzen da.
EKINTZA HEZITZAILEA PLANIFIKATU, PRAKTIKARA ERAMAN
eta baita EBALUATU ere egiten da hemen.

Beraz, hemen kokatzen da Hemen topatzen ditugu HARREMAN HORIZONTAL nahiz

ERAKUNDEAREN BIZIRAUPENA. BERTIKAL GEHIENAK eta baita GATAZKAK.
• HORIZONTALAK: ikasleen artekoak, irakasleen artekoak…
• BERTIKALak: irakasleen eta ikasleen artekoak
• GATAZKAK:komunikazioaren zein ekintzaren ondorio bezala.

INGURUNEAREKIKO KOMUNIKAZIOA (gurasoak, ingurunea

orokorrean) bai kanpokoen ekimenez bai barrukoen ekinbideez.

GAINONTZEKO OSAGILEAK SAIATU egiten dira ERAGIKETEN

NUKLEOAN INTZIDITZEN, preskripzioen, ekimenen, iradokizunen,
bitartekoen eta abarren bidez.

d) LAGUNTZA-UNITATEAK

Organoak Oinarrizko funtzioen deskribapena

(taldekoak edo lagun bakarrekoak)

1. Mota desberdineko espezialistak: Unitate hauek ez dute zuzeneko intzidentzia

LOGOPEDAK, PEDAGOGOAK,
ORIENTATZAILEAK... Hauek ez dute
Eragiketen Nukleoan zuzenki intziditzen (edo
ez hain zuzenki behintzat).
Zereginak: LAGUNTZA EMATEA.
Lan-estiloa: kolegiatua.
Eragiketen Nukleoan. Haietariko bakoitza erlazionatuta
dago EKINTZAREN APOIOAREKIN.
Ez da TEKNOESTRUKTURAREKIN nahastu behar, ez
baitira saiatzen erakundearen funtzionamendua
normalizatzen.

2. Beste laguntza-unitateak: GURAOEN Haietariko batzuk badira berez ERAKUNDE TXIKIAK,

ELKARTEAK, IKASLE OHIEN ELKARTEAK, ERAGIKETEN NUKLEO propioa dutenak.
KOMUNITATEAREN ORDEZKARIAK,
ESKOLAKO BIBLIOTEKA, Haietariko hainbatek beren kabuz funtzionatzen dute
ADMINISTRAZIO-ZERBITZUAK, eta harreman mankomunatua dute eskolarekin.
GARBIKETA-ZERBITZUAK, KAFETEGIA…
Haien artean batzuek zuzenago eragiten dute Gailur
3. KANPOKO AHOLKULARITZA ZERBITZUAK Estrategikoan, beste batzuek, ordea, Bitarteko Lerroan
(arlo desberdinetako aholkulariak, programen intziditzen dute edo Eragiketen Nukleoan.
koordinatzaileak, argitaletxeak, e.a.). Hauek
azken urteotan garatu dira eta une honetan
lagun gehiago egon daitezke eskolatik kanpo
Eragiketen Nukleoan baino.
IKASTETXEEN EGITURAK
e) TEKNOESTRUKTURA
Organoak
(taldekoak edo lagun bakarrekoak)
Hemen HEZKUNTZA-
ADMINISTRAZIOA aurkitzen dugu:
Diseinu, plangintza, gainbegiratze zein
kontrolaren bidez ekintza hezitzailea
preskribitzen duten ESPEZIALISTAK
hain zuzen..
Oinarrizko funtzioen deskribapena
Teknoestrukturaren oinarrizko funtzioaak:
• PRESKRIPZIOA
• GAINBEGIRATZEA da.
Horrela lortzen da NORMALIZAZIOA (intra) eta
HOMOGENEIZAZIOA (inter).
Funtzio horiek irakasleek egin lezakete baina teknoestrukturak
arindu egiten dizkie funtziook gailur estrategikoari zein eragiketen
nukleoari..
Ikastetxeen HETERONOMIA maila, handia da gurean eta
preskripzioak ugariak izaten dira
• Ekintza kontrolatu egiten da bera gauzatzen den bitartean
(Hezkuntzaren Ikuskaritza)
• Ekintza bukatutakoan ematen den kontrola (emaitzen
normalizazioa)
Aspektu horiek askotan TRABATU EGITEN DITUZTE IKASTE-
TXEEN EKIMENA ETA AUTONOMIA FUNTZIONAMENDUAN.
Teknoestrukturaren ERAGINA ERAKUNDEAREN MAILA
GUZTIETAN nabarmentzen da:
• Gailur Estrategikoan, adibidez, kontrol zein arauen bidez
(zenbaitetan hierarkia kanpoko exijentzien luzapena
bilakatuz).
• Bitarteko Lerroan ere, zein preskripzio askok koordinatzaile
zein arduradun teknikoen ekintza baldintzatzen baitutte.
• Eragiketen Nukleoan, irakasleek bete egin behar baitituzte
esparru desberdinetatik datozkien preskripzioak.
Preskripzioetan bi osagai-mota nabarmentzen dira: OSAGAI
HIERARKIKOA zenbaitetan eta OSAGAI TEKNIKOA, berriz beste
zenbaitetan (edo biak batera).
Hau da, ADMINISTRAZIOAREN ARDURADUNAK ANALISTETAN
ZEIN TEORIKOETAN OINARRITZEN DIRA ERAGIKETEN
NUKLEOAN GARATZEN DEN EKINTZA BIDERATZEKO.