Samyakgyan 2009-02

Debke-8
mecei%eeve (hejJejer-2009)
(1)
(2)
Debke-8
mebmLeeefhekee SJeb MegYeeMeerJee&o :
ISSN 0973-9459
hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe
eer %eeveceleer ceeleepeer
Founder & Auspicious Blessings :

Pujya Ganini Pramukh Aryika
mecei%eeve
efnvoer ceeefmeke
SHRI GYANMATI MATAJI
SAMYAKGYAN
meceeeespeve :
MONTHLY MAGAZINE
e%eeeceCeer Deeefe&kee
eer ebo veeceleer ceeleepeer

Co-Ordination :
Pragya Shramni Aryika
SHRI CHANDNAMATI MATAJI
MeebefleveeLe Yepeve
-e%eeeceCeer Deeefe&kee eboveeceleer
ns efJeeMeebefl e kes Gheose, eer Meebefl eveeLe eYeg legcnW veceve~
ns Oece& Deefnbmee kes vesl ee,
eer MeebefleveeLe eYeg legcnW veceve~~ske.~~
efveoxMeve :
mJeefmle eer heer"eOeerMe #eguuekejlve
ceesleerm eeiej peer cenejepe
Direction :
Swasti Shri PeethadhishKshullakratna
MOTI SAGAR JI MAHARAJ
mecheeoke :
kece& eesi eer ye. jJeerv kegceej pewv e

Editor :
Ghekeej keB meejs peie kee, en YeeJe oe ceW Deelee nw~

og:efKeeeW kees osKe oe jesl ee, ceve keCee mes Yej peelee nw~~
oes Meefe cegPes ceQ meye peie kee, ogKe otj kej meketB keYeer mJeeb~
ns efJeeMeebelf e kes Gheose,
eer Meebefl eveeLe eYeg legcnW veceve~~1~~
Karmayogi Br. Ravindra Kumar Jain Yeejle Fke Lee ieguepeej eceve, efnbmee ves Gmekees ve efkeee~
eyebOe mecheeoke :
peerJ eve ekeeMe pewv e

Managing Editor :
Jeevan Prakash Jain
Je<e&
hejJejer
Debk e
- 35
-2009
-8
YEAR
FEBRUARY
ISSUE
- 35
- 2009
-8
mecei%eeve efn voer ceeefmeke kee meomelee Meguke

Jeeef<e&k e meomelee Meguke
100/-.
hebeJe<eeae meomelee Meguke
500/-.
mebj#eke Meguke-12 Je<e& kes efueS
1100/-.
hejce mebj#eke Meguke-25 Je<e& kes efueS
5100/-.
efMejesceefCe mebj#eke DeepeerJeve
11000/-.
Debke-8
meeeF& kes Fme GheJeve kees, mJeeLeea lelJeeW ves Ye efkeee~~

Ssmeer Meefe nes eie meYeer ceW, efJeeMeebefl e mes keB eceve~
YeieJeeve ve eefo yeve meketB lees ceQ, Fbmeeve keer esCeer hee peeTB~
eefo meeOeg veneR yeve meketB lees ceQ, meppeve keer esCeer hee peeTB~~
nw YeeJe ener ebo veeceleer , efKeue peeJes Yeejle kee GheJeve~
(3)
..
e re .
e
k
o
e
mec he
Yeejle osMe ieewjJeeefvJele nw

Deeefe&kee jlveceleer pewmeer efveefOe heekej
(hejcehetp e Deeefe&kee eer jlveceleer ceeleepeer keer 24JeeR hegCeefleefLe hej emlegle mebef#ehle-heefj ee)
-kece&eesieer ye. jJeerv kegceej pewve

mebmeej ceW Ssmeer DeelceeSB efJejueer
ner nesleer nQ pees mebmeej kes mechetCe& megKemegefJeOeeDeesW kes nesles ngS Yeer Jewjeie kees
OeejCe kejkes Deheves peerJeve kes JeemleefJeke
ue#e hej keoce ye{eleer nQ~ eeJeleea, leerLek ej Deewj cenecegefveieCe
lees DemeeOeejCe JeefelJe kes Oeejer nesles nQ, efpevekes Jewjeie kee
efe$eCe hegjeCeeW ceW Je Devesk e Yeefe mlegefleeeW Deeefo ceW efveefnle jnlee
nw~ uesefk eve nceejs yeere Yeer keg meeceeve JeefelJe keYeer- keYeer
Ssmes keee& kej peeles nQ, efpevekee GoenjCe meowJe meceepe kes efueS
DeeoMe&he yeve peelee nw Deewj Ssmes DeeoMe&Jeeved JeefelJeeW keer
esjCee mes mewk e[eW peve mJeeb eYeeefJele nesk ej Deheves peerJeve keer
oMee Deewj efoMee kees mees ceeie& keer Deesj heefjCele kejves kee
meleeeme kejves ueieles nQ~
Ssmee ner Ske GoenjCe nw- ceeB ceesefnveer osJeer kee, efpevneWves
pewve meeOJeer kes he ceW Deeefe&k ee jlveceleer veece eehle kej Deheves
veejer peerJeve kees meheue efk eee~
yeermeJeeR meoer ceW eLece yeeue yeeeeefjCeer yevekej oeref# ele
nesves Jeeueer hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer kes eYeeJeer
JeefelJe kees osKekej menpe ner Gme ceeB keer Deesj ef peeleer
nw, efpevekeer heeJeve keesKe ves Ssmee jlve mebmeej kees eoeve efk eee~
meved 1914 ceW GejeosMe kes meerleehegj efpeues ceW cencetoeyeeo
veeceke veiej ceW eser eer megKeheeueoeme SJeb Gvekeer Oece&h elveer
ceeesosJeer kes Iej Ske keveejlve kee pevce ngD ee, efpemekee veece
ceelee-efh elee ves ye[s n<e& mes ceesefnveer jKee~ ceesefnveer yeeheve mes ner
pewveOece& kes mebmkeejeW mes mebmkeeefjle jner~ egJeeJemLee eehle nesves
hej meved 1932 ceW Fme kevee kee efJeJeen eece-efkewleveiej (efpe.yeejeyebk eer, G.e.) kes eser Oevekegceej pewve kes heg$e eer essueeue
pewve kes meeLe mecheVe ngD ee~ efJeJeen ceW ceelee-efh elee eje ceesefnveer
kees DeodYegle onspe kes he ceW heevebefohebeeEJeMeeflekee ebLe YeW
efk eee ieee~ onspe ceW eehle en Decetue ebLe ceesefnveer kes Deeieeceer
mJeefCe&ce Fefleneme keer veeRJe yeve ieee keeeWefk e meved 1934 ceW
ceelee ceesefnveer keer eLece mebleeve kes he ceW pevceer keveejlve
cewvee ves yeeheve mes ner Fmeer ebLe kees he{kej eehle ngS Jewjeie kes
(4)
eje Deeies euekej ieefCeveer %eeveceleer ceeleepeer kes he ceW peielhetpe

heo kees eehle efk eee~
meved 1932 mes meved 1970 leke DeeoMe& ie=nmLeOece& kee
heeueve kejles ngS ceelee ceesefnveer ves ece mes 13 mebleeveeW kees pevce
efoee, efpeveceWs 9 hegef$eeeB SJeb 4 heg$e ngS~ meYeer mebleeveeW kees ieYe& ceW
ner Ge SJeb Oeeefce&k e mebmkeej eehle nes iees~ keeeWefk e ceeB ceesefnveer
ves meowJe YeieJeeve keer Yeefe, mJeeOeee Deeefo ceW Dehevee ceveveefebleve ueieekej Deeves Jeeueer meYeer mebleeveeW hej Jener mebmkeej
yeerpeejesefh ele kej efoes~ eejbYe mes ner efpeme ceeB kes ceve ceW pewveOece&
SJeb efmeevleeW kes eefle Dekeee meceked eeve Lee en Gmeer kee
eefleheue nw efk e eer %eeveceleer ceeleepeer kes Deefleefje Deeefe&k eejlve
eer DeYeeceleer ceeleepeer, e%eeeceCeer Deeefe&k ee eer eboveeceleer
ceeleepeer SJeb ceQ mJeeb (kece&eesieer ye. jJeerv kegceej pewve) eje
leeie ceeie& kees Debieerk eej kejves kes meeLe-meeLe Gvekeer Deve meYeer
mebleeveW ie=nmLe Oece& kee heeueve kej les ngS Oece&YeeJeveeDeeW mes
Deesleeesle nQ~ eejbYe mes ner Jewjeieceeer heefjCeeceeW ceW jeer- heeer ceeB
ceesefnveer ves 57 Je<e& keer Deeeg ceW Deeeee& eer Oece&meeiej peer
cenejepe mes Depecesj ceW 5 veJecyej meved 1971 ceW ceieefMej ke=. 3
kees Deeefe&k ee oer# ee OeejCe kejkes jlveceleer veece eehle efk eee~
efpeveMeemeve keer eYeeJevee nsleg meceepe kees eehle ieefCeveer %eeveceleer
ceeleepeer pewmes jlveeW kees emetle kejves Jeeueer ceeB kee veece meeLe&k e
ner jKee ieee~ oer# ee uesves kes heeeled iegDee%ee mes ie=nmLeeJemLee
keer Deheveer heg$eer Deeefe&k eejlve eer %eeveceleer ceeleepeer kes eefle mJeeb
kees meceefh e&le kej osves Jeeueer Ssmeer ceeB kee GoenjCe keef"veeF& mes
ner GheueyOe nes heeS iee~ efveleeefle Deheveer eee& ceW mebueive,
ie=nmLeer SJeb mebmeej keer efJe<ee-JemlegD eeW mes Delevle efve:mhe=n jnves
Jeeueer, Delevle Jeelmeueceeer, mejue mJeYeeJeer Deeefe&k ee eer
jlveceleer ceeleepeer ves 13 Je<eeX leke Deeefe&k ee oer# ee kes ke"esj
eeefj$e kees meekeej kejkes Deheveer Deelcee kee DeefOekelece keueeCe
efk eee~ heg ve: hetpe ieefCeveer eer %eeveceleer ceeleepeer kes ejCe
meeefveOe ceW meuuesKevee OeejCe kejkes Deeheves 15 peveJejer 1985
(ceeIe ke=. veJeceer) kees Glke= meceeefOecejCe eehle efk eee~ efveef ele
ner mJeie& ceW osJeheee&e kees eehle kej Jen heeJeve Deelcee Deheves
Debke-8
DeelcekeueeCe kes ceeie& kees Deewj Yeer DeefOeke eMemle kej jner
nesieer, Ssmee efJeeeme nw~ efk emeer heeJeve leerLe& #es$e hej meceeefOe
OeejCe kejves keer Gvekeer Fe YeueerYeebefle heefjhetCe& ngF& keeeWefk e
leerve leerLek ej YeieJevleeW kes 4-4 keueeCekeeW mes heeJeve Yetefce
nefmleveehegj ceW efmLele efJeeeefme pecyeterh e j evee ceW GvneWves
JeerjleehetJe&k e ce=leg kee JejCe efk eee SJeb veejer heee&e kes meJeexlke=
ue#e kees eehle efk eee~
Ssmeer Deeefe&k ee eer jlveceleer ceeleepeer keer mce=efle ceW keerefle&mlebYe
pecyeterh e-nefmleveehegj ceW meheso mebiecejcej mes efveefce&le efk eee ieee
nw~ eneB hej Deeefe&k ee eer jlveceleer ceeleepeer kes ejCe mLeeefh ele
nQ, pees Gvekes DeeoMeeX kees meowJe mcejCe kejeles nQ~ Gvekeer 24JeeR
hegCeefleefLe, ceeIe ke=. veJeceer- 19 peveJejer 2009 kes DeJemej hej
pecyeterh e-nefmleveehegj ceW Gvekes ejCe efevneW kee DeefYe<esk e SJeb
hetpeve kee keee&ece Deeeesefpele efk eee ieee~ Fme DeJemej hej
eebpeefue meYee Yeer Deeeesefpele keer ieF&~ ceQ Gvekes eerejCeeW ceW
Jebove kejles ngS efpevesv eYeg mes ener eeLe&vee kejlee nBt efk e
Deeefe&k ee jlveceleer ceeleepeer peneB Yeer neW, meowJe Gvekeer Deelcee
Oece&Oeeve ceW efveceive jnles ngS Ske efove efme DeJemLee kees eehle
kejs leLee Gvekes DeeMeerJee&o mes nce Yeer Ssmes ner DeefJeveeMeer heo keer
eeefh le kejkes ceveg<e pevce kees meeLe&k e kejW~
25 peveJejer 2009 kees pecyeterhe-nefmleveehegj ceW

leerLekej ceneJeerj efJeeefJeeeuee SJeb mebmLeeve kes mebege lelJeeJeOeeve ceW
Deeeesefpele efJeeMeebefle Deefnbmee mebieeser kes DeJemej hej emlegle oemheMeea keefJelee
YeCt e nlee
k eevet ve meyek es ef ueS meer Oee meeh e eeef nS ~
ceeruee@[& cegPes Deehemes Fbmeehe eeefnS~~
cesje kelue nw keuebk e Deehekes Deoue hej~
yeleeDees keew ve meer Oeeje nw ces js kelue hej ~~
cesjer ceeB Yeer k eeefleue nw, k eeefleue yeehe Yeer~
[eke j Jekeeru e keeefleue, keeefl eue Deehe Yeer ~~
cegPes ceejves k eer meeefp eMe nw meej s meceepe keer~
nj metjle cesjs efueS , metj le nw peuueeo keer~~
veneR Fpeep ele cegP es k eneR Yeer heefj eeo keer~
cesjs neue hej efueKeleer veneR keuece Deepeeo keer~~
Deehek ee keevetve ceg Pemes Fbmeehe veneR kejlee~
keesF& Jekeerue cegPe yesyeme kee kesme veneR ue[lee~~
ceiej Dehevee en kesme ceQ Deheves Deehe ue[bieer~
Fme p eg uce kes efK eueehe yeieeJele keBi eer~ ~
meYeer kelue hej efeuueeles nQ, ceQ Yeer efeuueeTBieer~
DeeneW mes Deheveer ceQ, helLej efoue hes efleueefceueeTBieer~~
ewve mes meesves ve otBieer, keeefleueeW kees ueeTBieer~
cej kej ceQ efk emeer keefJe keer keuhevee ceW DeeTBieer~~
Debke-8
ieerlekeej kee ieerle yeve, meesee peceerj peieeTBieer~

oeevebo Je ieebOeer pewmee keesF& jnJej yeveeTBi eer~~
cegP es ceej ves Jeeues legcnW ef nmeeye os vee nes iee~
cesjs Ske-Ske meJeeue kee peJeeye osvee nesiee~~
Ske lejhe ceQ Dekesues, Ske lejh e efJe%eeve nw~
cegPe vevneR- meer peeve kee ogMceve meeje peneve nw~~
henues Ietceleer Leer ieueer ketBes heeke& eeGC[ ceW~
Deepekeue ke jner ntB DeuêmeeGC[ ceW~~
Deuê meeG C[ hej ueeK eeW k eg yee&v e nes leer nQ~
mebmeej ceW Deeves mes henues Deheveer peeve Keesleer nQ~~
cesje kemetj keee nw, efkeme peguce keer cegPes mepee osles nes~
ogefveee ceW Deeves mes henues cesjer ogefveee efcee osles nes~~
yess kes efueS ceejles nes, Jees cej ieee lees keee kejesies~
yes s k eer ceewle kes yeeo keee leg ce Yeer cejesies ~~
Gme yeeer kee cegk eocee nw efpemes Deeves mes jesk ee ieee nw~
Deoeuele kees Fme kesme kee hewmeuee megveeves kees jeskee iee nw~~
-DeefYe<eske ieghlee, Sce.yeer.yeer.Sme. (hem& F&ej)

leerLekej ceneJeerj efJeeefJeeeuee, cegjeoeyeeo
(5)
c
e Le
esie
e
g
e
ee v
pewve ceneYeejle
(hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer kes eJeeveebMe)
emlegefle-e%eeeceCeer Deeefe&kee evoveeceleer
ieleebke mes Deeies. ...........

nefjJebMe keer hejcheje ceW Meewjerh egj kes jepee Metj keer helveer
megjmegbojer mes DebOekeJe=ef veece kee heg$e ngD ee hegve: DebOekeJe=ef keer
helveer Yee mes oMe heg$e ngS1. mecegefJ epee (YeieJeeve vesef ceveeLe Fvekes heg$e ngS)
2. mleefcelemeeiej 3. efnceJeeve 4. efJepee 5. Deeue 6. OeejCe
7. hetjCe 8. megcegKe 9. DeefYevebove 10. JemegosJe (yeueYe SJeb
eerk e=<Ce Fvekes heg$e Les) SJeb kegvleer- ceeer veece keer oes heg$eer ngF~
ceLegje kes jepee YeespekeJe=ef kes 3 heg$e ngS-osJemesve,
Gemesve, cenemesve leLee ieebOeejer veece keer Ske kevee ngF&~ jepee
Jeeme >es Deheves heg$e heeC[g kes efueS Meewjerh egj kes jepee Metj mes kegbleer
kevee kees ceebiee, efk evleg GvneWves heeC[g kes Mejerj ceW heeC[gjesie kes
keejCe kevee osvee mJeerk eej veneR efk eee Dele: heeC[g efJeef# ehle
jnles Les Deewj kegbleer kees heeves kee Gheee meesee kejles Les~
Oe=leje^ kee efJeJeen ieebOeejer mes ngD ee~ pewve ceneYeejle
nefjJebMehegjeCe Deewj heeb[JehegjeCe kes Devegmeej Oe=leje DebOes veneR
Les leLee ieebOeejer ves DeebKe hej heer veneR yeebOeer Leer~
heeC[g Ske efove nefmleveehegj kes Geeve ceW Jeveeer[e kej jns
Les~ GvnW Dekemceeled Ske Debiet"er efceue ieF&~ Jeeceeueer veeceke
Ske efJeeeOej JeneB Gleje Jen Deheveer Debiet"er {tb{ves ueiee~ heeC[g ves
Gmes yeleeee efk e ceQves Deehekeer Debiet"er G"eF& nw leye efJeeeOej ves
Debiet"er keer ceefncee yeleeF& efk e Fmes henvekej Devesk e he yeveees
pee mekeles nQ~ leye heeb[g ves DeeenhetJe&k e keg efove kes efueS
efJeeeOej mes Jen Debiet"er ceebie ueer~ hegve: heeC[g ves DeMehe
yeveekej Meewjerh egj ceW peekej keggbleer kes cenue ceW eJesMe efk eee~ kegbleer
Ieyeje ieF&, leye heeC[g ves Gmes Dehevee heefjee efoee~ hegve: Devesk e
Jeelee&ueehe mes heeC[g ves kegbleer kees Deekeef<e&le kej efueee Deewj jespe
jele ceW DeMehe OeejCekej JeneB peeves ueiee~
heeb[g kes meceeiece mes kegbleer ieYe&Jeleer nes ieF&, leye ceeB Yee
ves Oeee mes hetkej meyekeg heefle mes yeleeee~ Gmes iegh lehe ceW
jKekej heg$e kee pevce kejeee ieee hegve: Gme heg$e kees efh elee ves
kegC[ue Deeefo henveekej Ske mebotk e ceW jKekej ecegvee ceW eJeeefnle
kej efoee~
ebh eehegj kes jepee Yeeveg kees Jen mebotk e efceueer~ jepee ves
(6)
Deheveer helveer jeOee kees Jen heg$e ues peekej efoee, Gme mecee jeOee
Dehevee keeve Kegpeuee jner Leer Dele: heg$e kee veece keCe& jKee
ieee~ Fme ekeej keCe& kee ebh eehegj ceW heeueve hees<eCe ngD ee~
FOej kegbleer kee efJeJeen heeC[g kes meeLe kej efoee, otmejer
kevee ceeer kee efJeJeen Yeer heeC[g mes kej efoee~ osKees! keguehejcheje
keer j#ee kejves nsleg kegvleer kee efJeJeen heeC[g mes efk eee ieee~ efJeog
keer helveer kegcegoJeleer Deewj Oe=leje^ keer helveer ieebOeejer LeeR~ Yeejleere
hejcheje ceW kevee kee Ske ner heefle kene ieee nw~ Fme Yeejleere
hejcheje keer j#ee kejvee nceeje hejce kele&Je nw~
eMveesejer
eMveOe=leje^ keee DevOes Les?
Gejpewve ceneYeejle kes Devegmeej Oe=leje^ DebOes veneR Les~
eMveOe=leje^ keer helveer kee keee veece Lee?
GejieebOeejer~
eMveieebOeejer ves Deheveer DeeBKeeW hej heer keeeW yeebOe jKeer Leer?
Gejpewve ceneYeejle kes Devegmeej ieebOeejer keer DeeBKeeW hej heer
yebOeer ner veneR Leer~
eMveMeewjerh egj kes jepee kee veece SJeb JebMe keee Lee?
Gejjepee Metj SJeb nefjJebMe~
eMvejepee Metj keer helveer kee keee veece Lee?
Gejmegjmeg bojer~
eMvejepee Metj kes heg$e kee keee veece Lee?
GejDebOekeJe=ef~
eMveDebOekeJe=ef kee helveer kee veece keee Lee?
Gejjeveer Yee~
eMvejeveer Yee kes efk eleves heg$e Les?
GejoMe heg$e Les- 1. meceg efJepee 2. mleefcelemeeiej 3. efnceJeeve
4. efJepee 5. Deeue 6. OeejCe 7. het jCe 8. megcegKe
9. DeefYevebove 10. JemegosJe~ FveceW mes Deeies euekej mecegefJepee
kes heg$e leerLek ej vesefceveeLe ngS Deewj JemegosJe kes heg$e yeueosJe SJeb
eerk e=<Ce veejeeCe ngS~
eMvejepee DebOekeJe=ef Deewj jeveer Yee kes efk eleveer hegef$eeeB LeeR?
Gejoes hegef$eeeB LeeR- kegvleer Deewj ceeer~
Debke-8
eMveceLegje kes jepee keewve Les?

GejmegJeerj~
eMvemegJeerj keer helveer kee veece keee Lee?
GejheeeJeleer~
eMvejepee megJeerj Deewj jeveer heeeJeleer kes heg$e kee keee veece Lee?
GejYeespekeJe=ef~
eMveYeespekeJe=ef jepee keer jeveer kee keee veece Lee?
Gejmeg ceef le~
Yeefe megceve
fle
eeebe
09
&< -20
e
Je
nefmleveehegj keer heeJeve Oeje hej, Deepe en DeJemej Deeee nw~

efJee Meebefle kee hee" he{eves, megvoj DeJemej Deeee nw~~
MeebefleveeLe keer pevceYetefce mes, efceuee nceW Fke veeje nw~
efpeDees Deewj peerves oes meyekees, en kele&Je nceeje nw~~1~~
ieefCeveerecegKe %eeveceefle ceeB ves, en mebk euhe jeeee nw~
Meebefle Je<e& oes npeej veew kee, en GodI ees<e kejeee nw~~
je^h eefle eefleYee heeefue ves, FmeceW neLe ueieeee nw~
efJeeMeebefle Deefnbmee Oece& kees, peve-peve leke hengBeeee nw~~2~~
jeêfh elee cenelcee ieebOeer ves, Fmeer Deefnbmee kes yeue hej~
Yeejle kees Deepeeo kejeee, DebespeeW kes Meemeve mes~~
#ecee cetefle& eer heee&veeLe kee, pevceeslmeJe Yeer Deeee nw~
meefn<Ceglee kee hee" he{eves, en MegYe DeJemej Deeee nw~~3~~
ceeB %eeveceleer eboveeceleer kee, cegPes meoe DeeMeer<e efceues~
peerJeve heLe hej Deeies ye{B, cesjer ceve keefueeeB Deepe efKeues~~
#ecee meefn<Ceglee oee Oece& kee, cesjs ceve ceW Jeeme jns~
peerJeve keer Debeflece eemeeW leke, eYegJej lesje veece jns~~4~~
-ye. keg. DeemLee pewve (mebIemLe)
ee
se C
j
eMveYeespekeJe=ef Deewj jeveer megceefle kes efk eleves heg$e Les?

Gejleerve heg$e Les- osJemesve, Gemesve, cenemesve~
eMvejepee YeespekeJe=ef kes efk eleveer hegef$eeeB LeeR?
GejSke heg$eer Leer- Gmekee veece ieebOeejer Lee~ Fme ieebOeejer
kevee kee Oe=leje^ kes meeLe efJeJeen ngD ee Lee~
eMveheeC[g jepee keer helveer kee keee veece Lee?
Gejjepee heeC[g keer oes heeflveeeB LeeR- kegbleer Deewj ceeer~
eceMe:..........
DeemLee ewveue hej

eefleefo ve megveW
hetpe ieefCeveer
eer %eeveceleer ceeleepeer kes
cebieue eJeeve
mecee-ceOeevn 2.30 yepes
efJe<ee-heevebefohebeefJebMeeflekee ebLe
Oece&esceer yebOegDeeW! hetpe ieefCeveer eer %eeveceleer ceeleepeer
kes cebieue eJeeve DeemLee ewveue hej eefleefove ceOeevn
2.30 yepes emeeefjle efk ees pee jns nQ~ eJeeve megvekej
Oece&ueeYe Deefpe&le kejW~ eeo jKeW hetJe& ceW eJeeve meeeb
4.30 yepes emeeefjle efk ees pee jns Les~ uesefk eve Deye
eJeeve emeejCe kee heefjJeefle&le mecee ceOeevn 2.30
yepes nes ieee nw~ Fme mecee heevebefohebeefJebMeeflekee ebLe
hej eJeeve eue jns nQ~
YeieJeeve $e+<eYeosJe osMeveeefoJeme ceveeSB

heeuiegve ke=. ieejme, 20 hejJejer 2009 kees
egie keer Deeefo ceW eLece leerLek ej YeieJeeve $e+<eYeosJe ves 1000 Je<e& keer lehemee kes heeeled efpeme efove eeeie ceW JeJe=# e kes veeres
kesJeue%eeve eehle kejkes meceJemejCe ceW Deheveer efoJeOJeefve kes eje DemebKe YeJe eeefCeeeW kees mecyeesOeve eoeve efk eee Lee, Jen heeJeve
efoJeme heeuiegve ke=. SkeeoMeer kee Lee~ Dele: 20 hejJejer 2009 kees efJeMes<ehe mes $e+<eYeosJe osMevee efoJeme kes he ceW ceveeSB~ Fme efove
meecetefnke he mes YeieJeeve $e+<eYeosJe kee DeefYe<esk e, hetpeve, ceC[ue efJeOeeve Deeefo keee&ece Deeeesefpele kejkes hegCeueeYe Deefpe&le kejW~
Debke-8
(7)
ege
v
e
e
C
kej
esie
ieefleeeW mes Deeves-peeves kes ej

uesefKekee-ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer
YeJeeblejeJeeefh le: ieefle: Ske YeJe kees es[kej otmejs YeJe kes
enCe kejves kee veece ieefle nw~ ieefle kes eej Yeso nQ- vejkeieefle,
efleeeieefle, ceveg<eieefle Deewj osJeieefle~ Ske-Ske ieefle mes Deeves kes
Deewj GmeceW peeves kes efk eleves ej nQ mees ner osefKeS(1) vejkeieefle mes Deeves kes oes ej nQ Deewj vejkeieefle ceW
peeves kes Yeer oes ner ej nQ~ Ske ceveg<e Deewj efleere efleee~
DeLee&led ceveg<e ee hebesefve efleee ner cejkej vejkeieefle ceW pee
mekeles nQ leLee vejkeieefle mes efvekeuekej peerJe ceveg<e ee hebesefve
efleee ner nes mekeles nQ~ Deve ieefle ceW veneR pee mekeles nQ~
Demewveer hebesefve efleee henues vejke leke ner pee mekeles nQ
Fmemes veeres vejkeeW ceW veneR etBefk e Jes ceve kes efyevee Flevee DeefOeke
heehe veneR kej mekeles nQ~ mejerme=h e efleee otmejs vejke leke ner pee
mekeles nQ Fmemes veeres veneR~ he#eerieCe keoeefeled vejke peeJeW lees
leermejs vejke leke ner pee mekeles nQ Fmemes veeres veneR pee mekeles
nQ~ mehe& eewLes vejke leke pee mekeles nQ Fmemes veeres vejkeeW ceW
veneR~ efmebn efk elevee Yeer DeefOeke heehe keeeW ve kejs efk evleg Jen heeBeJeW
vejke leke ner pevce ues mekelee nw "s ee meeleJeW ceW veneR~
efeeeB DeefOeke mes DeefOeke heehe kejkes Yeer "s vejke leke ner pee
mekeleer nQ~ meeleJeW ceW veneR etBefk e Gvekes Gece mebnveveeW kee DeYeeJe
nw~ heg<e Deewj celme meeleJeW vejke leke ieceve kejves keer Meefe
jKeles nQ~ mJeebYet jceCe meceg ceW jnves Jeeues cenecelme Deewj
Gmekes keeve ceW jnves Jeeues levogue celme eefo efnbmee kejles nQ ee
lebbogue celme pees efk e meYeer peerJeeW kes Keeves kee YeeJe ner efk eee
kejlee nw~ es celme efnbmee kes DeefYeeee mes meeleJeW vejke ceW Yeer
eues peeles nQ~ en lees ngF& vejke ieefle ceW peeves JeeueeW keer yeele~
DeLeJee vejke ieefle ceW peeves kes es oes ner ieeflehe ej yeleees nQ~
Deye JeneB mes Deeves JeeueeW keer ieefleeeW kees osefKeSmeeleJeW vejke mes efvekeuee ngD ee peerJe etj hebesefve heMeg ner
neslee nw~ Jen ceveg<e veneR nes mekelee nw~ "s vejke mes efvekeuee
ngD ee peerJe ceveg<e Yeer nes mekelee nw DeLee&led efleee ee ceveg<e Fve
oes ner ieefleeeW ceW pevce ues mekelee nw Deewj en ceveg<e ee efleee
ceesnkece& kes cebo nes peeves mes keoeefeled iegDeeW kee GheosMe ee
osJeeW kee mecyeesOeve eehle kejkes DeLeJee efpevesv osJe kes pevce
Deeefo keueeCekeeW kees ee jLeee$ee Deeefo ceneceneslmeJeeW kees
osKekej DeLeJee peeefle mcejCe nes peeves kes efveefcee Deeefo keejCeeW
mes mecekelJe kees Yeer enCe kej mekelee nw efk evleg Fme "s vejke
(8)
mes Deees ngS peerJe kes YeeJe DeCegele ee ceneele enCe kes veneR nes
mekeles nQ etBefk e GmeceW DeYeer Fleves heehe kece& cebo veneR nes heeles nQ~
heeBeJeW vejke mes efvekeuee ngD ee peerJe eefo ceveg<e ngD ee nw lees
ceneele enCe kej cegefve nesves keer Yeer #ecelee jKelee nw leLee eefo
efleee nw lees Jen osMeele enCe kej mekelee nw~ elegLe& vejke mes
efvekeues ngS peerJe ceW mes eefo keesF& ceveg<e ngD ee nw lees Jen
keoeefeled cegefveheo enCe kej kesJeue %eeve Yeer eehle kej mekelee nw
Deewj eefo efleee nw lees Jen ossMeeleer leke nes mekelee nw~ leermejs
vejke mes efvekeuee ngD ee peerJe leerLek ej Yeer nes mekelee nw DeLee&led
eefo efk emeer peerJe ves eneB hej henues vejkeeeg kee yebOe kej efueee
Devevlej GheMece ee #eeesh eMece mecekelJe kees eehle ngD ee hegve:
kesJeueer YeieJeeve kes ee eglekesJeueer kes heeocetue ceW meesuenkeejCe
YeeJeveeDeeW kees Yeekej leerLek ej eke=efle kee yebOe kej efueee lees Jen
peerJe cejves kes keg #eCe ner hetJe& mecekelJe mes egle nesk ej leermejs
vejke ceW euee peelee nw Deewj JeneB hej heee&h le DeJemLee kees eehle
nesles ngS hegve: meceioMe&ve eehle kej ueslee nw lees efh ej JeneB Deheveer
Deeeg heele meceief jnlee nw Deewj Gmekes JeneB mes efvekeueves kes
n cenerves henues ner osJeieCe JeneB hej peekej Gme veejkeer peerJe
(YeeJeer leerLek ej) keer megj#ee keer JeJemLee yevee osles nQ- Gmekes
eejeW Deesj hejkeese megjef# ele kej osles nQ leLee Jes osJeieCe eneB
ceOeueesk e ceW pevce veiejer ceW DeefleMee MeesYee kejkes ceelee kes
DeebieCe ceW jlveeW keer Je<ee& eejbYe kej osles nQ~ eer er Deeefo osefJeeeB
Fv cenejepe keer Dee%ee mes Deekej ceelee keer mesJee kejleer nQ~
ieYe& MeesOeve Deeefo efeeeSB kejleer nQ~
Devevlej leerLek ej nesves Jeeuee Jen peerJe vejke mes efvekeuekej
ceelee kes ieYe& ceW eJesMe kejlee nw leye Fv Meeer meefnle DemebKe osJe
heefjJeejeW kes meeLe Deekej leerLek ej kes ceelee- efh elee keer hetpee kejkes
ceneve GlmeJe kes meeLe ieYe&k eueeCeke ceveeles nQ~ leelhee& en jne
efk e leermejs vejke mes efvekeuekej peerJe leerLek ej Yeer nes mekeles nQ~
Fme keLeve mes en mhe nes peelee nw efk e otmejs Deewj
henues vejke mes efvekeues ngS peerJe leerLek ej Yeer nes mekeles nQ,
kesJeueer Yeer nes mekeles nQ Deewj cees# eheo kees Yeer eehle kej mekeles
nQ~ efk evleg vejkeeW mes efvekeues ngS peerJe eeJeleea, yeueYe, veejeeCe
ee eefleveejeeCe veneR nes mekeles nQ en yeele efJeMes<e nw~ Fme
lejn vejke ieefle mes Deeves kes ej DeLee&led ieefleeeB yeleeF& ieF& nQ~
FmeceW en yeele Keemeleewj mes mecePeves keer nw efk e pees vejke mes
Debke-8
efvekeuekej leerLek ej ee kesJeueer Deeefo nesles nQ Jen meye mecekelJe kee

ner ceenelce nw~ meeleJeW vejke mes peerJe mecekelJe uesk ej veneR
efvekeue mekeles nQ efk evleg Deve vejkeeW mes mecekelJe uesk ej Yeer efvek eue
mekeles nQ~ meeleeW ner vejkeeW ceW peerJe meceioMe&ve kees eehle kej
mekeles nQ~ vejkeeW ceW mecekelJe kes yeefnjbie keejCeeW ceW Jesovee
DevegYeJe, peeeflemcejCe Deewj osJeeW eje mecyeesOeve ceeves iees nQ~ osJeeW
eje mecyeesOeve le=le re vejke leke ner nw Fmemes veeres keesF& Yeer osJe
veneR peeles nQ~ Dele: elegLe& Deeefo vejkeeW ceWs oes ner keejCe nQ~ eefo
eneB hej efkemeer ves vejkeeeg yeebOe ueer nw Deewj yeeo ceW mecek elJe eehle
efk eee nw lees Jes henues vejke ceW ner pee mek eles nQ Fmemes veeres veneR~
leelhee& ener mecePevee eeefnS efk e efyevee mecekelJe kes en
peerJe DevevleeW yeej vejkeieefle ceW pee egk ee nw Deewj JeneB mes Deekej
ceveg<e YeJe kees Yeer eehle kej mebmeej ceW ner Ietcelee jnlee nw~
eefo mebmeej YeceCe kees meceehle kejvee nw lees mecekelJe kees enCe
kejvee eeefnS~
eflee&iieefle mes Deeves-peeves kes ej

hebesefve heMeg eefo cejCe kejles nQ lees Jes eewyeermeeW oC[ke
ceW (eejeW ieefleeeW ceW) pee mekeles nQ~ lees henues Deehe eewyeerme
oC[ke kees mecePe ueerefpeSvejke ieefle kee oC[ke 1, YeJeveJeemeer kes oC[ke 10,
peesefle<eer osJe kee 1, JeblejeW kee 1, Jewceeefveke osJeeW kee 1,
mLeeJej kes 5, efJekeue$ee kes 3, hebesefve efleee kee 1 Deewj
ceveg<e kee 1, Ssmes 110 111531124 es eewyeerme
oC[ke ceeves iees nQ~
hebesefve efleee Fve eewyeermeeW oC[keeW ceW pee mekeles nQ
Deewj eewyeerme oC[ke mes Deees ngS peerJe heMeg nes mekeles nQ~
efJekeue$ee DeLee&led oes Fbefe, leerve Fbefe Deewj eej Fbefe
peerJeeW kes peeves keer leLee Deeves keer oMe ner ieefle nw~ es efJekeue$ee
cejkej heeBe mLeeJej, leerve efJekeuesefve, hebesefve, efleee leLee
ceveg<e Fve oMe mLeeveeW ceW pevce ues mekeles nQ leLee Fve oMe
mLeeveeW mes efvekeuekej ner efJekeue$ee nesles nQ~ DeLee&led efJekeue$ee
peerJe efleee ieefle Deewj ceveg<e ieefle ceW ner lees pevce ues mekeles nQ
Deewj efleee ee ceveg<e ner cejkej efJekeue$ee nes mekeles nQ~ es
efJekeue$ee peerJe cejkej osJeieefle ee vejkeieefle ceW veneR pee mekeles
nQ Deewj ve osJeieefle ee vejkeieefle mes efvekeuekej peerJe efJekeue$ee
ner nes mekeles nQ~ Fvekee DeefmlelJe Yeer kece&Yetefce ceW ner nw~ es
peerJe ve vejke Yetefce ceW nQ ve mJeie& Yetefce ceW nQ ve YeesieYetefce ceW nQ
Deewj ve DemebKeele erh e meceg eW ceW ner pevceles nQ ~ es cee$e
kece&YetefceeeW ceW ueJeCe meceg, keeueesoefOe meceg ceW mJeebYetjceCe
erh e kes Gej Yeeie keer kece&Yetefce ceW leLee mJeebYetjceCe meceg ceW
Debke-8
ner pevceles nQ~ Deve$e es veneR heees peeles nQ~

veejefk eeeW kes efyevee yeekeer Mes<e lesF&me ob[ke kes peerJe
cejkej he=LJeerk eeefeke peuekeeefeke Deewj Jevemheeflekeeefeke1 ceW pevce
ues mekeles nQ~ DeLee&led YeJeveef$eke osJe Deewj Jewceeefveke ceW F&Meeve
mJeie& leke kes osJe cejkej Fve leerveeW mLeeJej ceW pevce ues mekeles nQ
leLee es leerveeW mLeeJej cejkej osJeieefle Deewj vejkeieefle kes efmeJeee
meJe&$e oMe oC[keeW ceW DeLee&led heeBeeW mLeeJej, leerve efJekeuesefve
hebesefve heMeg Deewj ceveg<e ceW pevce ues mekeles nQ~
lespemkeeefeke Deewj Jeeegk eeefeke peerJe cejkej heeBe mLeeJej
leerve efJekeuesefve Deewj hebesefve heMeg Fve veJe mLeeveeW ceW ner pevce
ues mekeles nQ~ Jes cejkej ceveg<e, veejkeer ee osJe veneR nes mekeles
nQ~ leLewJe osJe ee veejkeer Yeer Fve oes mLeeJejeW ceW pevce veneR ues
mekeles nQ~ efk evleg ceveg<e cejkej Deefivekeeefeke Je Jeeegk eeefeke
nes mekeles nQ~ DeLee&led Ske ceveg<e ieefle ner Ssmeer ieefle nw efk e
efpememes peeves kes efueS meYeer ceeie& Kegues ngS nQ~
efleeeeW keer Deeeg
Meg he=LJeerk eeefeke peerJe keer Glke= Deeeg 12 npeej Je<e&,
Kej he=LJeerk eeefeke peerJe keer 22 npeej Je<e&, peuekeeefeke peerJe
keer 7 npeej Je<e&, Deefivekeeefeke peerJe keer 3 efove, Jeeegk eeefeke
peerJe keer 3 npeej Je<e& Deewj Jevemheefle keeefeke peerJ e keer
10 npeej Je<e& eceeCe nw~
efJekeuesefveeW ceW oes Fefve keer 12 Je<e&, leerve FefveeW keer
49 efove Deewj eej FefveeW keer 6 ceeme eceeCe nw~
hebesefveeW ceW mejerme=h e keer Glke= Deeeg 9 hetJeeie, heef# eeeW
keer 72 npeej Je<e& Deewj meheeX keer 42 npeej Je<e& nw~ Mes<e efleeeeW
keer Glke= Deeeg Ske hetJe&k eesef eceeCe nw~
en Gheege Deeeg hetJe& heef ece efJeosneW ceW GlheVe ngS
efleeeeW kes leLee mJeebeYe heJe&le kes yeee kece&Yetefce Yeeie ceW GlheVe
ngS efleeeeW kes lees meJe&k eeue heeeer peeleer nw~ Yejle Deewj SsjeJele
#es$e kes Yeerlej elegLe&k eeue kes eLece Yeeie ceW efk evneR efleeeeW kes
heeF& peeleer nw~
Skesefve peerJeeW keer peIeve Deeeg GdJeeme kes De"ejnJeW
Yeeie eceeCe nw leLee efJekeuesefve SJeb mekeuesefveeW keer eceMe:
Fmemes Gejesej mebKeele iegCeer nw~
Gece, ceOece Deewj peIeve YeesieYetefce kes efleeeeW keer
Glke= Deeeg ece mes leerve heue, oes heue Deewj Ske heue nw~
Meeele YeesieYetefceeeW ceW peIeve Je Glke= es leerve ekeej ner nw~
DeMeeele YeesieYetefce ceW mes peIeve YeesieYetefce ceW peIeve
Deeeg Ske mecee DeefOeke hetJe&k eesef Deewj Glke= Ske heue eceeCe
nw Deewj ceOece Deeeg kes Yeso Devesk e ekeej nQ~ ceOece YeesieYetefce
1. eleskeJevemheefle ceW ner nesles nQ, meeOeejCe Jevemheefle ceW veneR~
(9)
ceW peIeve Deeeg Ske mecee DeefOeke Ske heue Deewj Glke= Deeeg
oes heue nw leLee ceOece ceW Devesk e Yeso nQ~ Gece YeesieYetefce ceW
peIeve Deeeg Ske mecee DeefOeke oes heue Deewj Glke= Deeeg
leerve heue nw, ceOece kes Devesk e Yeso nQ~
nwceJele, nefj, efJeosn kes osJekeg Gejkeg, jceke Deewj
nwjCeJele es n Ssmes ner heeBe ces mebyebOeer 30 YeesieYetefce Meeele
Deveeefo efveOeve nQ GveceW heefjJele&ve kee keesF& meJeeue ner veneR nw
leLee heeBe Yejle Deewj heeBe SsjeJeleeW kes Deee& KeC[eW ceW pees
<edk eeue heefjJele&ve mes leerve keeueeW ceW Gece, ceOece, peIeve
YeesieYetefce nesleer nQ, Jes DeMeeele nQ GveceW DeJemeefh e&Ceer egie ceW ece
mes neefve Deewj DeJemeefh e&Ceer ceW ece mes Je=ef eueleer jnleer nQ~
JeneR hej peIeve ceOece Deeeg nesleer nQ~
YeesieYete fcepe efleeeeW kes Deeves-peeves kes ej-kece&YetefceeeB
ceveg<e Deewj hebes fve efleee ner YeesieYetefce ceW peeles nQ leLee YeesieYetefce
mes cejkej efleee peerJe efveece mes osJeieefle ceW ner peeles nQ~ YeJeveef$eke
mes F&Meeve mJeie& leke Fvek ee peeves kee ceeie& Keguee nw~ kece&Yetefce kes
Demebele meceier ee osMeeleer efleee DeefOek e mes DeefOeke meesuenJeW1
mJeie& leke pee mekeles nQ, Ssmee Yeer efJeOeeve nw~
efleeeeW ceW iegC emLeeve-hebesefvemeb%eer peerJeeW kes Deefleefje heeBe
mLeeJej, leerve efJekeuesefve Deewj Demeb%eer hebesefve Fvekes Ske efceLeelJe2
iegCemLeeve jnlee nw DeLee&led es yese js efceLeeer ner yeves jnles nQ~
1. ef$eu eeskemeej ieeLee 545~ 2. efl euees eheCCeef e he=. 613~ efkevneR
ebL eeW ceW Fvekes Deheee&hlekeeue ceW efleer e iegCemLeeve neslee nw~
Yejle, SsjeJele kes Deee&KeC[ kes efleeeeW ceW heeBe iegCe- mLeeve
leke nes mekeles nQ~b heeBe efJeosneW ceW, efJeeeOej esefCeeeW ceW Je mJeebeYe
heJe&le kes yeee Yeeie ceW efleeeeW kes heeBe iegCemLeeve leke osKes peeles nQ~
cueseW kes efleee W ceW Ske efceLeelJe iegCemLeeve ner jnlee nw~
YeesieYetefcepe efleeeeW kes henuee, otmeje, leermeje Deewj eewLee
es eej iegCemLeeve leke nes mekeles nQ~ JeneB hej heeBeJeeB osMeefJejle
iegCemLeeve veneR neslee nw~
mecekelJe eeefhle kes keejCe-efk eleves ner efleee iegDeeW kes
GheosMe mes ee osJeeW kes eefleyeesOe mes leLee efk eleves ner peerJe mJeYeeJe
mes eLeceesh eMece DeLeJee Jesoke mecekelJe enCe kej uesles nQ leLee
efk eleves ner megKe-og: Ke kees osKekej, efk eleves ner peeeflemcejCe mes,
efk eleves ner efpevesv ceefncee kes oMe&ve mes Deewj efk eleves ner efpeveefyecye
kes oMe&ve mes meceioMe&ve enCe kej uesles nQ~ Fmeer ekeej mes kece&
Yetecf epe peerJe iegDeeW kes GheosMe ee osJeeW kes eefleyeesOe Deeefo keejCeeW
mes heeBe DeCegeleeW kees enCekej osMe-mebele Yeer nes peeles nQ~
meceier efleee cejkej efveece mes osJeieefle ceW Jewceeefveke
osJe nesles nQ DeLee&led YeJeveef$eke ceW veneR peeles nQ Deewj ve Deve$e
leerve ieefleeeW ceW ner peeles nQ~ eefo FvneWves henues efleeeeeg ee
ceveg<eeeg yeebOe ueer heers mecekelJe enCe efk eee nw lees mecekelJe
meefnle es peerJe YeesieYetefce kes efleee ee ceveg<e nes peeles nQ~ hegve:
JeneB mes efveece mes meewOece& ee F&Meeve mJeie& ceW osJe nes peeles nQ~
Fve efleeeeW ceW mes YeesieYetefcepe efleeeeW ceW mebk euheJeMe mes
kesJeue Ske ner- megKe ner neslee nw Deewj kece&Yetefcepe efleeeeW ceW
megKe-og: Ke oesveeW ner heees peeles nQ~
15 hejJejer-efJeeMeebefle Deefnbmee mebieeser ceW Deehe Deecebef$ele nQ

Meebefle Je<e& 2009 kes Devleie&le leerL ekej $e+<eYeosJ e pewve efJ eled cenemebIe eje jefJ eJeej, 15 hejJejer 2009 kees ceOeevn 2 yepes
pecyeterhe-nefmleveehegj ceW efJ eeMeebe fle DeeEnmee mebieeser kee Deeeespeve efkeee ieee nw~ Deeeespeve hetpe ieefCeveer eer %eeveceleer ceeleepeer kes
meeefveOe ceW mecheVe nesiee~ Fme DeJemej hej osMe kes Jeef j efJ eledpeve heOeejkej DeelebkeJeeo, heee& J ejCe eot<eCe, keveeY etCe nlee,
meeceeefpeke Demeblegueve, DeeefL e&ke Mees<eCe Deeefo pewmeer mecemeeDeeW hej efJ eeej-efJ eceMe& kej Gvekes meceeOeeve ceW DeeEnmee keer Yetefcekee efJ e<ee
hej Deheves DeeuesKe emlegle kejWies~ mebiees er ceW Deehe meheefjJeej meeoj Deecebef$ele nQ~
efveJesoke-leerLekej $e+<eYeosJe pewve efJeled cenemebIe

$e+<eYeosJe pevceYetefce DeeesOee ceW YeeeW ves e{eee efveJee&Ceuee[t
YeieJeeve $e+<eYeosJe keer pevceYetefce Meeele leerLe& DeeesOee ceW YeieJeeve $e+<eYeosJe efveJee&CeefoJeme kes DeJemej hej efoveeBk e 24 peveJejer
2009 kees DeeesOee leerLe&# es$e keceser eje ye[ercetefle& cebefoj ceW 31 heger eeflecee kes mece#e efveJee&Ceuee[t mecehe&Ce kee Deeeespeve efk eee
ieee~ Fme efove meJe&eLece YeieJeeve kee hebeece=leeefYe<esk e SJeb meecetefnke hetpeve mecheVe ngF&~ hegve: efveJee&Cekeeb[ kes meeLe keceser kes DeOe#e
kece&eesieer ye. jJeerv kegceej pewve-pecyeterh e-nefmleveehegj SJeb Deve heoeefOekeejerieCe eer mejespe kegceej pewve-len. helesnhegj, eer Decejebo
pewve meje&h e-efkewleveiej, eer heoceebo pewve-ef$eueesk ehegj, eer megYee<eebo pewve-efkewleveiej, [e@. efJevee pewve-yeejeyebk eer, [e@. eer meblees<e
pewve-yeejeyebk eer, eefleeeee& heb. efJepee kegceej pewve-efouueer SJeb yeenj mes heOeejs YeeeW eje efveJee&Ceuee[t e{eee ieee~
(10)
Debke-8
e j
eg e
v
e
e
C
esie
efJeeMeebefle ceneJeerj efJeOeeve :

Ske Deueewefkeke ke=efle nw
(Deeefvnkee heJe& ceW 3 ceee& mes 10 ceee& leke Fme efJeOeeve kees kejkes efJeeMeebefle keer keecevee kejW)
-Deeefe&kee evoveeceleer ceeleepeer
Yeefe-efJeOeeveeW keer eeeerve e=bKeuee kees veee he eoeve efkeee
pewvemeceepe keer meJeexe meeOJeer hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer
ceeleepeer ves~ meved 1974 mes peye mes GvneWves Deheveer mejme Deewj mejue
Yee<ee ceW efJeOeeveeW kee uesKeve eejbYe efk eee leye mes meceepe ceWs Ske veF&
eslevee DeeF& nw Deewj ueesieeW ves efJeeved SJeb mebieerle%eeW kee hegvecet&ueekebve
kejvee meerKe efueee nw~ efpeve efJeeveeW kees cee$e hebekeueeCeke
eeflee SJeb eoe-keoe Deeefvnkee ee oMeue# eCe ceW meceepe eje
Deecebef$ele efk eee peelee Lee, Gve efJeeveeW kees Deepe eefleceen keneR ve
keneR efJeOeeveeW ceW Jemle osKee peelee nw~ ceeleepeer eje ece-ece mes
efueKes iees Meebefle efJeOeeve, FvOJepe, keuhegce, meJe&le sYe, leerveueesk e,
pecyeterh e, $e+<eYeosJe, hebehejceser SJeb $e+ef<eceC[ue Deeefo efJeOeeve
lees Fleves ueesk eefee nes egk es nQ efk e leceece veeefmlek e SJeb DeeOegevf eke
veJeegJeke Yeer FvnW kejkes YeeJeefJeYeesj nes peeles nQ~
Gheeg& e veeceeW kes meeLe-meeLe ueieYeie 50 efJeOeeve peneB peveceeveme
ceW Yeefe keer iebiee eJeeefnle kej jns nQ JeneR Debeflece leerLek ej YeieJeeve
ceneJeerj kes 2600JeW pevcek eueeCeke ceneslmeJe kees Yeefeh etCe& ceenewue
eoeve kejves nsleg hetpe ceeleepeer ves ceneslmeJe eejbYe nesves mes hetJe& ner
efJeeMeebefle ceneJeerj efJeOeeve veece mes Ske vetleve ceneefJeOeeve jekej
1 peveJejer 2001 kees veJeefveefce&le leerLe& leerLek ej $e+<eYeosJe lehemLeueereeeie ceW YeieJeeve ceneJeerj kes eerejCeeW ceW meceefh e&le kej YeeeW kes
efueS veF& Yeefemeefjlee ceW mveeve kejves kee DeJemej eoeve efk eee nw~
Fme ceneJeerj efJeOeeve kees 2600JeW pevcekeueeCeke ceneslmeJe
mes pees[les ngS jeefe$eer ves FmeceW ceneJeerj mJeeceer kes iegCe, veece,
efJeMes<eCe SJeb Gvekes hegCe Deeefo iegCeeW kee yeKeeve kejles ngS hetjs
2600 ceb$e efueKes nQ pees uesefKekee keer Demeerce efpevesvYeefe kes
meeLe ner egle%eeve eKejlee kee heefjee eoeve kejles nQ~
efk eleves efove ceW efueKee ieee nw en efJeOeeve-YeieJeeve
ceneJeerj kes 2526JeW efveJee&CeefoJeme kes meceeheve SJeb 2527JeW Je<e&
kes eejbYe ceW keeefle&k e ke=<Cee DeceeJeme efoveeBk e 27 Deketyej 2000
cebieueJeej kees cebieueeejCe hetJe&k e eejbYe efk ees iees Fme DeefleMeekeejer
ceneefJeOeeve kee uesKeve 1-1-2001 meesceJeej, Jeerj efveJee&Ce mebJeled
2527 heew<e Megk euee <eer kees hetCe& ngD ee~ DeLee&led hetjs 66 efove leke
efueKeer ieF& 135 he=eW keer en ke=efle 67JeW efove mJeeb Deheves
kejkeceueeW eje hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer ves
Debke-8
eYegejCeeW ceW meceefh e&le kej Demeerce Deeuneo kee DevegYeJe efk eee~
Fme efJeOeeve ceW 2600 jlve ceC[ue hej e{ eS peeles
nQ-nceves hegjeCeeW ceW meleer ceveesJeleer kee eeeerve keLeeveke he{e nw
efk e ceveesJeleer ves iepeceesleer e{ekej efpevesv YeieJeeve kes oMe&ve
kejves keer eefle%ee ueer Leer~ Gmeer ekeej Jele&ceeve ceW Deehekees Yeer
jlve e{ekej en efJeOeeve kejves kee hegCe DeJemej eehle nes jne
nw~ FmeceW 2600 ceb$eeW kes meeLe megcesheJe&leekeej ceC[ue hej peye
jbie-efyejbies megboj jlve e{ees peeles nQ lees ceC[ue kee meeQoe&
osKeles ner yevelee nw~ ceC[ue hej e{s Fve jlveeW kees efvecee&ue
meeceeer kes meceeve ceeueer kees ner os osvee eeefnS~
ceb$eeW ves eoeve keer Meejere fjke Tpee&-hetpe ceeleepeer kee
mebI e meefnle meved 2000 kee Je<ee&eesie Ske Yeefeceeved eeJeke eer
Deefveue kegceej pewve kes efJeMes<e efveJesove hej Gvekes eje cekeeve
heefjmej ceW mJeefveefce&le keceuecebefoj eerleefJenej-efouueer ceW ngD ee~ JeneB
YeieJeeve $e+<eYeosJe Devleje&êre efveJee&Ce ceneslmeJe Je<e& kes Debleie&le
pewve meceepe eerleefJenej eje Deeeesefpele kewueeMeceevemejesJej ee$ee,
$e+<eYeosJe lehemLeueer eeeie leerLe& efvecee&Ce Deeefo YeeJeer eespeveeDeeW kes
meeLe ner ceeleepeer kes ceve-ceefmle<ke ceW meved 2001mes eejbYe nesves
Jeeues ceneJeerj 2600JeW pevceeslmeJe Je<e& ceW Deeeesefpele kejves Jeeues
Devesk e keee&eceeW keer eespevee eeogYet&le ngF&, efpemekes efJe<ee ceW GvneWves
keeflehee DeeeeeeX SJeb meceepe kes Jeefj keee&k elee&D eeW mes yeeleeerle
kej GvnW Oeerjs- Oeerjs efeeeefvJele kejves kee efveCe&e efueee hegve Je<ee&eesie
meceeheve keer elet<e yesuee ceW keceue cebefoj ceW efveJee&Ce uee[t e{lese{les ner Jes keg #eCeeW kes efueS ceneJeerj mJeeceer kes Oeeve ceW ueerve
nes ieF, yeme Gmeer Oeeve ceW DevleexjCee eehle ngF& Deewj uesKeveer
G"ekej GvneWves keg efueKevee eejbYe kej efoee~ cesjer ef Gvek eer
uesKeveer hej ieF& lees heeee efk e efmeeW keer Jevovee mes efk emeer veF& ke=efle
kee MegYeejbYe ngD ee nw~ Gmekeer eejbefYeke hebefe nwefm eeW keer Yeefe Jebovee ner,meye ceveesk eecevee efm e kejs~
Den&vleeW kees eCeceve kejles, mechetC e& Decebieue efJeIve jW~~
uesefKekee kes Devle%ee&ve mes efvekeues es Meyo JeemleJe ceW
Fvekeer keee&efmeef ceW lees keejCe yeves ner, 1 veJecyej 2000 kees
efouueer mes mebI e kee efJenej nesves kes yeeo Yeer Fvekeer uesKeveer
efvejblej efveyee&Oe eueleer jner Deewj nce meYeer kees Jes ceb$e Meefe
(11)
eoeve kejles jns leYeer eeeie keer hetjer ee$ee Jeeheke Oece&eYeeJevee
kes meeLe 58 efove ceW efveefJe&I ve mecheVe nes ieF&~
yevOegD eeW! efJeOeeve kes 2600 ceb$eeW keer MeyoJeie&CeeDeeW ves
efpeme ekeej nce ueesieeW kees Meejerefjke SJeb DeeOeeeflceke Tpee&
eoeve keer nw, Gmeer ekeej Fme efJeOeeve kees kejves hej Deehe Yeer
Deheves Devoj Deejesielee SJeb yeefuelee kee mebeej heeSbies, meeLe ner
Deehekes DeeefLe&k e mebk e otj nesk ej Ketye Oeve- Oeeve keer Je=ef nesieer~
nmleefueefKele ke= efle kee ueesk eehe&C e efk eee kes vere ceb$eer
Jeer. Oevebpee keg ceej pewve ves-hetpe ceeleepeer kes memebI e meeefveOe
ceWs leerLek ej $e+<eYeosJe lehemLeueer eeeie efoiecyej pewve leerLe&# es$e
hej 4 hejJejer mes 8 hejJejer 2001 leke Deeeesefpele efk ees iees
hebekeueeCeke eeflee SJeb cenekegbYe cemlekeeefYe<esk e ceneslmeJe kes
DeJemej hej 8 hejJejer kees cemlekeeefYe<esk e SJeb SkeJe<eeae $e+<eYeosJe
Deblej e&êre efveJee&Ce ceneceneslmeJe Je<e& keer meceeheve yesu ee ces
heOeejs kesvere Jee SJeb Geesieceb$eer eer Jeer. Oevebpee kegceej pewve
ves pewve meceepe kes meJeexe veslee meent eer jcesMeebo pewve keer
DeOe#elee ceW ceeleepeer eje nmleefueefKele efJeeMeebefle ceneJeerj
efJeOeeve kee pevelee kes mece#e ueesk eehe&Ce efk eee~
efJeOeeve keer keeflehee hebe feeeB, pees Devleefjce YeeJe SJeb
%eeve kees ojMeeleer nQ-hetpe ceeleepeer ves Deheves Devesk eevesk e meeefnle
me=peve kes eejbYe ceW efme eYeg keer Jevovee kes meeLe Deeies keuece
eueeF& nw~ Fmekee keejCe hetves hej Jes yeleueeleer nQ efk e efme
ee efmeef Meyo keee& keer efveefJe&I ve hetCe&lee hej ceveJeeef_le
heue keer efmeef k ejJeelee nw leLee mechetC e& keceeX mes j efnle
efmehejcesefeeW kes veceve mes nceejer MeyoJeie&CeeSb efmeefMeuee
leke hengBekej JeneB kee mheMe& kej F keer efmeef kej osleer nQ~
Fme ekeej efJeOeeve keer eejbefYeke Jebovee ceW efmeheo kees
eehle nes egk es leerme eewyeermeer leerLek ej YeieJevleeW kees vecemkeej
kejkes Deheveer ceveesYeeJevee Yeer PeuekeeF& nwceneJeerj eYet kes emeeo mes, en efJeOeeve DeefleMeeeer nesiee~
veefueveeroue hej peueefJevog eLee, ceesleerm ece megvoj ecekes iee~~
en meye peie ceW cebieuekeejer, en meJe&e fJeIvenejer nesiee~
meye peve ceve ceW meewneo& kejs, meyekees ner megKekeejer nesiee~~14~~
DeLee&led GvneWves Deeeee& eer ceevelegbiemJeeceer keer lejn mes
Deheveer ueIeglee eoefMe&le kejles ngS Gheeg&e vo ceW en kene nw
efk e ns eYees! ogefveee kes ueesie cesjs MeyoeW ceW ecelkeej ceeveves
ueieles nQ efk evleg JeemleJe ceW cesjs MeyoeW ceW lees Deehekeer mlegefle kejves
keer keesF& Meefe ner vener nQ efh ej Yeer Jes Yeefehe heefjCele nes peeves
hej eefo DeefleMeehetCe& yeve peeles nQ lees GmeceW Deehekeer ke=heeemeeo
kee ner heue efhee jnlee nw~ pewmes efk e peue keer yetbo peye keceue
he$e hej he[leer nw lees Jen ceesleer kes meceeve megvoj efoKeves ueieleer
(12)
nw Gmeer ekeej cesjs eje jefele en hetpee-efJeOeeveheer peueefyevogSB

Deehekeer Yeefeheer keceuehe$e kes mebmeie& mes ceesleer kes meceeve
ecekeoej-megvoj ecelkeeefjke yeve peeSbieer, leYeer Jes peiele kes
efueS cebieuekeejer heue eoeve kejves ceW me#ece neWieer~
Fme ekeej MebYeg bo kes 16 hee SJeb Ske oesne meefnle
17 boeW ceW efJeOeeve keer eejbefYeke Jebovee efJeMes<e he"veere nw
hegve mebmke=le ceW eer ceneJeerj efpevemlees$e nw efpemeceW ceneJeerj
mJeeceer kes hebekeueeCeke keer efleefLeeeB, ceelee-efh elee, pevceveiejer,
efveJee&CeYetefce kes veece nQ leLee Mejerj keer DeJeieenvee, JeCe& Deeefo
kee JeCe&ve Fme mlees$e keer meJeeieerCelee kee eleerk e nw~ Gmekes Deeies
efnvoer ceW heeceeer (MebYeg bo ceW) ceneJeerj mlees$e nw, Fmes
he{kej ceb[ue hej jlveefceefele heg<heebpeefue #esh eCe kejves SJeb Devesk e
ekeej kes Jeee yepeeves kee mebk esle efoee ieee nw~
efJeOeeve keer hetpeve eejbYe kejves mes hetJe& Ge efJeefOe kes heeeled
hetpe ceeleepeer ves ceb[ue kes Thej eejeW efoMeeDeeW ceW pebyeterh e kes
Yejle# es$e mebyebOeer leerve eewyeerme r kes 72 leerLek ej SJeb SsjeJele #es$e kes
leerve eewye rmeer kes 72 leerLek ejeW kes veece Jeeues 6 DeIe& efoes nQ,
efJeeceeve yeerme leerLek ejeW kee 1 DeIe& nw leLee Ske meew meej
kece&YetefceeeW ceW pevceW Devevleevevle leerLek ejeW kees 1 DeIe& meceefh e&le
efk eee nw~ Fve DeIeeX ceW ceC[ue kes Thej ceOeueesk e keer jevee kes
Devegmeej efoMeeDeeW kee efJeYeepeve efk eee ieee nw, pewmes- pebyeterh e jevee
ceW megces heJe&le keer oef#eCe efoMee ceW Yejle #es$e jnlee nw Dele ceb[ue
hej Yeer meJe&eLece oef# eCe efoMee ceW Yejle#es$e keer ef$ekeeue eewyeermeer kes
(Yetle, Jele&ceeve SJeb YeefJe<elkeeueerve leerLek ejeW kes) leerve DeI e& e{eves
kee efJeOeeve nw Deewj SsjeJele #es$e cesheJe&le keer Gej efoMee ceW nw Dele
SsjeJele#es$e keer ef$ekeeueeewyeermeer kes leerve DeIe& ceb[ue hej Gej efoMee
ceW e{evee nw hegve hetJe& efoMee ceW efJeosn #es$e kes efJeeceeve yeerme
leerLek ejeW kee Ske DeIe& SJeb Devevle leerLek ejeW kee Ske DeI e& heef ece
efoMee ceW Deefh e&le efk ees peeves kee ece yeleueeee nw~
eejbYe ceW hetpe ceeleepeer ves Fve leerLek ej YeieJevleeW kes pees
DeIe& efoes nQ Gvekee DeefYeeee en nw efk e Deepekeue pees ceneJeerj
kees pewveOece& kee mebmLeeheke ceeveves ueies GvnW en helee eues efk e
ceneJeerj mes henues Yeer Fme Oejleer hej Deveble leerLek ej nes egk es nQ
Deewj YeefJe<e ceW Yeer Deveble-Deveble leerLek ej nesles jnWies~
Fmek es yeeo ceb[ue hej meeceves YeieJeeve ceneJeerj kes hebek eueeCek e
kes heeBe DeIe& e{ekej efJeOeeve keer mecegee hetpeve eejbYe nes peeleer
nw~ Fve hebekeueeCek e DeIeeX ceW mes Yeer ieYe&k eueeCeke kes eLece
DeIe& kee hee eneB emlegle nw efpemes he{kej Deehe efyevee oerI e&keee
hegjeCeebLe he{s ner leceece %eeve eehle kej ueWies-MebYeg boefm eeLe& ceneve=he keg C[uehegj ceW ef$eMeuee ceeB kes DeeBieve ceW~
eefleefove $eekeeue jlveJe=er keer hevn ceefn ves Oeveheefle ves~~
Debke-8
meesuen mJehves ceelee osKes De e<ee{ m egoer " ieYee&i ece~

FveW ves ieYe&k eueeCeke GlmeJe efk eee Jeerj eYeg kee Gece~~1~~
Fme hee kes ceeOece mes hetpe ceeleepeer ves Deehe meYeer kees
YeieJeeve ceneJeerj keer pevceveiej er kegC[uehegj, efh elee efmeeLe&,
ceelee ef$eMeuee Deewj Gvekes eje Dee<ee{ Megk euee <eer efleefLe kees
osKes iees meesuen mJehveeW kes meeLe ieYe&k eueeCeke ceW kegyesj eje
keer ieF& jlveJe=ef kee cenlJe yeleueeee nw~
Fme efJeeMeebefle ceneJeerj efJeOeeve keer eLece mecegee hetpee
SJeb Gmek eer peeceeuee megvoj he"veere nw efpemeceW YeieJeeve kes pevceeefYe<esk e
kees kejves SJeb osKeves mes meceioMe&ve eehle nesves kee JeCe&ve nw~
otmejer hetpe ceW Deke kes heeeled 100 DeIe& nQ hegve
peeceeuee mes hetJe& peehe ceb$e kes meeLe efJeeMeebefle keer YeeJevee Yeeles
ngS 108 jlveeW mes peeh e kejves kee efveoxMe nw~ Fmeer ekeej hetpee veb.
3 ceW 200 DeIe& nQ, hetpee veb. 4 ceW 200 DeIe& nQ, heeBeJeer hetpe ceW
300 DeIe& nQ, "er hetpee ceW 300 DeIe& nQ, meeleJeeR hetpee ceWs 400
DeIe&, Dee"JeeR hetpe ceW 500 leLee Debeflece veJeceer hetpee ceW 600 DeIe&
nQ Fme ekeej keg ue 100200200300300400
5006002600 DeIe& Fme efJe eMeebelf e ceneJeerj efJeOeeve ceW mebpe ses
iees nQ~ Fve DeIe& kes ceb$eeW ceW pees jnme Deewj meej efhee nw Gvek ees
Deehe efJeOeeveeeee& kes ceeOece mes DeLeJee SkeeeleehetJe&k e mJeeOeee mes
eehle kej mekeles nQ~ ceQ eneB hej efJe<ee kees DeefOeke ve ye{ekej
elesk e hetpee kes Deble ceW efoee ieee ieerlee bo emlegle kej jner ntB
pees efJeeMeebe fle ceneJeerj, efJeOeeve Yeeer mes kejW~
meye DeeheoeSb otj kej, meJe&$e megKe Meebleer YejW~~
leerLexMe eYeg kee ces hej, pevceeefYe<essk eeslmeJe kejW~
efhej mJeeb leerLekej yeveW efvepe %eeveceefle mecheefle YejW~~
DeLee&led Deheveer DeeheefeeeW keer efveJeejCe YeeJevee kes meeLemeeLe FmeceW mechetCe& efJee kes eefle Meebefle keer YeeJevee efveefnle nw pees
pewveOece& keer Goejlee kee heefjeeeke nw~ efJeOeeve ceW Deble keer ye[er
peeceeuee ceW YeieJeeve ceneJeerj kes meceJemejCe kee JeCe&ve kej
en YeeJevee Yeeeer nw efk eJeJenej veeeefele Yeeer mes, ewleve keceue efJekeefm ele keerpes~
efveeevee mes efvepe ceW efletB, Ssm eer Meeer cegPekees oerpes~~
efebe flele heueoelee efevleeceefC e, Jeeef_le heueoelee keuhele~
kew Jeue %eeveceefle eehle keB, efvepeDeelce megOeejme heeve keB~~
DeLee&led YeieJeeve keer Yeefe kejvee JeJenejvee nw Deewj
Deelcee ceW jceCe kejvee efveeevee nw FmeefueS uesefKekee ves Yeefe
kes heue ceW DeelcejceCe keer YeeJevee Jee kejles ngS Deheveer
YeeJeefJeMegef kee heefjee efoee nw~
efJeOeeve kee cetueceb$e- eR Den eerceneJeerjefpevesvee
efJeeMeebe flekejee meJe&m eewKeb keg keg eR vece:
Fme 31 De#ejer ceb$e keer meecetefnke GeOJeefve efveef elehe
Debke-8
mes efJeOeevekelee&D eeW kees meJe&megKe eoeve kejsieer Deewj efJeeYej ceW
Meebefle kes hejceeCeg Yeer hewuekej meYeer kees Meebefle eoeve kejWies~
efJeOeeve kes peeheevegeve ceW ener ceb$e peheW DeLeJee- eR
efJeeMeebe flekejee eerceneJeerjefpevesvee vece: en ueIeg ceb$e peheW~
efJeOeeve kee ceb[ue kew mee nw?-ceneJeerj pevcekeueeCeke
ceneslmeJe kes Gheue#e ceW efueKes iees Fme efJeOeeve kes ceb[ue kees hetpe
ceeleepeer ves megces heJe&le kee Deekeej eoeve efk eee nw FmeceW veeres mes
Thej leke YeMeeue, vevove, meewceveme SJeb heeC[gk e es eej Jeve nesles
nQ, FveceW 2600 DeIeeX ceW elesk e DeIe& kes meeLe Ske-Ske jlve
e{evee nw leLee elesk e hetpee kes Deble ceW 108 yeej nesves Jeeues peehe
kes ceb$e ceW heerues heg<he kes meeLe Ske-Ske jlve ueskej ceb$e pehevee nw~
peehe kes Fve cebef$ele jlveeW kees eeJek e eeefJekeeDeeW kees efJeleefjle
kejvee nw~ Fme ekeej Fme efJeOeeve kees kejles-kejles Deehe meYeer
megces heJe&le keer Jebovee kejkes Demeerce hegCe kee mebee Yeer kejWies~
ceb[ue hej efk eme ece mes DeIe& e{ evee nw?-kece mes
kece 88 ee DeefOeke mes DeefOeke 2626 heg kes mspe hej
megces heJe&le kee Deekeej megvoj jbie-efyejbieer jebieesueer mes yeveekej
meyemes Thej heeC[gk eefMeuee kes eleerk e ceW etefuekee hej TBes efmebnemeve
kes Thej YeieJeeve ceneJeerj keer 7 ee 9 Fbe eeflecee efJejepeceeve kejW
hegve DeIe& e{eves kee ece efvecve ek eej jnsiee~
heeb[gk eJeve ceW-100 DeIe& (hetpee veb. 2 kes)
meewcevemeJeve ceW-400 DeIe& (hetpee veb. 3 Deewj 4 kes)
veboveJeve ceW-1000 DeIe& (hetpee veb. 5,6,7 kes)
YeMeeue Jeve ceW -1100 DeIe& (hetpee veb. 8, 9 kes)
Fme ekeej Thej efJejepeceeve YeieJeeve ceneJeerj kes eerejCeeW
kes meceerh e mes DeIe& SJeb jlve e{eles- e{eles eceMe veeres YeMeeueJeve
keer Deesj Deeles ngS DeIe& Deewj jlve e{evee nw~
DeIe& ceW eerh eue (kees veeefjeue), metKes ieesues (eruekej
kesMej ceW jbiekej) DeLeJee yeeoece ceW mes keesF& Yeer eerpe Deheveer Meefe
Deewj Yeefe kes Devegmeej e{eF& pee mekeleer nw~ Jewmes Geceheue keer
eeefh le kes efueS meJeexece meeceeer e{evee ner esemkej nw~ eeJeue
Deeefo DeJe keer meeceeer megces heJe&le kes ceb[ue hej ve e{ekej
JeneB Ske Leeueer jKekej GmeceW e{eJeW Deewj yeeo ceW eefleefove Jen
meeceeer veeres e{er ngF& hetpeve meeceeer ceW ner efceuee oW~
en efJeeMeebefle ceneJeerj efJeOeeve kejves Je kejeves Jeeues,
osKeves Jeeues, he{ves Jeeues, megveves Jeeues SJeb Devegceesovee kejves Jeeues
meYeer DeeefmlekeJeeefoeeW kee keueeCe kejW, mechetCe& jepe, je^
SJeb efJee Yej kes jepee, epee kes efueS megefYe#e leLee Meebeflekeejer
nesJes Fmeer cebieue YeeJevee kes meeLe Debeflece leerLek ej YeieJeeve ceneJeerj
kes ejCeeW ceW keesef-keesef veceve leLee efJeOeeve keer jeefe$eer hetpe
ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer kes ejCeeW ceW Mele-Mele Jevove~
(13)
eg e
e e v
esie
ieleebk e mes Deeies. ........
Jemeben eMveesejer
emlegefle-Deeefe&kee evoveeceleer
keeueJe kee mJehe
oJJeheefjJeJees, pees mees keeuees nJesF JeJenejes~

heefjCeeceeoeruekeKees, JeCeuekeKees Je hejcees~~21~~
JeeW ceW heefjJele&vekeejer, JeJenej keeue kenueelee nw~
heefjCeece ef eeeefoke ue#eCe mes, en peie ceW peevee peelee nw~~
JeJenej Deewj efveee mes pees, oes Yeso he Yeer nes peelee~
yeme cee$e Jele&vee ue#eCe mes, hejceeLe& keeue ceevee peelee nw~~21~~
DeLe&-keeue Je kes oes Yeso nQ- JeJenej Deewj efveee~ pees JeeW ceW heefjJele&ve kejeves Jeeuee nw Deewj heefjCeece efeee Deeefo
ue#eCe Jeeuee nw Jen JeJenejkeeue nw Deewj Jele&vee ue#eCe Jeeuee hejceeLe& keeue-efveeekeeue nw~
YeeJeeLe&-peerJe-hegue Deeefo kes heefjJele&ve ceW DeLee&led veJeerve ee peerCe& DeJemLeeDeeW kes nesves ceW keeue Je meneeke neslee nw~ FveceW
mes Ie[er, IeCe, efove-jele Deeefo JeJenej nw~ Jele&veehe-met# ce heefjCecevehe efveeekeeue nw~
eMve-heefjCeece efk emes kenles nQ?
Gej-mecemle JeeW kes mLetue heefjJele&ve kees heefjCeece-heefjCeceve kenles nQ~
eMve-keeueJe Deve JeeW kes heefjCeceve ceW keewve mee efveefcee nw?
Gej-Goemeerve ef veefcee nw~
eMve-Jele&vee efk emes kenles nQ?
Gej-mecemle JeeW ceW met# ce heefjJele&ve kees Jele&vee kenles nQ~ pewmes- kehe[e, cekeeve, Jeeeefo ceW efvejvlej heefjJele&ve neslee jnlee nw,
ceveg<e, eer- heg<e Deeefo kes Je<eeX keer ieCevee en keeue Je kee ner heefjJele&ve mecePevee eeefnS~
keeue Je keer mebKee

ueeseeeemeheosmes, Fkek eskek es pes ef"ee ng Fkek eskek ee~
jeCeeCeb jemeerefceJe, les keeueeCet DemebKeoJJeeefCe~~22~~
meye ueesk eekeeMe eosMeeW ceW, Fke-Fke eosMe hej Ske-Ske~
keeueeCet mebe fm Lele nQ meowJe, meye he=Leke jnW veefn b Skecesk e~~
jlveeW keer jeMeer kes meceeve, Jes Deueie-Deueie ner jnles nQ~
Jes nQ DemebKe keeueeCeg Je, pees ueeskeekeeMe eefcele ner nQ~~22~~
DeLe&-ueesk eekeeMe kes Ske-Ske eosMe hej Ske-Ske keeueeCeg efmLele nQ pees efk e jlveeW keer jeefMe kes meceeve he=Leked- he=Leked jnles nQ~
Jes keeue Je DemebKeele nQ~ DeLee&led ueesk eekeeMe kes DemebKeele eosMeeW hej Deueie-Deueie Ske-Ske keeue Je efmLele nQ FmeerefueS Jes
keeue Je DemebKeele nQ~
eMve-keeueeCeg DemebKeele nQ, Fmekee eceeCe keee nw?
Gej-ueesk eekeeMe kes eosMe DemebKeele nesles nQ Dele: Gve hej efmLele keeueeCeg Yeer DemebKeele nesles nQ~
eMve-ueesk eekeeMe ceW keeue Je kewmes efmLele jnles nQ?
Gej-ueesk eekeeMe DemebKeeosMeer nw~ Ske-Ske eosMe hej Ske-Ske keeueeCeg jlvejeefMe kes meceeve efmLele jnles nQ~
(14)
Debke-8
Je Deewj Deefmlekeee kes Yeso

SJeb yYeseefceob, peerJeepeerJehheYesooes oJJeb~
Geb keeueefJep egeb, CeeeJJee hebe DeeflLekeeee og~~23~~
Fme efJeefOe mes es n Yeso he, pees Je kens hejceeiece ceW~
Jes peerJe DepeerJeeW kes eYeso, mes ner ceeves efpeve Meemeve ceW~~
FveceW mes keeueJe Jeefpe&le, pees heeBe Je jn peeles nQ~
Jes ner Denle osJe Yeeef<ele, hebeeefm lekeee kenueeles nQ~~23~~
DeLe&-Fme ekeej mes peerJe Deewj DepeerJeeW kes eYeso mes Je kes n Yeso nes peeles nQ~ FveceW mes keeue Je kees es[kej Mes<e heeBe
Je Deefmlekeee kenueeles nQ, Ssmee peevevee eeefnS~
eMve-keeueJe kees Deefmlekeee keeeW veneR kene nw?
Gej-keeueJe kes kesJeue Ske ner eosMe neslee nw (keeueJe SkeeosMeer nw) FmeefueS Gmes Deefmlekeee veneR kene ieee nw~
eMve-hegue kee Ske hejceeCeg Yeer SkeeosMeer neslee nw, lees Gmes Deefmlekeee keeeW kene nw?
Gej-keeueeCeg meoe Ske eosMe Jeeuee ner jnlee nw efk evleg hegodieue hejceeCeg ceW efJeMes<elee en heeF& peeleer nw efk e Jen Ske eosMe Jeeuee
nesk ej Yeer mkebOe he ceW heefjCele nesles ner veevee eosMe (mebKeele, DemebKeele, Devevle) Jeeuee nes peelee nw~ keeueeCeg ceW yengeosMeerh eves keer
eesielee ner veneR nw~ efk evleg hejceeCeg ceW Jen eesielee nw FmeefueS hejceeCeg kees Deefmlekeee kene ieee nw~
eMve-keeueeCeg ceW yengeosMeer nesves keer eesielee keeeW veneR nw?
Gej-keeueeCeg hegue kes DeCegD eeW kes meceeve veneR nes mekeles nQ~ hegue hejceeCeg ceW he, jme Deeefo heees peeles nQ FmeefueS Jen cetefle&k e
nw, mkebOe yeve peelee nw hejvleg keeueeCeg Decetefle&k e nw, mheMe&,jmeeefo iegCeeW mes jefnle nw Dele: GmeceW yengeosMeerh evee yeve veneR heelee DeLee&led
GmeceW mkebOe yeveves keer eesielee ner veneR heeF& peeleer nw~
Deefmlekeee kee mJehe Deewj veece keer meeLe&kelee
mebefle peoes lesCesos, DelLeerefle YeCebefle efpeCeJeje pecne~

keeee FJe yengosmee, lecne keeee ee DeeflLekeeee e~~24~~
efpeme nslet mes es meefvle nQ Fme nsleg mes ner Deefm le kens~
Fme efJeOe eer efpeveJej kenles nQ, es efJeeceeve ner meoe jnW~~
es yengeosMe egle keee meMe, FmeefueS keee ceeves peeles~
oesveeW heo efceuekej Deefm lekeee meb%ee mes es peeves peeles~~24~~
DeLe&-mebefle DeLee&led efJeeceeve nQ FmeerefueS es Deefmle nQ~ Fme ekeej efpevesvosJe kenles nQ Deewj efpeme nsleg mes es keee kes
meceeve yengle eosMeer nQ Gmeer nsleg mes es keee Fme veece kees eehle nQ~ Dele: es Deefmlekeee Fme meeLe&k e veece Jeeues nQ~
eMve-Deefmle efk emes kenles nQ?
Gej-pees meoe efJeeceeve jns, efpemekee keYeer veeMe veneR nes, Jen Deefmle kenueelee nw~
eMve-Deefmle Je efk eleves nQ?
Gej-peerJe, hegodieue, Oece&, DeOece&, DeekeeMe Deewj keeue es neW Je Deefmle he nQ~
eMve-keee efk emes kenles nQ?
Gej-pees Mejerj kes meceeve yengeosMeer nes Gmes keee kenles nQ~
eMve-keee meb%ee meefnle Je efk eleves nQ?
Gej-keeue Je kees es[kej Mes<e heeBe Je keeemeb%ee Jeeues nesles nQ Deewj keeue Ske eosMeer ner jnlee nw~
eMve-Deefmlekeee efk emes kenles nQ?
Gej-pees Deefmlehe Yeer nes leLee keee kes iegCe mes meceefvJele Yeer nes, Jen Deefmlekeee nw~
eMve-Deefmlekeee efk eleves nQ?
Gej-peerJe, hegodieue, Oece&, DeOece& Deewj DeekeeMe es heeBe Deefmlekeee nQ~
eMve-keeueJe Deefmlekeee keeeW veneR nw?
Gej-keeue Je Deefmle he lees nw efk evleg keee kee ue#eCe GmeceW Ieefle veneR neslee nw FmeefueS Jen Deefmlekeee veneR ceevee peelee nw~
Debke-8
(15)
efoiecyej pewve hejchejevegmeej leerLekej YeieJeeve

eelegcee&me veneR kejles!
-e%eeeceCeer Deeefe&kee eboveeceleer
pewveMeemeve kes Jele&ceevekeeueerve 24JeW leerLek ej YeieJeeve ceneJeerj

kes yeejs ceW Devesk e ekeej keer YeebefleeeB meceepe ceW Jeehle nQ~ pewmesGvekee yeeeCeer kes ieYe& mes ef$eMeuee kes ieYe& ceW Fv eje ieYe& njCe
kejevee, efJeJeen nesvee, oer# ee kes yeeo e$e-le$e efJeejCe kejles ngS
eC[keewefMeke veeie eje Gve hej efJe<e es[ e peevee SJeb pevemeeOeejCe
eje eeleveeSB efoee peevee,.......Fleeefo~
YeebefleeeW keer Fmeer e=BKeuee ceW keg ueesieeW ves YeieJeeve ceneJeerj
kes 42 eelegcee&me efueKe efoS nQ, peyeefk e efoiecyej pewve ebLeeW ceW keneR
Yeer Gvekes eelegcee&meeW kee GuuesKe veneR nw~ FmeefueS efoiecyej pewve
meeOeg- meeefOJeeeW SJeb Deeiece%eelee efJeeveeW kees, uesKekeeW kees Fme efJe<ee
hej iebYeerjlee mes efebleve kejvee eeefnS~
YeejleJe<eeae efoiecyej pewve leerLe&#es$e keceser eje ekeeefMele pewve
leerLe& Jebovee kes Dek etyej 2008 Debk e ceW he=. 22 hej leerLek ej ceneJeerj
kee eelegcee&me keeue veeceke Ske uesKe ekeeefMele ngDee pees efoiecyej pewve
Deeiece kes eeflek etue nw~ Fme uesKe kes Deboj uesKek e ves YeieJeeve ceneJeerj
kes eje 42 eelegcee&me kejvee efme efk eee nw~ pewmesYeieJeeve ceneJeerj ves yeeeueerme eelegcee&me Fme Oeje hej efyeleees~
JewMeeueer, JeeefCepeeece, jepeie=ner, echee, efce fLeuee, eeJemleer,
Deefns$e, nefmleveehegj, heefj#es$e ceW efJenej kej eeueermeJeeB efceefLeuee ceW
efyeleeee, eneB mes efh ej jepeie=ner kees efJenej efk eee~ en Jen mecee Lee
peye DeefiveYetefle SJeb JeeegYetelf e ieCeOej ves mebme j leeie cees# e iees~
FkeleeueermeJeeB eelegcee&me jepeie=ner ceW efyeleeee~ Je<ee& Jeleerle
nesves hej Yeer emLeeve veneR efk eee, eneR DeJee, Dekeeefcheke,
ceewe&h eg$e, ieefCeke ieCeOejeW ves osn leeie cees# e eehle efk eee~
en Ske efJeeejCeere efJe<ee nw efk e Ssmes Deeiece efJe uesKe
keee efoiecyej pewve he$e-heef$ekeeDeeW ceW hevee Gefele nw? keee he$e-heef$ekeeDeeW
kes mecheeoke, mebeeueke Deeefo kees Deeiece%eeve mes Flevee DeveefYe%e jnvee
Gefele nw? keee Deeiece efJe uessKe eheves ceW Gvekeer keesF& vewelf eke
efpeccesoejer veneR nw? DeLeJee keee YeieJeeve ceneJeerj kes peerJeve kee
efoiecyej pewve Deeiece iebLe W mes keesF& mebyebOe mJeerk eee& veneR nw?
hebef[le eJej eer megjcesebo pewve efoJeek ej ves ceneeceCe ceneJeerj
veeceke ebLe ceW leerLek ejeW kes eelegcee&me kes efve<esOe kee GuuesKe kejles
ngS mhe efueKee nw efk eJeOe&ceeve eefj$e ceW kene nwheefjnejefJeMege f-mebecesve ekeb eoMe Jelmejebm lehemeved~
me efveveee peie$eewke yebOegYe&ieJeeved %eeeflekeguee-ceueebyejWog:~~127~~(meie&17)
(16)
DeLee&led heefjnej efJeMegef mebece kees eehle kejkes yeejn Je<e&

leke lehemee kejles ngS YeieJeeve leerveeW ueesk eeW kes yebOeg %eele=JebMe kes
efvece&ue DeekeeMe kes ebcee meMe megMeesefYele nesles Les~
Fmeer mebeceer kee Je<ee&keeue ceW efJenej-Fme heefjnejefJeMege
f mebece
keer en efJeMes<elee nw efk e Jen cegevf e-meoeefh e eeefCeJeOeb heefjnjefle meoe
eeefCeeeW kes JeOe kee heefjnej kejlee nw (iees. peer.meb. erk ee, he=. 881)~ Fme
mebyebOe ceW en Yeer efueKee nw efke heefjnej efJeMege
f mebeceer jeef$e kees efJenej
es[kej leLee mebOee kes leerve meceeeW kees yeeelee ngD ee meJe&oe oes keesme
eceeCe efJenej kejlee nw~ Fme mebeceer kes efueS Je<ee&k eeue ceW efJenej leeie
veneR kene ieee nw, kee Wekf e Fme $e+ef kes eje Je<ee&keeue ceW peerJe kee Ieele
veneR nesle nw~ FmeefueS Fme mebece kees eehle ceneve meeOeg Je<ee&k eeue ceW Yeer
Deemeefe,ceesn, cecelee Deeefo kee heefjleeie kej YeceCe kejlee nw~
ieesccemeej mebmke=le erk ee ceW efueKee nwheefjnejefm& eceslees, peerJe: <edkeeemebk eg ues efJenjved~
heemesJe heehe$eb, ve efueheles heeheefveJensve~~
heefjnej efJeMege
f mebege peerJe-cegefve n keeehe peerJeeW kes
mecetn ceW efJenej kejlee ngD ee pewmes keceuehe$e peue mes efuehle veneR
neslee, Gmeer ekeej Jen heehe mes efuehle veneR neslee~ Fme mebece kes
Oeejke kes efJe<ee ceW Ghejese yeele efueKeer nw, leye en mhe nw efk e
heefjnej efJeMegef mebece meceefvJele meeOegjepe Je<ee&k eeue ceW eelegcee&me
ceW Ske$e efveJeeme kejves kes yebOeve mes efJecege nQ~
Ssmeer efmLeefle ceW heefjnej efJeMegef mebece kees eehle kejves Jeeueer
DeeOeeeflceke efJeYetefle YeieJeeve ceneJeerj kes eelegcee&meeW keer keuhevee
DeewefeleMetve nw~w keesF&- keesF& lees kesJeue%eeve kes 30 Je<e& eceeCekeeue
ceW Yeer eelegcee&meeW keer eee& kejles nQ~ ceneJeerj YeieJeeve peye heefjnej
efJeMege
f mebece kees eehle kej egk es nQ, leye Gvekee eelegcee&meeW ceW Ske$e
efveJeeme ceevevee meJe&%e keefLele efoiecyej Deeiece kes eefleketue nw~
Fme ekeej mes heb. eer megcesjeb efoJeekej ves leerLek ejeW kes cegefve
DeJemLee ceW SJeb kesJeueer DeJemLee ceW eelegcee&me kee Keb[ve efoiecyej pewve
Deeiece ebLeeW mes efk eee nw~ ieefCeveer eer %eeveceleer ceeleepeer Yeer kene kejleer
nQ efk e Deeeee& eer Meebeflemeeiej peer cenejepe kes eLece heefMe<e cesjs
iegosJe Deeeee&eer Jeerjmeeiej peer cenejepe Yeer kene kejles Les efk e
leerLek ej YeieJeeve cegefve DeJemLee ceW eelegcee&me veneR kejles nQ lees kesJeueer
DeJemLee ceW eelegcee&me kee lees eMve ner veneR G"lee nw~ kesJeue esle cyej
hejchejevegmeej ner leerLek ej ceneJeerj mJeeceer kes cegefve DeJemLee kes 12 SJeb
kesJeueer DeJemLee kes 30 Ssmes 42 eelegcee&me ceeves nQ~
Debke-8
Fmekes Deefle fje Yeer Deeeej ebLeeW ceW peneB efpevekeuheer SJeb
mLeefJejkeuheer cegefveeeW kee JeCe&ve Deelee nw lees efpevesv YeieJeeve kes meceeve
eee& kee heeueve kejves Jeeues cegefveeeW kees ner efpevekeuheer keer meb%ee eoeve
keer ieF& nw~ Jes Yeer eelegcee&me ceW efJenej kej mekeles nQ~ Gmemes mhe %eele
nes peelee nw efk e mee#eeled efpeveeee& kees heeueves Jeeues efpevesv YeieJeeve keer
leguevee lees efk evneR meeOeejCe cegefveeeW mes keer ner veneR pee mekeleer nw~
heehegjeCe ceW keLeeveke Deeee nw efk e eejCe $e+ efOeejer mehle$e+ef<e
cegefvejepe eelegcee&me kes ceOe ceLegje mes DeeesOee ceW Deenej kejves
iees lees JeneB cebefoj ceW efJejepeceeve egefle Deeeee& osJe ves YeefehetJe&k e
Gvekeer Jebovee keer. .....Deeefo~
Gheeg&e eceeCeeW mes mhe heefjueef# ele neslee nw efk e YeieJeeve
ceneJeerj ves efoiecyej pewve Deeiece ceeveleevegme j keneR hej keesF& eelegce &me
mecheVe veneR efk eee, elegled Jes Geese lehemee kejles ngS 12 Je<e& leke
cegefvecege ceW jns hegve: kesJeue%eeve nesves hej lees Gvekee efJenej DeOej
DeekeeMe ceW neslee Lee Deewj Fv Gvekes ejCeeW kes veeres mJeCe& keceueeW
keer jevee kejles Les~ YeJeelceeDeeW kes hegCe eYeeJe mes peien-peien
Gvekes meceJemejCe ueieles Les efpeveceW yew"kej YeJeeeCeer efoJeOJeefve
kee heevekej cees# eceeie& ceW eJe=e nesles Les~
eefo efk emeer efoiecyej pewve Deeeee& eCeerle ebLeeW ceW YeieJeeve
ceneJeerj kes eelegcee&meeW kee JeCe&ve eeh le nes lees efJeppeve nceW DeJeMe
heefjefele kejeSB DeveLee pees efoiecyej pewve he$e-heef$ekeeSB YeieJeeve ceneJeerj
kes eelegce &me ekeeefMele kejles nQ GveceW mebMeesOeve kejeSB leeefk e ceneJeerj
mJeeceer kes efpevelJe kee efoiecyej pewve Deecveee Devegmeej heefjee pevepeve kees eeh le nes mek es~
uesKe kes Deboj otmeje Ske Deve ekejCe Yeer efoiecyej pewve
Deecveee kes efJe nw~ JeneB mhe he mes YeieJeeve ceneJeerj kes
eelegcee&me mLeueeW kes veece Deeefo osk ej Gvekees ebovee eje efoes iees
Deenej kes ekejCe ceW efueKee ieee nw efk eJewMeeueer kes meYeer eser Deheves eewk es ceW Deenej kejeves kes
efueS ueeueeefele Les, efvejeMe Yeer jns~ peneB Deenej ngS Gmekee oMe&ve
kej Oeve ceevee~ ceneJeerj ves heew<e ke=<Cee eefleh eoe kees Ske ceneIeesj
DeefYeen OeejCe efk eee, efpemekes hetCe& nesves hej ner Deenej kee mebk euhe
efk eee~ eefle%ee hetCe& eej ceen leke veneR ngF&, jepee, jeveer, epee
meYeer efebeflele nes iees, leYeer Jen hegCe #eCe Deeee Deewj ebovee kees
Deenej osves kee ceewk ee efceuee~ en DeefYeeee : ceen yeeo hetCe&
ngD ee~ ebovee kes ceve ceW efmehe& en YeeJe jnekes Jeue Flevee mee Oeeve Gmes, es : cenerveeW kes YetKes nQ~
Deew, cegPe DeYeeefieveer kes meceerhe kes Jeue es keewoeW Kes nQ~~
ceQ hetvee eenleer ntB efk e keewve mes efoiecyej pewve ebLe ceW JeCe&ve
Deeee nw efk e YeieJeeve ceneJeerj kes Deenej kee DeefYeen n ceen ceW
hetCe& ngD ee? efoiecyej pewve Deecveee Devegmeej cenemeleer ebovee kes
peerJeve eefjle kees GejhegjeCe SJeb ceneJeerj eefjle Deeefo mes he{W Deewj
Fme hej Yeer Deheveer OeejCee efoiecyej pewve Deecveee Devegmeej ner
yeveeSB, ener cesje cevleJe nw~
Global Click
Now ! You Can Meet us at Cyber World

For any kind of information about Jambudweep
Ganini Pramukh Aryika Shri Gyanmati Mataji
Digambar Jain Trilok Shodh Sansthan
Pilgrimages developed on the inspiration of Gyanmati M ataji
Online Library
Audio-Video Bhajan
Audio-Video Pravchan of Gyanmati M ataji
Wallpapers
Photo Gallery, containingsnaps of different pilgrimages
Information regardingforthcoming programmes and much more.........
Kindly visit us at : www.jambudweep.org

Contact us : ravindrajain@jambudweep.org
rk195057@yahoo.com
Debke-8
(17)
efJeeMeebefle kes eelveeW ceW egJeeDeeW keer Yetefcekee

(Meebefle Je<e&-2009 kes Devleie&le emlegle)
-keg. mecelee pewve ceejesje, efMeJehegjer
egJee heer{er heefjJeej, meceepe SJeb je^ keer cenlJehetCe&
mecheefe nw~ Jele&ceeve kes mebI e<eeX Deewj egveewefleeeW kee meecevee kejves
hej ner Jen YeefJe<e yeveeleer nw~ DeLee&led hegjeveer heer{er kee DevegYeJe
SJeb veF& heer{er kee mebI e<e& DeJeMe ner keee&Meerue nesk ej vees
efvecee&Ce kes he ceW heueerYetle nes mekelee nw~ egJee heer{er SJeb hegjeveer
heer{er kes ceOe Ske uebyee Deblejeue neslee nw meceepe kee GlLeeve
egJee ner kej mekeles nQ, keeeWefk e yeeheve efJeJesk enerve neslee nw, pees
Kesue-keto ceW yeerle peelee nw leLee yeg{ehee meeceLe&nerve neslee nw pees
jesieeW mes efI ejves kes keejCe efvekeue peelee nw~ egJeeDeeW ceW efJeJesk e
Deewj meeceLe& oesveeW ner jnles nQ~ keYeer- keYeer Ssmes #eCe Yeer Deeles
nQ peye veF& heer{er, hegjeveer ceeveleeDeeW, hejchejeDeeW SJeb OeejCeeDeeW
kees "gk ejeves keer keesefMeMe kejleer nw, pees Gefele veneR nw~ Fmes vees
Deewj hegjeveeW kes yeere mebI e<e& ken mekeles nQ~ keeue ee lees
ieefleceeve nw, pees yeoueles heefjJesMe, heefjefmLeefleeeW kes Devegmeej mJe
kees {eue uesles nQ, Jes hegjeves nesk ej Yeer vees kens peeJeWies~
efJee ceW efk emeer Yeer je^, meceepe ves GVeefle keer nw, lees Gme
GVeefle keer veeRJe egJeeDeeW kes kebOeeW hej ner efceuesieer~ mejoej Yeiele
efmebn, cenejeveer ue#ceeryeeF&, leeleeesh es, ebMesKej Deepeeo, KegMeerjece
yeesme, megYee<eeb yeesme pewmes ceneve eebeflekeeefjeeW ves Deheveer kegyee&veer
osk ej efh ejbieer mejkeej kees yeenj Keos[kej Yeejle osMe kees
Deepeeoer kee cebieue eYeele efoKeeves keer Yejhetj keesefMeMe keer~ egJee
Meefe kee cetueekebve Deewj meogh eeesie efpeme je^ kes veslee ves kej
efueee nes, Jen je^ efk emeer ve efk emeer efove efJee kee Depese Me$egg
Deewj mJeie& kee keesvee, DeJeMe yevesiee~
veF& heer{ er yegefceeve, Glmeener SJeb megmebmkeej er Yeer nw~
efMe#ee, JeJemeee Deeefo #es$eeW ceW nceejer egJee heer{er Oeerjs- Oeerjs ner
mener efk evleg megeefleefle nesleer pee jner nw~ en pewve meceepe kes
efueS KegMeer keer yeele nw~ Deepe nceejs meceepe kes egJee npeejeW keer
mebKee ceW [ekej, Fbpeerefveej, meer. S., kesv SJebb jepe mejkeejeW
kes Ge heoesW hej nQ~ he$ekeej, keefJe Deeefo #es$eeW ceW Yeer vees esnjs
GYej jns nQ~ ece, mesJee SJeb mebmkeejeW kes yeue hej ner Jeefe
Deeies ye{lee nw~ efpemeves mebmkeejeW kees ieewCe ceeve efueee, Jen
GVeefle kej ner veneR mekelee nw Deewj es mebmkeej nceW Deheves ceeleeefh elee mes efceueles nQ~ ceelee-efh elee kee JeJenej efyevee efmeKeees ner
(18)
yeeeW kes Deble:kejCe ceW Goejlee, meodYeeJevee, cew$eer, meneesie

Deewj meceevelee pewmes iegCeeW kee meheue SJeb mLeeF& eleejesh eCe kej
oslee nw~
egJee ner meceepe kes keCe&Oeej, Yetle Deewj YeefJe<eled kes mesleg
leLee Jele&ceeve kes meMee DeeOeej nesles nQ~ Gvekes Deblejbie mes nceW
meewneo& keer meefjlee metKeves veneR osvee eeefnS~ GvnW ncesMee esefjle
kejles jnvee eeefnS~ peye keesF& keee& egJeeDeeW eje ieuele efk eee
peelee nw lees mecemle Deveweflekelee SJeb efyeie[les otef<ele JeeleeJejCe
kee Deejesh e Yeer eee: egJekeeW hej ner ueiee efoee peelee nw, uesefk eve
nce en Yetue peeles nQ efk e egJee Meefe kees DeOece& SJeb Deveweflekelee
keer Deesj GvcegKe kejves ceW Gme meceepe kee Yeer eesieoeve nw, pees
mJeeb Mees<eCe, Deveeeej Deewj Deleeeej keer veeRJe hej Ke[e nw~
Deepe keer efmLeefle Fleveer efJe<ece nw efk e nce Deheves kees es[ meYeer
kees Yeeeejer efme kejves kee oeJee kejles nQ~ nce ueesieeW ceW mes
efk emeer kes heeme Yeer Flevee mecee veneR nw efk e Jen DeelceeJeueesk eve
kejkes Fme mecemee kee mener efveoeve Keespe mekes~ Demeblees<e Deewj
efJeesn kee efJe<e Je=# e efvejblej ner ye{lee euee pee jne nw~ meceepe
Ssmee nesvee eeefnS, peneB egJekeeW kes Devleie&le ceele=lJe, esce, mvesn,
meodYeeJe, oee, keCee, mesJee, hejesh ekeej SJeb Oece& kes mehlejbieer
ceOegj cebpegue Fb Oeveg<e uenjees~ egJee Jeie& meceepe keer heneeve
Deewj osMe keer Meeve neslee nw~ efh ej Jen Deheves peerJeve kes eewjens
hej Ke[e nesk ej kele&Je efJecegKe nes jne nw~ eg Jee meceepe
YeesieJeeo kes pegvetve ceW Deheveer yegefJeemevee mes pees[ egk ee nes, JeneB
Ssmeer heefjefmLeef le ceW egJee Jeie& keer peerJeve efoMee Keespe heevee
DemebYeJe lees veneR, uesefk eve keef"ve DeJeMe nw~ Deepe egJee Yeeweflekelee
keer ekeeeeQOe ceW ieggce nes iees nQ Jes sueerefJepeve mebmke=efle kes ye{les
eYeeJe ceW Yeefcele meer vekeejelceke efoMee keer Deesj ye{ jns nQ~
egJeeDeeW ceW ogJe&meve Yeer lespeer mes ieefle heke[ jns nQ~ pewmes pegD ee
Kesuevee, Mejeye heervee, lebyeeket, heeve, iegKee Deece yeele nes ieF&
nw~ Fmekeer efieveleer hewMeve ceW nesves ueieer nw~ Fme ekeej kes
ogJe&meve ceW kejerye 75 eefleMele egJee heer{er GuePeer ngF& nw~
ogJe&meve leYeer t mekeles nQ peye Jen Oece& kes cece& kees mecePeW~
Oece& ner Fme Yeefcele efmLeefle mes efvekeeue mekelee nw~ uesefk eve Deepe
keer veF& heer{er kee Oece& kes eefle Goemeerve nesvee mJeeYeeefJeke nw~
Debke-8
Deepe keer veF& heer{er efk emeer yeele kees leke& keer kemeewer hej kemes
efyevee ceeveves kees leweej veneR nw~ keeeWefk e Deepe kee egie Jew%eeefveke
egie nw~ uesefk eve pewveOece& keer DeeOeejefMeuee Yeer lees Jew%eeefveke nw~
DeeJeMekelee nw GvnW mener lejerk es mes mecePeeves keer~ Deepe meejs
osMe ceW efJeeeefLe&eeW ceW DevegMeemeve nervelee ye{leer pee jner nw~
Gmekee keejCe Oeeefce&k e efMe#ee kee DeYeeJe nw~ eefo nce veF& heer{er
kees Deheveer mebmke=efle kee %eeve veneR kejeeWbies lees Jen Yeke
peeesieer~ Oeeefce&k e efMe#ee mes veF& heer{er kees megmebmke=le, meYe,
Deefnbmee efee yeveeee pee mekelee nw Deewj Gvekee vewefleke mlej
heleve keer Deesj peeves mes jesk ee pee mekelee nw~
Oece& kes ef Jekeeme kes ef ueS egJ ee heer {er ceW nceW Deh eveer
keLeveer Deewj kejveer kes Deblej kees meceehle kejvee nesi ee~ DeLee&led
nceW kece& D eewj Jeeve ceW Skehelee ueeveer nesieer leYeer nce egJee
heer {er kees Oece& k eer YeeJevee ceW efveefnle JeemleefJeke keueeCe keer
Deesj kej heeeWies~
egJe Meefe Ske Ssmeer Meefe nw, efpememes ye[s mes ye[s keece
Deemeeveer nes peeles nQ~ keeeWefk e egJeeD eesW ceW peesMe neslee nw keg kej
iegpejves keer #ecelee nesleer nw Deewj pees kejvee eenles nQ, Gmes peuo ner
kejkes meyek es meeceves emlegle kejles nQ~ egJeeDeeW keer leeefk e&ke Meefe,
meeseves, efJeeejves keer Meefe yeeeW Deewj Je=eW keer Dehes# ee DeefOekelece
nesle r nw~ Jes pees meese uesles nQ, kejkes efoKeueeles nQ~ Oece& kes eeejemeej kes efueS DeeJeMeke nw efk e veJeegJek eeW kees Fme Deesj esefjle
efk eee peees~ Fmeer yeele kees ue# e kejkes peien-peien veJeegJeke
ceC[ue, egJe mebie"ve, egJee hes[jsMeve Deeefo mebmLeeSB mLeeefh ele nQ~
efJe%eeve kes veJeervelece Deejeceosn mebme Oeve Deewj Yeesie meeceefeeeB
Fleves mecee kes heeeled Yeer ceeveJe peiele ceW Meebefle kee meewneo&h etCe&
JeeleeJejCe efveefce&le kejves ceW meceLe& veneR nes mekeer nw Deewj ve ner
YeefJe<e ceW kej heevee ner mebYeJe nw~ Deepe egJee kees Yeewefleke
heee&JejCe keer ekeeeeQOe mes nekej Oece& keer Deesj esefjle kejvee
nw~ keeeWefk e efJee ceW Meebefle ueeveer nQ Meebefle ueeves kee Ske cee$e
Gheee Oeeefce&k e YeeJeveeSB peeie=le kejvee nw~
Deepe Debespeer efMe#ee egJeeDeeW hej DeefOeke neJeer nw~ yeoueles
heefjJesMe ceW lees Debesspeer efMe#ee ieuele veneR nw~ efk evleg Deheves Oece&
SJeb mebmkeejeW ceW meeefnle kees Yeer FmeceW pees[vee pejer nw~ egJee
Jeie& Deeefo keesF& yeele mJeerk eejvee Yeer eenlee nw, lees Gmekes efueS
Jew%eeefveke DeeOeej nesvee pejer nw~ nceeje Oece& yeewefke, Jew%eeefveke
SJeb leke& mebiele keer ef$eJesCeer nw~ efk evleg emlegleerk ejCe, Yee<ee-Mewueer
hegjeveer nw, pees veF& heer{er kees kece Deekeef<e&le kej jner nw~ Fmes
veee he osvee pejer nes ieee nw~ Ske Deesj lees nce heef eceer
mebmke=efle kees ye{eJee os jns nQ~ JeneR otmejer Deesj heef eceer mebmke=efle
Jeeues Meekeenej, jnve-menve SJeb hewMeve ceW Yeejleerelee keer vekeue
kej jns nQ~
efJeefYeVe meYee ceW DeLeJee eJeeveeW ceW nce osKeles nQ efk e
yegpegie& SJeb yees egJeke-egJeefl eeeB meYeer nesles nQ~ efk evleg cesje
DevegYeJe nw efk e keeheer mebKee ceW egJee heer{er Oeeve mes eJeeve/
JeeKeeve/Yee<eCeeW kees megveleer nw leLee eefo keneR GvnW Mebk ee nesleer
nw, lees heeme ceW yew"s ueesie legjble meceeOeeve Yeer kejles nQ~ keee Fmes
Gvekeer Oece& eYeeJevee veneR ceeve mekeles nQ? DeJeMe ceeveles nQ~
nceeje elesk e pewve heefjJeej mes Deeen nw efk e meeOegmeeefOJeeeW kes meeefveOe ceW nesves Jeeues eJeeveeW, meYeeDeeW ceW DeJeMe
ner egJee heer{er kees Yespeves SJeb meeLe ues peeves kee ue#e jKeW~
egJeke-egJeefleeeW mes Yeer kenvee nw efk e Iej ceW keYeer DeMueerue
meeefnle ve he{W yeefuke pewve meeefnle DeJeMe he{W~ efpememes efk e
Deheves mebmkeejeW kees hetJe&Jele mebpeeses jKeW Deewj ieJe& kee DevegYeJe
kejW leLee mecemle egJee Jeie& mes Deeen nw efk e ncesMee Deefnbmeeceeer
pewve-Oece& kee eeej-emeej kejW~ leye nce ken mekeles nQ efk e
meceepe ceW egJeeDeeW keer Dence Yetefcekee nw~ meceepe kee GlLeeve
egJeeDeeW kes eje ner ngD ee nw, Deewj neslee jnsiee~
Ske esce kee oerh e peueeDees

ceneefJeveeMe {nles keieej hej, Deepe Ke[er ceeveJelee jesleer~
Deneme kejleer oeveJelee, ieieve efmemekelee Oejleer keBheleer~~
mele DeeEnmee keer mejiece hej, efJee Meebefle kee jeie megveeDees~
efnbmee keer DebO eer ieefueeeW ceW, Ske esce kee oerhe peueeDees~~
-[e@. ceeueleer pewve, cewvehegj er
efJeeMeebefle ceb$eDebke-8
(19)
Oece& Je ceeveJelee kes efJehejerle keee&
MeekeeneefjeeW kees ceebmeenej hejesmee pee jne nw

neue ner ceW ceOeeosMe, GejeosMe, cegcyeF&, efouueer leLee Jeeues nQ~ kebheefveeeB FveceW efceeCe kes efueS DeeJeMeke heoeLe& eneB
Deve mLeeveeW hej he[s hegefueme kes ehes leLee het[ SC[ [îe efJeYeeie Yeejle mes ve Kejerokej efJeosMeeW mes meerOes Deeeele kej uesleer nQ~
ves meerue keer ieF& hewefk eêeW mes keF& nesMe G[eves Jeeues leLe leYeer lees Devesk e Meekeenejer, efk evleg eege ueieYeie meYeer Deblej
Gpeeiej efk ees nQ~ Meeoer ceW, nesueeW ceW leLee keF& meeJe&peefveke Ieke ceebmeenejer ner nQ~ Ssmes ceW njs efveMeeve keer Dee[ ceW kesv
GlmeJeeW ceW nes jns Yeespe ceW ceebmeenej hejesmee pee jne nw~ mejkeej, DeVe-eefeee-ceb$eeuee MeekeeneefjeeW kees ceebmeenej mesJeve
Meekeenejer Jeefe Devepeeves ceW Kegues Deece ceebmeenej kej jne nw, kejeves kee Ie=efCele SJeb peIeve keee& kejJee jner nw, en hetjs osMe
efpememes pewve meceepe ceW mevemeveer hewue ieF& nw~ mJeeo kes veece hej kes efueS ueppee Deewj Mece& kee efJe<ee nw~ efJee mecegoee kes
Oece&Yelee kes meeLe keF& yeerceeefjeeB Iej kej jner nQ~
mevcegK e meeKe Ieeves Deewj eefl ecee ceefu eve kej ves pewm ee
D eef nb m ee es ceer S Jeb
ceeceuee nw~
MeekeeneefjeeW keer oMekeeW hegjeveer
efh ee Dee@eue mes
Meekeeneef
j
eeW
kees
hejes
m
ee
pee
jne
nw
ceeb
m
eenej,
ceeBie hej mekeejelceke efveCe&e
efJeeefceve S, ceeBme, DeC[e,
kej kesv mejkeej eje hewk espe Meekeenejer heoeLeeX ceW ejyeer, DeC[s, ceueer keer efceueeJe keeses efveDeue yeerD eue mes
kewmeer efJ e[cyevee nw en........? yeepeej ceW Keevee Deewj ekeejs eehle jbie Jnsue kes efmej
het[ ee@[ke hej Meekeenejer
SJeb ceebmeenejer heoeLe& oMe&k e G[evee Deepe hewMeve nes ieee nw~ uegYeeJeves efJ e%eeheve Deewj ehes mJeeo kes mes eehle mhece& Dee@ eue,
nje SJeb ueeue efveMeeve ueieevee heers nceejer oerJ eeveieer keneR nceW Meekeenej mes ceebmeenej keer Deesj lees veneR metD ej, ieee, kegee, yebojeW
ues pee jner nw~ en ef ebleve-ceveve Deepe meJee&efO eke pejer nw, ke eeWefke hewmeesb
keg Je<eeX hetJe& DeefveJeee& efk eee kes ueesYe Deewj DeefOeke cegveehee keceeves keer nes[ ceW Ye#e-DeYe#e kee efyevee keer nlee mes eehle Sefveceue
ieee, ef k evleg Gmemes megk et ve Oeeve jKes osMe kes keF& jsmesjW Deewj Yeespeveeuee Meekeenejer Yeespe ceW hew Fleeefo heoeLe& Kegues
DeLeJee efveef elelee kes yeoues ceebmeenejer JemlegDeeW kee eeesie kej jns nQ~
Deece Ge Meer<e&k eeW kes veece
M eek eeneefj eeW k es efu eS
keg efove henues ceOeeosMe, GejeosMe, cegcyeF&, efouueer leLee Deve keer Dee[ ceW njs efveMeeve
hejsMeeefveeeB DeefOeke ye{ ieF~ mLeeveeW hej he[s hegefueme kes ehes leLee het[ SC[ [îe efJ eYeeie eje meerue keer Jeeues het [ ee@[ kedme ceW
Fme keevetve kee Deceue kejeves ieF& hewefke^ eeW mes nesMe G[eves Jeeues leLe Gpeeiej ngS nQ~ efkeme lejn eue eege nes jns nQ~ efpemekeer
kes efueS efpeccesoej DeefOekeejer- jner nw Yeejleer e yeepeej ceW en Iegmehew" Deewj Oece&Ye kejves keer cegefnce lJeefjle SJeb ienve peeBe
Jeie& efjeleKeesjer keer ceeser- DeeFS, pewve meceeeej oMe&ve, hegves ceW ekeeefMele efoveeBke 10-10-2007 kes nesk ej efmLeefle mhe nesvee
leie[er jkece kes SJepe ceW keevetve esjke uesKe MeekeeneefjeeW kees hejesmee pee jne nw ceebmeenejkes ceeOece mes Delebl e DeeJeMeke nw~
k eer Keeef ceeeW mes j emlee Oeeve ceW uesles nQ Deewj pewve nesves kes veeles mebkeuhe kejles nQ efke nce yeepeejeW GoenjCe kes leewj ce@iieer
efvekeeuekej het[ kebheefveeeW kees ceW eKeejs G[eves mes yeeWies leLee eleske Jemleg kes Gheeesie mes henues Gme het[ ee@[kedme, Deheer efh e,
meboYe& ceW Des mes lenkeerkeele, peevekeejer, ieJes<eCee kejWies leLee Deheves
nje efveMeeve D eeJebefle kej Oece&-mebmkeejeW kees peerefJ ele jKeves kee eeeme kejWies~ Jemlegle: yeoueles Fme kees u[ef[ ^bk e, efyes ef veee
je^ keer DeeBKeeW ceW Oetue PeeWk e oewj ceW Deepe nceW Deheves Keeve-heeve hej Oeeve osvee SJeb efJ eeej kejvee ef c euke ef y eef m k ed m e,
jns nQ~
cesjerieesu[, eeiej, ieg[
meJee&efO eke DeeJeMeke nw, ke eeWefke pewmee KeeJes DeVe, Jewmee nesJ es ceve~
Devesk e het[ ee@[kedme
-eeCeere fce$e efvelesMe veeieewlee, YeJeeveerceC[er [s, heejues peer, ceesveekees,
ceW efJeMes<ekej yesk ejer Glheeove,
neF[ S C [ meer k e,
hese heoeLe& Deeefo ceW Fceumeerh eeej, m@efyeueeeFme& keb[erMeveme&, egFiece, yeyeue iece, heesuees efcev, Devesk e ee@k euesdme, tLehesm,
De@efme[erer, jsieguesme&, efepejJeserpe, Sber Dee@k emeer[b, efLekevejme&, efh eppee, yeie&j, efehme, Jevemheefle Ieer, yesefk ebie heeG[j, eeeveerpe
efpeueserve, efmJeveme&, keueme&, heuesJeme& Deeefo Meer<e&k e cee$e efoS ef[Mesme ceW eege Depeerveeceeses mee@me Deeefo pewmes Devesk e heoeLe& nQ,
peeles nQ~ etjesh e ceW F& vebyeme& keer meKleer kes yeeo Yeejle ceW Yeer Fve efpeveceW Gheeg&e ceW mes eeCeerpeve heoeLeeX mes yeves De@ef[efk eJnped
GlheeoeW hej vebyej eheves ueies nQ, efk evleg Jes hetjer lejn Yeefcele kejves mejsD eece efceueeS peeles nQ~
(20)
Debke-8
efJeemeveere eesleeW mes %eele ngD ee nw~ Fmeer meboYe& ceW iele
efoveeW 24 ueesk emeYee meebmeoeW eje G "ees iees cegeW keer p eeBe
mes k eee ef ve<ke<e& efvekeues, keee keee&JeeF& keer ieF& Deewj YeefJ e<e
kes efueS ke ee Gheee efk eS pee jns nQ, Fme hej jeêre mlej hej
yenme SJeb eee& keer DeeJeMekelee nw~ osM eer Ieer (ieeJej eCeer
Ieer) , yej Glheeoke hewefk e êesW ceW het[ SC[ [îe efJeYeeie ves
[eues eheeW ceW keF& leLe Gp eeiej efk ees nQ~ yej SJeb osMeer Ieer
ceW ieee keer SJeb megD ej keer eyeea efc eueeF& p eeleer nw, efpememes
efek eveeF& ye{leer nw~ Jevemheefle Ieer ceW ieee keer ejyeer , e
leLee meW [euekej iece& efk eee peelee nw Deewj osMeer Ieer (Meg
Ieer) kes veece hej yesee p eelee nw ~ Deepe yeepeej ceW GheueyOe
osMeer Ieer Deewj yej Meg veneR nw~ keF& nesueeW ceW veeve,
heje"e, ket ueee ceW ejyeer efceef ele efk eee peelee nw~ eeeveerpe
het[ ceW 90 eefleMele ceebmeenej efceefele heoeLe& nes les nQ~ keg
efove hetJe& ce@k e[esveeu[ ceW efyeke jns yeie&j, efh eppee, Je[eheeJe ceW
ieee keer ejyeer heeF& ieF& efpememes efMeJemesvee ves ce@k e[esveeu[ kes
keF& Meesce lees[ [eues~
Deepe pewve meceepe ceW Meeoer, meieeF& leLee ce.mee. kes
eelegcee&me leLe Deve Oeeef ce&k e, meeceeef peke keee&ece ceW ye[sye[ s kesj me& yegu eeS peeles nQ~ ener kes jme& nceW ceeb meenej k eje
jns nQ~ js[er ces[ es Jeer cesW keF& k echeefv eeeB ceebmeenej kee efc eeCe
kejleer nQ~ k eF& hes m ceW, ceueer kee lesue efceefele nes jne nw,
efh ej Yeer nceejs pewv e YeeF& Devepeeves ceW ceebmeenej ef ceef ele
Keevee Kee jns nQ~ ef jueeevme pewmeer kecheveer ceebmeenej kes
npeej eW heoeLe& mes ege vee@veJesp e cee@ue Keesueves pee j ner nw~
DeC[s , ceueer kee eeesie K eguesD eece nes jne nw~keF& efJeosMeer
kech eefveeeW eje yeeeW kes otOe h eeG[j ceW cegiex k ee efekeve
heeG[j efceef ele efk eee pee jne nw ~ Yeejle mejkeej eje Jespe
heoeLeeX hej njs jbie kee leLee vee@ veJespe heoeLeeX hej ueeue jbie kee
efveM eeve ueieevee yebOeve keejke ef k eee ieee nw~ efh ej Yeer mejs D eece
keevetve keer Oeefpp eeeB G [eF& pee jner nQ~ Ye Deh emejeW keer
Jepen mes mej sD eece ceebmeenej, MeekeeneefjeeW kes hes ceW pee jne
nw~ Fbef[ee er. Jeer. , peer. er. Jeer. leLee Deve er. Jeer. ewv eueeW
hej D ee jner KeyejW leLee heg efueme, h et[ SC[ [îpe efJeYeeie eje
[eues ieS eh eeW ceW Gpeeiej ngF& peevekeejer mes jeWi es Ke[ s nes
jns nQ~ Fme meboYe& ceW megMeerue eb eree ves mejkeej kees efveJesove
efoS nQ~ hegC es ceW ebpeerle efJepeepeer ce. mee. ves meceepe kees
Deheves JeeKeeve ceW keF& yeej Deeen efk eee nw~
Deepe yeepeej ceW efceue jns 90 eefleMele yej SJeb osMeer Ieer
ceW efceueeJe Dee jner nw~ meheso metD ej keer ejyeer, ieee keer
ejyeer lees KeguesD eece efceueeF& pee jner nw Deewj mJeeo kes veece hej
DeeBKe cetbokej ceebmeenej kej jns nQ~ M eeefoeeW ceW, Oeeefce&k e
keee&eceeW ceW leLee meeJe&peefveke Yeespe kes veece hej KeguesD eece
ceebmeenej efceefele heoeLeeX kee Gheeesie nes jne nw~ efh ej Yeer nce
Oece&Ye kejves Jeeues SJeb heehe kes Yeeieeroej yeveeves Jeeues DeVe kees
enCe kej jns nQ~ Fme meboYe& ceW hee"ke Deheveer eefleefeee pewvece
peeefle Meemeveced keeee&uee hej Yespe mekeles nQ~
-efvece&ue keg ceej heeesoer, Fboewj
pewveb peeefle Meemeveced mes meeYeej
pecyeterhe-nefmleveehegj ceW 31 heg TBeer YeieJeeve kegbLegveeLe eeflecee

kes efvecee&CeeLe& hee<eeCe kee ngDee efMeueehetpeve
YeieJeeve MeebefleveeLe-kegbLegveeLe-DejnveeLe keer pevceYetefce nefmleveehegj ceW pecyeterh e mLeue hej leerveeW ner YeieJevleeW keer
31-31 heg Gegbie efJeMeeue Ke[dieemeve eefleceeDeeW kee efvecee&Cekeee& eue jne nw~ Fme e=KB euee ceW 31 heg TBeer YeieJeeve Meebelf eveeLe keer
cetelf e& kee efvecee&Ce ueieYeie hetCe& nes egk ee nw~ hegve: YeieJeeve kegbLegveeLe keer eeflecee kes efvecee&Ce nsleg yeQbieueesj-kevee&ke mes efJeMes<e êues ceW
efJeMeeue hee<eeCe kee cebieue Deeieceve pecyeterh e mLeue hej nes egk ee nw~ Fme cetefle& kee efvecee&Cekeee& oeveJeerj meceepejlve eer keceueebo
pewve, KeejeryeeJeueer- efouueer heefjJeej kes meewpeve mes efk eee peeesiee Dele: Fmekee efMeueehetpeve ceeIe ke=. hebeceer, 15 peveJejer 2009 kees
hetpe ieefCeveer eer %eeveceleer ceeleepeer memebI e kes meeefveOe ceW meevebo mecheVe ngD ee~ Fme DeJemej hej eer keceueebo peer kes YeeF&
eer kewueeMeebo pewve, heg<eesece pewve Je Gvekes mecemle heg$e-heg$eJeOegSB, hege$f eeeB- oeceeo,heew$e-heew$eer Deeefo heefjJeejpeve GheefmLele ngS~ meeLe
ner mebI eheefle eer ceneJeerj emeeo pewve-efouueer, eer jepek egceej pewve Jeerjeefyeu[me&- efouueer, eer Deefveue kegceej pewve, keceue cebefoj,
eerleefJenej-efouueer, eer Deceg kegceej pewve-cesj" Je Deve cenevegYeeJe GheefmLele Les~ meYeer cetefle&eeW Je keceue kee efvecee&Ce esveeF helLej
ceW cetueebo jeceebo vee"e hece& kes eer jepesMe vee"e-peehegj kes efveoxMeve ceW efk eee pee jne nw~
-peerJeve ekeeMe pewve (eeej mebeespeke), pecyeterhe-nefm leveehegj
Debke-8
(21)
SHANTI VARSH THE P EACE YEAR-2009

PROPOSED PROGRAMME SCHEDULE
WORLD PEACE AHIMSACONFERENCE
(Vishwashanti Ahimsa Sammelan) was inaugurated
on 21st Dec. 2008, Sunday by the First Lady President of Indian Republic Smt. Pratibha Devisingh
Patil by the inspiration and in the auspicious presence of Pujya Ganini Pramukh Shri Gyanmati
Mataji & Sangh on the occasion of the 2885th Birth
Anniversary Mahotsava of the 23rd Tirthankar Lord
Parshvanath at Tirth Hastinapur, the birthland of the
16th Tirthankar Lord Shantinath.
Various scholars presented their thoughts and
analytical articles on the occasion of this 2-days celebration. On the basis of her noble thinking, Ganini
Pramukh Shri Gyanmati Mataji has pointed out various inspirative objects for the entire Jain Samaj to
celebrate the year of 2009 as SHANTI-VARSH
(PEACE-YEAR). Statewide Committees have been
set up to realize all these objects on National &
Internation levels.
There are 2 main categories of the programme-
1. Vishwashanti Anushthans
(Religious Activities for World-Peace)
(A) Shantividhan for 16 Days-Shantividhans
have to be organized in any month from the Ekam of
Shukla Paksha (bright half of the month) upto the
Ekam of Krishna Paksha (dark half of the month) of
the next month i.e. for 16 days continuously. (In the
months of Ashwin & Magshir, the Shukla Paksha is
of 16 days, so Shantividhans have to be done upto
Poornima in these months or in any other month, 16
days of Shukla Paksha have to be utilized for performing the series.)
(B) Shantividhans for 8, 5 or 1-1 Days-These
Vidhans can be organized by each Jain Samaj or personally by the members of the Samaj.
(C)Grand Vidhans of 8Days Like Siddhachakra,
Indradhawj, Kalpadrum Etc.-All the grand Vidhans,
which are performed on Ashtanhika or Dashlakshan etc.
occasions will be included in this series.
(22)
(D)Japya of Vishwashanti Mantra-Ohm Hreem

Vishwashanti Karaya Shri Shantinathaya Namah.
Everybody has to do at least one Mala (108 times Japya)
of this Mantra daily. Besides it, the recitation of this
Mantra or Namokar Mahamantra or Bhaktamar Stotra
for at least one hour should be done collectively, so
that wherever the sound of this recitation reaches, environment becomes pure and Peace is established.
2. VishwaShanti Ahimsa
Seminar/Lecture
Seminars or Lecture series of one-two or three
days s hould be organized by vari ous Yuva
Sangathans, Mahila Sangathans etc. at various places
like Universities, Colleges, Temples, other public places
etc.so that the message of Non-violence may reach
the masses and Jain Samaj may contribute significantly in the establishment ofPeace in the world. Following subjects can be given for seminars/lectures(1) Contribution of Non-violence in World-Peace.
(2) Role of Non-violence in Indias struggle for
Freedom.
(3) Detailed definition of Non-violence, described in Jain Religion.
(4) Need of Non-violence for the Conservation of Environment.
(5) Religious -Tolerance i s necessary for
World-Peace.
(6) Role of Women for World-Peace.
(7) Role of Young Generation For World-Peace.
(8) Prohibition of Foetus-murder & Sex-determination of the womb.
Note-It is to be noted that the devotees, who
perform the maximum Anushthans-Vidhans, MantraJapya etc. from 1st Jan. upto 10th Mar. 2009, will be
awarded specially. Besides this, their names will be
announced in Aastha Channel and published in the
monthly magazine Samyakgyan.
-Requested B y-
Vishwa Shanti Ahimsa Committe e

(Chairman-Karmayogi Br. Ravidra Kumar Jain,
Jambudweep-Hastinapur)
Contact Person-Jeevan P rakash Jain,
Jambudweep-Hastinapur, Mob.-09411025124
Debke-8
efJeeMeebefle Deefnbmee meccesueve YeeeW keer vepej ceW

YeieJeeve MeebefleveeLe keer pevceYetefce nefmleveehegj ceW efoveeBk e 21 efomecyej 2008 kees Deeeesefpele efJeeMeebefle Deefnbmee meccesueve kes
mebyebOe ceW Deehekee Deeceb$eCe eehle ngD ee, Gmekes efueS nce Deehekes DeeYeejer nQ~
en peevekej emeVelee ngF& efk e Fme ceneslmeJe kee MegYeejbYe Yeejle keer je^h eefle ceneceefnce eerceleer eefleYee osJeerefmebn heeerue
kejWieer~
hejcehetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer kes heeJeve meeefveOe ceW Deeeesefpele Fme meceejesn mes Deefnbmee, Deheefjen Deewj
Devesk eeble keer ietBpe Ske yeej hegve: hetjs efJee ceW hewuesieer, Ssmee nceeje efJeeeme nw~
-Sve.kes . mes"er, peehegj (DeOe#e-efoiecyej pewve DeefleMee #es$e ceneJeerj peer)
en n<e& SJeb ieewjJe kee efJe<ee nw efk e hetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&k ee eer %eeveceleer ceeleepeer keer esjCee mes Deeeesefpele efJeeMeebefle
DeeEnmee meccesueve kee GodI eeve 21 efomecyej 2008 kees pecyeterh e-nefmleveehegj ceW Yeejle keer je^h eefle ceneceefnce eerceleer eefleYee
osJeerefmebn heeerue kes kejkeceueeW eje mecheVe ngD ee~ MeesefYele efJeeefJeeeuee MeesOe kesv Je<e& hee&vle eueves Jeeues Mewef# eke SJeb Dekeeoefceke
keee&eceeW ceW Deheveer meefee menYeeefielee mes ieewjJeeefvJele nw~ Jele&ceeve ceW efJee kes meccegKe GheefmLele pJeuevle mecemeeDeeW SJeb efJeeMeebefle
keer mLeehevee ceW Deefnbmee keer Yetefcekee efveefJe&Jeeo nw~
Fme meceke esjCee nsleg MeesefYele efJeeefJeeeuee keer Deesj mes hetpe ceeleepeer kees veceve kejles ngS DeeeespekeeW kees keee&ece kes
meheue Deeeespeve hej neefo&k e yeOeeF& oslee ntB~
-kegb Jej MesKej efJepesv (kegueeefOeheefle-Meese fYele efJeeefJeeeuee)
en peevekej Delevle emeVelee ngF& efk e efJeeMeebefle Deefnbmee meccesueve SJeb YeieJeeve heee&veeLe 2885JeeB pevcekeueeCeke ceneslmeJe
kee Deeeespeve 21 efomecyej 2008 kees ceveeee pee jne nw~ cesjer emeVelee en peevekej Deewj Yeer DeleefOeke nes ieF& efk e GodI eeve Yeejle
keer je^h eefle ceneceefnce eerceleer eefleYee osJeerefmebn heeerue kes kejkeceueeW mes nesves pee jne nw~
Fmemes efpeveOece& kes efmeevleeW kee keeheer eeej-emeej nes peeesiee SJeb YeieJeeve ceneJeerj kes efJeeMeebefle Deewj Deefnbmee kee efmeevle
ueesieeW kes yeere peeesiee Deewj mechetCe& efJee ceW efnbmee ceW keceer Deeesieer~
-jepekegceej mes"er, keuekeee (he. yebieeue)
Deehe ueesieeW ves pewveOece& keer ieefjcee kees hetjer lejn keeece jKee, je^h eefle peer pewmes meJeexe JeefelJe kes keee&ece ceW Yeer Deeheves
pewveOece& kees DeeCeer jKee, en yengle ner ieewjJe keer yeele nw~ cebe hej meeje keee&ece Delevle megJeJeefmLele Lee, keneR keesF& keceer vepej
veneR Dee jner Leer~
-cegk es Me pewve S[Jeesk es (meefeJe-eer kegb okegb o pewve ef[eer kee@uespe, Keleewueer)
keee&ece kees osKekej Ssmee ueiee jne Lee efk e pewmes meeceves efh euce keer jerue eue jner nes, meye keg Flevee JeJeefmLele Lee efk e
meyekeer vepejW Skeke cebe kees efvenej jner LeeR, yengle ner Deevebo Deeee keee&ece kees osKekej~
-Deefpele Depecesje, Oete fueeeve (he. yebieeue)
keee&ece yengle ner yeef{ee ueiee, Fleves megvoj keee&ece kece ner osKeves kees efceueles nQ, hej Fleveer peuoer meceehle nes ieee efk e
ceve veneR Yeje~
-vejsv pewve, yeQieueesj
(DeemLee ewveue hej 1 IeCs kee efJeMes<e emeejCe osKekej heesve hej yeleeee)
nce ueesieeW kees meyemes Dee en ueiee efk e Deeheves keee&ece lees Dee efk eee ner, hej Deheves pewveOece& keer eeflee kees meyemes
TBee jKee, Gmemes ceve ceW ye[e Deeuneo ngD ee~
-Jew e helesv pewve, Keleewueer
Debke-8
(23)
(24)
Debke-8
Debke-8
(25)
21 efomecyej 2008 kees pecyeterhe-nefmleveehegj ceW Yeejle keer je^heefle eje GodIeeefle
efJeeMeebefle DeeEnmee meccesueve : DeKeyeejeW keer megefKe&eeW cesW
(26)
Debke-8
Debke-8
(27)
(28)
Debke-8
Meebelf e Je<e&-2009 ceW osMe kes efJeefYeVe eevleeW ceW efJeeMeebefle Devegeve Deeefo
keee&ece eue jns nQ~ emlegle nw eehle meceeeejeW keer Ske mebe#f ehle efjhees&
JeejeCemeer (G.e.)-30 efomecyej 2008 kees YeieJeeve heee&veeLe pevceYetefce Yesuethegj efoiecyej pewve cebefoj ceW mebk euhehetJe&k e
efJeeMeebefle Devegeve kee keee&ece meevebo mecheVe ngD ee~ Fme DeJemej hej cebefoj peer ceW 1008 oerh eke eppJeefuele kej 1008 yeej
YeieJeeve heee&veeLe eeueermee efk eee ieee~ meceejesn ceW 50 ceefnueeDeeW ves Yeeie efueee, efpemeceW meefee Yetefcekee eerceleer megYeeef<eveer pewveJeejeCemeer ves efveYeeF&~
keteemes", efouueer-Deefnbmee mes efJeeMeebefle kes mebosMe kees peve-peve ceW hengBeeves kes GsMe mes ceveees pee jns Fme Meebefle Je<e&2009 kes Devleie&le 4 peveJejer 2009 kees keteemes", ye[e cebefoj, efouueer ceW efJeeMeebefle Deefnbmee mebieeser kee Deeeespeve efk eee ieee~
ueieYeie 100 ueesieeW keer GheefmLeefle ceW en Deeeespeve meevebo mecheVe ngD ee~ keee&ece ceW De.Yee.efo. pewve ceefnuee mebie"ve keer DeOe#ee
eerceleer DeeMee pewve-efouueer ves Deheveer cenlJehetCe& Yetefcekee efveYeeF&~
efJekeemehegjer, efouueer-efJeeMeebefle nsleg efoiecyej pewve cebefoj efJekeemehegjer-efouueer keer meceepe eje meecetefnke he mes
4 peveJejer 2009 kees Yeeecej ceC[ue efJeOeeve kee Deeeespeve efk eee ieee~ hegve: 15 peveJejer kees veJeenMeebefle ceC[ue efJeOeeve kee
Deeeespeve efk eee ieee~ Deeies 10 peveJejer 2009 kees oes Iebs kee Ceceesk eej ceneceb$e kee hee" SJeb efJeeMeebefle peehe keer meecetefnke ceeuee
kee Deeeespeve efk eee ieee~ 17 peveJejer kees peeheevegeve SJeb eMvecebe kee keee&ece efk eee ieee~ 24 peveJejer kees YeieJeeve DeeefoveeLe
kes efveJee&CekeueeCeke kes DeJemej hej ceneMeebefleOeeje kee Deeeespeve efk eee ieee Je $e+<eYeosJe YeieJeeve kee efveJee&Ceuee[t e{eee ieee~
mecemle Deeeespeve mechetCe& meceepe eje meeceeefpeke he mes mecheVe efk ees iees~ eneB hej efoveeBk e 1 peveJejer mes 24 peveJejer leke
23 MeebefleefJeOeeve kes Deeeespeve mecheVe nes egk es nQ leLee melele efJeeMeebefle peeheevegeve kee keee&ece eue jne nw~ mecemle keee&ece
mebie"ve keer DeOe#ee eerceleer ceveesjcee pewve, efJekeemehegjer- efouueer kes kegMeue vesle=lJe ceW eue jns nQ~
yemeble kegbpe, efouueer-25 peveJejer kees efJeeMeebefle Devegeve kee keee&ece efoiecyej pewve cebefoj, yemeble kegbpe, efouueer ceW
meevebo mecheVe ngD ee~ Fme DeJemej hej eneB YeieJeeve MeebefleveeLe ceC[ue efJeOeeve kee Deeeespeve efk eee ieee~ hegve: pewveoMe&ve kes Jeefj
efJeeve ees. erk eceebo pewve eje Deefnbmee mes efJeeMeebefle mebieeser kes ceeOece mes efJeMes<e GodyeesOeve efoee ieee~
ieeefpeeeyeeo (G.e.)-eneB hej 8 peveJejer 2009 kees efJee Meebefle keer ceveesk eecevee kes meeLe YeieJeeve MeebefleveeLe ceC[ue
efJeOeeve kee Deeeespeve mecheVe ngD ee~
oeojer (ieeef peeeyeeo) G.e.-efJ ee Meeb efle Devegeve k es D eeeespevehetJe& k e oeoj er (ieeef peeeyeeo) ceW 11 peveJejer
2009 kees YeieJeeve Meebef leveeLe ceC[ue ef JeOeeve Deeeese fpele ef k eee ieee~ Ghejes e leerv eeW keee&eceeW ceW ees. erk eceebo pew veefo uueer kee ceeie&oMe&ve eehle ng D ee leLee GvneWv es mecemle ef Jeef Oeef JeOeeve kes meeLe ef JeeMeeb efle ceW DeeEnmee keer Yetef cekee efJe< ee hej
mecYee< eCe Yeer emlegl e ef k ees~
Meeeerveiej, cesj" (G.e.)-DeefKeue YeejleJe<eeae efoiecyej pewve ceefnuee mebie"ve, Meeeerveiej-cejs" eje MeebefleJe<e&2009 kes Devleie&le efJeefYeVe Deeeespeve mecheVe efk ees iees~ 6 peveJejer 2009 kees YeieJeeve MeebefleveeLe ceC[ue efJeOeeve kee Deeeespeve
efk eee ieee~ hegve: 21 peveJejer 2009 kees efJeeMeebefle ceW DeeEnmee kee eesieoeve efJe<ee hej mebieeser Deeeesefpele keer ieF&~ 25 peveJejer
kees Ske Iebs kee Yeeecej hee" kee Deeeespeve efk eee ieee~ hegve: 26 peveJejer kees YeieJeeve MeebefleveeLe ceC[ue efJeOeeve kee Deeeespeve
efk eee ieee, Fme ekeej eneB hej melele efJeeMeebefle nsleg Devegeve, peehe, mebieeser Deeefo kes keee&ece eue jns nQ~ Fme mebie"ve eje
Devesk e Deve mLeeveeW hej Yeer meefeelee kes meeLe Deefnbmee kes efmeevleeW kees hengBeeves kee meleeeme efk eee pee jne nw~ keee&ece ceW
DeOe#ee eerceleer megOee pewve, hetJe& DeOe#e eerceleer Dee&vee pewve, ceb$eer eerceleer Debpet pewve, kees<eeOe#e eerceleer oerh eeueer pewve, mebj#eke
eerceleer meeefJe$eer pewve, eYee pewve, meblees<e pewve, ke=<Cee pewve, nsceuelee pewve, Je<ee& pewve, ceCeer pewve, oerh ee pewve, oerehf ekee pewve, veerlee pewve,
MeefMe pewve Deeefo meefeehe mes Yeeie ues jner nQ~
efMeJehegjer (ce.e.)-Oece&eYeeJevee meefceefle efMeJehegjer eje efJeeMeebefle nsleg 24 peveJejer 2009 kees Oeeefce&k e Devegeve kee
Deeeespeve efk eee ieee~ keee&ece ceW YeieJeeve MeebefleveeLe ceC[ue efJeOeeve kee Deeeespeve YeJeleehetJe&k e efk eee ieee~ en Deeeespeve meefceefle
Debke-8
(29)
kes DeOe#e eer megjsMe ceejesje SJeb ceneceb$eer eer megveerue mebee eje mecheVe kejeee ieee~
yeceewjer (ce.e.)-31 peveJejer kees eneB ef$eefoJemeere efJeeMeebefle DeeEnmee mebieeser SJeb Devegeve kee Deeeespeve efk eee ieee~
megoeceeveiej, Fboewj (ce.e.)-Fboewj (ce.e.) kes megoeceeveiej ceW DeeefoveeLe efoiecyej pewve veJeegJeke ceC[ue, megoeceeveiej
kes lelJeeJeOeeve ceW ceefnuee mebie"ve leLee mechetCe& pewve meceepe eje oes efoJemeere efJeeMeebefle Devegeve kee keee&ece efk eee ieee~ en
Deeeespeve efoveeBk e 25 Je 26 peveJejer 2009 kees mecheVe ngD ee~ 25 peveJejer kees 24 Iebs kee DeKeC[ Yeeecej hee" kee Deeeespeve efk eee
ieee~ hegve: 26 peveJejer kees yeeeejer Deefveue pewve (DeefOeelee-efoiecyej pewve Goemeerve Deeece) kes efveoxMeve ceW efJeeMeebefle cenee%e kee
keee&ece mecheVe ngD ee~ Fme efove megoeceeveiej kes hejce mebj#eke [e@. Devegh ece pewve Je efoiecyej pewve meceepe Fboewj kes DeOe#e Fbpeer.
eer kewueeMeJeso ves jeÔJepe henjekej osMe Deewj efJee keer Meebefle kes meboYe& ceW efJeMeeue meYee kees mecyeesefOele efk eee ieee~
DeefKeue YeejleJe<eeae efoiecyej pewve ceefnuee mebie"ve, Fboewj keer DeOe#ee eerceleer megceve pewve ves Fme DeJemej hej kene efk e Fboewj
ceW ceefnuee mebie"ve keer 45 FkeeF&eeW eje nj Iej hee"Meeuee kee ekeuhe eueekej peve-peve ceW efJeeMeebefle kee mebosMe hengBeeee pee jne
nw~ GvneWves kene efk e en eespevee ieefCeveer eer %eeveceleer ceeleepeer keer esjCee mes ceveees pee jns Meebefle Je<e& 2009 kes Devleie&le mecheeefole
keer pee jner nw~
cnmeJe[ (cene.)-eer megjsMe heJeve ueeue cees[emes eje eehle peevekeejer kes Devegmeej ceneje^ eevle kes cnmeJe[ veiej ceW eer
DeeefoveeLe efoiecyej pewve cebefoj ceW meceepe eje 11 peveJejer 2009 kees efJe e ceW Meebefle keer mLeeh evee nsleg 6 Iebs Ceceesk eej ceb$e kee hee" efkeee
ieee~ hegve: 18 peveJejer kees eneB 12 Iebs kee efJeeMeebefle ceb$e kee hee" efkeee ieee~ eneB hej efJeeMeebefle ceneceb$e uesKeve eefleeesefielee Yeer
Deeeesefpele keer ieF&, efpemeceW ueieYeie 25 ueesieeW ves Yeeie efueee~ DeefOekelece ceb$e efueKeves JeeueeW kees hegjmke=le Yeer efk eee ieee~
pewve veiejer menejvehegj (G.e.)-Jeelmeuecetefle& 105 Deeefe&k ee eer me=efYet<eCeceleer ceeleepeer kes meeefveOe ceW pewve veiejer kes
veece mes efJeKeele menejvehegj kes pewve yeeie ceW efoveeBk e 31 efomecyej kees Yeeecej kee DeKeC[ hee" efk eee ieee~ efJeeMeebefle keer ceveesk eecevee
mes Meebefle Je<e&- 2009 kes Devleie&le pewve meceepe ceW efk ees pee jns efJeefYeVe DevegeveeW ceW menejvehegj pewve meceepe ves Yeer Dehevee cenlJehetCe& eesieoeve
eoeve efk eee~ hegve: 4 peveJejer mes 14 peveJejer leke meJe&leesYe ceC[ue efJeOeeve kee Deeeespeve Mele FveW kes eje hetpe -Dee&vee kes meeLe efkeee
ieee~ heeeled 15 peveJejer mes 23 peveJejer leke eneB 1 kejes[ efJeeMeebefle ceb$e kee peeheevegeve mecheVe ngD ee~ mecemle keee&ece ye. $e+ <eYe
pewve- kesMeefjee peer SJeb eefleeeee& heb. eoerh e kegceej pewve Meeeer, pecyeterh e-nefmleveehegj kes Deeeee&lJe ceW mecheVe ngS~
cegpehehejveiej (G.e.)-ceeIe megoer 6, efoveeBk e 1 hejJejer, efove jefJeJeej kees pewve veiejer, cegpehehejveiej ceW pewve
Deew<eOeeuee efmLele YeieJeeve heee&veeLe keer Meemeve osJeer heeeJeleer ceelee kes cebefoj ceW heeeJeleer hetpee kes keee&ece meevebo mecheVe ngD ee~
meble eer oerh emeeiej peer kes meeefveOe ceW mecheVe Fme GlmeJe ceW meYeer ves efJeeMeebefle nsleg ceb$e peehe hetJe&k e heeeJeleer ceeB keer DeejeOevee keer~
DeejeOevee ceW cegKehe mes eer jJeerv pewve SJeb eer peeekeeMe pewve (veeJeues Jeeues) SJeb mecemle pewve meceepe ves Yeeie efueee~ keee&ece
eefme Geesieheefle peeekeeMe pewve-cegpeheh ejveiej eje OJepeejesnCehetJe&k e ngD ee~ FmeceW ceeB heeeJeleer kees 101 eesues e{ekej efJeeMeebefle
keer cebieue keecevee keer~ keee&ece heb. eoerh e pewve Meeeer, pecyeterh e-nefmleveehegj kes kegMeue efveoxMeve ceW mecheVe ngD ee~
vees -meceeeej efueKes peeves leke Devesk eevesk e mLeeveeW mes Meebefle Je<e&- 2009 kes Devleie&le Deeeesefpele keee&eceeW kes meceeeej nceW eehle
nes jns nQ, efpevnW nce Deieues Debk e ceW ekeeefMele kejWies~
efJeeMeebefle DeeEnmee meccesueve : Ske Yee keer vepej ceW

DeeojCeer e kece& eesieer ye.jJeerv peer, meefJ evee Jebovee
peveJ ejer 2009 kee mecei%eeve eehle ngDee~ mecei%eeve he{kej FmeceW Deekeb" [tye ieee ntB~ YeeJeefJ eYeesj ntB~ hejcehetpe ieefCeveer Deeef e&kee
eer %eeveceleer ceeleepeer kes efoMeeefveoxMeve ceW Deehe SJeb Deehekeer megieef"le erce ves 21 efomecyej 2008 kees ceneceefnce je^heefle eerceleer eefleYee heeefue kees
Deecebef$ele kej Je YeieJeeve heee&ve Le kee pevcekeueeCeke ceneslmeJe Je Deefnbmee meccesueve kee pees mJeefCe&ce mJehe Gvekes eje GodIeesef<ele kejkes efkeee,
Jen DeodYegle SJeb SkecesJ e jne~ je^ keer eLece ceefnuee SJeb Deehekes %eeveekeeMe kes Deveble ieeso ceW 21 efomecyej kees pees jee ieee Jen Deeeflece jne~
efkelevee DeodYegle? efkelevee n<e&ce e? efkelevee ieewjJehetCe&? heef$ekee Gmeer mes FvOeveg<eer megvojlee mes ceefC[le nw~
hetpe ceeleepeer kee meeefleMee hegCe nw, Gvekeer De#ee peerJ evemeeOevee nw, Gvekes %eeve keer Demeerce lesp eefmJelee nw , pees meYeer kees
DeefYeYetle kej peeleer nw~ ejCeeW ceW cesje Jeboeefce efveJesefole kejW~ Dehevee yeveeves kee hegjmkeej ner cegPes efceue peees lees Ssmes mJeefCe&ce ceewkeeW kee
Deevebo cesjer {ueleer Gce keer nmejle yeve peees~
Deehekee mejmJeleeroeme heg$e-eeeee& efveneueebo pewve, yeervee (ce.e.)
(30)
Debke-8
meej meceeeej
pecyeterhe ceW efJee Meebefle Deefnbmee mebieeser meevebo mebheVe
(leerLekej ceneJeerj efJeeefJeeeuee SJeb pecyeterhe kes mebege leJeeJeOeeve ceW ngDee Deeeespeve)
pecyeterh e nefmleveehegj ceW 25 peveJejer kees efoiecyej pewve ef$eueesk e MeesOe mebmLeeve SJeb leerLek ej ceneJeerj efJeeefJeeeuee, cegjeoeyeeo
kes mebege leJeeJeOeeve ceW efJeeMeebefle Deefnbmee mebieeser YeJeleehetJe&k e mebh eVe ngF&~ mebieeser keer DeOe#elee efJeeefJeeeuee kes efJee
efveosMeke eer Sme.heer. pewve ves keer~ mebieeser kee MegYeejbYe eer censMe kegceej pewve,efJekeemehegjer efouueer, eerceleer ceveesjcee pewve SJeb meYeeDeOe#e kes kejkeceueeW mes oerh e eppJeueve eje ngD ee~ meYee ceW efJeefMe DeefleefLe kes he ceW efouueer neF&k ees& kes pepe eer DeeMeer<e pewve
ves heOeej kej hetpe ceeleepeer kee DeeMeerJee&o eehle efk eee~Fme DeJemej hej efJeefMe DeefleefLe, meYee DeOe#e SJeb oerh e eppJeuevekelee& kee
mebmLeeve keer Deesj mes efleueke, ceeueehe&Ce, Meeue SJeb cetcesves eje mecceeve efk eee ieee~
meYee kee cebieueeejCe heb. Jeerjvs kegceej pewve Meeeer eje efkeee ieee~ Fme DeJemej hej efJeeMebeefle ceW Deefnbmee keer Yetecf ekee leLee efuebie
hejer# eCe SJeb YettC e nlee kes meboYe& ceW JeeeDeeW ves Deh eves efJeeej Jee efkees~ Meebefle Je<e&- 2009 kes Debleie&le eLeceyeej en mebieeser Deeeesefpele keer
ieF&, efpemeceW efJeeefJeeeuee kes Devesk e JeeeDeeW ves Deh eves Yee<eCe emlegle efk ees~ Yee<eCe keer e=bKeuee ceW De.Yee. efo. pewve ceefnuee mebie"ve, efJekeemeh egjerefouueer keer DeOe#ee eerceleer ceveesjcee pewve leLee leerLek ej ceneJeerj efJeeefJe eeuee kes [svue keeuespe kes e$e JewYeJe pewve, ces[erkeue keeuespe kes
DeefYe<esk e iegh lee Je cewvespecesv keeuespe keer Deveges# ee jmleesieer, #ecee, vesne "ekegj, F&Mee pewve, efoJee ueeseve Je efJeefMe DeefleefLe efouueer neF&kees& kes
pepe eer DeeMeer<e pewve leLee meYeeOe# e eer Sme.heer. pewve ves Deheves JeeJe emlegle efk ees~ meej he ceW meYeer ves Deheves- Deheves Yee<eCe ceW Deefnbme keer
DeeJeMekelee hej peesj osles ngS kene efke elesk e Jeefe kes ceve-ceefmle<ke cesW Deefnbmee kes efmeeble peye leke hetCe&hesCe mLeeefh ele veneR nesieW leye lek e
efJeeMeebefle mebYeJe veneR nw~ Deefnbmee keer meJe&eLece DeeJeMekelee Iej ceW nw ve efk e mebmeej ceW, keeeWefk e Jele&ceeve ceW Iej-Iej ceW YeeF&- YeeF&, meeme-yeng,
efhelee- heg$e Deeefo ceW pees leveeJe kee JeeleeJejCe osKee peelee nw Jen JeemleJe ceW Iej kee Deelebk e ner nw~ Deelebk eJeeo osMe kes efueS Kelejveek e DeJeMe
nw meeLe ner Iej-Iej ceW Deeheme ceW hevehe jner efJeJeeo keer efmLeefleeeB Yeer DeelebkeJeeo kee ner vecetvee nw, efpemekes keejCe Ske YeeF& otmejs YeeF& kees ceejves
leke kes efueS leweej nes peelee nw, yess, ceeB keer nlee kej osles nQ Deeefo~ en meye keg Jeefe kes etj heefjCeeceeW kee ner eefleheue nw efpemek ee Meceve
pewveOece& ceW yeleueees Deefnbmee kes efmeebleeW kee heeueve kej ner nes mekelee nw~
Fme DeJemej hej hetpe ieefCeveer eer %eeveceleer ceeleepeer, h etpe e%eeeceCeer Deeefe&k ee eer eboveeceleer ceeleepeer, Deeef e&k ee
eer DeYeeceleer ceeleepeer, heer"eOeerMe #eguueke eer ceesleermeeiej peer cenejepe Je mebmLeeve DeOe#e ye. jJeerv kegceej pewve Yeer GheefmLele Les~
meYee ceW De.Yee.efo. pewve ceefnuee mebie"ve keer jeêre DeOe#ee eerceleer DeeMee pewve Yeer GheefmLele ngF~ keee&ece ceW meYeer mebleeW ves Yeer
meYee kees mecyeesefOele efk eee~ meYee kes Deble ceW meYeer JeeeDeeW kees heW[sv henveekej Je cetcesves YeW kej mecceeefvele efk eee ieee~ Deble ceW
hetpe ceeleepeer keer Deejleer kes meeLe meYee mebh eVe ngF&~ meYee ceW Deeieblegk e cenevegYeeJeeW kes eefle mebmLeeve kes DeOe#e kece&eesieer ye. jJeerv
kegceej peer ves OeveJeeo %eeheve efk eee leLee meYee kee mebeeueve eer peerJeveekeeMe pewve ves efk eee~
pecyeterhe-nefmleveehegj ceW
YeieJeeve $e+<eYeosJe kee efveJee&CekeueeCeke OetceOeece mes ceveeee ieee

YeieJeeve MeebefleveeLe-kegbLegveeLe-DejnveeLe keer pevceYetefce nefmleveehegj ceW pecyeterh e mLeue hej eLece leerLek ej YeieJeeve $e+<eYeosJe kee
efveJee&CekeueeCeke ceneslmeJe efoveeBk e 24 peveJejer 2009 kees YeJeleehetJe&k e ceveeee ieee~ Fme DeJemej hej leervecetefle& cebefoj ceW efJejepeceeve
YeieJeeve $e+<eYeosJe, Yejle, yeengyeueer eeflecee kee YeJe hebeece=le DeefYe<esk e kee keee&ece mecheVe ngD ee~ hegve: YeieJeeve $e+<eYeosJe keer hetpee
kes meeLe YeeeW ves efveJee&CekeeC[ he{les ngS YeieJeeve kes eerejCeeW ceW efveJee&Ceuee[t meceefh e&le efk eee~ mecemle keee&ece hetpe ieefCeveer
eer %eeveceleer ceeleepeer memebI e kes meeefveOe ceW mecheVe ngS~ leervecetefle& cebefoj ceW efveJee&Ceuee[t e{eves kee meewYeeie eer censMeebo pewve,
cee@[ue eGve-efouueer kees eehle ngD ee leLee lesjnerh e cebefoj ceW ye. ceeuee pewve Je Deeheo efpevecebefoj ceW eer Deceg kegceej pewve,
Meeeerveiej-cesj" heefjJeej ves efveJee&Ceuee[t e{ekej hegCe Deefpe&le efk eee~
-ye. keg . yeervee pewve (mebIemLe), pecyeterhe-nefm leveehegj
Debke-8
(31)
en cesje veneR meceepe kee mecceeve nw

megoeceeveiej-Fboewj eje
efJeMes<e mecceeefvele [e@. Deveghece pewve
eser G ce mes ner pewv e Oece& kes eefle Glke SJeb MeesOehetCe&
YeeJevee jKeves Jeeues leLee meceepe mes Jee SJeb efMe#ee kes #es$ e ceW
Deves k eeW cenlJehetC e& keee& kees mecheVe kejves Jeeues [e@. Devegh ece
pewve-Fboewj kees GheeOeee %eevemeeiej mJeCe& peebleer hegjmkeej
mes mecceeve eehle nesves kes Gheue# e ceW ef oiecyej pewve meceepe
megoeceeveiej -Fboewj eje 1 veJecyej 2008 kees YeJeleehetJe&k e
efJeM es<e mecceeefvele efk eee ieee~ keee&ece G heeOeee %eevemeeiej
peer cenejepe kes meeefveOe ceW meg oeceeveiej ceW mecheVe ngD ee~
Fme DeJemej hej #es$ eere efJeOeeeke eer celeer ceeefueveer ieew [,
efoiecyej pew ve meceepe kes DeOe#e Fbpeer. eer kew ueeMe Jeso,
efJeefnhe kes jeêr e ceb$eer eer ng k egceebo meebJ euee Deeefo Gheef mLele
Les~ meYee keer DeOe#elee efoiecyej pewve leerLe& mebjef# eC eer cenemeYee
kes eevleer e DeOe# e eer nsceebo PeebPejer ves keer~ meYeer ves Deheves
JeeJe ceW [e@. pew ve keer efJeee, Gvekeer {efveee Meefe SJeb
keee& kes eefle kece&"lee kees yengle mejene~ GheeOeee eer ves
kene efk e % eeveepe& ve mes ceve kees Meefe efceueleer nw~ meceepe kees
Deheveer eb euee ue# ceer kee Gheeesie efpeveJeeCeer kes eeej-emeej
SJeb efpeveJeeCeer kes mehet leeW kes mecceeve ceW Yeer kej vee eeefnS~
meYee ceW [e@. pewve ves Deh evee God yeesOeve osles ngS kene efk e en
cesje veneR meceepe k ee mecceeve nw~ meceepe kes meneesie kes
efyevee kees F& efJeeve es keee& veneR kej mekelee nw~ meceepe
eje MeesOe keee& keer Deveg ceesovee kejves mes efJeeve kees ceeveef meke
Meebe fle SJeb esjCee efceueleer nw~ efoiecyej pewve meceepe megoeceeveiej
ves cegPes yengle mecceeve efoee nw SleoLe& ceQ Gvekes eefle ke= le%e
nt B~ GvneW ves meYee ceW kene efk e efp eveJeeCeer kes meb j#eCe
SJeb eeej-emeej kes keee& ceW ceQ Deeies Yeer het Ce& pees Me kes meeLe
meceefh e&le jnt Biee~ Fme DeJemej hej Deve mebmLeeDeeW ves Yeer
[e@ . pewve kees mecceeefvele efk eee~ keee& ece kee meb eeueve
[e@. DeMeesk e yeb[er ves efk eee~
-jcesMe keemeueerJeeue, Fboewj
pewve egJeejlve eer nmecegKe ieebOeer

jeêre Deefleefje ceneceb$eer ceveesveerle
ef oiecyej pewve cenemeefceefl e kes
veJeefveJee&efele jeêr e DeOe#e eer efJepee
p ew ve uees n eef [ ee ej e meeceeef peke
keee&k elee& pewve egJeejlve eer nmecegKe
ieeb Oeer- Fbo ewj kees cenlJehetCe& efpecceso ejer
meeQh eles ngS cenemeefc eefle kee Deefleefje
jeê re ceneceb$eer ceveesveerle efk eee ieee nw~ eer ieebOeer Fmemes
hetJe& jeêr e mebege ceneceb$eer SJeb cenemeefceefle ceOeebeue kes
DeOe#e jn egk es nQ Je Jele&c eeve ceW Deve Devesk e mebmLeeDeeW ceW
meef ee heoeW hej k eee&jle nQ~
-[e@. Deveghece pewve, Fboewj
Fbpeerefveej SJeb kechetj Deehejsj keer
DeeJeMekelee
pecyeterhe-nefmleveehegj mebmLeeve (cesj") G.e. kees nefmleveehegj, ceebieerlegbieer (veeefmeke) cene. ceW
efvecee&Ce meeF[ meghejJeerpeve nsleg DevegYeJeer petefveej Fbpeerevf eej DeLeJee efjee[& efmeefJeue Fbpeerevf eej keer
DeeJeMekelee nw leLee nefmleveehegj ceW Delevle o#e kechetj Deehejsj efpemekees efnvoer-Debespeer eFefhebie,
hespeceskej, keesjue, heesesMee@he Deeefo kee oerI e& DevegYeJe SJeb hetCe& %eeve nes, keer DeeJeMekelee nw~ DeeJesoke
kees DevegYeJe SJeb keee&#ecelee kes DeeOeej hej Gefele Jesleve leLee DeeJeeme, Yeespeve keer megefJeOee oer peeesieer~
efoiecyej pewve DeeJesoke kees Jejerelee eehle nesieer~ efvecve heles hej MeerI e yeeees[ee YespeW~
-helee-
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve

pecyeterh e-nefmleveehegj (cesj") G.e., cees.-09411025124
(32)
Debke-8
Meebefle Je<e&-2009 kes Devleie&le Deehe Yeer Deheveer meceepe ceW DeJeMe kejW
efJeeMeebefle Devegeve Je mebieeser Deeefo keee&ece

Deehekee ee Deehekeer meceepe kee veece
ee
l
e
f
i
eees
DeemLee ewveue hej nesiee emeeefjle
e
l
f
ee
Deehe efJeMes<e hegjmkeej Yeer eehle kej mekeles nQ
Oece&esceer yebOegD eeW! Je<e& 2009 kees Meebefle Je<e& kes he ceW meejs osMe ceW ceveeee pee jne nw~ hetpe ieefCeveer eer %eeveceleer
ceeleepeer keer esjCee mes ceveees pee jns Fme Meebefle Je<e& ceW efJeefYeVe meceepeeW eje efJeeMeebefle nsleg Devesk e keee&ece Deeeesefpele efk ees
pee jns nQ~ Deehe Yeer DeJeMe ner Deheveer meceepe ceW efJeefJeOe keee&ece kejkes owefveke DeKeyeej ceW meceeeej ekeeefMele kejJeeSB~
meeLe ner mecei%eeve ceW ekeeefMele kejves nsleg nceW Yeer keee&ece kes meceeeej (Deheveer meceepe ee mebmLeeve kes uesj hew[ hej
efueKekej DeLeJee eFhe kejekej), heeses Je vetpehesh ej keer keefbie DeJeMe YespeW~ eeo jKeW efk e Deehekes meceeeej mecei%eeve
heef$ekee ceW Yeer ekeeefMele neWies~
efJeMes<ehe mes ncek ees eehle meteveeDeeW kes DeeOeej hej 10 ceee& 2009 leke efpeme Yeer cenevegYeeJe ee meceepe eje DeefOekelece
Oeeefce&k e Devegeve efk ees peeeWies, Gvek ee veece DeemLee ewveue kes ceeOece mes meejs osMe ceW emeeefjle nesiee leLee efoiecyej pewve ef$eueesk e
MeesOe mebmLeeve keer Deesj mes GvnW efJeMes<e hegjmke=le Yeer efk eee peeesiee~
eefleeesefielee Deeeespeke-efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve

hees.-pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e., mebheke&-09411025124, 01233-280316
Meeske meceeeej
eer jpeveerMe pewve, cee@[ue yemleer-efouueer kees efhele=Meeske
hetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&k ee eer %eeveceleer ceeleepeer kes Deveve Yee eer jpeveerMe pewve, cee@[ue yemleer, efouueer kes efh elee eer megjsv
kegceej pewve kee osneJemeeve Deekeefmceke yeerceejer kes keejCe efoveeBk e 20 peveJejer 2009 kees nes ieee~ GvnesWves 76 Je<e& keer Deeeg ceW Fme
veejkeeee kee leeie efk eee~ Jes Oece& SJeb meceepe kes eefle meowJe kele&Jeefve jns~ Deheves Oeeefce&k e mebmkeejeW kes yeue hej GvneWves
KeeefveeeOeevee (ceOeeosMe) ceW efJeefYeVe efpevecebefojeW kes efvecee&Ce ceW efve:mJeeLe& ceeie&oMe&ve eoeve efk eee~ Jes Deheves heers helveer eerceleer
meblees<eyeeuee pewve, megh eg$e eer jpeveerMe pewve, eer oerh eke pewve Je megh eew$e Deeefo kes Yejs- hetjs heefjJeej kees es[ iees~ mecei%eeve heefjJeej SJeb
efoiecyej pewve ef$eueesk e MeesOe mebmLeeve keer Deesj mes nce efoJebiele Deelcee kes eefle YeeJeYeerveer eebpeefue Deefh e&le kejles nQ~ -mecheeoke
eer YebJejueeue heeveer-Depecesj kee mJeie&Jeeme

81 Je<e& keer Gce ceW eer YebJejueeue heeveer- Depecesj kee mJeie&Jeeme efoveeBk e 24 peveJejer 2009 kees nes ieee~
GvneWves meowJe Oece&ceeie& ceW SJeb meceepe kes keee& ceW Deemej jnkej mJeelce keer mesJee Yeer keer Deewj meceepe keer Yeer mesJee
keer~ Gvekes efveOeve hej ye[e Oe[e hebeeele, cegefve mebI e mesJee meefceefle, eejeW cenemeYee, cenemeefceefle ceefnuee ekees Deeefo
ueieYeie 20 mebmLeeDeeW kes eje ye[e Oe[e veefMeeeb peer kes eebieCe ceW Deeeesefpele G"eJeveer ceW Meesk e mebJesovee emlegle keer
ieF&~ Gvekes efveOeve hej heefjJeejpeve eje 1,11,000/-hees keer jeefMe meceepe kes efJeefYeVe mebmLeeDeeW ceW eoeve keer ieF&~
-erk eceebo heeveer, Depecesj
Debke-8
(33)
Meeske meceeeej
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve kes ceneceb$eer eer kewueeMeebo pewve kees megheew$e Meeske
efoiecyej pewve ef$eueesk e MeesOe mebmLeeve, pecyeterhe-nefmleveehegj kes ceneceb$eer eer kewueeMeebo pewve, kejesueyeeieefouueer kes megh eew$e veceve pewve kee Deeeveke ner efoveeBk e 20 efomecyej 2008 kees efveOeve nes ieee~ veceve keer Deeeg
cee$e 16 Je<e& keer Leer~ veceve Delevle Oeeefce&k e eJe=efe kee leLee he{eF&- efueKeeF& ceW kegMeeeyegef kee Lee~ ke#ee ceW
Gmeves meowJe meJeexece mLeeve eehle efk eee~ veceve Deheves heers heefjJeej ceW efh elee eer ceveespe pewve, ceelee, oeoe-oeoer,
eeee-eeeer, 6 meeue keer yenve efveceeveer Je Yejs- hetjs heefjJeej kees es[kej euee ieee~ veceve kee pevce
19 Dek etyej 1992 kees efouueer ceW ner ngD e Lee~ Fme meboYe& ceW efoveeBk e 22 efomecyej 2008 kees veceve kes efveJeeme
mLeeve kejesueyeeie ceW G"eJeveer keer Meesk e meYee Deeeesefpele keer ieeer~ Fme DeJemej hej ye. DeMeesk e kegceej Meeeer
ves heOeejkej efJeeeYet<eCe Deeeee& mevceeflemeeiej peer cenejepe kee DeeMeerJee&o eke efk eee~ hetpe ieefCeveer eer %eeveceleer ceeleepeer kee DeeMeerJee&o
mebmLeeve kes efJeeved heb. eer eJeerCeebo pewve Meeeer ves Deekej megveeee Deewj efoJebiele Deelcee kes eefle mebJesovee Jee keer~ meYee ceW pewve meceepe
efouueer kes DeOe#e eer eesMe pewve, Debleje&êre meeeo keueye kes DeOe#e eer iepejepe iebieJeeue, hebpeeye kesmejer kes keeee&Oe#e eer mJeosMe
Yet<eCe pewve, eeeerve DeeJeeue efoiecyej pewve hebeeele kes hebe SJeb pecyeterh e-nefmleveehegj kes keeee&Oe# e eer efpevesv emeeo pewve "sk esoej, eer
efoiecyej pewve meefceefle yeehegjer kes DeOe#e eer megYe <e mes"er, DeMeesk e efJenej efoiecyej pewve cebefoj kes DeOe#e eer veevekeebo pewve Je efoiecyej
pewve hebeeele kejesueyeeie, osJeveiej, jesnleke jes[, pewve veiej Deeefo hebeeele kes eefleefveefOe, eer ieT mesJee ^m hebpe yeer yeeie, JewMe DeeJeeue
cenemebI e, kewefcyepe mketue kes efebmeerh eue, DeOeehekeieCe, e$e-e$eeD eeW ves Fme DeJemej hej veceve kes eefle Deheveer eebpeefue Deefh e&le keer~ Deble
ceW 9 yeej Ceceesk eej ceneceb$e kes meeLe meYee efJemeefpe&le ngF&~
mecei%eeve heefjJeej SJeb efoiecyej pewve ef$eueesk e MeesOe mebmLeeve keer Deesj mes nce Yeer efoJebiele Deelcee kes eefle eebpeefue Jee
kejles ngS YeieJeeve efpevesv mes ener eeLe&vee kejles nQ efk e veceve kees Geieefle keer eeefh le nesJes leLee Gmekeer Deelcee meowJe Oece&k eee& ceW
efveceive jnkej Dehevee keueeCe kej mekes~
eer Deefpele emeeo pewve-Fueeneyeeo keer Oece&helveer kee efveOeve

efoiecyej pewve ef$eueesk e MeesOe mebmLeeve kes Devleie&le mebeeefuele leerLek ej $e+<eYeosJe lehemLeueer eeeie leerLe& keceser kes ceb$eer eer Deefpele
emeeo pewve-Fueeneyeeo keer helveer eerceleer jepekegceejer pewve kee efveOeve 23 efomecyej 2008 kees nes ieee~ Jes Delevle Oeeefce&k e ceefnuee
LeeR~ yeeheve mes Deheveer ceeB mes eehle Oeeefce&k e mebmkeejeW kes yeue hej GvneWves ie=nmLeOece& kes mecemle kele&JeeW kee hetCe& heefjheeueve kejkes Fme
veejkeeee kees es[e~ Gvekeer ceeB Yeer Deeefe&k ee LeeR, efpevekes GheosMeeW kee eerceleer jepekegceejer pewve ves meowJe heeueve efk eee Deewj Oece& kee
keYeer meeLe veneR es[e~ uecyes mecee mes eue jner hes keer yeerceejer kes keejCe 67 Je<e& keer Gce ceW Gvekee efveOeve nes ieee~ Jes Deheves heers
heefle, megh eg$e-megh eew$e Deeefo Yejs- hetjs heefjJeej kees es[ ieF~ mecei%eeve heefjJeej, efoiecyej pewve ef$eueesk e MeesOe mebmLeeve, pecyeterh enefmleveehegj SJeb leerLek ej $e+<eYeosJe lehemLeueer eeeie leerLe& keceser kes mecemle meomeeW keer Deesj mes efoJebiele Deelcee kes eefle eebpeefue
Deefh e&le kejles ngS efpevesveYeg mes nce ener eeLe&vee kejles nQ efk e GvnW meodieefle keer eeefh le nesJes~
jleveebo Mene keer Oece&helveer kee efveOeve

eeefJekee mebmLee, meesueeheg j kes ceneceb$eer eer jleveebo Mene k eer Oece&h elveer eerceleer iegCeceeuee Mene kee
MegeJeej, 9 veJecyej 2008 kee meuuesKeveehetJe&k e osneJemeeve nes ieee~ eerceleer iegCeceeuee peer yeeheve mes ner Oeeefce&k e
mebmkeejeW Jeeueer LeeR~ GvneWves Deble ceW Yeer meuuesKeveeele kes meeLe Deheves eeCeeW kee leeie efk eee Deewj cejCeesh ejeble
ves$eoeve Yeer efk eee~ meceepe kes ueesieeW ves Gvekes eefle YeeJeYeerveer eebpeefue Deefh e&le keer~ mecei%eeve heefjJeej keer Deesj
mes eer jleveebo Mene kes eefle neefo&k e mebJesovee~
-kece&eesieer ye. jJeerv keg ceej pewve (mecheeoke SJeb DeOe#e-pecyeterhe mebm Leeve)
(34)
Debke-8
Debke-8
(35)
(36)
Debke-8

Samyakgyan 2009-02

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Samyakgyan 2009-02

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Debke-8

mebmLeeefhekee SJeb MegYeeMeerJee&o :

hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe

eer %eeveceleer ceeleepeer

Founder & Auspicious Blessings :

SHRI GYANMATI MATAJI

eer ebo veeceleer ceeleepeer

ceesleerm eeiej peer cenejepe

MOTI SAGAR JI MAHARAJ

kece& eesi eer ye. jJeerv kegceej pewv e

Ghekeej keB meejs peie kee, en YeeJe oe ceW Deelee nw~

peerJ eve ekeeMe pewv e

mecei%eeve efn voer ceeefmeke kee meomelee Meguke

meeeF& kes Fme GheJeve kees, mJeeLeea lelJeeW ves Ye efkeee~~

Yeejle osMe ieewjJeeefvJele nw

-kece&eesieer ye. jJeerv kegceej pewve

eje Deeies euekej ieefCeveer %eeveceleer ceeleepeer kes he ceW peielhetpe

25 peveJejer 2009 kees pecyeterhe-nefmleveehegj ceW

ieerlekeej kee ieerle yeve, meesee peceerj peieeTBieer~

-DeefYe<eske ieghlee, Sce.yeer.yeer.Sme. (hem& F&ej)

ieleebke mes Deeies. ...........

eMveceLegje kes jepee keewve Les?

nefmleveehegj keer heeJeve Oeje hej, Deepe en DeJemej Deeee nw~

-ye. keg. DeemLee pewve (mebIemLe)

eMveYeespekeJe=ef Deewj jeveer megceefle kes efk eleves heg$e Les?

DeemLee ewveue hej

eer %eeveceleer ceeleepeer kes

YeieJeeve $e+<eYeosJe osMeveeefoJeme ceveeSB

ieefleeeW mes Deeves-peeves kes ej

efvekeuekej leerLek ej ee kesJeueer Deeefo nesles nQ Jen meye mecekelJe kee

eflee&iieefle mes Deeves-peeves kes ej

ner pevceles nQ~ Deve$e es veneR heees peeles nQ~

15 hejJejer-efJeeMeebefle Deefnbmee mebieeser ceW Deehe Deecebef$ele nQ

efveJesoke-leerLekej $e+<eYeosJe pewve efJeled cenemebIe

efJeeMeebefle ceneJeerj efJeOeeve :

nw Gmeer ekeej cesjs eje jefele en hetpee-efJeOeeveheer peueefyevogSB

meesuen mJehves ceelee osKes De e<ee{ m egoer " ieYee&i ece~

ieleebk e mes Deeies. ........

keeueJe kee mJehe

oJJeheefjJeJees, pees mees keeuees nJesF JeJenejes~

keeue Je keer mebKee

Je Deewj Deefmlekeee kes Yeso

Deefmlekeee kee mJehe Deewj veece keer meeLe&kelee

mebefle peoes lesCesos, DelLeerefle YeCebefle efpeCeJeje pecne~

efoiecyej pewve hejchejevegmeej leerLekej YeieJeeve

pewveMeemeve kes Jele&ceevekeeueerve 24JeW leerLek ej YeieJeeve ceneJeerj

DeLee&led heefjnej efJeMegef mebece kees eehle kejkes yeejn Je<e&

Now ! You Can Meet us at Cyber World

Kindly visit us at : www.jambudweep.org

efJeeMeebefle kes eelveeW ceW egJeeDeeW keer Yetefcekee

yeeeW kes Deble:kejCe ceW Goejlee, meodYeeJevee, cew$eer, meneesie

Ske esce kee oerh e peueeDees

Oece& Je ceeveJelee kes efJehejerle keee&

MeekeeneefjeeW kees ceebmeenej hejesmee pee jne nw

pecyeterhe-nefmleveehegj ceW 31 heg TBeer YeieJeeve kegbLegveeLe eeflecee

SHANTI VARSH THE P EACE YEAR-2009

(D)Japya of Vishwashanti Mantra-Ohm Hreem

Vishwa Shanti Ahimsa Committe e

efJeeMeebefle Deefnbmee meccesueve YeeeW keer vepej ceW

efJeeMeebefle DeeEnmee meccesueve : DeKeyeejeW keer megefKe&eeW cesW

efJeeMeebefle DeeEnmee meccesueve : Ske Yee keer vepej ceW

YeieJeeve $e+<eYeosJe kee efveJee&CekeueeCeke OetceOeece mes ceveeee ieee

en cesje veneR meceepe kee mecceeve nw

pewve egJeejlve eer nmecegKe ieebOeer