Health 150706065136 Lva1 App6891

Edukasyong Pangkatawan at Pangkalusugan Ikaapat na Baitang
Patnubay ng Guro
Unang Edisyon 2015
Isinasaad ng Batas Republika 8293, seksiyon 176 na Hindi maaaring magkaroon ng karapatangari (sipi) sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunman, kailangan muna ang pahintulot ng
ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung itoy pagkakakitaan. Kabilang sa mga
maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.
PY
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand names,
tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng
karapatang-ari ng mga iyon. Pinagtibay ng isang kasunduan ng Kagawaran ng Edukasyon at Filipinas
Copyright Licensing Society (FILCOLS), Inc. na ang FILCOLS ang kakatawan sa paghiling ng kaukulang
pahintulot sa nagmamay-ari ng mga akdang hiniram at ginamit dito. Pinagsumikapang matunton upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga mayakda ang karapatang-aring iyon.
Tanging mga institusyon at kompanyang nakipagkontrata sa FILCOLS at yaong nakasaad
lamang sa kasunduan, ang maaaring kumopya mula dito sa Kagamitan ng Mag-aaral. Ang hindi
nakipagkontrata sa FILCOLS ay dapat, kung ninanais makakopya, makipag-ugnay nang tuwiran sa mga
tagapaglathala at sa mga may-akda.
C
O

Maaaring tumawag sa FILCOLS sa telepono blg. (02) 439-2204 o mag-email sa filcols@gmail.
com ang mga may-akda at tagapaglathala.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Br. Armin A. Luistro FSC
Pangalawang Kalihim: Dina S.Ocampo, PhD
EP
E
Mga Bumuo ng Patnubay ng Guro

Edukasyong Pangkatawan
Punong Tagapamahala: Jenny Jalandoni Bendal
Konsultant: Salve A. Favila, PhD
Mga Tagasuri ng Nilalaman: Lordinio A.Vergara, Jo-ann G.Grecia, at

Rachelle U. Peneyra
Mga Manunulat: Grace M. Forniz , Ruby TN Jimeno, Sonny F. Menese Jr.,

Teresita T. Evangelista, Genia V.Santos PhD, Julia B. Sabas,
Rhodora B.Pea, at Amphy B. Ampong
Mga Tagasuri ng Wika: Norbert C. Lartec, PhD, Jane K. Lartec, PhD, at
Crisencia G. Saludez
Mga Gumuhit ng Larawan: Gerardo G. Lacdao, Joselito P. Loresto, Niles S. Arguelles,
Elvin Neal B. Bersamira, at Jason O. Villena
Naglayout: Mark Anthony E. Jalandoni at Mickey C. Acorda
Edukasyong Pangkalusugan
Punong Tagapamahala: Marilou E. Marta R. Benisano, M.A.P.A.
Konsultant: Evelina M. Vicencio, PhD
Mga Tagasuri ng Nilalaman: Rhodora Formento at Cristina Sagum
Mga Tagapag-ambag: Mila Tao, Maria Teresita Garcia-Aguilar, Juvy B. Nitura EdD,
at Marie Fe B. Estilloso
Mga Manunulat: Mark Kenneth Camiling, Minerva David, Aidena Nuesca, Reyette

Paunan, Jennifer Quinto, at Giselle Ramos
Tagasuri ng Wika: Michael De la Cerna
Mga Gumuhit ng Larawan: Roland Allan Nalazon at Sharlyn Sanclaria
Naglayout: Ester Daso at Mickey C. Acorda
Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS)

Office Address: 5th Floor Mabini Building, DepEd Complex

Meralco Avenue, Pasig City
Philippines 1600
Telefax:
(02) 634-1054, 634-1072
E-mail Address: imcsetd@yahoo.com
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Pambungad
PY
Ang Patnubay ng Guro na ito ng Ikaapat na Baitang ng Edukasyong

Pangkatawan ay nilalaan para sa inyong mga guro na magtuturo o mangangasiwa
ng asignaturang ito. Ang patnubay na ito ay pinapaunlad upang makatulong
sa pagsasakatuparan ang kurikulum ng Ikaapat na Baitang at makapaglaan
ng sapat na competencies sa pagtuturo ng asignatura. Sa pamamagitan ng
patnubay na ito tiyak na magiging panatag sa pagtugon ng mga ninanais na
pamantayan o standards na siyang nakasaad sa kurikulum.
C
O
Magandang Buhay mga Guro!

Ang aklat na ito ay naglalayong makapag-ambag ng mahahalagang
kaalaman, at kasanayan sa asignaturang Edukasyong Pangkalusugan para
sa ikaapat na baitang, batay sa kasalukuyang balangkas ng kurikulum ng
Kagawaran ng Edukasyon na nakapaloob sa kompetensiya ng K to 12 Health
Curriculum Guide ng K to 12 Enhanced Basic Education Program.
EP
E

Ang pagkakaroon ng maayos at malusog na pangangatawan ay maituturing na isang kayamanan kung kaya mahalagang maituro at maipaunawa
sa bawat mag-aaral ang kahalagahan nang pagkakaroon ng wastong nutrisyon upang maging wasto, balanse, at ligtas sa mga sakit. Matiyak na may
kaalaman ang bawat mag-aaral upang maiwasan ang mga posibleng sakit na
makukuha sa mga hindi ligtas na pagkain.

Gayundin, dapat maituro nang maayos ang tamang paggamit ng gamot
at kung kailan nararapat na gamitin, upang hindi malagay sa kapahamakan
ang kalusugan ng mga bata.

Sa pabago-bagong panahon dahil sa tinatawag nating Global Warming
na may malaking epekto sa ating klima, kinakailangang maihanda ang bawat
mag-aaral sa kanilang murang edad, ang dapat gawin sa oras ng sakuna upang mailigtas nila ang kanilang sarili at posibleng makapagligtas rin ng ibang
buhay.

Tungkulin ng guro na bigyang pansin ang mga mahahalagang puntos
sa bawat aralin upang matulungan at magabayan ang mga mag-aaral tungo sa
kanilang pagkatuto.
iii
TALAAN NG MGA NILALAMAN

YUNIT I
KAHALAGAHAN NG PAGBABASA NG FOOD LABEL

Pahina
Sustansiyang Sukat at Sapat.................................................. 98
Aralin 2
Suriin ang Pagkain, Bago Kainin............................................104
Aralin 3
Basahin Bago Kainin at Inumin...............................................106
Aralin 4
Ating Alamin at Unawain.........................................................108
Aralin 5
Pagkain Tiyaking Tama at

Ligtas Bago Kainin..................................................................111
Aralin 6
Pagkain ay Suriin upang Hindi Maging Sakitin.......................114
EP
E
C
O
PY
Aralin 1
vi
C
O
PY
Republic of the Philippines

Department of Education
DepEd Complex, Meralco Avenue
Pasig City
ED
K to 12 Curriculum Guide
D
EP
HEALTH
(Grade 1 to Grade 10)

December 2013
K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

CONCEPTUAL FRAMEWORK
PY
The Kindergarten to Grade 12 (K to 12) Health curriculum aims to assist the Filipino learner in attaining, sustaining and promoting life-long health and wellness.
The learning experience through the program provides opportunities for the development of health literacy competencies among students and to enhance their over-all wellbeing.
C
O
Health Education from Kindergarten to Grade 10 focuses on the physical, mental, emotional, as well as the social, moral and spiritual dimensions of holistic health. It
enables the learners to acquire essential knowledge, attitudes, and skills that are necessary to promote good nutrition; to prevent and control diseases; to prevent substance
misuse and abuse; to reduce health-related risk behaviors; to prevent and control injuries with the end-view of maintaining and improving personal, family, community, as
well as global health.
Health Education emphasizes the development of positive heath attitudes and relevant skills in order to achieve a good quality of living. Thus, the focus on skills
development is explicitly demonstrated in the primary grade levels. Meanwhile, a comprehensive body of knowledge is provided in the upper year levels to serve as a
foundation in developing desirable health attitudes, habits and practices.
D
EP
ED
In order to facilitate the development of health literacy competencies, the teacher is highly encouraged to use developmentally-appropriate learner-centered teaching
approaches. This includes scaffolding on student experience and prior learning; utilizing culture-responsive scenarios and materials; incorporating arts, and music in imparting
health messages; engaging learners in meaningful games and cooperative learning activities; and using life skills and value-based strategies particularly in discussing
sensitive topics such as substance abuse and sexuality. The teacher is also advised to use differentiated instruction in order to cater to the learners various needs and
abilities.
K to 12 Health Curriculum Guide December 2013
Page 2 of 66
Holistic
Values-based
Preventive
C
O
Growth and
Development
Community and
Environmental
Health
Consumer
Health
D
EP
Injury
Prevention and
Safety
Cultureresponsive
Achieve,
Sustain and
Promote
Lifelong
Wellness
Disease
Prevention and
Conrtol
Standards and
Outcomes-based
Personal Health
Nutrition
ED
Health and
Life Skillsbased
PY
Conceptual Framework of Health Education
Learnercentered
Substance Use
and Abuse
Family Health
Rights-based
Epidemiological
Page 3 of 66

HEALTH CONTENT AREAS
PY
Injury Prevention, Safety and First Aid: Discusses the causes, costs, and prevention of accidents and injuries while performing various activities at home, in school or in
the community. Prevention can be done through the promotion of safe environments, the development of safety programs, procedures and services, which includes first aid
education and disaster preparedness programs.
C
O
Community and Environmental Health: Situates the learner as an integral part of the community and the environment, with a great responsibility of protecting the
environment, with the support of individual and community actions and legislation promoting a standard of health, hygiene and safety in food and water supply, waste
management, pollution control, pest control, as well as the delivery of primary health care.
Consumer Health: Focuses on the application of consumer knowledge and skills in the effective evaluation, selection and use of health information, products, and services.
Family Health: Covers information on the human life cycle and also on family dynamics that influence an individuals development of ideals, values and standards of
behavior with regard to sexuality and responsible parenthood.
ED
Growth and Development: Emphasizes developmental milestones and health concerns during puberty and adolescence with focus on personal health and the
development of self-management skills to cope with lifes changes.
D
EP
Nutrition: Addresses the importance of eating healthy and establishing good eating habits especially for children and adolescents as a way to enhance health and prevent
diseases.
Personal Health: Comprises personal health habits and practices that promote physical, mental, social, emotional, and moral-spiritual health and prevent or manage
personal health issues and concerns.
Prevention and Control of Diseases and Disorders: Involves the prevention and control of both communicable and non-communicable diseases and disorders through
the development of health habits and practices and the adoption of health programs supported by legislation with provisions on school and community health services.
Substance Use and Abuse: Highlights the prevention and control of the use, misuse, and abuse of substances and drugs by providing comprehensive information on the
nature of abused substances, the negative impact of substance abuse on the individual, family and society in general; and the importance of learning and using resistance
skills to protect oneself from drug risk-taking behaviors.
Page 4 of 66
CHARACTERISTICS OF THE HEALTH CURRICULUM
PY
Culture-responsive: Uses the cultural knowledge, prior experiences, and performance styles of the diverse student body to make learning more appropriate and effective
for them (Gay, 2000).
Epidemiological: Relates to the incidence, prevalence and distribution of diseases in populations, including detection of the sources and causes of epidemics.
Health and Life skills-based: Applies life skills to specific health choices and behaviors.
C
O
Holistic: Analyzes the interrelationship among the factors that influence the health status, the areas of health, and the dimensions of health (physical, mental, social,
emotional, moral and spiritual).
Learner-centered: Focuses on the student's needs, abilities, interests, and learning styles with the teacher as a facilitator of learning.
ED
Preventive: Characterizes something that helps people take positive health action in order to prevent diseases and to achieve optimum health.
Rights-based: Advances the understanding and recognition of human rights, as laid down in the Universal Declaration of Human Rights and other international human
rights instruments.
D
EP
Standards and outcomes-based: Requires students to demonstrate that they have learned the academic standards set on specific content and competencies.
Values-based: Promotes an educational philosophy based on valuing self, others and the environment, through the consideration of ethical values as the bases of good
educational practice.
Page 5 of 66
46
The learner demonstrates an understanding of

how changes, which are part of growth and
development, impact health practices that help
achieve and sustain optimum health and wellbeing.
The learner demonstrates an understanding of key health

concepts related to the achievement, sustainability and
promotion of wellness as it improves the quality of life of
the individual, the family and the larger community.
D
EP
ED
The learner demonstrates an understanding and

observance of healthy habits and practices in
achieving wellness.
7 10
C
O
K3
PY
Key Stage Standards
Page 6 of 66

Grade Level Standards
GRADE LEVEL
STANDARDS
The learner demonstrates an understanding of the essential concepts related to nutrition and personal health as well as knowledge in injuryprevention, safety and first aid, as factors in facilitating the development of healthy habits and practices among individuals.
Grade 2
The learner demonstrates an understanding of personal health; family health; the prevention and control of diseases and disorders; as well as
injury prevention, safety and first aid, which are factors that facilitate the development of healthy habits and practices.
Grade 3
The learner demonstrates an understanding and knowledge in the following: nutrition; prevention and control of diseases and disorders;
consumer health; and community and environmental healthfactors which help in facilitating the development of healthy habits and practices.
Grade 4
The learner demonstrates an understanding of nutrition; prevention and control of diseases and disorders; substance use and abuse; and
injury prevention, safety and first aid, leading to the achievement of optimum health and well-being.
Grade 5
The learner demonstrates an understanding of the nature of personal health; growth and development; substance use and abuse; and
community and environmental health, which helps to achieve optimum health and well-being.
Grade 6
The learner demonstrates an understanding of personal health, prevention and control of diseases and disorders; consumer health; and injury
prevention, safety and first aid to achieve optimum health and well-being.
Grade 7
The learner demonstrates an understanding of growth and development; nutrition; personal health and injury prevention, safety and first aid
to achieve, sustain, and promote personal health and wellness.
Grade 8
The learner demonstrates understanding of family health and prevention and control of diseases and disorders (communicable and noncommunicable to achieve, sustain, and promote family health and wellness.
Grade 9
The learner demonstrates understanding of community and environmental health; injury prevention, safety and first aid); and prevention of
substance use and abuse to achieve, sustain, and promote community health and wellness
Grade 10
D
EP
ED
C
O
PY
Grade 1
The learner demonstrates understanding of consumer health; national and global health trends, issues and concerns (); the development of a
health plan and exploration of careers in health to achieve, sustain, and promote health and wellness.
Page 7 of 66
Health Content Matrix for Grades 1 to 10
Third
Quarter
Fourth
Quarter
Nutrition
Personal
Health
Personal
Health
Personal
Health
Injury
Prevention,
Safety and
First Aid
Prevention and
Control of
Diseases &
Disorders
Family Health
Prevention and
Control of
Diseases &
Disorders
Consumer
Health
Grade 4
Grade 5
Nutrition
Personal
Health
Prevention and
Control of
Diseases &
Disorders
Substance Use
and Abuse
Injury
Prevention,
Safety and
First Aid
Injury
Prevention,
Safety & First
Aid
/Community &
Environmental
Health
Injury
Prevention,
Safety & First
Aid
Grade 6
Personal
Health/ Growth
& Development
Substance Use
and Abuse
Injury
Prevention,
Safety & First
Aid/Community
and
Environmental
Health
Grade 7
PY
Nutrition
Personal
Health/
Nutrition
Personal
Health
Grade 3
Personal
Health
C
O
Second
Quarter
Grade 2
ED
First
Quarter
Grade 1
D
EP
Grading
Period
Prevention and
Control of
Diseases &
Disorders
Consumer
Health/
Environmental
Health
Injury
Prevention,
Safety & First
Aid/
Consumer
Health
Growth and
Development
Nutrition
Personal
Health
Grade 8
Grade 9
Grade 10
Family Health I
Community
and
Environmental
Health
Consumer
Health
Family Health
II
Injury
Prevention,
Safety and
First Aid
(Unintentional
Injuries)
Health Trends,
Issues and
Concerns
(National
Level)
Prevention and
Control of
Diseases and
Disorders
(Communicable)
Injury
Prevention,
Safety and
First Aid
(Intentional
Injuries)
Prevention and
Control of
Diseases and
Disorders (NonCommunicable)
Substance Use
and Abuse
(Drug
scenario)
Substance Use
and Abuse
(Gateway
drugs)
Health Trends,
Issues and
Concerns
(Global Level)
Planning for a
Health Career
Page 8 of 66
CONTENT
CONTENT STANDARDS
Grade 1 - NUTRITION 1ST QUARTER (H1N)

A. Healthful and less healthful
The learner
foods
1. Water and milk vs. soft understands the
importance of good
drinks
eating habits and
2. Fruits and vegetables
behavior
vs. sweets, salty and
processed food
PERFORMANCE
STANDARDS
CODE
H1N-Ia-b-1
LEARNING
MATERIALS
The learner
practices healthful eating
habits daily
The learner
distinguishes healthful from less

healthful foods
C
O
1.
B. Consequences of eating less

healthful food
2. tells the consequences of eating

3.
ED
C. Good eating habits

1. Eat regular meals.
2. Eat a healthful
breakfast daily.
3. Chew food thoroughly.
LEARNING COMPETENCY
PY

GRADE 1
The learner
D
EP
Grade 1 PERSONAL HEALTH 2ND QUARTER (H1PH)

A. Health habits and hygiene
The learner
1. Proper behavior during
demonstrates
mealtime.
understanding of the
2. Proper hand washing
proper ways of taking
2.1 before and after
care of ones health
eating
2.2 after using the toilet
2.3 when the hands get
dirty
3. Washing the feet when
dirty, before going to
bed, and after wading
in flood waters
4. Taking a bath every day
5. Wiping hands and face
practices good health

habits and hygiene daily
4.
less healthful foods
H1N-Ic-d-2
practices good decision-making

skill in food choices
H1N-Ie-f-3
practices good eating habits that

can help one become healthy
1. identifies proper behavior during

mealtime
2. demonstrates proper hand
washing
3. realizes the importance of
washing hands
4. practices habits of keeping the
body clean & healthy

practicing good health habits
H1N-Ig-j-4
H1PH-IIa-b-1
H1PH-IIc-d-2
H1PH-IIe-3
H1PH-IIf-i-4
H1PH-IIj-5
Page 9 of 66
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
C
O
The learner
The learner
consistently demonstrates
healthful practices for
a healthful home
environment.
1.
describes the characteristics of a

healthful home environment
H1FH-IIIa-1
2.
discusses the effect of clean

water on ones health
H1FH-IIIb-2
3.
discusses how to keep water at

home clean
H1FH-IIIc-3
4.
practices water conservation
H1FH-IIIde-4
5.
explains the effect of indoor air

on ones health
H1FH-IIIfg-5
D
EP
with a clean
handkerchief
6. Covering cough and
sneeze with clean
handkerchief or tissue
paper when coughing
or sneezing
7. Coughing or sneezing
into the crook of the
elbow rather than the
hand
8. Wearing clean clothes
appropriate to the
activity
9. Having enough rest and
sleep
10. Maintaining good
posture
11. Engaging in physical
activity
Grade 1 FAMILY HEALTH 3RD QUARTER (H1FH)
The learner
A. Characteristics of a
understands the
1. Clean water
importance of keeping
2. Clean indoor air
the home environment
healthful.
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT STANDARDS
ED
CONTENT
Page 10 of 66

CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
6.
7.
B. Ways to keep the healthful

home environment
8.
H1FH-IIIfg-6
practices ways to keep indoor air

clean
H1FH-IIIfg-7
explains the effect of a home

environment to the health of the
people living in it
describes ways on how family
members can share household
chores in keeping a healthful
home environment
C
O
9.
demonstrates how to keep the

home environment healthful
ED
10.
D
EP
Grade 1 INJURY PREVENTION, SAFETY AND FIRST AID 4th QUARTER (H1IS)
A. Knowing personal
The learner
The learner
The learner
information
and ways to ask for help
demonstrates
appropriately
1. identifies situations when it is
understanding of safe
demonstrates safety
appropriate to ask for assistance
and responsible behavior
behaviors in daily
from strangers
to lessen risk and prevent activities to prevent
injuries in day-to-day
injuries
2. gives personal information, such as
living
name and address to appropriate
persons
B. Preventing childhood
Injuries
CODE
identifies sources of indoor air

pollution
PY
CONTENT
LEARNING
MATERIALS
H1FH-IIIhi-8
H1FH-IIIhi-9
H1FH-IIIj-10
H1IS-IVa-1
H1IS-IVb-2
3. identifies appropriate persons to

ask for assistance
H1IS-IVc-3
4. demonstrates ways to ask for help
H1IS-IVc-4
5. follows rules at home and in

school.
H1IS-IVd-5
Page 11 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
H1IS-IVe-6
7. observes safety rules with stray or

strange animals
H1IS-IVf-7
8. describes what may happen if

safety rules are not followed
H1IS-IVg-8
9. describes ways people can be

intentionally helpful or harmful to
one another
H1IS-IVh-9
10. distinguishes between good and

bad touch
H1IS-IVi-10
11. practices ways to protect oneself

against violent or unwanted
behaviors of others
LEARNING
MATERIALS
H1IS-IVj-11
D
EP
ED
C
O
C. Ways by which people are

intentionally
helpful or harmful
1. Good touch and bad
touch
2. Protection against
violent or
unwanted
behaviors of others
CODE
6. follows rules during fire and other

disaster drills
PY
1. Safety rules at home

2. Safety rules in school,
including fire and other
disaster drills
3. Safety with animals
LEARNING COMPETENCY
Page 12 of 66

GRADE 2
CONTENT STANDARDS
B. Guide in Eating Balanced
1. demonstrates good
decision-making
skills in choosing
food to eat to have a
balanced diet.
2. consistently practices
good health habits
and hygiene for the
sense organs
D
EP
CODE
LEARNING
MATERIALS
The learner
ED
diet
1. Food Pyramid for
Filipino children (7-12
years old)
2. Food Plate for Filipino
children (7-12 years old)
LEARNING COMPETENCY
1. states that children have the right

to nutrition(Right of the child to
nutrition Article 24 of the UN
Rights of the Child)
PY
Grade 2- NUTRITION 1ST QUARTER (H2N)

A. Healthy Food and the Body
The learner
1. Provides energy
1.1 Carbohydrates and
understands the
Fats
importance of eating a
2. Promotes growth and
balanced diet.
body-building
2.1 Protein
3. Regulates body functions
3.1 Vitamins and Minerals
PERFORMANCE
STANDARDS
C
O
CONTENT
2.
discusses the importance of eating

a balanced meal
H2N-Ia-5
H2N-Ib-6
3. discusses the important functions

of food
H2N-Icd-7
4. describes what constitutes a

balanced diet
H2N-Ie-8
5. considers Food Pyramid and Food

Plate in making food choices
H2N-Ifh-9
6. displays good decision-making

skills in choosing the right kinds of
food to eat
H2N-Iij-10
Page 13 of 66
The learner
consistently practices good
health habits and hygiene
for the sense organs

A. Healthy Family Habits and
The learner
Practices
1. Sharing responsibilities
demonstrates
in keeping the house
understanding of healthy
clean
family habits and
2. Preparing and eating
practices
healthy foods together
3. Exercising regularly as a
family
4. Doing recreational
activities together
CODE
LEARNING
MATERIALS
1. describes ways of caring for

the eyes, ears, nose, hair
and skin in order to avoid
common childhood health
conditions
H2PH-IIa-e-6

the mouth/teeth
D
EP
B. Development of selfmanagement skills
LEARNING COMPETENCY
The learner
ED

A. Health Habits and hygiene
The learner
1. Care of the eyes, ears,
nose
demonstrates
1.1 Pediculosis (lice
infestation)
proper ways of taking care
1.2 Scabies
of the sense organs
1.3 Sore eyes
1.4 Excessive or
hardened ear was
(impacted cerumen)
2. Care for the mouth/teeth
2.1 Proper tooth brushing
and flossing at least
twice a day and
always before
sleeping
2.2 Going to the dentist
twice a year for
dental checkup
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT STANDARDS
C
O
CONTENT
The learner
consistently adopts
healthy family
The learner
3. displays self-management
skills in caring for the sense
organs
H2PH-IIfh-7
H2PH-IIij-8
The learner
1. describes healthy habits of the
family
2. demonstrates good family health
habits and practices
H2FH-IIIab11
H2FH-IIIcd12
Page 14 of 66
B. Positive Expressions of
Feelings
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
The learner...
The learner...
demonstrates an
understanding of
managing ones feelings
and respecting
differences
demonstrates positive
expression of feelings
toward family members
and ways of coping with
negative feelings
LEARNING COMPETENCY
3. explains the benefits of healthy
expressions of feelings
4. expresses positive feelings in
appropriate ways
PY
CONTENT
C
O
5. demonstrates positive ways of

expressing negative feelings, such
as anger, fear, or disappointment
6. displays respect for the feelings of
others
D
EP
B. Home Safety
1. Hazards at home
2. Safety Rules
2.1. Walk cautiously
especially when
using the stairs
2.2. Be aware of rough
edges around the
house
2.3. Be extra careful
when using the
bathroom to avoid
falls
2.4. Do not play with
ED
Grade 2 INJURY PREVENTION, SAFETY AND FIRST AID - 4TH QUARTER (H2IS)
A. Safety Rights and
The learner
The learner
The learner
Responsibilities
demonstrates an
demonstrates consistency 1. discusses ones right and
understanding of rules to
in following safety rules
responsibilities for safety
ensure safety at home
at home and in school.
and in school.
2. identifies hazardous areas at home
3. identifies hazardous household

products that are harmful if
ingested, or inhaled, and if
touched especially electrical
appliances
4. recognizes warning labels that
identify harmful things and
substances
CODE
LEARNING
MATERIALS
H2FH-IIIef-13
H2FH-IIIgh14
H2FH-IIIij-15
H2FH-IIIj-16
H2IS-IVa-12
H2IS-IVbc-13
H2IS-IVde-14
H2IS-IVf-15
Page 15 of 66

PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
PY
5. explains rules for the safe use of

household chemicals
C
O
6. follows rules for home safety
7.
identifies safe and unsafe

practices and conditions in the
school
CODE
LEARNING
MATERIALS
H2IS-IVg-16
H2IS-IVh-17
H2IS-IVi-18
ED
matches, knives,
pointed materials,
electrical equipment
and household
chemicals)
2.5. Never touch a hot
oven/cooking
material
C. School Safety
1. Hazards in the school
2. Safety Rules
2.1. Always wear your
school identification
card
2.2. Observe proper
behavior in the
corridor and when
using the stairs (no
pushing/shoving)
2.3. Report observed
hazards such as
damaged
equipment, slippery
floor, or dangerous
material to the
teacher or school
personnel
2.4. Observe playground
safety rules (do not
climb or jump on
high bars; avoid
harmful physical
contacts with
others; report
improper behavior
to teachers or
school personnel)
CONTENT STANDARDS
D
EP
CONTENT
8. practices safety rules during

school activities
H2IS-IVj-19
Page 16 of 66

GRADE 3
consistently
demonstrates good
decision-making skills in
making food choices
1.
describes a healthy person
2.
explains the concept of

malnutrition
PY
The learner
D
EP
B. Nutritional Guidelines for Filipinos

(with emphasis on items with *)
1. Eat variety of foods every day
to get the nutrients needed
by the body*
2. Breastfeed infants exclusively
from birth up to 6 months
then give appropriate
complementary foods while
continuing breastfeeding for 2
years and beyond for
optimum growth and
development
3. Eat more vegetables, and
LEARNING COMPETENCY
The learner
ED
Grade 3 NUTRITION 1ST QUARTER (H3N)

A. Good Nutrition and Health
The learner
1. Concept of Malnutrition
demonstrates
2. Forms of
malnutrition(undernutrition
importance of nutritional
and overnutrition)
guidelines and balanced
2.1. Protein-Energy Malnutrition
diet in good nutrition
(PEM)
and health
2.2. Micronutriental Deficiencies
2.2.1. Vitamin A Night
Blindness
2.2.2. Vitamin B Beri-beri
2.2.3. Vitamin C Scurvy
2.2.4. Votamin D Rickets
2.2.5. Iron Anemia
2.2.6. Iodine Goiter
2.2.7. Calcium Rickets/
Osteoperosis
2.3. Overweight and obesity
PERFORMANCE
STANDARDS
C
O
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
3.
identifies nutritional problems
4.
describes the characteristics,

signs and symptoms, effect of
the various forms of
malnutrition
5.
discusses ways of preventing

malnutrition
CODE
H3N-Iab-11
H3N-Iab-12
H3N-Icd-13
H3N-Ief-14
H3N-Ief-15
6.
identifies the nutritional

guidelines for Filipino
H3N-Igh-16
7.
discusses the different

nutritional guidelines
H3N-Ii-17
realizes the importance of

following nutritional guidelines
H3N-Ij-18
8.
9.
LEARNING
MATERIALS
describes ways of maintaining

healthy lifestyle
H3N-Ij-19
Page 17 of 66

LEARNING COMPETENCY
CODE
10. evaluates ones lifestyle
H3N-Ij-20
11. adopts habits for a healthier

lifestyle
H3N-Ij-21
ED
C
O
LEARNING
MATERIALS
D
EP
fruits everyday to get the

essential vitamins, minerals
and fiber for regulation of
body processes*
4. Consume fish, lean meat,
poultry, egg, dried beans or
nuts daily for growth and
repair of body tissues*
5. Consume milk, milk products
and other calcium-rich foods,
such as small fish and
shellfish everyday for healthy
bones and teeth*
6. Consume safe foods and
water to prevent diarrhea and
other food and water-borne
diseases*
7. Use iodized salt to prevent
Iodine Deficiency Disorders
8. Limit intake of salty, fried,
fatty and sugar-rich foods to
prevent cardiovascular
diseases*
9. Attain normal body weight
through proper diet and
moderate physical activity to
maintain good health and
help prevent obesity.
10. Be physically active, make
healthy food choices, manage
stress, avoid alcoholic
beverages and do not smoke
to help prevent lifestylerelated non-communicable
diseases.*
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
Page 18 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
Grade 3 PERSONAL HEALTH / PREVENTION AND CONTROL OF DISEASES AND DISORDERS - 2ND QUARTER (H3PH/DD)
A. Concept of health and wellness
The learner
The learner
The learner
1. describes a healthy and an
unhealthy person
2. identifies common childhood

diseases
ED
D
EP
C. Preventive Measures for Common

Childhood Diseases
1. Proper Hygiene
2. Environmental Sanitation
3. Building up ones body
resistance through healthy
lifestyle
3.1. Proper Nutrition
3.2. Adequate Rest and Sleep
3.3. Regular Physical Activities
4. Specific protection through
immunization
5. Regular health and dental
check-up
H3PH-IIa-9
H3DD-IIbcd1
3.
identifies risk factors for

diseases
4. discusses the different risk
factors for diseases
H3DD-IIbcd2
H3DD-IIbcd3
5. gives an example of health

condition under each risk factor
H3DD-IIbcd4
6.
explains the effects of common

diseases
H3DD-IIbcd5
7.
explains measures to prevent

common diseases
8.
explains the importance of

proper hygiene and building up
one's body resistance in the
prevention of diseases
C
O
B. Common Childhood Diseases

1. Common diseases
2. General risk factors
2.1. Heredity
2.2. Environment
2.3. Lifestyle
3. Effects
consistently practices
healthy habits to prevent
and control diseases
PY
demonstrates an
nature of and the
9.
demonstrates good selfmanagement and good-decision

making-skills to prevent
common diseases
H3DD-IIefg6
H3DD-IIh-7
H3DD-IIij-8
Page 19 of 66
Grade 3 - CONSUMER HEALTH 3RD QUARTER (H3CH)

A. Introduction to consumer
The learner
education and its components
(health information, products and demonstrates
understanding of factors
services)
that affect the choice of
health information and
products
The learner
demonstrates critical
thinking skills as a wise
consumer
D. Consumer Rights
1. Right to basic needs
2. Right to safety
3. Right to information
LEARNING COMPETENCY
The learner
1. defines a consumer
2.
explain the components of

consumer health
C
O
3. identify different factors that

influence the choice of
goods and services
ED
4. discusses the different

factors that influence choice
of goods and services
D
EP
B. Factors that influence the choice

1. Personal (interest,
preference)
2. Economic (budget)
3. Psychological (emotion)
4. Ethical (values)
5. Environmental/Social (family,
peers, media, trends)
C. Skills of a wise consumer
1. Budgeting
2. Bargaining (negotiation)
3. Data collection (collecting
data or learning more about
the product through
literature, etc.)
4. Comparison buying
5. Communication and
assertiveness (writing or
reporting a complaint
regarding a defective or
fraudulent good/service)
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
LEARNING
MATERIALS
H3CH-IIIab1
H3CH-IIIab2
H3CH-IIIbc3
H3CH-IIIbc4
5. describes the skills of a wise

consumer
H3CH-IIIde5
6. demonstrates consumer
skills for given simple
situations
H3CH-IIIde6
7. identifies basic consumer

rights
CODE
H3CH-IIIfg-7
Page 20 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
8. practices basic consumer

rights when buying
H3CH-IIIfg-8
ED
C
O
9. identify consumer
responsibilities
D
EP
E. Consumer Responsibility
1. Critical awareness (ask
questions on the quality, use
and prices of goods and
services)
2. Action (assertiveness)
3. Social concern (awareness on
the impact of consumption on
other citizens)
4. Environmental awareness
(understand environmental
consequences of
consumption)
5. Solidarity-(organize together
as consumers to develop
strength and influence to
promote and protect
interests)
F. Sources of reliable health
information
1. Government agencies such as
Department of Health,
Department of Education,
Department of Trade and
Industry
2. Health Professionals such as
licensed doctor, dentist,
nurse, health, educator
3. Printed materials such as
health books, pamphlets,
CODE
PY
4. Right to choose
5. Right to representation
6. Right to redress
7. Right to consumer education
8. Right to a healthy
environment
LEARNING COMPETENCY
LEARNING
MATERIALS
H3CH-IIIh9
10. discusses consumer

responsibilities
11. identifies reliable sources of

health information
H3CH-IIIi10
H3CH-IIIj11
Page 21 of 66

PERFORMANCE
STANDARDS
1.
ED
LEARNING
MATERIALS
explains road safety practices

as a pedestrian
H3IS-IVab19
2. demonstrates road safety

practices for pedestrian
3.
4.
D
EP
CODE
The learner
C
O
brochures, and magazines

produced by health
professionals or legitimate
health institutions
Grade 3 INJURY PREVENTION, SAFETY AND FIRST AID 4TH QUARTER (H3IS)
A. Road safety
The learner
The learner
1. Road safety practices as
pedestrian
demonstrates
demonstrates
1.1. Cross safely using the
understanding of risks to consistency in following
pedestrian lane (with an
ensure road safety and in safety rules to road
accompanying adult or
the community.
safety and in the
cross in groups)
community.
1.2. Follow road crossing
procedure: Stop, Look
and Listen
1.3. Obey traffic rules and
road signs
1.4. Walk facing traffic (best
chance to see
approaching vehicles)
1.5. Walk on the sidewalk
1.6. Be aware of bikers and
runners while walking.
2. Road safety as passenger
2.1. Choosing a safe spot to
sit on
2.2. Using the designated
loading and unloading
zones
2.3. Keep all body parts inside
the vehicle
2.4. Line up properly when
entering boarding vehicle
and allow exiting
passengers to get off
first.
LEARNING COMPETENCY
PY
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
5.
explains basic road safety

practices as a passenger
demonstrates road safety

explains the meaning of traffic

signals and road signs
H3IS-IVab20
H3IS-IVcd21
H3IS-IVcd22
H3IS-IVe-23
Page 22 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
describes dangerous,
destructive, and disturbing
road situations that need to be
reported to authorities
ED
8.
9.
identifies hazards in the

community
follows safety rules to avoid

accidents in the community
10. recommends preventive action

for a safe community
LEARNING
MATERIALS
H3IS-IVf-24
displays self-management
skills for road safety.
C
O
7.
D
EP
B. Community safety
1. Hazards in the community
1.1. Natural hazards(landslide,
volcano, earthquake,
typhoon, tsunami, etc.)
1.2. Human-caused hazards
(crime and violent acts)
2. Safety guidelines
2.1. Participate in
family/community
disaster drills
2.2. Be vigilant (do not talk to
strangers; do not invite a
stranger to the house; do
not accept anything from
a stranger)
2.3. Report to a trusted adult
or authority any
suspicious looking person
or suspicious actions
2.4. Use safe routes for
walking in the community
6.
CODE
PY
2.5. Step down only from the

vehicle when it comes to
a complete stop
2.6. Not running into the
street
2.7. Do not distract the driver
3. Road hazards and accident
prevention
3.1. Road hazards such as
open manhole, slippery
surface, crowded
sidewalk, uneven surface,
poor lighting
3.2. Self-management skills
LEARNING COMPETENCY
H3IS-IVg25
H3IS-IVh-26
H3IS-IVi-27
H3IS-IVj-28
Page 23 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
D
EP
ED
C
O
PY
2.5. Know places/people to go

when seeking help.
Page 24 of 66

GRADE 4
The learner...
1. Understands the
significance of reading
and interpreting food
label in selecting healthier
and safer food
1. identifies information provided on

the food label
2. practices daily
appropriate food safety
habits to prevent foodborne disease
D
EP
B. Food Safety Principles

1. Keep clean
2. Wash hands properly
before preparing and
eating food
3. Separate raw from
cooked foods
4. Cook food thoroughly
particularly chicken
5. Keep food at safe
temperature
6. Use clean and safe
water in washing foods
and cooking/eating
utensils
7. Protect food from flies
LEARNING COMPETENCY
The learner...
ED
Grade 4 NUTRITION 1ST QUARTER (H4N1)

A. Reading Food Labels
The learner...
1. Name and Description
of Food
1. understands the
2. Nutrition Facts
importance of reading
(nutrition information
food labels in selecting
panel, ingredients list)
healthier and safer food
3. Advisory and Warning
2. understands the
Statements
importance of following
4. Directions for Use and
food safety principles in
Storage
preventing common
5. Date Markings
food-borne diseases
(Expiration Date and
best before date)
3. understands the nature
and prevention of food
borne diseases
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT STANDARDS
2. explains the importance of reading

food labels in selecting and
purchasing foods to eat
C
O
CONTENT
3. demonstrates the ability to

interpret the information provided
in the food label
4. analyzes the nutritional value of
two or more food products by
comparing the information in their
food labels
5. describes ways to keep food clean
and safe
6. discusses the importance of
keeping food clean and safe to
avoid disease
CODE
LEARNING
MATERIALS
H4N-Ia-22
H4N-Ib-23
H4N-Icde-24
H4N-Ifg-25
H4N-Ifg-26
H4N-Ihi-27
Page 25 of 66
CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
PY
H4N-Ij-26
LEARNING
MATERIALS
and pests that can

transmit disease
D
EP
ED
C
O
C. Food-borne Diseases
7. identifies common food-borne
1. Diarrhea
diseases
2. Typhoid Fever
3. Dysentery
4. Cholera
8. describes general signs and
5. Amoebiasis
symptoms of food-borne diseases
6. Food poisoning
7. Hepatitis A
Grade 4 PREVENTION AND CONTROL OF DISEASES AND DISORDERS 2ND QUARTER (H4DD)
A. Communicable diseases
The learner
The learner
The learner
1. Characteristics of
1. describes communicable diseases
Communicable Disease
understands the nature
2. identifies the various disease
2. Germs or Disease
and prevention of
personal and
agents of communicable diseases
Agents(pathogen)
common communicable
environmental measures
2.1. Bacteria
diseases
to prevent and control
2.2. Virus
common communicable
2.3. Fungi
diseases
2.4. Parasites
3. Elements of the Chain of
3. enumerates the different
Infection
elements in the chain of infection
3.2. Disease Agent
(pathogen)
3.3. Reservoir
3.4. Portal of Exit
3.5. Mode of
Transmission
3.6. Portal of Entry
3.7. Susceptible Host
4. describes how communicable
4. Transmission of
diseases can be transmitted from
Communicable
one person to another.
diseases(routes for
spread of infectious
H4N-Ij-27
H4DD-IIa-7
H4DD-IIb-9
H4DD-IIcd-10
H4DD-IIef-11
Page 26 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
diseases)
4.1 direct transmission
e.g. skin to skin
C
O
describes common communicable

diseases
H4DD-IIgh-12
ED
5.
D
EP
B. Common Communicable
Diseases
1. by Virus (dengue fever,
common colds,
influenza, chickenpox,
measles, mumps)
2. by Bacteria ( boil, sty,
tuberculosis)
3. by Fungi
(ringworm,hletes foot,
tineaflavaan-an)
4. by Parasites
4.1 parasitic
worm(roundworm,
tapeworm, hookworm)
4.2 pediculosis
C. Prevention and Control of
Common Communicable
Diseases (Breaking the Chain
of Infection at respective
points)
PY
4.2 indirect
transmission such as
airborne e.g. common
colds, influenza,
tuberculosis vector
borne e.g. malaria,
dengue, rabies,
leptospirosis
6. demonstrates ways to stay healthy

and prevent and control common
communicable diseases
H4DD-IIij-13
Page 27 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
1. Disease Agent (ex.
4.
5.
8. practices personal habits and

environmental sanitation to
prevent and control common
ED
6.
PY
3.
7. identifies ways to break the chain

of infection at respective
sterilization,
disinfection)
Reservoir (ex.
environmental
sanitation)
Portal of Exit (ex.
cough etiquette)
Mode of Transmission
(ex. proper hygiene)
Portal of Entry (ex.
protective clothing)
Susceptible Host
(ex.vaccination, proper
nutrition, enough
sleep, regular
exercise)
D
EP
Grade 4 SUBSTANCE USE AND ABUSE 3RD QUARTER (H4SU)

A. Uses of Medicines
The learner
The learner
1. Protection
2. Prevention
Demonstrates
Practices the proper use
3. Cure
of medicines
proper use of medicines
to prevent misuse and
B. Types of Medicines
harm to the body
1. Over-the-counter (nonprescription)
2. Prescription
C. Medicine Misuse and Abuse
1. Self- Medication
2. Improper use
(overdosage, excessive
use)
3. Dependence
4. Addiction
CODE
LEARNING
MATERIALS
H4DD-IIij-14
H4DDIIij-15
C
O
2.
LEARNING COMPETENCY
The learner
1. Describes uses of medicines
H4S-IIIa-1
2. Differentiates prescription from
non-prescription medicines
3. Describes ways on how medicines

are misused and abused
H4S-IIIb-2
H4S-IIIcd-3
Page 28 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
4. describes the potential dangers
associated with medicine misuse
and abuse
E. Proper Use of Medicines

1. Use under adult
supervision
2. Read and check labels
3. Consult with physician
4. Follow instructions and
medical prescription
5. Check expiration date
6. Observe proper storage
7. Buy from reliable
source
5. describes the proper use of

medicines
C
O
PY
D. Potential Dangers Associated

with Medicine Misuse and Abuse
1. Physical harm such as
deafness due to
antibiotic misuse
2. Psychological harm
explains the importance of reading

drug information and labels, and
other ways to ensure proper use of
medicines
ED
6.
D
EP
Grade 4 INJURY PREVENTION, SAFETY AND FIRST AID 4TH QUARTER(H1IS)

A. Safety guidelines during
The learner
The learner
The learner
disasters and other
emergency situations
demonstrates
practices safety measures
1. recognizes disasters or
1. Typhoon
understanding of safety
during disasters and
2. Storm Surge
guidelines during
emergency situations.
3. Flood
disasters, emergency and
2. demonstrates proper response
4. Landslide
other high-risk situations
before, during, and after a
5. Volcanic eruption
disaster or an emergency
6. Earthquake
situation
7. Tsunami
3. relates disaster preparedness and

proper response during
emergency situations in
preserving lives
CODE
LEARNING
MATERIALS
H4S-IIIde-4
H4S-IIIfg-5
H4S-IIIij-6
H4IS-IVa-28
H4IS-IVb-d29
H4IS-IVe-30
Page 29 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
4.
describes appropriate safety

measures during special events
or situations that may put people
at risk
PY
B. Safety guidelines for other

situations or events that
may lead to injury or
emergency
1. Firecrackers during
holidays especially New
Year
2. Alcohol drinking and
rowdy crowds during
fiestas, parties, holidays
and other special
events
LEARNING COMPETENCY
C
O
5. describes the dangers of engaging

in risky behaviors such as use of
firecrackers, guns, alcohol
drinking
LEARNING
MATERIALS
H4IS-IVfg-31
H4IS-IVhij-32
H4IS-IVhij-33
D
EP
ED
6. advocates the use of alternatives

to firecrackers and alcohol in
celebrating special events
CODE
Page 30 of 66

GRADE 5
The learner
The learner
practices skills in
managing mental,
emotional and social
health concerns
C. Mental,Emotional and Social Health

Concerns (include ways on how
these negatively impact ones
health and wellbeing)
1. Social anxiety
1.
describes a mentally,
emotionally and socially healthy
person
2.
suggests ways to develop and

maintain ones mental and
emotional health
ED
3. recognizes signs of healthy and

unhealthy relationships
D
EP
B. Healthy and Unhealthy

relationships
1. Signs of Healthy Relationships
(loving family, genuine
friendships)
2. Importance of Healthy
Relationships in Maintaining
Health
3. Signs of Unhealthy
Relationships
4. Managing Unhealthy
Relationships
LEARNING COMPETENCY
PY
Grade 5 PERSONAL HEALTH 1ST QUARTER (H5PH)

A. Mental, Emotional and Social
The learner
Health
demonstrates
1. Characteristics of a Healthy
understanding of mental
Person (mentally, emotionally
emotional, and social
and socially)
health concerns
2. Ways to Develop and Nurture
Ones Mental Health
3. Ways to Stay Emotionally
Healthy
PERFORMANCE
STANDARDS
C
O
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
4. explains how healthy

relationships can positively
impact health
5. discusses ways of managing
CODE
LEARNING
MATERIALS
H5PH-Iab-10
H5PH-Ic-11
H5PH-Id-12
H5PH-Ie-13
H5PH-If-14
6. describes some mental,

emotional and social health
concerns
H5PH-Ig-15
Page 31 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
7. discusses the effects of mental,

concerns on ones health and
wellbeing
PY
2. Mood swings
3. Teasing
4. Bullying, including cyber
bullying
5. Harassment
6. Emotional and physical abuse
7. Other stressful- situations
ED
D
EP
LEARNING
MATERIALS
H5PH-Ih-16
H5PH-Ii-17
9. identifies appropriate resources

and people who can help in
dealing with mental, emotional
and social, health concerns.
H5PH-Ij-18
Grade 5 GROWTH AND DEVELOPMENT/ PERSONAL HEALTH - 2ND QUARTER (H5GD/PH)

A. Changes during Puberty
The learner
The learner...
The learner...
1. Physical Changes (secondary
demonstrates
demonstrates health
sexualcharacteristicssuch as
1. describes the physical,
practices for self-care
hair growth, voice change,
emotional and social changes
different changes,
during puberty based on
breast development,
during puberty
health concerns and
accurate and scientific
menstruation)
management strategies information
2. accepts changes as a normal
2. Emotional and Social Changes
during puberty
The learner...
part of growth and
development
Understands basic
Demonstrates respect
concepts regarding sex
for the decisions that
people make with
and gender
regards to gender
identity and gender
roles.
CODE
8. demonstrates skills in
preventing or managing teasing,
bullying, harassment or abuse
C
O
D. Preventing and Managing Mental,
Emotional and Social Health

Concerns
1. Practicing life skills
(communication/assertiveness/
self-management/decisionmaking)
2. Finding Resources and Seeking
Help
LEARNING COMPETENCY
H5GD-Iab-1
H5GD-Iab-2
Page 32 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
B. Puberty-related Health Myths and

Misconceptions
3. describes common
misconceptions related on
puberty
Nutritional issues
Mood swings
Body odor
Oral health concerns
Pimples/Acne
Poor Posture
Menstruation-related Concerns
(Pre-menstrual Syndrome,
Dysmenorrhea, and other
abnormal conditions)
C
O
D
EP
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
4. assesses the issues in terms of

scientific basis and probable effects
on health
ED
C. Puberty-related Health Issues and

Concerns
8. Early and Unwanted
Pregnancy
9. Sexual Harassment
CODE
LEARNING
MATERIALS
H5GD-Icd-3
PY
1. On Menstruation
1.1. not taking a bath
1.2. not carrying heavy loads
1.3. avoiding sour and salty
food
1.4. no physical activities
1.5. use of menarche for facial
wash
2. On Nocturnal Emissions
2.1. not related to
preoccupation with sexual
thought
3. On Circumcision
3.1 at the appropriate
maturational stage
LEARNING COMPETENCY
5.
describes the common health

issues and concerns during
puberty
6.
accepts that most of these

concerns are normal
consequence of bodily changes
during puberty but one can
learn to manage them
7.
demonstrates empathy for

persons undergoing these
concerns and problems
8.
discusses the negative health

impact and ways of preventing
major issues such as early and
unwanted pregnancy
H5GD-Icd-4
H5GD-Ief-5
H5GD-Ief-6
H5GD-Igh-7
H5GD-Igh-8
Page 33 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
D. Self -care and Management of

Puberty-related Health Issues and
Concerns
LEARNING COMPETENCY
9.
1. Self-management
PY
10. practices proper self-care

procedures
Skills/Responsibility for
personal health(proper diet,
proper hygiene, oral care, care
during
menstruation/circumcision,
breast self-examination)
D
EP

A. Nature of Gateway Drugs
The learner
The learner
1. Caffeine (products with
caffeine include coffee, tea
demonstrates the ability
and cola drinks)
and effects of the use
to protect ones health
2. Tobacco
and abuse of caffeine,
LEARNING
MATERIALS
H5GD-Ii-9
H5GD-Ii-10
H5GD-Ii-11
differentiates sex from gender
H5GD-Ij-12
13. identifies factors that influence

gender identity and gender
roles
H5GD-Ij-13
14. discusses how family, media,

religion, school and society in
general reinforce gender roles
H5GD-Ij-14
15. gives examples of how male

and female gender roles are
changing
H5GD-Ij-15
12.
ED
E. Sex and Gender
discusses the importance of

seeking the advice of
professionals/ trusted and
reliable adults in managing
puberty-related health issues
and concerns
C
O
11.
2. Seeking the Advice of

Professionals/Trusted and
Reliable Adults
1. Sex (male, female or intersex)

2. Gender Identity (girl/woman,
boy/man or transgender)
3. Gender Roles (masculine,
feminine, androgynous)
4. Factors that Influence Gender
Identity and Gender Roles
demonstrates ways to manage

and concerns
CODE
The learner
1. explains the concept of
gateway drugs
H5SU-IIIa-7
Page 34 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
3. Alcohol
tobacco and alcohol
PERFORMANCE
STANDARDS
by refusing to use or
abuse gateway drugs.
LEARNING COMPETENCY
2. identifies products with
caffeine
3. discusses the nature of
PY
caffeine, nicotine and alcohol

use and abuse
4. describes the general effects of
B. Effects of Gateway Drugs

1. Caffeine
2. Tobacco
3. Alcohol
C
O
the use and abuse of caffeine,

tobacco and alcohol
5. analyzes how the use and

abuse of caffeine, tobacco and
alcohol can negatively impact
the health of the individual,
the family and the community
ED
C. Impact of the Use and Abuse of

Gateway Drugs
1. Individual
2. Family
3. Community
D. Prevention and Control of Use

and Abuse of Gateway Drugs
1. Development of Life Skills
D
EP
(resistance, decision-making,
communication, assertiveness)
2. Observance of Policies and
Laws such as school policies
and national law (RA 9211 or
the Tobacco Regulation Act of
2003)
Grade 5 INJURY, SAFETY AND FIRST AID 4TH QUARTER (H6PH)

The learner
The learner
A. Nature and Objectives of
First Aid
1. prolong life
2. alleviate suffering/lessen pain
3. prevent further injury
demonstrates
understanding of basic
first aid principles and
procedures for common
practices appropriate
injuries
CODE
LEARNING
MATERIALS
H5SU-IIIb-8
H5SU-IIIc-9
H5SU-IIIde10
H5SU-IIIfg11
6. demonstrates life skills in

keeping healthy through the
non-use of gateway drugs
H5SU-IIIh12
7. follows school policies and

national laws related to the sale
and use of tobacco and alcohol
H5SU-IIIij13
The learner
1. explains the nature and
objectives of first aid
H5IS-IVa-34
Page 35 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
2. discusses basic first aid

principles
things first.
5. Get help.
LEARNING
MATERIALS
H5IS-IVb-35
H5IS-IV-c-j36
ED
C
O
3. demonstrates appropriate first

aid for common injuries or
conditions
D
EP
C. Basic First Aid for Common

Injuries and Conditions
1. Wounds
2. Nosebleed
3. Insect bite
4. Animal bite
5. Burn and scald
6. Food poisoning
7. Fainting
8. Musculoskeletal injuries
(sprain, strain, musclecramps,
dislocation and fracture)
CODE
PY
injuries
B. First aid principles

1. Ensure that it is safe to
intervene
2. First aiders safety first
3. Conduct initial assessment
4. Take immediate action. First
LEARNING COMPETENCY
Page 36 of 66

GRADE 6
LEARNING COMPETENCY
The learner
The learner
practices selfmanagement skills to

prevent and control
personal health issues
and concerns
1. describes personal health issues and

concerns
CODE
LEARNING
MATERIALS
H6PH-Iab-18
D
EP
ED

A. Personal Health -Issues and The learner
Concerns
1. height and
Demonstrates
weight(stunted growth,
understanding of
underweight,
overweight, obesity)
and concerns and the
2. hearing (impacted
importance of health
cerumen, swimmers
appraisal procedures and
ear, otitis media)
community resources in
3. vision
preventing or managing
4. (astigmatism, myopia,
them
hyperopia,xerophthalmi
a, strabismus)
5. skin, hair andand nail
6. (sunburn, dandruff
,corns, blisters and
calluses, ingrown
toenails)
7. posture and spine
disorders (scoliosis,
lordosis, kyphosis)
8. oral/dental problems
(cavities, gingivitis,
periodontitis,
malocclusion, halitosis)
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT STANDARDS
C
O
CONTENT
Page 37 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
B. Prevention and
2. demonstrates self-management
skills
Management of Personal
Health Issues and Concerns
1. Developing
Self-
CODE
LEARNING
MATERIALS
H6PH-Iab-19
C
O
PY
management Skills
3. discusses health appraisal

procedures during puberty
ED
4. explains the importance of

undergoing health appraisal
procedures
D
EP
(proper nutrition, proper

hygiene, regular physical
activity, enough rest and
sleep, good posture, oral
care)
2. Undergoing Health
Appraisal Procedures
(height and weight
measurement, breast
self-examination for
girls, hearing test,
vision screening,
scoliosis test and health
and dental
examinations)
3. Utilizing School and
Community Health
Resources
3.1. Medical Professionals /
Practitioners (doctor,
dentist, nurse)
3.2. Health Facilities
3.3. School Clinic
3.4. Barangay Health
Station/Rural Health
Unit
LEARNING COMPETENCY
5. regularly undergoes health

appraisal procedures
6. identifies community health

resources and facilities that may
be utilized to address a variety of
personal health issues and
concerns
7. avails of health services in the
school and in the community
8. promotes the use of health
resources and facilities in the
H6PH-Ic-20
H6PH-Id-f-21
H6PH-Id-f-22
H6PH-Igh-23
H6PH-Igh-24
H6PH-Igh-25
Page 38 of 66

CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
ED
D
EP
B. Keeping Homes, Schools and

Communities Healthy
through Proper Waste
Management
1. Identification and
CODE
LEARNING
MATERIALS
The learner
1. describes healthy school and
community environments
C
O
Grade 6 COMMUNITY HEALTH 2ND QUARTER (H6CMH)

A. Healthy School and
The learner
The learner
Community Environments
1. Characteristics
understands the
demonstrates practices
1.1. physical
for building and
environment (safe,
the school and
maintaining healthy
clean, with good air community environments
school and community
and water quality,
healthy.
environments
aesthetically
pleasing, with
flexible spaces)
1.2. psychosocial
environment (warm
atmosphere,
healthy
interpersonal
relations, free from
abuse and
discrimination)
2. Ways of Building and
Maintaining Healthy
School and Community
Environments
LEARNING COMPETENCY
PY
CONTENT
H6CMH-IIa-1
H6CMH-IIb-2
2. explains the effect of living in a

healthful school and community
3.
demonstrates ways to build and

keep school and community
environments healthy
H6CMH-IIc-d3
H6CMH-IIe-4
4.
identifies different wastes
Page 39 of 66
CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
PY
H6CMH-IIe-5
LEARNING
MATERIALS
Separation of Waste
1.1 Biodegradable
1.1.1 paper
1.1.2 kitchen waste
1.1.3 yard cuttings-
5.
ED
6. Describes proper ways of waste

disposal
D
EP
2.1 Waste Reduction

(reuse)
2.2 Waste Storage
(separation of
biodegradable from nonbiodegradable, tightfitting storage containers)
2.3 Waste Disposal
(composting, recycling,
proper disposal of
hazardous waste)
C
O
1.2 Non-biodegradable
1.2.1 plastics
1.2.2 styrofoam
1.2.3 glass
1.2.4 cans
1.3 Hazardous waste
1.3.1 chemicals
1.3.2 used batteries
1.3.3 expired medicines
2. Proper Waste
Management
classifies different types of wastes
Grade 6 ENVIRONMENTAL HEALTH 3RD QUARTER (H6EH)

A. Diseases and Disorders
The learner
The learner
caused by Poor
Environmental Sanitation
demonstrates
understanding
of
the
ways to maintain a
1. Respiratory Diseases
health implications of
healthy environment
7. identifies things that can be

recycled in school and in the
community
8. practices proper waste
management at home, in school,
and in the community
9. advocates environmental protection

through proper waste management
H6CMH-IIf-6
H6CMH-IIg-7
H6CMH-IIh-8
H6CMH-IIij-9
The learner
H6EH-IIIa-1
1.
describes diseases and disorders

caused by poor environmental
Page 40 of 66
2. Skin Diseases
3. Gastrointestinal
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
poor environmental
sanitation
2.
explains how poor environmental

sanitation can negatively impact
the health of an individual
discusses ways to keep water
and air clean and safe
C
O
3.
ED
4. explains the effect of a noisy

environment
D
EP
pests and rodents
CODE
LEARNING
MATERIALS
sanitation
Diseases
4. Neurological
Impairment (lead and
mercury poisoning)
B. Environmental Sanitation
1. Clean water: access to
potable water, making
water safer
2. Clean air: prevention of
air pollution, tobacco
control, anti-smoke
belching drives
3. Control of noise
pollution Control of
LEARNING COMPETENCY
PY
CONTENT
Grade 6 CONSUMER HEALTH 4TH QUARTER (H6CH)

A. Importance of Consumer
The learner
The learner
Health
understands the concepts Consistently
1. Wise and informed
and principles of selecting demonstrates critical
decision in purchasing
H6EH-IIIb-2
H6EH-IIIc-3
H6EH-IIId-4
5.
suggests ways to control/manage

noise pollution
H6EH-IIIe-5
6.
practices ways to control/manage

noise pollution
H6EH-IIIfg-6
7.
explains the effect of pests and

rodents to ones health
H6EH-IIIhi-7
8.
identifies some common diseases

caused by pests and rodents
H6EH-IIIhi-8
9.
practice ways to prevent and

control pests and rodents
H6EH-IIIj-9
The learner
1.

consumer health
H6CH-IVa-13
Page 41 of 66
products or availing
services
2. Protection from fraud
and malpractice
3. Ability to differentiate
valid health information
from myths and
misconceptions
CONTENT STANDARDS
and using consumer
health products.
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
thinking skills in the

selection of health
products.
C
O
B. Components of Consumer
health
1. Health information (
sources include books,
print ads, radio,
television , internet)
2. Health products
(pharmaceutical,
cleaning agents, food,
personal care products)
3. Health services (health
professionals, health
units, health care plans
and programs)
ED
2. enumerates the components of

consumer health
D
EP
C. Medicines as Health Products

: Types and Uses
1. Over the Counter (such
as antacid, analgesic,
antipyretic,
antidiarrheal, laxative,
and decongestant)
2. Prescription (such as
antibiotic,
antidepressant,
and
antihypertensive)
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT
3. describes the different components

of consumer health
4. differentiates over- the- counter

from prescription medicines
4. gives example of over the counter
and prescription medicines
5. explains the uses of some over

the counter and prescription
medicines
H6CH-IVbc-14
H6CH-IVcd-15
H6CH-IVcd-16
H6CH-IVe-17
H6CH-IVf-18
Page 42 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
D. Evaluating Health Products
6.
identifies the common

propaganda techniques used in
advertising
PY
1. Ask questions (What is

the motive of the ad?
What is misleading
about the ad?)
2. Identify the propaganda
techniques used
(testimonial, reward,
bandwagon, scientific,
novelty, humor, fear,
plain folks, snob,
glittering generality,
slogan, false image, and
others)
3. Read packaging and
label
C
O
7. Identifies the common propaganda

techniques used in advertising
8. analyzes packaging and labels of

health products
CODE
LEARNING
MATERIALS
H6CH-IVg-19
H6CH-IVg-20
H6CH-IVh-21
D
EP
ED
C. Use the modified DECIDE
Model in the Selection and

Purchase of Health Products
D-etermine the
essential product to
purchase.
E-xplore the
alternatives.
C-Consider the
consequences of each
option
I- Identify the factors
that you consider
important
D- Decide what to buy.
E- Evaluate your
decision.
LEARNING COMPETENCY
9. practices good decision making

skills in the selection of health
products.
H6CH-IVh-22
Page 43 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
D. Protection from Fraudulent
LEARNING COMPETENCY
10. discusses ways to protect oneself
from fraudulent health products
LEARNING
MATERIALS
H6CH-IVij-23
D
EP
ED
C
O
PY
Health Products
1. Awareness and
Vigilance
2. Know How and Where
to Seek Help
CODE
Page 44 of 66

GRADE 7
CONTENT
STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
1. discusses the concept of holistic

health
2. explains the dimensions of holistic
health (physical, mental/
intellectual, emotional, social, and
moral-spiritual);
3. analyzes the interplay among the
health dimensions in developing
holistic health;
4. practices health habits to achieve
holistic health;
D
EP
ED
B. Stages of growth and

development
(infancy to old age)
C. Changes in the health
dimensions during
adolescence
D. Management of health
concerns during
adolescence
CODE
LEARNING
MATERIALS
The learner
C
O
GRADE 7 - GROWTH AND DEVELOPMENT 1st Quarter (H7GD)

The learner
The learner
A. Holistic health
demonstrates
appropriately manages
understanding of holistic
concerns and challenges
health and its
during adolescence to
management of health
achieve holistic health.
concerns, the growth and
development of
adolescents and how to
manage its challenges.
LEARNING COMPETENCY
PY
CONTENT
5. describes developmental milestones

as one grow
6. recognizes that changes in different
health dimensions are normal
during adolescence;
7. describes changes in different
aspects of growth that happen to
boys and girls during adolescence;
dimensions are normal during
adolescence
9. explains that the pattern of change
during adolescence is similar but
the pace of growth and
development is unique for each
adolescent;
10. identifies health concerns during
adolescence
H7GD-Ia-12
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Ib-13
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Ib-14
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Ic-15
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Id-e-16
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Id-e-17
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Id-e-18
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-If-h-19
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-If-h-20
H7GD-Ii-j-21
Page 45 of 66
CONTENT
CONTENT
STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
The learner
makes informed
decisions in the
choice of food to eat
during adolescence
D
EP
B. Nutritional guidelines
demonstrates
understanding of
nutrition for a
healthy life during
adolescence
ED
GRADE 7 NUTRITION 2nd Quarter (H7N)

The learner
A. Nutrition during
adolescence
CODE
H7GD-Ii-j-22
11. explains the proper health

12. demonstrates health
appraisal
procedures during adolescence in
order to achieve holistic health
school and community in order to
appraise ones health;
14. applies coping skills in dealing
with health concerns during
adolescence
C
O
(poor eating habits, lack of

sleep, lack of physical
activity, dental problems,
body odor, postural
problems, as well as other
problems in other health
dimensions)
E. Health appraisal procedures
(height and weight
measurement, breast selfexamination for girls,
hearing test, vision
screening, scoliosis test,
health exam, and dental
exam)
F. Development of selfawareness and coping skills
LEARNING COMPETENCY
PY
C. Nutrition problems of
adolescents
1. Malnutrition and
LEARNING
MATERIALS
H7GD-Ii-j-23
H7GD-Ii-j-24
H7GD-Ii-j-25
The learner
15. identifies the right foods during
adolescence
16. follows the appropriate nutritional
guidelines for adolescents for
healthful eating
16.1 explains the need to select
food based on the nutritional
needs during adolescence
16.2 follows the Food Pyramid
guide for adolescents and
nutritional guidelines for
Filipinos in choosing foods to
eat
17. identifies the nutritional problems
of adolescents
H7N-IIa-20
H7N-IIb-c-21
H7N-IId-f-22
2010 SEC I
EASE Health Educ
2010 SEC I
EASE Health Educ
2010 SEC I
EASE Health Educ
Page 46 of 66

CONTENT
CONTENT
STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
18. describes the characteristics,

signs and symptoms of
malnutrition and micronutrient
deficiencies
19. discusses ways of preventing and
controlling malnutrition and
micronutrient deficiencies
20. explains the characteristics, signs
and symptoms of eating disorders
controlling eating disorders
22. applies decision-making and
critical thinking skills to prevent
nutritional problems of
adolescents
D. Decision-making skills
C. Common areas of stressor

that affects adolescents
(peer, family, school,
community)
D. Coping with stress
ED
The learner
consistently
demonstrates skills
that promote mental
health
D
EP
GRADE 7 PERSONAL HEALTH 3rd Quarter (H7PH)

A. Mental Health
The learner
(An Introduction)
demonstrates
understanding of
mental health as a
B. Understanding stress
dimension of holistic
1. Eustress
health for a healthy
2. Distress
life
C
O
PY
micronutrient
deficiencies
2. Eating disorders
2.1 Anorexia nervosa
2.2 Bulimia
2.3 Compulsive eating
disorder
LEARNING COMPETENCY
23. explains the factors that affect

the promotion of good mental
health
24. explains that stress is normal and
inevitable
25. differentiates eustress from
distress
26. identifies situations that cause
feelings of anxiety or stress
27. identifies the common stressors
that affect adolescents
28. identifies physical responses of
the body to stress
29. identifies people who can provide
support in stressful situations
30. differentiates healthful from
unhealthful strategies in coping
with stress
31. demonstrates various stress
management techniques that one
CODE
LEARNING
MATERIALS
H7N-IId-f-23
2010 SEC I
EASE Health Educ
H7N-IId-f-24
2010 SEC I
EASE Health Educ
H7N-IId-f-25
H7N-IId-f-26
2010 SEC I
EASE Health Educ
2010 SEC I
EASE Health Educ
H7N-IIg-h-27
2010 SEC I
EASE Health Educ
H7PH-IIIa-b28
OHSP Health
H7PH-IIIa-b29
H7PH-IIIa-b30
H7PH-IIIa-b31
H7PH-IIIc-32
H7PH-IIIc-33
H7PH-IIIc-34
H7PH-IIId-e35
H7PH-IIId-e36
Page 47 of 66

CONTENT
CONTENT
STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
can use every day in dealing with

stress
grieving
H7PH-IIId-e37
33. demonstrates coping skills in

managing loss and grief
H7PH-IIId-e38
34. recognizes triggers and warning

signs of common mental
disorders
H7PH-IIIf-h39
C
O
Types and Management of

Common Mental Disorders
3. Identifying triggers and
warning signs
4. Prevention coping and
treatment
4.1 Mood disorders,
bipolar, schizophrenic,
Obsessive Compulsive
Disorder (OCD),
Personality Disorder)
(OCPD), posttraumatic
ED
E.
CODE
PY
Coping with Dying and

Death
LEARNING COMPETENCY
35. discusses the types, sign,

symptoms, and prevention,
treatment and professional care
in managing common mental
health disorders
D
EP
GRADE 7 INJURY PREVENTION, SAFETY AND FIRST AID (Intentional) 4th Quarter (H7IS)
The learner
The learner
The learner
A. Concept of intentional
injuries
demonstrates
consistently
36. differentiates intentional injuries
demonstrates
from unintentional injuries
B. Types of intentional injuries
concepts and
resilience, vigilance
1. Bullying (cyber bullying)
principles of safety
and proactive
2. Stalking
education in the
behaviors to prevent
3. Extortion
prevention of
intentional injuries
4. Gang and youth
violence
37. describes the types of intentional
5. Illegal fraternity-related
injuries
violence
6. Kidnapping and
abduction
LEARNING
MATERIALS
H7PH-IIIf-h40
H7IS-IVa-d-31
H7IS-IVa-d-32
Page 48 of 66

CONTENT
CONTENT
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
7.
8.
9.
10.
PY
Acts of terror
Domestic violence
Suicide
Sexual victimization and
other forms of sexual
abuse and harassment
C. Prevention
and
management of intentional
injuries
self-protection
preventing self-harm
promoting a culture of
non-violence
through
healthful behaviors
reporting
cases
of
violence
to
proper
authorities
seeking
help
from
trusted individuals and
health professionals
PERFORMANCE
STANDARDS
H7IS-IVe-h-33
39. identifies
protective
factors
related to intentional injuries
H7IS-IVe-h-34
40. demonstrates ways to prevent

and control intentional injuries
H7IS-IVe-h-35
D
EP
ED
C
O
38. analyzes the risk factors related

to intentional injuries
Page 49 of 66

GRADE 8
GRADE 8 FAMILY HEALTH I

A. Gender and Human
Sexuality (Correlate with
Values Education;
coordinate with Guidance
Counselor)
CONTENT STANDARDS
1st Quarter (H8FH)
The learner
demonstrates
understanding of human
sexuality and managing
sexuality related issues
for a healthy life
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
1. identifies basic terms in sexuality
The learner
sexually-related issues
through responsible and
informed decisions
2.
3.
C
O
4.
(sex, sexuality, gender, etc.)

discusses sexuality as an
important component of ones
personality
explains the dimensions of
human sexuality
analyzes the factors that affect
ones attitudes and practices
related to sexuality and sexual
behaviors
assesses personal health
attitudes that may influence
sexual behavior
relates the importance of
sexuality to family health
PY
CONTENT
D
EP
B. Teenage concerns
Identity crisis
Sexual identity and
Sexual behaviors
Pre-marital sex,
teenage pregnancies,
and abortion
C. Development of decisionskills in managing sexuality
related issues
GRADE 8 FAMILY HEALTH II 2nd Quarter (H8FH)
The learner
A. Dating, courtship, and
marriage
demonstrates an
understanding of
responsible
parenthood for a
ED
5.
The learner
makes informed and
values-based
decisions in
preparation for
6.
CODE
LEARNING
MATERIALS
H8FH-Ia-16
H8FH-Ia-17
H8FH-Ia-18
H8FH-Ib-19
H8FH-Ic-d-20
H8FH-Ic-d-21
7. identifies the different
issues/concerns of teenagers
(i.e., identity crisis) and the need
for support and understanding of
the family
8. applies decision-making skills in

managing sexuality-related
issues
9. defines basic terms (dating,
courtship, marriage)
courtship and dating in choosing
a lifelong partner
H8FH-Ie-g-22
H8FH-Ih-23
H8FH-IIa-24
H8FH-IIa-25
Page 50 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
B. Maternal Health concerns

1. Pre-pregnancy
(blighted ovary, ectopic
pregnancy, polycystic
ovary, myoma)
2. During pregnancy
(pre-eclampsia,
placenta previa,
gestational, diabetes,)
3. Post pregnancy
(post-partum disorder,
sepsis
healthy family life
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
11. identifies marital practices and
responsible
parenthood
setup across cultures
12. analyzes behaviors that promote
D
EP
ED
C
O
PY
healthy relationship in marriage

and family life
13. describes the factors that
contribute to a successful
marriage
14. discusses various maternal
health concerns (pre-during-post
pregnancy)
15. discusses pregnancy-related
concerns
maternal nutrition during
pregnancy
newborn screening, and the
APGAR scoring system for
newborns
prenatal care and post natal care
19. discusses the essential newborn
protocol (Unang Yakap) and
initiation of breastfeeding
20. enumerates the advantages of
breastfeeding for both mother
and child
21. recognizes the importance of
immunization in protecting
childrens health
22. analyzes the importance of
responsible parenthood
23. explains the effects of family size
on family health
C. Responsible parenthood
CODE
LEARNING
MATERIALS
H8FH-IIa-26
H8FH-IIa-27
H8FH-IIb-28
H8FH-IIc-d-29
H8FH-IIc-d-30
H8FH-IIe-f-31
H8FH-IIe-f-32
H8FH-IIe-f-33
H8FH-IIe-f-34
H8FH-IIe-f-35
H8FH-IIe-f-36
H8FH-IIg-h-37
H8FH-IIg-h-38
Page 51 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
24. examines the important roles
D. Emerging and re-emerging

diseases
1. Leptospirosis
2. Severe Acute
Respiratory Syndrome
(SARS)
D
EP
ED
C
O
PY
and responsibilities of parents in

child rearing and care
25. explains the effects of rapid
population growth on the health
of the nation
26. enumerates modern family
planning methods (natural and
artificial)
GRADE 8 PREVENTION AND CONTROL OF DISEASES AND DISORDERS (Communicable) 3rd Quarter (H8DD)
The learner
The learner
A. Stages of infection
27. discusses the stages of infection
demonstrates
consistently
understanding of
demonstrates
B. Top 10 leading causes of
28. analyzes the leading causes of
principles in the
personal
morbidity and mortality in
morbidity and mortality in the
prevention and control of
responsibility and
the Philippines
Philippines
healthful practices in
for the attainment of
the prevention and
C. Most common
29. discusses the signs, symptoms,
control of
communicable diseases and individual wellness
and effects of common
communicable
its prevention and control
diseases
1. Acute Respiratory
30. corrects misconceptions, myths,
Infections
and beliefs about common
2. Pneumonia
3. Bronchitis
4. Influenza
5. Tuberculosis (TB)
31. enumerates steps in the
6. Dengue
7. Sexually Transmitted
common communicable diseases
Infections (STIs)
8. HIV and AIDS
32. analyzes the nature of emerging

and re-emerging diseases
CODE
LEARNING
MATERIALS
H8FH-IIg-h-39
H8FH-IIg-h-40
H8FH-Iig-h-41
H8DD-IIIa-15
H8DD-IIIa-16
H8DD-IIIb-c17
H8DD-IIIb-c18
H8DD-IIIb-c19
H8DD-IIId-e20
Page 52 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
C. Prevention and control of

non-communicable disease
D
EP
ED
C
O
PY
3. Chikungunya
4. Meningococcemia
5. Foot and Mouth Disease
6. Avian influenza
7. AH1N1 Influenza
E. Development of personal
33. demonstrates self-monitoring
life skills to prevent and
H8DD-IIIf-hskills to prevent communicable
control communicable
21
diseases
diseases
F. Programs and policies on
34. promotes programs and policies
H8DD-IIIf-hcommunicable disease
22
prevention and control
G. Agencies responsible for
35. identifies agencies responsible
for communicable disease
23
th
GRADE 8 PREVENTION AND CONTROL OF DISEASES AND DISORDER (Non-communicable Diseases) 4 Quarter (H8DD)
The learner
The learner
36. discusses the nature of nonA. Introduction to nonH8DD-IVa-24
demonstrates
(NCDs)
understanding of nonpersonal responsibility
37. explains non-communicable
and healthful practices in
diseases based on cause and
for a healthy life
the prevention and
B. Common nonH8DD-IVb-d-25
effect, signs and symptoms, risk
control of noncommunicable diseases
factors and protective factors
1. Allergy
and possible complications
2. Asthma
3. Cardiovascular diseases
4. Cancer
38. corrects myth and fallacies about
5. Diabetes
H8DD-IVe-26
non-communicable diseases
6. Arthritis
7. Renal failure
D. Self-monitoring skills to
prevent non-communicable
diseases (physical
39. practices ways to prevent and
control non-communicable
diseases
40. demonstrates self-monitoring to
diseases
H8DD-IVf-27
H8DD-IVg-h-28
Page 53 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
activities/regular exercise,
healthy eating, not
smoking, weight
management, routine
medical check-up, stress
management)
LEARNING COMPETENCY
E. Programs and policies on

C
O
to prevent and control noncommunicable and lifestyle

diseases
for non-communicable disease
LEARNING
MATERIALS
H8DD-IVg-h-29
H8DD-IVg-h-30
D
EP
ED
F. Agencies responsible for

CODE
Page 54 of 66

GRADE 9
PERFORMANCE
STANDARDS
ED
D
EP
B. Prevention and Management of

Environmental Health Issues
1. Personal responsibility
2. Social consciousness
3. Environmental policies and
laws
LEARNING
MATERIALS
G7-LM
EASE Health Educ
H9CE-Ia-8
2. describes a healthy community
H9CE-Ia-9
3. explains how a healthy environment

positively impact the health of
people and communities (less
disease, less health care cost, etc.)
H9CE-Ib-d10

environmental issues
H9CE-Ib-d11
G7-LM
EASE Health Educ
5. analyzes the effects of

environmental issues on peoples
health
H9CE-Ib-d12
G7-LM
EASE Health Educ
6. suggests ways to prevent and

manage environmental health issues
H9CE-Ie-f13
7. participates in implementing an
environmental project such as
building and maintaining a school
garden or conducting a war on
waste campaign (depends on
feasibility)
GRADE 9 - INJURY PREVENTION, SAFETY AND FIRST AID (Unintentional) - 2nd Quarter (H9IS)
A. First Aid Basics
The learner
The learner
8. discusses basic information about
first aid (principles, roles,
demonstrates
performs first aid
responsibilities, and characteristics
understanding of first procedures with
of a good aider)
aid principles and
accuracy
C. Collective Action for the
Environment
CODE
1. defines community and

environmental health
C
O
GRADE 9 COMMUNITY AND ENVIRONMENTAL HEALTH 1ST QUARTER (H9CE)

A. Concept of community and
The learner
The learner
demonstrates
consistently
understanding of the demonstrates
Community
principles in
healthful practices to
2. Nature and Health Effects of
protecting the
protect the
Environmental Issues
environment for
environment for
(improper waste disposal,
community wellness
community wellness
pollution, illegal mining, soil
erosion, cyanide fishing,
pesticide drift, deforestation,
oil spill, coral reef
degradation, climate change)
LEARNING COMPETENCY
PY
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
H9CE-Ig-h14
H9IS-IIa36
G7-LM
EASE Health Educ
G7-LM
EASE Health Educ
2010 SEC
OHSP Health
Page 55 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
procedures
LEARNING COMPETENCY
CODE
9. demonstrates the conduct of

primary and secondary survey of
the victim (CAB)
H9IS-IIb37
PY
B. First Aid Guidelines and

Procedures
Survey the scene
1. Do primary survey of the
victim (check for vital signs,
assess CAB (Circulation,
Airway, Breathing)
2. Ask for help.
3. Do secondary survey of the
victim (head-to-toe survey)
PERFORMANCE
STANDARDS
ED
D
EP
C. Use of Dressing and Bandages

(alternatives include clean cloth
or, handkerchief)
1. Principles of Wound Dressing
(careful handling, large
enough to cover the wound,
should fit snugly and not cut
off circulation)
2. Bandaging Techniques (for
the head; forehead; ear,
cheek and jaw; burned hand;
sprained ankle; and dislocated
arm)
C
O
10. assesses emergency situation for

unintentional injuries
D. Transporting the Victim (drag

and carry techniques)
1. One-person carry ankle drag,
pack strap carry, blanket pull)
2. Two-person carry (twohanded seat, four-handed
seat, chair carry )
3. Three man carry
E. First aid for common
unintentional injuries and medical
emergencies
1. musculoskeletal injuries
H9IS-IIc.d39
H9IS-IIc.d40
13. demonstrates appropriate

bandaging techniques for
H9IS-IIc.d41
15. demonstrates proper first aid

2010 SEC
OHSP Health
H9IS-IIb38
11. discusses the function of dressing

and bandages
12. explains the principles of wound
dressing
14. demonstrates proper techniques in

carrying and transporting the victim
of unintentional injuries
LEARNING
MATERIALS
H9IS-IIe.f42
H9IS-IIg.h43
2010 SEC
OHSP Health
2010 SEC
2010 SEC
OHSP Health
2010 SEC
OHSP Health
Page 56 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
LEARNING
MATERIALS
C
O
PY
(sprain, strain, fracture,

dislocation)
2. bleeding
3. burn (superficial, partial and
full-thickness)
4.
5. heat emergencies (heat
exhaustion, heat stroke)
6. bleeding
7. poisoning
8. choking
9. drowning
10. heart attack
11. electrocution
GRADE 9 - PREVENTION OF SUBSTANCE USE AND ABUSE(Drug Scenario) 3rd Quarter (H9S)
A. Drug Scenario in the Philippines
The learner
The learner
16. describes the drug scenario in the
Philippines
demonstrates
shares responsibility
B. Factors that influence substance
17. explains the concept of substance
understanding of the with community
use and abuse
use, misuse, abuse and
dangers of substance members through
dependence,
use and abuse on the participation in
18. discusses risk and protective factors
individual, family and collective action to
in substance use, and abuse
community
prevent and control
C. Drugs/Substances of abuse
19. analyzes situations for the use and
substance use and
1. Stimulants
non-use of psychoactive substances
abuse
2. Depressants
3. Narcotics
20. identifies the types of
4. Hallucinogen
drugs/substances of abuse
5. Inhalants
CODE
H9S-IIIa14
D. Harmful effects of drugs on the

body
1. Short-term
2. Long-term
D
EP
ED
H9S-IIIa15
H9S-IIIb16
H9S-IIIb17
H9S-IIIc-18
21. corrects myths and misconceptions

about substance use and abuse
22. recognizes warning signs of
substance use and abuse discusses
the harmful short- and long-term
effects of substance use and abuse
on the body
H9S-IIId19
EASE Health Educ

III
H9S-IIId20
Page 57 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
D
EP
ED
C
O
PY
23. discusses the harmful effects of

substance use and abuse on the
H9S-IIIe-findividual, family, school, and
21
community
24. explains the health, socio-cultural,
psychological, legal, and economic
H9S-IIIe-fdimensions of substance use and
22
abuse
25. discusses strategies in the
E. Prevention and control of
H9S-IIIe-fprevention and control of substance
substance use and abuse
23
use and abuse
H9S-IIIg-hresistance skills to prevent
24
27. suggests healthy alternatives to
H9S-IIIg-hsubstance use and abuse
25
GRADE 9 - PREVENTION OF SUBSTANCE USE AND ABUSE (GATEWAY DRUGS: CIGARETTE AND ALCOHOL) 4th Quarter (H9S)
A. Gateway Drugs
The learner
The learner
1. Cigarettes
28. discusses gateway drugs
H9S-IVa-27
2. Alcohol
demonstrates
demonstrates personal
understanding of
responsibility in the
29. identifies reasons why people
B. Protective and Risk Factors in the factors that influence prevention of cigarette
H9S-IVa-28
cigarette and alcohol and alcohol use
smoke cigarettes
Use of Cigarettes and Alcohol
use and strategies
through the promotion
30. analyzes the negative health impact
for prevention and
of a healthy lifestyle
of cigarette smoking
control
30.1 describes the harmful shortand long-term effects of
cigarette smoking on the
different parts of the body
H9S-IVb-c30.2 discusses the dangers of
29
mainstream, second hand and
third hand smoke;
30.3 explain the impact of cigarette
smoking on the family,
environment, and community
31. identifies reasons for drinking and
H9S-IVd-30
for not drinking alcohol
Page 58 of 66

CONTENT
STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
of drinking alcohol
drinking alcohol
32.2 interprets blood alcohol
concentration (BAC) in terms
of physiological changes in the
body
33. explains the impact of drinking
alcohol on the family, and
community
prevention and control of cigarette
smoking and drinking alcoholic
beverages
34.1 apply resistance skills in
situations related to cigarette
and alcohol use
34.2 follows policies and laws in the
family, school and community
related to cigarette and alcohol
use
cigarettes and alcohol to promote
healthy lifestyle (self, family,
community)
C
O
PY
CONTENT
D
EP
ED
C. Prevention, and Control of

Gateway Drugs
CODE
LEARNING
MATERIALS
H9S-IVe-f31
H9S-IVg-h32
H9S-IVg-h33
H9S-IVg-h34
Page 59 of 66

GRADE 10
thinking and decisionmaking skills in the
selection, evaluation
and utilization of
health information,
products and services.
D
EP
C. Quackery: Types (medical,

nutrition, device) and Harmful
Physical and Psychological
Effects
D. Complementary and Alternative
Healthcare Modalities
The learner
ED
GRADE 10 CONSUMER HEALTH 1st Quarter (H10CH)

A. Guidelines and Criteria in the
The learner
Selection and Evaluation of:
1. Health information
understands the
2. Health products
guidelines and
3. Health services
criteria in the
selection and
evaluation of health
information,
B. Health Service Providers
products, and
1. health professionals
services.
2. health facilities;
3. health care plans and
financing systems
(PhilHealth, Health
Maintenance Organization,
private health insurance)
Herbal medicine (medicinal

plants approved by the
Department of Health)
1. Acupuncture
2. Ventosa massage cupping
therapy
3. Reflexology
4. Naturopathy
E. Consumer welfare and protection
1. Consumer law
2. Consumer protection
LEARNING COMPETENCY
1. differentiates reliable from

unreliable health information,
products and services;
2. explains the guidelines and criteria
in the selection and evaluation of
health information, products and
services;
3. discusses the various forms of
health service providers and
healthcare plans;
PY
PERFORMANCE
STANDARDS
C
O
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
4. selects health professionals,

specialists and health care services
wisely;
5. explains the nature and dangers of
quackery;
6. reports fraudulent health services
CODE
LEARNING
MATERIALS
H10CH-Iab-19
H10CH-Iab-20
H10CH-Iab-21
H10CH-Ic22
H10CH-Ic23
H10CH-Ic24
7. explains the different kinds of

complementary and alternative
health care modalities.
H10CH-Id25

consumer laws to protect public
health
H10CH-Id26
Page 60 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
LEARNING
MATERIALS
agencies and organizations
H10CH-Ief-27
H10CH-Igh-28
H10HC-IIa1
H10HC-IIb2
H10HC-IIcd-3
H10HC-IIcd-4
D
EP
ED
C
O
PY
9. identifies national and international

government agencies and private
organizations that implement
programs for consumer protection
10. participates in programs for
consumer welfare and protection
GRADE 10 HEALTH TRENDS, ISSUES AND CONCERNS (National Level) 2nd Quarter (H10HC)
A. Existing National Laws Related to The learner
The learner
11. discusses the existing health related
Health Trends, Issues, and
laws;
Concerns
demonstrates
consistently
12. explains the significance of the
1. Responsible Parenthood and understanding of
existing health related laws in
Reproductive Health
current health trends, thinking skills in
safeguarding peoples health;
Act(RA10354) ,
issues and concerns
exploring local,
13. follows existing health related laws
2. Tobacco Regulation Act of
in the local, regional,
regional and national
2003 (RA 9211)
and national, levels
health trends, issues,
14. critically analyzes the impact of
3. Comprehensive Dangerous
and concerns
current health trends, issues, and
Drugs Act of 2002 (RA 9165)
concerns
4. Consumer Act (RA 7394)
5. National Environmental
Awareness and Education
Act of 2008 (RA
9512)Traditional and
Alternative Medicine Act of
1997 (RA 8423)
6. Philippine AIDS Prevention
and Control Act of 1998 (RA
8504)
15. recommends ways of managing
7. National Blood Services Act
health issues, trends and concerns
of 1994 (RA 7719)
8. Seat Belts Use Act of 1999
(RA 8750)
CODE
H10HC-IIeg-5
9. Cybercrime Prevention Act of

2012 (RA 10175)
10. Anti-Pornography Act (RA
9775)
Page 61 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
GRADE 10 - HEALTH TRENDS, ISSUES AND CONCERNS (GlobalLevel) 3rd Quarter (H10HC)
A. Existing Global Health Initiatives
The learner
The learner
16. discusses the significance of global
1. Millennium Development
health initiatives;
Goals (MDGs)
demonstrates
demonstrates
17. describes how global health
2. WHO Framework Convention awareness of global
competence in
initiatives positively impact peoples
on Tobacco Control
health initiatives
applying knowledge of
health in various countries;
3. Global Mental Health Action
global health to local
18. analyzes the issues in the
Plan
or national context
implementation of global health
4. Global Strategy to Reduce
global initiatives
initiatives;
the Harmful Use of Alcohol
19. recommends ways of adopting
5. Global Alliance for Vaccines
global health initiatives to local or
and Immunizations
national context
H10HCIIIa-1
H10HCIIIb-c-2
PY
C
O
D
EP
ED
GRADE 10 Planning for a Health Career 4th Quarter (H10PC)

A. Planning for a Health Career
The learner
The learner
1. Importance
2. Components Steps
demonstrates
prepares an
3. Health Career Pathways
appropriate plan of
Disease prevention and
concepts in planning action in pursuing a
control (Public health)
a health career
health career
4. Personal health care
5. Maternal and Child care
6. Mental health Occupational
health and safety
7. Community health;
8. Environmental health Drug
Prevention and Control
9. Nutrition and dietetics
10. Health education
11. Health promotion Dental
health
12. Nursing
13. Medical and Allied Health
Emergency Medical Services
(EMS)
14. Health Career Orientation
Program
20. discusses the components and steps

in making a personal health career
plan;
21. prepares a personal health career
following the prescribed
components and steps;
22. explores the various health career
paths selects a particular health
career pathway based on personal
competence and interest;
participates in a health career
orientation program
23. decides on an appropriate health

career path
LEARNING
MATERIALS
H10HCIIIb-c-3
H10HCIIId-e-4
H10PC-Ivab-1
H10PC-Ivab-2
H10PC-IVcd-3
H10PC-IVcd-4
Page 62 of 66

GLOSSARY
Situates the learner as an integral part of his/her community and the environment, with responsibility to help protect the
environment, supported by individual and community actions and legislation to promote a standard of health, hygiene and safety
in food and water supply, waste management, pollution control, noxious animal control, and the delivery of primary health care
Consumer
health
Application of consumer skills in the wise evaluation, selection and use of health information, products, and services
Cultureresponsive
Uses the cultural knowledge, prior experiences, and performance styles of diverse students to make learning more appropriate
and effective for them (Gay, 2000)
Epidemiological
Studies the incidence and prevalence of disease in large populations, including detection of the source and cause of epidemics
Family Health
The human life cycle related to the personal interactions within the family that nurtures the individual and that provides a home
environment that enhances his/her growth as a person and the development of ideals, values and standards of behavior
regarding sexuality and responsible parenthood
Growth and
Development
Developmental milestones in childhood and adolescence with emphasis on attention to personal health and the development of
self-management skills to cope with lifes changes.
Health and Life

skills-based
Applies life skills to specific health choices and behaviors
Holistic
Analyzes the interrelationship among the factors that influence the health status, the areas of health, and the dimensions of
health (physical, mental, social, emotional, moral/spiritual)
D
EP
ED
C
O
PY
Community and
Environmental
Health
Page 63 of 66

GLOSSARY
Causes, cost, and prevention of accidents and injuries at home, in the school and in the community and in the performance of
different activities, through promotion of safe environments, safety programs, procedures and services, including first aid
education
Learnercentered
Focuses on the student's needs, abilities, interests, and learning styles with the teacher as a facilitator of learning
Nutrition
Recognition of the nutrients children and adolescents need, analysis of the quality and quantity of their food intake, and
development of proper eating habits to meet physiological, psychological and social needs, including diseases and disorders that
arise from improper eating habits
Personal Health
Development and daily practice of health behaviors that promote physical, mental, social, emotional, and moral/spiritual health
and prevention and management of personal health problems
Prevention and
Control of
Diseases and
Disorders
Prevention and control of communicable and non-communicable diseases and disorders through the development of health
habits and practices and health programs supported by legislation and provision of health services in the school and the
community
Preventive
Helps people take positive action on their health and lifestyle to prevent disease and achieve optimum health
Rights-based
Furthers the realization of human rights as laid down in the Universal Declaration of Human Rights and other international
human rights instruments
Standards and
outcomes-based
Requires students to demonstrate that they have learned the academic standards set on required skills and content
D
EP
ED
C
O
PY
Injury
Prevention,
Safety and First
Aid
Page 64 of 66

GLOSSARY
The prevention and control of the use and abuse of substances: their identification; causes; effects on the person, the family,
society and the nation
Values-based
Promotes an educational philosophy based on valuing self, others and the environment, through the consideration of ethical
values as the bases of good educational practice
D
EP
ED
C
O
PY
Substance Use
and Abuse
Page 65 of 66

Code Book Legend
Sample: H9S-IVg-h-34
LEGEND
SAMPLE
Learning Area and
Strand/ Subject or
Specialization
Health
Grade Level
Grade 9
Domain/Content/
Component/ Topic
Prevention of Substance
Use and Abuse
PY
Growth and Development
H9
Roman Numeral
Quarter
*Zero if no specific quarter

Lowercase Letter/s
Arabic Number
Week
Fourth Quarter
Week seven to eight
D
EP
*Put a hyphen (-) in between

letters to indicate more than a
specific week
ED
Competency
Suggests healthy
alternatives to cigarettes
and alcohol to promote
healthy lifestyle (self,
family, community)
IV
g-h
34
CODE
GD
Nutrition
Personal Health
PH
Injury Prevention, Safety and First Aid
IS
Family Health
FH
Prevention and Control of Diseases and

Disorders
DD
Community and Environmental Health
CE
C
O
First Entry
Uppercase Letter/s
DOMAIN/ COMPONENT
Prevention of Substance Use and Abuse
Consumer Health
CH
Health Trends, Issues and Concerns
HC
Planning for Health and Career
PC
Page 66 of 66
EP
E
C
O
PY
Edukasyong
Pangkalusugan
89
EP
E
C
O
PY
HEALTH GRADE 4
PATNUBAY NG GURO
YUNIT I
91
YUNIT I
PAGKAING LIGTAS AT TAMA
BATAYANG KASANAYAN:
PY
Pamantayang Pagganap

Nauunawaan ng mga
mag-aaral ang kahalagahan
ng pagbabasa at pagsusuri ng
food labels sa pagpili ng mas
masustansiya at mas ligtas
na pagkain, at nagsasagawa
ng pang-araw-araw at angkop
na gawi upang makaiwas sa
mga sakit na nakukuha sa
maruming pagkain.
C
O
Pamantayang Pangnilalaman

Nauunawaan ng mga
mag-aaral ang kahalagahan ng
pagbabasa ng food labels sa
pagpili ng mas masustansiya
at mas ligtas na pagkain,
nauunawaan ang kahalagahan ng
pagsunod sa mga pamantayan sa
pagpapanatili ng malinis at ligtas
na pagkain, at nauunawaan ang
katangian at pag-iwas sa mga
sakit na nakukuha sa maruming
pagkain.
a. Natutukoy ang mga impormasyong nakikita sa food label
EP
E
b. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng pagbabasa ng mga food label sa

pagpili at pagbili ng mga pagkain
c. Nakapagpapakita ng kakayahang bigyang pakahulugan ang mga impormasyong nakikita sa food label
d. Nasusuri ang halagang pangnutrisyon ng dalawa o higit pang produktong pagkain sa pamamagitan ng paghahambing ng mga impormasyon
sa food label
e. Nakapaglalarawan ng mga paraan upang mapanatiling malinis at ligtas

ang pagkain
f. Natatalakay ang kahalagahan ng pagpapanatili ng malinis at ligtas na
pagkain upang makaiwas sa sakit
g. Natutukoy ang mga karaniwang sakit na nakukuha sa maruming pagkain gamit
h. Nakapaglalarawan ng mga pangkalahatang palantandaan o sintomas
ng mga sakit na nakukuha sa maruming pagkain
92
I.
Maramihang Pagpili
Panuto: Piliin ang letra ng tamang sagot. Isulat ang sagot sa iyong
papel.
1. Ano ang tawag sa mga impormasyong makikita sa pakete ng pagkain?
PY
A. Food Web
B. Food Labels
C. Food Groups
D. Nutrition Facts
2. Alin ang HINDI makikita sa pakete ng pagkain?
C
O
A. Date Markings
B. Nutrition Facts
C. Ways of preparing
D. Warning Statement
3. Bakit mahalagang basahin ang impormasyon sa Food Labels?
EP
E
A. Upang malaman ang lasa.

B. Upang malaman natin kung kailan ito ginawa.
C. Upang malaman ang tamang oras kung kailan kakainin.
D. Upang malaman kung kailan masisira, ginawa at mga nutrisyong
makukuha rito.
4. Bakit mahalagang itago ang tirang pagkain pagkatapos kainin?
A. Upang maging masarap

B. Upang maging malamig.
C. Upang kainin sa susunod na araw
D. Upang hindi masira at magapangan ng insekto.
5. Aling sakit ang makukuha sa maruming pagkain?

A. Cholera
B. Diabetes
C. High blood
D. Asthma
93
PY
Para sa bilang 6, pag-aralan ang impormasyon sa kahon.

6. Gamit ang guhit: Alin ang mas angkop na bilhin?
A.
B.
C.
C
O
7. Alin ang maaaring magdulot ng food-borne diseases?
A. Pagkaing panis
B. Pagkaing malinis
C. Pagkaing may takip
D. Pagkaing hinuhugasan bago lutuin
EP
E
8. Tingnan ang mga larawan sa kahon. Alin ang nagpapakita ng tamang

paghahanda ng pagkain?
A.
C.
B.
D.
9. Alin ang HINDI dapat gawin upang makaiwas sa mga sakit na dulot ng
maruming pagkain?
A. Kumain ng naaayon sa Food pyramid
B. Uminom ng gatas sa umaga at sa gabi
C. Kumain ng prutas at gulay araw-araw
D. Kumain sa mga karinderya sa lansangan
94
10. Alin sa mga sumusunod ang HINDI tamang gawain sa mga pinamiling prutas, gulay at karne galing sa palengke.
A. Hugasan bago hiwain ang mga gulay.
B. Hiwain bago hugasan ang mga gulay.
C. Hugasan ang karne bago ilagay sa freezer.
D. Hugasan ang mga prutas bago kumain.
II.
Tama o Mali
C
O
Isulat ang sagot sa patlang.
PY
Panuto: Basahin ang bawat pangungusap sa ibaba. Lagyan ng (T)

ang mga pangungusap na totoo at lagyan naman ng (M) ang pangungusap na hindi totoo.
EP
E
_________1 Tiyaking malinis ang pagkain upang makaiwas sa sakit.

_________2 Isa sa sintomas ng Hepatitis A ang pagkahilo.
_________3 Ang Diarrhea ay makukuha sa malinis na pagkain.
_________4 Ang Sodium ay maaaring pagkunan ng enerhiya sa katawan.
_________5 Mainam na basahin ang Food Label ng isang pagkain
bago ito bilhin.
_________6 Nagdudulot ng maraming sakit ang maruming tubig at
pagkain.
_________7 Ang pagkain na maraming Cholesterol ay nakabubuti sa
katawan.
_________8 Ang Expiration Date ay isa sa mga impormasyong makikita sa Food Label.
_________9 Ang Typhoid Fever ay dulot ng salmonella na nakukuha
sa kontaminadong pagkain.
_________10 Ang malubhang pananakit ng tiyan ay maaaring maging
sanhi ng biglaang pagkamatay.

1.
TAMA 6. TAMA

2.
TAMA
7. MALI

3.
MALI 8. TAMA

4.
MALI 9. TAMA

5.
TAMA 10. TAMA
95
III.
Wastong Pagkakasunod-sunod
Panuto: Basahin ang pangungusap at ayusin ayon sa wastong

pagkakasunod-sunod nito.
Gamitin ang mga letrang A-E para sa pagtatanda.
Mga tamang gawain sa paghahanda ng ulam:
1. A
C
O
PY
________1. Maghugas ng kamay.

________2. Hugasan ang mga sangkap at kagamitan
na gagamitin.
________3. Ilagay ang nilutong pagkain sa malinis na
lalagyan.
________4. Hiwain ang karne at iba pang mga
sangkap sa pagkain.
________5. Lutuing mabuti ang karne.
2. B
EP
E
3. E
4. C
5. D
Takdang Aralin
Panuto: Sabihin sa mga mag-aaral na magdala ng paboritong pagkain

o inuming binibili mo sa tindahan. Maaaring pakete na lamang

ang dalhin.
96
PY
C
O
D
EP
E
Ang wastong nutrisyon ay kailangan para sa maayos na paglaki at

pag-unlad. Ang pagkain ay isa sa pangunahing pinagkukunan ng sustansiya
para sa katawan. Ang wasto, balanse, at ligtas na pagkain ay nakatutulong
upang matiyak ang wastong nutrisyon para sa ating kalusugan.
Sa yunit na ito ay tatalakayin ang kahalagahan ng pagbabasa ng Food

Label upang matiyak ang tamang sustansiya, sukat at kaligtasan ng pagkain.
Mauunawaan din dito ang kahalagahan ng pagsusuri at pagpapanatiling malinis at ligtas ang pagkain upang maiwasan ang sakit na dala ng marumi at hindi
ligtas na pagkain.
97
I. Mga Aralin
Aralin 1: Sustansiyang Sukat at Sapat
Bilang ng Araw: 2
Unang araw:
Batayang Kasanayan
PY
b. Nasusuri ang mga nutrition facts sa food labels
C
O
c. Nasusuri ang halagang pangnutrisyon ng dalawa o higit pang produktong pagkain sa pamamagitan ng paghahambing ng mga impormasyon
sa food label
Karagdagang Kaalaman para sa Guro

Ang mga pakete ng pagkain ay nagbibigay ng mga impormasyon sa
mga mamimili. Ang ilan sa mga ito ay ang mga sumusunod:
A. Pangalan at Paglalarawan ng Pagkain

Pangalan ng produkto
EP
E
Uri
Timbang
Lugar ng manufacturing
B. Nutrition Fact
Ang Nutrition Facts ay nagbibigay ng mga impormasyon tungkol sa mga

sumusunod:
C. Serving Size / Serving Per Container
Ang Serving Size ay iminungkahing dami ng serving na dapat kainin.

Ang Serving Per Container ay bilang ng angkop na sukat sa loob ng isang
pakete.
D. Calories
Ang Calories ay sukat ng enerhiyang maaaring makuha mula sa
pagkaing nasa loob ng pakete.
98
E. Fat at Cholesterol
Ang mga fats ay maaaring pagkuhanan ng enerhiya ng katawan.
- Ang unsaturated fats ay isang uri ng fats na makukuha sa mga gulay
at nagdudulot ng mabuti sa ating katawan.
Ang saturated fats ay makukuha sa mga karne, itlog, at gata. Ito ay
nagpapataas ng kolesterol sa dugo na maaaring magdulot ng masamang epekto sa katawan kung mapararami.
trans-fat ay ang pinakamapanganib sa katawan kung kakainin.

Pinapababa ng trans-fat ang HDL at pinapataas ang LDL. Makukuha
natin ito sa labis na pagkain ng junk foods, biscuit, instant noodles at
pag-inom ng kape. Magdudulot ito ng mga problema sa puso.
Ang Cholesterol ay isang matabang sustansiya na kailangan ng ating

katawan upang gumana ito. Ito ay ginagawa sa atay at matatagpuan
sa mga pagkaing galing sa mga hayop, gaya ng karne, itlog, mga
produktong gatas, mantikilya, at mantika at nakatutulong sa maayos na
pagdumi. High Density Lipoproteins (HDL): Dinadala ng mabuting
cholesterol na ito ang mga sobrang cholesterol sa inyong dugo pabalik
sa inyong atay upang mailabas ito ng inyong katawan. Low Density
Lipoproteins (LDL): Ang masamang cholesterol na ito sa inyong
dugo ay dumarami sa inyong mga ugat o daluyan ng dugo. Maaari itong
magdulot ng paninikip ng mga ugat, na nagpapahirap sa pagdaloy ng
dugo.
EP
E
C
O
PY
F. Sodium
Ang sodium ay nakatutulong sa nerve impulse transmission, fluid balance, at acid-base balance ng katawan. Ito ay makukuha sa karne ng
hayop, itlog, gatas, asin, at MSG. Ngunit kung maraming sodium sa
katawan, maaaring magdulot ito ng mataas na presyon.
G. Carbohydrates
Ang carbohydrates ay pangunahing pinagkukuhanan ng enerhiya sa
katawan. Makukuha ito sa pagkain ng cereal, tinapay, pasta, kanin,
prutas, gulay, gatas, asukal, at sweets. Ang dietary fiber ay isang uri ng
carbohydrates na tumutulong sa pagpapanatiling malusog ang digestive
system. Ang sugar ay uri ng carbohydrates na nagdudulot ng mabilis at
panandaliang enerhiya para sa katawan. Ang pagkakaroon ng mataas
ng sukat ng carbohydrates ay maaaring magdulot ng malnutrisyon
(obesity) at mataas na presyon.
99
H. Protein
Ang proteins ay maaari ring pagkuhanan ng enerhiya para sa katawan.
Maaaring makuha ito mula sa mga karne ng hayop, gatas, beans, atbp.
Maliban dito, tumutulong din ang proteins sa pagsasaayos ng mga kalamnan (muscles) at mga selyula (cells).
I. Vitamins at Minerals
K
B
Mga berdeng gulay

karne, atay, mani,
grains
citrus fruits, mga

berdeng gulay, bell
peppers, kamatis
Mabuting Dulot Sa Katawan
C
O
D
E
EP
E
Mga pagkain at
paraan
atay, gatas, keso,
mga berdeng gulay.
sikat ng araw at gatas
plant oils, mga gulay
na madahon, mani,
mga buto (seeds)
pagsasaayos ng mga buto

pagbuti ng paningin
pagpapalakas ng buto
Pagpapanatiling malusog ang
kutis.
Paglaban sa mga toxins sa
katawan
mahalaga para sa clotting ng
dugo.
paggawa ng enerhiya ng katawan
pagtunaw ng pagkain
pagsasaayos ng mga selyula
pagpapalakas ng Immune System
para sa pag-iwas sa sakit
Vitamin
PY
Ang vitamins at minerals ay tumutulong sa pagpapanatiling maayos

ang mga proseso sa loob ng ating katawan. Ang pagkaing gulay at mga
prutas na may ibat ibang kulay ang pinakamainam na pinanggagalingan ng vitamins at minerals. Narito ang ilan sa mga ito:
100
Potassium
Iron
Zinc
EP
E
Iodine
Mabuting Dulot Sa Katawan

pagbuo at pagpapanatiling
malusog ang mga buto at
ngipin
pagsasaayos ng mga
daluyan ng dugo at kalamnan
(muscles)
patatas, mani, isda, karne pagbuo at pagpapanatiling
malusog ang mga buto at
kalamnan
saging at gulay
pagpapanatili ng balanse ng
likido sa katawan
pagpapanatiling malusog ang
puso
karne, atay, peas, beans,
parte ng pulang selyula sa
grains, itlog, at isda.
dugo / red blood cells
pagtulong sa pagsipsip ng
sustansiya mula sa pagkain
mga lamang-dagat, grains, pagpapanatiling malusog ang
atay
utak
halamang-dagat, paggamit pagtulong sa pagsipsip ng
ng iodized salt, at
sustansiya sa pagkain
pagkaing-dagat
pagpapanatili ng balanse ng
thyroid hormone
PY
Phosporus
Mga pagkain at paraan

gatas, itlog, at sikat ng
araw
C
O
Mineral
Calcium
J. Mga Advisory at Warning Statements

pahayag para sa ilang mga pagkain o sangkap na maaaring maging
sanhi ng panganib sa kalusugan para sa mga mamimili. Ang pagkain ay
dapat na magkaroon ng isang babala na pahayag kapag ang mga tao
ay maaaring hindi alam ng isang malubhang panganib sa kalusugan na
ibinebenta ng isang pagkain o ng isang sangkap.
K. Mga Directions for Use at Storage

-
ay nangangailangan ng alinman sa mga direksiyon para sa paggamit o

mga direksyon para sa imbakan ng pagkain, upang maisama sa label,
na kung saan para sa mga kadahilanang pangkalusugan at kaligtasan,
ang mga consumer ay dapat na malaman kung papaano ito gagamitin.
101
L. Mga Date Markings

Expiration Date- ay tumutukoy sa petsa kung kailan hindi mo na
maaaring kainin o inumin ang produkto. Maaaring ito ay sira o

panis na. Ang pagkain ng sira o panis na ay mapanganib sa ating
kalusugan.
Best Before Date - ay tumutukoy sa huling araw na ang pagkain
PY
o inumin ay nasa pinakasariwa at pinakamagandang kalidad nito.

Maaaring magsimula nang masira o mapanis ang pagkain o inumin
sa mga araw na lilipas matapos ang Best Before Date.
Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin
1. Pangkatin ang klase na may tiglilimang miyembro sa bawat grupo.
C
O
2. Magtakda ng mga bilang isa (1) hanggang lima (5) sa bawat

miyembro.
3. Ipalabas ang mga dalang paboritong pagkain o inumin o ang larawan
nito.
4. Bigyan ng tatlumpung (30) segundo ang bawat miyembro upang

magbahagi ng kaniyang paboritong pagkain o inumin sa kanyang
grupo.
EP
E
5. Magbigay ng hudyat (pagpapatunog ng bell o ng tambourine,

pagpalakpak, atbp.) sa pagtatapos ng tatlumpung (30) segundo.
6. Itanong ang mga sumusunod sa pagtatapos ng gawain:
a. Ano ang pagkaing dala mo?
b. Bakit mo ito naging paborito?

c. Ano ang pagkakaiba ng mga pagkain o inuming iyong dinala?
d. Ano ang pagkakahalintulad ng mga ito? (Inaasahang sagot: ang
mga ito ay nasa loob ng isang pakete)
B. Pag-aralan Natin
1. Ipalabas sa mga mag-aaral ang mga paboritong pagkain at inumin.
2. Magtawag ng mga mag-aaral upang sumuri ng kaniyang pagkaing
nakalagay sa pakete.
102
3. Itanong at talakayin ang mga sumusunod:

Ano ang napansin ninyo sa mga pagkain at inuming inyong
dinala?
Bakit kailangang may mga nakalimbag sa pakete ng pagkain/
inumin?
Ipatago muna sa mga mag-aaral ang paboritong pagkain at
inumin.
PY
4. Igayak ang mga mag-aaral sa larawan ng Nutrition Facts sa Pagaralan sa LM.

5. Talakayin ang bawat bahagi ng Nutrition Facts. Gamitin bilang gabay
ang mga sumusunod na tanong:
a. Para saan ang Serving Size at Serving Per Container?
C
O
b. Ano ang naibibigay ng Calories sa ating katawan?

c. Ano ang pagkakaiba ng Saturated at Trans Fat?
d. Ano ang dulot ng pagkaing mayroon o mataas ang Cholesterol?
e. Ano ang dulot ng pagkaing may Protein, Carbohydrates, Vitamins,

at Minerals?
EP
E
C. Pagsikapan Natin
Ipasagot ang Gawain sa LM.
D. Pagyamanin Natin
1. Ipalabas muli sa mga mag-aaral ang kanilang paboritong pagkain at

inumin.
2. Ipasagot ang gawain sa LM.
3. Pagparisin ang mga mag-aaral. Sabihing paghambingin ang kanilang
dalang mga paboritong pagkain. Ibigay ang gabay sa pagbabahagi.
Bigyan sila ng limang (5) minuto para sa gawain.
a. Ipaguhit ang pagkaing dala.
b. Pagkatapos ay tumawag ng dalawang mag-aaral na magbabahagi
nga kanilang iginuhit.
103
c. Itanong:
Ano ang una mong titingnan sa pakete ng pagkain/inumin na
iyong bibilhin?
Ano-anong sustansiya ang makukuha rito?

Gaano kahalaga ang pagbabasa ng Nutrition Facts?
Magtawag ng mag-aaral at isa-isa silang papuntahin sa harap para bumunot

ng pagkaing nasa kahon at ipasabi kung anong pagkain ito at ang sustansiyang makukuha.
PY
E. Pagnilayan Natin
Ulat Pangkalusugan
C
O
Ipapuno sa mga mag-aaral ang pangungusap sa LM.

Aralin 2: Suriin ang Pagkain, Bago Kainin!
Bilang ng Araw: 1
Batayang Kasanayan
EP
E
b. Nabibigyang halaga ang date markings at advisory statements sa food

labels at
c. Nakapagpapakita ng kakayahang bigyangpakahulugan ang mga
impormasyong nakikita sa food label

Mahalagang malaman ang Date Markings na nakasaad sa pakete ng
pagkain o inumin. Ang Expiration Date ay nagsasabi ng petsa kung kailan hindi
na maaaring ikonsumo ang laman ng pakete dahil maaaring sira o panis na
ang ilan sa mga sangkap nito. Ang Best Before Date naman ay nagsasaad
ng petsa kung hanggang kailan ang pagkain o inumin ay nasa pinakamagandang kalidad nito. Ang paglipas ng mga araw matapos ng Best Before Date ay
maaari nang magdulot ng pagkasira o pagkapanis ng nilalaman ng pakete na
maaaring mapanganib sa kalusugan.

Ang mga Advisory at Warning Statements ay nagsasaad ng mga babala
tulad ng pagkakaroon ng mga sangkap na maaaring magdulot ng allergens,
o kung mapaparami ng kain ay maaaring magdulot ng masamang epekto sa
katawan.
104
Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin
1. Ipakita ang larawan sa LM.
2. Ipabasa ang talata sa mga mag-aaral. (Maaaring sa paraan ng tahimik na pagbabasa, pagtatakda ng piling mag-aaral, pagtatakda ng
mga grupo para sa palitang pagbasa, at iba pa.)
3. Ipasara ang modyul at itanong:
PY
a. Bakit kaya sumakit ang kaniyang tiyan? (Maaaring sagot: dahil

sira/panis na ang gatas o si Abdul ay lactose intolerant, isang
kondisyon sa katawan kung saan nahihirapan ang katawang
i-proseso ang lactose na karaniwang nasa mga produktong gatas (nagreresulta rin ito ng pagsakit ng tiyan at madalasang pagdudumi)
c. Ipasalaysay.
B. Pag-aralan Natin
C
O
b. Ano ang dapat na ginawa muna ni Abdul bago ininom ang

gatas?
Kagamitan: karton ng gatas (walang laman at may malinaw na limbag

ng expiration date), pakete ng pagkaing may Best Before Date, larawan
ng mga pagkaing may Advisory at Warning Statements
EP
E
1. Ipakita ang karton ng gatas.

2. Itanong:
a. Paano mo malalaman kung ang inumin o pagkain ay sira o panis

na?
b. Sa anong bahagi ng pakete mo ito makikita?
c. Ano ang tawag dito?
3. Ipaliwanag ang kahalagahan ng Expiration Date.

4. Ilabas ang isa pang pakete ng pagkain. Ipahanap sa isang magaaral ang Expiration Date ng pagkain.
5. Itanong:
a. Maliban sa Expiration Date, ano pang petsa ang nakasaad sa
pakete?
b. Ano ang ibig sabihin ng Best Before Date?
c. Maliban sa Expiration Date, Best Before Date, at Nutrition Facts,
ano-ano pang mga impormasyon ang naipakikita sa pakete ng
pagkain? (Inaasahang sagot: mga sangkap)
105
6. Magpakita ng larawan ng pakete ng pagkaing may Advisory o Warning Statements.

7. Talakayin ang kahulugan nito.
C. Pagsikapan Natin
PY
D. Pagyamanin Natin
1. Pangkatin ang klase sa 3-4 na miyembro.
2. Ipasuri ang mga pagkain at inuming ipinakita ng guro.
3. Ipasulat sa talaan ang makikitang impormasyon dito.
4. Ipaliwanag.
E. Pagnilayan Natin
C
O
Panatang Pangkalusugan
1. Ipapuno ang pangungusap sa LM.
2. Tumawag ng mga mag-aaral para ibahagi ang kanilang panata.
Bilang ng Araw: 1
Batayang Kasanayan
Aralin 3: Basahin Bago Kainin at Inumin
EP
E
a. Natutukoy ang kahalagahan ng pagsunod sa tamang paggamit at

pag-iimbak ng pagkain
b. Nakapaglalarawan ng mga paraan upang mapanatiling malinis at ligtas
ang pagkain.
c. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng pagbasa ng food label
Ang Directions for Use and Storage ay nagsasaad ng impormasyon

kung paano mapapananatili ang pagiging sariwa ng isang pagkain. Isinasaad
din dito kung ano ang angkop na lalagyan o lagayan ng pagkain upang hindi ito
masira. Maaari ding makita rito ang mga wasto at tamang paraan sa paggamit
ng pagkain o produkto. Karaniwan itong makikita sa likod ng pakete.
Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin
1. Ipakita ang larawan sa LM. Hikayatin ang buong klase na basahin
ang sitwasyon sa ilalim ng larawan.
2. Simulan ang pagbabahagi. Itanong:
a. Ano ang nangyari sa tinapay?
b. Ano ang dapat tingnan bago bumili ng tinapay at mantikilya?
106
PY
c. Paano natin malalaman kung ang isang pagkain ay may ganitong

impormasyon?
B. Pag-aralan Natin
Kagamitan: pakete ng mantikilya at karton ng gatas.
1. Ipakita ang pakete ng mantikilya. Magtawag ng mag-aaral upang
hanapin kung mayroon itong impormasyon tungkol sa pagtatabi.
2. Sabihin na ang tawag sa ganitong impormasyong makikita sa pakete
ng pagkain ay Directions For Use and Storage.
3. Ilabas ang karton ng gatas at bote ng juice at ipahanap sa mga magaaral ang Directions For Use and Storage.
4. Itanong: Ano-ano pang pagkain ang sa tingin ninyo ay may
Directions for Use and Storage?
5. Magpakita ng larawan ng gamot. Itanong:
a. Ano ang kadalasang ginagawa ng iyong magulang bago ipainom

sa iyo ang likidong gamot? (inaasahang sagot: inaalog ang bote)
C
O
b. Bakit kaya ito dapat gawin?
c. Ano ang kahalagahan ng pagsunod sa Directions for Use and

Storage?
d. Ano ang maaaring mangyari kung hindi ito susundin?
C. Pagsikapan Natin
Ipasagot ang gawain sa LM.
D. Pagyamanin Natin
EP
E
1. Pangkatin ang mga mag-aaral sa mga grupong may tatlo (3)

hanggang apat (4) na miyembro. Bigyan ng kani-kaniyang gawain
ang bawat miyembro.
Miyembro 1: lider / tagapag-ulat
Miyembro 2: tagapagpatahimik / tagakuha ng kagamitan
Miyembro 3: kalihim
Miyembro 4: tagaguhit
2. Ipaliwanag ang gawain sa LM.
3. Italaga ang mga sumusunod na pagkain sa bawat grupo.
Bumuo ng grupong may 3-4 na miyembro.

Miyembro 1: lider / tagapag-ulat
Miyembro 2: tagapagpatahimik/tagakuha ng kagamitan
Miyembro 3: tagatala/kalihim
Miyembro 4: tagaguhit
Ang bawat grupo ay may sampung (10) minuto lamang upang magusap at gumuhit.
107
Mayroon lamang isang (1) minuto upang magbahagi sa klase ng kanilang iginuhit na larawan at ang pagpapaliwanag kung paano ito kakainin o gagamitin at ang tamang paraan ng pag-iimbak/storage.
Ang napiling lider ang bubunot sa draw lots
PY
Bigyan ng sampung (10) minuto ang mga grupo upang mag-usap at

gumuhit.
- gumuhit ng ice cream
- kahon ng mga itlog
- bote ng palaman
- bote ng skimmed milk
- prutas at gulay
karne at isda (kung may nalalabing oras) Bigyan ang bawat grupo
C
O
ng isang (1) minuto upang ibahagi sa klase ang kanilang iginuhit na

larawan at ang pagpapaliwanag kung paano ito kakainin o gagamitin at
ang tamang paraan ng storage.
(Kung wala ng nalalabing oras) Kunin ang mga gawaing papel para sa
pagwawasto.
E. Pagnilayan Natin
Ulat Pangkalusugan
Ipasuri ang guhit at magpabuo ng paglalagom sa pahina ___.
EP
E
Aralin 4: Ating Alamin at Unawain

Bilang ng Araw: 1
Batayang Kasanayan

b. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng pagbabasa ng mga food label sa
pagpili at pagbili ng mga pagkain
c. Nakapagpapakita ng kakayahang bigyang pakahulugan ang mga impormasyong nakikita sa food label

Mahalaga ang pagbabasa ng mga food label dahil naglalaman ito ng
impormasyon upang:
a. malaman ang tatak, uri, at manufacturer ng pagkain (kung sakaling ito
ay may depekto or sira, malalaman ang pangalan ng kompanya at lugar
kung saan ito ginawa);
b. maintindihan ang nutrisyong nilalaman ng pagkain (para sa wasto at
balanced diet);
c. makuha ang babala tungkol sa nilalaman ng pagkain (tulad ng mga allergens na maaaring magdulot ng reaksyon sa katawan);
108
PY
d. malaman kung paano mapapanatiling sariwa ang pagkain (at hindi agad
masira at mapanis); at
e. makakuha ng impormasyong maaaring ihambing sa iba pang food labels
para sa mas wais na pamimili.
Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin
1. Pangkatin ang klase sa mga grupong may limang (5) miyembro.
Magtakda ng mga bilang isa (1) hanggang lima (5) sa miyembro ng
grupo.
2. Gamitin ang larawan sa LM.
3. Pangkatan ang mag-aaral sa tiglimang miyembro.
4. Magpabilang ng 1-5 at pagsasama-samahin ang mga bilang 1, 2, 3,
4, at 5.
Gawain:
C
O
- Paano nagagamit ang mga guhit para sa pag-unawa ng food

labels?
- Ano-ano ang maaaring mangyari sa iyo kung hindi ito
binabasa?
5. Magbigay ng hudyat sa pagsisimula ng gawain. Bigyan ang bawat

miyembro ng isang (1) minuto para sumagot. Magbigay muli ng
hudyat sa pagtatapos ng oras at pagpapasa ng papel sa susunod na
miyembro.
EP
E
6. Iwasto ang mga sagot ng mga mag-aaral. Tumawag ng mga magaaral para ibahagi ang kanilang sagot.
7. Itanong:
a. Ano-ano ang maaaring mangyari sa inyo kung hindi ito binabasa?
B. Pag-aralan Natin
1. Gamitin ang mga larawan sa LM para sa pagtalakay ng mga posibleng panganib ng hindi wastong pagbabasa ng food labels.
2. Ipahula sa mga mag-aaral ang larawan at ipasulat ang sagot sa loob
ng kahon.
Kasagutan at mga puntos para sa diskusyon:
a. Pagsakit ng tiyan/ Kung makakakain ng sirang pagkain

pagsusuka/pag(expired), maaaring magsuka, sumakit ang
kakasakit
tiyan, o makakuha ng mga mikrobyo at
magkasakit.
109
May mga pagkaing naglalaman ng

allergens o mga mikrobyong maaaring
magdulot ng allergies tulad ng
paghahatsing, pangangati, hirap sa
paghinga, pagkahilo, at iba pa.
c. Pagpayat o pag- Maaaring makakuha ng maling nutrisyon
taba dahil sa
ang taong hindi nagbabasa ng food labels
maling nutrisyon ang anumang kulang o sobra ay masama
sa katawan. Makukuha ang tamang sukat
ng pagkain sa pamamagitan ng pagbabasa
ng Nutrition Facts.
Kung hindi sa wastong lugar nakalagay
d. Pagkapanis ng
pagkain
ang pagkain, maaari itong masira agad.
Samantala, maaari namang mapanatili ang
pagkasariwa at pagkamasustansiya ng
pagkain kung ito ay maitatabi nang wasto at
tama.
e. Pagsasayang ng Kung makabibili ng pagkaing sira at panis
pera
na, maaaring mag-aksaya lamang ng pera.
Ipasagot ang Kaya Natin sa LM.
C
O
PY
b. Pagkakaroon ng
allergic reaction
C. Pagsikapan Natin
Gamitin ang gawain sa LM. (Tama ba o Mali)
Sagutan: Isulat ang mga sagot sa mga tanong sa iyong kuwaderno.
EP
E
Susi sa Pagwawasto:
1. TAMA
2. MALI
3. TAMA
4. MALI
5. TAMA
6. TAMA
7. TAMA
8. TAMA
9. MALI
10. TAMA
110
D. Pagyamanin Natin
Gamitin ang gawain sa LM. (slogan)
1. Magbigay ng panuto para sa pagsasanay ng slogan.
2. Maglagay ng rubrik para sa pagtataya ng slogan.
E. Pagnilayan Natin
Panatang Pangkalusugan
Ipapuno ang pangungusap sa LM.
PY
Aralin 5: Pagkain Tiyaking Tama at Ligtas Bago Kainin

(Food-Borne Diseases)
Batayang Kasanayan:
C
O
Bilang ng Araw: 1
a. Nakapaglalarawan ng mga paraan upang mapanatiling malinis at ligtas

ang pagkain
b. Natatalakay ang kahalagahan ng pagpapanatiling malinis at ligtas ang

pagkain upang makaiwas sa sakit
EP
E

Ang Food Safety Principles ay naglalaman ng mga alituntunin upang
mapanatiling malinis at ligtas ang pagkain. Basahin ang kuwento sa Pag-aralan
Natin.
Pamamaraan:
A. Pag-usapan Natin
1. Gamitin ang gawain sa LM. (Food Bingo)
2. Bigyan ng limang (5) minuto ang mga mag-aaral upang lumibot at

mangalap ng mga pirma sa Food Bingo. Magbigay ng hudyat sa
pagtatapos ng oras. Pabalikin sa upuan ang mga mag-aaral.
3. Magsarbey kung sino-sino ang mga nakatapos. Hikayatin silang
magbahagi ng mga pirmang kanilang nakuha.
4. Itanong:
a. Tungkol saan ang mga tanong sa Food Bingo?
b. Ano-ano ang mga dapat tandaan sa paghahanda ng pagkain
bago at pagkatapos kumain? (Inaasahang sagot: maghugas ng
kamay)
c. Paano ang tamang paghugas ng kamay?
111
5. Tumawag ng mag-aaral upang ipakita ang paraan ng tamang

paghuhugas ng kamay. Hikayatin ang mga mag-aaral na sabayan
ang natawag na mag-aaral.
Paraan ng Wastong Paghuhugas ng Kamay:
PY
Hugasan ang mga kamay, sabunin at kuskusing mabuti.

Ibuka ang mga daliri at kuskusin ang likod ng kamay.
Maingat na kuskusin ang pagitan ng mga kuko at daliri.
Hugasan ang pagitan ng mga daliri.
Banlawan ang kamay at hugasang isa-isa ang mga daliri.
Huwag kalimutang hugasan ang pulso.
Pagkatapos maghugas at magsabon, punasan ng malinis na tuwalya
at patuyuing maigi.
Itanong: Maliban sa paghuhugas ng kamay, ano-ano pa ang mga
dapat tandaan sa paghahanda ng pagkain at bago kumain?
B. Pag-aralan Natin
C
O
Kagamitan: larawan ng isang tatay, karne ng baka/baboy/manok, isda,

lutong-ulam
1. Ibigay ang sitwasyon:
EP
E
Itanong:
Kasama mo ang iyong tatay papunta sa palengke. Kayo ay mamimili

ng uulamin para sa tanghalian. Ano kaya ang masarap na ulam?
Ano ang mga dapat malaman sa pagbili ng mga produkto?
Ano ang unang titingnan bago bumili?
2. Tumawag ng ilang mag-aaral para magbahagi ng kanilang paboritong
ulam.
3. Ipagpatuloy ang kuwento.
Ngayong nakabili na kayo ni Tatay ng ____ (napiling ulam), maaari

na kayong umuwi. Pagdating sa bahay, ano ang unang gagawin
para sa paghahanda ng ulam?
(Maghugas muna ng kamay.)
Iyan! Malinis na ang mga kamay! Maaari na niyong simulan ang
paghahanda. Tulungan mo si Tatay. Ano ang susunod na gagawin?
(Ihiwalay ang sariwa sa lutong pagkain. Hugasan ang karne gamit
ang malinis na tubig mula sa gripo. Huwag gumamit ng sabon.)
Tinanong ka ni Tatay, Bakit dapat hugasan ang karne bago iluto?
112
(Hinuhugasan ang karne upang maalis ang mga dumi na maaaring

nakuha nito sa palengke.)
Sa wakas! Maaari na kayong magluto ni Tatay. Ano-ano ang kailangan
sa pagluluto?
(Siguraduhing malinis ang kagamitang pangkusina tulad ng kawali,
sandok, at iba pa. Kailangan ang pagkakaroon ng dalawang uri ng
sangkalan, para sa mga meat products at isa para sa mga gulay
upang maiwasan ang cross-contamination sa paghahanda ng
pagkain.)
PY
Itay hihiwain ko na po ba ang karne at gulay?
(Kailangan ang pagkakaroon ng dalawang uri ng sangkalan, iba para

sa mga meat products at iba para sa mga gulay upang maiwasan
ang cross-contamination sa paghahanda ng pagkain.)
C
O
Hayaan mong si Tatay ang magluto.Iabot mo ang mga kailangan

niya. Nagtanong muli si Tatay, Matagal ba dapat lutuin ang karne?
EP
E
(Lutuin ang karne sa loob ng 45 minuto, lalo na ang manok, upang

mamatay ang mga mikrobyong maaaring nasa loob ng katawan nito
(tulad ng salmonella, atbp.) o kayay hintaying lumambot ang karne.
Sa kabilang banda, hindi naman maaari na sobrang patagalin ang
pagluluto dahil ang pagkain ng sunog na pagkain ay masama rin sa
katawan. Ang mga gulay na sariwa ay maaaring i-halfcooked na at
ang mga dahon namay blanched lamang.)
Sa wakas! Luto na ang ulam! Wow kakain na kami! Oops! Ano nga
ulit ang dapat gawin bago kumain?
(Maghugas ng kamay.)
(Dumighay) Excuse Me! Ang sarap! Naku may natira pang pagkain.
Itatapon ko na kaya ito? Saan ko ilalagay?
(Maaaring takpan ang pagkain upang hindi dapuan ng mga insekto

na maaaring magdala ng mga mikrobyong nagdudulot ng sakit. Kung
ito ay hindi na mainit, maaaring ilagay sa loob ng refrigerator/cooler
para hindi mapanis. Kung ilalagay sa refrigerator/cooler habang
mainit pa, maaari itong magtubig (moist) na magiging dahilan ng
pagkapanis.)
1. Itanong:
a. Tungkol saan ang kuwento?
b. Ano-ano ang iyong natutuhan mula rito?
113
C. Pagsikapan Natin
Gamitin ang gawain sa LM. (Picture Perfect)
Ipasulat sa mag-aaral ang pangungusap kung paano pananatilihing
malinis at ligtas ang pagkain sa mga larawang ibinigay.
D. Pagyamanin Natin
Ipagawa ang gawain sa LM.
E. Pagnilayan
Ulat Pangkalusugan
PY
Ipasagot ang tanong sa LM.

F. Takdang-aralin
C
O
Sumulat ng mga paraan kung paano lutuin ang iyong paboritong

panghimagas. Lagyan ng mga alituntunin sa pagpapanatiling malinis at
ligtas ang pagkain.
Aralin 6: Pagkain ay Suriin upang Hindi Maging Sakitin!
Bilang ng Araw: 2
Batayang Kasanayan:
EP
E
a. Natutukoy ang mga karaniwang sakit na nakukuha sa maruming pagkain

b. Nakapaglalarawan ng mga pangkalahatang palantandaan at sintomas
ng mga sakit na nakukuha sa maruming pagkain

Ang mga foodborne diseases ay mga sakit na nakukuha sa marumi at
hindi ligtas na pagkain at inumin. Isa sa mga sakit na pinakamadalas na nakukuha
mula sa pagkain ay ang diarrhea. Ang diarrhea ay sanhi ng isang bacteria na
nakukuha sa maruming pagkain. Ang bacteria na ito ay nagdudulot ng pagsakit
ng tiyan at madalas na pagdumi, na maaaring magdulot ng pagdudurugo ng
puwit. Bukod sa diarrhea, ang mga halimbawa pa ng foodborne diseases ay
typhoid fever, cholera, dysentery, amoebiasis, food poisoning, at hepatitis A.
Gamitin ang Pag-aralan Natin sa LM para sa paglalarawan ng bawat sakit.
114
amoebiasis
protozoa na
amoeba
Oo
Oo
pagkain ng mga
nakalalasong
bagay na naihalo
sa pagkain o
inumin
Hindi
Food Poisoning
Isa itong
nakahahawang
sakit na
naipapasa sa
pamamagitan ng
kontaminadong
dumi ng tao,
pagkain, o tubig
EP
E
Ang sakit na
ito ay dulot ng
salmonella,
isang bacteria
na makukuha sa
kontaminadong
pagkain o inumin
typhoid fever
dysentery
bacteria sa
kontaminadong
pagkain o inumin
Mga Sintomas
Karaniwang hindi
nakikita ang mga
sintomas ng sakit
na ito. Maaaring
magkaroon ng
diarrhea na
magdudulot ng
pagkaubos ng
tubig sa katawan
PY
cholera
Nakahahawa
ba?
Dahilan
C
O
Sakit
Hindi
pangmatagalang
pagtatae at
pagsakit ng tiyan
pagsusuka,
pagsasakit ng
tiyan, pagtatae, at
panghihina.
Mataas na lagnat
Pagsakit ng ulo
Hindi magandang
pakiramdam
Pagkawala ng
gana sa pagkain
Madalas na
pagtatae o
paghirap sa
pagdumi
Mga pulang butlig
sa dibdib at tiyan
diarrhea na
may kasamang
pagdurugo
115
Hindi
PY
hepatitis A
Ang sakit na
ito ay ang
pamamaga ng
atay. Nakukuha
ito mula sa isang
virus mula sa
kontaminadong
pagkain o tubig
Pagkahilo
Pagsusuka
Pagsakit ng tiyan
sa kanang itaas
na bahagi
Pagkakaroon ng
lagnat
Pagkawala ng
gana sa pagkain
Pagkakaroon ng
madilaw na ihi
Pagkakaroon
ng matamlay na
kulay ng dumi
-
-
Ano ang nakasaad sa balitang pangkalusugan?

Ano-ano ang mga paraang inirekomenda upang
mapanatiling ligtas ang pagkain
EP
E
Itanong:
C
O
Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin
Gamitin ang balita sa LM. Hayaang magbasa nang salitan ang mga
mag-aaral. Ang unang pangungusap ay ipabasa sa unang linya ng
upuan, ikalawa para sa ikalawang linya
Gawin sa pangalawang araw:

B. Pag-aralan Natin
1. Ipakita ang Disease Code. Ipaliwanag na huhulaan ng mga bata

ang pangalan ng sakit sa pamamagitan ng pagtatapat ng numero
sa letra. (Hanapin Mo Ako)
116
PY
2. Ipakita ang unang pangalan ng sakit na tatalakayin. Gamitin ang

Karagdagang Kaalaman para sa Guro bilang gabay sa diskusyon.
C. Pagsikapan Natin
C
O
3. Pangunahan ang paglalagom. Itanong:

a. Ano-ano muli ang mga sakit na makukuha sa marumi at hindi
ligtas na pagkain at inumin?
b. Ano-ano ang dapat nating gawin upang makaiwas sa mga ito?
Ipagawa ang Gawain sa LM.
D. Pagyamanin Natin
EP
E
Tumawag ng limang mag-aaral ang ipasagot ang gawain sa LM.
E. Pagnilayan Natin
Ulat Pangkalusugan
Ipagawa ang gawain sa LM.
1. Pangkatin ang mga mag-aaral sa mga grupong may apat (4)

hanggang limang (5) miyembro at magtalaga ng lider.
2. Ang bawat grupo ay gagawa ng isang poster na nagpapakita kung
paano makaiwas sa mga sakit na dulot ng marumi at hindi ligtas na
pagkain.
3. Ipaliwanag ang rubric para sa pagwawasto.
5
3
2
10 puntos
Nilalaman
Pagkamalikhain
Kalinisan
Kabuuan
117
Panghuling Pagtataya
I.
Maramihang Pagpili
papel.
1. Alin sa sumusunod na impormasyon ang makikita sa food label ng isang
pagkain?
PY
A. Directions for weighing

B. Directions for Use and Storage
C. Directions for Manufacturing
D. Directions for Packaging
C
O
2. Ano ang tawag sa bahagi ng Food Label na nagbibigay impormasyon

tungkol sa mga sustansyang makukuha sa pagkaing nakapaloob sa
pakete?
A. Date Markings
B. Directions of Manufacturing
C. Nutrition Facts

D. Mga Advisory & Warning Statements
Kailangang itago sa kahon bago July 30, 2013

Kailangang itago sa kahon bago July 30, 2014
Kailangang ubusin ang pagkain bago July 30, 2015
Kailangang ubusin ang pagkain bago July 30, 2016
EP
E
A.
B.
C.
D.
3. Alin ang dapat mong gawin kung ito ang nakalagay sa food label?
Expiration Date : July 30, 2015
4. Bakit mahalagang basahin ang food label sa pagbili ng pagkain?
A. Upang malaman ang kulay ng pagkain

B. Upang malaman kung masarap ang pagkain.
C. Upang malaman kung paano ito itago sa kahon
D. Upang maintindihan ang nutrisyong nilalaman ng pagkain
5. Piliin ang hindi tamang gawain sa pagpili ng tiyak na ligtas na pagkain.

A. Piliin ang mga sariwang pagkain.
B. Bumili sa mga lisensiyadong tindahan.
C. Bilhin ang mga mamahaling produkto.
D. Basahin ang mga impormasyong nakasulat sa pakete.
118
6. Alin ang tama sa mga sumusunod na pangungusap?

A. Ilagay agad sa refrigerator ang biniling karne at isda

B. Hugasan ang mga gulay bago ilagay sa refrigerator.

C. Balutin ng tela ang mga biniling gulay.

D. Itago ang mga biniling prutas sa karton.
PY
7. Paano mapananatiling malinis ang pagkain?

A. Lagyan ng takip ang natirang pagkain.
B. Pabayaan lang sa mesa ang pagkain.
C. Mag-ispray ng insecticide upang hindi dapuan ng insekto.
D. Maglagay ng flower vase sa mesa upang hindi dapuan ng langaw.
EP
E
C
O
Para sa bilang 8-10

Suriin ang larawan :
8. Anong bahagi ng food label ang nagbibigay ng pangunahing enerhiya?

A. Carbohydrates B. Fat C. Protein D. Vitamin A
9. Ito ang sustansiyang nagpapalakas ng kalamnan?

A. Carbohydrates B. Fat C. Protein D. Vitamin A
10. Gamit pa rin ang larawan, ilang porsiyento (%) ng enerhiya ang ibibigay
ng bawat sukat/serving ang makukuha dito?
A. 39%
B. 40%
C. 41%
D. 42%
119
II.
Crossword
Mga Tanong:
8.
EP
E
9.
PY
4.
PABABA
1. Ito ang tawag sa mga
impormasyong makikita sa
pagkain.
2. Pinakamapanganib na Fat sa
katawan.
5. Ang sakit na ito ay ang
pamamaga ng atay.
6. Sakit sa tiyan na nakukuha sa
pag-inom ng maruming tubig.
7. Ito ay sakit na sanhi ng isang
bacteria na nakukuha sa
maruming pagkain.
10. Itoy nakahahawang sakit na
naipapasa sa pamamagitan ng
kontaminadong dumi ng tao,
pagkain, o tubig.
C
O
3.
PAHALANG
Ito ang sukat ng sustansiyang
maaaring pagkuhanan ng
enerhiya.
Ito ang pangkalahatang tawag
sa mga sakit na nakukuha sa
marumi at hindi ligtas na pagkain
at inumin.
Ito ang tawag sa bitaminang
nagsasaayos ng mga buto at
nagpapalinaw sa paningin.
Ito ang pangkalahatang tawag
sa mga sakit na nakukuha sa
marumi at hindi ligtas na pagkain
at inumin.
III. Pagpapaliwanag
Ipaliwanag ang kahalagahan ng malinis at ligtas na pagkain.
(5 puntos)
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
_____________________________________________________________.
120
SUSI SA PAGWAWASTO
I. Maramihang Pagpili
PY
1. C
2. C
3. C
4. D
5. C
6. B
7. A
8. A
9. C
10. D
C
O
II. CROSSWORD
EP
E
1. Food Label
2. Transfat
3. Total Fat
4. Food-borne Disease
5. Hepatitis A
6. Diarrhea
7. Cholera
8. Bitamina A
9. Sodium
10. Salmonella
III. Sanggunian
Donatelle, R. (2006). Access to Health. (9thed.). San Francisco: Pearson

Education, Inc.
Galvez Tan, J., et al. (2009). The Health Curriculum in Philippine Basic
Education Volume 2: A resource book on Health for teachers. Manila:
UNESCO, National Commission of the Philippines.
Kapoor, Pradeep. (2011). 101 Health Problems of Children: A practical
guide for parents. New Delhi: Rupa Publications India Pvt. Ltd.

World Health Organization.(2014). cholera and dysentery. Retrieved
from: www.who.int
121

Patnubay ng Guro
Unang Edisyon 2015
PY
C
O


EP
E


Rachelle U. Peneyra




Philippines 1600
Telefax:
(02) 634-1054, 634-1072
Pambungad
PY

C
O

EP
E



buhay.

kanilang pagkatuto.
iii

YUNIT II
PY
Pahina
Mga Nakahahawang Sakit,
Mabilis Kumapit.......................................................................130
Aralin 2
Mikrobyong Maliliit, Nakasasakit.............................................138
Aralin 3
Daloy ng Impeksiyon, Mabilis ang Aksiyon.............................140
Aralin 4
Pag-iwas ay Gawin upang Di-maging Sakitin.........................142
EP
E
C
O
Aralin 1
vi
C
O
PY

Pasig City
ED
D
EP
HEALTH

December 2013

PY
C
O
D
EP
ED
abilities.
Page 2 of 66
Holistic
Values-based
Preventive
C
O
Growth and
Development
Community and
Environmental
Health
Consumer
Health
D
EP
Injury
Prevention and
Safety
Cultureresponsive
Achieve,
Sustain and
Promote
Lifelong
Wellness
Disease
Prevention and
Conrtol
Standards and
Outcomes-based
Personal Health
Nutrition
ED
Health and
Life Skillsbased
PY
Learnercentered
Substance Use
and Abuse
Family Health
Rights-based
Epidemiological
Page 3 of 66

PY
C
O
ED
D
EP
diseases.
Page 4 of 66
PY
C
O
ED
rights instruments.
D
EP
Page 5 of 66
46


D
EP
ED

achieving wellness.
7 10
C
O
K3
PY
Key Stage Standards
Page 6 of 66

GRADE LEVEL
STANDARDS
Grade 2
Grade 3
Grade 4
Grade 5
Grade 6
Grade 7
Grade 8
Grade 9
Grade 10
D
EP
ED
C
O
PY
Grade 1
Page 7 of 66
Third
Quarter
Fourth
Quarter
Nutrition
Personal
Health
Personal
Health
Personal
Health
Injury
Prevention,
Safety and
First Aid
Prevention and
Control of
Diseases &
Disorders
Family Health
Prevention and
Control of
Diseases &
Disorders
Consumer
Health
Grade 4
Grade 5
Nutrition
Personal
Health
Prevention and
Control of
Diseases &
Disorders
Substance Use
and Abuse
Injury
Prevention,
Safety and
First Aid
Injury
Prevention,
Safety & First
Aid
/Community &
Environmental
Health
Injury
Prevention,
Safety & First
Aid
Grade 6
Personal
Health/ Growth
& Development
Substance Use
and Abuse
Injury
Prevention,
Safety & First
Aid/Community
and
Environmental
Health
Grade 7
PY
Nutrition
Personal
Health/
Nutrition
Personal
Health
Grade 3
Personal
Health
C
O
Second
Quarter
Grade 2
ED
First
Quarter
Grade 1
D
EP
Grading
Period
Prevention and
Control of
Diseases &
Disorders
Consumer
Health/
Environmental
Health
Injury
Prevention,
Safety & First
Aid/
Consumer
Health
Growth and
Development
Nutrition
Personal
Health
Grade 8
Grade 9
Grade 10
Family Health I
Community
and
Environmental
Health
Consumer
Health
Family Health
II
Injury
Prevention,
Safety and
First Aid
(Unintentional
Injuries)
Health Trends,
Issues and
Concerns
(National
Level)
Prevention and
Control of
Diseases and
Disorders
(Communicable)
Injury
Prevention,
Safety and
First Aid
(Intentional
Injuries)
Prevention and
Control of
Diseases and
Substance Use
and Abuse
(Drug
scenario)
Substance Use
and Abuse
(Gateway
drugs)
Health Trends,
Issues and
Concerns
(Global Level)
Planning for a
Health Career
Page 8 of 66
CONTENT
CONTENT STANDARDS

The learner
foods
importance of good
drinks
eating habits and
behavior
processed food
PERFORMANCE
STANDARDS
CODE
H1N-Ia-b-1
LEARNING
MATERIALS
The learner
habits daily
The learner

healthful foods
C
O
1.

healthful food

3.
ED

2. Eat a healthful
breakfast daily.
LEARNING COMPETENCY
PY

GRADE 1
The learner
D
EP

The learner
demonstrates
mealtime.
care of ones health
eating
dirty
in flood waters

4.
H1N-Ic-d-2

H1N-Ie-f-3


mealtime
washing
washing hands

H1N-Ig-j-4
H1PH-IIa-b-1
H1PH-IIc-d-2
H1PH-IIe-3
H1PH-IIf-i-4
H1PH-IIj-5
Page 9 of 66
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
C
O
The learner
The learner
a healthful home
environment.
1.

H1FH-IIIa-1
2.

H1FH-IIIb-2
3.

home clean
H1FH-IIIc-3
4.
H1FH-IIIde-4
5.

on ones health
H1FH-IIIfg-5
D
EP
with a clean
handkerchief
sneeze with clean
paper when coughing
or sneezing
hand
appropriate to the
activity
sleep
posture
activity
The learner
understands the
1. Clean water
2. Clean indoor air
healthful.
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT STANDARDS
ED
CONTENT
Page 10 of 66

CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
6.
7.

home environment
8.
H1FH-IIIfg-6

clean
H1FH-IIIfg-7

people living in it
home environment
C
O
9.

ED
10.
D
EP
A. Knowing personal
The learner
The learner
The learner
information
demonstrates
appropriately
demonstrates safety
behaviors in daily
from strangers
injuries
living
persons
Injuries
CODE

pollution
PY
CONTENT
LEARNING
MATERIALS
H1FH-IIIhi-8
H1FH-IIIhi-9
H1FH-IIIj-10
H1IS-IVa-1
H1IS-IVb-2

ask for assistance
H1IS-IVc-3
H1IS-IVc-4

school.
H1IS-IVd-5
Page 11 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
H1IS-IVe-6

strange animals
H1IS-IVf-7

H1IS-IVg-8

one another
H1IS-IVh-9

bad touch
H1IS-IVi-10

behaviors of others
LEARNING
MATERIALS
H1IS-IVj-11
D
EP
ED
C
O

intentionally
helpful or harmful
touch
violent or
unwanted
behaviors of others
CODE

disaster drills
PY

disaster drills
LEARNING COMPETENCY
Page 12 of 66

GRADE 2
CONTENT STANDARDS
decision-making
skills in choosing
balanced diet.
good health habits
and hygiene for the
sense organs
D
EP
CODE
LEARNING
MATERIALS
The learner
ED
diet
1. Food Pyramid for
years old)
LEARNING COMPETENCY

PY

The learner
1. Provides energy
understands the
Fats
balanced diet.
body-building
2.1 Protein
PERFORMANCE
STANDARDS
C
O
CONTENT
2.

a balanced meal
H2N-Ia-5
H2N-Ib-6

of food
H2N-Icd-7

balanced diet
H2N-Ie-8

H2N-Ifh-9

food to eat
H2N-Iij-10
Page 13 of 66
The learner

The learner
Practices
demonstrates
clean
family habits and
practices
family
activities together
CODE
LEARNING
MATERIALS

conditions
H2PH-IIa-e-6

the mouth/teeth
D
EP
LEARNING COMPETENCY
The learner
ED

The learner
nose
demonstrates
infestation)
1.2 Scabies
of the sense organs
1.3 Sore eyes
1.4 Excessive or
hardened ear was
(impacted cerumen)
twice a day and
always before
sleeping
twice a year for
dental checkup
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT STANDARDS
C
O
CONTENT
The learner
consistently adopts
healthy family
The learner
organs
H2PH-IIfh-7
H2PH-IIij-8
The learner
family
H2FH-IIIab11
H2FH-IIIcd12
Page 14 of 66
Feelings
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
The learner...
The learner...
demonstrates an
understanding of
and respecting
differences
negative feelings
LEARNING COMPETENCY
appropriate ways
PY
CONTENT
C
O

others
D
EP
B. Home Safety
1. Hazards at home
2. Safety Rules
especially when
using the stairs
edges around the
house
when using the
bathroom to avoid
falls
ED
The learner
The learner
The learner
Responsibilities
demonstrates an
and in school.

appliances
substances
CODE
LEARNING
MATERIALS
H2FH-IIIef-13
H2FH-IIIgh14
H2FH-IIIij-15
H2FH-IIIj-16
H2IS-IVa-12
H2IS-IVbc-13
H2IS-IVde-14
H2IS-IVf-15
Page 15 of 66

PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
PY

household chemicals
C
O
7.

school
CODE
LEARNING
MATERIALS
H2IS-IVg-16
H2IS-IVh-17
H2IS-IVi-18
ED
matches, knives,
pointed materials,
and household
chemicals)
oven/cooking
material
C. School Safety
2. Safety Rules
card
2.2. Observe proper
behavior in the
corridor and when
pushing/shoving)
hazards such as
damaged
equipment, slippery
floor, or dangerous
material to the
teacher or school
personnel
climb or jump on
high bars; avoid
harmful physical
contacts with
others; report
improper behavior
to teachers or
school personnel)
CONTENT STANDARDS
D
EP
CONTENT

school activities
H2IS-IVj-19
Page 16 of 66

GRADE 3
consistently
demonstrates good
making food choices
1.
2.

malnutrition
PY
The learner
D
EP

by the body*
optimum growth and
development
LEARNING COMPETENCY
The learner
ED

The learner
demonstrates
2. Forms of
and overnutrition)
(PEM)
and health
Blindness
2.2.5. Iron Anemia
Osteoperosis
PERFORMANCE
STANDARDS
C
O
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
3.
4.

malnutrition
5.

malnutrition
CODE
H3N-Iab-11
H3N-Iab-12
H3N-Icd-13
H3N-Ief-14
H3N-Ief-15
6.

H3N-Igh-16
7.

H3N-Ii-17

H3N-Ij-18
8.
9.
LEARNING
MATERIALS

healthy lifestyle
H3N-Ij-19
Page 17 of 66

LEARNING COMPETENCY
CODE
H3N-Ij-20

lifestyle
H3N-Ij-21
ED
C
O
LEARNING
MATERIALS
D
EP

body processes*
bones and teeth*
diseases*
diseases*
diseases.*
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
Page 18 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
The learner
The learner
The learner
unhealthy person

diseases
ED
D
EP

Childhood Diseases
1. Proper Hygiene
lifestyle
immunization
check-up
H3PH-IIa-9
H3DD-IIbcd1
3.

diseases
H3DD-IIbcd2
H3DD-IIbcd3

H3DD-IIbcd4
6.

diseases
H3DD-IIbcd5
7.

common diseases
8.

C
O

1. Common diseases
2.1. Heredity
2.2. Environment
2.3. Lifestyle
3. Effects
PY
demonstrates an
nature of and the
9.

common diseases
H3DD-IIefg6
H3DD-IIh-7
H3DD-IIij-8
Page 19 of 66

The learner
services)
products
The learner
consumer
D. Consumer Rights
2. Right to safety
LEARNING COMPETENCY
The learner
2.

consumer health
C
O

goods and services
ED

D
EP

preference)
4. Ethical (values)
1. Budgeting
the product through
literature, etc.)
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
LEARNING
MATERIALS
H3CH-IIIab1
H3CH-IIIab2
H3CH-IIIbc3
H3CH-IIIbc4

consumer
H3CH-IIIde5
situations
H3CH-IIIde6

rights
CODE
H3CH-IIIfg-7
Page 20 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS

rights when buying
H3CH-IIIfg-8
ED
C
O
responsibilities
D
EP
services)
other citizens)
consequences of
consumption)
promote and protect
interests)
information
Industry
CODE
PY
4. Right to choose
6. Right to redress
environment
LEARNING COMPETENCY
LEARNING
MATERIALS
H3CH-IIIh9

responsibilities

health information
H3CH-IIIi10
H3CH-IIIj11
Page 21 of 66

PERFORMANCE
STANDARDS
1.
ED
LEARNING
MATERIALS

as a pedestrian
H3IS-IVab19

3.
4.
D
EP
CODE
The learner
C
O

produced by health
health institutions
A. Road safety
The learner
The learner
pedestrian
demonstrates
demonstrates
the community.
safety and in the
cross in groups)
community.
and Listen
road signs
chance to see
sit on
zones
the vehicle
and allow exiting
first.
LEARNING COMPETENCY
PY
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
5.



H3IS-IVab20
H3IS-IVcd21
H3IS-IVcd22
H3IS-IVe-23
Page 22 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
ED
8.
9.

community


LEARNING
MATERIALS
H3IS-IVf-24
C
O
7.
D
EP
B. Community safety
2.1. Participate in
family/community
disaster drills
a stranger)
or authority any
6.
CODE
PY

a complete stop
street
prevention
surface, crowded
poor lighting
LEARNING COMPETENCY
H3IS-IVg25
H3IS-IVh-26
H3IS-IVi-27
H3IS-IVj-28
Page 23 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
D
EP
ED
C
O
PY

when seeking help.
Page 24 of 66

GRADE 4
The learner...
1. Understands the
and safer food

the food label
2. practices daily
D
EP

1. Keep clean
eating food
cooked foods
temperature
and cooking/eating
utensils
LEARNING COMPETENCY
The learner...
ED

The learner...
of Food
1. understands the
2. Nutrition Facts
2. understands the
Statements
Storage
preventing common
5. Date Markings
food-borne diseases
best before date)
borne diseases
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT STANDARDS

C
O
CONTENT

in the food label
food labels
and safe
avoid disease
CODE
LEARNING
MATERIALS
H4N-Ia-22
H4N-Ib-23
H4N-Icde-24
H4N-Ifg-25
H4N-Ifg-26
H4N-Ihi-27
Page 25 of 66
CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
PY
H4N-Ij-26
LEARNING
MATERIALS
and pests that can

transmit disease
D
EP
ED
C
O
1. Diarrhea
diseases
2. Typhoid Fever
3. Dysentery
4. Cholera
5. Amoebiasis
6. Food poisoning
7. Hepatitis A
The learner
The learner
The learner
2. Germs or Disease
and prevention of
personal and
Agents(pathogen)
common communicable
2.1. Bacteria
diseases
2.2. Virus
common communicable
2.3. Fungi
diseases
2.4. Parasites
Infection
3.2. Disease Agent
(pathogen)
3.3. Reservoir
3.4. Portal of Exit
3.5. Mode of
Transmission
4. Transmission of
Communicable
diseases(routes for
H4N-Ij-27
H4DD-IIa-7
H4DD-IIb-9
H4DD-IIcd-10
H4DD-IIef-11
Page 26 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
diseases)
e.g. skin to skin
C
O

diseases
H4DD-IIgh-12
ED
5.
D
EP
Diseases
common colds,
measles, mumps)
tuberculosis)
3. by Fungi
tineaflavaan-an)
4. by Parasites
4.1 parasitic
worm(roundworm,
tapeworm, hookworm)
4.2 pediculosis
Common Communicable
points)
PY
4.2 indirect
colds, influenza,
tuberculosis vector
borne e.g. malaria,
dengue, rabies,
leptospirosis

H4DD-IIij-13
Page 27 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
4.
5.

ED
6.
PY
3.

sterilization,
disinfection)
Reservoir (ex.
environmental
sanitation)
Portal of Exit (ex.
cough etiquette)
Susceptible Host
nutrition, enough
sleep, regular
exercise)
D
EP

The learner
The learner
1. Protection
2. Prevention
Demonstrates
3. Cure
of medicines
harm to the body
2. Prescription
1. Self- Medication
2. Improper use
use)
3. Dependence
4. Addiction
CODE
LEARNING
MATERIALS
H4DD-IIij-14
H4DDIIij-15
C
O
2.
LEARNING COMPETENCY
The learner
H4S-IIIa-1

H4S-IIIb-2
H4S-IIIcd-3
Page 28 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
and abuse

1. Use under adult
supervision
source

medicines
C
O
PY

deafness due to
antibiotic misuse

medicines
ED
6.
D
EP

The learner
The learner
The learner
disasters and other
demonstrates
1. Typhoon
2. Storm Surge
guidelines during
3. Flood
4. Landslide
6. Earthquake
situation
7. Tsunami

preserving lives
CODE
LEARNING
MATERIALS
H4S-IIIde-4
H4S-IIIfg-5
H4S-IIIij-6
H4IS-IVa-28
H4IS-IVb-d29
H4IS-IVe-30
Page 29 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
4.

at risk
PY

emergency
Year
rowdy crowds during
and other special
events
LEARNING COMPETENCY
C
O

drinking
LEARNING
MATERIALS
H4IS-IVfg-31
H4IS-IVhij-32
H4IS-IVhij-33
D
EP
ED

CODE
Page 30 of 66

GRADE 5
The learner
The learner
practices skills in
managing mental,
health concerns

1. Social anxiety
1.
person
2.

emotional health
ED

D
EP

relationships
friendships)
Health
Relationships
Relationships
LEARNING COMPETENCY
PY

The learner
Health
demonstrates
and socially)
health concerns
Ones Mental Health
Healthy
PERFORMANCE
STANDARDS
C
O
CONTENT
STANDARDS
CONTENT

impact health
CODE
LEARNING
MATERIALS
H5PH-Iab-10
H5PH-Ic-11
H5PH-Id-12
H5PH-Ie-13
H5PH-If-14

concerns
H5PH-Ig-15
Page 31 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS

wellbeing
PY
2. Mood swings
3. Teasing
bullying
5. Harassment
ED
D
EP
LEARNING
MATERIALS
H5PH-Ih-16
H5PH-Ii-17

H5PH-Ij-18

The learner
The learner...
The learner...
demonstrates
demonstrates health
different changes,
breast development,
during puberty
health concerns and
menstruation)
during puberty
The learner...
part of growth and
development
Understands basic
people make with
and gender
regards to gender
identity and gender
roles.
CODE
C
O

Concerns
Help
LEARNING COMPETENCY
H5GD-Iab-1
H5GD-Iab-2
Page 32 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS

Misconceptions
3. describes common
puberty
Nutritional issues
Mood swings
Body odor
Pimples/Acne
Poor Posture
C
O
D
EP
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

on health
ED

Concerns
Pregnancy
CODE
LEARNING
MATERIALS
H5GD-Icd-3
PY
1. On Menstruation
food
wash
2.1. not related to
thought
3. On Circumcision
maturational stage
LEARNING COMPETENCY
5.

puberty
6.

concerns are normal
7.

8.

unwanted pregnancy
H5GD-Icd-4
H5GD-Ief-5
H5GD-Ief-6
H5GD-Igh-7
H5GD-Igh-8
Page 33 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS

Concerns
LEARNING COMPETENCY
9.
1. Self-management
PY

procedures
during
D
EP

The learner
The learner
and cola drinks)
2. Tobacco
LEARNING
MATERIALS
H5GD-Ii-9
H5GD-Ii-10
H5GD-Ii-11
H5GD-Ij-12

roles
H5GD-Ij-13

H5GD-Ij-14

changing
H5GD-Ij-15
12.
ED
E. Sex and Gender

and concerns
C
O
11.

Reliable Adults


and concerns
CODE
The learner
gateway drugs
H5SU-IIIa-7
Page 34 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
3. Alcohol
tobacco and alcohol
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
caffeine
PY

use and abuse

1. Caffeine
2. Tobacco
3. Alcohol
C
O

tobacco and alcohol

ED

Gateway Drugs
1. Individual
2. Family
3. Community

D
EP
2003)

The learner
The learner
First Aid
1. prolong life
demonstrates
injuries
CODE
LEARNING
MATERIALS
H5SU-IIIb-8
H5SU-IIIc-9
H5SU-IIIde10
H5SU-IIIfg11

H5SU-IIIh12

H5SU-IIIij13
The learner
H5IS-IVa-34
Page 35 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS

principles
things first.
5. Get help.
LEARNING
MATERIALS
H5IS-IVb-35
H5IS-IV-c-j36
ED
C
O

conditions
D
EP

1. Wounds
2. Nosebleed
3. Insect bite
4. Animal bite
5. Burn and scald
6. Food poisoning
7. Fainting
CODE
PY
injuries

intervene
LEARNING COMPETENCY
Page 36 of 66

GRADE 6
LEARNING COMPETENCY
The learner
The learner

prevent and control
and concerns

concerns
CODE
LEARNING
MATERIALS
H6PH-Iab-18
D
EP
ED

Concerns
1. height and
Demonstrates
understanding of
underweight,
cerumen, swimmers
ear, otitis media)
3. vision
them
a, strabismus)
calluses, ingrown
toenails)
lordosis, kyphosis)
periodontitis,
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT STANDARDS
C
O
CONTENT
Page 37 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
B. Prevention and
skills
1. Developing
Self-
CODE
LEARNING
MATERIALS
H6PH-Iab-19
C
O
PY
management Skills

ED

procedures
D
EP

care)
(height and weight
measurement, breast
vision screening,
and dental
examinations)
Community Health
Resources
dentist, nurse)
3.3. School Clinic
Unit
LEARNING COMPETENCY


concerns
H6PH-Ic-20
H6PH-Id-f-21
H6PH-Id-f-22
H6PH-Igh-23
H6PH-Igh-24
H6PH-Igh-25
Page 38 of 66

CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
ED
D
EP

Communities Healthy
Management
CODE
LEARNING
MATERIALS
The learner
C
O

The learner
The learner
1. Characteristics
understands the
1.1. physical
for building and
environment (safe,
the school and
maintaining healthy
and water quality,
healthy.
environments
aesthetically
pleasing, with
flexible spaces)
1.2. psychosocial
environment (warm
atmosphere,
healthy
interpersonal
abuse and
discrimination)
Maintaining Healthy
Environments
LEARNING COMPETENCY
PY
CONTENT
H6CMH-IIa-1
H6CMH-IIb-2

3.

H6CMH-IIc-d3
H6CMH-IIe-4
4.
Page 39 of 66
CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
PY
H6CMH-IIe-5
LEARNING
MATERIALS
Separation of Waste
1.1 Biodegradable
1.1.1 paper
1.1.2 kitchen waste
5.
ED

disposal
D
EP
2.1 Waste Reduction

(reuse)
2.2 Waste Storage
(separation of
2.3 Waste Disposal
proper disposal of
hazardous waste)
C
O
1.2.1 plastics
1.2.2 styrofoam
1.2.3 glass
1.2.4 cans
1.3 Hazardous waste
1.3.1 chemicals
2. Proper Waste
Management

The learner
The learner
caused by Poor
demonstrates
understanding
of
the
ways to maintain a
healthy environment

community

H6CMH-IIf-6
H6CMH-IIg-7
H6CMH-IIh-8
H6CMH-IIij-9
The learner
H6EH-IIIa-1
1.

Page 40 of 66
2. Skin Diseases
3. Gastrointestinal
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
poor environmental
sanitation
2.

C
O
3.
ED

environment
D
EP
pests and rodents
CODE
LEARNING
MATERIALS
sanitation
Diseases
4. Neurological
mercury poisoning)
water safer
control, anti-smoke
belching drives
3. Control of noise
LEARNING COMPETENCY
PY
CONTENT

The learner
The learner
Health
H6EH-IIIb-2
H6EH-IIIc-3
H6EH-IIId-4
5.

noise pollution
H6EH-IIIe-5
6.

noise pollution
H6EH-IIIfg-6
7.

H6EH-IIIhi-7
8.

H6EH-IIIhi-8
9.

H6EH-IIIj-9
The learner
1.

consumer health
H6CH-IVa-13
Page 41 of 66
services
and malpractice
from myths and
misconceptions
CONTENT STANDARDS
and using consumer
health products.
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS

selection of health
products.
C
O
health
print ads, radio,
2. Health products
(pharmaceutical,
and programs)
ED

consumer health
D
EP

: Types and Uses
antipyretic,
and decongestant)
antibiotic,
antidepressant,
and
antihypertensive)
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT

of consumer health


medicines
H6CH-IVbc-14
H6CH-IVcd-15
H6CH-IVcd-16
H6CH-IVe-17
H6CH-IVf-18
Page 42 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
6.

advertising
PY

What is misleading
about the ad?)
techniques used
plain folks, snob,
others)
label
C
O


health products
CODE
LEARNING
MATERIALS
H6CH-IVg-19
H6CH-IVg-20
H6CH-IVh-21
D
EP
ED

D-etermine the
purchase.
E-xplore the
alternatives.
C-Consider the
option
that you consider
important
E- Evaluate your
decision.
LEARNING COMPETENCY

products.
H6CH-IVh-22
Page 43 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
LEARNING
MATERIALS
H6CH-IVij-23
D
EP
ED
C
O
PY
Health Products
1. Awareness and
Vigilance
to Seek Help
CODE
Page 44 of 66

GRADE 7
CONTENT
STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS

health
moral-spiritual);
holistic health;
holistic health;
D
EP
ED

development
dimensions during
adolescence
concerns during
adolescence
CODE
LEARNING
MATERIALS
The learner
C
O

The learner
The learner
A. Holistic health
demonstrates
health and its
development of
LEARNING COMPETENCY
PY
CONTENT

as one grow
during adolescence;
adolescence
adolescent;
adolescence
H7GD-Ia-12
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Ib-13
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Ib-14
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Ic-15
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Id-e-16
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Id-e-17
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Id-e-18
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-If-h-19
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-If-h-20
H7GD-Ii-j-21
Page 45 of 66
CONTENT
CONTENT
STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
The learner
makes informed
decisions in the
during adolescence
D
EP
demonstrates
understanding of
nutrition for a
healthy life during
adolescence
ED

The learner
A. Nutrition during
adolescence
CODE
H7GD-Ii-j-22

appraisal
adolescence
C
O

body odor, postural
dimensions)
(height and weight
exam)
LEARNING COMPETENCY
PY
adolescents
1. Malnutrition and
LEARNING
MATERIALS
H7GD-Ii-j-23
H7GD-Ii-j-24
H7GD-Ii-j-25
The learner
adolescence
healthful eating
eat
of adolescents
H7N-IIa-20
H7N-IIb-c-21
H7N-IId-f-22
2010 SEC I
EASE Health Educ
2010 SEC I
EASE Health Educ
2010 SEC I
EASE Health Educ
Page 46 of 66

CONTENT
CONTENT
STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS

deficiencies
adolescents

community)
ED
The learner
consistently
demonstrates skills
that promote mental
health
D
EP

A. Mental Health
The learner
(An Introduction)
demonstrates
understanding of
mental health as a
1. Eustress
2. Distress
life
C
O
PY
micronutrient
deficiencies
2. Eating disorders
2.2 Bulimia
disorder
LEARNING COMPETENCY

health
inevitable
distress
the body to stress
with stress
CODE
LEARNING
MATERIALS
H7N-IId-f-23
2010 SEC I
EASE Health Educ
H7N-IId-f-24
2010 SEC I
EASE Health Educ
H7N-IId-f-25
H7N-IId-f-26
2010 SEC I
EASE Health Educ
2010 SEC I
EASE Health Educ
H7N-IIg-h-27
2010 SEC I
EASE Health Educ
H7PH-IIIa-b28
OHSP Health
H7PH-IIIa-b29
H7PH-IIIa-b30
H7PH-IIIa-b31
H7PH-IIIc-32
H7PH-IIIc-33
H7PH-IIIc-34
H7PH-IIId-e35
H7PH-IIId-e36
Page 47 of 66

CONTENT
CONTENT
STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS

stress
grieving
H7PH-IIId-e37

H7PH-IIId-e38

disorders
H7PH-IIIf-h39
C
O

warning signs
treatment
4.1 Mood disorders,
Disorder (OCD),
ED
E.
CODE
PY

Death
LEARNING COMPETENCY

health disorders
D
EP
The learner
The learner
The learner
injuries
demonstrates
consistently
demonstrates
concepts and
and proactive
2. Stalking
education in the
3. Extortion
prevention of
4. Gang and youth
violence
injuries
violence
6. Kidnapping and
abduction
LEARNING
MATERIALS
H7PH-IIIf-h40
H7IS-IVa-d-31
H7IS-IVa-d-32
Page 48 of 66

CONTENT
CONTENT
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
7.
8.
9.
10.
PY
Acts of terror
Domestic violence
Suicide
C. Prevention
and
injuries
self-protection
non-violence
through
healthful behaviors
reporting
cases
of
violence
to
proper
authorities
seeking
help
from
PERFORMANCE
STANDARDS
H7IS-IVe-h-33
39. identifies
protective
factors
H7IS-IVe-h-34

H7IS-IVe-h-35
D
EP
ED
C
O

Page 49 of 66

GRADE 8

A. Gender and Human
Values Education;
Counselor)
CONTENT STANDARDS
1st Quarter (H8FH)
The learner
demonstrates
for a healthy life
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
The learner
informed decisions
2.
3.
C
O
4.

personality
human sexuality
behaviors
sexual behavior
PY
CONTENT
D
EP
B. Teenage concerns
Identity crisis
Sexual identity and
Sexual behaviors
Pre-marital sex,
and abortion
related issues
The learner
marriage
demonstrates an
understanding of
responsible
parenthood for a
ED
5.
The learner
makes informed and
values-based
decisions in
preparation for
6.
CODE
LEARNING
MATERIALS
H8FH-Ia-16
H8FH-Ia-17
H8FH-Ia-18
H8FH-Ib-19
H8FH-Ic-d-20
H8FH-Ic-d-21
the family

issues
a lifelong partner
H8FH-Ie-g-22
H8FH-Ih-23
H8FH-IIa-24
H8FH-IIa-25
Page 50 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS

1. Pre-pregnancy
ovary, myoma)
2. During pregnancy
(pre-eclampsia,
placenta previa,
3. Post pregnancy
sepsis
healthy family life
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
responsible
parenthood
D
EP
ED
C
O
PY

and family life
marriage
pregnancy)
concerns
pregnancy
newborns
and child
childrens health
on family health
CODE
LEARNING
MATERIALS
H8FH-IIa-26
H8FH-IIa-27
H8FH-IIb-28
H8FH-IIc-d-29
H8FH-IIc-d-30
H8FH-IIe-f-31
H8FH-IIe-f-32
H8FH-IIe-f-33
H8FH-IIe-f-34
H8FH-IIe-f-35
H8FH-IIe-f-36
H8FH-IIg-h-37
H8FH-IIg-h-38
Page 51 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY

diseases
1. Leptospirosis
2. Severe Acute
(SARS)
D
EP
ED
C
O
PY

of the nation
artificial)
The learner
The learner
demonstrates
consistently
understanding of
demonstrates
principles in the
personal
responsibility and
the Philippines
Philippines
the prevention and
C. Most common
control of
communicable
diseases
Infections
2. Pneumonia
3. Bronchitis
4. Influenza
6. Dengue
Infections (STIs)
8. HIV and AIDS

CODE
LEARNING
MATERIALS
H8FH-IIg-h-39
H8FH-IIg-h-40
H8FH-Iig-h-41
H8DD-IIIa-15
H8DD-IIIa-16
H8DD-IIIb-c17
H8DD-IIIb-c18
H8DD-IIIb-c19
H8DD-IIId-e20
Page 52 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS

D
EP
ED
C
O
PY
3. Chikungunya
4. Meningococcemia
6. Avian influenza
7. AH1N1 Influenza
21
diseases
diseases
22
23
th
The learner
The learner
demonstrates
(NCDs)
for a healthy life
the prevention and
1. Allergy
2. Asthma
4. Cancer
5. Diabetes
H8DD-IVe-26
6. Arthritis
7. Renal failure
diseases (physical
diseases
diseases
H8DD-IVf-27
H8DD-IVg-h-28
Page 53 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
healthy eating, not
smoking, weight
management, routine
management)
LEARNING COMPETENCY

C
O

diseases
LEARNING
MATERIALS
H8DD-IVg-h-29
H8DD-IVg-h-30
D
EP
ED

CODE
Page 54 of 66

GRADE 9
PERFORMANCE
STANDARDS
ED
D
EP

laws
LEARNING
MATERIALS
G7-LM
EASE Health Educ
H9CE-Ia-8
H9CE-Ia-9

H9CE-Ib-d10

H9CE-Ib-d11
G7-LM
EASE Health Educ

health
H9CE-Ib-d12
G7-LM
EASE Health Educ

H9CE-Ie-f13
feasibility)
A. First Aid Basics
The learner
The learner
demonstrates
performs first aid
of a good aider)
aid principles and
accuracy
Environment
CODE

C
O

The learner
The learner
demonstrates
consistently
Community
principles in
protecting the
protect the
environment for
environment for
community wellness
community wellness
LEARNING COMPETENCY
PY
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
H9CE-Ig-h14
H9IS-IIa36
G7-LM
EASE Health Educ
G7-LM
EASE Health Educ
2010 SEC
OHSP Health
Page 55 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
procedures
LEARNING COMPETENCY
CODE

the victim (CAB)
H9IS-IIb37
PY

Procedures
Survey the scene
Airway, Breathing)
2. Ask for help.
PERFORMANCE
STANDARDS
ED
D
EP

or, handkerchief)
off circulation)
arm)
C
O


seat, chair carry )
3. Three man carry
emergencies
H9IS-IIc.d39
H9IS-IIc.d40

H9IS-IIc.d41

2010 SEC
OHSP Health
H9IS-IIb38

and bandages
dressing

LEARNING
MATERIALS
H9IS-IIe.f42
H9IS-IIg.h43
2010 SEC
OHSP Health
2010 SEC
2010 SEC
OHSP Health
2010 SEC
OHSP Health
Page 56 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
LEARNING
MATERIALS
C
O
PY

dislocation)
2. bleeding
full-thickness)
4.
6. bleeding
7. poisoning
8. choking
9. drowning
10. heart attack
11. electrocution
The learner
The learner
Philippines
demonstrates
use and abuse
dependence,
community
prevent and control
substance use and
1. Stimulants
abuse
2. Depressants
3. Narcotics
4. Hallucinogen
5. Inhalants
CODE
H9S-IIIa14

body
1. Short-term
2. Long-term
D
EP
ED
H9S-IIIa15
H9S-IIIb16
H9S-IIIb17
H9S-IIIc-18

on the body
H9S-IIId19
EASE Health Educ

III
H9S-IIId20
Page 57 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
D
EP
ED
C
O
PY

21
community
22
abuse
23
use and abuse
24
25
A. Gateway Drugs
The learner
The learner
1. Cigarettes
H9S-IVa-27
2. Alcohol
demonstrates
understanding of
H9S-IVa-28
smoke cigarettes
use and strategies
for prevention and
control
29
third hand smoke;
H9S-IVd-30
Page 58 of 66

CONTENT
STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
of drinking alcohol
drinking alcohol
body
community
beverages
and alcohol use
use
community)
C
O
PY
CONTENT
D
EP
ED

Gateway Drugs
CODE
LEARNING
MATERIALS
H9S-IVe-f31
H9S-IVg-h32
H9S-IVg-h33
H9S-IVg-h34
Page 59 of 66

GRADE 10
and utilization of
health information,
D
EP

Effects
The learner
ED

The learner
understands the
2. Health products
guidelines and
3. Health services
criteria in the
selection and
information,
products, and
services.
financing systems
(PhilHealth, Health

1. Acupuncture
therapy
3. Reflexology
4. Naturopathy
1. Consumer law
LEARNING COMPETENCY

services;
healthcare plans;
PY
PERFORMANCE
STANDARDS
C
O
CONTENT
STANDARDS
CONTENT

wisely;
quackery;
CODE
LEARNING
MATERIALS
H10CH-Iab-19
H10CH-Iab-20
H10CH-Iab-21
H10CH-Ic22
H10CH-Ic23
H10CH-Ic24

H10CH-Id25

health
H10CH-Id26
Page 60 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
LEARNING
MATERIALS
H10CH-Ief-27
H10CH-Igh-28
H10HC-IIa1
H10HC-IIb2
H10HC-IIcd-3
H10HC-IIcd-4
D
EP
ED
C
O
PY

The learner
laws;
Concerns
demonstrates
consistently
Reproductive Health
Act(RA10354) ,
issues and concerns
exploring local,
2003 (RA 9211)
and concerns
concerns
Act of 2008 (RA
1997 (RA 8423)
8504)
of 1994 (RA 7719)
(RA 8750)
CODE
H10HC-IIeg-5

2012 (RA 10175)
9775)
Page 61 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
The learner
The learner
health initiatives;
Goals (MDGs)
demonstrates
demonstrates
competence in
on Tobacco Control
health initiatives
Plan
or national context
global initiatives
initiatives;
and Immunizations
national context
H10HCIIIa-1
H10HCIIIb-c-2
PY
C
O
D
EP
ED

The learner
The learner
1. Importance
2. Components Steps
demonstrates
prepares an
appropriate plan of
a health career
health career
health and safety
health
12. Nursing
(EMS)
Program

plan;
orientation program

career path
LEARNING
MATERIALS
H10HCIIIb-c-3
H10HCIIId-e-4
H10PC-Ivab-1
H10PC-Ivab-2
H10PC-IVcd-3
H10PC-IVcd-4
Page 62 of 66

GLOSSARY
Consumer
health
Cultureresponsive
Epidemiological
Family Health
Growth and
Development
Health and Life

skills-based
Holistic
D
EP
ED
C
O
PY
Community and
Environmental
Health
Page 63 of 66

GLOSSARY
education
Learnercentered
Nutrition
Personal Health
Prevention and
Control of
Diseases and
Disorders
community
Preventive
Rights-based
Standards and
outcomes-based
D
EP
ED
C
O
PY
Injury
Prevention,
Safety and First
Aid
Page 64 of 66

GLOSSARY
Values-based
D
EP
ED
C
O
PY
Substance Use
and Abuse
Page 65 of 66

Code Book Legend
LEGEND
SAMPLE
Learning Area and
Strand/ Subject or
Specialization
Health
Grade Level
Grade 9
Domain/Content/
Component/ Topic
Use and Abuse
PY
H9
Roman Numeral
Quarter

Lowercase Letter/s
Arabic Number
Week
Fourth Quarter
Week seven to eight
D
EP

specific week
ED
Competency
Suggests healthy
family, community)
IV
g-h
34
CODE
GD
Nutrition
Personal Health
PH
IS
Family Health
FH

Disorders
DD
CE
C
O
First Entry
Uppercase Letter/s
DOMAIN/ COMPONENT
Consumer Health
CH
HC
PC
Page 66 of 66
EP
E
C
O
PY
Edukasyong
Pangkalusugan
89
EP
E
C
O
PY
HEALTH GRADE IV
PATNUBAY NG GURO
YUNIT II
123
YUNIT II
SAKIT AT KARAMDAMAN,
ATING IWASAN
C
O
BATAYANG KASANAYAN
Pamantayan sa Pagganap
Naisasabuhay ang pansarili at
pangkapaligirang hakbangin sa
pag-iwas at pagsugpo ng mga
karaniwang nakahahawang sakit.
PY
Nauunawaan ng mag-aaral ang
katangian, pag-iwas, at pagsugpo
sa mga karaniwang nakahahawang
sakit.
a. Nailalarawan ang mga nakahahawang sakit
b. Naiisa-isa ang ibat ibang elemento o sangkap ng chain of infection

(kadena na impeksiyon)
c. Nailalarawan kung papaano naipapasa o naisasalin ang mga nakahahawang sakit mula sa isang tao sa ibang tao
EP
E
d. Nailalarawan ang mga nakahahawang mga sakit
e. Naipakikita ang mga pamamaraan kung papaano mapananatiling

malusog ang katawan at pagsugpo sa karaniwang nakahahawang sakit
125
Subukin Natin
kung nagpapakita ng magandang gawaing
Lagyan ng tsek () ang
pangkalusugan at ekis (x) kung hindi.

1. Araw-araw na paliligo
2. Pagtulog ng late tuwing gabi-gabi
3. Kawalan ng pang-araw-araw na pisikal na gawain
4. Pagkain ng balanse at masustansiya
5. Pagbisita sa doktor kung kinakailangan lamang
PY
Piliin ang letra ng tamang sagot at isulat sa iyong sagutang papel.
C
O
6. Alin ang maaaring dahilan ng pagkakasakit ng isang tao?

A. Regular na pagpapabakuna

B. Paghuhugas ng kamay
C. Pagtulog nang sapat
D. Paghina ng resistensiya
EP
E
7. Alin ang dapat gawin sa kamag-anak na may sakit?

A. Subuan siya ng pagkain.

B. Iabot sa bintana ang kaniyang pagkain.
C. Gumamit ng mask kung lalapitan siya.
D. Komunsulta sa manggagamot para sa pag-aalaga ng maysakit.

8. Ano ang dapat gawin ng isang taong may sakit?

A. Magtago sa kaniyang silid

B. Makihalubilo sa ibang may sakit

C. Kumain, matulog, at manood ng TV

D. Mamahinga at sundin ang payo ng doktor
9. May ubot sipon ang iyong kaklase. Ano ang dapat mong gawin upang
hindi ka mahawa?

A. Pahiramin siya ng panyo.
B. Payuhan siyang umuwi na.
C. Magtakip ng ilong at bibig kapag kausap siya.
D. Sabihan siyang lumipat ng upuang malayo sa iyo.

126
10. Alin ang sanhi ng dengue?

A. Virus na dala ng lamok

B. Ihi ng dagang sumama sa tubig
C. Kontaminadong pagkain
D. Bacteria na nagmumula sa bulate
PY
11. Anong sakit ang may impeksiyon sa atay?

A. Alipunga
C. Pulmonya
B. Hepatitis D. Tuberculosis
C
O
12. Anong sakit ang maaaring makuha sa ihi ng daga na sumasama sa tubig?
A. Amoebiasis
C. Leptospirosis
B. Hepatitis D. Tuberculosis
13. Ito ay impeksiyon ng tubong dinadaanan ng hangin sa paghinga.

A. Pigsa
C. Sakit sa balat
B. Ubo D. Sipon
14. Alin ang maaaring maging tagapagdala ng Amoebiasis?

A. bulate
B. daga
C. lamok
D. kuto
EP
E
15. Lumusong si Ana sa tubig baha noong nakaraang bagyo. Anong sakit sa
balat ang nakuha ni Ana dahil sa pagkababad sa baha?

A. alipunga
B. an-an
C. buni
D. eksema
D. heringgilya
16. Alin ang tagapagdala ng sakit na Leptospirosis?

A. daga
B. dugo

C. tuwalya
17. Anong uri ng karamdaman sa bahagi ng katawan ang may pamamaga?

A. ubo
B. sipon
C. pigsa
D. alipunga
127
18. Nakita mong nilalangaw at walang takip ang iyong basurahan, ano ang
iyong gagawin?

A. sisigaan ito
C. hindi papansinin

B. tatakpan ko ito
D. patatakpan ko sa ate ko
PY
19. Niyaya ang iyong kapatid ng kaniyang mga kaibigang magtampisaw sa baha.
Ano ang iyong gagawin?

A. Sasawayin ko sila.
B. Hindi ko sila papansinin.

C. Isusumbong ko sila sa aking Nanay.
D. Sasama ako sa kanila upang bantayan sila.
C
O
20. Alin ang dapat mong ugaliin upang hindi magkasakit?

A. Pagligo ng dalawang beses isang linggo.

B. Pagkain ng masasarap at matatamis

C. Paghuhugas ng kamay

D. Pagtulog maghapon
EP
E
21. Aling gawain ang mabuti sa kalusugan?

A. Pag-inom ng tubig mula sa gripo

B. Pagpapakulo ng tubig bago inumin

C. Pagkonsulta sa doktor kung malala na ang sakit

D. Hindi paghuhugas ng kamay bago at pagkatapos kumain
22. Aling gawain ang makatutulong sa pagpapanatili ng mabuting kalusugan?

A. pagligo kung kailan lamang ibig

B. paglilinis ng katawan at pagligo araw-araw
C. pagsesepilyo ng tatlong beses sa isang linggo
D. pagpapalit ng damit panloob tuwing ikalawang araw
23. Alin ang pinakaangkop na kahulugan ng kalusugan?
A. Ang kalusugan ay pagkakaroon ng maayos na katawan.
B. Ang kalusugan ay pagkakaroon ng maayos na tahanan.

C. Ang kalusugan ay pagkakaroon ng maayos na pagkain.
D. Ang kalusugan ay pagkakaroon ng maayos na kayamanan.
128
24. Ano ang kahalagahan ng pagkonsulta sa doktor?

A. nasusuri ang kalagayan ng kalusugan

B. nareresetahan ng gamot na dapat inumin

C. naipaliliwanag ang ibat ibang karamdaman

D. nasasabi sa pasyente na ang kanser ay maiiwasan
Susi sa Pagwawasto
C
O
1.
/ 21. B
PY
25. Alin ang nagpapakita ng pakikiisa sa pagpapanatili ng kalinisan sa

pamayanan?
A. Paglilinis ng tahanan
C. Paglilinis ng bakuran
B. Wastong pagtatapon ng basura
D. Paglilinis ng katawan
2.
X 22. B
3.
X 23. A
4.
/ 24. A
6. D.
7. D.
8. D.
EP
E
9. C.
5.
X 25. B
10. A.
11. B.
12. C.
13. B.
14. A.
15. A.
16. A.
17. C.
18. B.
19. A.
20. C.
129
Aralin 1: Mga Nakahahawang Sakit, Mabilis Kumapit

Bilang ng Araw : 1
Batayang Kasanayan
a. Nailalarawan ang mga nakahahawang sakit
Kaalaman para sa Guro
C
O
PY

Ang sakit ay hindi normal na kalagayan ng kalusugan ng isang tao. Ito
ay maaaring sanhi ng hindi maayos na kondisyon ng mga selyula o parte ng
katawan. Maaari din itong sanhi ng mga mikrobyong nagdudulot ng sakit.

Ang dalawang uri ng sakit ay mga nakahahawang sakit at dinakahahawang sakit. Ang hindi nakahahawang sakit ay hindi naisasalin mula
sa isang tao papunta sa ibang tao. Maaaring makuha ito mula sa nakagawian at
maling paraan ng pamumuhay (lifestyle). Sa kabilang dako, ang nakahahawang
sakit ay naipapasa ng isang tao, hayop o bagay sa ibang tao kung kayat kilala
rin ito bilang Lifestyle disease.

Ilang halimbawa ng hindi nakahahawang sakit ay asthma, alzheimers,
appendicitis, cancer, cystic fibrosis, ear infection, epilepsy, diabetis, ulcer,
stroke, sakit sa puso, at daluyan ng dugo.
EP
E

Ang nakahahawang sakit ay nagmumula sa mga mikrobyo o pathogens
na pumapasok at sumisira sa mga selyula (cells) ng katawan. Nangangailangan
ito ng dagliang pagsugpo at masusing pag-iingat upang maiwasan ang
paglaganap nito.
Ang nakahahawang sakit ay malaking suliraning pangkalusugan ng

maraming tao sa ibat ibang panig ng mundo, lalo na sa papaunlad na bansang
gaya ng Pilipinas.

Ang halimbawa ng mga nakahahawang sakit ay sipon, ubo, trangkaso,
tuberculosis, pulmonya, hepatitis o sakit sa atay, at ilang sakit sa balat.
130
Mga Sakit na Dala ng Virus
EP
E
D
Ubo (Cough)
(pneumonia)
Pag-iwas at
Pagsugpo
- Baradong ilong
- Uminom ng
- Hirap na paghinga 8-12 baso ng
pangangati at
tubig.
- Kusang
pamamaga ng
lalamunan
nilalabanan ng
- Hirap lumunok ng
naturalesa ng
pagkain sinat at
bata (immune
lagnat
system) ang
virus at
nawawala ito sa
loob ng isang
linggo.
- Dapat na
tandaan na
ang sipon
ay maaaring
palatandaan ng
iba pang sakit.
Iiwas ang bata
sa usok (mula
sa sigarilyo,
sasakyan)
PY
- Pumapasok ang
virus sa ilong sa
pamamagitan ng
paglanghap, pagubo, pagbahing,
direktang kontak
sa mga gamit na
kontaminadong
virus ng sipon.
Sipon
(Common
Colds) virus
Mga Palatandaan
(Signs)/Sintomas
(symptoms)
Pagsalin ng Sakit
C
O
Sakit
- Sanhi ng bacteria.
Impeksiyon
ito ng tubong
dinadaanan ng
hangin sa
paghinga
(respiratory tract)
- Ubong mahigpit
na tila kahol-aso
Malat na boses
dahil sa
pamamaga ng
vocal cords.
- Tunog na
magaralgal pag
humihinga
lagnat
- Ilayo sa usok
- Dagdagan
ng gatas o
maligamgam
na tubig para
marelax ang
vocal cords at
lumuwag ang
plema.
131
- Umiwas/lumayo
sa mga taong
may trangkaso
- Dagdagan ang
tubig o juice na
iniinom
-Pagpapabakuna
C
O
PY
- Pangangalumata
- Lagnat na - Giniginaw
- Sakit ng ulo,
kalamnan, at mga
kasu-kasuan.
- Pagod
- Masakit na
lalamunan (sore
throat)
- Baradong ilong o
tumutulong uhog.
EP
E
Trangkaso
(influenza)
- Impeksiyon ng
sistemang
paghinga
(respiratory
system) na sanhi
ng Hemophilus
influenza virus
- Nasasagap
ang virus mula
sa droplets na
lumalabas sa
bibig o ilong ng
isang taong may
trangkaso kung
siyay nakikipagusap, umuubo,
sumisinga, o
humahatsing.
132
D
EP
E
D
Pulmonya
(Pneumonia)
- Sakit na
nakaaapekto sa
baga
- virus, bacteria, o
fungi
- Ipasuri
ang mga
kasambahay
para malaman
nang maaga
kung mayroon
silang TB.
- Pagkakaroon
ng tamang
nutrisyon at
ehersisyo.
- Magtakip ng
bibig at ilong
kung may
kausap na
taong inuubo
- Ihiwalay ang
kagamitan ng
taong may TB
- Paarawan ang
mga kagamitan
ng kasamang
may sakit
- Magpa-X-ray
minsan man
lang sa isang
taon
PY
- Madaling
mapagod
- Walang ganang
kumain
- Pagbaba ng
timbang
- Pag-ubo na may
kasamang plema
at dugo
- Nilalagnat at
giniginaw sa
hapon
- Lumalaki ang
kulani sa leeg
lymph nodes
C
O
Tuberkulosis
(TB)
- Isang impeksiyon
na sanhi ng
mikrobyong
Myobacterium
tuberculosis.
- Nahahawa ang
isang bata kung
malalanghap
niya ang
droplets mula
sa isang taong
may TB kung
siya ay
nagsasalita,
umuubo, o
bumabahin.
- Primary complex
ang tawag dito
sa simula at di pa
gaanong delikado.
- Hirap sa paghinga
- Kulang ng
oksiheno (oxygen)
sa katawan
-Pagpapabakuna
-Wastong
nutrisyon
-Kalinisan
sa sarili at
kapaligiran
133
- Paninilaw ng balat - Tiyaking malinis

at puti ng mata
ang kinakain
- Pananamlay
- Sanaying
- Kulay putik na
maghugas
dumi
ng kamay
- Nagsususuka
bago kumain
- Nilalagnat
o humawak
- Giniginaw
ng pagkain
- Pagsakit ng ulo
at matapos
- Pagsakit ng tiyan
gumamit ng
banyo
- Sumangguni
sa doktor
sa sandaling
maghinalang
may Hepatitis A
- Sapat na
pahinga
- Tamang
nutrisyon
- Magpabakuna
EP
E
C
O
PY
(Hepatitis A)
sakit sa atay
- Isang matinding
impeksiyon sa atay
sanhi ng virus na
maaaring makuha
sa maruming
pagkain o inuming
tubig.
- Sanhi ng mga
bacteria, fungi
Sakit sa Balat
(Dermatitis)
- Pamamantal o
pamamaga ng
balat
- Namumula
- Nangangati
- Maaaring
magkaroon ng
pantal o sugat
kapag hindi
naagapan
- Maging malinis
sa lahat ng oras
134
- Impeksiyon dahil
sa kagat ng lamok
na may dalang
dengue virus
- Mukhang
nanlalata at
may matinding
dinaramdam
- May lumilitaw
na skin rash pag
bumaba ang
lagnat
- Biglaang tumataas
ang lagnat
- Nananakit ang
kalamnan at
kasukasuan
- Maglagay ng
pambugaw ng
lamok
- Gumamit ng
kulambo kapag
natutulog
- Maglinis ng
bahay at paligid
araw-araw, lalo
na sa mga
lugar na
madilim.
- Alisin ang
nakaimbak
na tubig na
pinamumugaran
ng lamok.
C
O
PY
Dengue
Fever
EP
E
- Iwasang maligo
- Nilalagnat
- Bacteria na
- Pananakit ng
o magtampisaw
pumapasok sa
kalamnan at kasu- sa tubig-baha o
balat o sugat
maruming tubig
mula sa tubig-baha kasuan
- Gumamit ng
- Pananakit ng ulo
o basang lupa o
bota kung hindi
halaman kung
Leptospirosis saan may ihi ng
maiiwasan ang
baha
daga
- Kumunsulta
sa doktor kung
nakararanas ng
mga sintomas
na nabanggit
Source: Iwas-Sakit Mula, Delos, Reyes, D. , 2008, Makati City
Naisasalin ang nakahahawang sakit sa ibang mga tao ng alinman sa

maysakit o nagiging tagadala ng sakit tulad ng insekto, hayop, hangin, tubig,
at maging sa pagkain. Ilang halimbawa nito ang hindi tamang pagtatapon ng
basura na kumakalat sa kapaligiran at nilalangaw, iniipis, at dinadaga. Kung
ang mga langaw rito ay dumapo sa pagkain, magdadala ito ng mikrobyo na
magpapahina sa ating katawan.
135
Kung minsan naman, ang tao ang may makapaminsalang mikrobyo sa

kaniyang katawan. Ito ay maaaring maisalin sa iba kapag siya ay umuubo,
dumudura, o ang kaniyang ginagamit na kasangkapan ay nagagamit ng iba.
Ibat ibang katangian ng nakahahawang sakit:
PY
Nagdudulot ng impeksiyong sanhi ng pathogens o mikrobyo

(infectious)
Naipapasa/Nakahahawa) (contagious)
Maaaring makamatay o makabalda (disable)
Maaaring maging sanhi ng pandemic
Maaaring maging sanhi ng epidemic.
Maaaring masugpo sa pamamagitan ng intervention
(bakuna, balanseng pagkain, regular na ehersisyo, pahinga,
at sapat na tulog, at iba pa.)
Karaniwan sa mga sanggol at bata
Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin

Mapa ng Konsepto
C
O
1. Ipagawa sa mga bata ang Mapa ng Konsepto sa LM.
EP
E
B. Pag-aralan Natin
2. Dugtungan ang nasa kahon sa LM upang mabuo ang konsepto.
Ipabasa ang talata sa LM.
Itanong:
Ano ang sakit?
Ano ang sanhi ng sakit?
Paano nakukuha ang sanhi ng sakit?
C. Pagsikapan Natin
Ipagawa ang Pasa-Pasa
Kagamitan: bola, hand lotion, glitter
1. Tumawag ng lima hanggang anim na mag-aaral at patayuin sila nang
pabilog sa harap ng klase.
136
2. Ipapasa ang bolang may glitters habang inaawit ang Tayo ay Magsama-sama. Tono: The More We Get Together.
Tayo ay Magsama-Sama
3. Itanong: Ano ang nangyari sa glitters sa bola?

4. Ipaliwanag ang kaugnayan ng nakahahawang sakit sa nangyari sa
glitters.
(Inaasahang kaugnayan: madaling makahawa o kumalat ang sakit).
D. Pagyamanin Natin
C
O
PY
Tayo ay magsama-sama, magsama, magsama

Tayo ay magsama-sama, magsama tayo
Kay lungkot ng buhay
Kung wala kang kasama
Tayo ay magsama-sama, magsama tayo
Ipagawa ang Word Association sa LM.
Maglista ng mga salitang naiuugnay mo sa mga sakit at karamdaman

na nasa loob ng kahon.
EP
E
Ipagawa ang Kaya Natin sa LM.

Magbigay ng tatlong halimbawa ng nakahahawang sakit, sintomas, at
kung papaano makaiiwas dito. Isulat sa kahon ang iyong sagot.
E. Pagnilayan Natin
Itanong: Ano ang gagawin mo upang makaiwas sa nakahahawang

sakit?
Isulat ang sagot sa loob ng Star graphic organizer.
F. Takdang-aralin

Magpagupit ng balita sa pahayagan o maaaring mula sa internet
upang maghanap ng balita tungkol sa sakit na nakahahawa.
137
Aralin 2: Mikrobyong Maliliit, Nakasasakit

Bilang ng Araw : 1
Batayang Kasanayan
a. Naiisa-isa ang ibat ibang elemento o sangkap ng chain of infection
(kadena na impeksiyon)
b. Nailalarawan kung papaano naipapasa o naisasalin ang mga nakahahawang sakit mula sa isang tao sa ibang tao
PY
Kaalaman para sa Guro

May tatlong mahalagang elemento ang pagkalat ng nakahahawang
sakit at karamdaman. Ito ay ang susceptible host o tao, sanhi ng mga mikrobyo
(pathogens), at ang kapaligiran.
C
O
1. Susceptible Host o sinumang tao ay maaaring kapitan ng pathogen

o mikrobyo. Kung malusog ang isang tao, hindi siya madaling dapuan ng sakit.
Samantala, madaling kapitan ng nakahahawang sakit ang isang taong mahina ang resistensiya; katulad ng mga bata at matanda.
EP
E
2. Mikrobyo (Pathogens) ay mga mikrobyong nagdudulot ng sakit tulad

ng virus, bakterya, fungi at parasite. Sa sobrang liit, ang mga ito ay makikita
lamang sa pamamagitan ng mikroskopyo. May ibat ibang hugis, sukat, at anyo
ang mikrobyo. Ito ay sanhi ng pagkakasakit ng isang tao.
Ang mga Uri ng Mikrobyo (Pathogens) ay:
a. Virus pinakamaliit na mikrobyo na makikita lamang sa pamamagitan ng mikroskopyo. Nagiging sanhi nito ang ubo, trangkaso,
tigdas, beke, at bulutong-tubig.
b. Bacteria mas malaki ito kaysa sa virus at nabubuhay kasama

ng hangin, tubig, at lupa. Nagiging sanhi nito ang tuberculosis,
ubong may tunog, at diphtheria.
c. Fungi tila halamang mikrobyo na nabubuhay at mabilis dumami
sa madidilim at mamasa-masang lugar. Nagiging sanhi nito ang
alipunga at iba pang sakit sa balat.
d. Bulate (Parasitic Worms) - pinakamalaking pathogen na
nabubuhay sa intestinal walls at nakikipag agawan sa sustansya
para sa katawan. Ang ascaris, tapeworm at roundworm ay mga
halimbawa nito.
138
3. Kapaligiran ay isang elemento sa pagkalat ng mikrobyo na maaaring

sumasama sa himpapawid at hangin kaya ito ay airborne at tubig
(waterborne).
Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin
Picture, Picture
PY
Ipasuri ang ang larawan at sagutin ang mga tanong sa LM.

Tanong:
1. Batay sa mga larawan, ano ano ang maaaring dahilan ng
pagkakasakit ng isang tao?
2. Ano-ano ang mga nakahahawang sakit ang maaaring makuha
sa nasa larawan? Ipaliwanag ang sagot.
B. Pag-aralan Natin
C
O
3. Kung ikaw ang nasa sitwasyon sa larawan, ano ang iyong

gagawin upang makaiwas sa nakahahawang sakit?
Ipabasa ang talata sa LM.

Pag aralan ang tsart sa LM.
C. Pagsikapan Natin
EP
E
Ayusin ang mga ginulong titik sa LM.

Sagot: MIKROBYO
BAKTERYA

SABON
TUBIG

SAKIT
Ipagawa ang Pathogens Kilalanin sa LM.
Bumuo ng Slogan sa LM.
D. Pagyamanin Natin
Bumuo ng graphic organizer flow chart sa LM.

Gumawa ng dayalogo sa LM.
Rubrics
5 pts (90100%) - Naipahayag sa dayalog ang tamang dahilan ng pagkakasakit ng tao. Naisulat nang malinis ang dayalog.
3 pts (7080%) - Hindi malinaw na naipahayag ang tamang dahilan ng

pagkakasakit ng tao. Hindi gaanong malinis naisulat

ang dayalogo.
1 pt (50-60%) - Hindi nakatapos sa pagsulat ng dayalog. Maraming

bura (erasure) ang pagkakasulat ng dayalogo.
139
E. Pagnilayan Natin

Ipasagot ang Pagnilayan Natin sa LM.

F. Takdang-aralin
Magpasama sa iyong magulang at bumisita sa Rural Health Unit na
malapit sa inyo at kapanayamin ang isa sa mga Health workers. Itanong
ang sumusunod:
PY
Anong nakahahawang sakit ang naranasan na sa inyong pamayanan?

Kailan ito nangyari?
Ano-ano ang sanhi nito?
Papaano ito sinugpo?
Ano-ano ang maipapayo ninyo sa mga mamamayan upang maiwasan
ang epidemya ng nakahahawang sakit?
C
O
1.
2.
3.
4.
5.
Bilang ng Araw : 2
Batayang Kasanayan
Aralin 3: Daloy ng Impeksiyon, Mabilis ang Aksiyon
EP
E
a. Nailalarawan ang pagdaloy ng mga nakahahawang mga sakit sa

pamamagitan ng chain of infection
Sangkap ng Kadena ng Impeksiyon:
A. Causative/Infectious Agents (anumang microorganism na nagiging sanhi

ng sakit)
B. Reservoir or Source Lugar kung saan nananahan at nagpaparami ang
mga causative agents. Ito ay maaaring tao, hayop, tubig, lupa, pagkain,
tuwalya, pinggan, kutsara, tinidor, at iba pa.
C. Mode of Exit Ito ang mga labasan ng microorganism . Halimbawa nito ay
sa bibig ng isang tao kung saan tumatalsik ang laway habang nagsasalita,
naghahatsing o nagbabahing, o umuubo. Ang sipon, dumi, at dugo ay
halimbawa rin.
D. Mode of Transmission Ito ang paraan ng pagsasalin o paglilipat ng
140
tapagdala (causative agent) sa ibang tao sa pamamagitan ng droplets,

airborne, foodborne, vectorborne, at bloodborne. Maaaring maisalin sa
tuwiran (direct) o di-tuwirang (indirect) pakikipag- ugnayan gaya ng lamok,
heringgilya, at paggamit ng personal na gamit.
E. Mode of Entry Daanan ito ng microorganism sa katawan ng ibang tao.
Maaaring ito ay sa pamamagitan ng pagkalanghap, sa balat o sugat,
at pakikipagtalik. Kung ikaw ay may sugat, maging mas maingat dahil
maaaring sa sugat mo magdaan ang microorganism.
PY
F. Bagong Tirahan (Host) sinumang immune na o exposed at mahina ang

resistensiya ay madaling kapitan ng sakit gaya ng mga bata at matatanda.
Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin
C
O
Ipasuri ang dayalogo sa LM.

Sagutin ang mga sumusunod na tanong sa LM.
Ipasuri ang Picture Analysis sa LM.
Sagutin ang mga sumusunod na tanong sa LM.
B. Pag-aralan Natin
Ipabasa ang talata tungkol sa kadena ng impeksiyon sa LM.
EP
E
C. Pagsikapan Natin
Ipagawa ang Mikrobyo, Kilalanin Mo sa LM.

Kagamitan:
Tsart ng bacteria, katangian, sakit na dulot, at hugis ng bawat
isa.
clay
Pamamaraan:
1. Pag-aralan ang tsart ng germs.
2. Imolde gamit ang clay ang napili mong gayahing
mikrobyo mula sa tsart.
3. Ibahagi sa klase ang iyong ginawa.
Maaaring humanap ng kagrupo upang maipakita ang katangian
ng napiling mikrobyo at kung paano ito dumadaloy sa kadena
ng impeksiyon.
141
D. Pagyamanin Natin

Ipagawa ang Mikrobyong Palipat-lipat sa LM.

Ipasagot ang Tama o Mali sa LM.
E. Pagnilayan Natin

Sagutin ang tanong at Ipasulat sa scroll sa LM.
F. Takdang Aralin
Magpasulat ng isang sanaysay ukol sa pag-iwas sa nakahahawang
sakit.
PY
Bilang ng Araw: 3
Batayang Kasanayan
C
O
Aralin 4: Pag-iwas ay Gawin upang Di-maging Sakitin
a. Naipakikita ang mga pamamaraan kung paano mapananatiling

malusog ang katawan at pagsugpo sa karaniwang nakahahawang
sakit
EP
E
Mahalagang pag-aralan kung paano maiiwasan at masusugpo ang

pagkalat ng nakahahawang sakit.
Mga dapat tandaan upang makaiwas sa nakahahawang sakit:
A. Paraan upang manatiling malusog
1. Ugaliin ang wastong pag-ubo at pagbahing.

2. Ugaliin ang palagiang paghuhugas ng kamay.

3. Ugaliin ang paggamit ng guwantes kapag hahawak ng body

fluid gaya ng dugo, ihi, laway, sipon.

4. Ugaliing linisan ang mga kontaminadong lugar at kagamitan

5. Ugaliin ang pagpapabakuna sa oras.

6. Ugaliin ang pagkain ng balanse, regular na pag-eehersisyo, at

pagkakaroon ng sapat na tulog at pahinga.
7. Ugaliin ang pagkonsulta sa doktor kung kinakailangan.
142
B. Batas/Ordinansa na ipinaiiral para sa kalusugan ng mamamayan

1. Wastong pagtatapon ng basura at dumi

2. Pagpapagawa ng malinis na palikuran

3. Pagbabawal ng mga alagang hayop sa daan

4. Pagsusuring pangkalusugan ng mga nagsisipagtinda at
naghahanda ng pagkain gaya, ng kusinera at serbidora
Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin
C
O
a. Pag-ubo
b. Nagkakamot ng braso
c. Paghuhugas ng kamay
d. Pagbahing o paghatsing
e. Pagwawalis ng bakuran
PY
Ipagawa ang acting-acting sa LM.

Ipapantomina ang sumusunod:
Itanong:
EP
E
1. Ano ang ipinakita sa bawat pantomime?

2. Paano makaiiwas sa bawat sakit?
3. Bakit kailangang umiwas sa pagkakasakit?
Basahin at sagutin ang Kadenang Lagot sa LM.
Paano natin masusugpo ang pagkalat ng nakahahawang
sakit?
B. Pag-aralan Natin
Ipasuri ang Sagutin mo ako sa LM.

Basahin at pagaralan ang mensahe ng tula sa LM.
Basahin at pagaralan ang ibat ibang paraan upang mapanatiling
malusog ang katawan sa LM.
143
C. Pagsikapan Natin
Ipagawa sa LM.
A. Brain storming sa Checklist Pangkalusugan
B.Picture Analysis: Alin ang Naiba?
C. Health Flash Notice
D. Booklet ng Nakahahawang Sakit
E. Accordion ng Pagsugpo ng Nakahahawang Sakit.
F. Survey para sa Kalinisang Pangkalusugan sa Pamayanan
PY
Paalala: Maaari lamang pumili ng angkop na gawain.

D. Pagyamanin Natin
Basahin at sagutin ang mga tanong sa LM.
C
O
1. Bakit mahalaga ang palagiang paghuhugas ng mga kamay?

2. Ano-ano ang wastong paraan ng paghuhugas ng kamay?
3. Ano ang iyong gagawin kung walang tubig at sabon upang
mahugasan ang iyong mga kamay
Ipagawa ang Kaya natin sa LM.
EP
E
Panuto: Magtala ng limang paraan sa pag-iwas o pagsugpo ng

nakahahawang sakit.
1. _________________________________________________
2. _________________________________________________

3. _________________________________________________
4. _________________________________________________
5. _________________________________________________
144
E. Pagnilayan Natin
Ipasagot at Ipasulat sa Organizer
Ipaliwanag kung bakit kailangang ipaalam sa magulang, guro o nars ng
paaralan na ikaw ay nakararamdam ng mga sintomas ng isang sakit?
F. Takdang-aralin
C
O
PY
Kasama ng iyong buong pamilya, pag-usapan kung ano-ano ang mga magagandang gawin kung paano makaiiwas o masusugpo ang nakahahawang sakit o karamdaman. Pumili ng isa sa mga napag-usapan at igawa
ito ng poster o slogan.
Pagtulung-tulungan ito ng buong pamilya.
Sa likod ng inyong nagawa, ipasagot ito sa iyong mga magulang.
Komento ng magulang sa gawain:
EP
E

______________________________________________________
__ ________________________________________________________
__________________________________________________________
_________________________
145
I. Hanapin sa Hanay Y ang organismong inilalarawan sa Hanay X.
Isulat ang letra ng tamang sagot sa iyong papel.
C
O
PY
HANAY X HANAY Y
1. Organismong nagdudulot ng sakit
A. Bacteria
2. Pinakamalaking organismong nagdudulot
B. Fungi
ng sakit at umaagaw sa sustansiya sa
C. Mikrobyo
katawan.
D. Parasito
3. Pinakamaliit, magaan at pinakamabilis na
E. Protozoa
organismong nagdudulot ng sakit
F. Salmonella
4. Organismong nabubuhay at dumarami sa
mga mamasa-masa at madidilim na lugar
5. Organismong nagdudulot ng sakit na karaniwang
humahalo sa hangin, lupa, at mga pagkain
II. Piliin ang letra ng tamang sagot at isulat sa iyong sagutang papel.
6. Pag-aralan ang diagram.
EP
E
Infectious Agent
Reservoir
Portal of Entry
Portal of Exit
Suceptible Host
Ano ang nawawala sa chain of infection?

C. mode of transmission
A. circuit of transmission
B. transmission line
D. transmission connection
7. Alin ang halimbawa ng infectious agent?

A. Tao
B. Dugo
C. Kamay
D. Bakterya
146
8. Ito ang lugar kung saan nagpaparami ang mikrobyo.

Anong elemento ng kadena ng impeksiyon ang tinutukoy nito?
A. Infectious agent
C. Portal of exit

B. Portal of entry
D. Reservoir
C
O
PY
9. Alin ang madaling panirahan ng mga mikrobyo?

A. malinis na pangangatawan

B. mabangong damit
C. mabahong prutas
D. maruming gamit

10. Anong sakit ang maaaring makahawa at kumalat sa pamamagitan ng
respiratory droplet?
A. Leptospirosis
B. Dengue
C. Pigsa
D. Sipon
11. Sa paanong paraan kumakalat ang sakit na trangkaso, tuberculosis, at
SARS?
A. Hangin
B. Pagkain
C. Tubig
D. Hayop
C. Lamok
D. Langaw
EP
E
12. Anong hayop ang nagdadala ng dengue?

A. Daga
B. Ipis
13. Alin sa sumusunod ang HINDI halimbawa ng portals of entry and exit?

A. Sugat sa balat
C. Pakikipaglaro

B. Paghinga
D. Pagsubo ng pagkain
14. Paano masusugpo ang kadena ng impeksiyon?

A. Lumayo sa kapuwa tao

B. Parating manatili sa loob ng bahay

C. Manirahan malayo sa mga kapitbahay

D. Magtakip ng ilong at bibig kapag magbabahing
147
15. Alin ang dapat isagawa upang makaiwas sa sakit?

A. Iwasang makisalamuha sa ibang tao.

B. Lagyan ng screen ang mga bintana ng bahay.
C. Payuhan ang may sakit na manirahan na lamang sa ospital.
D. Ugaliing maghugas ng kamay bago at pagkatapos
gumamit ng palikuran.
PY
16. Alin ang HINDI nagpapakita ng pag-iingat sa pagkakaroon ng sakit?

A. Pagpapabakuna

B. Pagsalo sa kinakain ng may sakit

C. Paggamit ng mask at gloves kapag nag-aalaga ng may sakit

D. Pagkonsulta nang regular sa doktor
C
O
17. Nabalitaan mong natrangkaso ang iyong kaibigan, ano ang iyong gagawin?

A. Aalagaan ko siya

B. Dadalawin ko siya at yayakapin

C. Sasabihan ko siyang magpagaling nang husto bago pumasok
D. Sasabihan ko siyang huwag na niya akong lalapitan pagpasok niya
sa paaralan
EP
E
18. Napansin mong maraming langaw, ipis, at daga sa basurahang malapit sa

inyong bahay, ano ang iyong gagawin?

A. Magpapaskil ako ng babalang BAWAL ANG MAGTAPON DITO!

B. Gagamit ako ng insect spray at panlason sa daga
C. Palilinisan ko ito sa aking mga kapatid

D. Magkukunwaring hindi ito napansin
19. Napansin mong ang ulam na nakahain ay dinapuan ng maraming langaw,

ano ang iyong gagawin?

A. Ipakakain ko ito sa aso

B. Iinitin ko ito bago ko ito ulamin

C. Ibibigay ko ito sa aming kapitbahay
D. Aalisin ko ang mga itlog ng langaw bago ko ito ulamin
148
20. Nakahilera malapit sa inyong paaralan ang tindahan ng barbecue, isaw,

tainga, fishball, kikiam, at squid balls na walang takip. Anong sakit ang
maaaring makuha sa mga pagkain dito?
A. Dengue B. Hepatitis C. Trangkaso
D. Leptospirosis
21. Alin ang dapat mong gawin kung may katabi kang walang patid ang pagubo na walang takip ang bibig at ilong?
PY
A. Aalis sa tabi ng umuubo

C. Pahihiramin siya ng panyo
B. Patatakpan ko ang bibig niya D. Itutulak siya palayo sa akin
C
O
22. Ano ang dahilan ng paghahawa-hawa ng sakit sa balat?

A. Pakikipaglaro sa kapuwa bata
B. Pakikipagsayawan sa ibang bata
C. Pakikipag-away sa ibang bata
D. Paggamit ng damit at sabon ng iba
EP
E
23. Ang leptospirosis ay madaling makuha ng isang tao kung siya ay may
________.
A. Ubo
B. Sipon
C. Lagnat
D. Sugat
24. Aling sakit ang HINDI tuwirang naihahawa ng tao sa ibang tao?
A. Alipunga B. Bulutong C. Rabies
D. Ubo
25. Maiiwasan ang paglaganap ng dengue sa isang pamayanan sa pamamagitan

ng ________.
A. Pagkain ng masustansiyang pagkain
B. Paglilinis ng mga kanal at paligid
C. Pagdidilig ng mga halaman
D. Pagsusunog ng plastik
149
SUSI SA PAGWAWASTO
1. C 11.A 21. B
2. D 12. C 22. A
3. F 13. A 23. D
5. A 15. D 25. B
7. D 17.D
8. D
18. B
9. D 19. A
20. B
EP
E
10 .D
C
O
16. B
6. C
PY
4. B 14. D 24. A
Sanggunian:

Iwas-Sakit Mula , Delos, Reyes, D. , 2008, Makati City

www.com.yuna.92.us/home/showdocument?id=7815

Communicable diseases and Reporting Requirements

Yung Country Public Health Services District, Benito Lopez,
Epidemiologist

Our World of MAPEH, Copiaco, et.al, 2013, Quezon City, Philippines

Mississippi Comprehensive Health Framework Disease Control and
Prevention Manual

K to 12 Health Video Presentation of Dr. Vicencio, Health Consultant
150

Patnubay ng Guro
Unang Edisyon 2015
PY
C
O


EP
E


Rachelle U. Peneyra




Philippines 1600
Telefax:
(02) 634-1054, 634-1072
Pambungad
PY

C
O

EP
E



buhay.

kanilang pagkatuto.
iii

YUNIT III
Pahina
Tamang Gamit, Iwas Sakit......................................................158
Aralin 2
Gamot na Ibat Iba, Sa Botika Naroon Sila.............................160
Aralin 3
Maling Paggamit, Hatid ay Panganib......................................163
Aralin 4
Gamot Huwag Abusuhin Upang

Sakit Hindi Danasin.................................................................167
Aralin 5
Laging Ligtas: Pag-iwas Sa Panganib ng

Pag-abuso at Maling Paggamit ng Gamot..............................172
Aralin 6
Sa Oras ng Karamdaman,
Wastong Preskripsyon ang Kailangan....................................176
Aralin 7
Paliwanag Mo, Kailangan Ko!.................................................178
Aralin 8
Walang Bisa Yan....................................................................181
EP
E
C
O
PY
Aralin 1
iv
C
O
PY

Pasig City
ED
D
EP
HEALTH

December 2013

PY
C
O
D
EP
ED
abilities.
Page 2 of 66
Holistic
Values-based
Preventive
C
O
Growth and
Development
Community and
Environmental
Health
Consumer
Health
D
EP
Injury
Prevention and
Safety
Cultureresponsive
Achieve,
Sustain and
Promote
Lifelong
Wellness
Disease
Prevention and
Conrtol
Standards and
Outcomes-based
Personal Health
Nutrition
ED
Health and
Life Skillsbased
PY
Learnercentered
Substance Use
and Abuse
Family Health
Rights-based
Epidemiological
Page 3 of 66

PY
C
O
ED
D
EP
diseases.
Page 4 of 66
PY
C
O
ED
rights instruments.
D
EP
Page 5 of 66
46


D
EP
ED

achieving wellness.
7 10
C
O
K3
PY
Key Stage Standards
Page 6 of 66

GRADE LEVEL
STANDARDS
Grade 2
Grade 3
Grade 4
Grade 5
Grade 6
Grade 7
Grade 8
Grade 9
Grade 10
D
EP
ED
C
O
PY
Grade 1
Page 7 of 66
Third
Quarter
Fourth
Quarter
Nutrition
Personal
Health
Personal
Health
Personal
Health
Injury
Prevention,
Safety and
First Aid
Prevention and
Control of
Diseases &
Disorders
Family Health
Prevention and
Control of
Diseases &
Disorders
Consumer
Health
Grade 4
Grade 5
Nutrition
Personal
Health
Prevention and
Control of
Diseases &
Disorders
Substance Use
and Abuse
Injury
Prevention,
Safety and
First Aid
Injury
Prevention,
Safety & First
Aid
/Community &
Environmental
Health
Injury
Prevention,
Safety & First
Aid
Grade 6
Personal
Health/ Growth
& Development
Substance Use
and Abuse
Injury
Prevention,
Safety & First
Aid/Community
and
Environmental
Health
Grade 7
PY
Nutrition
Personal
Health/
Nutrition
Personal
Health
Grade 3
Personal
Health
C
O
Second
Quarter
Grade 2
ED
First
Quarter
Grade 1
D
EP
Grading
Period
Prevention and
Control of
Diseases &
Disorders
Consumer
Health/
Environmental
Health
Injury
Prevention,
Safety & First
Aid/
Consumer
Health
Growth and
Development
Nutrition
Personal
Health
Grade 8
Grade 9
Grade 10
Family Health I
Community
and
Environmental
Health
Consumer
Health
Family Health
II
Injury
Prevention,
Safety and
First Aid
(Unintentional
Injuries)
Health Trends,
Issues and
Concerns
(National
Level)
Prevention and
Control of
Diseases and
Disorders
(Communicable)
Injury
Prevention,
Safety and
First Aid
(Intentional
Injuries)
Prevention and
Control of
Diseases and
Substance Use
and Abuse
(Drug
scenario)
Substance Use
and Abuse
(Gateway
drugs)
Health Trends,
Issues and
Concerns
(Global Level)
Planning for a
Health Career
Page 8 of 66
CONTENT
CONTENT STANDARDS

The learner
foods
importance of good
drinks
eating habits and
behavior
processed food
PERFORMANCE
STANDARDS
CODE
H1N-Ia-b-1
LEARNING
MATERIALS
The learner
habits daily
The learner

healthful foods
C
O
1.

healthful food

3.
ED

2. Eat a healthful
breakfast daily.
LEARNING COMPETENCY
PY

GRADE 1
The learner
D
EP

The learner
demonstrates
mealtime.
care of ones health
eating
dirty
in flood waters

4.
H1N-Ic-d-2

H1N-Ie-f-3


mealtime
washing
washing hands

H1N-Ig-j-4
H1PH-IIa-b-1
H1PH-IIc-d-2
H1PH-IIe-3
H1PH-IIf-i-4
H1PH-IIj-5
Page 9 of 66
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
C
O
The learner
The learner
a healthful home
environment.
1.

H1FH-IIIa-1
2.

H1FH-IIIb-2
3.

home clean
H1FH-IIIc-3
4.
H1FH-IIIde-4
5.

on ones health
H1FH-IIIfg-5
D
EP
with a clean
handkerchief
sneeze with clean
paper when coughing
or sneezing
hand
appropriate to the
activity
sleep
posture
activity
The learner
understands the
1. Clean water
2. Clean indoor air
healthful.
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT STANDARDS
ED
CONTENT
Page 10 of 66

CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
6.
7.

home environment
8.
H1FH-IIIfg-6

clean
H1FH-IIIfg-7

people living in it
home environment
C
O
9.

ED
10.
D
EP
A. Knowing personal
The learner
The learner
The learner
information
demonstrates
appropriately
demonstrates safety
behaviors in daily
from strangers
injuries
living
persons
Injuries
CODE

pollution
PY
CONTENT
LEARNING
MATERIALS
H1FH-IIIhi-8
H1FH-IIIhi-9
H1FH-IIIj-10
H1IS-IVa-1
H1IS-IVb-2

ask for assistance
H1IS-IVc-3
H1IS-IVc-4

school.
H1IS-IVd-5
Page 11 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
H1IS-IVe-6

strange animals
H1IS-IVf-7

H1IS-IVg-8

one another
H1IS-IVh-9

bad touch
H1IS-IVi-10

behaviors of others
LEARNING
MATERIALS
H1IS-IVj-11
D
EP
ED
C
O

intentionally
helpful or harmful
touch
violent or
unwanted
behaviors of others
CODE

disaster drills
PY

disaster drills
LEARNING COMPETENCY
Page 12 of 66

GRADE 2
CONTENT STANDARDS
decision-making
skills in choosing
balanced diet.
good health habits
and hygiene for the
sense organs
D
EP
CODE
LEARNING
MATERIALS
The learner
ED
diet
1. Food Pyramid for
years old)
LEARNING COMPETENCY

PY

The learner
1. Provides energy
understands the
Fats
balanced diet.
body-building
2.1 Protein
PERFORMANCE
STANDARDS
C
O
CONTENT
2.

a balanced meal
H2N-Ia-5
H2N-Ib-6

of food
H2N-Icd-7

balanced diet
H2N-Ie-8

H2N-Ifh-9

food to eat
H2N-Iij-10
Page 13 of 66
The learner

The learner
Practices
demonstrates
clean
family habits and
practices
family
activities together
CODE
LEARNING
MATERIALS

conditions
H2PH-IIa-e-6

the mouth/teeth
D
EP
LEARNING COMPETENCY
The learner
ED

The learner
nose
demonstrates
infestation)
1.2 Scabies
of the sense organs
1.3 Sore eyes
1.4 Excessive or
hardened ear was
(impacted cerumen)
twice a day and
always before
sleeping
twice a year for
dental checkup
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT STANDARDS
C
O
CONTENT
The learner
consistently adopts
healthy family
The learner
organs
H2PH-IIfh-7
H2PH-IIij-8
The learner
family
H2FH-IIIab11
H2FH-IIIcd12
Page 14 of 66
Feelings
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
The learner...
The learner...
demonstrates an
understanding of
and respecting
differences
negative feelings
LEARNING COMPETENCY
appropriate ways
PY
CONTENT
C
O

others
D
EP
B. Home Safety
1. Hazards at home
2. Safety Rules
especially when
using the stairs
edges around the
house
when using the
bathroom to avoid
falls
ED
The learner
The learner
The learner
Responsibilities
demonstrates an
and in school.

appliances
substances
CODE
LEARNING
MATERIALS
H2FH-IIIef-13
H2FH-IIIgh14
H2FH-IIIij-15
H2FH-IIIj-16
H2IS-IVa-12
H2IS-IVbc-13
H2IS-IVde-14
H2IS-IVf-15
Page 15 of 66

PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
PY

household chemicals
C
O
7.

school
CODE
LEARNING
MATERIALS
H2IS-IVg-16
H2IS-IVh-17
H2IS-IVi-18
ED
matches, knives,
pointed materials,
and household
chemicals)
oven/cooking
material
C. School Safety
2. Safety Rules
card
2.2. Observe proper
behavior in the
corridor and when
pushing/shoving)
hazards such as
damaged
equipment, slippery
floor, or dangerous
material to the
teacher or school
personnel
climb or jump on
high bars; avoid
harmful physical
contacts with
others; report
improper behavior
to teachers or
school personnel)
CONTENT STANDARDS
D
EP
CONTENT

school activities
H2IS-IVj-19
Page 16 of 66

GRADE 3
consistently
demonstrates good
making food choices
1.
2.

malnutrition
PY
The learner
D
EP

by the body*
optimum growth and
development
LEARNING COMPETENCY
The learner
ED

The learner
demonstrates
2. Forms of
and overnutrition)
(PEM)
and health
Blindness
2.2.5. Iron Anemia
Osteoperosis
PERFORMANCE
STANDARDS
C
O
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
3.
4.

malnutrition
5.

malnutrition
CODE
H3N-Iab-11
H3N-Iab-12
H3N-Icd-13
H3N-Ief-14
H3N-Ief-15
6.

H3N-Igh-16
7.

H3N-Ii-17

H3N-Ij-18
8.
9.
LEARNING
MATERIALS

healthy lifestyle
H3N-Ij-19
Page 17 of 66

LEARNING COMPETENCY
CODE
H3N-Ij-20

lifestyle
H3N-Ij-21
ED
C
O
LEARNING
MATERIALS
D
EP

body processes*
bones and teeth*
diseases*
diseases*
diseases.*
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
Page 18 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
The learner
The learner
The learner
unhealthy person

diseases
ED
D
EP

Childhood Diseases
1. Proper Hygiene
lifestyle
immunization
check-up
H3PH-IIa-9
H3DD-IIbcd1
3.

diseases
H3DD-IIbcd2
H3DD-IIbcd3

H3DD-IIbcd4
6.

diseases
H3DD-IIbcd5
7.

common diseases
8.

C
O

1. Common diseases
2.1. Heredity
2.2. Environment
2.3. Lifestyle
3. Effects
PY
demonstrates an
nature of and the
9.

common diseases
H3DD-IIefg6
H3DD-IIh-7
H3DD-IIij-8
Page 19 of 66

The learner
services)
products
The learner
consumer
D. Consumer Rights
2. Right to safety
LEARNING COMPETENCY
The learner
2.

consumer health
C
O

goods and services
ED

D
EP

preference)
4. Ethical (values)
1. Budgeting
the product through
literature, etc.)
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
LEARNING
MATERIALS
H3CH-IIIab1
H3CH-IIIab2
H3CH-IIIbc3
H3CH-IIIbc4

consumer
H3CH-IIIde5
situations
H3CH-IIIde6

rights
CODE
H3CH-IIIfg-7
Page 20 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS

rights when buying
H3CH-IIIfg-8
ED
C
O
responsibilities
D
EP
services)
other citizens)
consequences of
consumption)
promote and protect
interests)
information
Industry
CODE
PY
4. Right to choose
6. Right to redress
environment
LEARNING COMPETENCY
LEARNING
MATERIALS
H3CH-IIIh9

responsibilities

health information
H3CH-IIIi10
H3CH-IIIj11
Page 21 of 66

PERFORMANCE
STANDARDS
1.
ED
LEARNING
MATERIALS

as a pedestrian
H3IS-IVab19

3.
4.
D
EP
CODE
The learner
C
O

produced by health
health institutions
A. Road safety
The learner
The learner
pedestrian
demonstrates
demonstrates
the community.
safety and in the
cross in groups)
community.
and Listen
road signs
chance to see
sit on
zones
the vehicle
and allow exiting
first.
LEARNING COMPETENCY
PY
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
5.



H3IS-IVab20
H3IS-IVcd21
H3IS-IVcd22
H3IS-IVe-23
Page 22 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
ED
8.
9.

community


LEARNING
MATERIALS
H3IS-IVf-24
C
O
7.
D
EP
B. Community safety
2.1. Participate in
family/community
disaster drills
a stranger)
or authority any
6.
CODE
PY

a complete stop
street
prevention
surface, crowded
poor lighting
LEARNING COMPETENCY
H3IS-IVg25
H3IS-IVh-26
H3IS-IVi-27
H3IS-IVj-28
Page 23 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
D
EP
ED
C
O
PY

when seeking help.
Page 24 of 66

GRADE 4
The learner...
1. Understands the
and safer food

the food label
2. practices daily
D
EP

1. Keep clean
eating food
cooked foods
temperature
and cooking/eating
utensils
LEARNING COMPETENCY
The learner...
ED

The learner...
of Food
1. understands the
2. Nutrition Facts
2. understands the
Statements
Storage
preventing common
5. Date Markings
food-borne diseases
best before date)
borne diseases
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT STANDARDS

C
O
CONTENT

in the food label
food labels
and safe
avoid disease
CODE
LEARNING
MATERIALS
H4N-Ia-22
H4N-Ib-23
H4N-Icde-24
H4N-Ifg-25
H4N-Ifg-26
H4N-Ihi-27
Page 25 of 66
CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
PY
H4N-Ij-26
LEARNING
MATERIALS
and pests that can

transmit disease
D
EP
ED
C
O
1. Diarrhea
diseases
2. Typhoid Fever
3. Dysentery
4. Cholera
5. Amoebiasis
6. Food poisoning
7. Hepatitis A
The learner
The learner
The learner
2. Germs or Disease
and prevention of
personal and
Agents(pathogen)
common communicable
2.1. Bacteria
diseases
2.2. Virus
common communicable
2.3. Fungi
diseases
2.4. Parasites
Infection
3.2. Disease Agent
(pathogen)
3.3. Reservoir
3.4. Portal of Exit
3.5. Mode of
Transmission
4. Transmission of
Communicable
diseases(routes for
H4N-Ij-27
H4DD-IIa-7
H4DD-IIb-9
H4DD-IIcd-10
H4DD-IIef-11
Page 26 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
diseases)
e.g. skin to skin
C
O

diseases
H4DD-IIgh-12
ED
5.
D
EP
Diseases
common colds,
measles, mumps)
tuberculosis)
3. by Fungi
tineaflavaan-an)
4. by Parasites
4.1 parasitic
worm(roundworm,
tapeworm, hookworm)
4.2 pediculosis
Common Communicable
points)
PY
4.2 indirect
colds, influenza,
tuberculosis vector
borne e.g. malaria,
dengue, rabies,
leptospirosis

H4DD-IIij-13
Page 27 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
4.
5.

ED
6.
PY
3.

sterilization,
disinfection)
Reservoir (ex.
environmental
sanitation)
Portal of Exit (ex.
cough etiquette)
Susceptible Host
nutrition, enough
sleep, regular
exercise)
D
EP

The learner
The learner
1. Protection
2. Prevention
Demonstrates
3. Cure
of medicines
harm to the body
2. Prescription
1. Self- Medication
2. Improper use
use)
3. Dependence
4. Addiction
CODE
LEARNING
MATERIALS
H4DD-IIij-14
H4DDIIij-15
C
O
2.
LEARNING COMPETENCY
The learner
H4S-IIIa-1

H4S-IIIb-2
H4S-IIIcd-3
Page 28 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
and abuse

1. Use under adult
supervision
source

medicines
C
O
PY

deafness due to
antibiotic misuse

medicines
ED
6.
D
EP

The learner
The learner
The learner
disasters and other
demonstrates
1. Typhoon
2. Storm Surge
guidelines during
3. Flood
4. Landslide
6. Earthquake
situation
7. Tsunami

preserving lives
CODE
LEARNING
MATERIALS
H4S-IIIde-4
H4S-IIIfg-5
H4S-IIIij-6
H4IS-IVa-28
H4IS-IVb-d29
H4IS-IVe-30
Page 29 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
4.

at risk
PY

emergency
Year
rowdy crowds during
and other special
events
LEARNING COMPETENCY
C
O

drinking
LEARNING
MATERIALS
H4IS-IVfg-31
H4IS-IVhij-32
H4IS-IVhij-33
D
EP
ED

CODE
Page 30 of 66

GRADE 5
The learner
The learner
practices skills in
managing mental,
health concerns

1. Social anxiety
1.
person
2.

emotional health
ED

D
EP

relationships
friendships)
Health
Relationships
Relationships
LEARNING COMPETENCY
PY

The learner
Health
demonstrates
and socially)
health concerns
Ones Mental Health
Healthy
PERFORMANCE
STANDARDS
C
O
CONTENT
STANDARDS
CONTENT

impact health
CODE
LEARNING
MATERIALS
H5PH-Iab-10
H5PH-Ic-11
H5PH-Id-12
H5PH-Ie-13
H5PH-If-14

concerns
H5PH-Ig-15
Page 31 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS

wellbeing
PY
2. Mood swings
3. Teasing
bullying
5. Harassment
ED
D
EP
LEARNING
MATERIALS
H5PH-Ih-16
H5PH-Ii-17

H5PH-Ij-18

The learner
The learner...
The learner...
demonstrates
demonstrates health
different changes,
breast development,
during puberty
health concerns and
menstruation)
during puberty
The learner...
part of growth and
development
Understands basic
people make with
and gender
regards to gender
identity and gender
roles.
CODE
C
O

Concerns
Help
LEARNING COMPETENCY
H5GD-Iab-1
H5GD-Iab-2
Page 32 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS

Misconceptions
3. describes common
puberty
Nutritional issues
Mood swings
Body odor
Pimples/Acne
Poor Posture
C
O
D
EP
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

on health
ED

Concerns
Pregnancy
CODE
LEARNING
MATERIALS
H5GD-Icd-3
PY
1. On Menstruation
food
wash
2.1. not related to
thought
3. On Circumcision
maturational stage
LEARNING COMPETENCY
5.

puberty
6.

concerns are normal
7.

8.

unwanted pregnancy
H5GD-Icd-4
H5GD-Ief-5
H5GD-Ief-6
H5GD-Igh-7
H5GD-Igh-8
Page 33 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS

Concerns
LEARNING COMPETENCY
9.
1. Self-management
PY

procedures
during
D
EP

The learner
The learner
and cola drinks)
2. Tobacco
LEARNING
MATERIALS
H5GD-Ii-9
H5GD-Ii-10
H5GD-Ii-11
H5GD-Ij-12

roles
H5GD-Ij-13

H5GD-Ij-14

changing
H5GD-Ij-15
12.
ED
E. Sex and Gender

and concerns
C
O
11.

Reliable Adults


and concerns
CODE
The learner
gateway drugs
H5SU-IIIa-7
Page 34 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
3. Alcohol
tobacco and alcohol
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
caffeine
PY

use and abuse

1. Caffeine
2. Tobacco
3. Alcohol
C
O

tobacco and alcohol

ED

Gateway Drugs
1. Individual
2. Family
3. Community

D
EP
2003)

The learner
The learner
First Aid
1. prolong life
demonstrates
injuries
CODE
LEARNING
MATERIALS
H5SU-IIIb-8
H5SU-IIIc-9
H5SU-IIIde10
H5SU-IIIfg11

H5SU-IIIh12

H5SU-IIIij13
The learner
H5IS-IVa-34
Page 35 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS

principles
things first.
5. Get help.
LEARNING
MATERIALS
H5IS-IVb-35
H5IS-IV-c-j36
ED
C
O

conditions
D
EP

1. Wounds
2. Nosebleed
3. Insect bite
4. Animal bite
5. Burn and scald
6. Food poisoning
7. Fainting
CODE
PY
injuries

intervene
LEARNING COMPETENCY
Page 36 of 66

GRADE 6
LEARNING COMPETENCY
The learner
The learner

prevent and control
and concerns

concerns
CODE
LEARNING
MATERIALS
H6PH-Iab-18
D
EP
ED

Concerns
1. height and
Demonstrates
understanding of
underweight,
cerumen, swimmers
ear, otitis media)
3. vision
them
a, strabismus)
calluses, ingrown
toenails)
lordosis, kyphosis)
periodontitis,
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT STANDARDS
C
O
CONTENT
Page 37 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
B. Prevention and
skills
1. Developing
Self-
CODE
LEARNING
MATERIALS
H6PH-Iab-19
C
O
PY
management Skills

ED

procedures
D
EP

care)
(height and weight
measurement, breast
vision screening,
and dental
examinations)
Community Health
Resources
dentist, nurse)
3.3. School Clinic
Unit
LEARNING COMPETENCY


concerns
H6PH-Ic-20
H6PH-Id-f-21
H6PH-Id-f-22
H6PH-Igh-23
H6PH-Igh-24
H6PH-Igh-25
Page 38 of 66

CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
ED
D
EP

Communities Healthy
Management
CODE
LEARNING
MATERIALS
The learner
C
O

The learner
The learner
1. Characteristics
understands the
1.1. physical
for building and
environment (safe,
the school and
maintaining healthy
and water quality,
healthy.
environments
aesthetically
pleasing, with
flexible spaces)
1.2. psychosocial
environment (warm
atmosphere,
healthy
interpersonal
abuse and
discrimination)
Maintaining Healthy
Environments
LEARNING COMPETENCY
PY
CONTENT
H6CMH-IIa-1
H6CMH-IIb-2

3.

H6CMH-IIc-d3
H6CMH-IIe-4
4.
Page 39 of 66
CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
PY
H6CMH-IIe-5
LEARNING
MATERIALS
Separation of Waste
1.1 Biodegradable
1.1.1 paper
1.1.2 kitchen waste
5.
ED

disposal
D
EP
2.1 Waste Reduction

(reuse)
2.2 Waste Storage
(separation of
2.3 Waste Disposal
proper disposal of
hazardous waste)
C
O
1.2.1 plastics
1.2.2 styrofoam
1.2.3 glass
1.2.4 cans
1.3 Hazardous waste
1.3.1 chemicals
2. Proper Waste
Management

The learner
The learner
caused by Poor
demonstrates
understanding
of
the
ways to maintain a
healthy environment

community

H6CMH-IIf-6
H6CMH-IIg-7
H6CMH-IIh-8
H6CMH-IIij-9
The learner
H6EH-IIIa-1
1.

Page 40 of 66
2. Skin Diseases
3. Gastrointestinal
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
poor environmental
sanitation
2.

C
O
3.
ED

environment
D
EP
pests and rodents
CODE
LEARNING
MATERIALS
sanitation
Diseases
4. Neurological
mercury poisoning)
water safer
control, anti-smoke
belching drives
3. Control of noise
LEARNING COMPETENCY
PY
CONTENT

The learner
The learner
Health
H6EH-IIIb-2
H6EH-IIIc-3
H6EH-IIId-4
5.

noise pollution
H6EH-IIIe-5
6.

noise pollution
H6EH-IIIfg-6
7.

H6EH-IIIhi-7
8.

H6EH-IIIhi-8
9.

H6EH-IIIj-9
The learner
1.

consumer health
H6CH-IVa-13
Page 41 of 66
services
and malpractice
from myths and
misconceptions
CONTENT STANDARDS
and using consumer
health products.
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS

selection of health
products.
C
O
health
print ads, radio,
2. Health products
(pharmaceutical,
and programs)
ED

consumer health
D
EP

: Types and Uses
antipyretic,
and decongestant)
antibiotic,
antidepressant,
and
antihypertensive)
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT

of consumer health


medicines
H6CH-IVbc-14
H6CH-IVcd-15
H6CH-IVcd-16
H6CH-IVe-17
H6CH-IVf-18
Page 42 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
6.

advertising
PY

What is misleading
about the ad?)
techniques used
plain folks, snob,
others)
label
C
O


health products
CODE
LEARNING
MATERIALS
H6CH-IVg-19
H6CH-IVg-20
H6CH-IVh-21
D
EP
ED

D-etermine the
purchase.
E-xplore the
alternatives.
C-Consider the
option
that you consider
important
E- Evaluate your
decision.
LEARNING COMPETENCY

products.
H6CH-IVh-22
Page 43 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
LEARNING
MATERIALS
H6CH-IVij-23
D
EP
ED
C
O
PY
Health Products
1. Awareness and
Vigilance
to Seek Help
CODE
Page 44 of 66

GRADE 7
CONTENT
STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS

health
moral-spiritual);
holistic health;
holistic health;
D
EP
ED

development
dimensions during
adolescence
concerns during
adolescence
CODE
LEARNING
MATERIALS
The learner
C
O

The learner
The learner
A. Holistic health
demonstrates
health and its
development of
LEARNING COMPETENCY
PY
CONTENT

as one grow
during adolescence;
adolescence
adolescent;
adolescence
H7GD-Ia-12
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Ib-13
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Ib-14
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Ic-15
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Id-e-16
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Id-e-17
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Id-e-18
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-If-h-19
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-If-h-20
H7GD-Ii-j-21
Page 45 of 66
CONTENT
CONTENT
STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
The learner
makes informed
decisions in the
during adolescence
D
EP
demonstrates
understanding of
nutrition for a
healthy life during
adolescence
ED

The learner
A. Nutrition during
adolescence
CODE
H7GD-Ii-j-22

appraisal
adolescence
C
O

body odor, postural
dimensions)
(height and weight
exam)
LEARNING COMPETENCY
PY
adolescents
1. Malnutrition and
LEARNING
MATERIALS
H7GD-Ii-j-23
H7GD-Ii-j-24
H7GD-Ii-j-25
The learner
adolescence
healthful eating
eat
of adolescents
H7N-IIa-20
H7N-IIb-c-21
H7N-IId-f-22
2010 SEC I
EASE Health Educ
2010 SEC I
EASE Health Educ
2010 SEC I
EASE Health Educ
Page 46 of 66

CONTENT
CONTENT
STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS

deficiencies
adolescents

community)
ED
The learner
consistently
demonstrates skills
that promote mental
health
D
EP

A. Mental Health
The learner
(An Introduction)
demonstrates
understanding of
mental health as a
1. Eustress
2. Distress
life
C
O
PY
micronutrient
deficiencies
2. Eating disorders
2.2 Bulimia
disorder
LEARNING COMPETENCY

health
inevitable
distress
the body to stress
with stress
CODE
LEARNING
MATERIALS
H7N-IId-f-23
2010 SEC I
EASE Health Educ
H7N-IId-f-24
2010 SEC I
EASE Health Educ
H7N-IId-f-25
H7N-IId-f-26
2010 SEC I
EASE Health Educ
2010 SEC I
EASE Health Educ
H7N-IIg-h-27
2010 SEC I
EASE Health Educ
H7PH-IIIa-b28
OHSP Health
H7PH-IIIa-b29
H7PH-IIIa-b30
H7PH-IIIa-b31
H7PH-IIIc-32
H7PH-IIIc-33
H7PH-IIIc-34
H7PH-IIId-e35
H7PH-IIId-e36
Page 47 of 66

CONTENT
CONTENT
STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS

stress
grieving
H7PH-IIId-e37

H7PH-IIId-e38

disorders
H7PH-IIIf-h39
C
O

warning signs
treatment
4.1 Mood disorders,
Disorder (OCD),
ED
E.
CODE
PY

Death
LEARNING COMPETENCY

health disorders
D
EP
The learner
The learner
The learner
injuries
demonstrates
consistently
demonstrates
concepts and
and proactive
2. Stalking
education in the
3. Extortion
prevention of
4. Gang and youth
violence
injuries
violence
6. Kidnapping and
abduction
LEARNING
MATERIALS
H7PH-IIIf-h40
H7IS-IVa-d-31
H7IS-IVa-d-32
Page 48 of 66

CONTENT
CONTENT
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
7.
8.
9.
10.
PY
Acts of terror
Domestic violence
Suicide
C. Prevention
and
injuries
self-protection
non-violence
through
healthful behaviors
reporting
cases
of
violence
to
proper
authorities
seeking
help
from
PERFORMANCE
STANDARDS
H7IS-IVe-h-33
39. identifies
protective
factors
H7IS-IVe-h-34

H7IS-IVe-h-35
D
EP
ED
C
O

Page 49 of 66

GRADE 8

A. Gender and Human
Values Education;
Counselor)
CONTENT STANDARDS
1st Quarter (H8FH)
The learner
demonstrates
for a healthy life
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
The learner
informed decisions
2.
3.
C
O
4.

personality
human sexuality
behaviors
sexual behavior
PY
CONTENT
D
EP
B. Teenage concerns
Identity crisis
Sexual identity and
Sexual behaviors
Pre-marital sex,
and abortion
related issues
The learner
marriage
demonstrates an
understanding of
responsible
parenthood for a
ED
5.
The learner
makes informed and
values-based
decisions in
preparation for
6.
CODE
LEARNING
MATERIALS
H8FH-Ia-16
H8FH-Ia-17
H8FH-Ia-18
H8FH-Ib-19
H8FH-Ic-d-20
H8FH-Ic-d-21
the family

issues
a lifelong partner
H8FH-Ie-g-22
H8FH-Ih-23
H8FH-IIa-24
H8FH-IIa-25
Page 50 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS

1. Pre-pregnancy
ovary, myoma)
2. During pregnancy
(pre-eclampsia,
placenta previa,
3. Post pregnancy
sepsis
healthy family life
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
responsible
parenthood
D
EP
ED
C
O
PY

and family life
marriage
pregnancy)
concerns
pregnancy
newborns
and child
childrens health
on family health
CODE
LEARNING
MATERIALS
H8FH-IIa-26
H8FH-IIa-27
H8FH-IIb-28
H8FH-IIc-d-29
H8FH-IIc-d-30
H8FH-IIe-f-31
H8FH-IIe-f-32
H8FH-IIe-f-33
H8FH-IIe-f-34
H8FH-IIe-f-35
H8FH-IIe-f-36
H8FH-IIg-h-37
H8FH-IIg-h-38
Page 51 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY

diseases
1. Leptospirosis
2. Severe Acute
(SARS)
D
EP
ED
C
O
PY

of the nation
artificial)
The learner
The learner
demonstrates
consistently
understanding of
demonstrates
principles in the
personal
responsibility and
the Philippines
Philippines
the prevention and
C. Most common
control of
communicable
diseases
Infections
2. Pneumonia
3. Bronchitis
4. Influenza
6. Dengue
Infections (STIs)
8. HIV and AIDS

CODE
LEARNING
MATERIALS
H8FH-IIg-h-39
H8FH-IIg-h-40
H8FH-Iig-h-41
H8DD-IIIa-15
H8DD-IIIa-16
H8DD-IIIb-c17
H8DD-IIIb-c18
H8DD-IIIb-c19
H8DD-IIId-e20
Page 52 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS

D
EP
ED
C
O
PY
3. Chikungunya
4. Meningococcemia
6. Avian influenza
7. AH1N1 Influenza
21
diseases
diseases
22
23
th
The learner
The learner
demonstrates
(NCDs)
for a healthy life
the prevention and
1. Allergy
2. Asthma
4. Cancer
5. Diabetes
H8DD-IVe-26
6. Arthritis
7. Renal failure
diseases (physical
diseases
diseases
H8DD-IVf-27
H8DD-IVg-h-28
Page 53 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
healthy eating, not
smoking, weight
management, routine
management)
LEARNING COMPETENCY

C
O

diseases
LEARNING
MATERIALS
H8DD-IVg-h-29
H8DD-IVg-h-30
D
EP
ED

CODE
Page 54 of 66

GRADE 9
PERFORMANCE
STANDARDS
ED
D
EP

laws
LEARNING
MATERIALS
G7-LM
EASE Health Educ
H9CE-Ia-8
H9CE-Ia-9

H9CE-Ib-d10

H9CE-Ib-d11
G7-LM
EASE Health Educ

health
H9CE-Ib-d12
G7-LM
EASE Health Educ

H9CE-Ie-f13
feasibility)
A. First Aid Basics
The learner
The learner
demonstrates
performs first aid
of a good aider)
aid principles and
accuracy
Environment
CODE

C
O

The learner
The learner
demonstrates
consistently
Community
principles in
protecting the
protect the
environment for
environment for
community wellness
community wellness
LEARNING COMPETENCY
PY
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
H9CE-Ig-h14
H9IS-IIa36
G7-LM
EASE Health Educ
G7-LM
EASE Health Educ
2010 SEC
OHSP Health
Page 55 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
procedures
LEARNING COMPETENCY
CODE

the victim (CAB)
H9IS-IIb37
PY

Procedures
Survey the scene
Airway, Breathing)
2. Ask for help.
PERFORMANCE
STANDARDS
ED
D
EP

or, handkerchief)
off circulation)
arm)
C
O


seat, chair carry )
3. Three man carry
emergencies
H9IS-IIc.d39
H9IS-IIc.d40

H9IS-IIc.d41

2010 SEC
OHSP Health
H9IS-IIb38

and bandages
dressing

LEARNING
MATERIALS
H9IS-IIe.f42
H9IS-IIg.h43
2010 SEC
OHSP Health
2010 SEC
2010 SEC
OHSP Health
2010 SEC
OHSP Health
Page 56 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
LEARNING
MATERIALS
C
O
PY

dislocation)
2. bleeding
full-thickness)
4.
6. bleeding
7. poisoning
8. choking
9. drowning
10. heart attack
11. electrocution
The learner
The learner
Philippines
demonstrates
use and abuse
dependence,
community
prevent and control
substance use and
1. Stimulants
abuse
2. Depressants
3. Narcotics
4. Hallucinogen
5. Inhalants
CODE
H9S-IIIa14

body
1. Short-term
2. Long-term
D
EP
ED
H9S-IIIa15
H9S-IIIb16
H9S-IIIb17
H9S-IIIc-18

on the body
H9S-IIId19
EASE Health Educ

III
H9S-IIId20
Page 57 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
D
EP
ED
C
O
PY

21
community
22
abuse
23
use and abuse
24
25
A. Gateway Drugs
The learner
The learner
1. Cigarettes
H9S-IVa-27
2. Alcohol
demonstrates
understanding of
H9S-IVa-28
smoke cigarettes
use and strategies
for prevention and
control
29
third hand smoke;
H9S-IVd-30
Page 58 of 66

CONTENT
STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
of drinking alcohol
drinking alcohol
body
community
beverages
and alcohol use
use
community)
C
O
PY
CONTENT
D
EP
ED

Gateway Drugs
CODE
LEARNING
MATERIALS
H9S-IVe-f31
H9S-IVg-h32
H9S-IVg-h33
H9S-IVg-h34
Page 59 of 66

GRADE 10
and utilization of
health information,
D
EP

Effects
The learner
ED

The learner
understands the
2. Health products
guidelines and
3. Health services
criteria in the
selection and
information,
products, and
services.
financing systems
(PhilHealth, Health

1. Acupuncture
therapy
3. Reflexology
4. Naturopathy
1. Consumer law
LEARNING COMPETENCY

services;
healthcare plans;
PY
PERFORMANCE
STANDARDS
C
O
CONTENT
STANDARDS
CONTENT

wisely;
quackery;
CODE
LEARNING
MATERIALS
H10CH-Iab-19
H10CH-Iab-20
H10CH-Iab-21
H10CH-Ic22
H10CH-Ic23
H10CH-Ic24

H10CH-Id25

health
H10CH-Id26
Page 60 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
LEARNING
MATERIALS
H10CH-Ief-27
H10CH-Igh-28
H10HC-IIa1
H10HC-IIb2
H10HC-IIcd-3
H10HC-IIcd-4
D
EP
ED
C
O
PY

The learner
laws;
Concerns
demonstrates
consistently
Reproductive Health
Act(RA10354) ,
issues and concerns
exploring local,
2003 (RA 9211)
and concerns
concerns
Act of 2008 (RA
1997 (RA 8423)
8504)
of 1994 (RA 7719)
(RA 8750)
CODE
H10HC-IIeg-5

2012 (RA 10175)
9775)
Page 61 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
The learner
The learner
health initiatives;
Goals (MDGs)
demonstrates
demonstrates
competence in
on Tobacco Control
health initiatives
Plan
or national context
global initiatives
initiatives;
and Immunizations
national context
H10HCIIIa-1
H10HCIIIb-c-2
PY
C
O
D
EP
ED

The learner
The learner
1. Importance
2. Components Steps
demonstrates
prepares an
appropriate plan of
a health career
health career
health and safety
health
12. Nursing
(EMS)
Program

plan;
orientation program

career path
LEARNING
MATERIALS
H10HCIIIb-c-3
H10HCIIId-e-4
H10PC-Ivab-1
H10PC-Ivab-2
H10PC-IVcd-3
H10PC-IVcd-4
Page 62 of 66

GLOSSARY
Consumer
health
Cultureresponsive
Epidemiological
Family Health
Growth and
Development
Health and Life

skills-based
Holistic
D
EP
ED
C
O
PY
Community and
Environmental
Health
Page 63 of 66

GLOSSARY
education
Learnercentered
Nutrition
Personal Health
Prevention and
Control of
Diseases and
Disorders
community
Preventive
Rights-based
Standards and
outcomes-based
D
EP
ED
C
O
PY
Injury
Prevention,
Safety and First
Aid
Page 64 of 66

GLOSSARY
Values-based
D
EP
ED
C
O
PY
Substance Use
and Abuse
Page 65 of 66

Code Book Legend
LEGEND
SAMPLE
Learning Area and
Strand/ Subject or
Specialization
Health
Grade Level
Grade 9
Domain/Content/
Component/ Topic
Use and Abuse
PY
H9
Roman Numeral
Quarter

Lowercase Letter/s
Arabic Number
Week
Fourth Quarter
Week seven to eight
D
EP

specific week
ED
Competency
Suggests healthy
family, community)
IV
g-h
34
CODE
GD
Nutrition
Personal Health
PH
IS
Family Health
FH

Disorders
DD
CE
C
O
First Entry
Uppercase Letter/s
DOMAIN/ COMPONENT
Consumer Health
CH
HC
PC
Page 66 of 66
EP
E
C
O
PY
Edukasyong
Pangkalusugan
89
EP
E
C
O
PY
HEALTH GRADE IV
PATNUBAY NG GURO
YUNIT III
151
YUNIT III
GAMOT AY GAMITIN, HUWAG ABUSUHIN
Naisasabuhay/naisasagawa ang
wastong paggamit ng gamot.
PY
Naipakikita ang pag-unawa sa

pagsusulong ng kaligtasan sa
paggamit ng gamot para maiwasan
ang masamang epekto/masamang
dulot nito sa ating katawan.
Pamantayang Pangganap
BATAYANG KASANAYAN
C
O
a. Natutukoy ang ibat ibang gamit ng gamot sa medisina
b. Nakikilala ang pagkakaiba ng inireseta at hindi iniresetang gamot at

ang wastong paggamit nito
c. Nailalarawan ang mga maling paggamit at pag-abuso sa gamot
d. Nailalarawan ang maaaring maging panganib sa maling paggamit ng

gamot
EP
E
e. Nasasabi ang kahalagahan ng pagpapatingin sa doktor

f. Nailalarawan ang tamang paraan ng paggamit ng gamot.
g. Naisasagawa ang mga tamang paraan ng paggamit ng gamot
h. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng pagbabasa ng impormasyon at

ang mga nakasulat sa pakete ng gamot (medicine label) at iba pang
paraan upang makasiguro na tama ang paggamit ng gamot
i. Nasusunod ang mga tamang paraan ng paggamit ng gamot
j. Naipaliliwanag ang kahalagahan sa pagsunod sa wastong paraan ng
paggamit ng gamot
153
Subukin Natin
I. Maramihang Pagpili (Multiple choice)
Panuto: Piliin ang letra ng tamang sagot. Isulat ang sagot sa inyong papel.
1. Ano ang mabuting dulot ng bitamina sa atin?

A. Galak at saya

B. Mataas na grado

C. Lungkot at ligaya

D. Lakas ng katawan
C
O
PY
2. Ilang beses nang nagpabalik-balik si Karim sa palikuran upang

dumumi at nanghihina na siya. Alin ang maaari niyang inuming gamot
upang maibsan ito?

A. Analgesic
B. Mucolytic
C. Stimulant
D. Anti-diarrhea
EP
E
3. Alin sa mga sumusunod ang magiging epekto ng gamot kung ito

ay ginagamit at iniinom nang tama?

A. Kagalakan

B. Katalinuhan

C. Nalulunasan ang sakit

D. Sama ng loob at lumbay sa buhay
4. Anong uri ng gamot ang nabibili sa botika kahit walang reseta?

A. Addictive

B. Prescribed

C. Preventive

D. Over the counter
5. Alin sa mga gamot na ito ang maaaring mabili nang walang
reseta?
A. Sedative
B. Antibiotics
C. Paracetamol
D. Antidepressant
154
6. Ano ang tawag sa dokumento na ibinibigay ng doktor kung saan nakasulat

ang mga tagubilin sa wastong pag-inom o paggamit, wastong sukat, at
dalas ng paggamit ng gamot?

A. Reseta

B. Eteketa

C. Listahan

D. Rekomendasyon
C
O
PY
7. Hindi na matiis ni Jun ang sobrang sakit ng kaniyang ngipin.

Kumuha siya ng gamot mula sa kanilang medicine cabinet. Ininom niya
ang gamot na katulad ng ibinigay ng tatay niya minsang sumakit ang
kaniyang ngipin. Ano ang hindi tamang gawi sa pag-inom ng gamot?

A. Paggamot sa sarili

B. Pagiging matipid sa gamot

C. Pagiging marunong sa pag-inom

D. Pag-inom ng gamot na may reseta
EP
E
8. Kumonsulta si Maria sa doktor. Masakit ang kaniyang ulo. Alin

sa sumusunod ang gamot na nireseta sa kaniya?
A. Analgesic
B. Antihistamine
C. Anti-allergy
D. Anti-diarrhea

9. Alin ang tumutukoy sa masamang dulot ng pag-abuso, hindi paggamit ng
gamot sa wastong paraan na nakaaapekto sa normal na pag-iisip?
A. Malungkutin
B. Dependency
C. Pagkalulong

D. Masayahin
10. Niresetahan si Peter ng gamot na antibiotic dahil sa kaniyang tonsillitis

at pinayuhan siyang inumin ito sa loob ng isang linggo ngunit itoy hindi
niya ininom sa tamang oras kaya nakaramdam siya ng ibat ibang
sintomas. Ano kaya ang maaari niyang maramdaman sa hindi wastong
paggamit at pag-inom ng gamot?

A. Nanunuyo ang balat

B. Sumasakit ang ngipin

C. Naninilaw ang mga mata

D. Pagkabingi at pagsusuka nanunuyo ang balat
155
11. Alin ang hindi tamang hakbang sa pag-inom ng gamot?

A. Bumili ng gamot sa pinagkakatiwalaang botika.
B. Ilagay ang gamot sa lalagyan pagkatapos gamitin.
C. Inumin ang gamot kahit walang preskripsiyon ng doktor.
D. Gamitin ang gamot na may gabay ang nakababatang kapatid.
PY
12. Alin ang hindi nakikita sa pakete ng gamot?

A. Paano inumin ang gamot
B. Gaano karami ang iinumin
C. Pirma ng doktor na nagbigay ng gamot
D. Gaano kadalas inumin ang ang gamot
C
O
13. Sino ang maaaring gumabay sa bata sa pag-inom ng gamot?

A. Kaklase at guro
B. Magulang at nars
C. Tindera at kapatid
D. Magulang at parmasya
14. Ano ang naidudulot ng hindi tama at hindi saktong oras ng pag-inom ng
gamot?
A. Paglakas ng immune system
B. Paghina ng immune system
C. Paglakas ng nervous system
D. Paghina ng nervous system
EP
E
15. Si Marta ay uminom ng gamot ngunit hindi niya sinunod ang payo ng
doktor at sobra-sobra ang pag-inom niya nito. Nararamdaman niyang
lumalabo ang kaniyang paningin. Ano nagiging epekto ng sobrang
pag-inom ng gamot?
A. pagkabingi
B. pagkabulag
C. pagkahilo
D. pagkalumpo
II. TAMA O MALI
Panuto: Tukuyin kung Tama o Mali ang pangungusap. Kung tama isulat ang
salitang TAMA at kung mali isulat ang salitang MALI sa patlang.
________ 16. Dalawang araw nang pabalik-balik ang lagnat ni Riza.

Kumonsulta siya sa doktor bago uminom ng

gamot.
________ 17. Si Marie ay uminom ng sobrang antibiotic upang labanan

ang sakit na dumapo sa katawan.
156
_________18.Tiningnan at sinuri ni Leo ang pakete ng gamot bago

ininom para sa kaniyang sakit ng ulo.
_________19. Ilagay kahit saan ang gamot pagkatapos gamitin.
_________20. Mahalagang huwag nang tignan ang nilalaman ng label ng

gamot.
_________21. Bumili ng gamot sa tindahang malapit sa inyong bahay

kung ito ay may reseta.
PY
_________22. Ang pakete ng gamot ay nagsasaad kung gaano karami

ang dapat inumin.
_________23. Ilagay ang gamot sa naaabot ng mga bata.
_________24. Bumili ng gamot na kaiba sa inireseta ng doktor upang

maka mura sa presyo.
Susi Sa Pagwawasto
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
TAMA
MALI
MALI
MALI
TAMA
MALI
MALI
TAMA
EP
E
1. D
2. D
3. C
4. D
5. C
6. A
7. A
8. A
9. C
10. C
11. C
12. C
13. B
14. B
15. A
16. TAMA
17. MALI
C
O
_________25. Inumin ang gamot sa itinakdang oras.
157
EP
E
C
O
PY

Mapalad tayong nabubuhay sa isang panahon kung saan madaling
makakuha ng ibat ibang gamot na kailangan natin. Gayumpaman, ang
paggamit ng gamot ay may kaakibat na responsibilidad. Kinakailangang tama
ang paggamit ng gamot upang makatulong ito sa ating kalusugan sa halip na
maging panganib.
Sa yunit na ito, malalaman ang wastong paraan ng pag-inom ng gamot.
Ang pagkakaiba ng gamot na nangangailangan ng reseta ng doktor at gamot
na di nangangailangan ng reseta upang gamutin ang ibat ibang uri ng sakit at
karamdaman. Tatalakayin din dito ang mga paraan kung paano maiiwasang
maabuso ang paggamit ng gamot at makatutulong na maunawaan ang
kahalagahan ng preskripsiyon at paggamot sa may karamdaman.
158
Aralin 1: Tamang Gamit, Iwas Sakit

Bilang ng Araw: 1
Batayang Kasanayan

a. Natutukoy ang ibat ibang gamit ng gamot sa medisina
Pangangalaga sa katawan
Pag-iwas sa sakit
Lunas sa sakit
C
O
PY
Kaalaman para sa Guro:

Droga anumang sustansiya maliban sa pagkain o tubig na maaaring
inumin o ipainom, kainin o upang baguhin, panatilihin, o kontrolin ang
pisikal, mental, at emosyonal na kalagayan ng taong uminom nito. Kabilang
dito ang mga gamot na iniinom natin kung may sakit tayo, gaya ng paracetamol
(para sa sakit ng ulo), antibiotics (para sa impeksiyong dulot ng bacteria, at
pagtatae), antipyretics (para sa lagnat), at iba pang katulad.
Retrived from: http://eskwelanaga.files.wordpress.com/2011/02/

Analgesic at Anti-inflammatory - gamot para sa sakit ng ulo o kirot ng
katawan at pamamaga. Kung may bata sa bahay, bumili rin ng paracetamol
syrup para sa bata at paracetamol drops para sa naman sanggol.
EP
E
Mefenamic acid - isang uri ng analgesic para sa matinding kirot ng

katawan. Inumin ang mefenamic acid pagkatapos kumain para hindi humapdi
ang tiyan. Umiwas lang sa matagalang pag-inom nito (lampas sa ilang linggo)
dahil puwede itong makaapekto sa ating bato.
Antibiotic - madalas ibigay sa mga sumusunod na karamdaman: namamagang tonsils, ubong madilaw ang plema, impeksiyon sa ihi (UTI), at malaking pigsa o pamamaga ng gilagid. Para sa sari-saring impeksiyon, madalas
ireseta ng mga doktor ang antibiotic.

Antihistamine - gamot para sa pangangati ng katawan o allergy.
Antitussive - gamot para maibsan at masugpo ang pag-ubo.
Antacid - iniinom para maiwasan na di matunawan at pangangasim ng

sikmura.
Antidiarrheals - gamot para sa pagtatae.
159
Vitamins at minerals - nagbibigay ng karagdagang nutrisyon sa

katawan
Retrieved from http://health.wikipilipinas.org/index.php,
http://tl.answers.com/Q/
Pamamaraan
A. Pag- usapan Natin
C
O
PY

Ipakita ang medicine cabinet sa mga bata.

Tawagin ang mga bata at isa-isahin ang laman nito.
Talakayin:
Ano ang nakikita sa loob ng kabinet?
Nasa aling bahagi ng kabinet ang mga gamot na maaaring inumin? Alin
ang maaaring panlinis o pamahid lamang? Kilala ba ninyo ang mga
gamot na ito?
Kailan kayo umiinom o gumagamit nito?
(Hikayatin ng mga bata upang magbahagi sa kanilang mga karanasan
sa pag-inom ng gamot.)

B. Pag-aralan Natin
EP
E
1. Balikan ang mga gamot na galing sa medicine cabinet.

Ano-ano ang mga gamot na ating iniinom?
Bakit tayo umiinom ng gamot?
2. Ipabasa ang Kilalanin si Kapitan Kapsula sa LM. Sagutin ang mga
tanong.
3. Ipaliwanag ang kahulugan ng droga sa LM.

C. Pagsikapan Natin
1. Ipabasa ang islogan Tama Ba Ako at ipadugtong ang larawang

nagpapakita ng suporta sa kaisipang nakapaloob dito.
D. Pagyamanin Natin
1. Ipagawa ang Gawain Ano Kaya sa LM.
2. Heto ang mga plaskard na nakakalat sa sahig. Nakasulat ang mga
karaniwang sakit na nararanasan.
Paghudyat ko ng GO mag-unahan kayong lumapit o tapakan ang sa
sakit na naranasan ninyo kailan lang.
3. Pipili ang guro ng isang batang magbibigay ng kaniyang karanasan
sa karamdamang ito sa bawat sakit.
160
4. Itanong: Kailan tayo umiinom nito?

Bakit kailangan nating uminom ng gamot?
Ano-ano ang mga karaniwang gamot ng ating iniinom o ginagamit?
Anong pagbabago ang nagagawa ng gamot sa ating katawan?
5. Ipabasa ang nakasulat sa organizer sa LM.
E. Pagnilayan Natin
PY
1. Ipagawa ang Gawain sa Kompletuhin Mo Ito.

Kompletuhin ang kaisapang nasa scroll graphic organizer upang
makabuo ng isang malinaw na mensahe sa LM.
2. Ipasadula ang gawain sa Mam Sir Ano ang Dapat Bibilhin?
C
O
F. Takdang-aralin
Gumawa ng sariling islogan na nagpapakita kung bakit kailangan nating
uminom ng mga gamot.
Aralin 2: Gamot na Ibat Iba, Sa Botika Naroon Sila
Bilang ng Araw: 1
Batayang Kasanayan
EP
E
1. Nakikilala ang pagkakaiba ng inireseta at hindi iniresetang gamot at

ang wastong paggamit nito

a. mga gamot na hindi na nangangailangan ng reseta ng doktor
(Over-the-counter)

b. mga gamot na nangangailangan ng reseta ng doktor
(Prescription)
Ang
resetaay isang dokumentong bahagi ng pangangalagang pangkalusugan. Dito isinusulat ng isang doktor o iba pang mga kawaning medikal
na binigyan ng kapangyarihan ng batas ang mga instruksiyon para sa kanilang
mga pasyente.
Retrieved from http://health.wikipilipinas.org/index.php/WikiHealth
Kadalasan, sa mga reseta nakalagay ang mga gamot na dapat inumin

ng pasyente. Habang tumatagal, nilalagay na rin sa reseta ang iba pang mga
kailangang isagawa sa pasyente para manumbalik sa kalusugan. Halimbawa
rito ang mga pagsusuring tulad sa dugo, pagkuha ng presyon, tibok ng puso,
161
at x-ray. May pananagutan sa batas ang mga doktor na nagsusulat ng

reseta dahil ito ang nagpapatunay na siya ay nangangalaga ng kalusugan ng
nireresetahang pasyente.
Nakapaloob sa Seksiyon 30 hanggang 38 ngBatas Republika 5921o
ang tinaguriangBatas Parmasyutikoang mga panuntunan para sa mga
parmasyutiko lalo na sa kung paano nila pangangalagaan ang mga resetang
ibinigay sa kanila.
Bawat botika ay kailangang may mangangasiwang parmasyutikong
kikilatis sa mga resetang dinala rito.
C
O
PY
Ayon naman saBatas Republika 6675o angGenerics Act ng 1988,

kailangang bigyang-diin ng mga parmasyutiko ang kahalagahan nggeneric
nameng gamot sabrand namenito. Samakatwid, sa inscription dapat nakalagay
ang akmang generic name sa brand name. Kailangan din na ito ay malinaw na
nakasulat saprintat hindicursivena sulat-kamay.
Retrieved from http://health.wikipilipinas.org/index.php/
EP
E

Ang over-the-counter (OTC) o mga gamot na nabibili nang hindi na
nangangailangan ng reseta ng doktor. Nabibili itong deretso mula sa counter
ng mga botika at pati na rin sa mga tindahan. Hindi mo kailangan ng reseta
mula sa doktor upang uminom ng over-the-counter na gamot. Dahil dito, iniisip
ng mga tao na walang panganib ang pag-inom ng mga naturang gamot. Ngunit,
ang mga gamot na ito ay maaaring maging sanhi ng iba pang problema tulad
ng taluhiyang (allergy).

Kapag bumibili ng gamot na OTC, dapat basahin at sundin ang mga
tuntuning nakatatak sa etiketa pagkabili ng produkto. Mapanganib isipin na
pare-pareho palagi ang dami ng kinakailangang inumin.
Retrieved from http://eskwelanaga.files.wordpress.com/2011/02/

Galvez Tan, J.Z., et al. (2009) The Health Curriculum in Philippine Basic Education.
Manila: UNACOM.

Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin

1. Ano-ano ang mga gamit ng gamot na ating natalakay?

Magbigay nga kayo ng mga uri ng gamot na ito.

Itatala ng guro ang mga sagot ng mga bata.

Saan natin nabibili ang nga gamot na ito?
162
2. Ipakita ang larawan sa LM.
3. Ipasagot ang mga tanong na nababasa sa LM.

Ano ang napansin ninyo sa pagkakaiba ng dalawang bumibili
ng gamot sa parmasya?

4. Ipabasa ang nasa loob ng scroll organizer.

B. Pag-aralan Natin
1. Ipaliwanag ang Alamin Natin.
2. Balikan ang listahan ng mga gamot na iyong isinulat sa pisara.
3. Mula sa karanasan ng mga bata sa pagbili ng gamot, banggitin na
ang mga gamot ay may ibat ibang uri at gamit nito. Ipaliwanag
ang gamit ng analgesic, atihistamine, at antibiotic at iba pa.
C. Pagsikapan Natin
a. Ipabasa ang tula sa mga bata sa Alin ang Nararapat Sayo
Ano ang dalawang uri ng gamot?
Saan natin nabibili ang mga gamot na ito?
Paano sila nagkakaiba?
b. Ipakita ang halimbawa ng reseta sa Dapat Sundin Mo Ito sa
mga bata. Ano-ano ang mga detalyeng nakapaloob sa isang
reseta?
1. Pangalan ng doktor
2. Gamot
3. Oras ng pag inom/kailan iinumin
4. Sukat ng iinuming gamot
5. Petsa ng pagbalik
c. Pangkatin ang klase at bigyan ng mga lumang reseta ang
bawat grupo. Ipaliwanag ang kanilang gagawin. LM.
d. Bakit kailangan ang reseta? Ano ang dapat gawin sa resetang
ibinibigay ng doktor?
EP
E
C
O
PY
D. Pagyamanin Natin
1. Ipagawa sa mga bata ang gawain sa
Tseklist ng Paggamit Ng Gamot sa LM.
2. Ipagawa ang gawain sa Kaya Natin sa LM.
163
E. Pagnilayan Natin
1. Alam mo ba na alinmang uri ng gamot may reseta man o wala,
ay kailangang pangunahing isaalang-alang ang pagsunod ng
tamang pag-inom?
2. Ipasagot ang mga tanong sa scroll up graphic organizer sa LM p
_____.
F. Takdang-aralin
May Reseta
EP
E
1.
2.
3.
4.
5.
Walang
Reseta
C
O
Gamot
PY
Magpatulong sa magulang at tingnan ang mga gamot sa inyong

bahay. Ilista ang mga gamot na nakikita roon. Lagyan ng tsek ang hanay
kung ito ay gamot na inirereseta o gamot na di-inirereseta.
Aralin 3: Maling Paggamit, Hatid ay Panganib

Bilang ng Araw: 1
Batayang Kasanayan

a. Nailalarawan ang mga maling paggamit at pang-aabuso sa gamot
Paggamot sa sarili
Maling paggamit ng gamot (overdose, excessive use)

Ang maling paggamit ng gamot ang nagdudulot ng masamang
epekto sa kalusugan. Ilan sa mga halimbawa ng maling paggamit ng gamot ay:
164
1. Paggamot sa Sarili

Huwaggamutin ang sarili

Ito ang iginiit sa publiko ng Food and Drugs Administration (FDA).
Kasabay nito, nagbabala pa ang FDA na ang self-medication o pagbibigay
ng lunas sa sarili nang hindi kumukonsulta sa doktor ng ilang indibiduwal na
dumaranas karamdaman o kondisyong pangkalusugan ay maaaring lalo pang
makasama sa kalusugan, lalo na kung mali ang gamot na ginamit o mali ang
paggamit ng isang indibidwal sa gamot.
PY
Retrieved from http://health.wikipilipinas.org/index.php/WikiHealth
C
O

Batay sa Advisory No. 2013-057, sinabi ng FDA na maraming tao ang
nagse-self-medicate gamit ang over-the-counter (OTC) preparation, na ligtas
at epektibo namang gamitin kung tama ang paggamit nito, o di kayay ng mga
prescription o ethical medicine, na may Rx symbol sa kanilang label o
nangangailangan ng preskripsiyon ng doktor.

Gayunman, binigyang-diin pa ng FDA na pinakamainam pa ring
humingi ng payo sa mga doktor kung may sakit bago uminom ng gamot upang
matiyak na tama at epektibo ang gamot na iinumin. Maaari ding magtanong
sa mga community at hospital pharmacist na sinanay na magbigay sa mga
pasyente ng counseling sa medisina o magbigay ng payo kung kinakailangang
kumonsulta sa doktor bago uminom ng anumang gamot.
EP
E

Hindi rin dapat na magpadala sa advertisement o product endorsers ng
mga gamot at kumonsulta muna sa mga doktor o pharmacists sa pagdedesisyon
kung anong OTC products o food supplement ang mabuting gamitin, lalo na
kung may kasalukuyang iniinom na medikasyon, sumasailalim sa special diet
o medical therapy upang maiwasan ang drug interaction, drug-food interaction
o drug-disease interaction.

Palaging basahin ang package inserts ng gamot upang matiyak na ang
mga medisinang gagamitin ay napatunayang ligtas,epektibo at dekalidad tulad
ng mga gamot na rehistrado ng FDA. Dapat ding basahing mabuti ng pasyente
ang mga label ng mga gamot at product information ng mga ito na nagsaad
kung paano ito gamitin o inumin, mga epekto at posibleng side effects nito,
paano imomonitor ang epekto ng gamot, alamin ang posibleng interaction,
precaution at warning ng gamot, at tagal ng paggamit nito.

Dapat din tiyakin ng lahat ng mga drug outlet na ang ibebenta nilang
mga gamot at food supplements ay rehistrado sa FDA.
165
2. Improper Use of Medicine. Maling paggamit o pag-inom ng gamot katulad ng:

Pag-inom ng di sapat na gamot sa nakareseta, o pag-inom ng mas
madalang o ang pag-inom sa takdang oras.
Pagtigil sa pag-inom ng gamot nang mas maaga. Kahit pa maiklian o
matagalan ay panggagamot, kahit mawala man ang mga sintomas
Sobrang pag-inom ng gamot kaysa sa nakatakdang dami.
Pag-inom ng gamot sa maraming oras kaysa nakatakda.
Retrieved from http://eskwelanaga.files.wordpress.com/2011/02/
PY
Galvez Tan, J.Z., et al. (2009) The Health Curriculum in Philippine Basic
Education.Manila,:UNACOM.
Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin:
a. Ipalaro ang Laro: Bring Me
Ipakita sa mga mag-aaral ang ibat ibang kaisipang may
kaugnay sa mga gamot na ating iniinom. Mag-unahang
pumunta ang limang bata sa harap at hanapin sa kahon ang
larawan o bagay na naikakabit dito sa LM.
C
O
EP
E
Batayan ng oras ng pag inom (relo)

Sukatan ng gamot na iinumin (kutsara/measuring
cup)
Lugar kung saan bumibili ng gamot (larawan ng botika)
Taong awtorisadong mag reseta ng gamot (doktor)
Dito nakasulat ang tagubilin sa pag-inom ng gamot
(reseta)
Gamit sa pagkuha ng temperatura ng katawan
(thermometer)
Bigat ng Katawan (timbangan)

Ano-ano ang mga bagay na ating naidikit sa pisara? Bakit kaya
mahalagang bigyang pansin ang mga ito para sa ating pag-inom ng
gamot?
b. Ipagawa sa mga bata ang gawain Alin Kaya? sa LM.
B. Pag-aralan Natin:
a. Itanong: Alam ba ninyo ang maaaring mangyari kapag di
natin sinunod ang mga tagubilin ng doktor sa tamang sukat at
dami ng iniinom na gamot?
b. Ipagawa sa mga bata ang gawain sa Dapat Magbasa Muna

166
Saan Nagkamali si Luis

Masama ang pakiramdam ni Luis nang dumating galing paaralan.
Pagkatapos ng hapunan nagsimula siyang bumahing at may baradong
ilong si Luis. Kinaumagahan, nagising siyang may sinat, sipon, at ubo na.
Nag-iisa siya sa bahay at kailangang uminom siya ng gamot para gumaling
ang karamdaman. Kinuha niya ang gamot sa lagayan. Agad niyang ininom
ang gamot na hindi binabasa ang label.
C
O
PY

Pagkalipas ang isang oras, sa halip na bumaba ang lagnat, mawala
ang sipon ay lalo pa itong lumala. Naglitawan din ang maliliit na pantal
sa katawan na may kasamang pangangati. Nang dumating ang kaniyang
nanay nabahala ang ina sa kalagayan ng kaniyang anak. Tinanong niya si
Luis kung anong gamot ang kanyang ininom. Nagulat siya nang makita niya
na ang gamot na ininom ni Luis ay lipas na ng apat na buwan. Nagpasya
si Nanay Daria na dalhin si Luis sa pinakamalapit na pagamutan.
EP
E

Pinayuhan ng doktor ang mag-ina na siguraduhing di pa lipas
ang gamot na iniinom, at laging nasa patnubay ng nakatatanda. Binigyan
ng doktor si Luis ng tamang gamot at dosis ng pag-inom para sa kanyang
karamdaman.

c. Talakayin ang talata gamit ang sumusunod na tanong:

1. Ano ang naging sakit ni Luis?

2. Para saan ang ininom niyang gamot?

3. Ano nangyari sa kaniya?

4. Ano ang mali sa ginawa ni Luis?
5. Ano sa palagay ninyo ang dapat niyang ginawa?

d. Ipasagot ang Paano Kaya? sa LM.
Suriin ang mga larawan at ipasagot ang mga tanong.

e. Ipabasa ang Mga Dapat Tandaan sa Pag-inom ng Gamot.
C. Pagsikapan Natin
1. Ipagawa ang Saan Ako Nagkamali? Pagmasdan ang mga

larawan. Pag-aralan ang kanilang mensahe.
2. Isulat sa patlang sa ibaba ang mensaheng gustong ipahatid
ng mga larawan.
D. Pagyamanin Natin
1. Ipagawa ang Kaya Natin. Pagsasadula sa isang kalagayan
na nagpapakita ng maling paggamit ng gamot at ipakita
ang tamang paggamit nito.
167
Unang grupo
Ikalawang grupo
Ikatlong grupo
: Paggamot sa sarili (self medication)

: Paggamit ng labis sa sukat (overdose)
na kailangan na gamot
: Pag-inom ng ibat ibang klase ng gamot sa
parehong sakit.
E. Pagnilayan Natin
PY
1. Maghanap ng kapareha ang mga mag-aaral.

2. Ipagawa ang Gawaing Ikaw at Ako Sundin Natin to

F. Takdang-aralin
C
O
Gumawa ng isang babala tungkol sa maling pag-inom ng gamot o

pag-abuso sa gamot. Gumamit ng mga patapong karton, etiketa, reseta
o pamphlet ng gamot sa iyong gawain.
Aralin 4: Gamot Huwag Abusuhin, Upang Sakit Hindi Danasin
EP
E
Bilang Araw: 1
Batayang Kasanayan

a. Nailalarawan ang mga maling paggamit at pag-abuso sa gamot
Pagsandig (dependency)
Adiksiyon (addiction)
Karagdagang Kaalaman para sa Guro:

Kapag bumibili ng gamot sa botika, dapat basahin at sundin ang mga
tuntunin na nakatatak sa etiketa pagkabili ng produkto. Mapanganib isipin
na pare-pareho palagi ang dami ng kinakailangang inumin. Tingnan din ang
mga sangkap kung mainam ang mga ito sa paggamot ng isang partikular na
sakit. Mahalagang tandaan na ang mga gamot na over-the-counter (OTC) ay
pumipigil lamang ng sintomas. Hindi ginagamot ng mga ito ang sakit. Ito ang
dahilan kung bakit ginagamit ito upang gamutin ang mga magaang na sakit, tulad ng
sakit ng ulo, sakit sa kalamnan, di-natunawan, diarrhea, lagnat, ubo, sipon, at iba pa.
Ang ibang tao ay nakararanas ng mga masamang epekto mula sa gamot
na OTC kahit ginagamit nila ito nang tama. Ang ibang analgesic ay maaaring
maging sanhi ng ibang allergy. Dapat maging maingat kapag pinapainom ng
168
mga gamot na OTC ang matatanda o mga bata. Ang dami ng pagpapainom
ay mahalaga sa parehong pagkakataon. Sa mga bata, mahirap malaman kung
ang sintomas ay malumanay o malubhang sakit.
Inumin ang gamot ayon sa tamang dami at haba ng panahon. Huwag
pahabain ang araw ng pag-inom ng gamot upang maiwasan ang pagsandig
(dependency) dito. Mabuting malaman ang expiration date ng isang gamot
upang di mabawasan ang bisa nito at maging sanhi ng matagal na paggaling
ng sakit.
PY
Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin
C
O
1. Balik-aralan ang mga napag-aralan natin tungkol sa paraan sa maling

paggamit ng gamot.
2. Magbigay ng halimbawa na inyong naranasan tungkol maling pag
gamit o pag inom ng gamot.
3. Ipagawa ang Sumunod, Magmasid, Para Iwas Sakuna. Ipakita ang
larawan sa mga bata at itanong ang mga sumusunod:
EP
E
a. Ano-ano ang ginagawa ng mga bata? Mabuti ba ito?

b. Paano nila ginagamit ang mga gamot?
B. Pag-aralan Natin
1. Itanong: Alam ba ninyo na ang sobra o labis na pag-inom ng gamot ay

nakapagdudulot ng ibang kondisyon o pagbabago sa utak? Gusto ba
ninyong malaman kung ano-ano ang mga ito?
2. Ipasagot ang gawain sa Bakit Di Makatulog?: Ang Mga Gabi ni
Gabby
3. Ipaliwanag kung paano ginagamit ang droga.
4. Ipagawa ang Gawain na Bawal Ang Sobra sa LM.

Gawain-Bakit di Makatulog?: Ang Mga Gabi ni Gabby

Ilang gabi na ang nagdaan na di makatulog si Gabby. Dahil sa ganitong
kalagayan, kumukonsulta siya sa doktor. Niresetahan siya ng kanyang doktor
ng gamot na pampatulog. Natapos na ang takdang araw sa pag-inom ng gamot
ngunit gabi gabi na niyang iniinom ito na lingid sa kaalaman ng doktor .
169
Minsang wala siyang nabiling gamot sa botika at wala siyang nainom, di siya
nakatulog sa magdamag. Naging bahagi na ng sistema ng kaniyang katawan
ang gamot na pampatulog at napataas na ang dami ng iniinom. Lumala ang
kanyang karamdaman. Hindi makatulog kung hindi siya makainom ng gamot.
Si Gabby ay dumaranas ng kondisyong pangkalusugan na tinatawag natin
na drug dependency.
PY
1. Bakit pumunta si Gabby sa doktor? Anong gamot ang nireseta sa

kaniya?
2. Ano ang nangyayari kay Gabby kapag hindi siya umiinom ng gamot?
3. Ano ang kaniyang ginawa upang siya ay makatulog?
4. Anong karamdaman ang dinaranas ni Gabby?
C
O
Paggamit ng droga katamtamang paggamit ng mga droga upang baguhin

ang kalagayan ng isang tao. Kung umiinom tayo ng gamot upang pagalingin
ang sakit ng ulo, lagnat, sipon, at iba pang mga karaniwang sakit, itinuturing na
itong paggamit ng droga.
Pag-aabuso ng droga proseso ng paggamit ng anumang droga sa mga
layuning liban sa mga isinaad na normal na pinaggagamitan nito o sa
pamamaraan o daming labag sa itinatakda para dito.
EP
E
(http://eskwelanaga.files.wordpress.com/2011/02/nakalululong-na-droga-unang-bahagi.pdf)
170
C
O
PY
Gawain: Bawal ang Sobra

Si Kap Sirup ba ang Kasagutan?
EP
E
Usapan:
Adi
: Ubo... ubo... ubo... hay ang hirap naman ang ubong ito. Talagang
pinahihirapan ako.
Kap. Sirup: Aba... aba... aba.. Narito ang isang bata, na aking dapat
bigyan ng kalinga. Hoy bata! Ako ang iyong kailangan. Gusto mo
bang gamutin kita?
Adi
: Ha! Sino ka? Ikaw ba ang tutulong sa aking karamdaman?
Kap. Sirup: Ako nga! Ako si Kap. Sirup. Ang lunas sa ubo mong nagpapahirap.
(Pagkalipas ng 10 araw. Magaling na si Adi sa kanyang ubo.)
Adi
: Kap.Sirupppppppp..nasaan ka na? Kailangan kita. Hindi ako

mapalagay kapag wala ka!
Kap. Sirup: Adi, magaling ka na. Hindi mo na ako kailangan. Kapag
wala ka nang ubo ay dapat di mo na ako iniinom.
Adi
: (Nanginginig ito......) Brrrrrrrr, brrrrr. Kailangan kita Kap Sirup. Di
ako makagalaw nang normal kapag wala ka.
Kap. Sirup: Iba na ang nangyayari sa katawan mo Adi. Di na kita natutulungan.
Nalululong ka na sa akin. Kailangan na kitang iwanan.
171
Tanong:
1. Sino-sino ang nag-uusap sa ating tekstong nabasa?
2. Ano ang sakit ni Adi?
3. Ano ang gamot para sa sakit niya?
4. Ano ang ginawa ni Adi kahit magaling na siya?
5. Bakit patuloy na hinahanap ni Adi si Kap Sirup?
6. Anong kalagayang pangkalusugan ang dinaranas ni Adi?
C. Pagsikapan Natin
D. Pagyamanin Natin
C
O
PY
a. Pangkatin ang mga bata sa apat.

b. Ibigay ang script sa kuwento ni Kap Syrup at ni Adi.
c. Bigyan ng tatlong minuto ang mga bata para mag-usap at magsanay
kung sino ang gaganap sa dalawang tauhan mula sa kanilang grupo.
d. Bigyan ang mga bata ng tatlong minuto para magpalabas.
Gawain A. Laro: Sino Ako?

1. Ipagawa ang Sino Ako? sa LM.
EP
E
Pangkatin ang klase sa dalawa.

Ang isang grupo ay pangalanang Grupo Lulong at ang isa
ay Grupo Pagsandig.
Babasa ang guro ng kaisipang naglalarawan kung paano inaabuso

ang mga gamot. Lahat ng miyembro ng grupo ay tatayo at itataas ang
plakard kung ang kaisipan ay tumutukoy sa kanilang grupo.
Pagkatapos bigkasin ng guro ang Sino Ako, hudyat ito ng pagtayo ng
lahat ng miyembro. Kapag may isang miyembrong nakaupo, walang
iskor ang maibibigay sa grupo. Ang grupong may pinakamaraming
tamang sagot ay tatanghaling panalo.
2. Ipasagot ang Kaya Natin! Sa LM.
Panuto: Gamit ang larawan, ipabubuo sa mga bata ang isang

kongklusyon kung paano natin inaabuso o di ginagamit nang tama ang
mga gamot.
Ang pag-inom ng gamot ay________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
172
E. Pagnilayan Natin
Ipagawa ang Poster Pangkalusugan sa LM.
Pangkatin ang mga bata at ipapagawa ang poster.
(Paano mo alagaan ang sarili upang iwasan ang pag-aabuso o maling
paggamit ng gamot?)
F. Takdang-aralin
Gumuhit ng isang poster-slogan na naglalarawan ng di-wasto o
pag-abuso sa mga gamot.
PY
Aralin 5: Laging Ligtas: Pag-iwas sa Panganib ng Pag-abuso at Maling

Paggamit ng Gamot!
Bilang ng Araw: 1
C
O
Batayang Kasanayan
a. Naiisa-isa ang maaaring maging panganib sa maling paggamit ng
gamot.
b. Nailalahad ang kahalagahan ng pagpapatingin sa doktor

Ang mga maaaring panganib sa maling paggamit ng gamot ay ang
sumusunod:
1. Pisikal na Panganib kagaya ng pagkabingi dahil sa maling paggamit.
EP
E
Mga Epekto ng Sobrang Paggamit ng Gamot

a. Pagtatae
b. Pananakit ng tiyan
c. Pagsusuka
d. Pagbaba ng puwersa ng dugo
e. Pangangapos sa paghinga o mahirap na paghinga
f. Taluhiyang Reaksiyon (Allergic Reactions)
- Pamamaga ng labi, mukha, o dila
- Pagkakaroon ng butlig-butlig sa balat
Ang pag-inom ng antibiotic sa mahabang panahon ay nagiging dahilan

ng pagkakaroon ng sakit na kanser at diabetes. Ito rin ay nakapagpapahina
ng immune system laban sa sakit sapagkat sinisira nito ang mga kapakipakinabang o kaibigang bacteria na nagbabantay at lumalaban sa mga
kaaway na bacteria na sumisira sa intestines o lamang-loob ng tao.
173
Ang iba pang gamot na inaabuso ng kabataan ay ang mga sumusunod:

a. Guaifenesin Ito ang aktibong sangkap ng mga gamot sa ubo at
sipon. Ang epekto ng sobrang dami na pag-inom nito ay nakapagdudulot ng pagkahilo, pagsususuka at paglabo ng paningin.
b. Nagpapaginhawa sa Kirot o Hapdi (Pain Relievers)
Ang sobrang paggamit ng mga gamot na ito ang nagiging sanhi
ng sakit sa bato, pagdurugo ng tiyan, at pagkakaroon ng ibat ibang
sakit sa puso.
PY
2. Sikolohikal na Panganib (Psychological Harm)
EP
E
Sanggunian:
C
O

Ang sobrang pag-inom ng antibiotic ay nagiging dahilan ng pagkapinsala
ng kapaki-pakinabang o kaibigang bacteria sa lamang-loob ng tao ay
nakapagdudulot ng pabigla-biglang pag-atake ng sakit sa pag-iisip.

Ang sobrang paggamit ng sangkap sa ubo at sipon na guaifenesin ang
dahilan ng pagkakaiba ng pagbabago ng paningin o pagkilala sa kulay at tunog.
Ito din ang dahilan ng pagkakaroon ng guni-guni hanggang anim na oras.

Napakahalaga ang pagpapakonsulta o pagpapatingin sa doktor upang
maiwasan ang pang-aabuso o maling paggamit ng gamot. Iwasan natin ang
paggamit ng reseta ng kapitbahay o kamag-anak para makabili ng gamot sa
parmasya.
Galvez Tan, J.Z., et al. (2009) The Health Curriculum in Philippine Basic
Education.Philippines.
Meeks L. (2011) Comprehensive School Health Education 7th ed.
Stepens, E. MD (2011). Effects of Antibiotics Over an Extended Period.
Retrieved from http://www.medicinenet.com
174
Kagamitan: plaskard, tsart, LM

Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin
Ang guro ay magpapakita ng isang graphic organizer sa LM.
1. Itanong ang mga sumusunod:
a. Nakakita na ba kayo ng kapsula?
b. Ano kayang mga posibleng mangyayari sa atin kapag uminom
tayo ng gamot kahit hindi kailangan o masobrahan sa paggamit?
PY
Itala natin ang sanhi at bunga ng maling paggamit ng gamot.
SANHI
C
O
HALIMBAWA NG GAMOT
BUNGA
Pagkalason at reaksiyon.Bukod sa pinapatay ang bacteria, nakapipinsala

rin sa katawan ang antibiotic. Maaaring makalason o maging sanhi ito ng
allergy. Maraming namamatay taon-taon dahil gumagamit sila ng antibiotic
na hindi nila kailangan.
EP
E
2. Ipaliwanag ang antibiotic

May hangganan ang paggamit sa lahat ng gamot lalo na sa mga
antibiotic dahil sa sumusunod:
Pagkasira ng balanse ng katawan.Hindi lahat ng bacteria sa katawan

ay nakapipinsala. Ang iba ay kailangan ng katawan upang normal na
tumakbo ito. Kadalasan, parehong pinapatay ng antibiotic ang masasama
at mabubuting bacteria. Ang mga sanggol na binibigyan ng antibiotic ay
nagkakaroon kung minsan ng impeksiyon sa bibig sanhi ng fungus (agihap)
o sa balat (moniliasis). Nangyayari ito dahil pinapatay ng antibiotic o ang
mga bacteria na pumipigil sa fungus.
Hindi na tatablan pag tumagal.Sa katagalan, ang pinakamahalagang

dahilan kung bakit dapat magkaroon ng limitasyon sa paggamit ng antibiotic
ay ito pagkabawas ng bisa nito.
(http://health.wikipilipinas.org/index.php/Kahalagahan_ng_Limitadong_Paggamit_
ng_Antibayotiko)
175
B. Pag-aralan Natin
1. Ipabasa ang Dapat Tama Lang komik istrip sa LM sa mga magaaral. (Maaaring sa paraang tahimik na pagbabasa, pagtatakda ng
piling mag-aaral, pagtatakda ng mga grupo para sa pagpapalitang
pagbasa, at iba pa.)
PY
2. Ipasara ang modyul at itanong:

a. Ano ang dahilan at isinugod si Karen sa ospital?
b. Ano ang nangyari kay Karen pagkatapos uminom ng sobrang
dami ng gamot?
c. Bakit kailangan ang reseta ng doktor bago uminom ng gamot?
d. Paano nakaaapekto sa kalusugan ang maling paggamit ng
gamot?
C. Pagsikapan Natin
2. Ipagawa ang Mahalaga si Dok. Punan ang mga kahon sa LM,

ng kahalagahan ng pagpapakonsulta sa doktor
bago uminom ng gamot.
C
O
1. Ipagawa ang Ating Gawin.

Pangkatin sa apat o lima ang klase. Punan ang tsart ng mga
epekto ng maling paggamit ng gamot sa LM.
D. Pagyamanin Natin
EP
E
1. Punan ang Flower Organizer sa LM.

2. Ipagawa ang gawain sa Kaya Natin sa LM.
Mga Sagot: 1. Tama 2. Mali 3.Mali
4.Tama 5. Mali
E. Pagnilayan Natin
Ipasagot ang gawain sa Tandaan Mo sa LM.
F. Takdang-aralin/Kasunduan
Kapanayamin ang iyong kapamilya o kapitbahay. Tanungin kung
naranasan nilang uminom ng gamot ng hindi kumunsulta sa doktor.
Alamin ang naging resulta ng hindi pagpatingin sa doktor bago uminom
ng gamot. Isulat sa iyong Health notebook ang kinalabasan ng iyong
panayam.
176
Aralin 6: Sa Oras ng Karamdaman, Wastong Preskripsiyon ang Kailangan

Bilang ng Araw: 1
Batayang Kasanayan
a. Nailalahad ang tamang paraan ng paggamit ng gamot
b. Naisasagawa ang mga tamang paraan ng paggamit ng gamot
C
O
PY
Mga Tamang Paraan sa Paggamit ng Gamot

1. Gamitin ang gamot na may gabay ng responsableng nakatatanda.
2. Basahin at suriing mabuti ang nakasulat sa pakete ng gamot (medicine
label).
3. Kumunsulta sa doktor bago uminom ng gamot.
4. Sundin ang mga panutong nakasaad sa preskripsiyong pangmediko o
medical prescription.
5. Tingnan at suriin kung kailan mawawalan ng bisa ang gamot (expiration
date).
6. Isaalang-alang ang tamang pag-iimbakan o pagtataguan ng gamot.
7. Bumili ng gamot sa mapagkakatiwalaang botika.
EP
E
Sanggunian:
Dapat nating sundin ang mga tamang paraan ng paggamit ng gamot

upang maiwasan ang ibat ibang problemang pangkalusugan.
Galvez Tan, J.Z. (2009) The Health Curriculum in Philippine Basic Education.
Manila: UNACOM
Meeks L. (2011) Comprehensive School Health Education 7th Edition.
(2011). Medicines correct use. Retrieved from http://www.everybody.co.nz
Kagamitan: aktuwal na preskripsiyon ng doktor, aktuwal na likido, at

tabletang gamot
Pamamaraan:
A. Pag-usapan Natin
Magpakita sa mag-aaral ng aktuwal na preskripsiyon mula sa
lisensiyadong doktor, likido, at tabletang gamot.
Tanong:
1. Bakit kailangan ng preskripsiyon ng doktor bago uminom ng gamot?
2. Ano-ano ang mababasa ninyong nakasulat sa pakete ng gamot o
medicine label?
177
B.
Pag-aralan Natin
Ipabasa ang Mahalaga Ang Mga To at ipasagot ang mga tanong tungkol
sa diyalogo sa LM.
C.
PY
Itanong:
1. Ano-ano ang ibinahagi nina Rona, Ben, Belen at Roy sa kanilang
kaklase at guro?
2. Bakit kailangan nating kumonsulta sa doktor bago uminom ng
gamot?
3. Bakit kailangang bumili ng gamot sa mapagkakatiwalaang botika?
4. Nasiyahan ba si Gng. Castro sa mga ibinahagi ng kaniyang mga
mag-aaral? Bakit?
Pagsikapan Natin
1. Ipagawa ang gawain sa Dapat Gawin. Bumuo ng lima o anim na

pangkat.
Punan ang tsart ng mga tamang paraan ng paggamit ng gamot sa
LM.
2. Ipagawa ang gawain sa Kaya Natin!
Ipapili sa kahon ang angkop na salitang bubuo sa diwa ng mga
sumusunod na pangungusap sa LM.
Pagnilayan Natin
E.
Pagyamanin Natin
D.
2. Ipagawa ang gawain sa Mahal Kita Kaibigan, sumulat sa iyong

kaibigan upang ipaalam o ipaalala sa kaniya ang tamang paraan ng
paggamit ng gamot sa LM.
EP
E
C
O
1. Ipagawa ang Ating Sagutin sagutin ang tseklis. Lagyan ng tsek ang
inyong sagot sa LM.
Ipagawa ang Ating Alamin House Organizer sa LM.
F.
Takdang-aralin
Magsaliksik ng iba pang paraan ng wastong paggamit ng gamot.
Isulat sa inyong kuwaderno ang mga nakalap na impormasyon. Maaaring
gumamit ng pananaliksik sa internet, pahayagan, at aklat.
178
Aralin 7: Paliwanag Mo, Kailangan Ko!

Bilang ng Araw: 1
Batayang Kasanayan
a. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng pagbabasa ng impormasyon, mga
nakasulat sa pakete ng gamot (medicine label), at iba pang paraan
upang makasiguro na tama ang paggamit ng gamot
PY
b. Nasusunod ang mga tamang paraan ng paggamit ng gamot
C
O

Gamitin ang gamot na may gabay ng nakatatanda.
Sa pag-inom ng gamot ng mga bata, kailangan pa rin ang gabay ng mga

magulang o nakatatanda upang makasiguro na tama ang dami ng gamot na
kanilang iniinom at upang mainom ang gamot sa tamang oras.
Basahin at suriing mabuti ang nakasulat sa pakete ng gamot (medicine

label).
EP
E
Kinakailangang basahin at suriing mabuti ang nakasulat sa pakete ng

gamot o medicine label bago gamitin ito. Sundin ang mga nakasaad na panuto
upang tamang dami ng gamot ang mainom.
Ang pakete ng gamot o medicine label ay nagsasaad ng sumusunod:
a. Gaano karami ang iinumin?

b. Gaano kadalas iinumin ang gamot?
c. Gaano katagal gamitin ang gamot?
d. Paano inumin ito?
e. Saan dapat imbakin o itago ang gamot?
Ang pakete o label ng gamot ay nagsasaad din kung dapat kumain bago
inumin ang gamot o inumin ang gamot na walang lamanang tiyan.
179
Kumonsulta sa doktor bago uminom ng gamot.

Iwasang uminom ng gamot na walang konsultasyon mula sa lisensiyadong
doktor. Tanungin ang lahat ng gustong malaman tungkol sa gamot na nireseta
sa iyo ng doktor bago lumabas ng klinika. Dapat inumin ang gamot sa itinakdang
oras. Kapag may hindi nainom sa takdang oras, tanungin ang doktor kung ano
ang dapat gawin. Para sa mabilis na paggaling ng karamdaman huwag tumigil
sa pag-inom ng niresetang gamot hanggat hindi sinasabi ng doktor.

PY
Sundin ang mga panutong nakasaad sa preskripsiyong pangmediko o

medical prescription.
C
O

Napakahalagang sundin ang preskripsiyon ng doktor upang gumaling
ang karamdaman ng bawat tao. Sundin ang nakasaad kung ilang beses sa
isang araw iinumin ang gamot at ang tamang dami nito.

Suriing maigi ang nakasulat sa pakete ng gamot o medicine label.
Siyasatin ang expiration date nito. Karaniwang nakikita ang expiration date
pagkatapos ng manufacturing date ng isang gamot.
EP
E

Nababawasan ang bias ng gamot na lipas na o expired na. Ito ang
nagiging dahilan ng matagal na paggaling mula sa karamdaman at minsan
nagiging sanhi din ng pagkakaroon ng ibang sakit.
Sanggunian:

Philippines. Publisher
(2011). Guide to Proper Medication Use and Storage. Retrieved from
http://www.maximhome.com
Kagamitan: aktuwal na preskripsiyon ng doktor, aktuwal na likido at tabletang
gamot
180
Pamamaraan:
A. Pag-usapan Natin

Pagpapakita ng mga larawan. Tingnan sa LM.

Alin sa mga larawan ang gusto mong tularan? Bakit
B. Pag-aralan Natin
1. Ipabasa ang Bakit Nangyari, unawain ang balita sa pahayagan at ipasagot ang mga tanong tungkol dito sa LM.
PY
Itanong:
1. Bakit hindi naalis ang pananakit ng tiyan ni Omar sa unang ininom
niyang gamot?
2. Ano ang payo ng Kagawaran ng Kalusugan upang maiwasan ang
nangyari kay Omar?
3. Kung ikaw si Omar, ano ang dapat mong gawin bago uminom ng
gamot?
4. Ano ang epekto ng paginom ng expired na gamot?
C. Pagsikapan Natin
C
O
Ipagawa ang Pag-usapan Natin sa LM.
EP
E
Pangkatin ang klase sa lima o anim na pangkat. Pag-uusapan ng

pangkat ang kahalagahan ng ibang paraan ng paggamit ng gamot.
Itala ang mga ito sa balangkas.
D. Pagyamanin Natin
1. Ipagawa ang Ating Alamin. Pangkatin ang mga bata sa tatlong pangkat.
2. Ipagawa ang Kaya Natin.
Ipapuno ang patlang upang makabuo ng makabuluhang pangungusap

sa LM.
E. Pagnilayan Natin
Ipasagot ang Sundin Si Dok. Ipapuno ang patlang upang makabuo ng
pangungusap sa LM.
F. Takdang-aralin
Gumawa ng poster tungkol sa kahalagahan ng tamang paggamit ng
gamot.
181
Aralin 8: Wala Nang Bisa Yan!

Bilang ng Araw: 1
Batayang Kasanayan
a. Naipaliliwanag ang kahalagahan sa pagsunod sa wastong paraan ng
paggamit ng gamot
b. Nasusunod ang mga tamang paraan ng paggamit ng gamot
PY

Tingnan at suriin kung kailan mawawalan ng bisa ang gamot (expiration
date)

Mahalagang tingnan ang nakasulat sa pakete o medicine label kung
kailan mawawalan ng bisa ang gamot (expiration date) upang maiwasan ang
problemang pangkalusugan na maaring mangyari.
C
O
Isaalang-alang ang tamang pag-iimbakan o pagtataguan ng gamot.

Upang maiwasan ang hindi inaasahang pagkalason dahil sa pag-inom
ng maling gamot, imbakin o itago ang gamot sa lugar na hindi maaabot ng
mga bata. Huwag kalimutang isulat ang pangalan ng gamot. Iwasang ihalo ang
gamot sa mga pamatay insekto at panlinis sa bahay.
EP
E

Mahalagang imbakin o itago ang mga gamot sa tamang lugar at
temperatura upang hindi mawala ang bisa ng gamot. Iwasang imbakin o itago
ang gamot sa tabi ng bintana, sa sasakyan, o sa palikuran.

Ang ibang gamot ay kailangang imbakin sa refrigerator ngunit huwag
ilagay sa freezer. Ang ibang gamot naman ay kailangang imbakin sa lugar na
may mataas na temperatura.
Bumili ng gamot sa mapagkakatiwalaang botika.

Upang maiwasang makabili ng mga palsipikadong gamot o peke,
iwasang bumili ng gamot sa palengke o tindahan. Kailangang bumili sa
mapagkakatiwalaang botika upang mabigyan ng tamang gamot ayon sa
preskripsiyon ng doktor .
Sanggunian:

Manila: UNACOM
(2011). Guide to Proper Medication Use and Storage. Retrieved from
http://www.maximhome.com
Kagamitan: aktuwal na lagayan ng gamot, tsart, cartolina, LM
182
Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin
Tumawag ng mga bata upang sagutin ang sumusunod na tanong sa LM.
Tanong: Saan ka bumibili ng gamot? Ano ang isinasaalang-alang sa
pagpili ng pagbibilhan ng gamot? Bakit?
B. Pag-aralan Natin
1. Ipagawa ang Kalusugan Iingatan. Ipabasa ang tula at ipasagot ang
mga tanong sa LM.
PY
2. Itanong:
a. Paano natin mapapangalagaan ang ating kalusugan?
C
O
b. Bakit kailangan nating suriin ang araw ng pagkawalang-bisa ng

gamot o expiration date?
c. Bakit kailangan nating bumili sa botikang mapagkakatiwalaan?
3. Ipagawa ang Gawain sa LM.
C. Pagsikapan Natin
Ipasagot ang gawain sa Tama Ba Ako. Ipasagot ang mga tanong sa

LM.
EP
E
Ipagawa ang gawain sa Pabili Po! Pangkatin sa lima o anim ang buong
klase.
Magpasulat ng patalastas sa cartolina tungkol sa tamang bilihan ng
mga gamot sa LM.
D. Pagyamanin Natin
Ipagawa ang gawain sa Kaya Natin.

Pangkatin ang mga bata sa lima. Ipaliliwanag ng mga bata ang
kasabihang: Kalusugan ay makakamtan sa pagsunod sa paggamit ng
gamot sa tamang paraan.
E. Pagnilayan
Ipagawa ang Medicine Organizer sa LM.
F. Takdang-aralin
Lumikha ng isang awitin na nagpapahayag ng kahalagahan ng tamang
paggamit ng gamot.
183
I.
Maramihang Pagpili
papel.
PY
1. Ano ang gagawin mo kapag expired na ang gamot?

A. Ilagay sa kahon.
B. Ibenta sa kaibigan.
C. Ibuhos sa inidoro.
D. Itapon sa labas ng bintana.
C
O
2. Paano natin maiiwasan ang maling pag-inom ng inaakalang

gamot?
A. Itapon lahat ng mga gamot sa basurahan.
B. Hayaang nakakalat ang mga gamot sa sala.
C. Tanggalin ang mga nakasulat sa pakete ng gamot.
D. Ihiwalay ang mga gamot sa mga kemikal na panlinis ng bahay o
gamit.
3. Kanino ka dapat magpakonsulta kapag ikaw ay may sakit?

A.
Doktor C. Nanay
B. Midwife
D. Nars
EP
E
4. Ano ang dapat mong ipakita sa parmasya upang makabili ng gamot?

A. Sakit sa katawan
B. Listahan ng Nanay
C. Pangalan ng gamot
D. Preskripsiyon ng doktor
5. Saan ka dapat bumili ng gamot?

A. Parmasya
B. Palengke
C. Restaurant
D. Sari-sari store
6. Alin sa mga sumusunod ang hindi karaniwang nararanasan ng
mga bata?
A. Ubo at sipon
B. Paglilinis ng sugat
C. Pagkakaroon ng allergy
D. Lagnat at pananakit ng kalamnan
184
7. Ano ang ipinaiinom sa atin kung masakit ang iyong ulo?

A. Analgesic
B. Antibiotic
C. Atihestamine
D. Penicillin
8. Kanino dapat magpakonsulta kapag ikaw ay may karamdaman?
A. Manggagamot
B. Nars
C. Albularyo
D. Kapitbahay
C
O
PY
9. Para saan ginagamit ang mga gamot na antihestamine?

A. Tuyong ubo
B. Sakit sa ngipin
C. Sakit sa kalamnan
D. pangangati ng kutis
Tama o Mali
EP
E
II.
10. Saan dapat bumili kung ang kailangan mo ay antibiotic?

A. Botika
B. Tindahan
C. Palengke
D. Kapitbahay
Panuto: Tukuyin kung Tama o Mali ang pangungusap. Kung Tama

isulat ang salita TAMA at kung mali isulat ang salitang MALI bago
ang bilang.
__________1. Binabasa nang mabuti ang direksyon at tamang

sukat bago inumin ang gamot.
__________2. Binibigay sa kapitbahay ang natirang gamot.
__________3. Umiinom si Jose ng antibiotics kapag sumasakit ang ulo

na hindi nagtanong responsableng nakakatanda.
__________4. Gumagamit ng kutsara sa pag-inom ng tabletang gamot.
__________5. Hindi na binasa ni Julia ang nakasulat sa pakete
ng gamot at uminom siya ng mas marami sa
itinakdang gamot upang mabilis ang paggaling.
__________6. Gumagamit ng tamang panukat sa pag-inom ng
gamot para di masobrahan ang dosis (dosage).
__________7. Bumilibili sa tindahan ng gamot para sa allergy ng
walang reseta ng doktor.
__________8. Iniinom ang analgesic kapag sumasakit ang ulo.
185
PY
__________9. Ang tamang pag-inom ng gamot ay makakaiwas sa

mas malalang karamdaman.
__________10. Ang mag-anak na Reyes ay sa mga ekspertong
manggagamot lamang dapat nagpapakonsulta.
__________11. Uminom ng gamot na naiwan ng kapatid mo noong
isang buwan.
__________12. Ang sobra o labis na pag-inom ng gamot ay
nagkapagdudulot ng ibang kondisyon o pagbabago
sa utak.
__________13. Uminom ng gamot ng kaibigan mo kapag sumakit
ang ulo.
__________14. Bumili ng gamot kahit walang reseta.
__________15. Basahin at suriing mabuti ang nakasulat sa pakete ng gamot
(medicine label).
EP
E
I. Maramihang Pagpili
1. D
2. D
3. A
4. D
5. A
6. D
7. A
8. A
9. D
10. A
C
O
Susi sa Pagwawasto:
II. Tama o Mali
1. TAMA
2. MALI
3. MALI
4. MALI
5. MALI
6. TAMA
7. MALI
8. TAMA
9. TAMA
10. TAMA
11.
12.
13.
14.
15.
MALI
TAMA
MALI
MALI
TAMA
186
EP
E
C
O
PY
HEALTH GRADE 4
PATNUBAY NG GURO
YUNIT IV
187
PY
C
O
D
EP
E
D
188
Yunit IV
SAKUNA AT KALAMIDAD, ATING PAGHANDAAN,
BUHAY AY MAHALAGA, ATING PAG-INGATAN
BATAYANG KASANAYAN
PY
Ang mga mag-aaral ay
inaasahang maisagawa ang
mga wastong paraan sa
batayang pangkaligtasan at
pagbibigay ng pangunang
lunas sa oras ng kalamidad,
sakuna, at kagipitan o mga
hindi inaasahang pangyayari
(emergency).
C
O
inaasahang maipamalas ang
pagkaunawa tungkol sa mga
kaligtasan at pangunang lunas
sa oras ng kalamidad, sakuna, at
kagipitan o mga hindi inaasahang
pangyayari (emergency).
EP
E
a. Natutukoy ang ibat ibang uri ng kalamidad, sakuna, at kagipitan o mga

hindi inaasahang pangyayari (emergency)
b. Nakapagpapakita ng mga angkop na tugon bago, tuwing, at pagkatapos
ng isang kalamidad, sakuna, at oras ng kagipitan
c. Naiuugnay ang paghahanda at angkop na tugon sa oras ng kagipitan sa
pagsasalba at pagpapanatili ng buhay.
d. Naisasalarawan ang angkop na batayang pangkaligtasan sa panahon o
sitwasyon na maaaring magdulot ng kapahamakan sa buhay ng tao
e. Naisasalarawan ang maaaring idulot na kapahamakan na bunga ng
mapanganib na gawi at kilos tulad ng paggamit ng paputok, armas, at
pag-inom ng alak
f. Natatangkilik ang paggamit ng alternatibong pamamaraan sa pagdiriwang ng ibat ibang okasyon tulad ng Bagong Taon, pista, at iba pang
espesyal na okasyon
189
Subukin Natin
I. Tama o Mali. Isulat sa sagutang papel ang tsek (/) kung ang GAWAIN ay
Tama at ekis ( X ) naman kung Mali.
PY
C
O
EP
E
II. Maramihang Pagpili
1. Masayang naligo ang mga bata sa tubig-baha.

2. Nakinig si Fe sa radyo upang malaman kung walang pasok dahil sa
bagyo.
3. Hindi pinansin ni Mang Alfonso ang mga natumbang puno at sirang
linya sa kanilang lugar.
4. Inilayo ni Dan sa kurtina ang kandilang may sindi.
5. Ipinaskil ni Inay ang numero ng teleponong dapat tawagan sa oras
ng sakuna.
6. Lasing na nagmaneho ang tsuper.
7. Sumali si Erica sa earthquake drill ng paaralan.
8. Gumamit si Michael ng kawayang kanyon noong BagongTaon.
9. Nanonood ng pailaw sa plasa sina Helen at Julia tuwing pista.
10. Pinagsama-sama ni Repot ang mga basura at itinapon lahat sa
ilog.
Basahing mabuti ang mga tanong at piliin ang tamang sagot. Gumamit ng
malaking titik lamang.
______11. Anong ahensiya ang nag-aaral ng panahon at nagbibigay ng

signal upang malaman ang lakas at bugso ng hangin dala ng
bagyo?
A. DOH
B. DILG
C. DOST
D. PAGASA
190
PY
______12. Kapag ang bagyo ay may lakas at bugso ng hangin na umabot

sa 61-100 kph, nasa anong Signal Bilang ang bagyo?
A. 1
B. 2
C. 3
D. 4

_______1 3. Anong ahensiya ang nagtatakda kung gaano kalakas ang lindol ?
A. DILG
B. MMDA
C. PAGASA
D. PHILVOCS
C
O
_______14. Alin ang nagdadala ng malakas na buhos ng ulan at may

bugso ng hangin?

A. Lindol

B. Bagyo
C. Tsunami
D. Storm Surge
EP
E
______ 15. Sina Mang Raul ay nakatira malapit sa Bulkang Mayon. Ano ang

dapat niyang gawin?
A. Mamasyal sa paligid
B. Gumawa ng malaking bahay
C. Makipag-usap sa kapitbahay
D. Alamin ang ligtas na lugar para sa paglikas
______16. Alin ang mapanganib na pagyanig ng lupa na maaaring dahilan

ng pagbagsak ng malalaking gusali?
A. Baha
B. Bagyo
C. Lindol
D. Sunog
191
______17. Alin ang isinagawa sa paaralan o gusali upang maiwasan ang

anumang sakuna kung may lindol?
A. Fun run
B. Athletic meet
C. Earthquake drill
D. Nutrition program
C
O
PY
______18. Ano ang maaaring gamitin upang mailigtas ang ating buhay sa

pagbaha?
A. Karton
B. Payong
C. Malaking bag
D. Malaking gallon
______19. May naaamoy kang tagas ng gasul sa bahay. Ano ang nararapat

mong gawin?
A. Sindihan ang kalan
B. Isara ang mga bintana
C. Isawalang bahala lamang
D. Buksan ang bintana at pinto
EP
E
______20. May nag-aaway na mga lasing na may mga armas o patalim. Ano

ang iyong gagawin?
A. Awatin sila
B. Kunan ng litrato
C. Lumayo sa kanila
D. Tawagin ang kapitbahay
______21. Aksidenteng naputukan ng labentador ang kamay ng iyong

kalaro. Anong paunang lunas na dapat mong gagawin?

A. Balutin

B. Hugasan

C. Magtago
D. Sumigaw
192
______22. Biglang nawalan ng koryente sa bahay at nagsindi ka ng kandila.

Saan mo dapat ilagay ito?
A. Maliit na lata
B. Kabinet ng aklat
C. Malapit sa kurtina
D. Malambot na upuan
C
O
PY
______23. Ang bagyo ay nasa Signal No.1, anong antas ng mag-aaral ang

otomatikong walang pasok sa paaralan?
A. Preschool
B. Kolehiyo
C. Mataas na paaralan
D. Mababang paaralan
______24. Lumilindol sa sa inyong lugar. Anong ahensiya ng pamahalaan ang

mabilis na tutugon upang matulungan iligtas ang mga biktima?
A. Pulis
B. Barangay
C. NDRRMC

D. Barangay Tanod
EP
E
______25. Nasa loob ka ng bahay at naabutan ka ng lindol. Ano ang iyong

gagawin?

A. Tawagin ang Nanay

B. Sumigaw at umiyak

C. Tumalon sa bintana

D. Sumilong sa matatag na mesa
193
Susi sa Pagwawasto
C
O
EP
E

11. D

12. B

13. D

14. B

15. D

16. C

17. C

18. D

19. D

20. C

21. B

22. A

23. A

24. C

25. D

PY
I. Tama o Mali
1. X

2.

3. X

4.
5. /
6. X
7. /
8. /
9. /
10. X

194
PY
C
O
D
EP
E

Ang mga kalamidad at sakuna tulad ng lindol, bagyo, at pagputok ng
bulkan ay maaring magdulot ng malaking pinsala sa mga ari-arian at maging sa
buhay ng tao. Upang maiwasan ang hindi mabuting epekto at bunga nito, tayo
ay dapat maging handa sa lahat ng oras. Kinakailangang matutuhan natin ang
ibat ibang paraan ng angkop na pagtugon sa oras ng kagipitan. Ang pagsunod
sa mga alituntunin at batayang pangkaligtasan ay pagtitiyak sa pagpapanatili
at pangangalaga sa ating buhay at ari-arian.

Sa mga nakalipas na taon, maraming ari-arian at buhay na ang nasira
at nawala dahil sa walang kahandaan sa sakuna at kalamidad. Nararapat na
ito ay hindi na maulit pa sa pamamagitan ng pag-aaral ukol sa paghahanda sa
mga inaasahan at di-inaasahang sakuna at kalamidad na makapagdudulot ng
pinsala sa ating buhay at ari-arian.
195
Aralin 1: Mga Uri ng Kalamidad sa Aking Komunidad

Bilang ng araw: 2
Batayang Kasanayan
a. Natutukoy ang ibat ibang uri ng kalamidad at sakuna na maaaring
mangyari sa kanilang komunidad.
b. Nauunawaan ang epekto ng ibat ibang uri ng kalamidad
PY
sa ari-rian at buhay ng tao.


Ang kalamidad ay pangyayari na sanhi ng mga pagbabago sa
C
O
kondisyon ng kalikasan at maaaring magdulot ng pagkawasak o pagkawala

ng mga ari-arian at kapahamakan sa buhay ng tao. Ilan sa mga ito ay
bagyo (pagbugso ng malakas na hangin), storm surge (daluyong ng dagat),
lindol (paggalaw ng lupa), volcanic eruption (pagputok ng bulkan), landslide
EP
E
BAGYO
(pagguho ng lupa), at baha (pagtaas ng tubig).
Ang Pilipinas ay nakararanas ng mahigit kumulang sa 22 bagyo sa
loob ng isang taon. Maaaring ang isang lugar ay madalas na daanan ng mga
bagyong ito. Ang bugso ng hangin, lakas ng pagbuhos ng ulan, at maging ang
dami nito ay lubhang nakapamiminsala. Madalas ang dulot nito ay ang pagtaas
ng naiipong tubig (baha), storm surge, at landslide o pagguho ng lupa.

Ito ay kadalasang nabubuo sa karagatan katulad ng Dagat Pasipiko.
Mayroon itong dalawang bahagi: ang eye wall at ang mata ng bagyo. Ang
Philippine Atmospheric Geophysical Astromical Services Administration o
PAGASA ay nagbigay ng signal upang malaman ang lakas o bugso ng hangin
na dulot ng bagyo.
196
Signal
Bugso ng hangin
Signal No. 1 :
30-60 kph
Signal No. 2 :
61-100 kph
Signal No. 3 :
101-185 kph
Signal No. 4 :
186 pataas
Sa pamamagitan ng pagsukat at pagtukoy sa bugso ng hangin ng
isang bagyo, maaaring malaman ang angkop na paghahanda ng mga tao sa
PY
isang lugar.
file:///C:/Users/Acer/Downloads/Typhoons%20in%20the%20Philippines%20(1).pdf
C
O
LINDOL
Ang lindol o pagyanig ng lupa ay maaaring dulot ng pagsabog ng
bulkan (volcanic earthquake) o paggalaw ng tectonic plates sa ilalim ng lupa

o earths crust.
file:///C:/Users/Acer/Downloads/Earthquake-Final.pdf
EP
E
PAGSABOG NG BULKAN

May dalawang uri ang bulkan: aktibo at hindi aktibong bulkan. Ang akti-
bong bulkan ay pumutok o sumabog sa huling 600 na taon. Ang hindi aktibong
bulkan ay natutulog o walang anumang pagsabog o pagbuga ng usok sa loob
ng mahabang panahon subalit hindi ito ngangangahulugang hindi na ito sasab-
og muli. Kung kayat mas makabubuting alamin ang panganib na dulot nito
upang maiwasan ang anumang sakunang dulot nito.
file:///C:/Users/Acer/Downloads/BEING%20PREPARED%20MODULE%20(1).pdf
197
Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin
1. Ipaskil ang larawan sa pisara.
2. Pangkatin ang mga mag-aaral at bumuo ng grupo sa na may
apat hanggang limang miyembro.
3. Gamitin ang gawain sa Pag-usapan Natinsa LM.
buong klase.
PY
4. Bigyan ng oras ang bawat grupo na ibahagi ang gawain sa

5. Ibuod ang mahahalagang saloobin at impormasyon mula sa
pagbabahagi ng bawat pangkat.
C
O
6. Itanong sa klase ang mga sumusunod:
a. Ano-ano ang inyong natutuhan batay sa paglalahad ng

inyong kamag-aaral? (Itala ang sagot sa pisara.)
b. Magkakatulad ba ang inyong naisip na salita/kaisipan?
c. Bakit ninyo naisip ang salitang ito? Ano ang maaaring
maging epekto ng mga kalamidad na ito sa buhay? sa

ari-arian?
EP
E
d. Paano maging ligtas sa panahon ng kalamidad?

e. Naranasan na ba ninyo ang ilan sa mga ito? Tumawag ng
mag-aaral para sa pagbabahagi ng ilang karanasan.
f.
Ano-ano ang mga uri ng kalamidad ayon sa inyong
paglalahad?
B. Pag-aralan Natin
1. Bumuo ng tatlong pangkat, magtakda ng isang uri ng
kalamidad o sakuna.
1- bagyo, 2-lindol, 3- pagputok ng bulkan
2. Bigyan ng bilang ang bawat miyembro ng grupo.
3. Gamitin ang gawain sa Pag-aralan Natin sa LM.
4. Tawagin ang bilang ng pangkat na magbabahagi ng sagot sa
klase.
198
C. Pagsikapan Natin
1. Hikayatin ang bawat grupo na ibahagi ang gawain sa Pagaralan Natin sa pamamagitan ng sumusunod:
Dula o role-play
Skit
News report
Awitin o sayaw
PY
Pagsasalarawan
D. Pagyamanin Natin
C
O
2. Ipasagot ang gawain sa Matuto Tayo.
Ipasagot sa mga mag-aaral ang Gawain A at B sa Kaya Mo

Yan sa LM.
Mga Sagot: 1. Bagyo
4. Lindol
2. Landslide
5. Pagputok ng Bulkan
3. Baha
EP
E
E. Pagninilay Pangkalusugan (Reflection)

Bigyan ng oras ang mga mag-aaral na isulat sa notebook
ang kanilang sa loobin sa tanong na Ano sa mga uri ng sakuna o
kalamidad ang inyong pinakakinatatakutan? Bakit?

F. Takdang-aralin
1. Para sa susunod na pagkikita.
2. Pagsaliksikin at pagbasahin ang mga mag-aaral tungkol sa mga
dapat gawin bago, tuwing at pagkatapos ng kalamidad o sakuna
na naiulat sa klase ng bawat grupo.
199
Aralin 2: Sa Panahon ng Kalamidad, Sakuna at Kagipitan

Bilang ng araw: 3
Batayang Kasanayan
a. Nakapagpapakita ng mga angkop at nararapat na tugon bago, tuwing
at pagkatapos ng anumang kalamidad o sakuna, at kagipitan
b. Nakapagbibigay ng mungkahi at paraan upang makaiwas sa hindi
PY
mabuting dulot ng mga sakuna at kalamidad

c. Natutukoy ang mga mabuting maidudulot ng maagap at maagang paghahanda sa pagdating ng anumang kalamidad o sakuna, at kagipitan
C
O
Ang sakuna dulot ng kalamidad ay maaring iwasan sa pamamagitan
ng pagiging laging handa. Ang mga sumusunod ay ilan lamang sa maaaring
gawin upang paghandaan ang dulot na epekto ng ibat ibang uri ng kalamidad.
EP
E
BAGYO
Bago dumating ang bagyo:
Manood ng balita sa telebisyon o radyo ukol sa papalapit na bagyo.

Iayos at itabi sa ligtas na lugar ang mga importanteng bagay o
papeles.
Mag-imbak ng sapat na dami ng tubig o pagkain.

Siguraduhing kumpleto ang emergency supplies katulad na baterya
ng radyo, at first aid kit
Itsek ang bubong ng bahay at ang mga puno sa bakuran sa posibleng pagbagsak dahil sa malakas na hangin.
200
Sa panahon ng bagyo:
Signal No.1
Makinig sa balita sa radyo o TV ukol sa bagyo.
Walang pasok ang pre-school sa paaralan.
Magdala ng payong, kapote, at bota kung lalabas.
PY
Signal No. 2
C
O
Walang pasok sa mababa at mataas na paaralan.

Manatili sa loob ng bahay kung kinakailangan.
Iwasang magbiyahe maging sa daan, dagat, o himpapawid.

Maging alerto at handa sa posibleng pagbaha.
Maghanda kung sakaling kinakailangang lumikas sa mataas at mas
EP
E
Signal No. 3
ligtas na lugar.
Walang klase sa lahat ng antas ng paaralan maging sa opisina.

Manatili sa loob ng bahay o sa lugar na mas ligtas.
Kung nakatira sa mababang lugar, lumikas sa mas mataas at mas
ligtas na lugar.
Iwasan ang pagpunta malapit sa anumang uri ng anyong tubig.
Signal No. 4
Ipagpaliban ang anumang gawain at manatili sa loob ng bahay.
Lumikas sa mas mataas na lugar sa posibleng pagbaha o landslide.
Patibayin ang mga bahagi ng bahay na maaaring maapektuhan.
201
Umantabay sa mga ulat sa mass media.

Putulin ang mga sanga na malapit sa bahay.
Siguraduhing walang nakaharang sa kalsada para sa pagdaan ng
emergency vehicles, at maghanda ng emergency kit.
Kapag bumaha, patayin ang main switch.
Pagkatapos ng bagyo
PY
Kumpunihin ang mga naiwang sira o pinsala sa bahay at bakuran.

Iwasang magtampisaw sa baha ng mahabang oras upang
makaiwas sa sakit.
Ipagbigay alam sa kinauukulan ang anumang pinsala sa linya ng
C
O
koryente, tubig, at telepono.
Kung nasa evacuation site, maghintay ng hudyat kung kailan ligtas

nang bumalik sa inyong bahay.
EP
E
LINDOL
file:///C:/Users/Acer/Downloads/Preparing%20for%20Typhoons.pdf
Hindi tulad ng bagyo, ang lindol ay hindi maaaring masabi kung kailan
magaganap. Isaisip na ang tanging magagawang paghahanda sa pagsapit

nito ay ang kaalaman sa kung ano ang dapat gawin kung ito ay nararanasan
na.

Ito ay mapanganib dahil sa dulot na sakuna pagkatapos yumanig ang
lupa.Ito ay maaaring magdulot ng pagbagsak ng mga gusali, pagbiyak ng

lupa, sunog, at tsunami. Ang karampatang paghahanda sa mga nasabing
sakuna ay kinakailangang paghandaan upang maiwasan ang pagkawala ng
buhay.
202
Bago ang lindol

Alamin kung may emergency plan ang opisina, paaralan o ang iyong
pinagtatrabahuhan.
Maghanda ng emergency supplies tulad ng sa paghahanda sa bagyo.
Alamin kung nasaan ang electric fuse box sa bahay. Kinakailangan`
itong maisara sa pagsapit ng lindol upang maiwasan ang sunog.
Suriin ang mabibigat na bagay kung ligtas sa pagkakakabit at pagkakalagay sa tamang lugar. Iwasang maglagay ng mga bagay na maar-
PY
ing mahulog at magdulot ng malaking panganib.
Magsagawa ng earthquake drill sa paaralan, bahay, at komunidad.
C
O
Sa panahon ng lindol
Manatiling kalmado. Maging alerto kung saan man abutan nito.

Kung nasa loob ng isang gusali, tumayo sa isang pader malapit sa
sentro ng gusali. Maghanap ng matatag na maaaring pagsilungan
habang lumilindol.
Kung nasa loob ng sasakyan, ihinto ang sasakyan at hintaying

matapos ang pagyanig.
EP
E
Kung nasa labas, ilayo ang sarili sa anumang maaaring mahulog o

mabuwal na puno o poste.
Pagkatapos ng lindol
Suriin ang sarili sa anumang sakit o sugat.
Suriin ang linya ng tubig, koryente o gasul sa anumang pagtagas.

Kung may pagtagas sa mga ito, lalo na ang gasul, buksan ang bintana
at lumikas sa ligtas na lugar. Ipagbigay-alam sa kinauukulan ang
pangyayari.
Makinig sa balita sa radyo o tv.
Umiwas sa mga gusaling nasalanta ng lindol.
file:///C:/Users/Acer/Downloads/Earthquake-Final%20(1).pdf
203
PAGPUTOK NG BULKAN

Maaaring ang pagputok ng bulkan ay magdulot ng sakuna sa buhay ng
tao. Ngunit maaari rin itong magdulot ng maganda sa kalikasan. Nagbabago

ang anyo at topograpiya ng isang lugar sa pagputok ng bulkan.
Bago pumutok ang bulkan
PY
Tukuyin ang ligtas na lugar para sa paglikas.

Ihanda ang kinakailangan sa paglikas: damit, pagkain, at mahahalagang kagamitan.
Mag-imbak ng kinakailangang pagkain, gamot, at tubig sa panahon ng
C
O
paglikas.
Siguraduhing ligtas ang mga hayop.
Alamin ang lugar na maaaring pagdaanan ng lava mula sa bulkan.
Pagkatapos ang pagputok ng bulkan
EP
E
Maghintay sa hudyat ng mga kinauukulan sa posibleng pagbalik sa

tirahan.
Ayusin at kumpunihin ang pinsala sa bahay at linya ng koryente, tubig,

at telepono.
Pag-aralan kung paano maaaring magamit ang lupa na may halong
mga bato mula sa bulkan.
204
Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin
1. Magpakita ng halimbawa ng emergency kit sa klase.
2. Itanong sa klase ang sumusunod:
Ano ang tawag dito?
PY
Saan kadalasang makikita ito?
Ano kaya ang gamit nito?
C
O
3. Hatiin ang klase ayon sa kasunduan sa unang pagkikita.
4. Ipaguhit ang mga bagay na makikita sa loob ng emergency kit na

nakikita sa Bag Ko To.
5. Ipasagot sa klase ang gawaing Akoy Laging Handa sa LM.

6. Pangkatin ang klase sa tatlo, Pangkat A , Pangkat B, at Pangkat C
EP
E
at ipasagot ang Mayroon Akong Ganito. Ipabahagi nila sa klase

ang nagawa.
Iguguhit ng pangkat A ang mga bagay na maaaring ilagay sa

emergency kit.
Iguguhit ng pangkat B ang mga bagay na hindi dapat ilagay sa

emergency kit.
Iguguhit ng pangkat C ang iba pang mga bagay na hindi nakikita
sa larawan na maaaring ilagay sa emergency kit. Ibahagi ang
nagawa sa klase.

a. Ano-ano ang mga bagay na makikita sa inyong emergency
kit?
205
b. Bakit kinakailangang ihanda ang mga bagay na ito?

c. Ano-ano pang pamamaraan ang dapat isaalang-alang sa
pag-iwas sa kapahamakang dulot ng ibat ibang uri ng kalamidad, sakuna, at kagipitan?
d. Ipaliwanag ang emergency kit.
8. Ipagawa sa klase ang gawain sa Tara Tulong-tulong Tayo.
Tingnan ang larawan at isulat ang sagot sa loob ng bilog.
PY
Anong nakikita sa larawan?

Paano ito nakatutulong sa kalamidad?
Isulat sa pisara ang salitang ERT.

Itanong sa klase:
C
O
a. Ano ang ibig sabihin ng emergency response team?

b. Bakit mahalaga ang pagkakaroon ng emergency
response team sa isang komunidad?
c. Ano-ano kaya ang tungkulin ng mga miyembro ng

emergency response team?
EP
E
d. Maaari bang maging bahagi ng isang emergency

response team ang kahit na sinong tao? Bakit? Bakit
hindi?
B. Pag-aralan Natin
Bigyan ng oras ang mga mag-aaral na basahin ang nilalaman

ng LM tungkol sa paghahanda sa oras ng kalamidad, sakuna, at
kagipitan.
C. Pagsikapan Natin
1. Ipasagot sa bawat mag-aaral ang Gawin Natin Ang Tama sa
LM.
2. Ipasagot ang gawain sa Ikaw, Sila,Tayo: Anong Dapat Gawin.
206
D. Pagyamanin Natin

1. Ipasagot ang gawain Tama at Dapat Ba?

2. Bumuo ang bawat pangkat ng ERT. Pumili ng isang sakuna o

kalamidad. Ipakita kung paano tumugon ang kanilang ERT.
Bigyan ang bawat grupo ng oras upang gawin ang Gawain B.
E. Pagnilayan Natin
PY
Ipagawa ang Tandaan Upang Maging Ligtas.

Ipasulat sa loob ng kahon ang sagot.
C
O
F. Takdang-aralin
Pagsaliksikin sa barangay o paaralan o makipanayam ng kinauukulan

tungkol sa earthquake drill, flood drill, evacuation protocol, at
EP
E
emergency protocol ng kanilang komunidad o lugar.
207
Aralin 3: Mas Ligtas Kung Laging Handa!

Bilang ng Araw: 1
Batayang Kasanayan
a. Naiiuugnay ang paghahanda at angkop na tugon sa oras ng kagipitan
PY
sa pagsagip at pagpapanatili ng buhay; at

b. Naisasabuhay ang tamang kamalayang nauukol sa kahalagahan ng
paghahanda at pag-iingat sa pagsagip ng buhay.
C
O
Ang Paghahanda ang sagot sa pag-iwas sa anumang sakuna dulot
ng kalamidad. Kung ito ay maisasakatuparan nang epektibo, masasagip ang
Kinakailangang tumimo sa isipan ng mga bata ang tamang kamalayan
EP
E
pagkapinsala, at pagkawala ng buhay.
sa pagiging handa.

Mas makabubuting turuan sila ng tamang pag-iisip at kasanayan sa
pagharap sa anumang sakuna.

Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin
Ipasagot sa klase ang Pag-usapan Natin sa LM.
208
B. Pag-aralan Natin
1. Tipunin ang mga miyembro ng bawat ERT. Magtalaga ng tagapagsalita sa bawat pangkat. Bigyan ng panahon na magbahagi ang
bawat pangkat ng kanilang pagninilay ang artikulo sa Pag-aralan
Natin, Maging Mapanuri, Mapagmatyag.
2. Ipasagot sa bawat pangkat sa manila paper ang gawain sa
PY
Mag-ingat Tayo.
3. Itanong: Paano maiiwasan ang dulot ng ganitong klaseng kalamidad?
C. Pagsikapan Natin
C
O
A. Pangkatin ang klase ayon sa napagkasunduan. Ipagawa ang

isang poster sa bawat ERT na naghihikayat sa mga tao sa kanilang komunidad na maging handa sa anumang uri ng kalamidad o
sakuna na maaaring maganap sa kanilang pamayanan.
B. Ipagawa ang Gawain A at B sa LM.
EP
E
D. Pagyamanin Natin
Bumuo ng tatlong pangkat. Ipakita ng bawat pangkat sa pamamag-
itan ng infomercial ang kahalagahan ng maagang paghahanda sa anumang

kalamidad at sakuna.
E. Pagnilayan Natin
Ipasagot sa klase ang gawain sa Kaya Natin To.
Kompletuhin ang pangungusap sa loob ng talk balloon upang

makabuo ng saloobin.
209
F. Takdang-aralin
Sasagutin ang mga tanong. (Magpagabay sa magulang)
1. Ano-ano ang mga paghahandang ginagawa ng inyong mag-anak
sa panahon ng kalamidad?
2. Anong paghahanda ang ginagawa ng inyong paaralan sa panahon
ng sakuna?
PY
Aralin 4: Piliin ang Tama, Umiwas sa Masama!

Bilang ng Araw ng Pagtuturo: 2
Batayang Kasanayan
C
O
a. Nailalahad ang maaaring idulot na kapahamakan na bunga ng
mapanganib na gawi at kilos, tulad ng paggamit ng paputok, armas, at

pag-inom ng alak
b. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng pagpili sa mga alternatibong
pamamaraan sa pagdiriwang ng ibat ibang okasyon
c. Natatangkilik ang paggamit ng alternatibong pamamaraan sa
EP
E
pagdiriwang ng ibat ibang okasyon, tulad ng Bagong Taon, pista, at

iba pang espesyal na okasyon.
Ang sakuna ay hindi lamang maaaring dulot ng kalamidad. Ito rin ay
maaaring idulot ng maling gawi at maling pagpili sa masamang gawain. May

mga pagkakataong ito ay sanhi ng labis na pag-inom ng alak, paggamit ng
paputok o armas, at pakikipag-away sa kapuwa.
210
Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin
1. Itanong sa klase: Anong okasyon ang ipinagdiriwang sa larawan?
Paano nila pinagdiriwang ang mga ito?
2. Pangkatin ang klase sa tatlo. Sa bawat pangkat, bigyan ng oras
Pangkat 1: Bagong Taon

Pangkat 2: Pista
C
O
Pangkat 3: Kaarawan
PY
upang isadula ang mga pagdiriwang na nasa larawan.
Paano nila ipinagdiriwang ang mga okasyon?

Mabuti ba ang paraan ng pagdiriwang na ginawa nila?
B. Pag-aralan Natin
1. Ipasagot sa klase ang nasa larawan sa Huwag Yan. Ipagawa
EP
E
ang Gawain A. Ipasulat ang sagot sa loob ng kahon.
2. Itanong ang sumusunod sa klase.

a. Ano ang maaaring epekto ng mga gawing ito?
b. Magdudulot ba ito ng kapahamakan sa buhay ng tao?
c. Paano natin maiiwasan ang anumang sakunang magiging dulot

ng ganitong mga gawain?
d. Ano ang nararapat gawin sa ganitong sitwasyon?
3. Ipasagot sa klase ang Gawain B at C sa LM.
211
C. Pagsikapan Natin
1. Sagutin ang mga tanong sa Tayoy Magsaya Huwag Mamroblema
a. Bakit kailangang iwasan ang pag-inom ng alak?
b. Bakit kailangang iwasan ang paggamit ng paputok o pagpapaputok ng armas sa Bagong Taon?
c. Ano ang mas makabubuting gawin sa ganitong okasyon?
PY
d. Paano natin mahihikayat ang ibang tao sa ating komunidad na

maging ligtas sa pamamagitan ng pag-iwas sa ganitong gawain?
C
O
e. Ano-ano ang iba pang pangyayari na maaaring magdulot ng

panganib sa buhay ng tao?
D. Pagyamanin Natin
EP
E
E. Pagnilayan Natin
Ipasagot sa klase ang Gawain sa A at B sa LM.
Ipabuo ang pangungusap sa loob ng organizer.

F. Takdangaralin
Ipaguhit sa 1/8 illustration board ang maaaring gawin upang
makatulong sa pag-iwas ng sakuna sa pagdiriwang ng okasyon.
212
I. Tama o Mali. Isulat sa sagutang papel ang tsek () kung ang GAWAIN ay
1. Hindi pumasok sa paaralan si Arnel dahil nasa Storm Signal No. 4
ang bagyo.
2. Umakyat sa mataas na lugar ang mag-anak dahil tumataas ang
PY
tubig-baha.
3. Naligo ang mga bata sa malakas na buhos ng ulan.
4. Inilagay ni Pio ang mga balat ng prutas sa basurahang may
C
O
nakasulat na nabubulok.
5. Sinindihan ng mga bata ang nakitang paputok sa lansangan.

6. Pinanood ng mga mag-aaral ang video tungkol sa ibat
ibang sakuna at kalamidad.
7. Nakalagay sa cellphone ni Matet ang mga numero ng

pulisya at bumbero.
EP
E
8. Namili ng malalakas na paputok ang tatay para sa

Bagong Taon.
9. Ipinatong ni Ipe ang kandilang may sindi sa mga papel.

10.Tumulong ang kabataan sa paglinis ng plasa
matapos ang pista.
213

Basahing mabuti ang mga tanong at piliin ang tamang sagot. Isulat ang malaking letra lamang.
11. Niyaya ka ng mga kaibigan mo na maligo sa tabing dagat kahit may
bagyong paparating. Ano ang gagawin mo?
C
O
A. Kanal
B. Landslide
C. Sink hole
D. Storm surge
PY
A. Awayin sila.
B. Balewalain sila.
C. Sumama sa kanila pero di masyadong lalayo.
D. Pagsabihan sila na huwag tumuloy dahil mapanganib.
12. Ito ang pagguho ng lupa dahilan sa pagbaha o pagyanig nito.
13. Ito ang ahensya ng pamahalaan na nagtatakda kung gaano

kalakas ang lindol.
EP
E
A. DILG
B. MMDA
C. PAGASA
D. PHILVOCS
14. Ayon sa balita, may namumuong bagyo sa Pilipinas, ano ang dapat
gawin?
A. Ipagwalang bahala
B. Yayain si Inay na mag-shopping
C. Antabayanan ang susunod na balita tungkol sa bagyo
D. Pumunta sa tabing dagat at matyagan ang galaw ng
alon
15. Napansin mong may kumikislap sa poste ng koryente at may

lumalabas na usok. Ano ang pinakamabuting gawin?
A. Panoorin lamang ito
B. Ipaalam sa pari ng simbahan
C. Ipagbigay alam sa tanggapan ng koryente
D. Batuhin ang poste ng koryente o buhusan ng tubig
214
16. Sina Mang Raul ay nakatira malapit sa Bulkang Mayon. Ano ang
dapat nilang gawin ?
D. Tukuyin ang lugar para sa paglikas
A. Tawagan ang bombero

B. Lumabas at makiusyuso
PY
17. May sunog malapit sa inyong bahay, ano ang una mong gagawin?
C. Ilabas lahat ng mga gamit sa bahay
C
O
D. Buhusan ng tubig ang mga kasangkapan
18. May naaamoy kang tagas ng gasul sa loob ng bahay. Ano ang
HINDI mo dapat gawin?
A. Sindihan ang kalan.
B. Tawagan ang Nanay.
EP
E
C. Buksan ang bintana ng bahay.

D. Takpan ng basahan ang gasul.
19. Alin ang DI-NARARAPAT gamitin sa paggawa ng ingay sa

bagong taon?
A. Kawayang kanyon
B. Malaking torotot
C. Maliit na baril
D. Sirang batya
20. Alin-alin ang laman ng iyong Emergency Kit?

A. Bola, pulbo, sapatos
B. Calculator, notebook, ballpen
C. Flashlight, gamot, biscuit, tubig
D. Loom bands, slum book, rubber bonds
215
21. May nag-aaway na mga lasing na may mga patalim. Ano ang una
mong gagawin?
A. Awatin sila
B. Kunan ng litrato
C. Lumayo sa kanila
22. Aksidenteng naputukan ang kamay ng inyong kalaro. Ano ang dapat
A. Tumakbo at magtago
B. Tumawag ng kapitbahay
C. Balutin ng t-shirt ang sugat.
D. Buhusan ng tubig ang sugat.
PY
mong gawin?
C
O
23.Napansin mong lasing ang nagmamaneho ng dyip na inyong sinasakyan. Ano ang una mong gagawin?
A. Agawin ang manibela
B. Bababa ng sasakyan
C. Awayin ang nagmamaneho
EP
E
D. Sigawan lahat ng pasahero
24. Bumubuga ng usok ang bulkan sa karatig-probinsiya. Maaari itong

maging sanhi ng
A. Biglaang pag-ulan.
B. Malakas na hangn.
C. Pagtaas ng tubig.
D. Pagyanig ng lupa.
25. Ano ang tawag sa walang habas na pagputol ng mga puno sa

kagubatan na isang pangunahing sanhi ng pagbaha at landslide?
A. Bush fire
B. Forest fire
C. Illegal logging
D. Kaingin
216
Susi sa Pagwawasto:
I Tama o Mali
PY
1.
2.
3. X
4.
5. X
6.
7.
8. X
9. X
10.
D
B
D
C
C
D
A
A
C
C
C
D
B
D
C
EP
E
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
C
O
217
PY
C
O
D
EP
E
D
218
PY
C
O
D
EP
E
D
219

Patnubay ng Guro
Unang Edisyon 2015
PY
C
O


EP
E


Rachelle U. Peneyra




Philippines 1600
Telefax:
(02) 634-1054, 634-1072
Pambungad
PY

C
O

EP
E



buhay.

kanilang pagkatuto.
iii

YUNIT IV
Pahina
Mga Uri ng Kalamidad
sa Aking Komunidad...............................................................195
Aralin 2
Sa Panahon ng Kalamidad,
Sakuna at Kagipitan................................................................199
Aralin 3
Mas Ligtas Kung Laging Handa..............................................207
Aralin 4
Piliin Ang Tama Umiwas sa Masama!.....................................209
EP
E
C
O
PY
Aralin 1
vii
C
O
PY

Pasig City
ED
D
EP
HEALTH

December 2013

PY
C
O
D
EP
ED
abilities.
Page 2 of 66
Holistic
Values-based
Preventive
C
O
Growth and
Development
Community and
Environmental
Health
Consumer
Health
D
EP
Injury
Prevention and
Safety
Cultureresponsive
Achieve,
Sustain and
Promote
Lifelong
Wellness
Disease
Prevention and
Conrtol
Standards and
Outcomes-based
Personal Health
Nutrition
ED
Health and
Life Skillsbased
PY
Learnercentered
Substance Use
and Abuse
Family Health
Rights-based
Epidemiological
Page 3 of 66

PY
C
O
ED
D
EP
diseases.
Page 4 of 66
PY
C
O
ED
rights instruments.
D
EP
Page 5 of 66
46


D
EP
ED

achieving wellness.
7 10
C
O
K3
PY
Key Stage Standards
Page 6 of 66

GRADE LEVEL
STANDARDS
Grade 2
Grade 3
Grade 4
Grade 5
Grade 6
Grade 7
Grade 8
Grade 9
Grade 10
D
EP
ED
C
O
PY
Grade 1
Page 7 of 66
Third
Quarter
Fourth
Quarter
Nutrition
Personal
Health
Personal
Health
Personal
Health
Injury
Prevention,
Safety and
First Aid
Prevention and
Control of
Diseases &
Disorders
Family Health
Prevention and
Control of
Diseases &
Disorders
Consumer
Health
Grade 4
Grade 5
Nutrition
Personal
Health
Prevention and
Control of
Diseases &
Disorders
Substance Use
and Abuse
Injury
Prevention,
Safety and
First Aid
Injury
Prevention,
Safety & First
Aid
/Community &
Environmental
Health
Injury
Prevention,
Safety & First
Aid
Grade 6
Personal
Health/ Growth
& Development
Substance Use
and Abuse
Injury
Prevention,
Safety & First
Aid/Community
and
Environmental
Health
Grade 7
PY
Nutrition
Personal
Health/
Nutrition
Personal
Health
Grade 3
Personal
Health
C
O
Second
Quarter
Grade 2
ED
First
Quarter
Grade 1
D
EP
Grading
Period
Prevention and
Control of
Diseases &
Disorders
Consumer
Health/
Environmental
Health
Injury
Prevention,
Safety & First
Aid/
Consumer
Health
Growth and
Development
Nutrition
Personal
Health
Grade 8
Grade 9
Grade 10
Family Health I
Community
and
Environmental
Health
Consumer
Health
Family Health
II
Injury
Prevention,
Safety and
First Aid
(Unintentional
Injuries)
Health Trends,
Issues and
Concerns
(National
Level)
Prevention and
Control of
Diseases and
Disorders
(Communicable)
Injury
Prevention,
Safety and
First Aid
(Intentional
Injuries)
Prevention and
Control of
Diseases and
Substance Use
and Abuse
(Drug
scenario)
Substance Use
and Abuse
(Gateway
drugs)
Health Trends,
Issues and
Concerns
(Global Level)
Planning for a
Health Career
Page 8 of 66
CONTENT
CONTENT STANDARDS

The learner
foods
importance of good
drinks
eating habits and
behavior
processed food
PERFORMANCE
STANDARDS
CODE
H1N-Ia-b-1
LEARNING
MATERIALS
The learner
habits daily
The learner

healthful foods
C
O
1.

healthful food

3.
ED

2. Eat a healthful
breakfast daily.
LEARNING COMPETENCY
PY

GRADE 1
The learner
D
EP

The learner
demonstrates
mealtime.
care of ones health
eating
dirty
in flood waters

4.
H1N-Ic-d-2

H1N-Ie-f-3


mealtime
washing
washing hands

H1N-Ig-j-4
H1PH-IIa-b-1
H1PH-IIc-d-2
H1PH-IIe-3
H1PH-IIf-i-4
H1PH-IIj-5
Page 9 of 66
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
C
O
The learner
The learner
a healthful home
environment.
1.

H1FH-IIIa-1
2.

H1FH-IIIb-2
3.

home clean
H1FH-IIIc-3
4.
H1FH-IIIde-4
5.

on ones health
H1FH-IIIfg-5
D
EP
with a clean
handkerchief
sneeze with clean
paper when coughing
or sneezing
hand
appropriate to the
activity
sleep
posture
activity
The learner
understands the
1. Clean water
2. Clean indoor air
healthful.
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT STANDARDS
ED
CONTENT
Page 10 of 66

CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
6.
7.

home environment
8.
H1FH-IIIfg-6

clean
H1FH-IIIfg-7

people living in it
home environment
C
O
9.

ED
10.
D
EP
A. Knowing personal
The learner
The learner
The learner
information
demonstrates
appropriately
demonstrates safety
behaviors in daily
from strangers
injuries
living
persons
Injuries
CODE

pollution
PY
CONTENT
LEARNING
MATERIALS
H1FH-IIIhi-8
H1FH-IIIhi-9
H1FH-IIIj-10
H1IS-IVa-1
H1IS-IVb-2

ask for assistance
H1IS-IVc-3
H1IS-IVc-4

school.
H1IS-IVd-5
Page 11 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
H1IS-IVe-6

strange animals
H1IS-IVf-7

H1IS-IVg-8

one another
H1IS-IVh-9

bad touch
H1IS-IVi-10

behaviors of others
LEARNING
MATERIALS
H1IS-IVj-11
D
EP
ED
C
O

intentionally
helpful or harmful
touch
violent or
unwanted
behaviors of others
CODE

disaster drills
PY

disaster drills
LEARNING COMPETENCY
Page 12 of 66

GRADE 2
CONTENT STANDARDS
decision-making
skills in choosing
balanced diet.
good health habits
and hygiene for the
sense organs
D
EP
CODE
LEARNING
MATERIALS
The learner
ED
diet
1. Food Pyramid for
years old)
LEARNING COMPETENCY

PY

The learner
1. Provides energy
understands the
Fats
balanced diet.
body-building
2.1 Protein
PERFORMANCE
STANDARDS
C
O
CONTENT
2.

a balanced meal
H2N-Ia-5
H2N-Ib-6

of food
H2N-Icd-7

balanced diet
H2N-Ie-8

H2N-Ifh-9

food to eat
H2N-Iij-10
Page 13 of 66
The learner

The learner
Practices
demonstrates
clean
family habits and
practices
family
activities together
CODE
LEARNING
MATERIALS

conditions
H2PH-IIa-e-6

the mouth/teeth
D
EP
LEARNING COMPETENCY
The learner
ED

The learner
nose
demonstrates
infestation)
1.2 Scabies
of the sense organs
1.3 Sore eyes
1.4 Excessive or
hardened ear was
(impacted cerumen)
twice a day and
always before
sleeping
twice a year for
dental checkup
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT STANDARDS
C
O
CONTENT
The learner
consistently adopts
healthy family
The learner
organs
H2PH-IIfh-7
H2PH-IIij-8
The learner
family
H2FH-IIIab11
H2FH-IIIcd12
Page 14 of 66
Feelings
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
The learner...
The learner...
demonstrates an
understanding of
and respecting
differences
negative feelings
LEARNING COMPETENCY
appropriate ways
PY
CONTENT
C
O

others
D
EP
B. Home Safety
1. Hazards at home
2. Safety Rules
especially when
using the stairs
edges around the
house
when using the
bathroom to avoid
falls
ED
The learner
The learner
The learner
Responsibilities
demonstrates an
and in school.

appliances
substances
CODE
LEARNING
MATERIALS
H2FH-IIIef-13
H2FH-IIIgh14
H2FH-IIIij-15
H2FH-IIIj-16
H2IS-IVa-12
H2IS-IVbc-13
H2IS-IVde-14
H2IS-IVf-15
Page 15 of 66

PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
PY

household chemicals
C
O
7.

school
CODE
LEARNING
MATERIALS
H2IS-IVg-16
H2IS-IVh-17
H2IS-IVi-18
ED
matches, knives,
pointed materials,
and household
chemicals)
oven/cooking
material
C. School Safety
2. Safety Rules
card
2.2. Observe proper
behavior in the
corridor and when
pushing/shoving)
hazards such as
damaged
equipment, slippery
floor, or dangerous
material to the
teacher or school
personnel
climb or jump on
high bars; avoid
harmful physical
contacts with
others; report
improper behavior
to teachers or
school personnel)
CONTENT STANDARDS
D
EP
CONTENT

school activities
H2IS-IVj-19
Page 16 of 66

GRADE 3
consistently
demonstrates good
making food choices
1.
2.

malnutrition
PY
The learner
D
EP

by the body*
optimum growth and
development
LEARNING COMPETENCY
The learner
ED

The learner
demonstrates
2. Forms of
and overnutrition)
(PEM)
and health
Blindness
2.2.5. Iron Anemia
Osteoperosis
PERFORMANCE
STANDARDS
C
O
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
3.
4.

malnutrition
5.

malnutrition
CODE
H3N-Iab-11
H3N-Iab-12
H3N-Icd-13
H3N-Ief-14
H3N-Ief-15
6.

H3N-Igh-16
7.

H3N-Ii-17

H3N-Ij-18
8.
9.
LEARNING
MATERIALS

healthy lifestyle
H3N-Ij-19
Page 17 of 66

LEARNING COMPETENCY
CODE
H3N-Ij-20

lifestyle
H3N-Ij-21
ED
C
O
LEARNING
MATERIALS
D
EP

body processes*
bones and teeth*
diseases*
diseases*
diseases.*
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
Page 18 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
The learner
The learner
The learner
unhealthy person

diseases
ED
D
EP

Childhood Diseases
1. Proper Hygiene
lifestyle
immunization
check-up
H3PH-IIa-9
H3DD-IIbcd1
3.

diseases
H3DD-IIbcd2
H3DD-IIbcd3

H3DD-IIbcd4
6.

diseases
H3DD-IIbcd5
7.

common diseases
8.

C
O

1. Common diseases
2.1. Heredity
2.2. Environment
2.3. Lifestyle
3. Effects
PY
demonstrates an
nature of and the
9.

common diseases
H3DD-IIefg6
H3DD-IIh-7
H3DD-IIij-8
Page 19 of 66

The learner
services)
products
The learner
consumer
D. Consumer Rights
2. Right to safety
LEARNING COMPETENCY
The learner
2.

consumer health
C
O

goods and services
ED

D
EP

preference)
4. Ethical (values)
1. Budgeting
the product through
literature, etc.)
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
LEARNING
MATERIALS
H3CH-IIIab1
H3CH-IIIab2
H3CH-IIIbc3
H3CH-IIIbc4

consumer
H3CH-IIIde5
situations
H3CH-IIIde6

rights
CODE
H3CH-IIIfg-7
Page 20 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS

rights when buying
H3CH-IIIfg-8
ED
C
O
responsibilities
D
EP
services)
other citizens)
consequences of
consumption)
promote and protect
interests)
information
Industry
CODE
PY
4. Right to choose
6. Right to redress
environment
LEARNING COMPETENCY
LEARNING
MATERIALS
H3CH-IIIh9

responsibilities

health information
H3CH-IIIi10
H3CH-IIIj11
Page 21 of 66

PERFORMANCE
STANDARDS
1.
ED
LEARNING
MATERIALS

as a pedestrian
H3IS-IVab19

3.
4.
D
EP
CODE
The learner
C
O

produced by health
health institutions
A. Road safety
The learner
The learner
pedestrian
demonstrates
demonstrates
the community.
safety and in the
cross in groups)
community.
and Listen
road signs
chance to see
sit on
zones
the vehicle
and allow exiting
first.
LEARNING COMPETENCY
PY
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
5.



H3IS-IVab20
H3IS-IVcd21
H3IS-IVcd22
H3IS-IVe-23
Page 22 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
ED
8.
9.

community


LEARNING
MATERIALS
H3IS-IVf-24
C
O
7.
D
EP
B. Community safety
2.1. Participate in
family/community
disaster drills
a stranger)
or authority any
6.
CODE
PY

a complete stop
street
prevention
surface, crowded
poor lighting
LEARNING COMPETENCY
H3IS-IVg25
H3IS-IVh-26
H3IS-IVi-27
H3IS-IVj-28
Page 23 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
D
EP
ED
C
O
PY

when seeking help.
Page 24 of 66

GRADE 4
The learner...
1. Understands the
and safer food

the food label
2. practices daily
D
EP

1. Keep clean
eating food
cooked foods
temperature
and cooking/eating
utensils
LEARNING COMPETENCY
The learner...
ED

The learner...
of Food
1. understands the
2. Nutrition Facts
2. understands the
Statements
Storage
preventing common
5. Date Markings
food-borne diseases
best before date)
borne diseases
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT STANDARDS

C
O
CONTENT

in the food label
food labels
and safe
avoid disease
CODE
LEARNING
MATERIALS
H4N-Ia-22
H4N-Ib-23
H4N-Icde-24
H4N-Ifg-25
H4N-Ifg-26
H4N-Ihi-27
Page 25 of 66
CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
PY
H4N-Ij-26
LEARNING
MATERIALS
and pests that can

transmit disease
D
EP
ED
C
O
1. Diarrhea
diseases
2. Typhoid Fever
3. Dysentery
4. Cholera
5. Amoebiasis
6. Food poisoning
7. Hepatitis A
The learner
The learner
The learner
2. Germs or Disease
and prevention of
personal and
Agents(pathogen)
common communicable
2.1. Bacteria
diseases
2.2. Virus
common communicable
2.3. Fungi
diseases
2.4. Parasites
Infection
3.2. Disease Agent
(pathogen)
3.3. Reservoir
3.4. Portal of Exit
3.5. Mode of
Transmission
4. Transmission of
Communicable
diseases(routes for
H4N-Ij-27
H4DD-IIa-7
H4DD-IIb-9
H4DD-IIcd-10
H4DD-IIef-11
Page 26 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
diseases)
e.g. skin to skin
C
O

diseases
H4DD-IIgh-12
ED
5.
D
EP
Diseases
common colds,
measles, mumps)
tuberculosis)
3. by Fungi
tineaflavaan-an)
4. by Parasites
4.1 parasitic
worm(roundworm,
tapeworm, hookworm)
4.2 pediculosis
Common Communicable
points)
PY
4.2 indirect
colds, influenza,
tuberculosis vector
borne e.g. malaria,
dengue, rabies,
leptospirosis

H4DD-IIij-13
Page 27 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
4.
5.

ED
6.
PY
3.

sterilization,
disinfection)
Reservoir (ex.
environmental
sanitation)
Portal of Exit (ex.
cough etiquette)
Susceptible Host
nutrition, enough
sleep, regular
exercise)
D
EP

The learner
The learner
1. Protection
2. Prevention
Demonstrates
3. Cure
of medicines
harm to the body
2. Prescription
1. Self- Medication
2. Improper use
use)
3. Dependence
4. Addiction
CODE
LEARNING
MATERIALS
H4DD-IIij-14
H4DDIIij-15
C
O
2.
LEARNING COMPETENCY
The learner
H4S-IIIa-1

H4S-IIIb-2
H4S-IIIcd-3
Page 28 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
and abuse

1. Use under adult
supervision
source

medicines
C
O
PY

deafness due to
antibiotic misuse

medicines
ED
6.
D
EP

The learner
The learner
The learner
disasters and other
demonstrates
1. Typhoon
2. Storm Surge
guidelines during
3. Flood
4. Landslide
6. Earthquake
situation
7. Tsunami

preserving lives
CODE
LEARNING
MATERIALS
H4S-IIIde-4
H4S-IIIfg-5
H4S-IIIij-6
H4IS-IVa-28
H4IS-IVb-d29
H4IS-IVe-30
Page 29 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
4.

at risk
PY

emergency
Year
rowdy crowds during
and other special
events
LEARNING COMPETENCY
C
O

drinking
LEARNING
MATERIALS
H4IS-IVfg-31
H4IS-IVhij-32
H4IS-IVhij-33
D
EP
ED

CODE
Page 30 of 66

GRADE 5
The learner
The learner
practices skills in
managing mental,
health concerns

1. Social anxiety
1.
person
2.

emotional health
ED

D
EP

relationships
friendships)
Health
Relationships
Relationships
LEARNING COMPETENCY
PY

The learner
Health
demonstrates
and socially)
health concerns
Ones Mental Health
Healthy
PERFORMANCE
STANDARDS
C
O
CONTENT
STANDARDS
CONTENT

impact health
CODE
LEARNING
MATERIALS
H5PH-Iab-10
H5PH-Ic-11
H5PH-Id-12
H5PH-Ie-13
H5PH-If-14

concerns
H5PH-Ig-15
Page 31 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS

wellbeing
PY
2. Mood swings
3. Teasing
bullying
5. Harassment
ED
D
EP
LEARNING
MATERIALS
H5PH-Ih-16
H5PH-Ii-17

H5PH-Ij-18

The learner
The learner...
The learner...
demonstrates
demonstrates health
different changes,
breast development,
during puberty
health concerns and
menstruation)
during puberty
The learner...
part of growth and
development
Understands basic
people make with
and gender
regards to gender
identity and gender
roles.
CODE
C
O

Concerns
Help
LEARNING COMPETENCY
H5GD-Iab-1
H5GD-Iab-2
Page 32 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS

Misconceptions
3. describes common
puberty
Nutritional issues
Mood swings
Body odor
Pimples/Acne
Poor Posture
C
O
D
EP
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

on health
ED

Concerns
Pregnancy
CODE
LEARNING
MATERIALS
H5GD-Icd-3
PY
1. On Menstruation
food
wash
2.1. not related to
thought
3. On Circumcision
maturational stage
LEARNING COMPETENCY
5.

puberty
6.

concerns are normal
7.

8.

unwanted pregnancy
H5GD-Icd-4
H5GD-Ief-5
H5GD-Ief-6
H5GD-Igh-7
H5GD-Igh-8
Page 33 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS

Concerns
LEARNING COMPETENCY
9.
1. Self-management
PY

procedures
during
D
EP

The learner
The learner
and cola drinks)
2. Tobacco
LEARNING
MATERIALS
H5GD-Ii-9
H5GD-Ii-10
H5GD-Ii-11
H5GD-Ij-12

roles
H5GD-Ij-13

H5GD-Ij-14

changing
H5GD-Ij-15
12.
ED
E. Sex and Gender

and concerns
C
O
11.

Reliable Adults


and concerns
CODE
The learner
gateway drugs
H5SU-IIIa-7
Page 34 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
3. Alcohol
tobacco and alcohol
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
caffeine
PY

use and abuse

1. Caffeine
2. Tobacco
3. Alcohol
C
O

tobacco and alcohol

ED

Gateway Drugs
1. Individual
2. Family
3. Community

D
EP
2003)

The learner
The learner
First Aid
1. prolong life
demonstrates
injuries
CODE
LEARNING
MATERIALS
H5SU-IIIb-8
H5SU-IIIc-9
H5SU-IIIde10
H5SU-IIIfg11

H5SU-IIIh12

H5SU-IIIij13
The learner
H5IS-IVa-34
Page 35 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS

principles
things first.
5. Get help.
LEARNING
MATERIALS
H5IS-IVb-35
H5IS-IV-c-j36
ED
C
O

conditions
D
EP

1. Wounds
2. Nosebleed
3. Insect bite
4. Animal bite
5. Burn and scald
6. Food poisoning
7. Fainting
CODE
PY
injuries

intervene
LEARNING COMPETENCY
Page 36 of 66

GRADE 6
LEARNING COMPETENCY
The learner
The learner

prevent and control
and concerns

concerns
CODE
LEARNING
MATERIALS
H6PH-Iab-18
D
EP
ED

Concerns
1. height and
Demonstrates
understanding of
underweight,
cerumen, swimmers
ear, otitis media)
3. vision
them
a, strabismus)
calluses, ingrown
toenails)
lordosis, kyphosis)
periodontitis,
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT STANDARDS
C
O
CONTENT
Page 37 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
B. Prevention and
skills
1. Developing
Self-
CODE
LEARNING
MATERIALS
H6PH-Iab-19
C
O
PY
management Skills

ED

procedures
D
EP

care)
(height and weight
measurement, breast
vision screening,
and dental
examinations)
Community Health
Resources
dentist, nurse)
3.3. School Clinic
Unit
LEARNING COMPETENCY


concerns
H6PH-Ic-20
H6PH-Id-f-21
H6PH-Id-f-22
H6PH-Igh-23
H6PH-Igh-24
H6PH-Igh-25
Page 38 of 66

CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
ED
D
EP

Communities Healthy
Management
CODE
LEARNING
MATERIALS
The learner
C
O

The learner
The learner
1. Characteristics
understands the
1.1. physical
for building and
environment (safe,
the school and
maintaining healthy
and water quality,
healthy.
environments
aesthetically
pleasing, with
flexible spaces)
1.2. psychosocial
environment (warm
atmosphere,
healthy
interpersonal
abuse and
discrimination)
Maintaining Healthy
Environments
LEARNING COMPETENCY
PY
CONTENT
H6CMH-IIa-1
H6CMH-IIb-2

3.

H6CMH-IIc-d3
H6CMH-IIe-4
4.
Page 39 of 66
CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
PY
H6CMH-IIe-5
LEARNING
MATERIALS
Separation of Waste
1.1 Biodegradable
1.1.1 paper
1.1.2 kitchen waste
5.
ED

disposal
D
EP
2.1 Waste Reduction

(reuse)
2.2 Waste Storage
(separation of
2.3 Waste Disposal
proper disposal of
hazardous waste)
C
O
1.2.1 plastics
1.2.2 styrofoam
1.2.3 glass
1.2.4 cans
1.3 Hazardous waste
1.3.1 chemicals
2. Proper Waste
Management

The learner
The learner
caused by Poor
demonstrates
understanding
of
the
ways to maintain a
healthy environment

community

H6CMH-IIf-6
H6CMH-IIg-7
H6CMH-IIh-8
H6CMH-IIij-9
The learner
H6EH-IIIa-1
1.

Page 40 of 66
2. Skin Diseases
3. Gastrointestinal
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
poor environmental
sanitation
2.

C
O
3.
ED

environment
D
EP
pests and rodents
CODE
LEARNING
MATERIALS
sanitation
Diseases
4. Neurological
mercury poisoning)
water safer
control, anti-smoke
belching drives
3. Control of noise
LEARNING COMPETENCY
PY
CONTENT

The learner
The learner
Health
H6EH-IIIb-2
H6EH-IIIc-3
H6EH-IIId-4
5.

noise pollution
H6EH-IIIe-5
6.

noise pollution
H6EH-IIIfg-6
7.

H6EH-IIIhi-7
8.

H6EH-IIIhi-8
9.

H6EH-IIIj-9
The learner
1.

consumer health
H6CH-IVa-13
Page 41 of 66
services
and malpractice
from myths and
misconceptions
CONTENT STANDARDS
and using consumer
health products.
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS

selection of health
products.
C
O
health
print ads, radio,
2. Health products
(pharmaceutical,
and programs)
ED

consumer health
D
EP

: Types and Uses
antipyretic,
and decongestant)
antibiotic,
antidepressant,
and
antihypertensive)
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
CONTENT

of consumer health


medicines
H6CH-IVbc-14
H6CH-IVcd-15
H6CH-IVcd-16
H6CH-IVe-17
H6CH-IVf-18
Page 42 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
6.

advertising
PY

What is misleading
about the ad?)
techniques used
plain folks, snob,
others)
label
C
O


health products
CODE
LEARNING
MATERIALS
H6CH-IVg-19
H6CH-IVg-20
H6CH-IVh-21
D
EP
ED

D-etermine the
purchase.
E-xplore the
alternatives.
C-Consider the
option
that you consider
important
E- Evaluate your
decision.
LEARNING COMPETENCY

products.
H6CH-IVh-22
Page 43 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
LEARNING
MATERIALS
H6CH-IVij-23
D
EP
ED
C
O
PY
Health Products
1. Awareness and
Vigilance
to Seek Help
CODE
Page 44 of 66

GRADE 7
CONTENT
STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS

health
moral-spiritual);
holistic health;
holistic health;
D
EP
ED

development
dimensions during
adolescence
concerns during
adolescence
CODE
LEARNING
MATERIALS
The learner
C
O

The learner
The learner
A. Holistic health
demonstrates
health and its
development of
LEARNING COMPETENCY
PY
CONTENT

as one grow
during adolescence;
adolescence
adolescent;
adolescence
H7GD-Ia-12
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Ib-13
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Ib-14
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Ic-15
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Id-e-16
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Id-e-17
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-Id-e-18
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-If-h-19
OHSP in Health
2010 SEC
H7GD-If-h-20
H7GD-Ii-j-21
Page 45 of 66
CONTENT
CONTENT
STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
The learner
makes informed
decisions in the
during adolescence
D
EP
demonstrates
understanding of
nutrition for a
healthy life during
adolescence
ED

The learner
A. Nutrition during
adolescence
CODE
H7GD-Ii-j-22

appraisal
adolescence
C
O

body odor, postural
dimensions)
(height and weight
exam)
LEARNING COMPETENCY
PY
adolescents
1. Malnutrition and
LEARNING
MATERIALS
H7GD-Ii-j-23
H7GD-Ii-j-24
H7GD-Ii-j-25
The learner
adolescence
healthful eating
eat
of adolescents
H7N-IIa-20
H7N-IIb-c-21
H7N-IId-f-22
2010 SEC I
EASE Health Educ
2010 SEC I
EASE Health Educ
2010 SEC I
EASE Health Educ
Page 46 of 66

CONTENT
CONTENT
STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS

deficiencies
adolescents

community)
ED
The learner
consistently
demonstrates skills
that promote mental
health
D
EP

A. Mental Health
The learner
(An Introduction)
demonstrates
understanding of
mental health as a
1. Eustress
2. Distress
life
C
O
PY
micronutrient
deficiencies
2. Eating disorders
2.2 Bulimia
disorder
LEARNING COMPETENCY

health
inevitable
distress
the body to stress
with stress
CODE
LEARNING
MATERIALS
H7N-IId-f-23
2010 SEC I
EASE Health Educ
H7N-IId-f-24
2010 SEC I
EASE Health Educ
H7N-IId-f-25
H7N-IId-f-26
2010 SEC I
EASE Health Educ
2010 SEC I
EASE Health Educ
H7N-IIg-h-27
2010 SEC I
EASE Health Educ
H7PH-IIIa-b28
OHSP Health
H7PH-IIIa-b29
H7PH-IIIa-b30
H7PH-IIIa-b31
H7PH-IIIc-32
H7PH-IIIc-33
H7PH-IIIc-34
H7PH-IIId-e35
H7PH-IIId-e36
Page 47 of 66

CONTENT
CONTENT
STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS

stress
grieving
H7PH-IIId-e37

H7PH-IIId-e38

disorders
H7PH-IIIf-h39
C
O

warning signs
treatment
4.1 Mood disorders,
Disorder (OCD),
ED
E.
CODE
PY

Death
LEARNING COMPETENCY

health disorders
D
EP
The learner
The learner
The learner
injuries
demonstrates
consistently
demonstrates
concepts and
and proactive
2. Stalking
education in the
3. Extortion
prevention of
4. Gang and youth
violence
injuries
violence
6. Kidnapping and
abduction
LEARNING
MATERIALS
H7PH-IIIf-h40
H7IS-IVa-d-31
H7IS-IVa-d-32
Page 48 of 66

CONTENT
CONTENT
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
7.
8.
9.
10.
PY
Acts of terror
Domestic violence
Suicide
C. Prevention
and
injuries
self-protection
non-violence
through
healthful behaviors
reporting
cases
of
violence
to
proper
authorities
seeking
help
from
PERFORMANCE
STANDARDS
H7IS-IVe-h-33
39. identifies
protective
factors
H7IS-IVe-h-34

H7IS-IVe-h-35
D
EP
ED
C
O

Page 49 of 66

GRADE 8

A. Gender and Human
Values Education;
Counselor)
CONTENT STANDARDS
1st Quarter (H8FH)
The learner
demonstrates
for a healthy life
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
The learner
informed decisions
2.
3.
C
O
4.

personality
human sexuality
behaviors
sexual behavior
PY
CONTENT
D
EP
B. Teenage concerns
Identity crisis
Sexual identity and
Sexual behaviors
Pre-marital sex,
and abortion
related issues
The learner
marriage
demonstrates an
understanding of
responsible
parenthood for a
ED
5.
The learner
makes informed and
values-based
decisions in
preparation for
6.
CODE
LEARNING
MATERIALS
H8FH-Ia-16
H8FH-Ia-17
H8FH-Ia-18
H8FH-Ib-19
H8FH-Ic-d-20
H8FH-Ic-d-21
the family

issues
a lifelong partner
H8FH-Ie-g-22
H8FH-Ih-23
H8FH-IIa-24
H8FH-IIa-25
Page 50 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS

1. Pre-pregnancy
ovary, myoma)
2. During pregnancy
(pre-eclampsia,
placenta previa,
3. Post pregnancy
sepsis
healthy family life
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
responsible
parenthood
D
EP
ED
C
O
PY

and family life
marriage
pregnancy)
concerns
pregnancy
newborns
and child
childrens health
on family health
CODE
LEARNING
MATERIALS
H8FH-IIa-26
H8FH-IIa-27
H8FH-IIb-28
H8FH-IIc-d-29
H8FH-IIc-d-30
H8FH-IIe-f-31
H8FH-IIe-f-32
H8FH-IIe-f-33
H8FH-IIe-f-34
H8FH-IIe-f-35
H8FH-IIe-f-36
H8FH-IIg-h-37
H8FH-IIg-h-38
Page 51 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY

diseases
1. Leptospirosis
2. Severe Acute
(SARS)
D
EP
ED
C
O
PY

of the nation
artificial)
The learner
The learner
demonstrates
consistently
understanding of
demonstrates
principles in the
personal
responsibility and
the Philippines
Philippines
the prevention and
C. Most common
control of
communicable
diseases
Infections
2. Pneumonia
3. Bronchitis
4. Influenza
6. Dengue
Infections (STIs)
8. HIV and AIDS

CODE
LEARNING
MATERIALS
H8FH-IIg-h-39
H8FH-IIg-h-40
H8FH-Iig-h-41
H8DD-IIIa-15
H8DD-IIIa-16
H8DD-IIIb-c17
H8DD-IIIb-c18
H8DD-IIIb-c19
H8DD-IIId-e20
Page 52 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS

D
EP
ED
C
O
PY
3. Chikungunya
4. Meningococcemia
6. Avian influenza
7. AH1N1 Influenza
21
diseases
diseases
22
23
th
The learner
The learner
demonstrates
(NCDs)
for a healthy life
the prevention and
1. Allergy
2. Asthma
4. Cancer
5. Diabetes
H8DD-IVe-26
6. Arthritis
7. Renal failure
diseases (physical
diseases
diseases
H8DD-IVf-27
H8DD-IVg-h-28
Page 53 of 66

CONTENT
CONTENT STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
PY
healthy eating, not
smoking, weight
management, routine
management)
LEARNING COMPETENCY

C
O

diseases
LEARNING
MATERIALS
H8DD-IVg-h-29
H8DD-IVg-h-30
D
EP
ED

CODE
Page 54 of 66

GRADE 9
PERFORMANCE
STANDARDS
ED
D
EP

laws
LEARNING
MATERIALS
G7-LM
EASE Health Educ
H9CE-Ia-8
H9CE-Ia-9

H9CE-Ib-d10

H9CE-Ib-d11
G7-LM
EASE Health Educ

health
H9CE-Ib-d12
G7-LM
EASE Health Educ

H9CE-Ie-f13
feasibility)
A. First Aid Basics
The learner
The learner
demonstrates
performs first aid
of a good aider)
aid principles and
accuracy
Environment
CODE

C
O

The learner
The learner
demonstrates
consistently
Community
principles in
protecting the
protect the
environment for
environment for
community wellness
community wellness
LEARNING COMPETENCY
PY
CONTENT
STANDARDS
CONTENT
H9CE-Ig-h14
H9IS-IIa36
G7-LM
EASE Health Educ
G7-LM
EASE Health Educ
2010 SEC
OHSP Health
Page 55 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
procedures
LEARNING COMPETENCY
CODE

the victim (CAB)
H9IS-IIb37
PY

Procedures
Survey the scene
Airway, Breathing)
2. Ask for help.
PERFORMANCE
STANDARDS
ED
D
EP

or, handkerchief)
off circulation)
arm)
C
O


seat, chair carry )
3. Three man carry
emergencies
H9IS-IIc.d39
H9IS-IIc.d40

H9IS-IIc.d41

2010 SEC
OHSP Health
H9IS-IIb38

and bandages
dressing

LEARNING
MATERIALS
H9IS-IIe.f42
H9IS-IIg.h43
2010 SEC
OHSP Health
2010 SEC
2010 SEC
OHSP Health
2010 SEC
OHSP Health
Page 56 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
LEARNING
MATERIALS
C
O
PY

dislocation)
2. bleeding
full-thickness)
4.
6. bleeding
7. poisoning
8. choking
9. drowning
10. heart attack
11. electrocution
The learner
The learner
Philippines
demonstrates
use and abuse
dependence,
community
prevent and control
substance use and
1. Stimulants
abuse
2. Depressants
3. Narcotics
4. Hallucinogen
5. Inhalants
CODE
H9S-IIIa14

body
1. Short-term
2. Long-term
D
EP
ED
H9S-IIIa15
H9S-IIIb16
H9S-IIIb17
H9S-IIIc-18

on the body
H9S-IIId19
EASE Health Educ

III
H9S-IIId20
Page 57 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
LEARNING
MATERIALS
D
EP
ED
C
O
PY

21
community
22
abuse
23
use and abuse
24
25
A. Gateway Drugs
The learner
The learner
1. Cigarettes
H9S-IVa-27
2. Alcohol
demonstrates
understanding of
H9S-IVa-28
smoke cigarettes
use and strategies
for prevention and
control
29
third hand smoke;
H9S-IVd-30
Page 58 of 66

CONTENT
STANDARDS
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
of drinking alcohol
drinking alcohol
body
community
beverages
and alcohol use
use
community)
C
O
PY
CONTENT
D
EP
ED

Gateway Drugs
CODE
LEARNING
MATERIALS
H9S-IVe-f31
H9S-IVg-h32
H9S-IVg-h33
H9S-IVg-h34
Page 59 of 66

GRADE 10
and utilization of
health information,
D
EP

Effects
The learner
ED

The learner
understands the
2. Health products
guidelines and
3. Health services
criteria in the
selection and
information,
products, and
services.
financing systems
(PhilHealth, Health

1. Acupuncture
therapy
3. Reflexology
4. Naturopathy
1. Consumer law
LEARNING COMPETENCY

services;
healthcare plans;
PY
PERFORMANCE
STANDARDS
C
O
CONTENT
STANDARDS
CONTENT

wisely;
quackery;
CODE
LEARNING
MATERIALS
H10CH-Iab-19
H10CH-Iab-20
H10CH-Iab-21
H10CH-Ic22
H10CH-Ic23
H10CH-Ic24

H10CH-Id25

health
H10CH-Id26
Page 60 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
LEARNING
MATERIALS
H10CH-Ief-27
H10CH-Igh-28
H10HC-IIa1
H10HC-IIb2
H10HC-IIcd-3
H10HC-IIcd-4
D
EP
ED
C
O
PY

The learner
laws;
Concerns
demonstrates
consistently
Reproductive Health
Act(RA10354) ,
issues and concerns
exploring local,
2003 (RA 9211)
and concerns
concerns
Act of 2008 (RA
1997 (RA 8423)
8504)
of 1994 (RA 7719)
(RA 8750)
CODE
H10HC-IIeg-5

2012 (RA 10175)
9775)
Page 61 of 66

CONTENT
STANDARDS
CONTENT
PERFORMANCE
STANDARDS
LEARNING COMPETENCY
CODE
The learner
The learner
health initiatives;
Goals (MDGs)
demonstrates
demonstrates
competence in
on Tobacco Control
health initiatives
Plan
or national context
global initiatives
initiatives;
and Immunizations
national context
H10HCIIIa-1
H10HCIIIb-c-2
PY
C
O
D
EP
ED

The learner
The learner
1. Importance
2. Components Steps
demonstrates
prepares an
appropriate plan of
a health career
health career
health and safety
health
12. Nursing
(EMS)
Program

plan;
orientation program

career path
LEARNING
MATERIALS
H10HCIIIb-c-3
H10HCIIId-e-4
H10PC-Ivab-1
H10PC-Ivab-2
H10PC-IVcd-3
H10PC-IVcd-4
Page 62 of 66

GLOSSARY
Consumer
health
Cultureresponsive
Epidemiological
Family Health
Growth and
Development
Health and Life

skills-based
Holistic
D
EP
ED
C
O
PY
Community and
Environmental
Health
Page 63 of 66

GLOSSARY
education
Learnercentered
Nutrition
Personal Health
Prevention and
Control of
Diseases and
Disorders
community
Preventive
Rights-based
Standards and
outcomes-based
D
EP
ED
C
O
PY
Injury
Prevention,
Safety and First
Aid
Page 64 of 66

GLOSSARY
Values-based
D
EP
ED
C
O
PY
Substance Use
and Abuse
Page 65 of 66

Code Book Legend
LEGEND
SAMPLE
Learning Area and
Strand/ Subject or
Specialization
Health
Grade Level
Grade 9
Domain/Content/
Component/ Topic
Use and Abuse
PY
H9
Roman Numeral
Quarter

Lowercase Letter/s
Arabic Number
Week
Fourth Quarter
Week seven to eight
D
EP

specific week
ED
Competency
Suggests healthy
family, community)
IV
g-h
34
CODE
GD
Nutrition
Personal Health
PH
IS
Family Health
FH

Disorders
DD
CE
C
O
First Entry
Uppercase Letter/s
DOMAIN/ COMPONENT
Consumer Health
CH
HC
PC
Page 66 of 66
EP
E
C
O
PY
Edukasyong
Pangkalusugan
89
EP
E
C
O
PY
HEALTH GRADE 4
PATNUBAY NG GURO
YUNIT IV
187
Yunit IV
SAKUNA AT KALAMIDAD, ATING PAGHANDAAN,
BUHAY AY MAHALAGA, ATING PAG-INGATAN
BATAYANG KASANAYAN
PY
inaasahang maisagawa ang
mga wastong paraan sa
batayang pangkaligtasan at
pagbibigay ng pangunang
lunas sa oras ng kalamidad,
sakuna, at kagipitan o mga
hindi inaasahang pangyayari
(emergency).
C
O
inaasahang maipamalas ang
pagkaunawa tungkol sa mga
kaligtasan at pangunang lunas
sa oras ng kalamidad, sakuna, at
kagipitan o mga hindi inaasahang
pangyayari (emergency).
EP
E
a. Natutukoy ang ibat ibang uri ng kalamidad, sakuna, at kagipitan o mga

hindi inaasahang pangyayari (emergency)
b. Nakapagpapakita ng mga angkop na tugon bago, tuwing, at pagkatapos
ng isang kalamidad, sakuna, at oras ng kagipitan
c. Naiuugnay ang paghahanda at angkop na tugon sa oras ng kagipitan sa
pagsasalba at pagpapanatili ng buhay.
d. Naisasalarawan ang angkop na batayang pangkaligtasan sa panahon o
sitwasyon na maaaring magdulot ng kapahamakan sa buhay ng tao
e. Naisasalarawan ang maaaring idulot na kapahamakan na bunga ng
mapanganib na gawi at kilos tulad ng paggamit ng paputok, armas, at
pag-inom ng alak
f. Natatangkilik ang paggamit ng alternatibong pamamaraan sa pagdiriwang ng ibat ibang okasyon tulad ng Bagong Taon, pista, at iba pang
espesyal na okasyon
189
Subukin Natin
I. Tama o Mali. Isulat sa sagutang papel ang tsek (/) kung ang GAWAIN ay
PY
C
O
EP
E
1. Masayang naligo ang mga bata sa tubig-baha.

2. Nakinig si Fe sa radyo upang malaman kung walang pasok dahil sa
bagyo.
3. Hindi pinansin ni Mang Alfonso ang mga natumbang puno at sirang
linya sa kanilang lugar.
4. Inilayo ni Dan sa kurtina ang kandilang may sindi.
5. Ipinaskil ni Inay ang numero ng teleponong dapat tawagan sa oras
ng sakuna.
6. Lasing na nagmaneho ang tsuper.
7. Sumali si Erica sa earthquake drill ng paaralan.
8. Gumamit si Michael ng kawayang kanyon noong BagongTaon.
9. Nanonood ng pailaw sa plasa sina Helen at Julia tuwing pista.
10. Pinagsama-sama ni Repot ang mga basura at itinapon lahat sa
ilog.
Basahing mabuti ang mga tanong at piliin ang tamang sagot. Gumamit ng
malaking titik lamang.
______11. Anong ahensiya ang nag-aaral ng panahon at nagbibigay ng

signal upang malaman ang lakas at bugso ng hangin dala ng
bagyo?
A. DOH
B. DILG
C. DOST
D. PAGASA
190
PY
______12. Kapag ang bagyo ay may lakas at bugso ng hangin na umabot

sa 61-100 kph, nasa anong Signal Bilang ang bagyo?
A. 1
B. 2
C. 3
D. 4

_______1 3. Anong ahensiya ang nagtatakda kung gaano kalakas ang lindol ?
A. DILG
B. MMDA
C. PAGASA
D. PHILVOCS
C
O
_______14. Alin ang nagdadala ng malakas na buhos ng ulan at may

bugso ng hangin?

A. Lindol

B. Bagyo
C. Tsunami
D. Storm Surge
EP
E
______ 15. Sina Mang Raul ay nakatira malapit sa Bulkang Mayon. Ano ang

dapat niyang gawin?
D. Alamin ang ligtas na lugar para sa paglikas
______16. Alin ang mapanganib na pagyanig ng lupa na maaaring dahilan

ng pagbagsak ng malalaking gusali?
A. Baha
B. Bagyo
C. Lindol
D. Sunog
191
______17. Alin ang isinagawa sa paaralan o gusali upang maiwasan ang

anumang sakuna kung may lindol?
A. Fun run
B. Athletic meet
C. Earthquake drill
D. Nutrition program
C
O
PY
______18. Ano ang maaaring gamitin upang mailigtas ang ating buhay sa

pagbaha?
A. Karton
B. Payong
C. Malaking bag
D. Malaking gallon
______19. May naaamoy kang tagas ng gasul sa bahay. Ano ang nararapat

mong gawin?
A. Sindihan ang kalan
B. Isara ang mga bintana
C. Isawalang bahala lamang
D. Buksan ang bintana at pinto
EP
E
______20. May nag-aaway na mga lasing na may mga armas o patalim. Ano

ang iyong gagawin?
A. Awatin sila
B. Kunan ng litrato
C. Lumayo sa kanila
______21. Aksidenteng naputukan ng labentador ang kamay ng iyong

kalaro. Anong paunang lunas na dapat mong gagawin?

A. Balutin

B. Hugasan

C. Magtago
D. Sumigaw
192
______22. Biglang nawalan ng koryente sa bahay at nagsindi ka ng kandila.

Saan mo dapat ilagay ito?
A. Maliit na lata
B. Kabinet ng aklat
C. Malapit sa kurtina
D. Malambot na upuan
C
O
PY
______23. Ang bagyo ay nasa Signal No.1, anong antas ng mag-aaral ang

otomatikong walang pasok sa paaralan?
A. Preschool
B. Kolehiyo
C. Mataas na paaralan
D. Mababang paaralan
______24. Lumilindol sa sa inyong lugar. Anong ahensiya ng pamahalaan ang

mabilis na tutugon upang matulungan iligtas ang mga biktima?
A. Pulis
B. Barangay
C. NDRRMC

D. Barangay Tanod
EP
E
______25. Nasa loob ka ng bahay at naabutan ka ng lindol. Ano ang iyong

gagawin?

A. Tawagin ang Nanay

B. Sumigaw at umiyak

C. Tumalon sa bintana

D. Sumilong sa matatag na mesa
193
Susi sa Pagwawasto
C
O
EP
E

11. D

12. B

13. D

14. B

15. D

16. C

17. C

18. D

19. D

20. C

21. B

22. A

23. A

24. C

25. D

PY
I. Tama o Mali
1. X

2.

3. X

4.
5. /
6. X
7. /
8. /
9. /
10. X

194
PY
C
O
D
EP
E

Ang mga kalamidad at sakuna tulad ng lindol, bagyo, at pagputok ng
bulkan ay maaring magdulot ng malaking pinsala sa mga ari-arian at maging sa
buhay ng tao. Upang maiwasan ang hindi mabuting epekto at bunga nito, tayo
ay dapat maging handa sa lahat ng oras. Kinakailangang matutuhan natin ang
ibat ibang paraan ng angkop na pagtugon sa oras ng kagipitan. Ang pagsunod
sa mga alituntunin at batayang pangkaligtasan ay pagtitiyak sa pagpapanatili
at pangangalaga sa ating buhay at ari-arian.

Sa mga nakalipas na taon, maraming ari-arian at buhay na ang nasira
at nawala dahil sa walang kahandaan sa sakuna at kalamidad. Nararapat na
ito ay hindi na maulit pa sa pamamagitan ng pag-aaral ukol sa paghahanda sa
mga inaasahan at di-inaasahang sakuna at kalamidad na makapagdudulot ng
pinsala sa ating buhay at ari-arian.
195
Aralin 1: Mga Uri ng Kalamidad sa Aking Komunidad

Bilang ng araw: 2
Batayang Kasanayan
a. Natutukoy ang ibat ibang uri ng kalamidad at sakuna na maaaring
mangyari sa kanilang komunidad.
b. Nauunawaan ang epekto ng ibat ibang uri ng kalamidad
PY
sa ari-rian at buhay ng tao.


Ang kalamidad ay pangyayari na sanhi ng mga pagbabago sa
C
O
kondisyon ng kalikasan at maaaring magdulot ng pagkawasak o pagkawala

ng mga ari-arian at kapahamakan sa buhay ng tao. Ilan sa mga ito ay
bagyo (pagbugso ng malakas na hangin), storm surge (daluyong ng dagat),
lindol (paggalaw ng lupa), volcanic eruption (pagputok ng bulkan), landslide
EP
E
BAGYO
(pagguho ng lupa), at baha (pagtaas ng tubig).
Ang Pilipinas ay nakararanas ng mahigit kumulang sa 22 bagyo sa
loob ng isang taon. Maaaring ang isang lugar ay madalas na daanan ng mga
bagyong ito. Ang bugso ng hangin, lakas ng pagbuhos ng ulan, at maging ang
dami nito ay lubhang nakapamiminsala. Madalas ang dulot nito ay ang pagtaas
ng naiipong tubig (baha), storm surge, at landslide o pagguho ng lupa.

Ito ay kadalasang nabubuo sa karagatan katulad ng Dagat Pasipiko.
Mayroon itong dalawang bahagi: ang eye wall at ang mata ng bagyo. Ang
Philippine Atmospheric Geophysical Astromical Services Administration o
PAGASA ay nagbigay ng signal upang malaman ang lakas o bugso ng hangin
na dulot ng bagyo.
196
Signal
Bugso ng hangin
Signal No. 1 :
30-60 kph
Signal No. 2 :
61-100 kph
Signal No. 3 :
101-185 kph
Signal No. 4 :
186 pataas
Sa pamamagitan ng pagsukat at pagtukoy sa bugso ng hangin ng
isang bagyo, maaaring malaman ang angkop na paghahanda ng mga tao sa
PY
isang lugar.
file:///C:/Users/Acer/Downloads/Typhoons%20in%20the%20Philippines%20(1).pdf
C
O
LINDOL
Ang lindol o pagyanig ng lupa ay maaaring dulot ng pagsabog ng
bulkan (volcanic earthquake) o paggalaw ng tectonic plates sa ilalim ng lupa

o earths crust.
file:///C:/Users/Acer/Downloads/Earthquake-Final.pdf
EP
E
PAGSABOG NG BULKAN

May dalawang uri ang bulkan: aktibo at hindi aktibong bulkan. Ang akti-
bong bulkan ay pumutok o sumabog sa huling 600 na taon. Ang hindi aktibong
bulkan ay natutulog o walang anumang pagsabog o pagbuga ng usok sa loob
ng mahabang panahon subalit hindi ito ngangangahulugang hindi na ito sasab-
og muli. Kung kayat mas makabubuting alamin ang panganib na dulot nito
upang maiwasan ang anumang sakunang dulot nito.
197
Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin
1. Ipaskil ang larawan sa pisara.
2. Pangkatin ang mga mag-aaral at bumuo ng grupo sa na may
apat hanggang limang miyembro.
3. Gamitin ang gawain sa Pag-usapan Natinsa LM.
buong klase.
PY
4. Bigyan ng oras ang bawat grupo na ibahagi ang gawain sa

5. Ibuod ang mahahalagang saloobin at impormasyon mula sa
pagbabahagi ng bawat pangkat.
C
O
a. Ano-ano ang inyong natutuhan batay sa paglalahad ng

inyong kamag-aaral? (Itala ang sagot sa pisara.)
b. Magkakatulad ba ang inyong naisip na salita/kaisipan?
c. Bakit ninyo naisip ang salitang ito? Ano ang maaaring
maging epekto ng mga kalamidad na ito sa buhay? sa

ari-arian?
EP
E
d. Paano maging ligtas sa panahon ng kalamidad?

e. Naranasan na ba ninyo ang ilan sa mga ito? Tumawag ng
mag-aaral para sa pagbabahagi ng ilang karanasan.
f.
Ano-ano ang mga uri ng kalamidad ayon sa inyong
paglalahad?
B. Pag-aralan Natin
1. Bumuo ng tatlong pangkat, magtakda ng isang uri ng
kalamidad o sakuna.
1- bagyo, 2-lindol, 3- pagputok ng bulkan
2. Bigyan ng bilang ang bawat miyembro ng grupo.
3. Gamitin ang gawain sa Pag-aralan Natin sa LM.
4. Tawagin ang bilang ng pangkat na magbabahagi ng sagot sa
klase.
198
C. Pagsikapan Natin
1. Hikayatin ang bawat grupo na ibahagi ang gawain sa Pagaralan Natin sa pamamagitan ng sumusunod:
Dula o role-play
Skit
News report
Awitin o sayaw
PY
Pagsasalarawan
D. Pagyamanin Natin
C
O
2. Ipasagot ang gawain sa Matuto Tayo.
Ipasagot sa mga mag-aaral ang Gawain A at B sa Kaya Mo

Yan sa LM.
Mga Sagot: 1. Bagyo
4. Lindol
2. Landslide
5. Pagputok ng Bulkan
3. Baha
EP
E
E. Pagninilay Pangkalusugan (Reflection)

Bigyan ng oras ang mga mag-aaral na isulat sa notebook
ang kanilang sa loobin sa tanong na Ano sa mga uri ng sakuna o
kalamidad ang inyong pinakakinatatakutan? Bakit?

F. Takdang-aralin
1. Para sa susunod na pagkikita.
2. Pagsaliksikin at pagbasahin ang mga mag-aaral tungkol sa mga
dapat gawin bago, tuwing at pagkatapos ng kalamidad o sakuna
na naiulat sa klase ng bawat grupo.
199
Aralin 2: Sa Panahon ng Kalamidad, Sakuna at Kagipitan

Bilang ng araw: 3
Batayang Kasanayan
a. Nakapagpapakita ng mga angkop at nararapat na tugon bago, tuwing
at pagkatapos ng anumang kalamidad o sakuna, at kagipitan
b. Nakapagbibigay ng mungkahi at paraan upang makaiwas sa hindi
PY
mabuting dulot ng mga sakuna at kalamidad

c. Natutukoy ang mga mabuting maidudulot ng maagap at maagang paghahanda sa pagdating ng anumang kalamidad o sakuna, at kagipitan
C
O
Ang sakuna dulot ng kalamidad ay maaring iwasan sa pamamagitan
ng pagiging laging handa. Ang mga sumusunod ay ilan lamang sa maaaring
gawin upang paghandaan ang dulot na epekto ng ibat ibang uri ng kalamidad.
EP
E
BAGYO
Bago dumating ang bagyo:
Manood ng balita sa telebisyon o radyo ukol sa papalapit na bagyo.

Iayos at itabi sa ligtas na lugar ang mga importanteng bagay o
papeles.
Mag-imbak ng sapat na dami ng tubig o pagkain.

Siguraduhing kumpleto ang emergency supplies katulad na baterya
ng radyo, at first aid kit
Itsek ang bubong ng bahay at ang mga puno sa bakuran sa posibleng pagbagsak dahil sa malakas na hangin.
200
Sa panahon ng bagyo:
Signal No.1
Walang pasok ang pre-school sa paaralan.
Magdala ng payong, kapote, at bota kung lalabas.
PY
Signal No. 2
C
O
Walang pasok sa mababa at mataas na paaralan.

Manatili sa loob ng bahay kung kinakailangan.
Iwasang magbiyahe maging sa daan, dagat, o himpapawid.

Maging alerto at handa sa posibleng pagbaha.
Maghanda kung sakaling kinakailangang lumikas sa mataas at mas
EP
E
Signal No. 3
ligtas na lugar.
Walang klase sa lahat ng antas ng paaralan maging sa opisina.

Manatili sa loob ng bahay o sa lugar na mas ligtas.
Kung nakatira sa mababang lugar, lumikas sa mas mataas at mas
ligtas na lugar.
Iwasan ang pagpunta malapit sa anumang uri ng anyong tubig.
Signal No. 4
Ipagpaliban ang anumang gawain at manatili sa loob ng bahay.
Lumikas sa mas mataas na lugar sa posibleng pagbaha o landslide.
Patibayin ang mga bahagi ng bahay na maaaring maapektuhan.
201
Umantabay sa mga ulat sa mass media.

Putulin ang mga sanga na malapit sa bahay.
Siguraduhing walang nakaharang sa kalsada para sa pagdaan ng
emergency vehicles, at maghanda ng emergency kit.
Kapag bumaha, patayin ang main switch.
Pagkatapos ng bagyo
PY
Kumpunihin ang mga naiwang sira o pinsala sa bahay at bakuran.

Iwasang magtampisaw sa baha ng mahabang oras upang
makaiwas sa sakit.
Ipagbigay alam sa kinauukulan ang anumang pinsala sa linya ng
C
O
koryente, tubig, at telepono.
Kung nasa evacuation site, maghintay ng hudyat kung kailan ligtas

nang bumalik sa inyong bahay.
EP
E
LINDOL
file:///C:/Users/Acer/Downloads/Preparing%20for%20Typhoons.pdf
Hindi tulad ng bagyo, ang lindol ay hindi maaaring masabi kung kailan
magaganap. Isaisip na ang tanging magagawang paghahanda sa pagsapit

nito ay ang kaalaman sa kung ano ang dapat gawin kung ito ay nararanasan
na.

Ito ay mapanganib dahil sa dulot na sakuna pagkatapos yumanig ang
lupa.Ito ay maaaring magdulot ng pagbagsak ng mga gusali, pagbiyak ng

lupa, sunog, at tsunami. Ang karampatang paghahanda sa mga nasabing
sakuna ay kinakailangang paghandaan upang maiwasan ang pagkawala ng
buhay.
202
Bago ang lindol

Alamin kung may emergency plan ang opisina, paaralan o ang iyong
pinagtatrabahuhan.
Maghanda ng emergency supplies tulad ng sa paghahanda sa bagyo.
Alamin kung nasaan ang electric fuse box sa bahay. Kinakailangan`
itong maisara sa pagsapit ng lindol upang maiwasan ang sunog.
Suriin ang mabibigat na bagay kung ligtas sa pagkakakabit at pagkakalagay sa tamang lugar. Iwasang maglagay ng mga bagay na maar-
PY
ing mahulog at magdulot ng malaking panganib.
Magsagawa ng earthquake drill sa paaralan, bahay, at komunidad.
C
O
Sa panahon ng lindol
Manatiling kalmado. Maging alerto kung saan man abutan nito.

Kung nasa loob ng isang gusali, tumayo sa isang pader malapit sa
sentro ng gusali. Maghanap ng matatag na maaaring pagsilungan
habang lumilindol.
Kung nasa loob ng sasakyan, ihinto ang sasakyan at hintaying

matapos ang pagyanig.
EP
E
Kung nasa labas, ilayo ang sarili sa anumang maaaring mahulog o

mabuwal na puno o poste.
Pagkatapos ng lindol
Suriin ang sarili sa anumang sakit o sugat.
Suriin ang linya ng tubig, koryente o gasul sa anumang pagtagas.

Kung may pagtagas sa mga ito, lalo na ang gasul, buksan ang bintana
at lumikas sa ligtas na lugar. Ipagbigay-alam sa kinauukulan ang
pangyayari.
Makinig sa balita sa radyo o tv.
Umiwas sa mga gusaling nasalanta ng lindol.
file:///C:/Users/Acer/Downloads/Earthquake-Final%20(1).pdf
203
PAGPUTOK NG BULKAN

Maaaring ang pagputok ng bulkan ay magdulot ng sakuna sa buhay ng
tao. Ngunit maaari rin itong magdulot ng maganda sa kalikasan. Nagbabago

ang anyo at topograpiya ng isang lugar sa pagputok ng bulkan.
Bago pumutok ang bulkan
PY
Tukuyin ang ligtas na lugar para sa paglikas.

Ihanda ang kinakailangan sa paglikas: damit, pagkain, at mahahalagang kagamitan.
Mag-imbak ng kinakailangang pagkain, gamot, at tubig sa panahon ng
C
O
paglikas.
Siguraduhing ligtas ang mga hayop.
Alamin ang lugar na maaaring pagdaanan ng lava mula sa bulkan.
Pagkatapos ang pagputok ng bulkan
EP
E
Maghintay sa hudyat ng mga kinauukulan sa posibleng pagbalik sa

tirahan.
Ayusin at kumpunihin ang pinsala sa bahay at linya ng koryente, tubig,

at telepono.
Pag-aralan kung paano maaaring magamit ang lupa na may halong
mga bato mula sa bulkan.
204
Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin
1. Magpakita ng halimbawa ng emergency kit sa klase.
Ano ang tawag dito?
PY
Saan kadalasang makikita ito?
Ano kaya ang gamit nito?
C
O
3. Hatiin ang klase ayon sa kasunduan sa unang pagkikita.
4. Ipaguhit ang mga bagay na makikita sa loob ng emergency kit na

nakikita sa Bag Ko To.
5. Ipasagot sa klase ang gawaing Akoy Laging Handa sa LM.

6. Pangkatin ang klase sa tatlo, Pangkat A , Pangkat B, at Pangkat C
EP
E
at ipasagot ang Mayroon Akong Ganito. Ipabahagi nila sa klase

ang nagawa.
Iguguhit ng pangkat A ang mga bagay na maaaring ilagay sa

emergency kit.
Iguguhit ng pangkat B ang mga bagay na hindi dapat ilagay sa

emergency kit.
Iguguhit ng pangkat C ang iba pang mga bagay na hindi nakikita
sa larawan na maaaring ilagay sa emergency kit. Ibahagi ang
nagawa sa klase.

a. Ano-ano ang mga bagay na makikita sa inyong emergency
kit?
205
b. Bakit kinakailangang ihanda ang mga bagay na ito?

c. Ano-ano pang pamamaraan ang dapat isaalang-alang sa
pag-iwas sa kapahamakang dulot ng ibat ibang uri ng kalamidad, sakuna, at kagipitan?
d. Ipaliwanag ang emergency kit.
8. Ipagawa sa klase ang gawain sa Tara Tulong-tulong Tayo.
Tingnan ang larawan at isulat ang sagot sa loob ng bilog.
PY
Anong nakikita sa larawan?

Paano ito nakatutulong sa kalamidad?
Isulat sa pisara ang salitang ERT.

Itanong sa klase:
C
O
a. Ano ang ibig sabihin ng emergency response team?

b. Bakit mahalaga ang pagkakaroon ng emergency
response team sa isang komunidad?
c. Ano-ano kaya ang tungkulin ng mga miyembro ng

emergency response team?
EP
E
d. Maaari bang maging bahagi ng isang emergency

response team ang kahit na sinong tao? Bakit? Bakit
hindi?
B. Pag-aralan Natin
Bigyan ng oras ang mga mag-aaral na basahin ang nilalaman

ng LM tungkol sa paghahanda sa oras ng kalamidad, sakuna, at
kagipitan.
C. Pagsikapan Natin
1. Ipasagot sa bawat mag-aaral ang Gawin Natin Ang Tama sa
LM.
2. Ipasagot ang gawain sa Ikaw, Sila,Tayo: Anong Dapat Gawin.
206
D. Pagyamanin Natin

1. Ipasagot ang gawain Tama at Dapat Ba?

2. Bumuo ang bawat pangkat ng ERT. Pumili ng isang sakuna o

kalamidad. Ipakita kung paano tumugon ang kanilang ERT.
Bigyan ang bawat grupo ng oras upang gawin ang Gawain B.
E. Pagnilayan Natin
PY
Ipagawa ang Tandaan Upang Maging Ligtas.

Ipasulat sa loob ng kahon ang sagot.
C
O
F. Takdang-aralin
Pagsaliksikin sa barangay o paaralan o makipanayam ng kinauukulan

tungkol sa earthquake drill, flood drill, evacuation protocol, at
EP
E
emergency protocol ng kanilang komunidad o lugar.
207
Aralin 3: Mas Ligtas Kung Laging Handa!

Bilang ng Araw: 1
Batayang Kasanayan
a. Naiiuugnay ang paghahanda at angkop na tugon sa oras ng kagipitan
PY
sa pagsagip at pagpapanatili ng buhay; at

b. Naisasabuhay ang tamang kamalayang nauukol sa kahalagahan ng
paghahanda at pag-iingat sa pagsagip ng buhay.
C
O
Ang Paghahanda ang sagot sa pag-iwas sa anumang sakuna dulot
ng kalamidad. Kung ito ay maisasakatuparan nang epektibo, masasagip ang
Kinakailangang tumimo sa isipan ng mga bata ang tamang kamalayan
EP
E
pagkapinsala, at pagkawala ng buhay.
sa pagiging handa.

Mas makabubuting turuan sila ng tamang pag-iisip at kasanayan sa
pagharap sa anumang sakuna.

Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin
Ipasagot sa klase ang Pag-usapan Natin sa LM.
208
B. Pag-aralan Natin
1. Tipunin ang mga miyembro ng bawat ERT. Magtalaga ng tagapagsalita sa bawat pangkat. Bigyan ng panahon na magbahagi ang
bawat pangkat ng kanilang pagninilay ang artikulo sa Pag-aralan
Natin, Maging Mapanuri, Mapagmatyag.
2. Ipasagot sa bawat pangkat sa manila paper ang gawain sa
PY
Mag-ingat Tayo.
3. Itanong: Paano maiiwasan ang dulot ng ganitong klaseng kalamidad?
C. Pagsikapan Natin
C
O
A. Pangkatin ang klase ayon sa napagkasunduan. Ipagawa ang

isang poster sa bawat ERT na naghihikayat sa mga tao sa kanilang komunidad na maging handa sa anumang uri ng kalamidad o
sakuna na maaaring maganap sa kanilang pamayanan.
B. Ipagawa ang Gawain A at B sa LM.
EP
E
D. Pagyamanin Natin
Bumuo ng tatlong pangkat. Ipakita ng bawat pangkat sa pamamag-
itan ng infomercial ang kahalagahan ng maagang paghahanda sa anumang

kalamidad at sakuna.
E. Pagnilayan Natin
Ipasagot sa klase ang gawain sa Kaya Natin To.
Kompletuhin ang pangungusap sa loob ng talk balloon upang

makabuo ng saloobin.
209
F. Takdang-aralin
Sasagutin ang mga tanong. (Magpagabay sa magulang)
1. Ano-ano ang mga paghahandang ginagawa ng inyong mag-anak
sa panahon ng kalamidad?
2. Anong paghahanda ang ginagawa ng inyong paaralan sa panahon
ng sakuna?
PY
Aralin 4: Piliin ang Tama, Umiwas sa Masama!

Bilang ng Araw ng Pagtuturo: 2
Batayang Kasanayan
C
O
a. Nailalahad ang maaaring idulot na kapahamakan na bunga ng
mapanganib na gawi at kilos, tulad ng paggamit ng paputok, armas, at

pag-inom ng alak
b. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng pagpili sa mga alternatibong
pamamaraan sa pagdiriwang ng ibat ibang okasyon
c. Natatangkilik ang paggamit ng alternatibong pamamaraan sa
EP
E
pagdiriwang ng ibat ibang okasyon, tulad ng Bagong Taon, pista, at

iba pang espesyal na okasyon.
Ang sakuna ay hindi lamang maaaring dulot ng kalamidad. Ito rin ay
maaaring idulot ng maling gawi at maling pagpili sa masamang gawain. May

mga pagkakataong ito ay sanhi ng labis na pag-inom ng alak, paggamit ng
paputok o armas, at pakikipag-away sa kapuwa.
210
Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin
1. Itanong sa klase: Anong okasyon ang ipinagdiriwang sa larawan?
Paano nila pinagdiriwang ang mga ito?
2. Pangkatin ang klase sa tatlo. Sa bawat pangkat, bigyan ng oras
Pangkat 1: Bagong Taon

Pangkat 2: Pista
C
O
Pangkat 3: Kaarawan
PY
upang isadula ang mga pagdiriwang na nasa larawan.
Paano nila ipinagdiriwang ang mga okasyon?

Mabuti ba ang paraan ng pagdiriwang na ginawa nila?
B. Pag-aralan Natin
1. Ipasagot sa klase ang nasa larawan sa Huwag Yan. Ipagawa
EP
E
ang Gawain A. Ipasulat ang sagot sa loob ng kahon.
2. Itanong ang sumusunod sa klase.

a. Ano ang maaaring epekto ng mga gawing ito?
b. Magdudulot ba ito ng kapahamakan sa buhay ng tao?
c. Paano natin maiiwasan ang anumang sakunang magiging dulot

ng ganitong mga gawain?
d. Ano ang nararapat gawin sa ganitong sitwasyon?
3. Ipasagot sa klase ang Gawain B at C sa LM.
211
C. Pagsikapan Natin
1. Sagutin ang mga tanong sa Tayoy Magsaya Huwag Mamroblema
a. Bakit kailangang iwasan ang pag-inom ng alak?
b. Bakit kailangang iwasan ang paggamit ng paputok o pagpapaputok ng armas sa Bagong Taon?
c. Ano ang mas makabubuting gawin sa ganitong okasyon?
PY
d. Paano natin mahihikayat ang ibang tao sa ating komunidad na

maging ligtas sa pamamagitan ng pag-iwas sa ganitong gawain?
C
O
e. Ano-ano ang iba pang pangyayari na maaaring magdulot ng

panganib sa buhay ng tao?
D. Pagyamanin Natin
EP
E
E. Pagnilayan Natin
Ipasagot sa klase ang Gawain sa A at B sa LM.
Ipabuo ang pangungusap sa loob ng organizer.

F. Takdangaralin
Ipaguhit sa 1/8 illustration board ang maaaring gawin upang
makatulong sa pag-iwas ng sakuna sa pagdiriwang ng okasyon.
212
I. Tama o Mali. Isulat sa sagutang papel ang tsek () kung ang GAWAIN ay
1. Hindi pumasok sa paaralan si Arnel dahil nasa Storm Signal No. 4
ang bagyo.
2. Umakyat sa mataas na lugar ang mag-anak dahil tumataas ang
PY
tubig-baha.
3. Naligo ang mga bata sa malakas na buhos ng ulan.
4. Inilagay ni Pio ang mga balat ng prutas sa basurahang may
C
O
nakasulat na nabubulok.
5. Sinindihan ng mga bata ang nakitang paputok sa lansangan.

6. Pinanood ng mga mag-aaral ang video tungkol sa ibat
ibang sakuna at kalamidad.
7. Nakalagay sa cellphone ni Matet ang mga numero ng

pulisya at bumbero.
EP
E
8. Namili ng malalakas na paputok ang tatay para sa

Bagong Taon.
9. Ipinatong ni Ipe ang kandilang may sindi sa mga papel.

10.Tumulong ang kabataan sa paglinis ng plasa
matapos ang pista.
213

Basahing mabuti ang mga tanong at piliin ang tamang sagot. Isulat ang malaking letra lamang.
11. Niyaya ka ng mga kaibigan mo na maligo sa tabing dagat kahit may
bagyong paparating. Ano ang gagawin mo?
C
O
A. Kanal
B. Landslide
C. Sink hole
D. Storm surge
PY
A. Awayin sila.
B. Balewalain sila.
C. Sumama sa kanila pero di masyadong lalayo.
D. Pagsabihan sila na huwag tumuloy dahil mapanganib.
12. Ito ang pagguho ng lupa dahilan sa pagbaha o pagyanig nito.
13. Ito ang ahensya ng pamahalaan na nagtatakda kung gaano

kalakas ang lindol.
EP
E
A. DILG
B. MMDA
C. PAGASA
D. PHILVOCS
14. Ayon sa balita, may namumuong bagyo sa Pilipinas, ano ang dapat
gawin?
A. Ipagwalang bahala
B. Yayain si Inay na mag-shopping
C. Antabayanan ang susunod na balita tungkol sa bagyo
D. Pumunta sa tabing dagat at matyagan ang galaw ng
alon
15. Napansin mong may kumikislap sa poste ng koryente at may

lumalabas na usok. Ano ang pinakamabuting gawin?
A. Panoorin lamang ito
B. Ipaalam sa pari ng simbahan
C. Ipagbigay alam sa tanggapan ng koryente
D. Batuhin ang poste ng koryente o buhusan ng tubig
214
16. Sina Mang Raul ay nakatira malapit sa Bulkang Mayon. Ano ang
dapat nilang gawin ?
D. Tukuyin ang lugar para sa paglikas
A. Tawagan ang bombero

B. Lumabas at makiusyuso
PY
17. May sunog malapit sa inyong bahay, ano ang una mong gagawin?
C. Ilabas lahat ng mga gamit sa bahay
C
O
D. Buhusan ng tubig ang mga kasangkapan
18. May naaamoy kang tagas ng gasul sa loob ng bahay. Ano ang
HINDI mo dapat gawin?
A. Sindihan ang kalan.
B. Tawagan ang Nanay.
EP
E
C. Buksan ang bintana ng bahay.

D. Takpan ng basahan ang gasul.
19. Alin ang DI-NARARAPAT gamitin sa paggawa ng ingay sa

bagong taon?
A. Kawayang kanyon
B. Malaking torotot
C. Maliit na baril
D. Sirang batya
20. Alin-alin ang laman ng iyong Emergency Kit?

A. Bola, pulbo, sapatos
B. Calculator, notebook, ballpen
C. Flashlight, gamot, biscuit, tubig
D. Loom bands, slum book, rubber bonds
215
21. May nag-aaway na mga lasing na may mga patalim. Ano ang una
mong gagawin?
A. Awatin sila
B. Kunan ng litrato
C. Lumayo sa kanila
22. Aksidenteng naputukan ang kamay ng inyong kalaro. Ano ang dapat
A. Tumakbo at magtago
B. Tumawag ng kapitbahay
C. Balutin ng t-shirt ang sugat.
D. Buhusan ng tubig ang sugat.
PY
mong gawin?
C
O
23.Napansin mong lasing ang nagmamaneho ng dyip na inyong sinasakyan. Ano ang una mong gagawin?
A. Agawin ang manibela
B. Bababa ng sasakyan
C. Awayin ang nagmamaneho
EP
E
D. Sigawan lahat ng pasahero
24. Bumubuga ng usok ang bulkan sa karatig-probinsiya. Maaari itong

maging sanhi ng
A. Biglaang pag-ulan.
B. Malakas na hangn.
C. Pagtaas ng tubig.
D. Pagyanig ng lupa.
25. Ano ang tawag sa walang habas na pagputol ng mga puno sa

kagubatan na isang pangunahing sanhi ng pagbaha at landslide?
A. Bush fire
B. Forest fire
C. Illegal logging
D. Kaingin
216
Susi sa Pagwawasto:
I Tama o Mali
PY
1.
2.
3. X
4.
5. X
6.
7.
8. X
9. X
10.
D
B
D
C
C
D
A
A
C
C
C
D
B
D
C
EP
E
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
C
O
217

Health 150706065136 Lva1 App6891

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Health 150706065136 Lva1 App6891

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Edukasyong Pangkatawan at Pangkalusugan Ikaapat na Baitang

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Mga Bumuo ng Patnubay ng Guro

Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS)

Ang Patnubay ng Guro na ito ng Ikaapat na Baitang ng Edukasyong

Magandang Buhay mga Guro!

TALAAN NG MGA NILALAMAN

KAHALAGAHAN NG PAGBABASA NG FOOD LABEL

Suriin ang Pagkain, Bago Kainin............................................104

Basahin Bago Kainin at Inumin...............................................106

Ating Alamin at Unawain.........................................................108

Pagkain Tiyaking Tama at

Pagkain ay Suriin upang Hindi Maging Sakitin.......................114

Republic of the Philippines

(Grade 1 to Grade 10)

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

K to 12 Health Curriculum Guide December 2013

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

K to 12 Health Curriculum Guide December 2013

Conceptual Framework of Health Education

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

K to 12 Health Curriculum Guide December 2013

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

CHARACTERISTICS OF THE HEALTH CURRICULUM

K to 12 Health Curriculum Guide December 2013

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

The learner demonstrates an understanding of

The learner demonstrates an understanding of key health

The learner demonstrates an understanding and

Key Stage Standards

K to 12 Health Curriculum Guide December 2013

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

K to 12 Health Curriculum Guide December 2013

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

Health Content Matrix for Grades 1 to 10

K to 12 Health Curriculum Guide December 2013

Grade 1 - NUTRITION 1ST QUARTER (H1N)

distinguishes healthful from less

B. Consequences of eating less

2. tells the consequences of eating

C. Good eating habits

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

Grade 1 PERSONAL HEALTH 2ND QUARTER (H1PH)

practices good health

less healthful foods

practices good decision-making

practices good eating habits that

1. identifies proper behavior during

5. realizes the importance of

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

K to 12 Health Curriculum Guide December 2013

describes the characteristics of a

discusses the effect of clean

discusses how to keep water at

practices water conservation

explains the effect of indoor air

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

B. Ways to keep the healthful

practices ways to keep indoor air

explains the effect of a home

demonstrates how to keep the

identifies sources of indoor air

3. identifies appropriate persons to