.....

.5

.6

.....
:

.


.
....



.7

.....

.8

.9
....

.10

.
....

DL BLGS
el-MEFL MUTLAK
el-Mefl mutlak, ounlukla cmlede fiille ayn kkten olan mastardr.
Daima mansbdur. amala gelir:
1. Fiilin anlamn pekitirir.
2. Fiilin eidini bildirir.
3. Fiilin saysn belirtir.

1. Fiilin Anlamn Pekitirmesi

Bu tr el-mefl mutlak daima mfreddir ve fiilden sonra gelir. Trke'ye

phesiz, gerekten, tam, tamamen, muhakkak, iyi, iyice, ok, yle ...
ki, vb. lafzlarla tercme edilir.
. ocuk iyi uyudu.

. A adam gerekten iyi yedi.

. Hrsz, polisten yle bir kat ki!

. Allah mminlere muhakkak yardm eder.
. Kurn iyice ezberledim.

. Ordu kesin bir zafer kazand.

Yukardaki cmlelerde, fiille ayn kkten gelen mansb mastarlarn hepsi

de fiilin mnsn pekitirmek amacyla gelmitir.

184

Yukarda verilen rnekler nda siz de aadaki cmlelerde geen fiillerin

mastarlarn tespit ederek, pekitirme iin gelen el-mefl mutlak gesinin
doru ekillerini yaznz.

....... Dalgalar gemiyi parampara etti.

....... mam yle bir Kurn okudu ki!

....... ifti tarlay iyice kazd.
Fiilin anlamn pekitirme amal mastarlar ikil ya da oul olarak
kullanlmazlar. Mesel fiilin mnsn pekitirmek iin

eklinde bir

cmle kullanlmaz. Byle bir cmlede fiille ayn kkten olan oul mastar, elmefl mutlak deil, mefln bih olur. Cmle de Sana vaadlerde bulundum
mnsna gelir.

2. Fiilin eidini Bildirmesi

Fiilin yapl eklini bildiren el-mefl mutlak ya isim ya da sfat tamlamas
olarak gelir. Trkeye gibi, eklinde, -ce, aynen, tpk, tam vb. lafzlarla
tercme edilir.
sim tamlamas:

. Ona zalimce vurdu.

. Ona alim gibi cevap verdi.

. Araba fze gibi frlad.

Yukardaki rnekte mastar isim tamlamasnn muzf, peinden gelen

kelime de muzfun ileyh olarak gelmitir. Burada el-mef l mutlak olan
ge mansb mastardr.
Sfat tamlamas:

. Gzelce yrdm.

. Hasta sakin bir uyku ekti.

. Sank karara iddetle kar kt.




Geen rnekte de mastarlar, sfat tamlamasnn bir gesi olarak
gelmitir. Burada mansb mastar, el-mefl mutlak olurken, peinden gelen
lafz da onun sfat olarak yer almtr.
Sfat tamlamas eklinde gelen el-mefl mutlakta bazen isim zikredilmez,
sadece sfat kalr. Bu durumda sfat, el-mefl mutlak olur.

. Kpek hzl kotu.
Bu cmlenin asl yledir:

. Kpek hzl kotu.
185

 . ocuk ok yedi.

Bu cmlenin asl da udur:

. ocuk ok yedi.

Yukarda verilen rnekler nda siz de aadaki cmlelerde geen fiillerin

mastarlarn tespit ederek, fiilin yapl eklini belirten el-mefl mutlak
gesinin doru ekillerini yaznz.

. Anne kzn kaybettiine ok zld.

....

. Mdr problemi tamamen halletti.

.......

. Mmin, Rabbine oka hamdeder.
......

3. Fiilin Saysn Bildirmesi

Fiilin ka defa yapldn bildiren el-mefl mutlak,
kalbnda gelen
masdar- merradan elde edilir. Trkeye kere, defa, kez vb. lafzlarla
tercme edilir. Mfred (Tekil), msenn (ikil) veya cemi (oul) olarak
gelebilir. Eer mastarn banda say varsa, o say muzf olarak el-mefl
mutlak olurken, mastar da onun muzafun ileyhi olur. Ayrca
bir kere /
defa / kez lafz da el-mefl mutlak olur.
Mfred (Tekil):

. Bir kere secde yaptm.
Msenn (kil):

. ki kere secde yaptm.
Cem (oul):

. kere secde yaptm.

. Defalarca secde yaptm.

. Bakara sresini bir defa okudum.

. Bakara sresini birka defa okudum.

. Bakara sresini defalarca okudum.

Yukarda verilen rnekler nda siz de aadaki cmlelerde geen elmefl mutlak gelerinin ikil ve oul ekillerini yaznz.

. ocuk yemekten bir kere yedi.

. Kedi stten bir kere iti.

. Kitab bir kere bastm.

186

el-mefl mutlak, fiille e anlaml mastarla da gelebilir:

. yi oturdum.

. yi yrdm.

. yi kotum.

Bu rneklerden birincisinde
mastar
ile e anlaml olan
fiilinden,
mastar

fiilinin
e
anlamls

fiilinden,
ncsnde
ikincisinde ise

ise mastar
fiilinden gelmitir.
ile e anlaml olan

Yine el-mefl mutlak fiille ayn kkten olan deiik fiillerin mastarlaryla da
gelebilir.

Onu pek gzel bir ekilde yetitirdi. (l-i mrn: 37)

. Fakire ok ikramda bulundum.

. Yorucu bir yolculuk yaptk.

Bunun yannda ve
vb. lafzlar da mastarn bana gelerek el-mefl
mutlak olabilirler.

. Ona tam sayg duyarm.

. t ona biraz fayda verdi.

Ayrca yaygn bir ekilde fiilsiz kullanlp, el-mefl mutlak olarak kabul edilen
mansb mastarlar da vardr. Bunlarn balcalar unlardr:

. Teekkr ederim.

. Bir ey deil, afedersiniz.

. Merhaba.

. Yine, de.

. Hakikaten, gerekten.

. Seni grmek beni gerekten sevindirdi.

lafz el-mefl mutlaktr.

Bu cmlede

el-mefl mutlakla ilgili ayrntl bilgi iin M. Meral rtnn Arapa Dilbilgisi
Nahiv isimli kitabna baknz.

el-mefl mutlakla ilgili ayrntl rnekler iin http://www.onlinearabic.net ve

www.schoolarabia.net adresine bavurabilirsiniz.

ALITIRMALAR
1. Okuma parasnda geen el-mefl mutlaklar ve trn aadaki
boluklara yaznz.

.......... ..........

..........

..........

.......... ..........

..........

..........

187

2. Aadaki cmlelerde pekitirme iin gelen el-mefl mutlaklar,

altn izerek tespit ediniz.

.


.1

.


.2

.
.3

.4

.5
.

.




.6


.


.7

.

.8
.

.9

.


.10
3. Aadaki cmlelerde, fiilin meydana geli eklini gsteren el-mefl
mutlaklar tespit edip, isim mi yoksa sfat tamlamas m olduunu
karsna yaznz.

.1

.

...........

.2

...........

.3

.

...........

.
.4

...........

.


.5

...........

.
.6

.

.7

.
.8



.


.9


.

.10

..........
..........
..........
..........
...........

4. Aadaki cmlelerde geen el-mefl mutlaklardan fiilin saysn

belirtmek iin gelenleri tespit edip, karsna mfred (tekil), msenn
(ikil) ve cemi (oul) eklinden hangisi olduunu yaznz.

.
.1

.............
188

 .


.2

.

.3

.............
.............

.4
.

.............

.


.5

.............

.6

.............

.


.7

.............

.


.8

.............

.

.9

..............

.10

..............

5. Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere parantez iinden uygun

olan el-mefl mutlak trn seiniz.

.......


.1

........

.2

(
)
)
(

(
) ......

.3

.
......

.4

)

(

.......
.5
) . (

.......

.6

(

)

......
.7

(
)

..... .

.8

(

)

.......


.9
.10
......

(
)

(

)

6. Aadaki cmlelerdeki boluklar parantez iinde istenen el-mefl

mutlak trne gre fiilin uygun mastarn getirerek doldurunuz.

) .(
......
.1

.2
) ......(

......) .(

.3
......
) .(

.4
) .......(
.5
189

 .6
....
) .(

......
) .(
.7

...... ) .(

.8

.9
) .......(

) .(

.....
.10

7. Aadaki cmlelerdeki boluklar el-mefl mutlak gesine uygun
bir fiille doldurunuz.

.
......1

.
.......2

.
.......3

.
.......4

.

.......5

.
.......6

.
.......7
.
........8
.

.........9

........10

cmlelerle

ieren

mutlak

-

:

el-mefl

Aadaki sorular
cevaplandrnz.

.1

.....................

.2

.....................

.3

.....................

.4

.....................

.5

.....................

.6

.....................

.7

.....................

.8

8.

.....................
190

.9

.10

.....................
.....................

9. Aadaki cmlelerden hangisinde mefl- mutlak yerine sfat

?kullanlmtr

.
.A

.B

.

.C

.D

.E

10. Aadaki cmlelerden hangisinde mansb mastar, el-mefl

?mutlak olarak kullanlmamtr

.
.A

.

.B

.

.C


.

.D

.

.E

11. Aadaki yet-i kermelerde geen el-mefl mutlaklar ve trn

tespit ediniz.

) (1

.1


(4
)
.2

) (42

.3
) (23


.4

)
(88

.5

) (71
.6

) (164


.7

) (129
.8

) (5
.9

) (82

.10
191

12. Aadaki Trke cmlenin en uygun Arapa karln tespit ediniz.

Mslmanlar, Bedir savanda tam bir zafer kazandlar."

.A

.

.

.B

.C

.

.D

.

.
.E

13. Aadaki Arapa cmlenin en uygun Trke karln tespit ediniz.

.

A. Cevap vermeden nce rencilerin konuyu iyice bilmeleri gzel olur.
B. Cevap vermeden nce konuyu iyice bilmeniz gerekir.
C. Cevap vermeden nce rencilerin konuyu iyice bilmeleri gerekirdi.
D. Cevap verirken rencilerin konuyu biraz bilmeleri gerekir.
E. Cevap vermeden nce rencilerin konuyu iyice bilmeleri gerekir.
14. Aadaki Arapa cmlenin en uygun Trke karln tespit ediniz.

.
A. Hakim, btn davalarda adaletli bir ekilde karar verdi.
B. Hakim, birok davada adaletli bir ekilde hkmetti.
C. Hakem, btn malarda adil bir hkm verdi.
D. Hakim, btn davalarda adaletli bir ekilde hkmetmeyi severdi.
E. Hakim, btn davalarda adaletli bir ekilde karar veriyor.
15. Aadaki cmleleri Arapaya eviriniz.
1. Komunun kapsn kere aldm.
2. Zorluklara kar gzelce sabret.
3. Turistler gerekten yolculua katldlar.
4. Mslmanlar Bedir savanda tam bir zafer kazandlar.
5. retmen okuldan hzl bir ekilde kt.
6. renci dersine gerekten alt.

192

7. Ordu dmana bir defa hcum etti.

8. Bugn hava tamamen sakinleti.
9. Dn dersi iyi anladm.
10. Kk kz iki kere secde yapt.

Kelimeler ve Deyimler
A brakt :
-

-
Sayg duydu, sayg gsterdi :

(Bak vb. ni) biledi, keskinletirdi :

-

Helal kld, yerletirdi :

-

Snav, imtihan :

( )

ok altrarak yordu :

-

Yayd, if etti, aa vurdu :
-

Rahatlatt, istirahat ettirdi :

-

(Bir eyi) yapabildi, g yetirdi :

-

Hazrland :
-

Dayanlmaz oldu, iddetlendi :

(Hedefi) vurdu, isabet ettirdi :

-

Yatrd :
-

Kabul etti, itiraf etti :

Doldu :

Tuttu, yakalad :



ldrd :
-

Yayld :
-

Gitti :
-

Tavsiye etti, emretti :

Durdurdu, bekletti :
-


Kuyu :

( )

Deve :
( )

Ulat, yetiti :
-

193

Hayvan :

)(

iken :

Yalvard, niyaz etti :

Yardmlat :


-

Yava davrand :



Liste :
)(

Rurubetli / nemli toprak, toprak :

)(
Korkak :

Kanat :

( )

Asker :

( )

Komu : (

)
( )(
Bize yeter :

Kaya kuu, tarla kuu :

-
Ykledi, sorumluluk olarak verdi, tatt :

( )
Yk, kargo :

aba gsterdi, urat :

-

-

Yer haereleri / bcekleri :

)(
Ayakkab, mest, terlik :

Dava at, tartma yapt :

zellik, nitelik :
)(

Gsterdi :

-
Yok etti, yerle bir etti :

Hayvan, binek hayvan :

)(

Dnd, dolat, devriye att :

Kovdu, defetti :

-
(Hayvan) kurban etti, boazlad :
-


Balad :


-

(Kur'n') tertil ile okudu : -

Ruhsat verdi, izin verdi :

-


194

Geri verdi :

Ya, taze :

Himaye etti, bakt, gzetti :

Yumuak / kibar / nazik davrand :

Gzetti, denetledi, tefti etti : -

Kovdu, defetti, azarlad :

Subhnallah diyerek Allah' zikretti :

-

Yerde srkledi, ekti :

-


Polis :

Byk bak :

( )

Su iirdi, sulad :

Bak :

( )

(Hayvann) derisini yzd, syrd :

-

tirak etti, katld :

Duvar saati :

Gtt, srd, sevketti :

-

Koyun :

( )

Tabiat, doa, miza, karakter :

( )

(Kapy) ald :
-

Utu : -

Tavaf etti, dnd, tur att :

-

Ku : )(

Uak :
)(

Susad, az kurudu :
-

Hayvann srt :
( )

fade etti, dile getirdi :

Sesini ykseltti, bard, yardma ard :

Ku ykselip kanatlaryla alta glge yapt :

-


Ot, ayr :
( )

( )
Sere :

195

Susad, susuz kald :

-

Derin :

Sert :

Tedavi etti, muayene etti :

Postac :

(Ku) tt, akd :

-

Kaln / kaba / sert oldu :

-

(Birinin mahrumiyetiyle) perian etti :

-

(Hayvan ve bitkilerin) k, yavru, filiz :

)(

(Bir ey hakknda) dnd :

Sert / acmasz / merhametsiz oldu :

Cier, yrek vb. i organ, cier:

( )

Dalad, tledi, yakt :
-

Hrsz :

( )

(Kpek) yorgunluk / susuzluktan dilini kard :

-
Sakin, telasz :

Yorgun :
)(

Sulu :
( )

vd, methetti :
-

Geti, urad : ...

/

Rahat, konforlu :

Musibet, bel, felaket :

( )

Oturdu, bekledi, ikamet etti :

-

Korkak :
-

Oyun sahas :

( )

Meyletti, sempati duydu, eildi :

Byd, yetiti, artt :
-

Terk etti, veda etti :

-

Yasaklad, alkoydu, engelledi :

:
Dii kedi :

( )

196

Terk etti, veda etti :

-


(Hayvan) dalad, damgalad, iaretledi :

Ulam aralar :

zet
Cmledeki el-mefl mutlak gesini tanyabilmek.
el-Mefl mutlak, cmlede fiil ile ayn kkten gelen mastardr. Dim
mansb olarak ve genelde de fiilden sonra gelir.
el-Mefl mutlak eitlerini ayrt edebilmek.
el-Mefl mutlak, kullanl amacna gre gruba ayrlr: 1. Fiilin mnsn
pekitirir. 2. Fiilin eidini bildirir. 3. Fiilin saysn belirtir.
1. Fiilin Anlamn Pekitirmesi
Bu tr el-mefl mutlak daima tekildir ve fiilden sonra gelir. Trke'ye
phesiz, gerekten, tam, muhakkak, iyi, iyice, ok, yle ... ki, vb. lafzlarla
tercme edilir.

. Allah kullarna gerekten rzk verir.

. ocuk hlas suresini yle bir okudu ki.

. smail Rabbine tam dua etti.

2. Fiilin eidini Bildirmesi

Fiilin yapl eklini bildiren el-mefl mutlak ya isim ya da sfat tamlamas
olarak gelir. Trkeye gibi, eklinde, -ce, aynen, tpk, tam vb. lafzlarla
tercme edilir.
sim tamlamas:

Askerler harpte kahramanlar gibi savatlar.

ocuk namaz adam gibi kld.
Sfat tamlamas:

.
ocuk hlas suresini doru bir ekilde okudu.

ocuk namaz doru bir ekilde kld.

197

3. Fiilin Saysn Bildirmesi

kalbnda gelen
Fiilin ka defa yapldn bildiren el-mefl mutlak,
masdar- merradan elde edilir. Trkeye kere, defa, kez vb. lafzlarla
tercme edilir. Mfred (tekil), msenn (ikil) veya cemi (oul) olarak
gelebilir. Eer mastarn banda say varsa, o say muzf olarak el-mefl
mutlak, mastar da onun muzafun ileyhi olur.
Mfred (Tekil):

. Bir adm attm.
Msenn (kil):

. ki adm attm.

Cemi (oul):

. Defalarca adm attm

. Drt adm attm.

el-Mefl mutlak yerine geen lafzlar kavrayabilmek.
Sfat tamlamas eklinde gelen el-mefl mutlakta bazen isim der ve
sadece sfat kalr. Bu durumda sfat, el-mefl mutlak olur.

. ok gldm.

Bu cmlenin asl yledir:
.


. Allah' ok zikretti.

Bu cmlenin asl da udur:
.

Ayrca ,
vb. kelimeler de mastarn bana gelerek el-mefl mutlak
olabilirler.

. Tam doydu.

. Biraz yrdm.

el-mefl mutlak olarak kullanlan mansb mastarlar tanmak.

Baz mansb mastarlar da yaygn bir ekilde fiilsiz olarak kullanlp elmefl mutlak olarak kabul edilirler. Bunlarn balcalar unlardr:

. Teekkr ederim.

. Bir ey deil, affedersiniz.

.
. Yine, de.

. Merhaba

198

Kendimizi Snayalm
1. Aadaki cmlelerin hangisinde pekitirme bildiren el-mefl mutlak
vardr?

a. .

b. .

c. .

d. .

e. .

2. Aadaki cmlelerin hangisinde fiilin yapl eklini bildiren el-mefl

mutlak yoktur?
a. .

b. .

c. .



d. .

e. .


3. Aadaki cmlelerin hangisinde fiilin yapl saysn belirten el-mefl
mutlak vardr?

a. .

b. .

c. .

d. .

e. .

4.

. Cmlesinin Trke karl

aadakilerden hangisidir?

a. mam namazn sonunda iki secde yapar.

b. mam namazda yanldktan sonra secde yapt.
c. mam, namazda yanldktan sonra iki secde yapt.
d. mamn namazda yanldktan sonra iki secde yapmas gerekir.
e. mam namazda hata ettikten sonra bir secde daha yapt.
5. " Ekonomik krizden bir sene sonra ticar hayat, gerekten canland."
Cmlesinin Arapa karl aadakilerden hangisidir?
a. .

b. .

199

c. .

d. .

e. .

Kendimizi Snayalm Yant Anahtar

1. d

Yantnz doru deilse, Pekitirme Bildiren el-mefl Mutlak

konusunu yeniden okuyunuz.

2. b

Yantnz doru deilse, Fiilin Yapl eklini Bildiren El-mefl

Mutlak konusunu yeniden okuyunuz.

3. a

Yantnz doru deilse, Fiilin Yapl Saysn Belirten Elmefl Mutlak konusunu yeniden okuyunuz.

4. c

Yantnz farklysa Fiilin Yapl eklini Bildiren El-mefl

Mutlak konusunu yeniden okuyunuz.

5. e

Yantnz doru deilse, Pekitirme Bildiren El-mefl Mutlak

konusunu yeniden okuyunuz.

Sra Sizde Yant Anahtar

Sra Sizde 1

. Dalgalar gemiyi parampara etti.

. mam yle bir Kurn okudu ki!



. ifti tarlay iyice kazd.
Sra Sizde 2

Anne kzn kaybettiine ok zld.

. Mdr problemi tamamen halletti.

. Mmin, Rabbine oka hamdeder.

Sra Sizde 3

. ocuk yemekten iki kere yedi.

. ocuk yemekten defalarca yedi.

. Kedi stten iki kere iti.

200

. Kedi stten defalarca iti.

. Kitab iki kere bastm.

. Kitab defalarca bastm.

Yararlanlan Kaynaklar
Abdrrahim, F. (1415). Dursul-Lugatil-Arabiyye li-Gayrin-Ntikne
bih, Medine.
rt, M. Meral (1998). Arapa Dilbilgisi Nahiv, stanbul.
el-Fevzn, Abdurrahman b. brahim Huseyn, Muhtar et-Thir Fadl,
Muhammed Abdlhlik Muhammed (2003), el-Arabiyye Beyne Yedeyk,
Riyad.
Gler . - Gnday, H.-ahin, ., (2001). Arapa Dilbilgisi (Nahiv Bilgisi),
stanbul.
Komisyon, (1985) Talimul-Arabiyye li-Gayrin-Ntkne bih elKitabul-Ess, Mekke.
Maksudolu, Mehmet (1992). Arapa Dilbilgisi, stanbul.
Sn, Mahmud smail vd., (ts.). el-Kavidl-Arabiyyetl-Myessera,
stanbul.
_______, el-Arabiyye lin-Nin, stanbul.
Uralgirary, Yusuf (1986). lk ve leri Dilbilgisi, Riyad

201