Kabana

ta

Pahin
a

VII

32

VIII

40

VIII

40

VIII

IX

XIV

Bilang
ng
talata

Pahayag

Taong
Nagpahay
ag
Don Rafael

Taong
Napahayag
an
Crisostomo
Ibarra

Ang karunungan ay
tanglaw sa dilim ng
kamangmangan.
" ... Ang karunungan ay
para sa tao, ngunit
huwag mong lilimuting
iya'y natatamo ng mga
may puso lamang."

Gurong
Pari

Crisostomo
Ibarra

Gurong
Pari

Crisostomo
Ibarra

40

" ...Unawain mong hindi

lahat ng kumikinang ay
ginto."

Gurong
Pari

Crisostomo
Ibarra

44

"Sadyang kailangan
tayong kalabanin at
gisingin upang malantad
ang ating mga kasamaan
at kahinaan, sa ganito'y
lalo tayong mapapabuti.

Matandan
g Pari

Pari Sibyla

66

...kailangang
pahalagahan ang tao
habang buhay hindi kung
kailan pa namatay.

Pilosopo
Tasyo

Isang halamang lumaki

sa tubig, dagling
nalalanta, kung hindi
nadidilig sa sandaling
init.

17

Paliwanag

Ang isang taong

hindi nakita ng
personal ang
mga pangyayari
sa paligid ay
hindi
mauunawaan
ang mga
problema ng
mga tao.
Ang karunungan
ay
Ang taong may
mabuting
kalooban lang
ang magkakamit
ng tunay na
karunungan.
Hindi lahat ng
taong mukhang
mabait ay may
magandang
kalooban.
Kilatisin ng maigi
kung ang
sinasabi at
pinapakita niya
ay totoo.

Dapat nating
igalang at
pakitaan ng
kabutihan ang
isang tao habang
siya ay buhay,
hindi lang sa
kanyang
kamatayan.

XVIII

86

Huwag kayong maglubid

ng kasinungalingan.

Katulong

Sisa

XIX

89

Guro

Crisostomo
Ibarra

XIX

89

"Walang mapapala ang

anak ng mga
magbubukid sa paaralan,
kung bumabasa,
sumusulat at nagsasaulo
sila ng mga bagay sa
wikang Kastila na hindi
naman nila
nauunawaan."
Kailangan po ng isang
gurong katulad ko ang
pangalan, ang awtoridad,
ang dignidad.

Guro

Crisostomo
Ibarra

XIX

91

...ang amang hindi

gumamit ng pamalo ay
may galit sa bunso.

Guro

Crisostomo
Ibarra

XIX

93

Masasalamin sa klase
ng edukasyon ang
pagsulong ng isang
bayan.

Guro

Crisostomo
Ibarra

XXIV

130

...ang umaga at gabi ay

mga susi ko ng
kaligayahan sa buhay.

Salome

Elias

XXV

133

Hindi lahat ay
mahimbing na natulog sa
gabi ng aming mga
ninuno.

Pilosopo
Tacio

Crisostomo
Ibarra

XXV

134

Pilosopo
Tacio

Crisostomo
Ibarra

XXV

134

Tandaan niyong ang

pinakamababa mang
lider relihiyoso ay mas
makapangyarihan pa rin
sa pamahalaang
pinalalakad ng mga
sundalo.
Aayusin lang ng kura

Pilosopo

Crisostomo

Huwag
paniwalaan at
ipaglaban ang
kasinungalingan.
Walang
matututunan ang
isang mag-aaral
kung hindi niya
nauunawaan ang
lenggwahe ng
kaniyang pinagaaralan.
Hinahangad
niyang bigyan
siya ng respeto
bilang isang guro
at bilang isang
tao.
Ang magulang
na hindi
dinidisiplina ang
anak ay walang
pakialam dito.
Ang bayan ay
uunlad kung
mayroon itong
maayos na
edukasyon.
Ang kaginhaw at
kahirapan sa
buhay ay
parehong
nakapagpapasay
a sa kaniya.
Hindi lahat ng
tao noon ay
mayroong
maganda at
marangyang
buhay.
Higit na mas
malakas ang
simbahan sa
pamahalaan
dahil sa pagiging
relihiyoso ng
taumbayan.
Napakamakapan

ang lubid sa kaniyang

bewang at ipagpag lang
ang naalikabukang abito
tiyak, magkakaroon kayo
ng napakalaking
problema sa buhay
ninyo.
Ang pamahalaan po ay
walang nakikita, walang
naririnig at walang
naibibigay na desisyon.

Tacio

Ibarra

Pilosopo
Tacio

Crisostomo
Ibarra

XXV

135

XXV

135

Darating po ang mga

binalewala sa oras na
natutulog na ang lahat.
Lahat po ng mga
nagpipigil ng damdamin
ay kakatok upang
maningil.

Pilosopo
Tacio

Crisostomo
Ibarra

XXV

135

Pilosopo
Tacio

Crisostomo
Ibarra

XXV

135

Ang abuso ng mga

malalakas at
makapangyarihan ay
laging nananalo
sapagkat walang layang
mapakinggan ang mga
minamaltratong
mamamayan.
Kailangan po ninyong
magyuko ng ulo kung
ayaw niyong maputol
ito.

Pilosopo
Tacio

Crisostomo
Ibarra

XXV

136

Pilosopo
Tacio

Crisostomo
Ibarra

XXV

136

Bakit di po tayo tumulad

sa mga rosas? Pag ihip
ng hangin, nagtatagtag
ang halaman. Kung
sasagupa ito at tuwid na
tatayo, tiyak na mababali
ang mga tangkay,
mapipigtal ang mga
petalya...
Masama pong ituturing
kung sasalubungin natin
ang bala at tayoy
matumba upang hindi na

Pilosopo
Tacio

Crisostomo
Ibarra

gyarihan ang
mga pari na
anuman ang
kanilang
ipagutos laban
sa isang tao,
itoy matutupad.
Ang pamahalaan
noon ay walang
mataas na
awtoridad na
magdesisyon ng
sarilihan.
Magigising ang
damdaming
nasyonalismo ng
mga tao na
lumaban at
magsagawa ng
rebolusyon laban
sa mga nangaapi sa kanila.
Walang
karapatan noon
ang mga Pilipino
na magsalita
laban sa mga
prayle mapangabuso.
Dapat tayong
matutong
magpakumbaba
upang hindi tayo
mabigo o matalo
ng mga kaaway.
Dapat tayong
maging
mapagkumbaba
at
magpakababangloob sa harap ng
mga suliranin.

Hindi dapat
nating suungin
ang panganib sa
buhay kung alam

bumangon pa.

nating hindi natin

ito kayang
lampasan.

XXVI

141

Kung ang isalubong sa

iyong pagdating ay
masayang mukhat may
pakitang giliw, lalong
pakainggatat kaaway na
lihim, siyang isaisip na
kakabakahin.

Pilosopo
Tacio

Crisostomo
Ibarra

Huwag
magpakampante
sa isang taong
mukhang maamo
at mabait dahil
baka itoy may
lihim na
masamang
balakin.
Dapat tayong
maging masaya
sa kabila ng mga
pagsubok at
problema sa
buhay
Mahirap ang
magdisiplina ng
isang batang
paslit.

XXIX

152

Kung marami po tayong

dapat iluha, hindi po
kaya makabubuting
ngumiti muna tayo at
magpakaligaya?

Don Filipo

Matandang
Pilosopo

XXX

156

161

Maestro
ng
kapatiran
ni Santo
Domingo
Padre
Damaso

Sa sarili

XXXI

Mga Tao

Ang mga Salita

ng Diyos sa
Bibliya ay dapat
isapuso at
isaisip.

XXXI

161

Padre
Damaso

Mga Tao

XXXII

165

Pagpapakasakit at
kabanalan ang magalaga sa mga batang
paslit,mga paslit na
batang matatahimik.
Ang mga salita ng Diyos
ay dapat intindihin ng
inyong mga isip, unawain
ng inyong mga puso,
damhin ng inyong mga
kaaluluwa.
Ang mga salita ng Diyos
ay hinding-hindi dapat
matapon sa mabatong
lupa at hinding-hindi rin
dapat tukain ng mga
ibon sa impyerno.
Ako na ang nagluto, ako
pa ang kumain.

Crisostom
o Ibarra

Pari Sibyla

XXXIII

169

"Lahat po tayo ay may

kalaban, mula sa
pinakamaliit na kulisap
hanggang sa taong may
muwang, mula sa
pinakahamak hanggang
sa pinakamariwasa at
pinkamakapangyarihan.

Elias

Crisostomo
Ibarra

Ang mga salita

ng Diyos ay di
dapat
ibinabalewala o
isinawawalangbahala.
Siya na nga ang
nagpundar o
nagplano, siya
pa rin ang
gagawa nito.
Lahat ay
mayroong
katunggali sa
buhay sapagkat
natural na sa
isang tao ang
pakikibaka at
pakikipaglaban

XXXIV

173

Ang pakikipaglaban ay
siyang batas ng buhay. "
Sa pagguhit ng plano,
ang kailangan mo
lamang ay dalawang
daliri at kaunting talino.

Pari
Damaso

Alkalde

XXXIX

173

Hindi natutulog ang

Diyos.

Pari
Damaso

Alkalde

XXXV

176

Don Filipo

Alkalde

XXXV

177

Ginampanan ng bata
ang papel ng matanda at
papel naman ng
matanda ang inarte ng
nakababata.
Kaduwagan ang
tumanggap ng maraming
kaginhawaan at
katanyagan kung patuloy
namang naghihirap ang
bayan.

Don Filipo

Alkalde

XXXVI

180

Tiya Isabel

Don
Santiago

XLI

202

Elias

Crisostomo
Ibarra

XLIX

239

Crisostom
o Ibarra

Elias

XLIX

240

Hindi parang pagpapalit

ng damit ang pagpapalit
ng kasintahan.
Kung tatamaan ng kidlat
ang isang puno,
magiging abo rin po pati
bunga nito.
Ang bansa ay may
malalang sakit. Upang
malunasan, kailangan
ang isang nakapapasong
gamot.
Kung ang mapipili ay
mga buwayang
matatakaw, parang
humanap ang bayan ng
batong ipupukpok sa
kaniyang bumbunan.

Elias

Crisostomo
Ibarra

sa anumang
bagay.
Natural na
kakayahan,
kakaunting
pisikal na lakas
at talino ang
kailangan sa
pagpaplano ng
isang bagay.
Ang Diyos ay
laging nakikinig
sa ating mga
panalangin at
daing.
Ang bata ay nagasal-matanda at
ang matanda ay
nag-asal-bata.
Ang
pagpapasasa sa
kayamanan
habang ang
nakararami ay
naghihirap ay
ang pagiging
takot sa
kahirapan at
makasarili.

XLIX

240

"Mahal ko ang aking

bayan pagkat utang ko
rito at magiging utang pa
ang aking kaligayahan."

Crisostom
o Ibarra

Elias

246

Crisostom
o Ibarra

Elias

246

Crisostom
o Ibarra

Elias

LIII

260
260

Pilosopo
Tacio
Pilosopo
Tacio

Don Filipo

LIII

LIII

261

Don Filipo

Pilosopo
Tacio

LIII

261

Pilosopo
Tacio

Don Filipo

LIX

294

Tinchang

LIX

295

LIX

295

Kapitan
Tinong
Kapitan
Tinong
Tinchang

LX

304

LXI

307

LXI

309

Naniniwala akong ang

mga kabataan ang apgasa ng bansa sa
kinabukasan.
Hindi maitatama ng isa
pang kamalian ang
kamalian.
Ang kahapon po ay
nakaraan na.
Ang pagsulong po ng
bansa natin ay
nakasalalay ngayon at sa
hinaharap.
Ang lipunan natin ay
dapat mamili kung
papadala tayo sa
nakaraan o yayakap sa
hinaharap.
...Ang kaunlaran ng
isang bansa ay dapat
pasimulang lahat ng
kalalkihan at kababaihan
sa ating mga
komunidad.
...may pak pak ang mga
balita.
Kung may usok, may
apoy.
Walang dumarating sa
isip na hindi muna
dumaraan sa pandama.
Hindi dapat mamangka
sa dalawang ilog...
"Tunay pong hindi ako
maaaring umibig ni
lumigaya sa sariling
bayan ngunit nakahanda
akong magtiis at
mamatay rito. Hangad ko
na ang lahat ng Inang
Bayan ay maging
kasawian ko rin."
Naihiwalay ko na ang
mga butil ng palay sa
ipa, ang katotohanan sa

Primitivo
Primitivo

Don Filipo

Kapitan
Tiyago
Elias

Tiya Isabel

Cristomo
Ibarra

Elias

pag-aagam-agam.
LXIII

"Ako'y mamamatay na
hindi man lamang nakita
ang maningning na
pagbubukang liwayway
sa aking bayan. Kayong
makakakita, batiin ninyo
siya at huwag kalilimutan
ang mga nalugmok sa
dilim ng gabi."

Elias

PROYEKTO SA
FILIPINO III

Matatalinghagang
Pahayag Sa
Noli Me Tangere

Ipinasa ni: Mikaela Charmian V. Raoco

Ipinasa kay: Maam Flordeliza Mateo- Rey