Modul Fizik Tingkatan 4 Topik 1: Pengenalan kepada Fizik

PENGENALAN KEPADA FIZIK

KUANTITI FIZIK PENGUKURAN KEMAHIRAN

SAINTIFIK

KUANTITI KUANTITI IMBUHAN

ASAS TERBITAN
MENGENALPASTI
MASALAH

KEPERSISAN KEJITUAN KEPEKAAN MENGENALPASTI

PEMBOLEHUBAH
KUANTITI KUANTITI
VEKTOR SKALAR MEMBENTUK HIPOTESIS

PEMBARIS ANGKUP TOLOK SKRU MERANCANG

METER VERNIER MIKROMETER EKSPERIMEN

MEREKOD DATA

RALAT MENGANALISIS DATA

MEMBUAT KESIMPULAN

MENULIS LAPORAN
RALAT RAWAK RALAT
BERSISTEM

1
 Modul Fizik Tingkatan 4 Topik 1: Pengenalan kepada Fizik

PENGENALAN KEPADA FIZIK

Fizik adalah satu bidang ilmu sains yang mengkaji fenomena fenomena semulajadi di sekeliling kita.
Contoh fenomena semulajadi:
Pelangi
Bayu laut dan bayu darat
Logamaya

KUANTITI TERBITAN: kuantiti yang terbit daripada

KUANTITI Kuantiti fizik yang tidak boleh ditakrifkan dalam gabungan kuantiti asas secara
ASAS sebutan kuantiti fizik yang lain.
pendaraban atau pembahagian.

Kuantiti Simbol Hubungan dengan Unit

kuantiti asas terbitan
Terbitan (formula)
JISIM, m MASA, t PANJANG, l SUHU, ARUS
ELEKTRIK, I Luas A Panjang x lebar m2

Isipadu V Panjang x lebar x m3

Unit S.I Unit S.I Unit S.I Unit S.I Unit S.I tinggi

Kilogram Saat Meter Kelvin Ampere Halaju v Sesaran ms-1

Masa
kg s m k A Tekanan P Daya Kgm-1s-2
Luas
Daya F Jisim x pecutan Kgms-2
Unit S.I (Unit Sistem Antarabangsa) adalah unit sepunya untuk kuantiti fizikal dan
dipersetujui oleh seluruh negara.

2
Modul Fizik Tingkatan 4 Topik 1: Pengenalan kepada Fizik

KUANTITI FIZIK Imbuhan mewakili kuantiti fizik sama ada sangat besar
atau sangat kecil dalam unit S.I.

Faktor Imbuhan Simbol

KUANTITI KUANTITI
1012 Tera T
VEKTOR SKALAR
109 Giga G

106 Mega M
Kuantiti Fizik Kuantiti Fizik Semakin
yang yang ke atas, 103 Kilo K
mempunyai mempunyai semakin
magnitud dan magnitud besar 10-1 Desi d
arah. sahaja. nilai
10-2 Centi c
Contoh: Contoh:
10-3 Milli m
Halaju, Laju, jarak, 10-6 Mikro
sesaran, kerja, tenaga
pecutan 10-9 Nano n

10-12 Piko p

LATIHAN
(i) Tukarkan 30kg kepada unit g. (iii) Tukarkan 0.0009 m kepada unit km.

(ii) Tukarkan 500kmj-1 kepada unit ms-1 (iv) Tukarkan 14526.690 s kepada unit s.

3
Modul Fizik Tingkatan 4
KEPERSISAN
Kebolehan alat pengukur untuk
mengukur sesuatu kuantiti secara
konsisten.
Kepersisan boleh ditingkatkan
dengan:
Mengelakkan ralat paralaks.
Mengambil bacaan dengan
berhati-hati.
Sisihan relatif = Purata sisihan x 100%
Purata nilai
Nilai sebenar
Topik 1: Pengenalan kepada Fizik
PENGUKURAN
KEJITUAN KEPEKAAN
Kebolehan alat pengukur untuk
Darjah kehampiran nilai pengukuran mengesan perubahan yang
kepada nilai sebenar. sangat kecil dalam kuantiti yang
diukur.
Kejituan boleh ditingkatkan dengan:
Alat pengukuran yang
Mengulangi pengukuran.
mempunyai skala terkecil yang
Mengelakkan ralat sifar. paling rendah mempunyai
kepekaan yang tinggi.
Mengelakkan ralat paralaks.
Contoh:
Menggunakan alat pengukuran yang
berkepekaan tinggi. Pemberat A mempunyai skala
terkecil 0.01g manakala
pemberat B mempunyai skala
terkecil 0.0001g. oleh itu,
pemberat B lebih peka kepada
Nilai sebenar
pemberat A.
4
 Modul Fizik Tingkatan 4 Topik 1: Pengenalan kepada Fizik

ALAT PENGUKURAN

UNTUK MENGUKUR PANJANG

PEMBARIS METER ANGKUP VERNIER TOLOK SKRU MIKROMETER

Digunakan untuk mengukur panjang
sesuatu objek.
Digunakan untuk mengukur panjang sesuatu Digunakan untuk mengukur ketebalan dan diameter
objek. Di samping itu, angkup vernier boleh sesuatu objek.
mengukur diameter dalam dan diameter luar
Mempunyai 2 skala iaitu skala utama dan skala
objek.
vernier.
Mempunyai 2 skala iaitu skala utama dan skala
vernier.

Mengukur
diameter dalam Mengukur
Kepekaan kedalaman
= 0.1cm

Kepekaan = 0.01mm
Mengelakkan
lebihan
tekanan pada
Kepekaan =
objek
0.01cm

Mengukur
diameter luar

5
 Modul Fizik Tingkatan 4 Topik 1: Pengenalan kepada Fizik

Cara penggunaan alat pengukur

1. Angkup vernier

Terdapat dua skala iaitu skala utama dan skala vernier. Skala utama LATIHAN
diukur dalam unit cm dan skala vernier mempunyai skala dari 0 10.
Skala vernier dibahagi kepada 10 bahagian di mana 1 senggatan
7 8
mempunyai nilai 0.01cm.

0 5 10

Panjang objek A = skala utama + skala vernier

=
Contoh pengukuran menggunakan angkup vernier;
= ______________cm
0.2cm

0 1 cm 6 7

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
0 5 10
Senggatan 0 pada Bacaan skala vernier pula Panjang objek B = skala utama + skala vernier
skala vernier diukur pada garis yang
bertindak sebagai berserenjang antara skala =
petunjuk kepada nilai utama dan skala vernier
skala utama = ______________cm

Diameter dalam = skala utama + skala vernier

= 0.2 cm + 0.06cm

= 0.26 cm

6
Modul Fizik Tingkatan 4 Topik 1: Pengenalan kepada Fizik

2. Tolok Skru Mikrometer

Terdapat dua skala iaitu skala utama dan skala vernier. Skala utama LATIHAN
diukur dalam unit mm dan skala vernier mempunyai skala dari 0
50mm di mana satu senggatan mempunyai nilai 0.01mm.

Hendak menggunakan racet untuk mengetatkan tolok skru

mikrometer dan bukannya memutarkan bidal.

35
0 5 10
Tebal objek A = skala utama + skala vernier

0.5 30 =

= ______________mm

Bacaan skala vernier

Bacaan skala utama diukur berdasarkan
diukur pada pada senggatan yang
senggatan terakhir berserenjang dengan
skala utama
Ketebalan = skala utama + skala vernier

= 12.0 mm + 0.32mm

= 12.33mm
Tebal objek B = skala utama + skala vernier

= ______________mm

7
Modul Fizik Tingkatan 4 Topik 1: Pengenalan kepada Fizik

RALAT DALAM PENGUKURAN

RALAT BERSISTEM PERBEZAAN RALAT RAWAK

Ralat bersistem adalah ralat yang Takrifan Ralat rawak berubah dari satu pengukuran ke
menyebabkan bacaan pengukuran tersesar satu pengukuran yang lain.
daripada nilai sebenar.

Disebabkan oleh alat pengukur, pemerhati Punca Kesilapan yang dibuat semasa pengukuran
atau keadaan persekitaran semasa mengambil diambil dengan menggunakan teknik
bacaan ukuran. pengukuran yang sama atau perubahan faktor
persekitaran yang tiba-tiba.

Ralat sifar Contoh Ralat paralaks

Penentukuran alat yang tidak betul Ralat persekitaran: perubahan suhu,

kelembapan atau angin.
Penggunaan alat pengukur yang salah

Gunakan alat pengukur yang berlainan untuk Cara mengatasi ralat Ulangi pengukuran dan mengambil purata
mengukur kuantiti yang sama. Bandingkan atau kira nilai min bacaan.
nilai nilai yang diperoleh untuk mengenal
pasti ralat bersistem dalam sesuatu alat
pengukur

8
Modul Fizik Tingkatan 4 Topik 1: Pengenalan kepada Fizik

RALAT SIFAR

Ralat sifar merupakan satu ralat yang berlaku apabila pemerhatian yang dibuat seharusnya berdasarkan bacaan yang sifar tetapi yang diambil
adalah bukan sifar.

Contoh:

Semasa menggunakan pembaris, hujung pembaris didapati haus dan menyebabkan skala pada tanda 0 di atas pembaris tidak kelihatan
dengan jelas.

Ralat sifar boleh diatasi dengan memulakan bacaan pengukuran daripada skala biasa dan hendaklah ditolakkan untuk mendapatkan bacaan
yang sebenar.

Bacaan sebenar = bacaan yang diukur ralat sifar

Ralat sifar pada alat pengukuran

ANGKUP VERNIER TOLOK SKRU MIKROMETER

Ralat sifar = _______

Ralat sifar = _______

Ralat sifar = _______

Ralat sifar = _______

9
Modul Fizik Tingkatan 4 Topik 1: Pengenalan kepada Fizik

LATIHAN

1. Rajah di bawah menunjukkan bacaan yang diambil daripada
angkup vernier. Rajah 1(a) menunjukkan bacaan angkup
vernier semasa ditutup tanpa objek. Dan rajah 1(b)
menunjukkan bacaan bagi diameter sebuah bongkah kaca.
Nyatakan diameter bagi bongkah kaca tersebut.
2. Rajah di bawah menunjukkan bacaan yang diambil daripada
angkup vernier. Rajah 2(a) menunjukkan bacaan angkup
vernier semasa ditutup tanpa objek. Dan rajah 2(b)
menunjukkan bacaan bagi diameter sebuah besi. Nyatakan
diameter bagi besi tersebut.

0
25
0 5 40

20
35

Rajah 1(a) Rajah 2(a)

0 35
5 10 20
0 5

30
15

Rajah 1(b) Rajah 2(b)

Penyelesaian: Penyelesaian:

10
Modul Fizik Tingkatan 4 Topik 1: Pengenalan kepada Fizik

3. Rajah di bawah menunjukkan bacaan yang diambil daripada
tolok skru mikrometer. Rajah 3(a) menunjukkan bacaan tolok
skru mikrometer semasa ditutup tanpa objek. Dan rajah 3(b)
menunjukkan bacaan bagi ketebalan bagi sisip kaca. Nyatakan
ketebalan sisip kaca tersebut.
4. Rajah di bawah menunjukkan bacaan yang diambil daripada
tolok skru mikrometer. Rajah 4(a) menunjukkan bacaan tolok
skru mikrometer semasa ditutup tanpa objek. Dan rajah 4(b)
menunjukkan bacaan bagi ketebalan bagi 10 helai kertas.
Nyatakan ketebalan bagi sehelai kertas.

0 0 0 5

45
0
Rajah 3(a)

Rajah 4(a)

0 5 40 20
0 5

35
15
Rajah 3(b) Rajah 4(b)

Penyelesaian: Penyelesaian:

11
 Modul Fizik Tingkatan 4 Topik 1: Pengenalan kepada Fizik

RALAT PARALAKS

Ralat paralaks merupakan kesilapan pengukuran yang berlaku apabila seseorang membaca tanda skala dari kedudukan yang salah.

Contoh adalah seperti di gambarajah di bawah.

Kedudukan mata yang betul

Kedudukan mata yang salah

Kedudukan mata yang salah

Semasa mengambil bacaan, pastikan kedudukan mata

berserenjang dengan skala.

Untuk mengambil bacaan cecair, pastikan

kedudukan mata mestilah berserenjang dengan
menikus cecair.

12
Modul Fizik Tingkatan 4 Topik 1: Pengenalan kepada Fizik

PENYIASATAN SAINTIFIK

Langkah Penerangan

Mengumpul semua maklumat maklumat bagi objek atau fenomena yang hendak dikaji.
1 Membuat pemerhatian
Gunakan 5 organ deria: lihat, dengar, sentuh, hidu dan rasa.

Kesimpulan daripada pemerhatian bagi fenomena berdasarkan maklumat maklumat

2 Melakarkan inferens yang telah diperolehi.

Pembolehubah merupakan kuantiti fizik yang berubah di dalam fenomena semasa

penyiasatan berlaku.
Pembolehubah terdiri daripada tiga;

Mengenalpasti pembolehubah - a) Pembolehubah dimanipulasi kuantiti fizik yang berubah berdasarkan tujuan
3 eksperimen.
pembolehubah
b) Pembolehubah bergerak balas kuantiti fizik yang diperolehi akibat perubahan
pembolehubah dimanipulasi.
c) Pembolehubah dimalarkan kuantiti fizik yang perlu dimalarkan semasa
melaksanakan eksperimen.

Pernyataan mengenai hubungan di antara pembolehubah dimanipulasi dengan

4 Merangka hipotesis pembolehubah bergerak balas yang boleh dijangka.
Hipotesis boleh samada betul ataupun salah.

Eksperimen dijalankan apabila kesemua maklumat telah lengkap.

5 Melaksanakan eksperimen Hasil data daripada eksperimen akan dianalisis dan diinterpretasikan.
Membuat kesimpulan samada hipotesis diterima atau ditolak.

13