SHQIPRIA DO TE RIATDHESOJE FARRAT E SAJ AUTOKTONE

Banka Gjenetike e Shqipris, e krijuar q n vitin 1998 si kontribut

edhe amerikan, ruan 4500 aksesione t bimve autoktone
shqiptare; n bim arash, perime, fruti-kultur, hardhi, ulli, bim
medicinale. Ruajtja bhet n frigorifere n -18 grad Celcius. Edhe
pas 40 vitesh farrat aty mund t mbillen e mbijn n tok si t
ishin farra t reja. Pr fat t keq mjaft nga bimt tona autoktone,
tashm nuk gjenden m n Shqipri. Gjermant kan qen t part
q gjat Lufts s Dyt Botrore morn nga Shqipria farra
autoktone, q tashm ruhen n banka gjenetike n Gjermani. Por
farrat autoktone shqiptare ruhen edhe n vende t tjera. Sokrat
Jani, prgjegjs i sektorit t frutikulturs ne Bankn Gjenetike
Shqiptare, n nj intervist dhn TVSH thot se Shqipria ka
vetm 70 prqind t pasuris q ka pasur dikur. N Bankn
Gjenetike m t madhe, ajo Vavillove n Shn Peterburg kemi nj
pjes t ktij koleksioni, nj pjes ndodhet n Gatersleben n
Bankn Gjermane. Ne mendojm se do ta rikuperojm se kemi
bashkepunim shum t mir me Bankn gjenetike n Gatersleben n
Gjermani. Kemi lidhur marrveshje bashkpunimi me Vavillovin, po
punojm me bankn eke dhe at polake pr t riatdhesuar thot
zoti Jani.

Jo vetm n dy dekadat e fundit, por edhe n kohn e ndrmarrjeve

e kooperativave bujqsore n kohn e socializmit, disa farra
autoktone zvendsosheshin me farra me prodhimtari m t lart,
por me cilsi m t ult. Tani me rikthimin e disa prej farrave tona
t humbura autoktone nga bankat e huaja, a do t shkojn ato tek
fshatari e m pas te konsumatori shqiptar, sht pyetja pr zotin
Sokrat Jani, prgjegjs i sektorit t frutikulturs ne Bankn
Gjenetike Shqiptare. Kemi restauruar mjaft kultivar q kishin
humbur vlerat sikurse jan domatja e njohur e Sanjollasit, domatja e
Shqipris s Mesme, speci i Obliks i Shkodrs, sallata e Brdics e
shum e shum t tjera prgjigjet ai.
Zbulohet n Kuks tulipani shqiptar

Kuks, 17 mars - Tulipani shqiptar sht bima m e re e zbuluar n

rajonin e Kuksit.

Ai sht emrtuar me kt emr nga botanisti Besnik Hallai dhe njihet si i

till edhe n katalogt europian t botaniks. Specialisti i flors tregon se
rajoni i Kuksit sht unik sa i prket brezave me bim t egra, t cilat
krkojn vmendje pr t mos u shkatrruar.

Gjalica , Gryka e Vanave, Koritniku, Tejdria, Hasi e Malsia e Gjakovs jan

rezervate natyrore pr bimt, por nuk mund t thuhet e njjta gj pr boten
e shpendve, kafshve apo at nnujore. T gjitha kto po shkojn drejt
zhdukjes nga gjuetia e paligjshme.

BIMESIA
Ne Evrope trevat shqiptare radhiten ne vendet me llojshmeri bimore me te
madhe, qelidhet me ndryshimet e klimes, te tokave, te relievit etj. Ne
rajonet perendimore dhebregdetare mbizoterojne llojet mesdhetare te
bimesise (mareja, shqopa, ilqja etj.), kurse nebrendesi te tyre, bimet e
Evropes Lindore dhe Qendrore (dushku, ahu, bredhi, pisha e zezeetj.).
Gjithashtu jane te shumta bimet endemike, pra bimet qe rriten vetem ne
trevatshqiptare. Vetem ne Republiken e Shqiperise rriten rreth 30 te tilla.Per
shkak te mbizoterimit te relievit kryesisht kodrinoro-malor, qe kushtezon
ndryshime tedukshme te klimes dhe te faktoreve te tjere, bimesia eshte e
shkallezuar ne drejtim vertikalne kater breza: brezi i shkurreve dhe i pyjeve
mesdhetare; brezi i ahishteve dhe i halorevedhe brezi i kullotave
alpine.Brezi i shkurreve dhe i pyjeve mesdhetare (deri rreth 700 m. Lartesi)
gjendet ne trevatperendimore dhe jugperendimore. Pjesen e poshtme te tij
e zene shkurret me gjelberim teperhershem (makiet) si: mareja, shqopa,
xina, gjineshtra, dafina etj. Se bashku me ketoshkurre rriten edhe disa drure
te larte, si: selvia, valanidhi, pisha e bute dhe e eger etj. qe,ne disa raste,
formojne pyje te vogla. Pjesen e siperme te brezit te shkurreve mesdhetare
ezene shkurrct qe i rrezojne gjethet gjate stines se dimrit, si: shkoza e
bardhe dhe e zeze etj.Brezi i dushqeve shtrihet mbi brezin e shkurreve
mesdhetare deri ne rreth 1000 m lartesi.Ka perhapje me te madhe se brezat
e tjere bimore, sidomos ne brendesi te trevaveshqiptare. Bimet me
karakteristike te ketij brezi bimor jane: disa lloje dushqesh, bliri,frashri,
malleza, panja, geshtenjna etj.Brezi i ahut dhe i haloreve shtrihet mbi brezin
e dushqeve deri ne rreth 1600 - 1800 mlartesi. Ahishtet, duke kerkuar me
shume lageshti, jane me te perhapura ne malet e trevaveveriore dhe lindore
shqiptare dhe ne shpatet perballe veriut dhe lindjes. Ne shume zona
ahishtet jane te perziera me haloret (bime qe e kane gjethen ne formen e
gjilperes), si:pisha, bredhi etj. Ne kete brez ndodhen pyjet me te dendura,
qe perbejne fondin kryesor telendes se drurit.Brezi i kullotave alpine
shtrihet mbi brezin e ahut dhe te haloreve, ku, per shkak tetemperaturave
shume te uleta, rritet vetem bimesi barishtore dhe shume rralle shkurre
teuleta. Zhvillimin me te mire bimesia barishtore e ka ne rajonet malore te
trevave shqiptareveriore dhe lindore.Pyjet me bimesi dhe bote shtazore me
interesante e me mire te ruajtura jane shpallurparqe kombetare, ne te cilat
eshte e ndaluar me ligj dhe prerje dhe nderhyrje e njeriut. Nesektore te
caktuar te tyre mund te behen vetem vizita turistike per te shijuar natyren
epaster. Parqe te tilla ka ne Shqiperi (Thethi, Lura, Liogaraja etj.), ne Kosove
(Berzovicaetj.), ne trevat shqiptare ne Maqedoni (Galicica, Pelisteni) etj.