Disputationes Metaphysicae (II)

R.
R FRANCISCI
SU A R E Z
Granatensis e Societate Jesu,
Do^loris Eximii,
METAPHYSICARUM
D I S P U T A T I O N U M,
Inquibns^ & uni-verfanaturalh Theologia ordinate traditur ,
& Qufeftiones ad omnes duodccim AriftoteJis
libros pertinentes accurate difputantur
PARSSECUNDA.
OPERUM TOMUS XXIIL
VENETIIS,
Apud Sebastianum Coleti
M D C C L L
Superiorum Permiflu, ac Prmlegiis.
Digitized by the Internet Archive
in 2014
https://archive.org/details/rpfranciscisuare23suar_0
, ,, . . . . .
1
D I S P UTATIO XXVIII
D E
PRIMA DIVISIONE ENTIS

In infinitum fimpliciter\, & finitum^ & aliis diuifionibus ^
quce huic ccquivalent
.tc td fecunda principalis parshu- bit ,

parfitionem eflreoptimara,convenienti locoacor- jj qua^ft
jus operis : in qua poftquam in prio, dine collocatam . Quod igiturad rem fpeflaf , dividifur <iuiftiOi
ri de communi conceptu entis , il- hoclocoensin Deum & crcatyras : quia vero non poflfu- ^^"'^'
liufque proprietafibus, quae de illo musea, quaj (unt Dei propria , prout in fe funt conci- ,
reciproce dicuntur, traftatum ert, pete imo nec per pofitivos conceptus fimplices ac pro-
,
ad definitas rationes entium defccn- prios Dei , ideo negativis utimur , ut illud excellentif-
dcre, quantum formale objc<S\um ,

fimum ens ,
quod maxime a ca^teris dillat, minufquc
& abilraflio huips fcicntix permit- cum illis convenit ,
quam ipfaintcr fefe, abeisfepare-
tit , neceffariumeft. Hocautemnon poteftcommodius mus&diiiinguamus. Atquehoc modo conficimus pra-
ficri ,
qnam per divifiooes varias ipllusentis, & mem- di5lam divifionem fumendo aliquid in quo omnes res
, ,
broiumcjus, eorumque exaiUm confiderationem Di- . creala: vel creabilts inter feconveniunt, &iIludano-
j<imus autem in fuperioribus difp. 4. fefl.4. primam& biliori quodam ente removendo, eo quod excellentio-
maxime effcntialera divifionem entis efTe in finitum & rem gradum eflfentiae vel entitatis habeat i atque hoc
infinitum, fecundum clfentiam feu in rationeentis, quod modo totamlatitudinem entisadduoilla membra revo-
folum proprie& fimpliciter infinitum: & ideo ab hac
eft camus
jdivifionepartem hanc inchoamus , fub qua comprehen- Refolutio quêfiionis.
dcmusnonnullas alias , quae re ipfa cum hac coincidunt Ex qua declaratione conllat primo , di vifionem illara Diviito
quamvis divcrfis nominibus , vel conceptibus a nobis jn re ipfa optimam eflfe , & maxlme neccflariara . Pri- Jiîi to-
concipiantur,& explicentur.Et quoniam dedivifione hu- mumpatet, quiailladivifioeiladarquatacnli: nullum

J^^^j^^^.^^^^^
jus partitionis di6ûm efi in prima& fecunda difput. c(l enimensextra Deum vel creaturas excogitari potefi , ut csff;iru.
enim illud ipfum ens,quod eft adsquatum ofejeflum Me- fei\ione fequenti magis declarabimus . Deinde, quia
taphyficx, idcofolum videndum fuperefi ,
qualis fit di- illa merobra maxirae inter fe difiant , ut fupra citata dif-
Sadivifio, &anre\e& fufficientertradiia fit. putatione ,
feilionequarta declaratutn efi . Atque hinc
ctiara confiat neceflfitas hujus di vifionis ,
quia prjeter ea,
? E C T I O I. nihil eflcommune
quJE in fuperioribus tra\ata funt ,
primoenticum caeteris omnibus, cum taraen reliqua

IJtrum reê dividatur ens in infinitum , finitunf omnia multa habeant, in quibus inter fe convenianr
,
qttttnam divifiones huic aquivaleant . Nam primum ens nujlam habet caulam csiera o.r.nia ,
illam habcnt: hsec in certa gcnera fpecies difiingui &

RAtio poted, quia finitum &infini-
dubitandi eflTe poffunt, illud extra omne gcnus exiilit inillisomni- :
dubia red bus aliquis moduscompofiiionis rcperitur, hoc omninj

tum folum habent locum
in his quie aliquam ia- ,
deatet
quftio- titudinem habent feu cxtenfionem , ideo folent haec & fimplex, &
exfra omncmcompofitionemexiflit. Ne-
aem .
attribui quantitati, quia in proprjis fuis rationibus in- ceflfarium ergofuit , ilkid primumens a casteris fejunge-
cludunt habitudinem ad aliquem tcrminum : finitum re, ut illius ratione feparatim explicata ,
quxca?feris
cnira dicitur,
quod terminis clauditur , infinitum vero, comraunia funt, diflinde ac perfpicue trailari pofiint,
quod non habet terminum nihil autem dicit habifudi- : Atque hinc conflat fecundo ( quod in prardifâ etiam Diifla di'-
nem ad lerminum, nifiquodlatitudinemhabetautex- difput. feft. 4. probatum efi) prsdiflam di vifionem fe-
"
tenfionem, qui terminanda fit fed non efi de ratione : cundumfe, &ordinedoflrinx primam eflfe, & notiflfi- tifli,na .
entis habere aliquam Jatitudinem vel extcnfionem ergo : mam, quanquamfortequoadnosnonfit itanota, ficnt
jieque terminis claudi, vel non claudi ergonequeelfe : elldivifio entis in fubfiantiam accidens , velalisefi- &
finitum vel infinitum, non igilur refte per hic raem- miles, qux fenfibus propinquiores funt , ideo a nobis &
bra dividitur. Declaratur & confirmatur , nam illud faciliuscognofcuntur prcedi\a autera divifioex ea pir-
:
infinitum aut fumitur privative,aut raere negative. Prio- te, qua includit Deumeflfe, habere enTentiam feu cn- &
Vtmx
ri modo nihil re vera videtur cfTe infinitum , nam pri va- titatem illimitaf^ cujufdam naturae&peifc\ionis, dif-
quodcumfit
tive folum poflTet dici infinitum illudens, ficilius a nobis attingitur ac declaratur. Qiiiatamenin
aptum daudi tcrminis, eisadu non tcrminatur: nullum f radenda hac fcientiaordinem dotrina: fervamus , ideo
autera hujufmodi ens , ut per fe conilar, quia nec
eft divifionem hanc primo loco merito condituimus
Deus ipfehoc modo infinituseft,nonefi enim aptusclau- Divifio tntis in ens a fe, cfr ens ab alio
di terminis . Si autem fumaturpofieriori modo, fic omne Tertio colligiturex di\is ,
poflTe divifionem hanc bi'-
ens iodivifibile erit infinitum; quia nuUum laleens clau- membrein multis aliis modis, feu fub di verfis nomini-
ditur terminis non efi enira capax alterius tcrrainatio-
: bus, &
conceptibus tradi, qui tam ad eam declaian^
nis , quod in fe eil oranino indivifibile . dam ,quam ad dcmon(handum, defervire poflTunfjquam-
Seciinda Secunda difficultas circa hancdivifionem enfe pttefi vis in eandcm rem omnia coincidant, ut ex ipfis terrai-
quiadatur per quofdara modos feu attributa entis valde , nisconflat. Nam v.gr.dividi poflTetens inillud , quod
obfcura, &qux vix polTunt ratione naturali invefligari habet e(fe a fe, & illud quod habcteflTe ab alio Q^)aRi .
faltem quoad alteram panem: prima autem divifioen- divifionera atngtt Augult. lib. de cognitione verx' vit.'E '
its deberet cflfe clariflTima, &, fi fieri poflfet, ex ipfis cap. 7. & ad oflendendum Deum , eflfe ,ca'n primo Io:6
terminis per fe nota . Antecedens declaratur , namde conltituit. E(l enira fub illis terminisdivifio notilfim^
Deo ipfo vix oflendi ,& fortaflredemonfirarinonpotefi ,
& evidentiflTima ,
quia manifedum cll, muhacflfeen-
quod fit fimpliciter infinitus. Diinde obfcurius cfi ad tia, quae habent elTe communicatum ab alio quirnon ,
ei>plicandum ,
inquo tahs infinitasconfifiat: nonergo cxifierent, nifi ab alio eflTe reciperent, ut expenentia
convenienter afllignatur prsdnfta divifio , praefertim pri- ipfa fatis probat . I^jtfus c(i cvidens lor, omniaentia
pio loco , &
tanqoam fundamcntum cstcrarum . poffc cflfe hujufmodi , nam, fiomnia inJi vidua alicujus
QuiJ ter,
Circa hancdivifionem principiodeclarandum efi,quid fpeciei funtabalio, nccefTe eilei.am tofaa! fpecicm ab
mini ili-
vilioais per eam in re ipfa intendatur : atquc inde facile confla- alioeffe, quia nec fpetiesexifiit, nifi in individuo, ne
Suarez. Tom. XXIII. A 2 que
. . ,
:., . , 2 '
Disr. XXVIIL De divirionc cntls ia fmit. 8c infinitura
quc individuahabentalium raodum connafuralem rtci- repugnat ei_s non cffc : & aliundc ficut ab alio pcndet
, ,
quem quo
pieniîeffc, nifi
individiia taiiafujot, gtcx
fp,ecies
fe
ponulati ergo,
non habcantefTf:, fed i^-
fi omnîa
qu.enti;r
illud recipiunt
non ^.fifc. '
,
|ita
^ po(rujpt nonxcciprrc & coefe-
'
' - .
'
digcant efBcientia aiterius ut illud recipiant , tota etiam Dices:fi fingamus.Deum agcre neceffarioac
finc liber-
/pccies habet indigentiam & imperfeftionem . Quo fit, t3te:res ab illo manenfes cfTent entia ab aJio,&
tamcn cf- nK
ob;edio-
ut non poffit fota haberc eHe abaiiqupindividuoillius fentenfianeccfraria: ergoformalitcr, cx vi tcrminoru & fit.
fpcciei , quia non potcfi idem efficerc feipfum: debet non reciprocantur hacc duo membra.Et confirmatur,nain
.
ergo a fuperiorj cnte rccipere cfTe ' De quo rurfus in veft i- verbum , vel Spiritus fanaus pof.cfi dici cns ab ajio quia
,
gandum eft anhabeat ex fe e/Te , vcl ab alip ; nanri , Cex nbn habctcfre,nifi per emanaitionem abaJioj& tamen cfl
fchabet, jara cft completa divifio quam intendimus fi : ensfimplicifcrneceflrarium, quia non proccdit pcr Jibe-
vero habet abalio, fimililer oportebit totam fpecicm ta- ram produîonem, fed nat uraJem & ncceflrariam .
lis entis ab aliofupcriori traherc brigincm ; non potefl Rcfpondeturîflcipiendo abhacconfirrnatione, qup-
autem in infinitum proccdi , tum quia alias yej nunquam niam Theologica efi,hic non vocari cns ab alio nifi quod
jncepiflTet dimanatio unius abalio , vel nunquam ad hoc cfi ab alio p^r veram caufalitatem
, nam lumen naturalc
ens producendum perveniffet pof) infinitas emanationcs exquonunc philofophamur, nonagnofcit veram produ.
uniusab alioj tum etiam, quia nonpotcfi tota aliqua col. \ionem & proccfTioncm realem fine veracaufalitatc,ne-
le\iocffetu\im efTcdeperidens, quin fupponatur aliqua qucfinedifiinilionein cfTcntia& effe , interrem produ-
res, feu caufa independcns, ut oflendefur dirputatione fe- centem & produ>am I ndivinis autem perfonis non .
eft
quenti 5 fe\ione pritiia . Si(!endum ef) ergo ncceffario in hic modusemanationis, quia imperfeaus
cfl ; & idco fi-
aliquo ente,quod ex fehabcat effe,a quo ducant originem cut omncs funt verus & unus Deus, ita oranes funt
unum
bmnia, quaj tantum habcnt cfTe recepfum . Et hoc modo cnsa fe, omncfque effentialiterconflituunfur per
effen-
cft cvidens praediiSa divifio , five illud ens ,
qnod non eft tiam,quxcll fuum effe incaufatum improduaum,at- , &
abalio, fcd a fe,fit unom,five plura, hoc enim nunc non quc ita qua?Iibet perfona efl cns necelfarium non folum
,
agimus , quod omnia entia ad illa duorriem-

fed folum ,
quia neceffariomanar, fcdctiaroquia cfTcntialitercon-
bra revocentur, quimanifeftam oppofitionem feu con- rtifuitur per efTe &
effenfiam omnino improduflam:
|radi\ionem inter fc includunt j & ideonon poifunt non quainvis enim perfona divina producafur, nontamcn
efTe, &difHniâ, & adafquatedividentia ens ejus natura, fcd communicatur perfons per ejufdem
per-
Nam quod dicitur ex fe vel a fe efie licef pofifivura , fonteproduTionem. Noneflergo, quod ab illo myftc-
effe videaTur , tamen folam ncgationem addit ipfi enti rioargumcntum ad les crcatas dcfumatur
nam ens non poted effe a fe per pofiti vam originem & Adarguroentum crgoinprimisdicitur,data illa hypo-
^ ^-'
emanationem i
diciturergb effe a fe , quatenus line ema- ihcfi,adhuc non fcqui , omniaentia efTe neccfraria, quia ./11"
natipnc ab alio habet effc per quam negalionem nosde- !,
nonomniafierenta primocnfc folo& immcdiate ac tota
claramus pofitivam & fimplicem perfedioncm illiusen- virtufe, &
fine refif)entia vel impcdimcntoaJterius cau-
tis, quod ita in fe &efrentia fua claudit ipfum exificre, ut fae, exquibus omnibuscapitibus provenire potcf\,ut res n'on'ne-'"
,
a nullo illud recipiat quam pcrfe\ionem non habet il-

,
quarnuncrecipiteffe, pofiea illudnon rccipiat, &econ-
lud ens , quod cffe non habct nifi illud abalioaccipiat , vcrfo. Unde.quamvisaliqui Philofophi erraverint anfe-
Et in bunc modum exponendi funt aliqui fanfli , cum rcotes, Deum agere ncccfiTario, nullus tamcn nega vit da-
dicunt Deum cfTefibi caufam luiefTe , vel fubfiantia; fuje ri multa cntia nonnecefTario, cum id, vel experimcnto
3i>t fapientiae. Sic Hicronymusad Ephef. 5. ait, Deus ipfo, nofifTimumfitinrebuscorrupfibilibus, fuccefn- &
/uiorigoefij/utque cau/aftib/iantia Et Auguff. Iib.83.
. vis. Et, quamvis ex illa hypoihefi aliquod ens faûm
cf-
qq.qucer(.i5. & 16. aif, Deum effecaufjm fapienti? fu?, fet ncceffarium , non famen ex infriiifcca nectfntafe
&
icy.deTrinitat.cap. i. loqucnsde Patrc ait; Quodilli quiddifateficut Dcus.fcd folum ex necefiruate cxtrmlcca
t/icaufa ut /it , efietiamcau/aut/afictjs/lt Haenam- . agentis. Et ideo Avicenna iib.8. Mctaphyfic. c. 1"!'''^'
4. & 6.
que locutiones omncs ncgitive interpretanda; funt. Non dixit,t3ntumilk)densefTenecefrarium,quodexfeefl,non
videturautcra Latlantius, qui Dcum ait feipfuns feciffe veio reliqua entia , etiamfi ab aJio hab:;ant neceflifafem
filr I. de falfarcligicne cap.7. pracdi\arp expofitionem cfTendi ,
qui fortafTe Joquiturde neceffitatc non fimplici-
admittere,dicit cnim etiam ex tiempore fc Deum fecifTc ter,fed ex fuppofitione a\ionis primas caufa? Quocirca .
& profundamento fumit, fieri non poffe,ut id, quod efl, tandem dicitur, iljam Hypothefim falfam efTe, nam illud
aiiquando non ccKperit : qui error in hoc fenfu tara ell ensquodellafe, non nccefiârio, fed liberc fe communi-
abfurdu? , ut non egeat impugnatione . cat extrafc; & ideo praterillud nihiJelt fimplicitcr ne-
lEntis divi/io in necej/arium , & contingetts cefTarium. De qua libertate primi entis inagcndo, quan-
Rurfus hinc faciledeclarat;turalii termini, fubquibus tum Philofophorum auftoritate, vel naturali ratione
vel
illa divifio tradi pofell : & in re efl eadem ,

quamvis fe- haberi potefl, poneadicemus.
cundum rationem fubdivcrfa habifudinc , vel negatione Sed objicies rurfus, nam entia incorruptibjJia ef iamfi rocorru.
,
declaretur; fic ergodividi potefiens in id ,

quod efi fim- fint ab alio Jibere agentc
vocantur entia neceffariaa P''"l'
,
pliciter necefrarium, &

id, quod efl non necefTarium, feu Commenfatore Jib.de fubftantiaorbi5&Iib. i. deccelo cciTi:ne
contingens laCe fumptum In quibus terminis adverten- . texf.i36.& lib. i2.Metaphyfic. text. 41. Cujus fenfen- necciri.
dumefl primo, hic non fumi necefTarium &contingen5, tiam in hac parte approbat D. Thom. quafh^. de potent. "^'^
ut dicunt habifudinem cfFeilu^ ad caufam , naturaliter art.j.K.efpondeturcxcodcm D.Thoma i.p. q. 9. art. 2.
aut libereagentem, vel qui poêrt , vcl non potel) impe- & 3. contra gentes cap. 50.
3 5.
squi vocationcm cfTc &
diri: fub hac enim rafione diilum ef^ de neceffario& in voce necefTitatis Uno cnim modo fumi potcfl
.
pro in-
contingenti fupcrius tra\andode caufis ; fed fumifur ne- corruptibilitate, quo fenfu creaturx incorruptibiles di-
ceffarium abiolufe in ratione exiflcndi quomodo.ens : cuntur interdumentianecefTaria quia ex quo femel , ,
neceffarium dicitur illud, quod ita hibst efTe,ut non poffunt, non habent intrinfecam pot^nfiam ad non efre,fed,
fit illo carerc, cui condillinguitur feu opponitur iliud quantumeltex f^, perpetuodurant.quxfinedubioefl ali-
cns,quod ita cfi ut poffit non cffejvel ita non efl,ut pofTit qua necefritas efTendi curn excludit aliquam potentiam
,
effe Conftat igitur ex prjecedcnfi divrifione , debere cfTe

. lcilicet intrinfecam, ad nonen^cndum
Nihilominus ta- .
in cntibus aliquod fimpliciter neccffarium, nam illud mentaliacntianon (untfimplicitcr, &omni modo ne-
ns,quod ex ft: habct effc, non ab slip , non poteft npn & ceflaria, quianequeex fe,nequeexquidditafe fua habertt
cffe fimpliciter neceffarium ,quia nec feipfum potefl fuo cfTe ncqueex neceffitatcaljfolutailhid recipiunt, aut
,
cffc privarc, ut per fe notum efl,neque etiam abalio pri- conlervant. Cum rgo diftinguimus in praefenticnsne-
varipotcfl, cum ab alio non pendeat namquiabalio : cefTarium a non neccffario , nccefritatcm fumimus priori
cffe non habct , a nulloalioconfcrvatur inelfe ; hoc & modo. Et hacrationenullum ens,quod cCt abalio, eft ne-
ienfu dicitur cx fe effe; ideoquc omnino illi repugnat ccffarium fimpliciter, quia, falte.T.. pcrpotcnfiam inalio
noncfTc. Et hmc ulierius fit prsterhoc cns quod cfl

, , cxiltcntcm, potcil araitiere efTe, quamvis in ipfo non fit
fimplicitcr ncccfrarium, cfTc alia non ita ncccffaria , at- intrinfeca potcntia vcra &
rcalis ad non eflt , qux folum
guc adeo conf ingentia, fi late loqu^do, omnc quod po- repcritur iri his,qua: habent poienfiam
Phyficam paf- &
tefl non efTc, vocet ur contingcns Probaiur, quia prajtcr . fivam ad aliud cfie,rcpugnans incompat ibile cum pro- &
illud ens quod clt a fe (unt eniia ab alio rccipientia cffe:
, prio cHe, in aliis vero'iufficit potentia logica ut ita di-
âegergo, cum cx fe non habeantefTc, ex hac parte noii cam adnonefrc ,
quscx partêorum (olumdicit non re-
p.ugnan-
. . ,.
. , .
Sect. L Reê ne dividatur ens in fiuitv.m Bc infiniaim-
in caufa verocxtrinfecadicit poientiam ad Prattcrea potcft eadcm cntts divifio fub histerniiBis
f ugnantiam ,
lulpcncicndam aftioncm, qua confcrtcffe. Sic igiturcon- confici Ens aliud cii omnino a6tuaie, aliud vero potcn-
.
flat,divifionem hanc candem cffc cum prfcccicnti,quam- tiaie, feu, aliud ed actus purus, aliud vero polentiam feu
vis priori mododctur fub rationibus notionbus &quaE poteniialitatcm aJiquam includit.Qua'divifio fub his vo-
,
pauciora principia fupponunf. cibus non vidcturclTc icaapta, praferiimut prima inor-
Dtvifio entis i ens per ejfenciam , & per dine collocetur,propter nonnuilam terminorum obfcura.
panicipaiionem tatem:tamen in rc c(l optima,& eadem cum praxedenti.
Prxtcreafolct cadcm divifio fub tiisterminis tradi,en3 Nam in primis condat , membra iila iminediate oppofi-
aliud eflTe pcr efl*entiaro, aliud per participationero, qui rc tionem &
contradictionem includere, nameflêadu&
ipfa fuperioribusxquivalcnt: namcns pereircntiamiHud e(Tc in potentia , fumpta cum proportione ( u: lumenda Duplici
modo in-
dicitur.quod perfefc, &ex vi fua? cfrintis cirentiaiiter lunt ) & refpeû ejuldem privativam vcl contradiflorii tclllgi [)
iiabct clfc non rcccptum nec participatum ab alio: ens oppofitionem importanf.PolTunt autem ensaftuale & potefl con-
inordme ad cfTc aiûalis exillenua-, vel

grue lii-
autem per participationem c contrariodicitur i!lud,quod tcntiale dici, vel
viHo fub
non habet cfle, nifi communicatum & participatum ab in ordine ad potcntiam aliquam paflivam,quf propriecf^ hii termi-
alio.Exqua tcrminorum declarationecon!iat,divifionem potcntia includens ir{ipcrteCtionem,& oidiiiatur ad corn- nis.

hancsequipollere praecedentibus.Unde D.Thom.2.cont. pofitioncm alicujus entis imperfe6Ti,quod ea ratione po-
Genf. c.l^.ait, Deumcffeens per effcntiamfuam ,quia nam potentia ati va ut fic ncque imper-
tentiaie dicitur,
eft ipfumcire; &

Iib.3.c.66. ratione6. ait, folum Deuin Ie6tionem inciudit, ncque cx ft ordinatur ad aliquacom-
flrccns per cflfentiam fuam; reliqua vero elfe per partici- pofitionem cjus,cujusipfa efl, & ideo ab illa non dencjmi-
pationem ,quia in folo DcoclTceli elTcntiaejus ideft de ,
naturens potentiale. Primaigitur habitudo horum tcr- rrimuf
explica-
illiusquidditate, ira ut necmenteconcipi pollit elTentia minorum eiT fecundum illam videtur
propriiflTima , & lur.
Dci ut Dei folum ut in potcntia ,
elf,fi non ut aduens & prsecipue intclligeiuia data divifio ; fic enim perfpicuaefl
intclligatur: &
idem ergoeftefire cns per eirentiaro,quod & facilis ex diflis NeceflTc ell cnim elTc aliquod cns ita
.
cx fe &
ex fua elfentia haberc clTe,cui condiflinguitur op- afluale inexilicndo ut fecundum eam rationem fit om-
,
pofito modo ens per participationem . Unde fir , codem ninoin aflu,& nullo modo in potentia Probatur , quia .
<lifcurfu probandum hunc duplicem gradum fcu or,

clTe eflc in a<Slu fub hac rationc cfl aflu cxiflere: effeveioin
dinem entium quo probavimusdari aliquod ns quod a ,

potcntia, c(l pofTc exiflerc, quamvis atu nonexiflat : fed
,
fe fit fuperius omnibus qux habent eHc abalio, Sicut iiecefl': elt dari aliquod cns pcr effentiam ita neccfTarium,
enim in entibus, qux habcnt elTe ab alio , non proceditur ut nuiia rationepofliinon cxillere ,ncqueper potentiam
in infinitum , ita neque in cntibus per participationem intrinfccam,neque percxtrinfecam, ncque perphyficatn
Undc neceflTe eft , ens quod eft tale per participationem ,
potcntiam,nequc peream,quam Logicam appellant:er-
reduci adaliudquod habeatelTe abfque tali pariicipatio- gonecclTe cil taic cns efTe omnino atuale in exi(tendo,id
ne: quod fi illud habet aliud elTe etiam participatum alio cfl, exciudcns omnino omncm rationem modum cf- &
niodo, fcu alio participaiionisgcnere , illud erit ad iliud fendi tantum in potentia Ex quo ultenus facilc ell con- .
rcvocandum.atq; ita tandcm^ne procedatur in infinitum, cluderejOmnia entia qua.' hu)u(modi non (unfêflTe aiiquo
fiftendum erit in aliquoente, quod fit per effentiam ens modo poieniialia, quia, licet interdum aû exiilant , eis
Neq; etiam e cotrano polTunt omnia entia e(Tc pcr eOcn- tamen non repuguat intcrdum tanium in potentia cxi-,
tiam taiia,tum quiaens pcrelTentiaell ens fifnpiiciter ne- Here, fivc propfer intrinfecam potentiam paflivam, five
ceflariia,cum de elTenliaejus fit adu eiTe:con(lat aute non propter foiam potentiam exirinfccam aftivam cucn po-
pmnia entia elTe neceflaria:tum etiam quia ens per elTei)- tentia logica icu non rcpugnantia ex parte eorum . Con-
iam tantfi e(l vel poted eflê unum, ut poika vidcbimus flat igitur,otnneensautelTe omnino actuale , aut aliquo
Divlfio entis in increatum & creatum. modo potentiale in (enla proi-di^lo .
Ultcrius lolethfc divifio fub his tcrminis tradi/wjs/f/ Hinc vero infcrri ulterius potelt, ttiam in [jofierio.i
increAttim ejl^vel crextum,q ua;membraimmediatainop- fenfu,efTe divifionem ilia.m univcrlalem, & (uperioribiic t.:r ie
pofitionem prse fe ferunt ; & in re coincidunt cum prjece- 2quivaicntem,nam iilucl cns,quod cll purs adualc in exi- e II J 1.1 s
dentibus, folumque diffcrunt ,

prxfertim ab illis primis llendo, etiam e(l in fc fimpliciter purus adus, id efl, in fe,
fcilicet a fe &abalio, quod illa verbamagisgeneralia & in enritate feu conltitutione fua nullam admittcns ad-
funt , fumuntur enim ex habitudine ad dependentiam in miflioncm paflfivse porcntie,quia uijicumque e(t aliquod
communi hxc : vero func magis fpecialia ,
lumpta ex pe- genus pafTivx potentia; ,efl etiam aliqua ratio materialis
culiari aiTione fcu dependentia creationis : quiatamen caulcE mareriali autem caufa: neceflario rcfpondet cau-
:
crcatio prima emanatio abaiiocum dependentia ab

c(t laefficiens^qui ex illa vcl in illam operetur , eamque in
illo, & gcneralis aliquo modo omnibus entibus qua: ab adum reducar,nam poteatia paffiva ut fic non pptell fefe
,
aiiodependenr, utfupraanobisdidumcft, ideoreipfa in altum revocare cura ergo a primocnte,quod pcr fe,fe
:
tnembra hseccum iliis coincidunt Ncceflecfl enim, ens . & efT^ntialiter.tale eit in acû fccundum o.Tjncm perfe-
quod a C:t{\ & non ab aliis,increatum cflê: nam fi depen- itionem fuam, longc abfit omnis caufalifas cfFeCtivacir-
dcntia fimpliciter negatur de aliquo , etiam hanc in par- caipfu.Ti, neceileeft, ipfum eiiarn carcre omm poten-
ticulari,lcilicet creationem, negari necelTe e(l: atqueetia tia pafliva : & confequenterefle ptirum adum Ac . limi-
cconverio , fiens eft increaturri,necelfee(t a feefle& non li difcurlu poteil e contrario concludi ( ut multi exiLtt-
abai io, quia prima emanatio cum dependentia ab alio,& mant ) om.ne ens ,
quod eft potentiale in ordinc ad cxi-
quafi fundamentum aliarum , c(t creario: id ergo quod ,
ficndum , e[Te etiarn potentiale ut
aliquo modoconltaiis
abfquecreaiione habet efle,nece(Teell ut habeatelTe pror. ex potentia palliva Sed hoc (nagnadilcuflione &4ccla-
.
fus indepcodens, &

confequcnter ut fit ens per eflentiam, ratione indiget , quam infra irademus dc eflTe elfcntia &
&nonab aiio. Quapropfcr,quodifcurfu probaturefleaii- creaturaedilputantes: nunc fatis nobis fit , rationem fa-
quod ens e fe & independens, probatur etiam elfe aliquod tam non xquali proportione procedere, nam potentia:
cns incrcatum: tum quia hsec duoinre idem funt, ut paflivae necefTe elt rcfpondeat ativa,quia necclTe c(t eam
oitendi , tum etiam quia eadem argumentandi forma fa- pati ab aliquo, potenticE veroaTiva: fimplicifcr |oquen-
cileapp! icari potcft . Quia, fi dantur aliquicfivia crcata, do non nccefTariorelpondetpotcntia palTiva, qjianon
ne procedatur in infinitum,necefl'eeft fi(iere in aliquo in. necelTecfl, agens agereinaiiquo velexaliquo, [jotelt
creato, a quoillamanaverint, Quod autem dentur ali- cnim agere aliquid & cx nihilo ideoex vi termino- : &
qua cntia probandum eli, quod prima & fun-
creata, ex eo rum non videtur nccefTarium ut omne ens quod efl po- ,
damentalis dependentia rcrum omnium efl creatio, quod tentiale in exillendo , fic coniians ex potentia paffiva :
jn fuperioribus deciaratum eli & probatum Unde, quia . nihilominus tacncn in ens re verumeit , omne hujulmodi
hoc non e(l pcr fe tam evidcns & noium ficutquocl den- ,
effc potentiaie ratione potentix paflivae, five hocfit,
lurentiadependentia ab alio, ideo fub his terminis non quiadicit habitudinem ad iilam , (ive quia ratione liiius
cft tam nota quoad nos hxc divifio , nifi nomen ereatio- potcfl cum aiio alu componere, fivequia ipfuaunec
nisnonitallri(5\e fumatur proprodu\ionc exnihilo ,fed componitur ex tali potentia& atu. Quomodoautcm
latius proquacumque vcra efftCtioncfeu propria depcn- aliquid horum neceflTario fequatur ex priori potentiali-
dentia: quo fcnfu hi termioi nihil fere a primis ditfe- late ad exifiendum , non potelt hoc loco brcviter& quafi
funt, ut per fe manifeiiuni eft. in tranfitu cxplicari, led dicetur infra declarando pro-
Divifio entis in purum aUmy & potmtide priam rationem & imperfeîoncm entis creati & ideo :
Smrez, Tom. XXIII. A 5 quod

. . .. . . ,,
. '
Disp. XXVIIL De divifiotie cntls in fitiit, Sc infinitum.
quod ad hunc locujti fpcQat, priorfenfus hujus divifioni; tigit Auguft. dilo lib. de cognit. verb. vit. c.y. quod nc-
ifupradifti5 vcrbistradirat, ert fufEcicns&perfpicuus cefTariuin c(l dari aliquod ens , de quo quafi de fontecun-
Confertur yrima divifio cum c*terit, ex illis & 6Li profluanr,& ideo oporrct,ut in ilio cunla continean-
magij decUratur tur: atque adeo quod non banc tancum vel illam , fed
UlfiqiofandcmcoUigerelicctcxomnibus diSisidcw omnem (incterminohabeat perfe\ionem . Undc etiain
effe ferendum judicium de hac divifione fub illis tcrminis efl illud c. j. Bonum hoc <& honum
Augufl. 8. dc Trinit.
in quibus propu(ita en,nam in re^quivslct prsdidis: il- illud, tolle hoc , &
(jrvideiffumhomm fifotes ,
illiid &
Judenimenscn infinitunnfimplicitcr, quodcft primum Deutn videhiSftton aligbono hnum,fed honum omnis honip
j& ex fc cA per efTcntiam fuam, reliqua vero, quac funt en- âtitfit argumentis in principio pofitis
lia per participationem finitafunt,&itae(t (inedubio

)
Ad primam rationem dubitandi jam relponfum efl
<optimadivino,& in re nonefldubium ,quin illi duo gra- hos tcTmiaoiJinitum& infinitum , non fumi in przfcnti
du! (euordines entium reperiantur, &maxime interfe in ea proprietate,in qua con veniunt quantitati molis, (cd
diilinguantur c fortaffe idco fub his terminis a multis
. fecundum quandam proportionem ad illam ideo nc- : &
traditur fazc diviHo, ûia perillos apertiusngnificatur, ce(Ienone(l, utensdicaturfinitum vel infinitum propter
iliaduo mcmbra cire maximcdi(iantiaac primodiverfa, intrinfecam excenfionem terminatam, vei intermina-
ideoque anteomnia effc fcparanda ac di(lingi]eda,quam- tam,fed proptcr perfeiSioacm omnino prsfcindentem ab
vis îioqui difficiiius Hcquoad nos illam probare autde- aliis, fcu non praefcindcntem,imoeontincntem iilas.Un- Infinitif
mpnrirare, quia re vera non eii per fe &ex terminis ica deadconfirmationcm refpondetur,infiqitum ibi nondici g" poa"'|
eviden; ^dari in entibusalfquod jnfinitum ( nam dcBnito privative proprie, fed negative, refpediutlliuscntiscui oon pri-
Xion efldiffictiltas) (icut etl evidens dari aliquod ens inde- attribuitur, in quo dici t perfedionem non limitatam ab-
pendcnsabalio. Nequeetiamen pcr fcnotum, illudens fque ullaaptitudineut Iimitetur,quatenus taliscft . i^c-
quod pere(rentiamiale,eireconfequenterin(initum. que hmc fequitur, omnem indivifibilem perfe6\ioneni
Undehacdereex pfofc^Toagenduct} infra,dcmonftrando e(fc infinitam,quia,iicet indivifibiiis Qt ,
potcQ e(Tc limi-
Dei attributa,qu2f)tum ex l'imine râturs coHigt poifunt. tata & habere terminum , nonqualis eiTe folet in quanti-
îaiti & Nunc (olum declaraturdivifioexponendotcrminos, tate molis , fed qualis dciignari pote(\ in quantit&te per-
jipfiniti
futnpf quidem funtanobis exquantitatemolis,tran-
j
fc6\ionis : poceil autem a^fignari vel intrinfecus ,
qui non
pVr An s'*ti vero funt ad (ignificandam quantitatem feu gradum cd aliud, ni(i ipfamet rei natura,taIidi^crentiacon(iitu-
Jogiam jd perfcflionis,quo modo dixif Auguft. Iib.6. de Trinit.c.8. ta, quxex fchabctomninoprxfcinderearcliquis: vel
eni"ex
* 3**^ ^"^' magnA funty hop efl majus ejfe, quod efl extrinfecus : & hic cR quzlibet alia perfclio & przfer- ,
plutDiur. Wf^WfJff- Nosenim quiares non concipimusnifi pcr

,
tirn illaquz videture(fc maxime affinis& proxima, ad
fenfus , ad roodum corporum & per propQrcionem ad ilia quam aitera non pertingit, ut dicamus rationalem gra- (i
^pprehendimus&explicamusreliquaomnia.In corpori- dum e(fe terminQ,ad quem non pervenit gradus f^fitivus
tûs aurem intelliginius unum edc 6nitum in quantitate, Ad fecundam difhculcatem refponderur^hanc divifio-
guatenus ad talem terminum pervenit , &
ultra non ex- nemnonafrignariutnocioremnobis, fed ut primacnifl
tenditur j & intcr quantitates Bnitas inteliigimus , unam fe, ided, ut declarantem fummamdi(iantiamuniusen-
ejfe majorem alia, quia ulteriorem terminum attingit, & tis ab aIio,& primos feu exf remos gradus entis ideo , : &
^ddeclarandam certam rei magnirudinem,utimur aliqua licetnonnihii difhcuitatishaticat , neceff^rium fuit ean;
êfinita menfura , per cujus multiplicationem cognofci- ante aiias przmittere, variis modis declarare &
pius rem elTc tants minQris, majorifvequantit^tis.Simi-
S E C T I O II,
!i ergoAnalogia utimpr ad declarandam perfe6lionetn
Utrumfdfficienter &'ad<tquate dividatur ens perfinitum
lentitativam , & virtutem adivam rerum apprehendi-
oûs cnim in r^tûs quandam
:
veluti latjtiidincm perfe-

&
infinitum y alia aquipollentia memhra&
;lioniscntis,inquafunt variigradu$,&qua(i partesper- PQcifnmum foIcthzcquzfliotrafVari propter cntia re- Primadii.
fe6\ionis, & unumquodqueens intelligimuse(refinitum Iafiva,quz, uttaliafunt, nccf^nitavidcnturcdc, >'"J
"^*"*
vcl limitatum per quendam proprium perfcîonis gra- ijcque infinita . Non infinita , ut per fe eft roanifcftum .
p^m,quiita intra fuam perfe\ioneu) terminatur, utab Ncc finita, quia nec quaiitit^tem molis, nec perfelionis
aliisprzfcindat,eafque nullomodoin feincludat , nec habent.Quz difhcultas maxime urgeri folst in relationi*
formaliter, nec virmaiif er, &
hoc niodo yecamus omnia bus divinis,quia fi nuiiam perfeîonem dicunt,iam datur
entiacreata,limitata &finita: intcr eaunum concipi- & cqediuni interilladuomcmbra , (i veiodicuntaliquam,
inus e(re majus alio , quia intelligimus illud vel pltircs cx ctiam neceife efl,illam nQncffe finitam,quieft inDeo:
ips perfc\ionibus paiticipare, vel quafi majorem quan- neqêtiam infinitam,quiaaliasqaultiplicarinon poiTet.
dam partempcrfeîonis ex tota latitudinccntis. Quo- Sccundo: E)ivi()ocntis increatum&increatum non êc*'^*
niam v^ro hxc omnia entia particip^nt perfcflioncm eft adzquata : crgo neque hc,de qua agimus, cum zqui^
fuam a quod^m fuperipri ente, intelligimus, necelTarium pqileant inter fe Antecedens patet primum ii) ipfifmet
.
c(fc quqddamens, inquotots perfcdtiopoflibilisinlati- relatiQnibus divinis, qu$ nec funt cntiacreatautcoii-
tudine entis aliquo modo contintatur, vcl formaliter,vel ftaC , nequc fccundum proprias rationcs dici pofTuntin-
cminentcr: &
hoc ens vocamusinfinitumfimpliciter, crcata entia , cum fub ea przcifa ratione non (int Oeus
fion in quantitatc molis , fed in cxccllentia perf:6îonis neque di vinam elTentiam
indudant. $ecundo patet tdem
Unde hxc infinit|s pon confifît in extcnfionc aliqua ^ntecedens iaChrifto, qui ncc poteft dici ensincrcatum
iionterminata,fed in tali perfe^lionecqtis, quz ,licetia cum fuejrit in temporc produlus,neque exiamcreatum
fe pna& indivilibilis fir, non ita prxfcindatabaliiscnti- pum fit Deus , &
non (if faftus ex nibilo Tcrtio potcd .
bus , quin omniurn peife6îones aliquo modo in fc conti- ^d idem fumi argumentum ex illis entibus, quz neque cx
ncat j atquc ita non partem perfclionis cntis, fed totam fe habeantc(Tc,& idconon po(Tunt dici increata, neque
minenti quodam modo in fe complelitur:& idcp quametiam habent e(Te per creationem ut creafa dicantur.
vis in illa latitudine pofTintentia finitamagis acmagis Quod maxime poteft urgeri inquihufdam encibus , vel
perfe6\ain infinitum multiplicari, illud femper omnia modisentium, quinonpoduntpcrcreationemfteri, uC
fuperat, &
in infinitum fuperare pocefl : hzc crgo exc^l- funt V. gr. motus , inhzrcntia, &fimilcs.
lcntia perfetlionis in cffe &entitate pcr hancinfinita- Tcrtio: Divifio cntis in ncce(Tarium& non neceffa- ^"i*
tcmdeclaratur . Unde ficut Augufi. ^.deT init. cap. 8. rium,nQn videturadzquata,prffercim propter aluslibe-
aitj Non aliud eft Deo tjft &aliud magnumeffe: fed ros divinf voIuntatis,nam illi ncc necc(Tarii fynt fimplj-
ôeidemilU efte}je,quod magnumejje : ita nos diccrc ppf- citer,quia hoc repngnat iibertati,rH;c potTunt dici non ne.
fumus, nihil aliud elfc Dco infinitum efTe , quam efTc ip- celTarii autcontingcntes,alioqui elTenf quid crcatum, &
fumens, feue(Teperc(fcntiam, compIc6\ensinfcquid- accidercnf Dco. Ethocargumentum ficri poteftinaliis
quid perfeftionis ab sliquo cntc partipipari potcd. Atque partifionibus fupra ta\is,quia talis a\us, nec poteft dici
in hunc modum dcclaratdivifiocontinetprimam,fum- cns mcrcatum ,
quianoneft omnino indepe<,dens, cucn
(nam ,& maximee(Tentialemdi(iinîoncmcntiura: & abiolufe poffet nonclTe Nequectiam elicicatutn,câi .
in re coincidit cum pra:cedentibus , ut cx condi\is fatis fu in Dco. t cadem rationenoncftensperparticipa-

ât. Quod autcm fit aliquod cns , cui diâ infinitas con- tionem, quia nimirum eft intta Deiim , n: que etiam digi
Vcniatj infcriiis, utdixi, cx profcffo demonltrabitur potett ens per elTcntiam ,
quianon c(i cffcntiaiitcr Dcus,
)4unc iUud fufl[iciar, quod cx diClis f^tis coll igitur, & î- sum oolfitnoncffe,
Qpinia,
. . ,
. . . . ; ,: .
S E c T. IT. S'knc jeadquata divifio entis .

7
Opinio Scoti expendiiur. illam poffeincludercetiam identice; & ideo non rolurR
Hfc quiflio magna cx parte Theologica c(},ut ex dif- non efle cx fc illimitatam ,fed etiam cx fc enfe limit iram
ficultatibus propofiris intelligi facilc poteft Sed nihilo-
.
& finitam: & hanc effc imperfedioncm quam includit,&
tum quia neccf- in qua dittinguitur a relationc di vina Sed inurimis illa
minus prztf rmitri hoc loco non dcbuit , .
faria cft ad dotrin!e complemenf um & , ad exhauricn- aptitudo ,

qua; dlcitur cffe in rclatione divinaut identifi-
dum, ut fic dicam totum Metaphyfica: obje6\um ; tum

,
cctur divin3ecfrenti.if, non cxcludit, quin abfolute illa rc-
latio,quoad luam cntifatem formalem limitata fir,quan-
etiam quia ita intcndimus in hac fcicntia res Metaphy-
,
ficas traâre , ut fundamcnta omnia ad res Thcologicas

doquidem non includit formaliter infinitam entuarcm
necelTariaaperiamus.Inhac ergoquaeftioneScotusquod- & fimplicifer minus cff eflc aptum identificari entitati
lib. 5, in foiut.ultim. argum.cxiHimathanc noneffe di-

infinita; ,quam forma!ifcr efT: entitatem infinitam . Ac
preetcrea, in relatione creaia illa limifatioentitatis,
vifionementij adarquatam, fed pofiuscfle fubdivilionem fi
videndum effet in cns quantum & noa

eTitis,quod prius di rafione cujus non potefl tffe iufinita nec formalirer ne-
quanfum &rurfuscnsquantum infinitum & infinitum:

,
que identicc, eft imptrff6\io, certe in relatione di vina
unde fuperiori divifioni addi poffet tertium membrum, illa ap!itudo,ut pofTit identificari omnino fecundum rera
nempc cns quod nec finitum cft , neque infinitum Et .
efTenti^divinaE , tff magna quJtdam perfeiîo: crgoilla
eandem fententiam defendit Lychetus ibidem , &in2. relatio, quantumvis formaliter prsefcindatur, ficut intel-
dift. ubiquartum etiam mcmbruminfinuat,nam divinx efTentisE, ita

ligifurtalis ,qucE pofTit identificari
1.^.4.5.
ens (inquit ) quoddam efl includcns perfeflionem, & multo majoris quam
intelligitur alicujus perfcflionis,ac
nullam includens imperfe6\ioncm , & hoc eft ens infini- fit omnisentitas crcata Unde ef iam c converfoin rcli-
.
tum; aliud vero eft perfeSionemcum imper-

includens <ione creata, hoc ipfo quod limitatio illius ad creatam
fcflionc,& hoc cft cns quantum finitum aliud cH ens nec :
entitatcm , imperfedio qua^dam cl] in genere cntis, ne-
perfedionem includens, ncc imperfe6tiooero ; & hoc eft ccffeef^, ut non fit mera negaiio perfeflionis , fedutfit
propriccns nonquantum, nequcfinitum nequeinfini- pcrfeftio aliqua habens adjunTam iliam negationem ut ,
,
tum: aliuddeniqueeft nuliam inciudcnspcrfe\ionem , fupra argumentabamur Atquc . ita tandem concluditur
ron veroexcludens omnem imperfcdionem , &hu)uf- non oporterc fingere aliquam entitatcm carentcm omni
xnodi exiflimat cfTe relationem creatam: quam etiam perfetione, quse proprie pofTit effe medium interens fi-
putat comprehendifub entc quanto, etiamfi nullam ipi- nitum, & infinitum. Quod latiu: fupra traflando dc
cludat perfe\ionem folam imperfeiSionem Quod
, fed .
Bonitate in difp. lo. profecuti fumus
planeinvolvitrepugnantiamin teraiinis, utabipfomet Quitfiionis refolulio
Scoto in diifto quodlib. declaratur: nam ensquantum , Diccndum ergocl} , prfJidam divifionem fufficien- Divifi
ibi declarateffe , quod habet quantitatera aliquam per- tem e(re& adxquafam enti in quantura ens H pc afler- .
'^*''
feftioms: quodergo nullam pcrfetlionera includit , non tio probari potefl facile cx his,quaE fuperiore fetione tra- qufbli"*'*
poteft vercensquantum appeilari tata funt, prifertim fi hjecdivifio fub illis nominibus terminij
,Vari di. nam cum
Ex quo alia colHgiturrepugnantiaindilishujus au- tradatur, fcilic. entis a fe,& ab aiio: hi ferrnini
Vifiones f/^"po(j.
cncis a ftoris , nam repugnateffenon quantum efle finitura: & includant immediafam con{radi\ioncm,non potefi iUud tit expri.
ILycheto quia juxtaeorum doftrinam, finitum infinitum fuppo- & disiuni5fum nonconvenire cuilibet enti : crgo cft di vifio njatur.
'impr*o nunt quantitatem: undc inferunt relationem diviriam adi^quata & fufficiens,qi)3odoquidem non pQteft affigna.
|>a(tur. nonefleinfinitum ens,quia non ell quanta ; paricrgo rari aliquid fubdivifo c6rentum,quod non fub altero mem-
tione inferre debent , relationem creatam non cffc fini- brorum dividentium conllituatur . Idem manifefiura e(i
tam, quia non cft quanta. Rurfus ex eodcm principio fa- de illisduobusmembris ,cns neceffarium fimpliciter, vel
cilcconcludi potelt, repugnantiam inyolvi in illo mem- fion neceffarium; &de illis , cns creatum vel increatum :
bro, fcil. quod fitaliquod ens nullam includens perfeîo- otlcndimus autem.omnib modis rc i;)fa eandem e.Te >s his
nem, & includensimpcrfeflionem. Primo,quia vel ilia divifionera, quamvis pcr conceptus no!l ros raiione di-
iroperfeftioclf privativa , vel ncgativatantum. Primum flinguantur: qux difliniîo non potefi fufficere , ut uno
dici non poteit, quia imperfeflio privafiva e(i carcntia roodo fif divifio adi-quata & non alio Dsinde fpeciali .
perffftionisdebita:, fcdintaliente nonpoteft cffecaren- ter probatur lub nomms finiti & infiniti , naraens quan-
tia perfeiftionis debits , quia nulla perfeftio ei debetur tum , ada:quate dividifur in finifum &infinilum: fed
quiadicitur,nullamexfe inciuderc perfeiîonem. Nega- omnc cns realc, hoc ipfo quod realeel}, quantumeft
tiva autcm imperfctio nuUa poteft excogitari major, quanfitate pcrfeîonis effentialis feu formalis , ut in ra-
^
quamcareniiaomnis pcrfeftionis quam includit omnis ,
tionibus paulo antea fatîs taûm cll , & latius fupra cft
< rcs, quae in lua cntitate nullim incladit perfeftioncm . ollenfum in di\a dilputatione de tranlcendentali boni-
Unde loquendodcimperfcftione GCgativa,non potertcx- tate. Atquc hsec fenfcntia evidenfius corifirmabitur,
cogitari ens,quod nec pcrfe\ionem,ncc impcrfeclionem refpondendo addifficulfaies in principio .
includat ergo non poteft intclligi ens,quod prKter nega-

: TraElatur difficultas primi argumertti.
tionemomnis perf:ftionis,ex fcdicat aliquam aliam im- Ad primam igiturdubitandi rationcni
,
ntgandumef! Reij^fo
perfedionem. Alioqui interrogoulfcrius quarnam fit illa entia rclativa carerc omni
fecundum quam creata fut
perfeiionc,
ence fini-
impcffjtîo. Refpondet idem au6\ore(fe limitationcm pofTint vel finita effe,vel infinita. Et quo ad hanc partem
to com-
Sedcontra hocurgetargumentumfac\um,nam limitatio nulla planeefl difficultasde relationibuscreatis: imo ab jTreii en-
îHolvi-
Clt in aliqua quantitateraoIis,veI perfe\ionis:ergo,fi tale illis (umere pofTumus argumentum nam nernonegabit ,
ens nullam includit quantitatem pcrfetionis,non habet (ut exiltimo ) quin relatiocrcataco modoquocnsreale
inquo limitationem includat. Dicefur fortafreincludere c(l, fitfinitumens: und;etiamScotifla: rdconctdunt,
limitationem non in perfc\ione,fed in entitatc.Sed con- ut videmus , quis enim neget e(fe limitatum ens , con- &
tra, nam hoc modo etiam relatio divinadicefurlimitata fcquenier finiium? crgo finitam perfctionem habens
infuaentitateformali ; &confcqucntcrdicefurfioifain
crgoaliquam pe:fec\ionem Quod fi quis mordicus con- .
tandem, omnc cns erit fioitum,veI infi-

entitate..Atq-, ita tendat , vocari finitum eus in cntitaie, non in perfedio-
nitum in enritate,quidquid fit dc pcrfc\ione Prima fe- . ne, cliicaciter potefl rctorqucri ad homincm argumen-
quela( rcliqua enimclarafunt)probaturadhomincm in tum quiainde (cquitur , finifum & infinitum non dici
,
dodlrina Scoti,quia relatiodivina fecundum fuam forma< immediafc de cntc quanforationcpcrfeiîonis, feddc
lem ac prfcifam cntitatem nonincludit entitatera effen- ente rationc cntitatis. Exquo ultcrius fif , etiararela-
tiaf,ncquc eraincntcr, neque formaliter : ergo eft limitata lioncs divinas rationecntitafis ut fic, cffe finitas vel infi-
in CDtitate fua formali. Nec fatis eff quod tdentice inclu- nitas. Et ita laltem hac rationc divifio erit immediati
datentitatem effentix, nam ut ibidemScotusIatc con. & adsequata & proccdent contra Scoturn & alios argu-
:
lcndit,hocnonfufficit utdicatur infinitain perfcdîone, roenta, quibus probareconlendunt, rclationesdivinas

quamvis idcntice includat infiaitam perfeflionemeflcn- nec finifascffe , necinfimtas, ut jam videbimus
tiae: crgonequeerit fatisut dicatur illiroitata incntitatc, Dc relatiooibus ergodi vinis jam fupra relpondiraus , fncreat
quod identice includat infinitam entitaiem cfTcntia: illas quidem clTe infinirasfimpliciter & in eenerecntis.
Oicetur fortaffc , ipfam relationem ex vi fuse entitaiis raf lone cllcnfiK,quam inciudunt, & ideo lub hac ratioi.e fimpiici-
formalis,eHe aptara idcniificari e(renti3c,& kIcocx fc nec noii roultiplicari, fcd effe unum cns namde entefic infi- 'f
: > ut*f-
illimiratam elfe, nec limitatam. Relationcm vcro crcafa nitoverum cft non poffe multiplicari:fecundum proprias [n"'i'uTii
^x fc cffe incomp^tibilcm cumcntitatc infinita ,
nequc autcm rationes, in quibus opponuntur, funt infinitae
SuArez. Tom. XXIU. A 4 tan-
, . , '
Disp. XXVI IT. De

.'
divifione entis in finit. Sc infinitum
tiatam in fali gcnere fub quafi fpccie relationis, quorpo- ccpto quod fit finita,vel infinila, fcd fatis e(J,quocl habeat
do non repugnat plura infinita multiplicari quia fub ea ,
aliquid, quod ad cjus entitatcm iinitam v.eiiafinitari^
ratione opponuntur: &
idepdiftingui & multiplicari pof- confiitucndamconferat. Et, tnajorisclarit|Cisgratia,
funr. Ssd urgebit aliquiSjUt dicamus ari fob irta pofte- , poffumns djfiingucrc illutp tergsinum finitum , r,am po-
j-iori ratione illx relationes fintcntiaficnpliciter finita, tefi , vel pQ(]tive , vel riegativefunai : pofitive figniiiciê
vel infioita, nam
neutrum boriim conccdimus,jam ad-
fi efle ita liinitatum inentiate& perfelione, utfit inca-
mittimusmedium in illa divjfiorie qon ponTumus autem : pax infinita: perfe6lioiiis:negacive autem ngnificat,qupd
djcerejillascneentia fimpliciter infinita , cumfubca ra- cx fe non affcrt infitjitam perfefttQnera , etiamfi non rc-
jione multiplicentur,& non includanteflTentiam Quod . pugnccaliundehabere. IUudcrgo, quod relaciout rela-
yero fint entia finita, videtur repugnare perfelioni divi- tio addit, non poceft dici finicum poi)cive, ut probat ratiq
nac:qui3,utScotusfupraargumentaturj omnecnsfini- faIa,quia hocdicit imperfelioncm,&quia illud ipfumt
fum,efl quafi pa^^s entis , nam folum ens fimpliciter infi- licet nonexfe, exeflTentiatamenpoteft cffe infinitutn
nitum ert veluti totum ens, quia totam perfeîonem eri- fed negativc dici potefl ex fua praecifa ratione non dare
tis compl:;îtur: crgo ens fiiiitum comparatione illius infjnitatcrjr fimpliciter. Neque hoc cft inconveniens,
eft vcluti pars cntis: fed relationi divinsrepugnat effe quia nullam dicic imperfefîonem: noneft cnim neccf-
partem entis , tum quia alioqui efletens per participatio- ie neque ad pcrfeliot|em rei fpeflat , ut ex qupvis prxr
,
nem, quod fe habetut pars, cxcediturab illo

tura quia cifo conceptu habeat totam infinitatem fimpliciccr m
quod fe habet ut totum relatio autem divina non poteft: gcnereencis, fed fatiscft, quod habeat illamcx fua ada:-
irs f xcedi a diyinitatc,cum realiter fint omnino idem . guata cntitate , &
quod cx aliqua ratione pracifc conce-
Set: fi hoc argumentum quidquam valerct , non fplum pta habcat infinitatem in illo generc A^^^c hoc modo .
prcliHret , relatipneip divinam formaliter nullam diccrc optimcintclligitur,nunquameffe mediutn intercnsfini-

|;i-rfctlionem, fed etiam formaliter nullam dicereentita- &
tum infinitum, fi cum proportione fumaptur.
lem Alioqu) inferrogaboj an illacntitasfitpermodum
. Quocirca qui exifiimatiC , relaciones divinas abfolute
totius enfis, vel per modum partis Primum dici non po- . poffe praefcindi ab enfentia , jta ut neque in ea formaliter
teii, quia illa cntita; relationis ut ficdicitur non include- iricludatitur, neque eam effentialiter includant , neceffa-
reentitatcmcfTentjs : & confequenter nec continere in riocogenturfateri , entitacem relacivam fic prascife &;
ftdacio lcformaliter vel eminentertotum ens. Confra fecundum fprmalitcrconceptam non effc infinitam fimpliciccr, u{
jiiv na ex
part- con"
vcro codero mpdo procedit ratio fafta. Igiturinomni racio fupra faIa probac . Cum vero ulterius interrpgari
ccptus obe (ent rjiia Iqlvendum e(l hocargumentum . Refpondcri po(funt,an fimpliciter dicenda fint cntia finita, refponde-
icitjvi ne- ergo poreU relationem di vinaip v. gr. paternitatem redcbenC,c(fefinita negative,nonpofitivc, juxt fenfum
, , ,
celiariu
incjudit quantufpvis praecife ac formaliter concipiatura nobis anot}isdeclaratum ,
quia amplius inhunc modumexpo-
(TeQtiajDla ?(fecn?fimpliciferinfinitum ,quia nunquam poteft pr?- nitur. Nam licet vox/i/r> negativa fit ,
perillan^
fcindj vcl abllrahi, quin in fuoobje\ivoconceptu inclu- ncgationem nps circumfcribimus fummam quandam en-
jdat ffTentialiter tptam efTcntiap perfe\ipnem Quan- . cicacem feu cxcellentiam ;
refpeflu igiturhujus pofitivi
quam enim cneas noflra dicatur pr?fcindcre paternitatem poteft dici finitam negative quodex le non affcrt totatn
,
;xi abltraOoab e(Tentia,ex parte coqceptus formalis , feu jllam excellentiam , quamvisillam non excludat, ne-
Êxprcff? confider;if ionis ,
quianimirum pcr illum afluin que illi repugnet.Hoc ergo modp diceredebent , non
inens non confiderat paternitatem ut includentem effen- inconvenicns admitCcre in Deo aliquid finitum fe-
eife
ti^rp ,neque eiTentiam ut in relatione inclufam, nihilo- cundum conceptum a nobis prsecifum Imo qui putant .
ôinus tamen non poted ita prxfcindi vel excludi eflen- , teevadere hanc difticultatem , negandp relationibus dir
jja ex parteconceptus objeflivj paternifatis ,quin in illo vinis omnem pcrfetioncm , multo majori rationc nc
jSfrentialiter includatur, itaut, fi meris rcfiedatur, & ceife eli fateantur illas efl"e finitas negati vc, quia ^ fi nul-
fonfideret quid in illa paternirate concepta includatur, lam perfe\ionem conferunt,neqge infinitatem ex feaf-
neceffario invcnjat, ibi includi efTentialitcr tptam Dei ferent. Sicrgo nonexiftitnantinconveniens, quod ills
divinitatem &
infinitatem, quia divinitas eftde cflTen- nec pcrfel ionem, nec infinitatem afferanc , cur reputant
lia omnium, qux in Deo funt . Quofit, ut, liceCpa- inconvcniens , &
non potius neceflârium , quod afferant
ternitas ficconceptaquoad modum concipiendi nofirum perfeflionem es fuo genere infinitam , infinitaCem vctq
fe habeat ad modum partis, quoad retn tarneii conceptam limplicitcr non ex fe, fed abeflentia habeant ?
fitens totum, non minus quampater: ficutdivinitas Expcdiiur dijfjckltas fecttndi argutnenti
etiarn concipitur per modum partis, eft autem totutn Ad fecundam difficultat?nn negatur ens non dividi Rel|t:
ensaequeac Deus. adxquatc percreatum&increatum, quod eft fere cvi- divin
Trei Ji-
vinf.reU- Ad argumentutn ergo in formarefpondcturjuxtahanc dens, fi termini illicumproportionefumanfur, cumim-
tioncs uc fententiam, relationes cffeentia fimpliciter infinita,non mediatam contradi\ionem includanc Ad primam vcro . contepta,
includunc ^'e
ellenciam tamcn cfTe plura infioita ,
quia non habent hanc infinita- inftantiam riegatur, relationem divinam nonelfecnsin-
'"^^^*"*
^ûnt unum lem, nifi ut includunt effentiamîn qua funt unum . Ne- freatum , etiamfi fubquacumque praecifa ratione conci-
infinltuin
queobftaf,uf Scotus objicit,quod folum includunteffen- piatqr.Neque argumentum in contrarium juxca noftram
iimplici-
tiam per identitatem,quia nan ingludunt illam per iden- fcntcntiam urget,exi(iimamus enim, nunquam poffe it*
titatetn quafimaterialem , fed eiiam pcr formaIem& ef- prsefcindi relationem ,
quineflêntialitcr includat tifen-
fentialem, quiare veradivinitaseli de efTentia relationis liam, & confcquenter fit Deus . Imo hic addi potcft, re-
fecundum rem conceptam qupmodocumque concipia- lationem, ctiam fecundum id quod intclligitur addere
tur : & hoc fa iscil , ut non detur medium inter ens fini- flentiae,ex fe efle quid increaf um, quia eft talis racio en-
tum & infinitum , cum nullumfuens, quod fecundum tis, cui omnino rcpugnat fieri per propriam creationcin
fuam totamenticatemcfTentialem finitumaut infinitum aut eftc\ioncm : fedvelcft omninp improduIa, uC pa
non fir.p ccs: EIlo non poffu elfcntia cxcludi a relationc Ccrnitas,vel,fieft produla,auC( noftromore loquendo)
in fenfu pra'di\o,nihilominus prfcife confiderari a nobis comprodu\a,uc filiacio, ilia produlio, neque eft creacio,
po(re,quid habeat paternif as divina fecundnm id taiitum, nec propria factip , fed gcneratio aut proceffio, longe fur
quod intelligifur addere ultra abfolutam perfe\ionem perioris rationis, neque talis relatio eft alio modo produ-
clTcnti^, an illud fii finitum,vcl infinitum.Refpondeo il- cibilis,& hpc fubquacumq; pracifipne vel re-
fatis eli,ut
lud effe infinjtum in tali gencre, fcilicet rclationis vel pa- duplicationc in quantum talis,re vera fitens increatum,
^jjj.-^^
ternitatis non vero effe infinitum fimplicitcr in genere
, Adfecundaminftanfiamrefppndetur,Chriftumabfo. in ensl^.
entis,quia hxc infinita'; non poted addi , etiam fecundum iute e(fe ens incrcatum, nam eft Deus, fi vcro addaturli- creatum
rationem, ultra perRiîonem abfolutam , fed potius per mitatiofcudeterminatio,MrA*wo,defi2n3ndonatiiram, reatum
"
r o r r n
illam foi maliter hjbetur Nec tamendicendumabfolu- vel totum compoiitum cx natura & perfotia, iiccftcns
1
. iiidiccq^
te videtur,illud,quodaddit relatiout ficêffefinitum^quia creatum nam (ub ea reduplicatione non poteft Deus ap-
:
^*"
|ioc denotat inip.rf.flioncm , fcilicct limitationcm& pellarijfed homo&creatura,cum ut fic rp verafit faftus,
contra\ion(.m ad entitatem fimpliciterfinitam . Neque & in tempore procreatus . Ad objctipnem vero infinua->
hoccfl contra fufficientiam divifionis datx , quia fenfus tam,quametiam, ut homo,noncftfaluscxnihiia: quia,
^jus efi,omnc ens ratione fuaccntitatis cde finitum vel licet humanitas fitcx nihilo,non tamcn totum compofi-
itifinitum fimplicitcr, non vcroquod entitas uniufcujuf- tum , cum alterum compofitionis cxtremum incrâtBm
^jw^ rei habeat cx qaocnmqucgradu vel mudo in iila cot\. fit, refj;>ondcndumcft cnscrcatum dupliciter dici poife-
Uno
. . ,, . . . ,
. .,
Sect. III. Dc ^nalogia cntis ad Deum Sc crCaturam. p

Uno modo quod fecuodum fcfe totum produ6\um cft , vel fu &fortuitoens diiHum cflc de Deo & cicaturis,ftd pro-
ell producibile ex nihilOi& hoc modo concedimus,Chri- pteraliquam fimilitudioem , proportionem aut conve- ,
ftum ctiam , ut hominem nou efTe ens ereatum ut argu- , nientiam corum infcr fe Dcnique vel ipfa expericnria
.
mcntuTi probat.Aliomododiciturenscrcatum,quod cft conflat , non folum nomcn,fcd etiam concepfionem eflre
vcrc faflum dc novo,quodquc aliquo cntc crcato conrtat, aliquo modo communcm in hac di vifione
& hoc modo illud compofitum,creatum dicirur, & Chri- Secunda /ententia^ divijionem ejfe univocam.
flus in quantum homo,eft ens creatum.Atquc in tota hac Secunda fententia cfl, ens univocedici de Deo&crea-
tmplitudmc fumiturenscreatam , quando adsquatedi- turis.HanctenuitScof. in i.d. 5.qu.i.& 3.&in j.d.S.
(linguitur ab entc increato: nam, fi priori (\nAo modo & qu.2.quem eifdem locisScotiftarfequuntur ac defendunf.
f umatur, dari poteft ens compofitum , quodammodo me- Et probatur, quia ens immediate fignificat conceptum
dium & quafi mirtumex crcato&incrcato , quod tam^n unum communem Deo & crcaturis crgo non dicitur dc Secun<)
fentcnii.K
:
medium Philofophia nonnovit , fcd folafidesChriftiafia illis analogice, fed univoce. Anteccdens probatum a no- fund a-
docet biseft indifputatione primahujusoperis Confcquentia minia . .
Ad tcrtiam inftantiim diccndumeft omxiia entiack- ,

veroprobatur variis modis. Primo ex definiiione univo- l'r'in"'"
tra Deum , & omnes modos entium cfTc quid crej tum corum, quam Ariflotel. tradit in antepridicamentis
,
non quia omoijifiant immediate& pcr fe primoexnihi- Uni voca funtjquorum nomen commune eft,& ratio fub-
lo,fcdquia vel ita crea,ntur,vel quia concreantur cum his flantis nomini accommodata cft eadem: fed in pr.tfenti
quac producunfurexnihilo, ut pofcntijecum anima , vel non folum nomeaeft commune, fed etiam ratio fubltan-
certe quia concreari poffunt , licct fortaffe dc fa6\o non tire . Hxc
enimrefpondetconccptui objc6\ivoad!Fqu3tc
concrcentur, vcl dcnique(& inidemfererecidit)quia fignificafo pertalenomen: unde,fi hicconceptus efl unus
ûnt ex his, quje ex nihilo creata funt &idem , etiam ratio fubflanti^ nominis erit eadcm
Solvitur tertium argumentum. Secundo cx communi ratione nominis analogi quod ,
Scwajt-
In tcrtio argumcnto tangitur gravifTima difficultas inhoc convenit cum squivoco,quod non una unponiio- j
Theologicade adtu libero Dci ad quam nunc ex profef-
, ne pofitum eft ad fignificandum multa, fed pluribus, dif-
fodi yertere non poflfumus , inferius vcro agentes de attri- ferentia vcrocfl,quod incequivocis cafu accidaf,ut unum
butis dc Dco naturalitcr nof is,illam pcrfequcmur, quan- nomen ad ajiasrcs fignificandas imponatur, in analogis
tumad Mctaphyficam fpeflat. Nunc brcvitcr dico,r- vero prius fit impofitio ad fignificandam unam rcm , de-
tiones in ea difficultate infinuatas apud me concludcre, indeper fimiliiudinem vel proportioncm extenditur ad
a6\um libcrum utlibcrum , feuutlibcreicrminatum ad aliam, in praefenti veronon ita eft, fed unica impofitionc
aliquodobjcflum non addere Dcoaliquid rci , quod non nomencntis id quod eft fignificat , &ex vi illius con vc-
f\t in Deo, & potuerit non eirc in illo alioqui non video ,
nit Deo& creatura; ,
quia in utroque illud communefi-
quo modoUlud poflritdiciensneceflrarium aut percflTen- gnificatum reperitur: puUacrgo potefl analogis ratio
ttam,cum fimpliciter potuerit non eflTe, & idem ell de in- excogitari
linitoin perfeftiooc & aliis fimilibus attributis, ut jbi- Tertioid 3mpIiusdecIaraturexdiflin\ioneanalogiae: Tetvnai
dem proponitur.QuamvisergoDeusaliaa fe libcre velit, duplex enim communifer diftinguitur, una vocarura
tamenea noovultnifi peralum voluntatis fibiconna- multis analogia proportionalitaf is,& ajia proportionis
uralem ac neceflfarium,tanta enim eft illius alus perfe- alii vero priorem vocant anaiugiam proportionis, po- &
flio , ut poflit per ipfum Deus velle aut noile creaturam , fleriorem attribufionis quod (olum adverto propter
,
fine ulla additioqe in eo a\u fai\a Cum ergoefi ferroo . aequivocationem terminorum,resenim cadecn eft.Quam
deaflu libero Dei, duo involvuntur noflro modo conci- Ariflot. apertedocuit lib.i. Eihic. cap. 6. ubi anajogiain
piendi & loquendi Unum eftaiSus ipfe,quo Deusvult,
. aifributionis vocat ab uno , veladunum, aliamautcm
aliud cfl refpeftu rationis ad objedûm volitum ; illud comparationem rationum appellat Priorcrgo anjlogia .
priusert ens necelTarium, increatum ac per cflTentiam fumiturexproporiione plurium rerum in ordinc ad ali-
lindc nullo modo poteft non eflfe in Deo hoc : vero poftc- qoos terminos,& confiftit inhoc,quod principaie analo-
riusnoncftaliquid reale,quod poflit effe & non cflTe , fed gatum denominatur tale a fua forma abfolute confidera-
rationis tantum , &
ideo nec creatum efl neque incrca- ,
ta,aliud vero,licet a fu forma fimilem denominationem
tum, nequc oportet fub illa divifione comprehendi cum , recipiat , non tamen abfolute confidcrat3,fcd quia in or-
rnsrcale non fit. dinc ad illam fcrval quamdam proporiio.nem cum habi-
tudine primi analogati ad fuam formam,ui homo diciiur
3 E C T I O III, ridere a proprio a\u ridendi abfolutc fucnpto, pratum
verodiciturridere a viridjrate fua,nonabrolute,fed prout
VtrHm ^r<tdiEia, diyifio univeca fity vel anati^. fcrvat quatTidara proportioncm pratum viridc ad homi-
nem ridentem.Et,quia haeccfl proportio interduas habi
Prima fentcntiadivifioncm eiTcsequivocam. tudines, ideo folet proportioproportionum fcu piopor-
tionalitasappellari . Poftcrioranalogia fumiturcxhab:-
H/Ec quaeftio aliis tcrminis trai\ari folct,an cns dica- tudinc ad unam formam,quae in uno e!t proprie & intrio.
turanalogicede Dco&creaturis. Inquatresfunt vero improprie &extrinfccc, ut fanumdici-
fece, in alio
fcntcntiae,duaeextrem2, altera media. Prima cfl cns , ne- tur deanimali &
de mcdicina , &urina, quxanalogia
que univocc , neque analogice dici de Dco & creaturis proprie confideratur inter proprium analogatum, &
fed mercacquivoce.Hscopiniofolet tribui Aureoloin i. quolibetex reliquis, ut infer animal mcdicinam , vel &
d.2. qu.i. fcd illc nonhoc aflTeruit, fed folum ensnondi- inter animal &
urinam Poteft autem confiderari etiam
.
cere unum conceptum feu rationem communcm Deo & intcr ipfa fecundaria fignificataintcr fc, ut inter urinam
creaturis,quod optime confiilere poflTct cum analogia, ut & medicinam:utraqueeniro fana dicitur non mcreaequi-
per fe conflat . Imo multi cxiflimant illud eflfe dc rationc voce, ut conftat , neque etiam univocc , quia non habent
cujufcumque analogi, ut flatim videbimus Refert igitur . unapi omnino rationem vdconceptum communem:
D.Th.qusefl.^. de potent. art.y. eam opinionem tcnuiflTc crgo peraliquamanalogiam, qux poflfet quidem aliquo
Rabbi Moyfcn, quiacum ensfinitumdiflct a Deoinfini? modo ad priorem revocari, quia , ficut fe habct medicina
fe, nulla potcflintercacflre proportio,qua:fundet analo- ad fanitatem in efficiendo, ita urina in fignificando, ta-
giam. Meritotamcn ibidem multis ratlonibus fentcn- men re vera neutra earum fumpfit hancdenominatio-
tiam hanc D. Th. improbat Quia alias nihil poflTet ex
, ncm cx hac proportione ad alteram,fed utraque ex attri-
Srcaturis de Deodemonflrari , fi fola nomina eisefl"ent butione ad animal (anum,cum quohabent immediatam
communia , id cft, non pofTemusuti nominibuscommu- analogiam in ratione lani , atque inde rplultat quafi me-
nibus Dei & crcaturis ad demonflrandum aliquid de Deo, diata analogia attributionis earum intcr fe . Ex hij ergo
quia medium cfTet aqui vocum.Confequens autem eft fa- conficitur argumentum , quia in cnte, neutra ex his ana-
tisabfurdum.Item quia inter Deum creaturam cfl & ali- logiis rcperitur refpeflu Dei , & creaturarugi . Dc priori
qua fimilitudo,um fe habeant, ut caufatum caufa & : er- patef,quia creatura denominatur ens abfolute a fuo eflfe
gomaximeitirationecntis,quEeft pnma omnium.Quo- ^ non cx proportione aiiqua

Dei , quam fervet ad cflc
circa fivc noiminis impofitionem & fignificationem, li vc De probafur,quiacreaturanondiciturcns pcr
poflcriori
rationem iUq nomine fignificatam fpe(f\emus, conitat, cxtriniecam denominationcm ab entitatc Dei In his .
Ilatn non efTcdivifionem foIiu iion]iais,neque incre ca. autem analogatis attributionis fecundum dcnominatur
cxtrin-
. . . ,, .
Djsp. XXVIII. De divifione eîis Iij fimtura, ,&c.'
cjarinreceifortni,quff?ft 'P piimo. Item proptcr tm.nc fcflu.sftu fubjciî fuppooifur, fed (anfum per tccidei)S|
caufam io hjs analogatis fecundum dcfinitur per pî- per fccundum cam fantum rationem , qux
fc au.tcni fit
jnum ; creatura aufcrp ip rsti.ope entis non definitur per nonfupp9nilur,utcumcx acrcfit aqua,nonfif per fcelc-
De.um .Tandcrp utruraque confirinari poteQ , qgia ratio jmcnlum aur corpus fimplex,fed qua,rcliquae vero ratio-
entis omnino abfolutc & ipfrinfeceac proprie concij/i- ncs cproitanxur pcr accidens. Sic igif ur, quando fol genc-
fur in creatura: jmo, fi de pobis loquafruj-, prius ab homi- rat igncm aut aujrum , fcmpcr fupponit rationem cntis
,
nibu? concepta el\ inentefinito, quam in iijfinito: ergo fub(lntiaf,& corporis, & ideo non caufat per fe cffcûm
nulio modo traiSûfn cft boc nonicii' per atialpgiam aDpo fecunduro cas rationcs . Qua propfcr nihil impedit,quod
ad qrearuras in eispoffmi univoceconvcnirc. At verocrealuracrt per
feeffc^lus Di.i non folum fecundum dcfcrminatam ra-
Tertja fententia negat ens cfTe yqui vocum,vel univp- tioncm cntjs, fcd etiam fecuiidum ipfim rationcro cntis,
curo, & cpnfequeqter aif,cffeanaIogi)m,nomenqueentis ut fic, p;out in creaiurarcpcritur: nullocnim roodofup-
primario dici de Deo,c fecundarip decreaturis. Hic cfl ponifur in crea gra ad aflioncm Dei, fed fecundumom-
fententia D.Th. l.p-qu. i J.art.j. & diâ qu.^.de potcnf. pcm illaro roanat & pendct a Dcq.
arf. 7. & I. cont.Gcnt. c. 32.& feqq. quam |te dcfcn- Secunda rat ip fumiiur ex eodem D. Th. przccdcn- & KuIIanj
dunt Gajef. Ferrar. his locis &
Cajct. de enr. efTenr. ,
& tcm confirmat,& fpecialner onendit,crcaruram in nujla
c.i.qu.2. Capr.in i.d- 3. qu.|. Sotoincap.4 Anrepraed. ranone,qua a Uco procedit, adaquarc virtufcm Dei, fi ve vinuiem
Tora hujus fenfentioe vis confiiiit in fecunda ejus partc illafif ratio entis,fivc fublfaptiXjfi vc quxli bci alia. Quia ^*' '
rcgativa fcilicet , hanc divifionerp non cfTf univocam : in Deo tatio cntis taliscH ut indudai tffcntialifer oro- ,
,
"u^""*
ram prima pars,ftilicer,qupd non fif afquivoca, ut mani- ncm perfe\ionem ent is in crtatura vcro non ita repcri- ,
feflafupponirurexdi^îs, ipde nctefTario copcluditur & tur,feddefinita& limitataad aliquod perfcflionisgenus:

ultima pars, fcilicel, analogiam tonllituens, igifur ad il- crgo nonadarquatcreatura Dcum,ef iaro in communi ra-
lam partero cpnfirmandam variae rationes afFeruntur. (ione enfis: crgo non dicitgr ens dc Deo& creafura fc-
lCûTdam funt gencrales, qujbus in univerfum probatur, cundum eandem adsquatam ratipncro crgu nec univo- :
ens non poITi; .(Te univocum rcfpe>u quorumcumqne ccdici pofcft.Anteccdensdecl4ratgr,quia Dcus, eoquod
entium, quas non cenfco cfTe pofTc efficaces, quianihil fit ens fimpliciffimum,pertffcntiaro,& infinitptD,inclu-
vetat reipctiu aliquorumens efTc univocum ,
dequarc dif e(rcntialiter& uniteomnem pcrftflioncm cntis. Un-
dicam infradiip. 32. iral-ando de analogia enlis refpe- deiplamct raiio eniis,prouf ip Deocfl, effcnrialitcrin-
iftu lubllantiae &
accidcntis, ubi illas rationcs cxatnina- cludit rationcm fubnantia:,fapientiac,juflitia?:atqueadeQ
bimus . Alia: rationes funt proprix & pcguliares dc ente (
quod praecipuum cfl ) includit effenlialitcr ipfuro cffe
ad &creaturas comparato. Interquas prspcipya

Deum omnino indcpcndens & a fe , cum aroen a conlrario iq
f
ac fundimenfalis elTe vidtur,quam attigit D.Th. fupra: creatgra ,

iplaroet ratioentis fitoronioo dependcns& ab
jiam ,quardo effcflus non adrequat virtoieip caufa:, no- alio , & in unoqupque ente tfl limiiata ad ccrtum perfe-
tnen uirique cDmmune non dicifur univpce , fcd anslogi- flionis genus . Et ob hapc caufam ralio cntis dieitur effe
cedeillis: fed jcrcaturse funt effc\u$ Dei quinpnadae- , in Deo per effcntiam , in creaturis vero per participatio-
quant virtutcm ejus: ergo non funt univoce, fed analogi- nem. Ifem diciturefrc in illoquafi totalitcr, id efl ,quafi
ceentia cum Deo. Major probatur: nam qpapdo cffeftgs unitc corxiple\en$ totum cns, in aliis vcroquafidiviU
jion adsquat uirtutem caufsf , non rccipit fimilitgdinetn per parte$:ergo longc inferiori,& inadxquato modo repc-
ejus fecundum eandem rationcm: ergo nec p.otcfl habere Dei,&confequentcr
ritur ratipcnf is in crcaturis refpciû
nanien commune (ccundum eandetn ratipncBi ergo ncc : non dicitur dcillis UBivpce, neqge fecgndum eandem
uotcn habere noroen xquivocum ,cum illud fit hujufmp- pmnino rationcm:nam , fi Deus& creatura definircntur,
di, quod fecundun;) eandem rationem dicitur ût aliquo modo dcfcribcrcntur , longe alia racione inve-
Haec vero ratio dimjnuta inefficax videtur. Gum & tiireturDcus effe cns , quam crcatura
cnim dicitur, effe\um,qui non adzquat virtutem caufar, Hscquidcm rationcs,& firoilcs,graves funt&acutae: Difficui.'
noneffcilii fitnilem fccunduroeandem rationem, ideft illud tamcn fcmpcr in eis difficilc lupercfl , quia vel nita'>quiin
vcrum de ratione fpecifica ultima,non verode rationc & mium probanf,vcI cfficacesnonfunt,quia nimitum non 1"/ ''j.*'!"'
communi gesiierica , vel tranfcendentali , utcpnfiatin folum probarent ens npncffeunivpcuro , fed etiaro non ncs pati'
omnibus caufis iquivocis,dc quibus verum efi, quod effc- habcrc gnum communem conccptum objeflivuro DcoP^"^""**
lusnon J?quant virtutcm caufarum,quia non recipiunt &creaturis quod in fuperioribus probavirous fallum ef-
,
fimilitudinem fpecificam cutn illis,& nihilominus pot?ft fc,& plurcs Thomifl5c,qui illis rationibus gfuniur,id non
in cis invcniri univoca fimilitudo in
aliqup ptadicato admitfunt , nequc ipfe D. Th. ut ego cxiliiroo ,& fupra
communi:fic cniip ignis , aurum ,& fimilia cprppra, noo oflendi.Sequcla pfoba(ur,quia,firatioentis,proui in Deo,
adxquant virtutcra folis, & funt effeflus ejus, ac nihilo- aliud cfftntialifcr includif,quam ut in creaiura:trgonon
sninus univoce conveniunt cum illp ratiope cprporis m pofefl illa rafio itacffcuna , ut nonconctptu forroali re-
fubftantise , &c. Et ratiocU in promptg ,

quia ut effcftus praefcntctur.& unum concepfum objeflivum conflituat:
non adi^quei yiftgtcm caufir , fatis efi , quod non pervc- nam intclligi nonpotcft ,quod in concepfu unout ficfit
niat^d fpecificaro pcrfeftionemejus Quodcrgoin aliis . variciastffcntialis. Et dcclaratur in huric rooduro: nam,
prsedicaiis non fit convcnicntia univoca, id per fc noncfl cum dicitur Deus includere in fua ratione efleniiali to-
heceffarium ex vi talis caufalit^tis larn perfe6\ioncro cntis, creatuia veroqu^fi parttm, &
Rc(pondciur,piopofitionem illam non de ratione fpe- idco non adaquari , vcl cfl fcrroodc Dco&creatura ,ut
fion adas- cific^ gcncrica , aut trjtnkcndentali tffe intelligendam ,
,
eniia (unt, vel ut falia cntia funt. Hoc poflerius dici non
fcd prsEcife ac formalitct de illa ratione,fecundum quam potefl,quia nihil ad piaefenicm caulam rtfcrret,rum qui
<]uani vir-
riitemcau*
(x in cffcitus proccdit a caufa. Et fic cU ex terminis manifella:
co
tunc ncn agiirius dc tali ente,ncc dc communitate,quani
^radu , fi effc\us procedit
in nam ,
acaula, non tanturo (tcundum habefjut talc efl,fed de erte utfic&communitate cjus;
quo turo ciiam , quia id npn fatis efl ad impedicndam univo-
, fcd ctiam fecundum rationem com-
.lli il-
la pendec
ralioocm ulnmam
non con- munem, &
in neutra tfftftus adaquai virluiem caula; cationcm:nam eodcm rooclodicerepoffumu$,aliquidin"
venit cum
non poieft nomen tffe univpcgm,five fignificet raiionem clgdcrc aniroal effentialifcr in horoine, quaroinequoi)
illa iini.
gltimam , five communemrnam tunc taocm elt,raiio de rationc cujus cquus nonadsquar perfe\ioneroanimalis,
utraquc :
Dti non laniuro prput
led creatura elf effc\us prout in homine confidt/ando , lcilicct utiumquc ut falc
tale ens cfl etiam prput cos ell,quia ens creafum fe-
, (ed aiiiroalcli,& non prfftilc lob rationc animalis.Si vcroeft
cundum pmntm rationcm luam pendet a Deo,& lub nul- (crniodc Deo& creafura,ut cnscfl pratcifc,ficfalfumcfl
la ralionc ad^quat cieaii-ira

vinuttro,ftu cHi nnam Dri: a.liquid cflcntialitcr inciudi in ratipnc unius, &nonaI-
crgo fub nulU rationc poicll aliijuod nontienditi univocc terius, qui) huc iplu quud aliquid hujufmodiincludatur,
de &
Dco creaturis. Ntque hic habtni loûm 'nUannae jar^-i non tpnlid' ian'ur praecife,ut entia funt, fed ut talia
addut^x:namignis,v.gr.&.iururanon lum cff<.cii.is .tqui- tuni.Vei ceiie,nciuro utcntia lunf,habent lUamdiflin-
votifolis, nifi iccuoduni proptias caiioncs: lccunduni t\ionero& varicta(cro,ipipoffib4kcfl,u: unum habeant
communes auiein ,
inquibus uuivoLe cum fnit tpnvc- ob^cflivurocpnccptum.
niunt, vel furit tfl-.dus univoci, vcl po' lus ncm luni tffc- Oi*.alis artulogia hic fojftt intetvefiirc .
ûs per fc:nam , ut alibi Ariiiotelcs tuini , us non pt>- fe Uteigohujus paiiis veritas,& pradidtarum rationuiQ
icciintlurn eam iationcm,j{ccunt1um (ûam t:\ partc pTo,b.ab,iii.(aS)quaQ;) magnaoi ^ffc ^xiflimo,meUu$in(elIi-,
âtur,
. ., . ,
Sect. III. De analooia cntis ad Deum & crccttu/lm, 1 r
gitur,mcIpiendumccnfeoab *Itcra partc, affixBJantecns Deo exilkntes, quia hujufmodi pcrfetlioncs creatura-
cfleanalogum Deo&creaturis: quamviscmra, fineque rum ,
fgnificata: per has voccs ab alia pcrfctlionc ma- ,
aBquivocum eft, nequcunivocum, a fufficienri parrium nant ,quae propriiflunc & pcrfe\i(Iinneelt in Deo
enumeratiooe fcquatur forc analogum, nihilomious hoc Ac modo diflinguenda crt abfoluta & commu-
fimili DeumPla.
lonietqut-
direftc oftendcre *c declararc oportet, ut inde roelius nisfignificatioa modo fignificandi: nam,quia nos loqui- liier di-
eonlkt altera pars,neganseflreuoivocum. Ad hoc autem murficut concipimiic , &

fimplicia concipimus ad mo- canc non
CDf , kd
probindum inquirendum efl genus analogix , quod hic
,
idum compofitornm ideo ita etiam ea rvominamus ,
, &
habcrc poffit locuro> Quidam itaque opinantur hic intcr- fcoc mododiflinguimus concretum nomenab abflraito,
cedere an*logiam proportionalitatis.Ira fentit D.Thom. <\i}X proprie loquendo quoad hunc modum fignificandi
, ,
qu. 2. de verit. art. 1 1. ubi etiam illam folam admittcrc in Deolocum noo habent,& fic inrcrdum dicimue,Deura
videtur , & omncm analogiam attributionis cxcluderca potius cflTc ipfumc0ê,quamcns,quiacnsconcretumcfl,

prsJifta vifioBe,quod fentit etiam Cajct.opufc. de enf.
di &fignificat habenscflê, ac fi aliquo modo diflinguatur
&c{rent. qu. 3. Alii verodocent quidcm hic intervenirc habens ab ipfoefle , & per quamdam illms participatio-
analcgiam proportionalitatis , non tamcn folam, fed nem fit cns. Et quoad hunc modum,fignificatio feu deno-
Cmul cum analogiaattributionis.Ita fignificat Ferrar.i. minatioentis proprius convcnit creaturs, quam Deo.
con' Gent. cap.34. clariusFonfeca^. Metaph. & cap.4.. Adeoutinhoc rigore loquentcs interdum fapientcsdi-
qti.l.k&.y. Fundamentumeffe poten,quia inter Deum canr, Deuro non efle cns, fed fupra ens ut egregie decla- ,
&creaturam in ratione entis interccdit vere quxdam ravit PicusMirand. opufc.de Entc uno^cap.j. &4. cx &
proporti 0 duarum habirudinum: nam, ficut Deuscorapa- nonnullis Plaronicis,&Dionyf. cap.j. dc divin. nomin.
ratur ad fuum clfc , ita fuo modocreatura ad fuum Sed . & cap. etiam 5. de Myflica Theolog. Quem ex parte
advertendum cenfeo non omnem proportionalitatem imifantur Augufl. Iib.5. de Trinit. cap. 10. in fin. Bafil.
fufficere ad conrtituendam analogiam proportionalita- lib.5. cont. Eunom. cap.15. Damafc.lib.i. defid.cap.4.
tis nam ha;c proportio habitudinum inter res uni vocas
:
Boctius Iib. i.dcTrinit. circa princ.Tamcn ,
quia illc
vcl omnino fimiles invcniri poteft nam ficul fc habent : modus fignificandi re vera non rcfunditur in rem fignifi-
ûatiuor ad duo,ita o&o ad quatuor,& ficut hoizio compa- catam.ncqueei imperfeflioncm attribuir, idcoensabfo-
raturad fuosfcnfus,veIad principium fentiendi,itacquus lute fignificat id quod cfl , hoc modo propriiflime& &
adfuos, &tamen illa proportio non confiituit analo- principaliter diciturde Deo
abfquc ullo ordinc ad crea-
,
giam, neque aliquod genus nominis communis: nam no- turam,fic Exod.^.dicitDeus Ego fum qui fum , ubiSe-
sien univocum animalis vel dupli , non fumitur ex illa pluaginta habent: ey^ 5 un, id e{},Ego/um ip/um ens,
comparatione , fed ex unitaic rationisin fingulis mcoa- quia fcilicet (ut Dionyfius fupra dixit ) Dtusmnquo'
bris inventx. daoiViodoefiy /ed ahfolntef^ libere /ine uLlo termint^
Ad hancergoanalogiam nccefleeft, utunummera- univer/o iilo , quod efi effe, in /e com^rehenfo cr occupato.
AaalogU
propor- brum fit abfolute tale per fuam formam , aliud vero non Deinde obfervandum eft,duobus modis,gcncratim lo- Duplex
tioDaliu- abfolute,fed utfubflat tali proportioni vel comparationi qucndo, pofTcaliquam rem denominari perattributio- modii(.'t
tis pro
pria Doo ad aliud.At vcro in prxfenti hocnon interce.dit,five rem
nemadaliaro. Unascfl, quandofurmadenominans in tributio-
oit uniui
eft ioicr ipfam , ifive nominis impofitionem confideremus . Crca- unoextremo tantum cft imrinfcce, in aliis vero folum rci ad .
Deum Sc
tura eoim e(l ens ratione fui cfTe abfolutc & fine tali pro- perextrinfecamhabitudincm, quo mododicitur fanum Uam.
ereaturaii
portionalitate confiderati,quia nimirum per illud efi ex- abfoiute de animali , & de mcdicina per attributionem
tra nihil,& aliquid alualitatis habetinomen etiam entis adanimal. AItercfl,quandoformadenominans intrinfe-
non ideo efl impofitumcreaturs, quia fervat illam pro- ceeft in utroque merobro, quamvisinunoabfolute, in
{>ortionem feu proportionalitatemad Deum, fed fimpli- aliio vero perhabitudinem ad aliud,ut ens dicitur de iub*
citer quia in fe aliquid e(t , imp ut , & i^sn omnino nihil Ha^tia &accidca'e,accidens eniin non,denominatur ens
talenomc^ impofi-
infra dicemus prius intejligi poted extnnfeccabentitatefubflantis, fed a propria& intrio-
tumenti creato, quamincreato. Deniqueomnis vera feca entitatcquae talis efl,ut tot a confiflat in quadam ha.
analogiaproportiooalitatis inpludit aliquidl/Ietaphora: bitudine ad fubflantiam . Inter quos duos modos efl mul-
& improprietatis, ficut ridere dicitur de prato per trans- tiplexdifferentia . Uoa efl,quod in priori attributiooe)
Jationem Metaphorieam , at vero in hap analogia cntis norocnattribuitur fecundario fignificato foluro impro-
nulla ed Metaphora aut improprietas nam creatura vc- : prie & per Metaphoram,vel figuram aliam:in poflerioti
re, proprie ac fimpliciter e(l ens: non efi ergo hse analo- vcroefl propriifTima imo & poteft efTc cflTentialis dcno-
,
gia proportionalitatis vcl folius , vel fimul cum analogia ininatio, quia fumitur ab intrinfeca forma , vel a propria
attributionis : reRat crgo, ut 0 cfi aliqua analogia, illa fit oatura.Alia efl,quod in priori attributione fecundarium
alicujus attributionis: atque ita tandem docuit D.Thom. analogatum , ut tale efl , feu ut tali nomine fignificatur
X.par.qu.i3.art.5.&6.& l.cont.Gcnt.c.j^.qu./. de po- defiaitur per primum analogaturo , ita ut oporteat hoc
tent. art.7. & in i . Scntcntiar. in Prolog.qu. i .art.2. ad z. poni in definit ionc illius 0 enim deciarare velis , quid fit
:
Deiif & Scd fupcrcfl inquircndunjqualiscflTc pofifit h$c attri- medicinaroelfefanam, dicrsefreefre^ricem velconfcr-
sreaturi
butio.In qua re in primis certunêll, hanc attributionem vatricera fanitatis animalis.Cum enim folum extrinfece
Don JicCt
aoalogia non effe plurium ad ui)uro , ideft , Dei & creaturx ad dcnominctur talis ab illa forma,non potefl nifi per illani
aitribu' unum tertium, quam attributionem nos fupra mediatam definiri,utnoiavit D.Th.l.p.qu.ij.art.d. At veroiopo-
tioais ad
unum ter-
appellavimus, quianihjl potefl excogitari prius Deo& fletiori attributionenon efl necefle,ut poflerius analoga-
ijIiO creatura,ut p^r ordincm id illud tam Deus,quam creatu- t\x{jn per principale definiatur,ul notavit Cajetan. eodeni
ra eotia nomiaentur . E(l ergo attributio unius ad alium rt.d. ex D.Th. qu.2. dc verit. art. 1 1 Et induîone pro- .
Pe qua rurfus e(l certum , hanc atlributionem non ponTe batur,quia,licet fapicntiadicatur analogicedecreata &
Dei ad creaturam;fed ^ con verfo creaturx ad Deum,
cffc incrcata:non tamen definitur fapicntia crcata pcr increa-
quianon pendet Deus a creatura,fed creat^ra a Deo: ne- tam; & accidens licet , in quantum accidens , definiatur
,
qite ens dicitur principalius de cn;atura,quam de Deo,fed per fubflanttam,aon tamen in quantum ens. Et ratio eft,
c con verfo. In quo cHi prse oculis habendum,quod D. Th. quia forma,a qua fumiturilladenominatio, non efl ex-
fupra aotavit,tai-ti hoc aomcn,quamcaetera, quxde Dco trinfeca, fcd inttinfcca^quae ut illonominefigaificatur,
& creaturis proprie dicuntur, licct quoad nos prius figni- cum abflra\eac praecifc fignificetur ,nonincIudit in fua
ficaverintcreaturas, feu ad illas fignificandas impofita rationc propriuro roodum ,
quo talis forma efl in aliqua
fuerint,quoad rem verofigoiHcatam primoac principa- ex analogatis.Tertiadifrerentiaefl,quod in prioriattri-
lius Deo convenire Homines cnjra naturs lumine phi-
. butione noa datur unus conccptus coromunis omoibus
iofophantes prius cognoverunt eflecreaturam, autfa-> analogatis ,
quia forroa unde fumitur , in uno tantum e(l
pientiam , &
alias nmtlcs pcrfedliones , ideo cas prius & extrinfeceac proprie , in aliis per tropum & extrinfecam
nomiaarunt. Unde, n mentem, feu inteotioncm corum denorainationem : at vero in poflcriori attributionc da-
fpelemus, quihzc Qominaad figoificaadum irapofue- tur unus conceptus communis forroalis&obje6\ivus,
runt, prius haec nomina fignificarunt has pcrfeîones in quia analogata prQprie &
intrinfece talia funt , vereque
creaturis,tamenquiaipfa nominaex vi fusabfolutaeim- in tali ratione conveniunt , quam potefl meos abflradle
pofitionis uon includunt in fua fignificatione imperfe* feu przcifecoflcipereunocoaceptuomnibus communi.
Aionescreatas, ideocx vi ipfarum reruoi fignificataruin Ultimadifferentia addipoted, quod nomen analr.gum
pfius& principalius figniiicaat cafdeai pcrfc^toncs ia priori attributione non potefl efTc mediumdemoniira-
lio-
. . , , . . .
Disp. XXVIIL De divifione cnds in finitumj S(c.
tior.is, quu non e(l trcdiutji rationc nominis , (eti ratic- fecundum ini\of!,hm ^quitcumque/e ha(>ent,ut ad altud:
mtur in
ncconcepfus. IJnJe cum nomen lubordinetur pluribus itaenim vertit Bcftârion: GrcEca veroad litcram habcnt, inembrif
concc|3tibus , ncn cl\ unum medium fed multiplex & , sttaliud ad aliud. Unde fere omnes cxpofitores cxifti- inccinttc*
tqL.ivoctim , lecus veroeftin pQflerioribusarj.alogis pro- manf, Anftotelem loqui de analogia proportionalitatis, formim
luibccii/'
In .cicatu- pler contrariam rationem in qua hoc fc habet ad illud ficut aliudad aliud . Tamcn bui
ris attri-
hucio ad Hx his igiiur conlJat , attribnf ionem inventam inter rcflc poflunt verba gencralius infeliigi: D. Th. nam &
Peu mnon Dcuin & cicaturam iion poiJe elfe prioris generis ,
rciji- & Alcx. Alenf. &S'cot. infelligunt illa verba de his ana-
c(l,ut non cct ip cjui forma ad quam fit atiributio in uno tantum e(l logis ,que dicuntur ad unum teriium , utdicuntururina
i nirinfece intrjnlcce & proprie, in aliis i jcrrinrcce & per translalio- & medicina (ana*, per habitudincm adfanitatem aniroa-
lorniaiii
adiJ,quo4
ncmrnam connar,treaturam non denominari ens cxfrin- iis, &
cadem ratione poiiunt illa vctba intclligi de his,
liabet
quod cH in Dco, led a propvio &
fece ab entitate aut eire ,
quorum unumadaliuddicitur: nam de hiseiiara verutn
intrinfeco efle ideoquc non per tropum , led per verita-
,
eft diccre, ita fe habcrc,ur aliud ad aliud dicatur , fic au-
lem & proprietatem ens appcllari Ifemconllat, crea- . tcm fe hcibct crcatura ad Dcum in ratione entis . Unde
turam ut ens cft non definiri per crcaforen) aut pereHe
, , idem Anftotel. Mttaph. cap. 2. ait, ens multipliciter
4,
Dei, fed efie ut (ic, & quia cft cxfra nihil nam fi addatur : dici vcrumad unum & idcm rcpetit lib. 7. cap. 4. ubi
,
habitudo ad Deum,v. gr. creaturam efic cns,quiaefl par- generalifcr ait ,omnii qui-ad unum dicuntur, effe ana-,
ticipatio diurni cffe nop jam dcfiniturcrcatura , ut

, l't loga. Et his locis comprchcndit analogiam atfributio-
eiiSell, fed ut talc cns ctl , nimirum creaium Denique . jiis atcidcnfium ad (ubftantiatn,quam conftatcfTc talem,
jam fupra oftcnfum tll cns uno conceptu dici de omni- , ut ratio entis propric & intrinlcce omnibus conveniat
bus lub illo contcniis,ideoque podc cde medium denion- Quia vero atcidcntia non partlcipant illam rationem,
llraiionis , & rationcm entis in cr.eaturis invcnram pofle n fi pcr habitudinem ad (ubiiantiam , id fatis eft ad con-
ede iniiium mvenicndi fimilcm raiionem alrion modo llitucndam analogiam at tribuiionis . Ergo eadem vel
in creatore exirtcntcm Neque contra hoc obliat , quod . rnajori ratione in prslenfi (ufficiet . Tandem ratione
nomen entis interdum tribuatur Deo , ut illi fingulare Sc dcclaratur,quia iplum tms quamtumvis abftratle & con-
proprium , ut conflat ex citatis verbis Exod. 3. Quomo- fufe conceptum, ex hunc ordinem, ut pri-^
vi (ua poftulat
do etiam dicuntur interdum creaturx non eirc in confpc- mo ac pcr (e & quafi tomplcte competai Dco & peril
, ,
\u fcu comparatione Dei Ifaixô. Omnts gentes^ ,

lud dcfccndat ad reiiqua,quibus non infit, nifi cum habi-
qHafmon fint^ficfnnt coram eo^ qnafi nihilum&inane tudinc&dependentia a Deo: ergoinhocdcfitif aration^
repiitata funt ci Quem loqucndi modum etiam Plato
. uni voci: nam univocum cx feita elt indifferens,ut aequa-
intcrdum ufurpavir, ut Augufl. refert lib. 8. de civit. Dei liier , & fine ulloordine vei habitudinc unius ad alterum
cap. Et indicac in Sophirta dicens, illud fimplicitcr
I. ad infcriora defccndaf ergo ens refpedû Dei & creatu-
: ,
clTe, quod omnes pcrfcflioncs continet, nihilque ei de- rarum meritointer anaioga computaiur. Aiquc hoc ma-
efi .Hacc(inquam) fimilia non obftant , quiaineis & gis conftabit ex folutionibus argumcntorum Quam- .
non fignificatur ,
quod creaturs non fint vcre ac proprie quam ut verum tatear intcr eos ,qui admittunt unum
, ,
cntia , icd ouod infinitc dilicnt a Dco quodquc Deusfin-

,
conceptum confufum enfis, vix poteft efle in hac quac-
gulari, & cxcellenti quodam modo fit id,quod efl , & fons {iione diffenfio de re, fed dc modo loquendi: nam finedu-
lotius cire,a quo habcnt cxtera ut entia fint, & nonrtinen- bio habet ens magnam rimilitudincm cum terminis uni-
tur,ut fignifica vit Dionyfius titato loco,& elegantcr Hie- vocis cum mcdio uno concepf u abfoluic & fine addit
,
ronym. adEphef. 5, traflans illa verba : Exquo omnis de Deo & creatura praedicetur quam folam con venicn- ,
'^4tcrnitas th ccclo& in terra nominatur . Ubi codem tiam confiderarunf,qui illud univocum appellarunf,quo
n.-odo exponit illa lota Scripturx ,
inquibus folusDeus modo loqucndi ufus interdum Ariftoteles, ut pafetex
diciturefie bonus , aut fapicns.aut immortalis Marci 10. lib. 2. Metaph. cap. i. in fine , ubi ad literam Graeca ha-
Lucs 18. ad Roman. ult. i. ad Timoth. 5. Idcmque bent . Unumquodque vero illud fre c<tteris maxime tâlc
fignificavit AuguOin. i. de Trinit. cap.l. & lib.5. C3p.2. efi ,
fecundum quod nliis univocatioinefi Unde conclu- .
& lib. 7. confcff. csp. II. & lib. 12. de Civit.cap. 2. & dit illud e(Te maxime verum vel maxime ens, quodeft ,
]A:hx.J. de Trinif. aliquantulum a princip. aliis caufa ,ut talia fint . Tamen ,fi atfente confideretur
Quxjiionis refolutio pracdi6\ddiffctenfia ,& modus, quo ratio entis in Do&
RelinquiturcrgOjUt hxcanalogia leu attributio, quam aliis rcpentur,facile inteiligitur, multum dcficere a vera
Quali
crcacurx creatura lub rationecniis poteU haberead Deum, fir po- univocatione , & veluti primum ordinem analogoriim
ad Deum fterions modi, id eft, fundata in proprio infrinfecoeffe & ônflitucre,
habentc cirentialtm habitudinem leu dependentiam a 'Refponfio argumentorum

Deo. Dequa attnbutionc duooliendenda funt. Primum, Ad fundamentnm ergo fccundx fcntenti^ negatur il-
quod talis attribuno vere intercedat intcr crcaturam & laconfecutio Ensdicit unum conccptum communcin
.
Deum; (ecundum, quod illa ad analogiam conftitucn- &

Deo creaturis: ergo diciiurdecis uni voce. Ad primam
damfufficiat. lllud pnus optime probatur rationibus probatidncm diliingaunt aliqui de conceptu entis: au
cx D. Thom. (upeiius adduiîs quarum fumm.a cft,quia ,
enimfumitur, ut includil proprias raiioncs inferiorio-
creatura cfTentialitcr elt ens, per participationem c)us rum ,aut quatcnus illasexcludit , feu non inchidit Prio- .
cffe, quod in Deo cli per elTcnt iam,& ut in primo un,i- & n modo 3junt,ens e(Te anaIogum,quia includit plura ha-
-vsrfali fontc , ex quo ad omnia ^lia derivatur aliqua eius bentia inter (e ordinem , & fub hac ratione negant ratio-
participatio: oninis ergo crearura eft ens per aliquam ha- nem enf is e(Te candcm in creaf ura & creatorc:imo etiam
bitudinem ad Deum : quaienus (cilicet parricipat, vcl ncgant e(Te unum conceptum entis , quia non pofifunt in
aliquo modo imitatur cfTc Dei , & quatcnus habet cfTe, uno conceptu includi illa membra fecundum proprias ra-
tfrentialiter pendct a Deu multomagis quam pendeat
, ,
tioncs. Poftcriori autem modo conccdunt,cns c(Te unum Vide T-
^.Mc-
accidcns a fubiiantia . Hoc igifur modo dicitur cns dc nominc, conceptu, &
rationc, negant tamen effe univo-
vci
taph. q. I.
creatura per habitudinem (eu aftributionem ad Deum . cum ,
quia fubca ratione non dicit ordinem ad infcrio-
Quod noncftita infcHigendum , ut txiftimefur creatura ra , noh dicitur auiem aliquid e(Te univocum vel analo-
concepta (ub abllrai\iffima,& cpntufiKima rarionc entis gum,nifi perordincm ad inferiora. Haec vero refponfio Rejicitut
ut fic ,dicere habiiudincm ad Deum id enim efi plane , lupponif diitin\ioncm ,quaro fupra rejecimus , ut inuti- aliquoru
impolTibile, ut re\c probant argurnenta fuperius tafta , lem ad explicandam fignificationem hujus vocis ens , & tcfponfia.
cum fub eo conceptu non concipiatur creatur^ , utens uriitateni conceptns ejus: namens, ut includcns pro-
linitum& limitatum eft ,

(cd omnino abftrahatur, & fo- pri^s rationes infcriorum, nec fignificatur hac voceensj
lum confufc concipiatur (ub rat ionc exiftcntis extra ni- ncc concipi potcft contcptu proprio&adxquatoilli cor.
hil . Eft crgo ita inielligcndum, ut in rc ip(a crcatura non refpondcnte. Naiticns, prout includcns inferiora fc-
participct ralionem eniis , nifi cum (ubordinationc qua- cuiidum proprias rationes, non cft ens tantum,fcd eft ens
dam cffcntiali ad Deum, quod elt per ft evidcntiflimum finitum & infinitum, (ublianiia & accidcDS, & ca:t. quae,
cum cfTcntialiter fitcns ab alio , ut in fuperioribiiseti^m iitut non polfunt ftcundum proprias rationes uno con-
^cclaratum cft .
'
' ''
ccptu a nobis contipj , ita ncc uno nomine fignificari:
Altcra vero pars , fcilicet qupd harc habitudo&fob- ergO illa diitinfliodecntc includcntc, vel non includcn-
la!M* al-. ordinatio conftituat aliquem modum analogijf ,
probatur teinfcrioi-a, nihil icfert ad ejus analogiam cxplican-
[ibucio-
f
gx Ariftotclc lib.5. Mtfaph. cap.6. ubi ait lila dfe uniini daim. Confirmaluracdeclaiatur: nam veUft fermode
itff If^ye;
ente
. . . . , . ,,,.
Sect. III. Dc afialogia er iris ad Dcum & crcaturain
nteaftu&dirtinfleincjudcnte inferiora ,& contra hoc bus ipfumcns ,ideoque licct ratio communis , ut abflra-
procedit ratio fac\a , quod hujufmodi conccptus nec cor- da, fit in fcuna, tamenrationesconftitucntes fmgula
refpondent huic voci ens , nec pertincnt ad en;; in quan- entiacffediverfas,& perillas ui ficconftitui unumquod-
tum cnSjfed inqyantum fubftantia velaccidens,&c. Vel quc abfplute in cffe cniis . Deinde ( quod ad rcm maxi-
ftfcrmo dc ente confufe tantum & quafi in potentia in- me fpe>at ) ipfamct ratio communis ex fc pollulat u-
eludentc inferiora, fic falfum & eft illi non refpondere Jem detcrminationem cum ordinc habitudinc ad u- &
unum conccptum cpmmuneni, fe^ propriosconceptus num, & idco, licet fecundum confufamrationem fit ea-
Dci &crcatura:, fubnantis&accidcntis, quiaeftma- dem, ficut efl una , nihilominus noncfl omninoeadem
nifefta repugnantia,quod io conceptu confufo includatur quia noncft ex feomnino uniformis, quam uniformita-
diftinfla conceptio particularium rationum entis Tan- .
tem &
idcntitatcm requirunt uoivocain ratipne fua, &
dcmeadcmrationcdici poiTctanimal, prout includit in- itadcbetdefinitio univocorumcxponi
Ad fccundam rationem refpondctur, illoargumcnfo Secundi
feriora, nonefTeunivocum, ideft, prout fubordinatur
propriis & diftinflis conceptibus inferiorum ,
quia ut fic re^c probari,cns non cffeexhisanalogis , quarperMe- sg^j^***"
non habetunumeonccptum: effet autem inutilis&fri- taphoram vcl iranslationemdicuntur, non vcro indc fie-
vola refponfio, quia nec iili conceptus refpondcnt huic ri, nullo modoeffeanalogum Nam illa conditionomi- .
vocianimalisutfic, nequeilludefltantumanimal , fcd nis analogi, fcilicet ,quod non fit coromune multis ex vi
eft homo, equus, &c. unius impofitionis, non efl de ratione omnium analogo-
Ex alia itero partcfalfum videtur,quod in illa rcfpon- rum,fcd illorum tantum,qua: per Mctaphoram fcu trans-
fionc dicitur, ens ut non includcns inferiora ncque eflc lationem dicuntur. Unde attenrc confiderandum efl , il-
univocum,neque analogum ,quia ,ut fic, non compara- lam analogiam translativam,feu Metaphoiicam,quam-
tur ad inferiora Nam vel elt fcrmode aftuali notitia
.
vis aliquod habeat in rebus fundamentum , nontatnen
comparativaex parte intelleiûs, & hxz non cft nccelTa- omninoexii!isoriri,fedex impofitionc& uluhominum.
ria ad univocationem: hominisenim conceptus eft uni- At vero harc analop,ia entis omnino fundatur, &oritur
vocus , etiamfi aftu non eomparetur ad inferiora per no- ex rcbus ipfis,qua; irafunt fubordinats , ut neceffarioad
titiam reflexam Vel ell fermode comparationeaptifu-

.
unum referanfur,quatenusentia funt,ideoquenon potuit
dinali ex parte ipfiusconceptus objcfti vi entis non inciu. nomenentis iraponi ad figriificandum confufe id , quod
dentisatuinferiora,& fic falfum efl oon comparari, feu habef effe,quin confequentcr habuerit fignificare multa
non cffc comparabilem ad illa quandoquidem eft pr.s- ,
cum habitudinc ad unum, atque ita fuerit analogura
illis , ut per fe condat
.dicabilede nam, cum dicimus ,
non per translationcm, fed per veram & propriam figni-
creaturam, aut fubdantiam , velaccidenseffeens, non ficationem Afque hinc ef iarn cxpedita relinquitur ter-
.
prsdicamusens, proutincludit a\u infcriora, fed fo. tia probatio , in ea enim diminute numcrantur analoga
lum fecundum confufam rationem entis neccffeell cr- :

attribufionis Nam prsterea ,qux perextrlnfecam de-
.
go ut fccundum illum conceptum vel univocum fit , vel nominationem dicunturde fecundariis fignificatis , fuat
analogum alia, qusc intrinfece & propric dicunturdcoranibusfi-
fponCoad Alltercrgorcfponderi poteft , Arinotelem inDiale- gnificatis, quiproprias hab^nt lcges & conditionesdi
arguracn- 6tica nunquam diftinxiffe analoga ab univocis , vcl sequi- verfasab aliis analogis, ut fatis declaratptn cfl
fum. vocis,ideoque,cum analoga media fint inter illa duo ex-

trema , ad illud rcvocari , cum (juo magi? conveniunt DISPUTATIOXXIX.
Undc Ari(lotelesdiftocap. Antc prid. anilogum , quod
pluribus conceptibusfignificat infcriora , ut cll animal De Deo priwo ente & fulffiantia increata ,
quaienuf
diftum de pi6ô & vivo, fub Ecquivocis confiituit . Sic i^fnm effc ratiotie n^^turaU cognofciiotefi
igitiir dici potefl, juxta illas definitiones ens potius revo-
vocaquam ad sequivoca atque adeo in ordi-
cari ad uni , SOIentMctaphyfic? do\rins tra^lafores hancdifpn- Qi,an.oSr
ncad ufum dialeflicum dici poffe univocum quia & po- ,
tationem de Deoin poflremum fere locum rejicerc, h ccdtf.
teftelTemediumdemonllrationis, & fimpliciterac fine imifati Aiillofclem ,qui Iib.f 2. fux Metaphyficr illam
f^jg"
addito dicitur deente creato ,
&increato, & fecundum attigit, ubi fimul Dco, & cxreris in- colloce.
& fere indiilinile de
nomen& conceptum commune eli. Njetaphyfice vero telligenfiis difputaf Quem in hocetiam caeteri lccuti tnr.
.
cffcanalogum , quia non arquali habirucline& ordinc c(l funt a rJtio fuiffe videfur^quia licet Deus ex fe fit ma-
.
ininferioribus, utdcclaratum efl Qîidfidicas, juxta . xime cognofcibilis , ramen quoad nos mmus notus elt
tur pr-
hanc refponfionem,ens aeque univocum eflTe ac quodlibet quam materiales effcûs , perquosa nobis cognofcitur
ii(3i re- genus,nam genus, licet logiccunivocum fit , Phyficefeu Qua: ralio caeteris etiam intelligentiis,fervata proportio-
fpopfio
. Metaphyficedici potert,analogum,quia ineo latet inse- nc, communis erit . Nos vero , quoniam in his difpura-
'
qualitas feu quia ad inferiora dcfcenditcum quadam eo.
, tionibus intendimus ordinem do\rin^ fervare , quoad
rum iniqualitate , ut fumitur cx Ariflotele/. Phyfic. fieri poffit, prius de increafo ente, quam de citeris in
text.3i.& fo. Metaph.text.26. & clariusex D.Thom. particulari difputamus ,
quia illud efl primum ac prseci-
in l.dilii^. q.5. art. 2. ad i. Refpondetur non effe fimi- puumhujus fcientiseobjeiûm ,& ex fe omniumdigniffi-
Jem rationem nam fubgenereell fola inrqualitas perfe-
, mum,ejufque cognitio magnam iucem afferct, utcxtera
ftionis inter ipfas fpecies,proveniens tantum ex diffcren- entianon folum apoflcriori, verumetiam,procapfu no-
tiisearum, nori vcroell inxqualitas ordims proveniens flro, a priori cognofcere poffimus Ef quamvis Deum .
ex ipfa communi ratione generica qua exfeportulet ,

non in fe,fed ex effeiîbus cognofcamus ratione naturali,
priu? &abfoIuteeffe in unafpecie, deinde inaliis per & prout nunc loquimur, nihilominus ad inilifuendam hane
habitudinera ad primam quae poffet dici insquahtas e(- ,
difputationem dc Deo fufficcre exiflimoca przemififfe,
,
fentialisdcpendentia;,qus requiritur in cntis comrauni- qUije in communi de ente, & dc prima entis divifione & ,
tatc. &fecundume(fq,quod
Et ideo,quamvisPhyfice, decaufis,& effe(f\ibus traflavimus . Prjefertira cnra haec
fpecies generis habenc in re, dicaturgenusquodammodo
'
do\rina,prout a nobis fraditur,fupponat ex Philofophia, '
analogum, vei xqui vocum , non lamei Metaphyfice fe- & nonnulla principia cognafcendurn ju-
,
quae ad Dcum
cundum conceptum objeftivum & communem Ens au- . vant: & fufHcicntem notitiam ferminorum, quibusuti
tcmef] analogurn etiam Metaphyfice fecundum commu- poffumus addivinam perfc6\ionem declarandam,faltem
nem objeftivum conceptum, quamvis fccundum illas qiioad fignificaiionem, feu quid nominis eorum ,
dialeiSticas definitiones videaiur fub univocis comprc- ConveDienfer igiturdifputatio hxc in hunc locumca-
hendi . E l ergo ha;c refponfio probabifis, nimiumta- dit, in qua breviter compIeêmur omnia, quar natura-
men favet uni vocationi entis lisTheoIogia dc Deodocet, abflincndo ab his qux fola ,
Tcrtia crgorefponfiofit , negandorationero cntiseffe revelatione habcntur aut haberi poffunt quaeeatenus
^
^ :
jtvêrare-
otnnino candem in ente finito infinito namhoccft & , folum attingemus, quatenus neceffarium fuerit ad pr.i fi-
(poofiq. ens, quiaex fecn,iliud vero e(i ens,quia eft ab aiio.Quod gendum terminum, ad quem naturalis ratio pervenire
dicas j his verbis non explicari rationem accommoda- poteft . Et quaoTvis in Deoidem finteffe &quodquid ,
tam entt utfic, fcdpropriasrationestalis& talisentis. cfl, & qualis efl, tamcn noflro concipitndimo4odi<
Kefpondetur in primis rationem enfis effe tranfcendcn- flin6\e&ordinafcde his differemus.
tem,& intime inclufam in omnibus propriis ac determi-
natisrationibusentium , &inipfis naodisdctcrmiaantii
S
4
. . . , . : .
Disv. XXIX. De enic Iw ;reato .at ..j-.iuone humana, 8(c.
E C T I O I. A i iliottlcm in S. Phyfij:. folum ad hoc perveBifTe u': pro-

baret in diflinguendum e(Tc motorc!!. a
ir,c,!u coeli tiobi-
Vtrum ejfe quoddd^p :r/s increatumrattone Fhy/iifa
]i,eumque moiorcm cfTe feparatum Iubflanii4,!itc> a ccje-
vel Me(f'i>hyficudemo>3llrari ôjfic lo: deinde vcro in 1 2. Metaph. cx hoc niotor/: terius
progreflum fuiflc addemonflrandum Deum effc
D
.
Uoinfinu^ntur in
dt:monllrari:rccupdum,quo raedio,Phy{icone , an
Mef<4phyrico , qaacduo de Deo etiam inquiri po{Tunt,&
hoc titulo: primumânhocpofTit
veram,
x his opinionibus exiflimo fecundamiflfc fia |.liccm JuJic'""
& quartam pofl"e ad fanum fenfum revocati: nam
.
nfbus"a'l-"
in re idem ett qu.ererc ens increatum , Deum nos ta- & : prout a fuis aufloribusafTcritur, abfolute probari non po- latii
men major;sclaritat'Jgraiia,&ad perfiticndara commo- tert Nulla autcm occurrit convcnientior aut efficacior
.
dius rationero, hxc diltinguimus , ut kSk. (equenti decla- rafioconfirmandi noflram fententiam, quam ufu ipIo,&
rabimus.Circa priorcmergo partem Aiiacus Infra citan- quafi experimento medii Phyfici, Metaphyfici,qcj bus &
dus nfgivit hoc poffe demonftrari , tamen dc hac re fatis hoc probari folet , &
utriufque efficaciam cxaminando.
ferc diclum ed in prxcedc-nte difpuiatione nam oflen- : Duoeigo tantum occurruntPhyfica media, quibus uti
dendo vAriismodis &fubdiverns tcrmmis primam divi- poffumus ad oflendendum fubflantias feparatas vel ingc-
fionem eiiiis , in intinitum fcilicet velfiaitum, creatum , nere vel in particulari \n primo ente increato .
vel uKrcatum,mahiplicifer odendimus neceflarium efTe Exênduntur rAtiones Phyficit quibvs ^robatur
in uni verfo aliquod ens, quod ex le habeat effe, ut ab illo Deum effe
po.Tinr manare cxtera qua habent effe receptum Sit ,

. Primum medium fumiiur ex rootu coeli ,
quo ufus efl
cigo .id h mc priorem partem brevis refponfio , demon- Arillotel.8. Phyfic.
... & illud etiamadhi buit ,^^."11.1?
iz.Metaph. oelumptu
, , ,
llrari poffe rarione naturali cife in rerum natura aliquod text.26. ubi ex motu cceliaeterno pervenit ad demon- ex mom
cns iri.r atum feu non fatlum.Probatur rationibus ibi fa- fliandum primum motorem immobilem. Hoc autero locaiitra-
ttis qux inqui-eiido, & exammando medium hujus de-
,
medium per le ac prjecife fumptum multismodis invcni- f/'"^
jiioliratioiiis, ^mplius declirabuntur & confiimabuntur. turincfficaxad demoftrandura eflê in terum natura ali-
Faria oîniones referuntur quam fubflantiam imroaterialcro,nedum ad demonflran-
C. .a alttram ergo p^rtcm varia; iuntopiniones , vel dum primam &
increatam fubflanti am, impnmis &
je^trenic oppofita*, velmedia;. Prima eft folum medio , oniitto, principium illud, in quo tota illa oflenfio funda-
Phyfico uemoi)llran dari hi^jufmodi ens primum ac tur: Omne quod moveturâb alio movetur, adhuc non efTc
pî fe ricc.effKrium . Hanc tenet Commcnfator 2.Meta- i fatis dcmonllratum in omni genere motus vel aflionis ,
phyMext. 5.& I. Phyfic. tcxt. ult. qui generatim loqui- nam multa funt, quje per a6\um virtualem videntur fele
iu'- -'e crnnibu^ futoltanliisabdradlisa mateiia, quia for- movere , &
reducere ad aflum formalero ut in sppetitu ,
tdire(.xi't':,r,;(vit omnes immaterialcs fubflantias effe ex feu voluntate videre licet,& in aqua rcducentefe ad pri-
lc sniia ntc^-flaria . Fundamentum autem ejus cfi ,
quia ftinam frigidifatem: idem ergo accidere poteflinmotu
foju.nex naotu coeh asiernocoUigi poieft, efTealiquam locali: atque itadici potefl coelum non abalio,quam a fe
fubiVanliain 3eternain,& a mater:a abitra\am. Additque ipfo moveri per formam fuam aut aliquam virtutem in-
}llam la. lonerii , quod nulla (cientia dernonOrat fuum natam , qua talis motus refultat ficut raotusdeorfum :
fubjedum efie , Itd lupponit illud ut per fe notutn,vel pt refultat inlapideex intrinfeca gravitate Quofaflum .
dcmoniiratum Deus, vel fubftantia

in aha icicntia: lcd cfl, ut adhuc fit fub judice lis, an coelum moveatur ab in-
iroaiaienaiis, periincni ad objeftum Metaphyficae ergo : lelligentia nec ne . Quomodo ergo ex principiis tam inr
non probantur efie a Mctaphyfico.cum ergo non fit per fe certis potefl vera demonflratio confici, qua probefur
notum , fumjfur ut demonltratum a Philofopho . Deum effe ?
Sccun 'y Secnndi opiniotxtremecontraria elt lioc munus per- Deinde ponamus ut verum illud principium , fffiHf
"'
[iiiere ad Mtraphyficum, non ad Philofophum natu- & quodmovetur-, ab aliot)}ovetur{c{\en\m re vera probabi-
ra!cm.I'a lenct Avicennalib. i. fu.T Mctaph. cap. r. ubi liusre^c infelleftum) &
ex confequente ponamuscce-
:acuntiario concludit Deum non pertinere ad ob]e\um
, lum abaIiomovcri,qua,qua'fo, neccffaria aut evidenti
rvl-taphyficx , quia hac fcientia probat Deum eflre: idem confccutionc inferri potefl ex illo principio & motu ccc-
).b.8. fuxMetaph.cap.i.&3. Idem
fenuit Alcx.Aphro- ]i dari fubflanliam aliquam immaterialcm ? Auteninj
dil. I 2. Metaph. test.d. & Albertus Mag. i. Phyfic. cap. id colligitur ex motu aslerno, aut ex motu tanlum. Si pri-
ult. & Scot. in i.qu.2. prolog. ad i. Fundamentum eft mum,colIc6Tio in primis fit ex falfo principio,& iia nul-
quia alias Philolophia elTet dignior, quam Metaphyfica, la eft dcmonflrat io inreipfa, quicquid Ariftof. fenfcrit,
&hxc ab illamaxime penderet, fiab ilia fumeretnoti- Relponderi potefl ex Scoto,& aliis,rootum cceli de fa-
tiam Dci , &
fubfiantiarum feparatarum , etiam tam ad Cio quidem non cfle ffternum , tamen ex fepoffeefTe:
effc exifientiiE nam cum fit circularis , ncc principiura nec finem ex fc
Tertia.
"
effe potefl hoc munus , tam ad Phyfi-
Teriia fcntentia habet, ideoque motorem coeli ex fe apfum efle movere
cum, quamadMetaphyficum pertinerepofledivifim, motu ceierno , &
inde optime concludi talem motorem
feu ad unumquemque eorum in folidum Hanc fenten- . effe fubftaniiam fpirifalem Sed hffc rcfponfio fupponit
.
liam noninvenioexprefTein aliquoauftore, pofTct ta- aliquid non folum incertum fedetiam minus probabi- :
men fundari in Ariftotcle : ille enim in Hb. 8. Phyfic. & le nimirum motum coeli poluiflTe effe ab Eterno Nam .
in f-2.Metaph.probavite(Teinrubusaliquod
principium licet ex fua fpecifica ratione non poflulet certum princi-
imiiiobile, & a mareria feparatum ergo ad utramque : pium , vel terminum ,& ideo potueritante quodlibet in-
fcientiam id pertinere cenluit , fincdepcndentia unius& flans incipcre,& poft quodlibet inftansdurare, tamcncx
abilla: nam cum Metaphyficafitdignior, non potefl in generica ratiene rootus & entis fucceffivi , repugnat illi
îoc pcndere a Phyfica.Cum autcm Phyfica fit prior ordi- a'lerna duratip fine principio, tum quia alias nuroquam
negcnerationis, laltem in nobis,non potcll etiam in hoc potuifTet pertranfiri , fum maxime quiaomniscreafura ,
pendere a Metaphyfica nam fuam deraonflrationem : ex ancrnitaie exiflens necefTario durare dcbet per jeter-
complet prius,qujm Metaphyfica acquiratur. nitateni in ea difpofilione in qua creafa efl, non quod in
Quarta opiiMo eflTc potcfl, hoc munus pertinere ad sefcrnum a parte poft ita fit neccflrarioduratura: id enim
uiramque fcientiam nondivifim , fed conjunftim itaut
, conflat non cfTe necefTarium , fedquoda parteanteper
neutia poffit demonllrationem complere fineconfortio durationem infinitam, & fine principio ,neccfTario fit in
alterius; Phyfica inchoat Metaphyfica vero perficit. Ita ,

ea difpofitione pcrrnanfura , five illa difpofitio fit fub-
fere videturlentireSoncin. lib. 22. Mctaph.qu. i.ubi li- ftantia-, aut exilicntix five qualitatis aut fitus , velal-
cet,in primaconclufione alferat proprie pcrtinere ad Me- ferius hujufmodi , quia fi res creafur abjeferno in aliqua
laphylicum demonllrare fubltantias feparatas eflrc:flatim difpofitione, efiam ipfa difpofitio ab xterno condita
vero in lecunda conclufiooe (ubdi; omne medium quo eft j ergo etiam ipfa difpofitio habet durationem fine
hoc dcnunOratur aut , elTe nafur^le, aut non conclndere principio , talis autem duratio ncccfTarioeft infinita ex
nifi in virtute alicuju: mcdii naluralis. A Iitcr diliinguit parte alterius extremi namfieftfinita, itautclauda-
:
Javcllus eodem lib. quxlr.3. ducns demonltrare lub- tur duobus extremis , jam habct principium&finem, &
itantiai lc paratas ut fiv. , feu in genere effe ,
perl inere ad confcquenter non.eft JEternum: fi verodicatur iiladifpo-
Phiiolophum naturalem oltendere auiem inter eas efTe : fiiio (olum duraffe per unum inftans indivifibile noftri
pnam primam,qux eil [.êusêflê nrgotium Mefaphyfici. teporis,hoc multo magis repugnat a:terniiati,quia multo
I^tadducit D.Tborr. i. conf. Gent.cap. r^dicentcm, brevior (iiua loqui licct)cft (aiisduralio,quaquodlibet
lem-
. , ,, . ,:
S F.C T. I. QuGmodo clemonflretur darl aliquod eii5 , Scc.
Imo illaut ficnoncrt duratio propria, videbimus, illa ratiocfi valde inefficax , nzm folum cor.-
lempus finitiim ,
cludit eum qui (cmpcraftu movet, noncffe in potentia

(ed initium tiuraiionis. Unde potius infertiir illud in- ,
ad movendum: non tamenquod nuUo modofit in poten-

llans cire initium cxtrinfccum motus immediate fuble-
qucntis , ^tquc adeo talcm motum non effc a;tcrnum,fed tia tanquam etiam angelus movens
atûs purus , alias
tcmpoialeni: qnia ergo res non potcll crcari etiam ab perpeiuo ccelum,cffet purusaffus Quod fi non re\ein- .
terno nifi tncena ac dctcrminata difpofitionc , & in ilia fcrlurcfTe purum aftum,inferri ctiam non polefl cffe fub-
neceffatio pcrmanet pcr aliquam infinitam durationcm (iantiam itnmaterialcm , quia, fi non obiianteaftiono
ideo repiignat motum cflTeceternum , quia per motum in. movcndi perpetuo potelic(fe in potentia ad aliasaftiones
cipit res privari eadifpofitione,inquaconditacn Quod . vcl receptiones eadcm raiionc dicerc quis poterit cffc in
,
excmplo inre ipra,dequa agimus , faciie illurtratur po- :

potentia ad moius, vel qualitafes materiales, neque ex
ramuscoclum folis effccreatum abjEicrno, necefTarium foia motione sEterna ofiendi poterit hoc repugnare potius
alhum lolis creari in ceaoac detcrminaiolocoi po-

fuii
quam illud. Qiiod fi fit fermodee(fe in potentia folum
namu!) crgo fuiffe creacum in noilro hemifphterio , ne- quoad effe fubfiantiale, vcrum efi movens jeternum non ,
fuiflct, ut per quandam ceternitatem inillo lo- c(Te fic in potentia.non tamen indc inferturcffe immate-
ceflarium
in noliro hemilphxrio duraret ob rationem fa- rialc nam ctiam mobile aeternum motu locali non efi in
co ,
:
\am crgo non potuitcoslum illud ex arternitafe move-

:
potentia, &tamcnnon ijidefite(rc immatcrialeaut in-
ri, alias nec pcr diem intcgrum aut koram nec per dura-
corporeum,ut in coelo contiat . IgiturexGeternitate mo-
tionem aliquam^qujediei aut hor;e polfet cocxiftere ,du- fus, movcndi non pote(f redfc
aut tx virfute perpetuo
ralfet Lol quo crcatus ell Proptcr hanc er-

ineoloco, in .
immaterialcm,qux movet.
colligi c(fe fubfiantiam
go caufiiii , ut alias omittam ,exiiiimo ajlernitatem re- Atque ex hoc difcurfu videtur a fortiori infcrri multo
pugnarc mofui & nnoinm includcre repugnantiam cum
,
minus poffe id colligi ex motu coeli aut temporali , aut
quadamim(nutabi!itafe,qu3m inciudir aricrnitas, idco- abfolute fumpto, quia niotussternus aliquid majus eft
que non folum de fatô motum non elfc xternum , ve- quam motusfimplicitcr Sed argumcntemur prxterea ex
.
rum neque elfe poflfe: igiturex motu xterno coUigi non propriis: duobus et.im modis poni potcfl coelum movcri
pored moior a'ternus vd immaterialis ab alio Uno modo ut ab imprimente internum impe-
.
Diccs ello rcpugnet motui cx parte ejus fuifTe xter-

:
tum proxime atTionum motus ficut gravedicitur move- ,
iium, ftihilominus intelligi potcli motorex fe aprus ad ri a generante. Alio modo ut a proximo moventc fepara-
movcndum xterne, fiex parie mobifs , autmotu.non to,ficuf rofa movciur a manu Nequeeniraexifiimo ha- .
repugnarct,& hoc iafis eft ad vim illationis faftx H fc . ftenusefle demonliratum quis horum modorum verior ,
autcm aptitudo ex parte motcris ex motu ccelicolligi fit ,quamvis conjccfuris agendo pofierioi lit probabilior,
poicli,quiadurare poicd in ffiernum , cum neque habcat &quia iile motus non videtur neccffariuscoelo propier
contrariuni, neque ex fe poiiulet certum tempus ; ergo peculiarem cafuram ejus nam cum ipfum inanimatum :
motorquantum vim ad movendum A'ier-

in feeli ,h 'bct fit, & inconnacurali loco femper maneat,non eft cur pro-
peiergo pcrinde id facere poiTct quantum efl cx fe a parte pter fc motum requirat , &ideo neque internus impetus
anic (icut a parte poli, fi al iunde ex parte effîlus non re- afîvus ad talem motum illi dcbiiuscfl : clt ergo motuS'
pugnarct Item duratio illius motus tam diuturni
. , & illc neceflarius propterhujus 1 undi confcrvationem,gu-
iinvariabiiis feu uniformis,apertedeclarat motorem ejus bernationcm , & perfeiftionem : idcoque probabiliuseft
fiae lairuudins auc defatigatione movere , & confequen- provcniie ab exfrinfeco moiore. Veruntamen,quiahoc
ter quantum femper ac perpu-iuo movere
ell ex (e ,
polfc non e(i cerfum,de utroque membrodicere oporiet
3tque ita efle imraatenalcm
Scd in primis non retle fit . Si ergo ponamus coelum moveri ab alio, priori modo ,
collcilio ei seierniiate a parte poft ad ^terniiatem a nihil inde probari pote(l : nam licct rc6\e md!; infcratur,
paitc^nte. Mjtus eoim irj tempore inchoatus ideo po- e(fealiam fubltantiam priorem c?lo, tamen hoc non tam
(cli in a'(crnum dur3re,quia motus,qui in re ipfa ponitur, proba'ur illo modo,qua: fupponitur , nam ille motor cf li
fempcr eti infinitus ,& tota infinitas,qux in futuro motu non aliterdiciturmovtre coelum, nifi quia imprefTit illi
apprehenditur, nunquam in re ipfa exi!tct,ifa ut aliquan- internum impetum inirinfccum connaturaLm , qui &
ido fit verum totam jam exilicre aut extitifTe, quod
diccre non imprimitur nifi a generante feu ab auflore natuis ,
fecus erit fi pon^tur motusabsierno faûs , )am enim

, fupponit ergo illa ratio coelum habere auftorem , a quo
tota cjus infinitas in rcrum naiura extitilfct Undeha- . procreatum fit, hoc autem non demonfiratur illo dilcur-
bere vim ad niovendum lemp:r in futurum,e[t (olum ha- fu,neque ex folo motu Phyfico dcmoniirari pote(t , fcd fo-
berevim ad e(ficiendum motum ioinfiniturn: haberc luftt Metaphyfica media, quae poliea videbimus, nam
per
autem vim ad movendum abq:terno, eil habcrevimad ad motum localcm coeli nil referr, quod coelum fitcondi-
efficiendum motum infinitum, quod eli valdediverfum ,
tum, vcl fit ex feens necedarium ; ergoex illo motu prs-
roagifque repugnans . Non ergo cx efficacitate ad illud cife non potefi demontf rari coelum effe ab allo conditum,
prius reiSe intcrtur potentia etiam ex partc motoris ad (ed ad lummum poteli immediate inferri cffe ens ex fe
hoc poiierius: mixime quia ad id quod infe involvit re- imperte^lum ,cum fit capax talis mofus , & inde potc-it
pugnantiam, nulla ell porentia . ulrerius colligi noneffecns cxfe neceffarium, quia taota
Sedagedemus ob illam probabilem conjeiûram, mo- imperfedio non cohjeret cum tali perfed ione tamen :
torem cceli habere vim ad motum arternum efficiendum, hoc jam fpedat ad Metaphyficum , utcx ipfis terminis
vel etia.m a(iingamus ab arterno moviffe coelum eodem confiat. Igitur ex hoc motu ab alio non potefi demon
raodo, & in>/ariabiliter : quomodo huic reile infertur il- (Irari ,
quodfitaiia fubttantia fuperiorcoelo, fcd potius
]um motorem efle fubllantiam immaterialem ? Dices, debet (upponi Muhoque minus potefl inferri,quod fub-
.
quia non defatigatur movendo Scd quid quis fingat . fi (iantia immatcrialis fit. Si enim quis fingatcoelum e(fe
non e(fe unum & eundem motorem fcd pliires,qui vicif. , condif um a quadam fuperiori caufa corporea, & materia-
fim moveant &. ideo nunquam ita Ia(rari,qum prius re-
, li, & ab eadem recepifl^^t intrinlecum impetum,quo conti-
quiefcant, qium oeccffe fit motum aut interrjmpere,aut nue movetur ,
quo modo poffct ex vi folius motus jocalis
remitlere ? Quanquam enim hoc figmentum fir, ex folo & phyfici de (uo crrorc convinci
|a.mcnmotu cceli non poteddemonltrariefTc faHum,nifi Atque h;i-c rafio procedit,etiamfi fupponamuscoelutn
^ncrvando illationcm & ratiooem intentam ut jam de- , movcri ab alio exfrin(eco & proprio motore proxitno: ,
tUro. Quamuisenim fit verum,motorem coeli nondefa- quid enim habet motuscceli propterquod ncce^farium ,
ligari movendo , non inde fequitur iilum e(fe immateria- fit illum motorem effe immaterialem ? autenim illudeflr
lcm, fcd folum fequitur, & mobilenonrefilierc , ncc re perpef uitas motus feu diuturnitas,qu3e de fe potefl perpe-
^gercdum movelur, &c raotorem effe arternum utrutn- : tuo durare,& hoc non quia ad illud fufficit fimilis dura-
,
que autem verum effe potcf^ abfque immaterialitate mo. tio& perpetuitas in motorc, &in virtuteejus,quam pof-
toris ficut Sol fi ab rEternofuifret,nondefatigareturper-
: fet habere, etiamfi effct corporeus , ficutcoelum ipfum,
pctuo illuminaodo , quia fine refiiientia , aut repafTione vel fol illam habet Vel iltud effct invariabilitas motus,
.
medium illuminat Sed ait Soncinas fupra ex motu aeter-

. quse indicat infatigabilem virtutem in motore , &hoc ad
no proximecolligi, motorem noneffein potentia,cum fit fummum declarat mo'orem effe incorrupribiiem ut alia ,
femper a6\umovens, ex Arill.i 2. Mstaphyf. texf. 30. omittam quaefupra tada funt poTiet autcraeffe incorru- :
ens autcm in ai\u,& nullo modo in potentia immateria- ptibilis,etiamfie(fet corporeus,ficurcflcslum ipfum. Vel
|e ctl. Sed,quidquid fit de merue Ariôtclis,de qua polka illud e(fet conceptus fcu ordo motuumcoeleliium cum
admi*
. . ,,
: . . ,
isp. XXIX. De cntc increato ut rarlone humana, &c.

admirabili proportione,&uniformi liirtbrmitatc apta & Aliud medium,feu alia viajfumi potefi exopcralloni-
sccommodata ad bujus mundi fublunaris confcrvatio- -busanimK rationalis , & cognitionc fubflantiaj cjus, quae ^7?iu"m'"
ncm/k reginicn & boc quidem oflcndit fatis evidenter
, ab iliis defumit ur: in rebus cnim,qua; malcriam conccr- defumptt;
aucforcm univcrfi cffe intcileftualem , & fumma fapicn- nunt nulla efl aut fimilior Deo, aut immcdiatius ab eo ''^^^^^^'
,
omnia connituilTc & gubernare non tamen proîi-

tia : pendcns in eflê & operari,quam anima rationaIis,& ideo anime ri-
iTium motorcm uniufcujuique ca'li efle intel!e\ualem nullophyfico medio videtur magis pofTe cognofci Dcus, n'onlii,
pofrct cjiim q;iis fingerc unicuique ccelo datum cffepro- quam contemplaiione animx rationalis,& opcrum ejusj ^jn,'-^'
portionitum motorcm agenttm per modum naturpr, & conflat autem hoc medium phyficumeffe:nam licetani-
cx plunbus ino.toribus diverfarum virtuium confurgere ma rationalis immaterialis fit,efl tamcnformamateria?,
jHum ordincm . Deinde licet dcmus inde coiligi aliquo & fimiJiter operatio ejus, Jicet in ft fit fpiritualis, aliquo
roodo tnotorcs ccelorum cfTc intelleftuales , non tamcn tamcnmodo pendet a corporc, & ideo confideratio ani-
incorpoieos : nam ,.licct angeli effent ac rei , ut multi po- ma' conjunflvT corpori &operationum ejus ad Phyficuna
iuerunt ,
polTent movere coelos ,neque ex vi foJiusmotus pertinet.
ca-li potcQ convinci,quod iJlcrit error. Verumfamen hafcetiam via defervire non poteflad
Dicunt aliqui , Jioc.ipfo quod ccelum habef motorem demonflrandum aJiquid de Deo, nifi fupponcndoaliquid
fepsratum , immcdiate coneludi effc incorporeum quia ,
in Mefaphylicademonflratum,& utcndo fempcrmcdiis,
cceuim cfi pritnum corj5u<; , alias procedcretur in infini- & principiis Metaphyficis ad rem ultimo concluden-
luoi. Scd hoc nihil probat tum quia Gne probatione fup- , dam.Nifi enim fupponamus rationalem animam habere
ponitur coelum efje pnmum corpus,cum tamendici pof- auilorem lupremum , a quo procreata fit , non potcrunt
iit efie |-,rimum vifibile, cffc autem alia prioi a invifibilia, ex perfe\ionibus animx,fimiles aut meliores in DeocoJ-
vel ciie primum interiimplicia jnanimata clTcautcm , Jigi Quod autem anima habeat hujufmodi caufam non
.
&lia animata' inLclieilualibus formis fimpliciter priora potefl a Philofopho ex lolis animje operationibuscolligi,
& nobiliora , qux pofTent poni in numeroiiniio , ideo & pnncipio communi aliis agenfibus
fed oportet uti aliquo
'pon oportebit pfocedere in infinitum Sed urgeri potefl . dt quo mox videbimus
vel effeîbus creaiis Igitur cx
, .
nam cx motu coeli probatur cx una parte motoicm eflTe hoc medio Phyfico, uiPhyficumefl, nondcmonflratur
iocorruptibilcm, & ex aliaelTe intelle\uaJem, inde tan- dari unum ens incrcaium At vero fupponendo haberc .
,
idem concludi porelt cfTe immaterialem , quia incorrupti- animam fuperiorem caufam fui efic quam primum ens ,
ibilecorpusnihildefervirepoteii ad intcllefluaJem aflu, aut Deum appellamu5,optime quidcm colligitur , fi ani-

ideoquc eiTe non potett principium inteiligendi natura maefl intelleflualis,libcra,immate ialis ,
imroorfalis, &
fuacojunftum corpori incorruptibili &ideo, fimotor , fimilia, qua perfcftionem fimpliciter dicunt, mulro ma-
cceli ell fubflantia completa intelJeflualis,& incorrupti- gishxc omnia in Deo reperiri tamen hxc ipfa coUcdlio :
])ilis,ncccffariocffe debet a materia feparatus.Refponde- tundata cfl in medio Metaphyfico,ac generali principio
t uv hunc difcurfum efle fatis probabi!em,que,m iterum & qood pcrfefliones tffedus funt nobiliori modo in caufa
fiUr.'s perfequemur inferius trailando de intelligentiis principali , & pra;iertim in prima demonflratio autem ,
creatis,tamen illc difcurfus non fundatur jam in folo mo. quam medium de-
proprie ad illam fcientiam pertinet,ad
tu Phyfico & locali partim juvatur cx doftrina de
, fed monlirationis fpe6\at. Adde,quod atiinet ad attribufum
anima , & partimac prnecipue nititurinhoc principo , jmmaterialitatiSjCX hoc pracifo mcdio non poflfe inferri
quod intellcvftualis forma non unirur materise, nifi ut ju- Deum efTeomnino immaterialem fed adfummumad ,
Vetur ejus minilierio ad inteJJeiftualesoperationts , quod modum animse rationalis. Concludimus eigoomniame-
incipium Mefaphyficum efl, ita iiia oflenfio,quaIif- & dia Phyfica per fe effe infufficicntia ad dtmonflrandum
c.imque fic,efl lVlefaphyfica,quamvisad eam paretur via e(Tc aliquod primum ens iHcreatumi imo obifer cfl oflen-
aiiquQ modo pcr difcurlus Phyficos, non quidcm eviden- fum per fe non fufficere ad demonflrandum,quid,vcl qua-
res, fed ad fumnQum probabiles ut dcclaratum efl , le fit illud ens eo modo, quo ptr cflTefûs demonflrari pof-
Afque hac quidem generatim p oceduntde fubflan- cfl , fed hoc fcmper ad Metaphyficum pertinere Simul .
115movqntibus coelos exquibusa foriiori conflatex vi : tamen efl aliquo mododeclaratum , quo modo Philofo-
lolius motuscoeliconcludi, non pofle dari aliquod pri- phia paret aliqualitcr viam , & occafionem prarbeat , &
inum cns immarei iale, & increatum:nam motus cceli fe aliquoseti^m effe>us fubminiflret,quibus ad huiufmodi
folum ducit ufque ad proxi num aliquem motorem coeli conficiendam dernonflrationem juvet,quod magis in fe-
in quo ex fe non requirit & confequenter neque oltcndit , qucntibus exponctur
illaspcrfci\iont5,uf c1eclaravimiis:ergo nequecx illomo- Expenduntnr ratiaues , cj" media AietAphyfica
tu ,
ncqueex aiiquoi fi"edu phylico potefl invefligari ,an Supcrefl, ut (ecundo locooflendamus, quomodo Me-
ille motor fit unusin omnibus coelis,vel plurcs,& fi lunt taphyfica poffit demonflrare effe aliquod ens increatum.
p!ures,an omncs reducantur ad unum primum,a quo pen- Quod brevius infinuabimus, quia in prjecedente difputa-
tlcan(,velaliQuomodo moveanlnr, &quogencrc motio- fione, fefr. I. fereomnia tafta funf, qua: hicdici poffenr.
nis ergo mulio uiinus porerit ex motu cceli colligi cflTe
:
Primo igiiur, ioco illius principii phyfici : OmKtquoi
aliquod primurn ens, inquod perfetîones illsconve- noveturâb alio movetur, funêndum efl aliud Metaphy-
niant; fcd oportt.btf lemptr aliquod medium IVIetaphyfi- fitum longe evidentius Om>7e quodfic, ab aliofit : Civc
:
cum ad)ungerc,quo id toni.li,idatur creciur live generetur,five quacumquerafionefiat.Quod

'
Quod ctgoquidam ajunt , lictt ex mofu coeJi abloJute principium exeodcmonflratur,quod nihil potefl efficerc
non concludsntur ilhc proprictates m quocumque mo- fe Nam rcs qua? fit pereffeflionem acquirit eflTe: rcsau-
.
tore ejus concludi lamen in eo,qui ex fe ,

,
virtute pro- & tem,quff facit aut producit,fupponitur habere efre,& ideo
priaroovet coclum , quod eni-ri tx fe,& virtuteomnino claram repugnantia involvit, quod idera faciat fe ipfura:
propriamovet,ex fectiamefl , & idto incriatum cfl & , priusenim,quam res fit , non poielt eflTe in alu formali,
coniequcnter immaicriaie: hoc ( inquam ) non efl ad vcl virtualiadfaciendurn fe,&hacdecaufaefl longeevi-
/cm: nair. bxc probatio,qualiicumque fit, nonefl Phyfi- dentiushoc principmm: Omne quod producitur âb alia
ca,fed Metaphylica: nam cota vis lilius probationis con- producitur, quam de illo: Omne quodmoveturâb aliomo-
in illomtdio movcns ex fe, qiiodt x folo motu non
filiit ,
tietur: nam quod movetur, fupponitur cflTeîn quo effe po-
habeiuf.nam motusquidcm oflendit in motoie virtutem iclt intelJigi movendum,quod autem
a(Sus virtualis ad fe
movendi anverohabcat illam virtutem a fe , velab

,
effititur ,non lupponitur efle, fed potius fupponifur non
alio, & anop.rciur per illam cum dependentia, vel fine cfle,antequam fuit,in ipfo autem non efTe non poteftefle
depcndcntia ab alio,non ollenditur ex folo motu , & rur- yirfus ad le etficlendum , &ideocft evidens illud princi-
fus quomodo ex illa proprictate movendi ex fe cojligan- pium propriemtcllcdum de prima ac vera effeiione, uC
tur alii pioprictates, multo min s poteil ex motu aut abliincamus nunc ab quoeflioneTheologica , aneade
iJla
êdio phyfico irivefligari , ftd Mctaphyficis principiis (cmel exiflens polfit concurrc-
rts poflTit bis exilicre,& ut
utendum elh cujus fignum manifeflum ctl quia ex omni ,

rc ad cttchonem fui , ut lecundo (eu alibiexiflentis hoc :
caufalitate tfftciiva potcit cjdem coal.ccutio ficriadcau- enim miratulum ctiamfi admiti atur , non enervat prin-
(am ex le cfFicie(item,qu:i; cx e abiii .hit a Phylico motu, cipium pofituin ,
tumquia hic agimus de naturali & pro-
&abtflicientu'.x mattria vnlineilla. Igiturexfolo , pria rti etfeClione aui produdione , tum etiam quia illa ,
rnotu caMi nulla t(i futficicns viaad hujulmodi demon- iccunda tfftcTio in pradiClo cafu non tam meretur no-
(trationcm cooficicndam mcn produ\ionis ,

qu^m confervalioni^ cum fupponil; ,
rem cxitlentem , Hoc

. . . . ,
: . . ,
S E c T. I. Quomodo demonl Iretur dari aliquod cns-, cxc. ly

ergo pofito principio fic concluditur demooflra-
Hoc crgoprogrelfu non vidtturcflicax ratio . Nam iUa
tio : cl\ ta6lum,aut nontaftum, feu increa-
omncensaut progrcfTio ininfinitum intclligi potefl vc! intccaufas
tum;(ed non pofVunt omnia entia,qu? funt in univcrfoef- proximas,& mayis ac niagis remotas,quas vocani per ac-
fcfafta.ergoncccfTariumeflefleaiiquodcns non fadum, cidens rubordinatas,& has non oportet fimul concurrere,
feu incrcatum Major eft evidens.cum neccde fit ex duo-
.
imo nec fimu! eflê,cum fit effêilus,(ed (uccefrionequada,
bus contradiiôriis alterum cuiiibet convenirc . Mmor ut filiuscfJ a patrc,& patcr abavo,& fic d;c?feris: vel in-
Irobatur,quiaomneensfaflum,abalioenfa6\um vel , ter caufas per fe fubordinatas ,
quae fimul, & unaquaeque
ergo il1ud aquofadum eft ,ert ciiam fai\um vel non , fi ,
in fuo ordine , immediate influunt in cff^cdum , ut caufa
noncftfilum,daturergoaliquodensincreatum,quodin- prima & fecunda.Priori ergo modo videtur non repugna-
tendebamus ; fi vero illud etia faflu e(l,oport ebit ab alio re, maxime juxfa (cnfenf lam Ariflotelis^progredi in in-
cflefaftum,dequoulterius idcm inquirendura erit,& ita finitum,quia fi mundusfuiflêt ab ?terno,neccffarius fuif-
tandem aut firtcndum erit in ente non hS.o aut proce-
,
let fimilis procelfus . Hicautsm proceffus in infinilum
dendum in infinitum,aut circulus commitrcndus:non po fufficit eludendam rationem faflam , quia qua^li-
ad
teftautem aut committi circulus, aut in infinifum probet res dicetur fada ab alia,& nunquam fiUetur in rc non
cedi jfidendum ergo neceffario elt ineate non faflo. fadla PoUeriori aufcm modo etiamfi daretur procefsus
.
Dcclaratur& probatur prior parsminoris, vocoenim in infinituiT) perueniri pofsct ad efFedum, quia ciulie ita
committi circulum,fi quis dicat unara rem produci ab a- per fe (ubordinataE nonoperanturfucceflive una poU a-
lia,&hancrurfusproduciabea, quam ipfa produxerat liam fed fimul hoc autcm modo non repugnat infini-
,
.
vel immediafe vel mediate,& polt multas generationes tascaulas fi fint , fimul operari QLiod enim dicitur, in-
, .
itaeaim fingere quis poffetomncm remproduciab alia finicum>Jofj (o(fe periran/iri , vcrum eU , quatenus hoc
diflinfta a fe,& nul lam efle improduaam.Hunc ergo cir

fignificat fucccfrioncm nam fi unum po'.i aliud numere- :
culum dicimuseflc imponibilem,& êque repugnanfem tur autagat , nunquam exhaurictur cx ea parte qua in-
,
illi principio,omne quod producitur,ab alio produciiur finitum cU. Qucd autem fotum fimul , vel tota multitu-
licut quodeadem res fe iplara producat: nam fi resuna fit do caufarum fimi.il cxiUentium , fimul etiam agai vcl ,
abaliaafefa6lamediate/altem,&quafi invirtute etficit influat in cundcni cfFev:Tum,non efi contra rationem infi-
feipfam. Itero quiain rcqusefacitaliam,fupponiturelTe: niti. Dc:nique,qui pofuerit hanc infinitam caufarum fub-
crgo etiamfupponitur,quod fit fafta, fi pcr effe6tioneai ordinationsm ,
negabit omnes pendere ab aliqua prima ,
habet efl"e ergo non potell elfe fafta a fuo eff^ciftu

: u.ide .'\.riUoteles dura contrariura fupponit , videtur pe-
Dices hoc argumcntumconvincere, rcm qux tacit a- tere prmcipium
liam proutexiflitquando iUam efficit,noneflrefadam ab Nihilominus evidentar ( ut exifiimo) oflendi potefl
eadcm requamefficit,quatenusabillarecipitefle:nihi!o. necelfariofiUendum tfl"e in aliqua prima caufa nonfada,

minus tamen intelligi poire,rem illam qua alteram effe- &incipicndo a caufis per fe fubordinatis ,
quarura una
cit,araittere illud efle,quod tunc habuit, & tamen poltea per fe & ai\u pendet ab alia , vel in effe , vel ctiam in a-
reproducijvel abeadem re quam ipfafecerat ,
velaliquo dione. Ptiraum afferri hic pofTunt rationes ,quibus pro-
effcduejus, utv.g. inter homines patrem mortuum re- batur, non pofleefle in rebus multitudinem acTu infini-
gcneraria filio,autavum anepote,autpronepote, aut tam , fine qua muliitudine non poffit intcHigi ille pro-
poQ centefimamgenerationem: itaenim facile philofo- ceffus in infinitu incaufis fubordinatis .
fed illasomitto ,
phari poterant Pythagorici ,

qui reverti eafdetn atiimas tum quia generales funr, & remota; , tum quia non funt
ad corpora exiltimabant adeoevidenle:. . Argamcntor igitur in hunc modum ex
Veruntamen evafio harc non habet locum , nifi fimul propria n-ion-: & fuboidinatione caufarum.ut Arifl. ar-
adjungatur procclTus in infinifum , nam vel in illiscircu- gumentatuseU quiaimporfibileefl totam colledionem
:
lis (euconverfionibusgencrationu fiUiturin aliquo pri- entiura vel cauiarum efficicntiuin cfl: dependentem in
,
mo producentenon genito,& de illo nullo modo dici po- fuoefTe & operari ergon:ccffe eUcue ir; illisaliquid in-
:
tcft,quod fuerit faftus ab aliquo ette^tu fuo, quia fuppo- dependcns ergo non potcit in illo progreffu in infiniiuui
:
nitur effeanteomnem fuumcffedum Ec tunc in iilo fit . procedi , fed fittendum eU in cnte improdudo, quod etiri
argumentum, quia vel illc primus authorgenerationum incaufando fit indepcndens . Priinuni anteccdcns ell c-
c(^fimplicitcr non faftus,& ica concludimus quod inten- videns ex diSo principio: Omne <iuodyroducitHr^ ab alio
dimu5,dari fcilicet aliquod cns fimplicitcr non faiûm: prodHcitur: n-im perinde eU dicere,omn:. quod depender,
aut illeetiamfaftuscltabalio, &deilIoalio redit ea- ab alio depenJct:fi crgo tota rerum collectio cffet tlcpca.
dem inquifitio,qu? nunquam filtet,donC per /eniatur ad dens,deb:ret ncceflario pendere ab alioiid auJem elt iin-
ens increatum. Quod in illis circulis & converfionibus
fi po(fibile , quia extra colieriionem non ell aliud quod fi :
generationum nunquam filtitur in aliquo prirao geneia- tota coIlei\io pcndcret ab aliquo ente intraipfam com-
te,jam adjungitur piajter didum circulum procctTiis in prehenfo , etiam illud penderet a fe ipfo, quod eU impof-
infinitum,& praterea roultiplicantur incommeda fcili- fibile : fic ergo impolfibile eft , totara colle6\ionera en-
cet,quod per naturalesgenerationeseademindividua re- tiumeffefadam , aut totara. collcdlionem caufarumef-
producantur, & fimilia ,
finequibus proceflus ille in infc dependentera in agendo, propria dependentia , qua po-
finituro lufficeret , Gdari po(Tet flcrior caufa pcndet a priori
/tt caufis ej^cientibns ,
earumque ejfeElibus non Dices Nonne totum compofitum pendet a parie:
:
ôffs in infinitum procedi V. g. aforma, & tsmen non propterea forraa pendeta fc jetw
Supereft ergo , ut probemus alteram partem minoris ipla. Rcfpondetur in primis aiiuJ de cffediva, dequa lo-
fupra pofiti, fcilicetnon poffc procedi in infinitum ine- quimur: nam totum pjndcre a parnb. nil aliud eU,quara
inanatione unius entisabalio,quod in omni genere cau- componi ex illis , & ideonon cit ncteffe in forma v. g. fe
iarum demonllravit Arift. lib. 2. Mctaph. cap.2. Et pr?. ipfamcomponere,lcd folum ut luum proprium& intrin-
cipua ratio clTc vidctur,quia ex proccffu in infinitura ic- fccumefrecontcrat compofito:dependere autem efficien-
quitur tolli omnem caufalitatem,quia in caufis per l'e or- ter,cil rccipereabalio fuum effc diflinCium abeoquod ,
dinatis polkrior pcndet a priori,& omnes poUeriores ab cfl incaufa;&ideofi aliquamulticudofecundum fc ro-
'
aliqua prima : fed pofito procelfu in infinitum nuUa eft tam effcclive pendet,nGcc(re eU ut pendeat abaliquo non
prima crgo nuUa : crit caufalitas. Quod alii ita exponiif, comprehenfoilla multitudine, nam G ab aliquo in illa
quia fi procederetur in infinitum,nuoquam per venireCur comprehenfo pcnderet vei illud penderet a feipfo, vel ,
ad cffeflum , eo quod infinitum pcrtranfiri non potelt. cerre non tota multicudo ad<rquace & fecundam fe to-
Quod ut dcclarcraus, fupponamus hunc procelfum du- taai <.Tatdepcndcns.Sunt autem confulto pofica illa ver-
fliciter fieri po(re,fcilicet,vel alcendendo ab infeiioribus h\ âdxquate cjr /ecundnmfe ô/jiM.utexcIadatur depen-
caufis ad fuperiores,vel e cootra delcendendo ab uni vcr- dentia lccundum quid, feu fecundum partem,qualis cfl
,
falibus ad proximascaufas.Hoc polferiori modeevidens V. g. dependentia efFedus a caufa fecunda, ut ignis ab i-
efl, fiflendum necefTario e(fe in aliqua caula ultima , feu gacgcnito: dicicurenim totus ignis gsnitus dependerc a
pcoxiraaeiFcdui,quia alias nunquara pervenirctur ad ef- generante qoia fine atione ejus re vera non fuifTet hoc
,
felura,nec cnim inteliigi poteU,quod cftedus prodeat in ioium:taraen illa dependencia eft tantum ratione formse
effe,&quod nonproxime& imaiedii(c ab aliqua cauia oc unionis cjuscum materia,non eft tamen ad^quata, ac
prodeat Priorcrgo proccflus lurfum verlus ert,qui ditfi*
. per fe primo,feu fecundij fe totam quiaencicas materias
,
cultatem habet,quippead rera prsfcntem lpcâf:in hoc pcrfenonptndetabaiîo.ieignis. Cumcrgo dicimus,

Suarez Tom. XXIII. B totam
, . . ) , . .
l3 Disp. XXIX. De entc inc reato ut ratione humana , 3cg.
jtotatn coHeflloacm entium nonpoffcencdepcndentem, pcrfcfubordjnatar,vcl faltcm non rcpugnat ica fieri.Rur-
intelligimus hoc modo, fcilicet adsequate & (ecundum , iusnumeruscaufarum, quajinter fupremam proxi- &
fe tota.Ti; nam fecundum partem dicipofrft dependens, iriam intcrcedere pofTuntjnon c(t omninofixus &dctcr,-
quia ablata una parte, non cnTet illa colleflio, formaliter minatus: pra^fcrtim in ordinc ad potcntiam abfolutan)
loquendo Et hoc modo etiatp poteft colIefVio rationc u-
. Pci potcft enim Dcusfaccrc , ut illae caufa: jntermedi^
:
;]uus partis pcndere ab alio in ilia comprehenfojUt per fe finttrcs, vclquatuor,vcI plurcs in quocunquc numcro,
noriiTi cft/amen h^^c nihil ob(]abit,quomit)us in illa col- licct in infinifum proccdatur.Hinc crgo poffet aliquis ul-
lectionederur aliquod ens fimpliciter independens, & terius progrcdi,& diccre ,
potfc Deum infinitas caufas in-
non fac1um,quod nos deduccre intcndimus At vero,Io , tertiicdias & per (e fubordinatas condcre , a quibus effcr
(quendodecjlletlioncentium fecundum fe totam , & a- ftus caufs proxima: pcndcat , aut , ut v.g. infinitos c? los
df quitc dependente,id efl,fccundum omnia entia,qu2 il- angelos,afque hoc modo non effe impoflibilero proccffii
lam qiufi componunt,fic impofribile efl rotam colleftio- in infinitum jn caufis pcr fe fubordinatis (ub una prima.
nem fi. dependentem pciidcrc abaliquoin illa inclufo
,
Atquein hocquidem (enfudifficileefi probarehunc pro-
fed i)eccfletli,utfitexfrailiLiTi converfofumtn- ,unde e ccffum cffe impoffibilem illa rafionc,quo(i , maximccx
dotutani coll.i\ionem entium,extra quam nihilfit im- infinitum pertranfiri noo po(ref,aut quod non po(fet in-
poffibilc dl totaai illam cflTe dependctitem, quae erat pro- choari ai\io Contra hoc enim rcfte videtur proccdcre
.
^'ifjrio alfuijipta ratiofuperius fa6\a,quod fine fucccffione pcr fimuita- ,
yid<Scot. Deinde probatqr primaconfequen'i2 ,quia , fi omne ncum concurfuro fimul poffeta6\io progredi aboronibus
'
^^- ensdjvifi^ e, feu dilkibuti ve fumpfum effetdependens & illis caufis,maximcinchoantea\ionem prima,qui pof-
'"''
^!(S<.
fsdutn^ctiamcoileîoomniumentium dcpcndens effet fet omnes alias ad operandum rriovcre , vci adjuvarc,etr
i?'. !^.:â,non quiiic una fingulari dependentiaaut atlione, lamficffent infiniia:. Nequc etiam fufficicntcr oftendi-
ic icoiit^dioreomniutTi dependeni iarum aut ai\ionum, turhoc impoffibile ,cxcoquod inicr duos extremos tctr
quibus orni j entia deptndcnt aut fiunf , noncnim alia minos(quales funt caufa prima & proxima ) non vidcr
ratione pctcn cffc dcpendens al iqua colle\ioentium,ni- turcffc poffibilis progteflTio in infinicum,aut multitudo
ifiquiain ei nuiijaieft ens,quod nondepcndeat ergo fi : caufarum,cum finitum fit,quod terminis fcu cx-
infinita
toti coDctîo eiiameffe non poteft dependens, ut o- tremiscIauditur:hocenime[t verum in magnitudinc co-
ênfum c(i, neccffc-tit cffe in lilacoileilionealiquod cns tinua,non vcroin multitudine, prajferfim quando exire-
pmnino indepeni';"ns,&non fa^lum. Arquceadem ratio ma funtdivcrfarumratjonu;n,&maxime,fialferumillo
lefl de cqto ofiime c<tul.iriim ,quarum una ab alia pendet rum infinifum fit ficenim certum eft intcr infimuange-
:
in effe , Uf tfficcie , nnn enirn pofefl fofa caufarum col- lum & Deum pofte in infinitum fpecics fubftaf iafum in?
leftlocffc <lepi.Hicns, qaia ext.'i illam nulla cif caula a telleflualium mdtiplic3ri:undc fi tota colleilio illarum
qui penjJe3r,v<t de.'Iar,itum efl. Neqqe ctiam poteft fingi fpccicrum fingatur in rc pofita , cftêt infinita multitudo
piiitua ralis depenclcrfi ia,ifa ut in ca circulus dctur,ut (u- contenta inter illa duo extrema : confentafinquam ) no
ctiam uilcurlu late probatum elt agimusenira dc
j)e:iori ,
numero,fed perfc(ftioDe.Sic igitur excogitari poffet in-
pro>rudepcndenti3 ,qua infcriorcaufadependet a fupe- finita multitudpcaufarum pcr fe fubordinatarum
fia'.,ita i^t fo;u.)i illiuse(fe,poffe,& agcre,inaltera nita- Veruntamen quicquid fit de poflibilitate hujus fiîo-
fuT.Igitur neteffc c[t,ut in tota coileilionc caufarum pcr nisjca nihil obft atdemonftrationi intent2,quia jam ill^-
fe or,l'inararum( quscunque il\x fint )deluraliqua inde- fupponit aliquam primam caufam,fcu primum ens inde.
pendes omnino ab alia fuperion, q.ioniam alias tota col- pendens.Deinde,ctiam fi ille infinifus caufaru n concur-
jcclio elfff pendens , quod repugnareoflenfum clf ius eifet pofnbilis,prjetcr omnem rationcm fingererur de
Denique hinc probata relinquitur poiteriorconfeque- faftodari in caufis per
fe fubordinatis, quia nee poteft Or
lia. Quod enim iti cai^fis etficicntibus per fe fubordinatis ftendinecelfarius^neque in rcbus poteft inveniri aliquod
fleiurproceffusin innnitum , dupliciter intelligi pofeft. fignuro aut yeftigium talis multitudinis jiut influxus in-
Primo ut afcendendo a caufa proxima
,
particulari ad & finiti : maximecum valde probabile fit , ut in fuperiori?
iup-.rioresmagisacmagis perfe6\as feu univcrfales,nun- bus dicebam,non dari caufas proprie pcr fe fubordinatas,
q\um fitfcfur in aliqua, quae a foperiori non pendeat,& ordine,& immediatc influetes io Un-
id cft,totalcs in luo
in hoc (enfu elt evidenfer impoflibiiis hic procclfusût di- gulasa\ioncs,praeter propriam feu proximam caufam,
fcurfus proxime failus probjt,fciIicet quia alias tota fe- & primam feu (upremam Denique |icct jHa multifudo.
ries &
co!lcc\io caufarum tffet dependens, unde, ad pro- caufarum a6\u infinita cx prjcila rat ionc caufandi forte
bandum quod intendimus,fufficit,ut jn hoc fenfu no pof- non poiru dcmonftrari impoifibilis, ex ip(a rationemul-
fitdan procefTus in infinitum in hujufmodi caufis Etita . titudinis a6\u infinitce probabiliuseft tfle impoffibilctn .
piocedit ratio Arillqtel. Quod omnes caufse prxter ulti- Illud etiamdifficillimum intelledu c[t,quodin eo cafti
rnam,qur immediate conjungitgr efFectui^cffent mediae, nulla po(feta(rignaricaufa creata proxime fubordinata
j& nulla effet prima,quod c(i impotTibiiejidem namquceti Deo, id cft jintcr quam &Deum
nulia perfcdior intcr-
effecaufas medias,quod clTedependentes. Et acque repu- cedat ,& coiifequentcr riulla etiam alfignari po(fer, quae
gnat omnes diflributivc c(fedependenrcs,ac totam colle- a folo Deo in agendo penderet Sed hi-c & fimilia (ut vi- .
dionem eff- dependenfcm ( ut reite Scotus ibi notavit deo jinftari polfunt in rebus feu caufis poftibilibus. Nor
nam totacollefiionoti pqred elfedcpendens,nifi ratione cft tamen eadcm ratio ,
quia polfibilia ficut lunt in pote-
pmnium ac fingulorum in illa contentorum Et in co- . tia fantum,itacflre poftunt infinita fyncategorematicc,
dem (enfu faciie poteit explicari illa ratio, quod aligs ut ajuntjfcu indeterminata : at vero quae aflu funt fafta^
nunquam poffct ad aflionem pervcniri,nec pofiet illa in- debcntelfe determinata,& idco impoiribilc cft intelligc-
finita deptndentia pertranfiri nam aftio primario ac : re caufas aiftu fubordinatas fub prima , quin detur incis
principaliter inchoari dcbst a caufa fuperjori , a qua inaliqua,quae proxime proccdat , aut pendcat a fola prima^
ferior pendet , unde impoflibile ?ll inferiorem inchoare & ita non potcrunt interprimam& ultimam efTe infi-
aftionem,nifi infiucnte prius fuperiori ordine faltem in- nita; . Veruntamen ha^c nos immergunc in inatcriam de
dependentix,&piincipilitatis , fiaatem quxlibetcaufa infinitoqu infinita eft , & ideo ilia prstereo , ne a prq-
f,
babct fuperiorem,& nunquam pcrvenitur ad (upremam, pofito divertamur
'
nulla cft aqua primo& per fe inchoetur ailio, eritergo Exhisultcriustacileconftare pofeft,quid djcendun^
impoffibilis OTinisefFcftio. Velaliter, (i illo modom fit accidcns (ubordinatis:cadcni enim diftin-
in caufis per
infinitum progredifur, fit ut tota feries& coileiîo cau- 6îone rtipondendum eft ,nam fi intelligatur de infinito
farum fitdcpendens ,ergoabaliqua fuperiori pendef;er- proceftu^non contento fut> una cau(a fuperiori , indepcn-
goab illa principaliter inchoanda elt ailio, fi ergotalis dete a taiis (erie caufarum,cft plane impoffibilis iilc pro-
ncc potcrit a\io ulia inchoari Hic cr-
f;aufa nulla elt , . grclfus in infinitum ,
quodeadcmratione proportionate
gofenfus, &vcruscrt, &nobis lutScit ad demontlra- applicataoftendi poteft, qui finulluseft hominum,qu^
tioui; n mtentam non pendeat , & fail:f us fit
;
ergo tota coiiedjo hom inum
Alio lamen modocxcogitari potcfl progrctfus in infi- fcu tofa (pecies humana pcndet &falacft ; ergo ntcef-
pitumincuulisperfe fubordinaris intermediis, ita tame fe cft utpcndeat,&fada fitabaliacaufa lupenon noii
pt qmncs fub alupi prima,feu prorfus indcpcndenteco-
1 contenta intra (pecicm humanam ;
crgo ctiaiufi fin-
fincantur l^robabile e(t enim , quod intercaufam pro-
. gatur, (eriem hominum procedcntium inter fe elfc infi-
jirnatn&primam fintaliquKcaufa: univerfales mcdia: nita intra fuatji (peciem,aihiioininus luqspt^ tot^ colle-*
fliqne^
. , .. ,,
S EC T. I. Quomodo dcmonftretiJr daii .^îiqtiod ons, (Sr.c.
Sionc, neccffe cft habcic caufam fuper.iorem . Atque caufîrun;) pcr acciclens fuboidmafarum neccflTario p.er^
ita prQgredicoUo , vel ab unoiodiv/iduo ad al.iad , vcl ab vcnitur ad primum homincm y. g a quo gcneralio ho-
,una rpedc faiâ adiiamfaiftam,t(mdc[ncrit ncccifario minum incipit ad ilium , fcilicet ,qui nop abhomioe ,
,
COcndum io reomnino non faâ fed a fuperiori caufa procreatus elf ,.
QuE ratio cvidentioradhuccft ,quando hic proccfTup 5ccuodOjquia.ab iJlo hominc,qucm fingimus abictcr-
ifl efl intcr individua ejufdem fpecici,
caufis pcraccide.ns noi Deo produflum,non pofuit aJiuS homo ab afterno
ajim 0 unum iodividuum laJe ert, ut ex fe non habeatef- generari: debuit ergo neccfTirio generari in tempore, &
fc, nilia caufaagcnte iJlud rccJpiat ,fieri noo potcft,ut a- confequenter fucceffio hominurn non pofeff effe infioi-
liud individuum ejufdem fpccici habeat.ex fe e^Tc pro.rfus t.a,cumin tempore ioceperint multiplicari. Confequen-
independcns , &
non communicatum ab aliqua caufa a tia per fe nota eft , &
antecedens probatur quia non po- ,
gentemamhabercenfc ex [e,vc\ tantum^b aJio,funtdif- tuit homoprodu6\us ab ? terno,fimul ac creaf us efi,gen^.

fercntia; feu modi entis plufquam gcnere diverfi , nam C rarc aJium, nam generatio hum?na fucceffioncm requi-
eoucorrupfibile& incorruptibile difFcrun,t cffcotialiter nt, ipfeautcoi fimui &
finc fucceffione prov.reatgs effct,
&genere,te[le Arift. .10. Met. iriulto iriagis ens faflum nec potuifTet aJ,iter sefernitatc produci;ergo oecefsc efl
& non fartum , pendcns & independens,nam hoc fimpli- ut homogenifgs ab alio homioe, et iam ex aEtcrnitafee-
xiflente durationc portcrior iIlo.Vcl ergo efl pottcrior
cit.ernecftfrarium efl, jlJud vcro ninJme, ut in difput. fufit
periprideclaratum cumergo individuaejufdem fpe-

ert: iluraiione finita,vcl infinita. Primum dici non pofeit,a-
cieifintcjufdecDe(rentiaj,fieri non pote,ft,ut ijoum habeat iias vei ocuter efset ab terno,quod elt contra hypothe-
efl'ercccpt,um,&non ajiudj ergo oece(TeelJ,ut tora fpe- fim , vcl infet aeti|;nifatem & tempus efsettantum fini-
c.ies., totaque culjcflio individuorum habeat cCfe rece? ta diltantia,vel ufcrque efset aeiernus,& nihilominus u-
ptumjergo abalio non contento in iHa fpecieicrgo no po
n.usanterior alio duratione finifa,qucromnia involv.unt
telJ inhis individujsita in infinitum proccdi,independc- ciara &
aperta repugnantiam naiij fi duratio unius hq. :
lia,feu dimanatione uniusab aiio, fedfinendum neceffa- minis tantum finire (uperat durationem alterius illc , &
Ti,oeft i.n aJiquo 000 dependvnte, ncc dimananieabali- qua: c(i minor,cn .finita,etiam alfera qus excedit, eft ne-
quo indi viduo illius fpeciei,5c confequenter neque a tota celsario 6nita,& cgnfequcnler non f lerna ,quia fi finifo
lpecie,quia fpecies non agit nifi per individua Et tunc .
additur finifum,non fit infiniii!m,lcd finitum manet , &
proccdendum ulteriuserit de illa .fuperiori caufa interrq- tertninisclaufu(n;fi vero utraqueeft .infinita,impo(ribilc
gandp, an fitfimpliciter ind.ependens nam fi talis efr, , e(t,quod yna exc.edat alfcram ex ca parte qua infinitacfl,
fi utraqueeft infinita,uf raque cfl 3Etcrna,ufraque
quia (j-
ipfa efi inquirimus jfi vcro eft de-
ilJud ens increat ij,quod
pendens,uiteriusinqu!ênduerit de caufaaqua pend^t ne initio, quomodoergo una eft anteriqr alrcri,& cx.ccf-
donec fifiatur in caula omnino independentcquia no po- fu finito ? Ell igitur in omnibus his manifcfla repugnan-
tcll in infinituro procedi,propter ratione data, quod tota tia , & ideo impqfiiibij.e elt , ut hqmo creafus ab a:ternQ
colle6\iocaufaru aut rerum oon poteft effe depcndens n9nante,cedat hominemafe ênitum per infioifam du-
De caujis per accidens fubordinatis ratiqnem, &

ideq feries generationum ab illo proceden^
At vero proceflfus in infinitum in caufis per acciden? tiuni,nunquam c(se potelt infinita, e contrario afcen- &
fubordinatisjmanantibus fcn depcndentibus ab una fupe- dsodoaquolibet homine in rempore genitoper omnes
fioricaufa, juxtaArilloteiisfententiam,non foluo^ non progenitores fuos ,
qui funt csu (* per accidcns fubordi-
repugnat verum ctiam neceffarius eft ad perpetuam ge-
, natne non potef^ progredi in infinitum
, ,
nerationum fucceffionem durationem , juxtamul- & & Omifto rafiqnem aliam fupra taftam,quod res fuccef-
Jorum Cstholicorum fetentiam,licet non fit ncceffarius, fiva non poteft cfTc :Eferna; omiitoetij:ri alias ,qua: fieri
necde fadodeiur,e(l tamen poOribilis.Quod licet admit- folent in matcria de siernitate mundi , qua funt proba-
famus ,Diiiilobllatnqllrde(T)oni|r^tioni quiîn hoc ,
biIes,nor) taioen seque demonflrant otnitfodenique ref- :
proceffu lupponjtur fuperiorcaufa, velfimpliciter non ponfioneos $liquorum,qiii putant evertcredifcurluni fa-
fa6\a, vel faltem iion tali modo, neque in tali ferie ge- tf um,negandoin eocaiu, in quo gcnerationes h.Tninum
iieratio;ium contenia, ex qua facile ell pervenire ad cau- ffeni xterne, fore neceflarium aiiquem determinatniTi
fam firapliciterrjon fada, eideni arguraenrandi forma, hominem efTccreatuma Deq ab a^;crno,vel ccrteaiiquoi
wt fa:p,c diiûm , & fai^tum eft . (quod perinde e(f ) a quo vel a quibus cseteri ducant on-
Ego vero (ut hocobiter dicam,quod aiibi tradandum giiiem,qui per humanam gentrationem procrcati lunt;
eftlatius)exi(limoetiam hoc modoefTe impoiTibilc prp- hiEC cnirn refponfio,& mente concipi non potj:tt,& cx fu-
gredi ininfinitum ctiam incaufis pcraccidetjs lubordi-
, penoribus fatis refutataefl.Unde intelligi non poteil in-.
natis,& abalis fuperiori manantibus. Qijod itabrevi- tjnitus progrcffus in hum ^nis generationibus ,
nunquan-i
terdeclaro m fpecie humana,& ert eadem ratiode reli- deveniendo ad aliquem horninem , qui fit velufi primus
quis ; oam fi fpecies humana talisell , ut non potnerit ef- parcns cjEterorum , nifi pooeodofpeciem humaoam oori
fe in rerum natura ,Qifi recipiendo illud a fuperiori cau- produflam a fupcriori principio, quia fi produfla e(t , rc-
fa , V. g. Deo
ergo necefle eit,ut in aiiquo certo
, deter.p & vcra in aliquodeterminaloindividuo neceffario produci.
ininatq indi viduo illud receperit,quod individuum a fo- debuit , illud autem confcquens non fo|um in fidc ell er--
la iliataufa fupenori procelferit,& oo ab alio individuo roneum,red etiam evidenterfairum,ut probatum e(i. Sic
illius (peciei. Rnio prioris partis hujus confequentis eft, igifur probatuai relinquitur (quocunque modo abcffe-
quiaai\ioneslunrcircafinguiaria,& ideo non potel^ fpc. dlibus ad caufas & a caufis pioximis ad remotas per fe
,
,
cies fieri oifi in aliquo ccrto determinato iiidivuiuo & : vel per accidens fubordinatas progrediamur ) nectffario
cani individuum vagum noncfl peifecle fingulare,fed a- fillendum elfs in aliqua caufa non tada cel tali mouo fi ,
Jiquaex partceft quid coramune& confulum. Ratio au- tantum in determinato ordine fiat prqgreflrio,vel fimpli-
fem quiaquaqdoindividuum pro-
polfcrioris partis ell, citer in produdla , & qua: abfqJute fit ens incrcatum , (i
cedii ab alio individuq ejufds-m fpeciei , illa non ell pri- alccnfus fimpliciterin tofoqrdioecaufarum
fiat , vel in
ma cffeftiQ talis Ipcciei in rerum naiura,quia jaio fuppo- tqto univcrlq.
pitur facla in alioiodividuo, aquoaltcrum procedit:cr- Ulterius verqcqlligo exdemqnflrafique fada hujuf-
goin iila emanafiorie.in qua pnmo talis fpecies fit in re- niodi ens inereatum neceffario effe deberp fubltaotiam
rum natura,necefre elt ut illud indi viduu in quo fit , non jiliquam;nam fubltantia ex ie ei1 prior accidente:femper-
procedat abalio invlividuoejufdcm (peciei , led a fola il- queaccidensin lubllantia fundatur, undc fieri non potei^
ia fuperiori caufa,a qua Ipccies pendet.Rurfus ut daretur ut accidens(it primum ens increatum feu no fa6lum,qui4
talis proceffus in infinitum , necefiarium effet iJia (pecie QUOd cunque tale effc fingatur,neceflrario cfse debet in a-
produi!:f am e(fe ab terno,(al[em in illo indi viduo, quod liqua (ubllat>tia:crgq mulfq magis ipfa fubllantia erit in,
proxime&immediatemanat a foio Dô, vel caufa illa creata,& nofai\a. Itaque manifciie prnbatur difcurfu fa^
fupcriori,quia fuccefriogenerationij non poteft cfTc infi- fto,illud ens quodex (c habst effe fine effe;"tione aut d?-
pitaa parte ante ,nifi fit ab3eteroo,ut per fc nof um efl pendentia ab alio,debcre efse fubftantiamiin vero in ta-
Ex his autem principiis aperte conduditur non poffe li fubflantia poffit intelligi aliquod accidens,quod CQ(e-
in infioitum procedi in his caufis per accidens fubordina- queoter etiara increaf um lit,u:pQte exiftens in fubilantia
tis .PTimoquidem,quia quandohoc modo procedifur in increata,dicemus poltea,inquirendodivinaattributa,^S?.
infinitum,oumqua potull a(fignari prima caufa in illoor, fimiliter poltea videbimus ,
quomodo demonltrari pof-
dine,aqua reliq i^diqianaverint: at vcrq iq hac f^ric fu hanc fubltiinciain iticreatam efse imm<iterialcra ;
Sudrez, Tom. XXIII. B ? ,

^ natn
. . , .
20 Disp. XXlK. Dc cnte inc: eato ut ratione humana, &cr.
namexfolodifcurfuhaflenusfaflo, fumptoeK conne- monnrabitur, fcd ibi fatisprobabilifcr often^llt primmn

xione& fuborciinatiooecaufarum.Dbn videtur polfe i.n- pjoiorcm immobilcm.In 2. autcm Mctaph. rcf\c docuit
trtcdiate colligi iilanj fubnanfiam incrcat^m cffcotnni- & probavit non dari procefTum in infinitum in caufis cf-
noimmateriaiem & iijcorpoream ficientibus,cxquoprincipiocvidenferconcluditur necef-
PofTet quidem opiiine ac faciie ex dilis it)ferri hanc fariumc(realiqu,odciisnonfa6\um. Ad 1. refpondcfor,
primam labflantiara non pofre efife materialcm fanqua Metaphyficam , cuip fit fuprcma fcicntia , prcibarc poffe-
coriipofitam ex iiac materia rerum generab:lium,(S: cor- fuum objeftum c(rc,maximecum nonde adzquato fed' ,
r,upfibilium:nam omnes res,quseex hac materia cOmpo. deprimarioobjeto fit fermo,& dcmonftratione a pofter
aiuntur ,
caufam , quia
neceflârio requirunr efficientem r jorijde qôfupra jn i. demonftratione didtjm cft
^
hafc materia innafam aiiquam forrinam,
non hibst ex fe
cumdcle fit fubj"^\a ntlutarioni cujuslibet form^ unde :

T \ 9-
lf>
r,eccffario recipit formam ab aliquoefficiente, quod ell
ca-.ifa totius compofif ex tali maferia & forma Cum igi-
i : \Jtrm ApofleYiotl Aerhonflrdri popt Beurfi ejfe o^flen-'
,
itur omne hujufmodi compofifum fa\um fit, reite cori deiido umm tantum effe increitthr ens .
cluditur illud enSjquod non habet caufam efficientem,na

eflfe compufifum ct hac materia: an vero ipfamet mafe- QUanquam difcurfufaito pr?c*iden!e rcdlionccViti^-
ria fa;U fit , nec ne, non po(e(l cx fqlo prsdifto concur- probatum fit^nonpofTeomniaentia cffe fafta ,
tcr
[udefiniri . Rurfus , an illa fubilantia increata poflit efse fcd aliquod efTe non faflum: ûod vero hoc fit unum,&
jnna<t;rnlis, uf co.^îlfans cx ^lia msreria: vel etiam a,n pof non plura,nondum cft illa ratiocinatione conclufum.Di-
|jt isecorporea ,ut fubilsntia fimplexquantitati fubjc- cerc eniti poffct aliquis,omnequidem quodfaflumeft,ab'
, ficuf A ^/crroes de cjloexilhmavit acdenique an : alio faftum cfTe,& in hoc p-ogreffu fiftcndum elTc in fin-'
Cfl im iplum,quod in.gencrabilecreditur,& incorrupfibi- gulisrcrum ordinibus in aliquo principio non fa6\o, non
lc,ni (ubttanna fa:l a,nec ne, non cxiftimo pofsecxprse- tamen in uno& eodem,fed in pluribus pro rerum,& fpe-
dirtqfoiQdifcurfjdcfinirj: fedqlterius progrediendum cierum divcrfitatc,quo modo nonnulli genfium pofucrit
eil aliis prmcipiis utendo,ut podea vidcbimas:h.i6lenus
, diverfarum rcrum principia,ut unum Deum frumcnti,-
ergofolu n eftdea-ionilratum efse aliquam fubllantiani liumvini,&c. Ex htreticis etiam quidam pofuerunt a-
jncreafaaT,& nmafcnalemindifla (enfu
i . num principium fpirituum,& aliud corporum, vdunufn-
^tii4 4( Ppitisofiibus /upra reUtis f(n- bonarum rerum,& aliud malarum,qu2fummum bonum
tiendura fit . &malum appellabanf,ut Manichsei & fimiles.Juxta que
Tandemex coniUt ventas fecqndas opinionis
di\is fallum crrorcm nullum ens etiamfi fit increatum efTet
fuperius relataf , &
tonfcqucnter ollenfum ert primam ,
vcrus Deus,fecundum iIlud,quod per hanc voccmnnnfi-
^ teriiam abfQluteraIfasefse,quantum ad id mquo con- gnificare infendimus . Ef fortaffc in hoc fenfu dixif ii^fi-
veniuntifcilicet^quoc^pe^ medium pure Phyficum poffit piensille in corde fuo,no DeuSjquod tribtfit Diugo-
cft
demonrtrari fubftantia ihcreataaut abfira\aabomnibus rs Cicer. lib. i . de Natur. Deor. &

Au^tfft. lib. 3. conf.
rebus materiahbus. Quo ad id vero,in quo terfiacum fe- liter. Petilian. c. ar.Lattan. 2.Theod. iib.y.do
Iib.i. c.
cunda con venir , fcilicet demonrtrationeni Metaphyfi- curand. affe\. Graec. Si aufcm oftendcrimus,hoc ens in*
pam per fe efse ad hoc rjfficientem verqm dicit hoc e- ,
: crcatum ac per fe neccffarium , tantutn efie poffc anvnti
nim elf quod ipfoufu , & exammatione utriufque medii numcro fecundum naturam & efrcntiam,fict planc con*-
9 nobis e(l demondratum Quarta vero opinio , fi intel-
. fequens illud effe primam caufam caterorura omnium j
ligat Mctkphyficam demonllrationem per fe infrinfe. & qux funt vcl efTc poffunt,atqueadeo cfTc Deum,& confe-
ce pendereab aliquo principio, vel medio purc Phyfico, quentereffe verum Deum.Quaproptcrdcmonftrationes,
uf Sqqcinas & Javellus fentiunt,falfaetiam eff,namdi- guae a Philofophis ac Theologis afFerri folent ad proban-
fcurfus fadus nullara dependentiam habet ex ditis.Un- dam unitafem Dei ex infinita perfeftione divina naturf,
;!e etiam conlUt repugnantiam invo]vere,quod Javellus optims,ut poliea videbimus, nunc tameii
licet alias fint
ait ad Phyficum pertmere demonftrare fubltanf iam pri- nobisdcfervire non poffunt,quia fupponunf,ut jam pro*
mim efse , ad Metaphyficum vero quid fit . Tum quia batum,cffc in rerum naf ura Deum,hoc eft, ens quoddatn
Metaphyficus non accipit a Phyfico fuum primarium infinits perfeitionis ineffentia & natura ,quod nondutn
fubje\um,tum maxi.nequia nosnon pofTumus demon- nos probavimus , fed folura efseensper fe necefsaritjtn
,
ftrare Dium e.Te nifi demonftrado aliquomodo quid fit uf pote ex fe habens efTe
ut cx dicendis clarius patcbit dcmonflrandoenimquae- . Etobhancfortafsecaufam non dcfuerunt etiam ex
dam attributaconvenirecuidam enfi , quod eft princi- Catholicis,&Theologis,qui diccrent,non pofse demonk-
pium cseterorum,demonflramus efife Deum: primum au- ftrari Dcum efse,ut Petrusde Aliaco in r.q.j.art.a. &
3.
tem ex illis attributis,& maximeeffentialeefl illud quod uhi primum nititur rcfponderc afd dcmonUrationcm,qua
hat^cnus demonitravimus,fciIicet efTe a fe,& fioc cfficre- probitur dari aliquod ens a fe,& increatum: fcd nihil di-
tia ab alio, & csteraomnia in tantum fcre demonftrari cit apparens aat verifimile,cui refpondere oporteaf.Dc-
pofTunt , in quantum cum hoc connexioncm habent , ut inde aitjlicet concedatur demonftrari , efse aliquod ens ^
viJebimus . Unde adeum maxime pertinet demonflrarc fe,nan tamen demonftrari illud cfseunu tantum, ideft &
quid fit Deus,adquem pertir.et demonfirarecfre ens a fe , nec demonfkari pofse,Deum efse Iinx> ait j quod licct . ,
feu per e(ren;iam,& non ab alio, e coverfo illeproprie & demoniketur,vel admittatur dari unum quoddam ens in-
demonflratDeum efre^quidemonftrat effe in rerumna- creatum,quod fit prima caufa efficiens omnium qnTr fa.! ,
turaaliquod ens increafum.mon cnim pofTunt h?c munc- \a funt.nihilominus no inferri evidenter iliud elsc Dcu:
rainter fe partiri Phyfica,& Metaphyfica, fed tofum hoc quiainde non fequiturcfse prifftam caufam ommum qug
ncgotium Metaphyfics ell Phyfica vero ( & inhoc fcn- . funf:quia pofset quis diccre,dari pluracnna non ficta,!^^
fu efTet vera illa quarta fententia,& a fecunda nodifcor- inter ea dari aliud ens fuperius ,
quod licef non n cffi-
darct) parat aliquo modo viam,&difponir ad prjedi\am cienSjfit famen finis aherius cntis increari ,& eadem ra-
clemoni\"ationcn3 conficiendam: tum quia ex motu & tione fingi pofsent plura entia increata nullum ordincih
feofibilibiis effeifîbusalcendimus ad confidcrandam ra- caufkintcr fc hat>entia,licut funt duo angeli,quoi ;liqui
tiboem cffctûs & caufae lecundum fe,&cx dependentia pofuerunt entia pcr fe nccefsaria.Et in hac opinione fci-
in motu,addependentiam incfTe&origine, per quam ad non pofse demonftrari Deum t(se,fuif eti im Rabbi
licct
primum cnsincreatura pervcnimus ; tum ctiam quia , fi Moyfes lib. 6. fuf Philofophis cap.6. & noTT.vuiii ctia>ii
nonomnmoevideate,faltem probabilifTimodifcurfu per- Philofophi,ut meminii D. Th.i.contra GcnttS cap.i l.
vcnimus pc Phyficam viam ad motoremcgli abeo fcpa- & 1 2. & qu. 10. dc vcntate art. 12.
raturn,cxquo f^cilius Metaphyiicus difcurrit ad inqui- Alii vero,ex fundamento extremc contrario, dixe~
yendu.n non jim primu motore cjli, fcd primu fa6>orem runt ef iam non pofse demonftrari Deum efsL- quia id cft ,
êrum,fumendo proportionalia principia, tanto eviden- per fc notum.CujUS lentf ntia: vidctur tuifsc Anlelm. ih
ttorj,quanto abtlrac\iora, ut fatis dcclaravimus Prololog. cap. 2. & 3. & lib. contr* infipientem. Ef infi-
Ad tundimenta Commentatoris refpondetur , & ad nuatur in Cammcntariis Hierorymo attribufis fup^t'
prlftvum,Arillotelem inPhyfica non fatis demondrafTe Job. C.36. circa lila vethi.Omnej humines vident Devt^,
p.i)mc(fe,aut propria attributa Dei cx foio motu Phyfi- & fupcr Pl. 95. in ca verba , Correxit orbeht rerra , qtii
?o,quod partim olfenfum ell , partira in fcquentibus d$' ôncomrriQy^bifHr Favctitem Damafuenus iib. i. dt
.
Fidc
. . ,,,, .1 . :
Sect. li. Ens increatum imum tantum elTe ,

quod cflDeus. zi
Quod aufem illacognitioin cvides non vidctur cx
"Ficlecap.l.& j.ubi ait,Dei cognitioneni naturaliter ef. fe fit ,
fehominibus infcrtara ,fed hoc aS. Thomafupra,& i. illis verbis tam apertc colligi : nam fxpe minor cognitiq,
p. qu. 2.art. r. ifa exponitur,qnod homini fit naturalitcr

quam evidens^fufficit ^d obligandum hominem,&ut il-
infcrtum aliquid,exquo poflTit in Dei cognitionemdeve- lum inexcufabilcm reddat, nifi ;uxta illam opcretur.Ni-
iiirc,& eodem modo poffet exponi Hieronymus. De An- hilominustamen, fi verbaPauli affentc pandcrcnfurja-
felmoautemD.Th- fatetur fuifrcillius fententiaj,quem tis indicanf evidentcm cognitionem , ut funtilla: Aâ-
fecutus eft Abulenf. in cap. 6. Exod.qu. 2.Sed,quod hfc t)tfefium ef} in illis intelUnâ confpiciwttur . Et fimi- Sip. tp
fentcntiafalfa etiam fit,cooftabitex difcurfu feflionis le teflimonium ell apud Salomonem Sap. 15. ubi reprc-
,ut in fine cjus adnotabimus hendunfurqui vcrum Deum [^norznf.Fâni {ruquit) fufit
Refohtio qutfiionis emncs bomines.,in qutbus nonfubefl fcientia Dei.^& dehis,
Dicendum ergo cft demonftrari evidenfer pofTe iliud quavidenturbona, non potuerunt intclUgere eum qui efi
ens ,quod neceffarium ênfefontem fcucaufara
ell per fe neque operibus attendentesâgnoverufJt quis effet artifex:
efficienteno rerum castcrarum , ac proinde cfTe tantum n- & infra A
miignitwline enimfpecieicT creaturcecogno'
:
num Atque ita evidenter demonftrari Deum effe. Ut

.
fcibiiiter ûterit crcator eorumvideri Idcm indicatur .
VM. ift.
intcliigatur hsec afTcrtio & confecufio inter partes ejus verbis illis Pf, 1 8. CcsU enarrant gloriam Dei,\Jt late es- I
oportet fupponere quid omncs intelligant nomine Dei,

,
ponit Chryfolt. hom.9. & lo. ad populum. Et codem
quanquarocnim Deus propter fuara fimplicitatcmj&in- fenfudeclarat Grcgor. vcrba illa Job. 56. Omnes homi-
finitatcmdefiniri non pofiit, ncc etiam cxafte a nobis nesvident eumûniufquifque in.uctur procul. lib. 27. Mo-
defcribi ,qui iraperfeftc illum concipiraus, tamen ut de ral.c.z.acdeniqueidem fentiunt Ecclefix Patres, quos
illo ratiocinari poflTimus, necetreefl faltem praeconciperc nunc referre,vidcair a Metaphyfico infiiiufo alienurr;in-
&prxfupponere quid hac vocefignificetur. Oportet ta- linuabo tamen nonnulla tefliraonia probandoratione af-
mcn ioexplicandahac vocisfignificatione duo cxtrema lertione pofira Qiiae non potefi melius oliendi qua affe*
.
vitare; unumcfi,ne in tali defcripfione ponamus omoes rendodemonfiraf iones,quibusdita vcritas probstur
conditioncs ,feu attributa Dei , tum quiaalias nunquam Prima demsnfiratio y
quod Deus fit
pofTet concludi Deura efTe, nifi prius dcmonfirarcntur o- Dux igitur gccurrunt viae pra?cipue ad hoc ofienden-
xnnia attributa Dei de aliquoentc,quod eft cotra orania dum Una efi omnino a pofieriori & ex effe\ibus alte-
. :
confuetudinemj&concepfionem: tqmctiam quia muhf ra efi proxime a priori,quavis remore fit cfiam a poderio-
funt proprietates Dei qux multodifficilius cognofcunr
,
ri,ut poflea declarabo.Prior via clt tnagis ufifafa a fanftis
tur, quamquodDeusfit. Patribus,magifqueconferitanea PauIo,&Salomoni in lo-
Aliudextreraum efl , ne noracn hoc accommodemus cis citafis,& pofifTimc fignificafur in vetbis illis Sapien-
cuilibet proprietati ,
qus Dei propria eOfe videatur , ut v. tis: A magnitudine fpecici & creatura , id efl , a magni-
g. proprium Dei omnia entia maxime di-
e(l effe inrer tudine dr fpecie .,feu pulchritudine creaturarum. Ex qui-
gniflTiraum: dicuntergoaliqui nomine Dci nihilali id , bus vcrbis poffumus in hunc modum rationem tormare :
lignificari quam ens perfeftilfimum oranium . Sed iioc nam , licct finguH efFcftus perfe fumpti &confiderati,
iion fatis efi ad rationem (eu fignificationem Dei dccla- nonoltendtnt unum & eundem effe omnium faftorem,
randam: nam etiamfiquis fingeret , tantum efre in rcbus tamen torius univerfi pulchritudo,omniuroque renl.qu.-K
huncmundum corporeum,& m eo c?lum , vcl hominem in eo funf mirabilis connexio &ordo,fatis declarant eflfe
effe nobililfimum omniuentium, non fiatim cxifiimaret iinum primum en5,5 quo omnia gubernantur , origine &
ccelum aut hominem effe Dcum hujus mundi , nifi aiias ducunt.Hanc rationem atfigif D.Th. lib. r. cont. Genf.
Dei proprietates tn eis effe crederct Similitcr tcribui . c. I ex Damafceno lib. i. de Fide cap. 3. Gregor.
, &
potefi Dco,quod fit primus motor celi , non ttmen pro- 26. Moral. cap. 8. & Cbryfoflom. hora. 4. in Gsnefim
pterea rc6le dicetur nomine Dei folum fignificsri pnmij & exprefTc Dionyfius Areopagita c. 7. de divinis nomi-
jTotorcm c?li Ht talis c(}, quia fi nihil tliud habcref qua
, nibus,dicit Deum cognolciexcrcafuraru omnium ordi-
efie primum mororem c?Ii,non ideo Dcus eflTef Et idcm . natifTima difpofifione:quod ufurpavit etiam Augufi. lib.
tiicod> hoc attriburo,quod ert elfeens necclfariura aut cns ir.de Ci vifaf. c.4. & Jufiinus intcrrogitus qu. 6. Gen-
afe,quia hoc etiam attributum per fe fumptum,non fa- tm,Unde fciripotefi fit ne Deusomnino : eleganter ac bre-
tisedad explendumconceptum, quem nominc Dci fi- vitcr relpondif ex eorum qufunt.,concretione.,confiit(t-
,
gnificare intendimus na ut paulo antea dicebara^fi plu-

: tione ,acjlabilitate . Undeoptime EulebiusCjcfarienfis
ra eflfent entia per fe ncceffaria nullum illorum eiret ta- , Iib.7. de prfparat.Evangel. c.i.Sicut domus ( inquit
lcens,qualenosfignificareintcndimus nomine Dei . Si- ne artifice,aut pannusfine texente fierinonpotefl , itane-
gnificat ergo hoc nomen quoddam nobiliffimura ens queuniverfumhoc fine authore Gregorius vcro Nazian- .
quod & reliquaomnia (uperat,& ab eo tanquam a primo zenus oraiione 3.de Theolog. exemplo ufiturcyfhar.Y,
authore rcliquaomma pendent ,quod proinde ut fupre- ftut conccntus cjus ordinatillime acpulcherrime contti-
mum Numencoiendumcfiac venerandum hic enim : tufi Nam ficut is non poflfet intclligi fine aliquoautho-
.
& quafi primus cnnccptus quem omnes de

c(t vnlgaris , , rc, vel arfifice,ifa nequehujus univerfi aptifTimaconfti-
Peoformsmus audito nomine Dei Et ideo ad demon-
, . tutio fineDco. Tandem rationcm hanc infinuavit Phi-
ftrandum Deum elTe^non fat is eft efiendere dari in reram Jofophus lib. 12. Mefaph. c. 2. in illis vetbis Quonam- .
natura ens quoddam neceflTariuni a fe nifi etiam pro- , & , que paEioordoerit., non exiftcntc aliquoperpetuo ,fepar.i-
betur illud cfTe unicum &
tale , utfitfons fotiusefTe, a to acpermanentcl Eamque latius profequitur,C3p. lo.ubi
quo pendent , &
illud rccipiunt omnia , qur ipfum elfs efiim uf ifur exemplo dornus & tamilix reite ordinatse, ,
quoquo modo participant. Hoc lutem demonflraro, fuf- &exemploexercitus, qui finc duce ordinatus cffc noa
ficienterolknditur Dcum cfTe: nam reliqua ejus atfribu- potcfi Eandcra fefigerat lib. i. c. 3. & 4.
.
ta ,quse cura hujufmodi cntc necefTariam connexionem Uf 8ufe vis hujus rat ionis magis perfpiciatur,amplius
EvatTonas
habent, pofteademonftranda funt. expendenda efl . Dicere enim poffetaliquis ex hoc efFc' rationis
Aircrtio igitur ficdeclaratanonfoIumvera,fed etiani ftu id fummum habcri,unumeireomnium gubcrnatore, ^*^^
tei^ûd"'***^^''^* Thcologis vifaefl , ut doftrinana Aliaci erroris non rmcn condiforem.Deindedicere poflTer, illum elfe
So przce. damntnf Et non im(nerito,nam pugnat cum fentenria
. unum non natura,leu entitate,itd confenfione,ut fi plures
Pauli ad Rom. i. Quod notum eji Dei , manifejium efi in artificcs id unnm a:dificium conflruciidumconvemrent.
ffcrcione
iUis:Dtus enim ifjis manife/iavit Vocat autcm notiim . Prfterca hicdifcurfus non habetlocum in rcbiis pure fpi-
Dei ,id quod naturali lumincdeillo innotcfcerc poteft rifualibus, nJfnde lilis nobis evidenfernon contlatqua-
quod faltcmefTeoporfct ipfumcflre,nam fi hoc ignorctur, tam conncxioncm habeanf,vel intcr fe,vel cumaliis re-
nihil prorfusde Deo cognofcetur.Declarans autem hunc bus hujus mundi vifibilis. Dcniquefiquis fingat prxtcr
manifeftttionis modura fubdit invifibilia enimipfius a ; hunc mandum vifibilcmjCfTe alium,nuliam connexionc
crcaturit mundiper ea quê faStafim , intelle^la confgi- cum hoc habcntcm ,ejufque conditorem cfTeefiam in-
tiuntur fempiterna quoîne ejus virtus ,
: Divinitas y & treiitum,cns difiinflum tiroen ab eo,qui hunc raundum
ita Ht fint inexcufahilesquia cum cognoviffent Diutn , : condidit ,cgubernaf,non poterit quidcm pntdifta ra-
flonftcut Deumglorificaverunt Ex quibus verbis ma- . tiocinatione convinci:ergo cx effcflibus,quos non expe-
nifclle colligitur, talem poffe cognirionem Dd ex crea- rimur , non fatis poflfumus convincere cfTc unicura tan-
turis haberi , ut homines inexcufabiles rcddat, fi vel tum cns increatum , quod fit principium caeterorum o-
eum eire non aflTentiantur.vel illum colcre negliganf mniCijCjuaein rebusexiitunt fivein hoc miiclo,five in alio.
ûarcz, Tqw. XXIH. B 3 Ei
. . . :
2^ Disr. XXiX. De cnte iiict ato ut i-adone hamana, &c.

Ex horum itaque expofitione videtur penderedidf ratio- Ex his crgo reilc coliigitur rcs omoes fub coelo contp- E pr.Td;'
pis viSjUtuniverfcomniaentiacomphehendar & mter tas ab aliquo fuperiori authorc effe prpcreatis. Undc ir-
fj/ ^^0'
,
pmniaunum tantum primuo3)& aliorum fontetncireco* primis fit , quatuorfimpliciaclcmentaabuno&eodem ciufionif

cludat: hujufmodienim ens appellamus Deum
- . authore fafta c^Tc , ab cofcilicet , a quo ita funt difpofit a Py"^"!^
Prima evtfio refellitttr emanaiio tottHS orbif, & &ordinata^cutcxpediebatad totius uc.iverficoofcrva- ?HbluB-
fenjibilis .^h uno efficiente oflenditur tioncm& regimcn . Nam ficut proptcrh mc fincm crca-
Ad primam igiturob)cdione-n vci porius evafionem,ixi ta funt,id cft,proptcrbonumuoiverfi, & proptcriniflo-
'
primis refponderclibet verbis Lalantii lib.i.defalfare- rum etiamgencrationes,utfIafimdicam : itaineapro^
Jigionecap. 2. Nemoeft tamrudis ^tatt} feris raoribifs , portiooecreata funt,quiillifini cfretcofcntancaîn prp-
qui oculoj fHosiJ7Ccelum tollens, tametfi nefciat cu/us Del portione inquam pon taqtum magniludinis , fed ctiam
proz/iientia regatur hqcomne quod cemitur, aliquam ta- qualiiatis & naturalis convcnicntiae, vcl diverCtatis:ne-
men effe non intelligatev i^fa rerum magnitudine, motu, ceflTariura ergo fuit,ut idem
cfTet authpr omnium,d!ioqui
diff>ofi:ioae yConfiaûia , uttlitate^fulchritudine, tempe- non proporfio& connexio fub unam infentiof
poflet illa
Taiiuns: necpojfir fieri^quin id quod rnirahiU ratione con- ncmcadere.Deindeetiamcolligitur, cundem, qui fuit
ftat , c<j}ifiliq maôri aliqno fit inflriiUum In quibus po conditorelemcntorum^fuifTe etiam non folumguberna*

.
itremis verbis tlcganter indicar , cx gubernatione refle torero, fed ctiatn conditorcm miflorum,qui cx elcmentij
CoUigi procreatioaem,quia non poteft univerfum gubcr- generantur.Non eft quidetp ncccffariuro,ut mifta omni
abeo, cujus cor5filio& poteijtia condltumfuif.
naii, nifi fuerinta folo authore univerfi iromediare produla,im9p
Jdeoeoim mirabili modo&rationiecctiliat , & mirare- fiid iqtelligaturdcproduaionc per propriim & imme-
ûm coQnexione &fucceirione confcrvatur ,
quia a fa- diatam crcationem , non folum nccefiTarium non efl, fe4
pien irimo aruficeitaiiillrg5lum fuif ,
prout ad talem neque ctiam verum,nam etiam jaxta divinam Scriptu-
gU Jcrnationcm & confervationeqa oportcbat Sic igitur . ram de elcmentis prius crcatis Deus mifia produxit, qje
txconnexione mutuaque ope.ratione rerum ui5iverfi,non produftionon potuiteffe propriecreatip,cumfuerit
tantu^n colligituif unusuijiiverfi gubernator ^ fed etiam praefuppofita roatcria Quin potius eti^m de elementi;
.
^Cêdor ipfis non conflat omnia fuiffe immcdjate crcata , vel
Quod prxterea dedaratur breviter difcijrrendo per o- an uqum prius creatum fuerit , reliqua poftea ci: &
jnncs re5,ex quibus hoc uriiverfufn conllat Et in primis . illoformata, &, licet illud prius fit probabilius ma-
(de fpeciebaj branibus rerum generabilium corruptibi- & gifque facrsE hiftoriae confentaneum , non tarocn ppr
liumfupraoitenlumeft, non poffe cxiftimari ,quod a fe teft ratione dcmonltrari ; nec rcfett ad id quod agi-
,
habeant effe per loiam fucceffionem unjus individui ab inus,duromodo conHet, unuqn & cundeni effe hori;iQ
aho fed ncceffarium efTeût unaquaequc fpccies in aiiquQ
.
omnium authorem
individuoaiJaliqua fuperiori caufa cffe6\a fit . Quod fal- Si autem illudde mifiis intelligaturhoc modo ,& fub
temquoadigla compofita & qugad
formas materiales , haf amplitudine,fcilicct dc produftionc fivp pcr proprij
fit evidecsex di\is in fuperion feîone:quoad ipfam vc- creatione,fivecxaliocprpore prius crcato âdhucdifliij-
matetiam non ^rocedit ra;io ibifadla: fumitur tamei) ^tione &
dcclaratione opus eft, nam potefl intelligi ve} , .
grobatio ex ditiis fuprade creatione pifputatione 22. de produftione ,qux a folo Deo iroroediatc fiat, vcl qu^
Icihcetquiaeffe ale ,e(l maxima pcrfetlio ergo fi haec fiat per caufas fecundas.Rurfus intcr ha:c mifta quxdii^
fion convenit formae nec fuppofiio fublfantiali ,
ipultQ imperfeta,ut poffint ab occurrcntibus caufis ge-
fui^t ita
tninus pofelt convepirc materia? prims . neralibus fieri abfque cpncurfu caufg particularis,& ejuff
Ite,quiafi nullaform^fubflantialisefl ex fe innataroa- dem rationis,ad quam perfe, &veluricx inflitutohoc
tsri^ prim? abfquc ullaeffeclione,neque ipfamatcria pri- munus pertineat. Atque hoc inodo producuntur non folu
liia poteft ex ic habereaflualem entitatemnon reccpta rnil]a,qu2 proprie dicuntur imperfcfta feu metecrologi-.
jib aliquo agente,quia natura fua poflulat formam, ab & ca, qu2
in fecanda regione acris frequentius gencrantur,
ea pendet.xrgonon pprtulateffenifi in compofito fub & fcd ctiam meâlla , quae in vifceribus terrs virtutc SoIi$
ôrmajergo non poteft ex fe habere efjTejformam vero e?- prcducuntur &
vivcntia multa,& animalia iinperfeflaf
,
pedare ab ^gcnte.Patet confequeniia,quia fi ex fc eft,nc- t de his omnibus nonpoteft (qt exifiimo)alia evidenti
ceffario eft,etiamfi agens nihil efficiatrpofTet autem ages rationcofiendi cfTe immediate produfla a prima cauf
nuUam formam efficeip cum , libere illam faciat , ut po- feu authore univerfali,nifi illa,qua in fuperioribus often-r
flea diccmus . Imo fi roateria ex fe habcrct efTe , neceffa- fum elt primam caufaiq concurrere immediate cum cau-
rio effel xterna agensautem extrinfecum non potuilTet
: fis fccundis,ad omnes afliones &
cffelus earum, quia aof
ab Eternoformam aliquam rerum corruptibiliuiii in illl pportct ut prima caufa majorem adhibuerit concurfum ^
inducere, niG toitafTe per infinitam durationem in co curo in univerfalibus caufis creatis, vel in concurfu plur
confervaretformam,quam exsternitatc inillam indu- rium caufaruro fit fufficiens virtus ad hos effciûs produ-
xerat , ut patet ex didis feftione priecedentc : nullus au- cendos cum gencrali concurfu prim? caufat Ad rem au- .
tem mcntis excogitare potelljauthorem hujus mii-

lanae tem feudemonftrationem,quam intendimus,fatiscft hic
di inferioris (
quicunque ilie fit ) neceffitari ad inducen- njodusemanatipnis harumrcrumabeodemamhorc, 4
daminraateriaabsternoaiiquamcertam formam,quam quo clementa fala funt. Imo in rigorc fufficeret deôq-
pcr infinitam durationem in ea confervaret neqqe ullus : flrare, hos effetus qon habere alium primutn authprem^
Philofophusetiaexhis, qui exiliimarunt mundumcffc qui fit ensincreatum , prxtcrcumqui elerocnta, &
absternojfinxit ita fuilTe acternum hunc inferiorem mu' alias res univerfi procreavit , five ab illo immediate pro-
flumcorruptibilem,ut in aliqup, vel aliquibusdetcrrni- cedant, fiveipediate, fcilicet, quia proxima caufa e<Q-
atis indiyiduis prius per Kternitate duravcrit, quam in- rum cffciluum ah illopriniocntedimanavit
choaiae in illo fuerint generationes corruptiones.Si er- & Alia vcro fuat roifta adco perfe6ta,ut npq pofTint ira-f
go nuUa forma determinate fumpta neceffario iiiefl ma- roediate a cÎo, velaliis gcneralibus caufis c.reatis fieri fir
teri^rcrgo nulla neceffario fit in illa ab agente,praffertim ne propiio ac dcterminato concurfu caufs proximf ejuf-
X xternitate:ergo neque ilia potefl ex fe habere efTe ne- deni rationis,ficenim homonongeneratur , nifi ab ho-
ccfrariu,& aetcrnu.DiceSjOrationcm hanc proccderc fup- miqc, &
leo a leonc ,& fic dealus peifc6\is antmalibus,
poneiido,materia natura lua pcndcrc a forma,quod tamc & in quibufdam arboribus & plantis idem acctdere vidc-
obleSio. noq eft e videns.R.elpondep,ctiam feclufa rigorofa depcn* mus: noneqira oritur triticum, nifi ex iriiico, in per- &
rii fni dcntia,hpc ipfoquod materianatura fut poilulat forma, feflisarbonbusidem videmurcxperin. In his ergo el^
& fine ilia ef|e non potell nifi in flatu maxime prsterna- multoevidentius , procreationem cqrum revocanda effe
'
turaliCquod nemo negare potefi)fatis concludijeffe pror- ad alique fuperiore authore, quia nec tofa fp cies pofuic
fus alienura a natura ajaterif ,habcrc effe a fe,& expeita- afe ipfadimanare,autex fc ipiaefTe,ut fupra oitenfileft
re formam ab agente.Sicut in matcria de anima re6le do- neque inpmnibus hiq caufis vifibilibuselt fufficicqs vir-
centPhilofophijnonefTenaturaleanima; rationali cfTe tusad introducendas hujufmodi rei 14 fpecies in uqiverfo.
ante corpus,quia natura fua poflulat efle in corpore,qua- Quod aute haru rerum omnium ide prirnus fit author, fi-
vis a corpore noq pendeai;undc licct cxtra corpus manc- ve intcr fe,fivecumelcmetisconferantur,conftat cxcon-
re pofTit, cft tamen tuqc in praetcrnaturali ttatu. Quo ar- nexionc earu intcr fc,five ex ratioqe maferia?,five in ra-
gumcnto retectiara concluditur animam rationalcm tione efhcicntis , aut finis Ita cnim funt elementa con-
.
fipn haberscfTc (c ne.ccffarium & ^tcrnum . {lituta,ut cx eii poflint cpq:)mode h^sc mifta produci,aut
qujri-
. . , . .
ECT. H. Ens increatum unum taatLimelTc, quod eflDcus.' ,25
fedione cnim coclum ens matcriale,vel ut tX'

,nutriti , velconfervari, adeo ut a fuis etiam naturalibus cceli : efl (
iocis aliquanfulum immutata fint inmiflorum commo- tra omnem opinionem loquamurj corporeum,extenfun:^,
&
dum utiiiratcm Et intcr ipfa mifla quxdam aliis dc-
.
quanfum in qua propnetafe, fcilicet, quantitatis
,
ex- &
fcrviunt in cibum,vel aliasutilitates,& uni verfa ferc fer- tcnfionis convenientiam habetejufdem rationiscum in-
viunt homini , propter quem proximeconditacfle,intel- ferioribus corporibus ,
eilque in potentia paffiva, faltem
Jigi potefl,vel ex ipfis rebus, carumque di verfis quaiitati- ad mofum,& aliquas accidenfales perfcftiones, indigct-
bus, ac variis proprietatibus hominum ulibus accommo- que mofu, (altem ut ad agendum in variis locis apphca-
,datinrimis,quas proprietates a fua prima conditioncrece- ri ponct Imo impotens cll ad ita fe movendum
. ap- &
perunt: cflcrgo fignumevidens, hxcomnia non folum plicandum ,nifi ab aliomoveatur Qui ergo credibilc .
abcodem authoregubernari^fedetiamconditaefTc.Quod ert ,ut a fe fit ,quod & motu indiget,& a fe illum habc-
etiam declarat ipfa uni vcrfi pulchritudo, ad qua. fine du- re non potelii^tanra ergo perfe(5\io,qua:lo ei\ e(le ens inde-
biotam miflorum procreatioordinataeft, &tam
varia pedens,& nece^Tariu abfque efTc in pofetia objeîva,pla-
ordinate difpofita ut non poteritcafu aut fortuito a di-
,
ne repugnat cnti habenti tof impcrfe6tiones,quot in cf lo
verfisauthoribus ita fieri , fed abunico& univerfali au- cofpiciuntur.No e(f crgo cqlu ens improdu6lu,fed faftu.
thore,qui hanc pulcherrimam univerfi roachinam in- Pfobandum vcro ulterius re(lat ( fimulque hoc ipluai
tendebat contirmabitur) habereeundcm aufhorem fui e(le, quera
.C:(Ium aa Superefl dicendum de corporibus cceleftibus , quorura elementa accstcrainferiora corpora hjbent,quod facile
imatQ origoobfcurior naturalifcr efle videtur,co quod incorru- fiet,prolcqueodo& applicando difcurlum fa\umdecon
& qui a- perfpicuum effe nexionc & proportione horu.m corporum inter fe El\ e-
ninia ali- ptibilia 6nt Unde multi ex Genfilibus
.
.
3ui credi* credideruntjcslucn non habui(feortum,ut refert Juflinus nim in primisevidens^corpora cf leftia inter le habere fu-
rint
in refponfione ad quintam qu?flionem Gentibus propofi- mam proportionera,& debitam (ubordinationern , non
tam Verumtamen quod coelum etiam fit faftum.often-
.
folum in figura , fiiu & loco,fed ( quod maxime ad rera
dj poteft inprimis ex imperfe\ioneejus : eft enim coe- fpe6\at ) in motuetiam & influentia, prout necefTanura
lum cns imperfeftius homine : cum ergo homo non velconveniens crt ad habilitatem , & bonum rcgimetj
habeatcQe nilia fuperioricaufa,quomodo exiflimari po- totius uni verli Signum e(f crgo manifellufri & omnes
. ,
tell c?lum ex fe haberecffe ? Dices primo non fatis con- c^losfuilfe abeodem authore conditos,& illum non efTe
multi exifti- alium a conditoretotius univerfi,feu abeo,qui elementa
Jellia cor flare , cflum elfe imperfefliushomine:nam
pora pro raarunteffeanimatum anima intelligente.Refpondctur, & cietcra inferiora corpora procrea vit Probatur confe- .
Latur tC- qucntia quoad priorem confequentis partem,quia intel-

dc propria animatione per informationem vix fui(fePhi-
fcttio.
lo,(ophum aliquem,qui c?lum animatum cfTe cxiitima- ligi non potertjvel hanc cf lorum difpolitionem ordi- &
vcrit, nullumenim vitasindicium , aut opus in illo cor- nem cafu accidKfe, vel c?los prius fuiife ab aliquibus pri
pore invenimus : nam illuminatio & influentiioinnes ,
vatis agentibus conditos: poflca vero fuifTe ita dilpofitos
naturaiesaftiones fuot: motusautem localis per fciolus, & ordinatos ab aliquo luperiori agente,qui bonum totiu
& maxirae non progreflTivus , nullum efl vitae indicmm univerfi procurat.Nam & ipfa pulcherrima & aptidima
cum ab impetu vel naturali,vel extrinfeco fieri podit
, . varietas& difpofitiocflorum ininignitudine ficut figU'
Qui ergo coelum vivens aut animatum vocarunt, locuti ra & virtute evidenter enarrat fapieniiam conditoris,
funt ratione intelligentiaj moventis c?lum, quae quia illi quiex intentione alicujus finis ,& univerfalis commodi
a(Il(Ut,eoquequodammodo utitur ad agendum, fecundiit ita illos difpofuit,& ipfa nabilita5& natura c? lorura fa-
quandam Metaphoram anima illius appellata efl. Qui tis declarat, non po(\ oaturam,fed cum ipfa natura acce-
vero in fenfu magis proprio id afferuerunt improbabili- pi(l"eeamdi(pofi(ioncm,praeler[im quoad ilias quafuof
ter Jocuti funt Contra eum nihilominus qui in ea fen-
.
,
proprietates,quas numeravimus ,
lcilicet,magaitudine,
tcnfia perfifleret ,non eflet efficax ratio fa6\a, fed tunc figuram & hrum,& innatam vim influendi, nim de mo-
eodemmodocfTetjdecflojquo de aliis intclligentiis phi- tu alia e(l ratio,quia & neceffario e(l poiteriur,[altem per
lofophandum.dequibus ftatimdicam Atqueeodem fe- . initans,& magis extrinfecus ad ven:r. Fabricator ergo u-
remodo occurrendum eft fi quisdicit hominem fulum , niverli noa efl fingendus ad modum humanorum arrifi-
ratioaeanimsintelleftivs efTc fuperiorem coelo, de & cum ,
qui res aliundc fubfiiiea"es juxta finem a le praslî-
hicnonfatis conflareefTcfaclam:dicendum efl enimfa- tutum coordinant & ita rem artificiofam componunt:
,
tisconflare intelleftivam animam faftim eire,tum gene. fed tanquam diveifus 3rtifex,qui coadendo c?ios, eisde-
rali ratione,qua id potefl de intelligenriis oilendi : na cii naturara accommodatam tali
dit difpufitioni, & ordini|
anima fit minus pcrfe(5ta,quam intelligent iae,fi faiftae quem fimul cum illis procreavit
funt.multo magis ipfajtij fpeculi ratione , quiacum ipfa Atquc hinc ulterius facile perfuaJetur altera parsco*
fitforma corporis,& non tamfit propter fe,quam propter fequentis,fciIicet,ob eandem rationem,& colligationera
toturn compofitum , nec naturaliter exiilere poteft ante illorum luperiorum corporum cum infdrioribus^nccefTa-
corpus, nec hibereexfe ipTum compofitum ef effe , fi rio fatendum cffe eandem elTe conditionem omnium .
dedaravimus
ijciente in>iiget,ut paulo antea .
Qiaod prxterea in h jnc modum declaraturiduobus enim
Tande dicere poteft aliquis etfi corpus cflefle fit mi- : aut tribus modis intelltgi poteft conltitutio univetfi ex
nus pertedum quoad gradum elTendi elfe tamen perfe- , c?lis &
corponbus lublunaribus Primo,quod c?li jam c- .
lius in modo, cum incorruptibile fit, ideoque fieri xi(tentes,aut ex k( quod jam improbafum e(l )
aut ab a-
pofTe , ut etiam in perfedione elfendi homi- a fe fuperet virtute& efficacia condiderinto-
liquoefficiente,ipfi lua
nem,licet in effentiali gradu fuperetur. Refpondeo id ef- mnia inferiora,eaque convenienter aptaverint adhujus
fe impoflibile, eOfeque longediverfamrationem unius& inferioris mundi conrtitutione, & confcrvaf ione . Et hic
alterius attnbuti , nam rem elTe incorruptibilem, prove- raodus efl per fe incredibiiis.Primo,quia hic mundus in-
nirepotefl aut ex carentiacontrarii , aut exconditione ferior fieri non po:uit , nifi per creirione:nullum autena
niaterix,velquadam rei firoplicitate : undehic proprie- corpus pote;t habere naturalcm vim creandi, ut in fupe-
tas non (cmperindicat fummam vel raaximameffentia- rioribusdidumeft Imo licet fingcremus , Deum prius
.
lem perfedionem rei . At vero efle a fe ,& illa fingularis creaffemateriam,non potuident cgli ex illa Ilatim pro-
neceflitasefTedi^quf ptovenitex independentia ab omni duccre omnia elementa ita di(tin;U,& difpofita,ficut na
efficicnte caufa,eif manifetiQ indicifi eminentiflimae cu- turacorum,veI univerii utilitas ac pulchritudo requirit
iuldam perfedionis,non foluin modo,fedctiaingradu Gum enim c?li naturaliter agant,& quantum efl ex fc,eo
hanc perfeiftionem magis diltat cns a
ipfius efle,quia per dem modo,fi cum eade propinquitatc , vel ditlantia , &
nihilo,feu a non ente,qua per quamcunque aliam,qug ab cum codem difcurfu applicentur,non pofuilfentex cade
hac prsfcindat Iiem ,quia tale ens minus habet poten-
. materia exfcasqueinditferentetamvarios, tamque or-
tialitatiSjquandoquide nec in potentia objeftia effepo- dinatoscffeftusefficerc. E(l itaqueevidens,hocnonfuif-
tefl . Acdenique tale ens (ub alteriusdominium non ca- fe opus foliusnature,fed intelligentif habentis vimemi-
dii. Unde fingulari ac fuprcmo modo elt ( ut itadicam ) nenti(limam,& multipIicem,quoad efficacitatem ,& zr-
fui iuris,& nulli alteri fubjcdum . Quaeomniafinedubio bitrium operandi juxta fiaera intentum. Dcinde quia c{-
longe excellentiorem rtedione indicant ideo fieri
p; , & li per fe loli vix aliquid poffunt cfficerefineconcurfu in.
noa poteiljut rcs mtcrior ingndu cmishanc perfedio- feriorum corporum:nam debent pr.Emittere lucem,vel &
nem hab;at,qaarn f ipenor attingere nonpotelt. aliam influentiam fibi proportionatam , ad perficien- &
Atque hinc confirmitur hc ratio fumpta cx imper- dos effedus femper rcquirunt aliquam inferiorum cau.
Suarez, Tom. XXIII. B 4 faruna
' . , . . :., ,
54- Pjsp. XXIX. De ente incrSato jut ratione humana , Scc,
farucoopcrationeqy.Cujus argumentum eft,quod Spl,qui caufamlibi fubordinatjm unam,ve] plures.quod In prs-

jnrer omnia aftra videtur cfficacifrirtius, mioimc potell di3o fenfu tangitur,pertinet ad aliam quxflionc de crca-
aut rsgcfes procrejre fine pluvia,& difpofifioiê ferrg,aut tipne,quam in fupcrioribustralavirous,& jam nunc itc-
aliquid fimiie pcrfe folus efficere. A^de aliquos efTeeffc- rutn occurrct.Aliocrgpmodo intelligi pofcll,quod plu-
ftus in his inferipribus ,
qui non poiruot a coeiis fierifine rescaufajconvenerint ad producendura bunc mundum
HOivocis agentibus , ut fupra vifum efi. ftbfque fubordiqationc,vel iqter fe,vcl ad aliam fupcrio?
A'io ti men modofingi pofert,quodcf lis jam cxfiftcn- rcm,fcd cum quadam f quaiitatc quoad independcnti io
jibus, &
fic difpofitis a fuaeffjciente caufa aliud agens o- fup effe &
agere,licet fortaffe, qiaoad cfFetuu produîo
mninodulioftum, orbem,illumque
efFeccrit inferio.rem ncmuna plus concurrcrit,feu mcliprcs ctiam effcflusef^
difpofuerit modoconvcnierjte &accoramod3to,ut abor- fecerit,quam alia : neceffario enitn diccndum clt alta it-.
fupcriori foveri & gubernari poflr.t . Et hic mod is cft ciffecflum,aliam ignc vcl aquam,utaIio fimili modOf
jCtiam per fe improbabilis, nani fi intelligatur id faftum Et hic cfl fefus illius crroris,qui fola declarationc abfque
effi:, qjifi ex conventione & pafto utriufque agentis , id alia impugnationc flatimper fc apparet improbabilis
percinet ad lecundam objeftionem lUtim traftindamjfi atque ridiculus,quia fruftra finc fundamento mul tipU. &
Vi. ro fit fermo ( ut in diilis vcrbis fignificaturj authorem cantur illa principia,& necefreefl,quodIibet i)Iorum im-
coelorum in illis ita creandis ac dilponendis non refpe- pcrfeftum cffe&infufficicns ad fuum efFe\um,vcl alia
xilfemenie&irirentionefuaad comniodum & utilita- c(rcfupervacanea,&confcquentcr impoffibilia
tem infcriorisorbis ,id eit manifeik falfum ut fatii cx , i^rgumentpr igitur in hunc modum:nara vel unaqua:-
didis comUrc poreif: nam ipfa coelorumdifpofitio & in- qucex ilHs caufis requiritconfortjum aliarum,quia ipf*
fluentia prociamat ilios fui(Te conditos ia mini/lerium cll impotens abfque aliis ad producenJum totum univer-
Ckncl-sgmtibus , u; Scnptura loquitur. Quod ctiam ma- fum , aut quia, licet finguli poflent producere to-
naMf .rdinatilTimi motus eorum ,qui uniformi quatum & ex fe elTcnt in uirtute atquales, nibilominus intcr
daT) difFormitate ita funt mirabiliterdidributi , ut ad o- feeffedumbunc partiri voluerunt Si priniura dicatur ,
xnnem ufum iqferiori mundo oeccfrariunj deferviant,ni- fequifur.primoquatnlibrt aliarum caufarum perfc fura- Primuni
iniiumad fempqru.p varietatcm,ad generationes&cor- ptameffc v^ldc imperfetam Iimitata in virtute.Unde &
ruptiqn^.sferum, j^cdinique, ut fint infigna,& tem^- fequitur fecundo effe etiam impotcntemadeuraefFetlij,
y &dies &
xnnas Necrefert, quod hi motus addiu
. qui illi tribuitunoam talis effeftus non potuit , nifi per Secundfi
fmtcoelis polt creaMonemeorum 6c quod ( ut cll proba- , creationem fieri , quodlibet c?lum,&quodIibct et-
v. g.
{jile ) fi*nt a mororibusdii]indis & inter fe,& a c?lorum jam elemeqtum , quod produiftionem totalem ac prima-
5ondfrore,quia nibilominuscoeli fuqt coodifi apti, & riam incIi)dit:Qltenfum efl autcm in fuperioribus ad crc-
accommodan ad ales motus , ut declarat eorum figura
i andum per talem modum principalis caufs, requiri trir-
& ipfl jeni larfignu ergo eit,eo 'cfpeclu & intentione fuif- tutem fimpliciter infinitam:ollenfum efiam eft, caufain
feconditos. (Jode,quarnvis habeant fuos proximp? tijo- habeqtcni virtutem principalem creandi , poffe crearc
|tores,nontaraen independentesa priraoconditore&gu- quidquidcredibile eil:in diftis autem caufis dicitur cfte
bernatore,& juxta illius impenum, intcrjtionem mo- & virtus Iimitata,& ad unum vel alium effe\um definita
ventes, proutadbonum totiusUniverfi,&commodutn nonefl ergo illa virtus creafi va,ergo neque efl fufficiens
ufunp inferiorum corpori5 expedif.Opci me igitur ac pU ad primam univerfi produtlioncra etiam cxparte,nifl
ne evidenter ex fabrica,& conititutione hujusUni verfi,& prius fuppofirafuerit ad a\ionem cjus creatio materix
(.olligatione ,
proportione ac fubordinatione partium c- Quod fi totamatcri^ prius creata fuit ab aliquo agente ,
]us,illatum e{\ urium effe totius Univerii authorem . ûm illa fuit concreata aliqua forraa, quia matena non
SecH/tda evafio excludiiur , (fr vsra unitas prinii autho- per fe fir, fed cum toto quod creatur: iUeergoefl primus
ris totius Univerfi ojienditur , univerfi conclitor,quem Deum appellamus
Sed jaraoccurrit fecundaevafio.-nam duobus modis Tertio fequiturex illo errpre, aggregatum cx oranib.
intelligi poted hxc uriitas primq per naturalem fim- : & cauf^s effc: finituna virtute iraperfeiûm fapientia , ^"'""W
iliis ,
plicem unitaicm Cjufdem caufs.Secundo per aggrcgatio. mjtabile variis voluntatibus.Ex quo ulterius fit, provi-
nem &conlenfionen3 plurium.Nos ergoprioreni qnita- dentiam &gubernationem u.niverfiab illo pendcntem
tt.m intendimus eft enim ncccffaria ad concludenduni
: noq pofle non tflê valde imperfedlam , in muhisdefi- &
Deum elfe : difcurfus aiitemfaftus ,
licetpftendat unifa- 9ientem,valdeque alienam ab infinita fapientia pote-t &
tem,non tamcn videtur illam ita perfedtara dcmonnr^- tia,quam uqiverfifdbrica&gubernatio fatis indicat.Se-
re Prscipue enim fundatur in hoc quod totum gniver-
.
: quela decUr4tur,nam iq primis cum fingul? es illis cau-
fum per modum unius adatquaticffeftus , cadere debuit fis fint finiif virtutis , non poteft ex pmnibus illisfimul
fub mtentione unius agentis ; hoc autem verum effe po- fumptis coalefcere aliqua infinita virtus , nifi fortafle il-
tuitjCtiamfi concurrerent plura agentia quafi partialia, lae parlialcs caufxdicaturefl^c infinit; multitudine,quod
dummodo per modum unius adununi effeftum adiqua- guidedici noq poteft de his,qu2 aCû produxerunt res u-
tum efficiendura conveniant,ficut plures artifices adunu niverfi:nam cum hsefint finits in multitudine , non po-
hanc fiilionetn excIudamMs,& cx hoc
ffidificiumÛt ergo teftcaufarum multjtudo efle infinita,nifidicatur,plures,
pftendamus veram uniratem primi agentis,in pri.

cfFc6\u velctiam iqfinitascoqcurrere fimul ad fingulasres pro-
mis lupponereoportet,huiufmodi caufam neceffariodc- ducendas ; quod quam fit abfurdum ,& ridiculuro , perfe
bcreeffeintelIe6tualem,quod & infra a priori oflendetur, conftat Nequeeffet tninus improbabilcdicere j hujuf-?
.
^ ex di\is de fabrica & difpofitione uni verfi evidens, eft modi caufas, potentes hoc modo producere res unive> fi ,
& ex uno efFeii\u,homine videlicet,manifefle etiara coq. cffe infinitas ,etiamfi nonomncsaftu operentur:naro ut
cludiiur ,acdenique etiam juxta ilUm fiilionera ert in omittam rationes communes,qua.' contra hoc infinitun
primis necclTariura nam duae caufs partiales cogaitio-

: fieri polfunt, item quod gratis fine fundamcnto fingi- &
nccarentes, & maxime
diverfarum ratipnum, non
fi fint tur, ex nuIU operatione colligi poteft:i'em quod nihil
fi
poffunt per fe&ex intentione convenirc ad unum adi- defervit ilU infiuila multitudo ad condeodum univ/erlUj
quatum effeiûm producendum , nifi alicui fupcriori prout faflum cft , fiquidem non tota ilU ad iplum con-
caufae fubordinentur, cujus fiatvcluti organa aut in- currit:pr$terha:c (inquam) omnia,noa i ti in toto illo.
flrumcnta definitoaggregatocaufarum visagcndi mfi .ita &ex o-'

Undeulteriusadvcrtendumeft , duobus modis poffe mni parte perfe<U,quia haec perfeiîamag iconfiftit in
excogitariconfenfionera illam plurium caufarumpar- intenfione quani in multitudtne.
iTurda (e-
ûaniur tialium adcond:ndum univerfura Primo quodomnes . Deinde pofelt fimilis difcurfus fi.ii de fapientia ,
qu2
ex aller- illEefint fubordinatae uni fupcriori cauff,aquae(fercce- eft poiiflTima peitectioiei tniclltctui)S,&co.nmenfura-
tione plu'
rium cau; perint.tr hic fenfus,ltcet
fiHam & erroncaTi dortnnam ta pertedioni elfendi : (iaurem virluslunitara ell imper-
contineat, mhil famen obiUt auf refert ad rcm quara feda , ctum clfcntia; ergo Ltiam Upi^ntia . Uude polfet
)HI Ol()IJ
fn
nunc trat\*mus nam juxta illum fenfu n jam admitti-
: facilcdr hu; ifmodi caulis partulibusexiuimari,quam-
fiiic
iliaa tur unum tantura intreaium cns , a quo caeiera proceffe- iibetejrum mulia ignorarc ptslertim futura, qux &
runt,&totus hic mundus primordialiterabeoauxif ori- pendeut exaliorum vuiuntat.biisrqiialist gopoflef cffe
ginem,quod (atis eit ad probandum Deum cffe
nobis iU : provideniia abhujufmudi caulis provcnicns ctiamn ,
Jud enim primum ensDcum appeliamus. An vero immc- finganiur omncs limul intcrlc conttilere,& lefe muruo
ûte per le ipfum mundum produxerit,veI pcr intcriorc juvare , & alccra alcerius imp>.'rfechojaem,& imbeciili*
tatec^
. . -
'
"
Sect. II. Ens incrcjtum unum tantum cft, quodro^c. 25
nfcm fupplcre ? Cluiddicam decarum voluntatibus^ ef- . & ratione nunc inriftimus-Igifur fi hoc univerrum hihr-
fentciiim plane mutabiles, cumefTentfinitse: facileergo ret plura pnma princ< pia, nullum illorum hab.-rct pcrf;:-
poirentuiterfediflrcntirc, &unaagerepr2ter,autcon- aumdominium in toium nniverfum & confequenter

ra voIuntafcmalterius.Undereaeadrcnn, dequaagi- nullum eorum poffet perfcae illud p,ubernare: nam fi
mus, dixitluflinus Martyr orationc exhorratoria ad unum eorum vellet aliquid corrumperc vel annihilare ,
Gcntes. Principatumpiurium bellis& difTidiis effe ex- alteronolentenon poffet, quia ab illo folo poffet fuffici-
pofitum, uniusvcroimperiumeffeab his incommodis enterconfervaii . Et fimiliter (i unum torum vellet aut
libcrum Et in eandem fentcnti^m dixit Athanafius in

.
vcntos,aur pluvias excitare ,
altero refiaente non poffet,
orationocontraidoU. Ubiprince^s non efly ibi diflur- quia cffent ut minimum a-qualis virtutis ,
&Gcdealns:
igitur ad talis cau(s,ut caufa eft,& fui effe-
perfeaionem
batio n<i/cltur,undeconcluditur,quodmHlutudo Deorum^
puLlitasefl Deorum. Et Cy prian. ]ib. de idolorum
vanit . ûs domma , & ad
perfca am ejufde effeflus gubernatio
Mdivinum iia(\u\t)imperiumetiam de urris mutuemur nem fpeaat,ut tales caufce inter fesquales non mult.pli.
exemflum. QuomodounquAmregnifocietas.autcumflde ccntur.Hinc Ariaoteles duodecimum Iibrum fuae Mera-
ctepit.aut fine cruore defiitÊt ?l^to inPolitico ultra mc- phylicae re&e conclufu verbis paulo antea citatis .
Hinc
diuin,multorumadminii}rationcin omnibusin rebusdc- etiameaillud vulgatum Homeri lib.2. Iliados.
bilem,&in6rmamcffedixit.ProptcrquodexAri[Iotclis Mi^ltos imperitare malum eft Rex unicus efio. :
8. Ethico. cap. 10. & omniumPhilofophorum fcntcntia Unde reae Laaantiuslib. i. de faila religione cap. 3.
monarchicum regimcnc?etcris omnibus prsfcrtur. Pro- primum improbit multitudinem pnncipi.m guber- &
pterquodmcriioidem Arid.lib.r i.fuaeMeraphyficaeita natorum univerfi,quiinter fe partianturo(fiaj,quia ne-
coc\c\ui\t: Entianolunt maleiubernari Noneft bonum .
ce(fee(l,eos imhtcAhît^Q .fiqtndemfinguU fine anxiho
fluralitas principatuum Unus ergoprinceps Effet igitur

. .
reliquorum tanta rôlis gubernaculum fuflinerenonpof-
imperfcaavaldcunivcrfigubernatio, & providentia ,fi fent. Deinde probat , non poffe plures taleseffe , qua-
ex multis capitibus, multifque voiuntatibus finitis & Um no^ volumus unum .quiafingulorumpoteftas^snûn)
iTiufabilibuspenderetfinc fubordinatione ad fupremam progredilongius nonvalebit occurretibus fibipoteflatibus
quandam potcntiam , fummam fapientiam & volunta- caterorum: necefteefienim , utfuos qus/que limites aut
lem immutabilem, ac fummc bonam . tranfgredi nequeat , aut fi tranfgref/us fmnt , /uis al-
Addequodresuniverfiitafuntintcr fcdifpofif? &con- terumfinibus pellas: &
Hieronymus epi(l. 4. ad Rurti-
;iex3e,utali2aliisomninoindigeanf,vcladfuamconfer- cum, variisexemplis tam naturalibus, quam politicis
vationem,vcradfuasaaioncsperagcndas,omnt;setiam oacnditnoopoffe regnum duos capere, poteftatetti &
jtaintcndunt totius univcrfi inregritatem & conferva- impatientem effe conforiis .
lioncm , ut propria commoda intcrdum deferant propter Solum poffet quisexcogitare & dicere,hoc effe verum
illam tucndam ut aqua afccndit ad rcplcndum vacuum,
, in his.qui poffunt habere repugnantes voluntates:hos au-
&tcrrapraetcrfuamnaturalcmconditioncm, altiorem tcm myndi gubernatores aut procreatores habere illas
locumoccupaf, quam aqua, ut cfl magis recepta fen- omnino coccrdes. Qui autem fic exiaimat, ut perfe\um
Jentia.Quodfifutalii voluiit )
aquafimplicitcreminet , dominatumaut regimen univerfi tueatur,cur nonpotius
,quod femper continet lumentcs flu-
illud cft mirabilius unam tantum volunratem intelligat a qua omnia pen- ,
ftus fuos, ne tcrracpulcbritudincmomncfquecjus habi- deant &gubernentur?Nam ut ret\e dixit D. Thom.i.p*

tatoresobruat. Qus crgo ex illispartialibuscaufiserit q.ioi.z.^.Illudquodper feunumefl,potefl ej/e caufauni-
fufljciensad fuum propriuroeffcftum tuendum ac con- tatisconvenientius^quammultiuniti.unds multitudo me-
fcrvandum? NuUa fanc . Sed oporteret miflorum vel liusgubernatHrperunum,quamperplures.Dc\nie^\iX \\\x
aniqaaliunoauilorcrarogare aquarum dominum, ut i- voluntates cffent concordes ex neceffifate naiurs,aut ex
pfascootincat, ne fuoseffcftus deftruant: & ad hunc libera confenfione. Primum intelligi non pote(I,nifi vo-
niodum unaquaeque poftularetaoxilium alterius,ut fuum luntates illEcareant libertate , & fempe- ex neceffiiate
ffcftumtucrj autconfcrvari poffct Atque firoiJia in- . naturae opercntur ,
quod de primo principio fentiri noa
commoda & abforda excogitari facile po(Tunt,quia reve- poted , ut infra odendam Affumptum vero patet ,
.
raid,quod ex multis impcrfeftiscoalefcit,non poteft non quia fi utraquc volutas e(l libera ;& neutrain alteram ef-
effe impcrfeflum . Igitur tam mirabilis firuflura & di- ficaciam habct fed utraque ert abfoluta
, independens, &
verfaruqn rerum mirabilis compofitio &ordofine uno qua neceffitate naturs fieri poteft , ut qued una vult ,
fupremo architeftoconcipi no poteft . velit altera ? Multo vero minus id e(fe pofed cerium &
Quod fiquis alterara partem dilemmatls fupra pofiti liberam confenfionem , quianon e(l ma-
jnfallibilc per
ffligaf, &dicat, effequidem plura primaprincipia rerum jorratiocurunaalreri confentiat, quam e converfo :
univerfi, Gngula tamcn per fe fufficientia ad totum gu? nequccuruna incipiat, &
altera obfequatur: erit ergo
bemandum, & virtute ac pcrfclione squalia , &c.Con- veluti cafu eveniens talis concordia , & eadem ratione
tra hoc inprimiseflt , quod fine fundamentodicitur hu- poffet faspe intervenire difcordia
jufmodi caufas divififle inter fe univerfi produftionem OccurritHr terti<e objeBioni, & agitur de caufa ef-
per partes:nam exquoeffeftu id colligitur? vcl,fi noncol- ficiente intelligentiarum.
Jigitur,quishoc revelavit.^Rurfus rationesfaflae abfolute Quf haflenus diximus, evidenter(utcxiflimo)procc-
concludunt, effc neceffariam unam adiquatamcaufam dunt de illo primo entc , quod e(t caufa hujus univerfi
pcr fe intendentem,totum univerfum,cjufquc commodis vifibilis, quod nos cxperimur,& idcirco facile poffumus
attendcRtem &non fufficerc caufasjparfialcs fivc tales
, ex illophilofophari& difcurrere,fed tuncoccurrit ttrtia
fintcx impotentia , fivc ex voluntatc Prasferca coq- . objei\io, quiaexhoc effeiSu &unifateuniverfi probare
tra eum , qui hoc fingeret, fufficicns ratioeffe deberet , non poffumus intelligenfias & res fpirituales nonhabere
quod fuperflue , & fine rationabili motivo tot principia cffe a fe,aut cffe creatas ab eodem auftore, a quo univer-
jntroduccrct. Nam, fi unaquaeque ex illis caufis fufficiens fum faflum efl.Quia ex cffeftibus uni vcrfi vifibilis o(}en-
ponitur ad producctjdum& gubcrnandum totura univer- derenon poffumus, intclligentias aut fadas effe, aut ha-
lum, prout nunc efl,& fccundum omnem pcrfeitionem, bere aliquam coanexionem cum cfteris in rtbus univcr.
quseincodcfiderari po(eft,quid efl,curplures hujufmodi fi,rationecujusconcludaturabeodem auftorc taIaseffe,
primaf caufareffe finguntur? autcx quocffeftu talismulf a quo univerfum, fcu corpora cfleftia. Accedit quod ob
titudoinveniri aut ercdi potcfl ? Fortaffequis refpondcat hanc caufam nounuUi ex Philophis fenferunt intelligen.
a|em multitudinem non poniprpptcr cffcflus , quia tiaseffe pcrfeentia neccflaria,& a nullo fuiffe produdai,
ad talemactantum cffeftam fit neceffaria , fed quia per &
quam fententiam multi Arirt.&Cornmentatoti attri-
f&pertinct ad rerum pcrfeftionem, ut res adco perfctl? buunt,utGrcg.in z.d.i.art. i.qui tamen non aliterde in-
qjultipliccntur. Sed contra : nam potius unitas & fingu- telligcntiis , quam de ccelis fenferunt , ut dicemus
laritas iUius natura; pertinef maxime ad pcrfe^\ionem' Ad hanc difficultatefD dicendum elf, aliud erte qusre-
cjus&aliorum , Quodex profeffo probandum efl infra re abfolute & firapliciter,an intelligentije fint cntiaex fe
tra\andodeunitate Dei,& attingctur etiara in pofterio- ncccffaria&dependentia ab oUoin Ijo effe,&quid ablo-
ri punfto hujus leftionis.Etnuncdeclaraturbreviter,pro- Jute poffitcirca hocdemonflrari rationenaturali aliud :
fequendo confid^rationemiilius primi ctitis fub ratione vero effeinquirere quid cx efftilibus, qujs in univcrfo
,
caulx, &
fecuodurahabitudinem ad hunc effetum ada:- experimur,poffit circa hoc im(nf(l!Atecolligi,dk h?c qug-
quatum,qui cfl totum univerfum, in qua confidcratione, ftiopottcrior tantura cft , luse ii cfhtaciam prjeienns ra-
tionis
. , . . . ,
."^0 pispur. XXIX. De ente incre.ato ut ratlone huniana, 8ccl

tionisfpeflaf.Ubi prirnum inquiremjum efiet,an ex cffe- ncrali concurfu primf cauff . Ergo fi in re aliqua poffunt
(3ibus naturalibus po(iimus cognofccre effe aliquas fub- ,hi cffeflus pendere ab intclligentiis,.folum efl in quatum
'.flanfias fepara,t3s,vei fuperiores rebus omnibus fenfibili- pendcnt a motucfli, & co mediante a motore coeli
,bus prffer unarn partern ,
quam ncceffariam effe oflendi- Solum videnturcffequidanneffeftus , quos infeipfis
snus ad.i3unis.mundi vifibilis produflionem & guberna- Jiornincscxpcriuntur, poffuntquedici moraicspotius
,
7ionem,&. deifide uhde finf,icu qbam originem habeant quam Phyfici, quia non pertinent , nequcordinantur ad
Êtenim li nulii funt e.ffeilus in natura,e>;quibus tales fub- Phyficasgencrationcs, &altcrationcs,quac in univerfo
flantia; cognofcanrur,non poterit in effeiLlibus immedia- fiuntj fcd ad mores hominum.Hujufmodi autem funtin-
tcelici,an fint produta';vel impioductse.Demus cnimef- f eriores locutiones vel motioncs , quibus ad bonura , vel
fe aliquas fu.bftantias hujufmodi quae nullam in corpori- ,
malum inducimur,quas ab aliqua fuperiori caufa,vel fpi-
operationem,habeant , quam nos experiamur quo
Jbus ,
ritu provenire
manifeda fcre cxperientia notue(f,& f? pc
Itiodo crgo poferimus nos ex cffedibus immediate elicc- etiamcontingit, hujufmodi locutiones vd apparitiones
ye,an taies fubftanti? fint ab una prima fub(Untia,necne , effc vifibiles
, dc quibus etiam apu.d PhiJofophos multî
^ an fint fqualcs illi, vel inferiores; Addo femper jwfwf- inveniuntur,qui hos fpiritus intcrdum gcnios, ioterdunj
diats ,
quia ex proprietatibus Dei ,quas ex cffeftibus ejus dfmones, &.Dcosappcllanf. Verumtamen hic effeflus,
clicimus ,
po.ffumtis nos po.flea ratiocinari , an talcs pro- vel non (atis oflendit effe fuperiorcs fpiritus diflin6\os a^
proprix unius fubnantiXjUt fint mcom-
;prietatcs fint ita animis hominum,& a caula prima, vcl fi illos indicat, fir
municabiles aliis & hoc modo mediate quidecx cffe6\i-
, mul indicat cos effe creatos.Primum enim non c(f omnj.
.bus,proxime autem a priori demonflrari fortaffe pofeft,fi no e vides,hos intcriores mot us,vcl Jocutioncs ab cxtrin.
funt a.ii? iritelligenfif prf fer primam illas cffe cffe6\i ve a feco agcnte intclleauali proximc provenirc, & non po-
prioia,illaque folam effe a fe, de quo dicemus in fcq.feift. tiusab interna vi ipfiusanimi , picdiis objcftis quae illi
Jgitur generafis quiEl]io,an tales fubfiantiae fint,ponea occurrunf. Deinde quamvis demus talcs effe interdurn
ex profeffo.traftandaefl in propria difputatione,quam de hujufmodi mofus, vcl tahter fieri,ut,fi rcfle perpcndan-
ituemus nunc breviter dico Ex folis effeftibus
illis inft : . tur, fatisex eisintelligi poflif ab extrinfcco fpiritu pro-
quos nosexperimur , non,fatisevidenfer odendi illas cf- venire,nihilominusficffc(?tusc(i bonus,potefi effe immc-
fe quod fi hoc a,Iiquo medio Metaphyfico probandum
: Dco, & ita frcquenfcr accidit in intcrnis motibus
fiiate a
ed, potius erit ex caufa earum,quam ex efftflu: atque ita & locutionibus:nam quod hse interdum provcniant a bo.
co moiio ,quo dcmonfiratur eas effe fimul demonftratur , nis angelis, magis doftrina revelata , quam expericnti^
habcre effs receprum a primoente. Rurfus affcrocx effe- nobis conflat.Quod aliquibus Philofophis hoc innotuit
fi
flufcumofu phyfico fieri aliquam conjefturam, quod fortaffe aliqua traditione, autcommunicatipne cum fi-
hujufmofli fublhntije fint in rerum natura co quod mo- , delibuseorum femporum,v.g.Hebrxis,id fuerunt affecu-
veant coe.lellcs orbes,iIIam tamen folum cffe probabilena ti,(orta(fe ex fufficicnte revelatione iplorummet angeJo-
iationecn non demonftrationem ut infra oftendatn , . rum Qui cognitio pertinet ad difciplinam, &fidcai
.
Tandcm dico , co modo quo poffunt hz fub(f antiz ex cf- quandam humanam,potius quam ad inventionem & fci-
iciftibus inveftigari, non cognofci ut ex fe exiflentes , fe4 entiam ex effe\ibus,dcqua nunc agimus.Si veroeffedtus
nt habentes otiginem cffe6\ive ab cadem prima caufa , cftmalus feu inducens ad malum morale, vcl ad decc*
>qui univerfum prodnxit.Et hoc modo efl probabile, Ari- ptionem,fic non potefl effe immediate a Deo,qui fumtDR
(iotelcm , &a'lios Philofophos cognoviffe intelligentias bonus efl,non tamcn c(t e videns non poire e(i"e ab fpii iti-
effeeffec\ivea Deo.Itaenim fenfiffe Arifiotelem indicat bus humanis feparatis.Et licet demus interdum talem ef-
D.TIiom.in 2.d. i.quifl.i.& lib.8. Phyfic. & iz.Mela- fecffc\um,ut fatis oflendat t (fe a fuperiori,& efficaciori
lj'-.&Scotusin 2.il.2.&qiiodl.7 circafinem,probantque fpiritUjtam.en fimul indicat,illum (piritumiffecreatum:

cS-profeffoSoncinas i2.Mefaph q-i<5.Javcl.q.28.Cajet. nara cum malus fit ,mufabilis crit & a bono deficicns, ,
flcente &
eff.nf.c.5. q.io. ubi magisdirefle probat hanc quia malum nihil c(f nifidcfe\us boni, ut lupra oliendi-
fuiffe fentcntiam Commenfatoris.Javellus aotem exifii- mus: nihil autem e(i mutabile &defet\ihile , nifiquoi
mat potius Commentatorem in hoc erraffe, & di verfum creatum cfijiunt ergo illi fpiritus creaii.Ex ipfa ifem ma-
ab Ariflotele (i nfilfe, quod non multum refert, exdifcur- litia talium fpirituum potcfl fieri optimadedu6\io,quafn
(u tamen & ratione ,
quam ftatim fubjicimus , fortaffe fspe indicat .'ûguflinus agens contra Manichsos nam :
condabif qurd horum verius fit. Avicenna etiam 9. fux

,
fi itfi fpiritus mali cfficiuntur dcficiendoa bono, hoc ip-.
Metaph.c.^.expreffe ponii omnia tam corporaIia,quam fum indicat bonam corum naturaro, non cnim effet illis
immaferialia rnanaffe a primo tnte , nontamcn imme- malum a bono dcficcrc, nifi ip(a natura bonaeffet , non
diate, (edpnmam infclligentiatii flaxiffc immediate a autem potcfl cffe fummum bonum,alioqui non poffct a
Deo ,& a prima inielligentia manaffe fecundam & fic ,
bono declinarc:ergo cfl bonum per participationcm cr- :
ufq.ueaduUimaiTi ,
aqua univerfum immediate faduni goeli effc6\ivea fummo bono.Omiflo igitur hoc morali
quam doflnnam conflar cffc Plaionicam
eft, , & fere ea- eff;c\u, qui ad Phyficam vel Metaphyficam confidera-
dem habetur nomiix AnitofeliS in iibr. 3. de fecretioi i tionem non fpedat ex effeflibus naturalibus nullus efi,
,
parfe divinneSap. cap. 2. llle tamen modus emanationis qui ad aliquam intelligenliarum cognitionem nosindu-
iicutomninofallus efl , ut ex diflis iupt-rius d.c creatione cat, nifi toeli motus
nullum h ibct indiciutn in omni-
facilc conllat,ifa ettarn Superefl probanda altera propofitioaffumpta, videli-.
bus cffec\ibus,aut motibus, quosin coelis , vel elemcn- hoc cffe6\u colligimus infelligentias cffe , ita,
cet,ficuf cx
tis, autinnobis ipfis expuimur, idco oroittenda & etiam colligendum effe eas elTe aconditore univerfi.Pri-
nunc e(f illadoftrina de qua jam lupr.a didum faepe elf,
,
xno, quianonminus pcrtincnt ad conflituiionem hujus
&, aliquid in (equentibus dicemus iiniverfi,quam cscterae rcs quibus conflat,quandoquidcin
Probatur ergo affci tio pofita ,
qu.ia in univerfo nullus, finea(5\ione carum , nequeroundus hic naturahfer con-
efieffedlus aut motus , ex quo coliigere poffimus intelli,- fervari poffet,neq; in o cffe poffent generationes &cor-
êntias effe, pra-ter motus ccelorum ; (cdhic effc\,us ea- ruptiones:ergoaquo cfl iotum,c(f hfcetiam pars univcr*
dem ccrtitudine aut conjcflura , vel probabilitatc, qua fi . Secundoquia intelliijcntla movcnscflum itainovct
indicat intelligeniiase(fe,indicat eas ut (ubordinafas,at- ficut ad bonum univerfi propter hunc finem expedit , &
queadeout effcdlas abeodcm univerfi du\ore:ergo.Ma- in ca motione pcrpctuo fine variatione perfeverat: er-&
jor coniUt , lurn ex Arifl.S. Phy(. & i2.Mcraph. ubi ex go fignum eti ab codcm coditore cffe ad hunc finem pro-
fnotu ad iniclligeniiarum contemplatio-
c?li afcendit creatam,& ad hoc munus dedinatam. Rurfus hoc etiatn
nem,ncûe alibi unquarn adinvenit aliam via^n oltende- eli fignum intelligennam hancrooverc propter fineni
,
di clie in mundo hoc genus entium , cum fere imi tati & intcnf uni ab audore uni vcrfi &confcqucnter moverc ,
funt podetiorcs Philoiophi; tum ctiani quia diicurrendo proptcr ipfummct audorcm univcrfi , idcfl; , vel ut ejus
pcr omnes effedus univeifi, nullus eit ail q lem ncccffari imperio oblequatur,vel ut ci tniniflrct feu cooperetur ad
um fit hocgiiuusentium ad produciiom.m totius . Nam conlequcndum finem ab ipfo intcntum,vel ei in agendo,
nniverfi, tam quoad (iinpficiacorpoia ,
quam quoad (pe- & benct4cicndpaffimiletur:ergofignum efl hancintclli-
cies millorum perfeclas lurticii virtus prinrii aucloris i ad, gcntiam clle fubordinatam ipfi primg cau(E,& abca pen-
allcrationcs vcro ,gcncraiioni:S & corrupiioncs & clc- ,
deri.,& conK quenter abillafatâmeffe. Alque huncdi-
riientorum mutationes (utficit virtus cain.irum lecunda- fcurlum (ignificavif Philof.i2.MetapL,tex.36.cumdixit;
i^\sm proximaruin &
univerfaliumjleuejlcllium cumge- uriuin effe (notoreai immobilem, quo omtics alif intel-
. . . ,
, . . .
Sect. II. Ens increatum uriuiii tafttum cH, qiiod , oi c. 27

Iignti'ar pendent, qiiiaomnes pertinentad ordinem unitur, neque fihabcret, ita exadc & perfciSle a nobis
vcr/j,arque ita omncs movcntur a primomotore falteni ,
cognofcitiir Dcus ,
utcxpropriis priricipiis ( ut fic di-
,
uf a finf? appctibili, ipfe autem efl moven: immoblle. cam ) illum affcquamiir . Quolenfu dixit Dionyfius ca-
Diccs hinc foium haberi citeras inrelligentias rcfpi-

,
pitefeptimo, de divims nomimbus, nos non poftc
I
cerc primam ut finem,non vero ut efficientem. Rerpon- Deum ex propria natura cognofcere Quamquam vero .
di-tur, ex caufa finali colligi efficientcm , quiaquidquid hocitafit, nihilominus poftquam a polienori aliquid
habetiinalcm caufam,etiam efficientem habet ,ut in fu- de Deo demonllratum e(J,poffumus cx uno attributo de-
peiiotiljusdiftum ert,& infra iterum occurrct.Dcinde di- monftrare a priori aliud uf ficx immenfitate v. g. con- ,
citur,juxta difcurfum,qiicm in tota hac ratione profecuti cludamus localem immutabiliiarem ; fupponoenim ad
fumus ,ex connexionehirum intelligentiarum cum uni- raiiocinandum a priori niodo humaao futficere diftin-
verfocolligi dimanationem earum ab eodem auflore a ,
flioncm rationis interattributa
ûomanavit univerfum Nonefl enim exillimandum .
Re/oiutio qua/iionis .
audlorem univerfi non potuifTe illud conderc intcgrum , Adhuncergomodum diccndumeit, demonftrato a
I
&ocnnibus fuisczufis abfolutum , interquas harintejii- pcfteriori Deum effe cns neceffarium
fe ex hocat- &a ,
êr.tiasobtinent locum valde praecipuum Neque etiam .

tributo poffe a priori demonftrari prseter llud non pof- ,
i
cft vei ifimilc poQ c?los conditos , aliunde quafi evocafTe fe effe aliud ens neceftarium &a fe, & confequenter de-
mini(lros,quibus ad illos tnovcndos uteretur, &nonpo- monltrari Deum effe. Dices Ergoexquidditate Dei co- .
tius p'opria vi & facult^teeosde noneffead efTeficut c?- gnif a,demonftratur Deum effe, quia quiddifas Dei eft ,,
los ipfos peiduxiffe^cum non fir in uno major,quam in al- quod fit ens neceffarium&afe hocautem planerepu- :
tcio diffitultas; denique quia fi intelligentixeffent entia gnaf,quiaqua:ftioquid eft,fupponit quasftionem an eft,ut
tam neceffaria ex fe ficut Deus , non elTcnt fub dominio rele ad hoc propofitum notavif D. Thomas i. part. qu.
ejus,& confequenter nec fubdcrentur imperiocjus, quo 2.art. 2.ad z.Refpondeo formaliter ac proprie Joquendo,,
inodoej-gopoilet Deus efficacitereis uti ad minifterium non demonftrari efse Dei perquidditafem Dei ut fic,
utiiverfo neceffarium? Igiturex hujufmodi niiniflerio quod re6\e argumentum probaf,fed ex quodam attributo
refte colligitur, has intelligentiaseflecreaturasau6\ori quod Dei , a nobis autem abftraftius
re ipfa eft efscntia
univerfi fubjeflas , & abeo produfâs concipitur,utmodusentis non caufafi.colligi aliud attri-
Reffondetur quart* obje[lloni butum, &ita concludi illud ens efsc Deum . Undead
Quartaobjeflioerat, quiaprccter hoc univerfuiu exi- concludendum hoc modo efse Deum fub ratione Dei
flimari poteft cffealiudfadum ab alioprimo entc non fupponitur cfse probitum dari ens quoddam pcr fenecef-
fafto. Cui refpondcret fortaffe Philofophus , impoffibile farium nimirum cx efifeftibus ejus, & ex negatione pro-
,
cffedari aliud uni verfum propter rationes, quas habet in cefsus in infinitum Atqueita, quodprimum dc hoc
.
J.decflo C.8.& ^.Veruntamen illje rationes nuUius mo- cnte probarur, eftefse, deindeefseab intrinfeco necef-
inentieffedebent apud Philofophum Chriftianum , con farium, hinc efse unicum in tali ratione ac modoefsen-
cft enim dubium,quin potuerit Deus pltares mundos e<B- di idcoque cfse Deum. Atque in hunc modum prius ali-
,
cere,quosfifeciffefsineisclaredeficereE.f omnes Arirto- quo mododefiniturquaenioancft,quam quodcft. Quaai-

,quibus concludere vultj vel in hoc uni-
telis conjefturae quam ut fupra dicebam in Deo non pofsunt omnino
, ,
verfocffetotam materiamexquapoffint fimplicia, aut fejungi hxquaeltiones , eoquod&efse Dei fitquidditas

iniftacorporaconflare,vclnon poffeelemenfa hujus uni- Dei , & proprietates iilips efse, quibas oftendi poteff
verfiquietainfuislocis manere, fialiud univcrfum exi- illud efse proprium Dei cQnftituiint(u ita loquamur) ,
fteret.Nihil tamen efficif: nam in primis pofiet effe aliud ipfam quidditafcm & efsentiam Dei
univerfumconftans cx corporibus fimplicibus fpecie di- Cur fris per fe necejfarium non ^nffit effe nifi unttm,
verfis,vd quoad fpecies feu fGfmas,vel etiam ( quod mi- Ojienfio prima.
nujcertum eft)quoad genusPhyficum.feu materiam pri- Eftautem dlfficileexeo, quoddafurunum ens tieccf-
mam Deindequamvis nonconftct effealiam matcriam
. fa.tium afe,&exfe,efficacitercJeducere non poffe habere
prsteream, quaseftinhocuniverfo, quia nullum nobis aiiud ftmileinea proprietafc .Soncinas 12. Metaph. qu.
eft indici.um afterius materiae , ideoque nullus Philofo- 17. id probat hac ratione Quia effe convcnit per fe pri- .
fophus poffif affirniareillam efferre tamen vera ,&(ut fic mo enti iraproduflo fed non poteft per fe primoconve-
:
dicam)pofifi ve , nullum eft medium ad demonftrandum nireduobus.-ergo non poteft effe nifi unum ens improdu-
(otam materiam rcrum corporalium j quse eft in reru na- ,6ium.Major vidctur per fe nota , quia ens improduflum
tura,effe in bocuniverfo.Tandem,quod aftinef ad loca ,
non habet effc per accidens fed cffentialiter ,nequc ha- ,
vcl motus eIementoru,cum hfc fumenda fint ex naturali bef effe per aliud,cum fif omnino indcpendens: crgoeffc
ordine ipforuia corporum inter fe,corpora uniufcujufque illiconvenit perfe primo. Minorautem patef,quia illud
mundi(fiduoeffenf)in fuis locisquieftmancrenf , & ad diciturconvenirealicui perfeprimo, quodei convenit

falvandum interfedcbitumordinem naturaliter move- adsequate , ita ut illi femperac pcr feconveniat, & nul-
rentur:corpora verodiftiniSotum mundorum non habe- li alferi nifi illi , velrafione illius, aut mcdiante illo
rent inter fe ordinem;& ideo neutrum appeteref fub alio, Unde primo prsdicatum per fe primo
Pofter. textu 1 1.
vel fupra aliud eftfe.Dicendum eft ergo.quod is,qui ad vi- conveniens, univerfale vocafur, quia non per aliud , &
tandam vitn rationis fuflae alium orb;m effe confingeref adarquateconvenit Hic difcurfus (umptuscftcx D. Th.
.
nihil fane diceret impoffibile , feu implicans contradi- 2.cont. Gent. c.l 5. licef divcrfis terminis ipfe utaturdi-
ftionem:cmere autcm(ut omitf am errorem contra fide) cens effe convenire Deo fecundum quod ipfum: rcs ta-
,
affirmarct id ,
quod nulla ratione vel conje6\ura in fufpi- men eadcm cft , ut conftaf ex Arift. loco citato.
cionem venire poteft, &ideo evafionem illam non effc Videturtamen in primis in hac ratione peti princi-
Philofophicam Fateortamenexhac&praccedenfeob-
. pium:cum enim dicitureffcconvcnircDeo per fe primo,
jeiSlioneconvinci ,difcurfumfa6lum ad probandum tan- illa part icula,primo,fumi potcft aut negafi vc,aut pofiti-
tumeffeunum ens iinprodulum,& reliqua omnia entia ve; priori modo fenfus en,Deo ita convenire effe,ut nulli
abillofafta effe , noncondudereabfoluce de omnibus alferi prius hocmodoeft per fe evidens
conveniat . Et
entibus fed de illis tantum , quae in humanam cognitio-
, propofifiojfuppofitoquod Dcus fit fuum effe per effentia,
nem per difcurfum feuPhilofophiam nafuralemcaderc &inhocfantum fenluprobatur illa propofitio ratione
poffunt; &idco ut ratio uaiverfeconcludat neceffario faf\a,fcilicetquod Deus habet effe,non per accidens, ne-
adhibendaeftoftenfio a priori ,
quam fecundoloco pro- que peraliud.Tamen inhoc fcnfu non fufficit illudprin^
Qlinmus , & in fequeot, k&L. perfcquemur cipium adinferendum nullumaliudenshabereeffcexfc,
quia etfi non prius , tamcn aeque primo poffet habere ef-
S E C T I O III. fe. Poftcrioriergomodoaccipiendumeft illud principi-
UtrHM aliiuo modo yojftt a priori demnfirari ,
um , & fenfus erit , Deo convenire effe prius quam om-
Vcum tjfe. ni alii cnti, conveniatsque primo Ef hoc
ifa ut nulli .
modo petitur principium in illa rationc:hoc enim ipfum

UTdealteromodo probandi propofifam vcritatcm eft, quod inquirimus nec propofitio illa in eo fenfu fatis
:
dicamus , fupponendum eft fimpliciter loquendo, probatur fuperiori difcurfu.Namexeo,quod Deo convc-
non poffedemonftrari a priori Deum cffe, quia nequc niat effe, non per accidens, nequc pcr aliud, ad fummum
Deus habcc caufam fui cffe,per quam a priori demoaftre-' infcrfi poteft nulli alteri convcnirc prius, quam ipfi, non
vcro
. . ,
. .
3lZ Dirpur. XXIX. P0 entc uic reato Ut j-atlone human.i, Sccf.
vero quod convcniaf^qua cftcris.Diccturtoi rafre

ei pi-ii;" Dicetur forte in ea raiione fupponi enselTc Analogum;
principiu illiid arfumiin priori fcnfuMnalfcra vero propo- & ideo ipfum effe non po(fe rcduci ad rationem commu-
flfione fubfumi &
probari , id quod convcnit alicui per fe nem,cui per fc primo conveniat , fcdad rem aliquam fin-
.îrimo hoc modo, no ponTc alteri covenire.nifi pcr ipfum . gularem,& inde confcqucnf er inferri,non poffe per ilJan^
'
Contra Koc vero objicitur fecundo ac prscipue quia ,
convenirc aliis formaliter& fecundum rationero: ideo-
jn omnibu5 illis terminis fcil.convenire per fe primo, ac , que refteconcludiconvenircper illam effcflive. Idera
pcr a]iiid,vidctur comitti magna .xqui vocatio.Duobus dici potcfi ( quod ferc in idem redit ) rationcm llam fup- i
nim itiodis poiefl aliquid cuvenire mujtis per aliud prius: ponere in Deo non poCfe abftrahi rationem quafi gencri-
uno modo rcaliter,& per veram caufalitatcm efici\i vam, cam,& fpecificam communem, & particularero & ideo ,
ut lucerc, cxempli caufa, dici pottft convenire per le pri- perindecfTcquod aliquid conveniat Deo, ut falecnseft
,
hioSoli interomnia allra:alio modo fecundum rationem vel utens irnprodufluro efl. Vcrunlamenhcec refponfio
tantum abfquc Phyfica caufalitate, fcd Metapbyfica tan- non v.idetur e.fficaciam pra-bcre rationi fat?,nec fatisfa-
tum rationc quo modo rifibile con venit pcr primo ho-
,
cerc,dupJici ex eaufa.Prior cfi,quia(ut omittara id,quod
mini,& pcr iplum Petro& Paulo Si ergo in pr.xfenti pro- diciiur de Analogia entis efiTe lubopinionc, quod fatis cft
pofitioilla fublumpta fumatnr hoc pollcriori modo , uc ad infirmandam vim dcmon(lrationis)ip(a Analogia cn.
el) quidem vc-
tc vera fumitur ab Arifl.in Pollerioribus , i:s reif e dcclarata fupppnit emanationem dependen- &
ra , & reilt probajur non tamen efi ad ralione ibi faiSa , fiamomniG entiuma Deo, utpatetex fuperius diiîs de
icm quia hic inquirimus dimanationem effetti vam u-
,
Analogia entis ad Deum & creaturas : ergo fi praedifta
niusabalio, unde inproportionali fcnfu negari pofTeJ ratio (upponit Analogiam entis refpedu Dei,& omniuin
prior propofitio ut jam dicam Si autem iila propoGtio
, . aliorum,qux habeni quod p^-obandum efi,
ttfe, (upponit
iurpatur in priori fenfu,falfa invenietur, ut patet in diô lcilicei nihil habere cikpcrdependetiam a Deo.Al-
nifi
^xemplo de hominc,vel m ilio de triangulo,quod Arillo- tcra cau(a cO,quia,ctiam pofita Anaiogia, non probatur,
nam, licet habere tres angulos arquales duobus
t.el.affert : cx Analogia (cqui emanationem,(cd (olum inxqualitate.
re6\is per fc prirno conveniat triangulo non convcmt
,
, Undc dici facile poflei , licLt c(fc fecundum principaleac
per illumcffcdive ifofchcli. Atqueita, qui crcderet effe primariuro fignincaium c)us,per (e primo conveniat foli
.duoeotia inr\produ61a, diceret quidem fccundum rem u- Deo , famen (ccundum raf ionem aliquam minus princi-
irique cdnvenire pcr le primoeffe , quia neutri per alfe- palcm convenire aliis cntibus improduilis ,quia non eft
rum ncque ,
utrique per aliud effeQivc,& hoc modo non necefre,ut in Analogis fecundarunn fignificatum effe\i-
effeinconveniens,ut idem pridicatum duabus rcbus conve manet a primano Denique qoia licet ens fit Analogii
.
veniat pcr fe primo.quia nonell neccffarium.ut talc pr?. refpetfu entis increaii , & creati , vel fubflantia-, & acci-
dicajum Gc univerlale,vcl ad:);quatum refpectu oinnium, dentis, nihilominus rcfponderi poiret eHe uni vocum ad
(ingulorum , quibus diSo modo per fe primo convenit plures fubdaniias improdu\as , ficut de faiô re veraefl
Secundum rationem autem negaret ,
qui fic opinaretur uni vocum ad fubfiantias creatas inter le tanium compa-
|c\uod cffe coriveniar per fe pnmo Deo, ut Deuseil , feu uj ratas.Unde quod dicebalur, in Dco fcilicet non effera-
tale cns cOi fcdent) improdud\o ut fic, cujus ratio ( pofita tionera communem ncc particularem , fi intelligatur de
iJlihypothefi jfecundum intelleftum abfiraherct ab hoc ratione communi analoga ,& ablirahibili fecundum rar
vel i]jo entc iinprodu6"\o, & perillam fecundum eandem tionem noliram , (allum efl . Si vero de ratione univoca^
di(finf\ionem rationis conveniret cffe huic , vel illienti v.erum fit , tamen fortaffe
licet in re negaretur ab eo,qui
i.mproduiao. Undccum in iilodifcurfudicitur, Deonori ponerct plura en'ia improducia , ideo noncllfuppo,- &
convenire cffe per aliud, fi inrelligatur,id efl, pcr caufam nendumin prxdifla ratione,ne pcratur principiuro
kficientem , veriitn clt , & refte probatur ex eo,quod e(t Secufida ratio citr eitia per tjfentiam non ôf-
cnsimprodufûm; fi verointeHigarur, idell, non per fint effe plura..
aliam ralionem abftra^liorem fecnndum prfcifionem in- Ad haec omnia refpooderi poted addendo ratroncni
>c!lec\us , fic ncgabirur illa propofiiio abeo qui pofucrit aliam ex D.Thom. i .cont. Gent. c. 42. ratione 7. ubi fic
<1iioentiaimprodu\a i
ntc in eo fenfq probari potefiex argumen;aiur.^//7/ duo, quorumutrumque nece(fe eji ef'
difqurfu faiô Je ,
oportet qugd convenia.nt in inientione neceffitatis ef-
bt declaratui- amplius difficuUas,nam ut ratio iquaU- fcndi ; oporiet igiturquod diflinguantur per aliquid , quod
ter &
finc ?qui vocatione proccdat loquendum eli de e(fe additur ,vel utrique vel alteri^QT fic oportet^vel alterum^
&ente,feu coquod ell cum proportione.Auf ergo ell fer- vel utrnmque ejle compofitum^ nullum autem compojitunt
modc deierminaio effe quoded in re aut de elfc ut
tali ,
, eji neceffe ejje Atque ita concludit , non
per /e ipfum .
fic fecundum rationem abllrado.Priori modo verum elt poflleeife plura,quorum utrumque fit neceflfe effe.Hic au-
hoc effe parriculare,quod tll in Deo, per ie primoconve- tem difcurius etiam ell valde difficilis; nam fi quid proi
nire Deo, ut D; us eii,& ada-quate convenireilli ,&for- barct,eiiam convinceret non dan unum conccptum en-
tnaliter innullo e(fe nifi in ipio, ieu ineo fuppofito, quod f is,vel (ubflanti? communero Deo,& creaturis. Item to.-
ctl Dci'S,participaiive autetn in nulloe(Te,nifi per ipfum. tus ille di(cur(us applicari poteit ad tres divinas perfo-
Ex hoi. autem infcrn non poteft efBcaciter,nullum aliud nas,quarenus in ratione pcrfon? conveniunt nam fimili :
cffcpofieaheri cnti conveni' t per (e primo : naro potcft argumento concludi poflTet eas fore compofitas ex cora-
cogitari aliud realit-.r dillinaurn ab (fe Dei, non par- < & muni intentione per(oni,& aliquo addito, in quo diftin-;
ticipatum ab ipfo. Ncquc a)-.paret,quomodo ex diclodi- guantur. Quod fi non obfiante nuroero f rium perfona-
fcuriuhoc probetur impollibile .Si verofit (ermo de efie rum,quifpiam negaverit dari intentionem perfonaecom-
ut fic,& abllra^to (ecundum raiionem,fic n cgahitur,fubi- munem illis,eadem ratione, licet admittantur pluracn-.
jctturn ftu quafi (ubjcilum ejus, cui ad:equate cotnpara- tia improdu\a, negabiiur intentio entis neccffarii,com
f ur,ac per ie primo convenit pofierioridicc , cife hoc ens

munis illi.Vel econtrano, fi (quod probabiliusefl) intcl-
fin?,ularc,quod appcllatur Deus qnia non ,
efl neceffe ,ut ligunturdivinEe perfonse convenire incommuni rationc
primodicatur de rc fingulari .Unde
coiiuinis ratio per le perfons, &di(tingui inpropriis abfquc compofitione,
i\ e(fe ablira\i(limc
lumatur ut eli Analogum quoddam , qux dcrogct firaplicitati earum ,
quiailla communitas
od e(fe improdudom &
ptodu\um non videiur per fe ,
(olum efl per ablirationem praecifionem mentis , & &
primoconvenire Deo, aut enti improduc\o, (ed cnti dcterminatio non ell per propnam compofifionem et-
utfic, ut eii eii^m quoddarn Analogum ad cns per efiam rationis , (ed per fimplicera niodificationem ,
quaQ
fcntiam -& participatura Si autem minus abllrafle
, . tran(cendeDtaiem;ifa eodem mododici poflTet de duobus
lumaturtffe protlfe iroprodufto, (ic jaro diceiur elfe entibus improdu\is,quatenusconvcnirent in communi
quid commune ftcundum raiionem , &ideonon com- rationecntis nece(farii,& dillingucrenturin propriisen-
parari per (c primo & ada^quate ad hoc ens , quod efi hic titatibus.Imo Iicet admitterctur, vel utrumque vel alte-
Deus, lcd adcns iroprodulum , quod ctiam ponituref rum illoium entiui.n c(fe propric compqfitum compofi*
l'c communc (ecundum
rationemad plura cntia impro- tione rstionis , non vidctuc talis compofitio formaliter
du>a imo &
univotuai, fi conlcûenter proccdatur ju-
,
rcpugnare cum
necelfratc clfcndijquia non indudit pro
xta illam hypofhtfim . Qii.xlicei littdKa, & fimiliter priam poieotialitatcm realcm,ncquc diflfolubilitate rca-
falfa fint,qu;e ad :llam coniequuntur, tamcn hoc ipfum lem eorum,exquibus fit laliscoropofitio. Nam cum inrt
jnon videtur polfe convmci illo dilcurfu ,
cujus elficaci.- non diilinguantur,fcd (oIarat!onc,non funt in re proprie
âtcm inquirimus unitajted uoum,undc nequc in rc lantfcparabilia,fedfov
la rocn^
, . , . ,,
Sect, III. An a priori demondretur talc ens efT?;, 2P

h minte prarfcindi poffunt ,
quod non repiignat neceffi- numerodiflintfta ; noii vero quod non poflfint fpscic , feu
tati dFcndi . Atquc hoc modo& prxdiftoexcrr.plo con- cirentialiterdirtiniâ , fic enim multi Thomida: ajunt
"tftnientiT & di itinftionis divmarum perfonarum , vide- naturas angelicas clfc enentialiter individuas & ideo ;
tUr enervari mul'3crationes, qusB in hac rnateria fieri fo- non poflfe multiplicari numero, & nihilominus multipli-
lent, &tanguntura D.Thom. in prafdiiftis locis , &in Ipeciem.Rcfpondeo inprimis, probabilii-
cari fecunduOT
rtiultis aliis primi &

fecundi lib.cont.Gent.qu? licet val- fimum naturam, qui proprie fit fpctifica
cflTe^nullam , &
dc fubtiles funt&Metaphyfic^, &apta:ad pcrfuaden- cum aliahabeaf genus commune effe eflfentialiter indi- ,
dum intclleftum bene difpofitum , funt tamen diffictles viduam tum quia hoc ip(o,quod e(^ fpecifica natura, e(t
,
|Cd convinccndum protervum repugnantem & potentialis de le ; & ideo non e(} cur iJli repugnet roulti-
Tertta ratid ad idem. plicari numero,tum efiam,quia fi illi non repugnat com-
Hajiiffflodli ctiam effe videfur illa ratio, quam decimo pofitioex genere & differentia fpecifica,non eil cur ei re-
toco in c.^z.lib.i.cont.Gentil.ponit idemS.Doftor, fci- pugnetcompofitio ex fpecie & dififerentia individuali,
liccr,Cns,quod per fe eft neceffa rium, habet necefritatcm Deinde diciturex ratione fala cum proportionc appli-
efl' uJi m quantum cft hoc fiogulare: ergo impoffjbile eft cata copcludi neceflTjtati elfendi intrinfeca? & e^fentiali
enriipe^Têneceffariaeflfeplura: crgonon pofTunt effe repugnare mulfiplicationem talis n.it'ii.c ef iam cum di-
pluracntia improdufta ; ergo quidquid eftabynoentc vcrfitate elfentialijUt in eodem cap.P.Thomas lignifica-
jQlpraduftotrahit originem.Confequentia i. patet,quia vit ratione 8. Qiiia ficuf in conceptu f ffentiali illius na-
{Ingularitas rei comunicabilis alteri;& ideo quod
non ert turf,quf ex (e neceflfarioefljincluditur fingularitas,etiam
convenit aiicui qi.iatenuS eft hoc fingulare fignatum,non includitur tota eflfentia talis natur? finguUris: ergo im-
effe multiplicabiieReliqu? autem illationes per fe nof?
.
poflTibileeft, quod h?c eflfentia entis necclluii fir alia &
funt.Antecedens vcro probatur, quiafiens necelTarium alia, five in fingularitate, five in rationeelfenti^li, Unde
non habet neccfruatem effendi quatenus eft hoc fingula- ficut non quod talis natura fiat fingularis,
potelt intelligi,
re individuum:ergo hsc fingularitas non eft per fe necef- per aliquid addifum quod fitextra eflfeotiam ejus etiam
,
faria enti neceffario ut fic crgo ex aliquo alio dependet :

fecundum rationem , ita non potefl intelligi, quod veluti
autaliunde provenit. Hoc autem involvit repugnantia: con(tifuatur in tali fpecie per aliquid additum huic ratio-
nam ens perfe neceffarium maxime debet e(fe tale,quani communi cntis neceflarii, quod fit etiam fecundum
tenus fioguiare eft,qpia no cft ens aftu, nifi qîatenus fin- rationemextraeflfentiam ejus ut fic.Nam hoc ipfoquod ,
gulare ell:ergofingularitas ipfa maxime debet illi conve- intelligitur ens necenfarium, ficut neceffario infelligitur
nire ex intrinfeca nece(ritate,& non aliunde,neq; depen- ens fingulare , ita etiam intelligitur ut habens totam ef-
deret ab alio.Si autem fingularitas convenitex intrinfeca fcntiatn neceffariam ad eflrendum;& ideo non poteli con-
fleceffitatc effendi^non poteft multip!icari,ficut fi homo flitui in tali , vel tali ratione e(rentiali ,
per aliquid addi-
extrinfeca rationehominis neceffario fccum afFerret fin- tum,etiam fecundum rationem. Ens ergo per fe neceffa-
gularitatcm Petri , non pofret multiplicari . rium non potefl vere concipi , utcomraune fivefpecifii-
Eft fane ratioegfegia & fubtilis: poflfet autem aliquis cum, fi vegenericum,five analogum, fed tantum finguUt
refpondere hoc ens
perfiftens in prioribus folutionibus ,
re:ideoque nullo modo muhiplicari potefl
fingulare,quod improdulum, habere neccfritatetn ef-

eft h?c ratio folida efi,ut re vera ef^, ex illa fumit
Qiiod fi
fendiquoad totafuam entitatem fingularem ,& illam ut v\m prima ratio,qus in eo fundatur,quod eflfe convenit ^1'^^^^,
fic noneflecommunicabile alteri nihilominus tamen e , Deo feu enti nece^fario per fe primoj feu fecundum quod tione pri-
contrario nonconverti, nequeens neceflarium ut fic nc- ipfum.Infelligitur enim convenire iJli pcr fe primo non to')"
'^*'"^ *
ceffario poftulare hartc fingularitatem haberc , fed poffe fub aliqua ratione communi,
hoc fingulare ens c(l, fed ut
plures &
in unoquoque fingulari ente neceffario hibere
, ita ut cum dicitur huic cnti convenire effe non per acci-
firigularitatem ejus ,non aliunde , neque dependentcr ab dens,neque per aliud,non folum e(t fcnrus,non per aliud ,
alio,fedcx intrinfeca entitate & natura fua,non ut com id eft,non per aliamcaufam eflucientem ,fed etiam non
fiiuriijfed nt propria. Illa enim comunitas feu covenien- per aliquam rationem communem feu abdrahentem a
tia,qu? folum eft fecundum rationem,f2pe poteft fundari fingularitate : hocautem verum enfe fatis p'obatum efl
jn ipfis entifatibus fingularib. in proprietatibus,quas , & fuperiori difcurfu Et fane videtur evidens ex propria ra-
.
habent etiam ut fingulares funt.Sicut cflTe ens corruptibi- tione ipfius eflfe: nam primo per fc convenit rei fipg 1 - &
le natura fua convenit angelo etiam fecundum unam- lari non communi:unde etiam in his entibus,vel naturis,
quamquenaturam fingularem, quamvis id no oriatur ex quB habent eflrereceptum non potelt eflTe per fe primo ,
fola fingularitate, fed abfolute ex tota natura & cfTentia communicari naturcecoromuni ,fed fingulari ergo illa ,
:
Itaergodici pofTet de pluribus entibus improduflis & res, qux eflfentialiter & fccundumquod ipfa habet ef- ,
frngularibus quoad ncceflfitatem fimpliciter eflTendi fe, proxime& immeditate habet illud , ut talis res fingu-
ratio ad idm ^rohnndurn^
Quarta iaris eft , & non fecundum aliquam rationem commu-
Nihilominus tamen illa ratio mihi valde probafur , nem ergoeflTe
: convenit per fe primo tali enti, excluden-
quam in huncrt)odum propono Quia ubicunque ratio . doomnemedium fi ve extrinfeci agentis, five rafionis
communiscrt raultiplicabilisfecundum divcrfas natu- formalis comraunis, ob quam fccundum fe ac ab(}ra\e
ras fingularcs, eflo non fit neceffe fingutaritatem in re ip- fumpfam illi convcniat ncceffe efse .
fa difiingui a naturacommuni oportet taiben,ut aliquo ,
Ex hoc autem prlncipio fic explicato optime fubinfer-
mddo fic extra efTentiam talis naturx: nam fi efVet illi ef- tur non pofse con venire efse alicui enti , nifi per cflFefti-
,
fentialis,re vera talis natura non effet multiplicabilis,ut vam dimanationem a primo ente improduiô Nam li- .
fupradifturn e(l,traftindode principio individuationis: cet habitudo illa feu prafdicatio, fecundum quodiffum
iri cate aut? improdufto intelligi non poteft,quod fingu- non femper requirat hanc habitudinem caufxefficientis
faritas fitextra efs5tiam natur? ejus:crgo impofllbile eft, inter iIIud,quod eft tale per fe primo, & reliqua qua: funt
ut talis natura fit multiplicabiiis.Minor probatur ,
quia taliamedianteipfo,tamenquaodoillud prius ell res fin-
inente improdu6tonece(reeft, utipfumefTe exilkntice gularis & omninodiftinttaab aiiis, eilque extrinfeca
,
firde efTentiaejus, in eoetjim confiftit intrinfeca necefTi- non potett alia ratio medii feu participat ionis excogita-
tase(fendi,quod ex vi efTentis fuE habeat efse ita utef- , ri. Etideo nihil obftantexemplade rationibus commu-
fentialiter fit fuum efse : fed cfsenonett , nifi rei fingula- nibus quibusper fe primo aliquid convenit
, uthomini ,
ris, ut fingubris elt: ergo necefseefl:,ut (ingularitas talis fse rifibilem , & triangulo hibere tres angulos requales
naturaefiteiiamde efsentia ejus, confequcnter uC & , duobus redis : illgenim funtquafi formale mediij , quiii
talis natura noa fic raultiplicabilis.Atque hoc ipfum e(t, natura communis comparatur, ut forma particulari ,
quod D.Thom.ait illud ens ,

quod eft improduftum, fea Jn prxfenti vero ens per efsentiam , cui per fe primo
quodc(i fimpliciter necefsarium ,
feuquod e!t efsentia- convenitefse, eftquoddara fingulare ens, qu id non
Utcr fuum efse,non cfse hoc ens fingulare per aliquid ex- potefl efse medium formale,nec forma alionim; ideo &
traefscntiam ejus , etiam fecundum rationem , quia non poteft per illud convenire efse reliquis nifi ut pec ,
nifi includeref in (uo concsptu efsentiali fingularitatem, medium eflSciens Ratio enim finis noneir per fe fûffi-
.
non incluHeret io fqo efsentiali concepta neceflreeffe , ciens quia finis proxiroe nondit cfse led movet meta-
, ,
quiaeflreaitjiocbditefTefiagulare . phoricc agens ut det efse;& ideo ejus cAufalitas per fe fo-
Diccs ut objicit Aureolas ia i.d.^.^hac ratione ad fuin- la non eft fuflficiens,ut ea,quac fecundai io funt entia, ha-
,
rnutnprobarinonpoircdiri duoentia inaproduSla folo beantcfsc laediante iJlojquod per fetjrixno,& fecundum
quod
. . ,
. ,
39 DispLyr. XXIX. De ente ijticreato ut ratione 'humana, Scc^

quod ipriim habef e(Te Atque . cx his facilc cft refpondere fum conceptum cft maxiiria omniut;n perfeliojium.Imo
ad difficultates taBas circa prxdiiâs rationes îece/fario includit aJiquo modo omnem aham perfeflip.
Quinta ratio . 5em,ut infcriusdeclarabitur, fcdututramqjiJlorum cof
Poffitmus fandem addere ratipDem aliam,qua (k per fc tjum fecundum propriam & quafi fpecificam rationcra
,
confirmcr prfcedcnte/cqui fi darenfurdup

fufficcat;<!l: fuamincludit hanc pcrfedtionem , quse ncccffario ejuf-
entia improdufla ,auril!acfrente;ufdemfpeciei, vej di- dem rationis cffct in utroque:Bpn ergo in cis potcft infelr
vcr(?,Neutrudici poteilte-go Probafur prior parsmino- . ligi diverfitasperfeftionuni cum GequaJitate. Hicctiain
ris, qiiiafumme abflraaum no poteft multiplicari fc-
ens locum habet ratio fafla de infinita raijltitudine talium
cunduni nnmerum , quin omnis muinplicatio numerica naturarum ,quia, fieffent ^qualcs, & diffimilcs: nuUutii
ifitpermateViam vel ihordine ad illam . Fâec vero proba- ctiam habercnt infcr fe ordinem , fed aque dividercnt
<io non eft efficax ,
quia licet id verum dc muitiplica-
fit quamcunquerationem communcra illis , quse concipi
tione phyfica & haturali iridi viduorum, non tamen abfp- pofTct: ergo fi in aliquo nurnero multiplicari poffcnt ^c-
iutedeomni multiplicatione podibili , feu eniitativa re- i?m inqoocunque; nuUa enim cffet ratiofiftcndiinali-
rum fingularium.Melior probatio e(t,quf fumiturex prg. quo certp nurnero,neque affignari poffet repugnantia, ob
cedcnte difcurfu,quia Datura,qu? effentiaiitcr eft fingula- quam ille numcrus augeri nequiret & idco oportcrct ;
ris,non poteft fecundurn numerum muUiplicarijfed natu- multitudinem talium naturarum effe jnfinilatn .
ra Oei , feu entis perfe neceffariieft cffcntiaiiter fingula- Nequccft opcrofum, has & fjmiles ratiopes applicarc
risrergo.Alia probaiio non confctpnenda efte pote[t,quia ad probandam alteraip partem diIemmatis,fpiIicef,quod
rrultiplicatio individuorum eft per accidens , &ubieft riec poffent illa cnfia effc plur^ & inaequalia in perfc\io'.
quatumeft exfe procederein infinitum
pbffibilis, poteft ,
ne. Primo, quia hoc ipfo quod talia cniia fccundum pro-
ûia non eft major repugnantia, quod fint poffibilia illa prias ratipnesfuasconveniuntin fupretna perfeîoncef.
duo individu8,quam tria velquafuor, vel inquolibet alio fendi a fe , qu? formaliter vcl cminenferQmnes alias in-
numerorriullaelt enim ratio ncceffario fiftendi irialiquo, cludif, ut infra oftendam. non poieft inlcr ea inajqualiias
ium nullu per fe ordinem fervenr,fed cuilibet eorum ac- intclligi.Sccundo quia vel inter eadaretur unum fumrou
cidat multiplicafioalteriusifi ergoduoentiaimproduta, cns pcrfctSiius c? teris abfoluite vel fimpliciter, vel noifi n5
folo numerodiftin\a, effeut poffibilia, cffent&tria& datur,ergonuliuscft terminus inca multitudine, fedefl
qoatu6r,& fic inquolibet nurncro.Qiiotaute cffent pofti- plane infinita. Et adhuc illa pofita, & aflu exillente ,e(i
bilia.totneceffarioeffcnt.-nam in his maxime verumha- plane ininielligibile,quod in ea no fit aliquod ens perfe-
bet illud diWomi: /ntetenjijidemeji effe&ppjjfe: nam, fi cftcrisomnibus,cumomnia dicantureffe perfcftio-
(jiius
funt per fe nccedaria entia,n6 eft in eis poffe elTe, fed aclu ne ina;qualia Rurfusinde ncceffario fequitur qupdirbet
.
effe: non ergo fiftere poffemus in aliquo finito numero ta- ex illis entibus effe finitum ip perfedlione entitativa, cu
lium entium.In bis etiim indi viduis, qu? habent caufam, quodlibet ab alio, imo &
ab infinifis aliis fuperetur: ergq
licet multiplicari poffiru in infioitum,fiftitur inali-
ex fc etiam tota illa multiiudo cfiet imperfe\a, cum ex im-
quo certo numero quo ad a\uale effe , vel ex voluntate perteîscoale(cat , & in tota illa non poffiteffe infinit
caufce, vel ex virtute &
modo agendi fucceffive aut ex perfeflio intenfiva,fed folutn infinita mulf itudo finitari^
fubje\a materia:in his vcro entibus, qus exlehaberent perfeiSîonil: repugnatautero non effe in enribus aliquotl
effe finecaufa , nullomoJofifti poffet in certo numero , infinit? perftftionis intenfiv?,ut fupra taûm eft agendoi
quia non magis rcpugnaret ma)or numerus , qua minor decreafionc, & inferius etiam diceraus Imohfcrariq .
& hocipfoquod non repugnaret,a6\u effet.Nemo autem fumpra abinfioitate futficeict ad demonftrandum quoc^ ,
admitict dari entia improdu\a a\u infinita ; ergo fiften- intendimus, eam tamen prretermitiimus , quiaaffumit
<: u me ft n u no lolo e n t e fi n gu la r (f produ t 0 .
i
i I duo principia inferius probanda fcil. ex eo, qupd ens ali-
Pofterior parsdediverfitatefpecifica fuperius probata quod fif a fe,& effenf ialiter fuun effe fequi illud effe infir
refpondendo Aureolo,&declarando vim luperiorum
eft, nitum fimpliciter in gencre enlis hujufmodi infinit^ , &
rationutr.Nunc verp alio dilemmate probanda eft. Aut cntia nan pofse multiplicari , qua: duo in feq. difp. trjtr
cnim ilUentia effent squalia in perfetione,aut non:ne- ^landodeaftribut s divinisdemonftranda funt.
utrum dici potefi:crgo. Prior pars minpris probsri poteft S: autem in illa multitudinedatur unum fumme peri
primo ex recepta Philofophoûro fententia,quod no pof- fe6\um,& fuperans reliqua, illud latnen nonefsct finitij
{untdari ductfteniiae (pccie diftinds iqualcs in perfetum quia procedenr ranones fafla?,tum eiiam,quianulla
dione,ut enim ait Arift. io.Metaph.tex. 5.differenti? di- non poffif aliud ens
ratio rcddi poterit,cur ultra illud dari
-videntes gt nus fempcrcomparantur,ut pri yatio habi- & perfertius per neccfsanum.Unde enim limitabitur tor
le
tus,quialemperaltcraeft minus perfcla, & ea ratione ta latitudoentiQ ad illuro grsdum finitum.Accedit enim
privafioni comparatur:i)nde etiam ortum eft illud axio- ratio fupra fa\a de multiplicatione in infinitum taliunj
ma, quod fpfcits funf ficut numeri Ratioautcm effe vi- . enf lum: nam etiamfi efsentcfsenftaliterdiverfa & perfe-
deiur,quia fi funt entia aequalia ,
a;quc diftant a nonente: \ionein3equaIia,nullaefset; ratiofiftedi in aliquonume-
undecrgo poffunt habere eirentialem diverfirafem aut to finito,quialicct videretur efse aliquis ordo,per fe inter
diffim li udinf-in? Et certe m omnibus rebus cffentialiter efsentias diftindas , tamen etiam in hoc ordine potcft in
du c fis juas nus txperimur,videtur hxc insqualitas re- infiniturn proccdi,utincrea'uris poftibilibus conftat;ne-
penrii& ideo vâlde probjbile eft lilud pri,n(?ipium . Non cefse eft ergo in tota illa laiitudinc entium dari unu in-
tameneltevidens nam liccf dux res a;que diiiept
:
a non finitum &
perfedius cffcris omnibus.Iilud ergo fummii
nre,videntur eftc poffe diftimiles in na,cura: nam alia eft cns,c?teris perfe^lius, &
infinitum fimpIiciter,nos voca-
reiafioqudlifafi,s,a rcUtipn.e fimilitudinis.Undein remus Deu,& eadem ejus pefciStione colligimus cx-
ex hac
lationibM-! divinis patcrnilas filiatip, ut relationes & tera enni qu? cum iUoannumcrantur, ab illo infinito.
,
funt , dilfiiniles lunt , leu didjuiparaptiae , ut vocant, & ente else effc6\ive profefla. Primo quide quia illi primo
taiTn.n inp.i: fedione&entitaterelativa ut ficcenfcntur enti convenit infinifas hoc ipfo,quod eft ens aflu per ef-
jcqual s, no.n lolum prout incl -idunt en,entiam , inqua fenria:nan;i inde habet quod totuefse aliquo modo in fe
,
(unf idem, f.dciuni fccnndum proprias rationi;s rela- claudat & contineat,quia noa hibct unde Iirnitetur,ncq^
|ivas inquihusdutiiiguu.iiui.Ad hunc ergo modum con. a quo participet hanc partetn cntis C ut ita dicam ) potius
tendcre quis poffet pon r^ pugnare d.ai;i duas efrentia imquam aliam:crgo econverfo,hocip(o, quod rcliqua entia
prouuft is diffjmilcs & a'qualcs non habent fuinmim perfciSioncm & totalitatem effcn-
(îuiiqiiam(ut hocobiêrdicampsjlpngediverfaratio di(ul fic dicam)cft manifdlum fignum non effc entia per
cft,quoad h.oc in rcl.aliv is &

abfolutis:nam rclationes ha- effeiliiam omnino impiodufla , fed effe cntia pcr partici-
bcni di verfi(at>.mex tormanbus terminis cum ratione in patiAncm , accipicntiaelle b illo primo ente.
qua fundaiur-, & ideo faciiius ppteft ir cii intvlligi diver- Secundo, quia hoc modo intelligitureffeordo pcr fe in
fifas cuiTi iqiiali.tate ,quii aqualifas oi:tur ex gradu en- lota latitudinc rntiuni , vel per fubordinationem eorutn
(itaiis:.divcrfi.tas veroen mutua habitudinc At vero in . imcr (e,vcl faitem per rcduLîonem omniun> ad unum,ut
nfib.usablolufi.s, qualiacirent illa improduiU, vixcon- ita non tcmcic& ta(u infi îce multiplicentur Qiiod rc- .
d frimilia,fi effent aequalia,& fe- \c dcclarat Theologitom exemplum (quo firaulrcfpon-

îpii.p tcii,in,qupt.ffcn'
cupd^ m id iptum,quod i,n ie habcrenf per fe ncceffaria ,
demus Philoiophis, nc putent raf iones , quibus unitatctn
t i.n bi<: i:ll cfiam fpccialis rafip,quia elfe ens a f. feu nc- piobamus perOjnarum Trinitatemimpro-
entis ii.creati
êini^m, & indcpcndciis formaliter & fecunduR) prfci- bare)indiyjnis cnim,quamvisfidesCatholica ponatpcr-
fonarutn
. . . ; . '
ISect. IIT. An a prlori dcmonflretur talc cns e(fe.. 3^

(fonarum multifutiinem.nou (men finc ordine,qucm ori- rere
,
quod Arifioteles in plurali concludif /'r/Kf//;/.j co-
ginis vocanr,itaut & afcendendo fiftjtur in aliq ia perfo- rum, qu /emper //, vcrif/tma.effe, undc vuletiir leni.ire
na omnino improduiftajqua: cccterarum fons fit: & dcfcc- dari plura prima principia iniproduil\a reru fempiterna-
dendojfit aliqua ratio in ipfamet natur talis cntis funda- riim, utexponunt & attribuunt Arilloteli Jandunus &
ta,obqu3m ufque ad tcrnarium numerum , nonultc- & Gregor.lupra. Q.ui pcr ea, quie /emper/unt, motus coclo-
rius fit multipIica(io,quia nimirum in natura purc.intci- rum inteliigunt perprincipia autcm corum omncs (ub-
:
Jciftijali non tfi alius modus internf opcrationis fcu ema- fiantias feparatas , quas putant fecundum Arilt. effc im-
naticnis,nifi per infclie\um & voluntatcm Si autcm in .

produflas. Sed ex hoc iocoid certe fumi non potefi nam :
Dco multiplicari ponrfnt pcrfon?c improduf^se, plane Ari(L& priusin fingulari iocufus fuerat,dicens :///î fy^f
pofTcnt infinita: pcrfonx raulriplicari ; ideo nec fidcs & verijftmum quod c/i fojlerioribus cau/a^ ui fint vera, & u-
idmittit plures pcrfonas improduflas, ncc ratio illas numquodqueel/emaxime tale quodf/i caufactteris y ^ &
permittit, neque omnino pluraentia fine rcdudion.e ad CJEf. quod di6\um cffc propter primam caufam Commen-
unumprimum, a quoca?tera manant tator nofavit, & flatun ablolute & indeiinite ait, eaqut
Tertio potefi hoc ipfum probari ex cfficacitate illius /emper funt habere originem a primoprincipioîW^ autem
primientis infiniti:nam, fi primum efi , & infinitum crit iocutio in do\rina tradendaxquivaiet univcrfaii. Et id-
caufacaf(erorum,juxta illud vulgare axioma,quod fum- eo fine caufa ab aiiquibus limitaturad coeIi.fiia corpora,
ptum creditur ex Arifl.2. Mttap. tcx. 4. Maximum in ita ut Arilt..fenferif,CGelos,etfi arterni caufam fint,habere
unoquoq\genere ejl cau/aomnium, qu funtillius generis , non folum (ui motus,fed etiam fui effe,inteJligcntias an-
quod tnaxime intclligiturdc cauld cffcfliva, quandom tem vocaii plura principia improdufâ Sed hoc eildcm .
illa re perfei^îflimaefl fufficiens virtus ad aliorumefre- rafionibus impugnaiur Et prseierea quia apud Ariilor.
.
ftionem . In hac vero probafione inprimis non rcdc ad- eadem eli quoad hoc ratio coelefiis coi poris & intclii- ,
.ducitur text. Arift. unde fumptumeflc dicirnr illud prin- genti2E moventis illud , quia habent infer fe maximam
cipium.Nam,ut io indicecirca illum tcxtum notavimus proportionem in $ternitate,vei ncceffitateeffendi.Ifem
Arift.nondicit omne, quodefi maxime tale, eflecaufam quia cf lum ell omnino ingenerabile fccundum Ariil. A-
caterorum , fed e converfo , id quod in aliquo ordine ci\ liieigo putant Ariil.locutum effe in plurali propter ma-
cayfa cxtcrorumjcffe maxime fale.Ex hoc autem prin.ci- teriam primamjquam exiflimant fccundum Ariflof, cffe
pio non potefi inferri aliud quia piopofitio univcrlalis ,
improduflam, & fuo gcnerc effe principium aliarum rc-
affirmati va non con vcrtifur fimpliciter: quamvis crgo rum.Sed hoc non rcfle dicitur aiias debuiffct. Arifl.et- ,
quod efi caufacftcrjSjUt taliafiar,fit maxime tale no le- , iam concludere materiam primam cffe maxime ens & ,
quitiir ,omne quod eii maxime tale jcffccausa cftcroru & illam e(Tc principium omnium quce femper (unt u- , j
Deindc, principium fumptum non eft ita evi-

illud in fe , trumque autem en falfum, & contra ejus doitrinam. Po-
ides,ut cx illo poffitdemonflratioconfici.Imo verum non fuit crgo Aridot.illud pluraie profinguiari , vei propicr
.efredocuernnt Durand.z.d.i 5.q.5.& Aureol. apud Capr. eminen.tjam primse caufPjVcI quiain prima caufa plurcs
i.d-^.q.i.Quiahomolicet fit omnium animalium perfe- primac rationes caufarum conveniunt efl enim pritna :
6\ifrimus,non ob id eft caofa cfterorum, neque albedo re- caufa finaiis,cfficiens,& cxemplaris. Has ergocaufas no-
Jiquorum colorum êtiamfiperfeflifTimus color fit: unde mine principiorum intelligit , qu? tamen in renon funt
ttiamCajet.t. p. q.2. a.5. fentit axioma illud de propria nifiuoa prima caufa. Atque h?cpbiter circa iljam fente-
caufa , &
praefentim efficicntc intelledlum non efiTe ne- f iam Arifl. notata finC Nunc vcro in re ipfa conabimur
.
ceilarium, nequcverum. Abi vero illud cxponutii de probare in primocnte rede fequi ex eo , quod efl maxi-
caufa latedifta , utincludifextrinfecum exemplar,quod mum ens,effecaufam cftcrorum, eflo id univerfe non fc-
potius menfura ,quam caufa dici poteli, quomodo ArifJ. quatur, hoc igitur in fequenti difcurfu pra:ftabimus .
lib. 10. Metaph. dixit primum in aliquo genere cfTe

,
Unde /equatnr, id quod efi m>i,\ir/ium cns, ef/e
nienfuram cajterorum Juxfahanc vero interpretatio-
. ca'\f<im C<t!frorum.
iiem folum pot,erit ex illo prjncipio inferri, cum inter Sit Igiiuf alia riiiornam primum ens improduRum ciT
entia, qua:dam fint magis , alia minus perfcda dari , perfed^lione fummum,& infiniium,efi igituradagendum
Saliquod perfefîfiimum quod fit menfura aliorum , eo
, polenti(rimum:crgo pofefl produceie omnia,quf partici-
quod per acceffum , vel recelTum ab illo magis vel mi- pantfcu habentefle: crgoproducitomnia,qua: funt,ne-
nus perfe^ta cenfeantyr . Inderamen non potcrit con- que aliquid prster illudefl improduflum.Primum ante-
cludi illud folum ens elTe imprpduftum efirequecaulaiia , cedens fumitur ex dilcurlibus prsccedcnf ibus , quibus o-
.ifficicnfem omnium aliorum ftenfumefl:, deveniendum effe ad aliquod cns improdu-
Ex Arijloielis Jententia confirmatur eadem flum cjeteris perfeftius . Quod vero illud fit infinitum ,
peritas partimefl probatum, quiaipfum eflcptiam non cffe pcr
Quocirca Arifioteles citato loco potius fumit, dari habet unde limileturi partim fumi potel! ex diflis fupra
liquod ens ,
quod fit caufa csterorum ut inde concludat , decreatione, quam oflendimus tfie poffibilcm primocn-
jllud efle veriffimum ac perfeftiffimum^quod obiter noti,&ad eam rcquirj virtutem infinitam,& itaetiam pro-
tandum cfi,utcorifiet Ariflotelem veritatem hanc fuiffe bata efi prima confequentia Secunda vcro probari folet
.
aflTccutum . Nam aperte dicit illud primum ensnonfo- in hunc modum,quia omnis potenria habct aliquod adf-
lum caufam corruptibilium & contingentium fed
effe , quatum obje(ftum:&quo fuperior, & univerfalior efl po-
.etiameorum,qu2 femper funr,fub quibus c?Ios & intelli- tentia eohabet objeflum uni verfalius ; potenria autem
,
gentias comprehendcre videtur.Ncc potefl ille locus ex- aiSiva prjmi entisefl fuprcma & uni verlaliffima qux
,
poni defola caufalitale finali aut cxcmpl^rijUt Jandunus .cffe potefl , cum fic proporti.onata pcrfcclioni ejus : crgo
ibiq.y.&Greg.in 2.d.jqu.i.contendunt,tum quia aperte comprehendit fubobjeiô luoomne ens ergo omne eos
poiiit Arilioteles exemplum de caufa efficiente tum ct- :
.efl producibileper illam potentiam, & confequenter
iam quia in pr?fcnti matcria non feparatur caufalitas fi- nullum efl ens poffibile ,quod non fit producibilc per il-
nalis ab c{fcftiva,ut fupra tadum e(t , & (âtim am plius Jam potentiam: ergo nullum eit ens per fc ncceffarium
fieclarabitur.Neque etiam oblfat,quod Arifi.videtur lo- prteteripfum primumens ; repugnat enim ensneccffari-
quide efFeftibus ,qui univoce participant rationem cauum elfe producibile peraliquam potentiam ,
f3e,hoc enim eft , quod ait Cu/us cau/a aliquid idem

:
, & Conf ra hanc vero rationem inflari potefl,quia non cfl
nomine,& ratione convenit:ab'i alia translatio habct,/i?- de ratione potentiae a\i va?,quantumvis Iuprera2& infi-
cundumquod aliisunivocatio inefi Hoc (inquam)noQ . nif?,utcomprchendat omnccnsfubobjedofuo,alias ct-
pbfiat, led potius ex hoc loco fumitur analogiam entis , iam ipfum prjmum ens comprehenderet: aliqua crgo li-
ad primum ens, & cstera, nonexcludere aliquam unita- initatio ex partc ipdus potentix addenda cif, qug non fa-
tem rationis feu conceptus fimul cum unitate nominis tisdeclaraturdicendo objeftum illudcffc ens poffibiie:
ideo aGrsecis interdum cqmprehendi fub fynonymis , nam vci illud poffibilc fumirur mere pofiti ve feu ut fub ,
ut Fonfeca ctiam ibi notavit. Solum ergo addit Ariftor. fe neceffarium comprehendit,& fic etiam comprehendic
illam particulam , ut cxcludat cfFe6\us aquivocos , qui Deum,nam quod eft, potcfl etiam effe, juxta Dialedico'
nuilo modo conveniunt cum caufa innomine ratio- & rum reguias:vcl fumifuf,ut includit privationem necef-
ne: nam in illis non cllneceire, utcaufa fit maxime ta- fifatiseffeudi,&fic petitur principfjm ,dum diciturom-
Arifl. lu. Jisformaliter, fcd cminenter. nc ens aliud a primo enie cliTt potribiie:nam hoc efl,quod
cusexpli-;
Iiludfo!umpoffeifcrupuium,veldubitatiooem ingc- in ûf flionem vcnit,fci!.,an fit aliquod neccffirjum.Qui
ergo
, : , . , :
32 Dispur. XXIX. D.; ente increato ut nitionc humana

ergofinxerif fjlia cnf ia intrinrece net-tiLtij prxtcr jir i- fequenfcr nocrit fiajplicitcr& intrinfece necelTaria.Re-
nntirji,diccf confcqiicnrcr objcLûm ailf quarufTi liujus po- (pondcnt, ex habifudine uniusrei ad alu,ut ad ferminu
,
tt-nrif cnreens faflibilc.Onc namque potcntia produ6\iva vel finc, non fcqui propria depcndentiam, fcd folu fequi
linivcrfallor excogit.'5ri porcn,quarn illa,qua; (e exfendit conncxionem neceflTariam unius rei cum alia, qualis cfTc
ad oninc fj\ibilc ? Ad cntia aufcm nccefTaria non exten- folct infcrrclationem &terminum fine propria depcn-
dcrcfur talis porenf i3,quia illa producibilia non lunt detia unius ab alio,ur nos diccre tenemur infer Paf rem Sc
Pefeiidi. Scd niliilominus dida ratio, qui' cx D.Th.lumpfa eft Filium indivinis.Neq;coditionalis,quod fi unum tolla-
tur pradi- 2.cont.Gentil. c. i 5. multis modisdefcndi poteft ex ejuf- fur auferatiir aliud,e(l contra intrinlêca neceflitatem ef.
dcm dof\rin.i, praLfertim raMo.j.^.d.&j.Primoquidcm, fendi,quando illud aItcrum,quod in coditionali ponitur,
guia ad pcrfcflionem primi cnf i? pei tinet, ut virtute feu efl efiam ab infrinleco neceifarium^nam licet conditio-
cmincntercontineat omnem entitatem crgo primiim : ralis fif vera, tamen ficuf anteccdens efl i.mpoffibilc , ita
ens ex fc cxiftens eii potcns ad efficiendain omnem enti- confcquens , & ideo oppofitum utriulque potcfl cffc
tatem a (e diflinftamaepugnat erg') perfettioni & omni- fimplicitcr & ab mtrinfeco necefTarium .
puf n! . i? primi entis , ut pra'tcr iplum fit aliquod impro- Sedquamvis haecevafio habeat quadam fpecic proba- Confuu-
tiuc\um,& omnino necenarium.Unde licct verum fit,ob- bilitatis,re tamen vera non efl probabilis.Primo quia in- "'^-
jeilom adequatum divinf pofenfi? effe cns creabile feu volvit rcpugnantiam, quod aliqua res fit a fe& perfe,&
f.36îbilL-, tamen (imul (peftat ad pcrfc\ionem illius po- tamen non fir propter (e (ed propter aliud ,quia nonefl,
t^:nt!X,u[ omnc cns,quod,non cfl ipfa,fit fa\ib:ic ab ipla minor pcrfecl ioe(Te a fe, quamcfTe propter lê ergofine :
ut potc conicntum emincriter in ipfa . Cûod a contrario caula atrribuiiiir alicui tnii prior perftflio,cui dcncga-
devUr<ii'i potc(f : nam pcrrinct ad [.erfi.\ionem lilius po- 'u.' alia.Ircm quia nritura,qtif a fc habct efTc,e(t rcs ablo-
tf nlia?, innihilum redigere quamcunque rem a

ut pofTit luta omnino, &
nullo indigeni ut fit crgo in fboclTc non :
fe diflinfâm) alias non habcret plenum dominiurn om- potefl includerc habifudinem ad aliud,ut ad finem.Deni-,
nium ergo rcpugnat pcrfertioni & univerfalitati illius
;
qtre a poflcriori declarafur;nam rcs,qua: terminatur ad a-
potetie,ut aliqucd ens pr?ter ipfam fit fimplicitcr necel- liam,ut ad finem ultimum,(efc,iotumque fuum efle diii-
farium & indepcndcns Et confirmatur ac declaraiur cx. git proprer illum fincm; rcs autcm,qux cx fe habet cffc ,
parteipforum entiu.T. diilinilorum a primo quf cunque non efl cur referat illud c(fc in aliam ,
proptcr quam vel
ilia fintinam odenfum c(t,nuilum cns didinflum a primo (olum,vel pra;cipue (e diligat. Praterea cx illa refponfio-
pode cffc illi a-qualc in pcrfeftionc tk effcnfia, fcd necel- ne (iimitur occafio negandi omnem cau(alitatcm fina-
iarioelTe illo inferius,ex quo neceffario (if,o.mne tale ens lcm & opcrationem propter finem : nam fimilifer diccre
cffe finitum, & i.mperftftum : eigo ex parte illius non tc- omnia fendcre r.atur.ili inclinarionc in fuos
quis polTet
pugnatomnetaleenscffe fai\ibile, quia in)perfe\uin fincstanquamm terminos quofdam ablque caulalitatc
iemperducit originem, quantum ad id quod habct pcife- finis: hocautem abfurdiflTimum eefl quamquam enim :
iîonis ab aliquo perfcdiori. tt fimilifer cns patticipa-

, resomncs habeant has inclmationcs naturales in fuos fi-
tum ducit origincm ab ente pereflrentiam,nec potefl red nes tamen ha'c cadcm earum conliitutio declarat cas
. ,
aliqua ratio.curtali enli repugnet effe faflibile, imo

i3i noncflTcalc, (ed a fupcriori agcnlc efllê conditas , &
hoc cfl multo magis conforme impcrfertioni limifa- & propenfiones in foos fines acccpiffe .
jtioni cjiis, quam quod fit cns fimplicirer neceffarium : fi Adhuc potefl aliquis dicere,eflo verum fif quidquid ,
j^gitur omne hnjurrnodi ens incliiditur fubobjedo poten- habef caufam finalem, haberc etficietem, non tamcn has
iU' cfFeiîva: prirni enris & ideo , nullum c(l ens necef- caulas (cmper incidcre in eandem fanitas enim ell finis ,
fji ium & increatum pra^tcr ipdim . dtambr.lationis non tanicn cll principium cfiiciens
,
v.g.
Ultirri rmio c.v cau/^litate fi^-iis. ejiis:hc crgodici potcfl Dcus finis inlelligentiarum, iiccc
Ultima ratio fumi potefl ex csuialitafe fims uliimi non fit ciiicicnf.to vel iTiaximc,quod dici poteft, intelli-
nam unum eflcns

in rebus perfctfhfrimum ,
quod e(i finis gentias fecundas nontam effe quam opcrari projjfcr pri- ,
ultunus omnium aliorum : crgoillud ipfumcfl primum mam,ut pro;)ierfincm,& ita non faai (ubflantiam,quam
pnncipium efficiens rcliquorum;afque adeo illud (olum operationcm carum habere caufam finalem, & habere
cfl incrcatum ac verus Deus. Anfecedcns admitfuntfere ctiim etficicntem quamvis noncandcm: nam efficiens o-
omnes Philolophi namfaltem ingcnere finisnonne-
: pcrationum cfl (ubltantia infclligentia; operantis, finis
gant cficordinem inter (ecundas infelligentias & prima. autem cfl (uperior &
prima inrclligentia Rcfpondetur .
Et eadem ratioefl de quibufcunque aliis entibiis, omnia ab hac ultima p.irte incipiendo, cam ev afionem non ha-
cni.Ti imitantur iplum primum ens intendunt illi af- , & bere locum luxta Phi!o(ophorum opinioncm,qui ponunt
limilari,& quae ipfum aliquomodo polfunt attingere, ut intelligentiaselTeentiaexfe nece(Taria: illi enim confe-
fjnt entia intelledVialia ,in eo habentcollocatam bcati- quenter ajunt opcrationem iniclligentia: e(Te fubflatiam
tudinemfuam, ncquequiefcunt,donec ad illud perveni- ejus. Putant enim, & quidem confequenter, efleaftus pu-
ant,at in nobis ipfis experimur.Denique magnaelTet im- ros,cura putcnt cas c(Te fuum cflTc per effcntiam : igitur , fi
pcrfcflio 5c contufio rerum,fi nonefTet inter eas ordoi o- operatio infclligenfia; ordinafur in Dcum utinfinem,&
poitct crgo ut omnia ad unum aliquem oltimum finem operatio ejus elt (ubflantia ejas , ncceflTe eft etiam fub-
referantur . Quod fi aliquis efl finis ultimus carerarum flantlam ordinari in finem . Q_uod fi opcratio necefTaiio
non potefl nifi priinum ac (ummum ens.De qua
rerij,cfTc htbet caulam efficicntcm quia habet finalem , idem ne- ,
xediximus plura fupra difp.i^.Prima vero conlrquentia cefTariodicendum erlt dc ipfa fubflantia,ficut autem fub-
probatur,quia quidquid hibct caufam finalem, habetef- ftantia non potefl cfl"e caufa efficiens fui ipfius itanequc ,
Ikicr.tcminam teflc Arifl. finiseli propter quem aliquid {nx operarionis, fiquidcm ipfa fubflantia ponitur effe (ua
fit:inovet enim finisf (ficicnfcm caufam ad jgendum . opcratio. Denique pofita vera fentcntia quod in intelli- ,
autcm aliquis rcfpondcre aliud eHc haberc fi-

PofTet , gentiis fecundis feu creatis operatio diflinguifur a fub-
Evafio e-
ncrvans nci:i,& aliud habcrecaufam fir.alem nam finis ut fic (o- : it.intia, ncccflano dicendum efl, fi opcrafio infelligcntis
lum dicit rationc tcrmini,cau(a autem finalis dicit ratio cfl proptcr Dcum ut finem, etiam fubflantiam ordinari
,
TatioacRi.
nem principii &.movenf is potefl aufem intelligi quod , ,
in cundem fincm ; tum quia talis fubflantia cfl propter
aiiqua res habcaf finem pnori modo, non tamen caufam fuam opcrationcm fumetiam quia non attingit feu
,
finalem propnc & in rigore &f uc non valcbit confetu- , confequif ur fuum fincm nifi per operationem noa er- :
tio a fine ad ctficicnrc caufam.Et ad

hunc modum vidcn- go (bla opcratio , (cd ctiam ipfa (ubflantia inflitufa efl;
tur aliqui Philoiophi infellcxilfc ratione finis intcr pro- proptcr talcm finem
ximosmotores oibis, &
primum rjiotorc iinmobile, ab(- Atque hinc fir, ut non pofTit referri in fe ipfam tanqua
quc dimafiationc cffctliva Quamvisenim exiflimarent . cauiam efficientem fui cfTe,ficut operatio ejus,quia o-
in
inteUigcntias fccundas ex fe ac necellariocxiiteic, nihi pcratio jam fupponif cflTe a quo pofTit cfTeTivc manare
lominust.-.men credebant quafinaturali impetu ferri in ipfum autcm eflTe non (upponit feipfum,nequc ipfam fub
primam intelligcntiam tanquam infinemlcu terminii (iantiam;& ideotandcm concluditur,reduccndam cfTeil.
lua- nattiralis peifc\ionis.
Qiiod fi inflet aliquis, quia rc- lam (ubltantiam iti aliam caulam. efiicicntem Quae non .
pugnat habcre hanc habuudme ad aliud, ut ad finem fine potefl e(Te alia nifi ipfummct primum cns , ad quod ordi-
dcpendentia ab iIlo:omnis auicm dcpcndcntia repugnat natur ut in iilfirouin fincm.Quocirca,quamvis non fem-
cum ncccditaic elTcndi, quia fi una res ilcpcndet ab alia : per res,
qua cfl finis, fit ctiam principium cfficicns, pra.
crgo fi illa tollatur de medio,hfc ctiam a'jtc'etur,& con. iertim quandofinis ipfeelt produceudus pcr alionem
. . , . .
S E C T. 111. An a fiflofi demonrirctiir tale ens en.e.
& quo feu cujus gratia;tamcn fipe

ert finis , & effi- finis retici poi{auditam voi.em Evangelii , cadem iBfipicntia
ciens ineandcm rem coincidunt , prxfertim quando finis laboranf Athei funt & nonnulli etiam fidcles,&do-
,& ,
efl cui feu qui:fic cnim omnis operans propter fe ipfum

,
,
6\i , negantcam vcritateme(feevidenfem,hicautem in
aliquomodoopcratur & confcquenter fimul e(l&cffi-

, rebus nobis per fe no( is non contir.gunt. Etinhacfc.n-
<:icns,&finis fuajoperationis.In praefenti ergo,ex eoquod tcntia pr.tfcr Hervxum , Capreol. & aliosThomiflas,
Deus fit finis ultimus, infertur optime quod fit primum concordant D.Thom. in l.d. 3. Durand.qu. 3. Richau
principium omnium, tumquiaefl finis nonefficiendus, quajfl. 2.
fcd obtinendus, imitandus , aut honorandus a fuis efFeiili- Alii vero licet pofleriorem illius fententis partera
bus, fumctiamquia inftitutio rcrum in taiem finem, non ampleiânfur quod nobis fafisell , negant tamen pri'v>
,
potcfl in aliam caufam referri Aut cnim illa caufaeffct . .rem,quia non admiitunt diflinîonem illam, necpropo'
intra ordinem rerum effeftarum, fic eriam illa eflel fa- & fif ionem aliquam effe per fe notam in fe qux non lit pcr ,
\i proptcr illum finem , & qufcrenda erir cjus caufa; vei fe ofa nobis,ut Scor. in r.difl.2. qu.z.Ocham dil^. 3. qu.
eff extra illum ordinem, &ficnon potert cffe alia nifi 3. Gabriel qu.4. Henricus in Sum. arf.22.qu.2. V-Tum-
ipfcmet ultimus finis Eftque hoc per fefe confentancum
. ta.mcn immerito difti auflores laboraruot in re D.aie-
rationi, quia Deus non efi finis,cui aliqua utiiitas qustri- îca,de qua vixpoicfl efle in re coniroveilia Nara quil .
<aT per aflionem , fed qui intendit aliis fuam bonitatcm dubitet cffe qualdam veritatesin fe immediatas, qîas
GOinmunicare , &quem omnia alia aliquo modoconfc- nos nifi per ahquud medium intelligere vilemus 2 Cerre
qui aut imitari dcfiderant, ut refle D.Th. i.p.q. 44.3^^.4. quanfitatcm, v. gr. effeeniitatein accidtnralerr;,fi vcrura
& ideo non el\ Deus finis
primacanfa optrans pro-
nifi ut efl, fine ullo medio inier pra;dicjium (ubieCi^Li ii veruni &
pter communicandam bonitarem fuam.Atque hocetiam efl , & tamen a nobis non cognolcitur , nifi per media &
modooptime corrcfpondet,& proportionaturfinls prin- valde extrin(eca . Cum ergo propofifio per k nota & ino-
cipio: nam ordoagentium fequiturordinem finitum ,& roediata idem non potefl quin mulra fin^
fint , dubitari ,
ideo fuprcmoagenti, fupremus etiam finis corrcfpondet pcr fc non (unt per fe noia nobis. Quod C
nota in le ,
qua;
& ita in prxfenfimateria, ex eoquodomniaordinentur ScotuS & alii dicanf,fe non loqui de rebus,fccJ de propofi.-
-in Deum feu in primura cns, ut in finem ultioRum , re\e tionibus, quiintnnlece dicunr ordinem adconccpius
fequituripfum effe primum principiumomnium . nollros qui non poflunt diflingui fccundum fe &quoad
, ,
Ex his igitur omnibus fufficienter demonflraium eit nos refpondebimus laborare in aequi voco ,quia non i*-
,
i
m&is Deum effe . Q.uamquam enim nonoullsE fortafTe rationcs flamus de fignis ipfss , fed de re fignificata, oec ue conce-
omnibus his,qui tafts funf,per fe ac figillatim fumpta',non ita ptibus formalibus,fed de ob;elivis, & inhosoptime ca-
" convincant intelleflum, quin male homo protcrvus, aut dif dafadiflinc^^to. Nain facpe res illae, qua:objiciur^:ur
affeftus poflit evafioncs invcnire nihilominus&omnes , conceptibus noltris ,immediatam afquc acieo per (e no-
rationes funtefficaciflrimi& przcipuefimul fumptx luf- tamconnexionem habent,quamvis ut objicmntur nollris
ficientifrirae prsdiflam veritatem demonflrant Quibus . conceptibiis tormalibus,& ab eisdenoniinaniur, non fla-
inferius addcmus aliquas ex his, quibus Dci unitas clien- tim nota nobis eorum connexio, Efl ergooptima ilia
fit
di folet. Quod fiquisetiam rationes adduftas attente dillindio , &ad rem prjrlcntem convenitniiffime appri-
confideret, inveniet hac etiam in parie locum habere, cafa,ut fsfis dcdaratum efl
<3uod !. feft. diSum elf, videlicet

munus probandi : Sicut Addidtnm famcn quamv is in rigore non fifnoium ,
dari aliquod ensincrcatum , ad Mefaphyficum fpeftat, nobis Dcum effe famqu5m omninoevidens cffet-;.rien ,
quam vis Phyficus aliquo modo inchoet vel parec viam , vcritafem hanc adeo confenianeam naiurali lum ni ,
ad talem demonfirationem etiam probare illud ens , ira & omnium horoinum confenfioni ut v s poflTu ab ,
improduftum effe unum tantum, effe principium reli- & aliquo ignorari Unde Augullinus traiât. 106. in J"an.
.
quorum oronium,quoe funf,aiqueadeoene verum Deum, trai\ans verbailla: Alunifefiavinomerj cutimho>r.l>v'btis^

ctiam effe Metaphyfici opus:permedia enim Mefaphyfi- inquit : Non illudnomen iuum quovocurij Deus ^fedU-
ca perficitur dcmonftratio Quodquidero in ppiteriori . ImL quo vocaris Parer meus . N^nt qno Deus dicitur, wu-
modo procedendi,quem diximus e(Te aJiquo modo a prio- verfacreatnrd., (y omiîbus gentibus ,
anteqimmsn Qhri^
ri,eft per fe manifeftum,cum potiffima ac fere fota vis de- fium crederent., non omni modoeffe potuit hoc nomen igno-
inonftrationis nitatur in perfeftione ipfius effe per eflen- ratum. Hiceautem notitia Dci duplicite. potcfl intelligi
tiam. In priori autem gcneredemonllrationis cum vi- , uno medo fub aliqua ratione confula &communi, ut ,
êarurfuraiex effeflibus (enfibtlibus aliquid participari , fub rafione ejuWem fuperioris numinis qiiod polfi! nos ,
3t fumi videturex naturali Philofophia , ideo in illo & adjuvareaut bearosefficere, vel aliqu:d fimile,qui con-
etiam verum habet, quod Philofophia parat viaro,& ad- ceptus licet in yerum Deum conveniaf, por-.ltamen
juvatad illum demonnrandi modum proprium tamen : ctiam falfis diis applicari, & hoc foitaffe modo dixit
medium illius demondrationis re vera e(f Meraphyfi- Ciccrolib.r. de Nat. Deorum Nullam :
effe zentem^qux,
cum , nimirum , unitas finis , mutus connexionis feu & nofi habeat aliquamprienotionem ,
quod Dsusjit . AViQ
fubordinationis,qucE reperitur in rebus omnibus in rerum modo id poteli mtelligi de ccgnitiontt vcri Dei per con-
natura exifêntibus. Hxcenim ratio ab{lraliffimae0,& ceptum fupremi eqtis ,quo majusefi"e non putefl , quod-
univerfali(nma,& ideo per fe pertincf ad metjphyficam, que fit principiu.m cireroruro,& hoc.triodo videfur ioqui
quamvisad applicandam illamad res fingulas minifie- Augui;^. cifaio loco Undc fubjungit Hiec efi enim vis
. :
rio PhiIofoph:sE ffEpe utatur vertt ciioinitiitij, utc>-e.ttur<trationali jam raticneutenti

Rejiciiur /ecufida fenttntia fuêriorifeSHonerelata non omninoaut pcnirus pof/it abfcondi: enim pau^ e.vceptis
Uitimo ex oronibus quafl evidenfiffima qua-
diftis cisittqtnbasnaturanimium depravataeflûntverfumge-
dam cxperientia confiare potcft,quam fit a Verifate alie- Ttus humanum Deum mundi hujnsfatetur auHorem Ec
, .
nafententia fupra relafa,quztfferebat ita effe per feno* eodero fenfu dueruntTcrtulIianus in Apolog.cap. 17.
fum De umeffe, utearatione demonllrari non poffet. & Cyprianus de idolor, vanif. Summa delini eft noUe
.Conftatcnimex diflis , magna confideraiione , & fpecu- tnm cognffcere qnem ignorare non pofftt : & in eod..-,-r) di-
latione opus e(fe ad vcriiatem hanc efficaciter pcrfua- xerunt alii quos fupra cifavi , hominibus effe natiiralitet
dendam: quomodoergoexiflimari potefl hsc veriiasper infitamcognitionem veri Dci
fenota.S<pienter igitur D.Tb.i.par.qu.z.arf.i. fuppofi- Hxc aulern cpgnitio neque in omnibus proveiiit dx
tadiftinftions,quaein l. Polier. traditur,&lafaexponi- demonflratione,quu non omqes funt capaces ejus,neque
tur,de propofitionc pcr fe nota, aut in fc fantum,aut infe ex (ola ferminorum evidentia: nam licetdemus nomin
&quoad nos affirmar,Deum eflTeîn fe effe perfenotum, Dei fignificari.ens per fe neccffarium ,quo majus cogitari
quia e(le per fcfe , &
finc medio , coovenit Deo eflque dc : non poflri(,ut vuit Anfelm. fumpfirqjex Auguflinolib.r.
primario concep:u,& rarione Dei.Negat vero effe per fe dedoilr. Chrifl.c. 7. tamennon flatiraell evidens, anfi-
notutn nobis,quiancquee(fentiam illiusentis prout in fe gnificatumillius vocisficveraaliqua res, vel folum fic
efi jconcipimus, nequc ex ipfis terminisefl nobis
evidens aliquid CQnfiiSlum,vel excogitatum a nobis. Duplici ergo
inordinecfFeduMm &caufarum fiitendurB effeinaliquo ex capite oriri potuit hxc nocitia: prirao ex maxima pro-
entc increato , minufque per fe notum efl hujufmodi ens portiooe , quam hxc veritas habet cum natura hominis:
non unum Unde multi gentiles de hac ve-
poffeeffcnifi . propofita enim h<ac vcritate & explicatis terminis,quan-
rifatcdubitarunt, aut etiara
eam ncgarunt, &ufqLicin quam nori flstim appareat omnino evidens, (tatim
hodiernum diem multi.non folum gentiles,fed ctWm bac- tamen apparet pcr feconfentan.ea rationi , &facillimc
Suarez. Tom. XXII.
C per-
. ., . ,
: :
Disp. XXX, Quid Deus fit.
pcrfuadctur homini non onnnino prave affc6tp Qui,a ni- . fuprcmumcns ? Habef ergo iiUm itidcpeadcnfcr ibota,
apparct in ea veritate , quod repugoet , autdi(tit;lctn nialior ergo anuJloalio privAri pptcfl fota pcrfefljonc
creditu e*m reddaf,& e contrario mujta funt,quas (iattna fibi debita. Nec vcro ipfc potcft fciplum iJJa ptiv.are.,tU93
^nciinantad afTentiendum ijli veritati: multa ( inquam ) quia omnis rej naturaJitcT 8ppetit& xetinct petfcSio-
ponfplum McBphyfica vcl Phyfica, fed etiam iporalia, ncmfibidcbitam, niCab alio potentiori illa privctur^
jiecfolufri externa,fed etiam intcrna.Nam fi hpmoin fc. lum maximc, quia Deus non habct hujufmodi perfcflio-
ipfum rcflct)atur,cognofcit le noti effe a fc,neque fibi fuf- ncm a fccffcflivcj fcdformaJiterfcu ncgativc,quia fcili-
ficcrcadfuam perftflionem, ncccrcatufas omnesquas cctnonhabctabajio, fcdex formaJiemincntia fusni^*
experitur fibi fatis facere:iino agnofcitin fe naturam ex- turs-Atquchinc maximcconfirmaturhcc parscxa6\u9.
cel Jcntiorem lllisjquamquam in fuo gradu impcrfeflain, Jitatc ac fimpJicitatcdivinicffe: namresfimpliciffim
quia tamincognofccndoverum , quam in amandobo- nonpotcft aliqua pcrfeftionc privari,nifidcflruaiurtot>;
num^fcfccognofcit irrbcciljem &infirmam. Undefacjl- cflcaufcm pcidcflrui non pofcfl , cum fif fimplicitcrne-
limo negotio homo fibi perfuadct indigere fe fupcriori ceffariuro: ergo nec minui , cum fit fimpliciffimum , .&
natura^ aqua ducat originem, &aqua regatur gu- & aftualiffimuro: ergonon potcflnon fimul habcrc totain
bernetur pcrfcflionem fujEnaturje dcbitam. Et in hoc faJtcm fen-
Sccundofqndataefl haecgeneralis tiotitia in majorum fu aftigit hanc veritatcmj& rationcm ejus Ariflot.Iib.12.
traditione & infljiufione tam filiprum a parentibus, Metaph. cap. 7. Quod auiem omnis pcrfe\iohuicdivi- Ari/l.Iiji
,quam imperifprum a dpflioribus . Ex qup efiamgcncra- nocffedcbitafif,atqucadeo,quod non poffit Dcus omni-
"("^"iliJ*
'
jis rcnfusapudomnesgeRfes percrebujt, &reccptacfl, pocarerc efiam negative aliqua perfeflionc , probatur "
quod Deus fit:undc baEcnofitia majofi ex partevidefur primo,quia hoc indicaf divina fcriptura,cum dicit: Qttii
fuiffc )!et humanara fidem prsfertim apud vulgus, potius faFla/ufitin eo vitamejfe, Joann. 1. cum tpfum ap- &
quaiTi per cvidcnfiam rei videturtamcn fuiflTc cum qua-
: 'peilat,OffJr^fw Exod. 33. ficctiam dcDeodocent
,
daro evidentia pra6)ipa &

(norali , qui fufpccrc poterat fan\i Pafres: Dipn. cap. 5. de Pivin. noroin. Ircn. &
abohligandutn lum ad affentiendum huic verifati ,quod lib.4. cap.37.cum Deumcontinere omnia^\it\yeffi
ajunt,
Dcus fij, uKTi ciiam ad cplendum ipfum. Et juxfa ha;cfa- omniay ut loquifur Ciemcns Alexand. Jib. i Pedag. c. 9. .
jcile inu lliguDiur pmnia ,

quae de cognitione Dci , natu- Sic dcniquc ( quod ad nos nunc fpeflat ) (enferunt Philo-
âlitcr infiniia j
a Dodoribus dicuntur fophi, uf dcHerro. feuMcrcurioTrjfrocgifl. refertCy-
ril. lijb. i.contrajul. fubfin.&SvidasinMercurio, &
DISPUTATIO XXX. .Sfcujap. ad Amrioncm rcgem quificait, Deumom- 1
nium Dorninum faêrem Pairem ac /e[>tum impleroj

,
Deprimo ente quatems ratione fjaturali cognofcl
,
foteji^ quid& quale/it

ac omnia unum exi/ientia , umm omniaexi/itntem &
namomniumplenitudounum ffi , ctrinuno. MuJtaque
HAiEênus pricipue pflcndimus Deum cffe & ex par- fimilia JcgunfurcxTfilmcgifl. in Pimand. praefertim in
fc ticclarare cpepimus , quid fir:nam, utdiximus finc cap. 5. & 16. ubi habentur fcre onmia verba, quac
âecduoincpgnifionc Dci non poffunt omnjno fejungi Cyrillus refcrt . Ubi cx PJatone eliam & Porphyr. addii-
runc fuperefl, ut reliqua iraârnus^quai-direfle fpc\ant cjtnon diffimilia f
ad cognofccndum , qu'd fu Dcus , fimulqucdcclarernus Secundo probatur a pofleriDri ej di6is fupra deeffc
qâlis ^c quantus fit;n^m in Dco non efl aJiud quajitas, f\ibusDei feu primi cnfis Oirniscnimperfedliopoffibi-
vel magnitudo,quaineffenfia Supponimus autem non . Jis aut efl incrcata,aut crcata . Si increata fit, in iolo prj-
poffe nos naturali Ipminehsc dc Deo cognofccrc prout roo cnte effe potefl,quja pihil efl ipcrcatum cxt ra ipfum,
in fc funt ,
cjuia jd fieri non potcfl , nifi per vifioncm cla- î vcrocfl crcaf a: ergo neccffario cffc debct ab hoc primp
ram ipfius ,qua? non
hornini naturalis, ut infraetiam
efl ente,ut a prima & principaJi caufa,quiaoflen(um ell,ni-
oflendemps. Nequectiarn poffurit haccornnia fipiplicitcr hil effe pofft prKtcripfum,nifi b iplo;ergo neceflccfl,ut
3 nobis dcmonflrari a priori de D^.o , quja foluin pcreffe- pmnis talis perfe^îo fit in ipfD,nobiIiori,& cxcellcntiori
itusdcvenircpoffurous in cognitioncm ejus : cognitota- modo. Quia perfeflio effe^ûs neccffario fupponitur io
rnen uno atiribufo Dii cx effc6)ibus eju? inlerdum poffu- caufa,qujeex fc& propria,& fufficientc virtutcpotcfl ta-
iniscx illocolligercajiud 9 priori,juxta moduon noftrura lem perfcflioncmcommunicarccffetlui.Quomodocnim
concipieridi divina, divifim, &cx uno concepfualium darc poffctcaula ,quod nulloroodoinfe habcret? Atque
eliciendo , ut fupcriori difpufationc tetigimus , & hi dup ha?crato eadero proportione concjudif dc quacuroque
rnodi demonflrandi obfervandi funt , ad fingula divin & pcrfe\ione ppflibiH vcra,ac reali,fivc 'lia a^lu repcritfur
attrjbuta, quoadfieripoffit,applic3ndi. Primumigitur inaliqua creatura, fivc non: nam fi poffibiliteft^nonniff t
quafi fundamentum & principium omnium ,
qua: attri- Dco cffe potefl:ergo neccffe cfl,ut jam nunc fit aliquo mo-
buijntur peo,efl,effeeqs pcr fe neceffarium, & fuum cffc do in Dep,quia nihij pofcfl effe ab ipfo, nifiquod sliquo
per cffcnfiam quod dcmonflratum cfl difputationc prs-
,
modoefl jn ipfojeft crgo dc effcnf ia Dci, utinfcincJud^C
cedenti iplum ergoeffe Dei cfl quiddifas ejus, quid vero
:
aliquompdopmnem perfeftioncm cntis,
inhoc effc includatur, quidvcex ipfo cffe pcr effentiain Secundo porefl hoc a priori oflendi,quia Deuseft pri- n,t, ,
>
'
infctatur,videndutD nuncefl . mum cns,ut oflenfum efl:ergotfl etiam fummum&per- pnori ec-
1"''^"'?
fefliffimutn cffcnf iali ter crgo de effentia cjus cft
: , ut in-
IV S E C T I Q J. cludataliquo modoomnem perfeftioncm poffibijcmin

lota Jatifudineenfis. Primaconfeqpetitiacx ferminisfe-
Utrm de ejfentia Dei/it ejfe ens oimno{erfe[luin ,
rc per fenotêfl: nam fi Deus cfl pnmum cnscaufaJjtafc
REfpondeo de quidditale Dci
,
efl, ut fit cns undcqua- & necenitateeffendi,neceffeeft,ut fir ctiam pcrfc6lionc
quc pcrfeifturo Pofeflquc hoc natural j Itimine ev ir
.
primum.Quod etiam probatumcx fupcrioribuscftcxeo,
dentcr dcmonftrari.Ut harc probcmus, fupponendum cft, quodomnia inferioracntia eo funt magis,vcl minus pcr-
perfeftum id dici cuj nih>l decfl,ex 5. Metaph. Quod po= fefta,quo magis vcJ minus accedunt ad hoc primum cns:
* teftvclprivativc,vclnegatjvcintclligi. Priori mpdodi- ncquc potcfl iti hac rerum inarqualitatc ita procedi jn in-
finituro,quin detur aliquod fupremumens,quod lit csetc-
citur perfclum,cui nihil deeft,quod ci dcbitum fit ni^fura
fua ad fuam infcgritatem fcu complcmcntum,& hoc mo.

roruro eapgt & menfura , quod tion potcfl cffcaliud , nifi
domulta funteptia perfefla in luis fpeciebus vclgencri- ipfum ens primutn Efl ergoiJIud fummepcrfcflimi Se-
.
bus , non tamen funt perfe6\a fimpliciter in tota latitudi- cunda veroconlcquentia in principiofafta videri poteft
neentis.Poftcrioriergpmododicifurperfcflum,cui abfp- minuscvidens,quiarcflepotcfl intclligi ,quod fitperfc-
Jutc nihil pcrfcflionis decft : atquc hocmodo illudcns
^\iffimumomnium , & non contjneat pcrfcitioncs om-
nium,ficuf homocfl pcrfc^\iffimusomnjum animalium,
dicitur abfolufc pcrfclum,cui ompis perfcflio itadcbita
eft,acncccffariuincft, ut nullaei pmninp deeffc poffir, & tamen non continet oronium animalium pcrfe6\io-
ncc privativcnecncgativc, & utroque fenfu diciturcffe ncs. Sed nihiJominusconfcqucntiailU probstur Pri- ,
^c t ffcntia Dei, effe fimplicitcr pcrfc\um mo ex prfecedenfc latiocinafione , quia primum ens
WaiUpcr-. Et imprimis, quod non poffit Dcus privafive carcrc non utcumqucptl pcrftttiijs caieris, lcd tamquam pri-
prfvMln aliquapcrfcflionc, eft perfccvidentiffimum.quiaficut mum principipm corum j urau'em rcs aliqua flf princi-
Ocui^ peusexfccfl,itaexfe habet totam pcrfe>ionem fibi dc- pium alfcrius, non faiis cfl,quodfitperfeftior illa,ut pcr
faj^repfr perfc^îoQem con-
^jjfj^, AquoenimfuperioriilJanfihaberet, cum ipfcfit fe conflat,fcd ncccffe efl, ut iilius in fc
tineat
. . . . ,.
Sect. I. De perfe^flione Dci. ^ j'^
ilincat aliquo piimum cns cH perfeftifTi-

modo : fi crgo fummatam entis perfcfîonem ,
neque omnes inter (c
mum tamquam principium omnium non folum eft pcr- ,

compoflibilcs funt, ncque cum exafla ac (urn.nna rei p.;r-
feftius cxtcrisjfed etiamomnium pcrfcdiones in fe pra:- fe\ione. Unde ad hoc declarandum rcê difiinguunt
habet Theologi duplices enf is perfc1ioncs, quafdam votant
Deindc probatD.Th. i.p.qu.4. art.i.cx principio fu- fimplicitcr fimpliccs : alias vero perfe\iones fecundum
pra probato,quod primum c(l cns ipfum cffe fubfiflcns per quid, feu non fimpliciter . Prioris generis funf,qua; nequc
efTcntiam.ergoclaudit pcr fc omncm perfcftionem effcn- invol vunt imperfe\ionem ullam,nec repugnantiam vel
di .Qiiam rationem ejufque propriam vim commodius oppofitionem cum alia majori ,
vclaFquali perfe^lione
declarabimus aflertione fequente Nunc alifer probaiur . Undederatione perfeflionis fimplicitcrmprimiseft , ul
iila confequcntia , quia primum cns non folum cft perfe- fit abfoIuta,& non relativarnam perfe\iorclafivaextIu-
Sius omnibus,qu2 fiint,fed ctiam omnibus, qusEefTe pof- dit aliam fibi oppofitam,quT quantum efi ex fe,poteff el-
funt:crgo ncceffeef^, quod fit perfeflius omnibus non ut- fe acquc perfeta. Dcindeeffedebet talis perfelio abfolu-
(Cumque,fcd utcontinens in fe pcrfe\iones omnium. A n- ta, qnsE nullam includjt imperfeîonem ,
nequealicri
tecedens probatum cft ,
quia primum ens nonfolumeff mcliori opponatur.Unde ex An(el. in Monoi. c. 14. defi-
primum inter ea,quac funf,fed ctiam inrcromnia pofTibi- niri folct perfe\io fimplicitcr,quod dt i\\3,qd<e in unoquo-
lia. Item ,
quia,fi efTct pofTibilealiud ens perfeflius, vc! queefi meliorip/a^quam nonipfa, id efi,qu3f in individuo
ncceffarium,& fic jam aluefrcf,vcl pofTet
illud efTct ens cntis , feu in latifudinecnfis , ut fic melior ell ipia ,
quara
ab alio,& hoc non, quia non a primocnte, cum non
effici quilibet illi repugnans, uf benc expofuit Scot. in i. d. 8.
pofrucfficere aliquod perfeflius fc crgo non e(l ullo mo- : qu. I. ad I. & Cajefan. deenfe & cfientia c.z. Omnis au-
do pofTibilecns pcrfei5\ius: ergo primum cft cns perfcftif- tcm alia pcrfe\io,qu2E non e(t hujulmodi, dici pofefi fe-
(imum omnium Confequcntia vero proba-
pofTibilium . cundum quid, feu non fimplicifer feu io cerro gcnere , .
tur, quia dato quocumque ente, quod cxcedat csctera De perfeIionibus ergo fimpliciter dicendum e(l , om- Omnes
in perfcftionc nontamcn contineat pcrfc6liones om-
, neseffein Deoforrnalifer, quia in fuoformaliconceptu ^"{'j^p^j"
nium, illud non poteft efTe perfedius omni cnfc poflibili, nullam imperft\ionem , fed puram perfetionem invol- citer (im-
cfTe aliud,quod non folum fit pcrfc\ius,led et-
quia potcfl vunt,neque inier ft repugnantiam includunt.Unde fic il- ^'"^'^'"^
iam contincat reliqua.Nequeenim dici poleft,hanc con- ias habere,id ert, formalitcr, melius eft ,quam aliqua ea- fo',^ji,"
tinentiam involvcre repugnantiam aut cfle impofTibi- ,
rum carcre,& ideodc ratione entis fumme perfeî in 10- ui.
lem,tum quia in rebus fenfibilibusexpcrimurqualitatcm talatitudine enfis efl,ut hasomnes perfelionesformali-
vclformam fupcriorem continere perfcftioncs plurium ter includat. Adde,in his perfe\ionibus non poffccogita-
inferiorumjtum etiam, quia nulla ratio repugnantict, aut ri altiorem modum continendi illas, quam formalifer,
impofTibilitatis afTignari poteft , ut magis connabit infe- quia intra fuam formalem rationem , nec limitationem,
Tiusdeclarandoroodum hujusperfe\ionis Utergopri- . nec imperftf ioncm includunt,neque aliiorgradusentis
mum ens fif pcrfetius omnipofTibili , neccffeefl ,ut om- excogitari pofefl ,quam ille, ad quem hi formales perfc-
nem perfeflionem poffibilem in fe includat:nam (1 aliqua îones pertincnt ,quaks funt vivere, fapere, & alia hu-
pcrfeflio effet pofTibilis , & illi deefrst, perfeftius effet il- jufmodi . Atverode perfeîonibus fecundum quid fcu
]ud cns quod illam perfeftionem fimulcum omDibus
, in certogenere, diccndum efi, non perrineread confum-
aliis haberet.Et propter hanc caufam refle dixerunt Au- matam perfetioncm primi entis , uf illas formaliter in-
guflin. & Anfelra. Dcum cffc tale ens,quo ma jus excogi- cludat, ut reflê probat ob)elio fala ,
quiaalias repu-
tarinon potef\.Et Greg. Nyf. lib. de Opific. homin.c.i. gnantia & oppofifa intluderef. Item lajpe hujufmodi
Deum tjfe tale bortum^ quod omnt honum quod intelligtn- ,
perfelio in fuoconceptu formali includit limitaiionem,
do cogitandove comprehenditur.extiperat. Cogi ta ndo fci- compofitionem,aut aliam fimilem impeifelionem:e!go
licct tali cogitarione, quae in recogifata non invoivat re- ut fic non poted pertinere ad confummatam perft\io-
pugnantiaro,fed fitdere vere poffibili. Etenim, fi cogita- nem fupremientis Pertinet crgoad perfciionem illiijs .
<io non hujufmodi

fit res cogitata non erit major , imo
, enfis ut has omnes psrfe\iones eminenter tontincar;
Bcccritjfed ens rationis& prorfus nihil: fi autem aliquid modus confenfaneus cxcellcntix' illius entis
efique hic
majus verecogitetur,& illod erit ens pofribiIc:eigo& ne- quod habet gradum & moduni efiendi emincntiorcm ,
ccfTarium, quia h^c eff prima & fumma perftdioentis qujvnomne ens in quohr perfefliones formaliier repc-
,
pcrfeftifumi :ergo iiludcns erit Deus, & non aliud quod riuniur , & ideo eminentiori modo comineredeb-jt ha5
cogitabatur minus perfe6ûm: cfl ergo de ratione Dei ut , perfeîones, quam. finf in entibus fadis
f)t cns tam perfeflum quo majus cxcogitati non poflit
,
Quid autem fit continefC unam rem emiiienter allam Qu'd
Etconfeqtienter, ut in fe includat omnem perfeiîonem feu perfctîonemejus, Theologi cum D. Th.
dilput ant
pofTibilem, tota cnim perfctîo vcre ac rationaliter cogi- I .p.q.4. B''^ viter famen dicendum efi continere eminen- mitienter
tatur in aliquo vero cnte , ter , elfe habere talem perfeflionem (upcrioris raiionis , coutincri.
Tertio poteQ eadem confequentia in hunc modum de- quE virtufe contineaf quidquid efi in inferiori perfeflio-
clarari , &
confirmari:nam primum ens non folum exce- ne,quod non poteft melius explicari a nobis,quam inor-
dit reliqua omnia figillatim, fedeliam fimulcoileda, dine ad caufalifatem , veleffeCtum. Unde perfeîone&
neque utcumqut illacxcedit, fed optimo modo poflibili omncs creaturarum,qua!enus funt eroinenter in Deo,ni-
ingenereenfis;fed optimus modus fuperandi reliqua om- hil aliud ["unf,quam ipfamctcreatrix effentia Dei,utdixit
nia fimul fumpTa,eft continrndo eminenfiori modoquid. Augufl. lib.^.Gen.ad lifcr.c.24. & feqq. & lib 4. dcTri-
quid elf in omnibus illis Quod alifer declaratur nam . : nir. a principio& tra^, i . in Joan. Anit Monolog.
Ifn. in
quando una res e(l perfedior aliis, non tamen confinet c. 34. & 3 5. & in Prololog. c. 1 7. dicitur autem creatrix
totam perfeftionem illorum, quamvis abfolute fit perfc- effcnfia e(Te quatenus fe fola & fua e-
eminentcr omni:i ,
ftior: tamen fecundum aliquam rationcm confingiteffe minenii virtute rcbus omnibus potefi illas pcrfc\iones
ininus perfei5\am , ut fol efi fimpliciter nobiiior luna , & communicare Non quod formaliter loquendo, . fe- &
nihilominus luna in aliqua dignitate, vel virtute excedit cundum prêifioncm rationis pofie res elficere fit easemi-
folem. At veroprimum ensita excederedeber, &fimpli- nenfer continere nos enim hxc rationediflinguimus, : &
citer,& in omni nobilitate,& perfeflione reliqua omnia, caufalem hanc locutionem veram effe credimusi quia
ut neqiie abfolufe,neque (ecundum aliquam raf ionem ab contincteminenter, ideo potclHllas efficere; fedexpli-
aliquo feparari poffit,quem modum perfcftionis excef- & camus illam continentiam perordinem ad efrelum,qui4
fus habeie non po(Tef,nifi omnem perfeflionem in fecon- non polTumus commodius&clariusid pr.T;ftare.
tincret. Nifi autem itaexcederetomnia, noneffet pri- Qjiod cdim quidam ajunt continere cmincnter pcrfe-
mum ens fubomni ratione & perfei^ ione cntis, & con(e- ^ ionescreaturarum cffe , cont ineiequidquid efi perfe- ,
quentcrneque ab ipfo poffet omnis ratio, &perfeilio >ionisiniIiis, fcclufis imperfclionibus, obfcunused ;
cntismanare nam cum diciturDeus continerequidquideflperfe\io-
Objeflio- Dices , hac ratione probaretur illud primum ens dcbc- nis creatursE feclufis imperfe\iouibus , aut fublnteiligi-
i refpfi. rc efTe tale, ut omnium cntium perfelionesita in fecon- tureminenfer , & fic nihil cxplicatur; aut fubintelligitur
.etur.
tineat, ficutinipfisfunf, quia totahxc perfe\iocogitari forroaliter, & fic involvitur repugnantia : nam feclufa
poteft in aliqnoente , & hic modus excedendi rcliqua efl omni imperfc\ione non remaner formalis perfetiocrea.
perfcClior.Refpondetur negando fequelam,quia non om- tura: ut fic : quia in mtrinfeca formali ratione , &C0D
ncsillx perfeftionesform^liicr lump2,(p;(Sant ad conceptu creaturs iticltiditur imperf-;\!o.
Suarez, Tom. XXII, C z Dices
. . . . .
DlSP. XXX. Quid Deiis fit.
Uicesfjinc fequi , nuUahi perfeflipnem creatamefTc fuccefTionis gcnerationum, & corruptionum, & fioiilitcr
JObTriSio- omnes
forCid.itei in Dfo ,
qui nulla perfeflio creata efl ,
quac intelligenlii infinitotemporc moventfccyndmn
iiecJr'!" fornia;.'erImnpia includat imperfe^lionem. Refpondeo, ipfum, cum tamen infinitije non fint
veriin>efTc,nullsm perfet\ionemcrcatam,fecundum adac- Mens &
ratio Arifiotelii expenditur.
quatam rat icnem ,
quam habet Dep in creatura , cflc in Propter hanc difficultatcm multi Do6\ores rKganl
formalitci y fed sn:inenterfanfum non efl enim in Dco : fuiffe mentcm Ariflotelis afTcrcreDcum cflc infinitujn
fapientii crt afa : n.-imutficeft accidens & finita perfc- in virtutcjfeddurationc ttntum,fninuscnim incummp-
& idern cll deciterisfimilibus, Diciturcrgo Deus
,6lic, di cxrtlimant dcfeciffc Ariftotclcm in conciufiore,quij:i
quafdim exhis perfeflionibuscontinerc formaliter, quia in fua probationc. Ita fentit Gregor. in i. difl.42. qu. 3.
fecundum cas habct aliquam formalem convenicntiam art.i.Ocham quodlib.j.qu.l.&quodlib.y.qu.?.!. zj. &
cum creatura,raiionecujus illa ptrfeftio fecundum idecn Marfil. in i.qu.24. art.2.& nonnullialii. Vcrumtamen
nomen, & eandem rtioncm feu concepfum formaiem ncgari non pofeft,quin Arifl. co loco agat de virtutc infi-
atrrilsuitur Deo & crcaturae, falva Analogia ,
qusinter nita in vi agendi &mpvcndi:nm id planecon(Ut cxdif-
peuna & crcaturam fcmper irjtercedit.Quando vero non curfu cjus.Propterea enim probat Deum clTe infinitac vir-
eft falisconvenientia,necformalisdenornin>tio, ffd foja tutis , ut inde cpUigat cum carerc iragnitudine : at ha:c
efficacitas divinac viftutis,tunc dicimus infercedere con- coUeflip prscipuc in ejus lententi pullius momenti cft,
tinenna cmineDtialcm. Atque ita in Dcp nulla perfei\io cu|n ip(e ponat cqelum,&cleroenta cprpoâlia ,acteroa,
cftformaliter, nifi vel fecundum proprium conceptum & infinitainduratione . Deinde probat viriutem infini-
Dei, vcl faltem fecundum conceptum abftrphentem a tam non polfe effe in magnitudine, quia ajias moverer in
i)co,& creaturis. Rellabat hic aliadifficulfas,quia ftquf- non tempore ,qu2 illatio effet prorius impertinens fi dc ,
tureHe m Dco infinifas pcrfe6\iones : fed ha?c facillime fola duratione lermo effct: nam virtus non idco vclocius
fixpedietur cx dicendis in duobus punftis fcquentibus movet, quod magis duret A'que . ita intcllcxcruni Arift,
p.Thom. Albert.Simpl.&aliiibi. An veroAriftot. lo-
S E C T I O II. cutus fucrit dc virtufe infinita intenfivc fccundum quid
tantumqueinmovendo, vel fimpliciier inagendo, nop
Utrum demonflraripojfit , Deum ejfe in^nitum
pofcfl tfficaci tcr probari ex Quid vero fentiea-
illis locjs.
Initum,5c )"finifum,tc(ie Ariflofele, proprie dicun- dum fif,dicam in fine hujus pun\i
IT tur in cjuantitatemojis: cum ergo hsc Deo non m Aliter crgo Scot. in i. dift. qu. 2. & in quodlib.qu. 7. ^"^(j^^Jj**'
uijut fupponimus,non potcfl effe hic fermo de infinito fe- refpondet, medium Arifloielis in illaratione non cfli fmprobV'
cundum hanc propriet|tem, fed fecundcm eam rransla- roovens temporeinfinitoutcumque,(cdafe& indcpcn- ur.
fioncm,qua dixit Auguft.6. deTrinit. cS.Jnhisqutenon dcnter.Sedquidquid lit de tfficacia hu)us mcdii,quod in-
vtolemagnafunt., idem ef} majtts ejfe , quodmeliHstjfe fra videbimus,certum eft, non fuifte hanc mentem Ari-
ûrfus non intelligitur quaeftiode iola infinitatc duratio- fiotelis , tum
mentionem facit illius parti-
,
quia nullaxn
3nis:nam cvidemiinmura eft Deura eCTe 3cternum,& con- culs a fc feu independentcr tum etiam , quia illa ratio
, ,
fequcnler duratione infinitum . Quod tam ex cfFcflibus ,

squc procedit, in motu finito, & in qiacumque adîone .
quamexdiftisdeefTe Dei facile convinci poteft Nam . Ariftoicles autem non ex mpt ione,feu aftione,fed prtEci-
vel munduscft sfcrnus, velccepit in tempore j fi efi^terfe in infinita duratione motionis probat intentioncm
nus.multocrgo magis Deus,qui elf primus au.(aor,& mo- fuam , Ac tandcmdcdu\ioillaadinconvenicns, quod
f or ejus: fi vcro coepit iti temporc: ergo ab aliquo mitium pioventia aequalia movercnt tcmpore inaequali, non fun-
fpmpfit , qui non potuit inciperc , alias fumpfillet princi- datur in modo movtndi a (e , velabalio, fcdfolumin
piura b alio: cum ergo nori procedaf ur in infinitum fed , Addc Ariflotcl. ibi argamentari ,ex
quantitate cfTcftus.
tiiiafur in primo CQte,ut ollenfum clf, nece(fc eft illudef- & incodem Iib. prius probato: pby-
rocdip purc phyfico,
fe iemperquefuiffe. Itcm quiaoftenfum ell primum ens ficum auf em mcdium eft,quod primus motormovet ttm-
j^lTccns fimpiiciterneccfTarium ,quia noncft abalio, fed porc infiniio, & hoc folum fuerat ab Ariftot. probatum >
%\ fc: npi) crgo potefi habere fincm exiflcndi; initiutjn vel quod autcm moveat a fe, & finedepenêntiaabaiio nori
elKrf^ôinfinitxdurationis. Igitur quaeflio prscipuein- cflmedium phyficum, fed Metaphyficum potius: nccd?
telligitur de infinitate in efTentia perfeflione,& confe- & hoc Ariflot. mcntioncm ibi fecerat. Msxime ,quiaibi-
quenieretiam in virtute agendi: nam hsc (luo propor- dem duomovenfia eodem
aperic fignificat Ariflot. dari
tionem intcr le fervant unde a priori oflenditur infini- : roodo,ifa ut altcrum moveat finilotempore,aliud ir.fini-
ls virtuf is ex infinifate eneniis , & a poflcriori infinitas to non pofTunf autem dari duomoventia a fe& indepcn-
:
efTentis ex infinitate virlutis . Quo modo autem hsc in- denter a fupcriori ; noncrgo facit vim Arifloteles in hoc
finitasconcipienda fit,& inqno confiflat, prsced. difpuf. roovendi modo. Denique efto verum fit ad movcndum a
ieft. I fufficientcr dcclaraf um cfl .
.
lc requifi viriutem infinitam, id tamen nequeeft perfe
Quitftionis refolutio, notum pcque ab Ariftofeieprobalum , imonccprobari

,
Dicendumcrgo efl,Ra(ione naturali demonflrari pof tentaium , neque infinuatum .
fe,Dcu(Ti efTe infinitum. Hanc verifatem, fcilicet, Deum Aliter D.Th. ibidem cxponit , Ariftot. loqui demotu p jiiom.
infinitum,docet fides, ut cx Thcologia conflat, Pfal.
fsffc
jnfinito cx parte mobilis,non ex parte fpatii Ex parte expqfiM9f .
\^\. Baruc.i &

Concil.Lafer. fublnnoc. 2. in c. Firmi-
.
mobilis vocat infinituro motum iilura ,in quo infinitum
ter dc fuin.Trinit. t apud (anflos Patrcs Dionyf.c.9. dc tcropus conlumendum eft,priu(quam totum roobile per-
Pivinis nomin.Naîianz.orat.jS. Et Philofophi lubordi- tranfeat quemcBmque pra^fijium au( fignatum termi-
nafi funr, ut Ariflot. refcrt ^.Phyfic. c. 4. licetdceorum num,vci partem fpatii:mofuro atitem infinifumex partc
fenfu non f*tis conltet , ficutdecodem Arifl. flatimdicc- Ipaiii vocatillutp ,qui per conf jnuam rcpefitioncm ejuf-
ûs. Potcltautem probari haec conclufio duplici modo dem mobilis intra idcm fpatium infiniio lcmpore durat.
fupra pofito,lciltcet vel exefFe6îbus , vel a priori ex ali- Aitergo,principiuro Ariftot, cflTcjad movendum aliquod
quoaitnbr.fo pnus demonflrato de Dco.Priori modo prp- roobilc icmporc infinitoex parte ipfius roobilis rtquiri
|)at S.Phy, tcxt.7.& 12- Mctaph.texf.41. Deuni virtutem infinitam.Quod fi objicias: Ariftofeks non po-
e(Tc infinrae vinutisexco,quod movct tempore infinito. tuit fubfuroere primum raotorcm polfcroovcrc tcmpore
Quu ad movendum (-mquit ) tempore infinitorequiri- infinitocx partc mobilis , fed folumcx parte fpatii ,quia
tur infinita virtus Quod p;obt perdedu6îonem ad in-

. ipfe folum gnovit motumca:Ii, quem putavit dursflfc
convcnieris , quia alus djo oôvenna squalis virfutis al- tempore infinito,& ut iic elfca primo n)0tore:at vcro lUe
terum movertt tcrnpote finito, &aliud infinito. Qua: motus folum durarc poteft tcmporc infinito perrepeti-
rafrjmuliorum loilit ingcnia: quuniam flatiro apparet tiontrn t otius raobilis pcr totum fpatium Rclpondet in .
^jinriiiio intfficix nam admovcndum fcmporc infinito,

: Surama D. Thoroas dircfVc &e?cp!icite locutum fuifti^
eti aifig'atis ad'M!tamus talcm moûm elfc poffibilem, Ariftotelem dc hoc tcoipore infinito: implu itc aofcaj
fuffici' finita virfus pcrpefo dmaiis, qui' non languefcaf, cx hac infiniratcintuliflealiaro , qujr eftcx parte roobi-
?)cc minuanir aut lailtiur movendo:has lutcm cooditio- lis . Ita ut ratio cjus )n virrutc litha-c: Dcus movet
fies habei' po:cltc'umfifinitafit,dummodofirincorru- coclum tCCTipore infinitoex partc fpatii : rgodc fe po-
ptibilis Sic c.iiin idcm mauens idem lctnptrcfl natum
. ten^clt acimovenuum tempore infinitoex partc roobi
ftc^rc idcm,ut !ol pcperuo illuminart,fi pci [icfuusefler. lis : qrgo cU infinita: virfufis . Patcf cpnfcquentia ,
quj
|nip ^t^lle ^rillotcle, iol , feu cslumtfl caula pcrpetuap infiait4& Qiotus ()cr r^|);utioam Ipaui ;it pcraccidens^
. . ,, . . ,
Êcr. H. 'Dc infirfitatc Dei %7

icx autem mob!lis cd psrfc, quod autem cft per ac-
parte infirmior etiam di6\o modo inferpretafa ,quia neqiieint'
cidcns reducitur ad id, quod eft per fe ; ct)fn crgo primus
, teccdcns vcrumefl, ncque illatiobona
motor fit caufa per fe infinitatis molus,i]li debetattribui Qiiocirca D.Th. 1 . cont.Genf.c.20. art.8. ad 4. obje-
infinitas per fe, &non tantum peraccidens ^îonem , aliferdeclarat hanc rationcm, diccns, folum
<ie diffi- Inhacexpofitioncmulta occurruntdifficilia.Primum, probatc, virtutem corpoream finitamde fe non fufficere
in proxi- quod h.TC fucrit mcnr, Ariflot. quia nullam mcntionem ad movendum temporc infinifo,quia non potefl movcri,
me lelaia fecit duplicis mfinitatis motus temporis,neque redu\io- nifi mota,&ex fe non habet, ut perpcruo movcatur,cuni
xpoiido-
pjg unius ad aliam. Deinde,quia ut mofusduret tempore fit in pofcntia ad moveri non moveri &ideoneque & ,
infinitoex partemobilisnecenceft quod mobile fit infi- ,

ex (chabet vittutem, ut perpetuo moveat. Verumtamcn
mitiim: ilioqui non poffc infinito tempore durare fine re- neque hxc intcrpreiatio (uffiLicns apparet . Nam inpri
pctitionc,& line intcgro tranfitu totius mobilis per figna- misAriflot. non probat immediate ex infinitate motus
Jum punflum fpatii: piJEfcrtim, idem motus fcmper
fi virtutcm roovcndi non poffeeffc corporcam , fed probat
perfcveret , ut fupponifur ,& ita
D.Th. hujufmo-
ponit cffe infinitam , & ex irifinitatc colligit poflca non pofTe
di mobile debere effc a\u infinifum fccundum magnifu- cffe corpoream, quam illafionem pollea examinabimus;
dincm. At vero tefie Arillor. prorfus repugnar corpus in- unde Ariflot. hic non utitur illo medio, quod corpus non
finitum moveri: quomodo ergo hic potuiflet affumerc movct, nifi motum Deindehoc principium fi intelliga- .
primum movens polfe movete infinitum mobile? nam tur dc motu afluali & proprio ac phy fico vel locali , id ,
hoc ipfum e(l movere corpus infiniio tempore ex parte efl,quod corpus non pofTit localiter moverc,nifi localiter
mobilis pra:fertim,quia cxprcfTeÂrill. in fua probaiione motum, neque ell dcmonflratum neque vcrum,quia io ,
ponit mobile finifum: ait cnim: Mobile illud, quod mo- motu attradionis (aepe unum corpus manens immotum
vetur tempore infinito pcr ablationem xqualium par- attrahit aliud , & in impulfionc ,
fcuexpulfione id inter-
tium, tandem confumendum forej quod non effet verum dum accidit, licet rarius,ut in viventibusin virtutecx-
fi mobile effet infinitum . pulfiva cxcrcmenforum, & in repercuflione pilaEcfl pro-
S:cnndolicetdaremus Ariflot. intendiflTe illud proba. babile impelli a pariete ,
quem vehementer tangit ,licet
tionisgenus, nonefle minus difficile vim cjus cffica- & ipfe paries iromotus maneat . Si autem principium illud
ciamdeclarare. Nam inprimis,qu.TP3m efl vis illius illa- latius intclligaturde motione per auxilium, vel concur-
t \ot)ts:Deiis movet calum tempore wfinitoex parte ffatii: fum fuperioris caufae , fic non efl principium Phyficum ,
crgopotefi movcre tcôre infinito ex parte mobilis ^ Nlam nequecfl proprium corporum, fed communc oranium
perinde ed ac fi inferretur Potefl movere corpus finitnm ^ . caufarum fecundarum.Acdenique in eo fenfu idem efl di.
<^ infinitotempore continuare motum illum: trgopotefl cere virtutem corpoream,non polfe de (e movere tem po-
movere mohile infinititm. At ha:c confequentia nullara- re infinito,quod dicere corpus non poflTc movere fine con.
tione fundari pofle videtur.Quia ficut e(t longediverfum curfu fuperioris caufae, & ita iacidimus in fequentiam
augmentum mofus per repetitionein revolutionem & Scoti,qui vim rationisad hoc reducebat, quod nulia vir-
ejufdem mobilis in eodem fpatio, vel per augraentum tusfinitasgit independcnter a fuperiori, &i[atandcm
ipfius mobilis : diverfum augmentum virfu-
itacfl longc F^rrari ibi ad hoc deducit expofitionem,quod fola prima
lis acquifitum ex parte motoris,neqnc ex unolicct infer- caufa per fe primo, & non pcr aliud , caufat molum in-
realiud, cum fint divcrfa- rationis, immocum unum non finitum .
fit proprie augmenfum fed duratio ejufdem virturis.

, Tandem Cajefan. in prolixo opufc. de infinit. Dei in-
Undc illa reduftio infinitatis per accidensad perfehic tenf. vim hujus rationis in hoc conflituit, quod Dtus pcr
nullum fundamentum haber,immo in virtute nihil aliud fe primo , id efl, cx vi proprix & intrinfecx pcrfeftionis
e(l,quam inferre id,quod efl majus cx eo,quod elt minus. caufat infinitatem mofusj ad caufanduni autem hoc mo-
Na m per (e loquendo & ( ut ita dicam ) ex objcilo mi-
, , doinfinitum motum requiritur (aif) virtus intenfive in-
nusefl movere idem mobile longiori tempore,quam mo- finifa . Quod fic probaf,quiaduratiocflens : ergoalicujus
veremajus mobile. Undein motibus finitis, nonredUef- perfeflionis; crgo major duratio inajoris pcifedlionis: er-
fct illatioex majori continuarione motus tjnfdem mo- go infinita duratio infinif:e peiteitionis: ergoqui caufit
bilis colligcre virtutem movendi majus mobile.Denique illam ex vi propri^ perfe\ionis,debet effc infinitJC perfe-
inftantia fuperius fafla contra rationem Ariftot. codem iîonis.Hoc aufcm modocaulat Deus infinitam duratio-
modo procedit contra hanc intcrpretationem : naman- nem in motu intelligentia vero, ut aiiud agens finifum
:
gelus potefl moverecoelum tempore infinifo ex parte ron pofefl illam caufaie per fe primo,id eftêx vi propria
fpatii , & tamen non potclt moveie aliquod corpus tem- perfe\ionis , fed ex conditione annexa , id efl,ex eoquod
pore infinito ex parte mobilis: ergo neque in primo mo- infinife durat, ficut calor ut o\o ex vi fux infenfionis &
tore licet unum ex alio inferre perfe\ionis hsbct calefacere ut ofto : calefacere autem
Quod dicatur,angelum non ita effe caufam per
fiforte per diem non habet ex vi fue perfeflionis , fed ex coiuti-
motus, ficut Deum , fi percaufam per fe in-
fe infifiiiafis f ione annexa , fcilicef quia durar per d;em Scd contra .
,
relligafur ciu(a indepcndens a feoperans, incidifurin & hancexpofifionem esdem difficultates occurrunt, quae
expofitionemScoti ,&ejuldem raf ionibus rejicierida r(l: contra prxccdentes . Et in primis quod ad Arifloteiem
,
fi verointelligaturcaufa vcre ac proprie influens in

effe- attinef,objiccre poffumus Cajcr. quod iplc meritoobjicit
flum,& propria virtute, ut caufa principalis proxima, fic Scofo: Mirum efl., quod Ariflotclesntcdium fuisrationis
jmtreritonegatur,quod infelligentia fit caufa per (cinfi- f?on expreflerit autcm Ariflofel. nonafluropfit pro
: licat
nitatis n-oius :
nam propria virtute illum cfficit , & in co mediocaufam movcntem a ii?, ut Srofus volebar, ita nec
perpetuodurat.Nequeexplicari potcn, in quo confiflat caufam movcntem pei fe primo, ut Cajer. fumit,fcd prse-
quod Deusperfecaufctinfinitafem,& non angelus,quia cifeex continuatione motus per infinirum tempus infert
Eon difFerunt,nifi in co,quod Dcus efficit,ut caufa prima, infinitam virtufem moventis . Item dedui^tio iUa qua
,
.& argelus uf fccunda , quar differentia nihil ad prsefens

, Ariflot. probat moforo infiniti temporis non nofle efle a
fpc6tat,ut diflum efl . Imo vix intclligitur, curinfinitus quem Cajctan.
finita virfutc,longediverfa efl a difcurfu,
mofus ex parfe fpatii vocetur per accidens , & ex parte facir, infcrt cnim Aritlot. qund duo movenna a^qualia
jnobilis per fe : nam fi qua: infinitas potell cffe in mofu rT!Ov.'erent tempore inxquali. Qnod argumcnfanJi genus
phyfico, folumincirculari motu per repef if ioncm circa ad moventia qu.-r per fe p; imo caulanr infinitatcm , vcl
,
idcm fpatium , ut Ariflot. probavitin 8. Phyficor.& i. durationem morns co roodo,quL. Cii;.t. Ioquitur,applica-
deCoelo. Et ficut motus,vel tempus continuum,efl per fe ri non porcfl.Imo fi res attenre confideref ur, nuJia virtuS
unum continuationc,ita fi infinirc duraretjeffet per fe incrcata(etiam juxtadifcnrfinmCajetani) jiotcu perfepri-
.finitumcircuitione continua. Motus autem infinitus cx XI10 movcre perhorarp, nedniii U)fini'o crmpore, quia ex
.partemobilis impoffibilis ell : nam fimobileefl impofTi- non potefl vel duratio-
vi (olius intenfivae pcrfti5\ionis
bile,etiara mctus ij.Cur ergovocatur
4. Phyfic.text. i nem unius horêfficerernovendo, fed ex acijunda condi-
per fe infinitus? aut curex porentia movendi infinito tione, fcilicet,quatenus ipfa etlam per horam durat
tempore unomodoinfertur potentia ad movcndum alio Ulterius veroaddo, difciirfum ipramCajccani perfe
tnodo? Dices eriam extra noflram fenrentiaro , eft irapof- fumptum inefficacem e(fe. Nam in priiois,quT efl caufa, jifcurfiis
'
fibilismotusinfinuusex partefpatii. Refpondctur, nos qi^x pofTitmoverc infinitofcpore ex vi folius virtutis in-
argumentari in priucipiis Ariflofelis: fi autem etiam efl fenfiv?,prKfcindedoi!laex propria durationeJcc: le nulla
bnjifitt""
impofTibilis motus infinitus illqmodo erit Ariflot. rsitio etiamfimaximc infinita fi ngi*ur. Alias fi fingcrcmus per
Suarez. Tom. XXII. C 3 iru-
. &, , . ,
.
35 isp, XXX. Qulci Deus fit .
inôitam virtufem motivam durarc pcriii-

jrnpolTibilc bit parfem mobilisminori fempore, ?fqueadeo fimto
flans noltri temporis
, ilia ut fic effer potens ad roovcn- Hoc autem principium falfum eft: nm fi pars virtutis
dum infinito fempore , quod cft plane falfum. Et (equela niovet partcm mobi)is fibi proporiionattro per idcm fp""
patet,quia poruacaufa lufficiente, & per fe,ac primaria, tium proportionatum &codcmmodorcpetifum;, fcutp-
fi dicai ur,durationem caufaeef-
pofeft iioni cffcftus.Q^nod ties iilud pertranfcundo , tanto tempore movereillam
fe tondiiionem neceflariam ad perfcverandum in aflio- potcritjper fe loqucndo,quantofota yirrus poterat movc-

P,c-iiam in caufa infinita: virtutis infenfivae: ergo iofini'' re tofum mobile.Quod in fine lib. 7. Phyficor. idcm Ari-
ta c.ontinuatio motus nunquam ita fit per fe primo abjn- flotelcs docuit,&efl cvidcnsex coanmutata proportionc,
finita v!r(u'e,quin requirat,nt conditiopem ncceffariam, & applicandoillam ad rooturo cxli, fcre ad fenfumcon-
dur^fioni m virtutjsiled jioc modo,& non alio lufficit, fpici potefl.Nam fifingamusunum motorem moviffeab
fEqniritur perpetua duralio invirtute finita ad caufan- scterno foluro aflrumSolis, &
aliumnaovifTe reliquum
(dum motum infinituin ; crgo in hoc nullaeO differenfia corpus quartae fphaers, uterque moverct per infinituin
& fineciufa exigiiur infjnita virtus adcaufandum infini- tempus Quod vero quidam ajunt, Ariflotelcin locuiuin
.
fu-.n moturr per fe primo.Nec declarari potefi, quid im- effc , quimovcndominuitur, cxtra tem cft
dc vjrtutc
porietur penllam psrticulam per le primo , quandoqui- quid cniro ad propofitum inferret Ariflotelcs, fi hoc fup-
jdeivi (K illafT) cxcliidi non poteli duratio cauls, ut con-
j poneref? Non enim poffet concludcre,illam virf ptcro ef-
fJiiip n^ccffaru N'fi forredicatur, hancdurafionem in-
. non laflTarijnec roinui movendo.Quaroo^
fe infinif aro,fed
irinfecc includ'. in (,aula infinirac virturis , & ideo in tali brem non vcreor dicere, Ariftotelem non refte argumcn-
paufa non annutperari hanc ut condittoncm difîn6\am tatumelfc, ubi rescft tam clara& manifcfta. Atque hoc
ab ipfa virtute Sed hoc nihil refert ad rem, de qua ai- iplum vidctur fenfiffeCano lib. 12. de locis c. 5. ubi intec
rous; nam etiam perpetuaduratio pofeff cffe connafura- errores Ariftotelis ponit
,
quod crcdideritomnesintcUi-
lisyiriu hac folum interveniente diffcrentia,
i finitae gcntias movcntescceloscffc infinita virfufis,eo quod in-
quod in duratioefl indepcn-
e firf'plic!'er infinita illa finito icmporc moveant Unde fit etiara mihi probabi-
.
dens;ip yittwc autc mfinitaeftdependen5,quse differen- le, Ariflotclcm, faltem illploconon fuiffe locuturode
tia non refcrt ad jusfcnicm difcurfum nifi ad cxpofitio- , yirtuie a^\iva abfolutc infinita in genere entis , fcu in vii
jiero Scoti rcvert8mur,quam neque ipfcCajet. adqiittir. agendi fimpliciter: fed tanf umde infinita virtute in roo-
Praeterpa afccnlus illc,feu gradatio Cajetani fallaxcff, vendo localiter, qux folum eft infiniia fecundum quid
tum quia Iicet duratio fit perfefîo, major tamen duratio Nam,licet daremus cx illo eff6\u poffe colligi infinitani
ijon lempcr cfl jnajor perfcftio Tribus cnim modis pot- . virtuiem,nonexcederet hancinfinitatem ,& fi omnibus
clt pnadurdtio elfc major unomodocffentialiter, quo ; rooforibus coelorum virtutem infinitam attribuit , non
niodoaevBni,v.g. elf major duratio,quam tempus,& stcr. eft credibile fribuiffe majorem ipfe autemiiloloco :
nitas,quaiii ^vum. Ei hoc modo majorduratio eft ctiam squaliterde omnibus loquitur naro inde concluditom-:
inaior perfc\io: unde proprius diperetur melipr duratio, nesmotores orbium effe incorporeos , utibiD.Thom,
feu altioris rat 'pnis ; non cxceditur autem modo tempus adveriif.
finitum ab infinito, ut per fc conffat Aiio mododicilur . Dicet aliquis, efto non pofFit probari infinifa virtus
urta duratiomajoralia, vel feipfa folum per comparatio- Dei ex infinita durationemotus,poffef tamen probaricic
nem acj cxtiintei.am menfuram vcram,vel imaginariam, augmento in infinifum in velocitate motus.Siccnim pu-
qoomodo diciturangelus magis duraffe hodie , quam he- tatGregor. in i. difl.42. qu. 5. art. 2. poffe demonflrari
ri , & hoc roodo majprdurationon cfl in fe major perfe- infinitatcro Pei,cx co quod poteft veIocius,ac velocius iti
^^10 , ied eadem coexiflens majori fucceffioni. Atqueita infinitum roovere ccelum Quod autcm hocpoffif , prp-
.
ad catjlandam hoc modomajorem durationera inangelo batjquia hic tffeflus non rcpugnafi crgo eft poffibilis, er-
jion requiritur major virtus , ut per feetiaroconflat. Aho go per ajiquaro potentiam:ergo iila potentia maximcefl
5podo contingif,unam duranoncm elfe majorem alia per inprimoente. Ef fimiliterargurocntatut ex aliis effc6\i-
additionera realem parti ad partem ejufdem rationis.Et bus , quos fupponit effe poffibilcs , cum tamen id non fit
hoc modo annus efl major duratio , quam dics , infini- & evidens,fed fatisobfcurum, ut infradicaro,tra6\ando de
fufn tempus, quam finirum , &ficmajordurationoncfl zui\halo OnmtpotefJtiit Unde aliqui etiamccnfent ra-
.
major perfe^\iointenfive,fed folum extcnfive (fi tampq tionem faftam non cffe efficacem , quia non fatis proba-
fnotus localis velduratiocjus, noroen perfeflionis merc- tum,neque per fe nof um cft,illum proceffum in infinitum
lurdiilin^^sa fuotermino.) Et hacc compar^tio cfl,qu2 in vclocitate motus cffc pofribiIem,feu non involvere re-
ad propofitum fpetât. Exhocautem augroento perfe- pugnantiam. Sed quamquamdcmus hocetiam cffe evi-
flionisin efft\u non potefl colligi, quod fitncccfTaria 4ens (ut cerfc vjdctur) nihilominus non potcft indc con-
major virtus fcd eadcm magis durans quia ibi folum eft
, ,
pludi virt us infinif a firoplicifer , fed fecundum quid tan
multipIicatiofucctfTiva ejuldem vc! fimilis effeflus, v.g. tum,id eft,in movcndo,queefficacitas pofTet iniell gi in
fimilis circulationis ;ad multiplicandum aufem fucceffi- viriute fimta fuperiorisordinis, ufeftvulgare inhujuf-
ve cffc^\iim non requirjlur major vjrtus , idem cnim ca- modi proceflibus in infinitum .
lorpofetf in infinituro producere calorem fitnilem fuc- Proponitur alia ratio ex Creatiove de/umpta
ceffitfe. Et confirmatur primo,quiaexinfinitatceffeftus Alia igitur ratio ex alio effeflu defumpta , efficacior
non poteit inferri niajor infinitas in caufa,quam fit in ct- cenfcri lolet &
propna Mefaphyfica? , nimirum ex crca*
feftu: ergo fi effe\us tantum augefur extenfive in durafione,quam lolum infinuabo, quia principu ejus in fupe-
tione , cx boc capite non requirit caufa infinitam vir- m rioribus probata funt.Unumprincipium ett,Deum h.4be-
tutcin i"tenfivam , fed yirtutem infiniiedurantcm . Et rc vim ad creandum , quod ex diftis cft evidens , quia de-
ônfirmatur tandem ,quia fi ad movendum infinito tcm- monftratum efl ,dc hô produxiflTt hunc mundum , qui
poretlfet neceffaria infinita virlus,eoquod infinitadura- non potuit produci nifi percreationem, cum a materi^
,
tio fit infinita perfcdio , nullo modo fieri poffet infinitus ipfa,& omnesctiam incorrupfibilesâbeocffcdaefinr,
rcs
motus a finita virtufe,nequc per fe primo, nequcacaufa Aliud principium efl,ad creandum requiri virtutem jnfi-
principali ,& ptr le. Conlcquenscfl falfum ,quiaintellj- rifam firopIiciter.Quod non eft fam evidens,ficut prxce-
gentia finita cfficere poteft talcm motum: ergo dens,cft tamen laf is conlcntancum rationi,ut in fuperio-
Conr&- Exiflimoigifur, condufionem pofifamnonpoffceffi- ribus probaium , ac declaratum efl Et prafcrtim ell hoq .
fio pofiti caciter probaii per medium pure Phyficuro^leu ex rootu. indubitaium de virtute creandi,qua;cx fccomplcditur,
foto phy.
prinnoquidero.quiaiion folum efl verum nullum rootum ot objccûm adajqualum , omne creabile quia hoc obje-
licomcdio ,-.1 'V^ n- ,11 ,
piobari duraffc tcmporc infin.fo, lcd probabilius ctiam exiflimo, flum in infinitum exfendifur,& quamcumquc ptrfcdio-
non pot. poffedurare fcmpore infinito,quamvis poflit in infi- nem finitam determinate fignabilem luptrat: reqiiirit
nifura durare abfque fine , non taroen abfque principio', ergo in caufa habenfe talem virtutem , infinitam vim 8^
'
ut fupra tatlum ,
quia licct daremus moium
efl . Secu.-ido pcrfedionem
duralfe infinito tempore non polfct inde colligi infinita
, Quod autem hujufmodi fit virtus divina, multis mo-
virti-S in moiore , ut argumenta fddaconcludunt. Ncc disoflcndi potellexrebusfadis. Primo,quiaineiscrca-T
lifio,qua Ariltptclesconatur probare, non pofTefinifuni VII Deus omnes gi adus rcrum , &
in fingulis vanas fpe-
movtrt temuore infinito , qnidquam efficit Fundatur . cics, adquarum produdionenonindiguit vel aliquama
enim m huc pi incipii>,()uod fi integra virtus movet intc- teru, quxadioni ejus lupponeretur, vcl aliqua alia adju-
grum mobilc per infiniiutn tcropus, pars virtutis move- vante caufa,fcd I0I4 fuapotentia,lupponcndocx partcef^
feduun;^
. . . ,
,
;, . . ,, .
S c T. II. De 'infiriita-tc Dei . ij-^
fefluum foliitn ,
quodeis non repugnct efTc : ergo fignutn \iirus fum. Utergo efle fi: finitLim,fatisefl,ut fitTccc-ptu
clt eadem potcflate , & tacilitate potuiffe Peum facere
, ab alio in tanta , ac ta.n'a pcrfedionis mcrjluia , etumS
omneid, quod oonrepugnaveritedc: atque adeo quid- proprie non fit reccpti vum in aliqua pafifiva potentia , &
quidcreabiie efl .Secundoquiain his cnfibus, qux Dcus fuam in-
iimilitcr eflenf ia creata potcit e(fe limitata per
crcavit , pcr fe primo producit ipfum ciTe parf icipatum trinfccam di(ferentiam etiamfi non comparctur ad e(fe ,
feucns participatum, in quantum tale ens, quia neque in pcr modum receptivjc potentia: Nulla enim fi;frici( nti .
fe , neque in alio pra?fuppooit talem rationem entis cr- : ratione adhuc probafum e(f remnon pofTe finitatn , cfiTi..
go fignum efl,hoce(Te objc\um adiquatum illius potqn- nifi illomodo:nam licet res,qu2 infer fe hab^^nt mutuim
|i.^, &confcquenterillam virtutemextendi adonncil- habitudinern tranfcendentalem ailus potcntia' , cdci &
lud, quod potcll pariicipare rationem entis hocautem : polRnt finiri ad invicem, hoc (enfu,quod habitudo unius
-cft omninocreabile Tertio,quiaquidquid Deuscreet,
. ex eo , quod ad aiteram determixiatur itafinitur, ut non ,
numquam faciet efFeftum adiquatum iux virtuti, ncque manear indifFerens ad alia;tamcn in rabfoluta,ute(ief-
aequalem fuae perfeflioni , &aliunde (emper ejusvirt3 fentia angeli, v.gr.optimeintelligitur, po(fee(fe finitam
inanct aque integra ac perfefla: crgo quocumquc cffeftu fine tali habitudine,cx eo folum, quod talcm gradum en-
fa6\o ,potcfl aliudens creare,quod magis participet per- tis habct receptum & puTfcindit ab alio .
fcflionem ipfius Dci : ergo poteft quodcumque ens crea- Illa eigo confecutio: Deus ejl ipfumejfe fer ejfentiam, Qualite*
bilccfficere firgofft infimtus in gerfeBione : io hoc proxime fundari

"^^Tus'^
Oliieftio Dices videri repugnanliam involvi in hac ratione . videtur,etiam exinentc D.Th. quodelTeinfinifum inef- ens pcref.
Deus non potell effeflum fibi adscquatum creare: fentia, in quadam negationcconfi(li/,qus ablolutam rei fepciam
edentem
j;tioaem. Crgo non poteft facerc rcm fimpliciter infinitam ergoex :
pcrfeciiooem indicat,& non impertedioncm ullam: pri- *u^'coii/^
objeflo illius virtutis non potefl colligi, quod ipfa (jt fim- mum aufcm ens hoc ipfo,quod e(i fuum e(fc pcreffenfia, g*;ur
pliciter infinita. Refpondetur, negando ultimam confe- perfetTinTimumcfi e,rgo includitetiam harc perfe\io-
:
quentiam Deus cnim non poteft naturam vcl fubllan-

: ,
nem,que efl effe infinitum fimplicitcr. Unde D.Th. cad.
tiam fibiaequalem creare,quia idinvolvit apertam repu- i.p.q.4.art.2. ex hoc,quod Deus efl ipfum e(Te fubfiflcns,
gnantiam; nam potifTimaexcellentia natursedivina; efl inferf,ita eflTe fumme perfc6lum,ut omnem effendi pcrfe-
ut fit increata ,
indcpendcns, & ens fimpliciter ncceffa- dionem in fe incIudat.Cujus illationis vis in hoc potifli- .
jium,quia perfe6tione neccffario caret quidquid creatum mum fita c(Tc videtur, quod cum Deus a nullo participet
.eft.Seclufa autem hac aqualitate.non repugnat in infini- cfle , rationem cntis fed ck fe&ex intrinfeca natura
feu ,
tum fieri quxmagisac magis participent

entiacreata ac necefTuate fit id quod e(t,noa potefl in fe habcre dimi-
,
perfeftionem Dei.Unde neque :x parte Dei potefl deeffe nutam,& folu.m quafi ex paite rationem & pcrfeftionem
virtuSjprxfertim cum ollenfum fit in ipfocminenter con- entis efl ergo aliquo modo includens totum ens, totam-
:
[ tineri omnem perfc6\ionem poHlbilem . Atque hoc obje- quc enf is perfcflioncra Ex eodem ergo principio, & ea- .
ftum fatiscft , ut illa virius fit in fe fimpliciter infinita, idem fcre proportione concluditur infinitas talis enf is
lion tantum ob modum agendi ex nihiio,lcd etiam ob la- Primoquidem ,

quia harc infinitas in nulloalioconfi-
titudinemcreabilis, quE in infinitum exrendi poteft feu ftir, nifi in hoc,quod peilciîo primi entis,nec efl i:a prj- 1 (luoio;
.augeri in perfeiiîone. Unde neceffeeftjur caufa fuppona- cifa, ac dtfinita ad unurr genus perfe6lionum,quaj nos in ^"'j;"/'*'
tur infinita virtus , tum quia caufa cfl fuperior , & exce- creaturisdiliingui vidcmus, ut illud folum includat , &
dcns totum fuum obje(Sum tum ctiam
in pcrfeflione : non pmnia, eo emincntiflTimo modo, qui ad (um-
cfftera
quia fi flet hnita,non poifct ulira aliquem ccrtum termi- mam pcrfeftionem pcrtinerc potcfl nequcetiam infin- :
num in aflione fua progredi Haic igitur ratiofumptacx . gulis perfeflionum generibus ita efl limitafa ad cerf urn
icfFcflu creationis non folum prout fada efl , fed etiam aliquem, & definitum gradum,qui in parficipato tute in-
prout polfibilisoflenditur , vel ex his, quae fata funt, vel tclligi poflTif.quinhabcat perfetlionem illam nobiliori&
cxmodoquofafla funt,efl fatisefficax. AtScot.i. di(l.2. excellenfiorimodo, quam poflfit a creatura participari
qu.i.. O/leKjif fgitur,\d probatcx Deus fe-cit,&
his,quat: etiamfi magis ac magts in infinifum participetur Scd .
continuofacit adjungendo, quod in hac rerum effe6\ione hoc totum includitur in perfeClione primi entis , ratione
poffet perpetuo durare Durand. vero . i, dift. 43. qu. r. cujus dicitur omnettt poffibilem perfectionem in fe con-
addit,quod etiam poffet ea omnia fimul cpnfervare.Sed tinerc, ut ex di(E\is in prEcccdenti aflTertione conflat . Ergo
hoc quod Durand. addit , minus evidenseft, &totoillo cx illoprincipio arque inferturinfinitlas, fic uf fumma &
conceffo, fitotusproccffus fiifat intrafpeciesrerum ,qua: perfeflio. Imohinc fif ctiam confequens, uf omncsra-
{i^x funt , non pote(t ex co condudi infinita virtus fim- tiones,quibus fupra probavimus pcrfeflionem primi cn-
pliciter, fed tantum virtus finita fuperioris ordinis,ut et- f is
,
afque probent infinitatem ejus ,quia modus perfe- &
iam Scotus vidit , nifi aliunde ex modo creationis aliud flionisa nobisexpofitusconvertitur cum infinitatc refte
inferatur, ut fupra di6\ani efl . declarata ,& infinitas,quafenus (ub illa negationc perfc-
De ntodo demonHrandi ififimtatem Dei a priori ftionem indicaf, pert inet ad pcrfeflionetii fimpliciter,at.
Supered liicendum breviter de alia via demonftrandi queadeo ad fummam entis perfe6\ioncm .
infinitatem Dei a priori ex aliquo ejus attributo prius Secundo pofefl probari eadcm ill^tio, quiaeffeper ef-
demonflraio.Et hocmodo probat D.Th.i.p. qu.7, art.r. fenfiam nonhabet undelimifctur; elTe cnim parf icipa-
Deum efi^c infiniium ex eo,quod efl ipfum clfe pcr efTen- tum liinitari potefl , aut ex voluntate danns ranfam nz:-
Tiam,in nullaefTenUa receptum,fed per fe fubfilicns. Cu- feflionetr), & non majorem , aut ex capacitafe recipien*
. jusrationis vim putant difcipuli D. Th. fundari in hoc , tis,fivc illa capacitas intelligafur per modum paffiv.-Epo-
quodin Deonon diflinguitur ex natura rei e(Te abelTen- tenti^, five tanfum per modntn objefti vx, lcu non rcpu-
tia: in creaturis autemdiliinguitur . Exidimanfque nul- gnantise : in primo autem cnte quod ex feefl fuum eflc ,
lum e(Te finiri aut limitari,nifiquatenus in eflTentia finita nullum principium aut ratiolimirationis intelligi potefl:
recipitur,& e converfo efTentiam e(Te finitam,quatenus quia ficut nullam habet caufarn fuieflTe, ita non potefl in
fl capax finiti e(Te: nam & aflus per potentiam , & po- illohabere limitationem,aut ex partedantis, aufcxalio
tentia per adum invicem limitari po(Tunt in di vcrfisge- principio.Dices,ficut prinium ensex fcefl, ita cx fe, & fi-
neribus caufarum Ita ergo condudunt, efledivinum,
. ne aliacaufaeffc pofle limiiafum,ac definitum adccrtum
quodomninoirreccptum e(l êflTeinfinitum Arque hoc . genus , vel gradum perfetlionis. Rcfpondetur hoc repu-
niodQintelligunt hancrationem Cajet. ibi,& Caprcol.in gnare cnti necefiTario ab mfrinfeco ex fe habcnri cflTe. &
l.d.^j.qu.i.art.i.&Ferrar.coiit.Gent.c.if^.eamquede- QiioJ quidem a poileriori, ab incommodis facile pror &
fendunt abimpugnationibus Aureolidiftad.ij.3. Scoti & bari porcfl ex did:s , vel quia illo modo non rcp ignarct
in i.d.2. qu.i. & inhanc fcntentiamconfentiunl^gid. dan multa cntMab intrinfeco necedana ,
vei,qui3 quod-
in I .d.^j.qu. I .art.i .Richar.art.i .qu. i cunique cns habcns limitafaai perfectionern , quafi &
EgO! vcro cxiflimo rationem non efTe efficaccm , fi in partcmcntis,potdf a primocnte manare vel quia tale ,
hoc fundetur ,quod e(Tentianonpote(l e(Tefinita, nifi fit cns non etrct furame perfeilum , quod vera , non repu- &
ut potcntia verc ac proprie receptiva ipfius e(Te,& e con- gnsHte conceplione Bolfi-t coiicipi, ut poflfibile
vcrfojefTcnon poffecfTe finitum,nifi fit verc receptum in A priori aurem folum potell prubari per non repu-
cfTentiajiamquam in potentia proprie pafliva ac recepti- gnantiam,vel negationem omniscaufa:, vcl rationis , oh
va Nam ,etiam in creaturis fallumefleexiiiimo, eflen-
. quam neceflTifas enfcndi ut fic potius limiteturad hocge-
liaip & elTe hoc modo cpmpatarijUt in difp. feû, late di- tiusperfc<îonis,quam ad aliudj& ad hunc gradum,quaiu
Sfiarez. Tom. XXII, C 4 ad
. ,, ,
40 Disp; XXX. Quld Pcus fit,
ad mcHorcm . E( rc vera cfi hsc fufficiens dcmonftratio ab iHo,quiaejusinfinitas rfon confiftcretinmulfifudinei

quis velir voluntaric pertinaxefre.Tumquia bicnon
/lifi vel aggregationcomniumcorporuro , fedin folaunitate
poteft intercederc aliaratio a priori per caufam pofiti- fuaemagnitudinis finc termino. Difliroilitudo veroeft in
vam,cuip hoc cns nullam habeat caufam.Tum ctiam,quia eo,quod unum corpus infinitum occuparct omnia fpatia,
inomci genere perfeftionis poflibilis necefTarium fuit, undcnaturalitcrnondarctlocum aiiiscorpor bus Dcus :
ut lalis pcrfeftio haberet in nliquo enfe intrinfccam ne- autcm nuliam habct repugnantiam cum aliis entibus,
ceflatarem ciTendi : alias non haberet unde initium fumc- quiaeft purifTimus fpiritus. In fecundoautcm exemploi
ret,aut adaliaenfiadimanaier, &idcmcftdequocum- nullaeft proportio,vcl fimilitudo,quarenegandaeft coa-
quc gradu pofTibili cptitati vje perfeflionis: ergo ipfa ratio fcquentia:namdcratione infiniticorporis cft,utoccupee
<ctitis ut fjc pi.HuIai,ut fecundum totam latitudinem per- omnia fpatia,&ideo, fi unofpatio finito corpusconttne*
feftionis poffibilcm aut vercexcogitabiiem , habeat in

, tur^necefTc ipfum effc finitum: non cft autccQ de ratio-
cft
aliquo en'e neceffitatem effendi^vcl formaIiter,vel emi- ne infiniti cntis,ut fitomnia entiaformaliter, aut identi-
ucnfer: non poret! aufem habere hanc neccfritatem quafi cc, fcd ut fit formaliter unum cns eminenter coniinens
divifam &
parfitam in plura entia necefTaria , ut fupra rciiqua Hic veroftatimoccurrcbat difiicultas dc roulti-
.
piobifum elt ergo riecefTe eft,ut iliam habeatqujfi con-

: tudine perfedionum Dci, anfinitafit,aninfinit,cu/us
grcgaiam totam in uno entc per fe neceffario, & hoc expofitioconftabit cit feft. fcqu. Aliz verodifliceitates,
ipiiirr elt illud cns e(Te infiniium. Hoc igiturmodocxco, quxoriri pofcrantex infitiitapotentia Dci,traVabu3tur
quod Dcu";t !t ens pereircritiam^redtecolligimreffcinfj- melius feft. ult.
ni?um in perfeiAione .
Anfitpof. Sed adhuc (uperell una difficultas tamcirca afTertlo- S E C T I O III.

Jibilis
nem pofiiam ,quam cifca probationes ejus: natnomncs
&
,
demtnfiraripojfit , Deum effe aSinm furum

fuppqnunt hujufmodi ens infinitum cffe pofTibile^hoc au-
dicac tfifi. tem nec per le notum eft,ncc probafum inomnibus addu-
ens omninofimplex .
Bifa, qua
d ciiims 6\is. Qiii enim negaret,Deum cfTe infinitum,nigaret con- OMitto in his omnibos quasftionibus opiniones eo- /^fiirmatU
vercfpon-
fJeci con- ffqucnter hanc infinitatcm pertinercad perfeflionem rum, prafertim NominaIium,qui ncgant pofl^c fa- deturqua
eniis,eoqiJod poffibilis non fif- Quin potius imperfeflio- iiscognofci , veldcmonftrari rationc naturali hsc attri-
nem quamdam videturincludere, quiaquod infinitum butadedivina fubftantia, quia fufficcre vidcnturjqusEde
j:freconcipifur,apprehenditur, ut quid confufum & inde- ea re tetigimus difput. prseccd. fe\.i. Etquia re ipfa, &
tcrminatum,& nunquam fatis perfetum,& ideo videtur probationibus ejus fatis impugnabuntur.
haec proprietas repugnare enti in aflu, folumque attribui Rcfpondeo igitur ratione naturali demonftrari poflfe
Quid no'
pofTecnti in potentia Et confirmatur namfidaretur
. : Peumefleaftum purum,afqncens fimpliciffimum.Hatc
unum ens atlu infinitum fimpliciter,npn poflreni inlclli- aflertioprobanda eft ex divina perfe\ione in duabus puri rigai-
gi poiribilia aliaentia ab illodifiin6la, eo quod infinitum praeccdentibusdemonftrata,& ideo pviusdcciarare opor-
(ens totum in fe claudit ficut fieffet corpus infinitze ma-
: tet, quid his tcrminis fignificetur, &quomodo res per il-
gnitudinis fimplicifcr, non poflret extra illud intclligi los fignificata, ad pcrfeftionem pcrtineaf. Nomineergo,
aliud corpus. Undeecontrariohoc ipfo, quod unum cor- aEluspuri, fignificaturrcsilla ,
qus omni carer poten-
pus eO extra logum alterius, inteiligiturcfic finitum lo- tialitate ,qus a6\usdicitur,quatcnus inciudit cfle ,quod
faliter: ergohoc ipfo,qood unumcnseH cxtracntitgtcin eft ultima, vel potius prima a6\ualitas rci.Unde hic non
^lterius,ell finitum entitafive dicitur a\us,formalis vel a6\uans,fcd infe a\u cxiftens,
Refpondetur rationibus fasSis non folum probari effe purus autem dicitur, tura ad excludendam potenfiara
pofribiiem hanc infinirateni primi cntis, fed ctiam effc objclivam fcu omnem flatum exiftendi tantuminpo-
fimpliciter neceflfariam, uf quaevis alia perfc6tio entis tentia, qui repugnat enti ab intrinfeco ncceflârio , ut per
finita fit poflfibiiis : nec poffe rationabiliter ens dc fcne- feconftat (unde quoad hanc partem fatis eft haec proprie.
ceirarium definiri aut limitari ad certum pcrfcftionis tas demonftrata ) tum ad cxcludendam omnem potcn-
gradum. Nequeefi verura hujufmodi infinitatem invol- tiam paflTivam, veram&rcalcmrundequoad hanc par-
vere,aut indicarc imperfe\ionem aiiquam,quia infinitas tem hxc proprietas cum fimplicitatc , & fimul
coincidit
in prxfenti non dicit ncgationem confummatae pcrfe- probandaeft. Non excluditur autem perillam voccm
iîonis, quomodo res inchoata &nondum , perfefta dici- potentia a\iva nam potiusunumquodque agit in quan-
:
tur non finirg hjec cnim magna imperfcflio efl, fed dicit
, tumeft ina\u undc ipfa visagendi a\ualitas quxdam
:
negationem limitationis&termini limitantis rem. Rur- cft ,

, vel facultatis nomen meretur
qus; potius virtutis
fus hsc non efi infinitas quantitatis , quae eft pcr modum quam potentix Quia tamen non femper a\u agir , ideo
.
extenfionis, autmultitudinis, inquacareretermino,cft poteniiaetiam proprie appellatur: hujufmodi aufem ra-

quafi carere infrinfecocomplemento, &ideononintcl. tio potentia: non pertinet ad imperfe\ionem, quia aiu
ligiturfinc imperfe\ionc,& confufione quadam,fcuin- agcre non fempereft perfc\ioagentis,utiatiusdcciara-
determinatione fed cft infinitas perfeftionis omnino in-
: bitur in fcquentibus . Atquc itaconftat, purum a\um
divifibilis, quaeinfeeft fumme^fûalis&coraplcta: dc praetcr a\ualitatem primi entis folum addere ncgatio-
qua re in 28. difput. diflum eft Ad confirmationem ne- . ncm ,
qua perfe\ioiliiusentis deciaratur: de qua nega-
gatur fcqueia , quia infinitas primi entis non confiftit m tione nihil diccndum fupcrcft ,
pra^tcr ea ,quaE defimpli-
muititudine entis tantum, fcd in eximia pcrfeftione citatediccmus .
unius entitatis , &

ideo ficut non tollit unitatcm illius Dcfimplicitate confenduntScofus&Cjietan. Scotus Simplici<
tafne di-
entis, ita non impcdit diftin\ionem ejus a quoiibet alio enim in l.dift. 8. qu. i. ad i. & quodl. 5. quem fequitur <ac perfe-
enf c , quod ad illam pcrfe\ioncm non perveniat, ideo & Soncin. lib. 4. Metaph. qu. 14. docet fimplicitatem efl^c
D.Th. ; .p.qu.y.art. i .ad 3. attingcns fere idem argumcn- perfe\ionem fimplicitcr.Caietanus verodeenfe&efTen"
tum nihii aiiud refpondet, nifi Deum diftingui abaliis
,
lia C.2. docet,fimplicitat(ro nuliam dicerc perfe\ionem,
eniibus, quia ipleeft fuum efte fubfiftens , alia veronon. quia nihil dicit pofitivum,lcd ncgatione m. Diflcnfioau-
Alenf. autem i .p. qu.6. memb.i. ad p.refleaddit: Non tem videfur eflc potius in verbis,quam inre Certum efl .
dici aliquid ^nitnm^qHia fit hoc^& non Aliud.J'ed quia ter- cnim fimplicitatem fupra rcm qux fimplex denomina* ,
tninatur ad aliudyVel quia efi yrofter aliud, veL quia per- tur non addercrem aliquam, vcl motum pofittvum, fed
,
ficiturab alio. Quibus vcrbis non tam declarat propriam dicere tantum negationem compofitionis, quia intelligi
Tationcm formalcm infinitatis quam indicia ejus in , , & non poteft, qualis fit illc modus pofiti vus, aut quae fit ne-
tertio membroindicat rationcm a nobis declaratam fe. : ccflitas fingendiillum Item, quia fimplidtas aut efl .
cundum vcroeft con)un\um cum tertio: nam rcs, quae jdem,quod unitas qua-dam pcrfcla indivifibilis, aut cer-
non habet caufam cfficientem ncc finalem habere pot- , tc non folum ratione,ltd habitudinc proportionali dillin
cft , &
c converfo,& idco iu non habct unde limitetur guuntur,quiaunitas multitudini,fimpiii.itascompofitio-
qui caret fine , ficut qui carct ctficicnti . Pnmum autem ni opponiiur ficut crgo uniias non addit aliquid pofiti-
:
tnembrum ad infinitatem localem fpe\at , ut ipfc etiam vumreiuni, fed ncgaoonem tanfum ita nec fimplici- ,
^ccUrat. Undc ad primum exemplum ex corporibus tas rei fimplici, Nihilominusramen vcrum cft pcrhanc
fumptum rcipondetur,partim fimilc cflejpartimdifTimi- negationcm circumlctibi , feu indicari perfc\ionero,
le.îmilitudo incoeft , quod fidareturcorpus infinitum , tumquiacxclutlitur imperfe\io compofitionis , tum et-
hoc prcBcife non repugnaretdari alia corporadiliindta iam ,cûia ca^terisparibus, id ,quod eU fimplicius, pcrfe-
\ius
. . . ,:, . . . .
Sect. IV. An Dus aliqa itn corapof. fubftaat. admittat. 41
fliustft quamvisabfolufcnon rcniper,quodcfl fimpli- iilocnfeinteIligifureffeprimum,& a fe,ut fic neceffc eiT,

,
cias, fitmclius: cft enim fimplicior pars quam fotucn

effefirnplex,& omnem perfertionem in fe formalitcr aut
non eft tamcn pcrfeftior: & fimilitcraccidensfaepeeft cminenterconfinere: aliasnon poffent ab illo rcliquadi-
fimplicius,quam fubftantia, licet fit in inferiori ordinc & nianarc; nihil crgoei pcrcompofitionem addi poteft
gradu cntis fiflendo vcro intra eundem ^radum , ac cx-
:
tcris paribus, fimplicitas perfclionem indicat. S E C T I O IV.

Ex his ergo facile cft prJBfcnfem afTcrtioncm cx praece.
dcnt ibus concluderc olicnfura efl enim, Dcum effe per-
:
ratione demonflretur non ejfe in Dfo
fcftifTimum cns,fcd longeexcellentiuseft, haberefum- comoJitioncni fubftantiAUm
mam &
confumraatam perfeflionem in fimpIicifTima
entitafc ,quam ex adunatione plurium ergohic modus :
QUamquara difcurfus faftus in abftra\o & univcrfali
efTendi tribuendusefl primocnfi. Dices argumenfum firefficax , fict tamen res cvidentior, fi ad fingulas
,
fupponere effe pofTibilc habere pcrfefîones omnes in compofitionis fpecies defcendendo, perfeftioni primi en
funimo ac perfefto gradu in cntitafe firapiici hoc autera :
tis reptignare oltenderimus quod, paitim applicando :
demonf^ratum non e(l, pofTetque aliquis illud negare & :

faiûm difcurfum, pavtim aiiis rationibus fieri poteft .
nihilominusdicerc DeumefTecns perfcftifTimum , quia Cum ergo fupponamus ex di\is in i. fedîone difput. 28.
nacliuscfl habere perfeftiones omnescum aliquacompo- primum ens cffe etiam primam fubltantiam, pofTctia
litione, quam cfTe ens fimplex , & carere tot perfeflioni- iilofinoi compofitio, vel manens infragcn.is fubftantiae,
bus utrumquc autcm conjungere , cffet impofTibilc pro- vel tranfiens ad genus accidentis, qusc fit (ubif antise cum
,
ptervarias rationes, ac fere oppofitas pcrfei5îonum cn- accidenfe: de compofitione autem accidentis cum acci-
tis . Propfer hancenim caufam quidam etiam Catholici dente nihii dicere oporfet, quia exclufo fecundo genere
diflinftioncmformaicm , feu ex nafura rci inter divinas compofitionis,nece(Tario exciufum manet hoc tertium ,
pcrfcftioncsexcogitarunt ut per fe conftat de priori ergo punfto in hac fe\iooe
:
Refpondetur, imo efTeevidens nonpofTeefTe perfeîf- dicimus, de pofteriori verodicemus in fequenti .Compo-
iimum cns , fi ex adunationc plurium perfeflionum , feu fitio autem fubftantialis excogitari poteft quadruplex
rcrum aut partium diflinflarum coalefcat Primo quia . ,
realis,& una rationis,fciliccf ex e(Te & efTentia, ex natu-
fingula componentiacfTcnt imperfefta, tumquia nullum ra & fuppofifo , ex materia forma & ,ex gc\iere & diffc-
corum fecundumfcincluderetomncra perfelionemvtum rentia fpccifica (quod perinde cft ) ex fpecie& dif-
, auf
etiaraquia fingula effent incompleta , feu infufficientia ferentia individuali,aut cx quocumque gradu fuperiori &
ingencreen.tis:ergoquodexillisconfurgeret,non pof- infcriori. Prxter has autem compofitioRes nulla alia fub-
fctefTeundequaque perfcftum , quia fcilicethoc ipfura , ftantialis invenfa eft ha\enus neque excogitari facile
nimirum conilare ex imperfeftis,eri magna imperfec\io. pofeft & quajcumque cogitef ur vel fingafur, neceffc eft
,
Secundo,quia f ale ens cffet dependens a fuis componenti- ad has revocari aut fub ratione aftus & potentix, aut
,
bus Scd dependereab aiio,ert imperfeftio: ergo

. fub rafione parfium infegralium : his ergo exclufis , o-
Tcrtio,quia in omni compofito ex aliquibus re ipfa di- mnisfiilio fimilis exciufa erif . Perhasergobreuiter dif-
ftinflis, pofTunt iila piura confidcrari ,ut pluraentia par- currendum eft
tialia& incomplcta, vel faitem fi unura eft coraplctura , Excluditurcompofitio x ejfe&fuhflantia

reIiqua,quaE illi adjunguntur,erunt incomplefa,& unum- Dc prima,quieft ex eft"e eiTcntia , nuncdicere non &
quodque iiiorum habebit etiam fuum effc fibi proporfio- eft necefTe, qualisilla fit, ufqucad fequenfem difpufatio-
natum , quia (ut infra iatiusdicam )hoc e(fe includitur ncm; qualifcumque enimfit, eftevidens nonrepciiri in
intrinfcce, &
cum proportione in omni entitate aluali Deo: nam oftenfum cft primum ens non aliunde po[Te ,
fiergo primum ensconftat expluribus entifafibijs partia- haberec(Te,quam ab efTentia fua,propterquod inScriptu-
libus, interrogo , an quselibet earum fit fimpliciter prima ra, ipfedicitur fingularifcr eftê , imo & quodammodo fo-
in ratione entis,id eft,ex fe omnino habens fuum eflc pro- lus e(fc , & csetera comparatione iliius quafi non effe . Ec
prium,& non ab alia an vero una fit ex fe habens effe per
: dedaratur ampiius,quia Deus neque eft ,
nequc intelligi
fe primo, aquaaliae fluant Primum dici non poteft ra-
. : poteft in polentia ad effc ,
quia cx necefntate fimplicifer
tioncJenim,quibus fupra probavimus nonpoffedari piu- a\u eft :ergoefTe non intelligituradvenire eflfentise Dci,
ra cntia cx fe ncccfTaria , non folura dc entibus integris ut exiftenfi in potenfia objedtivaad iliud.Nec veroom-
fed de partialibus etiatn convincunt: imo tantofortius de parari ad illam poteft,ut ad potenfiam receptivam : ergo
partialibus,quantohafc imperfeftiorafunt ex fuogenerc. nuilo modo potcft compofitionera facere cum efixntia
Et fimiliter rationes,quibus probavimus inente,quod eft Dei , formalifnmc ipfameteffentia Priorconfc-
fed eft .
ipfum effc pcr efrentiam,includi omnem perfcflionem ef- qucntia evidensex diftis
cft pofterior fimilitcr ex fuf- , &
fendi , probanf oon po(fe intclligi plura entia a fe fin- , & ficiente pariium enamerafione. Minor vero propofitio
gula imperfefta &
incompieta. Item, quia in omni feu anfccedens ultims confequcntice primo in omni ef-
compofitioncunumcoroponcntium, vel fupponitur al- fentia, etiam creata,ut opinor, verum eli,nulla enim ef-
tcri, vel eft principium aiterius, vel perfcftius iilo: ergo fentia pofeft comparari ad proprium cifc- ut potent la rc-
non quod plura componentia pcr fe pri-
poteft intciligi, cepfiva, quia oporfcret fupponi in rarioDecntitatis a-
nso, &ex fe habeant effe
Denique in omni vera compo-
. cfualis,qui involvif repugoantiam Deinde fpecialitcr .
(itione faitem alterura componentiura pendet abaiio: in Deoeft evidens quianulla potcntia propria rccepti-
,
quod aufem pcndet non poteft habereeffc a fe prima : va pofeft cffc in ipfo :& raaxime pofentia ad cfTe omnis :
enim dependentia realis & Phyfica cft ab efficienf e , fub enim potentia paffiva ut fic reducitur in adum ab aliqu
qua inciudofinaiem, quiaeft magis M:taphorica,&quia agente, uf circa tertiamcompofitionem latiusdeclarabi-
fufficiens propterfineraopcratur. Vocoautero primam mus Non
. potcft autem in Deo pof cntia ad cfTe reduci iti
tumconvertcndiconfcquentia, namquidquid pendetab aftum ab aiiquo agenfe: nara vel illud agenscfTetcxtrin-
aliquo ut amateria, vela forma^necefTe eii, ut abaliquo fecum,&hocrepugnat primoenti vei intrinfccum , : &
efficicnte pendeat, non vero e con verfo; tum quia depen- hoc repugnat ipfi e(Te, quia non poteft rcs aliqua efTe fibi
dentia effediva minorem imperfeftionemdicit, quam caufacffendi.Et hanc rationcm attigif D.Thom.l.p.q.3.
materialis, vel formaiis, elTc auf em a fe , dicit maximam ar.4. & plura dc hac rc Thcoiogice a nobis difputata lunt
perfc\ionem &ideo,fi CKciuditdepcndentiameffefli-
: in i.Tomo 3. part. difputationc 1 1.
vam, multo magis materialem vel formaiem

Atque ex hac ult ima ratione faciie poteft probari alte-
Excluditur comfofitio ex natura fufpojito. &
Circa fecundam compofitionem vix poffumus ex prin-
tum mcmbrum priorisdisjunftionis, nimirum,non poffe cipiis nafuralibus quidquam in particulari demonftrare,
priraum ens exmultiscoraponenfibus, ut
ita conftare quia fidcs noftradocet, cura nafurxunitatecftc in Deo
unum fit quafi primario &cx fe,reiiqua vero fint ab ipfo: Trinif atcm perfonarum quod myfterium non potcft ra- :
quiajamtotumiilud compofitum noneftensa fe,neque tionc naturali inveftigari. Unde nec probari poterif,per-
independens ,neceni(n poteft unum ab aliodimanare fi- feftam fioDpiicitatcm & identitifera inter naturam&
neaiiqua efficientia faitem per naturalcm refultantiam , perfonamdivinam , cum diftmdtione perfonarum inter
fuppofifa eorum diftinflione abfque aiiqua fimplici uni. ie poffeconfiiicre . Nihiiominus tamen certa fidecredi-
tate, utcxcludamus procefliones divinarum perfonarum mus, rayfterium illud nihil fimplicifati divinsderopare,
in Trinitate, dc quibus alia cft ratio. Denique id quod in ncqi effccontranaturalem rationcra,eilofitfupra illam .
,
Q.UO- ,
. . :,
, ,,
42 Disf. XXX. Quld Deus fir.'
Quocirca abflralicndo ab unifafc, vel pluralitate iierfo- cns participstum , & ficrct abaliqua cau-fa, vel faltctn
narum, fcu Ipquendo fub nominc & rafione fubfillentix , naturaliter manaret ac flueret ab ipfacflcntia Dci : ficut
Vatio tiituralis docct , Deum non efle fubfinentem per in creaturis fupppfitum dimanaf anatura: haec autcni
compofitionem, wel additionem aliciijus rei ,vel modi, a cfl magna imperfe6lio, quiaalias divinum fuppofitura,
parte rei difliniî ab efrentia cjus ,afque ita non ponfe efle ut fic, noneffef creatum, ncqucenspcrclTentiam , fcd
in Deo compofitioncm ex natura & fappofito Namfi . aliquomodofa6\um.
fit fernpode fubfiOentia, ut fic, illaell deefifenfia Dei cr- : pices: Simili rationeprobaretur, fecundam vel ter- Otieajp-
go nwn facit compofitionem curn ipfa efjfentia Gonfe- . tiam pcrfonam Trinitatis non cffc cns per efl"entiam, "'^*'"''-
tjuentia efl c!ara,quia ibi folum intervenit compofifio ex quia luntpcrdimanationcm abalio. Rcfpondefur, ne-
)iafura& fubfil1enfla,ubi fubflantia efl extra rationcm & gandoconfcquentiam , quia una perfonadivina procedit
cfTentiarn naturaf fubfifieritis , ut infra ofiendemos trt- ab alia inunitateeflentiaE', cflqucde efli^nfiacujuslibet
flando de hac compofitione increafuris. tilquc per fe perfonae, &
cujuslibet perfonalifatis divinae eflTcipfunj
manifellum fcre ex tcrminis, nam in omni compofitionc efli: per cflêntiam,faltcm a parte rei,quidquid fit dc modo
vcra&realiunum externutn non cxcluditur inefTentiali concipiendi noflro:& ideoquslibet perfona, & quidquid
ratione, feu conceptu alterius Mtecedens veroratione . i^' in illacfl, efl clfentialiter
cns perefl"cntiam ncccflâ' &
naturali conrtat exdiiîs, quia Deus eficntiajiter c(l rium :
unde dimanatio unius ab alia non cfl pcr imperfc-
fuurnene fubfidens: namcumil.lud efrccfTentialiter ex aionemeflicicntia aut dependcntiae, fcd pcr fimplicera
fe fit intrinfe Heceflarium , efi etiam effent ialiter perfi;- proceflionem ac tnirabilem origincm. At vero,fi perfona,
6îHimum: optimum autem& perfefîfiimum cfTe, cft litasinreipfadiflinrta flucretadiwina natura,illa fecun-
circ (ublillens: tantoque melius crit , quanto in fuamet dum recn non flueret in unitafecffcntix, quia, quod in rp
edentiaji ratione e(Jendi fupremam rationem fubfilleri- ipfa diflinguitu;: ab cflentia , efl alterius efl"cntiae ab ill^:
di , feu per fe effendi induferit & ideo fccundum fe non elfct ens per effentiam dima- : &
Si autem fit fermo de perfonalitate , aut fuppofitalita- natioejusnon efl^ct finealiqua eflScicntia& imperfe\io-
,tc, prout includit pmnia , qu:t in rigore funt de ratione ne . Neque circa hanc veritatem occurrit difliculfaj fpc-
perfonjE, fic non.habet locurn ratiotaCâ propter mylie- cialis, proeter cas,qoE fpeiânt ad Trinifaf is myflerium
rium Trinitatis, ratione cujus plerique Theologi & Do- quod Metaphyficam confidcratjopcm tranfctndjt.
exi(limant relariones non effede cffcntia Dei
,\i(rimi Excluditur compo/itio ex materia forma & .
qu.imquam ob divinam fimplicitatem in rc nondiliin- pe feri ia compofitione rcs et lain eft evidcnfiflima : &
jguantur abilla. Q_aod alio locoex profefio tradlanûm in primis a pofleriori demonltrari pofefl, i.n Deo non cfse
,ell Quapropterex generali ratione negandi in Deo om-
. compofitionetn mateiii&formf, iuia in eo poq eU quar-
êm etiam compofitio excludcnda
pcrfe\ionem , hacc fa compofitiocx partibus integrn')bus , feu quantitati-
inaxime efl /îccedit priYterea,quod fi racram rationera
. vis onnne autem cns ex matena & forma cpnflans habet
:
naturalem fpe\emus,vix potell invcniri raiioad cogno- etiam quantttatem & parfes integrales, ut fupra difp.i 5.
icendam hu)u(modi compofifionem efiam in creaturis fcdionc ulr. oflenfum eft Quia vcro ( ut ibidcra tetuli ), .
.nec principium lufticiens ad diflinguendam fubfificnfiam kliquifinxerealiud genus matcriac abflrahentis a quanti-
a natura , ftd ex fupernaturaiibus myfieriis in illius co- ttte, ideogencratim a priori probandum efl reprgnara &
gnifipnerp devcnfum c(l, ut infra traflandodefubftanti* primo enti hujufmodi compofifioncm exmateria& for-r
creata \)idebinius. Multo crgo minus pofTet naturalis ma Quia ,cujufcumquerafionis, autmodi fingaturefse
.
ratio fufpicari hujufmodicompofitioncm inprimafub- materia , tieccfsariodebct comparari ad formam, ut

talis
)!anlia. Cum ergo compofitiocx fe imperfciîonetn fo- fubje\um vel potentia rcccptiva illiu?; alioqui nihil ha-
het, & hujus compofitionis nulla neccffitas , nullumve beret communc cum
ea maferia, quam nos agnolcimus
mdicium in primo ente inveniafur, evidens efi, non neque materia vocaretur, quia, materia, fignifi-
cfset cur
pufieiniattnbu! hujufmodi compofitionem,pra:cifc ftan^ catpotetiti^m rcceptivamaflus fubflantialis. In primo

ilo in ratione naturali autem ente non pofefl reperiri hujuftnodi pofentia quia
,
Praeterca in fubflantiis creafiscognofciturnaturtfa- Deuscfl primusaflus, feu primum a6\ualcens: ergocfl

cere compofitionem cum perfonalitate creat a , & a pro- etian^ purusaftusj ergo repugnat illi admiflio talis po-
pria pccfonalitate difiingui ,
quianatura crcata ex vi fua: tcntiar Confequentia poflerior patct ex terminorum ex-
.
effentijc efi aliquo modo indiffer^ns, u? fit per fe, vel ali- pofitione, nam id dicitur cfse pururn in aliqua ratione ,
quo modo in alio, id efl ut fit in proprio , yel alieno fup-

,
quod non habef admiflionein contrarii qum ergo potcn- ;
pofito îcoautem efTc aliquo modo indifFcrenrem , quia

: tia opponaturaftui quod efl compofitumex potcntia& ,
licet natura fua polluiet proprium fuppofitam , tamen aflu, non potefl dici purus atus.Major autem propofitio
falva tota efTenf ia naturse potcfl illo carere , & effe in a- fatis probafaefl in fuperioribus. Minor vero probatur,
iicno, quod efi tnanifefium fignum difiinftionis&com- quia , dato quolibet ente hibente permiflionern aAos &
pofitionis: fed hsc indifferentia cll potcntialitas quarda, potcnti?,inteIIIgi potefl aliud ens, magis prior quod fit &
& magna imperfeftio: uodelocumnon habet indivina , nimirum, fi ab illa potentialitafe denudeiur ergo :
natura, qui proptcrea omnino determinataefi, ut pcr fe quod efl primusalus,oportet quod fit etiam purusaftus.
fit in proprio fuppofito,nec poirit ulla rationeeflTe in alie- Dici pofefl,inhocdifcurfu f quivoi.afionem commit- otjedlio,
no. Nam licet fccundum fidcm nofiram divina natiira ti, variandoa potf nfia rcceptiva ad objeilivam,& e con-
comnnunis fit tribus perfonis , rron tamen per moduri) in- ycrfo nam ex eo, quod Dcus efl primum ac necefsarium
:
difFercntia' potcritialis ad naodum effendi per fc , vclin cns, lolum inferri poteflefe purum j\um, idert , non
aiio fed pcr mpdum infinif aclualita(is raf lone cujus
, , habenfem permiflionea. porentis objeiîvar , nam tota
poftulat tres proprias rttioncs fubfiliendi incommunica- c)us efseniia necefsaria cfl.
Et hoc rede probaturilla
bilitcr , ira ut ncque finc illis ,
nequc alifer quam curo il- )ratione, quia hjberctad.miflionem talis potenfiac, il-
, li
lis, cfrcpoffit: crgo ratiodifiintlionis & compofitionis lud tns efsei prius,magifque necersariam,quod efset pu
fuppofiticun) nafuraomninoceflar in divina natura. rum a tali pofenfia, imo illudfoluni poisctdici fecun-
Ultimo efl optima ratip ,quia ubicumque fuppofifali- dum totum tkc tns ailu Ex hoc vero non rcdc vidc-
fe .
tas facit realern compofitioncm cum nitura , non folum tur infcrrijiii tali entenulldm cfsecotnpofitionem cx po-
lecundum moduni concipiendi noflrum , fed ctiam in re teniii receptiv/a ,
quia vcl coirimittitur^quivocatio, vel
ipfa, fuppofitalitas eH exfra rafioncmcfl^êntialem talis jn antccc^tntc funiitur ,
qiiod probandum efl . Nam fi
i)afurae,& naturaefl cxtra efl^cntialcm rationetti fuppofi- dicatur, Dciimeisc nullam omni- primum anum, id cfl,
lalitatis: ut in creaturis conflat,&efl manitcflum ex ge- np receptivam poicntiaui in fe inciudeatem , hoc ipfum
nerali rationecompofitipnis rcalis , inqua necefll^ccfl ex- efl, quod probandun.j erai Ne^juc id fcquitur exeo, .
4trema diflingui aliquo njodo reipfa: qu.âutemdi- m quodD us cfl primum cns nr ocisai ium,quia.c.tiamfi coo-
ilinguuntur in re , etiam illorum quodlibircflexfrara- flarctmatcria ,
& forma
ptilset iiuelligi totum illud ens
tionern alterius in re ipla , ut conflat cx fiipcrius didis de. fecunduio Iccandufn utramquc pa,rtcro,ea-
fe lotu.ii, vel
diltin6\ionibus rcrum Scd du ina cfTentia non po.'.itita

. rumque noioncm cfsccnsneccfsarium , &atum purutn
comparari ad luppofiium luum , alioqui ipdirn clfe pcr a po'vnt:a objeiîva , non vero rcceptiva ficutccon- :
^ffcntiam non cflct ia rc ipfadccircDfiadivini fuppufifi vcrfo rrateru dicitur pottotia pura, non ab aflu entita-
fcu lupporitaliiatis divina: ,
&confequenfcr ilia luppofi- tivo, lcda formali.
DifTol-
ffahtai noncflTet efl^cntiBlifcrens ncceflra.ium : efl^ct ergo Rcfpondetur,nonsoaimitti <^quivocation,erp, fedcx ,,,1,1,
eo,
. . . ,, . , ,
Sect. IV. An Dcus aliquam compof. fubdant. admittat. 45

co , quodDeuscft primum ,
&aflualc, ens ncccffarium mandarn matcriam hoc rcpugnat evidenfer divinx: &
perfc6îoni, nam forma qux' hujufmQdi c(t , eftimpcite-
ipfumque .tflc pcrcfTcntiam, infcrricflTc etiam talema-
lum, qui in fuocffcntiali cffe non includat potentiam tlum cns & incompletum natura fuainllitutum ad con- ,
rcccptivam Primo,quianulla talis potentia, prjefertim

.
ftitucndum aliud cns,feu naturam completam rcpugnat :
fubftant ialis, poteft cflc ens cx fe neccirarium, quod fupra

crgo primo enti clfc hujufmodi formam Auteffetfor- .
probatumeft: tum quiacftens valdeimpcrfcc\um, tum ma voluntarie ( ut fic dicam) informans & uniens fibi
.etiam,quiaeft cnsdcp?ndcns ab aû ergocnsconftans :
aliquam materiam vcl corpus, etiamfi natura fua illud
,
cx tali pptcnlia non poteft cflê aitus purus a pofcntiali-

,
non pofiulet & huc rcpiignat tum rationi formJE ( (ub-
:
tate efl"cndi,nequc fecundum fc totum , ens necefTarium ftantia cnim perfcfla complcta non potcQ proprium &
poteft fecund ratio cx parte alterius extremi: rouniis forma; excrccre informandomateriam , uiinfe-
Undc fumi ,
aia- rius etiam de intelligcntiis dicemus) tum maximercpu-

namveltalis formacflêtin fuo cflcdependens a tali
tcria, & ficeffet valde imperfcdla magis, quam fit anima gnatdivinJE fubftantis, quaecum fit perfcftiffima cflcn-
rationalis,& non magis pofTct cfTe ens nccefrarium,quam tia&natura, non potcft uniri ad conftiiuendam unatn
ipfa materia : aut cft indepcndcns in fuo cflê a materia,& naturam , ut latius iradunt Theologi in materu dc In-
fic illa efTct prior a6lus, & illa fola eflet ens per efl^cntiam, carnatione: & ideo nec poteft uniri in ratione formac,
cuiconfcquentcrrcpugnarct effeaftum materisE, eadera quod Philofophi dicere folent , Dcum non polfc fupple-
rationc, qua id repugnat Deo, ut ftatimdeclarabimus. rc ciFedum caufx formalis per fcipfum .
Tcrtiocx partc unionis, feu compofitionis , cft optima Unde conftat contra naturale lumcn erraflTc Philofo- riiilofo-
ratiofupra infinuata: nam talis unio& cornpofitionon phos & Gentiles, qui exiftimarunt Deum eftTeanimam Pî affc-
,
potcft eflecx fe neceflâria , fed aliquamcaufam cfficicn- mundi , feu formale principium rerum omnium aut ho- q"^^^ ' ,
tem ,qu2prior fit cnte compofito ex illa unione

rcquirit min!s,vel alterius rei cgjuslibet, ut tribuit Democrito,& mundi
refultantc: unde omninorepugnattalecompofitumefTc Thaleti Mil(.rio,Eufcbiuslib. i 5. dc Pra?parat. Evangel. _
primum ens ncccfirarium , &nonfaftum. Affumptum cap.6.& cx Varrone refert Auguft.7. decivit. c.6.& 16. rarHas'.
(csteracnim clara funt )tieclaratur,quia illaspartes non & lib.4. cap.i & 2. Idem ex Virgilio & aliis refert, &
I. I
pofl"unt hiberc ex fe,& cxtrinfeca ratione fua illam unio- lib.13. cap.i6. & 17. & 18. idemPiaioni attribuit Im- .
iiem,quia cum materia fit pura potentia, non poteft ex fe mo&ex harreticis Albailardus idem fenfit , telle Bernar-
haberehanc vim fupraformam, &ideo illa, quantum eft do epift. 190. dixit enim , Spiritum fanc\um eflemundi
ex fe, fcmper indiget ahquo dante, feucfficienteformam aniraam & Almaricusdixit,Deum efTe ipfam efrcntiarn
:
in ipfa Econtrario veroforma, fi talis fingatur, quaecx

.
rerum omnium,utTurrecrem. refcrt in fumm. de Eccle-
intrinfcca necefTitate fit alligata materiac, hocipfoeft fia lib.4. 2.p. illiusc. 25. Hic ( inquam ) omnia& fimi-
valde imperfefta, & dependens
ideoque non potcft ex fe ,
lia,dcliria funt,fide propria forma illi nam
funt locuti:
habcre,neque cfTcjneque unionem hsec enim compofitio :
fi per Metaphoram vpcaircnt Deum animam,eo quod fit
omninorepugnat piimoac perfc:6\iflimo cnti. Huc acce- intime in rcbus omnibus , & quia omnibus conferat effe
dere poffent rationcs,quibusdii\a difput.13. probabimus &operari aut vivere , non formaliter , fed Lffeilive, fic
intelligcntias creatascarere hac cortjpofitione: nam illae vera cflTct eflTeniia , quamvis verba eft^cnt corngenda. Hic
afortiori probabuntdeprimaintelligentia . Etexillo ef- vero infinuabaturobjeiîo de myftcrio Incarnationis , &
feftu evidenter concluditur principium intelligentiarum quaeftio, D:us in compofitionem venire. Idem
an poflTit
efle fimplicius & purius ab hac potentialitate ,quam fint dc intelle6libus beatorum, an Deus uniatur illis ut for-
ipfxintelligcntis . Ef fimile argumentum fumi potcfl ex ma led hasc ad Theologos fpeftant, nunc utccrtum
:
fimplicitate & immaterialitatc anima; rationalis. fupponimus , in neutroex his myfleriis Deum effici for-
Ex aliis vero inferioribus effeft ibus non video poffe fu- mam cresturx,
mi aliquod argumentum efticax ad hanc veritatem con- Deum non effe corporeum , ojlenditur
firmandam,quia inomnibus aliis hsc compofitioreperi- Dequarta compofitione dicendum cil, ex ipfis fcre VMe
tur: & ideo cxeis pricife non videturconcludi ,
quod in terminis, &ex rationibus haflenus faflisevidentiftime D- Tliom,
eorum caufa non rcpcriatur,nifi fortaflTe per modum ne- conftare,Deumnon eft"e corpus , coflfequentcr neque Cent. c.i. &
,quia,cum hjec compofitio fit in his ef-
gationis, fcilicet habcre compofitionem ex partibus integrantibus; haec Augufl.
fetlibus ob eorom imperfeft ionem , non debet fupremac enim noneft, corporibus& rebus qujntis. Hsc ve-
nifi in
ûn,*"^*
corum caufx attribui Denique ex creatione roateriae
. ritas notafuit Philofophis, utconftatex Ariftot.S.Phy- &85.
poteft naturalis ratio noncontemnenda formari , nam fi fic. & I 2. Metaph. &ex Piatone in Timso refert Juflin.
primum cns conftarctmatcria&forma, nonelTet ati- Dialog.cumTriphone,& ex HermeteTrifmegiilo,Cy-
vum per tofam fuam cntitatem,fed per formam tantum , ril. lib. I . cont. Julian. lub fincm. Et a priori demonftrari
quia roaferia non e(â5liva: ens autemquod folumcft potcft cx pricedente, quia compofitio ex partibus inte-
aflivum performam,quamhabet in mafcr a,noneft adi. grantibus non e!^ , nifi in rcbus compoiins ex matcria &
vum altcrius, nifi inducendo forraam in materia, vcl po- forma ; fed in Deo noneft compofitio cx matena & for-
tiuseducendo formam de materia;noneft autm aiîvum ma: ergo. Quia vero nonnulli ccnluerunt, hanc compofi-
inducendoformam in materia , vcl potius
alterius, nifi lionem reperiri pofle in fubftantiacarentc compofitionc
cduccndo formam dc materia: non eft autem a6\ivum ip- cx materia& forroa, ut decalodixerunt Commentator,
fius materia Quod patet tum induftione Phyfica , tum
. &alii: addcndum ell omncm (ubilantiam , quaîtaelt ,
etiam ratione,quiaoperatioeft proportionata fuoprinci- fubje(fla quantitati,ut partes habeat coextenlas ad cxtcn-
pio, &
modiisopcrandi modoefrcndi curergo Deus fit : lionem ejus, e(fe valde imperfedâm , coquefore imperfe-
effeflivus totius cntis,& tam matcri.ie, quam formae, non \iorem,quo non tantum (ccundum partem,fedctiam fe-
cft aftivus perforraam in materia fed peralum purifTi- , cundum fc totam fuerit exteifta Unde infcr res corpo- .
rnum, quoeminentercontinet formam,& materiam reas minus imperfedus eft homo , quam aliae,quia licet
Arifl.ii.
Aiiatn rationem aftert Ariftotelcs Exeoenim,quod litcxtenfus fecundum aliquam partem fcilicct, mate- :
^letaph, Deus eft aeternus , infert carerc materia Sid fi intelligat . rialem non tamen fecundum totam fubftantiam fuam
, :
fap. 6. de duratione aererna quocuraque modo , feu dequacum- habet enim formalem partcm inextenfam Si autern .
quc rci incorruptibilitatc, non rele infcrt: Namexil- fingatur aliqua fubftantia integra completa fimplex &
lius fcntentia,coelum eft aetemum , & revera efTepofl"et quoadcompofitioncm materii&formae , fubje\i vcro
eftque incorruptibilc , nec tamen eft tmmateriale Si ve- . quantitati, &compofita ex partibus inregrantibus, ne-
ro intelligat de a:ternitate propriifrime fumpta , fic falfo ccftfario illaeffet fecundum fctotam extenfa atque adeo
,
appiicat rationcm illam ad omnesintelligentias, nam minus perfefta quam fit hominis fub.lantia: nonergo
,
tllo modo perinde eft dicere rem cflTe xternani , ac dicerc poteft fubftantia priini entis, hujufmodi exiftimari Ad. .
elfe per fe & ab intrinfeco neceffariam ,

prorfufque im- dc, quod talis fubitantia non pofferefTe intclledualis,
mucabilera in fuo cffe, quod proprium clt Dei ratio ergo : nam operatio intelligendi nccelfano abltrahit a corpore
ilU.ut aliquid valeat,foli Dco applicanda cft ,&coinci- & dimenfionibusquantitafis . Quarcq 11 Deum fingeret
iiccum illa.quacxco, quod Deus eft fuum effe peref- corporeum , fahem cxiftimarcdeberct ( ne omnino cfTet
fentiam, inferturcarereomni potentialitate irrationalis ) habere Deum par'em immaterialem,& in-
x his ergo licet ulterius coliigere , Dcum nullo modo tclletlualem , conjun<5ldin aiicui corpori nobilifTimo , &
pofrc informare materiam verc ac proprie Et ratio cft . incorruptibili : atquc ita non poteft Dcus cogitari corpo-
.(ûia aut ^fTcc forra^ natura fua apf.a & propenfa ad infor- reus fme compofitione alicujus formzcum materiacor
porali
. . . ., . '
41 Disp. XXX Quid EJeus fit

.'
porali ,
quia falfcm ccgiiari debet Dens perfetlor quatn tutcm infinitam quoad an refle probaverlf , jatn vitl^.-
:
horr.o : rion clfet sufem perfcd)ior , nifi formam faitecn musj Jed quoniam verum efl quod fumit , fupponamus il-
haberet immaterialcrn , & iiitclleftualem . Jud, ac fi cffet demonfiratum.Deindefupponitillam vir-
ftvutjîia adhuc polfef quis fingerc fubilantiam corripofitam tutcm infinitam primi motoris non eflfe in magnitudine
^^sciuiii.j
paiiibijs integrantibus mcre fubrtantialibus , non (a- infinita, quia impoflibile eftdari infinitam magnitudi-
Vncn habentem hanc inoiem quantitatis nec natiira fua , nem, ut probatura fupponit 5. Phyficor. quod mulfis vi-
iili aibieilarr;, aut.poituLnrern illarn Contra hoc tamen . detur non cflTe demonnratum ego tamen&verum ctTc :
nflcrri poffunt inpi imis raiiones ,quibus proLetur talem admitto, & fufficientcr probarumetrc exiflimo. Quod cr-
jnotium fublianria efle impo|fibilera, ex diflis lupra difp. goilla virtus infinita non poflTit effc in magnitudine fini-
i;. fei^.ulr. Deinde quidquid fit dc impoffibil/latc fimta, ita concludit Ariflotelcs,quia fcqueretur talem virtu-
plicircr, illud evideritiffimum , ex his fubftantiis, qua; tem movcre in non tempore feu in intlanti quodrepu- :
in noilrani notifiam devenerurit, nullam cnfe hujufmoui, gnat motui.Sequelamfic probat,quia neceflfcetl virtutcrn
(ed fubliantialem compofitionem & cxfenGonem ex par- jnfinilam citius movere idem mobile ,quam virtufem fi-
f ib'as integrantibus femper hsbere adjun6\amquantiiati- nitam, qu:Fcumque illa fit ergo necelfecfi > ut virtus in ;
,vam exfenfioncm corpoream tnolem ExquaPhyfi- & . finita in fuo rnotu nullum confomat teropus Probatur .
cx inJuilione faltem concluditur eife vanum prorfus , & confcquentia.quia, fi aliquod tempus contumit,deturaii-
irr.îiion^bile hujuicnodi fubiTantiam fingerc , multoque qua virtus finita,qu? rardius moveat majori tempore:erit
rdagis attfibuere primoenti. Nam talis lubilantia non ergo aliqua proportio intcr illaduo tcmpora: augeatur
poTtit elfe perfeiîirima : nam eo ipfo , quod fit divifa feu igitur illa fioita virtus movenscum cadem proportione ,
extcnfa irj partcs, qua;libet partium , & unioearum erit & tandem devenietur ad finiram virtutera , quaetatn
fic
impetfeda Item, quxlibet partium habebit dcpcnden-

. brevi terapore moveat ficut infioita ; ut ergo nulla talis ,
tiam ab aliis, & lotam a parte Item, virtus cjus etiarn . proportio dari pofTu , nec visfinita potTit jcquare infini-
eiTet extenfa, & confequenter minus una feu minus uni- , tam,necctl"eeft, ut infiniramovct in non tempore.
ideoque non fumme perfeda Item vcl illa fubflan-
,
. Contra hanc rationem occurrunt vari objeiîones AlJquot .
tia clfet inaliis rebus , feu fpatiis cum extenfione locali Frima ell, quia, fi quid probat non ctl Deum carerc ma- ,
ita ut effet tota in toio,& parsin parte, vel dict fine tali gniti)dine,fed fimpliciter irapofnbilcm eflTc virrutem mo. rationem
extenfione tota in toto, tota in fingulis partibus vel & ti vam Patet fequcla, quia ratio illa ita appli- Ariaote-
infinitam .
pun\is. Si primum dicatur, feqgitur in primistalcra cari potelt ad virtutem infinitam cxtra magnitudinem
, Isam
fubrtantiam non folum eflfc extenfam entit3fi'ê& in fe, ficut intra fcilicef, quia moveret in non temporc
:
, quo-
fsd eciam in ordine adlocum: alqueadeoeirc quantam niam aliasaifîo virtutis finiliSEquaret velocitatem mo-
&corporjam : aihil enim aliud deiatione corporis eflTe tionis virtutis infinifce ,
quod tara efltt inconveniens in
jntclligimus ,nifiquod habcatextenfionem partium di- , virtute infinita immateriali , ficut in materiali . Refpon-
vcrfa loca (eu fpatia partialia ex natura fua replentium . deri non elTe parcro raiionem
poted , , quia virtus cxtra
tdL'inde fequitur , talem fubftantiam non effe infinitara magnitudinem non movet quanfum , fedquan- potctl
in pertedionc, neque immenfam id ell, fecundum fe to- , tum vult, vel quantum
autem infinifa (i oportet : virf us
{am ubiquc prr^fqntcm quiomnia repugnare perfedio-

: etfet corporea ageret fccundum ulfimum potenti.T fu:c.
ni piimi entis facilc ex diilis coiligi potell , & in fpecia- S-d hsc rcfponfio inprimis non potcfi ad fcnrenliam .Ari-
U de ima-ienfitate olUndctur inferius iôtelis accornmodari : illcenim exiflimavit Deum non
Si vcro tota ilia fubiiantia eil infofo, &infingulis agereliberc, fed ex necetrifatc naturcs, ut infra videbi-
pirtibius,& hoc ex nafura fua , & cx vi fummx pcrfctio- mus: crgocx fententia illiusetiam primus moforincor-
lus neceffario illi convcnit , unde in es fingi potefi par- poreus agit fecunduin ulrimum pofenti.'! fuic: ergo et-
tium integrantium di!Hndio,& compofitio.'' Cum longe iam movebit in non tempore
ille neceflfario Hafc vero .
clilncilius fitcqnciperctalem fubllantiamex partibusne- objcftio aliquam haberet refponfioncm, quaminfinua-

gantibus cornpofitam , & naiura fua totam in toto, & vitSoncinas t 2. Metaph. qu. 4 i. juxta fenfenfiam Ari-
o:am in qualibet parte ,
quam fiinlelligatur fimplex, & Ootelis, Dcum agere ex necctritate natura:, non modo
indivifib.ilis : & aliunde nullum velligium,aut fignum ta- racre naturali, inflar rei inanimata:, vel irrationalis ,fed
liscompofitionisinveniri poffit ,
neque ad perfedionem modo intelieduali ,quianirBirum,ex necefTifate judicat
conferar,fcd p.otjus magnam imperfetlionem pr? fe ferat. quidagere expediat, & quomodo, autquantum, aut
t praelertim , quia Ipecialiter repugnatrei intelleluali quando, &c.&eadcm neceflTitate vultita opcrari , ficut
ut fic; nam i.atelieilualis virtus tota eli indivifibilis,unde expedire judicavit, & ideo licct ex necefiTitate naturx
requirit fubilantiam indivifibilem : atque ita fieret, fub- opcretur,non femperoperaturquantum potctI,fedquan-
flantiam Dci,non efie fecundum fe totam intelle.\ua- tumexpedit. Sed adraitTactiam hac interpretationc : ,
lem,fed tant um ratione alicujus partis, vel ratione alicu- dequa poflea vidcbimus,an fir juxta Arifiotelis menfem,
jusrei indivifibilis,inqu.i fit virtus intelligendi Ell ergo . ex illa, ad fummum, hibetur, rafionera Arifiotelis fupra
proifus sblurda tl fidioaut cognitio fubdantia: Dci
s fa\am probare Deum non effc corporeum fanquam retn
An ratio- Ali.e rationes philofophicar affi:rri folcntad proban- piorfus inanimatam, vel irrationalem nonvero, quod
,
fie pure
^^^^^ Dcuri\ non cflfc corporcum nara, hoc probato, pro : non habcat mcntcm corpori feu magnitudini conjun-
demo" comperto hab--nt omnes Pbiioiophi fcqui , nonhaberc Iam Itaque eflc poflLt motor corporeus & infelleftua-
.
ftretur compofiiioncm cx partibus integrantibus.S.d,ut in (upe- Iis, ficutde Angelis multiexiftimant: &tunc, licetef-
dixi , rncdia pute phyfica non fuat (atis eihcacia fet infinitae virtufis, non ageret quantum poflfet fed
fnrcor." noribus
,
poreum. ad resdivinasdemonilrandas Hujufmodi ell raiio illa , . quantum vellet, aut expedirct Et ita tandem fatetur .
'
quodcorpus non movcf , nifimoium: Deus autem cif DivusThomas I. contra Gentes cap. 20. Exquoplanc
xnovens immotum & idconon potcit elTc corpus.In hac :
fit, Ariltotclem non probaiTe intclligentias ctle imma-
enim rationc IVl<()or pnve phyfice intellcda , nec eit de- teriales &
incorporeas.
monfirata, nec forrifii vera , ut tupra dixi. Minor autcm Dcinde etl tecunda difficulfas circa illationem feu SecUj^da-
ex folo moiuPhyfico, abfque ratione Metaphyfica de- conditionem illam: Si virtus infinita ejjfet in magnitu- '^/^j"'^*
xnonitiari lon poicll Ethcacior raria vuletur alia icili-
. ,
dine^ nfiiveretin non temjioê quia in rigore non videtur jem'^*"" :
cet,quod Deus,c,uro fit prima cauta ,infl!iir inomnia: ut id fequi,etiamfidcmus iMam virfutcm cflTc prorfus matc-
i autem intluat oportetenTe intimc inomiiib js, nam mo- ri ilcm Et primo, fi fing.irnus elfe raafcrialem. & anima-
.
,
vens& motumdebent non polf.taufem Dtus, ctfc fimul: lcm,qualis clt virtiis motiva eqji,aut leonis,non oporte-
ctrciniimc inomnibus rebjs, quia non ret movere in non tcmpore, quia hujufmodi virtusnon
li corpushabrret ,
poflct ctTe intime incorponbus cum nonpoiTc' unum , ftmpcr jgit quantum potclt , quia movet applicata per
Corpus aliud pcnetrare. Qux rulio,fi q .icl hibvi tthcci?, appetu um , &
a.ppeiifus excitai ur pcr apprchenfionem :
cxrpcdioM taphylico, (cilicet crcaiionc, vcl uaiverlili appithcnlio aufttii nuji lempcr uiuvet quantum poteftj
confervatione tl ixu illafo lumit.. &
(îanta vcro fit
i
lcd qiianturn expedit , lcu prout rxpedirc rcpra:lentafur
^jusctfiLacia, dicemus infia ..gcntc.scleini.nciifitaic Dci Deiiuie , I.ict. I ilii virius ctici uMttrialis , &omnino na-
Riiio Arijioielis expendtmr furaliter agcns, adhuc non eflftf nccctfc ut fcmpcr agcref,
Una vero (up.rcil raiio cclcbris& coniio>'erfa, pro.- quantum polict : quu policf non movcrc immcdiate,fed
^t^t auc\oriiatein Ariltotcl. qui ill.. utitur oC>*"o Phyfi- mcdufc : & ua pollet ejus aI;o modificari in ptoximiori
^(j/uoi tcxt. 79.ub.i pri num lupponi.t, DcuDi haberevir- caufa : lic cnim Commentator ,i2.Metaph. tcxtuî,
diciti
, , . .: ,
Sect. IV. An Deus aliquam compof. fubflant. admUtat. 4-$
^dicltprimum moforcm non movere primum mobile in vcniat cx ignobilifatc . Quod enim cicafura tion pofnt
,
non tcmpore, quianon immediatemovet, Itdmediante rccipcreeffc adfquatum virtuti divinx , eft, guiacrea-
i
tura longe ignobilior.

^
proxiroo motoi:c,quera vocatanimam cceli ,& diciteffe efi
^nitx V irtutis Quo modo putat fe fufficicntcr defenderc

.
Sic ergo quod mofus corporis non fit capaxinfinita:
velocitatis, licet potcntia moti va fit infinita noii'^ft
rationcm Arillotelis: nihiltamen efticit,nam ficutipfe ,
hocdicitdc virfute immatcriali, ita etiam dici idem pof- quiacffedus fit nobilior , (cd potius quiaeli igoobilior
Eitque cvidens dida inlfantia dcaftioneSolis, na.oi vir-
fctdc virtutecorporca. Curenim non poffet etiam illa
noetliiretantum movcre,&ejusmtiolimitari a moven- tus Solis ell virtus in magnitudine. tarocn adacquatum &
tcproximc ? Imo flcilias in illahoc dici poflet , quam in opus ejus non potefi recipi in magnitudine quia femper ,
immatcritli virtute, nam illa cum fit mcre naturalis.po- agit ut caufa atquivoca Quodfidicas, Solcm femper .
tcfl cffe omninodctermirata ad illum movendi modum agerc in corpus ignobilius fe idem dicctar facile de pri- ,
motore, &determinata juxta ca-

cilicct trn;diantealio
mo motore,etiam fi corporeuseHe fingafur. Addequod,
pacif^tem ejus: virtus tamen materialis , licctdc fa6ô in uni verfum loquendo mofus ut fic c(i ignobiliorcffe- ,
noveatmcdiantealiomotore, tamen, cumfit libcra& \us fua caufa, fcu virtute movcndi imo non tam cli ef ,

indifferensjpotcnserit ad movendum immcdiate Hsc . fe\us ,

quam qui ex fuo genere cii ens
via ad effe\um ,
iamen objcîo licet ad hominem fit efficax contra Com- imperfef\um,quia fucceffivum ert,ex quo intriniece pro-
rnentatorcm,fimpiiciter tamen nonurget, nec fatisfacit venir, ut non poffitcffe totus fimui leu in momcnto vir- :
refponfio: tum quia omnis mediata motio rcduci poteft tus autem motiva efi permanens & ideo efi tota fimul ,
d aiiquam immediatam , tum ftiam quia nullaratio ideoque intelligi potelt quod talis virfus fit ailu infini- ,
rcddi potcft, cur, fi illa virtusinfinita , non pofTit im- ta, fiveexfra corpus, five in corpore quam is non poffit ,
^
-mcdiate movcTe. Aliunde veroeft peculiaris evafio in conferre motui fummam velocitatem . Etconfirmoar-
virtute materiali &corporea, quia, cum fit exf enfa , non gumento proportionali nam , fi infinita virtus moti va in
squcapplicaturtotaadcffeftum , &itanon potedtota corpore cxiltens infert corpus debereeffe capax infinitae
pcr fcprimomovcrc, fcd per partem propinquam , per vclocitaiis: crgoeadcminfinita virtus exiftens in fpiri-
quam remotiores agunt: ideo non ageretfecundum& tu inferret talem virtufem poffe movere fpiritum in in-
,
ultimum potentia fuae, fed juxta raf ioncm & modum ap- ffante , quod tamen D. Thomas nonadmittet cum ne- ,
plicationis, qui fcmpercffet finitus ,partefqueremotiffi- gctangelum poffemoveri ininllanti, quod,fcrvatt pro-
fimx nihil conferrent ad a6lionem. Veruntamen h^c portione, veruro efi, ut ftatim dicara .
etiamobjeliorefponfionem habet,utexdicendis conQa- Dices : Quanfa ergo vclocifate moverctillain.finfta Miteris-

bit Sed argutncntor ulterius , quia licet darcmus, totam
.
virfus mafenalis? nuUaenim certa autdeterminata veyji'^^^'"^"'^
jllaro virf utem effe sque applicatam , non fequitur eam locitasdefignari pofcft,alioqui non plus poffet illa virtus
infinita,quamfinita, utdeducit Ariiloteles. Refponde- ""'"^''1^^*'
sgere in non tcmpore, quia non oportet ut virtus infinita
jEXtendatur ad hunccffcflum , fed fatisefl ur in infinitum tur primo in eafdera anguftiasincidere AriftotcIem,durn ^îîe
-poffit minori& minori tcmpore movc.re, ita ut in mllan. ponit Deum movere ex neceffitate naturs utinfrao- mocum. ,
*i non poffit, & in quolibet tempore 0)inori & minori ftcndam Secundo dici poteft quamvis illa virtus ex fe
.
,
noverepoffit . Sicut virtuscreandi licet fif infinita,non nouietcrmjnetabfolute certam velocitatcm dct-^^mi* ,
ideo cxfenditur ut poffit creare rem infinitam , fed ut nari tamen sd movendum unumquodque juxfa capacifs-
ûamcunque finifam poffit , ctiamfi in infinitum augea- tem cjus: &
ita quafi paffire determinari ex capacitate
lur . Quandoenim ineffe\uinfinito feu tummoell ali- mobilis, ficut aiSioSolisdeterminaturex paffo ;fic enim
qua rcpugnantia , vel contradi\ionis implicatio , non diceret aliquisPhilofophus primum movcnsdettrmina-
oporferet ut virtus, tametfi infinita, ad illud exfendatur, ri ad movendum primum raobile viginti quatuo- horis
quia C fi itadici pofeft ) impoflibilitaseffcflusei rcfiflit quia ipfummet mobiletalem motum poftulatutfibi pro-
vel proprius,quia noneftderationeporentiE,quantura- porfionafum Quam refponfionem indicatCajefanus in
.
vis perfc\se , ut extcndaiur ad impoffibile . di\a quEftione Non tamen omnino fatisfacit, tum
.
yiJ omaei quia naturale agens non modcratur aftionem fuam jux-
jDbjedio-
Adbanc rationcm ,&invirfuleadomnesob;etiones
nes con- faftas,rcfpondeti poteftabfoluteeffe imponTibile movere ta naturalem appetifum padi, fed agit quantum potcft
tre Arift.
in inftanti , tamen ex hypothefi , quod detur virtus cor- juxtaabfolutam capacitatem mobilis: tum ctiam,quia
racioneiu
<]utlis poraiis infinita in aiovcndo rcftc fcqui pofie dari motum refponfio non eft univerfalis adomnes motus,fed tantum
potTu ail- infinitum in vclocitate , ideoque momentaneum ,
quod ad naturales,quiaad violentum motam , vel ad neutrum
iiiberi re- (fi hic datur) non poteft ex partc moiailisdeterminari
tamen non rc6\c fequitur, pofita virtute infinit a incorpo-
rea . Ratio autcm difcrinoinis reddi poteQ ex D. Thoma certa velocitas Etforraffe, unumquodquecoelum fe-
. fi
8.Phyficor. textu79-&i-part.qu.2 5.arr. 2. adj. quia cundum privatam nafuram fpe\efur, non appctit tan-
(orpHS movens aliud cor-fus , eji agens uviijocum , ideo & tam velocitatcm pofiusquam majorem, velminorem,
ofortet ut totn potentiamoventis manifefteturin motu: fed folum in ordine ad naturam univerfaicrn , fcubonum
WHsvtns autem incorp9reum efi agens lequivocum: ideo & univcrfi. Aliter crgo refpondcri polTet juxra fupradi-
non oportet ue ejus potentia manifefietur in aqualiiate c\a, rootorem corporeum non poflc fecundum (etouim
tjfeEluSt utidemdicilad 2. Quamrefponfionem magni applicari , & ideo motionemejus dcterminari juxfa mo-
fcitCajet*nusopufculo de infinitate Dei inrenfiva ad dum applicationis Sed hic etiam evafio non fatisficit, .
primum in fecunda folutione, eamquc inhocfundat, nam virtus de qua loquimur effcdebet intenfive infi-
, ,
4Mr. quod effeftus noneft digniorfaa caufa. Mihi tamen eft nita & ideonon potelt habere luam infinitatem cx fola
,
difficilis refponfio,quia vel fundata videtur in propofif io^ extenfionc & infinita muliirudine partium nam potius ,
ncfalfa, vclomninp voluntaria: nam fi fupponatomne fupponitureffein magnitudme finita ,

effcergodtbct in-
corpuscffe agens uni vocum , falfum fupponit namSol ,
finitain intenfione (eu perfedionc virtufis : quapropter
eft qiovens hasc inferiora motu alterationis, &tamen licef effetexfenfa lecundum totam fuam inten-
,
poffct
ôoneftageDSunivocuro, &
ideononefineccffe, utvir- fionem applicari crgoexdcfcdu applicationis non pof-
:
tus ejus adivamanifeflcturinaliquoeffeftu fummo, vel fet determinari velocitas motus Convincit ergo argu- .
adarquato, ut jn prxdi6\a locutione ad fecundum dicit menturo , non poffc talem virtutcm detcrminari ad fi-
dcm D. Thomas . Vel folutio non fundatur in hac uni- nitum effcflum nifi exvoluntate, feuappctitu movcn-
verfali propofitione, fed in iila particulari quodcor- tis; fcd hoc, utdixi, non fatiseft ad concludcndum
, ,
pus habcns virtutem infinitam effet roovens univocum , pri.mum motorem effe fimpliciter incorporcum Etided .
&hoc fenfufundamentum ell voluntarium,quia probari faltem quoad hanc partem fatcor non effe efficaccm ra
iion poteft ex generali ratione moventis corporei, nec ex tionem illam
propr)a& fpeciali , namiliudcorpus effetnobiiiffimum: Tertio poteft ulterius circa illam rationcm dubitari , Teri
&ideo, fiquod effetmovcnsasquivocum, maxime illud .
admiffa illa conditionali S.r\?iot<:\. Sivirtus infinita ef- îfficuUa
Undc ell quomodo Cajetanus ilU propofitione

niirum ,
: Jet in magnitudine ^ moveretinnontempore , quantum den',*i-^"
JEffeEl^snon efi digniorfuti caufH', inferat, quodfi aliqua incommodi fit in illoconfcquenti. Autenim .\riftotc- noncm
virtus elt in magnitudine, ejus adxquatum opus poteil lesinfcrt, quod moverctmotufutcf.ffivo, &inini]an- ^*^'*'
rccipi in magnitudine. Quafi vero cx nobilitate cffe- ti: &
hac raodo involvit quiJem coiiicquensaperiam
ûb, aut p?ffi evenut , ut non fit capax pe. feitionis vcl confrididiunero , fcd non fequiturex antccedentt,quia
idionisadxiÛiits viTtutiMufx,&ooa ôtius fa^pcpro* difftftcntia ificcr virturcminfinitam &finiiam effe pof-
fctj
. . . . .
. ,., .
.'
4^ (Disp. XXX Quici Deus -ftt
fet, ut quod hsec facit fuccefTivo mota , illa faciat in infit ex generc & diffcrentiacompofiius . Ifa fentiunt In
flante,non tamen motu fucceffivo, fed mutatione inflan- I .
difi.a. GabrielGreg alii Nominalcs,
)rius, Mar- & &
Janca Quod fi hoc tanfum Ariflotelts inferf, funt aiiqui
. fil. qu. I 2. art.2. Holcot. in t. qu.6. qai affirmant,
Deudi
Tlicologi, qui id non reputant inconveniens Et inpri- . <;on(litui in pra;dicamcnto fubfiantije, fubillogenerc &
inis in mofu alteraf ionis, qui fuceefTionem habct ex refi- gcneraliffimo cum aliis fubflantiis conrcnirc, per pro- &
ftentia paffi, niiJIurn cfl inconveniens, quod virfus infini. priam dificrentiam ab cxgcnere eis dififcrrc ,
afque ita &
ta in inrtantt moveat, feu fotam mutationem faciat, difTerentia confiitui Quibusfavere vidctur D. Augufi. .
quam nulla virtus finita pofTet facere nifi fuccefTive. 5. dcTrinit.cap. 8. 10. 11. dicens quasdamPraedica- &
Quin potius Gregorius in i .dift. 42. q.3. arf.2. hoc argu- /nenta proprie de Deodici D. Damafcenus inlib. dc : &
mcnto putat evidenter demonflrari, Deum babere virtu- Decret. primse inftitut. cap. 7. ubi aitfubgcnerc fummo
tem innnitam quod poteflin inf}anti iranfmutarccali-
,
fubfianiian) contineri Dcum, angclum, &c.
dum in frigidum Dc motu autem locali fumi potefl ar-. Fundamentumefre potelt ,quiacxgenerc&difffren- Fundj.
gumentum ex fententia multorum TheoJogorum afle- ,
tia non fit vcra &
realis compofitio, fed rationis lantum, 'neotum .
fentiuiD poffe angelum moveri in indanfi ergo non in- : ut cpnttaf ex diftisin fuperioribus: oflendimus enimge-
volvit repugnantiam, quod primus mofor pofTit idem fa- nus & difFcrcntiam non diflingui ex natura rei io una &
cere in corpore . Im.o Gregorius fupra inde etiam pu- eadem re, quam conlirtuunt : ubi autem in re non cfi di-
tat poffe demonQrari virf urem infinitam primi motoris llinftio, nec compofif io elTe potcli compofitioautem
:
quia ^ potefi i.n infinitum velocifarc motum : & praeic- rationis, quae vere non cornpofitio, fed conftitufio dicen-
fea potclt in moraenro totum unum corpus ab uno ioco daclt, nonrcpugnaf GiTipijcitati divinac, quiafolumcft
in aliuro transferre extrinfcca dcnominatio cx tnodo noiiro concipiendi.Un-
Quoai In hac dui)itatione,de motu aJferationis fecundum inde^ficutdiliinclio rationis non repugnat perfciae & fum-
alteritio-
iDis moctl
tenfionem, vcrum quidem d\ , nuilam repugnantiam in- wx ideotifati, feu unitaii divini, ita nec compofitio ra-
ratio A- volvere, ut tota tranfitiutatioabuno contranoinaliud tionis fimplicitati ; nulla crgo naiuralisratio afferri po-
rift. ex-
fiat in intlante, fi non dtfit virtus in agente , quia gradus tcfi, obquam
compofitio neganda fit Deo
ha?c imonec :
penJitur
ictenfionis, per quo^ fieri folet fuccefTio aJterationis,non fupernaturalis ratioaui aufio.itas. Quiicx hisad fum-
irepugnant in eodein (ubjeio , neque inde oritur ncccfTi- mum habcfur, Deuin elfe fummefimplicem , ut traditur
tas (uccefTionis, fed ex fola refiilentia : & ideo fi hsc nulio cap. Firmifer , de ium. Trinit. & fid. cafhol. ha;c au-
li lif, vtl fi a virtute agentis fine uUa proporf ione fuperc- tem rationis conftitufio nori dcrogar divinoe fimplicitati.
ur ,
poflunt omnes iJli gradiis in inftanti fieri, ficutpof- Undc in a|iis fimilibus nccefranoadmittenda efl : do-
funt fimul effc In hoccrgomota non procedit ratioA-
. cenf enim Theologi perfonam divinam conflitui rela-
rillotelis: nequeesilla probari poteft , effe impofTibi- tione&effeniia ratione difiiniiis , qus necefTano effi-
Jem virtutem infinitam calefatîvam, v. gr. in magniiu- ciunt raiionis compofitioncm
ne , vcl extra iljam Nec f amen verum cenfco cx poffi- . Contraria vero fententia eli communis , & vcrior, oppofiti
bilitate hujus mutationis intlaoranes fatis dcmonHrari quîm tcnet D.Thomas i. p. qu. i.art.5. & lib.r. contr fcntDi.
infinitatemDci , tumquia, cum de tali mutatione non Gentes cap.25. & rdiqu' fcre Thcolog: in i. di(i. 8. AI- ^"'
confiet experientia efTc pofTjbilem, poiiuseft probanda bcrr. art.32. Argenfio,.^;gid. Bonavenfura,Scotus,Ri-
îofTibilitasejus ex infiniia virfute Dei ,
quam ex poffibi- chard. Durand. Gaprcol. acdcniqueOcham , licetdiffi-
jifate ejus demonliraoda
Dci Qiiod-fi per pof- infiniias . cilem elfe fentiar, Henric. in i.p. arf.26. qu.2. art. 2&.
iibiiitatem intelligaturfola non repugnantia, fupponit qu 3. &viderur efie clara fcnfentia Anfeimi m Mono-
iih ptX)batio, Deum poffe fjcere, quidquid non repu. log. cap. 26. dicentis : /!U/u6/lAfitia nnllo communi tra-
^,nat, quod efl fupponere ipfum efTe mfinitum fimplici- Slaut /ub/i.-tntiarum includiinr, 4 cujus effentiaii commu-
lcr . Tum etiam ,
quia cx mutationc non concludi-
i|la nione omnisnaiiiraexcluditHr.EtCyril.AleKiml. iib.i r.
,tur abrolate infinita virtus, fcd folum fecundum quid Thelauri nc-gat in Deoeff difFerentiam (ubllantiaiem:
,
V. g. calefa6\iva , vel poiius infertur folum virtus fupe- jQ^nia hic ( inqmtîncompofitis tantum^reperitur , Deus
rioris ordinis ,
qu$ non fcrvet fietcrminatim proportio- antem fir/jpUci/fmuf efi iVIuiti hanc fentcntiam in eo .
ncm ad virtutes inferioris ordinis fundanf quod genus &differcntia in re ipfa habent ali-
,
Circa altcram partem de mofu locali dicendumefi, quamdifiinciioncrn &confequcntcrfaciunt compofifio-

tur (juuad
Ariilotclem loqut dc tali mufarionc phylica , &locali, nem non tantum rationis, fcd eiiam ex naf ura rei Quod .
inotum qua mobile per omncs fuas partcs pertranfif omnes par- fi vcrum cffcr, phne rcpjgnarct fimplicitati divins fcd ,
iesfpafii, prout naturalifer fieri vidcmus ,

nequeenim quia id verum non cH , ratio non cfl cfficax Quanqaam ,
nafurali lumine cognofci pofefl , cffe poffibilem corpori- eam indicat Avicenna 8. fusMetaph. c. 8. diccnsgenus
-busalium modum
murandi locum ,& idcooptime infert efie panem, & ideo non haberc locum in Deo, quia Deus
Ariitotelts ut impoffibile , quod f alis motus fiat in non non habet partcs Refponderi autem pofefi genus non
.
,
tcmporcquia im nnfecc pollulat fucceffionem coquod ,

clTepsrtem, fed concipi uf partem quamvis autem in :
non potfil tadem pars mobilis fimulattingere diltantem Deo nulU fit pirs, nihil tamen repugnare,concipi in Deo
partcrn fpati & perfranfire propinquam
,
Undc non cd . aHquid per modm Alis affcrunfur rationes a
partis .
fimile de motu rei fpinfualis, quxnullas habetpartcs pr^;di6iis autioribus prxfertim a D. Thoma l.contra
,
quidqmd fit de veritatc & mrclligenria illius fententise . Gcntes cap.25. & abScotodidaditi. 8. q,^. Dus tamen
Qiiod vero corpus in momento poffit defercre rotum lo- funf, qu2E vidcntur habcre vim aliquam .
cum,& atquircre toium alium , poreil (uf opinoi jfieri Prima ratio c(l ,
quia nullus dk conccpfus univocus
vntu ediviga, non taroen credo poffc naturali ratione Deo & creaturis: multo ergo minus potefi cffe generi-
cognofci , nedum urobari Duobus cnim modis id fieri . cus autem Dco & crcafuris nuUu.m efl communcgc-
. Si
pote(l,unus elt franleundo, vcl fecundum toturr , vel fe- nus, non pofefi Dcus habere aliquod genus, quia non po-
cundiim partes ab. xtrcmo in cxfrcmum , non tangcndo telihabereilludcomrnuncfibi, &aliisdiis. FIjECratio
medium ;
tofum mobilc exiltat in
aiius eli , fi fimul opfimeconcludit de Dco ut Deus efi, nonnullam tamen
termino ,&in lu.o fpatio mtdio , & in fingulis partibus difficultatem habet in tribus perfonisdivinis, quatenus
ejus : uteiquc autca. n odus adco eli f 'rernaturalis , ut dari poffunt aliqui conceptus communcs illis , fecundum
iicct credcntibus ali myitcria fidei , prjeleriim Eucha- rationes refpeCTiv.is inquibus videnturunivoeeconve- ,
riilii-, &
Virgiuei parius, fimilia , non fit dubiumeffe & nire, ut raiio perfonac , &c. ouUa cnim vera ratioanalo-
polfibile;n, omnino tamen na-uralcm rationem fuptrct gix ibi excogitari pottfi , quidquid aliqui fentiant, Et
Qiiaproptcr iTi-Dcrito Grcgorius cx hoc effciiu probat ideo raiio gcncris ab illis communibus conccptibus cx-
infinirarr, Dci virt^tem. Et hi6ienusde hac ratione A- cludcnda eit , vel quia ratio pcrfoox
non perlinet ad ef-
iiltotelr; featialem raiionem in rc non diitin-
rci , etiamfi in Deo
ExciuUhnr a Dto coinôfiiia ex genere & guanturj vcl quiadivinxperloniEnon difiinguunturcf-
aijj-.erentiii fcntialifer: utrumquc enim horum cfi contra rationem
De quin-a ctimpoliiionc nihil invcnio fpecialiter de gcneris, vel efiam ob feqiicntem rationem .
p.'oaictjtn ab AmiIo.icIc, vel Commenutore: quid ve- Sccuiida ratioeit , quia ui Dconon poielt effeaut con-
ro. dc infcll'gt.-nr is mco.nmuni ipd fcnfcrinf, diccmus
cipi diffcvenfia propnc dtiii* : cfl enimde ratione diffe-
^nC'. ^'Us. Itx rhco!o[>is vcro quidam puiant nihildero,- rentiae , te(ie Ariflotcle 3, Meraph. ut fif exfrarationcm
|ar(; diyinxfimpliciiau,& purse aiuali:ati ,
quod Deus generis, 'dell, utinfuo co.iiceptuprecilonan includa^
genus:
. ,,
, .. . .
IV. -An Deus aliqu am corapof. fubftanr. adontttat.

Sect. 47
convenientiam habenr cum Deo, fed Coilura.emincnter in
genm: impoffibile autcm cft ita prjefcindcre in Deo ra-
tionem aliquam particulareon a communi ut ncutra in Deo contincntur, folumque per Metaphorim ci attri-
,
altcra eflfentialiter includatur . Nam fi illa ratio com- buuntur. Ob hanc crgo canfam infinitam emincn- &
munis fit V. gr. , ratiocntis , clarum cfl includi inquo- tiam illiusrationis.conllifutivs Dci nonpotelt dcfiniri ,
umqueconceptu pirtieulari ;fi vero fitfub(hDtia,etiam adaliqood Prsdicamcntum, fed fupra omnia , &extra
jquidquid in Dcoconcipitur per modum differcntix , effe omnia efl tanquam fons omnium .
jdebct fiibrtantia Neque

vero poteft exifljmari fubflan-
.
Dcniquecx cadem rafione facile rcfpondefurad fun- ^nj^c^tir
tit incompleta, natnillud ipfum , quidquid fit, efl ens
damentum contrari. fcnfentix: quamvis cnim aliqua ,fundi-
rationis confiitutio poffit in Deocogitari, nontamcn
'^**
incrcatum j&efTcntialitcrfuum eCfe, &ideocx vi illius *" '*
rationisformalis, quaribiconeipitur, quaotumvis prc- hxc, qua: eft pcr cornpofiiionem generis & diffcrenticE:
cifefumpta: , efl illud cns complctum ac pcrfefliQimum :
ron quia in rcbus crear is genus differentiaex natura &
qocmcunque fupcriorcm conceptum rei diflinguanfur, fed quiadicunt rationesira prsecifasac
crgo in fc iocludit
quantutnvis perfeflum Quod in hunc modum rcftcde-
.
limitatas ,ut repugncnt divinae iniinitati & fimplicitati
cliratur, nam gcnus ut fic non pottfl diccrcinfinitam Nam ex infinitate primarioprovenit, ut in Deoconcipi
pcrfc\ioocm cum fit quid informe potentialc Rur- , & .

non poffit piopria ratio geocris, &difft;rcntix , & confc-
quenrer, quod tanta Dei fimplicitas ut non folum fe-
fif
fusoec diffcrcntia propri* potefl dicercinfinitam pctfe-
,
includatperfeftionemgcncris, quz
cumnoB cundumrem, fed etiam fecundum rationf m propriam
flionctn, ,
neceffariocffe dcbet fimpliciter fimplex, fi tale genus compofitionem excJudat

Dcumcomprehendit: ergoex tali genere & differenfia S E C T V. I O
non conflituetur infinita effentia : crô fimpliciter rcpu- ratione demonftrari hoh effe in Deo
fojfit ,
gnat infiniram cffentiam utfic ex gcnere &differcntia

comêfitionem accidentakm
componi. Qtiocirca inDeopoffit concipialiqua
, licct
DlximusdefubflantialibuSj&effenfialibuscompofi- l" De^
Tatibcommunis, fjlfem analoga, Dco&creat.uris,&ali-
quarttiodctcrminata &
propria Dei , non tamen pof- tionibus,fupercfl dicendum deaccidentali Inqua .
jc,jj"n,
funt in Dco concipi ratiodeterminabilis &rafiodcter- re licet aliqui Philofophi erraverintjfribucntes Deoqu^" de po-
minans ita prxcife , ut neutra in altcra cffentialiter in- dam accidcntia,ut refert D.Thomas i.cont.Gent. c.zj. ^'"^
cluditur: cft cnim hic modus compofitionis proprius exCommenrat. 12. Mctaphyr. texf. 39. Nihilominus
rci finita:, quae ex vi fuK diffcrentlje conflitutivi inclu- cvidenti ratione oflendi potefl in Dco nullam effcacci.
dit limitatam ac praecifam aliquam perfcflionem , fcd dens Quod non foium Theologi , & Patres Ecclefix do-
.
jlla determinatio fimpliciori modoconcipiendaefl , ad cuerunt, fedetiam mcliores Philofophi ut vidcre licet ,
eum videjicet roodum, quofupra explicuimusdetermi- apud Cyrillum Alexand. lib. 11. Thefauri , Gregorius &
nationcm conceptuum tranfcendentalium ad conceptus Nyffen. homil.5. inCantica, Auguflinus j.dcTrinif. &
mtgisdeternunatos. cap.^.&fcqq. & 7. dcTrinir. cap.5. fcrm.58. de tcm- &
Et juxta hanc rationem(qusprocapacitatematcrix pore , &
Lsonem Papam epifl. pj.cap.j. Sumiturctiam
e(\ finc dubio fufficiens ) cxplicari facile poteft qusdam ex Afifl.& Commentat. i 2. Mctaph.quos infra citabi-
ratio,qua farpe D. Thomasutitur , quae alioqui difficilis mus,trat\andodealiis intelligentiis Ut autemratione .
txifli.matur, Probat enim Deum non conrtaregenere: probeturconciufio, fupponendumefl, fcrmonem effcde
quia fi aliquod effef genus ad Dcum , maximcens: ens accidenti Phyfico , &
intrinfece inha^rente , nam deno-
autem non efi gcnus Vrior autem propofitio facilc a no-

.
rainationesintrinfecz aihil ad rem prsfentem faciunt,
bis fundari potefl , quia fi aliquis conceptus effe potcfl utcxdicendis conflabif
fommunij Deo & creaturis , certe maxime cns , quod fa- Primit ratio.
cileexfuprsdiftisdeanalogiaentisoflendi potefl: nam Prima ratio hujus veritat is fumi potcfl ex iis ,
qux fu-
ratio in nteftfia hsbet locum in fubfianf ia , in quoli- & pra diximusde perfeftione Dci: nam ex eoquod Dcus e(t
}set alio praedicato communi

quod fi , ea non oblUnfe, ,
fuum effe per eflentiam oflendimus fcqui ipfum
,
darcturaliqnod genns univocum , etiamenscffctunivo- fummc perfeflum ex vi talis effc ergo non cfl capax ac-
:
eum Dto & creaturis. Rurfus, ficut cns includitur in cidentium quibus perficiatur. Ut enim rei5ê dixit Cy-
quocumque determinante ipfum ad rafionem Dei vel : rillus fupra Perfeiloexfeiffo nihilpotefi accidere fub-
: :
crgo nullumcflgcnusad Deum , velcerte primum ge- ftantia veroDciex fe ipfa perfedaelt : nthii ergo ei acci-
rus crit ipfum cns: D.Th. autem folumex eo probat il- dit, nam accidens ideoaddi (oleteffentii, quiaeffentia
]ftmmiximam, quod effecf^ quiddita? Dei ensautem , talisefl cui aliqua perfcftio decflqua" pcr accidcns fup- ,
f)gnificateffc. Dequa probationeCajetan.&Fcrrar. lo- plcfur. Dices, perfedi.Gnes aliquaseffein Deotantum

B^s cit&tis, &
Soto cap. de Subliantia, multadicunt: cmincnter, percffentiam Dei ut fubflantiainfioita cfl,&
ego vcrocenfio, in virtute contincrerationem fa6\am ideo poffeulterius iJlam fubflantiam per accidrnti per-
& hoc modo habcreeffieaciam, nam cffcDei ut fic di- fici,ut illas perfcCitioncsctiamformaliter habeat in quo ,
cit totam quidditatem Dci , ita at in quocumquc pro- non augebiturperfettio divinz fubflantis infcnfive fed ,
prio, & fimpliciffimoconceptu illius cffc includatur to- extenfivetantum quodnon repugnat perfeîoni di vi-
,
ta perfcftio cffsntialis Dei , & ideo fi ens non cf^ genuj nae. Et confirmafur ac declarafur cxeaipiodivinirum
nullumefigenus adDeum relationum, quarum perfeilio fotarciativacmincnter
flatioqu* Similiter juita prsdiftumdifcurfum probabilitatem continc tur in divinacflentia ot fic quia tamcn on con- :
habctratio, qua prsfertim utitur Durandusad proban- tinetur in ca formalitcr quia alias non cffef tota cffen-
(
problnTu
Ourandus dum Dsum qon effe in pridicamcnto, fcil!cet,quia Deus tia abfoluta communis tribus pcrfonis) ideoncccffirium
fccuodum propriam efl"ent!alem& conflitutivam ratio- fuit,' ut non obflanteillaeminenti p:rfc\ionccffcntiac
Fisudic- "^"^ {\iim non dicit prscifam perfeftionem unius pra-di- divinacjilii addcrentur(morenoflroloquimur)formales
vif> camcnti, fcd omniaincludit/ormaliierquidem rationes perfefliones rclativs, ut jam non tantum cminentcr,fed
plurium, erainenter autem omnium Non quod rationes . cfiam formaliter in Deo reperircntur: ergo fimilequid
aliqua: Prsedicaraentales utfie in Deo formalitcr, repe- dici pofeftdc accidenttlibus perfeiEîonibus.
tiantur: nam utconflituuntur in Pcaedicamento , inclu- Expenditnr ratio fa^la, & ind6iiotJe \>ro'
dunt limitatiooem &imperfelionem; quomododixit batur veritas .
Dionyfiuscap. I. de divinis nominibus , Dcum effe (upra Ut hanc cvefionem &objclionemexclodaraus , fu-
fubllantiam,& Augufl.y. dcTrinit. c.3. Deum dici abu- tnamus in primis quod inet dtri videtur, nimirum pcr-
five fubrtaniiara fed quod formales rationcs &denomi-
: feflioncsillas ,
qua: formaUter funt in Dcoex vi fuar cf-
nation^s aliquorum Frsdicamentorum, fccundumab- fentix&fubftantia:, non poffcinco rcperiri medits cci-
|[lraliorem rationem, &
analogam convenientiam , tri- Jentibus . Ad quid enim mdigt Deas fipicntia acciden-
buantur Deo cum proprietate. Quz convenientia analo- lali, fie>vifuccffentia;formalitcrcft fummcfapiens ?
ga interdum ell cum primis gencribus Prxdicameoto- &idemcfldecztctisfimi|ibus. 0 vel inaximc, quod
rum,ut roaxime corilUrin fubi.tantia& relatione , iatcr- d fumantur ha: prrfcdiones quatcnus accidenralescffc
dumcumaliquibus [pecibus,uteffefpicntem, juOum poffuntj csdcm rat io crit de illis, de aliis, qgz tantum &
&c. Q,uo fcafu lotutusefl Auguflin.in priori loco citato cmincnter in Dco contincniur: natn hocipfoquodfic
ex 5. dc Trinif. quod latc profequitur fermon. s8. dc accidens, jam non clt pcrfedb-j fimpliciter raiiocnim :
teoipQre. AU vcr^Prixdicamcma, Qcquc hujufmodi ecidentis nondicitpafc^îonem fimpliciter, utperfc

nofum
. ,,. . . . .
Dtif. XX5r. Quld Deus fit,
nbtum en.ObjelIo trgo fanf am pfocedit de his perfedio- uhi i^fe &optimc declaratlijs tJeflomirtalioficsdcDep
Deusex vi (ua-e(rentiasj(ol<jm habeteminep-
'nibus, qiias ,dici per falatn mufationcm
, afquc adco percx-
creatqra;
ter: ha: vero ut funt abfolut2,aut refpeftivse . lllsquJC .trinfccam denominationcfn pecuoia incipitefTc , ficut
Peoformaliterex vi effen.
'abfolutjr fimfjideoiiion funt in prefium , autrcsaliquaincipit cnrepigausfinefui muta-
imperfe\ionem ajiquam unde fit , uf
tisf,quia y icunf : & ,f ionc Jdcm ferc habet Apfelm. in JMonolog. cap.24.
. &
infer fe & cum majoribus perfelioni.bus formilibus rc-
, Dionyf. cap.^.dedivin. nomin. Ratioatttem cft eadem,
pugnent. Sed hxc eadem rafidobdat , quominusdivinx fcilicct, quia vel har rcJationes, &dcnominationcs cx fi
fubllanfi^ formafiieraddi poffint, mediis accidentibus; nullam realitafcm dieuat, aut pcrfeflionem : & ita nul-
ergofiulla ptrieiEtioabfolutaaccidenfalisin DcocCrepo- Jum accidens ppfTunt in Deo poiicrc , vcl.fi in aliquibut
'leii.MinOr c?feraenim clara funt ) probafur primo,qui4
(
rebus ha: relationcs.funt aJiquid , includunt in cpnccptu
pb cam caufam tales perfefliones.formaliter.fumptse non fuo formali impcrfei^ ionem , rationccujusin Dconop
Ipcftant ad fumtnam ac confummatam perfeftionem (unt formajiterex vi (olius elTentix , &ob eandcm cau-
fummi ac per.feiStiffimi enfis : quia e(l de ratione i llius, ut Xamc(fe non po(Tunimtdiisaccidcntibus,nimirum ,qui
hullam imperfc^tionem includaf. Sccundo ,quia Jia: per- eafdcrn, vej majores imperfedipncs Dco affcrrent, ut i^
fedionesfofmajiter fumptse, non amit.f unt impcrfeflio- ahis explicatum c(l Et per harc fatis coofirmata e(i&
.
n.em fuam , eo quod mediis accidentibiis adjungantur, ^cxplicararatiofatla, & excjula cvafio, feu objeflio,quac
iroo iljo modo plures ifliperfeftionesinvol vunf , tum in in contrarium fiebat
fubjefto, quia rtqnirunt illud potentiaJe , nam erit in po- Supererai verodiceodum derclationibus ad intra,qua-
tentia priffiv/a ua non erit purus
id talia accidentia , & rum cxemplo objcdio confirmabatur: fcd quia earuin
turn in fuam;t enfitate, h.ibebunt ehim illam im- confidcralio Metaphyficae terminos iranfceodif^brevitcc
p*l-rs5\am, nani accidenfalis entitasex fuogenereim- dicendumefi, perfctlioncm propriam,qam iiJafrelatio-
pcrfeila cft : tum denique in intrinfeca repugnaniia ncs dicunt ( fuppono enim ajiquam diccrc) non inclHdi
quam hujufmodi pci;fcftiones formajiter fumpta: inter fe formaliter & eJfcniialiter in clTcntia Dei utfic,fcu utab-
fiaberil: enim non toUitur, piopte.rea quodtales
hasc foluta &communis eli non pb impcifeftionem taliuin
,
perfeiSionesCnt accidentales. Adde, multas c(fe ex his rclationum,fi;d oboppofitionem, jncommunicabilita- &
perfeftionibus ,
quas repu^natformalitcr ineffe per fola tem . Non enim c(Tcntia communicari Filio ,
potuilfet
accidentia,,ut v. g.r. perfeîo, quanifoimaliter dkhho- v. g. (ecundum totam (uam t(Tentialem rationemjfi inc
rout(jc, nulli rei poteft formaliterconvenire per acci- paternitas formaliter & e(TentiaIiter includeretur In .
dcntajemformam . elfentia ergo ut t|Ieniia coniinciur eminenter perfcflio

Reljtio- vero perfeftiones illa funt relati va: , auf irirelligun-
Si omnium illarum rtUtioiium . Nihilomisus famenne-
nes tran- ,tur diccrerefpetum ad exfra,feu ad creaturas, vcl ad in- ccITarium fuit illas perfcftiones relativasformaliter cITc
fceniieu-
tales in ,ifa, id e(J , ad Peum feu per.fonam Dei . Pe prioribus tq- inDeoj&quafi addi ( ur noiiro modoconcipiendi loqua-
in Deo ad Jationibuseadem c9 ratio,quaede pcrfeflionibus abfolu- mur) formali perfec\ioni elTcntijE, non ut aliquid perfc-
creaiuras,
}is,quia aut non funt inDeo realiteracformaliter vel fi \ioni5ei accrefceret, nequc ut aliquod accidcnsei adjun-
& qurd'
,
pertedio- aiiquae funt formaliter , funt ex vi fplius fubftantia? & ef- geretur, fed ut in illa natura infinita ,
poITet e(Te conftitu-
Hie namq; rclationes infelligi podunt quafi
.fentijE ut (ic. tio proprii fuppofitiincommunicabilircr fubfiHcntis, 3c
^ranfcendentales ad creafuras folum ut pofTibiles, ut funt ideo illa perfcflionon efl accidentslis , fed proprie dici-
fcfpcQus prrfHipotentix^fcicntU fim^licis intelligemii^ , , lur perfonalis E!f enim tanta perfei\io & eminentia il-
.
^ Gmiles. Et hi refpe\us,qualelcumquc illi fint, conve- lius naturaj,utnulla perfctlio abioluta potucTif ineacni^
niunt Deo ex vi fua? efrentis^fublUntia-: n^mfiC^t omnino incommunicabilis, ut ergoquafi dcrermioaretut

fortaffe vcrum efl ) iîi jfantum funt refpetlus (ecundsm ad incommunicabile (uppofifun),nece(Taria Juit relatio
,siici , id ,cli , .fecun.dutii modgm concipiendi loquendi & Atquectiam uf inilla naturaeiTc polTet luppofitorumdi-
nollrum ,
per eos folum e.xplicatur aliqua abloluta perfe- ftin\io: & inferna procctfio unius ab <iliu ,
quodadfoc-
îio fimplicifer,qua; Deo.convenif ex vi fuxelTentise , ut cunditatem, & infinitatem illius natur.T perfincbat.
plV-nfum ert Si vciq^ ut alii volunt ) illi vere fint refpc-
.
Quamquam vero in illoincfFibili myllcrio intclligatur
.tîis tranfcendentaies, qui in rebus abiolutis imbibunfur, relaiio ut fic formalifer addere perfe6\ionem reUti vam ,
61. non femper requirunt adualem cxiftentiam termini quiK in divina cffentia erat emincnter, nontamcncuni
quem rc(piciunr , (ic etiam tales refpeftusdicenfur perti- dilJiniîoneabqua a6luali qua; in ,
re ipfa intercedat, feU
"nert d pcrfedioncm fimpliciter, feu inea includi , v. gr. ex naiura rei fit mter rclationem & efTentiam , fedcuai
it> rationc poteniia; , aut lcicntiff ,
abfque ulla impcrfe- perfeiiTa idcn'itatc, Thcologo-
uf prob^biIiordolrina
flioiie, vel cepugnantia cummajori, yel aequali perfe- rum docet,quam liccf humana ratiocomprehendcre non
cîonc ,
ideoqut ctiam lUi conveniunt Dco ex vi fua; cf- pofTir, clt tamen magis confentanca veritati fidei.Et pro-
leniif & (ublJantix. Qui omnis perfeitio (implieifer pter hanc etiam caufam non potclt illa perfeflioacci-
hoi modo illi convenif,ut o(Jen(um ert ergo etiam quid- : dcntalis exifiimari,nam fi increafuris lubfiltentia,etiam-
quid c,u de raiione talis perfcftionis ,feu quidquid in illa fi in re ipla diiiinguaturanatura,non efi accidentalis per-
fortxialitcr & elfcnualiicr includitur fcdio, fed (ubltantialis : quanto magis relativa fubfiften-
|leI.itio- Si auiem inteliigantur m Dtp relationesquafi prsEdi- tia erit (ub,,i:aiitialis,& non accidentalis peife6\io , cum
Bes qnali
ca;iienralcs ad creaturas ut aiJû exillentes , ut reUtio & perfonam con(Jituat,& m re non didinguatur a divina
mencales Creatorij, Domini, & fimiies, tribuunturquidcm Pco natara, immoefTcntialiterinfeillam includat
in /eo a,j

ad niodu 11 accideniium , re ramen vera nullamomnino Secunda ratio.

crea'.iKJj
kn tlica pertedionem lo Deo dicunt, neque aliquid reaJe, quod in Nam fi in Deo e(Tet aliquod accidens ,
oporferet illud
perfcA,^ eo lii uliri perfeftiones abk)liits fcd (oJamdcnotriir\a- , cfTe aut realitcr , aut faltcm modaJifcr a parte rei diflin-
oem tiouem cxtrinlecam, (eu rel nionem ration,is,ut trequen- tlum ab elTcntiadivina hocau.tem : e(l impofTibile : ergo
tius ,Theologi doccrit cudt MagilJro in i.diihÔ. &D. etiarn eil impptfibilec^Tc in Dco aliquod verum accidcns.
Thoai.i .p.q. 13 art.7. contra Nommales,uf cx inhadi- ]Vla|or intellctla phyfice,&realiter ,c(JcIara ,
quia cuin
ccndis in PraeJicsmento relationis conilabit Declara- . Dcusfit perfciîffima fub(lantia,& in fuoeffe fubdantiaJi
VI t an.tem hoc cl.cga'i'e Cyrillus ^ndidplib.it. Thelau- fimplicifTuna, ut oilen(um jam cft ,
quidquid in eo reali-
ri, diccns : Saftenttrcerte dicit,ur aihiL accidere fubftan- êr eli , & a parrc rei non didinguitur ab ipfo , non potcft
tUD(itquo>iiAminfeil>fayerfeEla fed tamencogi- efl,: cfTc nifi fiibUantia.Qualc cnim accidens fingi pote(f,quQd
mur >iny,unqtiam qnafi accidentia etiamfi non omnino ,
nuUuin hsbeteffc, nifi fuhltantialc ? Si. vero fumatur illa
acciaunt Deo.hitc dicere,'&, mente accidenttum modu cot^- niajor logicc, & inordincad prxdicatioocs, dcnomi- &
ciyere. Qftidemm dkemus,inteUigentes anie produ5l.io- nationcs cxainlccas, (eu raf ionis excludamus , etiam eJl
fiem huji^smundi creatorem Detmfuifje /ednonaBu? ,
evidens quiacum Deus ex intrin(eca necefritatc fii
, , &
autem mu odo ailu quoque crfatvrem ejje , idnite
creati ,
duref, & alioqui fit iramutabilis: nihilcorum, quziili
tnodp (luodamfihi auidijfe, quamvisnklia mutatiorie fui, inirinfece conveniunt,pote(t de lUo per modura acciden-
feni>rodxiclione tatiui a nihilo ad e(fe, adu creator faElits îs praedicari , nedum c(fe verum accidens . JVlinor pro-
qut xterna inc<im,mutahilique tunc creandi bari lolcabinconvenientJ, quia alia; fequereturefTe in
tffe vi;deaiur :
poluntate quandoitternaliter voiun , omni^ produxit ?

,
Dco verani compofiiioncm Scd nos tunc uti non po(Tu- .
)l^l:ahuji4/rnodifunt,quxquaf uccidijfe Dco videniur musilia rationc,quia hoc ipfum c(l , quod probarc intco-
EVJicnilcn^doanoamhabctAuguit. j.OcTrinii. c. dimus, lciiicct non poHe cff in Dco talem cpmpofitip-
nem
. . . . . . , .
Sect. VI. Qualiter le habcant Dei attii-buta ad enicntiara. 4^

ncm Prohafur ergo aliter, quia fi in Deo reperirefur
.
flamrem, cujuscn modus: ergoutralirei falismodos
accidensrcipladininilum a fubflantiaejus , vclhaberet adciatur , necelfaria cQ aliqua efticicnf ia
illud abaliqua caufa extrinfeca, vel a propria efTentia Hincergo ad divina arccndcndo , fi intelligcreturdi-
pernaturalemdimanationeni ab illa. Primumefl planc vina fublUnfiaut fic per fe exiftens fin: ulla a6\ionc,quia
impofTibilc Primo,quiaeH contra rationem primae cau-

.
tl\ fuumcfTe, non tamenita ex fe habercomnem intrin-
fz, ut ab alia caufa quidquam rccipiar, alias illa alia fecum &
realem modum cffendi , fcd aliquem adjungi ilU
effstfuperior, kprior, faltcm fecundumeam rationem. poffe, ncceffarium plane eflfet talcm moduna per aliquam
Seoundo,quia , faltcm quoad talem perfcftionem, pende- cfficientiam ficri , faltem fecundum naturalem rcfultan-
retDeusabextrinfeca caufa. Tcrtio, quiataleaccidens tiam . Nec minus neceffaria efl compofitio, ac pfficicn-
efTetcommune, non proprium ,
undcquantum ef^ cx fe, tia, nam compofitio revera nil aliud ef} quamdiflin- ,
pofTcf abefTe&adefreûnde fc-cundum laleaccidensDeus torum conjun\ioper realem unionem: niodus autcnn
ex fcefTet mutabilis , quajomnia funt plane contra natu- unitur rei cujus efl modus, & efl aliquid aftualitor ab
ralcra rationem. Sccundumetiam dici non poteft Pn- .

ipfa diQinflum: ergo ex utroquc refultat aliquia inre
no, quia illa internacmanatio rcvera clTet aliqua efii- verecompofitum Etconfirmatur , quia fi feparetur ta-
.
lis modus a re quam efficir, velreipla, vcl ccîtatio-

cientia quia per illara reciperet effe illud accideos, quod
,
x fe non habercteflfe: undeefTe talis accidentisdeberet nc , intelligi non potefl ,quin illa res fimplicior maneat,
efTc &
noneffc percfTentiam: efTctcrgo
participatum, quam fit illud conflitutum ex re&modo: eigoncgari
in Deoabseternoqujedam quafi mutatiofeu receptio al- non poteff, quin illa fit aliqua compofiiio in re ipfa,
lerius rei fcu entitatis participatse & effeflic j hoc autem quamvis non fit tanta , quantaex rcbusdiftinftis: ficut
dicitmaniftfiam imperfei!îonem .
diflintiio modalis, vera diflinftio eft in re , quamvis
Dicet fortaffe aliquis, illud accidens nec fieri abcx- nos tanta, quantainterresdiflindlas.
trinfcca caufa,nec dimanareabinternaeffentia Dei , fed
per &
extrinfecanecefritafeeffccoiijundumcum
fefe, S E C T I O VI.
fubflantia Dei fineullaefficientia Scd hoc facile etiam .
ex fuperiusdidîs refellitur,tum quia effc a fe, abfque & Afi atirihta Divina fint propristatej Dei , vel
efficientia, non potefl convenireduobus entibus omnino de ejus ejjentia
.ctfentialiter diilinflis ,
qualia effent tale accidens , &
fubfântia^ tum etiam quia illud accidens cffentialiter ALtera objef\io duas petit & graves Theologicas
cffet ens in alio, quaeefimagnaimperfeftio: ergonon quxfliones, fcilicet, dc diflinftione divinorum
poflct effe ensa fe ,
quse efl fumma
perfeflio. Denique afiributorum, & de a\ibus liberis Dei : hffc polferior
eff generalis ratio, quiafubfiantia Dci refpeflu talis ac- infra cft late fraftanda in fe\. 9. In prfentidicemusde
cideatis effet in potentia pafTiva & receptiva , quod rc- priori ,
quantum raf ione nafurali dcfiniri poterit
pugnat primo ac puro a6\ui omnino ergo repugnat effe : Re/olutio
in Deoaliquod verum accidtns Omninoergo dicendum cenfco, attributa Divina,
Sed occurrit fiatim difficultas, quia licet in accidente quatenus aliqMid reale , poniivamdicunt in Deo, ne- &
realiterdillinlo fatis fint evidi-ntes rationcs fa\iE,de ali. que inter fe diflingui a\ualifer in re ipla ,
nequcaDei
quo autcm accidentali modo ex natura non rci diflin6\o clfentia . Quam (cntentiam D.Thomasdocuit i, parf,
videnturhabere poffetantam vim,quiaad hosmodos non q.i 5. arf.4. & in l.d.2. q.2. ubi etiam Durand. Richard.
femper requiritur cfBcientia aut propria co.mpofitio Et . O^ham , &Gab. Cap. & Gregor.d.8. Marfil. quaft. i 2.
maximc augetdifficultatem,quod multi & gravesTheo- Hcnric.quodlib.5. qii.i. Er fin;dubio e'} communis fen-
Jogi fcnfiunt attributa divina prsfertim intelieff ura
( & tenfia antiquorum Pafrum, Dionyf. Leon. Augufl. 6c
voluntatem , & perfelioncs qux ad hic fpetlant, ut /a- Anfclm. & aliorum quos citavimus: non cnini folum
fientia, jnfiitia, mifericordia ,
)dil]ingui formalitercx ncgant effe in Deo accidenfia fed eliam docent hxc no- ,
natura rci tamcn nullo modo ad-

tbeffcntia divina: qui mina , qus in nobis fignificant accidentia inDcoli- ,
mitterent compofitionem in re, nequc effeft ivam deno- gnificareeffentiam ejus: ideocf iam addunf non fo- & ,
ininaf ionem atf ributoruni ab cffentia Tribuif ur autem . ium concrefa , fedctiam abfirafla falium nominum de
illafententiacommunitcrScofo in r. dif^. 2,^.7. &d.8. Deo prffdicari . Undc eleganter Lco Papa , Ncmoha-
quxfi.^.Tandem augcturdillicultascx a\ibus liberisdi- minurnveritas ,
nemo/apientia nemo juflitia efl /ed ,
,
vinae voluntatis,qui aliqua rem in Deo ponunf,nam vere tnhlli participes/u>it veritaiis ,
/apientiê , at<iue jufli-
in reipfa Deuj vult, quod libere vult Non potefl au- . tiic, /oltiS autem Deus nullius participationis eji indi-
tem Dciis realiter velle nifi per aliquam rem, quaein gens de qua quidquid digne utcumque /entitur non qu.t-
,
,
ipfofit quod fiefl res aliqua,etiam eritaliqaa perfeiîo

: litas efi,/edeffentia. Sic efiam Ath inaf. orationc con-
7uxta principia fupra pofitade ente & bono illa autem : tra idola in finc: Per fe efi illa ip/apotentia Patris
res & perfcSiotamerit libera Deo , ficut ipfe ai3us,quo illn lnx illa veritas, &c. Ef hic modus loquendi p.r
,
libcrevult, cumfintidcm: liberaautem perfeflio non abflra^fa cfl frequenf iflimus in aliis Pafnbus , imo&in
poteit in re non effe dillinfla a perfeftione neceflaria. Scriptiira ,ubi Deusdicitur vifa,veritas, fjpientia, &c.
Ergo vel difcurfusfa6\usconvincit in Deo non effe aftus Joan.14. 3deorinr.i.& r.Joan.^. Acdeniqueesiliimo ,
libcros, quod dici non potefl ut infra oflendam vel , : id planefequiex illa definitione fidei
,
quaedocer Dcum
ron probat , non poffe effein Deo perfertiones ex natura cffe omnino fimplicem in cap. Firmitcr de fum. Trinit.
rei dillinOas , & confequenter accidcntarias & fid. Gafhol. Vide Dionyf. nom. Irc- 5. cap. dc di vin.
Ad objeiîonera rfpondetur non tantum accidentia
, nseum lib.2. confra hxref. cap. 1 8. Juliin.qu. 144. Cyrill.
realiter dillinfta, led etiamca,quse fnnt modi verediftin- Alexand. i.Thefjun cap.8. Auguii.u.deCivif.cap.io.
t\\ a rebus quas fficiunt , fieri in hujufmodi rebus pcr ve- & Iib.i2.cap.2. &(5.deTrin.c. 7. & i ^.deTrinit. c.6.
ram efficientiam,td efi,per propriam af ionem,fi fint mo- Bcrn. lib.J.decontid.ad Eugen.& ferm. 80. inCantica,
di adventitii&exCranei,vel faltem quiacum ipfa re fiunc ubi etiam rcfert Rhemcnle Concilium .
abea fluunt per internam refultantiam , fi fint modi in- Scd omiflisTiicoiogicisfundamentis,exifiimo ratio-
^
Conclu.
,
trinfeci,& quafi propriie paffiones . Primum oflendi facile riibuspoffeevidenter verifatemhancdemoiiQrari.Primo fio pro-
potcfi induf ione,nam terminus motus localis per veram aprioriexdi\isdcperfelioncprimientis: offenfumelt
''""^
fficicntiam fit, uCrerum arf ificialium vera e!l cft"elio,& enimcxcQquodeltluumcffcpereffentiam,&effentiali- turali
lamcn perhas & fimiles aflionesnon fiunt res diflin>x, tercife fumme perfe\um , &in ipfomer fuoeflcomneih
fedmodi: idcmque multi exiflimant de qualitatum in- perfcdionem ciaudcrc: ergo ficut perfcliones eminen-
ienfione,&d8 rarefaflioncquantifatiseft id probabilius. ter in Deocontente prout in ipfo funt , non funt aliud ab
Et rario eli , quia hi modi vere funtaliquid reale: crgofi cjus cffentia, ita perfe1ionesfimplicitcr, qusinDao
antea non erant, veram efficientem caufam & aflionem funtformalircr, &atrriburaejusanobisdicuntur, nnn
iequirunt,utcffinGipiant Et ex hac priori parte proba- . funtaliudabcjuseffentia. Quamrationem paulo infc-
tur facile polleriot,nam modus qui necclfarioeH conjun- rius urgebimus ac dcclarabi.mus Secundo abinconvc .
flus cum rc pereandcm a6\ionem fit cum

, fi ipfa re , ne- nicntibus diiftis , quia non poffunt tales perfe\iones con-
ceffeeff ut veram habeatcaufam efficientem ,
quo modo venirc Deo fine aliqua vcra compofitione &naturali re-
fitinhacfioaccideotiscumiplbaccidente: fiveronon fic fuhantia, potentiaIirafe& aliis imperfe\ionibus : nec
jKreandem aftioncm ergoordlDC natura; fupponit
: fi- videoquid decffct hisattributis ad veram rationem pro
ûmz. Tojn. XXIII. D pria-
. .. . ,.
(ûid Deus fn.

priarum paflfipnum, fi ad hunc modum Dco adhaerercnt fcntia rerumcmincntcrfeuvirfufccontinctur.Notj po.
Quaproptcr etiarri Philofophi intfllexerunt hunc mo- lert aufcmipfarojctcminentia itcrumcroinentcrcontioer
dum diOinflionis & cpmpofifiooisalienum cfTeadivinf ri nc procedatur in iniinitîm ,
, quia in illa cminenti^ &
VMe C*- perfciaione: utexArift.colIigitur12.lVlctaphyfic.rcxr. Dullac(^ impcrfcftiQaut rario,Qbqu| oportcat croinenter
'""^ .t
I.q.'*! 37 3^- ^ 3 ! flucni CJrsci & fecutj funt, ut in fc- contincrj,& non formalifer:fiftendum crgoeft in ipf^mcjC
' qucntibusefiam videbimus.IdemfenfcratpiatoinPha!- rattonceirentiali,perqua Deus forroalitcr&eOrcotialite.r
idone , &
irjTimaeo , 1 i^lcinpusexdofltrinacjusfcripGt habct ut cmincnterpmnia, quae fuot , veleffcpoffunt.
fit
illa verba egregia, quae retulit I.udovicus Viyes ad 6. cap. Pritpavepconfequcntiaeandctn vim habet,& firoili
!/Vuguft. inlib.S.dcCivit. Idem Deus ipfejupremus^^ter- feredifcurfu pftcndi poteft .Primo,quiaifacomparanti4)r
vuSiirit^dUis^ft ipjo perfefHf,eiivitiiust effenfia, ratio , pcrfeftionesfimpliciteradefrcntiam Dcii ficutijlacxp^-
peritas-,harmoma.Neque vero hac ita dfûmero^ tttinter nens perfedio, qua Dcus cmincot.cr coRtinet inferiores
imo ut ttnitmpotiHS fttnEâ confidero perfcftioncs , natn epdem modofuntfprroalittr jn Dco,
fe ipfa dfsjungarn
.
,
Qaapropter credibile non cft,Scotum reipfaab bacccrta &aequalem jdeofifatcm & iiitiroaroconjuo\ionem ha^
doftrina difcrcpa(fc,fed alio fenfu ufum fuiflc nominpdi- bcnt cum cffetitja Pei.êcundo,quia b* perfeiliones fiojr
fiinflipnis forroalis,& cx natura rei,ut fuperius traftatidp pliciter fic non funt prius in Deo emineqtcr,quam forma.
de diftinîpnibusindicayimus ,(5cmodcrniejuG difcipuli , fed tantum forrqaliter

liter quia nuliam includunt imr
,
Jatius fradunt,ad iios enim nunc non fpeflat quid illc fetj- perfeiionem,vel rationem, quaro abftrahere ab ejs opor-
examinare. .^rgutnctjta vcro,quffi dcjiac re aTbeor
ferit êat ut in cffenf iali ratione Pei cpntineantur , nec ppted
folum qituijtur in npftfo mpdoconci-
logis traftantr,vel cffc altior vel eminentior modqs confincndi has perfc-
picpdi, &folvunturfcileexhis, qusefupra diximusdc dlioncs quam formalis:crgo cum in prima effentiali ra- &
diftin6îonc nafura? unjverfali? a particularibus, yelfi tione Dei fint neceflario contincndz, quia alias non cffe(
qua funt propria & alicujus momenti , omnia attingunt illa ratiofimpliciter infinifa, efficitur,ut jn ea formaliter
Trinitatis myneriutT),& jdeoTbcologis ca relinquimus, contineantur j
crgo fimilifer copcluditiireffe dc effeoti^
Effe omnia attributa de effentia Dei. ejus.Unde prz|crca confirmatur, fiam Deus eft perfcflif-
Potert autemtion iramerito dubitari,anhaec attributa fimum ens,& perfc\iffimo modoquantum excogitari ppr
poB foluro fintcfrcnfia , fedetiamdecfleiitja ipfius Dei teft:perfc6\iorautem moduseft,fihaecomnia incladantur
Jôn funt enim hsc pmnia idem , nam relationes divins jneffenfia Dei tanquam deeffentiaejus , quamfifoluro
funt ipfaqaet effentia divina , juxta fanam doftrinam , & fint adjun\a vel concpmitantia eftentiam , nam priori
,
^mcii npn funt dc cffentia Dei ut ficjjuxta vericrem fcn. modo cx vi praecifi conceptus effcntialis intcUigitur Dcus
' fentjaip. Etincrcaturisdiffercptiaindividualis in rcnon infinitcac fummeperfelusi pofteriori auremmodo rai-
îfti tamen non ert dc cffen-
nguitur a patura indi vidua,& nime, quia nihil intcl)igitur fummc petfeftum, nifi for-
fiaejus. Picunt ergo quidamTheoIogi, attributanon roaliteraffc]lum fitomnibus pcrfe\ionibus fimpliciter

jcn"c de leirentia Dei fecundum rationcs formales fuas, UltimP dcclaratur in hunc modum,quia hae perfcflio-
fjuatpvis in re ab jpfa non diftinguarjtur Quia haec^ttrj. . nesnonfunt in Deo ut aliquid accidentalc, etiam per
jbuta convcnjunt Deo rationee(rcntiae,& ita vercdpmon- moduro propriae pafftonis,ut in fuperioribusdemonftra*
flranlur de E)ep per ipfam flêotiam: ergo non funt de tum eft : funt ergo dc fubftantia Dci ;
quidquid autcn^
pflcntiali ratiQne Dei. Item unum attributum nopcfii eft fubftantialein aliquo, eft aut natura ipfa, quxma-
dc cflêptia alteriijs,alioqui pmnino inter
confundercn- fe yimceft dc effenfja ,aut fingularitasnatur:,qu3ein Deq
tur , ergo ncque effcntia ell dc ratipnc illorum ergo ne- : Ctiamcft dccffcntia: ut fupraoftenfumeft, licct increa-
que e converfp jpfa funtdc cflentia Dci ut fic turisnonfitdeeffentia: vcl perfonalitas feu propria ra-
Sed hxrationes nullius funtmpmenti Undeeodcm . tio conftitucns perfonam Hae autem perfe\iones,
ut fic .
iijpdocertumexiilimo, &ratipnenaturalicvidens ,om- quas per af Uib^t^ fignificamus,non pcrtinent ad propria

pes has perfcflionesabfoiufas, prout funt in primoentc, conftitutiva perfonarumj nullus ergo fupereft modus
cfl"edeeflcntia ejus. Quod planeconvincitil|aratio,quia quo poffint efle defubftantia Dci , nifi fint ctiam deef-
bcus ex vi fui ertcnecefl"arii,ex fe jpfoefl ens cflentialitcr fentia, feii cffcntialcs Deo.
futnme pcrfcflum: ergo praccifc conccptumhocensfe- Atque hinc patetfolutiorationisdubitandi in princi- Noi
cundum jd quod eft de eflentia ejus, includit omncm pof- piopofitae. Fateorenim inuniverfumnonconverti e(fe
fibilem perfciîpnem : ergo attributaûaefignificant has inreidemcumeffentia, &effc deeffenfia namadillud ,
perfeiS\iones fimpliciter,tta in Deo pontincnturût fint de priusfufticit, quod inre non fitdiftinftio, ad hoc vcro cumeflen-
eflentia ejus . Confirmatur & declaratur haec ratio , nam pofterips neccffe eft ut non poffit rei cffentia elfeplenc
pcrfcfiionesillae, quxfunt inefl"entia Dei tantumcmi- Conftituta,pra:cifoeoquoddicitur cfledeeffentia:& con-

nenter, prout in ipfo funt, funt formaliirimedc conccptu fequenter ut hoc ipfum ita in cjus ratjonc includatur , ut
cflentiali Dci , quo modo dicebamus fupra cum Augufti- in nullo poffit reperiri falis effentia, quin de ejus effcnti
no, &Anfelqnp, quod crcatura jn Dep nihil aliudeft fitquidquiddicitgr effc deeffentiatalis natura; . Atque in
quam ipfa crcattix efl"cntia ,

quia nimjrum illa eminen- lioc eft magna differeotia inter relatione^ divinas, &
lia fei^ eminens perfeflip, quam Dcus in fe habet, ratione haecattributa:nam praecifis rclationibus concipitur eflTen-
cujus dicitpr eminenter contincre jnferiorcs perfe>io- tiaDej plenc cpnftituta , ideo qoaclibct perfona figilla- &
nes,eftipfameten"entia!isratioDei,3tqueitadeeflcntia tim fumpta, percandem effentiam abfolufam formaliter
ejus: ergo &
perfeflioncs iUs , quf formalifer funtin &cffentiaIiferconftituifurpIene ac pcrfcfleDeu?abfquc
Deo, prout incofunt, funtdcefl"cntiaejus. aliis relaiionibus . Unde fif, ut formalis perfeftio relatio-
Antecedens eft c videns , tum qui^ Dcus continet infc- nis prius (ecundum raf ionem contineatur cminenter in
ripra pmnia,quatcpus eft primum cns de fe qepefVarium, cffcntia, quam
formaliter adjgngatur, quialicetin
ei
inquoefl"entialis ejusratioconfiftit ; fum etiam,quia fi relatiorjeformaliter nulla fit imperfedio , eft famcn ali-
jlla non efl"et de efl"entia Dei , oporteret intel-

emincntj;^ quid quod ad perfeftioncm fimpliciter non pertinet , fcir
ligcre in Deoali^m ratiotêm effentialem priorem fecun- licet oppofitiocuro a|i relatione, &ideoinea locum
dum rationem,quam fit illa eminentia, quia prima ratio habet continentia eminentialis prirerformalcm hxc :
uniufcujufque entis eft illa,qux cft ei cffentialis. Intcrro- vcro adjqngitur ad conftitutionem perfon,nonadcom-
gaboigitur, aninilla prjori rationccontineanturemi- plemenfum naturae . Et ideo in ea redle infelligifur, quod
iientcromnia, nec ne. Nam fi affirmetur, jam in ipfame? non fit de cffentia, fcd infeparabilifer & cum fumma
pflentiali ratione Peiadmittiturcontincntiacmincntia- idcntitateconcomitans, &quafi terminans effentjam .
]is talium pcrfeftionurp,&
fuperflue ac falfo fingitur alia Hsec aiitem omnia }onge diverfo modo inveniuntur in
eminetitia,quae non fit de effentia Dei.Si vero id ncgetur, attributis effentialibus , ut declaratum eft, & ideo in
icquitur ratipnem illam effentialcm effc ^nitam jn genc- pis non cft aliud effe effentiam, quam effe de effent la
re entisquandoquidera ex vi illius nec formaliter nec e- Oinnia attrihuta effe de effentia fingulorum .
,
inincntcromniacontinenturin taliente.Sequiturdeiodc Ex quo ulterius concluditur has divinas pcifeIiones

riullomodopoffeconvenire Deotalcmcminentiara,quia feu attributa ita inier fe comparari , ut omnia lint deef-
Bcc cpnvenit formalitcr ex vi rationis effentialis , ut di- fentiali rationecu|usIibet , & tota effentia Dci (ir de ra-?
fitur . Ncque etiara poteft convenire confequenter, feu tionc finguloru atque adeo, uf licet plura a nobis ratione
:
poncomitanter , quia nihil hoc modo convcnit alicui ef- diftinguantur , in re f amcn folu fit una fimpliciffima per-
[fntiaeintrinfcce&ex propriis, nifiquod in ipfamctcf- fqftio,quj totacft adfquat^ effcntia: pci.Quodeleganter
decla-
. . ., . . :
S E c T. yi. Qualiter fe habeant Dci attributa ad cneniiam.

<3eclsravit Anfelm. in Monolog.cap. i6.diccns: îd hoceflquafiperaccidcns ad iflum cfFcftum:per fc aufcaa
grgo ,/iilla fumma natura tot bona eft , erit se compojita emincntercontineat calorem , &ideo vere ac pro-
cfl ut
tot fluribus bois ? anfotiusmbts/untfiurabonay fed prie dicif ur calefaccre, quatenus emincnter continet ca-
unumbonum tam plurihus neminibus ftgnificatum ? Et in- lorem . Undc fi rationc diftingucremus in lucc virtutem
fra Cum igitur illa tiatura nullo modo comfojiiafit
: , & calcfacicndi,cxficcandi,&c.cifquc di vcrfa nomina impo-
tamen omnimodetotilla bona fit, neceffe ut illa omnia , ,
neremusjveredicerctur luxcalefacerc per virtutcm cale-
non plura fed unumfint idtm igitur eft quodlibet unum
,
: facicndi,non vero per alias virtuf cs: quia pcr cas voces &
illorum, quodemnia/untjimulylkc.qax latc profcquifur. conceptus fignificaiur lux , non fecundum fe , fcd fccun-
Ratio autem clara eft ,quia non pofTunt omnia illa attri- dum inadarquatam habitudinem ad cffelus,& prout illos
buta in rimplicifTimam cffentiam convcnirc comodo, virtute continet Sic ergo intelligendum efl , quod dc
.
quodiximus, quin intcrfe eandem idenfitatem , &(ut Deo dicirous. Quod in effeflibus ad exfra eft clarum ,
ita dicam^ eandem enTentialem habitudincm habeant. qiiia nulluseflTeflus efl ada:quatus virtutidivinae, & idco
Item quia quodlibet atfributum ert infinitum, nontan- vere dicimus Deum crcare homincm per ideam hominis,
tum in perfeiîone alicujus generis, fed fimpliciterin non vero ideam equi , non quia in re diflinfla: finf hae
per
genereentis: nam cft ensexfencceflarium , & ipfum idesr,fed quia licet fit unum cminens exemplar ita repra:-
(Te perelTentiam: ergo necefTeefl , ut in fua effentiali (cntans fingula,ac efTet unufcujufque proprium,tamen
fi
ratione includat cfTentiam, & omnia alia attributa:quo(} pcrfe non agit unumquodque nifi quatenus repracfentaC ,
reftc BOtavit Cajet, de cnte & efTentia c.6. q. z. l illud, quod autcm repracfenref alia,efl quafi per accidens
^jeîo. Diccs: aut loquimur de his fecundum rcm,aut prout ad talem effcC\um . El hasc habiiudo per fe fignificafur
concipiuntur a nobis. Priori modo vcra quidcm funt ha:c in illis locutionibus . Undeeadem rafio efl de illis ,
;'-
omnia,non tamen funt locutiones propri3e,nam nos pro- /iitia mi/eretur., & mi/ericordia punit ,
quia neutcr cfTe-
pricloquimurdcrebus prout illas concipimus. Alioqui duseit perfeadsequafusdivinaE virtuti
etiam dc rclationibus diceredebcrcmuseflredecfTcntia. Atquc (ut hoc obiterTheologisdemus) idem dicen- Filiui in'
Item fatcri oporteret juflitiara ut juftitiam cfTe miferi- dum ell deoriginibusad intra,nam cugi in DeoPatrc una divinis
ordiam , & Deum per juflitiam mifcreri , & per miferi- & eadem ratio fit intel!e6tus& volunf afis,non efl tamen cur non
per vo-
cordiam punire: &(quod caput objeftionum cft ) Filium principium alicujus originis feu perfonse fecundum to- luntiteiit
proccderc per voluntatem,&Spiritumfanftum per intel- tam hanc adaequatam rationem fed efl principium Filii {td per ,
lcftum.Si autem eligatur poflerior moduSjfic falfa viden- prout habet vim intelligendi iili virfutiutfic, cfl
intelle-
iîumieou- , &
lur omnia difta: nam jufiitia ut a nobis concipifur, prx- adsequata illa ofigo , feu proccfTio: principium autem tra Spiti-
fcindit ab omni alia perfefîone: quapropter non pofiiunt Spiriius fanfti cfl prout hjbet vim amandi Quiaergo tus fin .
dui pro-
in cffentiali rafione juditis ut fic conceptx includi reli- nominibus infclleftus & voluntatis fignificafur illa vir- ducatur
quaattributa.Similiter , in ipfametquaef^. quam trafta- tus fecundum has prscifas & inada?quatas rafiones ideo ,
muSjfupponimus Deum,uf effentialiter conceprum prx- non potefl voluntafi attribui origofilii , nec intellefûi
cifis attributis cui podea atfributa adjungimus feu at-
: origo Spiritus fan6Ti Et hoc idem efl , quod aliis verbis
.
tribuimus: ergo concipimus cfTentiam ut priorem atiri- dici folct ,has fcilicet virfures feuattnbuta , licet nona-
bufis,noTiergo concipimusattributautde cffentia illius \ualiter, virtualiter e(Tc diflinfla , & unum af tribufura
Refpondetur,fermoncm efTe de rebus ipfis,quae a nobis effe principium vel rationem operandi feu producendi a*
Deo con.
concipiunlur in Deo,prout concipiuntur a nobis, ita ta- liquid,prout virfutediflinguiturabalio: & ideo non pof-
cipimui men ut illa reduplicatio non defignet modum concipien- ie formaliter & per fe aftribui uni quod efl proprium al-
fiusliter di ex partc noflra, fedcx parte rei conccpfac Eflenim . terius,ut virtufe ab alio diftinguitur . Nam hxc aftri-
tuibuen- confiderandum,quod licetres perfeftiores &divinae,im- buta virfualiferdiftingui, nihil aliud cll,quam vel virrute
per(e\econcipiantur a nobis ,
quia concipiunfur ad mo- continere di(1ini\os efTeflus, vel unite & fimplicifer iti fe
dum earum rerum a quibuscognitionem accipimus non : habere, quce in aliis diftiniâ (unt , vei efle eminentem
tamen concipluntur cum errore& falfitatc,quia non at- virtufem feu rationem, qua? potefl effe principium quoJ,
tribuimus rebus conccptis imperfeftionem modi noflri aut quo diverfarum adîonum aut procefTionum Unde , .
concipiendi , fed potiusfub illo modo veram earum per- licct hajc virtualis diftindio in re non fif diftiniiio , fcd
feftioncmconcipimus. Sicigitur talem concipimus effc eminentia,efl famen fundamentum rcfpeiSlu noflri diftin-
naturam Dei, ut judicemus in re ipfa effe de illius effen-
, tle concipiendi illam virtutem fecundum proprias,& per
tiaomnia attributa,& pcrfeftiones, quas divifim, per & fe habitudines ad diftin\osefTe6ûs feu tcrminos, & idco
varios conceptus nos apprehendimus efl etiam fufficiens fundamentum divcrfarum locutio-
Ad priorem autem partem obje>ionum , negamus ex num , uf declaralum efl ,
niiacisfTt.
diftis fcqui,idem cffedicendum derelationibus,quia ve- Ad alfcram partem objelionum ,cum dicitur , jufti- Juftiti*
re etiam judicamus relationesin reipfa non pertinere ad tiam D.i ut a nobis concipitur, pra^fcindere ab omni alia Dei ut a
nobis con.
conflitutionemefrenfiar, fed perfonarum ,
quod deaftri- perfefliooe, refpondef ur id cflTe verum de pracifionc fim- cepta ,
butis judicare non polTumus. Et fimiliter, cum dicitur Ju- plici quoad expreffam cognitionem feu confiderationem qiialiter
ftitia ut jufîtia effe mifericordia , aut intelleftus ut in- concipicntis, quia ille vere nil aliud exprefle cogitat nifi
a mtleri.
cordia
telleftus effe voluntas,fi fermo fit dc rcbus ipfis conceptis, rationcm )uflitia:. Non autem verum de prsrcifione
eft
prsfcia- 1
veras funt illae locutioncs: quia fenfus cfl, rem illam,quae exclufiva, quia ille qui ficcogitat, non exiftimat illam
concipitur fub ratione ju(litijB,aut infelle\us, formalifer rantum effe juftitiam aut in ratione fua effen-
juftitiam, ,
& efTentialiter includere rationem mifericordis, volun- nullamaiiam perfe6\ionem includere. Imonec fe-
tiali
tatis,&c. Si verofit fermodc rebus prout diflintle& ex- cundum abflrailionera pure pncifivam ita abftrahuntur
prefTe concipiunfur a nobis,fic iWx locutioiies falfx funt: quin in cjus conceptu includan-
alia attributaa juftitia ,
nam mens noflra pcr inadjequatos concepfus patitur turfaltem imp!icite,quiafi juftitia Dei concipitur, non
rem in fe omnino indivifibilem: tunc ,quamvis res in & fufficitconceptus juflitiae incommuni,fedaliquid adjun-
feomninofit eadem, tamen non cadit fub fingulis conce- gere oportef qijo fiat conceptus proprius juftitiardivinjE
ptibus fecundum totamadaequatam rationcm fuam , & fit ergo juftifia p>.-r cflrentiam , aur fimpliciter infinita : in
ideo fi reduplicafio fiat in ordme ad conceptus noflros hoc ergoconceptu implicitecontinetur, ut talij juftitia
non quia non
potefl uni attribui,quod attribuitur alteri ,
cfTcntialitcrfitomnis alia perfcdio
concipifur idcm &
cadem exprefTa habitudine per
fub Atquehincfacileetiam intelligitur,"quo modo effcn-
^ttribut
unum , & peraliumconceptum. Etobeandemcaufam tia Deiconcipiaturpraecifisattributis,quandoeam cum divina
cae iocufiones in omni rigorc falfaefunt, Deus pcr jufli- illiscomparamus, vel hxc illi attribuimus Prjcfcindun- qujeJe ef- .
leniia af-
'(Juainot]*
tiam mifcretur, Pafer per voluntatem generat turenim abcxprefTa &
diftinita perfe\ione talis cflTenti?
firmantui:
de una E(\ enim animadvcrtcndum,quod,licet pcrfcftio di vi- totiufque perfelionisejus, non tamen ab implicita in- qualiter
encitace ca in fe una omnino fit , non tamen operatur femper fc- clufione ,ut ficdicam Concipio enimefTentiam Dei per ab illa
.
Dei fim- prxfcm. V

pliciflima
cundum adxquatam fuam rationem Sicut lux Solis li- . communem conceptum entis vel cfTentis adjungendo a- danc.
opponcx cet infe omnino fit eadem, quatenuseminentcr continet liquam negationem vel perfeflioncra qua fiat proprius
pri(lic. calorem,ficcitatem,&alioscfFeftus,quando tamencale- Dei ûtconcipiendoeffentiam fimpliciter infinitara,aut
tionei
facit , nonoperatur fecundum adrquatam perfe<flionem ex fe ailualem,per quem conceptum diftinC>e non confi-
fuam : &
ideo non potcfl vere dici tunc agerequatenus dero,quEperfe6Tiones fintde rationecffentiaii talis natu-
eminentcr continei ficciiafem, vd alias qualilaics , quia rs: &
hoc modo dicunturprajfcindi per talera conceptum
$uarez. Tora. UI. XX D z tamcn
. . ., , :
52 Disr. XXX. Quid Deus fit.
(amcn implicite feu confufe non poflTuat excludi aut pr?- negationesdeclarantffminentiam fubflantlafdivinaf , ut
fcindi ,
quia in perfeflione illius leicooceptx efTentiali- funteffcafc, a\umpurum, omninoCmpliccm iafi' ,
ter continentur. Polieavcô per propricsconceptus ju- nitiim, immcnfum incomprchenfibileno, ineffabilem,
,
Aitice& milsriecrdia', &c. explicite confiderantur, in- & & fi quae funt fimilia , dc quibus evidentiffimum efl dicc-
terfe , ueicum clfenlia cotnparantur ,aut prjedicanfur recandem pcrfeiîqnem pofitivaw, &omnia in fingulii
nam ad hoc fafis ti\ diverfus modus concipiendi nofler includi formalif cr ac effeqtialiter . Alia vero attnbut
,
Unde cum diciinus deeffentia Dei e(fe,quod fit jiiftus aut quae dicunt ordinem ?td ai\uro , pt funt quaead intelle'
fapicQS, nihil aliud facimus, quam explicare quid in illq flum, voluntatem, & potcntiain fpcflant ,
magis vit
Gonccptu impHcitecontineretur denturfignificari pcr roodum proprietafum: fed in ci$
Tandcm hic facile expediuntur rationes contrariae ctiam funt ver^qucdiximus, & conftabit clariuj (iMi
fententi*: &declaratur, quomodo attributadicantur de fingulis in particulari aliquid dicetur
convenire Deo ratione effentifjquqmodo unum per ahud
pofTit demonftrari,& qua ratiqne in hac effenriali conti- S E C T I O VII.
nontia rautuaattnbutorum&efrcnti^ nulla fitcqnfufio,
vel repugnantia Effenliaenitn nondicitur efTeratiqat.
. Dim effe immenfum demonflrari fofftt .
uibutorum fecundum fe , fed fecundum modum nqftrum

concipiendi quia nimirum cum concipimus elTentiani
:
PRimutn quid Immenfitatis nqmine explicctur, intcU
conttptu quodam inadaequato adjun\a aliqua diffcren- ,
ligere qportct, fEepe enira accipitur pro immcnfum
lia fcu roodo faltem negativo proprio Dei , quatcnuseft eodemquod infinitum In qua fignificatione jam fafis
.
primum ens neceffarium ac perc(fentiatn,ex hoc conce- diftum efl de re ipfa fignificata Imroenfitas ergo flrifto .
ptu , feu ex taii nnodo entis coHigimus talem vcl talem , furopta dicit habitudinero ad ubi feu pra:fentiam Dcii
perfeftionem illi enti eflTe neceffario attribucndam , quia rcbus omnibus. Et hoc modoefl peculiareattributumi
illa ratio, v. g. entisa fe, talem perfedîqncm requifit ratione cujus dicitur Deus eflê ubique . Et hoc fenfu non
Tamen ficut hoc modo colligimus attributum ex ratio- videtur tara manifeflum rationenaturali im Deum effe
nceflTcntiali, itêtiam colligimus ilJudattributum nort menfum: nam roulti ex antiquisPhilofophisDtuma^
utcumque , fed cflenfialiter convenire talienti & con- , certumaiiquem locumdefinierunt,
ftquenrer etiani colligimus, effentiam non cflTeratiq- Philofophorum varite fententia.
ncin attributorum eo modoquoincreaturis eflfentiafo- Ariftofeles enim 8. Phy ficor. cap. ult. text.84. indicat
let cffe principium proprietatum , fed folun^ quia in fim- delocoubi Deuseft , duasfuiffc antiquorum fentcntias,
plici ratione fu4, qu?e a nobisconfufcconcipitur, ne- fcilicet aut effe in centro, aut in circumferentia,quia ha^c
ceflario continctur quidquid pcrfeftionicper varioscoti- ( inquit ) funt quafi duo principia motus coeleflis . Etqui
ceptns de cadem cflTentia nos pofiea concipimus poncbant Deum in centro, fortaffcexiflimabant iliud
Ut per
?ffe accommodatum locum, ut inde veluf radios cffi-
iiniim Dei
Ef eodemroododemonrtramusunum attributum per i
attributii apprchendimus ut prius,& ut rationem al-

aliud,5^. illud cacitatisfusundiquediffundcret. Ipfc vero Ariflotcles
a pnori
{erius,quod fecundum le fpeiâtum,& ut abflrahit a Deo alteram fentcntiamhuic prsfert,& in cam planedefcen-
alii'(l de-
motidre- ^creaturis, habet aliquara rationem prioritatis, vel derevidetur. Et i.de Coelocap. 5. text. 2z. fic inqtiit
praefuppofitionis ad aliud , ut videre licet in intellelu& Omnes homines ,
qui de DHs exifiimationem hahen t , (fr
voluniate,& fimilibus Unde nulla cfl in reconfufio, fed. univerft qui Deos efje putant , tam Graci quam barbari ,
,
fumma&elfcntialis identitas &fimpljcitas. Nequee- ipfumfupremum locum Diis tribuerunt propterea quod ,
fiasT! eO repugnantia quia ,

omnesh^ perfeftiones fecun- immsrtale adimmortale efi accommodatumjSi. 2,dtGc-
;tum fe fumptar, & abflraf^sea conditionibus creatis, non ner. c.i9.text.59. ait: Hitcinferioranon pojfe perfetua
poliulant neceflfariodiflinftionemuHam , necincludunt eadem confervari^ quia ab ipfaprincipio longe abfunt
aiiquid ratioae cujus repugnet , omnia attributaeflede &nondiffimiliadicit 2. decoeloc.12. tcxt. 68.Qu$lo
rationefingulorum . Ut aut?m minus inctedibile vel adca, fi per fe fola fpeftentur, facile cxplicari poffent dedi
r>H rabile hanc tantam unitatem in divina fim-
videatur ,
ffantia naturce, &non]oci: oblfattamcn alterlocus((i
piicitate reperiri poffumus excreaturis aliquod exem
,
tamen Ariflotelisefl ) in libroderoundoad Alex. ubi ex-
plum fumere , quo rem hanc amplius cxplicemus vel a- , prcflehocexplicaturdediflantialocali,&dicitur,mulro
^Limbrerous. Namrationale v. gr. eft differenfia effen- roagis dccere Deum , in coelo rcfidentero , inde omnibus
lialis hominis ,un3 , & indivifibilis, quaconcepta ut aj- falutcm afferre.Et cxplicatur exemplo regis aut ducis hu-<
junila generi tofa hominis effentia concipitur
, Adex- . mani , quem non decet per fc ipfum omnibus Jocis aut ne
plicandam autem hanc differentiam , poffumus eam nos gotiisinterefl"e, fed inunoloco fiflere , & inde univerfa
in plurcsconceptus dividere Concipiamus cnim homi- .
gubernare. Atque ita Juflin. Martyr in orat. Paroenetica
nem effe difcurfivum ( accepta hac voce proportionali- adGentcs,libruni illum Ariflotcli attribuit, hanc etia, &
ter ,non ut fgmitur a principioproximo, fed a radiceef- fcntentiam illi afcribit, ubi etiam indicat Platonem in
fentiali , &utfignifica[ habitudinem ad tertiam opinio- fphsra igneaDeumconftituiffe: Eufebius etiamlibr.j.
nem intelleftus) & rurfus pricife concipiamu^ homi- dePrsparat. refert .^gyptios coelefte habitaculum Deo
nem effe compofitivum & divifivum rurfuscfle ap- : & tribuifle. Denique Commentator indifp.14. contra AN
prehenfivum fimpliciter Hifaneomnes conceptusni- . gazel. ad ult. dub. puerilem appcllat corum exiftimatio-
liil aliud explicant, nifi quod formalitercontinebatur n?m, qui Deum inomnibus rebus effe cxiftimarunt
inrationali, fed explicant quafi per partes,quod in ratio- Fera qnitflionis refolutio,
nalieftunum,& fimplex: declarantquediflinfle,quoda Nihilominusdicendum eft , ratione naturali demon^
nobis confufe unoconcepfuapprehenditur: idquefatis flrari poffe Deumcffeimmenfum , & confequenter effe
eft ut unum ex alio ratiocinemur colIigamus.Ad hunc & ubique. Hsecveritas, ficut de aliis diftum eft , oftcndi
crgo modum concipienda nobis eft diiiin\io attributo- poteft, aut omnino a pofteriori ex effeiîbus , vel a prio-
rum Dei , &
comparatio eorum ad effentiam quafi adi- riexaliquoattributoprius demonftrato. Priorem vianj.
quate confulc conceptam , ut fatis declaratum efl . docuit D.Th. i.p. qu, 8. art. i. ubi ex univcrfali Dei in-
Solum advertendum , omnia difla intelligi dc
fupercft fluxu& aftione infen Deum effe ubique realiter pricfen-.
attributis Di.i,quatcnusia ipfoponunt pcrfeflionera potem , & intime inomnibusrebus Namomnc agensde-- .
per ncgi.
fitivam, fun! enim roulta attributa quse per negationem ,
beteffeconjunftum paffoinquodoperatur. Sed Dcus efl
ii.oaein
circum a nobis dcciarantur , &ratione negationis foJum diflin-^ univerfale agens cfficiens omnia, & in omnibus quae
loquimur vel abeffcntia, & in his clarumefl, funt; ergo eft intime pn-tfcns inrebus omnibus. Majoc
îiain ir^
guuntur, vel inter l'e,
iplo di- ncgationes ipfas non cffe dceffentia Dei , nequcunara fumitur ex Ariftotele 7. Phyficor. cap, 2. dicentemo-.
cint per- negationcm propric effedeeffentia alterius: fundamen- vens &
motum debere cffc fimul , quod in omni agente
tum autcm harum negationum in fe unum omnino & vcrum habet, ut fupra difp. 16. vifumeft, Minorau-.
idem cil Et perfeftio qus per unam negationem declai
.
tem conftatexdifp.2i,& 22. ubi oftcnfum efl, Deum &
ratur, eademellcum perfeflioncquacdcclaraturpera- confervare omnia cqntinua aihone , agcreimmediate &
liam; atquchocmodotll evidens, talia attributaeffedc in adlioneomnium agcnrium fecundorum Atqut haac .
rationeeffcntiali Dei, &

fingulorum inter fe. Hujufmo- rationem videtur infinuaffe Paulus Aflor.17. in illis ver-
autem funt omnia attributa Dei,que nullam habitudir his:Qurere Deumftforte attreilent eum,aut inveniant^
ijjîniîcurjtad aftioncm feu a\um , fed lolum pcr varias qjnamvisnon longe ft abunoquoqHe nofirum , in ipfoenirn
vivi-
. . ,,, . ^
,.
Sect. Vil. An Dei immeiifitas pofiiL deiiioiillran.
vivimus,& movtmur,& fumus-M in Pfalm.i 58. eadem fccundura , ex hoc ipfoiafcrfur etiamaliud ,
quia virrue
ratioinfinuaturin illisvcrbis: Si/ump/eropeunasmas

infinita non ex indigentiajfcd ex pcrfeiîone fccum affcrt
dihculoy& habitaveroinexiremis marts. Etenimilluc Jjanc pra^fentiam au rem in qua opcratur Vcruntamen .
maHus tua deducet me tenebit me dextera tua

, &
Nain .
ha;c rcfponfio mprimis divertit ab intentione propofita
Dcum ibi adeOTe, (icut ,quia non dcmondrat ubiquitatcm Dei cx aflione (ed ex
his verbis voluit fignificarcOavid,
,
infiniiate, quod pertioet ad poflcriorem viam dcmon-

io proxime priccdentibus dixerat: Sia/cenderoinca-
ndc /Irandi iofra traflandam. Etdeinde non cH per fe evidcns
lum, tu illic es,fide/cendere in infernum , ades Peri .
ergocxiftimavitdicere: /hiades, velmeadducesy aut

illa confecufio , in qua ex infinita virtutead agendnra in-
ihimetenehis: non cerfealiaratione ,niG quiaoperafio
fertur imincnfitas: nam hz funt velutiquanfitatcsdivcr-
habet adjunftam realem prifentiain .

farum rationum,ficul intf nfio, & extenfio : nam infinitas
Ratio D. Thor/t. expenditur.

virtutis a\ivK cti quafi intenfiva , immcnfiras vero eft
Nihilominus Scotoin z.difl. z.qu. 5. in i.difl.^j. & quafi infinita extenfio , undenan e(\ cvidens hanc ex illa
& ibi Ocham, Gabrieli , aliis noo folum illa non eit & lequi, nifi ad aliud prius medium revocefur.
eain ioi-
Terfioprincipaliteraugeturditficultas, quia ,liceto-
pugiiet vifademonrtratio, verum nec fufficiens ratio.Primo quia
illud principiummovens, & motum dtbent effe fimul
,
mnc agens immediatum debcat efle coo)un6\um effctlui,
demonfiratum nam AriHoteles non tamea quodlibct codem modo Efl enim quoddam .
non eft haftcnus fatis :
agcns imrocdiatum ( ut ajunt ) immediif ione fuppofifi

nullam ejus rationem adducit, fed folura id probat in-
dutionequadamfatisincerta, &qu3ein nonnuliis fin- aliud immediatione virtutis de illo adrcitti poted debe- :
ûlaribusdcficere vidctur: &ina!iiseft tam occulta, ut re per leipfumefTeconjunflum paiTo: de hoc veromini-
4:xperimento non conflet
me : fatisenim efl,ut virtusejus fit paffo conjuniSa : crgo
cx aiSione Dei non poteO dcfinrte coll gi,Dvum per
Secundo ac pricipue, quia, licet demus eam conditio- fe ip-
fum immediate ioomnibus,(ed vcl per (c,vel per vir
neoi elTcneceflariarn inagentibus finitis, in Dco ,qui i^-
e(Te
tufem fuam. Nifi fortafTe fupponafur, Deum agere in 0-
finita virtute operatur., non eft curfitneccflaria, nara
licut ex limitacione virtutis provenit, quod agens fini-
mnibus ia.mediate immediatione fuppofiti,quod noneft
tum in fpha;ra iimitata operctur, & non ultra, ita necenTi- evidens, imo a multis etiam Cafholicis &Thomi(}is ne-
gatur. Refpondent aliqui etfi Deus agat im.mediate im-
asrealis prifentijE&conjuntftioniscum palTo poteff ex ,
limltatione virtutis provenire. UDde Ariflot. in difto mediatioae virtutis , fatis inde infcrri per fiam fubftan-
libro ad Alexand. cum retuliffet ooniullos vetercs fenfif, fiam adeflTe fuisefFei\!bus,qaia virfus ejus aon efl aliud a
Deuno inrebus omnibus effeôb hanc iplam ratJQncm fubliantiaejus Sedcontra, nam&efl virtus propria feu
.
fe
ûod fcllicet omnia efficiat: hiccnim funt Anfiotelis innata agenfi,& c(i virtusdiffufa,ut in Sole lux eA vittus
vcrba . Pêtusfama e/i^ & quidcm htreditaria mnrtalium innata,influen(ia veroaliquaefl virtus difTufa. Depriori
vcrum efl , virtutcm Dei ctTe fubftsntiam Dci tamen
amnium, univer/aa Deo & per Deumnohis e//econ/ii-
,
cum diciiur immediate ag^^re imnicdiatione îrtufis, fi

:
tuta. Necveroullanaturaper/efuffiiit., orbata/aUte

quam illeferat Quapropter ( not* illationem ) veteres
.
diflinguendum hoe efl ab immediafione fuppofifi non ,
nonnuUi adduî fum ,

utdicerent, h<ec omnia Deorum pote/l intelUgi de virlute propria & i/inata , fed de dif-^
fu/a. Ha^c aulem non cii idem cum fubilantia Dei,ut per
elfeplena . Cum igitur hanc fententiam Arill. retuliffLt
fubjungitdivinseexcellentiKmagis convcnire ,ut in uno le con.Tafergoex adione Dei non pofeft colligi Deura
:
omnia inde conficiar Signifi- effe in omnibus per fuam fabflanfiam feu vii tutem inna-
ac fupremo loco reCdens, .
cat ergo, licet in inferioribus imperfcdis caufis fit ea & tam,quod idem efl, (cd folum per virtutem diffufam .
necelFuas conjuni\ionis vel propinquitatis adefFeftum Qiiarto& ultimo , quanquain demus fotum id , quod
ut cum agere poffmt , in caufa tamen eminente& infini- hic ratio intendit, fcilicet Dcum cfTe in rebus omnibus ,
ta nullameffchujufmodi neceflitatem .
quas facir, adhuc non fatis probaretur ifrruenfitas Dei ,
Et confirmatur primo, nam in agentibus naturalibus nam illo difcurfu ad fummum probafur Deum cflTc in lO-
potefi intclligi hjEC nccelfaria conditio ut anfecedens ad to hoc mundo: hinc autem non fit Deum efll- immen-
a\ionem , eoquod fempcr fupponant fubjcflura in quod fum : nam forus h.c mundus finifus efl fiergo Dcus illo ;
agant cujus propinquitas& applicatio neceffario fuppo-

,
concluditur, non efl immenfus quod aufem in illo non
,
ncnda fit at vero in Deo,faltem quoad primam & prici-

:
concludgfur, non poteflex adinne Dei probari ; ergoex
puam a\ionera ,
eifque propriiflimam ,
quar c(t creafio, illa non probafurimme nfitas D.
fatis i
non potert htec conditio prifupponi ad aiîonem : quia Ad te(\iraonia autem Scripturx, quibus
ratioilla con- Qiialiter
exparte effc6\us nihil fupponitur inquo Deum eflTeopor. firmabatur, refpondere po(funt audores hajus fententii enervan-
teat ad agcndum in illud crgo ex hac aftione vel effeflu
: Primo:eftoPaulas,& David illa ratione utantur,non ideo di (int 3!)
Scoto Sc
ejus non potell a poneriori colligt hcccconditio . Quod fi c(Tcevidenfem,nam 1? pe (criptores facri utuntur rationi- aliis Scn-
dicatur, in hac aftione Deihanc conditionem effc confe- bus aut verifimilibus , aut frequenfius receptisapud eos pturs te-
iîiiionia
quentem,non antecedentem ad ipfam adionem,fequifur ad quos fcribunt nam endem
loco Paulus teflimonio pro ratio.
: in
inprimis, ex hac divina aflione noncolligicxiflentiam etiam Arati utifur, quod infirmias eil; vel ccrte, etiamfi nc 0. Th.
demus illam rationem addu<5a .
Dei in rebus, led aliundc onendendam effc illam confccu- gratis , fieri certamex felHmonio
lionem Nam vis illius illationis non poflfet fumi ex cau-
. Scripturs , nontanjien (equit ur eflê evidentcm Rurfus .
falitate,neque ex conditiooibus adcaufandum requifitis: (quod ad rern magis fpcflat j non conflat illum effe fen-
ergo medium quserendum , undeprobeturex tali
aliud c(f fum illoruin loeorum, nam prior locus Aitoruai intelligi
Dei aftione fequitalem pr.tfentiam poteil non de reali protfentia D;;i in nobis pcr efTenfiam
,
Confirmatur fceundoTheologice, quia nuncdc fafto fed de prarfentia per pofentiam, & providentiam,ut idem
divina virtute fit utaliqua caufaimmediateoperetur in fit, non lenge ab;fle a nobis quodcurare res noflras, , &
diltans ,uf in materiade incarnatione, de Chrifli huma- non habere illas oblivioni traditas, quod reiê probat
,
nitafc probavi: crgo nonefthicconditioita nccelTaria Paulus, quia nobis vitam, motum,& ipfum cflTe fub.nini-
ad agendum , ut prorfus repugnet fine illa operari ergo : Etadhocetiam inducitilUid Arati Ipfius enira
tlraf. :
&
CperimpofTibilefingamus Deam cumtota virtufeatliva genusfumus: qus verba nullo fenfu potuit inducere , ut
-jnfinita intcftfive, quara nunc hsbet , c(Te in unodcfinito indecoUigat realem prsfentiam Dei in nobis Quod au- .
loco, nihilominus pofTct agcrc in locisdiflantibus , quia tcm noitri curam (pecialem & providenfiam htbeat re- ,
talis raodus agendi in fc non involvit rcpugnantia: ergo fte colJigitex eo quoddivmam ejus naturam quodam-
nonrepugnarct virtuti infinittt , fi lioqui nonefTctim- roodo participamus. Et haac expofitionem (ignificare
menfa: crgo pr.Tecife cx afiione Dei in aliquo loco non viderur Theophylaflus in eum locum dicetjs: Provi-
fequitur realis prafentia,&exiflentia Dei in illo.Refpon. dentitm illiusfignificat, & confiationtm, atque exercita'
dcnt aitqui cx a6\ione Dei inferri hanc prxfentiam non
, tionem, nempe qu9d ah ille fimuscreati, (jrc. t Beda ibi-
uCcumque: fed adjuni\is propriis conditiontbus Deiin demhis verbis Aogu(tiniexponif ?iuiQm:0/iendit( in-
gendOjfcil. quod agit ut primum,principale & perfeitif- (^^h) ^po/Iolus , Deum in his quecrttivit indefinenter
iimum ageos: nam inde fequitur agere infinita virtute,& operari, cum enim aLiudfimus quamipfe nonohaliud ,
confequcn:er cffe ubi opcratur.Et in idcm fcrc rcdit quod in illo famus nifi quia idoperatur , hoc efi opus ejus &
alii refpondcnr,ex aftione fcil. Dei in aliquo loco imtne- quo conttnet omnia , &
que e/us fttpientta portendit a fine
diate fequi,auf Deum ibi efTe,aut virtuteinfinitaoperari, ufqne ad fiiem fariicer difponit ontntJt /uaviter:
, &
ûod fi detur priipucu , habcturirntsntuiii: li autem detur per quam di/pofhiontm i illo vivimusy cj* monemury
Suarez Tom. XXIII. D 3
. . , . ,,.
54 Disr. XXX. Quid DeiK fit.
i&jMntHs. AUer verolccus ex Pfal.158. minus urgcre vi- diatc agerc in did ans, nihil
agcndoin pripmqaHH , quit
defur,quia folum inrendit David oflcndere, nemincrti
ibi nihi quod obllct Imo cadcm ratione pofTct agerc ad
I
tlt .
pofrrcfFugerc diviniur confpci:ûm,fic enim paulo antea qiiamcunquediffantiam in infini(um,quit virtus infinit
clixerat Quo ibo a Spiritu tuo, er quo afacie tHafgian?
: non dcbct haberc limitatam fphacram , & aliunde fuppo-
Quam prxlentiam inomnibus rcbuf; per cognifionem feu nifur, ex rationc caufa: efficienfis non efTc nccefTariani
jntuitionem omnium, immediatc probat exprscfcntia ill am immcdiationcm feu propinquitatcm crgoob ean- ,
Dei per cflreni lam , dicens Si afcendero in cccluni ^ tu : dcm rationcm fcrvata proportione agens finitum
cutn ,
illices,/i defcendero ininfernum, ades Nam hcet rafio . habeat certam fphiram cxtcnfam ufquc ad ceriamdi-
intuendi omnia in Deo non fit prxtcntia realisad loca flantiam, poterit intra illam immcdiatc agcre indiflant^
omnia: tamen refpeflu hominum erat evidenfifrimum, quamvis non agat in propinquum .
non pofTc Deum latereea, qus iliic fiunt,ubi ipfcell.De- Quantaergoevidcnfiaautcerfifadineex his , quêx-
indcillam probatexcfficaciadivinx potcnfia; in verbis perimur in agennbus naturalibus colligimus omnia fibi
,
Si affumpfero pennas diluculo,h.c. Et tertio illam

citatis. dcterminarc hunc modum agendi fanta ccrte colligcn- ,
probat ex finita Dci fcicntia Quia tenebr&nonei^fcura- . dume(t illam nccefntatem non provtnireex limifatione
hnntur a te, quod Deus optralur in no-
&c. Ex eo igitur, virtutiSjfcdcx ipfamet ratione agenfis. Nam ficutform
bisorrr)ia,reile infert Pfalmida,non poffe nos Deum la- ut forma ad fuum efFcaum formalcm , unio-
e!}, requirit
tere ,cum Dcus per fcientiam fuam opercfur: non vero ncm & indiliantiam cum maferia , nec poffet forma ali-
indc infcit Deum effe in omnibus realitcr prifentcm . qua,quamvisfingeretur infinita,dare fuumeffcaum finc
Neq; in fuperiorib. vcrbis hoc probaf,fcd affirmat tantu. illa piopinquitaie, vel ficut caufa finalis ad fuam caufali-
Dcfenditur raiio D. Thoma primieqHe obje- ,
tafem rcquirii propinquifarcm
percognitionem, nec po-
Elioni fatisfit tell aliter
il!amcxercerc,cfiamfimaximeinfinitafit,ifa
His aufem non obflantibus,Theologi communiter ra- agens ut agcns rcquirit ad agendum propinquitatem &
tionem illam ampiecluntur,in z.dill.iy. ubi Bonaventu- immcdiationcm cum paffo vcl iffc6\u,finequa
non potcfl
ra,Albcrtus,Durand. .-Egid. Richard. Argentin. Captcol. agere,efiamfi infinitumfit. Addomulto minus id pofTe
Hsnric. in fumma art. 30. q.5. & Fcrrar. 5. cont. Gcntes convenireagentiinfinitae virtutis , quiaagercindiflans,
c. 68. 'ûapiopter dicendum cenfeo, rationem illamenc tOo in aliquo agcnte pofTit vidcri pcrfetio
, non faroefi
(ai is c3icacem,& magis conftntaneam non folum Philo- poteflcffepcrfeiitio fimpliciter, fcd fuppofifa impcrfe-
fophis, led enam fanC^tis Paribus , & vero fenfui Scriptu- flione ,
abfolute tamcH multo melius ell efTe omnino in-
rac { ut hoc interim Thôlogis demus .
) Hxc autem om- diit ns a luo cfFe6\o , ul non folum ex viriute agindi
, fc4
nia coiiilabuni d lcurremto per flrjgulasobjciliones fa- ctiam ex modo &
difpofifione feu propinqnitate habeat
ftas.Qt vero rcfpondi ifmus ad primaiD, recolendum eft fummam perfeflionem inag?ndo, fumtnumquc domi-
quod d./.iinusdilputando de caufis, duobus videlicet mo- nium ineffcaum Unde valdeerravit auflor illiu^ libri
.
dis pofic intciligi nuUum

agens pofTe efficere rem ,vcl in dcMundo ad Alexand. cxillimans ad perfe<;:>ioncm gu-
tcm dillaiitem. Priiilo,uf nihil oninino influat in rem di- bernatoris pertinere , ur in uno tantum loco exHtat , &
ftantem nifi pcr propinquahi , ita ut immediate ac per fc cfficaciafua etiam indiliantia loca influat:hoc enim per.
iplum ioium agat in rem fibi proximjm. Secundo ut non tinet adquandam perfeflionem hominum ,fappofitieo-
poiiit inchoar^ aflionem nifi a rc propinqua , ita ut non rum imperfedionc: abfolute tamen non eil perfc61io ,
poliic agere tn diiians, nifi quafi conrinuata a6tione per multoquemelius ert per feipfLim adefiTe omnibus fuiseffc-
propinquum & rotum medium ufqut ad extremum repu- flibus, fi id pofTif finedillraclioneaut diminurione fu? vir-
immeJiaic in rem diilantem nihil agendo
gni.-ique ag' re tutis. Ex his ergo fufficicnter foluta e(l fccunda objcftio
in toium mtdium. Prior fcnfus , fi vc verus fit, five falfus ^n in fpirituali agente localis prafentia
quod ibi definitura reliquimus nihil ad prccltntetii dc- , antecedat a[lionem,
Ojonflrationem ati.inet; non efi enim fundanda in eo In priraa vero illius confirmatione tangitur objc\io
Scoms ,
i
principioexplicaro in co fenfu ,
quia revera cffet valde quam Scotus facit contra D. Thom. quod vel p-f at prin- 2.d. j.
q j.
dcbile fundamentum, & ut minimum valde dubium. Po- cipium in fua probatione, fi fupponat Deum efre in rebus
ficrior ergo fenfus di ,
qui ad rem prsfentem ipeiSat & , per operationem tanquam per rationcm formalem exi-
in c6 ell illud principium Phyficar fatis certum , propter Itendi in illis ut de fpiritualibus rebus in uni vcrfum D.
,
experientias& rationcs,quasdiflo loco adduximus Et . Thom.opinatur, vel nihil probet , nifi admittat ali.ira
licet fateamur,nondum id fit fatisdemonftratum,fide ri- prcEfentiam Dei in rebus priorem Operatione Ad quod Refpund .
*
gorofa demonltratione fermo fit : intentioni autem no- refpondent Thomifi? ,Dcum quidem nullam haberc prf- '''l""'"
itri, &
ut exiltimo dotiorum omnium, qui iUarationc lentiam inrebus priorem operatione,& liihilominus noti
tituntur , fatis eft ,
quod tam .fficaciter probetur Deum peti principium in di6\a ratione,quia proccdif vcl acaufa
cffc ubique, ficut probatur efficicntcs caufas non agere formali ad fuum eflfcaum , vel a fundamenio ad rclatio-
immediaie in dilians in ftnlu cxplicato. fi probemus
jiem, ut aliquod corpus effe in loco, quia efl
,
Ratio, cur etiam agens infinitur/} effe dehct con]un[lum quantum,auf e(ft fimilc,quia eli album. Contra hanc ve-
effcclui, & folvitnr fecunda olijcfiio rorefponfionem proccdit difficultas aCla in ditlaconfir-
mationc, nam in naturalibus agentibus c.'; aflionecon-
f
Secunoa etum objti^ io foi vc'nda eil ex dii\is in cif ato

Joco: ibi enim oftf ndimus conjunflionem hanc quam ,
cludifur&demonffratur pra?fcntia , vcl propinquitas a-
agcnsrcquiiitcum paflo vdefFcOlu non fundari in hoc, ,
gcniis tanquam quid prius & prxfuppofiium ad a6\io-
quod agens ci! firiiti;m,& limitatx virfun5,led in rafione ncm : ergo cum illa ratio fumptafit ex proportionead
agentis ut fic . Nam fi fundarcfur folum in limitatione agentia naturalia, &cx his, qus nos in lilis experimur
vuruiis, non effci cur omnia agcntia finifa iqualem pro- vel concludere debet praefeniiam Dei,ut priorem & pra:-
pinquitafem paffi lcu cfêdus rcquirerenr ,
quianonom- rcquifitam ad adionem, vel nihilccrie concludit
nia iunf ?qualia,licet omnia fint finit3.Unde,ficutomnia Qiiare alii relpondent &conccdunf Scofo neccfrsriam
Aiiofum
hibent finitam Iphxram ad\ivitatis , quia habenf finifam efle aliquam praefcntiam priorem aiSione,iilam vcro non rcfpontia,
virtute si,non tamcn habcnt jcqualcm (pha;ram,quia non cfte pra;fentiam ad res ipfas , nam cum res non fint nifi
habent xqualem virtutem eiiam htc modus agcndi

: ita per actionem Dci ,
intelligi non poteff praefcntia ad rcs
in rem diliantem ,
prius aftingendo p opinquam non z- anteat\ioncm , fcd cff: pra^rfcnfiam ad fpatium , inquo
qualiter conveniet omni agenti finito , fed ad iummura funt res, quas Dcus ctficit Unde in hac condif lone pri-.
crit communc omnibus non pofTe agere immediate ad rcquiliia interccdit quidcm diffcrent la inter Dcum & a-
quamcunquc diliantiam,fed ad finiiaiu &quod magis li- lia agentia naturalia,quod hic prarrequirunt realem pra:-
rtiitatum elt ad minorem difiantiam. Quod vero nihil fentiam ad pafTum feu mobilc , quara Dcus non rcquiric
omnmo pofTu agere nifi incho.indo a\ionem a re pro- quia nullum paffum neccffario fupponit ad actione fuamj
piDqua,non'e(f curconveniai nccefTarioomni agenti fini- lervatur autcm proportio, quia licut agens naturale re-
ro,eoquodfinitum cll,fi ratio agentis ut fic id non poltu- quirit pralentiam ad paffum , in quo operaturum eff , itx
Jat . Quod dcclaratur rctorqucndo rationem in hunc mo- Dcus prxrcquirit pr^fentiam ad fpaiium,inquoelt crca-
dum nam , fi catfa effic iens ui fic non poftulat hanc con- lurus.Scd huicrelponfioni obfiare viderur,quia illud fpa-
junflioncm cum cfFcdu feu aftione fua ex eo quodcaufa tium nihil e(l , fed (olum a nobis imaginationc fingitur,
efficienscQ, fcdquiafinitacfl fingamos effs cau-
: ergo fi &idco Ipatiumctiam imaginarium illud vocamus; quo-
(atn infinitae vututis in dcfinito loco, illa poHcr iinrocr modo crgo fingi poielt ,
quod Dctjs antc grcatione rerutn
. .,, . . ,
.,
Sect. VII. An Dei immenfitav pofTit demondrarl S5

fit priren$1iuic fpatioâiloqui crit etiam prsefcns ipfis re- ncm Dci : fi vcrofumatur folum pro fundamcnfo cxpar-
tam nihii cll illudlpatium.De' rc rei necc(fario, ut poJita cxiflcntia crcafuracfequatuf
bus.ctiamfi nihil rint,quia
indc ,qusEQ neceflTitas hujus prslentixad (patium ima- illa relaiio feu denominatio, qua Deus dicifur c(fe io
ginarium: in naturahbus cnim agentibus rctkc intcUigi- creatura , & crcatura in ipfo, fic talc fuadamentum (up'
tur, quod propinquitas ad mobile poflTitclTe ncceffaria panifur ad ai^honcm
condifio ad agcodum quia& illa propinquitas aliquid Atque hinc tandcm refponfum ctiam cfl adobjc\io- *^'^'^*^
,
ale cft & propterea agens opcraturum

,
cli ex paflo cdu- nem Scoti nam hxc ratioquodammodo a priori probat
, fjti,!ic.
cendo formam de potcnt ia cjus at vero pricfentia :

ad fpi- cxillentiam Dei in rcbus creatis , & realcm pra:fentiam ,
tiumimaginariQnihil realecflc poted , fed folum aliquid iit includit mutuam dcnominaf ioncm fumptara ab utro-
tam imaginariil, ficut ipfum fpafium nequc Dcusopcra- :

quc cxtrcmo , quia hxc fequitur ad a^lioaem ut dii!:ûm ,
cli. A poflcriori vcro probat effe in Deo talem modum

turuseftex fpatio, educendo cffc<Slum de potcntia illius
Rcfpondetur, difficultatem hanc( dc qua plura ftatim cxillendi, qucm ex fe haber, ratione cujus,quantum cx tc
Ver% dif
eli, hsbct hanc prslentiam, fi alia cxiflant. Et fi hoc an-
iiculiicis dicemus magis videri furaptam ex modo loqucndi no-
)
f
ftro,& verbis ,quam ex reipfa Namde . re diccndunicli, tum vulf Scotus cumdicic, admittendim effe in Dco
,
praeler.tiam priorem adîone, non rcpugnimus, iiUcnim

antc aitionem Dei prsfupponi neceffario cxparreDei
talcm modumcxillendijfcu talemdifpofitionem ( ut mo- mhil aliud cll , quam immenfitas ipfius Dci , quam lcm-
donoftro loquamur)fubflantia: fuac, ut ex parte fua ita Quod autem ad-
pcr habuit, etiamfi nihil aliud cxilicrei .
xiflat, ut fine fui mutaiione poffit intime realitcr effe & mitiatur inDeo talis prafeni;a nil obilar rsiionifi<ils, ,
in quacuraque re,fi illam veiit creare,& hunc modum ef- imo hic efl , quam potitrime dcmonflrare infcndjmus,
fcndihabet Dsus ex vi fuse immenruatis. Quia vero nos nam hac pofita confccutioaliaruon dcnomin4iionum,vcl
noa poffumushanc difpofitionem in fubilantia fpirituali relaiionum efl per fc evidens , fi alia cxtrcma ponantur
concipere,nifi perordinem ad(patium.,eoquod Deusex De alia confirmatione mulradici hic poffcnt, nifi dif- inlra-
vi praediila: difpofitionis de (eaptus el^ ad exirtendum m putata edenl in prwDo tojr. ^.p. dilp. j i.lcti./. loeo bre- d^, j
quibufcumque corporalibus fpatiis, etiamfi ininfinitum viter refpondefur, in principali agenfe rcquiri hanc con- gere
protcndantur, ideo noo poffumus illam divina: fubiian- ditionem Ifem etiam in omni inilruraento ^""^
.
,
aîfjns".'
tia: difpoGtioncra &

immenfitatem concipere, nifi per lEodo connaturali.Tamen in inflrumento,quod agit mo-
moduai cujufdara extenfionis ,
quam neceffario explica- do fupernalurali,& affumitur ad agendum ab agcnte infi-
inus perordinemad corporai &quando velreipfa, vel nilo&. immealo , quod per fe ipfura adcffe potefl cffc6ûi
menterealiacorpora feparamus, neceffario apprehendi- cfticicndo, non repugnat inflrumentam elevari ad e(?i-
mus vduti quoddam fpatium aptum repleri corporibus ciendum effc\um a fc d:flantem ,cum taiTcn illc a prin-
cui tota divina fubitantia fit praiens , &. tota io toio , & cipali agcnte nondiflet Ncquc in hoc comparandus eA.
tota in fiiigulis partibus ejus ,

perquam prjcfentiam ni- Deus cucn inflrumentis fuis, quia Dcus non potcfl agere ,
hil aliud Ggnificaraus quam prsdiilam di vinx fubilan- nifi connaturali & perfeif\iffimo raodo Atque hoc icnfu .
,
lia; difpofitioncro .
non clf improbanda refponfio ibi dats, icilicet,quod prse-
Hincergoad priorem objeitionem dicitur , quod licet fenfia Dei in effe^libus non fequirur ex quacunque aflio-
fpjtium nihil reale Gt, tamen ejus apprehcnfio , aut ima- ne, fed ex adione principali & connaturali (su qu.r in , ,
ginatio nobis utilis eft , ac fere neceffaria ad declarandam propria virrute nititur. Deduilio autem quicibm.fi- ,
praediftae divins fubfiantia; difpofitioncm, hac fola ra- nuitur, quaque viir, hujjs rationis rcvocat ad infinifa-
tione dicitur Deus prsfens fpatio priulquam rebus ipfis temDci, re vera non eflad propofi;um hujus rationis
quia aimirum prius in ie habtt illan) difpofiiionem.quia maxime juxta raentem Divi Thom. & aliorum , fedeft
independens omninoen a rcbus erealis. Unde prxicntia per ie nova ratio, de cuûsefficacia diccmus polita .
illa,licct ut concipitur& fignificatur pec raodum rclttio- Ex û^ a[lione culUgatur ejuj pra/entia ^ &
nis, nihil fit , &mere relatio rationis illud autem abfo- , fcLvitur teriia objeilio
Jutum,quod pcr hanc relationemnon volumus in divina Circa tertiam objjvfiionem p.!nc:p.jlem advcrtenduiai
fublUocia declarare, re veraelHliquid in ipio Deo,quod efl, plurcscffe aifiiones Dei circa crcaturas,ex quibus hoc
immenfitatem ejus appellimus. Hanc verodifpofitio- attributuin,feu prifcntia Dci colligi potefl, quas ad djo
nem,vel prsefcotiam nos ita non concipimus & drclara-
, capita revocare polfumus. Primura eii afîonis creati vae,
mus pcrordinem ad res creabilcsut fic, ficut pcrordinem (ubquaconfervationem comprehendimus quiaeucjul- ,
ad fpafia, & idco non dicitur Deus effc prsfensrcbus dem rationis,vel podus cadern aiflioconiinuacj, feu pcr-
poffibilibus , ficut fpatiis imagintriis qui ita apprehcn- ,
fevcrans . Aiiud caput efle potefl adlionisgubcrnauuct
dimus, ac fi cxiflerent non pcr deccptionem , quia non fub quo comprchendimus omnem aclionem ,
qua Deus
affirmamus ca exiftere, fed per fimpiiccm apprehenlio- vcl lolus , vel cum caufis fecundis aiiquid intluit in crca-
nem ut per comparationem ad Ipatia fic apprchenfa ,
: turasjam facias, vci exeisaliquid oper.it ur,fi ve adio iila
illam divinx fubilsntisedilpofitionem feu cxiflcndi mo- ,
pertineat ad primara rcrum diflinclioncm , five ad orni-
dum declaicmus tum ( uf Theologi loquuntur ) five ad munai propagatô.
Qu* prs- Quod ( ut ad alteram parfem obje^îonis refpon-
vero nem,& fingularum rerum pcrfedioiie r,& opcrationem:
requfrui^'
'^ssmus hicdifpofitiodivinx fubiiantii:,quam perprx-
j
qus magis propris gubernatio dicitur.Ljquendo dc p.io-
iu Oeo ad fentiam ad fpatium declaramus , necrflana fit ad a6tio- n g'>nere adionuni,uc (uppofitis ,quide creatione fupra
creaiio- omnino
ncm, redle probstur illo principio , quod movens'& mo- diCla ('unr,ceffat illatertiaobjeilio, quia Deus
fubfe*.'''
* tutn debcni elfc fimul , jion prout Phyficum tantum e;} folus potc.t creare iramediafcpcr ipfam , tam imme-le
qucQs. fed pront ad Metaphyficam rationem & amplirudmcm diationc luppofiti ,

quam immediaiion; virtulis, nulla
elsvatur. Quia neceffitas illa non provcnitex peculiari enim virtute afecreaia utitur,
ut medio generead aiiud
fationc movcntis & mobilis imo nec ex generali ratio- , creandum: neccffc cU crgo , utratione lolius creationis
neagentis& paffi, quod aflioni fupponitur,fcd ex dcpen- Dcus immrdiate fit per lubflantiara , & virtutera .îiam
dencia effcclus & caulcEi ha?cenim eft , qua: requirit, uf a- in omnibusrebuscreatis. Dices : Non omnia funt per
gens immediate con)ungaturcffelui,in quem influiteffe. propriamcreationcm produda, multa funt facia ex led
Atque idco,quamvis ad agendum non prsrcquiraturexi- prjejacente materia Refpondeo licet hoc verum fit, c(t
. :
flentia caufae in effeCû , quatenus hiec verba fignificint lamcn in omnibus aliquid, quod a foio Deo creatum cii,
relationcm mutuaeprsfenticc, nam hoc involvit apertam filiem materiipriina,ratioriecujusneceffee l creatorem
rcpugnantiam , quia talis relatio confurgitex adione: ejus effe in rc,quiconflat talimatcria..\tque hincetiacn
nihilominus fupponitur in agente fundamentum ex par- fit ut hac ratione non folum probetur, Deumcffeprope
,
te illius ncceilarium ad talem prsefcntiam confequcn- , & res condiias ( ut fic dicam )
quafi fuperficic tenus cas at-
ter ad rclaiioncm, five rei, fi ve rationis fi ve muruaro, fi- , tingentem: fed etiam in;ime effe iu omnibus iliis quafi
ve non mutuam Ex quo facile intelligitur , quomodo
. peneCrantem illas, quiain omnibus mjxime intimis &
praefcntia vel conjunftio cam cffedtu fequatur,quomodo- illarum panibus cft aliquid a folo Deo crca'um Nacn in .
veanteccdataLlioaem Dii, prxfertim loquendo dea^îo- rcbus immatcriiiibus (olum cft indivifibilis fubflantia,
jiecreativa, in qua pofita erat difScultas. NamGpr:e- qu2E iQla a Deo crcataefl ; in materialibus vero efl ma-
fentia fumatur pto relatiop.c ad ipfam remcieatam, vel leria , & quia iorm.T intimc & fecundutnfc Cotam illam
prout involvit dtnominaiionem futBpiam abexiilentia pcneirar, iueo agens quod creat maceriam,neceff3rio effc
fcu confiflentia ejus in taliloco, Gc confequitur adio- dcbet iniime praefcas toti rei crcata:.
Sum Tom. XXIII. D 4 Atque
,: . . ,
,
6^ Disr. XXX. Quid Dcus fit.
A'quc hxc ratio ex creatione fumpra, eo mihi vidtfur Affumptum declaratur, nim aqua pfiusnatoraconfcr-
*ffic-.(.ior quo verum cxiibmo nullam artionem Dei in
,
va'ura Deo,quama(^cendatad rcplendum vacuum, itno
crcaturas c(Te tam evitlentem, (icut creationem,quia nuU probabile e(t ab codetn auftorc naturf ,a quo conict vatur,
la t(i magis neceflaria cx his,que foH Deo afcribi pofTunt, impelli, ut afcendat ad replendum vacuum ergoilla :
wt ex luperiusdiiilis tum in feiS. 2. hujus difp. rum in dif- confcrvafio non potcfl defcendercad aquampcrcorpus
putationib.zo 21. & 22. oftendi poteO.Quocirca fi Arift, illud quo illud intermedium fpatium rcplet
,
& alii Philofophi admittant, ut vere adrnirrunt , illud Tertia igitur objeflip potiirimum proccderc vidctur
principium quod agens immcdiatum debet efTe conjun-
,
de altera aftione Dei ciica crcaturas nam cum illa fup- :
tluiTj ttFcftui,non video,quornodo negarc potuerint h:inc ponat fubjedum,c}c quo fiat, quanfum ex fe eft , non rei.
praefentiam Dei in toro hoc uiiircrfo, nui vcl negando pugnaret fieri a Deoin locisdillantibus per virtutem dif,
univwrfum hoc siic creatum a Deo , fed gubernatum tan- fulam mcdiis interjeftis corporihus Qui modusdicendi .
tum mcdiante motu cceli, ut multi, licet fallo, puf ant A- infinuatur in librode mundo ad Alcx^ndrum. Imo & A-
rillotelcm fenfifT;; vel certc cxiOimando , Dcum irnme-
, rifloieles cundcm fignificat in locjs citatiscx-lecundodc
diatc folum creanTc aliquarn rem,& illa mediante aliam, Coelo, & fecundo de Gcnci at. & hanc caufam dicit, infe*
&c. ut putavit A vicen')a.Qui tamen non tribuit oeatio- riora hxccorpora mmorem inf)u"xum rpcipere ,quia lon^
nem corporibus,i'erl tanium mtelligentiis, & ideo ncceffe gius abfunt a cceIo,& confequcntcr a primomofore . In
(i,ur fateatur infcrior.im intel!igentiam,cui tribuit crca- qiio etiam fentirc videtur
,
pnmum motorcm lunitatae
tionem cotius munîi corporci ^cfTc intime prafcntem in cde virtutis, qui non pofTit ,
a^quc influcre inditlans ac ia
toto non potent ergo negare hanc perfeclionem fu.
illo: propinquum,vel faltem fentit nccefTario agere tali aiîot
perioribus infi:Iligeniiis,rnul;oquc minus Deo. ne limitata &
mododefiniio. Acdenique fcntit primum
Siiffplvi- Diccs , quauivis Dcus non creet unam rem mediante motorein non infiuere immediatc ac per feipfum in haec
nor. fatis indecolligi
, Deum e(Te immcdiatc per fe
, inferiora. Quac omnia cQndat efT- falfa , quidquidfitde
ipfum in omnibiis lebuii quas creat, quia non ell de, ratior rnente Ariftotelis de qua infenus dicemus
, Efl igitur .
ne agentis, ut fi agif in diltaos, Sgat per propinquum,tan- cpnfiderandum , duobus modis poffe Deum agere in res
quam per inllrumcnlum , aut tanquam per virtutcm a- quas tondidii primo , fe folo feu ut caufa immediaf a
, , &
gendi, fed folum nctc(ree(l ut agaf per propinquum tati- , particulans, fecundo, ut univcrfalis caufa influcns cum
quam ptr medium, q iafi deferens acîonem. A' vero hoc caufis fecundis ad a\iones earum .
modorctlc intelligi pofclt, Deum exinentem iq folotce- De pnori tnodoaftionis exiiiimo, non pofferatione
lo indcincepKreaflionem creaodi , & quafi conlinuafTe, naturali lufficietifer probati, Deum immediate & per fc
& cffudilTe illam per omma interjeiRa corpora ufquc ad iplum abfquecaufis fccundis quidquam opcrari vel opci- ,
tetram, atque hoc modo atugilTccreando locadiitantia, ratum e(fe in res, quascondidit, nifi perconfervationcm,
quamvis inimediare non fit in illis, ficut fol attingit illu- vel creationem novam (qux folum contingit in anima
liiinando vel calcfaciendo. Rcipoi^detur, licetmcdium rationali ) quia in citeris eflt-iibus,quos nos expcrimur,
noii fit tota ratio agcndi, jjrobabile tamen efi,oportere ut nulluscft, dequoevidenterconnet , nonnifi a foio Deo
id ,
quod fir in loco propinquo conferat aliquo , modo ad polTe fieri.Quoc) fiabaliis caufisfieri pote(I,ut abclenicni
agendum in loco diitanie, ut ita quafi dtferat virtutem etiam ab angelis,non potcl' folaratio-
tis,vel accelis,vel
primi agentisjquod fi hoc verum eif ctdat objeflio, quia , ne conOarc hujufmodi efFe\iis non ficfi medianf e aliqua
ad creandum iiihil polcil hoc modo conferre . Secundo, caufacreata, fedafolo Deo , fcdrcvelatione opuscl^ , ut
quicquid de hoc fit,nemo potpit rationabiliter exifiimare in his, quxfidetenemus. Atque hinc vidctur (equi , cx
cre Jtionem illo modo fieri ; nam res^qu.f creatur, per fc hoc genereaiionisper fc fumptonon poffc probari prac-
i5c imrnediatc pendct a lclo Deo, & non potcfl acorpore fentiam Dei in omnibus rebus feu locis. Scd quanquam
jntcrjcKiiodcpcndere , neque uta condiiioncncctflaria, nonconltet Deum ita operari , potcfl tamcn evidenter
neque ut a dcfcrente lalcm aftiuneti) Nam, cumilla . probari^pofTeDeum immcdiate operari hoc modo in quo-
adio fit ex nihilo & infinita virtute fiat, nonpoteflex
, vis loco, &ex quacomque re,quia hoc perfinet ad omni-
h:s conditionibus dcpendere. Addc,interdum experimen- potenriam cjus,dequa infradicemus.Atque hocmodo ex

loconllare aftioncm hanc prius natura attingerc loc* hac a\ione non ut jam fa6t* fed ut polTibili coUigi po^ ,
dillanfia, quain propinqua, & confequcntcr r>on attinge- teltdi\a prtpfentia nam Dcus jam de fa6\ohabef quid'
,
rc illa mcdianiibus his, quod (tatira declarabo. quid ntceffarium efl ex parte fua ad agendum quamcun-
JJoJe iol' Dicet rurlus aliquts, hac rationc ad (ummum probari, que aiîonem fibi pofribilem,non enim indiget mutatio-
I'oaiur
Deum in principio,quandoroundumcreavit fuiife pras- ,
ne aliqua ut potentiam illam aat conditionem neccffa-.
,
Don Colu fentem rebusomnibus,non tamen fcmperacperpsluoef- riam aflequatur: fed ut aflu tgat hoc modo , efi necef-
quando ic.Relpondctur duobus modis poffe hoc ex illocolligi,pri- fariailla praffcntia: ergo jam illam aflu habi.t
creavic ,
mo,quia ubi (emcl Deuseft pcipetuo ncceffariomanet ,
Poflerior modus aflionisdivinae per univerfalem in-.
fed etiaiii
nunc coci ergo licet ibi res alia: muientur , fibique invicem fucce- fluentiamcumomnibuscaufis fecundis notior eii lumine
orbi ertc Affumptum naturs,quia omncs efftflus
dant, femper Dtus manet in illis. fequitur efi fimpjicifer ncceffarius ad
przlcnte ,
neccffarioex lupra diiftis , quia alias rautaretur Dcus fe- &a6bones,quas experimur,& quia ncceflfario inferturcx
cundum aliquod accidens proprium intriofccum, quod & depcndcntia,quam resomnes habenta Dco incdfervari,
detlarabirnus latius in airertione fcquenti. Secundo, quia ut in fuperioribus vifume^^ Ex hac igitur aflione per fe .
Deus in cadcm aftione , qua resab inilio creavit, aliquo ac prxcife confiderata fufficientcr infertur praedi\a Dei
modo lcmper ptrleverat, nam rcs immatenales , aut cor- prilentia in rebusomnibus.Neq;contraiIlam procedcre
poraingenerabilia eadem at\ione,qua ea creavit, perpe- pofcfi di(ficultas in tertiaobjeîoneta1:a,nam Dcusnon
tuoconlcrvat, inaliis verorebus corruptibilibus faltcm poreil ctficerc hanc a\ionem media virtute a fe difFufa
fonlervat mattriam eadem aftione, qua illam produxit feu media aliqua rccreata . Tumquia hic concurfuseft
ad candem autem adioncm eadem prKfentia (eu conjun- proprius prirnicaufseut fic,&idconon potefl pervirCu-
6\io cum effcitu necelfariaeft : ficut ergo Deus ab initip tem creatam ficri , nam hoc ipfo dcficit a propria perfe-
extitit inrcbusomnibus,quascreavit,ita perpetuo in illis flione & ratione lalis concurfus. Tum etiam,quia quJE-
exi(\it confervandoquod enim haercs a Deopen-
illas ,
(umquc fingatur effc talis virtus crcata, illa etiam indi-<
deant inconfervariîn fuperioribus prabatum eli.Et hinc geret influxu prims cauff,quia hoceft intrinfecutT omni
declarari potcri quod fupra dicebam, nonnulioexpcri- virtuti crcatsE : ergo neccfTario filtendum cfl in abquo in-
tnentooitendi poHe, Deum nondifrundcreartionehanc fluxu, quem prima caufa per feipfam immcdiatc pribeat
creativam , vel conrervativam (quod perinde e(t ) a loco in omni a\ione creatur? .UndcpropriifTimcdicitur PsuS
îdante per intcrjeiâ corpora,(ed intime efTe in unaqua- in haca\ione agere, immcdiatc immcdiatione tam vir-
que re confervando illam. Primoquidem,quia quanlum- tutis,quam fuppofiti,ut fupra difp. XZ- late didum cfl,&
vis varientur intermcdiacorpora , vcl multiplicentur uf raque ratio rcquirit Itnmcdiatam conjun\ioncm cvm
aftio nihilominus fcmper eadem cd. Secundo, & for-

illa (.ffc\u,quia virtus illanoncfi diffufa, (cd intrinfeca,cjuf-
tius,quia quando corpus aliquod intermcdium, v. g. aer, quc fubltantia.Per hunc autcm concurlum tion ita opcri-
autertur, &
aquaafcendif ad rcplendum vacuum, tunc tur Dcus immcdiate,ut excludatomncaliud fuppofitum,
i;ion poteli influentiaconfervativa Dci ad iquam de(<;en- immeihatc ciiam infiucns in ajioordine , fcilicct ctafx
êre per intermedia corpora crgo fignum cil non ita fT',-- : proximse& particularis Hoc vcronihil obfiat prxfebti.
î, fed Deuni tlle intimc in ipfa aqua conlet v^ndo illam. ^ntcntiioni ,
quta unaqua:ûe caula r^ûirit ad influxuni ^
qucm
. . . . .
Sect. VII. An Dei iinmcnntas poiTit demonHrari. 57

immediatara cuit Augufl. 1. dcCivit. cap. quofdam ar-
5. ubi conlra
quem immecliate in fuo ordine prarbct ,
1
conjunrtionem cumefFciû, proportionatam virtuti & gucns , (ic inquit : vlnfurie/uh/lantiam Dei qnamncc ,
includunt.nec deteyminant^nec d't/lendunt Locayfed de ea,

& fuppofiro immediatc infliicnti Sicigifurex hac divi- .
ra aCône neccfTario concluditur , Deum pcrvirtutem /icut deDeo fentire dipnum eft, fatentnr incorporea }>r<e-
fibi intrmlccam, & pcr fuam fubftantiam, fuumque fup-
/entia ubique tatam a tantis locorum extra mundum fâ-
liis ab/entem ef/e diBuri /umus , ut in uno tantum ,arque
pofitum, debercenfe infime proefentem omnibu?. aîoni-
bus,& efFertibus caufarum fecundarum Atque . ifa fatis- comparatfone ip/ius infinitatis tam exiguo loco, inquo
faclumed adomnia, qui in tcrtia objeftione infinua- mundus efi occuj/atam ? Non opinor eos in hac vaniloquia
bantur. progrejfuros : llatim vcro in fine capitis dicit , inane tfle
Circa objeEiiontm quartam differiiur de pra/entia cogitare extra mundum infinita loca, ficut inanc efl ante
Dei in fpatiis imaginariis initium hujos mundi cogitare infinita tempora praeccl-
fiffe. Quod ideodicit,quiare veraefl inane cogitare illa
Quarta objeftionon niultum negotium faceflfet his
Theoiogis,quibus videtur Deus ita in hoc univerfocon- lota famquam reale aliquid extra Deum non veroquod ,
cludi, utextra illud non fit , imo illo argumentomaxime fitinane cogitarcDûm infinita durafione fuiffe ante
utuntur,quia lubftantia fpiritualis non elt,nifi ubi opera- hoc fenipus , &
cadcm ratione fua immenfitate eflc prae-
tur:fed Deus non operatur,nifi in hoc mundorerga extra fentem extia hunc mundum. Sic enim toto illo capitc
illum non cft.Addunt etiam argumentum fupra taflum ,
contendit .'\uguflinus fervandam eflTe proportionem in-
quia nulla res efi in nihilo: extra hunc autem mundum ter fempus & iocum ut , ficut negari non pofefl
, , Deura
nihil cft : nam fpatium imaginarium noncft , fed imagi- fuiflle anfeomnia tempora ifa negari non poffii ,
effe ex-
nationc fingitur Neque putant hoc repugnare immenlt-

.
tra omnia lcca.Idem lentit lib.i.Coiif^lf,c.2.
finita 3, &
tatiDei , quii non periinet ad immenfitatem Dei , ut fit & lib.^.c.j. ubi divinim fubflanliam comparat mari in-
innihilo, aut in rebus fiftitiisaut inentibus rationis: fed finito, undique per immenfa fpatia diffufo, mundum &
quod fit in omnibus rebus creatis atverodum nihil :
dicit efTc vcluti fpongiam finitam in eo inclulam .
creat , non oporfet, ut fit in aliquo, vel alicubi ,fcd in fe- Eodem fcre modo declarant divinam immenfiratem
ipfo, ut loquitur Augufl. lib.3. cont. Maxim. c. 2 1 . & in reliqui Sanfli Patres , & Scriptura efiam favet , hac cnim
illa vetba Pfal. 122. Levavioculos meos in montes ,u>jde rationedicitur Deus Job 1 Excel/tor ccelo eft.Uhi Gre-
1.
veniet auxiliummihi . Et hanc opinionem tenentin r. gorius intelligendum effe dicit non propter quantitatem,
d.37. Capreol, qu. unic. arr.3. & Scot. qu. unica, & infi- ncqucefiam propterfolam naturs perfe\ionem,fcd quia
nuat Durand. qu. i. &
2. Tcnet etiam Bonavent. art. 3. in circum/criytione /piritus omnia tran/cendit unde ,
qu. r, num. 2 2.Unde ad terliam objeflionem jux ta hanc c.2 2.ejufdem libri Jobdicir ur: Nonne cogitas, quod Deus
lentcntiam dicendum erit, immenfitatem Dei fatis pro- excel/ior ccelo/it,& /uper /ieUarum verticem/ublimetur}
bari ex alione Dei quia probatur Deum effe in omni-
,
& j.Reg.S. Coeli caslorum tecapere nonpojfunt, & Eccle-
bus, quas vere funt , &
hoc folura efi de raiione divinze fiacanit: Quemtotus noncapit orbis . UndeDionyfde
immenfitatis divin. nominib.c.i. ait Deum in ccelo effc ,
afque in ter-
Addendum vero ncceflTario eftaliquid huic fenfentiae: r3,in mundo,circa mundum,fupra mundum, & fupra coe-
namcerfe, fi ita Deusconcluderctur hoc mundo ut in ,

lum ,
C.9. Deus (inquit jexirinfecus fuperoninem ma-
ampliori,nequeadu e(Tet,nequeen"e poflfcr, nonefTet im- gnifudincm funditur,& fupra extenditur.Quod ctiam ex
menfusinam fuo modofinitis terminis clauderetur Imo .
profeffo docet Gregor. Nazianz. orat. 54. quseeff 2. de
non repugnat fieri crcaturam fpiritualcm tam peife- Theologia.VideBafil. hom.i6. Aihanafium inepifl.Sy-
^tam,qusE poflTit realifer t^Q pr.Erens foti mundo, & cui- nodi Nicsns ,& orat. cont. gregales Sabellu ,Naz'anz.
Jibet parti ejus nam unus angelus nunc potefl eflfe prae-
: apolog.i.Hilar.i.deTrinir. fereinitio,& fupcrpfal.i j8.
fens, v. gr. toti huic civitati ,& potefl alius angelus fieri Damafc.lib.2.defid.c.6.0rigen.lib.7.cont.Celfum.Hie-
pertcdlior, qui majorem iocum impieat ,& in hoc aug- ronymum optime num. 66. cap. Ifai. in 40. Ezechitl. &
mento potefi in infinitum proctdi extra omnem propor- Gregor. hom.8. in Ezechiel. Ambrof. in id ad Ephel. 5.
'tionem crgodevcniri porerit ad angelum
:
,
qui toti huic Ut poj/iis comprehendere, qua/it latitudo longitudo, ,
mundoprsEfcns eflTe poflTuieftergohajc perfeflio finita,& &Cer. Bernard. lib. 5. de Confider. in ferm.de triplici
noa fufficit ad immenfitatem Dei.Ergo ncceffario adden- cohsrentia
dutDcfi , ita Deumcffc nunc in hoc mundo , ut quantum Ratio vero fumiturcxdiflis , quia Dcus polef^ operari
efl cx fe poflTit cffe in majori,& in pluribus rebus & raajo- extra mundum fine ulla mutatione fui ergo jam adlu efl :
ribus in infinitum.Et hoc efl certifluiium,tam fecundum cxtra mundum. Antecedens cl\ evidcnsex di6\is, con- &
doftrinam fidei,quam in ratione naturali, fuppofita infi- flabit amplius ex dicendis de potentia Dei Confequen- .
nita Dei virtute inoperando. Si enim virtus ejus opcrati. f ia patet primo,quia rem effe ubi operatiir, non efi deno-
va noncfl limitataad huncmundum neque etiam realis ,

minatio extrinleca rcfulfansex operationc auttermintj
prafcntia effc potefl Neque hoc negant,
aut negare pof-
. ejus, fcd poriusefl aliqua propriefas vel conditio prarc-
funtauftoreshuiusopinionis,imoCapreolus fatisexpref- quifita ex partecaufie : ergo non poffet haecdenuoconve-
feid dcclarat. Quapropter ncceflTe e(l ,ut aliquid amplius nirc Dco finc fui mutatione, folum enim denominat io-
rcfpondeant ad tertiam objeftionem fa\am nimirum, ,
nes extnnfecje, vel relationes rationis ,
que in eis fun-
cx aftione Dei immediate inferri aflualem pracfentiam dantur,poflûnt de novo atiribui Deo.quia nullam muia-
in rebus faflis, mediatevero, feu confequenter colligi tioncm in eo ponunf cffe autem prsfentcm per fubflan-:
potentiam (eu aptitudinem ex parie Dei ad exiflendum liam fuam ubicumque operatur, vel optrari potefl , non
in oainibus rebus, quas in infinitum factre potcft , &in cll denominatio extrinftca cum fit veluti conditio in il- ,
hoc confitlere immcnfitatem ejus. Atqueitafit, utex lo prxrequifita ante aftioncm.Et declaratur in hunc mo-
aftione, quam vis de fafto verfctur tantum circa res fini- duro nam anre afcenfionem Chrifli v. gr. non trat coi-
: ,
tas,colligatur tota immenfitas, ampliando feu exfcnded- pusaliquod extra ultimam fphrram; per aftenfioncm
do illara ad a\ionem pofTibilcrn autem failum cfl ( juxta probabilem fcntentiam ) ut
Ex hac vero ultima refponfionc ( quae fine dubio vera Chrifli corpus fit fupra illam fph2Eram,ita ut pedcfiChri-
efl) videtur plane fequi priorem partem hujus fententiae
,
(ii fmt fupraconvexumejus, atque ita corpusChrifli eft
falfam eflfe:fatendumquepotiusefre Deum nunc a\u effe ( vel faliem non repugnat efle) extra toturn huoc mun-
cxtra mundum in infinitis fpatiis imaginariis . Quam dum ,
replens illud fpatium ,quod anlea non riplebatur
fentcntiam aliiScholafiici&Philofophi defendunt, ut corpore. Nunc ergo etiam e(} ibi prsefens Deus fecuoT
Altifiodor. lib. r. Iuinm.c.i6.& Major in i.d. 37.^^.2. duni fubflantiam fuam ergo antea ex tora aîernitate : &
& bencRichard. ibi,art.i.qu.4. Bonavent. n.i.qu.2.ad crat ibi prsefcns ergoeaclem ratione eflcxtra coelum in
:
ult. & qu. 3. Cajct. in id Joan. 2. Egoluxveniin mun- 1 omnibus fpatiis,qua; in infinitum ibi excogirari poffunt
dum, & Fcrrar.g.Phyf qu.4. & indicat Soto ^.Phyl.qu. i. Probatur pcnultima confequeniia ,
inquaeil tota vis:
ad 4.& Marfil. Ficin.lib 2. de immortal. anim.c.6. ubi nam fi antea non eflej ibi prifens, non potuiffcf. incipere
ait,Platonicos id etiam fcnfi(fe,quoddePlatone,Arifio- ibi effe prsfens fif.e fui rautatiojic, fitufChrifli corpui
tele, &
aliisPhilofophis referf Eugub. lib. 4. de peren. nonpofuii intipere efle ibi prjclcns fincaliqui mufatio-
Philuloph.c.i. &
2. Favet etiam D.Th.quodl.ii. art.i. nc quia antta nuilu modo ibi atlu crat
,
Efl enim quoad .
dicens Deum non tantum eflfe in his, qux funt, fcd etiam hoc cadem rfciio: nam,ncut cc^pusChrirti r.on dicilur ibi
ifrhis, quapoffumusimaginari. Epreflc etiam hoc do- eflTe prsffens pcr dtn^mtnationem a fubflantia Dei , fed
'
per
. , . . . ,: , ,
58 Disf. XXX. Quid Deus fit."
peraliquid,qiiocl i;fl in ipfojquicquid illud fitjTjuod nomi- vcl quaniitatcmolis , vcl quantifafc virlutis afllva? , ve(
ne prxfcnJirt aiit ubi !!gnificatur:ita eliam fub(}antia Dci reiativa pra;(entja fBbflanfi.tfuaj^vclquanfifafis Haec .
on dicitur ibi v<Si pra'lens pcr denominationem a cor- duo necefraria funt in corporibus,qua; circumdantur cor-
pore Chrifti,ut videtiir pcr .'e cvidcns: nam fi cogitatiooe porecontincnte: diciturcnim locafum efTe in circum-
fing.imus fub.lantiam Dci in aliquo definito loco , v. gr, fcribcnic medio contaclu quanfitati vo priterca ha- , &
in liellatocoelo inckifam , non poffet a ChriQi corpore bet in fe fuam prxfeniiam infrinfecam, quccanobisex-
extrinfecus dcnomioari pr.Yfens ibi ubi eft corpus Chri- plicaiur per habitudinem adccntrum& polos mundi
ilitergodcnominatur pratfens ab aliquo, quod cli in ipfa cademqucmanct,
:
etiamfi corpora circumfcribenfia mu-
pon poffetergo illud acquirere de novo fine (ui mutalio- tentur aut fluant, imoeiiamfi ptr di vinam potcofiam
ne Atque hxc ratio potcU fimili modo fieri de toto fpa-
.
omiiia pcrircnt Et incoelocmpyreoinvcnitur hac prar-
.
tio, quod nunc replctur corporibus hujiis mundi : nam fentia finc corporc circumdante.Quia hjcc prxfentianon
Deus nunceR rt;a!itcr prrefensêrgo 6<. ab CEtcrnofuif,
hic reFcrturad ftlierum,cui resdicatur prarfens vcl percogni-
propter eandcm caufam,quia fcilicer non pofuifret dc nc- tioncn),vel per loci propinquiiatem: quomodo etiam fo-
vo ibi effe incipere fine fui mutatione.Rur(us potcd limi- vox ulurpari
Jet illa , fcd fumiiur abfolute , & ( fi haberet
leargumentura fi^rri dc alio mundo quem Dcus creare , ufus ) dici polTet adfentia, quia nihil aliud cfl, quam rtm
poflctinam ilie mundiis efTef extra hunc,& ibi c(fct Deu<: ibi atleflTe ubi dicitur, quod in corpore non potcfl eflre cor-
ergo e^Tet tunc cj, tra hunc mundum ergo ctiam nuncelt :
pusexirinfecccircun)dans,ftd aliquid cxlrinfccum , de
propter eandem immutabilitatis rationem .
quolaiiusdicemus circa prsdicamenfum Ubi
Vim hujus rationis aliqui fe eludere putant hocexera- Ad hunceigo modum intelligendum efl inrcbusfpi-
ur cffu-
gium a plo:nam Deus de novo incepit elle in c?lo, & in quacum- riiualibus,& pra-fertim in Deo, de quo nunc agimus, (er-
ipra'fat3
ratioo
que re creata , fine fui mutatione Verumtamen non clt . vata difTcreniia & proportionc quia prifeniia Dei fpiri-
,
fimiie quia effe in coelo includit dcnominaiiontrn ex-

, tualiscfl,& omnino in)mutabilis,& indefe\ibilis,conta-
trinfecam, vel habitudinem rationis, ortam cx pr.T(enfia 3us vcro Dci efl virtualis per propriam a\ionem ejus.
ccelt ut dimanantis a Dco cx qua dimanatioiic vcl pr.i- , Quandotigodicitur , Deuscfl extra mundum in fpa-
fentia,(oIum refultat in Deo lelatio rationis, vcl dcnomi- tiis imaginarijs, fi Hitclligstur ibi efle quaficum habitu-
natio extrinfeca,c(rc autem ibi ubi e(f calurn, vel quali- dinc ad aliquid aliud, quod contingir ,efl plane falfum &
bet aiia rcs creata,non includit dcnominationem extrin- impo/iibile, & hoc tantum potucrunt iniendere auflores
fecam ab ilia rc (ed folum id , quod ex parte Dei prtefup-
, piimff fenlentia' neque aliud probant raiiones eoium
, .
ponitur neceffario, ut hoc ipfoquod resalia ibi exiflit,& Nam coniadus Dci viiiualis elt ad aliquam vcram rcm ,
ab eo manat , dicaiur Dcus cxirtere inilla , quod funda- qua' in (patio imaginario non efl Et eodcm fendi vcrum .
mentum non poffet Deoacquiride novo finemufafione. efl, Dcum anitquam mimdum crcadet non fuiflc in , ali-
Sicut Deum coexiflerc creaturis (ub hac denominatione quoloco, fed in (e iplo. Deniqueeodem (enfu vcrumet-
potcft incipere dc novo,quia includit exiflentiam creatu- iam efl,non pertineread immcnfitatem Dei,ut fit in loce
r2F,& denominationem ab illa (eu rclationem rationis ad infinito,imo ncc omninofic tflfc in loco,quia immenfitas
iliam: fundamentum autcm, quod cx parle Dei fupponi- eflaltributum intrinfccc & neceflTario conveniens Deo
tur, ut necclTario coexiilat cieaturse hoc ipfo , quod illa fic autem tflc in loco includit libcram afboncm Dei Si .
cxilît , non potcl^ de novo convenire Deofine fui muta- vero intelligatui Deus cfTc cxtra mundum (olum perrea-
jiane ,cum 01exidere Dci
1 aiiud fit
,
quam ipfum lem prsfentiam fuam finc habiiudine s8uali ( ui fit di-
&confitmaii ratio illa de-
Potcrtque amplius urgeri , cam ) ad aliquam rem extra ipfum , fic nigsri od poteft 1
rimptaex alio modo poffibili^nam poiTct Dcus itacreare Dcum cflTc extra mundum: id cnim tam ind(;i\r!na fidei^
ulium mundum cxMa hunc,ut non fe contingerenl,neque quam in nat iirali atl.onc convincii fecunda lcntcntia
clfcntcontigui , fed disjunfliSc di(tantes: func crgocflet Quod ficodcm len(udicafur,Deum tfle in (paiiis irra-
Deus iq utroque mundo tergo in fpafio intcrjeflo. Quia ginuriis,vere ciiam dicitur.In afquivoco autcm laborantj
non pofTunt intcUigi in Deo illar dua' prjElentiEe induo- qui putanf ;IIam particuIam,cfTe in fpatio,dicere habitu-
bus mundis tjmquam difcreta'.Si cniro unus angclus non dintm ad fpalium tamquam ad aliquid diflin\um ,quod
potcfl t(Ie m duobus locis difcrctis , nifi aliquo modo fit contingitur ,& ideo argumentantur hoc repugnare, quia
prjcfens mtdio (patio ,quoniodo potefl id rribui Deo, qui ipatium efl ramen hic fenfus illius locutio-
nihil.Non efl
pmnino el^ immurabihs & maximc unus & limpkx , . nis,(cd intr3nli'ive ditam j fumenda efl illa parti-
( ut fic
Sunt qui relpondeant.ficri non poffe, ur alius munttuscre- cula,& dcclaratur optime per ordincm ad conceptioncm.
ctur extra hunc ^diUans .ibifto, nifi aliquod rcalccorpus noitram , quia ubi nos concipimus fpatium pcr modum
snter iilos intei^fit, alioqui neceflanum fore, ut (int conti- vacuiapti replcri corpore, ibi efl prcEleniifTima divina
gui ,
quia dilianiia eft aliqu d reaie , &. ceriam aliquam fubflanlia ,
lotumque illud fubflanf ialiter replet . Nam
quantitatem pioportionem habet undc inteliigi non
81 , quia nos fpirirualia hxc non poffumus conciperc, nifi per
^
pofefl finc (patio rcali n.teimcdio. Scd hoc probari non ordinem ad materialia , ubi aftu non efl aliquod corpus,
potefl nam li potcfl Dcus creare duos mundos diftantes
:
concipimus aptifudinem ut ibi fit , & ibi etiam intelligi-
per interjeiiûm corpus:crev t igitur illos , flatim anni- & mus adefle Dcum. Ad hunc autem prarfeniia; modum
hilft coipus mcdium immuiaiis mancnnbus duobus Don efl neceflarium , ut (palium fit aliquid pratcr Dcum
mundis cur enim repugnaiet hoc fieri . Mmerent ergo
:
ipfum, cum non fijt, nec realiler contingafur a Deo lcd ,
illi mundi diflantes fine inicr)cClo

corpore pofilunt ergo : iatis etl , ut a nobis apprchendi pofht per modum cujuf-
cotiem modo creari,(!k in utioque calu proccdit aigumen- dam vacuifatisapt.x rcpleri corporibus , ut per habiludi-
tum faiîlnm . D<:inde,quis iKget poflTe Deum coniervatis nem ad illam poflimus pra;di\am Dei prx(entiam con-
ccelis annihilarc totam (phxram lerum generabilium & cipcre ac declarare Quod potefl cx ipfis coi ponbus non
.
elemeiitorum , vacuo matiente toto patio mcdio Tunc f . oblcurc intelligi:nam corpus Chrifli(profequendo exem-
autem diflarct Iu.na v. gr. a ct niro rcundi
,
vclabalia , plum lupra pofitum) cxtra ccelumexiflens , ibirealiter
ilella auf parre coeli ercgione fibi corrclpondcnte inalio c(( pra(ens abfque corporecircurafcribcDte,& rcplet cor-
hcmifphx-rio: ergo diflantia noi) requirir realc fpatium poraliter illud fpatium, quod occupat non quia fpatium
,
jntcrjeiûm ,
quamvis a nobas non inttllig^tur, nifi per illud prout condiflinlum a corporc Chrifli fit aliquid
ordinem ad (luantitatcm vcl lincam ,
qu.x vel interponi reale,fcd quia per ipfius corporisprEfentiam fit corpora-
tur , vel inrcrponi potefl : intrinfecum autem fundamen- le fpatium. & reale ,quod de fe vacuum & nihil erat . Ad
tum diflanti;c, modum relarion sdeclaretui , noo
fi per hunc crgo modum,ut (ubflantia Dci eflTet ibi prafens an-
efl aliud nifi unum ex remum efle hic & aliud ibi cir- , icquam ibiadeflef coipusChrifli, non eil neccfTe illud
cum(cripiive,auf dcfiniiive. fpaiium cfle aliquid reale diflinûm a fubflantia Dei
Inter. re- H
!'c ergo fententia fine dubio vera efl ,
quoad idquod Ultimo hocdeclaratur per proportionemdivinfsfer-
Jationis
intei dit: opinor tamen difFcrentiam harum opinionum nitatis ad tcmpus,qua ufusefl D. Auguftin. citaioloco, Etcrnita-
opinio-
utc in'tr tn6\orts CatbolicoscUc putTe in ulu terminorum. eflque aptiflima ad rcm cxplicandam:ita enim compara-
ocs, ,
qii:r iita Quapropter ut toUiuir .xquivocaiio , advci tcndum, <(t tur Dcus per immcnfiiatcm luam ad corpora ficut per catur im- ,
yoCiit e(Ie
(qood (upra infinuavi ) cum dicifur res aliqua ede alicu- a:ternitatcm ad !empora:nama?qucinfinita efl immcnfi- ">cnfit.is
bi, V el m iliquo loco,duo polfe in hac lotutione indudi j tas in raiione (ua,ac aiermtas in fuatiicut ergo xternitas conduiicn.
unum exinnfeca & abloluta pia^kiiiia quam rcs ibi
eii , ,
omnibus finiti.s temporibus,&
clt in infinite cxccditilla:
|iabef,aliudc(l habiiudoad rem aliam, quam cptiiiugrt, itaimmcnfuaseU in ^mnibus finitis iocis ,&infinitefu-
perat
. . . , . ,'
:.
SivCT. VII. An Dei imrncnfitas pofTit demonflrarl 5P

Dci atcriiita'; tornprchendi non
ficut igitiir dat Apoiiolus, tamen ncgari non poiefi quinadcxpH-
perstilla: ,
potdt finitis tcmporibus fcden ctiam cxtra ilia , id eft,

candam magis hanc facilitatcm atiretTandi Dcum to-
arite ilh,& poll illa, ita ctinm fc liabct immcnfitas ad fi- gnitionc & amore illud ctiam coiTimcmorarc volucrit,
nifa Itica Rurdls Iiac rationc vcrc dicifur Dcus rxiitifle
.
quod infra nos iplos illum habcamus quia intimc in no- ,
intc rcalc icmpus inomni fcmporc imagioario, eiiartifi bis cfl , nos vi vificandoeffcrtive& confcrvando
Alfcr locuscx Pfalm.ijS, licet probabilifcr podit ex- Tedimo-
cum infinita iMcecflionc apprchendatur,in quo non fihiji-
turunigindnum fempuscfTe aliqiiid reilc, aut Deum cf- poni modo (uperiusdi6\o, tamen probabiliffimum cfl , p^"j"
peraliquim rcalem coexiltcnfiam aut habitudi- cumDavidaif: Ouoibo afpiritutuo qo afacie tua idem
fe in ilio
robt>ran-
nem (cd (olum utimur illacoinparatione & apprehen-
,
fugiaml inpriori i trborcaiem prxicniiam fubltanf i;r ,
fione ad dcclarandam infinitafem divina;rationis quia in polleriori (cicntiam inttlligcre . Quaecxpufitio habe- pi'icjtur.
,
nosnon potTumus iilam infinitatem , nifi perordinem ad tur ibi noraine Hier. & eandem habcnt Incognirus, Jan-
quantiiafem , &
fucceflionem declaraie , &quia re vera fen. &
alii. Cum ergo (ubd\i Si afcendcro in ccclum, ref- :
ante quodlibct tempus infelligimus potuifTe cffe aliud,& pondet ad priorem partcm nemincm fcilicet polfecffu- ,
tunc jam cxtitin'!: Deum,femperque idcm efre, etiamfi in gere a fpiritu Dei , quia ubique c(t prjcfens Hocautem .
jnfinif um procedatur : idem ergo eadem proportione & probatcum (ubdit: Si fumpfero fennas meas dihculo
rationc in fpaliis veris, vel imaginariis intelligendu erir. Inde enim probat Dcum e(Te in orr.nibus locis , ad quae
Ex quoetiam intelligitur, quid indiccnt illa ad verbia homo fi:gcrc aur avolarc potcl},quandoqiiidem nifi Deo
tcmporalia 5c localia, cum dicimus DL-um fuiflTeab ceier- ad)uvante& fufientanfe illuc pervenire non potclt,ut ibi
no hic ubi nunccreatus eft mundus vel ibi ubicumnnc , Janfcnius dcclaravit . PoflTet famcn nihiluminus ad ha.'c
crcari poflTet, aut tunc fuifTe , quando poiuit a Deocreari tcfiimonia rc(ponderi , hoc non a(firmari ni his loci^ per
Sintc totum fempus realc pixteritum: nam ficut illud modum illationis approbando confccutionem , fed
, feu
xwf^non fignificat aliquam durationcm,qus ad\u extite- folum aflirmando ira cflic. Vel ctiam , (i admit tatur illa-
ritjdiflinibm a Deo.ftd fignificat ipfammet durationem fi ( quod videtur magis conlentaneum litcra;: ) poflTet
Dei,ut aptam ad cocxiflendum tempori vci in(lanti,quod fundari non in eo principio pure philofophico , quod
anfea cde pofref,if a illud adverbium aut hic, non in- agens& patiensdebetelTefimuI, fed in proportione vel
dicat locum realcm aflu exifknfem (ed folum praulcn- ,

nam Deus in omnibus operatur: crgo
paritate rarionis: fi
tiam Dei perimn]enfitafero,ut de fe apfam ad cocxiflen- & in omnibuseft, cum non fif minus infinitus in cxillen-
dum cuicumque corpori realiteribi exillenti
localifer do,qu3m in agendo. Utcumque tamen fundefur illatio,
Elicitiir Concludimus ergo ex omnibus diflis verum cffe, quod femper cx a6\ione colligitur prxfentia, cx infinita &
ex Jiiftis , in illa tcrtia objedione fupponitur, ad immenfitatem adione pofTibili colligetur immenfitas, quod Dosinten-
fcilicet Dei non fatis ene,quodalu fit in rebus omn:bus dimus prsecipue Atque hoc modo infinuant canclcm ra-
.
imuienfi'
lazcr. Oei crcatis, ideoqueex fola adTione, quam afluexercet circa tionem Anfclm. in Monolog.c.22. infine Ambrol.lib. i.
yBquiiitu. hujufmodi res, immediatc non fatis coiligi immenfita- de Spii iiu fanflo c. 7. inpnncipio, ubi probat Spiritum
tem Dei , Nihilominus tamen ( ut fupra dicebam ) ex- fandium cfTe ubique ,qui3 in omnibus opt:ratur,quod et-
tcnQendoproportionaliterargumentumabafîoneaiûa iam fignificat Hilar. 8. de Trinit. circa mcdium .
li ad poffibilem,optime concludi Deum efTe imnênlum, E X aliis attribufis divinis probatur immcnfitas .
quiafi necefiec(^ Deum aflu e(Te prajfentem,ubi aflu ope- Alrcr modus probandi divina^n immtnfiiatcm fumi
rafur,neceiTe ctiam critene realiter praefentem,ubicum- poted a pl iori ex aliis attributis divinis. Quera,ut dccla-
que operari potcft . An verodicendus fit e(Tc localiter ubi rem fupponorem fpirittialem , efiamfi in (e indivifibilis
non operatur,qua:rtioe(i de nominejquam inferiusbre- fit , fton limitari ad exhrbendam pra^fcntiam (ubllaniia,'
vitcrexpediemus fuinpun\o indivifibili, fcd pofTe habere fubliantiaiii

Superefl , ut nonnihil dicamus de ttftimoniis fcriptu- fuzm realiter prfffentem in locodivifibili , &ex(en(o,
XX. Et de teflimonio quidem Pauli A'Tor. 17. probabilius quo'd nbbis expcrimcnio conflat in anima rationali, qua^
cft vcrbum illud , 0 longe eji ab ur;oquoquc>iof}rum in- ^ diflfufa eff per totum corpus,& ncceflTc cfl,uf tota fit in to-
tclbgendum eflTe de diflantia locali, & non de providen- to, & fota inqualibet parte undc f.icile intelligimus :
tia aut cura noflrarum rerum ut aperte expofuit Theo- , hunc modum prafenfiE convenire (ubllantisE angcliccc
phylaftusxujus tefiimonium non intcgrumcitafurrdicit qujepcrfefliorefi : nam cum poffibilis fit ille modus pra:-
ehim inilHs vtxh\%',inipfoviviitts^movemry 0'fusuty ienfifc loquendo ad perfeiTionem fpeflet non
,& pcr fc , ,
lignificari providentiatt) Dci erga nos, non tamen in il- efi ncgandus fuperiori fubff antia; cum inferiori con vc- ,
lis: Non lortge ej} ab undquoque nofirum : fed in his fignifi- fiiar. Ex quo tandem evidentius concluditur habcre
cari dicit non elTe procul a nobis ,
quod afTerit colligicx Deum hunc prjclentias modum Addenda vero efl diffe- .
aftionibus ipfius providentia:: explicatquecxemplo cor- rentia inferdivinam (ubliantiam ,& alias immateriales
porali ,
quod ficut aer, inquo vivimus,& fine quo vi verc creaturas,quod creaturiE etiamfi puflTint divifibilia fpatia
non pofTumus,undiqaedebet eflTe diffufus,& non procul a occupare, non famen n.iturali neceffif afc deterniinantur
nobis, ita (inquit) Deus prope efl^Jine qttd viverenonyof- ad exiiienduin in locis adcequatis , tcd ficut animaratia-
fHWHS Nieque aliud fenfit Beda in citato loco.ExprefTius
. nalis pofe(t eflTc in majori minori coi pore , &confe- &
veroHicronymusIfajae 66.air, Paulum proiulifTe illa quenfcr poteii cfiam cffc prxiens majori,vel minori loco
verba: Ut JudAicum convincat errorem^quifutAnt inviji- lcu (pat io,ira etiam angelica (ubltantia potelt intra fuam
bileTH^dr incor})oralem,<^ incomprthenfibilem Deum tem. fphxram majori,vcl minori iocoad tffc, ficutctiam po!-
plo Jerufalem poffe concludi. Unde illa veiba Pauli a:qui- pro (ua iibertatein majori vclminori loco op^rari.
c(i
valeredicit illis: Nonne coslum & terramego impteoi & At vero divina fubllantia naturali nectfTitate definitur
fupcr Habac. 2. in fine traftans verba illa , Dominusin ac determinatur, ut (empcr fit adu praefens , ubicumque
iiiîplo fan[lofuo ^
pofl alias expofitiones ait : Atitcerto effe potefljfive haec praefenfia per ordinem ad loca italia,
juxta illud.quod
ccelos, terras,<jr maria.,& univerfum & five ad fpatia imaginaria anobis concipiafur & declare-
mundumSpiritus inius alit , totamque infufa per artus tur.Ira tamen , ut refptftu fpaf ii imaginarii intcHigatur
mens agitatmolem (^Tthagno fe corpore mifcet: mundHS
,
fimpiicifer,refpc\u vero locorum realium ex fuppofitio-
omnis^quiccElo confiat & terra^ & coelorum circnlis clau- iie,quod illa finf, enim non eflê pro Dti volunta-
pofTunt
ditur,Dei dotitus perhihetur. Unde
effe yipoftolus confi- te,quod fi noneflent^nec in illis eflet Deus,fiautcm funf,
denter ait , In ipfo enim vivimus tHovemur & fumus , , ncccffario in illis eft Dcus. Ratio hujuscfi, quia hi'c priE-
Denique hxc interpretatio juxta propriaro fignificatio- fentia quaienus in Deo cfl aliquid reale, nonefl aliqua
nem verborum eft altera vero roetaphorica , efl ergo
: rts, ncc modus ex narura rei difiin\us a fubdantia ejus :
illaprxferctida. nam hocicpugnat fimplicitaf i ejus , ut ex fuperiusdiiSis

Apparentiusquidem diti poflfetjilla v erbi: Nen longe contiai : ergo tam nccefiiario convenitDeo ficut iplamet
ejiab moquoque noftrum, referri ad cognitionem natura- (ubflantia Dei: ficutergo Deus naturali necefiitatecft
Jem , quamnospoflTumushaberedeillo, Dixeratenim xternus, & fempcr adTuefi inomnibus temporibus aut
Paafas,homincs faflose(Te,utquoerant Deum ,&aitre- veris, aut imaginariis, fervata proportione: ita ctiam na-
^lent,niroirumcognitione,& amorc,& fubdit.Quamvis ttirali nccefritateefl femperaftu pr^fens ubicumqueefTc
non longe fit a nobis , id eft a noihacognitione ,cum in ,
pofefl. Pertinet etiam hoc ad ipfius immutabilitafem
ipfo vivamus ,&fimus, cx quibusefFeQibuspofTumusin Angcli enim ideo funl loco mutabilcs quia n3tu'-sli ne- ,
illftjs cognitionemdcvcnirc.Quamquam vcro hocintcn- ccfTaate dcfinitiadccrtum locuai) necadad^quatum lo-

cum,
. . . ,, .
Disr. XXX. Quld Deus fit.'
cum,hasc au(em mutibilifasDeo rcpugnat,ut poflca vi- X)i!id ^rijiotelcs cr alil Philofoihi de itrtnlen/i-
debimus: ergo nece(Teen,ut femper aQu habeai adarqua- tate Dei fenferint .
tam pr.-rfenttam (ox fubilantia',quam ex partc fua habe- Ex his crgp fatis ( ut exiflimp)cvidenlcrdemonnr^-
re pnted ad quafcumque rcs veJ fpatia
pr-
.
tur, Dcum eflTc irotncnfum.
ratione naturali cognofci
Reliquumeft, ut nrobemus hunc modum prifentia: Nec muandum anfiquos PhiJofophos vim haruai
eflTe
quf iqno. oaturaJiter cOnvcnit lubltantiar di vinf,non polTecfTe xat ionum non eflê aflecutos quia forfafirc de di vina cau-
,
*ij fpaiio limifatum ad fiqitum locum, vcifpaiium: namhocde- falitatc &univerfali aflionc perfefîone infinita non &
"lonftfVÔjConnabit illam fubfiantiam cHieex naturafua fatisre\cfenfcrunt,quamquam nonomnesdivinam im-
fohIicen-
îur, nui- immenfam,quia, ul diximus, immeniiias nihil aliud cft menfitatcin ignorafTecxiflimandum fif.PJures enimtam
"r- quam hxc prrfenf ia quantum e(l ex parte Dei , fine ullo Philofophos, quam Poefas referunt Clcmens Alexand.
minrs
fine autfermino.IUud autem evi Jcnfcr fequitur ex attri- hb.^.Strom. propc fin. La\ant. lib.i.divin. inflii. c. 5.
buto infinitatis PoieHque illafio variis modis declararj,
.
&CyriII.AIcx.lib.i.confra Julian. vcrfus finem,rcflede
primo quia quo fubftantia fpiritualis finita e(l perfeîor, ubiqDitatc Dei fentientes.Intcr quos pr^cipuus fuit Hcr-
co aptior efl , ut (eipfam lotam riiajori fpatio prafentcm mes Trifmegiflus qui non folum in fioc raundo, fcd et-
,
txhibcar , &crefcenfe perfcflipne crefcit fphxrahujus iam exira illum fineuUo fermino Deum eflc agnovit, &
prxfentia::ergo,ri lubllantia cfl infinife perfcda,non po- ideoDeumcomparavit fpharri' pcrfefls, cujusccntrum
lefl naturalis pnreniia ejus limifari ad (phorram fini- efl ubique&circumferentia nufquam ExPJalone etiam .
tam : incon venicns quod lupra infi-

aJias fequetur ill;id , &aliis Philofophis multa refcrunt Ficinus Eugubinus &
nu3b.Hmus,fciliccr, fub.l antiam finitam infinitam,enrc & locis fupracitatis. Et Ciceroin i. Academ. hancdicit
Kquales inhujufmodi (pb:rra quia nullum fignari potclt , fuiflfe Plafonicorum fentcniiam.Idemque fenfifltThaJe-
finirum fpaiiuro, cui toto non poffit elfe prEtens (ûbfian- tcm Milefium fumilurex Anll.Iib.t.dc Anim. text.86.
tia immalcrialis finiia , cuaa in perfeflionc hujufmodi ubi refcrt ill umdixiffc, omnia cffe Deorum plena D^ .
fubftantis poflif in infinitum procedj , ut fupra in fiijiili ipfo vero Ariftof. quid (enftrit resefldubia: nam in locis
argumentabamur. fupra ciiafis vidcf ur plane (tnlirc Deum efle incircum-
^TalisprE-
'
Secundo, quia hic ipfa prifentiaefl aliqua perfeflio: kreniia (uprcmi cali Quod quidem D.Th. interpreta-
.
fcntia ino
erco efTc dcbei in Deo in
... fummo 2radu ..... perfeilionis illius tur,:nlelligendum efle ad cum modum,quo nosetiam di-
Iinitam ,.
r ,-i
perfeflio- ordinis, quia talis pertectio non repugnat alicui majori cimus peculiari n oi-lo Dcumeflê in ccelo, quja ibi fingu-
nem in pcrfe\ioni : fed fummus gradus hujus perfciRionis ell, ut Jari modo oflendit feipfum. Itainquit D. Thom. dixiflc
Pcodicit.
]|Ja prsfjcntia per fe nullum habeai ierminuro,(ed fit fuf- Ariflot. Deum tlle in lococoeli ,
quia ibi plus influit , &
ficiens ad omnia fpafia feu corpora replenda di vina fub- efficaciusoperatur.Quam expofitionem aliquietiam ex-
flantia.etiamfi m infinitum augeanlur:ergo infinita Dci tcnduni ad locumex libro de mundoad Alexand. Sed fi
perfcCîorequirit hanc prsfeniiam inhoc fupremo gra- quis locuro illum attenlcconfideret, videbii cfTe violen-
'du pcrfe6\ionis . Et confirmaf ur:nara carteris paribus hoc ram expofitioncm . Ad loca vcrofumpta ex Metaph. &
ip(o,quod fpiritualis (ubifaniia apprehendiiur capax bu- 8. Phyfic. facilius potefl accomroodari,& idco mulii et-
julmodi prifentijE^concipnur perteilior, quam fi ad finiiam cx anfiquis ita Ariliotelem inierprciaii funf, ut
fum Ipatium limitata intelligaiur: crgo priorimodofc SimpIic.S.Phyf.Themifl. inParaph. Mcfaph. Philopon.
liabet divina fub!bn;ia ,
cum illa talis fit , ut melior aut 1 deanima fcxl.40. &exmodernis Eug. lib.4. de percn.
ptrfc>5lior cogituii non poflit . Quod fi quis dicat, illam Philof. cap. 7. Vicomercatus in fine 8. Phyfic.& ibidem
îsrfedionem , vel modum illum infinitcE pratfenlisefTe Toletus. Quibus fa vef,quod idcm Ariflol. i de ccele c.9, .
u-npofTibilem , eodem modo refpondere poteritdcqua- fignificaf, Deumcflreefiam extraultimam fphaEram,ibi-
cuir.que alia divina perfeilione , fcu infiniro gradu ejus quc vitam agere felicifTimam quamquara ibi uni verfc ,
Ooortetergo, ut contradiftio vel repugnantia ofienda- dc intelligentiis loqui videaf ur , de quibus infra vidcbi-
rur.qua: rc vera nulla imo iBlelledus facile concipit e(}, mus Favet etiam quod idem
.
,
Ariflot. i. de partib. ani^
hinc perfeîonem,ut polTibikro, imo ut convcnieiitif^- tnal. c. 5. Hcraclitum laudat , quod cum infurnana cafj
iiiam natursE infinita' CÎorisgratia ftderct ingredi amicos juflit, dicens: Quo-
,
Tertiohocipfum probari potefl ex his.quae prsmifi- nium iie huic quidem loco Dii defunt immortaies Deni^ .
Kuilus
taiV primus. Non enim poffct divina fubflaniia rationealiqua
que favef,quod principia philofophica,quibus probamus
enti.êpo- dcferminari necefla-io ad unam & eandem immutabi- Deuro eflTe in omni loco , id ArifloIelisdo\rina fundata
(pafio aut Juxta hanc ergo fentcntiam oportet negare Iibrum

n^^rV^' lem prsfentiam , fiillamfolum polTei finito funt .
figi ratio- corpori exhibere,cum enim hoc fpatiuro fit mulfiplex, & illum ad Alcxandrum eflTe Arifloielis quod aliqui roo- ,
iiîliter,
yarium, nulla ratioeflct , cur potius ad unum ,quam ad derni facile admittuni,noncaret tamen difficulrate,prx-
aliudnaturalirerdcfcrminaretur Aur enim concipimus . fertim propter aufloritatem Juflini graviffimi , & anti-
illud fpatium vacuum, & fic eft uniforme, & ^que inatie, quiflimi Philofophi,ut aliiefiam plures fatilqueaccurati
cur ergo definirefur fubflantia divina ad exhibendam anfiquitatis inveltigaiores obfervarunt: efl ergo fatislu-
prxlenfiam fuam in una parfc cjus pofius, quarainalia? bricamens Ariflotelis inhac parfe.
Si vero confideremus fparium
reale & corporibus plc- Explicaiur dij^culias de modo divina immenfitatis
num , fingamus Deum crcare duos vel tres mundos, cur Una roodum ,quo declaravi-
fupcrefl difficultas circa
naturali ntrctlTuafe exhibcret potius prifentiam fuara mus divinam immcnfitatem Naro videmur attribucre .
uni corum , quam alteri ? vel fi fupponatur eflTc in hoc divinx fubflantijE difpofitionem quarodam feu modutn ,
mundo, cum non repugnet alium pcrfetliorem fieri, cur exiflendi habcnfem a6û infinilam quamdam quafiex-
,
reptignabit illuc f fansferre prifcntiam fuamJ Idemque tcnfioncm , quam nos per comparationem ad infinitum
argiimcntum fieri potcit inler corpora ejufdcm mundi , fi Ipalium imaginarium declaramus. Hic autem modus
jBngiturhsc pralentia determinafa & limifata ad ali- cxiflendi videtur rcpugnare divinx fimplicifafi, quia
quod illorum. Igitur naturalis illa deferminatio oriti non potefl intelligi fioe aliqua diflinfliooe & compofi-
nonpofcft nifiex infimtate: nam quia illa prsfentia im- tionepartiuro componentium illum exiflendi modum ,
nien(a cfl , & infinito quodam ac incfFibili modo divina: & coDfcquenier neceflariam cflc aliquamdiflinflionctn
fcmper eodcm modo lecxhibet
fub.iantice convcnir,ideo cx natura rei intcr ilium modura praelentia, & fubflan-
;
prjpfgntetnoronibusubicumque&quomodocumque fint. tiam cujus efl niodus.Quod dcclaratur per proportionem
Quin potius fi divina fubltantia tantum elTei apta ad ad alias (ubflantias immalerialcs quandoenim angclus :
exiflcndum in loco firtito, magna cflet impctfe\io ,c(Te habei lotam fuam fubflaotiam pnfcniem in loco cxten-
quafi alligatam n<i!urali necciritaie
illi loco , vel fpatio, io , quamvis lo illo modo prxfeniixnon fit ulJa cxtenfio
fed melius ilii efljt per voluntafcm fibi determinarc mo- cx parlc (ubjc6\i, quod indivifibilc efl , efl tamen necefl"*-
ûm prsfcntias , aut locum in quo cflTe velict. Hoc aulem ria aliqua cxtenfio feu pariium diflin\io in tali modo
aliundc derogai immutabilifafi , ideo non (peflaiad & prseleniix in ordine ad diverfas partes loci fcu fpatii,
perfeflionem fimpHcitcr , fed fuppofita aliqua imperfe- cujusfignumevidensefl, quia potefl angelus oroilfcre
illonc.Et propter hoc in aliis fubllantiis immaterialibus prxlentiam ad unam partem (patii , confervare ad &
fuppofita imperfciftiooc,quod locahabent limitata,mul- ham: crgo fignumcfl illas paries pralentia: eflTc inre
to melius efl fc poflc movcre,& ab uno loco inaliii tranf- diltin6\as,alias non poflct a parle rei una dcflrui,confer-
(ci;rejquam cffe immutabiles ,& alligatas fingulis locis valaalia. Sicutetiam in anima rationali (oti corpori
vnifa, iotqlligimus moduni unionis ad totuiBcorpus, U-
cet
. . . :
Sect. VII. An Dci immcnfitas pofiTit demonflrari . j6l

quiic iam d-iximus, exiflimo quje
CtX non habcit psrtesex fubjefto,fcilicet, anima,habere prxfens . Sedfuppofitis,
tamen illas pcr habitgdincm ad diucrlas partes corporis, ilioncin hanc tantum t(Tc pofTede nomine, & ideo illani
fjgnumqueelt, quodcumunapars abfcinditur v. gr. ma- , omiito:nam ex his,qii3? de pracdicamento Ubi infra dici-
nus amittit anima partialem unioncm ad illara partcm
,
mus conllabit quomodo in hoc tam de Dco, quam de
,
,
maf ericE confcrvata unione ad reliquas partes corporis aliisrebus loquendumfit: nam ilia quitiio communis
,
idem ergo proportionaliter intclligcndumcll in prsfcn- cffe potelf,& angclis,&aliquibus etiam corporibus. So-
tia locali Ex quo videtur ulterius colligi hanc prifen-

.
, lum adverro , fi illud c(Te localiter dicat intrinfecam &
tiam ad fpatium lalis cfTe rationis & conditionis , ut non accidentalem dcnominaiioncm fic nuUo modo pofTc ,
pofTit per indivifibilcm entitatemaut modum adelTe feu Deo convenirc,ut ex dic\is coniiat,& in hocetiam difFer-
rcfpiccre di verfa fpatia, aut diverfas partes fpatii , fed nere Deum acreatura: fi vero dicat tantum denominatio-
ceflTariodiHingui aut uanari pracfcntias partiales tota- & ncm cxtrin(ecam lumptam ex contailu aliquo , vel pro-
les per habitudinem ad fpatiadiuerfa , fotalia etiam ,

vel prio metaphorico, fic vcre dici Deuro eflfe localiter
, vel
partialia.Imohinc provenit utquofiefcumque mutatur ,

in loto univcrlo, non autem extra illud. Nam quaienus
habif udo ad fpatium mutetur modus praelcntiae admit-
,
confcrt e(Te omnibus rebus , in omnibus elfe dicitur tan-
tendo unum & acquirendo alium,quia,lciliccr, talis mo- gsndo illa , & replendo uiriute fua & hoc modo ait , D.
duspraEfcntirquafi cocxtenditur fpatio, &habetluam Th. i.par. qu.8. art,2. ad i. Deum eflc in loco p. r conta-
cntitatem quafi commenfuratam illi . Hinc ergo ad De- ^\um viriutis: hoc autem mododicitur eflc Dcus locali-
um afcendendo, fidivinafubflantia intell^gitur a hobis tcr in rebus non circumfcriptione quod eil proprium ,
quafi diffufa per totum fpatium extenfum opottcbit et- ,

corporum, ncc definitione, quod limitat ionem dicif, fed
iaminillamci prxrenfia qurin Deoaliquid eft, intelli- ,
eminentiori modo , quem (ign fitamus, cum dicimus
gereexrenfionem quodammodo non ex partcDei, (ed Deum c(Te ubique Denique fi efTe localiter dicat (olam
.
percomparationcm ad diverfas partes fpatii, quia illa intrinfccam dcnominationem fumptam a fubKantiali
prc-crcntia ut dicit habitudinem ad banc partem , v.gr.
,
prjcfentia &
nullum involvendo
abfolutc fimpliciter
ubi efl cenrrum terrae, non dicit habitudincm ad illam accidens, fic dici potei^ Deus localiter efTc per immenfi-
ubi efi Gcelum , ncque e con verfo tatcm fuam, non (olura in mundo, fed etiam extra mun-
Dircrimen Hjccdifficultas folum pofitaeftad dedarandam e.mi- dum,nec folumcx mundi creatione, (edctiamex xterni-
inter mo- ncfitiam hujus divinx immenfitatis ,
dum pre-
difTerentiam in- & tate:hoc autem e(Te Iocaliter,non ell eflc in alio,quam in
fenti.7 di- tcrillam&omnes

prsfentias rerum creatarum tam cor- fc ipfo j dcclarat vero talem modum exiflendi illius fub-
Vina: & poralium ,quam incorporalium non folum in eo quod , ,
flanticc,ut ratione iliius nata fit cfTe intime prifens & in-
omnes i- quacumque alia rc ubicumqueexiitat aut fiar
liis crej-
hic praefentia Dei cft infinita,ali2 vero finitx,fed etiaro diflans a ,
pitas. in eoquod hsrc e(\ prorfus inextenfa, & indivifibili.s, alis & in qiiacumque corporum mole, ctiamfi in infimtum
vcrofuntdivifibile5,&compofifaf.Hocenim polleriusef- augeatur.Sic adeo,ut fi per impofTibilc res aliqua incipe-
ficaciter conjunxit argumentum faduro,il!ud vero prius ret effe fine aflionc Dei , nihilominus non pollit eflc di-
omnino necelTarium ob fummam perfedionem ei\ & flans ab illo ob immenfitatem ejus, fed neceflario fimul
-fimplicifatem divinae fubdantia Neque enim nectfle . efTent ,& quafi penetritive fecunduro (ubiiantiam &en^
e(^, utinhac impcrfeiîone prxfcntia divina fimilis lic tiratem luani.Quamquam ineocafunondiceretur Deus
prjcfentiis finitis.Imo fi inhoc effet eis fimilis,non poffet c(Tw- in iUa re localiter, quia nullo conta6\u ,etiara meta-
cffeinfinita inreenim formaliterextenfa , & compolita

,
phoricocontingeret illam, (ed diceretur e(Te ibi,ubi elTet
ex partibus non magis uotert intelligi infinita entitas lila res duo corpora (e penetrent unum quidem
, ficut fi ,
fine termino, quam poflit effe magnitudo fimpliciter in efl ubi cfl aliud, non tamen unum cflet locus altetius, ns-
finita . At vero,quiadivina przfentia in fe omnino iodi- que unum elTet in alio propne loquendo. Quia verohy-
vifibilis eft, & inextenfa, fiuein fe abfolute concipiatur, polhefisefl impoffibilis , &
nonpotcfl res aliqua efle nifi
fivepcrcomparationem ad quodcumque corpus vel fpa- per a6\ionem divinam , ideoex eoquod D;us ablolute &
tium extenfum ideo facile inteliigitur illam e(fe polTe
, ex fe efl immenfo modo localiter hac ultima acceptio-
fimpliciter infinitam in intenfione & perfeClione lua & , ne, plane neceffario fcquitur ,ut exiflente quacumque re
eminenter in extenfione,quia nimirum indivifibilis exi- alia,fit etiam neceflario Dcus ineo localiter priori acce-
IknSjita coniHtuit prjefentem divinam fublUntiam locis ptione.Undeetiam ht,ut quamvis Deusalicubi nonope-
& fpatiis extenfis , ac fi ipfis elTet coextenfa retur,neque unquam operari decreverir, nihilominus ex
Exquo coHigitur alia notanda differentia inferdivi- modoexiflendi (uae fubflantishabeat fufticienter appii-
nam (ubflantiam & aliasimmateriaies: nam aliscum catam virtutem fuam,ut operctur fi velit,obquam etiam
funtinloco cxtenfb, quamvis habeant totam fubllan fpecialem rationem iila poflrema acceptio exulendi lo-
tiam fuam in toto,& fotam in qualibet parte, non tamen caiiterDeo attributaminuscfl impropria,quamvis prior
habent totam fuam prifentiam in qualibet parte, ani- & magis ufiiata videatur.
ma rationalis iicet fit tota in toto,& tota in qualibet par.
te , non tamen habet totam fuam unionem cum qualibet S E C T I O VIII.
parte quod fatis convincit argumentum fupra faflum ,
,
quia poteft amitterc partem unionis tunc non amittit , & ^ndemonjlrarifojfit Deum ejfe immutabllem &
(tternum
partem fubllantii: fignum ergo efl,ubi habct totam fub- ,
flantiam,non femper habere totam praefentiam.

divina fub.lantia ita ei\ tota ubicumqueefl
vero
ut ibi ct iam ,
CODcum ijungimus hxc duo,quia
efle infinitum duratione,ex carentia tam
in
cum fupra oflenderimus
habeat fuam totam prsfentiam & immenfitatem Quod .

principii ,quam finis ob intrinfecam neccflitatem clTen-
quidem, ficut admiratione dignum elt itaetiam efl divi- , di nunc probaverimus cfTe ctiam imm.ufabilem
, fi
, con-
na emincnf ia & perfei\ione digniflimum, quiacumin cludcturdefinitioceternitatis, &quod tota perfefliflime
nulla perfeclione lua partes habeat , non potefl alicubi in Dcum convcniar. De qua iterniiate quid fit,la'ius di-
babsre aliquid perfet\ionis fus quacumque ratione con- fluri fumus infcrius Difp. 50. ubi traftandode communi
fideretur qum ibi etiam totum habeat
,
ideo ubicum- , & rarione durationis, &conferendo illam cum aliis , faci-
quefeexhibet prsfentem, totam fuam immenfitatcm lius intelligetur , & ideo de sternitate hic plura non di-
cxhibet. Atquehinc etiam jntelligitur,quod, licet inter- ccmus.
dum nos morc no.tro loquamurde hac pracfcntia divina Refjliitio qutflionii .
tamquam de modo vel difpofiiione divini (ubflantis, ut Dicendura ergo cfl,poflre rafione naturali fatis demon-
cxplicare poffimus ejus infinitam prarlentiacn &imnr)eo- Deum effe immutabilem Hoc
flrari , . attribuf um fecun-
fitarem,re tamen vera non eil modus, fed ipfametdivina dumomnia,qu2 includif,non opinor pofTeex aliquo effe-.
fubdantia abfque ulla diilindione in re . Et haec cfl alia flu immediate proban cvidenter, fedexaliis attributis
difFcrentia inter hanc praefentiam,&omnescreatas:nam quafi a priori demonflrandum eft Primocx fimplicitatc .
oranes alix funt modi accidentales rcfpeflu fubfântia- D:i: nam omnis mutatio,fi propric fumatur.requirit ali-
rum quibus infunt , quod motus localisevidenter mani- quam compofifionem,quia neceffe efl,ut aliquod fubje-
fcflat: nam per illum acquiri poffjnt & perdi, at vero in 6\um (ubutroque termino mutarionis maneat quod pcr
,
An Deus foloDeoha-c prsfentiacfl ip(a (ubllantia & elTentia Dei. mutafionem aliquid acquirat.vel amittat,qiiod fieri non
Ubique lo-
caliter
Ultimo inquiri hic pofTet an rationc hujus imraenfi- , potefl finc compofifione.S! vc o mutatio lanus magilque
prsfeas fatisdicendus fitDeus iocalitcr cxiflere ubicumquc efl impropriefumatur,ua utcreationem etiara vel annihir.
latio'
. . ,i, . . ,,
Bi$v. XXX. Quid Deus fir.'
âtionem comprchcnât , fic lequirit faltem compofitio- quod non oportcat fetnpermaforeai cffc fuppofifuitl dJ.
nem ex effc &eQeoiia, fcuex a6tu,& potei^tiaobjcftiva, fîn\um, fcdfatisfif, ut idem fuppofitum diftinguatur
qus(qua!ifcumque jlia Gt ) in Deum cadcre non poteft . in partem per fe movcntcm & partcm per fe fflotam,
Jûrfus hoc ipfumoflendi pofenex neccffitafeeffendi ,& ut Arifiotcl. ipfc concedit, & in animalibusconffat
perfc6\ione talis effe: nam ex priori capife habet , ut fub- &inhisnonoportctmotorem cffcimmobilcm fimplici^
ftantialiter mufati non potTif ,ex poficriori vero, ut nequc ter,cum pars ilia , v.gr. anima movcatur per accidcns ad
accidentaliter. Prior pars pafet: namcum Deusex fenc- mof um totius fic ergo dici poffet dc primo motore-, ma-
:
ceffariofit pernullam aflioncm vel mutationem potcft

,
xime fi ccelum fit animatum , ut locis aliis Arifl. doecre
acquirere fuum effefimpliciter, & cum a nullo pendcat, vidctur. Huic veroobjc\ioni occurritidcm Ariftofcles,
non poteft illud admittere;non ergo pofeft fubftintialitcr quia motor infinito temporc movcns , movcri non pof eft
iTiutari . Pofterior pars probatur ,
quia cum Deus eadem efiam per accidcns: primus autcm motor infinito tcm'
neceflitatcqua e(l, habcat omncm perftflionem eflrendi pore movct primum mobilcicrgo neque per accidens mo
ron poteftincadiminutionem pati ; cum veroin eocffc vcri poteft Major probatur , quiaqui , dum movcf, pcr
.
habeat plenitudinem omnis perteflionis non poteft fe-

, accidens movetur, languefcit movcndo, quod autem fie
cundum eam reciperc augmentum : crgo non potcft pat movet, non potef^ pcrpetuo&uniformi motu moverCi
tnutationcmaut perfc6\ivam,auf corruptivam,fcudimi- cum cjus virfus minuatur ha\cnus Ariflot. :
rutivam perfe6\ionis ergo nullam : . Vcruntamenadhuc fuperfuntdifficultates incodifcur- Primdif-

Denique potell hoc demonflrari difcurrcndo pcr varia fu Primaeft, quia non cft fatisprobatum motorcm pcr ^'i.V^"'^'''
.
genera mutationum accidcntalium: nam dc fub(iantiali- accidcnsmoium, non poffe perpetuomovcrc , namlicetjico iiu
bus fatisdiflum cft . Intermufationesautcm accidenta- in movenfibus& motiscorruptibilibus hoc experimcnto
Jcs , qusdam funt corporex quas conftat in Deo non ha- ,

deprehendatur , non tamen licef indc argumentari ad inr'
bcrc locum,cum dcmonflratum fit,Deum non effc corpo- corruptibilia,qualia funt cceleftia eft eniraratio longe
:
rcum A\\x funt mutationes fpirituales , quac vel ad lo-

. diverla. Nam res corruptibilismovensideodefatigatur
cum rei fpirituali convenientem , vel ad qualitatcm ter- movendo, bcc poteft diu in ea motione perfcverare,
minantur: omitto enim relationes quae eo modo quo , quia talis motus eft aliqua ex parfe violentus , ut patec
funt, ad alias mutationesconfequuntur; omittoetiam inanimalibus, quibus licct naturalis fit motus progreffi-
a\ionc$immancntcs, uta\iones funt: namadcasnon vus, quatenus animalia funt, tamcn quatcnus corpora
c{{ niutatio, fcd potius ipfi funt rautationes, quatdam , gravia funt, aliquid violenfum in eomotu patiuntur,
(loquor de vcris a6\ionibus accidentalibus ) qua: ad ali- afcendendo, auf menibra elevando, ipfis nifendo ,aut re-
quas qualitates femper (ut opinor) ternrainantur. Muta- )a fuftcntando. Intercedit etiam alia ratio, fcilicet,
tioergoad locum in Deoeflênon potefi ob immenfita- quia inftrumcnfa hujus motus alterantur , &rapiuntur,
teme)us,quamex intrinfeca necefruate Dcus habetficut dummovcnt, & idco movcndodcfat igantur : diffipan-
cateras perfetliones , unde nequc habet quo denuofera' turefiam & confumuntur fpirltus animales, in quibus
tur, neque aiiquo loco fe privarc potefl, magisquam fua- magna vis ad hunc motum perficiendum pofita cft In .
met lub(Untia,vcl immenfitate. motuautera rcrum incorruptibilium ceffant hae rationes :

Mutatio vcro ad qualitatem fpirifualem tantum ha- cft enim ille motus fimplex & abfque ulla violentia , nul-
betlocum fcctmdum intelleflum vcl voluntatem IHa , . lamquc alterationem caufat in mobili, autinmotore,
enim mufatio, qiAoe immediatc fieri potefl ineffentia fpi- ctiamfidemus peraccidens moveri: ergo poffet perpetuo
ritualis fubflantije nonell naturalis , fed fupernafuralis movere,etiamfi tali modo movererur
nt efl illa,quae fit per gratiam,& ita non cfl praefentis con. Secunda difficulfaseft , quia proximi motorcs faltem
fiderationis . Praffertim quia illa eflê non potefl nifi per inferiorum orblum cceleftium funt infclligentiaefinifa?,&
participationcm alicujus cffe fuprioris& fupernafura- tefte Arift. unaquaequeeft in detcrminata parfe fui mobi-
Us ab aliquo fuperiori principio Unde etiam cfl cvidens . lis: ergo quamvis falis infelligentiamovercfur per acci-
talcm mutafionem non poffc habcre locum in fubflantia dens ad motum fui orbis,poffef nihilominusillum perpe-
ipfijfmct priqii principii . Rurfus illa mufatio,qus indi- tuomovere,quia movet fua voluntafc,& fine ulla defati-
vina, vel potius pcrdivinam potenfiam ficri videtur, gatione,quam voluntatem poffet perpctuohaberCiCtiam
quandores aliquasad exfra producit,quas prius non pro- fi fimul cum fuo mobili ferrefur. Neque in eo motu paffi-
ducebaf ,non eft mutatio in Deo, fed in creatura: el\ enim vo magis laffarefur,quam in a^liva motione Et confir- .
a\io f ranficns aut formalitcr aut virtutc , quae per fe lo- maf ur nam juxta do\rinam Arift. 8. Phyf. text. 52. hae
,
quendo nonfacit, necrcquirit mutationem in agente,fed iniclligcntisE moventur per accidens faltcm ad raotum
in paffo feu effc6\u,licct inde refultetnova aliqua denomi.
tamcn perpetuo movent Di-
alicujus orbis fuperioris,& .
nafioextnnfeca,quaeadmutationem non (ufficit. Solum ces ex eodem Ari(iotele,movcri peraccidens ab alio non
occurrebat hic difficultas de incarnationis myflerio, fed repugnare perpetuae rootioni, moveri autem per acci-
jllanon ad prJEfentcm do6\rinam, fed adThcoIogiam dens a fe, impedire illam Scd certe, fi cum eadcm pro- .
fpcftaf,& in I. tom. j.p. late traaataeft. Quatenus vero portionchac fumantur, cadcm videtur effe ufriufqucra-
^tîo ad extra pro.cedit abaliquo aflu i^nmanente lio, nam id quod movcturabalio pcr accidens corrupti-;
fi
hxc
fic proccdit ab aflu jeterno
intelleftus volunta- & bileelt, & eo motu alteraiur & a naturali difpofitione ,
Dei ,
fumus. Nunc ut ab illisct- cxtrahitur, non pottrit movcndo perfcverarc diu; fi

tis. De quibus inferiusdi<auri
iam excludaturomnis mutatio, fufflciant gencrales ra- autem e contrario quod feipfo movetur peraccidcns,
r.
tiones , fcilicet , quod omnis motatioefl

imperfeftio& incorrupfibile fit, & per illum motum nihil alterctur
fuppwiit iroperfe\ionem,&quodinDeo nulla ett quali- ncque aliis inftrumentis indigeat ad illum motum pcrfi-
tas &Quod ctiam fecundum
intellc1um vokintatem & cicndum, quam volunfate , squc potcrit in co motu
a\us piirns. Deoique inomnibus, quae Deus ex perfeverare, ac fi aballo moveretur
necef-
fitate intcliigit,aut vult , caret hoc omni difficultatc: dc Undc nullas efiam vircs habct ratio, quae hic ficri fo-
liberis autero dicemus ftaf im kt, ncmpc: Quod eft peraccidens,confingitnoncffe,
Rario Ari-ftoulis ex^tnditur ergoquod raovefur peraccidcns , contingitnonmoveri:
DucE vero, difficultates iuperfunt declar^ndse circa ergo non perpetun movebit , fi, dummovet, peracci^
hanc affertioncm Una efl circa localem immutabilita-

.
densmovetur. Haec enim rario, fivalidacffef, proba-
ret ctiam id quod ab alio peraccidens movctur,non poffe
tcm , non quoad affertionem ipfam , fed quoad phyficam
probationem:oam ea.,quam adduximus,metaphyficacft. fic perpetuo moveri,nam fi aliquid quod per accidenseft *
Dnbitari veropoteft anmedio phyfico demonfirari pof- perpctuo eft falfa eft illa univerfalis propofitio, qua di~
,
(pecialiter folet quaeri,an fatisabArifloteledemoa- citur , omne quod per accidenseft , contingere non effe.
&
flrata fit i.n 8. Pbyfic. & 1 2. Metaph. Partcm cnim affir- Inqua vidcturxqgivocatiocommitti in illa voce per ac-
roantem.confirmat ejns a. \oritas,& ratio ejus, quae hu- cidens quafenus enim figtiificat idcm quod contingen-
,
jufmodi efl,: O/nne qod moveturâlf alio movetur : fufre- ter(^cafu verum cft ca qus' pcraccidcnscveniunt, ini
, ,
ttium calum movemr: ergo ab alio : vel trgo tUe motor et-
tecdum non cvcnire: at vero quafenus illa vox fignificaC
iam movetnr , &
fic indigebit alio motore de quo eadeitt , non per (e pnmo., fed per aliud fieri, feuconfequiad
jêdthii quxftio i cum ergo nofi yojjit in irifintium yroce^ motum aiferuis fic nonclt ia univcrfum verum , quid-
,
in primo motore omnino immobiliy quid per dccidens fit interdum deficerc poteft cnim cx
4*1 /iflendtim erit
,
,
^m vocamm Dem- Statin;i vero fe offcrt rclponfio., neceffifate cpnfcqui acl nio(um altcrius . Qui fi perpetuus
fit.
. . . , . . ,,
S E c r. IX. Qwoinodo cum d vina Jibert. ftet immutabiritas. 6^

lifjStiamillad aliud perpetuoconfcquetur,efiarafi.diea- aftus liberJn Deo.nrhil addcrct entitati neceffariaiipfius
tur per accidcns fieri Pei, fi vcroaliquid addit, ut argumcntum fumit, non vi-
SoU rhy. quod ctiam notavit Scot. in i.iitt. 8.
Exiftimo ergo (
dctur fatisfaccrc. Prinio,quia licetiDutatio in toto rigorc
phyficomotu probari fatis non pofle,dari nuncfiat , quando iecundum durationera rcsalitcr fe ha-
forufficiff qu.l.
aJOciim aliqucm moforem coeli prorfus immob.ilem , quia nifi bet nunc quam prius,tarocnctiam cfl aliquisraodus rou-
îiunde fupponatur primum motorcm efie immcnfum, tationis&iropcrfcftionis, quandofccundumdiverfa
jnutibiii- fi-
nihilrcpngiiaretelTcin dctexminata parte cceH , eique gnanaturz,aliquid rei additur,rationc cujus aliter feha-
"onatio"
itm. fuum impctumimprimcre,&fimuIcumipfomobili fic- bef nun.c,quam priusnatura.Sicenim juflificatio angeli,
ri^quafi infidens paf ti fui mobilis^ ficut auriga in cur-
illi aut cognitio vel volitio,qusein primjo inflanfc creationis
ru. Nequc enim proptcrca lanuefccrt.t, aut virtuti mo- ejus incofafls funt,muiationes quxdam fuerc, ctiarofi
trici defiitueretur . Sicut angcli, qui juxta Theologicara tantum ordincnaturas pofleriorcsfueri.nt.Sic igitur vidc-
doftrinam corpora airumunt,caque movcnt,& ad corum turaccidcrc in Deo infiisaftibus liberis: nam voluntas
motum pcraccidensmovcntur, nihilominus criamfi per .ei.usexfeconfidcrata nulJum cx his adtibus habet, &rc
quodvis tempus finc cefrationeea moveant ,etiam motu ipfa poicfl quocumque crgo prius natura
illorum.carcre :
quafi progrcfiivo,nihil dimiouunturin virtutc cffica- & caretdivina voluntashisaflibus,&dcindc afficitur illis:
cia mo.vc.ndi,quia non.dcfatigantur , nequc aUcranturfic crgoroufatur, &
verc ci aliquid additur in ajrcrnitate ,
inovcr;do,nec mdigent jnfirumcntis corrupfibiJibus,qu2E quod po^Tet nonaddi,&aliquidfitia.maddipoflct, quod

agendohebcfjora fiant. Addo pr^terc8,illodifcurfu prs- non additur, quia ip.lenon vult
cifefumpto non probari primum motorem coeli non pof- Accedif ,quod quidqujdfitde noroinemutationi,ta"
fcmovcripcrfc,nedum pcr accidcns adeummodum, , men hoc cxemplocnervantur narrationes omnes , quE
quo a.rigelus fc ipfum movet. Quia , nifi fupponatnus pri- pro iromutabilitate Dci fiunt, falrcm quatenus mutatio-
inura motorctn f fl"e jijntncnfutT) , fcd loco finito cxiftere ncro accidcntalcro cxcludunt hic intervenit vera . Nam
ponfolumpcraccidcns, fedperfcponetfc ipfutntrans- additio ajicujus rci , & confcquenfcr alicujus perfcclio-
fcrrc ab uno loco in alium , & tunc movcret fe per fuam efiam aliqua potenfialitas ad a6\um,qucm
nis: intcrveni.
voluntateip , mpveretur autcm fecundum fubfiantiam voluntas Dci habcrc poiTet, &nurquaro.cfi habitura.
fuatn,& fatis cfl^ct hoc mpdo vcrificari in ipfo illud prin- Vix etiam potcfi fufficiens ratiorcddi, cur,fi Divina vo-
cipiym: Omncqupdmoveturabaliomovctur . Ncquc luntas cflcapaxhujufroodiailuum, non pofTit pro liber-
propterea defifieret a motu coeli, quia fimul pofl"et fc , & tate fua ab zterno fponderc decrctum aliquod liberum,&
& fuuin mobilc movere.Maxime cum vcrius fit primutn in teroporc habcre illud . Namfiefl capax illiusrei vel
motorem non itnmediate moverc priqjum mobilc perfcdionis,quam habet a(ûs liber,& fuo arbitrio ppt<;ft
Quapropter non exiftimodifcurfum illum ^fficacio- vcl illaro haberepcrpctuo, vcl perpctuoillacarere,cur
remreddi,etiamfi illi addatur, primummoforem taleo) non potcrif prius in xternitafc non habei e illam, & po(l
efTe , ut propter fc ultimate movcat , ut videturaddidifTe eaillam habere? Vel e convcrfofiab aEtcrno illamha-
Ariftot. 1 2. Mctaph. c. 7. ut transfert fcrmonem a mota buit , cur non poterit in feroporc illamDmitlcrc, faltcm
phyfico ad inetaphyGcum ,
qui eft per intelleflum & vo- poflquam cxplevit effeflum , qucm per illum aftum vo-
luntatcni, concludit, Dcum mpverc, ut defiderabilc &
& juifjUt fi voluif rem crearc, vcl confcrvarc duobus annis,
amabi|c,& idepefre movens prorfus immobile.Et in vir. poflquaro idfaiSuro eA,potcrit ceffarc non foluro abcffe-
tutcargumentatur inhunc modum: Autfrimuimotor ftucxtrinfcco, fedetisro ab aflu iilo ,quero in fe habuif
movet propter /f , aut propter alium:/; proptcralium, ergo quia ncc per feefl illi neccifarius ,
nequcoportct , ut ab
mn erat primuj motor: nam prior ejl ille , propter quem a;tcrno decrcvcrit in eopcrpctuo durare.
movet de quo fadem iifferrcgatio fiet
: cum non proc- , Primafenttntia t qttodh<tfir,textri/ifeC(idenemi-
datur in infinitum ,Jiflendunf erit in aliqito moveutepro- vationesin Deo.
fter f{ipfum\erit ergo ille omninoimmobilis ,CHm jam non Haecdifficultacunaeflcxobfcurioribus, quasde DvO
4iblio ad movendum alLiciatur Sed in boc difcurfu non . traflatTheologi,quiatarocnnon cxcedit naturalia pnn-
vidco vim & efficaciam hujus ultimx confequenti;r, nc- cipia , non potuit a nobisomnino pntcriri Prima igitu|^ .
qucquoad motum phyficqm, nequequoad metaphyfi- refponfio cfl quorumdam diccntiuro hujufroodi adus rti-
cum nam : liccl propter fc movât , poffet fc proptcr fe hil in Deo dicerc priter cxtrinfecas denominationes,qaia
irovere , fi fingamus finito loco contineri, & fibi cffc vel Peum (inquiunt) vellc aliquid cxfra fc nil aliud efl,
utilem,vcl jncuBdam prsfentiam >n alio loco. Similitcr, quam aliquam mufationem facere pro aliquo
in re illa
quamvis ipfc fcipfumalliciat, poflêt per vcram rnuta- tempore,vel aliquod cifc illi conferrc,quod cfl in potefla-
tionein volunfatis velle proptcr fcmovcrc, quod fane te|Dci faccre vel non faccrc,& cum facit ,dicitur id vellc
non rcpugnat cx eo praecife,quod proptcr fc mo vcaf ergo : cum veronon facit,diciturnolle, nonquiaipfealiterfe
ex hoc medio,nec phyfica,ncc metaphyfica immobilitas habeat ,fed folum quia rcs ipft alitcr fe hiber
motu phy aut ex
colligitur. Et ratio a priori cft, quia ex f. Hanc oplnionero refcrt Gregorios l .difl, 45. & Capr.
eo quod primus motor moveat proptcr fe,figut non colli- qu.i, art,2. indicatquccam Altifiod, 1. parte fum. c. 13.
Deuro cflê fimpliciter infinif um , ita ne-r
gitur efijcaciter Nullotamenroododefcndi potefl,primo juxta princi-
quc cflê immcnfum , & confequenter ncque cflfe prorfus pia fidci , quibuscertumcft Dcum non roetaphorice, fed ^^"^P^S"'
immutabilcm ; ad mcdia crgo roctaphy fica recurrcndum proprieamare & velle alia extra fc,ut illi paflim tribuLint
necefl"ario elt.Et ( ut in principio dijii ) ex folis eSfcflibus Scriptura^ facr2,quiE non roetaphoricc, fed proprie intel-
aon potefl immcdiateconcludi omnimoda imroutabili- ligunrur a Patribus, quos nunc rtfcrrc non cli noflri infli-
tas Dei , fed dcmonflrationc quafi a priori ut^ndufn tuti, Sufficiat illud Pfal. 1 1 3. Omnia qutecumque vohiit,
cx aliis attrtbutis prius demonltratis ab efficere^&utruroquc
fecit, ubi fatisdiflinguitur vclle
tribuifurDcQ. Cui confonat illud ad Ephefios i. Qui
S E C T I O IX.
Quomodo cumdiyinalibertate Jltt immutabilitas ,
operatnr omnia fecundum copfilium voluntatis fk<t ^ &
illud Sapienf. 1 1. Quomodo fojfet aliquidpermanere^niji
POrerat hsc difficultas ufquc ad fc\. 26. difFcrri ,
fpe^ tuvoluiffes? Exquibus tcfljmoniis ratio ciiam formari
dat cnim ad libertatcm divinx vo|untatis , tamcn potcfl: nam
vcrcdicitur Dcpsaliquid agere,quia vulr bo-
^
quia ex materia illms loci fplum lupppoit , Dcum cflre li- naconfcrre, quiaamat, juxfa illud Joannis ^.SicDeus
bcruminvolcndoresextrafe, quod iatiscvidensefl , & diiexitmundum, ut Filiumfuumunfgenitum daret , &
divina immutabilitas non poterat fine hac diflicultaie illudad Galatas^. Propter nimiam charitatem fuam
cxa^c tradari,idco vifum cfl non amplius illam diffcrre, qua dilexit nos Deus , Filium fuum mifit ; ergo vc le Dc- I
Ra(io ergo prxfcntis difficultatis cii , quia aûs liber um aliquid, & fafcrc,non lunt forroalitcr& fecun-
illud
efl aliquid in L)co,& hoc ipfo, quod libcrefl , pqtcfl non dumrationcmidea), fcdipfum facere, quod extnnfccura
cfleinDeo: crgo fccunduro iilum necclfatioelt tnqtabi- efl Deo, cffeiûscft ipfius velle fcuamorisejus. Accedit
lis Dfus Dicetur , quamquara pofifit Deus ablolute non

. quod juxta vcraTheologia; principia non omnis volua-
h^bcre a6lum Itberum , tamcn fi illum habiturus efl , ex tas Dei , qu3everfaturcircaob;edacreatavcl trebilia,
seternifatc habere, &
fi fcmel illum habeat, illocarcre facitaliquam realem OTutationem in ipfis foruiaiifer ac
non poflê , quod ad immutabilitatem iatis ell Sic enim . iraroediate,uteft vo!uniastfficax,qua elcgir praedcflipa-
D. Th.i.par.qu.ij. att.7. declaratdivitiam immutabili- tosad gloriara,dquarcdixi plurain r.tom.^. par.djf-
latfin in iilius voluntate . Eifetque refpofio fuffictcns , (1 pul. J.fe\. \,
Secun-
. : ,
04. GisK XXT. Quid Deus fif
Sccundoetiam rahone nafurali improbalur illafcn- ut aliquidreale Dco addiinfcl]igafur,aquo(alis(3enofni-

jaiione
tenfia,quia vclle,amare, & fimiles dcnominationes, cum natio & quafi informatio orta fit . Patet confequcntia ,
o nfuca- non pofTunt effe otTininoextrinfecse: crgo vel

fint vitales, quia denominatjo non efl rationis,fed realis,quia vc-
illa
tur prc-
eedeiis'
Dcus non amaf, vel amat per amorem qui in ipfocf^ .Se- rc & in re ipfa Dcus vult amat tale objeftum:nequc efl &
cundo quia facerc iilo modo cum indifTerentia fciiicct
,
, extrinfeca,ntof]enfumcfl, &nova,fi nonduratione, fal-
/ententta.
agendi & non agendi & nihilominus determinarc fe ad
, , rem naturjc ordine & feparabilitate ,
quia abfolute lo-
agendum imrnediate ac formaliier per ipfammet aftio- quendopoffet non effe ia Dco: crgo neceffe cf?,ut prove-
nem cxtrinfecam & cft modus inintcliigibilis ac impof.
,
niat a forma reaii intrinfeca , &ex fefeparabiii abomni
fibiiis , & quamquam enfet poflibilis t-net imperfefliffi- , re & perfc\ione, qui neccffarioconvcnit Deo.
mos & Deo indignus . Pi imum enim inteliigi
patet ,qui Ad hajc& fimiliaargumenta refponderi folet, Deum Refpooti
potcQ Solem non enfe naturaliter determinatum ad iliu- vcliecreafuram,partimcffedenominationemrei, par-
tninandum,etiam applicato paffo, & concurrentibus aliis tim raf ionis, ur enim efl vellc,eff realc quid, ut atitcm di- rationo
ad sgendum requifitis,& tamen fefe determinare ad illu- citureffe velle hujusvel iliius obje\i,folum additurrela- P'" Caje-
piinandum folum per iliuminationem, qua: in paffo reci- tiorationis. Priori eigo ratione fumitur illa denomina-
Jj"","
pirur? Cur eniiii determinatusefl nunc, & non antea? Sa- tioab a\u reali, qui necuffafio cfl in Deo, pofleriori au-
ne non potefl rafio rcddi,quia nunc illuminef,bujusenim tem rationeilladenominatio noncf^ fimplicitcr neceffa-
rationem quxrimus,quam oportet ex parie ipfius agentis ria fed iibera ,quia illc refpeflus rafionis non convenit
,
rcddi quia fupponinnis non deferminari abalio: per

,
ncceffario illi a\ui Sed hxc refponfio non expcdit diffi-
.
aftionem autem merc cxtrinfecani non poteft fc deter- cultatem taâm Primo,quia re(pe\us rationis propric
.
minareji ailoqui erat indiffcrens.quia per illam non po- & in rigore fumptus,ut cfl quid fiûm per intelle\um,&
teitvclle, necin fe fiabere dcterminationem ad agen- ineo tantum objcTivcexilttns nonefl neceffarius, ut ,
dum In quo cfl magna dilfcrentia inter voluntatem

. , & Deus vcredicafur aliquid veilclibcrc:
naro licet nulius
Enerw
fimilia agcntia : nam voluntas aftione fua interna vult intelleûs taie aliquid fingat autcogitet, Deus vcrc & lu-r.
nonfolumobje\um,fed ipfammct aflionem, & ideo porc ipfa vult ,

quod iibcrc amat . Quis enim ponere potcfl
teft pcr iliamdcterminare. Secundum patet quia iiie
fe ,
ilium amorem dcptndcntcm a tali fi}ionc, vel refpeflu?
jiiodus deferminationis potent ice indifferentis rcvera , Si vcrorefpelusrationis iatius (umatur pro illo funda-
ron cfTet per modum attus vitalis, fed folum per modum rnento, quodcx nofhodaturad cogi-
parfc rci intciie\ui
a6\ionis extrinfecx , hic autem modus imperfe^lus eft . f andas res cum hoc icfpc\u, fic re vera non efl aliquid fi.
Prsferea non pofiet inlelligi in tali modo a6\ionis &de- \tim aratione,fed aliquid reale, quod non porcfi cffc nifi
terminafionis , quod effet proprie ac formalitcr propter vel dcnominatio extrinfeca , vel aliquid reale inttiDfe-
fincmjCX intemione& relatione agenfis; nam illareia- cum hab;ns rcfptlum tranfccndenialtm ad aliud ,quod
tionon ell necelTaria, fed iibera: poteft enim Deusunutn nofler intclit\us concipit per modL.m vcrae relationis.
effefûm propter varios finesoperari; hic autem relatio Sed in praefenti hoc fundamentonon eil dcnon inatiocx-
iion cft formaliter in ipfa a\ione cxtrinfeca, imo nec trinfeca, ut olicndimus,oportef crgo, ut fit .->Iiquid reale
Jcmper in ilia apparet ; eigo non poteft talis modusope- inirinfecum includens trand-endcntalem hibitudinctil
landi propter finem ex fola intnnftfca denominatione ad tale objeTum ergo aliquid hujulnnHii additur Dco ,
:
pci lribui,(ed poiius e conirario pcr denominationem ab cum dicitur, velle libere hoc ob;edum . Et re vera hu)uf-
aû interiori Dei cxtrema ejus adio dicirur effe propfer tnodi denominaiioncs volendi, amandi, tciendi,utdcter-
Talem 5ncm: cgo nullo modo dcfendi potcft pr^cdi^â minsntur ad talia ob;e\a cx f>-o geneic, non dicunt rela-
{enrenfia. tioncs rafionis, fed tranfcendcntalcs habiiudines ,quae in
Sfcunda. fcnltntux^ quod Jifit in Dco lihera. rebus ipfis cxilûnr
fcrfeFliones Ef confirmafur: namf) intelic\us nofiernunc infel-

Sectindo, alii convirti rafionibus faflis, concedunC ligit duas res fine relaiione rationis finc fundam.entO' , &
D-um denominari volentcmea ,
quz libere valt, ab ali- illius,&deinde infelligit interduas illas rcsaliqnem ref-
qua re,qus intrinfece in ipfo ef}. Unde,cum illadenomi- pe\um ration!S,non mercgrafisconfif um,fed ineisfun-
naiio refpcftu creaturarum non fit neceffario inDeo, dafum: necefllc eft, uf ahqua ir.uiatio vel additio in rebus
confequenter ajunt rem iliam feu perfetlioncm,qu3E De ipfis fit f\a, rationc cujus intcilcftus concipit illum rcf-
tribuit raiem denominafionem , non effc fimpliciter ne- pcfluro , ad rcs ipfas cxplicandas. Sed intellc\us nofter
cefTariam Deo,fed potuiffe non effe in ilio,quamvis poft- concipit Deum fecundum omnia,qux neceffario illi con-
quam eif non , poffit a Deo ieparari Ifa . tenet Cajetanus vcniuntin fuaiternifafcfeipfum amantcm,&utficnon
i.par. qu.i9.art.2. elf jamfaflum , & 3. Fundamcnfum concipif inco aliquam relafionem rei , vcl rationis , nifi
forte ad creaturas poffibiles,deinde vero concipit Deum,
ik fine clifKiilimum,quia impoffibiic videtur, ut cadem
torma fccundum eandem omnino rationem realemdct utamantcm, verbigratia, Petrum ,quem ad zfernam
aliquarti intrinfecam dcnominationem , &quod eadem
gloriam eligit , &func concipit relationem rafionis ad
omnino inanens,& eodein modo informans,feu quafi in- illum, &pr.Tfcica concipit occafionem veltundaroen-
tum illius reiationis non effe fumptam ex Petro
formans, aut conjunâ fuppofifo poflit non dare illam qui ex ,
denominationcm Sed Densdenominatur volenscreatu- .

feeodem modo fempermancii infelligif ergocflTe funda-
ramabaliqua forma, feu quafi forma rcali ,& intrinlece tam in ipfomet Dco,qui alifer (e habet ad Pefrum,quam
in priori figno fe habcret ergo neceffe
exiQenie in ipfo eigo impofiibilc efl , quodilla denomi-
:
: el^ intelligercali-
natio proveniaf ex vi folius perfeftionis formalis ef- & quid rci efic addiium Deo,in quo fundetur ilia relatiora-
fcntialis necefTario convenientis Deo . Probatur confe-
tionis . Tandcm explicaiur in hunc modum nam hsc :
qucntia quia h.xc dcnominatio feu quafi efTc\us forrav additio, qux in CEfernitate inteiligifur fieri in Deo per
,
lis non convenit neceffario Deo : ergonon poteft forma- a\um liberum fecundura diverfa fignaJationis, talis cff,
]iter piovcnire a perteîone fimplicitcr neceffaria : nâm quod fi in femporc fieret , realifcr mutaretur Dcus crgo :
hxc cum fit eadem,& eodem modoconjunfla Deo, non non efl tantum additio rationis , fed vera& reaiis. Patet
eandcm neceflariam denorninatiortcm fempcr conrequeniia, quia per folam additionem relafionum ra-
potcll nifi
jribuerc. Alias eadem forma eodem modo unifa poffet f ionis non mutatur Dcus, undemuiti rcfpe\us hujufmo-
diverfum quafiformalem efftflum tribuerc, di ex tempore conveniunt. Anfecedens vero patet,
illi
jiovum, vel
quia alias non effet inconiêniens iilam additioncm fieti
quod intelllf',! non potefl Ut fi voiuntas mea habeat .
unutn& indivifibiiem aflum immutafum, &fineulla Deoex tempore &

conlcqucnter poffet Deus incipere in
addifione,&codem modo iliam afficiciitcm,inrelligi non tcmpore aliquid vclle libere, quia fi aliquod effet incotu-
potef! quod nunc conflifuat illam fotmaliter volenfem niodum, maxitr.c quia muiarefur.
,
tale objefûm , & tamen quod codem modo manens

pof-
JryifrobatHr dlBa fententia,
fit non conlHtuere volentem iilud objetûm .
Et confirmatur : nam in ipfa xternitate voluntasdi- Haec argumenta a puram naturaicmrationem fpe)c-
rina prius ratione,quam vclit hoc per illud obie\um ex- mus adco
, (unt ditficiiia, ut parttm hanc V8rifimilcm&
frafe, intclligitur potensad volendum ,

vel noiendum ili- probabilem rediiere vidcantur: tamen fi vcrc&dignc
lud, alioqui nonefTet iibera, &inillofigno inielligitur lentiamusdc Dco&maxirocproutfidedoccmur, nullo
ûm loia pcrfcîone,qua;ncceffariocQ in ipla,&deindc modo poflumus huic affentiri lenfenfix, efiamfioporte-.
^ntciligituraflu volenstalcobjc\um: ergo ncccffecff ,
rpt ignoraiitiam n.oltrani , la ocanibus difScultatibuses
pedien-
. . . ;, . ,,
S c T. IX. Quoinodo cum I

3ivina liberx.Heit immuubilitas. 4$
pediendls, confifcri AtqucifaFcrrar. i.contra Gcn- . fcquentcr fimplicitcr ncn effcihoc ipfo includltinagnac
tcs cap. 75. &
reccntiorcs D. Thom. Commcntatores in irapcrfec\ionem,qua: enim manifeilior cffc pofcft,qaaat
f partcgraviterhocCajctani piacitum rcjiciunt, acre-
. po^Te non c(Tc ? Dices, poliquam femel cd^non poteif noo
prchendunt. Fundaracntumcrt, quia ck illa Cajctani efrc.Sed,quid hoc rcfertad
excludendam impcrfcflioneta
fentcntia multa: imperfcftiones attribuuntur Dco Pri- . fimplicitcr? Primumenim id non habet ex fc, fcd ad
raum quod (it capax additionis perfeSionis realis, & fummumcx immobilifatc, & con(fantia(ut ficdicam)
quoJ hzc additio ci partc fafti fit in xternitatc cx par- , di vinae volunt atis , f amcn fi confideratur conditio & nt-
tc vcronon fit fadâ^fed mancat in Deo illacapicitas non tura illius pcrfctionis iiberae, ci cx fc non rcpugnabit i-
redufta ad aftum Refpondet Cajetanus hanc perfelio-

.
fcrum non e^Te, cum abrolute non fit ens necefTarium .
ncm nonefre magnam , vel fimplicitcr fimpliccm, fed Secundo hoc ipfum , fcilicet none(fe ens ab(olute & ia-
tantum fecundum quid non cGfc inconvcni- , & ideo illa trinfccc nece(fariumabfque illa hypothcfi , c(\ fatismt-
entia, quiafiac tali additi*ncDeu5 manet fummc per< gna impcrfetio,fciIiccf abfolufc &. fimplicitcr poITc noa
feftus, &cumil]a Hon raanct pcrfeftio intenfive, fed dfe Quod tertio evidenter infpici potcll in aîbus libe-
.
45uafi exfcnfivc , quia in fuacnrcutia contmct eminentcr ris quos Deus habere pofuif
,
non habuit ne habebic & ,
totam illam perfeSioncm Quxrefponfio cx eo abaJi- . unquam: illi enim abfolutc nihil funf nuac , &cumc(fe
qaibasimprobatur, quod abfurdum efTc cenfent ponere pof ui(rent,hai;cnt fusm non rcpugntntitm adcflendunjf
n Deo perfefiionem ahquam dirainutam , & fecundunti atque adeo funt fimpliciter poffibiles obj:Si vc hf c tu :
quid. Sed hoc nifi aliquid aliud addatur , non videtur ef- fem cQ quafi tranfccndenttiit imperfeiio cretf urarum,
femagnuniinconveniens, quia nos admittimus inTri^ ImoSjndi oranes rtdiccm omnium imperfeCîonurm
nitaic perfectiones relativas , qui for.Daliter non funt creatorum cntinm in hoc ponunt , quod ex fc funt nihiL
pcrfeftiones fimpliciter fimpliccs , fed tantum in pro- Qua'toexhoc fiece(rrio confequiiur, quod iiii t\u$
priis gcDcribus feu rationibus , & in co fenfu dici pofifunt quado funf,non poffuntcffe fuum elfe quiddittfivc, & cf-
perfedioaes fecundum quid lcntialiter: nam ens quod hujufmodi c(f nunqutmpo- ,
Quanquam, cumCajetanishocnon admittat in re- tc(f concipi autcffe fub nihilo ; ensautem quod non cft
lationibus contra cum majorem habet efficaciam

, ar- c(fcntiaiifer fuumc(fe, c(I ens participttum finitumi ,
gumentum Et prseterea ccnfeo eflTc longe di vcrfam

. ra- & imperfe\um .
tioncm de perfe\ionibus abfolutis , dc reiativis , per- & Quinfopraecipueac principtlifer nece(fc eft , ut talts
feflioenim rclativa ex intrinfeca rationehabet ut non , alus fif alualifer in re ipft diflinlus a divina volunta-
pofTitefre perfeftio fimpiiciter abfque uila impcrfertio- tc ,fi non ut res omnino difiin\i ( hoc cnim ncquccx ne-
re, quiailla oppofitio aoneft irrperfefiio, neque ex- ceffifate fequifur,neque-abaliquoCathoIico incontro-
cludit afigglisrelationibusmnem aiiam perfeftior.em vcrfiam adduci pofcn^faltem ut modus vere diliinlus in
fimplicitcr, &
infinitatcm in gcnere cntis , fimul cnn re ipfa a re modificata: hoc autem abfurdi^fimum cd Se- .
iofinita perfei\ionein propriogcnere At veroperfcftio . quela parer,quia hicaflus dicitur reaiitcr addi ipfi volun..
abfoluta ex hac generali ratione non haber, quod non tati , dditio autem realis finedi(liniione in rc inteiligi
fit perfeflio fimpliciter: aliasnulla cflTe poffet perfefl io noBpofeft, tunc proerertim quando additio falis e(t , uC
fimpliciter. Quod ergo aliqua perfcftio abloluta non poffit non fieri Minor autem multis modis probari po-
.
fit fcmper provenit ex imperfe-

fimplicitcr perfeftio ,
te(t ex didis fupra dc fimp!icitafe Dei:illa enim difiin-
^\ione admifta Nam cum ex coaimuni ratione perfe-
. \io raodalis apcrteexcludit 3 Deo omnimodam fimpii-
îonisabfolutx non habeat rcpugnantiam cum aiiqua citarem . Quod ex terminis
,
quia ipfis videturevidens
alia pcrfedtione mtjori , vel jequali, quod fccundum firapliciorefi res nudc fumpta , quara afFt\a modo in re
propriam rationem taiem repugnantiam habeat, non ipfa diflin\o,vel quam illud confiitufum,quod cx ipfa &
cfi (ine imperfelionc . Maxime qui omnii oppofitio modo relultaf. Ifem quiacompofifum nihil ,
aliudell
intcr abfoluti feraper includit imperfctioncm , (altem quam conftans cx exfrerais in re ipfa di(linlis , ut fupra
X partealterius extremi quod imperfcdum efi dicebamus
HsEc autcmgeneraHs ratio msgis declaratur, Sc ro. Ex quoulrerius nece^Tc efl>ut voluntas divina compa-
boratur, dcfccndendoin particulari id perfeftionem de retur sd falem modum , ut vera pofentia ad fuum alum
qualoquimur. Primoquidem, qui fi aftus iiber vo- di(în\um,idqdcduplici ratione.Primo inrafione poten-
luntaiisdivina: dicit aliquam perfe^flionem interrogo , tif eiicientis ac vere efficienfis, quid cnim dcefl rali a-
quinam iliafit . RcfpondetCajet. effe perfedionem ii- lui , ut vereac propriefiaf ? Nunquid quod non rcaliter
beralitatis, mifericordia: , aut juflitia?, autalterius (i- fed modaliferdifiinguifuriÂf hoc nihil refert:nam etiam
milis virtutis ,
qusperafltis re^îfiims voluntatis ex- modi ex natura reidi(iin\i per veram cfficicntiam pro-
erccri potc(f . At enim liberalitss, mifericordia , & ducuntur, prifertim quando non funt cum ipfanatura
jufiitia perfeiEtioncs firaplicifer funf, alioqui non e^Tcnt con)unti, per naturalem rcfultantiam At vero oblfar .
formalitcr in Deo . Quod fi Cajetanus dicat liberalita- quodfales a\us quando funf,ex slernitate funt? Sed hac
tem , verbi grat ia , in aftu primo e^Te perfeftionem fim- etiam nihil refcrt nam creatio etiam vel illuminatio
:
pliciter, in atu autem fccundoeffe perfe\ionem , non polfet cfiTeasferna cum vera efficientia . lllud ccrfe appa-
tamen primum loquendo, ut ioquitur dc
fimplicifer, rentius dici po(fet , illos 3ûs non fieri ,
quia ex ipfa di-
aftu fecundo immanenfc in terminis ipfis involvit re- , vina fubflantia funt, ficut Verbum divinum non fit,quia
pugnantiam, quiaafûs fecundus de fuo genere perfe- producif ur de fubflanfia Dci hoc fufficiaf ut . Scd licet ,
ftiorc(f,quam primus. Deinde magnara imperfeflio- talis aius non polfit dici creari quia rc vcranonfitex ,
nem tribuit Deo, ponens in illo aflum primum pro- nihiio , tamen id non potefl obllare , quo minus per vc-
prium & feparabilcm a fccundo, & acluabilera per il- rameficientiam fiat, quia non erif de fubflantia Dei ti^
ium. Nccfatiseft, fiquisdidatjfalemaftum primum quamdec(fentia , fed fanquamde fubjeflo.
femper tcnecc(rarioc(re in aliquo aflu fecundo, otver- Undehinculferiusinferfur, comparari voluntatctn
bi grafia iibcralitatem in aluali & fimplici affelu ad Jivinamad talcm alum nonfolum fubratione potenfi?
lioncflatcm liberalitatis Qaiahoc nonexcludir quin a\i vf fed etiam per modum potenti? recepti
.
, ,
v^ , & fere
refpeflu licujus a6tus fecundi fit vere aftus primus: nam paffiva: ex qua educifur talis alus & quidquid proprise
, ,
adiilumex fecdin pofentia, & per iiium confiituitur entitafisit illoefl .Quodquidem locum non habecin e-
intftuultimofubcarationc. Deniquecur pottut taiis 3icmpIoaddutodeprodulione Fiiii:nam Fiiius itapro-
flus primuscft perfcftio fimpiicifcr, quant talis aflus ducifur de fubftatia Patris, ut noafit aliquid diflintii ab
fecundus? Certchujus rafio reddi non potei^ , nifioba- illa fubflantia,fed fimplici(fimum fuppoCtum in iila fub,
Jiquam perfeftioncm idjunflam , ea quae in rpfifmct & , fiflens,& idcm cum iila. At vcro hic alus, de quo loqui-
terminis aftus primi & fecundi imbibitur, cflfufScicns niur, produciturde fubflantiatanquamquiddiflinluin
iiiatatncnfatis declarat, taicm a6\um tam fecundum: ab iiia Undc intcliigi non pof cft,quin produflio cjus Cit
.
<|uam primura non poITe e^Tc perfeftionem finapiieiter vera cffcflio,& cum non 6t crcatio ,crit cdulioex prae-
,
quianeutcrcif tftus purus, cuminterfe comparentur, fuppoGto fubjeto;interceditcrgo ibi vcra rttio potenfig
ut potentia & atus a\iv2&pafriv5.Etconfirmatur:namoflenfumeft illuia
Secuodo ille a\uslibcr, qui in fuoordineconcipifur a>um non effc ens neee(farium & per effentiam omnis :
t fccundus & ultimus,ita ut fccundujn propriam reaiem autem alio,per quam fit vei communicatur aliquod ef- ,
perfeflionem&cntifafcm poflfitBon c^Tc inDco, & co- fc,quod non efl de cffcntia rei produlx, efl vera effe^tio:
narez, Tom. .\XIII. fequi-
. , . . :,
0 Disp. XXX. Qiiid De.is fit.
fcquifur ergoefTe in D'o aliquid verc fadum, & qucd mentc concipi, uf in re finf omnino idem finc uHa diflin-
pon c '
D.us: nihil enim fiflum eli Dsus . Ifem quia c- \ionc in re Qiiod declaratur in a>ibus liberis, qui effe
.
flen( i. I eii iilum adum nont-iTe cns necenrarium,neque po^Tent in di vina volunfate , & dc fa\o non funt.Neccf-
pffc fu jin cfiTc pereffcntlatn. crgo nonefl Deus. fecft enim voluntatcm divinam diftinguibillis laquam
UI'irnoden'que fequifur,talcm ai5>um e(Te vcruro ac- ens a non cnte,vel tanquam ens alu ab cnt c poffibili^qu?
ciden? divin? rubdanti?,^ prodijdiionem ejus non folutn diflin\iononcfl ccrteconfila per intellcfluro, fed in rc-
cffcefTeflioncm^fed eiiam impcrfei1am,nempe acciden- bus ipfis confpicitur.Undc fi illa duoconfidcrcnfur fecQ- ,
lalem.Seqiielam probo primo ex definitione, quia ille a- dum cfrccflrenfis, diflinguuntur maxime cx natura rei
jfûs pofeli adeffe & ihtffc,Si alioquicfi extra totam fub- nam voluntas habet eflTentiam afiuale ncce^Taria ,
perfe-
flanf iiui rei,qu? fine illo effet inf egra & colummata fub- flioautem libcrahabetcflTentiam poflribiIem,vel contin-
fiantialiaiiier.Dicent fortafTe non ponTe adeffe& abelTe , genfcm (latcfumpto vocabulocontingentis prout omoi
quia fi dJcf^non poteft abeflre,n'-que c converfo. Sed hoc nectflfarioopponiturjhifcautem non folum c(i diftinlio,
frivoIuTi efl,tum quia indcad fummum fit efTe accidens yerum etiam priroadiverfitas ,qu2 intcrrcales cflTentias
infrparabile, fumetiamquiaad rationem accidentis ne- repcriri poteft, ut conftat exdiSis in difputationc 28.
ctiTe non e0,ut polTit ade(Te & ibefTe in fenfu compofitio- Totaautcm hsc divcrfitas intercedit ctiam intcr volun-
nis,fed fufficit in fenfu divifionis,id ei1,quod quantum eft tafem divinam,& perfeiionem libcram,qu?de falo illi
yelex fe, ifa fifcxtra fubftantiam rei, ot poditadcire, vel eddita eflrnam etiam hxc perfc\io libera ex fe prius na-
abtfie illa, five poflu unum poit aliud fuccedere , five tura fuit fub eflfe poflribili,quam atuali, habet eflTentil &
jion.Alireidici pof[et,hunc a\um non eflfe accides, quia pofiibilem,qu3e quantum efl ex fe, potuiflfet non atu cflTe:
pon ell res dillinfla , fcdmodus. Scd hoc cfiam nullius hujufmodi autem res cjufdem efl cflTentiae fivca\u cxfir ,
moroenti e(>,quia modus non efl extra latitudinem acci- ftat , fi vc non ergo eandem diftin>ioncm rctinct a qua-
:
denf is,ut induflione facileoflendi potefl,& infra trala- cunquc alia eflTentia aquaex fe diflinguitur in cffc ef-
,
bifur Undeeiiam de aflibus noflrse voluntatis nondutn

. fentia Eo vel maxime quod neceflfe eft ctiaro cflre cxi-
.
,
fl\ exploratUir),in fint res,vel modi diflin\i,cum tamen flentiseeflTe diftin\um a paric rei in hujufmodi rebus: n^
conllercflreaccidentia.Tandem illcaflus liber prout eQ en"e exiflentia? voluntatis divinêfl eflre per cfTentianj
inodus divinae voluntatis,aut efl fubflantia vel accidens, intrinfcce neceflTarium : eflfc autem exiftentia: illius per-
ronenim e(t medium: non efl aufem fubflantia ,quia infe>ioni5 liberi non efl ifa neceflfarium, fed abfolute
crea.a efTenon potefl,cum ab illa dininguatur,nequeet- loquendo, potuiflfet noncflTc: crgo impoflribilecft,quc4
iam Lreata,quia non poflfet cflfe intia Deum , aut aiûare tale eflfe fit unum &omnino idem in reipfa. Sunt crgo
divina voluntatc.Nequeetiam potefl effe fubflanfia tan- incompoflribilia , & repugnantia illa duo, qu fimul
quaiiQmodus lubltantialis increat? fubftanf i?,cum nullo conjungitillafententia, fciiicct, cflTc perfcflionero li-
inodoadconflituiionetji, vel completuni fubflantis: per- beram, realcro ,

&qui abfolutepoflret non cflfe , & ni-
?ineif relinquitur trgo ut fit accidens
;
. hilominu: quando efl , non eflTe in re diflinlaro a perr
ExplicaOir dr defenditur frtcedens fententia . fc\ionencce(raria Dei, & voluntatis ejus
Viderunf ha^c incommoda nonnulli ex dcfenforibus Jam vcro facileeflex hiselicere alteram partcm qua
ppinipnis Cajetani & jure veriti funt illa admittere , i-
, propofuimus & dcdocere eadem vel fimilia incommo-
,
deoque ad illa vitanda conati funt ita illam dcciarare,aut tia,quiz ex hac pofitionc fequuntur Unum & maximum .
tempcrare,ut dicant, hos aftus feu perfeftiones liberas a- eft, aliquid quod cx feeft nihil , & re ipfa poflfet manere
liquid quidem addere perfe\ioni nccefTaria Dci, illud fub nihilo, eflTe verc formaliter, aceflrentialiter Deum: &
vcro additum in Deo ailu cxiflens, nullo modo diflingui e converfo aliquid ,
quod nunc eft vere & eflentiaiiter
i-x natura rei a perfei\ione neceflaria ipfius Dei Quia . Deus,tale cflTe^quod abfolute loquedo^poflTet non cflTe^hoc
hxc duo non videntur repugnantia ,fcilicet ,quod adda- autem maxime pugnat cum Deo.Sequela vidcf ur evides
tur aiiq'jid,& illud non fit diflinftumrnam hoc ipfoquod cx his,quafdocet illa fentcntia : nam fi pcrfe\io libera in
^djungirur (ubflantise Dei, fit ipfa fubflantia Dei .Filia- re non diflinguitur abeflTentia Dci: ergoindudit in fe to-
iio enimdivina v. g. aliquid perfeftionis addit efl^sntis tam perfel;ionemdivinEcncntijE: crgo efl e(rentialiter
Dci fecundum (e confideratK quod addifuro pcr filiige- ,
Deus. Itero,quia vel illa perfeftiocft Deus, velnon Si .
ncrarioncm producirur, vel coroproducifur, ut more no- nonefl Deus,fequunturmulfa inconvenientia fupra illa-
(f ro loquamur, & tamcn nor, efl diftinftum
uIU modo in ta,nimirum aliquid cflfe in Deo, qucd non efl Dcus vel ,
re afubilantia Dei: ergo&c. Quod fi haec duo incompof- (quod mirabilius cfljaliquideflTcomnino idera cum Dco,
non funr,uirumquc afferendo, omnes difficultatcs
fibilia quod tamen non fit Deus Itero fi noneft Deus nec fub- . ,
pptime expediuntur Nam, fi hujufmodi aflus liberi ad-

. (f aniia incrcata crit ergo vei erit fubflantia crcat a , vcl
;
diir.t aliquid reale,facile intelligifurjquo modoforinali- accidens, & nihilominus efitaliquiddiflinfluro a Deo,
ter confli:uant Deum volenfem libcrc; fi autem iilud qu2omnia,& fimilia funtabfurda,& rcpugnantia.Si au-
quodaddunt, non efl diflin\um in rea voluntatc divi- tem illa perfe1[io libera cft vcre Deus: crgo efl eflrcntiali-
na,ce(rant in commoda,quaECXopinioneCajetani inferri terDeus, quia nonefl Deus perparticipatione, fed verus
videbantur. Et ifaetiam intelligifur optime,quo modo Deus:nulla aute res potefl cflTe verus Deus participati ve
in hisaftibus firimmutabilitas: namidquod

addunt , aut accidetaIiter:ergo neceflTe efl,ut fit eflfentialiier Deus.
ex iternitate additur voluntati divins ,

quia cum Deus , Probatur jam confequcnfis:nam cum Deus fit ens
falfitas
habeat infinitam fcientiam,nihilhabet, quod expeflet per fe neccflrarium,& hoc fit maxime propriuraejus,& in
adomnemliberarndeterm:nationem, &cum voluntas quo primariodiflinguifur aquolibet aliocnfe, impoflfl-
ejus fit infinite perfefla non debet manere

fufpenfa ,
,
& bile efl quod aliquod ent libcrum fit cflrenfialitcr Deus
quafi ancei)S per infinitara JEternitatcm , & ideo ab Et declaratur hoc ex quadam recepta doirina San\o-
ternohabetomne fuum decretum liberum. Etquia id rum &Theolo2orum omnium, qui docent, proceffiones
quod addit taledecretum omnino identificatur ipfi Deo di vinas ad intra,etfi voluntarii finf,non tamcn poflTe eflfe
ideo & fine uHa umbra mutationis addiiur , & infcpara- liberas propria Iibertate indifferenf i.T,quoniam quarlibei
vcrus Deus
bile, & immuiabile manet.
perfona procedens efl , cui repugnaf inoiffe-
Reftllitttr expUc/itio & defenfio rentia ad eflêndum & non efsenduro ,

quia dc ratione e-
Veruntatnen hic niodus dicendi & con ungit alia itn- jus eft intrinfcca neceflfitas cfsendi. Undc hirefici Aria-
pofiibiiia ac repugnantia,& illis pofitis,non poteft adhuc ni, uf docerent Filium efse creaturam, afserebant volun-
potifTunaincommoda iliata evitare- Qtia propter diffi- produ\um Quam co.Tfecutio-
taie Patris libera fuifse .
cuhaiemnon folvir,fed auget potius. Dcclarc fingula : nemConcilia,&San\i Patres exiflimarunt neccfsariam,
nam in prirBisinuniverfum eft impofTibile, quodaliqua & ideo antcccdens illud hasrefis damnarunt ut vidcreli- ,
cet in Hilar.lib.de Synod. anath.24. & in Concil.Tolef.

ûoabfoluta ita fehabeant, ut unum po(TitexiflercaIio
.in confeflTione fidei,& Aug.l ^.de TrinitAt.c^p.io. &
noncxiflcntc, & tamcn quod in re non diftrnguantur . 1 1
Quod principium late probatum efl fupra tradando de D.Thom.i.parr.qu.41. art.2. & aliis Theologis. Exifli-
diftin6\ionibus rerum , &in prcefenti ftatim fpecialiter roarunt ergocfse impoflibile quod
,
aliquid cx. voluntatc
probabitur. Ai divina voluntas , &h3EcperfeaioIibera libcra habet utfit, velnonfif, eiscDfum. Etfimiliter
comparantur,quod volunfas di- exiftimarunt impoflfibilc aliquid rcaie cfse intra Deura
gus illi addi dicitur , ita ,
vina potett abfolutc loquendo exiHere non exfiftente in , quod fimplicitcr loqucndo poffit e(se , & non cfsc . Et in
libera: eip nan pptcll boccerciturevideqsdifcn^ca inier hqc additum libe-^
Tffum natur^ uli perfe\ionc
rum
.. . , , ,,
Sect. IX. Qiiomodo cum Ilviiia libert. ftet iaiinutabilita? . (^7
ruin ûod ablnc rcntcntl;i fingitur , id quod fccundum & noflro modo intelligendi aliquid rcalifatis diwine eflefv-
rationem inlclligimu!; divinas rclationes addcre ad divi- tif,ncceflre efl,iif illud habeat per rcalem origincm & pro.
nameffcntiam nam hoc tam abrolute& (impliciter efl
:
du61:ioncm, etiimli illud additum non fit in rc diflinRum
ens ncceffanum ficut ipfa effentia di vina ; & ideo poteft
,
ab cfTcnlia, & ideii cfl de perlonaSpiriius fan^li : crgo i-
cfTeinDco, &idemcumDeo, & eflrentialiter Dcus , dem efl in pr?fcii( i dicendum , fi aftus liber ut fic addit a-
quod fecus omninoeft in iilo libero addito liqiiid realitaf is, feu per.êdlionis rcalis. Dices, etiam pa-
Prarterea fequitur ex illa fcntcntiaûerfc^lionem divi- ternif as intelligifur aliquid addcre eircnti?,fine ulla reali
nim realem prout nunceft in rcrum natura, talem efle, cmanationc.Refpondcfur hoc verifTimum clTc, quia per-
,
ut partim ncccfTario partim potuerit non efTe , quod

lit ,
lona Patris non folum fecundum abfoluta fed etiam fe- ,
admitterc non minus cQ abfurdum in fimpHci entitatc , cundum relativa , cfl omnino ens a le , quod declarant
quam per modum compofitionis Utcunqueenim intel- .
Theologi pcr notionem ingcniti ; hf c autemtonditio no
Jigatur,includit imperfeflioncm,& diminutionem quan- poteft convcnire aiSui Iibero quia ut fic non ell eiis ne- ,
dam in ipfoeirequoad eam partem,vel quafi partem, qux ceflarium , nedum omnmo a fe, & ideo omnino neceffa-
poffet non efle Undequo magis hsEc imperfedîo attri-
.
riiim videtur , utfiat ens per aliquam ailionem .
buitur ipfimet fimplici entitafi Dei , eo cum majori ab- Diccs^cflTealiam diffcrentiam,quod Filius cflresdiflin-
furditatc & inconveniente illi attribuitur talis imperfc- \a a producente: aftus autem Iiber non eii res diflindi a
flio Pritcrquam quod majorem involvit repugnan-
.
volunfate divina.Sed contra:nam hoc ipfumefl,quod ar-
tiam ,quod una fimplex entitas in uno fimplicifTimo cffe gumentodeducitur, nimirum illum a6\umdebereefledi-
includat illas duas conditiones , neceflitatis efTendi , & flinf um,quia effei3us,& produC:lus.FiIius enim non ideo
potentixad non efTcndum . Nam fi illa entitas habct u- producifur,quia cfl diflinftus,fed pofiuse converfo, quia
num fimplicifTimum cfTc: ergo totum illud efl abintrin- producifurjideo diflinguiturjfic ergo in prxlenti, fi aftus
feconecelTarium , & prout tale e(l , efl de effentia illius libcr talis cfl , ut fuam aiSlualem eniitaiem & perfcclio-
entitatis: ergo impofTibile eff , utillamct entitas fecun- nem non polfit habere in rcrum natura fine aliqua ailiO'
dum idem omnino efrercale, fit ens contingens qusn- ne,re\e concluditur efle diflincf um.Unde cum ei tribui-
tum ad aiiquid quod abfolute pofTcr non elTe & manere

,
f ur aliquid,quod fine efficactfate habere non potefl, & fi-
fub nihilo Atque hoc modo facile polTunt applicari tc-

. mul dicifur in re diflingui ullo modo a fuo principio ;
reomnes rationes fupra faftx namlicet hic evafio u- : coniradiifloria dicuntur.Ac pra^terea quacunquc ratione
num inconvcniens evitet nempe compofitionem ta- , , alTeratur cfl"e in Deo aliquid fidum vel quafi faiifum per
men alia evitarc non pqtefl & divin.x enf itati non fo. ,
voluntatem Iib:ram,efl omnino abfurdum,& a fana do-
lum pugnantia tribuit, fcd efiara multa ,qu2 imperfe- ftrina alienum Accedit quod nccelfjrmm erif faierj
.
,
^îonem includunt, prout fatis declaratum eft & in , elTe in D,'operfefliGnem aliquoraodo pendentem; ab a-
lertio mcmbro magis explicabitur lua!i exillcntia crcaturGc,aut fa61a,aut fu'ura in fua pro-
Hmc ergo facile ofleodi potefl quod uhimo loco de ,
pria durationc: illa enim pcrfe^f io libera ,
quam habcC
pracdifla fententia diximus nimirum augere potiusdiffi- , Dcus , ex coquod liberaliter voluit munuum creare , ita
cultatem , quam expedire. Primo quidem quia e duobus ,

dicit habitudincm frafccpdentalem ad creafuram ut exi-
alterum hicdiccndumcff fcilicct, vel Dcum vellecrca- , Oentem aliquando, ut nullo modo poflu effe m Dco finc
turam quam poffet non velle nihil reale addendo fua: ,

tali exifltntia creaturs: at hoc certe abiurdifTimum efl
\'oluntati,ve! adderc aliquid reale fux voluntati,quod re quod nimirum indigeat Deus uno modo crcatura fua ad
ipfa polTet non addi illi,& illud, quod addicur ita trans- , hibendam aliquam pcrfeftionem, five magnam , five
fundi(utficdicam)indivinam fubllanti3m,utnulIo mo- parvam, five intenfivam five extenfivam , .
doabea maneat dillinfVum in re;fi autem hfcduo inter Denique addere polTumus exemplumex recepta fen-
feconferanfur ut minioaum stquedilficilc intelleftu efl
, tentiaintergravesTheoIogos.Illi enim ablurdum exifli-
hoc poflerius,ac iilud prius.Imo hoc poflerius videfurdi- manf aclmitfere in Deo relationes reales ad creatur.is nt
reifêdemonflrari impon[ibile,& invol vens conir.idiftio- ailu ej;i(ientes,& ab illis ut fic dcpcndcntes, quia iir.p jf.
nem,ut argumenta fada declarant. Illud vero prius licct fibile exiliimant aliquid reale elfe in Dô,quod ab ^Cu.z-
fateamur, efle obfcurilTimum non tamen poGtive de- ,
li exiilentia creaturff pcndeat, five uf a tcrmino, fivt uf a
monflratur polfibile , & conabimur relpondere ad argu- condif ionc neceflaria ,quacunque alia rationc quia
five ,
menta,quibiis id oflendi videtur.Aliunde vero illud pnus quidquidcfl in Deo,neceirario efl Dcus,& idco niiHomo-
nullam Deo tribuit imperfedionem fcd potius eminen- , do potefl non eflTe ,
quod aufem aliquo modo pcndeta
tiam quandam,qu? vcl hoc ipfo quod humanum captum creatura.potefl non efTe,ficut illa. Si qui vero func Tlico-
fuperat, eft confentanea divina-excellentii . Pofterior logi,utNominaIes,qui has relationcs tribnant Deojideo
autem modus includit fine dubio imperfe\iones mul- idfaciunf, quia exiflimant relafionem nihil rei addere
las, ut pauio antea declaravimus intrinfecc fubjefto feufundamento, fcd folum pjft.m-
Q.uibus addo non vitari inconveniens fupra illatum, neTn,leu concomifantiam fermini,omnes tamen pro co-
fcilicet hanc realem addiiioncm neceffarium effe intel- pcrto hibenf nullam veram rem etiam rcfpetlivam, quai
Jigere in d: vina voluntatc aliquam realem produflionc in Deo fir, pofTe aliquo modo pendere ab exillentia crea-
aut efFeftioncm nomine nuncupefur.
, auf quovis alio turce: mulro ergo magis id dicendum efl de re ,
&pcrfe-
Quia realis additio,vel argumentu.m reale non potefl in- (f\ione abfoluta ,
qMalis efl aflus volunfatis.
telligi fine produ6\ione reali:hic aufem fit addifio rcalis, Prfterea , neeelieefl juxta conirariam fenfentiam ad-
& argumcntum realc extenfivum: nam in divina volun- mitfere rcalitatcm quandam , feu rcalcm perfcftionsm
taic (ecundum fe non erat formalifer illa perfcflio libe- ex fe indifrercntem,ue lit nihil,vel ut fit Deus,quod per fe
ra ergo augetur cxtenfive ejus perfeflio per additionem
r incredibile cfl , & gravjterofFcndit . Scqiicla declaratur:
illius: ergo c(\ neceffaria aliqua vera alio, vel produflio nam ficoncipiamus Deum inafternitafe prius rafionc,
qua id fiar.Nequeob'iare poteO^quod illud argumenrum, quam velit aut nolit creare mundum v. g. neccfTario in-
vel addifio fiat cum identificatione: nam poiius ad hoc rclligimus Dûm prascognolcero hunc ailum volendi
videturrequiri major efficacia : nam magiscfl facere, ur creare mundum ut fibi pofiibilera & non neccfTarium
, , :
duo,qui fecundum feerantdiflin6\a,coalefcant in unum cognofcit ergo illum aclum , & realem pcfetîonem li-
fimplex quum quod uniantur in pnfenti autcm perfe-
,
; beramejus, ut indiffcrentem ad cflTc & non eflfe : ergo
ftio libera & nccefTaria fecundum fe, feu prafcifa aflione ut indifferentem ut fit Dcus, vel ut fit non
nihil ,quia fi
vel deicrminationc divins voIuntatis,ita funt diflin\x, fit,nihil crif,fiautem fit,crif Deus;cum non polTiL efTe ni-'
ut altera fit nonens feu ens poffibile tanfum,altera fit ens I) in Deo.Falfitas aufcm confcquentis, & ex fe nota vide-
neceflarium : crgo ut illud ens polTibilc fit non folum ens tur, & declararur amplius : tum quia illamet indifFeren-
aflujfedetiam fit ipfummet cns nccelfarium finculladi- f magna imperfetio,& confcquenter repugnat rei
ia efl
ftin\ione ab illo, magna certe vis, & plufquam efficacia quae formaiiter poiriteflTe inDeoitum efiam quia illa in.
requiritur. Etenim fi illa perfeftio libera ex ente poflTi- different ia repugoat cum elfe Dei,de cujus intrinfecoco-
biii fieret ens alu,unitum tantum enti neceirario,& non ceptu efl necellitas cHendi. Unde in ipfis tcrminis invol-
unum cum il!o,necefraria elTet efficientia vel afliojmui- vitur confradiif io.Imo etiamgcneralius loquedo impof-
to ergo magis neceffaria efl, ut non foluai fiat ens aC\u u- duas res includentes in fuis propriis
fibile efl inftlligere
iiitum,fed etiaro unum.Et confirjnatur cxemplo filiario- conceptibusoppofitas ac repugnanfes rationes,efTe indif-
fiis di vin?:nam quia perfona filii ratione filiationis addit ferf reSjUt diflioguatur,veI identifieetur; fed Deu.^ & hxc
îi.trez Tom. XXIII. E 2 perfe-.
. . . , , ,
^8 Dis r. XXX. Quid Dcus fit,
perfe\io libera hibcnt omnino opporiijs rationes : nam liberurn Dei includcrc rclafionem rationis, quia etiara
Deus diciturenre cns nccefrarium , illa autem psrfeflia in nullo infcl]etu talis relatio confurgat,Deus in re ipfa
dicifurc0l ens non necefTarium : crgo imponTibile efl ,

vcrc& realiter vult faleobje\um.Necquicquam rcfert,
ut in eandem nonomnino firr.pliccm, & indivifibilem quod Caprcolus fignificat, & Scotus probibile cenfec
cntitatcm coaielcanr hanc relationem neceffarioconfurgere in intellc\u di-
Quarta & eommunis fentcntidi vino , tum quia fatis inccrtum ef},an relationes rationi?
Efl igiturquarta fententia ,q')rvaffirmataiftum liberii fabricentur fuo modo per divinam fcicntiam qusres
,
Dei prxrcr aduir neceffarium qui ell ipfura velle divi- ,

prout in fefuntintuetur fine ulla improprietafe , Analo-
numabfolute fumptum, folum adderc relationem ratio- gia,aut ficîonestum maxime quia, licet id gratis demus,
nis ad aliquod obje\um crcatum & quoad hunc refpe- : non pofcfl quidquam referre illa relafio , ut confurgens
jCapreo- dlum pofaiflTe effe& non cnfe , licct aflus ipTc nccefTTarius perinicl|elum Dei ad complendum feu conflituendurn
Jus <iuiJ_
{âni; fenrentiam docet Capreolus in i did.d^. qu. r. . velle liberum Dei, ut a\u ter.r.inatu ad creafuras Quia
addjE co-
id argum.cont
o ^ &
2. conci. <îanqu.im addat a-
1 1 j
prius fecundum rationcm Deus vult
.
jnuni fen. arf. z. I . . libere creaturam,

.teDci* . jiquid,quod a nobis praetermiffum d\ ,
quia nec in rigore quam intelligat fe velle libere creaturam, intelligsdo &
vcrum, neque ad hanc rem explicandam neceffarium vi- fabriceturrclpe\um rationis ergo id quod addit velle li-
dealur, dicit enim ,dlvinum velleaddcrc inprimis dire- berij ut fic,non efl ille rcfpcflus rationis,fed aliquid priuj
ilionemdiviniintellefl.isoflendentis voluntati taleob- ipfo . Et confirmaf ur primo nam Deus per volantatetn
:
jetlum , &
proponentis ilkid ut volendum, quoad hoc & ut fic vult libere : ergo id quod addit velle libere , per vo-
dicit addcrc aliqnid rcale.non tamen realiter diftinftum, luntatem additur, non pcr infcllelum formaliter loque-
fed fecundam rationcm. PofTumus autem aCapreolo indo: ergo refpclus illc rafionis,qui confurgit per a\um
teiiogare. an hsec direftio divini intelleftus (it libera, intelle\us ut fic,non pofefl effe id, quod formaliter addit
yel ncceffaric. fi cnim efl ncceffaria: ergo non dire\e di-
: vcUe liberum fupra velle necefiTarium Tandem confir- .
citur , Dni liberum addere hancdireflioncm: nam

veilc matur quia ille refpc\us rafionis , etiam ut dicitur effe
,
determinatio libera ncn addit ca,qiis nectfTaria funt jfed obje\ive ina\u intclleius divini,eff quid confiflum &
potius illafupponir,& folum intclligitur addere id quod nihil: crgo non poiefl confiituere formaliter Deum vo-
e(t indifferens.Si vero illa dire\io eff libera, primum au- lentem libere creaturas, ncc taquam tofa forma,nec fan-
gefur difficultas ; nam deilla quaerendum crit quid adquam aliquid complens vel ultimate conltitucns illam .
dat, quatcnus liberaeft: &dcinde intcrrogabimus ul- Unde Capreol. fupra expreffc declarat hunc refpelum ,
terius an illa direfîofit formaliter libera ut prjecifeefl non conflituereformaliter determinationem liberaDei
abintellc\u: & hoc non admittet Capreolus ; efl e- ut fic,fcd confequi ad iliam Quod quidem erit verum de .
nim falium , & alienum a doflrina D.Thoma; ut nunc , refpelu rationis in pr?dilo rigorc fumpto, fcd juxta
fuppono: vel efi libera perdenominationem a volunfa- hanc expofitionem nondum eil explica(um,quod quaeri-
re, &f!cfaIfumefl,quod velle liberum addat hanc dire- mus, fcilicet, quid formaliieraddat detcrminaiio li-
fticnem cum potius ipfa dire\io denominctur libera
,
bcra naturali a\ui voluntafis divini quia, fi relatio ,
abeo, quod addit vellciiberum . rationisconfequiturexdeterminationc libera: ergo efl

O.-niffaergohac partc,d2 qua etiam alii au\ores nihil detertninatio libera ante illum refpc\um ,quidergo ad-
dicunt,tratanda cfl altcra de iefpclu rationis, quam fe- dit af ui ncccflario ut fic ?
re alii fcquuntur prcefeitim Thomillse, Ferrar.i. contr.

,
crgodicaturadderefundamentu illius refpeflus, fcu
Si
Gent.cap.75.& yd.&alii recenticrcs i.p.qu.i^.art.z.^. (quod idem efljaddcrc refpe>urr\ rationis fundameniali-
&7.& Sylvefl. inConfiato.i. parr. qu.19. arf.2. ubi rcfe- tcr,quod crat alferum membrum fupra pofifum: tunc rc?
^cojî.s a:i
[e,;j&dec!aransopinionemCajetani, nihil almd de ea flat inquirendum,quid fit hoc fundamefum. Fundamcn-
fcni\'ai.'^^ dicir, quam hatc verba. Videant i[ii qidd hoc imyertet : & tum enim relafionis rationis,quod ex parte rei fumitur ,
deiode aliter rem declarat . Solet hacc fentcntia tribui aliquid reale effe dtbet : nam fi effet aliquid ra!ionis,pro-
Scoio in 2. di(f.45. led ibi folum dicit per volitionem li- cedererur in infinitum,& torum effct mcra fic\io: aliquid
h-.ToGX Dei confurgerc rclationem in re volita , quam di-
ergo fupponltur in re , quod occafionem pr^bet inielle-
cir neceffc realem , nec rationis (lrile, id efi ,
quKcon- iui ad fabricadum rclpctum rationis, & illud vocamus
fargat per a\um feu intel!eium:nam hanc dicit confur- fundamenfum cx parte rei . Hocergo fundamentum ia
gere pcr a>um fcu comparationem voluntatis. Unde non potefl nifi vel aliqua res extra Deum
prjcfenf ia efle ,
quatenus voiuntas potentia rafionalis , poteft illa re-

eff cxtrinfece dencminans ipfum, vel aliqua resintraDeunj
iatiodici rationis, quam dicit Scotus terminari in Deo
ipfum.Primum dici non potefl in prKfenti, quia, ut con-
adaliquidabfolutum, nondcclarat tamenquid fit illud tra primam opinionem ofiendimus Deus non dicitur ,
abfolutum,necquarareIationem addat in voluntafe Dei volens pcr extrinfecam denominationem Nec cogitari .
potefi a quo proveniat illa extrinfeca denominatio:narn

terminatio libcra ad creaturas.Favet autem huic fenten-
vel provenit a crcafura pofiTibili ut fic , & hoc non, tum
tiiini.d.59.ubi air,libertatem Dei effe perfe^îfTimam,
&idcononconfillcreinindifferentia ad a1us diverfos quia alias non efifêf dfnominatio libera , fed neceffa-
illa
ficutert in nobis fed in indiffcrentia ejufdem

,
omninoa- ria; tum eiiam quia cflTet indifferens& communis omni
diverfaobje\a.Unde fcntit,tcrminatione ad ob- rei pofTibili.Vcl provcnit a crcatura, ut exiflente, vei fj.
flusad
je\um creatum nihil reale ad iere divin?
vo!untati,alias tura aliquando , & hoc etiamdici non pofefij quia cmni^
libertas D:i cpfineret in indifferentia
non tan'um ad ob. crcatura efi,vel futura eft, eoquod Deus per volunfatem
jcaa fed ad perfcaiones libcras
,
inter le rcpugnanfcs , & fuam libere vult eam effe: ergo relatio,quam Deus , ut a-
\u volens dicit ad talem creaturam non
accontrarias. Atque ifaomnes Scofifl? in hanc
fcnfcnlia , potefl fundari
cjenominatione fumpta ab
inclinant,&cxoretTe Lychetuseam fenet1ndia.45.ubi in ipfa creatura ut exiflente
Gabr.&Othim & alii Nominalcs docent, velleliberum vel futura.Unde acute Henricus quodlibeio 9. quajflionc
fed el- prima,dirtinguit in Deodupliccs relationc rationis: que-
Dci ut fic nihil rei addere fupra velle neceffarium,
feomninoidem: nlhil autemdicunt de relatione ratio- damfunt, qusfecundum rem prsfupponuntur aliquQ
nis.Et videtur pr?di\a fenietia
neccffario fequi cx impu- modo in creat ura,& per quandam correfpondentiam (ut
gnationibus aliarum:cum enim vere ac propric Deus ve- ipfe ait )formantur in alio extremo fcilicet Dco, hu- , &
litliberecreaturas, & abfolute loquendo potuerit non jufmodi funt relaiio creatoris, domini &fimiles, quE ,
uf alu vellc creaturam aliquid addat a\ionem tranfeuntem confequuntur. Alia: vero funr,
velle,neccn.eff ,
aûm volendi neccffarium, quar per fe primo formantur in ipfoDeo,ut rclatio pr?de.
prsetcr polTe velle,feu pr?ter
ipfum oftenfum efl autem non addere flinantis,e]igcntis,&c.In hoc ergogencrecoilocanduseft
quo Deus amat fc :
ergo neceffc ef^ ut addat aliquid rationis liic refpe\us, quem intelligimusconfequi ad determina-
aliquid rei:
dijficuttates di^x fententix prafertim lioncm Iibcram : fundamcntum ergoejus non in aliqua.
PropoNmiur
quoad additionem rationis . re extri n(eca,fed in ipfo Dco qua^rendum efl .
Sed haec fententia habet etiam fummam difficulfafe :

tt fine dubio ita efle videturrnam Dcus ex fe folo fc li-
primo quia relatio rationis aut fumitur

,
in rigore ac for- b:re detcrminai , ut hoc vclit potius quam illud , & ideo
bte ac fundamentalircr Priori modo eil non videtur illc refpe\us poffe prius in aliofundari , qua
tnaliter, aut
.
guidfi\um, &foluracf\inintcllcauconfiderantc, & in ipfomet Deo. In quo efl magna differcntia infer voli-
comparante unum ad aliud per modum

relati, quod in fe tionem libcrarn,& lcicntiam,eiiam quafenus dicitur fci-
non hily.-t; hocaiitem modo non potcri vcllc entu vifioni-; & dicitur aliquo modj coiitingc.ns autli"'
,
êUnpnem
bcra
. . . . ., ,
,
S E C T,. IX. QuoiModo cum divina liber-t. Het iminutabirKas .6p
bera qoatenus pofiret fub tali ratione non cffe (i res non ,
Ucum vcre,proprie,& finc metaphora vclic, & amareca
,
qua: libere vult, vcl amat, qufq; potuit non amare Hoc
Intcrcedit crgo diffcrentia inter hanc fci-
.
tfft-nt tuturae .
probatum cx contra primam fententiam

cntiara & voiuntateno ,quod fcientia ut ex fimplici intel- fatis efl di6\ii. .
Etconfirmari pofelt cx divina fcientia: nullus namque

ligentia fiat vifio , & prxter res polfibiles, fc cxtcndat ad
reprxfcntandasresexiftentcs, fupponit in objeao ali- negabit, Deum proprie (circ res creatas exiflcre, id cmm
quam varietafem proaliquo tempore,cui stcrnitas coe- non folum el^ manifeflum inScriptura fîdit ( dicitur ) :
xiftit, vel faltem fupponit aliquod decretum liberum

di- Deus cu>7n:aqufecerat,&ii\a\\\\i,M etiara cflex fcevi-
vinsvaluntatis,&ita ibi inteHigi pofeft cxtra ipfaro fci- dcnf iffimumût infra atringemus,&tamende illa fcien-
tia efl fere eadera difficultas, quid addat Deo,cum potue-
entiam aliquodfundamentum vcl principium illius re- ,
vohinfatc nihil fupponi potcft, fed o- rit non effe in illo, fi lescreatx non extitilfent ergo :
lationis : at vcro in
ninis varietas, quae in obje\is intcliigi potcd, ab ipfa vo-
Secundodicendum efl,Deum velle creaturas alu rea-
luntatc trahit originem Et ratio a priori eO , quia fcien-
.
li fui voluntatis, feu pof ius, qui efl fua voluntas fua , &
tia,etiam ut rerminata ad lalia objecla cont!ngentia,non effentia.Hoc probant,qui circa ultimam fententiam ob-
jcâ feu propofita funt,quia Deus non potcfl effe volens,
cll in fe formalircr iibera , fed neccfTarii ex prifuppofi-
tiouc talis obje\i exiftentis , vel futuri : at vero voluntas five (eipium , fivc quamcunquc rem aliam peraliquid fi-
uttcrminata ad talia obiefla c(l formaliter libera , & i- \um vcl imaginarium,fed peraliquid quod in reipfa (ub-
dco illa relatio in fcientia podct intelllgi per modura cu- nflat,vcrcq; in ipfo fit,quia vere & rcalitcr vult & amat
Item, quia Deus conliitueretur volens per compofitio-
ju(dam refpe6tus refultantis nece(Tario in ipfa pefito al- fi
terocxtremo,fcilicet,objetlo fcibili, in elTe verifeu fcibi- nem , conllitueretur per formam realemillnm in re ipfa
voluntate autem nonpoted ita intelligi ,fed primo

lis:in
afficientem, & non per ens raiionis, neque totalitci-
acperfeoriginem trahit ab ipfamet voluntare , omnibus neque ex parte fcu completive : fcdomninoper realera
aliiseodem modo fehabentibus: idco intime in illa & formam & intrinlecam ,
quiatotus effettus formalis tl-
ffedebet fundamentum talis rcfpedus . (etintrinfecus &realis ut cfl in nobis,& inangclis; eigo
,
Tunc ergo ulterius inquirendum reflat ,

quid (it in dl- multomagis, cum conflituatur Deus volens creaturas
vina voluntate talefundamentum . Autenim eftipfum fimplicilfimo modo, tanquam purus a6lus folum confli-
velle Dei neceffarium ut fic, aut aliquid ei additum; pri- tuitur fuo reali & intrinfeco velle. Tandcm hoce.t evi-
tnumdici nonpotc(f, tumquia illud fundamentum (em- dentiflTimum in fcientia:nanB Deus non intuetur cr.atu-
per acnecc(fario eli'pofito autem eodem fundamento & ras, ut exillentes in aliqua differentia tcmporis , nifi per
icrmino eadem relatio nata e(t coafurgcre , five raf ionis, fcienfiam fuam, tanquam pertormam ( loquimur modo
fivereslis: clfctergo illa ratio non libere, fed neceffdrio: noflro)rcaIem&intrinfecam fibi : & non peraliud ex-
tum etiamquiaex modo concipiendi noftro conftat ex , trinfecum , vel per aliqua cntia ntionis; nam Deus vere
folo velle Dei neceffario ut fic nullam nobis prxberi oc- , & realiter indic^t de rebus creatis,ut exiftentibus, & ap-
cafionem apprchcndendi relationem aliquam , vcl habi- prehenditac intcllcfûaliicr reprsfenrat illas: fotum;
tudinemabobje3acreata,quia per illud vclle ut neceiTa- autem hoc efl reale abfolutum intrinfecum Deo; eft
, &
riunj folum concipimus Deumut feamantem: ergo in ergo in ipfoper aliquid reale intrinfecum ipfi ergo , & :
illo velle ut fic nulla relatio rationis ad creaturas, ut in fe per intrinfecam (cientiam ipfius
jpfis cxillentes autem dicatur fecun-
fundari potc(K Si Tertiodicendum eft,Deum eodem omnino aflufim-
dum, inciditurinopinionemCajetani: illud enim addi- pliciflfimo,indivifibiii,&abfque ullo realiaugmento, vel
tum, aliquidrei c(i,non rationis quiaeflfundamentura diminutioneeius,velIe omnia que vult, & nollequa non
,
ex parte Dei &

volitionis cjus , ut cum illo refpeilu con- vult,live neceflariojfive libere ea velit.Hic efl mcns au-
cipi poflit: oflendimus autera )am hujufmodi fundamen- florum ultims fententis camque intendit D. Thomis ,
tum non eflealiquid rationis, fedrci. Rurfus illud non i.par. qu.19. art. 2. ad 4. & art. 5.(& maxime art. 3. ubi
potefl effc aliquid neceffarium, tumquiadiciture(fequid cxpreffe agit , nihil perteiîonis accrefcere Deo ex co,
additum vcllc neccfTario^tura ctiam, quia non magis
ipfi primo conti
qiiod veiit alia a fe.Idem ex profcffo probat ;i
po^TeteflTefundainentum,quam rpfum vclle neceflariutn Gentcs cap. 76. & hoc ipfum prafcipue intendit Scoros
ut fic:ergocrit aliquid liberum,quo Deus proxime ac for- in I. difl. 39. idem Hervxus quodlibeto i. qu. i Hanc- .
maliter conflituitur a^\u volen; cieaturas: hoc autem qucaflerrionem convincunt rationes fa6\xcontra (ecui>-
ipfum eft quod Cajetanus affercbat Et confirmatur pri- . dam & tertiam fententiam Et quanquam modus , quo .
mo, quia impoffibile efl tranfirea contradifôrio in con- id Deo conve.niat, non poflTit a nobis comprchcndi ,
tradidorium nifi , fa6\a aliqua mutatione vel additione , dcclaraturtamen aliquomodo:nam vellcDci cfl infinitu,
inalterocxtremo: fed Deus quatenus pratcife volcns a- tam in genere entis ,
quam in ratione appetitus ,
eflqut:
ftu neceflario ut non e(t volens creaturas (loquor fem-

fic infinitum, non per modura potenf ia?, nec per modum a-
perde voluntate creaturanim in fe, utomiftamcompla- 6\us inchoati fcu primi , fed per modum perfeftiflTimi ,
centiam earum fccundum efle quod habent in Deo , ,

& & ultimi adus:ergo ille a\usex vi fux rimpIicifTimf cn-
qua: fi in Deo efi,nece(faria efl,& non liberaj& deinde in, tita<is quam totam ncceffario habe(,efl fuflficiens ad at-
,
tclbgifur volens creaturas: ergo neceflfe eft aliquid e(fe tingendum omnia objeiVa volibilia, unumquodque ie-
fldditum,vel ipfi, vel creaturis, ratione cujus intelligatur cundum rationem & capacitafem fuam in illo igifur a- :
jnter ea eflê illa habitudo ,

qux antea non erat 5 (ed non ftu efl rota a6\iialitas neceffaria , uf amet Deus (eipluai
potc(t addit:>T intelligifafla creaturis,uf oltenfum eH:er- propfer fe & alia propter ipfum , &(eu(finem, alia ut
go cffe debet in voluntate divina . Tandem ,
quia aiias fi media, & le neceflario , quia hoc cxigit bonitas fua , &
Deus fuo vcUe selerno fine ulla prorfus additione rci , fcd alia libere,qui3 non amplius requirif finis,autobiefti bo-
rationistantum, poffet vellc libere creaturas: ergoetiam nitas Cum ergo amat Dcus alia a fe,nonaIio aftu , nec
.
intcmpore po(Tet incipere illas vellefine ullafuimuta- per aliquid additum artui vult, fed illomet quo fe amat
tioncjquia mutatio non fit fine aliqua additione,vel abla- & quo poflct non amare alia fivellcf, ,
tione realijfed quavis Deusex non volenfe mciperet eflê In boc ergo lolum confiflit erainenf ia hujusmy flerii,
voles creaturas,nihil realc adderetur,ficut neq;in ?terni- quod hic aiSus apprehenditur, ut forma quxdam^qus fe-
ex f ternitate vclit creaturas: ergo non
-tatc additur, etia.fi cundum totam realitatcm fuam neccfliarioefla Deo feu ,
mutarctur, etiamfi inciperet amare creaturas in tempo- efl ipfe Deus, & tamcn non neceffario confertquafi sdx"
re,aeque etiamfi amare defineref, quas antea aniabat quatum e(felumformalera quera conferre , potefl in or-
Refolutio qattjiionis , dioead intrin(ecaobje6\a fedeflinmanu & poteflate ,
Ex his aux circa has opiniones diila funt,fatis (ut opi- habe.Ttis talem adum pef illum tendere, vel non tende-
,
nor ) declaratum quanta fit hujus quaeflionis ditficul-

eft , re m talia objeila: & cura tendit, vere illa amat & vult
tas faciliufquccJTe, quamlibetejus partem impugnare,
, & riihil ideo plus habet,quam fi non amaret.Hoc autem,
quamaliquam probedefendcre,3utexplicarc Quapro- . quod nos explicamus per modum forms & cflTedus for-
pter non vereorconfiteri nihil me invenire quod mihi , fnalis,efl inDeo longe eminentiori & altio: modo, & i-r i
fatisfaciat nifi hoc folum in hujufmodi rebus id de Deo , deo licet in formis imperfedtis nunquam poflTit accide,
e(Te credendum,quod ineffabili ejus perfeftioni magis fit utcadcm omnino forma neceffario cxiflens in fubjeflo,
confenraneum, quodque abo:nni imperfertionealienutn non conferat illi totum cfifectutp formalcm fuum,ac pro.
fit,etiafi modum,quo id Dco convemat non alfeqîamur, inde in voluntate creata non poflu intelligi, quod necef-
jdeo in hocpunfto hafc a(fercnda e^fe ceafeo. Primo, fariQ habat aliquem adum volendi, & nihilominus.
iSHurez, Tqqq. XXI H. E z fic in
. . ,, . .,,
70 Disr. XXX. Quid Dcus fit..
in inanu cjus velle aut non velle ptrillum aftum all-

fit , ccffario termina.tur ad tajeobjciaum (ali entitali aftw ,
quod ob;eflum ad quod (jotefl terminari quia aftus exi- ,

adiquafum. At vero divinusamor efl iibcrnon quoad
Ikns in potentia neccliario habet in iila totum fuum ef- effe,fed quoad terroinari refpeflu crcaturarum.Nam illc
feftum forn)alcm,tacitque eam aftualiter lendere in totu amor fecundum fuam f otam cntitatem & perfeftioncm
objeftum fucm nihilominusdivinum velle,quia noncft
: ncceffarioefl,ncquein hoc potelt habcrcindiffercntiam
,
forma informas,neque adus afûas, fed aflus purifTimus quia cffet magna imperfc6\io \ tamcn in terminari habet
aliiori modo intelligendum e'l conflituere volcntcm, & indiffcrentiam , non quidcm refpeftu primarii ob;e\i,
attingereobiecta cum eminenti quadam poteflafe ad at- quod efl ipfemet,feu di vina cffcnt ia,quia ncceffc cfl, ut ad
,tingcndum,vel non attingedum fecundaria obje\ajnulla aliquod objclura neceffario tcrminctur,ad illud fcilicct,
in ipfo a\u mutstione,vcl reali additione fala cum quo habct intimam ncceffariam conjunflionem &
Acceditalia notanda differcnfia intervelle creatum vel potius unitatem fed
indiffentiamhabet refpefû fc-r
:
&increatum:narn velle creafum cfl totum natura (uaor- cundariorurn obje\orum,cum quibus qon habet neceffa.
dinatum ad objeflum , a quo fumit fpeciem ; ideo non & riam connexionem, nequeabillis ullomodopendtt
poteft effefalis aftus in pofentia,quin aftu inclinet ad ta- Secundo intelligiturcx diflij.quam fit emincns & exs
leobje6um,&non permodum pofentis, fed permodum cellens moduslibertatisdivinae, quamquc ab omni im.-i
aftus, & ideo necefTario conftifuit volcnfcm , vel nolen- perfeîone (emofus , ut vel ob hanc folam caufamhic
tcm tale obje\um: velle aufem increatum nullam fpecie modus fenticndi dedi vina voluntafe prgferendus fit ome
fumif abobjedVis creatis , neque habet realem habitudi- ni alii,etiamfi humanum captum exccdat.Sic enim opti-
nem ad illa , fed eminentiffimo Sc abfolutiffimomodo il- me intelligitur illud
,
propter quod tota hic difpufufio
jaattingit,quando Deus ilia vult: & ideo licet illud velle hoc loco inferta quo modo occafione libertatis nuIU
efi ,
fecuadum totam fuam enf itatem necefTarto fif , non ta- fif in Deo rautatio, non folum flri\e fccundum
reale du*
inenneceflarioattingit talia intrinfeca , feu fecundaria rationem, verum et iam neque late fecundum diverfa fis
ob)rfta i& cum ea libere attingit , non efl neceffe aliquid gna rat ionis in ipfo nunc itcrnitatis.Quia licct in primp
rciilli addere , fed fe ipfoefl volitioeorum libere volen- fignorationis intclligafur divinum veile, ut indiffcres ad
do& fe dcferminando. Et hac ratione dicunt audores , hoc vel illud obje(flum creatum,in alio vero figno,ut tctf
hoc quod ef^ Deum attingere per fuum velle talia obje- minatum ad hocob;e6\um,famen nulla in hoceft umbra
fla , tantum addere aftui divino relafionem rationis , muiationis, quia nullum efl vefligium realis additionis
,
nonquiaDeus conflituaturaflu volens talia objefla per fcd formalis tantum terminationis per feipfum,novo ta*
rclationera rationis Deo nullam addit
, fed quia in ipfo tum refpetû rationis inde refultate. Deindeintelligitup
habitudinem realem , nec prajdicamentalem, ncctran- optime ,
quo raododivina libcrtas fit abfquc ulla pofcti-!
fcendenfalem , fcd eminentiori modo illa attingit , ti? litafc.Unde cum dicitur Deus poffe velle, & non vcl-!
qucm modum nos cxplicarc non polfumus , nifi pcr rc- le,illud poffe non dicit pofentiam a\i vam,vcl paffivaro,
iationem rationis feddicitfolumindifferentiam ejufdemaflus, utadhoo
' Tandem
hoc cOiifirmari,& declarari potefl cx compa- objeflum termingtur, vel non terminctur. Quodjuxta
ratione infer libertatem crcatam,& increatam. Libertas fecundam rentenf iaro vix explicari pofeft finc potenlia-
enim creatae(i poteniialis : increata vero cfl furome a- litafe pafhva & afliva in
ipfam ut fupra cxplicatum fe ,
^ûalisi & ideoilh efl permodum pofentia aftivce fimul efl. Ncceffceflenimfateantur voluntatemdivinain pcf
& receptivseihjec vero elt per modum puriQimi aftus , ex modum ailus primi effe indifferentem ad pcrfeflionem
quo nafcitur inter eas propprfionalis qusdam convcni- liberam ; vcl crgodeterminaturad habendam ilIamefB*
entia, cum abfoluta & fumma quadam difrimilitudins ac ciendoillam, &
hocefl abfurdiffimum vel formalitcp ,
differentia . Proportio confitiit in hoc, quod ficuf libera per fe ipfam , &
fi ita dicant in eandem fere difhcultatem
fai.u!ras creaJa ,
qua; aftiva efl , ut fe determinet adhunc incidunt: quare idnos melius dicimus rcfpcftu ipfius obT
adûm potius,quam adalium agendum non indigct alio
,
jeflijcui immediatc talisaftus fuo modoccnjungitur per
detcr.T.inanteaftive , fed ipfa a\ive accommodat fuam feipfum formalifcr abfque illo imperfeflo.
yim ad hunc a\um,pofius quam ad alium : ita libcra fa- Sic denique intelligifur optime in libertatc divina di
cnltas,feu potiusaflualifas increata,non indigetalio for- flin\io,& oppofiiio a6iuum fecundum rationem,fine ul-
maliier determinanfc,&quafi ac\uante,ut fe quafifleftat lareali contrarietate,veldiflin6ione,quianimirum idl
(ut fic loquar)ad hoc objefturn potius,quam ad aliud, fed efl omninoaflus fecundumrem , qui finc ullaaddition?
ieipfa id pr.xliat.Efl tamendifferentiamanifefla,quod fa. ad varia terminatur &
fic ratione diflinguifur,& prout
:
culras creafa,inquaefl formalis libcrtas,quiaefl tantum terminatur ad hoc,ut aliqua res fit, dicitur aroor aut vot
in potentia.feu aftu primo,indiget aliquoaddito permo- lilio:prout vero terminatur ad non effe talisrci , dicitut
dum aftus fecundi ,

quoformaliterdeferminetur entitas : nolitioejufdem rei ,& metaphoriceodium,non inimici
autem libera Dei, quia non efl potcntia, fed afûs purus ti^ ,fed abominationis . At verojuxtaaliam fcntcntitnj
non indiget addito aliquo tali , ut ad objeftum terminc- vitari non potefl , vcra & realis contrarietas & oppofitiQ
tur, fed fe ipfaformaliter id prseflat .Ratioautcm hujus inter perfedliones realcs liberas Dei:nam fi voluntascrc.
differentix non efl alia,nifi fumrria aûaiitas divinl vel- andi mundum addit Deo realem perfeftionem,quie in il.-
le,& infiaita ejus pcrfcftio ratione cujus in fe prafhabet , lo non cffct mundum creare noluiffcr,fed loco illius har
fi
quidquidad omnem aftualitafem volendi neceffarium berct aliam per voluntatcm liberam non crcandi mundu;
effe pofeli.Unde fota il!aperfc6\io,qua:addifingitur pcr ergoneceffariumert duas perfeftionc: liberas cff?
illas
illud Iiberum ac reale additum in ipfamet infinita perfe- , inter fe tam vereoppofifas &
conrrarias,ficut funt in np
(ftione aftualiffime continetur, feclufa tamen quadam bis voluntas agendi & non agendi: nam cfiara ill^ perfe-
jniperfc6îoce: nam illud additum quod fingitur, tale cliones fefe mutupexcludcrent ab eadem voluntatedii-
eft , ut neceffuate quadam conjungat voluntatcm divi- vina, &
effent quafi afluales motus terKlentes in termif
namobjeftocreafo, poftquam fcilicet intelligitur illi nos conf rarios quod certe indignum efl attribuerc Deo
,
voluntati adjun\um effeillud additum. At vero infi- TertioconflatexdiCilis idem proportionaliter dicen-
nita illa perfeilio divini adus nulli objeflo creato ne- dumeffedeaû fcientia" divin? refpeftu earum rerum
ceffarioconjungitur, fed ad illud feipfa terminari po- fcu veritafum, quas ex parteearura non neceffario reprg-
lefl cum quadam indifferenfia dominio, non fupra & fcntaf:ex parte(inquam)earuro,quatenus,fcilic., ill? pof'!
ipfuDO ,
fcd lupra cbje<^\um . funt effe &
non effe,eoquod contingentcr,feu libere fiat:
CorolUria ex pracedefiii refolutione . nam ex partp Dei ncccffario illas ita cognofcit ficut
Exquo intelligitur aliterdici Iiberum amorem Dei , tunt, quia flatiro ^c in aliqua diffcrentia temporis futur;
quam dicatur amor creaturs: hicenim dicitur liberqua- funt, indivinaeffcnfia reprsfentantur. Quod fi nun-
fum id cffe:non vero quantum ad terminari tali modoad quam futurx funt ,
hocipfuro incffentia divina reprae-
tale oLje\um( loquorde amore non ut cogifaiione ab- , jentatur. Hajc autem reprfentatio aEternaefl, eo &
communi,hic en'm indiffcrens elt ur ad hoc
ftrahitur in , quod a:fernf fcienfi? Dei omnia fintobjeflive pr?fentia ,
vel lUud objcflum termmetur , quce magiselt indifferen- & nuUam rcm addit ipfi divina: fcientix.fed ipfamct fci-
tia gineris,quam libcrtans led loquor dc aftu amoris, ut cntia,qus necclfaria efl in Deo,& qua fe neceffario com-
realiter exittente in particularij hic ergodicitur liber, prchenditjhanc vim habet ob fuam infinitatcmût ie ip
quoad cire,quia itaelt a fuacaufa, utex viejus poffet non fa,&fineulIo reali additoomoiainfallibilittrrcpr?fenr
fffe.nori eft autem liberquoad terfninari, q.iia fi cft, ne- tet,qu? quo vis mwdo vera siit aut inteiligibilia.Q_Jod eos
. . . . ,.,
, . . . ,:,
Sect. IX. Qiiomodo cura Jivina libert. flet imiiiutabilita^." 71

dem modo in fcicntiadcclaranflumert, quo id in volun, ideoThologi per hujuTmodi refpccûm hanc rcm expii-
tatedeclaravimus, &quodammodo facilius intelligi- carunt. Qîod vero attinet ad fnndamentum hujus rclpc
tur in fcienfia
, eo quod fupponat ob;e\um ad alteram ftus verum c(l, quod dilcurlu fupra fado circa ultirnanj'
,
veritatis partem detcrtninatum , utctiam in fuperiori- opinionem concluditur, faie (cilicet fnnda.ticntom cx
busdeclarafum crt parte Dei aliquo modofumcndumeffc, ut ante H.nri-
uid primeim difficultatem de liberd denomi' cum ibi citatum figniticavit D.Thomas r. p. qu.14. arr.
natione i^.ad i.hoc autcm fundamentum , ut in eodem dilcurfu

Ultimo conabimur exdiiîs fatisfacere addifficulta- fignificatum ef!,faciliimo negof iodeclaratur in fcuiitia:
Jes ,
quar in contrarium taif\ae Sunt autem illae fres
funt . nam ipfamet (cicntia neceffiria Dei e(l de fe iutficiens
prSEcipuac. Prima eft deilla denominafione,qua Dcus di- fundamentum illius relationis , quam importat fcientia
ciliir volenscreaturas , cum non fit rationis,fed realis , a hbera lcu vifionis, fi ex parte alterins extremi pooatur
qua forma , feu quafiforma fumatur, & cum fit denomi- conditio neccffaria ad fcrminandam talem relaiionem ,
natio necefTlria {umi,& non potius a forma feu reali pcr- Ici!icet,a!iqua vciitas,vc! adualisentitas:& ideo nullum
feflione libera Refponfio enim brevis, fi ad folam rem
.
e(i inconveniens ,
quodres fimplicitcr neccffaria polfit
fpeftemus,eft,illam denominationem prout realiseft,ab fundare refpedum non neceffarium, quiaquod talis re-
ipfamet infinita Dei entitate fumi, quae propter eminen- fpeilus necedarius nonfit, provenit {oluin ex parre ter-
tiam fuam per fe ipfam potert quafi formaliter id tof um mini.Unde hoc ipfo,quod in fermino elt aptifudo ad ler-
confcrrc. Rurfus refpondendo in forma , quod ad lcienti- minandam tiilcm relationem, intelligiturquifi nsce(Ta-
am attinetjpoten facile dici,quod licef fcientia fecundum rio confurgens talis relatio,qiiia di vina effentia naturali.
totacntitate fuam fit nece(Taria,nonconfert totamillam tcracnecclfariorepra^fentatomne verum ,
omaeque m*
denominatione eadem abfolufa neceflitate quia in objc- ,
telligibile objcdunn .
flonon femper e(l veritasabfoluta neceifana cll autem : De voluntate verodiccndum efl in re ipfa nonede a-
inratione fcientiGe, utreprjefcnfef objedum tarfcelTe , liud fundamtntum ex parteDeiad talem relatiorem ,
qualeinfeert: &
ideo fufficif,quod (uppofita objefli ve> prxter adutr, ipfum nece(Tarium volontatis Dti, non ta-
ritate, Deus ex necelTitatecondituatur fciens illud per men ut e(t tantum nece(farius in e(fe, ied ut efi etiam li-
fuamreternam ac neceflTariam fcientiam: in voluntate bcrquoad ferminationem,& aliquam caulalitafem. Un-
vero neque hxc necefTitas reperitur: natB etiam fuppofi- de hic reipeelus non intcihgirur ranquam refulcas polito
toobjeiTo creabili, bono in fuo ordinc ac diligibili non , aftu necefT^rio ex parte Dci abfcjlute & (ecundum fe, &
refultat (utitadicamj in Deoex necc!Ctat,e iHa dcno- prjeintelltiâ crcatura ut diligibiii: nam his duobus itan-
minatio volentis & ideo : eft quodammodo mivabilius ribus itat non fequi (eu inteiligi relpedVjiTi iilum inter- :
in illa quomodolibere fit a forma feu aita fimpliciter ne- ceditergo liberadetermiriatio Dei ,
qus licet in fe ac tor-
ccfTarioquoad totum fuum efle . nialiter non fit r^s nova ir D:o ,a nobis tamtn concipi-
Dicendum efitamen hanc effe prarfhntiam ve! emi- tur pcr .Todum rei nova: sd fundandurn relprtium. Vel
nentiam potius illius alus,ut juxta exigentiam objei\o- certe ilh dcterminatio in voUintate (empir concipitur
rum tendatin il]a,& ideo licet fit neceffarius in fe, potcil per modum alicujus caufalitatis, per quam cocipiturob-
fccundum tendentiam ad aliquod objeftum , liberam de- je\um tanquam mutatum aliquo modo in ordine ad a-
nominationem dare.Quod a aobis potelt a polkriori a.Ti- i:ûalcm exiiicntia.Ti (ibi proportionatam , & ideo aftus
plius declarari: nam divina voluntas circa objefta crcata ille vohintaf is in fe nccefiarius,ut habens vim libere cau-
involvit caufalitatem prima radix uf ilia fint : nam elt , fandi,intelligifur ex parfe Dei ut (ufficiens fundanaetunj
vel non fint quamvis autem velle Dei fit necedarium in
: talis refpeftus. Non intelligitur aute.m ipfe refpeil js re-
cflendo, cR timea liberum in caufando ideoedetiam , & fultare,donec a6\js Dei exerceaf fca vi.n liberain (eu
illi
Jiberum in voleudocrcaturas , feu (quod idemed ) in tri- caufalitatem circa tale obje\ij,in quo non ipfe adus ali-
buenda Deo denominatione volentisaut nolentis crea- tcr (e habct,fed facit ut obje\um aliter fe habeaf,& turiC
ttiras.Quod fi inlles,quia illa denoriiinatio elt reaiis: crgo intclligitur quafi rclultare hujufmodi re(peitas,& in hoc
cftaliquid reale:rurfus , clt denominatio non necelTaria, differt hic relpeflus a refpcctu fcicntix vifionis ut fic
fed Iiber:crgoelt aliquid realc non neceffariura, fcd libe- Cum autem dicimus,per voluntatem Dci fieri sliquam
rum.Refpondetur diftinguendo uitimum confequens^fci- mutationem in objeClo,ut talis refpcitus confcqui m;el-
Iicet,eft aliquid reale nonneceflariumquoadeffc, nega- ligatur , nonell intelligendum de reali ac phyfica nju.:a-
turconfequentia:non neccdarium aurem quoad termina. tione ,
fed deobjcfliva (ecundum habitudinem adaitua-,,
tionem vel caufalitatem, fic concediturconfequentia
, lem exiikntiam , & ideo hic re(pedus intcllig.turîer-
Unde licet illa denominafio realis fit ex parte Dei , in- nus in Deo , licet crcatura realiter & in (e non muictur
volvit tamen caufalitatem feu terminationem ad crea- nifi in tempore. Quia hocip(o ,
quo.i D..,js amat creatu-
turam, & ideo fimpliciter non ell neEeflTaria: neque alus ram abseterno, intelligitur creatura hdOcrc .iliquam hi-
ipfe quamvis in fe necelTarius iilam neccffario pra:bet , , bitudinem ad exiittndum quam ex (e non h sbebit , : &
tum propfer en)inentiam fuam,ut diftum eft,'tum etiam, hanc voco mutationem ine(feob;ei^\ivo. Quêtiarn in
quia, licetilla dcnominafio(itintrinfeca,eit tamen cum rebus nunquam fifuris fuo modo int.tlligitur : nam hjc
ordine ad extrinfecum ,
quod fecum aliquo modo invol- ipfoquod Deus decrevir,ut ili? nunqua;n fint,intel!igun.
vit ,&ideo porc(f efife libera Et in idem ferecoincidit
. fur hjbere aliquam habitudincm ad exnlentiam quam ,
quod in fifMili relpondet Marfil.in i qu.44. ad 3. ubi aic . ex (e non h^bebant nam ex fe erant qu,ifi ind'fftrcntes
:
noile produceremundum non neccfTario fuilTe in Deo.Ii- per decretum aufem Dei determinatur,ut nunquam exi-
cet pofuerit efle quia nolle Dei non tantnm dicit rem ,
, (iant: &hjEC fola mutatio (ufficic ut aliter et'am cadant ,
fed ai5t'onem,quae potuit none(Te in Dco ineffe a>ionis fub fcientiam : nam jam cognofcuntur per fcientiam vi-
i<l e(t, quatcnus ex ilia aliquid in creatura refultat . Et in fionis ut nunquam
fufurfe: eadem ergo mutatioin ob)e-
idem fere redif, quod refpondef Gregor. in i.difl.^^.polt ad utramque relationem, (ed difTcrf,quod vo-
fufficif
concI.7.& qiiod auftores fupra citati in ultitna opinione lunfastacit illam, lcientia vero vifionis (upponit fa-
dicebant de rcfpedu ratioais.Omnes tamen pro comper- Sam , vel perraifiam per voluntalem . Nec mrum e(t,
to fuppon jnt nuliam rcm cde in Dco quae potuerit non , quod rnutatioobjcdiva f.ifficiat , cum totum effe
talis
aut e conrrario nullam poffe elfe , qux non fit horum rcfpecluum obj -dli vum (ir
Ad fecunddm differentimm de re/peflu ra- Ad tertiam difftcitltatem de immntabilitate
tionis Tertiadifficuitas erat circa divinam immutabilita-
Secundadifficultas erat de rcfpetu rationis,qui invol- tem, quafi peroppofifum extremum Nam ex fententia .
vitur in hac denominationc l^cu terminafionc, defun- & explicata fequitur Deumnonfore ^nutabilem, etiaraf
,
damento e)us . In qua breviter dicendum eft hanc rela- polTet incipere velle quod nunquam voluit, vcl definere
tionera ratioois non conltituerc intrinfeceacformaliter vcllequod voluit. Ad quam rclponden* Ferrar.i.confra
Deum volentem crcaturamihocenim refte probant,qua: Gentescap.83.& Bafolis, ac Licherus in . diit.45. noa
eirca fententiam ultimam diximus. Confequitur ergo palT;dcfinereDcum Vtlle, quod voluit quin mutetur
noftro modo concipiendi,ex hoc quod Deus intinao & in- quia refpeitus rationis,quem vellc Dei includit, non po-
cffabili modo amat creaiuraro quia vcro nosexplicare te(l mutari,niri rautato aliquo extrenQo-u;non poteft au-
,
tutconcipere non po(Tumus illam determinationem li- tem hic refpcdlus auferri psr matationem creaturje , &
bcram Dei fine aliquo addito, autfinealiquo refpe\u, ideo necefTariutneflci lieriraurationefninDco.Ssdhjec
. SHorez. Tom. XXIII. E 4 racio,
. . ,
^2 Disp. XXX. Quid Dcus fit.
fiW,^ confeqiienfer loquamur,non cft efhcax, & contra res tuturas,aut nonfuturas,nve a npbts per Qjod um futit-
iJIam procedii ciifficultas ladd nam idem argutnenium ri five pr3efentis,aut praeferiti fignificctur,exfc fcibilis eft
fieri poteit de hoc relpeOu efiamfi ab sterno edc intelli- objeiaive feuterminative: & idcoquod non (etnper , fc(l
gauir, qiiia c)c ietcrniiate re.fulfarc non potuit fme aliquo de novo fciatur , non poteft provcnire mfi cs imperfe-
advli'o,vcJ in Deo,vcl in creatura,pr2te): ea qus funt ne- flionc fcicntiae, qua: vcl limitafa
e(l , vcl* rebus ipGs
ceffana in Deo,vel poflibilia in creatura.Quod fi in aetcr- efi (umenda.Quaretalisadditipfcicntiae non pptcft ficri
nitais ip(a non elTet ncceffaria additiocx parfeDei, ne- quafi perexfrinfecarn additionem objcti , fed per rcalc
que a!ia nnufatio in creatura,t)ifi illaobjediva,qui a no- augmcnfum ipfius (cienti, &con(equcnter jper yeraq^
bisexpl.icataeft, etiamin tempore nonerit ncceffaria ac realcm mutationern
rcalis add tio ex parte Dei,& confequcnter nec mutatio, Quapropter hoc ip(o, quod divina fcientia infjnitn
fcd eodem fimplicifTimp aflu poterit velle quod antea , c(\ , illi repugnat talis mutatiofeunovitas,quiailla fci-
jnon voltbat , & caufare praediflam tnutationem in objc- cntia nec (umi tur ab objcdô , nec ab illius reali exiften-
dio ,
qu^ fuflicit ad novum illum relpcftum . tia pendet , fcdcx fe natacU reprcefentare illud ,etiam.(i
quidem enenonforeinutandu
Alii refpondent,vcrutn duratione difict: fempcrque ac naturaiiter rcpracfcntajt
peum ex ep , quod aliquid de novo inciperet ve) define- quidquid inobjeftoreprsefcntabilccrt Et cadem ratipr .
rct vcUe, indetamcn fcqui inco .viciflTitudinis pbumbra- ne non potclf taii fcicntia: accidcrc diminutio, quia u-
tionem,qu? noo minus rcpugnat Pep,quam propria mu- numquodquerepraefentatprp eptempore& modo, qu<^
jtatio, ul dicitur Jacobi l. Scd hfc refponfio fupponit, vi- futurum , vel non futurumcft.
cifr>fudinis obumbrationem effc quid diftinflurn a mu- Addunt aiiqui immutabilitatem fcientiae vifionis pro*.
lafoneA aliquidminus illa,quod famer) eft prfiermcn. vcnirecximrautabilnatedivinf voluntatis: nam quiacr
tcm Jjcobi &
cxpofinonetn omnium.Nam viciffitudinis jus decrctum sternum elt,& immutabile, & abeo depen^
qbumbrationihil aliud cil,quam mutatio,qu3E umbrae vi- dentresfuturae , ideo fcicntia earum immutabilisetjan)
CifTiMdinem affert fumpta metaphora i jnotu Solis
: . efi.Sed licet verum fit pofita immutabilita'e decreti, fci-
Nifcnquia DeufTi vocaverat Patrcm luminurn, (ubdit, entiam in eo fundaram
fore etiam ex eo capite invari^r
non tfie concipicndum Dcum ad motumSolis,inquo.eft bilem , f amen
loquendo, npn fundatur invariabiiir
per fe
pcpctua muta'io ,& vicUfitudinis obumbralio Quod . tas fcienti? in immutabiiitatc decreti iiberi . Nam ctiaf}
jjn.o verbuligmficavit Auguit, inlib.deSpeculo,dicens: perimpoiTibilc Dcusde novpaiiquid iociperet velle , aut
jlpud Deu' nofiefi traf^/mutatio, & ideo aûdeum cuV' defineref, feu mijtare potfet voluntatem fuam, nihiiomi-
fus lemporis diei.,no6iifque alternationss, nequaquam va. nus (cicntiaeffet invariabilis ,
quia ex asternitate rcpia:-
paiur.Et lanc leclufa mctaphora & loqumdi modo.non fcntarct tale dccretum , vel mutationem incofufuram
yideiur poffemcdiuinrequiri iijter veram&realetn mu- pro fuistemporibus, eomodoquo dc voluntate crcata
tatioriem ac immutabilif aiem,quia illa, qnaedicifur um- hxc invariabiliter rcprsfentat . Efi crgo illa fcicntia ex
^ra viciffitudinis, vcl e(l in aliqua vera re, Gcerit vera & fc, &abintrinfcco immutabilis, ob infinitam ac n<^T
ynutatiof vel cll luOT in relpciSu rationis , &ficnonre- turalem feu nccclfariam reprEfenfationetD (uam
pugnit Pco,&cpn(equenter notieft vici(fitudinisobum- De voluntatc ergp efi res difficilior,co quod etiam fuf-
brat (0 de qua Jicobus loquitijr Hcec ultima propofitio
, . ficienti propofifo objcftodeterminatio C)us libera fit: &
p^jfet refpc^û creatoris, veldomini. ideoquamvis a6lus c)us fit infinifus & per le (ufficiens fi-
'
' piccs cum D.Th.j.part.qu.i4.ari.i5.ad i.hanc vicif- ne ullp addito reali ad tcndendum in objedqm creatum ,
jTjtudinem refpetûum habere locum in his rcfpeflibus, non apparet undc neceffarium fit Iiberam ejusdetermi-^ ,
qui fundantur ir) aftionibus ad cxtra:non veroin his,qui nationem e(fe a^ternam, & ab aetcrno in re pofitam,fi alir
criunturex artibus irpmanentibus . Sed eilohocverum quando futura e(i,aut in aeternum durarc,fi femel eO. Di-
caufam invclligcmus:
iir,liujus rei nam fi jn ipfis aflibus ccs,imo iioc ipfo qupd Dei volitio &determinatio liber^
immancntibus noneilnecelfaria realis additio, uttalis non e(t aliud quam entitas ejus,nece(fariuni e(^ ut quo fe-
relpedus refultet, nequeefiam crit neceflTaria realis mu- mel vultjfemperab jeferno,& in SEternum velit.quia ficr
tatio,ur de npvp refultet. Neque e cpnvcrfo, ut auferatur ri non poteft ut objedum quod femel Deus vult prp ali?
,
crif nece(faria ablatio aut fulpeniip alicujus realis attus. qua diffcrentia temporis , v. g., pro illa non fit futurum
Aliam refponlionem adhibet ibi D. Tho. (quam ipfcct- & confequcnter quod ab asterno & in Kternum fit ila fu-
iam ooii videfurprobarc,cum poll iUarn aliam adjungat) turum , fcu habeat eandpm habitudinem ad exillendum
nimirum hos refpeftus non terrninan ad crcaturas, ut pro illadifferenfia temporis: ergonequcetiam fieri po-
fe ipfis,ficut reIatior)es domini, vel crc^toris, fcd te(t ut fi femel Deus yuit tale objefluqi non veiit iliu4
funt in , ,
ut funt in ipfo idco non polfe mutari,nifi mutato

Deo,& ab:Eterno& in sternum Sed hajc ratio non vidctur cffi- .
Dco.Scd hocin primis locum non habet in voluniate li- cax:aut enim fundatur in hoc, quod volitio Dei liberaeft
bera nam per eam vult Deus creaturam in fe ipfa ergo

:
: fimplex Cjus entifas neceffaria abfque additione rcaiita'?
refpeilusille non terminaiurad creaturara inDeo, ied tis liberae ; vel in hoc quod pofifa vcritafe objciSi futuri
in ipfa.Idemque el\ de fcientia vifionis,dc qua ibi cfi fer- pro aliqua diiferentia teiriporis, fieri non poteft,ut npn fic
ino : nam licet dicatur Deus vidcre res in le tanquiim in futurum co modo,quo cadit voIuntatem.Prir in di vinaro
caufa, vcl rarionc cognofcendi, tartien intuitus Dei ultimura non fufficit nam hoceft cujus rationem inquiri-
:
inatefcrturad resproutlunr in leipfis, & ita ref|)e6lus mus, cum Deus per eandem entitatem neceifariam poffit
talis fcientis 4d iHas in feipfis terminatur.
Iibere velle res ad extra fineuiia addit>one,cur non pofHc
Igifur ha;c difficultasaliterexpcdicnda videtur in fci- id tam in tempore,qua()i in aeternitate prz(tare,cum not^
enti.;,& aliter in voluntate. In fcientia enim
cll res longe jnajor addirio in uno, quaiii in alio requiratur, confc- &
|acilioi:namcumipfainfenonfit libera, fed nccelfaria, quentcr nec major mutatip:unde tantum abell, ut ex illQ
non potell in ea intciligi , quod de novo alicûid fubeam principio expediatur hsc difficultas,ut potiuscxillona'*
fadar,vel (ciridefinat, nififatU aliqua mutationein ipfa fcatur. Si vero adjuogatur fecqndum de ob;e\o , videtut
fcientia .nam fi lupponatur objtdum (cibile, divina lci- petitio principii:objelum enim (eu effcûs vplitusadir
cntiat.ilis,(am pcrfeaique ell, ut naturaliter ac necelfa- vina voluntate proaiiqua differcntia temporis idcoior
rio repr^lentct omne vcrum, feu omne
Quapro- (cibilc . faliibilitererit,quia voluntas divina eli efficax,& imrou-
pter fi intcitipore
Dcusaliquid fciref,quod ab :Eterno no tabilis autem decretum Pei c(fct mutabile, etiamfi ab
: fi
fcivi(r.t,nccc(fariumtlfet ei addi aliquam lciciitiam rea 3Eternoc(fet ppfitum , non elfct ablolutc infallibiliterfu-
]em,quia nihil icire poielI,nifi pcr reaiem lcicntiafn; aut turus effciûs ejus fcd tantum fub conditionc , nempelj
:
prgQ illam non haliuii ab2reino,& fic oporfuit in icm- in eodccrcto Dcus perfiltat Nequc hoc erit coptra tffi- .
pore addi j aut fi ab jrfi.ino illam habuit, ab?terno c?iam caciam divin:): voiuntatis fed potius cx iila nalcetur , :
illi r' ?'cntavit talc ob)ediim,quia,ut diximus,nalura- quod mutafo decrefo cetfet effeilus Igitur principiutn .
i/
liler rtprf (enraf:&eadcm rafione, quod ab apterno reprf- petitur,durn imnnutabilitasdecrefi probatur ex immuta-
feniavit, perpciuo repr?lcntat. Nequecnim poieli acci- bilitateobjcdi leroel volin.Rclponderi porclt, rationeiti
dcre variatio in rali relpcdu cx parte loluis pbjcdi: nam fundari in ob;cfli immuibiliiaic, hanc autcm nonfun-
rentia fcfTiporis,quantum dari in immutabilitafc divina voluntatis, fic enim pete-
pmnis res futura in aliqua piffi
^lt ex lc, tcmperelt lcibilis,quuex aTernirate verumeft reiur principium: lcd tundari in xterna veritatc propofi-
îccrc , illam toic 111 tdli tempore. tt eadem ratione tionis dc tufuro ,
qus mutari non poteft ob neceflita-
gmnis vcritas tam atfirmativa ,
quam negativa , circa tcmcompoliuai ,
quaatiacludit. Quia ficut idquo4
. : ,
SzcT. IX. Qiiomodo ciim di\ Ina libert. ftet immiitabiritas. 73

quando c(^, ncceffe cft e(Tc : futurum eft.fup-
ita quaci voluntafem fictnutabi!.emeffefinitii,&non ref\am per
,
poliio quod futurijrD fit , non poteli non tore In omni- .

c(Tentiam.,& indetandcm mediate concludi pofLtl, nun-
bus autcm,quf in rc futura funt.vc! non funt in aliqua dif- quam accidere illam mutationcm quafi moralcrh fine
fcrentia tcmporis,aitcra contradidonarum c(l vera ex ?-
mutationePhyfica.Hicdifcurfustotus videtur perle fa-
ternitatc.utcxalibidiiftisnuncfuppono. Igitur fi cx(e- tis evidens : quardam imperfeflioncs mo-
nam quod fint
ternitateed vcrum aliquid eGfcfufurum, ergonon potuit rales ,ex quibus per locuro intrinlecum (utaiuot) noa
Deus cx atcrnitatc nolle iiiud quia vel poltea elTet confequitur imperfelio,vel mutatio Phyfica crt cvidens., ,
,
tr voluntatcm Dei , vel omnino fine illa quod ct\ im- ,

Nam velle mentiri aut velle pcccatum , non infert im-
,
pofTibilc vel poftea inciperet Deus vcile illud nuila fa-

:
mediate in Deo aliquam mutationem Phyficam,nec co-
(ftamutationeinobjcflo, &
infurgeret novus refpcflus pofitionem.aut aliquid fimile.PofTet enira intelligi Dcus
rationis nulla fafta mutatione in utroquccxtrcmo quod ,

ex acternitate id voleos per fimpliccm determinifionem
tiam efTc non potcft Et cadem ratione , fi ab Kterno eil
.
iiberam, prout fupraexplicataell infertur tamen ex illa :
verumrerononefrcfu!uram,Deus aba-terno vult illam impcrfe\ione,taIem voluntatem non effe per fe relam,
Deus poteft id velle,& in obje\o nori cfhcit
yion elTc^quia & con(equentereCrefinitam,& indcquafi perlocumex-
efTe mutabi-
trinfecum coDcIudetur talem voluntatem
aliam mutationem volendo ut non fit , nec infurgit alius
rcfpetus crgo talis refpeflus necenTario cA jeternus At-
:
,
Jem Phyficc. Sicergo procedendum txiiii-
in pryfenti
quchoc modo haec ratiocft probabilis. Semper tamcn mo: namquod illa(quamfic vocamus^ animi inconlâ-
proceditexmodo noflroconcipiendi ad rem:nam hi ref- tiaimpcrfeflio fit,& raodus operandi , velex inconfide-
pcQusrationis noo fuot iore, fed finguntur a nobis.un- rat ione,cl ex imprudentia procedens , ex terminis ipfis
4e dici poffct , quod licetnos non intcliigamus novum per fe notum cQ ; nam
hominibus h<'cc inerito cenfe-
fi in
refpcaum nihilominys Deus de novo vult Dcinde fup

, .
tur imperfe\io , quanto magis in DEO. Item quia non
ponithos refpe\usfundari tantum in obje\o, cum ta- implere promiffum magna imperfcdio efl non quidem ,
men primam radicem habeant in voluntaie Dei, non formaljter ac praecife propter mutationem Phyficam,
quidem in mutationc ejus vel re ilii addita fed in emi-

, ,
fed propterindeceotiam,& moralem defc\um quieft ,
nenfia,&caufalitatc,utcxplicatumc(l. Unde tandem ioilloalu, &

tamen lotus illcdefe\us etiam leclu- ,
4ici pofletjquod licet rps,quaE dcfa\o e(\ futura aliquan- fomendacio, in hac raobilifate animi confiliit, & ex
do,,ab f tcrno fit futura, id non habet ex co,quod ab ?terno eaoriretur, etiamfiabfque mutatione Phyfica contin-
voluit Dcus ut effet^fcd quia ctia fuit ab setcrno veru DeiJ geret.
fuifTcaliquando voliturum,ut illa res eiret Et tunc licet
. Qualiterautem h?c imperfe\io in Dcofequerefurex
intelliâturnovus refpeftus rationis in Deovolenie ex illovolendi modo , fic brcviter explicandum cl\ Confi- .
lcmpore, ille pofTet fundari px parte Dei in eipincntia derando enim Deum uthabentem inaetcrnitatc fua prf-
ejus e?c partc vero objcfli in boc folum quod prius erat
: ,
fcnfia per fimpliceraintelligenfiamomniaob|e\acrea-
futurum exfuturadeterminatione caufa*, lam vero ex a- ta diligibilia fecundumomnesgradus,modos , ac ratio-

ftuali , unde ex vi prioris ftatus potuifTet non fore , quan- nesconvenieniia:, quae ineis excogitari pofTunt , necef-
tum crat ex a\uali ftatu caufarum, non vcro in pofterio- farium fuit divinam voluntafem non manerequafi fuf-
penfam in fuis decretis liberiscircataliaobjcfla, fed in

Aliaratioreddi poteftex parteintellefûs ,funda(ur- aherutram partem inclinari,aut volendo illa,aut defini-
quein D.Th.i.p.qu. i^.art./. ubi probat non pofTe vo- fe non volendo,feu volendocanon efre,autcanon ama-
luntatem mutari , pcrfeverante in obje\o eadem ratio- re,vel no eligere.Primo quide,quia probabije tll in omni
neboni nifi quia mutaturcognitio ,
, cognofcitur bo- & voluntate elTe id neceflarium ,
poliquirii de re amanda
pum quod antea ignorabatur Cum crgo otlenfum fit , . velnonamanda,2genda,vel non aaenda, plenuiri confi-
non poflTe hanc variationem accidere in di vina cognitio- lium aut judicium habitum eil Deiode , quidquid Iit d? .
nc fine reali mutatione, fit ut neque in voluntate acci-

, aliis,de divina voluntatc videturhoc certum , (um qui j
dcre poflit novadeterrainatio libera fint mutatione. Qui tam vclle,quam nollc,aut noIle,& tam non effequain cl-
difcurfus adhuc nonprobat, acciderelunc mutationem fecreaturseftcx arbitrioDci debet ergo cfTe ptrfede :
formaliterin voluntateut voluntasell, fcdadfummum voluntarium ergo diretc per pofitivum a\um ,
: noo &
quodin fcientia pnEfupponatur Deinde ,etiam hoc non
. taotum indirele per (ufpcofionem aflus.Loquor autern
videfurfufficienter probari ; nam ftantecademomnino de boois obje\is,quaecadere pofTunt fub divtnam volun-
cognitione pot cfl volunfas pro fua libertate amare quod tatem,applicandum aufemed cum proportione ad ma-
prius non amabat, vclnon appeterequod appetebaf,quia la,qu2B licet non fint volita,fed permi(ra,per aiTum tame
fuppofita quacunquecognitione, voluntas manet libera, pofitivum permitti debeot ,
quo Deus vult vel illa oon
Etdeclaratur in prfenti,nam in arternitate , fuppofita impedire, velefiamad eotitatem illorum coocurrere.
tot^ fpicntia Dci mere naturali (qui fola ad liberam de- Praetereaquia illa fotalis fufpenfio decreii re veracll im-
tcrminationem voluntatis fupponitur) uoluntas man- perfe\io,&a D.Th.i.contra Gentes 82. vocatur po- c.
fitliberaad amandam, vel non amandam creaturam tcntialifasquaedam. Duobus enim modis concipi poteft
ergo Santeeadem cognitionepotuit prius amare ,& pa- ilia fufpenfio:primoUt includat voluntatem defioitam ,
ftca nonamarcjquiacognitiocx fe nonmagis necefTi- nihil amplius io ea re,ut fic propofita deiiberaodi aut dc-
tat ad perfevi-randum in amorc quam adexhibendum
,
finicndi,& hxc noo eft fufpeofiodequa agimus, fed c(l
amorem . Et eadem ratione , (lante infinita Dei fcientia decretum liberum ,quod in Deo fam immufabile erit fi
poffet voluotas pro fua libcrtatc fufpenderc omnem de- cut alia,& reverae(\ volunias non agendi id, quod ita
terminaiionem liberara ergoex eadem liberfate pofTct
: relioquitur. Alioergomodo intelligitur illa fufpenfio
poftea, quam vellet partem eligere crgo fi aliuode oon : totalis,quia ncc voluntas unc alterutram partem eligif,
f
aterveoit mutatio in nova determinatione libera , ex necdecernit quid fibi poftcaeligendum fif,& hujufmodi
parte fcientix non effet nccefraria animi fufpenfio, finedubioeft magna imperfe\io. Et
Quocircaearefpoofioad hancdifficultatem mihi fem* videtur praeterca cx impcrfeflionc intelle\us oriri qui ,
pcr maxirae placuit ,

arguraentum hoc concludere , cx nimirum Hondum plenecoofideravif,aut judicavit,quid-
hujufmodi variationedecreti , aut terminationis libera: quidad aliquiddecerncndum requiri poreff: nafiomnia
non inferri immediatc Phyficara rautationcm indivina confidcraflrer,& certuscfTetnihil ampliusdcfiderari pof-
voluotate , inferri tameoquaodam ( ut itadicam ) ani.* fe ,non
poflTct voluntas in ca fufpenfione manere. Di
mi inconllantiam , &imprudentera modum fe gercndi ces Ex libertate fua id poflTet Refpondeo oon habere
: . ,
infuisdecrefis:que imperfe\iones non minusrepugnant locum libertatis ufum ,nifi ubi fub ratiooe boni reprs-
Deo,quam Phyfica mutatio. Imo cum Deusdiciturab- fentatur,inea vcro fufpcofiooe, pofito pra;di\o llafu in-
folute immutabilis, oon minus inrelligitur de morali, telle\us nulla ratio boni apparere p>)telt, & maxime in
quara de Phyfica imrautabilitate, in homioe imperfe- & Deo,quiperfe\iflimomodo,&fummocum judicio& ra-
îoexiftimatur,quod in fuo propofito mutabilis fit , ooo tione in oranibus fegerit Unde intcrrogabo rurfus, aa
.
(blum propter variationem entitatis a\u$,fcd muito ma- cura fingitur Deus (ufpenderedeliberationem fuam qua-
gis proptcr animt inconfUntiam.Unde fi pcr impofTibiie fi in futurum,
,
pra;fciat quid poilea ele\urus fif ,necne:
per candem a\us entitatcm poffet homo variare propo- nam fi noo praffcir , illa ell in int. Ilc\u irapcrfcclio
, &
fitum ,& qunc vcllc , poitca nolle, magnaelTet imperfe- in voluotatem non pofTci induqere anxietatttn , &
Pio.Ex hac vero imp^rfecliQoe imiQcdiate iofcrri potell
^
folicitudinem de iutura deliberatitjnt. Si v^ro jattj
pra^'
. , , . .. , .
74 Disp. XXX. Qiiid Deus {{t.
prxlcit ex .Tfernifatc fufuram dclil)craiionera fuam , variafijrerpcffuum locum nouhabeSt ; quia in bbjc^ô
jrrationalis, &
impcrtinens ell talis fufpenlio Relinqui- . cffcnon poted mutatio,eoquod neceffarioex ztcrnitatc
tur ergo necclfario habere Deum xrcrnum d-^cretum in autefl tuturum,aut noneft fufurum:fcd de vihujus ratio
alterutram parfem volendi, vel noJendi aliquo modo nis;am fatis diftum efl Quocirca in rationcprius fafla .
quodlibet objeiûm fibi propofitum , qutu neceffitas non perfificndum crt,qua; reflc probat hanc mutationem ref-
jiendet ex eo qnoddfcretum liberum addat , velnonad- pef uum no poffe provenire cx limitata pf rfeftione tatn
dataliqiiid reali;, fcd abfolute fequifur ex plenitudinc in modo cogtto(cendi,quam in mododeIiberandi,& ideo
fcientioe, &ex perfeiJto voiuntario, & per/eflo modo, femper fundari in reali aliqua fucceffione , inde reQc &
quo beus in omnibus fcgerit etiamfi fimplicirtime & fi-, concluditur rcpognare rcijeterna .
xie ulla reali additione voluntatem fuam libere deterr
minet S E G T I O X.
Ex hoc vero principio ulterius fequitur, taledecretum
a:ternum non polfe elfe mutabile fine magna incontlan- .An tantum unum Deum ejfe demonjirari pojflt
tia, & imperfec\ione
Dci volentis quia duobus modis ,
poteil intelligi variari quod decreium elf a Deo Uno ,

.
HyEcqusfiiodcfinita viêri potefl in fupcrioribus,
inodo per propriam mutationem ipfius decreti , fclicet ubi oucndimus,ensa fcnon poffe e(fe nifi unum:
quia ralis mutatio intelligitur eff=circa idem obj.ftum , cum enim dc rationc Dci fir ,quod fit Ens a fe, indc nc-
&fccundum idem pro eudcm rcmporc , &c. Ideiiquod cedario concluditur non polfeefie nifi unum Deum. Ni-
Deus tali tempore Petrum creare v. g.
prius decreverit , hilominus tamen eam hoc loco addere vifum ett , tum
^podeanolit pro eodem temporecreare illum & hxc , quod formalitcr fit hxc conclufiodiverfa , diverfisque
e(t propria animi inconlhnlia ,
prudentis, & perfecfat rationibus probari loleat, quas expendcre breviter opor-
virtuti repugnan3,&ideo irapoflibileefi in Deo reperi- tct i tum ctiam, utobifer Theologos moneamus, quo-
ri : de quo propterea fcriptum e(l: Panitudtne non fleEtc' modo rationcs, qux unitstem Dei dcmonfirant, nihil
tur ,iieque enifn horo efl , ut agat yacnitentiam . I Jquc Trinitati pcrfonarum advcrfentur.
confirmari poretl argumentis paulo anteafacf is,&decia- Ratio Artjlotelis expenditur
rari optime In hunc modum. Nam vel Dcus pra;fciret fe Deum 'gitureffe unumcx Phyiicomotu colligere cOf
mutatutum propofitum & illud priusnullum cffcdfum , natuselt Anitot. 8. Phyficor. tex. 54. fcquentibus . &
habiturum,& fic levKrnnum elfet habere tale propofiru; Qiiia pnmus mo'or,unus tantum dt:led primusctt Deus:
imo vix polfet e(feefficax:vel non pr.-cfci vifict hoc Deus, ergo Deus e(t tantuiTi unus.Major conitar quia tantum ,
& fic fupponitur magni imperfeft io in fcicntia & ma- , unum primum mobile,& unus primus motus:crgo ta-
elt
neret Dcus quafi dubius & fulpei\us de fuaconitantia ,& tum c(t unus primus motor Qua; ratio amplius declara- ,
firmitate fui propofiri,qusr ett fumma imperfedio Alio . tur ex his,qua: ip(e tradit in 2. Met. tcx. 44. ubi oden- 1
modo accidere poteU varietas circa rem decretam, aut dit tot clfe intcllipêntias moventes quot funr coeli mo- ,
amatam a Deo non fecundum idem aut pro eodem te-

, , biles , & conlequenicr ;uxta ordinem & dignitatcm mo-
})orc,fed prodiverfistemporibus, ut v. g. fi Dcus hodic bilium clfeordinem moventium.-licut ergo inter corpo-
fiiligatPctrum,cras non diligat,&c. Et hsec varietas non ra mobilia datur unum fupremum , ita inter motores &
infcrt mutationem in Deo, quia fine mutatione , vel in- datur unus tantum primus, ille appeilatur Djus Hic & .
t oniiantia animi poiefl res uno t^.mpore diligi ,

&non a- difcurfus Arilt. habct quidem tantam probabilitatcm ,
iio . Maximequando id fit fineulU novitate ex pirte a- quanta ex medio Phyfico,& motu fenfibili haberi pofcft:
ntrumque decrevit
niantis, qui fimul fcilicet pro tali & tamen ,ut (ipe in fupenonbus dixi hxc media Phyfica ,
tcmpore amarc,& pro tali non arnare , & utrumque ex minus etficacia funi aJ cademoniiranda,qu c in Deo re-
;u'ucientecaufa& ratione.Ita vero fegeric Deus voiens periuntur Undc fi,ut diximus,ex folo motu pbyfico non
.
rerum varictatem fineulla varictafe in ipfo,quianec ha- potelt cviden(erdemon(trari Deum effe:muito ii-inus po-
bct nova decreta , nec rautat antiqua,fed fingula pro fuis terit concludi efie tantum unum Primo . igitur,licet illo
lerr.noribusex xterniiatc. amat, dilponit, aut permittir, difcorfu concluditur,iri hoc univeilocfie tantum iiniun
& ineoquod femei propofuit, perpctuo durat. Igitur ad primuin motorcm,non tamen fimpiicitcr quia ex motu ,
crum varietatem
'. , & mutationem non e(f necelfaria ra- demonltrari non potcll non edealiud univerfum ,& a-. ,
!isincon(t.jntia indivina voluntatc,neque efie poffet fine liud mobile xque primum .
roagnaimpcrfeaione.Et juxta hunc difcurfuetficax ma- cum intelligenriK non fint per fe primo pro-
Deind'.-
jnet illa ratio ,qu? probit non po(fc e(fe talem

mutatione prer motum cceli omnis ratiocmatio qus cx motibus
,
,
in voluntatenifi prsluppofita aliqua imperfctSione,

& coeli fit ad numerum ordinem & nobilifatem infclli-
, , ,
imutafioneinfcientia, cognitione quia ollcnlum. e(l & : g;nfiarum inferendam,elt valdc infirma conjeiftura , ut
femoer antecedere huiulrnodt imperfeclionem ad omne idemmef Anlloteles vidit,& infra iterum dicemus agen-
novamdchbcrationcm Et pr^tcrea, quamvis forta(fe . tes de aliis fpiritualibus fubitantiis; ergounitas Dei non
mutatiopropoliti imprudcnter fada poffir accidere fi. fatis potelt ex unitate primi motus coelorum demonfira-
ne augmenio cognifionis, non tamen prudcns:unde,cum ri nam (upra lilum raotorem poffunt cffe alix fuperio-
:
jp Deo ncc rnprudens mut.itio e(fe po(fu',

neque aug- resfubfiantix-.Imojuxta vcriorcmfententiam etia Phi-
mentum cogmnonis, ur p; udenter fieret talis mutatio , lolophicam ,

proximus motor primi coeli non efi Deus:
rclinquitur nuUo modo in Deoeffe polfe. ex ordine autcm motuum ad (ummum concludi pofeft il.
A!ia tandemratio.ieddi polTct hu)us immutabilitatis lum proximum motorem prinii orbiseife unum tantum,
cx nrtcrnitatedivina: e(t enim totaxfernitas unu n indi- efieque nobiliorem mferiorum orbium motoribus.Quod
vifibiic indans mulio magis fi heri potell, quam

,
initins vero ultra illum non fint alia nobil ora entia, aut quod
noliri te rpons : 111 nno auttrm & eodem inltanti noltri non fint muita fed unum tantum,non poteft ex illo mo.
,
temporis nonpotît mteliigi,q.ioa Deus habeat aliquam tu dcmonliran . Quamquam neque etiam poflit cx phy-
libeiam (ictermin.itioncm , mufer rllam (ive ilia de- & : fico motu aliquid amplius colligi qua unus primus mo-
,
lerminatioaddat aliquid lealc.fivc unturarcfpec\um ra- tor . Undeex illodifcurfu (altem fumi pofett , ordinetu
Itonis, nam etiam in illis rcipeflibus elf talis oppofitio rerum&motuum univerli. indicarc virtutem potius ,
quseconfradiftionem cludir ex partcobietli Igitur ne- . quam Sumitur etiam argumentum

pluralitatem Dei .
quE in initanti a:ternitatis poteit effe in D>-o talis muta- proportionalc , quod ficut Q;-nnes motus phyfici ad u~
tionis modus . Et confirmatur, nam illa vai ietas in dc- num primum motorem reducuntur, ita ornnia enria ad
creto iibc-oinielligi non poteit finc (uci.elfione vera pcr unum primum pnncipium & caulam , quam appella-
pnus & pollerius: in Dcoautem non poteitefft: tuccclTio mus Deum
uUd Vctuntaraen hacc ratio eludi potcfi dicendo ibi
. ,
Secunda ratio probahilis
nonctfcluccedionem rcrum in Dco,ied rc(pectuu ratio- Huc accedit alia ratio,quam tetigit Arifloteles in fi-
nis qui poifunt variari , non variato realiter tundamen- nc lib. I Metaphyl. Ubi cum intulilfet confra Pyfha-
,
to, &c<;nfcqueiiterdicctur in arernitate pofl";: e(fc illam

goricos,quod poncrcni multa principia pnm3,ddit:y4r
varutiouem rcipc>uum:eo quoci licet (it realitci indivi- entia nutunt maleguhernari., noneji honum pluralitas
ftbilis ficut inltkiis noftri tcinporis,cll tame cminentior priiic/piiiuum Unus ergaprinceps Quatn rationem Gc
. .
lempoi coexiiierc D. Th. I. c./ntra Gent. c.43. rat. 5. Quod fuf-

& p..! .n.:in;ntior,poteiiqiie cuilibei I . propoiiit
iQiîra i}Oc vcro ficri pufict tafio (upta iradata,quod h?c ficientcr ntuno podto, jelius cll pet unun fien, quan^
pei;
^
,
. . : ,'
Sect. X. An Dei unhas demonflretur 75

ptr rau]fa,fed rcriim oriioeft,ficatmelios poteti e(Te:non rum non haberent omnes cnfifatcs individuas faliura
eaim potentia agtntis primideell pcrfcilioni rerum O' : pcrtecîonum huccnim ad : infiniratem intenfivam noa
ptimus autem ordo cft per redu6\ionem ad unum ergo : ell nccefTarium . Alia ratio fumi folct ex atiributo fim-
S(c. Quf ratioed quidem bonacon)e^\gr,non poteft ta- plicitatjs ,(cilicet ,
quia talts dii con vcnirent in gencrc,
xnen clFc convincensdemonftrafio, quiaelfe Dei non ert velinfpecie, & conlequentcr diffcrrent ctiam in fpe-
prop.fer uniuerfum ncc propfer opf imum o/dinem , aut, cic, vcl individuo & itahaberent in fe compofitioncm
,
gqbernationemejuSjfcdeit per fefe ob io.trio(ccam neccf- cx gradu in quoconvenirent,&in quo differrcnt. Qux
ruatem eflendi,qiiatB ck fc habet. Quamvis ergo ordo& ratio fimplicifer inlhri potelt in divinis reiationibus (cu
Kgimen uoiverli non requirat plura prmcipia prima,ta- perfonis: ill enim conveniunt in commuoi rationcre-,
nienfi aliuniie noa repugnaret elTe plurcs Deos,inde con- laiionis ,&dillin,guuntur in propnis, finecompofitione
cludi non poUct Ulos non cffq^quiadici poflfet elTeex ie& in re ,
quia illa conuenienf ia 1^1 tantum rationis: idetn
propter ctiamO ad rcgimen univerfi unas (ufSferet
(e ,
ergodici pofTet in p a-dicta Deorum multiplicatione.
Sicut demuliifudineperfonaruo) in una divinitate nos Quajiionis refolutio proyriaque demon'
4i?imns,per fequidcm non fuiffe nccc(r3riam adcreatio- Jlratta .
nem uni verli, nihilominus tamen extnnfeca neceflitate, Nihilominusdiccndbm t;ll,ex unitate eniis per fc ne-
&infinitatc, dari in Deo multitudinem perfonarum cefTarii evidenier inferri unitatem Dei : nam implicat
non propter aiiud , fed proptcr fe . contradi\ionem ens illud,quod ex feell neceffariij, pro-
Quocirca ex folis efife^liibus Dei non videf ur polTe im duccrc aliud a fe elientialiter di(Hnlum , quod polTit ef-
mediatedemontlrativeconcludiêire tanium unum Dcu, fe Deus Repugnantia autem quje in hoc invol vitur,fu-
.
leJ folum quafi negative, ex lihsnonollendi , nifi u- mi facile potell ex dilis fupra dc unitate entis increati
numOeum, quia unus adomnia fufficit non tamen : namcll ferceadem qu? in mulriplicandis mcrcatis cnti-
hqc fatis ell demonflrandam unitatcni
ad pofitive bus reperitur Prima fit quia necefTaiium cfTet talcens
.
,
Dei , fed oportet oflenderc repugnare di vinam naturam elTe produlum per veram creationem,quam vis necelTa-
multiplicari ILJnde , quia hoc non videtur cx efFeftibus

. riara & 2Eternam,-4uia elTet productum ex nihilo: tota e-
Ocliain colligijindequidcm Theologi fumpferunt occafionem nimenfitastalisentist imquoadnaturam, quam quoad
Cib.sc 1. negandi, pofle hoc demonllrari rationc naturali quia . perfonam cfTet ex fe non ens nili ab alio Deo produccre- ,
' ratio naturalis folum ex cfFeilibus fumi poteli.Sicut exe- tur , & hocCil pr.oduci ex nihilo,quia nihil iUius cnfis
ad
plodidiodeTrinitate perfonarum,exeffeiSibus naturali- ipfiusproduilionem fupponirur ; efTct ergo tale ens vere
bus oifendi potett ad illos non effe necelTariam multitudi- creatum;non pofTet igitur effe Dcus: nam hxc duo Dcus,
nem perfonarum in pr iipo principio,inde tamen non re' .& creatum ens , involvuntin fuis conceptibus primaria
p, Th, I.
'^cconcludereturtalcm multitudinem jnrenon efTe.Sed diverfitatem , ut cxdilis fupra de prima divifione entis
p.q.ii r. haec fententia merito ab aliis Theologis reiicitur,eade(n facile condat.Et declaraturbrevitcr,quu conceptus ve-
^'^'^^'^'^*''0'^c^fl^'S>&'ê '^"'f^fs Dei unde ficut illa : rus Dei eff conceptusenfis fumme perk6\i , quo non po-
JontGe
Ou.' demooftrari potelT,ita.& quarnvis de- hjec. Etpraeterca, tefl excogitari majus , pt lupra explicaf um ell quolibeC :
tndus , nxusex effei\ibusimm(-"diate oonconcludi,DeLim cfTe ta- autcm entecrcato potcfl aliud majus excogi;ari:quia hoc
aîiin^.
unum,mediate tameoconcludi poteff,quia niroirum. ipfum , fcilicet clTe quid crcatum,includii impcrttClam
^t. exeffedibus demoniiratur de Oeo aliqua proprictas, ex .origin.em,feu imperfcc\um modum habendi vel rccipi- ,
quaconcladi poteit , repugnare enti habcnti talem pro- .eQd>.c.(Te, qgp, fafile potcll alius nobilior intelligi vcreac
pricfaterBraultiplicjri. ti.Ec autem proprietas precipue fincrep.ugoantiaulU.
ac maxirae elt cfTe ens per fe necefTarium . Secuodarcpugnantia,quodens,quod efl increatu pro'
Tertia ergo ac prscipua ratio fic form.ari poteft.Deus djcataliudelTentialicerdivcrfu,& libixquaJe: nam hoc
"'
-
cft ens per fe necelTarium ut e>v communi notions Dei , ipfOj.quod habet e(Tentia,in,qua:effenon po(Tet , nifi ab
conftat , &
ex fupradiiSis ; fed enti oeccdario repugnat aliorieret feuproduceretur, talis elTeniia ell inferions
jauUiplicari ergo Deo ; & , ratioais &oidinis,quia elTet elTentia dependens & fada:
piceturfortalfeens ifa per fe necc-ffarium, ut fit pror- ellcntia autem dependirns ex intrinfcca ratione mmus
ifus improdulum,non pofTe multiplicari ,& hoc ad fum- perfclaell,quam tlTentia ex fe indopsnJens Unde ulte- .
nium probariex fuperius dii\is:ensautemfimpliciterne. riusfitjtaleens nonpofTe elTe infinitum inefsentia,cum

CclTarium per produdionem uniusabalionon repugnare non fit acquale illi a quo piodutum cll
jnultiplicari:quia etfi unum fitabalio,fi hocex neceHita- Tertia repugoantia, quac magis explicat praecedeotcs,
jtcprodilcat,& illudex neccfTitate producatur,utrumque quia vel tale ensefset in elsentia dilTimilc , quafi ui- &
eritensneceflrarium:hocautemfatiselTe,utdefur plura- verfum in fpecie: vel omnino fimile & folum in indivi-
litas Deorum.Nam,fi taleensex neceffitate produftum duodiflin\um Neutrum dici potefl fine repugnantia
.
ab alio , fit infinitfi perfci1um,ficut illud , tam erit Deus, ergo.Prior pars de fpecifica diverfitate probari (olet,quia
nonef} aut.era demonflratum elTe impofTibi-
licut ilJud : non pofsuntdari duocntia fpccic diveria ^que perfeda;
]e,hujufmodi ensdifVomodoproduci, Nam , licet de- quod maxime videtur vcrum in entibus habentibus tfse-
mus D.eum aoa producere Deceffitatc naturs inferiora tiais &
fumme perfedas includentibus in fcomnem tiien-
entia quod infra probabimus , lanjen quod aliquod fibi
, tis perfcflionem,de quibus non potell coi)cipi,in quo fint
aequale non polfit neceflitate n iturs producere , quafi ex dilMmilcsefsentiali cr,fi unumquodque talem hajjct ei-
n*tura: faj<;unditate,neque es Dei liberiate ,qua; latis ex- lentiim,qu.r includat totam entis perleclionem.Sed hoc
crceturcircainferiorientia.nequeex alio capiie videri ipfum urgentius declaratur, nam id quo conitituitur ef-
pqtcftdcmQnffrabile. Et confirmatur,quia fecundum fi- lentialifer cnsomnino increatum & improduilum, o-
dcL^ noftram unaperfona divinaneceffitafe natura pro- poiftet ut maxima
pcrfedio fimplicitcr fimplex, cuni
fit
dycit aliam ,
curergo non potftrit unus Deus necefTitate conllituat ens furame perfeftum , quod cxcogitari po-
n^turae producerealiura pro. f Nam rationes,quibus hoc tell. Vel ergo tahs pcrfeclio inveniturformaliter in alio
bari folet, in iJlo my(leriodeficere,&enervari videntur. CHte produiito, vel non.Si primum,ergo nonell efscntia-
Ut v.g. foletidprobaricxattributofummsE infinits & literdiverfum , quia rcpugnat ens elsentialiter diitin-
perfej\ioais^quiaoportetaliampcrfeilionemefTein pro- lum habere in (eformalitcr propriam differcntiam ton.
dui\o ,qu3e npnefTet inproducentc, vel e contrario, & (litueniem aliud .Si (ecundum ergo taleens non cll in- ,
ideo neuiercfTetinfinitc perfedus, confequentcr ne- & fi;ii,te perlc61um,cum in fe non habeat formaliter perfe-
qweefTet Deus. Qux ratio eadem applican potell ad dioncm illam (ummam & fimpliciter fimplicem
,
,
qua
perfonas divinas , &
refponfio,qus in eis datur, po- aliud conllituitur. Etindcetiamconcludi pofefl,propria
'
tefl inprafentidari cxcogitaren- . Nam fi illi duo dii rationem, & quafidiffercntiam ultimam cfsentialem ,
turclTentialiter,quaQ fpeciediitin\i,dicereturaliquam conftituenterailludensproduflum, nonefse perfedio-
perfeftioacmefTeformaiiterinuno, qox non cfTet for- nem fimplicitcr fimplicem , quia repugnaret formalitec
paliter in ajio eas tamen effi eminenf er in unoquoque,
.
cura differentia propria alterius entis improdufli At- .
idquc fatiscfTeadiofinitamperfeAioncm. Si vero ex- queitanon pofsetconflituereens fumme perfeflum ef-

co^tarentur ilH c;ufdem perfeAioois, tuncnega-
dii, fentiaiiter : nam conllitui cfsent alifcrêfl conliif ui fim-
rctur, aJiquaffi,perfc^tion.iin elfe. inuiio, qu? noncf-
pljcilerincfscentis.&ideointelhgi non pofefl, quod
fet inalio:quia in omnibus efTent fimilcs
, ita U- & perdifferentiam , qu.-c non fit perfedlio fimpliciter ,
pufquifque cfTet infinitcperfelus, quaravisfinguli ech conltituatur cns liraplicitcr infioite perfcdum . Tan-
dcm
,:
Disr. XXK. Quid Deus fit.
dem dcclarifurifi tO^-ijfTi) natn li illa dgo cntii t.(-

(aamdccarentiaperfeftionisoptimameffcconfrtdiftin-
lentefTentialiterdi verfa compararentur produccns ad
, flionem Deorum,non tamen conlra diftin\ionem petr
jjroduclunr! ficut |)rincipi'.im,vei caufa E]uivocaad cfFe- fonarii. Nam fi unus Deus abalio proccderet in diftin6ta
tlum; eVgo necefTarium elCet totara perfetlionetn entis natura , necclfario deeflet produdio perfe\ioaliqua per-
produfî contineri altiori &
eminenciori mcdo in produ- tinensad eflrentiamproducentis, &aliunde haberctim- .
.cente, quia non contineretur formaliter , cum ponatur perfe\ionem rcpognanfcm perfe^tioni talis naturae , ni-
fpccie diUcrAinfi : trgoeminenter : crgo illud cns produ- mirum efre creatum & depcndens:at vero ubi origo cft ia
6\um non pofTet etTe infinifc & fummc pcrfeflum , quia cadem numero natura, nulla pertelio decflfc potcft,quf
nonpotefttota pcrfe\io talisentiseminentius inalioc5- formalcm conftifutioncmcflentiac , & ideo
pertincat ad
tineri ,quia in ipfa fumtpa inrinita perfeftionc inclu-& poteft pcrfona produ\a tam effc infinita Ccut iroduccns:
ditur errtinenudimus modus habendi illam . dcniquc ultimum dilemma dcdiftinlionc fpecifica , vel
jamalterummembrum, fciiicet, id'entits;-
Probatur individuali cefTat in produ\ionc diftin\a: pcrfonx cjuf-
tem fpccificam cum numerali diflinftione eflentiarum dem natura; , quia talis pcrfona produU non cH Deus'
eflfe impofTibilera in natura infinita. Primo,quiaoiien- fpecie aut numcro diftin\us,fed idem namero Deus,cum
fum eft efsentiam enfis increati efse efsentialiter
fupra , pcrfona produccnfc. Quod illa interrogatio fiat de perfi
fingularem,quianeceflitas efsendi ab intrin(eco,non po. fonis ,

ut perfonar funt dicendum eft, perfonam, fimpli- ,
tel\ efsentialiter convenire nifi rei fingulan; ergo impof- citer loquendo , eirentialiier conftitui per naturam , &
eft,quod talis natura per aliquarn produfilioneni
fibile ideopcrfonas ,ctiam fimpliciter loquendo, non efle
illas
multipliccturinindividuis , quia involvit apertamcon- efl"entialiterdivcrfas Imo necquatenus perfonx funt, .
trad!d!onem,quod natura cfsentialiterfingularis muifi- dici pofl"unt habcre diftintum cflreniiam &confequcn-4
,
plice!ur in individuis,five pcr produ6)ionem,(ive quocu- tcr , abfolute loquendo, non polfunt dici efTentialiter di-
que alio modo .Secundo quia impoflibile eit cfsentiam

,
ftingui,quia eflTentialem diftinlionem ab ctTentia diftin-
jncreatam&crcatam feu produ\am , cfsecjufdcm fpe- ta (umi necclfe eft cfleniia autem abfolute non dicitur :
ctei ,quia folum hxc diverfitas efscntiaiis efl , niniirura de ratione perfonali ttiairfi cum reduplicatione fuma- ,
quod alteraefsentiaex fetalisert,ut perfe& line produ- tur. Laiiusautem loquendode ratione formali quafifpcr
dioneullahabeat fuam entitatem aRuale,&confequen- cifica,dici poflunt illa; trcs pcrfonJE ui fic,feu trcs rclatio-
terrepugnec illi aliter illarn hibcre.-altera vero talisell, nestormaliterdivcrf:^ fecundum proprias rationes,incis
ut non habcat fuam entitatcm a^ûalem nifi ab alio: h?c tamen ut fic non proccdit argumenfum f i\um de diver-
enim tanta divcrfitas inefsentiis ipfisnon poteft mtelli- fis diis; quia in hiseflet ablolute & li npliciterdivcrfitas
gi cum fpecifica idcntitate . Huc accedunt aliae rationes, efTentialis , in tora utriufqueeniifaic ,quia natura ineis
quibusfupra probavimus non pofsedari duoentia impro- cflct diverla ejufdem natur^ lolum
: at vero in p.Tfonis
duf\a folo numerodiverfa,quia invice fefe privarent fu- e(i diftinlio in raf in quibus tota ionibus perlonalibus ,
pfcmo dominiOi&fuprema poteQate:ill?enim gquepro- perfc:îo naturae intime includiiur & ab lila habcnt in- ,
bant,etiamGral!aentiafuprema habentia clsentias & iinitam perfe\ionem fimpliciter. Sic igitur pro quali-
numero diilindasfingantur cum dimanationc unius ab tatehujus loci fatis declaratum eft raricnes fa\as , &
Af que hoc raodo etiam ex attributoomnipotcntise
alio. demoniirare opfime non poCfe cflc diftin\os Deo$,
potclUijec unifES Dci comprobari. Et roborari etiara &diftin\ioniperfonarum in eadem deitate nihil ob-
potefl fecunda rstio fupra addudaex Arillotclc, fumpta ftare.
cx monarchia univerfiiqua etiam utitur Cypr. lib. de i- Sed quaeret aliquis, fi cft naturaliter evidens unum QmfjDjj
d;)lorum vanitate,quia fi monarchia efse dcbet pcrfe\a, tantum Deum elTe^qui fieri potuit, utfere omnes homi- nniias tot
fupremoprincipcefscoportet,non foluni fuperfluu, nes in eo fuerint errore verfati, ut plures exiftimarini ef- nitionib.
uit in
ied etiara impoflibile eft,quod talis princeps habeatcon- fe Deos:imo(quod mirabiliuselt ^quod briita animalia, '"'"S'"'*
forfem,dequo fatis in fupcrioribusdi6\um cft . volucrcs & lerpentes,imo & lapidcs ut Deos adorarint .
U!timotacileeftexdil:isexplicare,quomodohE ra- Relpondeiur in primis,fcreomnes viros in Philofophia

QuomoJo
ticnes ita fint efficaces ad probandim Dci unitatcm , ut cruditos unum tantum agnovilfe Denm utde Socrate ,
,
(ju<e uni-
fairen contri veritatem &
perfonarum Triniratem ni- Platone, AriLlotsle,Ciccrone ,& aiiisconftat,&de Py-
tstem Dvi
piopa- liilobiient . Nam
inprimis pcrfonac, qua; in Trinitate thagora , Sophocle,Euripide , & de Or pheo antiquis , &
producunrur,r,on ex nihilo,fcd de (ubftantia divina pro- Poeiis refert Jate Juitinus lib. dc Monarch.& in orationc
T/iiiitatS ducuntur,qaianoninefsentia,fpecieautnumerodiverfa, Paroenetica , & La\anf. lib. i.divinar. inftitut. a cap.
non iinpii-
gqant . feineadem numeronatura procedunt, atque fubfiliunt , 5. & Aroob. lib. 3. contra Gent. Eufeb. lib. 11. de
pra'parat. Evangel. cap. 9.TertuI. in Apologet. cap. 10.
& ideonequecreantur,nequefiunt,nequedependent,fed
altiorioriglne procedut,quam nituralis ratiocognofce- 1 1 . & 1 2. & Auguftin. late lib.4. de Civit. Dei a princi-
re valeat.Rarf.Js hinc fit,ut perfona procedcns
non fit cl- - pio,ubi cap. 1 1 . dicit,Phiiofophos fcre omnes de unitate
feniuliter diverfa a producente,quia licet alfera produ- Dei re\e fenfilTe ,
quamvis plurcs Dcos ut virtutcs , vd
cens fit,altcra produfta^neque aliter fubfiifere poirint,ta- parfesunius Deicolerent. ad Quod fignificavit Paulus
men hr proprietates non conveniunt lilis ratione natu- Rom. I. dicensdegcntibus,Cwffôw/(;? Deum,non
r2eflcntulis,fcdratione propri:tarum perfonalium: un- ficut Detimglofificaverunt ^
quii vei illum colebant ut
de natura ipfa,neque producit,neque procedit,led in om- animam muodi habeiitem in diverfis parfibus ejus di-
nibus pcrfonisiraproduaaeft,qiiamvis in aliqua pertona verlas virtates, quas figillatim eodemgradu honoris vc-
abfque alteriuscommunicaiione lit,in aliis vero fit com- nerabantur ; vel quia licct unum Deum cognofcerent ,
municata per aliquam produtlionem Quod non indicac . prjtfertim Philolophi ( de quibus maxime videfur loqui
diverfitatem io natura C ficut indiverfis diis argumenta- Paulus)&exiftimationcm plurium Deorum, vulgi erro-
bamur) quia in eadem numero natura
di vinis perfonis rem eflc non ignorarenf , quod populari aut veteri con-
,quiinutraqucperfonaexiftit in unacommunicata fuetudine, vel mortuos quoldam homines veldaemones ,
eft ,
per fuppofiti produtiooem,in alia ex le abfqae commu- Deos appellabat & ut tales vcnerabatur non audebant , :
nicatione per aliquam originens talis perfonx ,& eadem auiem vcnufem prohteri,ut de Varrone indicarAuguft.
natura poftulat utrumquc exiftendi modum At vcro fi . did, libro 4. Civif. capir.zi.Quocirca cxerroreGen-
unus Dcus abalioprocederet indiftinda natura^necelTa- tilium in pkiri.ate Dcorum nullum potcftlumi argu-
rioalteranatura eflet mdependens & altera pendcns, , menium , ut coniraria vcritas eenfeatur dcmonftrabilis
qu? pruprietates non tantum perfonaies eflênt^fed ctiam naiurali lumioc tum qaia illc erat error vulgi ignoran-
:
cff:ntiaics>qiiia non conveniient tantum pwrtonis, (ed iis,quod humana opiniune, & conluctudineducebatur
Ctiam naturis. impoflibile autem eft ut natur* haben- , tum etiam quia non iatisconitat,quid nomine Dei intei-
imo ne- iigcrct, ncc an cognofcerct aliqucni Deum ut creatoretn
tes tales proprietatcs fint perfeftionearquales :
fit unpcrfeaa.Quod acprincipium rcrum led quamlibet luperiorcm cau-

celfe eft ,ut illa , qujeeft dependens ,
,
non habct locum ejufdem naturx quia li na-

in perf-onis ,
fam aut virtuierei aui hominem inGgncm Dcum appel-
turaeli eadem numero, non poteft eflemagis,aut minus jaref,quo aufcm ienlu idola colerct, ad hunc locum non
perfedi,& dammodotalis naturahabeaiur,xquebonum fpedai . Didumci! a nobisdcea re tra\ando deimagi- '
ft habcre illam communicatam

peraiiquam producUo-. nuoa adoi;acione , in I. toiii. 3. p. difp. 54. kc\. 8.
ipem, ac hiberc illam finc origine .
l^xqjoetiainobjrerinrelligitur, rationcra fupra fa-

S E-
. . . ,., . ,
SrcT. XI An D-um cHe invifil-ilitn demo'nftr;ii-i pcjflit . 77

Ocus
C T
aT
S E I O XI. Poteil autcm Deus dici nu'il,ibitis primo rcfpeiû in-
lijiume iii
An De-Am e/fe invifibilem demon/irari pojfit telle6>us hummi ,

prout in hac vita exillir , & cognolcit li3C ftatu
a pli nfaimatibus,& hjc modo cll non
ciim depcntlentia cxiltentc
Quinti
QT Dius,nunquatn fatiscxplicarc iioteil huma-
J fit
Simooidcs ai>ud
folum certum fecundmn hdcm noiham , fed etiam cvi-
dens Deum eflTc icvifibilcm ab hoTiin j mortali natura-
intueri o5
poteft..
111 mcnsquo.l TiCLite fignificavit
,
.ilifficultas
Giu.r. j.de Mitura Dcoru Q_ii interrogitus a Tyranno li virtute fui ingenii inquircnte Dcum,ctiamfi illum in-
in !Jco C(i.
gnofcedo quidcfTct Dcu3,dedic indiempracrallinil)iftir, iei-nijer venirc & mfelligere contingat cum fummi pertelione
it, Pliilo-
Qovam diem ad refpondcndum cxpod jUn5,quod femper qu i n h imanu n ingenium dilcurlu, inventione ,dod\ri-
rophorum
adtu & rei obfcurior vidcretur.In quaca fenrcntia dixit Platoin na, & quacunq je niturali mtellig-ntia acquirere potei^.
tlidiis pro- Timio,D.: j'n intclle>5lu percipere diffi:ilc cHe , eloqui Patcr primo ipfo experimento : oullus enim mortalium
balur. Deum vidi-
hoc m;)do,nequc ullus Philolopho-
autctri impoiribile. Q;iod d clum corrigens G^-eg. Na- ha;^ciiu3
zianz;n. orar. :j4. quseft 2. dtTli.:olo5. noa longe ab i- rum infidelium de fe vel dc aiio fipentiori telUtus cil ,
,
nitio ,dicit jo vera itaporins diccndnrn lenfen.Oei na- quod ad hujufmodi Dei vifionem pervenerit: neque etia
nnUis qni it n verbis exfLi^nri ôlftîxnim) autem
tur.trn fidclis aliquis Philofophus id tefiificari potuif,cum id fi-
atqHe intelleciucomprehgndimdtomintis pojfs H.nc er- .

dei repugnct Fuerunt quidcm aonnulli hjcrefici, difli Hsretici
.
go fiftum eft , uc ad explican Jam aliquo modo cxccllen- B:girdi,& B.'guinx',qu EalTeruerunt Deum poilenatura- qi.ii hoc
ncgave-
tiam divinaeaaturx variis negitionibus , feuattributis a raliter b homino vid.ri.Sed illi leviter ac fincfundame- runc. Ifai.
negJtionibus fumptis utamur,eo quod nec proprie, vcl to locuti funf , & nullutn poiruot fui mendacii tellem af- 64. Exo.
joan.
dircftefeu pofiti vedicerc poirimus quid aut qujle iir,ne- fsrrc,fed p)iiusapertil)imisScripiurjc teUimoniis con- jj.
I. CIem 's
queetiam una vel altca negitioncid (afis cxprimimas vincunrur,& ideo ab Ecclcfiadamoati funt fed non ctl V. cum :
Haftcnus ergoexpiicuimus attributa, qux ex negationi- nollrum h.Ec nunc profequi.Ritione ide dcmonilratur , Coiicil.
Visn. iii
bus imperfcd.onum crcaturarum fumuntur , quibus in- quia omnis cognitio noilra in hac vita,incipit a tenfu Clemen. &
dicatur,nituram divinam omnem crcatam naturam fuper.det a phantafmitibas: Dûs aute ell fupra omnia fen. .id Inoftrii
perare.Prxtcr h.Tc veroadduntur alia attributa, quibus fibilia,& lupraomnia phintafm-itarqai ergo via auc ra-
divina exccHentia per comparationem ad intelleilum tione afcendere poterit homoad vidcndum Deum in fe ?
creatum, &e;uscapicitatem explicctur. Videtur eoim Item ob hanc rationem non potcil homo intuirivc vide-
prius efrequod in intellelum cadcre poteft , quam quod re animam fuam ,quf fibi videtur maxime conjunita &
jpfe intelleflus ell , & ideo magis etiam explicari vidc- proportionata,quia nimirum ipfa,& virtus cjus intellige-
lurexcellentia divina; naturrper comparationcm Sc cx- dijin (e immaterialis eil:tamen ut eil coniunda corpori,
cefTum fupra capacitatem intelle-ûs, quam p.;r quem- pcr lilud recipit principii proxima cognoic':ndi,quf funt
cunque pofiti vum conceptum,quem de Deo tormare pof- fpecies,& ita pendet in modo cognufcendi a corpore, ut
fumus. Hic ergo rationedicitur Djus invifibilis, incom- nihil nifi ad modam corporum & phiniaftnatum conci-
prchenfibilis , inelFjbil.s : dequibusattributis viden.l .Kn piat : ergo multo minus poterit homo in h ic vita dilcur-
efl quid per illa importetur,& quo roodo naturaH ratione fu naturali pervenirc ad cogn:tionem Dci . Atquchsec
olkndi poffint ,
veritas ex dicendis evidcntius conilabit : nam hoc fo-
O^îoe tnjdis dic4tar inolfihilis lomodo, fcurcipe\u, non dcclaratur propna invifibi-
Qaodergo Deus invifibilis dicitu;',primum referri po- iiras Dji , cum hoc modo elfc invifibilem tommunc fic
teft ad corporalem vifum,& fic di!fii:iilcatem non habct o:nnibas fublUntiis fcp.rraiis
Anima r.
& facile demonftrar: poteil ex fupcrius diAisr.iam o.len- Dubitant autem Tiicologi, an fupernaturaliter pofllt (ion j is '
fumeft,Deum effe incorporcum,esquoevidenter fcqui- anitna conjundi h jic corpori c'evari ad vifioncmDei, corpori
con un l <fl
tur ,non poffe videri oculis co!-poriE,fal(em nituriliter: vel de potentia abfoljta,vcl ordinaria,& etiam an alicui i
an fiipe.'.
quo modo nuc loquimur nacu vifus fit alus corporis,nQ : lijc conceflfam fit : feJ hx qui:Itiones ad Metaphyficam naturali-
poteil ultracorporaextendi.Imo per;tiore5 T;i:ologi ce- noafpcrtant:nihilenimexiilimoper (olim ratione na ter clcva-
ri poffit
fentetiam dc pjtentia abfoluta noa psflc v:lu n corpora- turalem pofTc in ill;s fatisdefiairi,tu llitim in iimili di- ai Uei vi-
Icm ad incorporalia videndi elevari,qiiia non potell ex' cam.SecunJum doiânim autem fidci dubitari noo po- (!On::U .
tra objedum fuum fcrri.-quod iaiicalfe videtur Ambro- leftde abloluta potclf ate,nec de aliquo a\u ejus,p.imi; u
fijs fermon. 8. in Pf. 118. Eltque probibilius, quamvis in anima Chriili quamdiu vixit etiam in corpore morta-
interdum dubitare vidcatur A iguftin.zz. de C;vitite c. li aliis vero hominibjs certum cil fccundum legem or-
:
^p.Unde cum inS:ripturadicitur D 'ns vifus oculiscor- dinariam non conccdi hoc donam;in vcro aliquibas vci
poreis iatclligendumefl non in fe, fcd in aliqui f:-nfibi-
,
ad breve terapus ex privilegio datam fit incerta resei^ , .
li repri-fentatione,ut Epiphm. hie.icLjo. & Gregor. iS. Illud vero adnotaverim,cu n dicitur fieri polfc ut homo
mor.cap. 36. & Augult. epiil. 1 1 1. & 1 1 i. Hjc aufem in mortali corpore vidcat Deum,non eHe intelligendum
attributum in hoc fenfu declaratum non admodum cx- fervato modo cognitionis connaturali ac proportionato
plicat perfeilionsm Dei:nam hoccomm jneell omn;bjs fîtui animJE hamiiiE in tali corpore aut quod medio ,
Deus eo
rebus fpiritual bus , ut ex ratione faftaconiât corpore,feucognitione & principiis ab illo accepiis Deus
gnofci po \ Alioergo fenfu pjteft illa negitio ad intelleilu n refer- videatur;hoc cnim involvit lepugndntiam, eo quod im-
ieft a cre ri:nam per translitionem etia n illa uidsri dic!intur,qitf iiofTibile fitjUt les materialis reprarlcntei Djum prout in
aturis.eC'
iam evi-
'perintellelum proprie,& prout in fe funtconfpiciuntur. (e ei^ i
igitur in taatam id eit poiribile, in qumtum Dcas
dfBter Unde per hinc neîtionem non n2âtur,aut imp jfribilis .id alium cognitionis modum inrellcilum elevare,
poteiJ
dicituromnis cog rtio Dci,alioqui falfo D;o attribjirc- cuiraodo omnino cxtraneu;n eil per accidcns, quad &
tur,cumollenfum luperius fit poOfj Deura naturali lu- ,
anima fit conjunfta corpori de quo modo nihil , ut ;ixi, :
minecognofci imo &demoallrari. Unde nequeomnis

, naturali ratione cxplicari potcll Alia quje circa hoc de- .
cognitio evidens excluditur per hoc attribatum non e- : fiderari poiTunt ,

paulo inferius attingemus
nim omnis cognitio etiam evidens vifio propric appel- , Proprins fen/us quejiionis.
lari p3:ell:nam vifio intuitivam cognition:m proprie fi- SecunJo potell hoc attributum accipi refpcwlu intcUe-
gnificati pored autem efTe cognitioevideas abllraitiva. ftus hjmani a corpore fcpaiati,vel latius relpe.Iu cujuf-
Icem vifiodicitclaram rcicognitionem in feipfi,& prout cunque intellelus creati,virtute propria & naturali o-
in feell:cognitio lutem evidens potell elTe confjfi,& per perantis,aut int clligcniis:ita utdicaiur Dcus inviiibilis,
co.iceprus imj)roprio3 feu connotativos , negativos. & qaia a nullo intelledu creato naturali virtutc intclligin.
Itaque per h jc attributum noa dicitur D:as incognofci- hoc fenfu vere hoc attribuitur Deo^
tc videri poffit.Et in
bilis ( ut fic dicam ) aut demonllribilis,fed tantum invi- c([ enim
certum fecundum fiJc n, ut cx fupraaddud^
id
fibilis.Non pjteit autem hoc actribjtum in hoc fenfu ex- definitione coniUt Etob hinccaufam dicitur Dcus in.
plicitum intelligi aut vere dici refpectu omnium iatel- Scriprura habitare lucem inicceiribilem,imo & elTe ia-
lecluum , nam certum eil 0.; im fibi ipfi noneOTe invifi-
, vifibilis, pnmsead Tim.9. ut notarunt Epiph. hiref.So.
bilem : quod ration: etiam niturili dimonllrari poted Ambr. Luc. I. An vcrohocattributumin hoc fenfu pof.
nim Diuscft lubiUncii intjllig.-ns & inrelligibilis,cum fit ratione naturali inveniri aut deraonilrari difficile eit,
jfomiterialis Gt:ergoeit fibi ipfi maxime proportionatus, Ef , quoniamditficalraseademeil de anima feparara , &
ut fe perfe:\; intelligit ac vidji;: n i.i cpg> dicitur D--us dc quilibet alia intelligcntia creata,fi(uul utrumque tra-
iavilibilis fibi ipfi , dicttur crgo iavifibilis refpetlu alio- flabitur.
. . ,, . . . ,,
7^ 3Disr. XXX. Quld Dcus fit.
Ûitîoms dijjicultas. virtus infrinfcca cx parfceorujM necefFariaad videndum

7 Mulli ergocenlent hoc non pofTe rationc nifura.Ii de- Deurn &tota virtuseflconnaturalis illis; crgo-tali
illa
tnonrtrari,quia nequc cr. aliquoefFcflu Dei id colligi po- virfufi eff connaturalis fpecies, qua infelle6\us creatus
tcrt neque etiam ex pcrfeftione divini efle
,
Quid tnim . conjungifur cum objcdô proportionato &connaturali
ad illam perfeflionem fpelaf,quod abalio poflit videri, fux virtuti:crgo& aftusdiccaduscftconnaturalis & cu-
vel non Quod enim res aliqua abalia imperfefta
videri ? nafuralirerpofTibilis
videatur,nullum argumentum eft,ipram,qusE vidctur,cf- TertiononfoJum videturidnonpoffedemonftrari ra-
imperfeftam poteM enira res inferior fuperiorem cla-
fe : tione naturali , vcrum ctiam oppofitum cffe probabilius,
re videre,ut Angelus inferior fuperiorem, & anima fepa- fi rationcm pricifc fpcflemus Primoqunlem quia, te- .
,
rataomhcs AngeIos:crgo licet Deus fit fumme pcrfedus, ffeetiam Ariflor. lo. Ethicor.cap. 7. naturalis beafifu-
inde infcrri non potcQ effe invifibilem omnibus intellc- do noflra confiflit in contemplaiione Dei non confiflit :
flibus ,
qui creaf funt i , vel creari poffunt autem in contcmplationc imperfcdfa , confufa: illa e- &
Secundodeclarafur difficultas in huncmodum , nam nim non implct confemplantis appetit um lum quia u- :
dupliciterintelligi polefl intelleflum creatum pcrveni- nufquifque vifo cffe<Su naturaliferdcfiderat viderccau-
re naturali virtutc ad vifionem Dei:uno moJo ex folis ef- fam,&quamvis per effeftum cognofcat illam cfTe non ,
fcflibus Dei,& Corum cognitionc indc eliciendo aliqua , tamen quiefcit,donec diftimae vidcat quid &qualis il- ,
fpeciem, qua tandem dircde vidcatur Deus in fe clare& la fit . T. um ef iam,quia fi ad conif mplationem adjungi-
diliiniê Alter modus effc poIfel,fi Angelus v. g. habe-
. , tnramor, prouf(ad veram fclicitatem necelTarium elt
ret innatam &ccr.naturalcm fpfcicm iplius Dei,ficut ha- ipfemef amorexcitat defiderium videndi:igitur natura-
bct aliarum rcrum, qua videret Deum naturaliter , ficut Jis felicitas in vifione Dci confiflit ergo vifio illa natu- :
videt fuperiorem Angelum Piiorem rnodum demonrtra- raliter haberi potefl,quia naturalis felicitas habcri natu-
ri poffe imponibilem, faciic fut opinor )
fuadebitur:quia ;naturaenim maxime inclinat ad natura-
ralifcr poiefl
nullus effcftus Dci quantumvis pcrfctlus ,
prxfertim Jem felicitatem non inciinat aufcro ad rem naturaliter :
naturalitercognofcibiliSjCotinet in fe,3ut adiquafe par- impoffibilem Unde efiam

Philofophi luminc fidei ca-
.
ticipat pcrfeftioncm Dei. Itcm in nulla creatufa cfi \p(a renfcscrcdiderunt infelligenfias inferiores poffe videre
etfe co modo,quoefi in Deo,fciIicet pcr modum purifli- ))rimam &
nos etiam pofl haoc vitam hujufmodi con-
)
xni a\us fine admiftione potenf i? :ergo ex nullo cfTe crea- tcmplafione illius prirrjae infelligentia; futuros cffe bea-
to ut cognito pofcll pervcniri ad cognitionem Dei infe, tos . Quod fignificavit A verroes
12. Mefaph. commtnt.
aut elict fpecics, quae rcpraffentet Deum prout infeeft. 17. & alii
quosinfracommemorabimus ,
Quomodoenim in folo velligio rei, aut ex imagine im- Quartoargumentari poffumus quia, cffct dcmon- ,
fi
perfc6ta,aut ex inadxquato effeiû elicietur fpecies ,

quae flrabile, DeumefFe invifibilem in prsdi\o fenfu, effcs
iotam rei virfutem ac perfc6îonem, prout in feed, dire- etiam dcmonflrabilenon folum efle ita invifibile a crea-
tfe reprxfenfet?Eft fane id plane impofTibile . turis jam fa6fis,fed etiam noneffe poffibilcm creaturam,
Dixijpr.Tfertim nafuralifer cognofcibilis,ut tacitc ref- qua: virfutefibi connaturali Deum videat:at hoc dcmo-
pondcrem aliquorum Theolojorum opinioni,qui exifli- llrabilenon cil,quin potius multi Theologi puf ant , aut
mantjvifionem beaf ificam creafam talem effe efFc6lum, verum,aut faltem probabile effe^quod fit pofFibiHs crea-
wt,co perfe5leccgnito,per illum pofTit vidcri Deus prout tura,qur connaturale habeat Iumen,quo utens clare vi-
in fe ell . quamcj um enim hoc totum admitteremus , ni- deat Deum:non efFctaufcm probabile , fi oppofitum de-r
'hilominus inde non ficret poffe per efFcftus nafuraliter monflraretur Imo Durandus in ij. dilt. 43. qu. 2. arbi-
.
ro!?nitos in Dei vifionem deveniri,quia illa vifio naf ura- fratur, feclufis impedimenfis qu?mlibec infclleifunj
Iifer Gognofci non pocelf , ficuf ncque effc , ut infra dice- creatum cffe naf ura fua aptum,ut ei fiat prgfcns Dcus per
mus Prsterquam quod
.
opinio illa vera non efi , nam li- claram vifionem abfque infufione alterius doni fupern^.
cet ai\us illc proxima ratio vidcndi Deum,ut medium
fir turalis.
.
( quod vocant )
incognitum,& quamvis etiam illa vifio Of.ejliois re/olutio
lortafTc exalc videri aut comprehendi non pofTif , nifi Nihilominusdicjndum efl,veritafcm hanc pofFe fuf-
vifobeo, & pcr vifionem ipfiufmet Dei nihilominus : ficienti rafione fuaderi,quaiicet non fit ita evidens de-
tamcnipfi ut mcdium cognitum non potell efTe ratio vi- monflratio ut inte/lcflum reluiftantem , omnino cogat
dendi Deum,quiaetiamiliaeitefFec\usinadfquatusDei fatis fameii fic ad perfuadendum intelleflum benedilpo-
& longe infenoris rationis Unde fi refcratur ad Deum . fitum Et in primisD. Th. i. par. qu. 12. ariic. 4. ex co
.
ut ad caufam , non exaiiê reprEelentat illum, fi autcm re- quod Deuseli fuum effe & purifFimus aftus, colligitef- ,
feratur ad Dsu.m ut ad objeftum , fic nonrefert illud ut le invifibilem omniinfelledui creato per naturales vi-
p.aifpuc.' raedium cognitum , fed ut formalis ratio cognofcendi res ejus Quam illationem probat elcganti difcurfu,que
.
^7-i<Â
quam non exercet ut cognifaeff , fed ut formaiitercon- Jatedeclarant,& abimpugnationibus aliorum detendunt
lhtuitcognolccntem,utal)bi affigi. Igitur quantum ad Cajetanus ibi,C;ipreolus in 4. dift.49. qu. 4. ad argumen-
hunc mo um cognitionis per cfFcftum , refte oflenditur ta conf ra l . conchif & ibi Soto qu. 2. art. 2. & Fcrrar.5.
non poirc Deum per effeftus fuos videri ab aliquo intclle- conf ra Genf .c. 52. Brevirer tamen exiflimo , tfficaciaro
Vu crcato virtute naturali ejus in hoc confiJtere ,

quod modus intelligendi & con-
Hinc vcro inferri non pofefl alium modumvifionis cipiendi fequitur modum elFendi ,
eflque ita proportio-
direflc &
immediate tendentis in Deumex vi alicujus nafus illi ,ut unofquifque intelligens alia concipiat jux.
fpecici propnxnjturalem virtutem & gradum

enTc ulira ta roodum fuum. Ex quo principio ita concludifur ratio.
intelledus creaii Nam unus Angelus non potelt peref

.
Modus effendi Dei ef^ fuperions ordinis refpedu omnis
feiûsdevenire in vifionem claram alterius Angeli prout intelleilualis naturac creatx: ergo nulla infelicfluali&
connaturabbus formare
jn feell,imo nec in vifionem cUram animi raiionalis,
natura creafa porefl fuis viribus
quianuUus eil cfFed\iis itaad.Equatus illi ,qui eam prout propriuin conceplum Dei,prout in fe efl ergo nec vide- :
in fecfl ,repr2lentef,&tamen per inditas fpecics nafu- re illumclare&in fe.Hfc pofleriorconfequentia efl evi.
lale ell Angelo videre alium quanrumvis fuperiorem : dens ex priori quia vifio rei clara non fit , nifi per pro-
,
cur crgo non idem dici potef^ refpetlu DeiPautqur ratio prium conceptum rei prior vero confequenfia efl evi- :
afFcrri potelt, cur hoc fit ultra naturale dcbitum infelle-

dens ex principio pofif o,& propofifionc fubfumpfa.Qug
ftuscreatiPQjodenim Deusfit perfc6husens,noneff fuf- facile etiamdeclaratur inhuncmodum Nam Deusex .
ticiensratio,imonec quod fit infinite perfe6\um,quia no eo,qiiodcfl fuutn eife,per effcntiam habet,quod fit ailus
obllante illa infinitateclaudifur fubobje61;o ad?quato in- puriifimus,& LimplicifFKnus uUa admUtione poten- finc
ti.x omnis aufi.m naiura creata habet fuum effe cum a-
telleifluscreati .-ergo naturalis capacitas intelle^ûs in :
Jiqua compofivione& pofenfialitate: habet ergoDeus

hoc hibct quandam infinitafe& proportione,utattingat
obje\um,ct:iam infinitum:crgo eadem ratione poferit ef- fuperiorcm qucndam elFendi modum inco.mmunicabi-
fenaturdlitercapax proprix fpeciei vifionis e)us Et & . Jcm creaturar, oroutin iplo Deoell.Si ergocreatura na-
confirmaturinamaiiqui'rheologidoccnt,Angelis&ho- turaliter intclli.ênsomuia concipit infcformat ad , &
minibus videntibus Dcum dari nunc de fado hujulmodi niodum iui ,oajnia etiam (.oncipicf , vel ut aiiquomodo
rpeciem Dei , & praeter illam nonindigere alio lumine, com pofita , vcl per analogiam & proportionem ad fuuni
fuaiiiquecompofitioriem numqaam ergo potent
velalia virtute intrinfcca, ut connaturaliter videant tffc, :
Penm :e(Urgoinipfis intelleiîbus creatisfacultas , & fprmarc naroralem conceprum rcpra;fcntantem punC-
fimam
. . ,, . .
SzcT. XI. An Dcum eiTc i nvifibllcm d.emonfliaii polTit. 7V

Dci aJûalitatem & fjmplicidifiiam catita- potellnaturalitcrillud proui infceii viderc. AnTumptirn
,
declaratur in fuprcmo & innnito inteileftu ex quib is , ,

tcm prout in lc cft
fumi poreft argDmcntum idcmeife, & proportionato
,
Et finc qui attentc ponderaverit , hinc piiriffimam

flualitaiem divina: naturarcum juj infinitate , im- & modo in intermcdiis Intclleduscrgodivinus fuam iub-.
menfitatc coniuntUm,inde vcro limitatas vires natura- flantiam & naf urani habct ut ob)efl:um maxime propor-
tionatum imout infra dicemus adaequatum aliquo mo-
lescujufcunquc intellei\us crcati &impeffefli)m mo- ,
:
dumiliius,lhtim{ credo) intclliget, efTeper fefevalde do, quatenus in illo & pcr illud reliqua ornnia intelligit;
vcrilimile,nonpo(fetam imperfeiâmficultatcm fuis vi- undequia reliqua omnia funt in lUo inferiora aliquo ,
ribus formare proprium conccpfum tam exccllentis ob- modo elevantur ad elTe divinum ut illud pcrfcdc co- ,
jefti Quod criam aptiffime declarat fcnfibile cxemplu ,

.
gnofcant refpc\:u autem intclieftusdivini ,nul]um eit
:
quoufuseft Ariftoteiescum dixit, ficut fc habetoculus intclligibiIeobjei\uin,quod fitordinis fuperioris ,& ideo
nolua:ad lumenSolis, ita comparari intelleftum nodrii eo non habet locum imperfcftuscognofcendi modus.
in
Inielle6\usautem humanus corpori coniun\us, adco eft
ad manifelUfrima natur.T. Addcrcquc nos poflumusinfi-
nita injequalitite fcu difproportionc dilUre magisqucm- infimus ,& potenfionilis uf nec feipfum nec (ubiian-- , ,
libet intelledum creatum ab increato lumine divino , tiam anims (use habcat pro objeflo proportionato fed ,
folum materialeens.quod per feipfu aliquomodo percipi

quamoculum nofluara lumineSolis fi ergo non folum :
oailus noSua.', vcrumetiam multi alii perfe\iores non po!iir,quod efi infinitii objcilu intclligib.lc,& m poicn-
poffuntSolem in fcdire\e intucri ,
quid mirum eft,quod tia rantum , & ideo nuUum fingi poiell objcctum minus
fu Deus invifibilisomni intelleilui creato,propria & na perfcftum quod ab hoc intclled:i infcnori aliquo mo-
,
turali virtute operanti ?

do percipi polfit: objc6\a autem fuperiora non poffunt ab
Supcrcl},utdcclaremus probemus principium iilud, & hoc intelledu naturalitercognofci prout in ie (unt, fed
Moius
ooBc?piT. quodbafjs ell&fuDdamentum totiusdifcurfus, videlicet tantum per analogiam proportioncm ad fuum obje- &
di, utm.i modum concipiendi effe proportionatum modoeffendi. dum proportionaf um .
Declarari autem poteft primoex his quf in nobis experi- Hinc ergo colligimus inteiligentias feparatas a cor- Sp;r,-,u.
tefpsleit.
'
mvr: nam eoquod materiales funt folum
fenfus nofhi , poribus fub quibus anima rationalis feparata compre-
, Jes (ub-
"^"î^
materialia individua percipiunt, & ( quod ad rcm magis hcnditur, habere aliquod objcflum proportionarum ,
fpeiât ) anima nollra licet in fe immaterialis fit quia ,
quod efre non pofelt nili propria (ubltantia relpectivc, pomom.
,
tameo dum eft in corpore vere exercer officium form.'E ,

(eu comparatione proprii infellcc\us Nam cum falis tum ohie. .
corporis, & habet modum cffendi in materia , inde fit fubliantia fitaflu intclligibilis, & infcllediva ratione
f.nji/j^t'.
ut nihil proprioconceptu poflTitconciperc, rem ma- nifi fua: perfecîonis, videtur in rationeobjedi intelligibilis
tcrialem, & ut cxtera omnia per aliquam analogiam maxime proportionata & comenfurata fug facultaii in-
& proportionemad tlla concipiaf. Hujusaufem cviden- tclligedi:efi crgoomnis fubtiantia feparata objeflu quafi
tiffimi experimenti non poffumus aliunde rationem rcd- propriij & maxime proportionatum fui intelleftu5;crga
dere, nifi quia modus concipiendi connaturalis rei fequi- omnia fuperiori infelligit ad modum hujus objcdi pro-
tur modumcffendi Imo hoc experimur m afluali mo-
. fi portionati ,& fus capacitati illa accomniodando: ergo
doef&ndi animg,qui non fpedât ad e(fentiam & fubQan- ii ita cxcellens,ut fir omnino (uperio. is or-
obje6\um fit
tiam ejus, fed adfiatum connaturalem & conformem dinis, ficut Deus ,& habcns modum cffendi omnino
efi
cffcntis, muito magis habebit verum in modo cffcn- diverfum non poterit illud prout infecft naturaliter
, ,
di omnino etfcntiali, quaiis e(l potentialitas illa, & cognofcere . Et confirmaiur hoc : nam multo magis ex-
elfentiaiis compcfitio, quxin omni creata fubflantia ccdit Deus in ratione obje6\i inteiligibilis omnem inreU
reperitur . Ie(5\um creatum ,quam excedant fubilantix immateria-
Quodforte dicatur id accidcre in aniraa noftra con-
fi les crcatae intelleiûm corpori conjundtum , & fimiiitcr
junftacorpori ,quia perillud fumit fpecics mcdiis phan. major e(l improportio intcraflualitatem divini effe, &
tafmatibus : Rcfpondebimus )mprimis,hoc prxcife & fo- potentialitatem fpiritus creati,quam fit hujus ad res ma-
litarie fumptum non fatis e(fe, nam experimur praterca, teriales : improporiiones non poteft in-
fed propter has
ctiam poll acceptas hujulmodi fpeciesnon poffe inteU telleftus corpori conjunftus videre aut concipcre natu-
leitum libere eis uti,fine aliqua dcpendentia confortio & raliter fubfiantias fpirituales creatas prouf in fc funt: er-
phantafmatum, cum tamen anima feparata a corpore li- go multo minus poteiit intellefluscreatus fuanaturali vi
bere poffit ut i illis fpeciebus ,
quas per corpus acccpit/cr- cognofcere,aut videre Deum prout in le efl
go fignum elt modum intelligendi accomodari modo cf- Hic ergodifcurfus cum omnibus,qua:in itlius deda-
leadi , non falum quoid rcceptionem fpccicrum ; fed et - rationediximuSjfatis videturcfficaxad prsedidtam veri-
iam quoad ufum earum, & modum formandi concepf us. tatcm confirmandam Qux vero contra illum obijcit .
Imo prscterea anim? conjunftaenon debenfur naturalitcr Scotus in 2. difi. J.qu. 9.& in^. dill.^^. qu. 1 1. quod-
alixfpecics, quia non poieO naturaliter eis uti propter lib. omnia reducunturad duo incommoda ,
15. art. 2.
modum cfTcadi qucm habct Sic igitur es hoc cxperi-
,
. fcilicet, quod eodem difcurfu probaretur & inferioretn
mento fumitur indicium quod in omni re intellefluali ,
Angelum oon po(fe naturalitcr videre fuperiorem prout
modus intelligcndi eft accomodatus modoeffcndi.Quod in fe ert , & intellcdtum creatum ctiam pcrfufum lumi-
etiam propria ratione & a priori confirmari potefl,quia
, negloriE,non po(fe videre Dcum . H*c a*itcmincom-
facultas intelligendi efi proprietas confequcns ipfum ef- moda non fequuntur, ut condabit fatile ex folutionibus
fefubftantia: iromaterialis : crgo confcntaneum rationi aliarum ditficultatum , qu.e propofitae (unt Et intef .
efi modus hu)us facultatis & ufus ejus fit proportio-

, ut , eafdem folvendasattingimusaliasrationes, qusaddi-
natusmodo ipfiuse(fe Item fpccies ,quE funt principia
. ftam veriiafem confirmandam ab aliis adduci folent:no- i'
proxima intelligendi ,quandoconnaturales funt, reci- bis tamen minus efficaces c(fe videntur
piuntur juxta modum intelligentis, in quo recipiuntur Re/pon/io ad primam dij^cultatem.
juxta vulgare axioma.-ergo cx hoc etUm capite modus Ad primam crgo difhcultatem refpondetur, multutn
mtciligexidi crit accomcnodatus modo cffendi intelii- fpeilare ad cxccllentiam Dei ,quod (it hoc modo invifi-
gcntis bilis a crcatura , quia hoc e(i argumcntum ipfum habere
Quilitet
Tandemexeadem expericntia intelligi pofeft, om. nobiliorem quendam cifendi moduiD , quem nuUa crea-
intcile ncm intellcflum habc-re aliquod objetum maxime pro- tura cum ,rqualitate,imo nec cum univocafione iraitari
P'^''"*^"' ^^^^ viribus fuoque intelAigcndi modo &
'
, ,
poted .Quocircaquamvispofie viderc altcrum virtutc
ûod*/ 'r
titur o*b i^dcirco perilludjVel ad proporfionera ejus reliquaom-nia naturali , non inferaf Jequalitatcm pcrfc:1ionis , vel im-
ie&a mi- perciperc.Unde non folum per-
fi fint inferioris ordinis , perfeilionisintcr videnfcm& vifum, inferttamcn faU
fedecapercipit,fedetiamaliquomodoad altiorcra oi- tem sequalitafcm vcl convenienfiam in gradu modoef-
ort1ooa
tum. dinem ea elevat ,ut illa pcrftde cognofcat fi verofint : fcndi. Et ideo non fequifur inferiorcm angclum non ,
fuperiorisordiîs,ea accommodat, & impcrfcftiori

fibi polfe videre fuperiorem ,quia convcniunt in aiodocom-
modo coocipir ,& fi nimium improportionata fint, fo- pofitionis, aut pot^ntialitatisquamhabent, folumquc
lum per analogiacn & proportionem ad propri3& pro- differunt fecundum majorem , vel minoreai perfedio^
portionata objcda ,ca poteli concipere , naturili mo-
fi nem e^fcntialem ,& idcoquamvis infcrior angclus con-
do intelligit . Hoc autera polircmo modo comparatur cipiat fupenorem ad modumfuas propriae naturi:i)ihilo-
jmliDetiaccUeilus creatusaddivinum ^nej&.ideo oca minus tameo farraat illum propno conceptu , & prout^
ifl
. . ,: . ,
8o PiSp, XXir. Qiild Deus fif,
iiti fe eft ,'nam quodammodoidem.fcuejuf.

ille mcxiiis ePt probabilc ; nam vifuscorporcu tnfuitlve vidct mEdia
dem raiionis in utroquerficut comporitio
materige& for- imprefra,& unusangelusintuerur alium per fpe-
fjpccie
ma: ejufdem rationiseft in rebus materialibus quamvis ,
cicmcjus,quod Scotgs nonnegat.Si vtrointclligaturfpc.
forms fecundum fpeciem fintdiverfa. Ex illa vero im- ciatim dc intuiiione Dci, oporfet fpecialcm caufam rcd'
qualitate perfeftionis provenit, quod licet inferiorange- dercqui rcferri non potc(l,nifi in iropo/fibilifatem talis
Jus videat (uperiorcm non tamcn comprchendat , qui
, fpecici , quae cflTct petitio principii:nam hoccft quod agi-
hoc ipfo quod concipit illurnmodo fibi proportionato, mus , Scotus admittit fpecicm reprsfcntantera
fcilicet,fi
minus exafê illum infeliigit,quanj fecundum fe intdli- diftinCêdivinam effentiamîmmcrito ncgare pofl^c cti
j;ibilis fit,& ideo non comprirhcndir illum.Atque hoc to- dari fpcciero,qu$ intuitive illam reprsfcntct.Ef forfalTc
(umapplicari poteO ad animam leparatam refpeOu in- id non negaret Scotut:nara
in 4. dift. 49. q. 1 1 probabi- .
telligentiarum,quamvi6de illa minuscertum fit, an pof- Jius credit,dari in bcatis

fpeciem Dci ,quana lumen glo-
fit dinin6\:e videre angelos virtute naturali;: multi enim, riaE.Cogctur tamen diccre , talem fpcciem non clTc natu-
inf cr quo! videtur effe D.Th.id neganr.ex qua fenfentia, rale led gratoifam:ctiam refptClu intelleftus aogelici
fl vera e(rct,optime confirmaretur,quod qunc tradUmus, Hoc autem duplicifcr intelligi potellprimo.in eo fe-
nam multo major eft improportio cujuslibcf intclJeflus fu,quo idcm Scotut in priori loco vocaf fupernaturalem
creati ad Deum quam fit animse feparatx ad quatnlibec
,
illam fpeciem,qua abftraflivt reprjEfcntat diftinftc cf-
inrelligentiam creatam , fcd de hoc alias fcniiam Dci,quam dicitcfll- 4 Deo.ut caufa fupernatura-
hifecnndadifficultAteittquiritur^ an yropria Del /jpe- lifupernaturalitcragentefciluincxco, quod afoloDeo
cies fit connaturalis intellefiui creato . per liberam voJuntalem infundi poteft Et hoc non fatis .
Circa (ecundim difficultatem (omiffo priori modoibi eft: primo quia ille & coHfe-
modus loqucndi io rigore ,
cxplicato cognofcendi Dcum,quia clarura eft , naturali- quenter cft & flfus,quia ipfc concedit ufum
improprius
ter effe impoffibilem , ut fatis ibi probatur ) de fecundo talis fpecici efTc naturalcm,& viribus naturae fieri
& a- ,
Scotus in fecudum diflinflionc tertia quxflione nona

, 6\um ipfum cffc mcre narurakm , unrie ctiam neccfTeeft
admittitjoon folum po(fc,fedtiamdefa6\oc(fc in intcl- fdteafur,iJlalpec!em iufundi angclo lecundu.ti capacita-
lctlu creatoaDgclicofpeciem coDnaturalero,qua natura> tem naturalem,atque adeo cffe naturaliter debi tam:alio-
litercognofcit Dcum diftini\a cognitione divinae efiTen- qui^quofundamentoalfercrcpoflTet talem IpeciemeflTe ,
tia: Quia nec repugnat dari fpeci^m , quE ita diftinrte

. concreatam angcio? cum fimul ibidcm atfirmet tale fpe-
/eprsefcntet efrcntiamdivinam^nequeetiam efl incon/e- ciem adailumejus non periincread dona gratif,vel glo-
jniens affirmare hanc fpcciem cflTe connaturalem angelo risE , fed ad inferiorcai ordinem , ad que pertinent alis
quia potell ei clTe naturallter debita, & in ordine ad aiftu perfetTiunes naturalcs concrcat^ angelo . Qyod vero fo-
naturalem , quamvis non pofTtt ab alia caufa fieri , nifi a lus Deus infundat taicm fpeciem.non fatis cft, ui iUddi-
Peo. Addit vero ( ne contra fidem loquatur) illam fpe- catur fupernaturalis,aut Deum illam cfficeie ut caufam
ciem Qon reprifentare intuitive, fed abftraftivctantura fupernaturalcm:nam ctiam anima rationalis a lolo Deo
cfTentiam divinam,quia non repra^fentat Deum, ut prx- creari poteft,&tunc Dcus non operarur,ut fupernatura-
fentem,fed ut abfentem,& ita non admittit,cognitionem ie agcns , & aliarum ef iam reru Ipeciis habet angclus a
pertikm fpcciem elicitam effe vifioaem Unde juxta

, . principio inditas a folo Dco^non ut ab agere fupernatura-
tiancdeclaritionem,hrc fententia noneft contrariaiis li,lcd ut a propria caufa perficiete fuu cfFcilu jutta natu-
qii\:diximus;njitiadhuc firapIiterfateturScotus, Deum ralecapacitate,acdcbifi].Refpondet Scotus,8lias fpecics
enetnvifibilem angelopernaturalia pnncipia cffc nafuralcs, quia poffent ficri fimiles a propriis obje
Scdnihilominusilla fententia mihi fcmper vehemen- ftis.Sed hoc inmultiscft incerfu,ut in rebus fpiritualib.
^crpoiiilc (crdifp!icuif,propferduo prsecipue Primo, quia impol-

.
& in aliis clarcfalfum.ut in materialibus,& pritcrea ni-
i.nT. ^jVile videturdifiinguereinDcocognitioncm feu rcprx-
rem fpew\at:nam potius inde fierer,alias
hil ad fpecies cf-
fcntationcm di(lin6\am divina: cffenti? ab intuitiva vi fealiquomodo fupernaturales: faltemquoad modum ,
tionc.Camenimdiciturperillam fpcciem, auc aftum quia cu.n habcant proprias caufas,a quibus polfnit caufa-
ri,Dcusilla3 prf venif;ficut fcienfiahumana peraccidens
non reprsfentari Dcum,ut pr!Efentem,fed ut abfenrem,
2ut ert fcrmodcabfentia fccundum locum,autfecundum
inlufa.fupcrnaturalis dicitur quoad modum. At vero fpc-
duraiioncm fcu exillentiam;neurrum horumdicipoteft, cies illa repra:fentans Deum, cCi non habeat aliam cau-
fam magis propriam a qua ficn poflTit , quam Deum ,

& aliud membrum fingi non potcft,undc neque haflcnus ,
excogitatumcli:ergonon poreil cffe talis cognitio ab- cum modo fibi connaturali: undefi
ab ipfoinfunditur,fit
ftrartiva,fcdintuitiva Mijorconftat a fufficienti enu-
.
capicitatcm naturalem fubjeCli,& natura-
alias eft juxta
Je debitum,fimplicitererunaturalis,& a Deoutopcran-
merationc Minor probarurquoad fiogulas partes nam
. :
cfTcntiam Dci dirtind\e ergo te intraordinem natura

fi illa fpccictrcpraEfentar
; ,
illaut immenfam;crgo fieri non poteft,quin Dcindc,quidquid ficdc illo medo lqucndi, tamen cu
reprzfcntat
rcpraefcntetillamjUtprjcfcntcmperenrentiamfcu ut in- Scotus fateatur,illam fpeciem rcpr?fentantem abftra\i-
dirtntem,& intime cxirtentcm etiam in ipfo intelligcn- vc,non pertinere ad ordinem gratix& gloris , & a6\um
tc.Rurfut necenfario ctiam repraefcntat Dcum ut a;teru, cjuscx
viribusnaturiCjfuppofitatali fpecie,non poteft
de effcntia Dci crgo ncc potcft idcmdicerede fpccie repratfcntanteintuitiye aon ergo
quia eiiam a:rcrnita cft :
:
reprsEfentare, nifi ut duratione pr2fentcm,quia z- fafisft,in prdi6\ofenfu vocarehanc fupernaturalem

illum
fcrnitas tota cft fimul fcmper pr?fens. Atquc hinc tan- vel giatuitam.Oportetcrgo fateri,illam effe donum per-
&
dem qood ad mcnte Scoti maximc fpeftt)concluditur, fincns ad ordincm gratije,& fupcrnafuralis gloria:,& no
(
non poffc per talcm fpeciem reprotfentari eflentiamdivi- clfe natura: debifa & aiîicjus cffe fimpliciter fupcrnatu-
ralem,etiam angcio.Et tunc rcdit argumentum fupcrius
am dil\in\e , pra:fcindcndo ab aflaali exillentia , quia
potiffimu pijedicatumeflcntialcdivinsc natursell ipfum faclum. Quam enim rationem rcddcre poteft Scotus,
crgo cur una fpecies,potius quam alia , fit angela connatura-
a6\u8litcr cxiftcrc ab intrinfcco necelTa:ium : nifi
lisdidto modo,feu naturalifcr debita ? Fortafle dicet,illi
lijjulmodi cfTc aftualc diliinfte rcpratfentctur,non rcpr?-
quae intuitive repra:fcntat,eflrc pcrfctiorcm Sed id no
lenratuf duUnt^c cfl"cntia Dei: il autem hoc cfTc rcpra:
.
fatis eft ut fit ctiam fuperioris ordinis & fupcrnaturalis

ienta;ur,non praefcindnur ab aC\uali exitlentia : ob hanc
,
praefcrtim,quia ipfeScotus in fccundo, ubi fupra,ut con-

rgocaufam licet in crcaturis dilbnfta rcprxfentatioef
ab - cludar inaDgclis clfe fpccicin iliam diftinlc&abftrali-
fenrisB polTu clTe abllraftiva.quia potell pracfcindi
\ua!icxi(len'i*,& confcquentcra loco lepore.-in Deo & ve rcprgfcntantem tffenfiam DciâflTumit hoc principiu:
*
ratio,quam non (atis perpcndu Sco- Raiitnabile effe tribnere angelis omnent perfeStionem^qum
tamen cil linguitris
Gt ipfum clfc pcrflcntiam , nonpotclldi- convenit inteLlelint creato Sed hxc etiaa pcrfcfîocon.
fus , nam cum
.
ftin\arcpraefcnttiocn"cntisdiviii? abacluali exiflentift venit intellcdui crca o: curergononctiam tribuitur il

li ut connaturalis? Und.. cum Scotus ibidem fubditr
pr^fcindi,& confequenfcr nequc a pracfcntia durationif,
&locipcrterQitatcm&immcnfiftem fuam . NhIIa repttgHAntiA occHrni qutd intel/tHus crea^ ,
Sccund ratio cont ra hinc fententiam Scoti cfl^quit fi tushaheat talet cognitionem fer fgeciem difiinSltre-
talislp.cicsert poffibilis^quz rcprlenfci dillinC^c divi- frafentantem divtnam cffentiam , dummodo non itttui-
na nc ltnium *b ttc\iue,ut iplc dicit,cur nonetumin tive non ^pparct , quo tuadaic'nio ab eo addita fit il>
:
tuiiivtÂnqui rcpLignaiinfuitiva v.fioni.mficri pe ipe U ulfimalimiiatio, q ianulla tpeculis repugnantia ap-

ptrct) aut b ipfo dcel&ritclt larcprcfciuationc
ciem J At hocjfigc ncraHflnlicaiui , ncc veruin cfl , ncc
tuitive _v
. ,, . ,:,
SlICT. XI A11 Deum efle invifibilcrn .dcrmonra.iri pofTit. Bt

<ufiva magis.quam in abdraiîva. Acccdir, quoil conje- opiniu prob.ul mihi numquam poiuit, qui.a nullam Srf-
dturx qiias ibi adducit , ut probet dan priorem fpeciem fcrunt fafis probabilem rationcm ,
quia talis implicatio
,
angelis, fi quid valent, xque ac mclius procedunt dein- contradiiîonis probi-iur: non efi autcm divinae poicn-
fuitiva fpccie, prxfertim illa de cogniiione matutma tije negandum ,quod impofTibile non probefur Antece- .
(quam probabilius e(\ fieri per intuitivam vifionem dividens facileoflcndi poffet difcurrendo per ralioncs fingu-
naecfTeatiie. Fafcor tamenconie\uras illas elTc valdede- l3s,(Sc illis (atisfaciendo, fcd hocfit a Theologis fufius, &
ad ufrumque probandum ,
ibiles & ideo iilas omitto. mafcria bxc quoad hunc pun6\um, ad eos magis fpc\at
Denique addo rationes, quibus idem Seotus in 4. pro- & ideo brcviier ficdeclaro fundamentum, quo pofito fa-
tare conatur, iiitelletum humanum etiam (eparatum ,
cillimum unicuiquc erit omnes rationcs difTolvere. ,
non ponTcluis connaturalibus videre Deum ^debiliffimas Nam ubiinaliquo ordine poflibilis efi aftus ctcatusrc-
effe, prsferlim, fi ad intelleflum creatum in communi prafentans aliquod objeilum pofTibilis etiam e(l vir- , &
applicenfur.Prior eR,quia nullus intellelus poted effice- toscreafa iniellelualis cl citiva talis aflus in fuoordi-
rc viConem,nifi vcl in fe habeat ob)e6\um, vel aliquid,in ne ,

pofTibilis cfi eti.im fpecits inteliig-bilis creaia cjuf-
ûoobjeflumeminentiuscontintatur: fed nuUus intelle- dem ordiniscommenfurata lali aftui , & tali virtuti ; (ed
ikus habet in Deum

pra^fentem in rationcobje\i , nc-
fe pofllbilis efl a\uscreatus divini ordinis, quo videatur,
queaiiqaid, quod taIeobje\umeminentius contincat, & reprxfcntcfur Dcus, prout efl in fe : pofTibiiisefl ct-
ûia Deus non poteft in aliqoo alio eminentius contine- iam ejufdem ordinis elicitiva talis
viiius inlellei^ ualls
rirergo nullus intellelus potefl videre Deum ex fuis vii i- aius,qu.im Thcologi lumen gloris vocanI:crgo pofTibi-
bus . Poflcrior ratio
,
ert quia vifioell cognitio intuiti va liscil ctiam fpeciescreata ejuldcm ordinis Confequcn- .
xeiinfe: fed natura humana feu inrelleduscreatus non tia ert cvideus. Minorefl certa ex do\riua vel fidei vcl ,
potefl ex fe habere Dcum prsfentem in ratione objedi reccpta aTheologis,ut magis fana,magi(quc confcnfanea
licet fibi prxfcns fit per illapfum ergo nonpotefêx fe :
fidei,quatenus fidcs docet, & Dcum videri a beatis, & ad
habcre vifioDCm divin2natur.T.Sd in priori ralione ma- hoc il iis infundi quoddam luraen gloriar.Item cx gcDerali
)or propofitio in rigoreeft falfa: nam ad elicicDdam vifio- do^rina fidci ,
quod funt in nobis quidam aûs fupcrna-
nem alicujus objeiSi non ell necclTe habere in feobje- luralcs ad quos eliciendos fupernaturales virtutesejuf-
,
i\um per ipfummet , vel peraliquid , in quoem.inenier dcm ordinis nobis infunduntur hsc enim doIrina po- :
contineatur,fed fatis efl habere in fpecie intentionali , in tiflima rationelocum habet in vifione Dei . Major au-
qua (it repraefentative , vel virtualiter t^mquam in femi- lcmjinqua visargumenfi , primo fuadcri potefl indu-
cfl
ne,feu virtute infJrumentali: hoc autem modo ncn repu- \ion,quia extra ex-cmplum,de quo agimus, inomnibus
gnai Deum in ratiooc objedi cffe in intclleilucreato, sliis vera invenitur: crgo fufficiens inde fumitur rgu-
mediante aiiqua (pecie. Poflerior autcra ratio affumtt mentura ad rcm pra^fentem , nifi manifefla ratio difTLren-
quamdam minorem propQfitionem,quKinreell ipfa con- tizEafTignctur. S.;cundo,quia nullaratio impofTibilitaus
clufioprobanda: cumenimdicit., intelleflum creatum fingi pottfl in (pecie,qu2 in a\u , aut virfute non proce-
non pofTe ex fe habcre Deum
prafentem in raiionc obje- dat,& incfficax inveniatur . Si tnim fiat vis in infinifatc
fli,vel loquitur de prsfentia in adu fecundo,& fic habcre Dei, qiiod non potcfl Deus,qui infinitus efl ,
perfinitam
prxfentem,idem eli, quud videre, vel loquitur de pra;fen- fpeciein repiEefentari : intericgabimus quomodo reprs-
tia in a\u primo , & fic habere pisfentem Dcum nihil ientetur per finitum a\um , & infeiplo attingatur perfi-
aliudel^ ,quam habereipfum vel per fe, & perfpeciem, , nitum lumen? Refponfioautem efl id fieri pofTe,quia talis
fufficienterconjundum,vel unitum ad elicicndam vifio- virtus & alus /unt di vini & lupcriorisordinis ,& non ;n-
&
nem , hoc cll etiam , quod inquiritur cur (ciiicet non , finite ac comprehenfive , fed finite repra'(entant D.um :
pofTit ita naturaliter haberi, prfflertim fi fpeciesdulin\e & idto ad illud munus pofeft cfle fuflicicns p.oportio in-
reprjefentans Deuro, eft podibilis , & connaiuralis inrel- tcr rem finifam & infinifam in ratione obje\i , & 3\us
Icflui creato, ut ipfe a<imittit de fpecie ,
quam ab!lrali- fcu virtutis. AppliceCiirergoeadcm rcfponfio ad fpcc fn .
âm vocat. intelligibilem; n.im loqueido in gcncre de tali fpecie ,
evidens efl juxta principiaTheoIogix, dari pofTe fpecics

yin /pecies intelligi[?iUs Deifit abfoltttt imôjftbilis
intelligibiles illius ordinis fupernaluralis, & divini, tum
* O nifTa rrgo hac opinioncScoti,aIii refpondcnt,illum a paritaterationis, &quia illeo do debet effe inlcger &
fccundum modum videndi Deura per fpeciem naturali- complcfus in fuis princ;piis : tum etia:n indu\ione, nara
ter i'nditam,e(Te impofribilem,quia tslis fpeciesdiriini^c gratia ,
vel charitas , &c. videri pofTunt per proprias fpe-
reprifentans Deum , five abdradîve ,five infuitive( iii cies fupcrnaturales, & ejufdcm ordinls & de facio ira v : i-
cnimduomodi inDeo non dillinguuntur, utdiximus) dentur a Chrifio per fcient lam infulam , ut alibi latiu:;
impofTibilis ed. Hanc opinionem ex profeffo docct Hen- dixi: ergo ex hoc capite non repugnat dari etiam (iK-
ricusquodlib, 3. qu. 5. & quodlib. 4. qu. 7. & (umiturex ciem ejuldem ordinis, eiufdem objciî luminis, & &
communi fententiaThomiftarum, qui putant implicare vifionis, fcilicet, di vinx effentix in feipla
contradidionero, quod deturcreata fpecies,qua polfit vi- Dicenf fortaffeex aliocapife repugnare , quia non po- oivje;.'tio^
deri Deusficuticfl,quametiam videturdocere D.Thom. (efl fpecies finite reprajfentare ficut a1us
nara & lumen: ui fitfaii.
I. par. qu.i 2. art. 2. & qu.56. art. 5. Fjndamenta hujus fi fpecicsreprxfentat,necefTariodebctatiaiquate, afqnc
fententiEE lalius ponuntur ab Hcnrico, quam ab aliis ,& adeo comprchenfive repraefcniare, quod rcpugnatiii re
ea rcfert Scotus & folvit.Summaommum efl,quia infini- finiia rclpcIu infinita: . Sedcurhic neccffitas (peciali-
tum non pore(\ reprifentari a finito.Qaod fi h.xc fcicntia ter affribuitur fpeciei ? non enim cfl gratis afTerendum ,
vera ,optima ratiocx illaconticifur, ob quam Deus fit
fit aliasqua facilitate dicitur, confcrnncf nr Re fpondebunt .
naturaliter invifibilis omni Jntelle\ui creato,quianimi- fpcciem naturaliter manare ab obje\o ut objeIum cfl
rum non eli reprsfentabilisper fpeciem creatam Quod . quod proinde vel nullam, vel adxqua'am fui fpcciem
enim ipfemet Dcus per feipfuna , & per fuam cfTentiara coramunicat. Af hxc raiiomultipIiciter,& facillimere-
uniafur inleiletui crcato, in ratione fpeciei , non poceft fclli pofefl Primo,quia non efl nccerfc omnera fpeciem
.
cfTe intellc61ui creato nsturalifer dcbitum, tum quia for- intentionalem caulari abobjeiTo, ut objeIum, fed poref^
tnaomnino non potell effe debita po-
fuperioris ordinis elFiei ab alia caufa ut manifene confiat in noflro infelle-
,
fenlia? ordinis infcrioris,tummaximc,quia cum Dcus fit lu agenle, & in fpsciebus inditis angclis ineorum crca-
e\us purifTimus & propter fcipfum tantum , nullirei
, tiune. In quibusetiam ccrniturnonefle neceffarium ur ,
creaisedeberi potell fub ratione formGE etiam inlelligibi- fj)ccies fenaper fit ada-quata obje\o, feu comprehenfiva
lis Et ad hoc confirmandum tendunt quaiuor primce rq.

. ejus : angelus enim inferior ficut non comprchendit fupe-
lionts quibus D.Thom. 3. contraGent.cap. 52. pro-
,
riorem ,ita nec habet (peciem illi adsquatam , fcu com-
bat , D:um e(Tc naturaljter invifibilem omni intelle- prehenfivam ejus Quod enim quidam ajunt, fpecicm il-
.
iluiercato. jam de fcetiam efTe adsquatam, &comprch;nfivam de- :
Oubium Verumtamcn hEC refponfio ,

prout ab his aufloribus ftClutamen potentice in quaefl non pofll h ibere aluia ,
^'^^''''"'i "Tiihi non (aiisfacit .

Duobuscnira modisintel- adjEquatum hoc( inquacr. ) volunfarie didum efl, nani
:
re^lvf
^r. jigi potelt hujLilmodi fpeciem cffe impollibilem Primo . omnequod rccipitur , eft ad modura recipientis , &in-
fjmpliciter tamquam iiiiplicanscontradii^îonem.Secun- flrumentum efl accomraodatura & commenfuratum vir
do ex natura rci , feu juxta capaciiatem naturalem crea- tuti principali : adcnim auIor natur.r daret an-
qiiid
|ur$. Piio'i modo loquuntur di\i auifôres, (juorutn gclo fpecies impropartioaatas, &cxcedentes virtutertj
ûare:^ Tom. XXU.
. , ,
Disp. XXX. Qiud Deus f\(,
ejus ,
quibus nntrquam sdacquafc uti pofTet Itcundum fo- cefTarium ,
quia fpecies fupplet vicem objefti , & d hole
Itam ea urt) perfcOionerri ? Ncque enim Deus agit mere non elt neceffaria talis fimilitudo
namfupplct cr.mo- ,
X)arurj|i'er,uttemperare non poffit adîonem fuafji juxta dum inflrumenti ,aut tamquam femen ipfius objcVi: noo
capacitiiem recipitniis. Ntquc etiam fpeciei fecundum cfl autcm ncccffc, ut inflrumcnfum, aut fcmcn fit orma-
fc rep gnat cffe ninns perfefâm , fcu inadacquatam ob lis imago primarii agentis Vel illa nccefTif as oritur ex
.
jefto: nam etiam in fpecitbuc ienfibilibus cxperimur mi- co,quod fpccies ad cognitioncm ordinatur,& cognitio fic
nus pf rfe6Us,efficace(que fieri in lccis diilantibus, quam pcrafTimilationcm & hoc efiam non reftcdicitur ,quia
,
Jn piopinquis,& in medio,vel organo prave affeiô,quam fi cognirio ipfa non cfl formalis fimilitudo , cum totum
jn bene dil!.ofiio,& pratcreajquia nulla eft ratio,cur hxc effe Ipcciei quodam modo fit propter cognitionem , cur
varictas vcl inafquaiitas magis repugnct fpeciei fccun- ncceffccrit fpecicm ipfam effc formalcm fimilitudincm?
durn quam ailui.Sic igitur quamvis gratis conccda-
f:'
, ,
Item hinc conficitur dilcmma quo apertius oflcnditur ,
mus Dûm ut ob)edum non communicare finitam fpe-

,
verum cffc principium a nobis poiitum , candem fcilicet
piem fui , nihilominus idem Deus ut prima caufa effe- , cffe proporfioncm fpecici aflus, &lumiiiis. Namvel
,
aliarum formarum.potcrit etiam hanc efficcrc com-

flriif afûsipfc cognofcendi,&raultomagis videndicit imago
menfuratacn lumini, vcl a6ûi, non adsquatamfibi ut & afûalis objefti vifi pcr veram & formalcm fimilitudir
nem,vcl non.Si affirmefureffc ( licct id fit falfum ) ncgi-
Dcinde,quamvis Deus,uf objefûm efSceret hanc fpe- rinonpoterit ipfum alum vidcndi Deum , cnTc vcranj
ciem non (.(fct necelfarium illam effe6\ionem elTe mcre
,
jmaginero, & formalem fimilitudincm Deirunde vel nc-
paiuraiem , quia Deus qu^cumque raiionc aliquid cxtra gandum efl effc pofTibilem talem fimilitudinem in a\u ,
fe producar, lota elF',\io fcmperel) pendens ex libera vo- vel admiffendum ell in Ipecie Frivolum enim efl quod .
luniaieejus. Quoderiam deangclis multi probabilitcr quidam dicunt magis hoc rcpugnare in fpecic quamin ,
ppin.in'ar,uideliccr, cum fint ob)efta afluintclligibilia, aû aut verbo, quiaverbum, vel atus fil ab intclletu
polfe ex fe fui fpcciem cmittere ,& nihilominuseam effi- clcvaio per lumen, & habenieefT n'iam unitam permo-
f aciam habcrc fuae voluntati 'ubjeftam juxta qnam do- ,
dum obje\i: fpecicsauiem non ita fieref,fed a folo Deo.
6>iinam probabilifer declarant angclicam locuiionem. Hoc enim nullius momenti efl^tu-r quia^fi quac efl repu-
Mulio ergo rriagis Deus ef iamfi ut fummum objc\um , gnantia in hoc, quod res creata fit formalis fimilitudo
a\u intelligibilc poffet leiplum manifenare emittendo Dei, non efl ex caufa, vd modo producendi talem entita-
fpccicmfui, nihilominus talis aftio cller illi libera , & tcm:fcdex hoc,quod repugnaf finiiarentitati habere cum
jdeo non oporterct talem fpcciem tfTe aJsquatam ipfi Dcoeam convenientiam formalem ^quaead imagincm ,
peo, quia non effct nectfrarium Deum, ut objeflum age- & fimilitudinem formalcm neceffaria cfli vel, fi formalis
rcquantum polfet in lalem fpeciem. Eo vel maximc, fimilitudo & imagoin hoc rigore non fumitur,fed aliqua
quod licct ob)eftum naturaliterefficiat fpeciem fui, non aliaratione^quacreatnra^, ut creaturaefl, non repugnct,
effe neccfTe,ur iemper efficiat ad3equaram,fed juxta capa- neque etiam fpcciei rcpugnabit.Tum etiam,quia ob cam
cilaicm falem fubjcfti:nam gcnerale hoc cft , uf atio caufam facilius ratio imagiois communicari poterit fpe-
ageniis naruralis ex capacitatc , fcu dilpofitione pafTi li- ciei , qnam verbo, feu a\ui , quia fpeciesfit a folo Dco,
mirerur,ac de'crminciur,nec enim Sol femper illuminaf, aûs veromedio intelle\u facilius autcm videtur pofTe :
aut agit quantum porell abfolutc,fcd quantum poref^ cir- Deus imprimat fimilitudinem fui, quam ut intcl-
fieri,ut
pa rale paffum. Ef in objcftis fenfibilibusquanruro expe- h\us illam cfGciat vel faliem efl Jeque facile,quod nor
.
rieniia conltaf efficerc has Ipecies, tantum certe conlUt bis perinde efl
non cfficerc letTiper adxquatas ,

feuquam perfcflas pof- Si autem negetur,alum effe firoilitudinem formalcm,
funf , led |uxta rei-ipientium difpofirionem . Nulla ergo majori ratione id ncgandum efl de fpecic , quia tota ratio
probabili rationedici poteli , fore neccffarium ,uf ,fi fiat concipiendi fpeciem pcr modum imaginis , vel fimilifu-
fpccies Dci,il!a fit ad?quata,& infinite rcprsfentans. Eft dinis cfl,quia cognifio fii per afTimilationem,qua: aflTimi-
ergo eiiam m hoc eadem ratio dc Ipecic ,
qusdc aflu & latio per ipfum a\um cognofcendi roaxime perficitur fi :
]iimine,ui jn uni verfum verum fit ejus objtfli infelligibi- ergo ipfa a\ual!S cognitio non efl formalis fimilitudo in
l;s,cu)us cli pofTibiiis vifio& virtus vifiva crcata êfle et- pr.'di\o fenfu,non efl cur fpecics taliscflTe fingatur.Quod
iam polTibilem Ipeciem commenfuratam vifioni , & fa- fi talis non cri,ruit relponfio, vcl ratioin contrarium ad-*
cultati videndi du\a,manctquc firmum fundamentum pofitum,fervan-
pvaiTo
Sed fortaC: vis fier in rafione repr2fenfationis,& ima- dam effe in hoc proportioncm intcr fpeciem a\um , , &
preciud; ginis: V fio en m i i &
umen non fu nt tTiagi ncs rcpraefen-
I i lumen. E^ re vcra if a efl;nam vera reprsfenfatio,qui per
^"'^-
tantcs Deum,lcd vifio efi qu?dam aftio,qu2 vcrfatur cir- cognitionem fieri dicitur, folum efl intentionaIis,&in
caDeum, cujus pnncipium cH lumen , ficut diletliO & hoc fqlum confiflif quod res ita apprehenditur, velcon-
,
charitdS:at vero fpecies imago, & propria fimilirudo , clt cipitur , ficut efl. Et a nobis
ita explieari poteft, qyia pcr
obieCli: ex hoc capite peculianter repugnat dari fpeciem cognitionem ita internos ipfos res conceptas formamus,
Dei , qu a non potefi crea'ura propriam imaginem , & ut ex vi talis conceptus pofTimus rcs ipfas quafi depinge-
fiinilitudinem Dci,prouf in fc elt,ger( re.Htc tamen ref- re vel declarare qualcs fint. Haec autcm repr$lentatio
ponfio mulraex Philofophia peteret,fi cxaflc examinan- formalitcrdiciturfieri peripfum a\um intelligendi, feu
(la efTet.Viderurenim fupponcrc fpeciem effe

imaginem, verbum,non quia in co fit formalis convenienii 3,uf bene
&formalcm fimilitudinem quod falfum ef^ , quod fi hoc ,
refutatumeft, fcd quia ipfc aftus efl forma quiinfor- ,
non fupponar , nullius momenti efi ratio,& vim facit in mando intellc\um, intcntionaliter feu intelligibiliter
verbis mctaphoric male interpretatis. De formali ergo
s illi refert objc\um , &
hoc cfl formalner repraclentarc
jmagine &concedimus , non poffe creatam
fi.niliiudine illud: fpccies autem genere , potius
intclligibilis in hi)C
cnniaiem g rere propriam & naturalem fimilitudinem cfre\ivc,qu3m formaliter rcpra?fcntare dittiur, quia tfl
Pci,prout mle eit,quia talis fimilitudo intelligi non po- propriqm principium tfficiens actum, & dctcrminans il-
lelt,nifi per univocam convenientiam in ea forma,in qua
lum ad dilam formalem reursleniaiionem . Aiqueita
yatig limilitudinis, vcl imaginis connituitur Loquimur . concluditur, inteiligibilcro reprileniationefn , qualif-
ûtem de imag ne propiia non de rc,qua proptcr convc- cumque magis vcl ut minimum a?qualifer irj
illa fif, vcl ,
nieniiam anaiogim pofelt dici fafla ad imagincm, uf cff alu ac in Ipecic rcpenn, idcoquc ex hac parfe repugnare
iiomo refpcdu Dci .Ha?c enim imago ncqueelt medium .

nonpoflfe, utobje\i illius intelbgibilis dctur Ipccies
jncogni iim ut vocant) cognolcendi (
fed ad 'ummum , creata, cujus propnus conceptus pcr vifioncm creatam
poteit efT. mciluim togniium, & non inducet cognirio- &creatUiT lumen illi vifioni propor:ionatumdari potef},
rcm Pci pfout cii in le, lcd impcrttilaro pcr cffcdum . Dcniqut hinc fatile excluditur , quod quidam ajunt
,
}.()qucniio igiiurde propria imagine negamus eHcdera- ob lummam Dci iinmaterialitaiem non poffedari fpc- tluduut,
lione Ipetiei ,quod fir talis fimiliiudo aut formalis ima- , ciem trcatam ejus ,quia fi qualitas matcrialis non potcft
go Primoobeandcm loncm , quia noncil de raiione
raf effe fpccics intelligibilis ad rcprsfentandum angelum ,
.
fpetici , ut habcat univocam tonvcnicntiam cumobic- multo minus qualiias treaia potcrit effc ipccies infelli-
ô,in aliqua forma,vcl figuta , ut patetin Ipccicreprx- gibilis ad repra;fenfandum Demi),quia niagis diflat a pu-
(cniame lubltaniiam angcli - rifTima immateriaiitate Dei quilibei (piriius crea us,
S cundo,quia nullaelt nccefTiias, obquam infpccic quam corpus a creato fpintu Sedhatraiio, fi ctfita- .
jfcjuiratur talis fimiiitHdo forinaiis . ût id eil nc ciim habciet, idem prpbftrct dc a\u, lumine: nam per &
jumer)
. . ,,:
: . . ,
.
Sect. XI. An Dcum ene invifibilem demonflraii pofTit. .flj
lum;n mafciiale & vifioncm corporcam,non potcrt vidc. rium naturalium infelle^luscreafi & idcoTn fuperiori- ,
ri fpiritus crcatus : ergoper lumen ,& vifionem creatam bus non diximiis fpeciem proporf ionari intelic\ui, fcd
immateriaicm non poterit vidcri fpiritus increatus.
,
lumini. Eteadem ratione infelleiûi fecundum fcnoo
Quod fi hic argumentum el\ inefficax quia non fervatur ,
cft dcbita hacc (picics : intellcflui autcm jamclevato pcr
proportio in ratione obje6\i , & aiûs feu potenti^ :
nam liimen effetquidein debita, nifi objertum ipfum per fe
objci\um fpirituaie, fi vc crcatum, five increatum cft om- adcffef , & ncccflitatem fpeciei excluderet . Et idco talis
ninoextra iatitudinem objefli aflus aut tacultatis cor- , fpeciescreara,qaamvi5 poflTibilis fitlogicc, ideft,nonim-
porea;:fpiritus autem increatus non eft omnino extra la- plicet contradiflionem ,
numquam tamcn cfl poffibilis
titudincm objefti potent ix fpiritualis, etiamfi creata fit phyficc fcu connaturaliter ,
quia intel!e6\ui (ccundum fc
hic eadem rcfponfio applicanda eft ad fpecicm intelligi- cft improportionafa:infeIleiSui autem elevafo per lumea
bilcm.qur accommodata fempercfl principio& aflui in- nonelf neceffaria ,
quia objeilum , eo quod fit afûalifli-
t cliigcndi .Sicut ergo Deus, ex eo, quod e(f aflus

puriffi- mum,& fummc intclligibile,& immcnfum ,
per feipfuni
mus,habet quidem, ut in fe attingi non pofllt per natura- intime adeft potenfia- . Pluradchac re dixi in tocQOl.
lem facuitatem creatura.', non vero exciudit, quin pcr lu- par. difp.29. fet.2.
inen &
aftum fuperiorisordinis in fe ipfo attingi pofllt Expediiur tcrtia difficultAs , & AliqHtd deatural^
itACtiam nonexcludit fpecieua ejufdem ordinis. Ncquc fdicitate tangitur
cnim ncceffe efl,ut fpecics fempcr fit omnino xqualis ob- Terf ia difficultas ampliflimam poftuUbat quacftione ,
jefto iBimmaterialitatc,& puritate,red fatiscfl,ut fit ali- an felicitas illa,qux in vifione Dei confiflit,naturalis dict
quo modoejufdem ordinis. Siciit inter angelos infcrior po(fit,& confequcnter,an fit in creatura intcllefluali na-
habct (pcciem propriam fuperioris, quamvis non cum turalisappetifusad illam,vcl fiibinoneft naturalis fcli-
aequali immatcrialitate,quia in eoaccommodatur fubje- citas, ubi fit , vei in quo fiftat naturalisappctitus felicita-
fto, inquoefl:fufficittamen,quod ad eumdcm oidinem tis ,

quem in nobis cflscertocertius e(f, cum nihil magis
pertineat , &
quod proportionem fervet cum intelleftu naturaliterappetamus Scd hsquxflio- ,
quam eflTe beati .
quemconnaturaliter informat,& a6\u quem elicit: idem nes&majoriex parte Theologica: funt , &non pofTent
ergo ad fpcciem Dei fufficiet. Atque ita femper relinqui- hoc locofinemagno incommodo traftari, &ideo brsvi
tur firmum fundamentum pofitum, fcilicct fervari fem- , ter dicendum naturalem felicifatcm creaturx non
eft
per proportionim inter lumeo, alum fpeciem ideo- , & : confiftere in clara Dei vifione , tum propter rationcm fa-
que non poffecenferi fimpliciter impodibilem fpeciem ftam in tertia illadifficulfafe,rum maxime,quiaaliasde-
libi av;itis,& lumen poffibilia funt bita eflef intelieiluali crcaturj ordinafioin talem fincm,
Species In alio igitur fenfu vcre dicitur hxc fpecies impoffibir per proportioDtfa ac fufficientiamedia,nequealifercunl
creaca De- lis,fcilicet,juxta ordinem connat uralem, ex natura rei & illa agi poffet
, nifi providentiam nafurae illius dcbitseei
um in (s intelleftui creato,& hic fenfus fatisell ad expe- denegando: hoc aufem cenfeo effe magnum abfurdum in
przfeo dcbitum
tani , na- diendam fecundamUifficultatem,in qua verfamur. Ratio Theologi , &
perniciofum fundamcntura ad materiatn
turalicer
autem ( quae in ea poflulatur ) cur hxc non polfit
fpecies de gratia explicandam Sequela vero efl manifefta , quia .
inipotTibi-
efTcconnaturaliter debita inteIIc<Sui crcato, fumenda eft nihil magis pertinef ad providentiam unicuique naturae
cx fundamentoderaonnrato, quod fcilicet Ipecies aflus , debitam,quam ordiaaf io ejus in connafuralcm finem per
& lumco intei fe proportionem fervant,& ad cumdem or- convenientia media. Quod fi fclicifas illa nullo modo
dinem rerum pertinent^quia crgo vifio lumen,fuperio & naturalis eft , nec naturalis innafus appetitusad illam &
ris ordinis funt,& ultra naturx debiium,idco fpecies non cflTe pofeft, quia, ut re6\e etiam fadum eft infertiadiffi- ,
potefl eflTeconnaturaiis intelleflui creato. Neaurera vi- cultafe,hicappctitus folum eft ad ca,qu3E naturalia funf.
deamur circulum commitrere,r3dix,a qua provenit,quod Ifcm quia ille appctitus fempcr fundarur feu potius e(i
,
,
illa tria in praefcnti fupernaturalia fint,pofita cft in ratio- idem cum naturali pofentia, vel a\iva, vel faltem pafli-
ne, qua probavimus Deum eflTenaturaliter invifibilem , V3,cui fcmper aliqua ailiva naturaIiscorrefpondet,juxta
fcilicet, quia moduscflendi Dsiefl omnino alterius ordi- do\rinam Ariilof.p. Metaph. c. l. & 3. de Anima ,c. 5.
nisa modoeflêndiconotturaliDatura:. Nec rcfert,qucKl Cumergoin creafura nulla naturalis potcntiafit ad il-
Deuscontineaturfub objefto intelleilus creti: contine- lum adûm , nec naturalis appctitusefle pofeft.
turcnim , quatenus pcreiFcftus aaturtlitercognofcibiles Loquimur aufem de appetitu innato , quem pondus
manifeftari poteft,vcl quitcniis modo aliquo impcrfe6\o, nafara; appellant: nam illeappcfitus propriedicitur na-
& naturse intelligentiis proportionito concipi pofeft furalis : magis eft voluntarius
appetitusautemelicitus ,
iadt tamen non fit,ut maiori pcrfcftione,aut perfpeciera Quomodo autem hoc objeftum cxerceri poffif fta-
circa ,
propriam, poflit naturaliter cognofci timaftingemus. Iniclligendum eft etiam de appetitu li-
Dei in fe Alia veroopinio,qu3cin confirmatione illius difficul- lius vifionis,feu felicitatis,ut faliseft,fcu fecundum fpcci-
reprsfeii latis tangebatur, quod dc fafto detur fpecies creara ad vi- ficam rationem fuam nam quafenus illa vifioeftqur- :
taiiva fpe.
cies de fa. dendum Deum falfa eft , utex fcnfentia Theologorum
, dam magna perftflio intelledtis , & fcientia quxdam &
doj non jamfere communi nunc fuppono Multo veromagisfal- . felicitas perfediffima, homo naturalifer appetcns fcien-
diur.
fum eft dicere, quod infellelus creatus informatus fali tiam,poteft dici naturaliterappetere illam vifionem,non
fpeciefola abfquealia virtufe (upernafuraIi,poflitconna- ut vifio falis elt, fed fubcommuni ratione fcienticE , quod
turali modoelicereillam vifionem . Namhinc plane (e- non eft re vera appetere illam vifionem, fed fcientiaiT!,ut
quitur, intellefûm ex fe habereomnes vires feu aiilivi- , fic.Imo fi propria ratio illius appetitus fpc6\etur,in fcien-
tafem ex parte intelle<f\usneceflâriam ad vidcndum De- tia connaturali clauditur. Ex illo autem nafurali appeti-
um, folumque decflê illi fpeciem &concurfum propor- tu na(citur , ut quacumque ratione homo apprehendaf
tionaf um hoc autcm falfum & ab(urdura eft Cur enim
: . vcl fibi perfuadeat illam vifionem efTe perfedionem fibi
talic fpeciesnondicetur connaturaIis,imo juxta ordinem pofTibilem illam poffir aliquo a\u eiicito defiderare ,
,
natursdebifa, etiamfi a folo D;o ficri poflif , ut in fimili quod defiderium fi imperfeftum fit, improportiona- &
dicebamus fuperius cum Scofodilputanfes. N' am intelle- tum,poterit etiam viribus naturx elici, & ea ratione dici
fluicreatoex fe fola illa aflivitas ab intrinfeco convc- poteft appetitus naturalis,& quiaeti etiam conformis illi
nit,qu2 cx pirte pofentise adhibendaeft : nam illa ,qu2e inclinationi naturali, qua homo generatim appciit fuara
proveniredcbet abobjefto, ab communicanda eft,
illo perfeftionem.Sed hic modus appetitus eIicifi,non folum
vel per feipfum,vcl per fpecicm. Unde refpeflu potentise circanaturalia bona,fedetiamcirca praternaturalia ver-
non pofel^ a6tus videndi vel cognofceadi magis connatu- faiLir. Imo, fi fit omnino inefficax,fcu conditionaf us,ve}
ralis efTe, quam fi pofentia naturaliter habeat totam vim per fimplicem complacentiam ,
potcft interdura circa
aftivam nece(Tariam ex parte facultatis intelleftivae ad impoffibilia verfari
talem a\um Nequcetiam pofeft ex alio principio judi-
. Diccndum ergo eft contemplationem Dei,in qua con. Creature
raeionalis
Cari,quod fpecies fit connaturaliterdebita, quam ex eo ,
fiftif ntturalis felicitas uniufcujufquc creaturae intelle- naturalis
quod pofentia cx fe habet connaf uralem totam afti vita- dualis, cfTe adtumcognitionisDei fumme perfetlum, felicitat ,
tcm ex parteipfius neccflîriam.NulIo crgoroodohoc af- quem unaqusque fuo naf urali luraine & per media fuje ,
in (|uo a>
<Su conti.
firmari pofcft de aliquo intelleflu creato refpeflu vifio- natura; proportionafa confequi poteft. Nam cffe de- ftat.
nis Dei . Et ideo D. Th. plurefquc Theologi prster con- bet icfus nafuralis, ut argumenta facta probant , &
curfum divinxefTentire in rationc fpeciei requirunt lu- ,
aliundcdebetefre perfcctiflimus, ut ratiofelicifatis po-
ttien, quod fit virtus intelledlualis, fuppler.sdcfe\ura vi tlulat ullus ergoaliusacfusexcogitari poteft . Unde in
:
SH4rez. Tom. XXII. F 2 intcl-

. . ,,
isp. XXX. Quld Deu$ {\t :
jnteiligentiis feparafisfelicifas hfceritcognitioilla Dei, faflo, neque ego rationem aliquam cxcogif arc ,Aut inve-
quam unaquTqtie per /oam oroprjam fubftantiam habere nirc potui,qux magis proccdat dc intelligcntiis jam crci-
potcli,ut ligninravit D Th. |.p. qi).j6. art.5. idemeft & tis,quam dc crcabilibus.Unde confequenter concedo, to-
proporiionalitt r de anima feparata. Hominis vcro in hac dem difcurfu fufficienter oficndi non poffe lumenglorise
yita talis fehci'as erit optirpacontemplaf io , qua Deum cffecopnaturalealicui fubfiantijecrcafjc.lmoobcandei^
cxcreaturis cog-iofcere pprcHjpt dixit D.Th. I.p. qu.($2. rationem exi(}imo, idem fatis probari cxeo,quod fccun-
art, I. & eO mens Arnt. quem ibi exponit. An verocum dum fidem crcdimus, dcfaftp nullam cffe fuhfiantiaiDi
hic cognitione oporteat amorem conjungi, ut nornen fe- creatam ,
qus talis declarabimus
fit . Quatp illaf ionem
iicitatis obtinere poflit, alterius eft confiderationis. H.iec plenius infra tra\andode intelligcntiiscrcatis . Et qujr
aufcm contcmplatio ,quamvif in feimpcrfc\a fit , com- dem ,
quod illudroct lumen gloria? fecundum fpeciem
parata tamen ad talem naiuram,e(l perfefîfTima ,quan- quod nunc extrinfecus communicatur hominibus& ap-
f urn juxta nat uralem ejus capacitatem efTc potcft , & hoc gelis,non fit connaturale alicui fubnantia:creatar,diffici-
fatis elJ, ut fit beatitudo naturalisejus fatisenim : eft hole creditu npnefi Primp,quia intelligi vix pptefi,quo(l
.
Ethicorum,quod fit beatus,

inini,ut Arillut. dixit,lib.io. intelleilus fecundum fpeciem, quicltconnaturilishp-
uthomo, &idem de Angelis dici potert. Quapropter tali mini,& inirinfecus roanat abcfjentia cjus,alfcri fubftan-
Conlemplationc&fatiaretur naturalis capacitas, &ap- tiscommunicetur tamquam accidetis extrinfccum uC ,
petitus,& quitfceret prudens aniroi defiderium fcu appc- per illum intelligat: crgo econtrario, cum lumenglori^
litus elicitus,eo quod nqn cenferetur poffibilis, & fibi de- communiceturhoroinibus autangclistamquam acciden?
b\t3 perf\ior cognitio loquimur enim intra naturae li-
: advenf itium , fignum cfi, hoc ipfum lumen non effe pro-
mites , & nuUa rcvelaiione fafla de fupcriori felicitate: prictatem connaturalem alius fubifantiae creabil<S| &
func cnitD licet homo, vel angclus naturaiitcr contem- quaa vis darcmus hoc non implicarc contradi\ioncm,
plans Dcum ex effetîbus (aiiVa cognitionem impetfc- e(fe tamen valde monnro(um, & alienum omnino a pcr-
ftarr. cfTc cognofceret & ideo excitan pofiet ad velleita-
, feflionc operum Dci,quod illa proprictas fcmptr efifet iti
tcm aliquam, feu defiderium conditionaium videndi De- reru natura inextraneo (uppofito,& nunqua in proprio.
um,fi fieri pofTettnon ideo tameneffet inquie:us, & quafi Secundo, quia hoc lumen non cfi, ut ita dicam , plen:^
lortee(Tetcontenfus,& hoc fatiseffttad
folicitus, fed fua pofentia intelle\iva,id cfi,per fe fufficiens in ranpne pp.
bcatitudinein imperfcilam , ut dixi proportionatam ta- : teniii ad intelligendum alioqui npn effet ppnendum iq :
xnen naturcB imperfedjE intelleflu fed immcdiate in fubfiantia ; neque etiam eft
,
Dc Philofophorum autem fentcntia circa vifionem purus habitus quia non folum dat facilitatero j fcd etiam
,
claram pnmaf caufi, nihil certum invenio , nequc Arifl. facultatem videndi nulla autem qualitas hujulmodi e(t
:
quidquam in hoc afTcruit^nec infinuavit unquam^prafer- connaturalis alicui fublUntis intelligentiifed fiqualita;
tim agens dc humana beatitudine. A verioes autem cita- ifa efi naturalis & fiuensabe(fentia,eft piena potcntia:(|
toloco, non tam dc hominibus loquitur,quam deillo in- veroeft connaturalis folum, ut confona & cpngruens na-
lellcflu agcnte ,
quemfinxifcflc fubfiantiam feparatam f uvi,acquifita taroen, feu fuperaddita, eft purus habitus
|iobisunitam,dc quo intelleinu ultimam profperita-
ait , neque in qualitatibus connaturalibus invenifur illud
tem effe intelligere per hunc intelle\utn , denudatum a medium Quod . itain prafenii declaro: fingaturctcnim
potcntia,& per infelle\ionem quae fii fubfiantia cjus: ,
fubnantia,cui cpnnaturale fit hpc lumcn gIoriae:autin ilr
ron verpdeclarat quodtalis intelleflio fit vifio prims

,
la fubftantia ,hoc luroen e(^ verus intcllc6\us,& intcgra
caulce , fed
potius fentit effe ipiellefîonem propriaj fub- facultas proxiroa intelligendi , &hoc repugnat huic lu-
ijantii talis intelligentice feu formae.Denique,fi qui Phi- roini,ut oftenfum eft, alias non roagis poffet noftcr infclr?
!ofophi,pra:(crtim Arabes,qups infiacommemorabimus, h&us inforroari tali luroine ,quam aliquo intellefû an-
leiilcrunt infcnores inielligentias pcrtingere ad vifio- gelico . Vel illud lumen in tali fubflanf ia non effet infclr
r.ern pri'iix,Kleo cfi,quia deomnibus locuti funt,utde re- lc\uscjus,& fic ncceftâriofupponeret alium intclleflum
bus c)ufdem ordinis,& lamquam de puris aflibus: nec ta- in tali fub(ianiia:cumque alias fupponatur hoc lumenef-r
tncii , ut jam dixi , fatis dcclarant ,
qualis fit ilU vifio aut fe connaturale illi fubftantiae,necelfarium c(fef,talem inr
coiitemplaf 10 .
tclledlum effe illius (uperioris ordinis,cujus nunc ecnfe-
Sitne Deus naturaliter viftbHisttb aliquacreatur* tur e(fe hoc Iumen:nam proptcrea nunc non cft connatu-
fojphli rale intellc\ibus de faflo creatis, quia ilii pertinent a4
InquartJ difficuitate omittamus inprimis opinionem inferiorem ordinem:ergo,ut effet proportio&connatura-

An Dfi
.ciaram vi- Durapdi,quae in ea tangitur,quia in Theologiacfi abfur- litas,oporieref intelleflum illum e(fe inordine fuperiori.
iiooeni a-
Phi-
liqiii
da,& in Metapbyfica taro perplexa, ut i.ihil quod ad rem At hoc pofifo,non indigeret talis intel!e\usfuperaddito
Jofnph pcrtineai ^duere videatur.Quid enim efl^Dcum fieri praf- lumine a fe diftin6\o,quod compleat poteftatem cjus:om.
poiTibiiem
lentemalicui per vifionem creafam ? Auf enim e(^,quod nis enirn intel!e\us in fuo ordinc gradu , eft fufficiens &
inJ "
Deusltialolaefficacitate in intelleflucreato efficiatvi- principium in rat ione facultatis infellcflivje omnium a-
caverinc
fionem fui,& ifa continei duos errpres , unum in Philofo- fluum fibi connaturaIium,nec indiget luminc fuperaddi-
f o,nifi quando ele vatur ad aflus fupernaturales. His crgai
phia.,fcilicer,quod videat aliquis nihil agens, fed tantum
Altcrum inTheologia fcilicet, quod infelle- rationibus ( ut opinor ) fufficientcr probatur, hoc iumcn
recipicns . ,
fluscreatusex fola fua naturalit fufficicnter aptus dif- & glprias,qupd hominibus vel Angelis infunditur, fecundu
pofitus ad Ulam vifionem , maxime cum ipfe aperte

lo- hanc eandem rationcm (pecie,nonc(requalitatenatu- &
inditam aut fluentem ab aliqua fubftantiacreata,
quaturde aptitudine leu capacitate naturali. Aut fieri raliter
Deum prcefenfem efi pcr feipfuro concurrere cum infel- Quod vero nec pofiTit effe fubftantia creata habens in-r
Itdu creato ad vifionem fui, & hoc modoomninofalfura te!le\um fupcrioris ordinis & rationis,qui haberet fuffi-
viriutem, nifi naturÎem rcquiri cientes vires connaturales ad elicicndam vifionem Dci
efi dicere,nullam aliam
cxpane inteHefûs ,ut Deusfiat illi prifens. Etquidem quiaemineoti rationediccrctur lumen gloria connatur
non vifio-
hanc prasfentationem objefli raletali creaturz, hoc (inquam)eft, quoddire\e&*
Purandus per
priori probatdifcurfus D. Thomae fuperiusfufedeclari-
ncm, (ed aliquid prius vifionc intelligit: aif cnim , fiatitc
virtuic poientif ,& praefentato objeao per fc & immedia-
tus. Quia talis intellc\us cffet connafuralis fubftantiSF,^
qua manarcf,& potentialis ficut illa, quam refpiceref,ut
te,& ffclufo impedimcnto, fequi vifionem,& ita fieri
di-
proprium & proportionatum pbje\uro, ad cujus norr
Cit vifionem Dci.Quid autem
fif illa prsefentatio objefti,
quxantcced r vifionera,nequeexp!icat, neque explicare mam ( uf ita dicam )conciperet quidquid concipcrct in :
potca(maxime inDco^qui de fe lempcrell intimein po- hoc autem ordine funt omnes infcllcilus de fa\o crcati ^
temia)nifi pt-r hoc (olum,quod Deus quafi applicaturin & inde habenf , ut non pofTint naturaliter videre Deum
ratiune ob}tt\\ ad infiutndaTi vifiuncm , & ita fupponit Rtpugnantia ergo involvitur , cum dicifur talis intelle-?
flusdfc fuperiorisordinis A poltcriori aufcm ,&ab in-
totaa virtutcn necelfanam per fe ex parte intelleiûs
,
faKifiimum comrnodisdeclaraii poicit primo,quia tahs (ubltantia ef-

effe innatarn,&conn itoralem iIIi,quod
.
fet naf ural iter perfc\c bcata Sccundo , quia ncceffitatp

Igitur hac opmionc omi(Ta adquartam difficultatem
.
,
Dcum nafuralitcrin- naturali vidcret Deum,ficutnunc intelletus informatu^

ôncedo rationem,qua: probaf effe
lam trcatis, aeque luminegloriie naturali neceftitate vidct.Tcrtio.nafura

Vidbilcm , vel huaiinibns , vel aiigclis
intellfduali qnxa Iilert(Tct omnino impeccabilis.quia vifio Dei rcddit im-
pioctdere de quacnmque |.ibti.)ntia ,
crcari po(fit Quod litis condat ex dilcurfu a nobis pc^cabilem . Quarto lumeii gIorix,quod nuoc datur ho-
Peq .
miniT
. ,:, . , .
5 E CT XI. An Deiim efle iiuî.fibilcin demoafliai'! poffit.
& immcdiatc oon fam cflet conn3turaliSj& prouorf ionata virius ad talem a\ioncm,
lOiinibus vcl angeIis,proximc
participatio incrcati luminisDei ,
qoam creati luminis & ideohanc ctiam ob cau(.am efl Deus principalis caufa
Qumtp, vel vifio,quam talis intelle\us illius opcris
talis intellcftus.
Ncc vcroinde fequltur (utquidamobjiciunr ) Deum
eliccrct.cfrct alterius,& nobilioris (pcciei,quam nunc
fit
6us crea-
.vifio latifica, quod repugnaf j veJ nunc vifio beaf ifica in denominari videntcm illa vifione , co quod aiS\io prxci- tiis nofi ,
tota fua latitudine cfret extra connafurale (ubjcflum, pue denominare folcat caufam principalem: hoc (in Oeus bea-
cum tamen quxetiam eflct magna
poflet ilKid habere ,
quam ) non fequitur: nam videre non cft denominatio J^'^^^* J^'^'
Theologorum opinio ( qui prarcife agenfis, ut fic, fcd falis agentisqui in (e recipiat , densJenc-
imperfe\io. Igitur illorum fi
.& informetur vifione propferquod Arifloteles dixit in- micaw-

funt) qui crediderunt lumcn glorix effe poffc connatu-
:
non folum non encruat vim orationis fa- telligeretflTc qi:oddam Dcusautem
pafi,ficut fentire. ita
rale creaturx ,
&x, vcrum potius efficacia iJlius rationis in co confpic.i- efficit illam vifioncm,uf eam non recipiaf,ncque illa in-
jtur,quod talisopinio a priori prream improbatur , curo formctur: homo aufem vel angelus refte dicifur viderc
tamena po(kriori&ab incpmmodis fatisctiam conflct illa vifione ,quia informatur illa, &quantum ad a\ivi-
iilam dfe faHam tatem fufficit,quod vitali modoad illam concurrat, et-
Difcrimen inier lur/}englon<e , & Lumeti connatu- iam ut mflrumenfum , ut latius dedarafum cflTom. i,
rale cyeatura. 3. part. difp.3 I. fc6>. 6. ad^.
facile refpondcri poteft ad indan- Efl igitur longe diverfa ratiode lumine fuperadtlifo
Atque hinc etiam
.tias velobjet\iones,qu2eex hoc luminefieri folentcon- rebus lupra naturas earum,& de modoquo per illud ope-
,
tra dilcurfum fuperiusfaftiim, quod nimirum, fi illc effi- xantur,quamde lumine&aftionibusconnaturaiibus. Es

cax fit,ique prober cfic impoflibiie, videre Deum per hoc qua diflerentia nalcitur, ut modus connaturahs aflioiiis
lumcn creatum quantumvis divinifus infufuxn Primo, .
leu viliunisregulandus fit &commenfurandus juxta con-
,
quia intelledûsaffedtus hoc luminc diciturconnatura- paturalem modum elfendi , vel luminis naturalis, vel
lirer videre Deum,&tamen ipfuro Iumen,& intelle6\us, principalius elfenfia; creatae, quse efl quafi primum fun-
potentiale,habelque modum effen- damentum&principale principium illius ailionis &or-
ut affeftus iIIo,ens e(i
di multo inferiorcm ,quam fit modus tflêndidivinitatis: dinis: modus autcm fupernaturalis aftionis feu uifionis
crgo velexhoc modoeffctidi nihii ccncludi potefldecx- non fit regulandus quoad omnia ex modoeflendi creati
leris intclleftibus,& Iureiinibuscreatis,vel aqueprobat luminis,aut rci intelligentis ptr illam vifioncm, fed prae-
cipue ex divinacflTentia cui ut principah radici in tali
de luminegloria: creatornam quod illud (upernaturalL- di- ,
catur,& alia naturali3,nil rc{crt,fi quatenus creatum ell, atlionehxcomniaiubordinantur

candem improportionem, ideroque impedimentu habet. Undc in forma conccdo alfuroptum , fcilicet , intelle-
Dicendum efl aufem , rationem c(fe longe di verfam iam etiam informatum lumine gloriae habere modum
quia lumen naturalecujufcumque intellcftuscrcati , fic- e(fendi inferioretn illi quem Deus in fe habct ; nego ta-
ut intrinfece manat ab tflTentia creata ita commenfura- , roen fimplicifer confcquentiam quiatotum illudcon- ,
tur illi in virtute &

iuodo agendi.eamque refpicit,ut pri- junftum non concurrit, ut organum alicujus c(fenti:2
inum & accommodatum objeftum eflquequafi conjun- :
creatac cui commenfuretur. Et hoc ipfum ell,lumen illud
ftum inftrumentum ejus adomnesintelkflioneselicien- cffc cujufdam fuperioris ordinis in quo talem dicif habi- ,
das,quarutn ipfameteflrentia,qu2eefi radix illius luminis, tudinem ad Deum ut nullam lubflanf iam creatam pof-
,
propria & principalis caufa per fuum proprium influ- fit refpicere tamquam radicale principium,& fundamen-
xum.Lumcn autem glori.T,quod Theologi dicunt ititun- lum fui eflfe, &
ideo non poffit ei efleconnaturale Addo .
di beatis, ficut nullaecreafurae tffe poiefl connafurale, ita vero, etiam vifioncm illam ,
qux hutc lummi efl propor-
peculiari quodam modo& ratione abeflentia divina fluit lionafa , habere in fe inferiorcm modu.Ti eflTendi ,
qu im
tamquam fingularis participatio incteati luminis ejus habeat vifio increata ipfiufmet Dei. Efl tamen finguiaris
ideoque & iplam primario refpicif, utproprium &ac- participatio illius vifionis, &fuperat omnem vifior.cm
commodatum objeilum fuum , &
modum operandi cjus tonnaturalem creaturi, eo quod immediate refpKit
participat , & clt proprium inlirumenfum ejus ad vifio- ipfam Dei en"entiam prout in fetll, taoiquam proprius
nemejuldem efficicndam ,
cujus propterca uifionis f.ulla conceptus ejus In quo habet etiam proportionem cu:n
.
creata cflenfia eft principalis, &quafi radicaliscaufa, ftd lumine fupernaturali, quiaillud ,ficut immediatam ori-
jpfamct efTentia divma Q_iiia ficut infelleftuseff inflru- . ginem fuam habet a folo increato lumine,cujus efl parf i-
mentum anima: , ita lumenefl inrtrumentum Dei Hoc . cipatio itaipfamdivinam eflentiani in (eipla refpicit,
,
autem mododicitur inflrumentum , non quia eomodo ut proprium objtiilum, proutcxplicatum eCt
juoagit,non agat uirtute propria & proportionata: nam Exhisintelligitur alio modopofle Deum dici invifi-
, Q'.i,T alio
ic vera ita agit , & fiibea ratione dici potefl caufa proxi- bilem ab intelledu creato , quodnullavia aut ratione
1110,1
us
ma ,
principalis in fuogenere; fed quiaefl virtus fubordi- five naturalijfive fupernaturali confpici poflit.Quo fcnlu poflic ir
nafa alteri, cui fubaiia ratione principalius tribuitur intcrpretati funtattributum illud quidaa^ hxretici ,
qui "iiib.
operatio: ficut calordicitur inflrumentum ignisetiam ad negarunt, nos aut angelos vifuros efle f)eum in fe ip(o , rp'^,^'^!'.^^'
calefaciendum , & infelleftus

inflrumentum animce ad fed in aliquo (plendore crcato.Quorum fcritentia mcrito Ccncii.
intelligendum ad hunc ergo modum lumcn glona: nu)-
: h Erefisdamnata efl, utaperte rcpugnans Joanni dieenti: ^1^''^^
lius crcatu;s inflrumentum efl, kd Dci: hic igitur valio- Videbimus eum ficuti eft , al lis locis qux reccnlere && Cap. ,
ne dicitur eflfe illius vifionis caufa principaiis . infcrprcfari,adtiuilis fanflis Patribus, Theologorutn efl. DaTina-
Tntelle-
Dcinde , quia illud lumen non ell tota virrus afliua il- Quamquam uero illa lenrentia tam falla fit , non tamen ^""^''j^l^.i
flus crea- liusvifioms in ratione facultatis proxima, fed neceffc cenfeoeffe cx iis,qux lola naturali rationc falfitatis Con- nus dam*
tus innni. eff , ut intellt6\us etiam creatus
,
inquo e(i talc lumen vinci poffunf. Nam, fiqus in fuperiori pundo diximus, "^"^
nieuurie
lolumbca- fuam proximam adîvitatem adhibear, partialem (ut vera & efficacia funr , ex eis probabiliter coiligiiur , fola ^^^^ ^l^'^
tim vlfio- aj;int ) partialitate caufa, ut a!us fit vitalis . Eam vero ratione naturali fpedata ,
potius exiflimaodum eflc De- Direa.In-
nemauin'
ai\ivifatem non adhibet intelleftus, ut virtus naturalis um fifnuhciter
,. ,.
&
omni modo mvifibilcm in feipfo,'
,
^ qu 7. Tur-
. . , .
q"'''';?'^*
etiamfi per tntitatem fuam illam adhibeaf,fed ut ell vir- quam adquo mcdio aut ratione vilibuem.rrimo quiiiem, recrcm. ia
ius obedientialis ,quia tota alio totufque effe6\us fuper- quia naturalis ratio ptr fe fumpta non iaciie fibi perfua- S'""'
naturalis: agitergout virtus fubordinata Deo,afquead- dcreteffe pollibilem cffe6tum,quia juxta naturalem cur-
eap,''j|'*'
cout inflruroentum tjus : unde hoc etiam tirulo dicitur fuai& virtutemfieri non potelt. Secundo & maxinê vi-
Deus caufa principalis. Tandem, quia in aiîone intelli- deri poflet hoc repugnare in a6Iu vitali.quem neceffe eft.
gendi (ficut in omni aflione animali) prxfer aiîvita- heri a potentia,quam inforraat,& verfari circa obji-6\uin
lem facultaris proxime intercedif aftualis fluxus ipfiuf- ejus; ex quo videturfequi aut naiuralem e(fe dtbere , auE
rect anima?, vtl cffcntiae,in qua radicstur talisfacultas,& nullo modocflfe poffc. Cumcrgo naturali rationc iuffi-
ideo illa ccnfetur principalc principiuni talis aftionis, cienter probetui , illum a\um non poffe e(Tc naruralem ,
nondcnominatione tantum, fcd caufalitate, ut fupradif- fitlendointra limitesejjfdem rationis naturalis, exiUi-
put. 1 8. traftatum efl. Aci hunc ergo concurfum prxflan- maretur potius talisailusfimpliciter impoflibi!is, quam
dum circa vifionem bcatam infufficicns e(t omnis creata aliqua ratione poliibilis. Vel ad fummum,qiii magno ju-
cfrentia;& ideo in hoc ef iam operatur ut innramentum , dlcio &muderatione agcret,judicaret Deum quidem na-
Dci, qui propferea cum his principiis longe altiori auxi- turaliter cfle invifibile:an vero ipfe pclfet (npcriorialiqua
|io concurrif, quam in omnibus ipfis principiis effet
fi rationeferainifeflarejCognofcinoponre.Eftergohfcvcri-
Suarez Tom. XXII. F ? tas,
. . , , . ,,
.:
: . ,
:
B5 Disp. XXX. Quid Deus fir.
tas qiioad Ijanc parfcm ,<iua Df-usdicirur rupernaturali- qiiaeriinduplici illo fcnfu fafpe diflinflo, fcilicet vel nt
tcr vifibilis,ex his, qutt- (ol . ficic fencnrur. R.uio vcrode- turali,vel (upernaturali virfute Et dchoc polieriori rao-
fcrvK ad lolvcnda argu" tnra contraria , vt I cx gcnerali- do nulla : nim qua cognitionc videtur Dcus
eft qiiar(}io
tus principiispcr fecrcd)biM)ii<; ,qtiod nmlrd fieri poffint clarc, & prout e(i
infe,eadcmcognofciturquidditativc {
yirtutc divina , qua' natura creataf viribus nonpolTiint, nam vidctur (ccuridum totam cfTentiam fuam, quod
yej in pariiculari pOtndtndo hic npn effe rt pugnantiaa foriiori ex diccndis conftabit.Undc intelligitur,comprc-
9ut convradidîonein , coquod Deus aliquo tnodoad ob- henfionem aliquid addcre ultra cognitioncm quidditati-
jcilurn jntellctliis ptrtincar,qtiod fatis eft, ut idcm intel vam,fcilicet 8diquationem,ficut de vifione diximus. Dc
leCûs elcvari poffu ad perftilius opcrandup circa tale prioii aufem fenfu eft qu.Tltio proptcr quofdam Philofo- Aliqu.
pb;c6ûq3,qu8in naturaliterpofTit phos,quidixcrunf poffc noscognofcere quidditativcfub. ['^;^"'
fântias fcparatas,in
illis Dcumeiiamcomprchcndcndo.
S E C T I O XII. Commenfat. ^.deanim. c.7. & refcrtin ctm

Ita tenuit
fentcntiam Auempace Themiflium ,& Alexandr.qui
j1>j itmoffiyî-i valeat , Peum ngc com^rehendi , nec ,
majori raiioneconcederent, po(feDeumabinferioribus

^kidditativ^ Cdgnojcipojje
intelligentiis nafuraliftrcognofci quiddilativc . EtScof.
A
Liud Deialtribufumcftjcfrcinconnprchenfjbilctn ut vidimus lupra , fiffirmaf angtlos naturali cognitionc
\
ûodpartim in pra?cfdente continetur ncctfTa- , & cognofccre quidditaii veDeum pcr fpecicm naturalcm il-
riot X illu lci)uiiur , partim .liiquid addir,quod (olum in- lisindiiam.Imo in i.dilt. 3. qu. r. affirmat , poffc nositi
dicdb^mus,qiiia rnagis ad Theologos,qiiam ad Mvtaphy- hac via naturalifer, & ex creaturis pcrveniread forman-
iicos ipcda'. Conliai igitiir in primis hoc attribuium in- dum talem cpncepuim Dei , qui nobis illum quidditati.
tclhgenduin ciL- comparationc intellcd^qs creaii nam a :
ve rcpralenfei.Rationts fiunf plures,fed parum cfficaces,
fe iplp comprch-nribilis eO Dcus: fi tamcn Metaphora &qua; vix indigtant relponfionc: qujs mclius attingc-
coitiprcb'- nfiopis rcclccidem rci refpe)u fui ipfiuscom- musinfrj trad.indodc infelligcnf iis crcatis Nunc una ,
modatur hjjm compiehcnlionis nomen lccuiidum pto-

. (ufficif,quiade Deonafuraliicrcognofcimus id.quodma^
prit taiem fuam a corponbu; quantisfuqiptum cH,in qui- ximceli illi tflrentiale ac proprium,(cilicetc(feipfum c^Tc
bus iiQ dici yr unutn corpus (c ipfum comprehcndcre ,
' perefftniiam,aiqueex (c& ex inlrinrccanecefiitatccffe
fed 4liuii,qoodi.a circumdai fcq complediiur intra fc,ul cns.iftu: ergonaturalifcrcogoo(cimusilluquidditaiivc,
nihil ex ra .iiancat,& indc translatum ell nomen ad com- In hoc vcrodubio,nifi a-quivoca ioaliqua in terminis
pichcnfiqocm vel vifioncm , uf ijla vocetur comprchcn- mi(cc3tur , nulla potelf ncbis (upcrtffequirftio ,
quzad
(in qua objctSum vidf lur quantum vifibilcdl , ita ut ni-
, rcm pcrfincat, fuppofita dod^rina data dc vifione Poteft .
jfiil i j'!S lncftt ^ idcnfcm.ut Augutlinusdisir.Si ergo pro- aufem aquivpcc fumi nomen quidditativa:cognitionis
pofi lu Mciaphor,? m pmnibus k rvanda cnTcf , noncfTct nam uno mododiti pofcllquidditativacognitio, quade
ffihjcoj* cidem rci rdpcflu lui ipfius
,
quia tamen imcl- rc cognofcifur,quid fit,concipiendo aliquod prseditfatum
fcclio r fl ipfum intcHigcnrem ,
i\itur in fe ip(am,leu in quidditaf ivum ejus, non lantum ut , fed etiam communc
idto (icni ciicilur Deus vidcrc fe ip(um,ita ctiam prppriif- uf propriiim,fivc concipiatur pcr pofitivam rationem feu
(imc diciiur ad.Tcquitc vidcrc (e iplum quantum vifibilis reprifenfationem,five per negationem. Alio mododicif
Û, q<i!a nqn mirius iniclleiî vus el^, quamiatclligibilis: (ur quidditativa cognitio illa,per quam cognofcuntur d^
hot cg > (cr)fu vcrp dicitur comprehcnfibilis a (c ipfo re omnia pr.Ydicataquidditativa ufquc ad diiferentiam
cum crgo incomprch^nfibilis nominatur, comparation^ vel quafi differentiam ultimam,e3m concipiendo proprio
in flltdo^ creafi intelligcndum ell & pofitivo conceptu Priori modo ufus videfur nomine
.
QuomofXo fit DcHi incom}reh:nfibilit quiddifaii va' cognitionis Scof. fiipra: pofleriori auiem
Pofcll auicm hoc infci|igi refpcdû inicllc6û$ creari niodo ufi videnfur Avcr. & alii citati,& D.Th.i.p.q.88,
vd ur opcrantij pcr virts fuiC natur,vel ablolute fim- & 8rr.2. & 5.cont.Geni.c.45. ut illislocis Fcrrara &Cajcf.
plicifc',&<imni rationc. Priori mododicimus hoc aftri- notarunf:& iterum Cajet. in tra\. decnt. cffcnr. c. 6, &
îurum con! meri in (upcriori,e(feque evidentius illornam qu. 14. Ubi advcrtit Scot. in hac parfe folum in ufu no-
tomp chcn(io includit quidquid cO dc perfcf^ lone vifio- niinis a D.Thom. differre. Unde ipfead tollendam vocis
nis, & iilrerius additadirquaiionem ad objedum nam : aequivocaiionem,diflinguit,aliud c(fc cognofcere quiddi-
dicii ex idam & qmnino peifcflam objciili cognifionem: tatem rti,aliud cognolccre rem quidditati ve, ut primum
Cc govifionon cli ponibihs naturaluer, mul ominus horum folum (ignificer cognofcerc quodcumquc pra:di-
crit cQmprihenlio. Irtm ^li hoc cvidentius quia cum ,
catum cffentialc; fecundum aulcm fitccgnofcerc totam
Dcus fi inlinituS, infelligi non poic(l , quod a finifs porci effentiam,ufquc ad ultimum gradum feu differetiam .
(cniia, & maxim'- iiaiurali virtute comprchendatur Expticata igilur lerminorum fignificatione cerfa res
De po tcriori autcm fentu noncit fania cvidnfia,fup- cfl ,nonfoIum intelligentiasa corporc abflraftas, fcdet- ditai poi
pofi;a pr$(trtim veritate fidci,quod Dcus videri fupcrna- iamnosinhac vitapoflTe aliquo modo cognofcere natu- ^"O"
"
turaliicr potcrt,cfiamfi fit nauiral ftrinvifibilis:dubirari raliier,quid DcuSjfeu quidditatem Dei.Hoc probat ar. vita natu>
fii
enim potei1,ncc imaicnfo,an fupernalurali virtutccom- gumentum in favorcm piioris opinionis fatum : imo niiter -
prchendi polfif ab intelletlu crcato , cfiamfi naiuraliter omnia quibus halcnusprobavimus divina attributa co j^'"^" "^"J
fiiincomprchenfibilis. Pra?(erf im quia non ert facile in- gnofci naiurali ratione, hoc ipfum fuadent , quia per illa .
tell.CVi quomodo videatur Deus clare prout in fe, non & omnia explicatur effcntia Dei ,& prout dc illodicuntur,
vidcatur qumfum vifibiliscll cum , fii rcs fimpliciITima Item quia Dcotri-
effeniialiter dicutitur,uf oitendimus.
Imoiion dcficruntThi.ologi,qui exiftimavcrini hoccnfe buimus multa pra^dicata communia ipfi & creataris,qusc
unum ex maxime itcondifis mylleriis fidei : & proptcrea fccundum ibflraiitiffimam feu analogam rafionem pro-
dixi difpuiaiiontm hoc attributo fub hac rationenon
d<. prie dc Dcodicuofur, ut cffe ens , fubtianiiam ,
Ipiritum,
pertinert ad M
raphyficum. Exiiiimo nihilominusccrfa &c. fcd hnfc dicuntureffentialitcrdecrcaturis: mulio er-
fide tenenduiTi t(fc fimpliciter & omtjino e^fc Dcum in- go magisdc Dco. Rurfusuf hatc Deoappropriemus , &
comprchenfibilcm ab intclKtlu crearo , quanturocum- aliquoroodo proprium Deo conccptum foriiicmus,ideft,
qn' ad itiielligcndum clc vetur,ut cx ScripturajConciliis, non communem ahi j rtbus addimus quafdam quafi dif- ,
& P^rribu'. aliti.r probavi lafius. Atque intomprchenfibi- ftrentias veimodos, quibus fingularem exccllentiam ,
jiias hac fcnlu dccl.jrdta Itquiiur ad tnfinitatcm Dei quam in Dtohabtnt taiia prafdicaia.dcclaremus, utcum
nainquij mfiriit us clJ , idco tinita viruue comprcheiidi dicimus Dcum t(fe ens pcr effci iiam infinitum , aflum ,
^
jion pu!eli,& qui4 inrellcdus creatus,qujiniiimvis elcva- puium &c. irô vcrc cognofcimusaiiquomodo (juiddi-
,
tus lempcr eii finirar virtuiis, idcorclpetlu iliius fi.npli- tairm Dci
iiômnino c.l D
quamvis us incomprehcn(ibills,& Dicendum vero ulterius efl , non fohim hominem in
citcr
vidcaiur torus , quia fimpliciHimus lit , non tamcn vidc- hac vita, - cromnequcullamcreaturam poflTe cognolcere
tur aa.yûatc fcu total ter propfcr eminentiam luam. Dcum qiiiclditarivc cx eficCîbus tjus,& naiurali virtute.
ViUiauiur,qu2 fcripfimus i.T^^mo 3. pa/.difp. 26. ter^ Hinc conc ki(ionem intcndit D.Th. I.p.qu.i2.art.i2.&
pcrloum, qu 88.ari.2. & Cajct. ac Ferrar, citaiis locis: & Capr. la-
ndturaliter quidditative eognofci tc .d.2.qu. .dtr. .a concl.^.ulqut ad 8. & in rt idem
P jjfHie peu! , iii t I I
S,ul qua;iei riliquis, trio nun pulfi' D siouiprehtndi, dicir Stot.(upra,iju<iiifurn atf mei ad tognitionem noflra,
4P pu(litlaitcm quidditaiivecoguoici . Poieit aurcm id & an^clorum ^)ct Iplos tffcitus; nam ciuoad aliam cognit
tioncm^
. , . . ,
S E c T. Xil. 'De incpi prehcnfibilitatc Dci .

'^J
jtiontm quioi t
,
propriam fpccicm ab-
ribult angelis per tura cognofctrt-.ignotA tttim efi, eninemquefuperat ratio'
flratlivam, plane difcrepat a D.TIi. fed de eajam fatis nem&fenfum: & Gregor. Nazianz. oi ar. 5. de Theo
diftum cft. Ratio ?utctn coaclufioniscft fupratada, quia log. hoc (cnfudixit, nonpojft Deum abullointelltû na-
nullus cffcdusDei ica adxguaturilli , ut propriamcjus luraliter camfirehendi : ibienim comprehenfioncm late
fimilitudincm referat, & ideo manifertare non potcft fumit, prout complcditur propriam & quidditativatn
propriam quafi differentiam,fcu ulfimun!i condifutivum cognitionem Ratio veroa priori hujus vcritatis e(i illa
.
Dei prout in feeft Itcm quia modus effendi Dcicft altc.

. cadem ,qua ptobavimus Deum non poffe naturaliter vi-
rius ordinis abomnicreatura: magifquedinat a crcatura deri, addcndo,non poffcDeum quidditati ve cognofci niii
etiam fpirituali , quam creatura Ipiritualuamateriali: videatur, utcontraScotum eiiam fupra probavimus
erg9 ex perfcflione creaturx numquam potefi pcrfedio Nec.ralio fafla in priori fententia contra hunc fen-
crcatoris quidditative concipi.Tandem,quod ad nos atti- fum quidquam urget: nam licef cognofcamus Dcum effc
nct , hoc perluadct experientia ipfa ,& indu-
fufficicnter ipfuro efreperetfentiara tamen neque proprie concipi-
:
\io, quam facere polVumus dc his, qua; de Deocognofci- mus quale fit illud cffe,ncque ctiam concipere poffumus,
iru^ feu prsdicamus quid fit efleipfumcffe per eflentiam, nifi per negationes,
Qiiaedam enim ( ut diftinxit Dionyf. cap.z. dcCcelefli fciliccf ,
quia ex fe t(\ ens adu,
non ab alio,& pro- id e(t,
Hicrar.) negatiya funt, alia affirmativa ,

fubquibusex priam perfediQnem illiuscffeefiam per negationem de-
Utrifque compofita feu mifia comprchenduntur AfEr- . claramus,quia efl inftnitum.Dices:ergore vera noncon-
mativarurfus, aut abfoluta funt , aut refpefîva. Non cipimus Dcum, quia conflitutum per illam negationem,
oportet autem din ingucre propria & metaphorica prjedi- ut fic,non cllDeus , quod aufeoi concipimus, ut fubilra
cata:nam de propriis tantum agimus: cura Metaphorica tum illi negationj,non eft proprium Dei: nam feclufa il-
folum tribuantur Peo,quatenus pertransiationcm figni- lanegatione ,quod renoancf , clt commune t in noltro .
ficant aliquid eorum ,

quce proprie Deo atiribuuntur, & concipicndi modo videtu.r hoceffe difiicilius , quia nihil
ifa folumdifferuntin vocc feuconccptu nominis. Prcedi- concipimus nifi ad modu.m rei fenfibilis vel maferialis,
cataigitur, qux abfoluta funt ,
progt a nobis Deo atfri- qui conceptus non videtur pofTe Deum reprasfentarc . Si
;buunt,ur,non perficiunt quidditativam cognitionemcjus, autem nori formamus aliquem conceptum Dei pro-
_quia vcl funt analoga & communia Deo& aliis velfi , prium , ncquc illumcerte cogsofcimus
fiant propria Dei, funtconfufifiTi m9,&vixfiuQtpropria Exylicatur modns , quo Deum concifimus .
jiifi adjunfta ncgatione.Afrumptum patcf,quia hiconj- Refpondetur negando primam confequentiam , quia
ria,ens,bonum perfcdum, fubllantia, fapicns, junu$,& licet nonconcipiamus Deum difiinfte & fccundum pro-
fimilia, quaf proprie de Dco dicuntur, comaiunia funt priam reprsfentationem ejus , nihilominus vereconci-
crcaturis: quod fi velimusea concipere, ut propria fuqt pimus ipfum conccptu direif\e& immediatc reprsfen-
Dei , id facere non poffunius nifi fub confufionc quadam , tante ipfum,vel perfcflioncm aliquam,ut propriam ejus.
utcurn dicamus Deum tffe fumtiie fapientem, aiiteos Hic tamcn conceptus fi fit pofitivus & ablolutus, eft
(Complcflens onnnem perfe\ionem , vel quid fimile, Plc- valdc confufus,non piout confufum d^citur de uni verlali
rumqucautem id facimus adjunfla ncgatione illius im- feu communi quod vocant tofuro potentiale , fcd prout
,
perfcdionis, quam tale prxdicatum folet in creaturis ha- opponitur conceptui proprie &larc reprsefentanti rem
berc, ut aJiquomodo explicemus id, quod confufe appre- prout in fe efl Si vcro in illo concepfu includafur ntga-
.
hendimus de tali perfeflione prout in DcoelK Propter fio, quamvisillanon perfineatadquidditatem Dei,fub
quam Dionyf. in init.de Myllica Theologia &deCce- , illa tamcn infcll igimus fundamcnfum feu radiecm cjus
lcfli Hierarch.
cognitioncm Dei per conceptus ne-
c. 2. qus cfl propria quidditas Dei & non ratioaliqua com- ,
gativos prxferr ei ,quac elt pcr pofitivos quod etiam do- , munis,vel analoga,ut cum concipin
us Dcum, utens in-
cet Augufi. traft.23. in Joan. & ^.dcTrinit. c. I. & (x- finitum, non inlclligimus fubiiratum ilii negationi cffe
pealias. Quia facilius & diflindius concipimus quid , ens,ut fic,fedquoddam fingulare ens,tanta.n habens pcr-
Dcusnonfit,quamquidfif,fi aliquid proprium &al)fo- , fe\ionm ,ut lerminis non claudatur . Quod univerfale
lutum & non tantum coramune analogum & refpecli- & eft in nobis quandocumque negan vis
utimurdifferentiis
vum,de Deo concipere cupimus.Pcr conceptus ergo pofi- adcontrahendagenera pofitiva, ut cum dicimus an;rnal
tivos & abfolutos non cognofcimus quidditat ve Deum 1 : irrationaIe,non concipimus animal, ut fic tamquam fun-
conflat aufcm,quod licet adjungantur concepfus negati- damentum illius ncgationis, fed concipimus qaamdam
vi, non pofTunl quiddifativam cognitionem confumma- differentiam contraflivaro animalis,quamquianon pof-
re, quia per illosdirede ac formaliter
potiuscognofcitur fumus mere pofitive nifi confufilfime fonciperc per iU ,
quid Deusnon fir,quaro quid fit:quaf,enus vero perillam lam negationcraeam expiicamus,
negationem dcclarafur aliqua excellentia perfcdionis Nequeefl verumomnem conceptum noflrum direfle
divinE,manef cognitio ineadem confufione &caligine. &immediareeffealicuiusrei (cnfibilis: nam tfonceptus
Afque idem efi etiam,fi his omnibus coneeptibus ablolu- entis velfubfiantia:, non eft concepfus rei fenfibilis Ad ,
tis addantur refpeiflivi , ut creatoris & fimiles , tum quia fummum crgo id verum habet m concepribuE,quos volu.
illaprsdicatade forroaIi,aut dicunt denominationesex- mus dillinfle formare de rebus prouf fuot in fe ipfis, tunc
trinfecas , aut relatipnes rationis ( nam reUtiones reales enim verum elf fempertalem reprxfcnlat ionem fiTe rei
ad intra non funt naturalifer cognofcibiles neque ctiam : materialis,ut fic,imo(empereflrederefecundum aliquem
proprie funt de quidditate Dci ) tum etiam,quia proprie- modum.quo per fcnfuro exrernum perceptaefl, velcom-
tatcs realcs, quas perillas rclationes cupimus declararc poncndoeamex his,qus perfenfum percepfa funt De- :
vel funt emanationes ajextra , qus non funt in Deo, fcd umautem non itadiflinile concipimus led confufe ad- ,
in crcat uri5,vcl folum elf principiuro feu poteftas,quE in jungendo negationcm, vel relpetlum proutexplicatum
,
Deoefi adfalcs adiones, &h:ecetiam nonconcipitura efl Quod fialiquando videmur concipcre Deum ad mo
.
nobis conceptu confufo velncgativo, ficufdealiis

nifi dum ad modum luciscujufdam^vel ncbu-
rci fcnfibilis,ut
attributisdccUratum efi. Sic igitur conflat per nullum hominisfenis&graviflimi,&c,nonefl putandutn
lE,vel
conceptum necfimul peromnes,quosde Deo naturaliter hos conceptus reprifentanfes fenfibilia cfiTc conccptus
formarc pofrumus, in quiddifativatp ejus cognitionem Deijfcdintclligendumefl ibiintervcnireduosconccptus,
pervenirc. unum illiusobjcfli fcnfibi|is,quod imaginamur, alium
Alque hic difcurfus appjicari potell fervata proporfio- conceptum confulum quafi refptflivum, quoconcipi-
ne adquemlibet intelledumcreatum . Nam licetangc- mus Deum.uf quld fimile,vcl proportionale illi rei fenfi.
lus, V. gr. pofTit di(linftius& propriusconciperealiquas bili,quam prilenfem facimus. Quod ex Metaphoricis
perlcfliones , qux proprie Deo tribuqnt ur , vel effe fpiri- locufionibusexplicare licct: cum enim dicimusDcum
tum, intelligentem &c. femper tamcn , infinife diftat a effeleonem, immediate concipimus foriifudinem Dei,
tnodo,quo illa; pcrfetlioncs fun( in Deo, vel filtit in con^ eam tamcn apprcheodimus, non quidcm conceptu Ico-
cipiendailla proprietate,utcommuni,8i analoga,vel,ut nisaut rei matcrialis, fcdipfiufmet Dei , confufctamea
cpncipiat illam tamquam propriam Dei , adhibet nega- concepti, & cum quodam re(pe\o fimilitudinis feu pro
tionttn aliquamâut refpet\um,vel quid fimile.Ef hac ra^ ponionsilitatis ad fortitudincm Uonis,
tione dixif Dionyf. jn myfiic^ Thtolog. c, 2. Deum effe
fupra omnemcognirionern: &c. i^.dedivin.nominiL
fêraciter (inquit) dicemus tios DcHmnonexipfmm-'
'
S,K0rez. Tom. XXII, P S E-

4
. . . . ,
. . . ,
88 Disi'. XXX. Qaid Deiis fit.
S E C T I O XIII. Omiffa crgo illa interna locutionc, exfra fc non pofcfl

Deus pcrtcflioncmfuam fafis eloqui:aut enim id facerct
Pojftt vedernonjlrnri Deum ejfe incffahilem
uno vcrbo & momento, aut longo fermone& tempcwris
,
Ejiplica-
vnr CHuli
quf
NOnnullomodo eO hujus atn ibuti fenfus, Dcum tale ens cfTe, ut
nominariâui fcmonc exprimi poflTii:
fpatio. Primum dici non potcfl,quia nullum verbum ficiî
pofefl quod fotam Dei perfeftionem exhauriat & cora-
,
' lo-
nam ipfo ufu conllat nos n-ulra de Deo loqui ,
eique pro- prehcndat Ncqueetiam fecundum , quia ctiamfi per
.
Jp-
pria,& rimilitcr condat mulia habere nomina,et- Deum tam acternitatem Dcus de fe ipfo loqueretur, numquam
iam in Scriptura facra. Scnfus ergoefl Dcum nec fermo , fat is totam fuam pcrfeflioncm cxplicarct. Itcm non pot-
ne d.clarari ponTt fecundum loiam peifeflionem fuam: efl Deusfeipfum cloqui prout in fecfl alio fermone voca-
ncqne a nobis vel ab aliqua crcauua pofTe nominari tali

, liaut mentali, praeterquam vifionebeata,quam faomirii-
nortiine, quod naturam ejus fecundum, quodifi feeft, ex- bus vel angelis fupernaturaliter infundit pcr cam autem :
primaf.Et hoc fenfo hoc aitnbutum non declarat in Deo vifionem nunquam fatis fcipfum manifeflat:nam etiamd
aliam pcrfe6\ionem quam duo prcccedentia neque alia ,
: fingeremus, Deum magis acmagis perficere vifionem
raiione fundamr, nifi quia nomina lunt figna concc- aliquam fui,& in infinitnm ineoargumcnto durare,nun-
ptuum,& ideofjcut non pofTumus Deum fatisconcipere, quam abfolverct cxaflam fui manifcflationem .
pec prout in fe eil ita ncc nominare , aut perfeiSiionem

, Atque hinc fit, mulio minus poffe Deum , fi loquatur
eius Rrmo-ie dtrdararc poffumus. Unde non folum fanfli hominibus more humano, fcipfumfatis eIoqui,quia nul-
faf ris (quod in eis ili fi tqucnrifTimum ) fed eriaro Philo- lum fcrmonem formare potefl , aut nullum nomcn fibi
fophi,haiJCc>:ctllenTiam Deotnbuerunt, effc fcilictt in- imponcrc, quod naturam & pcrfcflionem ejus prout in fe
effab;leir.,iit rx P!a'one rtftr: N azianz. orat.2. de Tho- cfl repraefcntet,nedum cxhauriat.Q.uo modo abfolutedi-
log. &CX Hcn feTrifrrng. Cyrill. lib. i.cont. Julian. xit Dionyf. cap. i. dcdivin. nominibus Deum effeinno- :
Nonnultit invelligantur de atirihuto inejf*hilitatis 5w<i^//e3,adducens illud Gencf 34. Cur quitris nomff
Sid .'(usits an fit Dcus ineffabilis a nobis, vel eliam
, meum, qHode/i mirabiWi
ab aiig.:)is. Iêm an nafu'al:fer folum,an etiam fupcrna- ObjeFtiones aliqut
Juralner fu incffabilis a crtatura , fcilicct a videntibus Dices,curh Deus feipfum comprchendat , cur non pot-
ipfum clare Ii^-tti an ctiam a fcipfo inefFabilis fu Deni-
. . eflvocem aiiquam ita ad fignificandum imponere, ut
que an fit in:ffabilis Imguis hominum , feu fermonc fcn- rem talis natura: prout in fc cfl fignificct Et fimiliter ?
fibiii & hamano,an ctiam linguis , feu verbis fpiritusli- cum Chriflus ut homo viderct Dcum prout in fe eft , &
bus Adomnia refpondetur facileincipiendo abhoc
ha?c poffet nomina ad fignificsndum imponcre cur non po- ,
uliimo fermonem hic effe dc nominibus vocslibus, quae

, luii fimilitcr iniponere nomcn Dco, quo ipfius naturam
eximpoGiione fignificant: n?m fpiiitualia feu intelle- ptout in fc efl cxprimcrct Ad hoccnim nonefl ncccffa- ?
\ualia rcprifcncant naturalitcr, & non funt aliud,quara riacomprebenfio, neque ex parte nominis pofeft effe ali-
concepius ipfi,qui a cognifione non diftinguuntur. Undc qua rcpugnanfia nam cum hix fignificatiofit ad placi-
:
in hoc ultjino fenfu non aliter cll Dcus ineffabilis ,

quatn ium,& per folam cxtrinfccam denominationem non re- ,
incognofcibilis, vel invifibilis quirit in rc ,

qux ad fignificandum imponitur , determir
Acgelis, Ex quo faciic refpondcfur ad primam interrogatio- natam perfeftionem
Jioifini-
nem ,non folum Dcum ineffjbilrm hominibus, fed Imo hinc ulterius colligit Scotus,Ocham, Gabrilsl,
Lufr,ue
Ee"s
eff.:
eliam angelis naturalitcr fn-c inielligantur loqui ad ho- , alii in l .difl.22. non rcpugnare irt nos , cfiamfi Deum ,
^
tiii aliter
nnines feimone fcnfibili in alTumpiis corporibus , flvc in- prout in fc cft , non cognolcamus, imponamus nomcn ad
}}}.
fei feangclics linguis ac vcrbis quia non poffunt plus ,
fignificandura ipfum prout in fc cft , hujufmodi ajunt &
joqui, quam concipiant; ron concipiunf autcm naturali. cflchoc nomen apudLatinos, auf ,
apu4
fer Daim prout in fc cfl igitur ncque illum effari pof- : Hebrceos nam licet fortaffe quoad Etymologiam fum-
:
funt H.rc aurcm ratio (uf de fecunda interrogationedi-

. pta fint ab aliqua afîone Dei,aut ab ipfoefle ut fic,ut iri-
fdrijus ) videtur fcflarcin vidcntibus Deuminam cum illi dicatur Exod. 3. Quiefi, mifit meadvos, tamen impofi-
i.');icii:iant Deum ,
pioutin fe efl ,
poterunt etiam vel illi lafuntad fignificandam ipfara fubftantiam Dci ,
qualis
jiomen imponcrc,quod propriam ejus naturam exprimar, infeefl, quocumque tamen triodo a nobis concipiatur.
vcl lilius quidditatcm (ermoneexplicare. Sed imprimis Sicut hoc nomen Angelus^zu\ Gabrlel tam proprie figni.
ficut ptrfcifiioncm Dci non comprchcndunt, ita nec pof- ficat fubflaniiam Angeli vcl talis Angcli , ficut hoc no^
funt fatis illam cxplicare dicendo: atque hoc modo ita men Petrus fignlficat hunc homincm , ctiamfi nonffquc
clt illis incffabilis Deus , ficut incompreiicnfibilis. Dein- utrumque nos concipiamus.Poteflque accomraodato cx-
de.non poffunt ipfi ira,quid fit Deus, aliis cxplicarc, ficut cmplodcclarari : nam voluntas ferrinon poteft nifi in
ipficoncipiant, quia non poffunt lalia verba profcrre, rcm cognifam , & nihiloniinus dicitur in hac vita fcnde-
quje io aliis genercnt talen-; conccpuim , qualcm ipCha- re in Deum prout in fe efl,ctiamfi intelleftus non conci-
bcnr,quia fimilis conceptus habcri non potcfl,nifi per vi- piat illum prout in fc cfl
,
quia licet affeftus non tendat
fionijm beatam, ipfi autcm non pofTunt ullo modo effice- nifi inrem conccptam alitcr tamen quam ipfaconce- , ,
re, ut fimilcm vifioncm forment.Irrmo etiamfi fpi-

alii , ptio,fcilicef non repraefcntando,fed inclinando: inclinat
rifualitcr fcu mentaliter loqui vcIlcnt,non pofTent fuam- autem in rem ipfam in fe, quamvis non repraffenfeiur
met vifioncm clare &
prour in fe eft , aliis manifeflare prout efl in fe.Sic igiiur,quamvis nomen non imponatur
quia vifio ilU cognofci non potefl , nifi aut per fimilem ad fignificandum nifi rcm conccptam tamenquianon :
vifionem , aut faltem pcr (pccics & lumei) fuperioris or- repr^fentat naturaliter ficut conceptus , fed ad placitim,
dinis ,
Deus conferrc potefl & quamvisdare-
qua; folus ,
potcft imponi ad fignificandum rcm apprchenfam , non
mus alcm facultatcm poffeunum bcatum

pcr fupernafui tamen ficut apprehendiiur, fcd prout in fc eft .
manifcflarc alteri luam vifionem non tamen propierca :
Refônjto ad objeîonej , t
manifcitaret Deum piout in fcefl, quia vifio folius vifio-
nisctcata:, non efl vifio Dci . Sic igitur etiam bcatis efl Ad priorem partcm rcfpondctur, hxc nomina non
incffabilis Dcus prout in fc efl: int fiabilis ( inquam ) ref- imponi ad fignificandum nifi refpeftu eorum , qui per
peflu aliorum: nam refpefû fui ipfius,& locutionemen- illa nomina pervenire poffunt in rcrum fignificatarom
tali unufquifque fibi loquitur ,& ditii quid Deus fit, pro- Cognitionem & idcocorum fignificationem mctiri non
:
priufTi ipfius verbum formando Scd hoc non eft aliud , . debere cx fola cognitione ,
quae in irnponente fupponi-
quam formare conccptum ,

quo Dcum prouf in fe efl co- tur, fcd raaxime cx illa ,
quam in audientibus generarQ
gnofcit & vidct poflunt.Utcnim Dialcflici dicunt,fignum efl,quod pras-

ad interrogatioDcm dicendum efl , ctiam
Unde etiam ter fpeciem ,
quam ingerit fenfibus, aliquid aliud facit in
peut nul
eloqui non poflc, non folum fermone cognitionem venire undc non plus nec perfcftius poteft
io rreato Deum fcipfum fatis
:
fe riiione fenfibili &humano, fcd nec ctiam infelleiuali angc- & fignificare, quam poflTit facete ut coghofcatur . Quod igi-
ie poieft
lico. Omitio illam interiorem locuf ioncm,qua fcmcl intur adDcum vel Chriftum vel quemlibet alium videnr ,
i-.m riinO
''1".' tra fcipfum locutuseit nam illa non eflaliudacompre- : tem Dcum peitinet,ex parte ipfius imponentisnonrepu-
henfione qna ipfe fe ipfum comprehcndit, de qua quomo- gnaret imponi nomen ad fignificandum Dcum prout in
dorationem locuiioms habvat , quatenus Pater Vcrbum fe cfl,quia tamcn ficri non potcfl,quod nomcn ita fignifi-
producit, trafântThcologi explicanics inyflcrium Tri- ficct, ut audicnfcm faciat pcrvcnire in cognilioncm pro-
jiitgtis, quod ad Metapliyficum nuHo nv^jo fj)c5tat priam Deiprout in (ecU
,
ideoexpartccprum, proqui-.
bu5
. ,
: , . . . . ,
Sect. XIV. An Deiim effc fubn.inLi.im vivcntcm , E^c.
ut proximus& itnmedi.^f comcpros, cum ll.la vfr( Inb-

norren imponifur ,rei)iigii.ir nomini lali^ impo-
u.';
t3US fale
Ex qno tonilar , irultomaR s re-
îtioit (ignilK<ifio Dii.
ordiru'ur fii coFiijiicxus , imnio quia illc cit fiinplcx : &
confilus jidto ui alis]',io modQilluin explicemus,utimur
pugnife.ut ulc nomen cx hominum impoJitionc lubcat
ilUm lignifica!ioncm, q'Jia in eiscUcadcm difbcuhas oraiione complcxa : ac proptcrca in illa cxplicarionc &
nomen impom- oralione potcll cHc varicias,qua!nvis conccptus idem fif.
repugiuntia cx partc eorum, proquibus
ipforumimponen- Concipimus ergo Dcum ficut nominamus , (Scnoinina-
,tur & pixicrea eii dcfcftiisex parie
tium
,
qui non po-ffunt rt s cxpnmcrc ,

niliprout ab iplis mus ficut concipimiis, nomine fcibcet , & conceptu fim-
,
concipiuntur imo inteuium ac (<i'pc non podunt fantum

:
plici, coiifufo tamcn & impcrfc61o ex partenolira: in
ca vero confufionc involvendo in re concepra omncra

exprimerc quantum concipiunt quod maxime accidit
, ,
pcrfrcJioncm Quo tandem ut ficut Dc iscii incom-

in fermone de Dco. Proprer quod dixit Plato fa-pius jam
. fit ,
citatus, difficiiceffeDeum intellelu pcrcipere, cloqui

prtlicnfibilis & invifibilis, ita etiam fit incftjbilis ,
prout
autem aliquo modo cogrioicitur ita etiam nominaci
autem impoffibilc , .\ugu(linus vero feu Prolpcrfent.6 1 ,
Verius (inquit) cogitaiur Dcuj qnam dici/ur <& verius :

poiiit
eftqudmcogitatur . F.f m Pfal. 85. ait idcm AuguOinus S E C T I O XIV.

quterij.quiii /ic Deus : Qitod sChlus non vniit ,
neq'Ae auris
audivit nec in cor bominis afceridit Onid qmris ut .

^fj Deume/fe fu^/iuntiamziiventem ,
intelle&ualemper
,
a/cendat in linguam quodin cor non a/cendifi fimi-

,
& tffentiant ,
/ibique fuj/icientem ,
demotifirari pofftt .
litcr 59, de Triniiarcc. 10. Iig'ii6(.at iiihil pofTc ore ho-
minis proprie dc Deo dici. tteodem modo Dionyfius

c. I. dcdi vinis nominibus cap. ult.de mynic.Theo- , &
UT more noHro explicemn';
qnandam imirafionctn generis & dificrentuv,
per
aT.pIlus efrcnt iam Dei
log. negat cfTc aliquod nomen proprium Dei quod fcili- ,

icu pradicati communis & proprii ficut foletnus crea- ,
cct iilum prouf in fe ell nobis fignificet . Qiiodergocx las cilentias dcclaraie , vilum eli in hac (c6\loneo(ênde-
Ariilotele in lib, de interprct. affcrtur vciba fignificarc rc,quomodo ratione naturali cognolci polfii, D.um cire
res mediis conccptibus , verum cll tam rcl;)C(Su impo- (ul)itantiatn vivcuieai vita infelleiûali perfeiVflima &
nentis fcu loquenfis, quam eju!) cui nomen lignificat ; f.liciirima: cnim qus haiiUnus cxplicuimus
aitribufa
& ideo fieri non po^tefl ut nominis figmficatiocxctdar conveniunt Dco (ecundum primam illam di verfiratcm ,
concepfum tam jmponentis, quam eorum pro qnibus q>.ii- intcr ipltim &
reliqua omnia entia confidcratur In
imponitur: Atque ita fentinnt D.Thom. i .paric q. 1 5. ipla raflone elicndi feu entis : in hac yeroquafi dcfcri-
arr.i.& frcqucntuisTheologi in r.difi.22. ptione qnam nunc proponimus, cxpllcanfur attributa
Ad Scotum ergo & alios rcfpondctur ,
quanquam no- ieu prxdicafa, m qmbus quafi per rcclam lincam Dcus
mina fignificent res ad placirum ,
fignificare tamen il!as cum crearuris convenit ulque ad gradam ultimum & ,
rnediis concepnbus adconceptus, noliris feu in ordine quafi dii'crcntum , in qua ab ahis diffcrt
quos additis talibus nomimbus de rebus formaredcbe- Deum effe fubjiantiam
mus & ideonon poflTuot etiam voluniarie imponi ad \\-

:
Principio igitur
,
quod Deus fit lubitantia tanquam ,
gnificandam rem aliter quatn a nobis concipi poHit.Nec probatum in (uperioribns (umimus: nam cum fit pnnnum
vcro propterca negjndum cft q'-iin hoc nomefl Deus aut ,
cnsconint non polTc cffc accidcns,quod imperftilum e(t,
aliud fimile, fignificet divinam kibdaniiam, naturam, & & (ubltantiam nccclhiio fupponitut inca fir Quin po- .
quia revtra id cit, quod per eam vocem figniricare intcn -

lius ex eo pnncipio dcmonliratum e(i Deutw tale elTe ,
dimus,& id fatis probint rationes & cxempla in tavorcm ens, ut in eo nullum accidens eflc poflit relinquif ur cigo :
Scoti addufla : idqueadmittif etiam D.Thom. i. parte utomninofit fubliaotia Atquehocell primum ptaed ca- .
qu.i 3. art.2. difl, 2. & & art. S. & 9. Wxc tamcn fir,ni- f um fcidj enfe conttntuTi,in'quo Deus t(Tcntialiter con c- .
ficationon excedit conceptum noftrum , quia etiam nos nit cum aliqir.bus eniibus cieatis , & in eo ab aliis diilin-
coricipinsus aliquo modo Dei naturam & fubriantiam : p,uitur : eti autcm ilia convenicnfia analoga , non gene- i-
quamvis non formemus diflinttiim & oroprium concc- ca: & ideo nec rationc iilius,ntc r.itione aiiorum atfr.b -
ptum ejus, pro'jt in (c efi & ita potell ctiarn fignificart :

torum,quce (ub hi'.: lationc tub.iann.i confide antur,col-
pcr nomcn, quia non fignificaturnili medio tali concc- locatur Deus in pra\iicamenlo fubilantii.ut lalis conftat
ptu, & cum hibitiidine adiilum. Ncquc in fignifica- ex his, qui- fupra dijimusde fimplicifate Dei
tione unLus nominis fimplicis , cum tanf um fignificet cx Deum cffe vivenicm .
irppc^GtioBe ,
qujc efi foli dtnominaftoextrinfeca-, in- Rurfusquod Deus non fokim e- fit (ubfiantia vivens ,
telligi potcil quod fit confula vel diflmcâ , aut magis vcl vidcnS eriam pcr (c notum videtur , (i (emel Deuoi
, fccl
ininuspura, nifi m ordine ad conceptum ,

quemfacit cfle in rerum natura adrrtittamus nain incredibilius e(t :
formareex vi (u impofiiionis. alrquid inanimc tanqu.im ligaum , vel lapidcm cffe Dc-
VosiDcus Q.''Od vero nonnullj cura Scoto anirmant ,hcc nonicn um ,quam nulkmi elie Deum . Undc ctiamde ignoian-
unut tiin- DcHS^&L fimilia , /1011 fiibordinari in nobis uni conceptui tiflLi:rrs Gcntilibus, qui ligoi &lapides tanquam Deos
mente"
ificomplexo, (ed alicui opcrafioni complcxar, qualis vcl adorabanf , ait D. Augufi. concione 2. in Plal. 1 15. eos
corrcf- ijlis vocibus cxpnmitur : erts infinitum ,
prima cau/ti ^
Don putalic eilt line aliquo VI vo habitafore Etapofle- .
pondec univer/alis }>rovi/or ,!k<. hoc ( inquiim ) incrcdibilc nn - riori probaiur ticile quia quicquid eit prater Df um , a
,
ptui." hiett, quod accurate notavitFonleca 2. Iib. Mcraphyf Deo cii : multa iunf, quae vitam hdbent:-
icd In creaturis
c.i. q.j, (cft.4. Cumenim voces fint figna conceptuuni crgo habent liiam a Dco: niulio crgo magis habct illarn
quodfimplici voce fjgmficamus, poliumusetiam fimpli- Deus cll eigo (ubltantia vivens Refpondcri poteli, rc-
: .
ci <;Qnceptu concipcre; Ifem quia fi audito nomine ,

t\e. concludi hsberc illim eminenter, non tanien forma-
Dtus t (emper intcrius formamusconcepfumexduobus liter. Scd contta, quia gradus vi veniis ut fic efl pcrftflior
eompofitum ,facilius ppfcrimus conceptutn illum expri- gradu non viventis: ergo non poteltgradus vitsceminen-
mste vel,termino-compIexo, vcl oratione aliqua inler-' : ter contineri in aliquo non vivente ; fi crgo Dcus habet
rogo ergo qu.rnam illa fit ; Eritfanealiquacxiilis, cns vitam, non potcll illam continere eminenter tantum , ^ .^y^
injinitum ,primacau/a^ vel alia fimilis. Atconfiat hoc fed oportet ut ef nm habeat formalitcr, quoniam alias
e(IcfaUum.,quia tere cvidenti experientiaconfiat, aliter formaliter cflet quid inanime , & coniequentcr non pof-
& ditiinflius coqciperc nos audita aliqua ex iiHs oratio- fet emincntcr gradum vi vcntis continere .
'
ziibus, quam audito folo i.llonomine Deittaim etiam quia Circa quam rationcm oiTticbif leoccafio examinandi
obeam caufam merito nonexifiimamus nos nugationem propoiiiincm illam Vivens eji perfeîus non vivente: :
commiltere dicendo, Deuseli ens infinitum, ficut dicen. & iht^T^tn-.Resnon vivens non poteji emtnenter continere
do, Deus eli Di-us & idem eft de quacumque limili ora-
: rem viveniem iolct enim hoc in dubium rc^ôcan pro-
:
r i-
tione: iurr denique quja omnes qui rcCê de Deo fen- ,

ptcr cceleliia corpora , qua' cum inanimata finr , nihilo- fuurtan.
tiunt, audito hoc noname Dei eundem conceptum for- , minus vidcntur pcrfccTiora viventibus, eaque emmenfer
irant, fiejus fignificationcm ptrcipiunt Sc tamen non : contincre, cum illa cfficiant De qua re mcilta a Philoto- .
omnes illum conceptum eadem oratione declarant. phisdicuntur.Quidam enim airerunt toelos cfTe vere ani-
Quanquara cigoad definiendum aliquo modo, veldcfcri- matos , & iti evcriunt fundamentum dubitatioi.is . Alii
bendum quid hoc noracn fignificef vel quid nos conci- , confitentur eos e(fe inajiimaros, ut re vera (unf,& confe-
piamus illo addito, lemper utamur oiatione aliqua,quod quenter dicunr , in graJu & eHcntia formse coseire minus'
in omnibus ctiam vocibus accidit inde famen non fit ; perfeftos quolibct viventc,necpo(Tc illa eminentercon-
tiae-
I
. . ,
.,
:
: . . . . ,'
Disr. XXX. Quld Peus fi:
tinerc, aut fua virfufe rutScicntl & principali illa cf- ,do ,
feclufa illa imperfeaionc dininflionis infer aflam,&:
ficere, fed rolum vel per modum in(irumenforum in- pofenfiam,&caufalitatis. Et fimili ratione,quod in vit
Jtclligcntiarum, a quibus moventur : vcl (quoci probabi- creata diflinguatur in re ipfa vita in aflu primo
, a vita ip
Jius ert ) ut caufas partiales concurrcread difpofitioncm aflulecundo: & quod illa fit principium hujus,haEC vcro
concutrenfe aiia caufa perfefliori ad induftio-
rtiîteriaf forma illius.non cff perfeaionis fimpliciter,fed inciuden-
'liem formne quaecaufa rcgulariter e({ proxima univo- & doimperfe\ionem.Illud vcroefl in priori vita perfe6\io-
Ca i fi ailtcin hsc aut virrus ejus defit , luppleri per ali- nis rrmpliciter,quod nimirum efl fubflantialis vita:in po-
quam fupcriorern, juxta lupcrius diii-ta de caufis . Alii vcroquodeft vita aflualit utrumquecrgo horum
flcriori :
vero non exiiiimarit inconveniens admittcrc aliquod unitifiime &

fimplicifcr conjungiturin vita Dei abfque
corpus non vivcns poffe cfTc peifcflius muitis vivcnti- ulla imperfeaionc: nam pcr fuammet
fubllanfiam a-
bus, caqiie eoninentercootinerc flualiffimcvivit, &
inejus vita nonefl aftus primus aut
Sed quidquid fit dc iiis fententiis dicendum cft de.
,
, , fecundus, fcd puriffimus aflus non cft ibi vita acei- : &
jnonfirationem faâ."n non fundari in his inccrtis prin- dcntahs led per effentiam: quaproptcr non fojum eft
cipiis,&opinionibusdubiis; fedinco, quod per fe evi- fubiiantia vivens, fedipfafubflantialis vita.
dcntifrimiitia ac certifjfimum eft njmiriim , gradumvi- , Cum
ergononnulliThcoIogi more Platonico dicunt, D.Thoij
"vcntis ex fuo gencre cffe perfeiîus gradu fubliantia?, qusc Dcumvivere, quia perpefuo fe movet per opcrationcm j,^''";'*
virtutcm non participat (]ûod adco e(l cvidens,ut a ne-
. immanenteffi p^ rfeaivam,quam cx fc& cx intcrna natu
nijnc unquam in conlrovcrfiam addu6\um fit fic enim : ra habet & nori aliunde,loquunf ur latc de opcratione ma-
diflinguuntur abomnibus quatuorgradus rerum , fcilicet gisquantum ad modum fi^gnificandi & concipiendi no-
exif^cnf lurh, viuentium fentieniiun) intelligentium
, & flrum , quam fecundum rem, ita ut in operatione nonin-
& in his praefcruntur viveniia non vi ventibus,ui Auguft. cludafurefEcicnfia,necreaIisdimanafio, fed folum iNa
dixif 1 1. de Civif. cap. l<5. Quia viventia ut fic ailualio- aftualis perfcflio,quam nonnifi pcr modum operationis,
ra funt ,5c nobiliori modo opcrativa,minufQue niattria- aut motus cxplicare non poflumus Adderc poffet Theo- .
lia. Atque adeo uterquegradus ad fummum per-

,
quia fi jogus etiam cfic in Deo ad imra veras reaJcs proccfrio- &
fe^îonis flitum afcendat in detcrminatis fpe(.itbas feu nes,qua- maniteilifllmc funt aflus vitae, Vcrunfamen illz
entibus, finc ulla conf rovcrfia exccdit id, quod vi vit Ex . fuperant rationcm naturalem, & per fe non funt ncccffa-
hocautem priqi.ipi6 evidcnter fcquitur , fieri nonpofle, risadintclligendameflentialcm vitam Dei Narn hic .
ut lotus viventium graduscum tota (ua latitudincemi- Deus ut fic efleflenrialitcr vivensctiamfi ut ficnihiJ ad
nenter contineafur in re aliqua,qua: vita careat,qiiia ooo intra producat. Et fimiliter, fi in tali elfentia una perfona
pofcflomnem perftdlionem fuperioris gradus ulque ad tanfum fubfiiiens intelligerefur, effef vivens ex vi talis
fpeciem v^l rem fumme pcrfeclam in illo ordinc in per- cffentiae: ficut eiiam nunc (piritus fanttus perfeaifTimc
fec]ione adzquare: ergo mulfo minus poterit totam li- vivit , licet nihiladintra prodacat : & Fiiius intelligen-
lameminentcrcontinerc. Sic crgo evidenter concludi- do vivit, quamvis intelligendo non producaf .Proccffio-
turDeum fecundurn fuam formalem & effentialem ra- nes ergo iHarper feacformalitcrnoncrant neceffarixad
tionem non poiTe contineri intra limitem perfeflionis vitam,cffc tamen non pofuiflent , nifi in natura vivente,
fubflantiarum non viventium. Et conlequcntcr non tan- & ffcundiffima Et ideo nobis qui eas credimus
.
, refle
.fum continere emincnteromnia yivcntiacreata , fede- declarant perftaifTimam vitaoi divinxnatiira:
|iainfreformalittr viventem . Fitam Dei tntelle[}n.ilem ejfe
Quomodo Dcus vh^t. Ex his facileefi probare alteram parrem propofitam
,
Scdadhuc fuperefl difficultas, quia ratio vitEenon vi- nimirum Dcum fubftantiam viventem vita infclle-
effe
dctureffe perfcflio fimpiiciterfimplcx ergo non pofcft : 6ûali, qux etiam facilepoteitrationedcmonlfrari: &
tormalirer in Dco invcniri . Antecedens patet ,quia vita itautramque partem conjunxit Ariftot. 12. Metaphyfic.
in hoc confiflit ,
quod fit autoperafioelicitaa principio infincrimoex hac pofl eriori parfe colligif pr?cedentem,
intrinfcco afti vo ejus in quo cfl,aut quod fit ipfum prin- quemimitari videtur D.Thom. i.part. qu. 1 8. art.3. Ubt
cipium intrinfecum aftivum talisoperationis,feu motus, exeoprobat Dcum vivere,quia intelligit: nam intellige-
qiio fc ipfum per fc movet,qui ficoperatur.Vita enim aut re eii aftus vitar, feu vitalis,quatcnus efl aiHus immanens,
tumiturinaflu fepunno,& fic dicit operationcm aut in , ab intrinfcco convcniens, vel per efficienf iam,ut in acci-
afûprimoprincipaii &radicali,& ficell ipfanaf urafeu dentali vita, vel pereffentiam Quodautem Deus fitin- .
fubftantia rei vivcntis. Nequc aliter nos pofl[umus infel- telligens probatur abeodem D.Thom. ineadera i. parf.
ligere retn vi ventem, nifi in otdine ad effisientiam ,

qua- quilt.14. arf.i.ex eoquodefl fpirifuaiis, fcu immatcria-
tenus movere aliquo modo

fciiicet poteft fefc agere aut lis: quod probatum jam ei^ fupra trafândo de fimplici-
& tunc cenfemus rem aliquam antea viventem amififfe tafcDei: & ideo hanc propriefafem & quafi differcn- ,
vitam, quando omnenfi intriniecam motionem amifit tiam fubalffrnam hic non numeravimus, quamvis in
ergo vita intrinfece includit hanc impcrfeftionem , quac illa multje fubfiantiscreatKcum Deoaliquomodocon-
ciKeferoovere ,&intra leipfum luammct virtutem aSti- veniant ,quia jam probataerat; quia cum intelleaua- &
vamcxercere crgo non dicit pcrfeiSionem fimplicifer,
:
lifate convertitur. Nulla cnim fubilantia vi vere pofeft
ncc potell formaliterreperiri in Deo vifa infellefluali , nifi fpirifualis fit: ut in fcientia de
Hsec d fficultas lolum proponitur ad declarandum , anima probafur fufius . Nequeetiam fubflantia fpiritua-
quomodo via rcperiatur in D.co. Re\eenim ex hae objc lis cffc quin intelledlualis fit
poteft ,
iîone mtelligifur, effe longediverlum modum vivendi Quia vero ha^c ultima propofitio non videfur effe adeo
divins & Greate fubftantiae
, &
quod de divinis attributis evidens , &
inta fundari vidcfur illafio a D. Thomafa-
pofitivis luperius diximus, in hoc manifcfiiffimum effe 6\a ,ideo nonnullisTheologis vifa nonefi illa ratio fuffi-
icilicer,fecundum modum,quo funf in crcaturis, noneffe ciens demonflratio , ut Gabr. in i.diff 35. qu. i. ibid. . &
in Dcoformaliter, ledeminentcr elfeautcm in Dcofor- : Aureol. apudCaprcol. qu. I. Dicendum vero efl in pri-
maliterfecundum m,Qdum alfiorem ,quiomne imperfe- mis ,hanc proppfitionem: Omnis fub/iMntiafgiritualis
dionem creaturarum excludat.In modo crgo viti; quem efiitJtelleBua.lis, fufEcienrcr poffe lumine naturs proba.
creaturar habenf duoconfiderare licet: unum, quodexi- ri,ut commodiori locoinfra ollendemus traftando dc in-
flcntes in fuo naturali Iht u fefe afluant, vel aliquo modo telligenfiiscrcatis Dcinde addimus illam propofitio-
. ,
fe perficiendo, vel in fe ipfisalia repraefentandoperco- nem abfolute lumptam non cffe ncceffariam ad cfRca-
gnitionem, vel in ea f endcndo per appetitum perfeftum ciam illius rafionis & illationis Nam licet fingerctnus
.
Aliud eli, quod hxc efBciunt pcr veram caufalitatem ,& Deum poife crcare lubitantiam fpiritualero non intelJi-
fnotioncm, qua teipla movent , vel proprio motu, vcl genfcm nihilomious evidentiffimura cll in ilJo gradu
,
faltcm mutatioae pctfe6\iva. Priushorum perfct\ionis perfe6\iorcm e(fe 'ubff^ntiam infclleflualcm, quam eatn
e(l,&nuilam intludit, vtlfupponit imperfedtionem, nifi qusaptitudme ad infelligendum careret Conllat autcin .
quatenusincludit poflerius, id cll, quatenus illud aftuare Deum non loiumelle Ipintualem fubllantiara, fed etiani
ie cll pei" vcrara caulalitattm. H-rc crgo impcrfeiîo fumme iminafcrialem &
fpiritualem cffe : 6c idco futn-
tollcnda cfi a vita Dî , & iolum id quod pcrfcitionis eft ms^ra pcrfedlioncm incograduobtincre.
illi cll tribuendum : atque ita concipiendus eil Deus & Atque hoc modo hajc pars pofctl probari ex prarccden-
afluahCfime habcos t ytani illam pcrfcftionem,quam hatc pcilocum a dn/ilionc nara cum vi vcns imelleiûalc
:
êtyiyens, cuip lcfcaduatintelligendo vel cognolceii- ellepofiit, &nonioteileduale, perfeitius eltquodvi- '
'
'
'
' vit
. . ,. ,,
Sect. XIV. An Deum cCTc rubftantiam vivcntcra , &c. 5?^-
!vi< mtcllcfluali vita, quamquod irrationali, &cxfcr- dividi pofTct incognofciiivum , & vegcfativum tanfacj,
niinis en pcrfenotmri: neque id negare poffct ,
nifiqui & rurfus cognofciiivum in intcUcftualc fenfitivufn &
intelleau raiionccarcret& Sed rationcsqux probant .
tantum , & dcinde iiitellcfûalc latc fumptum in ratio-
Deum cffc viventem, quc probant perfecliffime vivcrc, nale, & infcllcflivum lirifle fumpfum proeo, quod
fine difcurlu, ftd fimplici intuifu intelligit atqnc in
ergooportefjut vita ejus intelleaualis fit. Priterca
id ,
oftendi potea ex cffeaibusDci : idque dupliciter .

Pri- hoc ulfimogradu confiituitur Deus, &in hocfenfudi-
easquaedam funt nam inter citurefTe fubdantia vivensinfellcdualis j fub hacenim
hio cx rcbus produiftis a Dco,
Anteccdcnscft qâfi differentia aliaf infermcdiae qua: a nobis facile
intellc>ua!cs: crgomuito magis Deus.
,
,
hominibus Deangelis vetolicetve- cxcogitari&moliiplicari pofTunt, comprehcndunfur.

robis evidens de .
notum nobis ,& ideo ad pra:- Addidi vcro, Deum effc intcllec\ualem per c(fcntiam,
jum fit , non tamen en ita
utpropriam, & quafi (peoncam rationem qnaminco
fentcm dcmonnrationem non poteA id fumi argumen- ,
tutnnifi ex fuppontionequod tales fintangeli ;

quod ve- gradu habet complerem ,
Nam cum in co aliquo aiodo .
edcxeoquod convcniaf cum intelligenfiis crcatis, nccefle eft concipe-

ro taies fint, potias a nobis probandum
Confequentia vcroprobafurex rc in Deo proprium & pcculiarero modum babendi hunc
Deus ci\ intcl!elualis .
quxnece(fario_pr.'- graduni, in quo reliqua omnia intelleftualia fuperet hic ;

co, quod iila efl magoa perfcdîo,
auiem modus non eil alius nifi illc,qui explicaf ur per il-
exiftcrc d:;bef in caufa, & non poteft effc fantura cmincn-
,
tum quja perfeiîo fimpliciter noliam inclu- iam particuiam yer effentiam .Qua:eodcm mododecla-
ter: e(l ,
cmincnter randa eO, ficut VI vere Dei in communi expofiiimus ni-

dens irnperfelionemi tum quia non
,
pofefl
tontineri in re intelleduali , ut ex diiîs pafct mirum, Dcum i'a ede intelle\uali;m , ut tamen ad excr-
colligitur cx cfFeiîbus quafcnus ordo citium (ut fic dicam) vifae intcliedTualis nonindig^st
Secundo idem ,
aliquo accidcnte, vel operationc proprie di\a fcu cffe-

& puklirifiido eorum fatis manifefUtnon potuiffepro-
duci nifi abagcntc per intellei\um, & voluntafem. Qjod \ionc aliqua,fed perelTcntiam iuam habet fotam a\ua-
fuitdogma ab omnibos Pfiilofophi? rcceptum poftAna- litatem hujus vifjf Quapropfcr non tninusdicitur Deus
.
>agoram,qui ferfur prius omnium illiid(iocuiffc,ut rcfcrt intelligens perefrentiam,quam infclle\ualis i quia licet
PUto ioTheat. & A'"'lô'el- r- Mctaphyf. c. 3. Et facile intelleduale fdlam aptitudinem fignificare vidcatur, in-
explicari potell difcurfu Difp. pr.TCcd. failo, ubi ex con- telligens vero ailum Deus tamen atus purus (1 etiim
,
in ratione intcUigentis ergj intelligens vel potius

pexione rcriim omnium.fe ordine earum inter fe ollendi- ; efi ,
unum cfTsomnium auftorem qui ex prsconccpro intelleilio ipfa perefTentiam . Qijae omr.ia in fequente
nius ,
exemplari tam pulchrum opus produxit quiqueadfi- :

fetionclatiusexplicabuntur.
nem prallitutum omnia dirigit &ordinat: hicautem De felicitate Dei .
opcrandi moduscft propriusnaturacintellefûalis Pra?. .

Ultimo addsdi,Deum agere vitam intellclualcm fibi-
tcrcacxeo,quod res naturalesoperanturpropter fuiem , fufficientem , ut amplius perfelioncm & fclicitafem il-
ut 2. Phyfic. demoii(1ra'ur,& fupra difp.23. taiûm ert , lius rifx explicarem . Hoc enim attributo illam decla-
cvidenter fcquitur, Deum multo magisoperari propter ravit Arifiotel. i. de Coeloc. g. ubigencratim& in plu-
finem,tum quia perfe\ius cll fic operari, quaro fortuito rali aif , ea qut fufra ccelnm
,
optimam in univerfa fmt
vclcafu:fum maxime,quia naturain rebus irrafionabili- fempternitate vitam Juffcientijjimam habere ,
Ubi & .
bus non operatur proptcr fincm , tanquam fibi finem pro- ita loquitur five quod ifAlentiat deomnibus intelligen-
,
^)onens, fed utdire\a in fincmab atiqua fuperiori caiifa ,

tiis, five quia in eo gradu ell h*c vita feliciffima: non
qui non potell cfTe alia ab auftore ipflus nifurx, quielt tamen seque in omnibi!S,quB illum graduoi participant
Deus llle autem non poteft aflioneiti fuam dirigere in
.
fed abfolute& fimpliciter in fupreraa fubrtantia illius or-
finem ut abaliomotus: ipfeergoformalifnmc intcndic dinis ,
qua:cfl fuprema fimpliciter: in aliis vcro feciin-
&cognofcitfinem: quod e(l proprium intelle^tualis a- dum majorem , vel minorem participationem perfedio,
gentis: vivit igitur Deus infelleduaii viti ,
nisejus. Undeidcm AriQot.^. Magnsr. MoraJ. c.tj.
Qam Dices. Vita infelleilualis fupponit fenfitivam , ficut ( inâU) j.tSlaius de DeofermJ ,
qidodfttfihi fatis^neque
Bcm hsecvegetativamjfedneutraexhis poteftconvenire Deo: idlo indigcat bann c^nU obtinet Dts Et 17,
: quoniar/) .1 .
beit in- ergo ncquc Refpondefur: vitan? intellelualem ut

illa . Polit.e.i. ait, Deumeffe felicem atquebeatum non^cr ^
fic,nonit4comparari,& per fe fubordinariad vitam fen- aliquid externorum ^fed per feipfum^quia talisefi fecun-
lfs"vf*
cumfeiifi- fitivam , ficut ha;c ad vegetativara : vita enim fenficiva dumnaturam. Qaoeirca optimedeclaratur hic fingula-
tiva&ve-
jetaixv
& vegetativainhocconveniunt, quod ambxintrama- ris perfeflio vita: divins perhoc, quod cfl fibi ifa (uffi*
. jjig^ gradum continentur ideoque ifa inter fe fubor- : cicns ut nullo alioindigeat , vel ad vivcndum , vd ad fc-
dinantur, ut vegefativa fit quafi fundamentum fcnfiti- hciter, beateque vivcndum,quod nulli creaturaecommu,
ve& nccefTariadifpofitioadiilam , quantum anobisex nicabile eft . inferiora Nam
matcrialia vivcn'ia, &
rebus fafiis intclligi potetl At vero intclleflualis gra- . mulfis auxiliis infrinfecis indigcnt ut vivant , eaenim
dus ut fic non habct neceiTarium ordinsmcum fenfiti vo, qua: vegetantur,indigcnt alimerito , aIteratione,&aIiis
quia non continetur cum illo in ordine rerum materia- fimilibusmotionibus.Qusautem fentiunf,ad fubfia.ntia-
lium fed per fe potiut poQulat abllradionem fecundum
: !cm& radicalem vitam ( ut ficdicam ) indigent omnibus
cn"eamateria& ideofolusgradus ratioiialisob impeife- illis auxiliis,qux ad vitam vcgetativam neceffaria lunt
lionem fuacacoojun\us ell cum vita fcnfitiva.quia illa & propriis pra^fcrea mofionibus, finequibus confcrvari
indiget aliquo modo ad fuam operationem , faltcm ut non pofTunt. Et pra'tcrea ad a\ua)em vitam fcnfuum in-
cooperante& adminiftrante fpecies: iatellcdualis au- digent objeilis extrinfecis, fincquibus a\u viverenon
tem gradus cx fe &
in fui puritaie fumptus , nullam ha- polfunf. Et idem proportionalifcr efl de vita hominis,
bet connexionetn cum fenfitivo quantum ad inferiores operafiones ejus nam quantum ad :
Ex quointeIIigitur,quandodicitur Deus vivere, & in fupremam fcu rationalem,infelligentias pofius imitatur.

cograduconvenire faltem analogicecumomnibuscrea- Infelligenti igifur cieati fibi non fufhciuntut vivant
turis viventibus, longe alitcr accipi illud praEdicatum mui oque mmus ut felicitcr vivant non folum quia :
Dtvens^ quaro cum communiferfumifolcf , ut fpecies Dei influxu indigcnt , ut fint & opercntur , fed etiatn
fubalterna prasdicamenti fublfantijc fubcorpore & fupra quia ir fe ipfis quicfccre non pofTunt , nec fuis propriis
animal conflituta, nam hoc modo fumitur a peculiari creatis bonis cfTc contcnta? , fcd bono increato indigcnt
gradu vifx vcgetativx, quatenusomnibus corporalibus ut objedô, inquo vivant &quicfcaot , intuendo fcili- ,
vivcntibus communis cd.Secundum quam rationem nul- cef & cognofcendo illud ,& amando Quia cum intclli- .
\q modo convenit Deo, quia in eonoaed formaliter talis gentia creatanon fit a fe , nec fummura ac perfeûm bo-
vit2 gradus etiam fecundum convcnientiam analogam num non efl finis ultimus fui ipfius , & ideo indiget ali-
,
Sumitur crgo vivens, ut de Dco dicitur(&quoad hoc quo alioextrinfecofine ultimo, qucra fuis vitalibus ope-
idem eft de analogis) prout communc cll&quafi tran- rationibus attingat, ut in eofeliciter vivat.
fccndens ad omnesgradus vitae quatenus omnes illi in ,
Dcus aufem , cum fit fummum bonum pei felum, fub
hoc conveniunt, quod ab inrrinfeco operanturin fuo nulla ratione aliquo fibi extrinfeco indiget, ut fclicifrimc
connaturali ac perfedo fiafu Atque hoc modo fum- . vivat , quia nimirum ncque principium cfficiens habcta
ptum vivcns , non dividifur immediate iii fcnfitivum, & quopendeat in e(Te aut vivere ,autaliquo aliomodo , ne-
vegetativum tantum, ut in aIiaacceptione,fed in intel- qucctiam finem habet extrafc,imoipfecltfinisomnium
lettuale feu (pirituale & corporale vivcxis. VeUtiam aliorum: fui auCcm ipfius proprie ac pofitivc non cil finis:
fed
. .. . , . . . .
.Oisp. XXX. Quid Deus fif .
fed negatiwc diciJnr fini! ,

quia non aliiitn hsbet finem Sitne in Deo /cientia in alfu prirKo vel
/ecl in fe iploquiclcat tanquam in fiio Aimmo bono . tantum in ultimo
icieo nequc etiam ut objetô incliget aliquoextrinfeco bo- jEx his fcquifur &. dicifur fecundo, inDconon effe
no ut jcliciffiffie vivat ,
quia ipf^met fibi fufficit , cum in fcicntiam in aflu primo proprio, fed in aflu fecundo
ipfo fint Omnia bona Nec denique indiget aIi(:]uo alio
. Hoc eiiam plancdocet Ariftof(^les citato loco , &con- .
praetcr (uam ctfcntiam ut operatione , qua feliciter vi- fentiunt Commentafor, & reliqui infcrprctes, efiam
var, quia ut diximus fuamet effentia fortnaiitcr fumpta
, Efhnici. Et probatur , nam duobus modis intclligi po-
at\uaiitcr vivit , hnbetque ultimam vtty pcrfefluinem . te(t (cientia in alu primo Unomodo, quod re ip(a fc-
.
Jlta erp,o fir, ut ad agendam vifam feliciirimam , Deus ef- paratur ab fccundo,quam Arifiolelescomparatdor-
airlu
fentialiter fibi fufficiat & ideo fam eftenfiale e(^ illi feli-
, rriitioni , & hoc tnodo cfl evidentiflimum fcicntiara
citcrvivere, ficutvivcre, quemadmodum etiam tam ef- Dci non poffc c(fe in aftu primo, quia hujufmodi ifatus
fentiaje illi eft vivere, ficutcffe . Quarc ficut dicitur Deus includit potentialitatcm , carentiam ultimi perfe- &
ens percfTentiarn ,aut vivens percffentiam , itaeft ctiatij (5\ionis, &confequcBterinutabilitatem, &aliasnmi-
felix & beatus ac (ibi fufficiens per cdentiam . les impcrfeflioncs

Neque hulc veritati obfiat, quod dici comtnuniter Solum pofcQ in hoc dubitari quia raf io fafta non fo- , Duiiolil
folet, Deum e(fefclicem,vidcndofeipiûa), cognofceii- & lumprobat, non polfc Deum effc in folo ai>u primo re-
cio fuam ctEcicntiam in bono quo fruitur , nam per illam fpei\uomnium objeiSorum fcibilium^quod efl evidentif-
vifionem quafi poflidet vifaliter bonum illud , finequo fimum quia (aitcm fe ipfum nccelfario fcit, utexfine
,
ron poffct intclligi beatus (t enim hoc totutji veriffi. . pr:rcedentis feiiJionis conilare pofc(l,quia fcicndofcip-
mum, fed non rcpugnat fuperiori do\rma: nam illamet , lum,cft felix&beatus: non poteffautem non e(febea-
vifionon elt extra e(rcntiam Dei , fed cil vcluti ultimum tus . Vcrumetiamprobat circa nuUumobjeiSum fcibile
conHitutivum efftnriale ipfius Dei in fali gradu & per- poifc Deum effe in (olo aclu primo, quia cadem inconvf-
fedione entis, ut in fuperionbus infinualum el),& magis nientii fcquunfur refpertu cujulcumque objefli . Hoc
(Explicabitur in feiSione fequcnti autem videtur dici po(fe propterduo . Unumed, quia
fequitur Deum tanta ncccffifatc fcirealia ficut fc ipfum ,
S E C T I O XV. quod videtur rtpugnare ultimx affertioni pofitarinprx-

cedenti fedionc: nam (i hoc perfineicr ad pcrfcftionem
Quid poît de divira fcientia ratione nattarali Dci indigeret Deus creatuns faliem ut obje6>is ad fuam
Cognofci confummatam perfcif lonem , oppolitum autcm in fupe-
riori fefîone denîcndrafum ell . Aliud cii ,
quia d'j cb;c-
QUamvisdiiSum fit in fupe/ioribus hxc attributapo- (îs coniingentibBS multa funt, qus Deus poffcf (cire, &
liiiva ,quje dicunt formalem pcife6\ionem abfolu- non fcit,ut v.g. pluviam c(fc futuram cras,qui po(fct qui-
tatii, Deo neccnariam,e(fedee(rentia ipfius Dei: nihiio. dem eifc , non tamen erit : ergo refpei:! u horum & fimi-
rninus ha:c n ia, (cilicet fcientia ,
voluntas, & potentia ,
lium objeilorum fcientia Dei c(l tantum in aftu primo .
pecuiiari modo concipiuntur a nobis tanquam facultates Refpondetur conccdendo 3(fumpfum,nimirum refpe- Expsif4i
vel operationcs ipfius Dci peranalogiam ad rcs crca- dlu nullius objeiJii e(lcdivinam fcicntism (olnm in aflu
,
tas & idco prxterca,qu2 dequidditate Dei confidera- primo proprie ioqucndo, quia illc (taius imperfcftus e(l
,
vimus, oportct de his tribus in fpeciali dicere ,

quia in & potentialis, ut rede probat argu.-nentuai; ad primum
fingulis nonnulla occurrunt confiderationc digna , qua: aurcm inconvenicns rclpondctur fuppofita in ob]et1is ,
tcrminos raf ionis naturalis , Metaphy- & creatis , & crcabilibus venfafe vci tognorcibtlitate, ne-
nnn excedunt
cclfano a Deo ctjgnolci, non quia Dcus illis indigeat, fcd
iicx, in qua verfamur
Primoigitur, ne inxqui voco laboremus , fupponen- quia neceliitftte qaadam natnrali hoc confcquirur ad di-
'jum ell,quid i.omine fcientia: fignificefur non enitn in- :

vinam perfe6\ioneni Er quidem fi fit fcrmo decrcafuri .
felligitnusqualitatem aliqiiam,vel habitum , aut afûm

po(fibiIibus ur fic,illT eat. nus neccffario a Deo vidcntur,
quatenus Dcus ncceffariocomprehendit fuam elfentiam,
proprieta61um feuelicitum a porenfia , ncquectiam ccj-
(jua comprchcnfa nccefic cll comprchendere quidquid io
gnitioiiem per difcurlum comparafam , aut aliam fimi-
ea formaliter vel eminenfcr continctur ,quidquidabilla
impcrfct\ionem includcntcm: in qua fignificatione
vidcnturaccepilfcfcientiam qui dixerunf non e(fc pro- dimanare poteft . Atque hac raf ione,quamvis, formali-
,
Metaphoram vcl caulalita cm ter ac prg^cifc loqucndo. non fit Deus beatus cognitione
prie in Dco , (cd ptr ,
illi
aut (cicntia creaiararura pertinct vero ad perfcilioncm

aftribui, id (1 quia caufat in nobis fcientiam , ut rcfert ,
D.Thom.q. 2.
,
dc veritateart. i.Hocenim notieff veri- & beatitudincm Dti habcrc talcm fcicntiam ,
qua ncccf-
prorfus fario&veluti co.olecutione quadam fciatcreaturas pof-
fi.rileinteil xilfcjDcum itacarere lcient ia, ut fit
ftolidus: namcum fatcrcnfur Dcum c(fc fontem omnis fibilcs, earum potfibilitate fuppofifa Vnde hicetiam .
ve-ifimile credidilfc Deum e(fe quadrat iliud dtitum Augufiini 5. Confeif. c. 4. ubi agcns
fcieniiifcreais, non clt
dc hominibus air j Jnfelix qui illa omnia ( fcilicet crca-
omninomlcium Igiturquia pulatunt (cientiam inclu-
.
deicimpcif d.oncm, idco formalitcr & proprie in Deo

ta ) ni}fit,teautem nefcit.,beatus aniem qui te fcit etiamfi
effe iiegarunf aBtem iniperfcdiiones quafimateria-

. liiae
alia nefciai . Qut autem te & illanovlt,non propter illa
non êatior eji beaius
fedi/ropter Si autem fit fcr- te folum
Itsl jnt, invenîE in (cieniu hnmana,
vel angelica , ,
:
rationemfoimalcm fcienti.Tut fic,qua: modecreatuns jam falis,vel tuturis,po(fet quidem Deus

vcr.) p rtinent .*d
hic abitr.ailfimc lumilur p afcindendo a

creata, in-
,
& niillam carum noni: lub ea conditione , vel (iatu , fi nul-
ligmficattlaram eviclcntem ac perfe- & lam crearc ftatuiflrt ; & fine illis tam perf;6\us ac beatus
crcdia (& lolum
,
aam(.ognitioncm,{cuperccptionem vcritat!S,(euob)cai mancret, & tatK infinifam fcicntiam hjberet,ficut modo

illapcrcei-ncifiatpei qualitatem, five per habct. Ex quo plane conltat non indigere craturis ad
fcibilis, liv..
ecc pfione hye ab- pei fcftionerti (uam . Suppofiro tamm quod creatursali-
fub.l iniiam , livc tum t.ffc(i\ionc : ' ,
Imo nec (umitur hic kientia quandofint, perfinet ad perfedioncm Dei ea aftufcirci
fquc hisirnpcittdionibus
nos ilU voce uti (olcmus, pro co- nonquia cisindigcat, icd ex abundanfia propriaE& in-
cum e 1 rcllric\io)ic,ûa
gnpio.ic ventafum dei.nonitrabtlium , quam in nobis
ab tnnlecic pcr^ciftioni?
pi-incipiorum diltinguimus Ncquc etiam proiit .

Undc ad lecundurn argumcntum refpondefur,refpeflu
hibii.i
fcicniiimdiit ngULrc lolemus a fapientia vel abarre,& ,
coriim, qus fufura non lunt & e(lc pr)ffent,nen effe lc en-
prudenf ia lcd giocratim futTiitur pro aperta

:
clara in- & liam Dci m a(if u primo tautum , led effo in quodam alu
(ccundo, dc ie l^f&cienre ad v/idenda illaomnia fifutura
telligcntia cujulcuiiiqê ve itAtis.
Qiijiionis refolulio clicnt. Quod vcro nunc dc facto illa non rcpraefcntent
evidcns naturali luminein Deo ut cxillenna nun tit t x ro quod illi aitui aliquid entifa-
Dicojam primo ,
' (lc ,
Hxc conclulio in lenlu cxpofito tam eil ti5, vel uliiaisE Attuaiif afis ucfif,fcd lol im quia objeiûm
effe (cicntia n .
non habet nciûc haDi unim (alcm conditioncm,

notaut nullu. P.hilolQpho uin,qai Dcum .ignovcrit,
il- ,
eif
.Metaphyf. qurt eo tepr.'.:ici)t ii polfit U.idc c'im dicitur Dtus

ntii*'en' ,eamquc prob.it Anilotcl. 12.
111 1 .
lam
fatis pio'oataeit ex iliC\is in fiiic poif: has rcs cogniokcic Jullcnt ,illijd polTc non phyfice,
C.y. X lO- 1 hic. ^1.
enim D.um vivc- kd |..)gitc luiTitn um clt quu non figiiifi(.at potentiam
fcdioiiisp .rcedcniis. 0.;te'i(um (;it , ,
vitaac\.uli at peitccla: lcicntiaautcra aClivain, vel pallivam, n;-qac jctuif imum, fed talcm j)
ife infeU.;\uali
quam hujulmodi vita atûm lecundutti qui dc fe luftitiens fit ad reprsfentano

rjibil aliudeit
, ,
,
'
'
' '
das
. . & ,, . , .. :. ' .
Sect. XV. Dc dlviiu fclenna ut naturaliier cognofcibiji . ^pj
fialiquandofuturaeGnf , ita ut, cum i fcC:lionem fimpliciier. Undc cH probabilc ctiam in an-
ydas rcs illas
non minuatur qyaniio vcrore- gelis non rcperiri quantum ad naturales fcienlias
Don repruefenfat, in fe ,
Deo fpeciem intel-
pnleniat illas, in (e noo augeatur reaiitcr ^fed folum m-
Tertioinfcrrur,nonclTc propric in
juxtaditla ligibiicm, modurn ac\us primi fuîplear vicem

qur pcr
tcliigi in co poiru novus relpeflus ratioois ,
Atqueiucon- ob;eli Probatur ex eodcm principio quiainDeonon
in fuperioribus de immutabilifate Dei
. ,
.
(cicntiam Dei ira cffe in folo adlu cil potcntia, cui objedum uniatur pcr modum adus pn-
flat, nunquatn poffc
primo , utabatlo fecundoin reiprafeparetur. mi ; fcd (pecies ad hoc folum pomfur ut obieiûm unia-
fcienfia in ailu primo tur potentix prsdiilo modo ergononhabct locum in
Aiiotamen modopofelt fumi
:
,
ut in rcquidem fempcr fit conjunita atlui fecundo nilu- ,

Djo. Item fpecics intclligibilis iit fic ponitur in ratio-
iominus tamcndiverfam aflualitatem habeaf,8i pi?beat ne principii dcterminantis potcntiam ad eliciendum a-
(Stum; fed in Dco nonelt adus fcientiaeut clicitus Rc-
intelligenf i, ut bcatus vidcns Deum nc celfano c(l femper
.
Jinquitur ergo nullo modo elfe in Deo fcientiam quan-

in adûfccundo, fimul tamcn habet aflum primum illuis
fcienfiJcbcatx,qui ell lumcn gloris: & in naturali fcicn- tom ad afûm primum, fcd pcr modum purifTimi
Dubio-
tia angclorura, & infufa animstChrilli fimilia cxempla
S;d qua:res, an hxc intelligenda fint fecundum rem,an
lum
lunt facilia. Atque in hoc ctiam fcnfunegamus e(Tcin eiiam (ecundum rationcm modum inreliigcndi no- &
Dco (cientiam in a6\u primo, (ed fantum in uttima Itrurn priori enim modo non habcnt difficultatem ,
: &
fimpliciffimaaduaiitate fcientiat.Quse afTertioetiam fu- fufTicienter probata funt polleriori autem modo nonni- :
mifurex Ariilotcle l z.Mctaph. cif. loco,ubi fenfit DcCi hilhibent controverfije,quam difpotat cumAureolo Ca-
i. art- 2. IHe enim contendebat
preolus in j.dilt.^^. qu.
effe fuum intelligere.Idem (umiturex D.Thom. i .p.q.14.
art. I. ad I. & i. conf.Gent. c. 40. & aliis Theologis in etiam fecundum raiionem, modnm concipiendi no- &
l.dift.55. ubi fpecialiterCaprcolusqu.i. art. z.Ratione firu-ri veraCapreolus aufem oppolitum defcndit
effe:
dcclaratur ,
quia aflus primgs refpcfû fcientiK duplex ,
cui favct modus loquendi DiviThomse, rejiquorum &
cirepoted: altcr per modum potentia? paftiv, alterper Theologorum , imo &
Augufiini praefcrtim in matcria
rnodum principii a\ivi : fivehxcduo femper inter fedi- de Trinitate. Dicunf cnim, vcfbum proccderecx memo-
fiinguaotur in re, five aliqoando rationc tantum Pnor . ria ffcundi Patris , &
clfentiam di vinam quatcnus emi-
frgo adus priraus repugnat Deo eoquod poteniia palTi- :
ncntcr continel omoiaêfTe rationem cognofcendi omnia
va imperfciîonem dicit; undc formalilcr repugnaf enfc per modum fpeciei Aurcolus autem urget apparentibus
.
in it\ii puro. Poflerior vero iCins primus in pra:ftnti rationibus ,

quia aflus primus ut fic non potell vere Deo
niateria fupponit priorem, vcl jncludif illum: nam cum atfribui,ut formalitcr in eoeventus rcfpcitu a6\us imma-
intclleftiofit aiftus immancns , non porefl dari adus pri- nentis ipfius Dei: ergonequc fccundum modum noQrura
irus,qui fit pcrmodum principii intelleflionis,nifi dctur concipiendi potefl in Dco infelligiaflus primusdiltin-
etiam aflus primus reccptivus intelleflionis tanquam ftus ratione a fecundo. Probaiur confequcntia, quia
attus ultimi Dcinde hujufmodi adûs primus , fi vcre
.
harcdifHn6\iorationis,fupponitea,quar ficdillinguuntur,
ft elicitivus aftus fecundi , diftiniSus efl ab illo, athoc formalitcrac proprie reperiri in Deo, ut in reJiquisattri-
in Dcoetfe non pofcrt Tandem hoc principium inno-
.
butis patet. Antecedens vero probatur cx di61is , quia
bistriplexeflepotcfl, fcilicct pofenfia infcllcfli va , aut ailus primus in fuo concepiuformali includitimperfe-
habitus facilitansillam, aut fpecies intelligibilis njun- ^lionem & potentialitatcm: imo&aflus (ccundus fi for-
gensob)eftum pofentis: difcurrendoautcm perfingula malitcr fumatur,etiam includit imperfcftionem: fcilicet
ex his, conrtabuin Deonon reperiri babifudinem ad primum, veluradprincipium a quo ma-
(n Deo Ex diflise go infertur primo non eflfe in Deo fi pro ,
nat,vel ut ad potentiam qaam afluaf,& ideo fere nunqua
,
Boa eft prie loquamur intcllcflivam potentiam Quod notavit

, .
diiiinDeoeffe fcicntiam per modum a\us fecundi , fcd
intelleî*
1 po- D.Thom. i.contraGcnt.cap. 10. quia intellciî va po- pcr modum puri & ultimi a6\us . Et confirmatur , nam
tcniia formaliferdicit vim feu faculfatemcliciendi , & nol^ra a1tualis intellcilio non potefl intelligi pfrmodu
recipicndi intcUefîonem, in Deo aurtm non efl intelle- aftusprimi, quia cflTenfialiter efl ulrimus: multoergo
lioclicifa,aut reccpta, fed cll intelle<f\iocx fe neceflrari minusdivîna fcientia potcfl illomodoconcipi , quia ciia
ac pcr fc lubfidens: crgo non datur in Deo potentia intel- efl aftus ultimus multo purior, cflrcntialior.Qiias argu* &
leftiva refpcflu talis intellertionis neque hujufmodi po- : menta non diffolvit Capreolus,fed fatcturconvincerc ra-
tentiadicit pcrfetlioncm fimpliciter,fed imperfe\ioncm tionem adus primi formalitcr &quoad omnia quac in- ,
includif,quare non cl^ in Deoformaliter , fed eminenter ciudit, non pofife vereconcipi in Deo, neque ci attribui
tantum DiceiThcologus In a;tcrno Patrecft potentia
. . Sed nihilominus ait aliquid perfeflionis cfTe inaftu pri-
proxima ad generandum: hxc aurctn pofentia non c({ nifi mo,qu^farma!!tcrreperiturin Deo, rationccujus ali-
ipfc intellc6\us. Rcfpondctur^potentiam generandi uf fic, quid in ipfoconcipitur permodum aûs primi
ctiam fecundum rationcm conccpt am in duobusdifferre Quam
fententiam verame(reputo,& inrc nondiffer.
a potentia intclle6\iva Primo, quia non dicit potentiam
. re a fuperioriEamque ira declaro, nam intcllcdîo di-
.
recipicndi,fed producendi tantum,fecundoqui3 potcntia vinanon folum habet illud perfe\ionisquod nos intclli-
intellcfliva dicit habitudinem ad inteIle6îonem tan-r gimus in intclledlionc ut tofam perfcdio- fic , fed habet
ûamadquid produftum& diftindlum abipla: poten- nem, quac efl namitaefl intclIe>io,
in intclligenfe,
tia autem generandi non dicit habitudinem adgenera- ut fitipfafubflantiainfcliigcns, in qua e(Te infelligimut
tionem vel pcrfonam gcnltatn , ut ad rcm afetpfadi- & vim penctrandi feu intuendi objeflum intcllig.bilc, &
Oinftam, fed ut ad terminum diflinlum ab ipfa pcrfo. rafionem aliquam contincndi intentionali feu inielligi-
nagenerante. Undectiam potentia intelligendi foluin bili modo res cognitas Rurfus duobus modis potefl ali-
.
dicit abfolutum potentia autcm generandi connotat re-

,
quid a nobisconcipi permodumatus primi. Uno mo-
lationcm principii diftinfli a tcrmino genito Propfer . doexparteobjedi , &
pofitive tribuendoilli formdlem
baECcrgo neganda efl confequcnfia , inhoc tamen cflali- rationcm aftus primi & hoc modonontribuitur Deo, :
qua fimilitudo, quod ficut non datur in Deorealispo- ut ref\e probant argumcnta faita. Alio modotanium
tentia rcfpedu inteIlc\ionisquam eliciat, utrecipiat; ex partc intclligcntis pracfcindcndo folum unam ratio-
ita non datur pot cntia generativa refpe6\u generationis ncm ab alia , & hoc modo nos dicimur concipere in Deo
quam reaiiter eliciat, fcd tantum rcfpe^lu rei genit,qus aliquid pcr modum a\us primi, concipimus cnim in
in re diflinguitur a principio producente: non vero ab D:o cflTc vim intelligendi , prjcfcindendoabaftuali in-
ipfamct potcntia gcnerandi , nifi quantum ad rdat lonem tcllea lone , &ab hoc quod illa vis fitaCtiva vel iplcmet
quam connotat , fed dc hoc latius alibi formalis atus. Et fimilitcr concipitur cffe in Deo fuf-
In Deo Sccundo lequitur, nonelTc in Deo fcientiani^quatcnus ficiens ratioad rcpracfentandom intcntionaliter omnia
fcieatis
aoa e(t dicithabitum facilitantcm potentiam ad aflutn Proba- . objeâ intclligibilia, praffcindendo ad hoc quod for-
habitus tur prinio,quiaubi nqn ed talis potcntia , nec difpofitio maliter &
a\ualitcr repr.tfentet. Atque hocfatisefl,
ftcilitiDS
ejus cHe potell.Secundo, quia etiam ubi elf hxc potcntia ut fine falfitate vel attributione imperfcdionisdicafur
f 0(eaii2 >
oonennecciraria talis difpofitio nifi ob impcrfcflionem aliquid concipi in Dco per modum atus primi . Neque
potentis, quia hzcdifpofitio qiedia inter potentiamS; quoad hoc efl squalis ratio de intcIIe\ione creat a , quia
a6lum, adjungitur adconfartandum &adjuvandil ipfum hxc non includit omncm pcrfe\ionem & virtutem, quat
intclleduale lumen,quod proinde impcrfciûm fupponi- adintcl'igendum requiritur: quam tamen includit, ut
tur,5c idcQ tales habitusnoa pertinent formaliter ad p^r* diximus, intellc\io increaca
, .. . ,
DiST. X-XX Qaid- Dem )fli-.::
Oasmodo fctentLi fit de e^cntia Dei

icaa ingraciu
fcien,li; .Ifefrt prlmariurfj
obieaum flliitf
.
Dico"tenio: IJivmi fcientia non folum eft ipfame^ icientix ,ert infinitcperfe6lum fupremum objeaum &
,
Dfi rubdantia/eJ.formaliter ef^ de effcntia ii>fius Dci,& inteljigibile,nm cfl ipfamct crrcntiadivina,& illa fcien,-
quafi iilnrpoconrtifiiens illam in ratione talis natarx- vel tia efl ada-qvata tali objefto nam cft
comprchenfiva il- ,
fclientire . .Htc aljertio nota eO ( ut exiOimo ) luminc na- lius: elêrgocffentialitcrfummepcrfcfla.

Dcniqoeilla
>urali ,
prxfer,fim quosci priorem partem,quam etiam A- fola eO fons omnis fcicntise, juxta iUud Fens fayiintia, :
riitotel: coi^novMtjUt patet ex l Metaph. t probari po- verbumDeiinexcelfis: illa cnim fola cft fcicnfit per cf,-
tcd cxciiflis fuprade Omplicitate divinxnaturae,& iden- .fentiam:omnis autem aliacllqusda participatio cjuticft
titare attributorum cjus inter fc& cum ipfa.De poderiori ergo illa fcientiain fpecie fua(utitadicu)sumc perfefta.
aurem psrte ciubitari pofcn,narn a iiqui Theologi non iii- Atque hinc etiamfaciJiscft fccunda pars qus noneft :
telfipunt feicntiam Dci clTe fubllanfiam Dei , nifi per intclligendadeinrenfioncgraduali, qualis e(Tc folet in
quandam identitafcm,vcj rea.lcm,ut fentitScot. in i.d.2. quIitatibus,nam conftat hanc non hiberc Jocum in cnti-
qu. 2. vclctiam formalem veluti oriam ex fimplicitate tate fimpiicifiima,&fubnantiali, fed peream JVIefapho-
Dci , non cx formali eonflitutionc ipfius, ut fenti: Cajer. ram fignificare intendimus eximiam pcrfcflionem,quam
I. par't.q.i.|. art.5. loqucndode Deo ut Deuseft, nam de habcf iUa fcicntia omaibus conditionibus feu proprie-
in
Dcp uC cauia alilcr feritit , ut infra fe^. 1 7. atiingemus. tatibus pcrfeflac fcientia?. Rll
enim inprimisclariiTiraa &
RalioeLl, quia formaliier prius intelligitiir res cdenliali- evidcntifTima^nam hrc pcifctiio maxime pertinet ad ef-
iêf lutio
^^' connituta quam optrrans, & e(Tc,priufquam intcllige- lcntiam (cicntije: ficrgoiila fticnna inefiTentiaJi rationc
ûiertiiin- Nihijominus allcrtio poliia cil magis confentanea fcienti.f fummeperfeciaeii ,etiim in daritate neccfTc cft
cul*. i). TJiom. I. part. qu. 14. art. I. ad f . & arr. 4. & feqq. cfle pcrfrQifllmam Undc etiam fit,eflre fumme certam;
.
Ubi (ipe repctit ,

intelligcrc cGtf ipium eircDci ;
loqui- nam certifudo comitatur cvidentiam cura proportionata
tur autcm form.aliter , alias non re\e procedcret . Qûod perfeCiions. Nam licet interdu.n ccrf itudo
fit fine cvi-
& indicavit Ferrar. cont.jGent. c.50. ratio. 3. alii

i . & dentia: nunquam tamenclT cvidentia fineccrtitudine;&
Probarique potcl! (uîcicnter ex diflis in fine prfficeden- licctccrtitudo obfcura cxcedat aiiguam certiiudine evi-
lis fe\ionis , & ex fupenori alfertione . denfcm, abfolute tamen& ex fuogcccre certitudoevi-
Hicenim pra;dicata2':/<'/&*/f//f(f7<!/tf, fubftan- dens melior eli.unde fi comiletur fuprcmam evidcntiam,
tialiter fumpta
dubio lunt &concipiunrur utefTcn-
,fine cllctiam fuprema eertitudo. Rurfus hinc fit illam fcicn-
iplam c(Tentiam Dei
tialia ,.feuIorraaliter conflituentia tiam etiam e(fc (umme incffabilcm maximc veram & ,
^Jam d.c creaturiscneniialiterdicunturfecundumcom- quiaatfingit veriiatera cum pcrfcfîflTimo Iumine,& fim.
^liun.em &
analogam rationem: ergo mullo magis de Dco unumquodquc vcrum inluendo prout
plici(fifpo intuitu ,
dicenturcHentiahter: ergo neceilc efi concipi a nobis ali- in fe crt , & de unaquaquc veritate
jodicsndo (tcundum
quid in Deo rationc cujus hdbet illa pracdicata modocf-
, mcnfuram cjus,& in hoc confitiit incffabilitas, qui idcm
lentialitcr diverfo, & fuperiori quamomniscreatura . fere eli quod ccriitudo . l/nde non rcttrt quod vcrifatcs
Hic autem modus hoc folum'confiilit , quod habet il-
in cognira; pcr hanc fcientiiim in non fintffquales ee fe ,
latTi vitam intelledualcm pereffcntiam , non per par- & quod quadam fiiit increata:,
, quaedam im- alia.' creatas
ticipationem habereautem per efTcntiam, aoneft aliud
: mediatae, aliaEmediafs: qufEdam ncccdarix alixcon- ,
quam haberc ipfam inteileftualem per modum puri & tingenies ; tota enim harc varietas uniformifer cadit fuk
ultimi a\us abfquc ulla cffe\ione, vel caufalitate . At hanc (cientiam,, qui (ub codcm iiifinifo lumine & ab- ,
hoc non cft aliud, quam quod divina efTentiafit intelle- fque depcndeniia ab objciSo unamquamque ventatcm
fiualis non permodum principii aut radicis intellcfûa-
, vidtt (ccundum (âtum, in quo habct dctcrminarionem
tis, fsd utipftmctintelleftiofubfiitens; (cd infelle\ip& & ceriiiudinem , & de unaquaque )udicat fccunduin gra-
VcsentiaDei idcmformahirime (unt: crgo idualis lcien- dum c)us , &
ideo omnibus elf fumme adcequara atqu ;
fia cft vclutiultimum cOTcntialc conrtitu-

perefrcntitm ita fumme vcra& incff.ibilis Atquc hinc tandem fit, ut . ;
iivrjmdivina; natur.Itquc,cum duplicircrconcipiatur eiiam fit prorius invariabiiis nam ut (upra dixi circa at- ,
4 noDis,quod aliqu* natura fit intellcdualis, fcilicct quia tributum immutsbilif atis in fc non recipit rcaleaug- ,
liabct intnoiecam hibitudinem ad intelligere , velquia mentum nec diminutiontm ; imo neque ut (cicniia e(t
clt iplum infcUigeic Priori modo concipimus naturam . vanetatcm rctipit in rcfpelibus rationis ; namexarce
creatam cde inieiltiiualcm quia hoc commune c(l : & acternitatis omnia immutabiliintuitu videt, etiam iUa
pmnibus, inunqaaquc concipimus proprium conditu- qu.T in fe vananrur , &omnia rcfpicit pro fuistcmpori-
tivum tcu Ipccificaiivum , per habitudincm ad proprium but , & in illo rcfpeclu fcmpcr ac perpetuo permanct
intcl'igtre Diina vcronatura e(l iotcUs^ruahs pafie-
. Hic vero occuricbant dilputanda: &declarand2 non-
riori modc},quia cll propriusejus, fcilicet, quiacd ipfum nulls lotutiones,dcquibusThcologidifpufanf,sn fcilic. gie ali-'
intciligcre puiilTimum & abitraliffimum . Sic igitur Dcus in rcbus contingcntibus plura fcire potutrit quam
fcire Dci iormaliirirneconltituif &quafi (pecificaf cjus ,
fciat, vel an potuerit aliquid nclcircquod (^cierit , & fimi- ob^êVex-
efTvntiam Quocirca, quando concipimus Deumprstcife
.
lia,fcdca omitfo quia non fpcd\ant ad Mctaphyficam,& peslmn-
utexilicntem & nonut int(.lligentfm lilacit vcra con- , raagis confiflunt m modo loqtiendi.quam in re . Conftat ""^
<:epiio,quia non cxtludimus, ncc negimus, fcd (olum ab cnim m rcbus contingcntibus aiiquas propofitiones po-
plicati & diliincâ confideratione prselcindimus . Re tui(Tcc(Te veras,qua: nunc non funt verJE, & econverfo
tamcn vera in ip(a rc concepta iniun(ece includitur , ut aliquas nunc c(Tc veras,que potucrunt cflfs falfsc, ut Petru
proprium conilitunvumcjus. Sicut ctiam quando con- torcfalvandumi& nunc Deus feiteasqua; vcra; fuDt,non
cipimus Dtum ur lob lantiam immcnfam , non excludi- 8U(cmqu:e funt falfx, fcit tamcn Deus illasc(Te falias &
mus.qJin illa lub.t^ntii efrcntialiicr fit conilituta ingra- oppofitas e(Te vcras,& polTcoppofitum fcire, fioppofitutn
du viventis, non apMfuciinali C vita ut ficdicam ) lcd a- fuiurum fuifTet inrcbus Per haceautem non augetor, nec
\uali(iiina,h3ecautcm vita non cit aliaquam intcllefli- minuitur illa fcicnrid,neque fccundum rcm.quia hxc re-
va& int' Utdioipla: ha;c coiin cit vita cJigniirtma & ho- prxlcntatio contingentium nihil rei illi addit , ut fupra
norabilidima . Quo argumcnto Ariitoiel. fupra proba- traâtumeflineque fecundumrationcm,quia femperne-
srit intellig.re Dei elle dc ciTcniia iplius Dci. An cc(Tc eil alteruiram partcm c(Te veram , (cil. aut rem eflfc
vero
codcHi modo phiioioph<ndum fit de v.'oluiitace poten- & futuram,aut non cfTe futuram,& Dcus ex fternitate videt
ia, dicemus iiifci lus Ruiius an diTina elTcntia fitdc . cam partcm in qua verita$objclivac(t Etobeandem .
(Tentia ipfius (cientiae diviiiJE, fupra (atis dcfinitura ctl caulam nunquam variatur fccundum fc,quia intuitum il-
ral;ando de fimplituatedivina lum icu rcipcii\um aut conformitate, quara cx a:ttrnitafe
Qjanra Jit yerfeclio divina fcientit. habct cum lali re,(empcr rcfinet, & ideo fimplicifer & ex
Dicoquarto: Rifionc na^ urali toi);lat hanc lcicntiatu parte ipfius Dci nihil ngnc
lcit , qusd anfea non fciverit
Dci c(Te perfe\iffi nam tam clitntiaiifci ,quam

, intcnfi- nequc c converfo aliqtnd nunc nefcit,quod anf ci fci vcrit,
ve,Accxtcnfivt. Prima pars maniiclla eit,primum exge- quamvis cx partc reium, in ordinc ad fucceflionem &
jieraU rationc ptrfcitionis divinx: nam omma qua: 10 tccnporis &
varia inttaotu e)us,aliqua propofifio nunc fit
Pcoluiit, (unt t(koiuli'cr lummc pcriecia: hoccnim vera,qux antca noufuit vcr* Lcg Jtut Aug.l j.dcTrith.
periinf t aci.tc)r>(urr (.aim Dti pei fcdiuncm . Iicmquia C.7. & D.Th.i.p. qj. 14. art.i 5. contraGcnt.c.dT. & i .
cdtnium eli Dcum cHi. lunimc pcitctiuni ingradu intel- & q. 2. dc vcrit. 11 1.15. pralcriim ad 7. & reliqui Theor
iciVuah; ereo& iciciitia cjuied c(Tcntialitcr lu.mrne gcr- iogi in i.dili.ji^. & Alcnl. i.p.qu.24. mcmb.^.
Ter.
. . . . , ,.
S E C T. XV. De divina fcleniia ut natiiraliter cogtiofclbiri . P5

Tcrfia "pars conclufionis de pcrfctla extcnfione divir? funt, &(iehis omnibust-;! cfiamevidc-nscadcre fubcii-
fcJentix, non eil inteliigenda( ut pcrlcclarumcn )dc vinam (cienf lam Ratio a priori e(i , quia Dcus df inb-
.
extcnfioncentifativaex partcipfius fcicntia: conllate- : nitc infcllcftivus : crgo habct vim cognolcendi omne in-
quia
nim indivifibilem ac fimpIicifTimam Dei cntitatcm non telligibile; fed iiujuiinocli rcs funt intelligibiles ,
effc capaccm hujusextenfionis.Dicitur ergodivina fcicn-

funt cntia faltcm poffibilia, & unumquodquc ficutcft
tia fummcpcrfeftainextenfioncex parieobiefli ,qu!a in ens, ifaeft intelligibils crgodivina fcientiaob infimfa - :
fe fimpiicifi"imacxilleDS,omniaobic\arcibi!ia intuetur.
tem fuam omnia haiccomplediiur. Sctundo quia Dcus
Et hoc primo generali raticnc infinitE
fenfu probatur cornprchendit (uam cffcntiam potenfiam, cornpre- &
perfcflionis Dei Ei\ cnim omnis perfefliotjus infinita
.
hcndendo aufem poteniiam iuam necelfario cocnpre-
fub omniratione, qnaead p.erfeflionem fimpliciter fpe- hcndit quidquid in ijla emincnfcr conrinetur ab illa , &
iftat :fed habere hoc modo fcientiam infinitam , & com-
fieii potcfl . Dequa ratione latius dixi l. Tom. 3. part.
prehenfivamomnisobje6\i fcibilis,pcrtinet ad perfeflio- difput. i6. fcl. 3 . Tertia e(f opfima ratio a polteriori
nem Ilmplicitcr, dicit enim perfcflionem fineimperfc- quia impoffibilc ert Deum ignorarc rcm ,
quam poffit
ftione,&caeteris paribusefl major perftflio. Deinde po- creare, quia nihil operatur ,
neque operan pofcd , niil
teft figillatim probari dividcndo objeila fcibilia in tres ut infelledluale agens: tum quia folus hic modus ope-
clalfes.In prima fit tantum Deus ipfes& quce intra ipfum ran.di efl pcrfeflus & dignusDeo, tum eiiam quia po.
funt, infecunda creaturipofribilcs , feu faflibiles abipfo tenlia divina , cum fit infinita non poteil cife ex fc de-
,
Pco, in tertia rcsomncs exifientes , feu futurir in aliqua terminata ad producendos omnes (uos effei\us , idco &
difiercntiatcmporisjfcu in tota arternitafe. De rcbuspri- non potell determinari ad hostffe\us producendos po-
niiordinis eflevidcDfifrimnm , ideo ncque ab infidcli- & tius quam illos mfi per intclletlnm volunfafem. Re-
, &
bus Philofophis indubiufn vocatum ed.Primoquia Deu$, pugnat ergo^liquid caderc fub divinam polcntiam,quod
(icut res ell fumme itnmaterialis ,
ifaeftobjedumma- non cadat fubdivinam fcicntiam .
xime intelligibile in aflu ergo per aliquam fcienfiam

:
Ex quibus rationib is intcUigitur , Deum non tanfuna
ei\ fcibile, ergo maxime per fuam, quia nulla poten effe cognofcere,aut fcire has res creabiles (ccundum effe,quod
illi ncque ullum objeflum poteft
niagis proportionata ,
habfnt in ipfomet Deo:
fed etiam fecundum propriutn
jlli magis proprium Quoargumenfo non

fcicntia; effe . &formale quod in fcipfis habere poffunt
effe, Itaqus .
folum probatur, Deumfcirefe, fed etiamcomprehen- di vina fcientia non tantum tvrminatur ad ipfam Dei ef-
dere, ut fupra efiam tetigimus traflando de affribuio feniiam, & ad emincntiam illam omnium rerum creabi-
incomprehenfibilitatis nequcin reclara opprtet plures
:
lium,quam in fe formaljter Deus habet, fed etiam ad ip-
rationesmultiplicare. fas res creabilS,qua; in ipfo non funt formalifer, ied tan-
(Quod 11 Solum potclf aliquis objicerc: nam hinc fequitur iptum cmincntcr. Probatur, quia alias non cognofccr?t
divin fummet Deum effe priraarium & accommodatifTimum creaturas, fcd tantum fuam e(fenti3m,quia crcaturje pro-
utin Deo non funtcreaturx
objeanm objedijtn fcientii fuae,fupra enim genc ratim odendimus, , fedipfacreatrixeffcntia, ,
ccora- uoamquaroque fubftantiam intelleiûalemefTeobjedlum juxta illud Ouodfa^lumefly in ipfo vitaerat. Item,quia
:
inoilatif-
maxime proprium &
proportionatum fui connaturalis impofTibile eit comprehendere totam cminentiam ciea-
intelle\us, quod in divina fubflantia maxime nccefTa- turarum,qu,T; in Deoe!t formaliter,difliniSifrime & cla-
rium ef^,quia feipfa contenta ti\ ad omnem perfeftioncm riffime non cognofccndo fimul & comprchcndendo ip-
fuam erit ergo objeftum maxime proprium fua: fcien-
: fas formales creaturas , qus ibi eminentcr continentur
tia?,imo& quodammodo adjEquatum ut poHea dicemus ,
Deniquccum creafurjenon fint condenda fecundum effe
Hoc autem diSicile intclledvu el^^quia, ut diximus,fcien- eminens, quod habcnt in Deo, fed fecundum eife forma-
tia Dei ell formaliffime ipfa fcieniia di v)na 5 non pote(l le,quod in fe rccipiunt cognitio carum fecundum prius ,
aulcm intelljgi , quod fcicntia ut fcientia feipfam habeat effc, fi ineo fi(leref,& ad poltcrius effe non (ranfiret ni- ,
proprimarioobjcflo . SiccnimD.Thom.i.z.q.i. art.i. hiladearum produilioncm pcffct juvare: cognofcit er-

ad z.dicit irapofiibileefre ,
quod priirûm viObile fic pri- go Deus creaturas poffibiles forma!iter&in fcipfis
mum videre omne videre e(t alicujus objcfli vifibi-
,
quia Sed videraurinhocTheologis contradicere: commu-
lis, &eodem modo probat fieri non polfe, ut primum a- niter cnim dicuntDeum cognofcerecreaturasinfeipfo,
tnabilcfitipfeamor,& in omni intelleftione crcafa idem non autem in feipfis,ut affirmat Dionyf. cap.7. de Divin.
in univerfum reperitur, quod non potell in fetanquam in nominib. & cap. ult. de Myllic.Theologia , AugufL Iib,
primoobjefto fillerc Etratioefl, quia fcientia cum fit
. 83. qq.qu.46.& I de Trinif. cap. 1 4. D.Thom.i.part.
5.
ftus imraanensdirefle tendit in aliquod objelum,prius qu. 4. art.5. &
1 & t . cont. Gent. c. 30. qu. 2. de vct-itate ,
quamintelligaturrcflexc tendere in feip.âm . & rehquiTheologi in i.did.^j. Alenf. i .p.qu.231. art.i.
Refpondciur in aftibus fcu intelleflionibus aut voli- &5.Scotusinquodlib. qu.i6.&q. ?.& j.Prologi. Vi-
lionibuscreatis ita fcmperaccidere , quia funt a\us ali- detur etiam imperfe\io , quod Divina fcientia tcrmine- O''''^'"''
quomodoefFetli vel caufafiab ipfisobjeflis; &adeadi- lur ad creaturas in ipfis,quia fubea ratione habebit tran-
cunt tranfcendentalcm habitudinem,unde neccffe cQ, ut fcendentalera habitudinem ad illas. Etconfequenter ejus
ab ipfis cx natura rei diilingaantur. Irem reddi poteft fcientia fumet fpeciem ab iilis ut ab obje>.îs, & abeis iub
aliaratio, quiaaiStus creatusnonefl ita immaterialis& ca ratione pendcbit; Deus creaturis ad ali- & indigebit
purus, ut polfit fecundum fe totum ( ut fic dicam ) effe re- quam perfe6\ionem fuam quce omnia repugnant :
flexivus in feipfum: oportetergoutfit tanquammotus Refpondcturad priorera partem,Theologos affirmarc

Diffoiyi.
*'
dircftetendensinaliquem terminum a fediflinflum. At quidemDeumcognofccrecreaturasin fe, non negareau- wr
veroutraque ratio ceffat indivina fcientia quia non eft ,
tcm,quodeasetiam in ipfis cognofcat in (enfua nobisde-
caufafa.fcd p^rfcprimo &cx fe talisefr,deindeefl imma- daralo Quod fi interdum aliqui id negant, ut Aureolus
.
terialilTima & purifrima,& ideo fe ipfa eft contenta, & fi- apud Capreol. in i. dill. 35. qu. 2. in argumentis cont.j.
t)ifufficiens fub omni ratione tam formali,quam obje\i- concl.id folum intelligunt in fenfucontrario priori affir.
va.Exquoobiter intelligitur,diviaam fcientiam emincn- mationi. Duoigiturdocerc intendunr,quaf in rationcct-
tiffimo modo cffe fimul direflam & rcflexaro,quod etiam iam naturali vera (unt,& fatis nota.Unum e(f,Dcum non
cfl neceffarium in i!la,hocipfo,quod prima& perfeiîff!- accipere fcientiam,quam decreaturis habef, ab ipfis crca-
ma eft . Nam exeoquod cft pcrfediffima,nonpotefi effe turis.quodei^ evidens,cum illa fcientia fit increata,&
an-
ignorata ab ipfo fciente, quiailleperfe6\cfcit, qui fcit tcrioromnicreatura. Ethac rationepoted ajiquo modo
fc fcire:exeo vero,quod ci\ prima nonpotcfl effe fcita ,
dici Deuscognofcerccrcaturasinfeipfo,quiafcilicctex '
peraliam fcienttam , quia alias etiam illa effct fcita per fc hdbet fcientiam,& quafi fpeciem intelligibilem repra-
aliam fcienciam , & ficprocederetur in infinitum, quod fcntantem fibi omnem creaturam quanquam : in hoc lolo
cum fieri tion poflTit, fiftendum cft in fcicntia divina fenfu locutio fit minus propria , nam ea raf ione po(ius di-
tanquam inprima, qux feipfam tanquam proprium & cereturDcuscognofcerecreaturasexfe, &perfe, quam
primariumobjeftum intuetur. Nequc hoc eft adeodif- in ie.Secundum elf fcientiam Dei non refpicere creatu- ,
îcile intelledu , cum illa fcientiafit fubfiftens, &fub- utobjedum fecundarium

ras, nifi nam primario folum
:
ftantia intelligens perfcrtiirima veriatur circa ipfum Dcum, quem comprchendcndo.

De fcientia Dei
eirca. creaturas foffibiles quafi per refulfantiam quandam cognofcit omncs poffi-
Dicendum jam de rebusfecundi ordinis, idef},de
clf bilcs crcaturas , & hoc (enfu propiiiffirae dicitur illas co-
his, quas Deuspotefl faccre folum, quaienuspofnbiles gnofcere in fe ipfotanquara incaufa. Ita cnim loquun.
tur
. . ., .
: . . . ,,,
p6 Disf. XXX. Qiild Deus fit.
tiir & declarant probati<)re:;TfieoIogi,quamvjs nonrulli lum efl de fide, juxfa icJ fîdft DtuseatiBaquitftce-
difcrepent. Non famen negaot di vinam fcienfiam ex- r<??, & alia innumerabiii8,qux adduci pofrcnt , fed etiam
Otlnw
reiidi ( 11 1 fic dicamj ad creatiiras feciindum proprium e(lc elt evidcns naturali rationc, quamquam NominalesquL-
,^^.'d'jy.
eanm;),qiiin potjus alias dpcenr , Labere Deum proprias dam id negent eo
, quod exifiimcnldivinam ptoviden-
ideas oninium creafurarum , qux niliil aliud funt ^quam ti^m non poffe rationc naturali probari Sed crrant val- .
ip(a inttlltdip feu conceptus Dei ,

repraffentans proprias dc, nam ut reQe dixit Augufl. 5. daCivitate, ubi per
riaturas Gngularum creaturarum. Unde D.Thom. i .p. totumfyfe hocdifputat, nihil msgisrationi naturali rc-
ij. 1 4, art.6. ad i aperredeclarat , Deum non dici cogno
.
pugnat, quamadmitterc Dcumcfre, tamen fentire &
Icfre creaturas in fe ,
quia folum cognofcat ilias fecun- euminfipientcnrieffc. Iraquefcira ctiam crctturas exi
dum efie quod habent in ipfo, fed quia per iliud cognofcit flcntes, fuppofitoquotifint, vel futara fint perfcefl ,
eas iii propriis rationibus , & q. 20. art.2. ad 2. dicit co- migna perfeflio , in nobis repcritur,& cx fcnon re- &
gnolccre Deum creaturas in propriis naturis ficut nos pugnatcumquacumquealiaperfe\ioac, pertinet crgo
Idem qu. 2. de verit.art. 4. ad 6. 48. & l. conf. Gent. c. ad pcrfeaionem firoplicitcr; c(l ergo formaliter in Deo.
& 49. in hoc crgo fcnfu vcre îiciuir Deus cognofcere Itcm ratio in prsccdente purnfto fada dc infinita vi in
crcaturas in feipfis, folumque pofeft illa locutio nega- telligendi di vina hic etiam losum habat^quia res creatas
ri,fi per eam fignificetur,Deum fumerc fcientiam a crea- ctiamutexiflcntcs, funt pcculiari modo vifibilcs , aut
turis, aut eas ut primarium objeiîim refpicere .
intelligibiies : &
meis fundantur propriJE veritates fci-
Nulla Atquchinc faciliseil rcfponfioad alteram partemdif- biles: ergo ad infinitatemdivinaefcientiaspertinet, ut
i mperfi- omnia complcLâtur
ficuliatis : negatur enim fupponi vel fequi imperfeftio- hi'c
îo:n in
,
fcientia nem aliquam ex CQ quod Dcus cognolcat crcaturas in fe ,

Pra:tereaabc(iciû: nam Dcus in primis ignorare non
tiivina ac-
ii;(f5 modo jana expljcato: auf ex co, quod fgcntia Dei in potefl ea, quse per f..-iprum immediate & folus faait nam :
tingere
creaturas cpdem fenfu terrmnetur ad creaturas. Quia hoc termi- illa vultfacere, & fcit fuam voluniatem cfTa potentcm
ia inlis. narinon ponit dependentiam aliquam in illa fcientia a & efficacem, non ergo potcil ignorarc illum effeflum ut
crealura fed folum eminentem & intcllei5\ualem reprs-

, Deinde ccEteia omnia, qua: a creaturis fiunf,
a (e taiûra .
rentaiionem in qua nosfundamus denominationem feu

,
abiploetiam Dio immediate fiunt,quamvis non foIo,ut
relationem r^tiqnis, fecundum quam dicimus iilam fcie- in (upcrioribusoftcnfum efl : ergo nihil eorurn qui fiunt
tiam terminari ad tale objcflum Neque ef iam fequitur .
aDeoignorari
poteit Dices: Quidde peccatis quae a
,
,
fcientiam illam habere propriam fpecificationera , aut Deo non fiunt.'' Rcfpondeoquidquid real& pofitivum
habiiudinern tranfcendentalem ad falia objec>a , quia fitinillis, vel circaiila, aDeofit, & ideo non pofcft
per oon ordinatur ad illa^nequeeO inQituta ( ut fic di-
fe etum defe\u5 ab ipfo ignorari, tum qnia lognitis omni-
cam ) propter i"a , fed cx fe & propter fe f antum e(l illa ,
bus pofitis, qus funt in tali aiû , nectffario cognofcifur
verocxmrjia, qune funt cxtra folum quafi confequenter fe dcfetus,tum etiam quia licf t ille defeflus non fiat a Deo,
^ cx cmincntia perfeftionis attingit Et in univcrfum .
non tamcn fif,nifi Deo pcrmittente . Aiq; hinc etiam eft
fcic.ntia nonaccipit fpeciem a fecundario objefto, neque

cfficaxargumenfum,quod exdivina providcntia fumitur;
ab illo perfependet, fed a primario . ExcmplumTheo- quam falfum efl non eflc notam naturali ratione, tum
logicura efl in vificne Dei creata qua fruunturbeati quoad iufficientiam cx partcDei,fum etiam quoad ufum
,
fiam licet per iUam videant Deum & creaturas in eo,non feu exercitium.Q.uid enim indignius Dco cogitari potcf^,
accipit fpeciem &

ratianem fuam a creaturis,fed a Deo quam cfTe iplum infufficienfem ad univcrlum gubernin-
<]uia Deuseft primarium objeiSum illius, creafurar au- dum ? nonefTetautcm fufficiens, mfi potenseffet adom-
Tem {ecundarium Idem crgo raultomajorirationein- .
ni3,qu:s fiunt cognofcenda,ut juxfaexigentiam retumeis
icHigendum tft in vifionc increata ipfius Dci qurcfim- ,

provideat.^ûod fi potens cft hxc omnia fcire,a5lu omnia
independens. Neque & fcit, quia lcitntia cjus nafuralitcr repraefenfat omnia
;^liciore(^, magifque abfoluta ,
Jtandcm fequilur Dcum indigere creaturis ad aliquam

quae repraefentabilia (unf, alioqui illa muta-
fcienfiaeffet
bilis Rurfus ipfe univerfi ordo fatis manifeflat , non e(Te
pcrfcftionem (usm, fed potius fequitur creaturas indigere .
finc univerfali gubernatore uf partim in fuperioribus

iiacdivinarcienlia ut finf, vel aftu,vel etiam ut fint pof-
,
oilenlum efl, & psrfim in fequenfibus atfirgemus

Jibiles, quiacreaturs ficut ex dlvinaefficacia habent
ut
Atque hinc feqnitur Dcum habere hanc fcicntiam
fint, itaex divinacminen:ia& pofentia,a quo non fepa-
latur fcieniia, habcnt quod pofTibiics fint
creaturarum omnium,qui fiunt in temporc ex rEterni- ,
an hsc tate fua, quia necelTc cfl ut tofam illam fimul habeat fi-
Hic aurem Qccurrebat qurtnio Theologica
,
,
ne fucceffions; quia non potefl in fe variationem ad-

fcientia Di;i ponat vel fupponat aliquodeflcincreaturis,
mitteie, alioqui reaiifer mutaretur,quod impofTibile,
utcognofci pofTmt jCtiamutpofnbiles, quim difputant
efl
Henric.iafumm.qu.2 3,&2 5.ikquodlib.8. qu. 1.&9. utrumquc autem horum fuprademonflratum efl Item .
quia non pofTet Deus habere perfcdam providentiam

&.quolib.9. qusfl. i. &2.&quodIib. I i.q. 3. Scotus in ,
i.d.35. & 36. & in 2.difl.T. q.i. arf.2. &inquodlib.q.i. & prudentiam in rebus adminiflrandis , feu gubernandis
Cajetan. & part.qu.14. nifi haberet omninm pra;fcientiam
^ 14. Capreol. indiil.^^.
arr.3.Scdnoncfi,quodincaimmo-
alii i.
Statim vcro offercbat i'e hoc loco Difputatiode cogni-
.
& 6.&q-34'
art.5. i^^^^f^
tione futuroru.m contingeritium non enim potuit Deos contin-
remurhoc loco,quiadc efrcntia creaturarum antequam ,
,
ex aEternitatcfcire omnia , quae in tcmpore fiunr , nifi et-

fmt, dequodiiputatHenricus, difturi fumus irfj-a tra- ^^^l^
& dedifiin\ioncefTcntia&exi- iam prcefciverit ,quidquidquocumquemodo in tcroporc gnofcat."
ftando de eniefinifo,
de cffe autem cognifo creaturarum, de futurumfuit: fiergo aliqua contingenter futurafucre,
ilenti-x in illo:
quo t r.iflar Scotus , (olum poted eirc & re vera cd di(Ten- etiam illa prarfcivit . Hoc autem involvit contradiftio-
creatnrx effe cogni. nem tum quia quod quam diu faftum
contingens efl
lio in rnodo loqijendi, dicunfur enim
, , ,
habeant , fed in non e(i, non hsbct dcterminatam veritatem fcibilem,

IJE ab aliquo elf;.- reali, non quod in le
creaturis hibet illas pe- tura etiam,quia ipfamet fcientia Dei, cam fit neccfTaria,
Deo: Deus enim cognofcendo
culiari modoinclfercprsffnfativoleu ideali,ut
fumitur & cau(a rerum,rollcret conf ingcntiam oarura, fum deni-
cx D.Thora. I.p.qu.i4-i-t. i.&qu. i^.pertotam, & que,quia nulla potcfl excogitari via aut modus , quo hasc
futura cognofcantur Propter quas difficultates Cicero
qu, 16. art.y.&Augulhfi.deTrinit. C8p. ult. j.Genef.
.
ad I1t.cap.14. Iib.83. qua.flionura, qu.46.& alios refert in libr. de Fato, & Divinatione negavit, habereDcum
antiquxcap. 8. Ab illo
.dodnnalis fidei hanc priEfcicntiam , ut Auguflinus ait 5. dc Civitat. c.9.
WAldcni. lib. I
ut homines faceret liheros^ fecitfacrilegos Scd quoniani

autemelf.:, quod creaturcE i.n Dco habcnt denominan
- .
,
hic difficultas latilTime aThcologis dilputatur, &ex

lur cognitre, fcd hffc folum c(l deno.ninaiio cxtrinfeca
folumqueefre pote(\ fundamentum aiicujus re- profefTo tra\ari non potefl , ni(i adduccndo njulta de di.
jn illi^,
lafionis rationis. Neque aliud cfTe fingi poicfl fine ma- vina providcntia, prsdettinafione & gratia ,
qux funt
"noerrore tam in fidc , quao in omni ratione naturali propru Thcologorum,ideo pra-fcr fuperius didta de con-
tingcnfi effcduum m difputationibusdecaufis hic ni-
Scot U5 aliud intendit , ut cx citatis locis aperte con-
,
Nec
hil ad)ungcmus Sid relpondemus brevitcr verifrimum
llat, &itcnim diceturdilp. fequenti.
.
De fcientin rcrnm exifientium ac ccitilTimumelTe iUatum conlcquens, quodnonaliis
Vcnioad tertiam partem propofiiar ,nimiruaQ fcienr rationibus probandum etl , ntfi illis quibus probavimus
ancriionem pofitam namex illaevidenter fequiturhoc
îam Deicxfendictiamad crcafurasfa6>as, vel , quarin ,
guocumque tcinpore fiunt aut fient. Qijx pars non ior contequcns , uc dcdudum efl
Neque
. . ,, . . ,, .
Sect. XV. De divina fcienfia .yt f.atKufiiiter cogaofcibili . 97

Ncquc ert veriirn implicari contradiilionem in prx- iiivari.ibilifcr,qu? variabilia funr, & firaul ,qua; fuccef-
>cientia horum quia licet inluis cauHsnon
tiiturorum ,
fiva Lcgc D. Dionyfium cap. y.dc divin. nominib.
.
&
jhabcant deterniinationem, id e(t ,in virtute&. modo o- Aiiguiliii. p.Gcnef. ad liter. c. i8.&CIcment, Alexin.
pcrandi caufx proxim3r,tamen in rc ipfa alfera pars con- lib. 6. Stromar. vcrfus f.nem ubi hoc fenru dicit : Deuti ,
tradiftionis futura ert , quam licct nos ignoremus , Deus omuia intueri unica apJ)licatione ^ &D.Th. I. p. qu.
tamcnex fua asternitatc intuetur Nequc hinc etiam fit, . 14. arr.7. 14. & 15.
ut perhanc praefcientiam Deus imponat neceditatem a- Secundumdeclaratur,qulafcientia illa foletdici unt-
liquam rtbus fic cognitis ,quia hirc fcicntia ut fic non etl vcrfalis,qux unico principio,vcl atu multa & varia at-
caufa earum , imo lupponit tam ex parte Dei ,

quam ex tingifjnonenim fingi poted fcientia uni verfalis pr?dic3-
parte cujufvis alterius caufac ncceflTariae ad talcm efFc- tione leu abQra6\ione:omnis enim fcienfia rci fingularis
lum, totam cfficaciam feu concurfum fuo tempore fu- ell.Neqaectiam formaliter fcientiaut fcientia dicitur u-
turum & Deus pcr hanc fcienfiam intuefur res futuras
,
niverfalis ob caufaIiratem:ergofic denominatur propter
,ut fux .Tternitafi prsefcntes Ncc denique Deus ad hoc .

attingcntiam plurium rerum:ut fcientia angelicadicitLT
indigetaliquomedioexfrinfeco, fed fuo infinito lumine uni verlaliorqua humana,& intcr angelos , fuperiores di-
& a^terna vifioneatfingitomnia tempora &infingulis ,

cuntur habcre fcicntiam,& fpecies univcrfaliores,qua in-
intuetur, quidquid ineis eLl , quod refpcdu diverfarum feriores ; fic ergo afcendendo ad Deum ejus fcientia dici-
partiuin ipfius temporis futurum , vel pritcritum deno- tur univL-rfaIi(Urna,ut rcfê notavit D. Th. in 2. dift. 3.
irinatur,ref|ieflu verodivinje vilionisfemper eft ita pr?- qu.2. art. 2. Quiauria fimilitudine {ii[.)qu ejl fua ejfe'^-
lcns objedive, ac fifemperexiilcret Undeficutnos ad .

tia omniacognofcit Verum ell alibi D.Th. dicerc,il-
,
. ,
videndam veritarcm rci exiilentis non indigemus aliquo lam lcientiam Dci nequeeffe uaiverfalem , neque parti-
xncdio ,quo illa veriras demonQretur, fed immcdiafe vi- cularem,fcilicet,i. p. qu.i^. art.i. ad 5. fed ibi loquitur
demus in fe ipfa hanc vcrifatcm, v. g. Petrum cfTe al- in alio fcnfu,fcilicet,ut fcientia unii7er(alisdicitur deea,
bum, quia vidcmus aibedincm conjunilam ipfi, non quE attingit prxcife rationes univerfalcs rcrum , & non
quia exoeceflTifarealbcdo lili conjunda fit , fcd foJum , defcenditad particuIaria.Quofenfu( interalios) nofira
quiade fiCô ita fc habet ; ficetiam majori ratione Deus Methaphyficadicitur univcrlaliflfima fcientia: e contra-
non indiget roedio aliquo exf ra lumcn fuum ad videndas rio vero fingularisdicifur,quaj folum verfaturcirca par-
lias vcritatcs in feipfis, quiaefficacius cl\ ad intuendum ticulariarquomodo fenfus dicitureflTe fingulariu Sic igi- .
omnia tempora 3c omnia quae in illis fiunt fua a'ter-

, ,
, turdicitur fcientia Dei,neque univerfalis,neque particu
na vifione, quam fit noller intelleQus aut vifus ad viden- Iaris,quia neutras ritiones excludit,fed in omnibus rebus
das
res libicoexifientes &
prxfentes Verum quidemell . omnes attingit pcrfeftifii r.e,^ ob harK candem caufatn
rationem natur ale non pofTe fatis in vefligare , quo modo dicitur in aiio fcnfu uni /erfaliQima
hoc fit, fatis vero peicipit in hoc nullamefle repugnan- Rcliqua,quin quintaaflfcrtione funt pofita,folum ad ' Aliquoe
tiam, toturaque effe confentaneum, imo necefiariuni & cxplicandjm eminentem (nultiplicitatem illius fimpli-
I "icntia
ad confutnmatam Dci perfeiflionetn , ac piovidcn- ciflimst! lcientijCj&di verfos conceptus ac voces, 1 qu.bus r.tr'liuta
tiam nohis (ignificatur,pofita funf. E(t ergo in primis confide- deciaraa-

cur
Alia veroqusflio ,qu3!hicfeinfinuabit de cognitio randum , in nollro intelledu quafdam elfe cognitiones
Futura
contiagS- nefuturorum contingentiu jn, qui conditionata vocanf, quasdicunfur viriutes fimpliciter ;quia in fuo concepru
tia fub quamvis Metaphyfica re vera fit tamen iine Scripturis fyrmali nullam includunt imperfeOionem, ut fu!)' illx
,
condiuo-
ne an &Patribus, &alii3 principiis Thsologicis non potell ,
quinque,quas Ariftotelcsdiflinguit in fexto E'hicor.fci-
Deui o- prodignitatetradari ,&ideoiIIam omnino prxtcrmit- liCet,tntllectus,fapicntia,fcientia,prodcnfia,& ars. Alia
gnori.-at.
fo. Solumque alfero , fi hf conditionata: locutiones ,_/; vero funr,qu;K vel nullo modo funt uirtures:ut opinio,&
Petrus , yeccajfet: vel alia- fimiles,habent de-
fuiffet hic fides humana , quia noa attmgunt infallibiliier vcrita-
terminatam veritatem fecundum quam fint cognoftiLi- tem ; vel non funt virtutes fioc aliquo defeilu & imper-
Jes,non poffe a Deo ignorari. Elfe auteni multo probibi- tclione,ut fidesdivina^TheoIogia in ea fundata quatc- :
lius habere has propofitiones veritatem aliqua determi- nus enim funt infallibiles virtuium ratio jem habent, ,
natam,non quidem fundatam in vi illationis aut confe- deficiuntfame in obfcuritate.In hocetia genere poni po-
quentiaB (neque enim in hoc fenfu tales propolitiones fu- reft fcientia Qiiia: eflenim aliquomodo virtus , fed im-
inends funt)fedineo,quod jntaji evenfuuna fola pars pcrfetionem includit. Divina ergo fcicntia formaliter
contradi\ionis determinate fierct ,
qu -e licef nos lateaf includitomoes priores virfutes fimplicKnme unitas in
non tamen Deus ,
qui infinito fuolumine omnia pene- unica perfeftione fua E!l enim illa fcientia clarKrima
.
trat ,
cujus fignum certiflTimum ti\ , quod non minus h?c cognitioomnium primorum princlpiorum jucurjdif- , &
futura pra:dicit,quam abfoliita, fed de hoc alias.Sitis er- fimacontemplatioprimx ac fuprema; cauff, & oraniutn
goex his probata manet alTertio pofita quoadomni me- rerum tam natuialium quam fupernifuralium Et' itcm .
bra ,qux in illa difiinximus ars omniuro,qux fieri poffunt, & prudcntia,qu2 reftiflfi.
QÂotuplex fit fcientia Dei. mejudicatde omnibus,quxagereexpedit Subhis cr- ,
Dicoquinto; In Dco una tantum efi fcicntia, eaque go rationibus& intclligentia & (apientia , & fcientia ,

fimplici(fima,formaIiter & emincntercontinensomnem & ars ac prudentia nominari poteil Qua; omnia foh ra-
,
perfcdtionem fimpliciter intellecluaiis virtutis, fccun- tione diflingiii per inadxquatos conceptus noflros per-
dum quam in plures fcientias per rafionera,& conceptus fpicuum e(l
inadsquafos a nobis diflinguitur H.ec alTcrtio , quoad . Poileriores autera proprietatcs non funt iuDeofor-.
re prfcipua ,qucE in illa intendifur , eil evidens naturali raaliter,& inejus icientia Nequeenim Deusopinione .
latione, nimiruquod fcientiaDei fit maxime una& fim- habet,qur aflenfum dicit fallibilern , ideoque formido-
pJcx.Nam fi intcr di vina attributa non potefi eflfe diftin. lofum. Novitquidem Oejs rationcs omnes,quibus ho-
ftioulla inre, neque in fcientia ipfa elTe poferif , prsfer- raines niti polTunt ad aflfenfus probabiles eliciendos : fed
tim cumoftenfum fit ,fcientiam hanc effe qii afi formale hxc notitia in Deo (cientifica efl evidens ; qua nov it &
conllitutivum ipfiuseffentii Dei in effe talis naturae ,& quod pondus h.ibeat unaqu?queratio,id probabi/iratem
cflTentis.Irem,quiah2ec fcientia Dei, ut verfaturcirca generandam.Et ideo Deus etiam mufabiles rcs & contin-
ipfum Deum,quodeftfimplici(fimum objctSum, una e(t gpntcs.noncognofcit.nifiquitenus evidcntix certitu- &
T& fiinplex:eadem autem omninoeft, quae comprehendit dinisfunt capaces, ut v.g. ficflfcd jm contingcntem in
omnescreaturas, ut poflfibiles,quiahas aftingit fecunda- caufis&circumflantiis coatOTipIatur folum cognofcit ,
rioex vi comprehenfionis fuse cflfentiaiûtdiximus, Rur- caufam e(fe fufficientein

talem ef-'
, fed indifferentem ad
fusoflenfum elt in fuperioribus fcientiam liberam Dei fcrtum velxqualitcr, vel cum majori propenfione ad
,
qua: vcrfatur circa creaturas ut exif^cntes, nihil rei adde- unampartem,quaraada!iam, proutre verafuent: efire,
re fcicntiiE neceffariae ut fic: ergo efi illa fcientia omnino tumauteracflefuturum non judicat,nifi intucndo cau-
iina&fimpiex. lim ut fuo tempore detcrminindim Rurfus nec fiJes
, .
Modus Exquo intelligitur obiter, modum cognofcendi per locum habet incognitionc Dei , ut perfenotum eft
S?^quem '1'*"! fcientiam , perfeftiflfimum tifc , rcfte etiara di. & tum quia omnisobfcuritas repngtnt infioitae claritati
Ueus hici poflfe univerfaliflTimum Primum patet ,quia in eo nuU
. Dei tum etiam qjia nulla efl auftoritas cui
: , , ipfe cre-
eflcompofitio,divifio , aut di(cur(us , (ed fimpltx in- dcrepolfit: namfibi noncredif, cum locutio, qu* fe-
v"/ai'iffi
mut tuitus,quo fimpliciter videntur , qns cotppofita funt3& cum loqui potcfljfit perfcftiflTiina (ui , & rerura omniutn
Smrez. Tom. XXIII. Q conn-
. . . . . ^
p3 Disp, XXX. Quid Deus fit,
)Coa'prcfcenGp: inferior vero a'i5orifa5,quT tx fcfallibi- fcientia Ari:lotclcs fenferit. In quo un'.im fereeftcoa-
Jiseii ,non porcll Deiimad afrtnfum oiovcre, lcd ipfc trovcrfum: dc cxicriscnim bene fcnfifTc conrtat. Nan?
.cvidemer videt,quid pondeiis habear uniufcujulque te- apertc in 1 2. Metaph.ponit Deum intclligcntcm feipfutu
îrioniurn iit humanurn vtl angelicum intelleûm
, tanq-japurum atum,atqucunicaac fimpliciflima^p.- pr-
poni> ad an"cntiendum moverc tua,& immutabili intclleîone,qua;e(t fubllantiaejuS,
T-iodcm n.c fcienria Q.ii!a,ri:u a pofteriori poteft Deo in quo principiocastera quae fuperius diximus contineri-
formaI''eriribui, quia tajis fcicntia tunc ,quandoco- cl\ tur, qucelicetnon omniafintabcodcclarata, nihil ta-
gniiio cfFcit is inducit ad cognif ionern caufx.undeopor- men dicit ,quod cis repugnet: illo tantum excepto,de
tct ,utcognitio efFeflu"; fit caufa cognitionis caufs non : quOjUtdixi ,ertcontrovcrfia. Nimirum circa cognitio-
potellaiiiem hsc caufaiitas inteicedereex parfe ob)eiti, nem ,quam Deus habet decrcaturis multi cnimexilli,- :
ui ex 'plis ergo necefreel^, ut fitex par-

ferminis conftat : mantdocuiffc AriltofelemPcum cxtra fevelnihil co-
te cognofcentis at hoc repugnat Peo , quia manifcftani
: gnofcere, vel non diftinle, clarc, ac in partjculari Ita .
jnckidit itriperfeftionem.Novit igitur Deus necefTariara opinatur Gregorius in i. difl, 35. qu. i. ubi adducit et-
conncxionemintcrcfFcflum&caufam, proutinfecft iam Commentatorem i z.Metaph. text.5 i.ita exponcn-
iio>/itctiann,eutp,qui imperfefle cognofcat, pofTe afcen- tem Arirtotelem Exquotextu prxcipuum fumifur fun-
.
idereex cognitione effet\us ad cognitionem caufae ipfe : damenfum, nam ibi dicit Ariltofeles Deum quacdam
autem non ita afcendit, fed effeflum potius in caufaco- noncognofcere,nevilelcatintcIleiusejus ; namqu,T-
gnofcit,&ideofcientiam Quia feuapofleriori non ha- ,
dam adeo vilia funt , ut nobilius fif ea ignorare , quam
bet.Scientia autem propter quid fcrmaliter ac proprie in noffe: alia vero teftimonia, quaeex Ariftotele adduci fo-
D.-o redeconcipitur,quia illadi6iiop>"oprfr3t'^,non in- lent , nullius funt raomenf i- Eandem opinionem tribuit
dicat caufalitafem es parte ipfius cognofccnris, ita ut Averroi , nontamen Arinoteli , Gabr. in i.dift. 35. qu.
cognitiocaufaefit caufa cognitioniseffecûc.-feddicit fan- 2. Avicenna etiam idem Avcrroes rcfcrt difput.i 2.
, ut
tum caufalitatemcx parte objedii ,quEper fimplicifTima Deftrutorii,cxifiimavit Deum non cognofcerefingula-
cognitionem videri potefl , hoc modo videt Deus ex & ria fecundum exiflcntias eorum ,quia non intellexit qut^
quacaufa,vel ex quibus fir unufquifquecfFe1tus , & ideo modo talisfcicntia poflcteffeinvariabilis, indepcn- &
p-ôpriifTimedicitus-hîb re fcicntiam propterquid ,
pra:- dcns a rebus mutabilibus. Averroes alias addit rationes,
ferrim refiJedu creaturarum in quo fine caufa formavit , quas late referunt GiegonuJ Gab. fupra,qua: in virtu- &
Durand.in i difiimih^ 5. qu. 4. Advertit tamen nonabs
. f,c funt a nobis folutae in luperioribus,prseter illam, quod
rc.non habcrc Pcum fcientiam proptsr quid refpeitu fui fi Dcusfingularia cognofceret,infinita cognofceret,quod
jpfius ,quia nullam hdbzt caufam; unde dici potclt habe- efl impofFib.le Denique ita fenfi.nTc Arillotclem , multr
.
re perfedillimam lcientiamquid, &eminenterpropter ex antiquis Patribus docuerunt ,ut Clemcns Alexandri-

quid :quia in fimplicifFtmaraiione fua cognofcit conii- nus lib. ^.Stromaton, Ambrof |ib. i. de Qfficiis c. 13.
reri rationes omnes.quaealiquo modo a priori de attribu- Grcgorius Niffenus lib. 8. Philofophise , c. 4, ( vcl Nc-
tis ejus reddi poffunt mefius ) &Theodoretus iib, 6. de curandis Grzcanicis
Qoid con- Atque ad hui)C mocjum difcurrere poffemus pcromnes afFc\ionibus
ilderandu voccs , cognitionum,feu perfc\ionum in-
vel coi^ccptus S':d reîus fentiunt , Qui abhoccrrorc Ariflotelem Arirtofi:'
ftu."i'il'i4s"
tellp^ltualigm funt enim innurnerx. Et incis eft attente
:
vendicant,quiain3lii5locisretefentit, ille lextus & [jnfit
virtutibi;, confiderandum , an dicant perfedtionem fimpliciter , an Metaphyfic. congruam habetexpofitionem , ut neccffe <cientia
m Oeoat. includant aliquam imperfcdionem.-ut illa: formaliter& nonfi-:cum Durandodicere , illum contraria docuiffe. P^V^.^rff
"^'uln.-'-.
proprie tribuanturdivinsE fcientis, bx vcro minime , ut Primum probaturcx variisprincipiis& teftimoniis Ari-
r y. g. cognitio apprehenfiva,& judicitiva , ut abfolute & fipiclis , quia in 2. Phyficor. dcinpnflrat naturam agere
lorinaliterdicunt perfe6\ionem fine imperfciiione fcili- proptcr finem direilam ab aulore fuo ideo ait opus , &
cet reprxfentare les mtelligibilcs
,
affemiri veritati, , & naturae,efFe opus intcHigentiaE ergo fupponebat Ariftp- :
merito tribuuntur nco.Si vcro apprehenfio fumatur non teles aulorcm natursecognofcere ationes ac fines natu-
iolumcum prsciuone judicii ex pirte noflra etiam
, fed ralium agentium, quaecirca fingularia verfantur Unde .
cum cxclufione ex parte ipfius rci , id eil ,

quod talis con- 1. de Coelo text. i i,. Dcum dixit naturam nihil facerc &
vere apprehenfivus & non judicativus,fic non
'cei^tus fit , frunra:omniaergo,qu2fiunt, cognofcuntur a Dco.Dc-
poreft Deoattnbui formiliter talisapprehenfio,quia in- inde i z.Mctaph-cap.j. Deum facit caufam autorem &
cludit imperfeiiiQnem , fcilicet quod per talcm appre- ,
omnium: eft autem conflans apud Ariltotelera, Deuti^
hsnfionetij r.on cognofcatur res quantum cognofcibilis non agcre ignoranter,fed per intellelum & voluntafem,
cfi .
nam quandoboc modoconcipifur ,
per talemcon- ut inf'a videbimus Quod latius elegantius docet ir|
.
&
ceptionem de illa judicatur, quidc]uid judicari patelt lib, dc Cglo & Mundo, de Alesand. diccns Omnesae-
, :
Xtque hic rationeomues lUx voces, qux yidentur figni- ris , terrie ^& aqu res Dei oêra dicere poteris nfe- , & i
iicare apprchenfionem rei fine pertedo |udicio non nifi , rius ait voluntate fua omnia continere movere Rur- & .
metaphorice D:otribuntur, & hujufmodi videntur clFe fus I o. Ethic. cap. 8. eum ,
qui fclicitati ativa;contem'
f!)^;f4;/fl,co'7/;/'a,&f^'niles.Rjrfus reperiturin no- plativam conjungit Deodicit , effe charifTimum lib. , &
i)is fcientia mtuiti va & abif riili va,quE quatenus dicunl 2. Magnorum Moralium ,cap. 8, ait , Bonam fortunam
cognitionem rei exillentis , vcl nonexillentis , nullani iniquorum hominum,non effe in Deum referendam In .
includunt impcrfe\ionc in ipla cognitione,& hoc tnodo quoquidem tamen quam

erratjin ratione fubdit , decla-
tribui pofTunt Peo,tamcn i\ cognitio abllraC:li va dicatur rat quod infcndimus Talium ftquidem ( . ait ) Dominum
propter abfentiam &diltantiam localern , vel tempora- pr<cficimus Detimût botia malaque rmeritis di/irihuat. Et
]em ab imperfe\ionem,& limitatio-
ob)ec\o,fic includit Qtiodfi hu]u/modidi/iributori Dto a/crip/erimus
nem in tali cognitiooe , nimirumquod non polFit ad q- malnmtp/um judicem faciemus^Sc citcra,quf in eandcna
mnia tempora , vel ad omnia loca exiendi & hoc modo , fententiam fubjungit.Itcm i. lib.OEconomic.c. 3. ait:
non rcperitur in Dco formiliter & fi qua; lunt voccS,qu? , Sic divina prqvidenita ordinc.tam e/ff ntriu/que natu-
hinc fignificationem invplvanr, iion iribuuntur Deo ram ( id ett,viri & mulieris ) ad /ocieiatem Prsterca 5. .
proprie, fed Metaphoricc hujulrnodi autem elfe vidctur : Metaph. tex. l 5.& i.de Anima, fext.80. ad hocdedu-
/ecordatio,q'j propterea folum per Metapboram Deo cii Empedoclem lanquam ad maximum incommodum ,
attribji potcil Et juxta hanc fig iificationcm ,&confi-

.
quod Dcus fit infipiens feu ignorans aliquarum rerum ,
derarionein data dt celebris illa di vifio Theologoruni Conitat igitur hanc fuiffe Ariftpt, fenfentiam. Afque it^
fcicntii divinje , in (cientiam fimplicis intelligentia;, & ccnluit D.Tb. i. p. qu. 14, art, 1 1. & i. cont. Gcnt. c.
lcicntiam vinonisinam prior de fe efl tantum rcrum pof- 50. & Commenfatores cjus cifdem locis . Et Ciprcolus
fibilium ut fic &abltractiva: pollerior yero dicitur de

,
ac alii Scholafiici in 35. Marfilius qu. 3^^. ar. 3.
i. dilt.
toia cognitione rerum, qua: exiltcntiam habcnt, vcl Sccundum paiet,nam tcxtus illc i 2. Mctaph. duobus
habiturs lunt in aliqua difFcrentia temporis Dequa di- . modis cxponi poieli,quibus nos fimilia vcrba in fanîs
yifione plura aTheologis traduritur, qus ad Mcfaphyfi- Patribus cxponimus. Primo cmm, D. Hieronynus
Cum non IpeRiOt faiisque lUiell fignificationcm illo- Habacuc i. fimili modo dicit: Ab/urdume/i adhocde-
rum tcrmino'um nofTc ducere Dei Majefiatem , ut /ciat permorêntafingula
Quid Arifioteles de dtvtna /cientta /en/erit. quot na/cantur cultces &c. Cu 11 tamcn ccrtiliimum fit,
,
golum poicit Philolophusdeliderarc ,

quid dc diviiia Hicronymum non ignoraffe pcu(nofflniafcire:ioquitur
crgo .
.. . ),.,
. , ,
'Sect. XVI. .Quid polTit .div^lna volLUit. demonflrarl . ^rff^
.rgoibi nondequalibet fcicntia, fqddc illa ,

quar habet nafuralcm appetitum falfcm quoad ainorem ful, fcd fa- ,
conjui>ftam peculiarem curam , providentiam non & : mendonaturalc.ut diliinguiiur ab eliciIo,& dicitui pon-
quod etiam omnia non cadant fubdivinam providcntia, dus natur? ,feu appetifus innatus,dc quo nonnulla atiigi-
iedquod noneodem modo acreshumanx, quas Deus mus fupradifputatione i fe6\ione ultima Videtur au- Dubiurfi . .
Hieronymus declaraf
principaliterintendit ,ut llatim tcm non pofle hujufmodi appelitus tribui Deo,tum quia
Quomodo etiara Paulus dixit: Nunquid de bobus ci*ra ejl talis modus appcfendi videiur impertcftus : quia ut ta-
D?Sicergoexponere poffumus Aril1otelem,quo Deus lis eft,non includit vitam: undc communis cft rebus.ina-
quacdam,qux funt v.ilia, nefciat ,

principaliter ea inicn- nimatis,& increaf is viventibus non vidctur rcperiri,nifi
dcns aut procurans Secundo ( magis ad menttm eiui
, .
quatenus poietia appetif va in eis antecedit vitalem ap- i
etiam Augua.lib. 38.qq.qu.46.dixif Deura nihil co- pctitionem: in Deo auicm ncque eft aliquid impcrf
.gnofcece extrafc;non quia aliaomnino nefciat, fed quia aut non vitale,nequc eft facultas appetiti va,qua: antece-
jiihilnifi perfcipfum, cx cognitione lui fcit.Hocigi- & dat vitalem molum appetendi,ut infra dicam. Secundo,
tureodem fenfu locutus e(l Ari(toteles,ut D.Th. euro m- quia appeiiius naiuralis vidctur proprius earura rerumj
terpretatur.Et hoc folum probat ratio cius,(cilicet , DeiJ qux per fe ipfas non habent conlummaiam omnem per-
non ita haec cognofcere,ut ab eis perficiatur & pendeat feftioncm fuam ; nam
quod appe- (i haberent, nihil eflet
hoccnim eOrct vile,& indignum Deo.Cognofcere autem tercnt Unde comrouniter dici folct, hunc appelitum
.
haic quantumvis vilia fuperiori& independente cogni- nil aliud eflê prreter capacitatem naturalem,Deus autem
,
jione& foluut fecundariaobjeda.id non folu non eft in- per le ipfum habet conlumraatam omnem perfeiSioncm
dignum.fed eft cx abundandia perfeflionis. Atque in huc luam,nec vere habet capacitatcm, (ed aftualitateomnis
modum facile etiam fol vitur ratio A vicenn.t.-non cnim pei fcftionis Qiiod fi quis dicat , habere Deum natura-
.
fequitur viriabilitas in divina fcientia,cum fit inde pen- Itm appetitum, non ad propria commoda, (ed aliorum.,
,dens,ut latiirime in fuperioribus declaratum eft . conlra hoc eft tertio, quia fequitur , vcl Deum necetfa-
Quld A- Atqucin huncetiam modum aliqui voluerunt A ver- rio fe aliis comniunicare , vel appeiitum Dei naturalem
roefn intcrpretari prxfertim Palacios in x.diftin.35.&

,
non expleri uttumqueautem eft inconveniens
: .
Refolutio
hre. ccrtc adducit probabilia e;us teltimonia ex ailp. 0. oc 13. Nihilominusnegandum noneftcffe in Deoappetitu iffiriiiii^
contra Algazel. de generatione animalium

&ex lib. i. . Baturaiem cft quidem hic appetitus metaphoiice fic di-
:
'
Sed quid.A verroes fenferit, parum curandum cenfeo ,& t\us:id tamen quod per cam Metaphoram fignificatur di.
deillofacileadmitterem,quod Durand.ibi qu. 2. dicit, cimus vcre in Deum convenire, quia mhil aliud eft,
ron fuilfeconftantem inhoc,fed contraria fcripGlTc:pia.'- quam xiaturalis inclinatio , vel detcrminaf io uniufcujuf-
fertim ,
quiaex profeffo, & in propria difputatione vide- que rei ad propriam pet/c6Honem vel ailionem. Non eft:
tur illum errorera docuiftê Argumenfum autem ium-
. autem dc ratione hujus appetitus,quod fit per modum de-
ptum ab infinitate fingularium nuUius cft momenti : Cderii boni non poffefll, fed cliam eflTe poteft per modum
quia infinitus Dei intelle^lus hsc omnia diftinililiime amoris & quietis in ptrfcihone habita. Sicenim mate-
,
capere poteft alioqui nec omnes Ipeciesrcrum poftibi-

: ria non folumappetit ^quafidefiderandoformam ,quara
Qoia PIa< liura comprehendere poflei Deus . Denique alios Philo- nonhabetjfcd etiamquie!e,&quafi delciiabiliter polTi-
ffhffofo'
fop''"^^ veritatem hanc alfecutos fuifle conftat ex Piato- dendo quam \nb:l ; & vilio croata b;atifica aut lumen ,
pki . ne lib. 10. de Legib. & cx Algazelecontra Avicennam , gloria: naturali pondere feriur in Deum , quamvis ab eo
ut refcrt Averroes didâ difp. i 2. Deftruiil. ex & aliis , nunquam feparetur.Ncque etiam eft deratione hujusap-
quiE tradat Eugub. lib. 6. deP-ren. Philofofphia . petilus , ut tendat in rem diftindam ab appetente feu ,
(quod idcm eft) ut terminus , feuqusfi objeo}um,& (jb-

S E C T I O XVI. jcdum ejus in rediftmguantur^nam poteft efle appetir.i:;,
quafi refluxus ejufdem rei ad fcipiam.Nam fi in vi.ali 3-
Quid ôjftt rAtione n,itiirali deman/Irttrl more propriiftimc hoc reperitur cijr per Merjphorain ,
de divifia volmtate Hon transferetur idem ad naturalera appetitutr;?! tetn ui
dudioneidconftat: nam unaquxque rcsdicitur natura-

Êdivina voluntate idemfere judiciumeft quod de liter appetere fuum e(Te vel (uam ailualem entitatem , ,
D' divina fcientia, & ideo lili tere applicanda funt

,
qusB non eft aliud quam ipfa ; dicitur ctiam uniquxquc

qua; in prscedente fei-tion. funt diita, & pauca addenda res appetere fuam psrfeftionem , non tantura eam , quor
qu2 voluntatis funt propria. fibi fuper addi poleft ied etiam eam quam in fua enti-, ,
Deo voluntatem
EJfe in tate intime includit imu tanto aiagis ilUm, quanto ma-:
Primo igitur diccndum cft rarione naturali demon- ,

gis eft idem fibiinam unicuique amabile eft bonum pro- fi
flrari efle in Deo propriam &formalem voluntatenn.O- priura , caeteris paribus ijlud erit magis amabile , quod
mitto teftimonia jquibus conilat,hoc ef iam efl"e de fide, niagis fuerit proprium ,
quia& vulgaria funt,& non pertinent ad prffens inftitu- Exhiscrgoapertcconcluditur eflê in Deo appetjtLim
tum. Probaturergoprimoa priori , quiademonftratum naturalem etiam ad intrinfeca bona qui in fe ipfopof ,
eft Deum efTe vi vens infelletluale perfeftifliinum ; fed fidet quamvis illa bona necelfirio h^beit,ik ab ipfo non
;
de ratione hujufmodi vivcntis eft , ut habeat non folurn diftinguantur . neque in le fif , ntfi unum excelleniifiri-
vim intelligendi fcd etiam appetendi vitaliter crgo eft
, : mumbonum. Qiiu, (ialisE r^s naturalitcr appetuni fe
inDeo hujufmodi vis appetitiva fpiritalis, & vitalis: ipfas ,& fuam perteftionem fine diftinStione , aut carett^
hajc autem appellatur voluntas proprie ac formaiitcr tia,curnon etiara Deus?Item per hanc Meiaphoram ap-
Minor propofitiodemonftrafur in Philofophia quia ad ,
petitus naluralis nihil aliud fignificatur,quam quod una-
omnem tormam confcquitur appctitus illi proportiona- quarque res ita eft quicta.&quafi contenta fuo efle & pcr-
tus: ad formam fcilicet naturalem appetitus naturalis teilionc, ficut folet appetitus vhs quiefcere in bono adc-
,
& adformam apprehenfam appetitus vitalis ad fenfiti- , pto,&quod habeat quafi intrinfecum vinculum cum fua
vam fenfitivus . & intellcdlivam ratioaalis feu intelle- perfeilione.rationecujus illa tuefur,ac defendit,fi neccflTe
iûalis . Secundo principaliter potcft a pofteriori proba- lir : hoc autem toluin Dcupropriitnmcconvenitêtiamfi
ri ex efFecîbus,primo,quia hicappetitusreperitur incre- praicifeconfidercturabfqueamore vitali Adde , quod .
aturis perfeftiflijnis ,
qui funr ad imaginem Dei ad & proprius vitalis amor in hoc appetitu naturali fundaiur
magnam perfeflionem earum fpedat, & formaliter nul- fuppofita cogniiione ,
ideft, in illo naturali vinculo
,
lamincludit imperfeflionem nam quod motushujus : quod res habet ad feiplara, Et inter alias caufas , ideo
appetitus in hiscreaturisfit accidens,aut quod fit per ef- amor fui raaximc in Deo eft neceflârius , quia rcs
vitalis
ficientiaai intrinfecam , vel informationem,& quod fi- naturaliterdeterminataad feipfam ,
eft iti univerfum &
jniies impertediones habeat; noneft de ratione volun- amor elicitus connafuralis fundatur in aliquo appeti-
tatis ut fic abftrahendo a voluntate participata per ef- & tu naturali
fentiam (edconlequitur ex eo, quod talis volunias par- NuIIamcrgo iraperfetionera includit hicappetitus
, , t-
ticipataeft,& imperfeda . obquam Ueo deoegandus nt. Quidenim rctert, quod ratiofoJI
iaDeoeft De appeiita innato hicappetituscommunis fitrebusinanimatisSmuItaenira
uaturaiis Scd quxrct aliquis an , in Deo lit appetitus naturalis prasdicata funt Deo & illis communia , ut etfcfubftan-
fumendo naturale pro nccefldrio, ut fcilicet a libero tiam,ens , &c. Quo circa non omnis ratio quse abftrahit
riûjcûV ,
appetims. diftinguilur: nam hoc modoceiliftifpum eftcffe in Deo vel prsfcindit a, vitalitatc,iraperfeilacft:(ed iila tantum
Suarez Tom. XXIII. G 2 QUS
. . :
; . , .
JCO Disp. XXX. Quid Dcus fit;
quae condiftinguifur & opponitur vitae,qu2 vero cft qu- randa eH qioin intelledlu
, fcienfia Nam volunfas 1 & .
fi rranlcendens ,& intime inclufa etiam in ipfa vjta,p(.r- qu? in reeft otentia,habct eam rat.om .n rtfpcdu aflus,
|
fcdtionem limplicitcrdicere poreft:ita vero fe habet natu. qucm clicit,& recipit: noneft auttm in Deo porentia ct-
yalis appetitus ad vitalem,& hoc roodo folct diftingui i- ficicns aiJt rccipiens atum,quii nec efl potenf ia illa rece.
pfam. t volunf as in naturam , voluntatem ut fic.Undc & ptiva in Dco.cum ha;c repugnet puro aclui ; nequcctiaai
)ionfoIum in voluntatecreata,quatenuseft potentia,fed efl potcntia realitcr aftiva,(eu produflivarefpc\u attri-
etiam in ipfomet a6tu clicito , imbibitur naturali appc- buforum,feu a6\uum cflrenfialium,qualcefi ipfum veile .
tilus nam atlus amoris , v.g, Dei ut eft falis entitas, na-
: Prsferca,velle Dei noncft aliud,quamc;us fubfianfia feu
turalero propenfioncm habet ad Deum , ad fuum pro- & eflTc, ficut crgo ad ipfumcflfe non datur in Deo pofenti
prjum tffc, &ita appctit femper efTe, & ficde aliis. Er- reccptiva nccaftiva, ita neque ad velle; non cfl cigoin
,
00 quamvis in Deo nihil fit quod non fit vita,imo licet

,
jpfo pofcntia volendi , fcd volitio per cfl^cntiam .
nihil fit,quod non fit vjtalis amor, nihilominus ineo in Atquc in a\u quidcm ncceflTario & cflTcntiali, quo In a^libu
tclligitur indudi ratio appctitus naturalis, non pqr rao^ Dcus fc amar, non habcth2cafl[crtiodifficultatcmulia, eff"u"b.*
dum dcfiJcrii le&e probat fecunda ratio dubitandi ia
, ut fcd rationcm roanifcflam:nam omnja,quf funt ncccffaria prgbatttr.
principiofai\a, fcd permodum unionis,& quiet js jnpro- in Deo, taro aftualia funt ficut ipfa cflentia tam pura , &
pria p. rfeilioncjCtiamfi fitraaxime neceffaria, imoin aboroni pottntialitate; ficuf ergo incflrcntia non cft po-
ca mclios & (ccu Quare,curo diciiur hic ap-
ius quiefcif ,
lcntia ad efTe prior quam efTc, aut ab eo aliquo modo di-
petitus fundiri incapacitate naturali,fi proprie fumatuf flincâ , ita nccclt potcntia aroandi fe prior quam amor
Capjcitas pro potentia pafl"iva,folum habet verum in ap- fui,ab iUoaliquomododiflinâ Et hoc quidem eviden- .
pctitu imperfedo, &crcato ioordinead propriam perfe- terconcludnur de potentia adu fecundum rcro du- & :
iiîonem vtro (umatur latius pro quacumquc naturali

: fi bitari autero poflTet fecundum rationem ,& modum con-
apfitudincfcu proprictate , eti^m hic appeiitus in Deo cipiendi nollruro In hoe tamen codem modo loqucndfi
.
fund^turin naturali aptiiudine feu potiu nvccdifatc , ,

c(t quo de infv Ueflu & fcientia locuf furous
, quod fci- i
,
quam habet ad iuum cflfe, &

fuam pcrfe6\ionem . Et ita iicct ex pjrfe rei conccpta; non potcfl concipi pofenfia
pra;lcindcndoiccun<ium conceptusdici folct , Deum effe volendi in Deo,quia non potefl concipi potentia agendi,
capacein fcientiae,& ficctiam naturaliter (cire appetit, vcl rccipiendi ad intra Ncc fingi potclf quod fit potcn- .
,
5c ad huncmodum lovûi pofTumus dealiis attributis ef- tia ad agcndum & recipiendum non fccundum rcm , fcd
(cojjalibus Et io pcrlonalibgs id etiam facile intclligi-

. fecundura rationcm,quia loquendo cx parte rei conccpif
tur:curenim nondicctursternusPater naturaliter ap- invol vitur rcpugnantia in his terminis:nam agere fecun.
pctcre Fiiiuiri, &e conuerfo & di vina cfTentia naturalj-
? dura raf ionero,non e(t agere , fed fingcre at\ioncm Ex .
ler appctit ciremtribus pei(onis,& fic de ^liis, paite autero roodi concipiendi noflri concipirous in Deo
Et hasc quidcro procedunt de appgtitu jpnato ad inf er- aliquid adeumrooduro, quo in creaturis concipimus
Has propnetatcs (eu pcrfec\ioncs ipfiufmct Dei , dc quo potcntiaro volcndi , lciiicet virfutem aroandi fc utfic,
priorcs duae rationcs dubitandi procedcbant quod vcro : quaro prxfcindirous ab a6\uali amore, ficut de a6\u pri-
fpcdat ad naturalem appetitum rerum cxteroarum, feu roo& fecundo in fcientia diximus.
creatarum , quod in tertia ratione tangebatur,dicendufn De a\ibus autero libcrisdubitarequispoflref ,quia in in a(3ibai
Clt ,etiam 3d aliasrescxtrafeipfum haberc Deum appe- hisclariusvjdcrourdiflinguercpofcntiamvolendiab a- iiberis
P'^''*"'r.
litum innaium.Primoquidem ac prarcipuc,quiaert fum- fluali dcterminatlonc Sed cum oftenfum fit hos ac\us .
mum bonum ,booum Dr?m cft diffufivum (ui ,habet cr- nihil rei addcre a\ui ncccffario Dei ,quod fit re iufa eli-
go lJ>eus naturalem propenfioucm ad fuam bonitafem cituro,& rcceptum in Deo , neccflario efficitur,ttiam ad
i.oir.municandam,&idocomrounicare feipfuro dicitur hos aftus nullaro cflTe in Deo vcram potentiam, fed ufum
A l-'iiribiiS& Tlieologisconveniens Deoquatenus bonus ipfuro liberta iseffe in Deo pcrmodum purifrimi aûs,
tit nunquia illi afferit aliquam perfetlionem vcl com- ut iteruro paulo pofl attingcmus
,
iiioditatem,(ed quia ell conlentanea propenfioni , feu in- Tandemdubiiarequispolitt dc vel!e,quodTheologi aaibu
Liinationi bonitatis ejus , ut trat\avicum D. Th. 3. par. vocantnotionalc, quo Patcr Filius producuof Spin- etiam no-&
qu. 1. arfic. i. Hoc autem non potcft intelligi de incli- tum Sanftum naro ad illud vidctur ponenda rcalis po- tiuo!'''
:
iiitioncelicitafeuvitali: hxc cnim non convenit Deo tentiainDeo,quaTheologj vocant poteotiam fpirandi.
neccirario,(cd libertrpropenfio autem boni ad fe comrou- Sed hocexcedit liroitcsMetaphyfic^ ideo folum di- , &
iiicandu!ii,elt naturaiis & nccc(raria,quamviscjus execu- ceodum efl, ita eflc in hoc lequendum, ficut dc poteniia
tionem & ufum liberu rcgatarbitriuminfelkftualis na- gencrandi (upra attigimus , namcodemmodo potentia
omnis potentia adiva naturaliter inclina-
turae.Praeterea (pirandi dicitur non refpeVu aitus volendi , fcd rcfpcftu
,
terroini ieu pcrfoniprodudse. Naro , quia illacft in rc

tur ad aCiionem fuaro, quia crt confenf anca naturs ejus
ipfadiftin<:laa producente,ideo intelligifur inproducen-
fedin Deocit pofentiaa6\iva perfe\i(rima,-ergo .Prsfc-
te aliquid,quod fit ratio fpirandi,& hoc dicitur potentia
/eaincrcaturis hujufmodi naturalis propenfio ad bcncfa-
produdi va per rooduro principii , non refpeiSu adionis, '*
cicndumalijsbonaelt,&parficipataaDeo: c(t crgo 11)
per elTentiam Adde, quod licet fed refpeilu termini,ad quem non comparatur ut poren-
Peo roulto perfettior ac .
Deo affcrant pcrfetlioncro nihiloroi- tia receptiva , fed ut principium quo produdivum At
Creatura nullam
.
,
vero rcfpc6û adus volendi utfic non poicftdari potcn-

nus funt in eis quaedam bona , qox ccnfentur aliquo mo-
do ad Deuro pert mere ,& efTe quafi extrinfeca bona ejus, tia quiaoportet cfTe adivam
,
rcceptivam cjus. Quod &
Utel\ gloria ,
culius,honor,notitia, amor Dei, ac fimilia cxprcde noiavit D. Th. I. p. qu. 41. art.4. ad^. z. &
fed hxc eiiam lunt naturaliter
appetibilia, talis appe- & ConiraGent. c. 10,
titus noncft malus,ledbonus,quandoad
verum& debi- Sed occafione hujus afrertionisquaeri hic poteft,an vo- VeJle di.
fumhonorcm,feucultumtendit: c(t ergoin Deonatu- luntas Dci ac\usiis,lcu ipium vellt fit lubdaniia Dti, no j^j^^gj,*'"^
ctiam ad hxc bona Non tamen hinc fe- folum identice reaii ideniitatc hoc cnim cntra contro-^ ilencia a- :
ralis appctitus .
ûitur,Deum nccelfario hacc vcUc abfolute & fimplicitcr vcrfiam cit , nec lolum omninocx natura rei, (eu ablquc nitatem
atluquilielicjlo,quiailla bonanon funt ei necelTaria, uUa aduali diltinClione in rc naro quoad hoc etiam ea- .
nolit abfoluta dem cft ratiode voluntatc ,& de cxfcrisattributis: unde

& potcil habereraiionesalias,obquas illa
etia longc probabiliuseft,hoc modo veilc Dei cfTv; fubfta,-
&cfficaci voluntatc.Et ideo noncll etiaro inconvenicns,
quodhicappeti usDaad rescxtrafe non femper, ycl tiam Dci.Sedmaistormaliter,an fit itadeclTentia Dei,
, vel in opus prodeat , ficut non
el^ in- ut fit etiam conltitufi vum ejus , ficuc diximus de fcien-
omnino cxpleaf ur
tu.Videtur enim effedifpar ratio ,quia inomnjrcappe-
convcniens, quod pofctitia ejus adiva,non fcmper agat,
titusut non pertinet formalitcr ad effc rei fcd confe-
vclnon quicquid potell;nam cu ha^c naturalis propenlio
fic ,
perficicndaalia, quitur ilIud.UndeinnaturaintelIc6\uali crcata prmcipiu

nonfit adpropriam pertcflionem,(ed ad
exccutio ejus fit libera , ut intelligendi,ut fic primarioconftituit cfrcntiae)us:vellc
e(f major perfccho Uei , quod
aute eft formi appreherifam:er-
tar>qua quid confequcns
paulo poll diccinus
QHdlif voluntas in Deo fit goad eundc inodu iQtcIligendum crif in Deo, icicniiacn
tormalitcrac prtroarioconftituerc iliaro niturîii inta-
Secundo piincipaliterdicendum al ratione naturali
voluntatcm,qujee(f inDco, non elTcpcrmo- li gradu vivenfis intclle^ûalis , voIun'aiem veto elTe
lok.nr'^ con^^'^
pc r"modO dum potcntiae (tcundum icm , fed per moduro aitus
ulti- tanquam quid concomitans,quamvis propicr fimplici-
puri, Ha:c alfcrtio codcro roodo probanda,& decU- tatc in ipfo abfûc ulU dutindionc. Acquc haoc par-
.'tji ttlii-
^ fic
tem co
. , . .
'Sect. XVI. Quid poffit de dlvina valunt. demonftrad.

;tm colil^cntcraaiplciTuntur aliquiTheologi quod vi- ,
ftum , ut non confecufive fantuoa , fed fortnalitcr fe'-
dcatur apta ad reddcndatn rationcm illius difficillimx cum afTerat ipium velle .
quiflionis Theologicar, cur produflio ad inf ra pcr iatel- Quid fit objeBHm divina voluntatis
lcftum fitgencratio,non vero produ6\io per voiuntatcm, Dico fcrtio , Divina voluntas,quamvis primario ver-
fciliccf qua illius principium cft natura,ut natura fccun- feturcirca Dcum,&quzin Deo intnnfecc funt, non ta-
dum cam formilitatem,qua in tali gradu naturi' conlli- men in ipfo folo fiilit , fed fccundario circa res atias ex-
tuitur hujus vero principium eft natura, non ut natura
: tra Deum vcrfariporcft . In hacconclufione deciaramus
fcd ut voIunfas.Quf ratio formaliter non pertinet ad pro- objedum lumine natu-
divin.T voluntatis.qux etiam cll
priam,& quafi fpecificam confntutionem naturiE ralinota Primo quidem , quia voluntas clt uni verfalis
.
In contrarium autem cfl,primocommunis modus lo- potencia ficut intellcdus.- ficut crg > intelleilus Dci oon
qucndi San6\orum,& Theologorum,pr3efcrtim Augufti- folum in ipfo, fedîim in rebus aliis vcrfatu!-,quatcnus
ni & D. Th. qui eodem modo de voluntate,quode fcien- alia ctiam rationcm objefli intcllig'bilis participarc aut
tia loquuntur,dicentes , ficut fcire,ira & vclle,eire ipfuni inducerc poffunf, ita & voluntas non folum pofeft vellc
efrcfeueflfenfiam Dei,ut patetapud AiiguUinum 15. dc Deum ipfum fed etiam alis qustcnus rationcm objefti
,
Trinitat. C.7.& D.Th. i. p.qu. 19. arr. r. ad 4. & 2. diligibilis participarc polfunf
conf. Gent. c. 10. Secundo, quia rationes, quibus fupra Secundofpcciatim probanfurfingul* membra , natn
probavimus attributa Dei efifc dee(Tentia Dei , nonfo- quod D;us fe ame! , &
confequenter , quod fit ob;cluqa
ilum materialiter ( ut fic dicam ) feu idenfice , fcd ut for- voluntatis fux,evidcntiflimum cfl Quia fi inaliis rebus .
iualiter connituentiaipfam Deieflrentiam,ill?(inquara) vcrumcll, quod Arillotelesdix^t; Am.ibilehonum uni- ^
rationes acquc probant de ipfo aftu volendi , quia hic et- cnique autempro^riu), multo magis in D20 cujus boni- ,
iam a6tus dicif perfeftioncm fimpIiciter,quacformaliter tas propria,elt ef iam fumma, maxime aaiabilis ell &
rumptacd de eflentiaentisinfinitc p:rfetli. Nccfuflicic ctiam univerfalis banitas, non folum quia omnem boni-
eamincludereemincntcrautradicaliter, quia debetin- tatem modoquodam excellcntifriino in fe includit, fed
,ciudereoptimo modo , ut fit optiaium ens optimus au- : cfiam ,quiaomnisali8 bonitas abilla pendef , &fineil-
tcm modusert ,ut indudat formaliter, &efTcntiaIifer : la efle non poteft Ex quibus rationibus non folum con-
.
ergoaiûs voleadi hoc modoeftdeefTentia Dei Et con- . cluditur Dcum cffe objeilum voluntafis fuaj,fed ctiam
lirroatgr,acdeclaraturexdi6tisdefcientia diximus e- : efle primarium objetum:tum quia efl maxiroe propriii ,
jiim duobus modis efTe polVe fubRam iam aliquam intellc- & proportionatum, lum cfia<n,qujacfl fumme bonum ,
ftualem ,Unomodo,ut radicem inrelle6lionis aii j tno- : & a niillo pendens,& h quoomma alia pcndent.An vero
do, uf ipfam formalem intellciJlionem priorem mo- , & rafionealiqna fitefiam adxquafum.diccmus paulo infe-
dumdiximus convenirecrcatis fubftanfiis, poHcriorem rius.Rurfus non folum concludunt illae rationesdivinani
incrcatx.Hincergo argumentum conficio: nam illa ni- voluntatem poffe amare hoc objedum, fed ctiam necef-
tura,qu2crtintelle6\ualis,ut radix iate!lec\ionis , ficut lario iilud amare, quod efl certiflimum juxta vcrana
etTentialiferhoc habet, itaetiam,quod fir radix volifio- Theologiam. Qu.-e inprimis docet, Dcum fc amando ,
pereandem indi vifibilem indifFerentiam utrum-

liis,quia producercSpirituin Sanftu;n,qui verus Dcus efl, & con.
que habef ; ied denominatur ab intclJeflione,quia illa eft fcqueter cns fimplicitcr neceffarium.-ergo ncceflârio pro-
prior operatio : crgo illa natura ,
qux ailualifiime eft ducifur : ergo per amorcm ncceflârium.Item doccf,fum-
infellcdualis tanquam iplamet intellediio fubltantia- mum bonum clare vifum ita volunfaiem attrahtre, ut
aequc cflentialiter efi volens tanquam ipfamet vo- non poflit illod non amare: quod fi hoc verum elt in ex'
Jitio (ubilanfialis . Pitet confequcntia , quia q ndquid traneis ( it itadicam) videntibus,& non comprchenden-
perfciboni convenit cfTet^tialitcr niturs creatiur in- tibus,quiderit in ipfomet furnmo bcno non folum le vi-
tellcctuali radicaliier , con venit altiori modo , & aftua- dente etiam comp'ehendcntc ?
, fed
liffime natursc inteilcituali pereflTcntiarTj : undc ficut il- M-.;faphyfica etiam habet fuffjcienria principia qui- ,
la efrentialiter eit radix volendi , ita hjfccfientialitcr eft bus hoc dcmonflrat Pnmoquia actus vol jntitis di vin?
.
ipfa volitio. Denique ad perfeftioncm divinae naturse ert cns fimpliciter necenrari'im ; nim oll -nfum e(l cflfo
pertinet, utpcrfefliones fimplicifer, quas zUx natura: ipfum cflc Dci ; ergo circi aliquod .jbjedum neceliario
participantpcrquandam confecntionem efficientiam, ,
verfafur: ergo maxime citca fiîpium , Jin q na cllfibi
f
veldimanjtionem abclfcntiali rafionc,ipfa prshibeat, propinquior , fum etiar* quia Deus ett primarium obje-
feu formalitcr indudatin fua quiddifafivaratione.-ergo ctum falis a6lus:tum denique.qu a oilendcinus poire non
volantas leu vclie, quod convenit nafuris lofcnonbus verlari circa alia objec>a,qiJX fun: extra fc.Sccundo,quia
jntelleduilibus utquid confequcns ex fcicnfia.vel infel- impoflribileefi,quin Deusfitin Itatu f.liciflimo
& perfe-
Ielionc , Deo non ita con venit , fcd ur aiiquid formali- 6liflrimo;fine amore autem vel nulla efl !elicitas, vel noa
tercxiilensdeconcepru quidditarivo Dei IJnde , ficut . potcfl effc perfeibjut eft perfe manifeilum. Tcrno,quia
lupra diccbamuSjintclligerc divinumeffequali ultimum amore no potefl efle Deo voluntariu, nulla
ccfl"ire,ab illo
conftifutivum divinx naturse in tah gratlu,
eflrentiile & enim ratione boni in tali ccflaiione invenire poteil , ncc
exccUentia illius grjdus,ita naacdicendum vidcturil- vcroccflTabif invoIuntjrie,quisenim ei vim infert, ut a.
lud mtclligere pcr cffeatiam fale efTc, ut ex vi fuae ratio- fui araorc celTarc compcllatPEft ergo ille amor elfennali-
tantum inrelligere , fed etiam vel-
jiiscirentnlisfitnon ter&ab infnnfcco necefl"irius.Diccs,hf c ipfa neceflitas,
l5,quamvis nos perpraicifos &in3dj:ijmtos conceptus amandife vid:i urquidam imperfcitio,tum quia eft mo-
illud di vidamus .
dusoperanJi fimilisniodoopcrand! nituralium agcnciu,
At
fane ha: pofteriores rationes efficaciter conclu- quiimperfcituseft: tumcfiam, q:iia lib>;rtas &domi-'
dunt ,adum volcndi cflrcdcefrentia quidditate divin? & niumopcrationiscfl mijor perfjciio, ut flati n videbi-
raturx xquc ac fciendi aflum , neque in re pofTe vcram mus Rtfponderur negando aflTumptum nam potius nc-
. ,
difFcrfatiamcxcjgitari. At fccunduoi nofirummodum fumma perfc6>io, quia non eft

ceflitasin tali amoreclt
concipicndi cit aliqualc difcrimcn , nam ipfum fcire fale ncccflltas violcnfa, aut irrationilis feu inaaimaca(uc fic
efi,ut jbfquc illo inielligifur illa natura diflinile.ut con- dicam ) fcd intrinfeca,vitalis,& fumme volunfaria cuoi
ftituta in proprio gradu , & pcrfeitioae eircntiali, & cum perte6liirima rafioae . Unde licet coavcniat aliquo mo-
illo futliwieafcr intclligaturforrnalifcrconllitufa in illo do cum nsturali a\ione in eo, quod elt non pofl"c non ef*
gradu & in cxccllentu cjus
Vclleautem non intclligi-. e(,imo non folum convcniaf,fed exccHeafiori & ma.'Ori
tur ut licconlhfuens naturam nam jam prarintelligifur .
neceflritafc non poflTit non cffe; quia haec firmifas & tta-.
conltituta ipfum autcm vellc intelligitur ut quid coa-
, bilitas in eflc^pcr fe non pertinet ad imperfe6lionem, fcd,
fequeos:velcertcintclligiturtalec(re,qualcextifitipfum ad perfeilioncra potius.-tamen in condicionibus itn-
aliis
intelligcre.Proptcrquod Jixit O. Th. i. p. qu. 70. art. perfe6tis nonconveniunt , qu a nrceflifas nituralium a-
3. appefitum noncQndituerc fpccialem gradum feu or- gencium cll pure nafuralis,& non vicalis.feu non intrin-
dinemcnciu n. Ex quo etiam fit , i|t fcientia ex fe , & lece voIuntaria,ficut elt neccflTitas huûs amoris.LibertaSi
cx fumnsi cxccllentia in fui racioac formali hab;atfor- autcm non fcmper pcrtinet ad imperfe6lionem,fccl justa,
raaliter c:)aititucre
iplam efTuntiam D.-i inpropria & objc6\icapaciratem, ut ftatim vidcbiinus. Circa objc-
quifiipecificarationr: vcl le jutem loluin hibct, qao.l ftum ergo fum.me bonum fummeque neceirarium futn- ,
fit decircntia , vel exgenerali ratioae perfcitionis fi.n- mapcrfe6lioerit fjmma neccflitite Jlud amjre,& ccq-
pliciter vcl certc ,quia ipfum mtcllig;re adcQeft p;rfe-
, irario, libertas in tali amorcefTct magm imperfc6lio .
^.^Sharez, Tom. XXIII.
G 3 qui*
. . . . , . .
Disp. XXX. Quid Deus fit.
qui^ induderet pofcflafcm carendi illa loquimur - : itill m?, Deus,fc, finontantum ftbi
fcd pcrfctius vult
nim propriedc liberfate indiffercntiac, (juoc ncccfliitati vclitintrinfecabona, fed ct.iam extrinfcca, ncc foluco
oppon.tur. Addc,necc(rnafem hujus amorisnon eflTe cau- velit fe,fedetiamaliquid aliud propterfe:crgocx necef-
falein(ut ficdicam^ leu ex caufa,(ed forma!ern,quia ficut Ctatc ira vult crgonon oranino libcrc vult cstcra o-
:
peusnccelTirio cl),n6cxcaufa,fed fo-maliter & ex fc,ita mniacxtra fe .

^
hic amor eodcm modo eft neceiTarius, quia & eOfentia- Tcrtio,quiaaliasfequitur, Deuni coBtingcnter vellc irrt"*,'
liter Dûz eil , & ipfeeti declfentia Dei , juxta iliud, & opr rari confcqucns cft falfum ; ergo . $equela patct
^
Deus eh^ritAS tjl quia contingcns opponitur necefTario, ficut & impofTi-
.Crtituri
liqtiod
'
Su,)erell d:csndum dealia parteconclufionis,fcilicet, bili quia includitpoffccfrc,
:
pofTc non cffc: libcrugn &
quoJ di vina voluntas ctiam circa res alias extra Dcu ver. autem hn?cincludit,&opponiturnecefTario:fi ergo Deus
Jijniatil
'
iciur (2i'od in fuperiorjbjs fcre probatum cft

.
Ibi enim . liberc vult ,ctiam contingcntcr vult
, &opcratur. Coor
cum de uBmutabilitate Pci ageremus,olf endimus Deum fequcnsautem abfurdumconflat,quiacontingentia

cffe
non Mctaphorice, fed proprie velle alia a fe nec polfe : includit irnperfcftioncm: tum quia iacludit pofcntiam,
Ciiholicosin hoc dubirare , cum Scriptura facra ita ma- tum eiiam ,quia vidcturincludcrc cafum cventum, &
rifcllc loquatur,fribuens Deo amorcm propriutn fuaruin pratcr int entionem Atque hic djungi poffcnt omnia
.
crcaturarum,& tribucns voluniati divintt,quod fit prin- qua: dediyina imcnutabiliiate funtdifta: quia non potcft
cipium & caufa omnium operuip Dci Ex quo i^rincipio . inielligi, voluntatcmdivinamdctcrminari, niC ci fiaC
fumiiurciutri naturali: raf io: namefF^dus Qci funtob- aliqua rcalis additio.
Qutttf
jcda voluntatisejus:e(t cnim Dcusagcns perintcllcftum C>uarto,quia caufa indiffercns,ut indiffcrcns, nihil po-
& voluniatcfn:ergo iSc operatur,qu;t vult,& vult , quaeo- tef^ operari.nifiabaliodctcrminctur, feddivina volun.
peratur: fcd non opcratur , nifi rcs cxtra fe : crgo eas vere tas non potcfl ab alio ditcrminarijergo oportet , ut ex fc
ac piopric vult lit dctcrminata.-aliasnihil poffct velle, vel operari.Ma-

laf ipfil
" Exquointciligitur,ijae(Tcfcntiendum& loqucndum jorconflai,quiain terminis includit repugnantiam,quod
Jlruli (ifo
pi e Ueui in hac paric de voluntatc,ficur de fcirniia,nimirum,quod caula indiflcrenscx le,operetur aliquiddeferminate.
crcatur4>o
û,
Quinta ex
iicut Deus fcit creaturasnon lantum in fciiilo, fed eiiarp TanderaAnflotelemde divina voluntate fcnfiffe
ita ^r"n'api'is'
in leiplis.-itactia vuli creaturas in lciplis , uf cxprclfedo- cx duobus e )us princi piis conflat. Pritnum cfl Deum age- Anftote-
licii
cuif D. Th. I. p. qu.i^. arf.3. ad 6. & art. 6. ad i.CLuod reiniclligendo& volcndo;ex lib. i Metaph.cap. 2.& .
quidcm tlt ccrt ifTimum r;fpdu rcrum cxiilcntium in a- lib.j 2.cdp.g.& lib. 2.Phyfic. c.8.& 9.&lib. 7. Ethi-
liqua difFcrcntia temporis: nam ilise in (c ipljs habent cfTc cor.cap. 4.Sccundum efl Dcumagereadcxtra ex necef-
di.tiniûiTiab illo e(fe,quod habent incflTcntia Dci,& ha- fitatc natuiJE in hoc cnim fundat fuam poiit ionem dc
:
bent illud cx voluntatc Dci: crgo Deus vult illas ut ha- mundi aeternifate Aut cnim credidit mundpm fattunj
.
bcntes faleeffe ,& hoccft lerminari adillas infeipfis, id cffejaut non.Si primum, non alia rationc potuitcxifli-
cfl,fecundum proprium circcarum.An vcroetiain volun- marceffeafternum,nifiquianaturali ncctflitate roanat

tas D;i fcrminctur ad quaicnus poflibilcs
rcs polTibilcs aDeo: nam fi Jibere faftus efl , unde probari potef^ cx ae-
funf in lcipfis,poiteaattingemus. Rurfusandici ctiam tcrnitatc fa6\umcfTc?Si autem non crcdidit mundum fa-
poflii Deus vellein lcipfo creaturasomncs , eiiam quas fluro,fici idcm argumcntum dc rootu c?li,qucm ipfe noa
vult aliquando txutcre, diccndurpclt in aliquo gencrc negat,ncc negirc potefl effe fa6\um,iroo &continue fic-
caulf ,vcl raf ionis formalis,eum loquendi modum admit- ri. Undc8. Phyficor.cap. I. fic argumcntatur Si prir .
lipoffe in voluntaie, ficut in fcientia,ut fignifitavit D. rnum movcns antca non movebat:ergo aliquid erat,quod
Tli. I. qu. 19. ar. 3.& 5.
p.
Nam
ita Dcus vult resextra ipfuro a rootn rctardabat fupponcns quidem ex nccefli-
:
lL*,ut tamen vclii omniaclfc propter feipfjm ,& proptcr tatc natur? movcrc:nm fi cflret liberum,fine impedicn-
bonitate fuam: itaut licet vclii bonitate creatam.quam tepotuilfet (olumarbitriofuoanteanon movere Unde .
rebu5 ipfis communicatjillam tatnennoh velit ,nifi qua- cap. 6. tex. 52. ex neccfsitat.c prjmi motoris probat tt;
ieriuscit participatiobonifatis fuf,& quatenus bonitaic teri)itafem mundi , rootus & .
fiiaindecet fe coinmunicare . Hoc crgo modo dici potcll Mnltiplici necejjitate declarata divirtA liber-
bcus vellcomnia m fcipro,feuinbonitatc fua, tanquam tms comprobatur
in finc uliimo,propfcrquem omnia vulf,atquc hacetiam Nihilominusdicendum efl cvidcnti ratione demon-
rationcsut fupra infinuabam,dici potefl aliquq modo bo- flrari pofl"c, Dcum vellp resextra fe libcre , abfolufc ,&:
nitas Qci ad.squatum objeitum voluntatis cjus , non ut fimpliciter loquendo,&oppofitam fentcntiam,fci!icet^
objctlum voiiium , (cdut ratio voletidi Atquc hxco- . agercextra fe ex neccfliratc natursEjcffe errorero non fo.
mnia clara funt,& fatis confcntanea rationi naturali , & lum in fide , fed etiam contra rafjonem naturalcm Sed .
dot\rins Philofophorum , prifcrtim Ariltotclis quia in hac nccc.flitatc pofTunteffcgradus , oporfet eos
De libertate divina volHtjtatis . diflinguere , &
de finguli? brevitcr dicere Primus efl , fi .
Illud verocll circa hanc parte arduu &difficilcdubiij, quisftngat Deumitaagereextra fencccffuate natutac ,
quomodo Deus yclit res lias extra fe,an fcilicet ncccffa- ut nullo modo per intcllcflum & voluntatem opcretur
^.rimi Ttm meraadionctranfcuntc ab illonaturalitcrdimanan-
rio vcl !ibere,&quid in hoc Philolophi (enlcrint.Et vide- fcd
tio iTuadct
OeO eretur fane juxta mturjlerjfionem dicendum c(fe, Dcu h?c tc ficut illuminatiomanat a SmdIc. Et in hoc fenfu ne-
,
turai vel'
velleex necciritate. Primo,quia libcrtas involendonon guc Ariflotcles, ncque ullus Philofophus, qui Dcum co-
)e oeeeffa
potclleffe inartu, fed in potentia voluntatis: oflenfuelt gnovcrit.ei tribuit,quod cx neccffitatc naturas agat^qui^
autcm in Dconon circ poteniia, fcd folij aflum volunta- omncs fatcntur Deum effc naturaeintelleftualis , & pec
f non pofefl in co
is:erg() c(fe litiertas. Iv^,jor patct , tu cx intellcdum,& voluntatcm operari Dicetqu s, ctiamfi .
ilcfinilione Theologoru in fuperioribus declarata, liberu Deus habeat intelleiTum & voluntatcm, nihilominus
arbitriu c(Te facultatem voluntatis & rationis:tum etiaro, poffc agere ex mcra ncceffitatc naturx, voluntatc& in-
'quia actus eltde erminatusacl volenclu.cum fit volitio a- felleftu nullo modo ad attioncm concurreritibus , fed
iûalis lib>-ru aute efl,quod eil inditferens ad volendu,& ad fummum concomitantcr fc habcntibus,cognofccndo^
non voK'ndu:crgofbrmalifer liberunon potefl efTeaftus, & volendo id quod ncceffariomanat a natura Dei:ficuC
,
fcd poten la adus auie folu dcnominabitur liber quatc-

:
TheologidicuDtjPatrem sternumg-^nerarc Filium vo-
nuscll a potentia libcra,quae pptcfl velle non vcllc . & luntarieconcorpitantcr, non tamen aqtecedenter Sed .
Secundo,quia alias (equitur po(fe Deumnihil extrafe hocciiam clare rcpugnat pcrfcfîoni divinjc, cffedi- &
velle nihilquc: crcare aut cfficere.Conlequcnscfl falfumj buscjus; nam,ut comiat exdicbs in difputatione dccau-
ergo.St.quela proba'ur,quia non elt major ratio dcuna re fis ,caufa efhcicns agcus pertcdo modo agit , & juxta e-
quam de alia,nec detota earum col!ci\ione,quam de fin- xeinplar prarconceptum ,& )uxta finem prjecognituni,&
gulis .Minor vero piobatur, turoquia ad perfcfîoncai intentum:ergoad pcrfcdjai modum agendi ncceffecfl^
Dei periinct fecommunicart: hmcpnim D.Th. probat, ut concurranr intcllciûs & voluntds , non tantum con-
quod vclit alia a fc, tum etiam,quia aliaspolfet Deus cotiiitantcr, fed etiain cauUliter. Hic autem modusa^'
twnnino vellc contra iuam inclinationcm naturalcm:hfc gcndi , tribuendus nctcffario efl Dco . Primo quu in o-
cnim,ut fupra diximus , ell ad co pmunicandam bonita- ronibus habet fummam pcrfcitioncm .Secundo, quiaeft
lem fuarn pollct autem vellc omnino fc non communi- prtroa caufa ,
quae non poieft ab alia rccipcre finem lux
,
care:crgo vellet omninoconira fua mclinationcm. Un- aflioniSjUndenecclfceit, ut ipfa illum conciput ,&fi-
potcit non vellc fc pcrfc- biipfi proponat.Tertioquiaob infiiwitam virtuttm funC
^5 confirmatur, quia Dcus non
etiam
. . ,, . ,
,
Sect. XVI. Quid pofilt dc divina volunc demonftrafi.. 1-o.j
efiam infinits,quf agerc potefl undc viitus cjusenuni- : K\um , V. g. ad.hanc mofus velocitafern ,ncque vclun-
ad multa,qu? non potcft ab in-
vcrfalifl'inia,& indifferens tas divina natura fua potcil efTc terminata sd volcndam
trinfecoagcntcvel reateria detcrminari ,qui ncque ha illam ex ncccffifate , & non majorem ,
neque minorcra.
bctagcns Tupcrius, ncquc indigct materia ad primam a- Cur cnim , aut unde falem determinationcm habet? Di-
\ioncm fuam ; ergo folum potefl dcfcrminari ab cxem- ccs,habcrcillim ex finc, v.g.quia falis motuscxpedit
plari prarconccpfo, adjunfta voluntatc, feu intentione fi- ad bonum uniuerfi quod Deus intendit . Sed contra ,
,
nis;crgo ell evidcns huncmodum neccflitatis non hibe* nam de hoc ipfo finc inquiram , cur voluntas divina fit
rclocum inDeo. determinata ad volcndum ex neceffitate hoc univer-
Dtuimo- Secondus modus,qui ad rcm przfcntem magis fpeflaf, fum &bonumcios, cum pofentia Dci non fit ad hoc
,
donoD . foppofitoquod Deus operctur per intelle\um

eft vo. & limitata, fed poffit aliud univerfum, vel fimilc, vel
,
pcrfeilius efficcre Deindc , in hoc codem uni vcrfo pof-

fa^"ft. lunfafem , fi voluntascjus exiflimetur natura fua dcfer- .
miaata ad volendum rcs ad extra,feu effc6\ioncm aarum. fetdivina fapientia aliosmodos invenire componendi
Quae necefTitas adhuc potcft duobus modis excogitari ;u- mofusccElorumcum majori vel minori velocitate ex ,
nus crt fi iJladctcrminatiofit abfoluta ad volendum a-

, qua confurgeret proportio aque utilis ad confervatio-
gercquantum fimpliciterpotcdfine uila limitafione. Et nemuniverfi, acellilla, quae nunc in ccclis reperitur:
iiic modus facilectiam pofcflimpugnan ex fupradidis e(l igitur ille modus determinacionis divins prorfus ir.
epugnat eoire apcrte cum infinitatc Dei intenfi va tam , rat ionalis . An vero fit fufficicns ad intsntionem Ariflo-
infuocfTt;, quamin virtute agendi &movendi. Qûia ttlis , infra ofiendim .
impofTibile efl fecuadum totam

, ut virtus infinua agat Secundo repugnat etiam divinae pcrfe\ioni, nam es
irtulem fuam & fecundum ulrimum potentiz fuap.
,
illa pofitione fequitur Deum non tam vellc & operari ex
<2uo<l probari potelt primoargumcnto Ariftotelis, fura- rationali voluntate ,quaro veluti naturali in'.iiniû:qu2
f)to ex motu locali , quia fi primus mofor habens infini- magna imperfeihc,multum accedens ad imperfeftio-
clt
tam virtutem , naturalifcr ageret quantum fimplicitcr nem brutorum,& a ptrfcClione intelleilualisnaturaede-
pofeft,moverct in non temporc . Proptcr quam rationem clinins. Declaratur fcqucla nam Dcus etl poter.s ad :
xnulti cxiQimant, non potuiffe Arifiofelem cxifiifnare, producendos hos Angelos innumeros alios , liccc , & &
Dcum agereex ncceffitate naturae, ciim alioqui pofucrit non neceffario detcrminetur, ui velit reare omoes ,
ipfuGQ habere virtutem lootivaminfinitam, quia alias quos potell,aihilominus ex nafuiali neceifitatedetermi-
invoJverefcoatradiftionem in diths fuis natur ,fum utjudicct hos fibi cffe creandos non alios, &
Secundo potef^ fimile aigumeritum fieri exomnibus & ut velii hos& noa alios crearc;hasc autcm determi-
ferc efTe^libusdivinse virtutisitcaxime ex his ,
quos im- nationon oriaturcx rationcaliqua a Dco cognita qua: ,
mcdiate & per feipfum facif , quia Deus creavit Ange-

fi tllum cx neccffitate moverc polfit narn ficut cognolcit :
los v.g.curcreavit ilios in tali multitudine& oon maju- creationcin horum effc fibi poffibilcm ita & aliorum ,
ri , nec minori?aut cur in fpecicbus talis perfetioais , & &ficutinhis manifellat bonitatem fuam , ita faccretin
zion majoris neque minoris ? Nulla certe ratio reddi po- aliis,& fortaffeperfc\ius,fi illieffent perfcchorcsrcrgo
tefl , nifi quia aut aliud non potuit,aut qaia noluit.Si pri- illadeterminafio non poiefi reduci , nili in aiiq itm vc-
xnum dicatur,id cli,conf ra ejus infinitam virtufem & ex- luti naturalem inlHn\u;n divinarnafurse. Nccin hoc
elientiam,&contraomnjpocentiam,ut magisex ft;\io- eft fimilcdcdeterminatione ad fe amandum, quia illa
ne fequenti patebit Si vcro dicatur fecunduro;crgo non. rc verafundafur in objccti dignitate, neceffitate ab &
ncceffario vultagerequantum fimplicifcr potelt .Simi- ipfo Deo cognita, & idcoita ell naturalis ut fit etiam ,
le argumentum fieri poteft intcrrogando , cur crearit rationaJis&perfcfliffima. Quodin objeiô creaio dici
huncmundum,& noa alium , vel in hacquantitate , & non patefl ,quianulla major necclfitas reperiiur in his
non majori & non antea, fuppofito quod non
, vel nunc , Angelis ,quam in aliis potfibilibus
j)roduxitaba:terno,utfidesdocet, & fufficienlcr proba- Atque hinc furnitur tcrtia ratio , & maxime a priori
j-icredimusratione,faltem quoadmotun cceli & fuc- , quia nullum bonum extra Dcum cognofcitorab ipfo, ut
ceffiones generationum, unn fuperioribus attigimus neee(farium,vcl ad fuum cfiTc , vcladluam fclicitatem ,
Nam horum omnium & fimilium ratio reddi non potert, vel ad fuam confummatam perfc;iionem ; ergo volun-
Deas ex necefTitateoperatur fecundum fotam poten-
Ci fas ejus nulio mododetcrminatur nccclTario ad voltndu
tiam fuam , tiifi ponendo illam potentiam limitataiTi,& aliquod ex his bonis Anlecedens conUat ex diciis in lu-
.
finitam quoad ffeftus fibi ponTibiles ram in multitudine, ptrioribus: ideocnim probavimas Dcum cflc bonu.n fibi
iquam in magnitudine & aliis circumltantiis lufficiens,nullamque veâm perfeiRioncm illi accrclccre
Tertio argumentari poffamus ex contingentia cfFe- ex hoc ,quod velit creaturas Confequentia autem pro- .
l[uum,qusa fi Deus agerct ex neceffitatc natura: illo mo. batur ,quia motus voluntatis fequitur rationem ,& idco
do, nulli effent m univerfo efFe6\us contingentes quod : necelTario non amat nifi neceffarium bonum , quamo-
,
non folura e(l contra fidere,fed etiam contra veram Phi- brem dici folet êx indifFcrentia judicii orin libertatetn
lofophiam,ipfumûe ArilloteIem,ut in fuperioribus vi. voluntatis ,ex indifferentia (inquam )objc6tiva, ita e-
fum elh Sequcla vcro probatur quiafi primacaufaes , nim uno verbo rctle exponitur id efi ,ex eo, quod obje- ,
neceffitate ageret ,quantum poffet nullacaufa fecunda , \um voIendu,indifFerens, feu noncccffarium judicatur.
ei poffet refidcre ; ergo tanta neceffitate roovcrelur , Unde ctiam intelligitur ( quod maxime hanc veritatsm
quanfa prima caufa moveret atqoeita abfoluta neccf- : confirraat) libertatem eirca taliaobjcfta ad magoam
fitats unum ex alio fequeretur ,de qua rc in fuperioribus perfciRionem pertinerc, quiapoffe unumquodque ama-
di6\um eil difput. 22. rejuxta menfuram.velproportionem fux bonitatis,ma-
Tertio ergo raodo intelligi potefl,quod Deus agaf,aut ga eft pcrfedio;ficut ergo nccelfario amare neccflrariurn
velites neceflitatenatura;, nonabfoIute& fimpliciter, bonum magna perfedio ell, ita bonum non neceflfariutn
rcfpeilu pofentic fux id cfl , neccfTario volcndo agcre , nonneccffarjoamare,fcd projudicio rationis &Lôminio
quantum pofelt, vel infiniteapplicaQdo infinifam virtu- libertatis, maxima perfcaio efl: noo potell ergo Dco de-
tcm fuam ad agendum fed duntaxat agere ncceffitate : nesari. Eo raaxime quod creaturac intellcduiles hac
vcl
juxfafinem apprthcnfum,vel juxtacapacitatem natura- fruuntur libcrtate & perfeitione, qu.x licet in eis habeat
iemfub|eiî, aucmaterixcircaquam opcratar. Ut v. aliquas imperfeftiones adjunaas , non funt tamen de ra-
g. dicamusDcumexneccffitatcmovercecelum tanta
fi tione liberlatisut fic/non potelf ergotalis pcrfertio Deo
velocitate , & non majeri , non quia abfolute non poffit dcncgari A
quo enim illam participarent crcaturz , (i
.
,
velocius movere, utmajorem imprimere impulfum , Deus carcrct,utfupraargumcnfabamur? Et econ-

illa
fedquia apprehendit hanc velocitatem cfTe convenien- verfo nulla creaiura rationalis habet illam naturalem
tem coeJo&mundo, & neceffitatenatura id operatur, dcterminationem ad volendum aliquod objeilum cx iis,
quod ncc:(fitas finis exigii, & fic de aliis . Atque in hunc quêxfcneccfrarianonfunf , fcd vel sque amabilia C\ ,
inodum aliqui interprefantur Arillotelis fenteatiacB , confidcrentur uifincs, velzqueeligibilia , fi confidc-

ut Soncio. 1 2. Metaph. q. 39, & 41. Eit tamen non mi- rentur utinedia , curcrgo tribuetur Deo talis determi-
nus erronea in fiJe quam prcEcedensiquamquam aonnul- natio , cum ad perfecîonera non fpeflel ?
liCathoiici incam inadvcttenter incidant ,ut fiatim de- Quarta necelfitas adjungi potefl, qus dicitur im-
clarabo etiam conrra rationem naturalem primo ,
. Eit mutabilitatis,quaerc veranon eltneccffitas abfoluta
,
quiafidivinapotenfianoneIllimitat4d defiaitum ef- fcdfccundumquidjfcilicctcxfuppofitionc, &ha:c ne*
^Hari Tom. XXHI. G 4 ceffi-
. . . , ,:,
IP4 Disr. XXX. Quid Dcus fit.
Keeeflittj ccffario admiu! clcbef in vo!uniatcdivina,ur in fuperi(- etiainconfufe&colleSivc. Videnfur enim ritiones !i|
thlli'tii'"e
ribusoftenlumelK Hxi. vcro occefTitas non rcpugnat , I illo argumento infinuatae probarc,quod licct Deus pofTit
orta divi bertaii, loiointrinfcct: includit, vel fupponit ufum cjus, nolle hanc, vel illam creaturam
, fic de fiogulis deter- &
nev .'i.n.
D4(n jn eo, quod Dtus femel libcrt dccrevit , immutabi- minarc, mhilominus no potucrit omnino creaturas nol-
jVuic?" iispermanct Dices pugnareimtnutabilitatem cum li- le , &
ab earum produ\ionc perpetuo abftincrc; quia vi-
bc/iate , quia cum immutabilit^s fit perpetua,nunquani dctur hoc valde repugnans bonitati ejus Et aliundc noi .
relinquit ulum
.Rcfpondeob eviter, ufura li-
libi-"rtatis ed ncccffarium ad libcrtafem ejuj oam hacc fatis fal va- :
bertatis in Deounicutu,feufemel tantumelTe, nimirum tur, peusnullam creaturam detcrminatc fumptam

fi
tn xternitat^ ipla, inqua (imul dcoainibus extra fe deli- nLcedario vciit Nihilominus G loquamur de volunta-
. ,
berat,&ineo, quod femel liberc dccievit , perpetuo te cfficaci qua Deus vult aliquid extra fe producere, di-
,
permanet Ncgaiur ergo fequela,quia cum hoc ufu non

. cendum eft,non folum eflTc libcrum Deo vellc quamlibet
^
repugnat immufabilitas , nam tam perperuusert bic u- creaturam, fed fimplicitcr velle creaturam , feu comrau-
fus , iicut iplaimmutabilitas ,&quamvis fimul duratio- nicarc fe ad cxtra:ideoque potuilfe nihil omnino creatum
nefint, ipfatamen detcrminatio libcra ordinc rationis velle producere.Ratio cit ,quia bonum creatum five ab-
antccedit,& ipfamdeterminationem liheram antccedit folufe & fimpliciter, five in particuhri fumatur , eft bo-
codem rationis ordine indifFirentia voluntatis, feu po- numdiainttumaDeo&ilhminime necefrrium , vel
tius voluionis di vine.Poreitquedeclarari Ijsec necefTitas adfu um effc , vel ad fuam beatitudinem , aut perfeftio-
juxta illud hT\(lotc\hdit\um:Quodf/l,quandoe/{,ncce/' nem jergoquagunque rationcbonum creatum fumatur,
/cf/itj[e. Quod etiam ina-fû libero voluntatis nof^rs non cfl objeCûm ncccffario determinans di vinam volun-
verum eil : noscniai non folum fumus libtri antequam tatemadfuidileftionem. Et confirmatur priroo qui*
,
vclimus, fcd ctiara cum volu."rus,&a6\usquo volumus, alias Deus non cfTet bonum fibi lufficiens , fed indigerct
fimul <i\ 1 bcr naipliciter,& nccenfariusex fuppofitionc: confortio boni creati,feu coromunicatione bonitatis fu?
pri jsautcm natura velrationefir, ut e(^,quam illam ne- cumcreaturafaltcinconfufe &
indi(linle futnpta hoc :
ccfTii&tcra h*bcre intelligtur,& priusrationc welnatu- autem non minus rcpugnat D>.'o,quam quod aliqua crca
fa,quam talis dus fiat , intcHigitur voluntas pro eodem tura in particulari indigeat . Confirmatur fecundo,quia,
inrtantc indiffercnsad illuai facitndumjquod autem in quando ele\iocujusliber mcdii in particulari c(l libera
nobiscll a)ilins,efl in Deoipfaaeteruitas,&quodin no- noaefl necefTariura velle aliquodcorumconfufe& indi-
{IrodCtucil neccfTuasex fuppofitionc pro illo inftanti, ltin\e, nifi intentio finis neccfTario pra;fupponatur:fi er-
pio 'jUo^fk fuppoiiitur,e(l in Dee ntcciTitas imnautabi- go Deo efiliberaeleliocujuslibet creaturaf,non vero ab-
Jitius protua streroitatc. folucc eft liberum vcHe aliquid creatum, fupponenda crit
ot;e<Sio. Dices jvrgo iam nunc Deus nihil vulr libere , aut fal* in Dco intentio alicujus finis necefrarij,quf ncccfTitateai
*iitai/?ilt. letnnooeit liber adnolcndum quod voluir.Refpondetur infcrat volendi aliquam creaturam faltem in confufo ,
^d pr>urem partefn,negandoabfoliitc fcquclam,fide ipfo nulla autcm talisintcntio in Deofingi potc(f quia per- :
feeundum fc loquamur ; nam in eo fecu iduxn fe non eft felifrime poteft amare bonitatcm fuam nihil cxtra fe tn-
propric volui(Te,fed vcllej& ia iua ^ternitatc fimplicitcr tendendo. Unde Deus ad finem Cfi ita loqui iicet ) fibi
libcrc vulij&eadem Jiberiate perpetuaperitjsnet in eo- nccefrarium nuliis indiget mediis, ncc determinate , nec
flcm decreto; fi tamen per comparationem ad nortrum confufc fumptis ,quia Deus nonhabet caufam finalem ,
leropu loquamiir,vcrum cll , nc-cefTario cunc vellequod & confequenter nec finem fibi necetTarium, qurni per
prius voluit : tamen illa neccflitas eft tantum cx fuppofi* media confequi oportet quia naturaliter ac pcr fc hibct
:
tione,(jua;,Mt dixiraus , non repugnat jibertati Unde ad . ultimam perfedionera fuam:ergointentiocujuslibet al-
?.l!.cram partem conceditur fcquela )q (enfu compofito, terius finis per mcdia confequendi e(i fibi libcra ergo vo :
qucm pr^ fc fert.nam re vcrain Deononcftpotcntia,ul litiomediorura tam determinatequam confute fumpta
nolit quod voiuir,ex fuppofitione quod voluit,& loquen- eft fibi libera , & non ncceffaria .
idode eodem objeiioproeodetn temporc, fecundum & Ad fecundum igitur argumcntum conceditur fequela , Comma^
iilcrn ,quia tatis porcntia enfet d mutationemi nmpiici- qua: fufficientcribi probatur. Adprimam autem impro- nicare fe
tcr ramcn pofelt in fuafternitate nollc quod vult,in fen- bationera eonfequentis jam lupra rcfponfum e(l, com-
*"""oeo
(u ( ut a)unt )
divifo,quod nos pcr practeritum melius ex- municarefe alucrcaturis nullam formalem perfe\io- jiiuuam
plicamus,;5otui(refcilicctnoIlequod vult , &hoc fatis nem dicereautadderc in Deo, fed fupponere, acprovc- ^'^per-
'"^""'^*
e;r ad pcrfcclam liberfatem.Ex hisergo(ut cxiliimo) fa- nireexmaximaperfe\ione, &hocmodo cxponendura
tisde.inonihatumeft Deum haberc libertatcm in volen- efi, cum dicitur, ad perfe\ionem Dei pertincrcfc com-
dvi,quae exti a iplum funt:libertatcm(inquam)fan3 quoad municare, ut latiusarf. i. de Incarnatione dixi . Ad fc-
cicrcitium ,quia fcilicet poteflea velle, aut non velle ,
cundam improbationem rcfpondctur,quod etiamfi Deus
quacn quoad ipecificationc n,qui3 poteft vclle noHe , & nihil extra fe vellet,non ideo proprie ageret coni ra incli
teu velle hoc aut oppofitum ejus, quod in fcquente affer- nationem fuam ,fed (olum non ageret ficundum aliqua-
tione aaiplius deciarabimus lem inclinationem fuam.quod n allum efi inconveoiens,
Salvittiiur difficultates contrA divinam libertA- quia illa inclinatio non elt ad bonum ipfius Dei , fed alio-
tem fuyra ôjitt rum,& quia non inclinat,nifi cum fubordinatione ( ut fic
Ad primum argumcntum in principiodubitationis fa- dicam ) ad rationem &
voluntatem Nequc propterea .
flum.rcfpociiofumendaefl cxdiiftis fupra de divina im- frufiraretur illa naturalis inclinatio Dei ad fecomrauni-
Hiutabilitate. Libertas enim creata formalitcr effe non candum,quiatunc proprie aliqua incliQatiofrufirari di-
potell , nifi in tanquam in principio
potentia voluntatis citur,quandocaret atu,vel perfeiionefibi dcbita ,bonii
sfficiente proxiajo,a quo adus denotninatur liber. Et de autcm divinum etiamfi aliis extra fe non communice-
hoc liberoarbiirio crcato, iroo& peculiariter dehuma- iur,non carct (latu,perfelione,aut alione fibi dcbita,fed
no, diri {oleC illadefinitio quod fit tacultas voluntatis ,
folumaîonc fibi poffibili, &
confcntancafuf boniti'
&. raiionis.At vero in liberoarbitrio incrcato libertas eft ti. Ad tcrciam improbationem,feu confirmationem , ne-
yion in pofentia.fed in alu,quia indifrerentiaejus non eft gatur.Deum pcrfelius vellefe,cum vult fecffe, &com-
in ordinc ad alus , fed imrnediate ad objeda fecundaria: municare creaturis quam cum foium vulc fe c(Te quia
, :
' Tefpelu quorum non e(t aiSus ille detenninjtus ad vo- idemomninoen atus,quo utroqucraodofe vult,& idem
lendumjlcd folum refpeilu fui primariiobje\i, quodcft omnino bonum in(e habet utroquc modofe volendoifo-
divina bonitas,circa quam in fe , propter fe amandam & lumque ponitin crcaturis aliquod bonqm, quandovult
neccffitatem habetaftus ille totaraenritatem fuam , & fe communicare illis,(cu cfTefinisillarum quod non po-
pcrcandem potcft reliquaobjv^la aoaarc, vel nonamare nerec, fi tantum fe abiolutc vcllet.Et hoc iplum eit,quod
fincaugmento , vcl diminutione entitatis fiia;,& inhoc aliis verbisdici folct, Deum neceffano fe amare perfc:.
fonfiltit libcrtai cjus quidem fed vera

, admirabilis , ftiirime intcnfive , non vero extcnfive quamquam :
uin faltcm tn eomwHm Dens velit nscejfaria hacc verba minuspropria mihi videantur, &f4nomo-
aliquid extret fe. dointcrpretandadccxtenlione pureobjcdiva, cau'* &
Infecundp argumento petitur , an voluntas Dei non fali,non verodc cntitativa &
formali in ipfomet atla
(olum fif libera ad volendum quodlibct bonum crcatum Dci,utCajctanus &alii intendilfc videntur, cura quibus
jn parriculai,fcd etiam incommuni , ita ut non folum
i
falisintupcrioribus difputatum efl. Extenfioenim ob
det?rminatc ac diftnbutivc nuUuta ncceffario velit , fed jeliva auc caufalitas nuUam remaddit ipli Deo, fed
crca-
. . . ,
., .
Sect. XV. Qiiid poITit i3e d Ivlna voluntatc dcmonftrari. 105

inquatn influit, &adquam libere terminafur creaturas pofTibiies per quandam fimplicctn complaccn-
ereaturjc ,
6tus nccefrarius Dei propterhanc autem exfcnfionem

:
tiam in efTentiis earum , quatcnus cognofcimus habcrc
non pofeil dici pcrfeftioradusDei,etiam extcnfive,cum tantam ac taicm perfc\ionem pofTibiicm: & quoad
perfc6\io cjus nulloroodocrtfcar,aut raultiplifcrur hunccffeftum conccdunt quod ficut Deus cognofcendu ,
AnDeus necejfario amet creaturtts fojfibiles fe, necefTario cognofcit creafurasut pofTibiles, itaaman-
Dices;Dcus,comprehendendo fe,neoeflrario cognofcit do fe ,

necefTariocomplacet in creaturis,ut pofTibilibus.
creafuras, etiamficrearurarum cognitio nullam ilii per- Nam hicamor non eU caufa efficax crcaturarum , nec
feftioncm addat: ergo fimiliter Dcus amando fe neceffa. tenditad illas infc,id eft, ut illis dct cfTe , & ideo ccfTant
rioamat creaiuras,quia non minus comprehcnfive amat membro & cogit fimili-
differentii afTignats in priori ,
fe Dcu,quam (e cognofcat Hanc difficultatem attingit .

tudo rationis inter fcientiam & amorem
D.Thomas i.p. qu.i^. art.^.ad^. & condituit differcn- Aliis vero non piacet admittere in Deo ullum amo-
**' *
tiam inter voiuntatem, quod voiuntas fer-

fcienf iam &C rem fimpiiciter ncccfTarium,cfiani per modum fimpiicis
tur ad rcs in fe ipfis intciieftus vero fertur ad res prouc

:
crcaturasctiam, ut pofTibiies. Quiaamare
afFciSlus circa
iunt in Deo. Res autem creatse, vel creabiles habent nc- creaturas quocunque modo , neque efl neceffarium ad
cefTarium effe, prout in Deo funr, non vero prout funt in perfeflionem Dei , aiias Deus indigeret aliquo modo
fe ipfis, Qi)3c refponfio valde difficiîs eR , ut cx dicendis creaturisineque efl neceffario confequens ad aliquam di-
conffabit cx quibus fortafle
: aliquo modoexpiicabitur vinam perfe\ionem, quia ficut di vina bonifas e(f omnt-
PoiTunf itaque comparari fcientia & voluntas di vina ,
no indcpendens a creaturis efiam,ut pofTibilibus, ita po-
primoadcreaturaspront exi!lcntes in aliqua difFereritia tell Deus illaamare,&in lilo prafcife complaccre, etiafi
tcmporis:5c fic dc utraque verum eft,quod terminafurad nulium afTcftum habeat circa tales creaturas Et confir-
creaturas in fe ipfis: nam Deus vuit creaturas effe in
ficut matur ,quia liberum arbitrium creatum nihil neceflTario
fe, itaetiam intucfuriiias in feexilientes ,&de utraque amat nifi Deum, & forfaflTcetia fcipfum,aiias verocrea-
etiam inaliofenfu veru efi,quod Deus fcit & vuit creatu- turas nullo modo necefTario araat,neque amore efficaci,
ras irj feipfo, ut in ruperionbus cxplicatum efi. Quo fit neque coplaccntii,quodctiam in beatis videntibus a- &
utficut fimplicifernecefTariumnon eft divinam volun- mantibus Deum,verum ed.Nam licet fortaflTc^vifoDeo,
fatem hoc moJo terminari ad crcaturas, ita neque in necefTario videant in eo aliquas creaturas,non tamen,di-
ki^ntiaell fimpiicitcf hsc neccfTttas , fed folum ex fup- ligendo Deum , necefTario amant creaturasetiam amore
pofitioncquod finta Deo voIitSj feuquod fufurce fint in complacentix. Et ratioefl, quia creaturat non funt fum-
aiiqua difFerentia temporis Et in hoc eff differentia in- . mum bonum quantumvis in fummobono videantur ;
ttr voluBtafem &
fcientiam: nam voiuntas crcatura- volunfasautem foium fcrtur necefTario in furomumbo-
rumcxifJcntium clf in le formaiiter liberaquoad talem
, num, & in fuum cffe quafi confequenter & propter fum-
(dtrerminationcra &nonrefuitat necelTanoex aliqua
, mumbonum quatcnusefl fundamentum fiiie que non
prion Ioj5pofitione: fcientia autem dtvina etiam pro- , poflit frui fummobono: cum aliis vero creaturis non
ut terminatur adcreaturas exiftentes , nonefiinfe for- habet necefTiriam connexionem , ideo illas non ne- &
malitcr libera, fed neceffario convenit Deo , fuppofj- ceflTariodiligit, nec in eis complacet. Multoergo minus
ta fufura cxirtentia talis objetli Ex quo fit, ut omne . potefl Deus haberc aliquem neccfTariuraafFeflum, qui
objedum rcibiieetiam creatum neceffario fciatur a Deo: ad creaturas vcreierminetur,.
non aurcm omne diiigibile, neccflario diligatur Ra- . Addunt etiam aiiqui, hanc complacentiam ,qu3e noa
tioautem hujusdifcriminis propria eft, quia volunfss inciudat afifeiTtjm ad adlualem exiflentiam ipfiusboni
efl formaliter libera , fcientia vero non e.i\ forfr<alifer cogniti,vei effe fiilam,vel non pertinere ad voiuntatcm,
iibcra : nam inde fif, ut fcientia naturaiitcr ac neccf- fed ad inte!let\um Nihii enim aliud e(fe videtur, quifn
.
fario repraefcntetquidquid reprsefentabiie aut (cibileefi: judicium,quo aiiquis approbat taiem rei naturam aut cf-
voiuntas vero non neceffario amet quidquid amabile fentiam, quam cognofcif fi autem cx hoc judicio non fe- :
elt.Pertmetautem hiclibcrfas ad perfeftionem in vo- quitur aliquis afTedus quo voluntas veiit iiiam rem ef-
,
luntatecirca bona ,
qu2 non funt ncceffaria diiigent;,ut fe, & habere talem pcrfedionem, nullus verus amor in-
fupradeclaratum elf : in inteliedû vero iibertas affenfus teiligi potefl, qui appeiictur compiacentia voiuntatis in
vel cognitionis nunquam provenit ex perfetione : nam tali re Quid ex his qui in nobis cxperimur confirmari
.
fi inteiligaf ur taiis libert as quoad fpecificationem aiûs, potcfl ? nunquam enim aliquid amamus aut volumus ni-
provenit cx obfcuritatealiqua : nam inevidenfe cogni- k inordineadcxiflentiam ejus,five appetamus rem ut in
tione non habet locum taiis iibertas quia ubi infervenif ,
nobis fit, & nos pcrficiat, five utin fe fit,fuamque perfe-
evidentia, non potef^ inteiieflus diffentire . Libertas au- flionem habeat . Quod quidem in amore cfticaci eft evi-
lem quoad exercitium in intellctu cieato provenit ex denfiflTimumîdem vero intcliigere licet in fimplici aflfe-
potentialifate quia nonfemper pofeff eflfe in aflu ulti-

,
ftu,qui dupliciterin nobis inteiligitur.Primo pera6\um
mo,& ideoindiget aliquoaiio raotore,a quodeaftu pri- inefticacem ,
quem
voiuntatem conditionatam ex-
pcr
mo in (ecundum reducatur , vel ex confideratione unius plicamus,fcilicet vcllcra hoc bonum fi fieri pofTet, aut ti
objeiî ad confiderationera alterius transfcratur ; hx au- noneffet taie impedimentum,qui affcdus eft ciarumde.
lem imperfcdiones non habent locuminDeo, & ideo fidcrium rei in ordine ad exillentiam ejus , quamvis non
fcientia Cjus necefTario reprxfeBtat quidquid reprifen - fit etficax &abfoiutum Alter modushujus fimplicisef-
.
tabiicel) Ratio autem magis a priori hujus difcriminis

. feflus ed percomplacentiam in re pulchra aut bona abf.
cft,quia voluntas Dei prout verfatur circa creaturas exi- que ullo defiderio habcndi iliam , ut quando quis cora-
fienres , ell pnmaria & radicalis caufa iliarum & ideo , placet in pulchra imagine vifa aut in rofa , aut in Dei ,
dicitur terminari ad iiias in feipfis, id eff, ut eis benefaci- bonitate contcmpiata Et compiacentia cfTe non poteft
.
at, & in fe exiflentes efficiat : hoc autem non potefl efTe nifi vei deleftatio quaedam de proprioaflucirca tale ob-
neceffarium Dco, quia ad ejus commodum, & perfe\io- jeftum Deie\at enim nos puicherafpeftus,quia ipfc-
.
neo) non refert. Scientia autem vifionis, de qua nunc metaftus circa tale objeflum eff confentancus noflrae
sgimus quamvis intueaturres prout in feipfis funt, ta-
,
naf urac : & illam deleflationem vocamus fimplicem c6-
tnen non eti caufa illarum, nec confert illts ut in fe fint placentiam,qu3efine dubio ell de ilio objeSlo feu afpcftu
fed foium intuetur iilas cx vi illius eminentije & perfe- ejusutexiftentein nobis. Vci pote(U(Teiilacomplacen-
ftionis qua ilias in fe continet
,
quod pertinet ad perfe- ,
tia pcr modum benevolentif ipfius objedi,feu rci viff,&
6\ionem Dei in fe , & non ad perfedionem creaturx contemplaf?:&ficn:hil aiiud eflquam velle,vel gaude- '
Amorsm Secundo comparari pofTunt fcientia & voiuntas Dei rc , quod res illa habeaf iliam puichrifudincmaut boni-
fimplicis ad creaturas antum, ut pofTibiies.Et hoc modo nonnulii
f tatcm,quam in illa confpicimus aut confidcramus, ita &
is^necef
Theoiogi admittunt iliationem ,
' paritatem rationis & ctiam hic aflfeûs fcrtur ad bonitafcm in ordlne ad cflTe e-
farium in quoad aiiquem amorem , qui verfari potcll circa crcatu- jus . Sic igitur in Deo non iniciligitur a^\us voluntatis,
Deo erga ras pofTibiies ut pofTibilcs (unt. Dupliciter enim verfari
, quifit verus amorad creaturanifi inordine ad aflualem
pofliiiiics potefldivina volt!itascircacrcaturas pofTibiles.LJno mo- exifletiaro ejus.Et quia nulia reshabcre pofefl pcrfeiTio-
licjuiaf
ftfunt.
do efficaciter volendo cas creare : & hic amor jam non ncm a6\u exiflcntem nifiex voluntate Dei, ideoeas lolas
terminatus ad illas fimpliciter uf poffibiles, fed ut exifle- creaturasdicitur amarc Deu^jquibus vuh dare cfTe & fi :
tes: &de iilo proccdunt,qu3e in priori membrodiximus. abfoluta voluntafc (quam confequcntem vocant ) id ve-
Alio autecn modopotef^ verfari voluntas diviaa circa lic,dicitur amare ef&cacitcr,fi autecn id ia.tum velit fim-
piici
. . . . ,, . . ,
io^ J)i s,p. XXX. Quld Dcus fii
plici ajfTeflu', fed conditionafo (quem antecedentcm vo- vero Thomiftis non placct hic loqutfndi modut , ut coi-
iunfarem voc3nt)araor de fe c(l inefHcax:tamcn uterque iiatexCajetanoj. partc qu. 19. art. 8. Fcrrar. i. contra
comodoquocftjert deaftuaii cxiflentia rci,& idco cd li- .Gent.67.& 70. & infinuat ctiam Caprcol.Tupra rt. i . &
.b.er in Dcorergo circa creaturas polTibiles,qua; per volun- habent fundamcntum in D. Thoroa in i.dift.43. qu. 2.
tatem divinam niillo modoordinantur ad exiflentiam, arf. I. ad 4. Ego veroc>iftimo quasftioncra cffedc nomi-
non potcfl iniclligi aiiquis veius amor ,
qui dicatur fim- nc nam fi contingentia folum fignificetindiffcrentianj
:
pjex complacentia Denique ob banc caulam multi Phi-

. quadam, quam effef\us htbct in ordlnc ad fuam caufam
lofophi &Thcologi,pra'rcrtim qni D.Thom? do\rinam in quantum cx vi cjus potcft cffe & non cffe fic non cft ,
fcquuntur, hanc differcntiam conftituunt intcr intelle- dubium,quin tales effe\us fint contingentes,quia hoc ni.
Oum & volutatem, quod intclleflui verfatur circa quid- hil aliud cftquam noncffc fimpliciterncccffarios Con- .
ditatem prasfcindendo iJlam ab a\ual,i exiftentia:vo-

rei ftatenim voluntatem divinam,etfi in fc quoad fuum cffc
lunlas vcro fcmper rendit in bonum inordine ad cfTe a- neceffaria fit,non tamcn in rarione caufx,quia non habct
tiuale,ut patet ex D. Thoma i. parte qu. 82. art.^.crg ncccffariam habitudinem ad obje\a fccundaria, ut rc6le
juxta hanc doQrinam non poteft mtcJligi verus alus vo- D. Thomas notavit i. part. qu. 19, art. 3. ad 4. 5.& 6.
luntatis divinas circa eJTcntias rerurî poffibilium, quas Siaatcm contingentia prster indiffcrentiam indudit a-
nullo modoordinat ad effe liquam iropcrfeflionem ex his^quaein argumcntonotaa-
Juxta hanc crgo fententiam , quifatis probabilis eft , tur,lic clarunieft noneffc dcratione caufi Jibera;:& ideo
fcnieiiita
probabilU ccnftituendacft differcBtia
inter fcientiam fimplicis iij- non fcqui Dcum effccauferocontingentem,ctiarofi libe-
iadicaiur o tclligentij & amorem
Dci neceirarium quodDcusper ,
ra fit . Atque hcyc modo D.Thomasin i.dift.^j.qu.
illamfcicntiamncceffario comprchenditcreaturas poHi. 2. art. i.ad^. dicit: Noneji dicendnm voluntatem Dei
bilcs, quia comprchedit fuam infinitam perfclionem Sc ejfe contingentemâut eperatioriem ip/im, quia contingen-
potenti3m,cum quacreaturte habcnt necefrariam connc- tiamntahtlttatemimporcat ,
qnêin Deo mllaefi. Atque
iionem ineffepofiibili & confequeoter in cffe fcibili fcu hic rootlus loqucndi cautior crt ,
quamvis intcr homincs
intelligibili,quia connexio cffeftusut poflibilis cum po- do6\o5 fa'pc foleant tffefius contingentes appcilari pro-
teniia efl omninoneccQaria: ideo comprchenla pp-& ptcr folam indiftcrentiam caufae . êliqua,qua;inilloar-
lentia,qu2e fua fola virtutceminenterconfinet totum ef- gumento tanguaturde imrautabilitate, & quomodo pof-
feflum, comprehend!turefi'eôs ut poffibilis, ctiafi nun- fit cffe dcterminatio libera fine additionp rcali , in fupe-
quam ritfuiurus;nam,ut dixi, intellcGus cx fa praefcindit rioribus l'jfncientcr traRata funt in atfrjbu to immutabi.
ab afluaJi cxiflentia. Af vero amor Dei,quanrumvis per- Jilatis
lcSûs , non habet neccffariam conncxioncm cum

amorc ^
quo dettrmtnetur liiierjt volunias Dei.
crcaturarum,quia aCjuale cfle creatura* nsn habtt necef- In quarfo argumento latiffima inculcatur maieria de
riam connexionem cum bonitatc Dci aroor autcm non : dccrminatione caufa- liber^ , lcd < a res ,
quod attinct ad
^^^^^J^^
eft fineordine ad a6\ualeelfe Et hancdiffercDtiam inte-
. caufas crcataSjfupra difpuiat 19.& 22. iradata eft.Q.uod
dcrc vidctur D. Thom. citato loco cum dixit , fcientiam vero periinet ad divinam voluntatem, non dcfunt,qui in
vcrfari circa creatuias, ut funt in Deo, amorem verocir- ca etiam quxrant aliquod dcterminans , faltcm ratione
ca eas proui fuot in fe ipfis. Etcandcm tradunt frcquen- diflin\um ab ipfa ,
proptcr illud axiorra ,
quod caufa in-
tius Commentatorcs cjus 1 .

p. quaeft.^^. art.j. cum con. differens,uf fic, nihil poteft dcterroinale velle autopcra-
ajunt , Verbum divinuni procedcreex cognitione
iicot. ri. Ei quia hoc detcrminans non potell effe txtra Deum ,
trcaturarum poflibiliurn , quae neceffaria cft , Spiritum quia ellet imperfelio,ajun:,divinam voluntatem dctcr-
i"in5\um vero non proccdercex amorecreaturarum ,quia minari abintelleû pralicc judicaniequid vclle conve-
iiulluseft neceffarius niat.Ifa fentit Capreol. in i.diftin.^J.qu.i.art.^. ad ar-
Quod fiquisita priorem fententiim intcrpretetur gum. Aureoli cont.^. concl.& Fcrar. i.cont.Ginr.c.82.
^'i;onil.'.
quod Deus amando omnipotentiam fuam , ncceffario a- ubi D. Thomas folvensquartam ob)e)ionem italoqui-
te nt
i
non po- tur, dicens, divinam voKintafem d'.rerminari ab intelle-
litodus ^c fjiat & gaudet,quod creatura; fint ponibiIcs,quia
plicandi tel"! ipfeeflcomnipotens.quin creatura;fint pofl"ibiies: & flu prcponente bonum,quod ipfa velu. Veruntamen, nc
poflibilium, in iquivoco laboremus,fupponenduro eit, duplex defcr-
lii.
hunc vocetfimplicemamoremcreaturarum
dicetimprobabile, fedre ipfa veriflimum Ulc ta-
jnihil
. minans Iplerediftingui in voluntate.Unum quoad fpcci'
aliquo reipeau ad cfle cxilientix ficationem atus aliud quoad cxercitium de priori hic
men amor non eft fine : :
ipfarum creaturarum, fcd omnipotentia: nulladifficulras eft,neque in argumento fa\oquicquara

non quidem
ipfiusDei ; amaturenim poflTibilitascrcaturarum folum dc illo inquiritur, quia volitio Divina non fumit fpeci-
quatcnus conncxa eft cum a"\uali cxiftentia omnipotcn- em fuam ab objeflis creatis,fed ex fe & ex fua bonitatc ,
poffibiles,quia ne- talis ell.ut reê noravit Ferrar.fupra,ubi in hoc fenfu ne-
ti Dei:& ideo neceffario amantur,ut
ceflarioamaturomnipotcntiaDei.Tamen,fi vercac pro- gat dici poffe objefla creata , vel intelleAum proponen-
pric loquamur,hic amomon lam eft
creaiurarum, quam tem illa,determinare voluntatem divinam quoad fpeci-
omnipotenfiz Dei quia nullum atuale bonumamat

,
em a\us , fed folum, quatenus terminant feu funt mate*
crcaturis,fed folum Deo. Et hoc fcnfudixiffe videturCa- rialiaobjeta fecundaria , circa quae divinum velle, ut Ji-
jet.i.part.qu.34.art.3.Deum ncceflario amare creatoras berum Et hoc fcofu dicetur intellelus di vinus
verfatur .
ut fupt iii ipfo ) non vero ut funt in fcipfis,quia

ut funt in detcrminare volunf atem divinam , foluin quia offert illi
Deonon habentaliud bonum necaliudcffe nifiDei , ut mafcriam , qu^ poffit terminare volitioncm ejus . Et D.
vcro (unt in fe ipfis,habet effe diftin^^ûm. Et
propterhac Thom. quidem in hoc tantum fenfuJocutuseft: &Ca-
caulam *quiparat amorem cognitioni crcaturarum, ut preolus ac Ferrar. interdum eundem infinuant, licet
poflibilium Inquo non omnino nobis placet:

.
nam per poftea aliud indicent , ut videbirous
fcicntiaro vere cognofeunt naturaeereabilcs,ut(unt

entia Unde majorisclaritaris gratia poffumus diftinguere
effcnMalitcr ah ipiodiitinla:& ita terminative

fciuntur hanc dcterminationem in fnfficienlero & cfBcacem fi vc ,
at vere illa appelleiur quoad lpecificationem,hc quoad exerci-

in fe,& fecundum fuum effe effentix abfolutum :
per d.\:um rc vcra non amatur in fe,fed folum in

amorem tium.five ad quodlibct ex his membris illas duac voccs ap.
eo cfle,q Jod habcntin omnipotentia Dei, a quo denomi- plicentur , ut facile fieri potefl. Igitur determinationein
naniur poffibiles,quia non aroatur io fe,nifi quodordma- fuffiuicatem appclloiUam motionem metaphoricam ,
tu ,ur m ie,& in propripclfe habeat

aliquod bonum: fci- qux de fefe futficiens eft ut rationc illius volunt as ad la-
turauteminfeetiam, quod prilcinditur in omm fuo a l.m a\um determinetundctcrminatio autcm etficax erit
inferlcicn- ir.otio,qua pofita ita dtierroinatur voluntas ad a\u,
fluali cffc: fempercrgo inrcrcedit differentia
illa
ut ficri nullo modo poffit , quin pofita tali moiione talis

tiam & amorem,ob quam potcii Deus perfc\iffime fe a,-
inace,non amando proprie creaturas m fe ipfis determinaiio in voluniate fequatur Priori modo vcrif- .
An Deuj contingentet velit fimum ell, intelle.i>um divinuoi determinare voliiCatem

Tcrtium argumentum langit controvcrfiam inter Sco- divinam etiam circa ob)e\a creata.quia illa proponit,
,
tum & Thomillas , an cffc\us procedentcs cx libera vo,- & convenunti; & boaifatis,obquas
(ufficientes rafiones
luniaic Dei,uicendi fint tonringentes,nec ne. Naii. Sco- deterroineiur loluntas , vel determinari poffit ad lali
ûs ita loquitur in i.dift.?8 &

59. qucm Gibricl, Pahci- objc\a voienda:4cdtnique, qânuim cft ex lc, volunta-
tem ipfam (uifiticnfcr alliti(,ut 'alia obji\a dctermina-
9$, &alii imitanfur: nec difcordal C
prcolus ibi dift.
^8, qu. 2. ad argum. Aureoli cont. 2. 5. concluf. Aliis & te velit.Quod genusdetcrmiDatipnis lufficientis inomni
intcl-
. . .,
,, . . ,
S .CT. XVI. Q.c:id polTu dt d ivina voluntate deaiOnrnari J07

quid i-t
:inte!le<na & voluntafe reperitur, & potell dici motioftu twnadaliayer libenatem fu^m . Et fi dicntur
detcrminano (uflicieBS, non folum quoad fpecificatio- hoc faltem iyfafriui exijiois indctcrrr.in^ta fe dcicrmi'
tiat., concediiur: ndm no n e(i detcrminat a ad volendum ,
ncm, (ed ctiaos-quoad excrcitium, quia in iuogsnere (uf-
ficicntcrtrahit voluntatem, utexcrccat takm adum, vel nolendum , &
tamen determinate habet velle vcl nol-
fcuad talem detcrminanonem Et hoc eiiani modo po- . le.S\ hoc(inqu3m)(iicatur dc ilio primo aiRu,idem eadem
tcfi optime inteiliRi D Thomas i.contra Gentes cap.82. raiione dici po clt rmmcdiatc dc voluntatc creadi mun
&lib. z.cap. 2<5. Veruntamen hocgenus (uificicntisde- dum, &conimunicandi (e in tali gradu : & (uperflue
terminationis non fufficit ad foivetidam ditficultatem fingitur ille circulus, (eu raultiplicatio aiûum intcllc-
talam inquartoargumento,(juia(i adhucpodta illa(uf- 6\u5 & voluniaiis

ficienti determinatione cx parte inielledus, volQtas
ma- Adde vix poffc intclligi ,
quis fit illeaiûs infelleiûs
net indiflfcrens non cxcrcere a<flum ad quem al-

, ut po^Tit di ./ini, ad qucm dicitur a voluntaie dcterminari volen-
lici?ur,q'.!Xrendum cnt a auo determinetur. Determina- icm intelleflura concipere, & diflarc aliquid producen-
tiocrgo rrticax quoad ex<^citium erit , (i ordine rafioms dum, in quo divina bonitas in tali gtaducluceat nam fi :
prscedat in intellectu divino aliquod judicium quo po- ,

pcr conctptioncm iniclltgamus apprchenfionem intel-
non pofiit non (equi dctermjnatio voluntatis. Sic
lito Itcûs , nihil potelt inteliedus di vinus concipere ex mo-
enim diti poteft divina voluntasdetermina.ri ad amorem tione voluntatiscirca creaturas producibiies, quod natu-
fui a -udicio iotelleflus raliter ac nece'fario concepium non fit per fcientiafim-
illa conceptio non fit tanfum
Quod
YoluDtas hic igitur dcterminatione loquendo dicimus im-
De plicis inielligeti? . fi
livini nd poflibilce^Te voluntatem divinam determinari abintel- rei ut producibilis producend? jam (upponit vo-
, (ed ut ,
dcicriVii-
lettuad falia objeiâcreata volenda. Probaiur primo ra- luntatem producendi rem illani crgo non potell divina :
natur a di-
vioo iotel- fioncjudiciomeoefficaci(rima,quiahoc repugnat libere volunias veile,ut intelledus iia rcm concipiit, nifi prius
letlu ad
determinatioai voluntatis divinse.nam ludicium inftHe- velit rem ipfam producere. Imo in nullo fignoeft nccef-
crcjca ob
jeâ vo- ftus,quod voluntafcm anteccdit naturaleeil , non li- , & iariailla formahs volitio circa cocepnonem intcllclus:
lenda ,
berum iprgofi pofito judicio voluntas nonpotc(l non fe- nam,hoc ipfoqilod voluntas vult rem producere,natura-
qui ,(&determinari fequendô illud; crgonuUibi cfl
illud liter ac neccllario concipitur ab intelledu,'ut producen-
^tercitium libertafis , fed per naturalem detcrminatio- da,ut fupra oHenfum efi : non ell crgo necelfaria fpecialis
nemomnia ex nece^Titate confequuntur . lilatioeft evi- applicat io volunratis ad illam cpnceptionem . Quod fi
.dcnsex prfdifta po(itione.Neque audienda hic efi diftin- ferrnofit non deapprehenfione tantum ,
fedde judicio
flio vulgaris de fenfu compofilo&divifo: nam fi (enfus quodidceftcuro diftamine,interrogaborurfus,quid novi
compofituseftex fuppofitionearitecedente natur2li,& & judicet aut diflet inteileflus divinus, ut motus per illara
confecutioccrtgs vo|itionis& detcrmmationiseft inevi- voluntate,quod anteanodiâbat. Autenim judicat pro-

tabilis in fenfucomppfito,feu fala illa difpofitione,fim- duftionem rei in hoc gradu e(fe poffibilem hoc antea : &
&.inomni fenfued nece(raria,& non libera. Gur
plicitcr natursiiter ac neceffario diftabat Vel judicat e(fe con- .
enim amor Dei ad fe ipfumeff fimpliciternecefTarius ,

venienfem & divin? bonitati confentaneam vel aliquid
.quamvis non poffit nifi fuppofita fui cognitione ?

e^fe fipiile. Et totum hoc necefTario diilabat Cne fali volun
Nonccrtealia ratione,nifiquia & vifioilla taliseft,& il- t3tc,ut per fc notum efi. Ac prEterea fiante tofo illo judi-
pofita non poteft non fequi talis amor Primum veio . cio,&di\amine,adhuc volQtas manet indifFcrens,& in-
anfecedens clarum eft , quiaintelleilus non ert formaii- determinata.Vel judicat, tale opus e(fe neceffariura, feu
terliber,fedfolum ut fubefl motioni voluntatis. Quod fi neceffario fibi agendum fic judicium erif falfum, nifi, &
quis cum Purando contendat , judicium ipfum intelle- fupponafur alia orior voluntas ipfius Dci,in qua talis ne-
flus per fe ac forraaliter cffe liberum pr^ter illius fen- ,
ccffitas fundetur:na cx fe & cxobjeflo, tale opus feu pro-
tcnfia" improbabilitatem , ineandcmquxfiionem inci- dudiotalis rei non cfl Deo neceffaria , aut neceffarjo a-
.det ,
aquo fcilicet divinus infelleftusdetermineturad ju genda, vel voienda.Quinimo fi talis eficf, naturaliter ju-
dicanduqi , verbi gratia , hunc mundum cffe creandum dicaretur, iit talis ab intelle\u abfque illa fpeciali appli-
jcum ad hoc non fit natura fua deferminatus . Quod fi rc- catione voluntatis.Vei denique judicaf, ta!e opus omni-
fpondeat , jpfummet fua libertate fe determinare , idem noeffe a fe volendum & faciedum, nonquidem ex necef-
idicct de voluntate, feclufa illa falfa fententia de forma- fitate,tamen de faflo ifa e(fe faciendum.Et hoc judicium
ii libertate intclleftus autfpeâtad pr:rfentiam conditionatam ,
quamDcus
Aliter verorefpondetCapreolus fupra , illud primum habere potefi ctiam de alibus fuf voluntaiis, dc qua tli
,
judicium inteliciStus non e^Te mpre naturale ac neccffa- alia confideratio qu? ad prf fcns non fpeflat , aut cQ im-
,
rium, fed liberum non ex formali libertate intelleinius

,
poffibile, nififupponatdecretum di vic? voluntatis jibe-
tedexmotione voluntatis libcre determinantis intelle- rum & abfolutumdctalirefacienda. Nihil enim Dcus
flum.Unde hunc conlf ifuit ordmem,quod divinus intei- facit nifi quatenus vult illud facere nihil ergo pof efl ju- :
leflus naturaliter ac neceffario omnia intelligit & pro- dicari,ut omnino ac certiffirae facienda a Deo, nifi prius
ponit voluntati : volutas auten) naturaliter ac neccflarip fecundum ratione Dcus ipfe decreverit id facere:ergo no
vult fuura principaleobie\um..ô (inquif) amato vult poteft divina voluntas vclle,ut intelleclusdiiiet aliquid,
imelleQum concigere & diSlare aliquid producendum,tn ut a feproducendum dilo modo,niG jam ipfadecttvcrit
qMQ divifia bonitas in taligradu eluceat. Qitofad:o intel- id facere.ErgP falfo fingitur,hoc decretum aliquidfacie-
leBus divinus did:at hec vel hoc ejfe fitndum , pofi ad & difundari in volutafe illius dilaminis, feu in di^lamine
hoc volendum voluntas determinatur.Scd ftatim occurrit ipfo.Quin potius,ut fupra in fimiii dicebim,pofito decre-
interrogandura aCapreolo, an illa volitio , qua vpluntas toquo Deus vulf aliqoid producere,fuperflua efl illa alia
vult intelledlum concipere & diflare aliquid producen- voluntas applicans infelle\um , ut di\et id c(Te facicn
dura,inquodivina bonitas in taiigradueluceat,fit necef- dum , quia hocdiIamen naturali neceflitate fequitur in
faria,vel libeta.Primum nondicet,aiias quidquid ex il- intcllcflu,pofito iliodecreto liberode re facienda, ut ob-.
lanece^Tarioconfequitur, cfTet neceffiirium ,
atqueita jeIo fcibili , ut fspe in fuperioribus diIum eft .
Deus neceffario fe ad extra communicaret in gradu taii Atqueex hocdifcurfucolliguntur duo valdeneceffa-
Ex aiAi$
Si autera illa volitio e(f libera,qusram rurfus, an volun- ria ad hanc veritatem confirmandara.Unum efl jam fu- priinum
tas ad illam determinetur abaliquo judicio intellcûs: pratalum,indivinofciIicet intelletunullum e(fe jadi- corolla^
nam fi id a(hrmetur,aut tale judicium eft mere nafurale, ciutB infe liberum,vel formaliter, vcl ex propria motiq. rium>
& cx illo inevitabiliter fecjuitur talis volitio & : fic redit ne feu applicatjone voluntatis , quia talis hbertas nun-
^rgumentum faftum quodcfiruitur ,
libertas . Vel illud qua efl in judicio nifi cx imperfedione & obfcuritate e-
,
judicium efl liberum fic oportebit antecedere illara

: & jus:omnecro judiciu ex partedivini intellelus neceffa-
priorem volitionem , a qua talc judicium determinctur rium efl.Aliquod vcro judicium denominaturliberum ,
quara tamen ipfe non ponit , merito , quia alias pro- & folura quia objelum ejus fupponit dcf erminationem li-
cederctur infinitum Si autera dicatur , voluntatcm non
. beram voluntatis:iIIa verodeterminatione fuppQfitain-
detertninari ad illum primuma^lum liberum ab aliquo tellcûsnece(farip judicac quidquid vcrum inilloobje-
judicio intellelus,fed ipfaromet le determinarc fua liber- flo reperiiur.Ex hoc autem piincipio,quod certiffimum
fatCjUttandem videfur ipfc Capreolus fafcri, dicens : en"e exiflimo, plane fequifur, non poffe divinam volun-
Quoad exercitium aHus determinatur vx>iutas divina tatem deferoiinari a judiciointclIe>us, quianoriaju-
kxfua natnra iHantum ad ^rinciâlf objeflwm , <^ quan- dicio orani ex pirtc neccffario, alioqoi determinatio
volun-!
. . . . . ,,
,
i's?. XXX. Qtild Dcus fir;
-ooliinfatis cffef ctiim neceffaiia , & non liber.i : neque a vet . At fi foium crcdidlffct igcxt ti neccfTifafi nafurat
jiidicioaliqiia cx parte libcro,quia foliim ;iotcil efTe libe- prfdiflo modo ,
refpondcri facilc poffctipfiusdifcurfui
TutTi ob)crtive:tale autem judicmtn, ut luberi po{{ir, fup- quod liccf Deus neceffario volueritcrcarc mundum, illa
^)onit clercriViinationem liberam non ergopotefl deter- : f amcn neceffitate voluit illum creare in tempore, non io
'irin.irioipfa cxtali judiciboriri gternitate, quiafortaffc id naturaliter apprehendif , ut
Alfcrumquod exiiiifiis fcquitLir,ef{, volunfatem nun- meIius,&convenicntius . Debuiffet autem Aridotdes
quam determinari efticacittr a judicio intcIlcOus nifi (ub probare neceffario judicaffe Deum , effe convcnientius
aliqua ranone necefruat,is. Itaqut niH 'intelle6\u5 judicet mundum exieternitatecrcare. Ad hoc vcro dici poted
Jioc bonum feu objeiûm diligibile cl.Ie necelTarium,nun- Arifiotele pr?cipuc motum fuiffcadcxiflimandu Deuta
(iuam determinabit etBcaciter voluntatem , ut id vciit. agercexneccffitatcnaiur^, quianon intcllexit fineDti
Quod patet a contrario:nam Iibcrtas voiuntatis oritur ex mutationc fieri potuilTe , ut prius nihil egerif,aut move-
difFerenti?! objeiRiva inteiledus,ut fupra diccbam , id eft rit & poflea agcrc aut moverc inceperit
Quia ergocre- .
ex co quod intelleiTtus judicat talcbonum, quod aman- didit Dcum dfc icamutabiicm, ideo credidit fcmpcrage-
dunj prOponitur , non eflfe neceffarium ; & licet rationcrn re & non poffe non agere , quod cft ex ncceffitaf e natura:
habcat obqu<im diligi poffit', non lamcndeefferationcm agcrc. Et idcolicct quantum ad magnitudinm,multitu-
obquam etiam polfit nondiligi.Iam vcro mtcUeflus di, dinem vel perfciîonem effeftuum aut vclocilatetn
, ,
vinus non potetl judicare, aut proponere voluntati fuce niotus forfalfe non crcdidcrit Deom ncceffario agere
aliquod bbnum creabiie, 3Ut crcadum ut ipfi ncceflfarium quanlum fimplicitcr pottli: tDmen quantum ad duratio-
ad operandum vel volendum , nifi cx aliqua dcfermina- nem mundi & carum rtrum quas ipfe immediatc facit
,
tione Iibera in ipfa yoluntate praefuppofita Quod fic pa- . credidit necefifario agcre quantum potetl , feu quam pri-
let : nam duobus modis judicari potefl necefTai lum bonu mum ob ioimutabiljtatcm fuam
poteii
volunt2ti propofitum : unomodo abroIute& cx (c, (icut Atque hoc fuifie pra;cijjuuir. Arifiotclis motivum,co-
proponiturDeus ipfe fibi,& videntibus ipfucn.Et lioc mo- flat ex 8. Phyf.tcxtu 9. & i 3. & texfu 52. &55. & lib.9.
do non bona creabiha ur ne-
potell intclleiûs divinus , Mdtaph.textu ly.ubi dicit in jciernis nihil etlc in potcn-
ccffaria concipere:effet enim judicium erroneum utcx , tia, fcd omnia in adu Unde infert non effe timcndum .
fupra diftis patet. Alio modo pote(l judicari objcirum ne- quod cQcIum quielccf,quia neque ipfum, ncque motrc-
ceirarium ex prf fuppolitione prioris voluntatis,(icut judi- jiis cfi in potentia ad non mo vendum ut ibi D. Thomas ,
catur neceffarium unicummedium fuppofita intentione exponit.Et inde lib. i 2. Mctaphyfic. cap. 6. condudit ,
finis. Et tale judicium fumit totam fuam cfficaciam ex non fatis effc poncre fublianf iam f tcrnam pofentero mo-
voluntatequam (upponit.Unde fi illa voluntas fit perde- vere,quia alias poffet ctiam non roovcrc:(ed oporterc, ut
terminationem libcram , non potelt tale ;udicium effe fit adu movens ex neccffitafe , ita ut motio ejus-fit fub-
primaratioilliusdcterminationis ,cum illam fupponat. liantia cjus & conlcqucnter tam ncceffaria fit mofio fi-
,
Sic igitur,intellc\us divinus no, poteil judicare aliquid cut ipfa (ubiiantia.Et lib.2.de Ccelo t.6.rextu 3 ^.probat
ad extra,ut neceffario a fe volcduro, nifi fupponat aliquid rootum invariabilcm,quia motorcjus immufa-
cccli effc
aliud libcre volitum cum quo iterum habeat neceffaria

,
tabiliscfi.Ex quo vult infcrre, fempf r eodem modo & ex
co.njicxionem ergo prima detcrminatio libtra volunta-
:
neccffifate movcri Dcnique ex eodcm principio colli- .
tis Dci non potcO cffc cx determinatione judicii git neceffitatcni generationum & ad earum var ietaiern ,
.Quirti ar- Dicendum cQ crgo ad quarium argumentum , vokin- requirj varias rationes coelorum quia primus rootor cx ,
pumcnsi tatem divinam non indigere dcterminante quoad alio fefemper eodcm rHodo& immutabiliter movet,t patet
exercitium preter (eipfam,quaE ex vi (u? liberfatis lcqua- ex8. Phyfic. texfu 53. 2. de Coelo textu 21. & lib. i. de
fi inrieftit detcrminat ad hoc objeftum potius quam ad
& gcneratione tcxtu 1 6. & 2.de generatione tcxfu Jfi.Ac^
ahud.Atqueitadocet expreffe D.Thomas i.p.qu.i^. ar. cedit quod idem Ariliotcles lib. 2. Msgn. Moral cap.15.
3. ad 5. Nequeratioin contrariurh
UQa indnSoquarto licet dicat Deom per fe effe felicem, & externis bonis
argumentodifficultafemhfibct: nam ut fumitur cx eo- nonindigere, nihilominus (entit non poffe carerc ope-
dem D. Thoma primocontraGentes cap. 82. iicetcau- ratione, ncquc aliquibus quafi amicis vd focii.s cum
e(l, qu:^ nondum af- quibiis fuam fclicitatem communicct Quidenira (in.
ia indifferens ob imperfeftionem, id
.
fccutacll totum quod id ,

illi eft neceffarium ad dcter- qu\t) fiiciet? nique enim dormiet . In/piciet aliquid , in-
minatcoperandum, non poffit quidquam operan nifi quiunt Quidigitur in/piciet? Namfi quidquam aliud
.
prius in !c detcrminetur , vel potius compleatur , caufa melius, hoc at/urdum ejl , ut /e quidquam nselius habeat
tamen, quxcli indiffcrens per etpinentiam ,

quia in fc Deus /p/e igitur /efe injpiciet 5 At hocdelirum tiam
. :
completa efi, non tame deiernoinatur ad unuro vel aliud hor/:ini qui/e/u/piciat, utpote attonito inclamamus Et .
obieaum,fcu effeaum, quia omnia excedit, & per fe om- in fine tandem concludit , opus effeamicifia , etiam ei
nia potciU re\e potefifefc determinare, unum vcl & qui fibi faf is fit Dcnique inhanc fententiam vidcntur
.
alttrum effcdunn fuo arbitrio ac voluntate producere defcendere Averroes ^.Phyficorum a textu 6.&Simpli-
ûtd {enferit Anfioteles de libertate Dei cius 6,Phyfic, textu 1 5.& Avicennaiibro nono fui Me.
In uhirnaobje\ione pctifur, ut cxpliccmus quid de tap. 1 . cap. quarto .
hac Arinoielcs fenferit. Tcitimonia cnim ibi addu\a

re Nihiluminus funt alia Ariflotclis loca , ex quibus op-
vidcnturcon^încerc , Arifiotelcm in hac parte non re\e pofitum colligi potefi : priefcrtim in libro illo dc Mund.
dc Dco fenfiffe eique naturalem ncceffitatem in agcndo
,
ad Alexand.fi Ariflotelis efl , ubi efl expreffum hujus rcL
& volcnJo tribuiffe Ethanc fuiffccjus fententiam opi-

.
tcflimonium Primoenim comparat ejus Au\or Dcum
.
nanrurcummunifer Doftores,Scofus in l .di(I.8.qu.5.& Impcratori , qui omnibus prjeefl, & quaecunquc volucrit
SptDio in quodlib.qu. 7. Gregorius in t. dill. 42. Gabriei O- & confitit ,afque ita concludit Ad/ummum quodinnavi .
Ot. cham dill. 45. Marfilius qu. 42.& 44. Hcrvaeus quodlib gubernator in curru ay.riga in choro pracentor , in civi-
, ,
q-.i. 4. & III tr.icht.de stcrnitate mundi qu. 4.

Ferrar. tate lex jinexercitu imperater, hoc idem in mundoe/t
5.
i.hb. contraGcnt. cap.zj.&jivf 11.12. Metaph.qu. 10. Deus nifi quod illis ipfis principatus lahoriofus ypertur-
:
Soncin.i 2.M.tsph,qu.3o.& 41. Soto 8. Phyfic.i. Hi o. batus, &

anxius e(i Deo auttmexpers omnismce/litia, :
nines& multi alii duceof Ariltotclem quidemcredidiffc laboris , nuUarnque corpori aj/erens imbecillitatem: nam
Deum agere per infclledum ,& voluntaiem ,cffetamtn cum in re immobtii coLlocetur , omnia qua vult movet, ar-
nafuraliter dctcrminarum ad judicandum volenduro, & hitratuque /uo indiverfis rerum generibus , naturis
quod agcndum cft. Soncinas inter alios vcro declarat, no ver/at. Prsctciei 2. Phyfic. texiu 49. diflinguit agentia
knfilfe Aritfotclem, Deum itaagereex nccefritate natu- proptcr fiiieni in ea qus agunf ex neceffuatc naturae , ,
Ta',iit necctfario velit agerequantum poteft , (cd quia nc- &inea, quaragjnt exciettione, ideft, racnfe & ra-
cclfario agit aliquid, quod judicateffe melius aut conve- tione . Conllat auiem , A 1 ifloielem in pofteriori ordine
nicntuis .Quod fccit , ut Arifiotelero excutaret a conlra- primam caulam collovafte , eum ei fribucrit, quod
diflionc iTianitclta, nimirum quodhabcns inhnita virtu- caufas nati.raics omiits ad tuos fincs dirigat eodem 2.
lem monvam.ex neccffitate natura;agat quatum fimpli- iibro Phyfit. cap. 8. Rur(us8. E:h'corum cap. 7. & cla-
Ciler porcll,& quod foium moveat dcfinita veIotiatc rius lib. 10. cap. 8. ditu virum l*pitnfcm & probum cf-
Qmri '
Scd juxta hanc intcrpretaUonero cneivatMr aifcurlus (eDco amiaun: & libro 2 Mignor. Moral. cap. 8.
Atil}ot(.lis,qui piobat mundi aeternitatenri hanccnim
Dco Iribuii quod bona & mala j)ro meriris diltribuat.
,
JiVfccJtas
(olligit tx eo,quod primus motor ncccffitatc natur? rae- H>^c autein liac utu ii>ietr4<is inttlliginoDpoifunt.PfZ-t
tereat
. . , , . . ,,
S E C T. XVI Quid poHit dc divina voluntatc demonftrari. 109

tere quaito Topicorum cap. 5. ait . Poteji Deus& ftu- cludit formaliterquidquiJ perictlionisfimplicircr m ta-
eminenter autcm includct^-
appetitu intelliî potcft
dwfuspravaetiere^ Hon fut Autem pravi: tixm omnes Ji ,
pravi/ecundumelellionem dicuntur Ubi licct in erret .

mnes alias perfcfliones .;oluntatis, quae aliquam imper-
feflionem involvunt Ex quo intelligi potell qusenam
quod Deo tnbuic poteliatcm pravecligendi , in eo vero

virtutes voluntatis proprie ac formaliter t ribuanturDcu,

veritati tavct , quod Deo tribuit poteftatem eligendi .
PrarterearefcrtLaerfiusinvita Ariftotelis, quod tcm- & quo modo.Utimur autcm nomine virtuiis, non ut ha-
bitum,qualitatemque in nobis fignificat, fed utdicit in-
porc mortis fus mifericordiam a prima caufa poftulavc-
rir . Qaod cft argumcotum eum credidifTe Deum ,
poflc ternam perfe\iooem voluntatis in alu amandi , (eu vo-
lendi Quo fuppoGto atfcntc confiderandum ell,an talis
prccibus movcriad bencficia prxQanda, quod eft pro-
.
virtus formalitcr includat aliquam imperfe\ionem, nec

priumagentis libcri Undc Alexan. in lib.de fato, ex
.
Ariltot. ftntentiaadmonet a Deo petcnda enfe beneficia, nc:& fecundum illum conceptum formalem,in quo nihil
proprie ac formaliter tribu-
quodca non dare , & concederc. Unde idem
pofTit & imperfe\ionis reperiatur ,
Deo, fecundum vcro rationes tantum meta-

Alcxand.in/S.Phyfic. textu 1 5, ait motorem cceli non ctur alias
movereadduflum neceffitate. Namboni (inquit)aw phorice .
ita e^rantur etiamfi femper eadem faciant /ed po- ,

Hinc ,
qus efl potiffima virtus volumatis ,
charitas
,
pôpriiffime ac pcrfe\iffime indivina voluntate reperi- fjtcsfnnt

tefiaiem habent contraria faciendi .Dcn\qac
Commen- ' - .....
nominecharitatis folum amor aut be-
'
.
divinf vo-
tatorinlibroDeftruiaionumdifput. 3. ii.ad i.& 2- & tur., prsefcrtim fi
juntati
dubitationem ait , Deumapud Arifiotelem, ncque a- nevolentia erga intellelualem perfonam fignificetur tnbucdi .
Charitai*
gereexnecefTitatenatura?, neque ex eleftionc , (ed a- Nan^ hoc modoeft cvidens ratione naturali in tali amo-
ut fic nihil imperfe\ionis includi Imoeflevidcns
liocmincntiori modomortahbus incognito , quemipfe re .
folusnovit. Inquo indicat, Deo negari neceffitatem non poffe effe in aliquo voiuntatem, quin in eo fit a-
naturae quantum ad jdctcrminationem ad unum, eic- mor,quu amoreli primus voluntatis actus: fi autemin
f\ionem veroqaanturoad mutabilitatem, & alias ira- Deoeliamor, maxime fui ipfius crgo efl in co amor :
pcrfcitiones, tribui vero illi eminjEatiorcm modum o- intelle\ualis naturac feu per(ons:efl crgo in eo charijas,
perandi, itafimplicem, &uniformem, ut indifferen- vcl pofiuseft ipfa charitas percffentiam
tiam & libertatcm non exdudat , & ita liberum ,

ut mu- Sitne amicitia in Deo.
tabilitatcm non admittat Si vcro charitatis nomine amicitia proprie di\a figni-
Auflofis
htc fupcr
ConlUtergoexhisIubricameflTc & obfcuram in hac ficetur,qua: eli ad alteruro : fic non eft tam e videns natu-
re juUjci. partc Arifiot. fententiam Unde aliqui exillimant eum .
rali lumine in Deo cffe charitatem cum omni proprieta-
credidi(Te,Deum circa univerfalc bonum univerfi, cir- & te.Nam primo dubitare Theologus an Deus in
poteft ,
cacreationcm&generalem difpoGtionem ac ordinemc. feipfo fincconfortio creaturarum habeat veram amici-
jus, quadam naturali determinatione&neceffitate opc- tiam , quoddubium exfola rationc naturali non foluni
rari , in aliis vcro particularibus operibus poffe libertatc definiri,fed nec moveri poffet:fubfumptaautem fideme-
uti. Scd fi ita fenfit, non fatis conflanter locutus cfi quia ,
ritoqufri poteft,an diftinlio perfonarum fufficiat ad ve-
fi immutabilitas repugnat libertati,in omnibus effcthbus
ram aroicitiam, an vero proptcr unitate voluntatis non ,
repugnabit,fi autem no repugnat, nec in creatione totius fit illa propria amicitia,fed aliquid maius amicitia.Quod
univerfi immutabilitas excludet libertatem.Deindc non videtur re\ius dici, fed de hoc alias. Rurfus dubitari po-
potuit negare Arifi. Deura multa in tcmpore facere et- , tefl , an cum intelle\ualibus creaturis ineat Deus verara
iam fe folo,ut faltem patet decreatione animarum. Nec amicitiam. Ariflofelesenim idnegare videtur o\avo E-
Tefcrt fidicatur, noncreare illas nifi occafione corporis thicorum capite feptimo.CuicontradicuntTheologi,riQ
jamdifpofiti: namfiadnovamoperationcm effet necef- tam loquentes de pura natura,aut fur.dati in fola ratione
faria mutatio,etiamfi nova occafione oblata ficret opera- nafurali, quam fundafi m ordinegratix, quem naturalis
tio,cum mutatione fieret. Quod fi fieri poteQ fine roufa- ratio non attingit. Loquendo tamen de pura natura, non
tione , quia Deus ab xterno prsvidens occafionera ita di- negat Ariftoteles ,
quin Deusatr.ct rationales perfonas;
fpofuit , &
codem modo fe habens ita in temporc exequi- imo interdum id affirmat, ut fupri vidimus prxfertim dc
tur,idem dc motu c?Ii & de creatione mundi debuiffet A- ftudiofis , & fapientiae dedit is. Neque etiam negare po-
tift.intelligcre: nam fine extrcma occafione illa , aeterna teft,quinabeis poffit amari,cum id fitevidentiirimum .
fua fapientia & voluntate potuit Deus difponere,quod in Non loquordeamore fuper omnia: nam dehoc fortaffe
/tcmpore fierent finc ulla ipfius facientis roufatione.Non nihil Ariftoteles , aut alii Philofophi excogitaverunt
poffumuscrgoexcufarc Arinotclem,quin&modumope- fub hoc expreffo& formali conceptu : fcd loquor prjccife
Tandi Dei ignoravcrif,& infirma ratione ad fternitatem de araore Dei, ut eft ,primum principium
ultimus fi- &
iiiundiprobandam ufus fuerit & in rationibus fuis ac , niscrcaturi intelle\ualis. Denique etiam videfurevi-
fcntentiis non fatis fuerit conftans. Ncquc id roirum vides velle Dcum araari a fua intelle\uali creatura, quam
deri debet quia modus operandi voluntatis di vinae fum-
,
ipfe amat; nam hoc honefliffimum efl ,& maxime debi-
dediSkilis utex di\isfupra fatis conflat
efl , tum.An verohicmutuusamor fufficiat ad vcram amici-
De variis perfe^lionibus divin* voluntatis . tiam ,
velabeadefieiatpropter magnam inccqualitatem
Ulfimodicendumefl, voluntatem divinam infeuni- inter Deum & creaturara,quod Ariftotelesintendir,quf-
cam eflê ac fimpliciflimam formalitercohtinentem , & parvi momcnti,& de ufu vocis,& quf ad rem pr?-
ftio eft
omnem perfeftionem fimpliciter rationalis appetitus ,

fentem parum rcfert illud enim quodad rem fpe\at
:
,
Jicctpcrconceptus noftros varie diflinguatur ac nomi- evidens eft lumine naturali, fcilicet Deum & araare
oetur.Hacc aflêrtiocadcm proportionecxpiicanda efl,& creaturam naturalero, cui benefacit, quantum in &
probanda, c ultimaconclufio prsecedentis feftionis. Et- ipfoeft ,& juxta dignitatem fuam, omncofficium ac be-
enimquoadomnesejus parteseadem raiiode voluntate, neficium versamicitia; ineamconferre, vel potiusnihil
qu2 de fcientia.Itaque cum velle Dei fit ipfum eflêejus booi poffehaberehujufmodicreaturam,quod nonexhoc
conflat , ficut efle eft unum & fimpliciflimum, ita & vel- amore procedat quia non poteft illud habere nifi a Deo,
:
lc.Item aftus voluntatis Dci quatenus per illum fe ne- ,

faltem ut prima caufa Deus autem non caufat illud nifi
.
ccflârio amat, unus efl,ada:quatus tali objeflo ; oftenfum volendo: vcUe autcm bonum efl amare Quo difcur- , .
ed aute fupra, a\ui illi, prout liberc terminatur ad creafu concludi proportionaliter poteft , Deum araare quid-
turas nuliam rem addi: efl ergo in Deo unica tantum vo- quid abeo effe participat , juxtaillud: Diligis omnia
luntas ,unicum velle fimpliciflimum , jam e-
vel potius qu/unt. Sap. 2.quianonhabenteffe, nifiaDeibene-
nimoflcndimus Dco non effe voluntatem per mo-
in placito, &amore, derivatum: ficigiturconflat, cha-
dum potentix, fedtantum permodumac\us. ritatem , feu gencralius perfelionem amandi pro- ,
Quod autcm illud vclle includat formaliter omnem priiffime tribui divinae voluntati
perfeftionem fimplicitcr in rarione voluntatis feu volen- Sintne in Dto virtutes morales.
ctiam evidens Primo ex generali ratione, ncmpe
di, cft . Dealiisautera virturibus voluntatis dubitare poffec
quod divinum effe includit formaliter omnera perfeiSio- Philofophus: nam AriftoteIcsdccimoEthic.18. in uni-
ncm fimpliciter ; fed velle Dci effentialiter cfl ipfum effe verfum negat Dco hujufmodi virtutes morales Diftin- .
Dei:crgo, Sccundofpccialiusacformalius fecundum no- guendum veroeftde virtutibus, quas funt ad alterum ,
ftrum concipiendi modum,ilIud vellecft fimpliciter infi- veladfe: feu(quodidem eft) de virtutibus , qus circ*
nixuminratioaca\us intclle\iulis appeticus: ergoin- aliones, velcircapaftioncs verfantur. De nonntillir
ergo
. . . . . . .
fip Disp. XXX. Quid Dcus fi t
crgo virJutlbiJS, qus funf circa a6\iorics ad alterum,.no(i c.onfians in ea voluntate , sc fubinde fidelis in ea promlf-
c(t cii)bium, Deo invenian-
quin formalitcr ac proprie in lione. Ha:igiturvirtutcs&omncs fimiles propric tri-
tur. Primo id conHat de liberalitaie nam vult fua bona : buuniur Deo quia nullam impcrfcaionem i nciudunt .
,
conimunicare alii^.non intuitu alicujus commodi nul- , Raiio autem & a priori cffe vidctur , quod cu m non vcr-
Jum cnirn aut dcfid^rrarejaut cxpeâre poteO^hxc aurem fenturcircapaffiones, fed circa aaioncs cxhacpartc
,
cii magna libcralita^.nt pa'et ex AriOotele ^.Ethicorum impcrfeaionem non includunt^quiaaftio, utaaio , li-
cap.^. Undc clcg^ntcr D.Tboitias contra Gentescap. i . cet.nonaddat perfeflioncmagenri, tamennec imper-
9 coDcIudit cum A vicenna non (olum eflc Deum libe- leaionem dicir, fed potius eff fignum pcrfcaionis Ali- .
lalcm, icd criam lolum ipfum effe proprie liberalem . unde veroomnes lib aaionesraies funt, ut poffinta fu-
Nec ih rat ione liberalitatis aliqua imperfelio excogi- periori circa inferiorem excrceri , ut funt loqni promit-
,
lari poteli ,
obquam Dco fornialitcr ncgctur. Nam tere benefaccre , donarc , &c.
, & ideo rcaitudo in his a-
quod Ariftoteles oblicit , ridiculum eft : (icenim ait : flionibus vtre ac proprie inDeum con ve.nit
Qimfnamatlus trihuere illis .( id eii Diis )
oporiet} An Ex quo
primo , fi quie (unt virtutes quse verfentur
fit
,
iiber.rles} At cuitiamdabuKt^ Abfurdum ef} infuêrji circa aihones includenfes in fuo formali
conceptu refpe-
ptmcros etiam habeanl , aut aliquid tale . Hoc ( in- aura inferioris ad fuperiorcm , illas non poiTe Deo curu
quam ) fi ut fonat accipiatur , ridiculum eft ,
quia Dcus proprietatcattribui, neque m eo cfTc fornialifer, fedfoli;!
non (olum habet cui det , etiam nihiJ pra-ter ipfum
fed eminenter:hujufmodie(i rdigio,ob(crvantia, & fimilcs
'efTe potcli nifi ipfe dct . Kt paulo inferius iplemetÂri- Et ratioefi manifcfia quia Dcus nullum potca ut fupc-
,
fiotelcsait, Dcum maxima bencficia conferrc ,

jispr?- rioiem recognofcere. Etforfaife in hocordinc confiit,ue-
fertim qui ipfum amant, atquc honorant . Undc D. da c(l juft iiia icgaJis, ut efl Ipecialis virtus rcfpieit
cnim :
Thom. ibicum excufat ,

quod dc iiberalitate imperfe- Rempublicam ut fe fuperiorem, feu bonum ejus ut qui^
,
6\a & humana loquatur txcclientius Imoex eodem principio fequitur, fi quaec(i
.
Ruifuseode proportionali ipodo ortendi poteff effe in virtus,qua: rcfpiciat afterum

utaqualem.iilam non poiTc
Deo m3gnificentiam,feciadumformalcm rationem ejus, effe inDeoformaiiterac propric, quia etiam Dcus nul-
& feclufa imper.fciTtione^quam in nobis potcd connutare. lum habct:Equalem Et hinc orifur commune dubium .
Nam magnificentia in eadem materia verfatur , in qua dcjuditia, an proprie Deo fribuatur Quod Ari(fotele .
liberalitas,ut ait D.Thomas 2.2. qu. i 34. art.4. ad i. (o- lupra ^h{o\\iicnee,it.Ridiculienim{zM)videbuntur{k\-
Jumque differt ,
quod lyiagnificentia in magnis fumpti- licet Dii )fi commutent Or depofita reddant , & hujufino-
4)usfeuboniselargiendis verfatur: innobistamcn fup- 4i catera agant . Qus ratio probat bene de ;u(f itia com-
ponit quandam imperfeflionem , quatcnus magni fum- mutativa propriiffimc fumpta: nsrn hxc vidcfur inclu-
ptus per cooiparationem ad bomints facultatem , & in- dercKqualitafcm qnandamcorum interquos vcrfatur
,
tligentiam quara timerc potefi, induunt raticnem
,
(altem inmododominii : non probat autcm de juditia
objcfli peculiari modoardui ac difficilis: refpefluau- diffributiva; &
ita D.Thom. i.cont. Gent. capit.
64.
(itmDeinulIi fumptus funt ardui ap difficiles. Neque jllam negat, hanc veroa(firmat convenire Deo, ipie &
nimefi, quod titjieat indigeniiam etiamfi fumptus , Aritloteles alibi Deotribuit juilam dinributionem
, ut
faciat quantumvis tnaximos feclufa autem hac impcr. , fupia vidimus. Et re vera cfl hoc munus fuperioris un- :
fefîone, quse ofiatcrialiter potius, quam formaliter dc ex hac parte imperfeaionem non includit:ncc vero^x
pertjnct ad rationcm magnificeniix ut fic ,
reperitur in alia.Quod idcm efl de juflitia vimiicativa formalittf
Dtohac virtusin fumma perfeiîone . fumpta, &quafenus veluti pars quadara efl diriributir
Atque idem judicium cQ de virtutc mifericordiae: h^c vz. QuJEres latius aTheologis traaatur,eamquc attigi
rnim virtus inclinatad fublevandam alterius miferiam: inprimofomodc Incarnatione difp. 4. fcfl. 5.
in nobis veroconnotat quandatn compaflionem de pro- Secundo,infeIligiturex dii5f is rcliquas virtutcs omnes,
xirni mifcria&neceflitate: undequoad hanc impcrfe- quicirca pafrioncs vcrfantur, velquacunque aiia ratio-
dioncmnon pote(t in Deoreperiri, tamen illa imper- ne imptrfeftioiiem includunt , non proprie , fed mefa-
fcfiio roarerialiter comparatur ad ralionera inifericor- phorice tantum Dco attribui,ut funtfortitudo,quf mo-
d.a', utfic: formaliter vero dicit voluntatem fublc- dcratur timorcm , patientia qu? triflitiam , &fimiies:
vandi mifcriaraaiienam, &.fice(linDeo. Immoquo- conflat enim fiujufmodi
paflTiones, vel impcrfcftioncs in
dammodo efl propria virtus ejus fccundum omnem per- Deo non habfre Iocum,fed per eas virtufcs infcrdum me-
feiîoncm fuaro ,
quia& ipfc folus potcrt omncmmife- taphorice indicari , vel Dei pofentiam efficaciam iq &
riam fubkvarc ,
folufque efl extra omnem roiferiam , operando vel bonitatem feu bonam voluntatcm , qua
,
&alioqui eil (umme bonus, ex quonafcitur inclinatio differt fupplicium, ut occafionem habeat rcraittendi
benetacicndi , & fubveniendi aliis. peccata , vel aliquid fimile
Rur<us proprie f ribuitur voluntati di vin? virtus vcri- Tertio intelligi potefl ex di\is, eas vlrfu(es,quae funt
Eatis, qux etiam verfatur circa afiiones, qui ad alferum in Dco proprie, non eflTecogitandas pcrmodum habitus,
ordinan!ur,nimirum circa Iocutioneni,& '.nclinat ad di- ficur funt in nob s, fed folum per modum a6\us ulti-
cendum vei unn,f; u loqucndum juxta mentcm.Suppone- mi:nam habitus ell quid mcdium inter potentiam & a-
dum elf ergo , Dcum ad alios loqui po(ie,icilicet,ad crea- flum: ubi ergo nonefl potentia ,fed purus a\us , non
turas infelli.6tuales ve! ration^lfs , quod non eff diihcile debct,nec potefl vere concipi virtus per modum habitus,
creditu,ctiam fiando in pura rationc naturaii: nam polfc fed f antum modum puri adlus Loquor autem ex par-
per ,
loqui ad alterum & meiitem fuam ei juxta capacitatem te rei concepta;; nam cx parfe concipientis fieri pofcfl,ut
ejus manlfedarc, pevlecîoquardam efl ,mxime confen- Hje virtutes concipiantur in Dco fecundura aliquam ra-
tanea inteiledluali nsturs: cur ergo non convcnjet divitionem aflus primi ac fi effent habitus, ad modum,
nx, & rnuito perfeftius quam aliisi' Hoc ergo fuppofito , fupra explicatum in fcientia , efl enim eadem ratio Ex .
evidcnseff in Dcoene illam virtutem: c(l enimperfe quo facilc fol vitur obje6\io , qua flatim occurrere pote-
honedilfima , &
vitium ei contrarium ,
quod cfl nien- rat : nam forraajcs pcrfeflioncs harum virfutum neccf-
dacium adeo ert intrinfece maiurn , ut nunquam pof-
,
fario funt in voluntafc Dei: pertinenf enim ad infinif am
fit fionefiari: eQ ergo in Deo illa virtus ; imoinioloil- pcrfeflionem ejus aflus autem ultimi talium virtutum
:
Johabere pote(f lummam illam perfeflionem, quia fo- funtJiberi, cum includant , vel fupponant aflionem iq
lus iple nec fiHi poteft , coquod fumme iapiens fit , nec creaturas ergo ut funt perfcfliones neccflfarizE non funt
:
fallcre, eo quod fit fumme b .mus ideonon foium : & aflusfecundi, fed primi per modum habitus Re(pon. .
verax e(t , fed criam ipfa pnma vciitas deturcnim hoceflrenobisfundamentum,ut permodunj
,
Et cura hac virtute conjunflaed alia , quaediciturfi- aflus primi illas concipiamus:re tamcn vera non cflTe
delitas,dc qua cadem t(t ratio,qua:de pr.xcedenti. E(l c- nifi iplum effe Dei neccflarium, quod pcr fefeefl reftiflri-
iiim virius inclinans adpromida implcnda: Deusau- nium,&honefliflrimum,& a6\ualisquidam affeiitusado-

lem ficnt ioqui potc(l,ifa& aliquid promittere:decet au rnncm rcaitudinem adlionum oranium, quas cxcrcere
tem mrixime ejus majeda-em & aucforitatem ut qviac , potefl,quara vis exercif ium talium a\ionum ad extra fic
promitiif, iirpleat.Sequiturquc id necedarioex ejus ve- ei Iiberuai pcr quod exercitium nullus a6tus additurdi.
,
Virate & imiTititabiliiate : nam fi vcrax efl , non potcfl vinx voluntati , ut in fupcrioribus vidimus
prorriitfcrcdne voiuiitaie & propofito taciendi, quod Quarfo ,
intelligitur facileex diais,quo modoomnes
uromitiii,quia vcro immutabiliscfl, ncn potefl noncffe hxperie\iones, quzanobisutplutcs concipiuntur 8f
decla"
. . . . ,::
cadic fnb naturdi, &:c. lit

Sect. XVII. De potentid Dei prout
una fimpllciflTi n perfcftio divioE prifTiumenscx fe nccefTariuni fit elLcSiviim aliorum ,
ideclaranrur, in re fint i
volun[atis,abfqu:ullidiftinc\loneaituali in re,quia ni- quoniam ipfum clfe polfet; cum crgo

alias nlhil prirtcr
alia entia,hicevidenter
hilalitfd funt,quani reifVitudo cffentulis divini vdk Si- . conllet prjcter ipfum cl!c multi
olkndiintjin Dcocffc veram potentiam i\ivam.Sccun.-
cot in voluntatc portra radicjlis illa rcinfudo fciiincli-
atio.quim hibet ad jullitiam.vel ad rnifericordianri, aut do a priori , quia hxc potentia pertinet ad pcrfeiîoncm ,
alias virrutes.io fc unaefl abfque diftin5\ione in re. QiioJ & nullacn includit imp;rfe\ionecn In quo cll notanda .
pofemiÊ ef- diCFcrentia inter vcram potentiam ad erticicndum ad ex-

fi cffet tam perfe-fla, ur per folam entitatem
propenfa ad ai\us virtutum, ficut nunc tra vcl ad intclligcndijm & volendum quod illa ita cft ,
fet ita ftciliS(5c
clt per habitus omnium virtutum , tunc voluntas perfe ad agendum,utjiullomodo fit ad recipiendum,quia quid-
qaidperillamefficiturextraillamelf , at veropotentia
ipfamc(Tctina6>u priqio fufficienter julla, miiericors,
liberalis &c.qu3E omnia non efFent ex nitura rei diftin- propnaad intelligendum & volcndum non poteft effc
,
ftain ipfa voluntate fed dicerent folum inaJxquatos

,
.verea\iva, quin etiam paffiva ideo hae poten-
fit : &
hi.bitudinis perfc- & tia; non funt in Dco proprie,illa vero propriiffime ac per-
conceptus adsequatis propcofionis,
,
quam talis voluntas haberet ad booum honcftum . fe\iffime.Econtrario tamen a\us intelligcndi volen. &
di neccfrarioelt in Dlo utpotcdicens pcrtctionem fim-
Afcendendoergo ad divinam voluntatem, ipfa perfe ,
ipfam hjbet fummam reftitudlnem in omm honelUte , plicitcr, attamen adio illius potentia: aftiva;, ut proprie
non utaftus primus tantum , fed ut aftus ultimus , pcr- eft actioad extra non convenit Deo nrcedario quia ut
, ,
fdiSifTimus, &. fimplicifllmus nudam perfcîonem fimpliciter, imo for-

fic iôn dicit
Ultimofaci!eeftexdi\isdeclarare,quomodo in illo tadenoneQinDeoipfo, fed in effcû ejus velfielf in ,
unico aftu divinx voluntatis formaliter eminenter & Peo.i connotat refpedum liberumad crcaturas , rationg
contineatur quidquid perfeftionis e(l in omnibu? a\ibus cujus non pertinet ad neccffariam perfcîoncm Dci
voluptatis creats In his enim quidam funt qui fecun-
. , Effe in Deo potentiam infinitam.
dum fuam abflratam rationem dicunt perfelionem Secundo fumi etiam potcff ex fupenus didis,hanc po-
fimplicitcr, & hi reperiuntur formaliter in Deo, velne- tentiam effe fimpliciier infinitam Quod eiiam duobus
.
abdrahantur a r.elatione iibera ad creaturas.ut

.ceffariojfi modis probari pote(t Primo a . pollcriori ex alioae Dei,
amor.gaudiurn feu voIuptas.Si veio invol vaturrefpeflus non tam ratione termini produî,cum fempcrfinituj.f)f,
ad ereaturas,ut exiftentes feufuturas,propriequidem tri- quam ratione modi quia fcilicet ex nihilo totam hanc
,
bui polTunt Deo, non tamen ex abfoluta neccfTitare fed ,

univcrfi machinam produxit quod effe notum lumine ,
libere,ut intentio, eIe6\io, amor creaturarum in feipfis , naturali fupra probatum efl Difput. 20. Ubietiam pro-
gaudium de falutc hominum & fimilia.Et huc fp;dant ,
babilius judicavi , ad hunc modum produ\ionis requiri
multa ,qu:E Theologi difputantde voluntjte anteceden- virtutem fimpliciter infinitam nam quoad hanc par- :
tc&confequente,prevenienre aut permittentejbencula- tem,non videtnr effe tam evidens demonlf ratio Secun- .
.citi,aut figni,de quibus omnibus quid fignificent, quo- & do demonflratura priori tum quia talis , eft potentia rci,
modoproprie vel metaphorice Deo attribuantur non , qualiseff effcntia ,

probatum e(l autem in fuperioribus
.efi enim limites Mcta-

prifentis loci exponere: cxcedit effentiam Dci effe fimpliciier infinitam in gcnerc entis
phyfica;. Solumquandocunque in obie-
id fitcertum ,
eigo etiam eius potcntia crit infinita fimplicitcr Tuin .
\o, vel modo talium adûum non includitur imperfe- etiam quici potencia finita , ex ea parte qua limitata eff ,
flio, etiamfi modonoP.roconcipiendi involvatur rcfpe. imperfccla e({ . Et po-c(l facile ac fine repugnantia con-
tus liber, nihilominus proprie ac formaliter Deo attri- cipi alia major illa fcd in D;o neque ulla inperfeclio
;
bui vercenim gaudet Deus de noftra verbi gratia, fa-

, ,
effe potell, neque aliqua talis prfe\io qua poffu major
,
lute, quanquam (quod mirabile eil )ex illo gaudionul- in illogcnere concipi fine repugoantia ergo non potcll
:
Jum realegaudium illi accrefcat praptcr illiiJ quod de fe ,

djvina potentiaefife limitata & finita.Ncque inhisduô
^pfo habet ficut vere vult & amat noilrara falutem fine
, busaffertionibus aliquid cxplicatione dignum occurrit
augmentofui aQus Atveroquando alus voluntatis
. nam potentia a}:iva ad aûalitatem,& non ad potenria -
nondicunt perfe\ioaem firapliciter fed admiQam im- , litatem pertinet, & ideo ex fe pcrfc\ionem importat, &
pcrfe\ioni,tunc non funt in Deo form5!iter,fcd emincn- nullam imperfelionem,pr2fertim fi lumma & illunita.
Jcrtantum. Idcoque fi aliquando ei tribuuntur, non ta fit,quod pcr fecfl fatisevidens. Quod vero ad infinita-
proprie, fed per metaphoram intelligendumeft Quod . tem attinet , fatis declaratum ell in attributoinfinitati?
quidem inquibufdameftmanifeflum quia imperfeîo 5
effentisE , & in fequcnti affertione pauca addemus
eorura noia eft , ut in trifiitia, dolore ,
poenitcnfia & Jn Deo
omniôtentiam. effe
limilibus , in aliis vero non eft ita marjifeQa imperfetio, Tertio igitur ex diclis concludo,ratione naturali pro
ut in a1:u defiderii, &ina\u voluntatis inefficacis ,
bari poffe hanc potentiam Dei effeomnipofentiam , feu
quam velleitatem vocant, & in atu odii & fimilibus , (quod ideme(l)Deum effe omniporentem. Probatur pri?'
de quibus Theologidifputant ,
anproprie, vel tantum mo ex prceccdenti affertione: nam pofcnua infinita fim-
metaphorice Deo tnbuantur , quod de fingulis in parti- pliciter poteft in omnem effetufn paffib lemjfcd hic efl
pulari examinare nonelf noltri inllituti . definitioomnipotentise:ergo.Minorcon(ht ex terminis.
Major probatur. Primo quia potentia infinita fimplici- ,
S E C T I 0 XVII. ter,efi infinita omnibus modis quibus effe potelt ell er- :
go infinita non folum in fua perfc\ioneentitativa , nec

Qnid pojpc de divina. poientia & aîone cognofci folum in modo agendi , fed etiam in objeô,quantum ejc
tjAturali ratione . parte illius cffeaut jntelligi pofell infinitas:ergo includic
fub ob;e\ofuoomnia polfibilia, etiamfi in infinitum
C Upppno fermonem cffedc potentia operandi ad ex- multiplicentur feu concipiantur . Secundo, quiafiali-
entiiV.''-^ nam ea qu e(I generandi , vcl fpirandi ad in- quideft poffibile, &noncadit fub dilam potentiam :
'Siofiat. tra , fub qaturalem cogaitionem non cadit, ut certa ergoquantum ad id finita & limirataefl talis potenria
hibetTheologorum dodrina,& ell per fe cvidens.Nam mijorque ac perfclior effet, G ad illud etiam extendere-
efFetus,quos Dv;us extra fe producit,pr$fertim illi,qui ad tur.Tertioquia pofribile,per aliquam po:e-
fi aliquid e(I
Drdinem naturie p;rtinent non minifellint illum ut , tiam hsc enim duo correlativa funt ergo
poffibile eff , :
trinum, fed ut unum tantum quia non hibent ex fe ,

vel illa potenfia efl inDco,& habemusquod intendimus,
connexiouem necelfiriani cumdivinis relationibus , fed vel elt in aliquo alioente, & inde etiam neceffario con-
cum divini efifintia ac virtute: potentia autem generan- cluditur multo m^gis & perfelius clfe in pritnoenre ,
,
di vel fpirandi includit aliquo moJo has relation;s,& id- quia non potefl aliquod aliud ens illam habcrc nifi parti-
eoMetaph. confiJeratio ad illam non exrenditur, fed ad cipatara a primo.Et praeterei quia illa clf perfetio qusc-
illamjqu-E abfolure & effentialiter Deo tribuitur dam: omnisautern perfeitio cminention aiodo in
efl
E/fe in Deo veram pocentiam aEiivam. Dio: ficuteni nin effentia D..-i fic contii|eturom-
ut
De hic ergo potentia multa in fuperionbjs tractjta & nis perfetio cffcndi , ita di vina pofcntia complelitur
demonllrata fumere pofTum js Primum c(t e(Te in Deo . , omnem p.rfe\ionem feu vim agcnJi , formaliter qui-
vcram &
propriam potentiam a\i V4m Hjc paret pri- . dem ,
quatenus eit p j'a vis ag; iji non involvens ali-
010 a potleriori , quia odcnfum &\ pr^ter Deu n nullum quimaliam imocrfcdionem ,
eai' icnter vero fecundutn
fns elTj polTc noacfFeiludj a Dso; crgo iieceffe cft, u? pmncm aliani iaferiorem ra<ionetn .
Es
. . :, . . .
/12 Pisp. XXX. Qiiid Deus fit.
Ex qt)o principio opfiire intiilci uni Theologi , quiJ- lurcircbluscommitii,aut idcm per idem explicari.Qui^
qnid |Hifrui)i iat.'- i"e caiifx ffcunda-jpodc faceve Deum fua poPiibilcapotentiadcnominatur,hicautcm non fumitur
joU virtiJtc . Qnia nirnirom omnis vis a^cndi, qus; efl in dcnominatioa pofentia pafTiva quia nulla praefupponi-
,
f.Iiis rau(;s,pei'i!.y ipcrt in Deo aquo manat. Et quia age- fur potentixaftivjE Dci:fumitur ergo a potenfia a\i
va
re ut Hc, fi qiljil aliud mifcealur, dicitperfeclionem fine nonalia nifi ipfiufmet Dci,quia nulla eft p.-ior.Sic igi-
jmperfciiione ; idto omnis vis agendi , altiori quidcm fur,potcntiam Dei extendi ad omne pofTibile, nihil aliud
rriodo, forma.iitcr famen ac proprie in divina potentia erit,quam pofTe id , quod ab illa dcnominatur poflltilc .
coniiuetur; quldquid ergo poflibileefl , fub illam poten- Idem ergo idem explicatur,&id jcque obfcurum ma-
per
tiam-cadit: c(i ergo ijia potentia omnipotcntia . Quam ncf , quid Ct illud quod efi Deo ponTibile Et juxta illara .
ventarem non foliim fidcs ciocet , fcd etiam Phiiofophi explicationemctiamfiquisnegaret, Dcum pofTecrcarc
;iliccuti,vel fufpicati funf,Sencca lib.^.de Beneficiis cap. aliquid aliud prcefer hoc univerfum pofl"ef nihilorainus
,
7.& S.cain iiifjnuat, Cicero.lib.2. &

dc nafur. Deo- & diccre Deum effe omnipotenfcm quia potefi omne pof-
xavn: I^Jihil eji(inquit) quod Dcas effccre non yojfit & fi.bile.coquod nihil praeier hoc uni
vcrfum abejus poten-
,
qnldctn fene labore ullo Et Pocfx lovcm frequenter om- , tia pofiibilcdcnominetur.Ptopterhanccrgocaufamme-
Mpotcniem vocanr. Uiide ut cx Porphyrio refcrt Vives , rito Thcologi ad declarandam omnipotentia Dei &ad-
in libro quartode Civifate cap.ij.Iovem pingebant fce- a-quatum objeflu ejus dicunt quidquid non involvit co- ,
;)t: um tcnentcm Ia'va,dfxfera vero modo aquilam,moda fr3di6îone,efTc poffibile peromnipofentiam Dei.Ita do-
V iiiôriam
,
quia & oir.nia illi fub;e5\a funt , & nihilefl a cetD.T.i.p.q.25.ar.3,& i.cont.Gent.c.ij.Alex. Alen.
quo EfitaScneca citafo loco vim ejus*in-
vincl po.flit. l.p.qu.20.& reliqui in i.d.34. Albert.ar.4.& 6.Capreol.
viCâm vocat. Dc Arillotele vero an boc afTecutus fue- Greg.& Dur.q.i.Richar.qu.5.&4.Scof.d.44.Et ratiofu-
rit , mihi non coniiat nam licet Piimo motori vim mo-
: nii potefi cxdiflis : nam poiiibile dupliciter dici potefi
vendi infinitam atfribucrif , nut^quam tamcn declaravit Pofitivc , &
dcnominafur a pcteafia , & ideo noo po-
fic
habcre vim infinitam agendi firapliciter, f;d ad fum- f.en in prcefcnti itafumi,ut argufnentum fai\um probat.
mum movendl fecundum Iqcum , & alioqui vidcfur ix- Secundo pernon repiignanfiam: erit ergo neccflario in
pedivinam a\ivitatcm definirefeu coardâread crdi- prxfenti lumendum hoc modo: crgo omnc illud quod ,
nem naturalium ca.ufarum: quanquam aliquandoaliquid repugnantiam non involvit, cfi pofTibile refpe\u om-
amplius e! cojiccdere videatur; non fatis etgo declara- nipotcntia: Dci.Et ita non petilur principium , fed cx-
vit, quid in hac partc fenferit plicatur infinita virtus feu capacifas (utficdicam) il-
Diîcultas circa pracedefUem vcritatem. lius potentix,utquidquidexfenonrcpugnaf , fif pofTi-
Sed fuptrfunt circa hanc & praccedcntem afTcrtionem bile per ipfam. Confiat autem illud maxime repugnare ,
Bonnulla explicanda. Prirnumfli, quo modo verum fit quodcontradi\ior,em involvit nam nihil magis repu- :
DeumefTe omnipotcntcm cum multa ncgcmus illi tffe , gnat enti quam nonens & idtoquod involvit contradi- ,
pofTibilia;itaenim fsepeTheologi, & S.in6\i Patres lo- dionem efi exira latitndinem eritis
,
quuntur negint vel Deum pofle mentiri , vel fa-

, cum , D;cc5 hinc veê colligi,id quod involvit contradi6>io-
oLjeaip '
ccre, ut pra:terita non fuerint Unde efl illud Hieron. . ncra ncnefTc pofFibile, nec pertincre ad omnipotentiam
cpift. 2 2. ad Eufioch. Audenter loqitar ^
cumomniapojic Dci,ut podit illud faccre, non f amen e contraric fequi,
non poteji virginempofi ruinam:
jfJeus, fu/citare fi- & omnc quod non involvircontradidioncm efTepoffibi-
id
miiem lententiam habef Augull 2 6.conr. Fauft.c.5. Lo- le,aur cx fc non repugnans: nim pofTunt cfTealii modi re-
quunfurenimdc re prseterita , ex fuppofitione quod pr?- pugiiantia: prxter confradiiion?m UndeSoto Iibr. 5. .
tcrita fif .Sicuteniin non potefl Deus facere,ut rcs dum

, Phyf. q.4. dicit,non folnm ea^qu.-e contradiiSionem im-
ert, nonfit, iianequeut pratcrita non fuerit . Nec fo- pIeanf,elTeex fc impofTibilia,fed etiam aliqua,qu3e lumi*
lamTheoIogi, fed etiam Paulus ita loquitur DeuJ fi- : ni naturali infclleflus propofiâ , fiafim ita apparent re-
dfUs efl fc ipfum iiegare non ôtefl
,
. pugnantia, ut intcllefius difTcntiaf ac refiliat ,
quia quod
Stcundo cll difficuiias inconcoidia hujiis & prfceden- luniini naturali infelleilus repugnat , nierito diciiur na-
i(is aflferticnis: nam fi Deus poteli

facere omne poflibile tura fua repugnare. Et confirmat primo : nam multa fa-
crs^Q pofell exhaurire potentiafuam efficiendo quidquid fe.'nur cfife impofiibilia Deo ,
qui non prx fc fcrunt ifa
fibi poflibilc cll nam fi cfTef poffibile & non poffef aiû
: , apcrtam confradiLiionem , ut quodFilius in Divinis
fien abiplo,)an; noneffet omnipoiens. At vero fi Dei po- genircf, vclquodhomo fit equus. Clariora cxempla
tentia facerrt omnia fibi pofTibilia , hoc ipfoefTct finita . lunt, quod Deus non pofTit mentiri , aut non implcre
Tertio fequitur ex dicîs, quacunque creatura fadla promifium . Confirmat fecundoex illo vcrbo Angeli
pofTe Dcum tacere meliorcm, imo& pofTe f<icere creafu- Luc. 2. Noneritimfoffibile afud Deumomneverbum :
vam infinite perfe\am: nam fihoc pollerius non poteft , vcrbum, quod mente concipi
fignifical id potefl ,
jam noneli on.nipotens, mulfoqueminuserif omnipotes, utfaflibile, & non repugnans

fjnonpoirit aliud prius , imo nec infinitam potentiam Dicendum cum D.Th.& oronibus Theologis
veroefi
habebit , quia terminabitur ad aliqucm efrcftum fini- cifatis,folum quod re ipfa implicationem invol vit ,
id,
jô^nlo^'
Jum ,quem producere po(rif,& non ma;orem. Confeques efle vcre repugnansex fe ipfo, & ideo folum illudefTe ex-
aufem viutiur failum quoad utramque parfem rîm fi : tr.i objeflum divinceomnipotentias.Quod in primisjeque
Deuspoffct factre cn-aturii infinife pcrfciâm, poflel fa- probaf raiio fuperius faila, quia folum illud efi pof-
ficut
ccre almrn D.nin fiautcm poffct lcnrpcr facere creafu- quod non invol vit
fibilc, aliquid repugnans rafioni cnfis
ram m(.i;orcm,nunquarn poliet faccre aliqûd optimum ,

creati ifa lolum illud efi impofribile,quod invoivit ali-
,
quod aliiunderepugair omnipottntiac e|us Unde videfur . quid deflruens rationem entis, quia quod hujufmodi non
in his cooclufionibus talis repugnantia involvi , ui cum ell ncn cxcludiiur a ratione enf is ex vi luae infrinfecae
,
volumus ex una pavie infinitatem po:entia: defendere , rationis,& idcoex fenonell impofTibile.Si crgo e/Tet ira-
X alia omnipotcnuam diminuere vtdearour poffibile, folum efTef cx defedlu cxtrinfecse pofentia: ,
Quarto, fi omnipoientia Dci potcii luminenaturali quod eli contra iiifinitafem & omnipotentiam De i . Igi-
cognofci , (cquiiur polfe e: lam cognofci lurnine naturx fur omne id, quod ex fua ratione non involvit aliquid re-
rriyiicria fupernaturalia cfTe polfibilia ,

ut v.g. hommtm pugnans rationi enf is cadit fub omnipotentiam Dei ,,
concif 1 ex fxdiina fine opera vin auf n.afcicx virginc , ,

qnutquid autem non involvit contradiiiIionem,non in-
aut poll morfcm iclurg- re fimilia. Probatur fequcla, , & cluclif aliquid repugnans rationi entis,quia enti ur fic ni-
quid filemcl homo fibi peifuadcat, D.um c(Te omnipo- hil repugnat nifi nonens Nam licet unum ens pofiTit re- .
tenfcm, facillime colligct li tc firailia polfe ficri ab & pugnaicalferi , non tamen repugnanl in quanfum funt
jpfo. Conlcquens aurem mulfum derogarc videtur di- cniia ncquc dliquodeorum includit aliquid repugnans
,
qu? ommno fupernaturalis eit , &

gnitati nollrae fidci ,
raiioni cniis,led lolu lalis entis fibi repugnantis.Imo ubi
ideomy.lcriaejusfineopc gcatiscopar.in non poHunt noii iniervenit coniradi6}io,nu]la efl veia repugnantia ,
De qbjecio ow/ipotentia circa difficulta- & ideo confradic^ 10 dicitur prima oppofitio, quiaino-
* tcs ^nfitas . mnibus aliis includi'ur:n3m pri valio manifcfie includit
In Iiis objetlionihus ili id in unmis petiiur cxplican- ntgationcir uppoliia; fornise, relativa vero vc! contraria
ûtn,nimirumqiJidintelligatur pcromne poffibile , cum in laoium rcpugnantla funf , in quantum unum infert
(îcimtis poieniiarr Dci extendi ad omne poilibile, i- & negdiione aiterius, & idem eft deomni forma,quf alteri
o:i;nipotentiam naminhisipfis vocibus vide- repu.gnarc ciicitur.Quod fi perdivinam potentiam impe-
êocfTe :
diri
. . )
,, . . . ,;
Se ct. XVII. rDe potentia Dd .prout .cadit fub , Sic. J

Satisfit prim.t difficultatt .
iivi pofTanf, ne una altcnm ccludar, ut fic non
ftint pu-
.gnantia, ftd potius in concordiam reiiiguntur . Igitur Ex hac igitur explicatione factle expedienturdifficul/-
folaiilaeft vcrarepugnantiaiare, quK contradi\ioncm tatcstaiSa:. Ad pnmam cnim refpondctor, propriclo-
ergoe converfo, quod non invol vit contradi- quendo, nihil clfe quod Deus non pofTit faccrc i namG
involvit:
itionemcxfenon eft repugnans, nec impofTtbilc:
ergo ijuid diciturnon pofTc , iilud cft cx fe impofFibilc, &ita
alioqnin id effet cx de- jioneft aliquid contentum in latitudinc entis , non mo-
ncc Deo enTc pofeft impofTibilc ,
.fcû potentixipfius, noncx rcpugnantia rei

doaiûalis, verum nec pofTibilis Unde Ambrof. Itb. 6. .
Deindc non potdl naturalc iumen intelleinus noftri epifi. Deo? Nonquodvir^
37. <?<i( inquit )impoJfibile
efTeregulaobjefî pofTibilis, vel repugnantis omnipoien- tuti ardHum , /ed quod naturt ejus contrarium I/npojfu- .
iix Dei : alioqui multa eflfcnt judicanda vcre repugnan-

non infirmitatis ejitfed virtutis
bile i/iud majeftatij &
tia quaccerta fidecrcdimosnon rc^pugnarc. Quidcnim t Anlelm.inProfolog.cap. 7. fimilitcrait: H^c fof/t
,
majorem fpecicm rcpugnantiaEprar feferr, foio lumino qua refugnant non ef/e potentiam , /ed impotentiam . Ec
naturali ipei1:atum,quam quod tres res fint una&eadcm Augullinus id magis declarans 26. contra Fauft. c.5. ait^
quod Patcr Deus gcneret Filiu Deum
fimplicifTima res,& Dcum , qui cfi fumma veritas , non poffc faccre ut quae ,
rcaliterafedirtinftum, quitamen fint unusnomero,& vera funf, fint falfai& 15. deCivit. cap. i 5. Magna ( in-
fimplicifTimus Deusi idem eil de myllcrio Incarnationis, quit )

potentia eft nen po//ementiri . Itaqucquod Deu
impofTibilta funt,non pofTc.,
& Eucharifliae, quae fi intellelui proponanturdcftituto dicaturquasdam ,
qua;ex fe
nequcca va- non eff , ficut quod Deus noo

contra omnipotcntiam ejus
Jumine fidei,& auxiliogratii, flatim rcfilir,
lctconcipcrc ut non repugnantia Quod fi quisdicat hxx .

fciat ea quse falfa funt, non ell confra omnifcientiam
ciyfteria non effe confra rationcm & naturam, fed fupra, ejus, imo eo quod exalam fcicntiam omnium habef^
rcfpondeOjhoc ipfum addifci anobisauxiliofidci : idem- non potefVfcire ,
qufefalla funt
quc applicandum e(Tc ad quodcumq; opus non involvens Pojfiine Dêus fimul facere omnia qHtpottfl
contradidioncm, nametiamfi intelle6lusnoflcr refiliat^ Ad fecundum fortafTe aliquisadmitterct Deum poffc
& fuis viribus non valcat concipere,quomodoid fieri pof- fimul facereomni pofribilia,& negaret idefTccontra in-
'lit, nihilominus non habet fufificiens fundamentum, ute-
finitatem potentii, quia lilaeffent infinita . Sedhac fea-
xiftimet illudefTe impofTibile Deo , aut efTe contra , fcd tentia faifa eO . Primum quia probabilius eft fieri non
fupra rationem vel naturaro . Ell enim nobis evidensres poffeaftuinfinitum. Deinde, quia ad infinitatem po-
ipfas naturalcs imperfe6te concipi a nobis, &ideo ctiam tentiae non folum fpeflat pofTc fimul facere quamcunque
edcvidens , non poffe lumen noflrum naturalcelfe regu- rcm non pofTeexhauriri,(ut ficdi-
pofTibilem, fed etiam
lam eorum, qux in re ipfa veram repugnantiam inclu- cam ) fcd poffe fempercfficere, quantumvis multa , vel
dunt, aut non includunt. Verum quidem eff interdutn magna priusefTecerit.Iraocd clara repugnantia quod po-
non inveniri anobisinaliquo opere aliquam definitam , tentia maneat infegra, & ex fe fit fufficiens finc dcpen-
certam , ac evidentem implicationem contradiftionis dentia ab alio,vel a materia cx qua efficiat &quod jam ,
ffe tamcntot figna repugnantia:,& intellcflum noftrum nihil pofTit cfficere. Ad argumentum ergo refpondetur
tot invcnire inconvenicntia in tali opcre, ut probabilitcr Deum pofTe omne poffibile,dupliciter polTe intelligi,uno
crcdatillud efTe impoffibile, nontamen quiaexiffimet modo divifim,feu figillatim fignando quamcunque rem ,
hanc impofTibilitatem effe finc implicatione contradi- vel etiam finitam multitudinem pofnbilem,& fic ell fira-
\ionis,qua: in re fit, fed potiusquia conjecâtcam ibi la- pliciter vcrum abfque nlla dilliniTione Sccundo potefl .
lere, & muliis indiciis aliquo modo manifellari intelligi coUcdi ve &
fic neque efi necetTarium, neque
,
Quod fi fortafle hoc ipfum volutt figntficareS^to, non verum Non quidcm necefTarium quia ut vere dicatur
.
,
fatisrem ipfam,aut mentem fuam declaravit Nec ratio .

Deus illa omnia poffe, fatis efl ut qno.ilibet corutTi corn-
jus fuffictens cl\ nam multa videntur repugnarc fccun-
,
paratumad divinam potentiam pofiir cx vi illius ita in
idum rartonem noflram naturalem, qua; vere&reipfa reconfiifui,ficut diciturefTe pofTibile . Non vero neceffe
non repugnant Excmpia vero, qui in prima confirma-
. e!f dt pofTit quodcumque illorum faccre fimul curn omni ^
tione afFeruntur, potius rcm confirmant quid enim cia- :

bus aliis, quia in hoc poteft repugnantia in vol vi,qus nou
liorem implicatcontradidionem quam quod homofit ,
involviiur in fingulorum produdione.Et ideo non folum
cquusPefTet enim fimui rafionalis,& non rationalts.Quod id necefTarium non e(l, fed nec etiam verum .
veroinTrinitate non pollit efiTc nifi unus filius.non elt ex Quod fi infles, quia tota collcdio rerum pofTibilium
rebus &obje\is,qu pcrtinent ad omnipotcntiam Dei vcreconcipitur ut poffibilis, ergo tlla conccp.tio icu objc-
fed ad enfe ipfius Dei , & in coetiam ell implicatio con- fluin ejusefl unum cx illis verbis , dc qiiib.is d:c\um cil
traditionis,quamquam fortafTe , quia nos non compre- Non erit impojfibile apud Deum omne verbum. Rtlpoode-
hendtmuiTrinitatis myflei ium, propriam caufam illius tureodem modo, illam colleiilionem efTe poliibilem fe-
repugnantix non cxafte intelligamus , cam vcroefTc cre- cundum quamque rem in ea contcntam quod fatis efl ;
.dtmus,quia rcpugnat Verbum effe ada-quatum, & multi. utDeus habei" sbfolutam potentiam in (otam illam:noii
plicari . Unde fi Verbum generare pofTer, fequeretur non tamen efTe illaMi colleiîonem ita poffibilem, ut tota fi
effe ada;quatum tntelleftui divino , & confequenter non mul feuquslibetrcs fimul cum quibulcumque aliis pof-
,
cfTe Verbum divinum . Similiterfi Deus men iri pofiet, fit fieri, nam inhoc potefl fpecialis repugnantia involvi.
eflet prtma ueriras,quia D.us, & non cfTet prima veritas, Exemplum vulgare el\ in divifione conlinui,omncs enini
quia tiienuax,ficuf fi peccare polfct,t:fTct fummum bonum divifionesejus iunt poffibiles Deo, el etiam angelo , (i
& prtma rcgula honcilatts, quta Dcus, & non efTct prima divilim fumantur: collcflive autem pofTibiie non eft
regula,qu)a difed non implere
bilis. Ei fimiliterfi pofTet omnes illas divifiones in re poni nec fucceflTsve quia ,
,
>promifrum,aut mendax efTetjaut mutabilis,atque ita on nunquam fiaientur nec fimul,quia impiicat continuutn
,
Deus Undc Pauius hanc implicarionemindicavit,cum

. cffe a6\udivtfum in omnem (uam partem Sicut ctiatn .
dixit Seip/umnegareno/ipote/i, Quod ex ponens Dio-

Deus habet potentiam, vel confervandi veldeflruendi
cyf.c.S. dc Civin. nomintbus inquit: Se negare eft ave- rcm quam freavit,non tamen potefi fimul utrumque effi-
titate cadere; cum aufem Deus fit ipfa vcritas, a veritate cere. III ergo rerum omnium pofTibilium colletlioea
i
cadcre, efiei cadere ab efTc Dei vel ( ut clarius dicamus : quod infinita fit inpotenria, &quafi adaequatum obje-
fc ipfum negare ei\ opcre profiteri fe non efTe Deum:fem- (Sum infiniff potenti?,non potefl tota fimul in adu poni.
per ergohic impofTibilitas in vcra repugnantia impli- & De potentia faciendi infinitum , velin infinitum.
catione contraditlionts funclafur.Nec denique vcrba illa In terttoargumentoduoextrcma vitanda funt.Ununj.
Gibrieiis angeli aliena funt ab hoc fenfu nam, ur omit- : efi eorum qui admitiunt, ad omnipofentiam Dei pcrti-
tam verbum ibi fumi pofTe pro di\o,vel promifTione Dei, nere, ut poffiffacere rem infinitam Quod quidcm fi itir.
.
uifenfusfit, nonerit impMfTibile Deo facere, quidquid telligatur de infinito in effentia fimpiiciter& abfolute,
promiferit, aut dixent fe fadurum . Ifcm fumi pofTe abell evidenter faifum : quia ut fupra oliendimus, dc efTen-
foiute pro quacumque re ,
quae eli ufitata phrafisScriptu- tia infinitiEnaturx efi uf fit independcns , dependtn- &
tx Etiamfircferaturad verbum vcl conccptum mentis,
. tia etl imperfedio rcpugnans infiniiati fimpliciter. Et
on cft liraitandum ad intelleiftum humanum naturali- ex hac ipfa omnipotentia,quam tradamus potefl furai ,
ler concipientcm, &

judicantem,(edabfoIute fumendum evidens argumentum : nam de rationc infinifatis fim-
de quocumque inrelieiftu vere concipiente renj, prout plicitereil omnipotentia fiergo Deusfaccret creaturain
:
j^x fe eft pofTibilis , aut nou repognans. infâitatn fimpiicit^r, faceref crcaturam omnipoteii'
Snarez Tom. XXIII. H tem;
"
. , , . .
Disp. XXX. Quid Dcus fit
tem : hoc autcm multis modis repugiHt , Pnmo quia ta- ardcat diccre effe poffe corpus finitum tantar magnltudi*
liscreatura potcns cfTet ptoducerefc iplam,quia de ratio. nis,ut Deus nop pQfTit faccrc majus.' Nullum utcm in-
ne omnipotctjtis eft,ut poCCft in omne fa\ibilc:iUa autcm convcniens majus fequitur ex progreffu ip infinitum ia
fart liilistJTet, ut fupponitur. Secundo,quia ilJa pofTct rp- fpecicbus po/rt)iIibJS,qwam in hisrebus.Quod enim infc-
fiilere Dco ,
quia dtet Bqualis virtutis cum ipfo : undp fi ruor, in ea fcilic. multitudine fpccierum poffibiliumdao-
ipfa vcller permanere ineffc,nccclTario pcrmancrcr,quid- dam effcun^fT fpecicra luprcmam oronium,quccaetera-
quid D~us veliet: nam
de rationeotnnipateatis c(),ut rum omniura perfeftiones eroinenter contincat,& confc-
qui<lquid vult ,
poflir, ut ait Auguft. in Enchir. cap.96. fi quentcr infinita Gmplicitcr fit:hoc ( inquam) multi? mo-
ergocrcatura e(tomnipotens,& vult eflfcjalTequitur quod dis deficit.Pr jmoiquia npa efi neccffe , ut fpccics fupcriQr
yult lindee conirario fierct, ul Deui nonefftt omnipo-
. aeteris,eminentcr contineat infcripres id accj- : jmo raro
tcns,quia volerts,uttaliscreaturanon fit^ci relifii poted, dit, nifi incaufis?quiwocisrcfpcflufuorumcff6iuin,
nc id atfequatqr. Si autcffi non Ht fermodeiniinito in Secundo, quia neccffc cr im non cft, ut fpccics,qujB fub fp
cffentia, fcd jn intentione, aut q3agnitudine,vel multitu- cpntinet iafinitas,fitiDfinitaCmplicitcr,fcdfatisc(l,quo4

dioc, fic magis controverfa res cR,an tale infiQituro poffit fit aUeriusordini$&rat(onis,utfupradecLaratum elt tra-r
nccne, fcd ad praefens nil refert , nam certuro eft abr

fiieri, tando dc caufa formali.Tcrtip ( magis ad rero,de qu4 &
folute &
formaliter non pcrtioere ad omnipotcntiam .agimus) quia illud confequensoonfolumnon fcquitur,
Dei,ut poffitfacere talc infinjtum, fed folum fubca con- vcrum etiajB oppofitum neceffario fequitur ex proce0U
ditiope, fi iliud cxfe poffibilecft ,
fcunoninyolvitrcpu- in infinitijm . Nam quoiies proceditur in infiaitum, non
gnantiam. At probabilius creditur, illam infinitatem poteft deveniri ad fupremum , alias pervcnirctur ad ter-
repugnarc etiti in aftij , ut notavit D. Th. i.p. q.^.art.^. ininum,qufi implicatio inadjefô. In totaergo coJie
& 4. & quodlib.^.art. i prxfertim ad ultimum .Sed banc. flione fpccjerum poffibilium , quam Deus habet ptaefen-
controvcrfiatp Phjlofpphisrelinquimus. tiffiraam , nullam cognofcit perfe\iorcm cacicris omni-
Alterum extremum vjtandum eft quorundamTheo- bus: nequc idcninconvenicDS ,quianullac(f ficutct- :
Jogorum, qui dixcrunt divinam pptcntiam non poffe iam noncogoofcit m^ximam pattemcontinui,quia nul-
iieropet faccre pluresautmcliores fpccies rerum fed pof- : la cft. IUc itaque proccffus (pccicrum poffibiliuranon
feab ipfoDeocognofci aliquam fpeciemcreabilcm adco habet tcrminum inirinfccum ( ut itadicam ) fcdextrit-
perfet\am, ut non poffit Dcus perfeftiorem cfficcre.Quod fecuro nimirum Deum , qui cognofcit feipfuin ,
, ipfuro
fcnfitDurapd. in 1.^.44..^. 2. 3.& Aureol. in cadcm & aut aliquid sequale non poffe fe creare
fibi poffe tamen ,
fuit fcotentia, utibidemrcfcrtCaprcolus. Nec videtur quodlibet minus pcrfe\um quod noo cft aliquid detcr-
:
repugnare Scotus jn j.dilT. 1 3. q. 1. Quod folum fundatur roinata perfei\ionis, fed efi colleflio qusdam infinit
jn hoc, quod noD potcft dari prpgrpfTus in inf^nitum ir fyncategorematice (ut ajunt) in qua non datur fupre-
perfeftiooibus fpccificis. Quod argumcntis valde infirmis mus terminus. Ex quo tiam fit, quod fupra diceba-
fuadent; quc proptcrcaomitto, namta6\a fufficienter mus , totam inteileîonem fimul produci noa poffe , ncr
funt in tertioargumento,cujnunc refpondemus.Cootti- <^c etiam fucceffive exhauriri
riaergafcDtentiaenionge Tcrior, quam docuitD.Th. Oportet tamen adverterc primo, hzcomnia int^Jt- Qucdam
i.p. q.25.art.6. NamprjEccdensopiniomultumderogat ecndacffedc fpcciebus,nondeg.radibus feu ordinibus re- """biii
r 1 I
tirc pre.

i .
omnipotcntix Dei quia fignata aliqua fubfiantia creata

,
rum, nam gradus (unt velut capita , aut claffcs quardam , ccdeoiu,
quantumvispcrfctâ,fi Deus non poffitfacere nacliorem, ad quas nos per intelle\um rcducimusomnium reruro
id non poffet cffe ex repugnantia rei cum eniro illa fit fi- , fpecics , fecundum varias convenicntias vcl operaf iones;
nita,& iroperfeê participans cffe divinum , nullarepu- & ideo non c(f inconveniens hosgraduscffefinitos Ec .
gnantiainvolviturexparterci inhoc, quod fit alia fub- fic di(iinguimus quaiuor gradus cntium , cxi(ieatium
iuntia creabilis perfeiîor , & magis participans effe di- tantum feu inanimatorum , vcgetabilium , fenfibiliuro ,
vinum crgo, fi il!a fieri non potcll, folum crit cx dcfeflu
:
&intclle6\ualium: inquibusdarictiampote(f fupremu$
divinae potcntisE Et confirmo, nam fi id effet verum
. gradus poffibilis, quia fecunduro gcnericaro vcl coofu-
confequente ratione dici pofTct, Deum non poffe crcarc fam rationem , non cft incooveniens dari fummam con-f
alias fpecies rerum prster eas quas produxit ,
quod Du- : venientiam , vel fimilitudincm ad Deum, qua; in aliquo
randus cenfet probabile: at vcroorancs, qui rci^c fen. prdinecrcaturarumcffcpoteft , ut iterum dicerous infr
tiunt, id erroris damnant in Pctro Abailardo, VViclepho, traândo de intelligentiis creatis. Secus veroe(^ in fpe-
& aliis hireiicis,quoddixerint, Deumnon poffealiafa- ciebus ultimis , quia illx habentdeterroinatas indivi- &
cere,qqam fecit Verum e(l,coscffc locutos tamdc fpe-
.
fibilcseffentias: &ideoficri nonpotclf, ut detur aliqu*
ciebus,quam de individuis & dc pmnibusomninoopc- , fpecies crcata habens fumroam perfcflionem, quain
ribus :
quod ert multprnagis injuriofum Dco,& evidenter fubflantia creata effe potefi
falfum, nam homo peteft facerc multa , quznon facit,c- Secundo eflobrervandum,do6\rinam datam prscipuc
tiam bon3,& aliterquam facir,quid ni Deus ? Hiccnim iotelligide fpeciebus fubflantiarum inde vero fieri , uc :
potcftas non repugnat immutabilitati ejus.ut fupra oft en- etiam verum habeat in accidentibus connaturalibus hu-
dimus. Lcge D.Thom. i.p.q.2. ar,24. Hug.Viftor.lib.i. jufraodi fubflantiis ,quia funt ipfis commenfurata Un- .
de facram. p.a.c.ult. Auguft.23. deTrinit.c.19. Scd lo- de flando in folarationenaturali , nihil addere opertc-
quendo etiam dc aliis fpeciebus eft intolerabile, nc dicam ret, quia rationaturalisnoncognofcitaliaaccidentia,
trroneumilludconfequcns. Qua: cnim ratioafferri po- prxterea , qus fubflantiis funt connaturalia, fubquibus
tcft ,cur Deus noo poffitefiicere

angelum meliqris natu^ omnia comprchendo , quce per naturales caufas fieri pof
funf Theologia vcro pnter ha:c agnofcit ordinem gra-
r2,quam fit Michael, vel Lucifer ? cum in conceptu pcr- .
repugnantia , quaeaut tifan\ificantis, quia pervenit ufquead vifionem bea-^

fcftiqris angeli nulla involvatur
tam: qui ordo efl fine dubio fuprcmus omnium poffibi-
dedruat naturam fuprenai angeli jara produ\i , aut de-
lUuat rationem eqtis in ilU fupcriori natura,qu2 excogi- lium inier perfe^îqnes accidcntales Et in eoordine .
ratururpoffibilis:NullacrgoratiotaIisrepugnanti? aut fortaffe dari potefl aliqua fpecies fumme pcrfefla inter
implicationis ex parte ipfius rei oftendi pofctl , undc ne- omnes accidentium , eo quod fit fuprc-
fpecies poffibiles
ccffeeU,ut talisiropptcntia Dcqadfcribatur. Confirma- ina quoedam participatiodivinE^ naturs , qua nullapo'
intellc- tcfl intelligi effentialiter major, licet fecundum inten
lur prsierea acdeclaralur,quiiomnisfubftantia
ftualiseitatlicnaginemDci , &nulla efl perfc^â imago tionem poffit ipfa rccipere magis& minus Hurfus ultr* .
e)us, fcd infinite di(Ut ergo quacumque faâ,quantum-

:
hunc ordinem gratis accidentatiar agnofcunt Theologi
potcn fieri alia Dea fionlior alium fuperiorem , quem vocant gratia: unionis , ia quo
vis in fe perfedla videatur ,
puruis ac fimplicius intclligens. Et idem argumcn- datur quoddam opus, quo majus Deus cfficere non po-
& tcfl quia per illud non folum comrounicar Dcus aliquid
tura fieri poffe in (pcciebus aliorum 3raduum,quatcnus :
participanicffedivinum, funt veftigiaejus& creatum, fed ctiam fe ipfum fubflantiali modo Qua: .
in Theologia explicaoda funt latius

Accedit, quod fundamentum illorum autforum eft
valdeinfirmum: nulUenim repugnantia iq coinvolvi- HiDC v^ro fumi potefl quajdam refpoofio ad ioconve-
quod in fpeeiebus poffibilibus in infinitum proceda- niens,quod in illoj. argumcntqinferebarur,fciliccr,nun-
tur ,
enim in
tur.Conrtat numerorum fpeciebus poffe in infini- quam poffc Deum faccre aliquid optimum: negarur
fumprocedi: ficut & indivifionibus continui . Itcm in cnim lcquela : potcft enim facerc Deus hominem , quod
?}?9gnimdioe corporis poffibilis : quis cnim Qatholicus cfl optioium. Sed quia ha;c refpoafioTheologicaefl,
idco
. . . . ,,
Sect. XVII. De potcnfu Dei proLit cidic fub, &c.

]d(;o rcfpondefur
, Dcum
femper facere optimum fccun- ne limitationis potcnti.Tdivince, fed ex eo, quodio ob.
_dum cflrentiam.comparationefaiâ adrem ,quamfacit, jedôexirtimaturefre repugnantia , ubi nonelt
& ad proprium acperfeflumexemplarcjus fccundum : In quocfr magna difTerenfia intcr n.iturle ingenium
perfeftionem vcro accidcntalcm non fcmper faccrc opti- pcr fe fumptum, aur fide illuftratum, duplici rationc.Pri-
,<num,fcd prout Comparatione autcm ad po-
illi placct . mo,quia pcr ipfam fidem crcdimus mulfa effe fîda a Deo,
tcntiam fuam, nunquam facifoptimum fimplicitcr,imo qui fide dedituti finc dubio exiflimaremus eftc impofTi-
ncc faccre potert feclufaunione hypoftatica: quodtan- bilia pr^fcrtim mytlcrium Incarnationis & Eacharillif,
:
Itum abeft jUtderogetomnipotentiaffuy, quod potius ex &quK illis annexa funt. Secundo,quia illultratum perfi-
illa neceflrario fequitur, ut declaratum e(l . Et proprer dem circa quardam myfteria , ipfum naturale lumen no-
hoc etiam ncceffarium efl, ut illa potentia divina fit itruni, quaficoncomifanter juvatur roboratur, ut me- , &
pptima in modoagcndi , fcilicet per intelleftum , & li- liusconcipiat,& penetret ipfa naturalia principia,& idea
beram voluntatcm, ut clcîone fua poffit faccre quod intelligat multaeffe pofTibilia Deo,quas per fe folum non
volucrit : quod
alioqui nihil detctminatepoflfct operari : potuiflet concipcre.Et raf io a priori eft,quia lumcn nat u-
in fuperioribus ctiam taftum c(l rale imperfetle concipit naturas & propriefates rerum
Omnipotentia Dei , quo modo ratione oftendatur . & quid proprie pertineat ad efTcntiasearum, & infepara-
Inquartoargumento petitur,an divinaomnipotentia, bilc ab eis quid vero tantum
(it , anncxum & conjun- (It
prout earh declaravimus pofTir rationenaturali cogno-

,
ftum eflcntiis.LJt v.g. raf io naturalis pcr fe fola non com-
fci: nam aliqui Thcologi abfolure ncgant, Scorus.Gi- prcheridit effentiam accidcntis , & ideo forfaflfe exiflima-
.bricl,& alii in i.difl.42. Nitunrurautcm quibufdam fun- ret, non poffe accidens fine fub)tO:to conrcrvari,quia puta-
.damentis in fuperioribus a nobis improbatis:fcilicct,quia rcr aûalem unionem & depeodcntiam a fubjeiSo cfTe
non eft evidens rationc nafurali , Deum innmcdiatc con- illiefTcntialem fidc aufem illuflrafi agnofciinus aftua-
:
currerc adomnesefFcflus caiifarum fecundarum.Sed hoc lem unionem non efieefrcntiam accidentis fed aliquid ,
& non eft ad rem,quia cunc non agimus an efficiat, led an annexum cfTentia; ideoque poffe feparari. Quia vero
,
pofTit efficere, &cH falfum , ut fupra in dirp.22. de caufis nondum crcdimus failani fimilem (eparationem matc-
vifiiin e(L Item argumentatur, quia ratione naturali rixaforma, adhuc multidubitant, vtl etiam credunt
non potelt probari, Deum pofle crcare Item quia .
,
depcndentiam e)us elTe a forma omnino effentialem,
juxta principianaturaliaDfusagitncceflrario, quod re- idcoque non pofTe feparatam ab illa confervari quam- :
pugnatomnipotentii .Scd utrumquc affumptum efl fal- quaT> qui melius ex creditis philofophantur, nondubi-
fum. Majorcmdifficultaternhabent, qux in quarto ar- lent h.Tc & multo majora opera effe Dco impofTibilia .
gumcnto tctigimus quia non potefl rationc naturali co-

: Ex his ergo facile eft rcfpondcre ad ea qu-e infcruntur- ,
gnofci, polTe Deum ordinem caufarum naturalium in- in quarta objeiSione ncgando poflTe folo lumine naturali
vertcre: autfineillis quidquam agere, quod per eas jux- cognofci omnia myfteria fupernaturalia ibi numerata
,
ta naturalem ordinem ficri debcat: multo min'js co- & cflTe pofTibilia : nam podcnt facile exiltimari cx le ini- ol-
gnofcere potefl aliamyricria naturamfupcratiacflTepof- vere repugnantiam &conrradiftionem. Ucv.g. partui
fibiliaperdivinam potcntiam. virginis integra manente virginitate crcderctur repu-
Relpondeo tamcn duplicitcr nosloqui poITe de omni- gnans, quia fequcretur , corpora quanta non effequanta,
potcnfia Dei: fcilicet,formaiitcrfoIum
, vel fimul ctiam
urpotc (e penetrantia in eodcm loco: quod adeoapparet
materialiter. Cognofcereformaliteromnipotentiam Dci difficile humano inrelle\ui utctiam poit Sdei illuflra- ,
j^ppello cognofccrc illam fecundum prsecifam rationem tionem exillimaverit Durandus ficri non poflTe, utduo
formalem ejus, nimirum ,
quatcsuscll potentia ex fc hi- corpora fe penetrent in eodcm loco, fed parfum Virgi
benscfficaciam ad omne pofTibile , fcu quod cx fe non rc- nis aliter effefadum, fcilicet trafilicndo ad locum di-
pugnaf.Alaterialiterautem eam cognofcerc er;r,diftin6\c Qantem ,fine iranfitu perroedium: in quo quidem crra-
.cognofcerceamrationem utapplicatam ad fmgulos effe- vit: ejus tamenerror indicat difficultatem myiterii : &
ftus,qui pofTunt peromnipotcnfiim Dci fieri.Pnori mo- quanturn diitet a naturali lumine ingenii humani Et .
do veriusexinimo poflTe raiione naturali cognofci Dcum hccc doilrina pofelt ad alia myilcria & excmpla adtiuda
cfTe omnipotcnfem . Nam rationes fupcrius fafla fuffi- accommodan ,
quamvisforfalfe noji ad omnia .
cienier hanc veritatem dcmonilrarc videntur, & ramen Probnrine ôjftc ratione, Deum aliquid fnpra
omocsex folis principiis naturalibus procedunt . Et ali naturam operari poffe . :
videri poffunt in D.Th. 2. cont. Gcnr. c.22. & fequenti- Adhuc enim inquiri potelf,an faltcm incommuni co-
bus. Quam veritatem iricofenfu videturattigiffc Arifio- gnofci pofTitluminenafurE, Deum pofTe aliquid (uper-
teles6. Ethicor.c.2. approbans Agathoniscarmina. naturale faccre, feu prxrer naturas rerum . Quod dub:um
Hoc etiamip/e Deus foloque carere videtur ,
latifTimum e(t , & magna ex parieThsologicum:
quaie
Infedurn utfactatyquod f.i[iur^ e/?, atque peraSlum. expediamus iilud in propriis Mctaphy (icK
ut breviter
Inqua lcntentia confiteri videtur, Deum poffeomne terminis,fupponamus Theologorum dillindionem qui ;
id,quod nonrcpi;gnat : imofolum vidctur excipere unum dicunr ,qusdam

fupcrnaturilia quoad fubltantiam
effc
,
impoflibile, fcilicet facere, ut prsterita infefta fint ,ta- feutaminfieri, quaniineffe: alia vcro quoad modum
mcn fub illo inteliigcre pofTumus omnia , quarfimilem feuin fieri tanfum.Priorisgeneris funt inprimis qualita-
contradiflioncm in volvunr . Et ita interpretatur D.Th. tesomncs,quiilii creaturx polTunt efTc connafurales, ut
ibiArifl. fcnteniiam, eam confirmans ratione fuperius gratia, lumen gloriae &c. Dîndeomnes modi eiTcndi,
,
tafta: quod potenria Dfi eff uni vcrfaliflTima , habens qui intdvtoeflrc non poffjnt connaturales rebus, quibus
pro objet>o adarquatocns in quantumens ideo folum : & communicantur , ut unio hypoititica modus exiliendi ,
illud ei lubrrahitur, quod rcpugnat rationi entis quale : corporisChrifli in Eiicliarutia Etde his omnibusexilli- .
tfl illud rantum, quod implicatcontradiftionem Sed . moccrfum,non polic cognolci lumine naturi, quod Dei
de fcntentia Ariflotelis plura inferius omnipotentia ad iiia fe cxtendat: quod a fortiori probant
Poiieriori autem modo non potefidivina omnipotcn- omnia, qux iii hac relponfione ad quartam objeclionem
tiaratione naturali cognofci , uf rcfte probat ratio facla. dida lunt Unde fi humanum ingcnium fo!oIumine na-
.
Ncque id mirum videri deber,quandoquidcm etiam pott turaedifcurreret nunquam incideref in fimiles q\jx-
, vel
revelationemde multis operibusfcu efTeftibus dubi-
fidei ftionesde impoiribilitare horum myileriorum quia etii ,
tamus,an tales finr,ut fieri repugncnt,pcr porentiam Dei in notitiam app'.ehen(ivam eorum non deveniret vel :
Jibfolutam: & (quod majori admiratione dignum efi

)
ctrr-.', fi audienJo aliquid , vel alio cafu in eas incideret
etiam credendo, qusdam fupcrnaturalia myttcria faila exillimarct incffe rcpugnantiam , & contradiftionem
^ffe a Deo,adhucdtibifamus,an alia non multum difTimi- vtfl ad (ummum fi aliquis efTet nimium prudens & cor-
lia,& intcrdum minora fieri pofrint.Ur,crcdcndo Eucha- datus , (e non polTe de illis rebus judicium
intelligeret ,
riftix myl]crium,funr,qui negentjpofTe Deum conltituere ferre. Quia non funt ulla principia, qua: direftc
in natura
idcmcorpus induobus locis propriomodo quantitativa: oltendant in his rebus non cfTe repugnantiam necctiam :
& ficde aliis. Multo igiiur majori ratione , naturale lu- lunt aliqiia,quaE fufficientcr repugnantiam oltendant
men adjutoriofideideflitutum , etiamfi alftquafur Deum In pofteriori ordinefuntilliefFeftus, quiintcrmino
cflTeomnipotentem , errabit facillime in particulari mul- autcm a Deomodo prf-
fcu taftoelTe funt narurales.fiunt
ta credendocfTc impofTibilia, quxre vera non funt Eric . ternaturali ,utdare vilumcoeco:& in hoc ordine elt re-
ssutem error matcrialis , id cit , non ex falfa exiff imatio- furrediomoriui prxcife fumptaquoadnaturalem vitam^
Suarez Tom. XXIII. H 3 & ge..
. . . ,., . . ,
Disr. XXX. Quid De;is fit
& ^ncratJo haaninis cx fcemina fine operaviri . Etirj fenfum compontum, quemSonciaatdicehat , abfoIutA
his adhuc obfervare opprtct , in niodo illo fupcrnaturali aujcm divifum . Undcpcrindc eft ac fi dicerctur , ratio-
laciendi effcdus,interdum nihil aliud efrc,nifi quod

alcs ne naiurali cognofci Dcum poflTc imaicdiate5t pcrfe fo-
foU di vina virtute, impcrio fiunt &
aliquando vcro ad- : lum faccre illos effeflus de potentiaabfoluta , nonta-
jppgi aliquem aiiuni rnodum aliundc fuperanfetn natu- men de potcntia ordinarja, ideft^ ûzad aluinfitali*
rasrerum crcatarum , utquod Deus vpcchominis homi- quando reducenda
pem refufcitet , autquod peraquam , v.gr. aliquidpffi- Ycrutitaipen hircdiftinflioSoncinttismihinon pro- AiiAorii

ciat in anima , aut quod per igncm cruciet fpiritum Et . batur, quia tota fundatur in hpc,quod Dcut agit ex neccf-
quoad hunc modum pofleriorem , ctiam cxiQimocer- fitate naturaeEt quod non potefl mutarc ordincm cau*
.
tum nonpoffe talem roodum fupernaturalem cognofci

,
farum naturaliumin aliquo c^cflu , aifi ipfein feroulj
m po^Tibilem luminc naturar quia licct rcfpcSu tcrmi- : tur utrumquc autem e(t falfum,
: contra rationem na< &
p\ (\l tantum fupernaturalis tamcn rcfpcflu ip- in ficri , turalcm,quidquid fitdc mcnte Atiftofeli?,quod fupra vi
fjufmet ^ftionis eft ita fupernaturalis ut non pofTit c (Tc , fum eft.Deindc in iljis duobus membris, prout adifto au-
ullo modoconnaturaIi$illaa6\iocrcaturae, feuproximo ftore (.xplicanfur, invenitur tam apcrta repugnantia , Mt
principio, a quo procedit . Quidquid autem hujufmodi nullo modofimul poffint rationc natur;>li pcrfuaderi , fi;
t[\ non poteft folp lumine natura; cognofci ut pofTibile

,
fcrc incrcdibile Arinotelem utrumqucfiraul fcnfiffe.
fir ,
adcm ratiqne, qpia neque alia fqpernatiiralia quoad Islam fi potentia Deifecundum fefpcflata pot^nscftad
fubiianiiam cognofci poflTunt, quiailla a6îo fecundum hoscffeflus&, aIios,& ad opcrandum cum hiscaijfis, 5c
fuam ra;ionem & fpecicindici poteft quoad fubftantiam fine illis: quo modo potefl cffc natura fua dcterminatji
fupcrnaturalis ad hos cff(.41us& non alios , & ad agcndum mcdiantibus
Tot4 crgoquaEflip revocatgrad cos cfFeftus, qui infe his caufis & non alio niodo!" Rcvcra eft hacc contradi-
jit
r j
fjper
r 3 i
naturales furit, & a Dcofolomodo extraordinario fiunt. ftio, nam
potentiade fcpropenfaeft Scindiffcrcns adpr
;.rs fi.liiin (ûi tfTcClus adhiic funt duplicc$,quidam qui poflTent fieri mnes hos cffcdus. Itcm quia fi cx fcdeferminatur a4
curfu naturilium caiifarurn , ut v. g. generatio hominis, agendum hos & non ilIos,fuperflua& iropertincns eft ta-
il,. Juil)
^c/T; iîp ju ii|nis,pluvii<t.venti,&c. Alii funt, qui jam non lis potentiaad alioseffei\us,cum intrinfeca neceffitate^
q0 fiiiiiii.
A i) ory jpoiraiii ficM cui lu natiiralium

l caufarum , ut illuminatio dctcrminafone ad nunquam faciendos illps Unde hic .
Xsnteocia sac|, rt|uir<.6h;) murfui , &g. De prioribus pricipi|c dif- feniuscompofituslongediverfpseft abil'o,qucm D.Th,
.pu'ant i.iu,riiione.r.O,ham,S'.,otus,& alii lupra. E into cit.loc. infinuat declarando potentiam ordinariam.Nam
frpiu defi liunf , entiam Dci naiurali-

oon pqlfc omiiipo hic fenfus compofitus dicitur cffe pcr detcrminationeni
tcr tjgn''ft.i, id cit, poile Dcum per (e ipfum folum cffice- inirin(ecam ipfi potentiae,& omninoneccffariam accon^
re hos vfFtdus (jnc inre ventu caufarum fecundarum. naiuralcm, &

ideo hic fenfuscompofitusdcftruitdivi-
Cea(caiia<
<^)iiia i tortiori i4 diccnt de poftcrioribus effeflibus. Et, fum,quia talisdetcrminatio re vcra noneft aliud , quarn
Jixupi-^cipur fundatur in co,quod juxta Philofophiaip limitatio talis potentix ad hos tantum effe6lus Alter .
Dcus agir ex necclljtate naturcp. Quod fundamentum c- vcrofenfus compofituscft perdeterminationera liberam
ycfum a nobiselt. At veroSonc.Iib.i2. Meraph.qu.i8. volunfatis,qu( optime admittit abfolutam potentiam ad
difindionc utnur :aircnim, poteiitiam divinîn polTe Îiud,quia firopliciterpoffet Dcus non deterroinjre fuatn
eonfid^riri, aut in fenlu divifo , aut in fcnlu compofito. potentiam ad hos effcflus , fcd ad alios , quamvis in dc'
Scn(usdiv)lu5,qqanfum cxcocolligi potcft,cft,confidera- tcrminationc femel fafla, immutabilis perleverat : &
(io poientisdivinas fccundqm fc, &anteoqinemdeter- ideo in (enfu compofito non pofTit aliter operari
ITtinaiioncin fenfus autcm compofiruq eft
: fi confidere- ,
Dicendum ergo cer)fco poffe ratione naiurali cogno-,
l'jr illa potcpfia , ut jam ncccfliiafe nafurardefcrminata fci Dcum abfoluteefte potenfem ad taciendum fua fola
ad p.'oducendum hoc upiverlum & hanccaufaruin con- ,

yirtute omnes effc(5lus, quos per caufas fecundas opera-
pcxioqcm.P lori modo,air, Dt um cx fe poffe efficere ho; tur quatenus in cis pura cfficicntia intervcnit feu confi-
,
efTcCtus finc caufis fccundis hocque naturali raiioneco- :

deraiur Quodideodico,quiafialiudgenuscaufaliratis
.
gnofti pofte.Imo addir, Ariftpfclcm id cognovilTe: quod forroalis vcl materialis aliundeadjungatur, c% cocapite
pon probat aliquo cjus teilimonio. Rationcs vero quas ignotum efte potcrit luroine naturali , an fali$tffec\us
adducit ppiiftime fundantur in infinitate pofenfirdivi- pplfif fieri fine caufa fecunda , proptcr imperfeftioncm
, ,
nae. i quidc.n (uppofita infinitafc fiojpliciter falis po- quam talcs cau(x includunt , & quia funt magis intrinfc-
teniiac , ut a nobis probara cft pptima cft illatio , quam
,
cx,ideoque magis obfcurum cft, magifijue priter nat uri
fupra v^tiis mud s dcuuximusac dcclaravimus An vero .
quod per aliud gcnuscaufa; fuppleantur. Hujus rcicxem-
Ariftpteles in co (cnlu cognovcrit infinitafem potentise pla cerni poffunt in aftibus vitalibus,& in aliquibus pro-
divinje, non mihi fatitconftat: illud tanjcn ccrto fcio priis paffionibus valdcintrinfecis,& firoilibus, Quibus
non (atis illam probalfc, ut fupra vifum cft oroiffis,ftando in pura efficicnti*videns effc ccn(co,pof-
Poite. iori au cn, modo negat Soncinas juxtafcnten- fe Deum & immutare ordincm caufarum naruralium,3c
tiam Philofophi Deum pofte immutare prdincm & con- cffeftus earum fineillisproducere. Primum patetcxli-
ncîiqnem caufaium naturalium,aut quicquam agere nifi bertate Dci.cujusarbitrio omnia farta funf & confervan-
medianiibus iHis quiadivina potentia naturalitcr jam
:
tur ; & utrumqueeil notum naturs lumine Undc ficut .
dctcrminata fuit ad producenUum huqc ordinem rcruni ab Kterno ftatuit res facere tali tcmpore , ideo id facit &
^ caufarum , quem immutare non poteft nifi ipfa mute- fine fui mutatione , ita potuit ftatuerc cas confcrvare fo-
tur. Unde Ar''^'- Mciap. text.8. ait ,hunc ordincm |um u(quc ad tale tempus, &
prout ipfi placuit crg finc ;
>
caufarum efle edentialem (eu imqaufabilem Poteftque . fui mutatione ppieft abfolutc kunc ordinem iroroutarc.
dcclarari ex alia quamTheologi tradunr Et hoc clt quod dixit Auguft.26. cont. paull.cap. j. &ex
h^ c dodrina ,
fiiftingUL-rites po' eniiam Dci in ordinariam & abfolutam, illo D.Th.i .p.q.io^. art.5. nriutemdivinamnon fkhdi
ptelt apud D.Thom.i. part.q.z^.art.^. ad i. Potentiam erdini Ciiti/arum, /ed (itm pottHs ha.kerefibifub]eilum.
^blolutam vocant potentiam Dci fccundum fe fine ulla Quod didum non (olum ^reditum eft , (cd etiam ratione
alia fuppofiiione, vd determinationc volur^tatis , finc & naturali cvidens,quia hoc pertinet ad perfc6lum dominiu
uUo relpcdu ad naturas rerum vel aiias caufas Potentia .
Dei quod neceffano confequifur ad infinitam pcrfcftio-
:
veroordiniriaduobus modis exponitur primuscft, ut : nem Dci ,& omnipotcntiam cum libcrtatc conjuni\am ,
potcntia oniinaria dicatur ipfamet potcntia Dei prput Secundum etiaro optime probatur ex infinitate oronipo-
habet ^djuiidam fcientiam (Sc volunratem , qua Deus tcntis; Dei,& cx ratione fupra tradata, quod virtus inte-
decrevit hos tffcflus &

non alios tactre , cujulcutnque gra cfficicndi rcfpctlu tu|ufcuroquc cffeilus dicif pcrfa-
ordinisfinf, id eil , five naturalis , five fupernaturalis \ione firopliciter,quiaefficcre ut ficnullarohabetadmi-
AHo modo & ipjgisufi afo potentia ordinaria dicitur Itam imperfeitipne & idco formalitcr rcperitur in Dco
,
;p(a potentia Dci,

prout opcratur fecundum communes & non tanium emmenfer fcu rcmotc Add^ contra hanc .
|cgeS(Sccaufas,quasinuniver(o ilatuit. Et juxta hanc pp- veritate, & hanc demonltranoneriitilaêftc, vd appar^n-
fteriorem cxpiicationcm multa facere potelt Deus (ecun. tem rai loncm naturale, (}uar probet hoceffc impoffitjiU .
dum potcntiamorditiariam , qui nunquamfacit: juxta Hinc ulttrius dito, raiionc naturali cognoici poffe
priorcm vcro ea taqium dicctnr poftc facerc (ccundum Deum c(fe paientcm ad tfficiendos cffeflus in fenaiura-
Ctdi^^Hriam ppfcntiatnquae aliquando faiturus cft Et .
lcs, qui letuntiLi (pecie fuam poffeni pcrcaufas naturales
,
illaiJl oppofitioncm potentia orditiana includit heri^ûaqivis in individuofint in^Qltatu,ij quo jaro noit
jvtJS^
pofr
. :
, . ^ ,
Sect. XVII, De poientia Dei prout cadit lub, Bcc. iHy

.pofTent perliu)ufmodicaufasfieri,quales funt refurre\io hx perfedliones funf de effcntia fubllantix divinac, ut ip
mortui praccifequoadnaturatn&feclufisdonisgratiOEicie fuperioribus vilum efi .
quibuslatcdixi in a.tom.^.p. difp.44.fe1.8. Et ratiobre- Tra[latHr oyinio^ quod fcientia fit iffa poten-
vitcr crt , quiainhoceffe<S\u nuliumefl vefligiumrepu- tia ojferans yer imj/erium
nequc etiam in ipfa aftio- Sed dc diflin\ione rafionis movefur quftioaDo\orih.

f nantise aut contradiftionis
,
iie: namiicetnonfitdebita naturs, nec fequi poflTit ex qu? ncccffariac(t adcxplicandiiformalitcrac prfcifequid
ordine caufarum naturalium , hoc refpeiû fupernatii- & fit potcntia Dei.In qua requidam fentiunt,Deum immc-
ralisdicafur , tamen refpeftu divinx omnipotentia; fam diate caulare res ad extra per fcienf iam (uam. Qui confe-
propoitionata efl illi ficut creatio, & ex parteterrnini quenferajunt ,potentiam efiam fecundum rationem cffc
non requirit aliam potentiam non repugnantiam prjcter ipfam fcientiam:fubdiver(o tamcnre(peiu fignificatam;
ram hoc ipfo,quod res nonrepugnat , e(l aptadependere nam fcientia dicitur folum ut elt cognitio: potentis vero
a Deo pcrquamcunquc aflionem confentaneam divin:^ ut e(l caufa feu principium a\ionis ad cxtra.Quf fenten-
potentiac. Quod priocipium efl valde notandum , & fit ria daobus modis declarari folet.Prior {atque adeo pnraa
.evidens ex didis de otnnipotentia Dei &objeloejus fenfcntia abfolutej efl, intellelum divinii, prster alu(n
nam illa omnia fundata fufficienter funt in principiis na- cognitionis rerum creatarum, qui cft quafi Ipeculativus
turalibus. Etexillisevidenter fequitur, firesqua:fit, habere a\um pralicu imperii,qui in Scripfura explicari
naturalis efl, ut hic effe fupponitur,& in aftione feu mo- folet illis vctbhjfiat lnXtfiat firmamentum^&ic. Quoa\u
do quoa Deo
,
folofieri dicitur, non intervcnit fpecialis immediaf e exequitur voluntafcm qua dccernit aliquid ,
repugnantia&contradiflio, Deum pofre illam efficere facere,ficuf homo imperandofamulo facit ut excquatur ,
lali modo, five talisaftio fitrefurrc\io,five illuminatio voluntatem fuam Deus aufem in rcrum effedlionc non
-
cxci ,
fivequxlibet alia fimilis impcrat aliis ut miniflris,fed imperat rebus ip(is,ut in (u-
Hinc rurlusaddo , ratione naturali cognofci po(Te De- cem prodeanf,juxfa illud Pfal.148. /p/e dixit
, fa5ls &
um efle potentera adproducendoseffeflus alios, prsEtcr funtîyfemandavit^(j creata funt. Atquc ita fif, ut mrel-
eos, qui produci poffent a caufis naturalibus hujus uni- le\us,quaienus ad iplum imperare pertinet,te(ie D.Th,
verfijtam fecundum fpeciem,quam fecundum individua. I.2.q.i7. fit ipfa po[entia,qua Dens producif res ad extra:
Probatur ex principiis fuprademonllratis: oflcnfumcll ipium autem imperium fit a\ualiseffe\ioexparte Dei.
enim Deum poflis creare. Item potentiam ejus eflTe infi- Fundamentum opinionis (in ratione (\ando) (oiumi
nitam fimpliciter,etiam in latitudme objetli Item ope- . eft, quia hic modus agendi videturperfe\iffimus & mir ,
rari libere. Ex his autem principiisevidenter fcquitur xime confcntancus nafurre inrelle\uali .Operaa.reaim
poffe facere alias res.prater eas ,
quae funt in uni verlo, & Deus, ut faepe di^tum e(i,per intelle\um & voluntatem.
quaein virtutecaufarumejuscontineQtur, Atqueita fit, Hieautcmduae faculfates in nobis itaiunt fubordinatx,
ut diflinftio etiam illa potentiae Dei inabfolutam & or- ut licet in ordine intenf 'onis feu effe\ionis interna; , in-
dinariara intra limitcs rationisnaturalis locum habeat. teile\us aniecedat & moveat vohintatemj, tamen in c-
Quam vis enim naturalis ratio non pofTit cognofcere tota xecutione & a\ione exrerna voluntas intccedaf eligen-
latitudinem (ut dicam) potenticeabfolutae, ut fupra
ita do & deccriiendo ,
quod faciendum eil : intelle\us vero
vifum elt , cognofcit tamen potentiam De ex fe ad plura i fub(equantur imperando executionem : crgo (tcunduai
extendi, quamde fado operetur, veloperari decrcverit, rationem eundem ordinem fervant in Deo. Edtamen
vel quam mediis caufis naturalibus univerfi operari pof- differentia ,
quia in nobis imperium efl imperfe\um , &
(it.Cognofcit item hanc limitationem ( ut fic dicam ) vel ine(ficaxad phyficam cxccuiionem , & ideo (olum mora-
defermit?ationem potenti^ divinae abfolutae ad modum liter movet ,
indigefque aliis mlniilns vel p:)tcntiis pro^
operandi fecundum oidinariini potenriam,non conveni- ximeexequentibus. Dei autem imperium elt peifctii.ii,
rc Deoex nccefritatenatura:,fedexarbitrio lux volunta- & ideo per feiplum e(l efficax, ut per fe ac immediatc
tis.Ex quoultcriuspotefl ratiocinari,interdij poffe Dcum exccutionimandetur, quod imperat.
pra?fer ordinaria-n potentiam de faflo operari loquendo
,
Hrc autem opinio probari non potc:l, nam in intellc- J"Jic'u'ir
deordinaria pofentia in fecundt fenfu fupra expofifo , id \u nullus potefl intelligi af\us ,etiam ordinatus ad opus d;n[rf;n
cfi , non prout incluJit fenfum compofitum divinae deter- per modum impellcntis feu applican' is ad ipfum opus , teatii .
minationis , fed proutdicit modum (sperandi per natura- nifi talis atus fit vel judicium aliquod , fi fit refpe\u ip-
les caulas , & fccundum leges earum . Potell enim Deus fiufmetimperantis, vel allqua locutio,fi fit relpedu alio-
ab aeterno decrevifl!c aliter interdum operari . Qax pote- rum: nam pra;terhcEc duo, quidquid in intelle\u fingitur
ftas neceffariocolligifur ex principi s pofitis ,
quamquam tanquam impulfioadopus,& finecaufa vel ratione fingi-
quod intcrdum ita operef ur, non fatis poflTit rafione natu- tur,& infclligi acexplicari non poteft quale illud fit. Na
lali dennondrari Cum autem dicimus ( quod femel pro
. ininfelle\u concipi non poteft ac\us,nifi per modum co-
tota hac materia animadverfum volumns) hicomnia gnifionis apprehenfiv? aut jxidicativ? eft enim effentiali :
pofle ratione naturali cognofci,Ioquimurquanfum eft ex ter & adacquate cognofcitiva potentia,& ideonon poteft
parte objcfli ac naturalium principiorum & veritafum ,
in eointelligi imperium, nifi tnodum
aut per abfoluti ju-
qui in ciscontinentur ,
pr.Tfertim figillatim de qualibet diciififitad feipfum , aui per
ordinati ad roodum judicii
earum nam ex : partefubjcdî, id efl, ipfius hominis, &ex alios,fiimpcnumad alios referatur, ut latius in prima fe-
difficultate acmorofifate, qua de his rebusphilofopha- cunda!,&in fcientia de anima explicatur. Divinum erga
tur,&ex impedimentis, qux in inquirendis & intfcnien- impcrium quod dicitur fubfequi dccretu liberumdivinx
,
dis his veritaubus patifur, fpedcficit in eis intelligcn- voluntatisde rcbus faclendis & exequi illud , vel intelli-
dis, & licet fingulas pofritaffcqui , non tamen omnes fine gifurreferri immediate ad ipfum Deum, ita ut intelliga-
fpecialigratiaDci.Unde etiam fit,ut illuminati nunc feu tur Dcus fibi imperans ut creer , ficut homo fibi imperat
roborati lumine fidei multasexhis veritatibus intelliga. utambulet vcl referri immediafe ad creaturas, quibus
:
mus, ut contentas m principiis naturalibus ,

quas fortaire Deus imperat ut finf.Primum non poteft dici confequen-
aon affequercmur,fi in pura ratione nafurali philofopha- ter juxta illam fententiam , tum quia talc imperium non
rcmur. Ita enim acutiflrimis etiam Philofaphislumine erit immediata rat io agendi ad extra, fcd erit quafi appli-
fideicarentibus accidiffe , perfpe\um eft . catioefficax,qua Deus fe,vcl pofentiam fuam applicat ad
Fotentia qnomodo dijllnguatur a fcieniia & opus, ficut quando homo fibi imperac tuotum, imperiutn
voluntate in Deo. eftapplicatioefficax admotum, non proximum princi-
Quarfo principaliter dicendumefl hanc divinam po- pium illius.Tum etiam.quia poft decretum liberum non
Jcntiam non effe aliu^ in re, quam ipfam divinam effen- poteft in intelIe\udivinoconfequi aliquisa\uscjus,qiu
tiam,fcient!a& voluntatem, ratione ramen abeis dillin- verlefurimmcdiate circa ipfummet Deum vel rcsejus, ,
gui.Ha^c ailertio quoad priorem partem efl evidcns ex di- nifi vel cognitio, qua cognofeir fe hoc iam decreviffe, vcl
^lis in fuperioribus:oflen(umefl enim in Dconullumeffe judicium.quo judicaf fibi omninoeffeagcndum quodde-
accidens,neque uHam-in re ipfacompofitionem:ergopo- crevit, nec poffe jam aliud ficri quod judicium fiquis :
teniiacjus non potefleffe accidense)us,neque in re abip- itnpcrium vocare voluerir,de voce non confendam, qua-
ibdi(Ungui: aluqui cum in ipfo fir, facerct cumeocom- vis litfatis metaphorica iefpe\u Dei.Ncmo tamen pro-
pofitionem Ex quo fit , ut in re eiiam non fir aliqiiid di-
. babilifcr cogitare poteft, illam cognitionem vel judi-
^lintluma (cicnu& voluntatc,cum (cienlia ejus vo- & cium effe proximam rationem, per quam Dcusextrafe
iuntas non fint aliud abeffentia Dei . Ac deniûcomnes agit , cum proxims folum verfctur cirsa decrctQ Uberucri
Snarez, Tom. XXIII. H 5 ipfius
. . .,
.. . . ,,
Disp. XXX. Quid Deus fit
ipGus 0<ri, Sc drea imtr urabiliratem & efficaciam ejus Et ex hac ipfaexpofitionepQrfuadcri pofeft harcopL-
hunc autcm aifûm non porell fingi aut inielligi in
.2tcr nio: nam hic modusagcndi pertinetad magnam perfc-
tiivino intellet1:u aliquis alius aflus poiterior fecundum honem fcieniiae & artis, ut ineremploallato infueri U-
rationem,quamdccretum liberura voluntatisde rebus ad cet: fi enim intellcûs hominis per fua cxcmplariahar
extra producendis: qui habeat raiionem imperiiQeiad beret illam efficaciam , altior&nobiliorefTct ejusars,
ipfum j quo pratlice applicet fe vel fuam potentiatn ad quam nuncefl:omnisautcm nobilitas& perfeftio,e(l di-
opus, quia nec declarari poreft,qualis (it talis a6\us, aut vina: fcientiae tribuenda . Marinjc ubi nulla mifcetur im-
quid per illum cognofcatur,aut judicetur,aut qux fit ne- perfeîo, nequc inrerccditrepugoanria: inhocautetri
ceflitascjus , cura Deus per voluntatem fuam fibi cogni- rulla imperfc\io cogitari potefl: quia habcre vim ffi-
kam &
maDifeftatam fufficienter applicerur ad opus ciendi perfe\io cft . Ncque etiam in hoc invcnifur repu-
Quod altera pars eligatur , nimirum illud imperium gnanf ia,quia licet alu$ immancns pcr fc non requirat ef.
imtnedia.te oidinari ad creaturas ipfas producendas : pri- ficientiatn extra inrclligenrcm , tamcnnihil rcpugoatj
inum id dici non potefl de imperio in fenfu proprio, fed quod ut ell ferma qusdam inteiJe^lualis , fita\ivafu^
tantum in metaphorico Nam creaturx ut educuntur de . obje\i, feu rei pcr ipfam rcprsfcntatJE Imo hoc eft ma- .
pon effe adeOfenonfuntcapaces proprii imperii, quod ximc confcntancutn diviniscxemplaribus tum quia, fi- ,
inaxitne patet ininanimatis El) autem ideminoinni- . cut funt perfec\iffima,ifactiam cflrcdcbcnt efficacifnmt:
bus eiiam intelligentibus,quia ut terminant crcationem, lum ctiam ,quia quzin crearis artificibus funt divifa , in
honexercent aiûm intel|igendi ncque id eft per fe ne- : fupremo & fimpliciffimo debent effeunita. Hanc fcnr
cefraiium, ut creentur, ut ex fc efl evidens imoneceffc : tenfiamatiiiigit Durand. in i.dift,^^. q.2. &eam impu-
ifl, ut terminarecreationcm antecedat a^lum intelligen- gnat non admodum cfficaciter: nam rc vera prsdila
di faltem ordine iiatura; Imperium autem proprie di- . modo explicata,nec iroprobabilisefl^nec facile impugna
\um ordinarur ad inrelligentem ur Hc: quod paret cx fuo ri poierit : quid autetn de illa fentiam , (âtim aperiam
corrclativo imperioenim propriedi\orefpondetobe-
: Tertia fenteniia , qmdvoluntas ftt fuhflantia,
jdicntia : obedicntia autem proprie diâ tantum e(1 in re- Te rtia fenientia e(f , ipfam voltintatcm di vinam effe
|>us intclligentibus. Accommodaiiturautcm hfc,fcilicct, poicntiam,per quam Deusadexrrairamcdiarc opcratur,
impenum , & obedientia, perquandam imperfe\am,& perabfolurum vellc, &
tfficax,qaod talis crcarurafit tali
ûa(i materialero participationem ,
quibufdam brutis tcmport, modo,&c. ab hoc cnim wcUe immediare fluunt
quatenus es confuetudine quadam percipere poffunt fi- & recipiuntcffc crearura, quaeaDco fiunt. Solcthsc
goa quibus imperiuni feu motio intimatur
,
Per meta- . opinio tribui D. Thoms locis infracitandis: fcdaliaoi
jjhoram vcrodicunrur crcaturse obedire Deo, quandoeffc fui Ife ejus fententiam ibidemoflendam- In eam tamen
ini|piu(it,vel recipiuntexefficacia Pci,& ad nutum vo- inclinaf Cajetan. j.p. qu.25. art. 1. dictns forfanelfe ve-
û iiatistjus, quia ita gerunt acf} inteiligerent, &ad
fe riorcm. Ferrar. vero 2. cont. Gentescap.i. |6.foluai &
nutum abedi'ent.Undeeconverfo,Deum imperarccrea- aif, agerepei ad extra,aui e(fe vtlle,aut intclligere: fi-
ûrisut 6ant,nthil aliud eil ,
quam ad nutii voluntatisfuae gnificat criam Scotus in i. d. 37. NecdcfuntTheoJogi
efficacKcr illas procrearc . Quocirca perillud Iqcutionis qui hanc fentenfiamcertamexiilimeptproptcrmoduai
gen. j npn explicatur aliquis adus propriusintclle6\us loqucodi Sacri Scripturac, divina: voluntati tribuentis
pei loqucntis ad creaturas, fed mctaphorice declaratur efficaciam in operando,& diccans-.OmniaquaCuruquevo'
etficacia divinfE poteniiae operantis ad nutum voluntatis luityfeeit, & Omnia operaturfecitndHm confilium volun-
{ux. Quod genus metaphors cll frequcns in Scriptura , ut Satisfutt. UndcLeoPapa ferm. 2. de oatjvit. Z)fj( inr
Jub Deusdicirur loqui ad marc; Ufquehuc veniei ,&
13. quit ) cujut naturabonitas, cujusvotuntaspotentia,cujut
tiofjjfrocedes atnpltujySLc. de quo dlcitur Prov.8. Et legtm ofusmifericordiaefl . Ef Auguft. in Meditafipnib, c.29.
ponchai aquis^ne tranjirent finesfuos.Slceuz ad Rom.4. Cujus voluntas opus , cujus velle, poffe efi Qui omnia de .
yiLiiuri [/'ocat ea qnanon fHntytanquamea qu<t /f,qui- ihilo creafii quafola tua voluntatefecifii Ratio vcro
, .
bus dicenJi mod s dcclaratur efficacitas divmae volunta- ert,quia volunras Dei cfl efficacjffima ergoad ejusper- :
iis, iik Non elt ergoin intellieftu divino aliquis

potcntice. , uf per fe ipfam fit operativa corum
fe\ionero pertinet
adjs,qui proprium imperium refpe\u cfFedus produ-
fir qux vult fieri itaut, liccr prscife intelligatur, fecluf
,
cendi Et ideo D.Th. locis Oatim citandis imperium di-

.
omni alia potentia, pcr fe ipfam fit potens adexequen-?
vinum ad elTcdus producendos in yolunfaie conftituit dum quod vult ipfa ergoeft ptincipium forroaleacpro-
:
Trailztnr fecnnda fementia fcientiam per ideas ,

ximum omnis effelionis & a\ioni$divin2
eê proximam yoteniiam agendi. Quarta opinio ratiene difiinguens fotetttiam
Sccunda lententia efTe poteii , divinum inrelleûm a fcientia voluntate. &

perideas Uu exemplaria rerum,quae in fehaberjcfTe prp^ Quarta fentcntia elt poientiam diyinam e(fc rat ionc
ximam rarionem agendi aique adeo poientiam ipfam ,
di(în\am ab inrellelu vpluntatc fecundum fuas pr;- &
per quam Dcus rcs adextra producit. DeuscniiB, ut fu- cifas ratipnes formales conceptis, nihilque aliud effe
pra letigimus, in fua infinita fcientia habet rationes feu quam ipfammcr divinam naturam ,
quae quatenus eit ip-
exeiaplaria omnium rerum polTibilium, qusnqnfunt (umeffc per effenliam , efi psr feeffe\rix cujusliber c(fe
aliud ,quam ipfemet intellefûalis conceptus , quem de parricipari feu participabilis , fi accedat voluntasut ap>
jTingulis rerum naturis habet Deps, qui ut intentionalircr plicans, & fcientiautdirigens. Et haec vidttur (Tt fen-
feu inteHigibiJircr reprzefentat unamquamque naruram tentia D.Thom. i. p. q.19. art.4, ad 4. ubi ait Innobis ;
faibbikm a Deo,dici;ur ratio,exemplar, aut idea ejus fcientiaefl caufaut dirigent voluntas ut imptrans , pO' :
Hcc autem exemplaria diyina nihil cxfra fe agunt necef- tentia ut exequens &
immediatum priruipiumoptratio-
fitate natur.E,led per voluntatem dcterminari debent , & nis. Ef coac\ud\v.Sed htc omniain Deoidemfunt figni- .
ideo fccundum lc,& ut anteriores voluntate noftro modo ficans re quidcm e(fe unum , fecnndum rationem auttm
intelligendi, vocantur ratiqnes rerum; poilquam vcro eis diltingui.Quodexpreffiusdeclaravit inferiusq.^j.a. i. ad

adjungi'ur voluntal , quaD.us vult juxta hoc vcl illud 4. diccns : Potentia nen penitur in Deo , ut aliquid dijfe-
^xempUr hanc vcl iHam naturam e{ficerc,vocantur ideaf rtns a fcientia & voluntate f ecu>id.um rem,fed folum fe-.
pradiv.ae. Abhisergo ideis ut applicatis &determinatis cundum rationem , in quanium potentia importat rati.
per voluntafe(n,dicir haecopinip manare crearuras per fc nem principii ejtequeniis id, quod voluntas imperat,<^ aei
immediate, non medio alioaftu immaHentedivini m- verodeinde,ctiam (cicntiam,
& quodfcientia dirigit. h.\Xii\\.
êllc\u-.: hic cnnn nullus excog,itari poteft , ut contra & voiunfaitm di vinam e(f piincipium, (ecundum quod
priorem fententiam dcclaratum ell, fed per immediatani effcîvum habi-rc rafionem potrnuf .mquo non de(f ruit,
efficientiam fcu infi ixum in res ipfjs . Ut , v. gr. artifex aui ncgat quuu antea dixerat , (ed addit fcieotiam vo- &
]|iumanus prius in fe coicipir idcam domus,& deindc vult luntafera (etundum luum caufalitatis modum poHc nor
efficere domum coofurmem exemplari concepto : fi ergo mcn puteniia: parficipare : nunquam tamen n ibuit illis
lllud excmplar elfcf f am perfcdum & efficax, ur finema- modum cauiandi exequendp proxime, & quafi elicieiida>'
nibus & iniliumeiitis itatim cffiicret tale artificium, a\ionem ad extra,fed imptrando tantuiri vel Un igtiido.
quale vulunras vult, lunc iniellccûs perexemphrcon- Unde inferius eadem qn. ari.j. iid i. f rum rcpcrn: Po-
ceptum clfer poicntia immcdiate exequens tfficiens & tentia intelligitur, ut exequens ^voluntasut iriDptransîn-
ês artifiîales Adhunc ergo modum imaginatur hiec

.
ttlUtlus QT fapientia ut dnigc/is. Ei .n finc illius folu-
p^piniodivinasidcas, &cfficientiam carum tioois conciudit: Ideo DtM aliqHid facity quiavult^
'
.
'-
'
"
'
nen
. , ,. . .
,
Sect. XVil. De potcntia Dd prout cadit fiib, kc.

quiavult, /ed iuiatalis efHn fcienfia, vol voluntas ut volunfas, fed c(Tentia ut infinit*
on tamen ideo patefl ,
Et hanc fcntcntiaaa tcnct ctiam Durandus entitas,& ipfum efte perelTentiam ergo. Minorcm ita :
fna natura .
deciaro nam in creaf uris calor v.g. quatenus eft form

in i.d.58. quxd. i. , ,
Et potcft ita fuaderi : nam Deus non agit extra fe, qua- dans cfTc calidum,& qoafenus eft principium calcfacien-
tcnus crt infinitus folum in ratione fcienf is aut voientis di,in re e(t una &
eadem forma,qu2E ratione fuieft a\iva:
unde licet fccundum hasdiverfas habitudines, vcl caufa-
fcd quatenus eft infinitus fimpliciter in genereerjtis tota :
crcdendum ut fupra litates poftit a nobis di verfiscoceptibus inadgquatis con-

enim hic infinitas neceflfatia c(t ad ,
cipi,non tamen diftinguunturetiam ratione potentia

diximus, ad agendum &
dependentia a fupcriori fine ita
quomodo femper operatur Deus ergo potcniia conve- :

proxima & principalis calefaciendi,(ed ipfemet calor ra-
nit Deo nonformaiiter rationc intclleflus , vel volunta-
tione fux' entitatiseft proxime & principalis potentia ad
tis, fed ratione ipfius cfTe per effentiam ,quafenus infini- calefartionem accidcntalem, in ca pripcife fiftendo.Idetn
eminentcr incKidit omnem perfeilionem par-
& proporlionaliter eflef in forma fubJântiali ignis , v. g. fi
.tum ert
ipfam nunc vcro d
produfliva fimilis forma:
ticipabilem abipfo. Et confirmatur primo , quiaDeus pcr fe cfTet :
roncQ omnipotcns, eoquod fciatomnia fed potius fcit ,

non poteft eflTe principium proximum iurecommunica-
omniaquiaedomnipotens, &cminenter continetom- tionis, fed tantum principale, ideocft quia eft limiraf ,
nia : ficenim fupradicebamus cum Dionyf. D.Thom.& &rinifa forma indigens di(pofitionibus accidentalibus
aliis Dcum comprehcndcndo fe & potentiam fuamco- Indivina autcm fubftantia ceflfat hxc ratio quia illimi- ,
gnofccre omnes creaturas pofTibiles: ergo fcientia crea- tataeft,&omnem vim agendi in fuocffefubftantiali con-
luraru r.itionedirtinguitur abo.-nnipotcntia, & illa fcien- tinens. Igitur divina nafura ut lic el! fincdubio principiii
tia, ut determinata ad creaturas, fupponit , modo nonro principale& radicaleomnis adionis ad cxtra. Quod ctiu.
eoncipiendi , indivina natura continentiam eminentia- concludit illa raf io quia non eft taie principium, nifi ,
lem omnium creaturafum , rationecujusene potert pri- quatenuseminentcrcontinctoiDnia,hoc autem nonha-

mum principiumearum. Et fimilis difcurfus fieri poteft b;t prarcife ratione fcicntix, aut voluntatis , fed ratione
de voluntatc nam Dcus non ideo potell rem crcare, quia

:
toiius infinitalis fus.Iiemquia in tantum eft fonstotius
vulf,ut bene D.Thom. dixit, imo neque ideopoteft crea- eflfc , in quanfum quod eflfe
cft ipfum c(Ie per e(Tenliam :
re, quia poleft velle , fed potius ideo poteft velle creare ,
quatenus a nobisconcipifur formalircr
Deo,voca. in ipfo
quiaell omnipotens ad exequenduro:ergo voluntas etiana

tur naturafeue(Tenfiae)us:ut vero perfc ipfum eft comu-
fecundum rationem fupponit oinnipotentiam. Et confir- nicativii fuijdicitur principium feu ratio agendi adextra.
inatur fecundo ,
quia nulla eft fufficiens ratio, obquam hoc autem principium non oportetin Deocon-
PriEter
vis executiva &elicitiva immediai? a(5\ionis ad cx.ra ,

,
ciperealiud principium proximum etiam rationc diftin-
magistribuatur voluntati,quam intelleflui,vel e conêr- ftum,immediatius clicicns a6\iorrem q :ia cum illud fit ,
fo : ergoneufri attribuenda ell . Antecedens patet ex di- illimitatum &

infinitum, quamvis fublhmtiale fit , & ef-
ftis : nam cx
una parte fcientia fupcrat voluntarem,quia ficiens etiam in ratione proxima; virtufis nonindiget
juxta fuara rationem eft excellentior perfertio,

formalem media facultate. Nam in fubftantiis creatisdiltindio
& forroahuscondiluit feu pertinet ad efTe Dei ,&conti- horum principiorum ex imperf;6!ione provenit ,
perfe-
ret in fe formas feu ideas rerum agendarum quod maxi- ,

ftiuserit principium,fi fub ufraque ratione,fit fufficiens,
me aecefiarium videturad earum produdionem Aliun- .

quam fi fub altera tantum : Deo aufem tribue.-idum eft ,
de verofuperat voluntas intelleiûm,quia id illam perti- quodeft perfefîflTimum: ipfum ergo cfte di vinum per fe
net xecutio operum ,quia eft magis impnlfivaquam in- ipfumeft principium proximum , quafi eliciens &exe-
tcUeftus Prima veroconfequentia probatur , tum quia
. quensomnem ai\ioncm sd cxtra: qiiod efl efie ipfam po-
non efl abfolute loquendo major ratio de una potentia tentiam. Quia vero hoc ipfum priftat perfediffimo mo-
quara de alia, tumctiam quia in neutra ell fufficiens ratio do, indiget inlellei\u & volunfate , illo ut dirigcnte, hac
ut eiexecutio tribuatur: quia neutra fine aitcra efl fLitfi- ut applicanic . Quia vero ipfa fcientia & volunf as non
ciens ad efficiendum,& unaquique in (ua ratione habet funt in Deo aliud ,
quam fuum efTe ideo per illud habtrt ,
proprium caufalitafis modum, quem nontranfcendif Dcus ,

agendum perfccîfti-
quidquid ncceffariura eft ad
praecifc fiante in fuoconceptu & ratione formali : fed in mo modo . Afque
fandem divinalcientia&volunris ita
illohabet infinitatem fuam Scientia enim ut lcientia . ,

funt caufa rerum,in requid.m per feac propriiflTi Tieeffi-
quactumvis pra\ica, folum habet dirigere atîonem: cit ciendo illas quafenus in re funt ipfum eflre,& ipfa omni-
enim fcientia repiefen.tans,& quafi illuminans,unde hoc pofenf la Dei fecundum proprias vero rat iones , altcri
:
munus habet in agente perintelleftum diiigit enim a- ,

dirigcndo, altcra vero applicando pofciuiam exequen-
ftionemejus. Quapropter ctiamfi fit infiniti , prxcife tem qua (ecundum rarioncm diftinguuntur
, a
flando in ratione (cicnlicE folum habebit infinitam per- De quo
planefequitur ailionem ad extra immediatius
feftionem in dingendo cum infinita cliritate& infalli- comparari ad potentiam ut (ic ,quam ad fcientiam vel ,
bilitate Voluntatis vero munuseli diligcre, intendere,

. voluntatem ut fic, quia ad illam folam comparatur ut ad
eligere&uti: &
hac ratione applicare ad opusaliaspo- principium eliciens Unde ulterius confequitur illam .
tentias ejufdem appetentis Quodfiinfinita fitvolunfas . adionem debere c(Te tranleuntem , quod eft confenta-
fub hac prxcifa ratione, habebit raf ionem in applicando, neum his,qux in fuperioribus fraitandode caufis dixi- ,
ita utetiam infinitam potenf iam polfit efficaciter appli. mus dc creaticne, & de concurfu di vino &illatiam ,
care ad opus fi neccffaria fit in hoc confiilit efficacia : & omnia melius intelliguntur juxta huncmodum expli-
divins voluntatis , propter quam ei tribuuntur aflioncs candi divinam potcnfiam Neque cft vcrum,quod qui- .
adextra: Qiiia illi fubsfl cumvoluerit poffe ,ut(i\c\(ur ,

dam ob)iciunr, hujufmoui potentiaaj ,
quic itaoperatur
Sapienr. crgo neque eil fufficiens ratio extrahendi aliqua quafieliciens immediafeactione.-n tranieuntem eflTe im-
ex his potentiis ad alium caufalitatis modum neque et- ,
perfecTam. Namidlolumeft verum, quando talis po-
iameft major ratiode una,quamdcaltera. Nec vcrodici tentia mere nsturalitcr agit fine intelligentia & liberta-
poteft ,
quod quidam infinuant , intcllrilum volunta- & te: at vero li hic habrat iniimeadjuniTa eTcpoteft ,
tem fimul riTe iplam potentiam executivam: tum quia perfc\ift)ma . Ut fi intclligeremus folem haberc libei-
aîohujus potenf ix unius ac fimpiicis rationis a nobis tatem ad liluminandum vel continendum luminis in- ,
concipitur: & idcofieri non potelf ,ut potentia prxcife fluxum perfeto modo illurainarec etiamfi luxejuseffet ,
concepta includat intelie\us& voluntatis ai\um Tum . jmmediatum principium cliciensilluminationem , qux
maxime,quiadifcurfus falus,&qu2 ftatim attingemus, eft alio tranfisns. Eftct autcm roulco raajor perfe\io
seque piocedunt de utraq; voluntafe fimul,acde fingulis fi non tantum fol , fed ipfa etiam lux folis intime in fe
Approb.itur quarta opinio includeret illam libertatcra &
inteibgentiam ad illam
Atque ha'c lenCentia mihi fimpliciter probanda vide- neceflfariam : ita vcro fe habsf hxc divina pofentia a ,
tur,quam ultimoita declaro & confirmo Aut enim hic . qua proximefluit exterior a>Tio.Qu3c fecundum modurn
inquirimus potcntiam ,
qusfitquafi principium proxi- concipiendi noftrum ad divinam fciintiam & volunta-
mum a\ionis diitinfluma principali & radicali, vcl ut tem rcmofetantum comparatur, fcilicct, uradappli-
folum disit ipfum principium principale, quod fit etiam cantcm vel dirigcntem potentiamexequcntem .
imraediatum. Priori modo noD oporterst fingere aut Sed quasres ad quam
illarum remorius comparetur.
,
concipere in Deo potcntiam rationediftinitam abeften- Durandus in i. dilf. 45. q. 2. dicit ad fcientiam rcmotius
Sia: auiem modo non
pollcriuri poteft eftcfcicntiauC CoiBâraji, ûia fcigntia raovet vcluntatera , volun-. &
Suarez. Tom. XXIII. H ^ tas
. . . ,,.. . . . . ,
J20 Dfsp. XXXI. Di ente finkp.

tis potcntiatB cxcquenfem S'^ Durand. fanfum memi- . nem , & i 2. Mefaph. cap.io. Inde concludif unum effc
nit illius iTiofionis, qij.i infellctlus movef voluntatem priocipem,utoptimafit univcrfigubcrnatio,& lo.Ethic.
propancndo ilii objeduin, fccundum quam noneft du- C.80 Deotribuitcuramhumanatum rerum Plato ctiain .
bium ,quin remotiuscyncurrat fcientia. Omittittamea in Epimcniderefle dcprovidcntia qgod ctiaro e

fentit :
aBualem diredhonem , qux immediate neceffaria c& ad Plot ino Plafonicorefert D.Augufi. hb.20. dc civit.cj.^.
reflam cxecutiontm, ut ad pingendum rion concurrit arf ubi ctiam Vives nonnulla congerit . Ciccro etiam citrji
xiiovcndo voluntsfcm/cd immediate dirigendomanum, rcs humanas &
libcras in rtliquis non malc fcntit dc pro.
quod prop-ie fpedat $d c.iufaip exemplarem: nam alia vidcntia, ut conflat ex fomnio$cipionis , &exlib. i.
rrofio magis perfinet ad caufam finalem Quproptcr . de natura Peorutn Verum Philofophi prxcipueattige-
.
dicenilum t(\, urramque e\ his potenfiis immediate con- runr providentiam quo^d confervalione \i hujus utuver-
currers,ijr:amquamqucin fuo ordine , voluntafem quoad fi, &quoadcurfumrerum, &corporalium cffefluunt),
applicationem & exercitium , nam hocefl munus ejus, qui in eofiunt De
morali autcm providenf ia rcrum bu-
.
Ic'ciitiam quoad dircOionem & ( ut ficdicam jquoad ,

manarum paucadicunt, &pri(efertimde praemio bpnp-
fpecificilionem ,
qui> exemplar ti\ ratioefficiendi hanc rum & fiipplicio malorum circaquas
, , res verfantur po-
vci ili im nsturam l.oquor autem de fcientia quatenus
:
,
tifTimidifficultatcs ,
quae dedivina providentia tratar/
li praiic3,& habet rationcm ai tis,nam quatenus volun- pofTunt: fed illaeoujninoconjuniJJtjc fgntcum bis qujc
,
tatem jnducit ut efficere vclif, fic potius habet ralipnetn ad divinam grafiam, & fuperoaturalern providentifn
prudenti2,& reiaotius concu-rir, ut diximus fp.eflant : nam de his qux , pertincnt ad generalem con-
Poifntiam Dei unam efe curfum cum libcro arfaitrio, jam fupra diauipeft, &
Ulticpa afTertio cli , Poicntiam divinam in fje acfor- ideo ca:teraTheelogisrclinquimus
pialit^r unam cffc & fimplicillimam contincrc autem
DISPUTATIO
:
omnem perfeflionem potentise aflivs, & idco in ordine XXXI.

ad varias afîones pofTe a nobis pcr inad^quatosconcc-
pfus in plures fecundum rationem diflingui.Hic conclu- De ejfentia emis finiti nt tale <y?, dr de Uliut
fjpquoad omnes partesed facillima, juxta ea,quxde & effe y eorumque difiinEltone
fcicntia &
vohiqfate difta funt , explicanda probanda &
(t.Namsquod in re fil omninofimpleXiConftatcxfimpli- POflquaro diSum efl de prirooac prjecipao ente , quo4
citiirc naiursrdiyins, cui in rc hxc poientia nihil addit & cfl tofius Metaptyficff primarium ob|eflum , &
Item ex univtrfalitate e;us & fui objefli ,quod eft jpfum primum fignificatum &analogatum fotius fignificatio-
ens participibilc ut fic Quod vero pofTit rationediflin-
. nis, & habitodinisentis dicendum (equitur dc altero ,
gui per infl?quaro5 conceptus facillimum elhnam etiam membroinprimadivifipncpropofito, idefi, decntefi-
finitam potcn;im hoc modo nos partimur , v. g. intelle- nito & crcato. Quia vero illud npn efl unum fitpplici-
tun3 nollrum in rsfioncm fnpcrjorem, & inferiorcm pcr ter, fcd tantum fccundum abftrjQiQnem , feucpmmu-
vjria iriunera ejufdem intellcdus fine diilinflionc, quqe , nem rationem , pluresque ac vjrjas rafiones cntium fub
la rc fit in ipfa facultate intcHigendi . Sic crgo ji^xfa ya- fc comprehendit i idco ad hujus niembri expofitioneai
rias aftioncs dillmguere pofTumus iri Peo potentiam duo facienda funf prius declarandum efi , inquopofifa
;
cr<.dtu'aip generariv.m ad cxtra , feu effcflivam pcr fit communis raiio entis creati feu finiti, quod in hacdif-
tdudiori^m fortnrf; de potcntia fr.Ljcili ,

qux ulterius di- putafione propofitum eft, deinde divifioncs, vcl fob-
(iingui potell jn potcntiaro aftivam per modum caufa: divifiones ejus traclcnd^ funt
,
ufque ad ultimas raiiones
proxim^, vel per modum caufa? univerlalis fanturo ,quia entium, qua: fub objeifo roctaphyfic^ fuperius politft
utroquc mpdo potefi Dciis hgerc . Aliquj ^ddunt pofen- compreheDduntur.
tiam CQnfervativam, lcd h^c non ell proprie difiinda ab
cficiitiva lecundum conceptum
fecundum notneij , fed S E C T I 0 I.
ianium, juxta fupra diSii de cffeiîone & confervaiione

Alii addunf pof entiam annihilandi hsc vcro non tatp : .4 fp ^ fjfi^^ti^ entis creati difiitiguatt-
cii potenf ia agendi , quam non agendi : undcnonaddtt lur in re
ctiam fecundum irîelleflum propriam rationem poten-
tii, fed connotat libertatem feu fubordinationem ad vo- QUoniam, iit in fuperioribus vifum efl , ens ,
ii|
luntatcm. Juxta bxc vcro difîngui potcQ Theologice quantum ens ab &pcreflre, vel cffe diftutn efl
,
di viaa potentia in naturalem & fupcrnaturalem ficut , per ordinem adelfehabet rationementis: ideoaddecla-
dicirur Dcui primacaufa naturalis, fupernaturalis. Sic & randum rationcm entis creati a comparatione elTcntiac,
aurem dcnominatur porenfia fupernafuralis non refpe- , & e(fe initium fumimus De qua multa traflanda oc-r .
iu iplius Dci: illi enim omnis ejus potentia maxime currunt, qus ad intelligcndamcfrentiam cntis creati ut
conn3tu'-alis tf},quia ex propria naturali perfeftione illi fic & proprietafcsejus omnino neccfiTaria funt radiic
, :
convenit; fed denominatur fupcrnaturalis ordinead in veroomnium clt id quod propofuimus, , fcilicctquo-
a\iones, qus funt fupra naturam rerum creataruip: de modo effe & effentia diflinguantur
Quibusdifputarf: proprium efl Theologoruro Suppono autem per effe nos intelligere exiflentiatn
D( divina providentia aftualem rerum, ne fit squivocario in verbis , nec fit ne-
Atque hffc fint fatis de divina potcntia deafllonibus : ceffarium poftea diliingucre de effe cffcntiz , cxificntiK
yero ej iS nihil hic occurrit addendum iis,qu2 decaufali- aui fubfiflenti3?,aut veritatjs propofitionis. Nam cffc ef-
tate caufi prim^ in fuperioribus difla futit . Etideocf- fcnti?,fi vcrecondillinguiturabexifientia, nihilrei d-
iam hic nihil fpecialiter addimus de divina providentia dit ipfi cffentiiEjed folum differt ab il la in modo,quo con-
guia haec przter fcientiam voluntatcm & operationem cipitur vcl fignificatur: unde,ficuteffentia creaturx ut fic
jiil addit, fed formaliter dicit rationem ,
qua Deus ab ex vi fai concepfus nondicit, quod fit aliquid reale iQ.ti
asrernQdccrcvit res hujus univerfi gubernare ,
cafquc per habens e(fe cxtra caiifas fuas , ita effe effcntia ut fic prae-
nedid convcnieqria jn fuos fines di.igere . Cum ergo cife in illo fificndo, non dicit efle aiiûale , quoeflcntia
pllenlumfit, 6? toium hunc mundum a Deo effe condi- cxtracaufasconlhtuaturinaftu: namfi effeinaduhoc
fura, ordinando orones partcs ejusad unum finem, feu modo non efi de effentiacreaturrr , nec periinere potcrie
communcbonum , &
nihil in eoficri fine Dei influxuac ad efl"c cffentiaejus : ergoefreeflentiascrcatursut ficeij
yolunf ate , conftat habtre Deum

mcnte fua rationcra in (e pracfcindit abcff&aifûaii cxfracaufas,quQ res crcata fic
jEteinarv),qua hic mundus regitur ,qu? providentia dici- cxtranihil,quo nomine cffe cxiflcntiae atûalis fignifica-
gur. Qaam htet nonnuili Philofophi, vel omnino, vel ex rous. Effe auicm fubfirtenfii &cQntraliusclf,quam efTe
partc ignoriveînt , ut Plin. lib. i.t.7 &C ceio & alii csillcntiae: hoc enim (ubfiantiae& accidenfibuscommu-
qui fcicniiam rcrum pariiculsjrium , autconfingcntium nccfi, illiid neroell fubllantijE proprium,& prsfereaefTe
jpjodcn:gariint: gravio cs tamcn Philofophi eam agno- fubltanfiae (uf fuppono cx infra probandis)diltini\u'n
Ycrum. PrifcriiroScneca lib.de Provid. ubi ait, fupcrva- quid efl abctfccxiltcotisiubltantialis natur^ creata: & ,
cuum c(fc oilendcre tantum opus non fine aliquo cuflode leparabile ab iplo,qui.) non conOituit naturam m ratione
|\a'e. Idcm lib. 1. Nifur. qu. Ariôt. idem (ign ficavit artualis entitaiis,quod pcrtinet ad exiftcBtiain . Effcau-
^nhis,qu? (upra retulimus , & 2. Phy(. ubi ait naturam, tem veritatis propQlifionis,cx fc non e(t cffc reale , & in-
fil (i^b, pnmo agente intelleauali ,
operari propter fi- triolecum, lcd ci: clTe quuddaiôbje^îvuin in inteile-
tlu
. , . .
S c T. I. Qijoiriodo ejus cxiflentia di^Fcrat ab c.Tentia 12C

ftucomponentCjundeconvcnitcfiam privationibus.Sic fummc fimpiicem,qoQd e(l inconveniens,quia hoc vidc-
enim dicimus.c.Tf itatcm cfTc, vcl homincm enecaecum, tur cfTe ))rGprium D>.i.Et fcquela patct,tum qnia non eil,
ut latius Arili.^.Metaph.c^. Eft crgofermq decxiHen- cur magis rcpugnct c.-2(erascompofitionesexcludi,quam

tia crcata. pratcrea lupponimuS, e(Te aliquid rea-
Dequa hancex cHc & c(Tentia,rum ctiam,quia pofell conlervari
Je& intrir/eciim rci cxi(lenti,quod videtur peric nofum. fimplcx natura fubitanrialis finc ullo accidente
Nam perexillcntiam res intelligitur effe aliquid in re- Quarto
in fi bltantia compofifacx materia forma &
rum natura: oportet ergo.ut & ipf aliquid realc fit,& fit quid difiinilum a materia
effc efl aforma a natura lîonVrne & &
!ntima,idcil,intraipfam rcmcxiikns. Nec enim reseffc compofita ex utraqMe:crgoell res diltinfta a tcta efTentia difTrrTtur
'"^"^* ^"^"
potell cxidens peraliquam cxtrinfccam dcnominatio- talislubll.inti.-c: ereo idcm crit in reliquis cnfibus crea-
nem ve! aliquodcns rationis, alioqui quomodo ciillcn- tis. tixc conlcquentia cit evitiensquoad rcs minus pcrtc-
,
liaconlliiueretens afln reale,&cxtra nihil ? flas, quoad res vero perfeiliores, ut funt (uhiianiiae fpiri-
Prima fententia affirmans , difiingui rsaliter . tuales , videri porefl infirma ,

quia ill.T lubiiantis , (icut
D.- hac igitur cxiftcntia creatura; vanxfunt opinio- funt perfe6\iores,ita poif.jnt efTc fimpIiciorts.Nihilomi-
nes. Primaeil.exirtentiamefre rem quamdam dininftam nus tamen juxfa fubjedaro materiam eii optimaillatio,
Gtnnino realitcrab entitate cfTentis crcaturr Hicexi- .
tum quia fi in aliqua re creata admif titur realis diltmtlio
ftimaturcPTe opinio D.Th. quam in hoc fenfu fecuti funt cfTe ab cfTcnf ia,nulla potcli ratio afferri,obquam negetur
fi non repugnat dillingui ex vi cfTe
fereomnesantiquiThomillae. Loca D.Thom. pr^cipua dillingui in aliis ,quia
fuot I. par. qu.^. art.4. 2. conr. Gent. cap.52. deente & & c(Tcnii:v , non repugnabit ex vi talis tfTenliff
ut fic , &
jcffcnr. c. j. 4. Metaph. \tt\. 2. Qux fic inierpref atur Ca- talis elie creati.Tum ctiam, quia fi in aliqna creatura rc-
preol, in i.diil.8. art.l .qu.i.Cajef.loc.cit.i.par. de cnte pcriuntur dillinfla e(Te & eflcntia,r.on cil cx eo,quod ta-
& eOrenf.Ferrar.disi^lo loco conr.Gent.Soncin.4 Mctaph. lis e(i,(ed ex co,quod creatura efi,& quia in illa compara-
qu. Javellus traft. de tranfcendenf. I'em lEgid. in l.

I 2.
tur cfTeotia ad tlTc. ficut potentia ad ailum , qui c(t cxtra
d.2. qu.4. art.f. iatiffimede ente &effenf. qu. 9. fe- & & quiddifafem ejus,& fincquo concipi potcll, qoz rationes
quenr. &
quodl. i.qu. 2. Citanfur etiam Albert.fup. lib. communes funtomni creaturx.Supereli,ut probemus pri-
decaufis propof.S. Avicen. Iib.5. fuccMetaph. c.r. mum anfecedens,quod probatur prirro, quia vel cfTe na-
Hee pri. Argumenta,quibus hxc fenrentia iuaderi folet, mulfa tur^ fubftanf ialis compofitsEefi una fimplex cntitas vel ,
nia rat>o
funt J^rimum^quia praedicataelTentialia conveniunt crea- comnofita: compofita efTe non poiefl ut oliendam:fi au- ,
tradatur
late inf''! turE
hocenim
abfque interventn cauff efEcientis:propter icm fit fimplex, non potcfi effe matcria , ut per fc nofum
ie.i.i j. 10 ab aeterno vcrum dicerc,hominem efTc aninia! ratio-
fuit videtor, neque etiam forma tum quia efl fere cadcm ra- ,
fine.
nale fed exidcnf ia non convenit creaturs nifi per cau-
: , tio,tum etiam, quia jam conctudctur, efTeciiam maferiiC
fam efficientem,& ideo non pofed creafura dici a6\u cfTe, cxiliere per exifteniiam a fe realiter dilUafiam, cum for-
nifi faCâ fit: ergo elTe creat urz e(i res di(lin6\a ab effentia ma a maferia rcalitcr difiinguatur, tunc procedent &
.C)us,quia non pottlt una & eadcm res effc, & non effe per omnes idem dicendum fitdequaJibct
raticnes fatlae , ut
efficientem.caufam . Quod fi dicas, cum fit creatura , non cfTcntia crcata. Neque etiam efTe pofTet illa entiiasideta
folum fieri cfT; , fed etiam clTentiam creaturar , refponde- cutn tota cfTentia compofiia cx materia forma qui & ,
tur.non fieri e(TeDtiam,fed fieri cfTentiam fubelfe,(cu ds- nofl pofell fimplex cntitasc.Te,&cadem rcs cum recom-
ri effenfiam exilêntcm, & ideo non fequi , tflentiam fa- pofitaex rebus diliinfris: nam invo! vitur sperta repu-
(\im diftingui ab cfTcntia abfolute , nifi rationc exilicn- gnantiatfi ergo tale e'i"e e(i fimplex entitas,oportef. '^l fn
tix, quam itli addit rcs omnino diflinla a tali efTentia .
Secundo argumentor^ quia efTe CFcaturêfi cfle rece- Q_uod vero illud ciTe non fitcompofita entitas, fed (jm-
H*c fe
cutida ra< ptum in ?liquo: ergo in cfTeniia, non enim poteii cxcogi-
,
pieXiprobandum cfl primo, quia alias oportct, in illo tfie
lio trada tari aliud,in quo recipiatur: ergo elf resdilfintta ab efTen- difiingucre partes, cx quibus componitur. Ex quo feque-
tiir lateiD'
tiarnon enim potcli eadem res in fe ipfa recipi . Primum rctui primo unam ex, illis partibus cftc idem cum mate-
frx (eCt.
n- antecedens probatur, quia efTe irreceptum cff cfTe per fe ria ad alieram cum forma,atque
ita non habebit matcrii
fubfilTens ex vi fuje aftuaJiratis : nam e(l omnino abflra- elica forma, fed exunde non erit pura potenfia, fed ex
fe:
flum a fubje6\o vel potentia , in qua recipiatur : efl ergo fehabebit aliquem a61um contra cctnmunem Philofo-
cfTe perfetlifTimum & fummum, atque adeo purus a6\us phorum fentcntiam. Sequitur fecundo.ex maferia& for-
&inlinitum quid in ratione elTendi : crgo repugnatefTe ma non unum fimpliciter, quia ex duobus entibus in
fieri
creaturs e(Te omniao irreceptum Et confirmatur quia .

,
alu non fit unum fimplicitcr.Sequitur tertio, materiam
nonhabet unde limitctur: nonenim limitatura
tale cfTe quanfum ex fe pofTeeffe fine forma, & quamcumquc for-
pofentia, in qua recipiatur, fi illam non haber, nequeet- mam iine materia non m.odo de abfoluia & poteniia , fed
iam ab aftu fcu a diSerentia qas fe habet per modum , ex fua natura Confequensaufem quoad priorem partcm
.
aftus refpedlu cxilTentix : nam cum esi(ientia fit ultima efl contra Philofophiam , quoad pofleriorcm vero efiarn P
a6tualitas, r.on confiituitur per aflum, quo limitetur. Ut confra fidem : animx brutoruni efTent imcBorta-
alioqui
crgo e(Te creatura? fit finitum & limitatum,nece(re efi, ut les.Sequela veroquoad primam partem probafur,quia fi
fit iAiiS efreni:r,in qua recipifur, & per quam limitatur. materia habet exiflentiam partialcm, vel illa ell fufti
Tertia ratio fit, quia omnis crcatura e(f compofita ve- ciens ad conliif u^ ndam materiam extra caufas fuas , &
ra &
reali compofirione ; fed prima generalis compof;- & fic habefur infentum,fciiicct,quod licet defjt forma,con-
tio realis folum efTe potefi es cfTc eflentia:ergo compo. & fervabit illam.Ve! cl! (ufficiens,& fic re vera non efl exi
nitur omnis creaiura ex efle efTentia, tamquam ex ailu & (ientia ,quia de ratione cxiflentia; ad efl .,
ut fit fufficiens
& potcntia realiterdi(hn61is. Major conflat,quia fidare- conflituendam rero extra caufas fuas ficut repugnat cfle :
tur aliqua crcatura , in qua nulla efTct rcalis compofiiio, albedinem , &
non eftecx (e fufficicntem ad conflituen-
ciaretur aliqua creatura omnino fimplex , ut fubdantia dum album. Itcm,quia fi materia non potefl exilicre,nifi
Angeli adu cxiliens,fi non coraponeret ur ex efTe,& efTcn- dependcntcr a forma,& a toto compofiro,cu)us cxiflentia
tiaêfTet fubdaniialiter & omnino fimp!ex,atque ita quo- terminari & afluari potefl, fupeifluum fuiflTcf dariilli
dammodo adsequaret perfeClionem divinam . Quod fidi- propriam partialem exiflentiam Item quia fi materia .
cas , in ea po(Te rcmanerecompofifionem ex genere , & habcf propriam exiflentiam, pcr illam intelligetur prius
difTercntia , aut ex natura,& fuppofito , & ex fubjefto & nat ura exiflere,quam atluari per formam^ ergo quam vis
ccidenfe,nihil horum fatisfacir, quia prima compofitio fcpiretur alualitas forms mancbit matcria cx vi pro-
,
noneli realis fcd rationis: unde non cxcludit per.fcclam

, prise exiltentie,quia prius non pendct a po(teriori.Atqu
iimplicitatem realem.Secunda verocompofitio primum hjc rationes probant etiam aheram partem,fcilicet,quod
non eli univerfalisomnibus rebus,quia non convenitac- omnis forma manere exiflens , etiamfi
pofTit naturalitcr
cidentibus deindeeandem habet controverfiam , quam
, feparefura materia,nempe quia habet propriam exiltcn-
compofitio ex e(Te e(Tentia &
fi crgo illa admittitur in : tiam fufTicientem ad conflifuendum illam extra caufas
fubitantiis crcatis, cur non cf iam hxc ? Tertia tandem fuas per quam prius natura, arquc adeo (uflicienrer cxi-
,
compofitio non e(t ad conliituendam fubfiantiam nunc : flit.UndeTheoIogi,prilerfim D. Th. indc praecipuc col
autecn agimus de compofitione fimplicitate fubfian- & ligunt animam rat ionalem cfTe imm.ortaicm,quia fec um
tiali. Acdeinde lumiturcx his univerfale argumentum ,
atTert propnum effe ,quod primo illi convenit per il- , &
quia fequitur , faltem de poflibili, non repugnare creatu- lam toti homini coromunicatur
ts, ut fic carere omqi coaipofitione reali , atû^ adeo efTe yilimo fecûitur, ex his duabus partialibus exiflentiis
unam
. .. . . . . ,,.
J 2 2 Disp. XXXr. Dc ente finifo.

unain corr.parari adaliam , ii( pofentiam ad aiîim: con- vcrifinn'cefl ficri pon*e, lif conrcrvefur exiflentia albcdi.-
f<?qiicn5 cfl Mhrr, crgo : . Scqiiela pafef:nam prrcfer iUas nisnon confervaraalbedinc.&homohabeaf cxiflentiatjj
p3rtialc<:cxinfntias,ntcc(r(icfl conilitiicrc i'ntegram exi- albi,&non fit albus & fic de aliis: ergo fignumefl,noq
,
ftenfiam rofalem totius naturs, qux non pofcft eiTe

^Sc cffc realem diflinflionem intcreffcDfmn 5t cxiflcntiam
|imj)lcx,& omnino condininwâ a partialibus exiflefiliis, fed fantufr modalem.Omitfo rationesaJias,qu!Ead fua-
iit per (e cfl cvidens cx omnibus di6\is, Scquia aliasfu- dendas has fcntenf ias fieri folenr,quia nonhabent pecu-
perflm fTcnt pirtiaJts exillentix in homine, e(l evidens
( Jiarem difficultatcm, qux in his, qux propofitae funt,noo
non polfe (ingitEjcm exincntiam totalem fimplicem & contineatur
omnino condiliindam ab cxillcnfia cnimx,quia rcc (pi- Teriia/enientiaponens/olamdiîiiflionem rationis
rituaJise(rer,neccorporaIis,cumpona(ur,utada;quate Teriiaopinioaffirmaf cflientiam &exi(lcnfiam crca-
comitans &
adûrins (ubflantiam ex corpore fpirifu & furs,cum proportione comparata,non diflingui rcalitcr,
con(Jan!em,& ab illa pendens. Oportct ergo,ut talis exi- aut ex naiura rei , famqgam duoextrema realia , fcddi-
ftentia conflct ex parfialibus ergo etiam necelTeefl ut : , liingui tanf urn ratione. Iia fenuit cxprcflê&optimc dc-
iJls partialcs cxiilenf is pcr fe unianf ur ad conflituen- claravit Alcxander Alenfis 7. Metaph. ad text. 22. Te-
dam unam exiflcntiam totalem. A lioqui illa totalis non nuit ctiarn Aureolus apud Capreolum in i. difl.8. qu. i.
e(ret exiflentia per fe ergo una, ied aggreg^ltum plurium : ubi Capreol. tifat etiam Henricum,Godofrcduni,& Ge-
neccfll-efl, alteram illarum cxiflentiarum partialium rardum dt Carmelo procadem fententia Ef ibi Durand. .
comparari ad poientiam ad adûm, alioqui non

aliani, ut in i.par. d.qu.2. candcm tenet,& Gabnel in 3. difl.6. &
poff^nf per fe uniri. Hoc aufcm ultimum confequens effe ibi ca-icri Nominales.Et Herva?us quodlib.7. qu. 9. Grc-
faJfum probatur, quia cLfc efl ultima afluaiitas cujuf- gorius in 2. difl.6.qu.
i ad arg. AureoJi. Et hancopinio-
.
cumquerei: imoexpropria rationeefl pura aflualitas nemScotifljE fcquuniur, uf patct ex Anton. Andrea 4.
nuIlamJiabens pofentiaJitatem admiflam fecundum fe, Mctaph. qu. 3. Lich. j.difl. 6. Eamdem feDct Alexand.
fcd folum ratione cflentix vel naturar ,cujus ell e(fc Pro- . Achillinus lib. i. deeiement. dub. 3. Palacios in i. d. 8.
prerquod dicitur exiflentia pcrfeftior eJTe omni forma difpuf. I . Joan. Alcnl. in Jexico Thcologico vtibo E(fc
fubflantiali ,
quia plus habtt a6\ualifatis , quam iplamet Hanc eiiam opinionem in re renct Niphus lib. 4. Meta-
forma, ut fumitur ex D.Thom. i. par. qu.4. arf. i.adj. phyf.difp.5. litctin vcrbis differat, & in finc dilputatio-
Jie hac Quinto proEter rationes mctaphyficas adjungcre pof-
,
nis confcndat conirovcrflam tfle de modo loquendi.Rur-
(îiintara- fumus Theologicam rationem , quia efrcnlia creata fefus ibi diflinguif , cx ftnteniia A rillotelis &Peripateti-
in(rlkl. parafpr in re ipfa a fua exiflentia; ergo
diflinguitur rcali- corum , inter trealuras corrupiibiles & incortupfibiles
2. terabilla. Confequentia probatur ex diflis fuperiusde ut in illis diltirguafur exiflentia r,b cffcntia: non vero in
'
diflintlionibus Antecedens folet communiter
rerum . hisjqiiodctiamrcnet Joanncs G^mdcnf. 4. Metaph. c.3.
probari quia res creatx cum corrumpunfur vel annihi-
,
Hoc vtro non e(i hoc loco cxaniinandutn,quia pcndet ex
lanrur, amittuntexiflentiam, non vero effentiam Unde . ilJa qua:flione , an h;r res judicio Ariflot. fint a Deo pro-
per corruptionem feparatur exiflenfia abe(fentia.

rci du5\a',oec ne: dequa jam (upra didûm cfl.Videfur enitn
MeJius vero probatur illud antececiens ex duplici iry- Fonfeca lib.^.Meiaph. c.3. qn.^. n.hil in re diflcntireab
herio fidei Unum efl Euchariflix, in quo per confecra-
.
hac fententia,ut a nobis dcclarabifur , licct fccundam fe
ilonem quantitas gmittit naturaJem cxiflentiam, per (equi vtrbis piofiteaf ur . Pofûnt ctiam in favorcm hujus
fjuam exiflebiC in pane,&acquiritaliam, qua; pcr fe exi- fenicntia;, adduci onmcs Theologi, qui (eniiunt, huma-
"(tir ,& potens efl reliqua accidentia fuflentare . Aliud efl nitatem non potuifle aVcibo (fumi fine p.'pi ia cxi-
inrarnationis myfJerium , in quo humanltasChrifJi pro- ficntii:namid iccêfundar: non pote(t,nifi in idenfifafe
prja & naturali caret exiftentia & alfumpta efl , , ut per cffcnticE &
cxiflenti.T na urae treaiaf de qua re lcgi pof- ,
cxiilentiam increatam divini Vcrbi exiitat funt ,qu in 1. tom. 3. parr. fcripfimus.
Sccundn fentenii/t ponens dif}in[lionem modalem . Terti^ /enteniia exponitur & apfrohatur .
Sccunda fententiacfl , efli^ccreatum diilingui quidere Hxc opinio tertia fic explicanda elt , ut comparatia
ut alii Ioquunfur)formaliter,abc(fen. fiat inter aiilualemcJjiflentiam^quam vocantcfTc in aflu
cx natura rei,feu (
tia cujusefl e(fe, & non cfle propriam cntitatem omnino cxercifo , & adualcm eirentiam cxiflentem Et fic affir- .
realirer dillinSam ab entirate cffcnriae,fed mcxium ejus roai hxc fcnientia cxiflentiam & clfentiam non diflin-
&Hcnric. gui in re ipfa,licct clfent ia abflrafle & pta-cife concepfa,
H rc opinio tribuifur Scot. in ^.difl. i 6.qu. .
quodl.i. qu. 9, &

10. de quorura f ntentia poflca dicam. ut efl in potcntia, diflinguatur abexiflentia aiiluali; tan-
Eandem opiiii mcm tenuit Soto i. Phyf. quitfl. 2. in 4. & quam nonens abcnte. Et hanc fentcntiam fic cxplica-
fenf. diil. I o. q').5. &

nonnuili modcrni eam (equuntur tam exillimo efle omnino veram. Ejufque fundamentum
Fundamcniuni eoium eit,quia nonnulla diflin6\io ex na- breviier efl ,
quia non potcfl res aliqua inirinlcce ac tor-
tura reiintereffe &

omnino e(i'. nriarp trca-urx videtur malitcr conflitui in ratione entis realis aftualis , pcr &
neceffaria: non e(t auttm nccedana majur quam hic ,
aliud diflindum ab ipla, quia hoc ipfo, quod diflinguitur
mr.dalis (cuformalis:crgonon efl Bia)or afTerenda ,cum

unum ab alio , tamquam ensab ente , utrumque habet
di.*iniliones .lon finf (ine neccfTitate multiplicandac quodfiiens, ut condiflinflum ab alio , conlcquentcr &
M^jorem vid-.ntur i>rimo convinc. re omnia ,
quae in fa- non pcr illud formalHcr, intrinfece. Sed quia vis hujus &
vorem pnini fenrenti;r adJui\a funt . Setundo viderur rationis &
plena dccifio hujus quittionis, cum lolutioni-
prob.iri cfli acifcr, quiaq uid cfl extra eflcntiim rei, ne- bus argumentorum,pendent ex roultis principiis, idco ut
ceffc clt dinii'giji ex nafura rei lallem formaliier abef-
dtflindius proctdatur, &
abfque terminoium aequi voca-
ntiam crtatura-.& videtur tione, quam vcreor cffc trequcntem in hac rnateria, pau-
fentia rei; (td clfe efl cxf ra e(l.
evidcns.cnm lit (cparabile ab ipla.Unde h tc enunciatio, Jatim procedendum cfi, & diflindis feftionibus fingula
Creatnrae/} non tfl per fe nectffaria & effcntialis, fed
,
funt cxplicanda
confing:ns: rgo. Tcrf 10 quia alias creatura c(let fuum

. ,
effe & tonlequentcr purus atlus , quod efl crcaiurx fri-

,
S E C T I O II.
buete Kt,qu()d cfl iiroprium Dc.Undt Hilarius lib. 9. de

Tiini!, Dco triliiiit larnquam proprium xWuquodeJfe non Quid Jit ejfeniia creaiHra^ priu/quam 4 Dco
ACciditilliy ft-a iit Iplum cflt: lub(iflens:& Boci.lib.de preducatur .
iht bdom.cip. I. /'irelûjcreatis {z\i)ciizier/umeffeid,

IVIiuor pruba:ur, quia hictliflmdioluf- Refolutio quasflionis
qnodefl abe[[e .
ficit, ut u.) iri (ii exira etfcntiam alittius, & ad vcram &
realcmcompofiiionem, quia ubicumquc m rcbus inter- PRincipio flafuenduro efl , effentiam crealuraj, feu,
cedit d)ihn\io,(li cx cxtremis fic veracompo-

diitinrtis creaturam de (t , <5t prius quam a Dco fiat , nullutn,
fitio. I.em illa dutindio (.Uiseit
,ur ut.um cxtrcmum fit habere in fc verum tflc rcalc, in hoc (cnlu pricfloefTc &
pcrdivinam potealiam (cpaiabilcabalio, quanivisnon exiltentia- , eflcntiam nun tflc (cm ahquam ftd omnino, ,
fufficiarad myiuam f u tonvcrtibilcm fcparationem, nt effc nihil Hot pr nciiiium non (olum veruro eit , (cd ct-
.
infuperioribusdicVimefl. Ex quo potelt haec (entcntia iam ccrfum (ccundum ndcm. Uiide WaJdcnfis Iib. 1 do- .
confirmuri.nHm litct eflfentia creata fit (eprabilis a pro- ftrin. fidci antiq. tap. 8. mcrito ponil intcr errorcs Wi-
priotffe e tunverfo tameii ipfum (.(ic non i (1 (eparabile cJcff. quoddixent, ttcafuras habtrc abarternoaliquod
,
'
^bcfTcntiacrcaturs: hadcnusenim faiûm non ct^ ncc , effercale diltinoium <*b cfle Dei , &ThomiflaE graviter.
repre-
. , ,, . . , . :.
S E c T. II. Quid fit effentla creaturis ante produfîoncm

TcprehenduntScotup, quod afferucrit, creaturas habere & non repugnantiam cx partc effenfii crcabilis
^quoddam efTeseternuni , quod ell efTe diminutum carunri Nec potuit in mentem alicujus Doiôris Catholici
fcilicct cflc obiedivunn feu elTentiae in eflê cognito ut , Venire,quod efTentia creaturajcx fe, & abfquc eflicientiî
videre lieet inCajetano & aliis rcccntioribus i. par. qu. libera Dei fit aliqua vcra res,aliquod verumcflê realc ha-
17. art.5. qui exillimant illud efle cognitum cx fcntentia bensdiflinflum ab cffe Dei, quod tandem fateturexpref-
Scoti clfe aliquod cffe realedifiinftum abcflfê Dei quod ,
feCapreoIus citato loco,allegans verbaD.Th. qu. 3. de
quidcm mcritp impugnant tamquam omnino fallum & ,
pofcniiaart. 5. ad 2. ubi ficait: Exhocipfo ,quodquid-
tamen idScotoat-
principiisfidcicontrarium; immerito ditati effe tribuitur, non folum effe fed ipfa quidditai
,
tribuunt: nam ipfemetScot. diferte declarat,h,oc efleco- creari dicitur ,

quia antequameffe habeat nihil efi ,mfi ,
gnitum ,
quod vcluti refultat in creaturisexfcientia Dei fortein inttlleShu creantis, ubinon ejl creaturajed crea-
nonefle in illis aliquod eflTc reale intrinfecum ipfis,neque trixeffentia . Et ratione probaturcx prmcipiis fidei, quia
eflê fufficiens ad fundandam relationem realem , fed ra- folus Deus cfl ens ex fe necefl"arium , fine illo faftura &
tionis tantum ,ut viderc licet in ipfoScot. in l.difl. 35. efl nihil ,& fineeffêdione ejus nihilefl, autaliquod efl^c
,. Ad illa,& dili.36. . Ad fecundum dico, & in z.dift. i. reale in fe.habet. Unde reftedicunt fan\i Patres, quid-
qu. I. art. 2. & in quodlib. qu. & i . 14. art. 2. Neque po- quid a Dco fa6\um non cfl, vel Deum eflTe, vel nihil c(se
tuitScotus aliud fentire: nam ponithoc eflê cognitum Juftinus in expofitione fidei, Cyril. Joan. cap. 6.
lib. i. in
tam convenire creaturis , quara convenit Deo

ncceflârio Auguflinus lib. dcTrinif. cap. 6. Elt autem de fidc cer-
ipfi fcirccreaturas, quod non pcndet ex voluntatc feu litum Deum non fecifsccfscntias crcatas abaeterno ,quia
,
Dei eflêt autcm erroneum dicere , Deum ex ne-

.bertate : ncqucex necefliiate (ut argumentabamur contra opi-
cefriiate& abfque libertate co.mmunicarc creaturisali- nionem Scofo attributam) cum defidefit, Deumnihil
quodefle reale participatum ab ipfo quantumvis dimi- agere necefl"ariofimplicitcr, nequeex Iibera voluntate
nuturn cumdefidcfit, Deum operariomnia fecundum
,
fic enim de.fide cfl, in tempore
pnte- coepiffe opcrari. Et
confilium voluntatis fuae . Igitur hac in parte Scof us no- rca efl c videns , fi rerum ab
eflênt faftas a Deo cffentije
bifcum convenit in principiopofito,quod cflentijECrea- SEterno , etiam ex tuncfuifl"e cxillentcs, quia omnis effe-
turarum, etiam a Deofint cognitce ab2terno,nihil funt: dio ad cxiflcntiam confirmatur, ut infra oflendam Et .
,nul]umque verum eflc reale habent antequam per ,

libe- confifmatur , quia alias non poiTet Deus rem aliquam in
raoi Dei cfficientiam illud recipiant nihilurn redigere, quia fcmper mancref aliquid rei , fcili-
QuinpotiusidemScotus in allegatadifl.36. impugnat cct eflêntia Et fimiliternon creafl"et Dcus omnia exni-
.
Henricum,eo quod variis locis aflTeruerit eflenf ias rerura hilo, fedcx unoeflTetranfmutaflêtillaad aliud efl"e .
ex fe habere quoddam efleefrentix,quod vocat eflTc reale, Nequealiquid juvat, quod Capreolus fupra exalio-
atcrnum &
improduilutn j conveniens creaturis inde- rum fententiarefpondet: DeumcreaflTeomniaex nihilo
pcndentera Peo,quodque ineis fupponitur, nonfolum exiflentise non veroex nihiloeflTcntias
: Aut onim quod .
ante efficientiam, fed ef iaro ante fcientiam Dei,ut rationil habet cxilientis, fimp!iciter& omnino nihil , auc
efl
ne illius poflTint efle objeiSa illius fcientiasdivinaj,quam non.Si non,ergoabfolute&fimpliciter non creavit Deus
Theologi fimplicem intelligeritiam vocant. Ita fcribit omnia ex nihilo, nec produxit omnia entia , feu omne id,
Henricus in Summ. art.3. quxfl.^j. & 25.&quodlib. 8. quod vere efl aliquid reale, &confequenter nullumcns
qu.i. & 9. & quodlib-p. qu.l. & 2. & quodlib. qu. 3. 1 1. proprie creavit: fed unumcx alio produxit, tamquam ex
^Cujus fententiam impugnant etiam Thomifla; ,uf patct potentia reali recepf iva & improduiâ , fcilicet exiflen-
ex Hervaroquodl. 1 1. qu.i. & Soncinat. 9. Metaph. q.4. tiamjfeu rem exiflentem ex cfTenf ia reali,qu2 dicitur eflTe
.& rcccnfioribus D.Thom. expofitoribus i.par.qu. 10. potcntia receptivaipfiuseflê, & improducla. Unde ulrc-
art.3. qu. 46. art. i. Quamquam a fententia & modolo- riusfit, creaturam pofl"e quafigloriari ,quod ex fe habeac
quendi Henrici non multum difcrepet Capreolus in 2. aliquid,quodnon habet a Deo, nec parf icipatum ab illo.
dift. I qu.2. art. 3. ad 4. argumentum Aureoli contra 4.
.
H^c autem omnia & fimilia funt contra fidem & nafu-
conclufionem, ubi refpondcns Aureolo intcrroganti, an ralem rationem.Si vero tandem quisfatcatur iIlud,quotJ
.cumres creafur,fiat idjquod omnino nihil erat,dicit fieri nihil habet exiflentir, eflêfimplicitcr, & omnino nihil i
quidetnidj quod erat nihil effe exifl.entis ,& addit Erat : .reli.nqulturfriv9lam^&vana,m,?fl"e di(?inaionem deni'
autem ultra nihilitatem , qud carentia aûalis hilo effentiae , &
fientiit effentia in ejfe ejfenti<e
efi
qu<t abfolute confiderata^
c;>(i- exiflentii, quia quod efl fimpliciter &
, , omninonihil, non potefl vere& rcaliter cfl"ealiquid in
natura, vel quidditas,
fit efl fubtrahibilis nihilitatis
fientia ,&qni4ditati exijientia , hoc efl , //>/? effe vel non
exi- aliqua ratione veri entis. Item quia remota exiflentia &
cfficientia prima: caufae nihil omnino manet in efFelu,
tffe ^ûalis exifienti^, dr iffa fecmdim ft fem^trefi utoftenfumefl: ergo neque eflTtntia manere poteft fub
aliquid ingenere effemiarurn , in efse intelligibili & , (fr aliquo veroefse reali diftinfloabcfse creatoris
iapotentia *fliva creatoris,licet non in efse reali aBua- Quodtandcm in hunc modum dcdaratur: demusc^
liy ut declaram Henricus Godefridus
, , Bernardus de & nim efsentiam creatam & exiftentem efse entitatem ex
ânnaco. Hoc verocfleeflrentiz , ita poflea Capreolus natura rei diflin\arn abexiftentia & feparabilcm ab il-
declaratj ut ex parte creaturae anf equam a Deo produca- la, & concipiamus illam entitatem efsentir
,
quieft
lur,non exiflimet effealiquam veram rem difljnflam a fub exiftentia: mentc priefcindendo unam ab altera
Deo, quse fit fimpliciter extra nihil, fed ut ex parte crea- ut v.gr.huraanitatemChrifli fi illa eftentitas tantuin
,
tura: dicat quamdam aptif udinem

non repu- , fcu potius eflTcntiae :
nullus itaque Catholicus exiftimarc poteft, il-
gnantiam , ut in tali cflTe a Dco producatur in hoc enim : lamrem eflêntiaehumanitatis.fecundum id tofum,quod
diflinguuntur eflentiae creaturarum a rebus fiflitiis & im- ineaconcipiturprscifa exiftcntia ex fefernitate habcre ,
poflTibilibas , ut chymera ,& hoc fcnfu dicuntur creatur^ aftu illam entitatem , folumque illidcfuiflêunioncm ad
habere reales eflTentias , etiamfi non exiflant: dicuntur "Verbum, & ad omoemaliamexiftcntiam alioquida
,
autera habcre, non alu,fed poteflate,non per potentiain returentitassterna& increata cxfraDeum: fatendum
intrinfecam , fed extrinfecam creatoris
atque ita dicun-r ergo nccefl"ario cft , feclufaeqtirateexiftentis,
,
qusper
tur habcrenon in fe
fed incaufa fua, vel materiali, ficut
, cflfcaionem aliquam communic^tur crcaturse
, ipfara
rcs generabilis dicitur cflTe in potentia materia: primas,vel
pntitatemcfl"enti2Eomninonihil eflTe.
cfFeftiva, quomodo totum ens creabile iti potentia Dei ObjeUiones contra pofitam refolutionem
contineturantcquara fiat, decujus cfrentia poflibili iq Contra hanc tamen veritatemobjiciunturnonnulla,
cornmuni tiunc agimus Atque hoc ctiam mpdo dicitur . qus parvi momenti funt, fed ut omnibus fatisfaciamîn-'
talis efl"cntia ,
antequam fiat, realis, non propria ac vera dicabo illa. Primp, quqd effenfia creaturx priufquara
j-calitate,quam in fe a61u habeat,fcd quia fieri poteft rea-
cxiftat,terminatcognitionemDei, utautem terminet,
lis, recipiendo veram entitatem a fua caufa qus poffibi- requirit aliquod efl"e
, Secundo quia pradicata efl"entia-
.
,
litas (utflatim latiusdicam) ex parteillius folumdicit lia , ab ^terno yere pra?dicantur aut
pridicari pofl"tint de
nonrepugnantiam, utfiat:cx parte yeroextrinfecscau- eflfentia: omnis autem vcritas fundafur in
aliquoenTe.
fsdicit virtutem ad illam efficiendam. Atque codcra Terf io quia res creata: fccundum cflTe efl"entif collocantur
modo&rationceflfe, quod appellant eflêntisanteeflfe- fubcertogenere&fpecie, undeejufdem fpecici eft rofa
dionem, feu creaiionem divinam folumefl eflTepoten- five exiftat, five non exiiiat ; imo eadera numero
efl"entia
tialcobjedivum ( ut mulci loquuntur, dequoflatim) eft humanitasPetricrcati &creabilis. Ergoin utroque
feu per denominationem cxtrinfecara a potentia Dei llaturetinet aliquara entitatem cfsentiae , Quarto qui^ ,
fiefsen-
. . . , . .
Disp. XXXT. Dc ente fimto.'

,fi efTetitia crcafurae fecundum fe,Scobjicitur fimplici io- terininare fcientiam.qua cognofcunfur ,fali$ nafurarif-
telligentirE Dei,nihil reale eHjCrit ergo eri'; rationis, quoque effentisefte dcbcre,fi fiant.Cum ergo dicifur res pof-
modoergo vere dicif ur ufe aiiquid creabile , cum ens ra- iibilis,& faflaeffeeadem numero vel fpecie, fifitfermo
tionis nec fit aliquid , neccreari poflit. Ciuomodoitem de identitate reali, feu poCtiva,falfom eft,quiahsc non
,fcitntia cli de enrc reali , cum fit proprie de effentia , & eft , nifi interextrema pofifiva&
realia:egativeauteni
nondc exiUentia ? Dcindequaliter potcrteflrentia haber.e dicunt ur cffe una rcs , vel unius fpcciei, quia res produci-
in Dco verutp exemplar feu caulam exemplarem narn : lilis &
produda non funtdus rcs , fed una, neque habent
in entibu5 rationis locum non habet . Tandemcommu- duas fpecics,aut duas eftentias,fed unam: hsc autem uni-
niter diflinguitur in creaiuris iripJex cfle, efienti.-c, exi- tas, ieu idenfitas ncgati va flpprehenditur a nobis ad
f1entise,& verifatis propo.fitionrs, ut videre licct apud D. modum pofitiva; , quia comparamus rem pofitivam
ob-
Thom. in i. difJ.j 9. qu. i . art. i , ad j . ergo , feclufa exi- jelive exiftcntem in infelleû ad rem
aaucxiftentcin,
ftentiaadhuc potelt cirentia retinere eff;; effentii' nam : ac fi cffent duocxfremapofitiva,cum tamen
re ipfa non
hoc non habet ab exilicntia fed ex fe: ergo feclufa omni , fint nifi unum , ut magis conftabit
cx fequenti .
efticientiaextrinfeca habet tajee0e, &confequcnterex Adquartumrelpondetur, cffentiam poffibilem crea- Qun.
aiernitate iilud habet tnrae ob)eTi vam di vinae fcientisE non
effeens confiaura ,
ab intellck, (edeffeensic vera poffibile &capax

B.effo>idetur chje[lieni.bus realis
exiftentia:, ideoque non t(fe cns rationis,
fedfubente
frima . Adnrimam, omiflTis opinionibus Theologorum que ,
realialiquo modo tomprehendi
Jam enim fupra deda- .
fuperius laftae funt , & latius i. par. qu. 14. i raftantur, ravufTcntiam ticatura: ,etiam non produflam cffe
, ali-
concedo,e(Ten,tiam creaturi ficut eft objedtum fecunda- , quo modo cftentiam realem Et in fupcrioribus tralan- .
rium fcienti:e divinze, ita iliam ferminare: non e(l cnicn do de conceptu entis, oftendimus non folum fub
illo
objeiûm movens,fed terminans tantum. Ad hoc aufem coinprchendi id, quod aflu eft fed ctiam quod aptum ,
eft
nullum realee(Te,quod aduhabeat, neccffarium iili e(t c(fe. Undc rcfle Cajctanus dc entc & effcntia cap.^.qu.^.
qmz^terminare nequeeft aliquidin ipfa , neque eft ali-
^
ait,ensrcaledupliciicraccipi; uno modo , ut diftingui-
quid ab ipfa,fed e(i iola denominatioextnnfcca a fcientia turcontracns fabritatum ab intelleiu (quodproprie
,
Dei,qux denominatio in redenominafa nihil ponit,neeft ensraiionis) aliomodo, ut diflinguifurcontranon

que etiam (upponit pcr fe loquendo,aJiquod reaie effc,fed exiltens aTu. Hftentia ergo creaturae fecundum fe
eft
ja.ie,qualc pcr fcientiam cognoicitur: nam hoc ipfum ne- ens rcale primo modo fcilicet in
potentia , non vero po-
,
ceffarium cft ad fcientiae ventatem Cum crgo Deus pef . fleriori modo & in aflu
quod eft propric effeensreale,
, ,
fcientiam fimplicis intelligentifE non cognofcat creatu- utibidemCajetanusnotavif Quocirtafi etfenfia crca- .
1 as, ut aQu habentes effe aliquod reale, (ed potentia tantura; prxcileac fccundum (c fumpta, &nonaumfaaa,
lura, non requiritin iliis aliquod cfTe reale, utterminenC confidercfur, utafluens, vel ei tribuaiur a>u , fic vel
hujufmodi fcienfiam, fed fufficit efTe potentia!e,quod ut noneftconfideranda infe, fed in fua caufa , nechabet
lic folum e(l in aillu incaufa , ut rcfte dixit D. Th. i. par. aliud tffe realc ab effe fu.r caulx ; vcl fi confideretur
ac
qu.14. art. g.&L i.cont. Gent.cap. 66.Quodfi (it fermo inlehabenseffe, ficvcruineft, fecundum eam confidc-
de fcientia viConis, qua Dcus intuetur rcsexinentes, iHa rationem non effeens reale, fedrationis, quianoncft
quidem icquiric exidenfiam jn objeflo in mcnfura ( ut , in fe ,
fed objetîve tantum in infelle>u Dicitur famei
.
aiunt )ECcrnitatis tamenin propria & temporali dura-

: illa natura creabilis vd poffibilis, quatenus fecundum
(lonenoneQ, nifi proeotempore, pro quoexi(êrcco- fe realis eft , & apta ad exiftendum ,& eodem modo po-
p,r,o!citur. Atqueitacx vi teraiinationisfcientisnonre- icft baberc in Deo reale txemplar: hoc emm non fcm-
'Viintur in rc fcita aliquqdcffe reale folumillud, , fcd per repiKfentat a\uale enE,fed etiam poffibile . Acdc-
ijuod adxquatum fit fcieaf is, ad veritatem ejus.Quod eft nique codeni modo, (cicntiEC, qus confidcrant res ab-
evidentius in fcientja,quam Angelus habetderofa poffi' ftrahcndo ab exilientia , non funf deentibus rationis,fed
bili, aut dc fufura eclypfi . de realibus , qui confidcrant effentias reales non fecun- ,
pcnndi. Ad fecundum dicsm lafius folvendo primam ratio- dum (iatum , quem habcnt objcai ve in infe]le\u , fed
ncm pofitam prscerJienti feftiene, in favorem prima? opi- fecuudum fe, vcl quatcnus apta: funt ad exiftendum cum
nionis. Nuncbreviter rciporideturcum D.Thom. i.par. talibus natuns, vd propnctatibus
qu.io. art.3. ad ab EEterno non fuUfe verjtatem in illis Citcaquintum argumentum advcrtendumeft aequi- Q"'nt. ,
pronofi- propofitiombus nifiquatenus erant objeftive in mente vocationem efte poffe in primo membro, fciliceteffe
,
&'quo""*
tioiuirii di vina, quia fubjeîve leu rcaliter nonerant in (e ,
neque cffentia-. Duobuscnim modis attribuitur rebus creatis. plexflte^.
ventar
, (jjjj^^^jve in alio intclleilu. Ut autem vera effet fcientia, Uno modofccundum fe, efiamut nondum funtfaflaE, ^^^'^'^ ^'^-
*'
qua Deus ab seterno cognovit hominem cfTe animal ra-
, neque a1uexiftentes Et hoc modoeffeeffenfisE noneft
.
tionale,non oportuit efJentiam hominis habere ex ater- verum cfttrcalc aiualein crcatura, ut demonftratum
aliquod e(Te reale in aiû, quid illud effe non figni-
ijitate eft, fed cft elfcpoffibile, & rcvocaf ur ad illud tertiura
ficat afluale clfe & reale,(ed folam connexionem,intrin- nnembrum de effe verit atis propofit ionis fcu cognitionis:
fecam talium cxlrcmorum: ha;c autem conncxio non nam ut o(lenaimus,cffentiicreaturarum hoc modo tan-
fundatur in aiûali effe,fed in potentiaii.Dices propriam tum babent,vel cftc incaula, velobjehve in inteileflu .
fcientiam non cognofci , honînem pofte effe animal ra- Solum poteft conditui diffcrentia inter illa duomem-
tionale, fed neceffario eifeanimal rationale: ergo folum bra,quode(fc in vcritaie pippofiiionis, nonfolum habet
nonell fuflicicns fundamentum ejus. Ref-
cffe potenti?.le locum in effcntiis rcalibus, fedetiam in entibus rationis
pondefur negando abfolute confequenf iam ,quia illa ne- &filitiis: fic enim eft veium cscitatem effe privatio-
cenitab non eft abfoluta effendi (ecundum aliquod effe ?iem,& chymcram cfte confif um monftrum, & ideo pe-
realc inaiû, fed quoad hoceft pofTibilifas tantum,inclu- culiaritcr tnbuitur rcbus creatis efte effcntix antequain
dit tamen neccfTitatcm condi tiona|em,quia nimirum, fi txiftant utdenoiciur, illam veritatem fundari in effe
,
homo producendus cft , nectffano futurus eft animal ra- potenfialiaptoadexiftendum Aliomodo fumitureffe .
tionale, qux nectffitas nil aiiud eft^quam idcntitasquas- cHcntia;, ut aflu convenit creatura; jam exiftcnti ,&hoc
dam <'b;eCTi va horninis & animalis ,

quam identitatera efte eft finedubio rcale & a\uale,five re,five ratione tan.
Dcus fimpliciffime cognofcit:nos autem per compolitio. tum abcxiftcntia diiimguatur ,
quod poftea vidcbimus,
riem,quam verbum, fignificat quando dicimus, horai- quia ceri um eft , m re exiftentc ipfam effcntiam effe a\a
nem cxaeiemitate e(fe animal tationale ,quod effe perti- ^;ns,& tonfequeniei cfte effcnfialeilliuscffca\ualecffe.
nct ad illum tcrnum modum^quodiciturd/jf lignificare Hanc lamcn a\ualiiatcm non habet, nifi pcrcrcatio-
intcrdum vcritatem compofinonis nem, vel produTionem agentis & ut cfftntia re ipfa ,
Tercia. Ad terf lum dicendum c(l, co modo collocari res poffi- conjuncta eft exiftentis Q.uocirca quamvis demus,cffe
.
'
bilcsnondumf.itasfubcertogcncre& fpecie,quoeisdi- dscnliji hoc modo (umpfum efse a\ualc else&diftin,-
cuntur tonvenirc-,aut vcrc attnbui e(lcntiaiia pr.xdicata, flum ab dsc mhilominus vcrum &ccrtura
exiftcniise ,
fcilicct,prout obittTn/e l,unt in intelleiû divino,dUt alio cft print ipiuni quoddsentia creaturaenon ha-
pofiium ,
quopiarn: hx'ccinm coordinatio fcu collotatio fubcertis bet aiu hot e(see(5cniiE nifi per effcclioncm^&confe- ,
gencribus&ipccicbusformaliternoncft inrebus, fedin qucnter,quod Ucundum fc , &ex fc ,& ut improdula ,

jntclle\u : habct tamen in rebus tundamcntum, i el pro- nullum c(se in aTu habct,neque efsenti.T, neque exiftcn-
u\ ad\,u x i (l uct , V 1 1 p ro u t c X I ft e re po 11 u n f , & o bj?\ i ve. tix Eihax diliin\itieft pra: oculishabcoda ad lollca-.
.
dam
, . ,
Sect. HI. QLiomodo cliff< rant e(K.'ntia 3c potcntia Scc. 125

<Ja)quiv;ocationeni& inlenigendam e65caciaci ratio- improdu\a. Quapropter, ( aitDiv. Thomas ) 0?f/
num, quxiomateria criroUnt. freaturt, antequam ejfent , ttonerant pojfibiles effe per
aliquam fotentiam creatam , cum nullum creaium fit
S E c T j o iir. aternum, /edper folampotentiamdivinam înquantum
Deus foteft eas in effe producere . Ex parte igitur creatu-
Qwaniedo & itt quo differMttt in creaturis ens in f arum folum fupponitur nonrcpugnaniia, ut ita fianf
fotemi^ & in oBuy fcn efseniia in quia nihil rei incis requiri aut fupponi potcft.
ôterttiî & tn aiiu .

Nequeilla potentia,refpe\ucujusdicuntureffein po-
tcntia objeciiva ,
poteft cffe aliquid in ipfis, fed incaufa
hac feflione aliud principium 5c fundanKtJtum eo- a qua fieri poffunt quiaeffe in potentiaobje\iva nihil
IN rum, dicenda funt , ftafucndumeft, nimirum aliud eft ,
quam poffe objici
,
alicui potentis , vel potius
in rebus creatis cns in potentia & in aflu immcdiate ac a\ioni aut caufalitati alicujus poteniia;: non poteftau-
formalitcr difiicgui tamquam cns&nonensfimplicitcr. tcm rcs objici fibi ipfi , ficut non pofeft ficri a fe, fed ab
Quxdiflinflio abaliquibus vocatur realis ncgativa,quia alio : dicitur cigo cffe in potentia objf\iva in ordinc ad
unum cxtremumcll vera res , nonaliud abaliis vero & :

altcrius porentiam , & pcrdenominaiioncm ab illadici-
vocaturdifIin6\iorationis,quianon funtdu2rcs,fcd una lur res poffibilis Relinquiturergo, ensin pofentia ut
.
tantum , qua: pcrintelleiftum concipitur,&comparatur fic non dicere ftatum aut modum pofitivum entis , fcd
c fi cfTent du2 Et hoc principium receptum communi-
.
potius praffcrdenominationem a polcntia agentis inclu-
tcreft etiam in fchola D.Tbom. utpatetcxSoncinate?. dcre negafionem, fcilicctquod nonduma\u prodierit
Metaphyf. qu. 5. & aliis a tali ideoenimin potentiacffediciiur, quia

potentia :
De potentia objeîva , qnidfit .

nondum cxi vit in a\um,& propterea etiam cum res crea-
Utvero hoc principium , quod valdeneccflariumeft fur definit cffe in potentia, non quia definateffe fubje\a
adca, qusdicpmus, comprehendalur , advertcndum divinje potentiae,& contenta in illa, fed quia jam Doneft
eO quofdam exiftimanTe, cns in potentiadiccremodum tantum in illa , fcd etiam at)illa,&in fc ipfa .Huncergo
aiiquem pofitivum effcndi ejus rci quc in potcntiaeiTe ,
flatumexcludebat illud in potentia .
dicitur quod en.efse diminutum & imperfeflum ,com-

,
Quid addat ejfcntia in aSiu efsentia tn potentia .
paratum ad illum flatum , inquo resdiciturefTe inaû. Secundo priocipaiiter obfervandum eft circa aliud
Juxfa quam fenfcntiamdicendum cflet , illaduo efieeK- extrcmum , fcilicet cnsaut effentiam in alu frequenfec
iremapofitiva &realia,. Solet haecopiniotribuiScot.in ab au\oribus dici , effentiam in a\u addere exiftentiam
2. difl. 16. qu. I.. Rationes iflaf , quiadiflinguit pofcn- Qui modus loquendi juxta fententiam eo-
ipfi effentiaf .
,
tiam, a qua denominatur ens in potentia , a potentla rumqui affirmant, effentiam exifientem nondiftingui
a\iva & pafflva, & ideo vocari folet objeftiva ex eo- cx natura rei a fuoeffe, intelligendus neceffarioeft de
iJemScotoin z.difl. 12. qu. i.&fecundum illum exifti- additione fecundum rationem , aut impropric di\am .
matur efTe aliquid realt pofiti vum ex parte entis , quod Nam , fi fit fermodeeffcntia in a\u refpe\u effcntiae in
in potentia effe dicitur . Scd neque Scotus dixit hoc ul- potentia, minus proprie dici videtur addcrc iiliexificn-
timum nequc ullam in fc verifimilitudincm habet. Sco-
,
tiam, quia addiiio rcalis non fit proprie, nifienti rear
tusenim numquam intellexit Potentiam pur.e obieili- li: nam aliquid enlitatis habet cui additio fit: diximus
varo efTe aliquid reale pofitivum diftiuftum a caufa pro- autera effentiam in potentia nihil habere entitatis : non
duccnte , & prsEfuppofitum ad ailionem ejus ex parte rei ergoei fit addilio proprie loquendo : nifi fortaffe fecun-
poffibilis . Imo , fiattente legatur ,
aperte id negatdifla dumrationem, quatenus effcntia in potentia obje\i k'a
dift. J2.folum ergo vocavit ens in potentia obje\iva apprehendifur per raodum entis, propriufquc dicere-
ipfum ens poffibile quia fe habet , ui objeftum pofenlix
,
tur effentiam,uta\uens,diftingui pcr exiftentiam a\ua-
produiiivse. Unde loluminnominedifFert vocandocns iera a fe ipfa, ut eft in poteniia. fermodecf' Unde fi fit
in potentia ob)cli va , quod nos vocamus ens potentia- fentia in 3\u . hanc fentcn-
tiullo modo dici potcft juxta
le, &dcillapotentiaobjelivaexiftimat loqui Arift.9. tiam ,
quodeffentiaexiikasaddatesiftcntiam fupraef-
Mctaph. cum dicit potentiam & a6\um efte in eodem ,
fentiam in ailu ,
quiaeffentia , quE eft ens a\u , forma-
genere; fcd de fcnfu hujus axiomatisdi6ûra efi fupra ,& liter & intrinfecc includit exiftcntiarn : per illam enim
ad prsefens nihil refcrt, conftituiturensaflu &diftinguiturabcnte in potentia ,
Igiturquod illud effcinpofenlia , feu illa pofentia ob- juxtahancfententiam, utdirtumeft, Quaproptcrfre-
jeftiva non poffit effe res aliqua vera& pofitiva inipfa quentius utuntur illomodo loqucndi au\ores , quicxt-
rc ,
quzin potentia cffedicitur,primoeft evidens ex di- fiimant, cffediftingui ex natura rei abcffentia creatu-
flis . Prscedenti, quia vel illa potentia cft produfla , vel rx , ut patet ex lupcrius citatis , inter quos iEgid. quod-
Dmoinoimprodufta , fi cft improdula , rihil efl diftin- hb. i.qu.7. ait ,
efseimprimi efsentia dum creatur & fit
ftumacreatore: fieftprodufta, vciabajterno& ex ne- exiflens , Quod di\um fi intelligatur decffentia inpo-
ccffitate, &hocdici non potcflfinc crrore, velbbcre, tentia prout crat , vel potius cogitabatur ante effelio-
&jntempore, & fic antequam produceretur, iplaerat neraDei, vcl efl omniao falfum, vel impropriiffimum
in potentia objedîva, & confequenter res tofa fine tali ac metaphoricum: quomodoenim poteft aCtusimprimi
potentia in re produiâerat inpotentiaobjeftiva : ergo eH quod nihil eft ? alus cnim non imprimitur, nifi po-
hoc effe in potentia obje\iva nullam dicit potcntiam tentix reccptivur cffentia autem fub caconfideratione
:
realem & pofiti vam ,

qoac in aftu fit . Secundo : nam vel noneft in potentia rcceptiva, fcd mjre obje\iva Igitur, .
talis potenfia manet in re produfla, vclnonmanet. Si ut illa locuiio & fimilcs aliqucm vcrum fenfum habere
non manet , nihil reale & pofiti vum effe poteft quomo- : poffint, juxta prsdi\am fententiam , neceffe cfi intel-
jdoenim illud ens qualecumqueeffe fingatur, fialiquid
,
Jigidecffentia in 3\u,qua:comparata ad effe,eft potcn-
pofitivum & realeeffer,, deflrucretur per produflioncm tia receptiva illius , non t amen eft a\ualis effentia , ni(T
entis in atu ? Si veroilla potentia manet in re produ\a, dum a\u recepit a\um effcndi
jam illa poteatianon eIlobje6\iva tantum, fed ctiam Exhoctatnen neceffario fequifur, quamviseffentia
fubjeftiva, nec res fierentex nihilo, fed cx pra:fuppofi- a\ualis nondifferat a potcntiali nifidgm e(I ,
vcletiam,
fa potentia, taraquamcx fubje\o vel materia , exqua quiaeft fuba\ucffendi:formaliter tamen ac prarcifc non
fitres.Tertio fupra oftcDfum eft, in effentia poffibili differrcimmediate inaftuelfendi, fcd in fua eritirate ef-
priufquam fiat, nihilreieffe, ( proprie loqucndo derc fcntiali , feu in effe cffenfi^ a\ualis . Hoc (inquam)
pofitiva&afluali ergonon potefi ineaeffe potcntia
: )
nectffe eftdicerediftinguendo ex natura rei effentiatn
,
realis pofitiva : omnis enim poientia realis pofitivaeft a\ualemabexillentia , tamquam rcalcm potentism ab
res aliqua vera, feu in aliqua realitate&entitatc fun- a\u. Quiacns in potentiobjcliva,utoftendimus,el
data . Quocirca , ut refte notavit D. Thom. i . par. qu.9, fimpliciter nihil feunonens a\u ergogua:libet aftua-
, :
art. 3. creaturje non dicuntur poffibiles , nifi denomi-

per lis immediate ac pricife.dif-
entitas per id formalitcr
nationem ab aliqua pofentiaa6\iva, vel paffiva: quando fertab entein potentia, pcrquodeflin fuogenerc cnti
autem haec dcnominatio fumitur a potentia paffiva vel , tasa\ualis,&definiteffe potenfialis: fed effcacia \ua-
a porentiaa\ivacaufa fecunda;, fupponit jam talem po- lisin effficffentiaediffert abcffentia in potentia ,ut per fe
tcniiam abaho produflam non poteltenim vel caufa : notum cft , & non differt formalitcr ac pra?cife per e\\-
fecunda, velaiiqua potemia pafflva rcalisc^Tc prorfus (icntiam , fed pera\ualititem illam ,quam in fe habct,
ab
. . . :,
: .
DiS?. XtXl Dc Intc finito;

ab exiflentia dirtinflam ,
quia illam a\u nonhabebat hunc modum : nam \lel effentla aflualis diflinguitur ez
dum erat in potcntia: ergo . Item quia fecundum illam
,
nafura rci abcxilientia: vclnon. Si non,nQanifeflum eft,
lenfitatem aftualem, eft in potentia recepfiva cxiften- nullum habere effc difiinilum , quo in tali a\ualitate
tii, in qua non erat prout confiderata infola potentia confiifuatur. Si vcrodiff inguitur: crgoctiaindiflingui-
objeSiva. Prseterea deciaratur aperte in humanitate tur cx natura rei effe cffcntiae aflualis ab cffc cxincntiae
Chrirti, fupponafur exiflcre per exiflentiam increa.
fi aiuali: crgo effe effentisE aflualis non diflinguitur ex
tam Verbi, quia nihilominus ipfa prscife concepfa eft natura rci abafluali tffentia ,aIioqui in infinitom proce-
cntitas aflualis creafa , & ideo efiam fic pr.Tcife conce- derctur : crgo in orrni opinionc illud effc ,
qup conflitui-
pta diiftrta feipfa , ut erat abxterno in fola potentiaob- tur cffenfia aflualis , ut fic, non potefl effe diflin\um cx
jefli va , 8c idco concipitur nunc ut proxime apta ad hoc , natura rci ab ipfa .
ut uniatur Vcrbo quod anfe crcationem non habebat:

5 Propria qut/lioms re/olutio .
ilia ergo bumanitas ut aflualis entiraseffentiae, differt

, Dico tertio Illud effe , quo cffentia creaturzformali-
:
a feipla in potentia perfuammet cntitafcm efTentisecrea- ter conflituitur in attualitatc effcnf iat.cft vcrum cffe exi-
tani, & non tantum pereffecrcatum Dei flentia:. Dui propofitiones pricedcntcs prout a nobis
Quod declaratur atiiplius & confirmaturrnam fi efifen- propofitK funr,communes funt in omni opinionc,five t e-
tia & exiflentia funt resdiverfs, ficutcfTentia potefl ef- neamus exiflentiam diftingui ex natura rci ab cffcnt ia
^
ife & in aftu ita exilientia creata efl in po-
in potentia , fi ve non: hacc autcm tertia admittif ur quidcm.imo neccf-
tentia & in aftu & ficut cfTcntia non potefl cffe aftua-
; fario affcrifur abhis, qui nondiliinguuntcxiftcntiam ab
iis, nifi conjunfta exifientia!, ita ncque exiflentia potefl aiiuali cffentia: abhis vcro,qui oppofitum fentiunt, fre-
effc aftualis nifi conjunfla effentis, formalifer tamen & quenf ius negatur.Imo,fi coofequenter loquantur,pon vi-
intrinfece nondiffert cxi'./entia aflualis a feipfa poten- deoqua ratione poffint eani admittere. Probatur autcni
tiali pereffentiam , fcd per fuam a6lualem cnfitatem , hKcaffcrtiovariismodis. Primo, quiahoccffe praecife
quam it\n non habebat , dum erat in potentia: idcm ergo fumptum fafiscitad vciitafem hujus locutionis dc fe-
eft decffcnfia , fi fecundura prscifam a6\ualitafem effert- cundo adjacente, E/stntiaeJi: crgo illud efreefl veracxi-
tije ad feipfam in potenf ia comparetur Similiter non fo- . flentia . Confequcnt ia eit dara nam juxta communem :
lum effcntia pra:cife & cxiftentia prscife, fed ctiam to- fignificationem & concepfionem hominum e/l , defe- ,
tum compofitumex effe&cffentia, potefl a nobis con- cundo adjacente non ablol vitur a tempore fed fignificat ,
cipi, ut in potentia , &utina\u, ut per fe nofum eft: aû cffe in rerum naiuia quod oaincs intclligimus no- ,
hoc autem ens in zSiu non dittinguitur adajquate a fe mineexiftentia:, fcu pcrtflc cxilien laf. Dices,dea\uali
ipfo in potentia, quia addit exiflcnfiam effentix : nam eflentia femper vcredici ,
f/?, non tamcn formalitcr ob
ifi utroque tlatu inciudit exiflenfiam proportionate , fed a\ualitatem effentiE, ntq jc ob illud effe, quointali
differt per totam entitatem fuam adarquatam , quia ni- aiiualitateformaliter conltif uifur,fv.d quia nunquam ha-
inirum duci inaftu, habet alualitatem effcnfias&
e(t bet hoc cffe abfque exiflcnria , lametfi diflin\a a tali cffc
.cxiftenfiae, dum vero efl in potentia , neutram habet Contrahanc autem refponfio-
fcu a\ualitatc cffenf iae.
'
Eft ergo inuniverfum verum fecundum principium ncm.probaiur anfecedi.ns rafionis fj\s:nam pcrhoccffc
fupra pofitum , fcilicet ens in a\u ens in potentia di- , & cffentis alualis formalifer ac pricffc fumptum talis ef-
(lingui formaliter immediate tamquam ens& non ens ,

fentia eftens in a\u ,& diflinguitur abcnte in potcntia :
& non tamquam addens unum ens fupra aliud ens Et . ergoex vi iilius effe talis cffentia eii: rc\c enim inferfur:
confequenter efiam cfl verum effenfiam prout afluale , cflens a\u:ergoefl,quia effeens ac\u non diminuit ratio-
cns diftingui immediateab cffentia potentiali per fuam- nem entis ,
quam includit verbum efi, Unde, etiam fi de-
met entitatcm afûalem five ad habendam illam requi- , mus,hoc effe effenti a\ualis pcnderc ab ulferiori ttrmi-
rar aliam entifatem , vel alium modum , fivenon: eft no,feu a\u tamquam a conditioneneccffaria, vel ab ali-
enim eadcm ratiodeeffcntia in atu, qua^ dcquolibet en- quohujufmodi nihilominus famen illud effe ipfum for-
,
fcinadtu. Unde, ut formaliter loquamur & abftraha- , malifcr connituet ens s\u diflirguef illud ab enfe in , &
mus ab oT^ni opinione, non efl dicendum, effentiam potentia: ergo ex vi illius vere&abloiutedicitur reseffc:
aftualcm dilimgni a potentiali, quiahabct cxiflcntiam ficut accidensex vi fui effedicitur cffecnsa\u,&abfoIu-
nam hcct id ctiam poffit verificari aut formalircr&

,
, tecffe,quamvis illud cffe rcquirat inh.arenfiam in fubjc-
proxime aut radicaliter
, remote, juxta variasopinio- & Gnc illa naturaliter effe non poffit
\o., ita ut
nes, tamen formaliffime & immediate in omni fcntentia Secundo arguroenfor tam fimplicittr, quam ad hotni-
feparafur effentia acûalis apotentiali, pcr fuammet nem nam huic effe a\ualis effentiae conveniuntomnia,
:
cntitatem aftualem ,
quam habet in ratione cffcntiae quae iribui foltnt exiflenti,T , imo & illa omnia , propter
realis quae auflores primae& fecunda: fentenfije exiftimant,
S E C T I O IV. exiflentiam diftingui cx natura rci ab cffentia ergoeft :
verum efllê Antccedens probafur: nam primo.

exiftentiEf.
efsefitU creatura conJlhuAtur in aBualitate e/sentia hoc effe cffentiae a\ualis non eft sefernum (ed tempora-
per aliquod c/se reale , indi[}iûm ab ipf<t , quia le: nam ui fupra oflenfum efl, creatura: nullum cffe rcale
nomenhabeat y & rauonemexi/lentit. ab yfcrno habuerunt , fed efle effentia; proutdiflinguitur

abeffe cxiltentiae dicitur effe Eeternum , quod non potei^
Dlximusdceffentiacreaturs, utpoffibili, & ut in effe vcrum nifi de illo eflc potcntiali : ergo effe a\uale
aftu, & de didinftione earum quaiis fit: fupereft ficut temporale efl, ita ctiam efl veraexiflcntia. Dcindc,
diccndum de effe ,
quo efltntia in a6\u formaliffune con- hoc cffe convcnif crcaturaE contingenter feu non ncccf-
flituitur. fario, quandoquic'cm & priufquam fieret illud non ha-
Dico ergo primo: Effentla realis ,qua; in fe eft aliquid buir, &
porcfl, pofleaquam illud habct illo privari fed , :
di;tini\um a fua caufa conlti'uitur intrinfece ali- ifla; funt condiiiones exiflentix, proptcr quas maximc
a\u ,
,
quo cffe reali & ai\uali . Hoc fequitur aperfe ex ditlis ccnfeiur diflingui ab effentia nam effentiadicifur non :
conv^nire cpntingenter, fed ncceffario,& infeparabi-

nam omnisentitas rcaiis conliituitur aliquoeffe reali, ici
cum ens abeffe dicatur & ens reale abeffe reali ergo , : litcr: crgohoc efle aciualis elfenfia habct condiliones
omnes folum
dum entitas reabs definit elfe poientialis, &6ta\ualis, exiflcntiaf.Ditts,fi ha:c ratiocfl cfficax,noii
,ut aliquo a\uali effereali condituatur Rur- concludit ,quod boc tfft lit exiftentia,fedetiam,quod fit
ncccffe ell .
fus cffcntia atiuaiis realis in fuo genere eli verum & riiliin\um abtfftnlia. Rclpondctur,in opinione aliorum
afluale ens reale , diffcrens jam abehti.- m potcnfia: ergo itaconcludi, lamen |uxta noliram lcntentiam potigs
ncceffe eilillam formaliter conititui intali aftualitate concludi, non re\e probari illis raiionibusexiiienfiam
aliquoeffe reali aftuali, ei coromunicato pet efficien- diflingui ex natura rei ab eflcnlia ,dc quo plura inferius.
iamaliquam. yndc ulteriushuic efseadualis clsenti:e convenit, ut

Dicoiccundo: Harc confiitutio non fit per compofi- confcratur trca urae pc tfliticniiam creaforisjfed percf-
tionem tali'; cffe tum taUentitate, {<.d prr identitatem ficitntiam proxirrie contcrtur eisc cxiftcntix: inhocer-
omnimodam fecuniium rem. Probdiur primocx di\:s goct am tonvcnii hoc elst cumexilicntia. Denique nul-
guia effentia a\ualisdiffc ri a feipfa potentuli immedia. la potellexcogitari conditio ncccfsaria ad elseexiflcntiae,
luam c^titateni:ergo pcr illammtt habet illud cffe qui non convciiial huiL efse . Ninfortealiquis petcndo
He per
î\uale, perquod conltituitur,&t.Sccunclode<;laratur in principium, dicat, unatncxconditionibusrcquifitisad
cxiflen-
. . ,,, . . ,:
Sect. IV, EfTentia fyeaturs per quid conftiruatur. 127

neque fubfiftcnfia auf perfonalitas: cfl ta-
xiflcntl* e(Tc, ut diftjnguaturex natur> rci abaauali formaJis,fi,cut
ffentia, quod fane abfurdc dicereturj nunc coim inquiri- mcnintrinfccum&formale conftitutivum fui conftitu-
i
nius conditioncs , quibus cognofcere pofTimus , quid cxi- ti,ficut pcrfonalitas cft intrinfccum & foimale conftitu-
'
ftcntia fit , &cur fit abc/rcntiadirtingucnda . E(Tet ergo tivum pcrlooae fivc : hoc fit percompofitionem , fivc abf-

voluntaria petiiio principii,interconditioncs nece(Tarias qucilla: nam conftit-utio latius patct,quamcompofitio,
sdeffe exiiUntiie pontrc hujufmodi didindlioncm . Eo utTheoJogi Jatius tradunt i.par.qu.40. fcuin i.dift.zd.
vcl maximc, quod dillin\io cum fit ocgatio vcl rejatio & 3 hoc autem conftitutivum pcrcxiftcniiam , ut uno
'
quadam,non eO conditio pcr fe rcquifiia ad efTc rei,fed ed verbofignificetur, quod omnes admit tant, nihil aliud eft,
quid rcfultanscx tali cflTc rci Non cft crgo diftinfliopp- .

quamexiftens utfic, quamquam fub hac voce xqueob-
pcnda intcrconditioncs neceflfarias ad clTe rci five cflTen- ,
fcurum manear,quid illud fit, nifi ampliusconccptusfea
li, fivccxiflcntiac: in reliquisutcm nulla fingi poteft ratioexiftcntis ut ficdeclarefur. Quidquid vcro illudfit
lconditio, quac conftituat,efTe realc in efTcexiflentis,qua! certum tamcn eft , cxiilcns ut ficpcr folam exiftentiam
non rcperiafur in elTc adualiscfTcptia:. Efl crgohoc ve- formaliferconftitui,& in hocgencrequafiformaliscau-
rum efrcexittcntiae. fsabilla fola pendere: hoc tamen non excludit, quin
Tcrtiodedaratur hocipfum ex propria ratione exi- aliismodis, vel inaliisgeneribuscaufarum pendeat res
flcntiar:name(Teexiflentiaenihil aliudefl,quam illudcf- exiftcns ab aliis rebus in fua aluali exiftent ia ,
quod e(l
fc,quo formalifer, &
immcdiatc cntitas aliqua conftitui- attentc confiderandum , quia aliqui Thomiftae videntur
lur extra caufas fuas , & definit efTc nihil ,
incipite/Te hoc aut lgnorafli"e , aut diflrimulafTc, ut in argumentis pri-
aliquid: fedhujufmodi efi hoc effe, quoformaliter&im- msopinionis taftum eft , & in corum folut ionibus vide-
mediate conflituitur res in adualitate cflfentiae : crgo eft bimus Eftautcm id evidens ctiam in corum fcntentia:
.
vcrum cfTe exiftentis. Major vidcturefTc pcr fe nota cx nam fi exiftentia & efl"entia funt cx natura rei diftinfla;
ipfius & communi omnium con-
fcrmini fignificaf ionc, &cxeiscomponifurensexiftens tamquamcxaitu &po-
cepfione.Item ex immcdiat & formali oppofitione fupra tcntia, neceftTeeft , ut illudcompofitum inrationeentt$
declaraf a intcr cns aftu, & ens in potentia: napi cns a\u exiftentis intrinfece pendcat tam abcntitate eflentiae,
idcm eft,quod cxiftens, alioquin dari pofTet mcdium inter quamabentitafecxiftcntiae, licet abhacformalircr,ab
ens poffibile& cnsexiftcns , quod tamcn ininfelligibilc ilja vcro materialiter imo neceflre eft , ipfam cntitatcm
:
eft:ergo iilud elTe, quo formaliter conftiluitur ens atû in pendere abcntitate elTcnti in generecaufk
exiftentiae
fe& extra caufas,c({ etiam efTe,quoconftifuitur cxiftcns: materialis ficut e contrario cfTe.ntia pcndet ab exiftcntia
,
ergo iliud cfle ell vcrum efrecxiftcnfix. Itcm quia hujuf- jn gcnere formalis
inodielTe,fi pcr poftibile vel impoflTibilc intelligatur,mi- Rurfusinomni opinione BCCcfTeeft, utcxiftentia rci
nere abfquequolibetalio eflfediftiniô, eft fufficiens ad creataependeat abexiftentia alicujusrei , faltem in genc-
diftinguendum entitatem aftualem a poflTjbili, &confc- rccaufsEcfficientis Quod fi rescreataexiftens imperfc-
.
quenter ad conftituendam illam in novo ac temporali fla fif,vel incorapleta ingencrccntis,necefTccft, ut tota
ftatu, quem ab aetcrno non habet, ad terminandam & entitas aVuaIis,& ipfa etiam exiftentia talis rei^pendeat
aflioncm agentis, fcu ad fundandam habitudinem de- & abalio', vel tamquam a fubje6lo, vel famquam a fuften-
pcndentiam rcalem a caufacfficiente: crgo hujufraofii fantc,vcl tamquam abunionecum alio, vcl tamquam ab
efTc,quo rcs formaliterconfljtuituraflu cxtracaufas, cft ultimo terminocompIctsenfitatis.Probatur indu(S\ionc,
cxiftcntia . Minorautcm propofitio, fcilicet, quod illud qupe fieri potcft variisexemplis, juxta varias fentcntias
eflc, quo intrinfcce& immediate effentia pofljbilis infel- cnim humanitasChrifti,& cxiftentiacrcatacjus pen-
fic
ligifur fieri eflrenfia aûalis , conftituat eflêntiam cxtra deraVerbo, ut a fuftentantc & ablncarnationetam- ,
caufas , feu cxtra nihil , fere eft per fe nota ex terminis quam ab uniGne,qua conjungitur Verbo:ficctiam huma-
quia perilludelTeeft aliquid in adu.Eft ctiam demonftra- nitasPctri, & cxiftenfia ejus pcndet a fubfiftcntiatam-
ta :x principiis pofitis,quia oftcnfum eft,perhocefl"e for- quam ab uJtimo terminocomplentc fubftantiam: ficut
maliterconftitui eflrenfiam extra poflribilitatetn , quam etiam linea ,quantumvis concipiatur aOu cxiftcns , dic.i
abxterno habeat noftro modo concipiendi nam cduci : poteft penderea punflo tamquam afcrminofuo Uoum .
ut fic dipam, a pofTibilitate, e](tracauf<ks conftttui, vero cxemplum cft ferc cxtra omntm controverfiam
idcm funt nam formaaccidcntalis fecum affcrt fuam exiftcntiam ,
Occîrri- Ncc rcfcrt , fi quis dicat,hoc eflfc aftualis cfTentia: pen- quaeexiftentia naturalifcr pcndct a fubje\o, uf a caufa
ôr obje- dereabalio quod abaliis appellatur a^lua-
cflê diftinfVo, materiali , &
abunione fcu inhaerentia in fubjefloamo-
Jisexiftcntia, tumquia,]icef omittamus hancdependen- do,quo mediante, fuftentator a fubje\o ( quod cerfios &
tiam , illa cfle non poteft in genere caufx vel tcrîni for- eft ) forma fubftantialis matcrialis. fecum afTcrtfuam
iralis intrinfece conftitucntis cflTentiam in rafionecflTen- cxiftentiam,qu% naturalitcr pendet a materia,ut acaufa
tiaeaûalis,nosautcm locuti fumus decflê fic formalifer materiali Ratio verogeneralis eft,quia omneens,qi.iod
.
& intrinfece conftif uenteadualitatem eflrentix,& de illo in fuoordine impcrfeftum& incompletum cft, potcft
oftendimus habcrc veram rationem exiftenfiae. Aflum- pendcrc ab aliocntc, vel ut a caufa intrinfcca, vel ut ah
pium probatuip cft a nobis, quiaoftcndimusîlludcflTe, extrinfeca prout nalurae ejus fucrit accommodata: hoc
,
quoefTentia in aftualitate efrcntieconftituitur,nonpof- enim nullam rcpugnantiam involvit,& alioqui confen-

fecfTecx natura rci diftindum ab ipfa: fi ergo illudaliud taneum eft imperfe\ioni talis cntis. Quod fiinentitatc
jeflre,quod ab aliis vocatur cxiftcntia,cft diftin6\um ex na- cfTentiae aiûalis hoc facile admittitur, & fine contro-
tura rei ab adualitate eflrcniis, non pofcft illam formali- verfia non eft,cur in entitate exiftcnt ije negctur,cum illa
ier conftituere in fali aûalifate:fi ergo aliqua cft depen- etiam imperfefta , &imbecillis ad fc fuftentandum cfTc
dcnria a\ualis cfTentiae a tali exiftcntia,non erit,ut ab in- pofTitjUt cvidcntcr conftat in omni exiftentia accidentis.
rrinfeco conftituti vo forfxiali,fed ut ab alia caufa vel con- PunEius controverfitt .
ditionenccefl"aria.Pra;tcrcaquia,fi haec ratioattente pon- Ex his crgo re(S\e concluditur , cfTcntiam aflualcro ut
deretur,probat,nullam dari exiftcntiam jta diiiin6lam ab fic ,etiamfi in fuointrinfeco& formalicfTe includat e/Te
eflfeaftualis cfTcntia?, &fi fortalTe datur aliqua conditio, cxifteotisjUtprobatum eft,nihilominus pofscnaturaliter
vel tcrtpinusâut modus necefTarius,ut taliseflênna a\ua- indigcrc aliquo ulteriori termino, vcl modo, aut unione,
lis exiftat , illam non eflfe ncc vocar> poflc cxiftcntiaro gt in rcrum natura exiftat.vel fimpliciter,vcl connatura-
fed fubfiftcntiaro, vel inhxretif iam , nifi tota ha;c contro- li modo, ut evidcnter declarat, & confirmat dilcurfus fa-
verfia ad quaeftioncm denomine revocetur. Quia vero flus,&excmpla ac rationcs in co adduOae.Hinc crgo na-
magnaex parte hinc pcndet intclligentia totius hujus tacft quccftio propofitajdicunt enim aliqui,etiamfi cflTen-
qujellionis , dircflc&ex profefrodcclarandumhoccft& tia per fuum cfse rcalcclscntiae fit vcrum a\ualecns , ni-
probandum in fcqu. fe6t. hilominusindigere alia ulferiori a6\ualitatediftin6â,ut
S E C T I O V. cfsepo(rit,& hanc vocant cxiftentiam
Utrum frxtereffereale aElualis effentiie Jit aliud tfft ttf- Dicendum tamen cft , efsentiam realcm , aflualera &
cejfarium ,
quo res formaliter & aûaUier xifiat . pofsequidero naturaliter poftularc modum fubfiftendi,
Declaratur munus exiftentis vel inhaerendi , ut fit: hunc tamen modum feu terminum
c Ertum eft apud omncs exiltentiam cflTe id quo for-
ûaoaenim c:(iftentia oonnt

,
maliter& intrinfece res eft aftu exiftens, quam-

proprtc & in rigorc
,
cauf)
ultcriorem noncfseexiftcntiam ipfius cfscntiae, nec pof-
fc prscfer hos modos aut terminos cxcogitari alium , qoi
& fit diftin6\us ex natura rei ab efscntia a6Vili,& fit vera

exi.
. ,
..
. . . . . .
Dc ciite fiiiito.
exiflentia ejus . Pr(Jba(urfaciic difcuirendo pcr fingulas Priroo proptcr abufum ferminorum,.quia pereffcexlft^* 7i
efrentias & modos carum . Et iticipiendo a cJarioribus tiac ncmo intelligif qup adualis rci idcnti- omne id , fine
forma accidentalis prster entitatem adualcra fibi effen- tas confervari non ppteft, fed quod forrnaliter hujufmodi
îalem , includii aSualem unionern feu inhs,rent,iaci ad entitasin ratipneentis.in aflu & cxtra fuas caufas con- ,
ûb)e6\um,quam cCTe ex natnra rci ditlinftam ab entitate fiif uif ur : ergo iicet a6\ualij enfjitas effentiae fubftanf ialis
forma; accidentalis f^tis declaravit myfkrium Euchari- noo pofTittflTe fine fubfiftcntia fi periijam forroaiiter ,
ili2,in quo fcparata c,n& delrrufla aftualis inhaerentia, npn habef,quod fit extra caufas, non ppfed dici,quod pei*
.confervataentitate acciden.tis . Sicut etiam ideni myfte- jllaro cxiltat, j&cpn(equenternequejiia pot.eft exiftcq-
riucn odendit eandem aflualem inhireniiam ede extra tia appeiiari
enfentiam accidentis Hxc autem inhaerentia non eft cfTe
. Secundo,quia alias fubjeflum accidentis dicenduro ef-
.xilientis accidcntis: quis cnitn iioc unquam dixif? Nao^ fet exiitentia accidentis,quia fine ilio non poteft natura-
in facramento aJtaris non creatur novum efTe cxiftentiac, Jiter cxiftere.Imo roaterja poflTct appelJariexiftenfiafo/-
quo accidentia conlecrata exillant, ut omnes fere ThcQ- mje pendenfis ab . Ef am-
ipfa in effc , & forma materise
logi doccnt; retincoi ergoaccidcniia confccrata cxiflcp- plius, confequentcripfi loquantur, debcnt eflTentiaai
fi
liara quam habebant in panc ,& non rctinent inhzeren-

,
ia\ualem appeilarc exiftentiamfuae (ubfidentiai , quia
liam ngaeU crgo inhsercntja eviftentia accidcntis , fed
: fubfifteniianon potcft exiltcrefinc nafura, quam termi-
frnotjus quidam illius,quo nnedianfe illa cxillentia natura- nat,& a qua pcndef Si ergo haec omnia neganda funt, fo-
.
liter pendet & conlgr vatur a fubjcfto ,

quam dependen- Jum quia illa deptndentia inexiftendo noneft , ut a for-
tiam Dcus fupplet in accidente feparato. Idemque cft mali conftituiivotntitaiisaflualis, eadcm rationc nc-
proportione fervata in forma materiali refpcQu materif, gandum eft (ubfiftentiam , cffc cxiftcnfiam iiiius natur*,
&in materia refpeflu forma:,ut iatius dicemus inferius. quam terminat.
Exiflen- Subftantialis autenri natura, qua; per fe cxiftit prster Tcriip, quia faitcm fupcrnaturaiiferconfervatur na-
' ^^^*'*^'" entitatem cirenti? includit uljimum quemdam lura exiftcns ablaia propria lubriltentia, uf patet in my-
"ia/s^^dr
ftinaum tetmiiium,qno pofiti ve fubfi(lit,ut infra (uo ioco dicemus fterio Incarnstionis Dices, confervari quidem fine pro- .
iûid a (ub- contra Scotum &

aiios . Q_uem tcrminum nunc ctiam pria,non tamcn aliqua alia exiffentia,quar viccm propriae
fleatia.
f,jpponi(xius cx naiura rci cfle diiiinftum ab eptitale (uppleat, quae pofeiit ctiam apptllari exifteniia naturae
afluali toiius naturs, fcu cffentigc fubflantialis Hunc . Sed contra hoc e(t: lum quod adhuc eft fub controvtrfia,
,item tcrmiaum negamuseflecxiflentiam , fcd fubfiflen- anpoffif creata natura confcrvan (intulla fubCitentia
tiam naturae feu fuppofiii Et quamvis fortaflê, quia ita
. taro propria ,quam aliena , &Cajctanuscuro aiiisfcnet,
loquuniur,utilIum.termjnuip,feu fubfiflentiam, exiflen- pofle, &cfl probjbile, ut poftca vidcbimus ; tum cfiam
tiam fubflantialem vocent , poflint tantum in roodo io- quia,quamvis ablata propria (ublnlentia aiia (ubflitua- ,
quendi a nobis difcrepare tamcn etiam potefl effe reaiis

, f ur ioco illius fcmpcr natura manet eadem nuir.cro in
,
differentia,& fi fit tantum in voce, non refle ioquuntur ralione talis eniltatis cxiflentis qucd elfe non ptifftt ,fi ,
Etiam fi ipfam exiftentiam voccnt , quia rc

fubfiflcntiîm torroaliierexiflcrct per lubfiflentiaro ,
tjuia variatofor-
vera putant,effenfian) fubflantialem primoac formaliter maji conflitutivo necefle efl conflifurum variari
conftitui in effe entis in a6û,& diflingui abente poffibili Qi-iarto ,
quia (ubfiflentia iia (c habct ad nafuram fub
per rubfiflentiam ipfam ut fic, cfl plane falfum , ut etiara flantialem , ficut inha;rcntia ad naruram actidentalem
Thomiflaefrequentiusfentiunt,& infra traflando de fub- nam per fe & in alio cum proporiione fumpta opppnun-
/ilfentia videbimus.Et ex haftenus didlis convinci poicfl. tur inrer fe, & verlantur fuo modo circa idem divilum :
bclendimus enim.iilud e(re,quo primoac fomialitcr con- unde ficut artualis inh.Ttcniia cfl roodus cxiflentis natu-
-Uifuitur effenfiainira iatitudinem eptis ioadu&diflin- propna fubfifleniia ,eft
rae,ifa afiualis perftitas, quaêfl
^ûiiur abcffentia poflibili) npn poffe efle aiiquid ex natu- modus non potcfl ergo rc^ê appeiiari
natura: exiflcntis :
a rei diflindum ab entitate afluali cflêntiae : non potcfl exiflentia cjus.Nec vidtoqua ratione moveantur,qui fic
ergo hic efFcdus formaiis fubfifleniiae, cum fuppona-

efle ipquunfur, nifi ut verbis faltern defcndanf , exifleniiam
mus,hanccx natu.a rei elfediflinftam. Prxfcrea ficui hic diflinguiex naiura rei ab effentia, fum inre foiumde
modusefldiflintûsabentitatee(rentia?,ifa pptefl entitas fjjbfiflentia ita (entiant
.eflentiscqnfervari delttu\o faii modo , &tuncretinet Affcrtio pritcipue intenta êyfuadetur .
fotum illud elfe inti infecutp ,

quo ccnflituitur in tali Sopereft , ui probemus aiieram partem a nobis prrci-
attualitate leu entitate atViali: ergp non conflituitur for- pue intentam, (cilicet, prg?ier aftualcm entifaiem cffen-^
.rnalncr &
intrinfect in ea afluaiitate per fubfifleniiatn tia;& illud cfle, quod
,quodquc ab ipfa in ea conitituitur
Antecedcns iupponitur ex myfêrio Incarnationis & ex in rc non difiinguitur, & pr2;ter moduro fubfiitenliae, vel
hi5,qiiaeslicemu5 in^raqe naturo & fubfiltentia Confe- . iiihareniiar , nondai aliud efTe exiftentiae cx natura rei i
qucntia vcro pobatur primo, quia icttm numeroconlli- diftin\um ab his Sufficiens autcm probatio hujus veri-
.
tutum pon porcll confcrvari deltrudlo mtrinlcco & for- lat iscfte videfur, quia omnis alia entitas vcl modus rca- ,
/naiiconflirunvo, eadem perfo-

ficut non poieft tnanerc lis,clr luperfluus & fine piobatione confiftus curergo :
ra abiaia pcrlonalirate , ciiAmfi maneat eadem natura e(t roultiplicandus? Antccedensdeclaratur, quia ratio-
Sccundo a fmiili nam ixt\c probamus fprmale cpniiifu-
:
ncs, qua: aficruntBr ad prebandam huju(roodl exiftcn-
fivuro accidtniis in ranone entis in ad\u nontffc inhs- tiaro diftinftam,vti probant folum dc fubfidenfia in na-
rentiaro,quia ablata inhgrentia,confervatur i.dem nuroe- tura (ubftantiaii , & inha;reniia in accidentaii , vci funt
TP accuiefis rar ione entis in adu

m idcro t rgo efl in pra;- : pronino incfficaccs ,
quia fupponuni nefcip qupd efte ef-
fenti^ Igiturin hoc lenlu non poicfl vere dici modus fub-
Etcrnum creaiur.T, qupd rc vera nulJum eft. Qua-
(entia;
fiiicndi.tife ipfum elfe exiitentias naturs? fubltaniialis propter illa; rationesaque probarent, c(feeflrenliaf af ua-
Alio vcro tcnfu poffei quijita loqui,nimirum,quia en- le& temporaneum didingui ex natura rei ab eflfentia
titas a6\ualis eifcnnae fubflantialis non poteft in rerum creaturae,quod nuilus a^fercre potcft,qui res,qua: his ver^
naiura exiltere fine lali modo,&quod prpptcr hanc cau- Jjis fignificantur,mediocriier concipiat
lam illudcfTe, quo effenti.a intrinfcce conflituitur ens Et hiuc laf is etiam conftat , hujulmodi entltatem vel
a6>u,non vocctuccflcexiltentiae,fcd efrcnti? tantum,quia modum cfle fupcrfluum. Primo quidcm ,quiafi tffct ali-
perfe iion fuflicit ad gonlbtuendam rem exillenfem , luf- qua ejus ncccflruas veluiiiitas, aiiqua probabili
pofl^cf
ficK tatnen ad conitituendam eflTcntiam rei,terrninus au- ratione dcclarari ac (uaderi.Deindc,quis quaefo ell forma-
tem feu rnodi^s (ubfiilentia? voceiur effe exiflenfi:e ,
quia lis efTcflus talis entitatis feu roodi ,
propler qjicm natura
complet entilatetn rci,& iHp po[iio,(ii(ficit ut rtscxulaf. (ua a Dco tribuaiur? Non enim eflfe poteft.,ut <;flentia fiat
Ef hic quidero dicendi modus folum cfl diverfus a noflra ens aftualc , & txtra caufas (uasconflituatur : hoc cnim
fententia in ufu ttrminoiuminos enirn hoc pra^cpuc con- formaiifer habcf perefte e(fcntiae atlualc, oi fsepeproba-
lcodimus, & in hoc lotam rem fitamefteexifti^mamuG, vimos. Ncqut ctiam ut ?nti'as c(fcntiaj aflu fit pcr fe,vcl
quod incntibuscreatis, prajtcr a\uaiero entitatem cffen- inalio: nam hos modoscftcndi habct pcr fubfijcntiarn
vcl inha:renliani,quid crgo conftrt ali.a cxifl?ntia?Dices,
liae, & mpdumexiflcndi per fe vei in alio, non fingaiur
aiiud eftecxillentiof dift.iniûro CJ^ naiura rei abentitate confcrt cxiflcrc, lcu comi ituit tprmaiitereffentiam non
in ratione tffenna' led in raiioncexifleniis
Std ha;c cft
ad\ualie!lenfia?,&a rr,odo pcr leexiftcndi vci inhaertndi , .
fenttntia illomodo pctiiio principii aut idcm pet idemdeclarare: hocenim

ahcri, quod larn nobis concedit lila ,
explicaia. D.ifplicct tamcn valde lilc roodur. ioqucnd! efl, quod inquirimusj quia addit cxiflcre ultrac((.eadualjc
extra
. . . . . . .
, , ,
SiicT. V. An yttxt^r clTe ad tudlis cfTentia: aliud , 8cc. i
CKtra caiifa5 commiinicatum pcr cffeflicncm caufxef-

,
ctiam a porcntia recepti va , cujus enfitativa lAuaiitas
ficicntis, quo vere conllituitur elTentu in ratione entis realiterditlinguitur artuaIifateformx:in ipfa autem for-
iinaftu, fupponaraus noneffc fermonem de fubfi-

cum maeffe a\um matcria>,laltcm aptitudine,& effe tale ens I
flcntia, vel inhsrentia fimilitcr inquirimus, quid

: & aû fola ratlone dillinguunfur , quiauno conceptuex-
zAiiilextflens fupra ens aElu extra caufas , fuppofito plicatur propria habitudo ad potentiam rcceptivain ^ -
quodnon additeffefubfifkns, vclinhserens. Quiaergo qux non explicatur per alium Atqueita nonfolum vc- .
uulla ratio realisdinin\aa prxdiflisconcipi potefl,con. rum eft,ens 3&.ii condi(iin\umcnti in potentiaconflitui
cludiraus, cns a6lu exiftcns candcm rem rationcm & formalitcr & intrinfece per effe exidentiae, fedetiameft
formalcm fignificarc: ideoquefingi noa pode elfc exi- vcrumomnem formalem a\ualifafem,vel potius aftua-
fientiae, diilintlumab illoeffc, quo unaqueque res in tioncm ut fic dicam, ficut provenit ab aliqua cffentia a-
. a^lualitafe fus ctTentiarconrtituitur dûali partiali , ita provenire ab aliqua exidentia: nam
Atque hinc ulfcrius inferimus , hujufmodi entitatem formanon aûatmateriam, nifiut ipfaefi talis alua-
cxidentif diilomodo diLliniSam non folum fuperfluam lisentitas quodhabet per fuumeffeexifienfix. Ad con-
,
eflre,fed planc impoflibilem. Primo quidem, quia hatc cn- frrmationem refpndctur , quod fecundum remidem eft
Utas non panitur, ut a Deo extrinfecus addita ad majo- homineroeffe,&hominemcffehomint:m, fi in utraque
rcm aliquam rerum perfc\ionecn , ,fed ut conHaturalis & propofitionc effe dicat alum,& non folam apf itudincm,
debita ac omnino neceffaria , ut res fit extra caufas fuas autveritatem propofifionis Et fimilitcrre ipfa idemcft .
etiam hoc modo poffibi-

Si crgo Beceffaria non c(},non eft hominem effe hominem,& effe rationalcm, vel animal
lis,quianaturaDonamat,nequc poRulatquod fuperfluii &c. quiabxcomniain re idcm funt. Quaproprcr ab
d. Secuodo & a pt iori
quia abx effedus formalis nullus
,
cadem aûa.Iitate& abeadem reha;c omnia pridicata
eft, vel nonefl poffibilis, nequeformaeft poffibilis: hic fumunrur, fiveillares voccfur cffenfia a\ualis, fivc
autcmnulluselicffedusformalis , quemtalis entitasda- effe a\uale ejus, folumqueper ratioais praecifiones , &
rcpoffit. patetfacilc cx diais, quia neque ens
Quod compofitiones ha;c omniadiltinguuntur Non eft ergo .
gftu, neque cffe tali modo, fcilicet infe vel in aiiojpro- in unare nifiunum effe, quo conQituitur ens alu , &
venire potefl formaliter a tali entitate: prseter hos autem tllud ipfum efl effe exiftentiac
ffcftus formales non poteQ alius excogitari conveniens

enti crcato, ut ens crcatum & exillens eft S E C T I O VI.
Et in hoc cernitur aperra differeutia interfubfiflentiS ^<e difiinliio (ejftt inter ejfentidm & txijientiiirH
& exiRcntiam iilam,quE fiogitur di(iin\a ab effentia a- creatam intervenire , aut inielligi .
ûali: namde fubfiHentiafaciledcclarari potedeffeftus Excluditur diftin\io realis inter a)ualem effen-
formalis,propter quem efl neecffaria non enim ponitur, ; liam exiflentiam. &
utconQituatnaturam fub.Taniialcm in ratione entis in
a\u , fed ut cntitaiem cjus ita compleat ,& terminet ,& Sleaquaediximus, fatis a nobis probafa funt, noneft
reddatillam ita in fe& pcr fe&exiftentem &quafifibi , difficile ex eis colligere quid fit in propofifa qufftio-
fufficientem ad fuflentandum intrinfecefuumeffe,ut red- nc,& de opinionibus feHone prima relatis fentiendum .
datur incapax alienx fubfiltenti:e , vel unionis ad illam Dicendum.cfl enim primo, effcntiam creatam in a\u ex
ut per cam in fuocffe fuflentetur: Gcut e contrario in for- tra caufas conftitutam nondifiingui realiter abexiflen-
cna accidentaJi facileetiam declaratur effeiûs quafifor- tia, ifaut fint duae rcs feu entitatcs diif in\je. In hac con-
malis, quem inhafrentiahaber in effentia formse acci- clufionc fuppono fignificationcm (erminorum , & diftin-^
dnt<ilis,qui non eii illam conftituerein ratione entis in iîonem jamdeclaratamdeeffentia in potentia vel in a-
aftu , fed aiicui unire aquo fublientetur. At vero de exi- i\i. Supponoctiam , non effe fcrmonem de fubfillen-
flentia d;clarari non pottft, quem effe\um formalem tia vel inhsrentia: fcd dc proprioeffeexilientiE.Probari
habeat circa effentiam nifi confiitucre illam in raiione igitur pofefl conclufio fic expofifa ex Ariilotele, qui ubi-
entis in a\ii ,
qui tamen effelus non poteli fofmaliter que ait Ens adjuntlum rebus nihi!
eis addere nam idem ;
& intrinfece effe ab exiflentia ,

qua; fit entitas diflinfta cii ens homo quod homo, hocautemcum eadem pro-
,
abipfoente,feu effenti,qua.' in a\u connituitur, ut olie- portione verum e(l, de re in potcntia & in atu : enser-
fumeft, &
iterum infenus probabitur , ideo licet faci- & goattu, quod e(t proprieens ideraque quodexiftens , ,
le intelligatur modus ex natura rei diftini\us ab effenfia mhil addit rci, feu effentia; aftuali cx fentenfia Arifio-
afluali ,
qui fit fubfifientia vel inhxrentia, non tamen telis, qui ifa loquitur 3. Metaph. cap. 2.1ib. 5. cap. 7.
qui fit exilientia, & fam a fubfiftentia vel inhaerentia , lib: 10. cap. 4. Quem
imitatur Averroes eifdem locis ,
quam abatuali effentia diftinguatur reprehendens Avicennam .
Satisfit objeElioni contra. diSra Sed prsEcipue demonliratur ratione ,

quia talis enfitas
Sed quidam nam videtur totus hic difcurfus
objicit : addifa atuali effentix^nec pofefl illi formaliterconferrs
fupporiere, totam a\ualitateni effentis provenire for- priraam (ut ita dicam ) a\ualitatem feu primam ratio.
maliterab exidentia , quod lamenfalfumeft , quiaintra nem entis in aflu ,
quia feparafur & diitinguitur ab entc
lalitudinem effcntis infcrior graduseft aftualitas refpe- in potcntia: nequeetiam potelt effe necefsaria fubaliqua
lu fuperioris: & formaeft a\ualitas refpediu maferis ,
rationecaufs, proprie, vel redu\ive,ut efsenfia habeat
non perexiilcntiam , fed per entitatem effcntice, quam- fuamentitatem adualem efsentif;ergo nulla ratione fin <
viscxiftentia efi conditio fine qua non , ut aluet illam gi poteit talis entitas di(lin\a Confequentia e(i evidcns .
Etdeclaratur amplius nam aliud ell hominemeffe , ; a fufficicnti partium enumeratione quianeque hate- ,
aliud cQhominem rationalem effe , vel animal effe Pri- . nusexcogi:afum e(t, nec cxcogitari certe poteft aliud
rnum habet ab cxilientia fecundum ab , entitate effenfif: tnunus talis entitatis Primum autem membrum parti-
.
& in utroque eft fua alualifas proportionata tionis pofita: , &

admif tirur ab omnibus au\oribus , et-
Adobjelionem refpondeo effe aequivocationcm in iarr. ab illis qui exiflentiam ab efsentia realiter dilf in-
,
vocealualitatis feu alus,potefi eniro fumi vel ut oppo- guunt: &ertplane evidetis exipfafere terminorum de.
niturpotcntia:objclivjc,vcl ut refpicit potentiam rece- claratione jam iatis tradita in fuppofiiionibus pofitis :
ptiva: nos loquimurdeatlualitate in priori fenfu ,

inquo repugnat enim , entitatem confiitui in efse entitatis per
veriffimura eif , omnem a\ualitatem entis intrinfece ac aliquid afecondi(linlum.
forratliter provenire ab effeexiftentiae,quia ens i&.u for- Quod amplius in hunc modum demonftro;nam omnis
inaliter iilem eft quod exifiens Oiajeflio autem procedit
. fsrma , rcalitcr diflin\a a potentia quam a\uat, com- ,
.
tn polleriori fenfu forma cnim eft atualitas materi.-e ,

: ponit cum illa unum compofitum Unde talis a\us po- .
tJt alus inilla reccptus: diffcrentia autem folura feeun- te(tdicicaufaformalis, vel refpelu compofiti , vel re-
lum rafioncm cfl alus generis , quia concipitur acfi in fpe\u potentif fcu alterius quafipartis componentis, fi
iUo reciperctur; inter gradus enira fuperiorem infe- & abfque tali alu vel forma cfsc non poffit.Relpe\u igitur
riorcm non pofeft effe habitudo rcalis a\us & potentix compofitioptimc& vcriffimedicitur talisaiftus forma-
i:\im inre aiualiter non diiiinguantur. Aûalitas autem & intriniececonfiituere illud , non tamen poteft o-
liter
prior feuentitativa ita comparatur ad alum potierio- xnninoconditlingui ab illo, fed neccfsarioinduditur in
rena feu formlera,ut interdum re ipfa diftinguantur: in- ilIo,& didinguitur ut pars a roto,quia taHs a\us non po-
terdum fola ratione: cft enim a\ualitas ilia tranfcen- teflefse totaenfitas compofiti , quod neccfsario inclu-
flenc , & participatur non foluni ab a\u foroiali) fed dit aliam compartem , feu aliud componens At vero fi .
Sn^ret, Tom. XXIII. I cora

,, ,,
Disp. XXXI. De cnte finito:

eoinparetor aflus ii aliam rem vel pote.itiam cnjus c(l a- do vel afluando illud confert ad elfcejus,rc^cdici pofeft
fkas, non potcU intrinfect,& formalitcr conftituere pro- formalis caufa iilius,& ad hunc rapdum in rcbus nafura^
priam enrit#tcm c)us,quia illa entitas non cQ cotnpofita, libus forma jjoniantuni cfl caufa compotiti , fed etiaoj
ron eflet altera pars componcns , fed
fed fimplcx; alioqui materix A t<iue epdcm modo dici pptclt entitas exiflcn-
.
itorum compofifum quod in rcali compofitione cx rcbus

,
caufa formajisentitjfis e(Tenti.{,quia conflifjjcn-
tiseelTe
Jiflinftis prorfus rcpugnat.Itein alioqui ponflaret illa cn- do cum ijla ens citiftcns,aauat illam,& it^ form>liter fa-
fitas.feu parsquaf incipitaiTum ,cx illoaû& aliquaa- cir illam permancre in
cfTc. Et reddi potcfl ratio propor-
)iarc,dequa rurfus inquiram an conflituafur intrinlccc , tionalis quia

materia efl pura pptentia ioprdinca^
, ficut
& fortpalirer per iljum a6\um:nam fi hoc affirmetur,pro- a6\unn formalem , ita e(fenfiacreatur3ecfl purapotenti
(Cedcmus ulterius ip infjnitum: fi vero ncgetur , concludi- in ordinc adexiflendum , ideo ficut materi& rcquirit &
tur intentum,nimirum, potentiam proprie componetcm formaro ut fit quarn vis non componat iljam , fcd cuin
,
eum a6\u raliterdininfto,non podc inrrinfcce forma- & illa, ifaeffentiarcquirit entitatem cxiftcntiz ut fit
^
ipfummet s\um cum quocomponit
iiter conflitui per quamvis noncomponat illam, fcdcumilla.
^lfrqueitacumfit ultitnarcfolutio ^dprima fcu firopli- Atque hic modus rcfpondcndi &dec|arandi hnc fcn-
ci(rT)a coiTaponentia,necefre eJ},ur illa enfitas qu? ad al- tcntiam eft minus improbabiIis,quaip caeteri.Scd rc vcr
ter^m comparaf ur, ot potcntia, non conrtituatur intrin- habet cafdera difficultatcs, & nuUao) fuflficientcm ratio-
fecc & formaliter in fua cntitate per altcram ,
quae ci\ a- ncm reddcrc potcft,cur fit ncccffarius illc aftus formalis
\u ,
materia po-
licer fortafTe illarn pofluler ut fit , ficut fi neccffarius non eft ,ut intrinfccc conftif uat cns aflu &
ftulaf form^m. Sic ergo philbfophandum elTet de cnrita- cxtra caufas Itaque facile admittimus illam diftinSîo-
.
tec(rentiC,& entitateexiftentiff.fiefTcnt dilUnftar: com- nem caufae formalis in bono fenfu, juxta fupcrius di6f a de
ponerent enim unum , veibi gratig hoc exiflcns , refpe\u caufis . VerifTimum etiam eft cxiftenti^tp non po(Te clfc
cujus xiflentia fe haberct , ut a6\us intrinfecus & fortna- caufani formalem intrinfece conftituentcm a6\ualcitl
lis , tamen refpe^tu entit^rjseffentiae nullo mcdopofTet cntitatem cffcntiae . Hinc tamen concludirous , nulluqi
intrinfecc illam conflituere aut coniponere ,quia una ab quod talisentitas ne-
poffe a(rignari conftitutum,ptoptcr
s^ha codiflingueretur, ut entitas fimplex abcntitatcfim- ceffaria fit: &
confequcnter inferimus , non poffc c^fe nc-
plici . Nec dici potpft ,
quod entitas eflentif fic concfpfa ccflariam ut i(\am tornialcm ,quafi advcnienfem cffen-:
l^diftintanonfitaftualis, quia alias non componpret tiae &
componentem cum illa quidpiam aliud.Prior illa->
tealiter ,
quiacntitas in pofentia objefliva npn facit rea- tio probata efl in fupcrioribus : nam conftitHtum intrin-
lemcpiripofitionemcum adû. S>c crgQapertecQnfta^ , fece per exiftentiam non poffet e(fe nifiexi(tens:e]{i(tens
?nf if atem exifteniiae diftindam ab enf itat e cflfcnti? non 9Utem & ens a\q, ideft , non in potentia idem omninp
jjoffe requiri , ut intrinfece conflituatipfam cntitatem funf -Si ergo ilU enf itas non eft nece(faria ad conftitucn
fffiâtix ip fua propria a6\ualitate . dum intrinfcceens aftu,noncft etiam neceffaria ad con-
Alttrum autem membrum , fcilicet, talcm entitatem ftituendum intrinfece ens exiftens nullum ergo proxi* :
fliftinfl^m non requiri in aliquoaliogenerecauff,ut ipfa mum conftitutum afTignari pofeft,proptcrquod neceffa-
entifas effcntiaE ppffit tffe in rerum natura ,fatis( ut cxi- ria fit. Aique hinc cnim patef poftcrior illaf io: na forma
îmo) probatum cft in fuperjoribus , cumoflcndimus , per fe primoeft propter compofitum, hinc confequen- &
prftcr effceffentia" a6tii3lis, modum fubfiflentiae, vcl & tcreflrc potcft nccefTaria proptcr alteram partem compo^
inh2rentiat,nullam e(fe ncceflritatem alteriusexiflenti2' nentem, fi il|a talit fit ut extra compontum efTe non pof-
Velcerteoflendatur nobisautdecl3retur,quae fit ifta cau. fif . Si ergo nullum eft compofit um proptcr quod forma-
falitas , &
ad quod genus levpcetur Dicunt aliqui illatn . lis a^ûs diftinftus neceflarius fit , non poteft efsc necef'
entitarem e(fe cpnditioncm neccffariam , fine qua en- farius propter alieram partem coitiponcnrem .
îtas efTcntiae in reruni natura permanere non potcft . Priterea hinc conftat , falfum afsurai in proportione
Sed in primis haec reiponfio ,
quaefacile dicitur , non fo- afsumpf a in fuperiori ratione nam licet efsentia creatu- :
lunil in hac , fed etum in aliis multis quyfliombus , non rae priufquam fiat, dici poffitcfscin pura pofentiaobjc-
eil admittpnda, nifi & fufficiens ratip neceffitatisredda- \iva ex parte fu! , tamen efsenfia illa ut jam eft aifualis
ûr fndus vel caufalitas taliscondifionis declaretur,

,& entitas per effeftionem fuaecau(f,non eft in fe&ex partc
alioqui pofTet aliquis plures conditiones hujufmodi ad ef- fua pure potentia in ordine ad efse,fcd intrin(ecc, & om-?
feftum aliquetp gratis poftulare , ep q|Uod non poffit ma- nino idenf ice habet aliqupd efsc reale , & a{\uale ,
qnod
jor ratio dc una , quam de pluribus tribui. Cum ergo efse eft vera exiffentia, cum conftifqat formaliter & in-
in fupericiribus oftenfum fir , nullam effe uti|itatem , ne- trinfecc entitatem xtra fuamcaufam, quaeomnia infu^
dum neccffitatein ,
obquam hsc entitasmuliiplicetur perioribus probata funt:ergo fine uHo fundameto dicitur,
pratisdiciturelfcconditionen;! necelfariam: & ,qua faci- illaiTientitatempendereabalio ai3u formali diftio-? &
litatedicitur, rej'ci debet . Addoulteriuscx fuperiusdi- ut fif. Maxime quia rationes,quibus probari folct ne.
(\\s quod licet iUa entitas eflct conditio necefTaria, non ccffitas exiffentisdiftin\2 , omnes fundantur in hoq
,
poflêtproptereaapplicari propriuiticffccxiflentiaeipfius qupd efse afû non eft de efsentia creatura^,cura poflit ij.
effentii' aS\ualis , quia npn conflifuerct illam in rationc laefsentia intelligi in fola potentia obietivacx parfe e-
cntis in a\u. Alioqui omnis alia conditio , aut res , fine jus j&effeftivaex partecreatoris: ergo,fi jam fupponi-
qua non poffet in rerum natura permanere ip(a effcntia tur aliquod efse af uale & cntit^ti vum, quo illa efsenti^
diccnd^ c!Tet exiflentia ejus quia ron cfl major ratiode
,
eft cxtra potenf iara objei\i vam, nulla fupereft ob quanj
|iac quam de cateris Ad . hscc , cflo ilh entitas fit condi- aliusaûsformalisrcquiraturdiftinlus a priori efse ,
tio neceffariaex natura rci , cum

nonfit caula formalis cum etiam illud efseaûalenon poffit efse de efsentia
îdualis entitatis elTentiae , cur non poterit faltem de po- creatura?. Cumque ipfamef entitas exiftentijB pofTtt cfsc
tent^ abfoluta permanerc & confcrvari in rcrum natura intcrdum in pofcntia , interdum in aflu , Sc CQnfcquen
entitas eflentiae in aûalitate fua, ita ut fit vere ens aftu, terefiam deillanecefse fit fateri, nonefsede efsenii*
ablque illa entitate vcl conditione ncceflâria ,quam vo- cjusadluexiftere, neque adtuconftituere rcm cxiften-
ânt cxiflcntiam ? feclufaenim caufalitate formali ex- tem, quam rationem latius urgcbimus folvcndoargu-
trinfeca , iiolla,
implicatio affsrrj potcfl . Quod fi hoc po mcnta , &
alia in contrariumretorqueado.
tefl fagerc Deus ergo tvnq adualis enf itas eflentiae ha-
: Praeterea hic etiamhabet locumratiofaâ, quod fal-
bet proprium & intrinfecum effeaftuale quo eft inrc- , tem perdivinam pofentiaro pofset confervari aitualis
rumnatura, & exrracaufas fuas. Quid autcm aliud ei^ entitasefsenti;,fine illo ultcnori aliu^û formali ,qui3^
cxifl^re ,quam itae(Te? flia ergo alia cntit^s noneft fim- licet Deusnon po^fit fupplerecaufam formalem intrin-
pliciternecefl"aria adexiflendum: ergore vera non eft fece componentcm, pofeft tamen fupplcrc dcpendetiam
cxiflenttao unius p^rris cpmponentis ab altcra,eti3mfi illa aftus for-
Dici vero tandem potefl,duplicem e(fe refpeflum cau- roalis fit.Sicut licct non pofTit fupplcre caufam matcri-
U formalis:unuseft ad compofitum,quod conflituit ; & lcm , ut intrinfece cpmponentem , potcft tamen fupple
Jioc modoeffc v^rum.eniitatem exiflentiK noncfTecau- re dependcntiam form; vel accidentis a caufa maferiali
fafnformalemcnfiratisaiaualiseffentis: hxc potcft & ut latjusin fuperionbHsdiftumcft.Si autem Dtuscon-
îci caufa formalis intrinleca , quia intrinfcce componit fervct efsenf iam atlualcm fine ultcriori aflu exilicntia:
fuum cfTeC^tim . H^bct autem alium refpcdûm caufa diftinl?,illa enfifas fic cofervatacftvereexifres,&con-
fqrmalis ad lyb|e\um,quod informat, quia. fi informan- fequcnter ,
quidquid illi addi tingitur , non pptefl verani
ratip-
. . ,
: , ,,
Sect. Vi. Ddiuimi' quanta it dift.iiucr effenfiam, 8ce. i^t

ritioneoi cxinentias-habere , &
fine caufa dicitur effc na- ergo cx hac partc fatis jam probatum en,faleeffe cxiQc-
turaiUtcrneccfrariufn ad formaletn eficiiûm exirtcndi . t\x nondillingui ex natura rci abf-ffcntia ailuali Addi- .
Atquead vim hujusrationis, fola praecifio per noOros dimus vero ulterius,praEttr hoc else exiitentix nuUum a-
cooceptus fufficit: nam hocipfo, quod intelligamusen- liudefsc nccefsarium , ut res exiilat quia ipium cfse in-
,
titatcm cffenti3:aflualis,fa6tamaDeo, etiamfinonin. trinfccum & enfitati vum fuffitit , eique folum addi po-
additamaliam entitatcm, fufTicien-
telligamusillicffe teft modus vehubfiticndi , vel inhserendi , &omnisalia
terconcipimus illamcxiflentem , neque in hoc concc- entitas,vcl modus realis inflitutus folum ad cxiltendu efl
ptuobje\ivoaliquid falfum, autfibi repugnans includi- .prorfus confi6\us . Atque ifa relinquitur probatum non ,
mus ; hincautcro rcfleinfcrimus , nullam cntitatem di- folum dari cxi(Icntiam,qu2e fit_cntitasdiflin6\a abentita-
flinilam , &
fupcradditam poffceffc neccffariam ad for- tecfscntif, fed nequc etiam qus fit modusex natura rei
malem effe6\um exiilendi,quia effcflus formalis nec me- difIin6\us.Et confirmatur argumeco fupraetiam infinua-
tc prgfcindi potcft a caufa formali Quod fi propterhunc . to, quia fiquidcogeret ad hanediflin6lioncm mocJalem.,
formalcm cffefûm conftitucndum illa entitas non ell maxime quod efsentia creatur:^ potefl exiflerc & con c-
neccffaria, nec vere appellari potefl exiflcntia, necpro- xiftere:fedille etiam modus,qui diciturefse exiflentiadL'
babilis caufa reddi, propfcr quara ncceffaria fit, ot condi- nin6la ,
potefl aû else in fola potentia objecli va ,
quod
tio , vcl caufa pofterior, & aliquo modo extrinfeca efl pofse exiflerc & noncxiflere: crgoetiam in illo modo
Excluditnr diftinnio modxlis inter ejjentieim aBua- erit diflin6lio ex natura rei interipfum& (uum a6\uale
lem exiftentittm. & .efse,quod efl impoffibile; alias fiet idcm argumentumde
Secundo diccndumcfl, exiflcntiara non diHingui ab cfse exiflentii illius modi,& fic procedetur in infinitum,
entitatcafluali effentix tanquam modumex natura rei Si ergo in ipfa exiflenlia intclligi potefl ,
quod inferdum
diftinftum ab iUa. Hxc
condufio fequitur, meojudicio, fit& inrerdumnon fit, fine diflinctione cx natura rei ,
evidcnter ex prarccdenti: &
idco exift imo non loqui concur non idem intelligi poterit in efscnfia a6ûali.
fequentcr,qui priorcm diftinflioncm ncgando hancad- Scio^quofdamThomiftas negare, aclum efsend, quo Banne
mittunt in prsefenti matcria.Nam, licct in ccmmuni lo- efsentiacreataexiflit, efsefuum efsc.Sed non video.quo ^'''j^*
.quendo,ha;c diflinftio quse minor c(i, poffit intervenire , fenfu poffit cfse verum, loqucndo de (uoefsc, folum quo- argu.
ubi prior,quse majorcft,non interccdit,tamen in praefen- ad identitatem,fcu indiflin6lionem:nam, fi non cfl luura
ti,rationcsquxprobant,cxiftentiam noneffeentitatem efsc.-crgohabct efse a fe diflin6\um, & tunc de illo opor-
diftinQamabeffentiaaftuali, fimpliciter probant talcm tebitinquirere,anGtfuumefsc. Nam fi ita efl, cur non i-
exifietiam oranino cffe,fcu(quod idem efl) pr? ter ailuale dcm diciturdeprimoaau cfscndi? Si vero non cfl, pro-
entitatem effentiEe nihil ultra poffe formaliter rcquiri ad ccditur ultcriusin infinifum. Nififortafse dicant, aium
exidendum ut fic, fcd folum ad fubfidendum velinhse- efsendi efsentis creats ncquc efse fuum fse, neque ha-
rendum, autaliquid fimilc Qiiod facilcconftabit appli-
. bereullum efse, fed folumefsequoaliud efl. Std hoc po-
cando omnes rationes faftas: ofJcndimus cnim illud cffe tiuse(i vocibusluderc, quam difficultatem folvere: nam
reale quo a6\ualis cffentia immediate ac intrinfece con- licctcxiflenfia non dicatur efse velexiflere :anquafup-
,
flituiturens atu,nonpoffediflinguiex naturareiab ipfa pofitum, quod propriiffimeefl, tamen non efl uMbium
effcntiaproutertentitasinaftu. Et prretcr rationes fu- quin generaLuis loquendo, ita vere exiflat ficut exiliunt ,
pra faftas fc3. 3. facile declaratur in hunc modum nam : accideniia , vel parfes, & alia cntia incompIeta.Nam ,fi
dirtinftio ex natura rei pofiti va ex partc utriufque extre- hxccxiflentiaefl ensex natura rei diflin6tum abefsen-'
iri non poteft interccdere nifi intcr duo extrema.quorum t:a:ergo eo modo.quoefl ens, habet cfse: nam ens ab e(se
unum fit modus alterius , ita ut res ut praecifa a modo fit di6\um eliltem antecreationem rcrum erat fan-
tale ens
ens in atu pofitivum & reale ,
alioqui diftin6îo erit vel tum in pofenfia:& pofl creationem eii ens a6\u ergoeft :
ration'S,veI qualis cffe poteQ mter ens & non ens : fi ergo cxtra caufas feu in rerum natura: ergo necclse efl ut ha- ,
effentia,ute(lensac\u,diflinguereturex natura rci abillo beat efse proport ionatum,vcI ut fit iuum eise.Dcinde er
pffe, quo primo & intrinfece in tali aftualitatc conflirui- iamfi ita loquamur, exiflentiam fcilicet noncxiflere, (ed
tur, tanquam res a modo fuo, ipfa effcntia przcifeconce- efse quo efsenf ia exiftif, in hoc ipfo confiderare licef dif-
pta & condiflinfta ab alio modo efftt vcrum cns a\u: cr- ferentiam pofitam,fciIicet, quod intcidum talis(.xii;e;ia
go ut talisentitas eft,non poffet intrinfecc conllitui in ta* a6\u conftifuif rem exiflente,intcrdum folum in potentia
Ji entitate a\uali per illum modura feu per cffe diftin- , objc6\iva: undccti:m licet argumentari non effe de efse-
\um , fcd potius cum illo componeret tertium quoddam tia exiflentiae a6\u conftituere rcm exiiUntem, quia in e-
compofitum. Nam ex his, quaeex natura rei diilinguun- xiflcntia in potentia concipifur fotum id, q'jod &\} de ef-
turtanquam ens&modus,fit veracompofitio realisjipfa fentiaexiftentiae creats, etiamfi nonconcipiatura6\u e-
vero extremaex quibus fit reale compofitum , & in qua: xerccre.feu efse a6lum exiftendi, autconflituere rtm exi-
refolvitur, ita ncceffario comparantur , ut unum non flentcm & nihilominus non diftinguitur ex natura rei
:
componat nec intrinfece confiituat aliud , ut in princi- exiftentia fecundum fuam rationem efsentialem a fe ip-
pio fuperiris affertionis declaratum cfi : ergo non poteft fa.ut exercet a6lu munus exiftenlis , ifa ut concipiatur
talistnodus, cxnatura rci dirtinflus, effe primum & diftin6\io inter duo mcmbra, qu2 fint aliquid a6\u : ergo
intrinfecum effe reale conftituens a\ualem
entitatem idem eft de efsentia exiflente vel non exfiflente Atque .
jpfius effentia? crgo illud effe quo fic conQituifur quod-

:
, hoc modo omni-s rafiones quibus alii 'probare conan- ,
cunquc illud fir non potefl effecx naturarei diQinftum

, tur diflintlionem ex natura rci intcr cfsentiam & exi-
ab ipfaenntateeffentias at\ualis. ftentiam creatam, plane enervantur, infirm^ red- &
Et confirmo:nam entitas effeniiaf, in angelo v,g. prx- dunfur inflatia feuexemploexiflentifcrcaf?, ut cxdi6\is
cife concepta abfque ullomodo reali ex natura rei dirtin- fatis patet , & in folutionibus argumcntorum fipius in-
(\o ab illa,adhuc concipitur ut aiûalis entitas:nam con- culcabimus. Atque hinc concluditur aliorum refponfio ,
cipitur,ut aliquid temporale & cxtra nihil, & ut fofficies dicentium exiflcnfiam non indigere alia exiftenfia qua
ad componendum realitercum alia revelmodoei addi- exiflat; nam,cum fitratioexiflcndi alteri ,
confcquenter
to,quod non potcQ intelligi nifi in entitatc reali: ergo ef- potefl per (eiplam exiflere , Sicuta6tio per fe ipfam fit
fentia in fua cntitarc non confîtuitur intrinfece pcr mo. hoc iploquod per illam fit terminus, & duratio motus
dum a fe di(lin6\um ex natura rci:alioqui refolvi poffet in feipfadurat , & quantitas feipfa extenditur . Sed haecre-
aliam entitatem & illum modum:8c ita procedctur in in- fponfio procedit , ac fi vis rationis hi\x fundaretur in-
finitum donec fiiiamus in limplici entitate a6\uali non hoc,quod principium formale alicujus cffe6lus nunquam
compofita cx re &
mododi(lin6\o ex natura rci, & illam pofset per fe ipfum participare aliquo modo illum effe-
vocamuscntitatemeffL-ntiz. Quz in angelo dequo lo- ,
6\um, quod nos non dicimus , neque efl in uni verfum ve-
quimur,efl fimplex entitas,& fimiliter in materia &for- rum, ut Tet\c probat indu6\io fa6ta Non crgo in eo fua- .
ira,licct in his fit partialis in ordinc cffenti^ vcl naturae: datur ratio , fcd meo quod ex hoc quod aliquid inter-
, ,
&ideocxciscomponiturintegraeffentia rei materialis dumfit, & interdum non fit , non pQteflcolligi dillin'
guaeeadem proportione & ratione noD includit in fua lio ex natura rei inter id ,
quodexiflit, &quoexiftit.
entitate aliquod cffe dilhn6\:um a feipfa tota , fcuama- Quod fiexhocprincipiononcolligitur,Dullum cft aliud
teria ,focma,&unione earum fimul fumptis unde colligi poffit , In cxemplis vero addu6lis;, vel
Rurfus oftendimus, hoc ipfum effe reale ,
quo effentia Bon fcmpercfl diftin6tio ex natura rci inter quo, &
primo conftituitur ens a6\u , effe verum effe exiflcntise .quodj ut fortalse inter durationem , &quQddurat; vel
Suarez Tom. XXIII. I 2 fi efl
. . . , . ,
91% Disp. XXXL De ciite fimto.

fj et, aliunde eft coHigenda : & nunquam efl; admittjeuda dua.Sed hi non attingunf ,ncquc aiTcquunf ur fenfum quf-
fine fufficicnti indicio ,
utfupra traQatum. flionis.Eil rnim ha;cquasfliodivcrfaabilladediflm6lio
Quo nsodo ejfentitt & extjientia diflinguAntur nenaturscfpccificae ab individuo: namefrenria non tan-
Dico tertio in creafuris cxiltentiam & effentiaqj di- tuip fpecifica , fed ctiam indi vidua finguiaris cfli: po- &
(tingui,fiut tanquam ens in aSu & in potcntiam aut H a , tel^ , Gcut fuit in Chriflp efrentia hpminis
, dc qua ioqui-
traqueadlu fumafur, folum diflingui rationecum aliquo riiur, quomodoafuacxtflentiadifiinguatur, &fimili-

fundameotojn re, qu^ diQintio latiscrit,utabfolutedi- ter ipfa cxiflcntia p jfcflincommuni concipi, &fiaguia-
camus, noncfredeeffcnfia crealurz aSu exiflere. Ad riseffc: aliaenim cflexificntiaFctri , &aliaPauli: nojp
intclligendam hanc didiniiionem , &locutiones, qua: cigo magisdicitexiflentiarcmCnguiareai, quameQreD-
jn illa fundantor, oporfct fupôncre ( id quod ceriifTi- tia neque diflinguuntur efTcntia
, exiflcntia , tanquam &
muniefi } nullum eris practer Deum haberein fecntita- communc& particuiarc: noncfl crgo cadcm diflinflio
fem fuap prout veracntitasefl Qiiodaddo, ut fella-
,
. cxii>cnri9;abefli:ntia,qu3eefl individui anatura fpecifi-
Jursequivocatio de entitate in pptentia ,qux re vera non ca.Quanquam permodumexcmpii aut fimiiitudinis pof-
efleqtitas, fednihii, & ex parte rei creabilis folum di- fir iiiaciiflindio defervire ad deciarandum, quo modo
cit Don repugnantiam , vel poteijtiam logicam . Loqui- diflin\io ra.tionis intcr cxiflentiam efrcntiam poflOic &
murergode vera cntitate aSkuali , fivefit entiras cflen- iufficere, uta3uexiftcrenegetur effe de efrentia crea-
gise, fiveexirtentiae, nulla enim entitasextra Deum efl turse :nam fimilisdiflinSiorationis inter individuuip &
nifi pcr efficientiam Quapropter nulla res extra
Dci . fpeciem (ufficit, ut foia ratio fpecifiea dicatur eflie tot*
Deumhabetcxfeenfitatemfuatp: nam illud ?Ar /f in- efifentia rci , & non individuatio.
cludit negationem habendi ab alio id efl, dicit taletri , Alii dicpnt, eflfentiam & cxiftcntiam crcaturaediffcrre tÛonm
naturam,qua; abfquc alterius cfficieniia habeat aSualem fola habitudinead Deum ,
quiacflfcntia utficnonrcfpicit espo/lti.9
cntitatem , feu potius fit alualis cntitas . Deum ut caufam efficienfcm
ptexcmplarem tan- , fed
Arque hinccolligitur,quo fenfu verifTime dicatur,aQu tum : rcfpeSum ad Deum
cxiflentia vero addit eflTentia
exiflerecflredeefreniia Dei ,& nondeeflrentia creatura, ijt caufam efficientem,aqua participatur. Vcruntamcn
Quia nimirum foius Dcus ex vi fua naturahabetcxiflc- haec expofitio,vei rem non deciarat vcl rauita inciudit ,
|eabfque aiterius etficientia creatura veroex vi fuse na-

: faifa.Naro inprimis.quod attinet ad eflie efTentiae, vei io-
iuraenonhabet aftu cxiftere abfque efficientia alterius . dc ciTentia a6\uaii,feu quae inciudat veram rctiita.
(ûif ur
Jn hoc tamen fcnfu etiamnonef^ dcefTcnfia creaturs lem eflrentiap,vcl de eflfentia potentiali Priori modo piuf- .
haljerc artualementi'atem cfTentis, quia cx fqla vi fuae quam faifumeflfetdicere nonelfea

, eflrentiam creatur^
'naiurgenpn habetfalem aflualifatcm finc cfficicntia al- Deo,ut a caufa efficiente,ut fupra probatum efl.Poflerio-
"ltcrius:atque ita otone effe aduale, quo eflTentia in aftu feri autemmodogratisdicitur , eflentias creaturarum fo-
pararur ab efTentia jn pofcntia , dicetur non eflt deelTcfj- lum refpicerc Dcum, ut caufam exepiarem , quia re vera
fia creaiurae , quia non convenit creaturaeex fe fola, nc- eflfentiaefic conceptae nullam caufam habet in a\u, cum
que ipfa fibi fufficit , uthabeathoc cflTe, fed provenire nihil aVu fint jn potentia vcro feu in aftu primo
: vir- &
debet ex efficventia alterius . E.X quo raanifeflc fit , ut ad tuali non folum habent caufam exemplarem, fed etiam
veritatem bujus locufionis nonfit nccefTaria diflinftio effeftricem. Imo, feclufa caufalitate, vel ordinc,veI ap-
cx natura rei intereffe & rem cujusdiciturcfTe, fed fuffi- piicatione ad caufandum , potius dicitur Deus habere ra-
cercjut illares nonliabeatentitatemfuam, vei potius, ut lioncs rcru poflfibiiium ,quam exemplaria nam ill? fola :
uon nequc effe poffit iila enf itas, nifi ab alio fiat,quia
fit, indicant fpeculativam fcientiam: hxc veromagis deno-
j;cr illam locutionem non fignificafur diflinftio umus ab tant pradicam habitudincm caufae.Rurfus cffentise crca-
alio fed folumconditio, limifatio,& imperfcftip talis
, turarum non idco tales funt,aut talem habent connexio-
cntifatis, qus non habet ex fe necefntatera, ut |it id quo4 nem prsdicatorum eflTentiaiium quia refpiciunt tale; ,
eii fed folum id habet cx influxu altcrius

, rationes vel exemplaria divina, fed potius ideo Deus
Atque hinc alterius fit,ut intelieftus nGfler,qui pofcfl cognofcjt unamquamque rem poflTibilem in tali eflfentia,
nrifcindere ea, qux in re non funt feparafa, pofTit ctiaro & natura, quia taiis cfl ccgnofcibiiis & fa\ibilis, & noa
creaturas concipere ablirahcndo illas ab aftuali exiflen- modo fumpta,licct in Dco habeal
aiias:ergo cflfcntia hoc
( ia,quia, cum non neceffario exiflanf, npn repugnat con- rationem vci cxemplar, nondicitur eflentiaab hac h'?
cipere earum paturas prffcindendo ab efficientia,& con- bitudinc folaad excroplarut fic. Addeetiam exiflentiara
fequenferabadiûaiicxiiicntia. Dum autem fic atiflra- creatam vel pcffibiiem haberc in Deo cxemplar quam. ,
huntur,etiam prcefcinduntur ab aftuali entitate cflfentiae, vis non diflinûm abexemplari ipfiuseiTentiae, Nihil
Tum quia neque hanc habcnt fineefficienfia, autexfc , f nim poteft habcre in Deo caufam efficieniem, quod
aut ex nccefr>tate,tum ctiam quia non potefl afûalis en- non habeat exemplarcm , quia Deusnihii opetatur nifi
iitas abexiflentta prjfcindi, ut fupra probafu efl Ex hoc . ut intcilefluale agens
autem modo concipiendi noflrp fit , dI in re fic concepta PrsEterea , qnod fpeftat ad alteram partem de exiftcn-
prsefcidendoab aduali entitarc aliquid confidcretur tantia,quam dicunt fupra effentiam folum addere refpe\um
quamomninointrinfecum& ncccfTarium, &quafipri- ad Deum,ut ad caufam e{ficientem,aut fentiurt exiften-
fnum conflitutivum jHius rei qus tali conceptioni ob- , tiara confiflere in hoc refpeftu, autfecum afferrehunc
jicitur & hoc vocamus cfTcntiam rei , quia fine lila nec
: refpeflum Primum efl plane falfum , quia exiflentia rci
.
concipi potefl:& pr?Jicatj,qu? inde fumuntur,dicuntur abfolutae non eft refpe\us,fed abfolutum quid.Itcm, quia
ei omnino ncceffario &
eneniiaiiter convenire, quia fine ille refpeftus ut aftu fit in rerum natura,fundatur feu ad-
illisnequccffe, nequeconcipi potcfl ,quamvisinrenoii haeret creatur? exiftendi.Et quidera fi intclligatur eflTe re,
ifemper conveniant, fed quando res exiflil Atque ex op- . iatio realis prfdicamentalis, fupponit creaturam jam fa-
pofita rationc,ipfum aftu exiflere,fcueflfc aflnalem cnti- ftam,& cxiftentemjfi autem fit fermo de habitudine tra-
tatem , negamus effe de eflfentia , quia pr? fcindi potefl a fcendentalidependentia; ad Deum,hfc non efl exiftentia
prxdidôcoDcepf u,& dc fafto potefl non convenire crea- ereaturae,fed caufalitasejus : unde non rantum ratione
?urae prout tali conceptui objicitur.Quiaomnia fecuseo- fedex natura rei diftinguitur abexiftentiacreaturae , uC
finguut in Deo,qui4,cum fit cns ex le neceffarium, con- oftenfumcft indi(putat.i8.& infra Difputat.48. iterum
cipi non potefl pcrraodum entis potcntialis , fed aflualis attingetur. Secundum autem
cft virum,fcilicct quod a-? ,
tantum,& ideoaftueffe vercdicitur dceffenfia ejus,quia flualisexiftentia creaturaefecum habeat tonjundu hunc
z&.\i cfTe iili neccfTario convenit , & in re ipfa & in om- , refpe\um ad Deuro , fed tamen eundem habet iccum
ni vcroconceptu obje\ivo divinitatis conjunftum elTerjtia a\uaiis,quae f ^lis cfte non pofcft ni-
Ex his ergo breviter res fcrc tota explicata efi , iSf ex fi pereflScientiam Dei non ergo reCleiiiilinguitur'.flren-
:
cadem doftrina poffunt fingulse partes aiTertioiMS pofitae tiaab exifttntiaper hunc re(pe\um Er prxurea fi exi- .
raiionit deciarari& probari .Etinprimis nuilu: eflTheoIogorii ftentia habcf conjundum hunc rclpeifium c goefl qui4 :
anier the-
fta cxpli-
{jui diftinftionem rationis intcr efTcnfiam & exillentiarn diliin6\um ab ipfp: de ipfaergocxiitcntia ut diliiniâ^ ,
fctur a'b a non admittat ,

quamvisnonomnes eodem mpdoiilam talireipeflu,explicandum (upereit.quo mododiltmgua-
Lqmisui .
expiicent. Quidam dicqpt exiflentiamdicercnaturam tur ratione abe(setia:imo iliud ob(v.urius ci(,qu'jii Hcnri-
individuam,e(fenfiam vero folum dicerc nafuram fpeci- cus ait,ncc diftingui re,nec fuia ratione, lid intentione.
ficam ab individuis praecifam , &
ideoajunt enTc interea Quid cnim eft diltingui intcntionc mli m^niis conceptio.
$iiftin6\ioncm rationis, quaiis eft intcr fpeciem indivi- & ncFDeniq^ in tii^^mec rcfpe^û creatuvg ad Deu poreft di?
tiinsui
, . , . . ,
Sect. yi. Definitur quanta fit dift. inter eflenti: m

flingui cfTentia ab cxiftcntia, ut rationc di(lin\a , & npn icm fignificatam , kA folum (ccundum mtdosGramm.a-
per refpeftum , ut per (c conftat ticales ficutverbum, participium,
,
nomen & fi- & :
Aliotum Alii Jidinguuntrationeeffe exiftentix ab cfTc cffen- xv\\\tcr ,ejje(êxifiere idcm fignificare , ideoque etiam
eKpUBji-
tio .ti,quia unum concipitur per modum concreii, aliud per tffentiam &
exifientiam idem efsc. Et cundem dicendi
modum abrtrafliiita feniit Lychefus in 2.d. r .q.i.ubi in- modum ampleiiunturalii cx citatis au6\oribus ,&c(l fa-
ptimis ait de mcnfcScoti,c(fccxi(lcnti.T, & cffc cffcntiac ne probabilis . Solum necefse efl declarare nonnullam
idcm e(rc,& omnino infeparabilia,quanquam Scotus ibi, majorem differcnf iam feu ditiinftionem rationis infer
^Quantum adifiumarticHlum non dicat cffe idem fed , ; efsentiam & cxiflent iam,prout his vocibus a muhis Phi.
efTccfrenrif nunquam fcparari realiter ab cfTc exifientis. lofophis fignificanlur , ratione cujus vere negatur exi-
Tamenfatis probabiliter hoc coiiigitur cx menfeScoti .
(ientia efsedecfsentiacreaturx, quodde ipfa efseatia
namcumibi dicat, efTentiam non effe feparabilem ab negari non potcfi
xiflentia, & in 3.di(f.6.cx profcfTodoccat , non potuiffe Addunt ergoalii ,efsentiam& exifientiam inhoc dif- Aliorum
humanitatem Chrifti e^Tc vel afTami fine propriacxifie- ferre, quod elsentia nondicit rem extra caufas,fed abfo- (-"^J^gnU..
tia, plane fentit non diftingui in re ipfa . Undc Lyche- lute exifientia vero dicitrem in le habentcm efse& eX'-
:
ius fupra in nota marginali ,

qusf cd glofTa ejus , addit. tra caufas fuas.Quem modum dicendi Fonfeca improbat,
Effc ejfentia & exijientiit dicunt unam cr eandem reali- quia non declarat,quid fu rem efse extra caufas: nam vel
tatem , funtqê idemrealiter formAliier: diflinguun- iioc e(i referri ad caufas,& hoc non e(i exifiere , ut contra
turque ficutconcretum^ ^ abjirailum^qua tantum difiin- Henricum probaf um elt. Vel e(i accepifse efse a caufis,&
guunturratione Veruntamcn inhac (ententia obfcu-
. nonamififse, & hocquideme(i,quafi prsvium ad efse ,
rum manet , quomodo hichabeat locum diflinfliocon* non e(l tamen proprie& formaliter ipfum efse Vel de- .
crcti & ab(lra6\j.Nam fi loquamur de efientia & exiHcn- nique e!( rcm non cfse folum objeiEiivein intelleQu, vel
nominibus fignificantur, utraque concipitur
.tia,ut his in poteliatecaufarum ,& hoc quidcm declarat quid noa
per modum abtlrafti, ricutmateria& forma, vei ficut a- fit,non tamen quid fit ipfa exiltentia,aut quo modoab ef-
6\us & potentia: concrctum autem crit ens creatum eon- fentia diflinguatur. Sed refponderi porefi,rem e(se exlra
Itaosex efse& effsntia.Si vero ioquamur fubhis nomini- caufas, nihil efsc aliud,q.uam efse in fe ens aiu : dicitur
bus ejjentia
, &
ejfe exifientiit , utrumque habet eundem autem extra caufas , ut declaretur non haberea fe illam
fignificandi modum, & fubordinatur eidem modocon- entitatem afluaiem,fed sb alio. Difficilius quidem e(l in
cipiendi. Et interdum juxta Philofophorum ufum hsec ea fententia, quode(se& non efse extra caufas commune
voxf/ffumi foletin vi nominis ab[]ra\i pro ip!o aftu efl efsentias &exi(ientis nam efsentia extra caufas : &
effendi, quam cxiftentiam ctiam vocant, quje vox a- tflcum faia res e(i,ficutexi(ientia; &eiilientiierat fo-
pud Latinos non reperilur: interdum vero fumiturin vi lum in potentia caufa; , & objeftive in intelleflu priuf-
infinitivi j
qui eft pioprius & iatinus ufus illius vocis ,
quam res fieret ; ergoinhocnon poted conftitui diffe-
& ficnoncff proprieconcretum neque abflraftum , ma- rentia inter efsentiam & exiflentiam Ad hoc tamen di- .
îstamenaccedit ad fignificationem,concrcti ,
quia fi- cendum efi juxtadi(iin\ionem pofitam ,aliud e(se loqui
gnificaf effeflum formalem ipfius a\us efTendi, ipfum de efsentia & exilientia juxta propnetatem & rigorem
vcro aftum (olum ut excrcentcm illum efFefium ficut : iiarum vocum , aliud vero extendendo pr.^cdiîas voces
currere, fapere, &fimilia. ad eandcm feu fimilem lignifica'io.nem . Htcc enim vox
Hinc vera fumcre pofTet aliquis occafionem dicendi exidcntia in ngore non fignificat cxiiientiam ( ut ajunt';
.efrentiaro&efredirtingui ratione , ut illa fit abffra\urr maftu fignato, feu ut conceptam in poietvia tantum , &
pcrmodum form^^hoc veroquafi concrctu-n per modum ut eliaCapreoIus loco citato indicat , fed fignificat illam
ffeftus formalis exerciti: ens vero fir proprie concrctum, folum in aftii exercifo , feu ut atiualtm nil enim rep.i- :
quafi conllitutum cx tali forma & eflc6\u formaii : ficut gnat hunc fiatum exilitnlictr aliqua voce fignificari , &
fchabentcurfus, currere & currens ; fapientia fapere & ad hunc finem videtur inenta vox exijie/iiia Und(3 .
,
fapiens. luxta quem mcdum di(lin6\ionis , efTcntiaelf hoc ipfo quod res abfiraharur ab exiliendo in a6\u Citcr-
,
proprie abilradum: nam

forma , cuju cfFe- efi quafi cito, jam nonconcipitur exilientia prout h.ic vocefigni.-
ilusformalisel}e(re;con(iitutum autem peream & efie ficatur. Et quia hic liatus,(cu hoc cxercitium csniendi
efl ipfum ens , qu^ conflitutio non cft per rei compofi- non e(i de concepru cfscnrise creatura:,ut hac vocc figni-
lionem, fed peridentitatcm. Qui modus dicendi po- ficatur,idco retle dicitur cxifientiam addere efscniice a.
tefi haberefundament um in Auguflinj lib. iz.deCivi- \um efsendi extra caulasfuas ; hic tamen ftatus in re noii
tatecap- i.dicente. Sicut abeo quodefl faêre .^vocatur differt ab ipfa entitale a\uali e(sen:i^ . Si vcro nomen
faftentia fic ab to quod efi e]Je
, vocaiur ejfentia Et , . exilientixextendatur ad eam ,
qu.i e(* tantum in poten-
iib.z.de Morib. Manic. cap. 2. /pfa natura{ inquit )ni- tia, feu obje\i ve , fatendum e(i, differentiam pofitarn
hil efl aliud , quamid quod intelUiitur in fuo ênere ali- non habere locum , fed proportione fervata , idem om-
quid effe. /caqne ut nos jam novo nomme ab eo quod efi effe nino e(se exifientiam in poientia cum efsentia in poien^
vocamus effentiam quamplerumque etiam fubjiantiam
, tia, & exiiientiam in a\u cum efsentia in a\u .
vominamus; itaveteres qui h<tc nomina non habebant , Juxta hanc veram do\rinam raticnem diifinguen- &
frocffentianaturam naminabant Unde Calepinus ci- . di efsentiam & exifientiam, pianeconfequitur folum di-
raas Augudinum ait , vocem e^Tentise a Philolôphis u- fiingui efsentiam ab exilieniia in eo rigore fumpta tan- ,
furpari proipfoeffe cujufvis rei Juxta hanc autem ver- . quam ens ab ente in a\u:atque ita non folutn
in potentia
borum proprietatem licet effentia , cfTe feu exidere
, & diitingui raiione, fed etiam realiter privative, tanquam
difiinguantur ratione prjediclo modo tamen e(rentia& , cns & non ens,quia ens in potentia, ut fupra dixi, fimpli-
exifientia nec rationediiiinguenrur interfe, ficut neque non ens.Confequens autem videtur fallum, quia
citer e(i
e(fe& exiliere inter fe EfTe enim fimpliciter & fubfian-
.
nos didinguimus faltem ratione inter cfsentiam cxi- &
tivediclium, idem efiquod exidere, ut in fuperiori- fientiam , tanquam interduoextrema pofitiva& realia .
bus dicium efi &excommuni ufu ipforum verborura
, Dicesconcipi quidem illaextrema tanquam pofitiva&
confiat & quia exponi non potefl di verfitas in rebus per
: realia , non tamen ut a\ualia fed abfl^rahendo in ca !a- ,
illa verbafignificatis , & in conceptibus ultimis,quibus titudine, in qua ensablirahit abente in aiiu & in poten-
fubordinantur . Sic igitur etiam effentia cxifientia i- & tia.Sed contra hoceli.quia efscntiam fub propria ratione
(iemerunt, folumque nominibus different, quia ficut non tantum,ut potentialem,fed etiam ut a\ua-
efsentiEE
a verboy'? & fêdida e(i a Latinis e^Tcntia ,
quia per lem concipimus ficetiam illam ratione diiiinguimus
, &
illamresefi, feu quia eft id quo aliquid efl , ita a ver- ab exilientia Cum enim dicimus . rem habere in a\u ,
bofA.v/? CT-f.v/yêre fumptum e(l a Philofophis nomen fuam efsentiam & fuam exifientiam nonidem bis dici-
(xifientix, qua resexKiit. Atqueeadt.m ratione con- mus: non ergo funt illae voces fynonyms: ergo fignifica-
fequenterafferendum eli , e(fe effenlia; , &exi(}enti2 ta earum faltem rafionc diflinguuntur unde in Chrifio :
,
fiutrumque proprie fumatur pro vero EfTe reaii, non fupponimus cfseduascfsentias & qu2erimus,anfintdua; ,
differreetiam rationc,fed tantum in nomine.quia itain- exifientis ,& in humanitate fint dux efsentiae partiales,
terfecomparantur efs^ eflrenrisE, & exiflcntiie ficutef- , fcilicetanima & corpus, & controverfum efi , anfint
Tentia& exifientia inter (e Et in hunc modum fenlifse . dusexilientias: aliquid ergo addereoportetad hancdi-
videtur de his vocibas & conceptibus Gabriel citatolo- llin\ionem rationis declarandam
COjubi ait , effe .,ens effentiam, non difTerre fecuniûia Picendutn ergocft, eandemreip efse efsentiam Sc
SHArez, Tom. XXIIL I 5 cxiften^
. ,. . . , ,
^34 Disp. XXXI. De cnte finlto.'
, - . êxiilcntiam eoDCjpi autem fub ratione cflTentisjquatc-

: tiam creaturf cflTe accides C)us;if a loquitur AvicenRa lif).
*p,*]|^**pgs rarionecjusconftituitur rcsfubtali generc fpccie. & 5. fua Mefaph. ubi ait ens accidenialitcr dici dc c Jatiji-

îP' JEftenim eflentja.ut (upradifput.2. fefl.^.declaravimus, ris ,
quia de formali fignificat eflfe , quodeisac< dit ,
|d quo pricpQ aliquul condituitur intra latitudinem entis quem imitatur D. Thpm. quolib. art. 3. citans Com-
lêalis ,
utdiilinguitur ab entefiiio,& inunoquoque par- tncnt. 5. Metaph.Quod aliqui ex his, qui opinantu;:
îcularienteelfentia ejusdiciturid,ratione cujus in tali exiflentiam modurn ex riatura rei ab c(fen-
effe rem vel
^radu &
ordine entium conftituitur Qupmpdodixit Au- . tiaafûalidifiinûrtii putjintip omni proprietat.e ve-
gudinus 1 2. deCivitate cap, z.AuEior ejfenliarunf or' rum eflTe, a(rerentesexi(lenfiaaie(Te quoddamaccidens
fiium , Aliii dedit effe amplius aliis mims , atqtte ita , pertinensadcertumpraedicamentum, nimirum ad pE|-
natHraseffentiarumgradibijs ordinavit Atque hac ra- . dicamentum Qu>ndo vcl Quantitatis. Qupruro fun-
tione folc^ edentia quidditatis nomine fignificari,quia i)- damentumcft, quia <}uratio& exiflentia idera funt :
JaeO,qui perdefinitionem explicatur, vej aliquadefcri- namdurarenihilaliudeflTe viêtur, quamcxiftcre: fed
ptione, perquam<3eclaratnus quidnam res fit cujufquc duratioeftaccidensrei, quzdurat,& propriecollocatuj:
natura:. At vero hxceadcm rcs concipitur fub ratione in prsrdicamentoQuantitatis fub fpecie temporis, fidu-
exiftentiae,
quatenus eft ratip eflTcndi iri rerum natura^ ratio fucceflTivafit^ vei in praedicamcntoQuando, fifit
xtra caufas. Nam quia e(Tentia crcatura: non hoc necef- alterius rationis
fario habet ex vi fua ut fitaflualis entjtas, ideoquandp J^^c verofententiaabomnibus fcrc Doftpribus rcji- fi.t]itmf,
recipit eotitatem fuam , concipimus aliquid effe in ipfa, citur : nam e(Tc seque patet ac ipfum eps , cum ens ab effo
quod fit illi formalisratio efTendiextra caufas: & illuc) diflum fit: unde ficut cns non pcrtinet ad cerfum genus
fub tali rationc appellamus exiftentiam, quod licet in re fed tranfccnditomnia praedicamenta, ita&e(Te. Jtctn
non(it aliud ab ipfamet entitatc cffentiac, fubdiverfa ta- guia per feefl incredibilecxiftentiam fubftantiseffe pro-
nien ratione & defcriptionc a nobis concipitur ,
quod ad prium accides.Primoquiaalias noneflTet eflrcfimplicitcr, ^
idi(|in6\ionem rationis fufficit.Hujus autetn di(în\ionis (cd fecundum quid,unde & generatio fubftanf i? non cffct
fundamentum efi ,quod res creataede fe tipn habent cffe, gencratio fimpliciter, fcd fecundumquid ,quia tcrmina-
Si. polTunt iriterdumnon effe Ex hoc cnim fit ut eflTeq- . , refurad quoddam accidens: nam terminatur ad cffe, ut
tiam creatura: nos concipjamus, ut indifferentem ad dicitur quinfp Phy fic. capitc primo.Sccundo, quia fi exj-
(sffe yel non effe aflu , qux indifferentia npn c(t per mo- ftentiac(Tet acciden?: crgo vel commune, vel propriuqi,
dum ab(^radionis negativar,fed pr2cifivje,& ideoquam- Non primum, quia accidenscommunepofeft abeffc fine
vis ratio elfentias abfolute concipiatur a nobis ciiam in fubjefti corruptione
, &
provcnit abexrrinfcco fubjcftp
ente m porerjtia , tamcn multo magis intelligimus repe- prjexiftenti.Nequeetiam poteft effeaccidcns proprium,
riri iocnteinaiftu licet in eo prsfcindamus totum id ,
, quia proprium confequitur &
rcfultatex re jam cxifteii-
quod nece(rario& eirentialiterei convenit,ab ipfa aftua. te: & ideononperfeprimo
fit per generationem vel
litate c(Tendi: & hoc modoconcipirpus efl^;ntiam fub ra- creationem,fcd refultat cx re produdlia pergenerationetn
tipnecflTcntias, ut potentiaq^; exiftentiarn verout aftum yel creationcm.Tertip, quia alias deberef cxiflcntia effe
ejus. Hacergoratioijedicimus hanc diliiiiflioneqi ratio- inhaerens futjjcfô, &
ab illo pendens: undeoporreret il-
nis habere in re aliquod fundamentum ,
quodnon cft a- lud fiipponerecxiftens.Quarto.quia aftus effe dcbet pro-
jiqua a6\ualis diliinfîo, quaeinre inlercedat, fcd jm- portionaius pofenfiac: cffentia autcm fubftantialis , prae-
perfeclio creaturx, quat hoc ipfo,quod cx fe non habet fertim juxta hanc fentcntiam,eft in porcntia fubftantia'
cffe, & aliud potel} ab alio recipere, occafioncm pra:- lijUt perexiftcntiam aftuetur; non poteftergocxiflentif
bet huic nolhaecpnceptipni ^ffe accidens, fcd a6\us fubflanfialts ejus . Tandem quia
Et hinc etiam patet ultima conclufionis pars ; nam in alias omnis effentia fubftantialis cxiftenseffet unum per
hic Jocutione nomine creaturi noneil intclligcndarea- accidens & non per fe,quod cft valde abfurdum.Et ha: ra.
lis tniitas aCûalis feu a6\u creata: nam ,fi cum hac rcdu- tiones probant etiam exiftenfiam uniufcujufquc accide-
plicatione vtl compofuionefiat fcrmo, re veracrcatura tis non poffe effe rcm alferiusprasdicamenti,fcd exiften-
clfentiaiiter petit , alu cxiftere,ut fit creatura Atque in
. tiatn quantitatis participare eandem rationem quantita-
hoc fenfu , ficut albedo efl decflTentia albi ,ut album cft tis, cum habeat per fe exf enfionem proportionatam qu|-
ita exillentia eit de eflrinf ia creaturae , ut res atu creata titati,& per fcpertincatadcompledum cffeftum forma-
e(l:nam ?que uel magi^ formaliter illam confliiuit,quam iem quantitatis,qui eft cffe quanfum,& idem eft fcrvat*
albedo albu Unde ficuf cfi infeparabilij albedo ab a!bo,
. proportione in qualif af e & aliis.De duratione autem,vel
quin dcdruatur 3lbu,itae(} infcparabilis exifletia a crea- negandum effe in rc idem omninp cuarexiftentia , vel,ff
tura,quin dertruatur creatura,& idconon refle infertur, funt omnino idem, negandum eftdurationem fecundum
fi cxiltentia fitdc eflfcntia

creaturg prfdiiSo modo fum? rem efte acciden; fed folum fecundum quendam mo-
,
pte,non poflTecreaturam privari exiflentia ,

quiafolum duin prsdicationis autdenominationis noftrz, qui ad
fequitur non po(Teil!a privari ,quindeflruat4r& dcfinat diftinguenda prjEdicamcnta fufficiat de qua re dicemus :
effe creatur^jqupd vf riflfimum eflTe conflat ex diflis,& ex infra tra\ando de prxdicamentis
dicendis amplius confirmabitur.Caveda taroen efl iqui- Qua propterqui roelius fentiunt , etiam fuppofitadi-
vozz\\o\n \\\i.voct deejfentia naro pt in principio hujus : ftinftione effenfis ab exiftcnt ia , dicunt exiftenf iam effe
f/njndl'*
fcftionisdicebam , interdum habere cflTe de eflTcntia fua quendam aftum feuterminum effent is ejufdem prgdica-
(ignificat habere illud ex fe,& non ab aliQ,quomodo nul- menti cum illa , quatp vis in ea non dircftc, fed reduiti vc
Jacreatura,etiatpfi aftufit,habet eflfe deeflferitia fua: ta- collocetur.Ita fumjtur ex D.Th.qu.j.de potent.art.^.ad
in^n nunc non ita loquimur , fed prout dicitureflfe dc ef- j.&IatcCapreol.in t.dift.8.qu. i. concluf 3. Cajcfan, &
jentia, id quodefl pi imum , & forraale conllitutivum de ente &effent.cap.4.proximeantequ.5.& cap.j.q.io.
fci : quomodo albedo efl de cflfentia albi ut fic ,
quamvis ad 8. Qu2 fentcntia (uppofita diftinftione faciledcfendt
npn a fe,fed ab alio illam habcat.Hoc ergp modocxi^fen. poteft. Nam quod aliqui objiciunt, quia fi exiftentia ha-
tiavercdici potc(^de eflfentiacreaturas in aû conftitu- bet propriam cnfitateoi aut modum entis, noeft cur non
tsEjfeu creatf, ut falis efl. Cum autc negatur cflTe de eflTen- fit ens ccmpletum, vel cur fubaliquo genere non direitc
( inquam jfacillinic expeditur , &
fiacre^tur? aftu exiftere, fumenda c(l crcatura,ut abdra- coUoccfur: hoc infi-
Jiit feu praefcindit a creatura creata creabili , cujuscf- & mili quajftione abomnibus ncccfsario folvendum eft ,
fcntia objeifti ve ccncepta abdrahit ab aftuali eflTc aut cn- quoniamalias srque probaret lubfiftenfiam else moduiii
fitate,& hJC modo negaturtffede elTcntia ejusaftu exi- accidentalein,direifê conftitutum in aliquo pr^dicame-
fiere,quia non clauditur intoceptu cjus eflTentiali fic pra. to , & modum inhaerentis fuum etiam prsdKamentum
pilo . Ad quae omma (utficit d:ltinfliorationis , vel realis conftituere Dictnduni ergoeft in ea fenfenfia,exiften-
.
siegativa,quae fit inter etfcntiam potentiale & a^lualem tiam non efseens completum,quia per fe inintufa cfr, ut
fif afûs cfsentia unum per fc & per 1II4 conhifucns : &
S E C T I Q VII. eadem ratione ad idem genus cum il|a pertjnere, non tar
Qiiidnam exiftentia creatura Jlt , xnen direde , (ed perredutTionem , quia eft permodum
Aliimorft TT Xpofita diitindione , & intelieô quid fiteflTentia ,

partis, feu afluscjufdem gencris,& componentis unum
(jtâttis. JL^ dcclarrtbiturfacilc, quidproprieexiflentia lif , & per fc cum illa Et idco contra pracdidam difnniSioncra
.
hujus rei cxpofitio doflrinam traditam amplius confir- cxiftcntix & efsentisE , non fumus ufi hujufmodi ratio-;
âbit. Quidamergoitaloquuritur, utdicant, exillen- ne, quodexilcentiafit , vel non fit accidens
Soluti^
. . , . ,. ^
Sect. VII. Qiiid fit exiftentla creatura:
Solum pofrctobjici quiaquandoaliquid reduciturad

,
lumquediffertanobis, quod hujufmodl diftin\ioncra
Objeftio-' pncdicamentum aliquod fanquama\us conrtituens, fal- ipfe vocatformalem , & ex natura rei : nos autem (o-
dcturl*"*' tem neceflTe e(l utipfum connitutumdire\ecollocetur

,
lum diflin\ioncm fundaiam in re Citatque
rationis .
in tali pndicamcnto : fed res exiltens,ut exiQcns , non Fonfeca in fuam fententiam Alexandrum Alenf. 7. Me-
collocafur in aliquo prsdicamenfo, quia fctics prxdica- taphyf. fcxt. 22. ubi in ultima qnifliuncula cx profcfTo
menforum abnralnint ab afluali exiflentia : nam in prse. fra\at prsfentemquzftioncm, & expreffe docet no-
dicamento folum collocanturresfecundum ea pridica- ftram fentenfiam ,
&melius&clariusquam cacteriau-
ta,qua: necefTario feuefTentialiter eis convcniunt: ergo flores illam declarat
exiftcntia nec reduflive potefl ad pra-dicamentum perti- Etj uxta hunc eundem fenfum exponendum eft ,
quod xift'ti?.]
nere. Unde e contrario etiam argumentari poiTumus : interdum gravibus au\oribus dicitur, exiflcntiam, feu (juooim
a
nam res complctxiconflituuntur in pridicamentolecun- exiflere, dicidc creafuriscontingenterfeuaccidenfali- fe'^''!'!!'^^^-

dumtotum complementum , quod in fuo genere ha ter:contingenfereriim dicitur de creatura abfolute fum- leiitt.r'dc
bent: non conllituunturaurcm prout exiflcnrcs funt : pta quia de fe pra:!cindif ab hoc, utcreafa vel creabiJis creur*
,
crgo cxiflenf ia non pcrtinet ad complementum earum : tantum fit: &

nomcn creaturK,uf dixi, in ea locutione in
ergo erit accidens earum , non faciet unum per fe cum & hac latitudineeft accipiendum.Nam ficreaturafumatur
iiliSjfed per accidensnamquodfacitunum perfe, per-
: t.intum prore atu creata,illi,ut talisefl,non contingen-
tinet ad complementum illius entis, quod conflituit . ter,(cd neceflTario convenif eflTe : iila vero neceflTitas noa
Dicunt aliqui ( fortafle ad vitanda hxc& fimilia argu- eii ablokita,fed conditionata,fccundum quam dixit Ari-
menta ) exinentiam correfpondentem effentia: uniulcu- iioteles . Rcm ,
quandoeji , necejfario effe . Accidentalifer
jufque prxdicamenti non tam reduci ad illud prxdica-
, verodiciturexifleredecreatura , non (ecundum remquac
mentum, quam elfe fupra omne pra;dicamentum & , prfdicatur ,fed fecundum figuram prTdicationis ,
quia
participari ab unoquoque, tanquam quid excellentius crcaiurx fecundum fe concepfs potefl convenire '.xifte-
omni re & omni efTentia collocata in pridicamento
,
- re &nonexiftere, quamvis quando non exiftit, jara
, ,
Ego veroexillimo, cxiflentiam utaflu exercitam non re vera nonefl creatura nifi obje\ive fantum feu crea* , ,
propriecoilocari in prsdicamenro ncri propter cxcel- , bilis potius.Hxc autem contingens feu accidcntalis pr?-
lentiamejus, dequainfradicemus, fedquiatalis exi- dicatio non eft fignum diftin\ionis realis vel cx natura ,
ilentia non efl propricalia ab exiflentia potentiali feu in rei inter eflêntiam a\ualem & exiftentiam, quia pra:-
aitu fignato concepta quE in prsdicamenlo colloca-
,
dicationesfiunt juxtamodum concipiendi nolirum, &
tur : fed ut efl in aiHu dicit quendam fiatum minime ne- itacum prjcdicari dicitur contingentcrexifteredeefTen-
ceflTarium ad feriem pra^dicamentorum .
tia crealura^,non concipitureflTentia , ut a\ualis . Sicut
Propofita ergo argumenta refte declarant , quofnodo etiam differentia dividens genusdicitur accidenfaliter
exiftentiaaftualisnon pofTit addere rem, aut modum prsdicari de illo .
& fimilifer individuaf io de fpecie & :
realem fupra totam entitatem eflTentiae individus, qua- dici pofTu convenire
contingenfer quamvis in re ip. ei ,
tenuscfl fubflantia creata , omnino complcta ,& col- & fa non diftinguatur individuum ab fpecie , vtl differen-
iocatadirefte in praedicamento fubflantixfub fpecieul- tiaagenere, quia ad has locutiones fufficit modusno-
tima. Quia fola: res fingulares per fe prirao exiftunttergo fterconcipiendi & priTcindendi
res a\u exiflens nuliam rem addit fupra totam fubflin- Atque hincobiterintelligifur, quomodo Ariftoteles AfiS. *U9
tiam individuam in prxdicamento collocatam. Pafet diftinxerit duplicem queflioncm de rebus,fcilicet an finr,
jl',*(|^'e'i^''
confequentia quia illa rcs neque efl accidens ut proba-
, , & quid fint;ex quoaliqui coliiguntjipfum diflinxiffe exi- diftioAJ
tumeft, neque efl pariialis vcJ incompleta fubflantia: ftentiam,qua: inquirilur in quiftione an eft,ab efTentia ,
alias ulterius compleret fubflantiam cui adjungererur quje per qu.^ftionem quid efl invefligatur. Sed hic nulla
, ne' i4'
qiiodeflênonpotcft quia fumebatur fubflantia omni
, colIe\io eft quia A.iftoteles non fanfum in ente crea- ^ >'l'
,
modo coropletain fuogenere, &ur ficcollocatain pr?- to, fed inente fimpliciter illasquajfliones dirtinvii:& nos
dicamentofubflantii. Dicendum ergo efl, fubilantiam diflin\e inquirimus de Deoan fit, & quoJ fi; ad hoc cr- ,
exiflenfem collociri in prsdicamenio fubflanti.T, ta- gofu(ficitdiftin\io raflonis, Efl autem dilcnraen qaoad
TOen,quiato!lociriin pr^dicimenro nonefl aliquid rei, hoc inter Deum & creaturas, quod in Deo diflmguunuir
fedrationis, idcononindigereaflualiexiflentia inaftu hx quajftiones folum ex noflro modo concipiendi habi-
exercito ,pridicamento collocetur , collocarita-
ut in tudinem feu connexionem prjedicati cum fub)e\o , fcili-
mennihilominusproutquidcxiflens eftin aiSu fignafo, cet,confufe,vel diftinte:nos enim interdum concipirrius
feu ut poftibiliter cxiflens
Es quo necefTario fit , ut ip- aliquod prsdicafum convenire alicui fubjeclo non di-
afluexiflens non addat rem novam , feu novurn mo-
fa ftin\e concipiendo quo modo conveniat , an per fe pri-
dum fupra ipfam totam ut poflTibiliter exiflentem ita ,
mo, velfecundo, an per accidens: & ideo de Deo ii)-<
utadditiofiatuniusrei vel modi af\ualis fupra aliam fopoftumus priuscognofcerequod fit, &dubitare quo- ,
remaflualem, fedaddit potius ( ut ita dicamj fei- modo effe illi conveniat, & an Gt de eflTentia Atque .
pfamtotam: quia, cu m erattantum in potcntia , ni- hac rafionc diftinguimus quaeftionesan fit , &quidfic
hilerat: &, cumefla<au, tof a efl aliquid , Deus, quamvisin re ipfumcfle fif de quidditate Dei. Ac
Atquehinccfiamfif ut non ponTit exiflenf ia itaefle
, vero io creafuris majus eft fundamenium addiftinguen-
aliquod incomplefum cns ut fif ex nitura rci diflin6\um
, das his qurflioneSjfi quiftio an eft fif de aluali exiften
abalioreili& aflualiente, cujus fir modus vcl adus,& tia. Diiplexenim effepoteft fenfus qusftionis an res fit
cum quo unum compktum ens componat. Quia omne Unus an a\ualifer exiftat: alter an (it verum realeens ,
compofitum feucompletum crearum potcfl concipi cum quod elfe poflTit In hjc pofteriori fcnfu vere non differt
.
toto fuo complemento,&omni moJo fuo,ut praefcindens quajftioan eft , a quiftione quid eft, nifi ut communis a
aba\ua!iexercitiocxiflentix , vel ut includens illaai in particulari ,
quia enfc in potentia fumptum feu ens prout
cflfe pofTibili feu in a\u fignato.
Quiaergo Do\oresci- dicit id ,quod potenseft effe pridicatum efteffentiale
,
,
tatl in hoc fenfu vocant exiflentiam fubfiantiam incom- f;;udc quidditate crcatur:?,ut in fuperioribusdemonftra-
pletam, & modum vel atum fubflantiae ideo eorum ; tum elt,quaravis, quia tranfcendens eft ,non ponafur in
fubflantia nobis non probatur.Si autem loquerentur tan- definitionibus rerum,ut dixit Ariffotel.S.Mstaphyf.fex.
tumficundum Metaphyficara abflrationem a1:ionis , 1 9. quia in omnibus , tam generibus , quam differentiis
Cc conccdi optime poireCexiflentiam uta nobis conci- ,
includitur. Et ideo ,
hocmodofumptoente ,diftingui-
pitur rationcdiflinâm ab elTentia , elTe quid incomple- tur quiftio an fir ,inquaprecifa ratioentis inciuditur,a[
tum , & concipi ut modum vcl a\um enTentise.Sicut vo- quxftionequid fit res, in qua propria rei eff:ntia &de- ,
camuscntia incompleta difFerentias quibus confrahi- ,

fiaitio inveftigatur. Alio vero fenfu intelligi pofcft qug-
turgenus, aut hscceitatem, quadetcrminatur fpecies ftio, an fit res , dc exifteafia a\uali : & fic multo majori
ad efTeindividui , &
modosquibus determinaturensad satione fundata aliquo modo in re ipfa , diftinguitur
infcriora, qu:e omnii non re fed rafione diflinguuntur , quxftio an aqusftione quid fit res creita , fcilicet
fit ,
arebus,quas contrahunt vel conflituunt:&re veraraul- quiaalu exifterc abfolufeloquendonon eftdequiddita-

tiaulorescitatipro fecunda opinionein hoc tantura tecreaturae .Tamen ficut hoc verum efc abfque diftin-,
fenfu ajunt exiftentiam Quodprie-

eft"e modum elTentis . lione a parterei inter exiftentiam & effcntiam alua-
fertim explicuit Fonfeca qui comparat hunc modum , lem, ita efiam quiftiones ills merito diftingui poffunt
cucn modis determinantibus ens ad genera fumma fo- : abfque reruoi diftin\ione
Suarez. To(Q. XXIII, I 4 S E-
. , . , ,, . . ,:
Disp. XXXI. 3c ] cnte finiio.

S E C T I O VIII. mattrial^m, quando eflfentia aflualis illam poflultverit
îMS C4U/ai pra/enim intrinfecoj hnbeM nam,cum in re fint idem,cxeifdcm caufis phyficis orian-
ereAta exijientia. lur neccffe eft.Ita
fit , ut cxiftentia fubflantiarum imma-
terialium nullam habcat matcrialem caufam cxiftenti :
QUanquamratioexiftentiaf, ejufque identitas cum autcm fubftantiarum materialiuro habet ilIam,co rood
efTenria aftuali ,fatis vidcaturcx diftis dcclarata, quo carum effentia. Unde, fi fit fcrmo de fubftantia com-
&piobata, tamen ad hujus materix complementum , plcta,effeejus habet caufam mateiulcm intrinfececom-
majuremque veritatis confirmationcm & folutionem , ponentem illud: effe vcro formae materialis habct fimi-
fundamentorum aliarum opinionum , qua: in prima fe- caufam roateriaIem,Ron quidero coroponentem,e(l
litcr
flione propofita funf , oportet multaalia exaietraâ- enim illud femper fimplcx & partiale, fcd fuftentantcm
re, quxdecreataexiHentia inquiri, ac defiderari pof- & rccipientem illud. Quoctiam mod^jomnc cffe formae
funt Inter quae priraum tenet caufarum cognitio, quam
. aceidenfalis, fivc fpirituale fit ,fivcmatcriale,habet cx
hic inquirimus natura fua materialero caufam,a qua fuftentetur.Effc ve-

Circaquamomnes Philofophijprffertim CathoIici,in roformae fubflantialis fpiritualis, qualis cft folaaniroa
hocconveniunt . OmneefTefeucxiflercextraDeum in- rationaIis,non habet caufaro matcrialcm, non quia illud
digcre caufa cfficiente extrinfeca, & confequenter finali cffe fit completa exiftentia.ut quidam dicunt;nam fi exi.
quiaefficiens per non operaturnifi proprer finem.Ne-
fe ftent a non eft alia res ab cffentia,cum cffcntia anirox ra-
quc oportet,etiam fecundum Arirtotel,in hocdiilingue- tionalis non fit complcta in genere fubftanti?,nec cxifte-
re inter elTccorruptibile,& incorruptibile,matcrialc vcl tiaejuspotefteffecompleta ; fedquiaillud cffeeftfpiri-
immatcriale, quia quodcunque iliud fit , fi non fit enfe di- tuale,& ideo indepcndcns a materia;& cu alioqui fit fub-
vinum, faftumeffc necefrceft,ctiam fccundum Arifiot, ftat iale,& eft etia indcpedens a fubjefto, ex naf ura fua &
inentem,utfupraonendimus, traftando decaufis & de aptum ad fubfiftcndum compiet a falfero fubfiftentia
in
primo ente. Et ex ibidiîsetiam confiat, hanccaufam Deniquc ede ipfius materianullam habet propriam ma-
effi:flricem ipfiuselTc creati dcberc effe Dcum,vel folum, teriaiem caufam, ficutncqueipfamateria, cumfitpri-
vel cum alio . Nam cum ipfe folus ex fe habeat efife , alia mum fubjelum, caufaro materialem haberc poteft.
non pDffunt illud habere nifi participaturo ab ipfo, & co- De caufa formali exijlentia,
fequeatcr per efFeflionem ejus. Quam rationem latc pcr- Rurfus dicendum eft dccaufa formali cxiftentiaj. In
fcquitur D.Th.q.j.de potent, art.5. ex Ariflot. 2. Mcta- quarefereomncs,quidiftinguuntex naturarei exiften-
phyfic.cap.i.& Avicenna lib.8. fua Metaph. c. 7. lib. & tiam ab effentia, dicunt formtm cffe caufam formale cxi-
^.cap.^.In hoc ergo omnes conveniunt.Diffentiunt vero fteeiff. Putantque effc fcntentiam Arift. 5. Mctaph. c. 8.
in aliis caufis,rcilicer,matcriaIi,formali,& cfficiente pro. text. i^.dicentis: Aliaeflfub/iantiain rebus, qu<e ejl
xima, &di(feorio oritur cx tra^tata diverfitateopinio- caufaexi/ientittiUt anitna inanimali: 2.de anim. cap. &
xium circa diflin\ioncm exiflentiae ab cfTentia 4.tcxt.36.ubt ait,animaro effe caufam ipfiuseffe,feu cur
De ca/a materiati exi/}enti<e. fit animal. & 23. Phyfic.c.i.text.13. aif,res per materisi
Igitur,quod fpeftat ad matcrialem caufaro,qui putant cffe in potetia,& per formam effe in aflu. Et Boefius iib.
exillcntiam in redifiingui abeflTentia atuali,tribuunt il- de unitate & uno aif,omne cffe fluere a forma.D.Th. et-
lialiquam caufam materialem non quidem fumptam , iam fipe ita loquitur,ut i.part.quarft.^S.art. 1.2. contra
pro matcria corporaii &
quanta , fed gcncratim pro fub. Gcnt.cap.54..& 5 5. Commentaror 2. Phyfic. text. 1 2. &
jefto recipiente, &
in eo genere concurrcnte ad ficf 2. de anim. text, 8. &
ibidem Themiftius cap. i. &
ri & effe alicujus fic cnim ajunt cflentiam eflê propriura
: fuae Paraphraf. Et dcniquc tam vulgatum ell hoc axioma
reccptivumexiflentiijcxtra quod neque fieri,neque efle intcr Philofophos , utroinimcnegari poffc videatur y
potcfl. Quod fi objicias , indc fieri nullius rei exiflentiam naro perforroamconftifuiturres inalu, &omnis a61us
creari a Deo,quia creationi repugnat concurfus roateria- eflaforma, exiflentia aufem eft potiffimus a\us. I-
Jis C3u(x: refpondent,noncreari quidem , fed crcatione tcmgenerafioeft mutatiodenonefteadeffc; fed gcne-
luppofiti exiflcnris concreari: & hoc modonon repugna~ ratioeft ad formam: ergoeffeetiam cft a forma ; ideo
re aliquid incompletum & quafi partialc fieri, vci potius enim gcnerafio cft ad cffe ,
quia cft ad effeflum formfe .
confieri percreationem cum

concurfu matcrialis caufae Alii vero Au\ores diflinflionc ufunfur: nam duplcx
fic enim forma coeli concrcatur . At vcro ablata diftin- efteffe. Aliud entitativum vocant, aliud formale: hoc
^îone ex natura rei intercxiflentiam &cfrcntiam , non pofterius dicuntefse a forroa , & ita intelligunt citata
cflneceflâria hxc caufalitas materialis ad effcftionera loca Ariftotelis vero prius negant femper cfse
; iliud
exiflenti2e,quiaubinonefldiflinftio,cffenon poteft vera forma , quia materia habet fuam propriam exiftentiaro,
& realis potentia fubjeftivarecipiens, & aftus receptus, quam non habet a forma
& confequenter nec verus concurfus caufs materialis . Ego veroquarovis pofteriorero fentenfiam infenfu ,
Nequc ad hoc fufficitconflitutioMetaphyfica exa6)u , quo ab aufloribus traditur,veram cffeexiftimem, nihilo-
& potentiaratione difliniîs, quia caufalitas materia- minusccnfeoin vero& proprio fenfu fimplicitcr ,
& fine
lisPhyficaeft, &realis: idco nullus unquam dixit dif- diftini\ionedicendumefse,omneefse vel efforma;, vel
ferentiarofieriingcnerctanquam cx matcriali caufa ,
aforroa in fuo genere caufae.Quod utdeclarem , fuppono
vel aliquid fimile quseftionem efse deefse fubflantialis exiflentiafrnam efse
Nequeabfolutcloquendo ,
potefl fatis intelligi illud accidentale certum eft efse a forma accidentali refpciSu
caufalitatis genus, quia iilud non potefl tribui effcntip,ut fubjeflijfeu totiuscompofiti : nam refpeftu ipfius for-
confideraff in fola potentia objeli va , fic cniro , uf faspe ms , non proprie eft ab ipfa,pcr propriam
realem cau- &
dixi,efl fimpliciter nonens&. nihiI,quod autem nihilefl, falitafem,cum in re fit ipfamef forma in quo eadcm ra- ,
fecundumcum prarcifum flatum non potcft habere in- tio cft,& proportiode forma fubftanfiali,ut dicemus.Dc-
fluxum realem,neque aliquid reciptre,neque aliud poteft inde fuppono efse fermonem decfsc in fubftanriis mate-
adharrereilli. Quomodo enim adhxrebit ei quod nihil ,
rialibus:nam in fpiritualibus propric no eft forma fubfta-
efl? Neque etiam poteft tribui illa caufalitas elfentia; , ut tialis,qu3e caufalitatem formalcra habere poffit : nam li-
jam faftae & conflitutsin rationeentis in aflu:nam ut fic cet ill? iubftantif dici foleanf formf fubfiftentes, non ita
in fe ipfa,ut recepti va,feu ut condiftinguitur alieri aiSui, vocantur,quia funt form^ informantes , fed quia funt ef-
iacludit intime aliquod effe aftualc exira caufas, quod fenf if psrfefls , habentes per fuas formales differenfias
habet totam effentialem rationem exiftentitt, ut fupra perfetlum & completum efseelsentiae : in illisergo fub-
probavimus;crgo rcfpeftu illius non poteft effentia com- ftantiisexiftentia non habct caufam formalero phyficji,
parari, ut potcntiarccipiens ,quiaaifus qui recipiturin an veroab ipfaroerefsentia dici poffit cfseformalite.' o-
potentia non includitur intrinfcce in ipfa potentia, feu in riri, conftabif ex diccndis. Rurlus formaro efse caularn
entirafe quam requirif,ut fit receptiva , ut in fupcriori- totiuscxiftenfixin caufis materialibus quatuor modis
bus etiam fatis dcclaratum eft ergo exiflentia creata ut : poteft intelligi.Primus, quia formacomplci fi)imoliter
fic nonrcquirithocgenuscaufalitatis ex partecffentiae . proprium fufceptivum cxiftentif.Socundus,quia a torma
Undecum una cffentia non habcat nifi unam exiften- reluliat exiftentia ,
utabintriniecoprincitîoformaii .
tiaro, ut fupraetiaro probavimus,nulla exiftentiacreata Tertius quia forma intrinlecccomponir exiftentia

eft ,
requirit hanc caufalitatem ex parte effentix totius fubliantiae permodum aClus Quartuseft, quiaa
Soluroergo potcftaliijuaexiftcntia requirerc caufatn forroa pendcC aliquo modo omnc efsc fubitantia:
Igitur
. . : . . .
S E c T. Vlll. Dc caiifis exifVeniias intiinfccis. 137

Igifur qul putanf exirtcntiam cfTc quandam entitatcm applicari pofTunt rationesfafljccontra prfcedentem.Pri-
fimpliccm rcdi(linlamimateria,&a forma & a natura mo,quia hoc genus caufar noneft formalis,f<rd cfficientis:
cx utraquc compofita, ncc dicunt,nec dicere pofTunt for- quamvis paflioncs manent aforraa,no eft caufa for-
ficut
mam crtecaufam formalem cxiftenti? tertio modo fupra malis earura,(ed cfficien';. Et firailitcr natura fubftantia-
Nequc etiamdiccrc poffunt exillentiam cffe ef-
pofito. lis , licet abea rcfultct (ubfiftentia,noneft formalis caufa
fcdumformalemprimariumformijtum quia taliscffe- cjus , fed efficiens pcr naturalcm refultantiam;& idem e(l
ftus e(l forma informantc , exirtentia au-

infeparabilis a in omnibus fimilibus . Deinde hmc cvidentius conftat
tem in corum fententiacfl feparabilis , ut in humanitatc impofTibilc e(fe,quod eOrcnfia crcafa prius nafura,qua in-
Chridi: tum ctiam quia hicefFe\us ncccflrarioeffedebet telligatur affefta exiftcntia,intelligaiur habere fufticien-
aliquo modocompofitus ex ipfaforma,& intrinfcinclu- te entitate & fufficies effe ad hocgenuscaufalitatis: quia,
dens illam."unde non potefl abilladiftingui ut fimplexcn- ut ficconccpta, vcl tft cns in potcntia , & fic non poteft
titas a fimplici cntitatc fed ut totum a partc. Atque ita
, c(re principium efficiens,nfc fe ipfara reduccrc in ac\um,
;uDt,cfrec(renti5 feu con^îtutionemefTentifcffc prima- vcl concipitur ut cns artu,& jam concipitur ut inclu-
fic
rium effeflum formf/exiftentiam vero effe fecundarium, dens ailualc cffe quod eft efTe cxiftentiae
extra cau(as ,
.
alteroexduobus primis modis fuperius pofitis.Ex quibus Deniquc D. Thora. i.cont. Genr. capit. 2:. & aliis lo-
prior eil roagis rcccptus interThomidas, ut patet ex Ca- cis omnefque ejus difcipuli ex profefTo probant non pof-
prcol. r.dift. 8.qu. i. art. 3. ad Henr. ad 3. Gcrard. & fe creaturara e/Tccaufam efficientcra fua: exiftentie,quo-
contra i.concluf.Soncinatey.Metaph. qu. zi. pra:fcr- rum ponderenf ur,SEque probant de o-
rationeSjfi atfenfe
tim in folutionibus argumentorura , & Cajetano in locis mni caufalifatc efFcdi va,etiam pernaturalem refultan-
fupracitafisdeente&cffentia.Ubi comparat formam & tiam, quiaetiara hic modus caufandi fupponit exiften-
cxineniiam diaphancitati , feu perfpicuitati & lumini , tiam in fuo principio:ideoque non minus repugnat idem
perdiaphancjtatcm cnim conftituitur aer formalitcr in caufam fui ipfius hoc modo quam per propriam a-
eft^c
,
ratione proximi recepti vi luminis,atque hoc modo com- dionem ,& per fc efticicndo. Deniquc,licet admittere-
pJet formaefrcntiam inratione proximi reccptivi exiften- mus, hoc genus eraanationis cxiftcntisE ab cflfentia a-
lix,quf in totaefTentia immediatc recipitur,& non info- luali , nulla rationecft hai5\enus probatura , non pofTea
la forma Quod intelligunt,quando forma eft materialis
. qualibet cfTcnfia partiali manare propriam, & accom-
&exitkns;nam fi fit fpiritualis & fubfi(Uns,ut anima ra- modatara partialem exiflentiam
tionaIis,prius naturain fe recipit exifientiam propriam, Propfernonnullas ergoex his rationibus jam aliqui
&deinde illam communicat toti compofito . Unde ta- Thoraiftjeabfolute neganf,formam eft"e caufara forma-
lisforma non folutn complet fufceptivum cxiftentiaj,fed lcm vel efficientcm exiftentia::quia necduoiili modieis
ctiara ipfaeft primum fufceptivumcxiflentif juxta men. probantur, ncque alii duoa nobis pofiti locumhabent,
tem D. Th. i. p. qu. y6. art.4. & de ente& efTentia cap. fuppofitadiftinilione reali exiftcnriseab elTcntia, quam
J.in fine ,ubiCajtanus late id defenJit . Quo fit,ut for- ipfidefendunt .Contraria vcro fcntentia fuppofita, opti-
ms angelicaefint multo magis perfeipfasfufccptivse e- me&eonfequenterdicitur formara formalittrconftifue-
xidentia: re& intrinfececomponcreexiftentiam nafurae vel fup-
Veruntamen hic modus diccndi re vera non declaral poCti conftantis ex materia &
forma,quia forraaliter co-
caufalitatem formalem,fed potiusraaterialem form?ref- plet &componit a6\uilem e(Tentiam ejus,(otamque ejus
peflu exif^cntis. NamefTe fufccptivum exidentiaj non cntitatem.Sed ut formales fint locutiones,oportet in ipfa
etl efTc caufam formalem ejus, fed materialem potius:er- forma ratione diftinguereefTentiamab exiftenria: natn
goquodcomplet fufceptivum exiftcntiae,etiamfi formali. modo componere exiftenriam no
cura dicitur forma hoc
ter illud compleat,non poted dici caufa formalis exifien- cftintelligendum de cfTcntia formse prxcife concepta.ni
tia: . Item anima rationalis vcl e^rentia angeIica,eo quod ut nihil a6tucaufat,fed concipitur ut potens caulare;
fic
perfe ipfam fit fufceptiva fu? cxirtentis.nondicitur cau- intclligendum ergo eft deeftêntia forms adualis, ut &
â formalis ejus;crgo multo minus inferior forraa,eo quod eftfuaraetcxiftentia.Arqueinhuncmodum facile con-
fit pars clTentix fufccptiva? cxi(fenti formaliter com- ftat.quomodo forma fit caufa in fuogenere cxiftentif to-
plcnsillamjdici poteft caufa formalisejus . PrJEtereaquis talis rerura naturaliura.'de qua non incoramode cxponi
unquam dixit, quantitatem efTccaufara formalem om- poftent dila Arift. & aliorum auihorum, nam fola h.Ec
nium qualitatum materialiuni eo quod formalittr con- , cxiftentia eft efTe fimpliciter.de
quo ipfi loquuntur
flituat proximumfufceptivum earum? Aut perfpicuita- Nonpoteft autemformaeftê hocraodocaufa forma-
tem, vel luraen efTc caufam formalem fpecierum fenfibi- lispropris,& in(rinfecxcxiftentii raateriae,quia noneft 1^*^"
Jium,qaarum proximum fufceptivum condituit.In qui- parsipfius matcrisE.ncque illam intrinfece componit in '^*'^'^"
bus exemplis , & infinitis aliis,quae afferri pofTentjforma fuaentitate&eftentia aduali qua necenreeft exiften-
,
^""^*
in
conditucns fufceptivum revocatur ad caufam materia- tiam includi,ut fupraoftenfum eft Nihilominus tamen .
proxima recipiens,vel ut difpofitio .

lcra,vel ut potentia eft forma ali quo modo caufa formalis
exiftentifmaterif,
Sic ergo dicendum elf in prsefenti.Et licet hoc videri pof- quiautraateriafit,indigetinformafioneformg,& abilla
fu ad modum loquendi rem declaran-
fpeftare, taracn ad pcndet modo fuperius declarato,Difp.i5.& 28.& fic nul-
dam raultum rcfert,nam hinc conrtat,hunc modura cau- lumefte(Teexiftentia:incompofito,necintegrum, nec
faniiexiftentiara non efTcdivcrfuraa pra:cedentidecau- partiale,quod vel non fit efte ipfius formae.vel a forma a-
fa materiali. Et confequenter non magis cfTe pofTibi- liquo modo non pendcat Nara ipfum . efte partiale for-
lem , aut verum quaai prscedentem
, Unde, qua . mx non pendctabipfa ingenerecaufx; formalis,quia no
ratione odendimus, cffentiara non pofTe efTe caufam raa- eft caufa forraalis fui ipfius,Phyfice & fecundura proprie
terialem exii1entif,concludi potefl,forraam non poffeef- tarcra caufs formalis loquendo , & ideo non dixi ablolu-
fe hoc modo caufam ejus. Acccdit,quod in hoc modo cau- teomnecfreprovemrcaformaut a caufa formali , fed
fuppooitur,forraam prius naturainrc ipfauniri
falitatis vel cflTe ipfius formsE,vel dependere ab illa ut a caufa for-
niateriae,& habcre in ipfa fuum primariura efFedum formali .Metaphyficeaatemaut fecundum rationera
po-
nialcm,quam habeat cxiftcntia, quod tam e(l inintelligi- teft dici forraa ratio formalis fuae propri^
exiftcntif.quia
bile,quam quod res fit,vel concipiatur effein rerum natu- per fe ipfam feu per cntitatem fuam formaliter habct
il,
ra przcifaexiftcntia ,de quoinferiusitcruin dieara De- Jara,quaravis cfFeaive habcat ab alio
.
: quomodo etiara
daremus formam fe habere aliquo modo ad e-
nique,licct forma angclicae pcr fuam formalem cntitatcra exiftunt
xidentiam integram totius efTenti? ,tanen hadenus pro- Et juxfa haec polTumus etiam tcftimonia fuperius
addu-
batumnoneft,non pofTedari cxi(Ientiam partialera ,aut rtageneratim interpretari.
quamlibct partcm efTentie non pofTe e(Te per fcipfam fu-
Dices:ErgoetiamoranisexiftentiafubftanticEmatc-
fceplivam lu? accomraodatje exifientif ,ficut per feipfam ob;e<Sio
rialis vel eft nJateriae,vel eft materia in fuo
, genere cau- ni Uusfit.'
cft capax fui proprii cfTe cfreatisE,& fua proprise
adtuali- fs;ergononeftcurhoc peculiaritcr tribuat ur formse .
tatis. Propter hoc ergo cenfeo faifum cffc formam
cfTe Refpondeturconeedendopriorem confequcntiam Jor-
caufam formalem exiUcntiaE illo primo modo maliter inteJleftam de exifteatia fubftantisc materialij
Alii crgo etiam Thomiftse addunt fccundum modum,
ut fic , veJ de exiftentia matcriali . Qiiod ideo addo,
quem efTe verum non alitcr per(uadent,nifi quia,cum ef- quia
Iicet foJa cxiftcnii anims rationalis non pcndeat a ma-
feinfeparabilitcr comitctur formaro, rationi confenta-
teria, tamen noneft fubftatia materia!is,& quatenus
illa
BcumeftjUtdimanctabilla.Scdcontra illud urgcntiui eft foroia materiaB ctiaro pcndet ab illa quantu ad aaua-
I&Q}
. . . . , . . ;.. ,
^38 Diin. XXXr. ne enfe fitrito.'
]em unionem. Effe vero fotius cofnpotiti ex effe materia: qulavirtus caufativa cxinentlfe fupponit ipfum efse tn
,inrrinfececonft3f,&eni'omnium aliarumformarum ab canfaagentcifcdcreaturanonhabetpcrfe cfse, fed
il>fa maferia pencletj& hoc modoeft materiacaufa in fuo extrinfeca caufa: ergo noncft per fe caufativacxiflentif,
gcncre omnisexillentix fubflanfioe materiaJis Nihilo- . ficut aqua,quia pcr fe
non cft calida , non eft etiam pcr fe
rtiinus tamen negafur porterior confequenfia ; peculiari caleiafliva.Sccunda, quiaomnis creatura in fua afliono
enitn ratioiie tribuirur eOTe form:c,quia illa eft a6\us com- fupponitaIiquidafoIoDeoproduftum,quia non potcft
plen?; ac perlkiens effe fimpliciter . Sicut etiam effcntia agcre cx nihilo, fed ex praefuppofito fubjeflo : ergo aftiQ
formDf,quamvisma-
vel clTctfTentii' tribuitur fpecialiter creaturjE fupponit ci'sc:ergo non eft caufa ipGus efse.Ter-
tcria fit ctiam parsefTentiae ,quia forma ert quae complet tia,quia folus Deus dat exiflentiam materiae primar,quia
eircntiam,& quacdeterminit maferiam,ut fit pars hujus a folo ipfoficri potefV &
confervari ergo caufae fccundae :
enrcnti<T,cum ipfa de fe imJifTerens fit, ut fit pars bujus vel nonfaciunt exiflentiam,qua materia prima confervatur
*lteriusnatur^.Imo,Ci attente iegatur Ariilotclescitato &exiftit,quia aliasillam producerent &corrumpercnt
loco fecuncloanim.clarius ioquitur de effe efTenti.e^quam led matcria non exiftit nifi per exiftentiam totius :ergo
de clh exittentia:: cumenim dixilTct animam effc viven- cauff (ecundf non efficiunt exiftcntiam totius fubftantif
tium,fubdit -.l^^tvere auternt/iventibHs efl tjfe Conftat . Quarta,quia non pofsumus alia ratione explicare, Deum
autem quod vi & radicali ( de quo ibi
vere in alu primo cfsecaufam totius entis, nifi quia ipfe folus caufat efse ta.
efl fermo ) viventium,& quod etiam cor-
eft elTe efTcnti.t formae,quam materiae totius Vel fi creaturae hoc ipfuna .
pus c(l caufa materialis vit:e viveniium ; tribuitur ergo cfficiunt , dicentur etiam cau(f totius cntis .
vivere ipfi anime,quia complet ilJud,&diftinguit ab alio Quod quidnam cau(aefecundae efficiant, fi
fiinquiras ,
elTe^nonqLiia confortium cauf? materialis excludat.Idena non dant efse,vel quo modogenerent,cumgeneratio tenr
ergodicendum e(l ,etiamfi perefTeexiftere intelligamus, dat ad efse. Refpondent ageniia fecunda complere fufcc-
quod non nego AriQotelem ifltellexifTe. Imoex hoc loco ptivum ipfiusefsc induLcndo formara In nrâteriam , &
6olligo ,ex fententia Ariftotelis elTe effentice aûalis, & quia talisfcrma fempercft dcferminafa,ideo confequen-
eCfc exiltentia: re ipfa idemeffe, nam AriftoteJes folum tcrdeterminant& limirantexiftentiam fcu aitione Dci
Joquitur de e(Tc in ai5\u , ut D. Th. & omnes expoaunt ut talem & tantam (ut ita dicam) cxiftcntiim conferant,
quod plane idem cf\ quodexiftere , &tamen ait , vivero nam omnis aftus receptus limitatur a fufccptivo Unde .
in viventibus e(Te huju.^modi elTc, quod cftefTsotiale ipfi itquiturulteriusetiamefhcere ,utexiftentia efsentif u-
viyenti niatur ,quia ultimodifponunt &dcterminantcfsentiam
Sedobliciettandem aliqulsjnamexdicîsfequitur ef- ad rectpiionem talisefsenti? Atque ita tandcm , licet .
'jKq j.a.4
fentiam nullo modocflTecaufam exiflentiz propriae& fi- non efficianf cxiftentiam,efficiunt remcxiftentem ,ficuc
<liib. 4,
l:fl"eii[ii bi adzquate,perquam immediate acformaliter exiJlit.- homogcnerat hominein, licet non efficiat animam,qui^
an
lit
(ic
caufa
(ina
q\iiaexclufimusomnemrationemcaufa: inrrinfecae , & unit illam .
iamencoo(lat,etiameire non pofTccaufamextrlnfecam. Secunda/enteneia, quaprater Deum/olum admitit in-;

exiSen-
til. Ad hocquidamThomiflseconcedunt , effentiam non ef- inflrumentalem caufam exifientia.
Tecaufara formalem,nec efficiente , nec finalem exiflen- Secunda fenrentia eft exillentiam fieri a folo Deo ut
,
tiar.-excipiunt autem materialem . Inquo confequenter caufa principalirconcurrentc autem caufa fecunda folutn
ioquuntur fuppofita diclinftione , quam ponunt non ta- ut inllrumento Ita Ferrar.
. 2. cont. Gentes c. 2 i. Cujus
men confequenier loquuntur in iaiionibus,quibus ufun- fententiaduobusmodis pofsct Uno modo utcn-
intelligi.
tur ad excludcntlum genus caufse efficientis , quia etiam do lafe nomine inftrumenti prout ,
omms caula inferior
cfsentia, ut fit caufa vere recipiens ,
requirit tfse efsentix fubordinaia alferi , & indigent influxu illius ad omnera
ii j-tu non vidco,cur excludantcaufam finalcm
liis.Diîndc fuam operationem,pottft mftrumentum illiusappellari,
cumexillcnfianonobaliud fif,nifi ut ipfam efsentiam in & in hoc fenfu loquitur Ferrar. fupra, & ita in rc differt
rerum nafura Cfjnllituat.Undc ipfitnct ajunt, exillentiatn a vera fentenfia ftatim explitanda: ideoque ibi carpit
non else ens,qiiia non cft id quod eft, fed quo efsentia efl: Scotum,eo quod D. Th. impofuer r, quod dixcrit cau-
crtcrgof ut itadicsm )entisens,&confequcntcrell pro- fas fecundss non cfticcre efsc Aiioaiodo potcft intelli- .
pter illud,ncmpe propter efsentiara faltem ut exiltenie . gi illa opiniode inltrumento proprio, prout difiinguitur
In principio autem a nobis pof5to concedendum quidem acaufa principali etiam fccunda & proxima , & in hoc
,
cftefsentiam non hibere veram caufalitatem realem cir- fcnfu rcfcrri lolet haec fef>;enfia ,quod afserat caufam ,
cacxillentiam propnam,quia ubi noneliin rc diiliniSio, fccundam,ut principalem & agentem propria virtute ef-
nec caufalitas realis c(se po eft.Nequc hoc elf oilum in- ficerc efsentiam fibi fimilem exillentiam vero folum, ,
conveniens.quia nulli e(t necefTitaSjquod exiftentia crea ut mftrumentum & in vircute Dei,qaanquam inhoc fen-
ture habeat in'rin(ecum pnncipium in ipfa,nifi in quan- fu nullum memmi mc legifse hujus fententi? afscrtorem.
tum ipfamet clsentia potelt habcre tslc prineipium, fcili- Fundari autem folet in quibufiam locutionibus D. Th.
cet maieria .el formani;fedfatiscli,quod fit abextrinfe- I. p. q. 43. art. j.q. 5. de veritate art. 9. ad 7. qu. 3. dc
ca caufa efficiente,de qua fola dicendum fuperelt,q uod fe. pofent. ar. i. ubi ait ,q'iod nulla res dat efse nifi in quan-
flione feq. prxftabimus,ut didiudius procedamus lum eft in ea participatio di vinae virtutis,& adducit pro-
pofitionem tertiam cx Iib. de caufis , qua dicifur , anims
S E C T I O IX. tiobilis habee operneionem divinam in quaneum dae effe
Dicit ctiam ibidcm , folum Deum dare efse ut fic, caufas
Qtt fit proxima cjjt(ie>is cau/A txifiemiie creae^. vero fccuiidas determina e illud ad hoc vel illud efse Et .
adducit propofifionem 18. Iibri de caufis, ubi dicitur..

caufa e{ficien'e exiftentise earum rerum quse per Deum dare e(feomnibus per modum creaeionis agentia
DE (olam creationem tiunt, nulla efiquxliio, quia
,
vero /ecundadare vivere auefapereper modum informa-

:
tionis. D: niquc 3. cootra Gent. cap.66. ex profefso pro-

fupponimus folum Dcum eise caufam illius, quii fo-
]u; cll omnium creator Dc exillcnria autem rerum,qux
.
bit , cau/am /ecundam non dare effe mfi in quantum agit
gcncrantur& corrumpuntur , (ub his comprchendcndo virtute divina Rafiones,qu2 pro hac fentcntia fieri pof-
omma, quoe fiant per m')tationem ex prnefuppofiio fubje- funt,ad rationes .(âdâs pro prima fententia rcducuntur.
fto, five (ubitantis fint.five accidentia^difficultas eli an Tertia /ententiatribuens caufis /ecundis (ropriam
hicetiam exiiicntia fiat a (oloDeo Dequa re tresrepe- . efficaciam exifienti<e
îo fententias Tcrtia fenteniiaelt, exiftentiam quandoper genera-
Prima (cneentia , foh Deo trihens ejficacitaeent tionem fit a caufa proxima ficri, ut a propria & principa*
exiflentidt li cauia in fuo ordine , fubordinata per fe Deo ut primse
Afserunt quidam novi S. ThomK interpretcs i. p. qu. caufae . Hanc fentcntiam intendit D. Th. citatis locis ,
3. art. 4.folum Dcum ablque propru efiicientia ullius & contra Genf.cap. 3. & p. qu. lo^.art.i. & qu. 7.
1 l.
caufr fecund* prmcipalis vel inilrumen alis efTiccrc cxi- de potentia att. 2. & ita intelligunt, & opinantur omnes
omnium,& adducunt D.Th. i. p.q 8.ar. antiqui Thomiitae,praefcrtim Cajct. & Fcrrar. fupcr D.
ftentias rcru
1. q. 45. ar. j.z.conira Gcnt.c. 21. &
lib. 3. c. 66. Ra- Th. locis citatis , & Scoiusin 3. dift.qu. i. ex profcfso,
D. Th. fenClsc contrarium
tiones eorum iunt Pnma^quia lolus Dcus elt pcr elsen- licci falfo putei Eftquc hfe
.
.
ti \m,& omnes creaturae hdbent e(se participatum : ergo fentcniia vcrilfima, & cvidentifere rationc, utopinor
Dcus eltjqui producit cfsc.Probatur confcquentia ,
demonftrari potcft
ifolus
Re/t.
, . . ,,,
S EC T. IX. De proxima caufa cfficiente exiflcmisE, 1^9

putant cnim matctiam pr,*-
Jiefolutio qutjlionis , & ultimt fententi* ralis,fed folum effe effenti.T,
generationis ptius natura qua ac-
confirmxtio .
iham,ntefi in infianti
rccundaSjVcrc ac pro- cipiat formam per aflionem agentis,nullam haberc exi-
Dicendum cft crgo primo,caufa$
flenfiam.Quod autem iilam habucrit toto tcmpore prae-
prie efficcrc cxiftcotiam fuorum cffeftuum prout ab ipfis
cedenti,quatenus erat fubforma corrupti,& nil obfiaf,ut
ûnt.HancconduGoncmotlcndo primo demonnrando
inpriori membrodcclaratum eft,& elJ per accidenseffe-
.dcbilitatcm rationum,quibusopporitum probafur,nam fi
flionCm exillcniiae fub(Jantialis,qu5e fit ininftanti gene-
nulla cll ratio.ob quam hic cfFefVus negcrur caufis fecun-
attribuendum nam incorum fenfentia etiam non e(J verum ,
rationis; ergo
dis , nemo ( credo )
negabit enTe illis :
comtnunican- dmnemcfficientiamcaufsfecundzfDpponere per fc ac

Dcus creavit ijias cum omni virtute ad
direVealiquodeffe exifientiaeex parte fubje^ti. Ut fifin-
dum fc,& produccndos pcrfeftos fuos cffciûs.cujus er^nt
naturafuacapaccs. Qjjidergocft, obquod creatura fit
gamus Deym in aliquo infianti creare materiam priml
incapax virtutisad facicndam exirtcntiam?An quia cx fe
& incodeminflanti caufam fecundam inJucerc formam
jn iilam,concgrrentc Deo ( ut fortaffe fit ingeneratione
exirtentiam non habcf,fed abexrrinfecoagenteDeo?At-
vermium vel nutritione ex fpeciebus confecratis ) tunc
vcro cfTentiam ex fe non babet , fed ab extrinfcco agcntc
,
Peotergoncguecflentiamfaccrcpoterit , quid crgo fa- illageneratiofubftantialis( juxtaeorum opinionem )
cit Igiturquod cxfe nonhabcat,nil infert,fiquidem in

!*
non fupponit cxi(Jentiam in matcria,nec prius tempore
rec prius nafura ergoquod talisaflio fupponat fubje-
fehabetundecunquehabeat. Retorqucatur crgo prima :
ratio primx fententijein hunc modum:Sed folus Dcus eft

dum,nil ob(tat,quo minus per eam fiat cxificntia
Dicentfortaffe, obfJare aliudquod intertia ratione Obiefl/o-
fua rcalis effentia per effentiamromncs vero crcaturs ha-
* bcnteffcntiamparticipatam a Dco.undeinlib. dcCauf. ^djungitur ,
nimirum,quodtunc materia prima haberet "^y"^^*
propof. iS.fic.dicitur: ês omnes hahent efentiam pro- a caufa fecundaexifientiam,perquam exifiit Adhpc in terti* ra- .
pter ensprimum.: ergo fojus Deus efficit omnem cffen- corum nullum inconvcniens efi , quia matcria tioni ref-
principiis
pondciur.
'liam Sicut ergo hsc coafecutio nuUa eft , quia creatura
.
( ut ajunt ) non habet exifientiam immediateper aftio-
per cffentiam partiqipatam ,quam a Deo habet , eft effe- nemquacreatur, fed perationcm,qua totum compofi-
forma applicata ad exi-
^flrix fimilis effentiaF,it3 in fimili
tumrecipitcxiftentiam, fivc illud creetur, fivegcnere-
flentiam folum concludit crea-
nullam habet vim ; fed tur , quia non exiftit propria exifienf ia,fed per cxificntia
,
luram non pofleefficereeOrenifi pcrcffereceptum apri- totius: ergo nullum c(J inconveniens quod abea caufa ,
/na caufa , quod eft vcri(Timum .

fccunda habeatexiflentiam , a qua totum compofitum
At Cinqujunt ) faltem creatura non per fe cfficit effe generaf ur , quandoquidem ad effedlioncm illius exiften-
ficutaquacalida non per fe caleficit. Sed contra,nam b- tixjam fupponitur materia utfufficiens fubjeftum, ex
êt aqusc non per fe attribuatur calefaftio , tamen & vere quopotefi caufa fecundaaliquid agere.At fequi,inquiijf
,ac propriecalefacit &quatenus calida e(J per fe calefi- roateriam primamgenerari ,
&corrumpi a caufis lecun.
,
jcitjCtiarafipcrcalorcmab extrinfeco agenfc rcceptum dis,quia per earum aftionem acquirit& amittit exiiJen-
calefaciat: ergocreatura quatenusexiftens eft vcre ac ,
ti|im .Sed curnon,quaefo idemcum proportione infe-
,
pcr fc poterit efficcreexiftcntiam,etiamfi fuum effe ab a- runtrefpeSu Dei ,fi afolo Deo fitillaexiflentia, nimi-
Jio habeat Unde in hoc admittimus comparationem,in
.
rum ab ipfo Dco materia corrumpi &generari, quia per
alio vero intcr aquam rcfpe\u caloris,& crcaturara ref- a\ionem Dei amittit&acquirit exiflentiamPUtrumque
peflu fuieffc namaqua non folumex fe non hibet calo-
:
autem conflateffe ajque falfum,cum materia fit ingene-
rem,fedetiam illum nullo modo includit,nec requirit,ut rabilis & incorruptibilis. Rcfpondent noneffe parem ra-
fit aqua,nec per fc habctillud adjuniftum,fed omnino per tioneiTijquiA tcrminus ?(îonis divini folii efi efJe ,quod
accidenSj& ideo afliocaloris per accidens diciturconve- nunquam deefi materise; caufae vcro particuhres deter-
nircaquzabfolutcdiiflx. At vero crcaturajquamvis ex fe minant hocefTcin quod aliud comrautatur Sed hgg cfl .
non habeat elfe,tamen ut fit atlu creatura , neceffario ac impertin.ns,&falfum,nam fi , utrescorrumpatur & ge-
perfcilludincludit acrequirit: nonefficit autem exiften- neretur,(atis e(J mutare effe exifienti?,nil refert,quod hoc
tiam creatura in potentiajfed creatura in aiVuifacit ergo fiat uno vel alio modo,& per hanc vel illam a\ionemifi
ut caufa per fe,& cx vj propria; & cpnnaturalis cntitatis, vero id non fufficif, dumodo cffe in communi non inter-
quam a Deo recepit Con6rmatur,nam hic etiam appli-
. rumpatur, fedqujfi continuc idemeffe eflentisE roaneat
caripoteft argumentumfailum,quodcreatuta non cau. fub utraque exifJentia etiarafi illa commutatio exifJen-
,
faret per fein fuo effeftueffentiam feu cnreefTentir^quia tiarumfiat peralionemagentisnaturalis,non propterea
neque hocefficit pereffentiam quam ex fe habeat, fcd erit generatio,&corruptio materiae. Eo vel maxime,
quam a Deo recipit,quod tamenfalfum effe, etiam alii quod negari non potefJ in ea fententia , quin faltem dif.
authorcs non diffitentur Confiat igitur primam ratio-
. pofitiveeacommutatioexifientiae fiat per alionem a-
nem,obquamhaecefficientiadene|aturcre3tur3e, omni- gentis naturaliSjquiadiffolvit proximumfufceptivum u-
noinvalidam effe. nius exiflenti2,&componit feudifponitaliud:ergo,ficut
Secunda vero ratioaequc eft inefficax. Primo, quia hac ratione dicitur corrumpere onam rem exiflentem ,
r!i*io"li*-
proliatur.ad fummum concludit creaturam non efficce iilud effe, & gencrarc aliam, dicetur etiam generare corrumpere &
quod ad ejus aftioncm fupponitur:ex quo ctia rele con- materiam primam.Vel fi hocdici non potcfl,quia obflac
cluditur non poffe creaturam efficere omne effe, nam a^
, idem effc effentixmateria; femper manens, pari ratione
Jiquod fupponi debct a folo Dso fi\um.Q;Jod </ere crea- id non fequefur,etiamfi caufa fecundaefficiat exiflcntia >
turanon efficiat aliquod effe , illud, fcUicet , adquoJ E(t etiam falfura , atlionem Dci folum terminari ad ef-
ejusaftio terminatur, feuquod conveniteffjtui per il- fe ut fic , &
noi ad determinatum effe nam licet virtus ,
laraprodufto,nullomodopoteft illaratjone concludi, effetiva Dcicx fe non limitetur adhoc vcl illud effe,fed
qaiaiiludeffcquodterminataftionem diverfum eltab , fe extendat ad ocn;<ceffe , taraen cum io particulari ope-
eoquod pra:fupponitur aitioni; poteft ergo creatura il- ratur, efficit viredeterrainatum effe, &commutat u-
lud efficerequamvishocprxfupponat.Ecdeclaratur am- num in aliud , & fe folo poteft corrumpere unura & ge- ,
plius hjEc ratio , nam duplex ("ubjelum intelligi poteil fierarealiud. Unde, licet juxta przdiftam fententiam
fupponiad aitionem creatiirs . Unum remotum quod determinatio ad talccfse in genere caufs materialis , vcl
non manet in rerraino aVionis,& habet rationem termi- difpofirivaeproveniat a caufa fecunda, tamenin gcnerc
niaquo,uteft lignum, ex quoignis gcneratur Aliud . caufêfficientis perfe efl afolo Deo, quia ipfe folus ef-
proximuti) mmens fub utroq je cermino ut elt miteria , ficic exillentiara & talcra exiflentiam ergo ipfc : folus
prima De pripri veruraeftj naturaliter loquendo, prGC-
. eriam generabit & corrurapet materiam primam , fi ra-
fupponi exilienti^m ejus ad aftionem caufae fecunds , il- non funtergohr rationes folidr, ne-
tioillaefficaxefl:
la tamen exutentiadeftruitijr per awtionem ejufdem cau- que confequrnfer addutac in eorum doflrina
fae/ ergo hoc nihil oblUt, quo minusesilJentia rei geni- Simp!iciter tamen loquendo verameil, in proprio
taefijtab eadem caufa.tmrao unumesaltero naturaliter fubje:togener3tionis,quod fub utroque termino mdnet,
confequitur, na a quo ell unius corruptio, folet etfe alte- quod eit mareria prima ,
fuppîni aliqujd efseexiitentix
rius generatio per fe loqucndo D: poileriori uero fubje- . a fjlo D.-o fjcûra ad omnem aitionem agenris nitura-
ftopraecife confidrr^to ut per fe fupponitur ^c^tioni age^n. lis,quia fupponitur materia prima creata,& hibcns f juna
tis, authores illius rationisdicere non poffunt in eo prje- proprium eise efs-jnti.t in fe & -xtra caulioi (uim tffi-
fuppQnialiqaodeffee!ei'knri; ad a^îonena ageatisqiti)- gi^ntsnijCjuadfins-cfseexilUntiaeintclligi non pjtjfl ,
uc fu-
. . : ,,
f4D Pisp. XXXI. Dc fente finlto.
ut fupra probafum efl. E< cadem rationc fieri non porcd, tclligiji)us,ex VI ptioris a<aionis formatr!
cffeeduc\ai dc
utmateria primacommutet propriam inTrinfecam cx & potenria matcris,& aflu illam informarc,& confcquen-
iflentiam, quin commuict propriam entitatem a\ua. & teraliam formam cffe exclufam , & tofam exiflcntiara
Jitafem fua: effentioc, confequenter non (olum genc- altcrius rei corruptam:crgo etiamfi intclligamus
omnem
iretur&corrumpatur, fcd etiam annihiletur& creetur, fubfcquentema\ionem (ufpendi,nihilominus intcllige-
Ex Jhoc autem vero principio fo-
vel tranfubQantietur . mus ,cx vi hujus primaf aaion=s rcm aftu effe gcnitam
,
lum caufam fecundarn non pofTeefficc-
inferri poteft , & extracaufasiergoetiamintclligiturex vi cjufdcm a-
re totam exiftentiam entis, feu compofiti, quoad o- \ionis recepiffe exiflentiam ;ergo |upcrvacanca
cft o- '
mnes partcs ejus poterit faraen cfficere exinenliam for- : rnnis alia aftio. " -
ma; in materia , & generare effe totius non quidem nul- , Tandem declaratur in hunc modum,nam aut cffcftus
Jam ejus partem fupponcndo quia hoc non cffet genera. ,
rccipi t per aaioncra aliquod effe reale vcl non Si
il laro , .
re ,fed Crcare, fcd componendo iilud, uniendo partes ex nullum recipit,quomodocffe potcfl aftiorcalis, cura
quibus conQat, & ultimum ac formale complementum omnis aaio tendat ad effe ? nam ubi non cfl cffc faftum
ei addehdo necpotefleffefieri. Ubi autem non eflficri neque e(\
,
Quarti Atque ita ctiam conflat quartam rationcm ineffica- facere,&conkquenternequeefta6\iorcalis. Nec faiis
fttiorefu*
cem efTe ,nam licct caufse fccundae efficiant cxiflentiam elt fidicafur,incodcm inflanti
, quoefl illa aflio, dari
gcnerando totum , non tamen creando nequc dircdê ef- ,
effe tffcdui peraliam aaionem ;nair hinc
folum fit,uC
ficiendotofum effe , quoad fingulas paries ejus, nullam concomitanter cum pnori aaione detur effe cffeaui, no
praefupponendo ,quod efl proprium Dei , quomododici- vero quod per illam detur aliquod cffe ; dc rationc autem
turcfTe proprium illius efficere totum en' ,ut paulo infe- realis a\ionis non efl, ut cum illa,fcd ut per illam
detur
riusdeclarabiriius late. Nulla ergo probabili ratione ne- aliquodefl"e,quiaaliasperiIlam nihilfiet,aut faflum c
gatur caufis fecundis virtus ad efficiendam exillcntiam rit.Si autcm per illam af loncra fit aliquod cffe reale,in-
fuorum effedûum . terrogo lurfus.an iliud fit effecxiflentiaf,vcl effcntix. Si
Secundoprincipaliter profjafurcondufio ,oflendendo pri(num,habeturintentum.Si feciindum,u|tcriusrogo,an
falfum effe modura,quo pra?di6ta fenteniia declarat,cau- illudeffe fit in poientia ianiu,&hocdici non potefl,qui^
fas fecundas concurrere ad cflTe . Nam quod ait , caufam hoceflcnihilefl in rc fa\a,neque cfl dcnominatio ab a-
fecuiidam efficere deferminationem ad talseffe , non vc- ftione.fed a potentia aoendi ,ut fupra oflenfuin efljefl er-
ro ipfum eflê, vel efl fcnfus,quod caufa (ecunda efficit in goillud effealuale,ac novum ftu temporale,quia illud
ipfomet aliquam difFercntiam vel roodum infrinfe-
effe dcnuo habet effe\u5 in fe,& txtra caufas fuas;f)ihil ergo
cum , quodetermmaturtaleeflTe, &hoccfl impofiTibile, illideell,ut fiielfe txiflentia-.Et confirmaiur,ampliufque
nifi efficiendo totum ipfum c(Te , quia adioPhyfica non urgeiur hoc ipfi;m,nam de illamet a\ione,qu? efl a cau-
attingit modum feudifferentiamMetaphyficam,fed rern fa lecunda,interrogari po!efl,an fit cxiliens in rerum na-
ipfamprout infeefl, neque difli authores huncfenfum tura,neGne , ut a cau(a (ecunda progreditur ; alio enim
intendunt Vel efl fenfus quod folum cx parte fub)c6\i
.
,
fuam proportionatamexilicntiam habet, flcut alia acci-
fccundz caufe dcterm inantelTe, prxparando fubje\um dentia , non potefl autem vel mente concipi quod aflio
,
fufcepti vum talis e(le & non alterius , ut plane di\i au- fittgreflaabagcnte,& non fit fuomodoexiflcns,quia nc-
thores intendere vidcntur,& hoc falfum ctiam e^Te oflen- quc aclualitas ailionis effc potefl major, nequealiter in-
dirur. Qaia ilia do^rina (upponit, quotiefcunque aliquis tclligi poleflcffeextracaulas fuas. Item quiaalias opor-
tiTeftus a creatura procedit , duas a\iones ibi intcrveni- tet fingcrcaliam aTionem (olius Dei per quam illi a- ,
r? , unam quse efl a caufa ftcunda inducenie formam in ioni detur exiflcntia,quod omnino ridiculum efl;ficuC
mateiiam iolum fecundum effe effenti? ,aliam folius Dei enim ad a\ionem non poteli tffe alia alio,ita neque ad
tonferentis exiflentiam . Hoc autem falfum cffemultis effe a\ionis,& quia aTio& effe aCtionis dicunt habitu-
modisdemonflro Primo . , illa vulgiri annexione ,

quod dinem ad idem principium , ficut in univerfum accidens
ficut res , ita & aifîones fruflra muitiplicantiir ,
quando &effe accidentisdicunt habitudincm ad idem lubjeflum,
ratio aut necefTitas non cogit.-hic autem nulla efl raf io ad nam forma & tffe forma:,proportionem fervant inter (e.
multiplicandas has a6\iones,ul e;t pr^cedcntedifcurfu fa- Quod fi illa afliOjUt progreditur a caufa fecunda, qfl cxi.
(isconflat.S.cundo,quia,fi confideretur prjEcift; illa a\io flens,)am inde inprimiscolligimus ,aliquod cffe cxiflen-
caufi fecunja.' ,qusedicitur anteccdere ordmem naturse tix manare a caula fecunda,nimirum exiflcntiain a\io?
ad a\ lonem De!,quafit cxiflentia , ncceffeefl,ut propter nis ejus Deinde concludimus, per illam a\ionem fieri
.
jllam deiur aliquod effc exiflentia:, quiaper illam datur effe exifleniis intermino ejus , quia a\io exiflcns ut fic
aliquod clfe reale quores, qu^ per illam aiîonem im-
,
terminatur aJ rcm exiflentem ut fic:totum enimeffe,
inediate fit , extra caufas conflituitur,quod non potefl cf- quod cft in a\ioQe , qualecunque illud fit, tendit ad ter-
fe iufi elfc cxiflenti<e, ut ex fupcrms ditlis pater,& a cita- minum , & talc efle re(pondet in tcrmino in fac\o cffc :
tisauthorjbus,cu quib us difputamus, concedi neceffe efl qualc efl in a\ione in fi^ri .crgocaula fecunda veram
Si
a;unt enim ibuiem.exiiientiam elFe id^âo formaliter res a\ionem reelem & exiflentem extrcet , per illam com-
cxtra fui5 caufas aftualitercffe iotelligitur, & probabile municat effe\uieffeelTcnri^,&conftqucnter fupervaca-
puiant , exidcnfiam diilam cffe ab;Arfr<i/J/?fre, quiaper nea cfl iUa alia adio,quae dicitur e(Te a folo Deo .
cxiflentiam res fiflit extra potcntialitatcm caufarum Atque hx rationesobiter notandi- (unt , nam ex eis
Poteilque in hunc rnodum declarari & confirmari, na uf cxiflimo,manifefte concluditur in uni vcrfum omneai
per illam adionem primam,qu? propria dicitur cau(? le- realem a\ionem , &efficieniiam formaliffime tendere
cundae,cduci!ur formade poteuiia materiie: hoc cHim efl ad dandum aliquod eise cxiftentisE (ua intrinfeco termi-
inunus &
haec adio iiatLiralis agcntisut ex i.Phyfic. & no,nam fi rc\e applicentur
,
a^que proccdunt de omni a-
cx didis fupradifputat. 1 5. i8. fatis conflat Non po- & . flione Et inde uherius confirmatur identitas inter cxi-
.
tcfl autem inteil gi edu\iode potentia,quin id,quodedu- flentiam,& a\ualem elsentiamjnam qug eadem formali
citur,quafi cfxtrdhatur a potentialitatc,in qua antea erat, alione fimul ominino ponuntur,&deflruuntur,idem ia
& III adum reducarurinon rcducitur autem in a\um nire (unt,ut in fuperioribus ra\atum elt;(ed hoc modo fc
fi per effe,u; lupra oflenfumelt , ideo generatio ,utge- & habtnt cxiflcnf ia, &
elsentia.-ergo in re non dillinguun-
reratioterminaturad e(Te,ut dicitur 5. Phyficorum c. i. tur Deinde,iifdem rationibus oitenditur, impolfibile ef-
.
ergo ex vi illius ac\ionis caulae fccunda; datur efTetui e- fe, quod aliqua caula effetivc dilponat fub;e\um ad ali-
jMS aliquod eflc exiflentia::ergo (uperflua efl aliaadiofo- quam exilteofiam rccipicndam ,nondandoilli aliqaara
lius Dci . Patet confcqueniia,:um quia nccefrcelt,priotc exifleniia, tum quia in uni vcrlum oflenfum efl,non pof
a\ionem caufs fecuncla.' (Tc etiam a Deo, quia omnis .
fe cfse ac\ionem realem .qua; non det cxillentiam ; tura
ac\io caufs fecundae ciTennaliter pcndct apnma. Un- etiam , quia ilia dilpufitio, qu antea erat in potentia
defit, etiam illud v(fe,quod perialem aftionem datur , pei illam ailionem elt a\u habci ergo fuam elscntiam :
fieri a Deo Ad quid ergo necclfariumefl , ut Deusaliud

. ui a\u , & hot eu exfiflerc Qjod argumentum non fo' .
e(Te confcrat ? Tum etiam quia nonrepu^nat Deum fu- ,

lu I. fimplici.er,(ed etiam ad homincm cit cfficax contra
fpendcrc omnem aliam adioncm quam , (e (olo fat\urus didos authorcs: nam ipli a;iint,propriam paflioncm pof-
crat , fi enim ill* aClioni.s funt diflinti', cur non poterit fe raanarcabclscniia,quia fupponit elsentiam in a\u:
peus poflei iorem (ufpcndere? Vel certe ( quicquid fii de exiftcntiam vero non po(se mauarc ab efscntia quiao- ,
jofliibilitaie îicct concipiamusita ficri,i)>hiluminus in- poriet (upponae c(scnti4n ina6iu, quod repugnatext-
ften^
. . . .
Sect. IX. Dc proxirrla Caufa cftklentc exlfleivtix^ 141

flcfltix .Simili crgomodo nojdicimu5,rcpugnare efsen- efsc inflrumnta proprie dii\a ad producendam exiftcn-
iaaidirponi cfifedive ad cxiftenfiara ,
quiaoporfet (up- tiam Qiix pars intciligcndi cft refpe\a o nnium caufa-
.
ponere xidentiam in 3^tu:natn effe\io non verfatur cir- rum,quf lunt principaics in produccndis cffeflibus quoai
ca cflfentiam lo potcntia,fed circaeffentiam in adu . cfsc elscntif.Nam fi in hocetiam fint tantum inHrumen-
Ultimooilendojfalfam effc illam do&rinam et parte ta , ut cft calor , v. g. ad produi\ionem ignis , vel fcmca
ahcri:is aftionis.quiE foli Deo tribuitur,u( per illam folas ad produlionem animaîs , nil mirum eft ,quod fint et-
efficiat txilfenfiam. Et intcrrogo,anilla aCîo fit propria iam inftru nenta ad producendas exiftentias talium effc-
creatiojvcl eduilioailus exiftendi da poteniia fubjefti teu fluum Imoid eft necefsarioconfequens juxtaultimam
.
cffentiae: nam mediurn cxcogitari

inter ha:c non potelt . partcm cijnclufionis,& ideo conclufionem propofui fub
Non poteft aufcm dici,alionetn illam cffc propna crea- illis verbis, fcilicct , caulas fccundas in cfficiendis cxi-
tioncm .Primo, quia inde fequitur ,omncm exiitentiam ftentiis non tanfum
inltrumenta, fed ctiam princi-
fse
crcata^n cffc fubfifteotcm,& independentem in cffc & fie- palescaiifaSjUthic addiverfas caufas refcraniur & fit ,
ri ab omni rcccpti vo.Quod przJidi authores in univerfu accommoda (ut Dialcflici loquuntur^ diftributio:
veluti
putant cffe impoffibile , & faitem conftateffe falfum in non enim ecdcm caufae utraraque rationem habent fed ,
exiftenfia accidcntium , & forinarum maferialium Se- . diverff .Sic ergo explicata hfc pars non aliter improbatur
cundo, quia fi cxiftcntia non diffinguitur ab effcntia,cla- adiftis authoribus, nifi quia abfardum videtur , ot caufa
rum eft non poffe ipfam creari , ficffentia non creatur ,
fecunda cjufdem effeilus fit principalis & infirumentalis.
p au(emdiftinguitur,faltem cft ctvtum exiftentiam non Addunt deindc,voluntariedici,Deum conferrecaufis fc-
poffc naturalitcrfieri, neque effenifi in effirntia fua,& a- cundis virtutem fiuentem & inftrumentalem,qua prodci-
ftuando illam depcndctergo abiila in fieri,& in cffe:er-
:
caiit exirtentiam.Sed non video, curipfi poffint illud pci
go,quacdo fit connaturaJi modo,non fit per creationem. mum rcputare abfurdum , cura dieant in eodem effedu
Tertio quia alias oportet adjungerc tcrtiam aCtionem ,

,
creatoefseefsentiam&exiflcntiam, illamfieriab a. &
quia cxiftentia uniretureffentix,ficut ingenerationeho- gente fecundo, ut a caufa principali, hanc vero fieri a fo-
minis ,quia anima propMecreatur,pr2tercrcationem c- lo Deo . Si ergo in codem effcftu fint res diftinftae ,
qus
ius,&aiiam a3ionem accidentalem ,quadifponitur feu diverfismodis dicunturfieri a Deo , fcilicet vel fefolo,
organizatur corpus, ncceftaria cft tertia adio fublhntia- vel per caufam fecundam , cur non poterunt ctiam ficri
lis,quaanima uniaturcorpori,qu?eft propria gener.uio : diverfismodis a caufafecunda, fcilieet, ut principali a-
hanc autem muhipli.cationem a(ftionum in prarfenti fi- gente& ut inftrumento ? Aut, fi a6lioncs; per quas fiunt
fiamcffe ,&fuperfluam,a fortio^-i probaturcxdiSis , & efscntia& exiftcn(ia,funt diverfa:, quidabfurdi eft,quod
quia nullus Philofophus hadtenus eas cxcogitavit idem agens proxiraum,quod propria & principali virtute
Siautem altera parseligafur,nimirum iilam aflionem alteram eiicit, afsumaturat inftruraentum ad efficien-
noneffe crcationcm fededuilionem, fine caufa tribuitur dam aiferam fi firailein virtutem principalem
, ad illam ,
foli Deo,&nonetiamaufac fecund?.Probatur confeque- exerccndam non habet Non eft enim inufitatum quod . ,
8ia,quia talis aftio neque ex modo quo fit,neque cx tcrmi agentia naturalia inftrumentaliter opereotur, quand
ti9 ad que tendif,fuperat vim agcntis creati Primura pa- . non pofsunt principaliter.
tetjquia adio ex prsfuppofito fub)edo,hic autcra mo-
ell QlJocirca ,fuppofita illa dolrina , non poteft fatisef-
dusagendi non excedit vires agentis creati Secunducn . ficaciter impugnsrifa^c alia de aflione inftrumentali .
patet,quia quidquid cft in termino feu effeilu illius a\io- Tamen cx principio pofitoin prarcedente afsertioncevi-
nis,non excedit perfcQionem agentis crcati, Qiiod cniin denter infertur hxc fecunda Nam aftio, qua fit cffedus .
quidam ajunt,effe exiftentii effe quid perfetiffimum,& caufifecundar, eadcra termioatur ad efseexifteBti.T il-
ideo non poffe fieriabagentecreato,oullius momentieft, lius: ergoquandocunque caufa fecundaeft in fuo gencri
nam licctcffeexiftenti3f,utCc& ex fuogenere fit fortaffe principalis refpeilu fuieffefluSjnecefse eft,uteodem mo-
fumma perfeiSio (quod poika videbimus) tamen hoc doefficiatexiftentiaro cjus,quia non poteft refpedu U'
ffccxiftentis,quodfitin igne, vel in aqua, verbigratia, dIus& &
cjufdem ai\ionis termini else caufa principali;
noneft perfcSiffimum , nec perfeiSius quam fit fimilc , & loftrumentum .Secundo, quia caufa fecunda effedive
effcin igne vcl inaqua generante: ergo ex nullocapitc coecurrit ad exiftentiam fui etfcilus , ut concedunt qui
excedit perfedionem agentis ereati i&io produftivae adtnittuntillaraefse inftruroentum ; nara caufa inftru-
xiftentis. Etconfirmatur ,nam alias agens ereatum ne- mentalis verc efficit; fed talis effcflus non excedit virtu-
quecfSceret cKiftntiam fui effcwtus , neque unionemc- tem taliseaufE,ut jam probaturaeft,quia nequein pcr-
xiftentiscumeffentia, utprioropiniodiccbat, Proba- fedionereiqu2fit,nequeinmodoquoftt ergo efficit :
turrequela , quiaquandoforma vei atflusfit per edu\io- ut caqfa principalis, & non ut inftrumentum nam cau-
,
ncmde potentia fubjefti , fcu receptivi , eadem aftione fa principalisilladicitur,quf agit propria virtute accom-
fit&unitur, quia non concurfu fubje-
fit fine materiali modiUta&proportionataeffec\ui.Tertio, quia non ob
li,&fubjeftumnon poteft concurrcre nifi mcdia unio- aliatn caulam producit ignis , v.
g. igoem fecundura efse
ne , ut infuperioribus ,& in primoTomoin tertia parte cfsenris feuformam ignis,ut principalis caufa,nifi quia
latiusdeclaratumeft: ergo fi exiftcntia non fit per crea- effe6tus non excedit virtutem caute neqnc in fe neque
, ,
tioDcm, fed peredulionem , cadem aftione utitur qua inmodo,quoabagentefit ,fed idem eft dc exiftcntia ta-
fit: ergofi caufa feeunda non facitexiftentiani, neque ct- liseffeC:l:usergo Quapropicr etiam pofitadiftinftions
: .
iam unit iilacp rcali mtcrexiitentiam&efsentiam,non video,qua pro-
Direfleo-
Atquecxhis tandenj, quibus & fundamenta primas babilitatc poffit hxo afscrtio negari Eft autem multo
e- .
lleadimr fentcntia;, & modusexplicandi illam improbata funt, videntior, fuppofita identitate exiftentix & efsentii a-
ilertio direda probatio affertionis noftrs. Primo,quia
ert facilis 6\ualis inquaulrima pars conclufionis fundatur,quia,fi
,
unica& cademaclioncftt rescxiftens & exiftentia ejus, hxc in rc funt idem , non pofsunt ab una & eadem
caufa
uroftcnfum eft , fed caufa fecundse efficiunt fuos effedus diverfismodisfieri fimul& unaadione . Item quiaeffi-
realei& cxiftcntes :ergoefficiunt exiftentias eorum.Se- (cererem feuefsentiaroaaualera, nihilaliudeft, quam
cundo,quia omnis vcra efficientia terminaturadaliquod illidareexiftentiaro, ut fatis declaratura eft:ergo
noa
cffeexiitentiSjUt etiam probatumeit caufsfecunds pGteft agens proximum efsecaufa principalis unius,
vcreeff^.ciuntaliquid
: fcd
inftrumcntalis alterius.
&
.--ergo verecfficiunt in fuis i.ffeiSi-
bus cfTcexulcatie. Tertio& maximea prion quiaexi- êcKliari rt^noHe tribuatur Deo
,
effeîo
ftentia noodiftinguiturin re ab Lffentia a\uali led cau- :
exiflentie
fa: fccunda; per fuam efficientiam extrahunt forroas
, feu
Dico tcrtio:Inefficiendaexiftenti3aliquid proprium
efsentias quas producunt depoteqtiain aSura , ita & habeiDeus,inquofuperatcreaturas:cundem taraen ex-
dant illisaliquodelseacluale feu entitatem effentiat a- cefsum habet in efficienda efsent ia crcatura: Prior pars .
ûalis crgo dant illis c!(iftentiam

. . fonitur ut intelligantur & conciUcnturdivcrfa loca D,
,
Dico fccundo:Exiftentis rerum qu? generantur & cor- Tfi. fupracitata. Et in hjnc modum declaratunnam in-
rucBpuntur,nonfolu[nfiunt a caulis lecundis, ut ab in- primisobjeftum adfquatuin divmi virtutiseft enscrea-
ftrumentis , fedetiaro,ut a cûfis principalibus proximis, tum in quantum (leeft quy Donpoteit efscad^qua- l
,
& in uni verfii ita fiunt cxiilentif ab hiscaufis,ficut efsen- tum objeC\um alicujus virtutis creaf2,cum non poffu ef-
tiae.Hinc alscrtionem nobifcum ex partc dyccnt Autho- ficere feipfam, n.qne excelleutiorcm fe ; proprius au-
s primaE fcatcntiae,quatcnus negant, caufas fccundas tem & aoiequatus adus entis <sft efse,& idco Deus per fe
prirao
. ;,
. . . . . . ,:
DiJ]?. XXXI De ffitc fimtoi

jprimp confcrteffe ,ut fic,crcafura vero foJum facit hoc fieri non potefi ab agenf c naturali , ut niatcria prirn^ ,vcl
yel illud efTe. Non quod vei Deus non cfficiat inoronief- fi poted ab agcntc naturali , fupponit aliam partet^J
fieri
/e omnem deteiminatam rationcm e)us, vel quod , cum cffenticE faftam ab alio,pt fubfiantialis forma ; a^t cer-
creatnra efificit aliquod effe^non efficiat in iliam omncm tcfi(it minorisentitatis, ut efl accidens
, fupponit fub-
ioiTimunem rationem cnendi , quaeanobis abrtrahi po- fiantialemcffentiam, aqua naturaliter pcnJet,& quam-
tert , ha;c enim impofTibilia funt ut per fe conflat , fed , vis non
fitdc effentia talis formae in ablira\o fumptz
,
quod ralio,fubqua Deus attingit illum eflfedûm , & ads- pertinct tamen aliquo raodo ad cffentiam ejus Sccund(> .
quat virtuti cjus , fit ipfum elle ut fic , rcfpc6u vfirocrea- vero dicitur ficut non gcncratur propric forma fubfian.
,
iturx (it tale vel tale eife . 1

tialis, fedcompofitum,ita nccfieri propric formam icci-
Deus poteQconferrecrea-
Secundadiff'erentia e(},quia dcntalem in ab(ir6lo,fcd ipfum concrctum,qiiod cx fub-
turs totuat) effc ,& totaliter,ut fic dicam ,creatura aufe jcflo &fortna inirinfecc coojjjonitur. Atque in hunc
non tam poteQ dare totum c(fe, quam complere, vel per. modum talis effe\io fupponit aliquid,ex quointrinfccc
ficere inchoatum ,adjungendoe(fe partialc vel acciden- confiaf ipfccffcftus, fiveincffecffentia?,fivc ineffeexi-
tale. Hanc differentiam attigit Cajetanus i.p.qu. S.arf. ftentis confidcrctur
i. quia veroipfe nonadmittit in fubflantiis c(fc partiale Alque hinc ctiam facile applicanf ur alice diffcrcntia:
aut tofalc, fed folum linum elTe (jmplcx lotius fuppofni nam folus Dcusfacn cffcntiam nullapraeluppofitaeffen-
jdeoeamdeclarat per caufas vel conditiones ad exiCien- tia ,& conltquerjfcr folus ip(e facit pcr tc primo
effenf i|
dum requifitas,nam folus D.us etScit in re totum id quod creataro,ut talis e(t . Dicent forfaffe, iicet Deus facjat ef-
riece(farium ell ad cxiOendum ; nam fi res fit immatCria- fc exillcnt iz tx nullaexincntia, quia faclt cx nihilo,non
lis,folus Deusfacit to;am rei fubdantiam, fi autem fit vcrofaccrecffcnliamex nullaeffentia, fcuexnihilo ef-
inaterialis,raltem efficit Deus folus materiam Qux ex- . ientii,quia,
nifi effcnfia fupponatur , non pote(f intcUi-
pofitio veritatem habct,nos veroconrequenter addimus, gi,quodrc,s lif fa6\ibilis a Deo. Qui vcrofic refpondent
in omni re creata e/fe aliquid exiflcntiiE , feu aliquam e- planeinxquivoco laboranf,nam,fi pcr cffentiam intclli-
Jtiftentiam totalem vei partialem , quae a folo Dco fit, gant , rcm in fola pof enf ia objedi va, nos de illa non agi-
ruUam vero effe qus a creaturafiat fine Deo,& hoc mo- mus,quia illa ut fic nihil ell , ncque vcro fit,autc(t ter-
do dicimus Deum , totam exiflentiam totalirer
efficere minuscffedionis , nrifortafTc dicafur terminus a quo
Dicicrvus etiam folum Deum in omni
re ponerc primurn quod nil refert,quid codem modo dicetur exi(ientia ficri
fundamenium exiitentiae, finequo creatura doi) poteft a Deoex non exilientia inatfu,&cx txificnfia in cffe po-
aliquid exiflent iae cfEcere Et ratio eft , quia omnis effi-
. teritiali & objetîvo ;quia , nifi exiltentia cffet impoffi-:
cientiatertninaturadexi(lentiam ,ut probavi, inomni bilis,& ut talis pr^cognofcercfur a Dco,non potuUfet ab
autem effeflu creaturae fupponitur aliqua efficientia fo- eoficn. Si vero loquamurde eficntia aûali quat vero
,
lius Dei: ergo& aliquaexiUentia ab ipfofafâ. Minor fit aliqua entifas extra Deum.falfiirimum cil non faccrc
fimili indudionc probatur, nam ut crcatura cfficiat cxi- Dcum efientiam creatam fimpliciter & ablolutcex nulU
(.\entian3 etficientis fupponit exifientiam fub(lantif,qu?, elfentia , quia nec tacit creaf am clfenfiam ex fuamet ef-r
fi fpirilualis fit , a fulo Dco fada e(Tt , fi vcro fit matena- (entia ,cum idfit impoffibile , funt cnim elfeniiae primp
lis , faliem habet matcriam a folo Deo Unde . , fi crcatu- diverfs,ncque ex alia cffentia extra fuam,cum neccfft fit
ra efficiateffefubiiantiale,eiiam fupponit materiamef- omncm illam ab ipfocreari Conflat igitur, eandem c- .
fetam a folo Deo,& confequ^-nter fub aliquoe(fcexificn- mincntiam& fingularem raiionem h<ibere Dcum in ef-
rix ,ad quod illa affeilio folius Dei ferminetur. ficiendacffentia, quam habet in efficienda exilienfia .
Tertiadifferentia hinc funiitur, quod Deus facit exi- Qaod etiam neccffario (equifur cx idenfitate clftntiae a-
Hcntiam exnulla re creata prfexidente , crcatura vero ftualis , & exidentias ,
juxfa ultimam partem praeceden-T
mincjuam dat e(ie nifi ex pri(uppofitione altenus e(fe . tis aifei (ionis . Nam, ficut cx illo priucipio ibi infcreba-
Unde fit , ut ctiam hac rationedicatur Dcus per fe primus ,effcntiam& exidcntiain codLm moUuficri a cauf;^
jnofacereeffe ut fic,creatura veronon nifi , ut elt tale, fecunda , ita fiic dicendum eli codem modo fieri a caufi ,
pam, ut cum Ari(ôteIediximus traiftandode caufis ,ef- prima ; elleriim eadem omnino raf io atquc hxc eadern ,
fedusdlcitur perfeprimo fieri fccundumcam rationem dodnnadcead m tificientia exificnti* & tircniis crca-;
cniis,qu2 ex parte ipfius tffeftus non pra^fupponitur, ut txconfirmat dodrinam fupcriusdatamde ideiititate ea-.
cum generaiur ignis exaerc, per fe pnroofit ignis, non Fum intcr fe
veroclementumautcorpus, quia haerationcs lam prae

fupporicbaiur in aere.SeCundii has ergo rationcs Dci pro- S E C T I O- X.
prlas dicit interdum D. Th. Deum elle propriam per &
le caufam ipfiuscffe, non vero excludit propriameffi- ^Hos ejfeûs hAbent exiflentia , & iit quo dif-
cientiain cauiaûmlccundarum circa particulares exi- fernt in hac ab ejfentia
licnnasiuorum tffe6\uum ut ex aliis iusdoiAnnas locis ,
fupra manitt iiatum cli

(atis EXpIicatiscaufisexifientisE opportune fequifur tra-
,
Ex his vero rjtionibus , fi re\e pondcrentur , manifc- datiodc eftcclibus ejus,quoniam exeis fumi et-
9 modo
arf proiiu- fium eit , his diffcrentus
non (olum intercedece in effc- iam lolent abaliquibus indicia alicujus dutinctionis rea-
(îoneiii \ione exillenii* ,led ctiam ineffecîonee(fc-nti3:,etiam lis vrcl ex natura rei inter cffcntiam & exidentiam nos :
effcntrs
fi fing^mus eas elle
diilindas Probatur, nametiamfo- . autem e conirano exifiimaiDus, hinc poffe confirnaari
eoacur
cunt crea- lus Dl-us clt effecôroniais c(fentiae crcabilis , & confc- dodnnam de identitaie caru.ii
quen'er (olus iplc relpicit clientiaai fa\ib:lem , ut fic ,
Exponitur qmejiionis titulus
proJ II- tanqaamob edum aJajquatum, &pcrfe primotadibile Potefi auiemcomparancxidcnua in rationecauff vel
ctioiiein ab iplo .S Deus facere poteit , ut proprium
miiitci- (olus ad edcntiam cujus ed cxidentia , vcl ad res alias^hic non
iften-
ilg-
& principale agcns tQtam rci etfeniiam totalitcrfcu fc. , agimus de pnori comparacione,(ed de podenon: nam de
cunilum id iotum,quod lalcm cdcntiam intrinfece com- priori latis didum e(t in luperioribus , & omaes in hoc
ponit,vcl aliquo modo confiiiuit in cUeeffentif aCiûalis, conveniunt quod exidcniiarefpedu effentiae exifientis
,
ut patet exeadem indu:1ione,nam,(iclfeniia fit (piritua- habct rationcm adus &caufam formalem imitatur O- .
lis,{oIus Ucus illdiiif4Cii,(i vtro fit materialis laltequoad mnelque fimiliter ducent, non effe proprie & in rigore
materiani, rit a iolo Dco,& lecundum illam luppo.nitur tormalcm caufam Quod nos facillimo negotiodeclara-
.
ad aflioncm caufi- (ecund'ae,quGe,ad lummum.addit altc- mus quu ,

propria caula formalisdutingui tur ex natura
ram pariem clfenii,& ua conlunomit illam.Diccs;Elto rei a lubjcdu , in quo (uum effedum formalemhabct ,&
jta fit in fubltdnnis,non tamen in accidcniibu5,quia (ub. cum eo facit vcram &
realem compofitionem;exi(tentia
jeflum non elt p4i,s clfeuiiaE forma; accidentdiis, &iia vero ex naiurarei non diliinguitur ab clsentia ideo , &
caulafecundaotniiirijetficit totam cdcntiam acciden- non poicit else vera forma,ntque adus phy ficus,fed Mc-
tis.Rcfpondetur,idcnidici po(fetle cxiitcntia accidcntis, taphylicus,& modus ita intrinlccus,ui noitdiitinguatura
quia etiam lubjcttum, vci exiltenUa iubjcdi non ell pars rc,quam moUificai (icui ililierenua elt aC:lusgeneris ,
, &
Cjus, &
uirumque applicari potclt ad iormam (ubltan- non cd propric torma ejus . Qui auf em lcntiunt exilten- ,
tiaiem,qiiia ctiam matcria non cll pjrsejus . Unde vel tiaiB cx natura reidutiugui abctsentia ,difficiiius idde-
dicenduin ell , (crmoncm eff^ tam de elltniia ,
quam de clarani ^tamen qui dicunt nondutmgui realiter ,fcd mo-
Rxifientia completa , nan3 iHa quae incomp.leta ed , vd daliier tani.iijdicerepolsjot cnudumrei iatiuspatcrcqua
'
tormam,
. , :,, . . .
Sect. X. Comparatitur c0entii Sc cxift?ntia quoad effeil. ^43

habât pcr modum aSus aut formf. flentia ut fic oonpotcfl cfTe ratio recipiendi aliquid.quia
formatn,quamvis fe
H?b^ntquc excmplum fubGllentiae quo id declarcot: e(t ,

hocert munus potenti?:ergoncc potcrt effe ratio alicnjus
Atquehinc conlUf altera pars dc
(Cnim (ubfirtentia modus naturx cx natura rei diHjnaus caufalitatis materialis.
abilla.nootamen propric forma,cum neque fit accidens, caula formalimam h.E dua: caufx fcoiutuo rcfpiciunt,&
jnec pofritefTe fjrnia fubftantialis , cum fupponat infc- proportioncm intcr fc fervantrfi crgo materia non caufat
gram completam fubftaatialem nturam,quam modi.
& vcl rccipit perexirtcntiafcd pcr cffcntiam, ncc forma in-
ficafjut latius infra diceiBUS. Ad hunc crgo modum loqui format pcr fuam cxiftcntiam,fed per cfientiam .
debciithi Auitorcsdc exiflentia Qui vero exiftimarit, .

Ex quo ultcrius neqeflfario fequitur,has caufas non io-
aftum exirtcntia: clTe rcm realitcrdillinaam ab cffentia, digcrc formaliter,ncque fecundum naturx ordmcm exi-
oncm , cur non fit proprie
reddcre flentia adcaufandum,quia materia nohabct cnfe nifi per
difficiiius poffunt rati
forma .Tamen ctiam uti poffunt argumento fa6\o , quia formam crgo : prius natura rccipit formam , quam exi-
poncftformaaccidentalis.utoftcnfum ert & fubfian- ,

flat crgo etiam forma prius natura informat , quam ra-
;
tialis efife non potell j cum fupponat perfefVam & com-

tiooe illius detur exiftentia materix,vel tori compofito;
pletam formam - ltem,quiaalia5 formaiiterconrt itueret ergo ctiam prius natura ,

quam ipfa hibct exilicntiam ,
jpfamcffentiam^&naturam. Itemelt argumentu Theo- quia non habet illam nifi in totocompofito.Quod faltccn
logicum, quiajuxtacameirentiamaftusexiflentix po- vcrum eft in formis materialibus, nam anima rationalis
tcft fupplcri abfquc informatione , fi enim ajunt Ver- priusquidcm natura habet exiflentiam quam informct,
bum fupplere exiftentiam humanitatis, cum tamen id tamen non cft proptcr necefTitatcm informandi fed ,
illamnon informet ergo cxillentia naturx crcatae ex vi

:
propterexcellcntiam talis rci. Et confirmarurde formis
inodi atluandi illam non petit ut fit vera forma. Nec ve- accidcntalibus ,
quae funt difpofitiones ad formam fub-
ro id hibct ratione fui entiratis , quia non el\ accideni itantialem,nam priusnatura difponuntad illam ,quam
ergonon cfl proprieforma, fed efl quidam ultimus t^r- exiftat , difponunt e.iim materiam , cxiftunt in com- &
minus & aiSus eflTentia;. Dicitur tamen imitari formam pofito & tamen difponere partim pcrtinct ad caufam
,
quia eft id quo eflTentia fub tali ratione condituitur , & materialem ,quatenus efl qua^dam dctcrminatio mate
quia iliam uliimate terminar,& de potentia in aftum rc- ri? partim ad formalcm , quatcnuscoardatio materije
,
ducit.ficut punfius dici potcQ comparari ad linel per mo- ad hanc formam fit per informationem caloris vel alte-
,
du formf ,quatenus conllif uit illam rerminatam, fub qua lerius fimilis difpofitionis ultimx .
ratiooe aituat iilam ; non tamen efl propria forma . Haecdo\rina confiflere non potefl cum fundamcnto Refuta-
pofifo dc identitate eflfeoti? &exiflentiE,& idco ut veri- '
Poteft vcroobiici,quiae(r:ntia eftgaafa roaterialis e-
xiftentia::ergoexirtentia efl caufaformalis:nam hsec duo tatem declaremus,advertendum efl,aliud eflTe loqui de re
quafi correlativc fe habent . Refpondetur,in nollra fen^ ipfa fecundum fe, aliud prout vocecxiftcntix fignifica-
tcntiancgando antccedens Alii vcro dicere confcquen-.
tur , & utconcipitur abflrafto & prxcifo conccptu illi
terdebcnt cum cadem proportione,effentiam imitari qui- correfpondente . Rurfuscfl advertendum, aliudclfL- lo-
jdem caufam matcrialem & recepti vam, non tamen efTc xjuidcexiftentiautfic , aliuddc hac vel illa exiftentia
,
proprie &
tn rigere materiam vei fubjcaum. Scmper ta- oam priori modo loquendo manifeflum efl , exiflcntiam
meneis relinquiturcxplicandum,quis fit hic cfFeftusfor- non poftulare caufalitatem mater'alem vel
ut ficex fc
inalis, feuquarformalisaftualiras ,quam det exiftcntia formalcmcirca alferam rcm imo quopcrfctioreft exi- ,
alteri rei a fc dillinita:,cum nsn pofTu effe ipfa aiJtualitas flcntia,comagisabftrahit& feparata efl ab hujufmodi
entitaf iva , & omnis alia fuperaddita & diflindla a fub- caufalitatibus , ut conflat non folum de exiflcntia Dci
,
fiHentji vpl inhxrentia ,nec poiru eOfc neceOr.iria,ncc iq- fcd ctiam de exiflcntiaangelica &dequacunque com- ,
tclligibilis,ut in fuperioribus fufe oflenfum efl pleta fubftantiali exiftentia . Agimuser^go decxiftcntia
Proprigs ergo fenfus hujus dubitaf ionis eft, de efFefli- in tota fua latitudine,an fcilicet intra illam fit aliqua e-
bus&caufalitate ,quam cxifkntiacirca res alias habere xiftentia,quxhujufmodicaufalitatcra participare pofTi-;

potcfl , vel potius res cxiflens ratione exiflentis . Et po- & confequentcr an ratio cxiftcntiae ut fic,licet non requi-
tcrt vcrfari qusfiio in pmnibus geqeribus caufarum . O- rat permittat faltem hoc caufalitatis gcnus
,
roittamustamen nunccaufam finalem,eoquodejus cau- Dicoergoprimo. Exiftentiaaaualis eft omnino ne-

ccflfjria adcxcrcendam caufalitatcm materialem
falitas valdc intcntionalis fit , propterquod e(l Philofo- & for-
phicum dogma abomnibus recptum,finem ,ut caulet jnalcm,nonfoIumindurationetemporis,fedctiam inan.
non requirere afiualem exiiientiam 5 quia folum Mcta- teccOrione feu ordine naturx.Et primum quidem in dura-
phoricemovet,utapprehenfum,ideoquefufficit illi effe omncs conveniunr:quia caufalitas mate-
tione temporis
objefti vum in intellcftu . Quanquam finis re veranon rixvclformi, fiadcompofitum referatur confiftitin ,
caufet nifi in ordinead fuam exirteqtiam , & ea ratione aituali & intrinfeca compofitione cjus, fi vero refcratur
pofTet attribui cxitlentix boni apprchenfi caufalitas fina- adinviccm,confiftitin hocquod materia fuftentet for-
Jis:exiftcntiae( inquam ) non jamexercitae,fed apprehen- mam,& formaaftuet materiam,& ita fcfe mutuofoveat
{x in iplo bono,quod habet rjtionem finis ,quia bonum ,& confervent in cflTe.No poteft autem intelligi,quod hoc
nonmovct,nifiprouteftin rc, aut effevel futurum elTe munus invicem exerccant,vel totu componant, nifi atu
vel poireclTcapprchenditur, dequj rcfatis infuperiori- exiftant.-alioqui nequccompofitum atu exiffct,fed erit
bus diftum eft difputatione vigefima tcrtia poiribile.vcl inefl^cobjeaivo, & fimilifercaufalitas non
Pojptfte exijlentia CAufditate form* ant mate' erit in atu,fed in potentia,& in elTe objcti vo
riit quippitim caufare . A tque hxc cadem ratio,fi , probat e-
reftc ponderctur
Decaufalitateigiturmatcriali & formali fereomnes, jtiftentiam rei,qi)? at cft caufa matcrialis yel formali?,
qui dilfinguuntrealiter vel ex natura rei cxiftcntiam ab prsrequiri ex intriofeca ratione talis caufalitafis aitua-
fiJtentU.
efTcntia^dicunt êxiflcntiam formaliterac proprie nun- lis;& confcqucnter non tantum in eadem durationc, fed
quamexercerecircaaliam rem munus caufs formalis etiamin anteceflTione naturxcflfe neceflrariam Primo .
velroitcrialis:imo ncqucefreconditioaem per fenecef- quidem,quia, caufa adlu caufat, necefle cft ut caufali-
fi
,
fariam &
ordine naiurz antecedcntem ad caufalitates tas ipfa in rerum natura exiftat:ergo neceflTe eft ut proce-
harum caufaru, quamvis fccundum durationcm tcmpo- dat a caufa cxiftente,ut fic:ergo non folum fecundu tcra-
risfitconditionccefraria,&fccunduai ordinem natur^ porisdurationcm, fcdetiam fecundum natursordinem
confequens adprxdiâ caufarum gcncra Declarantur . praerequiritur exiftetia in caufa ut ab ea procedat
aclua-
hxc&probantur fimul Nam materia prima, v.g.noq
. liscaufalitas.Primum anteced.-ns probatur,qui fi caufa-
rccipitformam percxiftentiam fuatn ,fed perentitafem litas jam eft in adu^cx hoc prscifecftextra caufam fuatn
fiiazeirentia; nacn potius ipfa, mcdiante forma recipit e-
;
quantum eflfe poteft; crgo ex
hocetiam eftexiftens. C?-
xiflentiam&fimiliterfubtlantia non recipit accidenti^ em confequenti? funt e videntes,quia non potefc
lera: aut
infuacxiltcntiatfcd ioentitatc effentiac,utinChri(ti hu- aliquidexiftensnifiareexif'ente realitercaufari
HTanitate, fiincelligamuscamesillentem pcrincreatasi Sccundo,quiacreatura nihil poteftrealiter caufare
,
exiltei)tia:mVerbi,intcIligimusaccidentiahumanitatis fecundum ordinc n naturx prius ipfa caufctur,& fiac
nifi
receptainipfafccundumentitatemcffcntise, & non in abaliqua caufa efticientcôffenfun autem in fupcriori-

creata exifleria Verbi.Et ratione potefl probari h?c pars, buscft, omncnj efficien'iam tcrminiri ad aiiquod
cflTe
qaia exiflcntia ut fic dicit rationem aftus, & non poren- exiftcnti,quia terminatiir ad aliquod eflfc in aita extra
cif,propter quod amultis vocatur alus ultiinus:crgo cxi- Caufas^crgoetiamfecundumordinemnaturf eflTeexiften-
iisi
. . , . . .
Disr. XXXf. De rnte finito.

t\x caufs raaterTalis & formalis fupponifur caufalitati tioncdiflinclaabeirentia: uf fic autcili nonconcipitur ,
arurn.Mijor videtur perfe evidens,quiacre>tura, dum ut fufficiens ratio ctufandi aliquid cxtra cffcntiam cujuj
non intelligiturcaurata feu effefla , non pofefl intelligi cff exiflcntia,fcd folum ut ratio feu tnodos effendi
ipfluf-
Vt cns in aflu , fed tanium in potentu, ut Cic autem non met effentif ,ncque enim potef^ forma,vcI matcria caufa-
potcfi intejligi aSu caufans . Quia fi ipfa noneftextr re fuammeteffentiam communicando,& ideo exi-
,
nifi
caufasjfcd in carutn potentia,quoniodo potefl aliquid ex- ftenlia,ut prfcife concepta,non cf^ ratio proxima
& Phy
tracaulas conflituere ? Ei,uf in particulari ioquamur, & fica recipiendj,vel informandi,fcd cffentia cxiflens . Pro-
yes evidentior,quomodo potefl mate.ria a\u uniri for-
fit pterhanccrgocaufam meritodiciturcxiflentia ut fic co-
niar,veJ fuflcntare illam ,fi ipfa nonefl a3u,fcd in potcn- cipi& fignificari potius ut conditio vel modus conff itufs
tia tantum.-non autcm ip.fa cffe aiu,fi non fit alu
po.tert rem in fufficientc (latu ad caufandum,quam ut caufa,fcu
cfft-hla.Et fimiliter forma non potefl aftu inforraare ma- ut proxima ratiocaufandi.Et confirmafur, nam caufali-
teriam nifi creata fjt , vel de potcntia matcri.-e edufta . tasexerceturperPhyficasentitatesprout in rc funt,&
Scio folere refponderi:creari vel educi prius natura quoad non pcrgradus autmodos MetaphyGcc conccpfos aut
cffe iffenlif.êd jam fupra demonGravi,hoc cffeeffentise, prffcifos , ut formalis caufa Phyfice conflituens homine,
cum non fit potentiale tantum , fed aftoale & extracau- non efl rationalc, fcd anima rationalis: quanquam Me-
fasctiara effe verum efftexillentise, neqje ens creatum taphyficedicatur illam conliituere. Sed exiftentia Me-
rcqiiirere formalitcr aliud efle ad exiifendunv. taphyfice concipitur, ut modus ,con(lituens cffcntiam in
Tertio,quiaadua]iGex,illentia materl? (&idem eflde afluentitalivo: ergofubhocprascif conccptu non ap^
.forma ) n^rceffaria illi e(\ ad caufandum in eodem faltem prehcnd if ur,ut Phyfica ratio caufandi , fed ut modus vcl
lemporis inlUnti,ut omnes fatentur,''^ non ert neccffaria conditiocffcnii.ecaufantis. Eft autcm fanomodoinrellif
utconfequenscaufaiitatcm ejus, alioqui feipfam caufa- gendum,cum cxiflentiadicitur conditio raaferif autfotr
ret,nam caufiret fuuaieffe; ergoelt neceffaria , ut ante- rasneccffaria adcaufandiiui , ne exiflimetur cffe cx his
ccdcns caufalitatemejusurdine natui?.Patet confequen- conditionibus^qujr, licct necefsaria: fint
, non famen pcr
tia, qyia hxc neceffitas npfj ell peraccidens &exniera feconcurrunt ad effedlum , ficut eft propinquifas feu apr
cpncoraitantia , alioqui impcdiri poffet faltem per,divi- proximatio v. g. quar proplerea conditio ex fc eonfidera-
p^m potentiam,atquc ita fieri poffcr,ut maferia effet a- ta folet dici caufa per accidens;non cii tamen exiflcnti
ftu unita forina?,& forma materix extra caufam efficien- hoc tanlum modo neccfsaria,fcd ut intime,& indivifibi-
tem , &
tainen quod nullam biberent ejciHentiam j hoc liter ( ut fic dicam ) conflituens rem, qua; per fcipfam
cfl
autemne.c menlesoncipi potell caufa matcrialis &
formalis , & ita non per accidens, fcd
Eotift^tia Pico fecundo:exifientia materiK ( idem proportio- & per (e pertinct ad rationem caufandi
macenx nalitereli de formi) in re ipfa efl id per quod materia Ad tundamenfum conirariac fententia: refpondefur
& furiit2 autem fignifican-
e(i in re cjiufat in fuogenere^fecundum nrjodum falfumefse, formara fubflantialcm vel accidentalem re-
iil per di &concipiendi apprehenditur , ut conditip necelfaria , cipi in entitateefsenf ia; praxifa ab eniitate exilientix.fi-
quodczu
fcuut modus conitituensrein initatu fulficientead cau- cut etiam falfumcfi recipi iii exiflentia prxcifa ab efsen-
ftot
fandu'Ti.Prior pars hujus conclufionis fuRicienter conlUt tia.Scd reciplturin efscnfia fubjciî cxiflentis,ut exifles
ex di\is de idencitate exiltentis aClualis effenti2,ma- & cfl Ad probaiionem de materia,negatur materiam pro
.
tcria enim non cauf^t nifi per entitatem adualem fuj ef- prie loquendorecipcreexiftentiam medianfe forma^ fcd
fcntia;: nim fecuoJati) eani tfl in porentiaad formara , ficutrmmediate creatur, immediatcrecipitexiflentiam,
& inea reciplt jllam , fcd in reeffentia a6lualis materii quam vis dependenter a forma , ifa eo modo
, quo in
&
nondifFert^bexilknlia illius;crg,o rcaliter rccipit forma luogcnere caufa fupponifurfornia?, fupponitur exiflens,
i:; exiltentia fua , feu in fe ipfa exiilentc, ut exillens ell . quia fupponitur cieata , & confequentercxtrafuam caur
iDonfirmatur & dcclaratur,quia neutra ex his caufis exer- lam efficientem , quod efl exillcre Ad aliam vero par- .
cet fuum munus quantumefl ens

feu caufalitatem,nifi in tem de accidenti refpondeofalfumcfse accidens noa ,
%\j,proutfcilicet ensaftudiftinguitur abente in poten- inhxrerc fubftanfix ,

utcxiffenti, & rc ipfa exiftenfia:
ria ubjcdiva ; fed hujufmodi ens a\u formaliter & in- cjus : alioqui in exiftentia accidentis pcr fc & intrinfcce
{rinfece conflituitur p;r effc exilkntiae, ut fapra probatu non fupponeret exiffentiam fubftantiz , fcd tantum pcr
cth eigoutraq.ie ex his caufiscaufat aftu prout conflitu- accidens : neque exiftentia fubftantia; fuftentaret, feu
tapereffea\ualisexitlentiae,illaautem conditurio el efsec ratio fuftentandi exiftentiam accidentis, quae
perommmodam idcntitafemin re,utoflendimus erpo ; fllfafunt.NequeexempIumdc Chrifti humanifatequid-
caufat in quantum elHuam-t cxiltcntia . quam ju vat,nam afsumit falfum:pofscfque argumentuni
_ pices:m3teriam non caufare inquintum ens alu,fed illud retorqueri,ut fit judicium, quod humanitas Chrifti
fatijfit. in q.ianrumeil ens in potentia . Refpondetur.in his voci- noo carct propriaexiftcntia naturs,fed fubfiffenlia tan-^
buseiremignam requivQcationem,tum a potcntia rece- tum, ut fuo locolatius traflavimus.Neque etiam efc in-
ptiva adob)etivam,tum abente fimpliciter feu comple- conveniens, unam cxiftenfiam in reipfa aiiûari pera-
to ad cns fecundumquid fcu partiale.Materia igiturcau- liam:quia hoc nihil aliud fignificat,qMam quod unares e-
fatquateriuicLt inpotentia receptiva formi, &confe- xiftens fit potentia ad recipienduri aRura exiftentcm ,
quentcrcauf.it qiiatenusformj.m raaterialcm continera. Quomodoautem exiftentiadicatur a\us ultimus, &

liquo modo^fcilicer,!n potemia paffiva,& ideoetiamdi- quomodo ei non repugnet aliqua potentialitas rccepiiv^,
ci pote 1npl.citcr & completum non in alu ,

e(fe cos fi ,
dicemus feftione fcqucnti Ad ultimam denique confir- .
fed in At vero non caufat quatenus hahet effe

potenua .
mationem enim omnia expedita funt ) refpon-
(
reliqua
xnatcriisfquQd elt effe partule& fecundumquid ) inpo- deturfalfumctiamincafumi^nam difpofitiones , fifinC

tentia,fcd in acVj,& ita !io;i caufit prouf in fuogradu praeparantes materiam fcu fubjeiSum ficut prius natu- ,
ens in potentia objediva.fed ut in a\a.Et hoc modo effe radifponunt ,itaetiam prius natura cxiftunf: fi vero fint
CBS in aC\u,id elV,extraciufas,& extra n hil,&effc in po. tantum eonfequentes, canfervantcs leu ornantes com^
tcntia recepri va alterius a6\us,ao iunt oppofita,fed potius pefitum ficut non priusnatura exiffunt , ita ncc prius
perfeiubjrdinata:nr>ncnim potcit potentiaeffcin proxi- natura difponunt , nequc funtproprie caufaformx aat
ma aptitudine,feuin(\atu inqiioapta fitad recipiendutn compofif 1 , fed proprictates ejus
fu5a;\ij,niGip!a.net aliq iid hibeat aCûalc entitatis ,cu De cau/Ûute effeîv* exifientix .
potcnfiaiprireal scnsreale& -xtracaufas effe debeat, Ex his facile conftat ,
quid dicendum fit decaufalita-
quiomnia fap-a D.fp 13. Ure rractata funt Et confir- .

te eiTciî va . Nam qua: dixinaus de materiali & forma- ,
matur randem h?cprs,narn caufidcbet effe proportio- li caufa ,

polsunt & dcbent ad efficientem applicari,nam
natacff-itiii &ca if4litati fui';fed caulalitas materix vel majori ratione in ea locum habent , pauca tamen funt
form?,eo mid jq loabea p:og'editur,eil aliquid exillens addenda Nam authorcs, qui efsentiam putanttfsc renj
.
extra c3ufas,& ferm natqr ad rcm prout ell aiiquid extr^

diltinitam abcxiftcntia creaturs, dicunt exiftentiajj?
per flullum haberc intiuxura in caufalitatc effe6\jva
caufas.at fjpra oitensu c(t:ergo etia ipli caufa, ut exiflcs
Exifeii fe .:
o''n"''co, ea:ergo caufat qja-enus fuamet exiaentia in re eit . rcquiri taraen uf conditionera neccfsaria . Ecquidame^
tipitur Altcraconclafionispars.qa? folum (peilat ad modum eis docent cfsc cx his conditionibus ,
qux ordine n^turjc
& i^nlfiînJi^declaranda e.t ex diflis fupra necefsario antecederedebent ad ipfam efficicnriam . A-

'"''w"* j GoncipicoJi
cauiaa.ie dc di t i n6\ onc rition-s
1
1 n tcr cffcnt la m & exillentiam : lii vero negant hoc efsain univcrfum nec.efsariii.Et qui-
(i.gnifi.catur cniineîilentia hac voccprxcifa, & ut ra- dcm illi qui negant exiftentiaficrt a cûfi^ fecundis , fcii
a fol'
. ,, . . .
5 E c T. X. Compar.iiytui' effeiitia & oiilleniia quoad f^cct. .145
a foloDeOjConrequcnter loquuntur.dum negant exidcn- & prxcipc concepta,non fignificaf ur ut rormalcefficien-

tiain caufacfecunds per fc influcrc in effefûm ipfiuftnct di principium : fcd ut conflitucns formam in ftatu ,
apfo
ciufxfccunds: nam,fi caufa fecunda blum efficit infuo ad cfficicndum & opcrandum : propriura vero agendi
effcftu cffcntiam, fufficicns illius principium crit pcr principium eft forroa cxiflcns, fcu forma ,quae fita\ualis
fuam cffentiam . Hi vcro nullam fufficicntcm rationern enfitas, ut in aliis caufisexp.Iicatumcft ,
&latiusfupra
afferrc poMunt , ob quam afferant exiftentiam effc condi- difp. 18.
tionem nccclTariam ad agendum Et malto minus proba- .

Exquointelligitur , cxincntiam creatam ex commu-
rc poffunt, quod fit antcccdenter fecundum ordincm na- jni, & abftra\a ratione fua non vendicare fibi dctermina-
turx neccffaria cura tamen id etiam BanDCsaffirroct fu-
,
f um aliquod genus caufalitatis,fcd nulli eorum repugna-
pcr I. par. ubi fupra concl.5. re: juxta deteriTinafum autcm gradum exifter.tiae , (ew
In cujus probatione reflequidem ait caufam efficien- juxta pcrfeflionera effentiae ,cujus cft cxiftentia, partici-
tem opcrari fecundum quod eft in aftu per cxiftentiam

,
: pare poffe hoc vcl illud caufalitatisgenus. Unde,quia cf-
ron potcQ tamen hoc ipfum confequcnti ratione oftcn- fcntia matcri? imperfcliffima eft,etiamfi fit in alu con-
dcrc. Unde rationcsquas fubjungit, funt quidcm validac flituta perexirtcniiani , noneft effc\iva ,
fedreccptiva
ejustamenfententiam plancdefiruunt. Prioreft: nam rantum, & ideo exiflentia ejus non parti,cipat genus cau-
caufanon aûata percxiftcntiam ,crt folum in potcntia: fa; efficientis , fed materialis tantum . Secus veroefl dc
ergo non potert tribucre a\um effcftui nifi ilia confidc- , exiflcnlia forro3e,& fic de castcris philofophaBdumeft.
retur,uteft fubeonfimili aftu Rcflcquidem infert, fed .
interrogo,cufT) fumit Caufammn a5iHatam fer exijlen- :

1 s E c T I o xr.
fiam ejfe folum in yoteniia an fit fermodccaufa non ,
QuArHmrerum/itexiflentia^ & anfim])lexvel
afûata induratione temporisjvel in ordine naturac^Pno-
comfojita Jit
ri modo loqui non poteft , alias non re\e probaret , quod
5ntendit,fcilicef,exifientiam non poffcdimanare cffcih- EXpIicatacommuni rationc exiflentia&caufis , &

ve abeffentia: namde hoc fatis effet an<eccffio fecundum cffe\ibusc)us : diccndum fequiturdt multiplici re-
jordinem natura in aflualitateeffentiae .Oporlet ergo,ut rum creatarum cxiflentia: fimulque obiter folvemus
propofitio afTumptafit in porteriori fenfujam allato , in quarfam rationem propofitam fc\. i in favorero primae .
quo etiam c(t vcriffima, & cvidenter ( ut exiil imo ) in fu- fenfentis
perioribus a nobis probata. Tunc autem ultcrius intcrro- Sitne exiflentia rerum tantum /ingularium.
go, caufa non aftuata perexirtentiam folum e(* in po-
fi Primum crgo dubitare quis potefl an exiflentia fit rc- , Eadem
prorTus
tentia,quo modo aftu materializct aut informei? Rurfus, rum tantum fingulariuro an etiam natutaruaj commu- ,
cxilêntit,
ii caufacreata non tribuit effeftui,nifi aftum cffentia-jCur nium. Quidam enimdicunt,quamvis naiurs; communes cxiCunt
non fatis eft , ut ipfa confidcretur fub confimiii alu , ut roo exiflant extra fingularia , in cis tamen habere luas ;ra<]us rei
Tuperio
fuum effcitum cfficiat : fi ergo prius naturaeft , fubaftu peculiarcs& pariiales exiflentias, quibus formaiifer cxi-
les 1 qu
effentiaE,quam fub aftu exiftenti2e,ut ipfi dicunt,fine fun- flunt , ex quibus unacum cxiflentia rei fingularis vel po- infeiio.
damcr.to praerequirunt ordine naturae aftum cxiftentiae fit una exiflentia fingularis, quia
tius fingularifatisejus
incaufa fecundaut efficiat Supponendo vero ( quod nos . ipfum individuiim adotquaie cxiflit Qui diccni.!i modus .
ofêndimus) nuHam rcm cffe priusnaturainaftucffen- cffet fatis probabilis , fi natura communis effet ex nitura
tix, quam inafluexiflcntiae, optimeinfcrtur,indigcre rei diflin\a in re ipfa Quia veroliocim-
ab individuo .
aftu exiliendi ad efficiendum non folum in duratione poffibile cfl, ut fupra dcmonflravimus, ideoetirjm cfl im-
tcmporis, fed etiam in anteccffione naturje. poffibile diflingucre exiflentiam natura- corrimuriis ah
At veroqui conccdunt cagfam fccundam influcre , & exiftentia rei fingularis diflinflionealiqua in re ipfain-
efficere cffe exiflcnti^ in fuoeffedu non video, quo fun- , venia.Quod famefl per le noti3,ut noncge^t probaiione.
damento negarepoffinr,exiflentiam caufx per fe mfiiie- Addo ncque etiaro ra.*ione tieberc anr
vcro fubinde ,
re, & efficereexincntiam in tffc6\u ,

quia ncc ratio exi- poffediflingni exiiicntiam aiûalcm, cxercitaiTi gra- &
flentis ut fic repugnat cffe effcflivam , ncque etiam lali c':uum co^nmunium exiflcnf lum in rc fingulari a particu-
eo,quod talis fit
xiflcnfiiE Quocircaidem nobisdicen- . lari exiflentia talis individui . Potcfl quiocnn ccncipi na-
dumeft dc hac caufalitate^quod de materiali vel formali tura comrounis abftra\a ab individm;; , tamen ui fic non
diximus. Nam in re ipfamet exiftentia formJE a6liva: efl potefl concipi afru exiflcns,nifi cx errcrc concipia!ur,vcl
ipfamet ratio feu principium per fe agcndi . Primo quia ,
tamquam aliquid imaginabile, non veio ut aliquid pofl!-
inreefl ipfametaflualis cffentia formx, quxefl princi- biie,& quamvis poflif concipi ut apta ad exil!endum,non
pium agendi. Secundo, quia fimilc optirr.e, & accommo- f amcn uf iromcdiate fecundum fe hsbens talem ordi- &
date fit a fuo fimili , fecundum id in quo fimile cft , ficut nera ad cfle , fed mcdiante individuo inquo ,
exiflif , Qîo
ergo efte exiftenfize effeflus efl formalis rerroinus , ad fit non poflV concipi cxiflentia afiualis , & in re ipfa
, u!
quemeffciSio terminafur, ita fimiie elTe caufac erit for- exercita ut afluans immediate naturam commur;e:n
,
malc principium talis efficientia; Tertio quia Deuscft .

,
ut fic I
fed folum ut contra\am , & fa\am individuara .
fumme effeit ivus, eo q uod efl pfum effe pereffentiam I Probatur,quia natura communis pr^cifa individuatione,
fummum ac perfefliffimum ergocreatura eriteffe^tiva : noncfl proxime capax exiflenti.T imo fecundum illum ,
cx aliqua perfefla participatione talis effe ergo optime ; flafum rcpugnat ei a\uaiis exiflentia: ergoconclpicndo
poteft exiflentia crcata effe principium efficiendi cur : cxiflentiam ut a\um effenf irt non poteft fccundum ra- ,
enim hoc ilii repngnabit? Nonenim,quia efl efle exiflen- tionem concipi ut habens habitudinem imroediatam ad,
tis,cum effe exiflentis Dei fit aftivum Neque, quia efl . naiuram communem ut communem , fed folum ad rem
ffeexiflenfiae finitum,fum quia etiam cffe effentia: crea- indi viduam ad communcm vcro folum ut fafta efi fin-
,
tura?efl finitum, tum etiam, quia ad agcndum cx prselup- gularis in re individua. Ergo in Petro,v.gr. non potcft di-
pofif 0 fubjelo,non rcquirit ur perfcifdo infinita. Neque fiingui duplex exiftentia ciiam fecundum rationem,
quia efl effe receptum in effcntia : fum quia etiam forma una Petri , & alia hominis , fcd eft una antum qua im- f
,
mateiialis efl recepta in maferia, & accidens in fubjedô, mcdiate exiffit Pctrus immediate fecundum ratio-r , &
2t nihilominus funt a\i va tumetiara, quiafecundum : nem homo
rem , non cfl proprie receprum in effentia fed folum
effe , Diccs : Exiftentia hominis ut fic poteff abftra\e con-
fecundum rationem de qua infra dicetur . Vcl denique ,

, cipi , ficut ipfe homo , & raiione diftingui abindividuis Objeflio.
quia effe eft atlus ita imperfe\us ,ut non poffit effe prin- txiftentiis fingulorum hominum; ergo hoc roodo pot-
tipium agendi, &hoc dicere non poffunt, qui exiflimant titdiflingui ratione exiftentia naturjecommunis abexi-
exiflentiam effe rem diftin6\am,& a\um perfe\iffimum jfentia indi vidui . Refpondef ur , negando abfolute con-
Diffola-
effcntiae:nam fi res agif,inquantum efl ina\u,& perexi- fequcntiam, quia cum cxi(rentia abftra\e & univcrfe tio
flentiam conflituitur in pcrfe\iffimo a\:u ergo per exi- : concipitur non fumiiur ut a\ualis& exeicita,fed folum
,
ITcntiam conflituctur in ratione principii a\ivi At vero . in aû fignato. Quod ifa declaro: nam homo non poteft
juxta noflram fenfentiam cxiflentia, ut in re ipfa inveni- concipi ur a\u cxiftcns per exiftcntiam humanam in
f ur,noneft tam a\us cffenliE,quam ipfa effeotia in aflu, communi, fed perhancvel per illam cxiftentiam , &
& ideoobimperfe\ionem a\us non potefl ci repugnare^ ideo quando concipiiur cum habitudine ad exiftentiam
yt in re ipfa fit principium efficiendi in communi tanfum ,
concipitur ut quid abftrailum ab
Secundum rationem autem exiflentia j ut ablTra^^c a\ualicxercitioexi!tendi. A\galis crgotxiftcatia, quac
Si4<irex. Xom. XXII.
K in
. ., , . .
Dj^p. XXXL D,e cnte finito.
sn re ipfa hoc munus exf rcef,in'rlnfece con.c pi dcber,ut abc.i,ut eft qu^dam cffertia afûaiis : ergo neccfrecn, ut
sndi vidua & (ingijlaris,& coaiequ'. rif tr u' liabens imnne- ^ljqua cxiftcntia fit propria ipfiusnaturs, illa (cilicct,
dujam hjbi(ud)ne'Ti ad ttfcntiim individujm & fingnla- qugf in re non eadcm natura
diftinguitur ab
rein , & hoc rr,odo nulJa cli exifteniia etiam ratione di- Quapropterrcfle divifacftcxiftcntia: quacdamenim
fiinda qu? imme iiatc rclpiciat naturam communem
, eft omnino compieta in generc fut!ftanfi,qu3e folct dici
fed folum urexiUcmcm inindividuo,& ineofingularcm perfeexiftcntia, &includifnon folum aflualitatem cf-
flRiâin. Quapropterfimpliciter dicendum cft,'exiflcn- fcntiêfeunaturx, fcd eiiammodum talis natura?, qui
fiam propne&immediafe folumeHe rerum fingulirium, fubfiftenfiadicitur,&aaualitatem cjus. Talisergoexi-
proptercjuoddicif Arillpt. i.Mttaph. in proqetpip, effe- ftentiaefl (olius fuppofiii , nonutaflusfimpicxejus: fetji
iiicjncm folum effe rerum fingularium ,quiaefFe6li,o tea- ut compofita ex txiflcntia naturf,& exiftcntia ipfius fup?'
dit ad effc ,
quod folum cft rci fingularis, &ideoefiam in pofitaliiatiSjdequainfradicctur.Etrationehujuscxiftcn-
âp. de lub lanf. dixit rc-cundHS (ublianrias (olum elTe in tis dicitur res fimpliciter cflfe id quod eft, feu completuo
frimis.Et rafioconnatexdii1is,quia nullumens aftucCTc ens,& idco cft proprij fuppofiti, & hsc lupponitur, per fc
pote(i, nifi mdividuum & fingulare: exidjcniia autetp ir) loquendo,ad operationem,& idco operari propric tribuir
re nih'l aliudeil , quam
ipfamct a^ûalis entitasrci ipdi- tur fuppofito , feu rei fubfiftenii . Alia vcro eft exiftcnti
yidux. Ac vero fi in una &
eadem re indi vidua ratione di- fubitaniialis non omnino complcta,& tcrminata in fuo
ftinguamus individuum (peciei,ab individuogeneris, fic gencrc, quia adhuc pptcft per (ubfiftcntiam tcrroinari. Ec
etidmratione poteritpus diftinguere exiftcntiam unius hxc cft exiftcnfia natura?utnaturaeft, immcdiafiusilli
ab exiftentia alteriusr utraque tatjien concipictup,ut cxi- conveniens,quam fubfiftcntii:naro,ficut natura fubftan-
iflcr^tia rei fingularis & individuar , ad quatn dicit imme- tialis , ctiamfi completa fit in gencrc naturae, t amen fim-
diatatn habitudinem fccundum rationem ompistrgo : piiciterinratione (ubftantiaenoneft omnino completa ,
exifte.ntiatam fecundum rem,quam fccundum reram ra- donec fif fubfiftcns. Pofcftque talis natura prxexiflere
tionem concipicndi,cft icntpediate alicujus rei fingularis. fubfiftentiaeordine naturje, ficut in myftcrio Incarnatio-
oronc enim quod affu-
nis prarextitit natura a(fumptioni:
Sitne xijltmia folinsfuffojiti , tfiAm ifjdividuf
mitur, pr^rfupponitur a(furoptioni,uidixit D.Th. j.par.
natura.
qu.4. art.2. 3. & &
idcoqu.6. art.4. ad 3. dicii , humani-
Sed turic ulteriu? qunpri poteft, an it> fubftantiis crcatis tafem Chrifti prius nalura
fuiffe ens , quaro fuerit Vcrbo
(Cxiftentia fit lolius fuppofi.i,vcl ctiam naturae. Nam pm- unita: joquiturautemde entea^û: namensin potenti^
jics Philofophi&Theologi ,
qui putani cxilientiam non cxiternitafefuit: conftituitur autemensaiû per cxi-
diftinguiab tnritate tOTeniii, confequentcrexiftimant, fteritiam Hanc igiturexiftcntiam,qu2 fubfifteniiEEpra:-
.
rot) (olum (uppofif urn, led etiam fubftantialem naturara inielligirur, necclfe eft proximc& immediate afficcie
indi vidutirr haberc fuam propriam exiftentiam;atque ita naturam, & non fuppofitum .
in Chrjfto Donnino humanitatem cius refinuifte pro- Acluetne exifltniid immediate partesvel tantuoi
priam rxiilcniiatn naiurx efiamfi proprium crcatutn , & integram naturam
fuppofitum inca ponfucrit.At verodifcipuli D. Thoroae Tcrtio inquiri pofeft,quaIis fit hasc cxiftentia naturs,
(conirarium fentiunt,divifi taroen funtrnam Caprcolu5& & an fit immediatc a\us folius natur^ fubitanf ialis com-
qlii dpccntquidem,ey.iftentiam (ubftantialenn effcpriroo pletae, vel etiam partium cjus. In qua re, omiffa opinionc
ac per fe (olius (uppofi:i, ita tamcn ut exiftentia non fup- eorum, qui rcaliierdiftinguunt exiftentiam abeftfentia,
ponat ordine natLjrae fuppofitum conftitutucn, & illud qui confeqgenfcr loqui debent jgxta di\a in fuperiori fe-
sduet inrationeexiftendi , fed tortnalifcripfa conftituat ^lione diccndum nobis cft , exiftentiam generaliter lo-
,
iuppofitum.Qiio fir,ut juxta hanc fententiam, fi prsfcin- quendo, non cflTe aftum folius effentijccompletJE: fed,fic-
damusid, joodcftquafi (ubjeiûmvcl reccpfivuro exi- ut diftinguiiur cffentia in totalem & partialem,feu com-
llcntiyr, re vcra non fit (uppofitutn , fed nat ura ipfa: natn plet^m & incompletam, itactiam diftinguendam e(fe
fuppofitum porius eftcompofitum fcu conftitMtum ex exiftentiam intra illum ordinem. Exiflcnfiacrgopartia-
narura& exiitcnM.i, atque ifa exiftentia erit fuppofifi,ut lisimmediateconvenit parti elfentias , quarovis intcgra
couftifuti naiurs vcrout pptcntia aluabilis. Quzfen-
, immediafc refpiciat complefam eftren-
exiftenfia naturas
icntia in co falfa eft,quod confundit cxiftentiam cum fub- tiam. Hocplanefequiturexfundamenfo pofito, quod
fiitcntia,& non tribuit exiftcntix propriuro efFe\um for- exiftentia nondiftinguifur in rc abcffenfia afiuali: nam,
malem ejus, qui eft conftituere rem in alu in ratione en- ficut fot? eftentia aftualc cns cft , ita & partes cjus func
tis aflualis, quam rem fupra aftigimus,& de ealatius di- a6\u3liacntia , licct partialia: crgo includunt proprias
^\uri tumus infra,agentcsde natura & fuppofito pariiales exiftentias , qu ab ipfis pariibus eflentis in re
Af vero Gajetanus & alii doeent , cxiftentiam fuppo- non diftinguuntur.Item,quia matcria prima,urfupponi-
ncre fuppofitum conftifutum in ratione fuppofiti, illud- tur formaeconfervata , vel crcata a Deo,cft a6iualis cnti-
que afluare , &

primo ac pcr fcconftituere ens aftuexi- tasincludcns aliquod effeexiftentia:, ut in fupcrioribus
llens. Quorum fundamentutp eft,quia folutri fuppofituiu oftcnfumcft: ergo habet propriaro exifientiam partia-
cft id quod cft, proprie loqucndo: ficut folum fuppofiium lcm ,
quia fubca rationc, ut prius natura fupponitur &
eft^quod operatur,quia ejus eil e(fe,cujus eft operari: ergo form, non potcft cxiftere per exiftentiam toiius ,ut per
cxiftentia primo& per feeli a6ûs fuppofiti:confequentcr fc manifeftum eft. Rurfus,forma,cum fit aftualior,quani
vero communitatur natur:iE & pariibus ejus. Et effct qui- materia , multo magis fecum afferi fuam propriam exi-
dero hxcfententia prohabilis, (icxiftcnfiaeflrct rcsdiftin- ftcnt iam , qu adjun^d exiftentis materia: , complebic
(\i a fubftantiali natura,quamquam JEgre poftif cxpliciri infcgram exiftentiam tof lus naturje Nequc enim potefc .
quidfaciat fubftantia circg fubftantialem naturam prs- exiftentia forroaeperfefolaeffeintegra ac totalis: fum
cifcconfideratarouteflrentiaeft, prius natura, quam & quia non cft forroa fola tota rei eflfentia juxta vcriorem
Xiftens,dequo;^gemuG in difputatione citatade fuppofi- fententiaro , tum etiaro quia , cum cxiftcnfia forma; (up-t
to.Simpliciterautem Ioqucndo,hjec fentenf ia non loqui- ponaf exifteptiam roaferiE,& illi unienda fit, oportcf,ut
turdeexiftentiaaccidentalijut per feclarum cft,de fub- non fit totalis , fcd partialis , ut poffit cum illa unum per
ftantiali autem poteft inielligi , vel de oroni cxiftentia fe componere
cujufcumqueentitaiisafûalis (ubftantialis, vel folumde Afque hinc colligifur, exiffenfiam non fempereffe
cxiftenti;^ omni ex parte completa. De hac igituradroitti entitafem fimplicem,nec femper compofitaro: fed talem
potcft,quod fit folius inregri fuppofiii, utmujj explicabi- efte, qualf m cxigit elfentia. Ifaque,fi c(fentia fit fimplcx,
mus tamen deomni

,
exiftentia id vcrum efte non poteft limulqut completa ac iniegra,exiftentia fimilitererit
fit
Quia oftenfum eft,cflê afluale natura; feu effcntia; eflre vc- fimplcx & totalis in
fuoordiae, (eu infra rationem na-
fed fuppofitaiitas nonpotcft tcrroinaie f urx,& hujufmodi cft fubfianttalisexiftentia naturxan-f
yam exifteniiatn :
&modificare naturarn nifi fupppncndo in illa aliquod gelicx. Si vero cffentia fit firoplex,&partialisexiftenfia
C(fe artuale, &extracaufas:

crgo necclfario fupponit in (imilitererit fimplex , & incompleta feu parfialis in illo
illaaliquod efle exiftentis ergo non poteft omnisexi- : ordinc ,& hujulmodi funf exiftentia; materi2,& forma:
flcntia e(fe aflus fuppofiti,fcd datur aliqua cxiftcntia,que fubftantialis . Si vero eftfentia fit compofita ex forma,
fit a6ûs iiafurx Praetcrea , fuppofitaliias diftinguitur cx
.
&materia, fitquc completa integra: fimili modoexi-
ipatura rei ab eftentia aftuali,ut infraoftcndemus:propria (tentia crit compofita ex exiftcntiis maferise ,
&forma:,
autcra exiftentia riaturx non diftinguitur ex natura ret &infcgraac totalisinfuootdinc. Dcnique, fi eflfeoti;^
fit
, , , .
S E c T. Xf. Quibu ) rcbus pcr fc conycniat cxiftpnti?. -1,47
fitcompofifa quidem cxmateria&forma , oon tamcn fit confcqucntcroplnati ,'hoccfle in homlnc, itnmarteriile
fimilcm fcu pio-
,tota cfTcntia: (cd pars iiitcgralis altcrius, cflfe, &
confcquenfcr primo convenire animÊ, pcr il- &
portionalemhabebit exiftentiam: ficcnimcaput, v.g, vcl lam communicari matcria- , toti compofifo At vcra & .
nianus partialcm habet effentiam ex fua rnatcria& for- fuppofifo contrario fiindamcnto , nimirutn exiflcntiara
tna compofitam , quz idco paitiali.s e{\ , quia cx matcria npncfTc in rediflinilam abe(Tentiaai5\uali, neceflario di-
fiartiali con(Ut,&cx forma vel partiali, vcl certc pirtia- cenduraeft, ita comparari efle anima: rationalis ad clT;
itcr (ut fic dicam ) & inadrquatc informanfe illam par- hominis,feu humanitafis,ficut comparatur anima fecun-
tem matcri.Y.Juxta modum crgo efTentiae talis eft cxiflcn- dum fuam cfTcntiam ad clTentiam hominis, feu ad huma-
tiauniufcujufque,id quod planc fequiturex pofito funda- nitatem . Non cft autem anima tota efTentia hominis,
inento,quod cfTentia aflualis &
exillentia in rc idem funt. nequeetiam ita condiflinguiturabilla , ut in jlla non in-
Contra hanc vero refolutioncm multa folent objici cludatur : fed diflinguitur ut parsa foro ita ergo cflc ani- :
fcd ad tria pra;cipuacapita revocari poffunf.Primum cpn- rns non eft totum c(fe hominis fcu humanitatjs,, neque
tinct au\oritatcs&rationes,quibus probari folet,,mate- c(l ita condiflinflum ab illo , ut ineo non includatur: fed
riam nuUafn habcrc cxiilentiam, fcd tof arn capcrc a for- cfl intrinfece componcns ,& idquod efl praecipuum
illud
nia,quiacx fc e(l pura potentia,& prope nihil:fi autcm ex jn ipfpeffehominis, quamquamnon poflit e(Te totum,
fc haberct cxiflentiam, ex fe haberet aûalifatcm,,eam- quia ipfum corpu.s aliqupd proprigm cflTc habct , quod et
quc pcrfeflinrimam: nam cxiflcntia efi pcrfe6\usa\us,& iam.humanitati communicat in fuo gcnerccaufa, fcili-
perfedla divini cfTe participaf io, tcfleDionyf. c. 5. de Di- cct,materialis. Atque ita opinarus cflScot. in 4.. difl. 43.
vin. nomin. Item, quia fcquitur,formam nihil caufare in qu.i. & in quodlib.qu.9.
n)atcria,quia ncqueeircntiam,nequeexincntiamilli con. Neqiie D.Thom. exprelTe aliquando Jocuit, effefo-
fcrt.Tandem,quia aliaspofTet matcriacfrcCneforma,fal- lius animx & intcgrum totuis humanitatis:
cfle fotale
tcm de potenfia abfoluta, cujusoppofitum docct fipe D. (cd in cifato loco dc ente & c(Tcntia cap. 9. ait, pofiusex
Th. fed de his omnibus latc diflum efl fupra difp. 1 3. & anima & corpore refultare unum in uno conapofito eflTe
,
15. & ideo brevitcr dicitur,duplicitcr pofle intclligi ma- & loquitur manifc.le dee(Te exiflentia: . Atvero, fieffc
teriam nullam ex fchabcre cxiflentiam, fed tofam cape- hominis non cifet aliud quamipfummet fpirituale e(Tc ,
lea forma. Primp,quod non habct iliam ,niGnatura fua anims, communicstum & quafi extcnfum adcorpus,
.jepcndentem a forma,& hpc fenfu concedimus matcria.rn non propriediceretur iliudefTe refultareex anima& cor-
capere cxiflentiama forma , utfefl.9. fatis declaraium pore . Quod veroflalim addit D. Thom. illud efle ,
prout
efl. Alius vcro fenfuscfl , quod materia in eniitaie fu^ eflanim.T, nonefle dependensa corporc nonhabetil- ,
.a\uali nullam includat.cxiflcntiam propriam , fed illam Jum fcnlum quod tofum e(Te hominis maneat in anima
,
a formaomnino mutuetur, ita ut per ipfammct formam, feparata fitqiie a corpore independcns , quia neque ver-
,
vcl per aliquid quod ratione.fQrma: datur materix ipfa

, ,
ba ipfa hunc (enfum prajfeferunt, neque efl aliquid,quod
.formaIiter& intrinfece exiflat , & confljtuatur in efle nos cogat ad ita interpretandum Optimusenim lenfus .
entitatis a\ualis,& hic fenfus Ideoque in fenfu

e(i falfus. efl, iiiudeffe, /'rorf/?4;3<, id efl,quintumad par-
oppofito concedimus , materiam habere fuam propriam temillius, qua; ad animam fpeftar non pendere a cor- ,
exiflentia(Ti,quam formaliter non habet aforma,quod fa- pore Et in hocconflituit D. Thomas difFcrentiam infer
.
tis in fuperionbus probatum efl Et ibidem etiam deda- . efle animi rationalis , & aliarum formarum quod aliae ,
ratum efl , quomodo materia fit pura potentia receptiva forms non habent cfle nifi ut informant materiam , , &
,in ordine ad a^lum formalem , non vero ad ailum entita- pendent ab illai anima vero habet c(Te independens,quod
tivuro,feu exiflcntijc. Prope nihil autcm cflfc dicitur,quia conimunicat iriateri.i:,quando illam informat.Non quia
intcrenfia fubflantialia infi^num locum tenetin perfc- p^r illud cflTe ipfa materia formaliter txiliat, fed quia p;r
flionc,tamen hoc ipfo,quod diciturefTe prope nibil, con- illud a\uatur, perficitur, &
fovefur feu conlcrvatur .
fequenter diciturhabere aliquid entitatis , quo recedita Quando vcro feparatur apima ,
potcfl illud idem cfTe in
nihilo, &fecundum id habet aliquid exiflcntii Qiiam- . (eretincre, quia cfl fpirifualc &fubfiiieos, licetnon ,
quamûtem ipfum cflirut fic dicafur nobilifTimum, ta- om.nino cpmplefum in genere (ubrtantiê Atque hac ra- .
jren nonomne effe cfl pcrfeftifTimum^fedineoreperiun- tionedicere potuit intcrdum D. ThomascfTe, qu"od erat
turgradus juxta rerum &e(renfiarum diverfitatem. At- compofiti , manere in anima feparata , ut patet ex cita,
quc ita quamvis materia habeat aliqupd efTe propriia ta- , tis locis 2. cont. Genics cap. 81. ad tertium quodlib. 10.
mcnquia in genere fubflanti? iilud efl imperfcdiflTimum, art. 3. & 6. quibus locis nunquam ait elTc anims cflTe fo-
ideo nonobflante tali cfle,poteflmaferiaeflreimperfefla tum cfTe compofiti , fed folum quod fit , vel eii com-
eflTi
& propenihil.Rurfus licet materia habeat propriam cxi- pofiti, dum communicaturcorpori: polcft autem dici
ilentiam illam tamen habet dependenfem a forma ,
, & cflTe compofiti, tamquam a\us& prscipua perfeflio
hoc mododicitur forma conferre illieflê, ut in (uperiori- cjus ,quamvis non fit integrum & totale efie cjus Quod .
bus declaratum efl Quanta vero &qualis fit baec depen-

. fi quis tandem cpntendaf, D.Thom. fenfiffe, illud ipfum
dentia a forma,di\o loco fufeeflexplicatum,& idco plu- cfTc immaferiale, qupd mantf in anima fcparata , e(Te
la hoc loco de illis objefîombus dicere neceflie non ci!. integrum &
totale e(fe , quo totus homo exiflit quod ci-,
,
Secundaobje\io principalis fumiture? partc formae, fafis locis& aliis infinuat , ut uidere licet in i. d. 8. qu.
& prscipue ab anima raf ionali cujus eflfe cfl idcm cum
, 6. arf.2.ad l.& 2. & difl.i 5. arf.5.& fajpe alibi dicere ,
enTe totiu5 hominis, feu humanitatis illud autem cfl cflTe : confcquenferdebct D. Thom. procedere in ^s, fententia,
fimplex & non compofifum,quia manet in fola anim3,& quod cffefii resdiflinfla abedenliaj qua.mnos nunc noi^
confequenter efl omnino fpiritualc: ergo quamvis hunia- defendimus
nitas fireirenfia compofita, nih'IominuscflTc ejus non eft Ad primam rationem refponJefur negando , enTe ho-.
compofitum: ergoob eandem caufam idemerit propor- minis, effe omnino immatcriale , fed potius appellan-
tionaliterdicendum dequalibet fubflantiali natura com- dum eflTcfbfolute materiale hominis ma-
, ficuteflentia
pofita Antecedensefl valde receptumin Schola D.Th.
. terialisefl. Efl autem matcrialis hominis natura noa ,
ex doflrinaejus i.par.qu.76. argument. i. ad 4.&deen- quia omnes partes,ex quibus conflat, maferiales finf, fed
tc&c(fent.c. 5. Quibus locis id Cajetan. lafcdefcndit & quia altera efl materialis.Res cnim immatcnalis dicitur,
declarat,& Ferrar. lib.2. contraGenf. cap.65. prope ini- qusex materia non conflat, negatio enim ibi indufa
<ium. Et potefl in hunc modum ratione fuadcr^ , quia cflfe compofitionem ex materia exciudit.Unde omnis res,quf
totius hominis non poteft effe materiaIe,alioqui non pof- materia conflat , quamvis aliunde fpirituali immate- &
fet per illud anima cxiflerc ergooportet ut fit Ipiri-
tflTc : riali forma conflituafur,materiaIis fimplicifcrexiflif,&
tuale,quia inter haec duo nondatur medium: ergo fecun- appellanda efl.Simili ergo modo elTe totale hominis ma-
dum feefl incorruptibile, & perpetuum, & pcr fe primo teriaIecfl,nonquia omneefTe partiale, ex quocomponi-
conveniens animae , & in ea pofl feparationem manens tur,materiale fit,fed quiaex cffc corporis.quod materiale
5ecundo, quia anima dum cfl in corporc exiflit pereffe , efl,& efle anim? confurgit.Cum vero objiciturjquod ani-
totiusicrgo nonhaheteffediflindum ab effe tofius,alio- ma non poteft,exiflere perefTe materiale.Refpondendum
qui fimul exifteietperduoeife, quodefl (upcrfluum, & efl adarquate & tamquam per proprium aftum, non pof-
imppfTibileiergocfl idem anim.-E,& tof ius compofiti fe cxiflere per tale efie, tamen inadsquate feupartiali-
Ad hanc objcdîpncm refpondetur,eos,qui cxiflimant ter poffecxiflere pcrtalccfle,nonquafeousconftatexpar,
cxiftentiam cflTe rem diflinftam ab effentia, fatis(juidcm
te materiali , fcd quatenus aliam partem fpiritualem in-
Suarex. Tom. XXII.
K 2 dudit
. . . . .
Disp. XXXI. Dc cnte finlto.

eludit ipfiamaiT propnam & proportionatim.El^ ilaque tcm juxta fupcriusdifâdecnfe pcrfe& pertccldenj. Et
hoc infcgrum cflfe hominis adjfq iatum toti homini , lin- in idem redit , .fidicamus, illud iotciligi dc cntibi.s fim-
gulis aufcm parcibusejus adaequarum, id cfl,excedens, & pliciier quae per fe fint cntia & non inllituta ad compo-
,
jdeo non a6'fuai fingulas fecundum fe totum , fcd fecun- ncnda alia cntia.In hoc autem fenfu non xedie accooimo-
dum aliquid fui , fcrvans proportionera cum fingulispar- datur in praefenti illa propofirio, nec re\e fit illalio, qui
ibus . Unde retorqueri poffet argumentum nam cf iam : materia &
forma non funt cntia fimpliciter, neque coni-'
pon immatcrialcforma-
pofefi materialecorpus pcr effe pleta,fcd natura fua i.nflttuta ad complcndum cns fimpli-
Jiter, &
intrinfecc exillerc, quia corpus ipfum ett aflualis citcr,& idco lict in eis intdligatur propria a3ualitas en'
CDtitas matcrialis & extcnfa,qu2 per aliquod efTe a\ua- titativa optime cx ciscomponitur unum perfe,quod efl
Je intrinfece con(iituitur,quod necelTcefletiamcfrcma- fimpliciicr, &compJctumcns.

teriak & cxtenfum,quod efTc cQ vera exi(êntia,ut in fu- Tcrtioinfcrebaturcx hac noflra fcntcntit, omnem Cur *U-
pcrioribus probatum efl non ergo potcft ipfum corpus : formam poflTe naturalitcr cffe finc materia , matcriara Sequni* &
ihtrinfececxiflere pereffe immatcrialc: oportct ergo ut fincforma,quiafi hsparteshabcnt proprias ptrtialesexi- naturaii-
efTc totiushominis fit materiale, tamquam compofuuai flenf iasûnaquacquc pcr fuam cxiflcntiam cxiftere poterit *
*^*
^x materiali effe corporis & immateriali animae. finc aliqua partc, vcl finc loro. Refpondctur,negandofc- 'iri*.
Afque hinc faciliscft rcfponfioad fecundara rationem, quelam & ad probationem negaturctiam afTumptuai
,
quae dc materia ipfa & de omni parte exiflentc in foto Quia hoc ipfo.quodcxiflcntia non cfl complcta, fed par-
^cri potert.Unde dicendum eft,partem exiftentem in toto tialisjpotcfi pendcreabcxtri.ofccacaufaformali aut ma-
euilcre per cffetotius , &
per efle proprium , divcrfo au- teriali ,fi talis exiflcntia mafcrialisetiam fit. Cum vcro
tem modo, & ideo noncxiftcre perduoeiTc, fed per unuin inflatur, quia ralio exiflenrix efl , ut fufficicns ad confli-
& idem di verfis rationibus confideratutn Nam to- . cflTe tuendam rem extra fuas caufas.Rcfpondetur facilc ratip-
lius & partis non funt proprie duo fcd comparaotur ut , ncHi cjuseffcjUt fil fufficiens in fuogencrc, fcilicet inge-
includcns,& inclufum: ficut ergo pars includitur in toto, ncrc formalis aflus , fcu modi inrrinfeci : non vero cfl de
ita exiftit per cfTe tctius mcdiaie & inadoequatc , fcu cx- raiionecjus , ut fit independcns abomni alia caufacSi-
ccdenrcr(ut fic dicam) immediateauiem & adxquate cicntc,vcl formali,aut matcriali. Etcfl cvidcos inflantia
exiilit pcr effe proprium,quod cfl partiale & in effe lotius inexiflcn.lia accidentis,qux formaliter facit illud cxiflcr
includitur.Undcnonexiltit percfTe totius,nifiratione il- re, non tamcnindepcndcnlcr a fubjcflo, ut in fuperiori-
lius cfTc partialis-,quod indudit, &ita noncxiflit per duo bus etiam taSum efl . Quod vcro ibidem addiiur ,quia fl
effe, fcd per unum & idem materia vcl forma non polefl naturalitcrexiflcrc , nifi in
Terf ia objefîo principalis e(i fupra in fefl. r. propofi- compofilo,cujus cxiflentia tcrminari potcfl,fuperfluc da-
ta/r/rationequarta, priqix fententid.',qiisad hec tendif, retur illi partiali:exiflentia : hoc(inquam) jamefle^
ut probct elfe naturf compofitf non polfc cfTc compofitu, diSis foluIum.Nam licct hx partcs non poflTint cxiflcrc ,
if) cu)us probatione nonnulla attinguniur,quz jam expc- nifi in toto,tamencxiflentia totius nullacfl ,nifi confê-
jiita funt. Primum ell,quia alias materia habcrct propriu tur ex cxiflentiis partium,ncc partes poflTunl pcrcxiftcn-
partiale cffc, & ita non cffet pura potcntia
Ad quod jam . tiam totius exiflerc, nifi inquantum illa includit partit-
refppnfuiTi eli^cffcquidem purath potentiam inordincad les exiflcniias finguli; partibus accommodatas Et i(]eo .
rormafem aftum fubnaa!iaIe,qoia ex fe nullum habet,at- non funt fuperflus cxiflcntii partialcs fed omnino ne- ,
tjue iia effc puram potentiam rccepli vam,non tamcn ob- ccffaris, ut partcs habeant a6\ualitatem fufficieotcm ad
jtîva,quia necefreefi, ut aliqugcniitatem rcale habeat: componendum totum , tum ctiam ut cx hiscomponatur
ndir) alias nec potcntiam reccptivam rcale habcre poffet. integra exiflentia totiuscompofiii
Secundum erat,qui3 aliasex materia &forma non fie- Denique ad illam inflantiam,quod fi matcria vel formt
-ii unum per fe,quiacx duobusentibus inaflu non fit pcr habercnt proprias partiales exiflentias , prius naiura exi-
fûnum Ad quod refpondctur, fifit fcrmo tjccntibus ia
. flcrct una ,quam alia, &confcqMenter poflTct naiuralitcr
a>fû,prout condillinguuntur ab entibus in potentia (nam exifler fine alia , dicendum
matcriam primam , eo efl ,
hoc fenfu nunc loquirnur de enteip aflu,fic enim pcrexi- quod percrcatipncm fiat, &cpnfcrvefur , prius naturqi
Itcniiam formaliter &
intrinfece conPutuiturens in tali exiflere,quam formam, non tamen inde inferri, poffe na-
a\ualitatc ) hoc igiiur mpdo loquendo de ente in alu , turaliter exiflcrc fine forma, quia potcfl illam exigere, ut
non folum non rcpugnat ex duobus cntibus in aflu , con- conditionem & difpofitionem necefTariam,feu tamquana
flitui unum perfe, verum ctiam impofiTibilecftconfiitui, aftum formalem,finc quo non dcbclurci ut fit Quorao- .
nifi cx entibuj in aiû^quia ens in potentja,cum fitnihil, do fpc contingit, idquodcfl in aliquo gcnerc natura
non potelt a\u confiituere aliquid , fcd potentia tantum, prius non poffe cflTe finc pofleriori,dc qua re lafe in fupe-
ut fvpius in fuperioribus diftum cli.Deinde illud axioma ripribusdi\um efl,traftando dc caufis,pr$fertim difpuf.
in co fenfu intelle\um nulla probabili ratione fundari 28.&intom.i 3. par. circaqu.2. & 17. mulfa dc h^crc
potelLCur enim ex duobusentibus,qu3E: in fuogencrepar- attigiAt vero materialisforma,quzdepofcntia mate-
.
tialia fint, non potcrif unum pcr feintali genere confli- rixeducitur, non prius natura exiflit, quam materiae
iui , etiamfi ipfa habeant in a\u,id cf^ , cxtracaufas fuas uniatur, quia ai5\ioperquam fit cflentialircra matcria
partialcs entitites , & per illas uniantur ad compooen- pendet.Et in hocefl difcrimcn interanimam rationalcmj
4um . etiam in advcrfariorgm opinione negari
Prartcrea & alias formas,quod illa priusnaturaexiflit, quam unia-
rion poreil , quinmateria& forma in effe efTentii ha- tur,quia iit pcr creationcm ,qu2efla6îoindcpcndensa
bcant aliquam a6'i:ualitatem propriatn per quam uniun- ,
fubjefto, idcQqucper illam recipit cflTc, inquo ipfa priu?
Jur ad componendam cfTentiam ,
qui in effe cfTeRtix efl natura fubfiflit, quam uniatur corpori,ac propterca illud
per lc una ,
quamvis conflct exduobusentibus in aû in rctincrenaturaliter potefl,quamvis acorporc feparelur,
codem idem ergoerit cum eadcm propor-
cfreefrentia? : AlicE vero form$ ,
quamvis propriam& partialem exi-
ticrjcin effc exifienti?, imoin re idcm omnino eft ,quia flentiam rccipiant,non taraen aptam ad fubfiflcndum iq
illud effc aflualc effentiêfl verum effe exiflcntiar.Item, feex natura fua:fcd pcndentera a mater!a,ut abea fuflen-
jn cnf ibus maf erialibbs , quoad compofitioncm cx parti- tetur , &
ideo nec prius natura in fe funt , quam in mate-
bos intcgrantibus negari non potefl , quin ficut forma efl ria ncc fcparats a mafcria confcrvari poffunf
,
extenfa & divifibilis ita eriam fitcxiflentia Quis enim , . Quarto infereb^turunamexiflentiam pariialem com- lxi(?eci.
credztexiltcntiam lapidis, aut arboris effe ita indivifibi- parari ad aliam , ut potcntiam ad afûm , quod videbatur iTiate-
lein , ut fi' tota intofo,& 'ora in qualibct parte ? conflat repugnare alualitaii exiflenlisp. Sed ad hoc jam in fupe-
c'^,ipj"j.
crgo cx partibus infcgraniibus talis exitcntia totius la- rioribus lefponfum cfl, dcclaratum , quomodo aliqua & tur td e-
pidis, vcl arboris: ergo psrtcs iUa: uniunfur,tamquam cn- cxiflentia quamvis conflituaf rcm in ai\u , id cfl , ex'ra ^'''enti^
fia aiûalia partialia , & lamen cxeis componitur unum nihil,&cxtra potentiam objc>ivam, nihilominus ppflfit
per fc.InhoccgotcnfLi illatipilla ncganda clt:nam prin- comparari ad aliam exiflcntiam,ut potcntia rcccptiva ad
j-ium quo probatur, juxta cundem len(um , nullam ap- a\um,loquendo phyficc,& fccunduiri rcm dc cxiflcntiaji
parvnfnm, vcl probabJitafem habef ut lupra dcciaratum cfl .
Cjid rrgodiciiur ex duobus entibns i aEiunon fieri , E>;gomtHr quomodo exlftentia dicatur ultim*
verfeunwn iotcHigendum cfl dc tniibus coinpleiis ex
,
, aEiualitAs
ûibus unum compar^tur ad aliud , uf poti. niia ad adum Atquc hinc obiter infcrtur , quomodp intelligendum
^jufdiBgnerii, aeque ut par$ ad (otum ,
yel ad compax* fit,quod a multis dicitur,cxiflcntia[Q efTe ultimun) adlu,
(eu
. . . ,,,
. . . ,,
S E c 1 . X f. Qiiibu > icbiis per fi: convcniat c\illentku '
14^
fcu uitimatri rci a5\ijalita(em: fic ciiim loquitur D. Th. nari dcbct ad aliquod novum cffe cxiflentis. Ifcm hr>c
qu. unica dc Anim. arf.d.ad 2. & Cajctan. i .p.qu.^.ar.^. maxime confirmat myrterium Eucharifli:t,inquoeadeiu
D.Th. Aiii vero etiam Thomilla? di-
circa 2. rationem numeroaccidcnfia conlervantur fine fubftantia,non con-
cunt, cxifientiam potiusefTe primam rci adtualitatcpi fcrvantur autcrn fine cxillentia Quce ratioetiam proce- .
ûoniam efTepofiusefi primus afluscujuslibet rei,quaDa dit in opinione quae diftinguit exiflcntiam ab eflfentia
,
.
ultimus. Qua: varietas ruppofitado6\rin3 a nobis tradit.i, Nam quod quidam aufi funt dicere pofl confecrationcna
in fola voeum lignificationeconfiflcre poteft . Namexi- Euchariftia-,quamvis nonmaneat effentia panis,manere
ftcrjtia ailuaiis dicitur cfTe aflus, vel ailualitas eflfenriar, tamen cxiflcntiam fubftantialem panis, ut pcr illam
lionphyficc,& fccundum remjfed metaphyfice,& fccun- quantitas & alia accidentia exiftant: hoc ( inquam ) plus
dumrationem, & hoc modo diverlis rationibus pofefi cll quam falfum,& improbabile in Theologia,quia juxta
dici a>us primus vel ultimus. Rcfpeiû enim pra;dicato- lanam doflrinam , & definitionesConciiiorum fola ac-
lum cffentialium quafenus unum comparatur ad aliud ,
,
cidentiamatKnt in Euchariflia , confecratione fa6\a , ut
utaftusad potcntiam Metaphyficam diciturexiftcntia ,
latius in 3. tomo in 5. p. D.Th. tradâtum cft. Cum ergo
ultimus aftus,quia conltituit m adu totam elTcntiam in- exiflcntia accidentis maneat non manente exiftentia
,
cludcntem omnia prEdicataefrentialia,& cfl id,quod no- fubflantiac, neceflêcfl dicere , accidens haberc propriatn
flro modo intelligendi ultimo aduenif effentiiEîn confli- exiflentiam diflin\am ab exiftentiafubflantiaf
uenda intrinfeca & a\uali entirare rei . At vcrorefpe- Poflet tamcn refponderi ( fi exiflentia & cffcntii di-
&a eorum,qu5E confequuntur eflcatiam,fivcfint proprie- flinftxres funt ) non manerequidcm exiflentiam panis
tates,fivcoperationes,fivealiaaccidentia,exiftentiacrca- creaii tamen al!am,qua accidcntia con(erv'enfur:lcd ha'c

turas habet potius rationem prmii attus, quam ultimi reiponfio ponit imprimis rK)vum& inauditum miracu-
Qox do\rmam
juxta deanima texf. 2. & 5.Ariltot. I. lum Deinde ponit,confervari eandem numcroentita-
.
formaeî aBujpriwus quia conferteffe adquod fcqui- ,

tem adûalcm variataexiflentia ,quod ,ut fupra oflendi-
juroperatio ,qua; eft aftus fecundus: cadem ergo ratione mus,cft impo(fibile,quiafi manet eadem numeroatua-
omne efle comparatum ad operationem vcl propricta- lis entitas: ergamanet illudeffe a quo intrinfece res ha- ,
tem, qu2E ex illo manat,habet potius rationem aflus pri- bet falem aûalifatem,hoc autem eft efle exiflenf iac. Ac
jni ,
quam ultinni. Quapropter quale tuerit effe, talis erit deniquede illamet cxiflentia , qua^denuocreari dicitur,
a\ualitas ejus,& falem rationem primi adûs habere po- inquiram, an fit fubflantialis , vel accidentalis? Primuni
terit:nam fi fit perfedum cfre,erit adus per modum prin- dici non potefl , quia fecundum fidem squecerfum eft
,cipii efficientis refpeftu eorum quiab ipfo manant: fi
, ,
nonmancrein illo lacramento aliquam rcm fubftantiac
vero fit effe imperfeiûm ,
effeporerii aftus primus per cujufcumque prarler corpusChrifli ac ell certum , noa
,
:
modum potentis recepti vae. Non elt ergo de ratione effe mancre aliquid fubftaniia; panis Si vero dicatur fecun- .
fit pura vel ullima ai3ualitas,ut non polfit

ut fic,quod ita dum,jam admiititur exiftentia accidentalis inferiorisor-
per ulteriorem a6ûmperfici, fed illud pertinet ad eflTe dinis ab omni exiftentia fubftantiali:ergo falis exiflentia
fummum atque perfeftifrinnum.An vero exiftentia pofTit poteft etiam effe naturalitcr pofl"ibilis, & cffentiaracci-
jcum elTentia in perfcflione comparari,infra dicctur dcntis connaturalis . Unde ultcrius argumcntari poflu-
De exijientia accidcntinm mus ,
quia talis eft exirtcni ia rerum ,qualis eft cflTentia
,
Qiiarto inquiri confequenfer potefr, utrum forrosac- namfivere, five rationediliinguantur , debcnt inrer fe
cidentales habeant , & confcrant fubje^lo propriam exi- fervare propor[ionem:led efleniia accidentis talis cft , uc
ftentiam. Quidam enim recentiorcsThomiffse verifimi- natura fua pendeaf a fubjcfto:ergo exiilcniia ejus talis &
lecredunt accidenfia non habere aliam exiltentiam ab cft ut ab exiftcniia fubjefli naiiiraliicr pcndca!
, eigo :
, in quo funt
exiftentia fubjefli Et fundari videntur fe- . oportcf,ut fitdiftiniâ abexiftentia f'jbllanii<v,quia nua
lum in hoc,quod eflc fub;c(L\i fufficit,ut per illud cxiftant poteft eadem cxiflenria eflTe pendens, & mdcpendLns a
omnia accidentia ,
quae illi realitcr conjun6\a funf non : fubjc1o.
eftergOjCur pluraeffe multiplicentur ineodcm fubje\o. Et hiquidem rationcs cfficaces funt fuppofifovcro
Acccdit,quod accidens non tam eft cns, quam entis ens conceptu exiflentiae, fcilicer, quod fii ,qua formaliicrd^
tcfte Ariftot. 7. Metaph. in princip. & ideocommuniter intrinlcceconftituiiur ens atu ut Si auiem fingaiur
fic .
dicitur,quod accidcntisefTe eft ineHe^quia nimirum, nec exiftentia cfle aliquid aliud,v.gr. conditionem quandam
eftens, nec habet cfle , nifi quatcnus participat effe fui ncceffariam ad a\ualitatem eflentia?, diftinilam tamen
fubjefti.Tandcm exiftcntia accidentisnon eft ipfa inhae- ab illa: nulla efficaci ratione probari poteff,ta!em condi-
rentia cum mutata inhsrentia , poffir accidens eandem

, tionem requiri ad eflTe accidenfium prancr ipfum eflc (ub-
exiftentiam retinere, ncqueexiftentia accidentis eft fola ftantiy,nifi talis condiiio dicatur efle ipfa aiûalis inhx-
eflTentia: n;im cfTcntia accidentis confift it in aptitudinali rentia ,quam aliqui confundunt cum exifteiuia accidcn-
inhaerentia , non in afiuali exiftentia : eritergoipfa exi- tis,non confiderantes^neceflrarium effeût in re ipfa difrin-
ftentia fubjedi : nam prartcr hsc nihil aliud in accidente giiantur ,quandoquidcm poleftexiflentia accjdentis fine
invenitur inhirentia conlervari uf fupra tetigi
, &iteruminfe- ,
ft.e)icitur.
nec firma ratione, neque ulla au\ori-
^^cnfentia, quentibus dicam.Prxter inhsrentiam eigo alualem in-
tate fulcitur Omnes enim auftores , qui tenenf exiften-
. lelligerc oportct inaccidenteexiftentiamdiftind\am ab
tiamnon eflferem aliam ab effcntia a6\uali , neceffeeft cxiltenf ia lubftantiae , &
natura fua dependentem a (ub-
fateantur, accidenfalem formam ficut propriam habet ftaniia media a\uali inhasrentia ,
quamvis a Deo poffir,.
effentiam.ita propriam habere exiftentiam.Et ita docuit conf: t vari (ine exiftentia (ubffanti.T,& fine a\uali inhz-
Scotus m 4. dift.i2.qu.i.&alii communiter.Rurfus,qui rentia Eft autem per fe incredibilc, formam accidenta-
.
exiftimant exiflentiam efTe rcmdifliniaam abefTentia, ]cm ponere in fubjcô praiter luammef entitatcm afli**-
nihilominus docent eflêntiam accidentis habere pro- lem five elfenfialem, & inhsrentiam cjus aliam entifa- ,
priam exiflentiam fibi proporf ionatam diftinflamtum tem diftin\am , qua; fit exiftentiaaccidenfis quiancc ,
abejus eflfcntia , tum abeflentia,& exillentia fubftantise. concipi pofeft , ad quid fit lalisentitas jnequequid qon-
Ita tcnent communiter ThomifljE , Soncin. 7. Metaph. feraf fubjc\o,auf ipfi accidenti
qu.^.Fland. qu.i .arr.5. Cajef. c.7. deente &effenf. pofl Sic ergo,deexiftentia,qu? non fit res diflinla ab a\ua-
qu.id. & i.p.qu.28.art.2. & fumiturex D.Th.^.p.q.i 7. li efTentia accidenfis,apud me eft res certa,& perfpicua,
art.2.& 4. cont. Gcnt. c. 14. & in d. j.qu. 2. art.3. &
i. accidens fuam propriam habere exiftenfiara a fubltan-
difl.20. qu.i. arf.j. tiali diftinâm, &
hoc ipfum valde confirmat fenfen-
Dicendum ergoefl,formam accidentalem habere fuum tiam pofitam de identitafe e(fentia:& exiftentia?. Quod
proprium cflfe exiflentia:, quod fubjcflo communicat vcro formaaccidentalis conferat fubjc^ôexiffcntiam re
cum illud informar.HiEcafrertio, ut dixi,efl ccrtifl[ima,fi iipfa 3 fe diftin\am , neque intelligo, nec fundamentura
exiflentia non cfl ab eflTentia diflinila ex natura rei,unde video cur credendum fif. Nam albedo, hoc ipfo praecifc,
(Eifdem rationlbus probari potefl,quibus eam fententiam quod inhaeret fubjelo, per fuammet entifatem confti-
nos confirmavimus, fcilicef ,
qu:a forma accidentalis, ut tuit illud album , &
hoc eft dare illi ut fit aibum ergo :
condiflinftaa fubjeflo , efl a>ualis entitas : crgo in fein- omne fupervacaneum,& fine fun-
aliudefle albediniseft
frinfece inciudit exillentiam a fubjeilodiilinftam.Iteni, damenfo confi\um. Quapropter, qui realiter diffin-
quia forma accidtntalis tieri poteft in fubftantta nova guunt exiftentiam ab eflfentia , nihil poflTunt in praefen-
|>ropria adionc , illa aurem nova a(îo neccffario lermi- ti pun\o conftantcrdicere, Hincenim vidcbuniurnon
SHorez Tom. XXII. K 2 inepte
. . , , ,. .
f5-9 î$v. XXXI. De cnte finito.
i.pepte pTocedcyc, UDicam fantum &r:mplicem exifien- eft: crgo.necenTc cft,ut faiis modus,ficut aû eft In rcnw
?.iam fubltannali fuppofifo tribuendi. ,
qus primario (ub- naiura , ita habeat proprium ctTe
iUntiaii3 effentia/ecur.dario vero omn'um accidentium Atquc eodem modo philofophandum cft dcropdpac-
êpcndentiam terminaret, ne cogcrenturto.t entitatcs fi- cidentali refpedlu illius rci cujus eft
modus, ut v, gr. dc
jie cau/a mulciplicare.Etquia,ri quis negst materiam ha- figura rcfpe^lu quantitatis,&deaflione vcl mptuiefpe-
bere propriam cxirtenf iatju propferimperfeQioncm fuam, Tu fui tcrmini ,&fic dealiis:cftenim.inJiisomnibus,eji-
nonvideocur negare non pofTit formam accidentalem dcm ratio , Pixi autem , veffeBuilUus rei,cu/uj efi Tf>9'
qux minus perfcijum cnse(i,quam materia, propriam & <ij,quia refpeftu illiuE,talisexiftentiacft folum mpdali-
dilUniftam exilh niiam afiferre. Aliurde vero fatis conllat tcrdiftinfâ, xcfpeflu vcroalitrumrcrumpotcritctiatn
hunc ipfum (.licendi conftanrcm modum, & non eflc fatis rcaliter diftingui , ficut ipfcmet modus diftinguitur. Ut
juxta illam frnfentiam, quia xion ppfefl rationem rcdde- figura,qu5eaquanti,tate folum diftinguitur modalitcr, ab
jê^curforma fublfantialis afFeratcxiflcnti*mdilHn<3am, ali.is rebus rcaliferaquaniitate diftinftiseandcm habet
& non accidentaiis fervata proportionc. Nec magis pot- diftinfîpnem realc.m:dcquarcjatcdiximus fupradifp.7.
cfl explicare, quid conferattalisexiflentiaîdinda fQr- Ubi etiam oftendimus diftinftionem mod^lcm nonin cq
jma; iubiiantiali jam prius natura informanti materiam , diftingui a rcali quod non includit diftinftam cxiften-
,
iquarn quid conferret cviflentia accidentzlis didinfla for- tiam, fcd,in.^co,qupdexiftentia ajfcrius cxtrcmi non efl
rox accident&Ii jam inbarenti fub)c\o. Etpraetcrejdc- talis eflrcntiK, quje (c fola pofTii cnljfatcm fundare , fe4
clarare non potel^ quid fit tertninare dcpendcntiam cf-
,
modi,qui cffcniialiter & feipfoimrncdiatenititur in|lli-
fentixaccidentajis , f) jaip prius natura illaefTentia fup- qua alia enf itate, ut ibi latius declararum eff
ponitur a\ualis,id cfl,in rerum natura jain efrc\a5& in- CoroUaria tx /uperiori doElrina ,
hae ens fubjefto.Acdenique myflerium Eucharjlliacfatis Atque ex his intelligiturprimo, quo lcnfu accipjcfl-
.dtclaravit ilia-n fentcntiam effe fimplicitcr improbabi- dum eft,qupd fupradiximus,exjftentjam non cnTc rcm ab
Jem. Soium cigohasc diximus,ut pifendcremus,quam fit .cirentia diftin^âm Duobus cnim modis accipi ppteft
.
veritati confcntanea fentcntia, ntgans realem diftin- efTcntia, unomodoin propria & maxime ufitata fignifi-
iBionem exiflcnnae ab cffcniia aftuali cationc , &hoc modo fignificat rci naturain & Ccdixi- ,
Ad fundamcnturn eigocontrariae fcntentiae, negatur mushumanitatemcfTeefTentiam hominis &Theologi ,
^'ufficcfe efrefubflantialtjUt perijludexiftant accidenf.ia ,

dicunt, in tribusdivinis perfonis eflTe unam cfTenfiam .
quia non 'A\ illis proporlionatum, tum etiam,quia,ut fae- Alio vcro modofumiiur lalius cflrentia proquacumque
pt dixi , nuUa res poteflformalitcr&intrinfece.conflitui rationc efTcnti?li,quomododicimusquidquid cft eomo-
ensadlu (quodel,! exiflens) pcr elTe fcu entitatcm a .fc do,quocft,habere (uamcfTcntiam,quiaefTc poteft abfque
diftinftam. /id fccundum relpcndetur accidensdici c.nris (ua propria, & intrinfeca rationc eflrenliali, quomodo ct-
.cns , non guia in ratione entis intrinlece cofiftjxuatur per iam fuamefleiuiam, &figura, &alii
fubfiftentia habct
eftê (ui.fubjcfti ,
fcdquia fotutp fuum e(Te habct cum qua- modi,fivc fubftantiales,five acci,deniaIcs,.Cum crgoef-
dam habirudine tranfcend.entali ad fubjetûm : nam fo- Tentiam cumexiflcntia comparamus, in hac ppftcriori
jum eft ad perficiendLsm illud, &quia talecli iUius eflc, fignificatipne &generalitare loquimur, fic enim nunc
tamque debiie & impeifc6lum , ut non polTu nifi in alio agimus de cntc &
cnêntia crcatis in communi atque it ,
fuitenfari, .Ef m eodem (enfu inttrpretandum eitillud ctiamcomparari debet cfTeniia ad proportionafam exi-
axioma, accidentiseffeefiir.ejfe : nam fi inielligaturdc ftentiam. Natn unaquaeque eflTentiacum illa exiftentia
îs t'(lV' i:;hi-rcntia a\uali,iHa fprmalifer npneft efTc accjdenrjs, habet identitatem, perquam in fua propriaac prxcifa
caufaliter vero ppteft itaappellari ,quia, naturaliter lo- aflualitate conftituitur. AfQue ita humanitas.eft idem
quendo, non communicafurelTe accidcnti, nifi media in- cum fuaexiftentia qua pra?cifcconftituitur in cflTe talis
,
^).trcnfia.Si vcroaxioma illud i_nteJligaturdcin.h2Erentia eflTentije^feu nafurje artualis:fi autcm comparetur ad exi-
gptituJinali , fic inefTedicitureCTeipfum cfreaccidentis, ftcntiam totius hominis, non cft omninoidem cum illa,
iljgd e(Te tal.e cft, uf cntitas aflualis per illud confti- quiahomonon folum jncludit naturam , (eu cflrenfian>
'tyta proxima apiitudine ad inhxrcndum,& natura-
(it in hominis, feri etiam fubfiftenliam, atqueita cxiftentia ad-
a\ualem inh2;f]or5em,ut cflTc pofTif. Exquo
jiier poihilet 5equata hominisincludit ctiamexiftentiam totius fubfi-
Lcile refpoDiJetur ad icrtiam rationem exiftentiam a,c- flentijE, fecundum quam diftinguitur ab humanitate
cidentis non eflic inhsrentiam aflualem , ncque cfTecf- tamquam includens ab indufo, Ut crgo re6ê fiat com-
fentiam potentialem ieu objcfli ve tantum conccptam , paratio, debet prsEcifc ficri inter unamquamque eflren-
fedcfTe ipfammet elTentiam accidentis aftualem , &in tiam a6Tualcmcum illoefTc, quo in tali rationcaûalt
rerum natura produlam conftituitur Et hoc modoeft in univerfum vera regula
,
j
De exifientia modorurn unumquodque ensaftu cflTe idem in re cum fuoeflfe idx-

Quinfo & uliimo inquiri poteiân modus rci,qui non qu.ato, & unamquamque cfTcntiam a\ualem cum fua
jrealiter , fed ex natura rti , feumodaliterabea diftingui- exiftcntia, fubltantialem curo fubftaniiali, totalem cunj
rur ,habeat propriam & peculiarem exiftentiam, diftin- loiali ,

partialem cum partiali , accidcntaiem cum accir
ftam a re,cujus eft modus.Multi cniro negantem partcm dcntali, & modalem cum modali
defendunt , imoexiftimant in hpcconljftere hanc diftir)- Neque .eft,quod ab hac generali regiila excipiamus re-
ftionem modalem diverfam modusha- a reali,quod licet lationes, ut quidam exiftimant,qui licetdoceant,for-
Jjeat diftinilam ratjonem fornialem & efTcntialem non , mam accidenialem affcrre proprium eflfe exiftentiae , &
Vera fen' tamcn habst uHo modo diltin\am pxilicntiam. Vcrum- fimuletiam doccant , rslationes crcataseflrc rcs, vcl mq-
tamen,fuppofitis principiis traditis, neccflariodicendutn dos cx natura rei diftinftps a fundamentis nihilominu? :
efteo modo qno unumquodquc cft aliquid fa6\um , vel illas excipiunt neqpe cenfcnt eas afjTerre propriam exi-
produdum rerum niiura,includere propriume(Tc,quo

in ftcntiam fcdexifterc per exiftentiam fundamcnti, qui
,
in illi quod necefrecft in reelTe

aflualitate conllituifur, alias ipfa exiftentia relationjs dicerct habirudinem ad
omnino idcm cum fuo cpnnituto,&diitjniTum abomni terminum ,& confcqucntcripfa pxiftentia cflrctrelativa,
alio, aqiio fuurp coniiitutum diftinguitur,&eodemmo- undc relatio vcl bis dicerctur ad terminum fi exiftenn^ 1
do: hac cnim omnia ncccifario (efc confequuntur.Ifaque leftalia res abeftentia, vel fi funtidcm ,cadem relatjo bis
fi fit modus fubltantialiSjUt v.g. fubftantia,qua: ( ut nunc diccrefur: femelad fubjeftum rafionecxiftcntiaf,iterura
fupponimus )non rcaliter, fcd modalifer tantumdiftin- ad terminum rationecflrenpaf. Solefque hac opinio tri-
\>u'\ Cajet. i.p.q.28.art.2. fed ibi potiusdocet rclationem
guitur, illa (uum prpprium clTe exilientiar habet diftin-
^ jm etiam modaliter ab exiftentia naturiE fubftantialis. afTerre fecum piopriiim eflediftinflum realitcr a fua ef-
cflfe non rccipere terminumj
fentia,qiiam vis afTeraf,illud
Quod rationibuslupra faflisoltend" poteft,videliccf,quia
jlle modus,qui eft fubfi(tenria,diftinguitur in re ipfaana- feu (olum fub)cûm,cx D.Thom. in i.d.^j.qu.i.art.i,
tura ,
tamquam aliquid atûalc, &extra fuas caufas pofi- adprimutn. Hxc jgirur exceptio vtra non cft , fed co
Xnm ab alioente ctiam afluali: cgo neccfTeeft , ut intlu- modo, quo rclatio habctclTcntitm realcm 1 adualcm,
darproprium elTeeodcm modo diiiiniTum abaliocntc. &propriam ac diltinftam ab aliis eflfcntiis rcrum , itj^
|temquia illc modus pptcft deftrui corifervata nafura ncceflTccft, ut propriam habeatexiftcnfiam iiadiftin- ,
(:um !ud cxi(tentia,& tunc udmittit ahquod eft"e,& ftipili- \am ab cxiftcnfia fundamenti , ficut ip(a rciatiodiftin-
|c. ppteft fieri m natura lam cxiitenie: omne autem fieri fuerit . Unde fi relatio eft entitas accidenfalis leali-
|ermin4tuf "^ aliquod cliecxutentia;,ut lupra prubaturn tcr a fundaaienw diftinilajneceflc ell habi.re exiftcntiaqs
etijm
. )
. ,
S ECT. XI. Quibus rebus pcr ie convcniat exiftentia. ^51

fe^. I Variis ergo modis >ntelii8i poteft cffentiam crea-
etiam realiter diriinlam,prfcrtimin nortra icntcntia, .
jiYb''^"
quod cxiftentiacd ipfamet a\ualis cfTentia. Et fimiliter, tamfeparari abexiftcntia. Primo deftruendo cffentiam , ftejui.
qui putant reiationcm rolum diftingui, ut modum funda- & confervando cxiftentiam, quod aliqui exiftimarunt
menti , eandem diftinftionem tribuere debent exitkntis facramento Altarisdcftruâ feu tranfubftantiata
fieri tn
ejusproptcrcandemcaufam, &quia generales rationes quoad entitatcm effentijE,

fubftant la panis confervatt &
fupra fa\ae, in praefcnti candcm vim habcnt cx difta fup- quoad entitatcm cxiflcntiae. Sccundo modo intelligi pot-
pofitione. Si verorelatiorationetantumrafiocinatadi- cft, fideftruflaexiftentia coniervcturcffentia, quod ad-
flinguitur a fundamento, codem modo habcbit diflin- huc tribus ex modis excogitari potcft Unus cft , fi ablata .
/itamac propriamcxiftcntiam , proptcrcandem propor- una cxiftentia connaturali , acquiratur alia , prout multi
cionalem rationcm cxiftimant accidere naturalitcrin matcvia prima, quac
Quapropter confcqucntcr fatcndum eft innoflra fen- fecundum entitatem cffentixmxnerfub forroageniti&
tcntia , exirtentiam rclationis codcm inodo eflTe refpefti- corrupfi,mutat tamen exiftentiam.Informa vero vel in
vam,quocft ipfa re[atio,fifecundum rem loquamur,quia compofiio ex roatcria & forma fere omnes negant id pof-
in rc funt idcm omnino,&adxquate.Item quiarelatio,ut fe naturalitcrcontingere,quia effe proxime ac pcr fe con-
lualis&inre pofita, utramque habitudinem cffentia- fequitur formam,undc non cft fcparabile ab ipfa,nifi qua-
forma fecun-
Jiter includifjfcilicet ad fubjeftum,cujuscit tenus ipfa feparatur a fubjcCô. a quoipfa pendet , ut fu-
ûm fe totam,& ad terminum,ad quem refert fubjcftum, mitor cx D. Th. 1 .par. qu. 50. art. 5. & aliis locis Noa .
quod informat: imo haenon funtdua? habitudines fecun- dcfuerunt vero, quidicerent in intenfione forma fieri
commutationcm exiftcntia lcd id improbabilecft ut

dum rem, fed fecundum rationem tantum: nam in reuna : ,
cft completa habitudofcu differcjitia relationis, qua ira infra di(p. 46. videbimus. Alio modo potcft hsc fcpara-
refpicitfubjcdum, ut illud rcferat ad terminum , &ita tiocxcogitari, uttffentia crcata fine propria exiftentia
refpicittcrminum,ut adillud referat fubjehiro.Sicut ha- maneat lubalia fuperiori , fupernaturali exiftentia &
bltus, V. gr. fimul&eadem intriofeca&completahabi- quod conftat naturaliter fieri non poffe ,
fupernaturalitec
tudiae reipicit potentiam , cujus eft habitus , objc\um & vero multi opinantur ficri poffe, imo faftum effc in &
ad quod inciinat potentiam Tota autem hsc habitudo . Chrifti Domini humanitate,qu2 habcre dicitur creatam
convenit rclationi, non folum fecundum effentiam , fed cntitatem effentise fine propria cxiftcof ia,fed exiftere per
etiam fecundum exiftentiam, quiataiiseft aSualitasrc' exifteniiam Veibi increatam. Tertiomodo poteft intel-
Jationis , ut in fua entitate afluali utrumque includat ligi cffentiam&exiftentiamfeparari,diiroIutaunione,&

Hibetergo relatiopropriam exiftcntiam fibi proportio- utraque in rerum naiuraconfervata Ultimo poteft quis .
Datam,neque inde lequitur relationcm bis dici,feu rcferri cxcogitare cffentiam creatamita feparari a propriaexi-
-ad terminum , quia nen refertur atu , nifi prout eft talis ftcntia,ut fine ilJa &
fine alia,qua: raunus cjus fuppleat,in
forma aftu exiftcns,& ita una habitudinc refertur,vcl {>o- rerum natura confer vet ur,& hoc etiam modo ( quod mi-
tius ad rcfcrt fubjeduoi rationc fua; effentif ,feu exidentrg rabile cft ) dicunt quidam moderniexpofitores i.p.qu.^"
aftualis Quod autcm ad fubjeium& terminum bis ic-
. art.4; {licet fub particulaforte )
poffe Dcum confcrvarc
cundum rationem refcratur, feu dicat habitudinem, nul- cffentiam crcatam cxtra fuas caufas, &extranihil , abf*
lum eli inconvcnicns, imoeft neccffarium: quamvis illa que uUa exiftentia . Ultimo dici poteft cffentia creatu-
jjabitudo ,
qui eft ad fubjeiûm ,
prxcife confiderata non XX feparari ab cxiftentia a\uali, ita ut non maneat in
(it propria rclatioois,ut relatio eft, fed communiscccteris rerum natura , fed <t^ exiftente fiat non exiflens, non &
accidentibus. Occurrebatai rem hicdifficultasTheolo- cns atu.
gica, quia fequituretiam relationes diyinas habcre pro-
Non ôffc confcrvari exiflentiam abfque pro^ria
prias exiitcntias , fcd dehac redifpuravi Ute jn tomo i.
ejfentia .
3. par. dilp.i i. fcft. 2.

Uax res Ultimo cx diftis omnibus intelligif ur qaomodove- ,
Dico evgoprimo, impoffibile effe iia fc-parari cxiften-
jualiter jynj fit,uniusreiunam tantum effeexilfentiam,feu unum tiam ab effentia , ut conferveturexiftentia deftru\acl- ,
tum"effe' Eft nim hoc vcrum de cffc adsEquato & proporiio-

' fentia. Non invenio aliquem ex aniiquisTheologis qui ,
haberedi- nato iUI rei cujus efêffe,atque ita& animx, & humani- oppofitum hojusaffertionisdocucrit, fed unum taniuin,
tatis, & hominis unum eft effe refpclive(ut ficdicam
4u\ic, vel alium ex modernis Et imprimis, fuppofita vcra fen- .
quamvis abfolute & in fe non fit unum & idem effe illo- tentiadeentitatccHentiaea\uaIis&exi;icntijc, eftevi-
rumomniuni. Eft cnim animaunumens ,& fimiliter hu- densaffertio, quia non poteft idem a feipfo fepsrari , &
n)anitas,atque etiam homo, fed noneodem modo, neque quoiiesunum in re ipfa fcparatur confcrvatoalio, eft ,
idem omniao ens:nam anima eft unum cns partiale tam- cvidcnsfignum alicujus diftinlionis ex naturarei, ut
quam phyfica forma , humanitas vero cft unum ens tam- iupra oftenfuni eft difputatione feptima . Rurfus cfiam
quamquoddam totum refpe\u animjc, & famquam una illi Dotores ,
qui admittunt diftinflioncm aliqua.ai ex
natura compIeta,non vcro tamquam omninocompletum natura rei intcr eirentiam & cxiftentiam,non tamcn rea-
ens,feu completa fubllantia,quia non eft fuppofitum, ied lem , fed modalcm rantum ,
confequenter doccnt hanc
natura feu forma metaphyfica : homo vero teu Petrus vel aflertionem.Quia , fi i xiftentia & effcnfia diftinguuniur
Paulus,eft unum ens tamquam toium quoddam comple- modaliter, non eft effentia modus cxiftentia: fed e con-
tum reipe\u humanitatis . unumquodque ex
Atque ita trario,ut eft per fe notum,quiaexiftentiaefi, vel concipi-
his habet unum effe libi proportionatum , non tamen in tur ut aius efientia: , & confequenrcr ut forma vel mo-
feomnino idcm, quia plus includit effe humanitatis, dus ejus ; modus autem non eft fepaiabiiis a re, cujus eft
quam elfe anima;,fcilicer,effe corporis & utriufque unio- modus,qiiia per (e iplum eflentialitcr illi conjungitur, ut
nem,& fimilitcr effe hominis plus includir,qiiam effe hu- di\adifpufatione (cpt ima tralaturo eft: ergo exiftentia,
manitalis, fcilicct, effe fub.Gftentia;. Undeeffeanimceeft fi tantum eft modus effentis , non eft praedi1:o modo fc-
unum ut fimplex:effe vero humanitatiseit unum,utcom- parabilisabilla.
pofitum ex effe format & materis: effe vero hominis eft A t rcm omnino rca-
vero, qui putant exiftentiam effe
unum, utcompofitum extffe naturs, & fubfiftentiac Ad . liter diiliniHm abeffcntiacreata, communiterdo- licct
Jiunc ergo modum inomni re una cft effe unum comple- ccant non efte d\t\o modo feparabilem,feu non poffe con-
fum&ada:quatum, quod in rebus compofitis includit fervari fine illa vix tamen poffent fufficientcm huius di-
,
pluraeffe partialia,ut re\enotavuScor. in^. d i i.q.j. 6^1reddcre rationcm, in ordine ad potentiam Dei abfolu- -
. Ad rafiones, ubictiamait, ie non intelligcre iliam tam.Nafuralitcr enim facilepoffetdici,non poffeentita-

fi\ioncm ,
quod clfe fit quid fupervenicnseffentrae, non tcm exiltentisconfervari finc entitatecffentia: , quia ab
compofituro,fi effcntia compofita,quod egoetiam( ut
eli illa4Jendct,vel ut a fub)e>orecipiente,vel alio modo.Ta-
verumfatear) non intelligo , imo fufficientcrprobatum roen,quod Dcus non poffit fupplere illam dependentiam,
effeexiftimo, verum effc non poffc . certe non poteft fufficienii ratione probari . Nequccnim
repugnat piopter idcntit8tem,quia fupponiturdiftindlio
S E C T I O XII.
realis,nec propter (iependentiam,quia quamvis illa dica-
Uirm effentia crenta Jit fepitrfMlis a fna txifientia .
tur pertincreadgenuscaufa materialis vclformalis, ta-
Varfi mo- T T iEc quatftio cxpcdita fere eftex principiis ha\enus men in illogenereeii3liquomodoextrinleca,id cft, non
quii>m
JL' J_ pofitis: eam tamenpropono, ut clarius ac diftin- per intrinfecamcompofirioncm unius cntitatis ex alia,
tBrêîrea'. ^'"s folvam nonnuUas difficuliates,& rarioocs ta\as in quomodopendet totum a partibus, fed pcr influxu unius
S'A!trcz, Tomt XXII, K 4. entita-
. ,
. .
^5? Disp. XXXI. : cnte fiflito^
entiraris in aliam hee autem genus depcndentiz Deus

, rci cum fi illa junerat in reruin natuta
dicitur cxiflcre,
enim facir,cum confervat accidens fine
fupplere potelt,id tStSiw^ Au(, fi fiogamus efrcntiam reaicin
a fuis caufis ?
fubjcdo: ergoexhac parie non rcpugnaret in prafcnti ita confervari per Dei omaipotentiara abfqc exiflentia
îQi feparaiio. Neque po(eU cogitari aliquaalia impli* fuperaddita, quidilli decfl ,quominusdicaturcxiflcre}
caiio contradidionis ,
pofito principio illius fententie. iUi enim convenir, &
iicriy& fa6\am e(re,& ciTe ens reaW
Quod ideo fignifico,ut o(lendam,quam Ht didiciieconfe- zSk\x extra caufas faas , confequenter etiam con veniec&
iqucnter loquiinomnibus , qux ad illud principiumcoiv- inicaufareinomnigeoerenbiaccoromodato, nihilergo
fequuntur. Nam quod fimplicitcr concluno pofitavcra aliud confiderari pptcfl ad exiflendun
f)r,onenditur in hunc modum. Quia, (i in re exincntede- Dicent fortafTe, deefTc illi rci aftum feuterminutn.,
nruirur,& tolliture(rentia,& feparaturabexi(ientia: er- quem vocant exiflentiam .Sed nifiexplicentampliusnc-
godeQruitur in illa aliquod cnfe aluale extra caufas, & ccfTitatem, vel cffc^tum formalem talis termini , nullius
i]uod antea babebat crgo dcHruitur aliquod enfe exiflen-
: moEnenti eft rcfponfio, fed hinc potiusconduditur, hu-
tiae: ergo non manet efTe exiflentiffi talisrei: ergoeft im- jufmodi tcrminum nibileflrc, cum nullum babcat effc-
poffibile exinentiam feparari abeffentia pridifto mo- i8um,nequeutilitatem. Quocircactiam in hac parte vi-
do.Piima confequentiaefl evidens,rum,quia fupraoflen- dcntur mihi fatis cffc pcrplexi auftorcs , qui cxiiientiaia
fum efl,omnc Beri terminari ad aliquod ede cxtra caufas: crcduntcffe remomnino diflinQam ab effentia aluali.
*rgo eadcrn rationeiieflrudiotcrminari neccffario debet Hinccnim raeritocrubcfcuntadmitterc poffcinreruoi ,
ad aliquod noneffe aiSuaie & cxtra caufas ve|(quod , ,

naf ura confcr vari effentiam aflualcm fine ulla cxiflentia,
jdem ell ) per illam dcflruidebet aliquod effe a&uileer.- quia impoffibilc eii confcruari effcntiam finc cxiflcnti^
tra caufas . Tum etiam ,qui3 cum effentia deflruitur, (cu & exiflens,& nonminus impoflTibile eflinfclligerceffcn-
non confervatur non amittit c(fe in potentia objetliva ,
, tiam a\u extra caufas & noncxiflcntem. Aliunde vero,
fcmper enim illa manet falcem refpe6\u divins poten- , cum dtcant effcntiam &exiflenfiam effe res.condiflin-
itx: amittit ergoa\uaIee(re,quod cxiracaufas habebat \as,nullam rationem addere poffunf,cur non poffit Deus
S cunda vero confcquenf ia nititur in illo principio fupra confervarc illam cntitatem tffcntia: nudam, &nneiUo
dcmonfirato, quod omnee(re afluale, &extracaufaseft cffe\u formali ,
quem ab exiflentia recipit . Quia , fi ilke
effc exUientiae. Tertia veroconfequcntia efl etiam cvi- fint enf itatcs diflintf se , non poteft dependcntia unius ab
dcnscx alio principiofupra probato , quod inunare tan- alia effe ita intrinfeca,ut uria fit conflituti va alterius: er*
tum eli unum e^Te ejilientiaeâtque adco prffitcr illud cffe gonihileft ,
obquod non poffit Dcusentitatcraeffcntiie
96ûale, quoprimqac intimc effentia fitcnsatfû extra fific cntitate exiflentia: confcrvare.Namdiccrc confufe,
cauldS, nuiUm aitam exifientjam inea inveniri. Atquc habcre intcr fe habitudincm & dependentiam cffentia-
|ta randem concluditur , efle apertam conrradi6îonem , Jem,quam Dcus fupplcre non potefl,cfl principiuro pete-
jjuud t;(fentia aduaiis deliruatur , confervata eiflcntia rc , feu idcm aliis vcrbisaffcrere , non veroexplicare, in
ftlir.qui Klemeffedcllrueretur.&mancret quoconGflat hxc depcndcotia ,

quia non efl per modum
Dices , curo deliruitur eifentia , non neccffario dcflrui notum efl debet igitur ad
habitudinis relativx , ut per fc :
ipfom e(Ie, (ed (eparari ab tffentia , qugehoc ipfode(irui aliquam caufalitatem rcvocari quia noneftomntnoin- ,
tur,(i ei aliud e(Te nonconfcratur,ficut po^Tct materia an- trinfeca, ut declaravi: ergonulla efl ratio, cur non poffit
nihilari , not) annihilata ne;: de(irui5\a forma pcr folam Deus illam fupplcrc Ratio rcddcnda cfl ex co, quod hoc
.
torms feparationem, cui alia forma non fucccdcret. Ref~ ipfo,quod entitas cft aftualis & extra caufas,intrinfcce &
pondetur, impoflibile tlfe cifcntiam de(irui, quin aliquod formaliffime efl exiflcns, ncque cxiifenlia ut fic poteft
tiis artu intrinfece, jd e(i, fecundum propriam cntitatem illinovum aliquem effc\um formalem addcre, &idco
Svlualem definat tjfe in jrcruro natura , ideoque non fatis efl apcrta implicatio confradi6\ionis , quod confervetqr
îl,quoU diffulvatur unioduarum entifatum, quiacxhoc cffcnfiacum a6\ualitate & abfquc cxiflenfia Hxc vcro .
immediaie (olum fcquitur deflruftio compofiti In prj- . rafio ficut approbat non poffe manere effentiam aflua-
fenti vcro cafu non (olum dicitur difToivi cptnpofitum cx lemfincexiflenfia, ita probat in renondiflinguiabilla,
clf.nria & exiflentia , fed ctiam ip(amet effentia afûalis Effentia &
exi(ientia oon po(fiin( dijjunilK
ditiiuromnino deflrui non inanere exira caufas , ne-
, confervari .
que cns adu ficut aniea erat crgo non folum amittit ; Dicotertio:Exiflentiam &cffentiaracrealam non pof-
jjnionem ad aliam entitatem,fcd ctiam amittit propriam fe ita fcparari , ut utraquc a partc rciconferveturdiffolii
entitatem & adualitatem hoc cfl amiiterc fuum io- , & tatanfum unionecarum intcr fe . Loquimur de pptcntia
trinfecum effe at:lualc,atquc ita proccdit ratiofa\a.Ne- abfoluta:nam fccundum rerum naturastescfl clariffima,
queeflverum hujufmodi feparationcm cffe ab cfTcntia Fundamentum autem efl,quia intcraûalem effcntiam
fa\am e0e in myilcrio Eucharifliae ,quia ,ut fupra dixi, & exiflntiam noneft unio, fcd identitas, quae dividiaut
ficut inco myiterionon manct pofl confecrationem cf- diffolvi non potefl.Itcm,quia rationes, qu^ probant exi-
fentiapanis ita nequeesiflcntia,& ficut confervaluref-
, flentiam non poffeconlcrvarideflru6\acffentia,ncquee
fcnlia accidentium , iU etiam cxiltenf ia . contrario:con(cquenter probanfjnon poffeconfervari fe-
Ejftniiam confervarifitje ulla exijleniia ^rorfus parafas,& ab(que unipne inter (c. quia fifemelin- Tum
rcptignat . telligantur disjunflae, &nihilominus confervari in rc-
Dico fecundo non potefl etiam de pofcntia ab-

: Fieri rum natura, cum non ferefpiciant tamquam relatio&
foluta, uteffentiacrcataconfervcmnn rcrum natura,& terminus,non poteflrafio reddi,cur altera deflruflanon
extracaufas fine ulia exiflcnfia . Hic aflfertio ctiam efl poffit altera manere Tum ctiam , quia,diffoIuta unione
.
communis omni fenrentia, quamvis cfBcaxcjus ratip

in ccffat omnis caufalitas formalis, vcl marerialis unius in
alteram ergo fi abfque unionc poffent confervari
jion pofTit xquc ab omnibusdari,ut flatjm declarabo.Ra- :
, etiam
tio aque cvidens efl quia fi cflrcnria in fe

it ,
in fua enti- , & poffet una confcrvari non confcrvata altcra nihil enim :
tate confervaturcxfra caufas crgocxiflit. Quidcnin^ : efl quod obflet Atquehincdeclaratur ratioa priori jam
.
iliudeitcxiflerc,quam cxfra capfisefTe;Siautem cxiflir, fspe inculcata, quia effentia aflualis coofervari non potr
certecxiflcntiam habet ficut fi cfl album , habet albcdi- , cfl finc intrinfeco effetfu formalis exiflcntia:, hicaatcm
nem: comparantur enim forma & intrinfecus cf- hsEC, uf cffe\us neceffariodeflrucrctur, fi perimpoffibiic diffol-!
fclus formaI's. Ridiculum ergocfl,& plane inintelligir verctur unio eflenti2& cxiflcntia: inter fc: crgo non por
bilcjûod quidamdicunt ,effenfiam confervaiam in re- tefl talisuniodiffolvi , confcrvatoutroquc cxtrcmo.
rum nafura fine exjltenfia efTe quidem ens & extra mhil, Ethscr^tio videturquidem proccdere ctiam inopi
jion lamen cffc formalifer ingcncrc exiflentium. Quam- nione affirmantc exiflentiam , & effcntiam effc res di-
quapi hi cx parfe confcquenitr loquunf ur: nam cum fup- flinâs, & eii quidcm abfoluta, & cfficax: tamen, fi ejus:
pooant talemcffcntia privari cxilientia ,dicunt confc- vis attcntc perpendalur , non potefl effecfficax ,
quin dc-
qucnfcr iUam cfTe numcrum rcrum forroalitcr cxiflen- ftruat illam fenientiam & probet intcr cffentiam &cxi-
lium ac proinde dicerc ctiam dcbcnt non cxiflcre quia
, ,
flcntiamnoneffeunionem,fedidentitafem . Etexiflerc,
fXiflcre, & cffc numerp rerum cxillcntium idem funt. ita appcllari cffe\utD formalcm cxiltentiff,ut non poffit
Hoc auicm miium c(i , quod non vidcant in cocffe aper- effcquafi cffcilus phyficus provcniens feu communica-
taro contradi\ioncro,ut dicaturres cffc in rtrum nafura, (usa re diflmila , fed quafi cffc^ûs mctaphyficus provc-
^xtra cauias &extra nihil,& non exilicre:cucp hscc vcrba nicns a modointrinf^conon rc, ncquecx natura rci , fcd
pianefintjequipoUeptia. Quidcnim CQr,C!iii potcit addi raîonediflin^lo. Qupdpoteft (praeiecTatioa^s.faflas)
. rjT aiv'- - ita
. & ,, . . ,..
Sect. XII. UtruRi eflentia c cata. fit fsparabilis ab exiftent. 153

i(a declariri & confirmari . Quia fi cffentia & cxifteniia poraie ergo (inc tali exiftent ia omninoexlrinfcca
: & prs-
funt res difliniila:, crgo uniuntur intcr fe^ntercedcntc in- pria confcrvari non poteft efTentia adûalis
tcripfasaliquomodounionis, omnes enira rcsdiftinftae Hinc vero ulteriusconcluditur,nonpo(Te Deum con-
uniuntur; curergonon poflTct Dûs diflfolveretalcm mo- fervare ullam effentiam cxiftentcmper exiftcntiam(ut
dum unionis confcrvando cxtrema i Certc non potefl fu/- itadicam )extraneam & pcregrinam ilii.Primoquidem
ficicnsratio rcddi , ut facile probanr difcurfusfafli in fu- quia non poteft circntiaexiftcre per aiicnam exiftentiacn,
quia cque poflunt hic applica- nifi propria privcfur : non potcft autcm privari propria,
pcrioribus aflcrtionibus ,
quam ut oflenfura cft, ergo Secundo,quia rationcs faflae pro-

Et prstercainterrogaripoflrctdeiiiaunione,
.
ri.
cxiflcntiam habcat: nam in illacfl ctiamaiiquid eflfen- bant ,illum cffedûm formalem , quem concipere pofTu-
unde cum non for- B3US dari abcxiftcntia , non pofTecflTea rc, vclmododi-
tiaJc, quodpoteflcfTc&noneflTe, fit
maliter ipfa cxillcntia oportcbit,ut habeat exiftentiam ftinlo a partc rci ab ipfaeffentia exiftentc: nonpoteft
,
a diftindam , quod eft fatis abfurdum , fic enim poflrel

fc
autem iatclligi,quod res fiat cxiftens per rem extraneam,
lere in ininitum procedere quin illa fitaparterei diftin\a ab eftentia cui dicitur ,
uniri, uteam faciat exiftentem Tertio, quia non po-

Non lotefi rts exijlere per alienam exijlentiam .
teft Dcusfaccre ut aliqua cfTcntiacreata fit adualis ef-

abfque fropria. ,
Dico quarto.Non poteft dc potcntia Dei abfoluta con. fentia feu aftu ens extra nihil per aflualitatem cxtra-
fcrvari creata eflTentia exiflens peralienamexiftentiam ,

neam & diftin\am ab ipfa: fed exhoc praecife, quod
omnes Theolcî ,qui affir- eflTentiacreata cft a\u enscxtra nihil , eft cxiftcns: er-
abfque propria . Ita fentiunt
mant in humanitateCbrifti effe exiflentiam crcatam , go non potcftfieri exiftens per a\ualitatcm extraneam
propriam, &nonexiftereformaiitcrhumanitatem illam ac peregrinam . Confcquentia eft cvidens. Major autetn
pcrexiftcniiam Verbi. Nonenim potuerunthiauflores & mitjor probatae fajpe funt in fupcrioribus
in aliofundamcntoniti, nifi quia exiftimarunteflTeim- Contra hanc affertionem nuila naturalisratioobjici abjeifiio.
poflTibilcaliterficri.Alioquicur id Hegarenl?Cum maxi- potcft,quxalicujusfitmomenti Nam quodquidam ar- .
paz unio fubftantialis tribuenda fit humaiiitatiChrifti gumentatur exiftentiam non eflTc perfelioncm effcntia-
qua: fit poffibilis , falva veritato utriufque naturs divinae lem naturaecreatffi , idcoquc poflTcabilla feparari , per &
alienamcxiftentiam fupplcri ,nulIiusmomenti eft. Pri- DiffoIvL.
&humanx, Proprium aucem feujusconciufionisfunda-
mentum efiedcbet, quod a nobis pofitum cft dcidentitate mo, quiaconfcquentianon eftformalis, nam attributa
,cxitkntiiE&eflrentia:a(ftualis.Namfi aftualiscxiftentia entis non funt prffdicataeftrentialia,& Camen nec fepara-
cflTetvcl reSjVel modus ck natur a rei diftinftu ab eftcntia ri polTunf, nec extrinfccus fuppleri fufficit ergo identi- :
aduali, nulla poflct( urfpedixi)fuf&ciens ratioreddi tas fineulla diftin\ioneex natura rei,ut feparatio locuni
cur non poffit Deusaftualemeflrentiamfihepi'6priaexi. non habcaf , etiamfi perfelio non ccnfeatur cflTentiaiis
flcntia confervare,& alia via depcndentiam cjus fupplere: Imo funf, qui exiftiment, aiiquas cfTe propriefates neque
ficut confervat fubftantialcm naturam fine propria fubfi. effisniiales,neque habentes identitatem,fed potius diftin-
(lcntia,& formam accidentaiem fine propria inhsrentia, lionem cx natura rci ab cnTcntia, qui nec feparari pof-
jquamvis tam fubfiftcntia,quam inhf rentia,folum fit mo- funt,neeextrinfecus fupplcri. Scd quam hoc Gt probabilc,
dus quidam ex natura rei diftinftus a natura.Si ergo Deus alibiexaminabitur Optima vcro inftantia cft, quia jus-
.
impedit huncmodum , &

alia ratione fupplet ilium,cur ta communcm doftrinam , quarn fie argucotcs non ne-
non poflfet idemfacere inexiftentia , fiillaefretres, vcl ganf, principium individuans ut fic,fcuhscceita$ fimpli-
modus, ex natura rei diftinflus ab aQuali elfentia . citer non eft perff\ioe(Tentialis individui( Petri v. gr. )
Vidco dici polTc, ^xiftenriam cire modum magis in- & nihilominus nec poteft fepirari aPctro, nec exfrin-
trinfccum , quia primo& formaiitcr conftituit rcm cxtra fccus fuppleri, ita ut Petrus maneat Quod fi forfa(Tedi- .
caufas fuas. Vcruntamcahsccrefpoofio , aut probat quod cant diflPercntiam illam ir.dividualem, licet non fit abfo'
intendimus, nimirum , exiftentiam feparabiicm non efte lute de eflrentia,eft"e tamen de efiTentia Pctri,ut Petrus eft j
propteridentitatera,veJ decJararcnon poteftjinquo con- dicemus&nosexiftcntiamatualem, &exercitam non

liftBt ilJud eflfe magis intrinfecum , aut quomodo cxiftcn- eftedc eflrentiaabfolute, eflfe tamen decftentia cflfentiae
tia formaliterconftituat rem cxtra caufas, fijam fuppo- a\ualis, prout efta\ucns extra nihU ideoquequam :
nitordinenaturaentitatcm a6\ualem cflTentiae falama vis pofTit intclligi eflTcnria abfolute in cflfe potentiali, feu
eaufis, &
in ca afluaiitate nonconftitutamformaliter obje\ivo finealuali exiftentia, non tamen pofTc intel-
pereziftentiam. Namrefpc\utalis cntitatis, tames- ligi eftentiam fa\am ens alu&extra nihil fine intrin-
trinfcc* crit cxiftentia , ficut fubfiftentia vcl inhaercntia^ fecai&^fopria cxiftentia
aut ccrtc non magis iHtriofcca . Imo juxta multorum Exprincipiisautem fupcrnaturalibus folet aliud ar. ob/ev-il"*
Thomiftarum opinionem fubfiftcntia prius natura aflScit gumentum fumi, fciiicet ,quia fubfiftentia propria fepa- aesTheo-
afluaJem elTentiatp quam exiftentia Unde in hoc vidc- . rari poteft , & per aiiam fujipleri,& fimilifer inhaercntia '"2'.
tur eflfip quodammodo magis illi intrinfeca. Alii vero poteft feparari ,
velabfoiute, vel per modum oppofitum
cxiftentiam fubiUntiae idem eCTe putant , quod fubfiften- per feefTendi ergo : & cxillentia.
Sed hoc etiam cxpedi-
tiam. Si ergo femcl fupponarurdiftinftio realis , velcx tum cft cx di\is,quia fubfiftentia inhxrentia funt mo- &
oatura rei interexiftcotiam &a6\ualemcftentiam, nulia di ex natura rei diftinti ab afluali effentia , quia non
poteft efBcax ratie rcddi aftertionis pofits Et ideo dixi . conftituuntiilam in rationc entis in a\u , ncc primo ac
in fuperioribus, auitores, qui negant potuilfe hu.Tiani- formaiitercamdilHnguuntabentein potentia , & ideo
tatemChrifti aflTumi fincexiftcntiacrcata, deberecon- quamvis ab ilia feparentur, poteft inteiiigi,quod maneat
fequcnter aftêrcre exiftentiam non efte rem vcl modum cflTentia a\uaiis eadcm, licet fub aiio modo efTendiifecuf
ex natura reidiftJndnmab adtuali eftentia. veroeft de exiftentia ,quiacft primum formaleconftitu-
Hoc ergo eft totum fundamentum prsfentis aflêrtio- tivum alualiscntitatis, & in renondiftmguiturab iiia
nis,quo pofito eft evidens confccutio Quae ex fuperiori- . Inftant veroaiiquiargumcntoThcoIogico,quiacxhoc .
busaftêrtionibus illuftratur&declaratur amplius nam : principio ractaphyficoa nobis pofito, fequitur Verbum humjou'
eflrntia aftualis non potcft in rerum natura confervari divinumafsumpfilsehumanitnem cum exiftentiacrca- tai ne.
iine propria & intrinfcca cxiltcntia, hocenimprobant taejus, quodnon folum videtur efsc contra do\rinam y''".
rationcs fai\a:Quiain rcnondiftinguitura fuaexiften-
. D.Th.fed ctiam aliorum Patrum antiquorum prgfcrtim exirtca-
tia propria ficut confervari non potcft fine (e ipfa
: unde Lconis,Sophronii,Fulgentii, Damafceni. Vidcturetiara
itaetiam necfine propria exiftentia Itcm ,quia ipfamet . cfseparumconfcntancumaliis veritatibus, quas deillo
confervatiocftêntisecreatseftquaedam cffcftio ejusjom- mylieriofidesCatholicadocet, utquod beata Virgo non
nis autem cflfedio eft communicatio aiicujus e(Te , quem folum humanitatem, fed vcrum hominem concepcrif,&
cfTeûs in fe recipit, & habet cxtra fuam caufam, & con- quod Chriftus non tantum cft unus fcd ctiam unum cns ,
fequenter eftcommunicatioalicajuscfteexiftentia;, in- fimpliciter, &quod humanitas Chrifti non in fe,fed in

trinfeci&propriieft"entia;fad\a:. Item quiaaftualisef- verbo exiftit, ac dcnique qued humanitas Chrifti opcrari
lentiancceftariodebetconftituiiHeaadualitate per ali- propric non poffit , fed vcrbum per ipfam .
quod efTe reale indiftin\um ab ipfa , uc fupra probatum Haeedifficultas pofsethoc Iocaprsfermitti,tura quod
cft: impoftibile ergo eft confervari in fua atualitatc ,
Theologicafifjtumctiam quod anobis fit pro viribusdif.
quin in eaconfcrvetur talceflTe: fcdoftenfumetiamcft putata in I. tomo 3. p. difp. 36. ubi verum efseoftcndi-
fupra, talc cfle veraoi efTc cxiftentiam ,
quia cft eflfe teci- mus,qudinproporKaot?jeîoncinferturj quia tamea
non-
:
. . . , ,,
,
Disi. XXXI. Dc cntc finito.'
ponnulli njoderni Tcriptores acerbc ferunt doQrinatneo baium eft i

non poleft crgo intclligi cnsaflu purccre&^
loco a nobis tradiram , eamque impugnarc conati funt t um finc aJiqupcfTc cxiftcniis crealo .
noD gravabor cisiterum refponderejquanquara nec nova Secundo incarnaiionem non fuifTc vc-
infcrri potcft ,
tc(hmonia nec rationes novas objiciant , fed novas tan- &

ram rcalcm UDioncm,& afTumptionem: quia vera unio
tum , &
ioufitatas exaggerationes Quid cnimeft, cujf . intercedercnon polcft , nifiintcr realia &a\ualiacntia
doftrinam adqoirentur non novam, fcd a multis &gravi- quorum un^m non habct inlrinfecc crKiiatcm fuam ab
ibus Thcologis fam antiquisquam modernis receptam.^
, alio,quamvts pofTci ununaab aliopendcrc, quzomniaia
AltiCodoro, AlbcrtOjScoto, Durando, G ibricle, Bonai'. fupcrioribus Jaiedcclarata funi . Atvcro, fihumanitaj
Almain. Hcruxo,PaJudan. ab ipfo D.Thoma inquaell. & Ghrifti folum cxifterct per cxiftentiam Verbi intrinfece
unica , de Vcrbo Incarnatp art. 4. D^ quo npn fatis con- conftitucretur in elTc adualis enlitatis pcr Verbi cxir
ilat unquam mutafifc fcnrentiam , ut citalo loco fufc de- ftentiam
claravi. Ubi etiam oflendi Sopbronium ,
Leonem, & Tcrfioinferri potcft, Vcrburo unitum humani- fuififc
FuJgcntium,oibil docui/Tc huicdoflrina: repugnaDS,quod taliutintelIciftsincnec(TenfiEtantum , quod abaetcrno
latcetiam aitigeram incodem tomo difput. 8. fc6\.i. De habebat, quiapriEtcr ilJud cfte non habel humanilas a-
iDamafccno verooilendj non folum noo repugnarc, ve- liud, nifi e(Te exiftentia:: ficrgo hoc cftc cxiftenliar in hu-
rum ctiam huic noHra: doi^rinae piurimumfavere. Un- manitate Chrifti non fuiialiud, niC c(Tc Verbi: ergo illud
Joan. dc valde miior, quomotlo gravis quidam auflor, quifine cife fuit immediate unitum humanitati quae fccundura
,
.Vine. Iib.
de griti.T
dubip lUa nodra fcripta perlcgerat , aufus poftea fuerit fejeicrnaerat : igitur incarnari nil aliud fuif, quam seler-
Chrifti fcribcre,& ty pis mandare Damafcenum de fide c.zz, nam cftentiam iraherc ad increatum e(Te Vcrbi. Haec au-
7. dub. expreirc docere iilam fcntentiam, qua; negate/Te in Chri- tem noncft incarnatio, fed fi<ilio,quia illa ciTcntia aeterna
de hao re
coacl. lli humanita.tcejcirtentiam creatam , cum lamen ineo nihil fuit,ncccft a(Tumptibilis fecundum id prarcife,quod
capire Damfcenus nec verbum fcribat de hac re, fed fo- ex fe & ex sternitate habel : ergo necefTc eft , ul aliquod
lum impugnet erroreni aflTerentiumGhriiJium in gratia& aliud efteejus ci iribuaiur prioritate naiurae, vcl (altem
fcientia profeciiTc, quem his verbiscoofutat Qitiautem ; rationis.quod fatiseft , ui illud e(Te fit diftinflum a fubfi-
eum prqgre^ns in /aptfntia ^rada perinde feci/fe ajunt, & ftenfia Di vina,quE per unionem communicalur
ac fi earum incrementum acciperet 0 a primo illo car- ,
Quarto infcrri poicft ex ilja ftnlenlia , humanitatcm
nis ortu faciam tff^ uniqnem afferunt , nec yerfonalem non habere a Deo per efficientiam cjus proximam capa-
unionem, tftefJtur. Etinfra: JSI^mJt caro ab ultimo ortu cirateiTi^ ut uniatur verbo,quodeft efiam abfurdiflTimum
fêrbounitae/i ,
ifno potii^s h ip/o extitit , ac perfonalem in doirina fidci . Sequela patct , lum quia illa capacitas
fumeqidenfifalemhahit ,
quid tandem afferri pete/i^ noneft humanitaic fecundumaliquod cftie exiftcntiae,
in
quin omnibits prqrfus fnpienti^, gratiaque opibus af/luxe- ftd tantum fccgndurn cflTe efTenti* arternum , feconduoi
xit ? Quid qu^fo in his verbis inyenitur , quod il!i lentcn- quodelTentia huma nita|:is non eft cffcCtivc a Dco . Tum
liae palrocinetur aul quid ad iaiJitutum Damafccni fpe-
: ctiam ,
quia fi iila capacitas cft in humanilate per adlua-
ftabat,quod inhumanitateChrilH non fit exillenliacrea- lcm ctficientiatp Dci: crgocxiftitcx vi illius efficientis:
]ta,dummodo a principio fuerit Vctbo unita quod nemo ,

ergohibct aliquam exiflentiam faflam &crcatam crgo :
Catholicus ntgat ,
neque habet rcpugnantiam cum exi- hsec eft cxiftentia ipfiufmct humanitalis Et haec ratio .
ffcntiacreata ipf:ys naturae ,

quia potuit fcmperexifterc ctiam probat humanitaiem illam prius narura habuilTe
in Vcrbo,ui Pamafcenus ibidem loquitur In quo nobis . exiftcntiatn, quam faerit unita Vcrbo, quinonpotuit
jwtius favjet, qula non aiCcsititiir; Verbo autpcrVcr' ,
efTc nifi exiftentia creata, ut per fe conftat. Et (equela pa-
biim fed in Verbo

, .
lel ,
quia illa humanitas prius natura fuit capax unionis
Sed ajuni illam dolrinam cflFc parum conf^ntaneatn quam aclu unita proxima autem capaciias non cft nifi
:
iprincipiis fidei, at vcro alii graves auilorescxiftimant inentitatej,ameffcfta,&exiftenlecxfracaufas fuas

hanc fentcntiam fere evidenter fequi ex prmcipiis fidei Sed videamus, quas fini alia veritalcs fidei ,
quibusilia Virgtf
Docer cnim fides adumpfilTc Chriftum veram & realcm
,
dofVr^na parumconfona cxiftimaiur. Primaerat, quia beatiniin^
humaniratem, non hibent em folum cfte objetlivum, fcu bcata Viigo non folum humanitafem , fed Deum homi-
^)^[|J,Y
in potcntia in cauiis fuis , led habentem aliquod ciTereale nem cujusoppofitum videturfcqui
conccpif , fiChrifti exiftenti ,
& ai:ûale, creatum extracaufas fuas; fed hocefteffe exi- hurBanitas habuif cxiftcntiam crcaiam. Scquela pafci , ^"igerit.
ftcntije: crgo alfumpfit humanitatem cum aliquo eflê quia lunc habuilTet humanitasillamcxiftentiam a ma-
creato Confequentia evidens eft & formaiis: Major

.
tre,& confequenter tota elficientia vel caufaliias mairis,
au cmeftccrta lecundum fidem , qua: docci hutnanita- qu^cumquc illa fif,terminala fuifTct ad illam exiitentiara
lcmChrilli e!fe remcreatam , & a divino Verbodiftin- creatam,& ibi ftetilTet : cum ergo ilJaexiftcntia fil folius
flam &a(fumptam in unitatem perfona:, &abilla natu- humanifatis & non Chrifti Virgo foJam humanitaicm ,
rahabcreChriftum c(fe humanum,quod eft circcrealum, conccpilTet, & non t^hriftum, neque Deum Scd haec dif- .
& confcqucntcr ciiadualc, & nori potentialc tantum .

qualifcumque illa
ficultas ( fit ) mullo magis urget , fi in
Chriiti humanirate non cft e(Tc cxiftenliscrcatum fed
Minor vero in (uperiorib^seit demonftra'a,& nobis vi- ,
deturfereevidens ex iplls lcrmims.fi probe intciligantur, taotum efte eftentis , fotam alio-
. Nam inde fequitur
quia efte adualc &

cxrra caufas nihil aliud cft , quatn ncm terminatam fuinTeadcflê
fcu caufaliiatera roatns
ut in fupenonbus latedeclaratum cft elTentiiE humanilatis,& ultra non fuifll progre(Tam:ergo

exiftere, .
Q_uapropterexoppo(!ia fsntentia fequi videntur hsec multo magis (equitur, concepiiTe folam humaniiatcm in
abfurda: Primu:r. hutnanitatem non cffe ens creatum , clTe cfTentiae, &
npn humanitatem exiftcntem , ncdum
quodeii apcrtefallum. Probatur fequela , quiacns di- ipfum Chriitum aut Deutn Antecedens patct , quia ( ut .
citut abclfc, &conllituitureosa6\u perelfc: crgo fi hu-

fupponimus) beala V'rgo non concurrit immediaie ad
ms adu pcr clTc mcrcatum , non unioncin illius humanitatis cum Verbo: ergo non con-
tnanitas conllituitur
uicreatum , ficut, quia Chriftus currit ad adipncm, qua illa humanitas fa6\a cft exiftens
<ft cns creamm, fed
quia illa fuit unitiojuxla hanc fcntenfiam;ergo tolacau-
non cooftituitur i|) clTe perlpni pcr treatam petfonali-
falitas virginis verfafa cft circa cfse efsentix humanita-
tatem, (ed per increaiam , non cft pfrlona creala , fed
tis,& ineo llctit.Et hmc paiet fecundaconfequenlia^lum
increata Item vci humanitasdiciturenscrcafum prout
.
ad hotnirêm, quia ejuldcm formx cft cum illa,quam ipfi

eft ac\u cxiftens, vel tantum prout
elt aiû lecpndura
primun dici non potcft juxta illam lenten- contra nos interunf f uin a fortiori , quia magis diftat a
,
efte elfeniije:
Chrilto humanitas (ecundum folum cfse efsentix, quam
tiam, quia ponitur humanitas a\u cxiiicns pcrexiilen-
hurnanitas ;am cxiftcns: & ncmp negaic pofcit , quin
tiam increatam, undc necelTe ei',ut hoc exiUens, ut fic,
formalitcr& pioprie loquamur, vei prdine natura; laltcm in aliquogenerc caula;,(cilicet ma-
vel fit increaium , fi
certe non pure creatum , fed conltans t x creato & incrca- lcrialis, prius natura habucrit illa humanitas (altcm efse
intcnogo an illud clTccf- e(scnfia:,quam futrit afsumpta feu uniia Verbo.

10. Si verodicitur fecuodum ,
fcntis fit tanium in potentia, & 'ta non eft crearum ,

ied Ex hoc crgo argunicnfo colligimus, unum pnncipium
necefsario admittendum abomnibusCafholicis, nimi-
crcabile, & in fe rc veraeft nihi| , infua vtrocaulacil
jpf creatrix cffcntia: vel cft e(Te a\ualc in ie & cx ra rum Virgincra non dici tp^trcm Dei , auf concepifsc
,
âufas & hoc ncccftârio c(lc debct cft"c cxutcntiue, quia Dcum,eo quod ipla iminediaiecffcceuf umoneni huroa-
,
quam aflu dfe cxtra caulas,& quu niiat ib cum Deo.quia conitai non tecifse illam, ncquc ut
fxiftcrc noneft aliud
principalcn] caulam^neî ut inftrumentîrp. Picifurergc;
gcatio formalitcr ad cAifterctcrtninaiur, utlu^raprgr
con-
. ,, . . .
Sect. %U. Utrum cfTentia creata fit fepai-abili^ ab cxilT,cnt.
<oncepi(Tc Deum ,quia caufalitti ejus ,

qua concucrit ad Deo, & tamcn non cxiftlr in Dco, eo modoquo nunc lo-
unicndum corpus & animam Chrirti , &humanitatcm quimur. Igitur rcm aiiquam.cxilêrc in alio in pra^fcnti
dicit habitudioem ad terminum , vel fuppofitum a quo
iormaodara, fimul conjunaa fuitSpiritos fanfti a^\io ,
fuftentatur in fua exiftcntia illares,qus in alioexilierc

qua illa humanitas in eodem inftanti , quo formata crt
ha-
unitacrtDeo, quofaautncft , uttota conceptio, qux dicitur: ficut accidens exiftcic in fubjecô ,
fignificat
utramquc illam aflionem includit , tcrminata fit non ad bitudinem, & dependentiam ab ijlo in fua cxiltcntu in
folam huroanitatem, fed ad Dcum hominem Atque hoc .

generc fui(cntanfis,quamvis imperfeftiori modo, & cum
matenali caufaiitate Sic igifur cxilierc in aliquo noo
inodo philofopharidcbent omncs, fivcdicaot a\ionera
. ,
eft exiftere pcr cxiftcntian- e|us fcd cft habere exiften-

Virginis verfatam effe circa humanitateiji quoad c^feef-
,
fiveetiamquoadeffe exiAentiz. Imo, tiam luam fuftentatamab alio,& in cogeorredepcnden-

fcntix tantum ,
qui folum illud prius afBrmantj muito minorem concur- <em ibillo. Unde potius (upponit vel includit cxiften-
tiam propriam illius rei,addit verounionem,vcl conjun-
fum tribuunt Virgini in illa conccptionc utortenfum ,
cfl,& vix ex plicarc polTunt ,quomodo (it vcra conccptio .\ionem ad aliamTerr),a qua fuftentetur, vel ut a fuppofi-
to terminantc dependcnturo fioc ulla propriacaulalita-
& generaiio, perquam nulluraeflecxiftcntix communi-
catur, &cx hac partc ilU dof^rina minus cfl confentanea te , vel ut a fubjc6\o , ut eft in formis inhrrentibus .Pnor
tiam huic veritati F.dei

aute;n modus convenit huroanitati Chrifti rationc hy-
Nos igitur faciii ncgotio refpondetnus.tiegando feque- poftatici unionis . Et jdeo cjus cxiftentia propi ia noa
Jam,quiaiI!aconcepr!oabfo]ute fuit tcrminata ad Deum dicifur effe per fe exiftentia a\ualisquia non eit ter- ,
incodem inftanti,ac fimui fecundumdurationem realcm. minata per propriam fubfiftentiam , fed vocatur incxi-
& terminusejus ordme ftcntia, quia innititur Vcrbo Dei quam deoominatio-
Nec refert, quovi acîo Virginis
:
naturx antecefferit ,
quia id folum fuit in genere caufi nem non babet cx fc ipla, fed ex modo unionis,quo mc-
inaterialis, & cum aliqua connexione & , dependentia ab diante habet ut fit ni Verbo
altera a\ione qua iila humanitasfuitio eoinftanti uoi- Si ergo cxiftentia illa humanltatis prsecife confidere-
,
ta Verbo Adde . & corpus

probabilius cfTe, animam tur fecundumid qaod habet cx fe,non conftiiuit rem a\a
prius natura unitafuiflTe Verbo ,quam inter fe, & ideo ,
exilientero in fevelinalio, fed tantum exiftehtem fub-
fecunduin communicationem idiomaturn , propriiflime ftantialiter in tali natura: illi enim modi exiftendi qui ,
dicilur B. Virgo concepiffe Deum, quia coqcurrit ad indicantur periila vcrba, i fe, vel, alio non lunt c(- ,
unienduqi inter corpus Dei & quae jam

fe animam & ,
, fed adjungunrurillied confti-
fcntiales tali exiftectiae
fubfiftebant fubGlkntiaDei ,& ita necefTirio genuit De- tucridum vel complendum fuppofitum,quamvisnon o-
,um, quia generatio tcrminaturad fuppofitum &talis ,
dem roodo. Nam prior modus exiftendi in feeft conna-
gencratio non potuit tunc ad aliud fuppofitum tcrmina- turalis, &
complet fuppofitum fine unione ad alterum ,
ri qui omnia in citatis locis ex i. tomo 3. parte latius
tanquaro proprius tcrminuSj vel fubfiftentia talis natura*.
,
declarata funf, & in 2. tomo difput.i. feft. i. ut infra vidpbimus . Pofterior autem modus exillendi in
Aliud principium fidei,quod labefadari diciiur ex hoc alioeft fupcrnaturaiis refpeû naturx fubllantialis com-
principio Metaphyficoanobispofilo, efl, quiaChriOus pletse , & non conftituit (orrnaliter perfonam , fcd unit
ft upusfimpliciter,&unum ens, cujus oppofitum fcqui naturam perfons.ut inde refultet una petôna compo/ita.
videtur, ineoeftefreexillentixcreaturohumanitatis.
fi
Quia ergo humanitas Chrifti licet habucrit exiftentiam ,
Ad hoc vero refpondetur negindo fequelam , dicitur propriaro, non tamen habuit illam cum proprio modoe-
enimChrinusunusfimpliciter propter unitarem perfonf, xiftendi in fe & per fc, fed cum fuperniturali modo unio-
cft autem una perfooa, quamvishabcatduasnaturas rea- nis ad fuppofifum Verbi Dei, ideodici non poteft exiftere
les&aftuales ,quodeft habcre illascum propriis exilien- aut extilKreunquam in fe, fcd feropcr in Vcrbo
tiis. Unum autem ens dicitur Chriflus propter unum elfe dicendum de quarta propofltione valde con-
Supereft
^
icompletum & per fe unum : Chriflus autem ut Chriflus fentaneado\rini fidei,fcilicet, quod humanitas Chrifti huuiani-
noneft unum ens fimplex, fed compoOtum ( cR enim per. nunquam potuit operari, neque in inftanti temporis, ne-
fona coropofita ) & ideo non oportet ut habeat unum effe que in figno nafuri priufquam V erbum operarctur per |" '"^"^^
,
limplex, fed compofitum, juxtado\rinam fuperiusde- ipfam, cujus oppofitum videtur lequi exnoilra fentcn- potui?
monftratam. Habet crgo Chriftus unum c^fecompofi- tia, nam fihabuitexiftentiam propriam, prius natura
jtum ex humanitatis ,
e(fe efsc Verbi feu perbnalita- & cxtitit, quamfuerit unifa Vtrbo: ergo etiara prius na- bum pr
tisejus. Undcnon impedit unitatem entis duplex cffc turaopcrari potuit , nam operatioconlequiturelTc Ref- ipfum. .
naturs vel extrcraorum, fi inter ca fit vcra & realis unio, pondeturtamen negando fequelam , quanquam nonde-
prsEfcrtim fubftantialis , & qui (ufficiat ad componcn fuerintTheoIogi,& dofti ,qui confequens iilud affirroa-
dum ens per feunum Atque ita prxfensdodtrina meta-
. verint, ut traflavi iate difto i. fomo j.p. difp.io. fei^.i.
phyfica nihil derogat ; imo maximeconfonat di6^x vc- & 2. fed ineodecepti funt,utibi oftendi . Negaturcrgo
ritati fidci , & confirmat aliam, qux docct unitatem dita confequentia.Et in primis aliqui exiitimant,quam-
Chrifti non e(fe fimplicem
fed percompofitionem , cui ,
vis humanitas habcat exiftcntiam propriam,non inde fe-
minus confentanea ef^ alia do\rina que tribuit
veritati ,
qui prius natura extitifte, Verbo, quam fucrit unita
Chrifto unum ctTc oronino fimplcx quia potuit exinentiam illam accipereper a\ionemde-
ChriRi Tertium fidei principium eft ,quod humanitas non in pendenrem a Verbo, ut a tcrmino fuppofitali ficutac- :
humini- fe, fed in verbo exiftit . Ita enim loquiturSophionius in cidens habet propriam exiftentiam & tamcn non prius ,
catur la
fextaSynodp acl lone undecima, & Daroafcenus fupra ci- natura exiftit ,
quam uniatur fubje6\o ,quia recipit exi-
Verbo tatus : & eil res ccrtiflima : fcd qusenam ( rogo ) cft ilU ftentiam perafîonera depeodentcm a (ubjefto, ut a cau-
cvftere , confequcntia i Humanir as cxiflit propria exiltentia : erfa roateriali Qui modus dicendi non eft omnino impro-
.
go exiftit in fe , & non in Vcrbo. Hxcenirocft fimilis babilis,nobis tamen non videtur verus,ut latc difputavi-
formce, accidens exiftit propriaexiftentiadiftinâabc- musindido i. toroodifput. 3- fe^. i.Concedocrgoha-
xiftentia fub)c<E\i, ergo exillit in fe, & r.on in fubje\o,& manitatcm illam prius naturaextitifTe, quam fuerit af-
tamcn h?c invalida cft,nam antccedenscft vcrum,& con- fumpta, nego tamen prius natora operatam efTe aut ,
fcquens falium. Probant autem illam confe<jucnfiam , operari potuiffe, quam fucrit alTumpfa ,
quia natura
quiaexiftere in aliquo, nihil aliud e(\, quam exiftere per cxiftens noncft capax operationis, donec pcr fubfiften-
exiftentiam ejus, & dependenter ab ipfo . Sed ex his duo- liam aliquam terminata fit, quod lateoftendi in diflo
bus primum eftfalfum Secundum verocft infufficicnter . tomo difput. 10. (e6\. a.& j. quod hic repetcre noneft
diflum,& non fatis dcdaratum Priorpars probaturex- . necciTe
emplo addufto de accidente cxiftit enim in fubjeflo & , ,
Soium addo , idcm argumenfucn rctorqueri po(fe in a.
non per cxiitentiam fubjefti & forma prafertim matc- , liara fenfentiam, &codem
proporfionalimodo necef-
rialisexiftit in materia & ita omnes Joquuntur, & ta. , fano e(Te ab adverfa iis folvendum. Nimncgarcnon
men ncmo unquam dixit exiftere formam percxiften- po^Tunt, quin humanitas Chrifti prius iijfBra rccepcrit
liam roateriae, & ratio conftabit ex dicendis
. Pofterior cfte eftêntiaie aduale, quaro fuerit aft"umpta a Verbo,
pars declaratur,quia in prirois, ut aliqu d dicaturexifterc ut fupra probatum eft, paflTim ipfidocent: inferatn &
inalio, nonfatiseftexifteredependenterab ilio. Nam ergo fimiliter ,
potui^Te in illo priori huroanitatem opc-
niateriaexiftitdependenter a forma, & tamen non exi- ranpcr illud c(fe elfentix a\uale , nam illud cft pro-
flii in forma , & quxlibct crcatura exiftit dcpendentcr a priuqj cflTc, cx quo fcquitur operatio tanquam ex prin-
cipio
, : . . ,
Disr. XXXI. De ente finjto
.cipio/ormali,& fufficiensconclido erir, quod fitaflu ex- ,una ab aItera,quameconfrari 'EfTcf ergofijncpcrfont .
.tra fuas caufis . Maxime cum (juxtaeorum opinionem) creata habens naturam exirtcntcm fola exiftcntia increa-
eti^m fecundum iliud enfe fir nafura capax proprix fubfi- ta, etfet etiam lunc unio fubftantialis intcr naturara
'flentix, prius naiura quam cxiflat. Refpondebunt crgo creatam &
Dcum abfque unione hypoftatica , quat funt
negsndo fequeiam quia ad operandum non fatisefl cffe
,
inaudita , &
parum confentancadoflringe fan\orumPi-
fferffi^ a6\u3le ,donec terminefur pcr exiflcntiam , cur trum & Conciliorum Immo hinc ultcrius conciudi- .
ergo non admittent refponGonem nodram , cum fim.i- mus, illam unionem ad cxiftentiam,ncque hypoflaticatn
Jem ncgamus confcquentiam ? quia exirtentia non pro- cffe, neque in unione hypoltatica intrinlccc inclufam
tUt in operationeni donec terminetur pcr fubfiHeatiam . jdcoque gratis eflTe confirtam in unione quje fafla eCt',
Pra:fertim,quia ipfi nuJJam rationem fufficientem rcddc- nam fecundum fidem fola unio hypoflatica fubftantialis
re poffunt, cureflcntia talem cxirtentiam requiratad o- fadta e(l jnfcrhumanitafem & Verbum .
perandum fi prrccifa illa jam habet in attu totam fuam

,
Tandcro,fi iJlud ell pofribilc,con(lituamus faclum efife,
perfeitionem cfifentialem in fe &extra fuascaufas, & nunquid tunc Chriflus non vere efTct unns & unum cns
maxime fi illam habetetiam propria fubfidentia termi- per & fimplicifer? Rc vera e{rer,quia efTct una perfona
fc,
jiatam, quia jam non intelligitur, quid addere poflit exi- compoGta,ratiGne cujus verc & propric &
fubltaniialiter
flcntia, quod ad opcrandum requiratur: Nos vero ratio- horDoeffet Deus, & Deus horao. Et eadem rationc,dum
,fiem reddimus,quia fubfifientia ert fubriantialis,& intrsn- ilJe homo concipcretur ex matre ,
conciperetur ctiacn
<ecus terminus natura^, pertinens fuo modo ad fubfiantia- Deus , & humanitas ejus, licetcxiderct exiflcntia pro-
ie rei complcmcntum , &, ideo eli maxime intima & , pria,nonexiilcretin (e, fcdinVcrbo, ncque ipfa pofTet
primo refultans ex natura , vel faltem cum illa primum proprie operari , fed Verbum peripfam ; hiccrgocafus
ciTciâ : magis intrinfeca vei acciden-
opera.tio vero cil apcrtedeclarat, r^tioncs fuperius contra nos faftas non
taria , & ideo fecundum naturcc ordinem fupponit fubfj- ctfe eflicaces. Alque hc (aiis fint de hacdigrefnonc,
Hentiaip, &
in Chrifto fupponit affumptionem , quia quar hic necelTaria vifa cit, ut con(let,ea principia Meta-
propria &creata fubfillcntia impeditaeft . phyfica anobistradi, qua; ver^TheoIogiaedeferviant,
Non omittam ultimo loco advertere, prsdiflum tao- hoc enim praecipue intendimus &optati)us Jam ad . ijj-
dem auftorem noa parum noftrxfavere fententix, dum cho atam difputationem revertamur
poft omnes illas impugnationcs verborum cxaggcra- & EJfeniiam aûalem poffe omnino everti cum
tioncs, adjunxit: Quanquam de faflo Chrifii huraani- ftta (xijlentia.
tas non habucrit exillentiam propriam , potuilfe tamen Dicoultimo, cxiflentiam aiiualcm cfTc feparabilein
de poteniia abfoluta affumicum propria exillentiaadhy- ab eircntia creatuix, iia ut cum exiHcntia Cmul ipfaef-
poHaticam uniotiera . In quo certc ingeniofe locutus elt fcntia pereat , feu deflruatur . HxcafTcrtioefi certa&c-
quia in do3rina,quara iple cum aliis fequitur, vix poterit videns. Primo, quia creatura nonhabetexiiientiam cs
rationem redderc,cur id fit impoflTibiiejCum nullam pror- fe, fed ab aIio,faltcm a Deo,a quo fcropcr in fuo cfTc pen-
.fus repugnantiam,autcontradi6\ionem involvat,ut infu. det : led Deus fitut libere dat cfTc crcatura: , ita etiara li-
.pcrioribus a nobis fatis fuperque probatura cfi: . Pocent berc confervat eam in effci potelt ergo non confervare:
enim ipfi exiQentiam & fubfillenfiam in naturacrcata crgo creatura potell privari effc, fi autem pri vefur cfTc
efTe res diftinftas , & vcrbum in humanirate Chrifii Do- cxiflentias , neccfTe efl ut ejus effentia fimui defiruatur ac
ftiini iitramqui'impedivifre,& (uppleviffe Curcrgo non .
pereat, quia abhlo efTe exiftcnfise, cfTentia nihil eft , uC
jjQtuit impedire folam fubliilentiatri & non fimul etiam ,
in 2. fe.îone dedsrafum
Ex quo confirmatur pofita efl .
isxiflentiim? Praefertira cum juxta eorundem doi^rinara ^(Tertio quia omne generabile ( reitc AnHotcIc ) cii cor-
,
V.ibfirtentia fit prior nituraquam exilkntia, & ideo,con- ruptibile, & eadem ratione omne,quod incipit efTe,poteft
ieqiienter Ioquendo,uiiio natursad fubfillendum fit prior definercefTe, & defitiocf} proportionata inceptioni , id
iiatura quam ad cxiflendum, ac proinde, cum prius pofTit eft, ipfum pcr dcfinitioncm poteft amitti , quod
illud
ut a Philolophis communiter rece- per inceptionem acquifitum eft fed quando creatura
(eparari a polleriori (
:
oriatur fpeciahs repugnantia incipit efle, efTcntia cjus incipir cfTc aliquid , quseantc*
ptuji fi aliunde non
ell )
poterit unio fiiiere in fola fubfilientia, nonulterius & erat nihil, feu nondum crat ; rgo fimili raodo poteft
progredi permiltendo naturas propriam exiilentiam . ita dcfincre efle , (eu (eparari abe^Te , utomnino fuam-r
Itaque libentcr hocditum admittimus , miramur ta- mtt entitaiem efTcntixamittat

tnen non advertilfe hinc cverti ( velint, nolintjtotam Sed quxrct aliquis qui poflit feparari hoc modo e(Te
,
fententum,omniaquefundamenta ,obquf ncgatur , hu- abeffentia, fi in rc funt omnino idcm cumpUncrepu- :
tnanitatemdcChthii fado habere propriam exiiicntia. gnct idem a feipfo feparari In hocenim magnam vim
.
fjciunt, qui contcndunt cTTcntiam dcberediffingui fal-

Primo quidem, q'jia fi exiltentia propria non repugnat
cum vera umonc hypollatica , & cum unitate perfon* in tem cx natura rci ab cfTenfia creaturiE& prsfertim igy-
duplici natura, unde, aut quo funciamenro dici potelt,
& maxime in fuoopufculo deente
dius locis (upra citatis,
&ef|entia, contendens nec pofTefieri creaturam,neque
non effe in htimiditate Chnlti talem exillenriam pro-
priam fctlicet, &
cteatam J Quiafidesnil aliud docetnifi deltrui , nifi cflentia e;us fit aliquid diOin\um ab ejus
cfTe , cui poflit &efTe impriroi & abea feparari Hunc
talem unioncm hypo(Uiieam,qija una perfona in duplici , .
narura reali fubditar . Imo pra?terea docet ,

per talem aufcm dicendi roodum ante ^gidium retulit Alenfis 7.
unionem verbum quidquid in humana natura
affumpfifTc Mctaph. text.2a.& elegantcr refutavit Quia effc crea- ,
pUntavii, quod nimirum tali unioni non repugn^fi erfi turx priulquam fiat , eft pure objc6\i vum , fi abfolutede
totacreatura loquamurî^/iifo^ mqnit ) 0 eôrtetima,-
goexidcntia naiuri,ut fupra diiius audor concedere non
(ed confervari potuir in giftari illudfieri ex hoc , aut quodipfumimprimaiur ali'
verctur, non repugnar unioni ,
natura pi.rfonaliter unita, quo tundamento dici potelt (u- cuiy puta ip/i ejfentidt : fienim ita effet , cum illud cui im^
Accedit,quod luxta illam (enten iam duap prtmiturrespracedat nonfiatper illudfieri , totares
blatam fuiffe
Atque eadem ratio fieri a nobis poteritde defi-
funt ponendat umones humanitatis ad Verlium , unaad nonfiet .
fubfiitentiam , altera ad exilicntiam Vcrbi Nam licct .

lione, fifitdefitiofimpliciter, pcrquam res in nihilura
diilinAio in re inter fubfiltentiam tranfit,&falva proportione applicari poteft ad corru.-

ex partc Verbi non fit
ptionem, ut (tatim decUrabimus

& exiltentiam, , tamen ex parte humanii atis neceffario
cft ponenda di(lini\io, cura dicatur una cffe feparabiiis Ad ditficultatem crgo pofitam rcfpondet idcm Alcn-
evidens fignum alicujus diltin-
quod fis, ficri rci non effc imagmandum, ac fi iptum cfle impri-
abalia io re ipfa, ell
funt ergodux uniones di- matur feu conjungaturcfTentiae , f anquam a\us poten-
\ionis , laltcm e* naiura rei :
fiinCâe, qupd cU ha>i\cnus inaudirum ,

ipfiThomiilae & tiar, (ed lolum quod fofa reaIitasefTentii,quae pribs erat
do\rinain in Durandograviter reprchendunt, fub natura pofiibiii , fota pofiea fit in aIu : Et quidam
fimilem
ijlamrationemut procedit, vocant effcniiam,ut au'
( ait )
&merito.
Q_aod ulterius fic urgeo , nam illse unioncs in re funt ttmefi terminus aElionis dtvin<ty vocunt ejfe Simili ergo .
diftin\ae:ergo ficui dicifur, polfc Dcum conlcrvarc unio. niodo noii eit imdgmandum rcrn dcfiocre clTe co quod
, ,
cfic (cparctur abelicniia,licut atus a potcniia reccptiva,

nem ad fubdnentiam fineuinonead cxiltentiam, itadi-
aut ficui una res tcparatur ab aba aut modus rei ab ipfa
cendum erit poitc conlervarc unioncm ad exUientiam
,
,
enim ^qualis ralio ,cum hoc folum, quod tota res,qua-craf ensa\u,pcr
re, fed per
fineunionc nJ lubliiicnliam ,clt
[iteademdilluidio, & non magis cflcntialitcr pcnd*at a\ionem Dci luaiii cntitatecn amitiii , (Jefinit cfTe enE &
aau.
. . . , . ,,
:
Sf, CT. XII. Utrum cfTeniia Creata 1 feparabilis ib exiftcnt. 1 57

fla Cum crgo dicitur,non pofiTercm feparari a fcipfi,
.
Ariftoteles dixit ) . yii eo qnod res eJJ,velno efl, frefo-
Vcrunramcn hic fcntcntia noa
Q nulia eft diRinfliocx natura rei, illud verum cft dc pro- fitio vera. veL falfaeli .
pria feparationc.qua id quod feparaturnonmanet,& id a foluin modernis phiiofophis, fcdefiam anfiquiscontra*

quo feparatur manct , aut in eadcm duratione , aut in co- riacft ,inJo& Pafribus EccIefisE: dicitenim Augullinus
modum fcparationis at vcro hoc modo 2. dc libcro i\hanoc.S.Tria& quatuor effe /eptem,per-
dcm loco ,
juxta :
oon leparatur efsc ab efscntia, ut dixitnus. Si autera idem yetuoverumeffeêtiamfsnihilfitquodnumerefAr. Et in

dicatur fepararia fcipfo, quia totum dcfinit efsc, &ab eodem fenfu dicit lib. 4. Gcncfeos ad liter. cap. 7. Sena
unoftatu tranCf in a.iium,ideft,abrtaiueflrendi adftatum riusefinumerusperfeiius , nonquia Deus fex diebus om"
noneffendi, vclabflatuafluali ad potemialcfn, fic non nia perfecit, fed potius e converfo , ideo Deus fex die-
magis rcpugnat idem fcparari a feipfo, quamrcpugnct bus omniaperfecit, quia ille numerus perfeûs e/i,qui per-
idem nunc c(re,& poflca noncflc, vel idemnunc aflu fcr- feUiusejfet, etiamji ilUnon ejfent Similiier Anfelmus .
niinarc atîoncm fui caufs, poftea vero folum manere in indialogode veritafecap.i4.cx profcflôconfendit, ve-
potcntia fcuobjeflive in caula. Adhunccrgomodum,& ritatcm harum enuntiationum efle perpetuam, neque
jurta hanc poilrematu feparationem effentiacreatursdi- deflrui , etiamfi res ipfae deftruantur
citurpoflfefeparariabefTc, quia eadem cflTcntia , quarcft Nec fatis eft, fiquis refpondeatcum D.Thoma i.p
aflualis dumeft, fiotell amittere totamiilam ^Sualita- qu.io. art.^.ad j.qu.id. art.7. ad r.&qu.t.de vcritate
tcm,&redire ad folumcfleobjeftivum, feupofentialc. art. 5. ad 1 1. &arr. 6. ad z. 5. deftruta crcaturarum &
Ert autem hoc ioco advertcndum , quod licct de omni cxiftcntia,haj enuntiationescfl^c veras , non in fe, fed ira
.creatacireotia verum fit , poffe hoc modo fcparari abcfle inteH?\u divino. Quia boc modo non folum hujufmo-
yl potius privari a3uali eflê , non tamen omaibus xqu.e di cnuntiafioncs , in quibus attributa cflênfialia prscdi-
vel eodem modo copvenit. Nam quardam funt, qus po(l. cantur fcdcMnnesetiam accidcntales fcucontingentcs,
,
quatn femel cfl^c recipiunt, non habent potentiam intrin- qus vcra: funt, habent veritatera perpctuam in intelle\u
fecam ut illocareant, feu abeo fcparentur, fe,(d foluin pcr divino. Quod fi dicas^cflêdiffcrentiam^quialicet omnes
exfrinfecam potentiam agentis,ut funt cntia incorrupti- fmt perpetuo in intcUeflu divino, non tamen cura ea-
bilia, ut fupra taflum cft difput. 28. Alia vero funt entia , dem nccefTitate; nam ills verifatcs , in quibus prardica-
quae per intrinfecam potcntiam poflunt privari eflie , ul tum eflêntialc tribuitgr fubjcfto, ita funtininfclleftu
funteotia corruptibilia,, qusconflantexmatcriacapa,ci divino, ut non potuerint non efle in illo, unde funt fim-
altcrius effcjcxquo fcqyitur corruptio vel defitio rci cxi- pliciter neceflaris, & abfque ulla fuppofitionc . At vero
flcntis. Rurfus eft nofaxjda difFerentia inter defifionem iWx veritatcs confingentes licet femper fucrint indivi-
rei per coxruptiotwm&per annihilationcm: nam licet nointellefû, non tamen cum abfoluta ncceflitate, fcd
jnutraqueeflêntia amittatefTe, fcu fcparctur ab illo , ta- folum ex fuppofitione, quod in aliquo temporefutura;
men diverfo modo. Quia in annihilationc.omnioodc- eflent. Si hoc( inquam)dicafur , indc magis confirma-
flrutturefTentia fccundum fetotam, & fccutidumomnes tur& augetur difficultas contra prxced. fententiam,quia.
partcsfuas, quiaomninoprivaturefl"e, hoccnimeflde propofitiones ill , in quibu5 efl"entialia pr^dicatadicun-
rationc annihilatio.nis , utnuUum eflê relinquat, neque tur de fubjeflis, non ideo versefunt ,
quia futurum cft)
ita
j intcgrum,neque partiale &

ideo nihil ctiam eflentia: re-
, in aliqua differentia temporis ,
tumquiaetiam fi Deus-
linquit. Imo ctiam ncceflê cft, ut nuliura cflTe tali defitio- tempore fieret,
ftatuilTct ut nil in cihilominuscogno*
nifucecdatcx vi talis alionis, feu mutationis juxta pro- fcckxt illas tum ctiam ,
e.OTe
; vcras quia Donfolura funt
babiliaremTheoIogorum dotlrinam ,qustn in tertio to- ver ab zterno, quatenus de futuro cnmistiari poflunc
wo, tcrtia parte late declaravimus. At vero in corruptio- in ordine ad teropus , fed fimpliciter&abftrahenao ab
pequamvis eflrcntia,quxcorrumpitur, ficut amittit cflê, omnidifFercntia fcmporis , &in utroquc valdediffcrunt
ita etiam deflruaturjut tota jam non mancat non tamen : a veritafibus contingentibus,quae folum in ordinc ad exi-
itadeftruitur,quin aliqua pars talise/T-ntias manere pof- ftcntiam pro aliqua differentia temporis vcritatcm ha
fit, fcmper enim manct fubjeftum feu materia, & inter- , bent. Rurfus neque illaeenuntiationesfunt vers, quia
dum forma, utin hominis morte . Tuncautem
etiani cognofcuntur a Deo fcd potius ideo cognofcunf ur, quii
,
quaQtura manet decfleefrentia:, tantum manct de cfl^c vera: funt, alioqui nuUa rcddi poflêt ratio, curDeus ne-
exiAentto; ,
quia non hat talitcr feparabilia ut a nobis , ccffâriocognofceret illaselTc veras , nara fiabipfoDeo
fupra abunde oftenfum ei. Quo ht ut per folam corru-
. , prbveniret earum veritas , id fieret media voluntaf e Dei
ptionem nn fit feparabilis cflêntia ab cflfe fecundum fe undcBonex neceflitate provenirct, fcd volunfatc Itcm .
totam & fecundum omnem fuam partem, nifi corruptio- quia refpe6\u harum enunciationum comparatur intcllc-
ni adjungatur annihilatio Hoc autem intclligendum . \us divinus ut mere fpeculativus , non utoperativus:
cftde propria corruptiooe totius compofiti,nam fi loqua- intelle\us autem fpeculativus fuppooit verit^tem fui
isur deaccidente,aut de folaforraa fubftantiali materia- obje\i j nonfacit igiturhujafmodi enunciationcs,qua;
:
li, illiuseflfentiaomnino feparaturabefle, feu deftruitur, dicunfurcfle in primo, imo ctiamqu<E funt infecundo
quando totum corrumpitur, fed iUa non proprie privatur modo dicendi per fe, habcnt perpetuam vcritatcm , non
e/Te, aut corrumpitur, fed concorrumpitur,ad defitionem folura ut funt indivino intellc\u , fcd etiam fecyndum
totius . Atque ita facile conftat, quomodo aftualiter fe, ac prsefcindcndoab illo.
<exiftcre,fit fcparabile a quacumque eflentia, fivc integra, Eft igitur valde communis ac rcceptafcntentia, has
(;gmu;,
(ive partiali, &quomodo, ablatoeflê, fimul etiam ac re- propofinones perpetus veritatis , quamdocetcum
efl"e feateotit.
fpefilive^ efl"entia pereat, quod ert ctiammagnumindi- antiquis Arabibus Albertus fvlagnus commenr.Iibr.de
cium, illaduo in re non cflediftiniEâ caufis propof. 8. & in poft prjEdicamcntis c. 9. & eam fe-
Traâtur ohjeîo de enunciationibHS per- qui videtur D.Thom. citatis quamvis totam hanc
locis ,
petuig veritAtis perpetuitatem referat ad intcllctumdivinum Eandent .
Occurrittamen ftatim trita diflicultas fuperius tala fcntentiam ex D.Thoma& AlbertodefenditCaprcolus

feîone prima , ratione prims opinionis Quia fi ablata . in i.dift.8. q.i concluf.i. &Soncinas 9. Metaphyf.q.5.
.
exifteittia ,
peritcfTcntia, crgo propofitiones ills inquir ubirefcrt Henricum quodlib.io. q. 2. & 3.& Hervxum,
bus pr^dicata cflentialia de re prxdicantur , non funt ne- quodlib.^.q. i . Scotura & alios auiores in j.dift. 2 i.Tc-
ceflarix, neque perpetuae veritatis: confequensautem nef etiam Cajetan. I.Pofter.c.9. &Ferrarienfis 2. contra
cft falfum, & contra omnium Philofophorum fenten- Gentescap.53. &
videtureflefententia Ariftotelis lib.9.
tiam. Quia ompes veritatescircacreaturaseflent
alias Metaph.cap. 6.J.&L9. Hanc autem fententiam itade-
contingentcs, undenon pofTetdecreaturiseflTe fcientia clarant multi exdilis au\oribus,utdicant,cfl"entiasqui-
quia hxc folum eft de veritatibus neccflâriis. Scquela dera rerum creabilium nonefresEternas, fimpliciter 1-
probatur,quia fi ablata exiftentia, eflTentia nihileft: ergo quendo, ut fupra fel.2. a nobis probatura eft : connexio-
neceft fubftantia, nequeaccidcns,& confcqucnterncque ne5 autcm prsdicatorara efi"enfialium cum ipfiselTentiis
forpu:, neque anima,neque alia hujufmodi, ergo nuUum cflcseternas. Item ajunf, quando res creantur,eflêntias
cfrentiale attributum potcft de illa jure przdicari rerumcreari & ficri , non tamcnfieri prjEcli\amconnc-
AliquorC Pôpter hanc diffjcultatem , quidam moderoi Theo- xioncm,nam aliud cft eflîintiam fieri, aliud veroeft fieri
fpinio, logjôncedunt has prppo(itiones crcaturarum nonelfc ut taliscflentia fit talis rei, v. g. homin's,equi,&c. eflen-
pcrpe.tus vcritatis, fcd tuncincipereveraseflc ,curo res tia. Primum enim eft verum, naiH eflTentia creata , fim-
fi^fit, & vcritatem aîture , cum res percunt ,
quta ( ut pliciter loquendo , habet caufam efScientem ,
quia non
folum
. ,, . ,
J5 isp. XXX L De tnte Mto

Solurti fiunl cxinenfi rcnim, fed ctiam cfrentipe. Quod figno. Aut cft ferrao de veritatc rci,quaf fundat inf elle\u8
vero efTentia fif talis rci , non habet caufam efficientem , vcritatem,& h:ecnon differt ab ipfo cfTc .Undccft illud
ncc fit, quiade fecrt ncceffarium ac perpetuum: quodeft Ariftofclis ah to quodresefl^velnon efl^yroôjitio vera
:
dicere, homincm quidem , aut animal habere Caufam ef- vel fdfa efl: ergo candem habetcaufam quamipfum ,
!ficicnrem ,quod veroPctrus fit homo, aut homo animal cffe, & eidem fubeft mutaf ioni Undc ipfcmct D.Thom. .
non habcre catifam efficicntem quia illa connexio de fe ,

q.i. de vca-it. art. 6. ad 4. Verirafem pronuntiatorum ait
cft omnino neceffaria Unde confcqucntcr ctiam ajunt . etiam quantum ad cfTentialia rerum ipfarum noneflfc
quamvisefTc-nria creaturae habcat cau.fam , veritatem ta- omnino immutabilem, nifi rcbus manentibus
ratn cricnfiae non habcrccaufam ,
quia confiftit rci ve- Hsec verocontrovcrfia ( ut mihi quidcm videtur) tot^
ritas in iUaneceffariaconncxione, quafde fepcrpetua confiftit in varia fignificatione illiuscopulae
efi, pcr
,
eft, & caufam non habet, hoc modo efl fcientia de & quam conjungunturcxtrema in his enuntiatioaibus.Duo.
vcritatibus ncccfTariis ac pcrpctuis bus enim modis accipi poteft. Primo; ut fignificat a\ua-
feriur de
rbpofiia Sed hic etiam fcr^tentia, nifi amplius dcclaretur, non Icm&realcm conjun\ionem cxtrcmorum in re ipfa exi-
lenceatla videtur poflfe defcnJi . Prirho, quia fi connexio illa talis ffentcm, ita ut cum dicitur hemoefl animal, fignificef ur ,
indiciMin.
pra'dicaticum fub)eloafferna cft inquiro.quid fit cxtra ,
re ipfa itaefte.Secundo,folum fignificct,pra?dicatum eftc
Deum, nam vel cft aliquid, vcl nihil aliquid ,qu6mo- : fi defationcfubjcî,fivecxtremaexiftant j fivenon. Iri
do eft Sterna fine caufa cfficicntc Si nihil mirum qui- ? , priorifcnfuveritas propofitionum pendet fine dubio ab
dem non efl quod cfficicntcm caufam non habeat mi-
,
, cxiftentiaextrcmorum, quia)uxfailIamfignificationefn
rum tamencfl, quod poflit cflfeattcrna, aut qiiod fit rcaiis verbumey?, non abfolvitura tempore, ( feu quod idetn
connexio, finihilcd. Item connexipnihil aliud cfl, eft
)
fignificat realem &af ualcrn durationem,qus nulla
q\iim unio , unio autem rcs aut modus rei cffe debet: Ci eft, ablata exiftentia extrcmorum,& ideo talis prepofitio
crgo nuUa res ef} jeterna, nequeetiam unio rerum cfTe po- falfa eft, nam eft affirmativa de fubie\onon fupponcnte.
tcllzeternr., quia modus rci non poteO efTe finere. Pra:- Et in hoc codcm fcnfu, optimc probant rationes proximc
tcrea, quomodo potcft cffentia haberceflRcienfem caufa\a;,veritafem hani.T) enuntiationum pcndereexcaufa
fam,& nonhabere ab illaut fit talis rei cfTcniia ? Nam fi efficiente, a qua pendet cxiftcntia cxtremorum Itenj .
efTentia fit, in aliqua rc feu cntitate fit : ergo pcreandcm probarur, non folum elTcntiam creatam abfolute fum-
efficicntiam habet, quod fit talisrciefrentia . Et confir- pram habere caufam efficientem , fed etiam applicatio-
xnatur, nam antequam fieret,
ficut effentia Pctri non crat nem cftcnti!E( ut ficd icam ) ad h.inc rcm habere caufam
ita nec Petrus habebat efTcntiam antequam crcaretur ,
efficientem,ideil, non folum hominem vcl animal habe-
vel gencraretur unde ncqiie erat homo , neque animal
: re caufam efficientem fed etiam hominem re ipfacfTe , ,
&c. ergototum hoc accepit pergenerationcm a fua cau- animal, haberecanram efficientem Quamvisenim non .
faefficientej ergo non folum fiunt cfTentis fedetiam , fitdupIexa\io vcl cfHcientia: Una qua fit homo, alia ,
conijcxiones eflentiales. Confirmafur fecundo,nam cum quj homo fit animl, tamcn fit, quandp re vcra utriKTique
forma ( v. g. anima ) imprimitur matctix,formaliter in- homogeneratur folumque diffcrt , qina his vcrbi';, homo,
:
cipitdare tqti compofito non folum ut fit, fedetiamut eflanimal, fignifieatur compfcxe prout a nobis concipi-
vivat,fentiat,&c.ergocau(a efficiens,quaEtalem formam tur rcautem ipfa fit fitnplici aftione ,qua in refit homo
,
uiVivit materix non fo!um , fecit iliud totum , fed ctiam & animal ,quatcni!S in tali rc idern funt , Ita docuit late
fccif iliud e(Te vi vcns, animal, &c. erj^.o fecit , ut talis ef- Hcrv.tus quodlib. I. qu. 10. qucm defendit Javcll.6. Me-
fentia tali rei conveniret . Tandem, zut e/fe in his lo- taph. q. t 2. contra Soncin. eodcm lib.y. qu. i o. qui plane
cutionibus fumitur incadem fignificationc, vcl in divcr- in squivoco Iaboraf,ut dif um elKDcnique in hac cadcm
ii, fi in divcrfa eff aperta squivocatio &nonertcon- : fignificationc procedit afTcrt io no(f,ra,quod exiftcnfia non
lia ns do\rina : fiin eadem, neceffe eft, ut eandem habeat feparaturab eftentia,nifi pcrdeftru\ionem & dcfitionem
cauUm efficientem Quod . ita dcclaro, nam cum dicitqr cjufdem eftcnnce. Ncque contra eam procedit objcflio
eikntia fimpliciter habere caufam cfficicntem , necefse faila: negatur enim propofitiones, in quibuseflrcntialia
,
eft, utdicaturillamhabcreinordineadefse quianihil ,

praedicata dicunturde fubjetis,in eo fenfu vcrasefTe^^bla-
lit nifi ut Ct Vel ergo hoc intclligiturdeefse in afu ,

. & ta artuali exiftentia. S:cenim verum eft illud Ariftote-
ficert verum vel de efss in potentia
: & fic cflfaKum , fi ,
lis in Fridicam. cap. de fubftantia: ylbUtis primisfub-
m ngore fit lermodecaufacfficienteaftu, quamvisfit flantiisîmôjfibile efl aliquieiremanere ; & eodcm modo
verum de caufa potente efficere At vero idem prorfus .

dixit Averroes i .
Phyficor. com. 63. ~^
Ouando res deJ7vie
eitjcumdiciturefscntiaefse talisrei: nam , ('fitfermo ejjenemenperdere^lir definitionem .
dcelse acûali, non poccft efse efsentia crcata alicujus rci At vcro in alio icnfu propofitiones funt vers , etiamfi
p^fjj.j
jn aû nifi per caufam efficicntem quia qucd a\u non : extrema nn cxiftant: & in eodcm funt neccfTarix ac lib" "c.j.
cft , non putcil efsea\u alicujus . Et hoc eriam probant ptrpetus vcriratis, quia cum copula f/? in dido fenfu
rationes fac^x,quia ficut Pctrus noneft nifi fiat,ita neque non fignificetexiftcntiam ,non attribuitexfrtmis a\ua-
in actu eil homo, nifi fiat homo , fcd eft tantum homo in lem realitatem in feipfis, &ideo ad fuam veritatem non
pocentia. Undt fi de hoc tantumefse fit fermo , verum requint exiftcntiam, fcu realitatem a\ualem. Item, hoc
efl non habcre caufam efficientem inadû , requiritta- dcclaraiurex prseditîs au\oribus , quia propofitioncsin
nen illam faltem pofcntem cfficere Quid cR ergo,quod . hoc fenfu reducuntur ad fenfum hypotheticum fcu condi-
affirmatur de uno, ncgafurde altero ? & tionatum, cum enim dicimus hominsm cftê animal , ab-
'
Aique hincfaKutn etiam e!se vidctur-,quod dicifuref- ftrahendo a tcmpore nihil aliud dicimus, nifi hanc efTc ,
fentiam habccc caufamefficientcm, vcritatem autem ef. hominis naturam, ut non poffir fieri homo quin fit ani- ,
fcnti:^nonhabcre . Nam veritas efsentia; reipfa nihila- raal . Unde ficut h rc conditionalis eft pcrpecua , fi eflho-
iiudeft ,quam ipfa cfsentia , vel ad fummum confidera- moêft animal, veUficurrit, movetur , ita ha-c eft pcrpc-
tur, ut proprietas inf rmfece conjunft. cum cfsentia : er- tua: homoefl animal ^veL curfus efl motus Atque hinc .
'oimpoffibile eft, quin habeat eandem caulam, velaeque ctiam connexiones inhoc fenfu, nonhabeanC"
fif , ut ha:
primo, vel concomitanter. Qui emm intelligi poteft, ut caufam efficientem,quia omnis efficientia tcrminatur ad
aliqua caufact{i>iataurum,& noncfficiat verum aurum? a\ualcm exiftentiarn, a qua di\a; propofitiones inhoc
Quod fi efficitndo aurum cfficitefscntiarn auri quomo- ,
fcHfu abifrahunt. Et hoc folum probant rationes illi
'
doefScieniio verum aurum non efficit veritarem cfscn- ,

quas congerir Soncirias locis citatis Imo in hoc codcm .
*
tixauri? Unde eodem polTumus uti dilemmaic. Nam lcnlu non lolum non requiruot h connexioncs caufatn '
vel eft fermodc ventafe in potcntia velinaclu: quod- , (uificientem in a\u verum eriam neque in potentia; vi- '
,
cumque autem horum dicatur.eadem eft ratio cftentiae& dentur illam poftularc , fi formaliter ac prafcife fiflamuS
veritatis in potcntia, vel in achi, ut pafebit f.jcile ,
appli- in eirum veriiate. Qiiod poteft dcclarari ratione fa3ta dc
candoargumentum tat\um.D^nique,aureft fermode ve- propoliiione conditionali ,

tujus vcritas non p.ndctoc
compkxa^qiut proprieeft in inttllc6f u componcn-
ritate caula cfficicate, vcl potentc effictte, & ideosque reperi-
te& dividente,& hxc ua habcnt caufam tfficientem fi- ,
tur m rebus impoflibilib js ac in po(fi.b;Iibus ; xque enitn
cu.t ipfacompoliiio& dlvilio nailri intellcdus: narti Uli vera clt h^^c condiiionalis ^filayisefl animal, eflfenfibi-
ineft,& cum ea incipit, eo modo quo eft , ut dixit D.Th. Its ; ac ini./i hot/jo efl etrimalytfl fenjthtlis ; ergoeliatn
i.p. q.l6. art. 7.ad 4. Ef idemcft ( fcrvata proportionc) ha;c pro\)oh\\o,omf}e a^fimal efl /enfibiie, perfenonpen-
jc;vcriiatc, qui cft incompofifionevocis, raoqnamin dci cx caijf j, qui pollu etiiccrc ammal . Undc, fi pcr im-
pofTi-
. ,,.
, . ,.
Sf. CT. XII. Utrum cfTentia crcata nt rcparibilii ub ciiftcnt. 155?
caufa, nihilomiDUS iliaeuun- tctt effc homo fine animali qu;t r\eccO[itasdicilur ab aJi-
poiCbile nulla eflit talis ,
clTfct, Ccut hcec ert vera , chy mcra clt chy mc'
quibus compofita feu cc; luppotiiione : tadcm crgoclt la
ciatio, vcra
fimiiis.Quanquam in hoc poflimusdifcrimcQ a(li- illa, homo ell exiilens, q ju non pofeft elfc homo fine ex-
ra, vcl
gnarc inr<r coonexions nece^rarias , conccptas & eiiun- fillentia, Refpondeiur, quidem , nullam fere efffi
in re
eiatas, iatcr res pollibilcs feu cflrentias realct ,& inter rcs diverfitatcm, fi exiftcns cum cadem proportione fuma-
quod in iliis ifacd connexio
ficlitias vel entia rationis,
tur, vel in a\u., vel in poicntia, ut a gumentum probat,
ncccCTaria fecundumintrinfccam habitudincm extrcmo- & cx fuperius traiSatis fatisconftat, Nihilominus ta-
rumablhahtntium abaftualiexillentia.ut tamenfif pof- nien in modo loqutndi eft diveifitas, idco abfolutc &
&hoctotum xiigandacft confequentia quia vcrbum exiftendi fimpJi-
fibiiisinordinead a6lualem exiUeofiam, ,
poteft figniiicari picrcopulamf/^.etiam utatcmporeah- cifer didiuai non fignificat potentiam, fed cxercitiutn
cxillcndi Unde \ocutK), homo exi/lit, C]mp\< wcr di-
flrahit, ita ut, cum dicitur, homo ejl animal rationaie fi- ,
. illa
gnificctur , homincm habere eflTcntiam realem fic defini- fta,non reddif fenfum compofitum , idctt fi cli homo, ,
biJem, (cu (quod idemefi )cfletaleens ,

quodnon ell fi- ellexillens^ fed fimpliLcm abfolutum &idcofieneC & ,
Gum, fcd reaJe hoc pendet

faltem poffibile : &quoad neceffaria, fignificaret ablolutam neceffuatem csiflcndi,
,
ventas laliuai cnuntiaf ionum a caufa potenfe e(Sccre quae homini convenire non poteft ,
txincntiam extremorum At vcro in fenfentiis fiflitiis .

S E C I XIII. T O
foJumfiuntconnesiones neceffarise Cne habitudine , et- QuaUs fit compoftiio ex ejfe effemia , qualifve
iam de pofiibiJi , adexillendum,Ted folumperordincm coffofitio fit de ratione entis creati
& imaginationem , feufic\ioBem mcntis. Deniqucjux- H/Ec qusltio neceffariaeft tuai ad explicandas diffi*
ta hunc fcnfum ccffat etiamobjc>iofata contraaffer- cultates tai\as in fecunda & tertia ratione pro pri-
tionem nofiram , quia Jicet hz connexiones fint necelfa- ma fenrcntia propofitis in feclionc prima cumadcxa- ,
ris indepeodenter ab exiflentia, nihilominus effentis, mmanda vel declaianda multa , qu^de hac compofitio-
quse pcr eas fignificaotur, non funt vera & a^lualia cntia, ne fcripta funt ab auiôiibus priefertim a Ca)etano de
fiexiflentia privantur. nt, &
effent, cap.^.paulopoftqusft.^.ubi per compa-
Sed adhuc fuperfunldus infiaBti2e.Prioreft,quia non- rationem ad compofitionem ex marena& forma decla-
(dum efl cxplicatum,quid fit iftaneccffaria conncxio ex- rat compofitionem ex cffe effentia, quasinduobus &
tremorum non exillentium nam cum nihiJ in rc ponat :
convenire dicit , differreautem in decem ,
/difficilecfl infclletu, quomodo

fundarc neceffa- poffit CoUatio compofitionum ex e[fe CT ejfentia &
xiam yerifatem.Neque enim fatisfacit fidicamus, ablata ex materia (Jr forma .
rerum cxilJenfia , foJum mancre hanc connexionem in Prima convenicntiaeft quia utraque compofitio gft ,
di vino cxcmpJari & ab iJJo oriri talem neceffitatem: hoc ex aftu &
potentia De prima compoGtione hoc per f
.
( inquam ) non fatis facit , nam licet veritas harum con- notumeft: dcfecunda probat, quia quidditasquasIibeC
nexionum,ut reaJis&adualis vcritas,non maneat nifi in cx eo ponitur in rerum natura , quod exiftentiam acqui-
divinointeJlewiu,(quofcnfu locutus eft D.Th. cit.Iocis, rit. Quae probatio valde debilis eft, fit fcrmo, ut rcvcra fi
prsfcrfim i. part. qu.j6. art.y, & fumituretiam ex An- eftjde potentia reccptiva,quia effcntia non dicitur acqui-
feJmo Dialog. de veritat. c.7. & 8. ) nihilominus neceffi- rereeffe,quia prius fuerit io potentia ad rccipiendum ,&
tas hujus vcritatis ,
&prima radix ac origo taiis conne- poftea fufcipiataftum ,
fedquia pnus tota crat in poten-
xionis non videtur divinum exemplar
poffe referri in tia objeftiva feu aili va fuse caufae , & poftca fit ens a(Su
Nam ipfummet divinum exemplar habuit hanc neceffi- Secunda convenientiaeft,quod in utraquecompofitionc
tatem reprxfentandi hominem animaJ rationale nec , adus & potentia reducunturad idetn genus.Qus vera elt,
potuit ilium alteriuseffentia; reprfffentare quod non a- ,
intcrcedit eniin etiam inter esmpofitionem rcalem , &
liunde provenit , nifi quia non poteli homo effe alterius raiionis,feu infercompofifionem Phyficam & Metaphy-
effentis, namhocipfo, quodfit resalteriuseffentise, jam ficam , ut patet in compofitione ex geoere & differentu
noneft homo: crgoex objeclo ipfo& nonex exemplari Quamqudm in hoc obfervari poffit nonnulla di verfitas ,
divino provenit hxc neceffitas; femper ergo reftat diffi- nam in phyfica compofitione utraque pars fcilic, matt- ,
cuJtastala,quomodo, fcilicef, fi ofajei\um illud in fe ni- ria& forma ponitur tantum redudtive in pridicamcnf.
,
hil eftjpoffit ex fe habere talem conncxionem pr^dicato- in Metaphyfica autem compofitionedifferentia tantum
rum , ut fundet aJiquo roodo neceffitatem talis fcicntis , ponitur reduilive in prjcdicamento ,
genus vero,quam-
&talis veritatis , ^c taliscxemplaris Ad hocdicendum , vis ut pars poffit etiam reduci , feu ad latus conftitui , ta-
videtur, hanc connexionem nihil aliud effe ,
quam iden- raen ut eft quoddam totum , diredle collocatur , Idem-
titatem extremoruni ,
qus funt in propofitiombus effen- que fuo modo reperiturincompofitionecxeffe&effen-
tiaJibus&affirraativis( idemdicendumeft proportiona- tia,qusetiam Metaphyfica eft , ut infradicam namef- :
liter de diverfitatc extremorum innegativis. )Omnis fentia infegra dirciSe collocafur in prffdicamenfo , cxi-
enim veritas propofitionis affirmati vg fundatur in aliqua concepta ut quidam modus, folum per redu-
ftcntia vero
cxfrcmorum identitate, vcJunitate, quje licet a nobis i\ionem, dequoin fuperioribus fatis diximus.
concipiatur complexo modo & per modum conjundlio- ,
Differentiaelcgi poffuntin pridido au6\ore: fexcnini
nis prsdicati cum fubjefto tamenin re nihil eK pratcr ,
priores omnes fupponuntdiftindienem realem interef-
ipfaramet rei entitatem Identitas autem cum fit pro-
. , ientism &exiftentiam , &quod exiftentia non eft aftus
prictas entis(nam idem& diverfum ad unitatem rcdu nifi effentia;compIets&compofitsE cx materia & forma,
cuntur, ut fupra diximus, in omni cnte, feu in omni ftatu &ido ncque nobis neceffarix funf, ncque oportct denuo
ntis cum proportionc reperitur, Unde, ficut homoexi- impagnare multa, qui ineis dicuntur. Ut quod in com-
flens , & animal in re idetn funt, ita homo poffibilis , fcu pofitione ex effe &
neutrum extremorura cft
effentia
qui olijici hominis , iden-
poteft fcientiaeaut cxemplari pars fubftanfis; cnim hoc verum in compofiiione
eft
titatem habet cum animali proportionaliter fumpto: completi entis, non veroinomni compofitionecxeffe&
hxc crgo identitas fufficienseftadfundandam iliam ne- cffentia; hxc enim etiam in materia ipfa & forma &in ,
ceffitatem, &reperiri potcft in ente in potentia ,

quam- anima fcparata rcperitur,Idcm quod infecundadiff"eren-
visnihilfitadlu, quia nihiJadditenti inpotentia , nifi incompofitione ex materia
tia dicitur, forma alterum &
habitudinem rationis in ordine ad conceptus noftros extremum puram potentiam non vero in compofi-
effc ,
Dubio- Sed tunc oritur fecunda difficultas, nam fequitur haoc tione exeffe& efftntia hoc ( inquam ) inprimis noneft
;
lura re- etiam connexionem effe neccffariam , homo eji feu exi' , generalcjcum ipfa raateria conltct cxcffe & effentia , &
0
y^|>^ autfy?fj?t/??/ , & confequenter effe veram ctiamfi prxterea , fi cffcntia prafcindatur ab effe magis pofentia-
aflu nonexiftat, quodeft planefalfum.&contraomnem Jeenseft,quam matena pracifaa forma , feu ut fupponi-
fenfum, &
verborum vim. Seqaela autem pafct quia ,
tur forma: cum fuocffe, quaoquam ills potentiahtares
etiam liomo & exiftens habent identitatem , veJ objcdli- fint divcrfisrationis, nam ineffentia ut fic eft objefliva ,
vam& poffibilcm , vel aitualem , fi cum proportione fu- inmatcria vcroeftreccptiva. Et fimiliaiere notari poU
mantur. Item quia ,fi illa propofiiiorcducatur ad condi- funt inquatuor fcqucntibusdiffcrcntiis, quasomitto.
tionalem propofitionem , reperictur vera neceffaria , & Confurgatne unitm êr fe ex ejfe ejjentia. &
quia non poteft fieri bomo, quin fit cxiftens,ficut non po- Quod veroinfeptimadicit, ex materia & formafieri
teft fieriquin fitanimal:tota autem neceffitas hujus pro- unum per fe, non veroex effe &effen'ia, falfum effecen-
pofitionis, homo e(i aaimaly dicebatur effc , quia non po- feOjCtiam inopinione, quodeffcntia&cxiltentia reali=
ter
. . : . :
l6o Disf. XXXI. De tnti MloI

ter diflinguantur . Primo quia comp3ranturutaflus& effe&effcntiam effe res iliflinflas, d'icendHftt.eflref,Corn-
potentiaejufdfm generis qus per fc& ex natura fua in-
,
pofitionemcx efrc&cffcnfia convcnire cum aliisunivo-
iiituta funt ad componendum unum , & cifcntia fineexi- ceincommuni rationc vcrae & realis compofitioxiis ex
tlenfia non habetcompletam aclualitatem, impneque rcali potentia & aiu ad idcm gcnus fcu prardicamenf ucti
cft cn$ in at\u: cur crgonon confurget exeis ens perfc aliquo modo pertincjntibus ,
ideoque convcnire cfiam ia
unum? Secundo, quiahon fitex eis unuiti peraccidens: rafione compofifionis, qua fit per fe unum ex multis.
ergo fitunum perfc. Antcccdens admittitur & probatur Diffcrrc autem, quia aftus hujus compoGtionis nofl cfl
abeodemCajetanOjquia unurp peraccidens ag^regat rcs proprie forma, nec fubfiant ialis , ncque accidenfalis, fed
diverforum generum confequentia vero probatur, quia : fimplexquidamterminusefrentisjvel modus infrinfccus
tx effentia & eOTefitrcvcraunum^nam realiter uniunfur & proportionatus illi , &confcquentcr etiaro differrc cx
inter fe,imo( quod mirabileeft ) ipfe Cajetan. ibidem air, partealfcriuscxtremi ,
fcilicctcflrcntiae.quia noncfl pro-
quodfjfintia per fe adunatur cumeffe inter unum autcm : pria materia, fed potcntja reccptiva alterius rationis,
per fe & peraccidensnon pptefl mcciium excogitari.Tcr- & proportionata tali aûi .
<io,quia alias nuUum ens creatum eHet per fc unum, qua- Compofitio cx effe & effentia apalogice di-
tenus ens aftu eft . Quarto, quia rstio Cajetani ed valdc cirur cempofiiio
debilisj rcilic. quia cns pcr fc unum fit ex partibus fubflan- At vero juxtanoflram fcntcntiam diccndumefl,com-
tia;,c(re autcm noneft pars fubnantiseicfl enim a(Tumptio pofiiionem cx cfrc& cflentia , Analogicc tantum com-
ialfa , nam etiam fit per fe unum ex fubflantia & aflu feu pofitioncm appellari ,quia noneli compofitio realis, fed
termifiQ fubflantiali ,
alioqui cx natura & lubliantia non rationis: compofitio enim icalis non efl nifiexextrc-
fieret pcr fc unum
nequc fuppofitiun fubflaniiale ut fic
, ,
mis in re ipfa difiintlis j hic autem cxtrcma non funt iq
cffct per fe efl Unde polTumus
unum,quod planc falfum . rcdidinfta, utoficndimus : ergo compofitio cx illis nor^
Theologicc improbarc illacn dolrinam,quia ex ca (cqui. potefi effc rcalis. Sicut auicm ens rationis noncns efl
tur,Chrilium non cfTe unum perfe,quia conliat cx huma- nifi anaiogice ac folo fcrenominc, ifa compofitio hic
nitafe & Verbo^ron ut cx partibus fubnantialibus, fed ut non habet univocam convenicnt iam cumcompofitione
X natura &
fubliantia vel tanquam cx elTentia t(Te , & . reali materia & formae, v. gr. fed aaalogam fantum pro-
Compojitionem ex ejfe efjentia effe (omiO' & porrionem Afque hac c(l prima & quafi generica difTe-
.
fnionem ex his rentia inter hanc compofitionem& illaro, quzecli ex ma-

Atque hinc firaili modo conflat oitavam difFcren- teria & forma Cum hac vero conjunfâ e(l alia difFercn-
.
tiam quam idem auflor affignat falfam clfe , nimirum ,

,
tia, qu2E ad rem praefentcm fpeilat , quod compofitiocx
quod compofitio ex matcria forma cfl compofitiocx & matcria & forma rcperitur tantum in corporibus & fen-
his, &
ideo fit ibi unum tcrtium compofitio autem ex : fibilibus rtbiis: ha.'c veroexerft&cfTcniia communisefl
effe & effcntia efl corapofitio cum his , quia in eo non da- omnibus entibus crcatis, qua; funt cnfia in ailu , & ideo
tur res ,
quse confiet exefTentia & exiffentia proprie io- illacompofiiioPhyfica ei^, quia non abflrahit a materia
qucndo,ficut datur rcsconflanscx materia& tofoia ,fed fecundumcfrc: hac veroefl Mcfaphynca,qjia abftrahif,
efTcntia componit cum exiffentia ,&e convcrfo , ideo & &coromuniE ef^ entibus immatenalibtis Exquoefiaiii .
quodadunanturpcrfe, nontamen fir,ut illa priorcompofitioPhylicafundamenfum fit Phy-

( inquit jdi\uin tW ,
componendotertium Sed hsc difiinftioduplicis com- . fica' tranfmutationis harc vero minime,fed ex fe abiira-
:
pofitionis,ex his,&cum his ( ut aiibi in fimilicaufa con- haf acorruptione,ueI tranfmufatione Phyfica,nifi quate-
f ra ) confitla efl
Durand. ollendi omnis enim compoQ- :
nusadjungifur rcbus,inquibus priorcompofifiortperifur.
f]o vcra fecundum diverfas habifudines cflcoropofitio Abaliis veroMetaphyficiscompofifionibusdifrtrt.gcne-
iX his,&cum his, vel hqjus ad hoc , ut propnus Durand. ratim loquendo,quia addiverfum terminum quali forma-
ilixit. Nam inordine aii tcrminum , quicxcompofitio- lero effcdum ordinaiur.In partlculari vero differt a com^^
nc rcfultat,dicitur<:ompofitioex his,quia compofitum pofi.tioiie cx natura &fubfifteatia,quia hascrealis <

li,illa
non componit cum compontntibus, fed componiturex raftonis : ab verocompofitionibus rationis,uf cx ge-
aliis
(llis fecun4um habitudinem. autem componentium in-

:
nere & differentia &c. quia illse cx fe abfirahunt ab cxi-
rer fcdicitur compofitiocum his , vel hujus ad hoc,quia

fieniia ailuali , & confideranturcfiam in cntc in poten-.
hacc vero coBfideratur tantura in re a\u exifiente.;
iinum cum a!io componit fcrtium ImpofTibile autem . lia:
cfiiiari aljquamvcram cempofitioncm , quin dctur ali-

Quomodo ex effe & effentia compofitio fit
quid per iUam compofitum , quodunitatcm aliquamha- rationit tantum .
beat coinpofitioni proportionatam crgo impofnbile efl : SeJ contra hanc explicationem occurrunt nonnullac
tlari >rC;Vain compofitionem qain fit compofitio ex his
obje\iones,quarum folutionibus rcs hsc magis declara-
Corjtequentia ell evidens ex ditlis, ex ipfa tcrmino- & bitur Prima efi ,quia fi hjEc tantum rationis compofif io
.
rum figuificafione quid enim aliud efl e(fe compofitio-

:
non potcfldiciefrede rationccrcaturaf, quia vcl non cfl
aemcxhis, nifi cfT^ compofiiionem unius rei confiantis communis omnibus creaturis, vel non propria carum
exmulris?, Aotecedens vero patct , quia omnis vera a- namcompoGtio rationis fingitur a ratione; crgointrin-
îo, prslcrtim iranficns, habct aliquem adsquatum non cfl dc rat ionc earum,nec
fccus ad vcnit crcaturis,ergo
terminum ergo &

compofitio habet adarquafum fermi-
:
omnibus comunis.Quod fi dicatur communis,
pofeft dici
nuro , ad quem t,erminetur,quiefre non potefl nifi com- non quatenus alu cogitatur, fedquatenus circaomnes
pofitum. Item quiaomnis compofitio fitperunioncm creaturas excogitari potefi hoc modo non crit propric ,
componentium , ex uuione aufero relultat unum , non entis crcati,, Deoetiamcogitari aut fingi potcrit:
fcd in
fimplcx, (cd co.npofitum. Sic igifur, ficompofiriocx nam compofitio rafionis non repugnat pcrfedâe fimpli-
elle &
cficntia ell vera compoGtio &realis, utipfidi- citati reaii , &
ideo non repugnat Dco Sic enim dicunt .
cunt, ntgri non poiefi ,

quin fitconnpofitioex his : ne- Theologi, perfonas di vinas conftitui relationibus , fea
gari cf.iam non poiefl quin ex ea refulrcruna rcscompo- ,
fubfi(êntiis pcrfonalibus ,
qus con(f itutio plane eft quae-
fita,namfihaecdatur, quid.quiEfoeii ,quod excfre& ef- dam ratiopiscompofilio, nam relationes rafione diflin-
guunt ur ab cflrcntia, & perfonac relationibus & ipfa e^fcn-
fentia componitur? Itf m Cjctan. nullam rationcm
af-
tia conflif uunf ur , & quafi componi intclliguntur, fic ct-
fcrr nequc afferrc poiert,cur cx effc & cfTentia non com-
,
ponatur una rts Itcm alioqui pari ratione diccrct, cx

.
iam Thcologi nonnulli a tribuunc compofitionem cx
fubfilientia & natura non fieri unum quid quod plane
eft
,
gencrc &diff'erentia Nccdcfucruntctiam,qui putarent
.
quia luppofitum fubflanfialc ell unum Scqucla cde diflingui ratione abcflTentia efiam in Dco , .
fallum ,
.
Rcfpoadctur hanc coaipofitioncru ex cffc &efrentia

patet argumentofupra indicaf.o ,quia etiam h,scccompo
ita eflTc raiionis ,ut non.ab intellcLlu rocrc grafisconfi\a
fitiononcftex partibus fubfiantialibus , fcd ex cfifcn.tia&
fit , (cd in rc hibear aliquod fund.imentum
termino feu modo cffenfiaE Unde hic efiam urget raf lo .
Dicif ur ergo ,
Theologica, quia fequitur, incarnationem non cfTccom- hxc compo(itioc(re dc rationc cutis crcati,non quatcnus
pofitionem ex his, quiaefl compofitiocx natura&fup- ab intcllc\u completur vcl cogitatur, fcd fccundum fun-
jiofito, vel cx efrc& elientia Atquc ifa etiam fir ,Chri- .
danienium quod in ipfocutecreatohabct; hocaufcra
,
fiumnon conftarcCii natura divinA& humana ,

quoUcfl Cundamcnfuii) riuncli aliud nifi quia crcatura non habet ,
contra modum loqucndi Conciliorum dicentium Chii- ex lc adu exiltcrc, fcd tanium efi cns potcntialc, quod ab
& induabus naiuris fubfillt re alio potcil cHc participarc lum hic fit,ut efrcntia crea-
flumcx duabus :
^/nifiriscrgodifrcrentiis,juxtaopiiiioncm afrcremcni, tura^concipiacgr a nobis. ul potcntiale quid , efTc vcrouC

inodus
. . . ,., . .
S&CT. XIII. Quaiis fit compofifio ex cffc 6c cflcntia.
,n30<!u$feua{lus,quotalis ePTentiacns in a\u conrtitui- Sccundo vcrodici poflar,rionomnem compofitioncfa

rur A^que
. hoc fenfu optirac intclligitur , quomodo
in quae mutuo feexcludunt, (etl
rationis cffc ex cxlrcmis ,
Jiatc compofitio fit deeflrentia entis creati, nam dceficn- quorum ncutrum includnur inconccptu alterius,fed fa-
tiacjusnon cH haberc efle ex fe , fed folum pofTe partici- tiscffc ut unum poflit ab alioprxfcindi.quamvisaltcruns
par illud abaiio. Dico autemefle dceflentiaejus ficns , econvcrfo non poffit.Sic etiam fubflantia eft aliquomo-
Creatum ut ens a\u fumatur,nam fi fumaturin potcntia, docompofita fccunJum rationem, quia rcfolvi potcfl in
non potcrit eflc de eflenf ie ejus hoc modo aotu compofi- duos conceptusentis & modi per fe,quamvis in conce-
tum nam , tn hoc involvitur repugnantia; fed erit de ef- ptu modi neccffarioincludatur ens Sic crgo dicetur ia .
fentia cjus eflc aptum ad cfTendum cum tali compofitio- prsefenti Et urroquc rriodo poteft confirmatiodenifac-
.
ne&nonalitcr, & inhoccompletur propria ratio entis xillcntia expcdirt:pnmo cnim dici potefl fatis probabi-
crcati in a\u , vel in potentia ,quamin totadifputatio- Jiter,exiflentiam atlualem hocipfo,quodab exercitioa*
ne przcipuedeclararc intendimus .
flualiterexiftcndi abllrahitur,confundi cum ipfa cffen
Rurfus ex ditisintelligilur facile, qupmodohaecco- tia, & ideo exiflcntiam ut excrcvtam non concipi ut
tio ex e((e pofitio fit propria entis creati,& Deo attribui non poflit; compofitam, fedut fimpliccm modutn componenteca
Sc ((Tencia
ûalicer
nam fundimentum ejus iocludit imperfe\ionem repu- ens in a6\ucreatum Quapropter,cumdicitur hic cora-.
reacura. gnantem Dco,qui eft ensaftupere(fcntiam,& nequecft, pofitio effcde rationecntis crcati , intelligitur vel de co
rum fco' nequ concipi poteli,ut ens potentiaie,qui^ ipfa potcntia. quod concipitur ut id quod efl , & non ut prxcifa ratio
,
Jitas cflentisjOeout Deuseft, repugnat.Quocircaquid- cffendi, vcl intelligiturcum proportione fcilicetcompOf

quid fit dc compoGtione rationis in communi , to , qu(i- fuionem hanceffe de rationeentis creati , ut compofiti
tenus taiisefl, repugnet perfelioni divinae( namfortaf- pcrillam,vel utcomponentis. Vcl fecundo dicipotefl,
fe aliquanon repugnar, oifi fit quaeLlio de nominc , & ad in ipfaraet cxiflentia poffeconcipi hanccompofitiont fi-
vitandam votis invidiam vocetur conftitutio, & non ne proceffu in infinituxn,quia ipfa ,dura cft ratio effendjl
compoGtio,etiara ratipnis ) tamen compofitio ilU ratioefl"cntie,etiara cft ratiocfscndi fibi ipfi jUt in fuperiori-
nts,quf tnrchaberfundamentum iocludens imperielio- bus fufius traSatum eft .
nem Deoplane repugaat,&hacratione ,qui meliuseic

,
Qttomodo tffe receftum.
ejfe creatur^ fit
Theologis lentiunt, negant in Deo compofitioncm ex Tertia objc6lioerat,qu3B ia6\aeft in difta fecundara-
genere&diffcrentia, taraetfi rationis fit quiarequirit : tione primae fcntcnti3e,quia ex didis fequitur , efse crea-
la re aliquod luodamentum iraperfe\ionein includens turffi non efsc receptum in aliqua piatentia reccptiva, fed
fcil. limitatioacm perfeîonis, qux pofltt gencre & dif- efsc fubfiftens : ex quo ulterius inferebatur efse perfeftiP'
êrentiacircumfcfibi, ut prsec.dil. taftumcft. Sic ergo fimum,& infinitum,quia non habet unde limitetur . Prw
longe majori ratione repugnat Deocompofitioex enê& roa fcquela probatur,quiafi inreexefse&efsentia not>
cflêntia. Qîi veroei talem compofitionem attribuunt, fitcompofiiio tanquam exaStu potentia; ergo in rei' &
autineoelfe&cdentiam ratione diAinguunt, vel non pfum else non eft alus receptus in potentia ; ergo eft jt'^
Concipiunt quid fit Deus,vel non fatis tntelligunt,in quQ receptuSj& in fe fubfiftens. Hrcdifficultas inpnmis not
ratiohujus compofitionisconfiftat,vel non loquunturde proceditde else accidentium nam hoc eft receptum in :
diflindione rationis,dc qua nuncagimus, fedquseexco- fubje\o.D;mdenon procedit decfse forrnx fubilantiali$
gttari potelf inter cflTe & eflentiam in cotnmuni prout ab- materialis:nam hocetiam receptum eft in materia,a qu
lirahit a Deo&creaturis limitari poteft Atque eadcm fere ratione non procedit
.
Secunda objcdioelfe poteft ,

quia juxta noflram fcn- deefseanimae rational!S,quia licct non recipiatur in ma-
tentiam ncc compofitio rationis excogitari poteft ex efle teriaut pendens ab ill3,ramencoaptafur illi,& per habi-
& eflentia. Nam compofitio perfe alicujus reiefl"edebet tudinem ad illam limifari potcft. Ex quo ultenus fit ,
ex cxtrcmis realibus,quam vis ipfa rationis fit non enim : raulto minus procedererationem in efst; ipfius mareris,
dictturrationis,quia tpfa extrema per rationem fiftafinr, quod muho eft impcrfedius quam efs- tormae, m tgifqup
fcd quia,licct quid reale fint , tamen m re non funt duo poteft pcrhabi'udine n ad formam limitari, quam efsc?
fed unum: at vcro efl"entia &cfle ,nequein re funt, nec hibirudinem ad matenam.Uniie hoc i-
ipfius formae per
etiam concipi poflûnr,utduoextremarealia,quia,quan- pfumferedicuntdeefscntia cfse ,quia reaJitcr illadi-- &
do funtduoextrema eo modoquo fqnt duo, unum npn
, ftinguunt aiunt enitn efse limitari per efsentiam cujus
: ,
includitur in alio: elTcntia vero nonconcipiturut cxtre- cft ailus , &cfsentiam per cf5e,quia eft p jtentia recepti-
inum reaie, nifi at includens efl^CjUt a nobis fupra di6lum vaillius. Prstereahinc ficilecefsa' illadifficultas in cf-?
cft;ergonon poteft concipi pcr modum compofitionis fe totiusfubftanfiaecompafita:; li nitibitur enim cx parV
hxc a\ualitas,qaam eflentia intelligirur habcre ab elfe tibuscooipjTientibjs : non enim poteft efiC liraitatum
Eturgeturampriushaecdilficultasin ipfamet exiftenti^ quod ex limitatis pirtibub conftat
creata: illa enimefl enscreatum ,uade necefl"e ell,utet- i
de quo fatendum
Solura ergo reftaf efse angclorum
iam locum habeat hsc compofitio: nam ilU efl
inilla cft , non receptum in fubjeilo proprte fum-
eise proprie
potcntialts,& potefl interdum elfe,interdum noo efl^c,& pto ,nec fecundum partem ,quia cft indivifibiL ,nec fc-
tamcn tn illa non potcll intelligi compofitio ex effentia cundum fetQtuvn,quiieft iubftantiale& complctum:di-.
&effe,alias procederetur in inrtnitum ci tam-.n pateft illud efjc receptum in fuppofitocx naru-
Etiflolvi- RefponJetur primo non elfe necelfarium ad compofi-
, ra rei d :fnnlii ab ipfocfse elsentije,idqae fatis efse ut fit
tionemrationis, utextremafint vel concipiantur tan- limitatum & fimtum.QuQd in hunc modum poteft decla.
quam cntta realia atlualia, praicife fumpta ,& quatenus rari , mm at loquimur deeffs folius naturx angelics,aufc
unuai noi"! tiicludifurinconccptu alteriu5,fed fai ts efl"e , de effs fubfiftentia;e)us,3ut deadsquatocTe totius luppo..:
quod extrema Imt rattones aliqujc reales aptse adexiften- fiti naturx rvcipitur in fuppofico ex natura rei di-<
. Effe
dum ^liquomodo.Quod patet aperte m compofifionc ra- fliniilo ab ipfa,&ex hac parte limitatur quia incompa-; ,
tionis ex narura fpecifica&differentia individua nte:na- fitionem tr4hitur,& pcr tilem (ubfiftendi modum Iimita-
conccptum abomnib,.
tura enini fpecifica,ut praccifa per turac detenniaatur. Effe vero ipfius fubfillentias cxeo
mdividuantibus noneft ens aftu , fed folu ra-
diffcicntiis clare Iimi(atur,quia folum eft modusquidatn talis natu-.
tioquaedam realisapta,ut fit aftu in individuis ( loqui- rs.DeniquecQmpIetumeffstotius (uppofiti, cumcom.
iQurautemdeiUacomp.ofitione, ut rcbus realtbus attri- pofitum fit ex Iirnitatisextremis , Iimitatutn ctiara tffc
bui;ur,feu ut habet terrainum rcalera )
Igitur quod cx- . necelfc eft.Sic igitur nonopprtet ut efse crcaturg; illimi-
trema fintentiarealia inaCilu ,eil quidera pcr fe tiecefla- tatum fic,quiravis fit irrcccptum in fubjedo
riura adcompofitionem realera adcompofition<:m auie : Qijod vero infertur,fore (ubfittcns, variis modis potcft
rationismmime.Undepotcd triplexcompofiiio atioms l intelligi Primo, quod efsentialiter&adsquate ac per fe
.
dutingui.Una^quae fit exextremis, ut inre ipfa fujnt entia ipfum fitefse fubfiftens.Secuodoquod fit fubfiftens quafi
inac\u,Iicet nonfint a\u diitiniili. Alia,qu3c fit iiiter cx- denomioitive per aliquem modum feu terminum fibi in-
trctârealiaquidemaptitudineleuforfflalitate :;eali ob- trinfecum. fijc pofteriori modo in nulla fentcntia negi-
jccliva,ibtlrahentia tamen aba^lualitare extfl eqicise. A- ri pdceft ,quinefse crcatum,fifif fubftantiale &CQmplc-
Jtadeniquequa: fuquaii raedia ,ita ut unum ex(remuin tum,uatura fuafit fubfifteBS,quia noneft inhfrens,nec ab
cjusfit folumratioautcffentia rcalis pr.Ecife cor^cepta
,
aliquo aho fuftentatumsfcd propria fubiifteatia termina-
aliud verpfitexiflenti3a\jali$. Ethaec refponfmeU p- tum.Ei quia hrc fuhfifteutiaex natura rci diftinguttur s
ptima,& fatis conformis raodo concipiendi talt cfsc,& abillahabecqijodfubaiUt, ideo vocoil[u4
Smrez, Tom. XXIII. li deno.^
,. ,
^6% Disr. XXXL Dc cnte firjlto,
dcoorainative fubfiftens,5c non efirentialitcr. Et hic roo- lica^re vera non indigctaiiquoformalitcr
, ac intrinfece
duseflfe fubfillcQtis nuDara indicat infinitatenj vel illj limifante,prxrerfe ipsa:fedficut fubdaatiacompofitali-
itnitationeni in tsli cffejCutn fit imperfeiûs modu? fubfi- mitatur a fuis intrjnfecis componentibus , fcu principiis
fteBdi,& cuqjcompofiiioncaliqu Priori aute modo fa- .
( a quibus fimul fgmptis,& unitij in rc noq diftiogui!ur )
femur,folumeffe Dei clfeCc fubfilUns alu, fe ipfoeffen- quod nihil aliud e(l,quam per fuammct cntitatcm intrin-
tialiteir primo, quodhabet ex vi fuf infinitatis.
acper fe fccclimitari:ita fubftantia fimplcxcreata.Phyficeac rea-
Ncqu^ exeoquod increatura compofitioex (.fre&effcn- liter ipfa limitat efi . Qusm limit^tiQnera habet , vel iii
tianx>nfit realis, fequitur,quod iljiuseffefit (ubfiftensiN potcnfiaanf|equarafiat,velinalucumfit Uqde cgii)

|omodo:nan) [ermo dc elTe natura: fubflantialisjhpc
fi iit exiff etitia nihil a|iud fit , quara cffeqtia io alu confiitu-
Jion fubfilljt njfi pernlodum fuperadditum:fi vcro fermQ ta, fic ut cffei^tiaafHualis perfeipfam,ve) per fua intrjo*
fit dccffe ipGus fubfiftent if,illud non ell proprie fubfiftes, fcca principia cfi fprraalitcr limitata,ita etiam exiftcnti
fed ratio fubf}ltendi.-fi denique fit fcrmode tpto fuppofito, cre^ta, limitationem habet cx ipfa e(fentia,non ut c(f po-
illud quidem ert fubfi'Jcns,nQr) tame per fe primo Sc adf - tcntia in qua recipitur,fedquiaiare nihil aliudefl,quaQ}
qu^(c,fed per quendam alium terminiim (eu moûm fuii. ipfaramet adualiseffcntia.
^fqueitaomnino fatisfit difficultati propofita, ctiam fi Inter exijlemias dari ej[entialem diverr
^dmittamus nonnulla prjncipia , qu nondum fatit de- fitatem .
monftrafa fant , ut qupd effe fubfiiieiis fif proprium divi- Ex his intclligitur,ficut rcrum creatarum dif- effcntix
iji tflTejVelquoii rcquirat infinitam petfetionem f ferunt fpcci? ctiam exi(tcntias,quod non negant ctf
, ita
Aliter vcrp poffef refpopdcri ,dupliciicr intelligi cffe iamilli,quiopinantureffentiam exidcntiam cffe res &
irreceptum iino modQ,quod fit irreceptum tam in ab-
: diitin\as . Nim potius afferunt, diffcrcntiascffcntiarii
guo,quann ab aliquo ,& hoc modp non fcqujtur ex nQ(lr)| prsfertira in hjbftantiis immatcrialibus furai per ordioe
fcoten i,quod effccreaturi fit irreceptum,ut pcr lccoq-
i addiverfacffe, utfumiturcx Caictanodc cnte & cffen-
Oat ,&detaJjc(fere6tedicirureffcin^nitqm, quiaeft ef- tia C.6. quod non poffet cffe vcrum,nifiin ipfiscxiftentiis
fc indcpcntlcn? ,& nonpartipipatum ,fed potius fqnsto- effetdiverfiias.Itera,quiaipfiajunt, cxifienciara comT
tiuse(Tc participati , 6f falcife mcrito fingulari modo pararj ad cffcnt ia tanquara ad principium intrinfc-
, vel
pofeli appellari iplum e(fefubfi(lcns,quia,cum nofit par cum aquo inanat, vel tanquam ad proprium,& connatu-
ticipatum ex fe c(l ac fubfiilit cum omm perfeftione cffe- ralc fufccptivui4m;crgo fub utraque ratione neceffe cft,ut
di,&hi>c (cn(u reflc diciturcffc: proprjum Dei,quod fit exi(t(ntia fit proportionata cffenti?,& confcquter,quod
iplum cffc fuh^jrtcns.Aliq vcro mododici poicll eifcirre tanta fit di(tintio intcrcxi(tcntias,quanta e(t intcreffcn-
ccptCiinaliquo,quamvisfif rcceptQ abaliquo,& hqc mo- tias. Hoc autcm multo magis neceffarium c(t juxta no-
ôconccdif ut,e(rc f rcatu poffe c(fe irrcceptu:nego tamen firam fentcntiam,quia fiexiftcntia in re nihil aliud c(t ,
inde (equi,quod fit illimiutum ac infinitum.Tum , quia quam effentia a\ualis , ficut effenti3Eatuales fpecic di-
liccffit irr^ceptum in fubjcdo,fo|ii ell fubfillens pcr com- (tinguuntur ; ita neceffe eft cxi(tentiasdi(tingui , Dices
pofitionem aliquam cum ipfa fubfiltcntia;ex quo non po- ergo : ficut in effentiis diftinguuntur genera & fpecies,it
telt cqlligi infinitas,nt in priqri refponfionc declaratum poffunt in exi(tentiis dirtingui ; nam ficut omncs cffentif
e(i. tum eiiam quiationeffet purus adûSjfed pcr par'ici- crcatEEConveniuntincommuni, & tranfcendentali ra-
pationem.Scd inquiunf ,fi participatum:ergo ab a-
effe c(t tione e(Tcntii ita exi(tentisE , omnes in communi ratione
liquo pirticipatur:ergo par"iciparur ab effenria,cujus eft exifl cntias, &
ficut quacdam effentise magis inter fe con-
effircrgopportet effe diltinflum abilla,& realecompofi- veniunt,quam cura aliis,&deinde inter fedifferunt, &
tioneaj fum illafaccre.Refpondeturex Alcxani. Alcnfi indc fumuntur variagcnera & differcnti? cffcntiarum,ita
[upra, quando cffe creatumdicitureffe per participatio- plus convcniuntintcr fe exiftentiaE v.g. angelorum,qua
x\on ^Kon elfeimaginandnrH.qttadiinares fit^qine pArfici- cumcxitfcntiis hominum,& rurfus intcr fe effentialiter
pat,/icut ejfentia,& alia,qu<tparticip4tur ^ficut effe yfed differunt.'potcrunt ergo ab cis ab(trah: conccptus gcneris
quiit ^
eadem res eft realitas modo participato,& per & differcntiae.Refpondetur in re quidem vcrura cffe ma-
vim aUertus^ficut per vim agenns:h4C enim realitas de jorem convenientiam , feu fimilitudincra rcpcriri infcr
[e noft eff ni/t/ub modo pojfibili,qod autemfit drpojjlt vo- quafdara exiitentias, quam interalias, imoin hoccaa-
caria^lus yhochabttpervtmagentis . Et declaratur hoc demfcrefervari proportionem intercxiftenfias, &intcr
jpfura inipfaTiet eff:ntia vcl (ubitantia creata;e(l cnim effenlias,proptcr rationcs falas Undc etiara Cajetanus .
(ffcQtia ,&.fubitantiaperparticipationem, nonquia ab deeate&effentia,cap. 4. pauloante quxltionera ait,

alia rc, vcl fubilantiaparticipetur fub cftive ut fic di- atualera exi(tcntiam per propria principia ipfius entis
cam ) (olum quia effefti ve
fed a di vina fub(fantia,cu- conllitui,& ideo noneffe cxtrancae naturic ab ipfo cnte .
jus clt qua^dam parncipatio, Exquoneceffariofit, habereeandem proportionem fi-

Sedinitabatur;quiaeffe non receptumin aliquonon militudinis &differentisad exiltentias aliarum rerum
hahet unde limitefur:quia nequc a rccepr va potcti3,ne- i quae e(t inter ipfas naturas , feu effentias . Et Scotus in z.
que abaliquadifferentia contrahente Adhocuno vcrbo . dut. 5. qu. 3. ait, cffe cxiftentix eo modo, quo diltingui-
fufficientcrr Ipondcri po(fet,fc ipfo,& cx vi cntitatis fuf tur ab effee(renti2e , non effe ex fe dUf in\um , nec detcr-
cffe limitalum &fiaitqm,nequcindigerc a|iquo limitan minatum fed determinari cx determinatione cffentiae
,
tc vcl contrahente in re diltindo a fcipfo, fed intrinfcce Exquo ctiiam fit ,ut tale fit qualiselt effentia taiemque ,
mrura (ua elfc tantae pcrfeiîonis per fuam formalcm cn- proportianem fervarc unum cffe ad alia, qualem habeC
titatcm Extrin(ece verp limirari a
. Deo, vel cffeftive , una efsen tia ad alias .
quiaabeorecipit tantinipcrfeCtioricm cffendi , &non Nihilcminus tamen ( ut ibidera ait Scotus) non opor-
niajorcm,vclut acaufaexcmplari ,qutacommenfuratur tetdi(f ing;ucrcdiffercntias exiftentiarum a differentiis ef
tali idcf Divin?rcprfcntanti tantam perfeC\ione,&non fcntiaruai,neque prxdicamentalcs coordinationcs ,quia

in,.i)Qrem. Ui vero hoc magi declarctur , ditli(iguere pof- hdec folu.13 diltinguuntur proprie in eo quod cft,feu quod
fomi^s dupliccm contraiiîonem fcu limirarionem, unam habet rat lonem co npleti entis in unoquoque praedica-
Meraphyficam,& alteram Phyficam Mctaphyfica con- . mer?to,(ciJ quod concipitur,ut cns completum:cxifteatit
tracVo non rcquirit diltinilionem aûaiem ex natura rci autcra non concipitur a nobis,ut idquod eft, fcd ut qui-
infercontractum & contrahens , fcd ad illam fufficit di- dara fimipicx modus, quod efscntiaconftituitur in ratio-
ftinfftiocoiiceptuum cum aliqup fundamento in re ,& hoc ne a\ualiis entis Sicut ctiara inter ipfas differentias po-
.
niodo (fi velimus cum multis loqoi)admif tere polfumus, major aliqua convcnientia aliquarum inter
tclt intc] ligi
effentiam finiri & limitari in ordinc ^d eire,& c convcrfo fc,quam cu n atus , &
nihilominus aon diftinguimus in
ipfum effe finiri aclimitari,quiaeitaotustalis cffentiae . cis conet pt um generis,& differenti<3e,fed folum fimpliccs
Nam fubdi tinitis rationibusjfeuin di verfo genere cau- modos,( ûibus unaqusque differentia dctcrminatur ad
farumnon repugnat hici-irculus .-ficut in iplamctcffcn- proprian 1 & quafi Ipecificam ratipnem.Sic igitur intelli-
tia diitinguimus g -nus , & differentiam ,
perquamipe- gendum de exiitcutiis,quantenus ractaphyfice a oobis
e.i
pics conilituitur , ac lnniratur ad talem , ac tantara per- concipiu ntur,ut modi cfscoiiaf um pofsu i. cniro conci- :
f;cVioi:m,& ipfadiffcrcntia,utdiffcrcntiae(t , dici po- pi fub tai :ione,(eu cauceptu magis,vc| minus communi
tci< ll ni i^riin ordine ad lalegenus , cujus cit atus &e & propr 10 in particulari tamcn illicoaccptus non ha-
:
paiVcr(. Ai vcro phyficc laquendo, ficffentii fit fim- bent rat loncm gcneris,& fpecici propric fumpti , fed vcl
^>l^](, iMbitanti alis ,&.compIcta, ut cQ fubitancia ange- adhici cducuntur, vel lehibent potius, ut conceptug
tranfteti-
. .,
Sect. XIII. QiJaHs fit cc mpofiuo.cx eiTe &: cfrenCla . .16*
.erinfceniiJcfttalis & modusejus. Atque ita potcft etiam ncm roentis ilh duo comparcntur, praferfurexifttntja
aietaphyfice intcHigi unimquamque exifienf iam crca- cfsentia;,qui3 prxcifaexiltcntianon intclligitur manerc
,
ttm limitari per proprium & particularem modum ,

pcr efscntia in a6tu ,fedpotentiatantum,&quia nihil efi a-
quemadtalcmexirtentiam determinatur Ncquc hxc .
ftu perfeftum,nifi quod adu c(t ideodicifH ipfum efsc ,
abrtraftio & detcrminatio conceptuum repugnat ai\ua- perfeftio perfcftionum omnium, & maxima omniumi
litati exiltcntii ,quia quamvis exifientia ihordine ad perfclionum.Ethoc modo intcrpretatur Dionyfium D.
comparctur;Ut aiSus adj)otentiam obie6\ivam,
eficntianr. Th. qu. 20. de veritafe art. z. ad 3. ubi ait efse dici no-
nihilominus ipfa effentia aiûali potell oocipi fimiritudo bilius ,quam vivere, vel intelligere , fi fiat comparatio,
& di vctfitas cti alia.exiftcntia,qua; fuflicit ad-fandandum fcparato per intelleflum cfse a vivere. Quapropter fi
prardiftos conceptus cum foia difimttione rationis. comparatio fiat in(crcxiltentiam prxcifcconccptam ut
Utra fic perfefiior ejfentia vel exijlentia ,
. nwdum& cfsentiam , ut ai3u cxinentem, fic efsentia
Atque hinctandem intclligitur, quid icnticndum fit concipitur ut quid perfclius,quia concipitur , ut id quod
in illacomparatione, quse a multis controvcrtitur intcr eft , feu ut incliidens totara perfeftionem efsentiae & exi*
effentiam&exifientiam,utra illarum pei;fed\iorfit.Qiiae ftcnti f .
collatio proprie folum habtt locum in opinione,qux ad- Qua compofitio fit de ratione entis creati .
mittitdillindîoncm in rcinterenTcntiam aftualcm , & Quarf a objedlio erat que in fertia ratione propofita
,
exinentiam;eftquedivetfifas opinionum ctiam interau- eff in fccl. s. in favorem fecundae fenfcnti^ In qua peti- .
thores,qui illam fententiam fequuntur.Quidam enim tuf , an aliqua compofitio fit de ratione entiscreafi, &
tiuntinomnire exiflentiam elie perfeiTtiorem effcntia , qusnam itla fit Jnqua re brevitcrnotandum cft,fermo-
.
quiacQ talisaflualitasejus, fine quacifcntia nuiiam ha- nem else polse,aut dc compofitionc fccundum rationcm,
beretperfcftioncm.Propterquoddixit D. Th. i. p.q.4- autde compofitionc reali, qusex rebus realiter, aut eit
art. I. .quod
ad iffum effe e[i ferfeSliJftmtim omtiium : natura rci di(]intis confurgit. Rurfus loqui pofsumusde
3
Cfimf*ratur enim ad orania ut aElus , nihil enim ha- cntecreato,aut prout in re ipfa exiftit ^
aut prouf mentc
bet ailualitatem, nlfi in quantum efi Et in candem .
piacfcindifur iecundum aliquam rationem ,quffi praecifio
ientCQtiam trahitur Dionyf. cap. 5. de divin. nom. di- interdum fundari potelt in difiinîone aliqua,quae in re
cens; Quodipfum efle ctl maxima omnium perfcclio- ipia fitjUtcum prajfcindimus naturam a fuppofiio, vel
nuro,quas a Deo recipimuf At Arifiot. 8. Ethic. c. 1 1. . fubtiantiam ab accidentc intcrdum vcro fundari poieft :
vocat ipfum effe maximum Dei beneficium. in aliquaconvenientia vel proprictate , autemincntia ,
Alii vero contendunt entitatem eflTentiae effe peife- rei ablque aduali dilliniRione, ut quando praefcindimus
Siorem ,quia cU in unaqoaquere veluti fubftantia ejus: genus adtfrerentia , &fimilia.

nam cx.ittentia folumcit quidaqi modus, feu tcrminus Dicendum ergoell, de ratione entiscreati in re ipfa
ejus Et reveraper fecft incredibile cffe in homine enti-
.
cxil^cntis efse compofitiencm rationis,fcu potius funda^
tatem aJiquam ei connaturalem perfeiîorem anima ra- mentuejus hoc enim modocompofitio ex efsc & efscn-
:
tionali fecundum efTcntiam ejus , lecundum quam ell ad tia cftderationeentiscrcati, utfupra declaratum ell .
imaginem Dei ,
perquam habet formalem ac principa- Rurfusdicendumcfi,nullumcfseenscrcatum,quod prout
lem virrutem cfficiendi operaiiones fuas pcrfeftilTimas rcipfaexillit,non includat compofitionem aliquam rea-
Itcm fi TheolGgice argumentari vciimus Verbum ( ju- , leili,ex natura rei loquendo:eam vcro compofitionem no
xta eorum opinionera ) affumpfit effentiam hominis & , cfsc cx cffe &,cffentia, fedexaliis rebus,aut modis reali-
non cxiflentiam: ergo exiflentiaell id quod cft perfe- fi

,
bus. Dcclaratur induftionc:nam fubdantia creata prout
cliffimum in homine, fequitur affumpfiire Verbum id compofitionem eic
naturaiiferexiltit a parte rci,inc!udit
quod in homine ert minus pecfei9um:quodautcm perfe- natura&fuppofiro,dequa infradicf ndum:accidcns vcro,
\iffimum e(l, inaffumptum reiiquiffe,quod eft valde ab- cum naturaiiter cxidat in fubjefto, includit compofifio-
furdum. Tandem ( juxta iJIam fententiam ) neceffario nem cum illo,& in fefc inclu.iitcompofitioncm cum ipfa
dicendum Cii effenfiam aSualem habere propriam cnti- a\uali inhxrentia tanquam cum modo entuatis (ue
,
;
tatem,qux for maliter U int linfecc cH extra nihil, & non ( loquimur enim dc proprio accidcnte rcaliter
a fub-
pcr exillentiam ipfam ,ut in fuperioribus onenfum eft , Itantiadiftinl;o ) Quo circa eiiamfi confideremus lub-
.
quiaaliasnon poteft in effentia coricipi propria entitas ftanf ialem naturam fupernaturali modo exi(lentem , uc
in qua abexiLlentia difiinguatur Hoc autem pofitoe- . e(l humanitas in verbo.-ctiam in illa inveniemus realcm
vertitur omninofandamentumjob quodcenfei poflet cf- i compofitioncm non tamcn cx fuis partibus fedetiam
, ,
fentia minoris perfediionis quam cxidentia nimirum , , cum vcrbo,&cum niodo unionis,qaem hibet ad Verr
quiaab iiJa habetomnem adlualitatem m ratione eniis: bum.Et fimiliter in accidentali forma fupernaturali mo.
iftcnim hoc falfum,& noti confequenterdidum in illa doexiltente, ut cltquanfitas Euthariitia, invcniemus
fentcntia,quia neceflario ponenda ell aliqua aiEûaiitas in ( |uxta probabilem fententiam )compofitionem ex iden-
effentia fecundum fe:poffet ergo in illa fuperare cxiiJen- titate accidcntiscum modo per fe exiltcndi iacompojri-
tiam. Neque obllat, quod exiftcntia ponatur,ut tcrminus bilicum atuali inhxrentia.
vel raodus tirenti3e,quia indc folum potefl coHigi excef- Rurfus omni cnti creato neceffaria eft atualis depm
fus fecundum quid : ficut etiam fubfiltentia cll moiius,& dentia a prima caufa quf dcpendentia clt ex nafura rei
,
terminuscffcnii, & nihilominus e(t fimpliciter minus di(tin\a abcnte,quod peream fit, vel confervatur,ideo->
perfedU , licet fecundum quid eam fuperet ,quatenus il- que cum illo ficit compofitionem realem,qur infepara-
lum a\uat , ut infcrius videbimus bilis cll abomqi entc creatoaûexi(lenfc,quia neque ta.
Sed quamquam haec ratio ad h'jminem,fcu ex conccf- leenseffe poteff fine aliquadcpendemia, nec ipfadepen'
fis principiis urgens ,tamen abfolute loquendo invol-
fit dentia effe poteft fine aliquo termino. Tandem. probabi-
^7it contraria lententia aliam pugnantiam, nimirum , lc elt , nullum e(fe poffibileens creatum ,
quod inreipfa
quodefftntiaadualis ut fic formaliter, intrinfece in- & non habeat co.npolitionem aliquam ex fubjcrto,& acci-
cludat adualitatem in genere entis , firque cxtra nihil,& dente,nam fi tale cns fit accidcns vcrum,iut modus realis
quod non sodem modoincludat e<iltentia,cura proprius accidentalis,ncceffariorequirit fubje\um,cumquofacic
conceptus adualis exifientic,ncc intelligi , nec declarari co.T)pofitioncm,ut pcr vero fit fubllantia,
fe notum elt:fi
poffit,nifi per primam a\ualitatcm , qua ens in aû di- cum neccffario habcre debet defini-
fit finita, ncceffario
itinguitur ab entc tn potentia,ut in fuperionbus late pio- tum locum feu ubi vel prxfcntiam localem fecundutn ,
batum ell Involvitur ergo manifefta repugnantia cum

. , quam poielt recipcre mutationcm,& ideoneccffe-e(l effo
dicitur effentia pr$cifa; exillentia: includere aflualem uUtin^famab iila,&facere compofitioncm cum illa . Ec
perfedionem inqua potelt cxiilentiam iuperare Qua-
,
. eadetn ratione poteit habere compofnionem com acci-
propier licct ha;c comparatio in rc ipfa proprie fiat , fup- dcntibusrealiterdillinlis . An vero hoc fit necelfariuai
pofita iq rediltinrtione,nihil tamen firmum autconftans inomni lubltantia creata vcl creabili, non fatiscondat,,
in ea dici potef^, juxta pra;dic\am fententiam At vero . nec videtur poffc dcmondrari ex fola ratione entis crca.
fupponendoexillentiam in re non dillingui ab effentia, tiut fic , qu-imvis probabilior fit fcntentia, qus hoc af-
conilat non habere locum prfdidam comparationera fe- firmatjdcqaanonnulladiximusfupradifp. i8. agcntes
cundumremipfam&decffentia aduali loquendo, quia depotcnfiis,qux funt principia proxima,pcrqu3ecreatu.
cum fint idem non potell una effe pcrfcftior altera vel
, , r2gunt,&aliquaaddemusinfradequantitate & qua
înus perfcda.Quod fi fecundurarationemautprf,cifio- iitatedifputantes, Exhis ergo fatis conllat ,in omni en-
Suarez Tom. XXI II. L 2 te crca-
. ,, , . . , ,
jf^ Disp. XXXI. De ente finko,
te crca'o proutinre ipfaexidif, inveniri cofiipofitioneni atque adco compofitioncm cum illa HxcJgifur impcr- .
re vlcrn,quE non tundatur in cliVtindionec/rc abelTentia, feiîo fatis cQ ad dcclarandam rationcm, impcrfeîo- &
^c.l fundaiurjii alnsctillindionibus rei exilienris ab ali- nem cntis creah ut fic ,
nequcob cam caufam neccffaria
quo modo fuo, ab aliquoaccidente,quxdilVinftioo- in crcaturis realis compofitio ex clTe , & edenti
rirur quidenn cx liaiitatiooeentis creati , a nobis autctn
eognolcitur cx lepaiaiione , vel mutatione ,quE effe po- S E C T I O XIV.
leit interlem vel talenn rejodum Hxc aurem dillinflio
,
.
locum non tiabet in er etTe & efTentiam acûalem, ut o- de rationeentis preati fit aElualis dependentta f
fti:nfum cll,& idto non ell eadein ratio de hac & de aiiis & fubordinatio acfubjeilio ad ^rintHm^ (^r
compofitionibasex natuia fuppofito & fimiiibus & increatnm tns .
Atquehincultenuscolligirrsus, fi loquamur de ente

creato ,quod in re ipfa exillit, non tamen fecundum o- HAênus cxplicuimus rationem entis creati abfolu-
innia,quae in re ipfa hibct,fed lecundum aliquam mentis te confiderandointrinfecacompofirioncra ejus,&
pr*cifi.^nem ,lic noncfT. necetrarium,omneenscrcatum cntitafem ejus per ordinem ad propi iii aflum effendi , a
in^ludcrc aliquam realem compofitionem Quod ctiatn . quo habet tormaliter ut ens fif. Nunc explicanda dc- &
induiîonedemonlVatur Nam fi confidcremus fubftan- . claranda eft amplius haec ratioentis creati perhabitudi-'
xiale n naruram immatcnalem , uf prscifim abaccidcn- nem & comparationem ad primum & increatum cns y
tib is,&?b iC:\uali fubfiltcntia propria,vcl abunionecum nam cum comparatione illius analogice fit ens optim^ ,
ali- 113 fi^ nuDa realis compoiino in ea rep.ritur .Inna-

, per coliationem ad illud ipfius ratio declarabitur
luns vero compofitis cx materia & forma , licet integra Principio igitur fupponcndum eO ( id quod elt certum
nat ra non polfit a tali compofitione prs fcindi,tafnen in apud omnes) ens creatum quatenus tale eltêlfentulitcr
partibLis ipfis pr rcile concepns nou eit talis compofitio: includeredepcndennam a primo & increatoente Quia .
aiq-choc ipodomatena pr^cileconcepta cit fimplcxen- ha^c elt prima ratio diCfinguens ens creatum ab increato,
titjS |ubitantialis,& fimiliter forma fimplex ( inquam) : ut fupra f raftando hanc di vifionem oftenfum elt Item, .
refpcduelTeniuliscompofi ionis namcompofitio ex : qaia falie hoc modoeltde ratione entis creati, ut habeat
pariibus integralibus includi non pofeft propter impe*'- , elfe receptum ab alio,quod efi habere effedependens: er-
tc;\ioiiprp ma eriE. Aique hau rationeforma actidcnta- go maxime a primo cnfe,quod habet elfe ex fe, non rece-
lis prfcifc conccpla lunplcx clt, nifi mircrulis fit , & ptum ab alio. Denique omne cns hujufmodi efl ens per
indc hibeai compofi(ione'Ti ex pariibus inrcgralibus, vel pir!icipationem:ergoelfent!aliter pendet abeoa quo ra-
nifi 'iftiidi polfit
I &
remif n , îquc ita habcat graduum tionem entis participat.Dequa rc fufe diximus in dif.20.
la i(uJinem,&coinpofi(ionem . Qa lunt imperfcftio- & 31. Ubi explicuimus quid fit h?c dependentia,& quo-
nts compofitiooes provenicn'es ex peculianbus ra-
, leu niododicatureflrentialiscreaturaf,quiaex vi fuseelfentig
tiombus aliquorumcniium ; non veroex ipfa rationecn- illaindigef,nam quiaipfamet dependentia componat in-
tiscrcatiut iic Nonergu repugnat enfi ^reato ut fic
. rrenfeceelfentiamcreaturx. Quam vero relationem feu
quod lub aliqua ratione prxcilc conccptum fit Gtnplex habitudinem ad creatorem includat ens creatum,vel ra-
^blqucrcdli compofit one. lione fuaeeflrentiEE, vel raiione lus adualis dependcnfi?,
Nequi. hociDfitian polfunt jlli authorcs, qui cfTen- conftabit ex dicendis infra difpuf.47. de habitudine tran-
tiamcreaiam, & cxntcntiam realiterdiftinguunt ,
quia fcendcntali,& prJEdicamentali,& in difp. 48. de hal>itu-
neccilariofaicri coguntur,ipfam exi!tenf i m prjccife co dinibus omnis dependentia' , vel aclionis
ceptamelTe fimplicem entKatem ,
pr$fcrtim fi fpiritua- Ex hocergo principiofequitur primo, omne ens crea-
lis , Quia in ea non potfunt ex-
(eu angclicacxill ntia fit . tum elfe fubdominio Dei ,quantum ad fuuraelTe, idefl,
cogiiari pa tes,aut cxtremacx natura rei dillinfta ex , itaelTefubjecTum Deo,ut abillo podit in nihilum redigi,
quib.is componatur. Et firnili modo aliquaeirentiacrca- & privari fuoeflTe^per folam difpofitione illius influxus
ta jccilcconcepta erit fimplex abfque rcili compofitio- quo ipfum confervat Probatur ex . diflis , quia ens crea-
n .: latn ut lic non incl idit compofii lonem ex eire & cflTen tum eflfcntialiter pendet ab increito,in fcnfu cxpofito:er-
tia,cum lupponaiur prselcindi a fuo elle ,quod ( /uxta il- go ex hac dependentia neceflfario feqaitur pr.Tdii5\a fub-
Lrnopinioncm ) fitri porelt noo lolam mente,fed etiam jeCT o, nam hoc ipfo quod creatura ind get Ui vino influ
re ipfa . Qt v. g. li puns nus angelicam naturam afTumi a xu ut fit , de fe ell lubiefta annihilationi , fi tali influxu
Verbo, taiis nafura ut condillin^â a Vcrbo,nullam rea- privetur . Scd quaeres , an hxc ipfa fub/echo in ordine ad
le n fubllantule tompofitioncm includere' qjia ut fic annihilationem fit taTi elTentialis creature,ficut elt ipfa
nccex elTe &circntia,necex natura & l..bfi;kntiaconlta- pofitiva,feu radicalisdependentia. Relpondetur, quan-
yet.Nonelt ergode ratione entis creati,ut praelcindi non lum ad id,quod ponit in creafuraêflTefque eflfennalem ;
poliit a realicompolitione,quandononiniegre &adx- quantum vero ad id quod connotat, (eu requmt ex partc
quateconcipitur prou' inreeit, leJ lecundum aliquam Dei.non videri i ta tlTcntialem^fi praecile & formaliter lo-
prarcilam vel elTentialcm ranonem Neque contra hoc . quamur Dcclaratur nam
. dependentia cntis
: cflTentialis
aliqaid obiitiiur in illa tenia ratione ,

quod difficulta- creati ab.ente incrcatoformaliter lolum refpicit increa-
tem necelTano folven-
novaiTi ingerat ,auf quod non fit fumenstanquaminfinitum principium,& pelagus elTen.
du n inomni fententia.etiam abhis qui putant compofi- di,& cfficaciflrimum,ut poflTit fui participationem com-
tionem ex . ifc eirentia etTe realem &
ex rebus diilin- , & mL'nicare,&hEC perfsCtio prfcife fumpta fufficicns efTet
flis : nam illacompofitio potel> refolvi in componentia, adintelligendam in creatura rationemcntis crcati At .
& dc ipus componennbas inquiram , an fint fimplicia , vero prsediifla fubjedlio ejufdcm entis in ordine ad anni-
vel co.n lofita : hoc poiterius dici non poteit propter ra- hilationem connotat in Deo libertatem in conlervanda
tion.s , & qau alus procederetur in infinitum. Si creatura,quam fe nel produxit,quE libertas,quanivis ipft
verodicatar pri:nj n, h ibsmus quoil intendicnus , quia Duo eflentialis fit,atqueifa ex parte Dei fit nectflTarius
jptac(Tciit!a,qa?cum cxuientia componere dicitur,crca- ulus talis |ibertatis,utcreafura recipiat efre,& in eo con-
Jd eit ,& aCûalis e ititas fervetur:rame ex parte ipfius creaturg ,& ad ratione entis
Qiiapropreraddendum ulfimo e3 ,omne enscreafunti Creati utfic videtur hoc accidentariQ:nam fi per impoflfi-
quantumvis prsecile & inco tiplcte conceptum, include- bile intelligeremus Dcu non liberc,led tieccflTario fc co-
re faltem aptitudincm ad compofitione, id elt quod pof- ,

municare ad extra,nihilominus infelligercmiis in crea-
flt cum alio unum cns comp onere
cnic,aut modo entis : tura veram rationem entis creati.ablque lubj^flioiie ad
imo includere tiam necelTi a cm fsa indig.nnam ali- , Deura in ordine ad annihilationem.Qûia infelligeremus
ûjus fimilis coiiipolitionis cum a!ioenre,vel modoentis, in Dco potc latem efficiendi ,& confcrvandi ens ct-.i^Q
Ut in rcrum natur-i polTit exitierc, in qao necelfario defii- quod latis elfet ad inteUigendu cx parte ipfius entis crea-
(fit a ptrftCîoiie puri ac\us,&
divin r limpliciiatis . Hoc ti eikn ulem depcndentiam a Deo:non tamcn intellige-
ûtem paici cx dic\is,quu nec lubitantia poteii exillcre, remus i x parte Dei plenum dominium fupra cflT. creatu-
pifi >.u.nodo aliquo 1 bfi lendi, vcl aliocûi ;ite ffjus lupra:,
quia talc dominium non ell finc libcrfate,& ideo nec
plc n quo lecelTario tacit compolii lonem ahquim.
it,i,u incrwatura intclligcrcfur fubjtdioin ordine ad annihi-
i ca Jc n V..1 major ra lo t ii dc actidcnte rclpectu lub/e- lationem , quia h<ec lubjeCîo dominium funt correla- &
iefpc.:\a actualis iiih.erentre. Ef (quod certiwS
.
tiva,& unoablato ,altetum aufcrri nectlfeell.
|ll) Qfpnc^ns crcatum requirit adualetndependenryjoj; Et hac rationc dixi jhanc fub;efliont.Ti quantum ad
, .,
, . : ,
Si;OT.- XIV. Aii de 'ioi\e euusi creaLi fii
id (juodcannofit ex pirte Dei,non inclutii jn lationc cn- At vero de pofleriori conditione,fcu radice hi/Jus dipcn--
itiscrciti pra-cile, ac formalitcr futnpti; quantum ad id detix, diccndum efl, in re nihil aliud cffe pratcr elfcrv-
,vcrQ, quod pcr hanc fubje^tioncm importatur in ipfoen- tiam ipfam cnf iscrcati ut fic,quia remoto etii pcr ;ntcl-
iccrcafo ,& quantum ad id quod ex partecjus rcquirit lcrtum omni alio (upcraddito tali effentiaj,invenietur cx
eircnfialisillicll h:ecfubje>iB ,&eandcm omniooradi- vi fua hanc habere limitationem & impcrfcVionem , ut
,cem,fcu eundcmgradumenfis indicat qucm cClcntialis ,

fcfolanonfit lufficiens ad aliquid agcndum vcl caufan-
dcpendcntia.Pcrhancenim fiib)e6îonem nihil aliud fidum.Et ideo de potentia Dei abfoluta fii ri non potcfl ens
gnificatur ,ni(i ens creatum , faliseffe naturx &c(lentif, crcatum, quod hujufmodi fubordinationcm non habeat
cui non repugnat in nihilum redigi, ex parte cauf? non fi ad incrcatum ens: crgo fignum ell effe fundatam in ipfa-
defit libcrt^s ad fufpcndcndum in.fluxum , quoilli com- tnet effcntiali ratione cntiscreati.Quocirca quamvis per
xnunicat eire. Alque hoc lenfu dici poteft.hanc fubjcflio- praccifionem rationis,& conccptus inadasquatos mcntis
iiemcfleefrentialemcnticreatoutfic. Pra:fertim, quia apprehendi poffit dependentia in effendo, ut prior ratio-
licet pcr noPtros conceptus uoam pcrfeflionem ab aji ne .quam deptndeiitia in caufando & ideo poflif ctiatn ,
prjEfcindamus,tamen abfolutc cQ declfentia Dei , ut ha- prior concipi ut priorconflifuens,&modificanscommu

beit plcnumoominiumomnium creatorum entium , vel nem rationem entis ad rationcm entis creati poflerior :
aftujvel poteflate,ita ut fi velit iila producere, non pofliit vcroconcipi vajeat ut proprietas , vel aftributum creati
(cxtra fuum dominium iilaconrtituere ergo e converfp :
entis;tamen inre ipfa hoc nonefl attributum accidenta-
fcucadcm proportioneefl deeffentia entiscreati,ut fem- Je.fed quafi tranfccndcnfale,cu in re nihil addat eflentia!
pcr fit objeftum Deo , & fub ejus dominio, ita ut ab ipfo entis creati,licet cocipiatur per habitudine ad aliquid cx-
poirit in .Undc ex hoc dominio, quod np-
mhiJum redigi trinfecum,& fub ea ratione cenfcatur tanc)ua propricfa5,
bis notius effc videtur, optimc confir.-namus dependen- metaphyfica potias,quam Phyfica ad eum n)odu,quo tri--
liam,quîm ei;\s crejitum habcta Deo non folum in fieri lcendentalia attributa entis funt proprietates ejus
fcd etiam in confervari,quia fi non ita penderet, non pol- Uitimo diccndum eU , de rationc cotis creati effe, u
fct Deusadnutum fui v.olunfatis ens femel creatutri in fit fubied1:um,vel luboidinafum enti increat.o ad obedie;-
nihilurn redigere , & ita non haberct plenutn dominium
d,um illi in recipiendo, & agendo,quicquid conlradidlio-
ejus ,quoddivinx pcrfeftionifepugnat QuJeratio in di- . nem non Hxc conditiocntis creati magis
iroplicavcrii .
.fla difp. 21. latius traftata ed . adTheologos fpeflat ,quam ad philofophos naturales :
Ex quu ulterius colligcre j feu adiiere potTamus j aliam diftcrt eoim h;vc proprietas a praecedenii,quod illa folum
ctiam Iubj;iRionem,feu dependenriam a Deo e(fe inirin- confillit in dcpendcntia entiscreati quoad vim naturale
lctam enfi creato ut fic, fcilicef, in agcndofeu in caulaa- ctficiendi vel cjufandi effc\us fuac naturs proportiona-
rio Potert autem h;Ec dependent ia
. vel fubjcflio duobus , tos,& idco depeodcntia lumine naturali facile co-
talis
inodis dcclarari .Primo abfolute & hoc raodo videri po- ,

gnofci potcfl,hvEC vcro poflerior conditio addit ens crea-
teft non effe univerfalis^quia nonefi derati^)ne, vel effen- tum ex vi fug cntitatis aptum effeobcdire Deo in recipi?.
îacntiscreati utaliquidagere poiTit. Alio modo potelt do,vel agendoquemcunqu^ effedum poffibilem ,& non
liaec (ubjcilioconditionate tantum,feu ex hypotheii in- repugnantem, ctiamfi naturaJem virtutem,vel capacita-
lelligijlcij. hanc eilsconditionem eqtis crcati , ut fi quid- tem talis entis excedat Qaod non potefl tara tacile co-
.
Quam cfficere ponTu in ipfa effediione nccefTario pendeat gnofci lumine naturîquia attingit aJiquo modo,feudi-
ab a\uali concurfu,& adjutorio primxcauf.,& entis in- cit habitudinem ad fopernaturales effeitus , quos creatu.
creati.Et quideo) fi loqua nurde propria etficientia,erit ra attingcrc noo pot.elt nifi uf clevata pcrdivinam vir-
,
hfc poiieriorejpofitioadhibenda^fi vero fermo fitdecai)- futem,qa$elevatio magisefl noiq.s maniêflita perea ,
falita.te ingenre,debet hsecconditio prion modoexpo- quoE revclata funt,qaam naturali lumine.Ex his eigo,qu2
ni,quia nuUum eit cas creaturn,quod non habeat aliquod vel per fidem revelata funt,vel revelatis fant magiscon-
caufalitatis gcnus ; nam fi accidi;ns,\?el elt principium fentanca,coliigirur fatis probabiiitcr hzc proprietas cri
proximumetficiendialiquidjvcl faltcm formaliter elJicic Jiscreati.Nam credinius hominem recipere a Dco lupei;'
fubjei\um,fi veroeft fubihntia,autefl materia,& illa hi- naturales perfettiones,quas natura ejus non pollulabat,
b^tcaufalitatem materialem , aiitforma, &haEchabet necei debebantur.ltem,hunianitasChrifli elcvata elt ad
caufalitatem formalem , fortanfe nulla formae!t qux & ,
unionem hypoflaticam^cujus naiuralitercapax non erat,
non fit principiuni efficiendi aliquid , Gcut etiamomn s Item,eadem humanitas& facrjmenfa,& alia hujufmodi
fubftantia ipiritualis & completa habetaliquam apcra- elevantur a Deo ad agendum aliquid ultra fuam natura-
ionem,cu;iise(l principiuefficicns . Jtaque in omni en- lem virtutem i hic autem omnia fupponunt hujufmodi
te creato reperieturaliquod cauCarfiratis genus, & aliquis creatnras ex fe, & antequam eleventur,natas effe obedire
rnodus communicandi fuam perfciîonem , in quo ab a- Deovolenri tali modo in illis aut per illasoperari , & ,
fluali Dei influxu eirentialiter pendet. Quamvisdiverfo quoad hoc efl cadem ratiodc his crcaturis & deomni. ,
jnodo nam caufali'ascfFe\i/a entiscreati pcndet a Deo,

; bus ergodicendam efl ens creatum ut fichaberehanc
:
etiam utefficiente caufa prima ac prfcipua:alif vero cau- fubordmationem ad Deum ut natum fit obedirc ilJi in a-
falitates, v.g. materialis&formalis , non pendeat in gcndo,& rccipiendoqmdquid non repagniverit .
codcm genere, fed ingeriere efficientis caufa; nam quqd

: Atque hmc nataclt dodrina Theologorum de po'en-
iTiateria materialitercaufat
,
ncceireeft, utilluJipfum tia obedicriiiali creaturarum refpeilu Dei , quam prius
Deuscaufef cfficicnter. Qiias omnia fupra difp-2 2. latms indicavit A jgultinus lih. 9. ad liter.c. 17. & indc D.Th.
traclata & declarata funt 1. p.q. 1 1 5. art. 2. & 4. & in I . dilt. 4 2, qu. 2. art. 2. ad
Poteflautemhic etiitnqu.-cri an hsEc fubordinatio iti , 4. quem citcri TheQlogi.prsfertim ejas difcipali, (ecur
agendo, vcl caufando , form ihtcr pertineat ad cffentia- ti funr,& apertius cam dcclarant in potentia paffiva eft :
lem rationcmentiscreati qt Gc , vcl potius fit tanquarn aatemeadem proportionalisratiodc potentia obedient
proprietasejus Videturenim hoc polleriuseffe dicen-
. tiali at\iva,ut late tradavi in i. tomo ^.part. difput.51.
dum,quia caufare vel efficerc, vel virtus etiaai cfticiendi fcc\.6. Denique ratiohajus fubordinationis a priori fu-:
non pertincnt ad effentiam entis creati,fed ad proprieta. meada ex plcnp dominio,quod Deus habet in fuacrea-
efl
tes e)US;egodependentia in caufando non pcrtinet ad rj- turam,ut ea uti pofît in omem u(am , qui non involve?
tionem crcati entis , fed ad fumm um , erit tanquam pro- rit repugnantiam aut contradidionem.Hujufmodi enim
prictasconleqaensillud. In contrarium vero e^t , quia pler\um dominium ad infiuiram Dei Qmnipotentia per-
hicdependentia non fanditur in aliqua quahtate , vel tinet;non cnim efl dominium omni ex parte perfeilum,
proprietatcentis crcati,qug fit extra effentiam c)us,led in nifi includat poteflatem ad omnem ufum poffibilem ,
intrinfeca li.Tiitatione ill ias:ergo hac modo p^rtmet aJ Haic aatem plcnodomimo Dei correfpondet in crcatu-
cffcntia non ininus,quadependentid in effe. Atque ita fa- ra plena (ubjcttiojnam duo haeccorrclativa funt:ad hanc
nediccndu eit,iliud effc loquide ipfaformali caufalitate, autcm lubjeCiîonem neccflariaefl talis conditio ex parte
fcudpcndentia:aliud Jeco idition; entis creati, rationc creatura,ratiQne cujus apta fic ad exequendam quicqaic^
cujus nihil potell fe foU el"ficere,vel ciufare nifi coope- ,
Deus volucrUjVel recipiendo , vel agendo Unde ficuc . ,
rante DvO.De priori clararn cil non pertinerc formali- , non potcfl Dcus cns crcatum efficerc, cujus plenumac
terad effentiaraentiscreati.ut racio Ui\i probaf,& quia pertedum dominium nonhabeat,itanonpotelt enscrea-
conlervari pqtetJ integra cffcniia entis creati abfqaca- tum rieri , quod non habeat pr.-ediclam conditionem, fu-
tluali caufalitate, feu aiViali adjutorio D.'i ad cauf^rrdii bqrdinationetD , feu (ubjedioncraad Deum .
Suarez Tom. XXUh L 5 Dices

. . ,, . . . . ,
,,
Disr..!XXXn. Dc divifione cnrls crcati 8cc.
Dices:hc conditio vel fub)ci>ionec formalirer p.ertj- prout jamdeclaratumcfl . Exquo tandem propriefafcS
nct ad effentialenr! rationem entis creati praecife conce- entiscrcaii ut fic fufficientcrfuntetiam traditx , nullas
ptam,necetiam c(f proprietas naturaliter , ac necefTario enim cominunia attributaentis,qu?:
alias habet,practcr
confequens iliam ergo nullo : modo per fe aut neceffario niodofibiaccommodatoparticipat,&alia, ûae limira-
conv.enit enti cicato. Antecedens patet quoad priorem tionem,& impcrftftionem cjs concomitantur, ut funt
pjrtem ; qnia elfentialis rario entis creati in hoc prafcife compofifio,dependentia,& fubjeftio, dequibus diflunj
Confi!tii,ac (ulficicnter falvatur,quod fit ens cffentialiter eR.IIIa vero prima conditioentis creati,nimirum, quod
pendens a Deo C)uoad polteriorem vcro partcm proba-
. finitumaut limitatura neccffario cfTc debeat, explicjri
tur.quia i|ia inordine ad fupernaturales a-
fubjeilio c(l hoc loco fufius poflêt.tanien pr?fcrmittendi ca duxi,qui<i
diones vel cfFeftus, &
ideo non pertinct ad naturalem limitatio quoad perfclionem cfTentialem entis creati
ordinem,fed ad fupernaiuralcm:ergo non poted confequi nullam habet difficultatem,cum fupradcmonflratumfir,
ex ratione tntls crcati ut fic : quia cns crcatum abdrahit non pofTe cicaturam drvinam perfcftioncm adatquatc
a naturali & fupernaturali. Refpondctur,hu)ufmodi con- reciptrejquod fiinfcriorfit,nccefrce(t, ut infinitcab illa
ditionem entis creaii,quam per hanc ultimam (ub/e6\io- diftet:quiarcsfimplicitcrinfinita(ut(l Dcus ) nonpo-
iiem ad Deum decIaravimus,non addere ipfi enti cui cp- teffaliam fcparare exceffu finito, alias pcr finitumaug-
veniraliquam rem, vcl realem modum ex naturareidi- mentum poffent ad aequalitatem pcrvenire. Si autcm ens
ftin6ûmabipfoente,fedcxpIicarefolum iplam intrin- crcatum ncce(fariodi(tat infinitc a pcrfe\ione divina
fecamconditionemenfis creati, fubdiverfa habitudine ncceffeeft, ut ipfumfit finitje perfeflionis cffentialis .
ad Deum ,& ad omnipotentiam jllius, & fupernaturales Quod verofpe\atad infinitatera entis, vel inquantitatc
adliones ejus Qiiapropter per hanc conditionem in re
. moIiSjVel intenfione alicujus qualitatis, non cd prxfen-
ipfa nihil aliud explicatur,quam effentia entis creati:de- tis difputationis, cum non pertineat ad enscrcatum ut
claratur autem per modum cujufdam attributi , feu pro- fic , addetcrminatas rationcs cntis,de quibus propric
fed
prietaiis raetaphyficae , fimilis attributis entis,ut in pro- difputant Philofophiin 3. Phyf. attingunturaTheo- &
ximo fupcriori pun6lo dicebamus iogis I. p.q. 7.& in i.did.^j.
Ad argumentum ergo refpondetur , fi de re ipfa loqua-
Hiur,rfrentialem rationementiscreati non dcclarari ple- DISPUTATIO XXXII.
ne & adaquate pcr hoc folum , quod eft ens dependens :
nam licct in hachabitudineimplicitecontineaturomnis pe divifione entis creati in /Hbflantiam

^
alia fubjeftio ad Deum,non tamen explicitedeclaratur, & accidens
quod a nobisfif,cum explicamusomnes prafdi\as fubje-
flionesad Deum.Interquas prout a nobis ratione diftin- EXplicata communi ratione entis creati.fequitur de
guunfurperinadiquatosconceptus ,quandara etiam ra- clarandacjus divifio,ut peream ad pertraVandas
tionem ordinis intelligimus,& unam apprehendimus, ut & dignofccndasdeterminatas rationes entium,quantutn
primariam,&e(rentialcmrationem:alias veroad modum ad Metaphyficum fpeflat , progrediamur Solet auteoi .
proprietatum. Unde (ub hac confideratione concedimus hujufmodi ens proxime di vidi in decem praedicamenta ,
|lanc effe proprietatem euns creati ; negamus tamen pcr lamendivifioa nobis propofita aptlor vifaad fervandum
fe & inf rinfece perrinere ad (upernaturale ordinem,quia do\rinasordinem,& explicandum rationesomnes com-
non conitiiuit modumaut determinatum ordincm en- munes, &quafi tranfcendentales ,
qusfub cnte confi-
tium,fcd qua repcrifur.ut la.
lalis c(},qua!iseft entitas,in dcrari poffuntDe hac ergo divifione brevitev diccmus
.
tius in p aedido locoa nobisdi\umcft.Quin potiusfquod quomodo membra ejus opponantur & fufficienier di vi- ,
advcrtendum eft ) non tantum hxc ultima fubordinatio (um exhauriant ,& quomodoin illius communi ratiotlC
inordineaddivinamomnipotentiam, ut operantetii fu- convcniant
pcrlegem naturs,communis eft naturalibus & fuperna-
turalibusentibus,fed etiam prior, quje eft in ordinead a- S E C T I O I.
\iones vel caufalitatts unicuique rei connaturales. Sup-
ponimuscnim exTheoIogia ,quafdam efTenaturalia en- Uiram ens proxime & fufficienter dividatur in fnb
lia,alia fupernaturalia,pr3efertim iilaquie dicuntur fu- flantiam accidens
pernaturalia quoad fub(lantiam,qus folum funt acciden-
tia quaedim,qLi? nulli fubrtantiae creatSE pofTurit effc con- PRima ratiodubitandi e(fe pofert ,quia ibflantia noi}
fubl^;
naturalia.Hcecergo fupernaturaliaentiaadiiones habet folum inentibus creatis , fed maxime in
ii incrca-
vel oaufalitates fuis entitatibus proportionatas,in quibus toreperitur: non crgo rccUdividiturcnscreatum pcC
etjam (ubordinantur Deo,& ab ipfo pendent , in qua de- rationem fub(fantis,aIioquin confinebitur aliquid fub
pendentia conveniunt cum cxteris entibus naturalibus membrodividcnte , quod non continetur fubdivifo vel :
fervata proponione Arque hacraiionedependentiaen-

. faltem modus coutrahcns feu determinansdivifum,uni-
tiscreati a Peoinomni fua,ac propria caufalifate com- verfaliorerit feucommunior,quam ipfum divifum.Quod
inunisell non folum naturalibus entibus,fed etiam fuper- fifortedicaturfubdantiamineadivifioncnon fumi, ut
natur ilibus.PolTunt autem hxc fuperrjaturalia entia ele- ab(f rahit a creata &
incrcata, fed definite pro fubllantia
vari ad agendum vel cautandum aliquid ultra caufali-
, creata; oritur hinc alia difticuUas, nimirum ens prius
tatem fibi connaturalem nam in hoc non minus fubii-
: fui(fc dividendum in fub(tantiam accidens:deinde ve- &
ciuutur Deo,quam reliqua cntia ordinis riaturalis ,
atque ro fubdantiam in creatam & increatam rquandoquidem
hac ratione omnis hsEc (ubjeclio, &depcndentia refpc- fubdantia crcata non convenit cum increata folum ia
fluDei abllrahit abente naturali, & fupernaturali , & ratione entis, (ed etiam in rarione fubllanria:.- ergo nul*
communis e(t omni enti creato ut fic lomodopoteft prsefens divifioenticrcatoattribui
Pcr hjEC igitur futficienter vidctur declarata commii- Secundo funt aliaedivifiones entis xquc univerfiles
,
nis rafioentiscri.afi & obiterjim explicuimus caufas
, &immediafe partientes ipfum ens ergo nullac(t ratio, :
efFcdus & proprietafcs ejus Nam ens creatum ut fic

, ob quam prxfensdivifio carteris prajferafur. Antecedens
prascife & abltrai\c fumptum,non requirit aliam caufam, patet namens dividi poted in abfolutum & refpe\ivu
,
ipfum mcreatum cns,in quo hibet (ufficicntem cau-

nifi quae divifio ad^quata eft enti cnm nullum excogitari ,
fam efficientcm, exemplarem & finalem formalem au- : poffit cns.quod non fubaltero membrorum contineatur
tem & materialcm pcr (e ac pofirive non pollulat cx fola Undefit,hancdivifioncme(fe proximam& immediatarn
communi rationeentiscreati,fed admi'tit ilids inaliqui- ipfiusenfis ,
alioquin non poffent membradividentia il-
bus entibuSjdequibus poftea vidtbimus.Et fimili modo , lud ad.tquate di videre. Iicm di viditur ens creatum in a-
licef qufdam entia creata rcquirant alias caufas efficien- ftum& pofentiam,qu3eeiiame(tadcEquafa,& iminedia,
tcs prffer Peu,faltem ut connaturali modofiant,veI exi. tadivifio.Item dividi poteilcns in coplctqm incople-? &
ftant,tameratioentiscreati ut fic illas non requirit.Simi- tum.dantur enim quada entia integra,& totalia,ur funt
li modo philofophandum ertde effi;i5libus:nam cns crca- fubllantialia fuppofita,quf raerifocompleta entia
nomi-
tum ex VI hujuscommunis rationis,licet fit capax caufa- nari poffuntralia vero funt,qu? fqnt partes aut affcliones
]itatis ,nullum tamen dcfinitum caufalitafis genus fibi talis cntis ,
qu? fubrafione entis incompkti comprehen-
êterminaf,(ed hoc (olum, quod inomni caufalitate fua, duntur: (ubquomembro non rantum accidentu, (td et-
suxcunqueilla fit , Deo iMbordinatur, & ab i!!o nrndct, iam partes fubllantixcomprehenduntur.Undeconftat,
hanc
. . . . ,
.
Sect. I. Utrum ciis fuffi :ienter dividatur in fubftjivt. \i6^

hanc dividanem elTe valdediverfam a prxcettcnti quod : gari,quodcns perfe&inaliohabent infer feimmcdiaiS
autem fit ad.vquita per fe notum cil,qui4 mcmbra im.
,
oppofitionem,unde necetre cft altcrutrum cx his mwdis
rncdiatam coiitradiflioncm includunt, dividuntquc im- omni cnti convenirejens autem pcr fcconftituit fubitan-
mcdiatc ipfam rationcm cntis ,quia illi modi quafi tran- tiam:cns vcro in aIio;conltituit accidens: ergo adsequafc
fccndcntes fimt, &
proximc detcrminant quafi affi- & dividunt ens Quid aufem pcr hosduos raodos per fe
.
&
ciunt ipfam rationcm cntis Videtur autem harc partitio
. in alio fignificetur, non poteft brevitcr cxplicari , fcd in
adcxplicandamcommunitatem feu analogiam
aptior , fequcntibusdifputafionibus tra6landum cil i nunc tantu
folum cns completum cffe vidctur principale
entis, quia fupponatur,utrumquc fumi,utincIudit immcdiatam ne-
ihembrum,&pcrhabitudinem ad illud, rcliquaomnia gationem alterius,ita ut quidquid non eft in alio ad mo-
entit rationcm participant dum accidentis,id cft,inhjf rendo vel afficicndo extra ef-.
,
Tcrtic hinc oritur pratcipuadifficultas: namvidetur fentiam reruOT,pcr fecffedicatur&fit fubftantia,& c co-
illa divifio planc infufficicnsrnam prarter fubftantiam & verfo,quidquid pcrfenoneft.fcd alicui adhxrct, fit in a-
accidcntia,daturaliquidquod participat rationcm cn- lio,&accidensdicatur. Quanquam ex hisduobus modis
tis ,&nonc(l fubllantia nccaccidens,ut , v. g. modus rei mclius modus per fe c6cipiatur,& explicctur a nobis per
Boneft fubfiantia rci,ut per fe notum cft,ncc ctiam crt ac- ncgationem alferiu5,quia fimplicior efl ,qua modns exi-
cidens, quia non inhacretjfed pcr quandam identitatcm ftci)di in alio. Afque hoc nunc fit fatisad cxplicanda fuf-
iifficit rem,cujusefi modus.Quod prsfcrtim declaratur in ficienfiam hujus di vifionis ; nam exa6\a dcclaratio horil
<lcpendentiacreativa,qua enscrcatum producifur,& co- modoru inferius t radenda elt,ut di xi.Et relpondendo ad
tcrvatur a Dco: illa eriim aliquid rei eft,& hoc modofub difficulcatcs propofitas hascdivifioarnpliusdcclarabitur.
entecontinetur,& non eft accidcns,quia npn ctl in fubje. Re/pon/io adpyimdm dubitatidi rMionen .
lo, necex fubje5lo,fede(lpriornafuraorani fub;e6lo, Ad primam ergo rationem dubitandi primo dicen- ,
cum fitex mhilo,necetiafn fubnantia,quia ex qatura rct dumeft in hacdivifione, prout a nobis tradita eft,mem-
difliRguitur a fubfiantia, qua? per ipfam producitur t . bradividentia fumenda cffe proportionatadiviio. Cum
confirmatur, augeturque difficultas cxquibufdam pro- ergodivifum fitcns crcatum , utrumque membrum di-
prietatibusfubtUntixvclentis, quxfecundum fuas ra- vidensaccipiendum cft , quafenus pcr modumenti crea-
liones formales non cenfentur etTc fubflantif ,fcd proprie- to accommodatumconftituitur. Etquidem inaccidente
tates fubiknti,& tamen no funt ctiacn accidcntia,quia hoc nullaindigetdeclaracione,quia juxta (anam&Ca-
in rc non diftinguuntur a fub(lantia,ncc realitcr nec mo- tho-ticam do6trinam nullum eft increatum accidcns,quia
daliter,fcd tantum formaliter,ex mentis prxciCone,q'.iie ncque extra Deu cft aliquod cns increatum, neque in Deo
<Q ratioaisdiftinflio Atfumptum declaratur , nam' cx
. cft aliquod accidcos,ut fupra oftenfum eft . Dc alio vero
proprictatcfub(hnti?efl cneapfa,ut fubftetaccidetibus, mcmb.'-o,fcilicet fubftantia,fatemurquidem Deum etTc
quae tamen proprieias neque addit fubftantif ullum acci fubftantiam iocreatam,atque ita potfe abftrahi rationem
dens,ncc declarat ipfam rationem fubllantix.Simile e[\ eommuoi aereata,& incrcata,tamen in hac
fubftanti? ia
de hac proprietatceffe principalem virtutem operandi , divilionenon hoc modo fumitur,fed quatcnus contliiui-
&nmilibus. Idemqueargumentum majori rationefien turpermodum proprium fubitantisEcreaiaj.Qiii m^dus
poteftde ipfis proprietatiSus entis incommuni ,qux nec dupIiciterexpUcari potcft. Primo,ut fubllantia non fan-
accidentia effc polTunt^ncc fubftantia, cum utrifqucco- tum dicatur, quas pcr fe eft , fcd qux accidentibns fubftaf
raunes fint,& tamen funt entia,alioqui nihil cffcnt: iila velfubftarepotf (l:quomodo vidctur Ariftotcles fumplirv
ergo duo membra non di vidunt fufficienter cns fc & detcnpfiire lubltanliam in prxdicamentis Hacc vt- .
Qutjlionis refolutio. 10 explitafio fupponit in primis omnem lubftantiam

Nihilominus diccndum eft,illam cHc op;imam,ac fuf- creatam &creabilemaptam etTefubltare accidentibus,
ficientem di vifionem entis. Qiix fententia adco eft com- quod ahcm fortaftt non omnino evidcns apparcbir:mihi
tnunis.ut tanquam res per fe nota ab omnibus recepta fit: autcm indubitatum eft ut ex di<3is in d fputatione prs-
,
iquaproptcr magis indiget terminorum explicatione,qua cedenfede compofilionibus entiscreati conltarc potelt
probationc.Quod ergo in rebus creatisjquxdam fint (ub- IUa verodefcriptio declarat rationem lijbttaniis crcata:
flantisBjquxdam veroaccidentia,cxipla continuarerum per habitudinem ad aliquid exfrintecum , cum tamcn
tnutatiohe,& altcratione manifeftum eft: rautaturenini iilius ratio abfolutafit, &iatra prQpnum gcnuscon-
aqua, v.g.excalidainfrigidam &e cooverfo,& homo tincatur.
nunc fedet,nunc vero ambulat,per quas mutationcs ali- Secundo crgo modo explicari poteft exeo, quodmo-
quid rei amitti,vel acquiri neceffe ell , alioqui non fieret dus per fe effendi,qui elfentialiter conftituit fubitantiatn
reaIis:non amittifur autem,nec mutatur fubfta-
siiiJtatio creatam, imperteduseft velquia aliquam compoliiio-
,
tia,inrcgraenira manet fubftantia aqiix,ve| hominis finem includit in tali fubftantia,vel certc,quia licct inclu-
vefrigcfiat ,fcdeatâutambulct: eftergoacci.iens illud , dat negationem inhserendi , tamen non dicit ex vi fuK
in quofit mutatio: danturergo inentibus quidam quE praecilae, & elfentialis ratioois aiSuAlem modum lubfi'-
funt accidenria.UndeulteriusneceffarioconcIuditur, a- ftendi ,
quoultimate at; perfecle videiur lubUantiacom-
liûodeffeens,quodfitfubftdntia: nam accidens aiicu- pleri acconftitui.Subftantia itaquc increaraeft per fc i-
juselt accidens,nimirum fubitantia:. Quod fi quis dicat pfa fubftantiiliter,atquee(fcniuliter fubtiftens,atque ica
etiam accidentispoffedari accideiis.Relpondetur,necef- ex VI fu2e etfentif habetcompletara rationem lubftantif;
fario fillendumetTein aliqua fubftantia,quia licet unum fubftantia verocreata fi incompleta fit,hocipfodeficita
accidcns alteri accidat, tamencum neque in hoc ordine pertci\a ratione fubltantia:,& ex le vel non fubfiftit alu
potTit in infinitum procedi, neque fifti in aliquo acciden- nifi in aIio,feu in toto,vel non pcrfeifle fubfifiit,ncque o-
te,quod nulli (ubjeitoaccidat (alioqui jam rioncftacci- mnino abloIute,fed in oidine ad compoa^ndum aliquod
(dens,fedfubftantii) necctrariofiftendum eft in aliqqo totum,ut materia pnma.Si vcro fit completa fubltantia,
ente,quQd fit fubftantia,quodque fi. primum & quafi ra- (juamvis fubfiltat aClu,non tamen vi fuf etfentis forma-
dicalc fubjedtum& fundameritum accidcnttum Quod . litcrac proECile,led per aliquem raodum adum fuf ef- &
etiam manifeftant prxdiftat accidcntales mutationes, fenci>c,& ideo lubftaritialis naturacreata,ut infra dicam,
fubquarum ferminisnecetre eft,ut idem fubjedum rna- nonclt elfentialiteradas fubliltens, fed aptitudme . Sic
neat , quod non poteft ctTe nifi fubftantia,fivc; fola,ac nu- igitur conftat fub hac di vi fioncjprout in pr? fenti alTigna-
da , fi ve ali s accidentihus affeda.Sic igitur fatis conftat, tur,non comprehcndi lubttantiam increatam
convenicnter di vidi ens in fubftantiam accidcns & Nequenccctlcfuii pnusdividere cns in fubftantiam
Quod vero fufficienter etiam dividatur, codem fere & accidcns,& deinde lubltantiam creatam,& incrcatam:
difcurfu concludi poteft.-nam vel ens talc eft,ut nuUi aher quamvisenim negan noq poftit ,quin talis modus divi-
ri accidaf,vel eft tale ot alicui accidat , feu ut alicui enti dendi fundamentum habeat lo re,& ideo non fit reiicien-
adhaereat, illudqueafficiataccidentaliter, feu extracf- dus tanquam includens aliquid tjllum, vel m rehus ipfis
fcntiaraejus.Qiiidquid priori modole habcr, fubratione rcpugnaas,nihilominusiiide nonfit,illumdividendi mo
fubftantiftomprchcnditurjquodautem pofteriori,fubra- dum tuilfe in ordinenaturs prsfcreftdum.Quin potius,(i
tioneaccideoiis.Nonporctt autem ince hxcduo mem- aticntcrescoQfideretur,non polfunt hu)ulmodi divifio-
brafic cxplicatamedium inveniri i nam immediatacon ncs quadara feric,& in ordine a nobis cocipi,& tradi,
ita
tradit5lionem includunt,ut ex ipfis vcrbis a nobis propofi- ut non polfiot lecundu alus rcru convenientias,& diffe-
tis fatis autem hsc
conftat.Coincidit ratio cum ilio vul^ rQotias aliis ctiam modis concipi & coordinari Ut
. ( le^
S.iiarez. Tom. XXill. L 4 torquen-
. . , :
jeS Disr. XXXII. De diviflone cntls creati in fubft. Sce.
torquenrfo argumentum ) licct dividcretur ens in lub~ ci.Tamen non ita Jeclarant propriam & infrinfecam ra-
Oantiam & atci.lcis ,

pofTct iut?ltantia nondividiim- tionem uniufcujufque cntis, ficut ratio fubflaniia: , &
rrediare in creafani (5i incrcatam , fed in fpiritualem& accidentis,nec tantam diverfitateraintcrcntia ipfacon?
rpaierialcni & deinde lub tantia fpiritualis dividenda
, flituunt ,utdi\umefl.
cffet in creaiarn& incteatam Vcl aliter poflTet dividi. Aliudcxemplum erat deentccoroplcto,& irKomplc-
fubilantja in vivcr^tcm & i.ianimem & rurfus fublUn- ,
toiquaeduomembra fatemuradaequatc, & immcdiatc
tia vivens in rmionalcm five in'ellcftualem , &irratio- di videre ens nihilominus tamen non eft ita apta ad pr{-
:
Sialc(!n,acdeind intcllectualis in fimplicem feu purein- fenfcm dotrinam, ficut divifioentis in fubfiantiam &
tellc6\ualem ,& compofitam,fcu difcurfivam,ac tandem accidens : quiatam
accidcntibus,quamin fubfiantiis
in
fimp!cx,,& purc infcllcûa!is in creatam& increatam . dari pofTunt cntia completa intcr incoplcta refpefli vc ,&
Atque his & aliis motiis pofTunt ininfinitum divifio- majoreftconvcnicntia interens incompletum fubftan-
nes muitipIicari,quiaconvcnieatiae &differcnti2 rerum lialccum fub(lantiacompleta,quiacumquocunquc ac
jnfinitis pene modis po(Tuntanobis concipi per habitu- cidentc,& e converfo major eft diycrfitas interquamcunf
dinem ad diverfas a6\iones,feu rcrum proprietates que fubltantiam &
accidentia qnam inter fublUntiara ,
Quapi optcr ad condif ucndum aliquem di vifionis mo- completam,& incomplctam inter fe. Acccdit altcrage-
dum ordinidoftrina; max.me accommodafum confide- neralis rat io quod hs di vifiones entis ordinantur ad di-
,
ravimus, ut fupra notatum eft, furnmam ac primam en- itinguenda pr?dicamenta,fcugencra reru,&declaranda5
tium dithntiam,acd!verfitaiem,quam invenimus intcr eorum e(rcntias,& ad hunc finem longe aptior etl divifio
cns creatum & increatum.Quamviscnim ens increatum entis in fubfiantiam &
accidcns, quam in ens completii,
pollit (ub aiiis rafionibus pra^tercommunem rationcm
,
& incomplctum Imo vix
potell rafio entis completi
. &
entisconvenirecum aliquibusentibus crcatis , ut in ra- incomplcti exa\e dcclaran ,nifi fuppofita priori divifio-
tione (ublUntii ,& in aliis jam propofitis,& in ratione ne;nara quod inunogenere elt incompletum , perfcflius
ent)'sabfoluti vel refpe6tivi , &fi ilibus, nihilomirius cns cfTe pote(l,quam quod e(t completum in alio,& quo4
omnibus penfatis raaiorell dirtinftio acdiverfitas inter in unogenereed completum in propria ratione illiusgcr
ens mcreatum,& quorilibet crcarom , quam interpmnia incomplctum in ratione,feu latitudi
neris,elt fimplicitcr
crata inter comparata,

fe &
idco mento prlus di vifimus ne entis.Non eft crgo ncce^Taria illa di vifio.fed in (ingu-
f ns in creatum& increatum,qu3m m (ublUntiam & ac- lisgenenbusentium commodius explicatur.
cidens.Prflcrtim quia Dcusextra omne genus feuextra ,
Pnmtirndubiumdemodis emiHr, circA tertiAm <inbi-'
omtie prcd;camentu exil!i'.-unde licet aliquo modocon- tandi rationem .
veniat in ratione fubHani cu aliquib. cniib.creatisrnon

i? In tertiadifficultatc nonnulla brcvia dubia infinuan-
tamen uni voce led 4iulogicc,ut ex fupcius diflis decnte tur .Primum elt,an modus entis,qui ex natura rei diftin-
creato,& increato lumi tacile poteft , & idcoad conlli- guiturab modus, (ub hacdivifione com-
iliare, cujus eli
tuendum lubentcdecegenera fumma,feu prajdicamenta prehendatur,&adquodilliusm.mbrum pertineat, Et

rerij.oportuit prius itjceatuensacftcris (ecernere,&de- quideni propter argumentum fa6\um exiftimare quis
inde ens qresfii in c?fera mcmbra ordinare diflinguere , pofset, hos modos non contincri fub di vifo hujus divi-
Re/pon/io ad rationem fecundam, fionis, & ideoneceffarium non e(re, ut aliquod exme-
Arquc his paiet rclponfio ad (ecundam rationem du- brisdiv identibus illis conveniat.Hi cnim roodi non ha-
bif andi:cocedimus enim pofle aliasdi vifiones entis crea- bent propriam entitatem & realitatem,& idco ncquecn-
iiescogitari quibus,& immediate,& adaequatedi vida-
,
tia dici poITunf^fed folum modi entium; cum ergodivifij
ur prieterquam in fublUntiam accidens:hocenim fa- & hujus divivifionis fit ens,non coroplcf\efur hos modos,&
Ms probant cxempla ibi adduta,& quoad hoc eadem eft ideo necaccidentiaerunt,nec fubttantiae. Vcruntame hic
ratiode entecreato,qusde entc in communi.Nihilomi- modus diccndi falfus efl,nam conttafjab Aritiotele,& a-
nus famcn hxc divifioentis crcati in fublUntiam ac- & liis Philofophis mulia inter accidentianumerari,quae fo-
cidens cseteris a nobis praslata ell,propter eafdem caufas jum luotmodi entium,uf figura,ubi,&aliahu]ufmodi:de
(upra indicatas . Pnma eil.quia majorcfi diverfitas inter quibus (uib locis videbirous Et raiiocQ^quia cns creatii .
fuijKantiam &
accidens,quam inter quslibet alia mcm- prout ablolute diliinguitur ab increato , complettitur
bra,qu3e (ubente crcatQexcogitentur,quia majorena op- quidquid nonclt nihil,fed aliquam realem e(rentiaro,feu
pofitioncm includunt ,&quiamajoretl analogia enfis tormalitatcm habetinrcrum natura; hoc enim to;ura
refpe\u illorum,utiUtimdicetur,quode(^ fignum mi- complcfliturcns creabile tranfcendentalitcr ,& in tota
norisconvenientiscjmajorifquedinantiaf.Quodetiam ex fua latitudinc lumptum:crgo etiam ens creatum ambit
ipfisexemplis in argumento addu\is intelligi poteft . omnia,qux non funt omninonihiI,&extra Dcum (unt
Piimum erat dedivifione in ablolutum refpeltivum , & hi autem modi reales nonlunt nihil,fed fuasrealcs elTcn-
in qua fi ens refpeftivum fumatur pro refpedu tranfcen-

tias habcnt fibi proportionatas continentur ergo fub di-
:
dentalijvix diOingui potcil in reab abfolufo,fed ratione

vifohujus divifionis
tanturo,quia nullumefienscreatum adeoabfolutum ,ut Aliterergo dici potert , hos raodos entium revocari
nonincludatinfuaentitate aliqucra tranfcendentalcm ad genera ierum,quarum funt modi , cum quibus ha- &
refpcftuin,U' fupra tadûm eit , Si vero fumatur proprie bent realem identitatem,ita ut modus (ubfiantice revoce-
pro rcfpciû praedicamentali hujufmodi refpedus,vci nitur ad fubdantiam, & fit fubdantia faltem incomplcta :
hil ti additcntibus abfolutis,vel fi quid addit,multo mi-
modus vcroacciJcntis fit accidcns , &adillud genusac-
nus di(Utac?ieris accultntibus, majoremque cum illis quo fuerit iplum accidens,cujus eft
cidentis revocetur,in
cuni/enicntiara hib:.r,quam jpla accidcntia inter fe . roodus.Sed neque hjec fententia in univerfum veru
talis
AliuJ exemplum erat de actu potenfia:quae fi fum- & habet nam licet interdum ita contingat , quod modus
:
nuntur proente inadu,& proentein potentia,non funt lUam rationcm fub(lantiae,vel accidentis,
rci participet
proprie ac pofitivediver(aentia,!ed ndicanf diverfos lU- i

quje e(t modus :non ell autem hoc femper
in recujuseft
tus ejuldem entis,ut fupra declaratum ell,& ideo illa di

verum:nam figurae(f modusquantitatis, & tamen noa
non tam dclervit ad decUrandas divcr- participat rationem quantitatis,fed qu<ilitatis,& fimili-
vi jo in co (cnfu
ter ubi elt modus quantitatis vel (ubltantig ,& tamcn nec
Us naiuras ent ium,quod hic intendimus,quam ad expli-
fublUntia,ncc quantitas,fed peculiaregenus,ac prjdi-
canduin ipfamcommuncmrationementiscreati, quod cll
de fe non lubete(reailu.& ideo illadivifio iupraefi a no-

tamentum conitituit . Et idem multi cenlent de relatio-
bisdi-tlarata,riinul tum ipia ranone wntis crcati. Si vcro

nibuspraedicamentalibuSjfi inipfa fubitantia immediate
acTus & pofcntii proprie lumaniur pro potentia agendi,

tundentur , non enim habent proprias entitares rcaliter
vtl )ccipiendi,& a^û utriufque.fic illa membra nec ma-

diltindas ab aliis,(cd ad lummum (unt quidam modi cn-
xime infer fe di'iUnt;nam (jepe porentia,& js ad idem tium,& tamen novum genusaccidentis conllituunt
gcnus pcrtinent i nec cciam iJla duo membra in eo (enfu Q_aocirca duo a nobis exponenda lunt,unum elt,quan.
lumpta adiquatedividunt cns non enim omne ens eit .

do modus cntis fit (ubltantia,quando vero 3ccidens:aliud
a6\usiut potcntia ini.a proprict4ie,quamvis fi ac\us late elt,quani o ille modus qui cit accidens, revocetur ad,
fumai ur pro quocunque tormali conilituti vo,fi ve fit pro- pradicamentcm alterius accideniis vel novum gcnss .
priaforma , (ive modusaut terminus potentia luma- & accidentiscondituat.Circa primumdiceodum eif,in (ub-
lurlproquovis principio agcndi,aut rccip.cndi , (ic re ve- llantiis iUum niodu (ubilantialem elTe^qui ad con(titutio
j-a potctiquodlibetensaddliquodcxdiitis
mcmbris rcdu. nem, & coymplccnencum ipfius lubUantix jocninet , e,
contra-
. . , .,
: . .
Sect. I. Utrum ens fnfficiet ter -divkiatur in fuMant. Scc. l6p

cofitrario vero illiimefrc accidentaltm mot!um,qui fup- indiref\e,feu redu(3i ve pertincntem ad praedicamenfum
ponif fublhnfiamcompleteconftifutam,& illamafficit fui ferminiifub qua confiderationt modus locaJis rcduci-
fub aliqua alia rafionc. Exempiis declaratur nam unio :

turad praedicaîentum Ubi alfcratio ad qualitatcin: , &
form? cum materia vcl fortafTis fub hac rationc Arirroielcsde motudifferuit in
inatcrisB cum forma fubftantiali ,
per fe ordinaturadconflitutione fubftanfi? complet.T,& in polt praedic.Ratio aurem hujus cft,quia dc rationcac-
in intrinfeca ratione fubrtantia; compofitx includitur,Sc cidentis eft, ut fupponat fubjeftum fuum de ratione au- :
ideo talis modus fubftantialis ert;fimilitcr fubfiftentia eft fem dcpcndentia: feu ficri cft ut non fupponat termina ,
jntrinfccusferminusfubftantialis naturae, complensac fuum;nam eft via ad illum,& ideo non potelt dependen*
conftitucns fubHantiale fuppofitum,& ideoefl eti.am fub- tia refpeflu fermini habere rafionem accidentis. An ve-
ftantialis modus idemquedicendum c(Tet de exiflentia roquando talis dcpendentia eft in fubie6"lo,&defubjc\o
,
lublhnfiali, fi illa effet modus e)c natura rei diliinftus ab rcfpcflu illius habeat rafionem accidentis , in difto loco
eflTentia afluali naturae fubftantialis Acdeniquc codem .
traftabimus Reftc tamen cx diflis colligitur , illani de-
.
mododicunt TheologijUnionem humanitatis ad Vcrbu, pcndenfiam,qu3e& ad fubftantiam tcndit, in fubicfto &

quamvis fupernaturalis fit nihilominus cffe fubflantia- ,
non recipifur,non habere rationcm accidentis, fcd modi
lem modum,quia ad conftitutioncm unius perfona; com- fubffaiialis.Undeconfcqueferdicendij cff, nonefTede ra-
pofits intrinfece concurrit. Altera pars declaratur etiam tione fubftantialis modi,ut mtrinfcce,& in faflo effe co-
exemp!is;nam in fubdantia, v.g. Angelica jamcompleta ftituat tubftantiam,fed fafis efre,ut conftituat illam tan-
in ratione fuppofiti per fuam fubfiftentiam datur modus quam via ad illam^fcu ut intiinfccu ficri ejuf,& quod no
pra:fentia? iocalis in hoc,vcl ilio fpatio,feu loco, cui pra;- aliter illam afficiaf: fic enim omne ficri ut fic nihil aliud
lcntiserefpondir localis motus Angelo proporfionatus ft.quam fuus terminus in cffe incomplefo, ut calcfaflio
quietiam til modus fijbjc\i,inquocn: & tamcnncufer etl vcluti quidam incompletus calor, & fic de reliquis
eO modnslubftantialis,nec illis mutalis cenfeturaliquid Ex diftis facile e(t refpondcre ad aliam partem quam ,
fubOantiale in Angelo mutari , quia neuterpertinctad fccundo loco propofuimus,fcilicef,quando modus, qui etl
conitirutioncm , feu complementum Angelicse fubflan- accidens,reducatur ad aliud genus accidentis, vel novum
tiff. Idemque fervata proportione reperitur in fubftantia genus conffif uat.Eodem enim ferc regula,quam de modis
corporea , fi prifcntia localis non in folaquantitate, fed iubltatialibus tradidimus,applicanda hic ctt. Nam inter-
in ipfamet fubftantia intclligafur . Quo etiam modo didum accidentalis modus folum eft ad complementum al-
cunt Theologi , pra:fenfiam facramenfalem corporis feriusaccidcntis , feu ad cxercendum cffeflum formalem
ChrilH inEuchariflia, qux ad genus localis prKfentiae ejus , & tunc modus accidentalis non conflituit novum
revocafur, elfe modum accidentalem illius corpons , genus feu pr.Tdicamentum accidentis , fcd ad illud redu-
quianullo modo fpeftat ad fubflantialcm conftitutio- citur,ad cujuscomplemcntum pertinef: nam in eo generc
nem,vel complementum ejus.Idcm cft de relatione idcn- quid incomplefum elt. Qiiando vero modus accidcntalis
titatis quaeimmediate in fubllantia fundatur ( fi fuppo-
,
non fpefiaf ad complcmenium, vel conflitutionem alfe-
namushasrelationesefremodos) nam talis relatio nihil riusaccidentis , fcd per fefe peculiaii modo afficit fub
complementum,jeque enim perfe-
confcrt ad fubftantiae ftantias, vel immcdiate, vel mcdio aliquo accidente',
fla fubdantiafuit Adam quandonullum habuithomi- ,
tunc perfe habct pcculiarem rationem accidenfis,& no-
neai fimilem , feu ejufdem fpecici , ac poQea , quando vum prcedicamenfum vel proprium genus alicujus prs- ,
alii produdti fucre dicamenti conflituft.ExempIisresdecIaratur:Dam atua-

Ratio vero utriufq; partis facilc rcddi potefl^nam fub- lis inhfrentia quantitatis in fubffantia modus eft cx na-
ftantiacompIeta,cum fitens perfe unum,& in fuogene- tura rci diflin\us a quant itafe,quandoquidcm
Eucha- in
re abfolulum, non nifi ex fubltantia, vel fubrtantiis con- tiflix facramcnfo ab ea fcparaiur, qui tamen modus non
ftat:quidquid ergo intrinfece concurrit ad conflitufione conflituit aliquod gcnus peculiare alicujus pra;dicamen-
fubffanti^ , fubftantiam faltem incomplctam effe neccl- ti , fed ad pra;dicamentum quantifatis reducitur ,
quia
fect^.Itcm fubftantia incompleta nihil aliud cft , nifi vcl intrinfecc pertinct ad conflitufionem rei quantse, &ad
fubftantia ifla inaliquoelTe impcrfe6\o , vel idqQodcQ exercedum formalem effed\um quantitatis Et idem pro- .
pars, feu complementum fubtlantix: crgoomnis modus portionahter cfl de inha;rtntiaqu3litatis, qusad pracdi-
quiitaconcurrit ad contlitutionem fubftantise ,
ef] fub- camcntum qualiiatis reducitur, Item pun\us tanquam
ftantia incomplcla,feu modus fubrtantialis,& non eft ac- incompleta quantitas ad genus quantitatis revocatur ,
cidens.Denique de rationc accidetis eft, ut fupponat fub- quia inf rinfece competit ad conliitutionem ipfius quan-
jeitum fuum; ergo modus,qui non fupponit, fed complet titatis,cujus efl modus, vel terminusjimo licct forte pun-
fubftantiam , non etf accidens Atque hinc pafet ratio . tus habeat fuam entitatem,nihilominus, quia folum or-
alterius partis: nam potlquam lubttantia jam efl plene in dinaturad terminandam, velunicndam quantitatcm, ad
fuogenere conftituta quidquid ei additur,fivc fit res five
,
illamrevocatur;multoergomagis modus.qui efl comple-
niodus,eft accidensejus: fed modus,qui nullo modo fpe- menfum alicujus accidentis ad illud rcvocatur, neque
ât ad complementura fubftanti^ , cx fe fupponit illam conflituet perfe fuum genus accidentis
plene conftitutam in fuo gencre e(\ ergo accidens ejus ; At vero figura quamvis fit modus quanf itatis non , re-
Major conrtat,tumexcommuni ratione accidcntis, tum vocatur ad praedicamentum quanfitatis, fcd genus quod-
etiam quia fi modus advenicns fubflantije non clt acci-
,
dam qualitatis conflituit,& ubi fimiliterelt alius niodus
dens, fed aliquid fubtUntiale: ergo complet amplius,& quan!itatis,qui non reducitur ad quatitatem fed novum ,
quafi magis integrat ipfam fubflantiam cujus ell modus praedicamentum conflitult.Cujus rei caufa non potefl cf-
ergo talis modus non fupponit fubflantiam plcne confli- fe alia , nifi quia tales modi non conferunt per fc ad cfFc-
turam: ergo fi cam fic conflitutam fupponit talis modus, &am formalem quantitatis , neque ad integritatcm vcl ,
non erit accidetalis.Tandem quia nul-

fubtlantialis,fed , conftitutionem cjus, fcd novum fpecialem modum af- &
iaalia ratio reddi potefl, cur aliqui modi advcnientes ficicndi habcnt: idcmergoefl inomnibus fimilibus. Ra-
fubllantiae fint accidentales , nifi quia non pertincnt ut lio item gencralis ferc ta\a eft:nam quoad priorcm par-
modi ad conftitutionem , vcl complementum cjus tcm eadem eft ratio proportionalis in accidentibus
,
qu$
Solum habet peculiaremdifficultatem, quae in praedi- cfl inlubflatia:nam ficut id,quod componit ,aut intcgrat
ftoargumento tangebatur,dedcpendentia fubltantiar, & fubftanfiam,eftincompIeta fubftantia fivc fit pars, five ,
maximede illa^quiell per modumcreationis: nam illa modusejus, quod complet

ita , vel intcgrat aliquod ac-
non confiituit intrinfece fubfiant iam, ncque pertinet ad cidens , cft quid incompletum m eogenerc accidentis ,
complemenrura e)us.-crgo nullo modocrit fubflantiact- five fit pars , five modus cjus . QoQzd poftenorcm autem
iam incompleta cum tamcn neque accidens efTe pofTit
, partcm ratiocft ,quia fi modus eft accidentalis,& non efl
propter rationem ibi talam,fcilicet,quia nonett in fub- parsjvel complemetum accidentis in fuocfTe, necelfe eft,
jcflo. Hic vero difficultas,generaliscffe poteft de omni ut habeat proprium modum afficiendi accidentalirer
,
aftione ,feu dependentia quamvis fpecialem rationem ,

qui proprium genus accidentis conftituet, quia in iuo
difficultatis habeatjin ilia.quf non ett cx fubjeflo,dc qua ordme completum accidens neque cff aliquod gcnus
cft
,
reex profefTo diccndum erit infcriusdifputandode a\io- accidentis, ad quod revocetur

,
tanquam quid incom-
ne & de pafTionc. Nunc breviter dicitur nullam depen- , pletum in eo oidine Atque hsc dodrina notanda eftad
.
dentiam,feu fieri habererationem accidetis refpe-

ut fic , diitinguenda pra;dicamenta accidentium, &eorumra-
^\u terfiiini ad quem tcndunt: feu eflfcmodum quendam Iionsra, feu lufficientiam tradsndam : de qua polierius
difpu-
. . . . ..,
ijo Din. XXXIL Pe dlvifi mc enti5 creati In fubft.
difputabirnus, fi quid difficultatiscirca hanc do5\ri- habere in re veram rationem accidentis, nifi vel realifer^
nam occurrerif ibi melius expedietur. vel modaliterex natura rci a fubflantia diflinguatur. Aj-
Ou<s di/iiîo nece/fario intercednt ititer fubjim-' que hocmodo ii^telligi videtur, quod D.Thom.ait if
-
tiam & accidens l.diflin. 33. qu. i.art. 4.3^4. ea, quae funt in gencrp
In con6rmatioiie illius tertii ai-gumeti indicatur aliud fubftantis &

accidcntis , noncffc in rcidcin, ut latius
dubium , nimrrutr. ,
quanta diflinîo neceffariafit intcr docet 4. contra Gcn. cap.4.
accidens & fublUntiam.Quidam enim exiftimant,rcqui* Atii dcniqucdiflin^lione utendum pufant. Aliudcft
ri disjun6îonc-m realem propriam & rigorofam, qualis enim loqui dc accidente rcali , &phyfico: aliud vcrod.c
eft inter res mutuo feparabiles . Jta fignificavit 5oncinas accidcnte Jogico, fcu prafdicarpentali Accidcns priori .
7.Metaph. qu. -1,6. & ajii , ut vide.bimus tra6\ando prae- mododieitur, quod in rc vcre ineft , accidcntalitcr ad- &
dicamenta accidentium, prasfcrtim relationis Sedhoc . venit , & hocfinedubio requiritdiffin\ione aliquam
noacft in univerfutti verum,ut ex diflis in proximo pun- nafura rei, ut argumcnta proximefaflaconvincunt Po- .
(fto evidentiufque conftabit ex dicendis inferius

conftat ,
fteriori autcm mododicitur accidens id ,
quod fccundutn
defingulis pratdicamentorum , feu rerum gcneribus . modum pra;dicationis,& conceptionis noft rae accid.enfa-
.Etratipbreviternunceil', quia ad rationem accidentis Jiter, ac contingenterdicitur,fecundum fpecialem ali-
fufTicit, quodfif rnodustx natura reidiltinftus a fubltan- quam rationtm, quae ad conltituendam aliquam ordina-
tia, afficiens illam omnino exiragcnus lubfiantia:, ut tioncm pracdicamentalem (uthtiaf,& hujufmodi accidc?
tO ubi ,
v.g. & fiquid ell atiud limile . non fempcrrequiritaflualfm diftinCTionem in re juxta
~
Aliiecontrariofentiuntde ratione accidentis non ef- hanc fentcntiam.Q.uam exifrimo n^.ccfrarioe(Te proban.
fc ,
quod diftinguatur a fub(]antia ex natura rei id ell vel , dam, proptcr argumentum faiûm ,quod ad diftinftionc
realitcr.vei modaliter,fed fatiscfre,quod diftinguatur ra- prxdicarnenforum nonfemper eft necefTaria diftinc\io
lioneformali prafcifa per intcHeftum , cum fundarriento in re.Quod etiam vcrum e(Tc de aliquibus gcneribus acci-
jnrc,quaris eft inexempjis in pr^diiâ confirmatione ad- dentium ad fubltantiam comparatis, prslcrtim Retatio-
duiSis.Sicenim in materia primadiflinûimus potetiam ne,& Quando ,cx difcurfu prsdicamcntorum conftabit
recipiendia fubiUntia aiatcriie ,
quia ratio potentia; di- Deinde,negari non pofeft ,quin aliqurc denominationes
Vcrfam rationem formalem denofat,quamvis contingat pridicamentorum accidentiuna a rebus, qux funt fuWta-
a parte rei,no diftingui abentitate in quaeft. Item inter- tif defunaantur,ut efle veftitum,deauratum,& alii fimi-
dum fubOantiaeU virtus proxima ad 3gcndum,vel virtu- les.Pra:terea metaphyfice abftrahcndo,ac praefcindendo
te natqrali (ut cft probabilis opinio) vel fattcm virtuteo- aliqua funt extra e(Tentiam rsi , qui a parte rci non funt
bcdicnriali, quae virtus non elj a partc rei diftin\a ab ipfa a]tu diftinla:ergo pari rationc poterunt atiqua pr.rdica-
fublhntia , & tatpen cG forrpaliter accidens ad qualitate ri accidcntaliter , fecunduqi praedicamcntalcm diftin-r
pertinens: natn potcntia fp^ciesefl quatitatis: virtus au- flioncm,etiamfi in re non (untdiftinfla a fubftantia. Et
tem agendi nihil eO aiiud,quam potentia quaedaro. Item, ita facile po(Tunt argumenta pro aliis (enientiis a4du\4
jrelatio identitatis fubftantialis fpecificae eft formaliter
di(Tolvi ,
quamquam poq omnia cxempla ,
quae in eisfu-
accidens , &
tameo pon ell atiquid a parte rei diftinftum rnuntur, vera fint Quceomniaex dilcurfu prscdicamcn-
.
k fublhntia. Denique cft urgens argutpentum , quia ,

ut torum accidcntium evidentius clarms intelliguntur &
ciuopr.Tdicaixientaaccidentium diftinguantur , non eft Nunc comparemus fubttanfiam & accidens^pr^,
vero,ut
nccclTaria a parte rei dift in\io mtcr ipfa , fed fufficit di- cipueagimusdeaccidcnte vero& phyfico, ac reali, alia^
liinfliorationisformalisperintellcflum, ut conftatin non poterit comipode fieri comparatio
aaione pafTionc & , &
infcrius latius dicetur :crgo ad di-
ilinguendiamaccidcns afubflantia fimilis diftinaio fuf- S E C T I O II.
ticir : efl enim aequatis ratio , cum non fit ncccffaria ma-
jordiflindio,quarn pradicamentalis Vtrm tns tinalogice dividatur in /ttl>/Iantiam
Alii putant , neceiTariam efle in re allquam diflin\iq- & actidtns ,
nem,faltcm rnodatem.Primo,quia ratio accidentis realis
'non eonfltf uitur mente noflra.fed in re eiTe debet .alioqui SUpponirausens nondici squivoce de fubftantia fic
iion efict ens reale,fed rationis:ubi vero non eft diflinftio accidentc, nequeenim in hoc invenio inter auftores
in re ipfa , non poteft vera ratio accidentis in re ipfacon- opinionum divcrfitafem : eftqueexprefle fententia Ari-
fiflcre: ergo ad veram rationem accidentis oportet , quod ftofeIiS4.Metaph.c.2.& atiis locis infracitandis , & ne-
a partc aliqua reaIisdiilin\io inter itlud& lutiiia-
rci fii ceffario lequitur ex didis fupra dc uno conccpfu formali,
{iaiT;.IVtinor probatur,quia aliasnullaratioafFerri poflêf, & obieî vo entis:nam nomenxquivocum fubordinatur

ob quam attributa Dei, aut aiSus voluntatis, vet inteltc- diftinfîs conceptibus.Item fequiturex ditisdeobjeflo!
auseiuS,non fint vera,&reatiaaccidentia,quia fietititas hujus fcientia::non cnim polTetens incommuni effeobjc-
noriobitat,nihil eflqund obflet: nam enam ibi efl diflinflum Metaphyficse, fie(Tctmerea;quivocum. Iremhoc
flio rationis formalis fundata in re , & complcfa per in- ipfum nece(Tariacpfecutione inferturexdiflisdedivifio-
leIIe\um.Secundo, quia fi in re nulla ell diflinftio, nihil ne entis in increatum &creatum: nam fi refpeflu horum
efl quod in re accidat alicui:nam idern non potelt accide- noncft squivocum multo minus erit rclpeiû (ubftan-
,
refibi ipfijcurnnihilpoffit cogitari magi$efsetiale,quam tis& accideotis:Iongeenim majordiftantiaelf,minorq;

idemfibi: cgofine diflin\ione in re non poteft conci- convenientiaentiscreati ad incre3tum,quam accidentis
pi vera raiioaccidenf is realis : nam de ratione accidentis ad (ubftantiacrcatam. Undc rationes ibifafta:,hic pof-
cfl, ut accidatalicui . Vcl potelt aliter fornnari ratio , funt eadem efficacitatc applicari, Quod ergo Porphyrius
quia dc ratione accidcntis efl atiqua reatis inhrrentia a- f X (ententia Ariftotelis dixit in cap.de fpecie, cns a;qui-
\uilis,yelaptu:udinalisi fedeju(dem ad feiplumnon po- voce dici de primis decem generibus, primum Scotus
tefltlTe vtra & realis inhifentia , (td omnimoda identi in I . diftinft.j.negat apud Ariftotelem1oveniri:de Por-
tas fecundumremiergo finc diftin;\ione atiqua in re non phyrii autem au\oritate non curat . Deinde dicendum
potefl vera ratioaccidetjfisinteltigi Tertio declaratur . e(tabantiquis aufloribus analogi fub xquivocis com-
aliter,quia quando mens concipit di verfis modis feucon prehendi , ur confiat ex Arifforele in Ante praed.c^. &
ceptibuscindem fubflantiam,nullum formatconceptum ex Augult.in Catcgoniscap. 2. Et hoc fignificavit Arift.
di(iincTum,& ad.fqualum elTentia; talts fubflanrix: ergo locis infra cifandi^de analogia entis , prarfertin^ i. &
quttibetex tonceptibus ell inadiquaius lubflantiz
illis Elcnch. c. 6. ubi agens de arquivocis , excmpla ponit in
fecundum rationenr, lubflantialem , efkntialcm ejus: & ente. Relinquitur ergo qiisfdo de analogia entis creati
ergurarioforaialisconceptain fubflantia, ut (ola'ra- rcfpe6\u (ubftantiae , & a(?cidentis
tionediflinfta ab illa, nunquarn habct veram ratio- Etquidcm au^ôres omnes, qui ens faciuntunivocum
nem actidenf is . Primum antec^dens pafet , quia fi fub- ad Deum & treaiuras,con(equenfer ditunt, ens crcatum
flintiaquacl'betc6nci.piaturdiiiin6\e, Scadaequate, ut e(fc univocum ad fubltaniiam & accidcns,ut Scotus in i.
in (e foKim unoconccptu conci.pietur , (ecundum u- & dilt,3.qu.i.&. m 5.di(t.8.qu.i.<lk Gibriel in i.dift.?. qu.
am rationem foimalcm ilh adafquatam&elTentialera, 4. & alii , lum Scoti(ie, tum Noinmalcs Fundamenta .
quia nuHa ratioformalis potcit elTe magis tlTcntialis , hu|U5 (enti-nti.T cadcm hac quaEftione, quac
fcre funt in
ûam ilU,qii,Teft adaequata entitafirei , ab iUa in re & in ilta dc Dto & crejturis,& inimcdiatequidem probat
jp:a nondift.iriguitur:ergo nulli forma, vcj modus potdi eqs crcatuo) iliccrc unum con.ceptijm formal.cm & ob)c-
6ivum
. , . ,
,
: . . ,,,
S c T. II. Utrum ens analo! ;ice dividatur in fubnant. &c. ijl

tlivum communem fubfl3nti2& accidentf, quiacontin- te . Quod fi illo priori & ftriflo modo mediiim fumatur
git eirc noscertos aliquid e(Tecnscreatum , & podeain- negabitur facile de ratione tcrmini univoci c(Tt, it figni-
quirere,an fit fubftantia,vei accidcns.Ireni,quia per acci- ficetimmediate aiiquam nafuram illo modo abitradam
dentia in vefligamus fubrtantias , quod non facimus , nifi &praecifam ab mferioribus: nam fatiscft ,quod fignificet
incipiendo ab his.in quibus fubrtantia formaliter conve- rationcm communem rcque inventam in inferioribus ,
nit cum accidcnte, &
deinde didinflionem, vel differen- quomodocunquccommunis fit: nam ex ratione univoca-
liam inveftigando.Si enim fubllantia & accidens in nul- f ionis nihil aliud colligi poteft , & ex difcurlu hujus fe-
]o con<êptu formaliterc6nvenirent,ex vi accidentis nul- \ionis variiscxeplis conftabit illum modum prarcifionis
lum conceptum fubdantii formarc po(Temus,quia nequc & abftra6\ionis non efTe necefTarium ad univocationem .
proprium,ut per fe conftaf,neque communem,fi talis co- Secunda ratio poflêt fortafTe in aliquo fcnfu eflTeefficax,
munis conceptus non admittatur.-necefTario ergo admit- ut infra videbimus,ut famcn propofita eft,diflol vi poteft,
tendus eltrfi autem aliquis conceptus c(t communis, ma- diftinguendoconfequens ibi illatum : nam auteft fermo
ximcconceptus entis. Item, quia fubilantia & accidens de accidente ut cns , eft , vcl ut accidenseft . Priori modo
in ratione cniis creati funt aliquo modo fimiiia tam c- . conccdendaeft fequela: nam veriftimum eft in definitio, ,
nim accidenS ac fubfiantia habet fuum efTe, per quod eft ,

ne accidentis, ut eft ens, noncadere fubftantiam fed fo- ,
intrinfececns.ltem ,
quia ens creatum poteii cfTeobjeflu ]um id,quod cft de ratione entis in quantum ens Quam- .
fcienti?,& medium vel extremum demonftrationis, & ex vis Cajet.de ente & eflentia qu.j.contrarium fentiaf, &
illoconfici poteQ univerfalis propofitio, & contradiftio, citat AntoniumTrombetam idcin afTerenrem.Ex quo ad
quac omnia funt indicia manifcffa nnius conceptus com- hom inem quidem bene confraillumargumentatur, ta-.
munis fqrmalis &obje\ivi Ex hoc vero ulterius con- . tnen abfulufe illud falfum eft.Quia plus eft de ratione ac-
cludunt Aiki au6\ores enscreatumcffe univocum ,quia , cidentis in quantum accidens,quam in quantum ens; fed
dicitur de fubftantia & accidenti fecundum idem nomcn, habitudinem ad fubftantiam prsecife dicit in quantum
& eandcm rationem quz efl univocorum dcfinitio ,
accidensinon ergo uf fic nondefini
In quantum ens:ergo
Poflerior fententia offofita, tur per fubftantiaItcm ens in quantuin ens habet fuam
.
Communior verofententiacft ens e0"e analogum ad ,

rationem,in qua non ponitur fubftantia,ut fupradeclara.
fubllantiam & accidens. Hic cenfetur effe fententia tum eft : fed accidens prfcifc fumptum in quanfum cns
Aridot. difto lib.4. Metaph. cap. 2. &7. lib.cap. 2.& 4. folum conftituitur illa ratione formali enfis: ergo.Deni-
& lib. I .Ethic.c.6.Quibus locis D.Thom. Aver.Alcxand, que hoc eviuenterfequiturex unitateconceptus objei\i-
& idemdocent.Tenet etiam porphyr.in c.de Specie
alii vi cntis,contra quam xque procedit ratio illa in hoc fen-
ut idem fequuntur Albert. Ammonius & alii, Et D. fu propofifa.Hinc vero non fequitur uni vocatio , ut moK
Thom. fajpiffime , & omnes eju3 difcipuli hancfenten- videbimus , & fupra lafe declaratum eft traftandodea-
tiam docent ut fupra retuli Atque hxc fententia abfo-
, . nalogia entis ad creatum & increatum. Pofteriori autem
lutc loquendo,probanda efl.Rationes autem,quibus mul- modonegaturfequcla: nam accidens licet non cx com-
ti exThomiftis illam confirmant , anobis admitti non muni ratione entis , tamen ex propria rarione accidentis
pofTuni nam intendunt, ut excludant unum conceptum
: uttaleeft, indigetperfubnantiaro dtfiniri, eo quod fit
objefiivum entis. Prima efi illa quod ens dicitur imme- ,
entis ens Quod fi dicas
. ctiam hoc repugnare univoca- ,
diate de fubiUntia & accidentibus omnibus , quod repu- tionicntis; rcfpondeo fortafTe id verum effe hacenim :
gnat nomini univoco quia terminus univocus fignificat ,

rationedixi , poftê illam rationcm cfTcefiicacem, id ta-
immediate unam rationem prcecifam & abrtrad\am & roen non re\e probatur ratione ibi fala, fcilicet ,
quia ,
fommunem illis , de quibus uni voce dicitur qux uni voce conveniunf, habcnt eandem dcfinitionem;
Secunda ratio efi ,
quia, fi accidens cflTet univoceens ,
eftenim hoc verum, fidefiniantur pricife fubratione, iq
non definiretur per fub(l3ntiam,conlra Ari(lot.6. Meta- qua convcniunr, non fub propriis ratipnibus
phyficcecap. i.Sequela patet,quia,qux univoce conveni- Tertiarationonfolum progedit confra entis unico-
unt in aliqua ratione, con veniunt in eadem definitionc cationem,fed etiam confra unirafem conceptusejus, vel
& ideo non potefl unura peraliud definiri, potiusfut verius Ioquai)contra neutram earum procedit,
Tertiaratioefl,quiafi enseflTet univocum refpeflufub- fed difficultatem quandam proponif, qua: in omi fenten-
fianti2& accidentium ,
poffet ineorum definitionibus tia & opinione locum habet. Nam, fi ve cns fit uni vocu
poni ,
quia fcmperlicet in definitionc ponereomnes ra- fivc anaIogum,& five dicatunum conceptum, five non,
tiones communes,in quibus propinquiora genera poffunt nihilominus verum eft fubftantiam eft"e ens per fe & ac- ,
univoce refolvi : nam loconominis pofiti in definitione ,

cidensens in alio Curergo in definitione, qux datur per
.
licetejus definitionem ponere,tefte Arifiotele z.Topic.c. fubftantiam,vel accidens,non licebit ponere loco fubfla
s.Confequensautem eft contra eundemArift.8.Metaph. tiz ens per fe, &
loco accidentis ens in alio^ Ut, fi defini-
textu 17. & plane falfum,& contra ufum omnium.Ratio turangeius,quod fit fubftantia creataintelleiiûalis^cur
aufem elfe poteft,vel quia ens non eft genus , neque difFe- nondici potcli ens creatum perfe, intellefluale. Rurfus
rentia vel ccrtc , quia ens adjunflum csteris pndicatis
,
eadem difficultas eft dc novem primis generibus accide-
nihileis addit,ut ait Ariftot.^.Metaph. cap.2. unde eflfet tium: unumquodque cnim definitur, vel potius defcribi-
fupervacanea negatio addere cns creteris definitorum tureflreaccidenstaliterafficiens(ubftan!iam: cur ergo
terminis.Qparta raf ioafferri folef,quia fi ens eflêt uni vo- non poterit definiri efl!eens in (ubftatia, taliter afficiens
cum,eftet genus, nam eflet univerfale: effetenim unum illam: & de infcrioribus accidetibus fimiliter inquiri po-
inmulfis, &demultis, non poflêt eftê aliud univer- & teft ,cur,(icut deiiniijtur per fua fuprema genera,non pof-
fale, quamgenus, ut patet facile dilcurrendo per reli- fint per defcriptioncs illorum, in quibus ens vel accidens
qua, & quia prsdicaretur de pluribus diffcrentjbus fpe- ponitur,dcfiniri.Neque enim ea incommoda,qUGe in ter.
cie. ConfcquenSaufem eft falfuro , alias prsedicamenta tiarationecontra huncdefiniendi modum proponuntur,
noneflent primodiverfa, neque darentur decem fuprc- videnturefTe alicus momentr.quia, licet definif io fuffici*
ma rerum genera : poftêntque dari differcntis contra- enter detur per genus proximum &differentiam tamen ,
hentesens, namhoceftrationegeneris: hocautemeflTe ctiam poieft dari per genus remof um, & omnes differen-
impofTibile probat Ariftof. 3. Metaph. text. I o. quia ge- tias intermedias & eadem ratione potetit loco (upremi
,
nus eftextra rationem differentice: ens autem effe non generis poni praedicatum tranfcendenscum mododeter'
ôteH exrra rationem alicujus minate Neque prppterea committcrctur nugatio,ficut
.
Expenduntur rationes (oflerioris fententia. noncommittitur, cumdiciturfubftantiacflTe ens per fe,

Nihilominus hae rationes mihi non videntur efficaces fed diftiniaius explicatur,quod fubftantia dicit confufius:
nam prima ut dixi , non folum procedit contra univo-
, & licct ens includatur in ipfo modo per fe, & inomnibus
cationem entis etiam contra unitatem conceptus
, fed differentiis inferioribus , tamen ut non fit ougatio, fuf-
ejus.'nam fi ens habet unum conceptum,neccfTe cft, ut il- ficitd iverfus modus fignificandi, &
concipiendi, per
lum immediate fignificet , nifi fortafle fit fermode mcdio modum dcterminabilis & , detcrminantis
in re ipfa prxcifo ab inferioribus,vel faltem quod ita pof- Hxc propofita fint gon ut concludamus , , ens ponen-
fit tatione prf fcindi,ur habeat different ias contrahentes, dum ctTe expiicite in definitiorjibus rerum,fed ut oftenda-
inquibus non includafur quomodo conceptus entis non ,
mus , eandem efte difficultatem in quacumque fenfentia
eft prxcifus ab inferioribus,ut fupradixi ,quamvis abfo- de analogia entis. Nam, fi ens non e(t ponendum n defi- i
lut? fit raeduim ratiotie diftin^tii a fubftantia & accid?n- nitionibusjnoideoeftjquia eft analogum,fcd quiaelf tca-
fcen-
. . . . . ,,.,
. . .
Dilv. XXXII. Dc dlvifionc cntli cieatl In fubft.

.fccndens.Qi.ii5 circa dicendum en.cum Ariflotelcs ncgat accidcns:& 4.Mctap.h.c.;j. ait,; multl^llclttr 4it:i, ve-
.cns porii in definitionibus ,
loqui dc propriis definitioni- ruma4uum;&.compirit cum fano,quod efi Analogutn
ius,qua: cx genere & differentia conrtant,in qua proprie- attributionis . Atquc idem rcpctit lib./. c.4. & lib. 1 1. c.
fate dicenqM etiam en,fupretTia generadefinirinon poflrc, 3.& lib.i 2. C.4. Ubi etiam dcclarat, rcperiri quandam
tdcoque tranfccndcntia ad definitiones rerum non pcrti- proportionalitatem infer principia accidentis &fub(1iL-
jiere Acce<ît, quod id cenfetur fupervacaneum , quia
. tamcn dicit,Analogiam cntis pofitam cffc in hac
.tif,non
quando res quoclibet definitur fupponiturcfTcens nam ,
: proportionalitatc,fed in ^ttribufionc.Et eodcm modo ip-
quu:f|io quid crt,fupponit quf flioncrnân efl.Q.uod G quis telligcnduscft D. Thom. in j.diflina.i. quzfl.i. art. r.
ycllct,ut rcm fotamdifiin\;i(rimecxp]icarct,quoad pof- ubieandcm proporiionalitatem proponit: aliis tamen
fetjloco fubftanficc(& idcm eft proportionaiiterde acci- locisdifcrteexplicat, hanc Analogiam folum c(fc pro-
dente ) iilatn qualemcunque
ejus defcriptionem ponere , portionis, prsfcrtim i.cont. Gcnt. cap. 34..
cnTetquidem proiixus & morofus, & mifccret defcri- Qualis Attributio hxc fit
ptioncm cum propria dcfinitione, nihil tamen faifum Sccundodubitan potcft,quaIis fit hac Analogia attri-
dicer^t, aut faceret a.bfurdum ut argumcntum, mea , burionis-entiscreati adfub(iantiam& accidens. ^d quod
jfcnteatia, convincit, etiamfi ens Analosum fit, imo breviterej: fuperius traftatisdiccdumcft , cum duplcx Ct
e.tiamfi unum conceptum non diceret analogia attributionis,una,qi)g (umitur abeadem forma,
Ad quartam rationcm negandacfl fcqucla ,quia, licet qu2 infrinfccc c(t in uno AnaIogatorum,in aliis vero per
ens efTet univocum', poffet non efTe genus, quia oon dicit intrinfccatn denominaiionemyaltera, quar dicit formam
conceptum unum omnino pra:c;fum a diffcrentns fcd in , feu rafioncm formalem intnnlece invcntam in omnibu?
eis incJufum , & idco non facit propriam compofitionem Anilogatiscum aliquoordine, vel habitudine corum in-
Mc.taphyficam, cujus veluii potentiaiis pars genus eft terfe:diccndum(i^quam)eil, hanc Analogiaro e(fe po-
Unde multi prcxbabiliter fentiunt accidcns effe univo- , fieriorismodi, non prioris .Nam accidens nonefl cns pcr
cum,c non efregenus,& molum fimiliterdici univoce dc dcnorpinationem extrinfecarn a fubflanfia, ftdperiq-
aflione paflione & , &
ipfum ens effcunivocum refpeili: trinfecam entitatem fuam , fecundum quam habct fuum
.aliquorum, Jicet non refpei^\uoranium jdequibuscxem- proprium e(fe:efl cnim aperta repugnantia , quod aliquid
plis poOea diccmus PofTetetiam in hoc nun-ero poni
. fitcns reale perextrinfecam denominationcm : nam fq-
pcrfona , vei relatio incrcata , prcut communis efl tribus ja extrinfeca dcnominatio nihil rei ponit inre dcnomi-
perfonis, vcl rejationibus divinis.diciturenim univoce naf a Ifem, quiaoflendimus fupra cns iinmcdiatc fj-
.
,
dcillis, qua:cnim ratio Anajogia: ibi excogitari potcft : gnificare unum conceptum objCiflivura , cujus formaljs
diciturctia inquid , .fit formalitcr dequidditatc pcrfon?, ratio intrinfece reperitur in omnibus entibus, & ex vi
vcl relationis , ut fic loquamur , & tamen non eft genus illius fubentis fignificatione feu Analogia cqmprehen-
cum non poffu habere diiierentiasconirahentes: ha-c e- dunfur. Efl ergo hsc Analogia cum ipirinfeca habitu-
nim duoquaficorrelativ^funt Lafiusergo patetunivo . dine fcu inclufione rationisformalis enfis, tarainacei-
cum priEdicatum,etiam in quid,quam genus. Quare con- dente, quam in fubflaotia. Unde fit , hanc Analogiam
Jequenterdicendum eft ,tale pridicatum univocum no^ pon poffc in alioconfiflerc , nifi in hoc quod illamct,
ra.
effe univcrfale, eo fc.ilicet modo, quo Porphyrius de uni- tioformaliscntis , non omnino a:qualiter& indifferen-
;crfalibus tra^lavit ,
qux in pridicamentis collocantur ter defcendit ad accidens , & (ubflantiam , fed cum qup-
vel d prEedicatrientacoordinanda didinguenda de-
, & damordine, &habitudine, quamper fe requint, ri-
Jerviunt. An.vero tale prauicaturn poffit latiori modo qiirum ut prius fit abfolute in fubflantia, deinde in &
dici univerfajc quxQio fereerit de modo loquendi,quK
,
accidentc cum habitudine ad fubflaniiam
J^Cj rem prsefentem parum, , aut nihil refercr Et ifa folviturfundamentum Scti Reê enim pro- .
Jiefolutio batjCns fignificare fubflantiam &accidens mcdiocode^n

Igiturratio Analogix enfiscreatl refpeflu accidenfis conceptuformali&obie\ivo, negamus tamen id fatis
& fubdantix funricnda cfl C5i; eodem pr incipio , ex quo A- fit uni vocum proprie, nifi fit etiam perfefle unum
e(fc,ut
nalogiam cntisad Dcum & creaturamdeclaravimus,ni- in habitudine & in diflcrentia ad inferiora. Et in hoc dif-
^riirum, quiaensperfe effentialiter poftulat hunc ordi fert Ijscunitas concepius entis ab uniraiegencris: nam
Iiem defccndendi prius ad fubftantiam , quam ad acci- genus, licet ip fpecie^j.us fit inarqualiter perfelum ratio-
dens, fubOantiam per fe ad accidens vero pro-

&ad , ne insequaliura differentiarum , cx qqodici folct phyfice
pterfuljrtantiam , &
per habitudincm ad illam . autfecundum rem eflê ^quivocum feu anaIogum,tameii
Qualis Analogia hic irjterveniat, fecundumfe fumptumnon folum abflrahitab illaina:-
utdeclarcmus, dubifari potert primo, aa hasc A-
Quod qualitatc, fedefiam abomni ordine unius ad alterun?
rialogia fit proportionalitatis , an propcrtionis. Multi e- quia non defccnditad unam fpeciem inedianrc altera ,
nim exifiimant effe proportionalitatis tantum , ut Caje- aut per habitudmcm ad alteram , &ideo Metaphyfice
tanus,& alii.Et re vera,qui negant unum cooceptum ep- efl perfcfte univocum fecus vero cfl de ente proptcr
:
tis cogunturita fentire, nifi velint diccre accidcnscfle contrariam rafiontm . Accedit ctiam, quod incequali"
,
ens per (olam exf rinfecam dcnominationem,quod abfur. tasgeneris, prout cxiflit in fpeciebus , provenit folum
difTimumcfl Alii vcro ufrumquc Analogi? modum hic
.
cxdifferentiis cpntrahenfibus , qua: formaliter ac praeci-
^dmittunf .Ego vero idcm cenfeo hic cffe dicendum,qupil fe gcnus ipfum non includunt , folumque confiflit in di-
dc ente communi ad D;um & creaturas dilum eft hic : vcrfis gradibus perfetionis ; at verp illi modi, quibus
icilicet 5 non intcrvenirc proprie Analogiam proportio- ens creatum detcrminatur ad cflre fubflanticE , vel acci-
ralitatis ,fed attribution;s tantum Non quod non pof- . dcnti?, jntrinfece includunt ipfum ens, &ideodicitur
fit a nobis confiderari illa proportio,quod ficut fubfiantia ens quodammodo cx fe habere illam inEquaIitatem ,
l'e hibet ad luum c{fe,ita accidens fe habcat ad fuum:nam quam habet in fubflantia & accidente Qua:etiam non .
licut re vcra inreelt piopoTtio , ita etiam pteft a nobis confiflit inqiâlicunquc divcrfitate perfedionis, fed in
confidcrari:(cd,quodaccidens neque fit,ncqi denominc- participationeadeadiverfa, ut in fubflantia fit abfolu-

rur ens proptcrhanc proportionem , led propter intrin- te &
fimpliciter i inaccidente vcro folum diminute &
lccum per quod in ordineentium conflituitur
elle, per hab.itudinem ad fubflantiam .
Quodeildcm argumcntis confirmari ppteft,quibus fu- Exquoetiamintelligimus, lânc analogiam efTe di-
pra incxplicanda Analogia entisad Dcum , creaturas & verfam ab aliis , quia in re ipfa exiflit , & cx viejusde-
ufifu.mus. INafn yox Analogia lt;cundum pioportipnali- riva,tur ?d nomen abfqu? ulla negatipne intellcflus
tafcm duplici.impoGiione fignificat (ua fignificata .yna i;ioflri, f^d fola inipofiiione talis nominis adfignifican-
propria ,
al;iera per iranslationem.& Meiaphorarn ,
pro- dam talcm rat ionem formalem ,
qu^cxfe non rcfpi(;it
pter nonnullam firniiitudinem , vcl proportionem . No- plura , nifi cuqi ordine & h,abitudine corum intcr fc:uti-
inenautem;/ non figijificat hoc nôdoaccidens, fed u- dc nomen ideoefl analogom , quia rationem
fignificat
nica impofitione, q :aimpofitum eli ad fignificandum analogam , feu non pcrteiSc unatn ,
neque sque indif-
fluicquid ahquqmodo hib.et effe .
(1 ?rgo hxc Analogia ferentem . Alia? vcro analogiaj , in quibus fccundaria
atf ributiotiis,atque ita ill.am ^xpHcuit Ariti.;. Ethic.c^. lignificata (olum per denomir\ationem cxtrinfecam U-
Ubi ait,cns cfTc Analoguin, diq per prius po(terius & & lia fant , fundantur potiffimc in impofitionc & attribu-
qidaquod eft f (r/f,(cilicct,fub(lantia,p/n; efl co , tione i.ntelltdus noflri nam forma figoificata per no- :
'^lod ad <j%/djid tll.ad fubdantiain ip(ai;ri,Ji<r<V!<r,ut cft i(pencx (etanturnefl ipMno analogato, &no;^dicit ia
trinfe-
. . . .
Sect. II. Utrum ens analo^ ficc 'dividatur in fubnanr, &c. 17-5
trinfccam habitudincm nd aliud , fcd intellcdus noRer tur,non po(fe e(Tc univocun,etiam ad prafdicamenta ac-
con(iticrans aliqiiam habitudinem extrinfecam, tranf- cidentium , quia dc rat ionc uni voci c(i uf fignifictf im- ,
fertQomen, & analogiam complet rDcdiatealiquam rationcm communciT'. Quaquam Fon-

Sitne accideni abjolute ens feca, qui in eacft feiitcntia lib.4. Mct3phyf.c.2.q.i.(cl.
Tcrtiodubitari potcll,an ha:c analogia tantafit, ut ra- 5.affirmat, licet tns fitanalogum refpeilueorum,de qui-
tione iliius abfolutc negandum fit ,accidenscffecns nifi , bus immediafedicifur, cfTe lamcn univocum refpeflu a-
cum aliquo addito, fcilicet ens fecundum quid , vel entis liquorum.quae fub codcm genere, vel fpecic continentur,
enSjprout Joquitur Ariftot.y.Mctaph. textu 2.& l ^.Qui- ut dc homine &
equo, vel de duobus hominibus: eadem
dam enim videntur fentire, hanc locutionem abfolute autem duobus coloribus , vei aliis accidenti-
ratio eft de
prolatam: Accidens cft enSjcfTc falfam:quod fignificat So- bus,& qualitatibus. Quod fi iili ob)icias,quia fi cns abfo-
toin Anfeprsd.c.^.qua-d.r.in probationibus concluf. & lute lumpfum non dicit unam rationem, no poteft effe e-
pofl concl.^.folvensquoddam argumentum nefcioquam jufdem rationis comparafione quarunilibct rcrum , ac

diffcrentiam in hoc invenit, inter analogiam cntis ad proinde neque univocum. Refpondet , negandum affum-
creaturam refpeiû Dc-i,& ad accidens refpe\u fubftan. pfum quia , licet ens nondicat unam rationem fed plu-
, ,
tix: nam dc creatura diciturfimplicitcr,deaccidente ve- rcs,per aliquam illarum poteft efTe uni vocum,v.g.per ra-
rominime,fed tantum fecundum quid tionem fubftantije , aut qualitafis. Sed contra quia inde ,
Scd nihilominusdicendumeft ,non obrtante hacana* non habetur ens effe univocum,fcd fubftanf iam, vel qua-
logia,ens abfolute , & fine addito prasdicari pofTcde acci- litatem. Neque enim verum eft , ens fignificare fub-
dente.Quod patet primo cx communi modo concipiendi ftantiam , vel qualitafem fub propriis rationibus
earum.
& loquedi omnium Philofopborum,qui abfolute dicunt, In quo non xquiparatur ens ad cfftcra analoga, vcl squi-
fola cntia realia conQitui in prsdicamentip, & quantita- voca fed eft in eo longediverfa ratio namalianonfi-
, ;
tem ,
ycl qualitatem effe rcalia entia . Item hac ratione gnificant plura ex unica impofiiione , fed ex pluribus ,&
ens potefl efTe medium,& extremum demonftrationis, & ideo ex fingulis impolitionibus figmficant fingula figni-
cx eo potefl confici vera diflributio contradi\io. Un. , & ficata fecundum propriasrationcs At veroens . fignificat
de ipfemet Soto in fine illius quacftionis negat hanc pro- ,
fubftantiam,qualitatem,&c.ex vi unius impofitionis, &
pofitionem, Omne ens eft fubftantia merito, nam fi , & ideoimpoflTibileeft, ut fignificetfingula fecundum pro-
omneens efTct fubflatia, non refledividereturens in fub- prias rationes, quod etiam in fuperioribus aliis rationi-
flantiam & accidens.Hinc veroaperfe fcquitur^banceffe bus late confirroatum eft.
veram,Accidcns e(l cns: nam fi non omne ens e(i lubdan- Qua proptcr aliter procedendum eft juxta principia a
tia crgoaliquod ens eft non fubrtantia: ergoaliquod ens
,
nobis pofita& diccndum eamquidem fcntentiam eft"e
,
,
eft accidens.quid enim eftê poteft illud ens , quod non cft veram,non tamen efTe adeo rcftringcndam. Ratio prioris
fubftantia,nifi accidens' ergo per fimplicem converfione, partis eft quia quamvis ens refpiciat fubftantiam & ac-
,
accidensetiam eft ens. Prajterea, quasnam difTereniia-' ra- cidens cum habitudine & ordine,qui fundct Analogiam,
tiopoteft inhoc afTignari inter creaturam refpe\u Dei, duas vero fubftantias prsfertim completas& integras s-
& accidens refpe6\u fubftantii ? ideo enim abfclote dici- que refpicit fine tali ordine ; ergo refpcflu illarum nul-
lurcreaturaens,quia habet intrinfccum efle fuum , quo lam rationem Analogipc habcr H^c autem fatio Ecque .
formaliterexiftit , ficnt Deus per fuum , jquamvis non fit proceditdcduobus accidentibus , quE inter fe nullatn
a!quale,nequeindcpendens,ut au\ores contrarise fenfen- habent habitudinem quia co modo, quo unumquod-
,
t\x docent etiam accidcns habef fuum eire intrinfe-

: led que illorum eft ens , habet (uum eft!e fine habitudine ad
cm,quoformalitercxiftit,quamvis non xque pcrfetle , aliud: ergo nulla ralio Analogise excogitari poteft in
nec independenterac fubftantia : cft ergo in hoceadem cnte refpedu illorum : cum ergo fit communc illis , &
proportionalis ratio: ficut trgo homo c(i ens,non oblian- nonAnalogum, erit uni vocum .
te analogia ad Deum , ita & qualifas eft ens, non obftan- Afque hinc dcciaratur altera pars,cujus fenfus cft,hac
te analogia ad fubftantiam . univocationem non reftringendam ad res confcntas
cffc
Neque Ariftofeles unquam hoc negavit, fed folum ait fubeodemgenere vel fpecie, fcd etiam pofle haberelo-
accidenda non habere,quod fint entia, nifi in fubftantia , cum in rebus diverforum prsdicamentorum , ut v.g. in
feu ut entis entia,ut D.Thomas in di\o locoy. Metaph. quantitate& qualitatc ,
qux fub nuUocommunigencrc
declaravit . Cum aulcm dicifur,accidens e(Tecns,non ex- continentur.Probatur cadem rafione, quiaens dicit ra-
cluditur, quod fitentis ens (ed tantum non cxpfimitur , . tionem communem illis , & non pcrhabitudinem unius
Dices analoga per fe fumpta ftare pro primario fignifi-
, adaIiud:crgo?querefpicit utrumque:crgonulIa ibi ratio
cato, cum ergo accidens dicitur abfolute ens, in rigore fi- Analogiac intercedit.Imo etiam fiquiscontendat,ens di-
gnificatur,quod fit fubftantia. Refpondetur illud axioma cidequalitate&quanfitate, non propterrationecomu-
habere locum in analogatis ,
quse perdiverfas impofitionem,necpropterattributionem,fed propter proportiona-
nes fignificant plura, unum proprie, aliud Mctaphorice ,
litatem,(cilicet,quia ficut quantitas fehabetad fuum el-
vel unum intrinfece , aliud per folam extriniecam deno- fc, ita qualitas fc habet ad fuum:licet(inqu3m)fic aliquis
minafionem: non vero in his, quae immediate fignificint opinetur, non poteft explicare Analogiam in ente ref^pc-
unam rationem formalem intrinfece inventam in :nul- c\uqualitatis & quantitatis, inlcr Analogiam (inquam)
tis ut pafet in analogia entis ad Deum &creaturas. Et
, veram ac propriam , in qua nomen per priusde unodi-
ratio cft clara, quia cum talis ratio fit iT.mediatum figni- catur,qu2mdeaIio, quia nec quantitas, ncc quaiitas ha-
ficatum talis vocis,& illa rafio proprie & intrinfecc re- bet, quod fit ens propter proportionem ad aliaro , quia
periatur in omnibus analogatis de omnibus poterit fim- , noncft major ratiode una quam de altera fed utraque , ,
pliciter pridicari. Nequeobftare poteft,quod non eodem abfolute eft ens per fuum
quo fundatur quidem il. efTc, in
ordine, vel perfeftione reperiaturin lingulis, quia hoc la proportio fanquam rclatioq|i<edam , tamenhxc non
nonexcluditur per illam praedicationem, fed folum affir- fufficit ad Analogiam ,nifi vel fit tam impropria ut non ,
inatur , talem rationem , fcilicet entis ut fic in accidente fufSciat ad formalem convenientiam , vel nifi cum con-
rcperiri, quodverumeft. venientia formali (quE hic negari non poteft utfupra ,
Sintne accideniia inter fe comârata oftendij alia habitudo veldependentia intercedat Quia .
ttnivoce entia . etiam in univocis reperifur,

fimilis relatio, vel proportio
Quartodubitari po:eft, an ens creatum dicaturunivo- imo tanfo proprior& exa\ior , quanto majoreft univo-
ce de accidenfibus intcrfe comparafis, efto fit analogum catio: nam, ficut homo comparatur ad fuam fenfibilem
adilla comparatione fubftanfiae, videtur enim fieri non differenliam ita leoad fuam ,
, ficde aliis &
pofTejUf eadem vox cx
ejufdem impofitionis vi
fignifi- & PofTei forteexcogifare ,aut refpondere aliquis
in hac ,
cationis fir analoga & uni v-oca , etiam refpcftu divcrfo- comparationeentis ad quantitatem, v.g.,& qualitatem
rum crgo (i ens ablolute e(l analogurn, non poteft cfTeu-
: nec univocationem cfTe neque AnaIog\am,fed aequi vo- ,
nivocum refpe\u accidentium etiamfi inter fecompa- , cafionem fumereque poirct argumentum abaiiis Ana-
:
renfur. Arque ita multi fentiunt, & prarfertim coguntur logis tam attributionis, quam proportionilitafisi fani*m
ita philofophari qui ncganr, cnscreatum immcdiatefi- enim ,quavis analogtce dicaturde urina & medicina rc-
gnificare rationem aiiquam communemvel fubftantiE fpeilu animilis tamen refpe\u earum inter fe videtur
,
& accidenti , vel accidentibus inter fc

immediate fi- , (ed fqui voce dici,quia nec dicitur univoce,uf per fe conftat,
gnificare decem fuprema gencra;hinc cnim aperte fequi- cum aihil comrnune illis figaificet,aeque analogice,quta
non
. . ., . . . ,.
Disr. XX^XII. De dlvifione entis crcati in fubft.
nondicifurde una per habitudiuem adaliam.Sic ctiam creafi rc(pc>u fubrtantis & aecidcntis Videri trgo po- .,
leo videfur yqulvocd dici deChrifto, & dedaTnone, quS-' terteffcunivocumad omnes fubrtanfias, quia fubflantia
cis de utroque dicatur analogiCe per comparationem ad ert primum Analogatum. in ca partitionc quidquid ,
vcrum leonem Et videtur lila Analogia efTe proportio-

. crgo participat tationcm fubftantiat participat rafionetn
rtalitaiis, quia illa vocis translatio fundata videturitJ primi AriaIogati:crgo participat fimpliciter , feu princi-
comparatiotfe Chrirti , v. g. & leonisad utriufquc forti- paliter rationem entis ergo univoce .,In contrarium vc-
:
tudincm nam ficut leo f6 habet in fuis aflibus adforti-

: rbeft,quiaipfamctfubrtantia , quzab accidentc condi-
tudinem fuam, itaChrirtusadfuam Tamcn quiahsc . flinguitur, non crt univoca refpc6Tu omnium,quaJ fub il,-
proportiolange diverfo modo, & in di verfis rcbus con- la conf inenturcrgo ncquc ens potert cfTc uni vocum rc-
:
fideratur in Chriflo & in dEBmone ideo Ccfpeflu illorum : fpeftu illorum: confcquentia patet tum a paritatc ratio-
videiur vox aequivoca: & idcmfacile eft confidcrarc in nis, tum ctiam quia rafio cntis crcafi primtrio folum
aliis Metaphoricis trahslationibus convcnit illiscntibus , quz fubrtantia: fimpIicitcr.Anfc-
' Sedquidquiddc aliis Analogiis impropriis ant Meta- cedcns vero patct,quiafubrtantia,prout condirtinguitur
phoricis, in quibus verum fine dubio cll non effe univo- , in hac divifionecontra accidcns ,"âbrtrahit 9 complcta
Cationem refpciftu extrctnorum , qua:cx di verfis habi.tu- & incomplcta , ut fic autem non crt uni vocum praedica-
dinibus aut proportionibus idem rtomen participant, & tum analogum quia fubftantia incompleta tantum
, fed ,
qu:trtio tantumdenomine effepotcrt , an iila fitdicenda ert fubrtantia fecundum quid dcqua redifp. feq. traGa- ,
SequivOcatio aut Analogia falrem mediafa, quod magis bimus. Atquc ha?c poOerior pars vidctur veritati con-
viderur habere ufus,tamen in prajfenti hoc dici no potert. formior. Ad quarn coniirmandam potcrt etiamaccom-
QiiiajUt diccbam,fi pioportionem feu proportionalitate modari fundamenlum pofifum de fubrtanfia & acciden-
Jiic confidcremus,noii ert impropria & Metaphorica, fed te, nimirum , quod fubllantia complcla primario ac
cum convenicntia formali,qua: fufficir, ut nomcn fignifi- per fehabet fuum elTe , fubrtantia vero iDCompieta to-
cct iliaomnia fub eade^cDmmuni ratione. Si vero fer- tum fuum efTe habet in ordine ad fubrtantiam comple-
iTio fit quamvis quaniitas& qualitas di-
deattributione , tam ergoenscxfepoftulat hunc ordineip, ut prima-
:
verfas habitudines dicant ad fubrtanti2m,famen non de- rio in fubrtantia ccKnpjcta , dcinde vero in incomplcta
rominantur eritiaabillis habitudinibus,utdiverfi funr, completam repcriatur: dicifur crgo dc
in ordinead illis
fed fol<am Ut ia ratione crtendi fimilesfunt. Quapro- fecundum candem rationcm analogias
pter acccmmodatius efTct exemplum in fano v.g.quate- ,
Atquehmcconfequenferexiftimarequis poteft , prir
fius de muhis medicarhentis diciturnam licct fit Analo- tnarium fignificafum hujus analogi non erte fubrtantiam
ûm rcfpeftu animalis ert tamcn univocum refpefludi- , in comfriuni,ut abrtrahit a completa,& incompleta, fcd
t.erforum medicamentoruin.quia eadem ratione& Ecque fubrtantiam fimpliciter comple-
,
qua; fola ert fubiiantia
^rimode illis dicitur,& licet in eis diverfi fint modi effi- ta.Quod quidem verum fcrmo de f ota latitudine
ell, fi fit
ciendi fanitatem tamen non fumunt fani denominatio-

, cntis creati abfolutc fumpti Si vero fcrmo fir de tota ilU .
re ex illis roodis,ut divtrfi funt,fed folum utconveniunt fignificatione, prout ad hxc duo membra revocatur, fcil.
inSommuni ratione efficiendi fanitatem . Etconfirma- fubrtantiam & accidens,ut in hac divifionc fit,necc(rc eft
tiutandemhicporteriorpars .-
namctiam albedo&ni- dicere fubftantiam ut fic,in toia fua abrtraftioneefTe pri-
^redo, V. g. habent diverfas habitudines ad fubrtantiam, mum 3nalogatum,quia alias non ponfet in hac bimembri
Imo & fubrtanria: ip(a:,ut homo, v.g. & equus habent didi vifionc, ut talis ert, primarium fignificafum de(ignari
vcrfosmodos enTendi fpecificos & nihilominus ensdici- , Ad hoc aufcm necefte non ert ufprimum analogafum
,
uhivoce refpedû ilIovum,quia ratibentisut fic neque in fe fit univocum refpeTu omnium ,
qua^ fubillo com-
txplicat, nequereqiiirit illam diverfitafem,& ideo,iIIa prehenduntur, neque etiam quod ens de illis univoce di-
îon obrtanfe,habet fuam unitatemformalem , feuobje. cafur, fed fatis ert, quod ens primariodicafur de fubrtati*
iîvam , qnac,fi aliunde toIlatur,habitudouniusad alfc- abfolute& fimpliciter comparafioneaccidetium ita uf, :
tum^feudependentia, fufficit ad univocaiionem : fed hoc licet comparaf ione fubftantiarum priusde una ,quam dc
totum rep^riri pote(l in aliquibus primis genenbus acci- alia dicatur,tamcp ipfamet fecundaria fignificatio in la-
dcntium,fi cns ad illa prscile fumpta comparetur ergo : titudinefubftantixfitprimaria rcfpe6\u accidcntium.
*
rationem in contrariutti faftam refpondetur, non
Ad Dices hinc fequijcomparando cris ad folas fubftanlias
inconveniensjidem nomcn e(Te Analogum
cfTe univo. & incompltas& accidentia,deillis analogiccdici, & pri-
tum refpetu divcrforum ut dilnm efl de fano refpe\u , niariode fubrtaniiis incompIetis.Confcquensautcm vi-
animalis& medicamenti,vel rcfpeftu mcdicamentorum deturfalfum , primo, quia fubrtantia incompieta non cfl
interfe.Et patetafortiori: nam potert efTcKquivocum & capax accidcntis unde accidens nondicif habitudinem
,
\jnivocum,lit canis refpeftu ammalis fideris,vcl refpe- & nec pcr fe pendet, nifi a fubftantia completa ergo foluo^ :
flupluriumlatrantium. Et ratioert, quiaquod rcfpe- comparatione illiuseft analogatum fub enfe. Deinde,
Si\x quorundam fignificat diverfas rationes, vcl rafio- quia alias fequitur,quodlibet accidensefTeanalogice ens
jiem communcn cum habitudinc ordine,poteft refpe- & rcfpcftu cujuslibet fubrtantiae incompletae, quod etiam
flu aliorum fignificarerationem eandem, &fineordinc videtur falfum , tum quia fspe accidens nullam habet
vcl habitudine inferiorum interfc Fatcor tamcn inter- . fubordinationem & dependentiam cum hoc,vel illo mo-
cedere differenriam quiainaliis squivocis vcl Analo-
,
do,autdi{fcrcntia fubrtanfiii tum maxime,quia aliquod
gis,nomen non habuit Analogiam & univocationcm ct- accidens videturcfTe fimplicitcr nobilius ens ,
quam ali-
iam rcfpeiûdivcrforumex vrejufdern impofiiionis , fed qua fubrtantia incomplcfa, uf v. g. infellcftus vidctur
x unahabet univocationem,& ex pluribus Analogiam, cITe perfe\ius cns ,

quam materia prima, & quamforroa
vel fquivocationem quia multiplex illa fignificatio fo-
,
lapidis, & grafia videfur longe nobilior
lum in muhiplici impofifione^vel Meraphoricl transla. Refponfio prima cfTe pofert concedcndo primam fe-
tione fundatur.At verocnstx vi unius ejufdcm impo- & auelam ; non enim potert aliter intelligi analogia inter
fitionishabctutrumq; refpe6tum comparatione divcrfo- accidens in fubrtantiam etiam in commu-

commun i,&
rum. Ratiocrt, quia non lignificat pluracx vi plurium ni , completa ,& incompleta, nifiratioen-
ut abrtrahit a
impofitionij, fedex vi unius rationis obje6\iv? in multis tis prlmario infclligatur convenire lubrtanfi? non folum
inveif ,
quae in quibufdam reperifur cum ordine & habi- quatenus talis, vel talis eft,fcd etiam ex fe, ex fua pra:' &
<udinceorum inter fc,in aliis verofinctaliordinc vcl ha- cifa.ac communi ratione. Unde videtur fieri omnes ens
bitudinC. Srd quires, an \yxc uni vocatio e)us rcfpetVu ac- in quo uiis ratio fubftantia; ui fic repcritur , efl: princi-
cidentium inter fe lit univerfalis rcfpe^û omnium gcne- paliusens, quam accidens
fum accidentium,vel allquorum tantum.Reipondeo hoc Ad primamautemimpijgnationem,negaturfubftai5-
pcndereexfimfliquxliionede accidtnte in communi, tiam incompletam non e(Tc capacem accidenf is anima :
an fit univocum ad omnia quam infra trafâbimus. ,

cnim rationalis incomplcta lubrtaniia ert,& ip (e recipit
5'/? ens univocum ad omnes fuhjiantias
'
accideniia, &
materia pritna juxta probabilem fenfen-
Quinlopoteft dubitari ^n ensdiiTum de fub(tantia, ,
tiam rccipit quantitatcfn ; quod fi .iliqua fubllanlia in-
&deomnibus,qu:E fub lubliantia continentur, fit univo- completa le ioia non eft capax accidentium,id habebitex
Cum refpcftu illorum,vel aliquam admitiat Analogiam. proprio modo tlTendi, non ex communi rationc fubftan-
Excujusdubii rcfoliinone pcndet cognitio primi Analo. fif incomplete. Undedicitur fecunduro, quamvis fubrta-
fiati, fu principali.s figwificali in hac Analogia entij tia incompleta pcr.fc îriino non recipiataccideiia,tam,c
lub."
. . ,. . . ,
S G T. ll. Utrum cns analo^ icc dividatur in fubiknt. &.c. J75

u4lit divifiones enlis creati declarafitur
fublUntiam completamnonrccipere illa nifiquatenus ,
exiocomplctisconaae,vcl phyfice,vcl Metaphylice, pro Ultimo cx diflis de hacdioifione facile judicarc quis
&
hoc faris cflTe ut ratio cntis poterit, quid dicendum fit dc alns divifionibus entis,
ratione compofitionis fuac: ,
quas fuperiori feiftionc attigimus: diximus enim pofTe

per fc primo rccipitt fubflantiam abfolure , five comple-
tam, fivê incompletam comparatione accidcntis Ad al- .
dividi cns in abfolutum & reipcfli vum, in incompletutn
teram vcro partcm conceditur fequela Ad primam vc- . & complctum , fcj perfei!:ûm,vcl imperfeflum Dcqui- .
roimpugnationemrefpondetur ut ens fit analogum ad ,

bus omnibi:s dubitari potefl, anfint univocjdivifioncs,
quodvisaccidens,refpedu cujufquefnbdantis.nonopor- vel Analogf nim quod non fint ?quivocf ,facilc confiat
:
ex dictis.Et breviter diccndum ert omncs has divifiones

terc,ut tale accidens fecundum peculiirem ratione dicat
,
habitudmem adtalem fubftantiam, fed fatis effe, ut ra- eflTe Anilogas. Cujus rationem quidam rcddunt , quia m
tiofob.Untiîn fe fitprior, quam rat:o accidentis, & iliis oranibus divifura nonhabet unitatcm in conceptu
formali vcl objcftivo.fed in fola vocc.Ssd hocfaliumef-

quod iiiacomlituatcxfecnsfimpliciter, non vcroh?c,
fcollendimus.Alii reddunt rationcm,quia inillisomni-
licetin particulari hoc accidens dicat habttudincm ad
busnon poteftdivifum contrahi fcu terminari per diffe-
h^ncfubftantiam, &non adaliam. Sicut dici-
figoocomparatione animalis rentias,inquibus ipfum noninciudatur.Sed hoc non fcm-
tur analogicedequolibct ,
licct in particulaj-i hoc I5gBura indicct fanitatem

in hoc per impedit uni vocationcm, ut fupra olicndi, infra di- &
cam tra6\andode accidcntc. Ratioergo fumeodacftex
animali, &noninalio. Adde idem argumentum fieri
in prscedentcdivifione, quia inomnibusdivifio-
polfc dc accidetiti Tcfpeclu fubflantix complcts, quia
diiSlis
nonqijolibet accidens dicit habitudinem ad quamlibet nibus numcratis indudituraliquo modo feu participatur
fabftantiam completam pr2di\a divifio , aut fundamentum Analogise ejus .
Quod breviterdcclaratur in una vcl altcra iUarum di vi-

Secunda impugnatio videri potefl difficiiior , quia to-
lusordoaccidentiumnobilitatc fuperattotum ordinera fionura. Di vifio enim entis crcati in abfoIutum,& refpe-
fubftantia: crcataf etiam completcc, non quod omnia ac-
,
lEtivum, in altero membro indudit fubliantiam curn
cideotiaomncsfubflantias fupercnt, feu quod quafdam multis generibus accideDtium,'in alio vero tantum quod-
accidentia vidcantur nobiliora quibufdara fubftantiis , dam imperfeftum accidentium genus . Sic enim intelli.
frcutccontrario: imo, quia comparandomaximum ad genda e(i illa divifiodc pridicaracntali &accidentaria
inaximum,nobiliffimumaccidcns perfelifrimafubftan- relatione, alioqui nullum erit cns creatum omninoab-

tiam fuperarc videatur.Ut cnimThcologi docent, & in foluf um a relatione tranfcendentali. Undc es eo ialtcm y
hocopercnosfa?peindicavimus , fubllantia creata non qucd ens abfolutum ut fic pcrfeiftiOrime reperitur in fub-
potell cfTc fupernaturalis neque ordinis divini accidens

,
:
flantia, necefTe cfi,ut illa divifiofit Analoga , & quod
autem poteft effe fupernaturale,& di vioi ordinis: tale erens natura fua pofiulet prius determinari ad abfplutum ,
goaccidensfuperabit in perfe\ione fupremam fublUnti- quam ad refpeftivum". An vero ifltcr accideotia ipfa ab-
am etiam completam.Et fanc,qui judicavent, intellec\u foluta& refpeftiva eadem Analogia intercedat, dicc-
efTc perfeftiorem materia aut forma lapidis , facile indu- mus melius infratra\andode accidcntc .
cctur, ut credat effe pcrfeftiorcm tota fubilantia lapidis Rurfusindivifione illacntis in incompletum &com-
Quamobrem pofTclfiffealius refpondendi modus geoe- plctum , alterum membrum proprie& in rigore furaptu
ralior,nimirumquamvis accidensin coramuni fit analo- pro ente eflTentialitcr complefo folara fubflantiaminte-
poffe nihilominusdari ali-
gicecnsrcfpcftu fubllantiae
,
g'am compleftitur: aliud vero comprehendit,tam acci*
quod accides fimpliciter perfeftius aliqua fubt^fia crea- denfia, quam incomplefas fubiiantias , quatenus in qua-
tajficut poteQ intcrdum fpecies contenta fub genere mi- dam oegatione,vel imperfeftione inter fe conveniunt,&
nus nobili elTe fimplicitcr perfeftior,quam ea,qu2E conti- ideono ell dubium, quin per prius dicatur ens decnte co-
ncturfub genere nobiliori,ut ex Dialeftica fuppono,& io pleto,quam de incompleto. Quod fi ens completum noa
fequcntibus attingetur, juxta quam fententiam poterit furaatur in eo rigore , fed gsneralius pro ente completo
dTeanalogia cx vi imperfc\ion:s & fubordinationisfub quafi refpeftive, id eft, habente coraplemcntum.quod in
rationccommuni,quamvis fecundum particulares ratio- fuogcnerc vcl pradicamento requirif,fic etiam coraple-
nes fit cxceffus in perfcdlionc in inferiori analogato . Ita tura ens eft per prius ens,quara incompletura abfolute ,
ut licct fubflantia ut ficeflnobilior accidentc,non tamen quiadicit rationem entis, qus in perfe\a fubftantia pri-
omnccontcntum fub fubflantia fit abfolutenobiliusens, mario fol vatur:tura etiara refpcti ve, quia totum efTe en-
quamomnecontcntumfubaccidcnte. Quae quidem re- tis incomplcti eft proptercomplctura.ln hoc tamen fen*
fponfionon vidctur omnino iroprobanda, maxime fi fu eft valde impropria divifio namens complctura illo ,
fubgenerali fubilantiaeappcUafione etiam modi fubilan- modo furaptum non folum non eft univocura, cum ex fc
tialcs vcniant Quiscnim dubitet gratiam elTe perfe-
. fit coramune ad fubitantiam & accidens, fed etiam vidc-
\iusens, quam modura fubflantis, vel unionis form? tur potius dicere Analogiam proportionalitatis , quara
fubllantialis ad raateriam i proportionis : nam accidens non dicitur cns completum
At veroloquendodepropriis,completis, & perfeftis nifi exquadara iraperfeta imitatione fubiUntix non per
fublUntiis non videturdubitandum quin a totogenere

, ,
convenientiam forraalera propriara fed per propor- ,
fubflatia creata fit pcrfeftior accidete & cofequer er quod , tionalitatem. QjoJ
convsnientia for-
fi aliqua cft ibi
nobiliflTinia fubilantiacreaiaexcedat nobiliffimum acci- malis, magis efTe videtur rationis,quam realis , nerapc
denSjaliasqualis eritanalogiai' Unde confequenter fif, ut in Metiphyiica compofitionc , cxgcnere difFercntia: &
perfe\a fubitantia,etiamfifit ordinis naturalis,fimplici- narainPhyfico complemento, perfeitionc re vera &
ter pcrfedior Gt quolibet fuo accidentc, ctiara fupcrna- non cooveniunt.
turali, & perfectuTiraoiq coordinc: nam quanfuravis Diccs: qaaravis hoc verura fitde accidente ia abftra-
tale accidens vidcatur migaa pcrfelio,non ell nifi quod- SS.Q furapto , taraen in concrcto videtur eft"e cns comple-
dara ornaracntuoi talis fubflantiae, adcu|as p:rfec\intum Phyfice , & habere realem ac Phyficam corapafitio-
ncm efTtrnrialitcr ordioatar , &quiatota perfetlio talis nsm irao hic ratione videtur hibsre uni vocara conve-
:
accidentis non tranfccnditordinem qualitatis, quiim- nientiamcura fubftintiacorapleta; nara includit totara
perfc^luscd coraparatioae fub.tantis. Etob eandem ra- perfe\ionem e)us, &
aliquid addit Rsfpondstu'- fi talc . ,
tionem probabiliter exilHmo, quaravis tale accidens ens forraaliter fum3tur,ataccidentale, nondiciteiTe co-
poffit fecundura quid fupcrare lubiUntias, vel oranes plitum iigensrcentis,fed incorapletum & iraperfeita .
velplures, aut in iqodo cfTcndi , autin aliqua virtute Si autera fumatur,ut conftans cx fubftantia & accidcnte
agcndi, vel aliquoalioefFeila ,
tameningrada entita- & urrumque incladens,fic deficit a rationc entis coraple-
lisfiinplicitercfT;; pcrfe6\iorcra quaralibet fublUntiam II , quia non eft unura per fc fed per accidens , & ex hac
,
quolibetaccidente, imo ilIamcfTe Gmpliciterens , hoc parte non habet univocara convenientiara cura fub taa-
vcro fccundum quid , quia effe fubftantis hoc ipfo, quod tiara completa . Sed d; hic di vifione multi alia dici po-
eflnaturafua fubfillens , nobihus eft , raagifque partici- terunt ,
qusecoraraodius tradenturin particulari , difpu-
pat perfedioncm di vini tffcy quam eflfe accidcns Unde . tandode fubftancia & accidenre. Et pcr ha:c facileeric
quanturacunque perfeftionera accidens habcre videatur, de aliis fioiilibusdivifionibus jadiciucn infcrre
tamcn fcmper habst iliam commenfuratam limica- &
tam ad imperfe\um modura efTendi accidentis
D I-
. . ,) ,
Disf. XXXIir. Pe fub-flantla creafa iti cmmum

P I S PU T A T I 0 XXXIII. fcrdi in feac pcr fc,quam nos propfer ejus fimplicifafcm,
pcr negatidnem effendi in (ubjelo deolaramus ; alia cft
De /uhJlafitU creata h communi. quafi refpcftiva fuftentandi atcidcntia .
Ef haecquidemvidcturprimanominis ctymologia

EXplicata (JivirionecntJs in communi dicendum e(l fi ejus Impofifionem, quac cx cognitione noftra proce-
de'prOpriis rationibus fubrtahtis ctêatas, &accidit, fpeftemus: nos enim cx accidentibus perveoimus
dcntis, &
quoniam fubflantia dignior ert , prioretiam ad cognitionem fubfiantia; , & pcr habitudinem fub-
'illiusconfidcratio, dcquadiffermt Ari(ioteles , partim ftandicam primoconcipimus: fi verorem ipfamfecun-
iii Dialeflica ih praedicamento fubdanfix^, partim in li- dum fc confidcremus , alfcra conditio feu ratio efi fim-
bf. j.Metaph. c.S.In quibusJocis pracdicamentum fub- pliciter prior, irho ex fc fufificiens ad rationem fubftan-
ftariti? conftituit, & nonnuiiis adhibitis divifionibus fisefine pofieriori , Undc De
in perfcaiCrima ratit^
ijlius-rationcm decJarat, & aJiquas cjus proprietates af- fobiJantix rcperifur ,
quia maximc c(t infeac pcr fc ,
lignat.In ^.vero & S.MetapJi.multia dilputat de fublJan- ctiamfi accidentibus non fub(>et . Imo fi per poDTibiJc vcl
tra,tamen in jibroy.prtcipue agit de fubltantia,'ut figni- impoffibilc fieri pofTct aJiqua res crcataincapax accidcn-
ficat efTentiamrei, Jubqua figntficatio/ie efiam accidentium, & nafura fua nullo fubjeflo indigcns ad exiflcn-
Ha Analogicecomprchendit,ideoque prajcipue agit Ari- dum, ilia effct perfefta fubiJantia ab(que proprietate
iJofeies eo iifcrode fubîintia inordine ad definitionf,

irl fubOandi, non tamcnfineconditionc in fe fcupcrlfecf-
quod fert Dialc6ticis communeefi , ut ipfe ibidem fate- (endi E(t ergo haec ratio prior & efrcntjalis
. quam itl ,
jur. At vero inJib. 8. agi.tde propria fab(hntia,& praefer- difcurfuhujus& fequ. difputafionis dcclarabimus . Al-
\\m materialij& partibus eius,mslteria fc. & forma.Nos tcra veroMetaphyfice apprchenditur a nobisper mo-
veropriusdicimusde fubCtantia iri communj (agimus dum proprietafis concomitantis omnem fubfiantiamfi
autem de cresta, ne id femper rcpetere necefJTarium fit :
nitam ob fuam limitationeT) imperfciionem , ut ii) &
dtinde de fubftantia fpirituali,& pofJea de materiali , fuperiori difputatione failum efi.Quid veroin re fit,tanj
quantum ratio Metaphyficx doftrins pcrmiferit Quia , in aptirudinc fcu quoad potentiam recipiendi accidcn-
,
vero tfTentialis latio fubfiantia: in communi deciarari tia, quam in ailu quoad unionem fcufulJenfationcm ip-
non poreft a nobis , nifi per ordlnem ad fubfiUentiam , forum accidentium , diiûm efJ fupra tra\ando de cau-
fcu ad fuppofitum creatura ,eoquod& nomcn fubfianti? fa materiali accidentium Difp. 14.
a fubfifterido,vel fubftando fumptum fit,& ratio ipfa fub- Atquchxc omniafcre accommodari pofTunf adalfc-
jftahtiae non nifi in ipfis fuppofitis exerceatur, & perillaa ram cfymologiam a vcrbo fubfiftcndi,quam vis hujus vo-
n6biscognofcatur: ideoiri pracfenti difputatione folum cis fignificatio magis aqui voca fit. Suhjifterf enim in fi-
communem ratibnem fub(lantix,lraditisquibufdam di. gnificatione propriiffima nihil aliud e(t, quam immora-r
vifionibus,"declarabimus , eafere exponcndo, qus Ari- ri,vel pedem figercalicubi ,
quas fignificatio ad rcm prx-
ftot. in prsdicamento fubflanti^ rradidit; in lequenf. fentcm nil rcfert ,inde ycro deri vatum eiJhoc verbum ad
vcrodifputatione dicemus de fubfiantiali fuppofifoêjuf- fignificandum idem, quod exiftcre, feu permanere incfTe
ijue ftirmali conditutivo: nam his cognitis ipia cfTentia- juxta llud Job.7. .S" maie me qmfieris,non /ubfifiAm ,&
i
tis ratio fubftantia: crcatae magis perfpicua fict C.8. TahernaCHlum impiorum non /uhfifiet id eftevane- ,
fcet .Undtapud Ariltotclem interdum/^7?y?tf>' fignifi-

S E C T I O I. paridcm,quod verc e(re,& opponiturei quod c(t effe lan-
fum in fpecic feu apparenf ia ; fic enim fcripfit librode
puidfiant fubjlamU figmficet , &

quv modo in in- Mundo ad Alexandrum.ea quf in aere cernuntur partim
coTnfletam, & completam diyidatur habcre.Quanquatn
fpccie fcnu<.c(re,pirfim fubitantiam
Alcionius per vcbum (ubitandi venif hu^c in modura .
Eiycnologia vocis explicatur, ûaex aere nobis oh/ervmtur, alU apparent , alU/ub-
fiant ubi verbum lub.tandi ctiam poiuit in pracdifta fi-
,
etymologia hujus voasfubjlantia, nimi- gnificationc .Juxta quim dixif etiam D'nr.yfius cap. 4.
DUples efi
dc di vinis nominibus, malumnon/uhfifiere (eu nonhahe-
rtim,vel a(ubfiftendo,vel afubfiando:prioremtra.
rehypofia/m, idcft, aliquod verum e(Te Undejuxta
didit Aug.lib.7 deTrin. c.4. infine , ubi m.Sicutaheo
.
hanc fignificationem noneffe abhoc verbo derivatum

qmdeft e/fe.aiipelUtur ejfemia, ita ah eo quod efi/uh/i/ie-
reJub/Uritiam dicimus.lndkn etiam Ifidorus lib, i. dif-
nomen (ubftanf ia*: nam hoc modo fubfiftcre commu-
ab alio, neeft accidentibus, quae verura cire reale habent: magis
fcrenf iarum c ^.ubi ait; Jubjlatia e(l id,quodnon
tamen refpondet huic figoificafioni nomen fuhftantiac
/ed/emper ex/eeJ},idefi^quodpropria in/e virtute fubfi-
in alia accepfione,qua fign ficat generaiim quamvisef-
^//.PdfJeriorcm Vi ro fignificavit A ill.in praedicameniis
aif.7:/<ef<rew Centiam rei.ut tetigit Ariftotelesdifto lib.5.& latiuslib.
c.de fubfJaria,& ^.Metaph.c.S.ubi
quod non de fubjeô dicwtur , 7.Metaph.&in Anteprsed. cap.4. cum dixit, univo-
tx eodicuntur fubfi<inti<t,
ca convenire non (olum in nomine fed ef iam in ratio-
/cddeeitc<etera.UnAc Ifidorus lib.z.Eiymologiarum c. ,
decatigoriis Ariftotclis.exilHus fenfentiaait. nclubftantis, idcft, in rationc elTentiali indicafa per

z^.qui eft
nor\icn:nunc vero non agimusde fubftantia in hac figni-
SubiUntiaejlquxtroprie &
principaliter /ubjiare dici-
ficatione,fed prout diftinguitur ab accidente. Aliam igi-
*r;& A..guiVmiislib.Categor.c.5.ait (ubltantiam gixcc
tur fignificationem habcre potcftverbum fubfiito, quam
ditlam d^c,oxo-/.t!fi(f3>.Vo(ûnt autem ilU duo verba fub.
idem i\t/uhfifiere,<\no^
ftandi &iub;ilVendi ineadem &
indiverfis fignificationi- ip(a cjuscompofitio prf fefert,ut
fub aliis elTe tanquam corum fundamentum , quo modo
pi. S ibfâre enim idf m efi,quod
aliis fubeffe tan-
bus acci
bafisdiciturfubfifterecolumnae , & hoc modo idem ferc
quamerinim fui1entaci)lum & fuudimentum, vel fub|e-
fignificatverbum/ii^/f/ôquod/M^/io, & itaeadcmefl
flum fivchocfit fecundum rcm prouf fubltantia fub
,
,
five fecundum rationem preut pnma etymologia fubftantiae five ab uno five ab altero fumi di.
ftat accidenfibus ; ,
(ubje- catur , quamvis vox ipfa proprius videatur a verbo fub-

fubllantia (ubitat fecundx, quod alias uici folct
flum inh.efionis , vel pra?dicaiionis , ad ratioDcm lub- & ftandi derivari Nam a verbo/uhfi/io potius vox fubfi-
.
priori : nametiam y2frdderivataeft, qus vox licct non fit adeo latina ,
ftaniiae non lufficii hoc poiterius fine
ilare pottlt (ubitareuniverfali in praedica- aPhilofopbistamen&Theologisufurpata eft, dc cu-
accidcns fing
tione.Imo illud eriim prius oportet intelligi de fubfian- jus fignificationc, & dc re fignificata , infra dicendum
nam etum u- eftlatius, nunc fatisfit nofte perillam Cgnificari pro-
do accidenfibiis principaliicr, feu ut quod: ,
non tamen ut priaro rationcro effcndi in fe ac pcr (e,per quara proprie-

lium accidens pofilt lub.iare alteri ut quo,
abalio. Et hoc to- f at cm propria rario (ubftanti^ a nobis dcclarata efi, . Et
quod iridigetenim iplum
:
fulfcntari
per illam neganouem non hicvidcntur (ufficere dc etymologia vocis , ioquibus
lutn figiuficavit A iito eles
obitcrdeciaratvmeft, quid per lubftantiam intelligar
edendi in (iib;e\o'; (ubltanf ia emm ita lubitat accid^nti-
bus,uf nonindigcat ipfafimili fuficniaculo.ld quod ver-
mus, laltem.quoadquid nominis : nam. res ipfa latiu?
cft paulatim cxplican ia .
bum etiam ipluiti lubilandi conprchendjt ; nan gnifi- (
cat rem ua c (Ic in lc firmam & conliantcrn , ui poffif alia Divifio /ut)fianti* in completam, & in-_
quam interpreiationem in vt bolubUan. completam

fudincrc Juxta
, & in nominc fi.bltaniis ab co lun^pto , dua- raiioncs De fubiiantia crgo in h-ic amplifudine fumpfa ,
l^û^^roprietatcsindicantur: unaclt abloluia, ltilicef,c( prout diUinguitur contra accidens, dubitari pcicft ,
quaiB
. . ,, . . ,
6 E/C T. I. Utriim prlma rubftcinti.i fit idctn quod , &c.
quamcommunifatemhabeat, &quo modo aut pcr quid natur: nam hoc ipfo necefie eft , ut talis fubflanfia inf
indiverf membradillrahatur. EtclVratipditticuItatis,

habeat , quidquid ad complctam fubrtanti?e CQnflitutio-
quiacxtra fubllantiamficfuroptam nihilmanet nifi ac- ncm necefTarium cR
pcrfe SitbllantiacampletA an femper compofita
cidcns: non pGteaautcm fubaantia peraccidcntia
.
Ad hoc ergodubium expiicandum Ex quo obitcr intelligcs primo, non elfcdc ratione
contrahi aiitdividi .
inventa cft iila divifio fubltantiae in incompietam , & fubflantixcomplctiut fitcompofira , nam fialiqua fub-
flantia per fuam fimpiiccm entitatcm habcat, quidquid
completam. Inqua partitionedivifum clUublUntia in
necefTarium e(t ad pctfe\um effe fubfiantialeabfqucde-
îftafignificatione latifTime fumpta,ut cxdiftis conllat.
pendentia vcl habitudine ad alteram, talis fubfiantia
Dividitur autem non ad modum generis ideiiimfieri :
argumentum faftum, quia

ut rcte probat
complefaerit,quam vis non fit compofita: imo perfeflio-
non poffet,
qux fint extra rationcm ri modoerit completa,quam fi en'cr compofita.Sicut na-
nonpotert habercdiffcrentias,
id e(l qui fubrtantiae non fint faltem incomplc- turaangclica inratione natura: veIe(Tenti? compIctaeft,
'ejus ,
,
ratio fubffantia:, proutcftdi- perfe\ius quam humanitas quamvis non fitcompofitî

.11, inquibuscommunis
,
partitionis includuur. Dividitur crgo i'r)i ficut illa,fcd fimplex:ifaetiamde fubliantia in genere in-
vifum iilius
iubdantia admodum mcdos intrinfe-
tranfcendenfis per telligendum e(t Quo fit ut licet fubltantia Phyfice in-
.
cos, in quibus ipfa includifur, qui non indicant pro-

compiefa neccfTariodicatordinem ad compofitioncm fcu
priam compofitionem etiam Mctaphyficam fed foium , ad fubrtantiam,qu2 per compofitionem completur: ideo
exprefTiorem conceptioncra hujus vel illiusrationis fub- enim incompleta elt ,
quia ad alicujus complcmentum
ad eum omnimo modum quo fupra declara- ordinatur : camplef a Phyfice non
c contrario fubffanria
ftantijE, ,
feu divifioncmeotispervatios dicat neccffario habitudinem ad incompletam ut e.\ ea

vimus determinationem ,
modos intrinfccas. condef, feu coroponatur ,quia pcr (e(e per fuam etninen-
Compietaergo fubQanliadicitur, qua: eft aut infelli- tem ac fimplicem cniilatem poteli effe completa .
giturper modum totius feu integrx fubliantii, qusfola Sedhaec vera funr de fubitantia completa ab(lra<5\iffi-
intcrdum quafi per Antonomafiam fubftantia appellari me fumpta , nonde fubitantia creata Nam folus Deus .
eft fubflantia completa fine ulla compofitione, quod non

folet fic enim AriOotcles in cap. dc fubflant. ncgaf,difFe-
:
rcntiaseffe fublUntias: ut hoc modo adignari pofTitali- folum dc perfona divina , fed etiam de Deo ut hic Deus
quod fupremumgenus fubftanticc, quod difFerentias ha- cfi & abftrahi poteltatribus pcrfonis, vcrumhabet: eli
bear, inquibus tormaliternon includatur Incompleta .

cnimhicDeus iubfiantiaPhyficc, feu re ipfa completa
Vcro fubilantia dicituromnisilla , qua: pars cll fublUn- quia per feipfam efi efTentialiierfubfiffens , &ex fenor
tise, vel ad modum partis concipifur , quo modo maieria
indiget aliquo ad confummatam &abfoIutam fubftan-
&formi fub!fantiifunt,ex Ariilotele 8. Mefaphyf. c.2. tix perfeftionera ,

nam, licettnbus pertonis communi-
& 2. de anim. cap. i. & difTercniise etiam fubllantiales cctur, tamen nequeabcis in redirtinguitur , nequcpro-
hoc m.odo fubrtantiacfuntexeodem Aril)otcle i.Phyf:- pter dependentiam aliquam in cis fubfiltir, velutab
corum cap. 6. nequeenim pofeft fubilantia ex his, qu^ cis complementum accipiat, fed folum ut fuam infini^
.omnino (ubif antii non fint , per le confîtui tam pe feftionem cis eficntialiter,& per fummam iden-
De/uhJUfJtia phy/ice completa veL incompleta titatcm communictf, ut latiusd:fferui in ptimoTom.
Es hac verodeclarationeintelligiturdupliciter polfe 3. part. difp. 1 1. At vero in creat uris nunquam rcperitur
dici fubliantiam complenro, ve! incompictam, fcilicet lubitantia completa finc reali compofitione Aliudcfi .
Phyfice aut Metaphyfice Phyficedicetur fubltantiain- .

enim loqui de complemenfofubilantiaein rationc natu-
complcta ,qu2 ell parsPhyfica, vel fubfiantialismodus XX vel effentiac: aliud vcro in ratione dib lanf i^ fecun-
aut ferminus (ubiiantis, concurrens aiiquo modo ad dum totum , genus fubdanti^ ad fuum com-
quod intra
complementum cjus . Sic inprimis dici potcii fubliantia pleroentum requuir Pnori enim modo proprium c(^
.
incompleta feuipfum fien fub(hn-

ipfa iubftantia in fieri matcrialis fubilanti.r non haberecompletam eflrennam
tiale, prout eif via ad terminum
aut dependentia ejus a ,
fine Phyfica compofitione ipfiufmet cfTentix , ut poftea
fua caufa,(ic enim omnis motus,qu3ienus efl via ad fuum videbimus. At vero fubliantix creatse ut fic non repugnat
terminum.foletens incompletum appellari,ut videre li- habere complemenfum cflfentia:fine reali compofitione
(cctapud D. Thim.in^.dill.i. q.i.arf.^. qusiTiuncul.j. ejufdem eflTcnfia: Imoinomnibus immaterialibus iub-
.
Deinde forroa &

materia, qui funt part^s Phyficx fubftan'iis, qui non funt formx corporum , ita reperifur.
ftanti^, funt Phyfice incompleta; fubitantixTota item .
Sccus vero cft de complemento (ubftantix abfolute &
natura compofita ex materia & forma , vel fimplex
, vel fimpliciter in illo genere. hoc enim nulla fubftantia
ut angelica, comparataad fuppofitum, cli incompleta creata habet fine reali compofitione , faltem ex natura
fubflantia, namcomparaturad illud ut pars feu forma & fubfiftentia Curautcin hoc ita fit, non cft facile ad
.
quae per fubfiitentiam ampIiu5completur& terminafur. explicandum per naturalem raîonem^conabirourautem

lJnde& (ubfirtsntia ipla, (ub(fantu e(i incompleta , fcu aliquam rationcm afferre in fequenti difput. inferius tra,
aliquid incompietum Phyfice in gcnere fubUantiae. Ve- \ando dc pra:diii\i compofitione. Qiiotirca,delcribendo
jum ell , poirc in hoc ultimo exemplo cflTe di verfum ufum fubftantiam creatam Phyfice completam, opiime dici
jn vocibus ,
quii cum compofitio cx natura iuppofito & poteft e(Te illa, qujc compofita eft ex completa nafuâ &
Meraiphyiica foleat appellari non Phyfica, po(lunt & ultimo e;us termino,leu qua;conftaf, componitur plu- &
Jiac ratione natura , &
fuppofitalitas dici (nbihntix in- ribus vel omnibus lubfrantiis incomplctis,quibus indiget
pqmpletae Metaphyficc , potiusquam Phyfic^',quo fenfu ut in fuo cflTe fitconfummata Qtia;autera finthsecrc- .
haec denommatio lamifur folum ex ordinead fcicntiam: quifita ad tale complementum , & confequenter quid
fiamquia prpprium e(t Mcraphyficajconfiderare compo- abfolute fit completa,exa\e infelligi non
ipfa fubftantia
fjtionem ex natura & luppofito , idco compofitio illa poteft ,donec di(tin\ionem naturaE& fuppofiti, utri- &
J4ttapbyficaappellatae(t, namex feabflrahit amare- ufque propriam rationem declarcmus , ideoomitto &
j-ia , & communis e(l immaterialibus lubftantiis, & eo- argumenta , & ob)e\iones, qua^ hic fieri pofTent contra
dem fenfudici poiTunt i|ia componeniia Metaphyfice indiila ,
quia ibi melius proponentur
completa, ut ditlinguantur a proprio modo, quoma- Subjlantia completa & perfeSia quo modo
teria & forma incompletae dicuntur Nos aurcm aliun-^ . comparentur .
de fumimusdenominationem iUam Phyficum enim ap- : Solum an idem fif fubftan-

interrogare poteft aliquis ,
pellamus quidquid in rc ipfa exiOit ablque intellcfûs tiaPhyfice compieta, quod fubftantia perfela,& con--
pperatione Acque ita fubifantiam Phyfice incomple-
. lequenter an fubftantia mutila feu diminuta in inttsgri-
fam vocamus qus ex fua entitate in re ipfa non habet
,
laic, quaminfuafpecierequirit, dicenda fit fubftantia
quidquidad fubil^ntis complementuro intra ipfum fub- completa nec ne Et in primis oportet cxcludere per-
.
ilantiae genus ueceffarium elL Contraria ergo ratione fci\ionem accidcnialem , aqua poteft aliqua fubftantia
fubffan.tia Phyfice completa vocabituriUa,quaeomnem denominari perfefla , nam cum, tefte Ariftofde ,perfe-
perfcCtionern includir ad integritalcm fcu coroplemen- 6\um fit ,cui nihil dcelt , tunc maxime fubftantia aliqua
tum lubllantif neceffariam , quod per negationcs com- creata denominabitur perfe\a,quandonihil vel fubffan-
piodiusa npbis cxplicatur, (cilicet illam effc (ubftan- tiale vel accidentale defuerit. Et in hoc fcnfu clarum cfr,
tiamcompletain Piiyfice que per fead aitcrius fubiian- , non e(Tc neceflTarium lubftantiam e(fe perfe6\am,ut fit
tix realem compofit lonem leuco.nllitutioncm non ordi- cot!3plsta,quiac6plemeoiUR) hoc folum requjritor intra^
SuareT, Tora. XXIII. M. genus.
. . . :,: . . . . :
ty^ Disr. XXXIII. Dc fubfl intia crcata in communi.

igenus fubftantias . Sifl.cndum efl ergo m perfeflione fub- ris pirtis e(1, omnem comporitiencm Mct*-
quia habet
flantiali, '^'
hact duplcx clfc porci}, na propna tffcntif vcl phyficam, quat in fubilantia coirplct* repcriri potcft
na!urcui ;c, j '
' fuppofiti , vel (obfulentise: &urraqiie & quia omniafubfUnfiaiia pratdicata dc illa fimplici-
cfl neceffatia ad rafionem fubiiani fco-npiefsr.ut diûTj terpiar()icantur. Ef italianc partcm re>c probant prio'-
eft: his vci aad uoteU tcrtia pcrfcilu), fcij. inicgralis,
> res rationcs. Pofleriores vcroprobanf partcmjlterain,
quae Jicet raiionc quantirafis videatur accidentalis , ta- quia rc vera tali fubftanti aliquod fubltanf lalccomplc-
tmcn ratione udrtiu p /ii,bitan'is, qiicquantifari neccffa- mcntum Phyficum dccfl ideo Phyfice incompicta : &
ijo fubruntjfiib 'anMaliiidici poicli. Et h^c pcrfedionon vocari potclf
elk d-jbira ex fom.muni ratione fubiUmiaE ut lic , nm Exquibusobitcrcolligcrc& annofareoportcf hoc pr|
fubflanf ia ui lub^tanna, etiam creata,dc qua agimus,ab- dicatum fcilicer , efft .'ubftantjam completam noa cfTc
,
flrahit ab hac corr pufifione ex panibus infcgrantibus cfTcntialc nam licer incli dar &dicat cfTcnfiam complc-
:
junde coropleta liibltantia "tdc nullumcumplementam tam,aliqiiid tamen iilrra illam rcquirif, quod non fcmpcr
parnum infegralium pofii lye uc pcr fc requirit ert cffeniiale, qualiscfl vcl fubltantia,vel modus cxilkn-
Jmo ncque omnis fubltanfia ,quaj ex his partibus condi ablque unioncad aliud per modum partis infeg-alis,
flar,dcler.ninatam jbquam pcfciîonem in hac integri- vel ccrtc habcre complemenfum omnium partium infc-
tatf po(lular,ut completa lubliantii r)t,ut conllat in iub- gralium,)uxfa hanculiimam denominationem Manet .
ftanfiis materialibus homogeneis,quj nullam petunt ma. ctiam cx his faiis cxplicata divifio fubflantis, quaefrc-
gmtudinem deteirrinaiam ad luam jntegralem perfc- quenscit apud Ariiioielcm inroatcriam,formam,&tom-
Bioncm tk ideo fubltantisc.omplcti lunf
, ciiamfiiint , pofitum,ut notavi circa librum^. Mctaph. c.j. Elt cnim
jminimse.Solum quafi negad vc requinrif ut non fini adu . iila ,
qua;damdivifio(ublfaniiae incommuni, non tamen
parfes intcgiânfcs abqua i^ (ubitaniiam per leunam:gut. fecundum fotam fub lantia; communitatcm fcd folius ,
Ja cniin aquff, fl diilinda fir ab alia aquajubitanna Phy- fubllanti? i ^tcrialis,fi nomineformaf,propriamformam
^ce cornplt:tacenfetur, fi vcroadu fit conj^niâ^&com- informantcm intclligamus, nam fi cx enda;ur ad formas
ponat aliquim aiiaiD,cenfctur inco irpleta ,quia elt ran- fubfiltenies, generalior crit di vifio. Nominc cf lam coro
lum pars. Requiiiturergoad rafionero lubiianfiae compofiti intclligcre pofTemus folam naturam compofitam
pleta? ,
quod fit lotum quoddam , non pars : aique adeo, cx forma &materia , & fic folum crit divifio fublfantia:
qur/d (if vcluti propriis fermmisclaufa, & terminata. mattrialis, prout figruticat fubftanf lalem cffentiam feu
'
Dicet ; ergo neque gutta aqu feparara erir fubiiantia naturam complefam , rcl incompK tam , vclpoteftet-
comp|cta,quia licct npn !ir a6û pars,tamen eff apta ut fit iam toiuro luppofitum materialc comprehendi noipinc
pais: qnod fufBcir ad rationem fubflanfi.t incompletar co.rpofiti & ficdivifuro abitrah^t a fubltantia comple-
:
anima t'ilm rati.onalis, etiam fcparata , fubiiannaelf inta,& incomplcta , ita tamcn ur non coroprchendat lub-
corjiplci 1, quia litef atû non componar torum , tamen tUntiales modos, fed folum entitates
prif ijd ne oe fecll pus.Refporidt:tur,negando fcquelam, De /uhJiantiA Metaphyjicc compleUy &
û' i gut> a aqu3e lcparata our^cii pofin ve ut fic dica pars, incompleia
îiam ipiitudine.fed ranium ncgaiive,quia ex natura fua Supercfldicendum dealiufenfudivifionis, id cfl , dc
non poiluiat cpnjundiuncm ad aiiam aquam in fe enim : fubltantia Mctaphyricc fcu logice completa aur incom- ,
haber ir?tegram aqu;eiirentiam,& pro;)rium fuppofitum, pjcta Quae diltindio proprie locum habei in folis fub-
.
& irirnnfecum rcrmmum (uum , ei vero non repugnat Itantns crcatis , dequibus nunc agimus nam in illis fo- ,
COnjungi alferi aqu2: &ideo, quamdiu alrerj non ton- Iis repeiitur propria compofitio Mefaphyfica ex generp
jjngiiur , refinet llatum ac dcnominatiunem fubitantiae & diflerentia ex qua i|la divifio orta cll Subltaati*
, .
complttae In anima vcro fecus rts lc habct, nam ctiamfi

.
crgo Mctaphyfice incoi pleta cltilla, qus concipitur
lit feparafa , tit pars (ecundum pofiiivam aptitudinem & per modum parfis Metaphyfic^, ur clt v. gr. difTeren*
naturam,& non lantum per non repugnantum.Eftcnim tia. Completa vcro dicifu. , qua: cll integra & totalis
pars rion jnfrgralis ,fcd cfTentulis ,'
liabefquc incomple- fub.iantia , ut (pecies uJfima v.gr,
tatp efTcntiam, narura (ua inllifufam ad complendam Ut auiem utriufqueratio melius declarctur ,
dubitarj
aliam , & idcoftmpcr cfl fubitantia incompleta poicil inprimis ,angenusipfum gcncralifrimum fubltan-
Diccs; crgo vcrbum divinum , Jicct ex (e (it fubdantia irx cenlendum fit completa vtl incompkrs lubltarfi^
eo plcta, quia non poflulat alteri uniri velcumalio , Metaphyfice loquendo, nequeenira poiellabhis abiira-
tompunere, t^men dum t(t aiû gnitum humanifati, non hcre,~âin enim olfendimus fublUntlam, fic abltradc
erit fubiUnfia completa.quia verecomponit cum huma- fumptam, non pcffe effe genus Videfur autcmillud .
pitafe unam lublJantiam tompleram Rcfpondetur ne- . primum fubliantiJE gcnus non poffe vocaii fubllant latq
gandof quelam. Prim quidem , quia ifa elt unitum hu- Metaphyfice completam: nam idcm cfTe videtur fub-
n)anitati,ur abea nullo modo pendeaf nequc in fuo tfTe ,
llantia ficcompleta, quod fubifantia Mctaphyfitc com-
neque in ajiquo modo edcndi Dcindt:,quia, dum unitur . pofitaex gencre& ditFcrentia Secundo, qujcliber diffe- .
humanitati ,in fe non mutatur: atqueifa nihil amiftit, rentia fubltantulis idco ett fublJantia mcon plera, quia
cx quo efTe dcfinat tam completa fublUntia , ficutantca non conceptum Mctaphylice cpmpofitu.n fcd fim-
dicii .
^ratât veroaqua , dum aqusunitur, infemutafur, & plicem, apium ad componciidam per modum forrr?fub-i
amittit propriuin inrrinfccum rerminum,quem antea ha ttantiam completaro Mttaphyfice : led fimi i modo lub-
tebat, & acquirir communem,quo uartes aqus alio mo- fUntia ,qua: clt gencralifTimum genus, ditif conteptum
do a fe mufuo pendenf , & idco mutat etiam fJatum , & fimplicero apfum de fe ad coroponeudam (ubftannam
amittitappellafionem lubltantia? complet^ Meiaphyfice completam, pcr roodum poiennzE: ergo
Tantum rô luperlum mat-riales (ubllantia; hftero'
t etiam e(t fublianua incompleia Quod declaratur ler- .
^cnex ,qui & certum partium numerum , & in fingnlis tio in hunc modum, quia nulia fublranfia contcnta dirc^
pciriibusdctermiad am magn rudinem requirunt,uf per- t\e fub illo fuoremo gcnere haber , quod fir fubllantia ,
fcdam,& fubltanrialem initgntatcm hdbi.ant . E' in hit completa, cx vi illiu> gencns lolius fcd ncccfreclf ut ,
videturquaeltio dc no.nine e(Tc, an lubitan'ia,qujE non eit adjungatur diffcrcntia , qua compleatur ergofignutn :
fafis inttgra , aut au6\a , tomplcta (ublUritia

diccnda li{ clt, illud genos praEcile (umpiuro noncfTe (ubftantum
in propria fpec fiti & ucnominationt Hfncenimvi- . compieiam: alioquiex vi cjus tantum haberct quielibct
detui dicenda (ubitantu toaip!eta , quia air<.(iê in prae- fubl anna rationem complctae fubltantia:
dicamentp collucatur , quia eit individuum leu fuppo- & Aiqut hinc ulteriusdubifari potcft , an genera intcr-
fitumtalis fpeciei. Atq le ita juxta hant raiiontm vide- rocdia, ku (pccies (ubaltcrns (ubffantia; , debcant fub-
tur non e(fc idem completa (ubi'aiitia, quod perfcda ftantiaecomplcis ccnieri. ratiofadasque de illis Nam
vel mtcgra Aliunde vcro vidtiur tahs lubiiantia clfe in-
,
vid iur procedcrc, ac de fupremo genere, quianull^
ômpleta,qoia nondum ptr venit ad fuum llatuin lubftan. fubfiantii infcnor cenletur completa ex vi foliusgeoc-
coniummatum quem ex natura lua pollulat: un-
tialtin ,
ris,ctiam proximi , nifi adjungaiurdifFercntia , Ei dccla-
de pcr tfiam ordinatur ad componendam icutomplcn-

fc ratur amplius , sam licct ^tncra infcrmi du (int compor
dam unam lubilantiam cum aliis pari ibus qujeiibide- , fita cx gcncre& differcntia , in quodiffcrunt a fuprcinoi
fun Fortaifc non incommodt loquemur,fi dicamus, hu-

.
gencrc,iamcn non luni complctecompofita,ut fic ditam
julmodi fubfiii fia o Metaphyfic. , Itu ;jutius I 'g tt clfe lcd conltiiuuniur in quodam gi adu , in quo pcr fcordi-
ôtnplctara: phylite autcm incompiciam . Ratioprio- Qaotur ad ulccriorem compofitionem , ad fubftan &
. , . ,., . ,,
.
S E c T. I. Lftrum pntiia Tubft nda fit ideni quod , iScc. lyp

iecompletrentum crgo non funt formaliter fubrtantiae
:
fi difcurfusfupcriusfacûseffet efficax, prol)iret omntan
complctx Patet confequentia , tumcxdi6\isde fubllan-
.
conccptum rub(tanri<-E abltraclum ab individuis cffe con-
tia Pfiyficc incompieta, fervanda cft cnim eadem pro- ccpttim fublianti.T incomplct.T ;
ergoeffet implicatioiB
jjortionalis ratio: ficutcrgo omnisfubflantia ,
qua;pcr adjeflo, dividere (ubliantiam in incompictam & com-
fc ordinatur Pbyficum complementum alterius Phy-
acj ,
plctam, quia divifum neccffario cffc dcbcrerfubflantia
ficc incomplcta cH; ita qux per feordinaturad conrtj- incompleta,cum abdrahat abindividuis;rcpugnabiter-
uendam (ublUntiam Mctaphyficc completam , Mcta- go illi altcrum cx membris di videntibus vcl oportebit ,
phyfice incompleta eft , tuin ctiam quia fi fubllantia cx dicerc folam nominisfignificationcm dt vidi.Imo in ipfd
gcnerc& ultimadiffercntiaconftans cftcomplcta, ergo cfiam conccptu (ubftantiae completac involvefur repu-
illx, cn quibus componitur, incompletxfunt: nam, ficut gnantia, quia ille eiiam concepfuscommunis efl Scd .
totum cx partibus ,irafubllantia completa ex incomple- hxc rafiofortaffc diffolvi poffcf , ut in fimili videbimus
isconftaf. Et dcclaratur tandcm cxcmplo Phyfico,nam, k&. fcq. ubi efficacia e)us magis declarabitur Quarfo .
li fingeremus vcram cffe fententiam afTerentcm mate-

fubdanfia, qutr e(f genus generaliffimum ,cfl fubllantia
-riam prius componcre cum forma corporeit ates,& deinde completa: crgo muito magisomnia inferiora Anfece- .
aftujri peraiiam formam, fine dubiodicedum efret,iliud dcns probafur quia nifi itafit, non potc(f effe genus
,
compofitura ex raateria & forma corporcitatis cffe fub quia non poterit hibere diffcrentias extra fui rationem ,
ftantiam Phyfice incomplefam Atque idcm diccndum .
quia diffcrenfix.perquas contrahitur eliam funt fubflan-
eflTetdccoropofifo peranimam fcnfitr.'am, fi fingatur in tix inconriplctx
rediftin6\aa rationali : fcd 2d hunc modum fe habet quo- Quinfo declarafur res ipfa,nam omnis fubflantia,qua
ad Metaphyficum complementum genus intermedium ponitur in refta linea prardicamentali ,
concipitur uer
refpeftu ulrcrioris differentif feu fpecicii^rgoeQ fubllan- modum fubflaniia? totalis & intcgrx, & includit vel di-
liaMetaphyfice incomplefa flinde vcl confufe,quidquidadcompIementum (ubflarv-
Quod fi vim habet ex ea uitcrius fequitur
hxc ratio , tias neceffarium e(f ergoefl fubOantiacompleta. Dices:
:
neque fpeciem uitimam fed folum indi viduum effe fub- , Confufe continere elt continere tantum in potentia ad :
itantiam Mctaphyfice complefam , nam licet fpecics ul- rafioncm autem fubdantix complcfs non fatis e(t con*
tima ut homo , poffu fortaffe dici completa fubllantia
,
venire in pofeniia complementum fubrtanti?,fed in a6ô,
quoad complcmentum natura; ve! effentia: , non tamen alias materia prima effct fub(f antia compieta.Refponde-
& omnino in rationc fubrtantia? ,quia indiget
limplicitcr tur, includere inconfufo non cffe includere in potentia
complemcnfo Mctaphy fico, ut abfoluta & con-
ultei iori Phyfica& reali ac vercpaffiva,qualis elt matcria prima:
fummata in ratione fubllantiee Item quiactiam indivi- .
ied dicifur eifc in porentia logice , aut fccundum rafior
duum Mctaphyfice ac per fe componitur ex fpecie ulti- nem, quae potent la non cxcludit , quin res concepra a6tu
sna &differentia individuali fubllantiaii utraqucex: & fitcompleta fubl]antia,& a6û includat,quidquid ad tale
liis partibus per fe ordinatur ad complementum indivi- complcmetum neceffarium e(f,quamvis illud rotum non
dui: ergo utraque etiam eli fubliantia Metaphyfice in- concipiaturdiilindc tali conccpfu , fed confufe, per mo-
tompleta fimpiiciter loquendo dum tamen totius ,
atq; adeo psr raodum fubflanti? com-
Propter haec argumenta opinabitur fortaffealiquis, fo- pietSE. Qiiia fubllantia completa nihil aliud ell , quam
!am primam fubllantiameffecompletamMetaphyfice (ub(f antia totafis, & intenta antecedens patef ex
: modo
Quam fenrentiam cx parte indicat Foofeca lib.j. Mcra- ipfoconcipiendi , & prsdicandi , nam homo nihil aliud
phyfic. cap.7. q.7. fe6t.2. ubi ait, folum individuum effe e(t, quam ipfa indi vidua, ut inter fe fimilia,confufe con-
cns fimplicitercomplctum: gcnera aurcm fpeciem elfe & ccpta per modum unius: &ideo fjltcm confufeincludit
quidem completa,quia pr.Tdicantur in quid de indi viduo, totam fublhntiam individuam , idem e(i de fi)periori> &
tamen folum cffe fecundum quid completa,quu ad ipfius bus pridicatis proportionaliter Ef ideo poffunt fuperiora
iindividui conflitutionem pcr fe pertinet. Cumaurem de inferioribus prcedics ri,quia dic.mt lotum qriod in illis
dicit hatc cffecompleta fccundum quid , vidctur fcntire e(t . Unde cum alias dicant illud ip(um fotum per mo-
effe potius ineompleta Et hoc videtur probare illa rano
. diim (ubfiiientis , feu cxillcntis ,
utidquodefi, dicunr
fcilicet quia ad alicujus comuofitioncm per fe perti- cnam iliud per moJum fubilanticecomplers , & rotalis
rent. Quod autem prsediccntur m quid , nihil referre Exquo tacilc e(f intelligercdifcrimen intcrhxcgenera
videtur, ut completa etiam fecundum quid ditanfur,quia fub tantialia, & diffcrentias
fubfl antiales, nam differen-
ens non dicitur compietum per refpecium ad almd , de tia modum forms, & ideo non pr.Tdic3fur
concipi ur per
qiio praFdicatur, nec propier modum prtdiotionis fcd , in quid fed in quale
, & potius per modum ad;aceritis,
propter id quod in fc elK Unde fi in fe fit plane conllitu- quam per modum fubdanfia: & idco licet in re fit fub- :
fum in rations (ubftanfiffi, erit fimplicifer fublfanfia Itantia completa,quia non e(f aliud ab ipfamet fpccie,ta-
complefa , fin minus crit incompleta . Unde etiam in raen Metaphyfice, & fecundum modum concipiendi no-
illisduobus terminis completum&/ecundumquid, vi-
,
ftrum merito excluditur a ratione completse fubfiltentij.
detur invol vi repugnantia nam ipfitm fecundum qutd , At vero genus concipitur per modum torius fubfillcntis ,
dedruit rstionem completi Aut enim parncula illa ali- . & idco per modum fubif antise, propriiffime praedicatur,
quid tollit , vel diminuit de ve;o ccmplemcnro (ubilan- &confufe faltem dicit totam (ubfideniiam rei & idto ,
ii, vel nihil Sinonminuit, erit fub;tantia compleia

. non excUidifur a ratione lubltantix completae , nec Phy-
fimplicitcr & non tantum fccundum quid
, Si vero mi- . ficc,quia in re non ef^ aliud abintegra fubdanfia rei , nec
nu!t, erit fubtlantia fimplicitcr incompleta quia ratio : Meraphyficc,quia futficienfer concipitur per modum to-
incompteti imrtKdiate conllituitur cx carentia cujufvis tius. Atquc hoc modocxplicata h.tc (ententia non dif-
requifiti ad complcmentum . Unde ille modus loquendi fert ab opinione Fonfecse , quanquam enim ratio entis
folum videfur invcnfus ad reddendam aliquam ratio- completi non confiitat in eoquod pr^dicetur in quid, ta-
nem, ob quam haec genera ponantur in rtfta linea prae- men ex modo pr^rdicaiionis rede coiligitur illud, quod
dicameniali, cum tamen d ffcrenfia non ponantur: huc fic pr.fdicaturconcipi per modum totius & completi en-
enim IpeiSare videiur illa differentii, quod genus prsdi- tis . Dicuntur autem hscgenera vel fpecies completa fc-
ceturinquid, differentia vero la quale quod dilcrimen : cundumquid non quia fint incompleta fimpliciter, fed
ad explicandam rationem entis completi vel incompleti quia in corum concepribns ccnfufe fantum,& non diftin-
rihil refcrre videtur \c & exprcffe includitur totum fubftantis complemen-
Quipropierdicendura eri,fpecies& genera fubftantia- tum & itailla particula /ecundum qaid nondimmîit ^
,
rum fimplicitcreffc fubllantias completas. Hoc videtur ncc lollit rationem entis complet),fed lolum indicat non
fupponere Ariftotcles in cap. dc fubitanf ia , ubi prius di. effe perrc6\i(rimum quod e(Te poteft Quapropter non
,
.
ftinguit lubitantiam in primam & lecundam: poifea ve eft italumcnda, nt negetur, fecundas lubfrantias fimpli-
ro text.5. diffcrenfias excludit a rarione fubilantiaE:quod citer & fine additoefft fubttantias completas .
non alia raiiofie facere potuit , mfi quia funt fubllantiae Ad argumcnta in contrarium facile ex didis refpon-
incomplcti: (upponit crgo primas & fecundas lublfan- deriix)ftfr. Ad p;imum negatur affumptum , fcilicet,
tias elfe fubltantias completas. Dcinde hocconfirmat idem effe fubftantiam Mctaphyfice complefam , ac fub-
illa rafio quia gcnera
, &
(pecies ponnntur in reda linea ftantiam compofitatn ex generc &differentia: name-
pra'dicamenti (ubltanria; , non verodiffereniiae : ergo (i- tiam potefteffe (ubftantia (impliciterconcepta,dummo-
gnumelt illas e(fclubctan'ias completas. TertiOj quia do concipiatur per modum totius integrs (ubltantif Ad .
Suarez, Tom. XXIII. M 2 fecun-

, . : .
, .
28o Disp. XXXIII. Dc fubftantia crcAta in commiini.

fccundum ,
jim afTigoatum ef} difcrimen intcr conce- comnsuni : & ideo non pofcH de nafura abrtrafê conces-
ptum difFerentif & generis fublUntialis . hd tertiuip pta prxdicari tameo fubflanfia prpui di vjdifur in cooi-
:
conccdo, nullam fubllanfiam pirticuUref" efTe fubflan- pletam ,

&incompletam latius fumifur Ethocmodo .
eâm completam ex vi foliusgcneris prxcife fumpti, fivc dicimusprobabilccfTe, dici univoce de humanitate, &
jliud fit genus fupremurTi,riuc intermcdium, aut proxi- dchomjnc.
murn imo ncque ex vi foliu: fpeciei, quia nuilum prjedi-
: Peniquc fubflantia aliqua pofcfl dici incompletacf-
catum commune potcQconftituere fubftantiam comple- fcntialiter ,& in hoc fenfu videlurdivifio analoga, &ex
tam abfque inferioribus contrahentibus ufque ad indivi- fuo generc tcnct infimum locumin eoordine id , quo^
duatjonem: i.no neque exiflere potefl ratio communis tantum cft fubtlantialis modus, vix cnim poteil fubil^n?
nifi contraita, & individua cfFcfla . Negotamcn inde tia appellari,utdepcndentia fcu fieri fubrtantialc,modus
fequj , hxc praedicata non efTe fubnantiasMetaphyfice unionis, &fubfiflcntia:. Dcindecomprchcndunfureircn-
coRipietas quia noii ,
eft neccffc , ut hujufmodi fubilantia tiales partes fubfl antii ut matcria, & forma , qua: magij
aftu inconceptu fuo inc)udat,quidquid inre ipfa adcom- participare videnturdcentitate fubilantiali,famcn
rcfpcr
plenicntutn fubflantis neceflfariiJm cll, fed fatis cft, quod tu completae fubflantia: videntnr analogicc fubflanti^
confufe , & in pofenlia illud inciudat per modum tofius propter rationem fupra taflam dc enfccomplcto&in-
fubfifîntis. Quapippter, ficut Dialeiltici dicpntgenus complcto & de fubflanf ia & accidenti Solum occurrit
, .
conccpium permodum parfis prarcife non pra;dicari dc obfcrvandum, hanc analogiam talem cfTc , ut ex generc
fpecie , fed per modu.Ti fotius , ita non podumus conce- fuofubflantiacomplefaenccllenfiorfir,quam incomplc-
dere h<Fc genera prarcife concepta per modum partium ,
ta,&quod hzc totum fuum effe habcaf proptcr illam
,0
non cffe fublJant as cpmplcfas ,
prout vero concipiuntur relpeflive &
cum proportionc fumantur . Nihilominus
pcrmodum completas: hocau-
fptms, efTe fubliantias f amen
accidere poffe, ut aliqua fubltantia incompleta fit
tcm (tiodocorrimuniter&abfoluteloquendo concipiun- fimpliciter nobiIior,&cxccllcntiorintenfivc, quam ali.
tur , &
conOiruuntur in lioea prsdicamcntali . Atque quacompleta:animaenim rationalis fimpjicjtcrnobilior
hoc lulimi convincunr reliqui difcurlus, qui pridiilie ra- cfl ,
quam f erra, aut ignis, quamquam ha; fint fubflantiap
tiooi adjungunrur omncs cnim procedunt de genere
j complctaEjillaincompIeta.HaE namquefubflantiae folunj
pricileconfidcraio, ut eit pars Mciaphyfica, non vcro ut fuperant animam in materia,quaj impcrfcflifTimum quid
al quo rnodolaltem confule, dicit totam rei fubflantiam, efl in ordine fubltantiae: ipla vcro aqima fuperat f alia
& per modum totius entia in diffcrenfiaformali,& ingradu&prdjne fubflan-

Quatis fit diyijio [HbftnntiA in completam tis,quoniam efl,& intcllc\ualis,qui exccfTus
fpiritualis
& incowpletam tnulto praeflanf iorcfl in perfctlionc intcnfi va.

Ex diflis in dcclaratione hujusdivifionis facile efl in- Quinetiam probabilcefl.aliqucm moduro fubflantia-
êlligere, qualisfit ipfadivifio: aliferenim elf de illa |o- lcm pcrfefîorem cffe in fua entitate , quam fit quaelibet
quendum,fi rnembra fumariturfecundum Mctaphyficam completa purecreata nimirum unioncra
alia fubflantia ,
confideraiibnem ,aliferverofi fumantur fccundum Phy- hyppflaticam, quj? in natura humanafolqm cfl modus
ficas realitates . Priori enim modo non poteft cfle divifio quidam fubflanf ialis,& majorem excellenf iam illi sffert,
analogi in analogata, fed videtur effequafi fubjefti in ac- quam fitnon folum in homine, fed etiam inangclo, noq
<cid9ntia ratipnis, feu pcr varias dcnpminationcs fumptas jantum ratione ipfiufmet fuppofiti verbi di vini,quod hu-
ex ipodoconcipiendi nodro Homocnim , rationajis . & manitati conjungitjfedcfiam ex parte illius modicreati,
non funt duse fublianticc, fcd una , quse fub conceptu ho- & fupernaturalis ,quem popit in ipfa humanitafc . Qui
minisdicitur fubllantia completa,& fubconceptg ratio- tamenmpdusnonefl fubflantiacompleta, fcd medium
nalis , dicifur incpmpleta Metaphy fice : non potefi ergo aut vincuIum,quoconfurgit fubflantia qu^daro complc-
)bi interccdere analogia in vera ,&reali rationcfubfian- ta,quae c(l Chriflus Peus homo. Juxta quam fcntcntiam
tiae : intercedit ergo fola diverfa relafiorationis, feu di- conicquenrerdiccndum efl,quod Jicet iJlemodus dicatur
verfadenominatioex modonoflroconcipiendi Quod fi . analogice fubflantia, quantum ad propriam rationcm
jnterduni fubftanfia completa incompletareipfadifie- & formalem pcr illani vocem fignificatam, nihilominus
rant, ut equus & rationalc hoc npn efl cxformali op- : quoad rem ipfam cfl quid pcrfeflius nobilius, quam &
politione membrorum , fed cx mafcriali di verfitate enti- propriiflTima fubflantia crcat?
tatum Atque hinc fit ut aliqua fublUntia incompleta

. , Neque hocefl inconvcniens, quiafatiscfl, quodfit
hoc raodo fit multo perfc6\ior in re,quatn aliacprnpleta minus pcrfe6\um ,
quam illa fubflantia complcta ,
qujp
guamvis modus concipiendi fitdivcrfus,& exfuogencrc mediantctali modoconflituitur , qusnonefl purccrca-
minijs perfedus. Fit etiam hinc, ut fubflantia incom- ta, fed ex rccreata &
incrcata mirabilitcr compofita Ec .
pleta Metaphyfice, Phyfice fitcompleta, utrationalc propter hanc caufam qon pptcft hinc argumentum fumi,
y. gr. quia in re non diAinguitur a tota rei fubflantia , fcd ut idein dicatur de gratia vcl alio accidcnte creato fu- &
fpluminniodoconcipiend' pernaturaliadnaturalcmfubflantiam creatamcompara-
At yero, fi mcojbra fumantur fecundum Phyficam to quia medio accidente non cpnfurgit aJiquod ens per
,
âtionem compIetae& incempletas fubdantije , fic vidcri fe unum,neque aJiquafubflantia, & femper manef in or-
potelt divifioanaloga ,
juxta ea ,
quxin fimilidivifione dine cntis fecundum quid Scd quanquam ha?c probabi- .
fuperiusdiftafuntdeentecompleto&incpmpleto. Et in literfintdi\a,npn tamen funtcerta,nam oranisunio hoc

unoquidem fenfuapparet hoc verum , tamen inalionon ipfo, quod tantum efl quidam modus rei, qus unitur , vi-
vidctur neceirarium : elKnim illa divifio virtute multi- dcturefTc in fe diminutaecntitafis,& quafi refpeflivap:&
plex &ambigua . Et ideo non poteft fimpliciter, &finc ideo Jicct qnio hy poflatica ratione termini, ad qucm ter-
dilliuitione refponderi . Nam fubltantia potcft intelligi niinatur, liabeat infinitam quandani exccllcntiam &diT
incompleta Phy fice folum ex defet\u alicujus partis inte- gnitatem , tamen in fcfe confiderata ingcncrePbyficQ
^ralis: &
hoc oiodo clarum efl nori intercedere analo- non vidcturtam perfefta entitas,ficutcflfubflantiacom-
îam inter illam,& fubfiantiam completam Rurfus ali . pleta pr^fcrtim intelleftualis Sed hsc ad Thcologi
, .
inpdo&latis ufitato dicituraliqua lubflantia incomple- cam confiderationem magis fpe\ant

ta folum ex defeflu alicujus modi fubflantialis,uf huma-
uitas , V. gr. carens propria fubfillentia . Et fubilanfiam S E C T I O II.
^c incompletam, probabilifTimum etiam efl non elTe a- ,
nal "gice, lcd uniyocc fub.tantiam, ut humanitatem, v.g. iJtrum refle dividatur fubftantia in primam.
relpcCû hpminis quia includit totam effentiam ,
,
to- & Cr /ecmdam.
tam entitatcm fubilautialem hominis , & efl fimplicitcr
ens per fe , eo fenfu ,qup illud per /e dicit clTentialem ra- HAnc divifionem fuppofuit Ariflotelcs in prsdica-
tion:m fab lantia; quod infradcclarabimus folumquc
,
: mcntis cap. de fubflantia, tradens rationem dif- &
illi dectl coinplemenM.n quoddam modale, quod non vi- fcrennamutriufquc nKnibri & communcm ipfiusdivifi ,
d<- ur faMS ad conllitucndam analogiaro Oblcrvandum . delcriptionem quam his verbis fignificavit , Commune
,
vcro eft,quod ,ficut hurnanitas nonefl homo, ita ncque efl omni fub/iantid in fubjelo noneffe. Oportet igitut
(lici poteil fubflantiaeo modo, quo fubrlantiacfl gcnus in prxfuiri participationem hanc diligentcr dcclararc
j
gcnerilifrimum fic cnim fumitur in vi concreti ,& pro-
: ut per (ingula membra difcurrcntes, totam, (ubflantiae
lignificat rem lubfiQentem , faltcrn inconfufo&in rationem cxadi; cxpiiccmus
Quoi
. . .,. . ,,
E c T. II. t5trum rclc diviclatur fubflantui , ofc. l^Sj
âd ftt MvlfHtH hitjus divifionis. bitur, hanc effe folius vocis merc xquivocam pjrticipi-
-Dubitari crgo inprimis potcft , utrum divifum iti hc tionem, nam exdiftis,&ex ipfomet Ariltot. conftat, i|l
fit fola vox iquivoca, vcl analoga , ycl
divifioric aliquis ca non folufn nomcn fed etiam rationem fubftantia: ali-
,
conccptus obieiilivus communis fubiUntix primx& fe- quo modo eflê communcm utrique rnembfo. Quarc,quod
eundar. Et ratio difficultatiscft^ quia fubHantia priroa Ammonius in PrKdicamcntis ait illam non cffe divifio-
nihil aliud cfl, quam fubrtantia fingularis: fubftantia vc- nem , fed ordiocm folum enumeratorum , ut fi quis cnU'-
rofecundacft fiibflantiaunivcrfalis, fcu abftrahens abin- merandodicat in oraf ione cffê Iitteras,fyllabas, &ditio-
dividuationc: fed fub(lantia;communi individuse nu,l- & neSjVel inexercitu cfl"educes,&milites,&c. ita( inquit)
lusrealisconccptusobjeflivuspotcft cffccommunis prx- Ariftotclcsnondivifit,fed cnumeravir folum,in praedica-
tcr ipfummct conccptum fubflantia: communis crgo in :

menfo primas ,
fubftanriae reperiri fecundas fubftan- &
hac divifionenullusconceptus obje<ftivus& rcalUdividi tias: probatur,quia vcl rcm non de^
Hoc( inquam ) non
potcft. Confequentja cft evidens quiadivifum non po- ,
clarat, vcl perindeeft ac fi dicerctur pariitioncm tflis fo-
cft cum altero mcmbro dividentc coinciderc. Major lius nominis 2quivoci.Probatur,quia negari non poteft
vcro fatis apertccolligiturcx Ariftotelccitatoloco, & quin nomen fubftantijccommunc fit prirat fecundse . &
conftabit aropliuscxdicendis. Minorautcro declarafi^r Gonftat etiam Ariftoteiem fub ea voce utramque voluiflê
&ratiooe: namPctrus&homonihil
facilc induftione fubftantiatncomprchcndcrc :ergo, fi illa tantumeftenu-
habcnt communc prartcr conceptum hominis ncque ho- : mcratiorerum fub eodem noraine contentarum abfque
JBO &
animal prstcr conccpfum animalis: &inuni- aha divifionc , erit partitio nominisxquivoci , quia hu'-
vcrfum omne inferius fuperius ita comparanfur: & & jufmodi psrtitio nihil aliud rcquirit: id autem faifum
(Codem modofubordinantur inter fe fubftantia prima & eft, utdixi, quod &ipfe A mmonius confiretur propter
fccunda Ratio vero eft quia conceptus inferior inciudit
. ,
ratiopcm fupra faiilam , fcilicct, quod Ariftoteles ra-
in fe totum conccptum fuperiorem,additque iili determi- tionem nominis propofuit , quautrique membrocora
nationem fcudilferentiam fuam:crgo nullamhaberc po- munis eft
tcil cum illo convenientiam,pretcrquam in ipfomct con- Hoc ergo fuppofiiodixeruntaliqui primam& fecun- ,
ccptu communi ,qui: potiuseft identitas, quam convc- dam fubftantiam effenomina fecundx intentionis & de ,
nientia: convcnicntiacnim inprcefeoti dicit fimilitudi- formali fignificare quoddam accidens rationis,ncmpe ra-
nem, Petrus autcm & homo non funt fimilc^ , fcd unum tionem fubjciti , & prxdicati Soto fubftantiaiis, ut fentit
Etconfirmatur, quidam proceflrus in infi-

nam alias cftet in Logica cap. de fubftantia , intentionem univerfa- vel
nitum inhisconceptibus,namfihomo& animal conve- lis , &

fingularis fubftantiae ut volunt Cajctan. Lova" , &
nireatin tcrtioaliquoconceptUjCtiam ab illoconceptu nienfes.Qui confequenfcr ajunr,dividi ibi accidens in ac-
& conceptu animalis poflet tertius diftinaus abftrahi cidentia, quod intelligendum eft ref(Sedlu fubftantise, cui
nam comparantur etiam ficut fupcrius & inferius , & per rationem accidit cfTe univcrfalem vel fingularem ,
idem argumentum fieri potcrt de quarto illo conccptu aut in refta lineapraedicamcnfali collocari Formaliter .
lefpeftutcrtii , & ficin infinitutn autcm comparando divifum ad mcmbra dividentia ut fic
Secundo hinc dubitari poteft,anhxcdivifiofit rei vel potiuserit divifio generis iri fpecics,quaiis eft divifio uni.
relationis, nam quod fit rei videfur pofte fumiex ipfa verfalis, v. g, in quinque uni verfalia. Nam fi accidensdi-
communi ratione fubftantiic , qui eft ve! non effe in fub- vidatur in .-jlccidentia ?cr fe fub illo contenta,ut colora-
jeflo, ideft, perfeeire, velfubftarcaccidenfibus, qux tum in album & nigrum,divifio erit per fe, & eflentialis ,
eft realis ratio: & ex ratione etiam primcefubftantisc, non accidentalis, aut peraccidentia rcfpeflu divifi . Sofp
qujc eft primo pcr fe ac immediafe fubftare accidcntibus vero indicat divifionem efl^c fubjeiSi in accidentia ratiov
Contrarium vcro cft, quiaprima fuk)ftantia& fecunda nis,quia nulla tntentio commuais enTc poteft ad infeniioT
jn rc non differunt: non crgo poteft di vifio eftPe realis nem fubjefti & pifdicati.Sedquamvisdemusdivifioneni
Item fecunda fubftantia non eftmembrumdividensut poffe habere illum fcnfum,tamenquod aliter fit impolTi-
fubftantia, fed ut fecunda fubftantia ; ut fic autem mhil bilis,non verum,nec rec\e probatur illa ratione: nam,
eft
rci additprseter fubftantiam ipfam : noriergo cftê psteft fi ratio (ubjefti & pvjedicaf prop'ie fumantur incrdinc i
divifiorci, fed rationis tantiim . ad propofifionem habc-nt intentioncm comunem cxtrc-

,
Tcrtio dubitari poteftjcui hoinm membrorura ratio roi propofif ionis,quod in vocibus terminum appeilarnus,
primarioconvcniat,nam Ariftoteles fignificat
fubftantiae vel nomen: fi vero fubjeiûm & prxdicat um latius fu-
primario convenire primsc fubftantii,iilanj cn\mfro^rie mantur pro & prsdicabili qux proportiona-
fubjicibili ,
inprimisi & maxime fubjlantiam eflc dicir, quia illa cft, biliter fchabent ad univerfalt & fingalare,fic poflunt ha-
qua; primo fubfiitit, & fubftat & quidquid aliquo modo
, bere intcntionem comn unem corrclativorum ,qu2 fun-
fubfiftir, vel fubftat , in prima& per primam fubftantiarri datur in tali abilraftione , vcl comparatione intelleftus
id participat .Propter quod ( ait Arillofeles ) prtmis fub- quamvis fortafle non habcat terminum communem in-
flantiis ablatis impojftbile eft aliquid remanere . I n corl- complexum quo fignificetur: & in priefenii appellari po-
trarium vero eft ,
quia fecunda fubftaritiacfllêntialiter eft teftaptumponi in reâ linea pr^dicamemifubfiantia^
fubftantia , ratio aufem cflentialis priusconvcnit fpeciei quod deformali figmficat iritcntionem rationis. Afque
autgeneri, quam individuo: ficutcnimideoPefruseft hoc modofacilc expeditur difficullas ta\a in primo dur
animal, quia homo eftanimal, noneconverfo, ita & bio, quia quod prxdicata infcriora & fuperiora intcr fe
etiam e(i lublhntia, quia homo eft fubiUntia ratio ergo : fubordinata convcniant in aliquo ente rationis nullaeft ,
fubftantiff per prius convenit fecundis fubftantiis: & nul- difticultas. At vero fi dicatureftredivifiofubjft^ti realis
li poteft iromediatius convenire, quam ipfi fupremo ge- in accidentia rationis , vel dicendum crit divifum non
neri Imo etiamfi loquamur de fubftantia fubratione
. cflê unum , nifi ^ggregatione quadaro,nimirum res, quae
fubltandi, videtur primoconvenire fecundx fubftantiae: ponuntur in linea rcfta prfdicamenti fubftantiaf,vel ccr-
nam licetquoad communia accidentia prima fubliantia fcdeclarandum adhuc fupereft , fub <ûa raiione reali &
videatur pria o fubftare, quia ha:c accidentia non convc- objeiliva, illud divifum unum fit.
niunt fpeciei nifi ratione alicnjus individui, tamen quo- Prartcrca h.-EC inrerpretatio pr;tdii\je divifionis per fe-
ad accidentia propria vidcfur a contrario fieri nam rifi- , cundas infentiones eft probabitis, & accommoda Dia-
bile, v. g. prius con vcnit hofnini,quam Petro ideo enitn : |e\icis, taracn ad rem Mcraphyficam quamnunctra-
Petrus ell rifibilis ,quia homoeft rifibilis , non e fontra- 6\amus, noneft fufficiens Neque etiam videturomni-
.
rio; cmn ergo accidcntia propria fint omnium prirna,& noaccommodata meriti Ariftotclis , nam illenondecla-
firca iila munus primum exerce<)fur,fieri vide-
fubitandi ravitrationem fub;tantiae,quam in prioia fecunda re- &
tur , omnibus penfatis , ut hxc ctiam ratiofubftandi prj- peririfuppofuit,peraiiquam relationem rationis, necfii
tno convcniat fecunds fubftantiar.Aliundc vero apparcf, milifer per denominationem aliquam fumptam excon-
utramque fubftannam efle acque primofubftantiam , & ceptibus noftris
, fed per propriefftem realem fubfiftcndi
noncum aliquo ordine , non folum quia in reidcm funt, inle,quam per illam negafione decIaravir,non efl^c( fci-
fed etiam quia univocc participant rationem fubftantiae, licet)V;/^/>^(7.Ncqucenimdici po,teft,quod illamet.
nam utraquc fubftantia , tam prima quam fecunda dirc- iam negaiiooem fumpferit in ordinc ad fccundas inten-
te collocatur in prardicamcnto fubllantix, quod effe non liones.ita ut ejfe in fubjelo idem fit, quod nonprtdi'
poffcf,nifi utraque efli:t univoce fubltanfia cari de fubjed:o, nam in hoc fenfu falfodiccretur commu.
Circa primamdubifa;ionm,nmoutexiftimoopina- ne efl"e omni fubllantiîn fubjeflo nonetTe: fecundi&
SnArez Tom. XXIII. M 3 eaim
. :. . ,
X82 Disr. XXXIII. De fubflantla crcau in communi.

enim fubftantiishoc nonconvcniret,cum pracdicenlurdc quc ^rgo propfletas convcjiire debet-fjn fccurdaefub-
primis, vci de inferipnbus fubliantiis . Urjde Arirtoteles ftantige, quam prim3r,ut ut raquc fubilantia fit . Diffcruof
expreffs didipgiit êlJe infubjeUo,?i Mcide /uhje^lo , ut yero iii modo participandi illat proprictatcs ,
nonqui^
Ijpc fit praedicari , illudinefre. Et de fecundis fubnanriis juna participctiila$,&alianonparticipct :nara hoc rcpy-
ait non eife in fubjeito, licet dicanturdc fubje<no Suqiit . gnarcl divifioni : cflretcnira cxcludcrc unum racmbroi7>
ergo negationem ad defcribcndam talcm proprie-
illani a participationedivifi: fedquia una,idef),primafubnai7-
fatem fub(Unii.r,quiE ert per fc effe. Deinde fubftarcac- tia primo ac pcr fehabctillasproprictatcs, quod cxcq
eideniibus proprietas c(\ realis , non fccundaE intentip- & provenit,quod fubflantia fingularis cindividua efljna^t
jiis, ut cx ipfis terminis per fe notum videfur , extextu ficut fingularia funt, qus per fe primo cîflunt , ita etifqi
Arillofclis: ideoenim diut, corruptijprimis/ulffiAntiis perfe primo fubfiHunt, &fuflcntaiitaccidentia: altcr
impojftbils ejje aliiquidretKanere ,quiain eis rcalitcr exj- vero,idcfl, fccunda fubflanfia, folum pcr prirojm illas
flunt fccundx fubflaniia;
, &
infuntaccidentia ; fub(}arc proprief ates p>rticipat Quod enim illas participct, p-
.
ergo accidentibus fumitur in ordjne ad cxifteptiaiTi rea- tet,tum quia efl fubftantia , tum ciiam quia fub fc contj-
]em , & ut proprietas realis . Iteiri quia fubHare relatum pet priiTiara fubftanti^m , & in ca intimc & effentialitpF
ad fecundas inteniiones,feu ad opera mentis , nihil aliud exiftit. Undencceffceft,utquod prima: fubftantiaecon-
efTe vidctur, quam in prppofitione fubjici: hocautetp venit in rc, conveniat ctiam fecunds faltem mediantc
modonon tantum fubf]atitia:, fedetiam accidenfia qu?- prima. Quod vcronon alitcrconvcniantillaeproprjctji-
dam fjbftanc aliis accidentibus & fecundx fubOanfis : tes fecunda: fubftantiar, nifi pcrprimam, patet, qui|i
non femper fubflant hoc inpdo propter primas, prajfer- noncxiftit, nifi in prima,nequc enjm fubfiftit pcr fe fcpi-
ttimin propofitionibus qux non dicunt a\ualem exi-
,
rata. Undcref^cD. Thom. q p.depotentiaart.i.ad 5.
ftentiaiu , declarabimus. Item pflenfumcft,
ut inferius ait, fubfiftere atfrjbui generibus fpeciebus, nonqui^ &
cffc in (ubje6\o fumi ab Ariftptele realitcr fecundum & fubfiftunt (fcilicet exfremaindividua)/f<<5/<i<<if-
realeefTe: hiijusautem correUtivum efi, fubrtareacci- dua in eorumnHturijfubfiflmt. Sicergo facileexponi-
dcnlibus qua: infunp ergo ha?c propricfas rcalis: fctur di(3a divifio, quqe refponfione ad dubia, &argu-
cunduin hanc autem dividuntur prima fecpndafub* & mcnta jnprincipio porita magis declarabiiur
naniia, qualenus magis vel minus , feu diverfo modo il- Ad primam ergo dubitaiipnem duobus mpdisrefpon-
lnm proprictatem participant: crgo non per fecundas deri ppteft: priqio, divifum effe coDceptum aliquem ob-
intcniiotics, fed perordinem ad rcales proprictates fub- jeiûm & rcalem communem primx& fccund^ fubftan-
fltittii piiina& fccundadillinguuntur tiacnon quidem fccundum altquem gradum effentialem
,
AUde, quodinordineadftcundasintftitioties vixpo- fpecificum,autgenericura hocen<ra modonihil potcfc :
tel\ iiitcl|igi, quomodo pritna fub(lantiadicatur magis c(fe commune prxdicatis per fe fubordinatis,ut refte pro-
fubiU|ii!a,quam fecuqda,ut Arillofelcs loquitur,nam fi bat difcurfus ibi faflus : fed efi hic conccptus cororauni?
prin)a fubllantia dicit intentioncm fubjefti, fccund^ & fecundum participationem feu dcnominationem fum-
inicntioncm pradicati , utaifSotp,in quofitcotnp^ra- ptam a quadam propriefate fingularis fubftantiae, qus
tio!' i-a;Ti hxcdebet fieriinaliqua proprictate communi aliquomodorcdundat in fubftantiam univerfalem Hu- .
fanones auiem praedicati &

fubje6î funt divcrfae,& ipfc jufmodi proprietas eft fubfiftere, vcl fubftarc, qua; form^-
Sofp ait nullam habere inrcntioneqi communem, & litcr non dicunt effcntiam fubftantise , uf de rat ione fub-
quamvis habeani, iliam $que p^rticipant, nam tam ex- ftandi fuperius indicafura cft, &de fubfiftentia aftuaji
treuium propofiiionis eft pra;dicafum , ficut fubje6\ui|i infcrius dicetnr:fed dicunt proprietates quafdam fcu con-
Idcmque argutrientum fieri poteft , fi dicanturilla; inten- ditiones fubftantiae , qua; pcr fc primo conveniunt fingu-
iiones effc univerfalis & fingularis , aut prsedicabilis & lari fubftantias, & fuo modo illara efficiunt : confequca-
iubjicibilis ,divid!quc fub intentionc communi ponibilis ter veroctiam gencra& fpccies fubftantiarum
cfficiunf
in linca reda praedicamenti-fublUntjz: nam hxcctiatn quatcnus in fingularibus funt. Atquehocmodononrc.
intentio ^que primo convenit fecundis fubftantiis ac pri- pugnat aliquid
effe cotnraune fubftantije fingulari upi- &
UHS. Unde quoad hoc verifimilius diceretur, dividiin- vcrfali.Prifertim , quia haec communitas licet quoad
tcntionem fubjcdi, & hanc magis priusconvcnirepri- & diftin(SioDemmembrorutnfit rationis,tamenquoad ip-
iiix fubrtantix, quam fecunds. Sed hocefiam non eft famconvcnientiam,fiattenteconfiderctur, non tam efc
credibilc ^quiaeffe fubjcfî prsdicationis folum dicit in- rationis, quara realis, id eft,non eft per folara fimilitudi-
ientioner|i rationis: at vero illa iionefl fufficiens ad ex- ncra , a qua abftrahatur conceptus communis fecundum
plicandatti raiionem fubQantiae, njincommuniseflacci- rationem, fed cft per reakra participationem ejufdeni
dentibus, qua; ratiodc omnibus intcntionibus fupranu- fubfiftentiae cnim & Pctrus rationequidem di-
. Homo
meratis fieri poteft. Et prasterea illa intentio fubjc^ti ftinguuntur tamcn eo modo dicitur homo fubfiftere in
,
pon femper convenit fecundis fubfiantiis per primas, Petro, quia eadem rcalis fubfiftentia Pefri eft etiam rca-
prxfertim in prppofifionibus per fe , quae abflrahuntab jis fubfiftentia naturx humanae & fimiliter eadem ca- :
a6ûali exiftentia . Igiturprjeter intentiones rationisali- pacitate feu virtutc, quaPetrus fubftat albedini, fub-
guid addere oportct ad cxplicandam praediftam divifio- ftat ctiam homo. Sicut cxiftcre poteftdici commune
rem, &
diftin\ioncnn accomparationeoiiiicmbroruin praedieatis fingularibus & uni verfalibus non communi- ,
dividentium inter fc. tatc rationis, & abftraSionis, fed rei, quia cadera nume-
Aliterergodici poteft ,inhac divifionedividifubdan- roexifientia,quafinguIare,exiftit&univerfalc . Juxt
tiam, ut habentem hanc proprietatem realem per fe fub- hunc crgo modum non eft difficilc intelligere divifutq
fulendi dividi autem perdiverfos modos , quibushaec
:
commune primae& fecundi fubftantiae.
proprictas primis&fecundis fubflantiis convenir. Quara Dices : Iftcroet conceptusfubfiantiJE hoc ipfo, quod
(ppinionem cfiam attigit Cajetanus in prasdicamento. communiseft, &quid abftraflum a fingularibus,&con-
(ublUntis, tamen in fenfulongediverfo ab eo,qucm nos fequenfercft fecunda fubftantia: repugnabit ergoilli di--
jntendimus. Dicet enira primam fublbntiara conUitui vidi in primam & fccundam. RefpQndetur, ctiaraficom-
pcr pofitivum moduni particularitcr fubfidendi , fecun- niunisfit,noncft fubftantia fecunda,quia noncftcomu-
dam verofubiUntiam non conflitui per pofitivum mo- nis tanquam gradus eft"cntialis fpecificus vcl genericus,
dum, fcd pcr carentiam modi particulariter fubfidendi. neque cft abftrai\us fecundumrationcmex aliqua con-
UndenonafTignatdivifura coramuncfecundum aliquatn vcnientia effentiali inter complctas fubftanf ias, quod ?ft
proprietaicm rcalem , fed folum fecundum proprietatem de ratione fccundaefubftanfiae , fedeft communis per dc-
xationis, fcilicet utcll res ,
qua^diredê ponitur in linca nominationem ab eadem proprietate quod vidctur per- ,
rcfta praedicamcnti fubftantiae. Quxexpofitio mihi non tinereadquendammoduraanalogif,ut in fecundo&ter-

?idco probatur , quia juxtaeam declarari non potefl , in tio dubio declarabo. Addp etiam ipfum concepf um pri- ,
qua raaone conveniant prima

reali fecunda fubltan- & ma: fubltantif con|imunem cffe ad omnes primas fubffan-
(la, fecundum quam utraquc fubftantia appcllatur, & tias, quia , licet prima fubftantia realitcr fingularis fit &
piagis piima quam lecunda: proptcr alias rationcs & indi vidua , tamenformalifer ipfa ratio primx lubftanfiat
guas lUtira indicabo. potelt abltrahi ut cornunis^quanquam illaratiocommu-

'
iVliicr crgodicitur , fubftantiam dividi fubrationc per nis non fit fecunda fubftantia propterditUm caufam.Si-
(ubfiftenti?& fubftantis aliis: ab utraque enim pro- mili ergomodo potcft ahqua raiio {ubfiantiaeeftecoTiu-
k
frielate duimus fupra poffe fubfiantiam appellari.U tra nisprinix &recundx, nequehoccoatradicitrationi pri^
ms
. .
S ect. IT. 'Uirurn rcd.c dividarur ilibftantu, S;c. jSj

;<nfubftnti , quia ejus ratio formaliscominunicabilis a partcrci exiflant ,tamen ut rationcdiftinguuntur , ir-
cft , licct rcs fit incommunicabilis . Eo vel maximc, quod ciuderc aliquam relationcm vcl dcnominationem, quam
lingularitasprimx fubftantiacnon cxcludit communica- non habent nifi per rationcm Ad hunc crgo modutn
, .
tioncm cum fecunda fubftantia in cadcm entitate &cf- dicimus fefe habere primam fecundam fubflantiam ia &
fentia : &
confequenter in eadem proprietate quz com- ,
hicdivifionc .Quoddcclaro primoex ipfis vocibus, nara
municatio fufficit ad conftituendura divifumhujusdivi- prima (ubftantia , utprima, dicit relationem ad (ceur^-
fionts, utdeclaratum eft . &
dam , e converfo fecunda ad primam hxc aulcm re- :
Atque hic modusdicendi eft ficilis& vcrus, pofTetâ- latio non pofeft efTe rcalis, fcd rafionistantum cftenim :
nenctiam dici.divifumefTe fubflantiam conccptam fub relatio ordinis cujufdam inter illa autem,quac in re non
:
ratione cflentiali fubflantiarjquafjficut patert concipi aut didinguuntur fed tanfum rationc non poteft clfe ordo
, ,
lingulariscfFefta ,attt abflraflaafiogularitate, itapotert realis, fed folum rationis. Sccundoexre ipfa, exdefi- &
ctiamdividi inprimam,& fccundam fubflantiam.Sicut nifionibus primz &
fecundx fubftaniix, diciturciiim
communifer dicitur , naturam humanam fecundum fe prima fubftantia,qua: pcr (e primo fubfiftit , vcl fubltir,
aiecfingularcm cffc,ncc univcrfalem: undedividi potefl fccunda vero fubftanria dicefur , <\ax fccundario vcl pct
fecundum illum duplicem Oatum vel modum effendi, primam fubfiftit vei (abftat : quamvis autem fubfiffcre
ûorum alter e(\ rationis Diccs primo: , alterrcalis. vel fubftare rcalitcrconvcniaiit ptims vel fccundx fub-
rgofubflantia,quzhicdividitur,erit ipfum genusgene- ftantiê, tamcn quod uni primario,
altcri fecundariocon-
raliflimum fubflantix, quodedimpoflibilc, quiagenus venianf, feu quod uni per peraliam.hoc noncfc
fc, altcri
generaliflimum tantum eil fecunda fubflantia , non pri- in re, fed in ordinc ad conceptus noftros Quia in re non .
ina. Sequela patet, quia fubflantia,quieft generalilTi- eft unum & aliud, fed unum tantum , neque eft mediate
num, nihil aliuddicit, quam elTcntiam fubflantii , lcu & immediate fubfiftere vcl fubftarc, quiaubi inreno.i
quod habet eflTentiam fub.iantiac,ficut humananatura fecft di!tin^\io,non potcft effemedium ergoratio primx, :
cundum fe concepta nihil aliud efl,qu3m ipfamet fpccics autfecundx lubdantix fecundum totum ,quodmcIudit,
humaaa Itera homo licct poflit fecundumfe feu finga-
. non cft in re ipfa, fcd complctur per rationcm .
lariterconcipi,nontamcBpot8fldividi in primum&(c- Diccs:Ergo coincidit hxc cxpofitio cum priori feoten-

cundum: crgo nec fubflantia poterit fic dividi,fi fumatur tia (upra improbata. Refpondetur,ex partc quidem cuna
jjro ipfa natura fubftantiali in concreto. Adde, quod fi di- illa convenire:& ideo nonomnino iliam improbavimus,
videndussflet homoin primum & fecundum ,

potius ho- fed diximusnon fufEcienter rem expIicare.Deinde ab ills
mo uni vcrfalis diccrctor primus homo, quam fingularis , diffcrimus, quianec per intentionem finguiaris & uni-
iicut ideaPlatonis fi etfet, cfTet prius homo, quara indivi- ver(alis,nec per intentioncm fubje6î prg Jicati divifio- &
ûa. Refpondeturad primum negando ampliciter fcque- ncmexpl icamus, fed foium per rclationem ordinis feu ,
iam , nam iicet fubflantia ,

qua; in primam & fecundam per relaiionem primi & fecundi inratione fubftandi vel
iiividitur,non dicat explicifc nifi id quod habet cflcntiam fubnftendi .Unde rationem fubfiftsndi vel fubftandi noa
feu naturam fubflantialem ,
quam rationem includit et- intelligimus in ordine ad folas intentiones , feu prsdica-
iam conceptu genusgcneralifTimu.TJ fub-
in (uo aftuali tiones rationis, (ed de reali proprietatefubf;andi : inten-
tameodiverfo modo,nam fubflantia ut efl gene-
flantia;: tionem autem feu relationem rationis folum ponimus in
raliflfimum^non folum pra;fcinditab flatu fingulari in- & habitudine primi vel fecundi fabftantis ,
dividuojfed dicit quandam vcritatem univerfalem, ratio- Undc ulterius obfervare licet, fubftantiam dupliciter
re cujus fubftantia ut eft generaliflTi.T.um , non potefl inprimam
dici poffe . Uno modo pofitive pcr relationem
telligi fingularis; fubflantia vero ut dividiiur ia primam adfecundam, quo fenfu procedunr , qua:ha\enusdixi-
& fecundam,dicit pricife unitatem formalem fubflanti?, inus Alio modo negative per negationem prioris; & in
indiflercRtem zd fingularitatem & uni verfalitatem . Si- hoc fenfu ratio primx fubftanti^crcaliseft, nuUamque
cut humanitas, quas fecundum fediciturindifferer.s , & includit relationem feu intcntionem rationis , &, Mcta-
iion univerfalis, nce parlicularis, non dicit aliam elTeniia phyfice loquendo,h2ec videtur fatis propria & ufiiata ac-
ab fpecie humana,dicit tamen alium modum concipien- ccptio primx fubltantn.Eff enim illa,quae ita per le fub-
di.Item fubflantiaut efl genus,dicit conceptum pr^cilum fift it , vel fubftat, ut nulla fit illa prior in fubfiftendo vel
ab omnibus differentiis fubflanfioc : fubiiantia veio ut eft fubftando: hoc autem totum in reipfa habet & per illam
iIivifum,non dicic conccptum ita prxcifum, led potius ut negaiionem prierisdeclaraturillud pofiiivum,quod pri-
refultat ex quacumquedifrerentia fubflantiali ,
quatenus ma fubftantia habct , cx "i proprii & intrinfeci modi ef-
omnibus commune efl, conflituct fubflantiam comple- ftndi pofitivi In feciinda vero fubftantia non hibct lo-
.
tam. Quo fenfu eflentia fubflantis efl quafi tranfcendens cum illa duplex acceptio,quia nihil denominatur fecun-
a fupremogenere ufquead individua fubftantiaf.Quomo- dum pcr lolam negationem , fed neceflario inciudit oidi-
do dixit D.Thom. in i.dift.s j. qu. I . art. i. ad i. Qmne . nem ad id, quod eft primum ideo,licet prima fubftan-
: &
quodeflin genere/ubftantit^poteji dtciujiti , fiuefit fub- tia fub aliqua ratione non improprie ponit dicereconcc-
fiantia univerfalts , Jive particularis Ad . alf eram par- ptum realem non includentem aliquam relationem ra-
,
tcm refpondetur negando fimilifudincm , namhomo, tionis,tamen (ecunda (ubftantia fub ratione fecundse
& Petrus non habent aliquam fpecialem proprietatem , fubftantixncceflario coropletur per ratioiiem,quia licct
fub quapercipiantillam relationem , vel dcnominatio- resilla quxtlt fecunda fubdantia fitrealis, tamcnquod
,
nem primi,& fecundi, nifi in ratione fubfiilcndi , vel fub- fitfecunda, non habet in re,(cd in ordinead modumcon-
flandi in ordine , ad quam dicuntur prima vcl lccunda cipiendi noftrum Unde ratio prims fubftantix vercac
.
fubflantia ,
quia illa proprictas non periinct pcr fe primo proprie poteft Deo attribui in aliquo fenfu, ut fequenri
9d homincm ut fic, fcd ui fubflantia eft . Et ideo dixi fu- feftione dicam ratio autcm fccundx fubftant ix nullo
:
perius rationem primi & fccunda; fubflantise non fatis modo in Dco locum habct , quia in eo non habet locura
cxplicari per rclationem fingularis & univerfalis , nifi abftraftionaturx communis a proprio fubftantix indi-
adjungatur diverfa habitudo ad hanc propnetatcoi fuh- viduo.Quapropter confideratio (ecundx fubffanfia: ut fic
ftendi vel fubflandi ad Logicummagisfp?aatquamad Meraphyficum , &
Qualia fint memdra diuidentia jdeonihilamplius de illadiccmus. Prsfertim, quia prx-
Ad fecundamdubitationcradiccndum efl primo,hanc tcr difla fuprade univerfalibus vix aliquid dcilladiccn-
Divifionem quoad membrorum diftin6\ionem cffe ratio- lium fupcreft.Dicemus tamen in ultima fcdione Difput.
nistantum &non rci. Quod fatisconvincitargumcn-
, ffqu.decflentiali rationc fubftanfix, quz tam in fccun-
tum ibi failum,quia membra in re non funt diftincU,nec da ,quam in prima rcpcritur . Prius tamen confidcrabi-
realiter , ncc ex natura rei,ut fatis conflat ex his , qux a mus primamfubftantiam ut prima eft quoad negatio- ,
nobis di\a funt dc diflintTione naturse upivcrfalisab in- uem prioris, feu quoad pofiiivum modum qui negatio- ,
dividuis. Deindeaddo, nonfolum diflinLlionem ipfam nem illam fundat: hoc enira ad praefentcmdoflrinam
effe rationis , fedetiam membra dividcntia aliquam in- maxime fpciSat. De relatione autem rationis prima: ad
cludercrclationero, feu ituentionem rationis Sf pe cnim . (ecundam nihil cft quod dicamus fed Dialefticis remit- ,
contingit,diftin6lionem efle rationi; , membra elTe o- & tendum id cft,dcfcrvit cnim ad coordinanda lineara pr?-
mnino realia, juftitia, & aliis Dci at-
ut dt mifericordia, dicamcntalcm,& varios prxdicationum modos & idco :
tributis conflat Interdum veroaccidit membra,qui

.
,
Ari(iotcIcs,ut Csjctan. notavit, nihil de illa divifione in
âtionediflinguuntur, quamvis materialiier feu reali{er Mctaphyfic^ 4ixit:nobis auiem necefTaria vifa c(t ad de-
Suarez. Tom. XXIII. M 4 cU-
. . . , . . , ,
184 Disp. XXXIII. De fubft mtia crâta' In communt.

cUrandam radonem primae fubftantiae, proutrealis, & les, ita mcns cum fccundas fubnanfiasabflrahit^concIpJt
Mcliphyrica clt ilias pcr modum fubfiflcnt lum, non vero per modum fub.
Sitne priwa fubfiantia magis /uhflaniia fianfiiim nam: abfirahit illas ab accidentibus , & nuc'as
qttam fecmdci cfTent ias confiderat : non tamcn concipit illas fic fepara-
Ad feniumdubiiim apertat-it fententia ArifloteIis,ratas fubfiflere exf ra individua non cnim tunc mens com-
:
lionem lubiiantiar prout hic dividitur, primo ac per fe poni t, alioqui falfum conciperet , fed fimpiici modo con-
convcnre prirris fublfantiis Quomodo autem , & fub .
cipit hominem, v. gr. ad modum fubfiftentis,ab(irahen-
qua rationc hoc intclligcndum fit, rion abomnibusco- doeum ab individuo,& a particulari fubfidcntia. Mens
dcm mododcf laratur .Quidaip enim dtliinguunt de fub- autem D. Thomx fatit clara cli ex aliis locis citatis vi- ,
ftantia , utdiCla a proprietate fubfiUcndi , vel a propric- detur tamen intcrdum arquivocc uti oominc fubfi(ien-
tatc (ub '
andi : & priori modo ajunt, rationem fubftantise tias: proprieenimfignificataQualemroodumpcr feexi-
prius coo venirc fccunda?, quam prima; ,

poflcriori auiera ftendi fcutcrminum naturac fubftantialis: quomododc
,
inodo c tonverfo prius prim!E,quam fecundar. Ratioeft illa locutiiumus: aiiquando vcro fignificat naturam &
quia p icr proprietas eH ipfa eflTentia fublUntiz, qus elTentiam, qua; eft radix talis modi lubfiftendi , inquo
onvcnit prim* per fecundam polierior veroproprie- : infradicemus, rationcmefTcntialem fubftantijpconfiflc-
lasdl accidenfaua ,& ideo per fe primoconvenit priroa; re. Et hoc modo dicit infcrdum D. Thom. rationcia
fubilanfix, &
per illam fccunda: Ariiiotclem autem fubfilientiac pcr fc primo convcnirc fecundis fubftantiis
,
ajunt loeutum de fubliantia fub rationefubliandi,
eflfe &perillasprimis. Et hocetiam probat ratio in contra-
juxfa proprnffimam nominis eiymologiam , quia illa ra- rium fafia, quod elfcnfialis ratio fubftantiae per fc pri-
rio notio nobis e(i: propierea primam fubiiantiam & mo conveniat fecundis fubftantiis, non autcm probat
inaxifiic fnblianjiam vocari. Potclique h$c fenfcntia dc ipfo alu fubfiftcndi, nam hic noncft efTcntialis, ut
fumi cx Boetio Itb. de duabus naturis aliquantulum a infradiccmus
pnncipio ,ubi ait Genera& fyeciesfuhjijiunttantiim^
: Atquc hoc quidem diccndum eft de reali a\u fubftan
indivitiua vero non tantum fubfiflunt , /edetiamfub- di, ctiam relpeftu propriarum pafTionum fquod in tcrtia
Jiitnt , quoii viderur neceffaf 10 inteiligendum, (ecundum dubitatione tangebatur) confiderandocnim tantum nc-
prunas raiiones lubfiiicodi vel fub^ândi , nam fecunda- ceflariamconnexionem ,
quseft intereffentiam & pro-
rio enam fecundx fubfiantif fubftanf in primis Unde . prietafem,dicitur proprictas per primo convenire fpe-
fc
D.Thoa-. i.p. qu. 29. arr. 2. ad 4. interpretans hunc lo- cieii feu fecundie fubftantia:, & non prima;, cujus fenfus
CumBoctii, ait: Boetius dicit genera fpecies fubfifie- & cll ,
adsequatam rationem talis proprietatisefTe ipfara
re in quantum individuis aliqhibusCompetitfuhfi(iref eftentiam lecundum non ratione individuationis,

fe &
ex eo quod /nt fub generihus fpeciebus in pntdicamen. & vcl particularis modi
Atquc eodem fenfafubfiftcndi.
to jubfianci* comprehenfis . Si crgo individuis competit dicimus Petrum clTe rifibilem , quiaefthomo, &none
{ubliitcrc, quia lub fecundis fubftantns ,
per prius compe- converfo: folum enim per hanc locutionem fignifica-
tet ipfis fecundisfubliantiis. Uudc clarius idem D.Th. mus,hanc propriciatem eftc communem Petro cum aliis
in I. diii. aj.qu.i. art. 2. ad 2. ait . Quamvis genera & hominibus, habereque necefTariam connexionem cum
fpecies non/ubjiant, nifiin indtviduis^ tamen eorumpro- effcntiahominisut fic. At vero loqucndode ipfaaflual
prie/ubfiftere eji: &
/ubfi/lentia dicuntur ^ quamvis& inh^rentia fcu fuftentatione accidcntis, etiam proprii
particulare dicaturjed pojierius^ficut fpecies fubflantitt hafc fcmperconvenit per fe primo fubftanti^ individua?
dicuntur^fed/ecund<t Et dili.26.q. l art. i ad 4. ait fub'
. . . ac primx . Atquc ita rifibiliias in re ipfa prius fccundum
fijienttam &
ejfemiam perpriuse/Je in generibus &fpe- ,
rationem inhsret Petro, quamhomini, quiaficutclTc
fiebus, quam in individuisftcundum Boetium . &agcrc, ita& rccipercprimoac per feconvcnitfingu-
Dicendum nihilominus eft , pnmam fubiiantiam cfTc laribus & fubfiftentibus
niaxime, & per prius fubliantiam,non tantum in ratione Sitne divifto analoga
fubrtandi, fidetiaminrationefubfiliendi ,
loquendofor- Sed quares (quod efiam in finc tertiac dubitationis
nialiter de atluali lubfilientia, ut verbum ipfum fubfi- tangebatur) anhic ordo,quodicimus fubfiftere vcl fub- ,
rtcndi proprie lonat . Ita fentiunt omnes interpretes A- ftare primo convenirc primis fubftanfiis,fufficicnsfit ad
riliorclis, & efl manitelium ,

quia illiprimo convenit conftituendam analcgiam itaut fubftantia fecundafo- ,
fubfiittre , cui cxiflere & operari : fed hic primo convc- lum analogice dicatur fubftantia .Communiter enitn
niunt fingularibus , ut docuit idcro Ariftoteles in princi- ita cenfctur: itaque opinatus eft Albertus inPrjed.tra-
pio Mefaphyficf ergo. Item ollendcmus inferius fubfi-
: fiat. i.cap.3. qucmfecuti funtCajetanus&alii . Etra-
ftcntiam propric iumptam clTe modum fcu tcrminum tio eft, quia hxc proprietas, qua; eft fubfiftere vcl fub-
natura;fingularis,& individuae, ita ut ficutaccidensnon fiare pcr prius convenit primz fubftantis, quarafe-
,
poteftefficcre naturamcommunem , nifi proutexillit in cunds. Scd cum olicnfum a nobis fit, huncordinem
natura fingulari , ita nec fubfiHentia pofTit terminare na- noncn"erealem, fed rationis tantum , probabilifTimum
turam communem , nifi ut fingularem effeftam ergo fi- : eft non fufficere ad conftit ucndam analogiam Prcefer- .
cut iubtiare, ita etiam fubfiftereconvenit per fe primo tim, quia non cft neccfTc, ut id , quod convcnit uni ratio-
primE fubiUntiap,& fccundsratiGne illius Unde D.Th. . ne alterius, analogice conveniat,
fi vere ac proprie, atque
qu. 9. de potent. art. i. ad 4. fimpliciterait, nthil fubfi- abfolute conveniat, ut albedini , v. gr. convcnit cflTe
illi
/}ere,nifiindividuafubflanti4; &ad ^.ait, Boetiumin cxten!um rationequantitatis ,tamen nonconvenit ana-

Joco fupra citato loLUtum effe fccundum opinionem Pla- logice, fic ergo majori ratione,quamvis fubftantia fecun-
tonis , qui pofuit genera Ipecies elTe qualdam formas & da dicatur fubfiftere ratione primas nihilominus univo- ,
fepararas fubfiftcntcs ab accidcntibusdenudatas Et fi- . cc dicerefubfiftcre vel fubftare. Praefcrtim cum illara-
xnilircr incitato loco i. part. ait ,
fpccies & genera non tio feu medium folum fitrafionediftin\um :nam in re,
fubrn'tere,nifi fecundum opinionem Platonis ,
qî pofuit ficut homo & Petrus idem funt , ita EC|ue fubfiftunt, vel
fpecics rerum fcparatim fubfilierc a fingularibus . Scd fubftant.

iila: cnam propofitiones negati ve fano modo intelligen- Nifi forfequisdicaf,quod licet illa natura,qua? efl fc-
dae fuot, nimirum ,

quod gcnera & fpecies non fubfiliant cunda fubftantia.ratione fubftra^î fit proprie & univoce
cxfra finguUria , feu per lc primo, non vero excluditur ,
fubllantia, tamen formaliter, & ut fccunda fubltantia
quin iii iplis finguUribus fubfiltant eft, cft analogicc (ubftantia ,
quia ut fic neque (ubfiftit,
Quocrca vix invenio veram rationem explicandi dif- nequc fubftat . Scd hoc non retTedicifur,nam fi lermo fit
ferc:nfiam,quiin Bocfius pofuit inter lubfiilere (ubtia- & dcinreniione fcu relaiione fecundx fubftantia: , & hzc
re, ut (scunjie fubltantii (ubfilierc dicantur , non fub. & reduplicctur, cnmiknux fubfiantiaut fecundafxWi norj
ftare: nim cxfa individua nec lubfiflunt, nec lubiiant, fol um non cft fubftanf ia,fed neque elt aliquid rei j clfc er-
in individuis autem, & oer individua , &(ubfiitunf& go fubllantiam nondicitur de illa natura rationc inten-
fublianr : in recrgo nuila elt diifercntia . S^cundum motionis, (cd de illa,quam nos concipimus fub 'ali infentio-
dum auttm intt lligcndi d'ti potclt ,

quod gcnera & fpe- ne fcu rcIaiionL & hancdicimuscffe vere ac proprie
,
&
Cies,quatcaus abiira-êab individuis concipiunrur , ab- univoce (ubltantiam, nequc cireconftitucndam analo-
ftrahuiiiur a ratior.c iobiiandi accidentibus , non vero a giam ob folam diftinftioncm (cu habitudinem rationis,
Tatio.K lubliileudi .Sicut cniTi Plato, ut .'î uioielcs euin quamvis rcs fit parvi momenfi Sicuf etiam fccundum .
^ptcrpretatur, poluit idcas fubliilentcs, Bon

crufabttan" rationcm aos ccncipimuseifcntialcm raiioncm fubftad.
. .. ..
S E c T. II. Urmm rcVe dividatur fubftatitia, c>C. 185

tix per fe prinrroconvenirc naturse fccundum fe, & per il- duo rrembra fccundum quamdam proportionilcm parti-
Jam iiidividuis : eundcmque ordmem apprchcndimus in cipationem in matcna & forma inveuiantur: nam anima
quanruoi ad neceCTariam connexio-
jJropriis pafTionibus, rafionalis, v.gr. fubflanfiacft,& Cmplicitcrdi6\a non cft
ne'm,& tamen non proptcre concipimus ibi aliquam ra- individua fubitaatia & fir.gularis . Unde licer in fubjedo
tionem analogiae;idcm ergoerit in prsfenii. Item exiftc- non fif, de fub;ed;)odicifur,puta dc hac, vel illa amma ra-
re aauetiam convenit fccondis fubltanTtis per primas, tionalijhfc aute anima cft finjularis,uf nec fit infubiedo,
feu m primis tamen nullus dixit eis analogice conveni-
,
ntc dicafur de fubjefto : crgo fervata proporiione habet
re.Dcnique,nulla ratio vcrx analogire hic reperitur, quia in ea locum cadem di vifio . Atque idem eft proportiona-
fccunda fubftantia non dicitur fubltantia per proportio- litcr dc maferia ,
quae fub ratione ctiam univcrlali conci-
ncm feu habitudinem ad primam, fed quia pcr feeft feu , pi potefl, vel generica , vel fpecifica, & ut efl hacc indivi-
noned in fjbjcdÔjUt Anrtoteies diiit. dua matcria feu hoc corpus. Afquc hoc cerie (atis indica-
Quod ergo AriHoteles ait primam fubflanfiam effe ,

pndicamenfo fubflantiof ubi cum di-
vit Ariflotelcs in ,
maxime & propriiffime fubllantiam non e(^ necelTe in- ,

xiffet communc effe omni fubflantise in fubjcdô non e(Ie,
telligi dcanalogia, ftdfolum, quia primo& perfe ilii dedaraf hoc ctiam parribus
, fubflantiae convenire , quo-
convcnit, etiam fccundum conceptionem feu dillinftio- niam fubftantia? (untifubintelligit ergoeo modo quo funt
nemrarionis noftri Sicut etiam ait, inter fecundas fub-
.
fubflantia;, poflfc ctiam primas & iecundas appcllari
ftantias fpeciesexcederegenera,tamen non proptereain- Denique idem eft de mtcnfionc univerfalis &fingularis:
tercedit analogia inter illa. Deniqe,fi quirnihilominus nam , licet ut fumuntur in iinea refla prjedicamentali
Contendat, his rationibus probari quidem', ibi non inter- tantum fint in rebus complefis , latius tamen & propor-
tenireanalogiam,qua? in ipfoeffc rerum rriagis vel minus tionalifer loquendo,etiam in partibus repcriunfur, ut cx
perfefto fundetur,nihilominus tamen intercedere analo- communi modoconcipiendi,pr2edicandi, dividendiefl &
giam fecundum rationem,& primam nominis impofitio- pcr fe evidens,& in fuperioribus ctiam tadum cfl. Atque
nem,non el\ cum illo contentiofe agcndum:nam vix po- juxta hunc modum loquendi pnma & lecunda (ubflantia
re(l in hoc cfTe qusnio de re,fed folum de iropofitionc no- non folum de complcta iedetiam de incomplcta dici , ,
minis fubrtantiac. poteft: verum quidem cft,minusimproprie tribui nomen
Ultimoinquiri hic poteft, an ha?c divifio locum ha- primasfubftantisematefise prim^, quam formismateria-
beat in folis fubftantiis compofitis, vel etiam in fimplici- libus ,
quia materia fubfiftit aliquo modo: forma?autem
bus feu immatcrialibus:nam fcreomncs Grafci putanf in materiales non fubfiftunt, ut infra videbimus . OmiflTis
folis compofitis fubflantiis habere iocum. Sedhocefle autem his impropriis locutionibus ratio primse fublian-
falfum jConrtabit exdifp. 35. ubi oflendemus fubflantias tia; declaranda nobis cft in fubftantiis complefis, & ia
fpirifuales individuas contineri fub genere fubHantix. hoc fenfu fcmpcr hacvoce utcmur. Obiter tamen ex-
Rurfusdubitari potrfiân in fola infegra fubftantia,vel plieaWimus,quaIi[er in partibus fubftaotix ejus ratio pai-
efiam in pa. tibus, materia fcilicet,& forma, prima & fc- ticipetur.
cunddlubflantiadiflingui podinf.In qua re Simplicius in
pra?dicam. cap. de fubftant. refert cujufdam Boeiii opi- DISPUTATIO XXXIV.
nionem dicentis rationem primse fubflantii competere
,
trateris prirr.^ , &componfo,non tamen forma: Ratio . Deirima /ub/lantiA ,

/eu /uppofito eju/qtte a natnm
cjus erat ,quia illi &non huic con vcnit dtfinitio ab Ari- di/iinilione .
ftoteledaia, 'x\\\cet,/uh(faniiaprimaefi, ({V.antque eftin

Et poteltconfirmaTi
/uhjello, neqne dicitur de/ul>/e6lo
harcopinio, quia matcria prima&ell fubfiflens& fub-
.
EXomma ,
his ,
qua? in prxcedenti difputatione, diximus fere
qui de fubliantia: pridicamcnto Ariflote-
ftans tum formis fubflantialibus tum etiam accidenti-
, , lcsubique tradit pra:ferqua:dam pure dialeflica, qûrde
bus. Forma autem efl in fubjelo,fcilicer,in materia pri- praedicationibus fubflantiarum fecundarum de primis,in
ma. Qua: ratio locum habet ad fummum in formis mate- praedicamento fubflanti2:docet,quaE & difficultatcm ali.
rialibus: nam forma rationalis, cum non pendeat a mate- cujus momenti non habent, & ut dixi dialedicorum funt
ria,non potefl dicieflTeinillajUtin fubjcflo Simplicius .
propria . Q_u2e vcro ibidem diflerit de rribus proprictati-
veroaddit ctiam formas matcriales non eflTe in fubjedlo,
, qui aliquomodoreales funt, videlicet
bus fubflantise,
quia illud folumdicitureflein fubjefto, quodifainefl ,ut non habere contrarium , non fufcipere magisaut minuj,
non fit pars unde ipfe indicat etiam formam fubflantia-
:
enequecontrariorum fulceptivam , hsc ( inquam ) om-
lem poflTe habere rationem primse fubflantias:nam Ariflo- niaaliis locisa nobis explicanfur. Namdeduobus pri-
telcs in pndicam. fubfl. dicit partes fublUntiseflie fub- mis ac negativis proprietatibus differimus 45. infra difp.
At vcro fcriptorcs Metaphyfics abfolute negant
ftantias. &4(5.oppofitas proprietates inqualifate declarando, &
materia;& forme convenire infentioncm univerfalis,aut ibi etiam obiter attingimus quomodo idem fit fufcepti-
,
fingularis.&confequentcrncgabunf ineis reperiri ratio- vumcontrariorura,(ed prxcipuede hac redi\um eft fu-
nem prims aut fecunds fubftantia?,utSoncinas y.Meta- pra Difp. 14. trafândode caufa matenali accideniiura
phyf. qu.59. Cujus rationes omitto,quia folum pcrtinent OmifTis ergo his omnibus, gravior nobis hoc loco fufci-
ad modum loquendi pitur difputatio, &
maxime propria hujus dodrinre , &
Quiflio itaque prjefens pofeft eflêde nomine,&de rc. ad plura Theologiae myfleria in primis neceftâria.In qua
Dere erit quiflio, an matcria & forma contineantur ali- primoexplicabimus terminos, deinde ad propriam fup-
quo modo in pridicamento fubflantii Et in hoc erravit .
pofiti rationem, &
diflinfîonem ejus a nafuradeclarabi-
Boetius.fi verura eft,quod Simplicius refert:nam omnino mos: actandem ad fecundas fubflantias dodrinam appli-
exclufif formam a ratione& prsedicamcnto fubflantise cabimus communemque rationem ac coordinationem
,
diccnseffe qualifatem,vel aliquidhujufmodi,quod planc pracdicamenti fubftantiae concludemus

efl contra Ariftot. lib.7. Mefaph. cap.3. & 2. de Anima,
cap.i. ubi diflinguit fubflantiam in materiam ,
formam, S E C T 1 O I.
&compofirum, &difp. ij.oflendimusnecefTariam cflc

formam fubflantialem ,quEnon fit accid-, ns &declara- , Utrumfrima /ub/lamia/tt idemquod /uppo/itumaHt
vimus, inquodifferatcjus informatioabinhirentiaac- per/ona vel hypo/tafit
cideutis .
Qujeflio autem fere de nomine crit, an divifio fubflan- SUppono ferrooncm efte de fubflantia creata , dequa
tia; in primam & fecundam
locum habcat tantum in ell totahsc difputaiio Nam de fuppofito & fubfi- .
compofifo, veletiamin parribus.In qua diceadum efl , Itentia indivina& incrcata natura, cx principiis mcrc
loquendofimpliciterdc fubflantia prima,& proportiona- naturalibus fere n.hildici porcft,cum cx cognitione my-
lIterdefecunda,folum dici de fubflantiacompleta,& qus fleriiTrinitatis maximc pendeat. Dicimus ?utcm iatius
ponifurinre\a linea pridicamentali nam hscdivifio : hac de re in I. tom. 3. par. difp. 1 1. Ubi oiiendimus , in
data adillam lineam coniiituendam , affignato veluti
efl divina natura non eirc omnino idem fecundum rationcm
!undamento ejus,qusE ei\ prima fubflantia.Item quia fub- c(Te perfe lubfiflens,&efte iuppofitum:nam daturin Deo
llantiacomplcta clt,qua: proprie fubfiflif,operarur,& (ub- nafura per te (ubfiflens,& coromunicabilis rr.ultis (uppo-
ftat , &
de qua propric accidentia pra^dicantur At vero, . fitis,de ratione auicm (uppofiti clt ur fit incommunicabi-
latius loquendode fubftantia , non eft dubiuro , quin iila lis aiteri fuppofito. Seeus iiutera eft in nafura creara ut ex
dicen-
. ,
: . . .
DtsT. XXtW. D6 fuppofito cjLifque a natura, 8cc.

dicendiscer>na,bif Quia vero Theologicaelocutiones in primam fubnantiam re^litcr comtnunicabil^tn Vcl iU
liac mafcria lucem magnam affcrre ponTunt ad intelli quid hujufnnocl 1 .
gendos^hos (crminos incrcatufis, idco nonnu.lla brevi- Atque idem confulendum cenfcrem dciiac locutionc- Vt. Sf.
Bod. ACt
^Kcrctica Deum fu[!)pcnenda furit. Jn Deoefl unafuhfifientiA^ fcu, TresftrftnMfuntun* II.
' ^ Ex^Hcatur ufus harum vocum in rtbus divinis .
' fubftflentia, quiahoc nomcn fuhfifltntia jequlvocum VII. $7-
Primo igitur (latuendum eft diiri in Deo unam fmgu- cfi , & interdum accipiturcx vi bfirafti prorationcfub- Dodut
AA.f.
larem fublfzntiam communerh fccundum rem tribus iiftcndi , etiam in Conciliis, interduoa vcro acfipiffime
peifonis, rationecujus tres pcrfona; confubrtanliales diin vi concrcti pro rc fubfifientc, &hoc modo frequcntif-
<:ur!i:ur,& in hoc fenfu in Concilio Nicfnodefinitum eft, fimc fumitur pro fuppofito incommunicabilifcr fubfi-
Patrcm & Fijium efTe cf/o-Je-ioy
^
iîert, cjufdem fubflan- fientc, quod Grafcc /^jpo/?*//^ appcllatur, atque ita La-
tiae, &infymbolo Athanafii dicitur : Non diyidentes tinus intcrprcs Conciliorum loco hujus vocis hyfoflafif
ntqne fuhfiantiamfeparantesy Sc ita loquuntur
'ferfonas ,
fubfincnliarn ftEpiffime vertit. Quaprppfcr cx Schola- V. Synei.
VI. Syo pafTimConcilia&landtiPatres. Non poten aulcm ad- flicis Capreol. iri 1. difi. 26. art.j.ad arg. Durand.cpnt. collat.
idut aO. 4. VI Syno-
& II. Com- mitti,quod
fil in .Deounum fuppofiiumcommunc tribus 1. concl. &
ad arg. Aurcol. cont. 3. concl. admittit in
dut adi.
cil Tolet. perfonis,quia hoc effet confundere tres pcrfonas in unam Deo unum non tamenunam fubfi-
fubfidcrc abfoluium , I. Cooc.
XI.Brac.i. pafonam vel hypoflafim,quod efi etiam conira fidei de- flcntiam abfolutain, quia fubfifientia indudit incom- *P^'f'
& Vvor-
municabilitatem , non verolbbfiflere. Quod non vide-
inatienfe finitionem.Unde meritointcrThcologos reprehendifur
i conftf- Cajetanus , quod aliquo modo admifcrit unum fuppofi- furmihi adeo confcqucnter difluro: nara fubfiflcntiaa
jfjonibut
communc tribus quamquam non fimpjici- fubfiilendodifiaefi Undeomnis
& alii tum
pcrfonis, . res ,
quae per fe fubfi-
dei
"atret in- ,ter,fed cum addito id dixerit, (cilicct fupporitum incom- flit
,
D. Thom. qu. de po-
poteft dici fubfifltntia , ut ait
^'ra refe- pletuin , vel perfonam incomplctam . Hxc cnim locutio tent.ar.^.ad^. Undecadcm ambiguitas,qux cfl in voce
&TheoIogorum auresoflfendit, quia rionfolum inufita- ful)fi/ientia,\iotel\ ctiamcffe \n Moho fuhflftere: igitur,
ta ell apud Patrcs, verum ctiam ab eorum modo loqucn- licef in Dco non (umpta pro fuppoG-
fit i:na (ubfifltniia
di alicna . Et in rigore eft falfa ,qijia ratio fuppofiti repu- io e(i famen una fL'bfi(lcntia abfoIu'e fumpta pro re per
:
gnat cum communicabilitate divina; fubfiantiae , ut lafe fubfidente, tfiamfi communicabiliicr fubfiflat .Quam
lius in prsedi(^\a difput.cont. Cafet. differui fignificationem vel expreffc vcl f acitc cxplicare feroper
Nihilominus eifi rton ita ccrtum fit, probabilius ta- oportet nedetur occafio vel fufpic'o er.ojis
,
.mcn ac yerius' e.xinimamus illam fubfianliam fingula- Deniquc idtm ctnfcndum cfl dc nomine fubflantiaein
rem,quecomraunis cfi tribus perfonis ur (ic fubfilten- , plurali divô, fcilicct in Deo lunt tres lubflantia", vel
jtem ejTeex fe &e(fentialiter , habcreque unam fubfifên- ires prima; iubflanliae : enim aquivocum hocfubflan-
cfl
tiam abfoluiam &eff(.-ntia!eip tribas perfonis commu- tia; nomcn , & fa;pe fignificat cffc ntiam , ut in prima fe-
Snpm,hfc cnim fentenlia cdmmuniter reccptaeli aTheo- îione notavimus,& potcll ctiaro f gnificare fuppofitum,
logis utriufquc Scholsc D. Thom. Scoti , ab aiiis cl- & & & maxime fiaddaiur prinia (ubflaniia ,quia (uppofilum
iam.Et ttiodus ipfc loqucndi magnum fundamen(um ha- maxime per fe (ubfiflit . Unde iu hac figoificatione ad-
i,., . 'fecteHatn iri aritiquis i?attibus diccnf ibiis divinas pcrfo- mi:ti poflunt tres fubflantiK in Deo , non vero in prio-
de Tri- nas habere umtatcm m natura cx le lubli(tente,imoix in ri . Et propicr hanc xquivocaiioncm vitandîm multi ex
fubfldentia naturaeûf loquiluraliquando Hilarius,& in- antiquis Patribus negarunt hanc locutiotii.m,ne vidcren-
f^Kitho
iti 6 jj^^j Agatho P. juxt^ le^îonem aniiquiorem qua om ,
tur Ario confcntire, quieffentus inTiinitate multipli-
j^^^^ ^.j
niacum multisaliislatius retuli indiila dilp. 1 1. cabar ,
quo fenfu dixit Hicrooyirus ad Damafum Quis : li. deiSyu!
Afque hins fieri yideturconcedi pofle ,&debere,Dc- audeat ore facrilego tres fuhflantias in Deo concedert} cont.Ari.
ym,feu hunc Dcum,qui cpmmunis cfi tribos perfoms, ef- Et ita D-Thom. I.par.qu.ô.ari.i. ad i dicif juxta conje Trfnitl .
It primam fubfiantiam, nonut diciiur a fubllando, (ed ut fuctudinem Ecclefisrnon effe ablolute diccndas trcs fub- c.8. Tert.
ftanlias propter non.inis ffquivocationem: addendo vero
rcm fingularcm pcr fe fubfificntcm fignificat nequcut ,
/ c n- r rrax.s.ia 1
dicit rclatioricm ad fecundam , quomodo fola fubfiantia aliquid,quoa deictminct lignincationem,dici po(ie,uf h
ytrsdicamenfaiis , &
finita efi primafubllantia, fedut di- dicamus tresfuhflantitc iMComwunicabiles ^feu relativtf.
cit negationem priori5,& talem indicat feudelcribu fub. Et hxc de divipis
Uantiam, qujc per fe prinno habcat per fe effe , &nonin Explicaniur diSli termini i>j rthus creatis .
aliquo, aquo in fuoefic pcndcat : hocenim tantum pro- Ex his ad crcaturas

deiccndendo,dicendum efl primo,
priilfime fignificat prima fubflantia , atque hoc totum primam lubflantiam folumdicide fubflantia fingulari,
convcnit divinae effentisin folis ablplutis cfltntiali- & individua, acperle fubfiflente. Probatur ex diflis fe-
bus pr^cife concept*,ut in citato loco probatum ed.Quo (iîone praccedenti: nam quod prima fubflantia dicat rem
(tandemfif , ut in Dco non fintomnino idcm lecundum fingularem &

individuam , conftat tum exdivifione, in
rationcm prima fubfiantia, fuppofitum feu perfona & qua opponiiur (ccundcC (ublianticE, quae fpecies & genc-
nam prima fubrtantia ut fic non includit neceffario in- ra compIe^\itur , f um ex illa pariiculs dcfinitionis pri-
communicabilifatem:fed (olum quod fit per fe (ubfiHens, qutenec de fuh\eFio dicitur : nam
roa: fubiianti!?, Icilicet ,
'fcufinguldris,vel indivifa: (uppofitum vcroaddit incom. perhanc particulam iQgicedelcripfit Arifloteks fubflan*
Itiun:cab lilatem &
dilfinflionem ab aliis fuppofifis
,
fiam fingularcm,qua;de nullo fubjc\o,vel fuppofito pro-
ejufdtm natura-ût notavit D.Thom. qu.9, de pot. art.5. prie ac per fe pndicatur , propter fingularitafem in- &
ad 1 5. quamvis tres ptrlonx non fint unum fup-
& 'cko, communicabilitaicm (uam: propofitio enim ideotica
pofuurn podunt tamendici una prima lubiiantia , quia
,
rionefl ptopria prsedicatio. Denique illa particuJa pri-
funf una (ubHaniia completa & perfefla ma

fingularis indi- ,
prput includit negalionem prioris in fubfiftendo ct-
vifa,?c petfefubfi.ilens.Dices:unaqii?q'ie per(onaefi pri- iam fecundum raiionem , fati? declarat primam fubflan-
ma fubltanfia,& propne fubjicitor huic Deo prxdicatip- pamdcbere efle fingularem , & individuam Quod vero .
rc,ut lu dicifur, Paierefi hic Deu5,& Filiusefihic Deus: prima fubflantia requirat etiam rem pcr fe fubfiflentem,
ergohic Dtuscil rôneî prima (ubllanti3,qiiia dicifurde conflat inj rimis exdiflis in fine fetionis prscedentis,
fubieflo, quod repugnai dtfinitioni pnmae fubfiantiEC . utioflendimus primam fubiiantiam p.ropriediflam figni-
Rel^p. Bunc Pcutn non praedicari de divina perfona, ut ficare fubflanf iam cpmpletam , nullaautem fubflanfia
de fubjcdo,id cfi,ui d.c mfcriori quidditate, fed ui dcha- fingularisefl completanifi fubfiftens Item, tefte Ari- fit.
bcnteeandem numtro nafuram & ideotam hic Dcus, ,

ftotele,prima fubliantia primo^pra-cipucac maximc fub-
quam pnrna
pcrfona (ublianti.a
di ycrum cli
vina ell . flantia dicitur: (ed (olum id quod fubfiftit , maximeac
hanc locutKinem fub norninc prinna' lublianlije nonelfe propriiftime fubflantia dicitur: crgo. Denique prima
adeo ufiiatam in antiquis Pattibus , tamen quia,dumdi- (ubliantiacft,qujE maxime fubflaf,fum Phyficeac reali-
cunttres peifonasclfe unam (ubltantiam lubfiltentem êr: tum ctiam hoc ctiam proprie convcnit rei
logicc:lcd
non loquunturabitrafle&confufe, fed dc fingulari fub- fingulari per crgo fola prima fubftantia pcr
fe lubfillenti:
{iantia divînae naturx , inqua quidquid eii , elientialiter fc lubfiflens potcfl proprie dici prima fubflantia
fingulareeli& indivilum , ideo xqui valcns elt ilia iocu- Ex quocolligitur, (ubllaniialem naturam piout inab-
110. Q.uamquam expediens fit illam vocem prima: (ub- ftraiô fignificaiur,ctiamfi fingularis fit,ut hichumani-
^lantix,quoniamsquivoca elfe potcit , & pro (uppofito las, icu Pcireitas, non effe primam fubffantiam, quianec
itumi, vcl, vitari in fimili locuiionc, vcl aliquid ci addcre,
fignificatur ut fubfiltens , nec revera eft formalifcr fub-
cuo squivocatio aufttatur , ut fi dicamus , pcrfona.3 clfe ffltens, cxvi ipfiujnaluraEfingularis^rafcifcfumptxîjt
infra
, . . ,,,,, , . . ,
,
:
S L c T. I. Uirum prima fubfta iitia fit Idem quod, &c. 187

iofr orteodemus. Quin potius univetfalifcr fequiiur, que hic modus proprius fnbfidentias divina; abfolutaf
fubllantiam prout in crcaturis /ignificat prsEcifc tlfcn- nam unicorrelaiivarconvcnirenon potell rcfpeflu alte-
tiam, etiam fubftantialem fingularem non tffe pri- & rius ,

proptcr oppofitionem . Alio modo potefl intelli-
pnam fubftantiam ,
quia cx vi foliuscfrcniix (cu naturse ,
gicommunicatio pcr aliquem modum unionis, hoc &
ctiam ut fingularisSc individujc, non efl completa fub- modoomnis fubfi(tentia , hoc ipfoquod fub(i(icntia c(i
ftantia ncque fubfiftens Quod fortanc vixpofTc intelli-
,
.
incommunicabilisefi altcri pcrfonae, quia fic communi-
giautcredi intra Jimites naturalis luminis fiftendo, cx cari jnvolvit apcrtam contradiftionem repugnantem
facro tamen Jncarnaiionis mylkrio fatis nobis manife- ipfi rationi fubfiflentijE ,
quae cffentialitcr includit inde-
flatum eft , ut fcqu. k^. latius declarabimus pcndentiam ab alio fuflentantc , feu fubfidentc, ut ia
Prima fubfiaHtU &

fupfofitum in creaturis (equentibus exponemus Jatius . Quia crgonaiura creata
convertuntnr non potc(^ communicari vel affumi a pcrfona incrcata
Secundo dicendum efl ,

primam fubflantiam & fup- pcr intimam idcntirafcm , ut per fe notum cft , relin-
pofitum in creaturis reciproce diciidem om- , imo in re quitur, ut folum aflTumi poffit mcdianfe aliquo modo
ninoeire. Probatur, quia in rebus creatis non potefl cf- unionis, &confequentcrutnon poOfit afTumi ,
quatenus
fenatura fubflantialis (ingularisj & individuacommu- fubfiftenscft. NuIIo ergo modo fieri potcft ctiam per
.cicabilis multis perfonis cft cnim hoc proprium jiatuvg; :
potcntiam Dei abfolutam , utconfervetur in rc fingulj-
infinits Mul to ergo minus potcft c(Te natura creata fin-
.
ris fubftantiacreatain ratione primx fubftantixcrcatx,
gularis & fubfillens , & reaiiter communicabilis multis jd eft , fubfiftentis creafi,quinfit cfiam fuppi fitum crea-
quiacum fubfillentia crcatura: naturx ejus proportio- fit tum : (unt ergoh^c duoin re omnino idem Dicoauteoj ,
nata , fi natura individua incommunicabilis c(^, etiam fempcr ; ratione fubf}anti<e creata , quia juxia proba-
ejus fubfirtentia . Imo ipfa fubfiftentia quodammodocfi bilcm opinionem poft^ct hic Dtus affumere humanara
magis incommunicabilis, utcx diccndisconfiabit . Sic naturam ad fubfiftcniiam cfTcntialcm prscife, &tunc
jgituromnisprima fubHantia crcata incommunicabilis illc homo cfiMetprima fubftantia ,quia c^fet fingularis ho-
e(l i omnis ergo prima fubftantia creata c(t fuppofitum . mofubfiftcns,& ut fic non c(ret perfona^quiacfTctcom-
Etccontrarioetiam omne fuppofitum creatum cf^prima municabilis tribus perfonis tamcn illc homo fimplici- :
fubdantia nam c(l fubQantia completa fingularis, ac pcr

:
tcr non cfTct prima fubflantia creata eadcm ratione , qua
fe fubfiilens: dicuntur ergohxc reciprocc in crcaturis. Chriftus Doroinus eft perfona crcata , imo nec crealura
Qiiodautcmfint idem re conflat, quia fubfiftentiacrea- ,
fimpliciter loquendo.
ta abintrinfecoeft incommunicabilisalicuiperfona: prae- Scd qua?rcs . An fuppofitym & prima fubftantia in re-
tcr eam, quam confiiluit, propier rationem diiâm buscreaiis diftinguanturfalfem ratione . Refpondeo fe-
quia Atqueita, dum confiituit rem fingula-
c(l finita . cundum rem conceptam propricnec ratione diftingui,
rcm fubfilkntcm , confiituitincommunicabilcm ergo : quamvis fecundum modum concipiendi aut cxplicandi
dum confiitult prjmam fubflantiam, confiituit eiiam aliquam proprietatcm magis vel minusdiftinêautcon-
fuppofitum funt ergo idem in rebus creatis prima fub-
: fufe ,
poflint diftingui ratione ex parte concipientis . De-
flantia , & fuppofituEi claratur, quiaenam fecundum rationem nonconcipi-
Diccs, quamvis natura crcata fingularis fit naturali- mus, per unamformam aut niodum vel icrminum con-
ferincommunicabilis multis pcrfonis fupernaturalirer ,
ftituirem creaiam in ratione pnma: fubftantix, & per
tamcn communicari pote(!^, & in multis perfonis fubfi- aljara in rationc fuppofiti , fed percandemomnino, ut
flere juxta probabiiiorem opinionem Theologorum di-
,
dcclaratum cft . Illa vero res (ub conccptu prims fub-
ecntiumpoffe plures perfonas divinas eandem naturam ftantis concipitur quidem fub ratione fingulariter fubfi-
crcatam affumere fuppolitum auiem creatumomnino
: ftentis , non tamen ita cxprefTe fub ratione incomirami-
incommunicabilecfi , ctiam de potcntia abfoluta ergo : undc ille conceptus primse fubftantii, fi nil aliud
cabilis:
-faltem ob hanccaufam non erunt omnino idem increa- ^ddaturjde fe abftrahit abincommunicabilifate , fi vero
turis prima fubfiantia fuppofitum. Refpondetur ne- & addatur, quodcreaia fit, implicite quidem , quafima-
gando confequentiam , quia etiamfi una natura creata terialiter diciturejus incommunicabilitas,non vero tara
affumeretura pluribus perfonis, illa non effet prima fub- formaliicr&cxprcfTe, ficut in nomine ratione fuppo- &
ftantia, quia non cfTet fubfiflcns, fed peralTumptionem fiti declaraiur Et in hoc confiftit propriadifFerentiain-
.
traheretor ad fubfiflendum: undc arggmcntum folum ter Deum & crcaturas , quia in Deo ita diftinguitur ra-
.probat , in rebuscreatis itadiQingui naturam primam & tione aliqua prioia fubftantiaa divinis fuppofitis, utin
fub(tantiam, ficut naturam & fuppofitum , idemquear- Deointclligaturaliqua fubftantia fingulans completa &
gumcntum fumi poffet ex fola incarnationc unius pcrfo- in tota fua ratione e(fentiali abfque
eo quod in fuo con-
nac, cui natura humana quodammodo communicaiur ccptu eft["cntiali incommunicabilitatem indudat , quod
cum illi unitur, cui tamen non pofTit uniri prima fubeft proprium Dei propier infinitatem cjus
ftanlia, vel fuppofitum creatum . Quomodo cowparetur perfona ad fuppofitnm, &

Dicesrurfus, ficutaffumptaefl natura finc pcrfonali- primam fubântiam
tate &fubfirtenlia creata , ita poffet ctiam a(fumi natu- Dicoteriio: Perfona idem eft quod prima fubftan- ,
ra cum fubfi(lentia& fine iile incommunicabilitate^qus fuppofitum, folumque detcrminat illam ratio-
tia vcl
ert dc rationc fuppofiti: fic crgo natura adumpta cfTet ncm ad naturam intelle6\ualem feurationalcm.Scnien-
fubfirtens ,& confcquentcr prima fubrtantia, & non clfet tiacftcommunisTheoiogorum ex illa definitionc Boe-
fuppofitum , quia non efTct incommunicabilis alicui fup- tii duabus naturis Perfona efi rationalis na'
in lib. de .
pofito: crgo difiinguuniur in creatura prima fubflantia turaindividuafubflantia , ideft, fubdantia prima ta-
& fuppofitum plufquam ratione, eOo fint naturaliter lis naturae, D. Thom. i. par. qu. 29.
ut rcftc dcclarat
coniunta. RcfponJetur aflumptum cffe prorfus impof- art. I . & 2. Undc frequenter dici folet
pcrfonam & fup- ,
fibile proptcrduo. Primutnc(^, quia fubfirtentia finita pofitum difFerrequafi materialiter ex paricnaturse, non
efl incommunicabilis cx hocprsecife, quodfinitaed, & vero formalitcr inratione&modoincommunicabiliter
ex fua quafie^fentiali vcl fpccifica ratione: fieri aulem fubftftendi. Quod quidcm eft verum quoad gencralem
pon poted , ut talis fubfifientia maneat in rerum natura rationem primx fubftantis vel fuppofiti: tamenquia
quinfitnnita&creata. Imofieri nonpotcfi, ut coflfer- intclleflualis natura fubfiftentiam habet fibi proportio-
vetur in humanitat? propria fubfiflcntia, quin confer- natam & altioris rationis ab infcrioribus naturis: ideo
veturincademfpegic, jmoeadem numero incommu- : dici poteft pcrfona difFcrri a fuppofito etiam in rationc
nicabilitas autcm talis fubfificntis noncfi aliquidciad- tamquam particulareacommuni fcutam-
lub(i(tendi, ,
ditum , fed cfi intrinfeca, &e(Tentialis litnitatio ejus, & quam digniffima fpccies a communi genere Non quod .
idcoapertam contradiîoiiem involvit, quod maneat propria ratiogcneris & fpeciei in his rcperiatur, fed pro-
talis fubfilkntia finc incommunicabilitatc Secunda ra- . portionalis: nam intellcftualis
natgra , fi fit purcacper-
tio, quxprxccdentemmagisdcclarat,en ,quiaduobus kfle intclleflualis, habct fubfiftcntiamomnino imma-
modis potefl iatclligi fubfidcntiarealitercommunicabi- tcrialero, fi verofit rationalis, fimulque fcnfibilis accor-
lisfuppofito: uno modo per intimam identitatem, & porea, vel ctiam habet fubfiftentiam fpiritualem, vel
quafi inclii(ioncm in rc vcl rebus quibus communicatur ialtem corapofitam cx aliqua re materiali & fpirituali
&hicrnodus communicationis repugnat omnin fubfi- ut inferius declarabimus: hoc ergomo^differt perfona
ileniisecreata: ,
quia efi contra ljmittionein ejus : ^- a fuppofito incoininuni
De
,. . ,:
pisp." XXXIV. De fupporito, ejufque natura, &c.

J?tf hypofiafi. iui ,
quo pnma (ubftantia &.fuppofitum proptcr ofdctlt ,
'rationes (uperius fa^tas.

Dico quarto. Hypoflafis juxta frcquentiorcm hujus
vocis ufum, idcrp eft quod fuppofitum, vcl pcrfona . HaEC ,S E C T I O II.
affertio folum pcndet cx notitia & (ignificatione hujus
vocis Aj'p<jy?<j/7j,qua:Gr2caefl,& variashabet (ignifica- yitt in cre4turis fuppofitum addat naturt aliquid pafiti-
tioncs . Derivata cnim efl vojc ilia a verbo grxco, 'Vi^/ vumrtale, &exnaturareidifiinQum abiUa.
Vei , cum propofitione
,
<>^, quod fubeCfe , vel fub-
unde hyportafis olim fignificabat
liare ^gnificare pote.ft ,
EXplicatis terminisjdc rc ipfa diccrcoportct,&quod
idomne, quod aliis fubfidet, ut feces, vel materiam craf- dc fuppofitoquaeri^nus rcfpcflu naturae feu encntiat
fam, quic in liquorum fundo fubfidet , quomodo intcHi- fubftanf ialis , infeliigendum eft dc pcrfona refpe\u na-
gi potelf illud Pfal, 67. Jnfixus fum in limo frofundi , <^ tutx ratibnalis, &decaefcriseadcm proportione, qui-
Itqn t(i fuhflmtias, grgece hypofiitfis^ id e(^ , &
non efl fun- bufcumque nomimbus fignificcntur.
ûm^ in quocoofirtam . Significat deindc rci fundamen- xplicatur quxfiionis tituLus , dr varia qutfliones
tum,utdc fidcait Paul. ad Hzhr.^ i. Efifuh/Iantiarerum proponuntur.
fperandarur, graece ,hypofia/is , id eft , fundamcntum . Utautcip quiftionis fitulus diftinflius intelligatur^
. Verum quia fubfiiiere proprie convenit fubitantiiE,& ilJa adverfcndum eft,effentiam fubftanfias creatae variismo-
cft quafi fundamentum omnis rei exfiftentis , ideohaec dis concipi acfignificari pofTc, fcilicct, inconcrcto,&
voxderivata eft ad fubflantiam fignificandam , vel abfo- in abftradto, ufcum dicimus humanitatcm cffee/Ten-
lute , vel fpeciaiitcr fubflantiam fingularcm , & incom- tiam Petri , aut bomincm Item in communi ut in di-
. ,
n)unica,bilem , iitnotav.ii Damafc. in fua Diale6^. c.29. itiscxeifiplis, vcl infingulari, utcuro dicifurhaechuma-
Undequia vox Latina,/^y?<iwr<i,^quivocaefl,&efTen- nifascflê deefTcnfiahujus hominis, Chrifti , v. g. Ifcm
interdum fignificat idep interdum ufurpata c(l ilia
.tjjjm , vel conccplu fimplici&quafi confufo, ut cum fpecies
voxadeftentiam fignificancjam, ut notat EiiasCretenfis dicitur effc cflTcnria individui, uthomoPeiri, velcon-
jinorar. 23. I?Jazianz.. illud item prxfcribe , &con(tat ccptu compIexo& didinfto qui per dcfinitioncm de- .
exThcodoreto lib. 2. hifjtor. c. 8. Et hac ratione D. Hic- claratur, ut cum dicimus efTeniiam hominis e(fc animal
rorjyitius citata epifiola ad Damafum , rccufabat trcs rationalc Exquibusconcipicndi modis variae infurgunt
.
hyportafcs inTrinitate concedcre ,

quod etiam de Pauli- comparationes , &quxftioncs. Prima cft abftrafli ad
liorefert Acacius in epiflol. ad Cyrill. Alexand. Jam vc- concretum in particulari& fingulari, ut quomododi-
^jp ad tollenîâm hanc jcquivocationem tam ufugrjcco- ftinguarurhic homoPetrusabhac humanitatc. Secun-
rum quanj latinorum hariim vocum fignificationcs defi- da eft abltrafti etiam ad concretum in communi, utquo-
nit2,&diflinla funt . Subttantialis enim natura, quaie- modo homo& humanitas diftinguantur. Et fimililcrin
îus a luppofito vel rationediftinguitur , gnce vocatur cfftcris praedicatiscommunibus cum eadem proportio-
;Ufia , latineeffentia. Subitantia vero fingulariter fubfi- ne. Tcrtia, comparandoeflêntiam in communi ad in-
itcRS, & incotnmunicabilis aliis fimilibus fubflantiis , fi- dividuum & particuiare ut quomodo diftinguafur ho- ,
,cut latincdicitur fuppofi?um & perfona,ifaGrafce voca- mo a Pctro feu hoc homine Et poffet etiam hacc compa- .
tur hypo[tafis,i)nde licut nos tres pcrfonas, itaGrici tres tio per concreta & abftrafta variari comparandonimi- ,
hypollafes in Trinitate admittunf, & hocmodoievis rum concrefum commune ad fingulare abflritûm, ut
rlifcordia ,
quac ob vocabulbrum ino'jiim intcr Catholi- homincm ad hanc hutranif atem , vel e converfo abflra-
l!ds latinos, & grarcos, oriri ccepf a efl, teflTa vif, ut clegan- tum communcad fingularecompletum, ut humamfa-
Tcr dixit Grcgorius Nazianz. orat. 21. qux efl in laudem tem ad hunc hominem , vel abflraftum ad abttrailum
i\thanafii circa fincm . Jara ergo communi ufu , etiam &c. Quarta comparatio fieri pofefl eflrcntire diflinflc
Litinorum vox hypoflafis in hac ulrima fignificafione concepts ad icljde quoconcipitur , idefl , definiti ad dc-
fere fcmper ufurpatur. Et interdumgencraliteraccipi- finitionem . Quo fenfu cxiflimant mulli traiVaflê Ariflo-
fur, ut lignificat rcra fubfiHcntem incommunicabiliter tclem in lib. 7. hujusoperis quceflionem lilam , anquod
jn quacumque nafura , & ita idcm fignificat quod fuppo- quid tfl , fit idem cum eo cu/us efi
litum , &
hoc modo ait D. Thom. perfpnam adderc fu- Hxc ergo poltrema comparalio alienaefla prifenti
prahypoflafim, determinatam naturam fciliccr ratio- inflitufo, &qua;flionemcontinet potius Dialedicam ,
nalem qu.p. de potentia art. in finecorporis: aliquan- i . quam Mefaphyficam & communem fam accidentibus,,
do vcro ut ibidem in folutione ad fecundura addit, iicct quam lubflantiis eam tamcn obifer attingcmus &defi-
: ,
nomen hypollafis inGraeco ex proprietate fcrmonis fi- riierous,fLnfentiam Ariltotelreexplicanfes . Rurfus ter-
gnificet individuam lubiiantiam cujufcumquc naturx, tiacomparatio propriam quseftionem contincf dediftin-
X ufu loqiientium fignificat individuum rationalis na- \ione natun univerfalis ab individuis , qusanobis in
tQrac tantum Sic igitur CGnilaf,quomodo idem fit hypo-
. iLiperioribiis iraclatacfl, & eandem habet decifionetn
quod perlona juxta varias fignificationes.
ilafis fi ve concref um ad concrefum , five abftraftum ad abflra-
Addit vcfo ibidem D. Thomas, hy poflafim & fubfi- ftumcomparefur, id efl , homo ad Pefrum velhuma. ,
ftcntiam eile idem fscundum rem, differre t^menratio- nifas ad hanc humanitatem Aha veroduomcmbrahu- .
ne: eadem tnim prima fubllantia ,quatenus (ubfiflitdi- jus comparationis non addunt quneflionem novam: fcd
citur fubfiltentia,quateous vero lubltat, dicitur hypofta- mifcent duas primascumhac tcrtia, & ideo illaruni qux.
fis. Sed, quod adiiomenhypoftafis aftinct, licet tortaflfc flionum dcfinifio refponfionem ad hsecomnia continc-
ab illa habitudine impofifum fit , non famen illam figni- bit. Prima ergo &
fccunda comparatio ad prifentero dif-
ficaf,imonec fcmper in re fignificata illam requirit: di- putafionem (pe6\ant: in prima vero maxime cernitur,&
vinxenim perfonx funt propriifrimehypoliates quam- ,
communiter traftatur ejus difficultas, ideoque dc ilU
vis non fubitent Imoetiam quoad etymoIogiam,quatn-
. priusdicemus, &cx illa facilein fine totius difputatio-
vis hy poftafisdicafur quafi /^yMj,nihilominus dici po- nis altcramdcfinitnus. Igifurnafur^ nomine intelligi-
tuit a (ubfiftendo, nam,ut alibi dix.it idem D-Thom.fub- mus fingularcm fubitantiam continentem integram &
fiftere dicitgr aliquid in quantum eft (ubefTc fuo non , completam eflfentiam individui feu fuppofiti inabflrafto
ûod habfat eflcin aliquo ficut in fubjcfto, fedquod,cum fumptam, quse a Mctaphyficis dici folctforma tofius,
per fcCf,&quaGin fc fuflentetur,ipfummet fit quafipri- ut efl hxc humaoitas cooflans ex hac anima , hoc corpo-
inum fubjec\uro , feu fundarnentum, lui cflTe . Quod vcro re fcu his carnibus&hisofTibus. Qiiid autem nominc
attinct ad nomen fubGllentiae ,

jam dittum efl fupra , fi fuppofiti infelligatur jam fatis declaratum cfl.
,
fumatur in viab(traVi, non fignificare iplam rem fubfi- TraSlatur prima fententia de difiinQione rationis
ftentcni, fed rafionem lubfiftendi , quae fi incommunica- Juppofitf a natura .
bilitatem includat , cft etiam ratio conftituens hypofta- Prima igitur fenêufia,efl naturam & fuppofitura fola,
fim , fi vcro fumatur in vi concreti & incommumcabilis rationc diltingui ex modo
concipicndi noflro in abftra-
fubfiff entia fit , idem c(f quod hy poff afis & fuppofif um , cto vel in concreto. Hicc cxillimatur effe fcnrenfia Ari-
Alioqiii ex vi fignificafionis rationis fignificatae la- & flot.7. hujusopcris fib.&cap. 11. ubidefinit, quodiA
rius pafet fubfiflcntia, quam hypoftafis, faltcm in Deo,in ejfe idem cum eocujusefl . Et in I. lib. cap. r, ait
iguo potcft cfle fubliftentia communicabiiis: incrcaturis atlioneseliefinguIariuiTi ,

per fingulare intelligcns fup-
êro Qonvertuntur , & eodcni cnodo int cr fc comgaran- |iiofitun;i: utidecx illo loco axiooia iliûd (umptum efl
. . . , , . :
SecT- II. Quid addat n^ti rjE fupporitum crcaturarnm. iSp

ylElioHts /uKt fitfpsftorum Atque idemfcrtfifre viden- . lum negarioncm dcpcndcntise aflualis& aptifudinalisad
turomnts PhiJolophi , qui noflrs fidci {pylleria ignora- aliquod fuppofitom: humanitas enim Chrifli fuppoG-
runt. Se(i,qiiod mirumeft ,etiamexCatholicis Theo. lum noneft (olum , quia fubftanfialilerclt unita Verbo,
loîs docuerunt hanc fcntentiam Durandus in i difl. 54. . & ab illo pcndet : crgonegatio hujus dependentjae elt de
qu. I. &
Hcnricusquodl.4. qu.4. Exqua fenfcntia piane rafione fuppofiti . Addit vero Scofus , ctiaro efTc necef-
lequitur has locutioncs efle vcras , liomo eft humaniras fariam negationem apfitudinalit dependcntiae proptcr
&Petruse(Huahumanitas, quas locutioncs ctiamDu- animam rariona'em , quac non folum dum corpori unita
randiis admittit Fundamcntum eorum folum cfl , quia
. eft , non eft fuppofifum , quia aiû cft in fuppofito , vc-
fuppofitum ,
v.gr. Petrusnlhil aliud efl ,
quam hoc com- rumctiam dumeft feparata,fuppofifum nonefl,quia apta
pofitum ex hoc corpore ex hac anima , &hocipfum & eft pendere a fuppofifo , feu potius illud componerc.
eft ejus humanilas , &quidquid praeter hoc cogitetur in Quod fiobjicias cfiam humanjtafem Petri non polTedi.
,
fubflaniia Petri ,
intclligi fatis non poteft , nedum pro- cifuppofitum, quia apta cli uniri , v.gr. Verbodivino,
bari aut perfuaderi refpondef Scotus , negando , cffc aptam ied folum non ,
Scd haec fententia quamvis fartaffe fola rationc natu- repugnantem quodeft dicere^noneflTeapram potfntia
,
ralinonuoflTitconvinci falfitatis, tamen fuppofito In- &apfitudine nafurali, fed capacitate tantiim obcdien-
carnationis myflcrio defendi nullo modo potcO , quia fc- tiali , Quando autem a^û aflTumifur vel unifur, quam-
cundum fidem humanitas fingularis fuit afiTum-
in re ipfa visre veraretincat eandem negationem aptitudinis na-
pta , &
unifa hypoliaticc Vcrbodivino, nonfuitaufem turalis, amitfit tamcn negationem adûalis dependcn-
affumpf um luppofiium creatum &huma.num ergo ne- : tix, peraftual em unionem , & ideo definit cffe fuppo-
ccfre cfl ut in re aliqua intercedat difliniîo inter hanc
, fifum vei perfona , Et hanc opinionem fic cxpofitam fc-
hummitafcm & proprium fuppofit.um ejus , quandoqu.i- quuntur Scofifla; in j.d. i , BafTolisqu. i.art. I, Mairo-
di.m illa manet inChriflo, hoc autcm minime; eadem nisqu. 1 1. Lychetusautem qu.i. quamvis eam pro-
ibi
autem efl ratiodc illa humanitate, &dc omnibus crca- babilem cenfeat , cxiflimat tamenScotum non oninino
tis naturis prxfertim materialibus Item humanitas, . illi adhsfiflTe , & facile foivi poflTe argumenta, quibusni-
qu.i; cfl in Chrifl.o , eft fingularis nafura crcata , &non titur: ac dcnique oppofitam re ipfa probabiliorem : in
eftfuppofitum creatum: crgo aliquid illi deeft,quod fup- quo difcedit aperte a mcnfe Scoti ,
quamvis id fafcri rc-
pofitum addit ultra naturam fingularcm . Diccs non de- cufet . Aureolus etiam apud Caprepl. in 3. dift. 5. qu. 3,
^fl"e illi aliquid , fed potius aliquid haberc , rationccu- mulfis argumenfis confendit, nonpofrccreatum fuppo-
jus nonefl fuppofitum creatum, nimtrum, quia eft in fifum adderc fupranaturam aliquid pofiiivum. Atquc
Ve:bo, quod propric dicitur habere humanitatem ipfa : idem fentit Gabr, in j^d. i.qu.i. ubi addif alias negatio-
vcro humanitas dicitur efle in Verbo laraquam forma in tics, qua: funt de ratione fuppofif i
,
fcilicet, ut nonfit
fuppofito & ideo humanitas illa non poieft dici fuppo-
, a6lu pars infegralis propter partes aqua; & fimiles : itetn
fifum , nequehomo, quia habetalium modumeffendi ut nec conftituat formalifer aliquidper unum, propter fe
ratione cujuseft potjus inalio ,qu3m tnfe Sed hxc ref- . divinam eflTcntiam , &fimiles, quaefumpfitcxO.hamo
ponfio dedinat in opinionemScoti ftatim traândam, cod. 3. qu.i. & idem fcDtit Marfil, in 3, qu,i, art. I.
quod fuppofitum differat a natura per aliquid negafivum, Fundamcntum horum Auftorum potifTimum fuifTc
& Bon quia addat illi aliquid pofitjvum nam hxc ref- : videtur ,
quia hujufmodi negationes fufficiunt ad confti-
ponfio fupponit , ad rationem fuppofiti, prster totam tutionem fuppofiti creati & ad declarandum Incarna- ,
entitatem naturEP, rcquiri negationem unionis adaliud, tionismyfterium: ergo fupervacaneum eft , aliquam rea-
feu carcnfiam modi exiftendi in alio: hoc autem difcri- litatem pofitivam fingere ,
quam fuppofitum creatum
fren jaro noncfl per rationem tantum , fed in re ipfa , & addat. Quia nec falisenfifaseffc poteft fubflantia, ng-
llatim probabimus hanc difFerentiam non tantum cfTe queenimcftmaferia, nequeforma, nec compofitum,
pofiiatn in ncgatione, fed aliûid ctiam pofitivum in- ncque accidens, quia alias fuppofitum creatum nonef-
cludere f^t per fe unum . Addit etiam Scorus non reê poflfe ,
Adde antiquos Patres fspe docuiffe hsret icos ideo in intelligi Incarnationii myflerium, &ea, qus de illoPa-
potifTimis mylieriis fideiTrinitaiis, fcilicet, &Incar- trcs doccnt ,
pofito illo pofitivo: indeenim fieret,illud
nationis erraflfe ,
quod
perlonam non
infer nafuram & pofifivum neque neque affumpfibilc a enTc afTumpfum ,
diflinxerint. Ita fignificat VigiliusPap. Iib,2. cont. Eu- Verbo,afque ita non affumpfiflet Verbum omnem rem,
thychen propemedium: clarius Damafcen, Iib.i.defid, quam innatura humana plantavit contra Damafc. Iib.3.
c. 3. optjme Epiphan. in VII. Synod. aft.6, tom.j. circa cap. 6. Sequifurdeinde humanifatem Chrifli carercali
fincm. Ideo { \nqu\t) hitrcticierrant y quta mhil aliud qua perfcftione maxima connaturali homini , quod ct- ,
4gnt, quam ut oflendmt naturamc^ hyôfla/im idem iamvidetur incon vcniens Sequitur denique non poflTc .
tjfey qu<t fane inter fe differre veri EcclefiitCatholic<e Verbum divinum fimpliciterdimittcrc humanam nafu-
aiumni cognofcunt. Rurlus docent fspe Sanfli Patres ram, quin novam aliquam rem illiaddat. Acfandem
proprium Dei eflTcût fitcfTentialiter fubfiftcns, &quod fequitur, humanifatem nune violenfcr cffe in Verbo,
eadecaufa Deus& Deitas fola rationc, &modo fignifi- quia caretpofiti va perfe\ione connafurali
candi fcu concipiendi noftrodiftinguantur, ut Magiil,& Hsec fenfcnfia ,fi attcnfe infpiciatur, folis vcrbisdif-
Theologi traftant in i.d.8,& D.Th.ac expofitores ejus ferta praecedenfc nam ctiam Durandus fatet ur inna- :
I. pr. qu.3. art. 3.& 4. & fignificat Leo Pap. Epift. 93. tura completa nccefranam effe carcntiam
fubftantiali
c. 5. Augult. lib. u. de civit. c. 10. & lib. 5. de Trinir. i unionis hypoftaticac ad alienam perfonam , ut pofTit fup-
c. 17. Anfel. inMonolog. cap. 15. & 16. & optime Ber- pofifum appellari. Quaproptcr non minus falfam fen-
rard. ferm.80. in Cantic. Magifter rcfert Patrcs alios,& tentiam hanc cflre judico , prpptcr rationes Theologicas
aliiqucfumi poffuntex his ,qu2difputavimus in i. tom, nam de Metaphyficis pofteadicemus . Primoenimmy-
3, par. difp. 11, fterium Trinitatis intclligi non potefl, fi rat ioformalis
Nec fundamentum pofitum incontrarium urget:nara fuppofifi in negationc confiftit ; alioqui tresperfona di-
fi maferia& forma fumantur prjccifc, ut funt parfcsef^! vins tribus negationibus conftifuercntur, quodfanfum
fentiales,ncgafur fuppofitum mhil aliud efli, quam com- abeft ,
ut Scotus concedat ,
utprobabile cenfeat, non
pofitum ex hac materia hac forma nam Chrifti hu- & : folumeftrc neceflTarias tres relationes, fedetiam trcsra-
manitas efl compofita ex hac materia hac forma , & & tiones perfonales abfolutas, quibusperfonsillaeconfti-
noDcft fuppofitum: fi vero materia forma fumantur & tuanfur fanaautem doflrinadocct illas perfonas reali-
:
ron folum uf partes efTentia, fed ctiam utincludunt vcl bus ac pofifivis rationibus conftitui , quamvis relativis:
fecum afferunt fubfiflenfiam, fic vcrum eft, &cx mafe- fi ergo in divinis pcrfona addit naturje aliquid pofifivum,
ria&forma unitisconfurgere fuppofitum, illud autem quamvis ratioBctanturo diftinftum : ergo efiam in crea-
prsternafuram includit (ubfiftcnfiam, dequaquidfit, tura addit aliquid pofitivum , in re famen diftin\um
&quomodo pofrif& infelligi & probari dicemus infe-s propterimperfe\ionemcreatura?. Pafet confequentia,
quentibus tum quia perfona crcata eft quxdam parficipafio increa-
Trallaturfecnnda opinio Scoti . tx perfons , tumetiama fortiori,quiadivinanatura eft
Sccundaopinioefl Scoti in 5. d.i, qu. 1. & d, 6. qu. i. perfe& enTentialiter fubfiftens, &nihilominus fecun-
&in i.d.13. & quodl.i 9.3^1.3. qui ait, luppofitum crea- dum rafionem ci addi pofeft aliquid pofitivum incom-
tuoi nihil rci pofitivzadderc natura: fingulari, fed fq- municabile, quod relativmneflTeoportet proprer perfe-
^tioncni
. , ,
Disp. XXX IV. pe ruppofito ejufque a natura, &c.'

ftionem Dei ,
inquoni^hi! abfolufum poteft elfc omni- dicercnt Concilia , Vcrbum affumendo humanlfi(ei|
jio incominuiiicabiie . >In crcafura vero natura non cll impcdivi((c feu abftulilTe negafioncm unionis, vel cura
^per fe f rrentiaJirer fubfillens , cutn inChrino affurni po- dicunf non afTumpfilTc pcrlonam , folum diccrct non if-
tuerit fine pifypria fubfiftentia: ,ergo multo magi^ potc- fumpfiffc naturam ,
qua? manferif finc unionc ,
quifcn-
rit ei zddi aliquid pofifi vum quo realifcr fubfillat quod
, ,
fus reddunt vanas & ridiculas gravifTimas Conciliorum
licet abfolutum f;t , fit incommunicabile propter fuam locut ioncs . Confirmo vim hujus rationis : namfcquitur
imperf;6\ionem , & ifa conflituat fuppofitum^ icicft, cxopinione Scoti ctiam Vcrbum ipfum utfic po(t unio-
rem incomgiunicabiiiter fubnflentem . ncm non e(Te perfonam , fcd foluro compofitum cx natu-
Secundo oflenditur falfa illa fcntenfiji ex tryflerio In- ra huroana & Verbo , quod e(l apcrte haercticum Seque- .
carrrationis & primo ex parte Vcrbi, quia ,

nifi Verbum lam probo quia in humana natura maoct omnis res,
, &
conflituerefur pofiriva perfonalifate feu fubfiHcn'ia, non omnis modus realis ,
qui efl in creafa pcrfona , & tamen
poffet inrelligi ,
quod exfrinfecam naturam ad illam af. definif cflTe pcrfona lolum quia unifur: crgoccontrario
fumeret , quia non potel} aflTumi natura ad ncgarionem Verbum quia unifur , non erit pcrfona , etiamfi nulla re
aliquam, negatio enim ut fic non potert cfle formaiis vcl modoreali privetur.
ferminus unionis realis ut per (e notum ed abllrartc , : Dicenf, humanitatem definerc perfonam , non eflTc
ergo ac praecife loquendo de pcrfonalitac , neceflTarium quia unitur utcumque, led quia unifur pcndeata ita ut
ell , ut cjus ratio fit pofitiva ad infclligcndum Incarna- Vcibo, cum famen Vcibum non pendeatabhumanita-
tionis mylierium Ex quo valde probabile fumimusar- . te Scd juxta hanc (cnttnfiam dici nan potefl quod hu-
.
,
gumenfum fimile prjced(.nti etiam perronalitafcm , manitas pcndea' a Vtibo ullo modoin c(Te fuo, quiailla
creatam in ratione pofinva pofitam elfe. Et tfficacius humanitas ad exillcndum nihil ultra requirebat prster
argumtiitari pofTumus ad iiominem contra Scofum , & enfifatcm (uam; undc (i unionc careref, nulia addifa cau-
Npminales: ip(i enim tenent polTe fieri di vuia virfute (alirateaut realirate, conltnarct fuum eflTc , quia per
u (ûppofitum creafum alienam naturam tcrminet: in- (olam negafionern unionis habcf quidquid necclTarium
quiro ergo,an eo cjfu pofito termincfur ad negationcra , efl ad lubfiilendum in (uocffe, ut ipficfiam .fatcnfur:
vel ad pofitivum aliquod Pi imum dici non potefl , ut . ergo non humanitas , (ed compofitumex humanitafe &
probatumelt. Si autem dicatur fecundum , necelTccfl Veibo pendct a Vcrbo, & ad (ummum humanitas ut uni-
ctâm fatcri lilam unionem terminari ad fubfillentiam fa, vel porius unio ejus pendet a
ftdhocctiam Veibo :
& perfonalitafem , aiioqui non elTet unio hypoflatica (uo modo dici pofefl quod dc Vtrbo ut unito ,
fcilicct,
vel perfcnalis: ergo (ubfidenfia & perfonnlifas creatacl^ quanfum ad lilam formalem denominafionem pendeat
aliquid pofitivutn vim hujus ra- . Et coiifii mo ac declaro ab humanitate Fattor quidem hanc inferccdere diffe-
.
tiotiis &interrogp, an in Chnlii hunnanitarc fit nunc

,
rtntiam, quoduniocflaliquidinhumanifate, nonaU'
sHud pofitivum quo petfona creata ( (ecundum hos au-
,
icm in Vcrbo Sed hoc qind rifert uf auferat dcnomina-
. ,
\ores) poteft terminarc alienam naturam: namfinon tionem per(ona:? cum maximc illa unio fecundumSco*
cd ergo jam deeft humanifati Chrifli aliqua ratio realis
,
tum folum fit quardam rclatiorealis Ut autem illa eva- .
j[)ofitiva, quam addit pcrfona crcata fupra naturam , & fio toliatur, fingamus hujufmodi unionem infcr res crca-
perillam formaliterconflituifurin cffe perlonae. Si vero fas , five illa fif impoflTibilis , five poffibilis, ur ipficre-
illud ipfum quidquid (it , efl in Chriff humanitate fe- i , dunt ponamus ergo Pelrum terminare naturam Pauli
:
quifur impritnii, quod vel in Chrilii humanitate e(t tunccrgocum ulrumqueextremum fif cieatum, tx hac
iubfiftcnf ia creata , vcl quod unio hypoftatica non fit ad parte nulla cft ratio ,
obquam unio pofius fit aliquid po-
rubftrtentiatn , utrumquc aufcm abfurdifTimum ell. Se- fifivum , vel relafio realis m unoextremo, quam in alio.
quitur deinde humanitatem Chrifli polTe per feipfam Rurfus fota entitas pofitiva ,qujE anfea erat in extremis,
jerminare unionenB hyportaticam alterius naturje , fup- ifa manet unionem m uno ficut in alio Dtinde ex
poft .
pofito quod perfona creafa poflii illam ferminare Patet . vi unionis neulnim pendet ab alio in efTc fuo, & utrum-
fcquela ,
quia illa humanitas reticct omnem rem pofiti- que ab inviccm pcndet in unione Quae ergo raf 10 af!'erri .
vam, ad quam potcii talis unio tcrminari . Confequens poftfl ob quam poll talem unionem pofius cenffafur
,
autem efl piane ininttll'gibile luppofitis principiis fidei : manere perfona Pefri quamPauli? aut cur non mufuo ,
nam quod non efl perlona creata, nec perfonalitatem pcrfona conlumcf peilonam, cumabutraque tollatur
creatam habef ,
quomodo potcH perfonam creatam con- negatio depcndcntiae quoad unionem ? Unde non magis
flitueie? Undc tabs unio non effet iminediate inter na- potert dici Pttrus afTiirotre naturam Pauli quam e con- ,
turam pcrionam (ed inter naturas (ubflantiales &

& , verfo. Nec dcnique cxplicabilceft ,qualis e(Tetil!a fub-
tomplctas, quod repugnat (ubflantiali unioni, justa (iantialis unio : huc enim tendit tota vis hujus ralionis,
do6>rinam Patrum ocConciliorum quam alia via ficdeclaro.
Relpondrbunt fortafle , humanifatem Chrifti faftara Quarto igitur argumentor: nam ex prjedifta opinio-
efinntpfam ad tcrminandam aliam naturam per unio- refequitur, humanitarem Chrifli fam completam cffc
nem ad Verbum Scd hoc dici non po'cli confeqnenter, . fubiUntiam omni cx parte , ficuteft perfona Pauli vel
fiptnllam unionem nulla re pofifi va privafacfl, quid ]oannis. Hocpaiet, quia fubliantia in genere fubflan-
enim impedit unio, fi non imptdir vel aufert rem , quse , t\x non complctur per negationem humanitas aufem :
poff t ^fft (olum aufert ncga-

rafiofcrminandi ? Nam , fi illa nihil minus habtf quam perlona Pctri nifi negafio- ,
tionem ^chulis dcpendentla', hsEcimpcrnncnscrt ad ter- nem quamdam ergo non efl minus (ubflantia completa,
:
minanddin al eram naiuram,quia ferminatio non fif per quam perlona Petii , quod vcro illi fit aliquid addituro ,
negifioni. m (ed per pofitii um, ut diximus Polfunt qui-
.
. ron tollit complementum cjus nam rcs non fit incom- :
den: mnidicus dicere illam ntrgationem e(Tc conditio-

,
plefa pt r additionem , (ed per ablaiionem nam per ad- :
r.e qua non

n (iue : tamen hoc refugium eli aperra pcf if io diiionem potius fit plulquam complcta , fi ifa licet lo-
principn & ed grai ,
is diiTum , quando non rcdditur ra- qui Ex hoc autem fequii ur ulterius non pofTe inlcrcc-
. ,
tio talis nccefTitatis . Hinc autcm rationem nos eflê di- dere lubitantialem unionem inter taiero lubflantiam , &
cimus, quia up.io impedu propriam perionalitatem po- aliam orr nino completam in hoc enim maximc verum :
firii.'am, qused ratio coniiif uendi perfonam creatam, habct illud axioma, exduobus entibus in a6\u omnino
vel propriam , vcletiam alienam , fi poflTibilc fit , ut na- fciliccf compleiis &pcifeflis, non fieri unum per fe: ,
tura aliqua a creata petlotia aliena lcrminetur. nam fi utrumque componentium in genere fubflantix
Tciiio arguitientor ad ii.ltm ex parre bumanitatis af- completum & mtegrum efl , & per unionem nlhil amit-
Th
^'"^ ^ fumpra; : doccnt tnim Coocilia , & Fatces , Verbum af- tit, quod ncceffarium fir ad illud complementum , in-
tcliigi (afis non pofeli quo modo (ubilantiaiis unio intec
ar
''2
1 fumpiilfehumanifattm, &nonhominem, (eu non per- ,
'i"* lonam cttifaai hon:.inis,&coriem ieniuajunt, Vcbum ea fiai , & ad conliiluendam

(ubiiantiam per fe unam or-
inusrc<i
-ilfumeniiohumanitatcm, coniurr pfille pci lonam non , dineniur. Alioqui nulli rafio rcddi poteli ,obqu;im in-
1 luariii,, naturam. Hujufmudi autcm locutiones non pofluntle- ter pcrlonas non po(Tu immcdiaie inrticed.Te fubliau-
* '''0''
giiifne cxponi niu quia in homine firiEter naturam hu-
, uniojik fimiliter infcr naturas (ubflant ialts & com-
tialis
8' manamcli aliquid rcalc, quodcoroplet rafionem perfo- pletasutna'uri'lunt: totatn'mratioel',quiacumfint

'idi^nl'
re<r(.\. 1 (jiio t tmpedifumtil ir. Chrilii hutnariitafc perunio- coniplctjein lua raiiont, ntc natu'* podunf uniri ad
^
(piit ij in
Vcbi, (uppienft Vcrboinilla natura perfonalita- complendan unam naiuram, nec pcrfonje ad compo-
êaj huiuaqam j
u^ loîuuntur Thcologi . Alioqui (oIaio ncndam uni^p per.Ionani:ergoinuniverluradua; lubllano.
tia:
., . . . , , .
Sect. 11. Quid addat naturic foppofitum crcaturjruffli
irtjromnino completi, non ponunt fubllantialiler uniri ncgaiione affumptionis.feu maneosfepiratum,quisnim

dunam (ubi)antiann complendam . hoc poflct cogitarc ? (ed fignificatgr , non poflc a^fumi
Qood fi forte Scotus negct humanifatem efTe fubdan- cum illo pofiti vo, quo conllituitur in ratione fuppofiti, &
tiam complttam (olumex eo, quoil cireat negdfionede- rifi it.T interpretemur , ridicula-fiunl hii)ufmodi iocutio-
pentlentiaf, cffic turplane juxii fentcntiam tjus hanc , ncs , ut fupra dictbam pcrindcenim : effet ac fi quis dice-
ncgationcm efle dc rinione fubftantii completa^, quod rcf animam feparatam non pofTe uniri corpori inteiii-
, ,
abfurdiflTimum effe conftat ,

quia negatlo ut negatio ni- gcns non poflê uniri manentem feparatam Illa ergo ne- .
hileft, & ideoeffe non potelt de complemcnto fubflan- gatio mcoromunicabilitatis , cui rcpugnat feparari a fup-
tise . Ex quotandempofeftoftenfiva ratiocontraScotum pofito ot fuppofitum efl ,noneftinfeparabilisproptcr (o-
dcfumi quod addit fuppofitum crcatum indivi-
: napi id Jum fenfum compofituro ut fic dieam , fcd quia fundatur
duainaturaccrcatf eil dc perfe\ione&complemcnto fnb- inaiiquo pofitivOjquod formaliterconftituit fuppofitum,

flantia: crcatas:crgo non ell mcra negatio , fcd pofifivum .& inafTumptibilc reddit
aliquid quia ncgatio non dicit perfedîonem^ fed fuppo-
,
Ad fundamcntum ergo contrarice fententia: negatur Fund-
nit. Antcccdcnsveroprobaturprimoexdiflis, quia jd fuppofitum creatum fufficienfer conflitui negatione mentum ,
pertinet ad rationcm fubfântirccomplefr Tum ex Art- . quid verofit hoc pofiii vum, quod fuppofitum addit nafu-
ôtele dicentc ,
primam fubftantiam effe maxime & per. r:r,dicemus in fequentibus. Nunc vero faremur, non e(Te diffoivi-
fcftiflrimefubftantiam primaaufcm fubflantia nondi-
,
tnateriam ,
neque formam, neque compofitum ex iliis ut 'r-
citfolam naturam , fed fuppofitum natura?. Tumdeni- fic , fed aiiquem modum vel entitafem ci fuperadditam ,
que, quia fuppofi.tum addit naturx fubfillentiam utc^ ,
quam vel Arifioteiesnon comprthendit fub illa divifio-
principiisfidei confiat: ideo enim humanirasChrifii per- .ne ,quia illsm non cognovit , vei ad iiia membra reduci-
fonanonefl ,quia fubfiilentiam crcatam non habet,fub- turfamquam modus illorum, vel tolius co.'ppofiti,ut po-
fiftcntia perfeiHonem Nam fi in
autem magnam dicit . fteadeciarabimus Quod
veroattinet ad myfteriumln-
.
fola negatione confiftcret, quo modo poffet natura ad carnationis refpondetur, non folumnon cfTeinconvc-
,
ûbfiilcndumafTumiâut fubfiflentia propria peraiienam niens, verum potlus efl"e necefTarium ad expHcandam ve-
fuppleri ? ritatem illius myfterii, quod Verbum non aflTumpfcrit in
Uitima ratiofit, quia negatioquafi intrinfeca , & inhumana natura aliquam rationem pofiti vam conflituti-
femper fundatur in aliqua ratione
fcparabilis ab aliqua re vampcrfonse, fiveillafitresomninodiflinfta, fivemo-
pofiiiva,& hac ratione ipfemet Scotusdocet individuum dus tanfum.Exquo non fequitur iilam naturam cfTe im-
adderealiquam pofitivam diiferentiam (peciei ,
quia ilia .perfsflam ineflie natufffi, fed tantum fequitur non e(Te
indivifio feu incomniunicabilitas ,
quaeefl de raiione rei perfonam, Et ita infeliigendumeft,quod Damafcen.ait,
fingularis , in aliquo pofiti vo fundatur: ergo illa negatio ncmpe afTumpfifTe Verbum quidquid adveritatem hu-
feu incommunicabilitas ,
quceefi de ratione fuppoCti ,
mani naturs pertinet , & ad formalcm hominis confti- Citatt dj.
fundatur in aliquo pofitivo, quoformaliter fuppofirum tutionem non vero, quod fpeflat ad perfonam creatam fe^\'^'',
,
conliituitur . Refponderi poteli ex Scoto , hanc ncgatio- ut fic. De quo etiam fatemur, aiiquid fuiffe addendum de Tom. j.
ptcn , quam dicit fuppofitum , efifcquidem infeparabilem ôvohumanitati Chrifti, fi a Verbo fepararetur, ut pofTet P*"^*
afuppofito ut fuppofitumcft,quia fuppofitum fub hac vo- fubfifterc modo connaturaii . Ncque inde fiteam nunc
ce , & conceptu illi corrcfpondente , tormaliter negat io- cfTe vioienter , cum nobiliori modo fir fuppofita . Qux
rem non tamen tffe infeparabiletn ab illa re ,
indudit , omnia iatius in proprio loco profpcuti fumus
quae naturaliter habet conjunuâm illam negationero, Ouxditnis re/olutio
ipfa integra manente, quia (ubiiantia humanitatis licet , ExhisergopriEientis feCîonis refolutio coiligitur, nl-
naturaiitcr habeaf conjundam ncgaiionem dependentijE mirum, fiippofitum creatum adJere narura: creati ali-
abalio fuppofito,tamen mhii etiam habct illi repugnans, quod reale pofitivum , in re ipfa diftinftum ab iila & .
ideoque fupcrnaturaliter poteft illa negatio carerc, &. Quocirca fi compareraus fuppofitum ad naturam , diftin-
ideo necelfc noneft ut talis negatio in aiiquo pofitivofun- guuntur tamquam inciudens & inclufum nam fuppod- :
detur Quia negatio ,qu2e non eft omnino infeparabilis a

. tum includit naturam & aliquid addlt , qaod (orfonali-
re , noB femper fundatur in aiiquo pofitivo ut carentia , tas ^fuppofitalitas ,z\it /ubji/}entia frf/irâppcliari pot-
vifionis beatx, quam habet intelleLlus creatus ex nsfura eft, natur ycroex
fe prifcindit abhoc additofeu a (ubfi-
fua, non fundatur in pofiiivo,cum aufcrri poirit nulloab- ftentia Quo
natura pofifitde potentia abfoluta finc
. fit ut
lato pofitivo, quamquam fi una vocc fignificctur intelie- fubfidentia confervari , fuppofifum autem totum non
&US, utexiftensfubtali negatione, infeparabilis fil nega- poflTit confervari fine natara,quia iliam formaiiterinclu-
tioab lilo adarquafo fignificato quia fi (eraretur, jam , dit , & perillam in eflê talisfubftantiEEefTentialiter con-
non manet illud fignificatum. Sicut abaerc tenebrofoab- dituitur. At vero comparando fubfiftenrtiam ipfam ad na-
ioluteeil feparjbilis ncgario iucis , & ideo illa negafio turam condiftinguuntur inter fe tamquam duoextrcma
,
non fundatur in aliqua pofiti va forma repugnantc lumi- componenlia fuppofitum creatum Quanta vero fit ha-c .
aereautem tcncbrofo, ut lenebiofuseft ,non cft fe-

ni: ab diftinflio, & quid hc fubfiftentia fit , declarandum fu
parabilis illa negatio quinamitfatelTetenebrofum: fic , per eft
ergo pbiiofophatur Scotus de fuppofito ut fuppofitum S E C T I O III.
eft,&de re iiia cui adjun6\a eft ncgatio,quam fuppofitum
formaiitcrdicit.In qua rcfpanfione ioquiturquidcm con- tli/litirtlo fappoJitiacreaPura fiat per accidenti/t
fequenter, tamen contra eatn procedunt omnia fuperio-
vel principia inaividuantia , & ideo locum tion
ra argumenta.Et priterea fequitar fuppofiium effe quod- habeat infitb/iaruiis fpiritkalihf
dam ens per accidcns, ficut tenebrofum . Ex quoetiam in
rigore fequitur hoc nomen fuffofttum cfTe quafi conno- hac feflione occurrit raflanda fertia opinio in htc
tativum , & deformali dicere negationem ,de matcriaii INmatcria,quamdocui(Te videtur D.Th. in
t
illodifficili
autem rem, cui convenit talis negatio, ficut tencbrofum. arf.j.qu.j. i.par. ubi inquirit,an fitidem Deus,quod fua
Undc ficut abfolute concedimus tenebrofum aerem pofTe
e(Tentia vel natura.Et in fumroa refpondet in rebus com-
illuminari , &animam feparatam poflfe uniri corpori pofitis ex materia & forma diftinguinaturam & fuppo-
quiaeflêfeparatamdicit folam negationem, ita conce- fitum, quia natura folum in fecomprehendit ea, quasca-
dendum effet fimpliciter fuppofitum poflTe aflTumi vel u- dunt in definitione fpeciei , non vero materiam indivi-
hoc tamen uitimum confequens e(i contra
niri alferi:
dualem cum accidenfibus dcfignantibus iliam fuppofi- : :
omnesTheoIogoSjimocontra Coneiliorum doi\rinam tum vero materiale inciudit hicomnia, & ita diftingui- ;
Quod fi dicatur in prionbus locutionibusfieri (enfum tur a natura. In fubflanliis vero,quxex matcria & forma
divifûm, in hac vero uitimafieri fenfum compofitum
, componuntur, quia materiam individuanfem nonha-
hoc ipfumefl manifeflum indicium fuppo/iium non fi-
, benf, fuppofitum non diffcrt a natura , fed ipfie forma;
..gnificarcdcformaii negationem, ficuf /eparatummt te- funt fuppofifa fubfiftenfia.Et ex hac fola communi ratio-
neho/um, fed figmficare pofitivam formam conflituen- ne concluditjDcum fuam Deitatcm,quod codcm mo- cfTc
tcm luppofitum, & fundanfem illam negationem, ob do pofTet dequovis angelocrtatoconcludere. In hac cr-
quam fuppofitum dicitur inifTumptib.ie, leu incommu- go fententia duo punfla in fitulo infinuata breviter tra-
picabile. Ob hanc enim caufam , cumdicitur fuppofitum i\anda occurrunt.Primum ei1,an id,quod fuppofitum ad~
pcn po.Te alTumi , non fignificatur affumi non pofTe cum dit naturs, fit accidens aliquod, vel ipfa differentia indi-
vidua-
. . ,, . , .
/ip? lO isv. XXX.IV. De fjppofito ,

ejafque iidtura, Scc:
vidualis Secundom en,an,ha;c ilifiinftio naturs, & fjp-

. in tigort loquendo|ie accidcnfe. Hoc ttlaijj debct effe
pofifi communts fit ononibusfuppojGtis crisai is,etiain ip- cerfiflimum primocx myflcrio Jncrnationis quiain
,
,
'marerialibus .Chrifli Iiumanitate.funt accidentia omnia connaturalia

jiddatm /npyojitum nenura itidividuantes humana; nat urae , vcl qux ad ejus perfcdtionem fpcftare
' conditiones poffunt hoc cnim fenfu Concilia dcfiniqrjt afTumpfifTc
:
Circa priorem partem Sanî Patres iritcriium anTercre Verbum humanam naturam curo fuis proprietatibus
videnlur', fuppofitum ad^cre naiiir.t- finpûlaritatcm fcu connaturalibus,& nihilominus noncfl i.n illa natura pcr.
indi viduationem , Unde ajuiit fuppofitimi includere fin- fonalitas propria hominis crgohacc perfonalifas noncft :
gularcs proprietatcs,quas non includit natura. Jta loqui- aliquod accidcnsconnaturalehumana:natura:: crgofim-
turBafilius in cpiflola ad.Grcgor. de differentia natura: plicitcr noncfl accidens nam.fi effct , nonc0ctquidetn :
& Hypon afis , & .Damafcen. lib. 5. de fide c. 4. & <5..Vc- cxtrinfecum &
adveniitium , fed connaturale, intcr- &
rumtamcn fi confiderentur ea ,
quce in principio fe\ione num. Etconfirmatur: nam Verbum divinum afTumcndo
praE-ced.cxplicandotituium diximus, nul.ius relinquitur Jiumaniiatcm non fupplevit in ea aliquod accidens
, :
huic quxflioni locus ^^lam .hic non comparamus naiu- . alioQui illa non effct unio fubflantialis , ftd accidcntalii:
ram fpecificam feuabftraê conceptam ad individuurn imo nccpotuiflict .Verbum per fcipfum ac formalitcr fup-
feu ad fuppofiium , fed naturam fingnlarem , & indivi- pIereformalemcfIct\um accideniis,quiaipfum Vcrbuni
xiuam ad luppofitum ^
impofifibileergoelt, ut fuppofitum non cfl accidens potuit autem fuppiere rationcm fubfi-
:
addat naturae individuaiionem Namvel hocinicliigi- . riendi,quiat(i.formaJisac pcrfcfliilima fubfiflcntia Se- .
tur dc individuatione ipfius naturjc, ve! de individuatto- cundo probatur cx re ipfa,quia fuppofitum ut fuppofifum
ne fuppafiti ut fuppo.firum cO hic poficrior (enfus efl ve- : cfl fu.bflaniia coroplcia ac
p-.r te una: illud ergo quod ad-
rus loqucndode fingulis.fupô,fitis:nam clarum eft unum- ditfuppofitum narurec periinet ad fubltantia? comple-
quodque conOifui in ratione talis fuppofiti pcr fingula- mentum cfl ergo dc gcnere fubftaniise non acciden-
: &
^cm & propriam fu.bflantiam fuam quam addii lua: fin- ,
tis .Quodctiam poflct facilt oHendi difcurrendo pcrfin-
gulari & individuas naiurx. Hic tamen fenfus nihilad gula pndicamcnta atcidcntium fed in rc clara immo- :
praefentem qufflioncm refcrt,quia nunc non difputamus rari neceffc noncfl Dixt autem proprie loqucndodeac-.
deindividuatione,aut fingularitate fuppofiii vej naturae, cidenfe: nam fi laic vocctur accidensquidquid non clt de
fed de eo quod addit unumquodqj fuppbfitum fupra (uam cfTentia rei , fic potefl fubfiflentia accidens vocari
,
quia
.fingularcm naturam Adde quod licct fingula fuppofita .
,
ut dicemus fimpliciter loqucndo , nonefl dcefTcnfia fub-
addant finguiarcs fubfi(ienlias tameneo modo ,quo (up- , flantiali individui : ille t.-)mcn modus loqucndi imprg-
pofitura incommuni confideramus ac dcfinimusj non priusefl & vitandus, nec fitoccatio alicujus erroris io
addit propiie fupra naturam aliqUam fingularem fubfi- .Theologia
flentiam , fed idquod pertinct adcommunem
rationem Atque hinc impiobata roanet opinio, quam Cajeta-
.fubfiiltntiJE perfonaliSjUt in fimilidixit D.Th.i.par. qu. nus &alii referunt , fcilicet, fuppofitum addcrc natura:
29. art. loquendo crgo incommuni, non addit
i.ad i. afTcftioncm qua fubc fl accidcnnbus ita ut fuppofitunl
, ,
luppofiiuiT) fupra naturam individuationem lubfiÛniise, dicat naturam ut afFtr^\arn accidentibus Naro contra .
fedaddit fubfifientiam, qus in finguiis perfonis indivi- hanc opinionem eodem modo proccdunt rationes fafla:
-<h)aeft, &
ecdem modo comparatur ad fua individua nam ha^caffcdîo etiam efl in Chr. ii bumanitate: cft
'formalitcrlunipia, quoalia: communcs rationes ad fua cnim fuisaccidcntibus affcda : atqueetiam haec afTeftic)
individua. efl degenere accidentium: nam velfolum e(t unioad ipfa
autem renfuseftmanifefiefalfus, ut fatis probat
Prior accidcntia, vd cfl dcnpn-.inaiio aut cffc\us formalis
quo non eO sfTumpta huma.
lyflcri.om Incarnationis, in
ipforum accidentium Quid cnim cfl efTc aficflum acci- .
niVas in communi |ed in atomo ut cum Damafcenodi- , , dcnfe, nifieflle informaturn illo? Dixerunt vcro nonnul-
cuntTheologi habet ergoChrifli humanitastotum id
:
li, ut Hervjc. quodl. 3. qu. 6. licet (uppofitum non inclu-
quod ad indtviduationem humanae nafura:

nccefTarium dat inf rinfccc accidentia , tamcn pxtrinlccc addere iHa:
clt & tamenadhucillidecO formalcconflitutivum pcr- fcdquam fslfum hoc fit pattbit cx fet\. (equ.
,
(onE crcatJC crgo id quod :

nonefl indivi- addit perlqna , Pe diftinîone fuy^pfti a natura in fuhftantiis
naiurte, fed aiiquid aliud. liem oflenlu^ angelicis.
duatio fpecificse
efl in fupenonbui , individuationcm natura non e(Te in Circa fecundum punituro nonnulli cxiflimant, it>
perfonaiitas veroitaefl fubflantiis feparatis creatis non diftingui (uppofiiuma

rsaliquid diflinclumanatura:
Item de intrinfc- natura re, fcd tationcrantum ficutdiltinguuntur Deus
in redtflincla, ut fit etiam
feparabilis .
,
carationefuppofiti ut fic efl fubfiHentia incommunica- & Deitas. Quamopinionem itaclare videiur D.Thom.
(cJdcratione individuae naturs creats noneft ab- docere citato ioco , iit vix poffit aliquam interpreiatio-
bilis:
qua ergo individuatio talis naturanoneft

(ubfiflcntia :
ncm admittcre . Nam
vclimuscxponere, eum loqui fo- fi
lubfiflentia eius:ergononefl individuaiio id,quod fuppo- lum 4e fpecifica natura in contrarium efl , & indi viduo,
fiiumaddit naturas . D.enique etiam in Dto,cu)ns naiura quia inde immediatc concl,udit , Deum cfTe fuamdeita-
per fe & e^fentialiter maxime efl fingularis & individua tgm: & eodcm modo potuiflfct concluderc Gabriclcm ef-
diflinguii.ir faliem 4-atione id, quod luppofitum addit fufc fuam Gabriehfattni ( ut ita loquamur ) quod non re-
pra naiuiam fingularem & indi viduatn : erômultoma- Qit fequiiur cx fua ideniitate fpecifitje nalura* cum indi-
gis in crcaiuris iuni hsec diiiinfla . yiduo: nam cum individuatio naturas & fuppofitalitas di-
Bafiliuscrgo& Damai^cenus intis locis non poiûerunt flinila fint, potcft (uppofitalitas diflingui a naturaquam-
loquuntur de vis indi viduatio non diflinguatur Adde, quod alias non
loqui in fi.niii,qutm nos tra^drnus fcd vcl
.
:
cifica eflentia vcl faltem !oquun- D. Thom. cxclufiffet omnem compofitio-

fufficienter
natura (umpta profp ,
turiiidiffcrenfer dc natura prout communis efifc potefl ncm qus in Dcocogitan polTet nec movifl^ct quaeflio-
,
:
imuliis peitonis, fecundum raiionem taniumutin fivc nem , aninDcofit compofiiio cx natura& fuppofito.
Creaiuris, five eliam fccundum rcm ut in Deo.
Illam Addo prsEicrea , quod alioqui nulLa effct diftinftio inter
enim duihinam aOerunt, ut dtclarent, potTi. divinam n.a- matenalcs& immatcrialcs fubflaniias: nam ctiam in
{ubltantiis materialibus individuum non diflinguitura
uram cfl!e communcm muliis perfonis, quamvisipfa
natura fpecifica,fi de fola individuaiione fit fermo,& non
perfonx incommunicabilts fint , quia natura ut natura
incommunicabiles utuntur de perfonali tubfiflcntia , quod in fupcrioribus probatum
jnon incl dit proprittaics :
tratlando dc principio individuationis ,&dcdiflin-

autem excd^plo crcaturarum in quibus natura cfl com- ,
cfl ,
munis pcr(onae auiem fingulares. Quod exemplum non

,
6\ione rationis inter tiafuram fpccificam fingularem &
fimile: nam communitas na- Addodenique,quod aliis locis vidfiur clarecandcm fcn-
efl accipicndum ut omnino
furi in crcaturis eii vaiionis lantum , in Dco autcm rca- tentiam doccre itiem D.Thom. ur 4. cont.Gcof. cap.55.
lis: fcd accipicnr!um

tantum dt quantum dcfcrvire pot- ,
ad 4. &
in 3. difl.j. qu. t air.5. ubi pioprie agit de natura .
cft ad explicandam diftindioncm nominum comnnu- & peifona, iraiâi enim de Incarnationis myflcrio: irera
jnium vel propriorum in divinis. Pe D, Thoroae autem opuic. de cnic &

tffenl. cap. 5.. ubi adducit Aviccnnam,
qui hoc (enfit hb. 5 (uae Mctaph.c 5. f eandcm (entcn-

fcnfu diccmus irit. rius.
'
ShipofttumnonAdditnatur<talic{uidaccidens. tiam videiurctocuiffc Aibertus in 3. difl.2. art.2. ubi nc-
Addenduu; vero ul.erius tfl in hoc puntô (ûppofilum gat angelicam naturam eff.caffufnpfbilem a Vebo. Ci-
âturcuatri oroha.c fcni;cittia Anflot.^.Mcfaph. cap. n.
Hjon addere natura: fingulari accid.ens aljquod , propric.^
text. ^t.
. . , . .
Se.ct. 111. Per qnid diftin ûatur fiipporitum a natura;. .J^^
rlcxt.^r.-oc 3. dc Anim. c.^.tcxr.^. ubi ait m rebusmatc- quisParnbus, qui fcntiunt proptiutn cffe Dci cffc fuatn
.rialibusdiltingui quod quidcll ab cocujyscft : in imma- Dcitatcm, uf fupra vidimus
.tetialibus autem minime Rationenon potcft utopinorcDnvitlci hic parsabfo"
Fandamentum ip principio fc^lionis explicatomcft ,
lutc loquendo , quia necde aliis fubftanfiis crcafis exifti-
fcilicet,quia materialc fuppofif um includir materiam fi- mo potuiffchoc fola ratione proban , nifi myltcrium la-
.gnafam,quam non habet mAteriale fuppofitum. Et potefh carnationisdirtinftionem hancnobis dcclaraffct. Unde
dcclirari in hunc modum quia natura materialis habct
,
,cx illo fumendum cftargumcntum potiffi-
a pofteriori
formam in matcria &
ideo.hibct etiam naturam in fup- .mupi fupra infinuatum: nam quod fccit Deus inhuman*
pofito,& non per fc alu fubfiftcntem cx intrinfeca ratio- naturaaffuroendo illam , potuiffet facerein angclica :er-
nc fua angclus vero totus eft.forma fine (nateria, & ideo

:
.goert.eademdirtin\io. Antecedensquamvis exprcffe.re-
cft pcr fe& eOTcntiahtcr fubfiflens ex vi naturae fua: , ac velatum non fit, infinuatum tamen eft aPauIo ad Heb..:^.
.proindc noncrt, quod in illo diflinguatur fuppQfitum a diqente: Nufquam angelos apprehendit^quoAlicct intcr-
aatura . Confirmatur , quia nulla ratio afferri poteft , cur duro, prxfertim aGr.^xis exponatur.de cura fcu volunta-
Oeusde potcntia fua ^bfojuta non pofilt facere fubihn- rcdimendi angelos quam Deus neque fufccpit nequc
te , ,
tiaro,in qua natura & fuppofituin non diilinguanf ur,qua: hdbuu tamen de apprehenfione per hypoftaticam unio>
:
<ft cnim in,hqc impUcatio contradi\ipnis; talis enim .nem,interprctantur multi ex PatribuSj neque una cx pofi-
fubQantia cne po(rcf,& in multis aliis Deo inferior.
fiaita tio altcram excludit: nam perftfla congrua redemptio &
<ûod.fi talis crcatura fieri pote(l unde oHeridi, aut crcdi , includit voluntatem fufcipiendi Hyportatice naturatn
poteft non elfe fa\am?Id cnim revelatum noneft,nequc ejufdcm ordinis cum redimendLS. Suppopiterô Paulus
.etiajn ratione ofiendi pofcd , cum cx fola Dei voluntatc hunc modum redempiionis& aftumptioniSjCtiam in an-
pendeatjimojfuppofita rei pQ(nbiIitare,videtur fatis con- gelica natura fuiffe poffibilem:ex libcratamen volunta.-
grua rationc onendi poffe fadam effe talem creaturam , te Dei , & gratia fuilTefa\um inhumana natura & noQ ,
quia dccuit facere Deuqi lubUantias fibi ficnillimas in in angelica . P.-2terea ex myfterio fa\o futnituf valde
gradu&modocffcndi quoad fieri poffent. Qum li talis probabilc arguroentum , pofyiffe Deum idexn facere ia
lubfiftentiafiflacrt, nonpoterteCreni.fi angelica: nuIU natura pcrfe^tiori. Curenimcrt hocncgandumdivinae
.enim cU altior vel fimplicior inter creaturas.Et quamuis potentia? , cum nulla implicatio contradi\ionis oft,endi
excogitarfi quis poffit habcrcangeJoshancptrfeflionem, poffit? Qui eniin dixerit iMud myrteriugi implicarein
nontamenomncs, quianon omnts funtsequalis perfe- angeiis, quia incis nonrepcriturdiftio^tiofuppoCtia na-
iîoniseffentia.lis : tameniijcetiamdifcretiofinefunda- iura,oporlct ut fufficicnti aliqua rationehocaffumptunj
Wientofieret, quia fi hic pcrftlio reperiturin angclico oftendat, quod haênus fa,tumnoneft Pritcrea cx ani- .
.ordine ,non provcnit cx fpeciali aliqua differentia , fed ma rationali feparata fuipitur oon leveindicium : in illa
.C)C fimplicitate & iqimaterialitatc illius gradus enim diftinguitur fubfirtcritia partialisa fua partiali na-
ftfiitm in angflis addit fuffofitum aligkid in m tura: h^c enim dc caufa potuiteffein triduo affumpta,
difiinnum a natura ficutrcvera fuit: crgocadem ratione credendum eft in
-Nihilominusdicendumelt , etiam jn angelis diflingui fuperiorioribus fpiritibus diftingui complelam fubfiften*
/cx naturarei perfooajitatem a natura fingulari & indivi- liam a natura,integra & completa .
dua . H3ec eftcommunior fenttntiaTheologorum, tum Ratio deniquc a priori effe videtut nam hxc diftln- :
ini. d. 3. ubi tribuuot angclis compofitionem ex namra 0)p,quam cernimus in humana natura, non oriturex pe-
& fuppofitCjtumetiam in j.d.i. ubi docent, potuifTe ver- culiari conditione aut impetfe\ione ejus,nequeex com-
bum affumeie naturam angelicam , in quo fupponunt di- pofiiione materite aut formff oritur ergo ex generali :
iiinilioncm natura a fuf pofito in angelis , juxta fuperius conditione fubrtanti5ecreata?:eft crgc angelis comtjiunis.
difta conf ra Durand. quac (btim confirmabimus . Unde Primapars antecedentis eft clara ,
quia nuUa proprietas
neceffeertyUt D.Th. ineadem fit fententia:nam 3. p.q.4. fpecifica & peculiaris affignari poteft inhomine, unde
art. i.ad^. concedit naturam angelicam eflTe aflTampti- illa diftintlioorjatur. Secunda pars declaratur primo,
bilcm a Verbo, poflTequcita per unionem hypofiaticam quia compofitiDcx natura & fuppofitoex fe prioreft&
priSEvcijiri ,ut propriacareat perfonaiitate Quod autem . abftraflior, quam compofitio ex materia & forma Scr .
dicit Ferrarienf.4. cont.Gent. c. j 5. pofTc hoc cffe êrum cpndo, quia in ipfa materia fccundum fe,& in aliqua for-
etiam fine diftinflione naf urje a perfona,eQ inintelligibi" ma fecundum fe prius natura,quamcx ipfis componatur
le, & aperte incidit in ppiniooem Durjndi fupra impu- totum, rcperitur illa compofitiocum proportione, id eft,
gnatapi. Nam fi natura angelica } otuit prgEvcniri, & pri- ,
cx fubfirtcntia & natura partialibu5,ut deanima rationa-
v?ri propria perfonaljtatc fine difiin\ione:ergo& huma- ji Qitenfum , eft &
idem argumcntum fieri poteftdc ma-
na natura poiuiflet prffyeniri,ctiamfi a fua perfonalitatc feria: fignumeigoeft, compofitionem ex natura fup- &
rondirtingueretur: ergoex unione non probaturdiftin- pofifoeffe piiorem &
independenfem a compofitione cx
S.io ex natura rej , quod Durandus contcndit . Rationes tnatcria& foirna , &
communem rebus fimplicibus, at-
aufem contra ipfum fa\E,ficut contrarium dcmonrtrant que ita non confequi ad aliam compofitionem ex mattria
jn humana natura,ita ttiam in angtlica. Qui enim infcl- & forma .Tertioquii nulla eft ratio cur hxc Metaphy- ,
ligi potert, ui angelic maneat,& non perfonaii-

natura ficacompofiiio ad illam Phyficamcon(equatur,ut magis
tas ,&quod in re non dirtinguantur ? cum hocfitpotiffi- rcfpondendo ad difficultatcs in prineipio pofitas, decU-
qiuai fignum dirtin\ionis ex n#tura rei , ut (upra etiam rabimus
eft a ncbis probatum . Expreffius vero docuit illam fen-
tentiam D. Th. quodl. 2. art.4. ubi |icet efiam dicat in
Pojfttne ejfe /uppofitum creatum In rtnon difiinElum
.angelis non eHe individuationem.qu$ fit cxtra effeptiam
a /ua natura .
fptciei ,exeotamen,quod inangelo (unt aliquaacciden- Ut autcma potiffimadifficulfafeincipiamus, fimul-

tia,qui funt practer rationem fpeciei, concludit effe in co que hancipfatn rationem cxpendamus amplius, juxta il-
fuppofirumextr^ rationcm effcntis ,atque itadiftin\um lam confequenter fatendum eft,non poffe crcari fubftan-
in rc ab ipfa natura. Et eundem dilcurfum indicat 3. par. tiam, inqua fuppofitum a natura non diftinguatur in rc
2. qu.2.art. 3. ubi ait: in omnibus rebus in quihus inveni- ipfa hoc enim judicio meo re\c probat ratio ultiroa in
:
tur aliqnid quod non pertinet ad rationem /peeiei , fcili- conirarium fafla Nequc enim poteft probabili ratione
.
cet, accidtntia,& principiaindividuantia,/(C<<iûw rem dirtin\io hxcaffirmari in quibufdatn angclis

,
&negari
differunt natura &/uppoJjtum,/icut maxime apparet ( in- in 8liis,quod inomnibuscreatisadmittitur,eadcm ra-
fi
quit ) in his, qu4 funt ex materia (^forma compofita : tione non poterit raiionabile difcrimen conftitui infer
fcntit ergo hoc elfecommune aliis, maxime tamcn in hos& alioscreahiles. Rarioautcm,curhaecdiftintiofic
compofitis apparerc. Undc infcriusexpreffeait : Etquod neccffaria in omni (ubrtdntia reata,ha;c infinuatur a D.
efidiEtum de /uppo/ito y intelligettdum e(l de êrfonOiin Thom. prfffertim in ditôquodl. & ^.par.qu.^. quia nul-
creatura rationati, vel intellefiuali. Et qu. 1 7. art. i ex- . laert poffit)iIis fubftantia crcata , in qua non fit aliquid
naturam non piirdicari de perlo,na nifi inDeo,
preffc ait cxtraeffenfiam fp^ciei: nam licet inquibufdam fubllan-
in quo noH differt quod eji.cr quoe[i. Atque ita hanc par- tiisplura fint ext; a effcntiam,quarn in aliis,tamcn in om-
Ifem defendunt communiter (e\afores D. Thom. cum nibus reperiuntur aliqua , fcilicer , nonnulla accidenf
ia,
Capreolo, in i.d.^.qu.^. art. 1. concl 4. &Cajet. citatis & ipfum effeexiftenti.r: & ideo( inquit ) ncceffe ?lt , in
locis 3. par. & de cnte & cflcnt. Et eft copfentanea anu- fisdiftingui fuppofitumanatura.
S.mrez Tom. XXII. N Difti-
. . . .
f574 D>sp. XXXIV. Dc fpppofi to ejufqiic a nitura, &c.
Difficile aufcmeft vim hujus illationis inteliigcre,& nis,quia nulla cfl naiura fubflanrialiscreabilis,quaedivir
yationemcjus reddere. N^m (i D.Th. intcllig4t,hujuf- nar perfons in unitatero fuppofiti uniri non poflit nam :
inodi accideniia velexilienriameffeid, quo formaliter rationes fupra {S\x de ^ngclis creatis , probant dc omni
diiHnguitur fuppofitum a nafura,vcl fppcifica , vel indi- bus,quicreari poflruatrergonullaefl pofTibilis fubiiantia
viduaia,falfum eft, qtiod a(rumir,utdeaccf3cntibus pa- creata , qux in re non fit fcp^rabilis a (ua fubfiltentia , Sc
lo antea oH^ndimus, &
deeicilêDtia facile colligipoteft confequcntcr nulla efl, quae non fit tn rc diflin}a ab illa.
ex his,qusde illa fupra tra\avimus,& dicemusapertius A priori vcro ratio cfTe videtur,quia efrcntia fubfiflcntix
fefl. fequ. Si vcro infelligat , nonefTcquidcm accidentit creataeutficnonconfiflit in a^pjlimodo perfc cfifendt,
ipfa,quibus fuppofirum dillinguifur anatura,e5( illist^- fcd inaptitudinc, id efl, inhoc quod fir taiis natura , cui
mcn fumi indicium,quod ilU 'cs fubfiitens,cui immedia- talis roodusefifcndidcbeatur, &ideot<)lis modusfempcr
leconvenipnf , aliquidaddit fupra naturam fpecificam efl aiiquid additum , &
in re diflinûm a (ubltantiaii ef-
extra cujus rationem funf fi hic (inquam ) fit lcnfus, eft : feniia . Sicut in accidente,quod propriam &diflinâin
forfafTe per fc probabile iHi-d mdicium: nam ut fa|c vidp- cntitafem accidcntaictn habet, quia cflcnria cjus nop
turaffumi a P.Thoma fincajia prpb^tionc , vcldcclara- confiflit inaûalt inhzrentia , fed inaptitudinaii , idco
tionc; noncaret tamen difficultdic iHa conncxio . Qax atualis inharfio modus cfl ex natura rei di(tin6)us abcfr
eft enim repugnantia in hoc, quod lubflantia aliqua, aliqnodhujofmo*
fcnria talis accideni s, ncc potefl ficri
quamvis per k fit cirentialifcr fubfiftcns ,nih|lominus fit diaccidens, inquoroodus a\ualitcr inhxrcndi non fit
capax accidenf ium ? Cum cnim (ubfiltcnf ia , & potentia, aiiquiddiverfum ab cflTcntia cjus Itaergophilofojihjn'- ,
v.gr. intclligendi , fint perftfliones valdedivcrfs , cur fi dumcfldcproprianariira fubflantiali rcipe^lu modi fub-
po entia ell accidens , etiam fubfiitentiaeffc dcbct cxtra fiflendi. Quod aurcro cflcnfialis ratiofubltaniia- creatz
nafijram vpl effcntiam Auf cur non potpn rcs a)iqu* rti ? nun confiflat tn alu , (cd aptitudinc rcfpefû fubfiiten-
pervcnireadeumgradum perfedionis, jnquppcr (uam t ia-, colltgitur a nobis ex oronibus indiciis adduflis, & ex
pfTcntiam fplam habeat vim fubfilleqdi , vim autem ope- myflcriolncarnafionis naTi rcrum qinddiiates nop pofr
Tandi noq nifi pcr aceidtntia? Sicut ip(c D. Thom. fciif it fumusnos n fi hoc modo invcfligarc . Et hincfitciiarA
natcriales n9<ura$(ubllantiales , tamindividuationem, vcrifimile , nuHam poflê ficri (ubflantiam creatain qua;
quam fubfirtcntiam cum exil(cntia,& accidentibus habe- non habcat fimilcm naturam,quia nulla fieri potcfl,qua^
re pcr aliquid ve| aliqua,quâdduntur ultra naruram fpc^ non fit univocc fubflantia curo his ,qux fala fujit,
cificam: de immaicriaiibusautem naturisait haberein-
dividuation^m fine addition^ ad fpccierp, ca^tera vero pifficilis D. Thoipd loctti traSlatnr
pcradditioncm: ergofimili modo poffet excogifari ali^
pobijipr nafura,qua: ppr fe ex vi cfTentif habeat fubfiften- Ex his rcfponfuro ferc efl ad rationcs dubitandi ia
tiam ,& nihilominus indigeat acpidentibusad aliamul- principiopofifas. De fcnfu auttm D- Thoms in illa arr,
ta Hoc ergo indicipm vd argumentum ab accidenf ibus
. ^.qu. 3. I par. prob^bilc cfl ipfum fuilTc locurum dedi
fumptum ell certc valdc obfcurum Multo vero obfcu- . (iin\ione nafurs communis ab indi viduo, &nonmo-
rius ^rgumcntum efl , quod abcxidentia fumitur, cum vi(fcpcculiarem qusllioncm de ideiititafe divina? natu*
h^c nonfit aliquid additum ac (upra effcntiafii a\ualem, rx finguians cum perfona , vel quia hoc fpefâbat ad ma
ut fupra traflatum eft & confequentcrdicendum fit cfiTe , teriam dcTrinitafe , vcl quiaexiflima vit id fatisdcfini*
aliquid propinquius cfTeiitix^muUoquc roinus diflinfluni ri oflendendo flaiim Deum efTc efTentialitcr fuum c(Te,
ab illa, quam fit fubfirtf ntia. nihilque pofleci accidere. Quia vero in illoarticuio con
Ha?c argument? pftendunt , difcurfum illum noneffe cludit Deum cflTc fuaro Dcitafcro,nigari non potelt,quin
cvidcntem, fcd ad fummum probabilem conjefturam, ibi ctiam tra\et de idcntifatc fuppofiti vcl fubfillcntis in
quam ego hac tantum rafioncdecl^rarc vaIco,quod fi cf- Dcitatc ,& Dcitatis ipfius. Quomodoautcm hanc iden-
fentia fubfilientiae creatxtamcfl impcrfefta, ut fcmper titatem colligat ex folacommuni ratione (ubltanfixim-
indigeat additamento alterius generis ad fuum convc- matcrialis &
confequcntcr in illa ffquiparctomncs fub-
,
nientem flatum , roajori rationeindigcbit aliquo addito flantiasnon compofitascx materia &forma, difficilem
vel complemento proprii generis , ut incocomplete fit explicationem habet. Nam quodCaieianus ibi ait,aequi-
Itcm hinc pptefl fumcre robur argumcntum illud,quia fi pararc illas nonfimpliciter , fed in hoc,q(]od infubflan-
jn omni fubftantia rcperiturinfcriorcompofitio,quat cfl tiis fpirituaiibus fuppofifum & natura non diffi^runt in-*
ipuro accidentibus multomagis reperituraliqua rcalis,

,
trinfece,fed cxtrinleee: cum tamen in matcrialibus utro-
qusE fubflantialisctiamfit. Atque hafcdcaccidentibus. qucmodo differant hoc ( inquam )in primis noncft di-
:
De csilicntia vcrp fortafTc ratio fafla procedit juxta il- ftum a D. Thoma fcd additum ab ipfo fine fundamcnto,
,
lam rententiaro ,
quod exiflentia fit res addita eflcntix Dcinde non (atis fui(fet ut D. Thomas abfolute conclu-
,
Juxta noflram vcroopinionem potefl aliter converti ra- deret, Deum cfTcfuam Deitatero,priusenim probandum
tio:nam probabilccfl, omnem fubflantiarocreatam,ali- illifuiflêt, neque intrinfece ,
nequcextrinleccdifferre,
quam connpofitioncm fubihntialcro &rcalem inrcipfa Prxterea fallum cfiam efl in angelis non differre intrin-
includerc , cum infinite diflet a fubflantiali fimplicitatc fecc fuppofitum &
naturam , quia fuppofitum ut fic in-
Dei compofitio cxiflcntiaecum efTentia non cfl rea-
; fcd cludit fubfiflerc , non cxf rinfece, ut Cajctanus ai fcd in-
lis,neque ctiamcx gcnerc di(ferenfia,ncc fuperefl alia, & trinfccc ut formam conftituentem ipfum, ut infra oflcn-
qu2 in rcbus immaterialibus , quantumvis perfcftis, lo- dam . Dcnique in hoc nulla potcfl c(Te difTercntia intcr
(Cum haberc pofTit : crgo verifimilcefl ^hanceffecommu- matorialia & immateriaiia fuppofitacreara: nam,fi fub-
nem omnibus . Aliter ctiam ponfumusex proprictate exi- fiflereefl , etiam imma-
intrinfecum fuppofito materiali
flcnti'4;creat$argumentari: namiicet exiflcntia non fit teriali,& huiceftcxtrinfecum,etiam illi.Quod liCa-
fi
res diliin\a,fanien fimpliciter non efl de efrentiacreatu- jetanus inteliigat materiale fuppofitum inciudcre in-
rac ,
quia non habct illam ex fe , fcd ab alio, curo cflren- & trinfcce principia individuantia m hoc diffcrre ab , &
tiali dcpcndcntia ab illo: fi crgoeiîflentianatursecrcata; immateriali, ut latiusdcclarat de cn'e cffenf.eap. 5, &
talis efl,ut depcndens a Deo ut ab cfficien-
fit cfrentialitcr & Ferr. i. conf. Gen. 3 i.cfiam hscdiffcrcnfiafalfacfl:
te,probjbile etiam cfl illam abaliquo penderc,tamquam nametiam in angclis (uppofitum includit nafuram indi-
a fuflcntante, fcilicet a fuppofito Rurfus ctiam hinc col- . viduam &
propria principia mdividuantia illam, dc
Jigcre poflûmus,taIem cffe omncm creaiam naturam fubquibus in fuperioribiis vifum tfl Dcnique, idemCaje- .
ftantiaictn , ut ci non repugnet fuflcntari a Deo ut a fup- tanus 3. par, qu. 4. arr. 2. ef iam in angclis dicit luppofi-
pofito, quia, cum fit impc^fetâ, ommbus modis, qui im- tum inrrinfccc diltingui ana'ura, &adhunc locumD.
pcrfciiionemnon dicunt, in Dco potcrit fuflent^ri ab Thom. nihil rcfpondci, nifi quod nondum traflavtrat
jpfo,cutn in c(rcntiali conc ptu naturap aut cxillcntiae , myflerium Trinitatis & Incainationis , & ideo non plc-
naturacutfic, nihil includatur rcpugnans huic fuflenta- ne pertra\avit difliniîonem fuppofiti ab individua nt-
tioni , icu (uppofitationi Quod addo, ne quis applicet . tura in rebus matcriahbus
fimiicm rationem ipfi fubfiitcntii creata:, inquanon Videtur ergo mihi D.Thomas reliquifTe illo locoin-
prpccdit, quiacx pcculiari intrinfcca rationc illi repu- choafum difturfum quem
p^nc complcvit,
, fcrtia &
^nat talis fuppofitaf io , eo quod fit ultimus terminus quodlibctodecUravit Supponit enim , di-
clarius in illo .
Afque itatandem devcnimus ad argumenfumTheo- flin6\ionem fuppofiti a narura colligendama nobis tflcj
ôgicum fumptum a poflcriori cx myflcri'^ Incarnatio- CK eo quod fingularis fubflantia aliquid addai ulcr
natu-
. . . ,,, , . ,
:,
Sect. MT. Per qnid dilHn gu.iLiir fupporituiii a na-tnra. Jpf^
pifuram fpecificam .extrinfecum illi, (Ivc hoc fit princi- In finc vero capitis 1 1. itcrum aftingif,& in fummra
piam individuans, livc accidens aliquod tt dcindcex- . redigit hanc comparafionem dcquod quid c(\ cum eocu-
cludit a Dco principia individuanf ia,quar fint extra efTen- juscfi: unde non cft dubium , quin eodem fcnfu de ^HOiii
tiamDci, &quoad hoc videtur afquipararc ilii omnes quideft, loquatur. Addii vcroibi unum , qnod fuperiori
fubftaotias immateriales , & fimiliter quoad hoc feuex loco prartermiferat ,
fcibcet, inprimisfubftantiisquod
hac parte , negat di(Hn6\ionem naturx & perfonK in an- quid idem cum eo cujus eft , in iis vero, qutt habent
eft efte
gclis Quia vcromanife(ûmeft ,& ftarim ctiamcrat ab

.
tnatertam non effe idem: per primas autem fubitantias
jpfo probandum in Deonon effc accidentia, ideo imme- intelligit ibi D.Thomas , fubflanfias fpirifuales. Etfa-
diate concludit, Deum effc fuam Deitatem, quod dc vet huic expofitioni, quod videfur illasdiflingucrc a fub-
aliis fubflanfiis immaterialibus tbi non dixit in aiiis vc- ; {ianflisconflantibus materia Et juxta hanc infcrpreta- .
ro locis addidit, quia in angelis faltem funt accidcnfia fioncm non limitat Arifiotelcs fuperiorcm doftrinam
extra fpecificam naturam ideo in eis ttiningui fuppofi- : fed amplificat illam di;rat etiam quod quid efi ita eflc
:
tum a natura Et hsec fane efl mens cjus , inqua illud fo-
.
idem cum eo cujusefl , ut non fif feparafum a rebus indi-
iumdifficiie e(}, quod de individuatione fubftantiarum viduis, de quarum edcntia eft fcd in ipfis fit, hic vcroad- ,
creatarum immaterialium dicitur, fcd de iiia re,quid ve- dit,aliferc(fe in immaterialibus, & aliter in habentibus
lius videatur in difp. 5. diximus matcriam : nam in illis ita efl in ipfis, ut fit omiiino
Locus Ariftotelis in lib, 7. Mttafhyf. exponitur idem cum ipfis individuis , ita ut individui nihil addant
Ad Aridotelem dicendum cft, illum nunquam tra- (upra ipfum quodquidcfl: in matcrialibus autem indi-
ftaffchanc qujEft lonem , quam nos rrodo difpuramus: viduis ita eft, ut tamen ipfa indi vidua aliquid addant
nam fi alicubi maxime indifloloco 7. Metaph. cap. 6.
, (cilicet , materiam fignatam. Ex qua infcrpretat ione
Vel II. ibi aufem non traBaf hac quillionsm , ut (latim non (equitur Ariflotelcm aJiquid egiffe de difliniîone
explicabo. Non habuit aufem Aridoteics , utegoopi- natur;e& fuppofiti ,
prout nos loquimur, fcd ad fummuni
nor, principium aliquod ad di(linguendum fuppofitum de diflin6\:one natura; fpecificse & indi viduae .
a nafura fingulari nec nos habeu.n-.us illud nifi myile-

: At vero juxtadoftrinam fupcrius traditam Difpuf. 5,
riisfidei cdot\i occafionem habuiffc invcfiigandi iJ]ud,& fe5\.2. num.2i. & ^56. nullacfi hic differentia intermaf-
ideo Arirtoteies ubique eodem modo loquitur de indi vi- terialia & immateriaJia quoad diftinftioncm individui
dua fubdantia , quidditate, acnatura, &defuppofito. Neque hasc interprctatio Arifiorclisefl neceffaria, quia
Nam qui ex ilio adduci foient aEiionesejfe fuppo/itorum, Tper primasfubjlantias non intelligit fubflantias imma-
vonvaturarum, Sc quod humanitas f7on fjet , aut ambu- reriales, fed vel idcas Plafonis , vel nudas eflTentias re-
iat , fed homo : aut quod alia fubftantia eft qiiidditas rum Et hoc cxplicuit ipfe
prout fpecificc cor.cipiuntur .
aliahypoftafis : hatcfinquam) & fifTnlia non reperiun- Arifloteles, cumdixit: Dico autem primam quttnon ,
tur apud Arifioreiemhismodis, Itdi. Metaph. cap. i. dicitur per aliudin alioeffe , ut ^nfubjeSlo ,velmateria j
dixit, aSiiones verfaricircafingularia , quodcxponit, id efi ,qux non dicitur talisperhoc ,quod ratio commu-
quia medicus non curat hominem nifi per accidens, per nis in ipfofit ut in fiibjcdro , vel indi viduo , ficutPetrus
fe aufcm Galliam aut Socrafcm .Eti.de anim. texr. 64. dicifur homo , fed per (efe ac prsecife , ficut homo efl ho-
ron de humanitate (ed de anima dicit, quodnonncr,
, mo . Refptiftus ergo hujus prirore fubflantix , (eu primi
aut ambulat. Denique ^.Metaph. cap. 8. di vidit (ub- defi niti,quod quid omnino idemcum eo cujus eff)
efl ,eil
flantiam prout fignificat quidditatem ,

cujus rafio ed de- ita ut nihil ei addat etiam fecundum raTionem At vero .
finitio , vel prout fignificat fubllantialia fuppofita feu in- ficomparetur quod quid efl ad id cujus e(t , prout cfl in
dividua : inter fignificationem autem individu.T naturx materia fignata & pariicuiari ( ira enim in cocap. fx-
,
veJ fuppofiti nunquam diiiinxit. Qiiidquid veroipfein pifTimeutitiirnomine materix , ut ipfe D.Th. exponit )
hoc fenfcrit, nonrefert, quia myfieria fidei , ex quibus hoc ( inquam ) modo, licet quod quid efl non fit (^cpara-
jiEc difputatio maxime pendet, ignoravit. Quod ma- tum ab eo cujus efl , ut (upra dixerat , non efl tamc n ita
jori rationedecffe intclligitur idem , quin individuum aliquid addjt fupra (peciem.
Iny. ergo Metaph. cap.6. tra^lat Arifiotelesquifiio- Loquiturautem fpecialiter dc rebus roa!erialibus quia ,
nem , ./4 quod quid eft fit idem cum eo cujus cft : per quod dc his folis fermonem facitin tolo illo libro . Nifi veli..
quideft autem intelligit definitioncm rei , utevidenfer mus materiam intelligerequamcumque individuart^
per
conftat ex cap. 5.&excap. 10, 11.& 12. ubidedcfini- entitatem quz non efi de formali conceptu fpeciei
, , &
tione& partibusciusJatedifputat , &pra;mittit fe velle quafi materialiter sd iliam cotppaiatur , ut Alex, Aknf,
lôgice de quodquid eft tri(\zre ,
quia definitio ad logi- & Scotus expofucrunt
cum fuo modo
Comparat ergo in illo cap. 6.
pertinet . Aliud teflimonium Ariflof. ex 5. de Anima In fupc-
definitionem ad definitum feu ad rem dequa definiium , ,
rioribus tradatum efl nam ibi etiam non agit Arifiore-:
veldefiniiio datur. Et in hocfenfu refpondet ad qui'- lesde natura&

fuppofito in noflro fenfu, fed de quiddi-p
flionem , in his qu^ pcr fe dicuntur, idem effequod quid tate in communi prout abfirahit ab individuis , &de in-
ed cum eo cujus efl: at vero refpcflu ejus,cui per accidens dividuis ipfis . Cxtera etiam omnia,qua:in fecundopun-
convenit, none{fcidem cum illo, Hoc pofierius dlxit afferebantur, fatis cxpcdita funt.
Arifioteles propferconcreta accidentium quae materia- ,
liter fiimi (olent pro ipfis fubjeiîs feu fuppofitis

,
refpe- S E C T I O IV,
ûquorum non elf idcm quod quidefi accidentis cum eo
cujus efi album enim accipitur pro homine albo v.gr.
:
Qifid ftt /ubfiftentia creata , & quo modo Ad naturam
& dc illo dicitur quod quid el1 albi & tamenquod quid ,
,
^ fuppo/itum comparetur
eft albi non cfi idem cum homine vcl cconverfo quod ,
, HAftenus folumdiximus, fubfiftentiam , qnam fup-
quid hominis albi c(i ipfum quod quid e(^ hominis,
efi & crcarum addit naturx, eni: aliquid pofi-
pofitura
tamen non efi omninoidem ,quod homoalbus nam ho- :
tivum inreipfaanaturadiflinflum fupereft, utdiflin- :
mo albus aliquid amplius inciudit. Et hocquidemeft tîusdcclaremusquidillud fit, &quania fit hsecdiflin-
per (e manifefium , quamquam proprie loquendo quod &\o, & qualiterad naturam & fuppofitum fehabeat.
quid cfi non potelt dici e(fe quod quid efi hominis ,
albi Traâturopinio dicens fubfiftentiameffeipfam
licet de denominative dicatur Neque homo albus
illo .
exiftentiam .
quatenus efi ens per accidens , habet propric quod quid Ubi primumoccurrif tratlandaquartaopiniocelcbris
efi , nifi etiam pcr accidens , nam quidditas hominis val-
in hac materia, qujedixit fubfiftcntiam nihil aliudcfife,
de per accidcns comparatur adhominem album ut fic. quam cxiflcntiam fubflanfialem naturse creatae, &com-
Unde comparando propric per (e quod quid cfiad id & pleta.' . Fundamentumhujusopinionis in communi cft,
cujusefi,inuriiverfum verumefte(fe idem , fivcdcfini- quiaexiftentiafubflantialis effentialitercft fubfiflcntia:
tom fit fubfiantia, five accidens , ut Jate ibi profequitur ergo illam folam potcft adderc fuppofitum natur.is Aht .
Philofophus, & efi fatis per (enotum. Quiavcrodefi- tccedens probatur quiaexiftentia (ubftantialis eflTentia-
,
nitio datur de fpecie & non de individuis , ideoaddidit litercft perfeexiftcntia: fed inhocfolo confiftit ratio
Arifioteles, quod quid e(t non folum e(fe idcm cum eo fubfi(lcnticE,ut conflatex communidetinitione &conce-
cujusefi, fed etiam non fcparatum a rebus fingula-
cflfc ptu ejusicrgo. Major patct,rum cx communi ratione fuh-
ribus, dequarumeflrentiaexifiit, quod late profequitur (tantiae: nam ficut fubflantia efifentialiter eft ens pcr
f Ontra Plaionem per fequcntia capita .
fe, itaexifientia fubllaqtialis efrcntialitcrefi per feexi-
SjiareK. Tom. XXII. N ? flen.
. .. :. . . ,:,,
Disp. XXXIV. Dc fuppofito cjarcjiuc a natura, &c.

{lenti^: fum etiam quia inhoc folodiffert effcntialitrr abfolutc vcrum, aut limitandum cfl declarandum:ntM &
exiltenfia fubftantialis ab exiflentia accidcnfali : tum ut fupra oflcndi.omniseircnfia realis habct, quodfit hu-
denique quia talis. cxinenfia fufiScit ad conftituendani jufmodi per exilientiam vel ac\u, vcl aptitudine, juxt|i
fubllantiam completam exiftentem cxtra caufas, in- & flafuminquofucrit,aflii,fciiicct, velpofentia: igitur
dependenfer abomni fubjeô, vel fuftentante ergoilia : iiatura,vel cirentia realis etiam dicif
habifudinem ad cffe
Ctiam fufficif ad cyfjodiendum fuppofitum , &fuperva- reale: folum ergodifferuntquoad hoc fuppofitum,& na-
(Caneum t(\ alias entitates multipJicare lura quod nafura cl> quafi principium quo exiftcntiz
,
Difia ofinio fn das fHhdiflinguitur fuppofitum aufemcft id quod propriecxi lit Dc qu* dif- .
Sunt autem duo modi opinandi i.n hac eadera fenfen- fcrentia inquirendum rcllat, an fuppofitum praEtcjcxi-
Jtia,nam quidam dicunt fuppofitum addere quidem folam ftentiam includat aliquidin rc diftiDflum a natura , ra-
exiitentiaiTi fupra naturam , non tamen includere illam tione cujus dicitureOTe propriecapax exiftcntiê utquod,
jntrinfecc, fed tanfum extrinfcce, id ell, habitudinem ad cum natura tantum fit ut quo, vel nihil hujufmodi inclu.
|llam Itaopinatur Capreolus in 3. diil. 6. qu. 3. art. 3.
. dat . Nam fi dicatur priraum,dcclarandum reftaf,quid fit
ad i.contra 2.concluf. ubi noti dicitlatis apertehoc efrc, illudquod fupppfitum addit, namillud eft prius ipfa exi-
fluod addit fuppofitum naturas, non effe infrinfecurn fup- ftentia &
proprium ac intrinfecum conftitutivym fup-
pofito, utfuppoGtum eft , fed noneffe intrinfecum natu- pofifi ,
diilinguens illud a natura . Si vero dicaf ur fecun.
TXy ncqoecffe partem fuppofiti ,
nequc jntrare ejus efTen- dum,plane fequifur,naturam,&fuppofi(umfolum, ex
fiam . Haecautem valde funf diverJa : nara etiamfi fub- modo fignificandi &concipiendi diftingui ut quo & gf
flaniia fit intrinfeca forma vcl quafi forma confliiuens quod in ordine ad clfe: quia nihil amplius inrcunuiQ
fuppofitum, non ell injtrinfeca oaturac , ut per fe conftat quam alterum includit , utifa concipiantur , vcl nomi-
& puteO ip vcr(^ fenfu dici quod non fit pars fuppofiti ,
,
ncntur: crgo illa (Jiftinflio noneft in rc, fed perrationem
necdeefrentiaejusabfolute, vel ufindividuum lubOan- conficjtur . Sicut etiam peus & Deitas concipiuntur,&
tia: eft , ut infcrius cxplicabitur nihilominus tamcn Ca- : fignificantur ut <ûod & ut quo :& tamcn fola rationc dir
;etanus&alii Thomiftae communifer tribuunt Capreo- ftinguuntur: quu in te nihil eft de ratione aut conccpftj
lo hanc fentcntiam in fenfu difto, fcilicct , quod ex illeri- Dei, quod inipfa Dcitate fortpalifcr non includafur
tia non conllituit fuppofifgm fntririfecc , fcd cxfrir)(ece , Etdeclaraturtandcm cx myftcrio Incarnationis, nain
ad eum modum,quo obje\um confiituit potenfiam, ut fecundum fidem in Chrifti humanitafc non cft fuppofi-
tcrminus habif udinis poteniisead ipfum Qucm fenfum . lum creatum, & juxta opinionem Caprcoli^quam tra\a-
jndicat Capreolus in fequenibus verbis , cumaif exi' : mus, hoc ideo cft,quia non habet exiftentiam,utdefii hur
ftentia fe ha(>ei ad fuppo/itnmpermodumconnotati, & manitati aliqua aiia entitas, vel realis modus,rationeci;-
importaii,quaJi dicatur juppofitumeffe tdtm quodindivi- jus cffet proxime capax exiftcntif creatXjCum tamen mo-
duum /ul>(}anti<t habensper feejje; ita fequiturhanc & do non fii j nam, fi praefer cxiftentiam decft harc alia enti-
fenftntiam Jatfell.7. Metaph. quasll. 17. Fundamentum tas, illa eft intrinfeccconftitucns fuppofitutp& diftin-
elTe potelt quoad hanc partem , quialicutexillentiaefl gucns a natura fi vero nihil deeft prster exiftentiam,&
:
extra rationem fubltantis feu naturas , ita &exfra ratio- ex vi ac prarcifa carentia illius definit clTc fuppofitu crca-
rem fuppofiti nam ficut natuta, ita
: & fuppofitum tum,fequitur aperf eexiftcntiam effe,qua: formaliter con-
ef|'indifiFcrens ad exiljetidunn ^ non exirtendum flituit creatum fuppofitum: confequenter inttjnfece & &
Capreoti &
Herviti opinio dc confiitutione fuppojiti non tantum cxtrinfece,& diftinguerc illud a nafura.Nam
peraliquidextrinfecumreiicitur. fi cxtrinfece tanfum conllitucrct ut tcrminus alicujus ,
Merito tamenCajctanus,Ferrar. & aliiThominaere- habitudinis,feparata exiftenf ia , manerct in humanif ate

jiciijnr fententiam hanc quoad hanc partcm , nam eft a- tota illa habitudo : & confequentermaneret rafio fuppo-
perta repugnantia diccrc , fuppqfitum & naturam diOin- fifi,qus per iUam infrinfececonftituebatur . Dicitur for-
0ui a parte rei, & tamen fuppofif um nihil addere naturse, taffc,fuppoGfu(n noncjicere habitudincm potcntialem(ut
quod fif infrinfecum ipfifuppofiro, fcd tantum aliquid ita dicam ) fed adualcm ad ipfumeffc: dicitenim natu-
cxfnnfece connotafum Nam fiin ipfainfrinfccacon-. ,

ram, cpnnotando, ûod aflu ftet fub fuocffe. Sed contra
flitutione feu compofitionc fuppofifi non includitur elTe nam hoc ipfum , fcil. ftarefub fuocffc nihil addit naturae
cxillentiae(de hocenim ell fermoiri praefenti ) inquiro , pr:ter ipfum cffe , neque illeordo fcu habitudo aftualis ,
an inhis,quKinfrinfeccinclodit fuppol]turo,feucx quibus quas fingitur in natura ad fijum cffc, fub quoelTcdicitur
intrinlece conlHtuitur,includafuraliquid,quQd in intrin- eftaliquid rcale innatura praeter ipfummeteffe, fermt-
fecam inltirufionem naiurz non ingrcdiatur.Nam fi hoc nans vcl atluans iljam Comiffis relationibus prfdicamen-
affirmetur , dc hoc inquirimus quid illud fit, nam illud eft talibus,qui mhil ad rem praefentem fpc6\ant )jergo rcvc-
per quod intrinfcce& formaliterdiQinguitur fuppofiturn ra cxiftentia juxta hanc fententiam nonpoteftdici ex-
a natura,& non elfe exitUntias, quod utriquc cO cxtrinfe- trinfeca fuppofito, fed intrinfececonftitucns illud . Sicut
yum juxta hanc fenfcnf iam & rcfpeflu utriufque potert ,
album, etiam dicit ex partccorporis ,quod fitaiSu
V. gr.
ponfiderari ut terminus habitudinis, utjamdicam. Si fubalbedine: & nihilominus quia corpus non habef hanc
vero ncgef ur aliquid inctudi intrinfcce in fuppofito,qupd habitudinem,nifi quatenus informatur albedine , ideo al-
non intludatur intrinfeccin natura, vel econverfo,aper- bum ut album intrinfece conftituitur albedine . Simili-
tefequifur non îrtingui hic duoinreipfa: quia fi diftin- ter lineatcrminatad conjunflionem aflualcm lineae
cit
guiinfur, maxime ut includens inclufum : at nihil & ad pun\um terminantem , quia famen hoc nihil addit
amplius includir unum,qu3m aliud ^rgo ncque illo mo- : ipfi practcr pun\um a^û conjunftum, ideo, licetpun-
dodiftinguuritur Dices hoc difcurfu re\e probari noo

. aus terminans non fitablolufede ratione linea; , cft ta-
diHinguiextnnfecenatur^tn, &fuppofirum, nihilomi- rocti intrinfecus lineap terminata: ut fic. Igitur fi fuppo-
nus tamen dillmgui extrinfece. Sedquipoteit intcHigi fitum dicit naturam , ut tcrmmatam a6\u perexiften-
diftinftioin lolarc extrinfcc3,nifi ratione illigs fif etiam tiam, quamvisexiftentia non fit intrinfeca naturx, erit
dilliniîo in aliquo cxtrinfeco? Nam diliindtio in hoc tamen intrinfeca (uppefito ut luppofitoro eft
ima.cdiatc corifi.tit quod unum non fit aliud & ideo
,
: Atque hic difcurlus generaliier concludit confraom-
nccelTaiio rcquirit ut extrcma realia , quar in redirtin- ncs ,
qui opinantur luppofitum addere aliquid exfrinfe-
guuntur, it^ fe habeant, ut unumquodque aliqujd rei in- cum ipfimet fuppofito , fivc illud fit ipfum eff , five ali-
^nnfecc in fc iplo hibear quod non habet aliud undedi- : quod atcidens , ut opinatur H(-rva:us qnodlibei 3. qu. 6.
ftinc\io per extrinleca fcmpcrimmediatc cll pcraliquid ubi ait ,

fuppofitum in re mhil dicere pra'T<. r nafuram
intrinfecum. Ut v. gr. fi vifus& audi usdiltinguunfur connotarc tamcn, quod h<ibeat omnia neceilar ;i,uf fit iti
per colo-em& fonum txirinfece, ntccirc ctt,ut intrinfe- rcrumnatura, fivc lit exiftentia , five accidepjiu Ra- .
cc diilinguantur realiter in entjfatibus , qus rcfpiciunt tioncscnim fadîin univerlum prcbant , id,quodco ifti-
colores v; lonos . 1
tuit fuppofitum ut (uppofirum eit , effe infrinfecun i!li
Dicesitaeire in prsefcnti, nam fuppofifum diftinguitur nam formalitcr, (cu quafi lormalitcrconftituit illtid.Un-
a nai ura pcr habitudmcm ad cxilicntiam lublianiialem : de, fi luppofitum addit fupra naturam hoc,quodeft habe-
mm lupi>ufitum cft cui dcbctut clTe , natura vcro non ita re omma iKCcllaria ad exiftcndum , hoc iplum haberc,
St J vcl hacc tantum dutuidio raf ionis , vel redit idcm

cit quidquid illud (it , eft lormaleconltitunvum fuppofifi,
argumcntum . quod diciiur dc habitudioe
Ei in primis id & intrinfccuin illrhabereauremcffc nihil aliudeft,quatn
ad clTe, quod conveniat luppofito, & non naturae , non ell aduari per lilud, & habcre accidcntu noneft aliud,
quatri
. . . , . . ,,,
5 E c T. IV. Quid fit fubfiRerttia crcatd . "'1^97
quam illis affici , fcu informari : in quibus cfFcftibus for- rem ,fecundum rationem juxfadivcrfas fcntentias.:
vel
inalibus infx tormx intriafecc includuntur. Uxc crgo nequc cft fieffentia creata non cft idcm
ulla ratio, cur,
opinioj&omnes fimiles cifdem rationibus improbanfur, cum fua exiftcntia, faltem per fc ipfam non fit capax exi-
& prxtcrca improbabilitcr adjungitur hoc quod eft ha- ,
ftcnfix. Modus autcm ille loquendi,quod natura non cff,
bcrc accidentia, quia harc omnino funt cxtra rationem id quod cli, fcd fuppofituin , nihil obftat praedid^.T fentcn-
.fub(fanti2:imo neque habitudoad illa,uf denominatio ab ti:f ,quia natura fignificafa in abftraflo pr.Tfcinditabexi
jUisproveniens potell pcr fe perf inere ad connitutionem ftentia,a qua rcalitcr diftinguitur,& ideo non fignificatur
completi fubftantis ,qu'ale cft fuppofituro. Unde ficogi- uthabense(Te,fed ut principium,& radix i!liusc(Te:ar ve-
tatione fingamus (fiueid pofTibilefit, fiv.e impoffibile ) ro fuppofitum juxta hanc fententiam fignificat lofum
Deum confervare fubftantiam comptetam cumfuacxi- ipfum compofifum cx e(Te e(Tcntia ideoei proprie & , &
ftentiafubllanliali, & cum quocumque alio fubftantiali tribuitur habere c(Te, & naturam: ficut compofito iribui-
juodo (fifortaffeaiiquis necefTarius ell adcomplemcn- tur habere partcs fcu componentia .
tum prima: fubftantia? ) illa elTet fuppofifum, ctiamfi non Inquo eft rurfus confiderandum exiftenf iam none(Te
haberct accidentia naturaliter illi neceffaria ad exiften- aftum accidenta]em,fcd (ubftantialcro,& ideo,fi perfetTa
dum.Et cconvcrfo humanitas Chrilli habet omnia acci- fit , & talis , ut nullo fuftentante indigcat ,
ipfa conftituic
dentia neccffaria ad exiflendum & tamen non efi perfo- ,

totum per fe exiftcns, & quia hoc fignificat ur nomine
na, folum quia deert illi aliquid aliud fubllanf iale Igitur . fuppofiti, idco exiftere ut quod propi ie iribuitur huic
liabere accidentia nullomodo pertinet ad rationem lup- compofitoex tali eftTe & e(Tentia natuise autem propric :
pofiti:fedad fummum
cQ quid confcquens naturalitcr. non tribuitur hicdenominatio quamvis rcvcra imme- ,
Si autem habereexiflcntiam d\ id, quod pricife comp!,et diatc ailuefur pcr ipfum eflTe , quiaeflTe non cft forma ac-
jationem fuppofiti , quodque folum addit fuppofitum fu- cidentaJis denominans fubjeIum , quod proxime ailuat
pra naiuram , ctiam ipfa exificntia intrinfece includctqr nifi improprie,& quafi concomitanfer, fedeft (ubftanfia-
in ratione & conftitutione fuppofiti lis a\us,conftituens rem per fe (iantem, quam ut fig gon-
Tr4latnr alia opinio fonens /uppo/itumiiitrin/ece ftiiutam per fe prirao dcnoroinat fuppofitum fubfiftens
con/litui exifientia . vel cxiftens , ut quod . Igirur fi fubftantialisexiftentia di-
E(l igitur alius dicendi modus ,

&pote[l effe quinfa flin6\a eft realiter a fubftantiali natura,Iongc probabilius
principaJisopinioin hac materia,cxiftentiam fubliantia. vjdctur,ipfammet effct fubftantiam feu proximam ratio-
Jcm extrinfece ac formaliter conflif uere fuppofitum . Et nem extrinfece conftitucntem fuppofitum , aut per-
confcquentcr fuppofitum nihil aliud addere naturae prae- fonam
terhujufmodiexiftentiam. Hicopiniocfifrequens nunc Nequecontra hocobftat, quod exiftentia juxta hanc
inter modernos TheoIogos,& quidem fuppofito priori di- opinionem non fit intrinfcca naturs aut quod non fit de ,
lo Ioquiturconfequenter:nam,fiexiftentia folaeft,quam cftentia individui fubltantialis,quia, utdicebam,aliudeft

fuppofitum addit natura?, non potell per illam nifi inirin- loqui formalitcr de fuppofitout iuppofuum eft ; aliud ve-
fececonftitui.Item quia juxta hanc fententiam exinentia roeft loqui de nafura ipfa, vcl de fuppofito ut eft fale fub-
eft fubfiftentia ipfa: fed fubfilientia creata intrinfece con- ftantiale individuum fub , tali fpccie fubftanfix conftitu-
ftituit fuppofitum creatum , quia fuppofitum nihil aliud tum . Priori modo dicirnus juxta hanc fenfent iam ,exi-
cft,quam incommunicabiliter lubfiliensipcrfubfiftentiam ftentiam lubftantialem eft"e inirinfecam fuppofito for- &
autem creatam intrinfece conriifuitur aliquid incom- male conftitutivum illius non lamcn efife intrinlLCutn :
municab:Iiter fubfiiiens: ergo. Unde pofita hac (ubfiften- naturae, quia condiftinguitur ab illa ut aiûs cjus. Simili-
tia in natura ,
impoffibile eft non poni luppofitum , & ab- ter non cft intiinfeca aut formaliter conliituens fuppofi-
lata illa , & manente quocumque alio in natura impoflTi- tum in ratione ejus fubiianf iahs indi vidui , autcontra-
Ijilceft poni fuppofitum: ergo hoc cft intrinfecum con- hens vel determinans fpeciem ad hoc individuum , fed
ffitutiv-im fuppofiii . Itaque in hoc optime loquiturhjcc hoceft proprium munus principiorum individuantium
fententia &naturx fingulatis,a qua habct fuppofitum,ut fit indivi-
Tamen ineoquodfupponit,& in quocum prsccdenti duum taliscftentise, vel fpeciei & non a perfonalitate ,
convenit, fciIicet,quod exiftentia fubftantialis , infrinfe- Unde tres pei fonxdivina; (unt unus Deus & hic Deus ,
cCjformaliter, & effenfialiter fit ipfamet fubfiftentia, im- proptercandem fingularem naturam Deitatis. EtChri-
pugnaturhxc opinio a Cajetano 3. par. qu. 4. art. 2. & ftusDominus, licet fit hoc fuppofitum ut conftituitur
aliis ,qui euin fequuntur, cujus rationcs ftatim lafius vi- filiatione divina tamcneft hic homouf conftituitur hac
,
debimus traftandoejus fententiam.Summa omnium eft humanitate Etfi Pafer, vel Spirifus fan6\us illamhuma-
.
quiajuxta praediftam fentcntiam cogiratur natura tam- nitatem aflûmcrct^cftet femper iden. homo,quam vis non
quam immediatum fubjc6\um fufceptivum cxiftenfia?, & e(Tet eadem perfona Et hac ratione Chi ift us eft uni voce
.
cxiftentia ponitur ut aiûs immediafus naturi fuppofi- : homo nobifcum,licct non fit uni voce perfona nobifcum:
tum autem ponitur ut quid immediate refultans cx eirc nam cum fit perfona incrcata,& admirabili modo cx du-
&c(rentia fub:tanf iali. Item juxta illam opinionem connatura compolita, non poteft haberc nobifcum uni-
plici
Zomtl
tundifur in fubftanfiis complefis compofitio ex narura & vocam convenientiam in rationc perfona: , quidquid alii i. p. qu j,
fuppafifo cum compofifioneex elTe effentia Hoec au- & . dixerinf:tamcn quia perfonalitas non pertinef ad forma- ? ô"*
tem videntur,quia natu' a non cft proximum fufcc-

talla lem &
intrinfccam conftitufionem hominis ut homoeft,
"
pti vum , fed fuppofitum

cxiftentiar ,
juxta fenfentiam D. vel ut hic homoeft , ideo cum illa di verfifate in ratione
Th.^.par.qu.ij. art.2. in corpore & ad i. Ec ideo ( juxta perfons ftaf uni vocalio in raticne hominis
Deniquc ob .
ejuldcm dodnnam) folum fuppofitum eft principium hanc caufam meritodixit D. Thom. quodl. 2. art. 4. ad
operaiionis,terminusgenerationis, vel nativitatis, (ubje- i,&2. fubfiftentiam non eftt dercrminati vam effentis
flum filiationis, &fimilia: crgo exiftcntia non eft alus ad rationem individui nequc poni in definitionc vel ra- :
immcdiatus naturjE, nec natura eft proximum fufcepti- tione hu)us hominis,etiamfi uf f alis eft definirctur.Quod
vura exiftentie,fed intcrcas mediat fubfiftentia,qu2ecum iion obftat,quo minus formaliter loquendo dc fuppofifo
,
natura coniiifuif proximum fulcepti vum cxiftentia: ut iuppofitum cft , fubfiftentia diccnda fit de intrinfeca
Nihilominus, fi vcra effist fenteniia , in qua omnes ifti rafione ejusut forma conftituens illud: ficut relatiodivi-
auflorcs conveniunt , quod exiftentia cft res rcaliferab na conftifuit di vinam perfonam, quamquam ibi fine
fffcnfia diftinda, praeferenda omnino effet hccc quinta compofifionc fit talis con(tifutio.QuEomnia non folum
opinio, opinioni Cajetani,& aliorum, qui tot cntitates fiin hac opinione , fed in quacumque vera funt formaliter
ne caula mulf iplicant , diftinguenfes perfonalitatem feu loquendo de perfonalifate, quid illa fit
fubfiftent'am ab efTcntia , & ab-xiftenf ia , &rurfusexi- Illudautcm maxime vidctur huic fententia obftare,
flentiam & eftTcntiam inier (e.Nulla enim fufficiens ratio quod fupra taflumeft, quia fuppofitum. non minus ab-
rcddi poteii, aut necefTitas fof entifafum Nam quod in . (trahit ab a\uali exiftcntia,quam natura ergo non ma- :
prafdiiia rafione tangifur de proximo fufceptivoexiften- gis pofcft per cxiftenf iam conflitui quam nafura Aut ,
.
fijE , parvi momcnti cLt ,

quia licet admittaturilladiftin- cnim cft fermo de fuppofito,quod fit ens a6f u,aut quod fit
îojcfT.ntia per fe ipfam eft capax cxilicnfis, ut cx fupe- ens in potentia.Prio i modo verum eft conftifui
, per exi-
rius traftat is de effentia & exiftentia lafis conftat , & ita ftenfiam a\ualem tali rei proportionatam:fed hocipfum
incommuni modo loqucndi dicitur res creata componi verum eft de nat ura ut eft in a6\u Poftcriori aurc modo .
eseft'e& effcntia proxime, & immcdiate, vd feeunduni non condituitur fup][Jofitum per exiffenliam aduale feu
SHarez. Tom. XXII, N i exet-
. ,
, : . ,
:,
19^ Disp. XXXIV. De fuppofito, ejufque natura, Scc.

êxercitam ufconnat: nam repugnat habere aflnalem
, aliud argumentum: nam ratio exiftcntiar gencratim fuux
exiftentiam cflTe fanfum cns in poientia .Unde Anti-
,& pia laiiffime patct, &communisefttamnfura:,quara
chriflus nunc cftquoddam fuppofitum inefle poflibili fi- ptrfonae & ipfi ef iam perfonalitati: non pofclt ergo (up-
,
nea)uah exiflentia: oportet ergo ut intelligaiur confti- , pofifum diftingui a natura per cxiftenrianr. abfoiutc &
{ui per ordincm ad illim feu pcr exiflentiam pofribilcm fimpiiciter fumptam,cum tam natura,quam luppofitum,
idem autcm efl dc nafura fub cflTe pofiibili confidcrata, ut exiftcntiam indudat fibi proportionatam, vel matlu,
fupra vifum tfl Nec pofefl refpondcri , ficuf exiflens ut
. vel in potentia : nam tam natura
in utroque (fatu potcft
aflu exiftcns cum hac rcduplicationc non pofcflconcipi quam fuppofifum confiderari:ergo uhracxirtentiam na-
tantum fub enfe pofr)bili,quia hoc ipfum cfte poflibile cx- turae oportct , ut fuppofitum aliquam aliam rcra vcl mo-
ciudit afluale cxercitium exiftentis, quod involvitur in dum addat.
jlârcdupIicationeexiflenfis,utexiftenseft, ita ncc fup- Opinio Cajetani diftinguentis realiter ejfentiam
,
pofitum apprehendi potefl tantum fub eflê poflibiIi,quia exiffentiam , & fubjifientiam
fuppofitum inciuditillam aflualitatem cxiflentisE: hoc Rcfutatis igifurdiftis opinionibus ,Cajetanus indiflo
(inquam) refpoDdcri non potcft,qnia non efl contra com- I0C03. par. alium adinvenit diccndi modum ,qui placuit
munern ftnfum &
conceptioncm hominum quisenim : etiam Fcrrarienfi 4. conf Gent. c.43 potcft cffe fexta . . &
dicat Antichriftum non eflTe quamdam perfopam futu- principalisopinio in hac mafcria,quac in his punîs con-
ram,& nondum exiflenf em?lut fuppofif a,qua; nunc crea- fiff it Primo fubfificntiam creatam effe quamdam enti-
.
ta funt , non fi.iftl- poflTibilia antequam fieient , & multa tafcm omninorealiterdifiinaam abeffcniia, &abexi-
alia eflc poflibiiia ,
qui non fient . Non eft ergodubium ,
ftenfia natursefubftanfialis Hocfcrenon probaturadi-
quin fuppofitum abflrahat a poflibili & cxiftente. dîs aufloribus aliqua ralione , quae fpecialiter urgeat dc
Aiiier vero refponderi apparentius pofeft ipfarnmct , diftinftionercaii propriiffime fumpta,fed folum late dc
exiffcntiam poflfi. concipi ut aflualem & ut poflibilem , , Nequeamplius probat argu-
diffinflionecx natura rei.
& juxta uirumque ftatum poflTe cfiam eflc raf loncm con- rocnfum fumptum ab Incarnatione: naro uthuraanifas
ftituendi fuppofitum, vel ut aflu cxiftens,vel ut poflTibiie. Chrifti poffitcarere propria fubfi(fcntia,fatis cfr,quod iri
Ai vero juxtahanc refponfionem,dici non potefl, (uppo- rediflinguanfurdiffin61ionemodali,etiamfinonfitrcaIis:
fitom addcre fupra naturam aflualem iliam cxiftentiam, naoptime poteft res fine modo fuoconfervari , prsefertim
quia naturaa6lualis,id efl,qua? jam fit afûalis enfitasex- de potcnfia abfoluta.Quod fi urgeas,quia inChrifto Dd-
tra caufas fuas fuas, includitexiftcntiam: hicaufem non minofubfirfcntia,quadefaflotcrminaturhumanitas,na-
inquirimus,quid aiidat fuppofitum a6û exiflens (uprana- turaiiferdiftinguiturabhumanitate.Refpondctur,abilIa
turam poflibiiem , fed fupra naturam aftualem exf ra & mirabili compofitionc non poffe fumi argumcntii efficax
caulas Quod fi dicant fuppofitum afluale confliiui per
. ad dcclarandam naturalcm compofitionem vel diftin-
cxntcntiam 3d>ualcm,nafuram vcroetiam aflualem non \ionem (uppofiti creati illa enim fubfiftcntia humani- :
nifi i
er eflcntiam ,
fimpiiciier id falfum cfl : narn fupra tafis Chrifti cft fupernafuralis iiii & incrcata , imo cft
o((cndimus adualcm efleutiatn intriniece imbibere cflTc perfcfûm fuppofitum , cui quafi cxfrinfecus advcnit hu-
exifltnliaf. Et deinde non dicitur confequenfcr,cum taro manifas,licet intimo &
fubfiantiali roodo ei unita fif ,&
1!) fuppofifo, quam in oatura diflinguatura nobis ftaius idcpncceffc eft illam fubfiffentiam effc in rediftinflam
poflibilis , &a(flualis . Quocirca licet fuppofifo illo prin- ab illa humanifatc. At verofubfiftcntia propria elt eju(-
cipio de diflin^îone exiflentis a^clfentia merito hxc demordiniscumnatura,& (olum quidam modus illius
fententia non muifiplicct alias entitafes , famcn illud & ideoquc non oportef ut tanium diftinguatur a natura
^rintipium firnplicirerfalfumeft ,& iliopofitonullapo- quantum illa fubfiftentia increata a naiura aflumpta,
iti^ ratio leddi, cur fimilis difliniîo non mtcrccdat inter Ouomodo auf em,hoc non obftantc, potuerit fubfiftcntia
exiflentiam &fuppofitum propria per fubffantiam Vcrbi fuppleri,diximus in i.fo-
*
Sic igitur contra ilja!^ fcntentiatn abfolutcconcludi- ino 3. par.difp.8. fcft.^.dub. ult.
pus. Exiltentia nondifiinguitur ex natura rei abeffentia Secundoait h.Tc fcntenfia , propriummunus, & quafi
a6\uali fub(iantia auiem diftinguitur ex n^tura rei abcf-
: furmalcm effeftum fubfiffentix cffe conftifucre fubje-
fentia a\uali:ergo non poteft c(fe omnino idem cum exi- flum proprium cxiftentiEE fubftanf iaiis & aliarum pro- ,
êntia.Vcl e converfo,cflenf ia atualis,& ejus cxiftentia prietaf um perfonaIium,ut funt filiatio,opcratio, & fimi-
jn re non diftinguunturicrgo ,quanfuro difiinguifur fub- les . Quod non aliter prpbat Cajetan. nifi quibufdam te-
ftantia ab afluali cflentia tantum neceffecftabcjus cxi- , ftimoniis D. Th. & quiaex communi ommum confcnfn
ftentia diftingui : namficut, quafunteademunitertio, non cft natura,qux propriceff, vel ppcratur, fed fuppofi-
funt eadem inter fe inrcbus finitis , ira qu^ funt cadem tum. Ex quoadditur tcrtio juxta hanc fentcntiam, perfo-
inter fc,cquediftinguuntur aquolibet tcrtio . Prscferea , nalitatem effe aliquid prius ordine naturae, quaro fit cxi-
exidentia naturse noneft feparabilis a nafura manente ftenfia,& a forf iori,quam csferi aftus,qui mananf a fup-
jlla in rcrum natur^ feu in raiione enf itatis aflualis,ut iri pofito, vel inep recipiuniur. Ac deniquc(quod mirabilc
(uperioribus dcmonftraturn eft : fubfiltentia autem eft fecft ) addit Cajef. hanc cntif atem non faccre compofitio-
parabilis a natura pcrmancnfe in fua aftuali entifate , ut nem cum natura,quianoneftforma,nequeaccidcnseius,

inChrifti humanit^te faflum eft:ergo Tandem ex pro- . fed purusfcrminus,&hoc ultimum approbat eiiam Fon-
priisrationibus cxiftentis , fubfiifenf ise oftendi poteft & feca lib.5. cap.8. qu.6. fcfl. ulf. ad ult im. & neccffariutn
eas non effc idem ,
neque hdbetceundem quafi effc6\um exiftimaf, uf fuppofitum creatum fit unum ens per fe.
formalem : nam ratio exiftentia; eff conftirucre id cujus Hafctamen pmnia falfacffe, facilecx diflis probari
eft exiltcnfia in ratione cntis in aftu fubfiftcntia vcro : pofcft.Et in primis,uf abhoc ultimoincipiamus,manife-
habet conftitucre ens per(e indcpendennabomni fuftcn- ffa eft confradift io,quod hxq cnfitas fit res diftinfta a na,
taniei & ideo exiftentia dicit modum lola rationc diftin- tura,& quod ex illa &
natura confurgat fuppofitum,quod
flurji ab entitate afluali,& non poteft facerc compofitio- eflens per fe unun3,& quod non fit pcr veram ac propriam
nem rea'em cum ilia , quia oportet fupponere in alio ex- compofiiionem . Quia ncccffecfl, ut inierea realis unio
trcmo adualem cnfiraicm,quod repugnat exiftenfi?:(ub- inferccdaf alias non confurgeret cx eis
: unum pcr fe quQ :
fupponitentitafcm aitualem naturar,quam

fiftentia vero modo enim erit unum ex multis fine unione eorum? ergq
modificat , &
ita pottfr opf ime ab illa ex natura rei di- codem modo neceffc efl ut inf erccdat compofif io quia ,
,
ftingui,& cum ilia compofirioncm faccre: ergo ratio fub- compofitio nihil aiiud eft, quam rcalis uniorerum dfliin-
fiftentijE exnatura rei diffinâ efta raf ione exiftentiGC \arum . Secundo ,
fuppofitum creatum non eil ens fim-
Loquorautemdcexidentia nafur^T: naminipfamet plex cx vi fua^conflitutionis: inhocenim (ecundumom'-
fubfiftentia poleft propria exidentia confiderari ficuf& nes diflinguitur ab increato fuppofito cft crgo cnscom- :
propfij cntitas vel roodus realis, quf ab ipfa fubfifientia pofitum quia inter ha;c non efl medium crgononeft
,
:
in re non diltinguirur . El de hac cxidcntia verum erit compofiium rafione compofifionis qusfif ex narura& ,
fuppofiium addcrc fupra nafuram aliquam exiltentiam , fuppofitalitatc . Tcrfioexiflentia

rcsditiin^la (ut ficfl
non tamen illam ,qua exilfit ipfa natura , (ed qua exiffit ipfi volunt ) non efl proprie forma
neque accidcns , (e4 ,
fuppofirum ut fuppofitum eff , vel poiiusqua complctur lcrminuscfrentitc vcl fuppofifi, &nihilominusfacit ve-
ijntegra cxificniia fotius luppofit quomodo omnis for-
i : ram compofitionem cum effentia ycl fuppofito, confe-
ina vcl modus realis addit aliquam pxiltentiam illi rci qucntcr loqucndo in cade dof^rina Imo ipfi ideo ponunt .
pjus eft forma, velmodus. Atquc hinc confici potefi talcmdiflinflioncm,utponant omncm creaturam vercfi^
rcali-
, . . :
.
Sec :. IV. Quld fit fLibilflentia deata

compofitam ex ene&effentia: utpatetexeo- cx his,qu2e in aliis perfonlf humanis e(Te folenf , videlic
realiter
& quam vis ibidcm in perfonalitatcm , exillcntiam quod Cajetanus, & qui
&
dem Cajct. de enie enTcntia qu. 1 1 .
,
C.5. vocct iilam compofitioncm cum his.non vcroex his, cum fcquuntur,facilc conccdcnt. Exquo ulrcrius icqui-
quod )am fupraetiam rejccimus, Difp.^ i. fei5\.i2.crgo, tur cx parfc humanx naturx dupliccm unioncm faflatn
licct pcrfonalitas non (itforma, neque accidcns, ncc pars

e(Tc ad Dcum unim : ad conditucndam perionam ,
alte-
ram ad exificndum.Terrio fequitur,primam ex his umo-

propric lumpta,potcil ex iila firri rcalis compofitio.Quod
myikrio Incarnaf ionis,nam nibus fai\am effe ad p, oprietatcm perlonalem Vc rbi (e-
potcfi quarioconfirmari ex
:
ex Veibo&humanitate fit propria, quamvis inefFabilis cundam fadam cffe ad proprietatem elTentialem,
vcro
compofitio,ut lafe probatum crtin i. tom.5.part.difp.<5. quae efl exificre nam juxra hanc opinionem exfiliere (o-
:
fe<f^. 4. & tamen Verbum neque eft furma Bcque acci-

,
lum dicifur dc Dco c(Tenriiliter Unde fit quarto liceC . ,
terminus natura: afTumpta' Ratio ergocom- prior unio fit propria folius Verbi poJeriorem veroefJc
dcns , fed . ,
pofitionis feu cxfremi componentis latius patet, quam communem,quiafitiP. re communi toti Trinitati ,quod
ha-comnis^quiaratiounius realis.qux immcdiate inter- efltomninofalfum ipii meritodocent contra Drandum,
cedit inter rcs di verfas, communioretiam eit & hoc fo- :
qui fimiliter pofuit duas unioncs ex parte naturs huma-
iumrcquirituradcompofitionem realem Unde ctiam .
nx,ordine tamcn commutato dixit enim prius unin hu- :
& partibus linear, maDitatem exiltentix, vel fubfiitentiae cffeniiali deiodc

in linea vera compofitiofitex puniîs
:
quod non fatis videtur Caietanus attendifTe, nam, licet vero proprietati Verbi :)uxta opinionem veroCaietani e
Imca non componatur ex punflis folis fcilicet, aut im- ,
contrario requifur, prius cfTe unitam humanitatem per-
mediate inter fe unif is ( ita enim illud principium intel- fonalitati Vcrbi,ut in illa,& per iilam fiat capax cxiltcn-
ligcndumefl) componitur tamen cx parfibus & punRis ux: dcinde verocffc uniram exiiicntix,qua efTeniia di vi-
nam partes per punita , partcs autcm & punfla inter na, & omnss relafones exifiunt. Uitimo pofefl probabi-
immediate uniuntur, & ita lineam componunt ? Siip- liter inferri , pofTc unam ex his uniombus (eparari ab aiia
pofita ergo difiincîone, five reali, fiveex naturarei inde pofentia abfoliifa:atqueita humanifalem perfonafatn
ter perfonalitatem & naturam , necefTario fatendum elt propria perfonalitate pofTc uniri cxifientis divinx,ut pcc
ex eis fieri compofitionem , ranquam ex tcrmino fer- & illam exiflat,etiamfi non uniaturdi vinx perlon3E,ut fup-
minabili nam. hxc duo aliquo modo, ut aftus
, poten- & pofitetur.Quxomnia partim funtfalfa,partim criam no-
tia comparantur fi ergodil}inguuntur& uniunfur , ni-
:
va , &
fuperfiua, &
fine fundamento aut necefTitate a(Ter-
hil eft quod ad compofitionem defidcrefur: &ifanihil ta,quK hoc loco non latius profequor,quia eadem ferc ta-
efl etiam frequent;us in auctoribus ,
quam in fubftantiis tafunt fupraindifp.deexillentia.
creatis inter alias compofilionesrcperiri hanc ,
quaeeft /yaa fententU qntflionis refolutio &
ex nafura& fuppofito. Reje\is aliorum opinionibiis (upereft,ut nofiram fen-
Subflan- Ex hoc autero principiocolligo, falfum efTe (ertium tentiam aperiamus :&quoniam perlonalitas permoduni
tia non diiflum hujus fenteatiac nimirum perfonalif afem cnm- , a\us & formi a nobis concipitur, ex munere & officio
iuppani,
tur innz ,
parari ad naturarr , ut aliquid prius exilientia propria ip- ejusopfimeinteIiigiturqu'd illa fit, &quomodoad nitu-
tura ante fius naturae . non poffet ficere
Probatur, quia, fi itacffer, ram comparetur. D;co e go primo ,
perfonalitatem ad
exiftsn-
realcm compofitionem cum illa Hoc enim argumenfo . hoc darinaturae, uifimum complemsntum in
ut illi det
tiam >
fupra probivimus exifleniiam non poffe facere realem rsfione exifiendi dicam } ut exulentiam ejus
, vel ( ut ita
compofitionem cum cffsnfia quia ante rxiflentiam, ne- ,

compicat in ratione fibfiitentix, ita ut perfonalitas non
quc ordine natun, nequeefiam fecundum modum con- fit proprie ferminus aut modus naturx fecundum effeexi-
cipiendi intelligi pofell in ipfa eflentia entitas fufficiens ftentix, fed fecundiim e(Te cfTentia: ipfius naturx. H-VC
adcompofifionem.Qaia compjfifio,qua: in re fir, requi- afTcrtio fcrc probata efi es di\is contra Cajetanum & ,
xit m exfremis coponentibus entitatem actualem ,quam alios . Unde folum indiget declarationc qux primoac- ,
unum non liibcat ab alio formaliter: ante exillentiam cipi pofelt ex ipfis tcrminis exiilendi & (ubfilttDdi : nam
vero nulia talis entifas concipi pofell ergo multo mi- : exiftere ex fe (olum dicit habrre enntatem extra caufis
nus poteQ intelligi realis compofif io ex natura & perfo- feu in rerum natura: unde de fc indiffcrens eit ad modum
nalitate, qua: omnem rei exiilentiam antecedatetiam exiftendi innitendo alteri ut furtentanfi , & admodu.-n
ordine naturs Acccdit, quod fi admitteremus vcram
. exiftendi per fe finedepcndentia ab aliq jo fu :entant: at
compofitioaera realcm ex natura utcumque prsconce- vero determinatum modum exillendtpcr
fubfiliere dicit
pta in effe eilentia: , & in exiltentia ,

jam tunc fuperfl aa fc&fincdeprndentia fuftentante: unde illi opponitur i:i
efTet hxc alia compofitio cx natura in efl; cffentix , & ex exiltere , vel inefTe ,
dicitque determinitunj ir.odum cxi-
perfonalitate, quaeordine nafura? fit prior, quam compo- liendi in alio. Igitur qujmdiuexiilentia non elt rcrmina-

fitio cum exUtentia ,
quia natura pcr fe ipiam , fcu per ta per modum exi:lcndi in fe, & per fc, adhuc incom-
eft
prmcipia infnnfeca hsbet aftualitatem efTcntii rur- : & pleta, & in liatu quafi potentiali, & ideo ut (ic non poicii
ius ad;ungifur lili per!onaIitas,qu terminatillam,iiaut habere rarioncm fubfiftenfix. Rurfiis fi afficiatur modo
non innitaturalteri, fcd per (efe fit quid ergo neceffc cfi ; exiltendi inaliqiio a quo furtentetur& pendeat,etiam ha-
aliam rurfus enfifatem adjungi?quandoquidem jam intel- bet itatum incompletum,quia elt in aiio a quo pendet, &
ligifur res extra caufas,& per fe, ac intrinlece ferminata. ad compofitioncm alicujus complcti entis ordinatur
Rejicitur Atque hinc facile impro!jatur fccundum diLûm hujus Tunc igifur exillcntia naturse lubiiantialis erit compicte
Caietani
opinio
opinionis. Non emm re6\cdeclarat munus fuppofifalifa- fcrminata, quandofueritaffe\a modoexiiiendi per fe:
cguoa J tis,feu quifi cffe6\um tormalcm e)us , fcilicef ,confi(f ere hic ergo modus complet rationem fubiiitentix creatae
munera in hocquod eli confiituere proximum fubjeiTtum exillen. ille ergo hibet pi-opriam rationcm perfonalit3tis,feu iup-
<]U tri-
buit fubli-
tix . Nam in primisnulla e(t proprie potentia recepti- pofitalitatis Ideoque meriiodicitui cfTelerminus , aut
.
nentiie . va , aut (ufceptiva refpefluproprix exitientiae , fed tan- modus naturx lccundum elTc exiOentix quia fecundum ,
tum obje.ctiva ergo fida eft talis entitas,qus conllituat

: efTc elTeniia?, )am natnra ett omnino completj, neque in-
proximum fubjeftumexiftcnii^ Deinde quia eo modo . diget alia deferminatione , pr2;(ertim cum jam (uppona-
quo rcs potell dici capax exifientia: ,
onaquaeque effentia tur contrafta ufque ad indi viduaf ionem & fingularitaic,
crcata vel crcabilis eft per fe ipfam capax proprir & pro- &fic igiiurconcepta fecundum e(Te eflentise proximc ac
portionats exiftentis . Demque argumentum
fum- illud immediate indiget (ur modo concipiendi noftro loqua-
ptum ex illa locution* ,quod fuppofitumcfi quod elt, id mur pofiquam verocitcf-
)cxift(-ntia ,qujefiat ens aiû: -
nullius elt momenfi,t]t (upra dixi,quia nonoportet intel- fentia inadiu folum indiget modo cxiitendi in fe ac per
,
ligi,cffe id,quod eft,ut (ubjeflum exilkntii,fed ut confii- (e hic ergo ulnmus cil tcrminus natura; fecundum exi-
:
tutum per exiftentiam completam , & undique termin^- (ientiam ejus,& hoc eli proprium munus (uppofitalitaiis.
tam,feu ut habens exiilentiam terminataro per fubfiften S^cundodcclaratur ex modooppofito,qui eft cfTe in a-
tiam Quod vero aftinet ad alias proprietatcs perfonales
. lio . Nam in torcna accidentali artu incffealteri eft quafi
accidentarias,vere dici potert,perfonalitatem confiituere uinmus rcrminus, fcu modus taiis formse lccundum exi-
proximum (ubjeftum vel principiuni earum,quamvis no fientiam cius . Accidcns enitn quam vis ex vi fuscxiiten-
coniiituat fubje\um exiltentise , ut ex dicendis patcbi' tiae fif aptum & propenliim ad inhxrendum , non ramen
Ultimo contra totam hanc fententiam pofTunt varia t(t in alu inhir.:ns tx vi (oiiusexi[tenfi?,fed indigef fpe-
argumenta defumi ex myiicrio Incarnationis: ex illa pri- ciaii modo inh ercndi,qui eii veluti ultimus tcrminusesi-
nium fequiiur humanitati Chrifii duas entifates deede ftcnfi^ ipfius .Igifuroppofitoquidem modo, caroe.Tpro-
Sn^rez. Tom. XXII. N 4 por-
. . . . . ,, . . .
?0Q Disp. XXXIV. De fuppofito ejurque a natura, 8cc.

portionabili infelligenduTi eft in fnbiianriali njiuia, Jis qyani viscomplelaf , per fcipfam
niturae crcatê , ex &
quod, licei fif adualis eniitas pcr cxiltcntiam rL]am,ex vi vifus ionisformaiisnon fit fiibfi(tenfia,qua nimirum
rai
talis exiftcntiae praf ils (unnpra' non ell fubfiftens, fed in- non includitdiftum p<r/(r, fed pot iusefl indiffcrens in li eociz
digef modoper (eefl' ndi,quoui!imoferminafurexi(1cn- fenludi^ô, uf pofTit inniti alferi fuftenfanfi & ab illo
***
tianaturar, ut in (e fii finedependentia ab aliquofufkn- pendere. Poteil autcm controverti quid fit fubfiflcntia ,
tante: ille ergornoduscomplet fuppofitum, &habctra- crcata , an ftilicet ipraexiflentia utrumquc includat,&
fjonem fupporitalifatis exiflcntiam &
roodum , an vero folus ipfe modusfit fub-
Tertio declarabirurex myflerio Incarnafionis: nihil fifleriiia,ifa ut fubfiflcntia dicatur addi cKiflcntia',& ler-
enim aliudinteiligiinusdeenc humanitafi Chril)i,u[ non n inarc illam In quare magis videturcfTe dubifatiode
.
fubfidat fubfiUcnfia propria , ni(i talis exirtendi modus fig ificaiione vocit , quam dere ipfa: nam in rc jam con
quofir per fc,non in aiio Nam in ea eft integraomniscf- flar ad fubfiflcndum neccfTaria cffe illa duo, fcilicet , exi-
fsntia adualis & creata , & confequenf cr cll etiam fub- flentiam & roodum & quid utrumque confcrat
, : folum
Aantialis exilkntia huroanse natur;?, ramen quia tHa exi- crgo pofefl inquiri,quid nomine fubliflcntiae fignificctur.
|lentiaita^lt/^fre6\a, ut innitatur Veibo, a quo fuiienta- Videfur cnim/^y?/?<rf fignificarc totum hoc,(cilicet,per
tur& pendet jSidcocaret illa humanita^ modo exilicndi fcexiflere, &confcquenter videtur fubfiflentia idem cflTe,
perfe: crgo (olum cxdefeilu hujufmodi non c(l fubfi- quod per Atquc ifa fubfiflcntiam utrumquc
le cxiftcntia .
i1ens,iiec per fona creata: ergo talis modus cti, <juia habet direfle includerc,cxiflcniiaro & perfeitaiem. Incontra-
rationem perfon Jitatis creafae riumvcrocfl, quia humamfasCh itti firopliciiercaruic
Sathfi: obieîoTii contra fofitam ajfertionem fubfiilcnlia ctcata,non fantum ob defrfûm alferius par-
A gumenia, quse contra hanc afrcriionem fieri pof- tisconflitucntis fubfiflcntiam ,ut ficdicam fedfimplici- ,
funt, prscipua funf duo, qua; in fupenoribus fcre funt ta- tcr,quia totam enfifaiem fubfiflcntise non habuit.Cujus
SiiL & foluia Unum eii
.
,
quia hic modus per feexifiendt argurocnturo efl,quod Verbum divinuro "a fupplcvif in
non videturcfTe talis, ut in re ipfa addatur exilienfiaefub- huroanifatc illam fotam fubfiflcndi raiioncm , utnullQ
ilanriaii,fed folum ut fecundum rationem contrahat exi- roodo dici pofrif,fubfi(tenfiamChrifti uf hominis inrrin-
nentiam in communi ad rationem cxiftentiae (ubtlantia- ftcc includcrc exiflentiam crcatam cum terminarionc
Xx^ . Undc Iiccf cxineniia ut fic fit indiffercns ad modum Vcrbijfed fimpiicilerefle increafam.Ef fimile arguroen-
.per fe vel inalio,non eQ tanên illa differen*ia per raodum tum fumi pofeft cx myflcrio Trinirat is naro rclationes ;
iirealis potenfiEE paffivsadaflus in rc ipfa dUlinflos , & lunr vere fubfftenria; perfonalcs,etiamfi proprie loquen?
phyfice afiicicntes, fcd e(I indifferens fecundum ratio- do non fint rationesexiflendi
ipfi natura: di vinae Arque .
nem,feu eft potentia Logica,qualis intelligilur efTe in ge- omnino probanda vidctur Neque
ita ha-c potterior pars .
|ierc , vel in qupcumque conceptu confufo , qui conf rahi obflat argumentum fumpfum afigmficafionc vocis:nam
potert per inferiorcs modos rafione tantum didinflos , & exiflcrc comrouneefl,& naturjE,& pcrtonae, imo&ipfi
J.ogice velMetaphyficedetcrmioantes conceptumcom- perfonalifati : fi ergo fit fermo cic exiflenf ia natura; , de
snnnem Quocirca. , fi non loquamur de exiftentia in tof qualocuti fumus , illa non includiturformaiitcr incon-"
slla abtiraîone , & communif atc , fed dc exiflentia fub- ceptu fubfiflentiae, fed pr2rupponitur,& includiturtam-
flapfiali , non videtur indifferens ad pcrfeitatem cf-
illa quam additum,ita ut nondicatur fubfiflentia cflfcexiflen-
fcndi: nam per hanc diflinguiturabexiftentia accidentis: tia per fe,feddicatur potius perfeirascxiflentix, feu mof
crgq nec neceffarius ert , ntcpoteft intelligi talismodus dus per fe naturaecxiflenfis: fi vero loqui velimusdcexi-
fuperaddifus exi(icnfis fubitantiali flenfia ipfiufroet perfonalifafis, illainfrinfecc includiiuf
keipondcturfamen ex di\is,hunc roodum,feutermi- in concepfu fubfiflenfia: aflualis, ficut indudirur in con-
num,fcilicet,f;î?pf)' /<?, effe aequi vOvUm.Uno enim modo cepfu cujufcumque entiiatis, &ficetiam inTrinifafc
fumitur, ut diltinguit contra accidcns, opponitur mo- & fubfiflentiae rclativa; cxifleniias relativas includunf , &
do ciTendi in alio,prout efl dc efTentia accidcntis,& in hoc inmyfleriolncarnationis fubfiflenfia humanitatis inclu-
fenfu verum efl,rubflantialem exiflentiam non eflfe indif. dit intrinfeceincreaiacxiflenfiam relativa Vcrbidivini
ferentem ad hunc modum per fe,fed per illum eflenfiali- Altera obieUiofolvitur
ter conflitui, &
verum ,exiflentiam in com-
fic eriam e(l Aliudaigumcnturoerat, quiafuppofita exiflcntiaiil
tnuni non ctfc indifferentcm ad hunc modum tamquam fubflantiali natura , ille modus per fe effcndi fufficicntcr
potentiam realem , nequephyfice per illum affici fam- negationcm effcndi in alio,fi natu-r
intelligiiur per folam
quam peraftum re ipfadiflindluni fed folum abflrahi& , talem negationem habet,complcfa fif, ut ex-
ra illa,qu2
contrahi per rationem,tamen fer fe hoc modo fumptum cludamus animam raiionalem feparatam,& partesetiam
non dicit talem modum effendi a\ualem ,
quia a\u es- infegranics, qua? natura fua tales funf, etiamfi aflu fcpa-
cludat unionem &
dcpendentiam ab omni fuflentante rcntur , ut cffet manus auf pes, ficum eadem materia &
fed folumdicit aptitudinem,feu exiflentiam,cui exnatu- forma confervarenf ur feparata,ideroque roulti cenfent de
ra fua tabs modus,ialifque independentia debetur: ficut c fanguine: fecus vcro efl de partibus homogcneis, quibus
tonUzuoeffcin alio 1 proutefl efrentialis modusconfli- accidentarium cfl,quod fint parfes,& ideo flatim ac fepa-
tuens accidens, noodicit aflualem dependentiam vel in- rantur,funf infegra fuppofita.Unde furoifur novaconfir-
hsfionera ad fubjcturo,fed nafuram,qu illam poflulat. matio:nam negationem unionis cum
ha?c pars per folaro
Alioaufcm modo fumiturpr/f,ut dicit talem a\ualera toto fit fuppofitum quid ergo neceffe
cft novos roodos
:
mcdum , qui omnino excludat dependentiam &

efTcndi cxcogitare pofitivos? Confirroatur tandem: namfinga-
unionem aflualcm cum aliquo fuflentante,& de hoc mo- rous nafuram fubflanfialem completam confervari %
do negamus cfTe cflTent ialcm exiflentiae proprix fubflan- Deo fine tali modo pofitivo cum fola negationeunionis
tialis natur?,quancloquiden;> ablato hoc modo potefl exi- ad aliud fuppofitum,falis natura eflêt per fe exi(tens,quia
flentia natutdE confervari , ut in Chrifli humanitate fa- cflret exiflens& non in aho, neque ut pars altcrius, ueque
itum efl.Et ideo non folum exiflcntia in communi,at ab. ut dependcns ab aliquo fuflcntantcêflêtergocxifles in fc
ihahit ab accidentali & fubflantiali , fcd etiamcxiflentia ac per fc : crgo totum ho(; fuflficient er concipitur per fo-!
fubflantialis, non includit a\u hunc modum , fed aptit u- iam negationcm
dine fanfum ( loquimur femper de exiflenlia crcata , quse Ad argumcntum hoc refponfum fcrceft exdiflis fupe-
ob fuam imperfeflionem hanc habet limieationero: nam rius contra Scotum:oflei)dimus cnim^fuppofito locarna-
in increata fecus efl ) atque illa capacitas non efl folum tionis myflerio non poflê intelligi,quod fubfiflcntia trea.
Logica potentia, fed Phyfica& realis, qualis cfl inic ter- ta in fola negationc confiffaf,aut quod addat folam ncga-^
minabili refpe\u lermini ex natura rei diflin6\i . Atque tionem fupra exiftentiani natura: nam licci nafura lub- :
in hoc lenfu diciiur exiflentia fubflantialis indifferens ad J^rantialis fit completa ratione naiurcC non tam' n m gc- ,
hunc modum , non indifferentia quafi neuf ra ( ut fic di- nerccntis& fubftanfix, &ideoindigef pofiti vo complc-
camjquia talis exiflentia ex natura fua poflulatdcfinite, mento. Ad confirmaf ionem verodt partibus homogtneis
ac dcterminate hunc modum , & cum illo habet natura- fequenti fctlionc dicendum cit lafius, nunt brevncr ref-
Jem connexionem, fed indifferentia imprimis prscifi va pondetur,quando pars aqus, v. gr fcparjtu. ab aqua,vel
quia in fua efTentia illum non includit, &deindeobe- novam acquircre (ubfilicnfiam , vel cciic novum pofiti-
îeniiali ,quia potefl depotentiaabfoluta illocarerc , & vum terminum, rafionecujus,qua:era( partialis, inci;)i?
^lto oppofito afhci cffc fnbfidcntia itifegra
/Vtque hinc obiter colligitur^cur exiftcnti;^ fubflaqtia- Ad uliimaip confirmationem, aliud eftquxrcrcan
iUe
. ,, . . . ,
IV. Quid fubriflcntia creata 2ai

S E c T. fit .
natu- Sccundo dfclarari hoc potetl propoi tionali fxcmplo

tUc c^fus fit poffibilis, aliud,quidc(Tet diccndum dc
vcl im- fupra adduilo dc accidenre, in quo adualis inhxrcntia
ra fic cxilknte , dat illa hypothcfi per ponfibilc ,
ponibile. Dcpriori punftodiccmus inferius. DepoHe- cx natura r.ei tli dilliniâ ab cxitienfla accidenf is , non
ut res diliiniâ, (ed ut modus fic igitur e converfo
riori, qui in di6\a confirmationc tangitur, dicendum e(^
rci :
in eo cafu humanitatem fic CKillcntem non forc perfo-

a>u per fecffe, & indcpendcnrer ab alio futicntantecrit
aliquid diflinflum a fubfiantiaii natura cjaftjuc cxiiien-
nam ncquc fubfilleniem propri* quia licel a\u non ef-
, ,
tia, non tamen ut r:s , fed ut modus cjus ficutfederc

fet inaiio, tamcn ex modo cxiftendi non repugnaret
:
illi
fuppofito, ciqueuniri fecundum le totam, &târeditiinguuntura quantitate

elTc in alio
quod rcpugnat pcrfonz ut perfona cfl Qndc rationc pcr- ,
Tertio: quia juxtahanc fcnfentiamexpcdiuntur fa-
foni cll non fo!um ut negativc noncxillat in alio, fcd cilcomnia,quai: de hac fubfiftenfia interrogari (oient , &
difficultatcs, qux circa illam occurrunt Ut, v. gr. an fit
etiam ut contraric ( ut fic dicam ) feu rcpugnantcr pofiti-
,
fubllantia, vel accidcns ,dicimuscnim , effc fubliant iam

ve itaexiftaf, utommnoei rcpugnctefTe in alio. Atque
quafi tranfcendenter fuinptam, ut difiinguitur contra ac-
in hunc modumexplicant aliqui cffeflum , quafi forma-
lcm fubfiilcntiiE feu perfonalitatis, fcilicet, quod talis ef- cidens: quia non po;cll fubitantia abaccidentc formali-
tcr accipere fuum complcmentum , non elfe tamcn enti-
feflus fit reddcrc naturam quam terminat.vel potius per-
fonam ipfam quam confiituit prorfus incommunicabi- ,
titem , (ed modum fubif antialem ,
atque ita non direfle,
lcm altcri pcrionae: quod quidcm verum ell non tamen ,
fed reduc\ive poni in prsedicamento fubflantis Unde
.
dcclarat direflc &i in fc cffcdum perfonalitatis , fcd a po- etiam facile rcfpondetur illi interrogationi ,
quomodo
{ieriori. Non cnim poteft forma, feu modus pofitivus per fubfillentia non comprchendatur in illa divifione fub-
fe pnmoclfe ad dandam folam incommunicabilitatem , fiantiae in matcriam,formam ,& compofitum dicimus :
qua: eft effcStusnegativus: oportet ergo, ut det aliquoii eoim ibi dividi fabliantiam prout dicif propriam entifa-
cffc talis conditionis&naturcE , ut fit prorfus incommu- tem fubiiantialem & ideo non includere modos (ub-
:
nicabilcaltcri perfonac, eui innitatur, velaquafuflcn- fiantiE, imphcite, nam unio matcriscum
nifi fortaffe
tetur : hoc aytem effe pofitivuiri non poteft a nobis jli- formaaliquid fubrtantialccn,& non eft materia,nec for-
fer intelligi aut exponi quam per illum modumaftua-
,
ma, nec compofiium , implicite vcroin compofito in-
litcr per fe cffcndi quem declaravimus Seddchacin- .
volvitur. Ad eundem crgo modum dici potcrit de lubfi-
,
communicabilitatc perfonae & fubfiftcntia creataedicc- ftentij,Gve Arirtotelcs illam cugnoverit, five non . Rur-
inus plura in fequentibus .
fusqusri folet, in quogencrc caufae fubfillentia afficiat
DijlinBioititer fuppofitum (frnaturam exponitur naturam Et refpondemus facilc, affeflionem modi non
.
Thoro. Dico fccundo,id,quod fuppofituracreatum ?ddit fupra femper includere propriam caufalitatem,quamvis ad ali-
)<iu^4. naturam , diftingulturquidem inreabipfanatgra, non quam reduci poffit, Id patetdeunione, de inhajrcntia
tatnen omninorealiter tanquam resa re,fedmodaliterut dcdependentia,& fimilibus: ficergodicimus ,fubfitlen-
j. ,j I'
juodi. modusrciare. Priorcm partemprobantfufficientero- tiam reduci quidem poffc ad rationem formE,nam eii vc-
^^* mnia fupraadduflacontra Durandum , & circa primum luti ulf imus aflus natura?, proprie tamcn non effe caufam
di\um opinionisCajetani. Et juxta illam poffct D.Th. formalem. Cujus argumenrum cfl quia poteft fuppleri ,
exponijubicumquc ait, fuppofitum in creaturisdirtingui a Vcrbo divino , quod propriam rationcm caufi forma-
realiteranarura: omnis enim diftinftio quseinrebus ,

lisexercere non poteft Reftecrgoappcllatur hzcfub-
.
ipfis aflu rcperitur, folet latc rcalis vocari Polkriorem .

fillentia ultimus ac purus terminus naturae, quia^nte
partem fequuntur multi ex rccentioribus difcipuli Divi hunc modum exiflendi eff natura, ut fupra dicebam,
Thom2c,illi prxfertirri, qui cxuHmant exfilientum fub- quafi in potcntia, & indifferentia quadam ut poffitinfc
flantialem effe modum ex natura rci dillinitum ab effen- ineffc vcl alferi uniri : perhunc autcm modum ita fini
tia feparabilcm ab illa, quo fenfu videtur hanc fenten- tur& terminatur, amplius indiffcrens non fit: idqus
ut
tiam tenereSoto in dialctlica q. j. univerf. &cap. de fub- abfque caufalitate vel informatione , fcd per iotrinfe.'
ftant. q.l. & 2.Phyf q.2. Potelt autem hxc fententia tn- cam modificationem Quamvis autem nonouUa ex his
.
bus modis affirmari. Primo confiituendo hanc dillin- poffintaiiquo mododeclarari , efiamfi fublUntiafing^^
^\iooem modalem , tam infcr cffentiam exirtcntiam & tur rcs omnino difliniU , tamcn non omtjia, ncque cucn
quaminter exilientiam & perfonalitatem inter le,&con. eadem facilitate velclaritate
lequenter etiam inter effeniiam perfonalitatem Et & . Quarto, juxta hanc etiam fenfentiam comtnodeex-
hoc roodoopinaturSoto tamen&fupponit falfum in ea,
plicantur nonnulla qus circa myfterium Incarnationis
,
diftiBftione exiIleoti3eabeffentia,& illa fuppofita dirtin- lolent a Theologis difputari Pnmum ert , an poffit hu- ,
dione, fuperflue introducit aliam interexiilentiam , & manitas terminata propria perfonalitatc, etiamaliena
perfonalitatem, ut argumentis coniraCajetanum fattis tcrminari Ec communiter dicitur non poffe,cujus ratio
,
hic cum proportioneap;)licatis, ollendi poted. Alio mo- vix potelf reddi,fi perfonalitaspropriaeft resomninodi-
do potell haec didinftio modalis poni infcr t ff..ntiam & fîniia Si enim eadem humanitas fimul uniri potefl Pa-
.
fubfulentiaininon vero intcrexirtentiam& fubfi tentiam. ri,& Filio,ut probaTioresTheoIogi doccnr,curnon po-
Et hic (enfus (upponit etiam fententiam Capreoli,quam tentetiam uniri illi entitati,qux elt propria fubfiftentia,
impugnavimus,& modalem diiliniîoaem inter exillen- & filiationi divins ? Nam dus union:s infer fe non rc-
tiam&effentiam alualem,quam nos negavimus.Tertio pugnant formalifcr At vero fi fubfitkntia folum eft in-
.
ergo modo
nos affenmus ditlingui modaliter perfonali- trinfccus modus perfc effendi aflualiter, manifeftam hi-
tatem, tam ab effentia, quam ab t xilientia naturas lub- b;t cppofiiionem proximam & icnmediatam cum modo
fiantialis ,
quamvis hînter fe non diilmguantur. Et (loc effendi in alio ut in fuppofiro: undc conveniens reddi-
fenfu probatur primo , quia hxc diilindiio fufficitad fal- tur ratio ob quam non poffit humanif as proprit perfo-
,
vandum omoia,quae probant, hsEceffe diiiinila ex natura naliiate affeda fimul alicna tcrminari
, rei,& maximead ea,qu2 fidesdocetde myiierio Incarna- Rjtfus qu^ri folet, an perfona creata poffit alienam
tionis,proptcrqux pr?cipuc introdudaell h.Ec diftindio: naturam terminare, & communiter creditur non poffe .
ergononcil cur majorcmdillinilionem fingamus.Afftim- H ijus autem ratio vix reddi poteli fi perfonalitas etl en- ,
ptum pa:et,quia hoc fatisctl,ut humanitas fine tali modo titas dittiocla.Cur enim non poteli Deus illam in duobus
fubfiltentis proprie confervetur,& modo illi oppofito af- naturis ponere , ficut poted idem corpus in duobus locis
iiciaf ur, lcilicet, unionc ad aliam perfonam : facile cnim collocare, veleandcm albedinem in duobus fubjeftis? At
potett res feparari a modo ex natura rei ditlin\o : quae res vero perfonalitas creata tantum ctt modus naturs fa-
fi ,
inmateriade Incarnatione locis fupra citatis late tra- cile redditur ratio, quiamodus ita effentiaiitcr definitur
lataetf Conlequentia veropatet, tumexillogencrali
. ad lilam rem cujus ett modus, ut nuUam aliam poffir afH-
principio, quod diftiodiones nec multiplicandsfunt, ne- cere,nec fimul , ncc fucceffive, ncque ullo alio modo:
queaugend.^ finc magno fundamento, aperta neceffi- & nam in fuo effentiali modo aflicicndi inctudit non tam
tate: tumetiam, quia explicata hocmodo ratioftibfi- inhsrentiam vel untonem, quam ideniifatem cumrc
fteijtise non etf ditficilis intclledu: illa vero cntitas om- quam afficit: & ideonon potetlexerccrccffeflura , vcl
ninoditlinfla vix potett concipiquid ,aut qualis fit , aut quafi eff.ilum formalem fuum circa rem diftindVara .
quomodonatureE uniatur:Qportebit cnim uniri p;r alium Praeterea inquiri folet,cur non poffit pcrfonaiicas crea-
tnodum ex natura rcidittin6\um abextremis, prout conta fine propria natura confervari : ficut e contrario po-
Mngit in uoione rerum rcaliter dirtinClarucn . teft natura esifterc fine propriaperfonalitate, NamR
per-
. . . , . . . . ,,
-20.2 Disr- XXXIV. De fuppofito, ejufque a n.itura, ^c.

.pcrfonalifas efl rcs prorfu'; (iiOinfla, null.a ratio futTicKns Uitimo pofefl inquiri , an pcrfonalifascomparefur ad
reddi pofTet Deu5 illam fcrvarc fine pro-
, cur r,on podet naturam ut adus iotrinfecus , vel extrinfccus ejus Ad
, .
pria nafura fumquia nullum fereeft lufficiens indiciurn

: quod facilised refponfioexdi6Iis: fi cnim ac\us extrin-
Itjjus diliindliDnis realis pra"ter fcparationerrj mutuam : iecus dicafur aftus cnTcnf ialis, fic pcrfonalitas non ell in-
tufn ctiam quia nuiia impiicaf io contradi\ioni'; inter- trinfeca naturi quia non dc effenfia
,
, ell rci ,ufoHcn-
cedif ,
iieque cnentiali'; aliqua depcndenf ia perfonalifatis fum eil, alias non poffct ab illadillingui , quia nihil
abatluaJi unionecum natura obquam non ,
poflitab illa magis cfl idem cum re quam eflentiacjus . Pofeft autcm
icparari, & fcparata confervari . Qux cli cnim hxc ef- perlonalitas dici infnnfeca nafurar , vel quia illiell in-
ftntiahs dependentia , fi perfonalifas eit rcs dillinita ? At time conjunfla, vel quiaex natura rei illi debetur. At
fifolum eQ modus .facilis eft ratio, quia intrinfcca ratiy- verorefpeftuperfonas dici potcrt intrinfeca tanquam de
nc &
e.tTentia rjiodi efl, ut perleiplum flne alio n:>odo infrinfcca rationc, & conliitutionc ejus ,
quiaillamin-
unionis interveniente ai5iu fit conjundum , & modificct triufecc componif , ut fuperius contra opinionemCa-
rcm cujus ell modus : & ideo conlervari non potell fepa- preolo attributam latis probatum e(l
rjtus a tali re: nam hoc ip'o qnod fcparatur dcllruitur
e)us ratlo formalis feueffential.s. Quod lufcin ptrfona- 5 E C T I O V.
lifas non ponTit finc propria natura conlcrvari omnes , Uirnm omnis fuhfijlentia creata indivifibilis fit
lupponuut: nam .ficut iiKclligi nonpotcll, quodcon- 6 omtiino incommnnicabilis
.fcrvefur fcflio finc fedente, aut llafio Gne Qante, ne-
que ailualis inhctfio line forma inhsrcnte, ita nec per f^ Xdiflisin fciftionc pr.Tced. 'g' potert definifio
.fe cnTe fiu.e natura exiilcnte.Oinncs dcnique fimiles qus- lcu defcriptio lubfilientixcreats, dequa fola nunc
fliones optime definiuntur juxta hLmc dicendi modum, agimus , videlicet eflTe modum Ir.briantialem ulfimo ter-
ut latius in l.Tom. ^.parf. D.Thom. q. 2. 5. &4. profe- mmantem fubllanrialem naturam, conflituentemque
cutus lum , & in fequentibus nonnulla etiam attingam : rcm pcr fe fubfiltenfem & mcorr.municabilcm.Cuiusdc-
efl ergo hic dicendi modus probabilior, ac ccteris pra- lcriptionisomnes pariesdcclaraisE a nobislunt, prjcter
ferendus. Ncque fuperelHolvenda ulla ratio, qurrcon- ultimamdeincommur;icabi]if3fe: quamquam enim h?c
tra hanc conclufionem objici polFit, nam traflando opi. nonfifdc ratione fubfiilcnti.T uf fic , narr. in Deorcperi-
niones Durand. Scoti & Cajctan. qux funt veluti inier
, tur lubfiilenf la commumcabilis crt famen licratione :
Xe cxtreme oppofifx & inter eas ha'c nofira fententia eil

, lubfi.lenl!a:creatrEpropfer limitationem ejus , utinfu-
iredia, omnibus elHatisfailurD pcrioribus taaumell. Ac propterea omnis fubfiilent ia
Comôjitio ex natura & fub/iftentU ,
qualis Creata ell fuppofilalitas vei perfonaliras,de cujus ratione
Dicotertio. Perfonalitas crcata veram tacitcompo- efi incommunicabilitas,
finc ulla confroverfia.Ad expli-
fjtionem cum creata natura, tanquam modus cum re mo- candum autem cxaflc hanc incommi)nicabilifafem
,
dificata, fc J tanquam terminus cum re tcrminabili Ha'c . conjungimus aliam proprietarcm dc indivilibilitate fub-
airertio fatis probaraell ex difliscontraCajctanum : & fillenfi*, & abea mcipiendum eft ,
quoniam cjus cogni-
fuppofitis qua:diximus efi latis clars namcompofitio , : fio confert addiiSam incommunicsbilitafcm intelbgen.
rcalisnihil aliud ell,quam conjun6\io eoruro , quse in re dam Non cll au'em quoad hanc parfem difficu!ra?de
.
dirtinguuntur ad componcndum. verum tertium : ita lero rebos fpirituj libus quia cerfiflimum eil earum fubfi- ,
comparantur in prxlenti naturiOi perfonaiitas . Arque flentiam efle indivifibilem ficut naturam: oportct &
ita modo pcrlona-
fatisdeclaratum eiTe relinquifur, quo cnim i;t intcr fe proportionc.m fcrvent
undc ficuf utra- :
jirss ad naturam comparetur tam in modo afficieiidi il- , quc fpiriiualis ell iam indi vifibilis , ita ef
jsm, quam in dilliniîone, vei compofiiione cum iila . Sil7ie fuhfifientia rcyum maierialium divifthilis .
Solum poffet inquiri de comparatione in peifeftione, Hinc vero nafcifurdiflicult.-isquoad lubibntias mafe-
ii'ri, fcilicef,pe'fedlorfit fimpliciter,vel in genereentis, riales: nam cum earum natura divifibilis fit videtur ne-
aa?urane,an iubfiflentia ejus Nam li lubfiilcnfia ell pcr . celTario carum fubfiiTcntia efiTe ctiam divifibilis propfer
ifc res diliinda, videri poteH rcs
dubia , nam fubfillentia rationem tailam quia oportet ut inter ,'e proportionem
:
cll a6\usnaturEfubilantialis, & ultimus, &fiefi p-opria fervcnt &declaratur in hunc modum, quia natura ma-
,
entitas, intelligenda vidttur tanquam fultcntans& ful- terialisduplici'ercll di^Mfibiiis, uno modo clTcntialiter
ciens ipfam naturam , roeritoergo exiftimari potefl per, feu in partcs cffentiales ut humanitas in corpus & ani-
/eiliorilla. Itcm aliqui ex his , qui exiflimant exlfien- mam,&qua'libct alia in fuam matcriam formam, vei &
tiam efTc rsrn dirtiniâm ab etrcntia , judicantefic pcrfe- quanfitafive fcu m partes integrales, ut unaaqua in mul-
^liorem, quia e(l ai\usejus: idem ergo fortafTe judica- tas&c. rationeutriufquc compofifionis , fcu indivifi-
fi,t
bunf de luppofitalitate, quiaetiameU aclus, &termi- bilitatis vidctar neccflTarium , ut (ubfillcntu maferia:di-
nus fubllantialis pra:fertim cum, loquendo confequcn.

,
vifibilisfif rationequidcm prioris compofitionis quia
,
,
ter in iila lententia ,

probjbilius ijt fublKlentiam cffe o- fubiilkntia non eil cntifas fimplex dlllinfla realitcr a
mnino iJemcurii exifknfis fubilantiali . materia & forma curo noo fit entifas dilliniSIa a tota na-
,
A vero juxia nolham fententiam abfolute

t veriusefi tur,- compofi:a, ut cx f;.flionc prcccedenii patet : efleigo
uiblianfi,^lem naturam elTe pevfethorcm fua lubfiUentia modus totius naturx integr;r p-oximc & immcdiate to-
quia fubfillentia tantum elt quidam modus natura vero : tam illam ut fic id ell ut completam & intcgram atii-
, ,
cft vere ac proiuie lubHantialis entitas Item quia in .

, ciensj ergo fii-uf ipfa natura non e(i fimplex fed com- ,
iubilantia completa perfcilior ell eOentia fubdanfijE, pofita, ita & ejus fublincntia non ell modus fimplex fed ,
quam modus Deniquc hoc confirmatur, quia alias

ejus . compofirus: ergo cll di vifibilis in ea ex quibus componi-
Vctbum non afrumpfiHet pra?cipu3m entitaiem , quxefl tur. Et confirmatur: nam licet lubfilfcnfia fit modus cx
inhomine, qnod cll inconveniens Imo Scotus , ut fe- . natura rei dillinilus a natura, tamen cum non fit res om-
flione pifccdente vidimus, reputat inconveniens, quod nino diiiinda fed modus tantum aliquam etiam iden-
, ,
verbum non alfumplerit aliquam cntitatem pofitivam titafcm habcr cum ipfa natura non idcntificatur autem :
& rubrtanliale - ,qu in nobis fit Q_uod nosctiam faci- . cum aiiqua partc elTcntiali natur.T, fed cum tofa adar-
Je concedemiis eire inconveniens dc propna entitafe ne- : quafe: cum ergo nafura non fit fimplex , fcd compofita
gamus autem inconveniens de modo exiilendi ipfius
elTc &divifibilis, ncceHc cil,ut fubfiftcntia habeat fimilem
naiura;: quin porius cll necefTarium &aptifrimum ad feu proportionalem compofifionem ac divifibilitafcm ,
expiicandum myiteiium Namhocipfo, quodhuma- . qula intelligi non potcll, quod res auf modus fimplex
nitas noufuir fibi reli(f\a, ut in fe fubfilleret , lcd infita idendificetur proxime & ad^quafe cum recompofifa.
Vcrbo, necelfecQ, ut modum efiTendi mutaverit non , Atquc hi'c rafio cum proportione applicata etiam pro-
tamen quod cntitatem amiferit Sicut quantitas cum . bat lubfillcntum rerum materialium cfll^c divifibilem ex
fepararur a panc p.e;r confecrationem mutat internum , altero capifc ob co.iipofitionem cx partibus infc-
, id cll,
xnoJum clfendi, fiooblatione alicu|us entiratis propria", granfibus Et prx trea elc h:c Ipccialis ratio,quia mate-
.
& intrinfeca;. Undc

licompatetur ficut in accidentc ,
rialis lubfiffcntia non potefc elTe tora in toto, &fotain
adualis unio quantitafis ad ipfam quantiiatem ,cflquid quiJibct partc, quia hoc rcpugnat rei inatcriali crgo :
rninii; p.rtcclum , quam ipla quautitas itieconverlo , opotfct ut fit tota in toto& pars in parte , & hoccft effe
in fubilantia uic-dns fubfillcndi cll quid minus pcrfeilum, diviiibilcm
ouam ij fa natura Iuconcrarium autetneft, quiarepugnatrasioni fubfi-
ftcn-
. . ,, . . & ,,
S EC r. V. Aa fubftantia creata fit indivifibilib', &c. 20]

(ftemis, quod divifibilis fit ,eoquod fit contra incomm^- prxterea dedaratur :.nam fpbfillcnfia alicujus naturs
fi
nicabilitatcm cjus. Nam fi ert divifibilis ergo pars fub-

:
materialiscfret hoc modo indivifibilis maxime proptia ,
ergocommunicatur fubfift ent ia humanitatis fed illa non ergo : nulla. Major
fiftcntix unitur parli fubfiftenfiae:
:
evidens, tum quia in casteris evidenf ins proccdunt ra-

unalubfiflcntia altcri ptrunionem, quia nihil almd vi- eft
tiones prius fatlx tumefiam, quia in humamtate fal-

,deturc(Te communicari, quam uniri. Et dcclaratur in
:
membro fuprapofito: nam fubfillcntia eftdi- tem anima elt Probaturergo minor,quia fub-
fpiritualis .
.utroquc fi
fiftentia hominis non eft omnino fpiritualis: crgo non

.vifibilis proptcrpartcs c(fentiaIcsniturK: crgoin fuppo-
fitocqui v.gr. pars fubfiilcntiscft inmatcria, pars in & poreft cfti: priori modo indi vifibilis ncquccfiameft in- :
animacqui pcr fubfiftcntiam par- di vifibilis ut puniTus, ot pcr fe notum eft,& a fortiori pa-
forma: crgo fubfiftit
tebit ex diccndis crgo.Anfecedens probatur primo,quia
tiaiem: itaat ficut potcH Deus confervareanimam equi
:
oftenfum cft fubfiftcntiam non eftê remdiftinftam , fcd

'
feparatam a materia, etiam poffct confcrvare fubfi-

ita
flentiam partialcm ejus , quindoquidem in cocafu illam

tantum modum naturx , cujus eft terminus ergo fubfi- :
confervaret fubfiikntcm: confcquens autem repugnat ftentia totius jiurnanitatis non poteft enft: fpiritualis.Pro-
materialitafi talis formx , alioqui ctiam nafuraliter pof- bitur confequentia ,quia neccirc cft rem fpiritualem c(fc
ineafubfilkntiapermanerefeparataamateria. Cur realiter diltinf\am ab humaoitate : vel ut prorfus condi-

fct
enim poteii rationalis anima ficconfervari , nifi quia lub- ftini\am ab quod improbatum eft , vel ccrtc ut iden-
illa,
fidensert? Rurfus, fi fubfilientiaeffetdivifibilis ratio. tificatam animx, quod etiam,repugnat principio po

foli
fito, tum quiaoftcnfum eft fubfiileniiam effe raodum to-

ne partium integrantium , fequeref ur , dua$ partes aqux
intcrfc coniinuas eifeduo fuppofita partialia, namha-
tius naturx ,afque ita a tofo illa dillingui tantum moda-
fuppofitalitates confe- & liter & non ut partem a tofo: tum etiam quia pcr (ub-
bent partiajcs fubfinentias : , ,
quens autem ell cpntra fenfum omnium &communem fiftentiam humanitatis etiam materia ipfa terrainatur
loquendi Item fequitur aquam , quandoac\u

modum .
feuconterminatur non poteft autera fic terminari per
:
feparata eft ab omni alia aqua, eCfe communicabilem rcm omninodiftinflam qualis e(fet res fpiritualis ,
fecundura fe totam , & fecundum fubfilk.ntiam fuam Secundo, quia , ut oftendimus,exiftentia humanitatis
alteri aqux feu toti cx utraquc compofitac: hocautcm non cft omnino compofita ex parfialibus
fpiritualis , fed
eftcontrarationem fubfiilentiE utdixi , exiftentiis, materiali fpirituali &

ergoncc lûbfiftentia :
Prior fenttnti* frofonitur. cftomnioofpiritualis. Probatur confsquentia , quiaut

In hac re moderni Philofophi ( antiqui cnim riihil fcrc etiam oftendimus: fubfiftentia nihil aliud eft,quatn mp
de hoc difputarunt ) fcntirc videntur fubfiffentiam om- dus exiftentiae intrinfecus lIi,ergo quando fubfiftentia eft i
nem eife indi vifibilera ,atque hoc ciTe de ratione illius ob connaturalis , eft etiam proport ionata ipfi exiftentix ,
incommunicabilitatcm ejus Et qui ita fentiunt , confe- .
confequenter compofita ex aliquofpirituali materiali &
quenter negant, aut matcriam, aut formam , matenalem ficut ipfaTertio probatur es comrauni loquendi
. fcn- &
prxfertira vere fubfirtere: de rationali autem animadif. iiendi modo: quia homononeft fpiritualis perfona fed ,
fenfiocft, utdicemus. Negant etiam partcs intcgrales materialis potius: atfi pcrfonalitascjus c(fet fpiritualis,
fubfiilerc in totp , ctiam fi feparatx poftint pcr fe confer- omnino dicenda effet perfona fpiritualis ;
ficutperfona
vari,& fubfiftere.Undeconfequenfer ajunt, quandoaqua Chrifti hominis fimplic!ter dicitur increata, quiatota
in duas partesdividitur, totam fubfillentiam aqusedivifoE fubfiftentia ejus incrcfta eft licct natura huraana in qua ,
deftrui , &
duas alias de novo produci quia deltruitur : fubfiiiit fumit ergo perfona ut perfona hujuf-
fit creatai
unum luppofitum,& incipiunt duo Hic autem diccndi . modi denominationcs potius a perfonalitate, quam a
modus facilius intelligitur juxta fentcntiam Cajctani af- natura fed hoc ad modum loquendi fpc\at priorcs ve-
: :
fcrentis fubfiftentiara elfe entitatcm omnino realiter di- rorationes funt, quxrem decUrant, quxraagis ex di:
flinclam a tota natura compofita , & confequcnter a raa- ccndis conftabit
tcriactiam,&a forma: nam fuppofita illa fentcntia ccf- Dicotertio. Omnis fubfiftentla rei matcrialiseftdu-
fantmult?exdifficultatibuspofifis: quia juxtaiilamfa- plicitercorapofita, fcilicet integrali , & cflrentiali , vtl
cilcdicctur in hominc,v. gr. fubfiftcntiam effequandam quaficflrentiali corapofitione . Prior pars probatur facile
fimplicem entitatcm , camquc fatci i oportebit eife fpiri- ex conclufione prxcedente : nam omnis fubfiftentia rei
tualem,quia fi fimplex eft , non potcriteffecompofitacx materialis eft materialis: fed quidquid matcrialeeft ha-
fpirituali &
matcriali,& quia formam confequitur,& ad bet extenfionem aliquam & confequenter compofitio-
perfcflionem pertinet , potius fpiritualis erit quam ma- nemex partibus integralibus ,
qaia nihil aliud eft habere
terialis: atqucitafitutfitindivifibilis,& quodex fepri- cxtenfionem,quam habere partcs coextenfas ad extenfio-
mo afficiat animam & per illam corpus ut ita tandem , & hx partes vocantur integrales
nem quantitatis, . Hoc
tcrminet totam naturam . In aliis vero rcbus talisenti- etiam probant aliqux ex rationibus in principio faflis
& immediatc terminabit totam na-
tas materialis erit, prxferfim illa,quod fubfiftentia totiusaqux, v.g. non po-
turam, partes vcro nonnifi ut componunt naturam in- teft e(fe tota in toto& tota in qualibet parte cum non ,
tegram, & ideo,fi illa natura diffolvatur , aut dividatur fit res fpiritualis Neque etiam fingi poteft eflfe in aliqua
.
cntitas fubfiftentix non manebit in partibus, fed delirue- parte aut punftoindivifibili totius aqux: quisenimuel
tur, atqueitaeftctiam indivifibilis. At vero juxta no- cogitare poffet hoc figmentum? aut rationem redderc
ftrara fentenf iamdifficilius hxcdoi\rina defendi poteft curinunaparte, velpun6lo potius fit,quaminaliis?aut
f& ideo abfolutc falfam illam cenfemus , &iooraniopi- denique explicare, quomodo in uno punflo exiftens to-
nione infufficientem ad hanc rem cxplicandam tam fubftantiam reddat fubfiftentcm
Quitfiionis re/oluiio. Undecontrahoccftetiamoptimum Theologicum ar.
Ut ergoreni totam declarcmus fupponimusduobus , gumentum,quia Verbum divinura, ut totum corpus hu-
modispolfealiquararemdici indivifibilcm: unoraodo, manum in fc fufciperet, & mirabili medo fuftentaret, feu
quia ornnino cx nuUis partibus conftat , utangelusvcl fubfiftens redderct , toti unitum eft &omnibus ac fingu-
punifus: alio modo,quia licet cotnpofifa fit , velcftin- Jisejus partibus , & fanguini , ac partibus ejus , & firaili
diffolubilis , ut fubllantia coeli , vel fi diffolvatur , ex- modo unitum manfit in triduo inanimato corpori : ergo
trema,cx quibus coit]ponitur,confcrvari non poffuntex- propriacorporisfubfiftentia, quam Vcrbum fupplevit,
tra tptum, quod intcrdum inutroqucextremocontin- jntime etiam cft in toto corpore fingulis partibus ejus &
git,ut io minimo naturali , iri toto heterogeneoquoad & c non in aliquadeterminata parte aut purn^ô illius. Cu-
a.Iiquas parte$ principalcs: interdum veroinalterotan- jus rcioptimura efiam argumentum fumitur ab cxiften-
tum^ ut inbrachio.fi atotadividatur, quianonmanet tia :hxccnim intima eft toti,&oranibus ac fingulis par-
idem, quod ante erat omnibus ergohis modis intclligi : tibus ejus : modus , feu tcr-
fed fubfiftentia eft intrinfecus
poteft, fubfiftcntiaraefte indivifibilera quisautemil- : minus exiftentix: ergpcftquafidifrufaper totam illam,
lorum verus fit , fupereft declarandum . & intime conjunfta fingulis partibusejus. Sicutctiam
Dico prirao , fubfiftcntia rerura fpiritualium eft indi- aftualis inhxrentia formx accidentalis cxtenfx, quan- &
vifibilis prioriraodo. Hxc aftertiopcr fe notaeft , & fa- txnon poteft cfTe in una parteejus , fed in tota& in fin-
tisprobatain principio fe(J\ionis gulis partibus, in quibuscftexiftentia ejus: quiaeftin-
Dico fecundo nuHa fubfiftcntia materialis q^turx fcu
: jtrinfccus modus & quafi tcrminus ejus . Undeficutin-
fuppofiti cft hoc modo indivifibilis. Hanc etiam convin- hxrentia accidentis materialis necelTirio eftcompofita
$;unt ( ut opinor ) tationes dubilandi priori loco fadx , & cx partibus integrantibus j eoquod talis forraa cx fimilu
btjs
. . . , . a
,,
..
ZOf Disr. XXXI V. De Cupporito ejufqiic a natura, &g;

,bu5 i>artibu$ connef, ifa etiarn fubfiilenria rei mateiia is poffit in rebu-.omninomareriallbjs ( hminem excludi-
cxcirciem partibus necetiario componitur . uiiis ) fub ilicntiam carcrc hujufmodi compofitionc, ni-
Quocirca hxc pars hujus aflertionis non foJum proce- mirum quia , Jicet hxc fubfificntia dicatur cCTc totius na-
dit in nollra lentcntia , qua a(reruimus fubGllentiam eflc turx,quiaex vi cjustota natura fubfiftit, nontamen pcr
modum & uon cntitatem diftindlam, fed etiam in oppo- fe primo afficit totam naturam ut (ic,fcd partemcjus,fcil.
fita fentcntiafalrcmquoad resomninomateriales( ut
,
matcriam primam,&ex vi iliius fubfiltit fotum,fcu abil-
hominem excipiam ) quod convincit illa ratio, qujege- Ja redundat dcnominatio in totum . Quod in hunc modti
ncraiis efl in orpni opinione,fciJicct, quod talisentitas poiert d.eclarari , nam ratio pofitivac fubfiflentia; a nobis
non potcQ eOrctota in toto, & tota in qualibet pafte cum concipiturfeudcclarafurpcr illas negationes, pcrquas
Ipiritualis non fit Qiiis enim crcdat naturx purx mate-
. Ariflotclcs primam (ubltantiam
dcfinivit,quaefunt ,noa
riali dcben fpiritualcm [ubfinentiam, aut ex illa rcfulta- ejfe in/uhfeao, non dicide fubjeElo: haeautem negatio-
re? Qîiod (iquis inllet enritatern matcrialem pofTc efTe ncs in rebus maicrialibus primam origincm trahunt
a
totam in toto, & toiam in qualibct pjrte , ut multi fcn- matcria prima, iJla cnirp cum fit primum fubiecium,ex
tiant dc animabus brutorum pei ttiiôrum. RefpoiKlcmus quo forrna educitur, per fe primo pofiulat non effe in fub-
in primis,illam fenrjsntiam nobis non probari nam for- : jcrto, & confcquentcr ncc dici dc fubjcdo, fi in indi viduo
ma,qu3E pendet a tjiaferia in fieri &. cfTc, non potell natu- fumatur: tprma vero,qusEcducitur de potentia materijc,
raliter fimul tota dependereadi^êrfij pariibus materise . ex fubjeao fif, ita ctiam elt in fubjcdô:
ficujt
ideo tota &
Djiiidc dto id concedaiur in illis peculianbus formls ralio fubfiltendi in hujufmodi rebus videfur exilJcre
ia
non cif cxtendendum ad enti.tatem matcrialem commu. niateria. Unde Boctius iHc, qucm in 2. fcaion.
allega-
nem infimis materiilibus (ubftaiiiiis & qua.*non folum , vimus,a(rerebat irattriam primam elfcmaxime
primara
tormam^fed etiam matcriam fuo modo confequitur,quia fubfiantiam , qui cnavit quidcm in co quod aut
exilti-
,
lolum dcbetur (maxime fecundumillamfententiam) na- mavit materiam primam cfle lublJantiam completam,
turEcopIetf,qu? in his rebus ex forma ^ materia conflat. auf non advcrtit finc complcia natura nulIamefTc pcrfe-
At vero in homine non proccdit hxc pars juxta pr?di- de ac propric primam fubitantiam : non famen vidctur
flam fententiam nam confequenter dicerc dcbi fubfi-
, t eo,quod matena; primiaftnbuir propriam
errafle in
ac
flentiam hominis tffe fpiritualem fed hoc jam cll a no- : pcrfcihm rationem (ubfiitendi ex (c fufficicnrem , ut
ra*
bis improbatum. Solun) hoc difcrimcn nos conlHtuere iione iliius tota naiura lubfiltat. Quod tandcm
confirma-
polTumus, quod inhominc fubfiftentia habct hocgenus lur :nam matcria propriiinmc cfi pcrle,qaianulli
fubje-
extenfionis fcu compofitionis fplum cx ca parte ,
qua in- 6\oaut fudcntantiinnitilur, nec nafuraliicr innifi
poteft
cludit rriateriam & modum pcr fe cxiHendi , aut partia- torma auiem materialis innititur ipfi materia ut fufien-
]em (ubfilfcntiam materis non vero ex , partc formx , (i- tanti: ergo in tota natura ir.ateriali rafio&modus
lubfi-
cut in aliis rebus ma,terialibus . QujEdiffcrcntiacrt perfe (tendi cd in ipfa maferia,& non afficit formam
in fe ipfa:
fatis nota , illa tamen non obliat ,
quommus fubfiliemia led a materia rcdundat dcnominatio in tofum .
.propria humanitatis extcnfa feu compofita cx partibus Quodfiobjicias ,cummateriafif impe feaior, quam
integrantibusdicatur; ficut ctiam cjusexi(}entia vel ipfa- formactiam materialis, vidcri inconveniensfofam fub-
imet humanitasfic e(l compofita , licet fpiritualera for- fillcndi rationetn harum materialium rerum
matcritEat.
mam effentialifer includat. Uf omi{tam cni'in homine tnbucie,Scnon formx. Refpondetur, (ubfiitentiam per-
liquas partcs aliquo modo integrantcs qux non infor' , tincre ponus ad mod umexilJendi, quam ad gradum cn-
inmtur anima ration::Ii ut fanguis & fimiles quarum
,
,
titatis,&ideononclTe inconvcniens quod forma , Jicet
,
^.bfililentia (qux non poteH non cffe materialis ) ad com fit perteflior fimplicitcr in gradu tntitatis, quam mate-
j-.lctam fubfirtentiam totius humanitaiis aliquo modo ria, in quodam exiitendi modo fit minus pcrfcCla quia ,
|jcrtinef, ut latius in quxif.^. ^.patt. traiâvi dependct a lubjedo, quod non habet mafcria Et idcQ .
Altera conclufionis pars , qui e(l dc compofitione ex ficri pofcd ,ut matcria , licet minus perfeda habeat fub-
partibus quafi cflenfialibus, propric habet locum fuppo- filtcntiam, quam non habef forma
ncndo fubfiflentiaqi tantiim effc modum naturas nam, fi : Sccundo ob.ici potcft , quia in humana nafura fubfi--
KilentitasomninodLRlnfla, licet fingi poffct etiam com- flcntia propria non cll fubfiltenf ia folius materis : ergo
pofita , ita ut materia habeat luam entitatcm partialem neque iu aliis rebus . Confequentia tenct a paritafe ratio-
fublilleqti?,& tormam luam ,& ex utraque componatur nisiantcccdcns vcro ccnum vidctur. Pnmoex mynerio
tanquam ex ad\u& potentia: licet
integ a fub;iltentia ,
Incarnaiionis , nam verbum di vinum folum illi rei fuit
hoc (inquam)fingi poffit, tamen & nimis (upcrfluum unitum immediate,cui naturalis fubfillcntia unifur: fed
effet lot fingercentitaics,& non efTet id fatis conlequens unitum immediafc non (olum maferi^, fed etiam a-
turt
ad ca princ!pia,in quibus alia f ntcntia fundatur Arq ie . nimae, ut certa fidc conflat, & in tnduo dcclaratum eff
ita ntc Cijctanus, ncc illi auiôrcs,qui putant fubliden- manfit enim anima unita Vcrbo ex vi prioris unionis
tia'11 hjbere luam pronriam cniitatcm ponunt ilUm fic ,

Ncque fola anima &
caro fecundum fc,fed tofa etiam hu-
compofjtam , lcd lirnplicem quoad hanc
compoiitionem mauitas tuit Vcrbo unita immcdiatc: ergo propria fubfi-
quafi cfTentialem, feu ex ailu potentia. In quo quidem & itentia humaniiatis non clt tantnm (ubfiltentia materis,
Joquuntur confequentcr , pariuntur tamendifficultaiem kd includit ctiam (ubfiltentiam anima?,& fi npliciterdi-

jnexplicaoda jub humanitatis,quam neccirccfl,
ilientia citquandam complctam fubfiltentiam totius humanita-
iit fpiritualem quod veritati conlonum
elTc fatcani ur ,
tis. Etconfirmatur ,nam hac rationedicuntTheologi,
non videfur, ut in (ecunda tonclui onc probavi: unde ra- Verbum divinum non corrupitTe fubfillcntiam prscexi-
tiones ibi iic\ ad hanc partcm (uadendam valere pol- Itentem., led impedi vifi'c,ne in
humanitate ficret, nt patet
iunt. Prafterea cx nollra (entrniia quod fublillcntia !it ,
ex D.Th. 3.parf.qu.4. art.2. ad 5. fiaufem illa fubfiltcn-
fantum moilus, videtur neceffario interri bxc pars, ut in tiaedet loiiusmaterix, nontam fuKTet pr.Tvenfa,quam
principio feflionis in prioribus argumcntis lufficicnter corrupta,praexutebaf cnim inilla materia, (olumquc fa-
tadlum c(f Quia in univerfu.m modus rci compolita;,qui
.
6\um c(Tcf, nc materia illam haberet fub forma humana
ab illa tantum modaliterdillinguiiur, &adequate ac per Secundoprobari idem pofclt ratione.quia in hominefor-
feprimo eflicii lotam illam ut lic, id cli, (ecundum fc lo- nia non iolum eii perfecîor maieria in gradu entitatis
tam & non ratione alterius partis talis ( inquam ) mo- : lcd ctiam in modoclTcndi, name(i tam independens
dus necedjno participat compoiif lonem proporiiona- iubjedo ficue materia , &
ideo fieri non potelt nifi pcr
tam rei,cu)us elt modus Quia non potcll alircr intelligi,
.
creationem ficui & illa: ergo e(l pcr fc confcqucnter &
quod motus lotiroe affitiar totaro rcm , & omnes partes tam lubfiitens ficut maieria:
habet luam fubfillen- crgi.
cjus cum aliqua idcntiiate reali , & (ola dillindione mo- tiam pariialcm co. pcrfcdiorcm quo immatcrialiorem
, :
ciali : at in p^-a^l^-nti (ub Utniia ifa modificat exiltentiam cumergohomo conlkt anima,&corpore,& principalius
totius nituriE ut tam cxitientiam matcria;
,
quamexi- ,
anima quam corpore,magis fubfiilcnfia anim? quam cor
llcn' lam form;r terminct jc modificct: ergo cum illis poris,vcl ncutra proprie , led lubfillenf la intcgra ex utra-
limul fumptis Klcn'ificatur idco ncccffe clt , ut com- , & que (.odipofita: idem crgoerit fuo modo in rebus.
polifionem includdt, prop irtionafam compofitioni ex Retpondcri nihilominus potclt ad hanc ob)cd\ionem
niateria & form i
,
qu.aip clkntMlem vocamus DCgando conlcqueotiam dc anrecedente enim non vide-:
Subjlent ne res w^te) i.a,les. ratione Jolius materitt tur polfe dubilari : imo ut (upra dicebam,fi hominis fub-
Pollct laincnaJiquis cxcoguatemodum,quointellii liftcntialimplcx eflct,ponus in anima ,quain in matcria
ponen-
. ,.
:
S E c T. V. An fubftantia c -cata fit jndivifjbilis-, &c. ' 205

ponenda ePfet . Non videtur autem e(Tc eadem ratio de intrinfecum ad fubfiftenf iam compofiti , ufraquc con- &
crteris roaterialibus rebus , ut cx eadem rarionc addufta fert matcriae aliquod cff: uale fcu formale , inquoa
coliigi potcll , nam in hotrine forma cft independens a matcria pcndet ufr;jque in fieri & in confcrvari ,
quae
fubjcflo: in aliis vero formaeft dependtos & idco iicGt , crgo raf io vel differentia afTignari poteft, cur una potius
anima hominis tercninerur per parciaiem fubfirteniism ,
fubftantialis dicenda fit , quam altcra ? Neque enim fa-
aliz vero form* non poPfuDt terminari,niG per inhacren- fiscft diccrc, unam habcrc cnntatcm fubftantialeni , &
tiam,vclquafuDh?rentiam.Ncquecft inccnveniens, fed aliam accidenfalcrn,&indecfrc nerendam diffcrcntiam:
videtur potius valdccoofentaneij naturis rcrum,ut natura nam gcnus entitatis non potell aliunde fumi dut dcclara-
bominis fit aliquomodomagis fubfiilens quamomnes ri, nificx ipfo efre,& modo e(fenQi;fi ergo in modoeffen-
,
infcricres natur^: illa enim ei\ fecundurn fetotam per fc di conveniunt, quia utraque ajquc pendet amaferia ut
primo.&intrinfece fubGilens,quia conHat cxduplici par. fobjc(So,& non magis ferminatur a fubfiftentia , vel ad
te per fe apta ad fubfiftcndum,& Indcpendcntc a fubjefto; illamconfcrt unacn itas quam alia , non raagis eft fub-
inferiorcs autcm nafurae folum funt fdbfidcntcsratione ftantialis entitas una ,

quam altera .
unius partis &quafi pcr denominationcm ab illa , quia

,
Unde ulterius infertur ex ilja fententia, res matcria-
habent alteram partcraomnino dependcBtem a fubjcVo. les non efTe integra & complcta fuppofita, quod plane eft
Haec fcntcntia fic expofita (ut aliasdixi Jvidcturali- abfurdura : fequela vcro pafet, lum quia probabiliter
quo modo probabilis, noa tamcn probandaut vera nam : oftenfuro cft, fequi ex di&a. fcntentia in his rcbus effe
in primiscn aliena a modo loquendi & fentiendiPhilo- plus fubftantiae.,quam fit in fola maferia., tura etiam ad
fophorum &TheoIogorum: omnesenim fcntiunt,quam- homincm, quia fuppofitum formaliter conftituitur per
libct fubftantiam complefam habere etiam fuamcom- fubfiftentiaro: ergo fi fubfiftcntiaefl incompleta , non
plctam fubG(lcntiAm,&adeam non cninus, immomagis pofcft fuppofitum cfTe nifi incompletum. Unde efiatn
quodam niodoconcurrcrcformam quam materiam ut , confirmatur, nam,fi fubfiftentia materis incompletaefl,
viderc licct in iuloribus fupra citatis,& in D.Th. z.connatura fua poftulat compleri:ergo abfurdumefret,& pr?-
Ira Gent. c.68. Ubi ait, fubdantiam compofitam ex mater naturx ordinem , quod in oronibus r.bus naiuralibus
teria &forma effe unam fecundum unumeOecx materia praeter hominem,maneret fiaccomplcmenfo: ficutcrga
&formjcoDftans,inquofota fubrtantta fubfiflit. Deindc cftentia materii appetit compkroentum efrcnti?,& exi-
argumentor urgendo fccundam objeflionem fupra fa- flentia materisecoplementuro exiftentije, ita ctiam fub-
tâmj nam ex eaconcluditurfubfiftenfiam humanifatis fiftentia materis complcmentum fubfiftentiae, namad
componi aliquo modo ex raodis partialibus aninnf &c ma- hoc ctiam natura fua ordinatur: ergofuboroniforma,
teria;, quos nuncbrevitatis gratia fubfillcntias partiaies fub qua naturalitcrmanet habet fubfiftcnticomple- ,
vocamuSjCnamde hacappeIlatione& vcrofenfu ejus in- mentum,ficut efTenf is,& exiftentiae Tandem ex myfte. .
fra eft diccndum;)hincergocoIligimus fubfiflentiamfo- riolncarnationis argumentum fumitur:nam ex pridii\a

liusmateria; non efTc compLtam in ratione fubfiflentis fententia fcquitur formam fanguinis non fuifTeimmc-
fed ad fummum partialem ,
quia alias non poHet compo- diate unitamfubfiftentiae Verbi,fed folum mediate ratio,
ncrc cum animae integram fubfiften-
fubfiftentia partiali ne materiae, feu fubje6\i,ricut accidenf ia, quod eft oroni-
tiam pcr fe unara ergo ilia fubfiftentia materix non po-
: nofalfum,ut conftatex D.Th.j.p.q. 5. ex ibi f raitatis. &
tcft elTe fufficicns ut pcrillam fubfiftat quarlibetnatura Sequcla verocft manifclia, nam comodo unifaeft nafura
integra fubftantialis. Patet confequentia, tum quia fubfi- vcl pars naf ura; Vcrbo, quo unirctur fubliftenti? creats,
ftentia dcbet eflreproportionata nafur3e,quam ferminat mcdiate vcl immediate, fi cftiet in proprio fuppofito,
C crgo natura fubftantialis completaett, requirit fubfi- CorollarLi ex ^ricedemi do^lrina .
(êntiam compIetam,& non partialcm f um ctiam quia , Ex his ergo omnibus conduditur omnem fubfiften
alias fola exiftentia materiae toiminaretur pcr fubfillcntiam nafurs complctx & matcrialis cffc aliquo modo
giam,& non cxiftenf ia form3e,ncc totius nature copo(?taf compofitam ex partibus feuextremis ,
qu.ê inter fe com-
Exquo argumcntari poflfumus: namfequi-
praeterea parantur ad modum aftus & potcntiae , & ad cfTentialem
fur ex illa fententia,propric in rigore folam maferiam & compofitionem pertinent Hoc fequirur manifcfte ex di- .
eflTe fubftantiaro in hujufmodi roatcrialibus rebus,& non 6\is,quia oftenfumeft , hanc fubfiftenfiam non eflTe mo-
forroatp, &
ponfequentcr.nec compofitum ex matcria & dura unius tanfum partisifedcflfe adaequatum modum to-
forroa. Patet fequela, primoquidero, quia fubllantia eft , tius naturje , per fc primo terminantem illam mediate
,
quae habct efle fubftatitjalc: cfteaufem fubftantiale eft il- tamcn afficientem aliquo modo fingulas patiescfTen la-
lud, quod natura fuaaptum eft terminari perfubfiften- lesejus,fcilicet,maferi3m &formam . Unde neceftfirio
tiam: fcd fola exiftentia maferis aptaeft ferminari per fit , talcm modum non fimplicem
effe fed cfrentialite ,
fubfifteniiam, non autcm cxiftentia forma, fcd per inhx- compcfitum cum proportione ad naturam,& partes ejus,
rentiara tantuai: ergo fola exiftcnfia materia: eft fub- quas afficit, omnis autcm compofitio eflêntialis requiric
flantialis, non autemexiftcBtia formx. Nccfatiseft, exfrcma, qui fe habeant tanquaro a6\u & potentia .
fi dicaf ur,exiftentiaro formcE terminari quafi mediaf e per Secundocolhgitur ex hujufmodi fubfiftentia in-
diflis,
iubfiftentiam matcris : nam hocduobus modis intclligi dudcre &
partialcs modos ipfarum partium & unioncm
potcft. Primoquod fubfiftentiamatcris vere terminet, eoruminterfe.Priorpars probatur,tum quia compofitum
& quafi afficiat cxiftentiam formae proxime & in ipfa, fe indudit cxtrema,ex qu.buscomponitur,tumetiaro,quia
& folum dicatur mediafe hoc facere quia prius natura , fubfiftentia non eft res omnino diftinla , fcd moius adx-
materiam & hic fenfus non habet locum in no-
afficiat : quatusnatur? compofiffipoiierior item parseft facilisex
flra fcntentia
,
tumquiafupponimus fubfiftentiam non , didîs, quia fubfiftentia adiquata unius naturx , cft pcr fe-
cfTerem diftinflaro , fcd modum tantum cjus cxiftentiae, una, ficut &
ipfa narura: oporfet cnim ut fspe infer
quam proxime terminat ; tumetiam, quia fiexiftentia fc fcrvcnt proportionem
crgo infegra fubfiftentia totius
:
formzeft fic terminabilis, immcritodicitur mcndicare na;uraenoneft tantum aggregafum quoddam parfialiura
terminum a matcrij^ & non habcre iilum ex fe , fubfiftenfiarum,fed modorum matctix & formx,alias in
Aiiterergo fenfus , & rc vera iaearefponfione infen- ratione fubfiftentix non eirct per fe una ,
indudit ergo in
tus, cxiftentiam forroidici mediatc tcrminari per
eft , fuogencreunioncmaliquamillorum partialium modorii
fubfiftentiam materi^, quia falis forma incft matcris inter fc qua conjunguntur ad conflituendam
, unam adse-
fubfiftcnti , & jam nonindigct alia fuftentante Sed hoc . quatam fubfiftentiam totius compofiti. Etconfirmafura
aon folyit argumcDtum fadum ,
quia hoc roodo etiam iimili nam cffentia ut fit una , prxtcr eflTentias partium
,
exiftetitia quantitatis fertT>inatur per fubfiftentiaro ma- materii fcilicet & formae,requirit unionem earum inter
teriae , quia ineft mateni fubGftcnti & jam non indiget , fe,& idem eft de exiftentia: ergoidero eft de fubfiftcntia.
aliofuftentante . Nec refcrt,fi dicatur indigcrcconfortio Tandcm confirmatur,nam feparata, v. g. forma hominit
formse ,
utcftcpoffit, & in materia fuftentari , namct- a materia, liccf Ir fingulis partibus maneant fubfiftenti^c
iam forma maferialis indiget confortioquanfitafis, fine partiales non tamen manct fubfiftentia
, humanifat is, fi-
qua naturalifcr neque e(Te , requc rccipi poffct in mate- cut nec humanitas ipfa crgo
humanitas non cu ag-
: ficut
ria: crgoin hoc pares fuot Imo hinc mfurgit nova ra- . gregatum materiar & form?Cnam hujufmodi aggrcga-
tio, nam vix poteft afTignari differentia inter formam tum manct diffoluta unione , cum tamen humaniiasnon
fubftantialem rocre materialem & accidentalem ,
quia maneat: cx quoncccffarioconcluditur
, humanitatcai
neutra confert fortnaiiter perfeipfam, feumodumnbi per fc & cfTeotialircr incbdere unionem) ita omnino
de
. ,
. . . . ,,
Disp. XXXlV. De fuppofito, ejurquc a natura, &c.

da fubfiftentia philofophanHu eil fei vara proportione. cHc tofales, ficut contingit in partibus quant!fafis&
'
Tertio fequiturcx dif\is , fubfiflcntiam narur com- rr.aferijc (eu fubflanfia?. Nequc , ob afFcrtur ulla ratio
pleta: rtiatcriaiis norl efTe indivifibilcm priori mbdo fu- quam alitcrfit philofophandum dcextenfionc, conti-
prapofito, ut in fecunda.cfiam cor.cIuMonediiûmert, nuaf ione & divifione hujus ful>fincntia; , quamaliarura
ide(t, fimpjicem, incompofitam . Nuncvidendum & rerum materialium. Neque funt multiplicanda finecau-
fupcreft, an fit etiard divifibilifi poLteriori modo, ideft, fa gencrationes , & corruptiones rcrum aut modorum
refblubitis' in ca , ex quibiK componirur , corjfervatis rcaiium Ex vi autem folius divifionis prscifcfumptae

.
componentibus, vetutroque, vel alrero eorum . nondeflruitur nifi fola continuatio, nequc infurgit quid-
Compo/ilam fttbfifientiarn in paries integrantes quam aliud pra;ter tera inos terminantes Joco tcrmini
dividi yojje . communis, feu continuantis: non ergodcflruitur tot
Dicoquarto. Subfifientia materialisrationecompp- cntitas (ubfiflcntiaf , quxprius erat , feu dividiturin duas
fitionis ex partibus integranf ii?us,quanrum ert ex fedivi- per folam earum difcontiniiationem .
fibilis efi in partes , qus pofi divifionem conferventur in Quomodo integra fubfillentia hominis in paries
fuo eflTe , & incipiaht effe integra fuppoGta feu mtegrs qua/i effentiales dividatur
fubfiilcntia;. Dicoqiiantumefiex/e , quia ex parte na- Dicoquinto.In homine infegra fubfiflentia totjus hu-
tura?, feu bbjedi poteii interdum contingerc, ut hxc divi- maniiatis conflat ex partialibus fubfiflentiis animae &
iio nbn poffit in ai\um reduci , (alteni naturaliter, vel corporis , ita ut horum d fiTotuta unionc maneat in utraqj
quia fubltantiacft incorruptibilis, ut in ccelo, vel quia eft parte compofiti pars fubfiitcnf if ,afque ita fit, ut fubfiflen-
pliyfice indivilibiI'S,ut in minimo naturali,vel quia fub- tia inregrahominisfit divi(ibilis ,quafi efTentialiter ficut
ftantia confervari rion poted fine tali partium intcgrita- & natura.Hanc conclufioncrx! indicavit Gentbrar, lib.2.
te, ut quando animali caput abfcinditur: tunc enim cor- deTrin. pag. (53. & 64. diccns, fubfiflentiam interdum
rupta fubftantia , necelTeert etiam deflrui fubfiflentiam manereabuno principio, ut in angelis , interdum a duo-
At vero qaoties fuhflantia dividitur in partcs integran- bus, ut in hominibus animo& corpore conftantibus . Ec
tes & retinentes eandem fubftantialcm naruram , tunc quoad eam partem, qux ad materiam feu corpus fpeftat
etiam fubfiflentia totius dividitur in partes intcgrantes communis efl homini cum aliis rebjs materialibus , &
ex quibus conflabat, qus definunt e(fe partes , non amit- ideo in feq. concl. trafldbitur probabitur Alfera vero & .
teffdoe(fequod antea habebant, fed amitfendo tanfum pars, quce ad animam pertinet ,e(t propria hominis, io &
unionem , &
hoc fenfu dicimus fubfiltentiam materia- ea fupponirur inprimis , animam homims feparaia a cor-
Jeni,quntumeflex fe,effedivifibilem Quod probatur, . pore vere fubfiflerc,quod e(l certifrimfj . Quod cnim ma-
natn quando aqua,qua?erat continua , dividitur in duas neat vcre cxiflens,de fidetfl : hinc autem fcre evidcnter
partes,qux poft divitionem funt duo fuppofita aqu!)e,fub- fcquitur msnere etiam fubfiflentem,quia per feexiftit in-
iiflenfia, quas anfeaerat una& compolita, dividiturin dependenter ab omni fuflentante. Quod etiam manifefle
duas: ergo fubfiflentix materiaii quantum efl ex fe non declaravit Incarnationis myflcrium: nam anima Chri-
repugnai hic divilio , fi atiunde non repugnetcx parte fli feparata manfit Verbo unira , & confequenfcr fubfi-
formi feu natur^. Refpondcnt aliqui tunc nondividi ftens per fubfiftentiam Verbi : ergofignumefl, ipfam
fubfiiientiam, fed omninocorrumpi ac deflrui,quJB antea ex capacem proprix fubfiftentijE quam Vcrbum
fe cflTc ,
& duas alias generari At hOc fine fundamenfo di-

erat, .
per unionem impedivn &altiori modo (upplevit ,
dum efl, & ideo oer ieefl incn dibile nam illa fubfiflen- ,
De anima vero rationali corpori conjuniâ folet cfTc
tia imitatur fublianfiam ,
cujusefl (ubfillentia, feu fub- qusflio, an proco flatu fubfiitai quidam enimfimplici- :
fianiia efl divifibilis, ita ut po(: di vifionem maneat in teraffirmant ,

quia etiam dum eft unita corpori , non (u-
uiraquc parte divifa eadem enfitas fubltantia: cum ea- ftentatur, nec pendef ab illo . Ca/er. i .p. q.yfi.arr. i . ad 5.
clemlingularitate,individuatione,& exiflentia , mutato & q.90. 2.2.Ferrar. lib. f cont. Genf. c.68. favet D.Th.
.
tanrum modounionis feu terminationis crgo idemerit : in i.d.8.q.5.a.2. .Alii vero abfolute nfgant,quia fubfiflerc
de (ubfiOentia. Relpondent, noneffe parem rationem, indudif negaiionem exiltendi in alioefiam per modum
quia fubfirt.nfia eft complemenfum fuppofiti: &hiiic formsE . Caier.^.p.q.d.art.j. Fonfeca Iib.5. A tii vcro ( ut
complemcnto repugnat , quod fit pars unius totius com c.b.q.5.fed\.4. ) (ubdiflinftione refpondent ,quiacxifli-
Fonfec mant (ubfittere utioque modoaccipi puflTe, fcilicef, ut in-
plerocnti . Sed hic refponfio non potcfl cum fuperius di-
J.^'.Met.
C.8 qy 6. dis confiijerc oflendimus enim , hanc fubfiflent iam re-
:
cludit tantum negationem dependentiae a fubjefto vel ,
fuflentante vel ut includit abfolutam negationem cxi-

{eCi.%.
rum materialium non effe ita indivifibilem , utfittofa ,
aJ I.
in toto, &
lota in qualibet parte, confequenter proba- & flendi in alioeiiatn permodum partis autformx.Ef prio-
tum extenfam
ctt effc hdbcre partcs non ergo repu- & :
ri modo concedunt animam rationalem unitam corpori
fubfiflere,polleriori autem modo negant.Et idem fere di-

gnat huic coii plemento totali habcre partes inter fe uni-
fas, & (uo modo continuas cuntde anima(eparafa,nam fub una fignificafione fafen-
Neque didi auftores afierunt rationem aliquam quK ,
tur eam (ubfiflere,(ub alia vero negant, fcilicet, quatenus
huiufmodi rep;jgnanr'am oliendat, nequerever.i afFem iubiiiterc dicit negationem non (olum aftuaiis unionis
ttiam aptitudinis cxittcndi in alio per modum formf
poieit , quia f bfiltentia eit fupplemenium rei inratione
fed
&
indepcndcntis ab aliquo fuflenranfe,huic vet partis Sed hxc refponfio multiplicando vocis figni-
.
per (c Itaniis
'"^ -
auiemcomptcmtnfo non repugnat habere partes propor. ^
ficationes rem non fatis declarat Nos
in eis fiflir,& vero .
tionatas rci cujus eit complementum . Nam rcs ipfa, adrcm ipfam pofKfamum fpetlantes,fupponimus (quod
fe fubintii V. gr. lota aqua conitat ex partibus ,
fupra probatum elt ) rem non conflitui fubfiftentcm for-
îjur pt. i ,
ttiam lubfiilcniibus feu contubfillentibus maliter per negationem aiiquam , fed per pofifivum mo-
pariiali er ,
dum exiltendi quem comitatur ncgatio omnis altcrius

Cum 1010& in toio ,quu iicet partts fint in totocompo- ,
nenfesillud, tamennon lunt proprie m illo tanquam in

modi ilii repugnantis,ut,v.g. negatio unionis hypoflaticf
fulienfante, & idco habcrc potTunf in illo partem iubfi- ad aliud (uppoiiium.Nam (icutcx unione hypoflaticaoc
fltnii.T, (eu pariialem iubfiitentiae modum : nonergo re- cafio (umpta elt inquirendi & cognofcendi modum fubfi-
(tentiae naturaecrcaise,ita ratio hujus fubfilicntiac per ne-
pugnii huic cornpl. menio quod conflat ex partibus ,
gationem unionis hypoflatic?,fcu per immediatam repu-

jpfiu^to I plcmenii intcrfe uniiis. Ergo pari rationenon
Tepugnabi.^quod dilToluia unioneconlervcturin utraque gnantiam intei modum per fe lubfiflendi & modum unio-
nis hypoflatici optune a nobis dedaratur Sic igitur dc
pai.e fubflantii diviiae entitas modalis utnufque fubfi-
.
lleniia; quit amea trat partiaiis proptcr unionem & in- anima (eparata nullaeitdubitandi ratio ,quin hunc mo-
,
cipit clfc ro'alis per di vifionem,nequeenim uila unio feu dum pofiti vum habeat & confequenter (ubfiftat,ut oflen-
(abfiltcnti.Y magis efl necctfaria ad lum c(t. Ditfttultas ergo lolum cfTe potcfl an ille modus
continuatio partium ,
conlervationern fubfillcntia? ,
quam ipfius fubflanticE . pofitivus & rcalis , a quo anima kparafa habct ut fubfi-
tiai de novo acquirafur per (cparafionem an vcro
Quocivca,ficut in hu)ufmodi (ubfi(tentia matcriali intcl-
, illi ,
ligiturcxtenfio partiu n, ita intelligi debet carum conti-

eundcm habcat a printipio. crcafionis fua: in corpore.
nuitio in aiiquo tcrrnino communi fibi proportionato.

Nam (i illum habeat
ab illo denominabitur fubfiltens,
,
(it talium partium divifio, (olus

illc terminus nam non tit dcnominatio oegafiva, fed pofitiva 6
h,rc
Undt cum :
communisdc::ruitur, efultam novi tcrmini extremi & veto non habet,non trii fubfilfens dumctt incorporc, ,
acierminantes &hac foKim de cau(a amittunt partia-

,
atque iia, rctn (pedcmus omnino ceflrat diftin\io
li ,
ExilU;\5o tjon pQ(le fatis demonftrari altcru-

!es fubfjdenuaedcnominationem partialiumj&incipiupt n'.iiLC'n
traiu
. . . , :,: . a,:
S ect^ V, An fubfiftentia c rcata fit indivifibiliii, Scc. 207

ubi probat, crcari proprium lei am fubfiflentium: j
ex primisauabus fentcntiis. Quia vro
refoliitiocjc cftê
trjtll
an modus fubfiftendi anima; habcat ergo anima hominis in corporc cre3fur,cfiam in eo (ubd-
ftoc peadct, fcilicct
ftit.Rcfponderi poreft crcationem poftê tcrminari ad e-
formalem repugnantiam cum modo unioois fcu informa- ,
modus pofitivus, ut par- xiftcTitiam abfque fubfidentia Sed quamquam fuperna-

tionis corporis, nam ufcrque cft .
turaliter& miraculofchoc verum fit utin creatione 401-

lim cxdifti?, partimexdifputafionedecaufisconrtat:
fi
non pofe- maeChriili contingir , naturaliter ramcn non videtur id

ergo fortnalcm rcpugnantiam infer fc habent ,
corpus Ijabercfimul modum fubfi- ficri pofTe,cum non fit rerum naturis confentancum,nara
rit anim? informans
non fubfidat ; fi creationatura fua rcndit ad rem fubfittentcm undcejuS
ftcndi, atquc ita fict , ut anima in corpore
:
cfficacia non pofcft impcdiri ex naturali conditione rci,

vero illi modi infcr fe formaliter non rcpugnant ,
crit
anima, efiam dum corpus informat quae creatur. Ex quo potcft novaratioinhuocmodum
fine dubio fubfidcns
quia talis anima natura fua capax cft iliiusmodi
fubfi- formari : nam ficut anima rationalis ex natura fua petit
per creationem,ita etiam petit fubfiftere,ad quod uU
ftcndi , imo illum natura fua poftulat , vcl potiusab
ill fieri
fluitflatimacnonimpcditur, ut pafcf inanimafepara- timafc fcndit creatio: cumergo petatetiam informarc

vel informationis non rcpu- corput, fignum eft has duas conditiones noneffe inferfe
ta fi autem modus unionis
:
gnatformlitercumillomodofubfiftcndi,nihilhabetani- rcpugnantes non enim poteft anima cx natura fua fimul

:
rcpugnantes conditiones poftulare.Quod condifio-

tna humana,ctim dum eft corpori unifa, quod propriam
fi illa;
ejusfubfiftentiamimpediat: habcbitcrgoillam . An ve- nes repugnanfes eftenf ,

pofius fubfiftentia impediret in-
ro illi duo modi fubfiftcndi&informandihabeantintcr

formationem ,
quam e converfo: quia illa eft intimior
feformalemrepugnanfiam in ncutram partera invcnio
,
creationi,c6creafurenim fubfiilentia feu intrinfccecon-
fcquitur ad tcrminu creationis informaf io vcro feu unio
fufficicntcm dcmonftrationcm aut oftenfionem
:
AnimAm rmonalem etiamin cerfore fubftftere ad corpus fif pcrdiftin^tam rationcm extrinfeci agentis.
Exiftimoautcmprobabiliusopinari,quidjcunt, non Sic igitur fatis probabilifer concluditur, animam ra-
effe inf cr il los duos modos formalcm repugnantiam,ideo-
f ionaIem,etiam dum eft corpori conjunfta,habere pofiti-
qucanimam horoinis, ctiamcorpDriunitam vcre fubfi- vum modum fubfiftendi &cum feparafur non acquirere ,
ftcre. Ratio cft , quia licet anima informct corpus , non

novum aliquem exiftcndi modum pofitivum fed privari ,
fuftcntatur a corpore, neque ab iilo pendct;ergo,quamvis folum pofitivo modo unionis ad corpus Neque oportec .
informef, cxiftit infcac perferationefusindcpenden- ut loco illius pofifivae unioni fuccedat in anima feparaf
tis.Confirmaturprimo, quia unioilla informafiva,Ion- aliquis modus pofitivus , forraalifcr repugnans unioni ad
ge diftinfla cft ab unionc hypoftat ics , ut pcr fe conftat corpus, fed fufficit fola carentia unionis eftqueidma- :
ergo non eft necefte,ut includaf formalem repugnanf iam, gisconlenianeum naturali conditioni ipfiusanims , qux
cum fubfiftenf ia, quam includif unio hypoftatica. Dices, cx feapta eft ad unionem: illamque naturalifcr petit,&
quamvis anima non uniatur hypoftaticecorpori , uniri ideo nunquam poftulat modum aliquem e:îftendi repu-
tamenhypoftatice toti homini feu pcrfona? hominis & ,
gnantem unioni nonergo eft ullaratio vclcaufa,cur illi
:
idco non poft"e haberc propriam fubfiftcntiam Sedhoc .

fribuatur , ctiamfi unione privetur . Ef proptcreaetiamfi
pofiusconfirmatoppofitum, nam animarationalisnon feparata fit ,
qoafi violenta manef, appetens corpus, quod
unifurpcrfonarhominis tantum, ut mendicans ab illa certe nonitacftet, fi unioni fuccederet alius modusexi-
fubfiftcntiam , fcd potius ut conftituens fcu confcrens il- ftendi pofitivus & connaturalis, & repugnans unioni
materia non manef in ftatu violento, quando priva-
D.Thom. Jam, vel totam, ut intcrdum videtur D. Thom. innuerc
figut
j.p. vcl falfem ex parfe feu parfialircr, ut nosopinamur ha?c :

tur una forma, quia illa alia fu^cedit: eiret taraen vio.
autcmunio inpcrfonanon excludit , fed potius rcquirit lenicr, fiomni forma piivaretur.
Ji / coii''
Geiit.
'
parfialemfubfiftcntiam, ficutetiampartesaqua:uniun- Exhiscrgo probatamanetairertio pofifa nam fi ani- :
0ip,6t, tur in unoftrppofiio , componendo intcgram fubfiftcn- ma rationalis in corpore fuamhabet fubfiftentiam par-
tiam cjus fuis partialibus fubfiftcntiis ti3lcm,quam retinet,etiamfi acorporefeparefur , neceflTe

Secundo confirmatur acdcclaratur hoc ipfum ex my- eft , ut integra fubfiftenfiahominis ex partialibus (ubfi-
nerioIncarnationisunimaenimChrifti a principiocrca- ftenfiisanima'&corporis inter fc unitis componatur , &
tionis fu& toto fuo
tempore,quofuit unitacorpori,fuit in cafdem fit refolubilis feu divifibilis per feparationem
Ctiam unita hypoftatice Verbo divino propria unione ex anima: a corpore manente fubfiftentia partiali in partc
fe independcnte ab unionc ad corpus , qus in ilia manfit feparaf a . Et confirmari hoc potcft cx myftcrio Incarna-
efiam poft fcparationem a corporc:ergounio hypoftafica tionis: nam ad hunc modum unio totius humanitatis
animsad fubfiftentiam Verbi ,&unio informativa ejuf- componitur ex parfialibus unionibusanims, &corporis,
dcm anims ad corpus non habent inter fe formalem re- &in easfuit refolubilis: nam per feparationem animae*
pugnanfiam ergo ncc propria fubfiftentia animx habet
: corpore ficut humanitas deftruda eft , ita ejus integra &
formalem repugnanfiam cum ai5\uali informatione unioad Verbum manferuntautem partiales uniones in
,
nam unio hypoftatica fupplef vicem propria; fubfiftcn- anima &

corpore feparatis", itaergo dicendum eft de par-
t'''^>& 'llitnin^pftiit-Simiicargumentum fumpfimusali- tialibus fubfiftentiis: nam unio iUi fupplet fubfiftentiam
I lom ?
d*<lifp'i7. biadhominem contraCajef. nam ille conccdit animam propriam cum proportione. Ncque contra hanc aftisrtio-
feft. 1. rationalem poft refurrcftionem informantcm corpusglo. nem nova difficulfas ex parte anima:( namdc
occurrit
riofum , fore fubnftentem in ipfo corporc cx quo plane : materia ftatim dicemus) quia cum illa fubfiftcnfia ani-
conficitur, informationcm & fubfiftentiam non habcre m? incomplcta fit,& partialis, non repugnat ci compofi-
inter feformalcm repugnantiam: ergo idcm dicendum tio intcgra- fubfiftentise,neque ctiam repugnaf , ut eadem
eft de informafione in corporccorruptibili hjEcenim : res fimul hoc modo fabfi;iaf, fit pars ,ficut de partibus &
cjufdem rationiscft phy iicc & eflrenfialiter cum informa- aquasfupradicebamus, quo cxemplo utitur ad rcm prac-
tionecorporis gloriofi , ficut& corpus iprumeftcntiali- fentcm D.Th. i.p. q.75. arf.2. ad i. & 2. ex quo loco pla-
teridemcft, licef divcrfisquaiitatibus affeifûm . ne conftaf illum fuifte hujus fententia?, quametiam ha-
Ultimoconfirmaripoteft,quiaanima rationalis firper bet quaeft. difp. de Anim. arf.i . ad 6.
creationcm prius naf ura,quam uoiatur corpori ergo fic : De compofitiofie , & dijfolutiene fubjtjlentit in
fubfiftens !n co inftanti,in quo creatur ergo manet lubfi- : aliis rebus pure materialibus
ftensdum informat corpus Antccedenscftcertum,
. & Dicofexto. In aliis fubftantiismatcrialibus &corru-
pofteriorconfequentiaevidcns, quia anima rationalis in ptibilibus prster hominem , licct infcgra fubfiftentia to-
eodem inftanti femporis,quocreatur, informat corpus: tiuscomponafurex partialibus modis maferi3;& formx,
fiergoin illo inftanti crcatur fubfiftcns , fimul habef fub- & pcreandcm feparationemdiftblvatur, non tamcn po-
fiftentiam cum informatione ,
quia n*n potcft in eodem telt poft feparationem utcrque partialis modus confe-
inftanti temporis prius natura reciperc pofitivum mo- qucns eft"c , fcd tantum parf ialis modus materiac , ideo &
dum fubfiftcntiz,& unionem ad cor-
illo privari proprer in his rcbus fola materia habct partialem fubfiftentiam
pus,quiahocinvolvit aperfamcontradidionem Quod . non f amen forma . In hac affertione explicamus modum
fi in illo primoinftanti habet anima utrumque modum compofifionis fubfiftentiae complefar omnino materia-
rubfiftenfix& informationis,ctiam toto fcmpoie,quocft lis,quaB res non eft quidemfacilis ad expIicandum.Quod
in corporc, habebit utrumque,quia talcs modi non magis igitur hujufmodi fubfiftentiacompofita fit cx partialibus
inter fc pugnant inquovis tempore,quam in uno inftanti. modis, qui per modum atus & potcnfisinter fecompa-
Fner vero confcqucntia probatur CK P.Th. i .^.^.4.5.3.4. rcn(ur,in fuperioribusprobatum eft, atquehos partiales
modos
. , . ,

Disr. XXX IV. Dc fupp jfLto ejiifquf a natura, &c,'
modos mafcrias& formiatfribuimus, quia cum intcger xnatcria ,
quam c converfo: non enim potcfl cidcm fr-
ttiodus fubfifteniigc rcalitcr iderjtificetur & adfquafc cum ma migrarc a materia in matcriam, fed eo ipfo
,
quod a^
cum forma& mite-
tota natura, necefie eft,ut partialiter hac rnateria feparatur pcrit, matcria autcm migrat ujc
( ,
idcm fir,& confequenter, quod materiac & formf par-

yia itadicam ) a forma in formam , vel potius cadem manct
yjalcs modi rc.fpondeant , cx quibus integra fubfilkntia fub diverfis formis in ca fucccdentibus Quod provenic
.
omponafur. Atquc hiiic etiam neceffanofit, ut diffolu- vcl ex divcrfo mododcpendcnf is : nam forma pendct ^
ta unioneharum pa.rtium infegra (ubfiUentiadiflblvatur materia uta propriacaufa ,materia vcro foium pendct'
&pereat id cnim co^nnmunc cll omni compofifo,cuius
: forma ut a conditionc rcquifita , rationc cu)us ei debetur
partcs feparari poOTunt: conilat autem i.n his rebus,dc qui- cxiflcntra, &cjusconfervatio & nonfincforma: vcl
,
bus agimus, unioncm partiiim dinfoivi ppnTc. Rurfus in ccrtc provcnit cx prpprip munerc primi fubjeCî : naoa
}iis rebus etiam eft manifertum,di.tfoiuta unione non pof- circa illam vcrfatur adiip agentis ido nece(recfl,ut : &
fc manerc utrumque partialem modum quia fajtcm ille ,
fit apta pcrmanerc fub utroque terminp: formavcro,
non manef, qui ad formam pertinet: cumenimforma quae cfl fcrminus aflionis, non habet cam indifFercn-
jpfa non maneat, nec moduscjusconfervari poteri.t tiam.&idcpfi materialis fit pendet in (up effe ab a\ua- ,
"
Quod veio cx partc materia Idem maneat partialis ]i unione ad fubjeflum quac mutari non potcfl, man.en- ,
fubfirtentiz rnodus non omnibu.s probari videfur: tlam

, te& confervafa)p(aforma. Exhacautem, eademquc
Cum ma,tcria fit imperfcfliorquam forma,videtur ab ilia radice provcnit altera differentia , fcilicet ,quod materi
jeciperc modum & ranonem (ubGliendi,&. confcquenter mufataforma poflit confcrvari cum exidentia & cua?
ttiutata forma
neceffariodeberc mufari in materia par-
, exiflendimodo: formaautem ficutnon potefl conferva-
iialem fubfiltcnti.T.modum.Deindcquia materia cxi(iens reexiflentiam mutaodo fubjeiSutn ita , etiatn non pairit
jn toto prppric non fubfi(iit: crgo non habct proprium exiflendi modum rctincrc.
fubGflentiar mpdum,quem retinere poffit fubdiveifisfor- Atquehinc probatac'iam rclinquitur penultimacon-
inis . Nihilomitiu.s tamen pars cpnclufipnis pofita veripr clufionis pars haberc matcrialem fuam partiar
, fcilicet ,
videtur, quia inutataformî , nulla rcalis cntitas, vel molem (ubfiiicntiam , quia in fuogencre cpncurrit ad cpm-
,dus fubllantialis mutatur in materia praeter modum u- ppnendam integram fubfiflcntiam cu)ufcumque mate-
nioriis,qui longedivcrfusefia modofubfiftentine: etiamfi rialis fubflantiae cpmpletas . Nam habet proprium par-
admittamus cffe io matcria talcm modum unionis dirtin- tialem mpdum exiflendi,qup cpmppnit fubfiflentiam tp-
iSumabunioneforms, de quo fupra diftumeft Quod . talem utoflcnfumcfl: ille modus talis cfl
,
utperil- &
enim hi modi, fcil.unipnis & fubfiflentia:, fintdifînfti lum habcat materia effe in fc ac per fe, &independcns
probaturprimpafimiliex didiis de unipne& fubfidentia ab omni fubjeflo vel fuflentante: rationc ejufdcm mo- &
anitB?e ratipnalis.Secundp,quia fi Deus cpnfervet mate- cadem materia,quafi in fe manerc fub
di cxiflendi potefl
riim fine forma, ut facere poteft, talis materiacareret o- diverfis formis, confervatp eodcm cxiftcndi modo,ut o-
mni modo unionis formam,& nihilominuseffet fubfi-
ad flenfumcfl: crgo ille modus exiflcndi materia: vereac
{lens : poteft crgo confcrvari modus fubfi(icntiae fine mo- proprie efl fubfiflcntia faltem partialis Refpondcnt ali- .
dounionis: dininguurjturergocx natura rei.Tertio idem qui hoc ipfoquod materia pendet in (uoeffe,
, modo &
colligi potetl ex propriis rarionibus talium modorum : eflTcndi a forma abfoiute feu in communi fumpta , noB
.ram modus unionis efi quafi refpefîvus, effentialiter poflehabere talcm exiftcndi modum proprium, qui fit
pendens ab aliero exfremo unionis & compofr(ionis:mo- fubfiflentia. Et cademrationcajunt, materiam aftu utii-
dus jiutem fubfiilentia: efl infe omninpabfplutus: idcp & tamformi multo minus dici poflfe fubfiflerc ,
quam ani-
vix potef^ anpbis nifi pernegaripnem declarari Quarfo . marn rationalem unitam corpori : nam anima rationa-
t^.hiy(krip Incarnationis nam mpdus unipnis materiz , lis ita eft in corporc , ut in fuo e^Tc fimplicitcr non pen-
cum forma non pugnat cum unione hy pollatica:nam ma- deat, neque ab hoc corporc, neque ab(olufe a corporc:
teria a6\u unita anim rationali & formx fanguinis vcl , materia autem pendet a forma , etiamfi abfquehic vel
cadaveris fuit fimul unita hypo(iaticc Verbo divino at : illa forma efTe pofTit . Alii vero ufuntur diftinlione fu.
vero modus fubfilientiz prpprjf direfte repugnat unioni perius data , fcilicet fi fubfiflerc folumdicat negationct
hyppfiatic?,ut cx di6\is cortat:funtergp illi mpdidiverfi. inhaefionis in fubjc\o matcriam primam (ubfiftcre
, fic
Quod vcro non rcpugnat,hos duos modos fimul cfTe in fi vcro dicaf,c(fe pcr fe, id cft nonin aliquo.a quo in fuo ,
Koateria, probari poteii eifdem argumentis ,

quibus hoc cffepcndeat, fic matcriam primam non fubfiftere, quia
jpfum vel fimilc de anima rationali probavimus,fcilicet, eft in compofitp, & ab ep pendet, feu a forma ejus
quiamateria non uniturforma: fubjeflo, vcl ut fullcn- & Sed, omiffa vocis ambigtiitate, quod ad rcm fpelat
fanti illam in fuo cffe nam pofius matcria primum : dicendum cft , dcpendentiam materix a forma nihilob-
fubjcflum (orms fcu generationis,& ideo natura fua ma- ftare, quo minus in materia fit proprius modus fubfiflcn-
xime podulat hunc modum cxi(êndi in fe ac per fe fimul dipartialis: non enim omnisdependentia repugnat ra-
eura uniune adformam: ergo utrumque modum poflu- tioni fiibfiflendi omnis enim fubfiflentiacrcata pcndet
:
lat, & unus alteri non repugnat neque ulla probabilis : in primisabagente, & prifertim a Deo: omnc ctiam
ratio talis repugnantis afferri potefi.Item quia in myllc- fuppofif um materiale pendet fuo modo a difpofitionibus
rio Incarnationis corpus Chriili Domini fimul habuit fuis, fincquibuscxiflcre non potelt & confequcnter ab
,
unipnem ad animam , & unionem hypoflaticam ad Ver- eifdem pendet fubfiflentia talis fuppo.iti: & ad hunc
bum loco proprif fubfillent if :ergo tale corpus natura fua modum pendet materia a forma,vcluti a fubflantiaii dif-
haberet cum unione ad animam proprium fubfiilentiiE pofitione ita cxtrinfeca & connaturali , ut fincilla cfle
modum,nifi per unionem hypofiaticam efTct prfvcntum. non pofTit. Non ergo repugnat (ubfilienti.t hujufmodi
Dcnique( ut ad id quod intcndimus deveniamus) quod dependentia, fcd tantum illa ,
quc efl a fubjecô vel fup- -
partialis mo.dus fubfilientise matcriae non ita pendeat a politp fuflcntante . Atquc hinc quod fpcflat ad ufum
fit (
forma, vel ab unione ad illam , ut necefle fit mutata for- verbi fubfiftendi ) verc dici ppfte materiam fubfiflerc,
xna,mutari illum fubfillcntia: modum,probatur,quia nul- quia hsc denpminatio potius efl a modo fubfiflcndi , &
la c(\ ratiotalisdependcotiae, nam ipfamet cflTcntia feu non tantum negativa , nequc includcns ( ut dixi ) ncga-
exidcntia materix pendet a forma ,quafcnus illam natu- tionem omnis dependentiie, aut omnis unioniscum alio,
ralitcr requirif uf fit &nihilominus mutata forma, non

: auc c(fendi in aliquo tanquam in tpto, cujus fubiilien-
mutafur at\ualiscnfifas feu exiftentia maferie,fed eadem tiam partialiter componat, licut de animarationali di
numero perfcverat : crgo idem erit dc partiali (ubfiftentia ximus, efl enim quoad hoc cadcm proportio Verun- .
ipfius mattriae . Probatur confcquentia , tum quia fubfi- tamen ut omnis tollatur xquivocario , addatur aiiquid
ftenf ia cl\ proportiooata cxiflentis , tum ctiam, quia crt qu declaretur, materiam non fublifterc utintegrutn
tam abfoluta ficut ipfa cxiflcnf ia ergo non : cfl cur magis tuppofitum, non enim nego quin /^y?/?frtf,iimpliciter
pcndeat abhac individua, &detcrminata forma , velab difûm interdum hoc rigorc lumatur, ut coiligiturcK
in
unione ad illam,quam ipfa exifleniia Ex quo facilc fol- . D.Thom. i.& 2. Dicaturcrgo niateria
i.q.75.arf.2. ad
vilur prior pars ratioxiis in contrariura : cfl cnim magna fubliftcre incompictc feu partialitcr.
diverfifas infcrformam maferialern & materiam : quan- Supcrcfl,ut dicamusde ulfima conclufionis parte,quia
quam cnim forma Gt abfolutc perfcfliorquam materia: ad maieriaies formas fubftantialcs pertinct fi attcnte , &
in boc fccundum aliquid minus perfcfta quod
Uraen cfl ,
confiderentur quse hiflcnus diximus , videri potcftob-
,
plus pendctharcdcterminata forma ab hac dcterminata fcura & non fatis cura iliis cohxrcns Diximusenim
fulj.
. ,. . ^
Sect. V. An fubfifkiuia ( r<rara lit indivifibilis, &c. "50^
fubriflentiam fnppof\fi piire materialis cfle modura qur- mcn modum matenae dfe partialcm fubfiflentiam nors ,
dam compofiium cx modis partialibus materif &fprm? : tamcn modum formx, quia modus materiaj efl quafi pri-
(liximusefiam modum illum,qui fe tenct ex parte matc- mum tundamentum feu bans tofius (ubfiltentia; taliutn
riac,effe partialem fublidentiam quomodoergo intelli- : rerum , & npn

fundamcnto aut fubjedo
nititur priori .
,g.i potcfl alius modus partialis ex parte formx , quin illc (Jndefit, ut manere pofTit naturaliter quidcm fine hac
etiam fit partiaiis fubtirtentia , cumex utroque rcfultct vel illa fprma vcl quacunque deferminata , fupcrnatu-
,
& componatur fubfillentia complcta ? Aut fi modus ille ralitcr vero abfqueomni forma & abfque omni comple- ,
forma: iubfillentii nonert , quid .qnxfo , erit ? Aut qua

mento quod ab illa provcnire pote(l Modus autem for- .
liter poterit ratio ejus intelligi ? Proptcr hoc crgo aliqui m'.E,licct !it comple.îcntum quoddam (ubfillentiae tota-
negant il-lam partcm conclufionis pofitac, conceduRt & lis , non tamen proprie pariialis& incompleia fub i-
efl
etiam formas materiales habere partiales fubfidentia; (tentia, quia efl talis modus qui innititur prion (ubjcdto ,
modos &
confequenter etiam fitcntur illas fubfillcre ,
, & fundame(ito,aquo ut a fultentante ita pendet,ut fine il-
quamvis incomplete & in toto. Alii vero quoad hanc dc- io fufiincri aut c(Te non pofTit , non modo naturaliter,
nominatiunem utunturdiflinflione fuperius adduila^fci- quod ccrtiffimum efi,vcrum ncc lupernaturaliter.QuaB-
licet,prQut fubfilkre dicit folamnegationem inhifionis, quam enim materialis forma pofTit a Deo conlervari fine
Xicdici poffe has formas fubîHere , non vero prout dicit materia, modus tamen exillendi quam h^bet dum eli ia ,
negationcm dependentix, & exidetitix in alio a quo matcria , non potefl confervari in illa forma feparata a
pghdet Veruntamen apud antiquos Do\orcs nunquam
.
materia tum quia pcr feparationem intrinfece mufatur
:
appellantur hx formx fubfiQcatcs nequedicuntur fubfi- ,

modus exiltendi , tum etiam quia ille modus eft quafi re-
ftereetiam mcomplete. Imo exprcffe D.Thom. inloco fpeiSi vus , & dicens aftuaiem h,ibitudinem & competit
proxime citato didingucns fubfidens fcu hoc aliquid in forma: non utcunquc , fed utinformanti , & compunenti
incompletum & completum , dicit priori modocxclu- toium. Quod etiam optimedcclarat ,
quantum ille mo-
dere inhasrentiam accidentis , & form;e materialis, podus deficiat a ratione fubfidenfia: partialis . Unde etiam
rteriori autem modo excludere impcrfcdionem partis.In confiat differentia inter modum exifêndi animas rafio
quo formas materiales dici fub-
fatis fignificat rion poffe nalis & aliarum formarum : nam illa prsetcr un onem
li(tere,etiam complete,feu eo modo quo materia vel ani- habet proprium exiltendi modum independentem a ma-
ina rationalis fubfifiere dicitur tcria . Atquc ifa fit , ut homo nobiiion modo fubfiitat ,
Sub/ianiiales forma ntaieriales , nec partialem jub' quam omncs aliae res mafcrialcs: fubfiditenim & perfe
Jijientiam htdenty nec fubjifiunc. totus & fecundum fecundum formam , materiam, &
Ex quo plane fif non habere materialem formam
, hibetque fubfilientiam integram compofitam ex partia-
proprium modum exiliendi qui fit partialis fubfillen- ,
libus fubfifteniiis ,
quam perfeftionem attingunt aliae
tia : alioqui ab iilo mododcnominaretur fubfillens , fal- rcs materiales declaratum ell , ut
tem incompletc.. Unde D.Thom. citato loco & caceri Sed quxres.an hic modus,qui ex parte formsemaferia-
Theologi tanquam proprium & peculiare attribuunt a- lis concurtit ad complendam (ubfiitentiam totius , fit ip-
nimE rationali inter omnes forraas informantes corpus famet unio talis fjrma; cum matcria, vel aliquis alius
quod fit aliquid fubfirtens, eoquodfit operans indepen- modus ex nafura Videuirenim
rei ab unione di!tinlus .
denteracorpore, ut organo (eu intlrumento: in arf. & ex hunc modum ta

diflis fequi iiliid prius:dixiir,us L-nim
3. expreflie negat D. Thomas animas bruiorum anima- lemeffc, ut fine materia conlervari non pofTit, hujufmo-
lium Ethocfenfu dicitur nomine Au-
efTe (ubfiftentes . di autem dcp.ndentia feu tanta connexio videtur eflTe
guftini in lib.de Ecclef.dogmat. cap. 16.& 17. folam propria unionis foimaj cum materia Iiemquia pra;teF .
faominii animam efTe fubliantiam animas vero bruto- , unionem.qux includit fubibntialem inhoe: onem, & de-
rum non effe fubffantivas Ratio vero eft , quiafublbn- . pendentiam cxifienti? talis formj mjtcria non v-iderur ;
tia intrinfgce ac formaliter includit indepen lentiam a ad quid fit neceffarius abu^ m.)dus ejuldcm form? & cx i
fuflentante, & maxime a materiali iubjeto feu caufa , ftenfii' i!liu>;, auf quem tffcctum fo;malcm habL-re polfic
a qua in fuogentre res pendeat
mate- ; fed in his formis circa exiftentiam talis formi- non eii eig j in lali forma :
rialibus nihil eff ( id e!i, ncque cffentia, neque exi- aliusexillentia: modus nili unio feu adh, o m mace- ,
flenfia, neque modus exifiendi) quod non innitatur ria.S cu' in forma acctdenfali adualis mhffio in lubjcBo
materiae, ut fuHcntanti , quodque ab illa non pcndeat efl modus exinentia' talis formx, & quafi ulfm JS 'ei mi-
inefiTc &confcrvari in gencrc materialiscauia'; ergo mo- nus ejus pra'ter qnem (upervacaneu oinnino effet alium
,
<ius cxilfendi tabs forma: illi connaturalis non poteft fingere:idcmeigoeltin forma fubitantiali,quatenus cum
habere vtram rationem fubfirtentla: partiilis. Confe- accidentali convenit in in formatione inhoeliva (eu de-
quentiaeft per feevidens. Mmor item elf clara , fatif- pendente a fubjidoquod intornut qtiamvis differat in ,
que in luperioribus deciarata & probita , quia quidquid gradu feu perfeftione talis inhffionis.Qu? difFcrentia op-
cft in his formis eft affixum materijE : e(l enim commen- timeetiamdcclai aturjuxtaeanJem dodrinam \ inh.-
furatumentitati & natur^ talisformx , cui connatura- fio enim iormx maferialis difFe t ab inhxfione acciden-
liscQ h^c dependentia Di;niqiie nihil eft in his for-
. tis ,
quia illa p ior talis efl , incompletf fub.
ut adjunita
inis, quod non producatur vel comproducatur per e- , b (lentiae matcrix , cum illa compleat p^rfcdlam & in-
duftionera de potentia maferix ; nihil ergo in eis eft , tegram fubfiilentiam in genere fubllantia; : exquocon-
quod non pjndeat mareria ut a fullentante Mijor au-
a . If at illam effe lub lantialem modum : inhrfio autem ac-
tem propoiitioetiam videtur fatis conltans ex communi cidentis nuliq modo complet , aut pertinet ad !ubfi!ten-
omnium co ifenfu:omnesenim per hanc negationcm ma- tiani integrx fubilantia; : fed elf Q.unino extra genus &
xira; declarant rationem fub ilknticE , & eam ut mini- latitudinem fubitantix .
mum ad (ubrulendjm rcquirunt, licet multi aliquid uitr^ Quimquam ha;c pars videatuf fpecie probabilis ,
prae-
polIulenr,ut vidimus. Item inhfrentia direile opponitur fertim cum hxc pluralifas rerura , aut modorum vitanda.
fubfiitentif : omnis autcm dependcntia a fubiscô (urten- fit, quoad fieri poiru: nihilominus tamen dicenduin exi-
tante poreit inh?rentia appellari: atque ira D.Th. fupra, ftimo hunc modum efTe dillinilum ex natura rei abin-
modum exillcntif forma: materialis in materia inh Erer^- formatione, feu unione, aut inhaelione formt natenalis
tiamappellat: repugnat ergo cum propria fubfillentia inmateria. Quod in primis dcclaro ex my.terio Incar-
Neque refert,q jod m his compa!itis matcrialibas ali- nationis: Vcrbam enim hypoftatice fibi uni ît fangjir
quid feu aliquis partialis modus ex parte form concur- nein (quem fuppono habsre formam diflinclam abani-
rat ad componeodim integram fubiifientiam totius. mirationali) &
in tridao alfumpfit cadiver, & juxta
Non enim n:celVee!l,utomne id,ex quo aliquid compo- vcram &
receptam fentcntiam potuilTet affjm re natu.
denominationem totius,ut
nitur participet rationem vel ramleoms, &aliam fimilem: exvtautem taiis unio-
non quidquid componit lineam,c(I linea,rieque omne id, nis privareturnirura afTampra intcgra atque fotali (ubfi-
quod componit houinem e(l homo,fi praprie loquimur: ftentia creata,& defail 0 ita contmgit in languine in , &
fic igiturnon quidquidcomplet lubfiilcnciam totius, eft cadivere Chridi juxta fanam doilrinam: ergoprivator
etiam incompleâ (ed el\ terminus q Jidam
fubfiilcntia , ta.-n incomplera (ubiiftentii miteriae, quim omni cotn-
velmodus coraplens fubfidenriam Itaque f.vtemur fub- . plemento fubiiitenfia; ,
quod cx parte tormoe adjungitur,
fiflentiam integram natur.E omnino materialis com- modo qucm forma materialis fe-
ide.t, illopartiaii ,
i)oni ex partialibus mgdis matccis & formx, dicimjs ta- cum afrertadcamplcndaai cum fubfutentia matcri? in->
Suaêz, Tom. XXIII. O tcgrarn
. , ,
2 19 Disr. XXXIV. De fupp Dfito cjufque a iiatwa , 8cc.
egram fubfiflentiam corrpofifi,non piivaturaatem for- JlasCajctanus loquitur) partialem naturam mafcriar , ut
jna fua inform.ilione & uniont; ad materiam propter a.f- nonpofTit faltemnattiralircrterminare ciiflentiam fo.r-
fumptioncm, ut per le notum e(\: crgo illius modus conn- mf.Neque econverfoexiftentia formj poffi. quafi hypo-
plens fubfiiiennam ex natura rei dillinftus e(l abacûali ftatice uniri fubfiftcntice materije.Quin pot<us fi vclimus
informatione,quia ut in fuperioribus traditiS efl ,nulluin argumentum retorquere , ex illa pofif lonc (equitur fubljr
ef^ cerrius f^gnum falisdiOipflionis , quam reaiis fepara,- ftentiam matcrlf noncfle incompletam: nam fi ialise:;i
tio unius ab alio jetiamfi mutua non fit . Nec video, quQ ut per eam terminetur exiftcntia materix formac, & &
modo poffit huic rationi fatisfieri, rifi pcr affumptio- conrequenterexiftentiatotius natursintegiae, quid ilii
nem irrationalis , feu inanimata.' natur^ non nniri fubfi- deeft ,quominuscompletafubfiftentia fit ? Undeex ili^,
flentiam divinam tofi naturas creatae pcr fe primo, feu fe- fentetiaetiam fequitur ,in totomateriali compofito noti
cundum fc totam fed tantum fecundum maferiam.Ve- ,
cfTe aliam fubfiftcntiam,vcl complcmentum (ubfiftenti^
runtamen hafcevafioeft inTheologia imprqbabilis, & practer fubfiftcntiam rr,ateri?t: nam unio exiftentiac ad
plufquam falfa , ut in librisde Incarnatione fuis locis o- fubfiflcntiam non eft complcmentum fubfiftentiae, fcd
Hendimus Et prxterea non folvit difficultatem nam fi
. : fol um via velquafi conditionecefTaria, ut cxiftentia li"
unio :it ad maieriam.ergo privaturmateria fua fubfiflen- nius per^lienam fiibfiftentiam terminetur, ut patet iti
tiapartiali: ergo non potcfl in forma materialimanere Chrifti humanitate unione ejus ad verbum . &
aliquls modus,qui ad rationcm vel complementum fubfi- Quapropfernihlletiam obftaf, fi quis refpondeat
,
{icntix pertineat ,
quia talis modus direiê ac praecife re- fubfiflentiam materia:nonenrealienam formse fubftan-r
fpicit modum fubfilicntia: materif, & illum quafi adluaf, tialiter unite ipfi materix, & idco unionem illam noti
& ab illoomnino pendet oflenfum efl ergo revolvi- , ut : eflTefimilem hypoflaticaeunioni , quêftadalienamfub-
mur cucn eadcm efficacia in rationem fa6\am, fcilicet , fiflentiam : ficut e contrario multi cenfent fubfiftcntiatn
quod talis modus eli infeparabilis ab a\uali informatio- clfe folius formx ,
pracfertim in homine , &adillami)r
nc : &
confequenter ex nafura rei diflin\us ab illa . mri effcnriam & cy.iflenfiam maferiae. Hoc (inquam)
Atque hinc fumi pofefl Metaphyfica rat io propria & non obftat nam cum roateriafit realiterdiflinfla a for-
:
hujus rei:nam ficut in integra natura compofita difiingui- ma & imperfedam

, habeat fubfiftentiam, tantumquc
mus entitatem nafurs a complefo modo fubfiflentiae, ita commenfuratam fatis cft alicna & extrinfeca ipfi
fibi ,
inipfamateriadillinguimuseffentialem entitatem,ratio- formx, ut non pofTit terminare fubfiflentiam ejus ni- ,
ne cujusell pars effentiEE feu naturaecomporitar,& partia- fi interveniente aliqua prsternafurali unione. Prxfer-
lem modum fubfiiêntiae rarionecujus componit intc- ,
lim cum oitenfom fit , fubfiftentiam uni-
in fuperioribus
gram fubfilkntiam totius Sic ergo in fubfiantiali forma . cuiquerei connaturalem noneffe rem diftinflam ab il-
fntelligitur effentialis entitas formx quae efl pars effen- ,
la, fed modi^m intrinfecum iHius Illa verq opinio , .
tiac & naturse compofitcc;& haEceft qua?informat mate- ,

qua: tribuitformi totam iubfiftentiam fupponit fub ,
riam ut efl etiam pars naturx,& h;rc aihialis infqrmatio fifteniiam eflTe rem fimplicem & realiter diftinftam ^ ,
nullo modo pertinet ad rationem fubfilientis fed praeci- , tamamatetia, quamaforma, & non e(Te termlnunj
fe adcompofiiipnem natura;, ut patct etiam in Chrifti exiftcntlsE,fed vel exlftentiam ipfam , velconditioneii^
huTianitate qux includit informationem animE ratio-
,
ad illam prjerequifitam, qua^ principia nos non admit-
nalisabfque ullo veftigio fubfiflentii creatE:ergoh2cin- timus Et juxt^ illa magisconfequenteraftribuitur fub-
.
formatio ut fic nullq modo pertinet ad complemenfum fiflentia formse, vel radici refpe(j\u materialium formar
fubfilientiae ergooportet aliquid aliud adjungercex parte rum , etiam ut primoquafi lubjeflo refpeû animse
vel
fvorma; Alioqui fequef ur in materialt nat ura completa
. rationalis in nulla vero fententiadici probabillter po-
:
qupd ad rationem fubfiflentis pcrtinet prseter

luiiil effe, , teft, quod fubfiftentia roaterlsE terminet hypoftaticee-
incompletam fubfiflentiam materia;, quodin fupcriori- xiftenfiam formSE , autquod integra fubfilienfia totius
bjs improbatum eft compofiti materialis compleatur per folam unionetp
Dicetur fortaffe , bis rationibus refle probari aliquid cxiflentix formx ad roaterioc fubfiftentiam .
aliud adjungendum e(Te ex parte formi, prseter unionem Concludlmus ergo ficut in materia prsctcr entifatenv
,
cum materia ,
quatenus ufraque eft pars effentia? , vel na- efftntirEejus,qusEe(t quidam partialis natura, datur mo-
turac; hoc tamen nihil tfl aliud effe prseter unionem exi- dusquidam ctiam,& incompletus, qui eft
partialls ulti-
ftenti^formxad (ubfiiienfiam materls. Nam ficut in mus terroinus exiftentist:e;us,ifa in forma materiali prae-
materiadiflinguunturex naturarei efTentia fubilften- & terentitafemtireniialera e)us,quf efl altera partialisna-
tia partialis, ita in ipfa forriiadiftinguitur unioad effen- tura , dari mqdum aliutn parfialetri cx natura rei diftiti-
tiam materisE abunione ad fubfiftentiam, peraffum- & \ufn ab illa ,qui efl terminusexiflentia;cjus: & ficutex
ptionem hypoftaticam una feparaturab alia: nam forma effentiis partlalibus materias & formseinter fe unitis cor\-
fangumis Chrifli unita manfit effentiac materi? non ta- , furgit integra & completa natura, ita ex iliisduobus mo-
men fubfiflenf i? propri? ejus,cum illam non habuerit:er- dis maferis & formae inter feefiam unitis confurgere in-
gohoc fatisefl adefficaciam rationisfalf , & uf intelli- tegram fubfiflcntiam tofius materialis naturs. Rurfu$
gatur fubfiflenria matcrialis naturf compleri per folam conveniunt in hoc illi duo partiales modi , quod uterque
hanc unionem exiftentise formae ad fubfiftentiam mate- petit ex natura fua unionem cum altero adeo ut natura- ,
ri?. Sed hxc refponfio nuUo modo poteft condftere nam : liter neuter poffit Cne altero cofervari.Differunt tamen ,
fi refte confideretur, introducit in naturali compqfitione quod modus matcrisE non innititur alteri, ut fuftentanti,
foppo iti cx forma & materia quendam modum hypofta- (cd folum requirit illum quafi ultimum aflum fcu com-
ticae unionis ,quodquam fit incredibile,& improbabiie , plementum fuum.Unde ultcrius fif, ut talis materisEmo-
per paiet.Declaratur aufem affumpturn , quia u-
fe fatis dus non requirat determinate hunc, vel illum mo-
niq hypoftatica nihll aliud eft quam unio unius fubftan- ,
dum formZjfed quacunque forma , vel modo formse con-
tiae (eucxiftrntiae fubflantialis ad fubfiltentia alterius , uC lenfusfit, fucceffive poffit idem permanere fubdi vcrfis
per cam terminetur: hoc autem attribuiturforma; mate- formis & modis earum. Ex quoetiam colligifur , talem
riali cum dicitur per fuam exiftentiam unirl fubfiflentix modum non termlnare feuafficere matcriampraecife,ut
niatcriacût per eam terminetur Nec refert,quodforma . unitam huic vel illi formx,fcd fccundum fe quandoqui- :
illa non lit integra fubflmfia fed partlalis nametiam 5 : dem variataquacunque unione ad formam illemoduse-
anima rationalis ell parfialis fubflantia , & nihllominus xiftcndi perfeverat In materiafecundum fc . Ha:c veroo-
unio cjus ad fubfiiicntiam alferius eft vera unlo hypofla- mnia longe contlngunf in matcriali forma
aliter Nam .
tica. Nequeef iam obftat , quod fubfiflentia materice fit in primisficut haec forma habet cntitatem innixam ma-
incomplcta imo tan'oerit mirabilior unio
: . ferii , ita modus exiftendi ejus innititur modoexiftendi
Unde opiimum conficirur argumentum Nam fubfi- . materi?,& ab eoquafifulcitur vcl fuflentatur.Ex quo fir
flcnfia completa tantum poteft naiuraliter terminare ut fit abeo infeparabilis , ita ut determinate pendeat hlc
comulefam naturam, cujus eft fobfiilentia quam intime ,
modus formaeab hac (ubfiftentiarnaterise, nec poffir aut
afficit : crgo (ubfillentia Incompleta tanf um potefl nafu- variare hoc fuftentaculum &quafi migrareinaliud fub- ,
r^litcrterminare illam incomplctam nafuram,quam in- je\um,aut omninopermancre.Rurfus hinc con-

fine illo
îme afficit ,ut modusejusintrinlecus, non rcaliter , fed jeflamus, hunc modum
formse nonafficere ipfam lecuo"
modaiiter tantum ab illa diflinlus:erg(> lnbiWfcnf ia ma- dumfe, led rantum ut unifam materi.T. Nonquodnon
êrii^ ita adaequate terminat intenfive & cxrcnfive ( ut a- adhscrcat ( ut fic dicam ) iniimc ipii formse & exiflentia^
ejus,
. ,, . . ,,
Sect. V. An fubfinentia :reAta fu indivlfibili^ , Scc. ,2,.f<l
ejus ,
quatu lerminif: enim dici non poteIi:a!ioqui fu-
id fubfiftcntia partialis . Hocfamen mihi lion probatur ^,,
per.flaus enfet talis modus , nequc haberct proportiona- quia cxiftimo matcrialem tormam non po!fe uniri matc-
jUOT entitatem quam immcdiate afficerct,fcd quod non
,
rix,nifi pcr unionem includcntcm dependentiam a matc,
confcquatur formam, ncquc illam afficiat mfi ut unitatn ria,&inhxrLntiani,quxfubTiftcntirepiignat, ut fupra
materije nam , ficut illa.forma fecundum fe non cft na-
:
dixi,forma enim non potcft aliter informare, quam natu^
turaliter capax cxiftentiGe, fcd tantum ut unita , ita etiam ra fuaapta fit,quia caufalitasformalis non poteft fupple-
nec tcrminum feu modum exiftentiae habct,nifi ut unita. ri aut variari in eadem forma at vero materialis forma
,
Itaquc matcria ^jrima ordine natiirx fupponitur

ficut non eft apta informare , nifi inhxrendo fuomodo, quare
fotmx, ita etiam codem naturx ordine inca prsfuppo- impoflfibile eft , ut inrormct fubfiftendo. Nifi fortaftie ad-
nitur modus fuUfiftcntije ejus forma vcro matcrialis pri- :

junilo novo miraculo quod talis forma fimul afficiatur ,
inointelligitur uniri materiae, &ini]Ia fccum afferre modis oppofitis,&ex natura rei repugnantibus ,quodia
modum ,
qiio cum materia componat rem complete fubhis modis ita prcxime oppofitis, ut funt per fecffc, & in^
fiftentetn, qucm modum habcre non poten ,

nifiprout hxrcre,nonexiftimo effe po(fibile, nifi conftitucndo ean^
unita eft tali materiac; & idco dicitur nonafficereillitn dem rem bisin reru natura,ficut indiverfis Jocis.Videan-
fccundum fe, fed prout unitara . tur,qu?dehac re tetigimusin to.i.3.p.difp.i4.fe6>.;.& 3.
Et propter hasdifFerentias vocamus modum illumma- Satij fit argumentis in principio po/itis, i/icom- &
terix partialem fubfiftentiam , & marcriam fecundum fe municabilitas fubfiflentix declaratur
fubfifteniemconftitueredicimus modum autcm forma; : Argumcnta, feu rationes dubitandi in principio fe.
non vocamus fubfiftentiam,etiam incompletam, & par- ftionis politx priori loco nonlunta nobis fol vendae:pro-
tialem fed complementum quoddam integrffi fubfiflen-
,
bant cnim &
confirraant fententiara a nobis propofitam
tias,quod non conftituit huiufmodi formam fecundumfe In his vero,qux pofteriori loco pofitx funt,attingiturdif-
fubfiftcntem, fed cum fubfiftentia materijEcompIet intc- ficultas alia,prxcipue intcnta in hac fctioac,fcilicet quo
grum tcrminum totius fuppoliti complete fubfiftentis modo fubfiftentia
creatadicatur incommunicabilis hoc .
Quod fi quis contendat, illura etiam modum formEe enimeffede ratione fuppofiticertiffimum eft ex omnium
appellandum ctTe partialcm fubfiftentiam, eoquodfit Theologorum fententia in principio 3. iib. fentent. &
quafi pars fubftantije totalis, primum innrma ratione ni- 3. parte D.Thom. Quo fenfu dixit etiam Boetius , per-
letur, ut Dcinde folura in modo lo-
jam oftenfum eft . ionam eftê rationalis naturx individuam fubftantiam
quendi a nobi,s,& a commuoi
ufu Philofophorum difcre- ideft, incommuoicabilem , ut omnes exponunt Sub- .
pabif: nam (quod ad rem pertinet ) negari non poteft, fiftcntia crgocrcata qux (uppofitum femper conftituit,
,
quin illc modus innitatur materise , &ab illapendeat. incommunicabilia, etiam c(fc debet : nacnfi ipfa ccm^-
Acdeniqueabfolutc ac Gmpliciter nemo poteft dicere municabilis cft"et ,
quomodo poft"ct rem incommunicaT
materialem formam fubfillere rationeillius modi, fed fo- bilcm redderc? Ha;c autem incommunicabilitas vi^
Jum efTe in toto,quod in ea fubfiftit.Decliratur hoc deni- detur repugnare cum his qux diximus de com- ,
queex modoexiftendi,quam haberet forma materiaiis,fi pofitione lubfiftentix, &dcuninc unius fubfiftentise
perdivinam potentiam leparata confcrvaretur &ex , cura ilia ,
quia omnis compofitio quandam com- rit pcr
differentia inter moduoi quetp tunc haberet , &quem
,
municationem : oportciergo veruin fcnlum hujus in->
habet unita materis Sienim Dsusconfervet animam
. com;nunicabilitatis apeiire
aque feparatam a materia,& iili conferat pofitivum n.o- tft ergo primoconnderandum,variose(fc modos com-
dum per fe effendi , ficutconfert quantitafi confecrata: municationis, &nonomnes excludi ex vi fubfiftentia:
in Euchariftia : ille modus differet a modo exiliendi ,
feufuppofiti. Eftenim inprimis quxdam communicatio
quem habet illa anima unita matcrix in duobus. Primo extrinfeca intentionalis feu ingencrecaufxfinalis ,quo ,
quia ilic raodus non haber cx le ordinemad maieriam, raodofinis feu bonum dicitur communicare fe ipfum
,
ratione cujus ab liia pendeat:(ccundo, quia direfle repu- alliciendoad fui diledioncm & hoc modo conftat fub- :
gnat cutn unione talis animae ad materiam quia talis a- ,

fiftentiam & iuppofitum efll"e communicabilia namai- :
nima non poteft uniri materia: nili cum dependentia ab cunc perfeflioncm aliquam per fe amabilem. Alia cft
illa,quxdependentia rcpugnat cum ilio modoexiftendi, communicatio eiiam extrinfeca , fedrealis, ctTefli- &
ficutmodus, quemhabetquantitas feparata, repugnat va quomodo caufaefficiensdicitur fecommunicare fuis
,
Cum aftuali inharrentia. At vero modus exiftendi quem ,

effc\ibus & huc etiara modo clarum eft non eflê de ra-
,
materialis anima habetnaturaliter non repugnat unio- , tione fuppofiti ut fit hoc modo incommunicabile Imo
, .
ni,& depcndentix,feu inharentix materia,imo natura in veroad luppofitura maxime pertinet hoc modo fe com-
fua illam polluIat,& ideotalis modus non eft fubfiftcntia, municare:nam(ajunf)a(iliones funtfuppofitorum,& fub-
illeautem, qucm haberet illa anima in pnvdiilo cafu fe- filtentia, quamvis non fit propriaac formalis ratio hujus
parationis, reveraedet fubfiftentia. Quia eft^ct modus communicationis imoefl
, non tamen excludit illam ,
fubftantialis,ficut & exiftentia ,

quam rcrminat: & eft^ct conditio ncccflTaria ad hanc Rurfus communicationem .
modus per feeffendi incompoffibilis inh2rcntix,quid er- cft aliacommunicatiointrinfeca,& formalis:vocoautem

go illi deeiTet ad rationem fubfifteniix ? formalem non tantum illam, quxeft in gcnere caufs
,
Dices, illa fubfifteritiaefretne totaIlr,an partiaiis ? non formalis fed oninem illam,in qua res communicat,vcl
,
enim videtur primum,cum fit tantum in natura partiali prxbet alicui fuammct cntitatem feu formalitatem
,
nec fecundum quia non eft apta compQnere unam fub!)-
, quomodoetiam materia dicetur intrinfece ac formaliter
fientiam iQtalem Circa hoc multa dici poirent,qux bre-
. le communicare compofito H?c vero tomunicatio po- .
viter infinuabo.Primum eft,non repugnare partialem na- teft etiameffeinultiplex,qu?dam cli fecundum rationem
luram fubfiliere per fubfiftentiam intcgram & completa, tantum feu communitas rdtioiiis,quomodo fpecies ge-
,
cum Chrifti aniraa fubfiftat pcr fubiiftcniiamVrbi,quod ncra, &aliafuperiQra prsdicatadicunturcommunicari

faltem in triduo ccrtiffimum eft : fic ergodici poteli illa infcrioribus. Et hanc communicationem excludit in pri-
animx eflTe quafi totalis
fubfiftentia talis ,
quia noneft a- mis incommunicabilitas fuppofiti fubfiftentix,fed non &
ptaad componendam aliam lubfiftentiam , fed in (e eft eft propriacjus, fedcommunis cuilibet fingulari : nam
indivifibilis . Secundura talem fubfiftentiam lim-
eft , quxlibet res fingularis, live fit natura , fi ve fuppofitum ,
pliciter in fua entitatecffe imperfedara hoc fenfu di- , & non poteft pluribus inferioribus comunicari. Imo ipfum-
ci pofte incompletam non quia ordinetur ad complcn-
, niet fuppofitum , vel fubfiftentia in tantum eft hoc modo
dam aliam tantum eft apta ad ter-
fubfiftcntiam.fed quia incommunicabilis , in quantum in rc ipfa fingularis eft:
mitiandam incompletam naturam. Sicut modus per fe nain ipfa ratio fubfiftentix vel fuppofiti, prout abftrale ,
quantitatis feparatx non eft partialis proprie, quianon concipi poteft, communicabilis eft fecundum rationctn,
qrdinaturad componendum alium i tamen eft quid im- ut indicavit D. Th. i. part. qu. 29. art. i. ad i.
perfelum,& incompletum in fe , ficut etiara motus eft Aliacft communicatio realis ejufdem rei fingalaris
in fequid incomp!etum,licet non ordinetur ad compone- ad plurafuppofita,vel plura entiarealiter diftinla.Q.ijx
dum a,lium motum , & hfc duo vcra funt. Tertium vcro poteftduphciter intelligi fciliccf vel per identitatem ,
,
poffct aliquis addcre , fc.poft^t. a Deo fieri ut talis anima , vcl perunioncm tantum Priori modo non repcritur ta-. .
confcrvata illa fubfiftcntia uniarur materi? , & tunc iila lis communicatio cxtra divinam naturam
Unde in- .
fiibfiftcntiacum fubfiftentia partiali m.iterif componc- communicabilitas huic communicationi oppollta con- ,
êt unam;quod fichoc verum eft,propriiflrimc diciturilla yenit quidcm omni fubfjftentixfinitx, nonta.T:enex eo
Si<arez Tom. XXIII. O 2 prss-
,, . ,
Disp. XXXIV, D{ fuppofito cjufquc a natura , 8fc.
praecire,quod fubfidcntia fingularis eil,fed ex cy ffnt.uon ,

communicaturXiibjeiBo fubje6>um accidcntl, &(quo4 &
quod finitac(h Nam divina natura , licct (it fingularis & ad rem praefentem /pe\at ) fubfiftcntia communicaf r 1
communiseft fribus per-

eflentialiter (ubfidens, realiter naturse, cui intimc conjungitur , cam terminando <ic
fpnis r;a^terdil1inftis fecundum fotam fuam perfeflio- natura co.mirunicafurfuppofito, cujuseft forma Jc cf-
nem , & ipfammct fubfiflcntiam abfoiutam , & econvcr- fcnfia, &
ipfi etiam fub ilicntis communica'ur
, fiqui-
foomnis res finita eriamfi non fit fubfifiens, ert incapax
, dcm illi unitur. Undc concludi vidcf ur, incomrnuni-
hujus communicabilitatis refpc\u plurium &dif}in\a- cabilitatem> abfolute fumptam non poTseffcdt raiione
rum rerum per identitatcm provenit ergo hasc incorii- : fubfiftcntiaectiam creata:, fcd fub aliûa dctcrminat
;niinicabilitasex limitafione . Quamquam autcm hxc rationc vcl imitatipne
fit fufficiens ratio, & adaequata refpeftu crcaturarum ,
Qupd ut dcclaremus,id vertendum efl, aliud cfTe loqui
Bon taraen rcfpciftu omnium rcrum quia divinae perfo- ,
dc fuppofito, aliud de quacunque rccrcata fubfiftc nrf-; a-
nae fecundum proprias relationes feu proprictares pcrfo- liud deniquc dc fubfiftcntia ipfa completa,vel incomplc-
nales funt hoc tnodo ^nconsinpnicabiles per idcntitatcm, ta.Suppofitum cnim abfolutc dilum fignificat fubftanti-
non propter limirationcm fcd prcpter relativam oppo , am complctam & totalcm,atqueomnino detcrminatant
fitioncm vcl originis abhacenim provenitdiflinflio
, : ,in generc fubftantia;. Undc fuppofltum creatum , ut tale
divinarum pcrfonarum , & confequcnfcr incoirimuni- cft ,omnino eft incommunicabilc,quia ncquc iillerius dc-
cabjlitas unius refpei\u aliarum : nam refpcflu inferio- tcrminari pof eft,aut quafi contrahi, vcl modificari in ge.
rum tcrum potjus provcnit ex eminentia , & infinitafc nere fubflantiz , & quam vis accidentia recipiat ,
quibus
rationecu usnonpofTunt identificari cum rebus finitis communicari videfur, nontamcnrecipit jllafecundum
& inferioribus , uf per fc notum eft . fubfiftcntiam fuam,fcd fccundum naturam, cujus fignum
Alia vero communicatio realis uniuE ejufdcm rci fin- & eft, quia ablata fubfiftcntia , eadcm accidentia mancnt
gularis refpe6)u plurium di(bn\arum , non p r idcnti- & prsBterquam quod hacc communicatio accidcnriumefk
tatem , fed per unionem tantum ^ naturaliter faltem lo- in aliogcncrc , &
valdccxtrinfeca . Non poteftautcna
quendo, repugnat fuppolito& fubfiltentiaccreat? unde fuppofitum crcatum communicari fecundum fubfifleij-
ôc fenfu eiiam incornmunieabilitas tali communica- tiam fuam alteri naturae fubftantiali, non fplum natu-
tioni oppoflta eft de rationc illius. Imo juxta probabilcm ralitcr, vcrum nec fupernaturaliter, utdiximus, atque
opinioncmTheologorumetiam fupernaturaliter,feu per itaeftomninoincommunicabilc. Formaliter autem ac
diyinam pofentiam,omnis fubnflcntia crcataeft incora- propriifrime, &quatenus fuppofitnm eft , eft incom-
Riu iicabilis non folum pluribus fuppofnjs quod indu- ,
municabilealtcriluppofito, non folumcrcato, fed et-
bifatum el) , fed etiain pluribus nafuris: fubfilkntia e- lamdivino, ut abeo fuftentefur feu tcrminctur nam :
nim creata ita ef\ alligata ( ut fic dicamj proprii naturar, in rationc fua includit quod fit ultimo terminatum : ,
quam tcrminat , ut nulli alteri cpmmunicari pofTit^quod hxccrsoincommunicabiliras eft propria fuppofiti , uC
ahis verbis dici folet, fuppofitutn creat um ita efTe imper- fuppofitum eft . Undeefiam divinis & incrcatis fuppolj-
fetum,ut non poffit alienam naturam affumere aut tcr- tis convcnit : nam
fuppcfitumdivinum communi-
licet
minare. Quatn incommunicabiiitatem non habct divi- cabile fit creatis naturis non tamen ut ab cis tcrminc- ,
na pcrfona , aut fubfiflcntia: potcftenim pluribusnatu- tur, fcd utcastcrminet, &quafifefuftincat.

jis communicari pcr hypoftaticam unionem faltem fu- Neque huic incommunicabilitati oljllaf,quodcum u-
psrnsturaliter: naturalifer enim id fieri non pofefl nam : na aqua,v.g.uniruralteri,cx duobus fuppofirisintcgns fic
|icet effehocmodqcommunicabilem connaturalc fitdi- unum,atque ita vidcfur unum fuppofitum fubftanfialiter
yina; perfonse vel fubfiflentia; , ipfatamen communi-
, uniri&communicari altcri adcomponendum unucn tct-
catioEiulIi naturajcrcata poieft effe connaturalis cum- , tium.Hoc(inquam)nonobftaf,quiacum dicitur fuppofi-
que debeat permutstionem creaturae,& non Dei,ne>
fieri tum incommun!cabile,&intcIligitur formaliter feucum
cellario fequifur,ut pcr folam murationcm,vcl a6\!onem compofitione , id cft , mancns fuppofitum : nam fi amit-
fupernaturalem fieri pofTir . Unde fir hanc incomqriuni- tatrationem feu complementum (uppofiti jd quod re- ,
cabilitatem abfolute fumptam nqn cfle dc ratione fuppo- liquum eft communicari poterit, faltem ut pars toti vcl
,
ii t i ut fic , fed dc ratiqnc fuppofiti crcati . Imo in ipfomct comparti.Arque ita contingif in praedifô excmplo: naOl
fuppofitocreatonon oriiurcx aliqua conditione ad ra- cum aquaunit^r aquf,utraqueamirtitaliqucm ultimura
lioncm fuppofiti perfinente: namaliis etjam rebus con- terminum fcrminantcm &complentem rafionem toti-
yenit ,quxnpn funt fuppofita Una enim forma non po- . iiSjfeu totalis quam fuppofitum Cgnificat , Sc
fubftanris ,
teflnafuraliter effe in diverfis materiis adajquate, nec amba: acqu runt comrnunem terminum,}nquo uniujitur
unarnateriafubdiverfisforniis interfe rcpugnantibus , permodum partium & ideoqua: uniuntur, nonfunt
:
neque unumaccidcnsindiflinflis fubjeflis , nequc una fuppofifa,rcd potius ut unianfur,definunt clfe fuppofita ,
naturain diflin\is fuppofitis, & ficde ^Hi? Qupd ergo , atquc ita femper vcrum cft,fuppofitum ut fuppofitum ef-
fubfirtentia crcata non polTit naturaliter communicari fc incommunicabilc,vcl(ut ita dicam) inunibilc fubftan-
pluribus rebus, fcu naturis,cx eo provenit,quod limitata tialiter altcri fuppofiio . Diiîmus autcm fuperius , fub-
eft & finita
eadem enim radice fimilis incpmmunica-
: ex ftantias, quse non amittcre f otam fubfiften-
fic uniuntur ,
ijilitasrcpcriiur in omnibus exemplisaddu\is,& in aliis tiam,quam antea habebant, fed folum indivifibilem tcr?
rebus aut mpdis fimilibus.Quod vero etiam fupernatura- roinum cjus exquo fit , ut partes aquz poft unionem in-
:
liter eadem fubfiftentia crcata incommunicabilis lit mul- tcr fc poftlnt dici fubfiftentcs non tamen fuppofita : ,
tis naturis,etiam cxillimatur provenire ex limitatione c- nam denominatio fubfiften'is indifferens eft ad totum
jus, fedquia hic communis ratio non Iuf6cit,ut opinor & ad partcs, qua? pariicipant fubfiftendi modum , kuad
addendumeft idoriri ex propna imperfeCiîone fubfiftcn- rem complctam & incomplctam: denominatio autem
liaecreatae, fcilicer, quia fojum eft modus naturaf ,quam fuppofiti ,ficut& perfona, eftfolius fobftanfiae comple-
terminat , & non rcs omninoab illa diftin^Sa Eft cnim . tae , & plenc conftitutae in fuogcnerc. Quod excommu-
intrinfecum huic modo, ut folam illam rcm afficerc pof- ni ufu horum nominum conftat . Sic cnim, ut notavit
fjt, quam modificat, quia in fuo modo afticiendi dicit D. Thom.i.part.qu.29. art.i. ad 5. anima rationaliset-
quandam identitatem cum rc , quamafficit. Undehoc iam fcparafa licet fubfiftaf, non eft perfona, quia cft fub-
noneft proprium fubfiftentije, fed cpmmune omnibus ftantia incomplefa , /icut ec manus ( \nc\ait ) nec auf
inodis, tam fubftantialibus ,quam accidentalibus, quam cufjquealiapartiumhominis Quod fi qais dicat lakem ,
rem latiustraii\avi in i.tom.5. p. difp.i 3. fc\. 4. poffe vocari luppofirum incomplefum ficut nonouUi ,
<ûid fil
Porro communicationem unius rci rcfpeflu
prcEter appellanr animam femiperlonam rclpondvndum cft, :
aoninuoi plurium pofi (1 inrelligi communicatio unius rci rcfpc-

,
id lolum pendcreex ufu vocis , idtoque effe illam locu-
tio for-
du altcrius performalemunionem vel conjun\ionem , tionem impropriiftlimam & in rrgore falfam: nam cunt ,
(niis, Sc
quibus re> aliquam ut forma communicatur materis
,
& materia , dicitur fuppoiitum incompletum involvifur repuo ian- ,
lius poflSl
convcai'
forms, & ficdealiis. Afquehocmodo nulUcftê vidcfur lia in ipfis lerminis fecunduiTi propriam (ignificafionena
rcs creata(uf divina omiitamus) omnino mcornmunica- corum nam fippolitum noo fignificat ni lub^tjnfiana
:
bilis; quamquam enim non ornnis res omni modo lomu- complefam. Verum cft D.Th.infcrdum intln...re illam ,
nicari po(rit,nulla tamen vidctur eftê res, quic non fii ali- diltindionem non tamen lubnomme /Hppo/tri /e.d/ui'
,
quo modo cominunitabilis .Nam,utdiccbam, materia fifteniis & hoc aliquid , ur patet i .
p. ij 1
7 5
,jr' z.ad
communicatur fornaas , & forma mafcna: &accidens , I. ub: ait : Hoc aliiutdgotefl accipiduplicKer ttino mod^
. . . . ,,,
V. An .fubriHcntia creata .fit .iiKlivifibili':;,, Scc. j2-I]
liflentiam coropletam. AtqLie ita fatis Conftaf ,quo mo-

fro qutictiiique fubfiflente , *lio modopro fuhfiftentecom-
fleto iit naturA aLicu]ns fyeciei yrimo
mado exchdit - : do lubfiftentia incommupicabilis fit , qua rationehas.c &
compo-
hxrentiam accidentis formx materiaUi , fecundo
, & proprietasnonrepugnetdivifibilitati ejus , feu
piodoexcluditimperfeilionempartis unde manus fof- : fitioni eK partibus : & ita etiam fufficienter fatisfailum
fet diei hoc aliquid printo medo,fed nonfecundo.moda , & efl argumentis in ptincipio feilionis pofitis
idem ed de anima .
Quocirca loquendo de fubfinentc ut fic ,

notiincludit S E C T I .0 VI.
tit ibfo-
Cimomnimodam incomnaunicabilitatcm , quam inclu-
luts oon
reddlc o ditfuppofitum. Namindivinisriatura fubfiilens^ctiamfi Quat CAnfam efficientem & materialem
tnnino iii' communicabilis ell tri- habeat fubfiflentia.
fil petfe\um &completum en$,
aommuni
cabilem bus fuppofitis non ut ab eis pendeat nec quia illis indi-
, ,
tii)irain geat,ut fubfiUaf.fcd propter

jus commnnicatur mulfis fuppofitis ineffabili quodam
fuam infinitatem,ratione cu.
EX his,quse ha^tenusdiximusdeformali-ratione fub>
fiflentix,explicatx funi fcre omn<.fi propnetates, &
tnodo.perfummam idetitatem & fimplicitatem.In crea- vari.T divifiones ejus ,nimirum in incompletam & conn-
turis autcm non habet locîm ille modus communicatio- pletam , in fpiritualem mat6ri<klem , tn fimpliccm & &
nis, & etiam coropieta,efl omnmo
ideo.fi rcs fubfidens fit compofitam,feu di vlfibilem indivi bilem.Solum ergo &
iBCOtnmunicabilis ac fuppofitum. Res autcm incomplc
,
fuperefl dicendum in prielenfe fe\ione de caufis ejus , &
Intercaulas auterafuhfi-
ta fubfirtcns poteQe(Te communicabilis permodum par- in fequeniideejus eff.tibus.
tis , dummodo talis communicatio non fit pcr

inhircn- ftentiae finalis dcclarata eft ,
explicando munus necef* &
tiam,nam hfc rcpugnat cum modo fubfiilendi,ut di6\um fitatem ejus , formalis autem nulla efl ,
quiaipfa fubfi-
forma vel a\usultimus in fuo gentre
efttunio autem per modum partis non repugnat rei fubfiflentia eft quafi , :
incompleti feu partiali , cum pollit dari fubfifien-

ftenti foluni ergodicendura fuperefl deefficiente, &obitera-
tia CKtcnfa,& conflans ex partibus, ut ofienfum eft . liquid attingemus de materiali
Atque itafacile connat, quid dicendum fit de fubfifle- Duoergofunt incerta circa efficienfem caufam fubfi'- Sulfiftenr
Qux.incS-
municabi. jia ipfa n abfl raiflo fum pta na m generatim loquendo, ftentiar. Primum efl , neceflariam aliquam caufam, a elTe
omma
i ;
,
derationeilliustantum eft illa incommunicabiIitas,qu$ qua omnis fubfiflentia rerumcreatarum fiat. Patet,quia Qf,am re-
riiione
/ubfiaen- opponiturinhsrentiar, feu inexiflentii alio luflen- m hxc fubliflentia efl aliquid realc, &nonefl qujd increa- qujrit ef-
^^'f'"^"*'
tante: loquendo vcroin particulari de fubfiflentia com- tum aut jtternum ergo neceflê eft ut ab aliquo agente
: ,
plcta ,
qu2 in rebuscreatis femper eft fuppofitalifas, vel habeat fuum elfe qualecunque illud fit.Secundum eft,fub.
perfonalitas,illa potefl dici aliquo modo communicabilis fiflcDtiam uniufcujufque rei ab ea caufa efficiente fieri , a
ut quod,ineommunicabilis vero , ut quo Metaphy fico- fi qua fit res ipfa quae fubfiflit , feu natura iHaquam tcrmi-
rum morcloquamur :illaenim quatenusefl a\us quidam nat fubfiflentia ; itaque In angelis & rebus omnibus ,quas
communicatur illi & hoc fcnfu
{laturae cui adjungitur , , per creationem fiunt , Deusipfeefl caula efficiens fubfi-
diciturcommunicabilis utquod, conflituit tamen rem ftentise, in his autem qua; fiunt pergenerariooem,gene-
omnino ini.omupicabilem,tum pcr modum form? inljte- rans ipfumaquo res genifa fit , etiam confert illi fubfir
rentis quatenus fubfiflentiaeft , tumetiam per modum
,
ftentiam.Hoc conflabit magis ex dictndis,nun(.breviter
partis quatenus completa efl,& hoc roodo dicitur incom- probatur,quia famcreafio, quam gencratio, per fe primo
niunicabilis,ut quo.Undeconfequenter:habet,ut etiam , & immediate tendit ad rcm lubiiflcntem, ut hc ergo ne- :
ut quod,fit incommunicabilis cscteris rebus, pr;Tterquam ceffe efl, ut efficienscrea' ionem, vel gcnerationem , cffi-
fu2 propris natura: , & ut illi etiam non communica- fit ciat aliquo modo fub'iflentiam (ui tffeflus . Difficultas
bilis per inhxrectiacn,fed per intimam quandam modifi vero etiam duplexrpnma , an caula creans
efl vel gcne- ,
cationem & identitatem.Duobus prseterea modis intelli rans rem lubfifteniem (e foIa,&eadem omnino aftione
gi potefl fubfifletuiam creatam ,
&compJetamelfe inco- quaconfert illi exiflentum,confcrat etiam fubnflentia:
municabilem feu(quod idem efl ) effe ratioaem
, ut quo, fccunda, eflo zSSxo fit aliquo modo di vcrfa , an iit immc-
conftituentem rem incotnmunicabilem Primo refpc- . diate a foloefficienteexiflentiam rei,vel anillam efficiat
luipfiasconflitutiperipfam , utfic: &hoc cfl certifti- mediante ipfamet natura^cujus efl fubfiflenf ia .
mum, quia illud conflitutum efl fuppofitum, qyod ut tale Qua

aHîone fiat fubfifleNtia
cft,omoinoeft incomuaicabiIe,utdeclara.vimus Secun. . Circa priorem partem multi (entiunt eadem omnino
(dorefpclunatur2e,quam terminat ,ideft, quodnonfo- aQioneficri ab eodem agente totam rem fub 'flentem ^'jj,^fjn,
lum fuppofitum ipfum , fed ef iam naturam lemel termi- cum ,& cxiflentia. Quae fententia vide-
fubliflentia ipfa tentia.
natam reddat incommooicabilem alteri fuppofito, feu tur fumiex D.Thoma i.part. qu.45. art.4. ubi aif,crcari
sncapaccm alterius fubfnlcntia: Et hocquidem, fi folum . & ficri efTe proprium rei fubli(ientis, quia ejus eli fiericu.
fecundum natursp lcgc<;, & capncitatem naturalem in- jus efl tn"e:illius autem propric efl effe^quod eft fubiiflens:
telligatur, efl certiliimum & per fe notutn Si autem , . nam illud eft ,
quod habef efT.: ergo fentit D. Thomas
inordineetiamaddivinam potentiam rcs eft incerta , unicam eflê ai\ionem,qiia fif res fubtiflens,ut fic, per qua.
quamvis probdbilt fit hoc etiam modo reddi prorfusin- comproducitur feu concreatur. Quod
(ubfiilentia ipfa
communicabilem naturam creatam propria fubfiilen- ,
teflimonium non folum D. Thomae audoritatem , fed
|ia te.ritiinaum Quamvis nec de natura divina , necde
. ctiam efficacem raiiontm confintre vidctur Et confir- .
creata terminaia perlonalitate di vina id verum ha- , maturrnam quando accidens fit in fubjeflo , eadem a\io-
beat , de qua rc dixi i .tom.tertia partp difputat.14. feiit. ne fit entitas accidentis a(^\ualis inhje.io ut nunc , & ,
2. De dicendum efl,con-
fubfiflentiadeaiquc incompleta fupponimus ex ditlis in fuperioribus crgoeadem ratio- :
rem incommunicabilcm per modum inhfrentis,

ftituere nc fubftantialis natura , & tjus fubfiftentia unica adîo-
non tamen per modum partis namhocipfo, quod in- : ne fit Probatur confcquentia , tum quia fxpe diximus
.
complctaeft, poteil elfe pars; & idco illi non repugnat candem proportionem fervare modum fubfiflenfiae ad
communicatio per modum partis utfatiscx fuperiori- , naturam fubflanfialem , quam hibet modus inhaeren-
bus conflat tiy ad nafuram accidcnfaiem : tumetiara, quia ficut
Dupleje Solum occurrit ultimo advertendiim ,

diipliciter eftc fitforma accidentalis inhserens ita fit natura fubflan- ,
modus in pofte fubfiftcnfiam incomplt.ta(ii,kilicet, vel ex fc & in- tialis fubiiflens Denique confirmatur ,quia fuppofitum
.
conipletz
fubtiflea-
trinfece,vel ex accidenft&(ut ita dicam) ratione llatus. creatum efl unum ens fimpbtiter ac per fe ergo una a- :
Pfiori modoefl incomplaa lubfiflen: ia anjni? rat lonalis, flionefit: ergo illa eadem a<Sione , & ab eodem agen-
vel materis primae & ideo five anima fit coii|unfta,fivc
: te fit, feu concreafur fublirtentia .
fit feparata, fempc fubfiftentia cjus eft incomplca (em- , In contrarium autem fumi potelt argumentum ex my-
perqueell communicibilis , neque poll leparationcm ha- fterio incarnationis, in quo videmus animam rationalenfi
bet aliquem modum pofitivum communicaiioni rcpu- , elTiircreatam eadem a\ione , qua crearetur, finoncffct
gnantcm: & propser hanc eti^m caufam non eft luppo- Vcrbo unienda , & ejuldem fpeciei cum a(blionibus,qui-
litum Pofleriori autem modo tfl incompleta fubfiflen-
. bus-ilix animcE rationalescreantur, ut fuppono ex his
tia partis aqus,quando unita tlt alteri parti , quia lolum late tratlavi m i tomo 2 partc dilpjtatione 8.fct,
qux .
proptêr flatum qon eft termirâta proprio & incomaiu- ergo creatio animae , utialisert, non terminaturad
I .
nicabili termino. Ac propterea u fepateiur, acquirit fubiiiientiam anims,led ad folam cxiltetiam: ergooporr
falem tcrminum , efl i
je verum luppolitipm habens iub tet } ut fublifteniia aba ai\ione,feu alio modofiat. Simif
Suarez. Tom. XXIIL O 3 lear-
, , . ,,
,
^^4 D^s^ 3^XXIV. De fuppofiro ejufque a natura

Je ^/gumcnfum (5eri porel) de cffciSione forius humajji- exinens.poten effe finc cfftf) ione propri? fubfificDfi.T , uC
Ians:& <id res ornnt r, iip'clt a |)|)licari. N a(n angv;lus,v.g., exn yli(.rio Inca' non poicfl ? eme
r i< nis conflat : :
poffci nuni. uniri HyDoHjnce Pv.o qiioad ipfius naturam ,

ronvtrfo ficri , uf cffc6tio liiitcnii* maneat line <.-îooc
urfupp >nMT)us,&. func dc-fincrcr cff fcu confervari fubfi- produfliva, vel confervari va naiura; cx il^ntis Et ra- ,
/leniia mgcji: confervarctur autem natura cjus eodcna lio efi , quia cum fubfilleniia f ntum modos natura:,
fir
pnodo, & in eadcm

in qna nunc confcrsratur: cxiitcntij , non potcfitffeautfieri, nifi ip ipfa oaiura &iClutermi-
,
ergoeit aCliQ diverfa qua conlervarur cxi(lentia,ab illa , nansillam: ergoordine naiuraf effentialiter (uppopite-
ea,qua fub flenria confervatur, q landoquidem unaccf- xiflcntiaija , &
confcquentcr effetbonem efiam, vel
fane peimanet alia crgo cfiam eii di vcrfa aQio ilU y
confervationem jpGus nafurg:- ;uxta principia ^rgoano-
gua rcs accipit cxiflcnfiam ab ca ,
pci quam (.ub(iftenti- bis pofifa ita philofophandumed, .efiamfialiiiuxt^^-
îprccjpit. nam aflio produ(3iV3, & confervativa ea liaprincipiaajiteropinari cogantur.
dem cll per le loquenilo, fi agcns non varietur . Etcon- Ncque priorfs rationes quidquam confra hjec eflfici-
^ maiur rjtiope phyfita : nain a6îoncs variantur ju- unt:nam ad fummum eo icndunt
hanc aftio- , ur probcnt
^radjilindîoncm & iitctffitan m terminorum , c;> quod nemeffcunam, non vcroquodfit fimpltx& indivifibi-
a^îLtiiihilaliudfir, dcpendcntia icrmini ab a- quam iis . Sicut e tonvcrfo, licet pofleriorcs rafiones pro-
gentc, quacf9rm*l"crcft iripdus quidam jpiius tcrmi- b.nt, ut dixi , illam aflio cm non cffe unam fimpliccm
n' reajttcr vcro cil iplcmei lernainus, ui progrediens

,
non tamen probant definitc effc duas , fcd vcl cfTe duas
ab gtnte i
(td iubfiitenfia i fl a'iquid c>i riafura rei diflin- vel unam compofif am,qui dimitjui potclt,& quafi ifiuti-
\ui a re (ubrnlerite , & ab txillemia ejtis : ergo habct la , vel dimidiata manere. Quid autetp horum vcrius fif
divcrfaTi depcndcnfiam & emanaiioncmab agcnte : fit inquircndu fuperellipcndet aute hocex pofteriori puncto
rgo ptr duiinitani a6J onem. fupra propofiio.Nim fi (olum agcni,quod cxifleniia cffi-
D H)busmodisin'tlligi pofeH aflionem hinccffeuna cit,facifctiam immrdi^te fubfiltenf ia,videtur fane ufrii-
vd p!iircS;prirno, quod ii i fii una, & fii indivifibiliierea- que facere una aflion foiali:fi autc iptum foluro coofert
dem , iia uttffeiVo lubfillennarnih I m re addat tffecljo- exilteofiam, (ubfiilfnfiam auiem non perfc folum , fed
p\ nifurr (& cxiiletTrije e)us,quar pcr fnbfidcritiam ferroi- mcdioaliquo prjncipio iplius rei fubfillentis , confcrt e- ,
nafiir Alio mouo n tcHigt potelt cffcdionerTi fubfi ten-

. ronf aiîonesdus, quja in rigorc funt a diven s princi-
iiafiliquid iddereailioni ceaf It-u produ(^\i vap exi- piis- ob hanc igitur caufam fimul hscc fradanda funt.
{lcnija: rei. H'J]C ndum 1 1) n-im dun-

auiem (ubdilijngu. : ûod fit principium proxint^w , A quo manat
biis rTiO(.tis pptcit accidcrc priaio, und quod addir rffc- , /ulffiflentia
ftiplubfiilcntiae, fit .*6îp omnin diltinila ab iffeCîo- ) Ell igifur prscipua hu)us feClionisdifficultas
, an fub.
Oe exiitcntiaf , quamvisex natura rei fit cosjuncJa cum fiflenfiaiffeftii/e(cquaturcx iptrinfecis principiis natu-
iJla.S.tUndo,u' non fii aftiodill'n6â,l)sd v cijj-i paisquf- n cxiflcniis, an veroa folocx rinfecoagentc dcturnaf
jdam ciuldcm .iC)ionis, ita ut una lanfum fit adio, qux ad tura lolum paffiva , feu quafi paffive fe habentc rcfpeflu
$am c xill.nferp (5j lubfiitcntcm lerminafur, illa famen illius. Et videfurquidem hoc pollerius verum cffe . Pri-
001 plcx, tcd cofi'pofiiacx ptriali modo,feude-

fii fi mum ob rafionem fupra infin atam, quod aflioagcntis
pendepiia fcrm nara ad cxiltentiam,& alio partul) mo- per prima tendif ad rem lubfillentem ut fic:crgo ipfum
fc
do tcrtninafo ad (ubfiUentian .Sicut adto q la coniinuc , folum eit quod dat tffe\ui fofatn cntitatem, ufque ad
,
fi (,alo ,ui duo,vt I ca|o bifedalis.efl quidcm unanon ta- (ubfiflenfiam. Sccundocx illo fimiii de accidente: pam
fpcn fimplcx (cd compofita cx parfiatjb is aC]ionibus ler- quandoaccidens fif unituin fubjefô, modus inhifiopis
rrjinafis jd divcriusg adus , & ad divt t(as partescalDris, nonefl aîliveab iplomet accidente ,quod unitur , fcd fo-
Imo h*c aCîonis tompofif lo poteil adhuc duobus modis lum extrinletum agens , quod eflicit accidens, confcrt
contingcrc, unus elK ut cotnpo tio fir taljs , &fan'um illi aflualem inharrtntiam ergo fi fcrvanda efl proportio,
cum depcndtntia parfiufT) infcr (e, ut non poffii una jdemdicendumcltde fubfiflentia refpe\u naturae fub-
pars manereaui fieri & hoc modo cenfemusef-
fiiK alia : Oantialis. Tertio, quia alias fequi'ur materiam pri
(e unam aClionem,qua fit,& unifur fub|e6\Qaccidens,& pnameffe principium ii^trinfecum a\ivum fuafubfiftcn-
omnis formj,qu3e cducitur dc pofcnfia materiar fcu fub- tiar ,quod eit contra naturam materix: nam cum pura fitt
jti\o Alier muduseii , uf corapofiiiphsc fii fine inutua

.
pofentia, non eflaifîva. Scqucla patet quiatamin ,
partium dependeqtia, i'auf poffif manere una parsa- trinfcce comparatur, & tantam conncxionem habet
fJionis hne^lia quod inierdum vjciffim & indifftrcn-
,
cum materia, ficut fubfiflentia
illa partialis lubfiitcntia
fer confingit in uiraquc parfc, ui quandointereas&

fcr- animscum anima aut complcta fubfiflentia totius na-
,
jninosp^rrulesearum nulluscfioidopcrfc, ficuf ine- turx cum ipfa natura Quarfo, quia alias fequitur, na-
.
xcmplopofiiodecalef ftione bipedali, poffet cnim fierj turam violentcr privari fua fubfiftentia , quod non cft
inditnidia parfctanfum , idque indifferentcr inuna vcl confentaneum myiteriolncarnationis, quia aliasdicen-
alii. iBterdum vcrp nonelt mutoa hacc indeDCndcntja , dum effer , humanifatem Chrifli cffe nunc in ftatu vio-
fed una parsaftipnis per fe fupponit aliam, &non pofcll Knto. Scquela vcropatef , quia illud efl violentum,quod
effe finc iUa, vcl faltem quin illa praEcelTcrif , quamvis e cfl contra internum impetum a\ivum naturs, ex 3.
converfoea ,
quac fupponitur, feuelt prior.pofTif effc finc Eihic, cap. I. fiergonatura cffet intrinfecum principi-
fub'equenti,ficuf in exemplo de aiSlione produihva calo- uma(^\ivum luifubfilJentisE, privari illa effet contra
ris duo ,atlio, qua producitur primus gradus,
, ut poffet internum impetum aftivum , & confequenter tffef vio-
mancre fine fubfequenfe , non tamen e contra lentum Qpimo, quia fubfiflentia non educitur dc po-
.
\/4uôrij judiciur, tenfia nafurse, ffu alicujus fubjefti : fedconcreaiur tan-

Argumenta igitur poflcriori locopofifa fufficienter lum: crgpa folo Deo immediafeficri pofelt. Anfcce-
|)roba.)i,acîonem, qua fi' fubfiflentja cum exiflentia rei, dcnsprobatur, quia fubfiflentia non cfl aliquid inhs-
non effe ifa unam , ut fit omnino fimplex & indi vifibilis rens fubicdo: nam ut fupra dicebamus , fubfiitentia eft
alioquinullatenuspQffc:tillaa(5Jio terminari ad rei exi- roodus direfte oppofitus inhscrenf is Confequentia au- .
flenfiam &impediri, ncad fubfiltcatiam tcrmmefur.

,
fcm patet, quiacaufa fecunda mh .g re pofefl, iufi 1
Quia fi a\io re ipfa exercetur,nece(Tc cQ,ut habcat fuum peredu6\ionemex pottntia lubjcdi. E' confirmat ir ,
tcrtninum: fi crgoaftingitunura terminum , & non a- nam quod cum alio concreatur, non habet cum iHq
Jium, vel nnam partenn termini , & non aliam ideo cfl, , connexionem ai^îvam , (ed formaIe'0 ac materialem ,
quia impcdifurjvcl una a6\io,vcl una parsaftionis,& norj vel aliquam liirilem ,
qux ad has redutatur : & ideoca-
alia:e go a(Sio,qu.'? (i minuitur,vel impeditur ,ut ficdi- dem adVo le fi: pum primo crcatur ficut
re ,
quaf per (e ,
icam,r.on pi)te(t effe omnino fimplex , & indivilibilisihu- materia & f irrpa coeli concrcatur tum coelo , non pro-
iufmodi aufcm clt aClio , qua fit res tota lubfiQens, qudn- ptcr aftivam cpnnexionem , utno-um^lt, fed ob for-
doquidt-m potef^ mancre ilU a\io,ut rerminaiur adrem malem (!k marerialem ergoidem ditendum critdere :
fcu cxiltenit .m naiurae, fine ai\iqncr bfiltenfae: crgo. fubfiitentc , & deconnexioiicnatuts, & propria; lubfi-
|*robant prxterca rationes ills cffeiîoncni cxiltcntiae, & flcniif c us. Scxio, quiaahaslcquitur, poffenaturam
fub i non habcre intcr fc mufuam at ncteffari-
teniiarrci cxiilcniem tonlervari nc prppria (ubiiflentia, & abf-
atti deucndcntiam , quandoquidem poteit una fin^. altera queuilaalia, q lod vidtfur ^niclligi nonpoff ,
quia (i
pcrmanerc hxiltidio autem hoc non effe vtrum indif- natur^ elt a paric rci exi:!es, & non eit in alio fuppuîto,
f^renter , fcu vicillim ac mutuoinam i^\o , qua fit natura intelligi non po.tcil jquin n\ fc ac pcr fe fii,($i conicqucn-
ter,
. , . , ,,
Sect. "VI. Dc caufi'? fiMidcntix. 215

fr quod fubfidaf . Sequela probalur, quiafi folus Dcus ad fuWlflentiam: nam rc vcra-terminatur a'd ipfum effc
eflficit cxirtentiam , &deiiide /ubfiflentia refulf at a na- fumitur ex D.Thoma i. p. qu. 45. per fotam ,
ut',fic,ut
furacxirtenfe: crgo funt divcrfe afliones: crgopoteft & fignatim arf. 4. ad r (ed quia pcr fc primo tendit ad .
Deus unam fepararc ab altcra , & priorem fine pofteriori tale cfle , ad quod ex natura rei confequifur fubfiflentia,
xonfcrvare. Nequeaid hoc crit ncceffaria novaaflio, qua fifit crealiofa6\a modo quafi connaturali ipfi termino.
deturtali natura: aliquis pofitivus modus loco proprix Quod idco adverto, quia poteft Deus creare formarpi
i*ubfiftcnfix , fed fufficief fufpenfio divini influxus: nani accidentalcm , qujc ex fc non habet effc , ad quod fub-
illadimanatio proprisp.fubfinentis ab exilknte natura fiflentia confequatur, tamen ille modus produtîonis eft
jpendet a concurfu Dei omnis enim modus realis omnif- :

extraordinarius prajternaturalis , &
tunc neceffe efl : &
quedependenfia, qualifcunque ilia fit pcndct magis ,
& ut Deus fupernafurali modo fuflincat accidcns illud fine
immcdiatius a caufa prima , quam a fecunda.-crgo pofcd fubje\o & efl probabile conferre iiii per novam aftio-
Dcus fufpendere iilum concurfum , nuilum almm Iri- ncm pofitivura modum per fe cxiflendi j ut in materia
buendo , & confervandoaflionem ,

qua fefoioproducit dc Euchariftia in fimlii diflum cft .
naturam ejciftentqm .
Ad fecundam rationem negaturconfequentia,& fimi-
Sententta auBoris. litudo fumpta ab inha:fiope accidentis: enim difTimi- &\\
Haecfcntentiaeft probibilis , nec potefl oppofita fuffi- lis ratip : nam cum forma & ex
accident is fit in fubje\o
cientcr demonftrari.Nihilominus in i .tomo 3. partc di- fubjei5\o,non prius natura creari,quam uniri & ob eanr ,
contrarium nobls vifum e(t probabilius ,

fput. 8. fcfl. 5. dem caufam non ipfam aflive unire fubjcfto ,
poteft fe
proptcr au\orltatem D.Thomse tbi qu. 2. arr. 5. ad i. quia nec poteft fe ipfam de pofentia fubjeili educere, ne-
& qu. i6.art. ;2.in corp.& ad i.quem ejus difcipuli que antc unionem efiam fecundum .nafurK ordinem hi-
communiter ita infeliigunt, &ideo in hanc fententiafn bef effe exiftenti^ , ut.poflit effe principium tfficiens fuse
inclinant,quam etiaro indicat Genebrardus lib.i.de Tri- inhaffionis. Et ex eadem radice cft, qiiod talis formaead?
nitatCjpaglna 93. &94. Ratio vero efl ,
quia cx partc aftione & ab codcm agente recipit inhei'onem,aquo re-
naturaEfuntomnia principia abeaaflive fufficientia ,ut cipit effe. Sicut etjam qui exiftimant fubfiftentiam natu-
refultet fubfiflentia ejus: ergo quin non efl negandum ,
ra' quam ipfam exiflcntia fub-
(ubftantiaiis nii aliud tffe,
interiilatalisa6\iva connexio intercedat. Antecedens (lantiif reflc , &

confcquenter dicent fubfiiletiam non re-
declarafur, quia ut fupra a ncbis oflenfum c(t , cfTcntia fultare a propria cffentia, fcd conferri tantum abcxtrin-
fubflantialiscum fua exiflentia ordine natur? anteccdit feco agenfc , quiaexiftentia non poteft provenireab in-
fubfiflcntiam:ergo habet omnia necc(raria,ut ab iHa pof- trir!feco,ntque antcexlflcntiam habet rcs,unde pofTit eflTe
fit refultare modus fubfifl.entiae. Patct confequcntia,quia principium efficiens In co tamen non loquuntur ifti au-.
ipfaenTentia efl nobilior, quara fubfi.lentia ,

&perexi- Sores confequenfer, quod admitfunt effentiam fubilan-
flentiam confliiuitur in flafu ,in quo pofrit.effe principi- tialcm prius natura habere cntitatem aflualem eftenlif
um intrinfecum iubfiflentii per refultantiam laitem na- quam fubfiftentiffsquia tunc neceffe efl,ut admittant ali-
turalem. Rurfus proportionata , ut
v idetur cffe maxime quam priorem aflionem, perquam effcntia habcat iliam
pofTit effe furnquia ex nobilita-
hujufmodi principium: a6ûalitalem^quam antea non habtbaf,& fcparabilem de
'te ac perfei\ionecjus provenit taiis exiflendi modus, un- potentia abfoluta ab a^îonc, qua fit fubfiflentia tunc : &
dein virtute potefl illum continere tum eiiam ,quia ad . fine caufa ntgant eflTentiam conflifutam per afîonem a-
ut pofTit tffe intrinfecum prin- gentis in illa a\ualifate effe poffe intrinftcum principiu
'
perfcftionem rei fpeiElat,
cipium fuitnodi cfTendi, prxfertim quando ilie modus eft siî vum a,quo manef fubfiftenfia:ljic aufem error fequl-
omDino intrinfecus connaturaiis , &

naturaliter infe- & tur ex allo fupta notatp , nimirum quia falfo neganr il- ,
parabilisabipfa re. Afquc hinc probata manet prima lud tffe afûaieeffentl^ effe exiftentiam : & ideo faliu.Ti
confequcntia totius rationis nam quando cff<.ftus vel : etiam dicunt , & vocibus abutuntur ,
quando fubfiflenti-
modus rei potefl convenieriter reduci in caufam
aliquis am ,
quse non conlHtu't forroalifer a\ua!itatem rci ,
fe^
fecundam, non efi toii prima; attribuendus & fimiii- : afficit, vcl modificat iilam, vocant exlflentiam ipfius cf-
terquandorevocari potefl in internum principium, non (entix: fed hipc fatls funt in fuperionbns fra6\ata,
efladfolam cxtrinfecam caulam referendus: prxci- & Hic vero inquiri pofefl cirta refponfionem datam, afj
p^, ^^^^^
puequando talis modus habet intrinfccam & infepa- , in aliquo cafu , vel (uppofilo aliquo miraculo poffit for- accidenta,
rabilem connexionem naturalem cum re , cujus efl mo- ma accideniaIisefTFe\ive fe unire fubjcfto fallem per re- P"^'
dus. Etaugeturvishujus rationisex fimili exemplo de fultantiam naturalem, ut v. g. fupponendoquantitatem ^lnolofe

iimanatione aftiva proprix pafTionisab effentia, quam confervari a Deo fcparatam a fubje6\o , ut in Euchari- nire efS
admitfunt & plures au\ores & qui mciius fentiunt , iliafit, & pofleacreari materiam vel fubflantiam inti cie-ucr
fubjeii
videturque fatis probari experimento phyfico dc redu- me pr^fentem illi quantitati , & auferri ex parte Dci o-
ftione aqu.T in priflinam frigidifatcm , & latius traditur mne impedimenfum, omnem afiipnem id cfl ,
fufpendi
a Philofophis in 2. dc Nulls aufem funt ratip-
anima . qua Deus impediebat inhaErentiam,& per feconftituebat
nes , qua? probibiiius fuadeant dimanationem iilam ef- quantitatem.In eo iglturcafu ceffat refponfiodata: nam
feftivam pafTionum ab effentia , quamfit ratip a nobis illa quanf It as jam prius exiflebar, quam effet unita: ergo
fafta, imo omnes ad iilam reducuntur , ut facile pate- habet efte a quo pQfrirefFc\i ve manare unio , & aliun-
,
bit confulenfi auflores , vei diligenter excogitanti hu- de efl fam intima connexio intcr quantitatem alua- &
iufmodi rationes, &vimearum. Addo, majorem vim lem inhirentiam ficut infer naturam fubflanliale.tn
,
habcre diilam rationem in prasfcnti quia major efl pro- , & fubfiltentiam . Et confirmari poreft exquadam probi-
cum fua fubfiflentia, &
porti inter nifuram exiflentem bili opinione Henrici , aflT.renfis animam rafionalem ,
major & intimiorconnexio quam fit inter fubiiantia- ,
quia prius naturacxiftit intime prxfens materijE difpofi-
lem effentiam & accidentalcm proprittatcm Ncqu?
, . ta:, quam ilii fubrtantialiteruniafur, feipfam aîve u-
huic rationi obflat quod fubfiflentia efl tantum modus
,
nire corpori per naturalem quandaiB reluitantiam feu ,
naturae , proprietas autem accidenfaiisefl entitas diflin- adivitatem. Quod fiobjlcias quia forma non efficit
,
fta imo hoc potius juvat & confirmat rationcm fa-

, a\ive informationera, fed formaliter, refponderi potcft
6\am , quia facilius efl intrinfecum modum fieri feu , utrumquc concurfum habere
dimanare ab interno principio quam entitatem diflin- , Hunc dicendi modum de quintitate in illo cafu ut
flam Atquc hoc magis confirmabit refponfio ad rafiq-
. probabilem reliqui in i. tomo 3. pirte loco citato, poflea
nes dubitandi in contrarium pofit as vero re magis confiderata in 3. tomo difput. 57. fet.
Solutiones Argumentorum . probabiliusccnfui & merito, inhKfionem etiam pi^-
Ad primam refpondetur , adionem agentis ulfimate exiftentis accidentis non manare ative ab ipfo acciden-
quidem tendere ad conflituendam rem pcr fe fubfiflente , fcdab aliqueextrinfeco agentcdebere fieri. Ef ratio
tem ( agimus enim de fubflantiali aflione) proxime tempore exiilat abfquc
eft,quia iicet accidens toto priori
tamen & immediate efficererem feu naturam exiflenre, inhircntia^& confequcnferconlervctur in cflTe per alio.
ad quani non impeditam naturaliter confequifur fubfi- nem non eduflivam de pofentia raateris, fed alterius
ftentia quam dititur confcrre ipfummet agens eo mo.
, : & fuperioris rationis, tamen io eo inftante, in quo ite-
do quo is ,qui dat formam, dicitur dare omnia confc
, rum unifur fubjeIo, non prius habcteffe, quam u-
quentia ad formam Undecrcatio, dicitur ^-flle
. niaiur,quia jam funcnon recipiteft"e per illam aflionem
f^rum fubfifienfium non quia formaliter terpninetur , fupcriorem, & quafi creati vam, fed per a\ionem edu\in
SiiArci, Tom. XXIII. O ^ vatn
, . .,
Disp. XXXIV. De fuppofito cjufque a natura, &:c.
vam,feu(qup4 perindc eft ) conferuatiuam formx in fub- iarnfemptr conconnrans naturalitc r manat abilla ju;c.r ,
je>o,&ek fubjei5\o,& nonalia";: pcrquam ationcm for- taprobabilem fententiam, & idem multi ccnfcntde rcr
(imul recipif efre& ine(re,& ideo non poic(l talis for- la.tionibus, qui jnfunt in matcria , & in illa rcfuItai^C
imaelTeprincipium aflivum ralis a6tionis, vel inhxren- pofifo termino.Ncque contra hoc obftat , quod materi
tis.quam per ilUm in eo inftanie recipif. Atquehoc mq- fit pura potcnfia in prdine ad aflum formalcm namhqc :
dodifferentia affignata in fuperiori refponfione locum non cxcludit,quin habcat aliquam effcntiam aclualem^,
liabe? , ctiam in accidenrc,quod prius tcmpore/upponi- quat fatiscftjutcx illarcfultcnt aliquar proprictates, vcl
tur cxillere feparatum . Nam illa pra?exincnfia(ut ficdi- modi cfTendi illi proportionati.
camjtemporc anfcccdcns eft per accidcosrefpcflu aflio- Ad quartumrcfpondeturj difficultatcm in co.taflarn 5ut(lani>
nis quaeell in illoinftantc
,'
in quo talc accidens unitur jque prpccdcre dc eflTcntiajfivc comparctur ^di vc ad fub- pr'
,
fubjcfto. Quapropter noncft efiam fimile cxcmplum ab fi(lcntiam,five pa(rive tantum, quia violetutn nonfoiupj
ften't'?i''t
'aiiima rationaji fumptum: oam ilIactiam,prout exidit, contra principium aîvum internum^
crt i!Iiid,quod eft <ii
ineoiniUnti,inquouniturcorpori ,'prius natura exiflit fedctiamquodcdcontraprincipium pafTivum.Ai-iftqtc- .
&peraflionem non eduftivam , ftdcreativam. Pritcr- lcs enim jocoibidcm citato flu ait,violentum cfTc quod
quamquod i.IIappinio Henrici fatis dubia cft,& inccrta, cft a principiocxtrinfcco,nihil 'prorfus confcrcntc pafTo
ut hotaui in2. tomo ^ 3. parte difput. 44. fciS\. is autcm, qui aliquid abextrinfcco pati-
cui yis eft illata;
Hinc vcro obiter inferfur, iciem,"quod diilum e(^dc furcontra naturalem appetiturn paffivum^nihil confcrfj,
T .rm
forma accidentali dicendum etiam elTe de matcriali for-
, fed pptius rcpugnar. Re(}aterôcadem difficultas
, Gy,f
'naln cor- ma fubllantialiiquoad fuam aduaiem unionem , & quafi natura fitprincipium adivum prppriae fubfi(^cntii, fivjt
piire 1 an
jnhitfionem ihmateria . Qiiia etiam illafit percdurtio- folurn natLirali aptitudine& appctitu paffivo illam po-
(tit fe
aive u- ncm, &
>dcofimQl& eadem aîohccxifiit, &unitur, if uIet,quo modo non fit in ffatu violento fi illa privctu.r
'& ideo ficut non potert rcipf^m efficcrc, ita ncc potcfl Dcqua rcdifputantTheoIogi,partim in i.2.q.6. partim
feipfam umre. At vero, fi fcrmo non fit de inhxfione for- in ;.p.q.2.&quidamgencraliterajunt,quidquid creatura
maf fubilahrialis fed de illo modo parfiali quo talisfor-
, ,
aDeopatitur'pofitiye,vcl privarivc, non efTe violentutî
1^1 .'omplet fubfilkntiam fotius, fe)e intclligitur re- quia fccundum pofcntiam obediefialem fubjcla.ef\ fuQ
fulr urf; a;in/e ab ipfa forma: nam illc jam fupponit for- crcatori:&ad boc efl magis propcnfa, quam ad fuam par-
mam quo'.id fuam enfifafcm c(Tenfia!em cxiftcntcm , & ticularem perfcftionem,ficut aqua,quado afceridit ad rc-
unitarb matcriir i & in reliquis eodem modo ad illam plendutx) vacuum,non violcntcrafcendif, quia Jicct mo-
cojriparatur, ficut fubfillenf ia ad elTeritiamo fus ille fircontra appetitum particula'-em proprir natu-
Sccundo obifer etiam intelligi ur rafio,obquam aflio, rae,crt feciidum generalem appetitiinr) adbonutn univerG.
pcquarfi atcidensvel maierialis forma fit,& unifur fub- Alii vcroin particulari rcfpondet ,Chri(li humanitarcm
jedu, non potellquaft pirtiri & manere dahdo cde tali hori efTc in ftatu viole!o,quia licct fit pri vata prppria fub-
fa'm:e,& non dando illi inhceiennam feu unionem cum fiiletia,eveta ert ad altiorcm (Utum,& ad unioncmcuri^
iubicdô . S-d qu indocunque" accidcns fcparatur a fubje- nobiliori fubfirtentia, quae virtute & cmmcritcr cofttincc
ô,(k fi. cpnfefvaf'ur,omninoce(Taf prior afîo , inci- & quidquid perfedionis e(l in propria. Et hajc cft vcra fcn
pit nuva.dans fcu confervans illud elTe fine unionc, fecus tcntia,quam late traitavi in i.tom.j.parfedifp.S.fcft.j
vcioln a]lio"ne vcl ac\ionibus, per quas nafura fubdan- QuinfLim argumentum contrarium retorqge-
pofTct in
mlis accipit e(Te & ni'm potell illa prior afîo

lubfiikr^ : ri faltcm ad probandum divcrfym cfTc modum quofic
, ,
ili vidi & (eparari a pQlieriori, ut dixi. Ritio autetn diffe- fubfifêntia abeo,quofitnaturacxitien5j Stideocx hac
'reiitixcrt,quiail)a a\io,qu3 forma accidentalis, yel ma- pirte potius pofTe cocludi , aclioncm fcu effe(?tionem efrc
tcrialis recipitefTe connaturali modo, e(l elTentialitcr diverl am, & non repugnare,quod fubfifietia rcfujfet a6\i-
p.ndensa'fijbic6>o,alioqui non cfTet aftio cdufîva: abla- ve ab ipfa natura , etiarnfi natura fccuiidurn exifientiarn
ta autem unioncceffaf concurfus'fub)efti, & ideo nccefTe fuam ab exf rinfcco agcntc crcatur Quia natura crcatur .
e'n ,ut talis ai?tio c; ffct,& incipiat alia,quGC fit quafi crca. fimpliciterex nihilo, vel generaturcx prsECxiflente m^-
tiva & produfli va . Afîo yero, per quam fit natura fub- teria,quxcx nihilocrcata e(J: fubfirtetia autcm fit aJiqup
'ftantialis , non pendct efrentialiter a fubfilfcntia , cum modo cx ipfa natura,cujus efi fubfi(lentia:nam ficut iti
jf-
hxcpo(}eriorfit,quamipfum cfTe, ad quod terminatur la ef^ tanquam modus cjus, & ab iJla cfTentialitcr pendcj
talisaftio, Dequare dixiplura in prirao tomoj.par- ingenerecaufi materialis, faltem per reduiîonem it% ,
tisdifp.s.fca. I. '
ex illa fit,nec potefl ajitcr fieri nifi con unila ipfi naturj,
. . .
An 1 ma- Ad tcrtium, quod erat dc raatcria prima, aliqui putant &inca nitens, atqueabca pcndens: &hoc fatiscfl,ut alj
teri pri- ipfa natura pofTit aflive refultarc. Ncq; ob(lar,quod
inconvcniens hanc aflivitatem , etiam pcr refultantiam fub-
rna reful
fubli- naturaicm ilii tnbuerc: ideo ajunt, hujufmodi aftivi- & fifientia concreari dicatur,quando res creatur,quiacony
latemfubfirtentii fcmperefTea fola forma,nonfoIum iti crcatio , licct non femper requirat diiiianaf ionetn unius
naturisfirnpiicibusfeufortTiis fubliflentibus ( quod perfe rci ab alia,ut bene declarat confirmatio ilJi quinto argu-
claru.n fed etiam in naturis complef is coqfUntibus mentoadjuni)a,nontamenfemper illam excludit.lntgr-
ex materia & forma Qui modusdiccndi efTet fatis prp-
.
dum enim dicitur concreari aliquid tanquaqtl patseju?
babilis, fi fubfiflentiaefTetfimplex entitas omnino reali- quod per fe primo crcatur,& tunc non oportef,ut interce
ter di(tin>a a materia & forma. Supponendo auteni dat ditnanatio unius ab alio, fcd fpla copofitio unius intc-
quod lupra docuimus, fubfidentiam efTe modum naturf gri terrnini, qui per fe primpfit peruna aftionecotnppfi-
habentcm compofitionem , yel firnplicitatem propor- fam & proportionatarri terrnino;& hoc modocreaturcf-
tlouaiam ipfi naiur.t, elTeque vel partialern ycl inte- lum una aftione ,& partes ejus concrcantur. Alio modo
gram, juxta condifionem naturx quam tcrminat, nc- dicitur aliquid concreari ,
quia naturali neccffifatecon-
cefTjriodiccndum ert lubfiilcntiam confcqui adcamna- junfûm elJ cum proximo terminocrfationis, ut intcU?-
furam , quam proxime tertninaf Coiicedo ergo fubfi- . \us concrcatur animip,& hujufmocji concrcatip nop cjc,-
flenfiam incompletam materix refulfare ex ipfa. Nequc cludit , fcmper adjun\am habet dimana-
fcd pofius fcrc
cnim potcfl refulf are a forma , tum quia fubfidcntia con- tionem cjus rei,quE creatur, ab cxiflentia vcl eflcntia rci
ifequiiur naturam tanquam mcdus ad rcm,cujus cfl quqe crcatur, & hoc modo dicitpr concreari fubiiflcntia .
rnodus fubfiUentia aufem materis non cfl modus for-

:
Denique alio modo concreatio fplum dicit concomitan-
fedipluifmef materii: tum ef iam quia illa fubfi- tiara cum crcatione in eodem mQmcnto,abfque inf rinfe-
iri,
flenfia rriatciixordinc naiura: fupponitur ipfi formas , ca vel neceffariaconncxionc.Quomododicifurcommu-
quia ut matcriafit primum fub|eftum gcnerafionis fup- niter gratiaconcreata Angelis, velAdoe, & hujulmodi
poniturfubfiliens, &
fub divcrfis formis candem numc- concrcatio neque c(l eadem adliocura crcatione, nccdi-
rofubfiilctiam rctine-.Nequeinconvcnicns cff attribuc- manatio,neccfTarip conjunfta cum iJla,fedc(l a\ioom-
rc materiE hoc genus aihvitatis circa propriam fubfi-

ninodi(tinfta,& conjunfta cum crcationc,vel cx volun-
flennam : nam iicet non fit atliva propria aflionc ,quae tate creatoris , vel ex concomitantia aJterius agentis , ut
ordinetur ad communicat ionern fui effc, quia non po- verbi gratia, iumcn aerispotuit cffeaeri concreatum cx
teit fibi fimile produccre, neque ad illud difponcrc ta- : praefentia folis, qui illum illuminavit in eodcm inflaii-
menper quandam rclultanfiam circa aliquam proprie- ti in quo crcaf us efl . Igitur cx concreatione fub.iflcnti*
i'atem vcl raodutn fuum , nihil impedit quod fit aftiva. non poted excludi dimaaatiocjus abexidentia
Siccpimûaniitas, ûsf eft ^roprictas matcri.T, & il- Sed urgebis , concrâfjoqcm fublillcotis non cff^
coljo-
. . ,,
Sect. VI. D cau^s fubfiftcntix . 5 7

.ioUojwodacnin fcciuidoardine/edin primo.ideoque e;y.- ,parterci,cui ipfa inhxret,vel quim conflituif: ipfa cniJ
fic repugnat quod
fubhfie/itiaconftifuit fubfificns.cui ut
. cludere pr?diiUmciimanatii5r'Qi.Anrumptu(n probJtur,
quiaquod concrcirur iiJo fccundo modo,fupponitijr con- inhxreat:{erminat etiam naturam,quam reddit incptam
ad inhaercndum,vel incxilicndum alf eri ; fcd hoc ipfum
flitutum int^grum rfirminum crejtionis,& foiuoi psrac-
cidens, &?d fumjmum perfc fecundo conjunaum eft facit fubliftentia inhsrendo tali .naturjc,
vcro non placet hic loqucndi mqdus; ncgantquc Alioriaa
Aliis
cum termino,qui,per fe primocrcatur,& hoc modointel.
Ange'o,& 'ux ro!i,& quan- fubinde,fubfifle.nfiam inharrere naturaj.Cujusrci ratio-
le\us cyacreaturaniraae,vel
titas corpori v^l materiae,& fic deaIiis..At verofubnften- nem ahqui reddunt , quia alioqui effet accidcns : qua: ta-
tianomic fehilêt:non cnitn fupponit ter.mioumpreia- tio noncondudit, quia non fcrmode adha:rcntia in
efl
fe fccundo il!i adjungitur, fed formaliter ineo rigore,fcd ut.ad fubftîntialcm unioncm cum depcn-
tionis,& per
cluditurinadoequatoac per fe pripio tcrmino creationis: dentia cxfcndi pote(i,& fffpc t ribuitur formis materiali-
fuppoGtum bus. Alii reddunt rationcm,quia fublificntia non efl for-
nam quod creatur non efl natur.a, fed , vel res
fubfi.êns ut iic: ergo fubliftcntia creatur,ut parsfQrma- ma proprie&inrigore; ergonec njtura, quam termi-
Jisxei quscreatur, quod fpeflat ad primum modwm nat jcomparatur ad iilam, ut maferia vel fubjeftum;cr
,
concreationis; non ergo potcfl concreari tanqmnj goncque inter illa inferccdit i/ihfio , fcd aliudgcnusu-
dimanans termino creatiQnis JRcfpondetur , objc-
.
nionis longediverfum Utraquc confequentia ed.clara,
.
îonem hanc folum fundari in iUo communi jnodo quia illa funt quali corrclativa, feu fe mutuoconfequun-
loquendi fupporitum .cfTe quod generatur -vel creatur. Antecedens autem probatur aTheologis , quiaa-
,
lias verbum divinum non poffet fuppicre vicem fub!i-
tur, &
non nituram Quae locutiocodem modo intell.;-
.
gendaeft,quo alffra rimiiis,fuppo'uum fciliccteffcquod ilcntiac, cum nonpofTit efTe forma Item ptabari po- .
operafur, cujus fenfusnonell fubriflentiam efle ratio- teli,quianequce(i forma accidentalis ut fupra proba- ,
nem agendi , fedeirequoddam complemenfum,quod cx tumeft ,nec fubftantialis,quiaalias non poflfet informa-
nafura rei prxfupponitur in agcnte,ratipneujus dicitur re, vcl aliam forroam, vcl completam naturain fub-
ipfum fuppo!i.tume(re,quod operatur ,quamyisratio a-

gendi lit ipfaoatura ycl formaj utfectione fcquente fu- Haecdiffenfio vidsturmagaa ex partecflTc in modo lo- uihurii,
lius dicemus .Sic igitur fuppotitum dicitureffequod fit,

quendijOam inreconftaf eflTeinfeparabilem unionemin.
velcrcafur 5 nooquia fublidcntiaipfa lit ratio formalis ferfub!illentiam,&e/rentiam, feu natur.am cum termi-
C ut lic dicam ) terrainandi creationem , fedquiacfl fub- no ac fubiificntiam ipfam crcatam,quatenus.eil modus
:
flanfialecomplementum rci quscreatur, naturalittrac quidam ex natura rei diflioftus a natura , habcre quod-
neccffanorefultansex formali lermino creationis,quod &
dam elTe imperfeftum diminutum,quod ncc fieri, ncc
eftipfumeflcfubftantiale.Crc^tioergo vi fuafacit rem confervari potcfl ,niri affixum tali natura:; an vero ilU
independentemafubje\Oj&natura (uatenditad prod,ij. conjunîo &dependentiadicenda fit inhaeGo, necnc
cendam remomnino completam infuoeflTe fubftantiali: videtur perfineread modum loquendi . Mihi tamen po-
.complcturautem per fubfillentiarn,ut dixi ,& ideocrcart fterior loquendi modus magis placet, fum quia oranis
dicitur res fubuftens.-quam vis creatio ut fic non attingat modusqui noodifiinguiturrealiter, fed modaliter tan-
immedjate fubiiftentiam ipfam,fcd illudefle ad quod fe tum a re,cujus eft modus videtur habcre cum illa unio
,
quitur fub'it}entia Atque ita fafis declarafum rnanet ,

.
nem altcrius rationis,quam fit inhaelio proprie fumpta
-quo modo .fubfiflentiadicaturconcreari, non ut pars tcr- ut fumi poteft ex his ,
qux fupra diitafuntde dirtin\io-
inini,qucm iramediatc attingit ratio, fed ut modus na- ne modali , & de caufa formali, & diccmus iferum infra,
Jturaliter confequens taiem terminum . .traf\?ndodeaccidentibus.Quod fi in modisomnibus hoc
De matenali cau/a fu(>/iJientU. habet Iccum,multomagis in fubrtantialibus,qui adco.T}?
Infinuatur vero in illo argurpento quidam difficultas plemeotum lubflantia: concurrunf. Et maxime hoc pro
pertinens ad alteram partem hujus feflionis ,
qused de cedit in hoc modojqui efl fublinentia , cum ex fe habeat
caula materiali fubliftentia: , an fcilicet fubriftentia pro- complercfuppoiitum creatum in poiitiva rationecfTcn-
caufam & qusenam iila iit In
prie habeat materialem , . diperfe. Tumetiam propterratjonem faftam, quod
quare primocomparari poteH fub ftentiaad illam natu- fubfiflentia noncomparatur adnaturam, utforma, fcd
ram ,quam adcequateterminat,ideft, limplcx & com- ut purus terminus: ergo nec naf ura comparjitur ad fubfi-
pleta fublillentia ad proportionatarn , nimirum angeli- lientiainut maferia, vel proprjum fubjeflutn.compira-
autem& incpmpleta ad
.cam jfirnplex , vel a- materiam tur ergout terminabile ad fuum terminum,cum quo ha-
nimam rationalemj completa veto &compo:i.ta ad in. bet naturj lem conncxionem neceflrariam,& iaxe loquen-
tegram & compolitam naturam.Et lecundum hanc com- do , feureduftive fe habent ut aiSus potentia Atque & .
parationem ccrtum cll , fublirtentiam effe affixam,& in- hxc habitudo &connexiofatiscli, ut fubriflenfia poffit
time adhaerentem natur2e,quatp terminat,& ita pendere a natura dimanarc per refultantiara naturalem
ab illainfieri&ineire,utnulloalio modufieri aut efle Atque cx his confi^t , fi fubfiflcnfia comparcf ur, non
poflTif, quxomnia in fuperioribus probata funt ad naturam,quam terminat,fed ad aliud fubjcftum , nen
Aliqaoru Ex quo aliqui etiam ita Ioquuntur,ut dicant fubfincn- poflrecflfe inha;rentemalicui, quiahocmultomagis rc-
jic^centit tiam inhxrere naturx,quatn terminat , & ex ilia Heri fci; pugoat r^tioni iijius, idque in omni fubfilientia complc-
cduci tanquam ex materia ,quia ornnis modus ,

qui ordi- laelt per fe fpanifelium.Itcm in fubfinentia partiali ma-
ncnaturs prxfupponit rcm , quam modificat , ita inhx- feria; primas . (ubfillentia aufem partiali aniraa; ra-
retilli ,& cxillafit . Dicoautem, qui pra/upyonit retf^ fionalis verum e(t aliquo modo cflTc in corporc,feu in fub-
modificiihilem ,utejfcludamdependenriam creativarn, fi(ten;ia corporis ,cum qua complet integram fubfiflen-
fcu creationem pafTivam ,qusetiam cll modus rci , qune tiam fotiuSjfanquam ultimusa^ûs cjus,nontaaien cum
creatur,nontamene(l iri illa,autfit ex illa , ut cxfub- inhasfionc,quianon pcndcf abilla iofuocflTe, fcd cum
jecito, quia non prafupponit illam ordiqcnaturse^fed po- firopiici uniotie,qux non repugnaf fublifientix partiali
tius ad illatn tendit: hoc autemell lingularein hoc mo- unde non poteft dici fubfifiontia corporis^cflTecaufa mafe-
do propter fpeculetn ejusrationem,quaj ell cfTe viam ad fublilienfixanimx. Informis autem matcrialibuj
rialis
terminum:fub illcnfia autcmnonelt hujufmodi: fcdor- propterea negamus cflfe fub ftentil parf ialem, quia mo-
dine naturs prsfupponit rem ,quam afficir acterminar, dus illarum vercefi in raaferia cum caufalitatcmateriali,
&ideocomparatur ad illam,i4tad fubjedlum & raateria, &cum dcpcndentia &aliquali inhsfionc.
ficutomnesalii (imilesmodi.Etconfiroiatur.nahoc mo- Pojfitne/ith/lantialis natura/Ine uUa /uh/i-
do optirae inteliigitur, quo modo poffit fubliiicntia fieri fientia cen/ervari.
concurfu ipliufmet eiTcnfi? ,
quia nimirueducitur de po- In fexta rationc attingitur alia difficultas , an fcilicet
tentia fLibjcfli,iicutob contraria ratione creatiopafTiva, fieri poflr)t,ut Deus impcdiafcmanatjoncm fub iflentic
quamvis lit affixa termino,n6 potcii fieri ab agenfe crca- natura per folam fufpcnlionem influxus ; atûe ita fieri
fo,nequeConcurfu ipfius tcrmini,quia noell in iIlo,ut in poffif, ut natura confervetur fincu|la fubfifientia pro-
fubjefto.Quod li obiiciaSjfubiifientiae repugnare inhsre- pria,vel aliena.Qusdifficultas , fi aftente confidcretur,
tia;refponderipoteii,nonrepugnarc iili inh?rcntiam ,ut jnulio magis locum habef incontraria fcntcntiaâflfercn-
quod,(cd ut quo,idell,noa repugnare iili efTc inh? renie , te Deum iolum efficerc fubfinentianti cumexi(ientiam;
fed conliifuerere inhgrente : vel allter ( & codemdevol- nam fi pofefi fufpcndEre fuum influxum circa rem feu
ViXiUr ) repugnare illi inhsrcatia,noncx partc fui, fcd ex ajoduropo(icriorem,t;oofervandofuperior6qi,quandoil- n/o.""'"'
le in-
. .
Di.sp. -XXXlV. t)e fuppofito cjufque a natura cc.
Je influxus eft cum caufa recunda,eac!cm vcl majori r - hanc vcl iliam variarc, cum tamcn praffenti fif etiain
tion'e id poferit, fi fitab ipfo Tob . Qtfapifopter illa ditfi- mddusexnaturarcidiftinftus, &inferioris rationis feii
cultas hort pendet tx pi-a;(enti c]u!e{liohc,quam tnodo tra- accidenfalis Afque'hlnc ctiam inteUigimuseflrealiquos
.
ftamus,red commUnis el1 inomni fcntcntia,afrercnte fub- rnodos ifa immediatccompofifos , ut non pofTu rcs uno
firtentiaelfc rem pofitivamex nitura rei diitinfâ a na- privari nifi ratiohe rnodi oppofif i, non vero pcr puram u-
Sententi tuia. Quam atiirigif Scotus in 5. dift, i.qu. i. ubi , licet triufquecarenfiamihujufraodi funtin Iinca v.g. e(Te per-
rcputet inconveniens.quod poffit naturaexiftctrs confcr* feilam vd obliquam, ih natura pcr fe exifterc, vcl incxi-
f iari finepropris fubfilkntia , & fine unionead aiienam, flcre altcri . Igitur proter hanc ef iani caufam non potcft
^xillimat tamcn id fcqui ex illa fentenria affcrenfe fubO- naiura priviri propriai fubfiflentia,nifi in ^liqua alia per-
Itentiarridffe r^m pofitivam cx natura rei dfltinftam & , fona confiituatur ,quod fit permodum quendam unio-
Gajeranus 3. partequ.4.. art. 2. rcfpondensScoto, con nis fubfiltentiae oppbfitum .
cedittdlequi ,&non repufat etfe inconvenitns, ut pcr Ad argumentum crgofaftum in fexta ratione dicen-
potentiaui Dei 'abfolutam natura confervetur fine ulia dum efi quamvis ab(olufe polfit Deus fufpcnderc fuum
,
pertonaiifatepropriavel aiiena. infliixum:intcrdum tamenex ncceflitafe confcrre unutn
Qus diffi
-
Hfc vcro fententiacCidifFiciiis valde in opinione ip- modum,(uppofita voiuniate auferendi alium proptcr in-
fulcas iil liusCajetanit nam ipfe ait fubfidentiam clTe anteriorem frinfccam rerum connexionem,ut in diflis exemplis vi-
Cajetaai exi'ientia , & conlt ituere proprium fufccpti vum exiften- dere licet . Addo vero , Iicet non implicaret contradl-
opinioce
tia;:fed non potelt natura conftrvari fiveexiflcntia.- ergo flioncm,nafu' am omni fubfiltentia tam propria,
privari
necfine fabfi(Ventia,qu3E ell prior . Quod fidicatur ,
poffe quam aiiena,ncgari tamen non poffe,quin fit magis con-
Deum i^nvcrferehanc ordinem,& ponere exilleniiam in (cntaneum riaturis rerum , ut quoticfcunquc vel res prl-
naturaante fubfiikntiam: contra hoc poffumus ad ho- vafuraliquoexittendi modo fibi connaturali, afficiatuc
xninent argumentari Cajetanus enimait, D.um non
. modooppofito,quando inter lilos cll immediata oppofi-
confervare materiam fine forma ,quia non elt cipax exi- f jo ita ut naturi non pri vefur fubfilleotia nifi pcr unio
:
'fientiae nifi per formam eoquod forma conflituit fufce-

,
nem hypo(taticam,& e conver(o,ut accidens,quando pri-
ptivum exiftenticencc potcft exilkntia conftitui circa
: vafur inhxrentia ,
accipiat aliquem modum pofitivum
pofifivum fufceprivurn:fic igitur non polerit natura con- per (e e(lendi,inhaercnrix opp ofitu ii,uf probabilius indl-
fervare fine fubfilkntia,quia noncft capaxexillentiaf ni- cavimus in materia de Kuchariltia , quia valde aiienutn
fi necpoierit inverti hicordo,quia

perfubfiftcntiam : cli a natura,mnere fine aliquo intrinieco termino. Un-
non potcllexiflentia contHfui extra proprium fufcepti- dc prartcr miraculum feparationis effet novum mira-
vum .lUud vero e(V mirabilius, quod quidam doctnt , culum fine ullo alio modo aut termino rem confcrvari,
tafbfientiam nihil aiiud efle , quam cxiltentiam ipfam Fiantne unn alliove exijhntin
ûblhntijlem & nihilominus admitiunt poflfe confer-
, fientia .
varinaturam fine fubfiikntia propria vel aliena. Natn Ex refolutione hujus p mftl feouilur decifio alterius
liiccoguntur concedere, poffc confervari cfrent jam in re- fupra tiAt , de virture vel pluraiitate hujus adtionis. DI-
rum natura fineexiilcntia. Quod quam fit abfurdum, ex cendum enim ^ aftionem.qua fit fubfiflcntia cum cxi-
c(t
tpfis terminis condat, &in (upei-idribus latius trada- (lentia rei non (olum non efTe fimplicem vel indi vifibi-
,
ij.!m e(l. In noiiri vero fententia ceffat hxc difficultas ,

lem,verum etiam neque unam compofitam , fed efie cffi-
cxitlimamus enim eitentiarei esiifenfem e(Te prioreffl cientias diflincTas quamvis conncxas Patct exdiiTis , ,
.
crdine naturs fua iubfiiUntia . Jeo iicet impediretur i quia eli una creatio v.g.inange!o,alia vero cll ( ut ita
itibfilientia , noH prlvarctur natura exi(tcntia fua, & ita dicam ) modificatio tantum rei jam crear.T, quaeett qua-
vidctur probabilitcr dici pofTe nonimplicare contradi- fiquxdam eduftiode potentia iubje\i Item . funf a di-
ilioncm . Nam ineocafu tafis natura diceretur e^Te per verfis principiis nam una e(l a folo Deo, vel , extrinfecc
/c mere negativc^quianonelTet in alio, non lamen pofi- agenfe , alia vero proxime elt ab oxtritiCeca natura : nul
tive', quia non ^ ffet ita terminata , ur effei pofitive inca- la eiiautem majordiffcrentia inter ailiones vel cfficien-
pix unionis ad aiiud fuppoGlum .
tias quam inter principia
,
Denique uni e(t propriaa- .
Nihiloininus tamen coriiraria fententia videtur pro- dio aiia eil ininnfcca refultantia Dici vero foicf una
, .
Refotu
aut>?i.""babilior,quam tenuitetiamFonfecalib. ^.cap.S. qu. 6. tantum aitio, perquam fif efTcnfiacum fubfilientia,norT
feC^. 5. ad^. Scoti ,citatque in eam (cnreniiam D. Th. quidem in eo fenfu, '(Ue haflenus tratavimus,id efi,quod
1n 3. difi. 5. qu. 3. arf.3. ad 3. Ubi lolumait, quod
immcdiate attingat "<fam fubfiiientlam cum exifientia, 1
humanitas fepararcfur a verbo,ftatim fubfilleret. Sunt fed quod reluliantia iila 'ubfiilenlias ex natura cxKtenfe
fi
autem nofanda vcrbi D.Th.ex qmbus raiio non infirma non fit novi ac\io eo quoo ?x vl propris aflionis refuitet
lubfiitenria. Atque hoc modo loquuntur multi de dima-
prohaC parie co\\ê,\t\iT Sep^fatio ( nqmt )dat utrique
: \
fartium tocalitatem, O" incoîi>}uts dit etiam utrtque natione padionum ab e(Tentia Verunfamen hxc (en- .
iffe in a[iu,u>jde hocipfum

quod homtnem deponeret , lub- tentia reCTc explicanda efl , & tantu In verbis poteft e(Te
Jijleret homo ille per /e in n^turaraiionaii , ex hec & di ver(a , nam quod ad rem fpe\at ,
negari non poteft ,
ip/oacciperet rationem per/or/a. Q;iandoergo id quod quin aliqua efticicntia fit neccfTaria ut fubfi(ientia,qu3: ,
addifur vel refultat,eii lantu rnfrinlecus fermmus,non '> antea non erat incipiat cfTc in rerum nafura,ut in prmci-
poteft ita impediri,ut res prorlus interminafa maneat,ut
pio fedionis dicebamus ; & el\ faf is notum ex principiis
probat excinplumde linea intelligi enim non potell, ut :

philofophicis ,
quia quod prius non erat.non poteft inci-
piôrlus maneat (ine fermino,aut quod cQ Imeadividifur, pereeHe,nifi ab aliquo agente ,

&peraliquam efficien-
tlam alioqui toliituromnis via probindi necefrifatern
& pundtus continuans partes aufertur,non reiultent pro- :
priitcrmini in pariibus di vifis , cum tamen eadem , vel caule etficientis Rurfus^quod hxc efficienfia fit in re a- .
rrajor diainclio mter pun6\um & partes Iinc*,qu? in-

fit
liquQ mododillintta,probitur faciic,tum ex diltinftione
ter (ubli tennam & naturam.Eli etiam optimum exem-

iprarum rerutn,quae fiuntjtum cx feparatione,quia poteft
plum dequantitate&figura Quis enim infeiligaf ma- .
fien exiitentia feu entiias rei fine propria fubfi'.tentla,ut
gniiudiiicm exi(tentcm in lerum natura,& figuratermi- InCiirilti humanitatc facium e(t. Unde fi verbum dlvi-
nabil. m 34 nulla fermmitam figura : Id revera inteiligi num humanitatem dimitteret ,
ejulque humanitas pro-
iVon poielt . Aut quod iinea non fit recU aut obliqua , & priam lubfi teatiam reciperer,id fieri non pofTcf fine no-
fupeificiesiiir rotunda ,aut finguiaris : ell autem figura va etficientia,diiiinRaab illa,quia ;am dudum creatacft,
modusquanutitisexnaturarei diiiin;\us ab illa . quia cll novusetfccVjs a priori diltinftus . An vero haec
'/
Contingit crgointer rem & modumi e(Te tam inrrinfe- etficicniia dicenda fir propria & pcr (e aitio, quxiiio cfTc
camconiKXioiitim, ut res non pofTu carerc o.mni modo potc;t,qux generatim tra'Tata eit lupra, Difput. 18. fel.
terminantelergoltalicubi hxc conncxio reperitur , ma- 5. & ibi ilicla , hic applicari potTunf
Qasm a-
ximc inter fubfiilenfiam & nafuram,iiuf non iolum com. Tindem de hicdimanatione vel dependentia fubfi- (Siooc u
paranturut terminu^ & fermmabile,(e(l etiam tubfiiien- ftentia: a nitura qujen poteli,an fit omnino cfTcntialis i- flat , fibi
tia cii talisterminus,ut fit imniutibibs ex naiura rei ,& pfi (ublultntix, vel fit aliqaid ab ca diltlndTum , ad eum
itiagis unumfacif cum nitura,quam figura cumquanti- rhodum quoin ,
lupeiioribus diximus,ai:tioncm , ieudc- ftentit.
(ate;Idemqueargumentumfurhi pote(tex praefentia lo- pendentiam acaula cfficicnie diitingiii a luotermino .
Cali^ficri cnim uon potelt,ut fit quanntas

v.g. m rcrum Quod idem cli acfi qerafur,uirum fubfiiienfia ifa poltu-
lct ficri per dimanatione a propria ellcntia, utaliiLrfte-
ri noa
. . , . . ..
SfCT. VU. An rubfifleatia labcat ali':]Liam caurtHiaiem, zip

fi noa polTit ctiam per pofentiam Dei ablolutatn ; an ficultas verfatur in caufilitare cflfeiî va,& aliquid etiacn
vero polUt Dcus cnDrace modum cfficiendi talem Itjbfi- obiter attingcndum tnt dc matcriali. Nam de cau(alit2-
non fiatab ipfamct enTeniia , fed a folo
ftentiara, ita ut te formali jam cx diclis conliat , fubuftcntiaro non efic
Deo.Nam hoc ultimum admittimuseffc po(nbiIe,pU'
fi
formam proprie ac Phylice loquendo ,comparari tameo
ncfit j dependentiam feu dcnominationem fubfilkntis ad luppolif um fcu rcm (ublidentem, ut lic per moduma-
propriz ab clVentia effe aliquid es natura rei dillinflum 6\us formalis conllituentis fuppofifum & terminantis
abipfa fubliilentia quiacft fepirabiic ab ipfa , quando-
,
naturam , & prietcrhanc qualemcunque caufalitatem
quidcm fupponitur polfc fieri , feu manere eadem fubii- Metaphylicaqi , oullam aliam haberc caufalitatem for-
llentia dcpcndentia a propria clfeotia per cfficien-
, fine raalcm , quia in nullo alio recipitur, quod informare
tiam Dei .Si vero hoccredilurimpo(ribile,coofe-
folius po^Tit. Quod prxfertim vcrum habetde quacunqpecom-
qucntcrell probabilius judicandum, ipfam fubfiftentlam pleta fubftantia , & de fubitantia partiali materiae , nam
pcrfe ipfamcCTentialiter dependere a propria elTentia : anima? rationalis comparari poteft
fubiiftentia partialis
jiamhaec iofeparabilitas tamex naturarei quaminor- ,

ad (dbfinenf lamcorporis per modumformae , ut infupe-
dincaddivinam potentiam, iodicat fufficienter indiHin- rioribus diflum eft. Praeter hacc folet reduci ad caufalita-
îonem feu identitatcmex natura rei,pracfertim ubi nul- tcm vcl rationcm formae terminus fpecificans aftionem,
lmaliudjudicium dillinflionis realis vel modalis mve- feu ad qucm tendit atio, & hocgenus caufalitatis tribui
niri potell, ut conllatexdiclis fupra traftando de diflin- folet (ubiifientia: rcfpe6\u omnium vel plurium aflio-
ftionibus rerum . Sicut ,
quia fubfiftentia compara- numy (ed kxc eft vaJde impropria caufalitas , & vix po-
turad naturam,ut non ponTit confervari fub.iftenf ia lepi- telt attribui (ub.iftentiae , niii re(pe(3u itlius aflionis pcr
rata a natura,rede colligimusunionem formalcm,quara quam ipfafit: nam rc(pelu aliarum aiîonum potius
habetpropria fub iOentiacum fua nafura nonefTemo- , quali materialiter comparatur ut cx fine totius feiîo-
,
4utn ex naiura reidiftinflpm abipfa fubfiflentia, fed et- nismagis coniiabit

iam perfeipfameCreefrentialiter conjunftam fua^natu- Rurlus de caufalitatc finali nihil aliud occurrit dicen-
rs,&idconon poGfealitcrconfervari . Si crgo fimilttcr dum,pra;terquam quod fubfiftentia propter leexpetibilis
confervari non potefl fubliftcntia fioeefFeftiva depen- fit. Quanquam,quia.fubiiftentia (empcr ac neceffariocft
ilentiaa propriacfTcntia, figoum efl illam dependentiam coojunfta cum exiftentia natura?,nec fit per fe primo pcr
non cfTe modum dirtindum , fed includi in eflentiali ra- aliquam atlionem, fedncceflririomaneat politacreatio-
lione ipfius fubliflentia; ne,feu geoeratione rei jutta fenfum declaratura felione
Poflct autera aliquis rurfum argumentum fumere a praccedcote,ideo in ordine ad ufum feu confecutione non
/ormaii unione ad dependentiam efte^ti vam,natn fi fub- cxercet propriam caufalitatem finis, prsteream,qu3Ein
fiftenti nuUo modocflTp ppted nifi in fua qaturaêrgo pa- ipfo eflTcaut viverereperitur,neque enim aliis mediis fub-
rirationedicendumcft, nullo modoeflre pofTc nifia fua fiftcntiam obttnere, aut potius confervare curamus qua ,
naturaificutergodepcndcntia fubliflentiE a propria na- illis quibus exifteotiam feu vitam tucmur
turatanquam caufafuomodomaterialiefl cfifentialis il- Rurfuscaufalitaseffcftivaduplex potcft intelligi;una
li,itactiamdependcntiaab cadcmefrcntia tanquam a vocari potcft interna.feu quafi immanens , circa ipfum-
principioadivo eritcflcntialis Veruntamcn HrEC col- . metfuppoiltumconftitutum per fubfiftentiam, five ilia
hSMo non cfl efficax,tum quia matcrialis dependcntia cx fitpropria,qualiscft cfficientiaanima: circa a\us fuos
fuo gencre magis intrinfcca eft,tum eti?m quia fubfifien- vitalci,five impropria feu pcr refultantiam naturalcm ,
tiacxhoc pra:cife,quod tantum eft modus, habet effen- qualiseft anim? circa fuaspotentias,vei cujuslibct fornn?
ipfam abfque interieflo alio raodo unio-
tialiter ut per fe circa fuasproprias palfiooes. Alia eft effitieotia feu ex-
nis llt cft modus ; hoc enim commune efl
onita rei,cujus omnino ad alios.Etde his omoibus
triofcca feu tranficns
oranibus modis,ut fupradiclum el},& patet in motUjfigu. diccndum eft incipiemus autem ab ulcimo modo cfti-
:
ra,fe(rione& fimilibus Dependemia autem effeofialis

. cientii tanquam communiori & clariari
modi a re cujus e(l raodus tanquam a priocipio cffefli vo, Fari<t/emet]ti(S clrcamodura qAo/ubftftentiaeli
,
non eft de ratiooe modiutfic,imo fxpe diftinguiturex principium aîonttm .
naturarcietiam modisdependcntia a tcrmioo, ut

in his Inquirimusergo,anfubliOentiafitprincipium a\io- rrin
praefentialocalis ,qu2efolum ertquidam modus,fieri po- num cgredieotium a fuppofito.In qua re duo poflfuot ef- fcDtentn.
teft perdiverfasai\iones,& a diverfisagentibus, quod efl feextremi modi dicendi. Prior eft, fub iftcntiam effe
manifeftum fignum dcpendentiara eflfe extra effcntiam
, principium per fc ac formaleomnium alionum fuppofi-
cjus,& ex naturireidiltmftam ac fcparabilcm, cum hsc non integrum faltem partiale,ita ut fimul influat cu
ti,fi
iit varijbilis circaeandcm prxfentiam Igiturex com- .

ipfanatura,&aliononminus immediateac perfepen-
muni ratione nnodi non potcrt cpncludijfubfifientiam x- deat a fubfiflentia,quam a natura Ita videnturopinari .
que eflTeotialiter pendere a fua natura in genere caufs ef- novi quidaiTi Theologi,explicantes Incarnationis myftt-
|icientis,ac in gencre caufxmaterialis. Nequêtiam efl rium.Utenim defcndantalionesChrifli abhumanitatc
facileinvenirealiquod principiuni,quoprobetur id con- modo di vinas fcu Dei opcratio-
proficifcentcs,eflre aliquo
venire fubliltentif cx propria& fpeciali ratione fua . neG,exiftimant neccflâriumût ab ipfa fubliftcotia Verbi
Iteradifficilecd affignare implicationem cotradiiîo- per fe ac proximc profluant,& ideoajunt haoccaufalita-
nisineo,quod Deus impcdiat naturalem dimanationem temconvcnirc propriaefubiiftcntiae, & idcirco candem
lubîflentixa propriae(rcntia,& fola fua efficacia & vir- fuppleria Veibodivioo.Atque hocmodo intelligunt il-
Cur enim non poteft non dare con-
tute illam producat . lud axioma, Aliones funt (uppoiitorum,quoniamaltas
curfum accommodatum necefTarium ad illam dima- & (inquiunt)fifuppofitalitasipfanonper fe influit in a-
natiooem,fed poteotiori aiSiooe prevenire,& fe folo fub- \iones,pcr accidens fe ita hibct ad non ergo erunt
illas:
fiflentiam efficere ? Quod (i quis refpotidcat,hoc fieri non aiiones fuppolitorum ni(i concomitanfer,& denomina-
poflre,quiarepugaatcum eflfentia ipliusfubii(lentif,petet tionequadam valde accidentaria,quod cft contrafenfum
principium,autcirculutHcoromitret in prajfenti dubita- Dolorum,qui illoaxiomate utuntur,&contra Ariftotc-
tione hoc enim eft quod inquirirnus , unde conllet hoc
: lem,a quo videtur dcfumptfl in locis infra citandis.Quod
iocludi in rationc fubfificntis . Itaque cxifiimo rem e^Te fi haec fentcntia veraeft.non folum in
ationibus tranfc-
inccrtam,nuUumqne eflrefpecialc principium, uodede- untibus locum habef,fed ctiam in immancntibus,in fup-
finiri pofrit.Utendoautemgeneralibus principiis,qualia poiltisquse illas habent:nec folum in illa vel illa a^tione,
fyqt dependentiam effefti vara rcgularitcr difiingui a ter. fcdinomnibus,qua;propri.-tationes funr, utnaturales'
|Bino,& Deum pofTc fc folo efficere quidquid f aufa fccun- refuliantiasomittamus.Subfiftentia enim nunquam ha-
da potefijubt fpecialis repugoantia non apparet.his ( in. bet pecuIiarcmaliquamaîonem,cujus ipfafit propriuni
quam)& (imilibusprincipii$utendo, vcrifimiliusdici- principium :inhoc cnim omnes convcniunt neque c-
,
tur, hanc dependentiam non effe dc effcnt ja fubfjftentif nimfacileeflrettalemalionem fingereaut aflfignare Ct :
fcdextra rationem ejus crgo fubfiftentiaprardiaomodoponitur pnncipium

a-
S E C T
VII. I O gendi, cflredebet ex aliqua rationc univerfali & commu-
UtrumfubJiflcntiah^beAt aliquameaM/Alitatem,& quo-> ni ommbus a\ionibus , vel omnibus natufis
, qu$ ex fc
modo aîones dicantur ejfe /uppojttorum . non funt pr.incipia fufficientia a1:ionum,nifia
fubfiften-
QUamquam omne caufalitatis gcnus pofTit aliquo tia juventur
modo fubfiftcntix^ttribuijpricipua hu)us rci dif- Altermodus dicendi extrctne oppofitus /"""^
eflTe poteft .
. .
Dis'r. XX XIV, De fuppofito cjLifque ii natiir.a &c.

'
Xubfilleniiam nullotriodocrre principitirn agcndi,ncc per ccm fubfificntia-crcafJEquoad aliquam ai\ivifatem , fed
fe requiri & concurrere ad a^\iones, fcd mere concomita- folum quoad terminationcm a(fumptaj naturx alioquia :
tcr. Q,uam do6\rinam vidcntur amplcfli muiti Theoio- aliqua aSivitas ad cxtra convcnirct Verbo divinopcf
Nomina!cs,qui indifrcrcntcr admittunt na-
'gi,pr,i:fertim propriam rclationem^qiix non e(Tct communis aliis per-
tuMm ipfam feu humanitafcm operari squc ac fuppofi- ,
fonis ,quod eri omnino faIfum,&contra illud axioma:a-
tum.Poteftquefundari in Ariiiotcle I. Metaph.c. i. ex fiiones Trinitatisadexfra,funt indiviff.Ncquecfiamdi-
quo loco muhi fumunt illod axioma afliones funt fup- : hanc ativitatem propria: fubfiftcnf lae (uppleri
ci potcfi,
politorum ; & tamcn .^ritlotcles nondixit afliones cffe in Chrifio aDivino Verbo, non pcr rclafionem fed per ,
iuppofitorum ,.icd.verfari circa.fingularia Ex quo potell . voluntatcm divinam nam hinc fieret humanitafcm :
confici argumentum;na ,,fcclula fubflilentia, natura ip(a Chtifii non efTc principium proprium & intcgrum Jiu-
ell res finguiaris,& cxifiensierô ipfa efi.fufficiens princi- manarum a<5\ionum,(cd illude(Te divinilatem firnul cuni
pium adionis.fuhfillentia verocfi conditio concomitans humanitaic .Sequitur etiam aftiones humanas non c(Te
omnino pcr acciJens inordinc ad a6\ionem.t confirma. propriasChrilii, cauix proxima',fed ex partcfuiffe co-
iit
tur,nam fubfifientia,non potefi per fcimmcdiate influc- muncs Patri &SpirituiSanrto utrumquc autcm efl fal- :
le inaftionem ut fiatim probabitur concurrit crgo per

, : fum, &
valde abfurdum inTbcoIogia. Dequa rc in pro-
accidcns fantum Potcilquc egrcgie dcclarari eseraplo
. prio locoditjum e(l tom. i. 3. p. difput. 4. Ieft.4. Fuit
Trinititis,na licct aftioncs ad extra,ut (ant creaf;t, &c. crgo humanitas Chrilli iotcgrum formalc principiuoi
denominatie tribuantur Patri & Filio, &Spiritui S^n- humanarum aclionum ejus eodem crgo modocU in aliis :
6to,tarnen,quia illa; rclationcs,& fubfificntix perfonales, hominibus. Et hocefiaai confirmat communis doflri-
non erant per fenecefTaris ad taleaflionc creandi , & fina Saniiorum Patrum affcrcntium ad plurcs naturas fe-
tniles,fed ipfa natura di vina erat per fe fufficiens, ideo ta qui plures operationes, etiamfi perfona una fit ,
quia
proprie tribuitur crca{iodivinitati,fitut ipfis pcrfonis, & nimirum formale principium ag'.;nJi e(I natura, non
ipff reiationes ut fic non funt principia per fe&imme- perfonalitas
diatc.influentia in tales aîonts itacrgo comparaf ur o-
: Tertioprobari idem potefi induîone phyfica , nam
^Ji,^,^',^"^
argiKiieo-
mnisfubfiilentia creata ad aftiones fux naturaj fidifcurramus pcr adiones mere accidentalcs natura- & lUIQ .
Ad qtixfiioms refolutionem ajfertio primA. ks,omnes illae proxime rnanant a Formis proportionatis,
Nihilominus media via tcnenda elf,dicendumque c(l ut calefadlio a calore ,
frigefaclio a frigorc, rnotio localis
primo, fuhfillentiam creatam non haberc proprium & ab imi'efu , vel gravitate , &c. & fimilitcr afîones vita-
'immediatutn influxum in afliones fuppofiti. Hxc cfi co- les manant proxime a propriis facultatibus, concurrente
munisfentcntiafutopinor): inprimis cnim necefifcefi ut anima, ut principio principali.Unde tantum abe(}, quod
ita cenfeant Scotus &omnes qui ratiipnem fubfillendi po- hxatiioncs ribuantur fuppofiiis propter proprium in-
f
ouist innegationibus. Neque enim cogitare potuerunt fluxura ipfius fubfiilentiSjUt (x'pc neque ipfa natura feu
negationem per fe influere ailive.in pofitivas aiiiones . forma fubfianiialishabeat faiem ir.fluxum proximum,
Deinde Thomifi<2 ,
qui ajunt etiam exilkntiam ipfam fed aiiio tribjatur fjppofito folum quia in le fufientac ,
noncireprinciplum per fc & formaliter agendi , fed tan- formatp accidcntariam , qux e(l principium agendi uC ,
tiim conditioncm ncce(ririacn,mul(omajori ratione co- aqua calida caloiem Quod fi ad aii'ont5 vitales aliqup
.
gcrentur id dicere de fubfifientia;imo quidam eorum id modo innmediate concurrit ipfa forma fcu animaf ut cft
aifirmanf, etiamli aiias.tensant fubfiilentiam nihilaliuJ verifimile J id quidem convenit animcE fccundum fuam
tifc,quam fublUf5t!a,Iem exiilenriim: quod nosproba- entitaic e(TentiaIem,fecundum qna efi p:incipium vitar,
le r.on polTumus^quia fupra ofiendimus exiiicntiam for- non vero fecundij (ubfilleniia, cujus proprius & (pecialis
,T)iiiter acper fe includi in a\uali principio agendi De . influxu3nulIaxatiouenccc(Tariuse(ladtalesa\us.Uo-
r^biitientia vcronuncaliter fentimus quia cxifiimamus ,
dc fir idera judicium e(fe ferendum de aîonibus vitali-
,
tanrum efTc modum ipfiusexifientiêx natura rei dillin- bus fuppofitorum fpirirualium de adlionibusacci- , &
iluin ab ipfa. Poteftqoe inprimis probari conclufio ar:gu- dentalibus quorumcunque fuppofitorum De gencra- .
(Ticntis feu exemplisTheologicis ,nam in Deo tota ratio ratione autem fubltantiarum judicium fumendum cfl ex
agendi eft natura feu volum as divina: perfonalitates au- accidentali,vcl quia nos non cognofcimus fub'danfia ni-
non habent proprium influxum in a- fi pcr accidentia,vel quia agentia naturalia non attingunc
fem , ut f ales funt ,
Cliones ad extra , & ob hanc caufam afliones ad cxtra di- generationem fubfiantialcm nifi media difpofitionc ac-
cuntur ihdivifx ficut efietiam indivifa na-
in Trinitate, cidcntali .-
vel ccrie, quia talis atio gcncrativa fota
tura ,' voluntas, & potcntia

Dicet aliquis hoc effe pecu- .
verfatur circa compofitionem naturce rci gencrandae:
liarc in Deo,quiadivina Oitura per feell,& effentialiter fubfilientia vero ex parte fupponitur , ex parte vero
fubfidens. Rcfpondetur in primis m jlcocertius effe to- naturaIiterconfequitur,ut in fcqucnti rationedeclarabo.
ram rarioqem agendi adextra elTcniturim feu volunta- Quarto igitur argumentor ratione , quxpirtim fumi
rem diyinim,quam quod fit in Deo fabfiilentia effcntia- potefiexpropriaratione ipfius (ubfifientia;, partim ex
lisraiionediUindaapcrfonalibus. Dîndc fi fubfillen- termino uniulcujufquc a\ionis Subfidentia enim crea- .
tia perfonalis crcata cll per le non ell cur fubfi-

ativa ,
ta tantum diximus quidam modus creata; natu-
efl , ut ,
flentix perionales div/in? non Gntetiam adivs, quan- rs, fupponitque in natura totam rei ciTentiam aiualem
quamfubliiIenfiae(Tentialis,utefideratione ipfiMsnatu- cum (ua cxiltentia principium autcm operationum efl
:
eflentia rei, vel per fe ipfam , vcl pcr facultates , quf

rsjfitetiam sftiva;pr(ertim quia etia.m de his a\ionib.
divuus veru ;cd aiîoncs cfTe fuppofiiorumiergo fi indi- adipfam confequuntur, modus vero exifiendi non e(^
vinis perfonis.ut ipf? fint qu,i;operantur,non ett necelfa- principium agcndi, fed ad fummum efie poteft condi-
rium ut pjrfonalitates ipfje proprium influxum habeant,
tio ad agendum rcquifita : imo in univerfum omncs
velfinl formaliaprincipia agendi,neque in crcatis
perfo. ifli modi rerum, qui propriam entitatcm & realifateoj
ris id crit neceifuium.Et (quod maxmie urget ) etiam in fecum nonafferunt, Iicet fsepc fint conditiones , vcl u-
produ;liooibusad'ntra,utfuatgeiicutio, fpiratio, & tiles,vcl necelTarif ad operationes, nunquam tamen funt

Theologi formale principium carum effe propria ac per le principia agendi ut induttione pote(t
ajunt graviores ,
naturam.vel infel!cc\uin vel voluntatem reUtionem , ,

ficile oftendi Ex parte vcro tcrmini probatur inliunc
.
vero perlon? produccntis efTe tantum nccelfanam condi- roodum,nam omni advione pure accidentali forma-
in
tionem:idqiiclatise(re ,ut folum. ralis perfonadici polTit lis terminusefi aliquod accidens, quod non eft fubfiltens;
gencra'-e,autfpira'-e,&nondivina natura. crgo cx parrc illius noneft ncce(Tarium, ut fubifillentii a-
Aliudfxempla n nentum l'irniitur cx myfie-

feu irgi gentis pioximum p incipium talis
fit a\ionis. Et quara-
humananatura (ubfi- vispertalcm adioaem non dicatur forma, ver-
rio Incarnationi.:Chti.tus cnim in
fieri
inrcgrum ac totalc pnncipium humanarum bi giatia, caior, fed co npofitum fcilicet calidum,
ftcns hab jit
,
,
opcrationum, & amen non habjit jbliikutiam crea-

i quodex parte fub.je\i includit fuppofirum fublidcns ,
tam: ergo hjecfubfvlcniia nonclt pars illius principii , tamcn hoc totum quod ex pai tc (ubjefti includitur ,non
nec per lc habet propnu.n inlljxum in operationes Ncc .
fii perillarn aihoiiem, led illi fupponitur, & folum
vcrodici poicll, inChiiito non efTefolainhuinanitatetn propter unioncm tormje cum natura cxiftnte in tali
hu.naoorum fuppofito, dicitur per Ic primoillud co,-npofirum
integium prin^'pi 'ui tor.nilc aifljum , fed fieri :
fcompleri pcr fjhli kiitu Vcrbi luppkntem viccm

i' ,
crgo ctiam ex parre principii non tlt nccetTanum, ut
'ubfidentra Vcrbi no fuppl.et vi- fubfiilensia fir proprium, per fe ,ac tl)raiale princsoiucn
f..>bf!':t'.;nt ? crcai?:''"*!''
talis
. . . . ,
Sf. CT. Vil. An M>M^nxh habcat ali-]uam caufilitatcm . 2lf.
iiVvs tfVioniSifcd fatisen,ut fupponatur in fuppofuo ope- vjf, (iequibus Ariftotek-s ioquitur. Et ideo fecundijta
Mntc tanquam neceffaria conditio. In generatione au- hancqtiarCam habituilinem ticri potcll, ut a^lio vcrfctur
tcm fubflanfiali in primis fupponitur matcria fubfiflcns circa unn'crfale ,

qtiia non vcrfatur inhnercndo t!li , vel
inquam primum fubjeftum, &cx hac partc conrtat fub- realiter efficicndo illuJ, fed cxtrinfcce dcnommando ,
fiftcntiam rci gencrante fed

gcnirte non oraninoficri a , fcH attingendo; quod extra propo tum elt Loquitur cr- .
x parfc fupponi Rurfustofa aftio generativa verfatur

.
-go Ariltotclcs {le aliis modis j&cxprcffius |.)qui videtur
in ffduftionCjfeu unionc formccum materia, cx qua rc- loco citato de tcrtia habitudine ,
quantum ct)lligi pofcft
fultatfub i(lentiajuxtadiVafc6tioneprccdente ergo : ex extrmploqoo utitur ; nam illa priora vt. rba : Aîones
principium formalc illius a\ionis fLifficiens eft forma circa finiularia verfantur : indiffereotia vidcniur ad
gcnerantis,nequceftcur requiratur proprius influy.us fub- fecundam & tertiam habifudinem:pror>rie vcro non pof-
liftentia:,cnm aftio agcntis pcr fe & immediatc non at- funt ad primam accommodari Unde non . eft dubium ,
tingat fubliftentiam rei produifta:. Quin potius,ut fci!\io- quin Ariftoteles illo loco non pofuerit illam formal m
ne pracccdentedicebam ,tota afliogenerativa potefl ma- propolitionem:fumitur tainen ex limilitudm;; rationis ,
nercsCtiamfi impediatur effeftio vel dimanatio propri^ tjiiaf eft,ejuscfrefieri cuius eft efre,vel aitionem circa illud
fubriftcntiaj,& proximc terminctur aftio ad folam com- vcrfari cuiconfertureffe,quiaaftiofendit ad aliquodcffe:
pofitionem naturae, ut in humana Chrifti conceptionc cffe autcm per fe primo convenit rei lingulari, nam uni*
âflum eft ergo formale principium talis a\ionis eft
: verfalia non funt nifi in ringularibus,& limiliterelfe pro-
natura generantis ratione forms, & non ipfa fuba- prieeft fingularis completi , feu fuppofiti , aut fubiiften-
Oentia tis, namcflTe proprie convenit ci quodeft: folum autcm
Secuttda ajfertio f ippo.ifum proprit eft id quod eft , & idco illud proprie
Dico fecundo: Subllantia non mcrcconcemitantcr fe dicitur fier.i,fcu circa illud vcrfari a6iio . H cc autem ra-
habet ad aftioncm agcntis , fed antecedenter: ncc mere tioscque procedit in prima hatitudme : nam tjus etiam
per accidens fed per fecx parte agenfis Atque hoc mo.
, . cft operari , adio tft ad cftc, ita
cuiuseft cftê^quia licut
do aftioproprie ac per fe tribuitur fuppofito ut ei quod o- eftabeffe ; quod proprieeft, feu
fed fuppoiifum eft id
perafur In hac propofitionc dedaramus illud Axioma,
. quod habet cftê ergo ctiam aftio fecundum primam ha-
.
yjlio7Jes/ur:t/uppo/itorum, qood cftcommunitcr rece- bitudincm pcr fe primo tribuitur rei fingulari in pracdi-
pfum a Theologis,ut viderc Jicct apiid D. Th. i.p. qu. dio fenfu 5 id eft ,fnppofito
39. arr. 5. ad i. &qu.49. art. i. ad 3. & 3. p. qu. 9. art. 1 Atquc ita non folum authorifatc fcd etiam ratione , SeeunJa ,
j. ad 5.& 4.& in I. dift. 5. q. i.art. i. ubi csteri Tlieo- ,confirmatumeftprajdi6IymMetaphy'icumdogma,quod

*"rfin,j.
logi , & i 3. dift 2.& faepc alias traftantcsde myftcriis amplius declarari ac confirmari potcft difcurrcndo per faViilius'
'
Incarnationis&Trinitatis.Vifumeftenim iilis hoc prin- fingulas partes fecundsaftertionis. Prima erat,quod fub- P""
cipium neceffarium ad illa duo myileria dcclaraoda , & liftentianon tantum concomitanter, fed anteccdenterfe
convenienter in cis loqucndum Unde inConcil. Flo- . habeat ad adîonem agentis,quas probarur, qui.i ex natu-
rent.fe(f.l8.non longe a fine Joannes Epifcopqs ad dc- ra rei prius eft quod res fit in fuoeftecompieta, ac plene
clarandum,quod Patergenerat , non effentia , fubdit & sonftituta,quam quod operctur fed fubfilleotia pertineC :
rationem^quia effentia non ngnificat fuppoîtum ,& ad- ad complemcntum rei , & fubftanti? ejus: ergoordinc
dit. Porro aiitent a^lioftes juxia omnem Philo/ofhorum natura: prius cffe debef natura terminata propria fubli-
Scholam , /upfo/itorum ef/e videniur , ut in hominumge- ftentia ,quam poftit in operationem prodire .ergo fub:i-
nerefieri videmus: quamvis enim hic homo hoc e(l per- ,
ftentia, cjufque quafi cff;flus for.malis, non tantumcon-
/ona , vel /lifpo/itumgeneret , ejus tamen /ubfiantia ge- comitanter, fcd anfccedenfcr fehabet ad operationcm
nerationis eju/modiprincipium e(i , qnandoquidem aElio' naturjc Ef confirmari pofeft a iimili dc accidente , nam
.
jies /uppofitorum , ut diximus,/untqu quidem /uh/Iantia forma accidcntalis(ex natura rei loquifur ) prius hab:t
vel efjentia in homine cum /it hHmanitas , humant gene- quod innt,quim quod abilla manet aliqua aitio, qui^
rationis principium exijlit , quogenerat hominem Qui- . ille modus efiTrndi eft quafi intrinfccus tcrmiiius,& com-
bus verbistam hsc, quam prjecedens concKilio confir- plementum talis formx. Ircm eftopiima & fufhciens ra-
matur. tio,quia talis modus habetmagisintimam connexioneni
Poteflquehajccondufioroborari ex Ariftotcle i. dc naturalem cum tali forma , quam omnis a\io,qu2e ab il
Anima , texf. 64. ubi aitanimam nonmi- ; Melius dici diminare ; fcdeodemmodo comparatur fubfi-
la poteft
/ereri ^ aut di/cere aut ratiocinari fed hominem ani-

,
,
ftcntiaad fubftantialcm naturam crgo
ma Exquo loco folum fumif ur argumentum a hmilitu-
. Secunda pars aft^crtionis colligitur cx praccedenti, ni-
dine ratipnis ideo enim anima; non tnbuitur refte ope-
: mirum non comparari mere per accidens
fubfiftcntiam
ratio ,quia fignificatur, ut pars,eadem autcm ratio eft de ad aftionem agentis quia ficut cflTc ag.ntis non compa.
:
humanitate : loquitur verode anima,ut eft pars , feufor- ratur peraccidens adadionem ejus, itacomplemtntutn
ma corporis nam : , fi fumatur anima rationalis ut fubfi- elfendi omnino intrinfecum, connaf uralc,ac fubftantu-
flenSjilli poteft propriaadiotribui ,quia , licct non fit le,non comparatur omnino per accides ad aiSione^fed eft
fuppolitum propter incompletam naturam : eft tamen ordopcrferequiritus,utrespriusinferit fub.iftens,quam
fubfiftcns fingulariterac perfe.Probari etiam foletexeo- quod operctiir Et hac ratione dico (ub iftcntiam rcqui-
.
demPhilofophojib. Metaph. i. i. cujus verbafunt: A- ri pcr fe cx pirte agentis , nam pra^cife ex partc aftionis,
Eiiones &
generationes omnes circa fingularia funt , feu, vel tcrmini proximi feu formalis ejus non erjt adeo ne-
in/ingularilius ver/antur Ubi primum coniideranduoj . .celfaria fub lientia formi
principium feu natur.r,quf e(f
eft, quod licet Ariftoteles npn utatur nominc fuppofitl , a6\ionis,quiainipfanaturacfttota perfedio pcr fc ne-
fed iingularis, re tatpcn vera procodem fump(;t, ut pa- ceffaria adelicicndam talem aLîoiiem Tamenex par- .
tet cx ratione, quam ftatim fubjungit . Nonenim homi- teagentis requirit talis natura proprium & completum
nem ,
niflper accidens/anat qui medetur
/ed Calliam^ ,
cffendi modum , ut lit conftituta in ftatu accommodato
aut Socratemâut aiium quempiam eorum^ qui/icdi- .adopcrandum,& hac modo dicimus fub.iftenfiam pcr fe
cuniur hujufmodi ergofuppolitum intellexit nomine
: requiricx parteagentis, utneceft"ariam conditionem
ad
rei hngularis , vcl quia fingulare abfolute diftum figni- Gperandum .Sicqucdicerc folcnt Theologi Trinitatem
ficat ens cpmpletum &
fingulare prout in rcrum natura ,
perfonarum Deo per
fe non requiri ad creationem
in
ex
cxiftit: vel certcquiaf ut vcrifimilceft ) Anftoteles non parte iplius aaionistaracn ex parte Dei per fe ac necef-
,
'
agnovit diftin61ionem inter fingularem naturam fub- fario fupponi, quia pertinet ad perfonalem
Dei con-
ftamialem completam , &fuppoiitum. Deinde obfcr- ftitutionem, &priuseftj ac per fe prxrequifitum
uc
,
vandum c(t,a\ionem triplicem habitudinem dicere pof- Deus fitin fepleneac perfeiê fubftantialiter conftitu-
fc ad hujufmodi rcm finguiarem Primaeftutad princi- . tus,quamutadextraoperetur.Undcetiamfifingeremus,
pium , prout nunc dicimus afliones effe fuppofitorum . , Deum ab gterno aliquid crearc,nihilotninus intclligere-
Secunda,ut ad terminum, prout dicimus Pctrum , ver- mus internasorigincs& conftitutiones diînarum per-
bigratia, generari non humanitatem Tertia eft ut
, . fonarum ordine naturz anteccdcre creationem Quod ,
(i
ad(ub)e(Sum omittoautem quartam , quae cxcogitari
: hoc verum eft in Dco,in quo natura di vina eft eftentiali-
poteft adobjc6\um proprie fumptum , nam hxc lolum ter fubliftcns,multo magis in creatura,in qua
fubfiftentia
a6tibus immanentibus convcnit, quatenus alus, &ta- omninoeft extra effentiam rei.Atque hinc tandem con.
les<ûalitates funt jnon verout funt a\iones produ\i- ftat,quofenfu operatioperfspriraotrib.iaturfuppofito
qnod
. . :
2^2 Disp. XXXI.^.'i5e fupp ofito ejufquc a natuiâ &c.

quod in tertia parfe affertionis c]ic(;barau";,qufa riatura,ut dum fuppofiii . Si famcn fingamus confcrvarl accidcni
natura ante fub/i(lentiam,non eil comliiuta in (htu coin. feparafum in (uoeffeexifientia, finealio pofitivo modp
pleto,& proxime accommociato ad operandum & ideo effendi fimiliterdeillo judicandumc(I,polfctunc habe- ,
mcrito tribiiitur adîo rupporito ,,& non naturac. re omnem a6\ionem fuam, propter rationcrn taftam,quz
^nndime- x quo fatisfa^ûm d\ rationibu;& fundamentis alia- .fumituretiam cx D. Th. 3. p. qu. 77. arf. 3.
opinionfl sûm opi nionum Utrifquc enim (imui refpondemus ad . naturalis dtmanatio fojfit ejfe anatur(i
fztiifis . veritptem & propriefatem iiJius axiomatisuftiones funt ante Juypo/ttum
/uppofitorum noii elfe r1cce(farium ut fubfillentia ipfa
: Rurfuscxdi6\iscon(iat jquiddicendumfitdccffcflio-
per le influat in'a^îo(nes,r)eque ctiam ut fit omnino per , ne latius fumpta pro naturali dimanatione fnam qux di-
accidcns , &
concomitanfer fe ha.bens datur enim me- : ximus,comraunia funtomnibus propriis aflionibus,tani
dium, fcilicet ut fit conditio prxiequifita cx parte agen' immancniibus,quam iraafeunfibus, nequealiquid inter
tis . Excmplum autem quod fecundaopinio .rlferebat ex easdiftinguereoportet quoaddolrinam datam ^deeffc-
di vinis perfonis ,
poriusiuadet contrarium,uc a nobis de- (itioneauicm per naturaicm reiultantiam di(iinguere o-
claraturti ert . Quod vero in Deocreatio, & aiiu: a^\iones portet nam qugdam e(i ad iplammct fubfidentiam, alig
,
ad extra non folum po(fint tnbui diviniS perlonis, aut veroelje po^funt ad alias proprictates .feu paQioncs.Inter
Jiuic peo iti concreto.fed etiam Dcitati,piovcnit tum ex quabexillimoilUm priorem c(Te etiam ordine naturae
eO enTentialiter fubfi(kns,cum ex perfeda
ep,q',iod Deitas primam, & quafi origine antcccdere rcfultantiam omoi-
'idcniirateintcrdivinam naiurafn pcrfonas, propter & umaliarum proprictafum Ratiocft, quia fubfiOentia .
quam identitatem admittitur il.la iocutio ,

quando aiio- eltintimior,magifque pcrfcconjunflacum natura.quan)
qui non invol vir errorem aliqucnn,ut conlingit in aflio- omnis alia propriefas.Ircm quia omnes aliae proprictatcs
nibus ad extr3,quan1vis eo modo Ggoificandi tei minoru funt accidcnfia:prior autem cjfintegra conftilutio pro-
non fil [ormalis,& propria , & idco in creaturis , ubinon prix fubltanti?,quam quod ci advcniant accidentiaetiam
eft illa identitas inter naturam & fuppofitum , non ad- piopria.Hincergo (it uf cmanatioomniij proprietaiu fca
mittiturilla locutio ,
neque in Deocxtcndi poted aid a- propriarum paffionum,ctiam fita fuppofito,ut principio
ftus nptionales : hscenim propofitio, cfireniia generar, quod, medianfe natura ut principio quo itautinhoc , ,
erroneae(i : indicat enim ditHn6\ionem ipGus cHentif a eadem (it ratioharum cmanationum , qua;aliarum pro-
regenila , ut latius traditur in i. p. qu. 39. priai um a<Sionum,quia idem eft ordo per fc ex parte fup-
ftiêm4tnraliier ôjjlt namraoperari af^/que pofiti intcr fubfil]entiam fubfequentes proprietates . &
/uj>po/ito. SuU igifurnaturalis dimanatio ipfius fub(i(icntii efi a
jQiii' ha\enusdixirnus ,
infejiigsnJa funt juxta natu- natura, utnaturaefl, &ratioelt, quia illa tcndit ad
ras rerum. & nurbintervenieote miraculo . Quiri au- conllitutionem fuppofiri , ideo non potefi fuppone^ &
fem poteft , an de potentia abfoluta, feu inrcrveniente a- reconditutum fuppofitum ut abeo nianet Nequeeft , .
liquo miraculo.ponTit aliter fieri . Et quidem fi loquamur inconvtniens,quod aliqua naturalis te'ultantia fit a oa-
decomplera natura fubOantiali ,
juxta fupcrius tradita tura , utnatura cH, quando ilU clt talis, ut non di-
confequenter dicendum ell , non poffe naturam per fe cat ordinem ad rem habeniern jam flatum omninp
priraooperari , fcd aiiquod fuppofitum per illam Nam , .
completum in genere fubllaniuE tunc enim nequc ex :
(i njtura non privetur fua (ubnilentia, fed in propiio parte princ.pii ncque ex parte tcrmini fupponituc
,
('ippofitorelinquatur, fieri non potclt, quin fubfilkntia lubfidentia , fcd foU exif^cntia , utcx fupei;ius dii,\k
riropria ordine naturs antecedat adioncm, quia Cubfi- fatis patet
.w*eatia propria neceflario retinet eandem habifudmead AnfubfiJleHtiaadcau/alitatemmateria /ttnecejfaria .

luanaturarn.Si vero fupponamus Deum pri vare naturam Ultimoconftatex ditlis , quid dicendum fit decaufa-
conditucndo in alio (uppofito,il-
isropria (ubfillentia illa litate materiali ,quomado fcilicet fubfiilcnfi? convcni-
>iud fuppofitum perillam naturam operabitur,& iUi erit reautattribui poffit : nam fereeodcm modode ilU phi-
a6\io tribuenda ut iatius declaravi in i. to. 3. p. difp. lo. lofophinJum elt quo de cfGcicntia fubfilienfia cnitn
, :
ad 2. Si autem fupponeremus Dcum confcrvare

1e6\. 2. non cll propria ratio feu potcntia recipicndi aliquid , u
oaturam exiQentem fine propria fubfiilentia , & fine ul- per feconitatcx his,quxde illa diximus:eft enim uliir
ja aliena,func certe ficri pofTetût natura operaretur abf- mus modus perfedam fubllantiam
cotiiplens unde :
que fuppofito quia ,

in illoe(ret fufficiens virtus ailiva, nonordinatur ad recipiendum aliquid fubliantiale Ex- .
& conditio fubfiltentisE non elladeo intrinfece neceffi- cipiofolam fubiillentiam pirtialem mafericc, qux, eo
ria,quin fi i^npediretur & Drusalia fuperiori ratione na- quod incompleta & materialised,ordinaturad recipicn-
iuram conlervarct ,
pofTet ab illa prodire a\io, quia dumfprmalecomplcmentum fubfiftcntia fotius fuppo-
nullaineare apparet contradiiliio. Imo fuppofito iUo fiti matcrialis,ut in fuperioribus declaratum efl Proprie-
miraculo, non elfet aliud miraculum nccelTirium, ut tatcs verp,vel accidentia , licet recipiantur in fuppofito,
falis natura operettir, fed cum concurfu communi pof- non tamcn ratione naturx nam
fubfj(ientiae,fed ratione .
fet operari, quiain tali adione nihil effet fupernatu- recipiunturinentitatefubilaatii,non in modo fubflan-
rale, cum illa nonhdbcat propriam& fpecialem habi- tia: Cujus rci argumentum optimum fumitur ex myrte-
.
ludtnem ad fubfiilentiam, vcl peculiarem dependentiam rio Incarnatioais, nam in Chrillo recipi potuerunt o-
abilla. Ipfeaulem naturalis concurfus ad operandum mnes proprietates,& perfeiliones accidentales hominis,
cxnafurarci non eit debirus anie fubfillentiam tamen ,
non ratipne (ubfiitentix, neque attingendo illam
,
quac
datailU hypothcfi, quod natura confcrvaretur fine ul- increataeli, fed foUni afficiendo naturam Undequo- .
la fubfiiieniia, noneif^r privanda o.nni concurfu , o- & ad hoc cadem eit r^tio de natura fuppofito , quatenus &
inni aiSlione , & uieoctiam tunc eff^t illi debitus ex na- funt principia agendi , vel recipicndi accidentia utrum-
;
tura rci taiis concnrfus ,

quia femper manet principiutn queenim atfribuitur fuppofitp, ut quod , ipfa tamen na-
pcr le neccffarium ac fufficiensex parte a\ionis, quam- tura elt p.rincipiumquo , tam agendi quam recipiendi
visahundeex parte agentis naturaiis ordo ac perfeftio agendi quidem per forraim recipiendi autem , velfe- :
immutetur. cundum le totum,vcl fecundum materiam in quibufdam

Atque ad hunc modumioquendum eft de forma fub- accidentibus materialibus,vel fecundii formam in fpiri-
flantiali feparataamiterla^neceffariocnim retinec ali- tualibus ,quod Utius hic exponerc aut traftarc non eft
quam fubfiiientiam, vel propriam ut ex natura rei con- ,

necelfe. Hinc tamen fit , ur, licet fubfiftentia non fit
tingii in folis anunibus rationlibus,vel alienam divi- & ratio recipicadi , fit tamcn conditio per fc requifita ex,
nitus datam, ut facûm ea in Chri<ii anirna (upcrnatura-
parte recipientis : hacenim ratione dicuntur paffioncs
proprieelfe fuppofitorum, ficut & a^fiones &
Jitcr,& fieri poile: uiiliis formi5,& ideo .alis formi C\c ira etiam ,
fepirata condituta opsrari potelf ad modum fuppofi-

, & loquimur in myiteriolncarnafionis; ell enim Chridus
veroconfervareturtalisforma fine ulia fubfiitentia, palfus & mortuus, & non propric humanitas idco fi,- &
ti.Si ,
idemde ilUdicendnm eiret quoddenatura complcta:clt cut artiones , ita & palivones Chrilti fucrunt infiniti va-
enim tadem ratio.idernque proportionaliter eiideacci- loris, ficut ergj f jbli.leniia eit conditio agentis, ita& rc-
dentc f.paraco afubjedo exillimamus enim nunquam :
cipientis ;atque hoc modo poteit ilJi materialis caufali-
licconfcrvari abfque pofitivo modoexiliendi per fe, op. tas attribui, ticoterHcienria . Et hocctiam confirmat tc-
porHoac\uali inhxfioni, ideo acciden'; fic conlerva- & flimpnium Anitotcli; I. .\1etaphyf.c. i. juxtaexpofitio-
poteit ad mo- nc.m lupcrius dj,ram,nimira^n,a\iQacs vcrUri circa
jra ,quamvis non fit fuppoGtum,opcrari
fin-
gufiria,
. . . . .
Sect. VI II. Dc fccundis fubfiftcntiis. 223

ppofifa ,Calliatp feilicet, & Socratctn, ra fubllanriK tum communibus naturis illis propor-
guiiri , id ef^ , To
materiam fubjeiHm tionatisconferamus ut v. g. hominem cum humanita-- ,

ut circa .
Huic verodo6\rinaeadhibenda c(\ duplex iimitatio : te animal tum ciatura animalis

, & decaetcris propor- ,
^riorcft,utinteiiigaturderubjedoa\ionis ka pairionis tionali modo: hujutmodi enim comparationgm diximus

accidenfalis,non (ubllintialis vel f) ad fiibllantiaiem ,
fupra fc\.4.ad hanc difputationem ctiam pcrr inerc.Qua
, id fiat cum proportione

Subflantialem paf- cxpofita,dcclarabimus tandcm generalem rationcm con-
cxtendatiir .
fionem voco generatiooem fubftantiaiem ,omifto cnira ftitucntem (upremiim genus prxdicamcnti fubltantise :
creationcm,quE non habet materialem caufam,neque in ejufque coordinationem infinuabimus ac brcvillimc at-
tingemus,quoniam ea res magis ad Pi^lcLîcuin fpctlat,
fub)eftorecipitur:omnisergoaaio vel paflio practcr fub-
lUntialem generationem reile attribuitur fuppofito, & quam Mctaphyiitum
ad
circa illud verfatur , ut circa materiam fubjeflam , & de Dicunt ergoquidam abi1rala hsc & concreta in uni-
verfalibus (eu in (ccundis lubftantiis funipta,noneodtta
hic pofuit Ariftoteiesexcmplum,cumdixit:/I/(?^^Vt/jo
curtft homintm , fed CallUm , aut Socratem Generatio .
mododifiingui & cominrari intcr fe, ac in primis fub-
autem lobliantiajis non verfaturcirca fuppo.itum,ut cir- ftantiij , id e(t, non ita diitingui homioem & humanita-
ca matcriam fubje\am , fed circa matcriam primam,in tem,ficutPetrum & hanc humanitatcm:nam Petrus di-
jam fuppofito ex quo gc- ftinguiturcxnaturarci,ut vifumeft,a fua uidividua hu-
qua foia iecipiatur,dertruflo fit
iieratio,& priusquarn illud (ilconrtitutum.Atquehac ra. manitate : homo autem folum ratione &modo gnifi-
tione non poteli hsc paffio proprie tribui fuppofito , ut candidiffcrt ab humanitate.Ita fcnct Fonleca lib.5. Mc-
fubje\o,vel cauf.e materiali . Poteit autem curo quadam taph. C.8. qu. j.fei^.io. &qu.6. fcV. i. Fundamcntum
proporiione id fieri,n'mirum,quod aiîofcu pafTio etiam cjuscfTe videtur,quia nomina concreta fccundarum fub-
vcrfeturcirca rcmgencralem^&fubiidentero ,
partiaiem Itantiarii de formali idem (ignificant quod abltratta fo- ;
tamen.in quo deficit a ratione fuppofiti^licut fuperius di- iumquc innuunt,& quafi connotant Imgularia fuppolita,
cebamus quamvisafîones fint fuppofitorura , formam in quibus fubliltunt ;pro quibus etiam fupponunt feu ac-
,
tamen fuljiiltentem perfeoperari . Quofir, ut etiam ad cipiuntur , ficut concreta accidentium de formali tanrii
ipfam fubltantialem generationem aliqua fubfinentia fignificant formam accidentalem,connutantautem (ub-
faitem partialis per fe fuppon^tur, fitconditio neccf- & jectum cui inhiErcnf ,& proillo fupponunt. Quod fecus
fario requifita ex parte caufs materiaiis nam ibi etiam :
accidit in nominibusconcrctis primarum fubltantiarfi;
habet iocum ratiogcneralis,quod res priusdebet intelli- hsEC enim non gnificant de formali aliquam naturam ,
(
giinfcfubfificns, quam lit apta ad fullentandum ve.l ,

& innuunt fubjcilum fed per feprimo (ignificant ipfuoi ,
tecipiendum aliud fuppofitura,quod tanquam primum fubjeiûm ad omnia

SedquiddeiilaaiS\ione,velquafiaflione, ex qua re- fuperiora,& accidentia comparatur:ut conitat ex defiui-
fultat fubfiftentia abipfa nafura iila enim in natura re- :
tione primf fubfianti? ; ideo non poteft per h^c nomina
cipitur,quam nullo modo fupponit fub'i(tentem?Relpon- aliud fubjci\uminnui,alioqui procedercturin infinifum.
deturadtionem proportionatam termino: unde iicut
elfe Ex hac ergo nominumdiverfitate videtur colligi , ho-
fublirtentiaipfa noneftproprie inhrcrensjfed altiori mo- ininem v. g. & humanitatem fecundum fe non difFerrc
,
doafficicns naturam ,eiqueadhxrens,itadimanationem formaiiter ex natura rei,fcd (olum in modo concipicndi,

illam, fifitex natura rei diiiiniia al)ipfa fiibfiflentia, & fignificandi ,ex quo prouenit ut homo accipiatur , &
non inhaererCjnequecfTe in naturaur in lub)e6ô,vci ma- fupponat profuppolitis, proquibus non fupponit huma-
teria,fed ut inre terminabiit per fublftcnti im,cui intime nitas Et confirmatur, nam homo ut (ic non includit
.
& per quandam identitatem con;ungitur,& ideo non etl fubfi(tentiam,quam includit PetruSj quia (ub:i(tentia eft
necelfe,ut taiisemanatio fupponat rem fubiinentem res homo aufem dicit tantum ratio-
iacommunicabilis ;
Undeobiter intclligitur^qoando generatio fubfiantia- nem communem ergonon habet homo inquoex natu- ;
lis(&quoad hoc ide etlde creatione Jdicitur verfaricir- ra rei diftinguatur ab humanifate,quandoquidem in pri-
ca perfonam , vel fuppofitum j
id cfTe inteliigenJum de mis fubfiantiisconcrfturn folum diltinguitur ab ablirs-
tcrmino,nonde fubjci\o aut materia generationis,in quo iô per addiiionem fub iftenfix.
fenfudiximus pofTe eliam intelligi didum Arittotelis, a- Nihilominus dicendumccnfco,a?quediftingui in fe-
fliones fcilicet verfari circa fingularia , & in hoc fenfu cundis fubflantiis concrcta ab ab(trai\is,ac in primis. Ita fcc'.indru
fubllaii-
propriilfime applicatur ad h^s aftioncs,quas fubrtantia- D.Th. iocis fupenus
fcntiunt frequentius difcipuii cita- clarurn x
icsvocamus:nama\ioncs accidentales prpprie termina- tis,& fumiturexD.Th.inopuf.deente&clfcnt. c. 3.
cuncretis
quiiniodo
turad compo itaex accidentalibusformisêx/. Metaph. ad finem,ubi ait,humanitatem & hominemdifferre,qoia (liiTerinc.
c. 8. inquibuscompolitis fuppoiita ipfa includunfur;imo humanitas prsfcindit abomnibus,qu; (unr cxiraformd-
pro iilis fupponunt,& ideo etiam hoc mododici poffunt lem cffentiam hominis.homo vero irapliciie,& in confu-
omnes hxadiones uerfiri circa fuppo'ita . fo includit rationesconrtituentes individua , feu (uppoii-
Potterior limitatiocraf,ut haec intelliganturcx natura ta h jmana . Et 3. p. qo. 4. arf. 3. dicir,q uaiquam hxc
rei, & fecIufiS miracuiis , nam interveniente operatione locutio iit vcra : rerhumaffumpfithHrnnnitatern^ hanc
aiiqua (upernaturali , ficri pote(^ , ut aliqua res patiatur tamen e(Te impropnam & in rigore fdham Ferbnm af- :
aliquid vel recipiat quamvis nonfit fuppo iium, urde

, fumpfit hominem. Nam hoc nomen homo inquit fi^ni- ( )
quatititate Eucharirtii docentTheologi Dici vero pq- . ficat humanam naturam^ proutnata eji in /uppojiio ejfe,
teftulteriuSjin hac etiamexceptione fervari quandam o- quiautdicit Damafcenus lib. 5. de Fidee. 4. i i.ficnt &
perationera , nam illaquantitas ut fiat fubjedum acci- hoc nomen Dens fignijifat eumqni habet divinam natu-
dentium aut mutationum ,
prius recipit modum per fe ram ita hoc nomen homo fignificat eum qui habet natU'
,
jub.!ttendi,& ita conltituitur in fiatu limili , vel propor- ramhumanam Ex quibus verbis hxc porefl formari ra-
.
lionali fuppoliro . Addo tamen,quod li per potTibile , vel tio,nam Petrus& hfc humanitas non alia ratione dillin-
impoflfibilc Deus confervaret naruram aliqua vel quan- guuotur cx naiura rci , niii quia hxc humanitas folum
titate feparatam fin: fubiitlcntia , vcl pofitivo modo per iignificat individuam nafuram:Pctrus verodicit haben-
fc etfendi , illa poiret perentitatem fuam effe fub)etum tcm talem naturam:fed eodem proporiionali modocom.
mutationis fibi proportionatie, propter eandem ratio- parantur hoitio & humanitas cigo pariterdifiinguun- :
nem,qua idem fupra diximus de a6lionibus ; atquc ita in tur Et confirmaturacdeclaratur nam ficut hoc fuppo-
. ,
hujulmodi caufalitatibus,materiali & efficicnte , eadecn Ijtum.feu hoc habcns hanc aatnram,addif aliquid dcter-
fere in omnibus fervatur proportio , ut diximus minatum huic natur? individujE,rationecujuscx natura
rci difiinguitur ab illa, ita habens humanitatem abfolutc
S E C T I o viir. addit aliquid incommuni, feu in univerfali ipfi humani,
Utrum in fecutidis /ubfiatitiis concreta ah abflra,- tati , ratione cujus homo e(t habens naturam,& non hu-
His difiinguantur , & quo modo itt eis fuyrema manitas: ergo etteademdillinitio.
ratio fuhjiantia , & coordinaiio pr<tdicamentalis Praftereadcclaratur inhunc modum, nam hjmanitas
conflituenda fit exnaturadiftinguituraPetro,&Paulo,nam hichu- i
EXjoluimus halenus rationem primse fubflantiae, manitas ex natura rei diitinguitur a Petro multo majori
(upereit, utde fecuada breviter dicamus, & .icut ratione humanitas,quiaminus includit humanitas, qui
primam lubltantiam feu fuppo itum cum lingulari na- ha^c humanitas,faltem ailualiter & explicite;at vcro ho-
tura coinparavimus, itaetiam nunc fpecies (eu gene- mo nondifiinguiturcx naturarci a Pctro & Paulo ncc ,
hum^-
, . . )
224 Disr. XXXI V. Dc fuppofito ejufque a natufa 8cc.'
humaftifasabha& illahumanitate.red tantum ratione, careficut albedinem. Vcruntamen ncgari nonpfttclT,

litconftat ex rupradirtisdpuniverfalibus crgohomo& : quin album (& idem eft de fimilibus) licet dc formali fi-
fjiimanitas iion funtomrrino idem ex natura rei,fed xque gnificct folam albcdinem, tamcn adasquate fignificct
tlidinguunturac fuppofitum natura individua Proba- & . plus quam albedinem fcilicet ,'compofifum cx fubjcfto
,
lurconfeqiientia , quia alias non poflTet Petrus magis di- & accidenfe,alioqui quomodo paffct pro fubjefto accipi
fiingui ab humanitarc ,quam ab homine: nam qiix funt vel fupponerc,nifiillud fignificaret, velconfignificaret,
cadem eodem modo identificanrur , vcl diflin-
intcr fe , quod tam manifcftum eft excommuni modo concipicn-
guunfurabeodein tfirtio. Atquehinc potell lumirafio a di,ut vix poffitin hocdubitari Nec Ariftotelesdixital-
.
^riori hujus fenientix,ninrirum,quod hsec pr.Tdicafa u- bum folam qualitatem fignificare , (ed folum quale , &
niverfiliafolumex modcconcipiendi nbilro dirtinguun- pcr illam particulam exclufivam non excludit quina- ,
tura fingularibus proportionatim fumptis,id eft concrc daequate fignificct compofitum fed cxcludit qualccffen- ,
taa concretis, & abftrafta ab abftraftis ergo eodem : tiaie Dixerat enim fecundas fubftantias nan fignificarc
.
modo dift-inguuntur , fivc fingulariter, fivc univer- hoc aliquid , fcd quale quid,& idco fubdit, non (ignifica-
fe concipiantur, quia folus modus concipiendi nontoJ- requale perinde ac album ,quod folum qualc fignificat
iiit diftinlionem,quxexnaturarei inrebus ipfis reperi- id eft quaJe accidentale, quod noneft quidditas rei :fe-
,
|ur. Et ideo seque falfae funt hs locutiones homocft hu- : cunda vero fubftantia dicit qualc cffentialc &quiddita-
humanitas.Ac
tHanitas,&fimilcs,ficut illaiPetruseft fua tivum. Cum ergo hxc concreta accidentium adsquate
tandem declaratur hunc modum nam fi homo &. hu-
in , fignificent ipfa compofita ,dicendum cft, non fola con-
pianitasinre efTent idem hoc ipfoquod intelligeremus
, cepiioncdiftingui ab abftra\is ,fed reipfa,ficutcompo-
addi humanitati differentiam indi viduantem intellige- ,
fitum a forma componente .
remus conftitui hunc hominem , ficut hanc humanita- Adde ultimo ( ut ad cunfirmationem illius fententiaz
tcm,& confequenter non dift ingueretur hic homo ab hac refpondeam ) illud ,
quafi mareriale fignificat um ,
quod
human!tate:ergo ficut hocfalfum eft,ita etiamillud . innuere, vel conngnificare dicitur ha;c vox , homo non ,
Contr- Nequc fundamentum contrarise fententia: difficilem effc Pctrum vel Paulum fecundum quod funt taha indi-
,
tis opi- habet refponfionem . Nam

in primis differentia iila in- vidua vcl fuppofita,fed folum fecundum communem feu
nionis
&]nd[nen ter noraina primarum &
fecundarum fubftantiarum non confufam rationcm fubfiftentis in humanitate Nam^fi- .
lum ever eft necelTariaquiaetiamhic homodici poteft formaliter cut homo de formali non dicif imracdiafe faanc vel illam
titur .
lignificareharichumanitatem mnuere verofeuconfi- , humanitatem ut fic fed huraanitatem confufe,ita non
, ,
gnificare fuppofitum,inquo falis humanitas fubfiftit:cur innuit iranudiate hoc vel illud fuppofitum. humanum,
,
cnim id potius de homincjquam dc hoc homine affirma. fed fimplici ter fubfiftens in humanitate fub quo media- ,
tur?Hoc enim non tepugnat cum aftione primje fubftan- te& confufe complefliturfingularia fubfiftentia in hu-
ti?;nam in ea non folum infunt accidentia & fubfiftunt , manitate;totum enim immediatum fignificatum,& ad?-
(ecundse fubftantis.-fed etiam individua & fingularis na- quatum hujus vocis âJo abftrahit fecundum rationem
tura fuo modo eft , feu fubfiftit in fuppofito.-ergo non reab individuis , fam rat lone formalis , quam ratione ma-
pugtiat nomini primoe fubftantise,ut formaliterGgnificct terialis .Unde intelligitur,quod ficut Petrus prjeterhanc
fingufarem naturam,innuat autem fuppofitum Neque . humanitatem includit fubfiitentiam ejus ita homo prx- ,
ex hoc fequitur proceffus in infinitum,quia non dicimus ttr humanitatem incluait fublutcntiam humanitatis
nomen primse fubftantiie innuele fabicdum vel fuppofi- non hanc vel illam , fed communem i-ationem fubfiften-
rumînquofittota ipfa; primafubftantia, fed in quo fit tiae talis natura;. Itaenim abilrahibilis eft communis ra-
natura ipfius primas fubftantia;. Quodex my-

irtdividtJai tio fubfiitentijE a fingularibus,licut communis ratio hu-
tkriolncarnationis &
Trinitatis optime declaratur; na manitatis vel hominis.Certum autem elt perinde diftin-
fiic homoChriftus de formali fignificathanc humanita- gui ex natura rei fubfiitentiam hominisab humanitatc fi
tem innuendofuppofitumjinquo fubfiftit Unde dicunt . incommuni fumantur, ficut in individuo hxc fubfiitcn-
Theologi frequenMus,qnod licet illa humanitas mutaret tiaabhachumanitatc: cum ergo homoprEter huraani-
luppofitum,fcmpcr cft idem homo vel licet alfumere- ,
tafem includat fublitlentiam humanam in communi ,
Sicut etiam neceffe elt ab illa diftingui tanquam includens ab
tur atribus perfonis,eft"ct ramen hic hoino.
in-
hic Dcusformaliterdicit hanc Deitatem , innuit vero clulo
pcrtonam,inqui hic Dettas fubfiftit: ideo licet pcrfon? Dices Ergo homo& aliquls homo idem fignificant:
:
finttres,idLm'(amencft Deus,feu hic Deus Verumcft . nam : homo praeter humanitatcm non dicit nifi
aliquis
tamenclfeqijxdam nomina primarum (ubftantiirum , fubfiftens in humanitaie,quod non defignat in fingulari,

fed in communi tantum confequcns autem non videtur'
quEc tormalius fignificant rationcm fuppofiti.quam indi- :
verum,quiafcow<? dicit fantum fpeciem humanam,at ve-

viduam mrorim.ut hoc/uppofiiumvel /mc per/ona Alia
vero effe poftûn nomma finguUria,de quibus non falis
ro<i/*gHM^(??odiciturindividuum vagum . Refponde-
conftat,quid foripalius fignificent, ut i.unt propria no- tur,fubcontroverfia effe,an<i//5a<i^)jo fit proprie ter-
rnina mdividuorum jPf/J^M/Cr Paulus , &c. Vcrunta- npinus univocus, fupponendoautem pro nunc ita cffe ,
nienhoc pariim refert ad lerum diftinilionem , quatn conccdo quod^quidam homo^&L homo in re ide fignificant,
inquinmLiS. divcrfo tamen modo quoad formalem modum fignifi- "i
ôwoformaliterfignificat humanitatem &
,nam
Unde lecundo dicitur, quamquam in nominibus con- candi
indudic in fuo immediato fignificato fubfiftentiam hu-
cretis iios explicandi gracu duhnguamus
duplex illud
quafi partialc fignificatum formale fcilicet,& materia-
,
raanam in communi individua autem confufe com- ,
vclquafi materiale,autconnotatum,tameninrc ipfa pleditur, non tamen ea exprimit, vel in particulari, vel
lc,
unum cflic adiquatum fignificatum,quod maxime cerni- iecundum aliquam rationem coromunem individui hu-
tur innominibus concretis fecundarum lubftantiarum mani tamcn aliquis homo licet in communi etiam di-
: ,
cat fubfiftens in humanifatc tamen foimaliter fignifi-

funt enim nomina abluluta,quorum adfquatum figni. ,
catillud fub ratione individui humani, non materiali-

ficatum eft perfe unum Quaprop er ad diftingucndum
.
ab humanitate p<irum retcrt,quod in fignifica- tcr alfignando illud ,fed fubcommuni ratione indi vidut,
hominem
tione hujus vocis Ho no polfimus nondiilinguerefurma- ficut fuppofitum humanum fignificat etiara fubfiftens
& connotaium,fed attendcndum eft ad- in humanitate, fignificando lamen de formali ipfatn
le fignificatum
zquatum fignificatum , nam inter ill jd & humanitatem fubfiftentiam
compiratio: undefi in iUoaliquid realiter includitur, CorolUria ex fuperiori doElrina .
fit
m
humanitate non includat;ur,hoc (ans cft.ut dican- Ex primo in omnibjs fecundis (ub- Pn'mum,
di6\iscolligitur
quoJ ,
turi'Iaduocx rutu a rci Jiftingui Atquc idem dicendu .

ftantiis habcre locum prxdiifam d+tlinlione n concre-
ccnfeodc concretis accidcntmm,cf lamli in eis (Hinor fit ti ab abftra(l:lo,proportionalem illi.qu? inprimis fubftan-
uniras,& exprclfi jr fir connotatio, fcu clariordiitinrtio tiis eft inter fuppofitum naturam elt enim omnium & :
formalis& matcrulis figmficati.Nfon enim vcrumcen- cadv"ir> rai lO.Sicut cnim in tpccie ultima diftinguitur ho-
fco quud quiJ im ajuiit,!.) accid.ntibus concrctum
,
, & mo ab humanitate, & fic de carteris , itain proximoge-
modo diitiogui nam in re pcrc diftiDguitui animal v.g. ab animalifate( ut ficdi.
ab irat\u n foloconcipicndi : ,
peuuus lignificant quod lcntit Dutand. in l

i,dera : . dift. cam )feu anatura,qu.e cft pnncipium lcnticndi , & in
34.qu. I. citans A iftoteleminprajdicam.cap.de lub- gcni.ribus inicrmediis diftinguitur , verbi graria, vi-
Mant. text. 7. dicentem,albura lolam qua.l,itatem fignifi- vcnsanaiura vegetandi,(cu a vita.Acdcniquem ipfomet
fup re-
. . . , ,
Sect. Vlll. Dc fojîiidi!; fubfiftintns
gcnercfubdantix ,diftingiiitur fubdantia-finifa e<t, cumaftualis fubfiflentia non fu de cllcntia luhftan-

fufvTcn-.o
fub- tix, utdiximus, clfcntialem rationem fublianti.^' ut fic
( de hac enim femper eft fermo) a fubHantialitatc fcu
rtantiali natiira. In his cnim omnibus habet locum
illa non confifterc incffcperfe, quatenus pcr hsc vcrba de-
fcribitur ipfum lubfifterc in ac\u fed in hoc, quod habeat
ratio quod concrcta includunt raf lonem fubfinendi in
,
:
communitatcfeuuniverfalitatcfibi proportionata,quam talem cftêntiam & naturam , cui dcbcatur tubfiftentia

,
non includunt abilra6\a: & alia; rationes faaar poffunt feu qusECX fc fit (ufRcicns principium illius
.eodem modo accommodari Ac denique poteO ita decla- .

Ultimo licet ex diflis colligcre ,
quse rcs conftifuantur
rari in humanitate ChriQi illa cnim ficut cnTentialiter :

in prardicamcnto fubftanti.T,& quomodo. Primumcnim ncnr-
efthumanitas, &
includit ipecificam rationem talis na- vcluti fundamentum & bafis illius pr.Tfdicamenti.cft fup- dicanicn-
prima fijbltanfia crcata ( nam increata non to

fulv
poritum
.tursjita ctiam mcludit clTentialitcr gencricam rationem , feu
ac (ubllantialis coliocatur in prxdicamento, ut ex his , quie de enfe per fm

naturiE animalis , vivcntis dk corporcs ,
naturi & fimilifcr

:
ficut non q(\ homo,ifa neque animal, elicntiam diximus conftare potcft ) ideo ab Ariftotele
, &
prima fubftantla diiia eft pracipue& maxime fithftan-
.nequc vivcns,nec fublUntia fcilicef completa, quam di- ,
citgenusgenerahfrimum fubllantix. Etratiocft, quia tia. Supra illam vero in rc6\a linca collocantur (pccies
ficut illi humanitati ut fic decll aliquid ad complemcn- ejus&gencra, yfque ad fupremum eo quod fintctiam ,
tum hominis nsceffarium : ita & ad comulemcnrum ani. comple:a: fubftantix,ut fupra vidimus, quia dicunt inte-
malis, & aliorum fuperiorum : eft ergo in hisomnibus gratn naturam fubftantia; , cum modo (ubfiftendi , per &
eadem proportionalis dilhnftio tDodum totius ,
folumquedifTerunt in majorl vcl minori
.Secundn Sccundo fequifur , quod licut fuppofiium , vclpt ima abrtraiîone, feu in modo mag^s confufo , veldiftinflo
coroUar. .fubflantia prxter elfcntiam rci iiicludit nioduni fublillen. concipicndi ipfam integram fubiiantiam . Cxtera veio
qui licet periineat ad complementum fub- omnia quce primam aut fccundam fubftantiam-compo-
di proprium ,
,
ilanti,nontameneQ deefrentia ejus; ita proportionali nunt Phyfice, aut Metaphyfice, revocantur ad pracdi-
modoquilibet fecunda fubliantia prster rationem c(- ,
camcntum fubltantine non tamen cGnllituunfur in rc^ta ,
fcntialem fuam includit modum h.ibcndi talemcffen- Iinea. Katio hujus pofterioris partls eft quianonfunt ,
-tiam vel naturam fijccificam, vcl genericam qui modus ,

complets fubftantiye Prioris autem partis ratioeft,quia .
on pertinetad eiTcntiam , fcd ad complcmentum talis nonpoteft (ubitantiacornpleta ,nifi ex completis confia-
fecundiEfubrtaniia; . Ratio cii: tlara ex prEediiila propor- ri , telte Ariftot. i. Phylic cap. 5. & 6. Non cnim potcft
ficut de cfrentia Petri non eft fuppohtalitas le ex accidennbus componi. Neque in uni-
fubftaniia per
tior.e , nam
ejus, ita nec deefreniia hominis fubfillentia humana , vertum res unius prsEuicatnentiex re aiterius prxdica-
,
xiec dc elfentia animalis fubfiikntia animahs, & fic de mcnfi, ut tcftatur Ariftotcles i. Topic. cap. 3.
.casteris fuperionbus: eft enim eadem omnium rano. Hujufmodi autem funt in primis ipfae nafurae fubftan-
Itcm,quiaquidquid efi deedentia hominis , efl deeffen- tiales, pvout in abftrafto fignificanlur & concipiuni ur :
tiaPetri: ergo e con vcrfo quidquid non efi dc cflentia ,

nam lictt ha^pofTint inter (e concipi cum fubordinatione,
Petri non eft de cfTentia hominis: fed de clfentia Pctri
,
& quafi conftituendo fuam lineam, proportionatam illi
non folum noneft, ncc fubfiftcntia humana fecundum qu2E ex primis & fccundis (ubftantiis confliruitur ( fic e-
fpecificam rationem ejus : nam in Chrifto eft tota cffen- nim concipitur ha:c humanitas,& lupra illam humanitas,
tia hujus ho.T.inis, & non cft fubfiftentia humana pro- & fupra hanc natura animalis ufque ad fubftantialem na-
priedi6â, feu fccundum fpecificsm & crcatam rationem tunai) tamen hxciinea, & (eries (ecundum quid
tota
Cjus ; crgo talis raiio fubfillentix non eft de eftcntia ho- {ubliantif , & ideo tantum
fecundum quld fcu per redu-
minis ut fic & tadem ratio proccdi: iii omnibus (uperio-
:
t\ionem pertinet ad illud prsEdicamentum & unum- :
ribus. Ucniquc, hxc abikaifta & concreta, licet diftin- quodque ex illis abllraflisâd luum projiortionale concre-
ûantur ei natura rei , ut diximus, tamen ptopric non tam revocatur: id eii,hxc humanita<; ad hunc homincm,
.dilting luotur eftrcntialiter , feu inclfcntia , fed in modo humaniias ad homincm, & fic de rcliquis Undc copfo- .
quodam terminante, & complente clTcntiam ,quem in- qucnter fit , ut alterum etiam extrcmum hujus coinpiifr-
eludunt concrcta, & non aU'IraCla: ergo ha^c omnia lionisjfciiicet fubfiftentia, vel finguUriter, velunivtrie
concreta prxtcr cffcntiam includunt aliquid , quod pro- concepta , non pofTit direftcin hoc prjedicamento coHo-
prie non (pciflat ad effentiam , fed ad complctnentim cari,quia multominuseft completa fubftantia,quam ipfa
talis fubftantis in fuo gradu .
natura; reducitur tamen ad eaucm compofita cum prsdi-
Teriio inferturexdi;îs,qualisfit ratioefTcntialisfub- da proportione: nam componcnf ia ipfa ad fuum compo-
?nM>
ftanti* fianiise fimpliciter ditlx , ideft quaseft gencraliirimum ,
fitum rcvocanda funt. Atque idem judicium eft de par-
prsdici- in prardicamento fubllantia? . Communiterenim defcri- tibusc(Tentia!ibus fubftantix compofiia- ,
qualcs funt ma-
oe"irm-^'
'^' folet, quod fit ens per fe : quacdeicriptio ficut & ipfum ieria& forma, inquibus etiam poreft intcllcdus fuas Ii-
mm. fubilaiitiae nomen ambigua , e(ic potell . Namfinomen neasconltitucre, &
maxime in formis, quaspofTumus ve}
entis generaliirime & tranfcendcnter fumatur , & illud in individuoconcipcre, velinfpecie, a formis fpecic &
per fe lolum dcnotct negationcm inhaErcndi altcri pcr diverfis poftumusetiam conceptum genericum abllrahe-
modum accidentis ficnonfolum fuprcmum genus fub- : re, qualiseftconccptusformselemcntaris, vclanim^
flantiae, & quidquid fubeo dirci\e continetur ,eft ens per fenfitiva;: &
in mareria poteft facile aiiquid fimilc exco-
le ,ied 111 univcffum ,

quidquid non eft accidens, id clt, gitari, prxcipuefi verum eft dari materias Ipecicdiver-
omuis liibftaniia,fivc completa,fivc incompIeta,veI phy- ias ,
qiias in generica ratione materix convenire neccfTe
fice,vel Meraphyfice,juxta fuperius diiâ in fccTionc pi i- cft.Vcrur.taraen tota hxc coordinatio eft iecundum
ma hujus dilputationis Alio modo (umi poteft ens pcr
. quid,&per reduftionem, clpedu pridicamenti lubftan*
ie proenre completo, quod pcr fe fubfilkns cftc poteft. Et tiCE,quia nec matcria nec formaeft complcta (ubftantia,
hoc mododcfcnbitur per illa vcrba cfTcntialis ratio (ub- ncque individuaearum /unt primae fubltantiE, authoc
ftantiE prout eft fuprcmum genus
,
indigcnt tamcn du- : aiiquid, ut fumituref iam ex Ariftotcle fecundode Ani-
plici annotatione Prima eft lubitantiam , qus eft fupre-
. ma cap. i & 7. Metaphyf. cap. 3.
.
mum genus('& idem eii de qualibet fccunda fubllantia ) Rurlus idem tcrediccndum cll de partibus infegranti-
non dici per fc clTe feu fubfilicre, quia perle primo, fcu
, bus.,qux telte AriUotcle 7. Metaphyficor. c.5. quamdiu
pricile, & prout (ccunda lubftantia eft , pofTit in rcrum aiSu componunt
, non funt aiTu entia , fed potentia, non
natura (uWiitere hoc enim pcrtinctad opinionem Plato-
: quod non habeant aitualitatem entis, fcd quod non ha-
ni attributam dc univerlalibus in rc ipfa feparatim exi- beant illam (eparatam ratione fui, fed in toto ratio- & &
ftentibiis: & adhunc fenfum excludendum dixit Arillo- netotius: &
eodem fenlu non lunt fubiiantis a\u , fedi
tclcs in pra?dicamentis cap. de fubftantia, fecundam (ub- pofcntia , ac propterea non collocantur direftc ac per fe
flantiani videri cfTe hoc aliquid, quia fignificatur per mo- fub fupremogcnert iubitantiae, fed in toto ipfocompre-
dum fubfiftcntis,re tamcn vcra non efle hoc aliquid, quia hcnduntur,&ad illud revocandasfunt, etiamfi mcnrc fe-
nonfubfiftit, nifi in (ingularibus . Diciturcrgo (ubltan- parafim concipiantur . Arque todcm fere modo philoro-
tia in communi per (e efte, quia cx vi fux rationis forma- phandum eft de difTerentiis iubftantialibus,qudE non (unt
lis poftulat illum eflendi modum ,& quia in fuo conceptu fubltantia, fcilicet dircle&compIcfc,fefte Ariftofclein
includit illum, fccundum communiffimam rationcm cap.-de fubftantia ; nulla enim differentia lub fuogenere
fuam , & masime abftraiSam quamvis in re ipla noii e- ,
diicde collocatur ,rcpugnat enim hoc proprice coinpofi-
êiceatur, nifi in fingulanbus . Altera animadverfio tionicxgenere&differentia,utconftatcxAnft.3.Mctap,
Snarez. Tora. XXIII. P cap.;.
. . , . . . , ,:
12<J Disr. XXXV. De imma torlali fubftantla creata
eap. 2. Alioqui & in tali compofltionc procedcrctur in non , quia onenfum cft unum cns , quod
folum poffedari
infinitum.&ipfa diffcrenria tffet Ip cies^Sc praedicarctur cx fc&cffentialitcr habcat abfquc cfTcftioncab alio :
cffe
jutquid: qu^' ornriia repugnanf , ur indijcavit ctlam Ari- fi vero funt faftae , auf per gencratiprjcm , confcqucn- &
flotcles .Topicor. cap. 13. PonuDturergo hacdiffcrcn-
I
ter neceffeeft, ut habeant materiam , ex qua gencrcn^
tisein ptafdicamento fubdantiae redu\ive; ncc funtac- tur, non ergo crunt imoiateriales: fi vcrodicanfurfa-
cidentia, ut ollenfum ell quia ncc poffunt effe extra to-
: flat pcrcreationem , id fuperat naturaJem cognitioncm :
tam fubHantiae latitudinem infer quam & accidcns non
: eft cnimPhilorophicum principium,x nihilonihil fieri:
jiatur qnedium . Deniqnc obeafdem rationes omnes mo- &cpniequcntercrcationem juxta mcrtai rationeron- ,
di fubflantialcs, vel inchoationcs ac vi? ad fubftaiitiam turalem,cfle impoffibilem.Tertio,qui j fi cffet aliqua fub-
utfic, utpaffivacrcatio,&fimilesinhoc praedicamcn- nantiairomaterialis,vel iUi cffef QmnJoo indivifibilis ai
8o collocanturpcr rcduîonero.Quaetotadolrinacom- modum pun6i, ita ut in indi vifibtli tafitum locoaut fpar
tnunis cff intcrprctum Ariftotelis, partim 5. Mctaph. tio effc poffct : & hoc cft valdc imperfeiSlum
unde vide- :
eap.8. partim in pracdic. cap. de fubflant. ubi dc hac coor- furrcpugnare complcf3e& petfcfts Vcl
rci fubftantiali .
dinatione pra:dicamentali fufius differitur: iliud enim talis fubftanfia apta effct adcxiftcndum io loco fcu fpa-
proprium cft Dialc\ici rounus,ad Metaphyficam autem tio cxtenfo & divifibili: & ex hoc ncceffario vidciur
confiderationem ,caquae generatimdifla Cuiit , fufEcere confequi, u-t talis fubilantia indivifibilis fit, &confc-
yidenfur,fo!umque fupcrefl,utdediverfisgradibus feuor- quentcr maferialis, & p^rtibusconftans, ut fccunduni
djmbus fubdantiarum ,
quantum abftra\iu Metaphyfi- unum poffjt in una parte fpatiicffc , & lecundum aliam
capermittjt, differamus. inalia. Nam , fi in fe fit indivifibilis , & adfit indivifi.
bililoco, ncccffeeft, ut tota fitin toto ,
&totainqua-
D I S P U T A T I O XXXV. Jibct partc illius: quem modum cxiftcndi vixcapit hu-
mana mens: &
idco licet illum in creatione admittait
De immateriaU fubfiantia creata . prppter infinitam pcrfcfkipnem ejus , tamen wix poteft
fuaderi, ut creaturae finita: id convenire poffit : neque
SUpppnit hic titulus divifionem fubdanfias in irBma- apparct naturalis ratio, qua id poffit demonftrari ouU :
terialcm, &
matcrialem , quam confulto prster- lo ergo mcdo poteft ratione naturali pftendi , dariali-
miifo, quia per fc notum ad fcnfum nobis eft , effeali- quas fubftantias crcatashocmodoimmateriales, &in-
quam fubilantiam materialem, & nemounquam dubi- divifibilcs.
fayits quin illa direfls a* proprie in fubilantii praedica- Aliud quircre aut probirc has fubftanfiascffc po^-
cft
Hienro collocetur. Quapropter Ktcpriintuendam &de- fibiles , cnim prius pcndct eif
aliud cftc de fafto: illud
clarandatp diiârn divifionem , folum ncceffe <i\ , ut al- foladivina potentiacum non repugnantia ex parte rcij
eiuc) tncnn.brutu conftituamus: quopofito, &cjusra- hoc autem pofterius prxier potcntiam requiritdivinam
tionecxpiicata ,e>iam iljs di vifiodeclarata relinquctur j voluntatem , quxdifficiliusoftendi poteft , quiaejutde-
& faciJe crit ejus rationem & fufficicntiam inleliigc- cretum liberum eft , cum tamenfacultasaut potentiafit
re . autcm de fubtlantiis incorporcis lafiffime
Di^piitapt neceffaria
Theologi lub nominc angclorum; nos verohoc loconon Prima ratio 4 priori immateriales fuhjiantiat
perfcquemur ofnnia ,
qujE ab eis dicunlur, nec prolixam creari pojfe ofiendetts
iJijputationem inftituemus, fed brevem ac concifam , ea Dico ergo primo, poffcratipnenafuralidemonnrari
folum attingendo , qua; ex principiis efftftibus natura- & effe poffibilcs fubftantias creatas immatenales , feu fpiri-
iibus, poteft ingenium humanum folo lumine naturac tuales. Probatur primo a priori , quia non repugnat cif
utens,dc his fubitantiis inveftigare, fcillcet, an fint, quid pane rei , neque cfiam ex partecaulse efficienfis potcff
iint,& quas proprictates, &
caufas vel effc6\us habeant decffevirtus: crgoevidens cft hujufmodi effeflum cffc
poffibilem . Minor probata cft in fuperioribus tra6\ando
S E C T I O I. de infinita Dei virtute intenfiva,qu2 vcraeft omnipoten'.
tia,quia vim habet efficiendi,quidquid in fefe non invol-
Uiru^ pojjit ratione naturali prohari , ejfe in miverfo vif rcpugnanfiam , feu (quod idem eft
) quidquid non ex-
aiiquas fubjhntias/piritualej extra Denm . cedit aut fuperat limites crcafuraf. Major vero probatur,
quia quod fubftantia fimul fit creata & immaterialis,nul.
PRiroum oporfct quid nominis fubftantiae fpiritualis Jam involvit repugnanfiam: neque illud praedicatura
leu imma'erialis fupponere: poteft enim horum ver. f(.ii. icnmateriale , exccdit limitcs creaturac: curenim?
ut poftea attingcmus,
borum cffc mulriplcx fignificatio
,
nam non requirit infinitsm pcrfeftionem effentialera,
deciarando amplius effetjuam hujufmodi fubtlantiac. quia,licct res immatcrialis fit, potcft effc in operando,&
Nunc pa fubltanfiam immaterialem intelligimus eam, in qualibet alia pcrfe\ionc. Quin potius (fi ita loqui
que non hibet hanc corpoream molem ,

quam in his licet) poffibilius videturdari immatcrialem fubftantiam,
maferialibus fubllanti cxperimur , a quantitate pro.
s & quam materialem Quod in hunc modum declaro . : nsm
aime crcdimus provenire , quatenus per c^ro fit, utuna caufa efficiens intendit fibi affimilare effe<E\um fuum: un-
pars fubltantiac fit extra aliam , ita ut non poffiat fcfe lo- dequoeffe\us fimilior caufs.eoaptior eft,ut ab illa fiat
co penetrare quam vis radicaliter hoc proveniat ab ipfa

,
cumergo Deus primacaufa omnium , & ipfe fit fubfl-
fit
fubllantia, quac poftulat quantitatem Inquirimusergp . ftcniia fpiritualis, poffibiliusquodammodo,& tali caufa:
^n fintinuniverfoaliquasiubftantiJEcreafac, quacneque magis cQnfentancum cft , ut a tali caufa prodeant imma-

hujufmodi habcant co^poream moleTi fcu quantitatis teriales fubftantii, quam materiales. Unde quidain Phi-
extenfioncm , neque ilUm natura fua poftulent lofophi opinati funt materjam primaro propter imper-
Rationes dubitandi in neiativam partem. fe\ionem fuam ,& diffi nilitudincm quam cum Deo ha-
Et videtur id non poffe ratione naturali oftendi, pri- bet , utpote pura po entia cum puro adu non effe a Dto:
yro, quia nos non poffumus fubftantias cognofccre, nifi inquo quidem decepti funt, ineo tamen quandam veri-
ex effedibus quos experimur: fed nullus cft effeflus na- tatcm adumbrarunt,quod fubltantia creafa , quo atlua-
furalis, ex quo poffumus colligerc hujufmodi fubftan- lior, & immatcrialio, co eft Deo fimilior,& ideo confor-
tiaro, crgo. Probatur minor, quia fi effst aliquis cffe- mior diviniE virtuf , & ex hac parte quodammodo porti?
i
ftus, maxime motus cceli hocenim foloufuseft Ari- :

bilicr fi tamen in hoc poteft cffc magis,
: tiunus: nam &
di vina potentia cum fit infinita,ex fe pquc potelt omnia.
ftoreles in 8. Phyfic. & 2. Metaph. ad has fubftanfias
1
^cmunltrandas: f-d illo non poffunt fufficienfer proba- Dices: hocdifcurfu probaretur fubftantiam infinite per-
ri: tum quia incerium eft , an coelum moveatur ab ex-
fcitam effe maxime poffibilcm , quia effet fimillima
trinfccomotore , vcl ab inirinfeco potius & naiurali im- Deo.Refpondetur ntgando fequcljm; falis enim fbbslan-
tia non potcft cffe effeCûs Dco fimilis , qnia non potcff
pctu: tumeiiatn quia licet cxrrinfecus mQveatur,pote(l
effecffcdius: nam hoc ipfo,quod fif eff\dus,eft in cffcntia
a folo primo motore (uffi(.icntcr moveri i tumdenique,
quia licct admirtamus habere fingulos coslos proprios & diffimilis Deo, decujuselfentuli ratione eft, ut non fit
iuimediatos motorcs , non mde colltgi poreftilloscffc cffedus.Item ficit eft"e\us,cftdcpcndens,ficlt dcpendcns,
incorporeos curenim movcre non poftcnt coelosetiamfi

:
non cll infinita pcr cffenfiam : quia harc Jnfinifas rcqui-
Sccundo drgumcnfor , quia , fi tales fub- rif effe per elTentiam abfque dependcnfia. Repugnat crgo
fprpurei effent ?
(laritiae dantur, vel funt ornqino jroproduCâ:: &hoc tanta fimiiuudoad Qcqroifeu potius ^qualitas rationi cf-
fe1us
. . ,: . .
S ec t. I. An prdbari pofrit aliquam e/Te poffibi^lem, &c.

feflus, fimilitudo autcm in foU rationc immaterialis tione, & univerfi pcrfeîone
Dcus infendebat ergodc' :
fubftantise non repugnat cum rationc cfFe^ûs: &icleo buit univerfura conltarccx hoc ordine rerum qui maxi ,
fuppofita divinaomnipotentia , re\econcluditurtalem me ad pcrfelioncm ejus, & ad finem pra:di\um conferrf

effe&am cflTe maximc poffibilcm. Et hic difcurfus ell .poterat. Hic difcurfus pro matcria;capacitateell finc du-
prqpric Mctaphyficus feu Thcologicus biocfficaci[fimus,& maximc a priori : nam , cum Deus
yilia ratio ex ejfeBihus non opereturcx nccefrifatcnatur<c, fcd libcra voluntate,
Secundo argumentari pofTumus cx aliis rcbus faVis, in quod talcs fubflantia?exif1unt , exdiuina voluntatc pen-
quo ncccffe cft, ut Metaphyficaaliquidex Phiiofophia det: &
ideo fuppofita efFe\us poffibilitatc folum ex ra-
fupponat cjufquc miniftcrio utatur Pricipuum autem
,
.
tione moventedivinam voiuntafem, confentanea fi- &
mcdium fumt videtur cx fubHantia animi rationalis: da- ni , & intcntioni cjus coliigere poffumus , has fubflan-
turcnim quaedam fubdanti^ immaterialis , incompleta , tiis non folum effe pofTibiles , fed atu repcriri
& pars alterius: crgocfiam cfl pofTibilis fubQantia com- Quomodo verum fit froduxtffe Deum univerfunx
pleta omnino immatcrialis Antecedens fupponiturex . fibi f erfeile fimile
Philofophia anima enim rationalis efl fubllantia par-
:
Ut autem fenlus &
vis hujus rationis amplius declare- -Aliquot
jialis &forma hominis &tamenillaeft immaterialis

, tur, nonnulla objicienda funt Primum quia impoffibile tt*"ngg', .
cura fit imrnortalis, &indcpendcns a materia. Confe- fuit Dcum producere univerfum fibi fimillimum in fum- remcs n-
qucntia vcro probatur, primoquidem, quiaimpcrfe- mo gradu,quia nullusclUiujufmodi gradus fummus er- .'O""' :
Siorcft fubllantia incompleta,quam integra,&comple- go eoc perfe\a'fimilitudine uni verfi ad Deum non poteft
ta ; fi crgo illa ,qui minus.perfc\acll, poteft effe imma- Secundo,
colligi limilifudoin lubffantiis ipiriruahbus.
,ierialis,mulfomagis poterit illa,quxeli perfeftior.Dices hoc iplum declaratur, quia ficut Deus non potuit ultra
id noninfcrri re6\e,quia fubllantia incompleta,interdum materiales fubllantias immatcrialcs condcre, itaultra
fimpliciorcU quamcompleta, & ex hac partcpotell effe quafcumquc immateriales potuit alias excellentiores
imma'erialior ,nam etiam animacqui licet matjerialis , creare , &quibufcumquefa\is adhuc funt poffibilcs alix
dicatur,quafenus pendct a mareria, tamen revera crt mi. perfe\iores: ergo ex perfc\ione , auf exceffu perfe\io-
nus matcrialis, quam equus ,
quia non conftat intriniece nis, aut majori fimilitudincad Deum fpiritualium fub-
jcx mateii.1, ficut equus.E.efpondetur, hoc reie procede- fântiarum uitra matcriales, non potefl concludi, cundi-
jc, quando fubfântia incompleta comparatur ad com- dilTeDeum hujufmodi immateriales fublf antias alioqui ,
.pletam,cujus efi pars : nos autcm non ira argumentamur, idem femper ccncludcreturde quacumque fubff antia per-
fed ex una fubflantia incompleta talis ordinis & perfe- fe\iori Qiiod fi foi te dicatur,rationem fa1:am non fun-
.
\ionis colligimus polTe dari aliam in fuo ordinecomple- dari in quacumque majori pcrfc\ione univcrfi neque ,
tam, & qui non fit pars alterius , in qua fimilis perfeftio tanfum in majori fimilitudine fecundum quamcunque
jiobiliori niodo inveniatur. Arque hoc modo videtur fpecicmcreabilem, fed fecundum fupremum gradum, feu
confequcntia per fe nofa quia fi illa perfcflio non rcpu-
, ordincm rerura Contra hoc argumcnfor tertio, quia hic
:
gnat rei minus perfei^se, cur lepugnabit ordini rerum gradus fuprcmus confiilcre vidctur in intlle\u & vo-
perfeViorum Item, quia in anima rationali e(l inchoa-
. luntate libcra: fed hrc gradus intelle\ualis jam e(l in uni-
usordo fubllantiarum immaterialium ergo pofTibileeft ,
verfo rarione fpeciei humana, quam prseterea dicitur
talcm ordinem complcri,producendofubrtantiasaliquas, Deus fpeciali confilio coodidille ad imaginem Gmili &
^ntegras & immateriales Item hoc clarius apparetex . tudinem fuam: ergo ob hanc caufam non oportet fupe-
.opcratione infrlligendi feu ratiocinandi \vq. enim con- : rioies aliquas fubflanf ias fuiffe conditas Dices in homi- .
iequifurad immatcrialitatcm fubltanti?,ficut aute in ani. ne cffc illum gradum quafi inchoatum tantura ideo , &
jna rationali fublântia immaterialis incomplcta tan- ncceffarias cffc immateriales fubrtantias, in quibus lit
tumefl, ita operafio intelligendiclt inillaquafi inchoa- completus & perfe\us

Sed contra hocobjiciturquarto.
,
ta& imperfeia,&admifla aliis inferioribus operationi- nam hic fequitur efiam poffe probari ritione natur.iii
ius ,&ab eis aliquo modo pcndcns vel originem ducens dari inuniverfo ordinem gratia? & glori^t tumqmailie ,
.crgo non rcpugnabit dari lubllantiam creatam inqua ,

novus ordo rerum , conrtitucns non tantum perfeiîo-
elf
illa operatio intelligendi fit perfetior & abflraUor a rem fpeciem, fed etiam novum gradum tum etiam quia :
confortiocorporis, & veluti completa in fuo ordine & , fine illoordineinferior inteilc\ualisgradusquafiinchoa.
adsquata tali fubflant>z: illa aufem fubrtantia,qu tatus, & imperfclus manet & impotens ad obfinendam ,
Jem habuerit operationem ^necefTario efredcbetcomple- perfelam beatitudinem fuam , &claram fui conditoris
ta & immaieiialis . QuaEratio magis exdiccndisdecla- vifionem. Imo ultcrius objiciet Theologus ex illodif-
rabifur. curfu fequi,pcrtinuilfe ad univerfi perfe\ioncm,gradum
Diri hujufmodi fub(lantias eifdem fere ra- feu ordinem unionis hypoilatica; . Poffet ergo fimili dif-
tionibus o(lenditur . curfu naturaliconcludi cflTe in univerfo hujufmodi gra-
Dico fecundo ratione naturali pofTe fufficienter ofien- dum rerum ,
quia maxime pertinet ad uni verfi perfe\ionr
di effe in univerfo fubltanfias aliquas creatas omnino nem . Similiter, fi vera elf quorundim Theologorum
jmmateriales Hsc conclufio etl
conformis doflnn.^ D.
. lenfentia, pofle fcilicct dari fupernaturalem fubilantiam,
Thom:E i.p. q.50. &
2. cont. Gentts a cap. 46. alios au- cui connaturalc fit fuis folis naturalibus viribus videre
flores omifto, quiadehocnihil fere cxpreffe dicunf, quid Deum ,
fcquitur ex eodem difcurfu concludi dirl ali-
veroPhilofophi de angclis lenlennt , referam inferius. quam fubifantiam hujufmodi in uni verfo, quiafinedu-
Jûnc probiiur alTertioapplicando fere rationes fa\as in bio conllituetnovum gradum rerum valde fuperiorcm
prsccdcnte conclufionc. Prima ergo ratio &apudD. ,
omni fubltantia naturali & novo modo ac fingulari fi- ,
Thomam pricipua eft, quia ad perfe\ionem univerfi milem D;o. Tandem idem argumentum fieri poterit de
pertinuit, ut irjcoefTet hicgradus lubilantiarum imma- quacumque fubftantia, qua; & intelligatur elTe poffibi-
lerialium: fed Deus conJidit univerfum perfetum: er- lis, & haberc fingularcm aliquem perfeclionis moduna
go lunt in eo hujufmodi fubflantiaj . Mijor probatur pri- alterius rationis & ordinis a caetcris fubllantiis , utcffct
mo, quia ad perfe\ionera efFe\us pertinet, ut fit perfele V. gr. intelligerc; per fuam fubrtantiam, aut effe fubilan-
fimilis caufiE : ergo ad perfe\ionem uni verfi fpelar , ut tialitcrbmnino fimplicem , vcl aliqua hujuf.iiodi nara :
fit fimilis Deo quoad fisri polfit : cumergoDeus fitfub- hoc ipfo qtK>d4dis fubdantia effct pjffibilis, conclude-
,
ftantia immaterialis , & infellc\ualis , ad perfe\ionem rctur et iam efle, quia maxirae pertineret ad uni verfi per-
univerfi fpetat,ut ineofint fubflantiac immatcriales,& fetionem .
i'ntclle\uales, ratione quarum fit fimile Deo fecundum Ad primam & fecundam objelionem rele ibi rcfpon- PotTti*
hunc gradum . Minor vcro per f-.- & ex terminis videtur fum ell , hic noneffe confidcrandam pcrfetionem uni-
j
aut vera, auf valde verifirrilis, tum quia a perfedla caufa, ex finguhs rerum fpcciebus confurgit,nam hf c,
vcrfi ,qu3s titiit.
& fumme bona,qua: nulli invidet & potentifTima, quae a , utargnmenf iim concludit,non habet certum terminom,
ncminc impediri pofeit nondcbuit effeVus prodire , nifi
, &in infinitum progrcdi potell , & ideo non potcff ex ea
perfelus: tum etiam quia Deus in condendo univerfo concludi aliquam Ipeciem rerum effc fatam , co quod
intendit & communicationem fu* bonitatis & fur pcr- , perteiîor fit . Cunfideratur crgo, ut re\e Caiefanus
fca lonis manifeflationem idcoque condidit univerfum : noravit, perfe\io uni vcrfi,quJE confurgit cx gâdibus rc-
ex variis rcrum gradibus, & ordmibus conihns quia ,
rum, in quibtis non fit progieffus in infinifu n, fed pervc-
nullusperfe luff^cielât ad finetp, quetnintcrum co.ndi- niiur ad fummutn, qui m naturahbus cll intelielua-
SHnrcz, Tom. AXIII. P a li&
. ,, . , :
Disr. XXXV. De immateriali fubflantia crcata.
f'ts gracius ,
quidquid nanc fit deûpernaturallb^s perfe- ripribusgradibus rcrum confirmari poltft , nam in fingu-
,Jionibus, quas Deus il!i afijungere pofeft^.]uod ad Mcta- liscllmira varietas fenficntiura,vcgetanfium alioruqi &
phyficam confiderationem not) refert.Quod autcm.inteJ- corporum, quanta fuit expcdicns, ut fingoli rcrum ordi-
Jeftuali: gradus fit in fuprerpogrdine narurajium rerum ncscompletam petfcftioaem inuniverfo habeant: crgp
& e([ communisomnium confcnrus, & videtur per fe roa- majori rationc idem ceofcndum cft deintcllcftuali gra-
jpifefturn,quii Dei^s ipfe inrelleQualis efl ,nec perfeîor du Imo fi hujufmodi conjefturaercftc p.ondcrcntur,noQ
.
aflus feu operatio in eo jntelligi porc(l:& propterea crca- folum probant cffe in unirerfo immateriales intejligen-
tura inteile6ûa)is fingulariieF efle dicitur ad imagincm tias, fcdctiam cfTe in majori numero, & in majori fpecicr
Dci, quia reprxfentat Dcum recundnm fupremum vitas rum divcrfitate,quam fit aliquis cx infcripnbus gradibus,
griduai,qui eft in ipfo.Ad primam ergoobjeftioncm.fi iti vel ctiam quam Gnt omnes fimul fumpti ,
quod fcnfit D>
atit cedente fermo fit de maxims fimilitudine fccundum Xhomas i . p. qua:ft. 50. art. 4. & infra iterum nobis oc-
perjfeflifTjmam fpecificam naturam , vcrum eft hanc non curret.
fcquirj ad perfe6\iopem univerfi , cum illa fit impoflTibi- In quarfa objeflione multt a(tinguntur,quarquonjara
jjs, ut tc&e afTumit objeiJip fecunda loquendo dc perfc- ,
Theologica funt, breviter a nobis expedicntur: nonnul-
fliiTima pofTibili de potcntia abfoluta: fic cnim loqui lam tamen lucem affcrrc poflTuntad judiciumfercnduqi
pporfet,ut rafio & difcurfusfafûs vim aliquam habeat: jnaliquibusqu2ftionibusdepoflribili,exhis,quajamfun)t
nam fi efTct fermo fccijndum ordinariam potcntiam, da- fata. Ad priorem crgo partcm deordincgratiar&glo-
rum ell quacumque ratione conftituatur univcrfuin , ne- Tix, concedo vim illationiseflrccandem: atqueadcofi
jccfirario cfTe aliquam fpecieni , fccuridum quamde
jn eo femel fupponamus ordjncmgratis&gloriascffepofribi-
faflo , & de pofljbili fecgndum legemordinariam maxi- lem, rcftc inferturdari in univcrfohuncordinem rcrum,
fne imitaturdivinam perfeijionem Noncrgo loquimur . pcrtinercque ad compleraentum opcrumDei. Interce-
de fumma perfci^jone qux in fpeciebus rerum inveniri ,
dit tamen duplcx notanda diffcrcntia . Priorcft, quotj
poteft, fcd de pcrfcdione jngradjbusrerum, &inhoc ordo gratias & gloria
torum ordinera naturs:
cft fupra
fcnfg negatur jllud aniccedens, fcilicet nonpoffedarj fubftantiaEautcm immaferialesnaturalesfunt: unde fit,
jn rebuscreatisfupremum gradum iti quo Deo aHjmilen- magis quodammodo requiri has fubftanf ias ad pcrfcdio-
lur. Atquc ita etiatTi foIutaeftfccundaobje6\io,ubibe- ncm univcrfi, quam ordincra grafia: , & gloria;: il\x
nc refpotifutn e(l , quia aptrte proceditdc maxima fimi- enim requiruntur ad nafuralcm perfeftioncra univcrfi
litudine in perfeiliombus fpecificis. qua ad fupernaturalem fupponi debct gratia vero : &
Sed urgcbis. E^goad pcrfedioncm univerfifufficeret glpria fplum neceflTaria eft ad fupernaturalem perfedio-
gradus intc!Iclual s,quia jn illo folo falvatur pcrfefliffi- ncm: tamen, quia harc cft perfeflio fimplicitcr & cpn-
ipa fiijiilitudo ad Dtum. Refpondetur in prirajs in ipfo fummata, & majîmccpnfenfanea fini divinorum ope-
fionfequcntc involvj repugnantjam ,
quia fi eflTetfoIus rum,& complens quodammodo fimiljtudinem ad Deum
^radus intelleiSualis,non cffetunivcrfum nam,ut ipfum : in cjus imaginejut multi ex Patribus loquuntur,exponen-
jnoinen pr^ fc fert, uni vcrfutij requirit , ut ex rerum va- tes: faciamus hominem ad imaginem firnilitttdinem &
rjciatCj dilUnfîpne, acmira connexionercfultct Undc, . nofiramy per imaginem , naturalem intellcftualis natu-
pt fif confutnmatum & perfedum, conllarcdebct,faltcm rac perfeilionem, per fimilitydinem, ornarocnfum grati?
ex omnibus rerum gradibus , inter quos maximc poftuja- intelligenies: ideo confidcrando abfolutam confum- &
lurjs, qui perf-iîflTimus ell magifquc fuqm auftorera ,
matam pcrfelionem univerfi, efficax cft illatio fafla
,
repr<efcntans. Dcinde, non facicndo vim in nomine unj- etiam quoadordinem graf ia glori? Eft tamen aliud & .
verfi,Sc Ipquendpdc cffcdu Dei, refpondetur, fi folus in- difcrimen quia non pofeft tam efficaciter probari natij-
,
felle\ualisgr^dus a DeoclTet produftus , illum in fc ha- rali rationCjeflTe poflTibilemordinemgratije & gloria: , fir
biiurum m^simam fimilitudinem intenfivam, qu^nunc cut eflTe poflTibilcro gradum fubftantiarum infelleflur
cii in uni verfo nihilominus tamen in toto univcrfo effe
, lium ,
quia quidquid fupcrnafurale cft , difficilius cadit
majorcm fimilitudincm, quafi cxtcnfivam,proptcrquam fubnaturalem ailionem &quiafi naturalis infellei5\u$ ,
lanta rerum varietas ad perfeflionem univcrfi nece^Taria non potert vi fua claram Dei vifionem attingerc , inquo
e!i Namquia nulia crcatura per fe fuflficit reprzfentare
. totus ordo gratia; fundatur, non potcftfacile intelligj,
Dcum, oporfuit univerfum perfeftum condj tanquam quo modo poftjr ad tam cxcelfam beatitudinem elcvarj;
tffedum adaequatc intentum a Deo, ut faltemcx rerum unê multo minus poteft rationc naturali probari ho<f
inultitudine & varictate ha?c repraefentatjo pcrficeretur cflTe poflribile,& ideo fimplici ter loquendo probari non po.
quantum ficri poffct autoportcrct juxfa divinae fapien- teft perfolam naturalem rationem efTe in univerfo hunc
t\x prtjiiiem . Qtismvis enim res perfeflior cx fc perfe- ordinem grati$ &gIoria;: ficut potefl probari cflTc alir
\ius reprfffcntet Dcutij,fa:pe tamcn contingit, ut rcs quas fubftantias immatcriales
fnjnus perfcfta, vel alio raodo, vel fecundum diftin- Afque idem dicendum cenfeode gradu unionis hypo- An etiarn
flam pcrfcftionem Deum repraefentef ftaticx: fupponendoenira cflft poflTibilem ,cxiftimoeffi-

*
fupre-
Ad refponfumeft
tcrfiura re\e ibi intellcftualera ,
caciter probari iljodifcurfu maximara per- ,
pertinere ad
In" '&'în. gradum effe in homine inchoatum &imperfeftura, ac feflionem univerfi,ejufquc complcincntum, ideoque di-
fima in- propt(;rea non folum non inde probari non effc neceflTa- vinae fapientix & bonifaf is fuiflfe non pn varc univerfum
tanta perfc6\ione,dc qua redifputafur latiflfime in^.part.
"ute^me- rias immateriales fubftantias , completas ac perfefte in-
dia, qus tcUetluales, vcrum ctiam oppofif um poffc indc concludi. q. I . a.3. De fubftantia itcm fupernaturaii opinor effica-
angeioru candem rationem; ideoque quam
(ô q uidem.Quia non dtbuit tam perfc\us ordo rerum citer proccdere effe
jur.' jn taro innmo uatu ac periccuqne rennqui iraoqoc iplo : ccrtum, Dcum non feciflTc talem fubdantiam, tameflTc
quod in homine eft , lecundum infimam rationem fuam , probabi|ius,& mihi fere certum,non cflTe poffibilcm.Efe-
&quafi adnpiftus inferioribus , & velui extraneis naturis, nimfitalis fubftanria poflfibilis elTet , nulla aliacreafura
pporruit, ut jn aliquibus (ubftanf iis cffet purus&immi- eftêt pcr fua naturalia fimilis Deo in his ,
qua; funt maxi-
flus, & fecundum complctam ac perfedam ratione fuaro. me propria Dei,nifi illa, quia per fua naturalia eflTet po-
Deinde ,
quia cum dentur in univerfocreaturae oronino fens ad videndum Deum ,
prout in fe eft confequcn- : &
jnaterialcs, & creatura compofita ex materiali,& imma- ter ncccflfario videret illum , ncceflritafc fajtcm naturali
tcriali , decuit, ut jam eftênt cêaturaeomnino immate- ficut nunc infelle6\us illuftratus lumincgloris necefta-
|-jales,uf perfeiîouniverficomplcretur. Praeterea, quia rio videt Deum,& confequentcr talis fubftanf ia ex nat u-
cum Dcus fit iubilanija cornpleta, immaterialis,& intel- ra fua femper effet beata & impeccabilis : atque ita eflfct
letûalis, perfefta fimilitudo ad Deum quam univerfum fimillima Deo in propriiflTimis e/us at tributis falis crgo :
requinf, noi) hibetur fufficienfcr ex raodo , quorationa- fubftantia maximc pcrtincrct ad eam pcrfciHm fimilitq.
lisgradus ab homine participgtur pritter humanam cr- : dinem cum Dô,quam perfcflio univcrfi poftulaf: ergo fi
gofpccicm necclTariafunt fubftantii complefic immatc- iUa cft paftjbilis,ref\econcluditurfatam eflfe^quod fi fa-
rialesac pure intcllcuûales. Tandem ,quia Deus& ho- noncft, ut re vcra non eit
,
magnum cft argumtntum
ô funf quafi duo cxfrcma, fupremum & infimuin,totius non clle poflTibilem Quod aliiscriam rationibus confir-
prdinis fcu gradus intclligcndi debuerunt ergo elfe in : roari poreft non aHinct ad hnnc locum
, fcd .
^nivcrfoaliac (ubftantif intelligenrcs mediar inter Dcum, Tandem idera fentio de quacumque fubftantia ,
qux
ijfehommes, ut ille gradus haberet in univerfo complc- fingatur habcre aliquod genu^ perfeftionis altcrius or
^ynfi lU.tum & convcnicntem varictatcm . Q!.iod cx infc- dinis ab his omnibus, qua: communicatae funt fub-
Oantiis
.
'Sect. i. An prabari polfit aliquam effe poiribilim, &.C. îp

jiitiis dc faflo creatis , nimirum de tali perfc6\ionc ac
idcx motu cceli colligi non potcfl,ncquecft ulla ratio po-
, iubilaniia diccndura c(Tc,autnopc(Tc pofTibilem , autin ncndi ilium morcrem feu fincm mcdium intcr cf lum a-
Vuo gradu faftam efTcvcl raltcri],nulia fufficieqtc ratione &
nimatum Deum.Pofita ergo vera propria animatio- &
oftcndi pofTcjintcr fubftantias crcatas nuilaro c(Te,qu? tanc coeli,.fine dubio enervafur omnino ille difcurfus
lcmhabeat connaturaIcmperfe\ionem . Namfihscell Nihilominu: famen illa fuppofitio, nimirum cceluoi
poPfibilis, &i!la perfcflio talis e(Te ponifur, ut rationc il- non effe vcreac propnc animatum probabilifTima fal- ,
lius novus ordo rerum infurgat,cur non perrinebit ad pcr-

tem ratione colliqitur Quia in coelo non eft anima v^-.
fet^tamunivcrfi varietatcmhabcrc in fetalcra fubdantii- gctativa, ncc fenfitiva: tumquia aftionesharum anima-
lem ordincm vel qua ratiotieoflendi poterit non efTe fa-

,
rum poflulant corpora corrupfibilia , & mifla ex primis
6\um.Quod non rationc, fcd rcvelafionc & auftoritate
fi
qualiratibus,tum ctiaro,quia ipfa figura,difpofitio,& ma-
fupponitur id faflum non c{Te,ccnfco inde magna proba- gnitudo improportionata his animabus.Subftan-
cceli efl
bilitatccolligi^nonefTcpofTibilc. Quocirca,ficutdefailo tia autem pure infellefliva .noncfl apta ad informanduoi
nullaeftfubltantiacreataomnmofimplcx,itaneccreaii corpus, quia non potcfl illo uti ullo raodoad fuam pro-
& ficut nuUa efl, quae non Gt capax accidcntis, ita
potcfl; priam operationem. Cum autcm matcria fit propter for-
iicccfre potefl,& ficde aliis. Hujufmodi enim proprieta- mam,&corpus propter animam, fi corpus nulli.ufui ani-
tcsfimilesine(TccredimusfubflanMiscreatis,non cxrcve- mx defervire potCLl quoad proprias operationes ejus, re-
latione,fed ratiocinationc,coIligendo eas ex rationc fub- vera non potefl efllê naturalc corpus talis animx : ergo &
ftantia:crcafCE,ac limitat? ut fic,underc\cconcludimus, ccontrario, fi non poteft
fubCflentia pure intclleftualis
oppofitas proprictjtcs aut perfeftioncs excedere ratio- uti corporc ad fuam propriam operjfionem , non poteft
pcm lubrtantiicieatsaut limitatx: ideoficot defafto & c(Te re vera forma talis corporis Unde anima hominis .
coUigimus, nullasefTcralcs fubflantias, concluditur er- ideo potefl cfTc forma corporis, quia per fenfus pofcft
iam,elTe non poffe; vclcconverro fiquisadmitfatcasefTe illo uti ad fuam propriam operaf ionem.Igitur forma ccli
po(Iibiles,nonpofefl fcclufa revelationc,cumfundamen- non potefl cfTe anima pure j-ntelleflualis. At vcro prster
tonegarceas elTe: maximequando talisefl perftflio, ut has ires animasnullam aliam agnofcimus, utconflatex
fubflantia, quam illa habcat , novum qucndam icrum fcicntiade Anima.Nam fiquistingatanimam pure loca-
Kiodum aut ordinem inducerc vidcatur. litcr motivam fine cognitione,& appetitionc vitali,erra-
Difcurfus uirijiottlisexfenditur , &rationil;us duhi- bit manifeflc,quia motiolocalis pcrfe fola , finonproce-
tandi initiopo/itis fatisfit. datex cognitionc &

appetitu.non efl aflio vit2e,,cum pof-
Ad primam rationem in principio pofitam in primis fit &ab intrinfeco motore , &per naturalemdimanatio-
dicendum cfl, nos non tam a poflcriori cx cffeftu ,
quam nem & quafi per inf rinfccum impetum fieri Quo vero
, .
a priori ex caufa efficiente, exemplari,& finali,cum non difcurfu hanc verifatem probaf D.Th. i.p.q.ô.art.g. &
rcpugnantiaex partc talium rcru^ fpiritualium,oflendc- Platonem,ac Ariftotelcm in eandem fententiam inducit,
reillasefTe poflTibiies, & defaftoexiflerc, &quoad prio- quam Patresctiarn Ecclefis priori praeferunt, ut Auguft.
rem partem , dcmonflrationem effc fimpliciter necelTa- Iib.i. RetradUt. c. 5. & i i. & librode duabus animis c.4.
riam,quoad pofleriorem autem non cflTeMm abfolute ne- ubi id infinuat , non tamen faf is exprefle loquitur Cla- .
cefTariam,eftetamen )uxta materis capacitatcm , efSca- rius lonuuntur Bafilius homilia Hexara. Damafccnus
cem Cum autem dicimus hanc demonflrationem non
.
lib.2. de fide cap. 6. Hieronym. Ifai. i. Et favct definino
procedcre a pofleriori cx effeiftu loquimur de effeflibus ,
Ecclefiae iri cap. Firmifer, qui; non agnofcit aliam ratio-
iplarummct lubflantiaru.mcreatarum ac irr;rnaterialiurn, nalem creaturam prxier humanam &angelicam. Ita-
nonde cffcdibus ipfiufmet Dei Unde illa dcmonflratio . que , quod ad hoc caput attinet fatis probabilis e(t , ille
mediatc efl a poflcriori , quia fupponit cognitioncm cxi- dilcurfus, quia incoelis nulluro efl vita; indicium prarier
lientis, potenti2& caufalitafis ipfius Dei,qux omnia fo- inotum localem motus autem localis per fe non efl it)-
:
Jum ex cftci\ibus &a pofleriori naturalitcrcognorciin- dicium vits, feclufa cognitione & amorc utdiflum efl , ,
tur,iUis tamen principiiscognitiSjCX illis immediafodi- Exalio vcro capiteorifurdifficultas , quiaetiam ina ;-r.jpji
fcurfu a priori procedimus ad probandum inter effe\us nimata foicnt localifer rrtovcri ab intrinfeco per impe- Jurujica.
Dci cfte aliquos a materia feparatos . Qujeritur vcro in tummnatum, ut terra per gravitatem &tuncnonin- [^' ,
illoargumcnto, an a poflcriori ex aliquibus effcinibus d gcnt cxtrinfecis motoribus fi crgo opinemar ita mo-
elicodif^ :
angclorum pofTimus in eorum cognitioncm naturalitcr veri coelos, non poterunt ex eorum motibus abflrai.T curfu.
dcvcnire, & in particulari communiter id tra\aturde intelligentiarcolligi . Non apparct autem ulla raf io fuf-
motu coeli,quoniam de rcliquis cfTei5libus,quos homines ficicns, cur dici non pofTit, coelos illo modo moveri
experiri pofTumus, manifcttum videtur non pofTc cx eis per intrinfecum & naturalem impetumabfqueexfrinfe-
infcrri exiflentiam intelligeniiarum . Es motu autem cis mororibus. Dicet aliquis , quando inanimata fic mo-
coeli Philofophi ,
praffertim Arifloteks , deveneruntin vcntur ab extrinfeco pondere, aut aliaqualitate, pon
intelligentiarum cognitionem . An vero demonflrative , roovere feipfa , fed movcri ab alio ,
fcilicetagenerante .
vel folum probabiliter , nonconflat. Hoc vero nihil obflat , tametfi illum modum loquendi
Ego veroexiflirno, illam non eftedemonflrationem : admittamus: eadcm enim ratione diccmus CQelosefFe-
tamen pofTe probabilem conjeiûram , fialiquaalia
fieri îvequidem & proximc moveri ab intrinfeca & conna.
principia aliundefumanfur Duo enim in illa ratiocina- . turaliqualitafc , illum vero motum , ut eftabillaquaU-
tione ex mofu cceli colliguntur: primum efl,coelum mo- tate efle folum inflrumentaliter , principaliter vero at-
veri abaliquo moiorcdiflin\o ab ipfo coelo,& a Deo pri. tribui au\ori &
creatori coelorum, qui eam virtufem
ino& univerfali motore Qua: colleîo multis capitibus
. indidit . Nequcetiam fatisfacict ,
qui dixerit aliis in re-
ft incerta Primoex opinionc eorum ,qui putarunt cce-
. bus inanimatisnonefTe impreflara naturalem impetum
,
lum cfte iniriniecc,proprie,& formaliter animatLj: quam ad aliqucm motum , nifi pro eo tantum ftatu, inquo
inulti& gravesPhilofophi tcnucruntjUt de Platone refert funf extra loca nituralia , utad ea rcverti pofTint , quod
Augufl. i .Retral.c. 1 1 . &
Arifloteles non omnino vide- in elementis & miflis inanimatis notum efl: coelos au-
turalicnu5abillafententia,utconrtatex fccundodec?Io tem nunquam efteineoflatu, fed fcmper efte in fuis lo-
C.2.& 12. Mctaph. c.^.quibus locis AphrodifaJus& Sim- cis naturalibus , & in illo movcri . Hoc ( inquam ) non
yliciusitacuminterpretantur&fcquuntur: tcnuitefiam fatisfacit, quia non efl petcndaomnimoda fimilitudo,
Aviccnna lib.9. fuoe Metaph.c.z.j.&^. & lib. de Anima fed proportio& ratio ejusefl attendenda nimirum quod :
l.p. c. i.Qua: opinio licet falfa fit , nontamen poteft op- naturalis perfe\io confentanca intrinfcc2natujE,& via
*
pofita veritasevidenti demonflrationeconvinci: quod ad illam , abintrinfeca etiam natura manant
undequia :
JatiscftjUt aliterdifcurfus nonfitdcmonftrativus : necef- elementa naturalitcr exiftunt , & quiefcunt in locis, ab
âriocnim fupponitcoelum nonefTeanimatum, namfi intrinfeca naturahabent vim vclpcrmanendiinillis, fi
effet animafum poftet abintrinfeca anima moveri :unde io eis conflituantur , & tcndendi ad illa , cumcxtraca
ronpoffet ex motu illo coUigi extrinfecus motor Quod . cxiflunt, nifi impcdiantur Coelo autera naturalc efl, .
cnim Avicennadicit,unumquodquec$Ium praeter intrin. &in fuo naturali loco perpetuo manerc , &intrailluni
fecamanimam intclligentcm ,& efTelivemovcntem ip- perpetuo movcri, ut operationem fuam tanquam ulti-
fum,habercextrinfecummotorem, qui efl intelligentia mam pcrfe\ionem aflcquatur, & idco ad utrumqueet-
ieparata ,quaenonefFe\ivc, fcd finalitcr movet coelum : jam dicetur reccpifteinternumprincipium, feu qu^fi na-
hoc ( inquam)quafacilitatedicitur,rejiciendum efl,quia turalcm iropctum .
Suarsz. Tom. XXIII. '

P j Nihilo-
. . ,,
. . ,
130 Disp. XXXV. Dc immatenali fubflantia crcata.'
Nihilominus famcn hxc ctiam evafionon obllat,quin na rcvclafa habcmus Dcum gubernare infcriora pr fupe-
dfficulcas difcurfus ille vaJde probabilis fit quia re vcra mofus coe- : riora, & corporalia pcrfpiritualia.Nonergo decet Deutn
diffolvi-
Ji non eft ita naturalis cceIo , ut fpeftafa iliius corporis cffe immediatum motorem ccelorutn vclalicujuscoeli
aur . ,
privaia & propria natura , vel ab iila intrinfecc rranet, corporci, fivccrcdatur illud movcrc imtncdiate pcr vo-
vei ei fit clebiius aut necenTarius ad propriam & privatain luntatcm fuam, five perqualitatcm aliquam impreffami
perfeflionem Motus enim cum folum fit via quidam ,
. nam ufroque modo ipfc eCret principalc movens immc*
f anfum proptcr terminum folef eflTe vcl ncccfTirius , vel diate, & imprimcns qualitafcm iilam . Eo vci maxime,
utilis, aut connaturalis j ut optime oflendif D. Thom, quod illa qualitas fupervacaneaclTet ijn pra^fentia proxi-
3. copfra Gentes cap. 25. & lib.4. cap. ulfimo, &qu.5. mi motoris principalis habcntis fufficientem virtutcm
de potcnf. Eit. 5. Terminus autero proprius feu intrinfe- ad movcndumperCe ipfumi upcie, fi Deus eflret immc-
cusmodus localis cfl ubi feu prspfentia localis, qas ia , diatusmotor, non concurreret pcr qualitatcm impref-
motu circulari npn immutatur vel innovatur nifi fecun- , fam fed immediate cfficicndo, & imprimendo ipfum
,
dum partes j
per motum ergo circularem fclum acquirit rootum: hoc aqtcm modo magis confcntaneum cft ra-
coel-.im ,
qnod habcat interdum hanc partcm vcl hoc au tioni uttffcdûmillum faciat perfubjcftam fibi crcatu-
,
tncn prefens huic hemifphiErio, intcrdum alici i, &c. hoc ram ; cft ille motus in Dcum immediate rcfe-
crgo non
autem quid refert ad perfcîonem pri vafam ipfius coeli rendus, fed in aliquam mediam crcaturam fupcriorcra
cum totun iplutti cflum in eodem loco pcrmaneai?Qiiod ccelis & inferiorcm Dco, quae npn potell efre, nifi intclr
prgo moveaiur , non c(l propfer ipfum , led propter
fic ligentia. Dc quo difcurfu legi pofert D- Thom. i.part.
actionem ejus, fcilicct, ut applicefur ad agendum in quf ft.i 10. art.i. & dicemus plura infra ,traaandodc yi
idiverfa loca feu corpora: ex qna aflione cum fit merc agcndj intclligentiaruro .
iranficns , q hil commodi aut pcrfeftior,is ilii accrefcit De

immediato motore primi mohilis .
fed rebu? quas influit,

, intoti univerfq, qnodilla & Undc ad confirmationem de moforc primi mobilis nc-
influeniij confervatur Quocirca moius ille efl quidcm
. gandum confcqutnter c(t ( quod ad rem attinet ) primuoi
naûroljs ipfi univcrfo, coelo, quatenus cH prscipua & mobilc movcri immediatc a Deo, (ed abaliqua intclli-
pars e;us: non vero tanquam
debifus coelo fecundum pri- gentia fupcriori aliis motricibus aliorum orbium Quod .
vatam, prop'iamque pcrfetliontm & naturam: unde vero atfinet ad mentem Arillotclis & Commcntatoris,
guamvis aliquando qui^fc^t , non violcntcr quicfcet , ne- res eli dubia quid ipfi fenfermt. Nam interdum Ariftplc-
que cartbif aliqua perfe6hone debira Gorpora autem . les fignificat primum movens , id cft , Dcum movcrc pri-
inanimiia non recipiunf intcrnum impetum innatum mum mobile immediate, utduodccimo Metaph. tex.^S.
ad aliquem moium, terminus
nifi quandoille riiotus vel Ubi primo motori fribuit lationcro prim3m,& texf.43.
ejusclt ita naiuralis fecundum propriam
privatam na- Sc ait Primum prtncipium movere primOf/erpîlerno
: iifi9
tutam, ut fit ciam (lebifus , & necefTarius ad prppriam motu. Et declarat llaiim hunc motum primum quem ,
pcrfedionem & lUtum naturiconvenientem utindu- , primus motorefficitjeflTe mptum primi mobiIis,& adef-
omnibus aliis corporibus naturalibus
{fîune conltat in ficicndos alios rootus ccelorum conHituit alias intelli-
Aque ita rcflc concluditur coelos cura abintrinfeco , gentias undc vidctur eadem prpportiDnc loquide proxi-
:
non moveaniur,indigere extrinfcco motore. Quodetiam oiis motoribus: nam fi loqueretur de motione mcdiat
fatis perfuadct concentus ipfe motuum cceledium , & vel univerfali pergeneralem concurfum, debcret sqê
jimtormis difFormitas eorurp tcta enim ita conllituta : tribuere primo motori mof us omnmm cceiorum Ubi .
, ficur cxpedif ad bonum regimcn totiusuniverfi ,

Disputationes Metaphysicae (II)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Disputationes Metaphysicae (II)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

R.

& Qufeftiones ad omnes duodccim AriftoteJis

libros pertinentes accurate difputantur

PRIMA DIVISIONE ENTIS

.tc td fecunda principalis parshu- bit ,

dcre, quantum formale objc<S\um ,

concipiantur,& explicentur.Et quoniam dedivifione hu- mumpatet, quiailladivifioeiladarquatacnli: nullum

primoenticum caeteris omnibus, cum taraen reliqua

illam habcnt: hsec in certa gcnera fpecies difiingui &

dubia red bus aliquis moduscompofiiionis rcperitur, hoc omninj

Disr. XXVIIL De divirionc cntls ia fmit. 8c infinitura

agimus , quod omnia entia ad illa duorriem-

a nullo illud recipiat quam pcrfe\ionem non habet il-

illa divifio tradi pofell : & in re efl eadem ,

declaretur; fic ergodividi potefiens in id ,

pliciter necefrarium, &

effe Conftat igitur ex prjecedcnfi divrifione , debere cfTe

noncfTc. Et hmc ulierius fit prsterhoc cns quod cfl

Sect. L Re^e ne dividatur ens in fiuitv.m Bc infiniaim-

inordme ad cfTc ai^ualis exillenua-, vel

alio.Exqua tcrminorum declarationecon!iat,divifionem potcntia includens ir{ipcrteCtionem,& oidiiiatur ad corn- nis.

eft ipfumcire; &

<lifcurfu probandum hunc duplicem gradum fcu or,

dinem entium quo probavimusdari aliquod ns quod a ,

dentibus, folumque diffcrunt ,

crcatio prima emanatio abaiiocum dependentia ab

fus indepcodens, &

Smrez, Tom. XXIII. A 5 quod

Disp. XXVIIL De divifiotie cntls in fitiit, Sc infinitum.

lia per participationem finitafunt,&itae(t (inedubio

plutDiur. Wf^WfJff- Nosenim quiares non concipimusnifi pcr

veluti latjtiidincm perfe-

in re coincidit cum pra:cedentibus , ut cx con- di\is fatis fu in Dco. t cadem rationenoncftensperparticipa-

S E c T. IT. S'knc jeadquata divifio entis .

faria cft ad dotrin!e complemenf um & , ad exhauricn- aptitudo ,

dum, ut fic dicam totum Metaphyfica: obje6\um ; tum

ficas tra^are , ut fundamcnta omnia ad res Thcologicas

lib. 5, in foiut.ultim. argum.cxiHimathanc noneffe di-

videndum effet in cns quantum & noa

quanfum &rurfuscnsquantum infinitum & infinitum:

dift. ubiquartum etiam mcmbruminfinuat,nam divinx efTentisE, ita

tum; aliud vero eft perfeSionemcum imper-

includat ergo non poteft intclligi ens,quod prKter nega-

tandem, omnc cns erit fioitum,veI infi-

lcndit,hocnonfufficit utdicatur infinitain perfcd^ione, roenta, quibus probareconlendunt, rclationesdivinas

Disp. XXVI IT. De

divifione entis in finit. Sc infinitum

nem, quod fe habetut pars, cxcediturab illo

prcliHret , relatipneip divinam formaliter nullam diccrc optimcintclligitur,nunquameffe mediutn intercnsfini-

Sect. III. Dc ^nalogia cntis ad Deum Sc crCaturam. p

docet biseft indifputatione primahujusoperis Confcquentia minia . .

Ad tcrtiam inftantiim diccndumeft omxiia entiack- ,

gomaximeitirationecntis,quEeft pnma omnium.Quo- ^ non cx proportione aiiqua

Djsp. XXVIII. De divifione e^iis Iij fimtura, ,&c.'

feflafupponirurexdi^^is, ipde nctefTario copcluditur & tur,feddefinita& limitataad aliquod perfcflionisgenus:

ad &creaturas comparato. Interquas prspcipya

ac fundimenfalis elTe vidtur,quam attigit D.Th. fupra: creatgra ,

fubftantise , &c. Et ratiocU in promptg ,

la ralionc ad^quat cieaii-ira

Sect. III. De analooia cntis ad Deum & crccttu/lm, 1 r

eonlkt altera pars,neganseflreuoivocum. Ad hoc autem murficut concipimiic , &

videtur , & omncm analogiam attributionis cxcluderca potius cflTc ipfumc0^e,quamcns,quiacnsconcretumcfl,

Disp. XXVIIL De divifione cnds in finitumj S(c.

ticipatio diurni cffe nop jam dcfiniturcrcatura , ut