You are on page 1of 1020

£^?

SH-

*^
-
DUKE
UNIVERSITY
LIBRARY

Treasure %oom
•'«*F-""'^f«

Vyvs^sA
^^ ^L^C^

,^^^v-\
\
:

— d»
Cauchefis Apoftolic>(1•^.
« ^ / hoceft,
«*»

S. i^poftoli Pauli
/ Epiilola^

C40
AD/UOiMANOS,
§o
«{0
Coy?9mer2tario per/l^icuo '/', ^X
Inquouracter Analyfin^ Explicationem^ & Pa-
«
• raphrafin textus, mulciplices commonefadiones
extextu eruuntur,
«>
«*» Et p!ijsqu3;m ducends Ovjestiokibus^ concroverfis
fundiamcnta ranccdo(flrina;monflrantur: ijsqiinprimis, quajpar-
tim Benedict us Psrsrius SsjIuit a•.) partim Davjd
PAREasCALviNisTA dirputationibus & commentarijs
fuis 'w\ hanc epiitolam coiitraciio^o^i^j/iiciei infper-
«^ ferunt, m gratiam juvcntutiSjfuiH-
ftiidiofae
[^
«^Jo
ciencer refpondetur:

CumTcxtuGraeco-Iztino, &In€iicetijplia;quorumunu$cftdi-
Aorum fcripturx: alter qnaeflionuQn explicataram
tertius rerum & verborunLj•

Fride R ic ALDui , S- Thcol.


Dodlore Profefsore, Paftoreac Superintendentc
,

iti Academia Wittebergeni).


EDITIO SLCUNDA. cio

Typis Augufti Boreck, SumtibushffrcdumSamucIisSelfifch


«
•io
& Paiili Hclvvichi). Anno C^io.

iiii^fMut^^ittiif^i^H^i-^H^i^H^vi^^fi^^^i-^l-i^-S^**
<

A^^otcH if\i fvT


I

agnificis,Nobi!ifsimiSjCon-
rultifsimis, Speclatifsimisqi viris

Dn. PR^FECTO'
Dn. R iE S I D I U S.
Nec non
CAterij incljtA Reipub. V u R i s L V N-
SIS SENATORrBUS AMPLISSIMIS,
Dominis & Patronisfuis Gngulari cum obfer-
vancia colendis
Salutem (f PaceM Ch*-ifto,

Domini bonorandi:
rquideftinuniverfoCodiceBiblii
co, quod accuratum <3cindaftrium
rcquirit interprctcm,cui Spiritus
randiis Unguam calaitiumq; regat:
in eo iane cenfu vel inprimis eft E*
piftola PaulradRomanos,quicartificio luofei
tnetipfam fupcratj^ norvtam familiarc quod^
dam alloquium ( quod epiftolarum propirium
cft)quamprj:clarum & in(igncdo(5trinaeChri^
ftianascompendiuav conftiruit , rcrum mo#
mcntis, argumenronim nc-rvis , verborumefc#
gamia um affabre conilruaum , utignores,
quid rintari vel mi^ari prius debeas^ Nam quod
D* Hieronymns aliciibi de fcrip^ira divina
a ingenere
L•
!

R .€ F 0•

ingcucrc eo nosinprimis ckhac nobi-|


lcripfic,
lislimaFpiftolacommodeuci poiTumus Brevi

^
:

lcirculocoarotacaeft; & quantum dicaturin len- j

liibuscaniumin lcrmone conftringitur* !

nim nibil hic obfciiri omnia ita


luce fua lucent , i

uc externo lumine nonindigeant: qiiia tamen '

fenfibus noftris nonnulla videntur obfcuriora,


qux iinc confidcracione conrextiis,iinecogni-
tionephraieosi&ftyli Paulini,iit<S<: absque col-
lacione cum alijs fcripinrcr locis intelligi com•

,-
mode nanpoflruntiUciqifumra^ diligentiac 5c
diicretionis eft:,at:renderenefaliapro veris,alie-
naprogenuinisintextum intrudantur; qua ra-
tjone candem fieri necefTe
prooraculis divinisvenditentur*
Suntautern duoinprim!s>quae dootietiarft
interprecisaciemhebetanc, &judiciummintcr-
pretando remorancurjnimirum pr^concepta o-
pinio, &novitatisftudmnn* Reperiunturenim,
<juiinterpretacionis fuxfundamentum ponunc
dogmata,in quibus ipfi naci funt vel educaci,,
quacnoncx fontibusjsraeli5,ied exlaGiinishu-
nianac rationis hauicrunt ij,quoruminftitutio-
nein juventuteufiiunt^ Ad eadeinceps inter-
fretatione fcripturae detorquent,cujus lenfum
non ex fcriptura petunr, fed in eam inferunt, or-

dine
'

r.
R ": V *
dine plane pia^polteru, cum icripCurae non cx
dogmacibus , ied dogmataex fcripcurisexami-
I •

nandafint(3cexplicanda» Proinde huic errori


opponendus eft Aphorifmus Apoftoli noftri
Rom«i2» Propheti i ftt analogaf.dei jhoct(\:i\n ia-
cerpreratione lcripcuraz videndum noneft^quid
cum dogmate quodam pr.rconcepco coveniac,
ledquid conftans oc perpecua lciipcurarum di^
vinArum de unoquoq; dootrinx cctleftis capice
iymphoaiapatiatur,Nonenimverendumeil,uC
fcripciira^iSTTy^^i iibiufpiam contradicar* Ita,

coilans 6^ perperua fcriptura: doi5trinaeft,quam


repetic Apollolusinhac Epili:ola,hominemju-
ftificari corain Deo. non ex openbus?fed fide; ad

quem icripcur.r conieiifum provocac Apoilolus


PetrusinconcilioHierofolymi.ano ^<5l i), i !
Aiidiendus itaq; non eft Poncificius incerpres,
qiii cx prirconcepra quadam opinionede jufti-

tia operum,di<5ta Pauli , quibus dejufticia fi•

deiagitjexckifis operibus;» exponit de jiiftihca-


tione prima,non de fecunda, hoc eft , de rcgene-
racione prima non de quotidiana pcxnitencia
,

eam enim dirtinolionem in icripciiram inculc•


runc,nonexea pedverunc.iiquidcicripturanon j

nifi una juftificatione novit* Sic conftans (3c per-


pecua fcriptur^ iencentia eft ,
quemadmodum
a S unum
*"
/h F .
unum Ueiim, unamq; hdem,ita<5cuiiunn cffe
Bapnlm^jqiioregeneraniuromncs, qui non po-
nunrobrcem Spiritiu laaiflo» Audicndus icaquc
non ell:Sacramecariusaliquis>quilociim,Rom*
2,29.ubi Pauhis mencionem facK circumciiionis
corclis6icarnis,degeminacircumcifionie expo^
nit,iK pivecoiicepta luo dogmati dt* gennuo Ba-
ptiiiriolpeciedifference,quarum unusexrcrnus
ihdc iordcs earporisab!uatminfancKi,ai:€r iiv
remus.qui m adul adcn.umaetaLc regencratiOf
nem operecuriaeledts, fulcrum lubjiciar* Hic
enim iteFum dicimus, fenium exprxconcep^o
errore in fcripturamillatum,noaexeodem ad
piObandii errorem allatum eiTe^ Nifienim jam
ame in dogma illud de gemino Bapiifmo fpecic
differente quafi juraiienc, ea lane loci Paulini
iaterpretatio de circumciiione geniina in men#
tem ipils venire vix potuiflen
Sunt dsindealij , quibusvecemm interpreta/
tiones fordent,idctrcoj,dum novasipfiexcogi-
tanc, ne vel hebetis ingenij efie, velaliena icrinia
compilairevideaafuoinerrores incidunt incau^
tijarpe tamcn Dei,quodcor•
fingulari judicio
i nicu ocnlos configere, & fuam, neicio quam,fa#
'
pjentram oftentarevoluerunt. Expertihocfunt
iVeoariani,magno cum fuo malo, 3c Ecclcllac

Chri-
R iP F 0>

Chriftianae periculo* Nam dum reje<^a omni


anciquitate,<3<:de ponte priecipitacis iexagena-
rijs > ipfi in fcripturam illocis, quod dicitur ma ,

oibus irruerunC:,eosiane pepererunt iacrorum


textuum ienius,quibus (5<:divinicasfilii&Spiri-
tus fandli^d»: meritum Chriftij,^ univeriadeniq;
falus hominum cantiim non fundicus everci^
tur* His aiicem &c fimilibus iacrarum literarum
l^ovatoribus jam quidem niliil aliud opponii»
mus,quc\m quod olim Socrates humanidapi-
cntixmagifterHippix, novum aliquid abipfo
audire cupienti , refpondebatj, ie i^ ^'^ ^
<tw2irr,eademdeijsdemtradere5qu€madiTiodum
nomcn fuum liceris lemper ijsdem fcriberec*
Proinde veterum&: recendorum veftigiainiii'
terpretandis icripturis legere , muho tuciiis

cft,quatn ipeculacionibus privacis indulgere.


casq; veterum iententijs anteponcre* Qyid
enim jucundius,quamillam doclnn^: conian-
guinitatemintueri,quam habent Ecclei^ic no^
ftrae cum prifca illa Pacrumrinquic Tertullia^

nus libn dc prxfcript. Quemadmodum aLi-


tem utrumque in vicio eft juxta ,
Sene-
cx verbum y & omnibus credere , 5c nuL•
li : ita interpretiim quoque opera cum judicio
utendum cft^n^in cujulcjiiam vcrba juremus,

' iu^K. neqi


)

R F »
neqjtemere, qux lorteredte dioln funr, rejicia«?

miis^Mcum enim jucliciumeft>inquirMieronyi


rnus inepiftolaad .4<iiner.antiquos legere>pro-
barc llngula,retincrequa? bonariinr,(3<:aficle Eo
clefiae non deviare* Quod fi ad iftam dili-

gentiamacccdancpia? preces,ucSpiricus fant^us


nobis aperiat intelledum in lcripturis ne faMai ,

murineis, necfaliamusexeis(qiiemadmodum
Augnftinus precabarur liUii, confefs» cap«2,
iitiq; fieri non poreft, quin exoriaiurLucifer in

cordibus noftns , Sc planiora fiant^quar antea


nonnihil intricatioravidebantur*
Taleftudiu,quodcitra ja6lantiadix:crim,fum
vera invocatione Nlominis divini arculi adin-
terprctationcm hujus tam m%nis Epiftolie,
quam fuperioribus annis , profesfione meaiic
exigeiite,iuicepi»Noluidogmaraeo afferre, ied
eaindeaddiiccre: noluinovas opiniones velex^
p!icationestexrusexcogirare,fed vererum labGi>
ribus :o ingcneregrata menreiui. Conruli rc#
cenciorum quoq; commen^arios, q^uos plerosq;
Oxnnes noniinefingufari Ecclciiic Chriftiana^e-
molumencojeandem triviflevJarnanimadvercL
Et quia nemo piorum dubitat,quin h^c Epi^
ftola quafi Catecheirn quandam Chriftianam
compledacur^ad qua, quiein Ecclefia publici

audi'
'^y
JE F *
audiuncurdogmata, examinanda iintj&cx ca•
demviciisimjqua^ cum ^,
fidei pugnant,
rcfucandaj adhibui fimul Pontificiorum & Cal#
vinianorum commentarios , inter quos eo tcm-
porc:, cum laborem hunc iuicip€rem/aci}e pri^
mas tenebant 'BeHedi&i Pererij EfautU diiputa-
tiones, 7}avidis ParAty doBorU Heidelhergenfis
pracledioncs quibus inplerisquelaudcra eru•
:

ditionis cquidem neq;derogoneqjinvid€o:in-


tcrim tamc.du accuratius fcripta illa cofideravi,
animadvei»ti,unuquemq;]iux religionis funda-
tnenta, hoc eft, dadrina: verx & ^^^i^af orthodo*'
xiE nacentiisimum vcn€num,cx hoc tam divino
fcripto Apoftoli noftri certatiniiSc miracum di^
ligentia exugere conatum fuille,undefa6lum,
iictamiandus Apofiolus nonnullis Pontificio,
alijs Calviniano oreloqui videretur.Quidvero

faccrem J Libri tuncerant in manibusftudiofae


juventutJs» Interprecari eandcm Epiftolain,&
ad corruptelas iftas filere, quid fuiflet aliud,
quam velveriratcm prodcre,velinfidelemage-
le intcrpretcrai' Monftravicitaquemihiparil-
iud Advcriariorum methodum mei commen-
tari j\ Nam cum:, practer brcvem Epiftolx dvdAveif
ScvcYUcjus ulum in praxi potiisimu Ecclefiafti#
cajvixquicquam tradcre primum cogitaflem:

fcce^
- R / F .
fccerunt tandem iftorum difputationibu^ , utf
labdr inmanibi)screfcerec,fiquidemopera^preii |

tium putavi , uc una of>era(ingula acuniveriaj,


qux contra fidei analogiam propoiuerunr,
ifti

una cum alijs,qux ab Adverlarijs veritatis in


hacEpiftolainaiienumreniumcontorquentur;
qua^ftionibus &
refponfionibus propofitis cx^
aminarem , qiia ratione veritati noftrxdocftri-
nx teftimonium publicum praberetur, & qux
fpeciose nonnunquamopponutur, exhacCate-
chcli Apoftolica pro tcnuit'atemearecunderen#
tur* fniperiifubinde quaEftiones alias non pere-
grinas,n5 otioras,profanas,aut inepcas,quas lan-
d:9 Apoftol^^s adodoribusEcclefias vultalicnas
eirei.Timoth»i^»2»Timotb*r,i<f, rj.fedexipfo

ftianac capita^Oc fcripturae ^^


textu petkas , utiks 6c ad ardificationem diicen-
tiiim facientes , quibus muha do^lrinae Chri#

medrocn cumdiligentiaexpliGantun Quid hoc


ingenere pra?ftfterim,equrdemignoro: noeere
certe volui nemiai, prodeffe omnibus qua in ;

rc Ecclefia? judicium liberrimum rclinquo ; & ,

ficubi forcc ex imbecillitare judicij hxfitavc-


rim ( quis enim-tro-n mterdum dormitat?j pla^
cictum & amkum monicorem admittere fact-
le poiTum* tyfdveriariorum autem ronchos

curare
*5
curare ncque debeo neque ioleo. ci
aimerrorisinarticulisfidei mihiium coniciu^j
certusq; lum, ^poftolum Paulumadogmaci-
bushodicrnorum Romanenfium& CalvOrum
Fracrum quam alienisfimum efli. Sit Judex hxc
ipia Epiftola,quam Romanis inicripfu,ubicon-
tra iitramq; fcotaTn tam accurate difpurat mul-
tisinlocis,ac fiex profeflo id faolurumrece-
fe

peric:TcilabLinturid,qui boni func, & vericai'


tisftudiofi* Aequaquamaii;em hocmeum ftu-
dium Adverfarijs ingracumenedebec,quibusii
rem reotepeniitare volumus,nihilnocui,dum
pro veritate dixi , qua: prodefTe folet omnibus,
nihilqi minuspatipotefl:,quamabfcondi: pla^
cide & absque convitijs cum ipfis egi j rem cum
rCjCaufiTam cum
cauiracertarevolui;& fi quid
©mnino dunus diclum videreturjrecordencur
illi, quim clementer interdum excepeiintLu-

therum noftrum , 6c fidos ejus sj^iwVoii ac di-


fcipulos* Criminationibus vanis utique ni-
hil proficitur , qiii aurem liberum de fcri-
ptis iuis judicium pati non poteft, eum nimis
impcnse caculos iuos amare, quin 5c Augufti^
nodelicatiorcm eile oporcet: is enim nonnua/
quamlibiOiu fuorum liberum coire6lore defi^
dcrabat.RLixisnondcle^or, nihiltamenpoiTum
R F *
contraveritatcnijied omnia pro vcritatc Cor»
ij.quam quiexanimifcncentiacurat,ncminem
fab opinionum fuaTum jugum pro autoritate
iubigit,icd piam placidamqi iententiarum col-
lationem facile admictiu
Ecfi vero contencus cflepotuiireiniquod hic
commentarius meus a iat mulcis actentis aUi>

ribusexceptusj &. celeri calamo defcriptus fue-


rit quia tamen nonnuili exiftimarunc', me rem
:

Ecclefiac ucilem fadlurumjfieum typis exicriptu


cum alijs etiam communicarem : volucati ipib#
rum opponere me ampliiis nolui,licecignarus

riru
iatis
^
non eifcm dubiam judiciorum aleam me expe<»
,

enim deerunt,iatfcio,quibusnondu
diftum videbitur dc hac Epiftola: heq; alij,
quibus plus iacis in tanta commentatorum co•
:,

pia. Quibiis utnnq> meum calculum libenter


adjicio: fedpriores illos adaliorumluculcntis'
fimos commentarios remitto, unde defeclum
hunc facile campenfare poflunt : nolui cnim
alios iuornm laborum defraudare fruc5lu, neq;
fieri potefl: , u t una fidelia omncs dealbec parie-

tesrhos vero ex animiicntentiarogatosvelim,


ne nimis praccipitent judicium* iVam in quo
icripti genere jam ab annis bene mul tis non plus
facisdid:umefl:i^6(: tamen femperadhucdicen^
dum>
R ^ F »
durn reftat aliquid: praeiercim in ifto fcriptoium
divinorum pelago>adquodquianimovere pio
accefTeritjnunquam ad iatietatem enavigare po-
I
teric» Extanr/quod non diffiteor) multorum
vere orthodoxorum landlac & eruditx meditao
tiones in hanc Epiftolam , quibus hafce meas
contcrre non aufim laudem cuiq^ fuam reliriii
:

quo, quam merentur, 6c ficubi optis eft,etiam

fua / ,
tribuo: interim ramen, ut pauperculusaliquis
ad xrarium Dominijnerno
piorum prohibebit: quinimmo>quodpro no•
affcrat

ftrae EcclcficT ftatu &ucilefit &neceflrarium,ve-


hementer arbitror, Nam ut nihil diGam^quod
pro varietate ingeniorum yinterprctum quoque
varietas deledet; variecas5iiTquam,methodi &
tra^tationis, non fidei autdodriiTfr^eercuiii in•
fupereft7<]tiodunius libriBibliGi imerprccatia
amultisinftituta Eeclefiarum locis difcrepan''-
tiumharmoniamacconienlum mtrifice conte-
ftetur* Ea vero re nihil cft vel utilius,vel magis
necefliarium, Nam ut Bafilius r^ote raonuic,non
tamopuseftdextra finiilrae, qua doccntibusin
Ecclefiaharmonia ac confeniu^ Practerea,nihrl
fere utilius eft ad doftrina Chriftiana facilius ad
plures propagada,quam fi de una re plures appo-
fit^ diiTerac^lic€t ipl« diirertationes varieCjmodo

b S unum
Trinir»cap*
bus fieri diverfo ,
3^
R

unum<Sc eundem icopum omnesattingant* In


quam tbntentiam O* Auguftinus

,
F .

-
Uiileeft plurcslibrosa pluri-

qua^ftionibiis ijsdem,ut ad plurinios res ipfa per^


diverfaiide) eciam de

veniat* Quamobrern
cgo utiiisiimis ficuti
aliorum laboribus, quoshocingenere fuicepe<»
runt , lumeninterciperenei voUii nec potui: ita
vicisfimcandidiim hujusmei Inftituciinterpre.-
temapudBonosomnes iemper mihi poilicitus
fuU J^f '^ ^,^. ]7^ , /-^
Cur autem hunc meum Commentarium iab
incly to veftro nomine Viri Nobilisfitni M^ , ,

gmfici dc AmpIisfimi,Dominihonorandi,pu-
blici.j.tirisfecenm,nihil equidem a veritatealie-
nutn dixcro fi me pacronum quacfivifle dixero>
,

Sed hoc commune habeo cum alijs multis,


qxii yeftra benevokntia & ^utoritacc haolc^
nus in fimili negotio ufi fuerunt* Me vero vel
inprimis impuliccelebernmae veftrac Reipubli-
c^ felicitas, qux jaminannutnnonagefimjurQ,
tenebris Pontificijs ckiilata, &: inluce Evange^
Iij( nec Jcruicam , nec Calviniftaru a^
yeriaca >

perium publice docenteniaudivir* Ridebuni:


.; raeror-
;L r.-.- .^s^ ''
T
--
iT F 0«

me ahqui, qiiod hsnc fclicitatisveftrar


iortaiTe
partem pricdico: kdrideatTtyqni felicitaterti
Reipubl ex divitijs ,potcntia ac majeftate fal•
feiTvaEftimanc.qtiit qnidem fiimagna juntjfed
fe

fine pierate,ntilla» Qirx vero imciira dc non in-


certurbaca pietas eiTe pcrteft, ubi iftagcnimifta
viperafum mdospoiiiere fuosr Memini paucis |

abhinc anmsceleberrimum noftrarum Eccle#


f!ariini Theologi?m, qui nunc c^d^ttf^ referrcj,
Pontfficium quendam faeellanum fibi aflSrmas-
le,longe magis pactficas fore Ecckfias', fi ^feque
fuis eiiiet JclUicis, Sc absque naftris Calvini-
ftis^DidumhominB PontificJj fortaflcnan corxf
tcmncndum» Quisenimignoriit angulosmun#
di iordcre omnes, qiH>tquot hi perrepcarunt
fcaraba-i ? Quemadmodum enim in qUaAr pll]#
rimis dodnnac capitibus pulcerrinium ev«Wv
conftituunc: ira vafFitk, Sophiftica,hypGCfHl,
fimilibus^; virtutibusxtam diligenter mutuas'
fibi pricftant operas, m candeni!g€fnellorum'
( quamvisCadmaeorum) fratrumfaciem hcuc
agnofca?. Unum enim finoris,ambo5noris.
Quod ftergo O- Paulus or^e jubet, ut liberc-
mur ab ejaimodi importunfs mzlishomivtU
Sc

bus ly Theflal, J,2f latique noh poftrema

feliGi#
,

^.^^^ —
— — ^.., . !> ' '
,
R JB F
-t
I-Jp*
-— !
_ _ II . ..

humanie pars erit ,


feliciratis ali- fi ReipuhL

qiiaijsdem vjel jam libcrataeti::,.vei infe<^anun^


quamfuiu Proinde celebrentalij urbis veftrar
majeftatem , fplcndoreni , o.pulentiam dc po-
tenciam , cju?j quidem apud me quoquc Hia#
^na funt fingula, ccrp^fima benediolio- ^
nis divinie indicia univerfa ; mihi vero inter
ifta omnia famiiiam ducic puricas
coeleftis , quas vel ex pagis & oppidulis civita-
Ces Chrifti^faciu ycroa majoribus acce- Eam
ptaincura & impeRfa longe niaxima teliciter
foveds^tantumq; indies efficitis,ut muicic, quas
admargincm ReipiibL veftr« toleratis, maj^us
dctrimentum vobis. afferre nequeanc , quam
x^uod Ecciefiarum veftramm nitidisfimara fa#
ciem non nifi afpergine quadam colorent, de
genuino autem fplfindGre fuo nihil qu>idquam
perDeigratiamha^tenus4ctraxerint• Quoin
genere. eximiam praeftaat qperani prxftantisii-
mi Bcclefiarum vcftrarumniiniftri,quosomnes
cxquifita eruditione, dexccritate & virtute ex-
quos honoris gratia no-
cellcre conftat, inter
tpino Rcverendum ocClarisfimum virum,D0*
Z^chariam HermantHii» S^TheoIogia: Do6to
re«i cximium , Paftocem veftrum primariujn
amicummeum fincerum dc ilngulariter hono-

;J-^
randum
R F *
randumj, cujus iandisfimi labores, pra^clara c-
ruditionis fpecimina,&:iingulariavirtutumor#
namenca ReipubL veftrac jamin annumvicefi^
nium,5<:quocl exccdit,magnamultarum animai
rum cum ialute inclarueriinc» In huncufum
multa pracclara ingenia magnis fumtibus alitis,
dc ex bene infl:rU(5tis Scholis veftris ranquama
matre dimiflGsalumnos,in Acadcmix noftrit,
tanqua fidelisfimae nutricis finu exponicisrquo^
,

rum jam ad minimum triginta numeramus,qui


exveftra faltem civitate; iedquafiquadringen:;
tosquiex Silefia veftra ad nos misiihicvivunt,
bonam partem SS»Theologiie ftudio addioti*
Quxomnia quiinnuUa iclicicatis vcftrarparte
ponit,eumprofe(5lodevera pictate optimaque
Reipublicie conftitutione , quin Sc de anirnic
fux falute nihil inteliigerc vel parum ioli-
,

citumciTeoportet, Egoveronondubito,
viri

Speobtisfimi^quin Nobilisiimie/implisfimarq•,
Magnificentiasveftnrillamti^m priec!aram Dci
benedidionemgratoanimo Qgnorcant;& prx-
cipuara iucepartem aeftimcnt»
felicicacis Pro
quajara iubaufpicijs novi REGIS,quctTi iiim^
ma &
inaudita fere niagnificcnMi excepiftis,
haud dubie^, pro veftrapietatc/diligenrisfime
kbotaftis yuc apud vps in^wmisita ( pcrpettfai
)f.i. J ^l
ne ullis
.

\
R j£ F 1

oeullis veljciuitarurn,velCalvinianorum fra?


terculorumaiolicionibus quoquo modointer*
Quo nomine prouc p2refl:,& vobis
gratulorexafjimi kntentia, iSchunccommenra-
11 um meutn partim teftem effe volo ejiis do-
drinac, in qua hic educantur cives &i Aumni
veftri•, paitim ctiam mea: ciga vOsobfervantisc

pr^dem* Nequedubico,quinquemadmodum
Romainjorbiscerraium Domini
quantumvis a facie ignoti,£piftolam grato
iui,

ac-
,^^
ceperunt animo> ica veftra: quoqneNobililsii
mx MagniHceritiac de fplendore atq; dignitate
lita cantum fint pauliiperiemiffurae^ujt^aiceme'
asin€a;,dcp:i EpiftolarDlucubranoncs, CubKo<i
noiadisirao luo namine publici juii&fadashi^
larifroQte^benevolaq; mente excipiant»Ego ve#
rp jnierim Deum, prarpQteniem fupplex vene^
rpr,LU& vobisocReipubiicx eftra>oJnibusa-
nimi corporis 6c fortunac bonisbenediccrecle-
menterpergat^Ecckfias fcholasq; veftras in flo^
re coniervec,<SceaRdem fclicttatem veftram ad
kram ulq; pofteritatemiine intcrruptione pro
paget» Ita^uxtaelogiumDomim Philippi Mc-
lanchonis , vere eric UR I S L V I plan-
tarium cGeli, Sc gubernatorum terrje leminan^
um atque doc^rinar, difcipiinae, exercitiomm
"
/^ :> pictatis
'pieiatis,
literarura&: totius
nis,
Jr R

'F

inpatriamnoftram Gcrmaniarn
Scin tocam viciniam exundans*
1 *
omnisq; honeftacis dornicilium.fons
auguilus Scpercn-
icaturiens,

Pcrfcripcum V Vitebergac dic San<StormTi An-


gelorumanni Chrifliani ti^

AdagnificentU

Fridericus BalduinusD^

C 1
• r '. .

S. THEOLOGI^ STU^

ACADEMIA
^57 1 RG S
S. .
> ^?/7 ai/dimum fcholaruiru
Fropheticdrunt penfum , 4<:/ 7". Tefidmentt explicAtionem

C^ i rdtione legunt progredicndum mthi


risere epiftolic quas propter Autoru
D. Pauli ,
effit ,

^--
vel inprimis

, fnateriarum fublimitatem paritcr ac ubertatem , flylij^ vere


jlpoflolici elegantiam acgravitatemnonincommode thefaurum Theo-
logix Chnfitana nominAveris. AutormirMculosa fua convirfionet
revelatronibui y p^odigijs^ divinis
, laboribtis , (^ ,quod

LiAantius <?i tribuit lib. ^. cap. 20. prddioiicnis «juo^j dono uni*
verfe orbi Chrifliano jaminnotuitx in cujtu animo^ut Chryroilomi
verbis utar ,
pratum infigne virtutum, (^ ParAdifiu (^iruualii reperii.
tur. In do6lrina fua prdter copiam Unge maximam, £ majefidtem
^lane dimnam ,methodum infuper Theologunon tamtradity quam
traSlat accuratam , oftendens y q:ta dextentate in informandof gravim
ta'einffiovenjo , fuavitate in confolando j animafitAte inredargtten.
doyfidelitate denique in omnibusfit utendum : in quibus qui verborum
(f fintentUrum tterpos^ /tdum^robHr , mafcuU cum affdbiiitat e^

:> /
tempe'
temperatum non videt , profetlb videt. Vidcrunt fanl• e.a o^
mnU Orthodox: PAtresyquxbisnomimbtu jipoflolum nojlrum c£te-

/ 4
rorumprinci^em AppeHdre,furemerltofj cenCuerunt. Chryfoftomus

meudator.
biu
PauU
o£lo bomiliji
profecutui ciljtAm digni
Uudes ex hU ipfit ferc eapitiiiu prolixe

Eufebiuslib. J.,
digniffinius eloqucntiffimtuq^ ccni'
cap, 24» Pdulum nofirumomni'
hift.

eruditiorcm vocat^ qui etiAm in verlis zf /enfibM [u


prapoteni 1 (f in pano eptfiolarum corpore immc^fa contineat i.ta.

innumerA SacramentA^mpote qmetum ufque aatertium€(xlurn ra-


pttu quMgererentur , in(pexerit , (i doEinnam fuAm calcflU fchoU
,

dtfeipultu in Earadijo c^ceperit, Hier onymus in epiiloU ad Pam•


machium app^UaC jipodehtni nofirum vas eUSionis , iubam Evan-
geltj, rugftHHi LeinUnofiri jtonurugentiuniiflumcncloquentiA Lhn-
Et de EpiflolU Juif in Jpeaefenbit in Apol. pro libris ad
Joviniaiium:PauIumApoftolutnproferam,quem^quo-
tieicuucii lcgOjvideormihi noiiverbaaudire, fed toni-
trua. LegiteEpiftoIasejiiS,&maximeadRomaiios,ad
Galatas^ad Epheiios, inqujBus totus^incertaminepo-
litusefti &yidebiciseuminte:ilimoiiijs/qua: fumitex
Veteri Teilamcnto,qiiamartifex, qLiampriidens,quam
diiTimulatorficcjus* quodagit. Videntur qua^dam ver-
ba iimplicia > & quaii innocenrishominis & riifi:icaiii,&
quinec facere> nec declinarenoveritiniidias: fed quo-
cunq,Terpexeris,fuImina funt / Ha:reciii cauira,capit
*omne,quodtetigerit, tergum vertit,ut fuperct/ugam

^•
fimulac, u t occidat. Suffiaant b^ fapienttfiimorum homwHm
eiogiacontrarccentio^cs Pauomaygas ^qutbtu EpifioU co-
guntur ejffe biulc<e,.objcur£ , abfiru/je , nott fuivk proponendA , , ut
Marcinus 7*erefius Hifpanus Patrum memorid
[rAgtftUf cancifionumy byperbatorumplefJAyAc inflar librorum Sibyllino»
rufft vuigo probtbendA ^fiquidentifi MoriAcboifli credimtu, nec PauIm
\ipfe voluerity ut qutiibet intellignet ontmA in tUU contentA . Ejuidem
furfurU eflf^/WRobcrtus Bellarmi nusi» Appendice defummo Bon-
tifice cap. ij. EpifipUm AdRomAnes ideo GrAce fcriptAm ejfe comendit.

CS quid
*

\<luiani>lu€rU eamavulgolegi: qua^ verb RotHAnU tantumy (^ now


'
Mmmfjtis qui RGm£ jam confiuxerat tou Gra-
Agerent ,fcripferit : quo
icia, udfout Juven/trikftt^^^ Gratamurbem apptUet. Ctrtt Gr£€9»
rufit imgfam tiint non^alUm fulum\ -verumetUm Syriaffh^gf-

ptum Oltci*m aCbunamf artem Grbis ounp/^r^cunfiAtcx hlflonUr^


,

quomodo ergQ vulgo ignota ejfepotuit f ergd hoc quoque


Paudnoftri, quod immerenti ftcit degtner rfte Rom^nuf^ Graviofes

Vikices recemtus accspit Bcncdi6ko ?txtno, bla(j)beM£facietatU


focto qui difPntat.fecundd in ipffioUmad \Romanoi PaulinU tpifio-
,

lis i(^ itiprimis hutt , ^«4»* Ad RemAnosfcripfu t prater obfcnrkattm

infnper tribmi folcecrfm$SyViirbdpltbeU , trivUiia ytiec non wcomtam


atque int>rnatam diSiionem. 'His nimiritm elogijt bcmines ifii A-
f^flelorMm principtm dtmiuunt ycui non m&do^tnerandiu artbodoxA
AKtiquitdtu cherus adfurgit ifsd 0* D. /*etrus hamUudemtribuitf
qued.epi^olAf fHdi fapitnterfiripferttxin quibtufi quA occurtAnt

</
ciliA inttUe£iu,exindeeJfe Att ,qu«d, reiiefinpta
deprAvent ^ficut
humines
^ fi^teriu ftripfwr/u jtd [uum tpforum
^^ diffi-

m^

ferditionem' . Pct. l»
Egregia profeSl^ defiriftio nofirsrfim P.auIo'
jnaflygumin PAfatUyqut toiiusfcrtptur^ sfons partter (^ corrupto -
res f cum non inttlUgAntiquidfit lufiitia fidei, quid Lex , qmdEvAn•'
geiiumt quidcemupi/centiAin RenatUi quidgtaiiA->quidfides<^<^
mirum non eff i qued quA hac de r£ d»c€t xontrA Ponnficios
Itu nofler,

quenty
ipfideprAVAnt , in retn fuAtn contrA Apofl^i mmtemdetorm
msrttrim fucoftrmonie humAmme'
(iylum ApoRolicum ex
»
ttentes^hicomfu.mt inernat^m , trmdlem plebeJHm nddutje* Sed 6
non tH hic locus piuribus agendi cum his hpminibtts .jam Adtnfiitutum .

meum vemo. D EI grA


-
Prcpoftum mihi eifi deimeps , Adjuvante
^ perfpicuam &FISTOL^ PAULIN^ AD
(Uyplanam
ROMANOS ^ig^o^ov wfiitueVe tum quiA ca inter CAterai ,

mumpropter drticulorum fidei , qt(t>s trailAti copiam , flT dooInh'£ A•


po^oliC£^ecimen iprima4 obtimt: tum etiam qutAftatutA Cot*
iegif fjo^rimprimii reqiarufit, ttt hujui Uh9 divimfiriptifrequens tn^

flituAtur enarratw. 6ffi 'vero w tantA luculentifitmorum commen•


tAriorum copia lliadapofl Homeruin fcribere vtdeAr^mea^ teuuitAtU
confitus nthiimeBHsijs^ qu£prii4sdi£lafunt , promirterepofitm: Attd'
^ien , quia legibiu parendum eH\ pydgrediar tn hac infirmiiAte mea,
" " '-
" —- -- '•
" " ".'."" " - ~»
'
'
'-^
^
< - -

quo
y

i•-»' t-^M*

qrjo 'id p9tero^propo^turHifidetiterj qut Domixi Spirittu fuggefferit


X
qujtij} 4^ juvetiruru vtl mAXimc pertinetevide*
titiCifAtefM ffudtofk

Cnntur^ initium fum Bono Deo faUuriu addietn Martk hora quarta
promcridtand'. Bemdicat his quo^jf^lOrihiti Domirnuexercituum
tx aUo, illunjinet faciemfuamfuper ms^Q^ mifereAtur uoftri : d§ceat
§5'^^>*»65 •4 t nec Auferat al• ore verbum vtrttatisy
(^ cufiodiemtu leg^m tjtu femper , tn ficulum (f mfecuiHm
ficuti. P.P, Dominica IX,
Anno <Lhrift'tano 6% ,

Fridericus' Balduinus D.

lin i
D :

Ad Revcrcnd. &Clarifsimum virum,

FRIDERICUM BALDUINUM,
Theologiae Do(5lorem,& Paftorem
PrimariumL•
EPISTOLAM PAULl <^D KOMANQS
comtmfitaKttfn^.

JLLI Orbis dominse Urbiumqj ROM'>1E,


CuiPARmlfuitj&nihil SECUNDUM,
CHRISTI PrcEco ter optimus, magiftrum
Quem Coeli ichola iertij^rearat,
Sacrac mifit EPiSTOLit tabellas,
CuiPAR nilhabet &nihiLSECUNDUM
Totum hoc Orbis & Urbium theatrum.
Qu^ cumrcriptafit omnium SALUTI,
Non fat omnibus explicatayiiaeft.
Nu nc u t m nib u s omniaexplicentu r j |

Pf reruin iHdole , L D U I N£ , luftras,


NOS in ;myftica facrofaniba PAULI
Redo liimine paiTus intueri.
Qua; funt illa? vel una nominabo
FI Alvushotno-eft, fideqj S L
Hoc unum potuiiTe pervideri, .,
Plus eft,quam penetraire.multiformeis
Plympi penitifsimirecefsiis.
SIS felix , oculorum OCELLE3&llrbihuiG
Diu fisoculus, rcholaiq5;& Orbi
PAR nullus tibi vivat,aut SECllNDUS.
CoUegdi ^fCotftpatri meo
fAcubam
FRID. AU BMANU S,
ProfeiTorHumaniraiiis.
! !,

ROLEGOMENA.
JN AUREAM BEATl
^
PAULl APOSTOLI EPiSTO- l^
.1 LAM AD ROMANOS
PROLEGOMENA.
ITULUS quemprarmaai^
Ubri,
bushabcmusjdu• potishmuano^
bis exigic,*'^ ^ ^mo^^^i/^ eypUcatida:,
iftCcquarn ad juftam inccrpretacio#
nemacccdaaius»Unumcftde Au^
/TOREralficrumdcipii ScRiPTo* I

D£ AUTORE. .
i

Supervacancum vidccur quaererc de Aiitorc


Apoftolici,cuminimcdiate omniarefe^l
fcripci
rancLirad Spiritum Sanotum 2*Pctri«i,2U&mul-
ciiunilipriBiblici^quorLimauto.resmcdiati vel
igi]oQnciu• vel mcerci iunc/lc quorum autericaTJ
ce camcn nOftdub:Cacui\Vcrum cnim vcrojcum |

-^ucorhujus Epiiloljcin<^n?^i>7 diicrtis verbis |

ocprmururj accedacetiamunivcriale Ecclcii«|


prunitivjt teftHrionium,crcdnna3 omnino,Epi-
'

tlola hancad niillum alium , quam cum quem


, |

prjc fc fert,autorem eflc refcrcnda»Dc eo tria co-

j* NocnenAutarisAULUSjdequonon
cft
PauU nemen,
cftcadem omnium opinio» Cercum cftnomca (Sde eo diver
gendlicium indrcumcilionc impeiicum,fuiiie
Saul
ft ofini$nes
i
-
R L G
.. ,„
.
SAUL,quo.d petitC aut poftulatum fignificar» Eo
enimnomioeappellatcu Chriftpincovcrfione,•
SaulSaul,quid me pcrfcqucris^i?.;?,4.Hocipfi
uChrjf0f§»i
nornen nonniilli dicunt a converfione fuilTe imo
mutatUjicdalijalijs temporibus, Chry£bft,ini#
pla ftacim converiione muratione faota clTc icpi^
bit aDco,qui eum Paulfi vocavei ir,xqucmadmoi
dumSimonera vocavitCcphafivcPctru //)
4^• Quidanominis hujusmutacione rejiciunt
ad annumcovcrfionis decimum,quando nimi^
2*Amhr6f* rum D^Paulus fcgrcgatus f uit ex Ecclefia ^. ntio;
CAtbario,
chena ad docendumEvangeliij fntcr gcntcs ^ct
I35 2»tunccnim aliud iplumacccpiflc nomcn,
qucmadmodu filij Zcbedjcijcu vocanturad ^»
j.niirmmK^
poftoIatu/Wiiyj,i7»HicronymiisiaEpiftolam
adPhilem.rejicitiftani mutadoneminannum
converfionis Paulinx undeciATTUjqiiandu nimi#
rum Paulum Sergium Proconiulem primum o-
mniumexgenLibusChrifl:olucrifccit,-i^<?»ii,74
incujus viotorix rnemorianomen Proconlulis
ipfumafrumilile icribirjciiniquoccnrencic^/^^
cuw iAHlu.' Pr9:oii-
guftinus lib.g. Ceyfijf. cjtp.^.his vcrbJs .'

futperejm milithm iUkllAtaJhpervia^ik Unijngo Chnfttim


mijfm ejfctyiregis WAgnt proVmrjAiis effl^itis^ipfi quo^ exprm
Saulo tAultisy>pcari AntaVtt^oh thti nhighS infgne ttiSiorU.
Sed non noltrum pofi:
eft vcrifimiIe,^pGiloiuJT:>
coavcrfione dcmumaliudaccepilic Jiomcn fi- :

j
quidem
ROLE

tur,^t7.ii5i>vi 1,25: 1
G .
quidcnci poft cOnveriioncmetiamSaulappellai
]y2y^, Verifimilior igitur
Ori^ettis
cftlcnienda Origcnis,icquiipiura fequitur, E- (^

rafmi , ApQftolumjjLjj fTe binor» '>^C"i ,a pvimis


unguiculis»A parctibusenim Saul vocatus fuic,

quja crat ex tribu Benjamin Phil. jjn qua nome


Saulis propter primum Rcgcm ex eadi^m tiibu
QriundUjCratcdtbre^Addcbatura.nonicn/^^au^
li, quiaTharlbnks cranc Romani,apud
c»vcs
quosv;lraaximcfaulinoiTicncratilluitre, Uiv
dcLucasjdfCi^i^^ip.utrumq;nomcaconjungit,
Saulfi^ qm 0* PaulMj repletffs Spii iti4 SaiMo ^c^
UbitameniSc hoc animadveui poccft cx l\<X\s
Apoftolicis, Apoftolu cum Judacis covei iaretur,
appeliatum fuiiTeSauiu^quod nomcn iftigenti
familiareerarjintergecflesvero Paulum,nomi-
ne Grarcis &
Romams notishmo^qua racione fc
ad judKium audicoruni luoru attempcraievo-
iuic,utfierctotnnibusomnia ,^'>\^,2^
i^OflficiuPaulicftApoftolicri: Vocatur n.Pau* Apefloli
lusApoftoip,qu^voxoriginegr^cacft.Cgnificas tlOfUttt»

lcgatum &inccrnucium abaliomiilum iolh f^y

Cor^y ,io,poteftatc auce eft nomen 65-


6\ undc lcribit,fe pro Chri fto lcgacionc fungi x,

cleiiaftici,quodintcrdona Ecclciiae divinitus


conceiTa primum habet locum i^h,4^ 1 1 Etfi v^
-d^poftolivoxrationeetymifignificacquccunq;
\C9. »
* !

legacum ab alio
R
, L G

Apoftolus noftcr yoc2.tvrHek^^ijCo nimirG:,quo


MiTTENDUS
dem
appellatur Genef,
rcfpeilu etymi Epaphroditus ^poftolus
.
fcniu Cbriflus ipfe

4>py /o : Sc eo
.

Philippenfium dicitiir Phtlip^ 2, ly. attamcn hic


non camecymonquam poteftashujus vocisat^
tenditur. Ert igitur Apoftolus proprie nomen
munerisEccleiiaftici ex:traordinarij,reipe(ii^u or-
dinariorumEccIcrisdoctorum^qiiibushGdieq,•
utimur: non iecus ac Prophetarum offi<;iumcx*
traordinarium eratjrefp^clu iaccrdotum &caccc-
rorum Levitarum: unde asfigtundo Ecclefias w
fiindamencOj Apoftoli &c Prophet^ conjungun-
tur,quia iitrorumqjautontascjusdcmcrat pon-
j

derisxScvocatioucrinqjextraordinariaacimmei^
diatc a Deo^t
t [Autoritas illa pindeb/tt, i.k

inflitutione irKme4iAtd.
rttm C^ vtrba (S" resfunt
^-.'^^'
vuCAticne immeMata.2 dh

Dco in^ivAtd caterorum d$ *


:

ilorum res tantumfHm Deo.Alias differentia eH inter


Propbet/ts ^^Apoft6los'. i,ranor.e temporU^illi defuturk
dgunt ybi dtpraferjtibus.2 ratiene loct\iUi^n uno certopo-
.

fulo^bi in umverfo Tnnndc prAdicarunt: Afar i ^.] .

Ejusmodi Apoftolorum primum erant Juo- \


decim, ad pracdicandum Eva0eeUuiTi. in|ter Jui
dzos ^t.gentcs cmisfi, quibusao; ungcbantur a*
lij ieptuaginta,pari poreftaiCjqut norii^l^poftoli
leddircipuIi_,Tclfimplicitcrrancuni Scpiuaginta
appcIlabanturZ^^* i.O;,f. Duoi 1
'

R L G .
Duodecim Apoftolis addtbaturpoftChrifti
adicenliim.incoelos,Paulus nofl:er,in huncpo-
cislnrium finemjUtelTet gencium Do£lor,cx:tei
ris ^.;?^ fi**,
inter iudacos prim^iio occMpacis
Undckmetiprum^poftolumgcntiurn non)i*j
navitUo«?ai,ij,quia plerunq^inter g^ntes pr«-|
dicavir*
Officium Apoftolorum erat , ^nnunchrc ^^;^„^
voluatacem D
uj uqiverio orbe» ^^ctcrQquin
i.
fi^cium^,

nullaprorluspoCcftasautdomimumApQftolis
conceiramcftj multo mious ApoftolusPetrqs
fingularc privikgium fuperioris alicujus pocc>
ftati^ habuiijUt pcrperamccnict JPerer^ 4^.*^J
in cdp.hsd Rom, Nam hoc erat utiq; & cacteri' A- \
*
Pererituin
^'^

^^^•^^'^'^-
poftoli,quodfLiitPetrus,panconlortioprJcdicii
& honons (Sc poceftacisjinqiiit Cypruum^ tr^i},gA


requifita :
t [^BiiUfminns lib^ zJe.poMtif.RifmAtjo CAp.u.trufcribit ejfe.

dtthproi>^oet4^ vArt.4s
i. ut ftimmfdniedoQm ADte.t.tit^t

€€).1.1(^^(7*
mAmpoteflAtcm Escltfiafiicam. PriorAduoagnofdww\po•
\
^

firemum n$n ttemu^us 'tot ejfent cum imperio vel/uwma o-


tcfiate itj (1( , velut Tohtifidj lu^Hunrur , tot ejfcnt «?*-

^
'
nAnh£,qu(itfutrHntAp<>^olt,~\

\
'

:
QuodvcroD.Pauliis gloriatur deporefta/
poteftacem
tcfiia 2X?or4io,§,utiq;iioaint€l!igit
did:aroiiam,iV^itpnrnatuni dominaniii 6: ijp-l ,

peraadialiisjqiicm PohtiScij fubtribuniftfiii/i ;

nnn^j' 1 5 doapo*
"^—^»*-^*
PROLEGOMENA.
— . \. ^'

doapoftolo Pontifici Romanqiledauioriratem


-^poftolicam:,quiC confiitic ici commonefacien^
do oc rcdargucndo , no ad deftriidionc ad ar-
diiicationcm:domin!uma»incerdicit^ipoftolus
/'etrus fuis Symprcsbiteris .Pff* ^,5»lJnde & /ilo

poftdli omncs c5muni nomioe cooperarij Oei


vocantur.i.Cony^non cantum PetruSjfed ^)C\o
hannes&Iacobus Columnac Ecclefiic djcuncur
GW^i.Quemadmodu autem incer fe parcs funr
fr£eminetid
-<</poftoUjabsq;dominandi potcftatejita longe
cdttris
Ecclepd mi"
maximamhabencprafeminentiaprarcxcerisEc
0tifirir, clefiac dodoribus i j^Uone voraifom^: ^poftoli

cnim immediatc ab ipfo Deo,c3eteri mediati ab


Ecckfia& hominib^ vocari func^ex qiiofundai
m^nco^poftolusPaulusftiaaflrericaucoritatem
Gal.iyU i.ratioHeauditorufif, jipoiioliin univer^
fum cranc ablegaci mun Jutti , non ad unam cer-
tatn gcnte populumq; n:iisfi,cactcri vcro fuum
quisq; habeatcoctii ,fidei iuac comniiflum,un#
dc D.Pctrus horcatur Ecclefiae Do^orfi, paicanc
grcgcmtumyqui ipfiscomritijjifi eH uPetiii'^j2^ j»

\
ratwnecuj$tftsxi^Apo^olonin\ icripta iuntipium
DBl verbum , 5c Canon fidei,undc ^poftolus
Paulus vcrbuin a ie prxdicatum non vocat fer-
moncmhoininunijicd revera fermoaem DEI
i,,TkcJ}al,t, f j.Catteri Dodorcs fua ex ^/po#
ftolorum
R L G L• .
ftolorum mnuiantiir,qu2C idcircoCa^
fcriptis
nonem fidei non conftituiint, rtifi quatenus
cum /^poftolorumdodrinaconientiunt: Un-
ac 5c ipli (^€3 non .^
-i^poiiolici vocantur,4^^rati(me dufjoruwiApoikO'
, icd Dodorcs

liimmediata SpTritusSan^iiHuminacionc dw
cueruntjdo<itrinamque miraculis confirmarunt
^Cior.g^ Cxuri doftores non nifi muhisfu-
doribus fic laboribus docendi facultatcm iibi
[comparant, neque dono miraculorum opus
hab^nct fed hoc ipfis grandc miraculum fufficit,
quod ea ccrrarum orbis fincuUis miraculis Cfc-
didit,inquit n^ii^ufumi4 , ti, de nutU D BI
uf.^Jntirje^ Quod autcm Apoftoli f uerinc i'«#- ^« jpdftoU
'/«'''''»'/'»'
peccMes^uzhzth^vh loquicur P€renHSp,67,\\oc
ett,quoa mortahter peccare non potu€rmt,tal• /
fum cft. Nam ck /j^poftalus PecrLis ipfo hSto
peccavit gravisnmeJubLrahcns fea c6verlatio#
ncgcntihu,0<r rcandalunn pra?bcni;infirmis-quo
nOiiifnegiavicerobjurgatus fuita Paulo:uridc
fane non impecciabiKsj,fed Ha-ny^ajr^if^^rcpfiC.
benfibilis <Sc corfdcmnationc digniis vocacur
G^i.i i,quin<S<L D.Paulusl]bimecuit,nefort€
fiac

bus icribit
d^Uifi^ rcprobusi
;
!
in mulcis labiinur
,^,
omncs
& DJaco-
Ucol^, j», 2*

Semeciptum cxduderis. Mhil atitem


ad rem facit locuslo/;,i-^, quem adducJtEUuita
> -^^(.i^.- , Fereriu
>R L ). '

Pcreriusj Egorog^tko ^^^^ dtum ^€;


tamddbitvobkyUt nMneai vol^ijcumiH Ate^i^um^
Manfic caim in ipfis Spiricp San<3:us ut^^^^nl^^^
^^^^^^' ,utcofolator <5cSpiritus vcnuds>que
tamea , fi fa<5ti fuiflent rcprobi? excutere potuc-
runt>Brgofivclmaximcnullump€ccatummor•
talcin ^poftolis aotu aocari poitctjquin tamcn
idfieri potuiflcc> acgari ncquiCi quia fic muL•
tisUbi & rcprebi fim poliuat/
ConycnicautcmorchoJoxis Eccleiiac dodo-
ribuscum Apoftolis do\3u-ina & poceftace
^^Ecclcfiaftica* Nam dodkrinam fuam ex
lorum fcripcisdcpromunc/iquidern Proplictia
^?
fcripturaepropria imcrprctationcnoafic i^Fe-
frh^ZQ, dc Apoftolus Paiilus icnbic ; fi vel angc-
lusdccQcIoaliud Evangeliurnpropanac^quam
quodipicdocueric>anathcraa j[itCi^Ai:,.?*daves
etiam ApoftolisGoncrediue cxceris Ecclefijedo^
eoribusnoa iuatdenegatar, Quemadmodura
cnimcasfubaominc Petriomnes acceperedis#
cipuli /o^* 10, iK itaiub nominc diicipulorijra'i
totaEccIefia Adatth-iSy i^, quac, pcr ordinarics'
verbitniniftrosca§hodicexercet,aliasnullae{lec
peccata ligandi vcl iolvendi potcftas in noilro
rninifteriq.
Auteritas /).
; . |, Quod AutoritaCem
ApoftoliPiuli arti-''
^^^*-^^ ianeixiulds nominibus inagna acq; vena
^fimodumH
UU^I7i
-^ .y.-*..
randa
!
ROLEGOMENA.
1
randaeftinEccleila, Nihil dicamdc dignitace
tribusBenjamin^exqua ipfc oriunduserar* Ea
enim ob pot^ftatcm legiam , in qua primatum
habuic pra^ c«r«i is , ob ledem Eccieii<i: , & proi»
prer Gonltantiuni, cum cx rerx tribus a regno J u-
d«cdeficerent u RcgA2^ rnaxime olinifuicccle*
brata. SunCaIiaccaurx>quxPaulonoftrocxi-
miam& tancum nondivinam adierunc autori^
tatem u mirabilis ejus converfio , quae deicripca
Ugicur \\^,^2^{^\^ Naiucumad- »
huccardesac minas fpirar€t,inq; ipfo fiirorc per- Terfio,

iccutionisciret,voccdivinacoelitusta6lp iubito
fitvas eIedionis<k miniftercoverfionisuniver
iXMxnao^wtBeYrthaYcim \\\^€^,^^
Pi^.ulu Ciijus converijonis cum exemplum fii

milc nonextec>nonimmerito,quiantcconvcr-
fionemomnibuseratmetLiendus, jampoftcon-
vcrfionem omni venerationisculruhonoradus
cft» ijmmcdiata vocatio per revdationes divi- 2»

nas fa6i:a,ad quam ipie provocac GW» h ubi fcri• \^'?^7*'if'i'*

bic, leneq; ab hominibus,neq;perhominem, tum^


ied per leium Chriftum , &: Deum Pacrcm,€ile
Apoftolum & verC \2, addirjfe neq; ab homine
,

accepiiTe neq; didicifle Evangclium fuum,red


pcrrevclatione lESuChriili» Vocaturcquidem
, NaziaQ/.eno orac« i.ad£unomianos pifcaco^
rum
I
r--.

PROLEG..OMEN .
riim,idef!:5C*cc€roriim Apoftolorum dircipulus
ac V]agifterjfedeoieniu,quein expoiuit Elias
Levitcs com mentator Nn2ianzeni,quia cum^^-
poftolisdeEvangelio dineruic^jidcirco vocatur
dircipukispariLcr Oc Magiikr; Difcipulusau•
tem pcculiariter quodilios iubfecutusiit^ atqj
in divulganda Evangelij dodtrina veftigijs prxi»
cedentium inftiteric: dodrinam autcm luam cx
divinis revelacionibus habuir^Harum reveiatio.
num haud faolum eft inicium eo tridiio
diibie
poftconveriionem ruam,quodccxcu£5cjejunus
coniumiir,inquo&oravit <&:vidicinviiione^;5
naniam ad ie vcnientem;, ubi dubio prociil ab
pfo Chrifto Evangelicam didicit dodrinam ,
quam mox pofi: receptumviiumin Synagogis
Damafcenis pra^dicavit.cum magno Judarorum
Paulut

am
bet
- -^
fu•

Lucjy
Mt vtluttStx
ftupore&confufione; plures deindc revclatio::
nesiubiecutasfuifle,
2* Corinth.ti, Rede
Efauita SixtumSencnfem
/^poiloliis ipfe teftatup
igitur refutat Pererius
Monachum DorriMii-
canum, quod Paulurn Evangelicac hiftorix nar-
rationcm a Luca didiciffefciibiu Nam con-
trarium verum eft qnemadniodum TcrtM//ta'
,

nm te fta cu lib,^, (^ontva i^A/Ia\'mnem va ge i• 1

um a Luca digeftom Paulo adicribi lolere & ca#


pitamagtftrorum videri,quai difcipuli promuli
garfnt•
R OLE G 0M£iSi:A, u
garinc. Unde D. Lncas abi en;ro 5£3
poftoloium voccitur iih^^, cup.nK 3c Luci«s ipfe
icribir, lercferrc^ qux qui ab ini-
tradideiunr i),

tioiplividcrar»Z//i'.U2.j*,^ugec Air Oiiace/^aui 5•

liRaptus ejusinccelu pianeadniirandus,qu€ni !

ipfemecdeicribir» zXmwz^^ujequeht, quilane


^•*^^"'-?/«^
nofuic phantafticusquidamluiiis aututioium
Ipedtaculum, fed realis translacio Apoftoli e (t^ j

deterrenainftatumbe^turum,concionibus ac
deiotrinis plane divinis exornata:quod jpfum et^
iamnulli ^poftoloium coiitigic, 4* ^ccedic .
-^^

mulcicudofcripcoriimhujus /i'poftuli,qu«enon
pnrumautorit:atisipficonciliatjpr«fertim cum :

omniadiviiii Spiriciis6c ApoiluliciZcliveft gia


monftrencnonobfcura» Nam cum Pauluse^^ Curfauiui
um praedicarec,quemanccaperfeqiiebacur,faci^ tammuita
ent»
lefieri potuillcCjUC judieisaucChnftianisdubia A'^'/^

ejus redderecurdo<5trina, quemadmodum in


prima ftatim concione Damafci habira
cjiis

iTjurmiirabantrnonnceft hic, qui expiignabac


in Jcrufalcmeos,quiinvocabant nomeniftud,
&hLicad hocveniCjUt vin(5ios illosduceret ad
Principesfacerdotu ^c7,j?,ii?ldcirco Deuseum
plura fcribere voluitjUt omnes fic nobis vera cs^
ie, quar doceret , bcilius perluadercmus :quam
rationem annotavit (Jjndm in lo* cat^heji.

f 5, Dcniq/
}

R L G A.
,.^

^, Deniq^dodrinae ejusefficacia& miraculorQ


Pauli labo- claritas ipfius autoriratem maxime commen-
res»
dant. Laboravicenim in Evangelio pliis ciete^
ris Apoftoiis* PeragrataPaphilia &:Pifidia,^n-
tiochenam, konieniem, LyftTenftm , Derben-
fem^Pergeniem Ecclefiamfundavit^cVon i^*in
Phrygia deindc, Galaiia^ Myiia> Mocedonia,
Achaja , Griccia pFitrdicavit AClow 1 6, ieq, & ut
\{ rcribituo??i^i5',ij?,aburbe 6 iero-iolyrna pcF
circuiium adlllyricum iiscjKe ornniaEvangdio
complevitj &quidcm iniislOcis^ubinondum
nominacusfueracChFiftusi'^ zo^ DemiraGulis
cuU-
ejils iatisabunde ioquumur Aota ^poftoiica:»&
diftribuic eaipiemecin figna, prodigia& virtUii
tcs2. CordZ:,i2^ Signa vocateurani moibornrn
curabilium.ui^quodpatremPtibliiafebri&dis^
fenteria liberavit precibus & impofitionerna^
uu m
AEt^ S Prodigta cu r ati
» es de fe dU'l
^,

umincurabilium, ut.quodLyftris ftnat clau# }

dum ab utero Aoior^ f^irMcSy imperium in


j

DiaboloSjUtvel dimittant hominesjcujus cx^\


emptum m A&Gnfoyvd

,
excac Pythonifla cos
flagellenc^quodfaduminEIymamago, impe-
rancc Paulo, i^^ Exquibus omnfbus \u
quido conftac, Paulum Apoftolum omnino ta-
lem tanmmqueefle,cui &primarij ^poftoli &
magni
PROLiSGOMENA.
. _
magni Gentium Dod^oris dculus jure meritoq;
debeaturjquodad commendationcmejus hoc
inlocoiufficuu Tamuin de-rfutore*

DE SCiMPTO•
LihriNoPi
Libros Novi Teftamenti commode diftri- ^ .,^,^,;
buere polTumus induasclaiks, ita ut ^^
ijiorum funt
imcHiftorici,quidam Didadtici, Hijloncos vo^l ^rdinum,
Hifiorich
coquacuorEvagclia & ^cta AoftoIorurn'Z)^
^<c7/Oc^tcrosomnes,quos Apoftoli forma E^
piftolari ad certas Eeclelias vel perfonas infor#
raatioais gratia kripierunu Et haec Apoftolo*
rum duCtiinaab livangelio C hnfti nihil pror-
iusditFercniiiratione temporis duntaxar,unde
ociJ^Paulus dooirinam fuamin Epiitoiis con^
centam non dubicavic appellare Evangelium
GalaU ! Reciikiunc auten^ in literas, quae antea
vivavGce tradide^unt,Cunluk*ntes haeracione
i^ ^uditonbi^ iuis, quosper fidcm inChriftum

F.vangelio regenueranr,quibus per compen-


diumEpiftolaruiTi in meiiioriam revocare vo^
lueruncqux viva voce tradklerantpraeientfbus*
2^ S/ii'i.>jtSy uc nimirum ablkufioia myfteaa,
qux viva voce pr^ceriei unc,PpiiloIis iuismagis
migisqueexpolirent, ^. <a//^,quinimirum in

^ iera
PROLEGOMENA.
— ....-^ ..-

ierapofteritatead res divinas audiendas idonei


futuneiant,quasrationes Mccphorus icenfec

^
de fcripcis Paulinis» //^2» ^,^^,. Hinc hcnei^s
ingenere de fcriptis ApoftoUcis m'.]»
caf.u
^^
h^r^
quod tuncfrAconia vcrunt^^oHea,

quo jm
.
I
perDEI

j^ q^i[3^J5 ^
Joll•intatem mfiriptim^
fiindamentum Qf co(urnnAmfidci nofiraifuUiyrfm^
^'^''^'^^'^^"j EpiftolarumPaulinaiu numerantur tredecim,

conilac,quod autorem ha^


beant -^poftolum Paulum: t
trodiderurjt

'
'
ad

quare fit in
[\ Huncfjumerum EptfloUrum PatiVnaruni agntfdtSlxtus
Senmfis MinAchui DominicanHS l\b. i. bibltoth. pag ig. ^.]

Quas intcr Epiftola ad Romanos /cripta pri


mum locumobtinet, noquafi piimolocoicrii
.

•ordinefri*
WA.
pta( fuiteniminordinefcripcionis fcptima,^
fedparcim,quia Romafuit capur impcrij, in
fingulari praremincncia pricca^teriscivitaribus,
ad quas icripfic Apofl:olus,confticucaipartim ec-
iam,6<:quide pra?cipue, quiaomnisgenerisdo^
(5b-inascompledlicur,&inpnmisfundamentum
ialutis noitrie,rationemque noftric coram Deo
luftificationis copiose <5c nervose explicat Ac$
quum cnimerat, ucindefeprxdicatiogradar,
quajuftificaturimpius, velutiacapireorbis to-
toorbcdiffundcrecut Auguftinus ioquicur6V
^^*^^^€4^^ De hac Epiilola quinq; in-
primis
u

PROLEGOMENA. .^
ij

primiswo^^fi/^^^ipr^rinittenda videntur* i* de
^^utoritatcejus»i.deijs^adquos fuicexarata. )«

deoccalionercripdonis,^»deargumento* f^de
parcitione*
^utoritatcm hujus EpiftoU canonica & vere AutoritM E-
pifloU adRo-
divinafexinprimisdocent docnmcnta» i,gsnm>^
ntanosC/ino-
doBrmxcli'vmun?Jt\rrc\\s{\rc\Q. enim cocludunus, nicaprobattir
eum librum vere divinum eiTe> qiii cotinet my- fex docu-
mentii.
fteria fidei a reculis& generationibus abicodita,
I. agenere
rnanifcftataa^iandiscis^qiiibusDeusvoluitno* doSirinx,

tasfacercdivitiasgloriac Sacrameii hujus inge-


tibus^uc /^poftolus nofter loquitur Co/, ,^.*
hoccfl:,taliamyfteria,qua?omneaiintelledum
gentilium infinicis parcibus fuperaiic , Imo /y/iena in
-
mnem ipforum fapientiam ftuhiciam faciunt dd
Romanos
CoY, I ji;?«Ejiismodi myfteria rcperiuntur in hac
comprdhent
Epiftola fingulis capitibus, c. g. de incarnatione
filij Dei ca^, i
,
j^^dc efhcacia dodrinx Evagelica:
',, naturali agnicionc D ij^i iijde jiiilitia

fideic.^,ff ^At naturali corrupcione humanac


nacur«i:<ip»j>,'c;.io*defide{alvifica caf,^,az gra-
tiaDei ca^.^. de vera liberrate Chnftlanorum
'"/ip.ii^dcconcupircenriaprava CApy\ de oPncio
reHacoiuiTi Wv<S',i2* de praedcftinanone fiiio-

rum Oei ad vita^ternam caf.S^^^u dc Deo uno


Uixiv^ocaj^.n devocadoneadEccleilami<ip• ip.

de
t6 PROLEGOMENA.
de fpiritualibiis a^, \2, de
facrificiis Ma-
giftracus ca^. 13^ deconverlationccum infirmis
c;if.i^* & i5»dc revclatione Evangelij rAY, 16.
GJ^r* Hasc omnia in nullis gcntilium libris repe^
riuntur,<5cmanifv:fl:a habexit SpiriiusSandi vc/
ftigia:& fimaximeinalijsnoftrorum Thcolo^
gorum icriptis repcnanturviion tamcn ejusdem
cum Aportolicis iunc aucoritacis quiaicripta a-
j

2. Certhtuil• liorurn fccundum normam lcriptomm Apofto^


licorum funt conformata» 2» Cntitudo «y^^/om^
Nam quod Epiftolahxc ad Romanos icripta A^
poftoli Pauli fic nunquam dubitatu fuit in Ec-
,

cicfia ' ejus vero autoricas longe maxima fupcri #


us adferta fuitjquam 6c Apoftolus Pctrus agno*
icit lacroian^lam in iua ad Eleotosadvenas in

gentilitate hinc inde diiperfos icripra Epiftola


*'5,5,6» Ec Euitbiusingenereomnibus
Epiftolis Paulinis hoc perhibet tcftimonium,
quod immenia contineant intra ie atque innu•
mera iacramenta,utpotc ejus, qui in tercium us-
qiie coelum raptus? qucc gercrentur,inipexerac
//A j» cap.i^ j. Conforwitas cum fmptura f^ctem
ium fcriftU Tejiamenu , miraculis prodigiisquc confirma-*
u Tcftatur cnim Apoftolus fe fegregatum in
: ,

Evangelium DEI, qiiod ante promiierac per


proph^cas iuosinrcripiurisiand;isiion/«f^2, dc
allegata |
1

R L G iM . 1
'7

ail!eg;i:a;Ut&;confirmationesdo<5lrinr^'^pt>fl:oif
Iicx cx rcnpcura PropKctica ui iingalis ca piub;)
occurrunt: quicunqueigicur Canonicam ^cdi-
vinamaiuoncareiT) libroru Vcreiis TciUmen- j

tiagnoicic,clc hujus quoq; EpiftoLr riiuoritarc 1

dubitare non poicii, ^^Stjlt Aj(jioiiCi m^cJUs; ^..ry;^^,.


inquo&: ordo^ peripicuitas&: eloquencia ap^ /-»/«' w^yV•

parccIongeoptima:,liceccumalioiumpiofano<?^'^'''''•
rumicripcis collaca<3c inordinata <5c obicura<5<:
jejunavideri posiinc Reaeaucemdehnivicfty-
stY^u^^uid?
lumSixtus Senenfis#nunillamcxceiiortm Ict;?

monisiuperficiem,redor4i/o?^ vhifrACitrcnt y di-\

f()Ymafi^^fjgurAslo(pendifir.giiim'ts,d!^f^^^^

unimt dijcrtip o^vm^nnt , qux omnia ad hicc la

poiTuntredigi quac Jamdlximu^;Otdincm,Pc-


licuiratem^£loqlentiam*
*<^/»« quodaitinec, ccfi hoc Apoftolo
noftro fimiliare eft,quod a remorione morbi ad
laaicatem,hoceft,acoiTuptionenacura: ad re-
novationeinejusprocedir,*racnenifl;uraordine
no ubiq; exacle fequicur, lcd )am infticutioncs,
jam admonitiones,jam exhortationes, jam con-
olationescommifcet,cademqucacisim itc-
rat. Hocenim Apoilolorutncft,quivciTantur
in
1$ R L G
*.
I\d .
indo^rin.^ prai^ica^tibi homincs&docencli&
monendi & confolandi innr, iibi cadcm [sl pius
rcpetenda , proptcr fragiliratcm humanarumi
mcntium,ubi deniqiie non tam folida myfte-
riorum fidei explicado^quam corum applicatio.
attenditur,ierus ac in rcientiis cheoreticis 'unde
'

fic,qiiod/4'poftoluS5exSptntusSaniaiinfl:in<Stu,
inmcdioorationiscurithnterdum vcluccxim?
provifoaliquafnfpcrgitjqu^non tim ad prji<>
ientem ftai:um>quam fucuroshominuiTjcafus
pertinent:quaf omniajhciW aV6^&'^<»avidcantur;
ordinem tamen habencfatis concinnunn & iei>
pto^poitolicodignumrcoq; ipfo aprophanis
lcriptcribusfcriptaPaulinajureoptimo diftin^
guuntur»
PerJpicmUfem quodatcinctjcaqnoq; ^po*
Jn epifioiu
ftolicaeltin hac Epiftola,hoc eft,cum aliqua ob•
PauiinisniHl lcuritacis fpecie mixta atquc ccroperata» Satis

%7^(1 i
^"^"^P^^ipicucdilucideque proponnntur fidei
,^£
0/ I
rnyiteria,qiiarad ialutem hominis fufnciimc: in
yqtio jpiis vero myileriis quacdam occurrunt obktiii
dd ycnaw* riora, feu ^v^»;7^^^ ^t D. Pecrus nomi nac. 2 P^tr,
.

3a6iC\ux vel Gne diipendi^ fakitis rgnorari pos*


funtafidelibusj velallquibus ranrum funt ob-
icura & difficilia , ijs nimir u^ qui funt tcI d^ct^^i
'^dric/KrijUtPciYUsloqmzm^hoccikiquidocc-
,
ROLEGOMENA. ^
rc^nondircercvolunt, Sc pro fuo arbitiio jam
huncjjam iftum lenfiim icripturaf adfingunti
"velyqui peregrinas opinionesin fcripturam in#
ferunc, quasutiq^ex EpiilolisPaulinisautalio |

fcripturx libro probare non modo difhcile, led i

&imposfibileeft: qui vero Catechclin noftra^


rumEccIefiarumfibi habenc cogiiltam,medio^ |

cri diligentia icripta Paulina ejus que phrales ^p

poftolicas intelligerepoiTunt* itaquidric apud


Paulum noO:mm oraUa DEXy^erfidcm ]'(•,
fidemnGbps imfutari) halitarefeccatum inrenatps^
certiim e/Je degratiaDEiy Qfr, non intclligunt
Pontificij,acproinde in explicatione iftorum lo-
coram dmmiiere fe multiplici gloiTarum genCi?
retorquet:,qLiiaignoravic Apcftolus Pauluser-
rores Papiilicos de juftitia opcrum,de concLipi*
fcentia >
quod non
peceatiim,de dubitatione
fit

&c»HiTicNicephoi*usicripfit,iTiulrain Epifto-
lisFaulinis quafi pcr arnigmata efleadumbraca
propcerincptos 5c indignos>ad ccntemtutr» cvi^
tandum:quxtamenicnjgmataitamoderatusfic
ApoftoWsjUt iis> qui ad percipiendas res divinas
idotiei fuerint>no manfeiincocculta//^a*^»j*-i^
Sloquentiam ftylo Apoftolico nonnulli
derogant co,quod ipiemet icrmonem fuum vo-
carit contemtibilcra i,C^r^ ut

C 1 Smt
l(i R L£ G
... ...
.
j' dona lingud, alU (aUmi ; in tHa comemtNm fe
[ Stifif
hoc non item, Carttit Afo^olui humanA
dicit jipofleltcs\ in
eloquentia ftd non dmna y quamex munere Spiritus San*
,

iiihabuu.Caruit arnhluofa-,fucAtA if oficntatrtce l»qua~


iitatefinfiarmcretriiis Je /uptrfluc ornatJteticiaiiartte at
-

non caruh : grAVi AcferiafaadiAte dtcendh qua res cale•


fiescon^mode acferQ)icue cxpticare potuit^qudijjprofrie Jfc*
fiQlum Chrifiidecuitjait FUc. pa)'t.3,clav'fol• 2^2.^

Etfi vero Paulo non tribuimus Ci-


ceronianam aliquarnauc Demoilhenicam elo<?
quentiam, qua: magnam parceminfluxu &u-
bertate verboruiTijin adfe<^to corundem nexu,
&m€retriciO quodam fiico confiilat.quonomii
neipiedicit, ienon excellercin ubL•libushu#
manae iapiecix verbis, fedin ofteniione Spintus
X. Cbn2,attamennoneftneccfle,utiolocciimos

ipfiaffingamusCquodfacicPrtW^pii^j^*^
Nam & gravitaie iementiaru & rotunditatc
argumeRtorumjOacquabilitate ftyli^ne quidem
excellentibus Graccoru oratoribus ccdic* Quod
fiquaoccurrunthyperbata,&ananrapodara,ea
nonomnemeloquencixlaudem Epiftol* Pau^
linasdeCrahunt/cdrali&eloqiietia/^aulieircdc^
bebac hoceft , Apo(lolica,m quanon modo
,

proficere^fed&exerccri debcbatnofter intellei


otus,Sane^«VaiCTy2cefficaciam fiyli Paulini corti-
mendat T>, /iugf^inu^ lib,^, de dcSrina Qhr/flid^
na ca^»zo, dc ex co Erajrnm in ca^i io^ adRomAti^
quift
PROLEGOMENA. zx

quin&adverfarij Paulihoc ipfi leftimoniu trii^

buerunr,quoclEpiftoLTE ejus CmOx^s^^vzhdx ieu


efficaces adcommovendum 2.0 rjo. qu« fane
virtuseloquenciae non poftremaelt t
[t Exernit/e eloquentia PmuU aliotewpore alitet :ficut E-
[
zechielfe aliqHando mutum notninat C4f.<\,' Ali^ttando .

cundum c/tp.2^.Et Jttguft.fcribtt l. d. ^pofiolum quidem


prdceptA eioqueKtU fecutumnoneffe thquentiamautem
f

fecutam e£e e)M'Japientiant,fed eUqueittiAm quA ipfitm dg-


cucrit.
}
Viderincigiturne injurij fiant inPrincipem
illtim ApoftoiorumjquifoloeciimoSjVcrba ple-
beja,trivialia, nec non incomcam &: inornacam
di^ionemei tribuuntiquam injuriam non tam
-i^poftolo fadlam clTeab Elauins,quiminSpiri(i
tuin Saa^um redundare,non dubicamus.s-!^ur ^^'^
*"*'
'

contas hujusEpiltuIx comprobacur tccteJtAp'i' momo unt-


mitiz/a. tcjiimomo^quz quideni neqj huic neq^ al• verfalifimo.

tericuidaiTircripco Biblico autontaccm Cano«i


nicamfacic,icd eam iemperhabuiiTc nonifihi•
ftorice ceftificatur; infuleatislimie aiicemeftini
rania:,contraiJdilputarc>quoduniverfa Eccle^
ila fecit^inquic Auguibniis t^pjkUuS. Jam veio

iiemo unquain primiciva Eccleiia deCinoni<»


cahujus Epiitolaraucoritatedubicavicledojii^
nssunaoioiiter^quiciinqj deCanofie icriptiira-
rum aliquid in lueras veciilerunt,hancquuque
Epiilulain in cenrufacrorum ac veie divinorum
C 5 libro^^
^W
11 PROLEGOMENA.
librorum habuerimt,quemadmoclum exempli
gratia vtdere licec
to^Sfijebmm Hb,4, h /,
cap^ I
,^,
apud Hteron^ in Frologo gaita^
Orig, lib, 6^
^fypriaK^ in expofitwn, Symboli ff(, Eccle?
fiac igitur minifterio harc etiam Epiftoia nobis

6.Int€rno
iordis
iufragio.
, hodie innotuit,quodficverbum Dei infallibi-
ic* 6^ AcctuM a^viiqut inte-tmim cordps
/rifgi^i»,non, quod cx
nojmpj'
arcanis &iramediatisin'
fpirationibus diviniscft,qualeEnthufiaftafio-
mniant, icd> qiiodSpiritusSanftusperhanc i•
p&mfcripcuramin cordibus npftris operatur,
ut ledlor actentusnolens volens atteftari coga^
tur, lcripturn hocnon huraanam fed divinam
continere fapienciam,necavolynCate humana,
iedaSpirituDEi fuiflcinfpiracu» Quod ^-e/^e/si'

licetPontificij plerumq-,ucprivacri &ineptum


Yertf.it^a^ rideantj PereUM tamen, cum deartificio Pau•
thefo^f.^z.

^•
linarum Epiftolarum diiTerercc^adilludetiam
provocare non anhit^Yit^ Exj^eyitur
q u i t, legens Pauli Epjfioljs^ intcr legendum varifs
amm jenfibii4 Qf motibM afpa , nunc ti 'hore atque
horrore concuti-^ alias jucumifiym perfrui UtHia^
mterdum mwrore ac trffiitiacontrahiyaliquando in
fhem totumengi^nonnunojuamha £5* indignatwne
tncendiyinflammanodioy arderc defiderio , nuilo de'
mum wn animi finfu motUGjue comttarK Sed
)

R L G
.
. ij

ii2?edc aucoritatc hujus EpiftolxhoGloco fuft


ficianr,
^"'^;''''''/
\L Scripta fuith«G EpiftolaadRomanos/
qiio nomme omncs Cnnltiani mtelliguturj quj jpoflei^i,

cunc temporis Roma^ vivcbant,licetnon omncs qttifmt!'

jurccivicatis fruerentur,ucerantmuUi jLidaci^


quorumjCcporeTyberij Claudij Cxiaris^odo
millia Romjc fuilk fcnbic lofephw antiq, ^,
lud^CAt^ 12* qui,qtianquainproprerpaucorum
hominu ictlcraomnisurbe cederecoadi funt,
anno nono Impcrij Claudij,anno 5 nativitatis 1 ,

Chrifti , iic Jolephiis notavic lik !8• ^ntiq^ iud,


randem tameincercedcntibus zYgrippa dc
C4p»^,
HerodcRcgibus.abeodem Claudio edidopu-
blico refticuci funt^teftante icidem Jofepho /?A
f^,^^;i/;^«rrfp*^4quosiaierbauddubiemul:i fue-
nintad fidem Chriftianoru , bcncficio ^pofto- llr^.fcrmM
loni,converf],quodexempliim Aquilx ScPrh' fuitCmn/bu
cillxdocec ^cKiS- ^-^d hosergo nominatim fcri•
pfithancEpiftolaCorinrhoj, quodOrigenes in
pr^iaucomcncarioriiaifuperhancEpiitolacoL•
lig'chis rationibLisi. quiacommedacRoinanis
Phxbcn.qua vocat miniftraEcclehac^quie c(i in
fCenchris i^ojo.Ccnchrisa^eftporcus Corinchi*
/ 2.raiiitacipio3 nominecujusdam Caij hofpitis
fuij de qua icnbit adCorinthios, quod eum
ibi
.

14 PROLEGOMENA.
A.^^ — ,
:

ibibaptiraveriturOnijf-i^. 3* Salutacipfosno^
mine Erafti arcarij civitatis , quem Corinthi re#
ai aianfifle fcribit iXim.jfj2o^
^

Rtman. ff>e
Qdt aduni-
Etfi veroad Romanos in fpecieli^c fcripta
verftm Bc- fuitEpiftola,re(5tisfime camen ftamitiir;,Apofto^
elefjim Chri-
lum hoc icriptum non uni tantum Eccleiiac dc^
ftinafre,re(Jporius tanquam librum qucndam
methodicum>CGrnpIe6i:entcm prxcipuos Chri-
ftiana: fidei articulos^univerfacEccIefiiC jam tum
propofuiife fado initioab Ecclcfia Romana,
,

quiainilla urbeerattumorbisImperiu,&:pro«
pter afHuxum hominum ex omnibus mundi
provincijS,do6lrina Evangelij nullonegocioin
caeteras orbis partes difleminari poterat^f
t[ Opfondntur hjic Pi^hio^quifcribu Itb. \ . hierar. Ealcf,

CAp.^, Apo(ioUcA4 EftholAfnom Ecclefi£ Catholtcjt^fedpro


nata eecafione necesftt.it't umtu aut dheriui SccUfaruTn
particuUriumfcriptM ejft\ idco nen ejfe opinaitdum , Ap9'
fi§lumumver[isiUisEptjl0lifvolut£e cowprebendere uni•

.
verfamyfieria fideinoflrjt, ]

III. Primam occafioncm hanc Epiftolam


JKS fcdbendi pra^buit Apoftolo partim defcdus ijn-
cerorum doolorum in iftaEcclefia: parrim peri-
culum,quodimpcndebacaPieudoapoilolis,qui
pasfimubique dodrinam de Chriitoconvellc-
bant, docentcsjlcgem quoq•, & circutncifioncm
ad falutcm efle necciTariam Aclor, i yPhi^.Tzp
leseaim Romxcum habitafle,colIigerc poflu!?
mus
ROLEGOMENA. *;

mus ex gravisfima hortatiotie Apoftoli Row,\6i


1
17,ubi Romanos fuos obcefl:acur,oblcrvet eos,
qui diflenfioncs & ofFendicula prarter doftrw
nam quam ipii didiccrant, faciunt» Cum ergo
>

/^aulus incelligerec, Romanos prarclara jeciUc


fidci fundamcnca,haud dubic cx converiacione
cumJud«is,interqiios Acjuila&Priicillainpiw
misCquos adjutores fuos vocac Rom,\6,3j dof
cebantviamL^omifii ^(??jg«(Andronicumew
iaai & Juniam, iit nobuesgentium Do6tores
prxdicaCi:4p»id',70&veromoresPreudoapofto^
lorum non ignoraret,quomodo gregi Domini'
co infidiari ioleanc ,voluit liac Epiftola partim
doftorum fupplere pcntiriam paicim etia cor-
>,

lupcorum iftorum conatibus obviam irc» Accei»


debantinfupcrin nobiliifta Ecclefia icliifmata
inccrJud«os&geciIestecens^dChriftianifmu
converios;quoi um illi hos contemncbaTit,ran•'
quameos,quiad pcculiu DElnaiuranon pcr^
ciaercnt quos do(5tpina Evangclij vel prorius
j

nonaccingerct^velnon nifi cum obfervationc


ceremomarum MofaicarumjUtcoftatcx r^pu>
0*i',i-^,adipcrnabanCurtanqiiam populuma
DEoreje<aum,inquorumlocum ipfinunc re•
cepci fuerinc,ucapp*retex^^p*;^>€5*i i^ Has dif-

icnfiones tollerc conatur Apoftolus hacEpiftola

D oftea*
6 R L G
^ —
A.

oftcndens utriq; parti,quomodo &


in naturali
miferia coventant^dc codcm remedioindigear^
Atq; fic partira doctores inEcclefiaKomana^aJr
tim hoftesiftius Eccleiiae^partim ecia auditorcs
rcriptohuicoccafionem praebuerut: illi iuode-
fevflu &abientia,iiliiuapetulantia,hiintcmpc-
ftiva difcordia*
IV^Argumentu totiiisEpiftolaeineocofiftit,
EpifioU ad
Romart, quod Apoftolus Romanis fek proponerc vuk
dodtrina EvagelijvVeraqi juilificationis noftra?
GoraDeoracioneofteiidere,quodncq;exCere#
monijsMoiaicis,quibus fidebatliida:i;neq;ex
iapiemia; rationis,q«a nircbatur gcntiks, impe^
trari queatrutriq; enim gcti itipercifiu detrahe-
re&in potiisimo cardine ialutis cofulere voluit.
H^c v^-dodtrinaut folid€pcrcipiatiir,quaplu*
rima rcqusriitur alia,ut fu t,cora Deo noelic di •
crinien Jud^oru 8c gentiu,omnes n^ ada^q; pcci»
cafle,qua de re agi t r* i>& 2* I ufticia noftra no esi»
iecxlege fedEvatigeIior/ip,3.&4. caufam meri-
toria juftificationis noilrxeffcChriilLi ca^.^An-
Ititia fidei non tollere obiervatione kgisj, aut \u
bertatemChriftianaiV(^.Icg€iiiarguere peccatui
cujusreliquia^etiaiuntinrenatisn 7»luftifieai
Oei &faiuds iuae ctnOSc^S^
tos per fide efle filios
Jud*eos ob infidelirate aOeo rejeoios, getues \n
ipioru locu reccptos i^p^p^io. 1 1 .Juftificatos efle
bonorum
PROLEGOMENA.
bonorum operum ftudiofos r. i ! & feqqJn his
ergocapitib;)xio<5tfinxChriftian.Texcrccrcvo-
luK Romauos iiios^jyfportolus nofter,iraurfir
har c Epiftola inilar gcnuina:: & vere ^i*poilolic«
CatechcleoSjieu Ctinftianx Inftimtionis t
[ t CUrKitant hfw.tdi ut vidtre eil apnd Bclln-^vKuw tiLr, ^. de
verbo Dcic.^.quandcfcriprura necejJttatc "
titilitJil• mpu^ratf

Apoftokim MuiUm tradtdijp cAtichtftn.iric ^rgo hAles CAtccheftn?^ PartitioF.pi


V»/^articio hujus Epiftolic ab omnibus fie.^ Adko
tnanos.
eadeasfignatur.Quida jiixca ties cardinales vir•
tutes, trescjuspartes conl-iicuunc^quarum iina
defideagicusqjadcap^sXecundadcSpcusqiad
c,i2*tcrtiadeCariiaccusqjadfincEpiPi:oU»Alij
juxtapartes coverfioii^salia inftituunr divilio-
nem.Ukirftcenim Apoftolu primisduobusca-
picibus agere de conitioiie pcccatorls.qua^ con
lifticinagnUione&leriodolorepeccari./wr^p.j^»
iisqj^r^^i.deRemislionepeccatoru (cii juftifi^

catione:lnrellqiiisdenovaobedjcntia»Alijqua<»
tuorejuspartesc6ftnuuilt,quarii primaagacdc
iuftificatione hoFninis coraDeo ,» j'.4.tecuda
de jufticix fidei effedis r.^/./^^.ccrtia de repro^
batione Itidiroru cp. . ii, quarta de ofiiciis ju-
ftifica'.oru;/^ofletetian5 tncomoda inftltui di#
ftribuiio capitu juxta tre^ praecipuos fidei ChrL•
ftianae arciculo5,d€ luilificatiotveide qua agitur
usqjad cai^.j^ dc prjedeftinationer/ip»p, i^: U^
D 2 dc •
1

iS PR OLEG .
^ ^

t
dcBonisoperibiisin reiiduiscapp. Nos otnni#
um fimplicisfimchanc Fpiftolam juxtaduoil-
la gencraliaiiQminis rcquifica, quorumunum
^ lie&e cYcdcre^ ^Xitxum /Bcne ui'verey\Via\x2iS
partes gencrales difpeCcimus, quarum unacft
^oy/itt^xijcompledens pra:cipua dootrinxChri^
ftianx czp\t2L,aiim'twti^^ad capj ^hcr^'^^*^
vM continens praecepca moru dc officiahomii
nnQhn^\2j\\m(}^ad cafa6. cui deniq*, lubjici-
frima parte
hujtu Eptflor turEpiiogtis feu valediotio , juxta niodiim fcri^

UtrA^ata. ptiEpiftolaris.DGgmatain primaparte tantum'


ndn cx tra6tata 5.fcrme hzc fuBt. / T^s
naturdti sgmtwne DEl^ 2, de nsturalt cormpionc
hom'mum:&iat hiscap,f* 3• de legenatuYAca^.z^
^^de lujbtiafidei cap»;, 6c4.,y de uJtiLegi^c Sip^
jf^Sc 6, 6, Demerito Chriftt cap.f* yjelthrtate
Chrijii^fia cap..6* ^.depeccatooriginali Q^p.y.de
^)^<^^46(&6 D'EI de reproiatione impto-
ad
'vitam iitcYnam cap; S^ i o.
mm, cap, 9* I o, 1 lude Tocatwne gentium cap^.
.

%2^ Officis Chrifiiawmm exknduntfG 'vel ad


fratres otnnes in commum y de qul•bus capi i x\
vele^g4rtiagiflratiifn^:ij!tquibus iap»T|. "Vflerga
de quibus .cap* 14* & 1 5» Hxc omnia
wfiYmoS',
memoriae: c^ufsa tali diagiammate dclinearl
poiTimc^- ti .

OoByuX
PROLEGOMEN . 2r

fln bomifieiUt eilMu «^ Sui jcapA


I titianaturalii \LtgUcAf,2,
( AnttctdxiuS
fCredendd : \ fBrddcdinAtio 4d vium
in (juibiu
primai te- V */; j

net Articu- \^ReprotAtio viti c. /. ii»

Itu de lufii-

ficAttone tHominei FidescAf.^, 0*4.


'

peccatorU *. CocurrtntiA^
cora Deo , vel in \Deo'. Meritum Cbrifti t4p>S-
tra- inquo con iVfui Legii in renAtU CAp. i.
Qit Epif •< fiderdndA I Libcrtoi ChrifiiAnA' CAp, 6,

^goU ad funtx C0»Je^ueiiA


ddjHU^A
veH "^^, fidei cApt i.

C^ncupt/eemiA orig, cttAm in


I

^ renAtUc»2»
tur

fC$mmun id erga §tnnes homitns


I CAp.lM\
JigedA-,qH9 referuturj
^fficiAQbrifiiAftorum 1 ^Erga Mag^ratuw CAp

\SpeciAlid pr/,

^rgd infirmos ChriflU-

m^n^HlU h'fce , nf edqvd verdiqtu fAndiqudfaeris litcris eonformidi


EcclcJt£ChrifliutiliA,(^ nobia owmbfei/AlntarUypr0feram,faxit Pateril
U iHmimm , quo omne donum eptimum fif' donumperfe^unt de.
fcendit V Uj^ dd rjominM faigioriAm,per lefum Chrtflum
Dommum SAlvatorem nofirum,
Amen»

D ^ CAPUT
|0 EPIST. AD ROMANOS CAP» I.

C U
Argumencum & Particio Capitis*

dnmfcripti Epiflolario^ExQrdto nltmrHm genjbrali


cUlhprincipAlem EpifloU fcopnmtAifgit Apo/hitudejuftifi-
^ -
CAtionebominis coram Deo , caj^is funtmAtalt inciudt potefi
SyUogismoiKui ex fidc jiiftiiicamur aiit ex operibus non :

ex operibus: ergo ex fide. Cumlujwnem ponit boc cApite


V.i7«&cap.}. &C^*Ali^uoti€S. \JMmbrem prepopttonem klc
traotare mcipit^(^ tractatiomm continyatm^^ Addtmidium
cApttistertij^ofleridens^^ lud£os(f Gentesejfe coram D60
peccafores, Inboc captte imtium factt agent:bm^quoruTrLj
'
\
^nipittAtempr^terSinju(l•ita»1grVtcrredrgmt,oen-
sagrA'\>lsp/na Ammadverpone DSlin ios^qui tdHAperpctrA'
runi, ,

, pArtescApitU Tresfmtn-ExsrdmMgenerAieus^adty• /.
2, ExordiumfpeciAie^iMiid^lplendidtfitmum m^
Ad vcrf i8*
^ InjuflitugeHtiiitim*
^. Accujatio Impietatps

TEXTUS, primae panis*


r~T f litK(^ l>i(r^X^?-S, 1. pAulus fcrvus Jefii Chrifti
* vocatiisadmnnusApofto-
V9$

( <i ^^'
& djAyyiKiiv oiS.
^i^
licii,

2.
fegregatus inEvangeliu Dei.
(Quod ante promiferat per
Prophetas ruosin /cfipturis faii?

// »'^|*»'«
dis.)
|. De qui gciiitus ex
Filio fuo ,

femine David, fecundu carnem.


'

4. Quj dedaratus- fuit Filius .


at cupotentia fecundum Spiritum
faiidifi-
EPiST. AD ROMANOS CAP» I.

fanflificationis , ex refurredione^
jmortuornm Jefu Chrifti Domini

^ «V '^. cv {
noftri.
Perqiiemaccepimusgratiiim,
acmiineni Apoftolici fundioncm,
iitobediaturfideiinteromiicsgcn-
nomiiie.
tes, frcpcrrpiiiis
Quoriimde numeroeftis &vos,

- ?, ^ a.yitn(. ,/
vocatijcfu Chrifti:

DEI,
Omnibus qui Romce funt diledis
vocatisSaaiilis, gratiavobis
&PAxaDEO patrenoftro&Domi-
110 Jefu Chriilo.

ANALYSIS ET EXPLICATIO.
(T^ ENERALE ixordium remoto ornatu Khetorico^ nU-
' ^^ de^prepofitHmtAkefi : PauIiis RomAni^ precaturgrati'
am ^ pAcem D EO. rbi trU in efuahbet EptfloU ufifafa
prs.m'ittuntur \, Saifiriptio. 2, lajcriptto, ^. Saltttatio^ SiH'
guUpeculiari orationis ornatu veftitintur,
S u b fc ri ti cxprimh nomtn Autoris ctim fttii Attrihu-
Subfcriptio.
Ui^(f p.irentheticam Attrtbutorum explicAtioncm. Autor E- I

pijioii
vcro prji-,mtt£re voUut^ut 6^ RomAnis
ritAFe huj is fcriptimeltui

quthiu n-Jtoribns firtptA


^phoeta pu attribHtatria Addit
^
D. P^u^ruy i^uod r:ow€ii RQy^Antsnotumerat ^ipje

:
($" nol/is

muUnm ettim intereil,


Apoi^l;cdns tramwtttAyjtur,
/.
budie dc

Appelldtur%txv\!i^\t(\\.
' \

Cariili. MomenStrvi cnlpA mcrmt, non n^tnrA. inq.uit Au'- Pauluscil


guft. lib. ip, de civ. Dei. c. \6, Ante tapfum enimferleorum fcrvuslcfir•
uomtnirnter ho iiincs /lon er.%tmtum bic 'vero ftngulare esl
\ Chrifti.

e^ogium ^duli: y rjstiaiic fiti corrdAti ytsi emm/erviis lefii

Cbrifii
AUREAM PAULI
1
ChriflfjpzrtimrAtsofie conditionu^ abeotnimfervatm^ex
CAptin>'ttAteSatAni. tiheratM^ex perficutore pr£c§ txritatufa••

dus efi: partim rathne minifter^:Cbrifto eniminprddiutn'


do E't>angeliofideiem addtxit operAm, Vtrojj modO fc infinttA-
re "^oluit-R.omAnis^fApientispmis bommtbuSy ^ ferVttutU m-
pAttcntifimio^pArtimne dommio qtwdani ipfos pr&gruVArc

Paulus efl:
videAiury ideo fe firyum VocAt : partim cti«mtne dooi? inam
fuAm contemtim hAbeAnt^ ideQ/e fervum
nAtf cujus perfonAm (f majeftattm paule
Jtfii Chriflt -
defiribit^ 2.

Tccatus A- AppellAttir vocatus ApQftolus. S(ry>ttutem fi4Am Ad <er-


poilelust tum ferVitij gemu Adflrtiogit nimirum Ad /Ipofiolatttm-^de^
,

quojuprA in PreiegomenM, Cur autem Addatur vocatus


i^poftoliU^Alij Alitcr intcrpretAntur,SHnt qutpartu iptaltcer
inteUiguntJit idtm ftt ac nomwatm^ ($' dkunt Paulum humi-
iitAtio grAitAfetiocAre Aptflolujn^ quiA Vu/go itA 'uocetur^
qui tAtnen e§ nontine fefe dtgnum non Arbitrccur Cor. ij.

^
i.

Alij contrA^prAeminentiAnt D. PauU hocEpitbcto Mstan


putAnt^ACpKAii vocAtm ftt ApcflolM , quiApftu c&te-
rU UborAvtt^ut ipfe fAtetur i. Cor. ir. &12, Origenes fuper

h&cverbAexiftitHAt^D, PAulumboc nomine quaf Anuthefin


quAndAm infiitucre tnterfe 0* cAteros jpoflohsyqui qtiidcmj
etiAm 'uocAtifint^fedin ipocAtione omnes mnperflite-
riut^QC eil^officmm ApoftoU nonfecerint^ quAlis fuit JudAS^
qHtm-quidemyiocAtumvocat Apoflolum ^fednon eleBum'. D.
pAulumAUtem ^f^vocAtum f^ eleBumfuiffh^quiAl^ocAtione
AppftolicA egregi^ perfunBm eil ,Sedne nodum in fcripo quA-
rAmus , ftmphciter diciwus , PAulum hoc Epit bcto indtgUAre
IfocAtionem^Am cmlitus fABAm Ad ApoflolAtum^utpt *}
non nomen AppeUAtiOKis^dvocAtionisj(f ipfi non nominAtus
AutputAtitiusiAntum Apofiolns^fedadhoctic&m (fvocAti^
tUts^ut Ua UquAr jquemAdmodum moxfemettpfum dcclurAt.
Ae^^AHtem obfertaVu ErAfmtis D. PAulum hoc nominU op-
1
EPIST. ADROMANOSCAP. I. S3

r>ofiujfe. I. ,ojtn tunc temporis (he qusftitf fve


fimdigrAtia in hoc rKunus fefe ingerebantjAd qHodtamen non
erant vocati^ 2, doofrinA PfeudoApoflolorum^ ipfientm vitam
^ falutem IperAbAfit €X meritUopcrumfuorum: PAultistero
ex meritis^dex tfecatiove gratuita , quAmpafiim ubique
in Epiftolisfiiis urget , (ffiductA bonorum operum opponit.^,
Paulnsre*
vocAtur fegregatus^a^ii^r^e»';^, in EvAHgelium DEl^quo gregacus A-
Epitbeto defcendit ad mumis maxime JpectAitji* Commune poilolus.
enim ipfterAt cumpijs omnibuSyquoderAt Semi>U5 lefi Cbrtfii•',

tAmencum pAucis alifs


/peciAliuSjafuoderAt Jp»fl9liis jifuod
commtmc hsbebAt ; [peciAlifiimum , qnod Ad ApofiolAtumfe-
parAtuiytf certo qu^dAf» indicio diVmitui feleBtis erat , boc
enimfgmficAt apo^t^^tv, FaBa Autemb&cfepAratio t. Ahu'
tero,quemAdmodum tpfcfcribit Galat. /, // DetisfegregAvit .

tfteex utero mAtrismeA^^ iPocaVit me per grAtiAmfuAm, quo


pA^o leremm Admunus Propbeticuni Ab utero fanBificAttis
effe dicHur ler^ r. i.ia cunverfione^ ubt Chriflus ipfe dixit : ifie

eflrtiihi va4 ele^ionis^utportetnomen meumcorAmgentibus


if regtbus (ffifjjs Jf^el. dl. . 3, cum Spiritu SAti^o inter
CAteros ElPAngelfj miniftros in Bccigfia AntiocbtnA ipfe unA
cum B^rn.%i>A pfCHliAriter fegregaretur (f emttteretur Ad
gentes, dicente Spiritu Domini .j SepArAte mibi PAulum (f
BArnAbAm in opiiSyad quod eos A^.iSt^*'ddditAUt€Wy
Adquidpt{eg^ cgAtns adEvangcliumDEI>^//4i/>4r//w^ff-
\
|
Apoilolatus

fcriptio ( ApefloUttis ,
qm nibilAliudefl , quAmpr&dicatlo ^^
tio
praedica
Evangc-
EvAftgeliffeu Uti tllitu nuncij degrAtuitA reffiifionepeCfAtO"
lij»
rum^quodoriginewJiiAin bAbet Ab bofnimbtu , fed ab tpfi
DEO^qui iUtidprAdicArijufitf.pArtim efl oi>p9ptiopnft^7sftU
conditionis : trAt cnitn olimy etta, Ante cony>erfonem (uajegre-
gatuf^SiAmmirum PbArifiiorumy quAafepArAndo nwnen^
bAbct i4dd't^ui\ftdnon Ad EvAngelwm^tierum Ad Itgem
E
/
dicAttdhm
[

14 EFIST. AD ROMANOS CAP. I.

dicandum^ qudfegregatio non nifi bomwum inventuwfuit,


qui populum Judatcum in certas ikasJeBas dlvidebant» lAm
Toero a/iud aggredilnr opus ^prddicatiom^ EvAT-igehtA , /id
quod ab uterofuerAtjegregAttiS.Hic erant attrihtttA (!^ Spi-
ibeta PAuCt,^ibus Adjiwguntur du& defcrtptio-
n€s,unAEvay*gel^,Ali€ra Fpiij Dei tquiproponiiur tn EvAn-
Evangelij geiio. DeEvAngeHodkit^c^VioaVtusiWuazntc promife-
dcfcriptio. ritperPiOphetasfuosinfcripturisclcfiiioruo. Doceti^
doiirinAm E\>Angelij noneffe fio^Am^ fedin fcriptuYA leieris
qiio^ TtftAmentt contentam , hcetproprie AdNtruum
meniHm pert'm€At.2.S^lje^ium doBrind ElPAKgelicat non effe
- j

de CAprinA ^fedat Fi lio D I , quem posl pArentbeJin


vocAt Jefum Ciiriiliim Dominum nollrum de quo fcrt' ,

pturA PropheticA egit^pArtim typOrum involncris, pAttim di•


lifims pr&dioiiomhMfiuprQmifiis.iye hoc Fi/ioquAiuor ordine
JDefcnptro pridtcAt.iAncArnAtionem•^ Aitentm cjiiodfitfciclus ex fe-
lefu Chrifti.
mine David : ingr£Co eii ^^^^ quodaltj tnterprttAn
tur-^nAtiimyjedmintis Appopte AdfenfHm hujus iocu yult e^
nlmApoftolus dotere,i.filtUD€i AltqtiAndo effe cepiffe^qu»dAHi
t€A non evAt X nAtus Autem etiAm eft ab £(erno, cum ntinquAm
effe tnciper6t.2,6rtu5fuiprine'tpiumipfam babere non ex comi
muni more c£terorHyn bominum^ {ed cx opificio
iiAtivitAte,
Spirttm SAnoiifUt Auguflinui interpretAtur : quofinfn non
fmpiiciter nAtus^dfAdtu ejfefiribitur ex muliere Gai.4j 4.
qutA ftnelciirili [emine VAtm Apofiolm nofler boc
'. ioco ex fi^
.njwe DAlDidis eutnfAClum (Jje dicit , quiA mAttr Dommi erai
DAvidif t bimfemn non 'uirifidmuiieris Appeiiatur Q e-
ncC ^JdqHodcontrA VAlentwiAnos notAndum efl , cfni Chri' ^
ftum c^irnemfttAm non in terris Adfiirytfijje^fide coslts Attuiijfe
fingebAfit, Ne "^eyo^VtdeAturfABA nAtttrarum (MTufioXtj, Ad-
'

j ^i/ /imUA/hfierH iecuiidum carnem,^ VAmquodcratjper' -

-' 'J. ..
EPIST. AD ROMANGS CAP. I. ?;

m^Kfif/S' cjHodnon erat Ajfumpt , itAHt untu pt Chriftus^


non corflDcrfione divinitatUin carnem^d Afpimptione huma'
nitatis Ih D EU , ut Symholum Atbinafij lofuiftir, 2. ad-
ferit cjzts ^ivimtatem^ NAmnctantummodo fitnen Davh
dis cffcliideatur^mox fubijcit y(\\yoa pra^deilinatus fit> Wi

gr.iroeilfC^i^Gig,de^i»/itas/eu declaratmfilifis DEI in


Ipirtrftefsn ^otentfA (ecundum Spiritum fanSlificAtienis per
re[urret'l•ionem exEfl defcriptie divmitAtis Chrifli^
TKortitis^

-juam q'iid^r4 habittt ab £terno , decUr/ftfii Autem i?r munde


tn tttnpQr^ fPArtimpei' potenttAm^ becefl^ psrtnirActtU faAy
'pArtimpcr Spiritum S.tn^tificAtioms^ boc eft^per vifibiUm ef-
fuftonem fupsr Apefioluf,qt4eM Sptritum pbrAfi HebrAA, Spl•
ritum fAnoiifi-Ationss MomiHAt , proeoy quod LAtini Sptri'
tumSAn&um fAnHificAntemdicunt , (^ deniqueper refiir-

re^ianemfuAmexmortui^ tiAm proprtA ttirtute AnimAvtj


quAtn ttoierts depofuit , in morte recepit, Et boc fenfu
Ador. 2,22.

city
dic'itur'h(7n^i^Hy^k^(^
inprodigijs (f fignis, ($" D, PauIus
per refurreBionem Chrifti
A .
mAnifeftAtus (f o^

mortuis impletas
j , ji, di"

effe pro»


mifiones

mtu^ verum
DEl dc filtofuOy eoque refert %cum P/Atmi 2,
//«/ mefis es ttt

bent Cbryfoftomm
, ego hodie genui te, quafidicAt > per refurrc'
Cbnflifnijfs decUrAtum^ ipfum Ah gternofuijfe ge-
Dh I fiiium.
,
HAnc interpretAtionem bA-
Occumeniusj TbeophylAitus. Alij
fi»

- Expofitio
Paraei pig.
liamafiferuntquod nimiriim Fiiim DS l ftt declArAtm 0»
^

mmpotens Detu fecundim diVmitAtem fuAm quAm Spi- ,

htHm fanBtficMioms nominAHt , ex rcfurreBiQnejuA ntor-


tuti, Sfdcum Attbi ommpotenttA ettAm CArni contmumcatA
deciAretur ex repfrreBhne , nibii fAcit bac interpre,
tAtio ad dfmonftratidAm DtitAtimFily, Priortm igh
•>:^' -^-^ •- tttf
i^ EPIST. AD ROMANOS GAP. h
(ur explicat iomm ^'€ prsferiiKus. j. prjidicAt Chrifiil/ene-

ficiuijiftbi exbiliiiHmw, 5. niifiione ad ApofloUCum : dictt e-


nim, feabipfoaccepiiregratiam& Apoftoiatum , qmd
yedderepaffesper ivha^iggrAfuftum
grntiaverbum Paulmumj^ufid oppenitur merito
',.
Efi enm
igratuito e-

nm fpfi ab irrofefitit revocatusy (fin boc ?tsi[pis Ad gcntes^


uf ^^aI^s gratiamprdLdicaret. Fer Jpdfloiatum autem
dtgnitAt€m,feafun6iiomm Muneris Apofloliy i inttUtgit, Ft'
nemfui Apoflolntus adjungitfivi obedientiam fidei,^of eil,
u( obediaturfidei^qutmAdmodum Erfifrnm Tffertiisfcu, ut do-
diriyiaanieprAdtcAtarectpiAturfideli corde, aIs^ curiofa di-
yi<'///iWi?«i',inomnibiisgentibus,pro nomine ejus, in^
gr£coeiiv'Sir\o^
ejiiJ,
cvtLtitiog ^ii,^uod ^» reoiditjde fioriiwe

utfit defiripiio fidsifiu do5irm£, de ffUA loqHUur Afo-


fiolifS^Mnim dc6irm£ d( Cbrlflo.Addit tandtm i RoniAnos
ifUG^pertinere Ad 14 gentes^ vocatos in JESU Chriito v.
d. nibilipCts adulatuhfidtngenuitAte Apoftoltca ujtu , csiefis

Jnrcriptio.
m2,diiedis
*
gentibtis inrAtions ElPAngel^ eos conjungens ^
biSiCAterArum^feregcntium omnium DofMni, HaBenus de
fitlifiriptione
Inrcriptio7r<r bAbet
D
:

1 3Ocatis,fanciis.
v. 7. Omnibus qui
Itcet effent or-

Vmver/aicr» ptnit^e^
Ro-

jfii?n9di tAtnen Epitbefi Attributoru limitAtAm , w/ AppAreAt^


ipfum nonpromifcue omnibus jfid CbrifliAnts RotnA degenti-
Romanivo- '
bus ffive rAtioneoriginis ex Juds.is yfive exgentibus
catur a Paii- enim eos i, diIc(ios,r/i//i7»
\fuerint Ecclefis, lloti^Anjt, i^^ocAt
lo dil^ftijvo
ne DEI^ qui eosfavwefiiofuerAt complexm \ i» Voca tos,
can,faadi«
rAtione CAtifi meritorU , qus, expArte iUorum nulia erAt , Jed
merAgfAtiAvocAHftf.uTim^, . j. Sandos, rAtione homu
nurrL^ , qui vocAtionem/itAm bonefiA^ yita exornA^
re 4cbent, Et bu infcntptiQ mn AdnlAtoria,fedvcr^ Apofio-
iiM,
EPIST, AD ROMANOS CAP. I. \7

c(£it'jiiiieifui'ji :'J(jiiod /Iprpcio Pauio ih otnmhusfuts Ept-


fioHsyt trtis lic. tcfiis injiript ii ^f.iihutAre

Sahit2Uor<'eui^Uli<ffft :
.
Gratia vubisScpaxabeo Salutatio,
patre iioiliO &. Doniino J S Ll Chrifto. Vfuatutn boc
'vothtn Apoflolt in omnibtis Epifiglis : quo
optatfavorem (S
/.

hnedtBionem DEL z.pacem (3 concordiam ijs , qmhus ca-


dtm D £ IgratU contigit^ ut D. Hieronymtis interpretAtur
quanqHAm alij €xtfiiment,in hoc tfoto effe
rius exptis^i: priits^ratiam
^^
nimirum iliamDei mbilejfe ^liud^
, utpofle-
:

qu^mpacemt^ trAnqiuHitatemc(mfcienti£ : aIjj per grati-


Atn boHaJpiritualiA^perpAcem tempurAiiA , (^felicem juccef-
fum in Adiiombu4 omnilus inteliigufit.HAC ofnnia precAturets
aDcopatrenoftro&Domino Jefu C\\vi^o,V^trum^do-
nibtiJM autofernpr£diCAf}Sy(f PAtrem tS FiiiuM^Perjfonas

c Aufa meritoriA-jqui eflpax


AV7
^^
tAfnen Sfcerr,ens yqutA PAter efl foKs (^ origftgrAtU, Fi/ius

^ Accejfum Ad PAtrem Eph,cap.i,i4


eum bAbemtu grAth
3^iz.

raphrafs huj^l•s partU^

Ego PauluSjCX fervitutc Diaboli cmancipatus&


ad minifteriii Apoftolatus a Jefu Chrifto Domino meo
gratiiitoadfcitus, qui promiiTiones Evaiigelij de Jefu
ChriftoDEI&Davidisfilio,permiracula, per Spiritus
San(iiidona,perfuamipiius refurredionem talitcr de•
clarato,exiingulariDeideilinationc & fcleetu inter o-
mnesgentesatqjadcointcrvos quoqi pra:dico , vobis
RomasdegentibusChriftianis , in Chrifto dileclis, ex
gratia ad gremium Ecclefia: vocatis, Spiritu Sando do*
5
natis)
^8 EPIST. AD ROMANOS CAP. I.

natis,gratiamDEIgratuitamprecor,qua vos comple-


xus eftj&pacemcoiircieiiciarum , qua ea obfigiietur,
mutuamquecoiicordiam,a fonte omnis gratia:DEO
paticdcmcdiatoreuoftro Jcfu CbriHo.

Quseftiones pra^cipuse , qua;


^
exhacparceCapitiseruipofruntjCum
refponfionibus.
Qllv£STIO L
Cum Pdulm Apofiolm (ffibi autoritatem
pararcpfs' doolrinam piam
mendare^eU^y non ahsre qt^iritury cur fe
Romanis -
rerv^^yyi vociteUquodnomen a^ud Pvomanos

erM ahjeStuWpif mancipiis tanium propri-


um^iqtiini^fervi vox infe malediciionisno^
mcn efl^qHemadmodumNoahChanaan ma-
Udicltirmyfervituti eum addtxh Gen,gy2^ ?
Refp. Origenes exifiimAt IdpcuKdHm eam humil!t4iem
di6ii4m.ejfe^quam Dominu4 docuit DifciteAme^^ qui* ?

mitls (Um &


bHmilis cordeM.2ituyii.'JMeli{U aut^m repon^
detur cum Hieronymoin EpiftelAm ad Tttmn fubinU» dupfti
cem efJefervttutem^uyiAm 4hHBam (f ignoniiYiiofam^quAKdo
i

^'
b'pm9Jervit homtni

iem,fAUum Ad imAginem
:

lapfim ,fedeilmaledid;ionis ,
tfdc talifet viuite nihil confiabAt Afite

.^
nolult wfi irrationalibtu
Deusemmrdtiona•

dpminari, non hominem hommiy fedbomnempecori , /'»-


_ "

'

,.. .i^. .. ,,—


quh
EPIST. AD ROMANOS CAP. I. i9

^»ir^ug(f/iwus,\'ih.ip.dcciv.OQ'icap.if. J/urae/i noiilif


(S gloriofAy^ua/erviiur DiOyf< bAtic intelligit (€rVttutem Ai
pofiolus^ tdtoimrat fijh'vum Jefit Cbrifli, abbocenim non
Modo fervitute Di^ioiieMAncrpAtus.fid (f admintpermm
E^angelij/egregAttis erat,
QllytSTIO II.

Sifervire homini ignominiofum eilfCur


Apofloimnoficr ad Corinthios fcrihit , cum
effcm liher^omniumjervum mefeci,uCor, p.
3' ^"vefler fer^viis fum protter Chrifium 2,
Cor.^^j.Cum tamcn alihifcribat ipfe adeop-
dem :pretio cmftt cfiis, noiite fer^vi ficri ho-
minum uhifiwitutem hominum i^Chrifii
:

fimpliciter opponere videtur Cor.7,2^.


Re^ Difiirguendtim efl inter feryfitutemrejpe^iu condi-
:

tionio
tam ^ (f refpeBii mwificrij*ReJpeclu cBnditionis fervittu
nGnnihilignotKmiofA efi^ propter iapfuw ^yerum
non fimplic'uer,fedin €?2
et-

fifpc riorum^tfUibiisfirlPtisf4h-

f€cius ejfe cQgitnr D iOgrattis , eftti (f


infe(e njtrofiatm efl
ViURcgHias Col.}.E^h,6, reJpeofH mi'
ftryfiofftas pr£[cr'ipjh

mfierif autem Kequaquam igncMmiofa ; rjemo enim bomi-


fiuw efiy^ui ) fnpertorem /j^fnofcaty cui mintfirare cogatur,
^ttn imb miwfltrinm efi ifpcium Cbrifii.imrum proprjum^
uhi AdmutuAJervit lAobftnngimur^exewplo Cbrifli Joh,
\^.(fpr&cepto Ajjofloh Pault Gu^Uj^i^.pcr CAritatem fervi-
te inVtiemj* Et b&c ipfa firy^itiA ex CAritate
proximui^ue prsftito-i , tn ipfum D
EllM redundAnt ,
profcBa^
15,

-
^
inquit Me-
cut cdLterA CAntAtts opera othniA s ^dtb cum Divus
nander.
pAuius
40 EPIST. AD ROMANOS CAP, I.

pAulmfe fer't>Hm "oocat omnium^idem eflyAc fifefirvam Cbri'


flinomiHet,quiip{um Ad boc fegregAvit , ut (erviret prs,di- \

cando Elpangelium inter omnesgentes : Romjjf. ^ando j

antemprohihetfirvum fieri hommum^non deferl>itHte tivtlt, !

''

feaammorum ioifmtiir,quAndo quis bomimbtij itAft Addtcit,


utpropterfAliorem boTninum eA negligat^qtu Cbrifiifunt , (f \

vicifitm tAfACtAt, qtuCbriflo Aijplicent ; tAles Ab ApeftoU


PetrpfirVi corrupiionis AppellAntur i. Petr* i, ip. non Domi'
no,fid^tntrifervire dkuntur hCor.i 6 ^,

QUi£STIO JIL
Cumfirvire Deo,i^ propier OeumprO"
ximoy licitumiimo pr^ceptumfu ^ curergo
Chriflm addifcipulos fuos dicit: lam non di-
cam vosfervosyjedamicos lohan, ly , //, (Sf^

Paulus adRomanos:non acccpiflis Spiritum


,Servit9» qu«
Deo fieri
fewitutk^fed adopionisi Rom.g? .
poteil, quaii €>, Hie "nerofiiendum efi Jtrvltutsm^is.
, Deofieri
(druplex cft. poufl^ejjs qHAdruplicemt. Aut enim efi facerdotum in Fete"
rt Teflamento^ quifacrificAndoDeo fervire dtct.bantur Pfal.
2.
mhnftrorum tferbiy qni cum prAdicAnt S\>Ange~
54,1. i^Aut efi
3• locAntur fery>i Domini. i..Tim. cap. 2 , 24. 3, Aut e§l
,

communiter pierumomniumyqui cultum Deo ojferunt bilArt


Animo^abf^ coA^iions^juxtApr&firiptumnjerbi diVmi^quopAf
Bo dicitur Apofloljis mente fervirelegt DeiKom.jjij, (^ £ic
effeSim mcrttiCbrifiiprAdicaturhviC, i , 74. ut JervtAtnus
Domino infAnBitAte (ijuflit'iA,^.AHt efi bypocritArum , qni
DeonondumreconctliAti (AcrAfAciunt Abfque Spmttt(ffide \
Cf bQCffiApoftolo FAulofervire Deo in vetuftAtc literA Rom.
yyoJAm
:

EPIST, ADROMANOSCAP, h 41

,4.1 igitttr de prtmis dtiAbmftrritutum /psciei/ns quAflio


bic nonefi : conftat enmyne^^cerdotes uUiss proprie fic du
oiosreperin^ne^ Cbriftianos smnes ejfe y>erhi mimftrqs : A5f-

^
gat autefri Chrifluj difctpulos fuos ejfe fervos^ rejpt^iu uUiviA
jpeaei^ fton enim ftrykhni Dea hyp&crtiite , ftdeXAnimQg^
qu^peaferyfituteCf coa&ioHe UgisliberAti.qnAni
Paulas inAU^gat-e /i?f<?Rom. 8• Spirttum fer^itutis nominat,
ErantMutemftry>irefjfeSiuterti£fpecUi\ tjuialibero Sptritu
fervi^bAnt inverA fan6lttate yUt fii^ dtUBi ^ (S hoc -
CAi Apofipius PAuius in epdem loco^Spiritum adopticnifu
DeindenotAndAeflaiftm6lioAp9ftoUnoflri^oxci.6y
Scrvkiis
l6Jnterfery>itutempeccAti (fjufiicU^ PeccAto ferviunt im-
pcccati <Sc
p^ijuxtA illud^ (jtafAciunt pcccAtttm s fervi funtpeccAti
J h. 8 7 5 4, (fiiA difcipud Cbrifti
nonfuntferVhfid Amici ejus^
quo ab hac (ervitutefunt libtrAti^ luflttU veriiferviunt re-
nAtijfi/^qHePMJjuxtA fdudPhiUjy 3. nos Spiritti feryimtis
DEOligloriAmuT inCbriflo Uftr. LiberAti snim ApeccAtofer-
liifAOiifunljufittU.^o m.6, ig»
Deniqucnec iUudOmvini negrtgendum eflyqttod Ortge^
nes Addit^quiAlibertM ,qu£nuncfAniiii priflAtur , nondum
pleHA ItbertM efi,fedifnperfe^A, Acvslutiper Jpeculum £^
nigfHA ^
propur peccAtunr inbAbium utAm m rtnAtoruim
r4/'XirRotTi*f.

QU^STIO IV.

. aulmyVOcationisfuaL metioncfaSla^ A-
poflolattis fm av^kiiio» comlsdaXrquodnofemet'
jam vero €}€^;$
ipfum ingejferit^pdlegitime 'VocatHsfuerit

F eiTe
t•:^ 4» EPIST. AD ROMAKOS CAP. I.

immediatas^ahfiiue omni mter^ventu hu-


ejfe

manjia£lu)nisa D
profeiias: quemad"
modum Apoflolatum [uum' D, Paulm dc-
fcrthit Galatoh //• (^u&ritur igttur^ num
Matthias ApoJioli4s,/iquL
dem non omnino immediate fidininiperio ,

hominmnyf^ quia'eJortefuerit ek£im Aaij ?


R^. ^tiam MMtbU v^catta dicendA eB immediata.Do-
Tnwfis enim eum elegit, 'ut exprefie ioquuKtur difcipHit : per
firtihgiumAUttmiliiidtAntumfehatekciiQnis ittius dgcla-
fatf&^utdeeacaCerisctUmconfidret'^ bocenim ipfioetebAnt,
.Vots- hoc K9n tit fayyiperfortes fatitper mmtflerium re/iquerUm Apo-
jiontraParae' flo/orum demttm eligeretur yfido^cwao: yW^uiunt , qucrnj
tn, c[ui nt- clegcris* Oportet uti^JpofloIatum immediatam bal^cr^
at Matthi- vocationem^mide bahi immunitAtem ab errore in doiirwA^
am iinTne-
diate voca-
priXiilegium mractderum , & Itheram prddicandt £li>angeii-
[upag.t6o.
ttfHpotcftAt€tn in univerfi mimdo ; hinc ttiam "Po-

t4Hfi(riefl€spr£ordinAii DEO. A(i,iOy 41,


QUitSTlO Vr

Num vocatio adA^ofioUtumfufficitApo -

Paulo adprAdicMdum E^angelium in


omnthmgcntrbHS'^ an vcropcculiari inpdfptr
ordinationeopHshahuit ?
Kejponfio* PofleriuineceffAriHmfuiffe putAt^tWoir'
fninuslib. i, dc Pontific. Roman^capit. 23. ubi fcrtbit,
Cbnflum^ , Apofiolum Pautt4m-> , qHemipJe ae J>oca-
EPIST. AD ROMANOS CAP. I. 4J

: vit ( Jpoftolumfecit , H9H orainaffc Epifi»pum , fi^ijit^iffe


orahiAriper ntAnuum imp&fttiomm mmifirorum E€c/eft£ > idi
quepatere
per fe »1^? dictt ex KCbor.i-^.fedfalfifime.
catbolktts Epifcepatus
flelaeiu {nd^ex Pfalm»! 09. tHKatur EptfiepAtm (S mimfie^
ApofloUitu
, ideo Apo^
ApoilolatUi
rtuM Auor.ific.lf. Epi{ opAtus AHtemille smmediatea
eft catholicus
DEO tnfiitHtm^ (f nHlIicerto loce ailigatus ^fed pur^ cecume- eil Epifco;:

nictispro coKditiont temperunu patus.


ergofuerunt Epifiopif

tuijfcnt ? '
tfuam primumfnere yiocatt^quojuy^ Aiias Ecc lefiam docerepo »
ver9 9rdml•s (f commodit atU gratiA ScclefiiU

'
in certos trA^tuf divifts inter

defHum ad
dtfirjkueruHt, Et boc paOio
Divm PatduSfCumjam Oecumenicm orbis Ep'ifcop{€s^tdtft<fAi
effetjin (onventu iHt Antiochmo^de qu9 A(ilor»i3»»i?»
^'-) ordmatm <?/?, fed Ad opm peregrindtie'
nisfudt Ad EccUfiisfthi deputatxs manHttm impofittone dimifi
fus,Adde (^uodiUaxH^ajoHa, nonfuit EtclefiafiicA erdtnatio,
proprie pt dt^A^^ftwodo emmptehe^Eccitfi& minifiri^quales ibi
recenJcntur^Sim9H ^iger^LuciuiCyenenfis (SMAnahen^tAn'
tum ApoflolHm demftrM ordmare aufifuijent Admimfleriumi
fedfiitt amicA £5* cilifilu bemdidiio^ciHa peregrk Ahitnrientem
ditMtferuKt : aviiiKoyovtAmeH<fUid9rdimAtiom bAlftiit : pro-
pter preces ^ impofuionemmAnuum qu£ duo im ordtHAhone
Adbibenfeknt.
QiivtSTio yi.

Z). Pauliisdicit
yfifegregatum ejfc^
in Evangelium Dei, (juod ante promife-
rat per Prophetas
tur , nurru Apofloli
$ :

legi
quAritHr
aut dodrin£
igi-

F 2 Prophc-
44 EPIST. AD ROMANOS CAP. L
Prophetica addtderint Evangelimn: ex eo e- 1

nim ex Fontificiis inferre uolt^nt,


nonniilli
^erhofcripto aliquid addi pojfe,
ke^f. (j[ii'idquAnt4daid'it Apoftolus Paulits doBri'
fi£

tuiffst .aut Pro^betariim iquomodo aiio^tiin adfirmAre po-


I <5,i \. nihil annitnciaffe extra ed, qujt Mofes (S

Propietuprddt)(ere ? Sed dQ^lymam Svangetij m Veteri Je-


fiamento adhuc incdmpUtam ^fuk PropheticA'
rum involucris quaft delitefcentem explicAvitiCkriftum^ Le^
gis intpietrenemfHijJe docuiti Explieareautem fion efl addcre*
rnde Juflmm l^artyr Legem Evangelmm prsnumiatHmy
L•vAngtliHm "PeriLegem mpletam mmmavit^

QU^STIO
Commendat ApofloUis Paulmdoiirinam
fu^m inter alia ah antiqmtateyquodnimiru
I
jam anteper Praphetasfuerii promi^a:^!iA^
'
rttur iiitur , qm loca habendumfit illud

quidei^medaciaAnuquitatisfucofiornentt
^ Hoe qutdemfuhihde mbis oggAnntrtfalent RotnA»
Henfts-^qutexAnttcjmtAteAUtlnritAtein fut Ecciefit AdflrUm
tre conantur i/ed ^^iv 'i^s-^ ^ nes quo^ AntiquitAttm
IpefuramHr^dnQn qut, tn niminibus aut ordinibm bominum
doBrinA veritAteypropterquAm
coHfifiitffidin ip/A dntiqui^
Quomode
antiquiin# (
ias omnt VenerAtione digftA , Abfyj ed nuUhu htli efl , cum
itiumiuve^ ^ mendaciorum Parens AHtifuiUie fita ghnari. qucAi^
xiiirmum. .
^Apro^
\'
5. AD ROMANOS CAP. I. 4 /

^aprQpier^uando TertuU':Ania elicitin //. acherfPraxeam,


\ ideffe 'utrum^iodctmque primum ideffe adui(ermum,qMd'•
:

cunquepofierius j acapiendum eftpArtim de eo, qmd ante fe


mbiibAbety(f taltextrAdubium eHverSum DEij (ffic dc^
{irinaeritnorm/tantiqurtAti^lierA^ noncontrA Xpartimfe'
tundum ipfius TsrtuUiAni interpretAtionem^qutlieritAtem
fempiternAm (^ AntiquAtnfemnominAty librodcOtlAnd.Vir•
gin.ubi etiamfiribit yquodcun^ Adlperfiu feritAiefn fapit,
bsre/inejfteiiAmftVetusfit coi^fuetiido* Nam
( ut CyprtA-
ntiifiribitinSpift.6j.)SiChrifiusfiluj atidiendus , non debe-
mus Attindere^ quidAltii4 Ante nos fAciendum putAvtrit ^i

fedquid,qui ante omnes efl yCbrifluspriorfecerit, Neque '


nim bomnis confuctudlnem fequi oportet ^fed DEI veritd"
Demde,nen qtiodlibet Antiquum hAbtmmpre vertfiimo^
fed AntiqHl•mumyUt bAhet AdAgtHm. Nonemm , quod »
te qHAdringentos Annos uptAtutnfuit^protinm (^lferumfititt
«-izwconruetudo fine veritatcvetuftas erroris cft, inquif
Cyprianus Epiit'/ ^.S^d qt/6d iftpriwo A(m iwtine (fqMA-
ftesotdiu ^cclefit PropbeticA (f ApofioticA edodiuntfuit J Vn^
^<'f/?V4'WTcrtulliamlibr4.coiltra Marcioii. IdveriuS
BcIIar.Iib^.
eft, quo(ipi-iiis,id prius,quodabinitioi v^ ab initio,
quod ab Apoftolis. €t Hiironymi m EpifloU Ad OceA-> ^<^^^".

fiUm if pAwmaeh^ quodobiffere Joleni Pontificij iCurpoil '

qiiadrlngentosaniiosnosdocereniteris, quod ailtca-j


liercivimus?urque in IiaiKdicm finc ifta veftra doclrina
Chriftianiis mundus fuiri Et boc eB^quod Domihus Ad
mAJores nofirosnos remtfit Deiit. ^z, 17. iiiterroga Patretil
tntim,&an!iunciabittibi,majorestiioSj &diceiit tibi:
ftdnen advajoresterttA velquart&generAtiuHiitfedAdpri•
mumfintePihosremiiiitymmiruw AdVerAm CAniiiem Pa•
f j trum
4« EPIST. AD ROMANOS CAP» I.

tntnn (f mAJerttm tfftrorum^ Propbetas (f J^flohs: de ca-


teria ifere recentihm pairihtu cxpnfie fcriptum efl EzechieU
20,18, ip. Edixifilijs iUorumiudcicrto , inilatutis pa^
trumvcftrorum iiolite ambularc^ & judicia illorutrL.
nc obfcrvetisjiiec idolis eorom polluaJiaini Ego Jeho^
:

va D U S vcftcr,in prarceptis meis ambulate,& judicia


racaobfervatc acfacite ea.

QUiESTIO IIX
An Paulm ApofiOlmfuit tantHm^enti'
um Apofiolfiif flqmdemfcrihit} A^ofioU-
tum accepijjeingentibm v.j?
Re^?. Vocatto ApofioU cxtendebAt fe Adomms ofnnino

Ador, p,l|.Vas eie^ionis mihi cft


:

,
poputos^fi\>epHt Jud^i^fi^c gentiies itaenim hAheni iferba
t portet nomca
iTieum corara geiitibus & rcgibus & fililjs Ifracl j ande (f
in SynAgogio lud&Grum pafim prAdicavit \ pdex cony>entie$
ne ipfipi^ eperi impendtt in c^nlfertendi^s gentibiu , unde (f
frihU/ilHcreditumefi ElfangeJiHmpr4iput>ij t Petr• tircumi
cifionis QzXnt.z.fibi dAtatn hAncgratiam in gentibta^Ange•

ftzarg mpervefitgabiles dmtia^ Cbrifli, fe^ ipfum Doii$'


remgentium , qitA/ipfeHUAriep'$tb€to,appeUArefuit /olitus
Rom.ii,ij,i.Tim.i,7-

QUitSTIG IX
1
CuFiUm Oeidicatiirfaaiusejfe exfimine
Davidisfecudu carne^c^H^ritur ^ anno for^
ticula dtniJa^Sei:tindutniioL•t majeflair
r-
EPIST. AD ROiM ANOS GAP. I. 47 J

temcayni Chrtfli communicatani\ iia, ut


qi/^emadmodnm dicitur FiUtis D 1 natM^
ex DavtdcJecHndnm carnem , ita
dfcendnmjityfiliiii homtnU omntpotens eft
'^
atit omntprjifens fecundum drumiiatcTrui

Ui Sadcel
Re/p. JtAquidenjfophiftiCAUtur Aiher/Arij
eiever,natur&pag^ /y. Cum Cbrijio homim
huff:.
^^,
tribHHntfir ea^quAhumanii nMurtcon^eniunt , ea intiUt^Am
tur e(fe
lo ratione a^umentls^t^
(ifixuSyTAtionthumAnAnAturs.
in bunc lecum K^pofloli
prirtium fit
,
}' ci\\o j uf cuf». dicebdtHr, FuiurS homims g^e in
Dommtu gloris, dicitur (ru-

Par<EUS inprimU
ficfiribit pAg. ss-
manifeftLim,quod communicacio idiotna-
ca-

i-l" ^^

tum non iit alteriiata idiomatiim impreflio aut per•


mixtioin naturis ; Sediit 7^6- dvlt^ocrBug naturarum
propria viciiTim tribuens perfonie proptcr unioneni,no
jiixtautramqueiiaturam,redjuxtaeam,cujus funtpro•
pria. UtcnimhicFilius DEIdiciturfa(flus,nempere'
cundumcarnem:itaalibi filius hominisdiciturveniile
deGOelo & eircincoelojiiempefecundumDeitatcm^f/iii•
illf.i^ediH bio PArsn Iferbis notA i.GAUmnUm.NoflrArum enim
Ecck^-Arumfententia non efi^ quod ccn.municatio idtomatum Propria na-
fitidiomAtum h»pre^o mit permxtio in nAturis.Credimt4i s •
turarum in
nim (^ confitefHt&.fropriAunius UAturA nunquAryt fisripro' Chriftonon
prtA Alterim natkrs^ne^per permixtioneniyHeg^per inbircn- permifcen*
tur, fedco-
tiAm^neq^ etia quocMnq^ modoyOpdrtet enim manere natHrAru
municacur.
differerXiAm^proprietAi u difiiniiicue^l tjmA tAmen unitatt
perfihA letiAm /arvAri micjjiefi s idctrco dUimus , uni (^
tidem
4S / EPIST. AD ROMA>iOS CAP» I.

£idem perfon£^ qujs. m duabuinaturio confiflit corMnuvicarjt


,

(cH Attribui $mnia idtofMAta, fiv.e dtvinA y fiye humanA


\
natur£eJfentialiterconvemant : ne tAmen fiAt confufto na'
\ turArum^Addifuri€xempl9fcriptur&,fecundumqHAm natu$
\
r4iudsperj9naprs.dic€tur^_qiitdem idiemMa utriqucnaturA
fimtd ejjentutVttcr competeri nonp^jfunt. Ver^fimunt cnm
efiiUud Ambroii] lihro j.defid.cap, 3. piamens vqu« le*

guiitur fccundum carnem di.viuitateniqi,difi:iuguit,.fa-


crilega confundit : quod/acrilegiii?H PArfiusperfHAm exco-
gitAtAm iniprefiionem (Spermixtionem pohts libenter -
2. Nota (iTi^oicum Zvingiy.Ab iflif ^SacrAmentartjsfitbinde
ab erco ret>ocari^ Nat?tquar^d$x9mmunicationem Jdioma-
tum per T^oymoi^it^QffragxdefimuntjJprAdicAi^onibusfWis ret
: vera AlterfttrAyn naturAmyCUJu.spropriumiiiprfidicAt&fJf€,jt.'-
tiale noH , excludHnt^exempCtgratia , hAnc propofitioncmy

Filius DEI eft fa.dus ex femincDavid rGcundum carncm j


ifAiriteUigunt^utnatil^itas illa exfetnine DAlDid^nibil Ad Deh

^
I

tatem periweAt/ed adfilAm CArnem^cui illAnaiil)itai ef-

fenUAlis ,refeKAtur Atque(tc in propofitione fibjeShim,


.}]
:

Jili u s expiicandnm erAtper, car^


nem Ftlio I>ElnmtAm h^c Oero
: prddkatc quidem Ad'
firere nAturArumprcpnetAtem^in/tibieSio^fero dirmereper-
fin±tmitatem% boc evcrtere ,Symbolum ApofloUcum ,f»
quocredimm ^ confitemur^Jefitm ChriftumFiitumDE I u-
nkum epDominum noflrum•, i^i ndtmfit ex MaHa Ktr-

qttifiiit ^
gim^Kon cujm cAronAtafitz imo hoc^ft toUere^mmm iS vtr-
balem (f reAlem. eommutikattonem refpeBu dmns. nAturi^
NeflonAmfmta. Ne<que qmdquAm julPAt
.

Par£unt,quodfcri'U, e£everb4iem xommunuatior.em Jdio-


.mAtum,quAtenmyerbiicnttnciatur, (fpropriA AlternAntur
in na-
!

EPIST. ADROMANOSCAP, I. 49.

inn4tHris: Reatemtfero imo reAliftmam yquatenm nAtura-


rnmproprUperfint tffentiAlitir cofOentunt, Namfiin
pr«pofitio}te\ Filtus DEl
eflexfimineDAvidisfecHndumcAr-
nemyfit
ti»Ta-w, )
^^ ftAHC emm intelligit per eiv^^ocr^
iUAHatiWiune quidem vtrbaliter pndicatur
piio DSIjpddecarnetantum. Etyficar$ChrfflfMequidem
loerhAliitrefl^mntpotens^uthUJphemAvit Beza in Rcfpoii.
adthcf. Wirtemberg. de perfona Chrifti in colloqu.
Mompclg. p. iOf , Otce Jferft, nequidem Tferbaliter filius
natus efi exfemine Dsyidii^ quiajuxtA CAhiniAnorum
hypithepKUHA tAdemjg utrobiqueeflpr£dicAHdirAtio,SUU'
temneverbAlts^muUu fftinm redlisAut reAiifiifnd cotnmuni-
cAth eB • NAfH reA/ifof PAr£a»Ahdi6rium efl in re feriA, Calviniani
NoTftt enimutfros dfgitosToKtzXittY^in b$c myflerio nebtf non cre^ut
nenejfe fdem Ach^twUAMttr^cdJdevt ac Vcr^, Cf eppeni- idiomatum
turlferhAit.DefHde n$nefi ^udftio , ftum ftAturArum proprtA communi*
perfivA convemAHt \ feiAn (f quomodofiias proprietatesftA' cationem ia
Chriilo.
turt invirem COmmHmc€Ht,TAlem comtHunicAtionem prerpts
nuJlAm fefecredere^PArtusfcmetipfumprodit , quAndo pre-
priAnAturArum ESSENJ perfrnAcon\>enire
fribit. EjfentiAiitfr Autem cujusUbet ntturiproprtA fut ka.
turi. tAntUfHCOHViniunt 'i
erg^ relin^uuntur nAturA wkvS-

y,
a)ioiyca^nl(>t9^tt9defl Sam*fAteniAnum,
NotA , BArjLum Cf.SAdceiem in propoftis exefnplis
fundenprimumf^ tertiumgenm commumcAtionis idiomA'
- Primuni &
tcrtium.gc
tufH.NAm bocexemplum ; Filius DEI eft .fa(flus fecuudu m .npcoinmu
carnem ^ertintt AdprimurHjgtmUiUbiproprium humAng nA- ;nicariomsH
turAprAdicAtur ik divinAin ifncreto % filterum fixeynptum:^ diomatum
Filius liomiiiis cft in coelo^// tertium gentu ptrtintt ^ ubi confundi-
tur a Calvi-
mAJfflas omnifrAfentUfilio OSi proprtA cBmmtmicAtur nianis*
homwUy^mtumreverAerstin cceHs tirvipbih modo prsftn•
$0 EPIST. AD ROMANOS CAP. I.

tu : n,im ^h^y^^^cuni (juo ptrfonniher (i/ iliocAltter uniitis^

ibi e*At : Utet l^ifi^iliteraeifi^erfi Nicodemo in terrts,Ntn$en


go necejje-^iit buk dicio Onhiniamfaaw affi^g.ant glnjjiwt,
recundumdeitatcmy^i^iewi-^/ii in itxtu Kt^He ad margii
nemreperttur.
4, NotA ParAum (ffitios getfuifjum uftim Paytkularum \

Vfus partr-
cularum di» dfflinBivarum toUere, Nam b£parttciiUife€H>?dum , (f xecj!
'

<iKKo,(^c,inprimo gsmre communicationts idiowaturnm.^


X.\\x2.x^monftrant^cmpr6prHtastn pr^dicattone (it effenttA-

,ut in boc exemplo^FtUtii Deiwatm efl ex femine DA'vidJet>


cundum carnem ',item^¥iUt4^ paffm tn carnei.Petri^t, v^u
Intertio autem genere ofif»dHHt cauiam, unde boc habeat

,
natura ajfnmta^ut tamfui/iiTiia de fi pr£diC€ittr,mmtrumex
unione cum ut ,

,
cum CyriUus dicit

njiVificaminonfecundurfifejfedjiciindum aiiud, nannotatur


natura aiia ; bim snimfieret
/ed cAufa atia,
,

(3 iudifiatio vocuvf

aiiatftim prieminenti€orig& , cjuodnimi'


rum banc Vtrtutem bAb$at mn ex naiuriftidpropriefate^d
carmm Cbrtfii effe

;;

ex Hnionis p€rJonAlps grAttA^


Ex hac confupbneprimi (f tertij generii commimicAtW"
nis idinmAtMn-i^ genuim in$eUe^iu parttculArHm difiinoir-
ipArum oritur illud alterum eAtnUumPArdi^ qtiodkit,falfAm
ejfe hypotbefinnoflrAm yJotAm perfortAm Cbi dtcere , effe
utrAmg^ CbrtfitnAturAmdtctre\ (S toti ptrJon& Altcjuid trr~
ToraCiirifti 6i4ere,ejJef€CimdumutrAmquenaiuranjtrihHtre , ^c^' SH. \

)errona furit ^uidem Cbrifltis bicdkAtur totus ex femine DAvitiPffAOin^)


Juae ejus na-
n€c tamen [ecimdum totum fut , fedficttndHmcArnem tAm
turae.
tMH, Adquod cAvillum fdendum / S4t$tACbr^^t ptry
fonAJwn eflutra^ ejtis nAtnrA '.jamfA&A nAtiirArHmfir (
itttw,ejftiiA mGbrtflo^nojtmftunamper/onam ^gfioftimnj dim^
bus cqnfiAnt^m ftJifi.urts.i.kypoih€fi,i. ^qukqhidtfHt €^ \

vs^tribuitur ^
jfecundiim utrancf^ HAturAm tfibuftnr , a\
~
EPI.T.V AD ROMAKOS CAP. .
j
nohU HfurpAttirymprtmis inteftiogenere communicationis /-

dwinatum^u^iaedomscarniCbriJlicoilatis agitur , cjuando


CbrififtSj €X€mpit grattA ,
fuam nebis promittit pr&feHtiam
Matt.iSj & \%»ubi CalvwtAm perfons. vocaliuium EGO rei

firingunt AddCsnnarH duntAxat nAturam noi vcro reBe at~:

trihutuTn iliud 9fHmor&jentt£ad totam peffinAm , ad u^ ^


trAn-^g^efusfiAtiirAW referimus ,oftenfA tAHtum diverfitate
cauJtjquAYefiltiu DEIfuAm nohs promtttere p&/?it prAfenti-
am^mmirHm propter natur£perfe5iiomm X quare itUer» Fi-
liffs bnmini^^mmirumpropter umofits grAttAm. AliAverora-

I
tlo ej? iHprimo gsnere''^Hbi non di donis^fid mfinfiitatibi4S ^oti»

iu nAturoL bumAns. agitur, ubi inJubjeHo reBe quidem


tnr tntAper^onapropter ptrfoHA unitAUmx
-
inprAdicato au^
(cm limitAtiGadditur ^d Katuram,cuiproprtc competit^ob ne•
ceffartamproprietAtHmdifimSiomm.t
..€£
\

[ Nota hic fententiam LeonU verbum in carnem,


neccaro m vcrhum nattatAtB ; fedutrumqu^ in uno manet^ £?*

uf}tis in utroque esl. Non diverfitati dtvifuSinon permixtione


cenfafus nen alter cx pAtre^ Alter ex mntre :jed tdem aliter ex
:

fdtre. dliter ex mAtre.(ic.'\ QjJ .€ S I X.

Ciim D, PaulHS Pairem qnidem Deum


nominat^VtliHmautemnon Deumj fedDo^
minum v.7,annon hocderogat altqutddfvi-
nitati ChrifiiyquemadmodtimAriani recen-
tiores ex hoc loco 3' fimntbm divimtatem

Chrifii impHgnant
NibilquidqHAm derogat : nAm quibic vocatur Do-
kcfp.
minus^AiibiexprefienominAtur Deus Roin. p, 5• i. Cor.f ,p.
Tit.i,!}. Hebr.i, §.i. Joh^ 5,ig.&c. OblwvArtmt AUtcm
G 2 ortbodoxi
•'^M^AaAa
ft E?IST. AD ROMANOS CAP. L
oribodoxi PAires,^poflolo noflro banc fuijje mnrem , ut cum
Ptiirer.i^ filitimconfungerei ^PatreDi Deum, filtum Dorat'/
num Appt£iAy>et,Ratio htijtu confuetudmis h&e fortaffe reddi
petefty<iuia loquttur de Fillo ut redemptore if Mediatert no-
ftroy 'td(o frequenttfiinie tpfum JESUM CHRISlUM
appellat,qu&funt nomina offici/. Ptr redemptionis autcm
beneficium tsre nofierfaSiiii eil DOMl NUS, qui not ma^
nu adfertos ex cAptmiAte SatAnA imAncipavit^Cf /» tibertAf
timfiiiorum Det ctAnftultt** Atquefic hAC AppeliAtione D^PaU"
lui non iAtH Ad effintiAm^tfnkm officium Cbriflt rejptxit ^(^uoa
Ttel inprimis AuditorthuijuU inculcAre 'Voiuit,(S'ct

AphoriiiTii Theologici cx
hacpartcCapitis.

/. Pr^fepo nominis in fcriptopiriifertimpuhlko cAndoris eB


i)igenui^nAffi qui ien^ Agk AtnAt Ificem loL ^i Anon^wA verh
^ NemmflicAfiriptAdlefitJpiritUm tericbrArum^ t^ Ugihtts
etiAM ctVitihui Mellis fAmofis AqtiipAfAninr.yiii* cod. dc
famJib.&ieg.T^ falii digeft<adIeg.Cdrnel.
i. Sirvire Deo uptimA efl UbertiU CbrifitAnortini X VAUdi»
cit emmferlDUS iieipitcAtOi^quofiAtkrk tAptaVt ttnehatnut^
juxtAthudx liberati a pcccato fcrvi fa(ilieftis juftitiaf
Rom.6,1^.
^. VocAtioiegitmAefifuhfiAntiAiupArs minifier^ : mmi
enim fibifiitmi bunc honoremfidqui vocAtur Deo Hebj »4.
0* fionpotefiphibomofumere quidquAftty nifi ei dAtutnfuerif

4, PuicerrirnA efi bArmonU P'et^ris (f Neyi TeftAmentif


icriptorHm PropbtticwHm (f Apofieffcorum» AdumbfAtA aIU
duorum
.

EPIST. AD RGMANOS CAP. I. Si

duorum Cberuhinorum fuper arca fsderis £xed. lo , \y mUm


tu$fi relpicieniium,(^uo refer locum r^-j.Petri.!, 15?.

5. nuncium de FiUo
^l>Ar)gel'mmtfi Ucunt DS I ^ ejus ftu
mirum mcriio (S iefscfcijs : erf& no» cfl concio fosnUcn-

6, Ettangelij do^rsna fonuit ettamin Veteri TcflametJto,


/edpartim prontifiomiius cgtjtenta ^partim facrificiorunt (f
typorumntbulis intelutayunde Novum Teflamentum dki^yt'
tus noiii comparatur, Ro m, 15
j
7. Gemina generAth, una aB iterno^ dt qua
efi chr/fli
tA\Qh..yVCu.t.exfMhfiantia dferm PAtrtSyin ^ua non halfuit

(
mAtrem: aitera in temptre ex Seviine Davidts^i» qua wn bA-
huit PAtr9m\A\z^z.Q^./^.utrm^ reJpc6lM dicifur eivdTtef

<f .
Hebr.7#
Exemp/um primi gtnerts communicAtionio idiomAtum
notetur quodfilim BetfAcim ejje dtciur ex femine DAvidts
/ecundutncArnem^ Etfienim iUis atfitn^lwnibiis femper 0*
pusnoneil :tAmefiitAnos firiptura ioqui tUcuit Ad evttArt'
d^s AmbiguitAtes bujm difiinSiionio.SynunymA funt in Jiri-
fturAtlfeipArticuU^IN^ut^tbriftpfihit intnikitiAs in cArne Particnlac
E^\\,i.f€UiHcorpore cArnii fuA Coli. VeJ AbJAt/V/if naturA dinindiYJC.
bumAn£,ut Cbrifltis pAJfm eflcArne, i. Pctri. 4. vtlprApoptio
ExjUt^Cbrifim cructfixm tft exinfirmitAte z^COr^yvel pf^'
pdfitio Per, ut innolPAVit Kolfis infAnBA per ^rcprium
fAnguine,ttemper \)eiumyboc ,ptr cArftem (ua Hebr,p,&io.
p, Inpgne DeitAtio Cirifli teflifnonthnt efl, quudbic do^iri-
ttAPAutt iDotAtur EvAngtliHm Dei ^ A/tbivero Evangetium
Cbrifii vocAtur^ut inh0ccapite,v.gA.COr.pjli*i^Cor.p^ i}.

Gal.i,7,£rg* Cbri/ftiSefivertis Deus,


10, 7(flmoniufft diVmitatfj SpiritmfAfiSii eft, quodPAultu
bic dtcitur Jegregatus tn EloAngeluiin Dei : hocvero DEJ
G f ptoprium
, .

/4 BP.IST. AD ROMANOS CAP. L


proprtum efi^mUtere'^^poftolos^^ doBores Ecclefi£ Joel.2,
zt^.aUhi tfer^ diciturfigrtgatus Spiritu San^o Ad.i3,z. Er-
g Spiritm Sancias tfi verus DEUS.
ii. Opera Chriflifnni tcftimonia ditimitatii Chrtfli ,
quAlia \

hic recenfentur trta I. miracuU, ad qii£ prOytoc at ]oL•^ ^^6.^


]O\i.\-dtcitur,miracuia de^Uraffi givrtansfifam. i. Spiritus
SAnCii (fff^fie-. eamemm Deus promiferat Joel.i, 5» amortuis
refufcitatio^qiiod extra uontro\t€rfiam folim DE 1 opm .
/1. Emis dooirin£ E'^^ngtltc& efi, partLm tit €r€datur,parf
Hm uiohediAtur. Ftdes cnim efi cx audiiu "uerbt Roni. i o.
(fntirACuU Cbrifii defcriptA /unt,ut credamiu joh^io. f/des
tfer^ abfy^ obedientia^vAcnA^imo mortUA eil Jacob. 2, EideiU

ergo (f y>-ere EvAngiliciis ChnfttAnus ejfe nonpsttit , qurnon


utriiis^teflimomHmb/ibet.
/j. D^BrinA E^fASigsi^iH unxperfAlU .omnibm omnm&gen-'
tibm propofitA^cum qtto confentit Apofioiiis nopcrAitbt. Col.
i.Rom. 15. Falfim igUur esl Adfirmatum CAhinianorum^
DEUM nolmffe ut omnibns verbum fuumpr&dicetur,

^,
14.
fiint
in Chriflo huUa
mimrmpAns funti^mA Jjfdem
gAudent.
-
CAndorts ibeolog ici efl mmir$i AdnlArt m rehasfalutis
Paulus Romanos cAteris gentibtu £quipArAt\
^^\pia,,^fiM Eci kfiA tnaximi
Q?nnes kmficijs prrutlegi^s^^

'4fi* ; V in EctiefiA tAnttmyejut ( atus vocaterttm , fatit vere


fatjBi, (An^tficAttfAngmne Chrtfli0'vocAtt vocatiunejan'
oiA^operAtn^ dAntesoperibm^lnnSiU Heb.p,i»Tira^l,E.ph«^.
Phi[.2.&c» V .
•, ./ V•,:. . t .

iuf\}\GrAtiA^u&pA{tmzon(c%€nt'tArHni Aifert^afiio Deoefl,

iD
nuUis bominummerttii pATAthr
EO mgrAtes ^id ell » ut
i: Filtos irA € £
/^
undc jecjuttur ^nos naturk
i

decUrAt , phef.•
ne.quAquam tn grAtiA AUt joider^
,,

DEi
- i

f
EPIST. AD ROMANOS CAP. I. 1S

DEInafci^utCa!'vi}7tani/omi7iantMiat Bez« iefp,z.ad col-


loq.lvlompclg.p• 130.

S C U D R S
X U S.
T~tVpv^Ai\/v^a^^rQ^ % pRimum qiiidem gratias-

m
.
rixrccvTuv

t^
^^
"^iif^ccf•
;
fxis ^^,- ;i^i^S ^'-

f^a9 KUTKyyi^srecjf
-^^
C4i

'^ety:yf.yKa
^ agoDcomeopirJeruhi
cU r,-"5ric}}i

»
-^ ^6^?,«
^ &•
:

'zrrEtijuctTi /«i?

ri
fx^aciv ttf^uv
. Chriitnm pro

uSjCili

quod
^
Teftis
otTinibiis v^-*
bis^quia fides veftra aniiiin-
ciaturin univerfo muiido,
enim mihi eftDe-
fofviomfpiritu me-
Evahgelio
fiiie

memoriamveftriftciam.
Fiiij ejiis,
\

j
1

» 'iiavTj-tF 'S^ ^ «rc?^iAi ; Semperinerationibus


nieis obfecrans i} quOnjo
x4^Zho^^^'3-''€k'irte?
- ^^^<• ^^' ^'
f^>f-
^g-^^o tandc '^lrq^^do profpc-
,

Tii dtS, V$^v r^iv' rumiterhabeam involun-


^?. : tatc Dci, venienxiiad vos.
Em7;Bor2.'tl^i7vva^'i'et^: Peiidero enim videro
7i fjLitct^ou x^t.'cuct t^^Ti- vV)s , ut aliquid impertiar
^/.^{ vobis gratia- fpirituaiis ad

(^
TTVivuctTikh
'. confirmandas voi.'^i'.>^p
Tiir \ u eAiimtrl eojnfolari iir
^^
\> o^, vfiiv^x.;^, T^i cv v©bis €
cam qua? invi* ,

c£m eft fidcni;veftrainac<|V'


25-i<5Ti«Jit(;^6>v7i . e•

/*^•
Of 3«)5| ;/4 ci;4 ',
96^^
meam. ^-,^ ..^^«^v^»-•^^
jj Noloautcm vosigiiorare^
(pw,
E/> ?» '
e'it ,iTz?^cix.u fratres,qiiia ftepe propofui•
t'/*>$fiij;g«u' Al•^^ vcnire ad vos,(& proliibif 9
__ iuin
^
r

^
EPIST. AD ROMANOS CAP. I.

*/^^9) ''
^^ TVA fum iisquc adhuc) ut
1

^-.
ali^

^yjjl t> vfMy, c* quemfiU(flum habeam in_,

'uf^h
'(
^ •<
71 iyejf
vobis,iicut&iiicactensgca-
>9^ tlbuS,
14 Gr2ecisacBarbaris5rapi-
tiuibusSc iafipicntibus dc-

-\
( fcar ) '-- bi tor fu mj.
f*fly, KiH rjfuv c¥ Vuufxift tv» ifltaqiquodin me,prom-
5/^6<•«•

(^
^,^
, ^-/^
^iQ e?w
tS;^k^9, ^ ptumeft, &vobis qui Ro-
m^ cftiSjCvangelizarc*
Noii cnim erubefcoEv-
vmvi angeliiim : yirtus enim DEI
71 'srpa- cft in falut^m omni credcn-
m ^i^lojt,.
AtK«tioMn
'>hn>KctxC7t{t7«i c#
^^ »
^--
^ ^ tiJudieoprimjJm^Gracco.
ij Juftitiaenim DEI iii eo
rcvclatur ex fide iii fidem,
%3•) ^'^. ^t ^l•{icut fcriptum cftl: Jiiftus
^(^^7^ (mU. \autcmcxfidevivet.

ANALYSIS ET EXPLIi
C 1 1 o.

Q.PecUleBx0rdium bujm EpiftoUfitmmB cdnfiat arttficio,


"^ScribebAt enim 4polioCta Adftpitntifiimos tS potentifii"
fH9s bomines in univerfi mundeyquos ut CHmfruBfi docere

pOfftt,neuUAexpartepffenderet^fHaximOperecAvebAt» Com-
*
pleoliturtrestifitAtasExerdij:partes,quas Retbtrxsrecl^fint:
CAptAti9nemienevofenti£^ AU^ntiQnetn , (f i)ocilitAtem. Ca*
ptAtio knslfolemUfrfMiiur AgrAtulAtione ^dtpr&clare fidei

tncre'
y

EPIST. ADROMANOSCAP. I. J7

tncrem€to,/fuo4j^wiMnotuiffe dicU inuntvtrfi mttftde^De eo


dicitfifi RiMll Dec grAtias Agtrcyncn '^UAfieon9mini
aliquidampUtts a^lurus qma hec inprimis fibi turd ef
JeivdicAt. Primum f»/« nonordmUyfidintentidnisAdvtr'
hiutn eB hoc locot idem ac Inprintii^ GrAtuIaturm Autem R$-
-mAms^Deo gmttas Agit^partim ^ftendens bomrumomninm,
Ade9^fidciKomAn9rumf»ntem Deum,p/trtimfu£^qHAm aI^s
memar, 9mjitiA^dglortAm DeifAcite, !
pr£Jcrtpfit,reguU
Conn.iG,grafuiAtur Autem eis non dc orlns imperio non de ,

urbi4 prifiAntiAifed de iidei sxceUintiA,quAm mnntbui muH'


di tbefAu^ii antfferf ^

'
muMdo,qtiodOrigenes -^^
tAmque annunciAtam Att in unitferfo
diSium effeputat^fed
tunc tcmporis RomA caput trat Imperif,fieri qunm fAcilc
petuityUt propterbominum^ffiuxum ipforumconverfio Adft-
demCbrifttAnAm Uftge Uteque iHcrebrefceret,HAmmim enim
celebhum (f vtttA (fvirtutesfMciiita inHPtefcttnt,
Attcntioncm tMQVftfignificAtUtte ardentifitmifui
fludij iS dcfider^^qH04Am Abfens, quAm prAfins ipfos jtftArt
ftudcAty tam.m€m9rUm ipforum indefincnter xonfirlfAfido
qu^m ipfis inliiftHdos-qnod qmdem mAXimopen^eA DBO
precAritCf tAmenprovidentUdffimt commrttere ^icft , idto
enimfifubmittit voluntatt X>ei v. i o, ^ia ivcro Homanit
ignotm erAt,^ proptcrP(eudoAp9fioioSy quiftmpHciorestir'
eumyeniebAntjbtcejm obteflMth ftjpe^a fieri poter/it , idi9
Affe^iisfui telicm ml>tff4/DEUM, cui fe fcrvire dicit,»•»
dica cahJa utfilent^ypocritA^dprifstfinterionbusfA&ttbus
SpirittUjifidsSrinAEvAmgil^ yquAfn ^
JFiiie (f de Fih9
pridicAndAm AcctpcrAt , i>9C tnim tiocAt ElfAngeiium Fil§
r.p. Curautem t9s invifirt tAntoperk dcfideref,rAtionem
Afertfr/p^cem^PrimAmpetitACAf^JptfinAUvtU.uts^iqmd
fpiritualisgrati« impertiatwr eis ad coufirmationcm I

corum.
^ \ .


58 EPIST. AD ROMAKOS CAi». h
eorum S/ftrifua/em grafiawft&mivaf angmentuni fidei *
:

noticidMjifieriorum Dei^
CiHieate natttr^
4 mnyidi
^^. maximoi;ere indigebant
delttijs

;
if tmbt''
idlpero ptri \

Deigratiamfe eis n/iperftripolfejperabat.^^od ne arrcgAn^^.


tius dtoiutji vtde^tury cfUAfiipfe in Viros tam fstpientei '^' i

fierium fitmert , ant de bowinurn fortt/Ttmorum cenfiAnttA j

dHb!tarey)€[it,mox correciionem add:tl^.i2,c^tta. fe cjuo^ iiu\


tludtt^(^ ex ilia. mntHa c«Uation€tnm tpfis , Je cfuofj confoU"
ttonem altc^UAm corjficHturiimfperat* Ne Veroipfi obijcere
foffent^cnr noncit nsv.nijftt^jttbtjcit v. 15. fein miximo
fuo deGderio hadenus impedicutn im^tjfive (juod Spsrh
(anci iii prohibmt ^(fui ipfumperfefqmannHntC&nKthifulrm
tiis

quod SAtana^ bsnum boc propofif


fifterejufiit ^K^,\%i\o.Ctve
ium mpedtvit, eiuo paMo ad^entum fimm adlbejfalonken'
fistmp^dttHm fmffe (^\'\^^.^ xl^Seeundjtm defiderij
(uiratiomrnpetit ab utili , utnimiriim '\'^{q fruduRl• a)i-
quemhabeatiiiipiis,ficutincceteris gentibus, Fr«i2/iw
mtelit^it non auri auf argcnti , diduit emm abundAre (f
pemiriampatk ideo^proteflatnryfe tien qu£rered^ta Phih4,
C17. (f bane mcrctdemfiam iMcaf pyitfiviptu prjtdfcaref.U^
,
Angelium /^Cor.p. l%.fedfritcir{mjj?irituak?M , profeoium nt •

mirum infide if agnitione Deij ^ui ad /Ip&liolum redimda-


turm erac,ft<fUid€m inde aftimarepeterat, Uborewfuum rton
!
tnanem tn Domino.TertUm deftdery (ui mtionempetii
aboffi.iofuo v,i4. Gr^cis , ac Barharis , rapientibus

& iniipicntibus debi tor fum. i^ntverfamgentrhtacem in


duas fUJfes dividttjUnaGrdeornm Mtera Barbarorum erat-i
GrAcifnim omms altos eximnationem fuAm V9CAbAnc BAf-
baros (S inftpientes^qutA ipfim univerfo orhffapienti& iaHdt
exceliebAjit^lnunmrfaUtau.igieHr RomAsvs etiam in-
^iudttiquorumfi d^^tiQrem nom mintt^A^ c^^t^rortiprofiutur.
,

EHiSI. AD ROMANQS
H'S €rg9 modUAtuntoji red4er& /
Romanosy uteo dilis
^^ftiiu a^frultarent/ipoftoiofiot/tm ardenter (f tot Homi-
CAP. I.
/ /p

n^u.^^^orum (Alut€h* defiderAHtu


D cTii tas dfniqfts m eo ccnfflit : efmdpaucis expenit^
quay}inar,$ ip^spropofiturtisfii doiirinam, Himttnm evAnge-
Itnn. , no>i ut ii£t rtf^iur ififcriptis, fedut iegitur , prs.dtCAiut
difciiur : quod liiet gCKtibtu altas fttftuUUMjfe tanseu ejus
Konpuderf,Ait,effi entm non bominuK\ fed l>et dooirinani^ t-
Vio y>irtuter» DEKfordinariuM wcdiHmyperquodfidts tf/af^
Ut4 ro^fcr^tur miwdojboc tantum ordme , ut ludai cenfii.o m
.Detprii9riiffedelfeai2i,detndeGrxcUicet paulo pefi , obcon-
temturn ludiorwnmlDerfus hic ordo futrit ^ cjuad. re Ttdel
Matth.i-J Ador.Tj ^uowQdQAUtem £y>Angeiinm bAnc ttir
^utctn exercsatjoficndit ^er.iy.quAndc /Hi,l\\ fti tiamDei rc-
vclari ex fide in fidem,h,c.f4r EvAngelio pAteficri^b^miKes
jufiificAri coram Deo nunfuAJuflitU, eft jufiiitA eperuvt;
/edjufitiLa i^qfi£voc£turjufiuiAfidei, Roman. j% Phi-
lipf.^pAtcfii^ autem txpdc 'tnfidemyUtlquiA pAtr.es eAndcm
bAbueruKtjufiittAnt in veteri leflAmetiio^ quAtn nos bodie in
N9V9i velqiiiA LliAffgeUujn docet tfidem noflrAtn pAulatim
increptentA capere^ifexfide winere in WAJertm pAulAtim
^mbrdpiu interpretAtur^pAttfitexfide• DEl
proficere,i'tlut
promittentis mfiacm tredf.rttis, qutA in credente Dius Appd-
reijtiflics, inintredulo ujuflus , quimgat ucumcjje 'pcm-
* err. : njel demque pAtefit Dei j tfiitiA ex [oIa fide, cfuemAd-
^nodum ine* Corinth. 3• trAKiforwamur kx gJoriain gio-
rtAnL^ y ^--^ pcennitatem fgnificAt \ . ('
iibt eodem jenfu dicitur , Je<uh in ftcuium ^ progenie

^:
in pyo(remem

fittiA fidfi ,
, de virtuie in Virtutem,
principA/em huJHS EpiftoU
quam mox Prophetko HAbAcuci teflmomo
Lk
£t
Tm^Atum
ordttur
de Jf4

2 dUn^
4> EPTST. AD ROMANOS CAP» I.

diiuciditis propoHit ex cap^iy4, luflus exfideviintyde -


prop«fitione plura. inpregrcffk,
t [ Per juflitiam Dei tnteiligtt Ortgaies jufiitUm
butivamiqud Dew retnbuitfinpttbusfrout mentifunt^Am'
*
eft 5^
bre^iusjufiitiampromi^Anty quatenm nimtrum Detu verax
Chrjjofi, bonitAtem (^ tnlfericordiam Lei.
The0^oretu^/4tfff^^fisfjem Cbrifihtjiua folvtt debiti noflra.
Auguftinm (^ Pontifici^ babituaUm iuflit:4m,qua Dcm b»»
mineminduit,'\

^:
Gramlor inprimis vobis ves mei RcmaHi,&; gratiaf
habeo Deo mso pra iUumiiiatioiie veilra:quujai»
laitu&iilcniiiicius omnes muiidi ang-Tlos longc latcq^
pervolavit^Komanos orbis terrarum Dominos Evange•
liu dcChrifto accepiilc.Qijpnomincmagna aiiiraieHiti
lartitia honorificam v^iiriim meiitioncm facio , nihil^j,
magjsiiivotishabea quodDcuintcftor ^qirem, pura_^
m€ntecoia>quam,utDominwspro bencvola volunra•
tefuacoHimodamvos invifcndi occafionem, mihi lar•^

giatxjrJviaximoperecnimcuperem mea converiatione:


vdbramconiirmarefidcm>nihil dubitans ,qHin & ego
cxmutuanoilrocongrciTu coUoquioq^ fruvftum labo-
rum meorumaccepturus fim non poenitcndumr Etil
vcro quam fafpiiiime propofuenm ad vos proficifci^
fcmper tamenimpeditus,etiamniim hic fubfifto, ma-
joremin modum4efideranS:,iit&apud vos^ficut apud
gentescaiteras,Apoiloktusmei friidum aliqucm con^
fequar. Agnofco enim me
omnibiis.gentibusadhcEC
iacraminifterijEvaiigcliciofficiaobftridum, cur ergo
vobistanquam populorum otnniummcdullai iludium
mcum denegem l Sciatis autem^ tic ut dodrina > quam
i
•- profi-
^, AD ROMANOS
EPIST. CAP. . i«

profitcor, contemtim habeatiir, abjjs,quibusHilnifi


mundanafapiunt.efttamcnreveracjus virtiids & cffi-
caci«e,otperhoc,tanquam ordinarium organum Deus
m
& fidem & falutf operctur in hominibus» h\ eoenim
Dco fit Juftitia,
nimirumcxfideinChriftum,plancficut jam olim per
Propketampricdi(ilumfuit,cum demum vere eiTe ju-
ftum,qui fidciii Chriftunivitam a:temaiii coicquctur.

Quseiliones ex hac partc


Capicis.

De]^cclc//d
QUASTIO
Romand pr^dicat
qHGdfides ejm anr?uncieii4r in Hniverjb mu-
L
^,
do : annon crgo recte EcclfiaRomana hodic-
^ ^ocatur Catholica quiafides ejHS Ca- Ecdeila
ihotica? uf ipufnatSiapIelMb.JL.de quomodor
1 f
Princit^
-
I dicatur ca-
fid.cap.iS^iS^ l^erer.\di^.^JncapA^dRom^ i
thohca»
Refpona.^emodo iUa Annunciittiu fidei KomMn& in uni^
yierfQ Tnundo inttUigendA fit^in explicathne textus dtximtu
Jam adiju^flionem rejpondeo C/ttboiica dicitur Eicttfia

tione kci^qmAep CbnfitAnA bocefiy


i.

duobtu modiiii. TAtiont iuC(.z,rAtione fidei (f duHrtnA^ -


nnlli certe loce inclnfAy
ut ludAiCAjfidpcie totutH orhtmterrArum diffufA, omms U-
C9S gentes At^nAtientsot9}pl€XA,L•t hocfAn^ fenfa RomAna

EtcleACAtboltCdino11pote^qmAprticulAris Ecdt»
pA,n(^pmnts [^osjgentes At^nAinnts compU^ifury^^fif9' I

^ URo- t •
••*«-

Qi j&i:'tsT. ad.:ro-^anqs aA&^u

ant€ fundationem EciUfiji Rowant nnUarr, fuille m mHtido


CatbeiicamSccUfiAffi.Romana enim tuiu
quAftdQ Rum& *4( e(/e

fuit ^\>apgtituw^ \VLl Vtfo £f


^i^aUs effcHi Ecckfi£,Hierpfe/^mitanA ,
cepU EccLfiay

Antioibena y Sr*wa-
ritanaf.^gyptiMCA .Gr£c£ E(.c/efi£ mititi^ tft/Jt ovtfitfanie Kfi•
mAffam fundatdt fueraht^_KAti> ne fiaii vcroc^ dodrirJAdt^
dturcAthvi^tAEccleflAf(jU(a€f;(iuosdei(S doBrm& Ca
^
thoUcafideB,orthodx£,PropL•ectc£f /ipofiolic£ , (jjtiAm
publiqe prpjjtetur :Jf hoc rejpt6lu R&wartA olim BctUfiAtk^A
fuit CAiholHa^^ed honJllAifutaplurespArticalares ^
'
t ^^^

tAndemfidtmtenuerunt^5 proinde ab
8ccltfi£ iliA pArthuUresftfht pArtes EC'
excludtnde.At^fic
aefi£ CAtboitC£,tton ipja £(,
hodie Eiclefia efi caibohcA: i.
hoc e.Ogie tion fHtit

quia Chripiatia.
2 fjHiaw>n hxrctica^ J. quidcufios fidci cAtholicie. .^>qu'iA
^
ex lua^i^ gentibHS m
toto orhecoUe^ia.j quia a4 nuUum
cerinm lecum i» wiindo aUigAta, J

Et Bac de ScclefiA RomAna,prout tum fmt tempore A-


-o:
pppiOlorumXttnge ver& AltA ratio hddierrJA Ecc4tfA RomAi
f2£iCj[U£ emeHfifo CAthsUcAtitulofefeJABitAt^nonfecm ac nje-
retrix virgimtatu ornawenio^Auc quemAdmsdum SArdiceH^
ps ScdlefiAdicebAiur (SlpidehAtHr vi'Pere^ cum mortuA ejftt
{Romana
jliodicrna
rnon eft. ca-
flioiica Ec•
namiie^ wmus. ac
poff: C Ail39.UcAm-i<^»iA
'^^
hYOC.]f%Ham ^H9Ad hcHm, in Aprico efi RomAHAm hQdier'

pArticuUre
/ipoflolicAnt^ AppcllATt ho
non potefl effe unilferfale^
clcfia. ^uoAdfidemiS>'da5irmaWii*npudentifiwiAiao^afitiA Papi-
cnlArum tj^yRomAnAm Ecclefiarnfidem quAm femelAb ApO'
,

0giis perceperat^fcTJiper ufyj adhuc mviQlAtAm Atque meon-


tAf^inata-n confervajp ^^ aL• tlio te yi^pore

t€m diem b^reticA praytitAtfi iAhiHft^AmCf f(f:dAtAm


Adtif^ prAJenf
tffe^
.-
\\_ utfcfi-
:

£ S . D KOU UOS C I>, .


////?r=//VPefer. ciirp,4iiicip:i. thcf! i-^Xonirarium ha-
clei^Hi yjoflrAtih^is aii^cultimfait dtiHonflratuvnmmirunii
in hodkrna KomA ivtplctum effe lUud, quodde Scclefa Hiero-
fotymHAna o'im (aKcjiiierehxeur Dof»i?fW ECjt i, 21 3uoin4)do
e/i merctfix ci.l>ta4 fidelU? ibi enim ne^pes ne^^ cAput

fun,nfAc'tt officiumyidiil.ne^ Eptfcopos hahent y>ere ^^,


toSyOjUAles dejcrriumurin /.Ti m. j. ne^ populum l:>ere Cbri-
flianum '.tif/^ ioBnnam altam^quafn qu& ex b&reftinii quAmi
plurifKts efl conJarcinatA.quemadmoduw Alibl oftenditur, (^
cxamen doHrinA Paptflicijuxta docirtnam in hac
contentam edocebic. ^tam ob caufar/j non mmeritb bodierna
Roma SanBto patrtbm fedes AnttcbnflijMeretrix ma
gn^ynafer omnmmfcortAtionu ^^de qu^D. lubanr2€f\foc2i\»
j
ly.^ft nuficupat.i,Vndeefl iliud HiUr^ ad Auxentium fub
Tivy.Cavetc Antichrillum: male vos parietum amorcct•
pit, mali Ecclefiam in tcdis «edifidjsqv vcne?-amini.^

^
mai^ rubhispacisnomcningcritirr^ anue ambiguum
eil iri his Afttichriflnm effe RiRjrum ?

P^hUi^ Deum teflem ipvocaty


^S^juramento adfiriionemfHam confy^mat
id vero 'videtuir effh^ confrk^ Hlud Chrifli
M<^tth.^ ^^^.nejnretis omnino (^Uerum v. :

':^7'fiifiy*fn9V€.^er9efl^efl^cjuodaHiem hisah*

(. luramtntA ejfe licira tn re prjt(ertmferUiC0nftat €x ^.


pncfipio JSet,£'xu^ ?,<f ' V.fXipiius iffanHorum e^tpio,Atrtos ^^^^ ijciu.
ayf ,?.ler,^ \4.N'^iijj.,2i,l}eut.^ty4.O,Apoc io^^.2.Cor.j^2i.Huic
. *V€ro non^adikerfam^ir Ui Altegata. in gefjere prohtbet
<^4 EPIST. AD ROMANOS CAP. 1.

Serl?ator juravttntn let^a^f temfntrta^in U^tcuL•^^ Ahffj


omm metuperjurif pr^flita.ita^ 'tnpri?noloco umverfalU^ O-
,'» reflriofhne intetitg?da efl^mmirum de illegititm
(f temerAriojurantento X qualu reflri6iio in alijs ^uo^ exefn'
plis locum balfet ut Exo.io,lo.r«w dtcitiiryfiuUum ^pusfact*
endum effl• nfahL•bo : uh Nulkim tantunt prophana eX'
,,2£'2^
^
tlttdttoperAyif uemofirrexit mAJor •'
1 1»

banne Baptifla : uni^^erfalio reftrivgendAffi Adeos , qui vni'


ex^firilifcmine nAti funt, ^lijtttHd
pretaniurperfrequenterAcfitlnisd^fisutti^
tHr,Sjr.i^,2K In altero Uto ea veri^y^uoa his
omnino iw/rr-
ufurpA'
abundantius
cft,a malo eft,\'elexinalorum gencrceft, itd detUrat D,
Jugufimw/erm,ude veriuiomim inmonte : rejpe'
{fujumntismalujn/itjftqmdfimpUci Adfevcraiioni addAttir^
/ed rejpe^u incrtduUtatis €JU4fCuijurAtur»€a enim increduii'

t [^/jr iUudomnino expenunt^n quoTtbet CApt nonjures : ir*


go in aiiquojurare hc€tJnhibiti§Cbrifii Mattbjfi^.fermo
vefter fitteftyefiyOppomtur /epitAti (fbypuerifii^ua^ dtcatlfie
fttU verfipeUeStquiex uno orecaliditmoffrigtdiiproflarepof-
funt y nibil AgAtk d^ose Mutfutilittr fjedcandid^ fS 4iper•

QUiESTIO III•

D, PmlmdefiacratmutHacoUauonecum
Komanii infidef^a tonfirmariv.xLnum er-
gofidcmfuam ab homine accepit aut didiciu
falum fi non in totum^ iamen in tantmnf
^HodiantaperenegatiGaLiji2?
l^ejp, I0 ^ACc iextudMpim dtflmUxvosahulA^am
EPIST. ADROMANOSCAP, L
IquAndo Apoftolus de foiis RomAnis loquitur^ utitur voce<^'
^/3•(» cuntAUtem fe que^ imludtty li^ce m^7m^^m.Xr,^i{•
vouiprius iUud^confirmationtmfignificAt ^ pofteriui mutuam
bmfiUttonem ^Senfiis igitur efl , Romanoi fmffe confir••
andos adventiiPauii, Paulum AutfmfQUtmm mutuum accc'
\»turum€x illorumconfirmAta fide, Dandefi mAxime dicen•
\dum effety\^poflolum PAuUttn quoqtte ex mutuA iUA converfA-
\tionefuijfe confirtnAtunijdiflinguenaunt tAmenejfet inter de-
'
num cognittQnis ^ donum regenerattonisi In dono cognitionU^
id efl^doBrinA/ua, nonfuit confirmAtus ab bomihe^fedtmme'
diate Deo CAmACC^pit, (f verAm ejfefcivit AntequAm uU
,

lumek cont>erteret,lndono regenerationts Autem confirmAri


potuie,b9C eil, fiductA/nA in Deum crefcere pQtuit cum ttide' ,

retjalforemfuum nonJNAftemfuiffcjfidquetidie Apud di\>er•

fas gentesfruSiific^re,
QUi€STIO iV.
Scrihit Apoflolmv. \^, prohihitumejfe^
quo minas citim venerit adKomanos ea ue* :

roprQhibitiofaciaeiik Deo : isenimPau*


lumiherejuit CorinthiAB. iS^io, qu£^
riiurergOjan Deinforte Komanis Evange-
lium inviderit^qma propofitum (f defideri^
{Um Apofioli PauU impedivit?
Refi» Abfit bocut cogitemii5,quorMdoAlias*vel tandem ad
grefnwm EccUfu eos vocAripajfusfuiffct Sedobfer^Anda bic
,

efi €9nfuttudo di(pofit'tojj Dei^qm iftispleru^ hontintbtu pru


ntu ommum (fquAjft diuiifime prddicArejubet EvArigelium,
Apudquosplures iucrifichpoffi Tffdet : qMdcum in EcelepA
I C$rm'
66 EPIST. ROMANOS CA'K L
Corinthiaca^uo^^ ufu^eniret ^per ftjquifinnum AahUc Apo^
floUftkfAbfiftendum erat^e^uam rattQnentDomtnm rpfeiht aI-k
legaDii ipoptilus mu,Um miht efi^tn^nity in bac ctvjLite "v, toi
Ex eadem ratione PahIus (S" Silas cum m Afiam profeBuri
effent^robibttifunt Spiritufan6io^ (fdtl^na 'Diftone irejufi^
fifw/it in Macedanianjyubi uberttxrentfruBum ipforumprsdi^
tamentempore
eatioeras aliatumh^\.*i6-)6,fHe qM^
populio Evan^iiumpr£dicatumfuityCiuemadmodum cenftAt
tnfcriptione prtoris D. Petri: (f ex Z>.

Jobannis ad AfiAticas Scetefias exaratis Apocal^ 2, dJ* 3,

[ Ita Cbriflus cum viderety non itamultwmfruBificAturum


vcKbum apudNazaretbanoSifcribtturp,auca apud ipfos edi^
dijjc miracula^Mar .()\
CHl^STIO V.

Cum E^vangelium propriefumtum nihil


almdfit quampublicagratidi ^redemtionis
Chrifii annunciMto^ non immerito quAri'^
tur,quar€ hic 'uoceiHrf^quomodofitviriiis-
Dei adfi lutem omni credenti ?
Kefp, Defimtie hdc eil• bl^AngeiijtUt Ortgenes hquitur^qua
pefinitio
Voce Apoflolus non intelligit libros quatuor EvangehflaruM^
Evangelij.
fed doBrinani^imbi comprebenfam , mt tamen doSirifiani

•I cbartU (fmembrams imUifamifedkSlam^pr&dicAtam (S^ah*


I dit4t»-^at^fi( idem>qmd abbi vocat verbtimfidei^ quod prA-
dkAtnus i(9m.io,Ea verodo&rma eil de Deigrafia (f remtf^
fione piccAtornmper Cbriflumparta fideli corde Appreben-'
/a: vocAtur Dei virtttsfiMpottiiayndquiapotetia Dei tantum
ManifeflAturm Evangeii9,fedp&tif4s qma Detis vim (S tffi•.

taciata
l
,

EPI.SX. AD ROMANOS CAP. I. 07

caciim fu.zm exerit /» aniwii Auditorum per banc do^irmam


tanquAm oramAriumfuum organum. Non Autem tributtur /-
^/[€ operatio magicA quadam rattone
tpfifino ver-
b9rumftit^ miniflro editur^ab aaditore percipititr, neque ta^
Evagelium
quando fit

MenetUm ahfque externo iUo minifierio ^ fiu JaUem ciim eo potcntiaDcj


exeritur^d Oeus J>iw (i* efficaciam tUam Toerbopr^dicato adialutem.
di-
loinuus^^AttribuU^^fper boc ipfum ordinarium Cuum orgAnnm
potenter opcraturfalutem in ammkf audientium, Eerperani^
ergdfitciuntScbl^lienckfeldtani^qut beHmpne medijs nobip
cum agere contendunt: poCznti.im AtUeyK Deiin boc textu in-
terpretmtur de \>crbo eJfentU/t Cbrifto ipfo^dfaiso: natn de
evangelUyPatitiii ibi loqiiiti4r,mn de Chriflo qni nu^iavi dh
, Calviniani
cftiir El^angelium^ :perperam aguni etiam CAlviniani» qui evacuant
qmdem nomen interdum ejtumodt mediorum admittunt , fed minifteri*
omnem vimSefficaciam in cenverfione ,reg€ncraCi6ne aut Vi- um verbi o.

"itificatione Koflra ei adimunt: ideo aperte negatBeza,verbnm


mniciEca•

extermm cffi medium (f orgAHUJnyper quodnobu confimtur


j^r4/wDi'/,Rcip.i.ada(ilacoIl.p.ii5.&p.iio. (cribit,AOiio'
uts mimflrerunfverbi nuUomodouitm Spiritm fancii aBionc
cemmtfcenda^ eJpLs. Nam etfi Panem . m bunc locum firi•'
bens^E^avgeUHmmminAtorgAnumpotentU Dei^tfficax Ad
fAlHt€mcredf!ntUim,PERqmdDefis ef^cacitermovent cer-
da eledlorHm, tAmen mn niftiudibriA loerborum funt^ NAtn
mreitfentatieffciciAm Deo non nifi immediAtam tributt
&
quAndQAlibifcribit iii

Aut (fficaciAmin Iserbe iUoexterm [,4


Exeg.germ.fol. go.
adiHHdaUl-
gAtAme^e-.externo vtrbo Deine tantillum quidem dmnA
8 1. nnlUm loim

viriuiis bominibiii renoloAyidis ^


AtenjA vitain Cbnflo fen
lOAHdis AttribuendHm eje :quofenfu Beza fcrtbit^ Refp.
I. ad coll.Morap.pag..ji. peum non remittere peccAta Vere
& efficAciterper bominesyfidexfe (fperfi ^idefl, mmedtate,
- / 2 ,^Am
<s$ ' EPIST. AD ROMANOS CAP. I. (

^and» igitur ParAUsfcribit^DeHm R Etiafjgettum effi-


cactterMoverfy vacuU ER idem ei ,
ac /idveriium S l-
U LjU A^utfsnfm pi ^Deum effiCAciteroperari faiutem
ifi Creaentihm pwul (3 unk cum prddicAtti externo verh EV^

Angel^ aliterfi fntelligAtfbac (Ane y>erbA cum ijs^cju&'m Exe-


:

gefi/cripfit-iCOficiliArenonpotefi.SedeJfe men- bAm


tem(^ PAf£i(f fociortim^imii cUre prodidit Gryna:usin
dirput»Heiciclberg.de Euchariftia thef d.w^/ ds bujtutno.
di PauU /oclsyifi cfUibUsElPAngeUo Aiiquani trtbuitefficACiAnj)
4ut uhi mimjierium Spirttus mminAt ^fic fcribn ; Memi ne-
rint 5 mimfterio extcrno, ejus cohoncftaiidi ergo
pij

phrafi facramentali effedum miuifterij interni hocPau-


li ai(koCin i.Cor.sM mimfimo Spintus^^\)%b(•) fimilibus

tribui* Ergone tAnium bmoris graiia EvAngeUum efl• po>


tentid Dei adflfuUni Ergo mnnifipbfAfifAcramentali j beC
tflifignificAfi)f€i€ppotentiAAdf!iluUni,quAT)i Deiis etiani abf''
^ Ey>Angelio operAtur (^c. ^idboc efl Aliud^quam dmmm
efficAciarn pradicAto verbo Admer^ ^ dd EntbufiafmoS
Scbvvenckfetd^ homines reinittetiyConttmtuni verbi pr&di*
CAttAUgire,^ Apofloionoflrotn os contradtcefe tioc fenfu

BezAfiiAm UiAmt ^Uam interdum 'uerbupr£duato irihuere Vi"


defttr, efficAciAni decUmt. Rcfp. 2. aa colloq. Mompelg*
p.nf.&iij.nullamvimSpiritualem &extniirecam vo-
cibus Dei eiTe infitam, quatriresillas ijgiiifiGaiidi,de

fe
tus pra^ftat ca

AtpgnificAns ed
per vocerii hominum d^clafat ,
,
qiiaj

bemfictA, jolus confert


,
quibiis diciinturj quandoSpiritus Dei foliis fuaviin-»

tumverbis^tutTi adjundis fignis vifibilibus iigilificaf.


Ex bis AppAret,or'gAmm effcAX
qud Deus
acfoc^s tdem tp
, i^eimt'

dium AutorgAmm detlArAns (^figmficAHs «A,qU£fiim Otut


fia Tff mierno bommprdfiAL •
' *^^\
' ^
&
EPISX AD ROMANOS CAP. . &^
QU^STIO VI.

Quia E^uangelium dicitur potentiaDeiin


falutem omni credentiiannon uni^verfalitiU
Evangelicarum refirmgenda
erit ad credentes tantum^prAteritis c&teris ?
KefpJtA qutdem bunc locum depravAtPardtis bU verbis :
promiiifiunes Evangclij univcrfales fuiit refpeiflu fidc•
lium,noiiinfidelium,quibusnihilpolliceutur, quoad
manciitii^fidelesjrcftetatncndicunturuniverrales rc-
fpedu omniiimhomiiuimdiftributive, quoniam nul-
lo gentis,natioiiis,itatus,rexus,statis difcririiinc omni-
bus funt Dei potentia propoiitarad ralutem* Sederrat Pfemiffio-
nes Evangc-
P^rAti£,dum non dtftmgutt inter proMtfienes mere utiiven
lij duplices.
filesi^u^/peofAntadomnesoinninoijetnims abfque difcrmu
ne^^inter ea6,qiu adfolos credentes funt detirminAta, 11£
advoiuntAtem Deirejpiciuntyqujineminem excludit iAC ad ;

piuAtiodefit.Primigeneria €5
4ppticAtieneTHgratUyqu£ exclttdii mfideleSyinqutbus
funt : Deus
mrteshomiiiesfAhoifieriyt.Tim^i, Deiunbnt>ult uUos perire^
ap'
iDult e-

ionfequAntur^ 5
i.Pei.j.fivo egomlo fnurtefnpeccAtoriSfEzecL•.^^» neqj tAmen
fufimplictter (f Abfilute univerjAlesfunt , ut effe&um fium
qmcqmddemum fiictAnt ^feddeter"
tninAUfiintAdffiedia^Utnimirum nmnes C9nt>eriAntur , o-
mnes Adagmtionem veritAtts perlPcniAnt , omnts panitenti'
AmagAnt^&fic detnuM ejfedum fuum confequentur\ inte-
rim tAmen tfoiuntas iL• Dei matjet uni^erfalU , licet A^iu non
omnes lifenUnt Aut cotivertantur, Secundi generis pro-
fni/^tonesfunt fejpe6iu totiuj MundtpAriicuiAres y ut h£cnu*
flra ; ElDAngeliumeflpot€ntiA tn fAiutsm ommcredenti :

/ / item
79 EPIST. AD ROMANOS CAP. I.

item Ht omKi4 c^m cK^cUt ineuin non pereat Job, j» Omnitsqui


mvocaVerit nom^n Dominifahm erit, Rom^ lo, (fc, rmver^
'faiita^ Autimiila^yimigeneVis de omniha inteUtgsndA eil
non diflributive fed coUe^iVe , nifiveltmm facere ex Deg
((>7)^ ^(tquidem addqne omncs^ares tny>6mt,^uando
fis beneficiaJHApromittit^

QUitSTIO VII;

'
OifiingmtApoflolminter lndaos^^Gra- \

cosy itd ut ludaiis prim^ tribuat, Infra autem


ckp^:nj,22.diciti honejfe dtflinolionem in -
GaL^^zS fcnhitinon
gotio lufllficationtSffS'
eii lud(iimnequeGr&cmiOmn€.svos unume'

V^tx

^ Ke§ luftificAthnenuUA efl emmper-


diflin^to xnon
foHArum Acceptor Deiu^d in emm ggrite ^qut timet Deum,
if operAtur juftitiAmtAccppttu efl eiy^^o.io Jdcirco '-
,A pomint£quAlenfmercedem,ACQipiunt >prmi (fftoyi^mi^
Matth^z^^atione vero ordink lud^iprimi fajit ^ qmrnAd-
»? /ipoftaitis PAultis dicit Ajdees A5ijj^J>. 46^ %)ovmO'
portehatprimum loqui yerbum Det, fed qiioniAmrepeUitis u•

$
Jttd, tf indignos vosjudicAtis Aternk Vi/a ,, eae cpnTperUmur
Ai^genfes.fimc prlmtim opimtim ad lud^os emfitun}tir jpo-
UQliiMattbjo\ &''ex ludAis^alus ejfe dmtur lob.4^ tum rA-
tione ex iHdaLts prmadijuxtA cArnevf-^ tumittAm
rat^neprdtnl•s inpr^dicAtionefAliitii . KAtio bujus ordmi^
redditur R.9m,s,j.(fcAp,^)4,

... x' Qu^-


EFIST. AD ROiMANOS CAP, L 71

QJ,lyf:STIO IIX.
Principaii^ qnAJlio in hacparte ^^-
n4,m£t liiflttm Dd> cmiL rt^oelalur in

Re^. Adhanc qu^ionim ut recte refpOndeatur ^icnd^4m


eflylu/ittiAmDei quw^jpotifitmum modis Acctpi infcrtptura,
i.pro effentiatiDci luflitia^quk ipft luftiu infi nAtutaftia^
]. /, j.de rnilina Deii;


ui quOtiefcun^ Derujuflus diciturDeut. ^, 4.
ciiinque f
talt lujlitiahic tien agitur\ nam Ditkjfcntia tam in Lege,
mcdisufur•?
quam in Eloangelio relDtlatur, 2, prQJufittta diftributiyiay patiir in
quam li>ulgo Legalem vocant,qua bonis hfne^malts malefAcit,

.
tcnptura»
ut Rom.j^o, tmquitas comthtndat ,"^ -
c^Ly^ 20, ira Vinjuflitiam Dei non operatur ; hizc quo^^ j^*fii\
tia mh revtUtur m Ettahgetio^fedin lcgts : iex enim ^-
diVtna.i.proLJui ommfmieniiA^ qusL ittdem n&n
ex Evangeho reveiatur, fedex ommbm Dei opeftbus ut P/al.
^j^a.anmtnciant caEUjiiJiiitam Pro veritAte promif
tjt4i, jf,

fiQnnm dmn/irumyUt quando Dal^id orat E[a. (f^ , /. ego - -;?;>••

tmnus^qtii toq^4orju^tim. f. ^ro icncfiier.tia Cf* benigmtate


pe'iiquam'tJtretHrpeccAt9rt4^rtm'ftt'itpcccAta,(S tn gratiam
recipit peccatorenj ytit P[a^\^2An luflittAttia liberame , tf
[.^6^ Xoo.wumcA benignttatern tUAm fcienfibui tLj>y i5*

jtifiiiia tuA re^iscorde.lta ufurpAtttr m [. 40^10» AnmHtl^


AVitjnflittatuA^j^c.^^mox^non cei4y>i mifiricordiAm (^He-
ritaiemtuAm,uhijufiitia '.'
cordiaCfc.Et bsc
^^ exponitur per miferi'
^asjuttEVgttaf€umputta dlcitur^
PbiLs.Ro.^, quiAfatisfit pir merttu Chrifii legaiijufiiti& Dei^
bMCiriftiJAtisfaHto dicttur fjoflra juftitia^ quia perfidem
Chrtflinobt<s iffjputaturRo.^.i^.De bACJuflittA fcribtt Apoftol^f
6ochcOyquodreve Uiur per ElPageitum (f aiibt quod Abf^ lege
j

niam*
7^ EPIST. AD ROMANOS CAP. I.

manifeftdUfitper fdem left Cbrifit Rom,s>i2. ubi mirumfit


temperamentum mifericordiA (fjuflttU divins, /egaiis :jufli'
tiA legalis extritfew CbrifloyquiKv^ov praflitit''^ EvAngeli-
CA vero lufiitia feu CMiJericordU Dei iftfioo^^fui boc Cbrifli
Xv^tiovperfidemnohioimputai tquadere ne loerhum quidfin
extatinlege,
[ 0* \Aifericordia invktmpermutantur^ i. qutaju'
fiitU Dei legalifAtisfaSliim efl ChrijlOiqui propterea ne •

firddicuurjuflitU^z.quUDewprooiittn credentibui m
Chrifto ddre vitam tjujium^ igituryUt deturprQmiJfum^,
TheffAiu
QUi^STIO IX.

Qiu
tur Evangelica
^ere dicitnr'?
^^
'vereeflillafidcs

, xy-
9 per quam revela-
quajufim w-

Rejp.^tavdcaMfim VideipUnk eft ApoftoHcum^(f m


Fidci figni- ejm ey>oive*
bAcEpiftdlafaLpuisrecurr'it,bicflAtim'm limine
ficata prasci- fnMprAcipuafigmftcata.i.fgnificat doOiriftam EVaftge/^ in
•pua in fcrU genere^utfupraver. s '^^dibediendum fidei,& .infrAcap^ $^
jptura*
Uxfidei VocdUirJoSirinAEloattgelif, 2. Chrifliand religionis
prima cApita,quodvulgb dicitur^mbolutn, nt Hdr, 6, i.fie

[^4'^,
rurfumJACcAmtufundAmentumpdcmtentt&o' fidet Ad
S. c$gnitt«nemmy{iertorum
divinarum,utD€municu%^'dtvtfit menJurAinfidfi , id efl,
D E'

cugmdonii in rebusjAcris Kom^ 12 , ^. ^. :Pr(ffeirtoHem di'


oirfHAfinAntis inScclefiaut fiip^lif.S* PtdesveftrA AnnunctA^f \

turinunilperfo mHndo,S'Eidem wirAcUlorum , ut MAttb^ /7,


2oStbAhH€ritiifidcm,ficutgr.AnumfnApi (fc. i, Cor. ij , 2,

bAbuero Qmnemfidcm (fc^ 4, C^nfiientism per EVAfigef


lium
iij
EPIST,
doBrwAmcOnfirmAtam ,nt
C«r.t,i^,Non^uafidominemur
*
ADROMANOSCAP»
D, PauIus
fidei 'vefir^.Y^

dicit in 2,

ConfiAntUm
(f veritstem in kiSis (ffaoiis,utr€r,^,^. Uomimi Qculi tui
73

rt^muntfidem^fS cap, y,iS.periftfides& AlUta (fc. €


1H£cfignificAta omma mbii faciunt Ad prifentem tocum \fid
*a tjusijamfequuntur.Igttur t-PtdesfigmficAtpriumni notittA
biflorUdc Cbrifio(^rebti4.di'YiniSiqu£ftf9lA efi ,nondufnfAcit
Adftlutem j Nam (f D£mones pdem hahent , fedcontreml•
fcut l4C.2,p.demde jiffensH,itA?rocoful'tfidestribuUitr^iac^,
ajfenpa eotu-^qui dicehatnr aPAuh^o}jj^S.io.teri'io •^^^
certam^jfiduciAm^qus. CbriftH7f9,cum omnifuo werito amplc',
aitur^utfuum,Et h£c efl demumfalutArisi^ jufttficAnsy dcj>
quA Propbvta dicit : iuflmJuafide vivei•^ (5 i^UAm ^^poflolus
BAtUns^tAnquAm mendicAm ntAnum ApprebeHdeniemBei le>-
neficiA, (f txpATte noflm unicum inflrumentum fAlutii »#-

firA in Epipoliifuis iantepere urget (f cemmcndat*

AphoriiiiiiTlieologici exhac
partccapitis.

/. gtaiuUtio ommum optimA efl, quA coKfifitt in Agm-


thfte heHefichrum Dei,(f bincfiibfecutagratiArHm k&ioncji.
Nibiienim quodingenere bonorufHefl,bumAnis Adfcribendum
eft viribufypdeiyqm/olfu honusefl Mattbj9,juxtaiUttd^ non
\ nobis Dominetfed mmini tuo dAglorium^PfAU i.s*
2^ NAturafdeijuflificAntts efl^on taYttum no[fe i>edm ffL»
, voffe Deumejfe mcum,^ r. PAtrcmp
gfnere, fed (f in fpecie
Redempterem iffAnBificAtorefn meunLi.NAm AppikAtio me-
ritiCbriflii^heneficiorumbinc dcpendevtium efi qua^nHi*
*
mAJidci : exemplo PauU GaI. i,z9, tf Tbow* lob. 20, ig,
— I -^. i. Pro^
74 EPIST. AD ROMANOS CAP. .
?0€& umneimundi anguhs ptry>9-
^. fidei facile
Utyideocom^jiratur iucernAfuper canddahrHtn ^^-
qut in.domofiinttLMAtth.$,i6atemfuiguripenetra.n'
;

tiuno-moment^ ah oriente l^erjtu Qccideniem^ MAttb. 24^ ly,


Nen igitur gxiftimemmprddtcanonem Evafigcii^ unitnrfAlem
eJfeimpofihilemjAhtfidemnofiram laterefemper peffe m ab-
fcondito^
4, luramentumefi^eciesinlooeationis^quU Detu tJ^oca'
tur in teflmonuimyUtvel «plfuietur reSlejurantiy velpumai
peierantenj^Vndefiquitur,ne^tem€rejurandumy nejudicu :

um Dei nohis accsieremi4s m^juramenta penitius repudian-


{ da^ne tcftimomumipfiiu Dei cantemnere ')>id€AmHr,
[
/ SpirituAiis noflraftrvttitSyquA Deafimtis obflriBi , duO'
bui qHAficruribtti ingreditur^eritAtefidii^^^finceritAte aku
mtjUudeflfirlDire Deo m EVAngeiiofi^fiii , ho€ , firy»ire Deo
in Spirttu ':iuudextludit omnem hdrefin : hoc hypoerifin. Kndt
e(liUudSyrAcid£:'v£,duplkicorde^ (^ Ubijs fieUfiii ^ O^mA•
nibtistKAlefAcientibtisJi^peccAt&riterrAm ingreditnti dtM'
hfis vifs Syr,€Ap,2,S€r't>ite Otatrrtimoreffc^^iiltitdApofi^liy
notitejuguvi trAbere cuminfidcltbu!aJCor^6^\4,
6. OrAndum eflpro communi piorumfAlute : ideoformulA
precum CbrifioprsfcriptA^ nontAntum unum 'm^cUjfed
AliorumquoquenccefitAtts kt communi eempleStitur : tAlU
ctiAminterc€0q^utuAlpeciAlem prQmifiton^m exaudiupnis
hAhit^ ^^AttLiSyjp^(^ hoc efi Aiterm omrAporSAre y Ga-
(At.a*

7^, fiMfAcietidufn eft ai/^conditicnf voluntAtU di^inA ,


pri.fertmtnt€mporAlibtit : bAbemtu bie exemplttm Apofioli
PAuliv, itS^ Aiibi excrHpium UprofiMatth,%^».^prMiptum
ApoftolijACQbicAp.^^ii,
/ mutUA c^UAtionefintentUrumfi confirmAtio fidti :
qtn
EPIST. AD ROMANOS CAP. L I 7S

fiu fAfHfiru^m tiiJpHtatienam Tbeologicarttm inUr cittros >


non eftpoftremtts. f^eri/^tmum etHm eft illud NMriamzeui : Vc-
rkasLogicis di iputatioiiifcus trita mlucctn profcrtur,
&utlapiduiTi conflidu attrituqi ignii, itainvcntisar-
gumcttdsexploratis^iveruin clicitur* &yeltiti expri*
mitur. :\
^* Converfatio do^oru auditurum tttrin^ fiicit Adiidi'
ficationem : Auittoribuf Adconfirmationemfidei } doBori ad
conprMdttoncm iaborts in Demimjufcepti b9c enim Apofto'
;

'
lu5\f^n.confoUt'io}2€m ^uam nomin.At» Hinc eB exbortatio A^
pofldi dd AHditores i. Cor\ JjfjS• Abundatetn Qpere Doffjtm
Jemper, fiienttt, quodUbor veftern§nfit inanu io Domi4

jo, officium fuum non pro Ariitrio fA'^


ciuntyfedexdebito\ tdco Apofiolus Paultu dtbitoritn fi Vo^
cAt \>.\4*^f Aiibi nec^tAtem pbifiriblt mcumberi^ ut eVA»'
geU^^t uCor.g^if^nndt fn.Aledicitu ^ocatur , f»i 9pm Dumim
facitfrAudf4l€nter,Jerem^j^i,

II. Ahfit mimfterio verbi ^ rco^XnxpU ibi enim


nen eft
t

dtfiinoiio,n€^irt doc€nd9,nequff inconplAndo, nequein cor^


ripiendo.Omttfs enim vocAtifuntin uftA^e ifBCAttonis , uwu
Dor^inus,unAfidesyimum bAptifm4,unHs Dem ^pAttramni'
umEpb^4.

\2, Do^rtHA BvAHgei^ vuigo cuntetMtim MeiHr , unL• A-


pofioluj Paultis fAmAiibifinbit ejp fiiiUitiAmt.Corintb.i,
Cgram Deo tAmen mAgnum bAbttpondus^tAnquAm ordinAri»
ummediumfAlutisnofirA^ideo^tAnquAin verbumipfitis Dei
operoijtis i» mbis txcipUndum ejfetj €X€Wpl$ TbeffA/onianfi-

um^ijbejf, 2,ij, - ^%,' '

2 i^.Pro^
^ EPI.ST. AD ROMANOS CAP, , f

y. Prdfe^ionisElDangelicAneminem pudsre debetx iaeb


Cbriflm SAivatornofier dicit Matth.iOj^i^cmHta qui confte'
bitur mecomm bemimbusyconfitehor C
ego eum commpAtre^
quiincueliseil,(fcr
14, SapienUA bumanaepfiultitU diy>inay (f contra X idety
Ey>Angelium vuigo coniemnitur tH mundstquodtamen Qnram
Deo 9ntnes mundi tbefaurosfupemtjuf^ ade^ cogkationes bo-
minumrjonfint cogitaiiones DeiEfa.^^, Siquii ergovidetur
fibifApkns effe in boc fecufo^ fiuiimfiai utfit [Apiens \.Cor, \^

^V'V
li,
// E'i>Angeliun} non efl (oneiopoemtentis,
ntmciat^p(£KitentiA vero proprie /oquerjdo conflerJiAihnem
quiAfAluttm "
efficit\
16t SAlusAterttA Ahfquefde nullA tU. Unde refi^ conciudi'
mtU'*Hides^BiflU,^\ontr\bncdcr^^
turtqmdjAfnfmtfil^DiiiJoi>.%^. \
" * '
. .

// EOAngelium infefefimper vtftutem openmdi '*


iutem: non tawen aBu cAmoperAtur in ommbus ,fid tAium in
€rede»tibui : CAterisfit odor ntortis Admortem. i.C^r.zty 6^
ig- SaUh omniwn bontinum Ajualiterdependet Deoi AttA^*
men ratione ordinis prsmittit! ipje , quos vult ita dlim luddf
primierant 3 bodie geHttles^JHxra iliudChrifii t erunt ^^"
rniprimi^^ prtminovifitmiy<(J\>lattb.2o ,i6^
ip^ Diferimen legis & SipAngel^ m io potipmunt
quodillajuflitiAm operum urget^ocjujlitiAmfida requirit :;

itlA mbildefide : boc nibUhAbst de openbiu : iUa reve/Ai, boc


tegit ^ totiii peccAta^

20» jimmAfin6iorum fides efl : bAe enim ipforum Tfha eft ;


fdesauteffiviiAmAfimamqj/uAma ChriflebAbety nonAbo"
peribui baLUnim de fide dHntAXAt teflAntur^ut rtjpirath de
:

H>tUlAC9b,i,2i^
fARS
&. > ROMANOS CAP, L
•JL
PARS TERTIA*
U S.

/1

u* cv daiKiU.

*7' it
*
Ano)a«At;9i)i7«^y^^.'^^^0waV,

^a
J^Evelaturenim iraDci de ccclo
fupcr omnem impietatem &
injuftitiamhominumcorum,> qui
veritatemininjufticia detinent.
^9' QuiaquodnotnmeftDci.ma-
nifcftuineilinillisjDeiiscnimillis

» ,^ > KCi(rfui
manifeilavit*
2 0. Invifibiiia
ramiindiper
emm ipfi\is,a creatu-
cacjuie fa^a fnnt
tclIcAa,conrpiciuntar,rcmpiterna
in-

^^
^^ ^* ej ? evoi
[
quoquecjiis
fJnt
virtiis
iiicxciifabilcs.
Quia cum cognovifTent Deum,
21.
&
divinitas>ut

rnon iicut Dciim glorificaveriinr,


'^^^/^ j^iVTic

kfAUiveju^ottti cv
rv JeoV r

autgratiasegerunt, fcd evaniicrunt


r d?K'

o^^oyta-fAcU iii cogitatioiiibus fuis,


I
obicura- &
^'^roiv t x.tcwnS-ft ciauviT^^ tum eftcor infipicnscorum^
^^^- lu Diccntes enim fe eiTc fapicntes
eivcij croipoi , /» "i"ti facti lunt»
23»Et mutaverunt gloriam incor-
j

^^ di^euf rS d- Dei in fimilitudinem i-


riiptibilis
maginis corruptibilis hominis &
volucrum & quadrupedum & fcr•

/ peiKium.
i4» PropterqiiodtradrSitillosDe-
C* 5 Sh^vixlonf Tulv Kctph)^v, iis iii
.
dciiderio cordis eorum iii im-
muiiditicm, uc comumelijs^^affici
aHt corpora fiia iii femetipiis.
j
Qu)
,

78 EPIST. AD ROMANOS CAP. 1.

ij. Qui conittiutaveruntycri^


tatcnxDei iu mcndacium,& CO"

(\ lucrunt, & rervicrunt creaturac


e^T^
Wf ^'a)v«?,

ftV 7^
^ici ri-n ^
xnVifc^Tzst eV

a)*^.

tiTiftU^, (M
i^fiv

tiyM
6

3««
I

itc\^^'
1
|»oti;Us,quam Creacori>.qii;ii ^&^
bened j£lus iii fecula, Amen.
Pro|).tcrca tradiditillos
us in pafsiGiies ignonuniie: nam
faimin^ eorum immutaveru.nt
De-
/

-
iiatucalem y ftini i^i eurn^ qui «ft
contranaturam»
dfioimSTi c eLJ>^ty(f
'

^jSimilitcraut&mafculi relido
naturali ufti,exarfcrut in dciidc"
riis iliis invicefn,iiiarculi iii tna-
C4f »< tltJb do/YjfAiiTWjluj fizulos turpixudinem opera^tes,
& mcrccdem quamoportiiiter-
4X*7*
'^.. r,p t^et avr • c*6*vyii roris ruifemetipfis recipientes»
i3. Et ficut non probaveruntDc-
'

utn habere iii notitia, tradidit


iilos Dcus in reprabum fenfum,

TJafi ^Oi « ^/, VJnSvt TlnHv TUfX^ ii t faciant ea,qu2e «on coveniut^
i^» Repletos omni iniqiiitatc,

y&ci
',,
> ^>*?^» crAcflvs^iflt
vnicr^

, .- malitia, fornicatJonc,avaritia,
neqiiidaj plenosinvidia, homi,
-^^,^ ^£/^,'^^/ cidio,coiue;uiojae,dolo,
gaitate.
maU-

,, «,^
'' ^» /*
^ ,
,

j
jo/Sururroiies
Deo
, detradatores

contumeliofos
odibiles ,
,

fuperbos elatos,mv€ntorcs iiia-

^, ^($
AtrwueTifg ,
lorii,parentibiis ii04i obedietes.
ji. Infipkiitcs, iiiconipofitos,ii-
nc aiF£difine,abique fgedcre > fi»
L nc mi feri cordi a. dmt^
,

EPIST. AD ROMANOS CAP, l 79

71?
Oiling -m hKMiiouct,
( ot -m TtiAv^
^*
---^
}f . 3i.Qui
vifTeat
cum jnftitiiimDci coguo-
nonintellexcrmit, qwo
niifm qui talia agiint, digni fimt
morte^noii foliiquf ca faciuiiC/
fcd etia qui cofentiut faciecibus.

ANALYSIS ET EXPLICATIO.
H/f
fAAhdcinpArtecapitii -^
demumprincipAlcm EpifioUparttm Mggreditur ^pt-
floliis de lufiifU bormnispeccatorii coram Deo : quodthe•

irA^iMrginapit.
flenfurtu enim bominemjuftificarifid€.frobdtpriM4,€Hm no»
Of

jftftificari opertbiu ; bsLC tmnt duo in boc wegatiofemper oppo-


nit immedUtLCum AUtemfaprhtumvtrfttm mundum indtt.

oibominum ordines dtflribuijfet , ^uorum ejuofdAm Jud£os


vocaVitjquofdam Gricesfeu gentiUs : jam degentiiium ope-
ribuiprimolocoagit,boc efiydeijtfijuAcunquc ex lumtne -
UiTA bcne ffprudenter Agerepotutrunt.Uxbi^ AUttm optnlitu^
iden.^exlegeHAturAh,JMflitiAmn$n ejp, deimeps preifAty
ujc^ueAdfinem (Apitio, Probatio pttiturA aconirario,
fummAfutt inoperibm gentiliuminjttPitiA, ErgonullAm ba^
buerunt in eiojufiitiAm^ InjufiittAm iUAm oficHdit ex effe^
Btiy<juiApror'ttAliit iram Dcidecoelo, hoceft , pcenaoJH-
ftiffimas promtruit coelitus^ (^ exfinguUri Dei gubernAtione
non caCh obl^ementes ( trA tnim Dei boc lecopro m•
irjfli£iasy

digriAtiont Dei (^juftifiiwA vmdi^A Accipitur , tjua punvuit


pr&ctdentia deliBA ) quAs poenas^ revclatas cfle ftriiii
boc eH pulebre multorum txtmplis declArAtas , qui in-^
,

ptecAtisJuis njtfet^ pirierunt, Conflituit Autem iiiius in-

jufltttA duas Jjfeciest t»cia&Ha4» «»/*', iwpieta•'

tem ti injuriAm \ compiiHitur profanitAiem feu fieccAta


primA
,

1
EPIST* AB KOMANOS CAP. I.

primd tahiU j hAc t4buUfecHnd£peitAtAtfeH ipioUticnemfm


(f proxirni. gentilftitiJ perfringit ufque Ad v. 14. iu

quA dHopot^mum reprehenditynoHpUrumnaturdlium abu^


Yum V, ig.& Abuftu ifltia modos diverfos 1/. 21^ PritisHluditn
defcrihit^ ^uodv critMcm Pci in iiijuftitia detineantj /&.<
uHodnotitifs illts ex iapfu in bomim refiditii fcientes "polentes
Qeid fit ve- AbuiAnturin ignomimAmDei (f detrimintUfHproximi.Nam
ricasDei?
«iy.vi^eieifeft iseritas hoc Joco fignificat notiuoi naturAiesjfea
tferos comeptm nAtuvA notos iS ex principijs naturA dedu-^
HoSjde Deo solendo (fproxmo diligendQ y quedAltks lunte»
nAtuTA KominAHt:ha4 notiim dctinsre dkimUtr ininjuflitia^^
xjttAfido tte^ Deum colunt jtieque proximum diligurit «/ fui'
'demfAaendumfuiffkipfmetinteliiguntifeddAtis iUis Deo

queWAdmodufft ^^
honu Adproprias volttntAtts (f t>olnptAtesi»jufie Abutuntur,
jamip/emet cxplicAbit,
paulo ante Veruatem Det AppellAbAt.JAm "^ocat yvucrcv^S id
N^mquod
,

quedde Deo cognofciptteil ^nimirum ex lumme natur£, qtiod


demde Ad potentiAm (f aftinitAtem reflringtt. lif.feq. Iliud
terhysu^h^S gentiles bAbere fcribit cx manifellationo
Quotnodo Def. Ne entmob^cipoffet , quomode gentiUs detincre po$
Ifaila mani^ tuerunt tierttAtem De'hCitm.eam ignorArint , refpondet 4po-
Ifeftitio?
ftolus,non ignerArunt y /edDQUS illis cam mariifefta-
vi t. Nqh Autem loquattr de revelktione firipturA , fidna'
turA
Ad exteres pertinet \ (f eB duplex , uha
innAtA} AUera^MKiiiT^ AdqwfitA , qUA .ex effe&ibw (f
^^
iSa emm tAfitum Ad cives Scciefioiy ,bAC ettAtfL•»
(f

operibMOei caUigitur.iliA lf0CAttirJ'tbernAti4r£^£cdiberCre'

nifeflAtHm ejfeeiiyfedb» ,
Atur£:Dt.priorsfpecie Agit^quAndenonfimpAciter dicit , W4•
IN EIS, notAns cordA ipfit
rufHyquibm illAde Deo .mtitU funt nAturAliter infiriptA in
primAcreAtioneyquefnAdmodum infrayOptu Legis im cordi•
btis
j"^ EPIST.ADROMANOSCAP, I, %\

\bmfcrfptumeJfeAtt »,2^.(^ bxc infiripno inpta compU'


\£iitur naturaks illas 'wfnou;,tjfe Deum^ effe Deumpuram men»
\tem,ejfepuramsn(ec<>/endum^tji dtfcrimen boneflorum C
\turpium (fc. De pofleriore loquitur H). zo^ubifcnbit^ inviiibi-
liaDei,quiecxrebus crcatis intclliguntur, confpiciex
crea tionc mu ndi* Etfienim Deum mrHo yidit \ tamenjui
aliquam imaginem quap dijpofuit in creaturis , exquthus eltt-

bdc emm duo re^ringit Apoflolm


Ad ^iwa,fA,t¥ ejus (f S-eianjTu. Naw ex
x» ^
cefcityipfum 0* potenttfiimufn (fdhhifitmum Ens ejks l Ad-

JiS in EtbniciSt
ippt fAbricA mundi
coUigerepotueruntyDettm ejfe potenii/iimum \ ex Qrdint^^quo
finguiafunt dijfoftta in ufum bOminum , celligere petuerunt^
xpjum effe jummt bonum^qiii dmna pUne cura profequAtur
genm bumanum^ef^^ omnibm in rebus Apprime coitfuluerttX
tn eo emm diVmAm mAJeflatem ctnftftertfciehAntyUt omnibus
benefAciat .Finis iflitu mAmfefiationii additur^ut^iwt incx-
\cvi(3ih'uts,DetisemmiUtiipfisrefidi4f^ tiotitijsdeDeo conVm-

£
cere voluit L•thncos^f€ non ejfe datnuationto ipforum cAufAm,
I

quafiillisnuUam occafiontm reliquerU agnofcendi Dcum. Id'


to entm refidii£funt lapjum notttU , ut ijs quAfi mAnu
dttcantnr AdqudLrendum (^coiendum DiumxfeddMfnpravi-
tai mentti hHmmiiL notit^s illis non infiftte ,prArv<if epinionts
I

\
de Dee ebifpontefingity (^ ad duolum recijL \rAtionis ^itam
fuam »on inflituit bincfit , quodjam bomo /uapte fponte in
:

trrorem lAbitur yfuovf^proprio condemfsatur judkiOjquia bonis


[ilits Dfi in natura reftdtiii male ufHsfuit , qmbus muUo meU'
us utendumfuiffe inteliigebAt. ergo bicfinis revelattonis
I

\ nAturAlis Accidentarim : primarim aufemiUe


eft^ utbomo
I

qudde &.^,
bocpA&Q excittturyAdqu&rendum Deuniyde quoApoflolus no^
fter Ahbi agit

'
baSienus depriereparte eorum»
EtbmcerumprAdkAW Apofiolm,
L fop-
AD ROMANOS
Quomodo
«^

gentcs veri-
EPIST.
Pofierius concernu vanoi abiifiis notitUrHm^uhi
CAF. £7
-
[tateai Dei
|detinucrinc
ininjuilitia?
Blm doceturyqmnttdogentiles 'verttatem
inJtifittiaJdfaoium e^
ut Chryloftomm loquitur
/. ^

,^ enm
» ^/ Dei detinuermt

nonut Deum glorificA^


"^^^
uerunt^cta divwam (Somnipotentem iUam majtfiaCem cek
AecebAt \fcdquidquidfacrorum Deo offerre vtfijunt^non Deo-
ohfuleruHtyfed Diabolis : gentium enim Dij junt Dxmomo-j»
Pfdi^$6^^. ne^ omnia bo»i~fontem at^ largitorem ipfumagne'
t>erunt AUt depriLdicarunt^fidbonam partem el>entuum fuo^

x,cL7u -
rumforthni. aut cafuijfiderum virtuti,propr^s vinhm^genijs
bonis aut malf4 aiceptum reiuUrunt.
Q^Xoyia-fJiUiv
2, FaBum id eft
juxta flultiiiamcogiiatio••'-^,
num humanarum.C um enmomnemJaptenttAwfuam divinhY\
tm concejfam aJ promovendam Deigloriam adhibere debm^
Jent : ipfi e van u er ant in cogi ta ti nibus fu i s. ^tcqmd
enim ipfiexcogitaruntyidreois. rationts ai6iamim(S' externts
ds D€ttAte tefiimonifs $ppdfuerunt 3€9(€5, iDtl• Deum^-

nnUum effijvel plures,'velunum jedrtrufn humanarum cu-


ram non agente?n^ : qH£ emnia corrigerepotuijfcnt , fincrL•:»
fuiofaltim Jpeculaiionibus iftdklfiffeni , (edparim wterxium
rattoniijuA ieflim$nium,parim externum creationio opifici-
um con/u/ere y^ehiiffent^ Igttttr Oi^Xcyta-ftii ipforumfit^ di-

Jpiitationes eiiAmepttmA V2i\\2£^fuerunt,t)€l<ju'ia circa res V/l•-

ms At^ ludkras occupAiA^nampro vero Deo Urtas deorums


multipUcium fibi effinxirunt i'^elqHiAfin€mfunm non impe'
trarufitidum orAcptlAfHAcon[ulu€runt^(Si AmbigUA Accepert^
rtjpopjA : numifJApUcAre ipelHerHntylf Deum magis ^Agio^
irrkAVeruKi kfifmmum bonHm qu&fherunt, (f de ee nltro ct^
tKog^di^utArut^l^infummis irifbrtHnijsftm^etipfosfubtnde in'
l>qlv€runt. Atg^ in L•ocgenere non tamum vulgt opimoms ^fed
^fapientifimoruni ijominumftndta ^r^«///Picentes ciiim-
ieeflel
EPIST. RDMANOS CAP. I. I 8i

fe tlTc fapientes,^»^/y//,ftulti fadi runt:


4/fpel/ati/utrinf , //cet€tfdm ffm/ta
6.e, licet »
coram mundo
if

fapieriter
l'tdi{iimk
^prudenter egerintx attamenin rcbm ditfinid
im^geruntyHt^ifHodSorrAtes v/r (Aptentipimtu fno-
»
rtturtis /Efiulapio efferrtjuhtG4Uittaceum,quod Plato Del-
fhium D£monempat<€rnum Gr£ci£ tnterpretem Appellat , (f
Vide Eufe-
divinis laud;has Itbenter ceie&rat quoditem Flato , cum trL•»
;
biumlib.13.
7im£o miilta de Dep dixiffet , tAftdem in fine doSirwam deprxparat.
Juam cof/imacuUi eo prenuHtiato , ^uo cenfiit , ctiAtn Dijs^ Evangel.
qmsgentes coluerAntifident bAlferi& Dnjinum cultum atque
homrem propter /egNm ohferlfAiitiam exMeri eporteniquod
Ciccro magnA A»t*m detfotione FlorAitA celeiravit myfttriA ,

wmirufn tmpiidentU tncefluumj.pUnA (ScUafdpientipinto^


rum huminuTH fapiefttiA ftbireii^iA^mutatA efl in flultittAW^,
/ dem^fAiiAeftiUAveritAtii detentio
quAmv. 2, ABegAty tAnquAm memorAbile exemplum fluL
^^/»
titi& gentilium^Adudens AdUcum lerem^ CAp. lOy S. omnes in'
ftpientes (^fAtmprob4ntur,qutA dootrinA y>AMitAtls eorum-»
lignum eB (fc. ItA tf.firibit Apofloius de IdeioUtriA genttii'
««z-^»:mutavcruntgloriamineorruptibilisDei in fimi-
litiidinem imaginis corruptibilishominis,&volucris,
&quadrupcdum,&rerpentum_». GloriAtert Dei in eo
pottfitmum cenfifttt ,pArtim quedmhilfiynite extra fe hAhet^
Jedfimpltctfumum Ens eil ipArtim qHodneque primipwm^
nequefinem bAbet , dtque (tc mortAlttAti non efi obnoxiusy
utrim^j rejpeStu lehotJAb Apptllatur, Ham ergo D I glo-
riAm tmitarunt Ethnki , quAndo dtVtmtAtem tributrunt
extrA Deums , (f Deos mmortAlex ap^/
creAturis
pellArunt wortAles crcAturoi , non tAntum hom'ir'um-^ , fed
(f vilifiimorum AmmAntium,quin (ilApidum iigmrumJ» ^ ^
1 L 2 quoin
i 84 EPIST» AD ROMANOS CAP. L
yuo ingenerefluiiitiam hommumpa^tm tnfcriptura Dei ri-

det Sf>irum pinSim Pfal. io6 , lo. iijtEfa. 44. Jcrcm. 10.
Sap.13.
,, S^Gloriam Dei mutaverunt^ 1. non 'quodd Deum , fed
^quoadfe, non in veritate^fedfua opinione, 3. ndnfacien'
2,

de in\ De$ Mutationem jjedinfuocerebro aberrationem. ]


Crajpibueft idololatrUJpecies yquabominei mortAks
proDijs immortalibus fuerunt bahiti (f banrai,qHemAd'
modum d& ^igyptiorum JEfcutapio (fLMercurw teflatur Au-
Idololiitria: guilinus lib.g. civ.Dei cap. j3»^(e GrMorum Apollme 0* Ty-
varia: ipeci'
tbia.^^o^QX.\X'i>\^.zMKQmanorum']oy>e)SAturnOy Mercti'
es de qui-
: rio,Cererey Fefla^Diana,(^ e&teris deaflris Heftedus (^ Am^,
^ gui'mus\ih.7AccivS)CiC3i^lA.mcraorefiIdl•/o»af
3,J^..L
iib» de vani• ^^^ ' ^*'* oeflU,feles^canes,accipiires,LpfpiyCrocoaili>boveSy
rate idolo^ birciidiVmis ctiUibusfudrs b(>norAti,qmd Mgypt'^s 'mprimis
rum, \famiiiarefmt .SubtiHor eil iduIolairia,qiia in imagtne botMi'
num{\>itulorH^Draconum^^aliArum ereaturarum vermDtus
repr&fentAtm fuit , quAltifuit inpepuloifrAclltico idololAtriA
BAAlitArum^i.KegAjxulttis 'pUulorum^i^Reg. t2,(fc^deqtti-
biis Ffal. o6^tpder\2)i. Ezecb.\6jfpaPimAlibt infcripturA.
I

Comcidii cum hAC IdoIoiatrUJpecie cultm pApiflictu, quems


exbibtntpAtuio (f reitquijsfAnSiorumy quas loeficrAndAS ejp
firibnnt^nen tAntumpsr Acctdtns , tel improprie , fed ettAin
^erfe (fproprie^itA ut ipfttermincm ^eneratianems y ut /'«_>
confiderAntnryt^ non filum ut vicem gerunt exempUriay
i. dc fandt. imag, cap. 11«.
^UAfirit TierbA Bellarmini lib»

i
mAgine bonQrAtur^qukm ipfHm --
cum quo confentit Cofteru&in Enchirid«p.4Jg.iV<7» aUus in
^ Ex qu(y non ob-
(cHrefequitUfyOmnem bonorem^quiprotQtypodebetur^etiAnL•»
'
exbtheriimagini ipp^ Sed hoc tpjum efl glortAm Dei in^
iorruptMem mufAre iS creAturs. trihuertj. Et itA impieta^
.

6. AD ROMANOS CAP. . Sf

temgentiiium carpertyeos^ inprima Dccahgi TatuU reosejfe


Qflendere Ipolmt Apoftolus.

xit»iComp/e^tiur»in quk
b.
^
lampergit Adfccundam TahuUfn^cfii£ dileBionempro^^
Ethmcorum riprebendit^
eanjuriam iliam,quaMfibijpfis (f alijs intulerunt ^Prtmum
de ^speccAtio Agit^qus. genttles commifiruKt in feipfis v. 24
propterquodtradiditeosDcusiii dciideria cordiseo-
ruminimmuiiditiam* utcontumelijs afficiant corpo-
ra fua in CcmetipCis.Particuia ^io f3»tat^idoloUiriam effe o-

fid )
mniumfceUrumjoutcmytSfaiinora bomtnlsidololatrs tnfe
(f aHos commiffA,eJfeArjtecedeniesidololatri£patja4, Idtodi-
(ityDcum eos trAdtdiffe in deftdertA cordts,

iedutjuflm
tdeft^nen
ltide:<
ut caufA
peccAtd^eccAtH
iftorum
punkns
cuvshcymuc^
fceUruM
yCf
effickns,
IdoloUtris
grAtiAmfuAm detrAbendo cupidttAtibusfeuhbidmtbm fuis
ptrmitens, NominAt Autem peccAtA in femetipfos comi
Dcus
tnodo
«^uo-

dat Iiomi-
tra^

ncs in deii•
deria cordis.

milfaoi)ia}^^<nM) fcedationemfeu impurUAtem^ quafefuA^


corpcrA contAminArimt
qnam
,

mox ftq»v.2'y.rep€tit .
exjufio Diijudicto (S' iege tAiiunis^
cfuod Ante dixerAt , njuta••
regioriAm Detmcorrupttbilia, idjamAlijs duAbus phrAfibtis
exprtmu j quando dicit y ^os miitarc veritatem Dei in
mendacium , b.e.fA/soculiuDeuw vcrttm venerAri. ^ipfos
coler€& fervire creaturje potius quam creatori Deo
,

benedidoiQrecula-j* Reole ergofA6ium,quod^(juf Dcum


fuajpoliAruntglortAyipft quoque inproprto fuocorpore plenifi-
ant turpuudtne (^ ign emmta. lurpitudinem tllArn AppellA•'
bAt.i, generAli vocAbulo wk i>j paiTioncs ignomi
<*Zfpa<• ,

nix: tAitAemmpA^ifuntinfemetipftSy quibm (S ocuU (f


Aurei CAflorum bomtnufn Abborrentjj, SpectAluis exprimity
qttidperilla TmUn mtei/igaf , Sodomiam, (f nefariAmiU
lAtn Veneremy quAfxmm£, prApofiero ufu fe JHbftJtuerunt
L j mAribus
.

EPIST. ROMANOS CAP. .


mAribtUi^i^mares reliSo nutnrAtf ufufoemin^ exarfertmt /«_>
fetnviocmy cujiu propudtojAlibiAtnis exeinpli4m jupptdttat .

Ntromjuo capaS
Suetonius in ^
2p.(3' CAtulitu in Thallo £f* )

banc mpuricatem vocat mercedem


H)ipfitbt!lafua (fc. St )
'

Idololatrii,qiiatn iii feipiis receperint. Hoc enim patie


Detu irAmfuam oftencUt m
irhp^s iftii bomimbuSiUt-^qma^
non probavcnint Deu m habere in noti tia, ut loqmtur f
28,b,€,qHia Kotiti&f illits de Deoftbi ingcnitiM neglextrunt^
pre iihidine cogitAtionum fiurum alia de Deo fibi commenti .

ft4nt^((UJim re^a diSiabat ratio \ ideo Defiigrat>tus eospumre


in b.tc vitA nonpotuit^qukm ut tAlta tamj^ nefanda in feipfts
perpetrarent,a qtabm naturapecudum (f anmafitiumomnl•
um abborrii^Ef haBemu dejctleribusy quibusinfeipfos faoii
ftmtinjurij^
iMn uf^ adfimm Cap.ptrflringitfAcimra, quihm alijs
ficeruKt injuriam.Et quemadmodum inprscedentibtis Deum
titjufium JudiiemiatrodHxit , tradentem eos Satan& , fce-•

leribiis tUts fesdifiimio

fi»x,Deum eos
reiir,qiis

'
excarnificAndos
tradidiflfe in
noucoiivcniunt,v. %^» ^
X itAtiunc fAcit ^
reprobiim ,

tem honnnii ita corruptam^ut mbtireoii ne^ fentire,ne^pro•


bare ,fcd c(£co quAjt impetufertur in €A,qu&ne^ iegt^
iit

iDocAt ,-
du
face-

nAtiir£y ne^ juregenttum pAtrare licebAt, Ea Vero qu£ itL•»


proxm HVfi pcccah Afit .geKerAlivocabulo vocAt Tmmv ,»
omncm imqnitAttryf y.qitaopplctos ejje dicit,notAftSyeos Adver-^
fu5 om*7ia/ecu-/id£ tabuUpricepia nefarie egiffe.lScoYt^UO'
Aicqua a/iorum quo^^pHdicttiam iefnerArunt^cut impurita'
U ScxdGmiticA fuAm.x.\is\moh\x.^it(^nifJA) feulperfutia^^
quA mftdi<>sc Aitos circumlpemunt, 3. Avaritia, quA bontspro-
ximi tnhiAnt .af.'^<tc,X[\u'3iyqi4A datapperA mAle agunt y (^ Or
\^K^^tendofApicndA^(!i'committ€ndGomiitendA\ kclkIo, enim
-
EPIST. AD ROMANOS CAP» . »7 1

fifHpIkiterrv, a^iTJjoppomtur^ j. Invidia , tjitfade feiicitattj>


proximidoUnt. 6. Cdcaihwi^contenfionilnff^iioHs, qwbm
mmbitsVU£proximimfidiAntur, Hisaddtt prclixum cAtalo^
gHm altorum deUBorum v^joif^ t.quthus^ nen tantitm exter-
nafccUr/t iDerliifaolis^ centw.ffa comprehsndie 3 utfunt de-
tradio,obtred:atio,calumnia,iiianis jadantia, inobe-
^\zi\U2i^'^tx\\.\x\\\vc\(S c.'r>eruinetiatn interiores cordis ajfe^

^«i,«/y//»r,odiuni,derpedus proximi,af7fp^'ai ^<"• ^c»


(futbm ommbiis tandem generalem Attextt conciuponem^
quodcumgentiUs ex Itge natnra (^proprtAcofifcuntts. dtBdi
mine edo^ifiiant ^if^cf^u^et '^tS-^.e.judieiariamDeipotefta-
tcm,qu& cui^tribuit fecundumeperafua, factie {oQtgere po^
terantytaUaJceiera effe morte digna^ipft.imen non tAntums
eafae'tunt,fed(ffaci€ntibus cunfeniiunt/StH Rehmpubl.fu'
imptintta re hnquunt,siuod eii peccathm peccato ^ttgere,/(^
alienorum (^ fcelerum (^ puenarumfacere confortems. Hoc
ergo paoiogeneralisfni fyllogifwi majorcm propofitionem^ e^
jui^partemprioretnjatts apcrtc demof}fimV}t.tri:mirurio getji
tiles neqnaqua?n ex operibiis (liis juftos e(fe '^ qta tota bac tra*
iiatio degentilium impietatg (f injnfittiA pirtinet^

Paraphrafis hujmpartis,

QUum juftusfidefuavivcredicitur, omnenv


icitotc,
juilificandivimderogari operibushominum^quod
ut vobisordinepiObcm,videce milii gcntilium non-
dumienatGrumcoetLimJaijsenimnihileft^quodDeo
placerepotuit,fedmaxima impietas &profanitas in_.
divino,rummaetiatiiiniquitas& injuriaiii coii-
cultii
verfadoiieproximijunde iraDeijuftiilima & vindida 1

iingu-
IS EPIST, AD ROMANOS CAP. I.

fin<'iilari ab ipsa Dei dextra


zelo coel,itus , &: q. inflifta

inipfoscxariit.N^ qiiod impictatem pariter & pro-


fanitaceraiproriin^attinet^ionquidemipiisigiiotiim
eirepotiiit,efreDeum,eumq-, tanqiiamfummum illud
&«termimEns>a quo csetera dependent omnia, fum-
mx potentiie & divina^ folum majeftatis ciTe• Peus e-
nimhanc fuam & divinitatem & omnipotentiam eis
revelavit,partiminprimacrcationc,miiotitijs dcDeo»
rebusq^ divinis etiatn poft lapfum jam reiiduis partim :
|

inopere creationis, inquo &


coeli enarrant glQfiain
Dei,pFaerentemop'reierr qua;libctherba Deum, ita iit i-
giiorantiamplaiie nuUam pra^texere poiiint : ipii vero
Deum,neq^ad ejiisgloriamomniafua
licet fcireutjeiTc
ftudiacontuLerimtjfedlumenillud rationis &praecU-
rumfpeailum in creaturisnobis propofitum obfufca-
6:& tantum nonextiiiguere conati fuerunt, evaiiidis
ruisdirpiitationibus& imaginationibusdeDeo rebus-
qjdivinis,qiiibusruam mundo probav^eruntnon fapi-
€ntiam,fed piierilcmfatukatemjiomines alioquinfa-
pieJidtTimi : quin& ipfofarto fua oitenderunt ^ftultitia
inco,quodlocoDeiimmortalis,pliirescoiifti,tuereipiA
Deosrcveramortales iionmodoex nobiliori creatura
hominutTi,quos qualitercunqueben^dealijs mcritos
per '^^'^ fuam iii numerum deorum retuleruut,
veriim eriamex grege ignobilifiimariim crcaturarum,
volatiiiujTi & reptilium j quas omnes.& facrificijs &
|!
adoratioiiisculai rcligioseveiierati funt, atq.iiefic coii-
cramentem&confcientiam fe &
impios & profanos
fatis ftrperq^ probaverunt.Tniqnitatem ipforum , qiiod
attinet.fubiecuta ea eft qnam pliirimis modis idolola-
triamipfonnii,quamDeushoc pado juftiifime vindi-
care
EPIST, ADRQMANOSCAP» I, ^9
carevoluit, ut, quifingeutes iibi Deos alicnos ,Deum
expofuerunt , jain vicifllm poUucn-
veriMTi igiiominiie
tesruacorporapropriam fiiam tufitudinemalijs ludi-
brioexpoiierciu. Namnon contenti iiaturali venerc_»>
Sodomiticisinrupercoiigrcfllbus, praetcr natur« ordi-
iicni, & contraomnium animantium confuetiidincm
corpora fiia fcedifTimc poliiierur.toti in remetipfis ob-
bruteiceiites,<& nequcDeum vindicem Tcelerum, neqj
propnuv«,qiiemgercbantriibpederetcftem>mctucii-
tes.Pr^tereaqucmadmodiimiiifeipfoshac rationc fa-
funtinjurijtitaiiialiosquoquefiieriuit fummeini-
qui: alienam piidiciciam per vim & fraudem violan-
tes,fua proximo bona iavidentes, vitas & fortunis alio^
rum do.lose iiiiidiaiites j alieiiar famce detredatorcsjfua:
iadlatores,nullomctu Dei,nullo timorc parentiimj,
abfqueomniefFedu pietatis, abfqucullo fenfii miferii
cordia^ beilialem prorfus vitam agentes. Quis ergo
calibusjuftitiielaiidem tribiiat?quinimo ciim rapien-
tiirimiquiqiinterhosrciant, talia facinora graviiFima
mcreri fu plicia & tamenad ea connivciit ; co ^pfo gra-
viu: Dei judiciLnnfibi fuisq-, accelcrant tantumabeft, :

utquisexgcntilium vita moribusqj juftitiam & falu-


temafternamfpgrare poilit.

Quseftionesex hac parte.


QU^STIO !
Anivangc-
Scrihit Paulm^ rtvfUri iram ,'
iiumrcvclet
Oei de coclo : qu&riturtrgo numiUa nveU- ^ I
iramOci

'
tto
pe>

ore
lari?
"EPIST. AD ROMANOS

dtxitjtifiitiam Det
CAP. I.

in co rez^e-

Relp.JtMquidemetoeet Belkrminiis lifc 4. deluftin


bce h-o E)}Afigelio tributreoffici^
Q^^^^.i-^ubt fcribir iApoflQ^um

um terrendi : revvUri dmttta^tjufntifiH ex fiae wEttavgiUo,


utjufiificAtielfad^ttiim:nDei^quAmisiem EVAngetiu o/fjni^

Argnnrertta htis itnpijsimmineretdflAtHr, Idem baket Pererius difp. 10.


Pererij, iw C2i^^^^\9i.2i^'2<ovc\tr b probAre c^naturfEi^afigtliurh fc
c|Liod irsDei VeUre iram DeifMpsr emnts peccatoreSfhis rattombm^i, quta
tn Erangr»
in do^nna Eitangetic/t. i^ ApoftolicA agiiur defntura poit
lio icvelii
banc Vttam 4LUrna pumtione^ , (f <juod Cbrifim venturm
tur.
fit adjttdieAndnmomnes bemines (fc. 2. qittAin E'^Angelio
wonentur be>mn£s y tit agant poenitentiam peccatorum fuo-
rHm^^.c^uU pr&duatio tr£ Deipefl banc vitam maxime in die
extrerrHJtidicij AppAr€hit,4,cjHiA irafolum temporaria 0* cot-
pomlibiu Ac t&mporaneis pisnts CAfiigans peeeatores declATA-
CHr inFetertTefiam/entQ xtUa 'ver^^^jua retfeUtur inEvAngelto,
efl iraJempiternAyper quAmpefCAtorespoil hAnc vttAtn £Ur'
nis torqutntur cructAtibm , (^ bujm pr&dnAtio prepria efl
Paraeul
Pe»«rio
N\lcfi^VfJenti, ItaPererim. Nec njAgnepere diffenttt Ab hit
PomificfJi dooirinaflo/cuiis PAnm tn caniment/uper huvte -
cumpag. S SMi ftcfcribit : Nihii videtur prohiberc^ 1 <?uo
miniisrevelationem irafa^qneacreveUtioncm juftitiae
ad Evangeliiirti teferarnus» Eft enim irtraqUfvox
Evangelij,una juftificamcredentes -jaltcra damnansin-
crcduiosjiicutcontrariorumeadem dicitur difcipiina:
tf hnc ACcomm$dAt aiStum Cbrifli loh, j ^a. quicredit in Fi-
lium DeiJhAbtt yitam^tsrnAm\ qm non credtt^fuptf eo mAmt

tra
\

EPIST. AD ROMANOS CAP. I. 91


Kef .tatio/
im non credit infilium Dei unigenitum-»,
Dftf(fi*i H£c iUi ^
(jU£ (iverafiint^JAm uno conatu prAaptmm dtjcrimen LegM

i^ BtfangeliffiiffUtttm efl^ Le^is emm proprium cit^ reve-


Ureiram Oei: Bvange l^ ^oft^ndere grat iaw^mtfertcordisin^'
Dei.Lex oftendtt,Arguit (f dAmnat peccatum,^uodprom€re
tur ir^nt Dei ; Et^aKgelmm confuUt peicafoprtdicAtione dt^
CbrtflSiS 4crA;n€ntn BAptifmt^Sacrament0 Cosn^ 'ii Potefiate
davium^tnqutt Lutherus part^.art.Smalcald. 31-1.4.^///»
^iram Def revcJare mbUaitudcft^ciHa.m malediSionem an-
nunciArepeicatortbus i bo€veronon£ft ElDAngel^ ^fid hgts
Deut.zj,20.biHC lex dicttur irAtn operAri^Kem,4y\4, £li>Ange-
lium Autem tiofAtttrpotentiA Dei Ad/Al'fUmfi/p,y>. \, Nc^j
JHVAt PAr£um,quoddiflingu'tt inler munus EVangeiif prepri-
ttm (f AccidtntAriuffi^ AcctdintArmm e(fc diat, relfe/Art^
irAm Du,qHtA boc mutuetur ex legt^ ; legern enim in tbefida r
mnAre mfidelitAtem omnem % Ey>angel%t4m tn h^pQtbefimfide-
ittAtem in CbriflHm^ Hxc Abf^ omnifundAmento dkuntur^
NAm legisproprium efl^in quArto modo, inqmt Lutberus co»-
trA Antmomos , ActujAre (f condemnArcs, ElfangekurrLj
In^ideiita*
AutetH proprte eft Utum nttncium EfA^sZyj. 61.2, Luc^2, Jgi- \

arguitur ioj
tur mfidelitMfi^e in tbefifitte in bypothef sonftaerAt legt^
Lege, non
Argmtur^rQbibetur (f dAmnatur^AnquAmpeccAtum coHtrA in Evang^c^
j

j>rimumpr£cepturft DecAlogt : undepeccafttM in generc_s


definitur , 1, lohAfJ, , 4. boc eil• legid trAJ^sgre^Oy
ut I>/i/«/ Augiiftinns verba SAKiiiJebAnnks reddtdii li-br,

2 ,de confeniu Hvang.cap. 4. • Stl^e tliA transgrefio /it im-


pietas, /it>ei>itqktta4y boc e§l yftl^e contrM primam^ ^ five /f-
cundAW tAbulAm deiinquAtur.EttAynfi Spiritm fAti^ius dicA•
tHrtnHnduyn.irgttere deinfidelitate Chrifttim^JobAn.io m
hoc tamm pionfAcit voce Et>Anqelif fid vott bgi-<t SUiei^*-
,

fidn^udufn emm Jides tn Lhrii}um pnmt pr&^tptl


(Jilf 2 'Virtus
29 EPIST. AD ROMANOS CAP. I.

virtitiis esl % ita infideiitas prtmtprdicepti vitium, Acprowde


ex eo que^ redarguendum : (^ hAC rattone contmriorum ea-
dem difciplmaylicet correla tumM ^uodC^fides^ ($" tnfidi'
litAs fcrturynon Ad k,gemJpeSiet
EvangeliuM^ ^lttu fane
fonsJalHtis efl^alius damftAtionus *^falus efl ex EDAngtiio , di-
tente Paulo nofiro : reveUtur
jufiitia m
El:>A»gelo ; da-
mnatl9AutemexlegeKom,^^2o.s^3^ nonenim data lex,

Refponfia qtupofitil^ivificAre GaLsy^i^Olfjeoliones Fererij partim ma-

ad argu- nifeafatae jpartim ambiguitate lahorant. pjilfitas hjtc

menta* € ^qnod jcribit lefmm.prdtdicatiunem irdifempiternai propri'


am ejp '^^ Amento feu dodirins. E'vangeUc&. Namimale'
dioiiQtlia kgts Deut.2y,qU(tlPeteri6 Ttfiamenti propria eflin
qnarto modof non untum temporaies^fid £(€/ ^cenas com'
pieBttur : qutmadmodum enim vltapromijfnfir^uanitbus /<f-

gem non tantwn tempom/fi ,fed tAterna cfl : na ^StKors^^ ma^


ledi^ltolegis Aternd^ pcenas camp/e^itur.TAceo quoafupplkiA
peccatorumin Veteri Jefiamentomn femperfuere ten.pcm^
lia Jed &€[76 yquAle crat excidium SoJomorum , tm
teritus PbaraoKis^defcenfis ad inferos Abirami , DatlAfti,
Chor&At^comprtcum Num, i6. &
infiniia aIU, 2. Atnbigul•/

, qudfepe tottim mtmflerium ftgmfi-


tas efi in l)Gce Bleavgeiif
CAtj cowpieOhfis lcgem (
EvAKgehuw proprie fic dtaitm at' :

quefic mEy>Ajigelio^idefi>in mnifierio momntur homneiyUt


AgAnt pcenitentiAm , fed'voc€ iegu ToHtm autem minipiri'
(
,

umAdNolDum amentutn pertinet ^ undemirHm non cfl,


Chriftutn (f Apt'flolostnt€fdum argmre pevcAta^AnnunctArt
dAmnationem ac irAm Deiyterrere Atque increpAre contumA-
ces^fedomntA b&cfiunt Isfoce legis. Hinc efl AurtA HJa regula^
Rfguia Lu-
B, Lutheri diff>, i. (onti Antmomi (^ in centment. fuper
theri aurea.

*>
CAp. \,. GAlAt^ ^icquidoenditpetcAtum , iram fett
mortem^id exenet officmifi Legis , fwc idpAt in Veteri fiy>e
>> iH Nov&
. ,— . <
EPIST. AD ROMANOS CAP. I.
I
91

in Nova Tefiantento : (f ^UAndoiUfief^pr&dkatur gratia Dei < c

mm irs. Dei non in EVa»gelio,fed Lege fiert^

y>indi5iafeHp(cn4peccAtortbtis
mimflerijpArtem referuntur peccAtA
,
(^remi^wpeccatortimper lefimChrtjhim, tunc vere EVangC'
lium pr£dicatur,fj\ianet igitur boc indubitatum , reveUtto•
Nam ira Det efl

peccAtoruw^^d legew^nonad EVAf/ge/ujm referuntur peccA-


ta^ Ergo (fc,
,
igttur, ad quam
Adiilamquo^^ poens.

[ Difcrimtn legis (f Evangelij ex his notU C6n^icttur quafi


in compendio.Lexefi i. mintftiriunim«rtts 2» Cor-jtj.z^o»

Cbtidi.^, efl
.
pi ratur iratn (^ tnalcdiQionem Rum.^y i/« 3 . »<?»

reve/afi(>;u/fiiU
efi
ex pde
in Chriflum Gal^ 3 , 1 2 .^.fA^ icge non ffi hircditas,
Epdngelium » Utum rjunciutn'

quahxrcditas Gal l.^.cflpromifiie vit^ in Chrifio.z, Ttm,


2-,
(

Dei Rom. t,^.efi pronit£i9 ex


txfidt

u
6. efireveiatiofdei Gabr. /, 23. j

QU^STIO II.

Cum Irafitquoiaj^m perturbatio mentisy


qu&rittir ,
qnomodo ira trihnatur Deo^de
'
quo tamenjcriptum efi^qHodomnia tn tran^
quiUitatcyudicell Sap.capMytS ^faliasira
inUn ojiera carnM referiur GaL^ .

ReJ^K VenfitmAtftReguiAniBynllUibr.M, thef.cap. /. iii


Deus quo-
m noii cadu 2i(iQ\aci\U2i^cuw$rgoadfe£ifisfintm ku-
modo dica•
fi)cu

^'^
iit

mtro AQcidcntium , proprie DistriuuiMon poJfuKty fed


Dcus irafii (fpeeniteref mtjereri ^Srewinifci
^ turiraici,
poeniterc,
inifereri,&c
dtctturjn homme autem irA^jednon niCtinordtnAtA , boc efl,
l^elaptrfor.dprivAtA ^ yeinondehito more wodo^. ufirp^ta,
c<l opui CArnioyquia cfi pirturbAtio ntentis c$ntra dlUciiontm

CH s proxi•
94 EPIST. AD F.OivlANOS CAP. 1.

pro-ximijl&deKsconfittntiam AequAfcriptHmeil• ,} /^r. /.

ira •viri lufiitiam Dei non OperAtur^ Jra Dei antem non fi?
ptrttirbAtte anmi ejm , {cdjiidicitiw,qiio irr&gantur
peccatis^inqutt Aug11ft.lib.15.de civit.I)ei cap.jf.^ wi>« •4=
dit in Deumjudicemperturbatiutfcrtbit fup. PjaLo, fed tjuod
inejmmimflru fii y quiaptrlegeseim fit ira tjus.dicuur,
,

Cumergo Deics punit peccataftra Dtivemre dtciturjuper^U'


os bommum Ephe^,Sy6,cumper admimfiros lufltcUJudpcccaa
ta bumiKum vindiCAtyir^m p" mdtgMadonem tmmiiMre ^dicii

\_IraDeift^Hificdt.\'diff>ltcent'iamftceati Pfdl, iJocfuet-ur


in ira. 2,p(£'fjam peccafi Rom. i.£pbef^f^,%)emt ira Det wfilios \
'

hominum* 3 .mimfirQspoenarum PJdL/ 3 jtmmtftt in eqs irtnn

^
ifidi^ationem,']

nofler hoc lopofatetur, ^ yvupv 3ti


geniilib.H^fuiJfenotum; curergo alihifirtbit»
mtindHm perft^am fafienttam non ccgno•^
uiffe Deumu CorA^2i. cumqMo confenttt D.
lohannesyqui atleflaturimundum non agno-

iJ '
-o^ ^x.^ 4rU- -:^ ^A^.
Dupkxefl kerum kcorum conciliatio. "Vfja reJpeBu
Refp,
bj€l•i.Nam cum Apefiolus de mimdo loijuttur^ 'vufgtis Etb-
akorHm intelligit ^quad de tiTtp parum fclvitz cum auttm
^.^ etiAm geniC^L•.t^7an1fatt^n3{crbit , Pbtlofo'
pbQji inteHigit ^ ^ui ax operibu^ niundj. tS JttU CAufarvnir^

agno-
'.«.
BPIST. AD PvOAiANOS CAP. h py

dgnavfrunt etiam alicfuoci fiprtwum Ens^A (fyo Catera omKia


depcnJear.ti J^^^w fuflrn nntttum cum comn.unica-'
rtJ> , /ifs^f de Deo ipjis iugn:topr£dicArt d(:butfftr:t^d dfitA
Bpcrdea occuUarunt,ne apromiftnapitbc inteiifQ^erentur^cu
jt44 AamodutHpaucu (^ciuafKullt erant, qui d^^
re/peolu ipfi
Deo aiiquidcogfiol3£rur?t, Aliera conctltatie petitur ab exf
pltcatieHe ahjeHi : ubi triplex occurrtt d/fiinciio : i. cognitio
DeiaitAefinaturAiistaliafaiutaris : detiUlo^.atitr Paulus
ad Rom, de bac ad Cgrtnthios. Deinde cegnitto Dei alia esl
$€9^[^ botnmes.Deum ejfc purji rnente celeHdum:.
prA^fCA^/jiMji n&n medojiit , fed (f juxtA tliam fin-
ten/iamVitam(fftiAm €5* A/isrnm cenformat. lUam trtbiif
4
ii jpdflolus geniilibus in Fpffl.

AdCorintbtos,
R9ma»os , baitc dcrrgAt
StbtttcienimpracUrAnj tUamde Deo
tiam-> t^HAnipArnfnexnfitUijsnaturAlfbit-s ^pArtintexope-
-
rtbm €rtA(9onti battfirAnt i impur*<s fitU rAttocinijs confAT72i-
narnnt .frpe contrn tr-fctet.tiAW Aterml>iiiminii providentiAm
ijegaruvt , cfHod
ut Dcum colHcrunt
efi rjcgay e Dcnm ipfHm
ftd cumjc irent
. /^. Deum mns
Deum unum^ , ipfi
, §ffe
dtVttAtAttmejustnplurts dtvifiruni , fideribiu y ArHmAfitt'
l(U yhomimbHseAmtrtbuerunt ^ exifiimAnies divinAin
fintiAmw bismulto meliui Agvufc' poJJ<Li\ m^fumry.spoteu'
ti&fe mfindoi cavitriiftrunt yjcdiafut^^ foriunA rermn^
ty>entU4 Adjtrtpfefum : / rtkns dubijs Deodi(fic!tbAf't^(Schm
de Deo opfiwe pbf(o/opb^re*fiHr' , tnttrim vitAm Ai
gebafJt.Hcc mmirum cfirAtiuridilu fuis vitiAre , cjjuod purum
ex creaiuff^ bAnfiffmerat : btfC efi vtrtHtem Det tn tnu
dethtf^c^ i boc ifl• pr^fiten^ fe ftirr DorninM (ffaoiu Abmg -
te Ttt^ I. :6. I (w^eegnttio
larip^^wtla-s , hhjCura (f tmptrfe-

tnbnitur y ^ua fiiterunt (juidem Dei ttnitA-


iiAget>t)ltiffU

ttm ^petinnAW A:ernieAtef9Lj^ ^/^ mAJe(iatem quxemnJA. :


^' EPIST* AD ROMANO^ CAP. I.

ddbuc PauIus noficr boc CApiteeU trtbmt \ fidmbtlcerti de


'vero Deo^l^ereoj cu/iu

Jesfirvierunt tgneto Deo .


Dstdocere pOttteriint ,

iy.Renativer$ babtntex
minattone Spintfis fatiBi netitiam Dei quedMmmodo perfe"
tdeo Atbenien*
iliH-

5i am^id efi^adfalutem neftiram fufficicKiem y ut quod jctunt


Dei Trtnitntem inperfonis ff ^oluntatem de faiute geuerts

^
bumAfii in EvAngelio revelatam : fciuttt tttAmtxfcriptur/L•»*
qtfemcultum Dem Acceptdrelpeht y cujusHotitidt refpedu A'
nAturalemgcniium notitiam lifocatu ignomnttAm^

[ ihilofophi ginttlitim ctrca cognittonem het quadrifarixm


potijltmumpeccarunt.xveritatem oiCultAndo^i.fabeUUfuU
contaminando.i^rovtdentLAm negando.^. ^ demc^ tur*
fitervivendo.l

QW^STIO IV.

SieflaHqua naturalis de DeonotitiapCur


eafefe nonexerit in omnthm :fidmultifanh
qni dicHnt in cordefi^Oinon efl Oem PfalA^
1.^3" qut inSjlvis Autlocisfolitartjs hahitanty
n.ecaud untde
fuade Deo indtctum altquod
Refp.Loctis
Dee quidojuam
? ^

Pfalmi non tAm de Metitia^qukm de ntAhttA bo-


minum loquitur^quA Deumnon curAnt^ quem ejje credtmt, Et
pmaximemp^iquAntummtpfis efl jnAturakm ilUm lucern^
necnotiUA^

5 ixtiMguerecon^fitur: tAtnen td c^mrA coKfiientid dioiame^


! oo%jaHtHr,C9ny>iBienirHJuntm confiientta , ejfeDeunL^ > (^
e£e yindic€mfcelerHm.HincilliterrQres tS' furU confuenttA-
rttm^ binc iU^ conflernAttQnes ettAm fiAgttiffififm^rHm be-
nttnum
EPIST. AD ROMANOS CAP. I.
97
minttm^ifulrKina ^tomtrua Audientitim quibtis omitibtii im
fita iUa ammi tfii fifi ,€tiaminVitii ipfts , exerit, qua teflan-
tur^fereformidarcaliquodnumtn inftagitU bomimim '-
madverfnrumjHt ut iUamnotitiAm extrinfecus flagitiofa i//-
ta (f pYOtervA inficiAtione fidffocAre aufirjt, Si qui vero in
io^iifotit.Arijs hdbitAnf. bi longepttriora deDcO tonceptus '
bcre poJfHnt^quAmAlij^quihujus rnfmdifiice ignkuies noti^
cU KAturallsftiffOcAnty^ quibus impedimentis ipjtfint immu-
nes\ tdeontillAgenstAm bArbAra unqHAm fuit y quA up» a^
gnolperit ejje Aliquod numentinio quo fMAjor fit ejm bArbAri^
es,eo religimisfu£ ipfA tenACtor.^od enim Alij de Deo habent
exAHd'ttu,hocipfiexvifu (f cenftderatione ^rdinU ommum
rertiminmundo•^ tTHoexcreAturis fingulis , quibtiscnmcon-
loerfAnttir^fiqtiidcm nibiitAm vile eftin mundo,quodKi>n dt^
Deo tefiimonium perbileAt.
QUitSTIO V.
Quomodogerjtiles Oeumafe cognitumnon
reciecolentesdicuntHr inexcufahiles : cum
tamenid^tit Deumreoiecolerenti nonfuerit
inviribm ipforum-ifed fimpliciter Dei do-

eisnon
manifefiavit?
,
num \poum in Dee.CHlpa rejldehit^qui 'vires
iUasip/lsnonfuit.largtiiiS) aui qui 'verbum
in quo rationem cultns fut

RefifXoquiturApoflolu4PAulus tton de excHfaiioHe w/-


Htn AutpotentUyfedignorAntUyboc efly nonprditendere potue"

proprUconfiieutU, quAtpJos de $
runt Etbnici , fe nibUde Deofcmffi^ : itA enim reclAmArent
Dei muitipUcUer
cofiHfm f
9i EPIST. AD ROMANOS CA?. I.

c$ntfi»cjtt Verium autemfuum ipfts non inlpidit uominm^


(tain EccUfia gentllibus ttiampropojtni , qnad lex J'^ profs
lyCio adfacra Hebr&orum Adwittendis cfitHdii EzecLi2^ ^g.

Lcvit r,Siif* Cum ergo non efftnt fgnari infirmitatum fua-


rum^qHQdnonpQfimt naturaitbus viribus Deum re^ie coiere,
( hocipfunt enifh efl,quodprobat boc Iqc» Apofioius nofter ^ ex
lege naturs.Hemme^njuficripoJp, qtda nemo ex lege mAtu-
rdDeum colere poteft ) ip/on^m fmjet , qu^rere
re6ic
Ecclefiam, ejfUAmDtM fimpcr m iiluftri ^uodam ioco in wundr
habmf conftitutantyfama miraculis^ celebrem 3 ubt veram cof
•;»
iendiDeum rationem dijcere potui^tnt ^quemadmodumttfla•
-::.
es ao
tarfcripturAyfemper exgentUttate atiqnos Adgremmm EccU'^
iccl cit^m
fi£ljra'ulitica/eaggregaffet(jfuales erAnt letbron fecer Mofis
convcrii.
ex Midtanitii^Gtbtuiiita, lahif Amkiefm ex Edomi:iij Kuth
txMoAbittd^HirAtnrexTyriyReginAAuftrit HAAmAn SyrtUy
Rahab ex ChAtiAnitisyf^quampiurcs Alq.^i vero boc nonfe-
ceruni fidpopulum iHum Dei canf-umeliAinfuper affecerunty
ne^ de leeroDei cultu Joliciti unquAm fuertmt JAmpropria
,

\fuAcu\pAio diflitHunturiin ignoravttAfit^ juflo Ijei jtidiao

QU.CSTIO vr.

Cumnon omnescxgenttlitate^eritatem
illam Dei in Injuflitiadetinuerint ifUi-
dama multitudine Deorum ahhorrue^^irjt^
tjuAriiur,annon meliores iUi Ethmcifuerint
ftlvati
Re/p, tjlfmme, CUra enim efifententia SAhatoris\ (fut
n&ncreda mfJtunt, jamjudHAtm efl, ioban. }, qu$p<v&
boKo ii
,

tPKST. AD ROMANOS CAP. I. PP


hon(^ificAtfiitum,won bonorificat Patrem, qut mifit eum^» , io^
han. Sy2j, hletfHt adboc datafuit Ethntcii qualiscun^j no'
titi* Dei

culttbtts
^ regimen locomotivi^ntper iUndfalutem adtpifct-
rentur'.Jedut de DeomagismAgts^^inqiiirerent ,
Deopr£C€ptis ipfum colere ftuderenty utficietatem
y 27,

humAnamconfervarent>qHam drfciplin£ vimuif^ car-


ruere neceffe eH. Sa Im autem t^ VitA AternA non mftpirfi'
deniinChriilum apprtbenditur» Falfaigitur (f impta eil
fententia BemdtBi Perer^^quam rS AndradU (fa/ijswHtU'
atiis fj^difp. 1%. in cap. i.in Epift» ad Rom. kis yferUf:
Satis eratantiquis homiuibns,fiq,iii abfqueChnfti fide Pontificij
crcdunt, ct#
manifeftata ralLitem coarecii ti runt^habuiife fid-sm ejiis
iam Ethai'
implicitam infide iiniiis Dei incluram , crcdentes vide^
cos quod^•
iicet,DeumeirehumanigenerisSalvatorem fecunduTn modo fidc
ordinem&modpsipiinotos, &inmirabili fua provi- hitbuffle &
deiitia occul tos.
OiAbelizuntjttftificationis £
Falfum eft boc (f impium , qutn
ludihrium,
fcriptHTA fimplhiUr , extvA EccleftAm non e[[e fAlutems
verk
JeflAturenm
&
>
falvatos i\>

Alffyjagnitione C brifti nuliAm£j[fefidem_3y fidemJi4fi>ficAft'


tsmnQnejfeexnaturAlibustUis notitjjs ^ pd
ex Attaitu verbi^
item neminem nAtur k qujirereDeum ut SAlvAtorem KomAn,
jfiU Credsre Autefn cjfe Deum y efjiHnumiDeHm^^ ^^^^
bonum^jufium^cAflum (fc. non eflfidci juflificAntii , nAm &
bocdAmonescredunt lAC> 2. fedfdeibifloricA^UAmntAH^

^ Ne^
tumex verbo^fed^ AlmKdepstipoiefl, qualiocuK^
notiiiA Chrifli,qUAlis efl ilia mpficitA , qUAtnfingunt Ponti-
ficij^fAbatffedfidelis apprcben(w meriti Chriitt-i quA mdlo
fHodocAdttineos, quifunt extvA , de quibus a^ l

perie teftatur Apoflohsy quod prAdicAtio de Cbrtflo cruci'


fixoeisfitfluliitiai^ Csrinth^ /. (f quodAmmAlis bomofiOiL•^

inte!l•^}'
ipo EPIST, AD ROMANOS CAP. I.

inteUigAteAjijtufHnt Spiritm Dci i^Cor^ 2. qualia profeiio


funt iia myflerM de redetnptione 0* (Alkte noftra , qu& Atgr'
nis temperibus tacitafHiJJe & abfconditaynunc t>er6 reveUta,

fcribtt D.PanluSiHonper lumen rationis^fedper Eropbetarum


fcripta ,,* Coinctdit trgo error Eontifciorum cum hs,'

^
refi Peiagianorum^^uafi alioqiiifiia lege nAturAfim Agnitio-
ne (ffidefaharfpofiiHtyquosrefitiavii Auguftinus lib. de->
iiat.&:grat.cap.i.&coiicraJulian»lil>.4.cap.3,&c.
QUi£STIO vir.
Reprehendit Apoflolmgentdes interali^
jOppofita proptereap quod mutavertnt gloriaincorru-
efthxcquac-
\i\io Paraco,
ptthilis Dei in imaginii cor'-

qucm vide ruptihilishominis FS^ccrgoneplane non licet


dub. i^.in
pingere autfingere imagiuem fimilitudine"
cap. I. ad
ve Deiyprsfertimcum DeHt.4xij;.firiptum
ca^jete diUgenter animahm veftris : non
:

enim vidiflis uUam imaginem die quo locU" ,

corrumpatis ^
tm eiIad'vos in Horeb e mcdio ignis neforte
'veflrOyS^ ^faciatis
,

njohii

Gloria Dei
quomodo
mutetur? ^
fculptUe^aut imaginemuUimfimuiacri ?
Rejp» GloriaDeimutafurnoninip(oDeo:ii enim eil d^im•
UliAf,j,a,(edm opmione, cultu o-fide de Deo , quAH-
do eialiquidAffingiiurjquodel^coKtra revelAtiim verhum,
qualis mutMie gloriA DeteB irt idololAtrta gentilium^^ Pon-
tificiorum,ahi non modbfAnSits cultum AdorAtionis tribuunt^
Iko deoitumifed ^f^AtuM iimAgmes^ Dei (^fAnBlorum
foli

reiigme "Pmerantur, Pmgere igitur AUtfculpere mAginem


EPIST. ADROMANOSjCAP. L lOl

Daittit "^elea adoreturyvelDeus in^eAyidfaia^effet mutareglo*


riam Dei^qui expre^e probibuit^facere Deos argenteos velAU"
reos Exoa.20y2^.fedbabtre imagwem autpidiHram Dei in ea
formAjqua apparmt^Ant Cbrifii crucifixi » hiftoru ergo^ ne-
qnAquam efl mutAre glortAm Dei^quinptthu efl promoverts
bonAmpartem Dei gi9r'iAmiHrudibtii iS idiotts : Idcirco e- PiAuraeft
laicorum
nim pidura in Ecclciijs adhibetur , nt hi, qui literas nc-
fcripcura*
fciunt,raltempanetilnisvidendoIegant,qiiiElegereirLj
codicibus non vnlcnt^fihbif GregorMb^j.Epifl. log. 6c ali-
i-ideilpiduram adorare, aliud per pidura? hiftoriam
quidfitadoraiidumaddifcere. Nam quodlegentibus
rcriptura,hoc idiocis praftat pidtura cerneutibus,4i/ iib,

p.Epifi.p.Nc^ contra bAncfcnteniiant quidquamfacit quod

[
,

cbijcituraViLi£o dub.ig.cap.i.Rom. ipfis atuisfubinae a-


iiquiddtvinitatis pHtArt^Aliquid^ reverentUtribui
piteris ^mHlterculufuperfiitibfis j^Ab adl^enis idoloUtrts : idc'
nim metuendum n&n eB, ubi ep/mefA//a (f idoleUtrieA cx 4-
mwis bominum 'verbo€veliitMr,m^ cempertum efl , tAie qutd
mnoflrio bominiUii cx verbo Dei reSle wformAtis \ qtt$dft
Ad\>en£ idutoUtrA taUm de flAtuU opimonem bahent , aI^ me'
Itora edecit ipforum culpAfnprsfiAre non tenentury ideUtri'
AnjfalDerent mbfloMinm in Antmo j ettAmfi nuUAsm tempits
vidarentflAtUAS, ^uodfiXero etfidefster confiAtet , ^AtUAS
AhquAsfcAndAlumpraibere intuenttbusy non diffitemur,AUte'
ritate MagifirAtus eas Abolendas ejfe , td^ exemptd Ezecbii. Qaando dc*•
Regti^qui £n€umftrpentemipfimDefjuJJufabrefa£ium penu meliends
tus confregit \ vocAvit^ NebuflAK^cum tftderet , iJrAelitAi ei fiatu2«

Adulereimenfum 2. Reg,2S,S4*Lecm Deuteroisomif Agit dt^


imagiKeDei^qu&ejm exprintAt eJfenttAm (^nAturam, ta-
non tflfACtettdAi nuUAenimcreAtuTA Atitpi&ura eJfentiAm
lis

Dei exprimerepoteil XfedintAgo^qud repufintct AliquAm vi-


j fiofiem

10 i EPIST. AD ROMAKOS CAl^ I.

fieneni^qua appAriatfan6lisy ne^fu^aijtiAm ( proiibita. ; cur e


wmeamrepraientAreformAmnenlic-eaty in ^ua Detis tpfe* ;

mst(e dcpttigire voltittl


Demde rejpondendrmi eft yfdidium illud propric Jud&os
concernere bts emmprotaihUum erat^ne uffa^ imapncs facc• I

,.fiy 6«.• rant^qtuaad cuUHm iAGlorum naturaiUnr erAnt prcpcnjt: ]

c^ffknit hac ratione , ipjum interddlum ceffare mceffe cfL j

^^ando AHtemfiibinde crepant tHudex Ep fioU 2. loh^ v. ttlt^


£lioli cuiloditevosa iimulacris , (^ alHrum D. Pauh /«

& C<i?r.ii,/(?.idolisremeutes regnumDei 41011 poilidebuiit


Imagines
idola diffc^ (jd quGdobijcitMarn£Us . 2,deEucharifiu:apj,) Semper me-
runc* nimertmus ffi atua^ in tjempiii nofiris noneffe idela^fidima*
gsnes: ex Mecefittate^Jed CbrifttAHA libertAUt^n mltus^ -

'
fedornAtusgrAtia in iocofanclo pofitAs % de tjuibus ntdium-^
prorftu injcriptura interdiciitm legitur^

&0€61,€
tur cum Gregorioin
Concludimus tgi'
AdSereniini : Si q-uis i-magifies
adorare vero imagi*
uesomnib=usmodis devita :

tas tiiaadmoneatyiitex^^iiionerci geilaf


puiidionisperdpiant;&:in adoratione foiius
teiitis fanda^ Trinitatis Iiiimili cer profteriianturt
QUJESTIO IIX.
^
fed lioc foUkite fraterm-
ardorem com-

Cum Apofiolmfcrihit ^Jradere Deum


^u,

geniiics in defideriot cordtHm fuorum^fS' ^*


2S*tradere eosin rel>rOhum jenfum ^ annon
Deumfacitautorem peccati ^
R cfp^ ?rmum c mnmmfan^e hc u-ntndum €ft, mn eje
i^i.qnitatem ap,udDeum fiddutgere.€um omniA ^i£{ut7t
> 9
,:

EPIST. AD ROMANOS CAP. h


Pcccataho•
mbiig^odtffe eorumijiuficit SAp. //. AdenodatiQnem Autem minura in
hujus dnhif t./siend:tm eil ^peccatA bu?rilvum in tjtdadruplici quadfuplici
t]ft d>fferemtA : ^HddAVi mhtl aiiud funt qf4A!yt Dercarti-. funt diiFc
qujidAVi non ta^stumpeccatafit nt ^fed * CJ u . fii/iqatnti- \
rentia.

um peecatornm \cjUJLdam funt ^tzz2it2i & pcrna: prxcedcn-


tium cjUAdam (f
.•
infipeccat.^funt^f^fpctnAprdcedcntinnL•^^
if CAujAfubfecfHentiHm, 2, fciendum efi , peccata referri Ad
DtAbolnm^ad bominemj (^Ad Dettm diverjo rejpcofu, Ad Peccaf a
av;iiho\uiW referunttir tAnquAnt CAufkm impelisntem waIo^ runcur ad
bominum ^oluntates if Kentes d Deo Adverfas,qnil>fis (itco. Diaboluro
gitAttoncs maiasfuggerityi^ $ccAfioms eoo in aSiumproducen- id homiri
dl oftendit^ Ad iiominciii, tAnquAm cAufampropmuii'• ad Deiimi
ntAm^ (^ Adpcc(a>idu:nnatHrafuA^prQmptu>H ^futwfiicrA»}
te DiabolofActt impenftm } <jH9djponti fABurm trat, <Ad
Deu m dini^j , utjnfltinjjudiccm , fui peetatio fabfequenti'
bus interdiim antegrrfpim infCfmtAtem vtndicaty ut prdfifif
^poftolinofirilocTts ex^refe dccUrAt. Ad dtAbolnm igitur
iS bominemreftrimtur ficcatA , qnAtenm peccata, CAufie &
ptUAtornm Aiiornm funt itancf^Am AdAutorem (S cAiiJAf^^
peccatf: Ad Dtum vero quAtenus ftint, psccAtoruf?j^
non fanqnAm Adcatdfam auc antarem^fed tanqH4m Adinndh
cem fceUrum ^peccAta pcccAits ptiniente?n-y. ttA Deiis huc ioca
traderc didturgpntes iviJen(Hm reprobum ; Alibt gentes fe»
rnetipfds ttAdtre ^nhuKttir [':'\> ptrp(tra-ndufn omne
immkndftitni cttm Avia^tAtc tp^e,4,ip.l^ Auteriiiim tniei'
l'igAtur,(iHemodoDe>i5trAd.it hormncs inpeccatAyA^t.e omnia Quomodo
remolffvdA MAKicbAorum bUfpberntAjtfUi epiismoat aHio Oeus traJ;)r
efi
pcccarores
rieni 4dfigYfA*'tmt mAio Deu.bAbutimmAlitiAtnAnimii bomi-
in rejjrobu
fium effi-.Aiiter nperAntt^dc qmbus Augnft^fer.SSM tenip^
^Cj/vln. /ikf •/.•/?'>. >';y!>. //. J/j7fic\ Det/m effc raf'lj!ifn
irrtpeUenUm mMAi bomwum ijelHntAm aJpeicandum.Hsc c '.

emml |
104 EPIST. AD ROMANOS CAP. I.

enrw ejrti verbafUnf. ImpiJ ^


pr£frAi}i bomines certa defli-
nationeDeiaripeccandnm ftitrunt impuljl, Jtem : Dici'
tur qtiidem SatAtt excdcjire ijominum mentes y fedHnde boct
r}ifi,qK$dA Deoipfowanat efjcaciatrrorii.'] ^

Nos t>er6 non niCibenum Deumfcimm , qm non efl Dens


lioleiis tniquitAtsm Pftl.s-deinde (f hoc tcrtendum^Deum m*,

^pr£Cipere,7te^ "pelle^ve^ Approhnrtjne^ cfficerepeccAtA nilo

modo^nc^ ettAmtacito quodam motu metjtes honiinis adpec^


candum mpeUere X ne^ tamsnpeccAta 36)€6
(^ni^de
permittere, Sed quAndo Detis jUtjtiftmjudeXt trAdit bomi•
nes in defideriacQrdis^concurrit Adiione fua generAli l;>el

[peciali. /iuiione generAli guhernAt tfJnflentAt omnes crcA-


tura'S^(fficetUm Omneshommimwajus at^ volurttates m :

biA^itu tno'\>endl(f volendi fitnpUciter ad Deum referendm


eflijuxtAiUudAB^ movetMir (ffutnus: eAdentA-
jj, inip/o
iiione generAlt prjLJQit t^pYAdicit ^omnes homnum A^tones
konas tf tnAlits ^AntequAm eviniunt ,ABti)nefpeaAliijuaiciA'
rtApoteftAtequAdrupliciter Ad A^ioncshoriimummAla^ con-
currit^itA tAmen ut nuUo prorfus modo cau£a peccatifiAt ^ j^
deferit peccAntemfitAgrAttAffine quA mhil boni eft in homme,
quemAdmodum recedetste SauU Spiritu Domini, ntAlm eum
inlpafit Sptritm I . SAm^ i6, 14. quA dere Cbry/rflomiis /oqui'
tur h.omiL6S'incAp,i2,Job, cum. deferimura Dco, tradi-|
murDiabolo,incujus poteftatem redadi in noftris ma-,
lis afficimur.i. ;6owi»fwyi^/ relioium pcrmittit cupiditAti•^
'^^-^rPif'•:
btu fuis^iquopABo id, quodJpefloliis mfler blcper XrAditio•
nem exprimit-^aUbiperptrmiiitomm €xponit^6ior.t4 , ij.pet'

mifit omnesgentesmgredi VtMfuas , (f Regius PfAites ShiJ»


dtmipt eos/ecunduMdefiderium cordu4mfuorum,tbuntift adfi
inytentionibusfuis, Etfic bunciocumjipvfloli noflri exponit
Ambrofius: quoniamadinjuriam Creatoris Deifiguras
»crum
EPIST. ADROMANOS CAP» I, 19J

rerii ra Dcificaverunt, cum fea Deo avertiifent, traditi


rimtDiabolo.Tradere,autemcftpemiittere,noiiautem
qtia? in defiderijs conce-
incitareautinimittere:.utea,
perant,adjutidDiaboIo explerentin opero/
[ Hanc perm^dnem Agnovit ctiam Lutberui tont^s. Ut.len»
f. 2o6. Detu^harAonem tnduravit^ duntillutnptr icrbum
Mofis velat rx^iwe» abUturi , tnvafit^ (5" inttis Ij^iritum

dedityfcdipfmt itnpiam corruftionem permifit Satdna re•


gtiAtiti acccnfercy intumcjcere , &'froccdere cumfeiuritate
^uaddm (^ contemtu.l

Vocai quidem Vari.tis ( dub, ig. ) diiutam (f Dto injuri-


amyimo PeLig'tanamglo[fam,tradidit^idefi,permific rucre in
repr^hiimfenfum^dAudilDimm^AmipfAm ejfe interpretatU
onem/criptHr£,quam quifiquuntur^errare nonpejfunt^ Sae-
dum Autem eB^nes rieqHat^uAmflatuerepermi^tonemDeipla•
ne etiofawyiut Deum ipfum otiofim^eoiatorerHpeccAtoru„/ed
CQncHrrtt uti^cum permtfitont PElAitquavoluntas ^invito
enim DiO fieri mbilpotefl fed boc dlfermimx qmdptrmifiio
-y

ipfum aHumpeccandi refptcUjquem.qmAPEUSnonlPuU^ideo


pirmittit i "poluntAs Autemfinem A6ifi<s^quemex mAlA.A6liaiie
bonum Dem proftAfApientiA elicere potcfl , (/ bucjpe^iant
poprernA duo mef»urA,quaJAmfiquuniur.j. Tertie igitur de-
Deus aBlones^ijs^ metasprifiribit ,
quous^
fefe exietideredeieAni ; npn cmmpAtiiurmAlos fitrere,qfiAn•
tum (f quandift ipfivolittrmt^fedpomi circulum in nAribus
ifforum, (^fdp^ inVitos .aL• infittuto reliocat in cQmmodum
bonorum > quemAdmodum exemple SenHacheribi declArAtur,
EfA:i7,2p,4, Dem^mAlas bominum A^iones ad honumfi-
nem decUnAt^quem bominesinAluiofinunquAmAttenaerunt,
qucmAdmodHm loppbus frAtribiufuii dicit : Vos cogitai^is
dcmemalum:SedDeusverdtilludinbonu)Utex«ilta-
O ret

6

Ttt
EnST.
me Genef.yoj, lo.
AD 08
£";r ifii
GAP. .
erg^apparet^ non ejp necejfe ut
(

D€o')>elotiofamp€CCAtorumpermtfiionemtnbHamm , '^elflA'
tuamHS , ipfum uUa modo veUeptecarayVei adpeccandum m-^
peUere_j>^ Afftrt ^uidem Par^m loco , pro confirmanda^

tlU bU^bemia^hcum Augufimi ex lib.$»cont. Julian^ cap,^,


ubiftrfbiC,Deum nuUo wodopermitterepotuiJfepeccAta ,fiea
nolmjftt, Et exlibrodegrat.&hhraarbitr.cap. 2t.ubi [crii
bityOetmil^oluntatemhommt^proprrofiiolifitiomalam in hoc
peccatumjudiciofuoJHfto & oecfileo ncli nare. SedhAc 'ber^
bn^pfecundum literam intelligantnt , fieri nonpotefi ,
^///;2_>

Auguflinus (ffcrfptur£y(ffibijp/icontradicAt. Nam/cripiurd


fimpticiterfAteturx Non vol cnsiiiiqurratcm Deus , tu cs>•

Pfal. j. (S Augufi. ift rejfonf, adnrticulos falsoftbi impofita^


art, n^.pribit: Si a juftitia & pietateqiiisdeficitifuo irLj^
pYsccps fcrtur3rbitrio,faaconciipirceiTtia trahitur, fua'
perfuaiionedecipitur; neciH: tali negotio qnicqiranu

diviiia? voluiitatis intervenit J cujus ope fcimus miiltos,•


Ae iaberentur,retentos:nullosauterrL^i utlaberentnry
Hioftiodo' i
m pul ros«/^i?i Auguftinmpii ^ Jobrit, giuodergo Alibifcri-
icatur De- bity Deum nuUA rAtiene pcrmitiere^ft nohaffet / id dt vohmta'
lisvelienia•
& incJi'
tefinid, non ipfius ABtonis mAU interprctAndti ?)i ^ NAm^
t
are homi*
mAlis hommHmwlttntAtibus ben^ utitur^ & finem hunc bo-'
numpermifiione vult (f ApprabAt. ^/r.ndo autem dit^•
aeflnf ad ma>
iOQ*
Deum 'inclinAremAlAmbominiimvohiKtatem tnpeccatu:n-x'^
interpretandnm e^, Hons, ^uodmAUm .bominrtmvofunta'
ita

timfAciAtyneqjquodmpvendohominis "^oluntatem y niAlaef


fic'tAt^4ut effieotA approbeij fedquodjuflojudkiopeccatortin^'

pecCAtisfitiireiiBotdltAobifcit^ijUAwfefe bonAfunt ,fidpec^


cAtor in reprobum fenfrm tradttus eU AbutituT in majorem
octAfionempecCAndii ^maHs eft Dei toUrantid f€U hdtiigeift
tiAi^HApeccAtorfstiiltrat ; sa emmpij Htuntitr Ad pxmnitH'^

,

. .
.
.^—^
EPIST. AD ROMANOS CAP. I. 107

4m Rom.i,reprohi adrefiftendum Deo : talts eii prAdicatio


mirdculorummuUipiicatio (Sfimilia,(j^ibusiUuminari
iDerlfi^

poterant,(^ exinUnttone Det debtbant L•omines, tpfiautem


per Accidens ys ipfis WAgis magii^ exc&cantur » ijuod
patet exemplo Phamonis^ (S PdttitiJ teflaii*r,EvAfii

geiium,quodp€rfe efl odor t>ii£ ad vitAm^ mp^sper accidens


fieri odorem nidrtU admortem 2. Cor.Zy . At^ pc femet ipfum
i

explicAt Augulhinus quifl.tnExod.ig. iittalccor haberet


Pharao,w^«/>,qiiod potentiaDei non moveretur ad '\^
etatem , fed potius ad impietatem , vitij proprij fuit.
I
Quodvcrofa^afiinteaj quibuscorfuovitio tam ma-
lignuinrefiileretjuirionibusDei(hoc eftenimquoddi-
citur iuduratum iqiiia i\oi\ flexibilitcr confeiitiebat,
inflexibiliter rcfiftebat) dirpenfatieiiis fuit diviiia: , qua
talicordi nonfoium juftajiedevideuter juilapocna pa
rabiitur,qua timentes Deum corrigereiitur.

QUi£STIO IX.

Apparet ex prAfente nofiritextu


v.i^ ^26 peccatumumus alteriu^ ejfe
nam:eo(^diBo mhiiufitattiis efl indijputa^
~
UQne de caujfapeccati* Sedhuic ajprtioni tria
vidcntur ohflare. /. quod Deas non eft autor
pfccati autem autor poeriAijuxta illud A-
:

mos.j.non efimalHm in civitatcy ojnod nofe-


ctt Dominm, 2,peccaium ? (jHod feccato pH-^.
ntri dicitur^ non nif "voluntarium tfl^

1 afro-
;^
6 EPIST.

taria.^, poena jufia

juflum,
peccatum
AD ROMANOS
efl
am perpeiraium: poena atitem nonc/ivolun-

alterttiS peccati
^
efi^
coniratransgrtffores legis^peccA^tumefl
Ex quihm omnibmjiquivideturk
CAP.
contraconfcienii^

^indiila nimirHm

poenam
I.

effk
.

'

in•^

non
pop.
Rejp^ OmtteM hanc dtfficultAten^ifohit gemtna peccAti
confideratio.Autenim confiderAturjuxtaformam^^ natu-
f am i» ( ^^uatentis efl \'^ [ecundnm caufamprin'
cipitim^ffium privAtit)»tm , ^tateffus eil jfilfttAliiogratUt
Auxil^f^ diVim^ Priori rfJpcBu non efipuena, idt bnec^ Dto
-^^^ involuKtArium^neqjjtifiHm tfed repugnAt undiquag^

\
,
DiOyluftitu^ dilfins^eofteriorirefheciupteKacft iDcus entm
nemmem defirit aI ipfopfifM dcferAtutAltquoties^wqmt
Augufiinm \ytemim etfArK grtAmfiiAmfuL•rL•k, mpqtnfi-
nietipfumpcr contuma:em riiedwrum conUmtum (uhtrAxertt
^tfieygononpeccAtumipfnnitCAufA tAmenilla judkiarifi^ id
efi,Jubtra£iwgrAti£)A Oto tfl^iftojudufo vimiieAnteprsce^
denttA dtlidiAy Atquefic cAnJfa iHAJfifiA ep^icef aoim pece^n^
difittnjuflt^imtis : t^^quiimVto p^ccatumtn leipfumefltjolun-
tArmm^fuhtrAclio tAmen grAtii diVtnit efi contra vo/uniA-
tempeccAntis ; ut €f hhcfts if difficuliAteSi quibtu expofiti
fitntpeecatOreSy ( dem^ morftU conftienttaiyinfAmiA (S
qUApeccAtum Ipelc&mitAntur, li>€lcorifequunturi^jPimbm
,
omnh
hmfuperfedtre iDeUeTit pecCAtores.Viat LovahditaAih.iiQn•
tcnt.diftin^ 36*
[^Pecfatitm eft caaffAfeccati^ mn yefe^ufuiyfed rejj^e^lu ad'
jun^OfumfHorwn^ AdjunSAiUa/iint tripUiiA : veiquoad !

wtert^
EPIST. ROMANOS CAP. . top

interiorem iHdydinationentammi : vel quo sd exteriorer --


ilustvei^ud confequentiapeuAtAi m mayfus cenfitentUt
infAmia '.]
QUitSTIO X.

Tradidit Oem gentes in mentsm repro-


ham^ ^j,28, num ergo priHi mentem habue-
rnnt natur^ probaml
Diflinguendum inter reprohatiBmm originaUm
Rej}.
Cf habituaiem^HAbuerunt ftne mentetn natur^ ref^oijAW^ (^
adbonM a^ienes ineptaw,ex vitiopeceatt enginaUs '.^^-
bitusmalitU fnbindk creVit,ut $mmexiu(fopudore ruerfnt in
f€elerA^onfaltemi<mtralegemD€i ^loerumttiam contrA. re-
^Amyationtm, ^Uns igitur naturarepreba , Jub(rA6iwnt^
grAtis. divinaifABa eil improhior.^iodAutem Detis fnentcex
ongtnali%)itt6impurAm non modb non fafJAli>it ^Jed infuper
fi/}ijpfi(f defidef ijsftiis reli^uitjjufit^imum fult AKttgreJfn
JdolomAniAjuppiu ium,
QUitSTlO XI.
Monet Apftclm Paulm Ephef-^ysScor"
tAiio(^ownM immunditia neqHidemnemi' [

neturtnterijos : cur er^otpfemet tam proli-


xhtam claredefcribit Eihnicorum Sodomi--
am (^impuritatcm f
Re^. NominAtio impuritatis^quo AddeieBAtionem eflpro -

bthitA : quoAddeteflAtionemnon. iteni. lU Spiritus fanUus Gcn,i9.


t.Sam.ii•
SodomitArum Itbiatnes )Lotbi inceflum^Davidis adulte^
Aiibi

rium noM modo Meminavujed (


tecitAvit^^fecundum cir•
tunifian-
'

Uo EPIST. AD ROMANOS CAP. L

cumftantias defiripfit ,

mur-,fedeas to Vebef^iefettus ^^^ [


non ut illii iTrpuritattbtu dekuare

rum noH imitanonem cadenPiumifidcoftJolatioHemre/argefi


iapfibm

tium peteremus^

AphoriihiiTheologici exhac

/ DiUBa

td^qni rel>e/at
? €
parteeapitis,.
non manent impunitA. Btfenm corAm
homimhm aiiquandiu fum occuita Deo tamen mnfuHt igno
j

c^elitiio puniefisJHjie (^ tnapertOy qui per^


petrata junt tnjttfti inoccuUo, ^ereferAtur exeftJplum


OAvidis,2,Sam.i2^i2ji iocm Syrac, i6^ i6,

2» DHofunt deii^orHm/ufnmagenera, Impktas, (flftjufih


tia^ llia contra primAm \h&c coniraficundAm tabulatn Deca-

iogifertnri utra^ Dei vmdi^Am promer€tur ^ o4itenm O'


mnes^qui^^erantHr iniquitatem FfaLs*
$. (jMifericordiA Dei non tollit fjtisjuflittAm funt enim:

\ hac duo in Deo non contrariAjfedfubalterftA, Ne ergo dkas :


MifirAtio D^miKimAgHAefi , multittidinis peccAtorum meo^
rnm rmferebitury mifericerdtA enim irA Apudipfum eil ,(f
inpeccAtores rejpUk irA ejtts Sjr.j 6.

.4,^ - EtftDeiis inbAbttAt iucem inAtejfAint, Tim, 6,WAmfeflA•


tanienfefihommwm in ipfA nA(HrA,tiiin AdtmrAbiii ordi'-
"Dii

nererumtS caufAruinnAtHrAliHnt'. inipfi (^(,-^'^


ru: in conferlpatwneJocietAtis politicA : in
rufuturArumytArutjdem^ compUmenta\infine deni^ adquA
4'5
ne X in notitijs bumAn& menti inftis: mpAVdribm confctenUA•'
re•

omntA ttdunt mnAturA.,^uJi.omniA boc in loco l^eritMOei -


peUanttir^qutA ex his coflAt^etiAm extrA fcriptur%^effi Deum»
,f, Ltber HA(tirs,itnde L•hmci hAbuerunt AiiquAm Dtic^jgni^
timem
EPISt. ) ROMANOS CAP* I.
III

thnem^nonrhereiuf /' Iperhum Dep ^(juia profertur [^


Spiriiiis/ayioii irnpulfu^Un. lU u ttsj. cordiinf.ribitur\no tie^

btcuiumfidciynQnjaff. it adfal!4temy'^iiiA extraChn/him^


Nontamenpugnateidmtferbo Dei/cripio,ahAs non ctiAretur

6, Cogmtio Dei nAtural•'^ von eftfalvifica , qttiA ttitra Dei


infinitampotefttiayn^£ter»atJi^^eitpa efftntuvyi fe nof% exttndit'.
Manet igitur Artitulus fidii^ Deum ej/t tnnu^Deum efefalva^
toremundi (fc. eAenimtx iiimine naturdcretfeiatA nonfunt,
7. Pims Deum tiuIIa efi culpA dAwnationis hominum'. Detis
€nimjtmittpfumg€>itihus tnanifeflAvii , ys^ occafionem m-
quirendt Deumpr&buit : quia vero homwes inqwrerei nolen"
tes netitiAm de Deo NAfurAUm JpentAnca tgnorantik obrue^^
runtyidctriojamfuntMamXOyyirBij^tifJeg^ Deum tKjufitim
ACCuJAre^nctignorA^ttAmfuAm excufarepoffHnt.
g. SApicntia mundi Abf^ tferbo DeiftuUiitA ,cittod Appa-^

rtt exewpiofApieTJtiirimoriim EtbnuorHm>^^ut 'UAntfAchfunt


i)fcogiiati»ntbt4s piisycum omniufHioptinte fapere 'voiucrunt \

Ij
tmde efi Apoftolt PauU i. Cor.^, ig, Nemejc {educAt<: fi
\qtiH videtur intertiosfapiens ejje in hocfecuh^uiim fiat , ut ;

filfapiens : enim hujus mundt ftuUtA eft apud DeTi,


fapienti'Z
p. Dlfcrimtn hoc inter CreAtorem^^ereAturAm longe mA' (
ximum^ efuodfoli Crtatong/oria debetur, creAturs. confufto l

j
quAmprimum au^etnglortAfoliDeodebitA cteAturd tribmtur»^
idolAtriM^^miifAtUr Bem optt2i6ne hominum quiin /ua ,

mAturMAitoqutn efi immutabilts. D€U4 enimgkrtAmfuAmAl*


ttri fton dat ^[»,48 }i2^
-»r' idM^itrtAconifnittitUr fio9ifA/ter»^ifuando ex creatttr^
D^nni/AcifHtts^d (f {fu4nd9fimiUtudmem Deifivgimus itf

treaturis ,
quod fit , vel quAndo per ftmuUcbrA ad Deunt

\'^ ^ nos
HO EPIST. ROMANpS CAP. I.

t^ KeshamramiifyVel etiam,€fHAKdo fiaHciam in thefahrot


bHJfis wiiHiii coUevAmu^ \ nam hbi tbejAurmJbicornofirunir
MAtth.o.
ti^ Prtma tabula cHtnfecunda ita eil dtviyiBa,utp€((Are tm
iii primam^quifipeccendem infeckndAm l idtb bic

posnAtdololAtriaifiAtuitur immundities c&rparts (f Animt


contrafextum prAceptum. Hinc de ifs , qtti Deum abnegant^
firiptunte^^uodno)ifA^ciAmL•.umPfA(iJ4^, : .

12. ScortAtio eo nomine omnKbui Atijs vitijs anteftrtur^eimd


inproprium eorpus^(f fic homom/eipfumfi WfHrms , cum
fii
tamen nemo aUaspripriHmfuum corptn odio bAbeAt , pbe. /,
^o refer locHin X^or^ijS., > s .. .: •. vt a^ .

tj, AtrQUfima pesmdfpin^^^fcjdistJi^quAnduOimpetr


catoremtYAdit
reftflendi ^
m dederiAordisf^hD.{itur, emntgrAtiA
(f c£co fertur impetu more bmtorum ,pro»

Abeis, clAmAt ,^,


ctivem^bAbetViAm Adinteritiint* NAmvAeiiy cum recejfere

cffm DAVtde , .neJer€linquA4 meDomine


Semperigitur erAndunL•»
Dem meus,t2€ difcefr
feris
14.
me E/aLsS-,22» .

FiltusAternusefl.Patri&terno
argumento exboclocoprobAripotefi,
@^
NAm qtiefHAdmedum
,
quedgemho
bic
PAter y>ocAtttrCreAtor\UAPti'Ms.efl quicGndtait^mniatHebr,:^,
4,Dei»d€ficut bic pAter diiitur bemdioiui wJecuU: ita iditn
elogium tribttit.urfiltOfRomf^id» .,'

1/. Keligiunis COntemttis. fom :ommum {cekrim eli % idcfi

tAm crebre btc tncuUAtur.^pTolixHtn iliumcAiAloguwfielernm


apudgentilesinde yquod plus ferttkrint creAturA quAm
creAt9ri)qucdDeumnonhAbutrmtinn9titiA»S'itergofundA'\
mtntufH ABionummfirarH^npietas : 4A jenim adommA utilis
eR,t,Tm*4iS* .

i4^ i PeiCA(omm difim^ gradus fHHt^Lef!ge entwgraviorA


jHflt
.

EPIST. AD ROMANOS CAP. , t"J

Juntqus. C97itra naturs. oruintmfaciuntjqtdam quAtAntum


tontra legem DeipcrpetranturyOrdintnAturAtamennon in•
tirrupto\ttA^(f ptEnApeccAtorumfHOshabefit gradtiSy iicet
omnU di^imjudH^ reAtum mtreantur 3 quo refer /ocuffL•»

/7. I» Catatogum peccatorum referuntur non tantum ex^^

; terf2£ hominum aoiiones centrt tegem Det.fed (f intenorcs


cordis afft^m^ utodium, ira,smDidtA^dolu4^in(idid^(S c* Ref
ferAtur huc locus Cbrifli Mattb, 5, ^) i5'f
.

l/. FAciens (S confentiemfunt eadempank digm, cujtu Rei

guU exprc^itm Tefitmomum hic extat 1>. 32^ Hinc quod


Dominus minAtur negligentibm populi pAfloribtis fimilem
vindi^iantyCUmpeccAtore inpeccAtis moriente, eo quod tAcen-
do confentiunt Fzecb. j;, g. fimiltter eundem wterminAtur
iHieritum Magifiro (f di/cipuio MAUcb.iy 12» ^,

CAPUT II;
Argumentum&Partitio Capitis.

r^E ohjeBo bujmCApitUwinefi omnium eAdem opinio,


*^Certumeft continuAre Apoflolum PAulum probAtionetn
minoris propofitionM mqenerAii/yli(fgifmo Ab mitia propoftto,
quAtAliserat: Non jiiftificam urcx operibus ; id^ ba^le-
nus degentium operibta demonflrAl^erAt^ lammulti fiinttn
eA(entent'iAyApofloiuininboc cApite continuAre tvAiiAtum
de gentiiibusytf cumfubfinemprAcedentis tApitii redtAjletl
AtrociA qudidAm(f ApertA gtntiltttm fceUrAyiumJAm hypo-
critAttAXAre Ainnt^quiquidem fApientU^SjuflitiA laudein
gentilitAte celcbresynibih tAmtnqHO Ad nAtHrt deprAvatd
I indo'
14 EPIST. AD ROMANOS CAP 11.

mdalfmfitere ftniliores,^Hales erat Plato, S crAtes^Anfiote•


JeSyCatoCfc, nl^exifltmanty Jp^floiumargaere non hos8ih>
nicorum /^pientes yfideos ipfos Epicuri degrege portos {5*

/-
,

^
niAntfefle (cilerAtes^quosfub pntm prAcedentts cApltis atii*
gerAt,alio tamearguntentigenere dejumtoab
ff';a umver/ali* Verefimiiiia autcm efi , Apoftolum geft'
ttltbtis prugredi Adiudios horum ^tim expreffAm facit
,

menihmmtf, 17. £5* trAnt^^qui ftbi de gentibm


fupcrciliofum fumere [olebAntjudkium. Bromdgtum Lyran»
dua^ bujits CApitts pArtes flatuimm.
Jn priore cofitendk Apofloim ludjtosinctttpA tfpanx
gentilibiis e_ffl• fimiiies^uf^ advirfum /7.

Jnpofienore decet ,Jud£ifs gefitHiius,quo adaltquidtt'^^


'iAintjfiptioris^

R S R I A»
X U S.

7TSV ^
avci7i6?KcyriT^
^^, cv
et Cf

^fi
JUtTctK^/vftg*
^-
- I

1
pRopter quod
home omnis
quo enim judicasalteni ,
|condcmnas;eaciemenimagis qui
judicas.
u Scimiis enim quoiiiam judi-
inexciirabiMs cs,

,
qui judicas
tcipfiim
: irt

cium Deieftfecundum veritatem


, in eos qui t?lia agiint*

! Exiftimasautem hac,o h®mo,


qui judicas eos qiii falia aguntj &
facis ea, qnia tii eflfbgics judici-
uin Dei ?

H%5
EPUT. AD ROMANOS CAP. II. ns

4. Aiit divitias bonitatis eius>&


paticntix,& longanimitatis coiw
temiiis,ignorans ,quonia beHigm-
tas Dci ad poenitentia te adducit.

f. Scciindum autem duritiem tu-

am : impoeniteiis cor theiauri-


r \
zas tibi iram in diem ir« &: revela-
tionis juftijudicii Dei,
6. Qui rcddet uuicuiquc fecun-
dum opera ejus.

7» lis quidem ,qui rccuiidum pa-

tientiam boni opcris,glonam &


honorcm&incorruptioiicm qux-
runt, vitam «tcrnam.
^i i^ ioi^iiei^ , ){^f <»V«tfy •

%, lisautem,qui fuiit cxcoiiteii•


tione, &qui non acquicfcunt ve-
ritati ,'credunt autem iaiquitati,

^^• t{^ ,^
:,6^
cJ^ Tm.
r^ ,c«7,^p^c^.^
'*v
ira&
p.
iudigiiatio,
Tribulatio & aiisuiiia m o*

'
^l^v-xJ^^
^,^^^ animam hominis operan-
j

'^'"' ''''^^'^'''''^^'^'^'^"^^^"nijud^i primum& Qr^^


ci.

.'' WTT^i K5^/ «V^'»? ^•>",


'^• ^^^"* ^"f^^ honor & pax,
^\^y>tloyXm
TA> Ti^ >-.^ . u'So\o, \
«"^"^ operanti boiuimjudao pri.
71 «-^i?7.K ^cj^' 6\..».
'

j
mum & Gr«co.
')<^'^^<,^[7^,^ ^'• ^^" ^»^*^^ ^^^ acceptio pcrf^-

^. \

jnarum apud Deum.

^'^,^
^&'^
Oaznp4caei\of- 1 1/» QllfCimq^ Cnim fillC Icge pec-
cavi(uvoi/,u'iif^c(^ '
cavefunt, iinc Iegc& pcribiuu: &
^^<.
Tov^thlsf' vof^)i i qiiicunqj in lege peccavcru nt ,
pcr
1 ic^rm judicabuntur.
nif EPIST. AD ROMANOS CAP. II.
1
>5• Noncnim auditores legis ju-
fti Deum, fed
funtapud fadores
Legis juftificabuiitur.
14. (QuLim eiiimGentes,quce Le-'
gem uon habent> iiaturalitcr ca-.
qua; lcgis func faciunt.> ejufmodi
legeno habentesjipu ribiiuntLex.
I
C¥J*iXvvTctf -^' 2 iS* Qui oileiidunt opusltgis icri^

(.}
fia

^^
o't*S
y^
y^
ttJov rctig

^
(,^<4
Tijg
,
a-tweiS^f
ptum incordibus fuis,teitimoiii-
iimreddentcillisconrcientiaipfo-
- [rum;& intcrfeinvicem cogitatio-

7)
\.»,
^- K^/veti
y ^
- ^
nibus accufantibus,autetiam d©•,
fendentibus»)
i6* IndiecujudicabitDeus occul-
tahominum.fecmidum Evangeli-
t

iimmeiim perlerum Cbriilum•

ANiALY^IS ' ET EXPLICATia


jp Rincipfoperflringit temerArios fa^erttm alien9rum ctnfo'
res , quaies inprimis erant Iud&i (^ inter hosjanSiioreSy
Pharifti^qui extremaiHa gentiimmfceUra deteflabAntHt
veriisjn qtt£ tamenfrpe ipfimit tncidebant^non €Xiernofa»
^o,adwinmum tAmen tnterna proptnfione (^ dele&Attone
cordto^undeidos inexcufabiiei appeUAtyqui n^nbAbeAnt^quod
Aiijs obijcfAMtyCum in femttipps fAtisfuperi^ invtniAnt^quod
rtprehenfione dtgnuntfit. AUoqmtur Autent in finguUri
& quAp indefinite hominem,rr>//£'W iUo$ ^ Alienarum vh
ttorum obferTDAtoresinteiiigenSfHt unumqitemvUJUdichdiim
niscommonefAcUt^quicumboma fit ybumAni ^Je mbU aHc'
num
EPIST. AD ROMANOS CAP* 11. .^'7

num putare dehet^AC proiyide^quorum tpfipAytkips ejfepoteft

£/
-,
vitiorufH^ea
gamt
>
m altfs exagttare non debct^
^/
Vcitur autem tle-
in Gr£Co -^juduAHti de alijs trihiut
effeoium bujus K^Ttug ttocAt candentnai
,

tionem-y&sfleHdu judicium Alienorum vitio•


,folere fiqui
rum ) condemnattQnem prepnontm i
id^^ ex jufte ordine ju

dicif di7>im:ideo dkffy]ua'ioum Dcielie fecundumvcri-

tatem^«/w///ji'4^//(r,adverfus eos, qui talia zgunt^hac


efiyfi/efhoc jufio Deij uckto fieri , ut qutAlios temtrkjudi•
CAt^fitAmfipe turpitudinem allegat^ TAXAntur igitur bic non
publica (f ordinariA , fed privAtA (S" temtrArta hdmwum
de Alijs judiaa.Reolifitwe Auiem eayqu£ ijAciemis detemerA-
rio judkio in tbefi dida/unt^AppitcAi LyrAntis ad bypothefiny
'idololAtri£ ^ {cortAtUnfo 5 qu£duofceUrApHbUce, (f impune
p€rp€trAbAntur genttlibtis^quo nemtne PauIus eosfubfintm
prAcedentis cApitts corripuit, ludxi vero tAlia publtce quv/
dem HcnfAcubAnt^ne/ecundum UgctKpumrdntur : in occulto
tAmen gentilibus erAKifimUes, Idcirc(uus temtrArtA (f
priy>AtA gentiiiiim condemnatione deb^tAtur in princtpio^
cApitl•sfiund duobus Argumtntii,t. quia eAdimfacmni, ii-
fct eccuUe >./. 2.quiaDeuMjquioccultAjudtcAt^iliere non

^f^jfi^ lud£os gentibus , quQAd vitAm peccAta

-
pojfnnt V. 1.
contAmmAtArn^uAt.» Hisveroduo oggerere poterant Judxiy
quA ordineremovet /JpAfioim. Vnum erAt dc diUtione
runtyex qua ilit mpunttAtent (ffic imrNunitAtem peccAtis
coUigere'):)idebAniur^d€quov,j,&/eqq, Alierum de prrvi-
Ugio lttdAorum,quod bAtebAHtpr£ cunSlU populis in cultu (f
mAniftpAtionelooluntAtis diinnAyUnde pbique^ Aliquam
mpumtAtempoUiC€bAnturydequ»Agitv»tt» Priiis illud ope-
rose (fpricUre trA6iAi,redArgue»s primum opinionis illins
ludAic^ iDAHitAtem^Eam emrapxnd diUtionem Ait ejfe non ex
/// EPIST. AD ROMANOS CAP. II.

(mmuffffate ludAorumifedjucUx hamtateCf manfuetudine


Dei , (ju£ non ahblAnditurpeccantibus ,fedgrAtificaturp£nh
ientibnsj ejnorum pAnittnttdm dtUtione promovet ycui
ati^s Uctu
non relmrfneretHr ifinuUum interpetCAtum (Spec"
catipWrtAm intercedeyet intervAllum Addii AUtem grAt>if'
.

fim4m exhortAtienem ne homines


: Dei bentgnitAttAtcfue I

pAtiendA AbutAntur AdlkentiAm peccAndi. Ta/ibm\ frtbuit


'.}^^ dfMTuysijTtv Kctpitccv.Fer^ enim '^is aut trun^
j

cui homoeil ifie pri.fr acias, quiAjuA in peccAndoper\>icactA


j

quAficertat cttm DeipAtienttA, quAlis L•rit^es i^quA/icaihfi'• 1

tas bomim partim AdnAfcitur ^pArtim tx confueiudinepec• \

^AndiAttrabitur» utJAm nonampiius ps.nitere cuptat ,muU^ \

minu4 AdpeemteniiAm fefe prapArAre AHt dijponere pofsit,


Hac verofuA pervicACtA aU bominem non Deo ,/ed fib^pfi noi i

f^rf ithcfaiirizat enimfibi iram iiidieirse&revclatio-


nisjufti judicii Dei yid eil• , cuf» Aiioqum irx divtnxreAtum
pfccAndo c6Miraxeritj JAtnfuA impaniitntiA iHAgis mAgisj^
€Am fibi AggrAVAtmA,ui lieei in bAcyfita fcelerA
Aftt ifnpunitA^m extremo tAmenjuditio^ubt dies ulthnis erit,
fuA -
(f mAmfeflAtiu fecrefrum cordis^tArdita/spasnA grAtntAte
c^mpenfifur^ Et bACOCcofione grapbice de/cribit judicium
iUHdDtiuitimuntlfi.C.j.g.^, Frimum m genere di:ufore
jtifiumjtidtctufKtTtaatt&iam Deusunicuiqne fecundum
opcra ej s, cJ^^caa-ett inquityR EDDBTj quApdehtum aU^
tjuod^qutA reddtturftfnfeprowifit. Dtbitorem autem fe no'
bisfecitjnon AhqiiidA nobis Accipiendo jcd omntA nobis pro-
mittendo, Reddet Atttem VN ICVI ^J^ S, ne qutfcjfttAfn

conqueripoffet tn juflo fudicio ex ^5-)9•>/< aitqu/t


prgterttnm. Et quidcm SEC DVM OPER/i reddet;
non propteroperA inon enim CAufAmnotAt meritOri4m,fii
notAm , QbArAiiertm ^& tefitfnuHwm eorunt, qut in judici Hm
iiilid
>

EPIST. Ab KOWANOS CAP.


>€[
fibtlis eft ,
.

oporttt if id
J^ia eniw
, cjiuod
aSIus i/le

df perfonfs jufttfic/inciis ta
II.

fiitutijudfcii >

fiificari dtbet , w 9mftium ocuios tncurrere , ^ua/ta


funt opera bominum ^qu£ dt bominum ipel infidtMtAtg

tefianiur , quam ob tavjam ttiam Salvatore ut tefiimo-


nia vei fAlvaTidoritm ipeL damnAndorum prcfiruntury
Mattb. 2f, Detrdein ^ecie pijs prsmta ) mpifs pierjas adf
figJtAt, Pios ita defcribtt ah fffeoiu y>. 7. quod per patiea
tiamboniopcrisqiiajrantvitam ffternamj^^ffi?, quod [

%
ve/per/el;>erantes in hcnefAitevdo , tei qioi paticntia Dei

ufi ad bene operanduw ad meltorem tntant contendertnt.


His prAmtHm Attrtbutt gloriam ,honorem & immortali-
t^ttm , quAf» gtneralt voce vocat , quoru prtora
dho relpiciunt publtcum extremt iudicij , aBtim in coram
urtilperfAmuliitudine Beatorttm ho-minum Angehrumpro. *
cUmabuntnr b*redes VttA : tertm rrfpKtt Jubjcqutn'
tem in altera Vifa g/ariAm. Etfitntm dAmnAt&rum
«luocjue corpora erunt Apjn^irt', E/a, 66^ 24. ipforumtAi>
men immurtaiita^s cjuotidiAns. mortl fimtli^r ertt cjuAm pen ,

mail•
quo$
'
pettf£vit£,
tS j

murmurat.
Porrb impios defcribtt

^quurum AntmA Jewpfr contendit , (f Apud


)•\^\ ftu ddfAnfen re^lnrattonio mAfofemper rr-
2. quod nonacquiefcant
S
tribus epttbetis V.
qiiod iint ex contcntione , boc eii , ut Ltra non

vcritati,^ef i/7,
reiie morjetJtes non Audtunt tthim csnviSit propria com
fiitnttA. ,^
ma/A infiigAnti ,
,

crcdant iniquitati ^boc eil

ipftusque Admmiflris fti^gefttontbus


,
,
DiAbeh ad
& fo-
dalnijs prAvis ob/equntur . irAm
Hli poenAS Att r, buit ,

(f indignAtiomm , tribuUtionem Angttfliam , qad est&


dcftnptio fiipremi fuppluif dAmvAt^rum , qttod
priptu•
ra alih ptr mortem ^p€r flrtdorem dcnttum ^per igntm
20 EPIST. AD ROMANOS CAP. II.

inextmgHduleMypervertfiem aon mtrientem (f fimiits pbra-f


(es exprimit. Dem^ ne (fuidqttAm babeant hidsii^c[Hod exci.
piant^totum mundum in duas ciajfes difpefcit, \\\ Grtecos & '

Judieosv. 9. iO & ]
snotans eos^^uifuni extraEcclefiamt
hiscives Ecclefti-.uerum^ operAntibiis mala pocnas pr&du
cit ^operantibiu auum bona ^ gloriam j bonorem ($ pAcem^
glorianj apud Deumcui J^^ripnrunt^^iowQiXtvoi apuddAmnA'
toSyquibmpraferuntur ^^z^\x\in confcieritia^quAm
tam cuflodierunt, 6t haSlemisprimat ludMrum €xcepiieni fa-
-
tiofecit Apeflolus. Alteramtta eliditvji, Noueft acceptio
perfonariim ^^Vi^V>tuvi\'-iCfuafi dicat^ne extfiimetis viri
ludAi^iios pnVUegimn altquod impumtAtis habuuros in peC'
Dei fttU pecuitum : tiAm iHpuia
catislpeflris^licetprACAteris

Dei ^'^-^-^ fitpcr emnes ifi tfS^ €(^ citiusvos tAn-


get ordo , ejHo propiores eflis Deo,(^ hoc enim efi quod dixiti^
Judieo primum &
grxco) ofiendit igitur^mter gentes (^
Iud£os nutlam ejfe inaiqitAhtatemyquQAd pKnaStqutaibtea•
demefi cAuffa pmnA fumpe peccatum y Itcet inJLquAlttas pt
(f diverfitas ineo »quodg€ntes fine lege ^ludu AccepiA le-
ge peccATunt* Jd ircb addit quicunque fiiielege pec
:

caruiiL,finelege ^tnhunt<i'videiicet nnUa eos condemnAnte


/fge fcriprA-^(f quicunqj in lege pcccaveriurperlege judi-
ca bii tii r ; lexenmprAmtApromiiit obeiiiennbus, pcei7as mU
7tatt4rr€beUihus.RAtionem addie^'\fi,ii, \^oi\ auditores le-
gis juili funtapud Deum ,fed fa.dores legis juilift-
cabinitur quibtis Uerbis ommmJud£orum prAUxtum pef'
:

fitndat. InAfiis imm erAt glortAtio^quod legemper


Mofen ACm
cepermij (f fngutU fabbAt, is in (cboiio fuis au diverint ifi non
^:doBrm& legis vtta\ re/ponderil•. Hic tnini efi voluntas Domii
niy ut qmfecerit hgem-.fiu qui perfeoi^ implevcrii, VivAt m
>
ea .'loqmturemm Apoftoiuo de iuflificAthne bocioco iegaliter,
Vtsm
EPIST.ADROMANOSCAP» II, »
VtMutem 4quali$atem iUantpansinpopuiistUia inAquaiihHS
cUrius exp6nat,ilifijn3i agit de getMu^t^ lud£is,Degenti'
.libtis dUit^v.^.qtiodqmdcm /egfm/crsYUm accepermty
babeant tAtnen optu legis nAtHr* €oraU>m fuisinfcriptumtH
prima creattont^ 6fic efi ^agmverunt
difcrimen honeftorum (f
turpium^fcichAnt , Deum e£e pttrA mente €$lendum,proxifno
lKHefaci€ndH^onefie'vivendu,qu& owtntArtBa TAtio ipfis dt-
^iarepotcrM.juxiA ^ua vtventtsprMi^s dignierAntyContrA'
nitentes ri^nopoenM f»er^iAttiur, Et hcc rej^eBu dicit , gtnf Qiipflivdo gC#
tes i fas fibi «fle legem,^/*/^ nmirum reaAratio prsmipa» ti\ Gbi ipfat

UorintpfspArstfi,quAmjequent€stn «mrAbus vitAAdiioni- ;£«c les f

bm legem HAtur.Ajequi dicuntur, Et banc in ipfis legem ejp,


probAt exteliimoni9COnfcienti£yquA rtiu6lAtur perperam 4.
genitbus,& cogitAtitnibtu rfctpr^cis bOminemmodo AccufAt,
t3imirunt,cttm cgnirA diilamen re^A rAtionis agtt : modo dc-
fendtt^quAndo nimirum iUudfe^iitur^ € emm b$nApArs
efl reltqutArum imAginis Deisn komine pofl lApfUmy Hotiones
de Deo inineitte &
tonfcitntiAy quam ettAm gentes mAXdme
bArbAr^Jentiunt^ ^uenjAdmodum igitur i$td£tex iege /*-
fAtca^itA gentiles cx legenaturAlt mwinbui (f confcientU
ipforuminfcuiptApHniuntur qu9tiefcun^ peccAnt^ita ntneu-
trApArs bBsingenere Ajudkio Deifit exemta^ Ad^cit Autem
den«9(^ pofiremo loco f^uAndoiUApeccAtorum vindicUfii-
tUTA fint ,nimirum , indie cxtrciii*D>r«/V// crebro repetita
meMtione bomineT^ yieimaxim^ApeuAtta Abflerrere voluitjfi•
quidem ift Lacfecule multA (f occulte perpetrAntttr iS impu
nitA rehnquuntur^ In illoautem novirstmo judiciof ntAmfe•
flatienemfere^AittorumyquAbtcficreticofKmiitHniur , (^
quidemJmamfifiAtwfiem Cccundum Evangclium fuutrL»
per Jefum ChnftLim,»e/4«j' (fjudicem ipftmCbrtftamii^
fum,(f KQrmAmjudic^, dt^irinAm videitcetjUAm dcCbrifio
tit EPIST. AD ROMANGS CAP: .
^ftfihnfUmiHdiciiin b^tArfgeho^eltjcriptatn i ^i ereeiit

h nianebttf(tp€r tum.Et h$c tfocat ApoftolM EvAngeiiumfuMm,


quia doiirifM ApoflolicA cum disOirwA Chrifti tonfentif.

Paraphr^s hUJHSfartis.
1. Icet ergo talis & taina impicias & iniquitas genT
fit

tilium,nemo tamcn fibi faciie iumat dc aliis jiidici•'


um,quafi ipfe omni peecato carcat» Nam ii tu judaee,
tibivideris prubioreircquia fortaiTeextriniecusesali-
quanto meliorgentiiibus,quosfupcrciliose cotcmnisy
vide iie teipfum C0ndemiies,qtti inoccaltOagiscadcni,
qu^iiliinapertalucc.Deusautcmnon rantiitn mani-
fcftacrin>ina,vcrumetiamqiiicinocculto fiunt, juft^
jiKiicat*Nequeeil,quodexift^im^s,te efFugiturum Dei
judicium,eo quGdpoena^peccatemtuorum djfFerun-
tur. Nonenim proptereaimmunisesa peccato,rcdcil
h^cparsicnganifnicaris Dei qwi tibi fpatiii reiinquic
-,

pcenitentia?, qaa fitupervicaciatu^fueris abufusjccce


tanrumabeil,utpoenampeccatis ruis debitam iis evi-
taturusAitpotitismcfyendnm iic,teindignationemira^
divins magis magisqj adaudurunijpoiiurumq; cumu-
lum inimmenfumaggravaturumjndieillo magnoc»-
trema? ultioiiis ubi ©mnia Gccultacordiumrevciabun-
turaDco juftojudice,qnijuxra teftimonium Gperum
fuorum unicuiq^retribuet^pijs&inbono perfcveran-
''J tibus gloriam & honoicm nuHo fne tcrrrrinandiim ;

impiisauterh'&incorriTptione renfuirm fiioriim pra?#


fradle ambulaivcibu5 confitiioiiem & igiion>iniani
perpeciiam^abiqyujio popKioriim dirGrimiiie, /ivc Iu>
dsiJ'
Trn
iMai
EPUT, AD ROMANOS CAP. II. "}
Nequecft, qtiodDeum injuftiticE
diii fint, iivcgentiles.
argiias,(Jtiocipopljlosade6 mxquales «quaiiterpunire
dicLtur ;Dcus^nimabrquc7r^eir«weA)ji|ta,peccatorcsju-
dicat. Etquaiiquamin cedifFcranc gentiles& ludaei^
quodhiLegem a Deo per Mofeii acceperint, ifti noti
item: nicotamenparesfmit) quodutriiiquc graviter
peccatiim fuit Deus eiiim
. refpicit perfonam ,aut
privilegium hoc legis ludaiis lat« , led fada eorum,
quiiegem acceperunt. ProindeiicutiDeusiiinovifsi-
modie, iiiquorevelabunturpcrChriftum>ii]prcmum
illum orbis terrarum judicem , omnia in occulto fada,
peccata ludtEommalegeMoraica cxojjbitatttiajudica-
bit:itaetianipeccatagentiliumContra legem nat.ura:
perpetrara,qt!aniipfi nequiter,relu(3:ante, & meliora_>
ruadeiite coarciencia,apcrt^ fuere tranigrefsi,damua-
bit,idqijuxtatefl:inaonium ejus do(^riniemea:,inqua_,
teftificatusfumpublic^jCkriftiim forc judicem vivo-
runiac mortuorum» '
^
'"
QuxftionesexhiaCparte•
QJJ^STIO
L
Cum Paulm dtcatieumpqmJHdicai aliuy
feippim condemnare ruideturjudtctu aut o-
pimonem deproximo omnino frohthere :ita
vero toUeretur quo adnos omne difcrinie ho-
nefloru^S^ turpium^qma qui manifefl}fcele'
ratu pro tali haberMyfeipfum ex^fentenliaAr
^'
noflri condemriaret
^
' • -^ ^

R€^.Diflmgucndu7ni,eflinter )udic'mm dtfcntimis (f


^ 1 jjtdi-
^***-^
144 ETIST. AD ROMAROS CAP.II.

judiciumtemtrari&HfurpAtioniSt Judicium difcretionts eft*


aufd noK tatum ah ordmario Ugttimo^ ntAgiflratu legitmi
€xerc€turtfed (f k jualihetprtvataper/ona m
apertopr^xim
peccat$,(f ubipeccatifigna Mdfunt eVidtntta^ itaapert^tf
£^
t^^m prdcepium.
Jsdpotitis man^A^um,
€^am
A^iu bUJpbtmtu pretali^merHQ babeturifectu 'Vtolaretur
igitur jMdiciHm noneft
\qmjufiificAt
iuterdtHum^
impium conde*
apud Oeum Prov^tj^is^i^
tnnAtiuflHmyainiminAhtlis eft utirgj
(i fjefu/ didtkmAiuni h}sum,& bonum malum i/^.f, 2^}'
AUudAttt4.f»efii^dkiuni temerarium u/urpAtum eomra
t4rifAfemCbr(fiiAH^»qtfodChrifius l^scAt judicium Jecundti
j

iArmloh,S>tp- (fuodfit\ pritnu m»sHm n4nfiudio tmtudandi \

:pr$xmtiAltompcccAK^JHdkAHturAHtAf-guuntur,f€d vel €X 1

fAfiu Aliquo^ueiex pdhpKoxtmhvelcu iibidine repnbendcdf» \

yelex prxfnmtiove ffngulArU AltcujiisfrnSiimonUy fuo re^em


Hti Cbrtpp PbAriJ^iidixitjtidtcatibm aduitera ^qui inter lio$
fim pectAtd efitprmH p/o^ctAt iapide mipjAm hb^S^^. d ci n*
accumfaCium/olH conpderAtur Abf^ circuffifiat^Sf^ud faoii
mutAreppjfmt yAbf^fine velqrigmeipfitisfA^i^tf Abf-
que intentionefAcientii, qu£ ommAfAOiur» velexcufire vel
ixteHUAfepolfuKt,quA/iA trAKfjudictA PbAri/£ofum de Cbri•*
in SAbbAtbo:boc efi dntc tempusjuduAre i. Cor, 4*
(S^ probibetufftontdntumbocin loco<,fed^fAiibi,inprimis au'*
tem Cbriflo Luc* 6^ deiii q j cum reBefA&A per cAlHmniam
deprAVAtitur^ fiifMH modd temerArium,fed (f inAtitiofim
judmHm^iluodpitrUnj^AyijsprofiitfcUuirbominibui , quifi^
^ifpfis ifei eiufdef» Jceieru^quodAiterimpmgUTUti^et fmiltf
Umfunt coTifrijidehksfiribit D^jAcoifUs^tjimitiditAtfyAtrein^
iudl€Atiegtm,quianmiri^9»ABknesJHktA legem ififlitutaa
€9ndtmnAt Jac, 4. De bifce temerAr^ judicif Jpeciebus Ude
^^gf*fl'^ hb* 2* de ferm* Dumim in mMtt cAp^ 2j, (f b&^ \

^____ ^^ 1
:

1 EPIST. AD ROMANOS CAP.II. W


miL S9.fcrihtt\ KoIuitDeus hominemabhomine judi-
cari,exarbitriofurpicionis,vel etiam extraordinario
ufurpato judiciojfed potiusexlcgc \^\ fecuiidum or-
\ diuem Eccleiia?, five ultro confeflura , fivc accufatam^
,
atqueconvidlum.i. Deinde dtfernenaHmefl inttr fo»
rum Soff (fforHm Poft, ^ui iegitime judtCAt de aliornm def
li^iSinonqMidemfemper ejufdem deiioii reus efl in foro Soli
n/fi tameefl in for$ Po/hgenerAlt >Ationt,qMA qutptccAt in

£lum condemnAt ycogitet^ quogj ejfe


uUum, qut fAciAt bonum ^ mn
€,
um,reiistflomniMmjAe. ^, 2. Brgo qui Alium propter drlii
mc dari pofft
peccet Ecelef.^j 2\JtA omne
',

judiitum kmfAte at^ iJheiKetu CbrifiiAnA tswpirAhitur,

QUitSTIG II.

Quomodo homo per impcenitentiam the-

fauriz>are fihi poteii iraim, cummq^ f(£ni^\


teniia ne^ corrverfiofit in nofiris virtbHSyfid
DeiopHfiJHxta illiid I erem. ji, convcrie tu
me Domine (f convertar ?
Kelp.toHverpe efUAtenusprimAm b§mnis reftituticftem coiwttTxo fe•
in integru rtotAtyquA exfili» itAfit fiUusgratiA ,9mmno (f in Huj Dei opu*.
(olidum eftfiiifij Dei optii,uii bamofe pure pAfirve babet , nefj
AdgrAtiAmDeifefiAtpticAre AHt dtjjfonere,m^ quidquAm aU•
ttd Adfui t^HtferfidnefH /Acere potefi^ Bt bic pmpliciitr U'
lum habit iUudCbrifti Ioban.6, ttfmo 'l^entt adfne , fti/t pAter
trAxerit eum :fid quiA Deuj tteminemtiioUnter trAbit , AUt
ArcAftu quadA mflw^ufeu b$^isfiuury,fnifidper terhum , quod
bommi UtAm mndum ctftverfi cff(srt,p9ieft ibi /ah^ bovee (f
,

6 ^. AD ROMANOS CAPJI.
ad tem» [
(Olet naiuralit€rr€lu£iari l?erbo^(f fnicenverfiOnem

p((j impedire^quemAdmod^t» PbarifiifiUiehAfity conftUu Dei \

^/tdJperriAMtescontrafiipJes LiH^y.Cum ergo bom^ 'V€rbum\


i/Aierf(S Auainptfitt^^ vero Deus'vocepr&i$fiKfm
oflium (f puljansnoH modb non admUtitur ^ verum
^ 4d\
etiam \

eum indigvatione re^cituryilfi tunt vjAgis mazis^ accuwulA- i

tur ira Dti. §uam eh caufam de Capernaiii^ i^ fr^Ufiwii C9f, ,

razin (fBitSfaidd aicitCbrifluf, multagra\iimipforumf»r4 \

fupplicium m diejquAm c£ierArnm civitAtum , in


j
'

quibu4 necfj tanta copia 'verH^ne^ tnntus fplendor tmrAruloru


ChnftiapparuU MAttb.ii, Deinde vero couvtrfio /Hmiturpr^
pKtutentia^ quandonjeetu homo de diein dtem remyvandta
efl,uhi bomojamconlierfiis relaolaripotefl CArni (S coopera-^
rt SpiritutfanBo,Ad bomim propagAndum , Ad niAlum vcf
rQftigtendum , inflfgAKti, iwpe&cntt^ inflAmm^nti iCMperA'
tur Autem non exvirihm ^fedex dunoDet mumifiAntis
fptts

ipfiim^quoa ctimnon facic homo j Sptritm fanBi operAtwneni


& impulfum non admittt , Admoninonem unampofl Alter4m
negltgit ^cArnis^ cupiditatjibiu mdti^getjjam multQ grAvi*
m twptngit in benttAttm Deijdurius^ fibt ACceierAt judiciu
eoquod SpintuijAn&o intrinfictis eperAnii pertWActa fua (f
fcekrAta peccAttdi Ubidme obieempofuit y pimtus^ 3>(€$
tAmprctiojumfitgAvit,

QU^STiO II.
-oV>|
Teflatur Apofloimnofler^^ hoc loco(^ infra
cafp,^,Dfumulia paiietfd (^ lovgdnimitait
! tolerare\.€ccatores (3* dijferre icu au^
\tem multiea iongmimitate Deiabutantur
"

f .
Adlh
EPIST. AD ROMANOS CAP. . 17

ad licentia peccandi , qnotidie deterioresfi"


anty interdum etiuvn prorpds indnrentur,
haudahs re quArUuryan non Dei longarami-

:qti/z certe
Dens fiatim prmciptjs peccatori^m
^^',
iits hoc p. Bofiat cauja ifliiis ccntumaci& (f

indnraiionU
debitis
cbfi^retpcenis ?

AdhAHc ^uAftiortem eleganter rejpondet Augnflinus


Kefp,
ferm.SS dt tewf, lHadfirmitcrprimb credendum eft , tKijtnt,
^mdnunquam Dcus bominem dt(crit^cimnprttu abeo dtfe-
ratHr cjnm ctinm dlu expcBat peccAtoremf ut con-vtrtatur
:

iS titfAt^cHm verompeccaeiafuM ^trmanet, tx multHudtne


pecfatorum najcitur dejj^eratioytx dtJperaCio»e autem oidth
fAtio generanir, St poftpauca : oiduratio ///r^ ncn Dei
pstentia compelUrite fffuttur ^ [ed Dtiremtsfiom (f tndul-
gentia gfnerAtHry (f ita BfjAraomm n^n divina pOtentiAy
(ed divina pahentia credendA fft obdnrajfe^ Hxc iUc J
ex qHibus colligitur ^ficlri boc ex Acadente , qutid loKgani'
mitAte Dei abuttvs horfjo extxatofit deterior itoer[etnim
bQMinis coiiVfrpo intenditur (f quAritHr \ non indnrATto ,

eius. titio bo>>ii'fns recedii y Deoinvito: rd^ D, Jugufih


ntuexinipiQlDirniicnhoufri decUrAC ijui {umvimts
^

aut fAtto aclic^tf trA6iai-itur,pUrHr>ifij ptjorts evadunt , de


qHibtis € um hiri dicunt t tgo tt meA ndulgeTisiA tAkm
feci , non koc dicunt , quod frta vo^vittafe tAles f^cil

"
fMprobit.ittm '
fY>t 'y frd ^iod Abnfi bcrifiAie if indu/genttAheft prcptet
p€i<p'rs eyAfsrini.

DtnsnvnAtirbUipitipAam pcetjA ^^
Ad fiind\dut(o'i)
rcf.fiat^

HAre'
nt EPIST. AD ROMANOS CAP. II.

(^€>€ Augufttnm iibrodi6fo,eur Peu*mnita omnes


milericorditerflAgellitsUtnon tohtrafeobdurAri ptrmittAt,
aut ittorurH ini/jititAti^qHi ebdurarimirtntur , adfcnhmdum
efl, Aut refeyendum
/d mfcrutakiiia Dei judtcia , fus /spe
funt ocsuUa^ nunquamtAmen tnikftA»

QUi£STIO IV.

' Paulmconjungithicduritiem (f im•^


pcenitentiam CGrdu 'v.J.numqmderge unu
^ idem peccdtum efi^ tndurMt.Oi^s' impoent'
tentia ? hac vero rauone omnes peccatores
impcenitenits nominandieffent indurath fd
quodahfurdum eflyflquidem non in cmrii-
bHS impo^nitenti.bpisfuni omnia rcqmfita ho-
mmismduraul .

Re(p, IwpoenitentiA duohus modtsionfderAriptiffi.Ifiitr•


'

Duplexim•
foeaiteaca,| dum efiftmpiex perfeverAnttA in maloyAbfj^ ntAiitiofo propoi

fito ex confuetudme AiiqHApecc^ndiy (^ quotidiAnA 'diiAttone


emendationiSyubitAmenpropQfttttfntmtndAndt l^iiAm Ad&uc
Adefixi^ hAccfl 't>eit€tKporAneA,quA AdbucAntemorttmcon
rigitur^njelp€rpetua^quAAduUimumuj^'v'itA terminum du'
rAtJ^Alis imp(EMtteHtiacum'wdurAtiQr.€ nondum pArtpajfu
ambulAi\fidifjdiir^tio7te.iAtiorsfl^ne^infi/epeccatiim » fed
conditiofiu adjuniiumpeccAti tfi^ Etde tAltter impssniten-
) itibusadbucb^neJperaripeteiljquAwdiu /» Vivufunt^ubi AUi
I

feverAndi m ^
tem fignA induraiienns appArent.fi Am ferm e ASium (S dejpg
ratum efl. iHterdumimpKnitentta fignificAi propoptkmper,
cum ipjA PerJiverAntia jiKAli tonjw.

EPIST* AD ROMANOS CAP. II. 1>^^
—— I II Tt

?» : eAqkiUhraKtydkufjtur bAiere CAUteriatam con'


fittntUm 2. /«/. reprob^m^ ment€mKom. ;. quAnulloAW^
pltus ftnjtt ducitur cemntinAftonum dfViriArum. Talcs cum
induraiu 6oc ioco conjunxit Jpofiolus noer^qu$ tfpatienti»
am Deitn toUrandis mAia contiimnunti k^flinwlos ac judii
cmm propri&conJiientU Accufantis ipfos petulanter profter*
nunt^ €t de bacpofiretna fpecie dicii Dominus Apoc^i^ iiJedi
ei^jitiump(enttentt£,(f no» "Puit peemtere. HocindeefifVei
quiA non credunt Deum ejfe aut Diabolum , ve/ qutA glortAn-
tiir df dAmnAtorum focittAM. TAlesmprmis de•
fcribtintur Sap, i.(f 2, (fc.

QJJyESTIO V.

Numquiderg-) Impccnitentiamfimplici'
ter vocare poJjHmHspeccaifimin SptrttuTru
fandum ?
quidem ftatuit D. ^^ugufljiittsferm:\i. dclferiis
Rejp, It*
Domim inmontt,(^ Epijl,s<f*^d BomfA(Mb.^,contrA Cref-
cgn. CAb.8^
\Sentcnttam Au^ujimi amfk^itur Pereriiu dij^.z, in hoc
cA^Ht num. 26,'\

Sedfefuodcum y^ema tAjtti DoStorts dixermxminus c§mmo


Peccatum fn
de.NAmpeccAtHm inSpiritum SanoiumtAniumefi infideGt Spiritucn fan^
doBrittA Hebr. /o,i<f . mpanitentiA Autemomni YcccAto ac^ 6tuai non eft
ipfa iaipcEai^
cidercpotefl, ImptcnittntiA ejfepotefl etiAm ift peccAto 'igno'
ceatia.
rAntU:p€CCAtum in SpiritumfAnBum memU
(^ voluntAtis C0»fin/uperpetrAturjMpxnitffJ4f4 etiAmpHA*
lis ittterdumfit cum me9»tis,qU£ tmendAHenem VttAfibi
propofuerAt: quAiepropofttum inpeccAntibm in SpintumfAn'
dum non repcritHr, Eft igUur Rnpi^mHmA finAlio haw. ipfA
i R lUj}be'
If6 EPIST. AD ROMANOS CAP. IL
biAJpbemia in SptritumJAnBum AcljunSluw potiru aut ef'
\ft6ium hHJiti psccati , qmdfemper cum indurAttom CBnjun'
ilnm impisnifentts reddu,

QJliESTIO VI.

Promittiiur perfeverantibm in to»o ope^


re y honortgloria^^ 'vhaMcrna %;.?. qMri-
tnri an intmiu McrnA mercedu bene operari
liceat ?
Rej}. ConciiiumTriilentimmfe^,6, can.^i. cAp,i6,promh

fiue dAmnAt eosyqui negativam in bac quaflione tuentur,


enimhAbenti^trbACAnmisx Si qui&dixerit,)uftificatuiiL»
pcccare,dumintuiCLi aBtern* mercedis bene operatur,
anathcma iit. StitAnoftres docere {crihimt Beliarmx lib»s*
dejuftif, cap,8, (f Perfrius dijp, 5. in cap. 2^ adRum. num.j 2,
p^2$S. Sed expeditares efl,fi dtflingfiAnius inter merctdem
merit&rfAniy& grAtuitopromijfAm. Hh emm efi , qnod ex
j

fcrfpturaconflAnternegamm^keminimproptereA beKi operA" \

ri deberetquia operibiu ejm vttA £ternA debeatur,ui meritum \

(X condignojfiuexvera^^pruprUrAtione meriti ,
qtiemAd»
modum Fenttfic^ contendunt, idemm firipturJL multis mo'
dis efl contrArium^quAteflAtur^ms etiAm tMperfeiiifimfs e-
Dei debitores ubt ergadebiium^ibi nntlum
peribiis noflm ejfe
habet locummerttum^multominm Dtus nobis ex debito obin
gAtus eftyAdreddendaprdmia probonit QperibHS. Hinc funt
iUafcripturA dtSia : cum omniAfeceritis^ diciie ferln inatiks
fumus^quoddebumusfAceftfecimtu Luc.i^, (finon efics t>e'
flri^pretio enim emti\ efiis 1. Cor,p. debitores fttmuj, non utfii
€undum CAtwm Vivamtis j Romart*g*i2, 2, dpcet operA no-
flra

1
« • 1

>$. AD kOMAKOS CAP.lt. w


noflri^(ffummam legis -
/^ &
flr4.propttrc$rjrupti$nem
VAlcie imperfeolA:erg9 quodprsmijs

fane non eftex dekitefufitfU^ fid exgrAtiamifiricordU dif


ornantur^id

tnfixi L(x emmdicityqui nvnpermAnferit in «mnihuj^ qud in


lege/criptAfunttmaUdiilud efio, Utut. 2j^ EvangcliumAutem
btnediBionempromittU operihii4^ ettAm imptrfeBis^ modo ex
fide profe^is t.Tfm^^^ Apoc. $,d'tgmtAtem AternA glo-
-^,

rU operibits (f noflris exprefie deregAt Reman^S•


4 . docet iUa operA non ejfi nofirA^dDei ptr nos operAntU 2.
T>em prAmp orftAtHOH noftfA nieritA , fcdfuA do*
Cor.^,ergo
tia. HAOienm igiturpeccAttim ejfc dicimiu oh cauffasJAm mo»

iioindicAtASyfiqHislten^operAreiurintuitu mercedit excon-


digno fiobis debiti^h9C efl^ut operibmfuU Alte^Hid mereri cui^

piatyffprsmium Deo,juafi debitum meriterium , jnre fuor


liAm exigat '.opponuntur enim grAtUff^.dcbitum R^m. 4,191-
terim non negamns^hotHmes excitandos e^epr£ntifs bene 9pC'
rAntibus exgrAttA promi/^is.^opertintmt ommAeAdiiia ,

^us. lougo CAtAltgo BellArntmo (^ Ptrtrio iocu AUegAtis Uu•


dAHtur. Seimtis enim babtre ptttAtcm promifitones bujus &
futarA t>itA \fedpromipenesrtxfolA Dci gratU nuUis wfiris ,

merttU dipendentts. Cnm^ btcprAmiA gfAtUfto quidtmprO'


wittAntur ^non tkmen otiofis ifcd UborAntibiu denturi re6lo
fit
rum
f


quodtUorumfivc intuitti five recordatione ftudiuf$ bon9'
in nohis excitAtur : binc emm mteffigi/ur, Deo ettA
iuchiAtAm noflrAm obeditntiAtn tAntopereplAcert^ut eAmim
fiper hac in iPit^JpirituAlib^ ac corporAlibus b9niSt^^ in altera
vttA dternA gioni exmerA gratiaper Cbriflu ornAre Ifelit*
QU>EST10 VII.
Vrecjuens eft hAcfententia infiriptnra : Red-
det unicHiq^ DeHsfecHndH opcrafua Rom.2,
R 2 Job.
R

13^ lE#iSf. > ROMANOS CAP. II.

Iob*j^.Pfal,26.MatthA6.Afoc. 22, i.Cor^j.


2. Corm.jjn qua Eontificij pro mentis ope- .

KHm reperijfefibi videntvtr^no quod pueri in


faba : cjHArttur ergOyannon hacfintentia il-
iudmferaturyquod Denspropter hona cpe-

^^
ra^upro qualiiate ac merito dignitatec^^ -*
perum retrihuturm-^quemaamo-
dumhunclocHmPereriiisexpontidiJp. /. in
ad Rom. num, S9'p. 27^.
€^:
c.<rp.2,Epifi.

, Primum ommHm extrjt


KiiJpiAw iegi infcrtpturAyVitam siertiam dari ROPT £
juMco^

bona opefa hominumtAUt t^ucnqHamprepter QperAJuA jahA',


ynoel jufiificAriXAbfurdum iiAg^cfty!o(umaubhtm exponere
idjquudnomodo duiihm.Jed
'pturA, O^hia.QprAcise
*9
oppenuntnr
ign^tum rfi in/tn•
ncgetto juiHfiiAtionis

P" fAlmis KcfirdL $perA ^ gr/ttia xfttx openbus ex^r^tfA


Rom,\,grAtiafAlvAtiel•snon ex opsribm Ephef2,TQVUb

//W di^miAtemnuliar»ejferefifeiiu Vtt£^UrnJi .


JpDfioiiis PAulm Ap€rtit€JiAtur,bonGrurri ^perum qualitjiitm

jiiVAt Pereriuw^cjmddignitAtem operhm £flim»it nun YAt w


S> Ar^

fehA-junt enim SpiritHs /


ne fubftanti£>,fid\,rigwis fiUyidtfi jCjttiA^ASpiritu [apUo pro
operA tn rt nAtis etjaipforu re
nAtoruprepriA.qhippequiSpirit<) fAisSiifunt a-xwt. yi^itCor j.
^

(f2. CorJ, funi mperfeBAffimt ffntfAjutt (pht ptrfeili^t-


Ma,AC pruifide Adinfimtam iUAW ftfturificMigionAm y.on^^
^\MpArAndaX^\2iT\.6,fides (S operA in Yiegotto jupificatwnvs
^iiQAdAdinmjtiftjficAndi dtfe^i e ipp tnutitnry iuet^ilt^sut
'a•
_ ^ cviffA \
EPIST. AD ROMANOS CAP. II. 133

cAu[pi (f efftSuffint conjun5iil?tma : cum ergofideiptrpetu•


tribHatur benfficium Jufcatonts^excludurit^r uti^opcra^
ut deinceps m Bac Auditmm. SiffftctAnt bs.c
ix muitis alijspAuca^quA AbfurditAttm tS tmpittAtem inter-
pretAiionii PontificU oftendunt. Ver^iniA ergo efi noflra exi
pofiiio^qHed in locu iU'o AUrgAtis ommbw , nibd Aliud doteAt
'

tnr,qiiAm DEyMredditurum untctu^ fecundu teflttnonium


operumfHorum^ Cum tnimanu^judic^cxtrtmi fii fHttirm i^gus nobis

J>if'bilis^di's 'oeroproximi tn oculos non incurrAt , ntfipir boi tnbuat fecun-

nAOperA\exoperibtiiJAn€ defidefi^tjtidicium-t^juxta iHud '**


'
teftimomiim Operumpro:^uncie(urj€ntentiA defidehbiis ac inf 1

I
fideltbus^dejcripta Joh/in.j. ttbocjitis manifej/e AppAret tx
loiOilio cUfsico Mattb.2^.hbtproct(fnsnoVifimi judicij de-
I

pingitHr^fententtJi^proriUnciAtHrpcundum op€rA}Uti patet


I £x texti4y(f exprejse dcitur MAtth.16 ^2, non Autem notari
Del cfUAtitaitm vildignttAtem vel mcrUnm optrum ^inde
conflAt^cjuod(jui fecknduMopera Beati prenunctAntur ,1P0'
I

canthrbinedidi ^.^4. befjedkuntur AUtcm tn fimine benedi'


ilc^q^iefl Cbnfiiu ; duuntur ^^. bAreditAte potdcre
\regnum Dei : habkerutit crgo ex bireditate non ex mtrito :
,

regnunt iUudpArAiumeudkiturAcoKfliititione Mundt^ ubi


r
nendu eraKt,nedum ben^ operAri poterAtit»^u£ ommA meritti
\ (^ dignUatem opsrum excludunt H^ interpntAtionem no-
,

flrAm tfAlide flAbUiunt.SimiliA vlde Apnd Gregoriumiit Pfnl^


\y,p(£**uent^

<iyi€STio iix.
Cum D.PauiHS honaopera hlctantoperc
commendet^annon male^tmoh^retice fcribit
LritheriUibona opera etiamjufiorum cjfcptc•
j
cAta
1 :

IJ* EP.IST. AD ROMANOS CAP.


eatamortaliap ^ opera etiam ottimef^ciM
ejfeqtiottdiana Yeccata ? -^"-^

NegArl Konpoteft^tAli.ffirip/iffe B, Lutberum in ai- f


Kejp. i

\firuomlfUi Arthnlorum Lcone Ponttfice damrtatorum Att.z/^ '•

fcbolaprofe^ia mfignis '!


3U32.&^(i. (fU£ttfb£rciica (f ex Simonii Magiac Eunom^ "fj
exAgitAntur PofiHficys,
Stdinfenftt^ni3ninvcrbiseflb£re(is^dic€hat Hieronymus Juis
i

calummut9ribus .[ntegrA igituy ftntenti» di/igenter iftjpeifa 1

, oflendit^B, Lutberum ifia reff>eBrue pronumiaffey ncn de ope- '

QBomodo ^^fi ^'"'^'^^^'^'-^ ifi^ ^'^^^'* i^d^^y divini^idquodcA'


^^^^*'^

dicantureiTc lu^yi^^t^res 'ifliperinjigncm $apb'ifticam fimp/iciter accipn \

pcccata, «» 1( emm babemiserha LutbsriArt,$z,ex germaftico I

IdifiTt^ate i» latm/fm travf^atA omncbonum opusetiam


:

optim^ fadumeftmortalcpcccatiim, in rigido Deiju-


dicio confideratum.Et art.^f ,Nemo diibiret,omaia iio-
j

i^a boija opera eife peccata mortalia,fi reciindum rigo-


j

rem judiciidiviniarftimeiiturj^nonexmera Dei gra* j

tia pro bonis acceptGiitur• Rafio hujus AphorifiHi 'vere

j
CbriPtaJii 0* Apofloiici efl j ijuUlexfummam nobis requtrit
I boKorum operum fCK^ilBsiay, (f exaSiiftimAm perfn^lionein^
quAm cnm nemo homtnfim prxflarepo^it^operA ejtu inforo jui
diVin£(9nfiftere ncn poffintt idem enim Apud Deum
:

(S piane uuUa ebedientiA^juxtAiliudlAc.2,\o,


eflyifjip.erfiSiA

\ unodelmqtat^rcmefl ornnium, Ideb DATfid pncAtur


ift

\[,4^^ 2. NeventAS injudicium aimferlpo tuo, qutA non


jufiificAbitnr in conJpeRu tuo omnio Vtvens, ^9d/i[Adim'
perfcBionem t&Am operum bonoTH Accedh wfaper opinio ntei j

CAtA tAntum,fedquod mAJm efl.^ ^^^^^.


riii^am non Amplitis Luthtrus^fedPAulM n^fler, ea nonpec•

Pbil^iJicft Vi^eAntur extrinfectujuflifiimA.


\


EfAtas infuper
omn^sfias juflitias refpe^iH mpcrfeCtionupAntiQ ni(nflruAt& \

'dfi.
,

EPlsr, AD ROMANOS CAP. II.

Auguilinus.
AdfimUAt Efa,46.Ex quibus fcrtptttrJLfundAmcntis D.Au-
gtij^lijtusfcripfit /ilr.p.Confelf, eap.t^, cfuem locum crebro aUe-

gat L»//6i'r/^i:V«eetiamlaiidabilivita: hominum, iire-


noot^ mifericordi^ difcutias eatn. Et D. Grcgorim in cap,
Gregofiu».
p^ lobh^Jdem^vtrbis utitur^tlH£ex Gregorio Lncbtrus mfler
ntuiuatus efl. Sandus Job vidcb3t5#«^///V , omnia iioftra

bona opera cifemcrapeccata , fi judicanturi DE O:


idcodicit,fivoluerithomocontcndere cum' eOinoii-»
potcriceirefpondcre onum pro mille. Sic ig.tur caim
?)tni/s PontificiorumperjugulumLutberi^pftm SpirittafanHi
($' orthodexorum pAtrum aooirma , nnde adjtrtiontm Ju-
Atn babet defendU LutheruSypetUtir, Diftinguendufn AUtl•
inter Adionesfiu tpfA operA^quAUgtconftntiunt^ffintcr
6/€€
efi

(f cpinione mirithqudL duo operUus AdbAre


repojfunt^ velinfihotis loquuntur^intcr cperA jnAteriAlner
-
Opera matc•
rialiter &
formalircr
(fjormaiiter con(iderAtA,Priori re(peBthfcu matsriAlltcr bo-
conficicran•
HAfitntyfuiA Ugiconfentihnt ipoPertcrtfttifQrmaliter tirtu• da ftint.
tcs dfc/ nOnpofJUnt, qtiiApariim eum ^/3« Ugistqu^fnmf'
mAm perfcdionem reqtiirit non cori^ieniunt jpArtim fini legi-
timorepugriAnt :is enim €fl,non777ereri aliqiti^-^fid Deo pro-
I ximof^fervire Ei boc dtfiriwe» agnovit ipje Lutberiisincap, Lutherus
\
s-AdGAl^ubifcrJbit, Paulus non agic de ipfo opere pcr fe, de bonis
quodiineopinionejuftitiasnihil obeft:reddefiducia& operibus*

juftitia operiadjedla.£/ <:/?/.;? cxtracaufTam juftificatio-

,
nisnemopouftvere bona operafatis magnificc com-
medare quis vel iinius boni operis, quod Chriftianus
:

cxfide& infide faQtjiitiIitate& fru^u fatispraidicaro


potcft ?en:eiiimpretioiius quam coelum & tcrra &c.
Vnde confiAt^Lutberum noflrum^mque \-cgis ne^ bonorum
morum contemtoremfuiffi^quodSmom MAgo EunomiOy &
( quorum bommum b^refis psr CAlumnMm Beato FAtri
fAtU
Ijo EPIST. AD ROMANOS CAP. IL

Vidi Irf » ^tis impudenter affingiiur)tr'tbuunt(criptores BcciePAflici :


ucn i ib. I • {ed Fropbctaru?» (S' Jpoflolorum , ut C^ ortbu.
c r; . 1 o. & ^q xorum P.itrnm hocfiopronnnciato lufiuU fideifuAm inte'
Eulcb.Iib. 2 .
pritaiem A^Jtru^g},
"
oapi 13' : -

Qj.lir:STIO IX.
Aperie fatetur Apofiolm v.i^.faclores le^
Xis 'jHflific.ikiintur'^ nnneiHtd hocnon (-
trocin.zrt iuflittA operum \dut quomodo
fi-
cum ipfc ccnfentit Apcflolns^ cjut tnfrafcrt^
hityexoperibHslegii non juflifi:ahitur omnis
€/,^,1^2,'3'^,2. noneil
\ data lex-^ cii/u vrjtficare ?
Pontiiicio-
rumcertacni
Mire digladiantur invicem Pofttificij
Rejp, m
interpreta^
tione hujus locuBeUarminus lib, 2, de juflificat, cap. i6. tres
nade ccrto
fenfu dicli afferi int€rpretation€s,Aitt enimjiifitfiiAtioKent iUam intel•

Paulini : fa iigit de atigmtnto jnft itixy quAmaiibi vocat juflificationent

6lorcs legis (ecundam,Ht (enfus (it :fA^ores Ugiajufiifical)UKtt4r,biic efit


jurtificabuu-l At^g^mntumjufluiimerebuntur. Aut de nota eorum^^iilegi
f "^•
^ obedirepoffUntf bocfer^fu : qui cupiunt veri legu: e^e faSio-
e larmtnusl
rcs^dent operAm^ut jufitfictntur: aut de decUrAtidnejuflitiA^
Stapletonus.
hocfenfu^indivinojuduiojuflijudicAbuntur,PrimAm inter'
pretAtionem AgnoVit cti&mStApletonus fuper btmc iocumin
Afitidotis Apoftolicis ifidfalfA (f PApiflicA , operd
etiAmjuflificatoriim nibtlmertnpojfHHt , tfuia Jur.t impfrfe'
EIa^(S tpfA\nJlificAf!tur^ut B.Lutbtrus Uquitur in AftkuL
SmAlcAihoc efl jDpus bAbent^at tegAHtur merito Cbrtfli ^n$n
ergopojfnnt Augmentum jttflitU mereru Pererttis ettAm
dijp.
i
. D R S"t . II. ?
dijp, . cap. i.Rom^ hanc expoftiomm, ut adhUnc lo-

cum aTTfoa-hut^vasv reijctt.Seciitida mterprctatioefl Atigufli*,

ni lib, dejpir^ i^ lit.cap^zo ,qtit€OS dcwum legem facere dof


C€t,efu'ijufiificaii{imt^itautnonfa5loriiiisjuflificAtio acce-
dat^^dfa^ores icgi^prsicedat. ^i£ fane fententiavera efi^
(ed adcxpofitiomm (S c^ntextmH bujus luci nen fatis apta,
Tertia deniq^intcrprstAtienonoinmnorcycipotefi, quAtenm
opera legisJUnt n9t£r bofnjnumjupificatorum, Ex $pcrihus e^
nimfides juflificans ttanquam£xfrii5lu.arbor Agnojcitur, £5*

juKtAtfptmonuimbonorttmoperum in extremo judicio jupt


,^eclAr^huntur Mattb^if^pante autem bacfentcntia ,concu
^ditaltera Pontificiorum^quafieperA Ugis non declarcnt -
ftos , fedex injufiis juflos fAciant per.mfufionem »ovarum
qiiAlitatiim, Perertusfimiiiter quatuoropimones de hoc loco Pcrerius.

[
interfe cohfert t (f iandsmpro eacondudit ^quA vocdbuilum
jufi/pcati&ms pro dec/aratione JuftitU interpretatur ^ p^g^
\
2)* Scdnancflopusproiixacircuitione.Vt emmhiclomsxum
Biilalegalia
aUJs ApoflQli conc'tUetur,tn quibus operibus legis omnisnQprA & Evangcli-
I jufiificAtiofimpiiciter deregaturfdiftinguendum efl inter di- cadiilintf
aia lcgaliA & vAngelicA. DiSfa legAliA oftendune^quid Dem guenda.
n&iis requirat , qisid^ nos pr^Are debeamusjprxflare au^
tem^propter cortuptionem nAtur^^Jien VAlemfis. Et taliAJU'
ftitiAm iertbpoilicentur ^fed mn mficum tonditione perfc'
6i'ifiim& obedi€nti£,qualiAfunt Levit^tS-^^^fAciem leges me"
I
aSyVivct iftcis, Ezecb.n^M.fAciefisbomojiidictA meA/pivet
1 ineis i^iAttb,ipjy.fivismgrediAdl>itamjferva wandAta,
1
Luc.io,2S,fAc boc ^
(f boc noflrum ,fABores legi^jii'
y>ives :
Evange^icis
\
LegaUadiila

\flipcAhHntur.EvAngel'tcAdtBApromittunt jufiittAm^ "vi''


nonfunt
^Am credennbfu in Cbrifiunt, Abig!jCondiiionecperum,quAlid concraria•
I

\funt iliA ex PauIo AllegAtA Rom^Syio.Gal. 2;t6. , 2i. LegAUA^


I £vaf9geiicis mintmejimt contraKU :Vcrifi'mum cmm ^^\ 1

S Bores\
^ii EPIST. AD ROMANOS CAP/II.

inhac iotbeciHitAte ttatur£ mpsfiiiie jfetjuitur Evange


UcaitLafententia'•, non ejfe iegef»,^uxlfivificare poffei '^ (f ju
fitficarims noncx op€ribHsfedfide tantum,Kom,i^

QUitSTIO X.

Oicit Apoflolus.genteslegemnon habuif^


fep^S^fine legepeccajp '. i2.i^nqH&ritur ergo^
lex Mofis nHllas alias gentes obligarih
qnamHebrAos?
Re^. De lege cereniomali (fforenfinon efl duhium^qnin ad
popnium HebrdHm duntAxat pertinuerint erant emm bcc
:

wodo (at£ Ueo,ut durareftt


uf^ ad lohannem MatthjiAdto
exbwiio Me^a,cej[pirutit LeDitarum CeremontA , ^
firenjis
ratio B.€ipiibltc& iHdaicA defijtxfeddc legt morali qudfttocfiy
quA in decAlogo Mofaico continetHr. De bacJcribit Perertus
Fereri) paria#
doxon:lege EfAuitA dijp, 6, in CAp. 2, Rom^v^/^^^ Lex Mofis non Alifgenti^
moralem quAmHebrAorum UtAefl ^mc aUos nift HebrAes tantum ob/i-
i

tantufln gen- gAbAt ^


boc mpudentififno pronunctAto refntArt Audft
:

tiHebreac Ambrofiumyqui fcribitfuper hune loeum Apofioh nofirhgen-


1

latam eie. f tiks n$n credenteiideb reos futuros corAm Deo^qutA legtm
Mej/ts Accipere noluerunt. PronunctAti fui boi rAtiones babei
Efamtaj^quiA nu^tA legitnr infacm^ mandatu Mofiaut uUi
hojus para-
PropbetArum , ut legfm ludAtcAm previufgAret gentibus ,
di&xi•
quemadfModum quidem de promulgAndo evAKgtlo prAce^
ptum bAbuerunt L^Attb.zS» Matc^i^^ i.qutA Da^
vid Aftj Deumjufiitias tS judiciA fua Annuficta^e tAntum
JJtAtli^non alijs nAtiQnibm PfAim» 147. 3, ^uia i/rcum-
:

£I»IST. > ROMAKOS CAP.IL


€ifotantum adlud£ospertiuthAi^in qkAtAmen contmebAtUr
ublrgAtio tftitis Ugis 'JMofaic&ohftryAndt^tefiePaulo GaUt.s»
Kerumenim terd^quAmpturimafuKt^^ut. bAnc Pererif opinie" Lex moralis
Hcmf,tlfitA(i4 (f impieiAtii Arguunt, Primum enimcertum etiam ad
ePyftotiitas rtAturAles gentihM in prima creAtidne indtas gcntes cr•

cum Decaloge Mttfaico cxaSI^ coml^emre r ideo vecat YTtuiui cinec.

noflcrnotitiai tUao opus legtsincordihiu gent'tliun^(criptumi


decAhgtis AUtemeft pukUcAfUArum notttiAruta detiiirAtisi
fuof crgo»otitt£MAturAk:i obligAnt ^bos ettAm decAlogtu
ttutifui nAturAlts omnes hofhines^tttAm gentiles obltgAnt ; en
go ^ decAlogus. Dcinde>Ltf>r dedtligendo Deo ^ proximo
obligae etiAgentiiey.fid <^U9d communis rAti9d'tBAt^ Lexmo•
rAit4 Mojatcacft iex de diiigedo Oeo(fproximo MAU.^2»L•rgo
^iiigAt etiAm gentiUs^ Tertio , In qmbw trAnsgrefiio Ugu
punitur^es ipfA Ux obligAtJn gtntibm punttur trAnsgre/iu
iegis M«rMis,utpAtet ex CAp,i.K9m» ubi dtcttur ^ wa DtirC'
veiarffkper tAlU peccAtA,ijiH£ iv decalogo exprejsefnnt pro'
hibtia^item ex Epbef^ 6^ t.Cor. 6^ txempU Herodii MAiib» i^.
^f .

dines(j^uAfunt contrd (egem )


& de CAnAns.i4jcrtptu efl,quod propfer inctftum (f Hbi'
punitifucrmt, Levif^ tf,
2jf, Srgo.Quirtb, Lfges, qu£ HebrAum duntAXAt popuhtm
9bligAbA»f ytton bAbeni locHm inNovo TefiAmentf.Sed Lex
moralis MofAtcA jHbindtrepetitur,€xplicAtur f^ imulcAtur
i» Nelip TeflAmento (f Auofie/is MAttb^sJy^Kom,
Chrifio
/^. Epbe 6. GaLs» ^^g^ ^^* tAntum HebrAum p9pulum obli'

gat. Quinto tAquiius ettAMgentiieSyquorum ntens non (


prorfm reproba,yiAturA Abborrtnt,eorum eppofitA etiAmgen-
tiUs dttment^Sed fieieribtis in iege MofaiM probibitto ethim
gentilesAbborrencquedexemplotncefius probAt Apoflelus\i^
Cor.s,i,ergi oppofiu virtutes uha cnmfuA norma ctiamgen^
ttlesAttintt.
PrAifptAgentHium erAnt^nttrcAtifA (f bdc*
8 1 KemA'
,

/^• SFTS^. D S C . II.

Ne maneas coekbi.Yereas ne inglcrhu olim : Vxorem ne defti-


tuas^nepoUue prolcm. Et CellAib. lo. capj, ^uifai/um
tefiitmnuim dixeritjde /axapr£cip';tetur.
Kationes Pererij dupUct dijiwifione folvtmtur.
]
i. '-
gucndum efl inter piibiicummmflerijexercitnim iS Propho
Hcum DoBortim Ecciefidofiicmm'. lllndin veteH TeflafMento
tantum erat penespopuium IJraeCittcTi.in qttc hduh D£FS (f
focum(^ ignem Jnum^^S' cuiconcredidit eloqnia fna Rom.s»
2. cHJtiseratadoputo, giorta , tefiameKtum , iegislaflo feu ex-
ttrnalegis promHlgatiaK&m,4^p,

baliititmmflerium , ficuti
Xf fAliter
t nonemm inter omnes gtntcs pitbHcuin [t^

tempcre Ncvi Ttflamcnti


'•
mnfecttorrmi

faBum, Jnterim tamen , quando ProphetiS. etiam gentillum


'Vitiaperftrinxerunt^nHUAm aliam bahuerunt norma-m ^(^uam
legem morakm MofiSy utpatet inUr eXE/a.s^j i6. & E-
zecL 2ij 10, ArHGs Zfff 2. diflingendum cB i/ifer Uges
.

murales , ceremomales , acforenfes , IUa vocantnr ^rsiceptA


> ceremonUfbajudicia Detit.o ^Jam vero Davidin Pfrl-

nioi^j^nonde pr&cepiiSyfedd^judmji loquttttr^ hoc efl , de


flAtinis Ac legibtis forenfbm ad Rempublkam lndaicam in
ff)ecie accommodails : Pracepfa enim Dominiy ob rationes lam
modo ailegAtaSj funt umverfitia t q(i& omnes ownino 60- l

mines ^dequain ratione tertta,


obligmni^fic circumciftoquo^
ad leges ceremoniAies pertinebat > hodie enim abrogata eft
Col, 2. ideb non nifi lud&os cbligAbat. Contimbat autem abii-

gAtionem totimlegisJervAndA,quiAerat fignum fxderisin^


ter Deum (f homwetiijfoedu^ AHtem iUudgratunullum erAt,

nifi lex impleretur id^vel ab eo, qui circumcidebatur , T^ei,


quiA boc ipfi erAt impg^ibile^Ab aUo^ nimirum Chriflo ^mine
promt^^iqH^mxinuMCift fide apprehendehantiide^iircuin•
cifio dicebaturfgHacuium luflittA fidet Rem 4, N$n ergo

.

quitur \
•«-^
^ — , .

EPIST. AD ROMANOS CAl\ H. ^-^'


f

— .
_ ^
-—-
qnitnr \ non JuKt arcumcider.Ai ^crgokge MojiS
gentiles
morAlinonobligandi ; quiacircumcifto nontfl pars itgis mo'
j

rali^yfedobfirOatto legio moraiis cftiircumciiionii conduioi ,\

't>elahbiSfqinbmcirciwidfiopr&ccptAcfifVtla Chrjflo Ttecef- \

{ariopr&fianda, RelinquiturergOy lcgem Mofis m€ralcrfjadoi


mnes pertincre homincs^omms^joblfgare.vioao Loc objerve-
\^^^ moralis
tur 3 in kge morAiiyqtietnadmodum in Mo(e proponitHr , quA- j.,abet qux-
dAvn reperiri ceremonialu, qu^ tantum Hebr&os obitgat) quAii ^^^ ceremo
leeflm prscepto teri io , de cclebrando diejeptimo in quAr-
: a a i 1 i

toid.quodAttexttiir deterra ChatsAAn^ &


ftc co?2feqner}t€r.
decalogo
Regula de

Vbiregula notAndaefl: Moraleeftin decaIogo,qiiicqtiid


coiivcnitcuni notitijsnaturalihus: quicquid in pieno
?J° ^^,
ufureperiturinNovo Teftamento :& quicquid Pro-
plietieoilenduntetiamadgentespertinere: qua^ exhis
tribus non funt , inter ceremoniaiia funt referenda,
^AUd^ Autcm Apoftoltis noflerfcnbit ^gentdes Ugem n^n
habnijfeiidde extcrna promttigAtione legis htetligtt ,
hoc e-
nim refptiltty kgislAtionempenes IfrAelem fuijfe firibit Row^
9y2. Labueru^tAuiem Ugem cordtbus fuis inJcriptAm-^ ut ipfe•
mei exponit hoc CApitc v» /^.

QJi.i^STIO XV

Sigentes non hahuerunt legem, utfcrihtt


Paulm nofier Vyi ^. qnGmodo pcccare pottie•-
runtfine Lege^utidemfcripfupaulo ante v.
11. cum omnepeccatumft transgreio iegis

dicentep. lohanne t. lohan. 3.(3' quomodo


confiabii univerfale illudpronHnciatu Regij
S Propbe* '

5
142 EPIST» AD ROmANOS CAP. II.

ProphetAPfaljigiiig.pr^^varicatoresre^pu-
taviomnes tnhahitantes terrami

Rejp.MoVet hanc qttSfQionem AugHflinm ^n enArratiom


Pfalmi ng.coHchne // iHg^ refpondet, diflinguendo inter tri'
Lcx Dei tri^
plkim iegemDeh VnAeftmPArAdifidata bomint^ (fmipfi
plex juxta totipofieritati/uidelicet ^de probihitA ari/ore: (^ bujiisUgisi
Augu^ii&ana
prAVAricAtsres fitnt ommsfilij Adam omnes emm eramtu
:

tUeunmbomOtinquit Al•tguinns Itb.i.deremi^, peccAt^cap*


if inbocprimo
10.' Arente genujbumatju*}t '^eint in radke
pHtrutt^ fiAriditAtem tvAxit in rAmiiijcribit Gregoriu* Ub,j,
SpiR. f J JHit enim Adam (f in tUofuimtis Qmnes per^t o/-
dA& iniHoperitrunt smms tAtt Ambrofjib.j, m Lucam. St-
cunda lex eft KAturAta omnibus bommthus inprtmA crcAtione
$» fi^Htidum quAJH quilibet fii difcrimen bonefiorum
(fturpiumjdequAexprofiJJo Agtturmhoc CApite.TerttA eft
iexinliterfdpromuigAeAmniflerioCMofis ,&
De• ipfo in
duas tAbulas infiripfA^ Secundum banc certiAm (peciemgen'
tiksdkunturnoHbAbut^e\UgtfH\promttlgAtio enim If.

rAeliWin deftrttt SinAifASiA efl Exod^ xcjuxtA primAmAUi


tem tffeiundAfnJpeckni ommsfimt prAVArkAtores iegis^tf
peccArunt centra legem quotqmtpeec^runt t partim^ quta A»
dAmmpeccAtido cotrA Ugei» FAtAdtfi oMneJuAmflirpem in

cAp^S' ^^ ^ om, pArfim, qutA diaifAme»


ruJtt^^tiod
6
feipfi»tA>2quain mradkeiAtiAvUtUt loquttHr Ansbelmus

cum /ege (Jl^o/kkd coiHcidif,


rAtionts vi$Um
m

QUitSTIO .
CumlexnaturA eadcmfiucum ea,quA
. #^
Ei>IST. > ROMANOS CAP. II. i/i

' fcripta fuit in tahulis MofaicUy qmdoptis


fuit eam demum tabiili^ tnfcribi ?

Re/p. EtftDeusfABorumjuorum raiianem reddere ttne'


j
Curl'"«
; tHrnern'mi,pojfunt tamen quatuor faoiibujus ratioms ad^ tura
turant
nora
\ferriy /. qttiA ( ut
Ambrofius loquitur Epift, ) propter , m /cripto fue-
/crjpto fu<

I
obedientiamprArogaulpanaturalU lcgt^ corrupta at^ irJer^ rit comprc^
j
diiiaeflyideo [cripmm /egis teflimomum efi necejfarium ^ ut hcnfain dc
velp^rtcm b/iheAt^qtii umUerfiim amtferAt^ (f cui perierat calu go

&
flodiret,2, '
cjuodnafccndo AJfumfirAt^difccndo faltem cognofccret
Dcus bat neli>A
CH'
legispromuigationedocerevO'

,
iHi(yfe,utnattirs^itAnotitiArum nAturAliumyqum (f omwu
hnarHm Uguminter bomints mventArum AUtorem ejps ipfi
emm bommem aB initio reBam condidie^adiecit^ mAndata
(f prjtceptAjficut ^irAcides fcrtbtt cAp, ly, /4 / j J qtiia vo/uU
. . .

Dens extAre pubitcAm tfocem judicif Advcrjus


conflAntjneminem cafttpunirifedtrAmDeidecaiorevei^rh
\

fiperomnem impietateni (f imufiitUm beminum Rom. /. 4*


^titAlooiuit DcMS exiarei/jter bomines expreffam normAm
\

Vitfefjdi : non cnm deUBatur iS-O^oQc^y^-^Ketouii :fed inprAcc

i ptiif»t« Ambutate^^ judma mea cttftodite(5'f4cuc ea^tft'


I jfW/ ApudEzeeb,20j\$*

QJ,l.€STIO XIIP

Quando Apofiolm fcrihitygentiUs natur^


\fecifJ€eaqHAfuntl€gisy^nnopatrocinMurP€
j

\
lagiOi qui hoc loco abufHS perfe^iomm
raiemgentihus tribmhat: aui Panlificijs (f
"
Sjnergifiuiqm gemtlcs ex proprijs fuis viri^
bui
1.44 EPIST. Ab ROMANOS CAP. 11*

kiis aiiqHtd fm converfionem afferrepojfe \

,
contenderunt ?
Re/p, NibilOmmno.Errant enim qui ita pntiunt ^pArtimm
q'iAntit €
^rtrtini in qnalitate Qperurn gentihum, In quan' ,

titnte ervAt Pciifgius^, lS{onem-tn dii;tt ^poftolm jgcntiles vuf

^
^
^ovfec'ijfe,ideftjo(/i}n legem impleViffe^hocenimne qtiidi-m
renatio loco attditmus .: fed^^^ tS , ^//
qualegi'S\ qujidam emmf/iBa ctpn laude covjunH.A
re potuerufit ctbmci'^ omni "^/icare culpa potu^runt ^pro'
pterextremam rjatur&corruptionem. In quAlitate errantcji-
tefi Non enim loquitur Apofioliu de operihus gentilium in
'.

rebm jpiritHallbm : m ijienim omnem ipfsMtyiTti, (f ^'


^ ademit alibi i»Cor, .^ z.Cor^.fed de operibus
(f adgfibernationem locomoti't)£pertinentihtt5»qu£ ad fi'
externis

dem ^S c^n\>erfionem hommis mbii^rorftisfaciunt^

AphoriihiiTheologici exhac
partecapitis.

/ ludichim prh^atnmmcipit hfeipfo* quilibet enim qttod


injeipforeprehendAtJemperinvenitXunde Chrifius gralfi'
ter objurgat eos^quifcflitcam inoculofrAtris Vident, " tra*
bcm ii^ocuh proprio non animadvertunt 'Luc.6^4.1.

2^ Rcguiaex legenatur&depromtaefi :quodtibi non vis


fieri,Alteriue.feceris : qu&omniamoptime temeraria de alijs

jadiciacehercet^ex qHa:Salvaiorprh)atos (f inordinatosbo-


mmtfmaffeSiiis cafiigaloitjoco dioio Luc^ 6.

3 , JpudDeum niillapotefl ejfe injuflitia X fedjuxta ve-


ritatem
EPIST. AD ROMANOS CAP. 11. W
ritAtem JHdiCAt ,€tfijudiciHmejiu rattoni ncflrd repngftet
ccgitationes enim Deinon junt cogitationes noflrt tjfk, /y.
SuJpendAmm igiturjudicmm noflru inoperibus Dei :ntirAbtle
tnim confiUum ejus^(^ MAgnificAi juflittamfitAm E/a. 2i,ig*
cjuinpotius^eqtmin epertbm Detl^idttur fApiens^uktu ^,
at,utfie fapiens i. Corintb^i, i<f*

4, TemefArU bommum de fs inVtcem judicU preme••


rentur iufium Dei de bomimlfus judicium iUAfAllHntury boc
nonfAUit^illapuntfecundttmfAciem , boc fecttndum tferitA^/
tem lohan.j,24,SAtiuf igiitir eftyper cAritAtem tolevAre alh
os<f«fuAmper femeritAtem "pindioiam Deipro^ocare ; borren»
dnm enim inciderein manw Domim Hcbr, idyjt,
f. Ver^nemai bonris eftynifiuniis Deus Mattb, ip.fianL»
ctlm
IfonitAtfs Ab Apofiolo ^
multApt mAiiria hominum in tcrra Gen, 6,/. ipfi divitii

cipium(!i perfeiiioomnis boni,a


tribuuntur v.4, Eft enimprin-
qmetiam omne dortum <?-

ptimutHy^ omnebonumperfe6ium defcendtt,Jac.t*

6. Fcra panitsntta eft noflrArum Viriumifedfittus


Detopus , qui AdeAm tjos inVttAt T?e/ dfreafe^er Ifertum j lifel
indtreolejper dilationempaniX non emmlDult rttortem mori-
entisEzecb.ig.fed fipccnitfHHAm egerit gens
( ipfe p(eHitentiam /nper malo^ quod cogitavitfAcere
aget
et^Ie^
^ \

7• D'ilAttop<en£ non Auftrtjedaugti irAtn Dei in impoe^


ntttntibtu : mifericordtA enim tS ira ci(6 Ab C9 TfeMirepoffiinty
(f infeccAtores re/picit ira iUius Sir.Sf 7*

S• Dies wip§s C impoemtentibfu efi diesjrA,


\pysAUtemdt€s redtmpdonii Luczi. lUismetucndus ^^bts exo'
\ptAndiit 'JUtsexttiaifi^bis/AiufArii '^cttju^ feria rec^rdAtip
\OdiumpeccAnpAritJuxtA illHd.Syr^y^ memorAre nolpifiima
«
(inun-
^:.-^^
l^ EPIST. AD ROMANOS CAPi 11. d
'

(f nnnciuAin peccabti crucemiiiam (^ cai/tmitates t^UrAbi-


:

/iores reddtt^qma tunc tnom^ntanea ^ trthuU' '.

ii&j/upra modum mfublimitAte AternumgbrU pondus ope"


r/ibiiur 2,C9r. 4^, \

p, ItidiciA Det m rnundo nunojuam quidemfunt injufla^ |

fape tamen eccnlta ; revelabuncur aHtem m folenni tUo dieju"


dictAU , in quQ Deus jiiduabit orbem terrArmn^pir yirum in

10, NemofibibUndUturyqHoddeliqueritinocculto. 6tfi


enimde occuUis nonjudicat Ecclefia Deus tamenjndicabit ,,
(^judicabunt cum ipfo omnes fan6li in dte illo
:

inqtto -^
pllnmmAbuntur abfconditatenebrarumy (f mamfiftabn»tur
cdnfillA£orditim\^Cor.^,S* >-.'

// Neceffe efl tffi aiiqHedptthlkum Deijudtcmn, in qus >

cujrio^ opcr^ mAntfeflA fiant , & impif api^sfeeervAnturyquf


perl?erfomundijudkio fipe confundtmtnr y tune a^pArebtt^
quidiKterfii interjuftum (f impium^ inter ferVunttm Deo,
(^ nonJtrVientem et, MAlach.^^fiS-quoperimet fepArAtio
ovlnm ^
hmorum,de quA Cbrifliis AgiiyiJMAit6^2j.
12* ImmenfA Dei hnitas efi^ quednon tanium Vtres bene
operAndi lArgiiur bommibm : verum etiam tflAfna m
nobisex merA grAtiAaHjs benefic^s corenAt, ^^Pto [infit Apo-
floliu nofler bonio operibus bic trlbuit loitam siternAm :

Urgam retrtbutionetji m boc ^ futHro ficulo 2^ Tim. -f, t-. h


tm,4yg,
y. PertinActA in epinione , ^U£ auJitAm t^ agnitam ve-
ritatetn adJpernAtHr^rrAm ^ indtgnAtionem Dei provovAt^
(^ AdindurAtiohemproximtu grAcUis ^qnin (^ ekpumri
folet.qttemAdmodum exemph ludsorum docuur
JobAn.h^^p^
,
6^ pl \>^

14^ JpudDeum ffullii eftperfonarmn aeceptioi 'NoH


:__^^^ _: enint
EPIST. AD ROMANOS tAP. IL
efiim cfim regtioDei re^eSittsgefttis^&tAtU,fex(U)dignitai
tisyextcrni. honefiaiii^ aiii Atiarum rerum , quibus tn boc f»a~
iignejeculoperfona Apcrfina difcernitur , fed ecuU eJM tam
ttint^ rtjpkiunt fidem lerem, f. ^* qm bAbei , quij^ timet
DeunijiSOperattirjufiittam^Acceptifi ei ffiyjfiicu?:^^ aut quA"

< 7, 0/.t« ijt fui ctim itnperia/unt , D^ Appellentur in fcri^


^--

/ib 2. jidB(mtfac. ,,
^^
ptura Ffal.%2. ipjoruw quo^ eft^imitart Dcunt^nefmt
,.'^ ? cat!j£ mertta ,fed perfifi£ digniiMcm at-
tendant jCfHemAdmoiium Augufi, dc/cripfii ,
contra dua^s Pelagij epiflo/a^
nim graVifiimc '}udicibm mterdtclum efi Levti^ip^Deut. i.
id C'

.Lex natursL (f lex /criptA MofAtca non diff^erunt re


ipfA ^uia utriufque trAnsgrefforcs pHnmntur Aqnaiiter >,/
:

qmn mo kx natur& fons efiJcriprArum ligum» ExcufAri


tc/^^^gentiles fienpojptnt ,€Oyquod l•gem Mofis non bAbuerint %
nAtn LexUofis derfuAtA efl exfontibns ttAtura fu£ infitts igrA'
vifu ergo peccAnt ,quimAlitiAf»Af9ntes obflruunt ,^^
quirivulosturbant^

\f. Lex Abfque executiojieeB campAnA abf^pifltU^ :


qutA non hAbere bona^s leges^d eA qtufunt legis fAare , Deo
piAcet, (f ReipuhL CbrifltAJid uttle efi :juxtA iHud
noflri^non Auditores-JedfA&ores icgis juflificAbuntHr,

/ S. Difirimen Legis (f E\>Angeiij nonpoflrtmum in eo con-


fiftity quodlexfaciendo irripktur, EvAngeUum credendo : lex
opera^ E'VAngeliumfid€m requirit. Jribuitur erge Legi jnfiii
ficAtio cum condinone operum^liAngelio Abfi^ifia condttt4-
ne.faltem cum inc(u[ton€ fidei^
/p, Conditione promifii^nis non impktA
2
, mtUaefl -
['^ EPiST* AD ROMANOS CAP. II.

€wifsioXumirgo cenditio piromitohHnlegalium defiti {im


frmaiur enim lex percarnem kom.S,3')idt;o ex lege nuUa

Jcribit,noH
20i
efl

ejfs
luflitUjedDiviis Pauitu tam ub CAUjamclarh

AnmUs bommU
legtm qu£viniificare ^

noneft inftArrAft tAhuU


GaL i, 2t.
^ cui
hibii tnfcrtptHmftt jomnU Autem miu injchbi , qutim
admuduffivolueruntotihi Philofopbi:{v'td€ PUtonem in Pbif
ieboi AriJloUlem lib. ^Je AnimA CAp. 4.)fid DeusinprimA crcf
Attone iege infcrtpfit cordibm bomwum: unde (Aters bone^

flarum a^itonum norms. (fpr^cepta artium m vita coHtmHni


promAhAnt,
2i, PeccAtHmorigihis fionefl ipfumcor hontinis^ ut er»
nnt FlaciAm qn$modo aUas lex cerdipifj[et infiribi : Ux
: e-
mffiy(!i iegistransgre^ioiiA fant oppofita^ut nunquAm ftmUt
fiare,nedi4inunutnpro Altero } diflingueitdum igi-
}ur vittH k naturAfin bAc eft Itx nAtHra etmr^iUud efl irAni-
grefio lejgi^.

22. LMag»A vtd efi con/eientU m ulrAWjjpArtem : tn iji

qui bencfibtfnHt confcij »efiJHge eony>i'i>mm Prover.iS: in moc


/e eenfcijs eflperpetua cArmficmA i f^efiAnt enim fUbpetiori

tS iudicem (Sreu.t^ accufAterem,^ teflef?t^(f iortorem t qM


YeferAntur ioca SAp, ly-iS-feqq^ tfA^4Si2i.S7'i ii* tob, iji 2i,
Leli>it^26^l6.ift*
HAbuii 0* Paulus npfie^ infiiis Eplflolis StAngeliurli
2J,
deCbrilioiquemAdmodumApertk loquitHrv.to, non quidem
ii^oriAm^[eddo^rinAmEl0Ang€licAm, Frmlum igUur Xf
itjepturHefl,quod PAptfiicus quidAm firiptoYcuius ^exip /?-
tif^ ubi PaHita E\>Ang€ltj Juimemimty contendit ,PAAlur^
etiAm/mpjfi^e EvAngelmm^pdiliMdeiJedcptyditum^ VbL
cHn§^€mmD,PAulusd€perfin^,Qfftcio,merit9ig^ Chrifti agi^y
BvAfjgiiim di Qbrifiojcribit*
'24, Hl»4«-
-JSbt
£PiST. AD ROMANOS CAP. II. I4p

4. BvAngeliHm Pauli de lefufibYiflo erit ttorma novifsi'


hji^udiciJ-.quidiH EvAngeiio rettelatA efl vox (f fententia^
deci/tvajudicuf : ^i credU in fiiiUm,n$njudu:Atifr l quinon
credifjjamjudicatM efl loban^^^i ^ >

iARS POSTERIOR,
X U S,

ij^Ql auteiuIuda:us'cognomina-
^ris,& requiefcis in legc& glo-
riarisinDeo,
/6. Et nofti voluntatem
»'
& pro-
bas utiliora , inftrudus per Lcf

,& ,^ ^ ,
geiti»

|
Confidis teipfum eiTeduceiTL»
cv
'
cxtcrorum ,lumencorum qui in-»

, ^ •
Itenebrisfuiiu
^o. Eruditoretn infipicntium,ina-

^uarogii^Tfii
'
'ij^/
-
t^etju


^^,^
...'..

'inpoi ,
vjji

o-iaviiv
.. ^^"^
mftrutn infantilim , habencem for-
mam fcicntiaj &
^. Quicrgoaliumdoces,tcipfum
doces ?qui praedicas
randum,furaris?
fu-
veritatisin Eege

|^%£- 6, Quidicisiioii miKchandii moe'

:(> (
o' jjtrj fjLOixiuetv >

cliaris?qui abominaris Idola, fa-


crilegium facis?
!^3^' Qui inLcge gloriaris> per prac-
cv
\ vcfza
,

^tov - II.
varicalionem Legis Deum inho-

Te ^. ^ ^^^;^,|}. liioras^
NomcnemmDci
T 5
pervos blaf-
phematur
- EPIST. AD KQMANOS CAP. IV
phematiir intter Geiites, ficuti fcri'

ptumeft.
if, Circiimciiio quidem prodeft,
filcgem obferves autem pricva-
:ii

ricacor Legis fis , circumciiio tua_,


yovcv. prxputium fa,cl^ eft.

Edv H aKpofovqici
- ^**•^ . Si igitur prjEpiitium juilitias

^.
kgiscullOdiat,nonne pricputiuirLj
iiljus incy;cumcii]onen) repueabi-
):^••-^ -

(1^{^. tuv. •
. ,

Et judicabit id ijUod "CX '-


7iv v6\JiOy '' ? , iiv2]^^
j
tura pra^putiuip, Legem cOfum^
cll:

yejLjuifA,(tT^ H0l 7f%^/v>jA^g7mg^- ^


mans, teqiii perliteram & circum-
ciiioiicmpr^varicator Lcgis es.

2%. ^ Nonemni ,,qui in manifcfto,


iiida*us eitj ncque qui iii nianireik>

' ^,
/'
%;^€^7•
cv
:»>
iso
^i^aa^i^ ip,

i-zrujiv^
j

I
in carne,efl:circumciUo.

iis >&
Sed qui ia abfcondito
circimiciiio cordis,
ritu jioii litera.' cuJLislausnoHL
Juda^'•
111 fpi-

e;i

^mt^r:^ ANALYSIS ET EXPLICATIO.


'ilJ^ewis Iuddos gentilihfisinpeccat^ squalesfecerjit Ai
-1 ^l>ofi'fi(^'-i^y^^t'!Am detertorei eos in quibujdAmejfe do-
- '^AetJdg.^^imma cnw gra't>it ate ,ac prudentiay cum j}0'

puhfup^rbo (f fuperciliofii nepotium (ibi ejfc fuehat, GraP0'l•-

.:<! iCt ^quc^eaomjiia ipftsexprohrat


li .^tkfi^efi ,
;/w e^uilm prttfilel

gium
,

fiPISt/ AD ROMANOS CAP. . II. »


giui» prAgentibt4-5 hAbereVidebanturjquod tamen ipfis pro'
pttr turpem AhiifHminignomimam jam ccdtre Arguit\ prui
deniis. e0,^tiodpropria ipforum corjfe^tone i^ jaHantia ipfos
refiitJtt. Duo AUtemfnntfinquibuseosgenttiibus pofipontt,
/. legts accepim. 2. circumctfio'. tfus. quo fablimiti-f• cos cOe-
xtjftnt re^e fiiijfefif ufiyeoprofundw-i j^m iliorum abu-
ijs

fris cos dAwrf/tt. Appofite autem (f tniro artificio tfla dno


c$jtingit /Ipoflolus^ Haenim er4Kt prjicipii^ ndt^Ecc^eft-iMy^
bnm & S.'Zcrafmt9ta,(jri£cHr}jpenes €(
glortArtntur ludai,
bim folos Jplcndtdo Ect/efiis tittih jaiiare foUbant. Panlus
autem oflendit tertUm fioiAm ipJis deeffi \ videlicec obedkn•
\ iUmfidei^cuJHs dcfe&us omnem tpforui/ijaHanUAm ??!^
(f inanem efficit. De prhre liid^orhm exoybitaMtiaAgifu,
\ ^uf^ 2$ ^ubi priiniim pnvi/egium ipftim ncmini^t , linde/i'•

ctt , cfuodkgem acteperintj per eam inpeculium Dei re^/

cepd Exod,ig,f.(f exomt2'ibi4j natfotitbtis terrs. euiltfHe*


rint Amos ^y2,deiride muhlpltcerriifiim ptitnhgij aby/nm-i
reanfet flongo catAlogo, Pnmiis abnfiu esi^ vaiianomi-
nis jadantia, ^/^4>» partUnia ^?,,idtfEccCyexprimit
(jta efiim legefidn^ effe nsonuit Erafmus fton et^i ) Ecce, /»-
(fiiityiu Iud<eiis cognominaris ^hecefl ^civts 8cclefi£ -
cArij^nniii expoptilo pectiiioijj Dei ^fed vocarCs tantum: talis
c»ivi mmme es.ren} tua mobedit ntia perdtdiflt : pecHlium e•
mm Judsis ewm conditione prorfilffHm erAt^finmirum audie
nni voiem Dom tni^ (f cufiodurtht paiiu ejp Exodjp ,/ Deut. .

2Pi^2,2. Inanis legis oftcntatio ;RcqiiierGis,<»$'A/>,in_.


lc^c^ hoc efl ^comcna'4jiegem tibi iatam ejje, /icet tanuH'
q»AmobfervAtam3,\\\wi\Y\^ditV><to gloriatio Gloiiari« :

h\ Deo , ho-cefl.jaciitas te Det e(fe popuiam.m^ fimiliter fe •

ciffe Detm ommnAHom PjAUufj.fed ^A^ttoa tAntumtftA^


vitAm
ip EPISX AD ROMANOS CAP. II.

vitAiHveropopuh Deipror/u4 indignamagist 4, Vanafci-


enticE jadantia, Nofti,i«^«/V,voiuntateniejus.• quafi di^
cMygintiUs non mfipotentiatn iS Atermtatemyhoc eil^ effsn-
tiam Deinoruni ,qu6dfupra-n S-t^ Appdiaverat , tu
Oeri infiper ij^iuntatem Dei de ftiute generis bumAni , (^
quovtodo celilfielit^nOflufedtbeoriamduHtaxat ^ fcienttAm
tioiuntatis dtioms. hahs,non praxin, j. Penculofa con-
fcientiai laifio. Probas utiliora pcr legem inftrudus,
quafidiceret ,fciens tfolens^ /egi contrAnuerps ^quotiescun^
Aliena k ttocAttone tuafActs , Ua ut fAtitis effii > te ne^ legtm
ne^lDolufitAtem Dei ttnqtiam fciViJfe. 6. TemerariacoM-
fidentia erudieiidi alios, quAm fibi vel twpnmis (^*
bAnt lnd&i jpr&fertim PhArifiLi fquia prepterea Tim* h7*
vocantur
loquAKtur
^^^- , qui
t,

tAmen non intelligebAntyqHid


vel de quibiu Adfeverent. Penes hoserAntSy-
,

nAgog£yin quibus non Csceronis PArAdoxa, non PUtcnis Po-


liticA ;

.
non Jriflotelli^ibicA legebAntur prueptAyfedtAbuU
M9psperpnguiA SAbbAtba

y>eHnt
^
VerHmprolixa ironik boru
doBerum exprobrat pArimfluliitiam,quod tuth ipft c&cifint
aUos tUuminAre^(f ipfi qUAfi (f lumtHa mundt ejje
ipartim infcitiAm , quodcum ipfi (int tegis
os ex /ege docere telint ^(iqindem iion formam/^ij^^-
nifi
igf/ari, 4/*>

ciemy boc eil verbA de kge bAbcAnt^ quAm nunquAm Teere/er'


va\>erint td^perjpecies aliquot prAceptQrum,(eptmi ^fexti,
:

(f fecimdi ordineexplicAt. Fu rti eos arguit,qaiApeccAtApe'/


pulicomedercdicuntur Ofi, 4, S* (f prAtextu longArum pre»
cnm "piduarwn domos devorAre MAttb. 2$^ Adiilterij ,
quU
plenitrAnt bypQcrifi (^ iniquitAte MAtth.z^ , zS» Sacrilegij,
qtUA honorem verbo Dtt- debitumt trtbuebAnt fdii -^'
Kei«Ai. Ei ba^ ratione Atti€os mnmodo iftAniter ae Diogh'
rtAri^ verum tUAm Deum ignemwU Adficere : bincemm
gsnti.

\
EPIST. AD ROMANOS CAKII. '/3 {
genttles occafwnem cMtummAndi arripiebaKt yqmd Dem ejufi
I

I € yfuluntatem »
modi populttm delegerit in pecnhumjegemg^ei dederit.O' in
rel?elAt>erie,quitamen nuHaprorfm in
\partevieAmjuxtalegemmfiUuereconAretftr:ita culpA im-
\ ptetAtis Dto trihuebAtur AgentUtbtti^de qUA ipforum iUjphe4
I
rHiAJAmpridemhcutHseftDominusper Pyophetas efA.si, s*
\ (f Ezeck ^o^io.AdquAlocA Apeftolm nefler ohiter AUudit,
j
HA^lenuo de priore ludAorumemrmttAte ^quA gentibm pA'
WAntini^fHttAtii eripuerant,
De Agit primum nominAt ipfumprivh
1>. 2j. ubi

I
legtu ludAorUiquodbAbebAntpngentilibm mmir UyCircum^

\
cidoncm,per quAm Oeusfadus gratuptpigit cum ifrAeiitis
\
Genef xj , 7, it.deinde nbufum hujtis pnviiegij exprimtt , qui
iudemconiiflit \\\ transgrefsione
\z2^\$y qtitcinumctfionem

non modo nofAiutAremfAcityfed


ludi.ii (
noxtAm. Circum- Quemocio
ciiioeiiimprodeft,/^^wV,iilegcm obfcrvcs, unde Alibi^ circumcifus
qiii circumciditnr tdebuorunilierfatlcgis fAciends. vacatur ^ 'teneatur ad

;
Gal^Si ^. qti£ iDerbit non cum babentfenfuni , qiiAfi quifptAm fcrvandum
jHd&ornm legempcrfe^ie ferl^Arepotuertt^Aut quafinHili iuf legtra.
I

\
dsoru circumcffto fua profuerit : Sed requirit equide boc foet
dtu DominilegUmplctioncm^Alias nonpoffet hom§ illo fx-
dererecipi ingrAtiAm, ideo Deus eAm ab AbrAbatno in infti'

j
tutione hujiafxderU exigebat, ambuUcoram me (f efioper"
\fe6lm^<3en^ij ,t^ ^ed verb hemmi deerAt^boc pcrfe^ia
\

I Chr^i fAtiifABio compenfAvit ^quAfncHm circumctft verM


\
fide AmpleSlerentur^ipfipro ifs^qui legem ferltAl[>crint , hAbc
ifAnturi ufide^^circumcifioftgnAculumjuftitiAfideiAppeUa'
\ iurRom.4.Abi4fusigiturcircumcifiofHserM,ne^ Iggem ifH-
piere ne^ Chriftum agnefcere, quipro n$his /egem implevity
quorum utrum^ lud&ifacitbAntyacproindt 'vAna ipforurH
de ctrcumcifionetrAt gloriatio.-tAlmmentm bommum cir-
'
_. V cumcifia
\f4l EPIST. AD ROMANOS CAP, II.

cumctfis "iierpi dicitur in prdpuitum^quiA ca^ent eircumcifioi


ne cordis^qutfitper QbfervAtionem iegistquA fnpirflua carms
Vitiapr£ctduHtur, Etbamob caujamprifcrt circumcifiom
Lexquomo•
^r^putium^idefltludjLu circumcifisgentiUs non circumcifisy
do fervetur
^ circumci- fi tegemfirvA\fer'mt , quodconfequi poterant partim per im
fis. ceationem^cumt^ ipfiftcundum jpirttum AmbtUare y (f cari
^ua ratioKe Btbmcus tioncir-
nem wortificare mciperent,
enimv9CAt prAputium,qHod exnatttrA efi)fi•
CHmciftis{boi
de/is tAmen>(fjuxtA legemin Spiritu incedens{boc emmvo'

CAt confummAre legsm v,2j, in Chrtftum credere,qui eflper'


Ugis Rom^ lo^ ^
^Mu2 ^^'^^^ ^'^ fi'^^^^^ P^^^^^^ fiudei
re)nontAntum meiidrerit lud£o circnmctfiotfedi^ codemnA-
bit eunt ,quod per circumcifionem mf&dere eJfey>HU^abJque
Ittdsusdu* uHAle^is impletioneyvel fuAvei Cbrtfit^V^ AHtem bAncprAn
picx,Circu•: minentiAmftdeliumgentilium^infidelium luddorum vja-

I ftj
mfeftAm fAciat, difimguit inter dHpikem drcHmcifionem.
plex.
SlHidAfn Judjius efi in mAnifefioyquid^m in occulto , quidAf»
fircumcifio efi ApertAfik cArnAii^^qudtdAm oscu/tA feu Jpirl•,

tUAlis (fm C9rdt, iuddru in mAnifefio , efi ludAUs fanguincy


m
(f circuntcipis tAntum CArne non carde : JndJLUi occuite efi
non fAngmne , fedfide m
eximiHm tliam lud&nm Jc/Hm
Cbriflum : circutnctjus itidem CArnf-^fed corde, CtrcHm^
cifiocArnio eft titerA^boc efl^cund/im iiterAm wieUeoiA ,yf/

enimper amputAticnem CArnis^circumcifio cordis eflSptritus,


boc efl iJpiritUAlittr inteUeBA , fit enim per AmputAtionem
viiiorum. UU laudem bAbei Ab b«minihts^ bominum enim ,

ntAnibus AdminiftrAtur hxc mn Ab bominihus Jda


DtOj qfuU Dem efi,qui circumcidit cor no -
ftrum,ut diitgAmus eum

Para-
EPIST. AD ROMAN GS CAP. IL t;f

Pmraphrafls huJHSpartis,

fNtelligis nimirum,Iudiee,qiiam omninonihil diftei


*^agentiiibus in judicio Dci ;fedcavc,nc& dcterioris
c6ditioiiisinveiiiaris,Namtancogravius tibi imminet
fupplicium,quoproterviiispnvilegiisillisdivinitus ti-

bi concersiS)abuti fuifti vcritus. Vidc vero mihi quid


agas iMultum jaditas cximium nomen Iiidiei Jgloriaris
de lcge iii nioiite Sina tibi tradita.gloriaris de cognitio-
iie Dci & voluncatisrux hinc tibi tribuis iniigiiem_.
:

iiiyfteriorum divinonim fcienciam, magiiumque ti-


biiiialiosrumismagiftcrium: fed verba iunt : fed ti-
tuli funt fiiie re jadlatio eft, non vcra prxdicado.
:

Tcac Iudi:um,qui pra:rernomcn Iiida:i nihil habcs?


tibinelegem traditam,cui prarterlcgisiiomen nihilin•
iiotuit ? cene voliintatisqi divina: conrdum,qui vo-
luntati diviniE peromniareludaris?tciiealios doccre
vclle, quodipfe vel nefcis^vel non facis ? itanc cxcuma
carco duci ? {lultum a fapientedoccH ?hypecritam pcr-
fc(ilionem legis profitcri ?itaiie fuVabftincntiie prxce-
ptaafure,adulteradulterijremcdia ab adulcero , ido-
lolatradeniquea facrilego pietatcm difcat ? Annoii
pudette kgeaa jaditare verbis , & interim vica: pravi-
DcumautoremLegisignominiaadficerc? Hoce-
tatc
nimdico vobis vosjam adimplere id, quod Prophet^
jam pridcpraEdixeruiit.Nacumobpeccata veftra juftu
Dei judicivi experiminijDeus eam ctalpa praeftare cogi-
Iturapudexteros,quaiimeliorepopulu^Yclnolit,velha-
berenopofsit. Atenim per circumcifioiie,inquitis, in
foedus Dei recepti fumus,& a gentibus iii peculium Dei
.^.,,, V 2 fepa-
^
%f EPIST.
feparati
veftra ?
?
AD ROMANOS
Itaiievero ?

iitimquid grati,& per circumcifi


CAP.
quid prodeft vobis circumciiio
IL

oaem iii foedus


Dei acceptieiTepoteftis fine pcrfeila legis obedientii.*
& fiiicero pietatis ftiidio ? hoc vero noii praiftatis/illam
nonniiiinChriilo,qneni reijcitis, habere poteftis :vi-
deteergo^qualisveftra fitcircumciiio. Hoc mihi ve-
lim credatis : iiEthniciis in Chriftui qui eft perfedio

kgis,credit,pieqjex animifententiavivere incipit,is


111 fuo prxpudc) Dco longd acceptior eft^quam vos
cumveftracirCumciiione.Nihil enimfacit ad falutem
externum &carilaIeIuda;ornmnomeii ,nihil extcma
&iil ampiitationecarnisconiiftcns circumcifio;fedhi
verijudaiifilijq^ Abrahamifunt, quornm cor fidele &
a vitiisperpurgatumeftiha^c enim eftfpirkualisilla-j^
Deoqjp]acenscircumciiio,quacordis vitiofitas ampu^
tatUr^&iiiSpiritu fecundum Dcivoluntarem vivitur:

f ietatis no modo iion utilis fed €€


jadaiitialcgis& circumciiionis abfque ftudio iinccr«
pemitiofa eft*

Ohijcit ^
Quseftiones exhac parte,
QUitSTId
ludm criminis locOy
^uodglorienturinDeo qHodfciant Deum
(S* njoluntatem epis j
3

cur ergo
h

Dem ipfe apud


leremiam dickcaf'^^2^t inhoc glorietur
qm gtonatarxfiire t^ riojje me > cjuta e^o
,

fumOipminHSyadqucrn iocum alibir^icl•


: EPIST.

nogiorietur^ i,
AD ROMANOS

Corj,ji?
CAP. II. '57

Deo
Kejp, Pritnumdiflinguindum efiinterveram (f vanam
gloriandum
glortam, lUAmrequirit Dominm yhAnc prohtbet Jpoflolus,
yer^ gloriatur in D(o, qui non modo Verc fignoviC Deum (f
Ipoiuntatcm ejm de generto buwAntJAluti yjed qni ttiam o-
mnem condh fiduciam in llium colIocAVit , ab tyjoomntA bonA
exp£Hatj(f Ab ipfius nutu tanquAm Ab ttbenbp TftAiriofuA de*
pcxidet. HocfacwKt omnfs^quinon tAntum titulotcnmin
ScclepA Vtvunt t fed (f genumi ejit! ciHes fiwt .(f boc
Hftri

fenfi Ifult Jpofioltufcrihe/ss adConntiicSfin folo Deogloria


n, non in mfiris Aui Aiiorum bommtim vtribus Aut operibm,
emmgloriaiioexclu/A ffiper legem fidei,KomA»,^v.2b,
tAlis
ItA Vero mngloriAbAnrur ludaiin Deo : /ed titulum fAltem
Ecclefu gertbAnt^wquAcffet gtnuinm Dct popnlus , quAlcs
ipfireveranGnerAnty (S eo tiomme bU rcdarguuntur^
Deitjde aliHdtfi glonArim Deo,A(indgloriAri in Dof
minoi lUudre^kirit n&itnAJ?}Dei& legis ejus ; boc infuper
ob€dientiAm,quApromtk^oluntAte(^ obfequio bomines fub'
ifciuntur VQluntati di1)miyUtjerVt Dommufuis^ lliudJudiU
tribuit ApoftoluiyfedAdfolidagloriationetnmu fufficerein•
nuitxbocverisCbriftiAnU (f geriuinis ScclefijiCiVibits feu a-
tnicus Chri(ii^qui non modbfciunt mcntt Cbrifli-Jed (f Ab ipfo
pr^ceptA fAciuntilob,i$^

QUii^STIO II.

Videtur abrogare I ud^orum do-


Borthus miniflerium docendi , proptera
ijHod bene docentes male 'vivant: numquid
V 3 ergo
iSS EPIST. AD ROMANOS CAP.II.

mimflerium verhidependtt proh/Ltif


er'^0

feuvita docentUy qtiod 'voUhant olim Do-


natifi&l

Re/p.Dlflinguenium ePinter mimflerium ipfum (f irtter


fniutare^i mimfterij admtmfirAtionem : illud Jud&is etiam \

mAlevili€nttbiis reitncjuitur^hunon $n,ni modo. Idcirco


Chrifiusjitbet equidemandirc PbArif&os ^fcr'tba6in Catha
dra Mojmca fedentes , (f/ervare quji praceperintjfed juxFA
opera ipfirnm fAcereprGbiifet M<ttth.2jt3* iocipfim innuens,
qued qnidem Verum babcant mimfieriuvijfednoH undiquag^
fAiutarc. LMtnificriitrH! enim etiam ai/ iwpuri^imis miniflris
JHXtA inflitHtionem Domim t4jurpAtiim,y>crum ejfe poteft Cf
/eghimuw xyie^enimd^pendet avitio vei lirtutibtubomi'
moffedabatitontfite Ddwfliiuentts :fid admintfiratioejus
mnfentpir ^
undiqua^j efifaiut aris yid^fit per accidens tam
rejpeoiu AHditortiM^quam rejpedlu ipfiiu mmiftrt Baptifintts
patefi effe ftnefpiritu^ inqutt Auguftinus lib.j^de Bapttfcont,
9(. CAp,24,vid€Uc€t fine Ipiritu conferentis^ Auditorum
rc^>eBHi mn
quidcm itA^quaft ( miniflerio adfaluteme'/
rudtrt necjueant .'
tjam tf nproborum mintflrorum mii
nijitrtiim noncareifua efficAciAyfidquid ojfendkulum eis
ponitur, nec inoffenfo pedt l^erhuin Apud pleros^ pr&dtcA•
tur.qui impuritAte decentts m
fecuritAie fua confirmantnr^
quA ratione ejufoi^dipefles piuftjUAfn JHrAti bofles curriculo
\Ev^ngeiij imo-mniodAm RcfpeBu mmiflrinon efl falutAris^
.

j
quia AtttoritAtifijn (f mintfiery [ui qHam plurmum decedit ,
(

^^
quin (^ irA Dei bocpAOlo ipfiAccnfitf Ideo l^uU D^ PAuius 6-

%7•.
\pi/copum
j
ejfe /.
:

Tim.y,,2,operArium inconfuftbilem,

71^.2fis.qfiiff& 7nt^^^Hyf*a/eu exeTnplum


\

j
'

-;•[
'^ fidtli- I
EPIST. AD ROMANOS CAP. II. ^59

fidtlium inv€rbo,inconverfAtione^infide,lncArUatejln ca*

QUyESTIO III.

Circumcifioprodcfi^tncimt Apoflolm v,2j.


cur ergo altbi fcrihit ctrcmncifio nihil cfi,

Kefp. DifiinBio temporHm comiliat fcripturoo ; Prsafi


circumdfie , infuo quaft ]ccn(o reUBa, hoc cfl,anteqn.i^ t^e»
mrct Mefiias. Profuit imw luddis Ante Cbriflum.qitiA /. erAt Circumcifio
figHAcmnm fidei Rom. 4,i,erAt mtJ^(fuaAgnoJcebatkr Dti quomodo
^opultu inter gentes,^, erAt orainAriu c^j^ayev,^//* rccipiehan'
profuerit &
quomodo
tur infcedtis.^.crAt fignu promiptoms aeventHrofemine ie- jainobCi?
nediiio. Poflqna Autem Cbrifliis vcnit in carne^ defiit difiin-
Bt9pQpHlorHvi, quta omnes fumus unum in CbriftoyJAm ergo
mbihfl cinumcifio^quU AbrcgAtA efi^tS in ejtis hcum (urro'
gAtrn bApttfmii4^C9l,l,t2.p€r qttem Chrifio inf€rimury(fjuflt'
tu noftrAohfignaitsnemAeciptnjp.-cjuofen/u D.Paulasfcripfit
GA/.Sy2,Si CintmicidAmimtCbriftni ntbUvobi^ proderit,
mmirumAd€l€mcntatUAvet§rA reUbeNtur ,tanfidentts ex-
'
t€rtJ£ill£cer€7r,omA,(jitia/im Cbrifto falus nullA ejjet,
Demdectrcumci/ioetiAmFeteriiTefiAmsnti mbtl profuit
Abf^ obfertfAtiont /egiSf^uodinutre^ ^o JpofioliAdditur,
D(Ui enimptr SAcrAmcntn ctrctfmcifionts faedtis tu populofuo
p<pigityttA ut ex (uApArtegratta promitieret eircumcifionis^
& "Pici^imrefttpuiationeobedientii abeis reetperet,c|uadt'
^cnt€f(eduifiebAt irritH expArte hermnu ^ circttmctfi$ miUa.
Demgij arcumcifioprQdefi tjyatenns cum cireumcifione corf
dis conjun^A :quAtthiis Autem externo tAntunt operi confidei
bAtur,€atenus extrACbnfium^AcprotHdenuliAcrat : (f bec
prAiipta m ludAis boc Uco reprebtnditur^
^ [ EPIST. AD ROMANOS CAP. IL

QUi€STIO
Si circumcifio prodefi tum
dolexfer^vatur:
IV.

Numquid er£o pijtn


^-- l^ete^
\

riTeflamerno^Ahraham, Ifaac^ l ^^, \

qtithmcircumci/io uti(^proftiit{vel le^ im^


|

pleverunt , vel ex impletione Ugis falutem


adepiifuerunt?

Ke/p,ItaqmdcfHputAtPererifts di/p.iy, mcap.z^Rom.


num. ioyj}.^6i, ubifcrtbifthAcfententik /ipoftoii redArgui
€os,quosnoflritemporl•shJLr€tcos vocAt.cfm omnem vim ac
YAtionem jtflitu adimunt bonis opertbus (^obfervantiAm le-
g{<i impo^ibtlem ejje dicunt, Sednon videt utram^ Apofloli
ftnten(iam(R.om,2.(5' i.Cor.j,) condttiofjakm effe^quA nibtl
ponit, I^ttur exinde nequaquam pr^ban potefi , objervAtio-
nem legis perfeSlAm homini pefibilem, ^in (f
tmperfeBionem fuorum operum agnofcuntytjuotiefcun^ pro
remi/^ione peccAtorumoraKt,t€fte David PjaL^z, PerfeoiAm
AUtemfibedient'iAmhabuerHnttnCbrifl9,qfit nobii fA^lus efi
Dto PACfejuflitiAji, Cor^ixujus pienAha fAtisfA^tQnem in
temporefHbfeiuturam fide tum ApprebendebAtit f (f acceptA
circumcifione obfignAbAnt ideo nonper circumcifienem non
: ,

pcro^eralegUffedpergratiAm Dei nofihjefa Chrifli /a/va•


ti ejfe fcrihuntur , A£t. ij,ii.cb/ervAntiA ergb (egis , qui. in ctrf
cumcifione requiritur^non eft Vel cau/a /Aiuiis , i/ei notA le •

gisperfeoie impleiA,fidindicium efi circumcifioms cArnalis


noie ufttrpAtA^(^ cujpiritHAli circumcifione c&rdis conjun£fA^
qwA-
«k
EPIST, AD ROMAiJoS CAP. .
QJlvtSTlO V.

/
Circumci corducortpfitt in ampuutio-
ne vitioruw : numqmd ergo ea e medio tolli'
tur\fidocetur , etiamin hominc iufiificato
manerepeccata ?
Kejp,
num, io6,p.i6s.fedt)aici^
cordis ntbii efl aliud^
^.
Itaquidfm Ueru^coUigit Pererius pridiSiA dijputat^
Circumcifio enim
fubjugatio carnisin obfequium
CircMmcifio,
cordis.

jptrittu^ubi extirpatur (f amputatur peccatum ^non quidem


utnenftt^fedtitnonregr.eti» mortalinoftro corpore ad «be-
dtendum concupifcentijs ejiu Rom.<5^ \2. Concupifientiasfatte
cArnisfanBi quojjfentiunt pofl iuftificationem^quOd D, Paw
lusfuo docet exentplo,eo^ mmineferib ingemifcit Rom. 7.ftd
obtdienttAm cQncupifcentiarum AmputArunt gUdioJbiritfio
^
quod eft ^erbHm Dei Epbe.6, Manet ergo tn juflificatio pecca-
tum, quo adfHotune,Ampuiatur Autem ejw imperiumfiu do-
mmium, Inquam fententiAmprAcUre fcripfit Auguflintu
ir4i?.^iJ«/(9^4«,Nonregtietpeccatum in mortali ve-
ftro corpore,non ait (Apoftolus) non fitjfed non re-
giiet.Quamdiu enim vivis,peccatum neceile eilciTe in_,
membris tuisifaltem illis regnum auferatur , iioii fiat,

q 11 d j
Et hanc ab CAufam de juftificAtU Jcribit D,
u b e t.
lohAnnes ,nonquod pecsAtHm nonhAbeAfU; ( quis enimqui
factAt bonum(f non peccetEcclefy^ii;)fed quodpeccAtufii
nonfaciAntynimirum id quodeflcontrAcovfcisntiAmjiS ab
Apofioi• PauIq regHAns ipocAtur^i . lohAti, Syp.. \ VyAiV) w^v^vv^^^^

X QViE
1 '^f EPIST. AD ROMANOS CAP.II.

Qji iE sTio yp j

Oiflinguit Apofiolus inter circumcifioncm


Carnis (f cordisy circumcifioncm Uiera ^'
Spiritm ^quarum illa ab hQmimhm yhjtc
Deo laudem haheat. Cum autem
tnlccum
circumctfionUfmcejfcrit Bapttfmus qus,rt^ \

tnr y num reiie ex hoc fundamento Sacra*


mentarij duos haptifmos fahricare
fint^quorum unum externum , alterum ///-
ternum nominant^ unum aqua^ dterum Spi•^
ritufanclofierii unum incorpore ^alterum
in anima percipiyunum noxmmy alierum
\falutarcm ejfefiriptitanti

Re^, Strenu^iieg4niS4cyame>itanjj^emmum^ fefla"


^tuf hapttjmumxfed quod de bAptifinointerm (f externo ab bef
ntinibus [uis docttur^idnon duQsfacerebapttfmoSjJiribit Pa^
rdus i»cap,2, Rom,p, 2\Stfid ejfe duos imms bapttjmi aoita,
qmruuter^j nomen baptifmifermone EcclepAforttAtur^BczjA
ftiammiratur, cmquam in mentem vemrepotuijp!, utputa-
f€t,quodin duo difiribuitur^in tofidem teta /ecari, part. i.

adaSia coUoq,pagt44, Igitur primum omntum oflenden-


dum efi^Calvimanus relfera gefninum ftaiuere bapttfmum',
, deinde degmAtis hujiisfAlfitas monflranda^t^ dcni^^ dociw

I
dHm,qHodiflb4iopimonH(lHm inboc loco ApofloHco babeat
funda-
-"' {
EPTST. AD ROMANOS CAP. .
[fundamentum, Pr§deat erguprimB hujui feS&Antefi', Calvtniani
gUAHUs JohannesCabinm^qui tncap.ti.prieris adCsrintb, geminum
reipfagtmimmconPituit^aptifiHmHfquorum uHum vocat //> ftacatiticbai
terAlem^mqmtAKtum AquA ftt yfelfignum fine eff*icacia^cM- tifRMsai^
jw Gmnes infideies ettam non c/eBi fiant patticipes : alterum
Baptifmm»fideUumy in quofimulftt Spiritus fAn^ii operatio^
fignum (i rtsfgriAtA. CAbino fuccenturiAtur BezAincglloq.
iMompelg.pAg. 446. lu/oqueHs :mcorpus aqua ablui-
turiitaetiamperinteriorembaptifmum Spiritus ani-
ma a peccatis fangtjinc Chrifti purgatur, Hic Baptifmus
Spiritus cft verus Baptifmus^quem Baptifmus aqiia: ex-

p tiiatu r,^
ternus iignificac & reprarfcntat, & adoptionem obfi•
ghat,eriamii non ftatim eo tempore fiat,quo homo ba-
in •verbis dud notA.!, BAptifmum iHterie-
rem vecAri verum bAptifmum : hAptifmum externum aqus,
gnificAti')ium tAntum (f repr&fentAtivum , ergo ftert verum,
aB fxt^rno bAptifnio tempore
1. eff'fSlum baptifmi interioris
divtUi : quemfenfum TeJpiHiis fcribtt cont. K^Arbacb, p,
l ^*. baptifatos non fiwper eo tempore regoterari , quAttdo
ifAptifAntur,fid longo tempere pofi^ SimiliA iDtdein coUoq.
Mompeig. p. 4s6, 4$•;, Af$ 4.(^0, Ex quibm onjrjtbui evi"
denter coHigitur^duos CAhi»ianiifiiigt bApt'ifinos,quidquid
tttAm obmurmuret^Amfinipliciter duos bAptifmos nomwat»
ne quidePArxo dtffitente^ngulis peculiAre nomen Adfgnant^
unum txternum^ Alterum internum "pocam 5 defimtionibtis
eos difimgiiufjf^iUumvecAttt Abluttontm fordium corporis^
huHc Ablhthnemfordium ammA Beia partt
, i. Ad coUoq.p,
f^J" dmrfos fitrijj trtbuuttt effeClmX tffeQus^illos ettAm
temportbm difcriminAMt,Ade6 ui ex ipfirum ment€ , interior
bAptifmm effe^ltimfuufHy boeefl, regenerAtionem inter"
dum in adultk dfmum dtatt , intcrdum pUne non coH"
— ,^^-.:^ . ^.X 2 . fequA'
if4 ^PIST. ' ROMANOS CAP^IL
/eqtiAtur, HicomniafimulCffemei um bapifijmo €5* quidem

^
j

Ne^juvat Parsumt quod


fpecie uni competere nonpojptnt,
\

internumtUum (fexternum baptifmum nonquidcm duos b^i


AiiHonps in \

baptifmo ptifmoi jfeddues Hniiis bapttfini aoiiis, 4ominAt^ Hoc tnim


nonfaciunt locum prorji/is babtre mnpotep* Nam i.
fi aclio-
duplicem Kes tantum d'fiinB£funt,cur utram^ aahonem bapiifmum
baptifsnum» 'vocat ^unHmmternum^alterum externum : acfio enim J Ja»
cramenio ipfoylotioA baptifino,€ft dtftih£ia,ui adjuM&u//iA
/uo fubjeoiol Rtjpondet ipfe : Homen Baptirmi fermone^
EccicficE ambo adus fortiuntur. Ji^ui f^i^
ctjn^ct : hoc emm.probandum pritisfiitlfet^ quamtam aud**^
^erpronunaandum^ififorteperEcelefiam intellgAt Syna»
gogasCAivinianortim.Aiiiontmm baptijmo iniernam ^•-
ternam agnofcit orchodoxa Chrifii Ecdefia^eAm^ atfimSiam
quidem^nen tamen iemponbusjcparatam : ex AdiUne auiem
dtverfa baptifmum dtverfam nonfactljfid inter facrAmem
tum ^
aBionem SAcramenti difitngmi. z. S/ Htcrg^ ilie
in baptifmofirmoneEcc!€fii.y9CAtHr Baptifmus ^cur nonu^
tVA^ mAnducAtio infrcrolan^i c(xna vocAtur.SacrAnienium
C(eu£,(ffic cumgemmobAptifmogemmA fingitur tjfe ccetJA t
(AcrAmeKtorumenimparefirAtto.i.Si uterg^ aSim baptifmi\
fermone Bcc/efi^tocAtur Baptifmia: uter^jetiamfermQHe Ec^
clefid Ipocabitur fAcrAmintnm. De MeCaphor'ici4 emm hAptU 1

jmts nullA hic efl qu&flio. Sic ergb tria bAhebtmti4 SAcrameni^ ]
^oviJefiArHenti-^duoinitiAtionis^ternTtconfirmAttonis (Sc\ \

neqHeAmpUus conflabit fAcrAmentum ex reterrenA (f ca- 1

[Iffi^ '
*^*'^^ ^nifn aEius in hAptifmo SAcramentAriorunii -
]trmi cor^pieoiiiur^ 4, Dem^fAtetur ipfe Beza pAril^z. :j

reJp,AdcoUoq.p.s2.dHaifuas^UM€roA£lioffes nAturA
yerjASynoHppffe unicABAptifmi appellAtionefigmficArj^ u^a
^^\ l

(fe^dem defimtione : Fnde concludo-^^A gemmAm eenfii* ,

^ i^
EPIST. AD ROMANOS CAP. IL i^/

tuhntdefiniiionimygeminiitfffaciunt dcfitiiium. Dtu iUx at

diones tn B,iptiJrno geminatn cohflituum Bapttfmidtfinitio'/


nem {unA enmi f/gnificari fionpojjuht^diceiite Beza.) Ergo ge-
nnnhm c^utg^faciura uipnitum.gemmnm baptijmum, Ntga-
retta^nofipojfttne Adverfary ,aujos ab ipfis introduci Bapti-
Jmos,juL•jits^obJ€£tl•s^eff'etit4,tcmporbus diftiniitfiimss.ld Non funt
Vero e diamciro piigf2ai cum adfertwne Bphe, ^,^.
\x\\\\vci\>2i^u{w\2i^pNgnat cum Symbolo NicAHo ^pugnAt cum mi."

numero Sacramtnterum pugnAt deni^ ch?» ifjflituiioKe Cbru


lii-^tmo cum ipsa rerum ?iatura,dum ex dmbm fimul /igtnn.
bm,dtiO tota tiWporibfis & operatiemb/fj /epara/a fiurjt.Cre*
di?f!u<s emm exfriptura^Bapttfmum ^*( quem iUt externu
pocaxf^m/9 tantmn foris corp9reperap:^ut Parsus loqmtur
\nte[uefordtunicorp6ris Ablutionem ejje^ut
mth exprfs^
Beza
9?egat D, Fttnis t. Petr» 3. /ed^Spiriturnfrn&tim
" :
,

id e-

(cujtisoperatiBmmbAptifmuminternum t)ocAnt)per aquam


baptifmi extrinjecm affufamjtAriquam per ordmariumfmim
cpyctiO^ Qpcrari reger/rrati$fje?n,idco Chriflm EccUfiamJuam
iAiiAcroAquA mundAre dtcitur £pbe.s,20, ^& cmn itaftnt^
nibi(pra[idij babcrepojfunt adverfarij mpriJeHte Kpofteti nc-
(iri loco. NAm pAr&m tpfcmet fAteturynon circumctfiones dua>5
ejfe^dduos SAcrAMefftt Ugitme ufurpAti aBu<s nomine tO'

tius mfigmri^ FbitAmen notAyPArmm duosABustempore


difiinths , ^ 'mt>ktm diy>ulfos intcUigere , quAft multi
ctrcumcidantur^ in quibus receptio infoEdits 't>eUoitgo tem*^
porepoft^vel etiAj» nunquAm/equatur ,fid ortbodoxA EccU'
fiA docet^unim temporii fAcrAmenti ABtitn^ ubi Sph
ejje illitu

ritusfAntius mediAttte externA AmputAtione prdputij bowi-


KetM regenerAt^^S in fxdm Dei recipii qUA interna beminis
:

regeHerAtifimetApboricaiocutionecircumcifto cordis AppeUA"


tun Vt ergo conciudamus:circttmcifto CArnis (f cordUynojunt
X 3 ^^
66 EPIST» AD ROMANOS CAP.II,
dtt&circumcifiones ,ffed unim 'vocabuli tn fuapgnificata dhl
{/^rthuiofies '.quarHunaproprta. ^^ fit afnputatione cdrtiis^'

^, aUerA metaphorkajif fic emeHdatione cordis.

QJLIiCSTIO VII.

Nunquid ex gemtnA circumcf/ionu men-


tione reole infertur gemina manducatio in
facramento cccni ?

SicrtmeRfa- Rejp^ Sanofenfu id non fit incojnntQde , ft nlmirum circum'


lis mandu*' pr$pne.pc dt^id ^qu&ciirvis efl^re^wiieat mandtUA^
cifioni
catio in coe t0facramenta^ii corport6 Dfmniei; circHmcipom metapbo-
na diifert a
rtcs qu^ cQrd^efl , ntandticatiQ fpiritualis ^ qu& fide fit^
,
rpiricuali.
QuemadmoauTiH cnim miilti circumcifi carne , incircumdfi
funt cordi lerem. 6, ^ g, Ezeck44. ( mulii jAcramema/h
ter percipiunt corptu DQmmcum , Abf^ manducationej^m'
iuali,feH alff^fiact .

[Hidicuntur Accipere pdnem Bomim cofitnt Dominamiapud

Et qHemAdmodi4m itli incircumeifi corde judicantur


putto,hoc efliAh incircumcifis CArne)CifcH^m'ifis autem corde :
^
itA qmJpiritNAli fnAndHCAtidne cAreHtjoraJiier Cbriflt corpm
percipiHfjt Ad judic'ium,(f judicAHtur ac covdetnnATitur ab
^s,qm SAcramentnm non perceptrunt , ^mtUAliter tamen
mAndMcarunt beceft^fideminCbriflum bAbent^quod etiam
t

extra (AcrAmentHm fieri pQtefl, JggravArunt enint pbi


Paraeus cx
tTAm Dei, quodindigne niAnducando depAne Dommico reos
gem!noa(ilu
fefecerunt corporU Dofmniyi. Corji, 2, Longe dliAm ex boc
circumciGo-
nislnfcrtge-
hco coUocAtienem inftituii ParAtis p.zij.lnciYQumuCionc^
inquittauo adus (MWt .-ita in facra C<kiu gemina cft
mani
EPIST. AD ROMANOS CAP. IL iCj

nianducatio una fignorumexterna :altcrarcriimin


:
mmam man
ducationcm
terna, nonduoSacramenta funtjfed unius duo adlus :
incana per#
conjun(ilimduohiecrumiinturafidelibus,qui foli di-
vcriarotiu>
gnicdunt&bibunt:infideles percipiiintSymbola,cor» ne.
pore& fangiiineChriftinonparciintiir. H£ci3e iinqmi
htii di^erfimode in.pingit^ i. quodjymboia SacramefiiAiia a.

rebiis Sacramentsitbtis^boc efl,panemaiorpore


fanguin€JnbJ€£lta(^ temporibui dtveUit
quam ditxUire tpfam umoKem SAcramcntalem
^^ , (fvmuma^
aliua cfi
\nAm fanto
.t

ab/gj corpore umto non Sacramtnti efi^fed panis domc*


li>ulgari6. 2.quodniAnducAtten(m fgKorum SacrA'
fticusfS
meniAlmm ve ntri (antum tribuii , ideb emm Vocat mAJidu-
CAttonem exttrnAm^quodinftrVtAt txterm^quim tpfe 1>oca( )
homim^cumtAmenS.canAn$nfit efiA cerporid fid AntmA
tmpinguAtiS mfn{em^non'^entr€m, ut Hieronymm loqHttur
3*^Hod infidtlibmfymbola Jaltem tribuit ,i$ tAmcntotHm
SAcramtntum eos Accipere^ ncgAte potefi ; mcmtm^e Ifero
debcbAt, SAcrAsnentiiM dmbus confiAre^re tcrrenA^ ut funt
fymbo/A VtfibtliA , panis ($' l)}num\& re caiefli mvrfbi/i , ut
Jitnt corpm Domim. St ergo Symboia tAntnfnperci-
(ffar/gnis
pttmt^ integrHm Sacramtntum non pircipiunf^ alitir Autem
docet Apoftolui PAuius t.Cor,
tumdepAtieyjtddt
i/. quifcribttyindignos non
Woq pam,d€illonimirumpAne,qu$per
» u-
nionem SAcrAmtntAlem ^^. corporis efl.tders, licet Adjn-
dtciuM. Tiofj ergo poffunt ifiA duo dtlDt Ut y ut fymbola.pA7ii6&
vtnumJumAtjtur vrc^corp^rts (ffangutKts jruttio fiAt fide ,
quemAdmodum ParaM diveliit pag^ Jip, Sed efl uka eA=
denj^ fKAndmAtiit picrAmentAiio ^quk uka iMm pAfje cor-
pus , uhk cttm vim jahguU Chrtflt fiimitHr , aUas non totmn
SAcrAmentum ptniptretar^ AUa efl mAKdutAtio
Osy ^us fde (
ja nequc fynMorum ^ mque
-(«rptrio

Cbrifli
10S EPIST. AD ROMANOS CAP. II.

^dbeneficiorum Chrifli fruitio, (f b£c


Chrifli eficofntfiio
adfru6lumSacrAmenfipertimt/S tantHmfideiiam efl,

QJl^STIO IIX.

QuiaBaptifmm inlocum circumctfionis


ikcceJsityCiHAriturinum utrimc^ Sacramen -

eademfitnecefsitaAiUtqmmadmodu cjut'
//*

dam etiam non circnmciji^vivere poterant in\


populo DeiyUt lob i^ amiciejm^ Naaman
Syrm,Hiram Rex Tyri,Cyru^p Darim,(^c,
itaeii^m haptifati non uericives Ecclefi^
Deiin NovoTeftamentoeJfe pofsint ?

Circumcirio
Rejp, Eademefi utriufyj TeflAmenti
dinarU mflitutionis Det, quo iamen cafiis
€€ratiofje or^
pArtim txtraora
interdurao- dinarij partim in tpfa inftitutione excepti eximuntur^ Qrdt-
mitti poce* nariem circumci^ont imluduntur Otnnes mAfculi o6iidHani
rat.
adfanguimem Kbrahami pertinentesyficut habent iDerhafoe'
deris : ihfans dierumtircumcuietur in vdhts , omfie ma'
fculinum tngenerAUOnihus veftrti Gen, , u, Sxemti ergo

eraniper cafum extraordmarium IfratUts. in dejertopsregri'


nantes» Ioh.')y4.exemti^(!f inipfi urcumcifionis infiitutione
excepti, infantes ante dient oiiAlfum defun6lt^ut (f profeiy
mg^ pafcba ne^ connuhia Hebr&orum defiderabanty
ti^ Cfui

^uaUserAnt lobiNaaman (f citteri,quQrum qu&ftto mtminitx


hi enim non er ant dt generatione Abrabawi^ne^ habUabsni
in terrapromiffa inter ipfos lud&os^neg^ aiiquo ^ure affiftita-
tis infamtiiam luddorum x9optAiifant,d9
.
qtiibus vide Att
.

ST, AD ROMANOS CARi .


guftinumtibiS. decitf.Dfi CAp.^^Sictn Baptifmt ififiitusio* Baptifmt
ne ordinMrie iucluduntHr^mnes omnin• gtMtss fine mUA ex" necefsieas

teptione Ife/fixus '&€l4tAtis 'pelndticnis: kabent ua emm


verbA infiutitiOnis : Euntes d^ete onmesgenttSy bAptiJantes
tos in noMtne BAtris^Filij (S SpihitufantH Matth^igMic en
go mmo excip'itur,nifiqu€m cafiu necefsitatis e^cipit^utfMnt
tnfantes iu utero mAtern9yMHt pdnlh ante kapti/mu dectden-
tts^Aut quos DemproimrmniafuA bonitAte inAg»/te demum
iOHTferitt l in bid enim huHa vel {ontetHtnslfgl mAhttcfi ne*
gle&tfs inlpA efi, ExtrA tunc CAfum onmes bAptifnndos ejfe dl•
cfmtUffuicuftg^prflfi/fgi^ EccUftA utifrui cmpiunt^ Idcirco
Cf AdHUiJicetper incorrupiibifefimen Tterbi divini t^enAti ,
mbilomiwti ad SacrAmefttum BAptifmi,tAnquAm Ad dAlfim

10* t^c* ^Apropttr in cxh^'u


.,
Ecckfis. remifit fuerunt y utpAtei {xempUs Auditorum Petri
ASi'3,AEtbtopt6 ASij, PAuliApofioli Curnelif
ChriftiAnorum t$lerAndi non
.
[unt , qnibApti/mum fMH Acceperunt : nMm extrA ctetum bd'
ptifAtorum nuilA eft EccUfiA : ide^ CltrifitufAnSiificAre dku
tur EcclefiAm/uAm UvA(r9 MquAper verbum Bpbt^s^ ^.

QUi^STIO IX
Facit Apofioliis difirimeninterverumu^
falfum ludaifmHm v.2S,(s* dtciii€os coram
Dee 'veroseffeludAOSi non quiin mani/yi0>
(€i$txternafrofefiontfiint Iudu>fM tfuiin
occulto talesfunt: qmmodo ^fro boc conve-
nit cum eo quodfupra
, dixerat^ v, //. apnd i

DeHmnoncp rej^eiiiim perfihArtim?


'

J
,

;• EPIST. AD ROMANOiJ GAP. H.


Optimi convtnitipdttoprinottntur i^perfcms uoca•

'
Re/p»
hulum non pgnificAre bociocohommes ipfos ^fidconduiones
(f accidentU homtnumjquibtu aiter aUert prs,ferri Velpofl*
pcmpotefl.2^perfonAm tUam feu tondttionem eJfL•»

veiexteruam velinternam^ Perfona externa hominU voca-


[
tur , quidquid forispAtct , i^ in ocuIqs bominum incurrit,
quod^bamims inprtmis Attendere JQUntiUt furt qtiaLttates
£Uti4.giHerii^dignit4tid^off)cij generiSyfamiltJtfdivtiiaru (fc»
Hoc ye/peoiuf£pi/iime dicttur, Deum non rejpicere perfonas

fioft enimficunduf» faciem externarum Hlariim conditionum^

/edjuxta meritAcauf&judicat. Berfina if7terna.y>ocAtur eon-


ditio ammhquemfolus Deiu intro^icere 0" dtjudiCAnpotefty
qtio nomme fudictA Det aL• hominuwjudkijs dtflingHuntur ,

/. SAmueL i6i7>bomovidet cA^quiLpAtent^ommtu AHtemim


QuomfrdO
Dfus rcfpici- tuetHr coKi HAttc ergo quafijpiritu^Cem perJonAm bominis re-
at perfonam
fpkit Deus : vult enim animutntrgA (e reoie ejfe comparAtttm^
homioit.
fidtlem ( fincerumiAbfoi^hypocrifi X Atq^ boc refpcol» Iw
ds.t^qm i^ternA tAntumprofefiiont htdAtfmt turgebAtit , feq*
ciufitur ij Vero^qui qno adgentem AUt profefionem lndsi »5
fHnt^infidetAmen^i fimeritAtsftrVmntypro ludiiiyjioc efl^
pro vero Deipopulo bahntur^ex qmcun^ fmt populo , cujtip
cungjg€neris^d!gr/itAtis,JitAtis Aut tonditionis bic enim D^- :

us n^ aitendit : Animi txrb conditio Ad meritA catijfi. ptrti •


mt,qmbu4 nt9tti5 Ueu4 bsm/m viHene Ipel mAlefaciaf,
I

AphoriimiTheologici exliac
partecapitis.

/. ilt JudAtfmusJtA (f CbriftiAntjmm nen tn mia nt- I•

mtnts !'

-'•«•'j^
;

? I S T, D H OM S C . .' t7l

i-Mitui profefioke
€^444
Connth, /jj,i.
covftfitty ffdhfiiii (f charitAtt ChrifiUna,
ft ofrfito dri tinmenti COmparatuTy w
.
u Jitult honorUm tn auAlihet prifefione funt qunfi tflci'
ti fMo»Uores offcij -^qmd requirit uniiucujuf^vocatic.Dan'^
da igitur opcKA vj: , utfmius ^quodeffc volu7nm : turpe enim.
fft 4c/gradunn^ciMfiveUe Afferra^^Si ordlHe miflum* in qu»
mnit^profefi jumtis.^^vKm vtrtuiis e»tmplum) fed prtncipn'\
tu.n !^u€ndA,r,itn quemi^quirere n&n licet ,ejfe putare : qifa\
^., w
de replura 'Vide ^sid
Uudem Bafilij. Chryfcft, tib, i.
crat*2.
de faccrdot^ Augufi. ,
^ m MoKodia i»

Non nu^fis ajpnjus ifgis^fed viti confstifm requiru


4 jf•,
.

ab homtf7e ChrifsiAno ; tllcm ApprobAtisne tantum eorum


cpnfiflff y
qus. lex prsjirtbit : (^fic ludxi dtcebantur Adquie-
/itre tniege v^ij, i/cl>ero in corjfirmAttone ttitAAd pri.ce'
ptaicgii,a(agfic £>. F Aubu AjebAt conftntire fS cond€(e6iAA
riUgs Rom.j^22,
«...v Gloria CbriftUnurHm ften tantnw pt Deo fed £?* m ,

inpomfjOyb^ccftjMon tantuminco cenfiflat^quodfcwitu mi


iftgrAtiA ejfe apud Deumyloeruni etiAm ntfinceris animi obfi»
quiji Kos ei fibifitAmus \ biifiimfunt AfmctCbnfti^ quifece-
rint yquOd ipfe nobii pr£ceperft,1ob» if , 14, \
h
f^ C^iAgifterium in Aiiesrif?MofibiArj^get,mfia DEO
Adhuc vocatusy (f donis meejfarijs inftru6fiisfi ; 'f2e Audife
cogatur illaJcbrifii Martb.y» C&cm cAcumducit : bincittud
'jipofioUyfjemofiyifumu honorem^ntfiivocAtus Deo Hebr<e,sl
^iifecm faciunt^de his NAzian orAt, 2\, fcribit ,qHod figll'
tiAm in dsiio difcAnt , hoceil\ Atienorum ammornm pericuip
pictAtepimedittntHr^ V. '
- t
'^•'•^•^ 6,Ncmo
2
Tff 1 ETrS^; AD ROMANOS CAP. 11. 'i

6, Nemo fuonimmm coHfidat ingemotfidantequam io-


qttAtur difcat^ Sjrjg^ i^. Nam quod Hon mVit, mm^d^ire ,

potefl,
7, PermtiofifsimA pefits efl KelpuL CbrifiUn£ , qusnJo
ij qui Ad ctavum fcdent f altoi regunt^fetpfos negHgunt^rts

iiafapiunt^rAvafaaunt ^uit^ero fectnt aocutrit , hic


MAgnus yocAbitur in regm ceelotum iJUa^sL 6, . fllihpir'
pctuo ob^ct piteriiiliudChrifiiiUedice cura Uipjkm, Luc,

i, inprimis tn eleBione doctoris Efckfi fion tAntumfi-^


deid& iJit£ morum^ infiitHendA efi proiatio : juxt4 (
Senec&pr&ceptum epift,^4* €um ehgamtn dofioremj^utm m4»
gts admifentur Auaftofcs cum vidermtf ^uam tum Audierintt
^A di repiarA l^idi4pud Cbryfofi, lib, j, de dignUAiefAcer*'
dot.MpA2ii3ii4jeqq, >i

, SHmmQ Jtudi$cAiDendum^emAle AudiAt HsmenUi^


Apudboftes Ecchps.pr9pter hqs : id qHodhodiefitri Apud Jur*
cas ^ ludios^ PApiflof^at^ Aiios,txp€r'tentiA teflAthr \js4lit*
ieAtpotttu

Mauks.
iujc corAm hommibM4»Htl0'tdeAnt bonA^
v^flrA eptrao glortfiteni PAtrem nofirum,qui in
quoreferAtHriocusPhil.2,io,(ft.Pet.it\^'
//
€x pravA bominum^itA no» efijudicAndum dt vi*
10*

fitAte dodrimaHf Mcclefid» Oportet eniM (iAHdAtAvenirtj


MAtt, i/. (f boc fladiumSAtAni^ ut ubi iueem doiirind
4ui obumbrAU nmpoteft , ibt impuritA^
CQckflis exiiHguere
tevitAquAmplurimasAdJpergAt mAculaSjquA dere JApifsimk
eonquerunhir PropbetSyinprmH €/a$ms cAp^s* jtHm,4» ^
biwEfcUfia c6mpArAtur Agro,in^quo bomfemiiu qUAmpiuri"
fnA commixtAfunt Ziz AmA,ut &t reti^ in ft$$ boHi (f maU pi^
ftts repcfiHntur HAttb^ ;/.
:

EPIST. AD ROMANOS CAP. II. W


II» ^40 maj^rAftmt Dei w ti9S
beneficia , tb g^^Aviores
tHtretur painae eorum Abuftu, Cui enim nnUtum eii coiuredi^
tum,aifee muitum feqmretur^ (
fert^iu fciens i^lumAtem
Uomlni^necfaciens^Apulahit multum Luc, \ 2, 47^43*
12* Sacramentanonfunt inanU ^eBACuia ^ jedprufunt
reoii ufiirpAntibus adconferendam gratum , ad obfgnan-
dAmjAntc^llAtAmyaddiflmBiontmttlfiiuTH Ecckfii ab txtt'
ris Jji admnttmm chAritAtU ChriftiAnd ipifJCHlHm,

ij. ^fi^eviAamodum olim tH circumcifone : itA b9dit in


DeicumbomimbHs ,fedftedmrtctprocum^
bAptifriofiifccdus
ubtnon modo DetisgrAtiAmfuAfnpromitttt ^ fedtS homo rti
promittit obadientiAm t unde hAptifnim ii>§cAturflipulAti9 6pi
nAConfcienhAcum Deoyt. Petr.j;^ i6» defciente ergo bAt re4
ftipuUtiontjicdiis iUud Dti expArte mftrA ft irrUum\, fid
ptrpttnitentiAm inflAurATt p^tefl,
i4, Gentilts fideles fiiKt juditet JudAorum infidelmm^
^utA tfftimemum (fJententtAm, contrA ipfosfcruntyid^ pArt
timb^c in vitA,pArtim mextremo iuduio^ubi ftntentta, Cbri•'
fli tAlcuto [ApprUAbunt , quo pAEio NimXfitd, (f reginM
AufiritexefdpU locuproponuntnr 4 Chriflo {AiAttb.th^f ftn*
i

ifiingenere iftyndHm judicare dicnniur I* Or. 4^2*


If. CArnAlis Affimtas Cbrifli
nibiifacit AdjaUttem -
^eidem iudaiificuHdHfn CArnebic repudiAfitHr, Et E^Angeli-
tAteflAturbtftoria^ratres^ con/Angninees Cbrifii pleros^
^regno Cirifiifmffe AimioresMpAtet ex lob 7,/. unde /-
nut bowmes cArnAliprdpin^uitAte Adlferbum remittit ^per
^uod^tAnquAm incorruptibilcfimenjilij Dei (fft^tres Cbri^
fii gtnetAntur Liic.it.MAttbA2^(!ic,
j/. Dnplex Bceiefidi cdnfiderAth^ Autenim cadit fuh
extemurH ucu/orHm fenfum , & diCitur EcciefiA ipifibiUs ,qui
fficAita IfocAtorumjin <^U9 mutttfunt bjp^criu t aut non m
/ 4urr$t
- ..

'74 EPIST. AD ROMAK0S CAPI III.


\

ctirrit in finfuf externes ,


'
tmBa efi {AngutKtJ
fid inhls \

Chtift/y (f ornata tnftimsiitCfji^itiJie/uj >f9ii^ Deo notA^^ \

€ft,2.Tim.2,\g, nnfiry antetf^r^^jpeituaicitttr EccLfiainvifi-'


bilistcujm difitnBionU fimdAi'>icntitw eft m bac ttdk

ftri lucoyuhiinter Iuaaif<num wamfefium (^ eccujfum difiitt'


'

^tdtur qt4odenim de membm virs. EciiefiAdicitHr^ nen


: inrs.

XmeritotouSccisfiAACiemmodAfHr» .f. .-"«'•

'7* ^temadmodttm cfrc^uvk^^ts-earnts. ^ne circHmcip9ntj>

Qordis >uhitprodcfi'iitfijacrAmentaabfyjpdei £?* imernaif' \

ficacia Spintm fanBimhH uaknt^ Falfim igitnreft dogmjL» \

pqntificiorumyqno SacrAfmKta exfi , fincfide, fine uilo bom-.


moiu Htent'tumy€x opere Qp^rAtO-^rAtiam H»ferre diOiitaf2(
iHcoKCii,Tridef9tyfifi,'7.€an.6,&S*
i8* Non *ppetamm nimtam Uadem ^pudhomines^ fed \

lAudAricttpiamus Deo. Hnmnum emm judicia faHerepof


[finty^fjufiitiaapudhominesfipe mjuftitiatfi apud Dcum
\ i,Cor.^^ Dei44 auiem neqMefaUitn€^fAlluur,(f quem bic
\ummendAt^ dcmum probatm % ,2. Cor. \o,iS,ObfirlDemu5

j
iia^tUud Augufini Epifl. ^a. VttiAC&terAinpeccatif^fuper*
bi4 "veto eiiam tH re^cfa6ifiS timenda efi ^ne illa qH£ UtidAbi-
iiterfaHA fitKfyipfius Ikudis cupiditAte Amittaniur.

\^-
Caput III.
•^
Argumentum 5c Partitio Capitis*
,'' \

1' hoccapite continuat Ap^ftoitismftitutumfuum dtcoih


:)fifice/idtsgeKtibifs ludAti, qiwd peccAtores fint corAm^
:
pe9 :ia indevimoremprincipAUs fyUogt(mi,frimo XApitepr<h

fj .
"
_"___AW
u -

EPIST. AD ROMANOS CAPJlI. 7/

f$fitifdire6ieinferAt^nm'irum^nu!lAme[feex opertbtu homh


nufHyjtifiuiain coram DeOj^uam (S trtfert 1?. ^od ergi
4//(?mnc 20^

\
P7oiQftrAVtrAt»id
dO)pf&m'ijj[e
de genttbtiJ pnniitmjdcinde de ludjLUs de-
conjttn£iinioflendit de univtrfonjun'
tAmen relponfoad^UAfdam Irsdxorum
nes de tpjoruniprivihgijs : qulbHS ommhits txpedttts^ {(gniTnk
itmfeqtteKtiA infcrt^ cum nemo b^mitju^ ex opnibusjuflifce-

tur,jufiitiAm nofiram^non nifiexfide effe po^e^quArn comlu•
fione7fiprincipalisfuiJ)!IcgfJmifuhfirtem bu)U4 CAptiisprobAre
mcjpir^
pATtes capitti trts funtx
' *^* ^*^
inprimAparte cuiiitnefuf ad ^^^.\']-
^
^ ddorumyquAm opponere poterAttt ijs,'n (fHibuf^Jnb finem pr^-
iedentU capitis Kpofloius gentibm tpfos deterions fecevAt :
Ufy^ ad v.g.
'.
'

^ ^
/w {ecundA fequiiur principale inflitutum , quogentes
\(5 ludaios cofjjimoiim arguitiyiJHfluii^tcfimonijsfcripturg :
ufg^adv^iu
In tertU deni^ infcrtnr concbfpo princtpAlis ^Uogifmi ,
Argumcntfs roborAta > nimirum^ fftfiificari ms fide Ufu m
Cbrtfl»,

RS RIMA.
f EXTiis,
1 if
}fj yU^f^Wl^ ergo amplius Iiid«o
Cr 7j 5Tf^are> tjij^^^afii

r^ i^ ^ <Y f «f .? 7/4?,,
i'^ V^^c ft a qu «E u tili ta s ci rc ni
l• ? 11

i*\ 1-1
-i w^M.VV
17O; EPIST. AD ROMANOS CAP. III.

iict-m ^^,^ § • Multum


Primum
pcr omncm modum.
qni<lem,q«iacreditafunt
ria• illis eloquiaDei.

1« Qiiid enim fi quidam illo-


nim noa crediderunt Numquid .•

incredulitasillorum fidem Dei c-

»
vacuabit?
4. Abfitreftautcm Dcus vcrax,
omnis autcm hotno o(l tncndaxt
^ ^'
, ttv iicut (criptumeil s ut iuftificeris
icrmouibus tHis , & viacas cum ju-
diceris ?

y. Si autcm iniquitas noftra ju-


) I
(Utiam Dei commendatjquid di-
cemus? numquid iiiiquus eADe-
us quiiiifertiram?(fecundum hO'

M^ ^fot-m' tTTti / mincm dicoj


6^ Abfit jalioquiii
dicabitDeus
quomode
munduml
jii'

7» SicnimveritasDciinmcome*
dacio abundavit in gloria ipfius:
"
K£/ve^a4i
, ay^fiTw quidadhuc SitgOy tanquam pec-
cacor jiidicor^

Kca . kmS^u( •<^' S» t , non ficu t bla fphc ma mur ,

^ iicuti afuitf quidatn iios dice•


rc faciamSus tiiala, vtt Vcniant bo-
iia?tjuoruindamnatio juila ell.
zvitxtv fff.

ANALY-
EPIST* AD ROMANQS CAP. III. ^77
~
J

ANALY5IS ET EXPLICATIO.
PKivicUrAt Apoflolus , ea qud Je dupiici Jttaaifm• ^
gentinAjirtumcffione in pr£ctdcntikus dixerat , ludMs
irMta tto» futura : idcino JAm , utomnem dultitandi
firupuiumexintAt ^efronAmimportum dlicuiud ludAt indu^ Prina obje#
dliodeludx-
ify& trUordiffefihhpponit^qHA luddi loel centrA prddi^A
orum privi-
excipere , Ifei ex verhis Apofioti per CAlumntAm eUcerepe» I
I
\l^\-l^
1terAn( y Addiiii f2erT>ofis rtfponftonibus, BrimA objeSito
de ludAorumpriviieg^s^quAprepetub erepAre [olebAnt. ^i•
TAt ergo Aliquis : Si omnino tam AOjcCis. condttionii Junt lu-
dtiyUt (fgentiies in THUltU ipfis prAfcrantur , numquid ergo
fruflrA(S legem(f circumcifiene diliinieiiJ Acceperunt ? nuU
liimneprorfusprAgentibta hAbuerunt priviUgium^ Ke^on-
det Apofttlus perconcefiknemirciuhuvci^tr omiiem mo*
dum:credica enimillisfunceloquiaDEI, bocefly hAbuf
trunt orAcuU dtviHA quAfiin depoitto,(f rAtioncm reoii CO'
Itndi Deumipfi^^MafiexfyngrAphAaccepcrunt aMofe.hAbue•
runt (f promifiones de McfiiA^quasquAfi mutU9 pctert Ab
ipfi5tencnturgenttles,lindefAtUc9ncMne D, K^uguftinus
in Pfal, jo, lud^os genttUum fcriniArios feu bibliothecArios
AppeliA\fit , quin Cf iHnm mimflerium publice exercufrunt
'tpp[oli,itA ut vereghriari queAf3t,notum eJfeJH luda Deumy

nequetAiiterfeci£e Deum uUinatiom PfA^ 7<^> -»• 147 yio»


Nihil Aaiemprmt£gium6§c ludAts profyii ,quia t9»filium
OeiA^trnAtifueHntAdvtrfttsfeipfosMa^s DeM rijtftttos.
Et fic Adprior^pfpartemobje^f refrondir^de JudAt/mo* He
circumciftoneyero nibil AddityquiA fuprA d^xetAt , [ circum'
cffi^nemipfisprodejJe,(iiegemfirvArin(, fijnc nAfii(ur
VcHndAquAfitOydtQcrHtHdimfQiaeris divim: Si tnim Jffdjlf

1 wi^
.•j»t>a i* '—
>|«i,

>7» EPIST. A^D ROMANOS Cx^P.

jcdio de
ceratudinc
divini iocdc-
ris. ,
rat , ^/5
aAt}kejpondet Apoflolus \,per ^
Secundaob- propter abuftimprivilegiorum gratia Dti exciderunt yvidt^
iurDem rnconftantis. Accnfrrty qui pnVtlegia^ vkifiim Atife -
cum bomtnibiisjemel imtum iamfactie rejcj,n'

detant ludtifeedsre grattA^, De'i,fednon


DAM
UmitAtAm , excu
omnes : nar?i J^^-

,iKfitUyi\o\\Qr caiatYuwt 3. ln quthuJdamerg&Dci


fcedtis manpt ratum
>")!>.

tllibatum.i.perferiain (f fiy>£ram *
'

ficiationemconjequentU, Non enmfeqUitHr\\udaifuaami'


ftrunt privikgiaj Ergo DetiJ efi imonftans Aut mutAbiiii :

Abiit hoc,/«^w/ , (5" UJpL•emus m


Denm eft ^qut ttA convlu'
dit . RAtionem negAtiOHts Addit quadruplicemf ex firiptHris
confirmAtAm,!. <#//,qiiidam illoru non crediderant :f;^tf
bomines ffintfoedifragi)Ci{lpApenes DeumhHllA efi, homi-
m
nupi eni increduli tas Dei fidem feufidelitaum in pro^
mifswnthus evaciiarc&amiihilare non poteft , quem io*
cumdeindercpetU 2, Tim ,2,1^, i^idsmprobat aDetveriiate
^,4, eftautcm Deusvcrax ^cmus t)entAs extendit fi ufgjl
adttubes P/a^, j^, /i; 57,11. hac efi, in&ftimAbUis (f ineffabu^ \
efitfi9nerg9Deo culpA excifiunispotefi trtbm.i, ')iAnitAte^

homo mendax ^^odxPfil


^i>«;/»»«7iefteiiirhotTinis
i!$y it. AllegAt^ergbftbt
fuA Afoedeye Dei iam
5 imputent ^ quod imrednlitAte
ieviter reftlierunt» 4. jufiif
tia DEI yquAmex FfAlm, DAlxd Ait,
^i^ o.AJferii » uhi
fe foli Deo peccafle , uc Detis folus uiius >^aneat , lUet
j

de Dkojttdkijs^ divinis mundus m» femper AquAhter judi-


cet„ SxeoemmelHce/citjufiitiA Dei quodhomines incye-
,

dul$s ^ fiedtfragos in ftedere retinen non "uutt^fidjuflojU'


dicioHkcidere pAtitur ^tlts ergo rAeio»ibusdo€ere "uoiuit , mU
iame^e inconftAntiam in t>€o ^ fi qui ix fitderi eiUi excidafit^
Feedus emm illud ex partt Dei WAneri rdtum (f prmUnt^iiA
ittfiverkpdent tentik hommes fxdiffa^iAdipfiiiH fiiH^rti^^vi-
j

iintyftitnquam ipfis redttus Adtliud fit mnrcittfus Jsrtt^ ob^j

>'%
EPIST. AD ROMANOS CAPJL
. y< Sf/i ewergit expoftremA ratione V<f lufltttA Dei. ^ed fi e- Tcrtia obje-
,^fiim Inflttia Deiex bomi>iurn injufiitia/eu infideittsterHAgis de jufti-

\ ^fnagii^clucefctt ,€rg6 iniquus erit DeiiS , ^«< mfert iraw^, tUDei^


,hBceit , w^ufti agecciuod hemmum mfidtlitAtem puntt^nAm
jf/ , (fit£fH/itnam Dei declArant^^ commendant^pr&mia poit-
ttsaebentur ^ciuAmi>Gen&nCimJHre€rgo Deu4 ludAos utut in-
'ifics ^
foedifragos rejecttf Sedeji bsc ihfignis fophiflicAtio
f CAlttmniA » tfuam pAuiui i.dfi pti'baeimrerHovet parentbet
ticMUiuti^ni , fecundum \\ovci\\\tri^\zo^hoce^ioquorex
ftntcntiA non bomtii^ p$r (f CbriftiAm , fedpertinACu (f »
portunt Jud£i,

^ [ Secundttm bofHinem ^.
cr/ife £f ruditer alitjUid pyopo>tere,ut
i.bumdno more
(S rudiores intelligert
€ .g. GaL^.fratres^facHndum bcminim dico ^c» (f
,

Rom. 6,bfmtAnum quid dtco propter infirmitatem carnis ve^


^. z.ita loqui y ut impij , CArrtaliter fdperCi ut boc Uco 'fic -

ut.fecundum homintm ambhUrf d(citur cAritaliter ambMlA-


rei, C<?r.3»"j
2. aL• $mKiktij bomimhfu in CumfnHnl abfit , in(fHief7s,ut
:

ifAfic imphiAtem Ajf:rAmm\(jHAm tribtis rAtiombtis Apidicys


Deiremolpet. PrifnAmpettt dcertitudme extremijudi(ijH>.S.
Dcus certo judicabit m\.\nauvi\ '.fifero kuUa pHmendA
effint dili^ia^fed potiiistx delii^io
t€fceret\
dem «^
bommttm
toHereiurorHmnoiUud jndicium, ubifinAltter
inflittA

prtmtA bonttntbus AdfignAbunfur, SccundA i


(
inno'

diprimtnevirtutum^ vittoruml^.^. Si cnimveritas feu


juftitia Deicxmendacio feuimpierate hominutn elu<5
C€fcir,utiqi nullusampliiis erit peccator miindo ,navt
^
Vn tfim : Si ergo peicatA bcnti-
fUAits caufa ^tAlus effe^iiSj
numjuflltiA DefproMovertni vet deciArArent tffent C^ ipfA ,

it-ftA operA^&fcpettAta no ejfent percAtA, iftjificQj peccAto- ,

W/ damnArentur, TertiAm Ab t^dtnti abfurdo \ erttfn

7^ 2 injitfiUiA
1

£P1ST* AD ROMANOS CAP. III.

injuflitia bomiHumjuflitiam Deipromo^et^ fiqueretur^hci'


enda eiTe mala,u t eveniaiit bona : »41» quo major ejfet im"
borninum , tOKto cUriorem fore
fuflitia &
afHplioremjuftp'
tlAm DtiXt^ hoc quidem 1)]€€ AdJferfarios , addit in pA'
renthefi Apoflolm^quaficx tpfim doflrtna fiquAturtfidtfocAt
hhCph.Qmicim,pu ^cn/eg4M diffAMathnemfquAmjufloju-
dicio Dei rtUnquii, Jtquefic oftendit , fiequAquam conjc'
quentiamiam Abfurddm eic doSlrin^frA fiquKfid manifefta
quodde poeniiiHJufiitUdixU Jpofiotus, Adver^
fiphifticA^id
^r^fipbiflAad ipfaminjufliuiam detorfirknt, PoeHts tnim
dicUratur Deijuflitia, nonfcehrihm tUUfxdifrAgorumtqul•'
buspxnA tfiAJuredgbsntur^

Parafhrafis hujtispartiu

AVdio fanc,quid huicjuftlfsiraae objurgationi ob^


•^murmuretis quaii nihil quidquam privilegij vebis
:

relinquam prae gehtilibus,quaii circiHncifiGni yeftrae o»


mncmomnmoutilitatemdenegem» Egovero crimi*•
nationi veftrajdc circumciiione nihil ampliusrefpoil*
deo , quam qUod jamahte dixi, prodeiTe eam vobis, fi
legemfervetis, Ca:terumpr«eminentiam vcftram prie
gentilibus libenter agnofcotvobis enim oracula Dei
fnntcohcrcdita,iiltervos piibliciim eft mininerij exer^
citiutn,vosiiifoedusaDeprccepti,lieque taliter Deus
fecit uUi hationi^fed quid ifta omnia ad vos,ii taiii ho*-
ftiliter faderiDeinuncium remittitis?Ven;ra eiiimin*
credulitace foedere,gratiaqji)ci excidillis, quicxfuaat
lioquin partepadi nobifcum initi cft oDfervantifsi-
mus. Abfit enim quam 15gifsime,ut proptereaDeus fit
muta-
,

EPIST. AD ReMANOS CAP. HL


miifal
mutabiliSiquia vos fidem ipfi non fervaftis : Ipfc
cnim veraXjimo ipfaveritas>hominesvani & mendacci
fiint ipfe mifericordix fu« forcs'nemini pra:clufit,
:

modo Vos redirevelletisiinterimquod deferentes (c


dercrit,jun:efacit,eoq;iprojuftitiam fuam declaravit
quod fceleratos & foedifragos agratia fua exclufit,qiiod
.»q:r9i»^
tamcn no eo diftu velim, quafi hominii injufli/ia Dei
juftitiam promovcat acproinde Deus injuila pec-
,

catapiiniat. Abfithffcblafphemiaj alioquin fequerc-


nequc judicium forenovifsimum.in quod plena-
tiir,

riapoenarum cxecutiorefervatur, neque dehortatio-


ncs a peccatisulliusamplius valoris, fed potius facieiv
daeiremala,l]teveniant boua^gloria nimirum& ccle-
bratio jiiftitiiE diviiiai :idqj pcr caliimniam mihi mca?qj
dodrinx affingi apert^ proteftor, illosqj calumniatorcs
Deojufte judicanti punicndos relinquo.

Quseiliones exhac parte,


QJJytSTIO h

Inter ruXtyi»?3-t^ ^^ toncredita referuiu


tur duhio myfieria Btblicay^S* hifiorh
abf(}^

facro codice comprehenpi,:t:um ergo gentiles


de hu fiihilno^uerint^qmn (f pro rehmfabu^
lofts hahuerint^quomodotUa ^.lyietpotHerunt
effeconverfionugentiliUm organa ?

^ 2 s Z)o
iU i:PiST,. > ROMANQS CAP. lll.

Myileria
Biblica eti-
Rc/pt Habuerunt e^uidem
gcntiubiis^quod res
^
j^ commentatorfm ejus LntioiiiiHm i'he>n ihid.^ ^
m
eo pr£rog4ti\>Ampr4
airnirAndA nter ipfosgefi^yin
ara gentili- fcriptUpuhUcis aI? ip/is Adfcp'iiMteifS vji^ cum wyflerijs i£te'
businnotefi
cere potue^
runc.
j
rtsadpdfiergspropAgAnajifucrunttradUi,
gentiUs Ab Qmmprorfiis cogntttome rerum
tllorumno}tfHerimt cxi('jf\ fid'ippsqtoj^
^
:

)£^
interim tamen

ea innotefctre
pututrunt his adminicuUs i. Profeiyturum aC'
ce£i4 AdEcc'efiam luds.orHm, Kewim emwex genttdtAtc
aiitm Ad ((ztumfun prscUi/m ^quod txempU quAmi
DeMofc
dicitStc-
phak^ .
7, 22. ryuod
in omni fa•
pientia Ac-
piurimorum geniilmm
runt Admifijde
rum ex GrxetA in Aegypinm

gyrriKafia ,
^
dsceiii y AdfacrA ludjiorum fueA
qfiibru /Hpra cAp.i.2,fMigraifGfie Konnuli<h

cAufr^ BrAnt enin} fbi


etUm ants Mops atatem ivflruSii^imA bonarum Itterdrum
hbt dcinceps ex converpitione cum ludsis Gr£ci
gypciorum
multa dereligione ludauAif fhyfltrijsdivinU perceperunt ,
eruditus
quAliA fHnt.,qiidtpQetAinterdum Attinguni, Olpidiut de dilni
fueric. .

vio Ac creAiione h9mimtm ex g U bA ierrs, de intt ripu %uvdi :

in prmis AHtem<qHkrlAto de DeOyde mundo (f ejfu mAteriA,

MuJAtcU ,
a/ijs^fimilibus in Tirndiumfimm rettdit^ non ntft ex frtptis
Vnde Ntmenms Pbilofopbus PythAg9r£U4
(quf (^ipfe Mofen magtiAcum ^enerAtiom citaffe ligitur )
PCatoyitr^ iMofi»'Atticut)ivoc4renon dHbieAvU^i,franS'
Uti^tS. Bihiioruhiex Hebrsis.foHdbiu gr&cum fcrmB'
in
lofeph.lib.il
ttef^,qHo^^ ficnc£pit eiUm ante AlexAndri Magni (f Perfa'
antiq.Iudaic
rtimimpcrifim^ubi iex tjMoyfts (f ^'^^^ Jfr^elitArum ex
cap.u
Ae^ytt9grAck extttit.tefiAnte Ariftobulo in 4d
lom^um, Pbtlomet9rA : poji^A itero ex fmguUri Dei inflinr
Bu cum
CAndArum
}
approptnquArent genttum Ad ScclepAm Tfoi
tempora.iPtoiom&usPhiUdelphus AegyptiorhtH
\

* -^
JIPIST. AD ROMx\NOS CAR 1. iSs

ReXi confUtQ {uti fertur) Dimetrij Phaler£ jufas ,totum co-


dicam BtbiicumjeptUAgmtA duob'ts vtrtsfelecii^mis ex gen-
teju(UicAingr£cumfermonem trAmfercndHm dedit (qtt4»^
qUAmi^nniiUi bis L XX, pentateuchi tantum 'verfmnem j
cUirorumltbrorumtrAnslationerH alp LXX.ab Herodc ad
'

Ptolom^um DiOKyfium f?:i^is adjcribant ) cujas transU*


tionis ufuminextremaetiam AetbtopiA fniffe y tefli^s eft bi-

\floria ^unuck Riginx Candates viB. l, ca^ ctiammm


\hodie{tUicrcdih'iie)uttmtirx Hio mmirum admmiculis co-
gnttiorerum fairarttm JndsLU adGr&cos^ Gr^cts adLatl•
nos aiios^ ixteros fmgulari Dei bentficiopiri^cnit» Bmc efl ^

qtiod lojepbui antiquUMufn ludAicarum ftripUr , viroi iH

genttlttau celcbres ntlegntrerum dMnarum tefieSiUt Beroi


JumfCbAld£Km fManerbonent Ae^jpiiumyHaflUiim , Hepf
odumyHeUomcum ^ ActiftUHm drc^Hinsnowma antiqui/si•
^norumpatrHm Bibiicorum Nabsjapeti ,Cbam't , Xiefisjritnj
fAcrificandiy hifiorU diiuvij , confnfio ImgUArum , exciduim
Sodomuicum^circumcipo ludAorum fbifioriA lofepbi iprodi•
giA jiegypti.VAticintA denj^ Propbetica in biflorijs gent'tli*\
lirh fatptorum pA/iim repertrmtur, ^^rr.odo ^no^ ^ierA
Dei reHgio inpngulio MonArcbijs ifiier genCes ettAm clArui'
rit^ameqUAnt/equeretur tmiloerfAiis gentitihm Vocaiio, W-
deapudO, Hunmump. tra^Atu ^jr fAcroffcript. rnA^
«;, in

jcflAte (f AHtoritAte

tes'v€l fmffe
buUs babitcU
Vel e[p
ff4iffe
argum*
gefitUes in myPerijs bifiortjs^ficrM non
potuije

tntarfperferint,
L•rcipHe exfacr^fAnBo
,
:ne^ eas
lufi vs
Ab
pltrum [
iS*,^^omnia eJ>mcuf?t^\

ommbtis
bdfpi-

profA-
qmfqmlUs
Proinde reEle fit a( cf^ Qrdifte qtiod
,

codice Bibltco g^nttics £tiAr4 y>Ant-


'iitiidyz^ttntur* (^ ad vcrttafis add!4(.urtthr.
//4 EPIST. AD ROMANOS CAP. III.

quilibet kfapientiortbm StbnisorHm etiam in niAgno


Iutpete
^rettefMt babitus^ Nt^ dubium^ft , qum in hunc uf^ dttm
ludii binc inde difptrftfint ideo, ut\ Itbres \f4tros ctrcumfe'^
rant^(ffi( ipdinimki nofiri ChrtfiiA»A veriiati tefltnfnium
prAbeAHt 'iquemadnjodtimtefiatur Augufl, lib^ //. df iTfO

QUitSTIO II.

Si incredulitas hominum fidem DEI


non e^acuat^cur €r^pr&di£liones DeijAfe
finntirritA?

PrddiBienes Dei compUSiuHtur l^elprcmi^oHeSylDel cont^


PiiHationtfyeai^ '^elfimplices,'^el cunditiQnAta^s. PrddiBiones
fimplices nutiqu4infAUiint,licet nemo bo-thinum credat eaf^

/
fitnt gmm res iU4,qu& itaprAdicuniur ,fimpiicit€r in Dei
tefiate arhitrio^pofitA

pritis
, ttt prsdiSlio mcArnationis fil^ Dety
judkij^ reJurreSlionis Mortuorum (Sc. (f bas V9^
CAntlcbeUflit PropbetiAsprAdeflinitionu^Condu onAtA non
rAtA^nt , nifi impjeta Ab homiHe conditione : 0* qui4
pofi

non Alitcr aDEO ^rAdiBAfunt quAm cHm ifla COndi^


thtiej rHAi^et illApHdiBio expArtc Oeifcmper ratA , licet ex
pATte bomi>f(s y m qmeft defe^us conditi^nisfiAt irriiai 'U^
jm reimAhifeftumextAt exemplum leremUS-» 8» ScholAftici
VocAfit Propbet/AM cofHminAiionis, In prom^tombtis tgitur
increduliba^ pr£di6lUntmfacef epotcfl irriiAm ', in commi
nAtiontAtispeemtentia» NAmmcreduU fibiipfis inAniAfAUA
unt Dei, beneficia : pdcnitentes panas divimtus fibi iiti

diSiiu intpediunt, Vtrobi^ fii\boc ex pArte bominftmi


EPIST* AD ROMANOS
mncxparteDeh Sienimnoncredimus^
CAP. .
iUifidelio permanety
^
'*%

QUitsTio iir.

Si omnii homo mendax.quomodo


Chriflui
dtcerepotuit Ioh.7'V.(g.qHi cjUAritgloriaTfu
ejiifyqui mifit eHm^veraxefi?
ReJ}, uiftinguenduni efl i'wter hoMinemfili reliBum (f
txfe loquenteniy^^ inter bonttnem Spiritu fan6io gubernd'
tum^ Homofibt reii6iia,ex maio tbefAHr& cordis profirt mald^
Matth. i2,^S' qi^i^ero aSpiritu fAnSie regttur^is refrdnat
iingHarnfMnm , nt iequatnr tHdla^dea omnia^ qus. adglorU
AfH DeifpcBAnty ;^ boc rejpe6iu verax efl. i.diflifiguefiditnLa
etiam tnter procltioitAtem hominis naturA/em,quant bahet ad
peccandfim vm hu bemo / (f tnter tpfum AOlumpu cenfuetudi"
nem mentiendi-^^ quafthi temperareplurtmi p«jjitnt , adjuti
VeinAturali reiis rationii imperio yT^liegumfrdnoy Yelfin•
guUn Spiriti4s jknBi Afift€ntia,ve^JpeciAli ejujdem gra^

QJLliESTlO IV*
Si omnis homo mendaXyprAfertim extra
fiatum gratU confidcratpu \ ergone omnis
philofofhia gentUiumcfi mendacium?

Kej^ Alptbec.NAmttpf^pUntifsimqmjj Pbilofophorum


txmperfeElioneinieUe^usbumAni Upft4m Ad erreres
pronifunt, C^ nonfaciie uUtu efl,qui non in Ati^utiiu inter»
dum dermitArtt nequAquAnttamenerroris aut etiam mem
:

dAc^
!

1^6 EPIST. AD ROIVIANOS CAP.III.

^acif culpA t«tt Philofopbidt, € mpHtnKdAi AcxurAte^


emm dtfiernendum eft id quod bAbet Pbikjopbus ex reli'
quijs ima^inis DE I Vitioft^te illa , qu£ ex corruptione
natur&Acce^t^ Omceptia eruditi Ehilofopbi de rebus di-
'vmU (S bumAHisnjertJuntiftmtrA iimites naturd (efi fo»-
tineaHt ;( enitM particuU ^iidaafM reiijHtarum de /W4^/-)
ne DEl,y^ando AUtem Phtiofopbus JtaturAlmitgs tranT'-'
fcendit^aut alio^uiH arteJna non reBe utitur , generAiuri
indt ^rroTyquinon <
reliquijs imagmis D£ I y Jed ex ad'
bdretJte corruptione JiAturA efl, Fbiio/opbiA autem
ex
ex corruptione Accidit tjed ex refidno fiatUTA luz
eo^cftiod
»
mme^sftimanda efi, Etfc confideraCa non efi mendAciHm y
fid infgne DEl donum,
'^ '

QJI^STIO V.
Numqmd D S
ctiam hac /ementU
l•^

Apofioltca tenetur\lS!on funt facienda ma-


la j ut e^eniant hona,qmdtm ipfe agens esl
liherrimHmiqiii agere potefi,qiiicquid ^oult,
(^ cujHsbona intentiOiremmfe malam^fa'
cere 'videtur honam ?
Re/p. ItA quidem docet Zuinglius , ut defevcfAt Ah'
JurdHm illud Tbeologicum, telle Deum bomines peccAre , ut
bAbeatf(jfuosjufie dAmnet^ (f quorum grAtta mtJereAtuj^^
Zuingli} blas-
phemix,qui. Stc enimfirtbit fermone de Prol^identiA cap 6^ d D e- Qu
buc Deum fa• usfacitjlibei^efaeit^alicnusabomni afFedlu noxio, igi-
cic autoreou
peccati•
tur& abfqjpeccato, ut adulterium David ,quod ad
autorem Deum pcrtinct , non magis De© fit pcccatiimj
quamcumtaurustotum armentum infcendit & itir-

plet.
,
'*-5»—

. * •«1|| -*>
^

EPIST. ROMAN05 CAP.


Et itertm tApJ. Viium atq^ idcm facinus, pufa ad^
plet.
iilterium,authomiddium, quantum DEI eft autoris,
motorisacimpuUbrisjopus eft,crimcnnen eft , quaii-
tum aucemhominiseft ,crimenacfceluscfi:jilleemn\j
legeii.oateHetur,hic aiitcmlege etianidamnatur. St
cap, f. Cum Deiisangelum vcl hominem transgrefTo-
remfacit, ipfe tanieu non transgrcditur, utqui contra
legemnonveniat. Noneftigirur pcccatum,quodDeus
fecitjfcd homini atq^ aiigelo cft illos enini lex premit
3
11011
acci]Ut,Dco
minus quam
cum
:

Crcaturis fuis libere agere


patrifarailias ciim rebusfuis ,figulo
licet,

cum creaturarum huc impellat


iuto. Vtcunq•, igitur
aiitiilucagat tantiimabeft utpeccet,uth2c citra in-
,

ijgiiebonumnoiifaciat,ciini interimhomo,cui lex eft


pra^fixa, etiam cum impellitur,peccet, adverfus enimj
legcm operatiir, HjLe Zuinglms fatts blAjpbeme, Nam
i^male aoc€t fintentiofiem DEi bonAm rem m fe tnaUm
facere bonAm ex parte DE L Potefl equidem intentio
rem bdnAtn vitiare ^fedbonA intentio rctn TnaUm quocun^
refpeBu benam facert non potefl, Naw Adulttrium DaYi^
dis^proditio liiddres femper mAU y Deoj^ tnimicA efl^^utA
fimper eivci^U efl , ^ ytoluntati DE I repngnAt,
Nc^uA^uAm
igiturcum VBiHntAte Autconfenfu Oeipotefl fi&ri,hc€t Deus
proJuAfApietiAAdbonumfinem eam reduxerit. 2,blafihemia
tft,quod fcnbit i Deum Avgelumvel bomnemfaceretrAfjs^ \

grefforenr.Dem enimmbilfccit^qHododit Sap, w.trAnsgref•. \

joresAUtem legisftUodit Pfal^^yj. Ergo trAnsgreffores legts \


fu£ non fAcit ,fid immictis homa efi,D(Aboliis ,qui iflA ziza^ Deus fibi ipii

/. dem^ iftAfje efl

tAm non ejfe fcribit,


--
niA bomfermniin AgroDomini immifcet Mattb^i^^ 2S, 2S.\ ^^^^^*
qaod D S ,iegem pofii
CoTicedimM enim Deum nofi hahere
'dA 2 i(gki
____^__

-\
«

Ui EPIST. AD ROMANOS GAP.III. 1

legts latorem fefuperiorem ^intertm tamen Demphi


ipfiUx
tfty (^ quodcontra naturam^fapientiam^ Dei efty td peccatu
efti(i res qua ipfe m^ ttUe ne^ approbarepoteft, Libere tta^
agit DeuSjqu£CHn^vult.ifid ntbilvult, quodeftconira natu*
rafuam : undefeqttitur^ne quidem Deu VeHe , ve/fiictre mala
ut honia elientatfinis \ aliks tnim aliquid contra natuyam fu•
j
Amfaceret AUtvelieP^ bocefl,/eipfitmAbnegaret ^quod fieri

poffe negat Apofiolus 2. Ttm^ 2fS•

QJJ^STIO VI.
Sinon funtfacienda ma la^ ut e^entant ho-'
na i cur ergo Denf / ermittitpeccata bomfi^
nis gratikyUtfuf, cap, hpart. j. qu^. S- dU
ciumfuii?
Rejp, Aliudeflfacere mala^ aiiud permttere. ^i
facityeadem ettAmfacere tntendit^SfaBA approbaiiDeHs au*
tem mAiaperf»ittit,qu£ necapprobAt necfAcere mtendit^nec
fAcienttbus confentit yfidrepugnat (f pumt ,terminum p^t*
€Antibu5pomt}finem^bonum ABioni nonbonA definii^ Con•
fintit AUtem Deipermtfio cumfine bono.qui ex re ncn bonA ,
Deefic diJponente^€licitttr,(f Ab/^bocfiHe bonofie(fet} nuh
U unqHAm mali fieret perntifiio^
\yelU peri mdla efi maU poluntatisiqud veldele^atur ma^
luy veluft vult eii sd bona-t contra Pault reguUm» VeHe permt"
tere mAlapotefi ejfe bon^ volunt4tis,prdfertim infummo rr-
Ttm modtrAtere)adq^eni^e£lat,non impedire curfitm rerum
QlliESTIO VII.
Qiii boni^nisgratia permittitremma\
lam^ quam im^edirefotefipu conftntit rei
mall
EPIST» AD ROMANOS CAP. III. itp

maU,at(^^fc malafacit , utfiant hona : Dcus


bonifnugratia permittit-^quA iwpedire po-
tefijE-go conftnttt.
Rfjp, ^tajor propoptio nonef reraiinanjpermi^o rei

noninciua4tiOft/f7>jumJc'dtAntum reraotiomm tmpedimen-


tu Permttere tmm non eft ijelie rem , feu cohjtriure rety
fednon impedire eam* Si vcre dtxeris ^i4quii?iifedtre po-
ttfl ,if non mpedit, fed permiitit^non tifiahj^ oilpa : re»
lpondeo,prop«fitio bacvtrA ifldeifSyquimala impedire non
faltem po£unt^d(^ debsnt Deui autemneifuaquAm tent,
:

tur mpedire tuaia , mftidex mera komtate falutis noftr£


grAtiafaUAt.UA MagijlrAtus^permitteret cades (f Adul-
teriA^proptereAyUt indibons. kg€sfierent,perperAm fAceret\
quiA contrA offtciumJuumfACi ret , cumfit cuftos utriui^ tA•
buU. DcM autempermittetJs peccAfAfperperAm nonfAtit^
quiA ft vellit^po^et lowimm reitKquere fuA poteftatt^ ficui
Angclos lApjos rtiiquH.^wd Autem potehttAm DtAboii in
nobis (f maU voluntAtis ^oflrA conAtus impedtt y ex merA^
mifiricordiafAcii*
QUvtSTIO IIX.
Si nonfunt faciendA maU^ utevemant
hona\cHr ergo Lcthfiiias fuxs ohtulit lihidtni
SodomitarumM ^tolenttam iUam averte-
reuquam intentahant hoJ^itihHS juU?Genef

Refp.VArttdefAEloLotlidifputAtHr k S, PAtrihtts(f
fiboUfiicis do£ioribM.Sunt quifAdum Lotbi commendAnt l

junt qui exc9ifAHt,(S cum reguU PahIi comiiiant ^iunt dcni^


i^O npisr. ROMANOS CAP. III. "J

fi^iipliciter in vieto poitunt. Cemmsndat^jliud Cbryfifto-


mushomUi^S i»Genef^ i^l[>irititem Lothi nominAt , qmd
nequidem 1)144 fuispep€rcit^ut firvAret bofpitthtis bsno-

2, Pe'. 2, nuUirefcrunt loctiy/i. D. ^^


rem^^f Itbtraret ees aperlPerfitate Sedomicarum^ Et bnc fjon-
Lothuntik SouowitArmTLs
importumtate Itberatum , lnrufn juflum nomiHAi cjuafi ,

boc qfio^ adjuftitiam Loibi pertiauerU , quocim fiUAhus


ftus boc maluie fiiri^quArn inhofpttikm, Excufat faHum
Amhroftiis ifbr, i, de Jbrab, cad^ 6, Cjui quidem /aoium
I
illudflagitidjam iwpuritatem nominat ,mimi5 tAmenftaiJe^
, yf€cundi>im naturam coire^quJim adver/um Maturam de-

-
i

! linquere, CMmorem ergo iulpArfi excufM devttatiom ma-


jarii^ Alij fic excufAKt
^
ohtuUnt quidgm
qtt)d Lotb
nem winorts mali^ non autem adiliiidinduxcriC , m^filiabus
fuis^ Ht confcntirent fperfuAJtrit ^fed potnis^ utViHlatum
fluprumAnmoiU&fo^S' rcfragante patereTitnr. Aly dicunt y
obiniijje Loibum filiM non AHtmo cofjfeiittcndittt fiuprttf»,fed
animoplacAndtfurentem bjperbeltcam ftn frb'
mlnem,/qdemnon credebat ^ accepturum populum ik
UmfiCtarHtnfuarHmprofiuutiQnem , quas prmarijs Sodorti&
civtbui dtjponfa^ noverant^

Venhn emm VerofaSiti Lotbi ne^ commeKdari^rte^ appro-


Loth pe-ca-
'

hari : expreffaemmi^x efl levitjg^zg.^t proftituas


vit polliu- nliam tuam,neterracetaminp£ur& impleatur piacii-

,
I

endo fiiias^
\Q\fedpeccAvit Lotbnonmaittia^ fidionfitij inopia ex perm
1 ,

mrbato anmo^inpericuloprAfent'ifimo:juftm Autem vocAtur


I

\
aPctro non quod ipfiim /^
juftum fuerit y cw
jm Yeinu nullAW fActt meyitiomm 3 f^d qHta fiddi^fuitj^
j
n€<j^propoptum bdlmt offendendi Dettm^ Nam iit K^ugu*
\ftmu4 bai de re loquitur in Ubr ,contrA mendacmm,cAp>$>
JaPISTT. AD ROMANOS CAP. '/*

AitenA vff iite timendo peccata , (^ ntft cofsjenii'


infliis

tntes inquiitAre non pejfunt perturbatiu , non attcndit


^

juHm, efHo 'Db^lHtt filiof jiibdere lihidtmhus imptorum. Hac


quanao infcripcuridfiinoiis legimw^ hoh ideo^^uiafaiiA cre- Nnm f/ceat
cunfeniirc 'a
dimiis ^etUm facienda credamM,nevtolemMJ pr£iept/r ydnm

^
minnramab;
pafiimfeBAfnurexempla. Altas quod ipfam theftn attimt^ ut cvireatur
num Itceat conjent

ffiaU culpx,
reJpoHdendum
Ifi
re tn

pocnjL etiam ratto ftiAdet^ ut


%
mala^ ut eloitentnr mAyorAy
(. Aut enitM funt mala
redma^s
, attt

^
niajoia•

faf9iAmfmgUgcndame^epecunia7»fCumfaci/iQi' fitjaoitirA :

pecuntA quam fam£. Inn:Alt<s autem cuipA diflingtieniUif \

\ eft cafus necefinAiis, ordinAriU aolibui, Ordinarte nuUa^


factiHdA Junt
'
maU , ut e^ttentur aha major^tftvt nebto^
^iicqnidemm licitum eft yid i^ eltgtbtie: nul,
five abaltis,
lumautemmA'Hm culpAiqnatemutAle '^efl tig^biU itUo me-
do X ita emm effet alijuo modo bonum quia mn bonum ,

efi eligtbtle .•ergofjtcHUo niodoikituy}i^>, '^vm hane pec-


catis aptrimm viaw(jyiqHit Augkfl \ Inco diilo) ut committa-
tnm mmora^ ne altj majQra cornimttmnt iUte /iwtte, imo
nuUo litmte y fed conljuifis (f remctts o>nnthm ierminis,
infiiMto >.!^ cunoia tnirabunt Attj^regnabunt peccaf/t-t.
Cafmn vero necefittatis nommo , quando maU cuipa eVUarf

-
ntiUQ modepfiffitntqnudACcidit non qitidem ex p4rte ipfius
\

maii^nuSiim enitn peccatumtam cxtleefl^ quodnon vitari


debtat^^S adjuvantt Spirttu fanclo elDitArtp&fitt)SedtxpAr'

^
te ,
qui interdum ita objhnati fmt » ut
propufito maie «gtndi nolmt : at^ tunc j ubi
mq^mimmumticqjmAximum malHm diffuAdere potes , mi-
nora ntAU potiui permittenda VidinturyUt eyntentHr majorA^
ubt pArte huUa cnipA efl•^ neftenim ApprobAt,

__
/edcorftgii deliolhm i €( iUe^qut fActt^culpA Vacare non-i
^
,,

ipi EPIST. AD ROMANOS CAP. III.

^20> Cum
: In quamjententiamfirtbit Gregoritis Itb^iZMBraLcAp
in dubijs conftringimur tUtilttermimmis fubdmur
ne in mAgnis fine venia peccemui » Htc tamen pietAS fiiddtt
omniapritis tcfttandA effe , quam matum eiiam mmijnum co-
cedenkum .^uodfipermittcndum omnini eft tfidt boe non »/-
ficum pr£.dt£lione pcenA certoJubfecuturA : tta ^ nofir£ com•
fcientucenfutuimtu ,^ adpeccAtAruenti ftimulo CQnftieiH
t'u eitis reli^io , aUquam reveriendi occafionemprihumus,

Aphorifmi Theologici ex
hac parte capitis.

I. Magttm thefaurtu habere verbum D Ipurum


Cf incorrupturH : idfmm fiia/nexpriviieg^i JudAorumlau-
dat hoc loco Apofioltis rtofter !> i, Danda ig^tur opera efl y
nt bene paria reB^ tueAmur ^ ^am priT?at'io verbi inter
primAruuingrAUtudtnis pfEnai refertur K^mos cap.g^n^
2i ludAorum extiium^ noflriferVit utiUtAtu Perhibent
enyntefiimoniumveritAti ecelefti, ctrcunjferentes codtcem
Blbticum ^in quo ipfis olim tlequia DEI fuerunt treditAy
quo nomine CbrifttAnorum BibUotbecArij vocaftiur ab
Juguftino innArr, Pfal, ^o^ Et Alibi firibit : Iud£i in
libris fuffragAtor^s ,in cordibm befies ,/« cedUibm tcjHes
lib. /2. C^nt FAuft . Mankb. CAp, zy.

i. Infidelitas mn nocet DEO ,fedbomini : fitnt ergo


htlominiisprdmifiiones grAttAHnmrfAles flicct m ddmodu
pAutis iffeoium fitum confeqUAntur \ intelligendA enim
efl univerfalitM pr$mifitonum re^eBu Acquijithnii , nojr
ApplicAtienis,
&. AD ROMANOS CAPJlL W
i

4^ Non opm efl bAptifatispofl tapfum noTfo baptifmo , auo


denuo recipiantur ingratiAtn^dperpcsnitentiarnpatct ipfis
redittu adgratiam't>t/(ederis f<fuod Deus in bapttjmo Jemei
cumipfispepigicFasdus emmiUudex parte Dei nunquAnL•»
fttit tnterruptumytdeo vocaturfoedm fimptternum /,^4^^
j. VamtAtto (f tnendAcij ontnts convim untur bomines ne-
mo igitur peccato Vel ongmAti ve/ A^iuAU exemtus efl^^
quis enim dicere mtindum eft cormeum , Prov.2o^f7e'
mo etiAtH nimium confidAt bontimm promifiis Aut viribusx
vam emm (f mendaces filij bominum Pfil, 6i , io. BoKum^
igitur ( confiderein Domim Cf non confidere in bomimbuf

6^ JudicU mnndi de Deo rebus^^ divinis VAnafimf : Tpfi e*


nimjemperfuorumcunfiltorum CAufas babet juflas , licet OC'
cuUaa\Nemo ergocum DeolttigAre AudcAt^ vimit ipfi cem
Vioiuj nemmc ; ideojudic$A ejtu vocantur inVeftigAbiliA^

7. Imcfuitas bominum
commendAt lufiiciAm Dei non re»
fpeBu culpdlJ€dre)cElu £.Juflnm (niw eftDeum retri•
buere tnbulA^hnem ijs^ qui aUos trtbuUnt 2, Tbi/^. 6,
S» Ira Dei eft immi^iopienArum ob iniquftAtem bominum,
absjj pertnrbAtione AffeCiuum, Ideb qui Alibi irAfci dicitur
hotninibuSjbtc trAm mnjtttere dHttnr^t).^,
p, Npn omni$ irA tfl prohibitA > ledqutbus iudicium in 4U•
os comeffHmefl yirAfci debent fceleribm hommum yquomodo
1
aUas judicannt mundum ? Eftigiturira concejja offctj^
qu£ fertur non ift perfoaAm^ fidvitiumf eo^ vebentcntius^qui
I
Ardentim Deus dtit(^itur,ixemplo Mofis Exod, it,(f NumAo^
\ (^c.
19, lufiipcAremn efijuPittAm infundcre , fed jnfium
\
Eb pronun-
*94 EPIST. AD ROMANOS Cz\P. III.

pronumiare^u abfohere^ Nam de Deo btc dicitur , quod ju -

flificctur in fermonibm fHis ^cuintmo JHflttiAm infnndere


potefi , (fftmika loca plHrtni*Alibi occurrunt, dequibus im*
fra.
II, honam rem inft
InCentie bona facientis fionfactt
maUm , non emm funtfadenda ma/Anu
evemant bona» Stt
ergo Can9H ac RegulA A^iioHum noflrarHm Lex Dei \ Bonitof

enimfAdti dependet ah AUtoritAte Dei prACtpitnttijcujus pri"


cepid fine mendAcio confummAri pojfunt , HtAtt SirAcidts
cAp.24,
12, A^iomA Philofipbortim ex ntAlU eltgendum fninimum,
:

verum eft de tnAlis pxnA^Aut cum mAlum p(£n£ malu cuipA ^


concurnt, ubi p«nA etiAm maxtmA eligendA efl, ut evUetur
culpA tninimA, /« mAlU enim culpaL naUnm eltgendum Ad
ivitAndum aiterum i aUas perent maUytU evemrent bonA,

PARS ALTHRA.
X U S.

p,/^Uidcrgo ?pra?cellimiis eos ?

9tji>isJwoig

eiveu,
\(^ - ^^Ncquaquam
nim fumus Judxos
miics fub peccatG efle,
?

&
Prcccauraci ci
Gra;cos> p•^

10. Sicut fcriptum eft j Quia nofl

Ot/ f $ (^ t fiy 6^
feftjuftus

ti.

quifens
qiiifqnam.
Noiieftlnteliigens, Uoneilre-
Dcum.
/2* <3mnes declinaverunt, fimul
inutilcs fa^lirmitnion eft qui fa-
ciat bonuminpneftufq^ad tjniim.
Sepul'
:

EPIST, AD ROMANOS (. Ilt


&« '5
fj. Scpiilchrwm parens cft gut-
tur eorum : lingiiis fuis dolos^ a-
gebaiit venenum afpidum fub la^
j

biiseorum.
Civn fnf^u »fSH '^><^p^ct 14. Quorum os malcdidioiie Sc
amaritudineplcniim eil»
l Q^«i o\ dvTiof if. Veloces pedes eorum ad ef-
fundendiim fanguiiiem»
i6, Contritio&infelicitasinviis
eorum*
) <) (>
"
ipS-ahf*i£v

^/^ '
. ' :^ 3-iS
chc

vi,tc(^
^yyccf•

-
^y
17,

runt.
ig.

corum»
los
Et viam pacis non cognove-

Non eft timor Dei antc ocu*

ip» 6cimu$ autem,quoniani qui-


'cunqjLexloqHitur,iis qui iii Legc

& <('^ $-.


TtU

j
runtloquitur,iitomnc os obftrua-
tur,& fubditus fiatomnis mundus

a^ioUk^ifiy^vvifjLii^ kKcuBu^r,<rti ]
lo. Quia cX opeHbus Legis iiooj

i^ovof4,a ,^
&7\/(
ANALY5IS
juftiiicabituromniscaro coraillo
Pei Legcm enim
EXPLICATIO•
cognitio peccati#

T^ RABatrom d( genti^iur4(f ludioruinjufiitia inierfper- 1

-**
' ferat hABentii /ipofloliis aliquam dc liidjLorH 1

privi/egijs, Nuncadp-opofitu rel^ertiturCf utrum^p9pulum /


conjuyigUtac ami/is tn unHy»peccAtorum cBmpUxu cocludit,
Vt attte omne offenfionis occafionem amoliattir per *>•'&
femetipfum mcludit : Quid ergo ? it^ifuiens, priecelkm us
eos? nQ(\uz(\Vi2i:i^uafidicat\etftmulta/ivfpop»lt roflnpri-
VUegi4prJig€attUbus,nutlAm tamen babenttu prxrogAtivam
Bi 1 mjkdi-
1^6 EPIST, AD ROMANOS CAP. III.
" '
^^ j

mjudicio Dei arguemis peccata^ Caufatienim fumus {in


gr£co efiTT^oi^TiiiTcijxt^argurtientis jam fatis convtcimm
)
$ub peccato Iud«os,&griEcos omnes fub peccato ti^t^feuowKespeC'
CAti reotejjel boc vuU pbrafts Hebrgajubpeccato ejft tfeicon*
dudi^fictiifub lege ejfe^peccato (S legijttbjugartya peccate (f
iege acciifari(f damnArt, Kemittitigitnr RomaKosfws adea
argumentA^qiiibus fupertotibm captnbm lndios &
gefitiies
feorftmpeccAti reos egerat : quod emm deftrgulis vgru cft , tn
omnibm etiam loctu babet lAmpropte*• luaaos inprtmts Ifgii
$' PropbetAruwgnaros^eloqmofupyci^ a^wBrum cuflodes Ad
firipturAmttiAmprovocAty iicutfcriptiim t?iihquit,quAm
fcriptUYAmex diverps PropbetArumvatkinijs adfert^i^ Aii^
quctpeccata injpecie recenfet , quii'Us omnihlls humimbus in
communi laudL m integritAtis Adm it. i* Adimit eis tngeni'
re luflitiam ex PjaI, 14^1, £i'/3,y.noji eft juftus quifquam .*

ioquitnr dejhfiittA operutfJ, quAin omnibus derogAt etiAmjU'

^/
(iifsimis in boc mtindoypropter imperftSlioniem Aclionufn i/j
viriuffj

bATfiuronineSi 2,
bitJiAnArum ,ob qiiAtJi

Noil eil iiueiligens l


^Ut in fi^ultis
tribuit ergo eis cctc
•^
'

citAtem at^ ignorAnttam^ettAmys , qni VidebAnturfibiex iu•^

Requirere
mine tJAturs. ^ eioqu^s DeifApientifsimi. j, adimit eis re*
j

Deumquid^
<??iiwz^<?/«»/^/i«;,non requirehs Deunl. kequirert Dg^
j

um(HebrAis efl ^'^)AliASpgmficAt confuUre Ueum re du- m


bia^ut i,Reg, 22,1}, fte,reqtnrUe lebovAm pro me (f populo \
altAS mplorAre opitii De^ Ut iob^s»S» requirerem Deum^^fad
DeuwdeponereeloqummeuMiHoc in /oco fignificAt pudiosk
(f pleno beunt , quofenfu Accipu
y>oiuntAiis confenfu colere
tHri, Paralt i^*4-iufiii ReXiUt qu&rerent DeutH FAtrumfuo^
rum»4. Adimit eis conflAnttAnt fnentisy
TferitAtisi omnes
*
4dfenfiis
dcclinaverunt]> ^iimul iiiutiles fadli
,^
funtt
::

EPIST* AD ROMANOS CAR III. t97

funt nioii eil,qui faciat bonum,noii eft ufquelad uiium,


t^poftafiam Deo mtat tatiquam ortginem peccatorum rdt'
e^uoruntteiufufjduo efftBat divmf^Uv/eu impotenttAm ad ho-

num>i^ defehum ipftmatiHiiHbono* Fierienim vix pBteflf


ut factani Vuiuntatem Det^ejui abncgArunt 'verttAtent ejus X
qua»i ob caufAm mitnifuperbid vocatur apoftatare Deo Ea
Adimtt eispricipuorum membrorum corpo
cleftdji4^S•
risre^iiiudinem. Ort tf^ibutt cfuatHor J>tfia. /.
comparAt entm eorum o\jiX.imfcendoic^\\\chxo ex PfAl.s>'\•
:^^ :

1» dolos (f frAudulenttam ex eodem PJAlmo,^. convittA (f ca'/

lumniAm: compATAt entmip(orum labia venenoafpidum,


cui difficilimum rtperttur remedtum ex PjaL 140 ^4-4» bU-
JpbimiAm\osenim tornmplenum Ait effe maledidlionc &
araarulentiaijr /y}/«>. \o{j. Pedtbus tribtut teUritAtem Ad
opprimendos wnoc£nt€5 xvtXoQtsenim effe dictt ad cfiun-
deiidum fanguinem txEfA, ^gyj.gre^tbta 'tpforutnfributt
pcramonQni^ fuodorafiiA devafiefit , (f corrumpAnt conp'/
iifs ,
quocuni^ue lerint^fibK^ipfistAndem interttH AccerjAnt
grcjfus emmfive y>tA interdam confiltafignificant^ut Efa^SS^S*
I
At^ficfupsrtorA ^ inferiorA membrA corporis conjunxitt ^
exbto totumcorpus ptccAto poUutumeJfe Argutt. 6. Deni^g
I

Admiit eis omnem re't>erentiAm nufHinis divim fx P/a/.j6,^*

j
nonefttimor Deianteoculoseorum^/ri»/«i uer^fifis
efi ommum illorum flagitiorum^ qus.JAm
1 modo rccitAverAt,
qtfod DcHifi removerunt exoculis \ qui enim Deum non timety
quomodo bomincs relpereretur 1 Sciendum aHtem efi > ^«'y ^
is

Ap9flolum in boc CAtAlogo peccAtorum mn tAntum de aBua^


itbtupeccAtis , vertim ettAm de ortginAii ; quod inde pAttt^
qutAgenerAlieer loqtntur^ne quidem infanCes excludens fS *.

de eo (oquitur^a quopergrAtia Dei Uberamur^ (f deni^ quid


peccAtAillA A^iiiAltaprifipponuntoriginale tAnquACAU^Am
Bb X ^^*dit
8 EPIST. AD ROMANOS CA.P. 111.
j

Sed?i pecca-
tn una faitem parte bominis (cd m toteho7iiin€^ w mtetieBu
,
ri ot>ginalis
«fV in tote (^ voluntAte^ndeoo^omnihmfAcultJitibus ammd!,ofnml;us^
mer>2hris corportiyCoUocdre, ^nic^nam antem conciudat A'
p9flolu4perfrdiocct{pAtiof2€re^ud€t cAC<t£ ludAorum objeBio*
ni. Ne emmeggerAntjfcripturAS tUas omms Agentes re^
nAtAs AttmertyludAos minimc-^refpondet Apoftoim ^^.
iegem Argtientem peccat ptrtinert Aacos ^<iu\hm lata efl:.•
jAm 1)er9 UtA efl• lud&UyquodtpfinegAre noa poterant ; trgb
Adipjos quo^pertinere^ijs^ omntaex legcdt£iA ejfe^ ita
Mtnevio buminumfe Ab Accufattone legM excipere po/stt,
fedemnes omnino oifnoxiffint (^ crtmmi , ^uod ex iege cognO'-

Legi fub je'


^citur^i^p(£nA,qH£ inLege diEtatur iutrum^ emm notat

jLege
pbrAfis yjzro^iKov «vfltf , iegi quoad culpam ^ rcatumfubjtBu
eife
quid iit / effe, His ergo pofitis concittdtt v. 21. exopcribus legis 110 ju-
ftifican uUam carnem ngido Deifudicio ^five lud&i "^tocen-

tur fivegentiles ; licet enim corAtn muHdo jnfiitU Uudetn-i


bAheant : corAm DeotAmennuUiu perfi efi ittnocens , Sxod»

fieio fegfSj^Hod efl


peccAtum••,
,
j4.,j^id^ ne temere dixiffe vidcAturp pr»bAt contrArto ofi
toUere^pd Argufre ccgniiuw^facere
efuemAdmodum bA^enus Uge nAturAligentiimm
petCAtAex lege MofzicA lud&orum tniijuiiAtes mAnifeflAvit^

Parafhras hujm lartis.


CEdqiiid multa?utad propoutum meum redcamj,
•^noneft,qiiodcxiftimemus uos Judsei , privilcgium
illud^loquiorumDEI excludere nos a confortio
peccatoru.Iamanteenimfirmifsimis argumetis evici,
ludajos atqj Gra^cos paritcr pcccati reos eiTe;. idquod
&rcriptiiraparsirnubiq^Iuciilenter comprobat. Ea c#
nim omneshomines vanitatis&illjufl:iti^argit,intcI-
lc(flc^cita^isacignoratia:, valiuatem abaUtnationis
IDeo
.

EPIST. AD ROAiANOS CAP. .


aDeo.totHmdeniq^homiuem >c7Br«^'£<tf&malitias ac-
cuiat:gutturiobrcenitati$ abyffum , iingiiac dolos &
mendacia, labiis fraudes & calumniam, ori deniqi toti
convitia & malediccntiam ; pedibus in opprimcndis a-
iiis violcntiam,& tandem omnibus grefsibus iioftris va•
ftirateHi & nocendi ftudium tribuit. Tales omnes fu-
inusnatnr&,nulliishictimornuminis,niiliareverentia
hominum/talcsomucs exlegeagnorcimur,quotquot
iege nos obligatos fatemn'•. Vnde nihil aliud infeiTi \

potcft,quara nullam prorfus ex operibus legis juftiti'


am,iiequegentilibiisexlege natura:, neque.Iuda:is ex
lege rcriptajiiauidcm fieri nou poreft, ut juftitia proce-
datab impiis, felicitasa miferis.

Quajftiones exbac parte


Capicis»
Q^U iE S I .
Qiiiftyqiwd^ucrba ah "v, 13.

nfcj^ad ig excln/ive,aUegataJegHntiir invC"


teri "verfione Utirta^ PfaL i^> m Hebrxo vdrb
non reperiuntur : annonhoc iudiciumefliCO-
dices Hehrxos i corruptos > ^
ex Pfal. /^. erafis, quemad"
'verficulos illos
moduPontificij {jmddfcriptores contendunt?

Mdch.cAnurn lib.i Joc,

ReJp^CHovet hanc quxflionfm D.Hicronjmo


\OirgoCbnfii4ti4 y, ad^uAm tpfe
^
( BeHar.recenfet JacobHm Epifcoptm Chr^opolitAntifirdfat. in PfdL
Theofcap, y Ptreritu addtt LinAanum,)

rejpondet in Brooemfo
100 EPIST. AO ROMANOS CAP« III.

ltbr^\6,commeftiAr,tu Efaiam,Pauium ilialoca »on ex uno


altquo Pfahnojed ex Pjaimto (f EJAiA contexuiJfe,nf^ tn con-
Verfione fiptuagintA interpretum» nefj in uUts GrMorunu»
commentarijs ihtfemri , ex Apoflolo m
Bfalmum decimum
quartum tnfertdfiiiffe.Cum quo confemit Ong€n€s fuper cap.},
Kom. qui ex hoc faHo loLum commumm exiruxtiy
cum fcripiur£teflimonijs uiindum fuerit ^ienfum mAgis ex
eaqukmtferbacApiendAelfe* NequAqnAm igUhr tnde eltci
potefl , ludaLos firipturo/S corrupuijfe \ qutd emm indeper'
cepijfent commodi adverfus Cbrifitanos , ftquidem in bifce
verficulio nulliisfidei Cbrifliant articu/iu aitingUur^ f^tdit
quidemhAnctteritatem BeliArmtmis etiam ithr, de Verb^
Dei cap. z, addit AUtent,hos verficuiosin Pfalmi decimi quar•,
ti vulgAta t^rfione ideo toierAri; auiA fmt partesjcripturA (S
fi»e fcAndAlo ^ turbAtione populi nonpofsint Auferri,qutm*
Latina ver- Admodum EccltfiA pAtiturnonnHilos erroris tjpograpborum^
fio vulgata '
Atqui lcnge melins en ChrifliAn& €icltjt& magto ift ^Agno'
Bibliorum vi y?f ^tf i';f bo€€xetnph,qukm p^rutj} ImlgAU \erfwm LAtiftA
tioia*
\fidcndum fityquam tAtnen IridtntinHm conciltAbuiuw pro
AuthentkA bAbendAin (ffifub AfiAtbemAtis fiUmine JAtis au'
dA&er edixit StfL 4. decr. defdttione (f ufuJAcr, tibr. Etfi
cnim vtrficuli iliipArt€sftintfiripturSytAmen{i*tff^ locunL^ m
erAfit repenend£^fie^ uUum btc metuendum fcAtidalum popu-
ii,fi^l?ulgAtA Iperfione LAtinA PJaU 14. htlp^rficnlt toUcren'
tur, NAfnpopulo le&ione Bibliorumefi interdiCiifr» ^ pendei
ettAm ab orc poKtificis^quempronunctAndo ex catbedra Abf-
que errore etiam BibitA corrigere pojp credtt : iicethoc non &
fieret»nullum tAmeneJfc perictiium /cAndAii , ubi mAnifefii
errores corriguntur : quod fimAximi JcAttdaium oriretur ,
Acceptum iUud ejp ^ non dAtum ^quod fAcilius toUrAtur^
quAmin errore contraconJiientiAmperJcverAtur» Non enJm j

coMce^
.

EPIST. AD ROMANOS CAI*. III. 2Ct


-
concedendum eft,ut error w negofifsfidtijiufaiUi imi er» :

ror-^qu$ dittturnior.e^ pdor filet ^od fintAxM btc ^r-


ejfe

ror typographorum erroribm comparAndut


tum effet^
efl ,
ut typograpbornm etiam exemplo fuhltce monert'
uti^ /'
inr, verficulos iUos in Pfalmi i^, LAtmAmvcrfiommirrepfif.
fe :unde perquamfacile confiAret, LAtind Ver/ionii autoritAi
temtanti nequAquAm fActtndam ^ quanti nflimAtur Codex
HtbrAtu.cui tAmen LAtmAfn , tot folcecifmis (f err§rii
bii5 notorijs ai>tindAntem,fJ9n finecauttrt9 confckntU AHte'
ferendam cenJeHt.
QUitSTIO lU
Cum D, Pauliis ex Pfalmo repetat u, lo.
©*'
12, noneJfeqHenoiuamjuflum^nonejft^ qui
,
faciat bonum,qHomodo conjentit cum
qi4iNoamviriimji4fii4m(S^ perfeclum no-
minat Gen. 6,g.autcHm D. Luca,
chairiam^^ El [)€]$ vocat
imo quomodofibi //y? coflat^ qtdtfuprk
-
Luc. ;,i
dixiti
Faclores legis JHflificabi4?7tiir ? cap» 2, ij,
Kjp. MultumftidAt Pererim mconcUiAtt9ne borum - rererlj angu-

C9rum dt/p^ 6, tn cAp. j. Rom. (f fatecur, cAtboUcos do^torts


varijs modis y>€rbA interpretAriiUt cd dirigerent Adlpcrum
f* cAtholicH fenfumjpfe vero €am fententiam AmpUBituryUt

llatuat fententias illai nenad <j.


DAvidt6(qnA5 citat PAului)
Mnegenta bcmintwi pmp/ictter refereudof e^, fed Ad Otnnes
bonitncs imp^ (f intqHip9puii , Apud ques tfete dtCAturyqudd
non ptjuflm qHtJptAm nec facp:ns bonum* Sed b»ic fnttrpre^
tAtiuKi refrAgAtur jcoptu Jpofloii nofiri , cui propofitum efty
Cc omnep
lot EPIST. AD ROMANOS CAPJIL
^mnes omnino bomines peccati reosagere,fiCHt exprc/^edicit
"^. Caufati fumus luddos ^
Gr£coSjomnes fubpeccato ejfe^
Niillum btc factt dtfcrimen bom iS mali populi ; td^ mox
allcgAtis PfAlmiioiisprohat \ ^ui^mn efijufliis quilptam^ ^
omnes declinAverunt^ non qut faciai bonHm. Et dnnde
.4 genus
Iiumanutn
cUrius dicit^fe idjcribire
eft
ijs cfuifrbUgeftnt, utomne os
peccato ob* eb(tiretur,(f fubdinu fiai lOTVS MP^NDys 080.
noxium* PrAterearepugnat fcopm J^almi \4^ unde bdc depromta
funt» Ineoemm bomines quafi coram Dtijudicio conflituti
ptccAtorum rei arguuntur , non aliqui ,fed omnes entmne ;
tdeo Hmverfiilitatem iUam tripHcfter effert Spiritus SanGltts
l. fer exprejfam affirmativam , omnes ,
qu£ notAtur m
Hebr£pHe demonflrativo^quo qttafi digiio notatur ^firmQ"
neme(fe deijitde quibm in prACedentibus egeratyid eH,de
fiiijshommiim €xpAtreacmatre nAtii.x. DemdeperpArticu^
Um combinAntcmy^xyi Ommsfimul feu pAriter^itAUinem»
excipiafur. ^,pir negAtionem^qui. exciudit nuUum prorpu :

ne uiius quidem. Non igitur Ucum bk bAbetepoteft uUa-»


rtftriBio , fe donine gentis bumAnutn in judicio Dei peccAit
ACcufAtur,Et tum bACfintettA conffntit uni^irfa Jcriptura
PropbeticA 0* ^paflohia^ NAtn TfHiverfi CAr« corrupit tiiam
fuAmGtn,6^i2Mndenonefl homoyquinon peccet 2. PArAtip^
€i $6, .,., Reg,g^ 46. (f mnocens ApudDeum no» efl
innocens 6xod,^/^,y, non eft iom& jufitis in terrid^ qui fActAt
konH ^nonpiccet Ecd, "j^zt.ptccAtores fHnt(^ errAterut ab
utere Pf^g,4t ita Mtjuflus in dte/ephes cadere Pnnterb;
2a^^i6f(^ nemoft yquidcerepott , mundHm eft cor mcum^
Prov^io^fedomnes /Anifipro re>nifiiOHe peccAtorum fjorum
, nuUum0*
orAre cogantur Pfal ^iyo.^i^c.Conciudimus igitur
mmmfiUum bornmis^tdefi,ApAire (f MAtra genitum ^ pis»
tAtU
«r
EPIST. AD ROiMAKOS CAP.llL itfj

cat^ mmimtm effe^ne quidem quitH vita Alioquin tft /aH'


Hi^tmus : Fride DtVus Cbryfoflomm incOmtnent. P/aI i-f « ex
his'verbi5,nm eftqutfActAt bonuniynonefl uf^ adunum^et' I PerwiusChry
/4W B> rtrgmem MartAM peccato ubnoxiamfmjfe reBi^nii foftomum im

concluditiquAienientiaPererionecprobahiiisKeqjprobA ejje mendacii


Videtar^fed tn eaCbryfo/ioniuveritafis (f pistatis terminos "''»

: €€€€ fatU Attdatlerfcribit leco dtElo. IndubitAtuenim (f B. Maria non


certuntejfein EcciefiacatholicA:,beati^tmAm loirgmemomnis caruit pec.
I
peccAfi^etiam Uvifiimi ac mimmi per omnem yttAm friJfL» cate.

expertem.Hic Pcreruu^quibm (f feripturA ^ AHA/ogiAfidei


:
(S" Patribtu t^ Pontifici RomAKo &ficifsjuis impudenter ce^
I trAdictt^ ScrtPtura enm lociofnprA AUegAtis ApeccAte nemine
I
excludittnjudicio Dei^ qui c&miufit ommsfmb peccAtuin,ut 9-
\
mMmrntfereretur GAl.Sjii,Ro,i2,^i.aperte €tiaeeflatur,quiC'
quidex cArne nAtum eft,carnem iffe /ob.j. AnAlogU fidei re-
\pugnAtxNAm ft Maria CAruitpeccAto, Cbrifttis propter CAm no
\
vemtin rnundu^qu! propttr peccatoresTpentt LMAtr.K),\.Tim X
I
/. no nectffe bAbmt velm Chrtflum credere iDeiprecAri^dimit-

tenobisdebitAnoftrAffc^nonoptishAbuU concioHe Bt^Angei^


degrAtuitA rtmifiione peccAtoru »# : opm bAbuit velbAptifino
l>ei EucbArifliA, SAn6iis BAtribm refragAtur ,qucmAdmOdum
\ja rH$d9 teflimomuCbryfofiomiAudivipjuSyquodifte,profia-3
! Hbidme^impietAtis (S mendAcij Abfy^ rAiiene Argutt cAugufit"
nui AUte deteflAndos b£reitcos Y>dCAt eos, qui prater nmcATfLj
leju Cbrififearnc ullAm cArnem buniAnA dpeccAtotxcipiunt^
I
iib,s*cont luiiAft,CAp.^,^6d Autem Alibifiribitffe depeccA-
! nuUam bAbtturum qu&flionem , idem tAfittm fACit^
"

quiAnol^erAt tpfiAd'uincenda5fuggefliones peccAti grAtiAtn-i


fuiffe dAta ut ipfe Addit lib. de nat. (fgrAt, CAp.i6. Pontifici
,

'

KontAmcontrAdicitydum dogmAhoc indubitAtH (^ certuejje


pribii in EcciefiacAtioiiCA(PApifticAmtelltgit) Maria abf^

Cc 2 peccAto
204 triST. AD ROMANOS CAP. III

ptccAto ejfe eiiam kVi^mo, Nam contrariNnt conftat ex


ofione Sixii /F. Ponttficis Romani , qki circa annum Domim
-
i4S3*flatuit^quia nQndum d Rovjana tccleftA ftt definitum,
utra opinio veriorfit, utram^ epinionemliberam ejfe^ita ut
neutraaccufAnda-veldAmnAndafithjirefios. Conciimm 7ru
dentinum Appendtcefefs t quinuflatuit^hiis Sixti Conflitm
tiones ohfirttandas etiamfub peenii in itlio conflitutionibus co-
ientis, BeUarmnm deni^exprefie fcnbit Ith^ 4^ de Amif:
grAt,6ApA$.opm'tonem illAmdc immAculAtdt tirgmfi
coHceptione mn defendi ut Articulum fidti^rtm ifiam noyidum
fatis effe certam (^ expiorAtam. VH ergo rdinqmtiir illud Pe^
retiAnumwdubitAtum At^ctrtumefi\ Manet ergommetum
hoc ApoftolicH AxiomA de omnibus omntno bofninibiis, nemi••
neexceptox Noneft juftus quifquam, MOiieft,qui faciat
honum t pArtim»^^ia mittjufiaia nAti At^ Cdncepti funt
omnes :partim^ quia emnibfis ipforHm ettAm juflifiimis ope*
fibiu Adh&ret mperfeciio^quji corAtn^ti JHdicio totAtn
unemioaiAt^quieHim iniimpeccAti,reus.efl ommum.Et
*itcit

iUAJuflorumoperumimperftBioliemAlis
genire^ixtrAgrAUAm Dei cenfidirAtA, divinAm '^^
fit i ipfr tAmsn in

nterentur ^fecui qukmopinAtur Pereritis ,qui tieniAliA deli^A


Quo niodo VtndiUA Deiexcludit dijp. 7
^
cap^i, Rom. .^,^
dicantur itij AUtemNoAMemZAchAriai ElifAbetb jufti (fperftBidi•
fcriptur^ per.
feai/ cuntur^int€ll'igendttm f/^, vel de jufiitiA mputAtA ,
qu€ fit fi-
de inpromifftim MedtAtorem Mundi > (f bu efi juflitiA pef-
feBipmA^unde Cbriflm diciturnos perfeBos fetiffe tn /em^
piiermunAoblAtione HebrJO^vtXde JHftieiA imeatAi, quAlis
eflin crtdentibm^ vel de integritAtefeufinceritAte operUifiQH
exbyp$crififedexcordefinteroprofeBom\ Vel demqj de coU
lAtione bofHm /AnSioru Ad cAterA fecim bomimi ideo dicnii'

turjufti wgenerAtiombtisfuis. AUa. (Am NoApetcAto mn


CArtbAt,cumy>iftdinebr$AretHrtjefi,9y2Une^ ZAcbArtas , cutji
&. AD ROMANOS CAPJII. 20/

mandato Dominifidem non baberct^propter quod(f antjua


CAcitatepuniebatur. ^uomodo^vtrofa^eres legis juttfi^

rid^cantur'Jupr^fuitpotum Cap.2.p*:rt.i. qusfl.p^

QJiitSTIO IIL

hm
Quomodo PauliiS nofler fcrihit , ex ope-
ribus Lgu neminem ]uflificari cum
Afofioltis exprefs} Jcrihatcontrarium,
^ -
Abrabamumexoi}erthm juflificatum cJpL^
lac,2p2j?
Re/p.

dere D. » Vt loca b&c tmctliet


terpretationes loctnofiri Apoflolku
Pererm , Tjarias affert im
Primum ait , exclti»
omJitAoptra^cjus. funt faBa aniegyAtiam-j^

de Apoftclum PauIuwi ^
Ji\e ftnt^ex iege Mofisffiy>e ex Ithero Arbitrio bomini^. Deim
de juflificattone n&n fccunda y
fcrttx]
ftT* in
angu
conci
liaiido Faulo^
& lacobo.

fedprima^qujtfit irAtjsUti» bGmiws ex fiAtu peccAti inflA-


tumjuftttU. lertio optrAexiludt nen omniA ,fed ea tan-
tii»/^qu£ tan^uam meritA juflitis. coyjdigna dicuHtur effe :

/«//4 emm ejj^ in homine nondumjufltficato , qH£ licet


mii mereAntHrjuft'ifi(Atio-"t€m ^pr&pArent tAmenAnimume-
at^ cApAcemjuftificAtionls ; £5* tA^ia
jus,($' idoneuynfActAnt

,
QperaaPaulononexcludK Itd Pererm dtJp,%,incAp. ^-^-
Vt difententia loci iujtu clA^ici,qui hctf^ri^lw
't^itur

^erogAt operibui juflificAtionembomniSt dextre at^ ordine


AgAtur ,duo pr&mittendAfunt u de quAnam jufiificAtione
loquAtur boc diBoD» PAulus.2.quAm ^juflificAttone ope^ Suftificar*
quid fit D»
ra excludat. Primum quodAttinet^fcitndum anti ommd,
Paulo.
luflifcAre in hoc fidei Arncuionon bAhere fignificAtioPienL•^
\ grAtfimAticAmy quAfi idemfitAC ex injufle juftum facerC')
\ ^uemadmodum inteUigunt Pontifictj , quemadmodurrL•»
Cc 3 videre
EPIST. Aili^KOMANOS CAP. III.

inter aim apttd BeUarminum


ivider^ efi
cap^ }.CoflerHm in Enchir, cap,
in cap,^, Rom^ Certunj enim
..m
qnod
Itbr, 2, dtjuflific'

Pertrium difj,\S^
talt fgntficatione
efl ,

nujpiAmreperlatur fcrtp^tura,nc^ potuerunt Jdt>erfar^


in bunc u/^j diemyitch diligentiftme inquifiyftrtnt fpiufquam
d»o adferre ioca fcrtpc^r^^ qu&primafronte ipfts patfbcina'
ri vidtntur ; unm extat Dan^ 12 ^ ^. ubi doHores jufitfcArc
dicuntunnultos ydUer ApocaLzz^iuqui jyfim efl ,ju]ltfic€-
adbuc. Neuier autem luftuis. infufum bAbttHtn probat,
ttsr

NAtn doUcres jufiificAHt non infHndendo novas quAlttateSy


fedsradimdo adiufiitiamfiu oftendendo ytAm conjequendt

4
jufimam» lufii adbucju]iif.cantur;uelquAndo in celiAtoju•

(]? €»£
flificationis beneficio per/everAnt iVe/fUAfido indies niAgis
magiJ^fAn^ts Qperibiisfiudent. Efl igiturjuflifcAre
infcrlpturA nonjuflnmfAcere^ infHfis mvis quAlitAtibusjux
ydeclArAreiquemad'
m«dum Demjufiificaridtcitur infr.mombusfimfupr.lo^ 4, (f
Luc.-j^g. PublfCAmjuflificAverunt Deum,nQn quod ex injU'
fto ]uflmfiAt^d quiA-jufiiis effe agnofcitur^declArAtttr^ eode
m^o fAnMificAri (f mAgmficaridiatur, paver^dec/ArAiio
fitlfelcorAm DiOyVelceram homimbus^ Cpram DeojufttficAn^
tur bGm mes , qu^ndo Ab/oivnntuy Apeccatu , propter jufii -
ttamCHKlSTl grAtis ipfis imputAtAm, Et b£c JH* .

fiificath tribuifur PAulofideu CorAtn bommibiis ju


ftificantHr, quAndo projuflid (f d Deo m grAtiAm rece^

ptio Agnofcuntur : (f bdc dectArAtiofit pofteriori % tribuitur


emm operib(i4yqti& tefiafiturde fide fiu ptrfonA jufiificAta,

\ tanquAm effehus defiiA cau/A. De priore iieclArAtion^^


\ loquitHr D, PAuifu^de pofleriore D, Jacebus^ut confiat eX
\ v,ig, iAcobLKirnbi^efi figmficAtio forenpf, Hsc eninL•»

j
in tiQCAbulojtiftlficAndi concurruni, u AccufAtum in judicio
Ab inten-
J-'
EPIST. AD ROMANOS CAP. IIJ. %^7

abintentAtocriipim abfjlvere. i. projufta (^ innoctntC»


reputArf^ 3. Uudem &
tcftimomu.m innocentU tribaer<Ls, Vocabulufn.,

Primadu» Deocompetunt j terimm ttiam bomimbm ^ quidcomplc-


ijtdent hofnimsjufiificAti bona opera , (f glorifrcant DeunL•»
BAtrem^qui iu cceli^ (, Foren/im banc hujtu vocisfigni•
ficAtioKempr$hant ,(^ Gmtnmatkain EfAuitArttmjtigHUnt
bs. rAttones^ /. cfma ds judicijs at^ A(-hitmhus Jorenfi'
but dt/erte ufurpAttdt^ iamuel. /jj^. Efa^4:^» p.2, qnia^
2.

jufiificattQnicondemnAttooppomturi Deut, 2U1* Prov. iy>if.»^


RomansSt :?? J. qutA JcripturA Articuhm. ; hifi ficAtionis

freqH€»terfubformAproceJfHsjudiciAr^^prepWit Rom,3, f.
tp,24, (f cAp.Stio.^t. Porro quod Alterum Attimttde qmbtis
6p€ribtis loquAtur ttter^ Apofioltu^ifndum €fl,dtfti>iguere
Ponttficios tnttr operA non re»Atorttm , feu Ante grAtiamfA'
Ba^^S interoperA RetiAtorunt* lUii,. 'jufltfic4{wm'7i hominis
non tribnunt ,tii(iquhd de prApArAtii>mbuf^.(f .diff>o/itionu
bus AdjufitficAttonem diff)HtAnt\, -qdoA iL• iltQh non mert^
antur jnfiificationem^ prspArent tAmenAmmum (f CApA-
ctm ejmfActAnt. Hu tributint juflificAtionem ficufidAmy Diftin^io
quAfM vocAYit^ hoc augmefitum juflilU^ ^S^di-entrA batic F apiftica in
ffi,
^*^ '"
difiinSiiomtn operum ingenere fcitndum ifi) ftripturAtn in tiouem pri-
uniyterfum omvibm omnmo opsribus homimtm.five Ante gfA'^ mam & fe-
tUmifitfeprfi AcceptAnigratiAmfiant^pveprapArAtoriA A^^ j iViUcur"
meritoriA dicAntur , juflifcationem corAm Dev derogAre :
j

id^ bts KAtiombuf doutur^ \.qmA D^Pattiruinbvc Articu-


iofemptr oppomtfAieri; f< credere-fide tf operA^ Riom.^, 28.
Rom.^,6.t^L•.2^p,B'>?'.,\OJSgGAl,j,;,fe,2.quaopfrAbonA--
ftmtitgisoperainkdrftiatio proftBa^Oetis entm non ymit
cultuni eltcVnhifn.Uivm Pauliis Vero exprefe firibtt-inullAfn
dAtA €ffiieg€^quApBfttvu'^iatceALji ir^-^.^uia Operdtii
kgti
lOg EPIST. AD ROMANOS CAP. III.
—_____

$
j
, '

^
I

legio trtbuitur agmtiopeccAti : ergo non Abfriutio feu jufiifi'


catt0 ,
quimaamodum Apofl filiis tpfe comluait hoc tterficu-
io20. 4.<fuU ioifuitur bic eUoptribm originAU
ULe infe6li6yUt tottu contextits oflendit : taltA autern ejfe et'm \

^iam renatorum opera negari non poteft : tmperjediA igitur


, 1

junt^ (fJalutis aufjufltcU mn CApaciA, f. quiA cum opertLus


jufiificationem derogAt Ap&flblM , Tion tantum cum

eperAlegisn6minAt^a(^ fimpUciter opera lfi>caf,\


ho£/(rjj,M
" ,

omnem difltnolionis cccaftommintercipiens,Hi komAn, ^^^(^ \

ephef. 2^ pf 2, liw, t» 9, Kom.ii^ 6, Tit,jj f 6, ^uta operA non


.

prtceduntjufltfitAhdum^fedfia^uunturjiiflifiLAtHm , ut An'
gufljoijiuuur. NoiiprsJufTiere deopertbns tiiii dft efidtm,in-
quitinpr&fAt^ Pfiil.p, noverts^ quia peicatsrent te fides /»-
vemt. Ex qutbtu verbis Auguflint recle tnjert Bellatmi'
PrKparstio.
nesante ju.
ntislib^udejuftificxAp^xi.Aniefidem mbti btmfieri p{>Jfe,ex
ftificacionem» fide enim ncipire,quAain^ funt bonA^ ^uud autemprdpA - j

rAtionesilias^ejiUAS ifti V9caHt,AttmetjidtJitboKos moius /«-^ j

homifjejuftificando, ntetum tr& ditins.todtum (Sde tfflAttoht


pe€€An,propuftium emtndandiyntAm ^ £fr. ex quibus mern
tumcongirUifrouMdunt Ponttficij , ta fane non conjidtran•
iurin ipfajtkfiificAtiom^vei ut iAujfz , Ipti ut di/pofiiiohes
idantnmfAcientes bominem AdjuflutAnt Accipiendam t omnU
enim fir Deo ijfior.^. (f pr£ter grAtlAfrL•s
Dei^meritum Chrifii.(f fidemtAdjuftificattommn^firAm ni^
hiiAmpimsrecjuirituryfidAdconverfionem hominis pertt"
nentyquAA lufiificatione difemenda tfi ,(S pluJoiUAm h£c
reqmrityCju^ernAdmodum Formtda ConcordidpuUirt txpbcat
pAg.6s7»€dit.Upf,feddchto mfra fort^plHra fequentur*

Ex hk.frgo^ iqHA ha^fenus dejuftificattone (f epertbtu di-


^Ajknty fAciliiefi conctiiAtto duernm UcQrum Apoftolico'
rum^
. j a
y

EPIST. AD ROMANOS CAP. III. 20p

rum^Pauli(f jACobi. siuandoemm aulmfcribit , now ju-


ftificarioperibus ullam cv[i\tvs\jloqmtur de juificAtio•
necorAm Deo^qu&limitAtio Addituf xibi tnim non
operAyfedfidcs iecumbAbet,qu£ fiU orgAnum iliud efi quo
^

juflittAmCbriflinobis imputatAm Apprebendimtis^ ^Atido


verojAcobtisfcribit, videtis Abrahamum ex opefibus ju-
{i{^Q2iiumdXQjoquiti{r de juflificAtione corAmiofHimbru
fei4 de declaratiotjejufifCUfideiex effeSiibuSy qutmAdmodum
loerfupr&cedente decimo oBavo declArAtur^ Hincfitnt iUa^
'verba Origeni^fuptr bimc iocum Aliud efl corAm Deojufli-
:

ficArt^altudcor4m bommtbu4,boc eft^AdtompArAtionsm Alm


rum bominum potefl Alitis homoyqui emendAtius Vixeritfju-
ftinviderifAd comparationem Autem Dei^ nonfolHtn homo
nonjuftificabtturjfed !ftcut Job nonfunt ntundi.
dicitfielis.

corAm ipfo^quA utiqj corAfn nobts mundi habenturyad compA^


rAtiomm vero Dei mtmd£ ejje Hon pojjunf^

QJlitSTIO IV,

Per legem efl agnitio peccath Apo-


fiolpisij, 20. an ergo peccatum,ante latam U"

gem nonfuit cognitum ? contrarium veropa-


tetexhifloria Cainhqm peecatum agnovitf
(S^quidem majmejfe credidtt^cjuam
remitti que^t , Genef. ^. lofephi quoc^ fra-
tres peccatafua agno^unh deprecaniur, ^
Genef.jo.

^' ^^i9Mm banc mot^int Origenes 0* Ambropus


Dd in comi
EPIST. AD ROMANOS CAP. lil.

'
m comment^r^sfuper hunc locum ; tfut 'verba de le-

g€ naturali inte(iigur>tyqH£ monflrat difcrmen bomfiorum^


(i turpmm'. fidqHidlexmoralu Mofatca non eentradtfitti'
guitur legi naturalt
, utfuprk diximtis.^tdeo non male naturd-

Um legem if decalogitm Mofi^ conjnfigimus^tx utra^ lege efi


ajrmtiopeccati* ^am quemadmodum qui affte traditam le-
,

gc^^ ^^oJa^cAm, 'vixerunt^ abf^ Itgefcripsa pnccarunt.fic b'

^^f§3 ^%^ firiptaAd4gnitionepecLatip(rventrunt\ Mccu/anii'


hiu tn!Hjicem€ogitA.tionibii5 ipforum^HtPaulm fupra dixerat
Agnitiopeci
catieftin'
primis ex
decalogo*
tlopttcati '^
€ap,2.lam^rbpofipuhUcatum DecAlogum^ex dccalogo agm•-
ejff dkjturi. qutA natura conjuse tam

tum(f obfcure oflendit p((:cAtum,nonnitUa etiam enormia^


atit Hon oflendit ant extenuAty ut fiortationerHyquigentitibui
qmhusdam irat in nuUofere "Piiio decalogm vetopenitiJHnie
\

^aitpfum qiio^ corpenetrat i (f concuptjcehtias ejus maias


arguit^peKCata^ ejte ofie^dit tjuxta iliud Rot». y, 7. C^»cu-
pifcentiam vo» fiovijpm^ mfi/ex dixiffei , non concupifces. i.
quia lex natur£ oflendit^eccAtuni tdeb tantum ejfe maium^^y
qmAtontrareHAmrationemefl;decalogii5 vtro nontantum
idiK, fed(^ fiiacontrayoinmatem Dei ffl\bujt4^ enim
exqmfitareguL• (f Aterna tmmota^ norma efi. j. quia ttx
natuTA unk cum peccatis quidtmpanas etiampeccatorum^d
pcenas tantum temporates dtcahgtu veropienoo etiam Atn-
:

nasjnxtaillHd Dsut.27 ^26^maUdi^us^^^uinon facif


qtid prtptaftitttinlegei (f re^eBu bujm vocaiur
'
hx vtnus peccati i. Cor, ij^y6,q(fiaairocttAtem
peccatiofle'notit,quam naturh
sgnofitre mn va'\

Aphorijh
f*-rr"~~• — \
^. AD ROMANOS CAP. IIL 1
Hf

Aphoriiiiii Theologici exhac


partecapitis.

/. ^icun^ uUnm bom'me?tt k peccAtuexmit,ohlociui•


tur ApoftoUPauiOtquiomnes Ahfyj difcrimine,peci:aterunL•»
Decalogo includtt : ^uo referantur locafcriptun. c&tera , fu'
pra &., allegatAk Ntbil igitur detrahttur bonori B^ Vir'
ginis MArU^maxime eam quo^sn pectat0 conceptam dicA'»
mtts : detraheretur potms^ idnegAremtis ; nani quod Ca^a-
/. id ad Mariam not referimui^
ntds de Cbrifl§ dixit tibr.

^icqutdde iMMria non itn dUituryUti efljicet bonor Vtde^


atury ignominU gfi^
2, Ptideat Scciefts, rtbm dhinis Abs^ firi•
minifiros de
pittra ioqui, cHm tAntum Apoftolum
VtdeAnttu bocfecijje :

df quo Ortgenes tn btmc locum , DoBoribM Ecctefi& pr£bet


exemplum ut eA y^quA loquuntur ad populum , fien proprtjs
,

pnJumtA fifitentijs yftd divinis mumta tefttmonijs profi»


rAnt,

j.
Et Httronym.Ad Nep»tU»um Serm^preshyteri Udi-
onefrrtpturArumconaitusfii,

J» Allegendufcrtpturisfexemph Pauft
:

tAm adverliA (^finum titerArunt ^quam fintentiAm ^ten-


dendufHtft-f^f^VerafiuientU ex coUAtiontftmilium lotorum
'

«
^

, non

firipturA eruendA: tflenimfcrfpturafuiipfius optimns in»


terprcs,

unAtAnturn
4. Horribilii MAturA bumAHA corruptie ^qud • in
ntyftri pArte , fed in omnihm niEfnbris cor=
poris Ac faciiltatihiu AnintA Agnofcenda ffi : in intelie-
Bh , voUtitatf y Imguis y Ub^Sy ore, ptdibm (fc, quod
maium elegAnter defcripftt EfAtoi tap. i, (^ indt^
Dd ^ i Lutberus
Hi EPiS^., AD CAP.IIi.

Lutberusfcripft prsfat.comm: in Pfai. 5/. Peccatum e flbec


tikium^e^uodnaium efl expaire (f matre^
[ fedespeccati originalU efl anma , qu^ principaturH
uriginUfibi vendicat , 4 qua eiiam omnes aUtottcs aependent^
, Fer bauc peceatum in omnes vires tottM homitjU erumpit, undi
'
*\ jubet^ettrem homintm exuit Rom, 66. inpritnifautem
mcntU tramformationem fif reKovdtionem urget\Rom» iif z,
Epbe.J^.S^c^

^£9/^ hominum operA imperfeBione Uhorantt


6
5..

inimeft^quifAUAt bOmtii &


n^npeccet ^ R^defg.Netn^
fua tielaliorum optra bona nmium exioUatfedco-
igitur vel
gttet maximum eorum qusfecmus , ejfe mtntmum eortim^^
qu£ adbucfAcere dehmmus quin imo iicet otnmA fecerit^dt^
CAt^firtfumeJfe inutilemLuc^xy,
iS* PtccAtum origtnis compie&tiur pArtim privAthA , pAf'
tmpofititA mAia. PrivAtivA nommAt Apoftoliis
\

bis ipfisiUtiles Aut idonei


ifni

mut^htlitAtem non emmfumtis ex nobia ipfis tAnquAm ex no^


,
Ad cogitAndum Aliqmd lom,2, Cw^
S•^^, PofitfDA vocat declmAiionemiboc efl^proitUAtetH
AdmAlA^quA mbis Adhsiret Ab Ado/efientiA Gen. S,2U .

7. Ma/am origiHis nunquAm eft Btiofum : tdebfemper bAoet


AdjunciApeccAtA ABuAltAy quemAdmodum Apofioius bocloco
iUA duoconjungit ^inuu\tsidi£uCuut')Yion qui faciat efl:

honum NewoitA^ exiflimet^nAturAliA in bomine poft ta^


pfim mAnfiJfe integrA •^finAtnrAm bominis XQnftderes > quAlis
conditA efl Deo, 6* quAiis nunc <?/?»
{tutberus incdpfl.Ad GaUt, conceditinaturaUa integrAtH
homine^ SedimeUiga naturamAdami pofl lapfum integram ejfe
in c£terU hammbus,. Inttgra enim efl torporU membrorumqj
difpofitiOyanim£hum4n£ vU
Integra etiapt eji
^ Ijbcrti^tn
corruptiOiideil ,
cOntetriplando
feccatum oyigwii)
£
ignorafiti^

^nmente,averpoinvoluntdte,Sttn2nja) ytaturAliafiint integtA


EPIST. AD ROMANOS CAP. III. 21}

in € corporalt
ibidem decUrat.)
X non autem in regno ^iritualiyUi Lutbfriu

<f» EmpbAticapeccati defcriptione nen docetur ipfam fub-


ft4ntiafn homints peccatum e[[e,fedatrocitas tantum peccan
HQtAtur iqtibd ftthflA^itUm homints totAfn fttfarU vittAvit .•

itA ut mhiii?i
muHe : 5 oportet
fHinflrAri queAt ^cftioi ApeccAt&fitim-
mAnere difcrimen intercreAturAm Dei
(^ AdJAcensVttium^quodexintndtA DiAboltintrAlDit inmun'^
dttm Sap. 2.

NoHfuffcit ore coTjfiteri Deunt^faciis Ahnegetur quewf


,

dmodtitn Iuddis hic owniotimor &


reVerentiA numints,
:

-
niicogmtio Oei derogatur,Ucdt pems ipfis Ipertu fuerit Det
cultti5,boc €fl^qubdinftp'i€ns in corde fitodicit^non efl Deus

,
llLLA
iioteturqiiaw diifgtntifstmeexprejfAnegAtlvA
y?o/f«(>/?r/;nonjun:iiicaturcxoperibuslegiscoratn
caro. igitur unA eAdem^ falutts rAtio
bominum :ne^ AdmittendA eflfriliolA SchoUfticorum diflm"
^io,quA hominesAfite 'i^ofen Uge naturA , fub LMofelege
- ^-
Deo

Uofts^poftMofen lege CbrJitfAhfAtoseJfefinxeritntymfem-


per upponendA efl h£c njAximAl Exoperibuslegis nonju-
ilificaturcoramDeo omnis caro.
II. VocAbulum CArnis^quo itomo indtgitAtur in fcripturos )
AdmofKAt nosfragiiitAtis rioflrA AuferAt fecuritAtem (^ (u-
y

perbiAm :omnis enim CArofienum E/A.j^OySjoUAt nmiAmfor-


midinem boflium,quQrum feroctA utfienum exArefcet Ef»,
a^gtgnAtwnobio'verAm 'liuminis dmmrelperentiAm^
$4^22,
corAfnquo omntsgentes iUtftillA fituU ^ (^ quafi momentum
flAter£reputAt£fint EfA.40, //
/2. lexfnfirmAtAper cArnem nqnjuflificAt^tion tAwen
tlminAndA eflexEccleftAXJedaltos bAbetfitieSfquoruwfion
Dd 3 pofire'
214 EPIST. AD ROMANOS CAP, III.

poftremus hic indkatur ,quod "uideltcet exlege fit agnitio


peccati: undefiquitur fVerifitmam effe ReguUm Lutberi :
^uiiquid argutt p€ccatA,Aa iegem perttnet yfiveid in V^ete^/
ritfiMein NovofiatTeftamente. Lex ergo efi concio p(emtsn~
tis. non cii>arjgeliftm ^quU panitenna exagmttom pcccati
,

oritur,

PARS TERTIA
X U S.

XSSFq ^vof4^ Kj r£v


AiKMiortwij Si S't9 245'
,- zLVTUncautemfine Lege

ta
II.
^-^ Dei manifeftata cft•:
Lege & Prophetis.
luftitiaautemDei per fidenu
Jefu Chnili,iiiomnes & fuper o-
juftitia
teftifica-

mnesqui crediint in eum: noii e^


nim eft diftinilio.
i^. OinneseHim peccavcrunt & e-
gentgloriaDei.
24. pergratiam
luftificati gratis
ipiius per rcdemtioneni , qua: eft

' 73-79 © ^' iiiChrifto Jefa.


2;, Qiiem propofuit Deus pro^
j

pi tiatioiiem per fidem in fanguinc

^, 2^}
lyovtrav ^, 'srgcyi•
ipiiusadofteniionem juftitiac fua?,
prppterremifs ipnem pu^ccdciitiu
deli!ilor.um^
i6. In fuftentationeDei ad pilenfio-
\K'V{"1?
i

:'
^<>;/-;)'
y-^^i^y^&g To eireu
isv^.
, etvV cv

7.-£0}9}'2,
^Ikcuov,
iiem juilitiasejusin hoc tempore:
t^ ut iit ipfe juftus & juftificins rum,
qu c& ex fid e Jefu Chj#i.
i

1 17. Vbi cft crgo gloriatio ? cxclu-


faeft
EPIST. AD ROMANOS CAP. ItL

%\^ '
wiif /'/^ 5 , i/zt > fa eft
Non; fed
: Per quam Lcgeni ? tadorum?
per Legem fidei.
ifS

2%, y^rbitramur cnirajuftificari ho-

^' $ , ^/ h
minemperfidemiineopenb.
29.
Nonne
Judceos um Dciis tantuiii
&
lei»is.

.
ck Gcntium ? Imo gen-
« 6 -
S , tium.
in^To^.'w 7^>^0^- io. Qiioniamquidcm unusDcus
^ 2^|4 ,^^ efi:,qui jLiftificabit circuinciiionem

^
{JiiV.
^,
2^
5 /^ ,
lijf

Vq^cv i7u'
exfide
^i.
& pr^putium per iidcm»
Legeni ergo deilruinius per
Abfic: iedlegcmftatuiniLjs.
fide?

ANALY5IS ET EXPLICATIO•
hacpArte c^pttis Kpofiolus conclu/ionem prmcipAi'<s
Jy/
I iogi(mt trAOiare m. tpit, Natn cum baoienus fattoproUx^
(S prvbA^t,nemi»e juflificari exoperibiu legisyJAm
ofleniit.jiffiifi• ari bomtnt folafide. tt efuan^'4a. boc >/ immei

diataruprupufitionuff)ome ftquttur ex (uperiorib{is,addu ta- luAitia fidei

wenex abindmtihancAdci quomodo


juftitia,^«5;'//?///5 DetvocAiy
cornprobe-
in evAr/^eiw Abf^ itgem^nifcflatay coprobata eflfe a Lege^ turii L'--ge &
& Propheris. Lexemm^qm^juflificArenos nw pottft jjcd ad Prophctis.
cogntioneta^tunpitCAtiAd.iuctt^p£dAg(igtis\n')fter efl ad

-
Chr^ft{^,ij|Uie tmfi/eiio Legiiyit^ tndirtBe kocet^tn ipfi
n^firaifHsrendAe^e juflitiayfiqmJemnon wfitneo reperiri
cjHtAt kg fterfcHe fattsfecerU. De Ptopbeiis aute
lu Pctrm t^fiatHr perbrbere /os ynomHm ^Cjuod remtf '
fiomm petcai^rum a(cfpt.z>it^f)er ttymen Jefu^o*nutS (^'ncre•
dHntin'p(um Afl,io^^\.Ht^ prAmi^is ordme (^ fnetbodo di-
dafcalhApirtyAOiAt HpoftoLm jnfl fi..Ati9msnoftr£.cor7iDeo \
.. ratieA
26 EHST. AD ROMANOS CAP. III

ratiomm^cx^onens jufiificAtioni4 noflr£ cGrAm Deo caujfas,


tnfptrgenspr^bationemjuflitUfidci^ (f dem^fub finem -
pitU objeBiontopirariorum octurrens.^ua.enmiaprob^ coHi
ftderAta^ArtkulumjufitficationU nofir&corAm Deo mnpA-
rumillufirAbunt.
ruftificatioms
noftrs coram i^ Caujfam effiaentem expnmii , eamQj Ifocaf J U STI-
Deo tnethodi. TIAM D I : de',qua voce fcribit Lutberm ^fe fere de^)e-
ca traftatie
per cauiTas• rajjey€0 quod ufu (f conjuetudine omnium doiiorunt doiltis

fuerit Pbilofopbice intelltgcrs de jufiitia , utloocAnt ^formAli

luftitia Det feuABtlDa^qua DSV S € jufltis (f pecCAtores,ifjjufios^


quid ilt• punityinproLfAt,tom,i^iAt. jen. Sciendum igitur efi, hunc
terminnni juflittA DEl Varie ujurpari in friptura* Inttr-
durhftgntficat1>eritAt€mpromipionum divinArum, ut Pfai,
jijZAn juftitia tua Itbera me^ ^
c\ fed bs.c fignificAtionibil
Adbunc locum» Kndreas OftAnderfeniQr tpjum Cbnftu?7i-3
in boc articulo vocAvtt JuflitiAtn D , non quAtenus

DEFS perfidem in Cbriflum nos juftos reputatjed qttA-


tentis fecundum divinitAtem in nobis inbabitat, (f Ad benk
operandum nos impeliit :Sed bocadfanBificatiom noflrAm,
non adjufltficAiionem pertinet* Ponttfic^ lufiitiam ~DEI
vocantjufiitiAm legis. quanos babiiualiter jufiiefficimur y
£5* quia boc Deo babemus, tit reBe ordtneniur erga Deutn
(f proxtmum^ idebjuflittam DeilDOCAriopinantur »dicentt^
Bellarmino Cih. i. de juftif. cap. t^ (f Coflero adflipuiAnte
in Encbirid. cap^ 6. p^ 270. Sed b£c opiwo proftjfo bic re-
futAtur , tbi ApcflolusfcrtbitjlufiitiAm Deiyde qua loquitur,
non mAmfeftari in lege ,fupra autem in Evangelw cAm re-
veUri dixeratcap, i^i7^& repetii PhiLs,p.ubi opponit ju-
flitiAm Dei (^ }uft'ttiain ^egis. Loquitur trgbdejufiaiA Dei
EytafJgeiica ^qtiaw a/ibi ^){<^'€/^ (f condc'
mnAiienemopponitRQm:s*fS' bAC q»x non Hlajuftitia ,

qui^
* ••
EPIST. AD ROMANOS CAP. III. 21J

^ua Deu4Jufiujefl^fiaGiu^wduit bomnemy cum jufiificat


mpium,ut AugufiiKUs dedarat lib.de ir.(^ lit, CAp\^.Cein'
tidit h£cjufiitia Dei cumbonitate (^ ntifericordta Dtf> quA
peccatores ingraiiam recipitpropter Chrifiuw* ^od^ ae
talijuftitU Dei loquatur Apofiolus , ipfe innuit ,
quando
vocAt jiiftitiam Deipcrfidemjefu Cliriili,f^r/^«//(rw^f«>

fi h\ omnes qui credunr* ^dre C mifiri^ Curbonitas


cordta Dei ftmdata in Chriflo , loocftur jufiieia DEl , aitbi & mifericor'
dia Oei voee•
diximm: (yidediJ}Jeluftitiafid€ithef:^4.) Antbro^ ^ fuper
tur tuftitu ^
bunc locumbambabet rAtknem, quiAremifiio peccatorum
rxpromificm Det Originem habeti cum autem promi/io Dei
redditurjjuflitiA Dei Vocatur. Et boLc jufiitiA alUs\juftitU
fidei^AlUs luftitiA Chriflt, aUAs iHftittA Altem^aliAs luflina U
imputAtA dicitur(y>ide ibid. thef /i4, )Sunt frgofymnymA m tc

fcripturAtlufiificArifide^jufiificArijuflitiA Deifjufiitia Cbrif .<(

qua,
fltijufiitia Aiienh^ufiitiA mputAtaiiuftitiaEvAfjjgelka^
LuibenupaliittamDeijufiiHAfnappeUAt i^c. Quod igitur

m bec txrficulo nommAtjttflitiam DEIy idfiq. 24,


IsfocAt yjuftificAri gratis per grAtiAm DEl •^itAutjuJitia & Gratia «pud
^'
^auia q- d?
grattA DeiipfimhocntgotiofintWQ^vvcLiJti^m.Vbi/ciendum^^^

-
fft^VocAbulam GrAtU (^^^©-) mn figmfi^reMBrinAm:^
legis grAtuitb dAtAm^ut Velagius bimc^ejiium depraA
i>lim

VAbAiytefle Augufiino lib, i, degrAt.Cbrifii CAp.jUMe^ grA-


^

tuitA DEI donA in nob is,quibu5 corAm DEO


lufli
1

muryUt vOlunt^Pontific^ , BellArm, Uh^ hdegrAt.X^^lib :

1 Arbitr, tAp.i.(^ Coftertuin Enchiri.:J€djlgnificat^rj({A in


boc ATtkulogrAttiitum DEI fxtiorem , viiJerkordiAm ac dh\
\
\

\ ieBieneWjquareJpeSiumbAbet adnoflram niiferiatn (f


fiioiioneyCfprjifiAtur indignis-ip&naspotius nc irAm , qit^^
grAttAm &fAvorem.Dei.promerennbH4.m ^tgm^^Am•^
'
'
-
Ec '

\ \.:\. ..
2iS EPIST, R0MAN03 CAP. ilt

Gratisquid
ne X u^qfiMper opponitnr
Hmc dsmdnftria O.P^uhis
, Ro. 4^ 6. Ga/^2, 21 Fp6.2,/^»(fc
^^^^/,- addidit aeilper-
(

ucapudFau•
hiatsmpArticula '^u^^ia^grati^^ctnrcjponfkt HebrAA C3^I1,
lum?
qii£ in fcriptura tribus modis :tfuroatur^\,n9tat deft^lu folu-
ti precijGen^2^,is,i-^ffe^^m jafi^ ca:i(fjt. in nobis pfal,6^•^^
"^tdefeciu noftrimerittx S4m^tQj,i^,^t S-gmficat trgo, gra-j

^
tispergraciam Dei juilificari,/i/?«i ac^in gratia iyeo re^
cipifUbi nulia in nobU fayforii cait(fa adtft JedcontrartApe'
tius caHffair£ ac cundemnatioms. Ethjic vocatur in jcbolts
cauffa efficiens intrinfecajuflificationis
efl£xtrinf€CAinnebpseftin>flra ntmiru 7;uferta
ftoip
^

digitaquafin9tat,quaHdo ftribit^omnespgccaffejdeflitw^
qna D. *
infofo Dee^^

gloria L>ei.-de quo^jfrficulo nnncin ffcundo cmiffkrum ordine.


11, Stcundo toco cauffn materia iisjuflificationU noflrs. ofieH"

diiUr,fiufubjc&njuJlificandii^quo nomtni yfenmnt omnes o-


mnino credentes : iuftitiafenimDei iii omnes h fuper o-
mnes,qiu crcdunt,nOn eft diftindio,^^e*tr^^ parthn^.
contra Pelngianoi veteres^artim eoNtra recetioresPoniificios
probe obfervandA funt jUi fnim rationl• juflificationis
dtfierpebant rattone temprisibrt'toy!efubjeBru.PeL•gi'
&
'nt,qu'tbm 1/eteHs Pontific^fuffragabAhtiir-fiAtuebAm^bomi-
hesin FetenTe^AmtyttojufiificAtos ie(fe pArtim iege nAtuTA >
pATtim lege Mofis\nos hodil•jufi'tftcAri hge Chriflt. Pontificy
moderni una qmdemeJfeflAtuuntjufiificAtionttnutro^ Te-
fliimento ^divcrfim fam^ ratione/ubjeiiornm r difiihgimnt e
nim intir pnma^ fHHnddmjuflificAtimem. lUAvnfieri dicut
in'BApti/mo^(f quAndocun^primtiontnmexfilio ir&fitfilius
grAttJtj^ ibifidefufficere inqumnt Jn'^quod de pr£pArattonh

niifiefit juftfor,idfieri Ajunt^per bomru operu imrementtim,


Contra utram^ hagrefin docet Apsfiolus nofterjernper ejfeti-
EPIST. AD ROMANOS CAP.IlL ll^

namii eandem jufiificandi ratienem Apudomnes (f omm z^-


pore i id^ tribus ranonibtis dcmonflrat^ PrintAm petit tem•
/itfrf.-y^ii.Iuftida Dei,//?f'«//,NUNCabsq^ Lege MANI-
FBSTATA eil .• notattempus Novi leflamenti, quo jufiiti-
am Eva}7gclica^(}U£ opera Lcgis excludit , mamfefiata dkit :

ergafiqHitur^eamjawpridewfuiJfeylicei occuUaniyA^Us ma^


ntftfiarinonpotmffet : quamrationcminprimio contra PeU^
gium nrget Attguflintu ItL 2. de ^eccat» orig. (f grat, CAp.zj,
rationesetiam Ponftficios noflrosfenunt. Secufi"
rtiiqui. ar4£

da ita^ petiUfr contrario: c(Viiz nulla hic eft diftindio,

^*
aii Apofioiuo-^irgoeAdemjufltficandiratioommbti-s tempori"/
in homiyiibiu^Adultia (S" wfantibtis, Frhoia trgo
difim^io PApicolarum inttr juftificAtionemprimAm^ feium DiilinAio
dam jam MtUies rcfittdfAfnApte fponte concidit.Efi emm com- Papifticain•
trA apertum bunc textum , ter juiliHca•
cui in os obloqki non ve-
tionc pri-
rtntur bt4Jiis dtflintiionU pAtroni\(fi coKtrat>,so.ubi
niam& fc-
gumentAtur PaulusjHfiificAiionis UKameAndem^ rAtionem
^/«*w»/^/Ar,iicutDensunusefl:j efl contrA aIia fcriptm
r£ locA,ubi mn tantu initiu juflificAtionis ,
v€rfani ejiis complenjentu opehbus derogatur^ (Sfolifidet in
Cbriflu adfcribitiir yEpLi.2. Tim, /. A£i^ ij.TU, j. Heb.i2.Cfc.
fid (^ uni»
cundam re-
fucatur.

'

CQntra ca locA^tn qmbtis (criptura dc renAtis ttia tefiAtur,


efi
quodno ex operib.fedfidcyno nifiperfide lefti Cbnfttfuflifice-
turyUt deAbrAhamoin cap.fcq,^^6.&de GAUtis CA,2yH\efl ex^
\
treml• tmpiA (^ hUj^bimAsqutA operibus bominHm plm tribuit
; quamfidei\hii'tc tribmt initium tAntu^tUis compUmeKtum ju*
JiificAiionts noftrs.\efl abfHrdA^qiUA quod debetur /AnBifi-
CAtiom.AdfiribUjnflificatiom^^nam AUgeri in fide 65* banis
operibiis,non eft luftificAndorum,fedjufiifirAtorum,(futfrii*
ilusfeu effcoiiis juflificatisnem fequtiur , ubi ftovajufiifi-
XcAttoneopus non efi^ TerttA rAtio pro urtA CAdem^ )»*
kaiionis ncflrATAtioneomm tempore ,petiiur fj€ieJfArio
-
.,- £# 1 Omnti
i2a EPiSt. AD ROMANOS CAP. .
Omnes eiiim peccaverunt&deftituuntur gloria Dei",
coram DeoglorUri , t>ei quibusgio
feuJHfiis opertbus^quibtis
/ riAm Dei promoroere ^ojfentxergo omnes eodemoptis babent
I remedio^videlicet gratuita peccatorum remifione per fidem
tn Cbrifiunj,
11 L Caujfa rneritoriaj uftificAtionPs noflrAlDulgo 'vocAtur
Meritum Cbrifii , de quo Apofioltis nofler eUgantem ^-
hv hoc loeo wftiiuit, NamcumDeiis dquejuflm effefacmi'

' ^'^^-
ferkorsiopertuit effe atiquidtquo DeijufiitUfatiofieretHoc
'vocat ?^S,ite?^s verbomi^tari,
qHoplenartA
6'>
redemptio notatur ab omnibm ^s,qU£ nos
captivosfuhira Dei detimrepoterant^
proprie fHffictenti^ima redemptia captwi ,'foluto preao pro
ipftiis capite, qtimadmodum dvr; ^ Kct-Tu^Uijg fpreci-
um liberAtionispro rejudicat^^ apudLuciAnu dmtur.Precia
boc Deui nobisjure exigebat'^ fedcu nos non ejfemtiifoivew
ds^Chrifiuspro nobisfibit, ^nod ipfi non rapuit PfaL 6•,$,
^WifredemtioperChriilumfadai?^ dicitur* au
/i^w/r/^inranguineChriiii, bocerat precium r^demtionia
noftra^ quia redimtndterAmus peccatis , qwbus captivi ti'
nebAmurifinefangmmauteni effuftone miSafitremtfiiopec-
catorutn Heb, 9, i2jdeoredemti dicmur ^nonauro Hfelar•'
gntodpretQ fanguinefitij Dei i. Pet^ /, ig, Hunc erg^
Jefumpronobtivulneraiumj proporuitnobis Paterxtef-
nuspropitiatorium ^inquit Apofiulm , rejpiciens adum
bras Feterii Teflamtnti^ ubi UetisfuptrArcafiedem opercu-
iHtn fierijufferAt in^tAntumui tegeretur ArcAtl^erum etiam
utejfetfides ditfimritmorAculorHmxde boc enimUcOy irL•»
medio duornm Cberubm Detts loquebAtur pepulo , caierAt \

prepitm,unde(fpropitiAtoriumAppellAbAtttr Exod, 2s ,12^

^
Typiis bictrAtCbnfii^inquo nw modo hodie Pattr Aternm

tAftqUAfn
^

EPIST. AD ROMANOS CAP.IH. 221

tanquajn ex propitiAtorio fua fjobifium amice ac pAterne


loqmtur^d (f quifanguine fno patrem placatum nobis red-
didittita,ut qui intpjo ver^fide reperiuntur ,htde amort^
(ffAvore Dei cerH ejfepopnt^Detis enim nosftbi ippreconci'
liavitperCbnfiunj^2,Cor,)'y\8.(f per ChrtftiimreconciltA
McrituChri-
Jfii ftii omniA in tpfum pacificans pef finguincm crucM
,
Iheft/unda-
tju3,five m
qu£ in tcrris^\>e qu£ ccelUfimty €oU \y 20* §uemi mentum mi-
Admodum AUtem^ettistHud propiUAtorium UtebAt fafi' m fcricordiaej
HuArio eccultum -jtA y>icifiim Deus Koftrum prepttiAtorium Dei,
I
propofuit nobis>ir.qmt Jpoflolus^ taKqUAm omnibtis mAniFci Chriilus'

\fium, (f tn do^rinA EvAtjgelij mAHifeflatum : Oportet emm cauflaeffici•


ensnoft ac
AntityponcUrioremeJJe typo. FundAmentum igUur miferi'
jurtificatio-
CordiA (^fAlPom Dei ergA nos m Chriflo eft^ tn qmfAtUfA^u
nis.
undiquA^ efljuftitiA diVtn&.Et boc rejpeciiiiibriftum non Abs
relpectAlem aprdpriacAUJfAm efficientejufiifiCAtiofiid
Appellare pojfumm i(^ qtitde triplici nomine /. tnerito , qtUA
HQbts promeruit grAUAm PAtrisy Ua , ut quod ex mfttA
pArteefl grAtuitum ,id expArte Cbriflt fit meritum : iliud
Admif€rieordiAm,boc Ad jufltttAm Dei PAtris [€€^
efitquemAdmodTt D,PauIus O* bic ( Alibi docet R§m.4,v.ult,
i.Cor. iri/j.2. cificacik', ipfifis emm meritum efljufficiens
expiAtiopropeccAtis totitu mundiy\Aob.2,2,\, applicatio-
ne 'tpfi enim AdqutfUAm a/c juftiti Am nobis ApplicAt: de qua
AppiicAtionejAm mfeqtientibuSi Sequitur ergoin textu^
/K CAuJfA ifjflrumentAlisjuftificAthfiis ^
quA
I

nutlA efl AliA^quAm FIDE S^quAm] creberrme inculcAt Ap9


Fides in ar«
fioltis inboc mgutiolD,2i^iS*Cbriflii5 enim Abf^ fide nobis ticulo juftifi
otiofus efty unde t^ propttUtoriUm noftrum vocAtur PERFl' cationis
\,'\ fanguine ipiius,-^(7f </?, eAfide, qUA Apprebendit qui d ?
\cbripAoneAt^mortemMeo^um't>erfun% ejus meriium.
\Non enim inteliigimHs bfcperfidem nudAm jAitem notitiAm
Ee s AUtAd'
m E1IS7. ROi^ANOS CAP. III.
aui adjenfum firttculorum fidei qualio fides etiam m ddtnoj
,

ftescAdcrcpoteft^fedttrtamfiduaam^ cujus proprmm (f Adx-


quatum objeSium efl fKeritum Filij Dti , propterquodtn^
gTAtiam recipimur apud D FM: quodfit , cumfides mertti
tum-3 tUud appreL•endit , /il•^ proprium facit j" qu&fidelio
j
Apprsbenfiii mantis illa mendkaeft, quaexfe mhU facitad
dom collMiOnem , mhtlmereiur , ntbil d^^mtt hominefrL•»
ad c§nfer€f3da?fi gratiam , /ed ftmplicuer accipit donum^,
gratuitum alitmde (S propter aiiemtm meriium, CHRISTI
ipidelictt.nobis coUatHffi quare non PROPTER fed PER
j

F/dem lefu CHRlSTijufiificAri dicimur : (f bujtis caujp: />?-


flrmneritAlis re^eHu juflitU neflra coram DEO, iujlttiA

fidei appellatur, Lo/2gs aiucr de fide diJputAMt RQmAfi€nfcs\


qtHqutdim fidemmnprorfm eliminare pojjtmt ex bocfge^oitoi
inicrimtamTfi flAtuuntieAmjufiificare non per modiim /»-
ftrumetitijfed ptr modum d)ofttioni tmpetrationti , ut&
Beliarm^ loquitur Itb, /, dejujiif.cap. 5. boc efi^ tQtAmjufitfi'
cAKditfint ^ efficActAm tribuunt Virtutibu4nohis mb£rcn'
tibus, Idcb PROPTER fidem nos juflificArifcrthunt', quod
J&pe repetit Pcreriui, dijp. 2. in cap^ 4. Row, if dijp^ 4, iti^
Pontificiom cAp, /(" Gene^Sedde fideidifpoftione y impetrattone^ ^
de rcfutatur.
'
opiniodefi^ dc quj //?/, mbii babei fcHpturA, Jed Jpofloius PauIus iuflrU"
mentaktn cauffkm digHo quafinotAt , quandofiribit^ nosju*
PERfidem : Ai4gtiflinu6 AUtern bsreticos eos vocaif
qutputAnttm€ritisfideifudLgrAt'tAm DeifibiaAtAm ejfe, epifl,
46,Cum^ RoiytAmnJes concedere cugAntur ,Cbr'iJittm cum
omni fuo mtrtto pAtrenQbis donAtum effe,necejfe eft,utfi'
dem dicAnt inflrumentu illud^qm donum illudd mbis Appre^
htndituryAliHdenim fiftendere noijpojfun^, AtQj fictnfra»
cum pAulus AttjArbUrAmur hominem jnfltficari fide , tocA^
bnlTi fidei Accipere Videtur Psrerim dij}, ig. in cAp,^. Rom,nu,
86.PAU*
£PIST. AD KOMANOS CAF. III. -'J
1

S/f. Piiulft:{jtn^Hity:MmaitperfidemjftflificAri horKincmr


non aiiudftgnfi. ^tj^iamper fdemperyienirt ad jyfiitUw,
^S' tplamnpprebendfre,uttxlfcrbisejiis^qH£ funt m capits^
nono hujns EpifloU^n^n ohjcure potefl tntcUigt, Att emtn
geHtf'Sy^u£ non ft .iabantur jufitctAm hgis UAofiicA ,
psr
fidem ApprebenoijfejuflittAm f>EI, AL as fdc m imtiuni (f
radtcemjnflificatiQnis uocatit, SedpciptrAm\ /ilittrcnim
cofideraturpdfs in jnflificato bOr/7ti7e,aiiter wjufiific^^ivnc.
tbi eft

»4

tim mentione

quovio peccAtOj
,
radix c&terarum Virtutuniybii mfirumentum.
CAuJfzformA(i5JuftificAtionis nnftrs. exprmitur^Ar-
' vcfOug,partirH
AHt reUxAtionis peccarorum.
mentiQKe Tnc^itrsb^ifitt
Duo enim (unt tn
quo injudkio Dttjhftificandifcu Abfohendl
frmuj,vitium(f fupphciumjUt Kf^giiflinm loquttur lib. 22,

,
qii£ ettAfH pertinet Ad "^
deeiv.DElcAp,i4. iltudtoUitur tmputAtmie InflituCbri-

CAtorum xproprte emm poena remitritur , quATido culpA non


-^ hsc remtfionepec•

iwpufAtur] toUi(^ remittiyboc efiytnfeiiAfien , propnl•


qtis.

ioquendoynon potefi. Et boc notAtur Voce 7rxpi07ug,qu£prO'


prif felAXAtiontm fgmficAt,metAphor^ fumta jnnculoru?»

remifiione \peccAtA igiturrelAXArtdkuntur^qHAndo ea boi


minem non AmpltHs grAVAntJicet AdbacAd^nt, qti9Ad ma»
teriAle^
VL Dtm^cAiiJfAfinAlls jufiifcAtionis mjln. bic expri-
mtturgeminA unaexpArte DeiyAUerACX pArtenoflrA^Ex
:

pArte D£I id(^ tA/pf proceffUs cum bomine peccAtorc^


wfiituitur ^ quAlvjJAm mdd9 defctiptus (ft yttf fAtis•
]t'fli(iA ejm , quod Apoftoius bts boc hco VocAt
h^^^iv 7>ighK(t{0(rvvr,g etvrS V. if. (f 2(, ofienftomm /«*
flittA ejris j tibi juftitiie lcgaliter AccipituryqnAtenm
\33-?^ opp9nitur ntifcricordtA tjtis. _* igitur
oftendeni
224• EPIST, AD ROMANOS CAP. III.

oftendenda erat , hocefij pubike declarandum , qtwd

Teropfra-
mcntum
ilitiae &
iericoidiac
debttam hiere voluit^ aliter
^
Deus Ugem notifrufira tultrit^ fcd impletam eAW 'veiit ,
puenamApr&varicatoribusUgUcerto requirat, ^uorum «-
ju- trum^j cuma nobuprdiftAri acccptavii iilud in Fii
mi- tio^qni (f iegent obnpAt>t^fnfafiguinefr9penamprofseht

emm redemtio gemris huwatii


&

ficri non potuit, Uinc igitur tlucet Admtrabile tcfnpera-


mentumju(lict£ (f fniferkordii in Deo , qui ipfe juftus &
en:,&juftiiicateos, qinfuntex fide Jefu Chrifti j at
K^poflolm ioqmtttr \ Itiflus cfi » exequitur jus iegis
fuA in Filto , qui vices nefirao fufiinuti : mifertcors^quiajiifli'
ficAt (f peccAtis Abfolvit eos ,
qui nuUorum bomrum ope-
j

rumftbifunt , fedtantum iDcrAfide juflitiAm Cbrifli


confcij
AffipleBuntur^boc enim eft infide le/u Chrifli €(fe, €x noflra
parte finis jufltficAtioriis grAtutti. €, u t abfi t a nobis o-
mnis glorizxio^ &" uf fios merxores mbeMtAtti mftrA ^i
magii nos fuhmittAinus humiCttAtiftib potenti mAnu D €1 \
de hoc fine Apoflolui fub fcbemate interrogAtionis agit
cum hominibmfuisy ut eb fDidenttus videAnt juflitiam operu
aptid D F pUtje nuUam Ubi eit ergo gloria-
ejfe,

tio?/;5'^///>, excluia eil, perquam legem ? faAoriimL;?


non^fcd per Legem fidei« Legem btc generAltter acctptt
pro docirina^ac docere^ult^tdeb Deuper fanguinem FU^ /ui
Operaomi•^
nia abfquc-» apprebenfum nonfibi reconciliAj]e,?ie bAberemus , qucd
fide
difcnmiae ejfe hoc operum nofirorum meritum > glorUm e^
gloriemur ,
reijciuntur nimfuAm alteri Deus dare ftonvulc * exclufit ergo owefwz-»
abadujufti- gUrtationem bominu non do6irmA operumfidfidei « boc eil,
ficationis
non quod Aiiqua fAltem opera legis non jufiificent , videlket
npftrap.
opera Ceremomalia^vel ciiam morAlia^faBa mn renAtist
quemAdniodum expontmt Pentificij^domnis Omnino operam
gloriAttOyCujufitmjj eagenerisfint^ xclufA eflper doBrinam
Evam
, .

EPIST. AD ROMANOS CAP. III. "/


EvAngeiicamde fideXHbiemmfidesefi^lihcHm hahere nen
pojfunt optYAin ncggtio juftificAtiomsx iicit extra iUudfint^
ut caufa (f effeoia iongi eonjun^t^ma^ UiHgentifiim} igi'

tur n^tandm efl hic Locus ApofioU ^ qui frivoUm Roma^


nenfium difiinSionem inter 6perArcnA(orum(f nonrenAtO'
rmn ,qHafi h't qtudem rtonbabeant,quodgi9rientttr^iut 'ver^
giorUri poj?mt^p€nitns peffundat, Lp^uifur enim Kp^fioius -c - i
iWiii'/f»//f,ubieftgloriatio lomnem omnink gioriationenL^ \ uiteranttexj
operum excludinsjquodtam clarumeflfUtnonmficum in^ I
^«"" P»uli,pcf

fignicriminefalfifS adulteratiQne textus Pontificijs #«_» ,

mc'f Jalfi."'
dubium vocari potuenf^ Nam BeHarmintis^utqualttercun^
iantum non renatorum glorUtt'
proltet. Apojl§iim$ operikus
oncm derogare ^ izppomt textui pariiculam TV A^ ubieil
gloriatio TUA? quafi dixerit : Tu quidem (f

ex Te mbll gloriart pQt(s,qui4 opera non hAhes exte tuis^


\virihiay Jedgloriatitamenpoies in Dominoy ^quo habes
opera, lU enim babint verba BeUarmini Itbr : i, dejuflif,
tap xigxhm refponder^^ vellet ad Argumentum Dommi
Cbemnitij xApofioluittuit excltidcre omnem gforiationem^y
igUur exiludtt omnia. opera eiiam^ faola^ per €^, '

Non excludit Apofloltis omnem gloriAtiovtm ^ mquit


BeUarmmn^d iUa.m (elum ,quAoriturex operibus,perfilAS
vires iibert ArhitrijfAiiio ; non enmt dicit , ubi eBghriatie^ I

fed,ub't eflgloriatio idefty^^UriAtio^quAin te gtonam,


^S mn in Domino ? (ic : Hac tfle, St d
ne^ in gr£(i> U^xtti '

ne^in iseterilierftone Latma Hieronymi ,(ui tamep Sf^iih


t£ viTridentim decreti funt AdftriBi yeif^AP prsn^ometjU^
, (ea LMmAchti addttA ejl in rem (n/m i ideQ 'qUAV^i
momefiiific in tffA rc/ponponeBtUArmimAm > (f qu^ntMmr^
fidtnd'imftt RomAngnjibus in A^egandis Btblijs , biiiC f^cile
iiqHet^ DeixJe mtAndmnefl c&ntrd dtftmitibnem^<9mA'
Ff nmfMm^
— —

;; AD ROMANOS
-. EPIST. m ^ —^
.-JL.^

nenfium, quod^toYia e^duUttur nonper do6ir'm4yh, "Hperum


.
CAP.
_ , u_
III.
-^^ —a
autem vperihfu in genere oppomtur , ut /&-
f€dfdei•^ftdes
praquoque diximtis , fiyte fmt renatorum five n^nrtna•
torumopera, Ergo glurtatiomm in genere omhem exciu'
dit yfilfe ajufiificatis , five

Bt b£c fuit traSiatio ApofioHca de


corAm DeQ jufttficationis ,unde jam gemraiem
juflificAndis

^
proftcifiatur,

noftrdt
propofiiie-
neminfert Ver^ ^S* Arbitramur igitnr jiiftificari

hominem perfidem fine operibus legis


quit ^qHodfirmi^tmAm concliifienemnotat ,ex pr£cedentibui,
: 4(^ ifif

fubdu&ii qnaficaictdis : ttbi taciie retrojpicit ad ea omnia ,


quibtis injHperioribus operibiis Itgisnaturalis (^ Uo(Aics.vm
juftificandi adcmit , Cf* nunc remotis operibrfS omnibiis , quo.
cun^ mmne ueniAnt , fidei jufiificationem adfcrtbit \
quodquomodo fidei tribuAt^r , jam modo inditAtum fuit,
yidelicei mn rati&ne meriti ^fed ratione medtj £?* in-
flttuti ifionprout abfolut^ ^tanquiim opu4 in nobis confide-
ratur yfed relate cxtra nos in apprebenfione Chrtfii. HAtic
fuAm conclufionem tAcite proba^>erai Apoflolus verficulo*
pr£cedente yArgfimentoa fineJHflificAtionispetito hoc paBo,
€m debeturgtenAnojufiificAtionis , tUud ofiendti ju*^
noftr^ cAuffAS^
Doiirtndfidei ^non opetum debeturgioriAtiojuflificatio-
nUnoftrAimodo^rinAfidti •mmm openbm gloriAttontm
derogAt,

Ergo doBrina fidct operum , jnftificAtionis


noprA CAuJfas, Huk Argumito JAm Adjungti Alteru ipers 2g, .

petitHmAbabfurdo iqUddetft tdm mAmfefle non appArtt t


iia t^Amen ex textufirmAnpoteHi

Si fto txfidc ifidcx opmbm Ugis MefaicA jufiificAremur,


_.
^ Jeque- :
EP.IST. AD ROMANOS CAP. sif

feq^Hcrciur ,Oeri Autjoks ludMsjuftificareyimtfibitpfiino c&n


flare,

Sed Deus ne^ folos YuddosjupificAt ne^ fiii ipfi i mn


cofffiat.

Erg9 non eperihus kgis ,fedfide jufli/cAmur,


Mdjoris propaptionis connexio indepAtet^ ^uiagentes Uge
M&fis CArebant \ erant infupcr ido/oiatr£,(f flagit^s aiijs

coritaminatil?ifni bomines . Deum ergo alio modogentes , alio


piodo Iiidiosfuflificare nefej'ee?t ^fijufti/icatio non efi ex
fide , feaoVerlbii5\lcgif. Minoruyierrtas wdecofiatiquia quida
exgevtiiitate etiam juftificAtt fint , AntequAm Lex Mofis
fnit ^quodcaptit fecjnevs exemplo AbrAbAnti oflendit,
Ergo nonfott ludjtu AV^ Detis AiUm bAbet rAtionem juflifif
tAndigentileSy Aliam Jud£os fed quimAdwodum CJ* J»^
3

dAorum (f gentilium eil Dem , itA tf utrosj^ uj7a eAdcmCjj


rAtiofiejuflificAt , Afiai inconflAntiaL argui po{fet^quAm rAtto^
nem Attingit v. 26. HiKcfequitur conciufio ; ergbfcuti quofi
i/^winpriepiitio yhoceft , ante circumcip6nem piftificAVtt
Abjjj operibuSyexmeragrAtiA^fitAfide in vcntur^im MefiAm^
/^^i^juftificabit drcumciiionem, hocefi , luds.os non ex
lcgis opcribui ^dfolafide^ tit itA ubi^ jupitiA fidei locum
obtincat. His ergo rationfbusflAbilitA efl ApofloltcA propofi-
tio : Arburamur bominem fide jufiificari Ab's^ operibus. Huic

-
verb opponerepo^unt operAT^ '.fifiullA jufittiA^x lege \ ergo
lex per doUrinamfidei deflruSlA tf mAnis efl reddita ?
Cui ebjeiloni ftib cakcm bhJHs cApitis re/pondet
Lsxftabilitur
Ituver.y. Abfit, vt legem deftruamus per fidem, per &dexn«
fed potius ilabilimus» Stabilitiir Auhnt 0* covfirmAf
tur lex perfiJcm bt^ potifiimnm modis /. qutA fides
ofl:ndit nobti Cbrrflum , qui UgtmperfeBe tmpkvit ,
quai

AbJ^ Cbrifi» niiUo prorftis bomimi m pcrfe£l^ /fripart

- ff 2 po{fa
22i EPISfT.) AD RGMANOS
iS nunqu^m impleretur.t^
agnofcitexternam naturdifH£corruptione (^
cordiamaxmam,propter quam ad Cbriflum ftmce confugn
CAP,
^icreditinCbriflunL^»

eam Vero hypocrU£ agnofcere nopoffttnt^d exiflifnant, legent


tantumexternamrequirere obedientUm. ^, ^uia credert-
tes in Cbi^iflunt Vtdent Aterna^ eorutn comminationes (^
- III.

:
/

malcdtBiones legis nonejfe fruflrAHta^,fidCbriftum eas ife-.


re fenfiffe , quas nemo ahfgjfuo £terno interttu iolerare potu-

iffet, 4. ^uUj^fU credit in Cbriflum^voce legis prim terren-

diii efl : atg^ ita Lexadtemptu inipjo fiium bahei domimumy


antequam hlpai^gellca fequatur Uberta^ .
f. qia crednnt in
Chrifliim^proijsbabenturjqmlegem tmp/everunt^ qutaperfe-
^a Chrifti obedientia per ftdem eisfuii impMtata. 6. qut cre-
aunt in tbriflum^nonfacmiit^quodlpfii dt&atpruprii '-
tas'/ed)'uxta legem ViTfere imtpiunt e^^ imf
> Hcet perfsBe
plere nequeant a(^ fic non tolluntJedal•lunt kg€m,€Am^
:

renattsetfam ^
juflificAtis propomndam ejfe fiatHunt.y.
quiafides in Cbriftnm remutif bominem in aUerum /ecu/um,
ubi abf^ oTnni def£BiU .coiifiinimatifiime praflakitrtus
&thHia,quADeiU inlege ambkreqMirit ,hic Autem ob wfir-
mitAttm (arnU pnparc nort vAiuimus. Hid mod'4 fides fta
hilire Jegem dkitur-fiperfidemfiducUni apprehendenttnr^e'
ritHmfilij Dei accipiai, ^ubd fi intelligas doBrinam fidfi feu
E'\>angel^^lexbocpA^o flAbtliri fiu confirmAridUitur perfi
dem^qutA do^rmABvange/^ ojtendit prepriumpjftcium U-
gis , quodefl^non juflificAre\fid tAntHmpeccAtumofien-
dere (fArguere : quomodo veropeccAtum remittA-
tur» (^ homo juflificetur , non legis
fed 'BpAJ7geiij efi^

"
EPIST. A& ROMANOS CAP.III. 2i^
(

Paraphrafis hHJmpartis.
QU6dfiigituream>qua:coramDcovalct, jnftitiaiTL»
inveftigareplacet,fcitotevos,omei Romani, quae-
rendam eam noii iii legc efTe fed abfque lege mai
.•

1
nifcftata nobiseftin dodrina Evangelij , iit fuprado-
1cui ita tamen ut & fuo modo lex & Prophetse tellimo-
;

j
nium perhibeant non omnino cantemnendiim: illa
Iquidem, dumfiimmo rnorigoreiios qnali mundavit
'

ad inquirendum Chriftum, cujus abedientia noftra


icft.-hi vero teftificaudi unanimiccr , cxtra liunc lefura
I falutcm jiiftitiamq^cirenuUam. DocetaiuemEvange-
;
liam,jufliciamnoftram,qiiacoram Deoconiiftcreva-
j
lemus> non eiie in nobis fed extra nosJii Chrifto ,
I
quemomnesqui jiiftificari voliint^vera fide apprehen
'

deredebciit:hicaiius eft jiiftificandi modus, nuUnra


hicvelhominumvel teraporumdifcrimen eft, omnes
peccaverunt, omnes igitur abfolutioiie a peccatis e*
gent nemo reipfum ifto oiiere exouerarc , nemo ali*
,

ter gloriam Dei promovere poterit• Sedplacuit


Deo ,utjuftificationoitranonric noftrnm fcd fuum
,

opusmeregratuitum, ex immenfamifericordia&bo-
nitatcerganosprofedum: ille peccatores pronunciat
juftosjianllointerveniente ipforum merito, fed magno
iiiipfisexiftentedamnatiOnis dcbito,no tjuidem quia
debitum illudadhiic haerct in nobis ^ fed quia merito
Chrifti fuire^nmcft. Isenimiios,<juifublegecai
filij

ptivi tenebamiirvin(iti peccatorum catenis ,manii nos


adferuit , & in libertatemfiliorumDeiaddLixitjpcrfo
luro pro nobis preeio preciofi fanguinis (ui ,<jiiod Pater
aternus clemeter acceptavit,& hunc Cliriiium nobis
Ff j confti•
tjo EPIST. AD ROWANOS CAPJII. t I

ligamentum illud » quo ipfe cum cordc


conftituit quaii
noitiOiterum conjungi qucat. Quemadmodum enim
olim receperat de propitnatorip, quod erat fupcr
arcam foederis,Iocutiiriim cumpopulofuo; itahuiic
lefum filiumfuum conitituir, (Scpalam totimundo
propofuit Mcdiatorem, per quem nobifcum aclurus \
litj&extra quem miila gratia Dei exfpedanda, &in_, ,

quo iolo gratioiis oculis adfpedatuius fitomnes, qui


ver^fideiii ipfuni reperiuatur. Is enimfatisfccitjllti-
t^Deiin rarigiiine fuo, CLijus cftuiiorie rcmifsionciu
adqiiifivLtpeccatQrum omiiiuni,eorum et:am,qua:o-
lim anteiplius in carncm advcntum perpetrata fue-
rant. Etpropterhancfolam fatisfadionem Ckrifti ex-
tra nos pr^iiitam.ingratiam accepj^Gmneseos, qui :

credunt iiiipiumiqua ratione &^ijus juftid^ per j

Chriilumfatisfit,& miiericordia innobis, Chrifti fa-


tisfadioni fidcliteradhsrcnribns^locum invenit.Quae
cutnita iiiit,quidergo gloriaripotcs, oh omo,de tu^
is operibus, ecqiiidurui tibi efie poiTunt iunegotio

juftificationis?mhi!prorfiis:idenimnonadmittit do- ;

<ilrina de fide, quiEcum operib.us inhoc foro niliilo^


mninohabet commercij, Condiidimiis igitur qiiam \

firmirsimejjuilum pronunciariliominem,&injudicio |

Dci a peccatis fuisabfolviinon operibus lcgis, fcd-foU


fide in Chriftum. Hic eilunicnsiile modus adipifcen-
daj juiliticTapiidDeum iivedeluda?isiivede gcntibus
,

qiisratiir. Vnuscnim omnJum Deus & fervator eil.• 1

ergo ik uno eodemq^ modo agitiii; negotio ialutis j

cumomnibLis,neqinTquanihab€at.quod prietendat, <

aliosmeliori vi^raliitcm adq)tos fiiifle : fcd cft


/haiccatliolicaratio ingraiiam acceptandi tam gentes
.____ _ qua/Ji
'

ST» AD R S CA . III. ,
iji

quAmludaros^ videlicetpcr fidelem appreheni:onenJ


Chrifticumomni luo merito, Neque tameii hoc pa-
do lex irrita redditiir,licet iiulla cxlege fpcranda (k
juftitiaifcdii rem redalanceappendamus.potius cou-
firmaturpcrdodrinam fidei ,
qua? cnm nobis mQii-
j

ftrat,quilegiseftperfe(ilio,qijieplcnam legis obedien-


tiam nobis applicat,eandem innobisinchoat ,&nos j

ad perfertifsimam in altcro demumfeculo fubfecutu-


ramconiecvat.

Quieftiones exhac parte


Capitis.

QJJitSTIO t

\
(

I
eju&fine lege
Quomodo luflitiaOcifme lege mnnife-
eil ^^ tamen in lege comprohata nam
man^feata efi , non accipti
:

te^
\fiiynontum legis: non ergo fine lege mani^e-
ciiiinquit Ongenesfuper hunclocum.
Ktjp, Orlgenes quf.fl'ionem h.wc yoc^f ii7fo//d;/em \ ut . Sdutio ori-
j

^Aliqiiidrefpor^deat, obfirlpationem
o^nAndAm pr&mittit , nl• 8'"**•

\miriimApoflolum PAulHm yCfuando legtm ^Mofis ncm^at,


: fiverb naturaiem legem vuU intel'

ligi , fme Articu/o mminAre fimplittter vcf^ev, Cum ergb


dictt y finc lege manifeftaii juftitiam Dei , abfque an
^^ticuio /egem nomin.t j jproinde mturalem inteUigii :
;
iumAHtsmaddit , tcilificata citiii lege , articulum addtt:
promdt^
iS^
/
EPIST. AD ROMANOS CAP. III.

proinde legem Mops wteUigAt^ Mamfefiata ergo ifijufiitt/Us


Deiabf^legenAturaU^ qutA Ux nAturinibii fctide ChrU
, qui HobU faiitu eH Dfojuftitia comprobAta autem eH
:

in iege Mofis , (futA multa ibi de Cbrifloprgdicuntur. In hunc


modttm Origenes ad qu&flhnem rcjpondet^ Sed cum obfer^
vAtioiUa^ cuitotareJponfioinnititHr, nonfit cAthoiica, HAtn
mox prscedente ver^culo ahff^ artkulo dtcitur ^' |

-^
',

Q^ ^
'
voui/, ex opertbm Legts nuUa carojuflificabitur item \

3^ cif4,xTloe4,ex /ege ^gmiiopecCAtf^quoddc ;

/ege Mofis di^um certum eil• ,


ejfe, exempla extant !

Solutio Aa. Kom. 7, 7, p. (fc» idcirco opus non eil^ Ugis ttocabuium m hac
umca fententfA Ambro'
-
broC]'. in dilperja figmficAtA difttnguere,
fim vocent IufiitU hic lega/iter accipit : tamq^ (tne iege

nifefiatameffe dkit , quando quos lexreostembat^ jufittia


Dei ignovit : td enimftne legefiCii^ quA intquos punit j

»0» abfohit :n€ antem forte boc contra iegtm fi^ri 'vfdcAo \

turitefiimoniHtnhabeiex lege(f Prephefii y qu.A ipfaUx


idfHturumprAdixit , nenturum effe^ qut hommtm faharet >
Vera iblutio, qnodlegi conceffumnenerAt, Verum loqtiitur Apoftoiuide
Augu- juflitiA Et>avgeltcAifiAinpeccAntibus
ignefctre m ifcricordts.
<ftMceft
ftin.
efl^no» JH/?itUpropr'ie fic dicfi, $^ UgAlite r Acrepts. At^j fic
Auguflinas Accipit de jufiittA Dei , von qnA Deus juflus esl,

fid quA indutt bommtmxumjnfi ficAt impiuWt libr, dejpirt*


\ (f itt,capg.ubtadpropoftam qHAftionem itA rejponder : lut
flitia Det finelege efi,qinA Dens cAm per Spintum gratU
iredenti C9nf€rt fme admtbrie legis^uc efi , mn adjuto ic-

ge : ofiendtt enim ferJegem bomini tnfirmitAtemjuAm, ut Ad

Bei mifirkordiAmper fidem confugiens [anetur. SummA re•


Jpofifiimis buc redit lAliud
tfi mAniJeflArejnfitciAm Deiy
/-
udde eA nflificart Mudlegi Mofis negAtum
: (f gmnibtu ,
tflj
quififb iege VixeruKf» In lege emm mn babemtu AptrtAm &
fUAtii-
EPIST, AD ROMANOS CAP. III. i/i
I

mAnifeflam ratiomm confequendijalutemptr graiiammi^


^firicordtam^ DehfedUx opera urget^ perfeiiam^ obidienti'
,am',prAdicaHover9jufiitt£gratmti, ad doBrinam de Cbri-
flo proprie fpeSiat yin qua falm tempon NoVt TefiAmenti e.
ratpropaiam mAntfefiandajjuxtA 'b^ticinium Efa.s6y2.proi
pe eftfaluj meayUt rtlDeletttr, Interim tameriyAnttquant iUa^
pHbiicn^ foUnnisreDilatie fieret , mftomnino ignota erat
pAtrtbtu lege grAtmtajufiificandi ratio; fcd lcxfuo mc'
do tefttficAtA efi de ea : HAm de Cbrifl» /cripfit Mofes ydicente Qnomodo
Domm Job.Sy 46. Teflifiiata Autem efl , partim prAdi^io- Lcxtcftifi.

pArtimfromifionibtiSypArtm facrificifSypartim caxafitde


i aIijs
Chrifto r
tjpis Ac ceremonijsfpartim itiAmipfoeffkSiu^ Nam dum non
mfiimperare ^ ciomrninAripoterat,ttiAm ifs , qmbfu tAmen
fUtt impos(tbilis,fatis oftendihAt , jufiiiiAm noflram non ejje
exoperHmMeritoyfidgrAtuitoDti dotto, JtaLex adductt ad
fideni,fides fPipefrAf Spiritum Urgitorem 5 Spiritm dijfuH-
dit cAriiAtem, CAritasmplet legem ^ut Affguft, lequitur
£pifl,t44,
^ QUitSTIO n^

JSiumqmdexhocloco Apoftoli proharipo-


tefiyformalemjufiificationisnofirA caujfa?fu
ejfe inhArtntem nobisjuflitiAmffiquidem per
gratiam Dei jufiificari dicimiir^quod Pon-
tifici] de gratia grjtis data^hoc efi> denovo

I
jiffittiA

\pretanti4r?
Deimiprtcordu ^^^
habitu infufo^feu^ ut CcfierHi loqui-

^
Gg £#
ii4 EPIST, ) ROMANOS
KiJp.HocquldemprdCAttrhymAgnisviribus conatur
:. Bet-
larmtmislib.i.de jt/ftif.cap,^ ubiilli%d, luftificamOrgVa'-
di caHJfa efficienteatciprt; hocvero, Per gratiam cjus >
cis,
Gratiainar-
.figiaugdfurmaliyUtidemfit^juflificamur psr grattam ejtiSy

cationi$!nori |
^^P'^ '^^^ Ab illo donata)7t(S irtfifam, rerum huic im
ff^pretationi multa obfiant.i. Scoptcs Apcfloti cui prepofi-^

'
eft gratia gjf» 1 ,

tisdata. \tt4meft ofiendere^ex operibus etiAm diynnitus co^ncefius non


juflificariMUdm cArttentJd^ bAElentis dtmoKfiraterAt
Bim : ergo quando jam dieit , jufiificamur per graiiam^
Det^grada noifpeffknt fffeoperayAtte operH bonorttm habittiSy
dtvinitus nebt4 infupY^liks Pakliis ftbijpftejfj conira^itti , (f
talis tmergeret bujm laci inffpiaparaphrafis .'nanjuflifii dtui^
exopertbus caro^ubine (juidemrenAU excfpiuntur , nAni-%

tis^mentem
nobis
4€
(^ ipficAroftmt^fedjufitficamurgratis per opetum hAbittis
nobissx Oeimi/eficardiAinfliilatos.z.PartkHiA }>uioiVygrAi
Xnonenim dicit ,

ijfe grAtis dAtAtnyfedjufttficAthntm contwgere

per grAtiAM^u 9mm modo grAtuito^itA ut opera omnia tAtn


grauam Dei
gr/itis,

anteceaentta quAm confeqmniia fidem^a juflificAtionis A6iu


exclufa intelligAntur :GrAtia enim Dei noft.efl gratiA uUo
modoffi»o?ffitgrAtuitaon3mmodo, ut pr&llArtt 'firibit /iu-
gufiinm.^.grAtia (f opera opponit Apofiolm in arHculojuflU
ficAtidrtio^mtdntiimboc hcOifsdttiAm CAp,4..6^p>u. (fc. GaL
2f2\, hprimls AUtemoppunitUrgrAtiAyCAp.4^4..opiBrtbtis eita
Spiritu bominis renAiiproftSiist 4i Hec ipfum AnmAd-
vertit Perertus SfAuUA,qmproptereA tontrAdicit concihn
TtidentinOiReUArminu (f ficijs dijp.i^, ih iAp,j. kom, ». /;?.
I^umen gratiAt inqutt , cum bic dtcit ,juflificAti grAtis per
gratUftt ippuSy Ikit pofit pgnificAre fnpernaturaiem (f dl•
(TftnAm illAm quAlitatem Deo inftifam anim&bominis^ in
€A mbArentem<fqHAefi jufimtSgrAttu Dee XvidetuySAmen
pOtlHS
^^^^^^^^
EPIST. AD ROMANOS CAP.III. Uf
grAtuitam DEI bonttattm
potttis liK loco fignificAre ^
hni^ nitatem erga hcmintm ; oppomt tmm Paulus operibns
hjm»'igrAf'iaw D I ^ fignificAns non nteritio bominum
quAfi debitam nddi juflittam , fed nuUu prAcedentibas
bor.^riium bonismeritis ^ >6
plurimis ntAlis tncritis tpro-
pterinpr. tamtAmen Dei bemgnitafem AcmtftrUordUmgra'/
ttiito darijuftittam howim. Udc Pererim^ 5, Prdterea^

,^
qitHgrAtirAiK artitulo JufttficatioKis figtiifcet^ in alijs fcrt'/

ptur& lacisjatu Aperte expomtur , quaijuftiitAfn (f[Alutem-i


hominis adfcriburtt bomcaii ac Dei 7//,J, 4' wi-
/cricordU Dei PfAlm.si. / hS> 7* ;
dileSiiQni lobAM. j,/^,
Epbif,2f^S (f(^6,4^m^jfi£ bac giojjk Papiflica coHfufie
cauffji (S effiSiiu , (f qus. R.€novAtionu fitnt ,jufiificACiom
perperAtn tttbuuntur, Agnofcimm entm bonos tHoim (^ lw>-
tute^ innohli efp^grAtuUA Det dona^ fed non Ad JuflificAti'
onem T^erum Ad RenovAhonemfiu /^AnBi^Latiejum perti-
Hentf (f exjufiificAtis procedunt, lafiripturA ettAm Vo-
CAbuluinterdumdtfltrtguuutur: mtfericordtA DetHos juflt'
ficAHs AppeUAturxA^^^^grAttAgrAtumfAticns bonum opm
juftificAtis pr9cedins,vocAtur /0 -iJux.» grAttAgrAtii UAtA^
j
JliudinterdumfimphcieergrAtia nominatur • boc donuvL•»
I per grAttAm^ quiA AbiHopyoffuit tAnquAm CAuffA dfuo tf•
Je^ii , RomAn.^j ij. Hatc "inritAn opponit Aiiqua BtUArmh
^ellarmini
ntis loco di^9i quibtu oflendere tult , grAtiam bicnonfg-
objcdtiones
nificAte grAtmtum DeifAVorem ac Mi/ericerdiAmJed qua-
cuinrefpon-
litates Kobis inbjwentes. i,Ait^AvoriUe Dei explnAtur Toca^ Aonibuj.
bulo gratis \iliAigttur AddieioTper grAfiAm Altquid Aliud -
gmfiiAt, 2. PArikuU EK fion cempitit ffficienti cauffk,
jfed vel €'^>,'>€9&.^ graCios
|

\ Dei alibi inf.nphurA dkitnr douu :n nbbii^ut quA?ido duimur


Gg h ''
%}f EPIST. AD ROMANOS CAPJII.

accipere Ahun^antiam gratU Rom.f, ^.gratia^ per quanLM


JuflificamtirjV&caturcarltas diffufain cordibus mfirii ptr
Particula SpiritKmfanBum, Rom.f^ Adfinguiapaucafuhifciam*
PER Ixpe Primum/riTfo/um efi : /iqmde fcripturA non efl wfiUfiSt
notatcau-
fam cfficien^
tnajeris iutpdffsuiCAU^a unufnvocabulum exponere per
udp^elduoSynonymacoyijungerf ^autddveribium addere nom
-
tem,nonin•
fignificattonis^propter rei urtitudine \ idquod
ilrumeDcaie• mifii tjufdem
in omnibiu linguis uptatum efltUt.cum adfirmandigratia di•
€9^ rer?i'^mPinte "Paraniejfi, (f cum MAttb.2, lo^fcrihitury
gavififimtgattdio ntagno 'i>A}de (f Luc.i-^^ timtieruttt tiwo*
-y .

re magno : ita hic grAtisjufttficAripergrAiiam dicimHr^quAfi


nwo grAtAi»Ahtruniob/eaium ejusdemeft firfHrii^qnin
:

bAht^ tlperba Jpofioli^ ^^^^^' ? //


(f deitrioris nawpArtkuiA PER n$n extAt in grAco^d itd

fexto CAfu notaturorigo (S'effcJensjuflificatio»u mflr&^quAm


, ubi

(S Prs.pofitioPc.xinu{u La/m£ HngnAfreqmMerindicatyfib


ferHpercAuffAm infirumentAlempgnificAt» Nam (f £
idem VAkttt , quemAdmodum infra in boc cAp, >. ^o^

uniis efl Dsus^quijufiipcabit circtimcifibmm exfide, (fprd^


putiumper fidemt ^ cap^ 6^ <t,br'!flm rejufiitatm d^citur ptr
glorittm pAtriSiboc efiyaglortojA poUnttA PAtris^ Item
rintb,\,fidelis DetiSiper quem
i,

vacAtiefits inconfortium
^orum. 6aL4. CbrjftmfHrrexit mortuU psr gloriam Pa--
^Co*

tris, GAUt. t.PAulfis t>ocAtm per Cbrifiitm (f Denm Pa*

trem* TeTtium objeoium '^- \ non enifn^

qumtur^quid Altbifgnificet grAttAX fcimus enim mtarts


bAftctocem interduw efficActam grAtU mifiricordU^ divh
nAzfed bAnc pgnificAtionetn locumhic non bAhere,fttpr^ ar»
gtmentis evi^Hmfuit, Poilremum f//4«f extra lirAmya^
gatur^ D, PAultuKQm.s ,sJoqmtHr de CAritAte i>ei
A5iive^quA ipfi 990s kompUSittur j qntA CAritas HIa in mbts
abun %
^

EPIST. AD ROMANOS CAP. ^i/

IAbandAre dicituryjpes defutura haiitudtHe buic cAritadin*


nitituryquodde cariiAte^qua nes diligmiis Deum , dici ne.

quit : ca enim in nobU valdi iaKguida efi , ne^ impetum Ad-^

verfitaCumfufllnerepotefifUtfiOS de heaiitudine mflrh cer-

: (f bAne cAritAttm fuam Dem er-


tes tf indtibttAtos reddat
ga fios commendAre dititur , iper. 8, qmbtu rAtionibm merit
ttdiredibetautoritia Augufliniy ad quAm provocat BellAr-
mmus^qtii caritatemjttAmpaj^ilp^ interpreiAturdtdt^quAnos
dtUgimtu DeumylibJeSpir. Litera cap.^z.cui opponimm
Cbryfofiomttm,7beopbHa^nn3j Ambropum^HieronymMn^ tS
tx PontificijsCajetAnHm^qm omnes noflrAm inUrpretAtio.
ntm fcquuntur : Pcrerius fecutus Origemm utrAmQj Amplc
iiitkr diJp,2.mcAp.s.AdRomA.m. ^» SedplurA df btsififr^

QUitSTIO III.

Num infcite(§' perverse hacfententia


Pauliyjuflificatigratis pergrdtiam Deuin"
fertur.nuUeJfe opm homim pr/zparationc^
ad'iuflificattonem:hu]g enim infcitU per- ^
verfitatis noflrai EccUfias argmt Pererius
dij^j^* mcap.j,Rom,nHm, /p.

Re/p, Di pnpAfathne ad juflipcationem atatfdocent Quidvece•


musnos
PoHtificijy quAmnoflrA ortbodoxA EccleftA, Nos cum depr£''
prarparatio*
parAtione ioquimur.mcdumAcordinemtUuminteliigiffita^ .
.

qu9 OemjuxtAfirtpturA doclrtnam utttur^quAndo bomtmt ^^^^^^^^^^


'^ult deducere adJMfttficAtionem^ OporfctentmaHtejufltficA^
1tionempr£cedere vcrAm ( nonfmuUtAm coHtrUUnewtpai
^i/ BPIST. AJ& ROMANOS CAP. JII.

vores cenfsientU agnoffjjt*i( iram Dei ! doientis propter


peccata^uropoftH^Ketnend^mii viiam (fc, qu& omnia nojLj
exltbertate virmmnoflrArum profictfuntur/edfitntmotus
SpmttiStifxtrinfectis quafi .4^(^ piilfa^tis fores eor-
dium ^in quibns tAltap^r aHdltum vtrbiquafi adextra ope-
rAtHr^do'i€cintromiffi{s correno\>ct, (f in eo gratitisi
bitare mcipiAt. Ec bucfnft p;rihit B, Lutberusjuper}, ca^ I

piaG4iat. ifgeminverqfuo offiitoejfe mintfiram pr^pA^


rAtrtcem Adgratiamyquia AAboc prufit»ui grAtia adh
tumadnosbabere, llt "usromotm antecedunt jufiificAtiO'
ntm hominis ,,
Htfua aigniiAte quidquam cooperentur ad
jufiificAtionem^ne^ ut quafi ad mutAtionem AUquAin pbyfi*
CAmfuhjeElHmpr&pArent^ bAbi/e^reddAtjt , adfufcipiendAm
novAmjuflitisL infundendjt formAm xfedantscedunt , ut re-
tnoloentta probihens iuflificAtionis noflrs. obftAculufn ,feu in*

ftar remetionis purls/Anationem vulnerti nfxeffario anteee-


dentiij^quemAdmodum Lutberus de contritione loquitur tn
PfALsi. tom* 4. lAt,fet,s^S4'Jffiptiiatio emtnmeriti CHKl•
Pontificioru SJ lperfidem locum babere mnp9tefiincorde impKniHnte,
dodiri na de l-oi9ge Alittr de prapArdtione AdjufiificAnomm di(j>utAf2t Ro'
pra?paMtio manenfes, Hi exfer.tentia {cboUftkorufn i^nvci\ivciC€rtos
jicad '^'^'^»\ grAdus prspArAtionis pommt , Atij plures ^ aiij pAUciores
cationcip. 1
Comwumter birecenjeittur ex Biele in dift, 14. lib. 3, ^-
!2, ^ fide$ hiftorica , qubd mmirumfcimuj peccatum €£e rem

Prxparatoria- ^bominabiiewiorAm UEO.2. metusjr£


diVifiA eb peccafHMt

jiiftificatio•; i- odim» (S deteflatio peccAtt, 4^ credcre» D f^M velle re-


nis,quac'r«;i \mitt€re peccata iji^qutfAtisfunt diJ^Qpti. ^.Jpescomupifi^ns
ccnfentPon;? ^,r>eumutfummumbonum.6^DiU5iio DEI ^peromntA^j^dfa
tificij.
teflAtiopeccAtinoH ob p(£nAm.tVttandAm,(ed ob OEVidfupra
ommsdik^t^J. BrQ^(itti6mendAtmisJ^ bQC tmdeultimH
EPIST. AD P.OMANOS CAP. . iJ9

fftfiifficiens difpnfitione AdinfufionetngrattJL ^ qmd


Cf ple^/
Knmwerttum co»grutlpocant, Hunc numtTum fequHur
Bttlarmimts Itb. t. de juftif.cap, 12 ^ Perer. dijf. /7, in boc
caput ; Irtdent, ComciL //. 4, cap. ^. decrtti de Juflifica-
tione.
Deinde popto iflo numeroy docent ^eaomniafluerts,
ex viribuslibertarbitrijy diVinitus excttati ,ut /uis tfiribtis

bom» faciat,quat2tum mf: fi?>


taliAprdfiare pti^u,quihi4s
Ad confcquendam grAtiam quibus ammru Ad AccfpieH-
,

dAm jufiittam pr£pArttHr^rs.muniAtur ^ , 9tt

Andradfius hquttur , vel ut Pertrius nofier^ quibtU ani-


Refutatur
mra beminis idonetu fiat At^ capAx JHflificAtionis^ hoc
dogmaPotw
Ktmirum dogma fquodex pr£/ente /Ipofteli fjofiri tex'
fft
tiBciumdc-'
tufolidk ^efutAriflatHtmM. Stmt enim prspArantta przparatio•
omnia legii opera ; jam 'vero Pauitis operibiis kgis itMpli' nc.


xiteror/iliibtisappdnit gratiAm in negetio
ds operibtis abf^ gTAtiA fa6iis tAtitummodo
gas, in cApite fequente , etiam exemph Abrahami ofiendi-
jufttficAtionis
intelll•,
^

iur y ipfiim non operibus fid gratrd jufiificatum fitijfk^


Aliks emm grAtianonfuiJ^i grAiia^Rum'.4^^.ii\o. Propo-
fifiom igitur ilii RomAneHfiumy operibiis prieparamur &
difpoilimuradjuftiiicatione, reBifim^ opponimus bAnc
/i/'ty?i///Vrf'».'juftiftcamurgratispergratiam Dei, NAm
Ht Attgufiinia pulcre fcrtbit iib, /, qudflionum Ad Simplki^
Anum :ficut rotA non k ne i urrit^ ut fit rotundA , fed quiA
^otunda ffliberhnrrit utane^d proptereA beHeopsrAiur,
ui ACitptAt grAttAm iufiificAttonii^dqmA jam Acciprtgra'
ttAfn y per eam poicfl bene ^uod p grAttAm

verii renAtOfum excifitis


operAri.
oppoHA! opertbm bumanis bvfiunum rt^n renAtorum
to quod
,

Spiritu SAnSlo
-bic

pni
14-9 EPIST. AD ROMANOS CAP. III. 1

fint profecla^ rg]pondeo,€tiam renAtQrum9pera funt bumaf


nAopera^quiArenAticooperAntur jpirituifanBoy i Cor»o^i.
undc ^ operaahipfis tanqu^m proximo agente denomina^,
tionem fortiuntur. ^oafi dicds^prapArationes itlas prsce-
derequidemjuflificattonem^^bomiuis amnju capacem red-
dere^ tjon nute eampromercri i dlv^Aft dicis , ^uomodo enim
nteritum derogarepotes ijs operibtis^qutbuspoteftatem tribuis
coferendi ShT^^eiOTnvit&c/ipaciiatejufiificationiolld^ adeo
Verum eil ,ut Pererim fere ipfe fateri cogAturiideodiJp.io*
in cap.$, Rom, num : go. meritum fondigni vocat meritu?9i^
proprtediBurn: cuioperapr&pArAtortAmn tribuit ^Hndefs'
quttur ea nihiiommui ejfe meritA , congrui nimirum , ut -
iim vocAbAntur, Ideo clAre fcrtbit numx S^* ejufd. dtjpx Si
loquAmur de merito Ampie fumto, (f ut nunc Appe(lAtur,\tnt'
ritum decongruo , non Videiur tiegandumyperfiaem (f ali/L^
pr£pArAtoriaprom€reriaiiquo modo jufiificAtionis grAtiAfn»
7f Ex quibus Otnmhtu bac luce cfArius appAret^ quAlis ftt Ponti'
ficiorum dooirtHA deprApArAtione ^djuftificAiionemtqu^ tA»
men ex boc Uco Apofiolkofolide reddrguitur^
QUi£STIO IV•

Redemuonemnoflram Apofiolm Tau^


Imfoli Chriflofert acceptam,v*2^. redene
hincinfertur^ non opas e^ehumaniifatisfa^
clionihm-i quibHSpars aliqua eorum^qt^ibiii

nobls pr^tm non m^do ^


captivi teH€bamHri€xpieiHr ?j

Re^^ ReSle At^ ordinefic Nam


"^,
infertHr^ Cbrtfltis

ficitnttfimAm redsmtioncm pro peccatts (f fectAtorum-


pro
id efi , fitfi

poenis,
EPIST. AD ROMANOS CAP. III. r4t

peenu , quorfum ergo epm efl^erfeSiifimo buic opert bumA'

jiArum opeHarum Affuere iacimas , (f Jplendtdi^ifMO Soli


iucernuUm adderem meridie ? Hocnimirum ejjit dcirAhere
Aliquidtpfius n}eriio^quafi{9ltis torcuiAr irAdivinA non tAi-
CAetJaMt quAft nofiro injuper Auxiiio opus habuijfet cui foii
:

tAmenfinpturAperhtbet tefltmomum^quodpcregerU BmntA


foltiSyqudi AdperAgendum optis redemttonis nofird pertinent,

».6^ , (fs^t- Johan.u i.Pef.v Apoci. (fc, Verum perpe-


rAtJi id ex hoc locoprobAri centendtt PereritiSydijp.i^An cAp,^, Pontificj
Rom.num.6j. Aiiter emmfieri^aityexpiAtionem peccAtorum\ duplicem
per BApttjmut^ Ahterpoji BaptifmumperSacrAmentumpa- fingunt Re- I

nttentU, Per BAptijmnmgratts ^


fme uUa bominis fAttsfA- dcmtionem. \

€iione emniA condonAripeccAtA^ ^ quAntum ad cuipAfn ., (f


quAntum adpanAmomnem :perpcemtentiAm\y>ero grAtis
ijmdem (f culfiAm (f sternAm remitti ex merifofAn-
guwis Cir^fli^exigifame Ah bommefitisfABwnem Adperfol-
vendamp(£»amtempor4ief7hqu£ reitqua /it luendA ettAfK-j
pofl remtJfAm culpam (f panAm iternAm , t^ bAnc boml•
niifattsfAOltottempenderedicU, (f effieAcitAtem accipere^ ex
redemtionp ^/at/sfaOiione Cbrtfti; tdg^probAt exemplo Da•
vidiSfCui remijfafuit culpa AduiterijpuniebAtur tAmen ni-
,

bilommus morte filij ex AduUerioJubUti^ Hsc Pereritis^ qu&


repecitdijp. / in CAp,4. Rom»nHmj2.(S t$.SimUiA bAbet Bei-
Urminiis ltb,'4jde]p(£nit, CAp. 2.(f conctL Jrident» /., Refutatio
€.4.^.\4,€. 12. Veritm enimlDero non iicet nobis
hujus dog-
fApere extra idquodfcriptum efl. Cum ergo fcriptarA unam macis»
femper (^ eandem nebti ntonfiret redemtionem ^ peccAtis &
pmnispeccAtorumomnibuSi&in Bapti/mo^i^in quotidiAnn
p(cnitcntiA>nobis limites bnjus do5irm£ tranjgredi^citra blaf

Jpbemiam inmeritumChrtflinontitdt, Vere enimtmpium &


bUJpbemume^ , ChrtflHm atittr noflrum redemtorem,
Hb .
cum
3 EPIST. AD ROMANOS CAP. III.

cm» baptifamttriAliter citmpoft baptifmum puenitentiam agii


mtis.Efi emm Cbrifius heri (S bodte (^ ufy^ in ficuUmyfacer'
dosnofierin fewptternuni,qui femelwgrejpis in/anBAMer.'
nAm Adqui/ivit redewtienem, tiebr,p,io,ij, igitur ifis

( redemtionisper CbrtfiumfA&A^ut non tAntum in BAptifme


VAlidA Ad (oUendApeccAtA * puetta^peccatorHm omneSj \

fed ^S inquotidianA pcenitenttA ^ (f uitimo Agone hominis .

Abf^ intery>entu fAtiifASitonis bumAns.. ^wdAUtempoenas


Atttnet,qudLhomini etiam pojt rentiliiomm peceAtorHm itH'
mittuntHr,fciendum efl^iUudndnfemperfieri multis enim^ ;

remtjfa funt peccAtA^ubi null£p(En&fuyfecutA^qutmAdmodum

Qualis pochd
reliaa fifc
:
probatur exemplo pAralytici MAttb» 9^ muiieris peccAtricis
Luc.j,Adtiher£ lobiS-^^ndoverofiibfequuntur^mtAndum
efl illud Auguflini ltb,depGsnitmti(^ Ante remi^Q•
nemfHntJHppliciApeccatorum^ofl remifiionem certAmina^
exercitationes^ juflorum. Diflinguendum tgittir wterpa'
poftimpe"
namfHppitciji^ poena cafligationisfiuprobAtionis^PxnAfup•
tracam re•
miisionem pkcij, &
quA proprie poenA dicendA efi, propeccAtid Admifiis
peccatoru/ debuAy una cum peccAtis temittttur % pcettA cafligAtionis fen
probAtiQnisiqu&proprie crux (f cAUmitas appeiianda, etUm
pijs in )€ mortAtitAtefuftinendA relinquitur^ His tnim Deus
tmpomtp(£naS)inquit Cbryfoftomm , non exigens fitpplicium

{
depeccAfii,fidAdfufurA noscirrigensi

qttifyj
dicitur proprie Ufoy qu£ punit ^ Pindicaty qttbd
c$mmipt)Ait Aagufiiittts de vera (^falfa peenttt
CApA^')
lAliserAt crux dtfmefiica Davidts^qua Deus ipfum ex-
ercere^^f AiiosiUoexemploRegis offettfos d fimiii deli^lo de•
tenerg voluit , ficut exprefse' bic CAuJfa intextit Additurx
idebmalum bocfubfetutum, qutA DAvid.boflibtcs Domim o€-
XtAfionem biAJpbemandi dederit, Hinc Auguflinus lib.
.

'
EPIST. AD ROMANOS CAP, HL »4i

1. depeccAtoruvi merit. & remi/?. ^^pS4* ReoU^^^ dicetHr^


fkbficutumfuiffc c$mmmAttoni6 €ff}6ft4m,utpieias Daf
iliius

vidii m humUitate exerceretur at^ probaretur,


QJiitSTIG V.
Scribit Pauhitv.i^. Deupropo-
fuiffenohisChriftu.Ka^tf^c^/propiuatoriu^LU''
reddidtt thronu
therns
g afijty iitmn%m'^tt\piu:(S' ^i^tor ad
Hdr. csp, 4, 26. Chnflum exprefsc ^ocat
!&
ihronHmgratiA. HtncergOquAfiio €mergit$
annonh&cfn meienymica f.,cra'
mentaliSiChrtjtm efl thronm grati&iqu& ita
€Xl)onenda[Hithroni44gratiAjigmficat Chri•-
flum : quoifi ita eH ifalfa ertt ajfertio no^
firaiium^qmnegantuilum exempium me-
tonjmiCA pr&dicatimisyqtialu k facramen^
iArijs fingtlur^ daripojfe ? j

RefJ). Sacra*netar^,ut eo ^dofifis proUAreVtdeanturrea/fm Propcfitlonrt

Ah{ennam corporis ^fdMguints Cbrifli ajymboits inJacrojAr,' Sncra'in«ma*


^k C«HA,novamrAtwHt propofitionHexcegitariintfCjtiai Me• rioruni,

torjymicAsficramttalesitommantyin^iiku4 nemcrei pgnatA !

tribuAtur fgnoXc bAruprotoptionu exempla prodtixcrut hi"


^^^^^
Renus ex friptttrafere ifihAcx Ego fumvitisiPatcr nici;s Matth. a.
eft agricola :1 iemen^ft varbu;ager eft mundus
oWannf s efl Eliasi .• ^ic"• 4 1

fcptem vaccx funt fcptcmanni : perra t#Chriftus Agnss f(l :


^jj^j^j^"^
Pafcha,Baptiimus cft iaTacrum ifgencrationis tcircncnciijo fil ifi.^.
focdus; Paniscftcorpus Chrifti : vinurr eft faBguis Chrifti &:c« Gcn,i7.
Hb 2 Hts
.4 EPIST. AD KOMANOS CAP» III.

& boc mftrum: Chri


His\Adjtmg it ParAUi
id eji^figmficatusper ^» ftu s eft
(f banc tocat pbrafin Mfto-
nymicamfuramentAlempArt^^^CAp^^, Kom.pag, i^/. HU
g/ov>

propofatonibm omnihus affingunt tropum yArc^^y)iM«!iiptAdi•


iACionemmetonymka^tantumui Zum^lianum tiluaSlGNU
F IC AT invejbis inflitutionisMc efl corpus meum^id fi?,
boc fignificAt corptu meum > qmt^uQ modo exemplis ftmtiibui
fincnprobAre^adfpeciemtAmen iUufirAre at^ commendAre
^%\
^

Metonymi•
ca
1
1
1

aWegitis
excmpiis•
a eil

,
pofimt. Aiqttttropm
rie nuilo
inbii exempii^ locum
modo bAbefepotefl, o/«/ enim coUocaretur infubje-
in pr&dicato^aut in ccpiild ^aut in modo AtmbHtionis*
IH/ubjeBo ipeipraidicAio ipfi SAcrAmerjtarif metert^miam non
pU-

ponunti^qUodipjumtamenfAlis Abfiitdum efi\ nam ubtrerum


proprlj nb cohjirentiumfit conjun6iiO,ibt Vel ufer^ ^ve/A/te*
ruter termimu tropum admittAt necejje efi tropm eHtm
: efl
^erbt'i>el{€rfnQntstnAliam pgnificAtionem trAnslatio : idib
tnexpliCAtione propofiiionum figurAtArUm vel utrum^ T^ei

Alferutrum fi/tem lermtnum immutAre foUfntis \ tyAnnUi


luptUi }J efi fimilii kpoSed concedAtHits ipjfts bATJt Abjttr-
ditdtem^iropum iffe^ (f tAwen in neutro tsrminorHm efft•» Um
vero.ne^ in copuU ejfepoteft j in quo tAmen fAtis inepte tuffi
pieri^ coUocAfii. CopuU enim efi •7»}8>, quod coi*
Itgtt ntrm^ termini commumcAtionem in unum A^lum
meptum autem efi Jropum ponere in •}}'^€^
iaeflpArsAttributhtefleCrellioinLogicisi -
iri Attributo
tem tropum etiAm ippnegAnty (f rei ip/a in i>eHid coenA ne*
gAre jubet \Loquitur entm Cbrifius de corpore pro i^iUfii
iradito.Longe vgrbineptim eflyponere tropum in attributio*^
nis msdo : tropus emm auribtitiom nunquam fit ^ mfi etiaM

fit alteritis extremorum per/e confideratorum, JSlAm iUe mos


,

\ dm Attributi^is,p€nd€t €x nattirapArimmpropofitionis.vU
ef^i^
AD ROMANOS
EPIST.
ergo troptu nnUm efi inpArtthits
Attribtitione troptis
^'.^
lOcum babere non petefl,
CAP. III.

Kermqmtur
^45

igitur ^tropum Metonymu in iliid propofitionibm ^imllunL^


ejfe , fid eASpartim ad MeUpboricas , partim AdinufitatM

?»^

^4
locutiones r€fertnda£\ efi nullAm in fcrtptMral^
propofitionem monfirAripoJpjin quApernovAm illAm Meto*
nymiairAtionem nornen rei pgnatAtrihuAturfigno. De c&teri^
propefitiombM Altbt Agitur, HancnofirAm qu$d Attinet iCbri-
fliisefi chroMpgrAti£^fittyCbrifina eft propiUAtortHiiKa^rt^it-Vt
inprimU notA dcprAVAttonem : ?»
bA4C^C HRIS Tl^Sefl \^^^^, Ua exponit yCHR ISTFSi
fignificAttu pirihctF.vi^yLov^^cumjiixtA kcvaw metonyniiAm
SAcrAmentAriorum dkere debutJ/etiChnfifisfgmficat
(/ov^PrdViditAHtemAbJurdum , quod binv fequereturi vide•*
lic€t,Cbrtflum Vtliorem effe propittAtorio , cum fi'

gurAfimper tiUiQrfii refiguratA , ttem^ ex Chriflo fUri um'


brAm^ex re reprAfintata rimreprAftntantem : ideb inveri
tere mAluit pgnipcAttomm , quAfi dixijfet Jpofloiiis ,

\\^) efl Cbnfitis ^ idefi ^fignificAt Cbrtflum ,


qtu /4=
menpropo/itio Apud Apoflotum non^reperitur, Eo ipfo igi-

tur paUntfecitjqHod boc cxempiunt^^Cbriflus efl '^/^


^dMetmyiHicas SAcramentAnorum propofttiones non quA'
dret^ Dtindi mtA^ quod D. PauIus tftAm propofiticnem non
bAbeAt\ Cbriftus efl cftj;;g^ov,j^^, Deiis eumpropfffuit ^inquk^
inprapitiAtorium^ AlterAlftrOpropofitiotqu&dfducitur tx
EpiflolA AdHebrAos^Cbrtfltu tbromugrAtUi nequAqtiAm
efl
inteUigendA efl perficrAntentAlem MeionymiAm iquiA omnis
metonymicAprAdicAtio prifnppomt metonjmtAm in fimplici
diSiione ; iropTi Autem in fimplici di&ione negant Adverfari^.
DemdenonloqHitur Apofioipu de corporeo iUotbronogrAii£^\
Hb 3 quierat
us •^^ EPIST.^Aiy^ feOMANOS CAP. III.

quterai interChsrubinos^ fuper atqa fvederis in fAnSluArio \


is enimJAmpriaem d^fijt xfeddejpiritu.iU itlo tbrono, ^»fw_j

corporalts ille prAfigurA^At^ Hunc ergo tbronunt grAtis,


nen demum [tgnificAt CHKIS TVS, fid V^ra efl tlU ipfi

JfirifuAlii tbronu» grAtU olim prafigurAtm : hr,jc enirH acce-


dereAmpliiisnonpo(famfU. DeftitergofigHrA (f figmficatioi
^ reverAprsfieefl, qHodelim figurAtum feu pgmfivatHnt-»
fuit, €t quis tAndem tbronm ilie gratu eji , ft Cbrijifts

non (igntficAt duntaxat }{J^anifefiiim ita^efi, A-


pofiolum Agere nondeMojaicQ tbror^e sratix ^fed de Cbrtflo X
ii ver9 permetQnymiAm SAcrAmf^taicm figntficatur per
tbrenum lUHntyfed revcrAtbronm tUe fpirituAtii efl per cor'
poralem AdumbrAtus, Atg^ ficinpropofttione hpofioltcA,
Cbrtftusefl throntu grattAyn^nefi metonymtA SAcrAmentA'
lis in ccpula Aut Attributionis modo^fed metAphorA in prAdi-

CAto,quodpropter tjpum (ffimilitndtnem CbrifiopropitUto-


ri tribuUfir.

Q_U.£STIO VL

Ckm C HRlSTVSfit (^ dicatur


propitiatiopro tottHS mundi fcccaW^u loh,
2. cur Apoflolm nofier hoc in loco fcrihiii

propter €€
DEVAdpropofmJfe ipfum propiitatorium,

^orHminum ergorelaffis in
pr^cedentium
peccata
delt-
ntiJipis

ampliHS
EPIST. AD ROMANOS CAP. III. 247

1 amplms quod iiolebarjt


refiat 'ueniAlocus^
'

olim No^vatiani^ autnumpeccata pofibap-


\ iifmutn alio modo expiandafurn^ qukmper
prepitiationem Chrijit ?

Re/p. Nthil bortim fequttHr :fid manet CbrifltM SerlPAtor


tottus mundt^mperftbtfimtlii^mantt adipfnm auitiu omm-
bus vere peemtennhuj ^
quocun^tempore ,(f quomodocHfi^^
aatem D, PAultis de deltHio prittn'
pec^CAiDermt, Loqiittur
tis €ort4m,qui in Veteri vixerHnt TefiamentOypUnt ut Autor

£piftoU adHcbr» cap.p,i^,CbrJflumNovi TefiamentirMdta-


tertm)iommat,tn redemtionem eAruntpr£tAricationum ^cfHA
fubprkrierAnt lcjlamento, Caujjk verb^cur iUi/rum d^lf^o-
rummfpecie meminerit^ bsfunt'j.quiAind$cAre't>o}tiit^lpirtU'
ter» Meriii Chrijli etiam retrofe extendere AdpeccAtA Veteris
Teflamenti^qttAm ob cAU^At» agnui aI erigine mundi occifus
ejje dicitur ApocAL i^.tjuodqtiiA rAtioni noflrt non tamfAcile
perfHadetttr 3£jcit ^ejje^lwn ncn effeprioremfuA CAuffA,ide6
D. PAulm expreft proLteritorum illorum temponim deliBapO'
{uit,2,quiA digitc notaye vo/Htt iyifirmtt atcmfAcrificierum ri-
tuum^ Leviitcornm^qui non poterAiit exptAre bominum deli-
Ci/i^jedopmfultJArgumeCbrifti, quAmcAujATitEpifloU ad
Hebr,p.exporiJ,^,cjuiAdoc€re't>oluit>JAmpGflquAm Cbriflus
propciCAti-s nioriiius sfl , non AmpLiis peccAtis indulgendnm
ejfe i/ediHaprstir-iri dcberetAlih magimm crtmcn ir,gratitu•
dinis mciirreremus^c^nouiempere tAm accepie non reftms ufi
fitimus^quorefer^ndui locus Rim.i^,i2,fqq,4.qmA nos folide
confUrt y>oluU^quiAp!r Cbriflum pKuediHtia dclt^A expiA-
*pr&^ntU
tA fuyit .fare^ttt
iur,rfsod6 verafide

-
au
(f futurA per eundem
buM tbronum grAtis, Ac^edAmm^
^ toti.in'
^^
1^6 EPIST. AD ROMANOS CAPJII.

Deumpropofu'
Scribit Apoflolmnofier^
iffefiliumfHumpropitiatoriiim in fanguwe
ejm 'u. 2j. atq^fic ohedientiA
Chriflimeminit :num ergo aiiiva Chrifli
ohedientia^ qm
iegem implevit , non pertinet
adcaufam mentormmjufitficationU
loh.Pifcato- Rejp. ItA quidem contendit lobannes Pifcator Sacramen-.
risimpium tarim Herhornefifis TJolum^j^ di^^utationHm toco /j. thefi, -
& abfurdum j
(fvolum,2jec.j.thefi^.(fi6,quil)risinioctsfiribity mAte-
dogmade '> ^jgeikd
\ riamjufliti& tantum obedtentiam (f mortem
effe
meritoChri-
Cbrifiiy& bancjotammputaribGminihiu Deo : fan&ita-

^•
:
fti.
!•
temAut€vit& ^nAtur£ Cbrtfti ideo duntaxat Cbriflo fuijfe
nec ejfariamjUtfua morte , peccata noflra expiare Et
hunc erroremfuumprohare conatur boc loco noflro
fico^iflificamur gratispir redemtipmm fflBam in Cbriflo

'
neipfias \cui demde /
Jefii,qtiampropofuU Deiisplacnmefitumper fidemin fangui'
fihjuKgit dtBai inquibHS ') mor-
tis iDclfanguinio Cbrifli tantum mentio fit : de quibiis omni-

bm infert \aut concedendutn effe^ per ^?» 0* mortem


Cbrifiifolapt fxpiata ejfepeccata Koftra , juftttUmg^ iHAm &-
ternam Addu6lAm : Aut Spiritum fAttBum imperfeSie dt^
CAuJpimeritoriAremip.onispeccAtorum nos edocere. Hdc
iUe. At enini quam muUa mvum hoc dogntApArtAt ab*/

/urda,cowmemorafjdi /ocus btc non efi ; difcerpii emmmeri*


tHmCbriflijquodUnilperfA fcripturA in Agendo (f pAfiendo
confifiere teftatur : diveliit fruoium illim mcriti^quod pAr-
ttm,
EPIST. AD ROMANOS CAP.III. W^
timnobtSypartimipfiChriflo profuijfefingitur : aocet Cbru
fipimfthi nonnobisfanBum fuijfe natum ; non ntibis fed pbi
primo ac direBefxnoie VtxiJJe \juflms. DEIex dimididfalum
partt fatiifa£iuf»fui(fe ^ftquidem nob^ non tantum poe~
ftds pcccatt , fid (^ pienam iegis obedientiam requirebat ,

& ^tt£ /uftt bttjtis generis a/ia^ Nofirum jam duntaxAt


efly locum bunc Apofioli noflri 4 depravatione iflitu
SAcrAfnentArij VmdicAre, Eluntbis igitur eft coUeiito ^

D, PauIus fanguinis duntAXAt facit mentioncm ; crg obc'


'
dienttA Chrifti Athva AdmeritoriAm piftificationiscAuJfAm
\
non pcrtmei : piAne Ac (i Pontificiui AUquis dicerei folo-i \

'
fideiuftificArivultiStergo Jterbu (^fAcrAmetA adjufiificAtio"
nem nonfunt necejfaria ,friVolA batc efl confequentiA : nam
utr/tm^ AdcauJ/am infirumentAlem juftificAtionis noflrA
pertinet yfides expArtencftrA, vcrhum (f^ SAcramentA ex
pArte DE l ttno itA^ poftto^ncn necejji efl excludire Alteru,
:

Sicif bstinhcoiobedientiAABhfA ^ Ad CAuJftnL•»


meritoriAm (SJAtisfaHorlAm iufitficationii pertinet : fedtUk
obedientU Ugi debitx, bAcpoenis inobedienttA noflrk
fntisfit
pr9meritis \utrum^profiobisprAflAndum erAt: erge tinHm
AUernm excludere non potcfi. Deinde , quottescunj^fcri•
ptufA mortio Aut pApGnis Cbrifli- meminit femptr pn^
,

fupponit AltivAm legts obcdientiAm^ fine qupiO ^mUA-j


fitijfet fufficiem,ad reconctltAttommgeneris humAnu Non
eHimpeccAtA faltem erant exDianda^fed (f iegi Tioftro leco
obtempcrAndu lideo non mAtefintiunt,qt{i ASfM Cbrifli obe-
aientiAm principAtum obtinutffe firibunt inipft pA^ione y
JHxtA iUUdP(Al.4jo^Sy ^.Scriptumtfl in CApite Ubrideme^
ut fAciAmtfolantAtemtuAm^mi Detistfc^ ^f»^^ ^^ Adtfer.
fariopArticuUris tAntnm fit iQCorum iftdu&io,
mhciiAbipfi iitAits /Anguinis duntAXAt
Ji
y^elniorw ac ^
£tft eninL•»

onis
:

2^0 EPiST. AD ROMANOS CAP. III.

o^if Domimc£ fit mentio , alibi tamen per obeduiontnLj»


CHR ISTI legiprdiflitamjufti cotiflitutidtcimttr kom,Syip»
ficHt per tnobedienttam umtu hominti peccatores co^nfiitU'

tifuntmultiiiia(f perunitu obeditionem jufli tonfittutn'


tur multi 5 *
Gal. 4, 4. miftt Deus fHiumfaftum ex muUerey
faoiumfub lege^ut eos , quifublege eranf, rgdimcret, Vfuatik
auiem efl Sjncdochefcripturd , tribueniis jaftiJicAtipnem-j
noflram mterdumpafiivdi, interdum aSiiy>£ Cbrifli obedieH'

Curfcriptura :ficut (f Rom, 4yi^. re/urreofioui iribuitur , qu£fane Ad


fspius menti.
pafiittam Cbrifli obedientiam referrt nequit^ Non Autem ne^/
onem faciat
pafsivac^quam gamus fdipiu4fcriptttrain mcmimffepingumis ^ mortis, pajsio'
a€t'iv3e obeZ
dienti^ Cbri•
nis Cbrtfii^ciuamobedientu hgt pronobis £(&\ non qui-
fti? dcm qiia/i \>ei feU obedientiA pa^i^afatis /i>, iDel Sptritus
SAnBus de mifitortA juftttu KofirAcattffa non Jufft< ienter
n9s mfiituerit^ut Adverfariiis coUigit tfidfartmyqinA
(f mors Chrifiiftiit colophon (f uitimus termtniu ebedtintU
ChriftiprOKobiSprdfliiA , tefle ^^pofiolo FauIo Phii,2^9,pAr'
tmifmAJufiificatio mflra remifione pecfatorum dtjcribttuf
PjALji,2,Rom.j^) -^.remipiQ Autem petcAtorufH pnefAngumii
effufonenonfii Hebr.p.ubi
efl (!ifAK£iitas
'inro

(fjufitttA nobis imputAta


€1 pecsAtorum
: nam cedente
eft ^ibi
ped
cAto^fftcceditjuflitiA^VtrHm^ igiturCf fAn£iuas (f
Cbrifti AdmeritoriAntjuflificAtienis CAuJfam tfl netef
finum. Sed/Atis de tfto-pArAdoxe PifcAforiAno , cuji4s rtfutA'
tioHem quAfiexprofeffo wflitutAm videAt AdverJArim Apud
confefitonu fu&focium yFilbeijHum Butanum mfluut^ tbs$iog,
locp. qttAftjj. 14, (f

.
,

QUifestlO
Niim
B. LutherHi crimen falfi commi-
fitmOcrfione germanic^^horum v^rhorum
Athi'
EPIST, AD ROMANOS CAP. III. iS'

arhitramur homviem juflificari fide ,yi)i c^


ope? ihns inferendo pariiculam , SOLA.

Exclufiva emmynec^^in gruOincc^ mLatino


codicereperiiur ?
Rejp^ Perpetuus hic Romanenfum Coccyftnta eH ^que
nohii SLgre facerevolttnt^ac ftpeccAtumirrennfsihile Lutbg'
ro ftoflr comnti£um ejfct^ Sed tAKtum abefl , \ui nos iflius
verftont^ pndeat, Viiuf ift ea Aiiquod falficrimen Ai^nojca^
mtHyUt pottHs pro mtUor (f perfcEiiorJiM
verfi^nf ,qu£
gui^j ApoflolicA cQn\ienie»tior ejfe non potuijfet ^fortiter

pugnAndum ejfeflatuamiu, Scripfti Lutbtrtu tp/e pr£cUrAm


Apolagiam bujns fus. trdnslAtionis tom : j* len germ \fol% :

i4o^fcqc^, tnqHA cAiumn^s (^ convitijs RomAnenfum mAjcu-


Lutberiapo•
le (f TierVose ref^ondtt : cujus Apologi£fummA hac efl : Pri• logia pro vo-

mum Att^germAntce^ non Utim uel grAcefuiffe locutum-»^ culaSOLA,

GermAmci verb tditmAtis ea efl preprietas , ut, cum de duo*


biujcrme efl , quorum UHum Adfirmattir aiterum, negatur,
pJirticuU Q[[ut\/addatur adfirr?iAtiom,ui ex AlterApAvte ne'
gaiio fic, eofortiorisd quod gmnibm^cjui g^rmAnid luquifci'
unt, notumtft :bAhet cnim cfu&ltbet linguAJuos 'tdiQtifmos , de
ejuibusnon mfiifiius iingu£perit't dexirejudicAre pojfurtt X^ti
inde aitybHC tpfu (S^ 40» ALufinfu requirere ^fcrbA PauU ; op^^
ponit enim fide operilus ,tAnquA duo immedtAte OppofitA\cum
ergo PAulm ipfe AJhftificAttene op^fA removeAt , necejfArio
fidcffoU re/inqutturs^t idem fit ,fide juflificAri firie operi-
baijA-Cjfilafijejuftificari.Yrxttrtz hanc ejfe ntetem
hocm ioco,Alibipmttib,pbrafbus dt. ciATAtur^ut quAdo ,.^
'-i
,

^s^ EPIST. AD ROMANOS CAP. III.

\6^ft.r'thit ; Kon juflificAturbomo nifi per


exopcribtis legls ,

fidtm lefu Cbrifii vquid boc efl aHudyCjuaptfiUfide ? EoUem


Nifi cft par' pa^io partkuU^i^iufurpAtur exclu^^e (J^arcA}j'3^2^de dic
ricuUexclu' tUa nemo novtt nec Angeii,nec Filitu^nifiPater^ id
efi , [olm
Ava.
pAter. Apoc* 2X^7 ^nunintrahit Aiiquid immundum
jcripti(untinltbrovit&,boceft ttantHm infcripti in
^ qui
Ubrum
'vita, (fc* ^QXxofcrihit Lutberiis , rem ipfam manifeflam /JJe
exfcripturts Alijs. Nammorti (f refurreBtoni Cbrifli infiri'
ptura ACceptHmferturmeritujuflttii.noPr£. Rom.^.hoc 't>ero
me)'iium nuUoopere ifcd/olafide apprtbenditur ergo reBe ;

dkitur^nos /o/afidejuflificaruTd.i\aQ.ad AUtoritate PAiru


provocAi, Ambrofij imprimis (^ Auguflim,qui bac eAdtnL•^
pbrafiufi fuerunt ^ ejuorurn tepimoniA pflfim itbi^ repe»

-
fiuntUr, His Argumtntisi^ quibui linrfionem Juam Adjerit Lu^
theyns^Addimus if* b&cJequentiA ; /. effi banc ippm fcnptu*
ra cojuetudinem ^ ut quod uno in loco indcfinite pomtur,Ab(^

exclufivAiAlibtAdditapArtuulA exdufivA mKeteX'


pliceiHrjHtDeut.o.i-^.iegiturtDeofervies.Loc Cbrtflm itA
:[ Deo/erl^ies MAtth, 4, Sk
exprimU
citur^ leboytA efl Deus^
10,

(f mn efl Mtra^pr&ter eum


reddttur Deuf.ijy^g. Ti>idete.iquod ego fim SOL rs^
Deut, CAp,^^^$.dh
.•
^"
(f non efiAlituprAter mc, 2, eAndetn confifetudinent obJervA-
funtfAcri codkis interpretesgr£Ci,ut Gene.s^li. cum tnNe*
, quod

,
br&o legereiur,qHis indkavit tibi^qubd Htidiis effes
comedtfli de tignoyde quo tibipr&cepera.Ab eo ne edns ; Septu^
agintAAddideruntpArtkuiAmt^QyntiiifiS fjLt] Sk
2, ParAiip, 2o,A2.juxia HebrAum cudktm legiittr-i boc bAbe-
mus

njtmui
refiduii utecu/os
verfio Addit exclufiVAm,
bAud dabie ex Iperfioni
quid fAciAmiis
cdhvertAwus Ad te

eii
LXX
,
.' ^ «^7
; 'pftris lAii"

boc fiium habemta refidui


interpnturn
<roi 01

nofiru^.€Andcm liceniiAmfibt /kmunt]


apB-etXfioi
y '» l

htfiquodin te ocuii
\

J
-. AD ROMANOS CAP. III. ^SJ

ipfi Ponttfic^. Nam Perer. dijp.^'incap,j. Rom. adtUa verhA


PauU :perlegem cognitiopeccAti, addit : oportetin bac PauU
fenteatia intelligere ac fupplere ad^iYbium Tantum , boc
modo :per legemft cognitio tAntum peccati id^ baud duhi^ :

fdeoficit^quia Rom. y. dtcttur^peccAtum non cogHevt^nifiper


legem l cur ergo bot Lutbero neflro vu't&fertur ^ quod addit
exclnfivAm Tantu xWtfiquidemfimtli loco dicit Apoflolus , n$n
JHftificatur bomoex openbus nifiper fidem (fc. 4. adde^quod
ii y>erfit> Syriaca Kom. 4, ^.infirit exclup^am particulam-»
Balcbiidi Etqtif non epfratur,fed{Tzmu\Xi:Ba/cbi4d)i;redtt
(fc. qui tameningr&co textunonreperitur. ^ Pr&tertA Videi
ant, ne calumnijs fuis Komanenfispropria vineiacddant .•

fupra eni?» AHditnmus , quomodo verficuh 2jt bujia capttis \

tnfperjerint pAfticulamT\\2i^ubi efl gloriAtio Tut.^quxne^


in ttxtUinedj AimArginem pofUA eft^fie^ Adfententifim teX'
Notaeqnatu-
ttu peyiinet^
or de parti-
Qn£fif7gu{A Ac unherfA cum y>erfionem Lutberi nofiri
culis cxduii•
folidtme defendAnt^jam colo^benio (oco,quAtuor Adbuc dt^ vis.
exclnflytispartkulis notAttda fimt Pri m u m f/? : Extlufi-
>*f pAYticulds ApadPAultim las ejfe pottfimUm, .'. GrAttA,
nonexnohisBpb^zMceflyfoUgrAiik. 2. Jetundum mifiri'
cordtnm^non ex operibtu Tit,^:^• Gratts^ Row,^. 4. Do•
nu"n Dei , nonexloohis Epbe^i, $. grAtiA\X\\\\i%bominis
lefu Cbrifiiin plttres Rom.s•^* Smefegf', Rom 3. GaI.z,^ ^»
7, fine optribus y Rom, 4. Tit, _?. i. Jim. 1; $: Fide fine opC'
ribui^Rdm.^. p, perfdem GaU 2. (fc, Alternm quod ,

netAri debet f bocefl ypArticula^ exdufivAS non excludere^


CAufisfiihordinAtas AutconnexAS^fcd tantumoppofitas (f A^
lienai i quodjiprobe obfervetttr yfAcile re/poHderi poiefl Ad^
eAyqiu BeUarmintis de SAcfATfKtis promi^iones grAtU Appli'
tAHtibt44ob^cit,i^finecAp^ 16. lib. t. de jufiificAtione, Tertie
// i .., fiotttur
:

-^;^ EJ IST. AD ROMANOS CAP.In.


^'^
^^
neteiiir^exchfitfaa excludere^pera non afide , fidajufiifica'•^
ttone ; Fides enim nunquamfola fft-,fid benis opertbus fem•
Exclufirae perftipatax fulataMenfufltficatt quia tnadlujuflificAtiows
cur rewnen- PahUis fidem ab operihuspcrpetuo fequcflrat, Qua r to , rto•
dxin arcic4j'
lo luAifica.
tionis ?
tAndum eflyquibiis de cAufsisj>articuU
dtfiut in Bcclefia,
^?£
Caujf&poti^tmHm b&funt. /.
retwcft-
ut omnia~»
noftra merita negotto jnfitficAtionis Mofir£excludantttr
glorUm emmjufiificationis (S^Alutio noftrA Dem alteri non
dAhiiyfie^pareitHr Cbrtfitis optras redemtionis noftri. m
terfe (^ mftra operd :/edtpfe tonuUr caicAlPit feiiis Efa^
6^.2. titfidcs agnofcatiir foU fjje inftrumentumfqao Dei gra^
mentum Cbrtflt apprehenditur.jjarenovatio, AaquA
psrtinent operA bonA, juftificatione accurate difcernatur :

dijferunt enim tit effeBus (f cAuJJa.^. uffit bs.c pAVticulA


SQLA quafi^mbolumpurA dooirim. Vt emm ArtAnos Ab
orthod9Xis difcernebAt
pturAx itA nos
-n ^,
Pontifiiifs inter
; Itcet non extaret infcri'
difcernunt %xclufil?£ ,
iH Articulo jufiificdtients. VridefAOiumyUf , quemAdmodum^
otim AriAm ortbgdoxos vocAbaHt HomoufAnos^itAbtHlie PAi
pico(£Kasvoci^^^Fid€foiArios':quA quidsm criminAtion^^
ipjl.fe ohleBent j nos vero boc ipfo chArAUtte aL• bypocritis tUU

op£rArijs dignofcipejfe^nohis ipfis grAtu/amur,

~
*^ QlIi€STrO IX.

i
; Qmmodofide juflific^ri dicimur^fine ope^
rihm^cumtamenfides ipfafit o^m^non ian*
tMln quatentis quorlitas aut 'virtm efi in no^
'hk^fldetiiijn qHatenm egreditdr^i^klra tjos,
f.^
^^efiiipj^rehcnfio meriti ChrtRa
all ab^neheniio tneritt Chriflti?
^«\iSt> »
.

Re^,
tfUAlk^tis
EilSt.
Mes jNfiffitat
l?ei
AD ROMANOS CAR
,

derAtur\^ qutdem non infe (Sre^e^iufiiA ^


MoriifuAteHtuin pr&dkamefito ^el
a^iontoefl jfedefHattnmin reUtione

Siu comlatt fuiXbrifli<^qm apprehenduur* Accedit enim ad


juflifieatiommnofirAm^nonutmefHunt^ fedut medtum (f
inflrtimentmn^ efficiendo ^fid afficiendfi fea avpitcando
jufiitiam^ QueMAdmodum igitur in donAfiime tbefauri , non
-
III. ^ss

Fides qu«-
tnodo

tar/
u;fti•

Apprebenfio thefauri^d donatiodivitent facit , itcet Abfque


Apprebtnpone iUk tbefaurm nonfiAt nofler itain coUationejU'
non ApprebeMfiofidetyjed grAtuitA ddnAtio Chrtfti jm
5
flieidi

Deo^grAtos facitiltcet fidei Apprebenfto^ utMAntis men-


dicA neceJpirtereqHirAtur. DemwinAtie^n^reiproprtenon
ab inflrumento yfed principali efficttntepetindaefl i infiru•
mento Autem nonmftob primipAUm caujfam efficientem trh
buitHr itA menduAtio divitem fadt, propur dtVitm men•
>

dicando corrAfa^ : d' fides iuftipcAtiprepter CbtiftijuftittAm


fideUApprebenftoneimpetrAtam»^6d ergorem reSle &-
marevo/umtu^bomofideiis in ffii lufltficatione non tAm Age•
re^qu^mpAti dititur '^recipit enim donum juflitis. Deo fibi Fidcl quale
lit opui.
celiAfum. Fides igitur opti^ (f ASiio cjUAdAm efi^ fed non tAle
opus ipeiA&io^quAiiA ca funt^cju& exfide proficilcuntur , di*

k^lio^pAtietittA, heneficcntiA (Sc. NAtn bsicoperA prsftAnt


Aliqutd Deo'-)fides Autem DeoAccipit idf qnod m promtfsio•
> EvAngil^ offertuf»
QAli€STIO X
Curfoldfide juflificari dicimur^ non etiam
njerbo (^Sacramtntu^qiiii, tarhen etiam in
ter inflrumentaiesjHftificationis caup
fksreferurjtiir?
,) EPIST. AD ROMANOS CAP, III.

Refi. Pauio Anu^iximtis ; Exclufit>Am ntn toUere cAuf-


\5 fubordinatits (f connexas , ^ud/es funt , tferhum 65* Sa-
[cramentAjftd alUnas (f oppofitM ,qt4aita fiijtt , virtutes (
\9perM, DiCifftur tamen Fide juftificari , non Iperh (^ facfAi
Cur fide ju-
mentU^tres ohcaHjss x.quiafidesefi propinquumilludorga•
:
ftificari dica•

niur,non numyquod cumjufiHia Chriftiquam proxitne cobdret -iVerf


vcrbo & la- bum autew (^jacrAmenta ru^et quAdAm cobArtnt cum Cbri'
cramentis. [fiijufiitiA j li>ideUc€t,quAtenmfides ex verko Accendttur t^
^perfAcrAmentA cenjer>atur. ItAenimcAuffs. iU£ fibi inVi'^

cemfubordinAntur in AOluiuftificAtionii^quodDeuf per ver•


bum fidem Acctndii in hominum Animis , quJijuflttiA Cbrif
;/?/ Apprebenditur Atq^ ficfides juftitU Chrifti pre^ior efl^
:

;
quAfn \>erbum. 2,quiA fids^ Ad falutem (f juftificAtionerru»
fimpliciter eft necefAria: nAm qui non credit^condtmnAbitur

I Job, y, ijllarc. ti, MAtt.2$. l^erbum ! (AcrAmentA nen itew :


nAfH in caJu necefiicAtis Ahf^ dijpendio fAlutis ijs cArere pof-
I

\fumm^$^quiAJuftificAti9 dkiturnon reJpeBu Dei ifecl re^/

\
(peBubom'inum,Verbum Autem ^fAcrAmentA furtt infiru*
I
mentA juflificAtionii expArte Dei , fides parte bommum '

maiuit ergb fcrtptUTA fidei » quam Verbo juflificAiionenL•»


Adfcribere,

Aphoriimi Theologici exhac


partecapitis.

> /. Difcrimen mAximkprBprium Ltgls £5* ^vAfigel^ eft j

quod illApeccAtum»bocjuflitiAmbom'mi6 corAtn Deo loAlsn-

temfActt cognitAm-^utrtuf^ cognitiobomint JfAlde Mcejpi-


rUefi ergo utrA^ do^rina legii (f El^Angelij in\EcclefiA
'

retinenda efi»
,

J EPIST. AD ROAIANOS CAP. . yy


I. Vera JHflificandi ratio PAtrtbm in Veteri ^uo^ Teflai,
mento notafuit , fid AltquAtitb obfsurius j tiiia typorumCf
facrifisiorum involHcrh' nunc autem tempore Novi Tefia^^
j

mennmAgis magis^innotuit, fubUtis umbrU-^^uamob


fam &tiangelittm^ qHodjyfiificationetn noflram proponit , 1;<7.
'
cAtur myflermm tempQribtu xternis tAcitum (iAbfcondttum
nuncAutem pAtefA^um '.,
j?/,^^.

$. EAdem efi/Aiutis rAtio omnium bominum , rtcetpAte-

in concllio HifrofofyfnitAno
4. FeitciorA fitnt temporA
, .
fAStionismodtis JfArietiquAm do6lrinAm trA&at D. Petrus
if.

Novi TefiAtnenti prtoribm


quiAnunc mAnifeftAtum efl , quod olim erAf occuUatnm,
unde&temporAKoflrAvocantur tempora mcliora //^^r.
7y£i:S,6, Nofirum itA^ eU(^VttAm wfiituere melierem^
(^ tempore digne ipty^ere j quo pertinet exbortAti^ Jpo^

5. quA corAm Deo conft^ere pojfumus , non m.


luflitia ,

PrA,fidDei,efi Ab ipfodAta (f ACceptAtAx tutoigitureim^


Hitipojumus y cum omne ^uo^ ex nobU e^ , /aUax /tt (f lu*
brtcunt^
6. Uagms eft coKfenfus utriuf^ TeftAWeftti , VrophetAru
(f Apoflooirum , de Cbrifto hominum. NAmetfi lex
fAlHte
nonjuftlficAt , reperittir tAmen in Uge etiAm 0* in Propbetts
do6lrinA de Cbriflo , vnde Cbrifitis AdMofin remifit ludios;
ficrederetii CMofi^ mqttit .trederetis forfttAH (f mibi^ de me
emmtliefcrippt yiob,s>4^'(f PauIus locMmpUne EVAtegeiU
cum de Cbrifio ex Deuf,jo^ UudAvit , Kom^ u,S»(f Petrm
commtndAt inprimio (trmoncm PropbeHatm, tAnquAmtU'
cernam lucentem in cAUginofo^i^Petr.tjip. qu£ karmomA
fidefHmflrom^ certitHdsnem^fcriptiir^ '^tbtmintefflAtiil,
repotcdi^
^_ •
^k -
\ i;/ EPiST. AD ROMANOS CAP. .
7. Fides in negotiBjuflifcationM exparte nofira prhnas
tenet j Nam Chrifius abf^fide nobis otioftu efl^
* ;^ ^de
efiplacen Deo, Hebr : //.

iy. Fides non efi meritum^fed infirumentnm jufiificaiioi


'
fjis yquA Chrtfif juflitiar» Apprehendimus^a Deo nobU
mputAtam : unde mnpropterfidem ^ Jed per fidem juflificih
ri dicimuf v. 12,

9. Principalis m4teria,fiu ut vocam, objeliumfidei , ell


Cbriflu4yidefiyejns (f humanUas C^ divimtai , (f myfiertA
ejtis-, maxime vero incamationis, pafionisi^ reftirrcBionis»
His Verbis cbjeBum fidei juflificantis difcripfti Pererius
diJp.U.in CAp.\, R0m.num.4p quodcomra aHos F&niificiei
mt€turi
ioiVt inpeccAto ^ itA in Abfolutione Apeccat^ omneS
funt AquAUs Apud DEVM:
nec aUa quArenda falHtis
vU efliquamfides m Chrtflum-i quA purificAntur cordA

in JnmgetiojufiificAtidnis diflinBio yjufittia


DeiperfidemJefH Cbrifii in omnts,(ffiper omnesqut creduti
^uorfamergo diflinguunt Pontificij inter juftificationem
primAm ^ffeeundAm \inchoAtAm ptrfeciAm ? intet opera
nonrenAtorHm & tenatorum Mnteropei^A AniecedentiA (f
confequenttA fidem % prioribtis jAltem jufltpcAtionem pef
fidem tribHUntfpoflmoribusjuflificAtionem operum^ qulbus
futilitAttbmfenipcropponAturAchitleHm hoc -
y?r/ :( 897 eft diftindioi

i2i GHRISTO defiitttimur glaria Dei, ad


OmmsAbfcij
qttAm quidemab imtieconditi erAmm: quorfumergo Itberi
cirifiianorumAbipfAflAtmnAtivUate fingHntur 3 CAbl•
nmnis effe hfcedtrt Dei ? Attt fiJAmtum fnnt infxdtre, quid
MfKptiuS
,

EPIST» AD ROMANOS CAP. III. Uf


^um

^
afnpliusjuftificAtione opfu iabettt , infcedere Dei non
mjifuflt fjfe poftnt ; mbiieHim commercij eii jufiitU cum in*

tj, iJMagna DEl honitas^juflos prOnuHcUre , qui (f na-

turAJiifii Kon non mpcoKdcmfMtionem nterens


tury boc tijim efl juft^ficAre gr/itio, Kimirum t>9luit in eo
comrAertdare VS cantsum fit4tM erga nos^ quhd
tnimicos fuos diiexerit ^ ut A^oflolus nofter UqHitur infra
cap^SiS.
14 . Fonsfalutu .
cordia,<fUAf» nuUihiniagii exeruit,
efl DeigtAtia , iKmitoi^ (f miferi-
quam inopere Redetnti-
onu fjojhdfttki ne quidcm proprio pepercit filto j feddedit /»

pfumpro nobia^quod kfri akJj>ofioionoflrofufiusprAdiCAiHr


cap.S.
i/. Innegotio jtiflifcAtionis noflrAvere dicere pojfumiu
de Dee iilud P/Almi //. ohtAverunt
mifericordiA (f li>eritas
fai'^JHfiUi4(^pAX ofcuUtafmt, Concurrit enim hk&mi'
fericerdia Dei grAtuitb juPificAfitis bofninim,^jufittUDei,
Cbrifto proptQCAtis nofiru fati^faciente*
/rf, NH&Afiohis reftAt fatisfa^ito pro peccAtis aut peccAto^

rHWp(£nii:pcrCbr'tfinmenimfABa eft 'itmhKjrDCaa^qfboc efl


plenAriAjolnuo eorumommum^qiunos CAptivos UgAtosq^te-
nebant : id^ de 'tpl§prAdtUumfuerAt Efa.si.^^4i,
ij,Omnis nofler cultui in nomwe CbriflifaBns^ Deogra-
tusefi : ^eniAdmedum emmolim ^rccAfitesfAciem Ad pro-
piUAtorium contyertere tenebAntttr , tibi (f Deusfi reff>o*ifA
dAturumpiUicitHsfuerAt: itAbodie prjomifsionem hAhenms^
nos AC(epturos,quicqmda PAtre in nomme Filii fui peiifurj
Jamusjob.16.
//» RemiJsiunempiecAtorum inCbrifla urtAm bAh^mtis^quiA
Kk 2 jAKgni'
200 EPIST. AD ROMANOS CAP. III.

fangu'tnsmfuumpr§ nobii effadit , Abf^ cu\m effuftonc nuUa


\fii remifsio Hebr, p, unde (f vocatur propitUtio pro totim

j
mundtpeccAtis, i. lob. 2 ,z.
j
ig, Atrocitatem pcccatorum y
^U£ nohus fjtp^ videnn
turlDilifsimai, in oculis Dei oportet e(fe ionge maximAtny quia
non mfi fdnguine umgemtt filijfii expt'iiripotNeruj)t:idquod
meritd/iimmumpeccaciedmm (^ detejiationemm nobis ex^
citaredebet,
20. (^ mors Cbrtfti , quo ad AHum quidem , certo
tempore condgeruni quQ ad effeclum antem txtendunt fe
:

fid omnia fectdatetiamretrdad PatresVeteris Teflswentty


abf^ hoc emmfaf?guine nuQs. unquAm Ablnuntur Jordes peC'
CAioruTHi
2i, AdmirAndum Dei confittum efl, qubdnos fAtiguine
fil^ fui t>oluit redimerey quod rAthni bttmAn* crudeie "^ide-
tur \fed ita voluit confundere {^pientiAm bsminum j quiA

,
quodflnltum efi DeiyfApientnis eft bominibus, dicente Pau-
lo

,^.
t* Cor ,2$, ^ha de re prAcUre
Curperranguinem,ait ,qiiod potuit
differit BernbArdus
facere
per fermoilem Mpium iilterroga: itiilii fcire licet, quod
itajCHritajiioiilicet.Et iteriim : nonrequiiivit Deiis
Pater fanguinenl fed tameii acceptavit ob-
Filij*
latum, ranguinem fitiens, fed falutem,qiiia fa-
lus erat iil fanguiile.
12, DetisfAttifuper^teflificAtuseft jufiitiAnt fitAm tn
\ ut PaUius nofler loquitar 1>. 26, quAtn cumAb
TJfortefilij flti ,

aterno decrelpertt (quo reJpeBu agnus Ab origine mundi occi•


Ad oflendend^*
fuseffe dicitur ApocAL /5.) nonneceffifuit^ ut
xjuflitiAmfuani bomines quAmplurmoS ad damnAtionerH de^y
fltnAret , ut blajpbeme docent CahiniAm t dt qUA impiAJuflil^'
tUdiviH£ deciarationi nibilbAbtt univerfA firtptura, fed
cohtrA-
.

EPtSt, AD ROMANOS CAP. III. *


contrA*-iumpotii4Si<jHO^vidtiicet Deopeccatoresmn fintne-

2j, Gioriatwjalutii noftrs Dei infolidum AcrcptA eft fe-^


rcnda,Nam,fi Jegentprxfiarcpoffemus^bakefeff^nis quudgio»
riaremHrs fma vero Deits grafmtejuflificat impiuniigioftA^/
tio noflra excluja dicttitr,per do^rinam fdei , >. 2S.

24, Do6irinA lilpangeiij ApptUatur doiirinA fidei nsn fa-


oiorunil qutAunaqHAyiisfcientia proprto fno fins fortitur
appeUationem. ^4ta tta^ Svangeltum tton docet , qitidfa-
cte-^i^du.^/i f fea quta crtdtndHmfit ^tiomen ilkid incormnodk
ettnbuertttir. Pirperam ergb^facmnt Ponttficij ,quief9^ri'
Evangeiij legem novam , quafi (S Evange"

lium de openbus agAt,q't£ tra&atio efl proprU Ugls Mo/aica»


AureUnoietur ItterU (f firmifitme cordi tnfiriba•
2f^
tnr Aureolum hoc Apofioltz ^rbitramur hominem jirftifi-
|cari fide^iiiie openbus tdtmm boniinem adducit ad agm'
;

itancm fui ^quodnon ntfipeccare,Dei^irAm pr^merert va-^


Uat qubdd
: quidem cAdtre
feipfo > Jtd n$n refurgere :

quodetfiliQHi qmdoptretur^ndtAVien adjHAmJHfiificAttonem


faceri qneJh. Adductt eum ettAtn Adagnitionem Cbrifii , qut
fidtUpeBore imlufus jjolm AmttUtum eft Adverfus omnem^
condemHAtionempiciAtr.eflendit ettAm dtfcrmtn inter fi-
dem i^ operA,quod etfi operA Adfmt injufiificAto , nihiltAnien
fAcUnt adjuflfficAdonem'^ de quibtu omnibtuplurA Audiyi-
musin qu&fitombm,
26^ Vntis Dcm ommuin bominam efiper creAti^nenJi tt-
nus FAter credentium per redemtionem de illo MaUcb, 1,10.
:

MAttb^2^^$.dtboc Epbe.j^^/^, AgiturtquA corfderAtie me'/


ritb nos omms AdunAnmttAtem (S frAtcmam cAritAtem cx•
ciiAre deheret'^ Adquent /iopum exbortatiunem /aam lMa^/
UcbiAS loco di^o dtrexif. .£f^
i^' i EPIST* AD ROMANOSCAP.III. j,
,
-1 .^ }\
^7. Jnti^na CAntiiena Operariirtim efl^ quam hodie !'

Adravimuf^ nobisoccinuntKomanenf€s\qHUfol»fidejupu
ficAri volunt , toUutst hona opera cui oppomndum efl boc J•
;

poftolicum :Pcrfidem opera lcgis ftabilimus^oy^^Wi-w/f/


nimirum mbeciUitAtem eoruw^^uodjuflifiUre fton »-
biAntjuflificandunt-ifedfequijufttficAtum ,
(f verum locunt ipforum,qu6avidelicet non anUctdere de-
necefsitAt^m
ipforum extrAforumjuflificationiSj qHednimirum fides abf-
qHeijsfitmortHA,(f per eAtnABione cum proxmo femper
efficAX^GaUt.j!,

Caput IV.
Argumentum&Partitio Capitis»

TyErgit Apoftolus demonflrAre^ bomtnem mn ex operihus^


*-
jcdfide^uftificAri^ Et qued bA^ienui argumento uno vel
AlteroprobAverAtyJAm pArtim exemplo Abrahami^ pArtim -
i^s rAtiottibus opendtt.DuAfuntpartes capitis»
^
TrmAexemplis Argumentis docctfjuflificAri bominem
fide tantiim, uf^ Adv^ S,
Alter.A contineit deicripiianemfidei t^brAbAmeit,

R S PRIM
U S»

^*' if'y e^^/^s" , ^^^ Toc' . /^Uid crgo dicctnus mveniflTo


^i(i56 >iV«i' ivPiKiyca fuiTBc ^^Abraham Patrem noilriim
^''', fecundumcarncmi
Si enim
S

eI )^^
E1>IST.

^ AD ROMANOS CAP.
'ihxcqa^ . ii
III.

enim Abioham ex operibus


juftincatiiseft^habet gloriam, fcd
10

3-.
}^ , cJ^Vtt» ctf
nonapudDeum.
S' Quid cnim dicit fcriptura : cre-

£ diditAbrahainDcoj& reputatun-kj

^ eig oir,ttj{o<riwiw.

\ £^<^
^/^
t

* »
f*iS'Ci ^
Httrtt
eftilliadjniiitiam.
4.
iioii
EiaiitctD qui operacur.merces
impiuatur rceundum gratiam,!
fed reciindumdebitiim.
1

« ^^ ^()/(,
,-
i

j. Ei aiitem qui non opcratur,'


3^ 0i»«/i»7z« ?

-
credenti aiitem iiieum,qui jufti-
ij «V ^ix«/e<nJi ficat impium,reputatur fides ejus
adjuftitiam.
*(^ ^0$ 6. Sicut&David dicit ,bcatitudi-
y.ctKeLfiT^iv " dvS-puTra* c 3-e-
ncm hominisjCui Dcus acccpto fert.

» juftitiam finc operibus»


j

(^'
vOfMcUjti^
f*a.p'nctt•
' d-
7» Beati,
iniquitates,&
peccata.
quorum remiiTae
quorum teda
Aint
funt

8, Beatus vir , cui nonimputabit


Dominus peccatum.

7UJb
d
/^
^-
/3f ^<tv,•
,

-^
i^

)4^-
'-'/,
ftV
^v
yi cRn
^t^ > c^)
uKoei
|

/
p. Beatitudo ergo ha?c in cir-
cumciiione tantum/ an etiam in
prajpntio ?Didmns ,
(.
qiiia-*

reputataeft ^braha? fides ad jufti-


tiani. I

10. Quomodocrgoreputata eft?


iXuyiS-t] ; -c* $/^ iti circumciiione^anin praeputio?
h%» r, cv ; cho cv ^^' Non in circiimciiione jfedin pra»-j

pudo*
II. Et
6^ ST. AD ROMANOS CAP. III.

»
tivcu

vcnuv
^.

,'
CV
" ^
dvTtv Tm-npy.TrunuvT
^i

- , «^^-
^iKouOTiwlwt ^
1/. Et fignum acceplt circumci'
fionis , iignaculnm juftitiie fidei,
quiE cft inpra'puno,utfit pater o-
miiium crcdentium per prsputi-
um,utreputctiir& illis ad juftiti-
am.
S-*jvcu >i

'
«< wKTi^ '/^/.
7•/•(, fxovcv

??
,

'^c* »?
• rifA.uv
-
lelg

KSH

^.
onc
wf
n. Et fitpatcr circiimcifionis non
iistantum,qui funt excircumci-
one,ed& iis qui fedantur veili
giafidei,qiiceeftin prieputio patris

^, jtfcp 24^ yeftii


- ^* iTrztyyiXtct.

, -
noRri Abrahse.
i^.

mifsio
011 enim per Legetn pro-
Abrah^ > aut femini ejus,
ut hxresc(retraundi,fed perjufti-
tiamfidei.

»
'
/4. Si enim qui cx Iege,ha?redes
KivuTcu li^ }tot,Tyi^yyiTcu9i funt^exinanita eft fides& abolita_j
cft promifsio.
'^ VCfA,(^

^ /5. Lcxenim iram opllatur


enitTi iion eft Lex , nec
:

prievarica-
ubi

/Vj «5
57^>'/«'
'^
tkiec iinp c/K

573
'^
etvcu
'WoCVTi
)-^ fivet

^ ^
omni
tio.
\6.Ideo cxfidc,ut fecundum_»
€- gratiam ,

remini
utfirma iit promifsio
j non eiqui ex lcgo

• ^, ^ , «'^ >(^ eft roliim,fed & ei qiiiex fide eft


, \ AbrahcE, qui pater eft oraniuiUj
-. oftrum.
<7.( Sicut fcriptum eftj quia pa
-^ '.'.
-/ ••
k$-fui -n.S-aKci

S-t^, jf
ay)J

I
trem multarumgentium pofuitc)
ante Deum , cui credidit , cui vi-
viicat
^ ^ ^>^ ^
/^ ena,]
ovTtctai
EPIST. AD ROMANOS
1 vificat
funt taiiquam ca qu« funt.
{ iioii
CAP.
mortuoS} &
III.

vocat ea
i6f

qua

ANALYSIS ET EXPLICATIo•
Gunt exempU magis movere foitant^6[uAm argumenta :
ApoftolusdoBrinAm dejuftitiafidei illuflrat exemp/o
AbrAbamt ; quod de induftrU magna^prudenHA elegit,par-
timquia lud£iperp€tuogloriahAntnr,fipatrem MereA&ra'
hamUfpartinn ajuia AhrAhamm bonis pperibg pr£C£terii
pfis mAximefuit cenjpicum. '^tjjiligiturplus Adperfitadendos
' Abrafiamum
nonfine
cauiTa addu•
cic Apoftolus
Inddoi facere poterat^quamfifirmtferdemonflr^ret Abra»
.,
exeinplum in
hAmumnon ex optribt^s,fedfidej^ftifieAtumfme. Eih enim articulo de

UHA eAdem^juflificAndi rAtio pmnium A£i, /f , //. Q£id judificatio-


ne.
ergo dkemus,i»^«j!>, inveniiTe patrem Abrahamum fe-;
m
cundu carnem ? CBnne^unturbAc cum prsLcedentibtis
per pr&occupAtionem^Namne opinAri pojfent Jud£i(mquo^
rttm grAtiam Ad exemplA PAtrum provocAt) PAtrfArcbAm
fAn£iifsimumAbrabAmum fiib €oniMunem illum cenfumju'
ftificAtorun^d/. noncAdere ^fed hAbere ipfimfAM^itAtisprh
'pij€gium,ex quofuaforte Adeptfu fuerit juflittAm] D, Pau^
lus opinione illAm AfiteVertit ^ fAtii fipergj oflendens exfiri'
pturA.OOonVtncens Argumcntis^de AbrAbAmo nibil Almd
dicfpojjfi , quamquodbABentis de omnibus in genere dixi'

rAtibominem videlket juflificArifJon ex operibus ^fcd fide


tAntum. AUte Ambigue pofitA iimitAtio iliA j S ccu ndu )m
carnem , NonnuUi refermt Ad fitbjeBum AbrAbAmunt,
quem ttocAnt pAtrem/ecundumcArntm : ftcundHnt cdrnem
enim defcendevAt Apofloltu Ab AbrAbAmo, ftcut (f cdteri J%
dAi^inquit LirAnus\ideo fequoque inpAUrnitAtem \-yibrA^,
Ll hAMt
,66 EPIST. AD ROMANOS CAP. iV.

bami imludu Apoflolus Secundum ficUm etiam gentium^ i

erat Pater^ut Pauius Alibi docetGal, ^tjr Cognofiite erg^y •

quta quiexpdefimt.filijfunt Abrab£ii^ fic exponit Chryfoft9'


tnus^OrigemSfTbtopbilAEius. Alij refeyunt idud ^ Secuii•
dum carnetn adprAdtcatum Iiiveiiiire., tft ftnftafit , Ad(<f
iegem Mofis mbilprdftare Adfalutem ti4t ne qmdgfn Ahaba-
miis ipfe Aliquid CffHftqui potuiffet apud Deumjecundit^m car-
nem yboc eflyper ciroumcifi&nem carnis, ntfi per
fiJem DEO
plAcuiffeix(^ficexponit Ambrofiti^, Reoims autem per car-
netli bic mteUigis opera iegls m gemre , fid qtiocun^
baric ttmttAtwnem ftcundum carnem refera^ pcrinde efi,

fenfiu utrohi^ mAnet , AhabamHm Patrem ommtmifideli-


un^HuUain operihtis fuLs^nt ut fanBifsimiSireperijfefuftitia^
fedfideiHMcfstafyijuflificatm?ifHi(fe.^.t boceft principait^
AbrahaAititn
fidejurtifica-
tbtmA buJMpartis^qmdargumtntis aliqnot ordineJAm prv^
tumfuiflejar- bAt (f confrmaf,
gumentis

Prmtiyri ArgUmentum ducit arefnottont effe&tu ad rgmo'•


tionemcAuJfi^bocfenfit : Si Abrabam ex operibwiuflifi"^
catus fitit^ babuU gloriAm feu glorlandi materiAm , apud
Deum >. nimirum , qiiafi ipfe ad faluiem JHfttttam^
fuAm de fuo afferre aliqmd potuiffet. Sidnon babuit gloi
riam ApudD€um\iUud enim "^" 9 repettndiim eft ^
in illUlDerbistextm^ Sed nori apiTd OQiwii-tfiiinet lia-
buitgloriam» Ergomn exopcribm mfiificAtusefi, Rath
eonfiquentUfirmAefl i qmAJufiificAtio corAm D^o^^S giori'
\Atio Apud DeHm^cobiLrtnt ut CAUJfa ^f effe^iiu ^feu ^ut antc
cedens (f confeqnens, NAm cui Adfcribenda efi jufiificA-
tio yeidemtS tribuendAtfljufiificAtionis noflr£ gioriath*
DeflruSl&iiA^co^fequentejdeflrmtur (f Aniecedens, ^od
depdirasprobAttomm minoris in boc ArgHmento , recorda^.
EPIST* AD ROMANOS CAP. III.

re quodfupra dixerat ApcftoiuSiOrrmes declinajje , 0* defti^


,

tHigloria Dei cap,2^ij.a ^tia umivtrJaUtate dbrabAmm €xf


clHdi mnpotefl,

SecundumArgumentum ducitur p^fitiont unim con^


trarsj adremotionem Aitertus ^hoc fenfu : Si tx fide jufli-
ficatus efi AbrAhamy uti^ «o» ex operihtu^.Sedcxfide ju-
trgo ex operibm Major ^-
ftifcattis efl
Cf JuA
:

luce lucet :
rt^n
tA emm e(l
efl
tmmedtAte contrArioruTH -
remprobAtex ^
ittra, ut unopopt9, tollAtur Alterum ^ vice 'verfa,
v^ ^, qui Jcrtbit ^ AbrAbAvn iredidiffe
Deoj (S boc et reputAtum ejfe ad fuflitiam , quem locum v.^,
Mino-

allegAt ex \Gen. is 6. GemtnA Autem Lic occurrit oppoftto


,

contrAriorum i. operum (f fidei, 2. mbnponis (S tmputAtiO'


nis^ ytrobi^ retie ad fL«pum coUintatnr AfgunientAndd :

AhrAhAfn juftificAtm efi fidt trgo noHoptribm\ : Et

.
AbrAhAm hAbHitiwputAtAmjuJiitiAm y ergo non mh£reH•
tcm. NotAnda Autem btc tflphrAJis ApoftulicA^ ttnputAre\ Imputatie
^^'
fidemAdjnftttiAm^ qus. nibil Altud efi^quAm jufiitUm Cbri»\ ^^^^
flifide ApprebenfAm bomint niliAie mertnti acceptAmferre^
tAnquAm Ab tpjo emmimputAtio optnto Aut mn
figmentumAUquodyqHemAdmodum PoHtificij , doctrt nos»
com^iciAfJiuryMe^ ettAm rcAlts rei Alkujus infufio,Aut infttio ,
quemadmodum fuf cuti dicuntur mputAriplAnt£\quofere
pABo iterum Pontificijpbrflpn Spiritus (AnBi pervertuhtyidt
tnim ipfis stp^mputartfidem AdjkflttiAm,A£ infundi reip/a rt
Ac operc quAlitAtemjufluis. Sedbuic fubjeBi'i>£ mbareKiis,
:

oppomturmputAti9^(^ cflnibii Aiiud,qttAm rcAlis AppluA'


tio merUijuftituqj Cbvflt extrA noi pr£pii£^p€rfidcm atttt
nobti AdJcriptA,h jic w^utAtiojuflUiaL fidu \)trjatur inter
ilia duo extrtPiA , mter nudam imAginAtionem , quArft^
Ll 2 fiohis
^
i6S EPIST. AD ROMANOS CAP* III.

nohts affingunt Ponttfieijj (f inter realem inbifintjn , quam


I
ipfifiyig^nt. Ne^ enim eft imputMio e^entlalis ,
quo pa6io
\p€ccatAnobisinbirentia imputartvel non imptitari dtcun'
\tur'^ fedefl imputatiocogitAtionii-^uel decreti^ uhirei Alien&
reAtis fit 4d alitini dpphcatio jeu attributio, 6fl enim^
l?6cabulum aI arte LogifliCAmutud fumiUnty uH caUuIhs
ifAhrefu fuum bAbet non in fefeJedrAttQni (ui pcftttis» £t b^e
\imputAtiu cogitAtionis feu decreti duplicem babet confidc'
j
rAtloneni, Prmum emm fit imputAtio Rei Ab unaperfona
AdAliAm :(fficjufiittA Cl^rifliAdnosyfif' nofirA vicifiminju'
ftitiAAdCbriflum folo Dei decreto &
dfitmatiotje trAnsfer-
tuf^^Uopadlo PAulmfcribit juflittAtn Chrifii nobu imputAri^
(fpiccAtum mftrum CbrifloimputAfi uCor.fJft cfUA imputA-
twne res Abfens Accipitur (^ bAbeturpropf&fente juflitiA ;

Cbnftt^qudLin nobisnonefli dflifHAtur DiOyqUAfi in Hobio


(fpeccAtum noflrHm, qudd in Cbriflo non eft ^ Acce^
ejfet i
ptAtur ii Deo ^Ac fiin ipfo ejfet» Deinde efi imputAtio
pret^ fiu dignitAtis , ubipretium feu digmtas unius ret
Ad AliAmtrAmfcrtut cogttAtione (fdecreiOfitAUt Ucoitltus
Yei hAbeAturyqHemAdmodum dcprecAtio fonttfuppUt lecenLj
innocentiayfidei credenti fuppiet locum jtiflitU, M^
Ijac rAtione fidesimputArt diciiur Ad juflittAm ^ boc eB^
iJMpretify vAloris ac dignitAtii hahetur, AcfiperfonA tpfa^
m e^etjuflA} quiA AftenAm juftitiAm precArib AccipH^
Perinde itA^ tfljhe dicas CHR ISTI jufiitiAm imputArl
I
CHRlSTf^M imputAnAdJHftiUAm-».''
credentijfiyte fidemin
Utrobi^ fundAmentum imptUAttonis extrA nos eft, termu
^Mus inperfinA credenie i nuilA enim fiert potefi Appli^
\tAtio jufiuU CH RISTi Ab/g^fidci PerperAm igitur iflA
duodilijUit BeliArminus lib,2,dejuftif, cAp.p, Etfi enim
fides
EPIST. AD ROMANOS CAP, III. 20^
•*\

fides non eft ipfd juftitU Cbrifii\attame»jufiuiaC IST/


abfg^fide nehu otiofa efi. ImputAtur trg jufiitia • CHKl•
STlmateriAliteryfides vero organice (S inflrumentAliter^
Porrb tertium Argumentum petitur ab oppofitlone
gratU (f debitiy hoc finfu ^od datnr alicm , ut merces
:

operanti ynon daturut grAtiAifedut debitum^Sed jufittU


datur bomim utgrAttAjnon ut debttum* Ergbnon dAtur y ut
tnerces operAntiyCf ficperconfequeHs nonex operibm , fed
exfide eftjuftitiA. MAJorpropofitio extat verf 4, Ei qui ope^
rAtur»merces HinimpHtAturpcundiim grAiiAMt fid ficuTt'
pum dfbitum, Vbi nota geminam mputAtionii rattenem.
Aut emm tft imputAthgrAtuitA ,ubi nuUAtflpfoporiiomti
rttiintetrem ifnputAtAm^ 0* perfonAm cui imputAtur j (f Imputationjf
8«»»«»» ratio*
tunc fundAtdentum babet extrA eum cui injputAtur** (tc
Cbrifttis inter fcelerAtos reputAtm efi EfA, S3' ftc juflitiA
ChrtftinobtsimputAtur,Aut efl mputatio ix debttofiu me*
ritoriAyubi fundAMCfttum efi in ipfA perf&nA^cui fit iniputA
tiu^quo paBoDeus peccAtA nobts loeiimputAt vel non tmpu*
iat,Minon^ropoftio extAt iDcrf^s* ^^ 9^^ ^''^ opcrAtur,tred^it

^
Autem in ehm quijuflificAt mpium^fides imputAtur Adjufli'
tiArn.VhlnotA -ni \/,7\(.^})(^'» fcHnOnoperAntem^non ej[fi
kominem bonis dperibus yfAcuumfid operihis fuis non confi'
aentemy enini bic pbrAfi PAulinA,fignificAt operA*
riufMfiuJufiitiArfumyQimn^^^ta^Uii^W-
^Arttiim Argumentufftpetitur coUAtione BtAtkudinU
feu jAlutiscunt juflificAtione noflrAy quod Argumentum non
tAtn mbypoibefide AbrAbAtftOtquAfn intbefi deomnium ho-
ntinu juftificAtioni comludttybdc fenfu ^Alisefl rAtiofA'
iutisytAiisetiAefl rAtiojuJlificAtionisnofit£.Sedfalt*i
tli ex imputAimeJHfiifU Ahf^ operibtu .•
Ergo iuftificAtio^

11 $ iMAJor
:

EPIST. AD ROMANOS CAP.III. i

qH^m(aluti6tAndtmpUnarie 4£
Major pcrfe manifeftaefi :eB enimJLflificAtio nibii di/rtj,
mcoatji uf.rpAtio^
juxtA tUudi, hb, /,/ jamfunui4fi{ij, fed nondum Apparuit ^
\

eptiderimm. (JHinor ponitur ip.j, (5' 8* &


tx tefltmomo Da-
Vidis P^tm.^2.fi> proponttur '.BtAtiquorum renstfifimt tnh
quitAtes , (S quorum uoiAfimt peccata ; BeMus Vfrycui
Beatitudinls imputAvit Dominuspeccaturif, ^ihw
verf^is limplictier de•^
ooftrK]dercri<
ptio»
fcribitur Bedtitud» bominis, i^Per Biemifsionem peccAiorum :

^AveroefigrAtuitA,nam quiremtfstone peccat9rumopm bAi


bei^tH eo nulia efijufttttA operum srgo &
beatitudo efl ^ka'
:

tuitA^ 2^ Pcr abhvisfjem pcccAtorum^ boc cmmefi tegertj»


peccAtA, eanonobfirvAre^Kecin €A AhimAdvertere xEtiam
bocfic ex meragrAttA^ ign$fcere ei , in quemjure AnimAdverf
t€rep$UrASt.

(In HebrdO cft HpIS ^uodfgmpcat alicfuii fuperm im'


funendo ofenreiUt nonconf}ici pefsit . Vnde Augufiintu
^luid tftyDeum non videre peccatatquam nonpunirc pec-
^ataiTegtttfjentumilludChrifli jufiUidefl: undt Augs :

Beus tegat vulnera^non fu. Namptu tegere voluSmfme'


dictu non curabit.^

^.pernonimpuiAretfeupeccAtAprofton fASiis bAlertp


Vhi^regyiAtgrAt'tA)exciudHntur operA.Srgo (^ beAttiudo(^
JHpificAtiohominii .quiex tllis d€peniieHt,mere gfAfUi»•
tAinulium^r€eiumoperum admittunt.
^uintHm ArgHmentumpeti(ur a6 ordifie CAuJfArum i5*
effeBtium^oe finjti Effeoius nontflpricr fnA €au^a, Inflir

\
ficAtio AbrAhAmi prior
cAuffA jtiflificAtiomi.

prA c&teris infigfiiori if* r,gc


(

[
»perihiis:Erg& cperA noH funt
MinBrem probat,qmA jf4flificAtm fuit
4brAbAm Attte AcceptAmarcumcifioficmyCUicperi tAnquAnL^
luds.i vel imprmit

juflifii/itionem trihuibAnt quam 6b c/m£^a»i etiArn pofiea


,

fAntopereurgchAturiA PjnudoApofioiu. ProbAtiubjic extAt i».


&

EPIST, AD ROMANQS CAP, III. 2ft

^,&io.formatAinterrogai';one: Beatitudoergo haiciiicir-


€umciiionemanctaninpra?putio[?diciiiiiisenimquia^
reputataeftAbrah^fides adjuilitiam ?Quomodo er-
go repiitata eft, in circumcifione anin pra?putio I
Noiiin circumcifione, fed in pr^putio. CertumAu^
tem efl, Ahabamum juflificatum fui[/e Mttie acceptanLj
circumcffiomm Anms admmmum tfigittti^ Nam anno £ta^,
tiicentepmo circuwcifiisfidit.Gen. /7, 17. anno statis feptua-
gefimo quinto egrrjfiu eft ex Vr CbaidjiorumypArem Vacatie-
m divin£^Geiiefj2f^, ubiftatimfaoiA efl eipromifsio de muU
tipCtCAtione fimmis fui ,
&' tnprimts de femwe henedioio
Gen.\2,7.cuipromi(siom fidem habuit ^ (f hoc tmputaturrL•»
ei efi adj»fliti^tm , Qubdft^ quA decircumd*
Genef. /f , 6.

(ione adducit Jpoftolus moralUtn generc re-


adopera iegvs

ferre pUcet^ eodem modo 'valet argumentum /ibrabam :

jufitficatiisefi annia ^^0 ante latamlegem Ergo non ex lege :

jufllficattu fuit ^
hocpa&o argnmsntAtur Apoflolus Fau*
////, GaU jj /7.
His flAntibHS,cft4Atfior ohijcefepdtetant tudo^ dd quffrum
ftngulAper prxoccupAticmem r€>ondet Apoft&i/u i i.qtudprof
^erit AhrAbAm^circumclfiOffiexejusohferlc^Atwne non fue•^
ritjuftificAtmirefpondet Apoftolus^v. n, Signum accepit
circiimciiionis fignaculiim juitidxfideiiquseftiii pr<ie•

ti . boc eftietiictrcumctpo non juflipcAlt^U AbfAhAmum :

non tamen o'?inw9 tminif^ ipfifUtt^fid Aihtmfinem ^obpgnA^/


t'ionemnu>}ir:{rnjtiflit}£j.tmante Accept£ bAbutt. 2, /etim"
dA objs^lio sr.u, citrcr{f'> AbrAh^miis fuit Aftte cinumdfio•
nem mfltficattts ? i^eff):>.uht PauIiis eodemvtrfiitthynt^it pa-
fer
iiiibad
lei
^^' credentfum per pfaputiufri , ut reputetur
cfi^^it declararet Detu
noncircum'iJQS j^fttfic^rty impiitata juflitia fidetr^e^]
» ettam gtnti'

defeUum ctrcHmciJionis/AiuUm eoyHfK quidqitAm tmpedire^ J


,

i/i EPIST. AD ROIviANOS CAP. III.

3• oggannire •^ cur ergo circumctfas fuit


circumcifio ejttspofleris prodeffe pottnt ?
?

re/pondet Pau/us
vel quid

profuitomniiio multum/i^Of enim Sacramento teflAtus


eft AbrauAm ,/e quoQ^ circttmctforum lud&orum patrem
eJfe,modb pAternito/s ifla re&^ Aflimstnry non ex CArnali ge-
nerAtiontfedmitatioH€fidei,^^uan Abrabamtis etiam tion
circHmci{iis babuit : (f bjtc eflpntentia %erf 12* ubi Abra-
bamtuiDocAtur Patercirciimciiionis nonijs tantum,q ui
funt ex circumcifione , fed & ijs, qui fedantur vefti•
gia fidei ,qnx eft i)i prieputip Patris noftri Abrahx.
^. quarta objeBio proflfiit ex tertia : quirfre enim poterant
Jud&i^ cur illa filierum Abrabami condttio ex imitutiont^
fidei oiftimAndafit : ad boc\reJpondet Apoflelus )». i/. quia_.
non per legem promiisio Abrah2e,aut ,rerninis|ejus>ut
mundijfedper juftitiam,iidei,^i/^,yi^r/i-
ha^res eiTet
bamnuUisopenbiiSynHllalfitJiJsnoiimomA, quA aiiu^uinin'
pgniieratfpromeruittUtipfitAm multA tAmj^\prAclArapro'
mitterentur^dfuitmsrADeigrAtiA, quAm poflcri non^ &
pio quodAmnteritOtpdjureb&redUAriopcrfidem coficutifuf,
Expre^ enm/criptum»non obedientiAm AbrAbAvtiy qtiApa'
ruit ^ocAnti , nonjpem non pAtienttAm , non cotitemium
.,

rerum mundAnArumy fid idtAntum unkum-^qHoU C R 6D /-


DIT^ reputAtum ei e£e adjuftiUAf»,
£x bAcpofiremA ludAorum objeStisne nafiitur Sextum ar*
gummtum , petitum ex ioco cOgnatorumyhocfenfu Ex quo :

AdiptJcimur.hAreditAtemfiliorum Dei, ex.eo] (tiAmjuflifisA'


\mur, SednoH£xUge^dfide ac-cipimtis bAreditAtemfiliorum
Dei : n^mper juflitiAmfidei femtis fumen AbrAhd (f
b&redes promi^tonls v. ij, Ergo non ex iege ^fed fide juftu
ficAmur»
Hincoriturfeptmum argumentuM,pet'ttum AbAbfurdo^
qmd
,

f EPIST. AD ROMANOS GAP. III. *7J

ejttfjd cofjtinetur conceptis ^srbis y>.\4. Si qui ex lcge 1 uiit,


ha?redesrL]nL;,exinanJtc5en:fides,abolita promifsio. boc
f efi , (tbAredita^ piiorum Dei e ex optribus Ifgts,featieren-
tur bAcduoabfurda, /. fidem ejje nuUam inam fidfs (f ope-
ra /muubfefe toUunt^ficut tnfra oftenditur Rom \ ii^ 2. pro.
wifuonem Dei e^enuUaw^tjuta promi^ofaoia efi anie ctr-
cur/fciponent : ergo reddtta ei pro^ter ctrcumctfiontm Ipel

operfequentia,prontohAuddtbl€fmtfru(trane aue- \

rnm utrHvt^ cum e\>identer ahfurdum fit^ fequttur^ hjtredi'


! tateffifAfor-Ti

\juftification€mnoflrAm^itndetfl haireduas
fidei tribuendam effe.
,
Dei nonejp. ex opertbus (ed ^de ,(Sper coHjtq^ueKS
operibus ffed

'
O^avnm argumcntum pttlutr contrariis ejfe^thus le•
gis ^f fidei ;, ^u^odiram op€ratur,fJon opera-
if tjocfen/tt
.

eurvitam ifjnfiuianj, Lex tram operatnr v, /j, Ergo noMs


Wam ^f jnfiitiam, Minorevt probat c9ntrArio J^nfu : ubi
enimnan eil iex jibi necpr£'^Aritatio ^quafi dicae y ubitranfi
grefSio legis efl^ibi necejfkriofequitur Ammi confternAtto (f
trs. diVtrufenfai, quemadmodum penes illos, quibfis lex UtA
noneft.Jummaefl ammitranquiUuas ,ltch CAjquA /exabali'
ii^quibm Uta tfl,reqriirity nonprdfliterint^
Nonum argumentum petitnr acertitudmepromifiionnm I

Dei ^boc fenfiiX ^uicquidpromi^ioneigratidtfacitccrtas


(f immotas^id cordm Deo nosfacitjufios. Non opera,fed fif
deifacitpromiftonssgrnti&certaa, Ergo non opera, fed
fidcsfacit nos coram Dtojufios. ConfequtntU majoris patet ,
qutajufittianoftra pendet premifiione Dei mfaUibtli, ttt

tf. ij. Minor perfe mantfeflA eft : qmA, operarif


proba^erat .

femper in dubio bArent , num tantum pr&fliterint operum


quAntum nd confequenaAmjuftmAm fufftQtAt , fiquidem le-
OAm gem
^-f EPIST. AD ROMANOS CAP. IV.

gcmimplerenemQpotefl. Relm<juitHrergoc'4'9cinfio ,qut ex^ ;

/'^i'y,/6.Ide6ex fide,ucfirma Ht promifsio fecundum., i

grdtiam tniai iemini. I^ift n&tanda phrafis , promifsto I

jecundumgfatiAm^ boceflygratuuofaild ,feu pr&mifiiogra-'


t't£. z.deftripiio fuifjeBii cui f^ci ftt promi^io,f2imirion amm
pmmi^non ei^qui ex legejolum efl,Jed ($' Chqui exfide efl lx/-
omntHm ndftritm i,(fc. ^^j^ibus verhn tO'
brahsyqui Paterefl
tum mundnm conjHngit tAm eos^qiti exgemilitate fHnt^quam
lud&os^omneseijfubpromij{iom ida(Jn te bentaicemur omnes
gentes)contineri indicat,modb babeantfidem AtrabA inbc^
Ksditium lUndfimeti : bos enim re^eiiu Ahrabam Pater rh-ul-
tArttmgentmmfuit conftittUus^ Genefiyj^. non Jolum^qutA
tepHlimulsi ex iumbti ejiisprodierunt, loerum etiam , quia-»
mnlti popali fidefii Ahrab^mi tmitatifnnt : idcirco dicitnr
P*iterommur/t nofltUr/iy antQDtumjC/a credfdu bocefl^pa^ :

terfidei)nonnatHrs.noftrdL,cujiisex€mph mbi^ ad Deum ac- \

,
cedere licet. At^ bacoccAfiom in/pergit defcrtpttonem Det^X \

pr£Cipui6 iip^ribiis TroMnyiVvvjnoti fS. :b^ncqued \

Attmet, dicit, Dcum viviiicire movtuos jboc elljgtKtties ex \

^iritHaltmortepectatirefHfcitAre^q-wadiiiam , att Deu vo-


careea,quaenonrunt,caiiquam ca,qivx (wv.iMc efty
nutu omntAcondere ex ntbiie^intsrprete iipifioU Heh.ij
At^hAC defiriptionefii^ulpotentum Dei dtgitoquafi £4 ,j^

vointtine dubitartmus de promtjsionefiluttd nofira. pde ap*


prcbendend£^ quiAal• eo prefUia efi,qHiuna mom^nto
«mnia mufare^uno nutu omma^rodHcert ^
creare et antea nnf^iam
apparuermu

f^ra^
f
EP'tST. AD ROMANOS CAP. IV. Vi

Paraphrafis hujmpArtis,

pT Iiiec^qiieehailenusdejuftiLia fideivobisprobavi,
vos mei Romani,adeo vera funt,ut ncmiiie pror-
fusextra hancrationem jufl:ificari,vere vobis adfirma-
re pofsim. Namiiquiipiam eximenduseiTct ajiiftitil
ndci^iiquifpiam ex operibusfuain apiid Deumimpc-
traiTet jufticiam, Abrahamusiancciiet,Patriarchauo-
fterfancftirsimiisife religioiifsimus : fcd nunquid eum
juilitiam invcnifie arbitrcmini, vel in circumcifione
caniisvelinalioquociinqjopere?Fallimiiii fani, fi ita
fetttitis. Namiijuftitiam coram Dcovalentem habe-
ret exopcribus,potiiiiretutiqi gloriariiii judicio Dei,
acfi quid adfui juilificationemcontuliiTet
\ fed hanc
gloriam omni homini fuperius ex fcriptura prscise
derogavimiTS, Qiiainobcaiiiram Mofcs cxprefsc tefta-
tur,fidem Abrahami^quam habuit piOmifsiunibus Dei
defeminebenedid:o,impuratam ipii fuiile ad juititi-
amrquodfifuit imputatio fideiigratuitafanefuit.non
«leritoria juftificatio. Deus cnira ex mera gratia impu-
tavit AbrahainojuftitiamMefsiaijquamipreinrc _*|
habuit ,fcdvera fidein Mcfsiam apprehciidit. Ec
JiQC cft , quod Regius Propheta David bearitudi-j
nem&jiiftificarionem hominis defcribic, q,u6d con-
iiilat in ecqiiando juftitia Chriftiimpiitaiur per fide
etiam injuftisj&vicirsiminjurtitia hominum impiita-
tur Chrifto in rcjiiftifsimo, qHifu^ innocentia ho-
niinum noccntifsimorum peccarategit,&iicgratuitam
corumremifsionemimpctratiitaut jamincrcdentibus
piOiion fjdishabeantnr. Iiiilitiaigiturper fidem iniii
piitata^quaiis Abrahami fuit,gratuita eft,noa ireri-
Mm 2 toria•.
2^6 EPIST. AD ROMANOS CAP.III.

toria,idquod&circumftaittiaremporis probat icertu


enimeft, Abrahamum jiiilum fuiflTc pronunciatum,
anteqiiam circumcideretur ergo non per circumci•
:

iionem juftificatusfuit :ii non per circumcikone, crgo '

nec peraliudquodcLiiiq^ opuslegis ^ iiquideni lud^is


ipiifmetfateiitibus, circumcifionis obfervatio opus
fLiitlongerandifsimum&religioriisimum. Neque u•
ineii propterea circumciiioei fuif iiiutilis: nam ctfi
noiiad collationem juftiti^ ei profuit j profuic tamen
adobiignationem juilitisjam antecollat^;debebate-
nimeePateromniumfideiium,tamIuda2orumqunl
geiitiliumi ideo jiiftificabatur ante acceptam circum
ciiionem,utciretrpintualis Pater gentilium, noii cir^
cunicirorum^credentium tameniiieuni,'irq,ucni cre•
didit Abraham: ideoaiitem drcumcidebatur poftju•
ftificationem fuam, uteiTet teretiaxii Iiidi:orum cre-
dentium promifrimi mundi Mefsiam
in qu^fane :

promifsio non eitfaclalegem obfervantibus, fed cre-


dencibus. Fides enini iliudi^-^^vct; cii, quo&
|)romirsi(Xiem grada? & ha?reditatcrii vita^ setcrnie
adipifcimiirjqiic^iadmodnm Abraham noii iiii: iide
particeps fadus^fl: ieminis tam copioii, & m eo prae•

cipue feminis bencdid:ii& ha;reditatis arcemae, Quod


filegem obrervantibusfada failTet promifsio,& .^
promifsio fa(rtafuiire£irnta,quippe qiiae nuliam coiv
ditionem operis includit , & ante circurnciiionem,
quin&anteqiiambonioperis iillum eXtitit indicium,
fa<fta fuit : &
fides fuiiTet in Abrahamo fupcrvacancaj
fruftraq^praidicata/quodciiinl opefibusdebebatur vi
promifsionis^noufidei fuiflet adrcribendum. Manife-
ftumergo eit,noncxobrervationelegis,red obedientia
fidei
EPiST. AD ROMANOS CAP. . i77

/^braharaum jufl:itiam apud Deum fuiiTe confecu-


fidci
tum. Hocipfum natura lcgiscomprobat. Legis enim
iionjuftiriam homini conferrejfedirx diviniE fen•
cfl:>

fum&coniternationeminipnus confcientia excitare.


Qu^emadmoduinemm,quiiiiielege funt^terroie legis
noiitenentur,iicc metu cransgrersionis perccUuntur.•
ita.qui legi funt obligati,ex transgrefsione legis nou ui- \
iiiramDeipcrfeiitiicunt. Qiiid,qnodjuftitia exoperi•
bus legis petitanunquamratis tranquillam reddere
porsitconfcientiamPfemperenim iii dubio lelinque-
returaiiimushominispij.an fatishaberet opcrumbo-
norum ad fui juitificationem :fiqiiidem multa inci-
dunt, qiia?bona etiam opcra faciiuit impcrfedaUilis '

aiitcm foliicitudo noneftinfide/quiefivemagna cum


confidcntia,fivealiqua cum imbecillitate Chriilum_>
apprchendat,2Bqualitertameiiutrobiqne juftificat, Ex
quibusomiiibusconciudimuSjjuilitiamex fideiiiChri-
ftum confequi omncs omnino,qui juftificantnr, qui
proptereafi-Iij funt AbrahamiPatrisomniumfidelium,
coiifticutiaDcoohinipotenti, qiii cum ex nihilo coii-
dere potneritomnia, poterit etiam ex peccatore facere
juftum,tanquamcx mortuo viveHtem,licetnulla pec^
catoris opera,quibusillamjuftitiaminereatur ,inter-
Venerint.

QuEeftiones exhac parte


Capitis•

QJl JESTIO L
Cumfides AbrAhjtmi
Mm 3
exemlAumfidei
'
27S EPIST. AD ROMANOS GAP. IV.

YiHmquidf^Lfnm eritpejuodnO'
juftificantisi

fir& docent €€)23')66~


ohje^um
adiSLquaiuvn
fideijuflific^ntis ejfe

dngeltj promifsion^m de gratmta remif-


peccaidrum propter Chrjfium : fiqui-
dem Mofes non diciu Ahrahamum credi-
dijje ^hi per mifericordiam Jj)ecialem re^

^'bT^f^^^if^
p^ccata,fedpatrem fefuturunu
multarum gentium exfilio^quemfihi cente-
nariouxor nonagenaria (f fierilii pr^zter
p)litumnatur& ordine parituraejfety utlo•
quiturBcUarminmlthj, dejuflifxap.S•
Fidei ob)e£lu« Rejp. Ftdesjufilfcans efi ^ notitiat^fidiHU : quAtenuf
netitia €^}]€ loco b/ibet omne Dei verbum ,cut ajfenitr
turyfedhGcpaBo nonjiffiificat : quatentts fidHcia efl^objeolum
ejiis eft promifiwgraiuit£ remffifonupeccatorupropterChri
(him,quodproprium^S AdiquAtufidH jtffitficantis ohieBum
dfcttu* : ejm enim ivttiitujuflifixatXOncediwm igiturt Abra^^ -

bamum credidiffi prom^otfi Dei deft^fceptiovefiiij ex nona-


gcnariA Sara ffuU emm objeBum fidnt tcta HIa Dei concio
depnfiniia gratU^fua defiiio in extrema fineButeJujcipu
endo,d£multipiicAtionepofleritAtisfii£^de beneai&iottel hic
emm ftin duhmn y>ocaffet^jujifficari >wn potuijjct UHierim
tAmen non e&rmr. objeciorHm gtneralium inttutu juftificatm
fdit.pcuti^qui noncreditjDcumcondidiffe mundum ex m^
bU(j\no^jiiflffi^ atu^-^ftquidem (f D£mQms^iiudcredunt :fed
fnip aiiqhidjp&ciA/s (S pUnefinguUreiyipromi^ombm iUiit
ntmtrum
EPIST. AD ROMANOS CAP. IV. lip

nirnirHm ^. femintsbenediSli yin quo betiidkendA


rant omnesgtntes^ Hac erat qttafi arx promijsionum divina-
e•

rHm^qHamcurx>fidtl•ptCloreapprthndtret , fib:^j Tf.eritMTL•:)

futnn iUitts ft7nints a^p/tcaret, hec tpft imput atnm fuit adju- \

flitiam :iS bocfuitproprimn ^


adiejUAtufidt; cljiciHn.Ci^ '

t€ra vero omma,qHi:ftmui credidj,fuerunt parttm exercitia


fideijufltficanitsi pariim confirmatio jflncs fiJu : riam ideo
tredtbatife , Itektjtmo confiOiu, fiifiepturitm Adhuc fvbelcmy
ideo aifiderio quo^fobo/ta tenebatur^ui €X Juofanguirie haOe-
rct pignm veyiturtjalutts ,^od atitem JbrAhamt fidesprjtch
j

pae m iftapromi^ione rejpcxeritjcmen benediSlum , {Mbcnnis


teftes ducs omniexcepiione majores xprmum Cbrtflu»quiju^ ^

d£is Adfcrit , yibra.hamum grfiiJjJelDidere diem/unm,eum^


'indtJfeleb.StS^-qffod/ane de tnttiitu fidei mtelligendunL•^
ejff^exira conerol;>erfiam cfl '^undefequttHryAbrabamumnon
jAlitmext^rnis tUis ^ temporAlibiis promi^i^ fulem babuijp^
fed(f infimeniliudbenediiium crcdidtlfe :qu§ fiicit iUudt
quodtn textu Mofitico coritimtur^ Ab^^abAmum iredidijfc non
Deo^ut babet Latina vtriio, fedn)^>*':^i» Deun?,quA certA
fiducWtnMefshtm tiota efl. KUerieftis cflChnfTt ApoftolM^
PaultiSiquipromi^iomm tilam adje?myt bettcdi^uni expnjse
reftringtt Gai,j^i6.biaverbii:JbrAh£ diBafimtpromifiioneSi
^ femtm ejusino didt/JT [emintius.quafiin rhHltis^jed qttafi
in unost^femim ///<?, ^ri EST CHRIS 7VS, Hijce ujUbiis
ad/hpnUture Pont!fiiifs eJAuica PereriuSyatjp.2,tn cap.4,
JRow. KUM» 7. biif i^erbff: Dicere lk(t ,fidem Abr.ibai,
qtiam
car>ia/t
in iUo Genefis Iocq Uttda^ fc ioiur i^non felum fu/[/'. de
mulfiplicatiom fe^hminyfsr^um f>iil]•: eAm prajcipue de uno |
^^

illo fcmine Abrahx, in quGbencdicciida' ^^'^"^U^


ipfius
omnes ^tt'i\id.vtfe ,'^ f^^at Chnjtm yUt imcrpreCAtnr
FAtilmm AaG^tL '
aidefmtiebat vettrti thbr&i,
tmtcm/i
\ .^
•^i ^ L 1 S T. D R S CAP* III.

•» u'7!aim iUiid fimen K^hrAb& ,perquoabenean€77d&€rant


>5 onnes gentes yf7on altud fore ^quam MefiAm^ tntellfgentes
j5 atq^ interprctantes AfyrAhxm porrb expiicata atq^ exprejfam

,>

„ finunt vsrbA
uilpideret
ilia -.'
fidtm Chrtjii Do'-^im
hnbttiffc
lob^

diem meutn^^stdtt
g.

tji g^ivjjiu
^dnl/Uare nos
Abrabam
efl,(^c\H£c
mmime
exnltaVit^
ille, qii£
,,

y, repet^t ex iji ,ju£ in Genefmfcriplic dijp^ ^^mcap.i^.nuyn^^o,

^
uhi ettam Vion obfiure faieiur,fe ifta ex aiterim Pontfficijji. ri•^

,
ptoriiylbom^AnglkicommentarijsiHGinefmfiaffh muem
atunt.
j^
QJl^STIO II.

Qmi Patdm diciu Abraha?ncredtdtff<^


Deo ) Mofes in Hehr&o :ita exprimit:Ti\jr^
Denm-^numquid ergounum
\t^'r[^credtditin

if idem efiiCredere Deo(^ crederemDeum,

Re/p, efl difiw6iio iftarum phrApum ^credere


. DetiTfi , credere Deo , credere in Deumy qUiir/i l;>id€re Ucet
Apud LombArdum ',^-. fentent, dtfl^ ly» FimdAiaefjtum bujus

\ dtflcnBionis videtur ejfe loh. /^^/«^/f ^^» ubi Chriftus dicit ad


CredcieDeo* PbtlipDum: non credt£,quiA egoinPAtre PAterinmeefl^ ^
Dcum, bocefl^credtreCbnflumSeu eAtqu^de CbriRo dicimturi (f
tterumyerj.ii^non credi(iswibi,cjfuiA sgom PAtre (f PAter
inmeefl^hoccfl^credere Cbriflu^fewverbis eius fidem habe'
rej vera quA locjuitur tS iterum 1>. 12. amen amen dito
ejje :

i qu£ ego facio , (f ipfefAciet. Eih


"Hobisjqui credlt in r»e,operA
ergo credere Denm^fcire Dsum effe^ ea omni* , ^ de Deo <^
infcriptiirU dfirmaKiur^ejfs lapienlem , juftwm , miferkor'
dfm,veracem->omn'ipotentem , creAisrem cscli (f terr& (fc,
- Rejpl•,
EPIST. AD ROMANOS CAP. IV. !<?/

KefpiQit ergo b/Lcpbraps tz ^vcu reu Credere Deo rejptctt di-

(f faoia Dei.eAMtwiruTMproveris bai>ere^qu£y>erho Dei


cotinentur^tAnquamabipfo Dto profecia^ qnod fallere non
potefi. Ee b'i dtto graduffidti etUfn creaturis cornpetunt : Stc
enim (f fanoios e(fe crcdimtu
pUciicr , quicqutd ejfefcimm ex
iS" catbolica EcclcftaWy (f
caiifts fui^^ita effe credimus
- \

fic bQmimhm creatmus ^etiAm ijs^qui tnicrdum faUere (o-


(f
Unt : carica^ enim omnia credit. Sed credere in Deum ,efl
fiduciaminOeunt coliocarceumg^ut dilcBifiiwuin Patrem-»
ardefiter invocare (f diiigere : ^
htc efl fammm gradns fidei^
qm tn Deiim (oiiim fertur^ priores duosfimttltnciuditMon
credtint Deum EpiCHrei , qui Dei proVidentiam abnegAnt
PJalm. 14. non credunt Deo^ qui verba (f ejiis fub

radonifincudem t}ocA?it inoncredunt in Deum , qui dejpe-


/
TAnc m
Adlpcrfis , Aut cAr%tim ^onunt hrAcbiuw fuum Je=
remA2, Diflm^icne bac inprintis deieciAtus fuit /liigufiinus
multis in loct<s itA enim fcrihitferm ///. de temp. Aliudeil•
: :

cred^re Deo ,Almd credere Dcum Almd cre-dere inDeum,


^

Credere illi , efi crcdere VerA effe , qut, loquitttr : credert^


iStim , efl credere^ qtitA ipfe efi Deus ,'credere in if/um, di/ige^
re iUHm.Simitia babet traci.zp, in loban.^f in It hr.de <cgmt,
CApj7» 'Vhi notAJidum eflyquodpbrAnpormAm)
'vers. \>itx

credereinDeum ,defcr'ibAt per AJfei^utn dtlenionis ^non


qHafi pduciAm excltidat fed utfiducCAW AbeffeBu defcnhAt \

quiafiduitA abfjj VerA dileBione Dei vaha (f bjpocriti


cA\ts enim inD€Uverdnoncred'tt,quiDeumodit,Et boc aU-
bi vocAt Auguflmus adbirere Deo : boc eftycredere in Deumy
inquitycredendo Adb£rere\Ad bene cooperAndum operAntiDeOy
inenArrAt.PfALjy,
Huic dtftiHBioninonwtlia ebflare viderrturyqns. nedubi-
um rtlinquAnt Audttoribtu, explicAfiddfunt. Pri u (?ft, m m
7{n ^tiod
2SI EPIST. AD ROMANOS CAP. IV.

i (fiiod reperiuntur lota^in quibiu pbrafis pofirema ettAfanoiu


tnbtuturyUt ExodA^yi\»timuUpopuius Dominum ,^ trt*
diderunt tn Dowunum , (^ in \Jiiofiit fervum CfUSt ut babei
,
^
Hebr£!U textm ,nvtfO^^ ^^yn^a : C^ t<>, p, nudiAt populus
(f ift te fredAfy^:i^W'i ?]? ; ' /^». w6. (f crediderunt in^
verhum ejtts^ ^^5*12 (fc, Sic D. Paultu iandat Pbiiemonis
fidem inCbriflMfn & in Epifl, ad Pbilem.v, /.
StcMndiUm efl-^quod (f iypocritis iUud^tribuitur^quodcredi'»
derintin CbriflHmyC^mtamenomnifiduciain DErM caruei
runtMt Iobj2y42. ex principihtis muitt crediderunt ifi eum»
fedpropter PharifAos Hon cofifittbantur^ ne e SjnAgogif eijce*
rcTstur, Tertiu m efl,qM$d illxpbrajes^ credere DE 0,(f
credere in DMFM, interdum permifcentur , £5* ut Wo^wjtts•
^ -aibabcntHr, Sic lob
credit ei , qui mifit ,
:
s > ^4• qHiJferburn
me babet 'vitAm dterrtAW \ VijfAf» vero
meum audit, (f
a=
tervam A/ibiijs tribnityqru credunt IN EVU »Job. 6^40, fic
Ulob.s^w.qm credit in Fi/iunt Dei, teflimomum Dei bAbet
in fe \ quinen credit filio , mejjdacem fAcit eum , qutA noiLj
credit m
teflimonmm, quod teflificAtm efi Dem de fiiio fuo,
in quolocot€rtiHsgrAdu^fidettrtbu'i videturlperb» feutefii"
wtonio Dct*

Adprimum dubiuni ^fiiendttm efl, in ^UcgAtis tocis itX'

odi (f PfAlmi effi HebrAismum. NAmprapofitio Bctb


fempcr idem efi ac IN,boc cft^no notat fimper effeoinfiducU
inaliquem^dtumdtmumyqHAndo objt^ium fidHci& efihabl•
le:tAlio Autemfolus Detis efl , qui ^AkdiiiMm pronumiAt
eum^qut confidti bomitie Iir-4tft j. ideo LXX,^f prster
bos Latinus interpres , reBeyerterunt inExodo ^cfcdide
ruiicMofijy/i^Wipopulus tibi crcdat. l^AmcredimnsPAuid,
non credimw i^
inquit Jugufl, trAOi; 2p,'m lobAnn: Jed
'
PAuium^ridimui Pitro\ fid npn indtmHS in Petrum : (f ;
,

EPIST. AD ROMANOS CAP. IV. t$3


r.
I
tr^B ; 6y. exprefs^ fcribitnon mfiineumejfe credendam^
,
\

qui Dem eft : ita emtH habentejm zierba : credue^int^Hit Saii

'uAtor^in Deumf (f w me creditt ; c^nfequtm efi emm ^ut ,


in Deum creditis^(f tnmetredert Meafu^^uodnon effii coh-
fequcm , Cbnfttu nen effet Deus,
tmptA Cf Abfirdaefi docirma
fmB, beat.cap. 29, eumjui fanH^s
(.^ ^UAfrf2tentta flantef

intfdCAt
Jcnbtt iib.i.de
, ttt fiuj^os (f
AmiC9S Deiyfii^ modo in eossredere debere^ (f eis fperAre m
utinpAtronis (^c.efle^iddem AquAlu cultusycredercmAli'
qfiem,& adorAre eumjed ucerg^tmpie tribuUur homimbtis
ejUiA foii De^ competit. Fatendum itA^ ( ^pbrAfin banc,
credcrc in aliqucm,f««» Crs^turio tribuiturynonfigwficAre
pductamyfkdeomcidirt cmnAlterA^credereAlicuixitA Mofitf
c&tcris creditur^ut Legatis Det, PauIus SpiftoU m
AdBbilewuntmconjungitquidem Cbriflum (f fAnBos , fid
non dicii^inutrumc^effi credendumjfid duas PbiUntontslptrm
tutes UtidAt yfidcm & CAritAttm X quArum Ad Cbriftum^
bs.c Ad fan^os referendA f/?.
Ad [ccnndttfH dubium fiiendum efl, loqui de ys^
qui ex gnisperfpUiebAntyhunc<quem AudiebAnt ^ejfe CbrU
fium HabebAKt erga imtiuM verA fidei^quod ntettt externi
.

pericuH, (f mHnda»£glori£ fludio mAturefutt interceptuin :


itAenim deiSis feribit Jugnft. trABt^i. in JobAnn'. y>idei

tty quemAdmodum notAverit EvAngeiiflA & improbAlDtrit


quefdATrt^quos tAmenineumcredidiffe dixit '.qui m boc irj»

greJlu prQficcrtntiAm%rem quo^ bumAnaglcriA pr9'


fici€ndofuperArenty(f€.
Adterttum dito; difirimen iliud GrAfis nonfifffper \

9b/er\)Atur^fedJi lAtinis Ibeologis rtceptum efl. ^odautcm ^

pbrAjis HIa^ credire D B* D6FM, interdufn ptr^ \

Mtfientur^ mirum fjon efi' nAtn tcrtitu grAdm fidtt pr£f I

fupponit Jtcundum : nt^ entm credere poteft in Deum, qui '

Nn ycrbo
,

iS 4 EPiST. AD ROMANOS CAP.IV.


'verb* ejiisfidem non bahet : trtbuit ergoftcundofidei gradui
idy quod tertij proprium eft ,perufitAtam fcripturA Synea
docben : ficutt Efa^^i^n.fcientiafeunotitiaChrifiljufltficare
dtcitur , ttbtftmplex notitia intelligi nonpottfli talis eKim^
etuM DtAbolio tribiutur , fedfiducUlti notitta CHRIS TL
Jn loco lohannis ex priore cap^ /. mbtl efi obfcuri
namcredimus infilium Dei ,€ollocantes in tplumnofirAmp'
duciam 5 credinjtu etiam tn teflimonmm DH , de filto fito,
nontantumfcientes^ea^qUAdeCbriflo diUa ft*nt{terA ejfe^
fid ^fiducialUerineU Adquiefcentes, Jntertm tamen di-
fcrimen bocYHanetf^uod propyie l>srbis Cbrifli ytei deCbriflo
credaturadfenfii biflorkotifuod ^ impij fMere poffltnt j //z_»

Cbriflum autnm credatUrpiena Anmi fidncia in ipfius merUo^


promi/^is i^ faciii fnAviier Adqniefcenie : qnodtAniHm eil
'^ere fideium, (fit

QJIJESTIO IIL
CurAhraham exjufiiiiaoperum nt4U
lam habereigioriamapud Deum , utfcnhii
Apoflolmijer-zxum tamenfintopera homi-
nis rcnati qu^Deo dt>lC€r€ non pojfunti
-^

qmpfe qua exfide profeoia ?


Re/p, Etfi Virtutes hominuni piorum fummum ffiercAn'
tur bonore tS deprAdicatione Apudbomtnes tAnquAm optimH
inbocntHndo prAmium, quod fcriptura pr£dicAt Sap.^y /j.
jupocai^4yii.(fc.ApudDetimtA?nen nullAm bAbere poffuni
glortAm tqHAtuor de i.quianon funt bommum/edSpi'
riiuj SAHOiioperA^cui omnis corum bonor^(f gloria injehdunt
debetur,i,Uck tenaiiSpintui fan^o coopereniur^ At^ idto I

pAr(icu\
:

EPIST. AD ROMANOS CAP» IV. 1


^^S

I ^4rt'icuUglori£ad'tpfos redundare iDideatur itAmen nefic \

'
^uidemgloriAm habent apttdDeumyqma »perA ilia vaidcfunt \

tr/iperfeoia , mulcisa^ vitijs contAminAtA^ ncn efl emm bomo

jufius interra ^cjUifacfat bonum (!^ non peccet Eccl :j^ 21» :

i» etiAmrenatornmpeccAtaplHrAfunt^quamloirtutcSyquA' j

rum dccormiiltitudine deTttiornm obfuJQAtur nAtn : (Si juftiis

in die c idttfepiies ,prov,2 4^16^ (^ delioiA hteUgie


(jups /.
ip , i/. 4. cfUtA opera juftorum ettAm perftBt^ima JAW Ante
fuiftdebitA^tefte Cbrifto Lt4Ci\j,w, Nibil tgttur fAttAmiU
gion£\confequendji fludw y/ed ex debho bhjcquio (f fiaali
Amore erga PAtrem ccekflem^dicevtes cum Regie Pjalt^: Non
nobii Domine^non nobis ^fed nomini tuo dA gl^riAm, //\

QUitSTIO IV.

Quarjdo fcrihit Apofiolns PauUi^tfidem


Ahrahamo impntatam e[fe ad jufittianu
nmn fortajp aciiim fidei mcritorium inteU
ligit fiqmdem de homtne renato loqHttun
tn
1

quo a£iiis ille credendt caritate fmt -


formatHs?
Jta qHtdem Vontifictf hodierm hunc hcum exponunt
Refp,
Adunum omms^tS mprtmts Pereriui d'i(p,2^ in cAp. 4.Runf,(f
tH CAp.is.Gen.hi^ Iserbii : ^id efl,reputAri tUi ad jufiitiAm \
AbrahAmper iUum (f propter tUum aHum
Hoc,fciiicetifufj[l€ \

credendi^tAnquAm ex TperA (f perfevia jufltttA profeBum , ]

fui(fe^in<jUAm^eumACceptum(SgrAtum Deo, ipelfuiffeeum.


juflu corA Deo^tA Ut tAiis aBus credendi formatm CAritAte^
^ere domnAverit (ffecerii AbrAmjiflum coram DEOj (fc.
Nn s ^^^
284 EPIST. AD ROMANOS CAP. IV.
••-
Sedqmdftt iPHputarefidem ad jiifiittAm^piprik tn anAlyfitex<i
tm 6/4^%^1] iperb iflh£c,)Papiflica^ ccn/iflere non
potefl. i.enim mn Agnofcitfcripturafiatm caritAteforwaraniy
non enim cAritM fidihftdfidei caritacisforma efi : fidei veri
firmA Cbrifitu efl^quent^dts apprehendii^

(Fides POH iftformdtur c4ritdte. .quiAfats 'hahet fudm


formam conflituentemjVidelicet notttiam ChrifiifS' fidu*
tiam^ 2. quisfides eft virtuiinteUeiiuf, carit.u volunta^
tts. y. quia cari^of f/? effe£iu4 fdei./f. (^aia fides non eil
^x legti Gal.i^ \ 2. earitas ex '^'^* quiafidtf C caritat
{unt dijlfentdnea GMat. 2^%6.)

l. meritorm, imputatio fiJet fA&4


Sifidei aSiusfuiffet
non fecundum gr atium yfidjtcundum dthitiim , xtt
fuijfetf
PauIm ipfiarguMentaturv,g»jamver9 mbilagit Aiiud Kr
poftolus inboccapiteyquAm utofiendAt, imputAtionem iliam
faSijim non fecundum debitum fed ficundum gr4t'i4m^
ejfe

3. efl glojpt PoKtificiorum contrA fcopum ApofioU yqui ndn


proponit exemptum K^brAbami operantis Aut promerentii,
fid credentis'. ideofidem operibM C^ A6i'thm AbrAb£ opponit ;
Ei,qui non operatur, /»^»/> , fed credit iii eum qiii ju-
ftiiicat impium,fides rcputatur ad jufti tiam v.f .4. Si de

A&ihas fiit Qperibits AbrAhAmi agere voluijjef , bAud du-


bii non memimffet fidei^dobedKntu^AtientU if AltArum

TpirtutumyqtiibusJAm tum infigniter erAt celthris :no!Hit enim


Apoflottts in tAnto fidei Articuio per AnigtJiatA nobifcunL•»
agere.s*boc hbrAhamo imptitatumfuit AdjufiitiAm,quba
promi^wmcredidit ^jamveri relAtio non efl inier promif^
fionem (fopera^dinterpromifionem (^ fidem Xergo fides
bk non matenaliter^ue opiti>fedrelAti^k €f ergAnue mtiUl•'
genda efl, ^* Abrabam proponitur, ut exemplum $mntum-»
€orum,qHijuflificAfjtur cprAm Deo :JAm vcrb Pont^c^ ipfi
fAten-
:

EPTST. AD ROMANOS CAP. IV. Uj


fattnturyjttfl ficatteneprimafidem
er^o nc^ Uc efi. 7, deni^ Pererius .
non effc opus meritoriuf»
iS^ in cap.
jcribiiyPaHUim^cifM att,perfidtmjuPtficAribofntrjem, non
dliHdftgffifiiare^ciuam perfidcmptrl^emre Adjufiieiam, (f
^Rom.

ipfam Apprehendere, Apprebendtre Autem nan efl operis


meritofif f Jtdinfirumenti\fai]um ita^efiy quodinGemfm
feripfiti Abrabavtuhtpropter A^iHm ^liur» credendiJmSn
Deo grAtum (S acceptum^

Q_U.€STI V.
9 Ab rahamofidemfiiijfe imputatam
adjufiitiam nonfeciindum meritum , fcdjc'-
cundhm
prepedtcit Apoflolmv. ^.66
gratu Dei\ hoc enim ex-

^uoq^ mcrttoria operadiat infefejuftitiafru


promereantur , tamen fitnt dtcenda gra-
tuiia,quia principakm 'vim promerendi^
amplioremjufiittam hahent exgratia^quam
inttioquidem accipit hom9 gra^s^non ob
meritafuai
Rtfp.Hoc quidem Communecfi )!•6 Pontificicru9
quo tMprmls dele^latur Pererm z.dtjp.in CAp,4,Rofn.fedfrl•
OolHmpror/us (f inepfum.Nun^UAm enimprobAbitur , Deum
§ptribus bominufH *vim merendi Aliqmd lAvgirt volutjfe Vel
iArgitumfuiffe.Fitiofus bic bonorum operum finis , mjpi-
Amprdcepius.nu/piAm in/cripturA indigitAtuj. ^mn tinby
fiDetis oferthm bAmvirtutem trihutjpt^ i.fruflrAnea t(fet
opphfitio tmcrgrAtiam (f deliinm : n^ opirio/ti
iHn tntrces deberetur,licei ex gratia Deifini merUortA : fien
2U EPIST. AD ROMANOS CAP, lil.

cnim ori^o digmtatis ijtt^A^lusoptris mmersede dijpenfan'


dM Attenditur, i. Prdtcrea injiiffictens e£et Chrtfli «ae•-
rttttm^ auiaalta mfoiiitatempruTMerthdi^itam (3 jufiit
admttteret. 5 FaiJHm de mq^ e[[et , tjitiod PropbetJt iS Apn*
.

floii Cbrifto in fnhdum adfcribtiHt omne mtrttujalutts ^£^


tdeo dicunt ytumtercuUr catCAJfefoiurr.^ncg^ Ytrum babtrs
fociiimy8fa, 6^,purgationem peccatorumfect^e , fion pcr "
um-ijedpfr Jemetipfum^Hcbr.i^ liberatiofi€m abbofitbm no•
•5 mpetrAJfe perftnKtipfuyn Coi.i, &c^^i£ abjurda omnia
iuculenter evmcHnt,gIoJfAm P.ipijltcam nthdcjje altudyO^tiam
caujfA defptrAt& indiinm. NAmtierba Jpeftoli^S^dX^^Ti•'
motides eft imputata,non fccundum debitum,redie-
cundumgratiam, adtociarajunt^ta Aliter depravari
potutrint^ifuam iUa VtuientA g/OJsJt j acius fidei meritorim
fuit JbrAbAtKO impHtAtus, Jcd(ecundum grAtiafn , hoc eRy
qma "tfim nscrendt babuit txgrAttA \ qk£ tamengloffA tot Ab-
furdorunt tam faecunda ntAtt r ^uodfi mAxtme largi-
efl»
remur^ Dcum operibm yimpromerendi trtbuijfe ex mcra g^a-
tia; non tamen binc

do meritiim cuvigrAtia confundi poteft^ fed (


operAiliidiCipoj[fent gratuitA ,[edi[jefit
At dtcerentitrpropri^ meritoriA ; nAm aSlris non Abjigente re-
rnoto.fedpropinqm denominAcionem fortitur l kuUo ttAg^ mo'

poftio 5 et qut operAtur^ merces non imputAtur feiunditmgrA*


tJAm , (ed fecundum debitumfeu meriium, Hinc fubjttmo
fed AbrAbAmo fides impHtAtur AdjuflitiAm nonfecUndHm de-
-
j

bttumfeu meritum.Jedfecunaum grAUAm. Ergo fides AbrM


hamo imputAtA nonpQtefl eJcAOiiis meritorius.

Q_ll.£STIO VI.

Sifidcs Ahrahamo ^ ut aBm merito-


.

EPIST. ROMANOS CAP. III. ^S^

rimimpuiatHr:>fidHimedtu ac ky^nfappre-
hendens Chrifiijuflitiam:nonpotefi conciU-
ari Pauliisnofler cu lacoboy quica-
pite2,fuA EptfiolAV. 22fcrthityfidecoopera'
tamfuijfe operibm Ahrahami (f ex operi-
:

hmfidtm con(ummatam:^3' impletAm e(fe

fcripturam , dicentem^credtdit Ahrahanu


Deo9(f reputatum efi tUt adjuflitiam ?

Ke^, Vccit bk loctu ApoftoU Jacobhut nonnutli emHcm


xonciltAtwnis curam abijcerent itotam^ illam EpifleUm ex
fopi»i:/af»evifiyUiJpurtam(f AdtiUertna ,reijc€rent\ quippe DeEpidoU
qu£jufiiiiam opsrum urgeAt^quam tAnto ccnAtu exterTr.inA - O. /acobi.
vtt Apoflolus Miias. Ne^jfane diffitemur, bani BpijlolAfn
lAcobiantiquitus (.ro AduUerinahAbiiAin fuiffe^ ut AppAret
ex lihro 2* Ehfebij cAp*2\.(f ith^s^ CAp. 21, HieronyMUf\
qHo^j eAmfiii Komine lACobi Apoftoii ab aUo quodAm editAm I

ftujfe cenfet m catAkgofcriptvru Ecciefiaflicoruw^ cui fup,


fragatur Be^tiu Lutberus^AttAme cum nec Lutherfis nec Alij
AKtiquiufes E^ciefupAtres negent y ejefcriptum boc Spirh
tta vere Apof.olici,quod muUas tradttiones bominum , [ed
legsm Dei urgeat non Abs re fAciunt , qui concwJiAm u-
j

tf utfqj collAtiofjem inflituere iAbordriini^, id^ exem-


plo D,<^:iugiiflini,quim borum locorum conciliAtione ope-
rAmlocA\>itnon omnirTO^ontemnendAMiin prApAt^ tttArrAt,
EJALii^ii lib,$i»qutfi't9num quafi,y6iFuHdAmentum au-
tem cotJciliAtfonis eft , quod ^ffuprA noiAl^miis , utrunqut

Apofieliim (um cUterfu bomnum gemre Agere > FAulum


cum I
^• i EPIST» A0 ROMANOS CAi>. IV.

cum PbarifaLis , operumjuflttiam infero iuftificAttonii Hrgtn-


tibiiS) Jacohum cum bypocriru ($' bominibw Epicurtis , y«i

quidem credehantfideiji^flitiamjcd ne quidem extra ferum


juflificationis operum bonorum rAti^ntm ullAm fiabebantijed
pecc^ndi licenttam ftbi fiimebant, Pauiiu tta^j contra fues
adyerfii^ios Agit de bonis operibtu in ordine canjiirum efficHn-
tium, (ffic ea AJuflificAtione exciudtt^qma fidts , non opera,
apprebendit Cbriflijuflitiam ; jAcobM ^ero contrA fuos Agtt
d€ bonis operibus in ordine effe^oruw^^ffic eA w hominijufii•
ficAto urget tAnquam notM vers.fidei. Et hoc efl^quod D,
,

AHgufiintis in qU£fliombus diat^ PauIum hqui de fiperibns


antecedetitibusfidem^quAliAjuntoperAhgAlU^ex qmbtcs fjc-

mojufiificAtur : jAcobumy>erdde operibusfiquenttbmfidemy


quijuflificAre dkuntur^quatenMJuflttiamjam ACceptAm de*
ctarAnt (f exercent. Certumtguur ^ indubttAtum efto ,
»-
trum^ Jpoflo/nm loqui de AbrAbAmoJAm iHflificato i(S Pam
lumquidem de jufiificAtionis confecutione^lAcobum dejufli-
ficAtionis declarAtioneJeu tefifficafione^BDC fundAmentopoft'
\ t§,facile explkAriputefi•^ quomodo ApoflQius lacobus fmbat /.
1 fidem cooperAtAmfuijje operibm KbrAhami, i. fx optrtbiis -
dem AbrAhAfuiffe confiimmAtAm^^.ObedientiA AbrabAmt imi^
pletAm ejfefcripturAm, qtti dtcUycredtdijJe AbrAbatnnm Deo
£j'f . Igiturfides cooperAbAtur operibus AbrAhAmi^non in aciu
mm erati<ifiificatiii)/ed
6€^
j«fltficAtionis(^AbrabAtneftiniJAm

quAm
decUrAttonejuflitixaccepu, Fidesemm ^per
anteajuflus etAt Miixit eum AdcperA^ut exponit Tbo-
ntas AquiKdifHpfir bHnc locum ifcriptor Potjtificijs Angslictu
(^AUtb6ntic(iijudicAttis^oce^,fides MonflrAbaf opera Deu
,pUcentiA/S finem^Adquem erAht dtrigendA, Natn ut Perc
riiis kfmtA reStefcribitinbiinc locum dtfp, i. in CAp. 4. Rom»

nHm^4, euUtm^ eper&ntifidis coopetAtuf j 0* dOceris^quid A^


\ gendum
EPIST. AD ROMANOS CAP.IV. i^i
i*
gendumfit^Cf inctt^ns ad /^endM^(f moe/craTisin ager/do^a^ c«

iiiri^ensa£iionem ineumfinem^adquamrfftrri res oportet^ '

<c

t5 fulciens "Juflent.ms agtKtem, ne dtfciat ah agendo* \


<r
AhrAhAmt fiiit confummata,
defiflAt.Deinde ex opcribtu jides
-
\

fi4& quMp operafuerint forniafidet, (fffeoitis tnim non


ferrnAt cAU^Am)(ed ut DiBtf.yfim CArthAginenfisjcrtpiQr
tificiurum mn ignohUU , cxpomt quia tKagmtudopdet, quk
.,
" \

tunc Abr^hAmcrtdidit Deo^pofiniodum approbata Deo ,


ac aiifs deciarata per hoc ,tjubdfjhum fhnm parAtus futt offcr• \

re»Tnnc itA^publke (f quJtficonftimmate innstHk.quod ati'•


tcA Dco(^ AbrAbAmofcre (ulis notum fuHjAbrAbAr/ium ni"
\

tnirHtn tAntopere Deo. Dcm^ impIeCA eft illo opere


fcriptura j nonfAcrendo acmum cAm l>erAm^d aHjs quo^ ftil••

t*m,NAmimpktA erat JcriptuTA aefide AbrAbAmifAnte.


qnam nAfcereiHV lfiac\ JAm tum enimjuftificAtus erAt Abra-
kAm Gen :\z,(^ \^, tmplebAtur Autem illofA^o oblAiients fi'
l/jjrAtione deilArAtionii : exfA&o €nim iliopublice AppArehAt^
quAntAfueritfides/ibrAbAmi udcirco Datu,ci*m AbrAbam
ipfiobcdyfet^ibjecit b£c verbs : Num c§qntvi^quod timear

Dominum , (fc, qu£ tferba t ex yeierum interpretunL•»


fententtA bunc babeittfenfam notum fACtAm (f declAraio
:
Vide Auguft,
Alp^qttodfti Dirpius ac tmens Dominum. Ijtm Ante tnifTL* lib>quzft. in
Domino depietAte ^.^brAbAmiconftitii ; bocfAOtoAutemeam Genef.quKft.
J8. Gregor.
Alijsquo^prtbare voluit,ut inteUigerent^firipturam nofL•» lil». aj.Meral,
frufira dixiJfe^AbrAbAmurn Deopromtttenti impofsihttiA ( hryfoft.
homil< 47.
fidem bAbuiffe : eAm enmimmolatiom fiiif inMatthc-
jAtiofuper^Lompro% um*
bAvit.

Oo 1 QVAE-
2 EPIST» AD ROMANOS GAP. IV.

QJlyliSTIO VII.

Quomodo operanti mcrces


gratUfUt fcribit ^.^^ tamemer'
ces vita Atcrn& detur exgraiU^(^ tamen non
fion daiur ex

nifioperantihm detur, Jidatth,2o, (5'c ?


Rejp^ Cum Paulus fcribit mercedem dari operanti
, non ex
gr^tiafed ex dehito^wjtat operameruoria juBijufia efi -
gnitas ^ proportio admercedem * ibi^ nibildonatur operan-
ti yfedaacipu jufiHm debitum^ iaborum pretium ^juxta il*

lud)digniii € Qperariuir^erccde (ua» ^Hando AHtem vit4.

Atcrna dari operAntthm dtuturytunc opera noH inteUiguntw


meritoria: nuilaenimefl proportiQ aut comparatio optrum
etiam perfeoiifsimorum adinfimtumitlHd(f &ternHm &ter•
n&glariApondtu ifedopera deciaratoria'^ utita loquAr , ^us,
(nnt duntAXAt defcriptio ^
notAboininislpere credetitis, (^
&tern&vitA cAndidAti: quemAdntodum obfeqmum fiUorum
non eftmtritumpAternorumbonorim^fedyierorum h£redt*m
indkiuTfi. Hk igitur TfitA s.ternA bene operAntibus grAtuita
donAiuryjud^^mbedientibujjufli denegAtnr, Eil enim tnorS
qnident fiipendium p€CCAH igtAtiA Autem Dei vitA AternA^
Rom.(ij2j*
QutEstio iix,

Quomoda Det^f dicitur juflificdre impium


v.j xum tamen ahorHinatiofit Dommoy qui
facilhocy Prov. 17, jsEfa,ji2j?
Ke]p\ Difiinguendum efl inter impium , in mptetAte fuh
adbuc mAHentenij (f ex ilia eiuBattterH, HuntjufitficAt Da ^
mtita
EPIST. AD ROMANOS CAP. IV. ^PS

mintu in forejudic^fui iUe in judicio De$ mn c^nftftet Bfai^


:

i^S^EiuBaturdutemimpiiisexmpietdte faa , quAndoim»


phtatem agmfcit ac dtteflAturyeum^ qui nofira faSliis
jufiitia-fideli peBore Apprebendu^ Nonenim propierjuflosy
fedpeccAtoreSAC impios Cbrifttis yrewiifi mundu MAifh.^,ip
/. TtM, uoosDeo reconcHfAtfDeo gratos (f ex impijs pios
At^fAnSfosfAcit* Fnde AHgufliwa /cribit ', de Spirit,(S
iit* CAp. p. Deum induere bemmemjufluia., cum juflificAi im-

pium, Deinde difilttguendurH efl inter modos juftificAtionii


imp^, Cum juflificAtur feuAbfolvitur mpius tn judicio ,
abfyjuUa compenjAtione -'^: illAJuflificAtio feu Ab-

folutio eft AbominAtiOcorAm DcOf (f hocre^eSiu negAt Deus


JejuflificArempium,Sxod. 34*7* SAlomon ettAm dtcit , De*
umhoCrHodo juflificAreJHpumt^ condtmnAre impium i.Rfg>
Sfji^ Chm verocompenfAiio deiiofifaBAeiiiftve Abimpiop^
ve abalio^ipfiiis loco xtimcipfAJuflittA^cui JAm fktiifAiium
eftyrequirtt Abfolutionem. TaIU Tfero compenfAti» pro deltiJo
tmpij fufficieKt'i/?ime prsfiitA efl Cbriflo, quem^tum non no•
ritpeccAium , Demfecii peccAtum pr» mbki , ut tffictremur
jufittU Dei in ip/o,2.CQr.jy 21,

QUyESTlO IX.

Scribit Pfalmo^peccatajufiU
fcatorHjn ejfe te^ay v- /. cjUomodo 'vero hoc
correjpondet alijsfcriptur^locisy uhi intqui-
tatesnofiradictintHrablatA, Ofi^yS- inflar
nuhis deletoLi Efa.4^yi2. qmn (f projeola in
profHndumaru Aiich.7>f9* ^fc. iegereenim
:

29^ EPIST. AD ROMANOS CAP* IV.

e/I auferrcydeUre^proijcereyfed rem ad•


huc prAfentem operire ?

In Baptifmo Kefp. Psrpetua fcriptur£f€i3tentU efi yduo fiertinBApti'


fit reaiifiio
peccatorum
omnium peccatorum^eAW^non fiperfici•'
fhioi, remil^tonem

4c rcDuratio ArtAm Autfimipienam ^fedpten^m (fperfe^am ; ita ut nub


heminist
Ufit coHsUmnatio in his , quifunt in Cbrifio lefu Rom l <f 2,
nAturam bomini^ renQtiaria Spirttu Sanoio , qui noloos motm
txcitat 5
quil»is homo matibus praliA cQncupifcentU refiflit,
Jnierea tamen non ipfa concupifcentU penitus fiib/atA\e(i cx
bomine , Agmfcii fcrtptura , etiAfn bominem rtnAtum
expurgArsdebireftrmentumvetus i. Cor,f^y^(f de die in
diem reHolfAri oportere 2. Cor. 4^ 16. quifAne concupifcentia
infe non efi res bona nec indifferens,fed tAm waIa^ ut temret
in Morte (fpertrAberet in uldmam mortem , mfieius Tiinculu
in'tUA,quAfitin BAptifmo ^ remifione peccAtorum emnium
fillfereturtUt Juguflintis /oquitur lib,6, cont, lultAn, cap^s*
igitur concupifientiAetUmrefiduA m
retiAtis resinfeo^
dio dignA^quiA ipjA in BApttfmo rcAtufuo non efi ItberAtA
Sedbemo rgnAtm concupiJcentU reAtuper Chriftunt eft Ube-
rAtm : idctrco in odio ApudDeum ipfe e£e non p$iefl ; quAm'
pnmumAutembomoconcupijcentU obcdiret^AUt »»??^
concederet in mortAlifuo ccrpure , ipfe quo^ condemnAtionfs
Feccata <luo.
mudo dican* reusfieretyjuxtA fificundum cArnem 'vtxeritis, morie^
tur re(^a|| mim Rom.S. (f peecAtum fi confimmAtum fuerit^pAni moT'•
deleta«
tem Iac. Ex bAC ergo doStrinAJAcrofAndlA fcripturA AppA-
ret,quom$dopeccAtA tt, bomtne & itBdfint (f AbUtA prdn
fiiSt deUtA & hiprofnndum maru proje6iA^ Teda dicun*
tur Regio P/alte , rAtione materiAits , utinfcbolio loqutnmr,
boceft^quUnon mputAntur^DE^O.ut DAvidffmtipftim
txpl>
EPIST. AD ROK4ANOS CAP» IV. V/ (
(

explteai non aatempojfunt non mpuiari>eAju£ non Adjunt i

feu y ut Augupifius fuper tUtim Pfaimum exptnit , quta D(9


non vtdentur adpmnAmyfunt tntm vefltmentojuftitix Cbrijii
opcrta , ^Hodfi remo"beretur , uti^ peccata p£Pis Aternis di-
gH4 Deo confpkerentur^ Delcta :
fwblata yrerojunt, imo
inprofundHm maris reje^ldpeccAta botHinum^ratione for-
malti fquando mmirum nonpuniuntur^ no (^uafiwfetfnatu^
rhfuApAnAmnonmertanturt fed quia rewijpifuht proptel^
Cbriftum , it4 ut nuUam emnino condtmnAtioMm affirre
crcdcntt \ ita enimfcripturAfemettpfAm explicat PfiL
y/, //. ubi de/erepeccAla ide efl , ac AVertere fACtcap€ccAtU^
Et boc eft ^quod AuguflintiJ AlUnfenhit :peccAtu in bAptifmo
remitti , non ut nonpt , (edut non imputetur , iibr'. /. de Com

cupi/. (inupt. cAp24 quAm fintentUm Pentifiies ipfiaU

legAruHt in decretts de co^Jesrat. difl,4. C Non ex quo*


(f Driedojcriptor Ponttficim lih : / degrAt 0* Ithtr, Arbitr,
.

originale peccAtum in bac vttA filviiur \quidem regenerA*


BAptifnuifionutn$nfit ,{ed'Pt in culpAm non tmpa*
tetur» Hiiic declarAtioniffitfoiA du9oppomt objeiiA Pere^
rius dijp.^, incap.4. AdRom;& BeliArhmnus Itbr, 2. dejufiif^
cAp, 9. SitiBAfiim DeopeccatAi ergo non Videntur DcoX
/.

Si nonvidentur DEOynullAtgttur funt^ Namm^potefl


qHtdquAm e^i in rebiu , quodk Dee non VtdeAtUr : nec pof»
fimt videri DeopeccAtA , quantum AdculpAm » (f non vt*
dcri ) quAntum Ad patiam^ 1. Si morttferA e^entpeccAtA
in bomme^ baheret D FS odio cApeccAta , (f bomi-
nem ew/modi piudttum peccatis AhominAretur , teftc^
fcripturA odto funt Dommo impais (f mpietas tius
(f DA)>ide affirmAntt yodtfli omnes operAntcsini'
S.ip. /4.

qmtiAtem Pfai, j. H£c Pererius, Scd nuUius mofKentiJuHt


bi (AlfJli
2^6 EPIST. AD ROMANOS CAP.IV.
hi CAvtUi,
JeoiapeccAta quAre dixit

$
eratiDeum 'vtdere ueccata
tumm§dofit

^4£
propter
]
^td /. refpondei Auguftimu in enarrat, PjaLsz
?

,
ut tion viderentur,

Cbriflum^quipro
peccAtum,utnos Deiin
^id ewm
punire piccata lEt hoc tan•
peccato fktiifiat^fAii^
ipfo^

non ideo peccata non


"PerL• yinguflwi oflendunt^
vider/A Deo^(jiuodnon Adfint tfedquodnon puniAntur , Idch
adpnt. Nam 'uerha finftmnt De$ tributa mifant affeoiuM^
potius tffe^umin Dco\voce affe^usfignificatum^ tt hoc
^

VocAt/cripiurAnoViohkrvzrepeccatA /y^/./j^?,/. fi iniqHh


tates obfsry>AverkDomme ^Domine quu juflinebit ? Kon
utiojlAterepo^uni Deum.quiprutatur cordA §mn}a en.m
:

ommum bominum peccAtajcit 'tf^ adpgfiAtA bAbet in ratm


nAlifuofiylojferro hrxiy^^i.SidwQW obfervat^i-ff^/;», quia
propterjiliitm in ean9n ammadvtrttt . AdAltcrum CAVtHum
ex fiperiorjhus rejponderipoteft. PeccAta cjuidentudto habet
DeiiSypeccAtorem Atitem^cuiin Cbnflo reniiJfA funt peccatA,
n^nodit. In eoemmnon AJpicitpeccAtA^fed pAllmm jufii-
tU Cbrtfiijquo teBA funt excra Cbriflum vero (fpeccAtum
:

(fpeccAtcremodit jili efJtm operantts iniquitAtem


inljemiiqmVerom Cbriflo ]unt,p€ccatttfn quidem bAhent^
fedpeccAtum nonoperAntur^ boc f/?, demimnme^ non per^
MUtunt/edJfiritu reftfiHnt^operacarnisfHbtndc: mortificAtt.
tes Rom.gyi}.jHxtaiffitdD.Pjtuli,qtnfunt Cbrifli , cAmem
fuAm crucifixe^unt cum Vitqs i^ toncuptjcentys GaL j, 2/*

CLU^STIO X.

^ -,^
Circumcifio Ahrahami^vocaturpgnacH-
j HfiitUjam ante acceft^ : ergone
baptijmm
:

EPYST. AD ROMANOS CAP. IV. ^97

haptifmm etiitm taritum efi/ignacHtum -Seu


objfignatw ],^ non organum confereri'
dai gratu iuflittA ^idem enim oltm pr&flnit

circHmci/lo,quodhodie haptifmuSidocent^^
Augufimo libr. Z' de nupt* ^ concupijc,
capAi.
). Difltnguendum btc tnter circumcifionem AlrAbA^
mi (f Adorum^quiin infantiAfacramentum tUudAcceperunt,
"
AbrAhamo mndemnm jufiitia covferebAtur j(cdJAm A}2te col•
iAtA boc ficrAmcnto cbfignAbAtnr (^ coKfirmAbatkr.-erAt
itA^ circumcifio ejtu obf/gnAtio^reJpe^iuju^itU prtmum an-
te annos quatuor decm.toUAtA etAt etiam
: '^
co^feren'
dJtgrat£reitiincrcmenttde(f rsterorufn donortwi^^
quAcx acceptAjuflitiaproveniebant. Infahtibus AUtemyqui-
bus AnieA erat coUatAJufiitia , per ctrcumctponem de-
mam ca conferebMiir , tan^iam per ordinarmm tp^uvov » (f
jam collAtAftmHlohjfignabAtur, idco fton AbrAJbami circumci'
^iTHfumtAconferend/^Jl cum BAptif]
/to^fidcircHmcifiu cv
mo,per qusm hodie confertur DeigrAttA^ d* obfgnAturJAm
coUatA \EAm enim nec exparentum [AnclitAte^ mc ex cori
ruptA nAtivitAtcTte^ ttiAm ex Audttu iDerbi bAbere pojfunt
neceJfeitA^ efljUteAm inBAptifmo Accipiant -ifi per bAptif^
fnum obfgHAri debet.,

QUytSTIO XI.

Qmniam Sacramenta 'vocAnturfigna ^\

-
'

fignaculafidei^ numpropterea feqmtur,fuh'


flAnliam Sacramenti in fignificando
Pp fiere,
spS £PIST. A£) ROMANOS CAP. IV.

fiere^ eai^nthil conferre utentt^ficutt ,-


us fcribtt in hunc Apofi@li iocum pa^- ^oo,
/Ignificare vel ohfignare grati.-^m effe de Sa-
cramentoru prim^tro^a-nKri .undeprtnctpalis
eorHm efecliis exifiat ?

Slgnum &
fignaculum
diiferunt*
^.ejp. Accurate bic dtfiernendum efl inter duo

lula^qmbus Apofloliisnofierutitur ^ (f ^ y>0c4'^

j^nur^ (f pgnaculum , quA difftrunt , ut latkts (S anguflius,


-^,/"
Latnts enim patet ^,
ciim non omne figntim fit fignacm

cr4wentii\ fed ^
lum^fedomne ftgnACulumfitfignum^ Vtrum^
notat ipfam fubflamiam»
$ ufum (f/ruclu^ Sacramenta vocAntHrpgna
i--
Sa^
tribtiitur
(p^yig refpu
rations jub-
ftantUyVelex toto tfei exparte \ enim tottiSacramen'
tum duiibtis partthujyterrenai^ cieleflij-OifibHi
(^ mvifibiH,-
SidetotoSacramento AccipitHr "boxfti^m , fi^natum eil• ex-
tra fubflantiam Sacramenti^mmirum ^acrAnienti frutJiis ,•

in circumafone ^
bAptiJmo tregenerACio j m
ccunA Domirit
l^iVificA cumAgno Deicoalitto.^fl AUtern (tgnum non figni•

ficans tAntum , fed (f orgAtiic^ conferens beneficiA .'per


circumcifionem enimfiabat recepiio infcediu Gen.iy, per /japi'

tifmUmregeHeratio ,Tit Epbe. ^.perefum agnipafchAlls (f


.
^,

ioefJArHDomimcAmfidei ia Me^iam /iberatorem mundi confir•^


mAtio•^ (f buncpgnAtionii ejfeolttm facrAmentum AfftcfiniuY
tAntumincredencibiii. Si voxfigni de parte Sacramtnei ac-
cipitur^fctendum eft fig^A \>oc4n exterria ^S viftblliA Symbc•*
j ftgndtum 'vero rem iymflbiUm , cHm 'vifibiil iafjnen
SacrAmentAliter unttAm, Nam tfifbiUA HIa fymbl/L
eerto aflantur de nrum cQcUfimm , ettAmp in
(fCuios
'

EPIST, AD ROMANOS CAP. IV. 2^9

ecuios non incurrant. ^uam ob cAuffam Auguflimis tria in


Sacramento fignofcit : yxrbum , fgnutfj, C rem w ftgno rt*
conditam.^utd A^iud jtffit ^inqutt ,, contrA Faufluvi
cap,i4. ^f 10. carporaltA (fu<t^ SacramsntA,nifi quadAtnvifi'
btliA VBrhA,quiApmiUtudtntmg€runt earumrerum qu£ , fi*-

^f^ificanty (f qtiji m vcrbo re€orjditafunt, %ic in eoena OorHt•


nipAnis VifibilU fgnHvn corporl•s Chrifii invtfibilisqnod,

tAfiten tam certo pr&fens effe pgmficat ^quam pAnem ipfam »-


culis cermmm i fic circuwcifie ftgriuni appeilAtur^ quia (f
inipfa aftud Videbatur^ aliud intetligebAtur -idtcente Orfge"
«/. ba c tamenfgmficAtioKe (igni , d'iverfta6 octurrit fH->
/f7

SAcraymntii rcterts (f NoVi TeflAmenii. Jn iliU tAntumfunt


figna un^oLytix.a, jficut emntA in Feteri TeflAmento , ubtAdbuc
evAvt nmbrA reru-mfuturArum : in bis tfcro funt Trp^c^ioi^^'•
vec^quiAJamhAbemus ipJAifubfiAnttAS rerum.
j

^uod(r(^^'yiScf.feuftgnACidum Attimt^ illud ne^ ex toto Signacili

fieg. expArte Adfibfiantiam SAcrAMenti pertimt , [edperpcs ][J fru^um


tub AdfruRupt.SuntemmSACrAmentA omnia utriuf^teflM' Sa»raiaencu

fnenti ftgytAcutA JHflttUfdeiiObfigtJAntiA Cbriflum & onmm


ejm benefctA , cujus fi^isgratia prAcipue facrAmentA Deo
funt inflitutA. Sclewt itA^ SAtrAmentA(^ conferre iUa bene^
fictA recle utcntibiis , (f boc rejpeoiu ftgnA ItocAntur i 0* qti£
ccnferunt , fimulobftgnAre ^ (f hocrejpeolu dicuntur fignu-

Ex bf4 omnibtu inteUigitHr,fubflAnUAm SAcrAtnenti nequd*


infignificAndo confiftereyfed in exbibendo feu cbferett'
do\ boctAntum dtfcrimhieiquodin FetehTeflAmento SAcrA'^
^entAyquAtemis erAnt fignAcuU^diqu^ ac in Noy>o TefiAwentu
.^bjfgKAbAt\erAvt enim utroli^pgnAculAfidei :quAtenm AUfe
.erAfit fi^nA in ftgnificAtione ^ erant cquidem exhibiti•-

^Aifru6lus mmirum-^in ftgmpcAtione vero pArttAli erAnt


Pp 2 Jignn
VfT

^- - jw- ROMANOS
•^EPIST. AI> CAP. IV.
fign'ificAti\)ky}iim'irum corporis
qnam longifitme adbuc Abfentis umbrAm
ac fanguinis Cbri't^cuis /4«-
babtbAnt. !n
Vero TefiAmentonullAAmpliui dQminAtur ftgyiificAti& velad'
^
(^ coelcflis ^ '(? ,€»3
umbrAtio^fedutra^pArs

benefici/s vertfitme cxbibet


fibflafitiAlio

(f obfignAt^
fAcramenti^ tertena
cum omnibm fuis

Qja^STio XII.
Cum circumcifio dkaturfignumi^fh
gnaculumjufiittizfidei y numqutd rede hinc
tnfer^Hr-Jacramenta Veleru (S No^vi 91•-
dijferre^cjuoad efficaciam graii.i»
ita ut hjicquidem eamconferanti illa %^ero no
conferant fed per pafsionem Chrtfii confe-
rendai^/ignificentf
Rejp. Ira '(jfuidem ex boc loco conchtdunt ntulti ex Pofifi'

ficifs^BeUarm. Ltba,de fAir.cap^xe^i^feq.Stapietortus inAntl•/


dqf, ^ag,2 2f. Trident, Concil. fe^ 7. can. 2. (f 6. <fu£ onsma
mtitub fumtafimtex decreto C9ncilij Fionnitm Anno 14)^%
aPApAEugenio congregati ^ubi fincttiifnfutt : fAcrA^nenta
Araiqu& legis non CAtdffare gratUm jfedeAmfotmn parpAfsU
onem Cbnfii dAndAm ejfe ^figurAre -^V€roegl•s f^crA'
menta (f continere grAitAm , (f ipfam digne Jtifctpien-
tibiis cotiferre, Pererifis flu^HAt in hAc qu^fiione jt^UAm-i
in utrAmgj pArtem difpHtat eo tAmers tandem inclinAtj
\

uc dicAt , per circuwcifionem quidem ettAm dAtAm fu^jftjs,


gratiam , fed minorem , quAm per b^pttfmum > dijp. ^.
CAp. 4. Rom. quod mor e veterum fcholAflicornm de re•^
mifitonetAntmi peccati originAli^ intelligAt y quam oltm-
tAntum
ST* AD ROMANOS CAP. III.

tAntiimcircHmcipomtribtiebant-i non expdcat, Nosautem Sacramenta


utriufque
teneamusfundAmenta fcriptun ^qnibus probatiir,utr'tii5q^ Teftamenti
teftamentifacramenta non dtfftrre,quo ad eff^icActAm grAtU^ nOn differunt
qao ad eta-
AC proinde circumcifionem quo^j fuijfe ordinArmm tOud o^f-
caciam^ra*
yxvov^qno Defis uti valuit AdojferendA exbibeKaA (S objte
, tije.

fufu t^ ^
g nArrdAgrAttaLJns. beneficia^ Et t,
'verbpsinftituttonu^tibi DeuJpromifionemtUam
quidem probAtur b9C ex

tuipoji te,AddltoflAt'tm JAurAmento circumf•


cifionus^quAfivtlltre volutt, itA ut fi obflrmgeret ffe non nt^
circumaporum Deumforei ilia vero promifito grAtiAm (S^>
; Ero Deia\
I

fAlutem compieoiebAtur -y ergo grAtU (^ falus per circumcifi'


onemconferebAtur^ z,contemtoribtis bujtis facrAmentipr&di- ;

citur exclufio ex popnlo Dei\ ergoutentibm boc fAcrAmento \

grAtiaconfertur^i. baptifmtis fAcrAmentum regenerAtm


eft \

nis : ergo if circumcifiofuitt in cujus loc ttm bAptifmm ^ccef- l

fit, 4.ctrcumcifio efi figiUum juftitiji fidei^ergo eAtn conferAt ,

ecsjfe cfl^ pnfertim tn mfantibu4,qmjujhtiAm fdei neq^ ex

nAtivttAte pArentumy ne^ ex Auditu verbi hAbert


^
pe(funt, f. Si circumcifio nuUam contuitffetgrAtfAm re£ie u-
teKtibris,nonpottiifpnt DAm^at^ JoHiitba» fefe fAitd efficA-
citer circumcifione fnAxonfrlAri, quod feciffe eos iegtmus /.

SAmue/j^.i^ SAmuel. /7. Su/fictAnt h^cfufidAwentA i pluro-»


fui y>ult^confuUt D. Gefneridtjp. i§, in Gsn : quafi. 12. tb. i

i7,$.feqq. (f D. Cbemni(* pArt. 2, ex Am. pag,


y>ero circumcifiofignum

itdente explicatumfiiitg
^jignACuium\ditAtury
l^. ^omoda
quatfiione * \

QLlyESTIO XIII.

Qmmodo Abraham vocatur h^res mundi


*v^t^.cHmtayyie etterra- Chana^n duntaxat
30i EPIST, AD ROMANOS CAP. IV.

fuer/iprom/Ja, in qna ipfe ne qmdem p^Jfum


pedisohtmuity Ad.7,j?
Refp. Evincit totU4 conUxtas ^Apaflolum Paulum nou lo-

?trxus \
(jiui de

dentibus
corporali

.
aiiqua

exemplo AbrahAmi mn terrena qu&dAtn benefictA


,
hi^editAte mundi ^fed de Spirituali'
bui heneficijs,AdjuJtificationemperiwdKtiiu^,(faha depen-
Huc emm tendtmt omma ArgumentA
,

ditaiem cceUfliumbonorumgrAtis Adipijiiper fidem in Chri-


nos
piu hsre^

commenc• », Diluti4m Autem eft,quddPAr£iis b£c licrb/iJpiritHAliter


qttidem Accipic,pdidemejfe dicit ,h£redim wundi ejje ,ac
Mundus non patrem omntumcredentium ^itAut vocabuium MFNDIpro
notat folos
omnibusfidelibui in mundo AidpiAtur xNAm AbrAham non efl
credente*.
h&res^fedpAterfidelium^ tttundm igitur non potefi notAre fi-
deles in mundd\(f perfi Tr^^Jilo^oveft infcrtptura,f^Mundum
folos notAre credeniesycontranu potius doceripoteflyMundu
nunquam defolispdeitbtu accipi^ qtiia mundm in fuAlignopO'
fiMsefli. Job»2.fedveldefelisimp^s^veide toto c(£tu bomi-
nuyin quomAximapars eft infidelium, Igiturmundm boc m
locononfideiesnotAt,fedbeKeficiaJpiritUAUa l^era fidt^
accepta* Ha»c Autem appeUAtienem fortiuntur bis de :

per Synecdocben\quiA(an6ii , qui bifce benefic^ifruuntur^


ubijj tn toto orbe terrArum ptnt ^ltffufi. 2, quia regnum-»

Chnftiyquod mbifie ^fna^firitUAlibus , juflitia^


pAce &gAudw in Spiritu SAniio Rom : 1 4, /7. eft in univerfo
ftiundoP/Ai,j2,S,S' 9^*^ benefiQa b£c JpiritUAiia pr&dicAtU
one Evangelij Ab^^poflolis in toto^undo ctrcumportAtAfue'•
re. 4. qutA CbripQ^cujm Cobxredes funt fAtiBi Rom. <f . dA-

tA eflb£redie4smttndi Pft/m.i^g.quA (f nos bodie^frumur


per communionemfidet^licet locis diftttfitmi : (f b£c eft iUo-»
<fOmmuniofAnSii)rum,quAm crederenos profiumur^s• »^^^"
tur bac
EPIST. AD ROMANOS CAP, IV. y^s

tnr bac Appellafione dignitM tfpr&flAntialpiritualium bene•


ficiorHm. muHdHm^jniverfumtumommbiis fuU Mvi-
tijsm» jAitem dquant ^[ed t^ iong^tmefuperant^ o.quiao'
mnia y ^ux mundtu babetjpropriejuntfideUumipropter b^
emmprgpri^fmt cQnditaxhietiam reOie ^s titipcJfunf^Htun'
tur enimmundo^tanquam non utAnturi.Cor^j-^^iMmciUitd
Apoftoli-.ommAyxflrafHntit^osautem Cbrifli , i. Ccr.3,21»
7. qutA fcriptura fab ratitne typi rerum mundanarnm de
rtbitsfHturt ftculi (f beneficijs ceelefltbni hquiturt E/a.2^
tuC,22„ ApOCAt, 2h (fCf

Aphorifmi Theologici ex
hac parte capitis.
^, Dues hAbemusJpirituAles Patres X unum in ealii,DeH
nimirfim quipAter regene>Aiionis\nofir£ ire^enerAvit
j

entm nQS tnfpemvivam^per «}1€


Jefn Cbrifli ex-
mortuis uPetrj^^, Altsrum in terns^AbrAbAmUyqui ffl PAter
efl

imitAtionis \mU antur enim fil^ Dtifide AbrAbamiin Cbru


flum : qui AutemQbrtfltjiint^men AbrAbifunt , (^fecun*
dUm promifsionem bdredes .^^^*
^ i. ^emAdmodum lucidi^ mfiiieltbtu nihtl profuit
profAptA Abrabami^ttA fan^itao pAreutum ntbiljuvAt
iiberos cx ^sprogemtos^ntfi \S ipfifidem bAhtAntJuflm
CAr^/

€mm
fuA fide )}lVtt^H^bA€UC. 1»
^4 Ghriaeio boyninum dup/ex eB :unA inforojttfiificAtiontSj
qHS. ex€luftefftdiciturhicVt2.(f/up»CAp,^^iy, cpCijQ i^Cort
i^xgMtera tn/orocofiietU-,Ad quAm proHocare lii;e(^exef?iplo

PAuit2.Cor.t,i2.tt Cor.4.. JOfor. 2^y\(i. SedgiorcA


bAcvalet pnd bomtnes^non Apud Deum : apnd
^ huncsmm^ne \

quidem mnocerjs efi innocensy Exod. sz.&ipH I^^Jgare nobiJ\

fffm volef}(iyidmiUena ne quidem Hnum rc/po-^iuere pojfurnus ^ ]

4 luft'
,

3or EPIST. AD HOMANOS CAP. IV.

I
4. IuitChr^ftidHplicijureno|l•re^partim\rAtJoe
j
AaquiftttoKis jpartim ratione Appltcationis ; ideo vocatur /f-
bslifajuflitia noftra^ lere. 2,& ^y. Non emm fibi ^fed no-
biieam Ad<fuifvit agendo (^ pAtiendo^ Applicatiofit perfi-
dem tdcircofidts AbrabamG mputAta
: effedtcitttr ad jufli-
UAmjt).^,
j. D upiex; imputAtto efl, utpatei ex v. 4. uha meritorum
alterA fidei :iliAfit ex debite^hdc^exgi^AtiA '.lUAfuHdafnen-
tumbdbet in eo, cuifit imputAtto^tpjA mmirtim operAy quibns
imptitAturmerces: hAcfundamentum bAbetnonineo, cuifit
imputAtio ifidtn reUtione .^ efl y in COgitaticnejudkit (f
voiuHtate mpiitAntis^ cujm exempU Junt , GeneJ^^i, ij*

Pjalm. /4-^ > ^: EfA.j^^ 4, 6. (fc, Rom. S>^6, Corintb, s>


'^,

uitimo,
Dcui juflificAt impios : ergo antequam juflificemur ,
6.

\
fumtis tmp^-^nnUamitA^ "
pr&parAtionem vei dijpofitwi

I
nem Afferre pojfumm Adjuftificationem noflram i jtd ini-
\tium (^finisjuflitUmflr£ Adfcribcndum efi propofito gras
tU Deu
7, Jn articulojuflificAtionisfynonymA funt , BeAtitudo•^

ImputatiojtiflitUfidci ^ Kemifsio pescAtorum , tibifemperex-


ciuduyjturoperA 5 ^f AdfanOiificAtionem ceu effe^iumjuflifi'
CAtionis noflr£ referuntur^

J. JmputAtio fidei duo tompUSlitur ^privAtiomm tnali


(5' pofuionem bont, Pri\>At'to
efl , quodpeccAtA ,
qiu nobts /»-
b£rentyf2obis non imputantur^imputAntur autemCbrtftoyi;
£or. f, c/a,sJ' bmc beAtm prddtcAtur , cui Deus non imputAt
peccAtumt}. 8,Pofttio efl,qubdjuflit'iA nobUnon inh^rem^
\
iribairens AUtem Chriflo » nobi^mputatur^ ac fiejjeta nebis

praflitA.Pofit9efgouy3o^fHbirdeUigUur laiterum \nAmfub»


\
Uto peccate , re&afHbJequitur
^ juftittA y>ictfsim juflitiA
'

Cbrifti \
EPIST. > SOMANOS
,t^>.
CAjP. IV^. W
mm^-

'
qHibus '.
Cbrifii nobisperfidem imputata^fpOnte cedif peccatum^
omntbm liqutdo e£k imputAtioitetfL•»
inanemphAtftafiamjfid nale quidjubi toUitMr ini^uitAi , i5*

donatnr juflitia. 2, prAcUram ejfe permutatisnem , quam


Bctu nohtfcum infiitutt ; nAm quod noflrum efl Malum ^fiito
,

imputat\ quedfiltj efl bonum , nshis donat ; neutrubifubjsdti'


y>e MaretyHec malum C brtfio^nec bonuih nobis , fid pcr im-
putationem titriq^ cenferiun
^. SAcrAmentAHonconfertintgratiamexoptrc uperAtt
Uientis , aIUs AbrAbantus ettAm per circumcifenem de-
mum AcceptJJetjiiflitUm, quatn tAmen hAbuit\am tHprii
putto,
10, SinguUris Dwhnitat eflyqui nofirAimheciUitAtis
grAtik l^erbopromtfionU Addidit figillAgrAtie'^ quAltA erAHt
tnpromi^iombas rerum c^rporAltum ^partim mirAcuU ypAr*
tim aUa qujLdAm fignd^ ut Arciu eosleftis ^confirmAns prn"
piifionem NoifA^iAm Genef 9. veHus Gedeonis niodo yiV-
cum^modo aridum JudicJ, nmbrA borohgij retrocedens Ad

,
decem Imeof /, j/. (fc^ in promt^^nibtn JpiritHAlibut
font fAcrAmentA confiAHttA re terrettA (^ qutfimul
/uTHta obfignAnt grAttAm mifiricordiam^ Dci j^ccUkfer^ in
'vcKbo generAliter promiffAm,
Ut SAcrAmenta. ttflificAntur & CiftfrfMAntfidem :9ptYA
fid^ (ffacrAmentA confirmAfti,juxtAiliud CoL2,\§AHCbnfto
eflfi repleH^qm caput omnisprincipAttu (^ p9tefiAtu, in
qu9 (f eircumcifieflticircumcifi@nenon mAnufA^kinexp9'
iuione C9rp9m carnii, in circumcifioHt Cbnftiy cQnfepniu ei
in bAptifmojn qHQtSrefurrexiftis per pdem^ptrAHvnis Dei

lu AdmifAnd£ bonitAtis Dei Argumentum ejl^qnod


pripatiAtirefiruntur inter fiiiust^brAbAmi tS bArrd€Spr9'/
i^i EPIST. AD RDMAMOS C Al*. \V.

n& rMilenc&rdi£
htt,(^ ex^rctnaptttAtis
/
( mnpof>'*l'»fe''eritpopHiu'ny{yfe. efAno utn^
z.cfui. confi
gr:4tK rtHmis mnobid txttfare :-
nohis augereyne [plendidnm tUum
ly^

tttulumfihorum Abraht hndittmrebff pramt/sl•» De^ mfiddl••

vefiigtafii€t ^^
tAtem anittamtti^ Ht entm Junt fii'tf Abrah*, jtii letiaruur
PAuliunofltr le^uittir , v.Ur

tf, LexHon potefifpiritualiAconfgrre IfenefieU.^iHia tton'


perfcdte 'wtpleturxids9 loco benedUtionis affert Ma/edioha-
ner/t \promifsionss auiemgrAtiA adElfange/ium pfrdnenf/
^dfupra le>cfidei appeSabatur cap.^,
14, mbtl pofiideant
Fidelesfunt btredes mHndtilket m
htunde :tpfi emmreiik utHntftrntHnda unde fequitur , *•
'•.

Pifie-s qui mundanAfapiunt^ £?' fecundum earnem vivum itt

mundo,ne^fideles effe,m^fitios i^hrAbarHi numupandos-y


abHtUfjtftr enim mundoinfiam perniciim,^

PerpetH& inculcatfcrip^ura bum ufum (egis^^uhd


if,
. tram operAtur^utinde deflruat juftitUmkgts. Kd bunc Co
nimfinem lex Uta non efljUt nosjufiificet^tefle Panio Gal. 3.
fidpartim ut coerceat contttmAces^artim uS peccaCa revC'•'-
Ui impijs^eos^ ad Cbriflum,fu9 Modo^qHAfimanuducai',pat•'^
iim uifit norfna Wendiin renAtii,

16^ K^Agntu efi ufm bujm RegnU /Vbi nulla icx,ifei'


nulla praevai icatio. Ex Bac emm regula Abjoi^untur da"
\ fHHAtiom infAntes HebrAorum ante ^^AVum diem mortui y
qutA lex de circumctfione ipfis m» erAt UtA ; ex bac feguU
Aifobuntur itidem damttAtione tnfAntes in utero mortuty
quiA renafii nonpotuerunt nondum haH: ex bac itidem
regula AbfibuntHr trnines^ qui Ab Auditu verbi (f aI^s^
exer-
EPYST. AD RGMANOS CAP. IV. i^f

Fxercit^spietatis exTludtmtHr caJu nece/sitatu , qui Mon bd'


het legem Depmilifms idem efi jueUcium^

17. lufluiafideifii-ma^fAcit promifnones gratu v. i4,

Efl ergo hoc dogma >ere Apoflelicum , bominem de gratia


Dei(ffalutefua dttbitAre non dehere. PAiJum ita^ eil^
quod Pontificij dvcent ,C€rtitudmem falutts, nonnifiex fin-
gularireveUtiene DtibAbert p9Jfc\ bid enim ylpofloius no'
fter/crt&ityeAm dependere au ipfa promi/i ione , (f extendere
fe adomnei,fUf credunt.

xl, PromifwH€sgrAti£fiofifint condttionales , fion


nm depcnUent ex noftrA dignuate,fid exmera Dei grAtia ;

MUs nonpoffente^€firm&,

/9 . ProPtifisMesgratU funt unherfAles ; pertirtent V-


•iimAdomne (emenlp, \6.ApudOeum ita^ non rejpeEius
.perfonArum^ fed omnesVult/AlvArip modo ipfi per incredulif
tAtemfuAmfife non exciudAnt /. 7im,i,

20^

r.aexfde
nonnuUi
.,
Dnplexeifpofieritas AhrAbAwiluna ex iege
carKAUs vocAtur
^ b&c jpiritUAlU tUHde

AbrAbAmi fccundiim carHem^ fjennnllt fecuft-


filij
, Alte"

JittM Spiritn-m appclUntur , RowAfj, $, GaUt, 4. Carnaiis /-


\

finitas AbrahAmt nMiprodefl Ad faiutem , mfi jpiritualU


ACctdAtyin qtiAfdes &
optra AbrAbamumpAtrem fidelwm
reprAfntantx a^uQreferAntur eA , quA Cbrtftm contrA Jud<e^/
os dtfptitAt de cAryjali pr^genie AbrAbawi multumglort/tntes
MaftlucAp.^y^, UbAfi.SpSg.Sifiiij AbrabA
bafacite,
4 .optrA dbrA-

2L. RefufcitAtio ^ort.:$run3 cpm tfl folm Da. ^em-


Admsdum Autem mprs duplex efi , h^iurA/is C^ fpiru
^tf 2 titalis
.,

-5^ EPIST. AD ROMANQS ^AP. IVT



•-'
tuaiis i ita

raefi in 99 (^ refufiitatio dnplex efi, una corporis ^qusfutu^


^quApa/im in jiripturA Deo tribui^
aie

.
tur'y aUera amm£ , , quando bomines
qus. quotidi^fit mor"
tepeccati refurgunt, de quA ioquitur FiHiis Dei, Johau.f, zf
interdnm etiam Prophetis (f Apoftolis tributafuk , hic
Jffa

etiam c&terisEccUfiA mimfirio cowpeiitj /edntrum^ niini^


fleriAliter exvirtute pateHtiagj Dti^ut Jslm proprtA leiriute
V4carep6tefi ea,qu£
22, FidesfimperiniHeridebetDei ^(69 ^ potenth
am : ilia nos de Dei yoluntaUj btc depotefiate, u/rum^ dr

promt/skiiumdtVifiArum TperUAfe certos reddtt : 01 indi'


gnitatinoflraiJjAetmptyfnhilitAtinAturA opponendA eft. NAm
nos indigm,ipfe howis efi^quipluit fuper juflos (f injuftoSy
ftMAtiB.f, 4S, Si promifio nAturxTDtdetur impoftbHis , ipfe
omnipOtens efl,qui omntA facere potefi /uperAhndAKtsr
fu^mpetimm Aut intelligmm Epbe,iy20,

PARS ALTERA

3 -^ ^ ^ X u

i^./^Vi contraipemin ipcm crcv


V^idit,utfieret Patermultam
geiitiiim,
s.

fecundiimid quoddiiilu

^ ^- ^
t^j-tq "w ca,
7rT^i>ii )cet'
eft

19«
.•
fic erit feraen ciium.

Etnoninfirmatus
fuum jam Cr:
eftfide rnec

^^
eonfideravit corpus
morraum com fere eentum cf-
,

f^fjTpois 2«fj&eei. fct amioriim , & emortaam vul-


vam S^ttx,
20. In repremifsione ctiam Dei
110
EPtST. AI> ROM ANOS CAP. IV. iop \

nonhxfitavitdiffidentia : fed con-

. tortatus eftfidei , dans gloriam


Deo.
21. Plenifsimc fciens, quia quae•
cunque promifit /potenseilSc fa-
ccrc.
21. Idcu&reputatameftiUiadjtt-
CVUlltJU* Aitiam.
2j, Non-cft antem fcriptum tan•
f»y^S^ [(. tumproptcripfum,qtjiareputatum

yi^^cM
' 7< f
. Si yOtf fii>k€i

tmi
-
-
eftilli:

24. Sed & proptcr nos, quibus re-


putabiturcredentibus incum!, qiii
fufcitavit Jefum Dominumnoftm
amortuis.
i/. Qui tradituseilprop,ter dcliila
noftra,&refiirrexit propter juftifi-

cationem noftram.

ANALYSIS ET EXPLICATIO•
QVonUm Aptftolm Ahrabimum inprdceacntibM Patrtm
credentium fJominavtrai , ejus^fiiUm Ad tMitatiunem
pr6i>opJ4rAi : magnitndinem ac
cxquiftifitmo juduie nunc
pr^ftantiamfidei AbrabameAdtfcrthit'. oportet entm exem^/
piAfanoiotu i^prtmis emmere,ut mttari jaltern ftudeamtis^
\quod fiffcquinonloalemus, Demdeea ,£
de fide (f j^fl^
AbrAhAmiha^enus dixerat ^ ad omnes juftificandos api
plicAt. DuoitA^funt men>brA hujmpartis 1. Fidei AbrahA'
:

mciidijcriptio.?.. ejufdemfiduadms applicatio»


Mfigrritudo fidci AbrabameA quAtmr notis hic dcfcrihitHr :
Q^ ^ Priina-»
y^ EPIST. AD ROMANOS CAP. IV.

Pritna<?/? ob^eoiumtUitisfideiiHnAturai*npofiilfiie^ Promijfa


4rM AbrAbamOiCUmAdbuc e^ktawoui.^ Ampli/itmA poflert^
qu£ Aquatura effctflellds cmli (5" arenam maris GemfaSt
tasj

S.cumquApromif^wue nomenejus immHfatum fmtyUt fieret


ex Abramo ^^^l^rAbAmuSiexpatre excelfopatirmuUarum
gentiumGeHuy,^. Hocyferderat coKtra nAturA curjum , ui
vidtbatur , baminem centenarium ex conjuge effata €f natm

CHrfum naturA ,
,
r^fleriltfienpatremwultorum popti/orum.Crcdidit tama^
Abralumus contra fpem in fpem yb&ceft, ubi nultn tvAt
Jfesinnatura
£?*
tpfeex fidc,qH£ fuperat amnevi
cum boc crederet , relPcrAfA^ui efl ex A-
hrA}no AbrabAmiis^u muUarurngentium PAter,jHxtA y>€r^
bumpronufiionii : Sk eritfemen tuum. S ecu iida notA efiypir"
feSiiofidei^qubdnenmodo non omnem fidem derogAvit D^o
promitt€ntt irApofiMUin ttAturA ; verum ettAm ne quidem
infirmatus fuit iide(«r Apoflolus loqmtHrt),ip.)boc eftjmbtl
de fidtntHifit ,fedfirmi^tme credidic Dm
promittenti , liat
rAtU fubinde Aliud perfiadere veuei ^ fierinonpsjjiytit .ipfi
xefitenAriotS SArAjuAfiertli * effxtA anui tAm copiofA-»
proles obtingeret. Tertia notaefi •-<^^ fideij quAex-
cluditbdfitationem ^f diffidenttAm^ ideo duit /ipoflalus^
in promifsioiie Dei non hsfitavit diffideutia , v. lo. m•
tluditautem plewfitmum cOnfenfiim (f perjuafiomm cerit^^
wam^ideo Addtt plenifsimafciciis, quod qui piOmiiit^
•porsit& facerev.2/. eH rctcrentiA numi'
Quartawor/?
nts i//i)/»/: tribuitenim gloriamDeo proinittend,«//»
b&norem Dei ea crederet^quA non intsUigt batyquAfj omnenL•»
<:aptuw rationto bumAnifuperabAnt^ Iribmt AiUem gloriam '

veritatis : Detis enim eitam impo^^hdiapromittens mmmem


faliit} ideonokut contrA Det prom/Jfum difceptare diifi-

dentia,
&?i )- AD ROMANOS CAP* IV ^f*^

IrtbuU detnde ^IQ'


( •> U ^id<o p:eniu
dctirici, fc^ir 4'fi'Hfn tm^ari prorhtff*.
r/.t j^oteaiJie: /v^/4 UeontbU
er,4f perfk^po-nh tUui^ y Deum f.ioi^rum , q t£ nonadfe'
:fk'biiturratt3. Hxtentm (u itduo tfUAltfUUr.ifi^ti^ cfud
cfHifirrntter A^fipUHitur , f ih')*}»tefn Dii rationem fKarji^
capftvu tn obtijHttt» Cf^r fti quoiomntumlHrecredentium
pro^rium it ef ri; ttorLf fidti AbrAbaoi€AJubjU*igtt
j

Jpt> liia eftefiu efus dew i deo repB t*tu eft li,/»^«//y
; m j

ad juftitiam. ,§j*'^ cnt fitnprQnijuone dtVina inciufum


eratttmoprtmas ovttntb-it fctntnbenedti^Hm ^ ut fuprajuit
ofienftimitatirce tufiis obje^if rejpeottf^tn qHod
fidcs ejtis ferebAtur , AbrabA*nns ji4fitiiAm& jAlutcm^^tAn* :

quAmfinemfdei ,€0njectum <r/?# I

Curp^ "^ero h^cfides Ahrabamtexcmphim ejft dtbeatenmi•


urH credentium, jam AppUcAfeam adc£ieroiV,2i. NoiL^
cft autem fcriptuni (/«^.vi^) tahtum proptcr ipfuiTLj,

quod reputacnm eiiit ad ju'Uciam,red & propter nas>


cjuibusrcpuubiturcredeiitibiis ineum,qui fufcitavit
Jefum Chriftum Dominum noilrum a mor?uis &C•
CommHnemfcriptHrs. ufum Aicommod/it ad tliafn%iflerum
Abrabami , qmm nobifaim confert in quatuor capittbiu^
I. in ;accepto beneficio ,
quemadm^dum enim Ahraba-
t ^^i
mtis accepit jufiitiAm,ita^^ nes
juftitiam & /AlHiem
expe^amus : dffirtmen tantwn
^
Abrahamifimusy

ttwpore : ilie jam adeptm efl jufiitiam , nobts bemfici'


um adbuc fiitnrumffl i ideo dicit f<fcV« ><€^^,(^ . in_>
modocollationis> mmirum non obmertiuM operum^fed
per if^putaeionem fida j tjuemAdmo^um entm AbrabAmo
non operantiyfedcredentifides intpuiata eft ad jhflittam^ ;
itanobto CRSDSNJ IBFS deinceps tjuo^ imputabitur,
3'in
ii^ EPIST, 1AD ROMANOS CAP.

^
IV.

j. in generali obje<flo fidei •, quemadmodum tnm AbrabAm


credidit in 'upvificat mortuos /,/. ita (S n§s in eum^
iESVU CH RISTVMafnoriHUv,i4. ^,
qui fufcitAVtt
infpeciali&preprio obje<flofidci juftifieantis :f»fw-
Aimodum enim Abrabam non tantum credidit in Deum o-
mnipotentem (^ ^romittentcm pofleritatem tarnaUm, fed
velinprimii in (tmin iiltidbenediBHnj^ (f univerfum ejus
meritum,utfuprd fitii expsftcum itanoflrafidesfcrtttrin'
primisin Cbriflum lefumpro mbis mortuum ^
refitfittatum :

,^
traditusenimeftiiimortempropter delida noftra ex-,
piAnda,qutbus4nortem merebamur refurrexit propter ju-
;

ftificationem nQftrara, quammertt^fHqjam nohis partAm


effe refkrreoliQne y>i^9r'u fuAc$n^le*

Faraphrafis hujm partis,


'IPAntavcrofuitfides Abrahami , quem patremfide-
•^ liiim dixi,utexfiderpcmconciperet,iibiratiodc-
fperaverat,tum cumadipfum divinitusdiccbatur,p0-
fterosejusnumero ada^quatiTrosfldera coeli,aut aren*e
marinaicongeriem,imde& Abraham dicflus fuit,hoc
eft, patermultarum gentium,cumantea Abram, feU
pater cxcclfus yocaretun enim adihiratioiie di-
gniimefi:,quodiprcrationem fuam captivare potuit
fub obfequium fidei, ita ut ne tantillum fidncia cjus
labefadaretunlicatviderct ac intelligeret
tra omncm naturaicurfutn ,contra
coh-
omncfn
,rationis
intelled:ura,ut viro centenario, exami fterili& eiFoe-
ta nafceretur proles non faltem uiiica^fed tam numc-
rofa.Ipfe tamen in promifsioncm DEI ocal^s defixoe
habuit
EPIST. AD ROMANOS CAi>:iV.
habuitjhuicfidem dedit mjllam admittejis• <iubira-
,

tionem> nihilqiiedcrcbusinnaturaimpofsibnihiis fe-


cvidifceptans. Licetenitnipfc no inteltigcret, ^uomoi
do hoc fteri poflet , dedit tamenDcogOria veritatis&
potetiaendeoqyfirmifsima fibi pcrfuaiit, Deuca,qu2C
promiferat , & pr^ftare velle , qui^ verax cft ; 6c prsftarc
poffe , qiiia cil ortinipotcns.Qua! fides ipfins cum apprc-
hederet anteomnia promiiiuillud &beaedi(ilu feme
€xfuapoileritateoriundu,locojuftiti«fiiithabita.quia
juilitiaiiiilloipforeminebenedi^o fuitampkxa.Sci-
]
atisautem,ovos mei, harconitiia de Abrahatnonono*
\
flrx fcicntia^ ^fed f^lutis cauiTa in fcriptura adfignau
I
fuiiie. Hoc ipfura enim excmplum illuilrifsimum
1 juftificationisnoftriproponcrcvoluitSpiritus fandus
<
ut quemadmodum ilie tioii fuis opcribus> obedi-
i enciaypatientia^fortitudiiteanimi&iimilibus iediide
in Dcum 3(:filium ejus, Dominum iioftrum lefum
Chriftumjamtum juftificatus fuit• ita &Hoshodieqi
&deinccpsnori operibus noftris redfide in Deum, ,

qui fufcitavic uhriftum a morcuis ^ & iil ipfum Chri-


ftumamortuis fefufcitatuni juftitiaril& vitamxcer•
,

namconrequamur. Noii euim agnofcimusaliudfalu-


tisiioftrae rcmedium ,quam Chrifti mortem &refur-
rcdionem ,quaruni illa peccata noftra plcnifsii
me expiavit , h«c vero expiata cflTe , tefti-
ficatafuit.

ftr QV^E*»
S^4 EPIST/ AD ROMANOS CAP. JV.


Qu^ftion^sexhacpartc
li-.<:
Capitis.

'>'
'^^Quomodo PaulHS Ahrahami nondum §-

Ihihino centenarij corpui vocat emortuHmr


CHmtameneffet vixmedu Atatisyfecundum
quamkominestunc^iuthant : qucmodo iti
^ehtratiq JbhotU ut miraculofa ah
pr&dic^turyckm tam^npofl fujceptum Ijaa^
cu ex Sara ,deinceps cx Cethura aiios qHtn•^
quefiliosfufceperiiyGenef2 ^i ui?
'^''iuefp. Movent banc cjusifitQvem Origenes (^ Auguflinfts di•
Ofigeaesi. Ikrfis in locis. Origenesjcrihif incomment.frp, 4. eap, Ro*

5> man: Abrahami corpus,ut ( Sard, naturaltter acI gemran-


dum fuiffe idoniumjemoriuum autem jpir itualiter , per do»
nuniitaijtinentU, FHifiii Abriibarho \ mquit y mortificatto
fnemhtoi^Um jn<f)^tticitabAfuf luxurtAj non urebatur libtdl•'
ne,ficut ilii,dt<jufbfc^ 'Apbfioiiis dicit melius efl nubert quiiH
uri, Hoc idem efat ^
in Sata^ cfuia defecerUnt Sarifieri mu'
i^\Iiebria, Non enirn stat in ilia Ufcf^ia mulicbrU , Aut ttic^nti'
nentii. diffoluito^ne^ in ufam Itbidmis prscipitAbaneur mvi-
nifedubtaudtunt tAntam poftefitatis fpem , &
foboiis (u&
glortAm Cdth (f fideribus exAquAfidam , ubi hse Audtunt , no
Adfpiciunt Adpropria bonA^ AdcontinentUgratiAmjadmem•
brorum ntortificAtionem yfid bdc omniAyqu&fibt ImrA dnce^*
bAni,arbitrantur detrimentAy ut CbriftumtucttfAciant. Hic
4 Sedbauddubie bAlluanAtur i t9(iu enim cmtextus^
EPIST. AD ROMANOS CAP. IV; iT

tmpoteritia loquitur ^
tn Genefi (^ tn PaUlonoflro^non de SpirttuaU mortificatiune,
fedde nACurali
C€ffu,fiddi corporU tfffetitmbecillitate, (^ de
de afftciuum ex-
mAtrUe Sard
adpArtumineptA, 1?. i^.Ih G^nefiexprefte Atatu tmp^dt»ttn'
tum ^ natura.is Sar£ defeSiiis adducttur-^ut raitojiertiitai
(ts; erant Ambo fencsprovc^id^ sitatis, f^ dtfurant Sata fiti

rimtihebna^GencfiS yii' Auguflmfu dextertus adhanc qus.•' Auguftmui»


fiionem refpondet lib.i. cjU£flion,iH tfetm tefiametit. quaft,^,
Emdrtuumcorpui^injuitynon ita tHtcRigendum efipacfie-
mnmQ nullam O.mg^K^randtbabcrepolfetJimtiitcr julpenilis
AtAttseffec^djecunumn hoc emortuu.ut ettArn ciepro1>e6Iiorts
Nam ;d(bde GetburApotuii jqutA
muiiere nonpojjer,
(SjtivefiemiiiAminVemt. Stc tmm fnedicitrAdunt»quomam \^

cuj(<i corpus tfin/ecundum bocJAmdefccit, ut cum fieminM '

^
proyteoiiorts £tAtts^quAmJ>is menflruA ^dbuc pAtiAtur ^gene- \

rArenonpoJstt tdejuvencula poteft. Et rurpis , mulier, <ju£ \

JAf>ipro')>€Si£ AtAtPi eftt quAmlpis Aa&iVC menflruA ,ut,^


fiuAftt
defcmorepArcrt tionpofiityde javenepotefi (Sc. Eodem mo$ ^
do refpondt t hh. 1 6. de ctv, Det CAp. 28^ ubt tamen dliAm qtt^jg
Jolutienem Addit,quiA niwirum in generAtione ifAAcifingu-
lAre donuw generAndi dil^initus accepit ^ quod pcfiea etiAm
j>oft obitum Sara reiinuit , idco ex CetburA plures Jujcipere
potuit lib€7BS : (S btiicpofirema rejponfoni mprtmio fubferl•'
himtu , quAiUafirAt benefiimm Dei^tAcieHtis ex mortHis Tpf'
ves^txfleriitliu^ fAcundos.

QU^STIO 11.

Scrihit Apoflolm^^
^}26,4 €??6
prQmittentem amfltfimam poflentaienuy
Rr
Ahrahamumnonfuijfe

2
' Dtu

idqHod
,

^'^
j
EPiST, AD ROMANOS
]idquod promifil ^etiam pr&flare
er^o tantus infide heroS) accepta
rtfiu (S^mcordefuo dixityputasne cetenario
n^^etur fiiiuSi(^ Saranonagenaria pariet?
hac enim verha^videtur dtibitantis ejfe Gcn-
»
CAP. IV.

: cur

nef i7yi7?
Refi: Surtf $ qur Kharhamum aliqmd iuniAni bac in
Cliryroft. ho.
inil6*de pce-
pariepaJpiTnfuiffeyGi €xftu5iu4nt€ peSiore ifla €)[€
putant :ideob(/c peuatufii 4^*'abami in pafleris fert>ttHte
Bit,& Hieron.
lib ?. dialog« quadringjinforum annwumpumtum fui^e cenfint, t Sunt,
jcojitra Felag. qui Abr^bamtim dubitA^e quidemputant in initio
cumAdhuc ratione piapenfitAret divinHm py&mi^iiim , cre•
I ohan* Arbou
reu5* dtdiJfe'verofirmiteryiam tmmediate pronii^iontsdivtnA de»
t cUrationem audijjjet i;. ip. t Snnt^ qui Abr4bamum duhttaf-
Caietanof»• feqmdemputantyfednonae Xteritate divini , verunt
de inteUeoin verborum ynumvideluet ^de poftsrUatecarnali
vt^Jpiriiuali at^ myfiica toquatur tam ampUtm prothijfum»
SedquocUn^ demum mod» dubitajfe dicatur fanSitu patti'
arcba , cum Paulo nofirQ
cenciliahitur Idofes Ntiflir .

enini A^ofioius Qmnempemtiu duhuationem fide AbrAba-


D.Ambrof. p^
miexciudit, Omnium optimeitA^ locum Mofatcum exponit
D\ Ambrofim lib : i. de Abrab: cap. 4.^iQdproimjfo ex Sara
D»Auguftin 9»'
filio rifit Abrabarfij inqUit , non iHcrediiiitatt-SyfedexuitAtio-
Nicol, Lyra» nisindiciumfuit^ Cui adfitpuUtur Auguftmus ,
qut rifum
Abrabaffti vocatexnitdiionemji^ratulantis j non irrs/iomm
difjtdetitisiib.io.dechj, Deicap. 26^ (^ Dj^ramisfiribtc /'
per iUnhi iocum Gemfeosx Rifit Abrabam non ex derifionei
Alitiqtimfai(fetincrepatiisDeoi ficut Sar4,fedrt/itpr£ cov-
a.

\disexaitAtione, FuU erge rtfids AbtAbami fidelt4 Animt


cbAradleri
EPIST. AD ROMANOS CAP. IV.

cbaraHer , boc eftyfinguUrU /£titi4 (f exuUatio propter

akitur .
fromijfam Mtfitam ex femine fuo oriundum ; quo nomme
diem Vidijfe (fexuUaffe lob,g^s6. ^«dauteml
^HsftVtt 3 putafne cefjtensrio nMfcetur fitius f Cff boc non di\
ett dubitAndo ,/cd dtvmum officium Admirando , inquit ite-

rum Lyranm wgto^d^ Obflupuft enim Dei bonitatem , qut

^
€4 ipfi indigno prjLfliturm erat ^qujs, omnem rAtumis captum
(f narurd curjum excedebaftiyfoli tera potentU divin^ erant
Et bac ratione ipfemet Jpofloltis nofler interpretai
turbAnc Ahrabami qusfiionemy nonde duhttationelDfl dtffi-
dtntia aiiquAyfed de plen^ima fidei'7ihy\pt<p<^i/.aqu£f^ftdere
potuit €4, qu£ rAttenifibi reltSis. ^fub obfequm?n fide^ nom

^
dnm cAptivAtty non mfijocHiArtA tfidentur (S rtdicuU*.

QUiESTIO .
Tides ita hic dcfcrihitur^ quodfit ahfcL ha-
diffidentiav, 20. quAritHrttacLi
riHmfidcsahp^ omni plane duhitatione fit^
(^ quid de nfirmorHmfidetfentiendumi'
cjtiidem ea multis duhitationi^m auMthu^
conjunoiaejfevideaturi

Rejp, Oifiinguendum hic eB inter dtibUAtiohem, qu&


fide Dubitatio
vwcity (fcAm qutfidem fAltemimpugnAt. IUa ntbtl Altud <Iuplex«
eii , quAmfloltdA rationU dilceptAtio qus, apnfum nmnem
,

nedumfidHCtAM Admittit xtAit6 (ane dubttatio lotu


ixpetlit y
non bAhet in fide ^qumpotlusfidei oppoftta eil• quid emm->
.•

mAgis contrafiiem , qu^m ctedere noHe , qukquid tjovpofis


fA^me Attingeri/tnqmt B§rnbArdtis tpifl^ipo^ Fertur h&c
,

i'* ,

/ EPIST. AD ROMANOS CAP/


fimplicUer cotra promi^ionSs Dei^pr^fentem^ in-
fidciitate arguit, Deinde vtro € dtihitatioin^rmitatti yquA
non omnem omnmo a^enfttmyfiductAm^ aL^l tt
IV.

fkiie m tentAtioHibuStfiduciam^ Ungutdam faiit^


nim Vivimus muHdo mcer perfeoios , /edfipe vactU
in hoc
,

»
fedluBacur
e-

lat fideSjfcrupuium^PAtitur interdum in notitia (f afffnju,


qualis erat fides dtjcipuioruni , <^ttt in prinupio non emnia
do6irin£ Cbrifttan& capitAexade tenehant^intQYauYain fi-
merHt Cbr-ifli, qudt varias ob caujfas Ube-
deli apprehenfione
fa^aripotefl etiam in pijs, Et ejusmodi IuqIh (S dubitAii^
omsfaciunt infirmamfidcm ; qut. mbilominiis vtra fides eji,
quia £que apprebendiC mentum Cbrifli , qnamfides forttfu'
mA^lketiftAapprihenftononfittamfirma^ Sciendum autem
eft^infirmitatem iliam t^fluUuattonem meits tn tentAtioni'
btu noneffeaSpiritu SAnSifi,fedefl opmcArnis^ qttodnequA^/
quAm lAHdem mtretur^ ftd reftfiendnm et efl pijsprecibm
exewplo difcipulorum Cbnfti Lm: ly.Domine adAuge nobiifi-
dem, &
Alits ex^rcitijs^ne CArovmcAt fptrttum^nec dubitAtioi

nesiSt&emnetnexcutiAnt fidem, ^uAm ob caujfam bortAtur


nos ?ahI(U Aiibt^ut^quifiAt}VideAtfiKCAdAt i.Corjo,(^ utiu
timon Ac tremore operemurfalutem ncflrAfn Phtl. i* Nibi/
Autew commune habent hi fluSiuAtionesjufiurum ctim dubi•
tAtionepo7tttficia, Pontificif enim eam etiAm, qni Appreben-
ditmeritttm C HR. IS l^dnbitAre jubent^num fitmgrAttA
aphaDeum y^f anmertium Ft/tj Ad fe quog^?elet :($" banc
dHbttAtionem , ut virtutem fiKguUrem (5 ornAmentum verd
fidei commeridant : n&s vero dubitAre non fubemus , multb

(f r.eUq»ijsp^c('^ti refifiert prActpimm:


periuaft
^
minus dubitationes comniendamus , (ed ^s , ui operi CArnis

4 hiiommtis c^rti
tettAm Ungy>idAmtUAm fideifcinftkAm intens^
lAtM rcJiduAm Apprtbeiidcre rimifionem paccAtorH^quiA non
innititur
EPIST. AD KOWANOS CAP. IV. V9

inititur meritis aut fan&itati noflrA , fid perfeSiifitmo >

ChrifH merito. Et boe rejp^^lu fides bominis p^ etiamtft' \

firma efi abf^. hsfttatione , talt nimiriim^ qu£ mentum Cbri- i

fli grAttam^ Dei eo ad^mfitam^ptnttHs e^ertat^bi^^ inuii*


iem reddat,

QJl .£ S I IV•

Numqmahominipio ahfc^ deirimento

^
fidei fu& itceat inrehm divmu
humanum

^20.3*
hic talis
mtelieoiu
excedentihnSyquaLrere Quomodo'^
^»<" tnoimfitio (S dtfce-
Ptatiomentii^videatur infidelitati adfcrihi
2llariyrz:sfinientia nota
^

efl•:

,(3^ ^ (-» / f Qm xiyw ?

Hejp^ Pri mo difceptaUQ rAtioms , alia fidei, lUa


omnia vocAt in duiii4m,qHS, ratto fion intetttgit , Ucett exprep Quatenuj ! 11-

ceat quarere
fum adftt 'verbum ,cui contradicere nefa^s eft bomini Cbrifli'
ano:(^ hocpa^lo Nhodemtucnmfm ^omodo reijciebatur ieb^^diviiiis?
aCbri^olQh.^.^^ talis hdK^ingfatniluirisefl Spiritui Sa-
'crAmttAno^quirAtiont domtniHfn concedit mrebics Spirittt'

aiibtis.Hicvirdfii dtfcendi cahjsa^ nonrecUmandi^ubiratio


jamjubjcElAfidei quxrlt df ^s , t^us. verbo coHtinenittr , non
Tifftexipfi terbo meliorem inftruBionemjCiuam enmACceptt, i

yioytretuBAtur^fedterlo debith m^deftt^ Adcfutefcit ^actt


ffti foli qvod ogganfjire
rciiElA extra Iperiunj femper fjAberety >

btic pertinet qusftioBeat^ yirginis Lhc : i. Prioris


^^&JU((\(^
0- generis
j
,

izo EPiST. AD ROMANOS CAP. IV.


gemrU hcit^ffiv nj ^^, tribuit Apofteiiijyi^ huc rcferen-
dtBum \poftenor Antem ad /crHtiKium
ptura pertinet tijuod ncbis commendat Salvator JobanS'
"
Dcinde lyifpecteyquo ad pArticuUm QuQmodoire{p9ndeo^
nonfamper eft
Augufiimis in enarrAt.
matrii Domim interpretari ^
dubicaAtis y/ed admirantfs
/.^^. At^fic
, ut loqmtur
quAfit^nem (JM^tia
quod dubitarit , ex m-

quA l^erbo4
fidtlitAtey(ed quodconfiliunt Dti admtrata fuent ^qued ex
Vir^we mAtrem fieri^tx bomine Deum ttajci tfoluent, TaUs
admirAtiounACumfide/ocumbAbtrepotefi xdubifAtto vero
ptrtinaciterfe 9Dponit,nonitem :eAe-'
nim in dubium IfocAnde rem dtymam , fimui negAt eAw^ qu9
PaSIo iHApArtisuU fip^ ufurpAtur in jcriptHrA _f g,Joh,6.quo$
medg is cArnemfuAm nohis aabit AdmAnducAndufit\ Rom.io,
ffior/iodo audient Abf^ prAdtcAnte ? Luc^ ti. quomodo potefi

SAt Anas SAt anAme^erei (S cin quibtu exevipiis^ Quomo-


do non quirit demodo reiJedK^gat remtotdm, Iau S^o»
modo iHffiyflerys diVinis l^cum no» habct,

QJi i€ S I V.
Quomodo Dem Paterfufcitajfe dtcitur
lefum Chrtfium Dominum ncflrum mor-
tuisv.2jf.,cumfi:imdicat lah-iOyig.fe h^he-
repotefiatemponendii^' yefumendi anima^
(fR0m.iy4.per refurredinnem
Dei declaratHSfiiiffe fcrihitur?
4^
Rejp, RefurreBio fil^ Dei tribuitur inf.ripturAy /. Oeo
PAtrli, D^ofiliofeHCbriflo fecHtiitum divinttAttni.^, xAfni
CbrijH ; nuUi berum Aliquid in hcc cpere dersgAtur , Itcet
q!iandAm ABionio pArtkipAUonem habeAnt^ DEO A-
TRI
»

EPIST, AD ROMANOS CAP. IV. i^t

TRltrthHttnr bociniero ^ Hcbr»cap,\^^20. partim,y«i4e^fi


TA Irmttatis ad exira funt in4it>'ifa partim qutA voluntAte
;

fua ^ deflinato mortem ipfetm tradidit , ergo (S


co»fiito i»

fecimdumvoluntAtemftiamamortuts refujcitavit : partim


etiam,quiafilio omnem fuampoteflatem aLterna generatio•
ne commHmcaXut Job, Principium ergo refurretiionis filij
<j ^

xdPatrefn rednndat^ C R I ST
fecundum dtvinitatem
tribnitur Rom'.ii4. Y>^vu\\\ cjuiaeinfdem efl potepAtis cu?n-s
Atcrno £5* ommpote*ite Patre.jHxtA ittudx PAtermeus uf^ mo"
do Qperatttr^^ ego «peror iob ^, //.partim quia mors ejusfuit
JpQKtAne<i)d liberA ejtis n/otuntAteprofe6iA'')ergo (f refirreoii9
morte jpontanc£ tpfius voiuntAtiefl adfcribendA^ Chriflo
dem^fecundum C ARNEM
mtinicAtionem idtomatum ex unioneperfonAlicum
juitAntem. Stcttt enim caro Cbrjfli
tribmturloh* to,iS»per cafH'
(
aiios exftifcitArepotmt
re»

ntortuos .-Uaquo^ adfiii tpfim refifcitAtionem fuum ^,-


^(^ addtdit.MAHet ergo primatm potentU tn refurre'
Bione Cbrtftipcnes Deum pAtrewijuipdteftatem iliamcom-
municA'r>itfiltOip''r AternaM generattonem ^ fiims eandenL^
cemmuhi A"t)it A(pimt£cArn'f,per perfonAttrn umonem. De
h.ic qtiiftiQ >?<? vide locum Fulgentq Ubr, 5 Ad Trafymundum
[ub finem^ ubi tntrrAliAftc inquit : Licct aIia fitpcrfona
Patrts (f ALafil^ , tawen in refurreSiione Cbrtfii in'\>eni'
tur ov^ris AquAUta^jproptereA quQdPAtri^fiiij^ unApott" fit

Qu.^jido
Chrtflum ft4i[fe
Qlli£STIO
Paulm nofler 'VI.

traditum propier delioia


Ss noflra^
fcrihitp
iW*i^a*u^w»
pi EPIST» AD ROAIANOS CAP. IV.

noraiSl'refurrextJfepropteriucaionem
noftram v. ij.mimqmd patrocinatHr Pon-
ttfict]s^qui£Xiflimani ^jufiificationem noflra
non confifiere infola remijsione p^ccaiarumj
fedprincipalem ejpu partsm cjfe reno^vatio-
nem 'vit&^qHaL exempiariur noietur refiir•- ^

redione Chrifii l

. ttaqmdem communiter cenfint Romanenfes


primls autem Pererius^cujus biicftmty>€rbafuperbuml9cum
, m
difp.io,

mortHumpropter delioia
CAtionim naflram^aperte
^
incap, 4. Rom. tb, 48,

indkansy
fAulm boc loco remifsionenL^
peccAtorum djflingHtt ajufttficAtione^ dicens» Cbriflum eje
refurrext[[e pr»pterjufttfi^,
nec infoU remifiione peci
catorum confifterejuflificationem^(i principaUmjufttficAtio•^
h ntspArtem effe remtfationem VifA ac re^iitudtnem mentis ,
iujus exemplum fuit re/urreitio Cbrifit : Hjec ilie.^^tqui
OAriepeccAi in bfo verbid Pererwi\ /. quod n&s remi^l^»em-j
peccatorum Ab(^ denojufiiiiaeJ/eputAre/cribit y tmo fin^t»
Credimmemmrefni/^ispeccAtti^cerio fequi juflutAm ^ fed
non infufAm AUt nobis inbArentem ffedimput At a.m jufittiam^
iDideluit i Cbtifti^ qiihpro nubia legt perfeSie fAttsfecit, iv

jufiificatienis pATtemnominAt \
qHodreno^Ationem vits. (f mentto reiittudiHem pfinctpAUni
emmpArscjtis jfkdjru'
&us efi^^f AdJan6itflcAti9m1np€riinet .'^ populiuJAm ftiUff
datus apeccAto, Deo^ acceptAbiit^^ciator bonorum o/i/erHnL^
efi ttti,}^ ihjurtAm nobisf4cit,quando fcribii,nos donAtione
JHftiH£,p€r quafii menttSfAbijfire i non tnim A^iri-
EPIST, AD ROMANOS CAP. IV.
/ iy
f^taeam^Jedinfuumlocum r€mttttmtu^ nimirum non ad ju
ft'ficatioHtm^dadfiK^ificAtionem, At^ boc rejpe^itt. refur- 1

reiit»ti€m tbnfli ioco excMplt nobis alibi proponi ,


non negA'
tnus '^coHfcpulti cmtn et fiimm per baptifmum inmortem^ut
qnemadnjvdun, Cbrifim rtjurrexit dmortuii pergloriam Pa*
trto,UA (S' hos in novttate lotts, amhulemus Kom%6tHoc Vero in
iocoexempUrto tiiA 'interpretatiQ refurrcEHento Cbrtfli locum
non babet nondum enim Jpoftolm de ejfeii6dde cdufisju"
:

fi^cAtwnti fsoftrxadhtic agtt^^uodautem Refurreoitomin


^ecie iiiflificationem trtbutt^hfitatajcriptun. fynecdocbe fit ,
^idjtiflificatwnem nofirampartim obedtentts Cbrijlitribuit,
ut Roif.p^rtim tnortt ac piilliont^ut Roman,4.partim Refur- .

reoiwni^ut boc/oco (f Pbilipp.j. ubi tamen fcmper totum ejus


mertium mecUtgendum efl. autem efl ^ quod - j

rerim m cadem dtjp, nunt, 4S,jcribity Kejurre^lionem Cbrifti


jnen babere\caujpim meritorUm jufitficationii
Chnflus manftffttin ntortgfHondum deViClA
,
ejfet
Natnfi-
mors^AUt is^
qnimortisbAbebAt imperiufJijdiaboltis^nondufHexpiAtapeccA
iAfjuxfA tliud i.Cor.iSyiy^Si Cbnfins novefiirrexttfV^nAeflfi'
des veftrA^Adbuc enim eflU inpeccAtis reflru,ReBe igiturjcri.
pfitHieroKymusfuper bunc locum \ CHRISTf^M rejurrexijfe,
u( jufiitiam credentium LonfirmAret Fuit enim refurreiii^
.

publtcum teflinfuium triumpbtAmorfe tf DtAholo reportAti :


ideo^g nunc quapcompk mentum eft fidei jufltficAntis^quA nifi
qm^Chrtjli fiatictaiiUr Apprebenderet cre-
rtfurrt^iiontnt
dendo,nmirumfAtlam eam e£t propierjufitficAtionem -
flram tmperfeBA > imo nuttA^ffet, NAm mortuum effe Cbri-
,

PufH^tiAmP^gAni^ JudAtir^dunt ,fufiitatumvero ejftj


cxmQTte prepria fiaes CbrifliAnerum ^ribu f^^ngufl,
iibr. lo.con, pAtfflum M4mcb^,CAp.2p.

\DicuHt Fonnficij juftificjtionem con^are RewifioMe peccA-


t6rum (S infHfa gratia^t tipquam frtvatione (5 forma, Sed
Ss 2 jAlJum
:

i^4 EPIST. AD RGMANOS CAP. IV.

falfum eflx i.quia oppoCttA nonfunt fimul :/ed toUitmum


alterum.2-ex oppofitis non potefl fiert unum.Omnii emm
unie efl confenfionis^non oppofitoru.j^emifiio peccatorum
non eflprivatio,fed privationti, hoc efl pcccati abUtio.
,

4. quA totogenere diferunt,nonpoffunt unumperfe cen'

Aphoriimi Theologici ex hac


partecapitis.

Fides (f Ratio diverfa babent ebjeBa ifides 7» 7<5->


qu& interdumfenfum bummumfagmnt y
qud
fuhmteliecium bumanumcadunt, Fidesenim prius credit^
"ditndeinteUigitiratio priusintelligitj deinde credit, Rario
mhil habetm intelleBH , qmdnonfheritprius infenfu mfi* :

de etiam ininteUeBH y>enii^qu»d[en{um excedit,. Namhomo


fideiis creditcontr/t

fidei:undefides lPocatur\i:zd^K<niTav
2. Spesproprie fumta efl
,,
omnem jpem autfenfum rationis^infpem
Hebr.iit /
filia Fidei : qui enim credit , o^
vimajperat, eventndubU eflenim jpes expeBatiofui
iicet :

rebm buma»
turi boni^ afidelipeBoreprofsBa^ licet nulius in
nis Videatur rerum hHmanarumfncceJ[us namfi , quod noii :
I

I ijidemus,£?eramiis,per pAtieniiam expe&amtiSjRom, g. Jdee


Jpes alibi dncora animd vecattirHeb. 6^ Fides autem eft certd
fiduciaeorumi qu^per ^em expeBantur.(yide D^ Hunniuni
cont. Piftor.tbefdejuftif. tb. 29. p. iu
FundamentHmfidei eflpromifsio Dei CBfnpleBeni vei

ritaiem(^ ommpoteHiiam Deu ^uicun^ ergo Deo promitf
tenu Edsm non bAht ^'r>el mendAcemfAcit eum i. lobati, J>ioi
)vslpiteniiAmeju.s convellit
Utru^j^
I
^

ifnpietatis efl ^(f .6


ac ih dubitim "ttocat ,•

fapit
cjuerUni

qHomo
.^
EPIST. AP ROMANOS CAP, IV. Sh-

quomodotctV^ diffidentiapunttA juerit jVideantur exen/plos


Num^ II. (f 1. Rfg» j.fpoiiAt tnim Petmj frloria y>critAtis (f
potcntix^ VidepltirA mbanc inntentmmym Bernbardf

4. Funda77i€ntum ar-ttcutoruwfidei efl 'verhum Dei^ il"


liid inprimls in ej 'w articulics ilieproprte ^ exprefeffo tracfa-
tHr^qHemadmudnm mfacrawentisfant tterhA mfiittiiionts,
^^iergo dt T^erbo iUo d:jputaf, aut rAtiocinijs fuis [cvfunL^
ejus ftmplicem ^f Itteralem in dubium vocai .' nuUam fidei
ccrtitudinemretinet\ fed infideiitatemfaam 0* curiofitatem
prodtt^quia di^ia divina ratione fua mntitur^
f. Deu5 l^mverfii natur£ fuospofHtt limHes^quos pr&ter
miraculum trAnsgredi noH potefi ; L•inc, tempm eflpart-
endi,t€mpiis nafcendi , temptu etiAm moriendl EccL\.
(f nt fidera certas fiatas^^ bahe^ivices oriendi (f occidendt^
txilucrestempus migrandt &revsrtendiuta Animalla qtio^
certas babent fiata^^^ vices generandt \ aLtAsjuvenilis Aiige'
nerationem aptaidecrepitavero inepta efi : ex qutbtis omnl•/
biu admifanda Dei proVtdentta agnofcenda efl^ JeremtM
bmc lacum commimem petii de obedtenttaD EO debtta ,

Ier,8} 7.
6, F(£cunditas pArentum (
donum Dei ip/e enmpr£'
Hterum Sari^ ncpareret Genef.\6^ 2. Agnofcendum tgi-
cltifit

turefl ylibercseje donum Dei ^qui dateostimentibm e$tm^


P/aI, 128, Ab ipfo etiAmpetenaum eflfxcHndum covjugiurrLjy
exemplofanciorum Gene/.2s.i.SAm»i. Tob. 8*
y.Fides ettAm infirmA bAbci^TrXyj^oip^jLct.v.LuiiAtur emms
adverfm grAynfiuna^ tentAtioHes jatAn&^mundi £f CArnio (y

tandemiomcit ifthic omma\ ideofideSvocAturviSioriAyqud


T^ificit muYidumj.Iob.s^^.,
8i Vfusfcripturs. mn tAntu efl nuda notuia^dexemploru
Ss s adnos
;

J2S ^

ad
cationemin jcriptura de^riptam
ROMANOS
^
nos appitcatio, (icuti bic cUre dicitur, Abrabami
nos ver^ 2^.
quAiun^ enim fcripta funt^ wnQ/ham dooirmam fcripta
funt^ Htper paticntiAm (f confilationem fcripturarum Jpem
habeamtUfRom,i)j4,
CAP. IV.

juftifi'

9. Ohjt^umfidetjuflificAntls eflgratia Dei refufcitan-


tiS:fiUuwy& tpfnmmentumfil^ pronoiis m mortem trAditi
O* refufitatu Ideb credere dicintHr in eum, qui refufcttavit
hfHm Cbrifium Detfsmum Koflrum mortuto v, ^4. (S bac m
fide conftftere dicitnr lottA Merna^ Job^ iy^$.
to» FormAlisjufltficattonU CAuJfa fape tncuicatur
in boc CApit€s& in exemplo AbrabAmt ofienMtury ne qfiidqua
dubitemus , unAm eAndem^ CAm effefewpery mmirum impm
Redemtorem noftrum :
tAttofidet in Cbrtflum
AdconfirtfiAndAmfdem nojiram tn hoc doSihn£
£ repetitio
CApite ma'
gnopcrefActt.
II. (f m$rs Cbrifli mn efl [aBa Ab/^fif}guiAri(f
defiinAtQ DticonfiUo : idcb mn fimpliciter mortumu Aut cru^
cifixtis , fedmmortem trzaitus futffedicituri quo quAfi dif
gito netAturprovtdenttA Dei circa mortemfi/^ j ad quAin rei
Petrm 6.2, ij. lelunt NAZArenum defimto Dei COH-
fiiioprafiieKtiA^ Deitradtium^permAnus iniquorHm mter'
emtum ejfe.

12^ Decretum ^
votunta^ Oti circApAfsionem Filij fui
jton Ad ABionem ludd AUt lud^orumreferendA eft,JedAd
pAfsio-aemfilij, lllAmnullomodo voluitAut decrel^itjed per^/

mifit ,bAnc ytotuii y^^ dicrelpii , AdfAluberrimtim fincm-»


redemtionis gentrts bumAni dirextt ^juxtA illud Pro/pert
A&io dtjpltcuit gtAtA juit :qnA de revtde plurA tn

.
y

Ad Hebr.cAp.\9.diJpJi,par.h tbef de provtdentiA


Det (^c, 0bef.pt Jaqq^
^
( EPIST. AD ROMANOS CAP. iV. ,
^'^7

t'i, Bafsio (fmors Cirifti nonfnit poendipfidebttA.fid \

nolf!j : traaii:r/j enim eftfimpter deiioia noftra^ Detu enim^ \

conjecit in tpf[im tmquitates omnium noftrum. \Aors ergo ,

Cbnfli vitam h^bis ffeptrit : mnocentiapatieHtio injuflitiam


noflram expiavii,
14. KefirreCih CbriftieflcomplementumjufiitUA Cbrn
fionoliisadqttifitJi '.omma enim » qut.Cbrtfit funt , noflra
fitnt ; Nohis natriSy nobiipajpis^nobis mortuus efl^nobio ^^
refurrexii. HincpleriA nobt^ m Cbrifto eftjuflttia , quia
plenaparta efi VfSiona ; Pereal ita^ necejp efi, qui peccA"
tus Aliter ,
quampermertem (^ refurreBionem CbrifiirefHr'
gcre cupit,
// ^iers £5* refirre&io communia funt Cbrifli benefi*
ciAyUtri^enimtotaredemtioAlibi Adjcribitur\ morti Kow,
^,2^.re/Hrre5iiom,^om. iOy^.bU y>ero juxta proximos fines
dtj^ernwitur : per mortem enim /aBa efi peccAtorum ex-
piAtio -yper repirreBienemjuflittA collAtio : quod tAmen dif/
crimen tam exaBe non ebferl^atur \ Aiibiemm etiam refiirre-
emunaatio peccAtts tribuitur,quAndo nimirum !>
Paulujfcnbit Si Cbrifitis nen re/urp^xit
: , ipAnA eflfides •
flrA.Aabm tnim efiiiinpeccAtfi vefirii,u Cor* ) J)'7•

Caput V.
Afgumentum&Partitio Capitis^

HAStevusi decAufisiuftificatjbonis
(ufficienter prob tVit
'£e exopertbm^dpde tAnttimjAm dt iffiHibui ejusdem
mftcr
corAtnDeo
^jufiittA , \tibi

nO
ali'

quA
pj j
) romanos
quAfubjungit^ traHatu fatia proiixOyuf^ adcap.S. Jn hoc ta^
pite qiuntoinitiumfacit hujtu traoiattu duabtispArthhtii.Jn
/. aliquot exprimuntur (jfeoino juflitU fidet^
cap.iv.

cum Juo fundA


,

ment0yuj^fadv,\2, Ini, de fneriio Cbnfii nenmilla attexn


untur^ mfiituta eleganti anttthepivter inobedientiam prL
mt (f obedientiam fecundi Adami, feu inter peccatum aI
bomine mtrodu^tum^ (^ juflitiamA Cbrifio acqmJUAm,

PARS PRIMA
-^^ iXOfJLiv 'zs6i 7»" -/ 2^V ,
[
X

*bemusad Deiim
'noftrumjefum Chriftiim»
1.
U

/.TUftificati ergo ex fide,


S.

per

Perquem habemusaccefriim
paccm hai
Dominnin

fide iii gratiam iilam , iii qua^U-

oCfJi.ovOv

f^iS-c& c¥ Tccig
^6,\
-/(/£
»c$M

, ^^^
^ ;

\
miis^& gloriamur
liorum Dci.
/,
riamur iii

quod
iii

tribuiationibus,
fpe glohae

Non foliim autemjfed & glo-

tribulatio patientiaiTL,
fi-

fcieii-

tes ,

operatur.

--
TOLf»

4. Patientiaaiitemprobationem,
probatio vero fpem.
^' is

/^' -vcu
:

f. 5pes autem noii confunciit,


d^'^*i tS ^iS c cv \
quia chariiasDei diifuiaeft iii cor-
V.-.5. ~. ^i^ f ._/a
clibus noftiis,perSpiritumrandu,
dyiii tS
^ -(^
/.<'
^f*tv•

^^
y;^ouv
quidatiisc(l nobis»
6. lltquidcnimChriftuSjCumad^

-.
uiB'ivouV , KaLid KttlPov claS' ^huciiinrmi eifemiiSifcaindum
pusproimpiis mortuuscft.
tem

/.Vix
,

EPIST. AD ROMANOS CAP. V. ^ip

7* Vjxenim pro jiiiloquis mori-


• TJsre^ ;>^ *V<*•^* ^^^*? tur/ nam pro bono foriitan quis au-
deatmori,
^^'^/ S. Commeiidat autem charita-
tem fuam Deus iii nobis quoni- :

am ciim adliuc peccatores eiTe-


mus, Chriftus pro nobis mortuus
eft.

p. Multo igitur magis nunc ju-


itificati in fanguinc ipfius; falvi eri-
musab iraperipfum.
SienimcLiminimici eflTemus,
^£r
av?, ? ^^^'
-6« ^2^
^^^.
ircaS-nTUfxt^ctZM
S" S-ctvATit ^^ijS
I

I
reconoiliatifumusDcepermortem
piiij ejus ; fnulto magis recoiiciliati

falvierimusiiivita ipfius.
oJ \ , ^.,^^.' lu Non iblumautem,fed &g!ona•
murinDeoperDominumnoftrum
lefum Chriiium,pcr quem iiuiicre-
iv.
conciliationem acccpitivjs.

ANALY5IS EXPLICATIO
pRimaparf^ duofuntwemira. priore duo recenfentur
*• efedlus juftificAtionio^ Vnvnviseflpax (f (raft^HtUitoi
conjiientU^li.flificattpACtm babemus apud Deumper Dfimi-
num noflrHmlefumChriflumv.u ^jntcUtgit pacemnonpoii•
ticAm f aut concordUm mutuAm inter bomineSifedfpirituA*
iem(f cceieflem^ quAconftftttin trayjquiUitAte afj/mi, ni-
bilmetuentis AdyfsrfiynuUanfvinaiBam Aut tondemnAtio'
Opponlfiir
nem; ideo vocatpACem Apud Deum. Hahc trtbuitjufltficA' hicefFe£lu<
tii fidc, quiA imputAtiofidei AhflHlit peccAtum'! ( contulit tentationi de
iraDei,
Tt jufli'
-

yo EPIST, AD ROMANOS CAP. V.

iHfltttamCbrifli'. ul^lverbju^itia cflitbt nn&umamplms de


condemnAtioJte eji periculum idcircojHfiifiCAios eam jam^
:

babere fcribtt j non denuim, u( ba&eani y h^rtAtur , quemad


modum Pontificij perppramexponunt\ cnim dicityin
indicAtivo^noTi , coytfoUri voluit non exhors
\

taru Auurcm bujiu paas adjcif ,Deminum nodrunh


lefu m Chnftu m : ip/e emm eam nobvs Adqmfivtt JAngums
fuo Hnde pAX nofira vecatur Epha* i4' Poiefl auteth boc
,

quofj refcrri ad Argumenta,qutbm prabat Apofiultujuflifiia"


ri nosfide , non operibus quod Ahimum hominu
:

iranquilium (S pacAtum , ei tribuendA efi ^ufttficAttQ : ho€


QpponicHr
hiceffeiius'
fAcit fides in mtruum Chriflt^non opera, Erg$ (^c. Seeun•
tentationitie dus effeBm eft ACGeJfu^ ad Dtu «;, d quo per peccAtAjepArAii
Ef ^^,, numper Chrtflum recomiiiAti
xnutabiiicarc.S
(f excluperamtu
habemus aGcefliim perfidcm in gratiamiftam,in qua_.
ftamus & gloriaiinir,!!! fpe gloria; filierum Dei v. 2,
CbrtflHsimm eft thronus grat^Uyitt fupravocAbAturcAp.^,
2^. Sim quo DeM nen peccatA in mbii vidtre potefl',

Opponl/ur^
adhunc autem tbrouwm grati& AccedeKteSymifericordia
fequimur^ (fgrAitAm inloenimm in auxi/io oportuno Hebr.^,

hic cSiCtus
tentationi de
i^Mttedtmus AHtemnonhutvamfHitiprAftdijSj/ed^^r ii-de,
nam adDeum oportet
txiliomun-
dano•' quia ci-
Titatena ma-
acntem hic
inqHit Apoftolta : Acctdentem
Hcb.iu Jntroduiiiur ita^ bic Cbriflusuc
nndHOior iS comiuater nofier ; qui,cHm ant
^-^^
( ejemiis
credere

mimi
non habcEQU*. ci,nobis Aditum aa Denm placatum pAteftcit, Tertius
effeoiuiinijsdemverbis contif3ettir)(f efl glortAtio b&redi-
tdtis ceBiefiis : HAm qHiA accejfiu nohis Ad Deum pArtns efiper
Cbriftum, bincJAm certA nobisjpes efl , nos refiitutos effLs
in^o^tmoL^ ^f bjirtditAtemDet-iUnde per peccatum exciderA-
mus^ Not€tur Autem eximium orAtiont^ imrimintum in

hocleerfi-
EPIST. AD ROMANOS CAP. V. SSt

toc verficul&\ Primum enim per Chriflum acceffum ha^.


^us Deum deinde pcr eundem ftamus ingratia Deiy^
h(K yCertifumm de Dei falsore imnitUahilitTnodu tjos non
AUtemefi in gratia fi^re ^ ^uAm asceffum Ad
wutfr,2ur^pliis
eimi hAber^ ,mbtl Amplius'n3etuentfs pericuU-^^zmi^y gio^
rJAmttr infufttr Hos in fortem jAnBorum fiiwrum^ DSl.
recfptos effe. X^rtus ejfeolus eft glortAeiein Adverfis : dppoiiittjr

Noi! ro!iuiiaLiteo-i(/»y«// ^ipofioitis^ fcd & gloriamur tenrluoaide


\hviS,yquAft di^at^nm tAnthm wttrnam habe^
i\\ tribii la tio <rucc.

fntu AnimitrAnqHtUitAtem^fid (f extrinfecris tjulUs extime-


(cimtis Aax>erfitAteSjfiddeijs, infupir nobis grAtulAmur^ eAi^
bonort riobii ducimtis ^uf^ Adeo fAluti nibii offniunt,
^^odcuTnrAtioni «oftrATroipoi^Qriv videAeur^robAt AJjerti"
onem fuAm Ab tfe^ibus tribulAtionufn , qtii nm mpinpraxi
cAiAfnitAtum percpiuntur, Nim Ccimus,(f/f»if,expfrieH'
ttAnimirufH edfi^itquod tribnlatio paticnciam opera-
cur.*paticntia probadonem, probatio fpenfi fpcs
confundit, H£c triA,pAtientiA^robAtio^fpes fer accidens
: ,
refultAnt ex tribuUnonibus piorHm, optinio^ ordine mt^i^
cemfe confecjunntur^ideoper Soritcn bic conneBuntur^NAm
pijfciunt tribnUtiones aiVtnittuimmitti Ad exercfndAm fi•
demt^ fuAniyide^ obedtunt Deo m perferendii Adver"
fis > ^ue. Detis perferre jubet^ *^^ fbi in bottum Cidere fci'
uni , (S" bAC Vtrtus Vocatur• patieJitia, quAm operA-
tur Spiritus S4,nOiiu pcr tribiilationes dit>imtm immij'
fat j qt4£ funt exercendz pAttetitiA (S* fhAte-

rii* ixtnAlis Autem forti parientiAmtHo fipius per-


pefiis probatio pyobarto Mtmirum fidei-tqudrebus
oriiHr ,

fecundU interdum videtHr lAnq^uidinr ,dum dt(iderijs corl•-


cuptfrfnttA (^ DtAbolt hgge^ifjtttbns vnpedxtur^ (fper ne••
giigentiAm in ftudio buni>rurfi opfrum bifcurAtur ; fub
cruce \)iro vtAgio fHAgis^ ettitefat ; duttt enmt Deo nos
Tt percu-
,:

$32 EPISX AD ROMANOS CAP. V,

p€rcHtisntiAdb£ret animm pim^precibmmfiat ^nec €ontra


proxintHm , tanquamma/i caujfnfn frendet ,fid Deum autoo
rem agnofeit ^ indktum baud obfcurum efi^ fidem nondum^
plane exti nflam , (edfub cruce ^no^ tncrementa capere. Cum
AUtemfides crefcit ^ fpes quo^roboratur,tde6 probattejptm
pAreredkitur ; quia memeriaprsteritorum bfnepii^rum fa*
cii JpemfHturorHm,Etbs.c ^es non confundere dicitur ^
quU nonnititur bumanU ^fid divinis promifts y qu£ nemi•'
nem decipiunt : obftgnatur etiAm Spiritu Sancio in cordibtu
fide/ium ^ut verfti fladm pquinfe docetur, Et hoe fmt
prwcipaleargumentumyCurgloriArfpo^tntpif m tribuUtie'
bAbenfjJpem tpforum
membro prim£pArtiS«
€[,
nibtu^qma nimirum CAUmitAtes nuild^ quAm tnDEO fixAtn
HAiienM dg priore

InpoflertorefundamtntummonflrAtur omnium horum


efftBuum fuftificationis , nmirum caritas D I , quAm^
Del difFufam cofdibus noftris per Spiritum
eiTe fcribitiw
Carltas
incordibus Sandiim jqui datus eft nobis v. 6» Jnteliigit Autem cA'
softris diffufar^
fitAtem Dei A^li^ife JumtAm^qua Dstu nos cempleBitur
quod pArtim AbundAniiA^pArtim officmmcaritAtii mdicat
cffufa emmfiribitur in cordibia 9ioflrii,quod de CArttAtt^^
qua ms Deum dtltgimtts , dici non poteft ca emmmultb eil
:

lAngvidhr^quam ut effu/tonts voxeitributqueAt» ObfigHA"


requo^ dkiturfpemiquAm bAbemusin Deo , quod /oltfs •
mor Dei ergA nosprsfiAre poteflyquem ex tefiimonio Sp mtu4
SAftSii in cordibus mfiw {entimui^ Vnde 'vero de CAritAte
Dei certiejfe 'VAleAmtu ^ exponit in fiquenubtis ')i>erficHlis^

nimirumex trAditionefiiij.fitiprouobii in mortem^ boc efl^ex


fnerito Qbrifliyex quo commtndAt tiobis AbundAHtiam AmO'
ris diVtni duobtis modii. t, SimpUciter (f Abfolut^t quia
Cbrifliis pr0 peccAt&ribus mortuiu ; Vt quid enim Chrijf
ftus,
,

EPrST. AD ROMANOS CAP. V. JU


m^uityci\m adliucinfirmi eiTetnus fecundd tempus
ftus,

pro impijs mortuus eii^ ^na// iJtceret, ^quomodo Chrijius


mortpotuiffetpro peccatoribuiyUt tunc teporis eramm , (hos e-
mm voc/it inprnios)^ abaUenatis Deo\i)os Ipocnt injpiw^^ ;

mnexmmerifa Dei carfiate pro nobisin tKortemtraditUs \

fuiffet \ Hitic intfgrum Sytlo^ifmUm infcrf in fequentibuSf

bocfinfw, Immenjus ergApeccatons ejtu amoreft , ^ui pro


ptccAtoribtis tradttfiUiitn tnnocentem tn mortem^ Id loerb
Deusfecit inpafione filiffui Ergo imntenjum ipfiuf amorem
*

erga nos effe oportct. Maiot propofitio extat D. 7« vix pro ju-
ftoquismoriturjnam probono forfitan quis aiideat
mori '.quApditAt^vix dartpotefi exemplupi in bumana bifto
rtayqubdquis protnrolono^S inmcente *uiiAm profuderit
(^ St dATetur (xen!ptuin,fnmtAmcnmft ptO bonoiS iftiteiffite \

id fAci$im fuiffe certftpt efi :pro impio Iferh 0* fctlerAto


bomine mminem fuijfe mortuum legimm ^ jid vero Cbru
flm fecit 3 quiipfe mr^ocentifiwu-i pro mpijs (^ peccAtori-
btu amrnam pofint,t^inorprotofitio una^cum concl^onc^
^^^i///yi;.^. CommendaE;aiitemcaritatem fuam peui
111 nobis/feu, erga nos , quoniam cum adhuc pcccit^^t
reseiiemusChriftus pro nobis mortuu s eft , quAfidicAt^
WAgna DeicAritas erga nes ex hoc opere elficef,qubd Chriflns
pro nobismdrttntoppetijt icum adbuc effetnushtbalienAti
Deo ob peccata, quos odtjfs poitus , quAm aTfiAri-^bi^cejef ,.

non redmere debebat, i. tofnmendAt abufidapti^fn ^cfirh


tAttsdivinA ergA nos compArAtev,$. (f 10, Multo igitur
nunc magisjoftificati iii fanguine ipfius^falvi erimus
ab ira per : enim cum iniinicieiremusjre-
Si ,

conciliatifuniiis Deo per mortemfiUj rui^multo niarj


gisrccoiiciliati falvi^raijius iiivita ipfius, qtiApdtceret*.'
SitAtitaDeiinnos/uit caritai , ut ms ^^ mpiQ^^pec^
7t ^ catu
'

^- EPlSr. 4> :ROM'ANOS GAiP» V.

catis Ahf)lv€rst^(i abxjp-ftira dmnxper mortem


CbrifltUbei
raret : ffiuU» major etttcaritatii abuKdafitU ^qii6dvosj.Af»t
fibt recamUiAtos 4 jpetn futuri: vit£ ionfetvAt.^,cx Dei
carUate fHmmA Animi certituds de haLreditAte vits.

^
£ternAy jpes inconcuffa in A/iverfts dependet j
qui
erat juflificAtion^s H&firA effeoius. Huic almm (^Haftex Ak -
undAnujubjufigtt-igloriAtUnem nimirum de Deo prepitio:
dequA /equiiur'v» le^ Non {o\\iVi\dMltVC\:i[cu
iicetgloriAmurinjpefilierum Deijuhipfis trihulatiombuStVe-
rtim ttiAmgloriamur in Deoper Domintim nofirum Jefum^
Chrifliim^Jfer quemftunc reconciliationem Accepimm. ^U
tni^per lefum recenciUatifitmp Deo,h£cfane n$firum ommH
fumtnA ghria^quod Deum bAbemmpropitium^cujmfAloi^r^
qmgAndst^nuliimfrangiturtiehdhvflini^idm^

Parafhrafis hujfupartis.

Qliotquot ergo exmorte& refurredionc Chrifti


jUftitiamapud Deurriper fidetn in Chriftum coii-
fumus, jam paccm confcientiie &; tranquiilita-
rccnti
tem fummam expcrimur,quam nobis Chriftusadqui^
Hvit^>SiobisqjadPatrem coelellcm,a quo abalicnatie-
tarhus ob pcccata, aditum patefccit.gratiam favorem &
quo nos pcrmanfuros confidimus , taii•
coiieiJiavic, in l

quam iiliosDei^&: vitic «tcrna? hsredes. Ncque vero


haiic auimi tr^inquillitatem qindquam inrerturbabit
tHfHilatio &anguftia cui in hoc fcculo fumus expofi•
,

TiiiNanh reipiaexperinuir.quod tribulatio nobis niar


TeHaiTi exercenda?patienti2Efuppeditat,qua fidcs no-
ftraprobatur, & rpesfutiin bojiianimatur ,qi]2enos
favore grada^^Deicxcidere nonpatietur. Habcmus
*•
euim
EPIST. AD ROMAKOS CAP, V,! -^i^

enimarrhaboneniSpiritum cordibus no-


ftris. qlii teftificatur,Deiim fiimmo favore nos com-
pleclijabuiidantianiqirijierganosamoris iniios !!-
dere .•queni luculentcr iii eo quoque comprobavit >

quodiiliumpronobisin morcem tradidit eo tempo-


iccum nosnequenosipfos jiivare potcramiis ob im-
becillitatem noftram neque ad Dcum accederc pro-
.

ptcrimpietatcmnoftram, Quis ergo hiiic non im-


menrum Dei erga nos amorcni aftimarct? iiquidem
inrebushumanis itacomparatumcfi:,utvix quifquam
rGperiatiiF qui pro virobono atquciiTnoceiicc vitam
,

profundaty Chriftusautcm ipfe innoccntifsimus pro


peccatofibusinpcccatisfuis mortuismortem exordi-
natioiiePatrisoppetijt. Vnde niinclongemajornobis
fpcs efFulget : (i per Chrifti meriturn juftitiam impe-
travimus .cum adhiic peccatores eiTenius, ut jani non_,
habcamus, quodiram Patris , noftris pcccaris acceii^
fam, metuamus,poilquam per Chrifti mortem ipfirc-
conciliati fumus, fore,ut jam poilfa^aiti reconGJlia-
tionem ralutem & vitam a?ternam ccrro confequa-
s

mur. Ha^c* ergoeil: gloria^ hictriumphus nofter iii


mediisanguftiis huitis mundi, quodper Chriftum re-
conciliati Deum habemus propitium, qei &ca-
lanutates ipfe irrtmittit, &
fidclibus iuis
reqincm in confortio filioriim
X)ei paravit.

Qu^ilio•
33^ EPIST. AD ROMANOS CAP. V/il
1.

Quieftionesexhacparte
Capitis.

Q_U ^ S TI I.

Dicit V. 2. ncsfl^ire ingratia


^" Heh. \j,g fcrihitur ^gratia tliaflahi:•
Paulm hortatur
lirecoricurergo aithi Z). j

qmfiatp^ideatnecadat i. Cor.ro^ 12. Si cnim


gratia DeicorflahilittnuHum videtur ejft^
perkulum metuendum^neexcidamHS gra^
tikiflareenim^^ caderefunt oppo/lta?
ReJpJ. Prafens ApofloCtnoflri locus yUt (^ epifloUHeh, l.d*
agit de eafirmitate (fftabiiimento cordis , quod opponitHr
Olijeaio
Paraei pagg»
I
CApbus adverfs (f infefiis^^noru ntiUui tam magnus ejfe -
tefly ut dejtatugrati£ deturbAre pofsit f o/, quifiductamfu'
455. fui com-
mentarij ? Atn in Deum bnbent repbfitam Pater enim^qui d: dit eos Filio^
•,

ntajoreft otnnibus^ lohan^io.zp, Etboc fenfu PAuliis\infra


cap^ S,fcribUy nuUam creaturam effe tam potfntem , quA pios
dHeBioKe Deifepararepofiit^ At in EpifloU ad Corintbh
os loquitur Apoflolfis de cafuex fl.ttHgratiai , quifitperpeC'
catA j talem^ cafumfieripoffe , prob^t ^ Aftas exhortAtio iUa

effetfruflraneA. Qubdfidixerio jfiexfiAtugrAtiA e.xcidertjt


poffitmtux ergoDem eyiimutAbiliS, tujm tAmendonAjftnt

Refpondeo fecundo ioco : Gratia mmutaMIts tfl expArte


Dei^quineminemdeferittniftAbipfo prius deferAturx Deus
enimgTAtiamfuAm nonwdeterminate Adftrinxit ad certAs
perfonas yfedad credentes ^ex quoctm^ ordine hominum.
•^^mtme^
EPYST. AD ROMANOS CAP. V. SS7

mnibui ad^erfitaTibm ingratuito Dei falpore defixitm, Atq,


fic in gTAtta Dei are dictmur ,ejuando nos propitmm babere Stare in grfttia
\

Dei quid
Deum creellmus^ €ii^,adh£ret^.m ]quia gratia il/a Dei nonj»
fit

fixnm ^,
aliqHidtemporAnev.m fiitxnm Aut c&dncum.fid £ternnm_},
Adhortationem Atttem Juam in
adCorinthtos D. Panlus oppofmt temeritjiti hominum^aui
fibi (jHodiibet etiamfacientibtcsgratiam favorem^ Dei Va=

na pcrjuafione ( ntur : idc ait , <^ exiftinjatfe flare ,


Vidcai^ne carl.tt, Multa emmfunt tn vita^^u£ nos in ctirricm
lo pktAtU prapedireyimo )6
ejnsot.nem interctpere pojfunt:
qu£ omntA h$mo , pijs preibus ac Chriflianaprudetttia prx-
iAverepotefl : if bnc vocas Paulus ahbi,cum timore ac tremo"
re opcrari fAlutem.Phil.i^ 'z*

QJIi£STIO II.

Qjiomodo Apofiolo Paulo convenit cunu


entmfcrihtt , paticntia operatur
lacobo : ille

prohauonemfidei ,
htcprohatinfideiope-
raturpatientiam cap. i,j, ?

Rejp, Duplex efl borum locoruM conciliatio. i^prohatio


fidei apud PAulum fignificAi effeoiumpatientU : patientia e-
ntmin adverpsprobatam reddttfidem bominunti boc PaU" *
Itn tfiCAt l<ncifJi!w;apud-Jacebum [tgnificAt ipfAm tyibuUtiO'
netn, cjuA exphrAtur fides , O* boc vocat lAcobus ^^.
Idem ergo dtcit Jacobus , quod Paulus in verftculo proximi
AHtecedtnte^tribHlAtiopAttenttAm operAtur. lAcobus enim-»
ptr mttonjmiA efeBi tribuit probationi^ bocefly tpfireif per
quam ft prubatio pdei : quodPAuliu expre/e trtbuit trtbula'
Vu tioni
338 EPIST. AD ROMANOS
ftom. t. JacohHS €X probattone fidei ta quam €
CAP,

git pAtienfiam antegre^am ,ciuaft duat^ excxpiofatafide


V.

coUi-

»*,
iredenits Apparet,ipftwi adverfitates bujus mundi pattenter

4
toUraffe , fortiter^ fuperajfe^ Et hoc fenfii fif

parAiur^A^ud lacohum iderHeJfetyac^ apparerefacit.

(^itStlO iir.

Reiiene dicilur,^emfidetiHmfolMmti
Deiihmcemm ohflare piuat
PereriHS'i^uod Pauliis hoc in loco Jpem non
confundentem conjungit cum patientta in
adverfis unde conclHdit
: 3 ergo^es maxime
roboratur^^ vegetaiur ttflimonio hon& con^
fcientia (^ probatione patientiA,(s' per -
gam trihulationtim tolerantiam ?
Rejp. Re^ii^ime divinas e^efundd-
mentum^ei (ffiducidChrifti4n£, lUizemm potlicentur •
Perer.dffp.r,
incapy.ad bis ^potenttAm (f veritatem Deij duo omms dHbiiatto'
numpopuks in adverfts eximHnt fidelihcs, Idto dt AhrA-
bmripumty(^ubdcrediderit contr)cm w^em,qH'ta-s
mnbafitaveriiin profni^onibfts Dei,Rom, 4, io. Promtf-
fionesAUtem Dei^cjuoAd effeEimn nonexciudunt t fedinclU'
duntpotim (^ pr&fupponunt bonam conJcientiAm (f patiefi'
ttAmin Ad^iTps. N&nenim agnefcimtafidem tn impijs ^md ,

facit Pererim difp.4. in cAp.

Ubet gratts, conpdere (


f. RGm.num. \2.f€CH(HS conakr

ftm Tridentinum [(. 6,ran. i^.»e.^, qui^ibet facientes quod'


t fed fidelts

^Afitum i^hibusetiamiatsfiiHtiubiDerofidcsefi^iibi (S bonA


EPtST.
cofifcientia efi
AD ROUAKOS
-^ Adfuttuio trtbulAtionum
CAP.
, V.

pij pr£
Ji9

QJli£STIO IV.

ISlumquid carttm Dei efl altqi4^idk Deo


creatumj^S' tnhArens inanimisncflris^qudm
alioqutn tnhArenHmftu mfufamjufiittam
%>ocani Ponttficij :hocenimevidenier decla*
rart fcribit Perertm co,qmddixit hoc lo-
co Paiiim de caritate^dijfufayn tjfe tn tordi-
hm nGJtriSy
monfirat ejp alicjuid
iUi4^ii diffufameffe y

tUHd^incordthm noflris ycjfe altqmd dona^


Deo ^^^ inqmt de- >

tnm k DeOj (^ mnohii ipfis tnhxrens dij^,^*


incap.j;, Rom?
NAm
Rejp, Perperam coUigitur td exhoc
Percrins \ipfe caritatem DE l utrog^
^^^
modo accipit
r.

Deus nos diligit , quam


in hoc textu,tam aolive deeajtfua
pjffitvedeea , qua nos Deum dtligimm dijp.2. in eap.f^Ro•'

mAn.num. p,nonig'i4ur eVidenter hine declaratur^


ttm Dei tffi mhArentem in nobis juflitiam\ Ambigua tmm
-
interpretAtio nuUam parit evidentiam^ ^.Multo minus
hs.retkHm erit^ ut Pererio ipidetur , intelligere caritafcms
DeidefavortbeneyfoUnttA^ Deierga nos : Aiwfjiutn 0* tpfi
Pereriusforet b&reticta, (f cum ipfo Ofigenes , Hierenywm.,
AfHbrofitiSyCbryloftomus^rheopbjlaclus, Cajetanm , ex ^z^-
bus (f ipfe CAriiAtem Dei aBhe intcrpretatur^ loco diBe^
2» fupr* dtmonflratum fuit ,f2$i3 pcjp: bunc locum Aliter ^
Vh 2 quain
34* EPTST. AD l^OMANOS CA?. V. f

quam aciive tnteUtgt^nimtrum de gratutto D^i trga nas fit^


'vore-^ergomalebmc ififertunnhirsnsfeu infufA nobisju^u
tia.Kationei vtdepartim fupra in analyfi hujm textus^par-
OratiaDci tim CAp. pArt^^. qudift^i.fubfinem. Gratuitia Aufem Dei
3.
quomodo
dicatur dif• faver dtffufm dtcitur in cordibus noflrti , r. propter abun-
fufain. cor- danttam amoris Dei erga nos , qnem ptrciptunt corda ma v/-
dibus Qoftfis,.
me contrita» Et qutA abundantiA antoris iilim maxime in
morte fil^ comproba(afuit , idctrio D^ lohAnnes fcrtbit : in
boc cegnoOtmiu caritatem Def ^quontAm FiUui animam pra
nobis popitt, t.

caritaie DeiadnosredH»dAni.
tamenfertHr mobjeSium AmfMie^quodefi ,"
lob. j, 16, z.prcpter fuAVia efftBa
(
enim amor inDeocfi^

guine Chrifli ttnBum in efuopercipimiu ff^agrantiAm faloO'


fis diVim^ttflific/inte Spiritu Dci t qubtd (imus fil^Dii idei
,
quA ex

per Sptritut» diffupt tnnos dicitur CArttas Dei,tam


quAmper infadtbilem te^em ac drrhabonem y quem accepi-
mtis in l^apufmo» j» prapter opevA reneyatioHtSy quA abun"
dant infidtlibus^^-jHibtug^declAraturi nos aDeoimpeme'^ama'
ri. Nam quos Dcus jscundum wi/ericerdUm fuAm fahos fc^
ci^ ptr UvacrumregenerAeio»is (f reno^>ati6niSyinbos Spi^
-ritHmfanoittm Abunde ejfudit , per [ejum Chrifium SMvAiO"
rem nofirum^Tit.^^e. ct hoc pAtiaPererimipfe pbrafm tllAn^
exponit difi.z, m cdp, ^.Re,'.^. num,8' hts Derbls :Si ve lega m us
diffufa , fiveefFufa , L I U D ea voce %ii-
iicacur,niii quod caritas Dei aperte ac evideilCer
decla-rata eft pcrmulta&: varia: doii^ Spiritus iaiKfti,
qua? in nos effudic,: id elt.large ,capioseac abiindantcf
cOntu-lit. PrfiDriA itaq^\y'meta c£dit Pereriics,quAndo ex
'

diff'ufio»!<f vecabuii} cancatem Dci de juflitia nobh infufA


.
expQmt^F-terUe aiiiem
Si caritMi ^
efl ^quodohijctt d'/p.^Jn tap.

graUA mon ejfci aiiquidproduiium


'
& ^^ 5:.

Antmis
Konii
EPIST. AD ROMAKOS CAP. V. 34*

animU nofirUtnortpoffe SAcramentd Nolft leftAmenti ionti-


nere gratiam, conferre (^ efficert ifiquidem nccgratta &
caritjaf^HJiefim DeO)necjufiitU^,quAefl in CL•ro , Sa»
j

cramentis contmeAtiiT (^ cofcratur (^ efficiatur, Puerile^iH'


nm (
j

quAm ^hocefl, coliAtiogrAtu infufiQ'\


nemjedper ApplicAttonent, ApplicAntur Autew ea,non qudt. j

tnbtrent : ea enim JAm antc noflrAfunt fed qn£ extrA nos


\
j

JuKtprafiitA: CA enimper AppUcAtionem noftrAfiunt\ (f koc I

officium efl ex pArte noflrAfidei , ex pArie Deivero verbi (f \

SacrAmeniorum» \

QJl^STIO V»
Chrifiii^ pro mipijs mortnm effefcrihitur
v. fedannon hoc eilcontra expreffkm Det
6.

<verhtim , qiiocautum efi^utunmqmfcj^ pro


peccatofuo moriatnr Dcut. 2^, 16, ant- ^
m.ty ojUaipeccaverit^ moriattiri EZjech,iS>
zo.quin ^ Apoflolm fupra dixerat:
nofter
I
jiijiitiam Dei h. cpofiHlarejUt dtgnifint mor-
i tCiqmtaliafaciiintcap'iy2S^

j
).Deusnonfibiyfedhaminiius. legemitlAm pofuit, Jpft
verbinmyfierioredemtionis libirrimt fuii confuij (^ Arbi-
1 trij-tiUudemmnoHAdlegem^d EvAfigelium perCtnet, In
Itgequidem locum babet iliud DomimX unufqiuf^ pro pec^/
cato fuo ^ortAtur : l» ^.y>Angclio vero negctium (Aiiitts noftri.
I

I
ita decUratfirfqiiod Deus ipfspro nQhif ded:t flium\qubdfi-

j^
liusftmttipfum dfditredemttoKtpro mu/tti^ Animapro oVt- .

IfHsif ttem quoduriUS mortum ftt pro populo^nt toiAgens peri'


ret, AtQjb^nc dcciAf^Atfone ivange/if opponmm bAUt m-
V u s meritb
i4^ EPIST. AD ROMANOS CAP. V.
V
merito omnibM ligis fentmtijsyaut rAtknU bumAn^caVtllii,
,
Nen enim m Legefaiiii Nofirrfnnd/itA eft X Heque ex bumana
\ c$»fiietudtnetAuijudicioranoniSf}oftr£ciependet-yJcd€x ad'
\ mirando Det conflio , cutplacuit , nt morte^n , qtm noiis om^
mbiisv'tprims.comminattonis ytnoriendum erat , Filim ot>4

'
peteret : ubi tota ratio co:%filijfimpliciter efli^olurJas ita ctnfii^
i
UntU\alksipfrproturAmd£ falutU ^.
lcges pr&Jciibire^

abf^ b/aJphetnM &


in diVtnAm fapienttAm contumeltA , non
licet. Scire (uffictt , Deum admirabile fevuajfe tempera-
mentumLegiit^ EliiAngel^ \Juftiti£ acmifiricordU, AU«z_j
Scdex
&
peaatorttfilegis (fjiiflitUfuAdebebatpwnas
E\Angeiij peccatortpArcityXf Filtumptmit ioco peccato-
risyUt itA m Filio iaflitu fAtiofiat \
g7ri«•

in peccAtore miferuQr di£ ;


idqued boc loco Apofloltis nefier tantcpere commendat, //?»-
quam rem ab emni bominum cofjfuettidine aaenam , Deo
iDcrQ impmmjufljficaKfi propriam.

QJl i£ S I VI*

Sijuxta legem^nimay^u^peccavitymo-
ridebet, numcjuider^ reole fcribit Apofio^
Im^audire aliqufm pro honq mori roelnum^
\
quid ipfereilefectt qui optavit anathema
,

[
e/fe pro populo Rom.pyj- Mofesy qui ^
propopulo rfhtUtdeleri cupit e hbrO id
€))
^
"vit^-f

I quodDomimis tmprohauitiCHm
j
dtceretMofiyqutpecca^jeritmthi^dtlehocum
'
deiibrom^oExod.j2i^2?
Rejp. SetundHm L^gem m^rinonJicetpro alijs^ita utfA-
tisfiat BeoprotTAMgrefitene AlteU-u^hic emm pr^urCbru
fittm
f
EPIST. > ROI^ANOS CAP. V. i^J

/iumfjemo/r^/larepofefi: ieieonoliat Deus deUrc KMofen e


cAtalogevu)entium^propopHlofuo\ interim Auttm adfcSitu
ille caritatii non efi probibittis^qtto quisfuoquo^ cum penrU'
IdproximifAlutemqtiArit-.quo n^fninen^n tavfum BthfsicO'
commend^ntur exempiAf^H Vitam profnderunt propa'
runt
iria &
Parentibni^quaiia/HHtin bifloria Rtmand Dtcij CqU'
ftltojConijcientisfe tn aaetn bofiium^ (f morte fuA eives redh
mefitf^ -^^ Curtij prActpitantis (e in pefliientem jpecum , ut
contagitim^civitateaverferefuriiiem C^drus Athcnitn'
fium dux , ^ alij\X>erum etUm exempla bifl9ris.JACr£jquA'
iia funt Simjonis Jud^6. Mofis Exod.12. Pauli Rom, p, Da*
Samueltj. quin (^ pr&ceptum Bomtni bAhemtis, quod
Ti>idts I.

buc pertinet ; nimirum ut ponA?nM Animam pro frAtribiu

Quomodo DsMS caritaiemfnam erga


commendatmmortefiU] fui^(S' tamcn
irafcitHr•',

'V.gif^ g*nam irafii (^


cjnorum Utrum(^ dicit
amarepint
^
?
nos
nobi^

iLctb' ^
lius crgo efi

Uifupcr
D(um
'Rtjp.

rAdtxpAcU
Pfal. 121,
£5* »o.f.
,
ConciliAtio efl fAcilis\f>ppo[tttoenim
IrAfatur mbU cxtrAfilium \aMAt nos in
non eH
Filio. Fi-

eum D.Chtyfifiomus appel•


(f fiHidarrHntnml^mcttlum^amoris ergA
Deus enim extrA Filutm neminem bomwu amai
repntefi MtAemm Omfies funtftAturh filij ird, (S de bps aU |

lobanrjes EApti/U , qui iwncrcditflio^ irapcimanet fupcr


illum !oh.^,fiunt Autem filij DetcxgrAttA per Cbrifin?/i Je- \

Jum. ^iA de re pr&c(arm extnt lucui.R. Lutheri tofK, 6. jen,


j

ger.in itbtUo de prirop.tk,pAg.Ss ^-Ef pecGator fu m>& ^

no ium pcccator.Peccator fum mihi ipli extraChnftum.• '

rm a tx-\in\im<
non
i44 EIIST. ROMANOS CAP. V. r

non fum peccator in ChriPcoextra meipfum. Ipice-


aiim peccatameadelevit fanguinefuo.

j^ocin. in lib.
!de iervatore
parr, I. cap^S»
Sc parc.S*
^ y Scribit
QjayESTIO

pro nohi^fuijfe mortuu :quidfiiiludy pro


^
'vj .Chriflum
Apofiolm
IIX.

-
cap.5. his:,non notaret njtcem noflram ^fedtantum
utiUtatem noJtra<m > ficut Fauflus Socinm
h&reticj^s
Utatu ^ 6\^^€^
mortem oppetierit non autem ,
noflr^ uti-

morteme^myquamnoserammmeritt?
Rejp.
njtcem Alteritis
^uodprJLpofti»
jfeucommutationem /
RO in fcriptiirafispe ftgnificei
,fnultis exem-
plis docertpotefl \ ita entm diespro anno dari dicitur Ezech %

4}6.(f Mofes Pbaraompyp Deo datus ejfe fcrtbitur Sxod.y^t,


'

,^
(^impimprojuflQtradifcribiturProv. i/, $. hocefl^s^peenas

Cbriftds in
juflifuccedere. Qiiodautem bec fif^fi^ Chriflus pro
noftras pcenas nobiStmortuiM ftierit^hoc efl locomortem fiobis debita
fuccefsit. Ol /"/>, atcfjftcinnoflras qHAfipOLna^ fuccejjerit , inde pro»
\^batur qubdlPocAturmediator nofier inter Deum ^ homi-
\nes u Tim.2.qiiod^ocaturnoflrA propitiatio i. \ob, z.quod
dmturpr&ftitijfe dvn^vraovpro noflm peccatis , quednos
demijje fcribitur fanguine fuo
ttenijfe dicit ip/ejUt falvAret
, 20. quodin mtmdum fe
quod perierAt , Luc. 9> )<?. quod
re--

Unguores noflros Isere i,uiiffe fcribitur Efa, f j, 4, quod^

(
qu£ non rapHtt yfihit, Pfal.op^ S.q^od tradittts efi prbpter
>,4^2$.^ infimia alia^qHA Cbrtflum morte
innecentem
EPISX AD ROivdANOS CAP. V. / HS
ivnocentem fiitlje^ Acproinie mortcm non ipp }fednobis de-
bitamf Ittcuknter oflcndmjt, Huc pirtinent omnia de
rcdemtwne (f merito Cbrifli bqutntia , omnia fufficu
enter docent »mortem Chrifli non fuijfi t anthm tonfirmatio'
nevid'i^rnt^j ut i/ajpbeute loquitur Sottnm \ hoc enimpAEio
mors ChriftL non e(fit praflantior merte fnartyrumMperurrL^
etiAm cor^pefifatioKem peen£ , quam nos Deo dtiewus, Jdeo
tmmfacins duitur maledtBum yut nos ienedtiiionem A^,
brabs. confeqttercmur GaUt^^.faSita eflpeccatum Deo , ut
ftos firemnijiiftttiay 2. Cor. jy 11. omnia merUum (f
'qudL

/Atti/a&ioneif3^voftro loco pr4:ftitAm,inferuKty (f bUfphemu

Am bizrecici jugnlAnt \ id e^uod inadenter bic moncndum


fmr.

Aphoriiiiii Theologici exhac


partecapitis.

I, Pax Dei^i trAntiuiilitAS covfcuvtUprsLcipuutjuflifi'


cAtionis noftrt ffruoiiu
(^.effe&mefi.Jmpijsenim non^efi
pax EfA. ^g ^ 2x,quiA Dmm hAbent
infenfum, (f timida eil
n^quittA dAn r eefiimonium c9ndemnAUenis , fifnper^ pr£t
,

/umitfilJAprAvacon/cientiAjSApjy^i^/edejui pAcem cunLi


Deo babet ^ (f pAcatam confcientiAm ,«s bAbet gAudium m
tribuUtwtie ,divitm inpaupertAte ,\vitam deni^ in morte ;
ejiuo mmine pAX Dei <mtncm inteUctltm bumAnum fuptrare
Jcrihitnr^Ehit. 4,7.
'^ Det mn Adqulritur burnAnis vtribtu^dper Cbri-
ftum Uptm ,qmtfiprinceps pActi^EfA,<).pAx neftrAyptr quem
bAlemus Agajfiim i» uno Spiritu Ad PAtrem Ephc.2^ 14, /<f,
Idcirco conch Arfgeiica de natiVitate Cbrifli , crAt comiu
Xx pAcis
34^ EPIST. AD ROMANOS CAP. V.

pacisJ.U€,2. Primum Chrifli verbum ad diJctpuUs ^ re/ur-


re£iionem^ erat depace Luc U4' (f EvaKgetium , quodinfit9
nomitie dtvulgarijt^t in iet» mundo^eft (S vocAtur -
geliumpAcis, Epb. 6» /^.
y,
ita Cbrtfius Mdfterefl »
^Memadmodum peccatunt nos feparat Dco
qut factt nohts accejfftm
Deum»4dqu€mexirA Chriftum nuUus pattt adttus, Fa/fuws
ita^ eflyquodvel B.Maria velSan6ii nos adDeum adducann
{ \ j^.
ad

fuficitnobU unicus Cbrifltu interpeUaKs fim;.er• pro nobis


Row.8* jufficit uniciisnieciiMor inter Deufn(f bommenLjf
bemo leffis Cbrifiiis li 7m.2* Ntmoentmvenit ad Patrem,
nifiper me^t ipfe inqutt Job. 1 4,
4. NonqHoslii4,fedfideUstafJtumCbr'ifiutAd PAtetH
adducit. Accejfumenim bAbtntm adPatrem per Cbrifium
infide lf.2.

quin (f Cbriflm hfi Abf^fide\no'bis0tiOfiij efl. funt 0-


Ves Cbrifli ,qu£agnofcunt iDocem Chrtfli-^cceteruS infideUs
^
Et extrafidefJi impo/?tbih efi placere Dea Hebr. ti,

non ftQvtt Mattb.f, ideb neC adPatrem Adducit4

fi Soiidurn fundAmentum fpeiCbrifltAnateft fa'^or Deii


quo €ofn,pleuitur psccatorem in
iubricus fidexpArie Dei },^ Tilio fuo.

nis firmtterAd<ftti€icerer^inAdverfif,mcqHide^UAm de feitci


IsemmqiftAftoneft
facit Atjimum homi*

rerum quo^pefitmArum eventti dubitare Bonli emm emni4 .•

ecdunt in bonunii Hinc tft iliua BernbArdi fir. to.fnper PJaL


1 . 7ria confiderB^in quibus totAJpes mea confiflit ; caritAtem
adnptionis y veritatem prsmtfitoni^ f pBteflAtem rtddu.
ttonisi

6. SuffiwA CbrjftiAK&rum giorU efi ^


quod /untfiiij Deu
^iod fientmfilijjeiia b^redes^b^iredes OetyCobAfedes autem
Chr>fiiyB.9.S,Sedb£cfiliA(io^iton nifitfide nobis ebtingit ,(}ubd
Cbri*

i
,

EPYST. AD RQMANOS CAP. V. 347

Cbrifium Deifilium habemusfratrem , urtde (f fratres nes


Jfecare digHAtur^Pful. 2i,ich. lo. Et Deutn pAtremfiium (^

nofirum ihid.
7. Affli^iones Cbr'tfliafi9rum carm ^uidemfant adverfi,
fedanime yenpio utties (S^glerio/a. Multa eniinjknt earum
commoda in VUa cotmnuni: exerccKf pdtientiAtn^robant fi-
dem^corroborantfl)em boymni<Sjdequibtu Pauitu injpecte boc
loco ; excitant que^preces ($' Appetitiitn Vcrbi dttfmi , de quo

/,. (f 2S* ifnpedmntpeccAtAy coerctKt carnis dffiderta :


namquipatitur'mcsrne,defimt ^peccatox. Petr, 4i i. Sunt
€ti4rfjindicia(f cerli Cbarafleres domeflicorum Deis
namjiidktum domo D81 incipit i.

pAtitnr ut Cbrifiianus^glorificet Deumifionomtne


Petr. ^, /7. S/ 5
%
ergo
bonum^^
mim vtro, cum portalfsrttjugumab adolefcentU fu/L^
Tbrcn.$,zj.
Spes bominufHpr9mii innixa vaidt efl lubrica \omnU
%,

enim homoloAnitast/l• ifedjpe^ in Dt9 pofttd non cottfundit


unde £5* AHcorAfidei vBCAtur Htbr^ 6. Bonum itA^ fperArein
Dominot^f non confiderein bomtne PfALuS.{ptrAntem in Do»
mmo rnifericordiA circundabit [>}2 , /tf.

p ^i credityfcit fe credere
hAbet emm CAritAtem feu
:

fAvortm Detd/ffufum in cordefuo : ideofentit^ Deum bAbere


propitium : unde fecfuitur certttndo de Dei Auxilio rebm m
Adzerfis, de recomtliAti9ne cum Deo,dejuflificAtionii grAtU
C 2»//4 £(£. NAtfificor noflrum nos non condemnAt^Abe-
fHtufiduciam Apud Deum I, Iob,^^2i. Semper tAnten txcipitur
fiatus tent Ationis yubi fides fApe numtroejttApextindia vide-
tur^i^tAmtnptr inNrlfAilAjubifide/cinuilat,

19. Spirituf SAnEimfecundnm fubflanti^m (f doftd (


efi infidelihtu.jpjg ufiimonium dat defA'bore Deitn tordiim
Xx X mftrai
'

/4 EFiST. AD ROMANOS CAP. V.

DetyAgtmtur Spiritu
otw/u^, ubi ubi
D€iKomt^& ^
HoflrU : per dona'vero fuAnos Victfimad amandinn Daim^
t^ mfePviendHmproximQimpellit^ Ita l?tro cob^ret cum do*
nisfui^ iUt nujpiam efl

SanOiimn animaatiertuntur,ib't ne^ S^tritt* Sanoium fuHin


ampitus babere bofpitium credendum
AnimammaUgnam
efl^
Sap,t^Hincefl iUud HiUrij. in
; nam qui /unt
opera Siytritg

Nqh emm tntrat


[: 64,
nobisper Saeramenfum baptifini renasis mdxifnum g4ft'
i(tum,cum qU£dam mnobU Sptriius San&iimtia finiimus ,
fubiat nos facramentorum intelligentiaypfopbetUjcien'/
tta yfefmofitptentUjffeifirmitoi (^c,
ir» Cbrifii ntors (f fitufaBio txcludit omne nofirum
fnerttum iprgfliia enimfuit pro wfirmis, boc eft^i^s,qtiif4tt6»

facere ipfi nonvaUbantrprdfitta etiam pr6 fmpffs^boc efi^ro


ijs ,qui condemnAiiomm pottM fqttAm rcde.mtionem merC'
bantufi
12. Cbripmpro impiU mortuus exemplum pattentU m
bUreiiquit,ut (S nostnfraSlo animo injuriai aliorum toU'
remtu^^i inimkis benefaciamrUificnt ipfe bortAtuf Mattk
/,^4. LticJ,2y ,buc pertmet lociis i. Pefr, 2y |\
/}, &ptrkuUyquAfHfiinenturpropAtriA tf amkis
.tAors
in caujfAJuftA (^ boneflA, commendAtiofie dignafunt , quAn-
quam c4rm mn AbblAfidiAniar\ Ideo enim D. lobAnms cbArH
tatem Cbrtfii vitdmpro notisprofundentii 9 conmendAvitf
Ut (f ms, Anini&mpre frAtrihfU ponAmus /, loia.^,.
/4» Lofigefiiblimior eft Dei amor ergA bomifiehquJim er^
ga crtAturM reliquai, He quidem dngelis exceptii.
prohomne \tA?2tHni dedit Blinfn tii Ynortenti qtnd fiiitti

^^
ipfepr&dicAt lob^^.TAntbtnajore nos irgAfeAmeri
oblioat , quantti exceUeniiorem bAbemus dileciionu divind
ibfidefH I proqUo ut D* ttApliUs
ixigit d nobis

**/
EP!ST. AD ROMANOS CAP. V. M9
Dci^ynifiut diltgamm eut»^ ^S templa noflra eifcrvemus , ut
iUejemper m noOts bAbitet^ (f nos in iUo perwanedmm^
. iJMeditatio moriis Cbrifliparit in nebts ptetatis (^

^ £
/f
fortitudtnii Chrtjtian&cxercitittm. Nam Chnfimpro pilHte
mortutu efl : multb magis hosfAlutis conjeruAn*
d£grAitacarnt altquid detrAbamus , aut pAtiAmurca ^qut
diVimtiii inJHjaguntur, Et qHemAdmodum ip/e tion
mAximis cum doloribtds qtuftvit nofirAmfiluten3,norj pro'
priAvi gUriAm j ita 'uicifsim q^UArAmus^qHS, Cbriftifunt^ Hon
mfirAPbilz*

i6^ Excmplum ChrifliduceAt kos diligere immicos f/o•


firos non tAntum Vu/gari modo^ui dicAmus^ nos ipfis odio non
r
bAbrre^fcd ut ipJQsjHVtm;i5,ut jfgiemendenturvel /anentttr^
qu€f»Adm(^dim2 Cbnftiu pro /aIhU inimic^ritm /uorum fnor^/

tutis efl,

17. quiownes adique bomines &qUAli dl•


Abfurdifttnt ,

(e^itonio grAdu dileoios ejjfe dittmt Xquod fAcere neceJLs

eft eos , qtii difitn^iomm inter dueBionem generaUm (f


^zUAlem non Admittunt 3 (f ex genifali dileSlione unilperfa'
iem eieHioncm fAciim$, PauIus certe bocloco dit>erfos di-
le^iom grAdas agmfcitiquAndo pc concludit ifi^cum immicf
iJfemtiitrecoficilfAtifittiUsDeo, multotnAgid nconciliAti [aI'
iii erintiissqUAft dtceret ,p D ^V S dikxtt fjofi AnteqHAm
per CHR ISTrM fide Apprebenfum cum ipJoreionciliAfe
murxmuUomagis nos liunc dt/iget^
po^qUAm perfidem ifL-i
Cbriflum tpftreconciliAtifu^nus, De generali itaq^ dikBi-
oneioqtiituyCbrifttis Job,^,i6^ omnes enim bofnines dikxit
D P^ S, Cr qmntbui donavit filium \ de §€iiAU dileBione

Uquitur fiauluo EpL i,6,namfideies tAntum (f ek6les fibt


fecit, infiUo gvAtos (f Acceptos X gencrAlts diieiiio vocAtur
i.SpuiAlU ^ /, Xx •^'f^^-
S
If^ EPIST. AD ROMANOS CAP. V.

t^. Oldentona jufttficatiitnis nofir& caujpt efl fanguU


Cbrifli j omnis ejtu (f aBio (f
hocefll^ ,
qu^ ufitata
fcripturi, Synecdocbe voce fanguinii exprimitur, In hoc
ergofinguine CbriflifitumjAlm (^ jufiitia ntfira qu£rem
da eft, non 'mfAHgttine martyrumy Aut eorum , (fui tnjuapro•
prtAcorporaiiijurijjanguinemprafundunt , redimendorum^
(f expiandorum ptccatcrum grAcia , ut hodterni FlageUi-
ferorumPatroniiiaJj^emant» Sanguis entm Cbrifli
per Spirttum SanSlum femetipfum obtultt immaculatum
,
De$, emufidavit confckntUm n9flram abeperibuirHortuidp

P..4RS ALTE^R^
X U S.

u. pRopterea per uuuraj


fiout
**•
peccatum , &
homincm
per peccatum mors.'&ita iii om-
iies homines mors per traniijt, in_»

qiio omnes pcccav.erunt.

ij, Vfquc ad lcgem cnim pec


catum erat in mundo:*pcccatuin
autem nonimpiitatur,cumlexnon
T«f>^i ivT^ ycfia^
cit.

14. Scd rpgiiavit mors ab A-


dam ufqufi ad Mojfcn, etiatn in-»
^
- -^- ^^,
TuV^
- BPISr.

^/^.
AD ROXIANOS
cJ9n T« of4.eiu' cos,qui
tudinem
CAP.
iioii
V.

peccaveruin in ilmih-
prievaricarionis Ada:, qui
'eilformafiitiiri.
;
S^dnoiificut delid:um,'itiL•.
iS'

A?h! 8z ^^^.-Tfluju^^ > ^ru) & doniiml:


cjiim unius delido !

^] -/,'
){3^^/<('^^}^£)7'
^
multi mortui fuiit j nuilto magis
gratiaDci & donum ingratiauniiis

/^'-^
o't TTo^ti
h»^a^o\/r,Zet^f?^tv H£H homiiiis J S U Chrilti inpluies
abundavit»

, ji^. Etnon ficut perunumpcc-

T^,
i^evci

^f*<*
^
Kiq^Z «i *' f^i?

70 ^iJ^j;^*. 7sVi''?<»^'t^/**|

:^^^7>7 ^^
,-n
^/-
h (/(
^cantem,ita&;
I

17.
donum nam
ciumquidem exiinoinconderana'
tionem.-gratiaautemexrnultisde»
\\^^^[^ juftificatiorem.

$i enifn unius delicilo mors


: judi-

^
jregnavit perunum multo magis
')^(^- 24^^^
:

>^?
71

oi 7^*) ^^^^ W?
|abuiidantiafn gratix & donationis
& juftitis accipjcntes,in vita regna-
buncper unum Jefum Chriftunii
ortxvrjg /'^ /-
cv

^& HV
TiwJTocg '^ ^'^^
«f »-
18•

dum
Igitur ficut^,per iiniHs dcH-
omn€shomincsin con-
in
, ,
demnationcm:iic&pcruniiis)iifi:i-
tiam inomneshomines injuftifica
tioiicm.

'^ ^ '
cuutfTcu^
19.
entiam
5icut
iifiius

catorcs co.ftituti
enim
hominis
per

funt
iliobedi-
pec^
multi /
iS^ BIIST. AD ROMANOS CAP. V.

ita & per unius obcdientiamjufti


conftitifcntur multi.
20. LexautemrubintravitjUt ab-
undaret dclidumiubi autem ab-
uiidavitdeliclum , fiiperabundavit
gracia.
lU Vt ficut rcgnavit peccatum
iii mortem, ita&gratiaregiietper
juftitiam in vitam «eternam ,per
Jeiiim Chrifl:um Domiiium 110-
ftrum.

AHALYSIS ET EXPLICATIO.
QV^mam p.irte priore , Chriflo om ne redemtiofjts fioflrs.

merittim^omne reconciliationts mflr& cum Deo negoti-


um adfiripferati ve quu dulfitare poj/et^cftiomodo folus Cbrt-
fim hxc tanta pr^ftarepotuerit '^jam celiattomm inftituit
inter Cbriflum (^ Adamum^ut fi corifiiterittex uno hemine
effe omf?ium ondtmnatiohem,rKirum non cfle appareat.ex uno
.Paritas& im- / rr
bemwc ejje « r >»
nojtramcoram Dcoj'*ltificattonem.,^£ omma eo
• • >

paritus inter i

Chiiftum & Ktcndunc ,ut meritumCbrtflimaois magis^ amp/ificetur, Oc^


Adanium»
currunt autem in ifl:i coUatione qusdampArtA , (juddam im-
partA in Chrifio (f r.damo. Paresfunt eo^qtwd Adam &" m
Chnflui verm (f tmus homo.^^6d uter^^irpis rationem ob-
trnet :quodjgomnts hamines ali^uid ah ip/is accipiunt.Impa-
resfunt i.partim refpe6luperfon£, 2, partim reJpeSiu ejus,
qttodconferunt.^partim refieBu medijfeu mcdi ,
runt.

^
/^. pArtim refpeBufinis
fictai defifigulis m ipfo textu audismus^
,

K^Ttuqcontmeturip.ii,, (f t$nflat prolixa expoittione


per
-
wfiergitur,AntequAmftihfiquAtHr'}>!m^omq in
qft9 confi'

cujm grAtia conferunt^


bujtis

y
--
qu£
EPIST. AD ROMANOS CA?, V. )ff

1».

ergo b^het ^^
/#. u6f cfiffarh tota diUicidiHs prepcyirtur,
:VroilittTQZ ,ficutper
ncm peccatumin hiincmundum intravit, &perpccca-
unumhomi-
Ita

twmmors,&itain omncs morspcrtranfijtjiiiquo o-


mnes yccczw trMWt yfkc- ConneBit
perpr&pqfittonefK cauffAltm ^\q.
prscedentiki^
^i-n

,boc fenfii : Reconcilia'
ii9»eM cum Deo nos\b^f?ere per fofuCbriftuij^xoi^tttt^y^u,
pmiltttr Ac per unum bomintm AdAmufn peceatum .accoH'
demnAtioinomnesbomtKespervtmt, Concludit cnimAcon»
trarijs effe^.ts adcentrariAm CAujfam.Hic ttsrefimtem aperit
omftis mAli in mundo^ quew tota pbtlofopbia genttUum igno-
iMalum in mtmdo duplex ellfMnum cuipSy
favit.
pcenx,
mg V.r4. ^^Malumcttlpt vocatur b/c afc^A^ot
.Malum pafi£ vo-
t>,/f. 'TncpocKo^yV^ /p,
V.12^ ^^. alterum
Malumitl
ffluado du•
pleic•'
'

cAtur S-dvar^ .V, rz. fjf 1>.6. Ktruwj^ ad una Lfalua cul'

tommunem caujfam refertur^ 'vtdeiicct ad unutH b$mmeni\ pac.


Malura «<
Per uiuimkominem, inqHtt /ipofioinfj^tQCZiu in muil- ,
dumintravit, & per peccatumjmors, Scc.Hotm tlle fuit
Adam^ utmfrk v.14, expriniitur^& 1, Cor, tf,i2, tn Adam o^
mnes morimur quo tamen mnexciudttur mulitryham (f
\

bu ic tributtur ortg omntsmAliy Syr. iSySS' muliere initium


faBu efl p€ccati >i!i per iWk ontnes morimur. MuUeri autem
tribuitur ^rMiofttordinis^ (jfuia prior peccAvit^ i.lim, t,
i4.\^dafrto'Pfr9 raHom prepagAtionis.Per peccaiu inteuigit
peccAtu ongindle yquod (piidem in AdAtiioffat ASiuale^tranS'
mniirupriceptike arloreprobibitA lin nahisautem eil
originAUyquiapergenerAtioneTJaturAUm nubii CQmwunefitf
^ cum TtAturA nofirA or)gine incipit,

[
Primumpeccatum trta mdU complecVttur
lem.i,re4tMmtegal€m.l*pr4vitAt€mnaturAlem^Iiorum
, /. culpAtn "
yy omnium
Sf4 EPiST. A0 RdMANQS CAF. V.

cmmum reifumtu participAtiont culpaiimptftatione featiu


&propagationg naturji,)
HocpeccatumperAdimum introijtin mundnmjhoc efi^ ad
omnes ofiinino bomines tntnundo p€rv€nit(^mtinduTn emnLa
bic appeUAvit Apofiolus unt'r>erfUm genm humanum , in^ttit
jittgufiim^i in Sncbirtd.cap, 26)110. ut nemo naturaltter
ttu expofteritate Adami, Apeccaeo (^ ejtis effeoiibru immunis
ejp po/itt.Jntroijt autem nonper imitattonem , ut olim Felam
gUm c9ntend€bAnt ^quafi tantum exemp/o Adami
primi parentii peuare didicerintyftd per propagationem »4-
tur4km,itauttpropagAtanAturJi Adami^uittum nAturArt'^
vera ftmulpropagatumftterit, Buit enim Adam quafi rA''
dix iotiUsgeneris buntAm^tn quAvel IdU vel mors «mmum
bominumfmt : Vitayfi manft{f€t inftatu integritAtis mers^ \

pofieA^UAmjam ft^megrtiaie ixciditi ^emAdmodum


itA^ ipfo mAmntt mtegroynos quo^ wtegri (f incQrrupii
fuiffemm in lucem editt : itA nunc ab ejiu Upfa nemoje exciu•
derepotefl^din ill$ omnespeccAlpimm, omnes enint erAmus
IFutu iUe bomoyUt Auguflinm ioquitur hb, i, de retntsfiontj^
peccateru*ntAp^io.v6iut Ambrofjib^ yJnLuc^ exponit \in
\
AdAmo famtis omnes-.perije Adat», & in iUo psrierunt om-i
figinit Bon \ nes.QuodAutemmnperiffiiiAtwnemfAntum peccatum Ai

}
falrem imi-'
tatione ad dami Admsperv^netii, muUioprobAripotefi ex textu mflrOi
aos ]|ieiYeoit« i,ex mflttutacoU4tiune Cbrifti(S' AdAmitNAmpcut Cbnfli
l>emt mmuvidumrJLtA ^ iHJuflitiA\AdAmu Sedjufliiid
Cbnfli trAnfit inmundHm non per imit Ationem-^ut "tioknf
,
thotimAni novi bueticijfedper regetkrAtionsm : trge i»•
fHftieiapergeKerAtionem. J.Si Jpofia/uj de imitAiioneieeUtUi
fuiffet^AHddHbie dixijfet , mnpef unum bominem , fidpet
uvum Angekm^intrc^t peccAtum in mundttm \ nam ex imitA"
Hom DiAboitpetytnitpecQAtum adprimos bomints ^dprppA"
gAiiyne
EPIST. AD ROMANOS CAP, V. 3SS

gatione priniorumhominum ad fofteros^uxtaiUudxlwvidik \

Diabolimors tntravit in orbemterrarufK ^inuiafitur auicm^


mitw DiAboliis
€uni,^uifuntexpAr(e€JiiS:Sap,2,(f i.iob.^.nb \

pfccat,^, pecratum (f martem ift omnes bommts pertraiiiiiiTe


ftrtbtt dpojhlu.i^emph.^tice notAns»iton finiil!tudh2em aui i-

miiatfonem Alicfuxm ,fedreA(em diff^tffensmpcr tcfam natU'


ramyCfu/tl(s fit per ^ropagationem. Hinc, D. Aitgiifttnusfidn-•
.16 Hrficha4KV9C€)f/; Pcrtranfijt,i«^«/>,perrraniijtjVerbum
atteiiditC)qiioclaudiviftis,eoiiiideratc: videte, quid eft,

pertraniijt ^irideeilparvulusreus:
ied etenim peccatiim iliud non in fonte
traxic ;
peccatum

fed pertraniljt jnouiiiillum aut illiim, icd inomnes


-,
iioiifecic,

homiiies pertraniijt /
& Jtrm : 4. de^ierbis illud ^

^.\\^\\ jitainterpretatttr^cfmdpeccAtumnon tAntumin


Kdamo mAnfertt^dex eotA^quam exfente ad pofterospro*
JdAmo omnes peccAffe dicimur v.ii.quiAni•
ntanAverit^i^, In
rHtrum au damo VttiofAm rtAturAm hAufimus : ipfe enim m
omnem ff4Amfiirpem tanquAm in rAdicevitiAvit,ut
fiipfe
Ansbelmm fuper boc cAput loqmtur \JAm loerovitiofAm natui
YAin battfmiis aIt AdAmo,nonper imUAttQntmyfidgefurAtiO'
nem : ergo ^ ipfum vitmm fipnptr imitAtioyiem^dgenerAti•
onem bAbefnns.^^dem^^qualis efi ratio effe&tiiytAlts eft CAuffki
frdeffeBmpeccnti mors introijt Adeos etfAnjyqui peccalpirunt
Adpmiiitudinem \ ^ide. 1^4 4, ergo (f peccAtum non tflfi'
niilttHd9ifeu imttAtioprivttpetcAti ^cSedbac bA&entu,
Porropermortcmtei/iguniuromHis getierii cAUmitates^
6 tAndc.tfwporAlt4 ac AternA mAlediBio^tdeQ infra vocAtur
C4HdemnAtfoyt, tp.(^M9c fenfupApim Alibt m
JcripturA fumti
tt4rfli)iprifn£MAlediBwrjiSiGen.2^tj, Vide tQCAfiwiUa, Dtut,
^.,\$,(.^^.$^^,.^^24.0<$'>4.(^, Ba per peo»
c^tum imroijt in ttiundM^fic m onmesper/rAnfiji yfui^ im
uSf^ EPIST. AD ROMANOS CAP.

Adamo omnes peccaverunt,
V.

tnirA mors flipendiurn^


peccati Rom.6y2j^Faifi4m ita^ €iqmd Zuinginu oiim /crf.

^
pfitXpeccaiU9rigin'4HoneJfepecc4tiim,fidmorbiij9t ^ Cbri-
itberospropter morbum iflum nonaddici dtern9
fupplicia: in decUrat, dep&ccdto orig^ adVrl>Annm Regium,
Hficu/^l>rima>n bs.reditAtem eiefcripfit Apofloi<u ,
qHAm
aPr§topiaflis Aciepmmx jam ^bp^t^ombM ^uii/ufdam ocm
currit,- Et t.qHtdem obifctre poNrant Jitd&h quomodo pec-
CAturn tJi omntipcrvenirepotuerit y imi leg^em nan tmnts bA^
huerint y quiranniibUmilledemum poft conditufn Adamum
fmtUtA*,peCcatum Antemefi tran^refio Ugio, Argumen-
tumtAleefl : %)bi Ux ,ibi nuUAprAtiaricAtio. Ante
lAtAm Ugem Mofaicam nuUAfmt lex in fHHndo'<, Ergo nuUs
frAVAricAtto: Rejpondct PAuiiU vi ij{ ufq j ad ^Legcni crat
pcccatum in mLiiido, peccatum autem noftimpiitaba--
tur cum lex noa ciict^quafi dfCAi:liabebA»f qiiidempieca^
PHm etianj ante legem yfed •*(^ AtrocitAttm eji4s

^
Abf^iege HonfAci/i animadvertebAm { boc vocAt peuAtunf
nsn impHtAri)exkge Autem verAefi agmtio peccAiiyUtlfa^
prA SxtrAt^ iex^ cui rtpugnAt peccatum ortgU
nis-idivinitHs mfcriptAfutt mentibns bommum:
primo (f ultima pratttpt» c»mprcbe»fAiAdquAm
diliinA in
eficnimiex

iwAgc Deibomim4»ncreAtAfCO))/hrmAtA erAt^Contra hAttt


itA^ legfm Mentibu^ infitt/ptAm /uit bominum peciAtu?fi^
Ante iegem »^49^[ (S contra prAceptHm Adamofior^
fim-dAtnm mpArAdifa i qmd m
Adam»' omnes trAnsgre'i
fmrAnt> Sedi^^c r^ofifionem exprefse non ponii ^contiri'
tmdtJ(^9peccAffim /tiiffe Ante /egenjf Ikit non ntAniftfii
HfgmiiprfH^ dit6rAn%re0oiifi<)nemfHbijcit.fpfti(Amab effe&Ht
/>^*<•</^. r^.Regiiavit morsab Adamo usq^ad Mofenj
^^ ineos>quiaoii peccayerunc iaiimiiitudiaeiiu
prdlfA'' I
i '

EPIST. > ROMANOS CAK V. SfT

praivaricatiofiis
tio tali
haUf^ ibt
^( Ad^,'qui forma ftituri \qn£ proha-
eil
tnciudi fyllogiffKO X Vii effeiius peccAti locum
Zy ipfumpeccutum. Ssd in ijs , antc Mojen
'pixeruntieffcdm Cf Ptpemiiumpeccati,Mors,loeum habutt\
Ergo peccatuy9i hahiierunt» Fuiffe AUtem pecgatum originak,
fmul probAteodcm "Ptrftcuh^ hocjenfu ; ji^icun^ n.oriun -
turypecc&tum hAbent, ^n n&n peccAVtfun^ aBtu ante Mojen,
{hoc enifft v§eAt n9ftpei,care tn fimilitudirefnpral>AricAtionii
Jd^ enmpeccAitim ABuAlefuU) mortuifunt , ut f»ukt
: ejtis

infAntcs in diluVta , (fpA^M Altbi, Ergo etiam , tjui nonpec•


cAverunt dHu.peccAtum hAbent ^origtnAle nimirum : de quo

tni i
feu formam fuxuri
eflenim tx inflityto c
inter AJAwum
^
proprie hoe loto ioquitur. Addit Autem , AdAmum fut£e
, Boe efi,C6rifii, ceuA/ierius AdA-
Dei mtiiuA correfpondentta
(f Cbrifium^ uf jBfuemAdmodHnt per AdAVium
mundnm '^itAper Cbrifium vh
peccAtunt (f mors intrAVii tn
tA (f juftitiAmundo refiitUAtur y ^HemAdmodiim dctn"
tepsfuftus tf cUrius explicantnr\ Htnc igitur Apparet > inter
^KdA^umtf Cifiptim Anahgiatnpotius ejfe, quana ftmtlitui
dinem, NAm^ut Qri^enes fcribit inhunc lucmr,^juxtAgint^
,
tfifimtlttude^iuxtAf^iciem repugKAntia^ ^tddAnt dimA-
nAVtt Ab utr9^ in omnes : fed Ab Alferv mors^Ab Alnro tfifA.ff
BAiienusprirnAmioUAfionis pAftem bAbumus inttr y^da*
mum (^ Cbrifiumyift^u9pAresfiifrunt*

Nuneuf difiAritfeonferuftfur, Confflit AutemiPa dif-


pArttas in tribtis i. in ipfa re , qudtpofltris confertur, AdAm
confert Tta^ •'^ Cbrtfttis ^^^. No iicu t del u
ita & cionum,/*f«'i Pauliisiuter^ emm iji4odfiuM eflytom'
municat-yptcCAtcr peecattfm '^redemtbt rtdemtionew Aptc-
iAt9j. iHquaniiiAte tci utrin^ commmumcaia, 4 tum\
«wij

I
.

iSS EPIST. AD ROMANOS CAP* V.

cumptctato mtuUi m munduM mortem : Cbnfius autem mul-


to ampUorem redemtiovis grauUm mundo contuUt^ quam fu •

it defirHOiio expeccato AdAmi adhomines rcdundans 11 ac .

de re iu ioqmtur PAuimx ^i eiii m uni s delido ni u tiii l

mortui fiiiit : multo magisgratia Oeiid: donum in gra^


tia unius

potentior
homiaisJESU

eft creatoris
CJirifli
Argumentum efi minore Admajiis ; cujm h£c efl ratio
inplures ahunddvit,

operatio ^qtiAmcreaturai p/ifiioxfjfi-


,
cacior ergbfmtChrifli r.eftauratio ^quam Jdamt corruptio.
Fuitautem Meritum Chrifli potentuis Cf efpcActtu omnf-
Chriftimeri•
tumpotenti• btu .peccAifS y duabtis de uquo ad rcthijiionemiS con"
caii/ifi
useftomaibus demtiAtionem peccAti'^ quia nuUum efl peccAtum tanium,
pcccatis*
quodnonpropter Cbrifti meritumpesmtentibus remittt que-
At.x^quo adfAnatiQnem pcccati^ (f rtflaurAtionem nAturA,
quiA fimpercumremii^w.fjepeccAtoruw con}un{fA donA*
tio SpiriUu .SAtiBu tt hac efl ratio coUeili.onis PAutmA.
yocAbuUquodAttinet •JAultidicuKiur mortuldeitolo AdA-
mi, ciim eamen totus mundtts peccati iflius riusjuerit i
•quiA hic non docet ex profejfo ufjiyierfAiitatem iapjtts AUt 1 , -

redemtionis yfiA duntAxatofienait ^qubd ex uno in plurts


aeli£lum derivaripotuerit \dici tatKen pctefl t ijiltiitof

hk AquipoUere ommbm , qutA non agit Apoflolm de .ABuper"

dittotjt^ /eddecAuffki ficut (^ injrav. 19. ^/^ ^,


Cii ^' ,

diflirjguitynon ut donum regemrationto £f reno*


VAtionto^ut perpcrAm (cpbiflicAKtur Ponttficij,fidut CAU^Am
efficientem £f rKeritoriatn juflficationis noflrA, NAt»
^^^ eflgrAtmtUi DeifAlPorCf dii(ofio,^e^f%cio)x(i'
1/.V
qu& infrA v.i^. vocatur
mmirumper Cbripum
^
juftittAmeritum^ Chnflt gratuito nobM denAtum ,
-^f ^iKccio<rui-r,ggKAtfajuftitUj
dofiAU,}. TertiA difpAtiias ۥ
Jiu.mcAuJ[Aj>crditwnis(f refiAurAtionis* P.crdttio Ak 4^
Ip dAtno
EP\ST. > ROMANOS CAP. V. SS9

damofuitiUatainmundHmper unum deliBum j nou entPn


omnia ^damtpeccata poflerisfuerunt comnmmcata ^ fed pri^
mumiUud^quodrelpeBufuhfequentiuma nonmtllis origtna'
ie 'vocaturiStd Chriflus ab ontnibm omninopetcatis redenttm
mm adquifivit, De bU ita habef ApofloUis , /6: Et
non ficut pcr unum peccatorem {/cilicet wors l>€mt\ tH-»
mundum)'\t^^ donurn. Nam judicium quidem feo
tcztus exuno(/ci/icetpfcc4io ) in condemnationcm :

gratia autem (hoc efi, redemtionio beneficium)^\ miiltis


delidis in juftificatiGncm» Snfficere ita^potuij[fct ad con-
demnationem totim mundi>uHiUs Adamtprimum peccatum :

Jedadredemtionem C HRIST l non fufficit xfitSia tnim


( prototinsmundipeccAtii. Hmcper ex poiitionem infert
iteruWt^nodpaufo anie notalferat , nimirwn meriti Cbrifli
efficAciam longepotentiorem tffe^qukm lapp4s AdAmitici of-
fen/am :pltis emm pojfe Deum CrcAtorem repAtando fuam ,

bomivcinpeccatorem depra^^aiido, Si enint in unius de-


h^o^inquitv.ij^moTS regnavit peruntim, multo magis
abundantiamgratia: &donationi8&juftiti« accipien-
tes, iilvitaregnabunt perjcrum Chriftum, rbi notA
difcrmen inter deltiiufn AdAmi , (^ jufliciam CHRISTI',
illud Adnesgtntratione nAturAli propagAtur : boc non ntji

fide Atcfuiritur (f ^coipUuri^ idiui dedelioioAdatni fimpliiU


ter dicit^ mortcfn regnare pcrunum.* de juflitiA y>ero
Cii>i/?/ iaccipicntes juftitianixegn4buiuinvita*//i'4 Uro

Et bdc fuit
pAfitAtti (f
,> Adam &Cti RiSTi
verficuiis feptem expofica
per partes
nunc
(>^
:

vers. /,r. (f t^i ipfam fttmmatlm cempu Slitur.


igicui-licvu per unius delidum in omnes homines
incon^
:f6o EPIST* AE) ROMAHOS: CAP. V.

condemnationcm : fic& per uniiis juilfciam iu o-


in

J mncshominesin juilificationem vit«. Skutenim per


inobedientia unius hominis p;^ccatoY•cs coiiftituti fun-C
multi: ita&per unius obeduionem jufti conilituen-
tur mu Iti. H^c emnia inprjicedtntihtu funt €xp(yfitA,Opp^
Htiniurt, unius deli^ium ^fcilic^t Adamit ^ umm Jufiida^
fcilicet Cbrifti. 2^ condcmnatto (S jufiificatio 'viu. ^. inz.

obedientiaAdAmiy Cf obsdienttA Cbrifii, ^, xjtid^^avig/eu cd-


flitutio pefcatorum^(f cdnfiitutio jufiorum» Adan.ide^/
licio (S 'inoheaientia cateripeccatores £f cQndcmnattonto rei
fAOitfunt. ExChriflilPeroiuftiiiA(f obedientiA cdteriapee^/
CAtis abjoluti ,
0* juftitia coram Dei judicto donatifunt : efi
cmmKcfm^et^Tcvrcu y Verbum forenfe tnotans siflA omma
coramDei judicioagi, Haolentis coUAtio primi (f fecundi
Adami* iantBccurrit obje^hni de ufu iegis inrenatis :

p tam abitndans efi Cbrtfti rMeritum,cjittid prodtfl iex \ rf-


fpondet PAulu4v^ioX.tyi {\^hn\Xx2iV'\x.lboc efi ^una wtroiji
adcommuHem iilum morbum^ quo lAborabAnt omnes AdAmi
^i)/?ir/V)utabundirct ^it\\^\^midfnmmtrt(m tHagnitudt'
nem C^ AtrocifAtcmpectAiorum oflendity ut ev mAgts rei der
ciArArerrturpeccAtsres corAm Oeo .hinc enim ipfum Cbrifti
meritumfaoiumefitAnto tHufiniis , quAnio peccAtunti quod
eoexptAndum erAtyfuit AtroHusJdeo dfctt ^ ubi abundavit
deli(ilum,ifci fuperabuiidavitgratia, ;^r4//^ nintirum re^
peuAtorum^qHAm. anteAprccatis potentiorein fecC'

fedmeritt Cbrtfli ^'' non efl defperatio ,


rAt. Fints enirn iftiwACCufAtionis iegaiis
j lUud emmin Vita £terHA tmi

periumobtineredebmtiquAmChrtJitu n<tbis peperit^ quem-


Admodum peccatumAdAregna^it in morte^ quAtn peccA'
tofuo inumver/nm mundum profeminAyif » ut & fuprA dt*
1
cuerat^
'
I
ParA
EPIST. ROMANOS CAP. V.

'^Evcrovobisminjm.vidcatur, quoddixi, nos


*-^mnc$ perchuftum habcrc r.cf:oiidliationcm cum
Dco, videtcrnihiqu^cfo tamiim prifnum generishu-
mani pareiitcm. Namper uaum,Chnfl;iim juiticiam
nosomuesgratuitu pcrvcuit, llcut per;imiaim illum
-^damumpeccatiim ia otrmcs hoiniues iii :muiido ,
cum quolimulmors iiivaiit,&; adomucs penctravit.
(quiaJii4damotanquam commum peccantium ftirpe
.omnes pcccaverunt. Etii enim.aiite latam lcgem
nuUum inmundovidebatur peccatum ciTe• crant ta-
men omnes quiante legem ab Adamo.tsfq^ ad Mefeii
,

vixciiiHt.peccatoobnoxijicjuod inde.conftat, quia a


mortenoaeraiuexemti ne quidemrmifelli infaiitesi
qui a^ualc peccatum, qualc,fuitj.^dami,noii habc-
batiquaHs.igiturtftratio-^danii^&ruipcccati,taliseft
.5:ratioChriiti &ruaijuftitia;;iieuiiniliudtransferri po-
^quidai& ifth«cadalios \ Qup ad hoc
terat.ad pafteios
Jtaquciih duo pares funt: jamyero immenia & noii
contcmiieiida.occurrit in uiroqiie diiparitas. Nam J*
dam qiiide iniqiiitatem propagavit ad pofteros Chri-
ftus verogtatuitumNDei ,doinjm.niundo.contulit,. J-
dam fuo peccato fmertem &pcrditionem diiTemina-
vit inter plures: gratiavcro.Dci ,& .quod huiocohai-
ret, merjtumFilijgratuiium, longeabundantius fefc
cifundit fuperalios , qiio excellemiorcft pcrdieorum
reftauratio, quamnondumlapforum perditio. ^dam
peruniaim aiboris prohibita: radumvrcatum mortis
&:a:tcrnxcondcmnatioiiis intulit in mundum: Chri-

- ftuJ
^ EPIST. AD ROMANOS CAP. V.

ftiis aiitem proomnium hominum deliclis fatisfecit,


i utomnibiisabroliitroneniapeccatis,jui^ifiam falu- &
temadquireret. Namiipropterunius deiidum mors
imperium obtinuit iiiomnes,coquod delKhim illnd
percarnalemnativitateiiiha^^urerunt: miiito magis ab-
undabit gratuitiis Dei favor pei' juititiaiu iefu Chri-
iti in omnea,qui juftitiam iilaw vera fidcadquirunt.
Relinquitur' icaqj uddixi, pernniiis Chrifti meritiim
&obedientiamomnibusadquiiitamefFevitam & jufti/
tiam j^ficLm per unius /^dami iiiobedkntiam extrema.^
iiatnrai cormpiio &aiteriia condemnatio in omnes
propagitafuit. Non autemfequitur, qiiod opinari
poteftis, reconciliationem ,
per Chrifttim partam, tal-
lerelegcma jam reconciliatis:ideoenim accefsit ufus
legisadcommunemilliimmorbum peccati;,quo abu-
nohoTniiie omnesfunt cofitaifiinari, tit exaccufano-
ne legis deridbrunl atrocitasiiiftotefccret/nonin de-
fperationemconfcientiarutn ,fed h\ amplificationem'
meritiChriftijcnjusviseoeft potentior,quo iniquita^s
homiiiiim,per Chriftam expianda,fuit arrocior. Scat
enimfeiitentiaDei.ut,qiiemadmOdiv peccatiTm Ada-
mi mprti addixit oniiiese|Ui pofteros: ita jiiftitia
lefu Chrifti Domini noftri ex mera Dei
gratia vitam & falutem qiiam-
pliiribus conferrct.

f
QW2-
^

EPIST. AD ROMANOS CAP. V. J<H


/

Qu^ilionesexhacparte
Capitis•

iQ^U^STIO I.

Perunum hominem fcrthit Apofiolus


feccatum intra^vit inmundid^m (^ per pec^ ^

,catummors : qtd&rttur tgiitir muUer )-


lapeccajfets nump^xc^tHm ^ mors tranjiip
fentin pofleros?

. DtJ^utant bftc de rtfch9laflict^fedotiofc


quamjamconflat, utrum^peccalfe. Et JnprA notAvimm in
lahore,pofl^^

expUcationetextmyPauktTnnoftrum boc loco non inteUigere


nnuatem.fexmjfedlpecieu Veri/tmiie tamenefl ,fi Addm^
manftjfct wfl.Atu integrttafis^ peccatum a.dpofierosprqpaga'
rinonpetmjpj^uiapropagatiofit pergenerationem, Pfal. ^t.
cujtis principium a^ilpum virefl, Hinc Origenes fuper
bunc locum \ ^.ia Apofiolus de peccato loejuehatur , ex
quomorsin omncs bomnes ptrtrAnfierat ^ ptccefit9nefH po-
fteritAtii humani»^ cju£ tnorti obpeccaium fuccubuit , non
tnuiieri aiit Diabelo adftgnat ^fed Vtroxnen emm eft vir
ex mudere^d mulier ex tfiro : (f ob bpc mortalis pqfleritas
, (^ corpori.ii4 ftucefsio viropotiits Autoriy cjukm mulieri deU'
.tur, Jn ^uamfenteTfttamfcribit D. Auguftinm iiir i 12.
de Irmit, cap. 11, In ittis dnibtcs primio bominibus perfo-
nam fuam quif^por tab.it /S' ideo [i (ola miiUer cibum edif-
Jet iflicitidm^ nt'^ mortts f/ip^licte ple'5lsritiir. ''' aure
,Detis aliam 'tpfiAddiiitniafiiiJlJtt cci.jugcm , inhrtum fih ne^^
i^4 EPIST. Al> ROMANOS CAP. V. {

noflrum ^ineainijiuirere» Stanie bM fint^nda, labuuropU


' Scffti^fuam bAbetm^. dtft, $2, quAfi AdaikitmnpeccAntt^
peccAHt€ duttm Cainoy ob bam Catmpr£)i>Ar'tcAtioit€m ^-
ripeccati§rigiw6 rei tenertutur, £ ioceontra
n9flrum^qutaif,perMHumh9mmem peccatum intrdjfi m
fHHndum , mteUigensprotopUflos ^ nofiprotopiafiQrumpiiosX
efienim contrApnceptum Det^iqucadedit Adamo ,pert nens
Adctunigenoi bumanum itale Vero cemmune praueptum
Caino datHmnoH ifAt y ergo p€cca$um Cami mbil Atiinte
poftiros^-

<^i€STIO' \t

QuomodomorsperpeccatHyn demnm i;^-


nit in mundum^ cumhomp njideaturnaturk
mertalisyyCjuippe qui conflat ex materta(^
formAy i]m€^ corpm ex contrartjSy ^ in vtce
perpetuo pugnantihtis qHalitatihm *, undt
naturalis fequilurdiJfolHtio?

ReJ^, I>H£/Hnt opinionei b^reticA de martAlitAte bomi''


nti ante Upfum : VnA ell PetAgianorum , qut dicehant , bsmi-f
nevH moritiirHm ttiAmfi non peccAffet , tefle Juguflivo itb*-

dehdref.bsr iSt* AlterA eil• EoHtificiorum, qui aocenf i


bomine ficundumnuda naturdfiiA iodiiionim , remotff don^
fupernaturAli y morti effe offnoxium , ideb immorulitAteni

larm : libr. degrAt. primt bominii


cAp. f\

fAiJfe
R9m.num.^^pAg
nAturAiem etiA antt Upp4m4 Sed
b£retkumd»gmAicHi oppininiui bHm
[
bominisAnte lapjffumiiocani danum fupernAttirAieivnde BeU
cap. S\ if* Perer, di/p^ 7.

y^/. VtringjfiAtuitur ^bumini morttni

ortbodoxA
boc eli^f
Ecclepd
Aborifmum,
/V
,

EPIST» AD ROMANOS CAP. V. io/


/
Apborifmum,petitum etc Auguflini ithr: t^. de eiv. Dcicap^
i/. luterChiiiitmos, quiveradtcrcatholkam ndeiiu

tenent , conilat , ctiam ipfam corporis mortem _>


coiitigiiTenobis lcgcnaturicfed meritoinflidim eiTo
lege pcccatf ,quia pcccatum vindicaiis DEUSdixit
primo honiini Jn quo tunc omnes eramus terra es , & :

in tcrram ibi ^Opinio Pfl^g diturufndb ipps quogjP^ntificys


fe^ctturjiS refutAtHf ommhus ijsfirtptHrM. iocioiquibm m ors
(i Ajfiiotiones alidpeccAto Adfcrtbuntur^ut Genef* 2»\ 55/7»
Sa2% 1^2 4. R«m :Syi2. &c, pQntifieiorHm opimot^tendttyUi
prolent alwrn errorem fuunt ,mmtrum naturAliap»ft Upftnn
mAnjiffe m homhie inttgrA : fidfAi tle rtfutAripottfl, obfer'
vatio bia duabus hypotb^jibiis\t,^^od deeorpereiommts ve-
rumeftynenfiAiim verum efl ae toto bomtne : aUa enim
efi pAftidyAliA tetius confiderAtit,!, LMors hcnihiis aflt-
mjtnfia efl nontam ex principijs wixti eorporis ^quAm ex
fonditt0ne AmmACorporiumtJi'.eA entin ce[fAnte^corporis (^
animji diJfoiutioKem jequinecejfe efl» Ex prtori bjpotbefi re-
^ondemus AdrAtientm dubttAndt in (ju±flione propofitAm.
Concedimusenimctrpuj hominU CBKflare contrArijs qttAii-
tAtibus mutm pugnantibm^ex quibus tAndtm neceffAno Je-
quitur deftruUiormixti) (f fic corpiis Antc Upfum , tAnquAm
compofitum ex elerntntU^nAturAliter interitui obnoxium , non
»tgamfis\ Non AUfem fequitur : ergo totus bomo nAturAlictr >
[eufecundnm nAturdjui confidcrAtionem ,futt mortAlis, Ho"
fHoenim fjon tAntum cerpoteconfiAtyfedCf AnimA" qu£ a"*
ntfnA iilAm Deo bAbuif virtuiem , Itim (^ poteflAtem , ut
C6nfifvAfe potuerit Corptu AperpftuA corruptione
Dii pfaceptoperpetiib
, ipja^
Acctdtnte pnferttm
fuijfei pbfeBa-y
itgna viU 5 cujtuufu* robur (f[enfus corporis mirificeye"
gttdri f (f ufque ad tefminHm /it£ trAnfmutAtionts
So^ EPISX. AD ROMANOS CAP. . V.

ahf^ morte,fuftentAre potmffe. CHmAutem amma imperio


Dei fcfiihraxijfct ^ infccu^umeft peccatum^deperdita fnit
vtd ilia anim£^ ceJ[At>J ufa^i hgm vitrytunc dfn i^ deftit etiam
conditio mfm&^attA corjftis rfgere^ (S ^ corruptwne ex tm
flituts Deipr&ferX^Arey ipfa e^uo^ dolore (f mifertA Vac/irc^
debebat\lDicifitmJuhf(:cutaefl^Qn modo corportis corruptiOf
verum ettAm amm& ^ corporis diffolutio^ dq/or (f mijeriA-
AHimxe cendiiione fna prdier Dei ordifiem detur^Ata^/fUj
Ut Apofiolus mfter ieqMitnri peccatum^ (f per peccAtum^
ntors intrAvit in Mundurn» Hinc fequitur , itnmortAlitMem
prmibominis fuijfe nAturAlemx mortaOtAttm autem cum
aUU ommbui defe^ihuf ^ mifer^s,propter defeiium bomir

QH^ndofcrihit
homini^ peccatummortem
-. I2.per
'veriijfe in
unim
mun-
dum^annon patrocinatnr Pelagianisp ^ui
feccati4/mormnisinfoio r^atu lapfas confi^
fiere putabant:nuUa cnim hicfitmentionam
\
tHralis corriiptionu.?

; Re^?> NHllunipAtrucimumbichAlieftt PeUgtAni. JS!am.


'
quodnonfolumreAtm^d(^ ipfum primumpeccAtum in po-
\JierostrAnfierit^indecenfiat^qi4odj/?ofloius per unum bor
I .minempeccAtufHtnmundutn introtfffe jcrthitftpfum vitt^m
oYiginismteUtgeris t per ejuodnaturA corruptfi ttiit*,^uod^
ideomer^em m.omnes Att^ .quiin Jd^mo omms
"
psccAverUnt , non modb fic ^quod tn Adamo comprehende-
bAmur
{
EPiST. »
^
ROMANOS.
^
CAP. V. 3f7
\
hamfir nos Omnes ejus po^tri , verum etiam^qHodiKjfcjfep^•.
\
nimhjiredttariam iU:tis ptcc att pcr'\:)emmtu , tlind^^ai p^flet
propag.'im!is. I>ocet tgitur Apofioiits , reAtum prifni pic-
cati mediAte ad nos pertranfiijfe, Prfwum emm ptr ptctA'• ,

tiWi Ad.%mttrAnftt innos naturi. corynptio-.deifidt' ptr coY'


rnptiomm r,AtU'4t!em mors (f condemn^tOi ali^s ntfi tpfu*?t
vuiitmprmorumparentum innos fuertt propagatum ,^
mumpeccAtumtUnd ^tanctHAmplam Alienum ^imputAri kc^
iii^^ortpotuijfet,

QjlitSTIO IV.

Argumentaiur ApoflolHS ab ejfe{lu\ re*


gnavii mors in eos-^qui non dilualiter pecca-
runipficut AddmyquaUs funt infant€s :ergo
habentpeccaiHmoriginis primo parentz^

&)
infepropagatu v- i^tVidetur auiem infirma
quiamorii ohnoxijeffe potueruntf
non cjuod contraxtrint peccata parcnti^
hm^dquQdDem peccaia parentHm punit
tn liberu^JHXta comminationes Exod, 20, /*

^.
& efuidem tunc dewum
locutJi

,
hahent m peccAtis perfunadhus
(juando hberi tmitantur peccatiL•»
parenttiminon AUttmin piC€Atonaturali,€fUAle erAt pecca*
,

tum Adami.'i(iud intm punitur in iji ettAm , qui AdAmi


peciathmimitAnfion pojfum ^iit fiiht infantes , qmAin ejus
lumbU
)6t EPIST» AD ROMANOS CAP. V.

/MmifU moseramfu (ffeceshamui etnnesx trgofSpKnsptaati


nobts efl de6ita,iion atienA Acquiftta culpa, i* L0ckm bAbent
tUAdiSiAmpKnis ttmptralibt^s^non AHtem in SpifituAlibm
^ AMtrnii.fMmuntHrinterdum iiheriprepter partnttim dt» '

ltiiAi.'drporaiiplAga,fidSpiritHAlip(£nAvei davtnAtkiHe -
ter»A ntqttAifUAm. fui/^fiA /fde WityifA ^ quifgj
propterfiiApttCAtA mortetur ^iuxtA.iUud Ezech^iS»2(f» Ani
mAqu£p€C€AV€ritfW$n§tur :fiifHs nen portahtt imquitAiem
patriSyne^pa(ertmquitAiemftl^(fc,Cum€rgo AdAm non
(Altem Ad c§rporAUm ^ (edJptrUuAltm (^ AternAm tmrttm

tHtJlc^quod AdAmpcccAvit
p£ refjfAOii fuiffeHt»
,
fuerit dAmnAtus :Jequitur pofleres p^opt^rcA puniri n9H po-
(f ipptn AdAn*o eiu/dtm cul-

QjiitsTio y.
Qmmodopeccatum primi hominis nocere
potefi wfantibiiSjCum peccatum fit ex lege^
Rom.j,2o, quam infantes ignorant j (S* uhi
lex non eflp ibi nec prAvaricatio^Rom.j^, t J-
infantes auiem nuUt HiprAceptic^^.pacesfhnt^
quia carent rationis : ergo nec legem pr.:-
"varicari^hoc efiypeccare po(funi ?
Rejp, OhjeBto bsc^fi PeUir^^ ^tjui exifl•imhat ytnfAntim
ntorte pr£y)i€Mtuw^n6nhApti/A£i4fn pertre nonpoffe , q^utA ftne
peccAto nAJcA ur\fS unHynquen. ^ haminem propter proprtA
Zuinglijep- <undcmnAri p'ccAtA^ tn cfttibus pri^tim pccCAtnm imitAtw
ror de pecca-
to originis»
fucrAt^utconflatex :^9* A»gufl,ad HilAriumqnsfl,^^
Cum quafententi/tprorfiii confeKttc 2,utngitHS in .de bA-
,
-itk,

ptifmoAHHO \'^i^ peccAtu Onginii tf9CAt morbti i» (t non


dAmfJAbi k
EPIST. AD ROMANOS CAP. V. s*^

damnabikm, fed yitium natura ^quoa quU €ittA fnAfn t^U


pam contraxit pergefteratiofiemfoi.SrC). k adbticeUritis
foL ^o. fnorbus Ijic^inquit jdaMnAtionem 'nobii afferre fjequit^
qut tiirH demtim jub(tquitur iCum legem octdt^ ntfftrii expofi•'
'

tamconfpUMt^adbuc tamcnmorho boc (f fiff^efiu cQrrupts.


\ 77aturd mpulfi^k^em transgredimur, HacilicSedhoc pado
Dem tyanmdis accufaretur^^uf morie pumret infAntes ,nil
taiemerentess i^fallum eJfetiHud Pauli noflri , qtiod ino-
rnnes homines morspertranfterit^ in cos itiAm,qtu peccA'
rttntad fimilitudincm Adami ifAifum etUm ejfet illud aI-
terum^ ex uno delilio faoiam ejfe conde.mvatwt3ew bomi'•
fjum^cum ex adverfarij fententiA illud deliaium nibileis /tfi'
\ luerit -^ftddicenaum fui^eti ex multts deli6iis,quaL ntmirum
qHf/^j fAcit yfieri condemnationem, quewadmedum pulcbrk
\colltgit AugHfltKUs loco dioio. ^uodattinet Jocum Rom,'^^
ioquituribi D, PAulmnon depeccatipropagatione ,quAm bic
exuno bomifte elJefcribitinomneSy& quAetiam inij^efl,qm
fine iege peccarunt Roman,!^ ii. fsd de peccati Agniiiontjs',
ex lege enim eft Agmtiupeccatiy inquit quam agmtionem^
;

peccatiitifantibtis deeffefatemur\ nonAUtemfequitHr ydeeffir


ipfum YtccAtuni: funterttm mrtita occultArdeltBA PfAint. tp.
^f ^o.In j^,CAp,Rom.gefjerAliter ioquitur Apdfloltis de prA^
vartcaliom legis-iqui etiAm AbinfAntibm in com-
munipArente AdAmei ipfienimftcHt AdAm trAmgre/^t fint
pA^lum ^prittAricati funtin me^ inquit DQminm 0[6,6^,^
boc{enfufcripttmefl PfiLnp. pr£VAricAnt€sreputA^>i'
,

n1f^esp€ccAtoresterr. Eo enim modoiquofunt peccAtores ettA


prAtfarkAtores kgu illitis ^qiuin PAradtfo dAta efljAgnofcun'
tur^tvqutt AHguilmus ^deciy^. Det CAp, 27. ubi &
bu
Addit : Etiamparvuli nonfecttndum vit&fuiLproprietA-
ttm,fedfeamdum communem gtnerU humAni €riginer?L•» ,•

'^
Lxf 4 omnes
AD R0^^A^30S
17* EPIST.
omnesinillouno tefiamsntam Dei
mnespeccali>erufif.
>€ CAP.
ytn
V.

^-
QJJiiSTIO VI.
Siprimum tantumAdamipeccatumprO'
pagatHr adpofleroSitncimhm originale "va-
catur : ergone peccatum tantum origmalc^
remittitUr in haptifmo^qHia dictt ApoflolHS
nofier unim delt^o mi4>lti mortui ita
:fictit \

gratia unim hoyntni4 in multos abundavit ?


Ke^, Ita quidsm coliigit Pererius difp. lo. in cap,j;. Ront*
numj4' ob id infaiites baptifantur,/»^«/^,inremirsionc
peccacinonadualis;quodin illa astate facere iion po-
tueruiit,ied originalis, quod ex Adam nafGerido tra-
yi^twwt.Ssdfallitur acfaUit aitos xnamb^ptifmus tfl Iava'
crumregentrAtknii (^ renovationis Spintu Satdio Tit^ j,

quA regeneratio (f renovAtiofine remotione peccAtotum a^


StHAliumfieri nonpotejl % (f Chriflm mnniiavft /di
^cciefiAm lAli>Aero AquAtnverboyUt in ca non fit wacu-

Ia nec rtigA Eph.jjdeo ipecAtur bAptifmusflipHlAito bant con'
fcientU cum Deo /, Petr^^. Sed bonA confcientiA cuw peccA-
tfs A^UAiibm^prafirtim ^olnntArijs confiflerc ncquit. ^Ani

obcAufAmD.K.ugHflmu5fcribi(lib^\^contrA duas SptfloioA


PelAgiAn^CAp.S' ommAfAOiorurk , deltUorum , cogitAtionttm
nofirArum. -viiiaper bApiifmum Abluu Etfi igitur. infaates
tcmpore Accepti bAptiJmiAdluAiiApeccAtAi pr^ferrim ex hA"
bitupecc.Afidi profe6ia, nonfaciunt ; habent tamtn ^UUtcnif
pec€Andt:(f bAptifmt effeoius ettAm ad eA te?jdit peccAtAiquA

in AduUa £taie funf fnbficutura % aHas in AduUts omm


piaiium
::

EPIST. AD ROMANOS CAP. V. J7^

folAtiUm bMptifmi in infAntiapercepti expiraret.CimfArA».


tio AUtem non re/pktt numerum deliCii y>eicentra^
Paulitsa
telexp/andi fed*imtlitudimm ac pr^pQrtmiem atriuf^
,

^quArum una maricm

^ m
rAdici^ , /l•iter vitarKpropagAt
tnundo.
QU^STIO Vil.

\Ntimqutdre£i}fcrthit €)
gr^tiammagis ahHndare ^qitam pcccatvim
Adami 'v. /J} .'Z,2o^qi4/dempeccaiu Adami
laiiuspatere%>'tdetur,aHam Chrifli gratia
Omnes entm homims ex Adamo peccattirru
contrahunt^pcr ChriflHFn autem non omnes
regenerantur , at(^fic non omnes gratianu
Chrjfiiparticipant ,?

R ejp^ 1 .

^oUata^non conftieratur €}
^^yihundaHtia grath Chrifli cum lapfu

KQnrAtionebominumyfedrat onerti^um^qu& utrobi^ confe^


runtur : uhifAne loKge abundamtor tbefaurm fefc effert in
reflaurattonef ejuan ahyPpiS malorum efi
AdAmttuo
, hoc efl,

in corrHptione»Nam
Adamuiuno D^ccAto bamines infecify Cbrtfim ah^mnibt4spec-
cM^ Abfolvit : Ad,.p»ui contaminAVii natuTAm integratfi,&'
Abfyj vitiocreata-fCh iflus netamuAbJuit WACuUmj(ed& co-
tuitt fAnBificAtionem'. /idam ahfiulit benefctum ^ ejuopotmt
homo K9 morr^ Cbr'ift,is efpectCyiit bomo on mori ifc
•PerperAita^fAcit Prreriris^^fod abundantiA gtAtiA Ciri/ii
ex fm*aeri vsUnA iAmo hpfit
ftr^Att.^iAndopribtt ,
eortt coHtgit, 7«^?

1 2. » cAp,
y>el

s* Rofh, nu. jp.


2
in Cb' flo
omnes
f^hi^
^37* EPIST. AD ROMANOS CAP. V.

ejuidem regenerAtos per CbrifiigratiAm jufllficAtos effs inon


Autemomnespeccato Adamiinfe8ios ejfe-yexctpienim B^ Vir^
ginem, Qu& exceptto frivola efi (^ impia^ reclaf^tans Jpefioh
nofiro,qUi Ait iin KdAm^ omnes peccaffe ^.. neq^ in B^ Vir"
gineprivHegium AdqHodAUt exceptloncm dtVmAm ofieHdere
poteft SfAHitA^dequAnUgAtur dijp^ SAnboc cap^quA de ro
plurA egimmfuprA CAp^^\pArt, i. qudfi, i. Ad (jusiflionis e-
nodAtionem fecundo loco fciendum efl , AbundAnttAm meritt
Cbnfti coftfiderArinonrAdofie ABuSjftdpotentU yfeu frjfi(-i•
entioL (f efficAcU» Stfienim a&h non omnes eofrutintur^aSiu

tAmenpro omnibm efipraiflitum, €ius^efipotenti& (^ €/^,


cUjUt /i milie mundi ejfeni redimendtjfi ut Ange/i Upfi ex de-
creto DiieJfentreflUuendiAdid loHge e^^ifHfficientt^imum
(^ efficAcifitmum^ enimmeritHm filtj Dei imintrifitm (f
infinitum , cum quo ne^ extenftiDe ( rAtione quAntitAtio)
m^tntenfil>e (ratione quAlitatii) Up/m AdAmi conferem
dm efl^
Qja^sTio iix.
Cum Apofloliis Paulm fcrihaty exuno
peccato Adami effe judicium feu reatum in
condemnauonem v.i6. qu&riturk nonnuUis ^

cjualis eafit condemnatio feu pcena , qua pu,


I
',

niunturpdr^uHltiH peccato duntaxat arigi»

ria li decedentes ?
Fana' damni: Re/p, VfitAtAefldtfiinBiofcboiAfttCOrUminPApAtu, tH',

ic fcnfus. terpoenAm dawm i^ p«}iAm fenfiu .'iHam 'vocAnt cArsntiam


Difionii dtvi»£•^ bam cruciattu (f tormentA gehenfi£> PcenAm
fenfus (^ dAmnt tribuunt deCedentibus tnpeccaiis A^iuAiibusi
Atcrna quideXt infirnAltin moftAltptccAtOytemporAlemjqus.
i npun
EPIST. AD ROMANOS CAP, V. i73

inpurgAterio luendApty in teniaiip€ccat9 decedentibus,


nam damni decedetibiu iiTfohpeccato
-
originaliy quos rerftit-
ttintinltinbumjquemvocant^puerQrumyquAdtre vide Du*
randum itb.^, dtfl^22,'qu£fl.4. Gregor.de Valent, tom, 2. dijp^

um dt/p.ij.incap.s.Rom^num -,^.. .
o.quafi. iy.de teriio eff€&ii peecati punoi./^. fol, SiS' Pereri'
Sed ignorat banc
dtflinBionem unilDerfa fcriptura^qudut du^s tanciim habct
ciajfes hominum , credentinm^ & nen crtdentium , ita dno
quoque tantum babet loca pro defunBu^calum aut infernumy
omnts ^ k coelaregneci^Dei excludit, qui fide carent ij^attb,

quAles omnes Junt in peccatis merk


i6yi6. lohAn.si\i-^S'i^4*

entes.^iAUtem extraregnum Dei efi i\euni in inferno ejfe


certHfn efi 3 non enim '
cum Diabolo efl qui neri eft cum
,

Cbrifto^inqmt i^ugufttnm /ib, u dt peccatMer.f remifcap.


2Si Autorttatibiu Ambrofii feucemmetitatorioin epiflolaTTTs
PauHfub nornine Ambrofij , Bernbardi , Jnnocerjtif PAp£,

ni/erm. /4. de titrbis <^


quas Ali^gAnt PenttficijjOppontmuj contrAriAlocA D. Auguflh

mts Autem locum Puigeni^ ,


, (^ in Encbir, cAp. pjj. wprim

quetn €f VAlentiAtius com-


mtndat ^ (f tAWen conirA tonfaentiAtn errort wveterAt»
Pfinttficiorufnbfcribit,itAverobAbsntverbA Faigenttf libro
dtfide AdPetru cAp.iyXixmuiimz tene,& nuUatenusdu-
bita,nonrolumhominesjamrationeiitentes,verume-
tiam parvLilos qiii ^w^, in utcris matrum vivere incipi-
unt,& ibi monuntur,iivecum de niatribus natj,fine Sa-
crarticnto baptifmatis de-hocfeculotranfeunt^ignis x-
teriii fempiterno iupplicio pViiiiendos.f/^f /i/fj^-^ie tAmle
DerbA curngrAnofAlts AccipiendAfitntydeinfAntibtu extrA Ec»
cieftam natiSiNAm de infAntibtu CbriftiAnorum in cAfa necef-
Ahf^fuA veipAyentum culpA bAptifms cArentibm^meli'
fttatio
6ra(per4mtu bos enim Deus extra ordinem regeneratio"
nis
:

74- EPiST. AD ROMANOS CAP. V.

ms bmeficio donarepoteflt prAfirtim (i prexibmpiorutn pA»


rentum Dea^adhuc uterowatris tnclkfi^deltter effcrantur^
jiiuod AiJiirAiiofiibuidi exemplis prcbAri /oUf»
Q_Ui£STIO IX. .

Vrgent inpnmh Pijntificij^v.igJoujtis €4^-


5:€€ tdfiim ohedientiamjtifli con^
itut^funtmulti3'c.pro^nh.reniefuAufl-
tia. Itaenimconcludunt : Sicut pecxatores

conflttuuntur pe^ Adamum , tta iufli per


Chrifium :fidper Adamum confittuuntur
pucatorcs intrinfeaac formaliteryper pec-
catumin ipfis intrinjia manens,
peccMHAd&ipjis impHiatum: per Chrtfium
^^
igituretiamconfihuuntur]ufliperjufittiam
ipdaam3f tniffis imrtnfea manentemi
^ non per jufiittaw Chriftt
H&c funtverbA Ptrerij ^.
ipfis imputatat
in rap.j Row.num.j^, -
milia haht BellatmMb. i.dejufiific.cap,^^ £f /^
'Kelp^ Arttitbffts Paulinaeo/e non extendit , qtto eam trA"
bttnt Fontificy.Nonenimconferuyitur Cbriflus (f Adamm^

fuo ad mgdumjuflitU li>eJit}fuftitis. mBt^ coUati i aUas fe•


^ueretur^quemadmoduni/id^mi mjuflttia no/lrafitpcrge"
neratiomm CArnAlem.ita &juflitiAm Cbnftt ptrgcnerAtio'
new cArnAkminnosprofeminari^td ifuod apntt' negat p.Jp-
JjAnnes cAp.i^i•^. Sfd confidtrAt ApcPolus in hac AntttLefi»
1. (A^utis AccohdemnAtiofiis noprs. cAvJfdf
dtmnAt}(iAb 4d^m in&bedtcntifi^ Ma ^\fait enim com
ab obejkm
tU Ciiri
[ EPUT. ) ROMAKOS CAP, V. i7f

//4 Chrifli^ 2. ohedientis. fS inchJ'ienti£ effecla \ficut cmm


per imhedieritiam Kdami cofiflituiwtHrpeccAt&rfs \ iinptr o*
hedienttAm Cbnfli (onflituuniur jnfli^jSutriuf^ fubjtBa:
ficut enimtnobedientia AdAntitranpjtm omnes-^ ohtdH
entia Cbrtfttprafttta pro omnibtu.Klcerms h£c Antitbcfis
eytendinonpotefl.^uomodovcrb obedientia Chrifti
fiat ^juprJLdocuit^mrnirumperimputAtiontm fidei cap.4,p.
^uodfimAxtme extindatur amphus^ut fiat CQlIatio ro
tHmmtcr feAtumyCfuem habemus ab^^ddamot (^
-
abfohtio-
fteA reatUytjuam bAbcmus aCbriflo."t)erum etiam inter deprA-
'vationem\n^turi,^ita babemm ab AdA?noy(^finoiitAtem na*
turuy quababemuf tamefan^fitas no ad jnfitficA'
chriftc:'tlia

tlonem^fedfAnBifkdtiompertinet, Quod AUttm utitur Apo*


fiolusvocabtih conHnucnaij^uod wprimtf urgent BeilArmh
nm i^ Pereriii4,nequaquAm proptereA mfertur tnbArens aU-
qHAJuflttiAifedyfocAbn^nmiUiidnotaf, ijuftttiAm 4 Chriflo
per Cbrifium tferefiertjuflos, i*
laere jssbio effs p.irta7n.fJos^

noflramjuftificAtionemfiertinjuatcio Dei , ubi r.on ncVfH


jujiittAbAbiip infHnduuriftd atcujAti Apiccatio Ab/obknturg
if prOJuftii vere repuUntur*

Numquidfr^fidt] hahttfigmentu univer-


falis eUBtonis : ubi ahunda^vtt deltdu, / //^* '

perabHdavit ^ratia) %;.2o ?Ita enim hinc coU


i/gttur: Si {jHtper Adamufueruritp€rditi>
,

in Chrifio iteruwfi^nt rtftaur^ti: Cequitur c*


mrirs eos^qUtin Adamofuerunt perditirtn
Chrij^.o ad viiamfnije [-rjidijiinatos?
373 l
EP1ST.,AD ROMANOS<^AP. V,

Re/p. UlnboccApite D, PAuU^neverbo quidem memi'


nit prs.deflinationis^feddejnflificAtioKeagU, StAtttemTpa'
leret iUa coileBio)fequeretHr omnes quo^hemines fufiifica-'
tos effe : iamvero ScripturA ubtg^ docet , juflificaiio'
fiemfieriperfidem ifides vero yjon efi onmium ; erg9 necji-.fii*
ficatto, II Qonfnndu artkulum rcdemtionis (f eieilioms.iie^
demtiojcu reflauratiogeneris hitmam reqHiritur quidem ad
eUBionem noflrAmy jedeam nonduMahfobit. Eiura enjra
requiruntur , qu£ recenfit formuU concordiafol, yo^.Ut^
edit, Lipf.LRedemtio ^ reconcitUtto totius generis bumAm
cum DeOfde qua boc loco agit mfier, :i^VocAtio, qua
offertur nobto mtferkors Dei voiufitAS per terbum ! facrA-
/iequifita Ele- mentA,^^ Fides^quii Acci^dtiurper yerbum 4, luftificatiot qud
ex
(Slioais
fequitur £xfid€.s*fin6iificAtio. 6. noftn d^fenfio xontrA DtA-
form. Con-
cordijc* ,
bolum (f infcrnum, 7. perJavnAntiA in fide uf^ Adfinem,
<p. £(erna glorificAtio. Vno horum defi( icnte , Ekoiie pro »•

prie loquendo dici non potefl.III. dtfiinguendum ifiter

adqmftionem (^ AppticAtionem ffjeritt Cbrifli» IUa quidem


Hnilperfa/is esl• •jb£cpArtkularis ,vitio hemiTiHm , qtii repA'
rAtionisgrAttAm non agnofcunt , Aut cdnUmmmt., De4llA lor
qiiitur Jpofiolus nofler , non de ijta. Abfcf^ ApplicAtione AUtem
nemo eltSlus ejfe potefl^nam eltoih Adfequitur jiiflitiAm-3
Cbrifli^ ut infrA PauIus docei cap. //, 7. ^uodauteni Cbri-
merJtum (f DeigrAttA AbtmdAre dkktir (uprA deli£lum,
idnonnumerum eleoiorum concernk,fidprdflAntiAm(f Ab-
undAfitiAm effe€lusAC doni, NAm vkA ^juflkiAper Cbri'
ftumpArtAlongo excellenttoreft morte,qnAm AdAmipieliCiu
dpofleros prafiminalpk, LAtius etiA m /e extendk Chrifli
liberAtiOfqnam AdAmi adnos dedtn^lA captivatio. H&c e^
nim ex uno deliSio y>enk , ex omnibm dcliciis nos ad ii-
'
bsrtAtem tranflulit, .

Apho
EPVST. ROMANGS CAP. V. l J77

Aphoriihii Theologiciex
hac parte capitis*

u PcccAtuw diverfi rejpe^u refettur AdDUhofum^Adai


mumyCf uttHmijuem^ bomtnem. Jd biatolum,riJpe6luimu
tationis

ntundumwtf^JJe fcribitur^
^
(f frqgeftt^nii :Scri^tura cnim , eum depriffto Auto'
reptccati^quem peccatores imiteniur^ loifHitur, dfAhltim^
Homtnat , Gtn. 2,S4p, f» Ad Jdamum refertur^ pro-
pAgAtio nis : i* emm eft unm iUe b§mo,per ^uempeccatnm /«o
AdhmneideHt^ uteros ^re»
^Bu voluntatii ,qu£ ft^ggifttemktu DUhUpar^i, (f ab
Adamo pTtmumpei€Atum jure btreditdfio Acctpit•

2, Peccatum , quod bodie vrigifiale Vocatur^ in Adawo


ftat aBua\€ (^ perfon*U in noiis etiam naturAle duttwr,Hi
:

quUfit dt rpHtia n^turd^dquid corrupti• cum ipfd natu^


rd adfiifHitnr, AtUs dtftifigtttndum tffl

ftfTAMj ipfif^g^ naturd tdncreatss proprittAttt


inttr ipfam '
, t^ intet
vttium^qmdfofl lapjum Ad fMtutam accida^ iom^ cer-
rHPpt,
$, H&retkam ffl^qu9d Mun§mim tf MAnicbdi 0iim do
iebAHtyptUAtumtjJe AmAh(S AternopYtncipio ortum^ Eefi
enim non
crcAturis
imreAtum qutd^tAlis enimfoius £ fi^ntaj
qkiddam concreAtumx talta enitH cmniA bona
6
fant : mn tAmtn efl i>eo produBumyJed^ Dtabok prtn,a
b9miut AdJ^erfum»(f perifiumincAteros ptdpAgAtufH : unae
ftpevocAtuf eontAgmm^quUex coniagio IfttfAU tiAtUTA ^
pArentibtu in liberosprcpAgatur^

4^ AptcCAtic^ntAgUntnitnem effe exemtum docet A•,


pofioiiu fAtthts pArtim f , qued in iumbu Adami fmMm
^bb 0Hngs:
iji EPIST. AD ROMANOS CAP. V.

ejfeoiupcccati,morie nmirumiqHA ommbui expeaAnda ell»

F4//itmitA^efi,qnod P»ntificify Pcreritu wprimis^fsnbuntt


B, MAriawfinguUri DeigrAiia ApeccaCofui^e prdjirvatam^
Ndm (S fpja ortgtnsm fuAm babet ak Adatno > (S morttfutt
fubjeda*

f,
KMors^ qUA cdmple&itur $mnfi generis miferi/u^ eB
flipendtumptccAti\idquod Apoflotus exprefse idc (f infrA
CAp,6Mc€txm9rte enim Dtus noftctt^fcdinvidia DtAboU ih"
trAvit $nmundum Sap. 2, unde lequitur^Cbriflu natura non

fuiffe m9rtAlem jquia fuit (>-\^(^•, fid quod mortuM


^ifl^jpontAneA liberrmA^fuAfuit toluntatti : tcteo dicie \ ne^
mo toUit AnimAm me ,/edego pQHAm eam me ipfo ^lob,

6^ Multafknt occuitapeccata^qus. tamen mortem AdA'


t^Htmerentur^AC AptrtA» Scrtbit emm Apvjiolus -^peccAtu ettA
Antt iegem fuiJfetH mundo ; fidnonfuiffe agmtum , nifi ex
iegf^ Hoc enim efl officium legii, adducere Ad gnition€nL•a
peecAterumjqHemadmodumfitpr^ docuerAt eap^^^ii*

7. OptimA de (f virtutihiis jtidicAndi norma


vitijs iex (
ditiina{)pd bumArtAtquA sumdvVinA cenfentit, lactno AH"
guflmus librj^de ciP^Dei cAp.n. fcribit , legtm efe juflipmA
rAtionis mperiumM^m mtns bumanA i(£t.A indHDinio , noH
rioii judtcAt de ifitijs AUtvirtuiilfUJli/ipi grAvtfifrd ptC*
iAfa pro ieDihis AUt nuUis bAbet,

UhUb.^^4^ & in boc cApite fipe^ A/ibi


gre^ofiuprAlpAricAtio Lcgis
^
Vnde Paulus nofier/cnbii
if.tj. peccatnm noiiimputabatur ,GUm lex iion ^(ictj

bincortA defcrtptto iegis Apud Jobannem /


^,
'yide
-
trAnS'
Augufl.Hnebir*

j/^^7^•
i.Dtflin»
\
EPIST.
S.
mentum

'vero
bnhet

Adamifutt
AD ROMANOS
Diflin^io interpeccaium originaie (f
CAP.

bocloco, Dicuntur entm quidam peccajfe


ad ^milttudmem pr^y>AricAtioiiu Jdarniy
aoiuali<f *
/ V.

PrjLyfaricatto
di^^tmi/e igitur f/? altquodpecca'»
S79

tum Aciuaii,qii9dvulgo originaUytocAtur,quiA cumipfA


turAfuam babet origmem,
-
p. Morfi tribuitur regnumfen imp f rium in honunes 1>. i ^.
quAtenm funt extrA Chrtflum i /« Chrtfld eninifHnu ipfidomi'
mmortisi nAm quod mortuntttr, Domtno nfriuntitr^Rom^i4,
(f Cbriftiis dtlDicit eum.qmb^bebAt tnortis imperium^diabo'
hm.Hinc efl trtHmpbus CbnfttAnorum: AbforptA efl mon
in vi£ioria,uhi eft mors vl^ortA (ha^ ubi eft , mors tfiimuiui

Jnflum efi Dei judicium y pcrqt4«dpropterprimipa'


10.

rentts deliBum liberi nAfcuntur peccateres , tnorte punU &


untur» enmpoflpeccAtumexul ejfeSiuSyfiirperH quo^
fitAW , quAfn peccando infi ytanquam in radice, vttiAVe'•

rAf,pe!»A Tnortis (f damnAtfotiis obflrinxit ^inquit Augufti-


nm in ^nchtrid. cApa6.NAm £s Aiienum pArente confraaiif
b^eredfbf^fi/verjduw efi^itcet nondum natio ejftt co»(ra£ium:
ficut "vutpim nebilttas parentis Ad iibcros etiam nAfcituros
rcduvdAt.
j/.PeccAtum primi pArentispermitAtienem Ad poe'
rostrAnfirene1^At Apoftoiusv. i^.trAnfit AHttm $riginaiU
terjnqHti Augufimus hb.u contr. PeiAg. CAp, 40. hoc tfl»unA
cmfjnAturain pofteros profeminatwx ficut qus. nAfiuntur^
fuifemtnis vtttA fiAtura/fter trAbunt ac retinent. Hujui ergo
prsfemtnAtionio auAdArrpofftmt cAuffi t. kx AdAmo lAtA»
qrts ptit untVerfalid ^ pertinevs ad tctur• ge> bumAr^um^ m
ijiuod; r< CAnte Adamcpecial^it ur,ty>€f fi<fn, i, iex tfAturi^ qua
^t,Ht,qiwd cx Alio KAjiitur^ (fu< ir,dvltrn r<pri(em€t \ ttA
Bbb 2 viftrni^
ss• EHST. AI> ROMANOS CAP.

'
V.

vipers viperAm y fensfulphurem rintumftipijtireum


Acidapdneacid^iiiomi» corrupttu
,

hfifftin^ cerruptii produi.it^


(
IX. e/t dxioma Bcntifi mm : omnepeccatunL•»
ejje vo/uttCdriuM, Nam df iis,<j4i ho adfintiltn^d.mepH .-ieia^at,
(bocefiiCfHinun lfoiutttArie)peccAve*''i4i yi>*'C:i.iiimtribuie A'
v^iJ^.Et peccAtum omne ytotuncariiirn tffi[f mfantes
nonejfant pcccato*es-^in^i emm ialts vo/^ni^uu comfifiius

j/. Uori ^'


mnriperUur\q'4aitm mpeccat;.oreqmrHt3t Ponttfiiij.
i^iin ddAmanaturji 7uidicma :t4La
enim redundattfitci Ad'Otfami(jHim /fdaniuinteremti eraiy
quod ik tf, ts^ \6» 7*/fqj* docit,
1

vefutHetUm \.C9r.if,%2:^S(itiiiMAdam omnes moriuntur:


it4 if in CbrtfiQ omnes vivifitABufiSHf. trror igitHt efihon
lelfis e^rttm qui
,
yfvrArnAtiomm Ftl^ Detfm
nectjfkriamy ettAmfi hom^ nonptcsAjftt : sontrA quemer-
rortm di/pHfAfmuitsi&(irnbArd'U tpifi^ijo, tentrA/e^Atn
Petn AiAiiArdK
14, Sufficitnti^tmunteft Chrtfli fneritHnipro txtivgutn'
dis »mniumhominumpeccatts. Eft emminfimtnm Fiiif DEl
Vientttmexinfiaita fonie Mifirtcordudivmxprafiisens, Ne-
Moita^ ex ^fe tiidtmtionii eyccluftn efli^uia AbunaAntior
€^^<^4* dekiittm, DtitBttm Autem trAnfit in
u*nnes'i trgbmult^ magtsgratia t ita inim Argttmftttatur A-

pofleliisv.is.i7A.9*(^C4 quodeontrApArttcnlaritAie/ft C^hi-


,
/jv
inefifHnS
HH'4*nbam'mim^
'^
mAn9rHrnohf€rVAndHm
ARed€mtionknt(^9t't<iexilufumefi9mne humAflum

€»^,
AntUbefisinter Adatium tAnqua
unitmiide9etiAffi tottes repef
tUHfyfTmm Jefi Cbrtfii efft boc beneficitini v. /|, 1/. //.//. (^t*
€4'•'49€£( univirfiu FropbitArUiti cb^na^tefii Pttri

i6^ Siemo
EPISr. AD ROMANOS CAP, V. i^f

nesredundAJttyboc intextH JpofioUc» eccurraut /. pucatt


hofHtnisgraVitai S mttttipiicHas indf agnofcitur v.i(y.2» Jtf»

jhficAt 10 ei aafiftbttHr tbid€m»\. foHs grattJL apertus (f effn~\


fti> i» bomiJie<>\i6»\.viCA(f (aIus ommbu^pArACd. v, ig, zt,
^. €xempifon iumHuatio (f 9bcdt€ntu propofitum v. , Oe
ff4ibfiif ommbus VideprAclArHm locum Auguftmi in Encbirid.

€Ap.iuS'Ci4ff^^em4obfimanur» peccAta fepara^trint lon^k


DeOfper MediAtorem(juifi!tufiwpeccatenAtiaeflylfixit i^
occijns ifi ) reQonciltAr^ n(fS 9piftihaf DSOtu^ ai CArnio re-
furrtiiUhe m vitAmAtimAm ut (f bnmAHA fupti btA per bu*
miUtAtem DEl Afgu%retyr A€fanATftur , Cf' demmflrArctur
bominiyi^HAni longe DBO TuefferAt , €vm per imArn^tum
Dtum reipocaretur (S per bomtntm DtumexemplHm obedi"
€ntucontumACt hommt pydbirtttir ^ Cf Mnigenite fufiipiente
formAmfirVi^quAmbit Antk mtruerAtifans grAttA pAndtrc-
tur,(f carnis tt$am rejurrtiiio ndemtis promiffA i» ipfo re-
demttre prsmonflrAteturyfS ptr eandcm nAturAm yquAmfi
deceptffe UtabAtur DiAboiuSy Iftmtretur,
/7. Primumptimi bommis peccAtum Apofolm nofler IfO'
CAt tmhtitintiAmyquA toce lapfum Adami eXAggevAt ;
c^uoddAmptcsAtu Ariolandi cfiytepugnars^t^ quoddAmfcdus
'sdoioUtrtAyHeUe Ad(fUie/cere i. Savtuei. 2j, At multA aHa in
b<i< peccAtocoHcurrunttMt def Siiii AC^tAtore , diVtni bwo•
4 Appeti^fis^fuperbiAtf Avibitic, facriiUgtum in ArhorisprO'
btbuAtaSluyContenJui mAndAtidivint (f fux fuftt bto ftmt'
,

iUt Jfaff fxtenuandum non efiyUt fAciutit fionKuUtiquAntum


tnim decedit lApfui Adawteku^tantkm eetsm aeadtt merito
Cbriftt. QumduAuttfyi frtpthrd lcb,^^i4Str,io,if.primum
peccAtum K'iAmidiufut^^ jupfrhiAmsfcicnaum efi ,\ferum
boc ( de Ajffclu Ad4n*t^{^utexf'p€tb:A AdpeccAndum com-
metus
Blib i

,•****
^S2 EPIST. AD ROMANOS CAP. V.

motiu efl jedquoadfiffenfAm (S damnuw , quod rtdunda\tt


in pofieres , inobidfenita futt prtntum peccatum ; prtpterea
enim Dem offenftd^ efl K^damo,quodimSedieni erat manda'
to divine,Oen^i^i7»

\_AugufiJ.i/^.C. D.c.i^.inocculto mali effe caperutit^


ut m apertam inoh€di€ntiam lab^rtnttir. Non emm

4
admalum
\
cptts pervenireturinifi prdceftjfet

porrdmaUvolumatis imtium quod


eJpiniftJuperbU i Augufiinm.Sciendtim 4atem
nidU
potuit

tfliquodpeccAtum Adatni nonfuitformaliter (^ jpecl•


aiiter inobedientta '.fedtantitm materialiter gene*
rtch h.e^ n<m peccaxiit y 9ole»s ejfei nobediens vel per
ton temtumpr£Cfpti dmvi '^fid voltns comedere frU'
iiamjd D€9fibi interdtilUjfMt inobediensjDeo)

//. Antitbefis tnter inobedtentiam Addmi (f ehedientU"


am Chrifli Manifefle evincit , non tantum paftvamjed &
A^iifam Cbrifii ohtdientiam ad epus redentionii neflr£
pertinere* InohedieniUmenim Adamt a^ivant fuiffe , fxtrd
contr9li>erfiam tft,

ip, Sententia PauU v. lo* ubi ahundauit deVtSium , faper*


abundaVttgratiayfion eflpro itnpijs (5'fecurisyfed pro confier•
rsatis (^ verlp(emtentibus,nonut confirfmmurpeccatoresin

pecca tis j fedut ertgantur adfli^h ^


refictantur fentati.^i
emmgrAtU Dei abutuntur ad Ittentiam peccandi^irAm Oei
fibi mHltipikanty buc rsfer locum Siracidds» 6 (fc^ .

2, Impia 6* dejperabunda vo Caini efl : Mam efl i»i'


qwtas mea,quAm ut DenUm mereary Gene^ 4\'S'Cui oppomn•
da efi bdc Pauli Abundat grattA juprA deliBunt. Isiawftrt'
:

prebendit nos cor nofl^um^ Detu major rfi corde hffiro^ , ^

0" fovit Omnia^inqtiii lohannes,i, sob,^^20t


trg«nov§rit€(iAyf!p€ccat9res^
» dbfetbae, '

CAPUT
EPIST. AD ROMANOS CAP, VI. Jij

Caput VI,
Argumcntum&Partitia Capitis•
Spendet boc Caput exprAcedcntequintOyin cujtufine mt^
cemmenaationem ad/ecerat Ai
^moraytiemgTAtisL diVtnA
poftolus.Dtxerat enm,gratiam Dei abundantiorem e^ebo
minum delt^io v. lo. tnter etiatn eam obcsujfam, quia
merttum Cbrijii,in quo Dttti di/exerat mttndum.ejus efi am-
1

piitudintSfUt H9nmodo Adredimendur» wundHm buncyftd (f,


f
plures ejfent redtmendi ^ fufficere yprepier immenfitatem
^hvT^isper mortem Chrifliprifliii, lam vero obijcere pote-
(atrdtia-y ergogratuit4 bominis juflificatiotoUtt fludmm be-
ne "ifiyfendi^^f introducit licentiAm peccandi i Htiic eppBnit
fe Apofioliis in boc cApite,ofiendens tantum 4bejje,utjuftitia
fidei fludium bonorum operumimpedtat ,ui petius iHHd tan-
qUAmpritUrum ejfeSiumyinjufttficAtioproducAt, At^ bae
oicAfione de effeoin Agit Apoftolns in hoc CAptte^
quAm ufitAte {^w^ix^Qdiuowtxxi 'BocAnt, Etfilfero toium boc
cApHt unacontixtucobs.rettUt £grein pArtes fecAri queAi i

ordinis tAmen grattA bipArtitum tl/ud /Acintus,


in 1. patte fontinetur debortAtfo licenrU ^viiticndi uf^
ad 'B,il.
Jn lUpArte exhortAtio Adfiudiufn hcne 'phendi, tAnqUAm
pr'*pnumjuftificAtorum offtcium.

R I ARS
U S,

*/^Uiciergo dicemus? permanc-


^-^bimusinpcccato, utgratia^
abuudet?
2,AbiL•
:

sH fcPIST. AD KOMANOS CAP*


»« dmS^dv^tf f^ 2 yibfif qiii cnim mortui fumus
:

peccato,quomoflloadhac viTcnius
V.

?; inillo?
}« Avi ignoratis, ijuiaquicuncjj
baptifatifumus in Chrifto Jclii , iM_,
morte ipfius baptifati fumus ?
4. Confepulti eiiim fumus cum-»
iilo per baptifmiim in mortem \

ur quemadmodum Chriftus fur-


rexit a mortuis per gloriam Pa-
trisjita&nos iiinovitatevitie am-
bulemus.
,\}6 Tv^^^^n^iyiywcuM/f - jT. Si cnim complatitati fadi fu-

^^ irclfiiS-it,
tnusiimiliiudiui morcisejus^iimul
&rerurre<ilionis crimus
0» Hoc fcien es,qiiia vetiis homo
ttofterfimul crucifixuseil:,ui dcftru-
atur corpiispeccati, ut ultra noii
uyiKiJi oa^nJHV /^,» ctfA^^ttcc* ferviamus peccato.
7. Qui emm mortuus eftjjuftifica-
nis eft^peccatis»
^. Siautemmortui fumus cunu
Chriftoicredimus,qiiia fimul etiam
». vivemus cum iilo•
c«i^m9• ^ientes , qiiod Chriflus
j^^t^lfiirgchs cxniortuis ,jam non
riarur .-Mors ultra non dom^-
-rci

AvTQonc lU ; ^iivei. illi

natur.
ia> Quodcnimmcrtuuseft, pec-
cato mortuus cft feiTicl .-quod au-
tcm aiinc vivit, vivit Dco.
Ji. Itaqj I
EPIST. AD ROMANOS CAP* V. SV

^
1U Itaque & vos cxiflimatc, vos

,^^
CJt /^ - / moriuosqindem ciTe peccato
ventes autem Deo iii Chrifto
Domino noftro.
,

Jefu
vi-

mjJ »j iv i2, Noii crgo rcgnet pcccanim


^f>;r«uft«>ciJ,ua2(,6i?7c \szs-£^ii' in veilro mortali corporc, utobc-
m oMf^ cv Tdlg S-kiB-^iiiougdvy, diatis concupiiccntiis ejus,

AWALYSIS ET EX PLICATIO.
PJmcipio ohjtBiontm ipfiim adverpitierum pemt , primif
-*-
faqu^tmf Apoflolicx gravitatii p/efia , qu£ planumfa}
non exfua fed Adt>trfarterum (tntentia loqui, ^id
ergo dicemm \ tnquit qtiap dicat * Iterum a^neaefidiL Junt
,

ealumnU adoiirinA pietatis, Sequi tntmputant hotnines


fi?rr//^/^i»e»/^,permanciidumeire inpcccato:iitgratia
i!bundct,v. i.iAT^w^ impia epimone ytnsAm qtw^de lufii•
tia fidei doHrinam impi€tatts arguere t>olunt,
verfAriorum (alis ejt
d^nt'torem,in copermAftendum
; ^icqutdgrAtiam
ad-

efl^ PeccAtAgrAtiAm fAciunt


)
DcifAcit Ahun•

abundAtiorem.Ergo inpeccAtupermAnendHjjeupeccAtis firC'


nue^Ahfqueomni pdemientiA fvdulgep/dum eft; boc enim fi^/
gmficAtpermanere in\peccAtisMAjor perfe liquet MinOr efl :

ApofioiiPAuliv.io.prdcederJtiaC.ApitisyMhizbmxazviiacM''
dluKijfiipcrabundavitgratia. HmccAviUe refpondtt Jpo-
floltu i.perftmplkem inficiAtionem ; Abfit : qttAp indignum
iUud iftimet^iiui refpondeatur, Ell tnitn merA fopbiflicatioy
exfAllaaApArttcuUritAtis^ Accidentittm proftBA, Non e•*
pim de owni peccAto dixerAt j1pofiolt44,^uod Abnfidct fuprA
deltBuJeddepecMtopccm/entium^quodefi exlegeferio cum
dolore Agnitum ; ideo dicii legcm fubintrajfe , ut AbundAret
gratUm , dum nimirum Atrecitas deii&i tn /ege oflenditHr:
Ccc bii
,

3it EPISf. AD ROMANOS CAP. VI.

bu grattA parata eft AmplipimAper Chrlfium ,qtupcceatmn


"
I

fe recepif^mpmnitemibus aute ! ficurtrs peccatonbus ifia


Ba nofunt,%dnficiAtionUfHA rationes addit^i^ calumma .

refutAt i.ArgumetopetitoanAttirajttflitufidet : Qu^i eniiTLr


\
mortui fumus peccato,quomodaadhuGvivemus inil-
Mori petfcato'
quidfiCt
! lo V. 1. MoripeccAio ambigue aiiitur'Mt\ tnitmfigmficat penr?
obpeccAtUfquofinfu^ nos omnesante converfionem moriui
peccAtdfumiis^Eph,2,i^vc\/ignificAi expiAre (^(ollerpeccata,
quofinjuinfrainhoc CAp.l;>jo.Cbrifiiispeccato mortutu dkii
tur^qHiapeccAta nofirA expiavit \t\figmficAt itberaria pec-
:

cat9^VQiaem^^y)aledkf;yepeccatG, Pofienpres du/ifigmficAU'•


ones buc cjuadrant, Najufiificacifide^lsberAtifu»t peccAtu
Virercin pec•
perCbriftu-^idebJAm ipforumproprtueft , caVere, ne bojpesfi'
Cato quid ilt ?

mtlexclufus tteruapudipJQS locu inveniAi» Fivere in peccAto


uCor as -^ >hoc efi-)pec•
iaeefi,quoJAJibi dicUur,ejfe iHpeccAt(<s
CAti reAiH adbuc tenerl psccatU indulgere non Ktfi mA)^
, (
licenter operari \y>ivedienm tfocepeccAtQrihus operathnem^
trtbmt :
b&c duo inYiccfe confequuntur, Na qni Adbuc bAbet .
-
reAtumpeccAti^ij peccAtum licenter operatur^ qutA Spirttu
pei nondu ducuntur, ergofenfm Argumenti Paultni tfit «

^iorumproprium efi liberatHm effe apeccato (^ VAledkertjt


peccAtOieorlmQn efi^indulgefepeccatt^tautfacerepeccAtA. lu-
Bapttfari in fiificatomfide propriiim efl,qubdliberAttJunt apeccAtti , ijfij^
Cbriiloqui4» l>AlediCunt:Ergo non dcbent indulgert peccat m, MinoreSyiio-
., bApt''fmo Chriftt,^uodex
8
gifimpropOfitipKobat' npafiglus
pArte Dei efi oyg^niimji*P>,}fi(Atlonis noftn. : iicfci iiS;, /«-

^•«i/,qaod quicLmqib^piifaci ia Cii^ilJo Jefu,iaj


fnorEeipiiusbaptiiati Xwxnw^l Snotijarnn Qbrtfioefl Ab
Im ApeecACM in nnmwe Chrifli tnfitui^eii^ acprxciptetis nfari
btijm fAcrAmentiiOper^ntis etiAAC promertnir^ remiSifimifi
fieccAtorumiquAm in baptijmo aa tpimdi cui qy.Q^ i^os pcy
:

fAcrawentHm baptifmi totos dicAtnus Atcf^ ion(ecram(is. I'<4,

pti/ari^ inmarum Cbriflt,tfl i,p€r bAptifmumftrt pArtuip^


BPiSXAD ROMANOSCAP, VI. 3^
efficactA mortts Cbrifit^qitJipeccatHm tn noht^ abokvit^ vttAm
£cjrifi(Cf.am iTyipetrAVit.z.Deopromittcrefidcm ifiorum benC'

fictorum^t^ werttfiiattonew peccati ; Et ita complsBttur bu


phrafis fimuKf e/frraciam ^ cofiform/itie^em mortis Cbrtfti.
Summa erghprobAtionts bac ^icmi^^bn^tifati fimt in:
eft :

Chyi^Q Jejiir ht pcr mGrtem Cbr/flt ItbeyAit fuKt apeccati^/S


tAledixtrunt licentiApeccaneii, luflificAttfide bapti/ati funt

Sscutjditr/j

^fl.Apeccatf^ ;
^^
in Cbrifio : ergbper tnortem Chr?fli Itberatt funt dpeccatuy^f
TifaledtxeruntliccntUpeccanS^o-mf}

refutatipctit acontrAri9,boc fenfu


ergo nonpermAnenaum in
:
^ ^^
calnmniam Adverfariorum
JufiificAtisfiirgendnm-»
eis. Antecede?is il-

iufirat myfiicA tnecrpretAttone KeiurreEiionM Cbrifli v. 4,


fumus cum illo per baptifmum in mortcm,
GOiifepulti
iitquemadmodum Chriitusiurrexitamortaisperglo-
riam Patris,ita&: nos in iiovitate vita: ambiilemus.
QtiQ \>€r/iculo duo Agir ad prAjens ifijiiititum pertinentia. i.
SpirttualemMortempeccAti^i^ua nospeccAto mort feu>AlS'
dicer€jHbemuriConfertin wyflerio ftiorti Cbrifli, ^u€ntAd=
modum enim ipfe nAtnrAliter (S vere tnortum efl : ita reverA
peccAtum in nobio (pirituAliter mortificAtum mo fepultufTL•» ,

e-fnmnb efiper baptifmumjubtpArtim reatmpettatt , partim


JomimThquQd hAbiturum AltoquinerAt tn bomtne, ipfi Adem•
ttimeft, z.nei^itAtem vtt£ confert in myfierio reJurreSlio•
ni Chrifiticjuemadmodum enim ipfe no mocJo mortuus eft , fed
^ refnrre.xit mortuis Admeliorcvita (^fl Atn glorU : itA (f
^:6
m
fi4ii{^^^ fio ifl^refifiereptccAtts ^fed
wn^gritate Vftjt:(f hoi ufitAte Rc iiovati
tnctdettdu
vocaiur^(jUA
^
>,3
-efl

(jbtdicntiA piifttwet.DuitHr Autem Cbnfius rejur*>

-yexiffe PERghrta PAtris,ni>n quAji Aliena virtuce fnrrexerit.^

f;dcjt4}*^rLmaius onginu! fn hac dvinApoteflate aU Patfe ^


quQ.fiftiu pcr £.Rrfi'^, gfir,< rAtione babet ommayref^yedas eM ^
quemAdnt ii-tmi»pra cap, ^p.-iri, 2.q;»A^, s.fmi exfihcAium
iii EPIST. AD ROMANOS CAP. V.

Sjliogifmtts ,quo AntecedensfHptrioru EntbymfmatuiUuflra^


tur^hicefl:
iroptefqms Cbrifius refitrrexit am<>rtuis,b'ikpeccAtis
'
quo^refirgere debent,
Propter eos t qmjuftificati fnintfide^ refrrrexita mor*
tuts*

ErgojufiificAtifide non indutgere deh€ntpeccAtls,jed


peccatUrefurgere,
LMAJorem argumentiprohat u,s. Si enirri complantati
fadifumiisfimilitudiiiimortisejiiSjfimui&reiurredi•'
onis erimus^quafi dkat^conformes Cbrifio fa^itfumtis
tantum iftmonejvetunt eiiam in refiirredioneibic tninL*
»
duodiVeliinonpoJfHntin Cbnflo,(f ad quemmors ejus €*
Bat> Adeum ttUm rejurreoiio, ^entAdmodum igitur Ad
pmiittudmevt Mortis Cbrifli,mortmfHmmpec€AtO^itA etiArn
Adfimiliiudtrtemrefirn&ioniSjmbtsreiurgendume/i
tepeccAti Ad vitfAopera jufiitUi
Tertium ArgHmenturH itidefiipetit contrArio eodem /efi*
fucumprAcedente^Aliter tA?ftenilittflrAt,'wfiitutA compAfA-
tione myflicA crucifixionU Cbrtflt tum crucifixione teteris
^^^^^i/v^^.Hocfdentesquod vctiis hotno riofteriimul
crucifixiiseft,utdeftriiaturcorpuspeccati»i3Cultra rioii
ferviamus peccato. Vetus homo yocAtur non rAtione fub-
Vefus homai flAntiA,fedrAtinnequAl'ttAium ^ accidentium vitioforum^i
quAliA funt in bomine ante regeuerAtionem, (f qUAles\tnleet€'
\ rAt^reliqttU etiAtn bomini renAto AdbAtent udelifocAtHr bit
1 corpiis ^eccAti , non quafi peccAtum (tt fubfiAtttiA , fedquiA
corpori Ar£ii^ime& bac in vitA infepArAhititer AdbAret. Cru«»
I ci^ipdicUurtetus bomo^aiitAf$dodefider^s cArnii ferio refi-
fiiiur, idenim nonfit fme mokftiA (f cfUciAtu grA-vifima
€ArniSyne^ etiAm IsvifmA tAntiimprAlptifuin AffeUuutttfrA'
EPIST» AD ROMANOS Cx\P. V. 589

liid^veruintotalisextir^atio baclOre prs.c'ip'itur, Serviro


^zzz2iX.o € defiderijs CArnis in omnib:i4 inoremgererijfeu,ut I
Serrirepec-
**'"•
AUhieycponiturydefidcriA cArnis pirficere^uelut fupra dkebait '

in peccatopermanere.Xyt^^vJxtw^ CQX^M% peccati noqu4ndu


fubftantia bomints interimitnr ,fid qitaadQ pravitas adjeoiuu
exuiiur xdfftruclio cnim accidtntaUi^non jubflAntiAlis mtel-
argumehtibic efii^upd cruii-
ligiiur.SintJis igitur bujta

fixh Chrijli aboUvit ieinonefl ferVtendum. Vettrem bomi'


ftem, fiu cofpus peccatt crucifixio Cbrjfli AbelelDit : AboUtiO'
nem enim peccati myflk cfigntficAvit v. 6, Ergo (^c. RAtio
€onfequcnti& addiiur l^./.QiL^ eilim mortuus cfi: , jiiftifi-
catuseiia ^QCczio-iCfuigeneraiisfintentiAefifCf boctn /<?•
co geminum bAbcre potefl fenfum Xvel enim intelligitur dt^
morte nAturAliyin quA d^mum bominis pienAriA
fit ItberAtU
ApeccAtio (f omni AliA/etvitute,pcr crucifixionem AutenLji
Cbriftt nos mortuifumm peccAto ; ergb ceffkmus petcAndo^
(^ exemtifnmm AferVitutf peccAti: Delde civih morte po^/
teft accipi.bocfen[u\ CMtler WGrtmnnllU ferVitijs junt ob-
flri£ii:fuftificAiiper crucifixionem Cbrifli mortuifiintpec*
tAtis : Er^Q nuUts (erVitijs Ampltus peccAto funt obftriBi^
^iA verg quAmpiurirHum referebAt ^ut Jciremtis y tnortem

^ refurrenionemCbrifli ettAmbAi rAtione^quAtemis exem-


pUnter nobis proponuntitr^cobirere \ ideo iterum boc incui-
€At yt.S. Si mortui fumus cum C RIS crcdimus, ,

quodfiniul vivemUscum Chrifto ^eA niminirn rAtionej


qHAntodoexplicAtAfuit. ^uAoccAftone nonnuUA de morte
Cbriflt Attexin.quodmors Cbrifli/emel fmt prdftitA^ non
Amplms iterAndA.z^ qnod mortem ipfe promeruu yfid
propeccAtU no(lris fuit mortum.i. qubd tnorie refurrexit
(fJAnt Deoviy>it,b6cefi,ad gloriAnt Deiin EcdefiA fuA Am"
phficAndAmfempiternAin vitAm t>mt , qu£ nulla unquAtn \

Ccc ^ prilfAiioHe
39^ EPiST. AD ROMANOS CAP. Vi.

prilfatiene dfgnitatii aut glcrUfuA contammabitur. Ex bis


cApitibtis coUationem ififtituii inter Cbnflum (^jiiflificAtos^
^ui eJHs magwemgerHr:iy>.pyio^ii. Qucmadeioilum Cr
nim Chriitus pro peccatisnoftris fcmel mortuus, niinc
infempiterniim vivitj itajiift.ificatorum eft,peccato,a
quo per mortem Chrifti fcmel fuerunt Uberaci,.valedi-
cere/&vitamagercDeo placentem,jiixta voluiuatem
&exemplumJeruChriili.-hocenimeftpeccatomortu-
um vivere Deo in Ghrifto Jefu pomiiio noltrQ^Mi.

^JjEd hic nobis iterum defendenda veritas efl fanx do-


^drina: contra calumnias Adverfariornm. Siint cnim
qiiiexeo,qiiod diximusjubiabundat delidnmjiLiper-
^abundaregratiam, colligunt/haiicdodlrinamiatama^
perire feneilramlice«ti« peccandi,quaiipropterea in-
dulgendum iitpeccatis,qxiiaveni^ portus apud Deutn
peccatoribiis femperpatet. Verumhsccalumuia ma-
ximiicumimpietateeftconjunda. Nequaqiiam enini
hocexnoftra dodrinadc gratuica juJftitia fidei fequi-
tur,red potiiiscontrarium. Namqui juftificatifiint ii-

,
dcliberati funta peccatis&valedixeriitpeccato, qiio•
smodoergopcccandi liceatiam habere poiTunt ? Qi^iod
qui vos mcijili^calnmnijs praroccupati fue-
runt>cogitate qii^iojquidinbaptifmo noftro fa^um:
aii vos latet,quud qiii ]&fu Chrifti bapti-
fantur,it-a ciim Chnfto coalu ,runt,.iitvi mortis Chri.
ili iiberatia peccato, viraiac jufticiie fadi fuerint par-
{icipes ? .Nam in baptiuno iVpelivimu^ concupi-
ifGen-
,

EPIST. AD ROMANOS CAP. V. iPi

fcentias veteris Adami, & vi mortis Chrifti carnem no-


ftraiiimortificavimus^no rantumuta peccatis abftirve-^
remiis,verum etiam,ut adiiimtanova virtutefande & i

iiiculpate vivere incipiamiis, ac fiin coelis eflemn*


qiiemadmodum Chriihis non modo ci\ mortunsjred 6c .

depoiitainfirmitate a mortuisrefufcitatus per glorioi |

famporcmiamPatrisnunciiiccfelis vivit&regnat glo- '

non.isinartcriium, Merko enim refurreclionis ejiis

participesfumus, quiideociim Chrii^o coaliiiransiii


baptirmo,ut morti ipiiiis conformaremur,&ruu tan-'
dem tempore plantas juftitiie Deo noftro fencmus*
Qucfiiadmodum igiturpravitasvcterisAdamiadiimi-
licLidiaemChrifticrucifixi fimul crucifigenda , & qiio
adejus fieri potell, e;snrpaiida acdeftriicnda eft jiit

fervil' jtigo peccaciemancipemur: ita& ad iiiiT.ilitudi-

I JiemC-iiriftirerurgcntisa mortiiis adiiovara & gforio^


fanivitam,nobis qiioquefiirg^ndum eft a niurte pec-
caci.adnovitatem vitajiandas &
coekftis. Noii enim
locum habet amplins m
renatis rervituspeccaci :huic
enim mortui funtrergo &perdominii>eius nulUsam• ,

pliusrcrvitiis funtoWiridi. Tantum itaque abeft ,

ucgratiiitum Chrifti meritum fideapprehenrnm infe-


rat iicentiam peccandi , Ut porius ab co unice dc-
pcndeat bcneficium hoC , qiiod peccaiis valedicc-
rc, & picnui ftddcre valemns. In morteen/m fna
exempium nohis reHquir,&: virtufcm dcdit , iit &
nos pcccatis inoriamur : in viua autem fcu rciurre-

ifbiorte fvi^ tit,^lc' n6s inutn vivamus Deo placen-


tem* Qj^cmadmudiirii ergo mors jam poft refurre-
c^ioncm luiilam ampluis habet duminiurii in Chrillu :

(femel
3^' EPVST. AD ROMANOS CAP. V.

{femelenim mortuus eftob peccata noftraijani vivit


vitamfempiternamingloriaDei}ita reirotc, vos mci,
quifemela peccatisliberati,valedixiilis carnalibusdc-
iidcrijs,vosnoiiamplius fuccumbcrc debere mortu•
js operibus, fed vitaminftituere fandam in nomino
IefuChriiliDomininoftri,quivos afcivitute peccati
vindicavit. Vfqjadeo gratuita fidci juftitia meritumqj^
Chriftilicentiam peccandi nonftabilit, fed extrcme
ayerfatur.

Quceftiones exhac parte


Capitis.

QJIitSTIO L
Cum
PaulHsfinhit, nosin Chriflo ^in
mortemChrtfiibaptifatos efe^numqmdde-
rogat 'uerbu inflitutionis Ctjrifih (Jutbwju-
hemurhaptifariin nomine Patrisy FHij (f
Spirittujanaliy Matih. 2 81
Rejp, NequAjHam. No» emm formuiam iaptifandi
indkat^dfiflendittAntum^ rios infidem^ doBrinam^confep
^ pommat^MeritumCbrifti baptifatose^e^qm
fenfu etiam
Jpdfloli in nomine Dowim lefu hptifaffefcrilfmtur, aB^
,
$i, lOy 4f quos prxcepti Cirifti^ qno in nomine ommum

^
. /^, 5.
trium Perfonarum oaptifare jubebantur^tam cito
oblitosfii»
iJ[c^nonefly>erifimil€.Deindepbrafs ilia^ baptifati fumus
tnmm'tne'Smmortem Cbrifli.mn derogat Jsd adfttpuU- ^^

tnr verbii . Nam {ut Fulgentim loquitur tibje


wcarjjA (fgratia Domini noflri leju Cbrifti CApji.pag.yzy,)

., omnist
EPIST» AD ROMANOS CAP. VI.

omnis,<fui innomine ?atrio(^ J^tlij tS Spirttmfan6li%4cra*


mentofanoi£ rtgemrationis ahiui(ur,non ntfimCifrfftiMorf
teACttomme baptif^tvr : (S Bnfi/, iib, ac Spint.Sanoi.cap^ii^
;baptitandt.
Att , tnfcrtptura dici baptifmUm in nomine Cbriflt tfuafi
per compendtum,€0 tjuOd apptliatio Cbrtfli tottus Deitatti
tfl declarat etttm (^ Dtum qui unxit , (f Ftltum
(f Spiritnm Jan^iumqui eft unguentum.KE'
ijui unSitis cfi ,

quipoUehtts ita^fiint locuttoneStbapttJMume^t nemine m


^atru , FU^ (^ Spirttm SAnBi, felin nomtHe Sai rofan&d^
7rimtaiiofVf/iH n§miHe Cbriftiyveltn mortem Cbrifli , quA*/
Yum variatio fubflanttt. bapctf/Kt tifbilderogMt. Sedin praxi
afta formulA utendum non efl^ qukm qu£ exiat in ^er-
bU inpttuttoKis : Ego bautizote in mmine Pairts^Ftl^
(f Spiritui Safiiii ; qHtbus temere recedere , religio no'
bti effe debet^tum pro^ter Alias cattjpti , tum quid unaquii^
perfon% in bac fAcrofanBa AOiioMe conferl ,
quod /uum eil :

Pater cuml•apt^fitof(£dt44 imt. Tu.^^ j.i. Petr.^yi\.Ftlim uni-


vcrfutn pafsiomsfu£ TneritumbAptfatooffertyCf csMmunicat
Ront,6yf. tpbcs^z^, SpiritiU fAHOlus nos renovAt (f regei
nerAt i paclum fxdu^qj ohfignat, Jo(?.^,S' ^^^• 5» f' Ep^f•
?, 14. &c, QjiAm eb cAuffAm EunomianU ^ut pecultAris bAre*
fir AdfLribitur,qii9d temerarienon in SS.TrinitAteni^d in
mortemCbriflt bfipttJArint^utefl ApudSocrAtem //^./. CAp^

J4..(f Zuinglto titto fertHr^efuod in Ubro de verd ('/ -


hgione tloco de BApttftno , fcribitytion ejfe necejfAriAmuUAm
certaff? verborumf rn>am in Baptifrio^ (^odfitAmenquAi
dam Eccltfts. Aita quAdAmformuU uterentur^ tertif grAvif'

fiwto^ decaufi^SyfAh> & tmjAnatAfHAnente fenttntta ver-


borymCb morerniAum nonimitAndum cevf
tflt^nos t^^fidem

feremrUitie^tAmen b^^pttfmumifia formuU faHumjudicA-


^reyniti irritum, Konemm iiteris autSyUAbU diBwnum Ma-

gicam AliquAm vim Adfcribimm, ^o


fsnfu bauddubi^fcri'
Ddd ;ft
m • AD R0MAN09. CAP. Vi.

- pRtLutbermtn bb^decApt,BAhjL cap,di Sacram^ Baptt-'


Luth.tem» 2. /7 . ^ j '^ -^ /. • - . •

lar. •72, 1 /'»' ^HtfCun^ tti odo traaatur hapttjm Ui^modo non tn Komt-

I nthomtnis^d innomint Dei tradatur ,vere /ahum facit^


\ ^
Erroneam igitur (uperfitt /»» effejud'camNs f.ntenttAm
'
BeUArmmiyqHAdocet ex opmionc Senieyitiarioru\Baptifmtim
AHt abfolute aut"jiib condinone repctendHm, fideturinm-^
d*br*\icVp
^» \ minc Cbrtfliaut Alterm cujuJdamperJonA (Trimiaiis)fine
, , lex-prefiione A/iarumicumquo confentit Gregor^deraUnt^
Va1fnt!tom. |
di^>» 4. de Bapiifnoficundtim/e^qu£ft,i^un£i, i,dijfentiunt
4. operuro 1
Ambrof. lib. I. de Spmtufanoio cAp.^. CajetAnmfup^^^part,
fol, 772• f<qq*
^f^j^fljyf^^ Jhoms. art 6. Beda i» cAp.io. A^or, Hugo hb,2, de
.

SacrAmentis part.4t cap^.tff, Repeiitisnew autem BApt/jmty


cum condttione faiiAm ,p€etiam imurrerff
fiy>e Abjolute fi^ve
grAviimAmproba£ Gregor^ VAUnt* di^, 4, de bapt* qnAfi* 1*
pun5i,^.fo^, 7S9*

SiperBaptifmum morimur peccatiSi non


tantumpeccata in baptifmo ieguntiir, vel no
imputanturyait Perer. >, m cap, 6.Rom\,
/.

num,6.Sedpemtt4^ delentur ac toUiintiir, Si


entm peccata manerent in haptifmo , qu^
antea fuerant in nohis , non pojfei "vere di^
ci, nos ejfe peccatis mortuos : mors emmpec-
catorum extiniltonem (f abolittonem deno*
.. \ tat*
PefcataeiTe
&deTetaeire ^elp.t^Ale oppofmntur^deleret^ nGntynputafe peCcAtUYM^
pufita'rjre?'
'
t)ekntur enm ex rAtknAliDeij quAndo\pr(,mnJailii ba*
naua» bentut^
EPIST. AD ROMANOS CAP. VI. m
(i" i^iiuciturx
,
iiff^i^^/ei^ex^ra/Unmu/iiiur : ^uod ftt in haftijmo,i:bi cbi-
^''gr aphum contra nos ^fAngume CbnftioUiteratur
urde tUud Auguflini^peccatA nonfunt^iiim
I.

peaMoriiientmpt4tAntur.)fu4dere fsptiu '.


2. PeccAtA

Junt in venAtis pofl haptijmum ?ion qtio ad reatnni , is tmnLj,


pUniptmi: m bAptifmo ftiblatm e/ly ne^j tttAm quoad plcKum
domtmum, huic enim dtim refifliwtpAuUtim mori
, peccato
diruntur:(edquO Adreliqufas^cum qutbm afsidue tu&Andu
cfi^dc quit IuBa Apofloltis exprofe£o Agit capitefeque^iti. idte
hocincjipite Ait^nos7rt^^7raT&iv circiimambiiJare in aovi-
late vitap, »<ka»s imperfriliOKemrenovAtwtjts fjeflrxjn 's^ua
quQttdic efi progrediendnm ^ proficiendHm'')nunquAm e»

mm ad perfcBiomm 'jsac in HfitA 'X>eniemus ,fid quafi in dr-


€u;9jferetiiiA circulitefjdimus ad metAm continuo curfu bo•
norum opcrum-^doriec veteri homtne pcnitus exuto adcentrum
lpervemamuj,bocefliAd pyiftma Dei imAgi?jem,AdquAmcon'
diti erAWUit perfeSlifiimerenovemnr iquodfiet in aitero
ficulo. ^Adjiemm hac in vitA perfeoltonem Ajfcquercmur ,
hortAiiOijes JpofloiuA^Jpnt denibilo^quanosjubetrenoy>Ar'}
dedie in diem^:, Cur.4^\6.perfic€re Can^ificAttonem ^z. CO'
rift 74/.df crcfcere in Cbrtfio CApite noflro Epbe. 4^ /f » Hmc
. iUud Auguftin, itb^ 2.cor?t. luliAntim^ Baptifmuo [AHAt vi-
tMtum re.JuftAtuniiab infirr/titAte pAuUtim : (f epift,ic^.
rtAtus (encttpijcentUin Bapttfmocontinub Aboleturjtd tion
infirmitASt frnatur. Fa!/i) mautemifi ^ qnodfcribit
EfAuitA^ mortcmpeaAton{mnetAreext'm(i:o*ieM abolu &
tiomm,eAm nmtrHm\c^Am ipfe mtel/igit^nC ne qmdem am-
plius tnfttptccatum in hAptifAto, Non enim dicit Apofiolits,
peccatum cffr wortutini » fedw^^ peccato,iV/? mmiru ut do'
miniutH peccAtonan ptnrtittAmtis^juxtA thonitunt
verj^ iit fi€ regnet petCAtum in
Ddd
n.ortAli
2
^
vcfiro corfore;
quAT>€r
ipS f EPrST. AD ROMANOS CAP. VI.

^u£ VerbafententiarH Pontificiarumomnino peffundant t non


emmtinsimi^eccatumnon (if^rednonregntt tn Dobis, Quam-
diHenim vi't>is,peccatumneceffc efl ejjfe tn men\brU tuts xfal'
temtUt regnum aHferAturynon fiat^qHod jubet y inquit Au*
gufiiniM traSi : ^u Joban, Mortmur ita^ peccatOypartim in
regenerAtione,<jiuandoreat^pec(Ati beneficto Cbrtfit toUttur,
pATtim tn renoy>atione,quando peecAto regnum (S domtniHm
AuferimfUy 0* tunc i^ere tUudexttnguimtis^t^HU t>ires emen^
gendi aut nocendi nori concfdimiu^

Q_^Ui€STIO liL

^
Quofenfu ApoftolHsv^S'^^^^^ ^^^
ptifmo compUntatos Chrtflo in fimtlttHcLi'
nerri mortis ejm: num eo , cjuod hapttfmm

finudum Jffefiaculum aut figura


pafsionisChrtflh^vdcxemplum tantumy (^
ftmiittudojpiritualis noflrji
uht pr^terea mhilconferatur aut ohfignetnri
UiAnabaptiflA & atij nonnuUi volunt?

Rejp, yidetur eofere trtcAnare D, Augufiintis in Embifid,


cap.j2M hoc ipfo locofcribens his l[Krbio : SAcri Baptijmatis
gTAnde niyfterium commendaruit Apofiolus , e& mado y ut in"

^-
m
w CL•ri baptifmum ynifimortis
ieliigAntt4Jtnihilaltud effe
tH RIST l (tmtlttudinem nibtl autem aitHd mortem Chn-'
:

peccati fimilitudin€V»,uf quemAdmuduriLj


iiolfera mersfaSiaefi^ fic inmbuTpera rsmt^io pecea^
iorffm
l
EPIST. AD KOMANOS CAP. VI. 39
torum j (S quemAdmodum in illo t^era r^furreSho ita tfLj i

noau iferajftft/ficatio^ S.dnotaHdttmefii Apofiolum Bau-


tum htcfecundAriumfruEiumbAptiffni pricipue Attingere ,
^uodnimirHm ptr Bapilpnnmntofti ^
refurre^iom Chriflh
m myftirio' conformef rtddtmur y Monendo peccatU

obfignaturt de tftto baptifmifiuiiti '


(f rtfurgendo ad no\>ihtUm TfttA iprtmanm autem bapti"
/mifrudus efi regeneratlo , quAi^hapttfmo (f confertiir (f
Agitl^,^. quan^
dojcrtbit^nos in mortem Cbnfii bAptiJatos ejp^per tUam enim

^ ^m
pur^atifumm ab operihu$ mortuis Hebr.p. t^ exprofeffo Ttt,

/ 6,, ubi baptifmum vecat iavdcrum tfcrbotitem

1. pA^iiis uti/w voce


dAm t^nAndam figntficAtionem
^^
UvairumregencrAtionis (^ rino\>Ationis inSpiritti SAnBe,
, (ju£ no» mu-

(f elfanidamiAntum rtprA•
fintatiQ»emrei Alten£ netatyfed c§nformttatem (juAndAm-»
Atqjtypumntortis Cbrifli ^cjubd quimAdmodttm Qbriflii^ve•
re mortuiu ejiyvere^ pefurrexiti itat^ nos bjiptifaiiyiere^
mortui fimtis peccAtts f dum itherAtt fumHs k peccati reatu
pL r baptifmumy & bcnefitio bapttfmi rfluBamurdeftdir^s re-

ftaiita (f 'quemAdmodur» Cbrifliis vere refu^rextt mortuta,


.'

itA nos vere mortepeccAtorum refufcitati Ainbuhmtis in no-


VitAte DitA. Et bocrefpeEiu
tiidiHe
Auguftmus ^,
illud fimili'
nominAre volmt ,inttlligens conformitate(f AnalogtA
tUam ,cfUA e inter Cbrifii cructfixtone (^ noflra^qUAm
babemtis cum ptccAto\tterH,int€r €brtflt mortem (f noflrant
itberationem reaiu peccati , (fUAcoHfertnr (f ob-
fignatur per bApttpnHm tn ifs^ qui eum faiHtArtter Acceptrut^
^ljiemAdmedHm enitn /urcului arberi implAUlAtiu ejufdem
arborts viftntefHAt^ {uccumconfimikni pArtiapA( \ttA qui
in mortem Cbrtfii bAptifAntur^ effuacU mortto CfJR ISTI
perbaptifmUt» vtrifinntpartictpei, Faceffant igitur ex boc
Ddd j facrAmen*
s<^i EPVST. AD ROMAKOS CAi». Vl,

ptifraa utruni^p*-^4ti\. Ad-.tmhrAtrKorCificationem carnls


noflyA^4C rcft rretiwnem pec c itu^i r t olim tn Bapttfmo

primitiv£ tcck/id imff-e flone & cxtfAiyOyfex a^nio figni-


ficahAtHr, z. quod prxriptiumefl ^hbt^atiomm a'mort€ (f
peceatis, viorte £5* rffttrre^ione Qhn^flt Ad^uiftum , runferr '

uhfigriAt idcofihare dicitur per refurrtBiomtH


'.

J SK
*
CbriiH i.Petr^i,& Jiigufimia hbr.i, dt pereat»meni, (f re'
cap, 24, C^Hflfanos iauL•^ ,qu't Bapiifmhm vocArtnt

faiHUm\ (i facrammtum Corporis CLnfii^Tjltarft^ ne facra'


meMtA ptitentur nudA terum imagines-^d pottus y>gr4 \f ,
ficaciagratiarHm Dei in nos ejfufarum teflmoniA.

Qja itSTio IV, l:r

Quictmi^ haptifailjunt ihChrifio^ in mor-


tem Chrifiibapti.jatijuni ^.j.hocefiykpecca.
tu liberatiacper morteYn Chrifli regenerAti,
Hjpocrita haptifati [unt in Chriflo, Ergo
mmortem Chrifiihaptifati feu regenerati
funi(compk^ttur enim hic pbrafis efficacia
moriis Chrifli.
Re/p^t^Major Vera efi de ^Sfquifidem
fffeBMfH haptifmi confequuhtur^id quod contextu
/, ^f

Jgit enim Apoflolus non cum hypocritis,fcd cum renatiSy qua-


rumfidts Annunciahatur muniverfo r/iudoKom.iiS^ idcb Jc-
^
ipfi aclu

hfum /»f/W/>,nos,i«^//i/^quotquGtbaptiiati fumus^f*


'
(ales igutir rtgeneratignis gratia ^S- mortts Chrifli cfficACtA
ipfo aBupotitos affirmat Apofioius \p{anc[icutV^ adGalatas
firipfit CAp,i,2y^omn€sfiiij Oetefiiiperfidem tn Chrtlfojtju
' '
'
quicurf^
HPIST. ROMANOS
qiiUwi^ emminCbriJo
iflii t
1[
ittdem fion de bypocritU Agit ^fcd de
CAP. Vi.

efl^, Cbrifl:im hdtti


, qut per fidtmi
\
J9P

fitntfiiij Dei. Subflantiam it/i(^ Baptijmi accipiunt hypocriu \


innomme Cbrifli baptijAtiyfriiolti AUtem baptifmi proprU \

fuA Ltipa deflititumur jqutAmn credunt ^ne^ refsoy^antury


'

»f ^ iMgreffiim bAbent in regnHtn codorum , m^jfunt fil^ Dei \

AHttempiA Spirttiis SAHOii,qu£ ommAnnAtoriipropria funt^


Pojfunt tAmVregentrAtiontafru^iupotiri^ quAtnprimunt crt^
duut ,vi hAptifini Abinith Acceptiinonficm At^ ij^ qtii in
pueritiAqutdemregeHerAthpoftmodum verb motum pettt'
UnttA y regenerAtwnis grAtia exciderunt , a&^ pceniteniia

Ac in eodifitflAtu perpetub
bAptiftntu ex intentione
[,
adpriflinumFittorum DEl flAtum redirt pojfunt ^nonfetus

D EI femper
U^iAftet
UvAcrum
enim^
regenetAi
imtis^lpebAptifaim fidembAbei yfiyienon, Si bAbet ,ftA'
iimregenerAturiSimnhAbetylperiim qu;d^m bAptt/munL^
atoptt^cujtu tAmenfriiBnm tumdemHm confequttur,qUAm
du depefttA bypocrifi-^crcdcre imtpit^

QUitSTIO V.

ISlumquidpatrocinatur Flacianis, quod


Apcfloli4S de peccato di^t rensovocat 'veterem
homtnem ^i^ corpus peccati v, 6. h^c enim
njocahula aliquid Juhfiantiale inferre vi-^
dentnr?
^* ^^^''^ f^ -^-'''-^ iomo^nuid corpuspetcAtf^ in explt"
CAttone textus d aHful•:. H:cJimii!;Afi7itbor ttKeAiuriJetus
^ Novu^ b9fJio mn fig'?ffiiAnt duoo- /iibflAntios , fid in u»a-s>

eaderncij
,

u 8. V
AD ROMANOS CAP. VI.

eAdem^ fubflantU duplicem flaium bo rmnis exprimunt \ aU


\ ierum peicati^alteruMJufiitU (f fanoiitat^^Corptu peccAti
I »0« corpus bomims injejedtottim bominem peccato poUutTi
denotat^ pAllunt itAQj FUcUni /allacU (ecundum
qmdy dd di^ium pmplKiter^ Ndm 4iSlajcripturt compiexa
fpfi incomplexi Accipiun^ yTfeferem bomtnem-^pro tpfo horni-

I
ne, c*>rpus peccAti.pro ipfa corperisfuhfla ntta m /e c&nfideraf

i
/4.1. Siwaxime D, I^AUltu peccAturM ipfum ^orptu nominar-
retinontamenfubfiAniiAcorptrisbumantintelligendA e£et .^

^
fid fieret bocpermetApborAmjquU bAhetfe AdAOluAhapec-
CAtA^qus. eiAdbs.rent^veiuticorpus ad membrA \ per eA enim

fefi exerit quAmobcAu^Ampuprum , tmmunduia, moBtii'•


:

es>fioncupijceutismAlA^(S AtfAritiA vocAnturmetnbrA peccA'


torHm.quA funt /Hper ierrAmjCelj^,

AphorifmiTheoIogici ex
liac parte capitis.

1. ^UAflitnes dubtaSyquA kgenti fcriptur^s firupulum


fAcerepoffuHttproponergjexpendert (S , non eil

'

fumm&
pufieiu4 in bAc

inprincipio
,
inutilis diligentU, multo minus JunerftiUo/A curiofitAtuffed

60€((4 tquoiJigemrefAiem

bujm uipitis
qutfubinde

cceurrit.
nobis pr&luxit
ftbijpft

^t«d Autem
cogtAtiones Ad^
tferfAriorum obijctt, (S AccurAte rtfpondtt , cujus exetnpium
Ai

Ahbi Timem
theo (f 'TitofaoprAcipit,ui dfiuUls d^ intrudttis quApioni'•
'
biu Abflin€Ant,2.Tim^2,i), Tit^i, ^. boc Ad flhdtum nM
eorum,qui docem dtpernere prethfum viii,eA^ proponunt,
qus. VelAd redArgucndos ad^^erfarios veritAtis , vel Ad im
formAndum Ammum in rebtu dubijs , AdvitAtn CbrtfliAnAm
vero
"•"•*•• ' II I I

EPiST» AD ROMANOS CAP. VI. ^t


'

vpro nectffarijS.,pert'tn€fit,7aliA enim nvn ad^moig


lvorii%}!>]-n)±(!i<>reflrenaAftint^fcdad ^iSettrxu>^iotv
y^TTcuieietVytftiamex/cr/ptffra petfndavi effedocet
i.T/w.f,'<5 q':in(f adfcrutihiuf€rif4ur£ AChrifte c$mmen'-
djitttmyiokstip'
,

5 w
^¥ ^>mt'

''
1. JnveterA^acaJumniaPoritifitwrufntft^quandodictmt
jufiitiAmfidiiaperireiicentiAm peccandi. Idtni emm ehijd
AUdimm yidem etiamfilide (f nervese bic refutA•
Kjioftvlo
tur, Ua €
fuh folcfe d cnm antiquu bjirffil/us an-
tt^nasenam cAunniasfScon^vttiajubindt Saian rey^iare
]o(ct Ab orcoiquibits ex fcriptis Apfffloiorum mcurrere mAiu^
re d'!fian:m»
\ . CalumfiU Pontifirorum ex AlterAparte fiUcenturU•
tt4s eft Spkuriif^iiu ^qninon ntfifdemja^lat^ cperA nihiU
fAcit j ut (S LibertinorH btrefis , qui doce^AVt^ unufHqu€m'\>U
ChrtfliAnorum hbero SpiritH Deofervire pojfe ^^(f quodcun^
tui^ Animifuimpettisfrggefjerit ye(fe Sptrittis*ifan6i't opus'•
qtiAm botrifinASimone MAgo bomine profligAtt^mo, bAufi-
runt%quifid€m^<fUAm
vendi permittebAt iiberrimain•^ rcferente Ertfibio lib.
CAp,l/.

Itcus
&
Iren. Ub. r, cap. zo. bis omnibus loctu bic
oppQnendiu eft. SlPAngelium enim n$n fft Vtmulum mi*
'
tpfe docebAt, firvAKtibu/, licentiAmy>i-
2, bifl,

quitatts»
£a dimum\terAvitA (fl,quAVivmU5 Deo,
4. wortm
ptccAtis. H£c enim (
vitA t)ere cvcleftiSiCujm Amma efl Spi-
rifusfAnBu^ qutvivrficA(^hb.6i6j, ^utmAdmod^m emm
(orpus Abf^ammAftegjfinfum neg^metu babet Animalem,UA
borKo abfpie Spiritu Dei, tneg^mteiiigere fiequcjAcere pottfly
quAfitnt Dfi,i, Cor. 2. ^MAVtob cAufam de fiiio ptvago
fcriptiim vfl^qiadmurtutisfueritinmtrufn (iimgeriiotndul-
geret , & rCpixirit ,cum per pamtenUAmrtlp rteretur Ad\
Eee PAtrem ^
j^oi EPIST. AD ROiMANOS CAP. VI.

Patrem Lucj^y§2.(^ de Ifndids /afiivls feriptiim efi , qnodyf'


l^entes mortuoLpntA, Tim ./, i^.
. CMors Cbrtfttyin quam baptifamur ,duo in nobis e/ficit,
regeneratioHem(^ renoyationem : iUammerttorie ,bAm ex'

emplariter (^ typice. Namper mortem Chrtfli noflra extim


lia funPpeccatA-^ut mbis nocere amplius nonvakjifjty jiixta^
iUuastraditus eflpropter delioia Rom.-j^^ is, Mars cjuo^

Cbrifli myflicam banc pgntficatunem babuU^ut peccatis mo•


riamur.eorum^ mperium in mbiSyquoadejiuferi potefi^ex-
tinguamus,
6. Baptifmm in Chnfto lefnfaBuSj efiprofe^io Chrtftt-
anifmi , qu£ difcernit Cbrifltanos ab Ecbnkts , boc efl^ ab ijs,
qui extra hccUfiam Cbnfti Ipilpunt : Ideo ufitate oaptifmus
eUlpio EtclefiavocAturyquiAubicufj^ veriis baptifmus Cbru,

fii adminifiratnr^ibi efi EctUpa.


Verm baptifmus , qui in nomtne Qbrtfii /i/, boc f/?,
7.
Admandatum (f mfiitHtwnem Cbriflhfit>e minifler dignus
fit 5 five indtgnta ,
pl>e bs.reticmtfive ortbedoxusy modo non
neget SS, Trinkatem , alias ffdflantiam buitis SacrA"
menticQnvelleretj^^ i» nomine SacroJAncis. TrinitAtisjuX'
tA infiituHonem Cbrifii , bApti/are non pojjet. Att^s inte-
gritas AUtteritiLS Baptifmnondependet digniiate mwh
yfed ab AutoritAte inflitmntU^ cujiis triflitutto cum
9bfervaiur,baptifiniis t>erfis Admimflratur.Faccffit it.i^j bona
inttntiatS opus operAtHm Pontipciorumiquod canom/atHm^
efi in com ii. Trident.
8, Baptifmi recordAtiu gemimtm bahetfruBu ; /.

qnhdertgit Upf0s>qtif nova tAbuU opm mbabent m nAu-^

fragiojed Virtute baptifniprmittu acceptiy^dqueper pcent-


£eniia?n duiuntHr,redetmt in gratiam citm Deo,2^ quod comf
monefacitflanteSyUt operA CArnr<s in ipfis fahinde refuro. eiia

mortificare
EPIST, AD ROMANOS CAP. VI

runt , ^S -
ntorti^c/ireperg^nt. enmfemelextinxertmt, ttmfepelte^
omnes mortuos relegarunt tu Bntptipm , qtid
^uaftab orco ret>ocare wdignum-effet bomine Chrifliano,
p. vitaLfeu ftova ohdienda efl Amhu{Atoria-3
in hac ttita , hnc (ftfngidA (f imperfeofa : ideo m nsVUdte
Vit&amtuUre dicwjurv. 4.doH€C nimirumad metam per•
ftdionioperlifeniamus^qHodfiet tn altero fiiuio t. Cor^ i^,

Nc'»o tttij^perfeclam t^ nwntris omnibm abfi/uram legis

diy^mA mpUtioner*iiin bac infirmitAte carnts fibi poUice'


atur,

19, Per haptifmnm CbrtfttkaMptantamur tf.f. qui prt-


cUrm hujtis SacramefittfruEiiis efi. Ergo beneficio baptu
fmiChri^iit^itAiffAlutis^qHXffl originaHter in CHRISJO,
reddim!trpartictpes,qu4 de re ipfe loquitHr leh.i^^jf.. Ma*

netein "me^^ ego in vobis, Sicut palmes non poteflfirre fru*


(emetipjoyvifi rrsanjtrit in Vite : Sk nec VQS,n'ifiin me
manfintts, Lgofiim vitia^^os palmUcs »qui fnm:t in me,(f
ego in eo^hk fertfriioliim tnultum,

n, iJMortifirMio teteris Adami non fit fne labore £5*

d:)lorCt ideo vocatur fpiritttalk noflra crucifixio , (f defiru-


^iocorporis peccAti \>,6. (^ Ga/^s> 2^. ilii , ejui fitnt in-»

CHKISIO J£Sr,carnem fuAm cum vitijs (f concnpifcen-


tijscrucipgfintx (f GaUtt^,i^. mundM mibi crucifixmtil•,
(f ego mundo,
/! Crucifixiofeti mortificAtiefpiritUAlis non C(,nfiflit in
dtfc'tplinkmoniifiica,jejunioflagellAnoni)^(>.regrinatiombtis^

(ffimihbfis MonacborHm vt4gi4 : nAm corporalis exerdiafio


ad mo:''tcum prodtft i.Ttm,^, S* id-^ tctfcutdr Dommo
£fa, j^, / Std in exercttijs puonitcntisL , \>cl ut PauIus
noftcr hquituy , in /tl/dicatione jt^gi , qno fub Jtrviiutt
Ese 2 pcccatl•

i-
- -,-
404 IST. AD ROMAKOS CAP. Vl-
peccati premimur^ Vbi (^mdem detradionem' dclttiarum
carnalium noexcludimus^ quantuadpromotione cxercitij pi~
etaiisopiisefi. Elegatir bAnc crucifixione expre^tiiB.Luthe-

rujfiif-er cap^ 6^ (ja( Aiundu s , , eft niilii crucifixus,

mundumeiredamnatum.Etego muii-
idei1:,ego JLidico
do fumcrucinxus jioceft, mundus mejvicisiiin judicat
damnatum iicinvicem nos crucifiginuis & damna-
.•

mus.Egoexecroromncmdodirinam ,juilitiam &op£-


ra miindj,tanqLiavcneiiimiDiaboii,imiiidusqiviciflim
cxecratur fada mcajudicat me eflc
dodrinam &: pcfti-
fcrutnhomiiicm, feditiofum hiereticum&c.
/j.

iDQcatur corpiupeccAti^
nullus velminutt^imiii artuulm
^ ^
AtrocitAS peccAtt duobuo modis btc depingitur
nuUum
efi
corpuris membrum,
peccato non ftin'
/,

feSttis.i.generait fententia\ moriutis efl , lihrAttu


efut

efl apeccatOftAm tenAciter uaque inbaiYetj ut non niftper mor•


tem pknaria fequatur liberatio. Etft enim remiffutn eil in
baptipm : com upifcentis, tamert refidui. etiamfantlis fiegotm
facejjimt jCfUQiid VivufU caroenim comupifcit adverfiis
S^iritum^Spiritiis autem Adtftrjiis carnemYS h<s.c fibt tnvice
Ad^eriantur , ut nonqu^ctm^ vultis, illafaciatti GAiaC.s-,t7*
Ne>no ita^^extenuet peccAtHm , quodommm bumAni eioqu^
exAggerAtwnemfuperAt,
14 feriftmum efi , quod Chriflm dtcit Job. 14. /tne
membiipotefii^fAcere, NamnifiChriflo ejpmus mfiti per
fiatm, neg^peccati^lJAicdueretnejjptepoffvmus vitfere,
l^adeefi iliud Hieronymi Omnii virtus Abjtj^ CbrtfioinViy
;

tioefl. Hinc <^mre qutd de loirtutibiis Etbnkormn


licet^

fintiendt^m fit ^quJLinterbonA opevA Dco placenttA numerari


nequeu^U icAtent enim formA boaort^m operum , qu^eH
fidesin Cbnfii*» i^ q»oif cTt qyo flumpte iPilifsre pofumt^s,
Nam
.

[
EPIST» AD ROMANOS CAP. V. 40S

N*m abfq^ fide in Chrifium impo^^^iie eil pUcere Dee Heh. /.

(^ fi^iis pr&cepti efl cantas de cordepuroy con/cieniia hona (S


fide nonfi^a /. liim: /.

Ij. ij^ors ChrifioultimAlmeApAlTtonumfuarumfuit^fi


refurreoiio imtiumglons., Hic ergo tcrminus utriiij^^ flat^
eU.-AprimA nattvitate uf^ ad mortem exmAniti^
onis j rcfurrMiene uf^ 4d Je^onem ^// dextram Patris,
flAtnsexaltA^ionti'^ quemtermmum Paulus bk notavit ,,
^ Fbtnp. cap' -^»/.

/6.
vit£ :(
pot:nt\exquo
SHsnm^ ftiit
fuit
do*nirtio
,
Cbrifli exwamiio ,
quod
aliteremmJHflitU diVmafatisfieri non
tnors autori

morti^ inChnfiiiipfe maIediBH?n pro


mbi^ fa£lits, (fmterpeccAtores reputAttu efl 2. Cor^ yGAUt. 3

1 7. hhrti^ domlnium paffiu cft Cbrifltis non propter Je,


fedpropterpecr.ata noftrA, idee dicitur peccato mortutis, tion
fuofed noftro, Vere enim langvores noflros ip/e tultt^ (^ in-
firmitAtes noflra^s ipfe portaVit : fohit ,
quod non rApuit

ig. Dowimum tnortU ia Chriflum non fitit perpetuuni,


fed cxigui temporis^ aonec mortuis refurgeref^ Jmpofiibile
eKtm erat^ ipfum morte tenen /iol, i,^^. quia habtbat CArnt
clvoLucii>'n}Tvv f
(f cum Vii£per/o»a//ter umtam.
t(f. Cbriflttspropeccatii nofirtj fef/ielmortuns eB v.iofru
flrAnsA itaa^ eii (^tmpiafspiiis rtpetUa ChrifttobUtiotftan
tiirn non irucifixio^ qujifit m bUfpbtmo (Acnfiao Mijfx. Papi-
ftc&ylJloffrrif^gtur y>il[>iscorpiis ChriflipYo
mortuii &
bcus .^ &
mexptdtwatnipeccAtorum, cuifigmento opponendus eil bic
A(tcr Hebr^ , iq^ h.

^ntmAdf/todiim omniA mfir.t operA cedere ddent Ad


10,

tee ^ gkrtAm
^ EPIST, AD ROMANOS
glorUm Deijdicente PauIo i.

{h4 opmfCfukdCbriflus prondbis '^^ortum


Vergit ad glortAm Dei\tdeo
Cor. lo, ita [
CAP.

emm Deo viVere dicitur^^mia »i-


VI.

(^ refurrexit,

(
ii'

rata '
mirum ex morte fil^ amo Dei erga
ip/e filitis
*•
nos elucet, €x rccupC'
Dei dec/arAttisfmt\ ex utroj^ aiite>?L•^
conjunSlim conftAt Scckfis vjajeflas ^uAper Msrtem Chrifli
purgatafitit nwrtepeccAtt^perrefurre6liomm autem g!o-
rificataabeo^quiVitA ^ HecUp^teflAtembAbet^Jn emmbus
autem Dei provtdentia^ (^ promijforum dit>iH9rum y>£rita4

mAgnopere celcbrAtafuit, (^c»

21, ^tA mors Chrifio non Amplius domwAhitur'^ cotjclw/


dimus , mAnducAtionem corporU Chrifit m
CcenA non ejfe
CApernaiticAm lAnienAm , qua corptis in partes lAceretur,
denttbus rommoUtur, in t>entrem deijciatur (f confiniAtur,
Abfint hi cogitAtiones : non enm eftphyficA mAnducAtio , qH£
fiAt tnore AliorHin Altmentorum^fed SacrAmeniAli^, quAquO'
modofiAt,nonpojfHmm oflendere velintelligere»

P.^RS ALTER^
X u s.

ij.QEd neque exhibeatis membra_»


usuv oTTAcc auufi- '^veftra,armaimqiiitatis pecca-
77«, ?,7^-* to/ fedexhibetevos Deo, tanqiiam

/ ^4• €x mortnis viventes


veilra arma jiiftitia-Deo
, L• membra

^^ ^ /-» 1

1
14, Peccatiim enim vobis dotni-
nabitur;
EPIST. AD ROMANOS CAP. VI. ^07 1

nabifiir^iion enim riiblegeefi:is,fed


fub gratia.
i/. Qi].iclergo?peccabimus,quG-
niam non (umus fublcge, fed fub
j
gratia ? Abfit.
i<i. Nefcitis , quoniamcui cxhi-
betis vos fcrvos ad obcdiendiim ,

rervicftisejusciii obcditis>iivcpec-
cati ad mortem,iive obeditionis ad

/
^ ,, '-'
^t , jj'"


da^Ai/

^-
juftitiam?
17.
ftis
Gratia autcmDeo,quod
iervi peccati, obediilis autem
fui.

ex corde iii eam. formamdodlri-

--^'^'-
^^,.

^^^'^' T^ d^Jct/^UV
na?,inquam traditi eftis.
jj». Libcratiautem a peccato^fer-

^7.:^)^^^( yi fa^i eftis juftiti^.


1

'^
^

Humaiuim dico ,
propter in-
(Biveiciv 7, >^ firmitatem caniis veftraj : ficut e-
j

^OT«^fW<5W7i TUfxihy.iixu^hKct ? nim cxliibiiiftis mcmbraVeftra fer-


\^..^^ H^jr,
',-- , i^Tu\iv
«i
dyofiiec

Tm^Pioii-n
^ [
|

immunditi^, & iniquitatiad


yij.^

iniqnitatem itanunc exhibeto


:

•^ oiKU/iiCiwi^ membra veftra fervire juftitia; irL»


fanctificationem.
^ - -« , /
'ic>• Cumenimfervi eiTecis pecca-

,,.,.^^„
iKivS-ii^rrj-n ,^.,,,^
T^ oiKccioiruvvi^
^^^ Quem eigo frnclum habuii
ftis tuiic , in quibLisnunc crube-
feitis ?• nam finis illoriim mors

•tiiq ^ , caAujiVTig ] cuo


eft.

2i.

,
Nunc vcro liberati a pec
leivi auceriL•. fadi
Dco,
:

48 £P1ST. AD ROMANOS CAP. VI.

*) iXi-n fiv x.ci^7rlvr,f^uv6ig


- Deo, habetis frudum
j
veftrum irL,

^.^,'^-
,

7» ^e
f*incT:ifica'ioncrn,fiHem vcro vitani
yfuo-ulr
wc..
'
Uternam.
>:«/)€<'.?^^<?«• ij. Sripendiacnim pfccati mors:

-^aic^ixa-Qrui
/,^ Aj;
cy ;^^5"i^ I ijira KVfii^ ^-
7J?r^«^:<^'-t'0'A'''*^^*^'<^^''^^"'*"
) «^» 1
1
»'"''''

Chiifto
^
autem Dei vita ^tcrna irL>
kTu Domino noftro.

AHALYSIS Et EXiPLlCATIO.
ALteram partem hujm capitis dixlmtis effe exbortatnru
am adfttidmm bonorum operum, Propofitio nude pofita
h&ceft: Noliteindulgere pcccatis cotra confcientiam
fed Apoftoitis bant propofitionem divina, pUne facundia ex'
poitt ii exornat^M.(f \^, Non ergo regnet peccatiim
inveftro mortalicorpore,utobediatis conciipircentijs
ejus : fed neqiie exhibeatis membra veftra arma iniqui^
tatis peccato ••fedcxhibetevosDeo. tanquam exmor-
tuisvivcntes : &;menibraveftrajufl:itice Oto, ^nbm
in verhtsK tria ordine ponit^ quit in pcccato comitrrunt ^

vitiuni origiiiis , nobts ommhus congcnitum cocupifccn-


:

uas,i»de taK^uamexvitio/a arborsproptiUulantes :4^ncia,v


fiu injuftitiam, quatioce externa (f enorwta deli&a , ex
concupij(.entia^t exvittofd potentia in hr>ge mquio'
rent a^ltim prodH^la intell^gift 2, quid nobis tot
oflcKdit^
malii circumjeptis fjictendnm pt. Pfccatum ipfitm cor-
pore radicitus tollcre nan poffnTntis \ trit Loc in rettatis

atiam ^quAmdntinboc corporevixsrintx halent cnitn ator'


tAle corpiis:erg9 ^
peccAtoobnoxium^ qtu^n-.ors ftiptn^
dumpeccAti^ ut mfyaloqnifttr, Sed irrperiunt ptcc^to de^e^,
*%
giirepujfumus^ne r*^s(ibt fubjt^losf^ciAf^ideo w^«/>,nere-
gnet
£>. AD ROMANOSGAP* VU ! ^V
gnet peccatii m. Etoccafione hujus isocahuhy nuodpeccAto
rcgnuminterdicit m
renatiStelegAntimetapbora ffAtum re-
natorum defcribit. Ponit entm in medio duos quafi domnos
peccAtum (f jniiitiaMyfiH DiAh&lum(f Deum^quorum ilie
defatlo domtni^m fiiiifumit inbomifies ^ (^ renatos etiAmft'
bifibjugArc ta7tAt'^ bic verb de jure Dominm ipforum eft ,
qtneos mAnti adfcrtos e potcflate tetiebrAruM Itberavii, Re-

Dcumdhc fit Rex mfter ,


mittit ergo reriAtos Apeccato feu DiAbolo
Dtaholtis,
ad

Regj if obji^tmm lifbentfubditi^^ defenfiofte ubt opiu isl


juftitiAW five
^emAdmodu
•)
\ita^
;

itA s>^lt Jpsftoi^M )Ut oCediAfftnen DtAbo/o Jed De6,(f wem'


L•ra(ia^boc efi^vires corporis ac animi impendAnt in ufum nb
peccAHJei jnflitts^ non ut ipforum operA DiAboli regnum^d
Dei hyperuiffi tn mundo AugeAtur At^ defendAtuY, Haiie'
Htu pTu^ofitio exhortiutofiia^qHAmjamconfirtnat A/iquot ar»
gumcntii, Pri m u m petiiur ab boneflo bscfen/u
nior$€pcccattfeme'funt rejufcitati , honeflttm eft^utin
rum nohpcCi AtofeajuftitiaL tffVAnf. Vos mei RomAmyex^itA'
:

*
^i i

ti ticrtc peccAtiper Chriftum. Ergo (fc. Argumentum


hoL partin/ w f/ifA propoftttem Attingitur, quAfido jtrtbtt :

exhibctevosDco tanquam ex mortuis viventes :^rfr-

tim ex prMidentibtis eruitur pArtictdA i^Afttfa ^: igi-


t\\v$Lz.dixerAtinifni» fine\prdcedey2tis partis , RomAnos
mortuos ejp p£Ccato^(^ l;>ivere in CbrifieJefu•: htnc inftrt'^
igitur nonregfjet invobi^ peccatum^ Secundum petittir

facilt y h«c /ififu : Qujm mperiumfAciU ^xcutefe poteftts,


einonfacile jtttcnmbere dtheti^ Iwpeyium peccAti faciie
:

€Xcuti^repoteftis,Ergo.ExtAt boc argumefJtumO. 14. Pcc-


catiniiiemm vobis non dominabitur ' iion tnimeftis
fub lcge,rcd Ibb gratia. PhrAfis b£, fub lege;,& fub
gratia t^^fduobtu modts hoc in loco exponi pojfunt : V~el
Fff €nm
4t0 EPIST. AD R0MAN05 CAP. VI.

\Sah gratia ef- emm fukgratta iffe , comparAts hk Accipitur ds ijs ,


x^ut in
fc quid fit»
Nov9 Tifiamento )tilL>tmt infiatu ^ratu frtorum
,
rejpe6iu

veteresfAnSii , ^ui in ftAtit UgAli vi?^ebant^(S nmbram dun-


taxatrel^tUndi grAtidL habelfAnti^uAfifub lege AabucerAnt,
Jub nimirum terrente (f exigente 6bedientiam^efU£ bo»
lege
die nonexigttur yfidoflendttur /ponte fadenttbns^
hAnc wterpretAtionem fenjm erit bujm
Lt
verftculi CertAm ;
]
ib^m'^i6iori£ bAbetis ^modo flrenne contrA concuptfctntta6
carnis &
peccati dece^-tetis , a^uid grAtiam D EO adepti
eflis per Cbriftum ioHgs amplidrem , quam tllt^ qui tn '^-
teri TeflAmento Vti>ebant, Ve^ re^ius , Jub grattA ejfe
ftmpiiciterefl cum DEO reconciliAtum ejfe^nolpum bQmmm
ejfe , mahdt^iene (f coaBione legio ItberAtum ejfe 3 bt
vero pojfimt obedtre DEO (f kgi condeleoiAri , in to ,
qhi
nos StiritH fiio S, unfdrtAt , mh.fy?i grMiamvocAVit. C
^^iVero fHb lege funt ,proprys inmtHntHr itiribns , nec
rtguntura Spiritu SAnB&,qma pHCAtum mndum eit re-

miffiim : hi fiiperAbunt peccAtnfn ,


quia viaifi-

riabiic Hon efl bHmanArum Vtrium ^ fed grAtiii di»m& ef-


feUuPi, Lex oflendit quidem (f jubei ^quid fiffacieif
dum fgd vires
-j isto» iArgitur : grattA AHtem AdpilnAty ut
quij^ fit kgis fAOior , fine quA grAtiA fub lcgs pofttm^tAm

tvmmodo ertt iegis Auditor ^ Att JfigufimJib.de grAt^ ^


Itb^ Avb^fCApAZ,

Tertium Argumcnium petit apritno grAdu ChriflianA -


CujmferVi eflis , ej ment 6 obeditis : /ed
bertAtts hoejenfii :

nonpeccAtifervi eflt^^ab ejm enim feruitute itberatiefthfled


jufiittA ; Ergo nonpecsAio.,^djufiitU ferviati^, Major propo^
ficio extAt 'iferfio.minor ^.ig/Totum boc afgtimentii p€r for-

mAfn&hjf;^ionfs propemi Jpofiolu^s^cm ipfimet refppnd^t bh•


verbio.
J
EPIST* AD ROMANOS CAP. VI. /

t)erbis :Quidergo? peccabimiis^quoniam fub lego


noii fumus, fccl fub gratia ?-abiit. Nefcitis quoni- ,

am cui cxhibctis\OS feFvps ad obediendum, fcrvie-


ftis ejusciii obcdicis,rive peccati ad mortem , five
obcdidoiiis ad juftitiam.Grada auternDeo,qu6d fu-
i(Ms peccacj, obcdiflis aiitem ex co^de in eam
formam dodrinie,inquamtraditiefl:is :Liberatiautem
a peccatO; fervi fadi «ftis juftitiai. Ntmirum voluit A-
ledhft omnem eximerefirupulum duigentiX^ibi pro"
pnA. Cum crgo ,Renatos non i£e fuli Jege 9 fid
Jkbgracta^ jjngerr^potui[ftt ratio : trgo peccare licehit , quia
iex ^cujus trangre^topcccAtamtflt nibil ad noil ReJpoKdet
Pahltis qUAfi indignAbundus more fnoy ^^bfit.• impwm (f
tnjanum efi ita concludere \ hKo veteraterium eil ^pro'
fofittonem tfiam ,uon cftis lub legc, i/4 pcrtxrtere "Pelie.
Rationemadditper ifilperfiohem^qmAffuh lege noneffL»,
noH importAt ItbertAtem , db obedteniiA iegi dehitAifed

contrartum pQtius fequitur , nempe ut qutAjam fumus fub


gratiA , liheratt lege , boc eft , peacAio ^ mAledioiio•'
m legi<s^j^mrion lerviamm peccAto tAnquAm trAnS'
grefuoni legis 3 turpe emm efi ^pftfiine firvUutidjugo fe ite-
rum mplicAfe^ quo modoltberAti fuifntiitfid fcrviAmns
jufiitU^adquAmper gratiAm Dei t>uCAii fumm. Exhocrt'
Jponfo rejuitAt tUtidArgutMntum PAuliy quod pAulo po-
fuirr.usjCtijm majorem propofitioncm itA formAt 1?. ut ex .
immfdiate contrArijspeccati <^ juflitiAduceAt^umlferfAUm
elfe bATic propofitiancm \ Cukun^
exhibetis vos fervos Ad
ob&diendu ti merito ebeditiSttAnquAm firVi hero fuo obligA'
tf^ftve [ervittis fit peccati^ftve juftitUi utrobi^ enim eA"
dcm rAttoefiinamJerloitusreqHirit fimper obedienttaxfinis
tantHmferlfitiitts VAr/.:t : inpeccAto mors efi^injufitttA t)it4,_
Fff 2 NoU
4»^ EPIST. AD ROMANOS
/ ;

Nota autem i. quodperfitterat in mttapbora mtlitari ,


quia quafi duos aomims tn medium produxerat ,
GAP. VI.
^
id€0 dtcit,
cui horum domiiid vos ipfos 7npi<foimi,a^ix.h, feuofficta
Ipeflra ojfertis.z. iHftitiampeccato oppofitam vocat \^)
fiu obedientiAm^quia peccatum nihtlaiiud ^quam inobg' (

propofitione i/. ^
dieniia fitt tranfgrefiio Lgis^utfupra nomitiiWerAt CAp.Sfip•
obedtentia Autem eft qua/tformA ac Ammajitfiitu, In mtnore
17, injpergtt ApofiolicAm
grAtias Agit proconverftor^ RcvfAnorum y qt^Am cx ftrvitute
,
qua Deo

peccati fuerHntliheratlX ^fc YeUiti novo Arg'4-r,tHt9 ipfis


perfuadere l^ult fiudtit noli^ubedtsyiiUfne tant7z DsigrAttAm
fruflrA Accepijfevtdeatur, Priidic..it ftotulipfornr/i pictAtew^
quodnon ammevAledixermc peccA(0y bA-
h^pocriticejftdex
bef; (f hoctAcitd exhortat'ion''s 'um ^ kt inmcspto fe/iciter
pergAnt at^psrfeverent : denig^Addit ,quom9do VAledixe•'
rinupeccAto,quAndo ntmirHm obedierum do^rinA , quAm w
fmrunt trAditi^oc efl^d&dirifj£ EVAVgeiij de Chrtflo , qus.

nonAdmittit iicentiAM peeCAndi, Hahc do5lrmAmvocAt


five formam doSfrwA , metAphara fumta fujoribus
vei ijpsgrApbis ^qui tmiformemtypum piurmis cbArtts tmpru
munt : itA entm in EvAngelio forma Jeu typiis CbrifitAmjmi
noflri repertturyquAmrecipiunt ^ intllAmveliiti imphmuH'
tur^Vj omnesquifidelipeiioreAbf^bypocrifidotirinAm Elt'
RomAms ficiffe pr&dicAt,
Angelii profitentur 3 id^
QUartum Argumentum fequitHrv.iy.petitum compA'
rAtis bocfenfu : ^Anto fiudio oltm Aftte regeaerAtionem
firVijftispeccAto,ta?2iofluaio nunc ferVite jtiflitU regd'
nerAtionem idenim rAthcontrAfiorum regnoru^ in quorum
:

utro^ fuiflis , requirit, Sed ante regemrAtionem mAgna


promtitudine AlAcritAteferl[>ijfiis peccate^ qutA (^ offictA
TpeftrapeccAto ipjiobtuliflio{bocemm efi exbibere jeu fifiere
membra \
EPIST^ AD ROMANOS CAP. V t. 41}
r
memhrApeceAt'i)ErgoeaiiempromtitHdinejam regene-
rAtion€mfiudu.Jervttia^'peflrAofferte juflitu. Pauli
kababent ulumanuvT^aico propter infirmitatem car-
nis veftrs : iicut enim exhibiiiilis membra veftraSfcrvi-
reimmunditiai &iniquitati adiniqiiitatem ; ita nuiic
exhibete mcmbra veftra fervire juftitia; iii fandificatio-
nem cumenim
: fervi eiietis peccati, libcri fuirtis jui
ftiti*. Ii/tidciv6f>ciu7rivovper7r^ouioX7reiav,qua»e/am addttur,
(f ab aiijs aliter redditur. Nonnulii ad propofitam ftmilitU'
dm€mt[litareferimt,dtfir'\>Uute^ lihertate , cum quAfu-

gAm psccatt 5' olKdfentiAm juflttU comparavtt , rcm c(£'

leflem (f^ /pf-ritaalem tum terrraa & ciDi/i , butfiano mere,


Jli) idquAlitatempTAceptt riferunt^quaft dicere 'Doluiffct
Jpofioiiu '^ wajerem vobis exigere Alacritattm infer'
lDitutej'»flitU,quam olim exbibmfiU mfirlDitute peccatt :fid
qmA fnibt nota infirMttiiS ijeftfA^ftflicit 'uouis^qm homi-

-
nes efiio^fttA\efl»dium AdhibeAtisjam in bono , quuk olim-»
in malo adbibuiftis, Alij iDocabulum ilind Accipttint pro non
mpofiibtli^nccmmis duro,qua(i mbil reqmrAt Jpo/loiiis
Romams.quodexcedAt Iftres buniAni. natur&, Sunt denij^
qul tllam ad modeiAm i^ civilitatem
refcrunn NamquiApaulo Ante Romanos firlpos juflitis
nofninatferat^ m offendere ipfos tfideafur, quafi ex ingenuis
verbum^oendens fe non de in^
fer^ss fAceret^mtigAt illud
fAmidhoneAJerVttute loqtn, NuUa harum interpretA-
tignum re^ciendA efl CAterAtnbis
: tierftchiis ^Iaha Junt ex
prAcedtntibus,
C^\)\x.\.\m.argumenturH petttur AheffeBupnflinAJertih,
tutis^qus. eratjub peccato^bocfenfu: undenil nifi pudor (f
tpfa deni^^ mors efl,Ab eo 7mric6 Abflinendum efi^ Exfirvitu-
tepeccAti mlnifipudor ^f mors fequuntur^ £rgo (fc, Verba
Fff Jpofloli
41^ EPrST. AD ROMANOS CAP. Vi.

i^poflolipmt^tf.ii.
in iilis.in
mors eft.
Quemergofrudum

DHospomt tffeSitis prifiinaifer^itutis t.


erHbeJcentUm^quJido/srefl if perturhAtio animp^ ob admif-
fum deltoiuniy ortA ex accHjAtiom con(ckntU, 2.
^^
habuiftis tiinc
quibusnunc erubefcitis ? natn fiiiis illorum

morttmtqusipiLrtim £.ternttm animoL interitumypartmteni''


piralem bomints ohttuni^tartim omn^ generts adyferfitAtcs
CQmpU6iitur, HuomntA liiocat '(^ prifttn£Jery>itutL• ,boc
efiyfifjakm exitu m^oflendens , smnempriflini peccatt dulce^
dinerji-^eltandcm aiiquando m amAritiem converti , evigi"
lante confcierttiajjuxtailiadi rijm doiQremi(cebitury ^,^-
tremAgAudif occupAt iuBm Pr&lft 14^1^.
S ext u m
detii^ Argumentumpctitur aI utili , nimirum h
contrArio effeBu/enkutis mvafiti jufikU , hoc fcnfu ; Bx
fAltis (f vitA £terfiA fperandA ejf^ei meritbfludiA (ffer-
uitid mflrA funt offerendA^ ExfirvituteJHflittA^quA Deo
prdflAtur,fAlus (^vttd dternA (perAndA.Ergo.FerbA Apofloi
liy>,i2.Nuiicvero liberati apeccato,fervi autem fadi
Dco,habetis friidum veftrum iii raiidificationem, fi-
nem vero vitam 2cttYYi2i\\\.Oppomt hunc "uerficuhim pr^ce.
^enti :f€rvitutipe€cati,liberAtioncni peccAto , (f JirDttu•
tem Del \ erubeJcentiaLyfan^iificAthnem % ubienim
tA nuL• efl confufio metuendA^ fid Antmus femper in*
eflfibi
[
trepidiis morti denig^ vitam JiternAm^
: 2^e Vero id qttidde
fine juflitid dicebatfaltquts importun^ Ad meritum referret,
CAt*te/am /ubji/ftgii v.2j> Stipendium peccati mors/ gra-
tiaaiitcm Dei vita ^ternain Chrifto leiu Domiiio 110-
Mxo^l^bimortem quidtm ccnflttuit meriium peccAt$rum
vitAmAutem jalHtem AternAm nequAquAm meritum ju*
ftitidL AUt{An6iitAtis ,fed grAtmtum Dei donum y quod
ut coferret n»b(SyfiH(i$ jure tx parte tembAtur^d e*
rAt
EPIST» AD ROMANOS CAP. VI. 4^
rAtextrAmerHumCbrtfliFilijfHiim *9 (f pr&pter quem^
ms dono atgnabatur.

Paraphrafis hujvis f^rtis.

CVmigitiirexmortuis operibus pcccatorum refii-

vitam raiidamatqucinnocentemper
fcitatiiitisad
Chriftum Dominum neilriim veftrum iiiinc cft> vos
:

meijcauteverrari invitaveftr^jiic peccatum vobis li-


cct renatis, adh^rens, &deiiderijs pravis qiiafi domi-
niumin vosqu^rens^qnidquam apiid vos impetret.
Nolite huic dominovelfidem dareabblandienti ,vel
fervitia vcftraprcrftareiive mcmbra carnis ^wq^ viresa-
nimi vcitri cxigentine fiatis vafa iniqiiitatis, fed jiifti-
:

tix. , Deoq^veftro inlibertatem vos vocanti alacriter

parete* <m etfi hoc non abfquc gravi luda peccati


futuriimeft.certi ramcniitis,pcccatiimin vobis ftre-
nue rciillentibus imperium non habiturum fed , vi-
cloniipenesvos.erit ,qiiinon ex Xf^^t authumanis vi-
nbiis.ledex gratiaDeijCiim qiio reconciliati eftis,qui-
que juvat imbecillitatcni veftram, peccato refiftitis.
Qiiodaiitem dixi,nos iion ex Icge^fed gratia Dei pec-
cato rcilftcre, hocnemo mihiita iiiterpretetur, qiiafi 1

lexnihil omninoad nos, aiit qiiaii propterea impui


ne legem transgredi liccat ? Impiuseft, quifqiHS
ita feniitrcontranum potiusex hocpronunciatio meo
fequitur. Nam ccitumeft, nos obcdientiam ci de-
bere > non a quo liberafi & quaii maiiu mifsi fu-
miis,redei,qui nos manumiiit, &in libtrtatcm adfe-
. ruit.IamverugratamcteagwofcO;quucl^vos Romani a \

jugo
4 EPIST. AD ROMANOS CAP. VI.

jngo peccati,inquo quondamambulabatis, exmera_,


Dei oratiainlibertatem afierti eftis,dumexanimi ve
ftri fententia doArina Evangelij de Chrifto rccepiftis, &
digneea viverepromiiiftis. Ergo ipiimet colligere po-
lelUs, indecorum eire,ut>priftinojiigopcccatiiteruni
implicemini : redneceflariorequiturjvosveilra fervi-
tia &obiequiaDeodebere. Q£.apropter,licet pro di-
gnitare profcfsionis Evagelic^,aliquid fub limius a vo-
bisexigerepoiiemjtameiiiit rationem habeam imbe-
cillitatisveftraijTiifficerearbitror, fi rantam adhibe.tis
inpoilerumdiligentiamrerviendiDeo&jufl:it!2e,qiun-
tam olim ante veftram regenera donetn attiiliftis ad ex-
colendaopera tcncbrarum &adreivitiaDiaboli5rem•
permemores>vosnoa ampliusrubrervitutepeccatidet-
gere,red iii libertatem filiorum Dei adfertos efle. Cogi-
tateautem,quidcommodiinde habtieritis.cumquon-
dimad [operatenebrariimmagnaalacritatsi quali rue-
ijtisjnimirumnihil .aliud;,quamruborem propter ad-
miiTa fcelera exdidamiiieconfcietixveftraiiquem ran-
dem infequebanturomnisgencriscalamitatesfum a:-

terno gehennai fupplicio. Nuiic aiitem loiige m^iio-


remhabetis frudtiim fan^^ vitai,videlicetiioii modo
quod a
Deo fciTitis .-
fcrvitute peccati exemti eft:is,fed quod alacriter
parine,libertas vera eit.& tan-
dem xternsBvita; pra^miumcertoadepturieilis, Quem-
admodum enim mors debita peccari merces ti\ &
ftipendiiimvilifsimumiita vicifsimgratiiitum E)eido-
num cftjvita & faliis ^terna,qu« omnibiis Cduac pieq,
viveiitibusproptermeritiimjFilij Dei Domini
noiiri leruClirifli certo
conferetur.
,

EPIST. AD ROMANOS CAP. Vi. 4'7

Q'U£eiliones exhac parte


Capitis•

QJli^STIO I.

Hortatur Apofiolm Renatos RomanoSi


nepatiantHr regnare peccatum in mortali'
fuocorpore :unde coUigiiurietiam Renatos
ioahcrepo[fe peccatum regnans^ excutiens
fi-
Aem F^ Spiritumfanoiiim. Cur ergo fcrtbit
Apoflolm lohanncsiquinatm ex Deo^non
peccatynec
netineOfiJohji
66€^(^€ Dei ma^
p?
Rejp,KeBi^tme exloc loco VAulinoflri ceUtgltur , etidtfLy
KenAtos poffe imtdere inpeccata regnaYttiA^qiM nen modo
confcientiam dt vafiant^ fed (f fidem &
SpiritumfanHum
excutiunt'^^ qui tAliafaciuntjbosab bsreditate y>it£ Ater»

nx cxcladunt\
fnnt exempla,D4t>idii,<jiuicOntrA *6
Aliks btc exbortatio^ejfetfruflranea \(S nota
confiicntu fefi
pvUutt Aihlterh itAiintmiritm actanto fcelere,cui exciU'
fionem vita Aterna adjudUatfcriptura i. Cor.6)p. GaUt, f
/p. £pbc,s>S^if^^^^^^p^i*^SAult6^quiut'i^Ycnfitus erAt^
fidexcnjui ^piriiHm f^nBumi. Sam, 16^14, AAYonis iti'
dcm, VttuMm AureumjAcicntis ^Deut.p , 20. cm fceUri *
Vtegnin$p«e-s
PAidus ettAm AtsrnAmunderyinattonem Adfiribtt hCor^ojp,
qI\^\^^i^
P^irumfunt e gente CabimAnA^ <^ui renAtis qutdem pec- '/fenatistri-
buunt,quale
CAtum regnAYis trtbuHHt , fed quod ipfi im^xo^uL• ftc
'

Ggg vocaH
'
,

4ii EPISX AD ROMAKOS CAP. Vl•

vocari dicunt,t.b quod per vim fibi rapitimperiii in .


natos^eofqjadbrcve tepusiiiciutps innairam abripit
ab ijsdem vero mox iterum domatur atq; cxcuti tur, ut
Faraus, iDult Parsus dub. /
in c^p. 6. Romip, 4ou Aitj dicuntyYcn^L•
tos nonpoirecxcontemtu Dei vel defperatione pcc-
carcfcd velexignorancia,velcx infirrnitatc tantumv
Zsochlus»
&hanc htimanam teiitationem vGcant,«/i///i/*«a »?
cbium mmijteU^p.i^^.Qommunis autem Cabtmanorum Jtn-
tentiaefl, qHbdfilij OElpeccatis fuis nunquamoYKnino amtt'•
tantpdem^mc (piritum JanBum^ciuta WAfieatm ets femen
DEI,qiio AapcLmtetiAtn re't>ocatur^(^ ex lapju refHrgunfjUti
confiat ex locis * ZAnch^ AUegAtia, (^ Vrfmt in Ca-
tecb pATt.p yi.ACenim docinnAhdc fcriptur£ repugnAttiS in
primio buic loco yiofiro Jpofiohco : ubt D. PauIiis renAtos bon
tAtur^m fibiapeccAto regnAtiiecal^eArajiiAtAmenutfirenue
pugnAntibus vioioria poUheatur Nfg^ difi ingitit interpeccA'
.

tum proprte (f impropne regnAns, NAm mperium etiAm exi-


gUQ duTAns tempote Jmperiuf93efl,proprte fic dtttum^mi^
peccAtum pervimfibirAperepotefi dotnimHm i» €os,qui >-
lentes (^ cvnfenttentts confctentiAm ValAnt^ quod D^videm

feciffe in conftffo eft : 'volenti enim tiullA tfis fit Aut tnjuriA ,
ut vklgAri dkiturAdagio. Idtb PauIus nofier peccAtotru
butt nontyAnnidem , jed regnurn^. tyrAnnis enim extflii m-
^jitii fib]tHl•^r£gf^umAutem ifs t)okntibi4^,qiiibtii imptrA*
iur, quod ibe&doretus inboc loco objervAYit, Fali>t trgo

PAr&us^qui petCAtvm renAtornm » ettAm qnod loyarA fon-


fctenticm fit , w,proprie regfJAns Appeliat, Deindc fAliit
if* ZAncbius quafi filif DEI mnpdf^int rueri in c^ntcr/t'
,

tum DEJ Aut difpaAtionem ^fed t4f2(um ex tKfirmitAte


peccAre. Ceritim enim f/?, Saulem (^ Ittdam fi<tffc pri-
mumfilios DEI^quippe quifaderi DElptr fAcrAmenfum
inttiAtt
,

EPIST. AD ROMANOS CAP.


'mtUtioniu- erant inf>ti\ (f t^men in borribilem tontemtum
D £ I (^ d'^erattonem uter^ incidit^ ^9d fiergo eie po-
terttiatfUJtp.utft , fi/ij D S Imcidere tn contem-
tum Dci,fcrip:ura tottcs id AffirmAt » <J'iott€s hortAtur,ut
qni flayit^videant cadAnt^ne regnare fihant peccAtum
iTie

tnrrio^'talifi9coff>or€ynt lum timorc ac tremort fnintem fuam


operei^tnr. Ainii ithentey concedimus ,conttnituni Det^ tme
(^ uUiim aliHdpeccatumcenpflerenon pojfe cum ijo&icrjct (f
dorio rcKdfientiJi ijcdcfHam prtmUm tn bujufmodi peciAta

tncfdu»i,d:fi:^tir'it fjfc Rtnati tS Du^doKccper c^nvfrfio"


Fitif

9ito bemfiii'>4m in iph^ KtnAJCfntti donumtnflauretur. Es boc


fen/ff lobannes fcrti'it loco fupra Kotato^eosqui ex Deo
fintfpeccare non nimirHm quatentis renAtifumipoU
pojJc\

funt autem ita^ Ht Kinatorum ^f defimtionem amii-


tant, QuodAutemfemen Dei in renatii manere dkiiur ,

nsn obfiAt^quo minus excideregrAtia Dei , Amuterefi"


\

dem ^ptritumfAndumyquodfcriptura multio inlocis ple^


6^

no ore teftAtur^€ztcb. ig,i6. RomAnJ^g.t,Cor ii,2p.Hebr.6y(f,


(f lo.u JohAn.yis.z, Pet. 2,^. (fc, NAmfemen illud Dei non
efl refidimm aliquidfide i, quodin lapfornin Animis Utere dii
cunty qttAfttgnemfub cineribt44,fed efi ipfAfides (^ vfo S-t<na,

Adquam ex tncorruitibid femine iserbi Di i rtgenitt Junt^quA


omr/iAtnipfis manent^ quatenm ipfi renatimument^d^ il~
lud femtn Dci €< ipjurn Deum tota/ner Amtttere pojfunt : td'
circo D. Jobanries dr ijfdem fcribit^qnedfipeccAvertnt
nonbabeAnt Deum^i.Jobait. t^itAm,.^
aternam in fe mAneH(tm)
i-]^b^SAS»

i — Ggg r QV^
4^',i r EPIST. AD ROMANOS CAP. VI.

QUitSTIO IL

Sipeccdtum in eos,qmfunt ftih graiia,


nuUum habet dominium,nHm hmcjequiiur
illos ipfis uni^verfam pojje lcgem tmplere:

nam uhipeecatum cejfai^ibimera efljujittia


^ ohedientia Uiis ?
Re(p, Pererim imonfderate bunc locum trAbit
aderrorem Papifiicum de perfeciA legis impUtione 3 quam
\^
hominiin bac vita pofiibtlem effe dicuni^ Nam fub gra/
tia efle , iuquit dijp, 4. m cap. 6. Rom, eft homincm^
peccatis libcratiim,Deiqi gratia donatiTm,& fubejus
acproteclione manentem, &velle &
pra^iidio
univerfam legem implercatq, in pofterum peccataL*
cavere. ReclamAt Apoflolmboctpfo loco^qui non pecca^
tum renatis ahejfe fcrikit,fea domtmum peccAti probihtt ,
nejj ijs 3 qui fub grattAfunt^eccatt immuniUter.iprotKittitt
itAenim contradiceret Jobanm^riienti yfidixe-
rimm ,
^f Veritas non
qubd peccAium non bAbemus ^tpp nosfeducimtu^
efl in nobis /. lob, 1,

eontrA fuggefiiones! (f irritamenta peccAti poUicetur,


S• fid '^
Vbi Autem trritAmenta peccAti JuperAnda junt , ibi
peccAium ipfim Adeffe , certum eft J ubi Vero peccAtamy
ibirtuUAperfe^A tegis impletto: quAm eb CAUjptm fAnBi in
fcrfptura de imperfe&ione fiM pAfim conqueruntur, Gta"
tia DEI itA^ ,quA doHAti fumuSy non dAtVires perfe6le
tmpiendt legem , fed AlacritAtem obtewperAndi legi , quAi
tenm m bAc imbecillttAte CArnis fieri potefi : ubi qui-
dem peecAti dominmm removcturj fidpeccAtum ipfum non
EPIST. AD ROMANOSCAP. VI. 4V

'
non piignat fecnm Apofiolm ^qui v»
igjiheraios apcccatofirvos uocat jufiiti^:
(^ aiihi Uberatem eytrihuit :vos Itherta. m
tcmvocatieflisfratrcs
Kefp, Nit UapugKa
v'u Likrii^tiiA
jam ducuntur Spiritu
efl.
peccAti
libertatis
^ GaL j

Vt^iniiis ,nonfecuyidum vetnflatem iiter£


, \j^
Nam R enati & liheri funt £5* fr-
reatu hierati, undt^
Dee^JpoKta?zeas offerunt
, fed ficundum

noVitAtem Spiritm RorK : j.Ser^i autefunt , quia non babent


ttcentiam qutdVisAgendi pTearbitrio xfid normAm uiven'
dtin legepr&fcriptAtn bAbent : ideb addit Apofloita ad GaI,
f,/j. vos in UbtrtAtem vocati frAtrtsxtAntum ne liber-
efiis

tAtem m occafionem dctis CArm,fedpercAritAtem ferviie Vo-


bis invicem. €ftergoin RenAtis
SerVtfHs iLibcrtoi^nonAHtemlicentiA.firvittu
iOAOiio, hoc eft^rlDA iihtrtai^
utrum^ ,

(f Itbera fcr^uuus,
,
Libertas at^
AUtem

QJJitSTlO IV,

Quiavidet Pereriiis^ ApoflolumPaulum


njitam &ternam exprefse vocare -. ^
donum gratuitum :prol'txHs eslin co difpH-
iatioriibHS qHwq^poflremti in hoccapHi,ut
ofiendaiyvitam Aternam meritum no- ejfe

firAJuflitiA :Stimmaautem omnium iUarum


d'Jj?iitaiiQnum ad h^ctria capiia referri
Ggg 3 poieil:
jf2l EPIST. AD ROMANOS CAP. VI.
V
potefi: i, quia Paulmviiam Aternam ^jocat
^^^^ cfl(ut ipfe tnterprctatur) veol/galjlHi
mercedem.2 auod aHtcm^v.i^.^joca graii-
am Oei,hociaeoficru qm^ opera nofira di"
gnitatem merendi "vitam ^ternam nm hjbet
expotefiate Itheri arbitrijpfedex "uiriHtegra-
iUfijuam Dem donavit homimhm.^^ quia
fcriptura alibiqucc^doce.ziykonaopera ejfc^
meriioria viiA AternaiyUt Gjuando txp^efie
nomen meriti trthiiit operthm Str, ib^ i/. ^

Htbr.ijfie quando^itam Aternam 'vocat


bonorum operum mercedem Gen. !j,ApoC' ,

22 i2.Matt.jyi2.qH^ndo ^ri ]uflt propter


bona ope^a dtcuntur digni Deo (f 'vita a-
terna,2SIhelf.i^6.o(uando denti^ cororjajufli'
ttA trihuitHr hene certant'bm. 2, Timalh. 4>
8'(fc. quidergoadhAC omnia dic^ndum?
^>. ,^^
aainoduy^)
apudPaulumboc hcomit Ethice , fed
Phyftieponiiur.hocefi^mhpro prs.mio^mercede vel
fidproulttmoretexitu^qma d»rtre
clatfful•^ fin.^i Its
Ipolait
»
Apofiohu, (^uem"
mpeccMo eft wors (^ interitus :

&nerA itu fuhlecjuvjf'-' tandem velut ultima^ exoptatii


€ta>AfuU^'\>UA£Urn<n^ (^uod f> maxime pr9 trtbuto t>el mer'
fed^ponereitir , (^uetntdtuodnm Err>(wus exponit : no^
ttim tamenefl j^uoferf/it m fcnpturaVitA Aterna me^ces
ftoftra
EFIST. AD ROiVANOS CAP. VI. 4^.

%€
nemmter
^oretHrymmirumnomnfigmfii Atione finciwrc yubi
intermentum iff mercedem^c^tialem proportio--
opera in fi coisftderata if Vitam dter-
Vita aEtcrna
qiiui. nfu di•

oatur merc e

namnontjfe i concedtt Pcririus difp.tuin cap,


6. Roman,

nmn.^^.jed tn pgnificatione lata notat grdtuitam com-


ptnjatiynemprejeciam promtfsicne Dei , quo fenfti mtr'
cts b£reditAtis Ifiocatur, Coio/s'. ^ 24.j4d i.glojfa Papiflica
efl^nuUofimdamentofcriptiirA innixa ,
.'^ AUrna^
idtb diciKur Dei gfJiii-iyqHtA optr/t noflra meritoria gratui-
tonobisa Deo dmta, Sipra enim ali()uoties dt^um
fuit>q(iomodo lcriptura immedtate epp.nat gratiam (S of f-
ra Roman^ /i. qHod D VS non patiatur tnter [e & ope
ra nofira partiri y)it£. s.tcrh& rreritum quod tte litera ejui'
j

demaut apex uttus


Deum
tum \
operibtii neflris

mb
m
fcriptHra oftendt queat^cfui doceat ,
grattAm pronip.rendi
qubd b^c giojfz alij Pohttficiorum trrort
/ iargi$
e dia-
metro pt oppopta» tndcUcet dcvirib'i.s liberiarbttrij^cuiil•-

perajuflomm alias accepiaferHnt.bic vero grattA Dei ad-


fcribunt, ^HiodautemfHbiKde prouocaf Ad autorttAttm^
^uguflmij qnem locum bunc Apofiolt ita txpomre fcribtt^
pojftm ecftiidem Iw^ .no opponere aiio « Patres , fi Patrum
autoritacefl z-ndnm e[ftt » ut ij'4od Ciryfofiomuf loTniLiz^f*
perhAnc 8piflo/am fcribtt, vitam ternatii idco nomiiia-
ri gratiam Dci quia neque dcbitum eornm fuicne-
,

que retrihiuio-ne^ remuiieratiolaborum^ ojuodlbeoc


doretris /^r/^V, cuai loquiturdevi ta acterna, qua; rcddi-»

tur juftitiafinoii dixiteam dTc mcrcedem/cdgratiam:


eilenim doauniDei vita «eterna,&:.

Sed bi^ mii<s/indtm eft, i.AugufiinumgenerAliter

Dpera
41^ EPIST. AD ROMANOS CAP. VI.

Wors in fidc-
non ha-
\ p^^^ howiJium vocare merita^vocAbulo Auqu. '^

^
libus 'T. ' ^ . .. .
/ r j\- -^i
bet locum /fffio tamenfamtitArv^ non quodtmreantur Aliquid ^(€aqHfd
pcenx. Deo?nerit6pr£cepta ideo enim fcribtt in PfalMum o2,Deus
:

')pifAmpromittit^(f non dAt illAm nebii , quAfi propter wen-


tAnoflra,fedproptermifericordiam fuAm\ quid enim honi
egmus ^ut mereremur Kz.vocAbulum grAti& accipit dt dO'
ttis rcnovAtionis,qtua diJputAtiit contra PelAgiumjnon prtn^
cipadier de ipfa juflificAtioneCfAtebatur enim Pebgtm •
biapeccAta exgrattA Dei remittt) fed de integro Cbrifli b6'
neficiojquod dtfcerpebAt bdrettcu^ ^ adfcribens bumAniArbi•
trijviribmnoyfAm ebedieniiam , qu& tamen (f ipft donum
Dei (^ meritum Cbnfiiefl. Centra Pelagium ergo tAntopere
ttrget epifl.ios* lib.degrAt, (^ lib. Arbit, cApJ. (f aiys in Iscis
PererioUudAtioyOperibm fAnSlQrumgrAtia Deifaoits dAri
laborantibus,fed ut
donumfilijs obfequentibifi.^, AugHfiintis rpfe oftmdit,D.PAt4'
ium ideb dAta eper^ oppofuijp flipendium (fgratiAm , ne ex
viia dterjiAfiat meritur». NAm cuinpejei dictre (inquit lib^

degrAt, t^ Itbtr, arbitjs^p~§J)^ reBe dicere j fiipendium


Autem juflitiJL vitA ^ternA j mAhlt dicere^grAtia atttem Det
vitA£terKA'^ ut bincintelligeremus ^ nonmtritis noflrts
Deumnos Adjtternam Vitamy fedprofHA mifirkordiAper^
ducere, Et iterum in Pfal, 1 4 4. Vbi Audti grAtiam ^grAtis
intcttige', ergo grAtis ,mbil tti Attulifii ^' mirmflt (fc»
Ad^. qued AiU fcrtpturs, ioca ^ttinet , breviter refpondeo

7, tp^ {.
KpudSir,i6,i^.non€fi vocabulum meriti^fed operum , ;^,
In EpijloU adHebr. committunt Pon-,
tific^ (f Sul(£cifmi4m,&
turypromerctur
Batur.^iatenm
Dem
criwen
>^^
falfi. Perperam emm dicu
ingrjico efl
vitA £ternA dkaturmerces .fupra mdica-
«^ dcie^

tiimfmt .^od jtifli diQuntur digniviia Aterna^dignitAtem


n9n
"" '- •

r EPIET. AD ROMANOS CAP. \U -/


-1
»of2 /jalwfif ex mrriiu epcrum fiorn*n , juxta h£c tmmmn
fuiit co'rjdi^n£ orf.ntsifffinim fal?:onts Ad gloriAfn ineis rrf
Veiandam l fed i/igmfime proptcr Chrifitir)iyin qnemcrednytt^
EflitA^ dt^nit<isfidei,voH operum. Sic q-icq^c oronAJufl iti
datt4r U^itifne certantibin'rj!U4 Dsm fanfgratuitoprofr.ifa,
Cbrifhis AdqutfiX';t. D;/bti,>r-fi?i §^ •4 frfe fecit Dctf.ij

KOH aliqmdd hehis omntA nohts promttttndo.


Jde^vigtnti quatHor femorcs AhijciHnt coronas fuas antC-s
tbrsnum , dicentes idtgnuses^ Domme^jul ACcipiA^ gioriam,
jipQCAi.4,\0,

QJliiLSTIO V.

Simors flipendiuyn feupcena peccati efi-,


feqnittirymanere pccnam etiam intjs^qutbHS
rcmijpim^ pecc.^ium^nam ifiUimoriun"
tur: quaflaritefenientia^ ^nnon 'vermn erit^
quoa Pontificij docentorem^j^ionemfieriqHi-
dem ctilpiZjfed non omnis pcen^ ?
Keff)^
inbAcVitA.
temsLterna tn ^
AitAefi rntio wortis
CMors ter ( ^fcmper
^

eft
aiiArum CAUwitAtura
peccati. Mors au-
peccAtaynm credenttbus tn Cbrifitim
penttusfubUtAefl.pixtA tditd JobAn.V^z^.ciut credit in me,
etiAmftmuTtuiisfnertt^tivet^^bAors tumporAHsnjAnet cttAm
in credentibm^ quia matertAit peccAti in iUtsmdnct , quod

--
qHAndo e nAtura penii us (v-iletnr^tvm if mors , tAnqUAm
hoflt^, Abold':tur

efi, in cr^acnttbus tAmen


i, Cnr^i^,
p<C7t£
Etfi tteroper/e pcchA
Ucuni proprtenon fjAbet^ \
Aiorsin
iib"u ' fidfe

ha-
quia mn tnfltgitur Deefr.it^^iie^ cedf/ tnmAlunifinem , ^^^ ^^i^™
\

"**
pd in commoditnt futtium qmram .f
corporA per tfiortcmy
Hbb txrtoa
BnbMai•*^^••

^/ AD ROMANOSCAP* VI.
EPIST.
cxpoliuntur^^^ id quodmortAU m exuentia mmor* ipfts ,

\ialitatemmduimt^(^ adaterHam tranfitum Acctpu


unt.Calamiiates alUwfideiihii^ aiiumb/ibene finem j bi^ e-

itj fiiutem piorum. ?


nim imtuitfttur^lpsl ut prohAtiofidei^\>elutpAterna caftigatio
dicente jiugufiino^(fU£ ante reKiif'
fionem erantfupp/iciapeccaiorumypofl remifionemfunt cerf
tamina exercitAtionefqjjufioTHm \ Et iterum ep'tfl.S^,Ad Hi.
iAr.qH^.j.Temporalti mors corporis eHamin ijs, qui ChrU
flimorte redimuntur ^relinquatur interim adexcrcitathf
nem fidei (f Agonemprsfentis l:iBAtiomi^m quo^ mArtyres
ceriAlfsruHt al^fiimAturVere GT ipfa mremvaiione corporis,
;

quam refurre6iio poilicetur ibi enim penitus AbfirbehUttr


:

\
mors in , cuimodo Chrifius Adimii regnumy ne -»
orum Antmas adp^na^ tartAri trAbAt^

Qjii£STIO VI•

Simors pcena peccati^ EV S erit


aUtor morlis^ quia omnispcena DEO efl^

jiixta illHdAmos ^y6,nonefimalum\in ctvL


tate\ quod non fecit Dominm ? Hoc ^oero
pHgnat cum tUo Sap. /, jj.Demmortemnon
fecit)Cf cap,2-i2^.in^jidia Diaholimors in^
troivitinorbem terrarum?

Rejp^ Deui non efi Autor M9rtisyrAti9ne creAtienls , quis

€€
mortem nonfecit^ut Sapicns loquUur \ qni^quid enim
,iduAturA fuA bonum
Deo
t^ conferVAtionibominum
infirlfit
EPIST. AD ROMANOS GAP. VI. 4^7

infery>'tt : mors aHtem eft deflrtt^io nait&A 3 ergo ne^ creAta


comrcAta^aexinvidiA Dtaloiiin mun*
Kc^j creAtitris Aitjs
dum ingreJ/A ; Dius enim Lofmfiem fccit iKexterminAbileni^
Sap.2, 2/. tamen mors k De9,rejpc£lu erdmAttonis Atj^
dijpppti»nu divinAyauA mnnruin D BO piacuk , homiriem 4
/£ dcficisKtem punire , Vt prirr,£ tntirmintitior.fo : quucu)}^
ak comcderis deligniifckntU bom (f ntAliy n.erCe morierto
^ve rejpe^u Siracides (nipfit cap^49^^.ix6rs^fangHis ^ccn-
fcniie,rer?7phjiay ^fAwes, contritio (^ flagellA fuptr
imqiios criaiA{feu ordinatA)fitMt ommA^ (f fropteriUos fa
Bus efl cAtAcl)fmu4»

Apiiorifmi Theologici ex
hac partc capitis.

Difcrimen inter peccAtum Vefjia/e (f MortAle fedtm


/.

faant babet in hoc loco ApofloUco , ubt exprefiS diflirigmtur


inter cotjcupifcentm (f defideriApeccati^t^ interehfei^Hium
€is prsflitum. Concupifientias niAlas vemo bominum Dlftinftio in
ter peccatum
prjtcavere poteft , propter peccAtum originif qued fiun-
, veniale &
quAm otiofi4m eflxfed ^ttAmdiu bomo ptus ijs reiuBatur^ morulc»
necfj pr£bet affcnfum^ peccAtum ienflituunt vemAie , itd
dUium^nGfi^ubd nAtura fna vemA dignum (tt,Aut veniant
mereAtur jfed quiAfide itbiis propter Cbriflum fjonmputatur^
ObfequiuM peccAtt facitpeccAtum tnortAie^quod Udttcofifih
entiamifxcutit Spirttum SAnoium (f fide.Immerito ua^ hic
diftin^iio vocAtur pApiflica d SAdeele libr.de pecc, remifi. p»
zo.quiA efl Tftre Jpo/^olkA,(f recipttur Ah Al•^scrAweArio''
rujoc^sj^ds rrfnupartA^CAtecb.LdepeccAto qtufl. _;./. 64

Hbb BHCAnum
42i EPIST. AD ROMANOo CAP. VI.

BucanuTH tn ivfiitut,ioco 1 6. »^. (f i», ^JMttfcuiurn in lo*


C9 depeccatofoL^.
?{€mo Lomfnnm efi cU
2. ?,^',€
qmJetfi inter
umcnmf^rgtnio fiiium excrpiiii'. peccatum
fan6ii^ir?i9s^nifi
enimomnes babcnt i. lohan^ /, Sednon omKcs peccaCo do-'
mintiim permittunt : dnninatur aute*n , (^uiVido co/jjcientid
confnfum adftLUtum efi : ttsnc emm homo cxco impelu
fercurex unofcelere tnalind^ Sunt ita^ grAdm ptccatO"
rum: aiiud^alio graviiisefifHt coUrgiturex loco Matfb, U^

3. DominiHminnos Affedtat peccatum^quAndo menthrA


Ammi nofiriex^ojcit ^Jeluitat adptrfici•'
corporis ant t>ires
tnda d(fideriafua,ue manHm AdfurAndumyihjguam Admint
tiendum ^ctrcbrHm ad excogitAnda^ ftAudts (S m/pefiiira/S

vox h£c
quitAtiipeccAtOi
/
Oc. QHotiefcwng^ergojolicttAntHrmembrAAut Jen(m rtofiri
Ad bujturmdt iliicttA

,•
, femper tn
Ne exhibeAtu nHmbra
Anin.is noflris tnfinet

vefirA Arma^trm

4^ Duoftifit Dominitn mundo extrem^ftbi centrarij De-


tis tS DtAboius \ ^»^
itter^ fihi mperium in nos jumtt j
Hiius dejure , Ajter def.Sio, Dfus infAmiliAmJuAm nos re-
fepit t, w creAtione , ubt Ad imagimm Dei fumus conditi :

unde loocamnr popului ejm (f olpcs pAJctiA fjus,PfAl. tio, 4,

2. in redemtione t itbi injrimis mbApttfmo fidem ei dedi=


fHUi \ 'S' fic duplici Komme ei obhgAtiJumus^ DiabolusnuUHm
tn nosji44 habet^ fediemere f.bi tl/ud ujurpat , cjuando nos ad
peccAtu?njo[KJtiit. Hos trgadHos Dominos probe mternojce-
renoflrAintereft.
/. ^Uferrtma^^ fuedr^^mA fert^itm efiifervKH-s.peccA'
^j*i auttm facU peciAtum^fetviis
^
fi• peccAti Joh S!t^4-f^-
stt AHtem pecQAtum coiicnpijceniijs peccatt cbed t , ui
FAHiflS
u

ir^
EPTSIT AD ROMANOS CAPi Vf; 43^

Pnnlus hoc Uco txpin^ir. Talii erg') eftfin-us^ imo foedtfimum


riistm-fptii>ri DuLoH.-huie
ItKgnam ynsnus^ptd.s y totam
os ,

^(^n^Qj ni€ntfm'i>eHAUmiAiet \qt4'tdijutdlufr.itt{r^ fion fihi '

pd hero fuo tucratur lipfe \>eroin moicfitfiintis ilhs ^f(cd'(^


frmispeciAndt Ulforibtis , iandi m sdnumellcis ifs/irm CArcerU
6. UhertMS ontnium fin&i/stma efl ^Parere Ijto : quod
(>^'(',(4£€ Dei fubjeSii ad Dtum cotenaum, ti•
tnendum y

LicenttAauienicamio
nesvt-veret^niunt pro iibitu
^
honoreth^ejiu promet>ef9d(im pfnt promptijitmK

^
CbrifitAna itbtrra^,cum bomi'
mmim fiije^i , nennnem ti-
nienteSfjediibcrrime agtntts ^(juidqmd'mlunt» (f Nam
Jcidm at.telapftiff) vrre i-ber irat^^ tAmen pr£cepto Dommi
obflrttius, lalesaDfO dtfigtwtnr , psccatoriim tnjperio
junc imrnums^^S ft qmd ipfis acctdtt Adverfijiiu c^n tanaem
adl^effitatnm exttiim conjiquunttir,

f, Nota ba*i^anis rtnaitejl lihtratioALtg€,novicfuoAd


ebedientianijfedcfuo ad wacediSitoncr/i ; tj.im ubi g^atia Del
locum inyfemt , ibi i/ialediciio exu/ac : (f boc refpe&u juj7t4
Konefi lexpvfita i.7tmtiyQ.
S. Lsx 'Jigi^atiA fant oppofita , utpatet ex verfj^.^dtan-
tum iu foro jufiifuAtionis : ^^/a /ex cendemnat , gratia faU
>/' : »<?« atttem tn articnlo novs. obed^cnti^^^cjiuia

DElfittdium bor.ornm fipernmrion exdndtt^d miludit -


$^
ptccati igr/tta
'
tiM^taHo^uAm pn.itpuam notam ejui^jm mgratta eftapud

t.iy.^^ Epb,i^i2,F,utt
co *} ditio ,
r/j€tite f.toe

emm aalDeram
(hm adhnc
*€co/cnria tfi ^txempio ^
effifKus infl. 1 1

bumiiifi*tem-i,
ne dcms DeiJ'-pcrbtat/,fu ^^S exatiit annHOS adfer'V:ttA i>ec
gr.ita j
quibiuipji (tbjiriHijUf-it^i prQpttr tnm>Hfpatwrtem^
II bb j 'J^c.^
4^9 EPIST. AD ROMANOS CAP. VI.

ejugo psccAti ^
quam prster ipjum mmo prdfiAre po»
tuU,
10. Kec§rdAtio praUerttorum dcllBorum non omnini
eft ahf^j fru^tu in pijs,Excttantur entm hocpA^io ad w4-
joremtmtaterfi '^ftquidem sqtmm ejfe judkantiUt nondttef
riorts Jit conditionio Dtns,quain Diabolns. ^iewadmodvm j

igitur btacftrenuAnitiavArunt ^iperam peccAndo^ita jam ad j

Deum coriiterfi^dtbitores ejus fe agnofiunt inculpAte Vivenda^ ,

quopertmefpjp^hujui capitis, *< - .

11. SerU peeniUHtiaVerum irjdiciu?nefi Erulefcentio^


1>. 2.
deitBi,
& femper Agnitionem (f confefsionem
Animi lotro dejpsrAti lignum efe frons pcrfrioia^
(f os mpudens^negans notortA de tAlihus leremm ioquitun
:

frons nitiUerismeretricis fa^ia efl tibl^ noiuifli trulefcerey

21.

fedlAm
(f
II.

peccAtorum
/5.
,
Omnia quApudorem imutitmt^morte digna funt
unde coUiglturjomniapeccAtA infife confideratA ejfe per"
IkhperfeBtonis iflius ccrtifintgrAdtis tUnde
grAdits oriuntur.
TriA AdjuflifcAtiQnempsrtiiientiaexprmuntur^
>.

V. 22. i, juflificationisformAy qu£ efl iiberatw ApeccAtis,


2. eJfe^UiyfanBificatio. ^.finii , qa£ Vita iHrnA. Perpe»
VAm ita^ CAn^lificAtio cum JHfiificatione confundituriper^
perAtn etiam fandHficAtionivttA AternA^tAnquam meritum
€mmad formAm,non Adeffe^um reirefe*
adfcribitur^ Finii
rendm efl.
/4. Homo nilntfi mAlum mereripotefis qukqmd AUtem
honi iAbet^exg rAtia bAbet^intervemente nterito Chrifli^prO'•
pterquodfiobio dAttir : (^ hocpaBo mors flipendmm peccati^
uuaaiitem &icrnA donum Dei appellAtur in lefu Chrtfio Do'
fnina Ksfiro, >. //.
EPIST» AD ROMANOS CAP. VII. 4)'
-f
/. FaditaspiccAti KotAtur eo^quod ejm prsmium mars^
njocAtur ob niu m. Erant enim objoma cibarld qnidam i^
UutitiA , qnihiis milttes alliciebantur, at^ fic tientris guU^
CAHffavitAmhabebAnt ymAlsmx ita etAimpeccAtorcs re le-
vi fsp^ C6ndu<unCtir^quodinfiar efl ohfonijiqHsd^KBrtem Ba-
bet comitim '.quaiefuit objoniummorjus pomiinpAradifo ,

mortis ii CAiAmitAtumomnium primA fcAturigo (fc, 66 foe^


ditu efi nos in peccAtA ruere^ quo certitu^Qbjonmm noflrum
effe non remgrAtAm , fedmortem (f interittim , qui non ntfi

nAtUYAdefirH^iiomm^^ Qmniumbonsrum privatior^sm m'


firt,

Caput VII,
Argumentum&Partitio Capitis*

T^Ert€xit hsc CApitc K^pofiolm ea, qtnt defAnilificAtione in


*-
prs.c(dcnte dkere ceperAt^ Et qutA bAOletttis multAm
mentiunem legis fecevAt ^qmtfAn^itAtis tjoftrd KormA ejfe
dchet^JAtfspArtim de tiero tifu Legis Agit ypArtim de irMper'

fe^ions obedientU bumAttA Legi deb'tt&, protixAm queriUm


inflitHit. Po(funt AUtem $rdmisgrAtU tres bujm cApitispAr-

U Prtmum oftendit bominem nnAtum Lege ejfe Ube-


rAttimufyjAdv,6.
U Dciitde docet,bAbert nihihmint4s /egem fuum q«c^
ufum tn KenAtii^nimirum MAnifeflAtiefjtm peccAti uf^ Ad

///. Dew^jpio ipiim exemplo prohAt legem etiam re-

fiAtis mpUrinon poffe^propter refiduAs comupifcenti^s CAr*


HtSydequtbta Anxii conqtieritur*
'

4;-
EFIST. AD ROMANOS CAP. V3I.

^ RS B. iM
XTVS.

eA'-6i
p^.
>^^ vc;A3y ^
S ^^- '- x^UiAhcmmc
• »o>C^ ^*»^-

\
*^enirii iegcn aoquor)qiiia lcx iw

porc vivit
dominatur, quaiuo tem-
?

n'^.pvyrctv^p(^ t
i• Nam qua: fubviro eft miilicr',
«\ie/^fc<5^£TOiveV6u-Uvi€>bT»3*^{)« vivenreviro aliigataeft legi; au-
^,,^.-^^
, rifjciiixv' tem mortuusfueritsrirjibcrata, eft
J

^^, lalcgeviri.
/^ ^v ^vT(^ "«•5 ^'•; f*eii / ;
Igitur vivente viro vocabitur
^? iav ^»>;r«i *»^' 2duitera,ii fuerit cum alio viro : fi

i^v )
e7itf4)*Ectv<i'i>^Sctv;ieet»?jV>€>6t/^'^a

"^ , /tA^ ftrow «/ '


autem mortuus
berata eft a le^e viri
uitera,lifueritcum alioviro*
fuerit vir ejus,
, iit noii nt ad
IL•

4. Itaqi fratrcs vos mor-mei&

S^ZC/*^^•)-'^ w 2{ ^ ri/t
tificati eftis Legi per corpus Chnf
fti ,ut fius alterius , qui ex mor-.

tiiis refurrexir , ut frudificemus

' Deo.
Cum

7(4 ^
<JTl• ^^fi f:/iitv a> iri cctpKi, j. eiiim cfiemus in carne ,

paisiones pcccatorum ,quai perlc-


iojLi:/ cjtrj^yHni» cv y.fjt-uv , gcm e;anc .operabantur hi mem-
'

-
'^^&^

-
bris veftris , ut fiuctificarcnt

( "^ ' ^ • ^ * '


m or ti.

. Nuncaucem foluti rumus a


,'
tis "^i jui vcmg CM ( %i •
lege mortis , in quo
niur rerviamusinrAOviiate Spi-

-
.• it-i

ricuSj&noiiuiyeCuila:c literiE.
...«s^
EPIST. AD ROMANOS CAP. VL 4jr

ANALYSIS ET EXPLICATIO•
V)R0po/ifi9 nudaprimApartis hscefi : Liberi eilis,vos fide-
ksRomani,a dominiolcgis; hancita e^ert Apofloltu
V.6, Niinc autem funuisa lege moius ^(^yatentis
nimtriim Uxmortcm (S mjtiidioifonem miKAturnoH exaBe
ihJervAntibm ea,qu£ in hge Jcnptaftmt^ Hanc propofiiiu-
ntmprobAt dHobusmodis.'^nm.\\v^Argum€tAturA remotio^
ne cAuffsLad remotionent effedius, bocfexfu : ^odnon am^
piius vtvit ^KfMum ayTfpUus habet domimumtLex in renarii
m^ xtnpiiiis vivtt^ ^''^^ fiui/um atfipitus babet aoniimum,
MAJorempropo/7tt9nem (eoie proponit iKitto <Apiti6^fubfcbe'
mate ir.ttrrogattonis Rbetnric£ : ignoratis fratrcsj -
cntibus enim legem loqiior Provocat ad ipforum proprta
:

cenfefsio»er» ut quibm boc ex /ege nAturs. tiiuli (^ ^johica


j ,

nQtHmfit^quint3' €x communiexpertcntia^mortuos nuliuba'


bere dominium^juxta proverbmm , n/ortui non msrdent,
jdJt4mtioprobaturv,^,<\m3iYt\\d.u niortificati funt legi
per corpiis Chrifti ,

icx'mnohis'vi))(re dtcitur. Knde


ttir\ icgem m
^
b(yce(L^pfrpa^iohem Cbrifii^quipea
6it4ncf}ratuiiCiHcorporeJuOftit!exm nobts non antpliUs Lexquofenfu
vtvai ym^nos fj^aiedfcendey m^ut peccatores decUrAnde **'^u'"J/" .
corAtn Otcnrg^ ad pectandHm nos irrttando f his

re»at^s {qU9sfrAtresfues 'vocat Apeflolm ob,


contnjt4nem^oQ-i(riav,qi4am babeftt
AnjphusmnbAberc.
apua Oeum) doniinium-i^
HocpABo procedit Ar^umentum.ftilla
'verba, quan^o tempore vivit,w*« Ad bominem,fed ad h'
ehim Tfiodis\
fua fequi-X

'

gtmm€iApbQrni rejeruntur tqu6fr*}jH fA Accipit Origtvcs '

df Lyrafuper bhrtciocum. ^oi jiautem cum Anbrofw lif r-


bA iUa referArr,us Ad bomjKem,fA/e oritur arQ^umentum X^ui \

Itgf mortuui eft^m tum lex mn bAbet domimum^ Cf-edertts i

I fi AHtem »
:

'fi^ EPiST. AD ROMANOS CAP. Vlf.

AUtemmortHifunt legr^ nAm cuiremittunturpeccata , ismoi


ritur iegi^oc eft^Uiferatur lcge, tnquit Amhro[im,€rgo. To-
tam banc raiionem illuflratfimilttitdme Vmculi mAtrimoni'•
Alisy>,iJ^ i* Namqu2erubvirocftmulier,viventt viri>

alligatacftlcgi iiautemmortuusfiientvirejus,foluta
;

eft alegcviri.Igiturvivcntevirovocabituradultera,
iifueritcum alioviro: Si autem mortuus fuerit vir

rit cumalio viro. Hdceil


eLTnhmg ieijtiitur v, 4,
^^
cjus, liberataeftalege viri,utnonfit adultcra. ^\ fuc-
fimilUudtnis , cujtu
mci vos mortifi-
Itaqj fratres &
cati eftis legi pcr corpus Chrifti. Comparat flMtum ho'
niinis ante regenerati»Memm4tnmonto , ubi viri
bahet lex>b&c enim imptrat bemim,muliem vere , botfto nom
dum renatm ; bic enimimptrio (^ makdiBiom legis fubJA-

c€t, ^uimadm^dHmigiturmulHr viru legi matrmoma-


liobCigatA (^ fubjeSiAeftfqHAmdiu rnaritru TfivU,ftA utabf^^
crimine Adulterif Alttn cobAbttArf nen ptfit xSic coA^i9•
nit^ maUdiHiomlegis bomo fibjeOius efl , quAtHdiu extrA

riti mtereautifiui non ,


CbriflumtfivityitAuifffiritu CbrtftitAnquAm alterikjniA'•
Vkifitm AHtem^ quemAd'
modummors mAritt liherAt uxorem afide mAtrimoniali mA'
ritadata,^ m^rs HxvrismAritum itApofiquAm Lex Cbri•'
:

fto mortificAtA eflper AdsmtUnem ntAlediclionis yJAtn liberi


^
fumus djug9 (f ftr'vitute legis\ peftquAm nos mortuifumu4
legiper CbrifiumifAm legisjuo nos^ tAttquAm mariti in mor•
tUAin uxonm bAudimmerito
'.n

exjpirat^ At^ tum nol^m


ttu bomtntajquafi ffovum mAtrimonittm imipit yflattu nmi"
-
rum regtnerationis. Et b«c €fl,quoddixer4tyiegem in Re»Atoi
dominiumnunbAbere„

Secundum Argumintum pttitur Ab effcSiU ^bw finfu


Ifjqui.
EPIST» AD ROMANOS CAR ViT. 4if
Jft ifuil>us non reperiuntur Ampliui ^
fid OeogTAta ^cpUcentia^injjsUgitmAUdtSiiojtis nuUum
/etfera (f exitia/ia^

bALt^ Ih rinAtu mn reperttmtur opera {etifera,f€d De9


grata. Ergo nul/u in ipfosjm hake /egts, Totum
hoc argiimnntum propomt verbis ^guraCtSfperfiftem in im
fiiiuta metaphora "^.s.^f 6. Si s altci iiis inquic , qiii cx
mortuisreiurrexicut frudificcmus Deo. Cum cnim
eiiemus in carne , parsionespeccatorum,qiia:per lcge
craiit, operabanrur in mcmbris noilris,ut frudificrfrent
moiri.ivaiicaLUcm foiuri rumusalegc mortis, ia qua
dedncbamur.itantferviamusin novitate i^piritus ,&
non in vetuilate li cers. ^nbiis Veriia i. n9bis iegejibe-
rAtUAiium monflrat mantHm , mmirum Cbrifittm^quem 4
nwHuis refi^rrexijfi friltit^nofj ahfy^ cAujfdyfedut innuAt^nt-
hU qtio^ mortim opcrium refurgendum effe, i.finew fpiri'
tUAlis iftius ionvubij ftotat. ^emAdmodum enim MAtri'
monijfinii prtmarim
GeneJjiZS'ita Coriflo
frucii^cefHM LO
/.
(
proltficatie

DEO gratarA per Spintum SanBum prodHcimiu , Deo^


ojfcrimui, y. Dafcribit per
,

utrum^ ctn-
^ prinjA inflttutteniiy
furnm ccnjtw£ii^d'ut
epenbm hnti , quA quAfi pro/em^

Hiibium/Jtllud qnodm fi^itu Itgaii^i^ Alterum.quodmflatu


gr^tUhahuimus : unicui^fuAm tribuit prolificAtionem.Pri-
oriconnubtu obligatierAmus^cHmeffcmtu in CArneJn cArne
ejp fignificAt proprie motu nAtur£ corruptd duci, CArna-
Itbusjj dcftaerijs agitAri ,
quAlto cfl fiAtm bomtnum nom
dum rtgemratoruin^ In iflo connubie fruahu edebA-
mus nobts exittAles , nimtrum peccAtA , frudificaba-
miis cnim morti. Hos fru^im innobis edcbAntynt^n^
fAtt^. pcccAitruWjboc efljprurittu Adfioiuum vitioforum ,

lii C0gitAi
4i<^^ EPIST. AD ROWANOS CAP. VII.

cegitAtiones inai&,motm at^ defideriapral^a^f^fjiufi omnia dU


cuntur 7)%{ > (juia nacurar^ homtnis ad imaginerH Det
condttam^tgnommta (S doiore Affiuunt ylDcre^ udmt'^ ac
tenatimprmis magnocum dolore gtmitug^eajentmnt^utut
carnemprtmitiistutllent, mt^ii\iJucJ^ illa tr^nt per legcnij,
parttmex iege agnofcehantur ,parti'?4 pir legem imcm
debantur^non Ugts (ed yfitioydiim ntmirum nAtura '
mtnis prebibitionem Itgts ferrenonpQtcfl MeonitnHr in ve-
tuum^cupit^j «f^^/^i.Operabantur 4»?» in membris no-
^n's>,bQce^vimfiAmxerbntnon modo in mtmbfii cor*
porisylperum etiam inipfa metnte, omnibmQj vinbics >
ubiian'^H4}nf(eitdaq'4£djim fcabies pruritum excicab.int,
primipio cfuidem jucundum^poPmodo vero cum peecatiim-i
jam perpetratHm rfijtigentes animi crHaatus,mortem ix*
itium ajferentem. Vttiur Apoflolm 'verho ivipyeiv fuoJ cor»
rtJpondetverbox.ciTi^yA^^^(im,quodinfra ^licfuoites in hoc
capite babetur'j (f bac duo txtcabttUde prtino motu pcccAti
.origtnAllsujurpantur ,'fed7rpa,T{w t^ '^' <,qiiA in boc ca^^
'i).i<^^i6^\^^24,etiAm occurrunt^deipfoopere^Ucet fenjus non
femptr accedAt. Er b&c habc t deprton mAtrimomo, .

Pofterim efitnftAttigrAttAfeuregenerationis y uhi cunLj»


Spirttu Cbrifii fumtii conjunSii, ibi dicitjnnsfoiutos effe
tege mortisjn cjua detinebAmur ; qmbus tn t>eritsieBio gr£ci
codicis tfArtAt : quidAm emm legunt in genittvo
ut referatur pArttcipium adltgemjtmde babtt
, -^
veim LAttnA
'verfie y folu ti a lege morcis ,feu mortifers. iegis,ifu£ quia^

anobis pr£fiAr'if7on pottrAt^mortem (f mAl•diioncm tnpe^/


rib/it m mundum yquiA obhgAt '^elAd obedtenitAm •ve/ Ad
p(£nAm:^S in bAClege detimbAmurextrA Chriflu^K^tAnquAm
cApitHfi (f Admortem Itge cendemnAtu y^^ij, codues ie-

gHntinvocAtito oiTroB^uvlrnstmoriuiyHf reftratnr pArtict•


pium
\^1, A)J -KQMAN,QS..itAi;*. Vil. 4i7 \
phim Adnos iCjmmorttn(unMs legitnftAtu rfgenerationis^
pofiquam condenfi^^itio^ ttgt4 miiiAn^piiuj jurts in nos babtt^
SjliittAtitsm telco]iimus'iz iige-,^ SpirttuiChnfli conjunBi^
'nontit fiirtles fiMtis w boc raatrimonto^ ftdut ferViamiis in
novttate SpirUus,(^ non tn vetufla'^€ iiterA. H£< eflprohfi-
CAtioHofira iUo\)al>ideh(et obeditntiay^uA jer1i>itus ^jl vcre
lihera^ jngenua (^
wbac fcrytituttSptritum
€6,4 Deo fit, Opponit autfm
(^ litetam^more fibtpropri^ ^tAn'
(jHAm obftqu^uin veceris(f novt hominis. Nam hommi nofi'
dumrenatoUxli re tAntitfnefi littra^^quAmb^fn^ex jc noH
tntelitgtt Uch tntm eerfnwnias legisncn ignortt ,
: exur' *
naaudLuamfiUiat^^ujtPgi^funt''^fgnoratfAmen tju^ operM
DeogratAfintyidiO fi^^gf^ ftbi
riOubfetjitiopuUre (ibt placit^ KenAtt
ipp cultm^(^ cfUAlicunqj exter'
autemA Spiritu [
ducuntur

qui non , & inttUigunt^qua

\LuerA^i
')i>era fit

At^cm(^ opcrAm dAnt proviriU^cet perfe^tonewejus

Sptritiu ofponnntur
fkn€iit4s,^u£ Deo pUce^

i.deomnilegU ^ Ev-
ajfe-

angelij doclrina^ rattonecauffx fornjalu, LiierA eSi


exrertiw iiiSiipt/cerenio»i^:S^iritiu autcfcnfa iftteri-

orpgntficAtiM^Sic typi aliudfircbAnt fccundiim liter/t•,

ultud lecundUm P^irituin frewifsiomsfanRUfaEiA in


V.T,j£pc aUudvoUbaut fecHndum literam^aliudfecun•


dum lliiruu.z.de omm do^frina fimpUciur^rAUonc oi-
jefJi, G)udli!irA/unt homitti canialt,e4 (pirittufunt ho-
mini rcnato^quiregitur Spiritu S.\.vrofr'ie do6irifiA
legU vocatur litera,(f qutde occtd(Hs->i.Cor.^.deiirinA
' vavgclij SpiritUiyqu ia dat VitAr)t,<\..dem^ notatur hac
Oppipttoneeffi'clusuiriiu0jdotlnn£ :pbfeejuium non
rinaiorum itterAircnatorum Sptritu-St i$c.

Jii S ;
,

4/^ EPIST. AD ROMANOS CAP. VII.

Paraphrafs ht4JHS partis.

tyTaiuem meiiusiiitelligatis,quid fitid,quod dixi,


^ vos non eiicfub legc.veilrjs confdeiitias appcilo,
Fratres iii Domiiio. Scitis utiq; legem m
homincm jus
habeLeyquamdiuhomo*in vivis eft. Itacnimiii rcbiis
humaiiisalioquincomparaiumeft.Miilierequideriib-
J€d:aniaritoeit,di]m Yivitilie,vi viaculiconjiigaIis,(Sc
marito adhcErcretakeri,adiilterij rea eiTct:
iiviircyite
fed poft liT&rccm maritinubcrcpQteft altenviro*qma
aiidc,quam defun(fl:odederat,permortem ipfius iolu-
taeft/Icavos, omei;liberatieilisa dominio , accufa-
t*one.& damn^tiohelegis.poilquam Chriilus,in quem
Greditis,peccat)a vell:ra,quai vos cx icgc condcmnabaiit,
tulit incorpoi^ fuo^fuoq^ Spiricui vosunivit,utjatn
expirantejiire legisiii vos,qu« damiiat omnes non-a

hafrcatis,inhuncfinetn,ut 538
perfoile obfequenteSiipij tanquam alteri marito ad-
ii)Domino,
vobis ipiis hoiiorincos, Deoque gratos & acceptos.
QueiTiadmodumenimante regenerationem veflram
eiim corruptae naturse dudu agitarcmini,pruritus pra-
vorurnaifecluum perprphibitioncm Ieg:s,vitie dcpra-
, irritati
vata;.iiarur<e titillabant carnem vcfl:ram,ad
produccndosfruiilus vobis ipiisexitiaies&mortifcros/
ita multo magiis^quum nunc &vin-
ei^^utregcnerati
culis maledidionis, qiiibus lcx vos cxtra Chriftum
/qiiafi captivos dctincbat , folini ferviatisDeo,non
juxta extertiani!lcgisdircipb*nam, fed vera animi pie-
ta.e,&iincerocordis adfcdurjhi enim eriint frudus

fpiri- ,
tPiST. AD ROMANOS CAP. Vil. 4J9

;
rpiritiialishujusmatrimoiiij,quodvol?iis cum Spiritu
Chnftiper fitiem intcrcedit.

Quaeftiones cxhac parte


Capitis.

Eftnematrim^nium
QJU^STIO

fecHii ) /iciuidem Affofioliis ferihit


^ I.

tantum hujpu
\ mor^
tumfueritvir^folHtaefi mHUeralege viri,

Kcfp, SaAdHCAi orm^ne AdmitUrent refurreSiionem wor-


tUurumfiuitAm bAncfoveltant opinionew^quapinaltero fi•
cuhfuturumfit mAtriin»niumtqMs refutAt SAlvAtor MAttb,
,^. hisveriu : ErrAtiSynefikntesf<ripturas ncjj Virtuiem
Deiimrejurre&iofteemm ne^ nnbunt^ne^ ux$res ducunt^
fedfuKt ut Angcli Dei in cceU.ReBe iiAg^ ex hoc loco Jpofio^
U coUigimm , mAtrimonmm durAre duntAXAt uj^ Ad mor•'
Um Alterutrius conjugis^ boc tfl, intrA ttrmmos bujm tAtl•-

tum 'uiu contineru Mmc tfi illHd LyrAfuptr bunc locum X


Stvir refurgeret^n^Htemrctnr mu/ier eum recipere^ r»ifi de
condecentiA^(f cuth boc fipervenie/itt ?}
confe?ifu,RAtm
ncm hujus ni qnATit Pcreritu inchArASlcrtmdtUbiit^quifii
imprin.it ur in mAtrivt§n}§

SedmninliemtyquodquArit^fjAm
£ ( ortbodoxA Aftiii^iiitAti
^

€ -
^utMAdmodum
itKfirmAttene At^ ordinAtione dijp,!. i» cap. y.

igmtm ,
in\bApii/f9t9,
Kem,
ille ^
nufH.x»

JcbbUftitis AUtctrL•»
buJM
4 49 EPIST. AD ROMANOSCAP* Vil.

hnjtu fgmcnti AUtoribtis dubius efl '.fedratio aIia inpromtu


eft^
mfnirum^tjuba in altera yyitadeficitfinis mAtrtntpn^ , qu%
efl ex wflitntWKe Oet^foholis (ufrepti$ (f Eccleftdi f)ropAgAtiQ,

cum AlijsfinihusficunaAr^sommhuiidequibM hic dictndti»'


cus Hon eft.

[Q_Ll>ESTIO II.

\^ ReSlene ex hocldco Paulrducitur (^ con-


firmatur rjgidi^m doclrinA apifltc^^
J^cretl•m^quhdparti innocenli conju^e ad^
ultcro "Oel adultera l^gitime feparatx >non
matrimoninm contraherecum altera^
liceat
vivente adhuc parte rca. Hocentm Pau-
lui riofier dicere 'videturhquando firihit^mu-
lteremifi'vivente "viroyfuerit qum alio ad- ,

ulteram vocarifv.^,
Refp^' NegaYiyionpOtefl^quosdAmcxpAtrihtisrigidi'
Qf^fk tu/iffefe»Centiam tnpartem qno^^ inndcentem , quum->
'
viVente reA^^mpliciter aL• aiio WAtrimonio exctiiferunt. •

rigenesm CAp.iSMAttb.fcnhit permttti quidem , AliquAM^


nubereviro .priorivilpenteifedboc ejje contra fcripturam-i
'^ljAne Row.j, ctim quo confen^it Juguflintu in liLdr
firin. Domini m
monte cAp ts.liUronymm inprimis urget pr&l
fenteApofloU locu Ep:ft. 4'7»Ad ATKAnduyubi inter AliAfcribit'.
1

^Amdiwvivit VtrfHch Adulter fit^ltiet SodomitAy lich W-


fijsommhus toopertils^(^ aI uxore propter h£c Jcelera direlt^
^^im\ mAritm ejm tAm(nreputatiir,cHi ViruTn AitetH Accipere
fiOH
p
'' ifellwiPla^Mi

BPIST. AD ROMANOS CAP* ViL ^4.


^ )

non liceAt.Std fententiAm banc janBorum patrum fioyifuif*


Jeut catbuUcam inSccieftareceptam^iride conflat,qtiodfue*.
runt , quipHbltce contrAdixerunt > inpnniU autem Augufli*
fi9 PolientimfUt pAtet exduobm lihm.ijUos Auguflmus de ad^

'
ultertmi eonjugtjs contra PoUentiumfcrtp^t^Ha^ueruntau*
tem rtgidiort» 4^
JHdicij rattGncStUi ntmhnm^ifuoad ejtu
fiert poiefitdivortiA sttam legittmAtA\>eantHr^ l^ttip
fnbyiium.mt€rrupiumfu€ri(yrecoHCiitAttO(jU£ratur t iditn
tojepATatLo nonfacile pnmitttbAnt conjugium cuma^iayvi*
txineeparie aicera^ut eofactUorfieret priorts matriwontj ref
dtntegrAtio, ^^od ft ejm tpfis contrAdixerunt , nunqUAtH
eosdamnArnnt^ ut haretkus, Primum b§c Aufimfuit conci"
ItAbuUim Iridentmum^qMod fub AnAtbemAtii pcena credtn•
dum ejfe prsLCipit ,etUra inmcentent^quicAuJfAm aduiterid
'

non ded:t inonpojfeja/ierocorijnge viventeinliud fjiAenmo*


nmm contrAbere 3 wuecbar!^ euw, qui dmiJfA Adulterh aIu
Am dtixerit ,}^2\. ,quAW JentL ntlamproptignAt B€(IaK
lib^ i. dematrim,cApj6> Greg^r. df %)alentiatom^4, operufH

dijp. 10, qiiAp^i. de mAtrim^ fecunditmfe^ pun£io 7. fol, 21gt.


(S Perertus nofler dijp^ i. tn cAp. 7. Ror»^ num. 4.(eqq. Vr*
g&ytc itutem omnes huuc locum Apofloli ndftri : Muiier ^fi*

'ucrite viroyVocAbittir Aauttsra ifi fuerit cnm aUo t>iro*.^


iUHm titirumt, Cor.jyio^tfs qtii mairimoniojunolifunt,pr£*'
Cipio ron ego , fd Dominui^ uxorem viro nen dtfcedcre >
qnbd yViAnereinnuptAm^Aut Vtro fuo recoftci"
itart, Sed mAmfefiumefi^O, PAulum in iocoadRotMAHos^ ^
qut devtnculo7f7AtrtmoniAltinficon[tderMot txtVA iAfum
dil^Qrti),Nofi enim Agit de diloonijs ^fed poiius deindu
nexu eorunt y qui mAtfitnonio jtm^i funt , cum qui'
njiduo ]

bmcA tHpArte fideles ChrtfliAfios confert s qubd Autem ifi


CAMjfi iegtttmi divortij conjugi^ etiAm lifitxnte pArte altera^
Kkk Adfe-

/
.

-r>i EPIST. AD ROMANOS CAP. \^ll.


. .
Adfecun L• tfots traH/ire UceAt^ipfc doctt i. Cor 7, ijf . eA-^w-
pk con)ngij ^ntar perfmnsm fijc dif^reiyuLex pracepto
Oomim perjonam drjcrtxm eximt Uge prturis ^matrtmo*
n^j e. i < '^/jHPerfi tc pArts de/erente^ In loco cjjifioU AdCG•*
rintbioSiCjtiem lauiaHt adver/jiri^j agit Apoflotus dctjs cafi"
bnSyinquibm ex prdceptQ Domini dimi^io conjugts non eii
licit4. Dicit enm fe proponere Cortntbijs prtceptum Domim.

Jam vero Pominiis Mattb.f.non exclujit forn'tcatt&nem-»f


fidtUAm infpecie cau(f4m adduxtt legitmi dtmt^ioni^-^ cjutf*
efHis uxerem dimiferU , inquit, extra caujfdm fornicAttonis
,

facit eammoBcbArL ^odfi trgo prepter f&rmcaiionem /4-


^lumfHirit di vorimm yt» efffi »e cafu rt i tnnocenti ftcmii

dumcoHJHgiHmmninterdixit^fedfkltem fi leVicuU de iAuf-


\/a faiiafuerii difcefio ^prsfiritm cauJ^a nendum kgittmS^
CugmtA^tuncn^ndum folutumefl mAirimonmmxAC proinde
/acaufla di*
vortij licet .^fj^crimine AdiikerM Alteri aahtrere non licet.hfi erg9 Ec^
patri inno.
ceotiad fe^
ckfi^ jioflrdfincentia^ ^
receptA Cenfiflorhrum confu^iudo^

cundas avpti. ut pariimnocentiin legitimA (^njugij (oluttone (^f^A qntbtu


as tranGre»^ dt CAHpiifiatfAiibi docetHrJ^ihrum rtliyiqHAtur ad fecunda

hucparts
tfota trAJifirey€tiam vivenie parte reA\ & quod idfententi^
»rea. PAuliriA^nihilefficiAt^JAm Audivimm } /7 iamen teneriorh
bus confiientijs weiius confulaturjnotcntnr hujtis nofir£.fin'
ttnttA (f confuetudtnis TAtioneSy qnAS PApiflicQ AnAtbeMAt^
conflanteroppommus.t, requirU hocpArtis im$ientCs fitm-
ifiA necffiit^s. ^uodfiemm dono contineKtia(qtiodpA(Hi hAi
heni^defijtaituryrfimquiturper rigorem illum mAtrimQniHm
probibeniemyvel in ferp€tuAuftime^qu£turhAt prects \

ptAcipitAtHr tn fornicAtiomm^qttA bAbtt Adjun&tiw re.atur»


i.tirnAmaleai£iionis. VAteAtergo hh queqj illud Apofl^*
litHm {JMihtis efi nubcre , qHAm Hri, Non emm efi T^eri"

ftmi'
:

'^, AD ROMANOS GAP. VH. /


44i

fmiUiQbrtfium Matth.sMopr£cepto dt dimttiefidA conju•^


ge pr§pper for^icAtioneTn lAquees confcitnti& tJtBcre ^hiffc4
2. requirit hoc defimtio dt\>ortij ,
u4 utrum^j compc^Htnr ,
uxorem dmittere (^ AUarH ducer^ : unde esprtfse fcriptnrh
(fiyrfpi/diatAniaUeripo^entd,€re)(S'fip0p rnortem Afteriua
r/iarttt duceretnr aprtore j re?n abuminaliiem coram Deo
ejfe

Deut^i^^ 2. /erem,j) /. Levil^ 2, j. Ezech. 44 , 22. j. idem


prohatfQrmulA repud^^cfuam ludd hsdie^ dare felent repw
dttif^inu^ tpfis potefiatemfAciunt prn libitufuo VAdcnai>

re (
quo volutrivt:. (S nuiffndi cuihhtt viroy icA uf nemo prGkih^-
4, ducituretiAW argumentuma cotttrAriefenfu ex
.

dvct» Civiftt f^MAtthsSMhi Cbrifiiis dicitj ni(ichari\tllum, qui


extracau^Amfbrmcatiorjis duxfrit*ergonon moecbA'•
bkur,qtn in cAuJJfAfermcationi^ conJHgem (egttim^ dimifit^^f
AlUmduxie, Con/iderent pij bas rAtiones , (f fAcilc in
fententiAm Eccle(uoribodoxAcoHcedenttfimodQ confiiefitijs

Q^UitSTIO lil.

^
Cum Apoflolusfcrihit^nos ejfefolutos le-
ge^iiem morttficatos noseffe legi: Numquid
rc£l}hincconcludittiryChrifl'ianos leguob-
fervandA ohligatione e^e ahfoiutos?

Mifrme. Efi enim lex DBlptrpetuA reguU ac


Rejp.
mrmAJuflWiAin Deo.quarH Cbrijtus fuo incArncm adtcntu
«on(ufitditJicut ipp dixit MAtib.^.mn vem fohcre le^ent

Kkk 2 nei
,

44^- £P1ST. AD ROMANOS CAP. VII.

Lex quomo•

gata.
t abfO'
fed exprejse docene >
ne^permutit Deus fidelibus UceKtiam faiiendi quidiibet
credentesper Spiriium Sanoium
renevart Adobedientiam lcgis, Etfientm Abrogatio UgU mO'
ralis fa6iaeft\ ea tamen non fack aiiquam mutationem in
mente Dei,i»qujilexAt:ernA(fimmota reguia jufittid fem^/
perefl ,iedmutAii»fit innobis.quosfilius Dez fua obedtentia
malediSlione Cf rtgore Ifgis itberaloit : idctrco t^poftolus
noflcr non diciti iegem ^ffi mortuam^cjittafiiUafubUta prorftis
(itjfednos ejfe mortuos Ugi. AbrogAta igitur iex , (f fios foiu'
tt iege/amus i, quoAdjufiifii Adonemyfion enim tft datA lexy
cj^s pojfet vivificart Gal^-ity 21,2, i^uoAd wa/edMioKem^i
Cbnflus entm nos malediBtane legis redemit^zoitupro
bt6 mAiediBum >(^ conferens nobis jm Adoptiohls GaI.j,
(f ^,^,queAdrigorem exaBiOKts^ NAm qutA Cbriftus pro
nsbis legemperfeBe impiel[nt , Deus JAm remitttt credem
tibus altijuid derigore Ugis ^fecundUm quem Wiilam obedi*
enttAmprobat.qujt nonfitpurA (f perfeBA j Kemimpromttit
Vitamu^ falutem^mfifiib condttiGne pcrFect& tmplettonis -,

omncs ^qutbiu Altquid vitif Adharet yabfg^ iTnetKiiccfubijcit

rum Qbedkntiix.cjuihus (f
merttum mperfeBs,

dAmnationK Jam ^crb DeopUcet etiAm imhoAtA renato-

obedtent't& ,
(f falutem prominu ^non ut
(edperfeBifiimdi obedientie
Cbnfliy^^ dtniqj ettAm renatis adhircntes ^ Ucet
.ftctiit
reAtum AternA dAmnationis HatnraJuA ftcum trAb&nt , priy^
pter Filium non impntAt JtdpAUiajultitis, Cbrtfli tegity ut ad
dAmnAtiontmnonvideArttur» 4. Soluti fumus lege ,
quo Ad
jcrl^tUm tUam toA6iionem , qu£ Apparetm non-rcnAta > qui
non mficum t£diofactufJi^qu£ iegis funt^ metu puenA : Ab
ts.diolibtrattfuntfideUsxnAmquiA Spiritu dmhntur yj^m
deUclat eos iex fecundhm interhrem bominem , ut /p^/ite
fAUAntyqHX lcgis funt^quAntum in ipfis efi i non in loetm
flate
i

EPIST. AD ROAIANOS CAP* Vll. 44S

flate : licerst, fedin noVtfate fl)'tritHiyunde (^ fpontanetu De


populfcfvocantnr PjaLiw. His modU abrogatainleffe (egem
credentibas credimiu (S docentus txjcrtptura , nnde appa• Obligatiole-
gis maucc
rct , manere nikiloTntntu bbligattonem ad ebedttnttam kjfts, eciam in ijs,
quA cftiamaatnodum ante lapjum fuit inprtmts parentibmyt^ quibus abro.

. eleBta erit perfcoit^ima m altera vtia j tta ettamnum du^


gata Lcx ei^.

rat in renAttsp ^oftatn bujiisfecuUyunde tf Aterna (^immota


reguUjufiitUin Deolfocatur» ^Acumita finf y inexcm
JabiiiS CAlumniM Jrfuitarur» eft, qui Ecciefijtnoflrii affinguht^

Cfuafi doarent , omncs yqMiptrfidem hfu Chrifitjufiificati

funt Jtgio vt%culu (^ obiigationeexoluios ef(•^ at^ ideo £gre


ft runt Yifgari nobis^ Cbnflum veniffe bunc mundum , ut m Calumnia
Pererij £c Bel-
ludkem ai^ Legi5:ator€m^jedJo(utrt ut Ktdemtorem At^fat' kroiini.
vatorem-^cfHA verbafunt Pertri^ dtjp,6^m CAp.-;,Rom,num\
2l,cum quo confentit ReUarmtnus Itbr^ 4. dejufltf.cap.^^Sed
hjic Antmomu tf Liberti^is occinant^ non nofirioEccUfjs ,

in qwbm Dei bcnefici$ ^publicA fonant (f frequentes exbov'


tationes ad obedientianj legts ^(f publiciipafum reperiuntur
AnimAd^Oerftones in ddinqtientes: qu& omnta impudentem
iliam Pontifciorum calumfuam potenter r€tundunt, Ejfent
Chriftiu qua-
enim prorfUs de nthth , renaeos uinculo ^ obtigAtione tenus.cftcatut*
Legis obf:rvand<x jolntos ejfe crederemtis^ Qubd Autom-» nofter Legis
Uror»
C HKIST V Legis latorem vocant , AMbfguitas efi /.

in "voce Legis Utoris, Si enim generaltter/umttur pro /um-


mo (^ pnmario legis protnulgatore » fion negamm CHR L
S f^M talemhabet enim boc officium
effl•-^ cum PAtre
(S Spirttu SAn6io indt\>ifu*n» Si vero Jpecie Accipi- w
Atur , de ee^qui "bel ieges noDa^s trAdderit, veipoe^as defin
qtientibns Abf^ullA W\.HKiAex'rgatr^tAlem Irgis lAtorem non
Agmfctmus^ Nam eos maiedicere & damnare,qiif non Jtr-
tArunt omniAyqHA fcrrptAjunt in l^ge ^ non Ad officium->
Kkk s Chnfti
,

Ai•'- EPtST. > RGMANOS CAP. VII.


1

Chriflijfed Moffi pcriiKctXbrifius emm non 'vemt animas


perdere ^fcdfervare, Luc.p,s6.ideo "^oocAtHrimplctor Legis
quiapsrjfe^afnAolfedientianoftra^ : Impietcr autcM non
efl legiolator : i!^ per Mtfen Ux data,per Cbnftum autem
grAtta (f vcritas I6b. t. und^ non CL•rifit^fed Mofis medU'/

tor legts dicitur GaL j^i^. 2. AtnhiguttM in Voce 'U-


gU )4£. interdftm generaltter Accipitur pro doBrinA^d' fic
EvAMge/^ qu9^ dotirinALex appiUatur Bfa.2fS.^2j4^Pf,iptS'
bec rejpe^lu chrifim Ugifer nofler loocatur €f, S} , 22. qnU
do^rinAm de grAtmt
stermprotiilii.
67€
"
legem
peccAtorum ex finu Patris
nov&m non itilit t quiA j^m
Jpfe
AHte ivhge MopsomntA erant exA6ii'fme contenta^ qu^
Dem mhis requirebAt , quemAdmodumCbriftm ipfc Matth.
2i^ummam deiAhgi inclufiti bifceprAceptis MefAtcisx Diliges
Dominum Deum itiumex toto corde ttio , ex totA Anim^
tUAyex 0! Amente,toto Spiriiti (f Qmmbui'viribus tuU Deut,
.^ diliges proximum tunm, ficut teipfum, LeVit* .
quibmprdceptio nibfl psrfeBius ejfe, Quod AUtem Chrl•
fiiis in fermone^ quem bAbuit in monte ,dicit\ Audmftu
quod dtolum eft Anttquis ; ego Autem dico ^, to ipfo xo»
felegUUtoremfacittfidinterpretem:mn enim opponit tUa
l^erbA Moft/edcorrnpteU PbAfifiurum , fa/so interpretAn'
(inm UgetA de externh tAntUm difciplmA^qtiibHs pgnificAnt
Cur praecepta dHmerAtjDeumin kgeMofis infuper internos Attimi motus
Mofis dican' reqttirer^ integros. VocAtAutem Cbnfltis prAceptA Mofis fuA
tur pracepta
Chrilt».
.pr£C£ptA lob. 14, (^ Matikig.
16. (fcpArfimquiA ipfi[ptr
Mojinylegemm monte SinApremulgAvit^pArtm quiA eAWt
fuA voce d9cuit ^nobif^ <oinmtndAl;>it ^ pArtim etiAm qutA
non ntfispiritu Chrifii etiam imboAtA obedUntiA UgiprA'
ripoiefl, Vocantur etiam mvAprjicfptA 7. qutA exemph
Cbrifii mhis cammendAtA At^ reKoTPAia/Hnt. ;i.qma Cbrijhu
eAAb
EPiST, ROMANOS CAP. . 4^7
ea ab importabjii infitimerahUinm cerefHomarum Mofaica•-
rumjugo liheraTJtt ^'S fam non (tfidem & (Aritatemanobps
exigit.j.c^niA Chrifiia derigore Ugii remittit^ (f incoata
etm

cit. ,^
refutanda ea ,
'
ehdientta contentus efl quodMofisextrA Chrjfluw nonfa-

qu£
:

ditigenttir obfirvatA fAtiafacere peffunt ad


prolixe baltentur Apud Bellarmmum (S
PereriumlocisaUegaits^quibus ex Chrifio legtdUtsrem no'
>Jmfi erefafagunt»

QJ.€STIO IV.

^))^?4 '
Qtiando D. Panluf mulierem vocat
im ^jiro
hacfentcniia Apojtoliypugnant nonnuUaf^t'
pientiHm Etkmcorum judicia^quihm com-
i numqutd cunu

mendantHr aliquA miilicres imperitantes


*viris ?
Reiji. Di Spart4nisfctihit AriftoteUs liL 2, polit. cap. 7.
quoa
li
( SpArtAfidi d$tHfflii is yebus priftierint ,cjiuodnonnul-
de domefiic» imperio accipiunt ; fed iuram cis tribuit rei
d»meflic4^(S' libef(^tem a/iquam,non AHtem imperium , quiA
foU fucrunt Anirmnon muliebris^nc^, mArttio piane tmpe'^
r4riinf/edpA(ri£ libertaiiAdfutt^ita do^efiica^ res tra-
BarutJt , iit pArcndo iwperarmr. S^c Cato Cenffjrinu^
Apud Plutari.bHm Rovriayivs hocexprobraVit', ornncs bonttKes,
inojttit,ux orihui do'?iiiiant:ir,no\ ctinOis hommbm^ttobis au~
ttMuxores i^cSedbccnon :1:(• intcliigcndum < de
dofy-cfiiioimp.rt^, ciUgUpincs pAtrcsfarrjida; f'r:i,Te cdftac .

AiiAi 1*^$ ttoflcr KomAnts dtUcAufiimu b<ifyiintiui

[(.ribi 35- y
A^hi EPIST*

ritaltindulgentia, qu£
jUa in ajfeciu ,
AD ROMANOS
fcrihnSir/iuUeretnvix IfocAjit
cunt tmperio
^xfeddequadam ma-
nibtibahet
hoe inpotefiate conftfttt :
CAP.

cemtnune.
VII.

HIa CAttct offenfAm


conjtigiSi boc familiam dtrigtt ^S confervAiiillA providet
\[^
refbicit. Alias [
aud cenjupi piacere pofmt , h»c necffifAriafamtlU
ctiAm Apud Ethnicos famores mbil magis
Ahfurdumfuit Ant bArbArumiquam mulicbre impenum , /i<
quidem is qni AUumcuptt rcgere ^illo prudentior ejfe debet\
foeminis verbnAturACAUtdttAtem potms dedit , qHam pru-
dentiAm ideh reBe dixit BlutArcbus in prsLceptis contjubiA'
:

libus CAp. f, <jti£ muUeres tnAlunt floUais viris imperAre,


quAmtArereJApientibtu^fy.tksiUisjuntiqudi ducere potius
cuoslpolunt fquAm mtelligentia Vifu^prAditASJecfui. Gene-
• notum ^ mulUr fu^di'
rale mtur AxiomA efl^eiiAnj nAtnrA
'
tA fu viro,qnod(^ pr£ceptum dtvinum requirii. Bx quofun^^
dAmento Apoftolus noficr mutieres alibt bartatur ad fubje^/
BtoncmVirorum CoL^^iS*''^ Petrm in it^pifi.cap.^^i. &e,

AphorifmiTheologiciexhac
parcecspicis.

1. (Jlforfttf^ lex poptA ,€jU€mAdmodum coUigitHr


ex >. ' impmm igitur &
flu/tum efl quoa^ in Papatu leges
,

ponuntur ijSjquos inpurgatorto ejfs putAnt ideriihfui pO"\

teftAtiAttrthuit Pontiftx RomAnns^ qtti imperare Audet


Angilts in cxlo , bomiriibus in tervA , (S AmmAlibas inpur-
\gAtorio,
\ 2^ Vxorefl (f vocAturv7mv^p^,bocefi, ohligAtA *v'iro\
»on ergofuijunsifi^ ftdmarttofubjfBA , vi pr£C0nij dhim ,
Genef.^,i6. fHbVl•r^pteJlteers^^ ipfe dommAbttuY tibu
Exquo
)
EPIST. AD ROMANOS CAP. VII. 44
Ex quofundamentf bortattir Jpoftofus aiihi multeres ad/ub'
jxittonem maritorHtn Ce/ly, i/.> Petr.^y i. C9tiiginim him

pthjeBionem muHertbiu bon:irieffe,fie enim juxtn influutit*


nem Deiyimperiitm aistem in viros ipfis turpe & i^wmmit/um
efl,qmA dejure iUia nen conceffttnt eft », Tim.2,i2, &'c, quin (f
fummas panas numerMnr Spiritu San£io,ftmulitr
iftter
\

imperet1firoBfr^^4^ Sir,2s,j§,(f TfiroUudiduciturffiimperet

/. Conjttgium non nifi duM perfift/u vmculo mAtrimo»


ntaiicoMJuvgU^ TeftAtur enim K^pefloltu ,adttU€ramfare^
fiquA vrvent€ mArit•, alteriadbsfertt t (^ hocprinti, inflitui
iioniefl conf9rtnt^ubidu§dtctkntur
inunacameeffe MMttb,
ip.

di}fmi , dicente Cbrt00y pr^pter


idpermtftffe Matt,ip,g,
^^$
Polj/gAmU itA^']ud£oruwnontrat inftttutifed permifii
ludderum^

df Fides tonjugAlis nonefi^i^niiiJi^t^^fed duratufqjAd


finem conjugum XfeiAduUerio Vfi vioUm
vitA, ^uise^uif ergo
^ tiAlBclinpaijslfel dcfertiont i^dtt thori fotium ^ periurif
ipfifA^^reMefi, FregU enim fidem Deo (f conjugi c»rAm
Altari dAtAm : ntn Auiem dtfcedet malum de d$mdpejerAntii,
ZAcb.f,
f. SecundA voiA ttnjugtbus funt conceffA. DurAHt enim
fnrA ceftftubUifA tAfttum ttf^ Ad tnortem cQnjugis, ^uam
ok CAufAfn D*
A$s procreare
rum (^CMontAnifiArnm
t,

^
PAuius junieres Tfidus^
Tin$, fy 14,
vttlt

HuptU ficund£ fint dA"


immundus VtduArum €A$
mnabiles» ItA etfim SAtAnSpiritus
fliCAtimfidUs ponit tfUArum^virgimtAtem temerAre non
nubere (f fi»\
l^jpius ergo error CAtbAro*

potuit^
6. FmkpAfionis Cbrifii nsn poflremus eflyliiferAtio m*
firA legequoAd maUdiaihnem , coAOiionnit (f rigorem
Lli ftrfem^
4 EPIST. AD ROMANOS CAP. Vir.

perfcHioKU iquemadmGdttm in-^Hx^ioml;:u explicattim fuit >


quo uomme inter esLiera Chnjl-is
mAn.io.
Legis impUtioKof >&
% t Chrlfio delponjAtijumus tn bapt%fmOyuhi ItherAtt ma/e^
dUitone iegis (f op€ribf44 wortuis pei cafi^dem fiofiram ei
dimm ide (jnojpirttuali connubte tplt toqmtur 0fi^2,igi,(S'
lui EpbtS>3^* i.Cor^iuNon githr (tt fhrUt c§KJt4gium^dfru9
» dc^

Hifiremm Deo operibtis benis^cfUA (f conjugif hnjtis ftnt delh


tUy(^ fideiCbrifio dat£,a nobts autent pro'viriH/er'pAt£, te-
ftimomat
g, Cbriftus Tperm Deui eft
lus neficr tf, ^,frHSitficemiis
:
($" hoc f}omeH ci (ribmt ^
Deo j proUficAtionem intsUigit
X^irttuAtis conjug^ j pbrAfiHekr£A,ub't itberi fruiius tentris
ApptliAntur PfaLix?•,}. Liberos Autemferi uxornonAlterhftd
mArtto fuo\ !^5 AHtem Jpirituaiks nofier mArttus eil\
prolificAndHm Autem Dee : ergo Cbnfltu loeruj Deus tfl^
p^ PeccAtt TAdixJuAvis ^fruiius amArui efl , tHitium dnl•
ce^exittu dolorid pknus \ lia^ pruritui b9minis fiabtofi c»n-
feriur y ^ui ^Htdem tutllAt cArmmyjfd non abfcjue delure^
PAuhu nofitr •'^ ci 'vocAi , ob CAuffks in expticatione
Luiherm reddii ^M^mXtiXX Dcr
textus indicAtas; ^^^,
CAlieAmm ita^ blAnditi^ peccAtit(S prunttim bHnc cem-
pefcAmtis mox Ab tmtio AUt
, faltem Altmenta non fiihmim*,
firemtu^fi UtAcenfckntiAfrm volummxquo rcferAtur hcus
SirACiddLCAp.ii^t.
. MagttA efl nAtur&nofirA corrHpiiQ,poft Upftrm:oiHed^S
indepAiff ^qubd ligiepttmA jubenti non modo nen cbtem.
perAtjt^rUm etiam Adeo ref!fiit:yf4t ex-fx^^-epn^-kg^ occAtio-
nempeccandi arricfiAt. Nejaocn m(iKquit Auguitinuu^quiy•
,modoideiU9dconcupi{citur^ji&ciindim fitydum "VfCatUf :. idtc
1
Paulus dicit ypApones pfCiAieruf» per Ug€m tjp^ nen rAtio-
^
m ori-
&* AD ROMANO^ CAP. Vll. 4V
ne orit inu , quajt lex peccatum gigneret ^JedrAtioKC crcafio-
iH(4^quaM nAtHrajtorrnptAfilfi fumic Ad peccandum cx probl•,
iiUiOKe iegiSfUt wfra decUratur v^ S.
u. HomonoHuno (9
impetu fpeccn.tD ohruitur } fid
quo^9rdo quidam in tKordmato, Prtmum imm efl pec'
catHm originu x/unt mdcpropuliuUntt£ (f praTfi
moiHJy bi corrumpunt tnie(Ietium,monfiru}ntes et malum Jub
jpccte ex corrupto inttMtdu'. him fubfequHntur imlu
nationes adip/arH rewpralfafja, donec per externa memkra
corpotid ipjum opm deducaturwAOiumibec eft^qucii PauIus
dicif^pAfiw es peccatorum operari %n mtmbris nojtrii. Per o»
peratiaHespeicatimtelligitvtrispeccati, <fml•us fefe exerii:
psr membra^ mtide^ium ^appttitum , voluntacem , Qmntm
denique jtr.jH^ bominto cum exteriwibm tnsmbrU corpo

12. ServUtis mflrA SpintUAlis con/ifiit w pnceritatejpt'


ritus (f puntatc cerdtdjqunndo nirMrum Deo (erlDire flu-
AemuStnmtamumjuxta fxter»am quandaw dtfiipUMam,
(ed fenuiidMn omnes tnteriurts AHmi vires , qtiewadmodum
L€X reqmrityubi %pmtm D^mini adjulPAt tmkectUitatem
mftrAm. Ec bic fimeritas AHimi ferjeiito ChrifliAnorum
mboc-mundo, "«w ^;

[
'
.

//, ^jnanis efl difiin^io P«ntifictoruf» inttr Aat,9««*v ti


i^heiAV,qMArum tUAm Deo tAntumMAm tri-
ifutmt : bic enimDeo ^aXiv^v dfctmur in
:; .. mvUattSpirttt44v.6.

r*^ 4} .\

Lll its
4fi Ef-lSt. A0 KOMAKOS CAP. Vll.

?AKS SECVNDA
TEXTVS.
>^7' u)i\ci tw) efMetpTieiv
•^r./^Vidergo dicemiis, lexpecca^j
chc j etifMi 21^ voi^n. / ^^ tum cft ?Abfit
, .' fed pcccatufiij
.•3

) '^,'
ilon cognovi perlegem
coficupifceritiam iiefciebam , nifi
Lcx diceret,Nonconcupirccs#
\ <f. Occafioneautem accepta,pcc*

/^ J^S-vixiuv*'
catum per iiianddtum operatum
eft in ftie omnem concupifcciitiam*

' } fi^s ^ '


Sine lege enim pcccaium mortuum
crat.
p. £go autem vivebam
aliquandojfed ciim vcniiTetmanda'
iine leg€

''
>7 /
*yu

«V
iQ^
tis '^
ttim,pcccatum
10. £go autem mortuus fum, &
revixit.

>}
inventum eft niihi m^ndatum,

^-, ^
^uod era t ad vitafn,hoc eiTe ad mot-
}i
^ tefn.
Nam pcccatum occaiione ac-
, ^?,
11.

ceptapcrmandatuminduxit mc,&
^
ftVt ^ '^^(^•^^ *
periliud occidit.
12. JtaquelcxquidemfanAa,&

'
C*-
mandatum iaii(ftuin . juftutn &
bonum.

' ^ ^, '»
^^ upu9-o¥ , Q4yovt 5?*^ H* Quod^crgobonum eftjfaAiim
mihi mors ?Abiit
eft fcd pecca* :

^ -^^
Ttttf 2^ tum, ut appareat pcccatum,
stwam» boiium operatum eft mihi
per
^^
tcm
_.^,_
n»» •'-^*-~.
.

»«lt-> 'i^'
BPIST. AD ROMANOS CAP. VII.
f— -_
^ff
[^^^-^/-

» - 24^

ANALY5IS ET EXPLICATIO.
cifTe^y}s,
1
inortem,utfiatrupra modumpcc-
cans peccatum per mandatum.

1 fieHnda parte agit K^poflolus de fine dt^ufu legU in


^RemAtii, tujus trAiiAtionts ecca/ioHem ipfi prdLbutt , ^ued
dixerAt aUijua rigidtorA de iege^ nmirum iegewfubin-
traffe, ut AhuudMret peccaiujn, legem iram operari , nos
fnb /ege^ ejfe iegem mortis^ paftones pefCAtorum per
ieg€me]fe(^c, qu£ omma
ne quU ftfiiflre AtcipiAt,quAfi Ux
ip(A peccAtum , Aut cau£a peccAti
fjfct ,JAm per prdoccu-
pAtiontm hAS cogUAtiones rtmol)et, Quid crg0 dicc-
mus ? inquii; lcx pcccatum cft ? abfitjfcd peccatiim non_,
cognovi,nifiperlcgem :nam coiicupifcentiam ncfcic-
bam, niiilex dicerct, nonconcnpirccs. Remevet cpi-
nioMem tftAm^ oflendende meliortm u/um legts , qui efl^ relpg'
UrepeccAtum NAtn nAturA mflrA muUApr0pttcAti6 n$n 4-
gntfcit fipe ttiAm expeccAtu VirtuttsfAcii :Lex Auttm efl re*
guU rt^ii^exquA obliqm ttiAmcognitio fActlis effe potefl ;
td^ decUrAt exemplo c»ncupifienti£,ijiuAV€i mA'
xtmi Utet bumAnAmrAttoncm^idio nuliA legehutnAnA pro-
hiiitAtfl^multi^nQn AgmfiunttAm ejji peccAtum , y»i ne
quidetnfiortAri, ttitiumputAfit effcAdoitfientii Et tsmen
hdt c§ncuptfc€n$iA CAterorum peccAtcrum ACiuA/ium quAfi
fons (^ (€Aturtgotfl* Vnde AUttm (it contupifcentiA , Ad"
diti occaiionc autcm acccpta , peccatum pcr manda•
tiim opcratum ejft in me omnem concupirccntiam.
Diflinguit concuptfctnttAm Api:iAt9ynon quAfieA peccAtum
nonptifedqutA expeccAt9 9riginAiioritur, Dicit AHtemipH"
KAtamper priseptum ^ccA/i«nem

I iM *
/itmfijp operAndi
Lll l .
prav0s
4-S4• EPIST. AD RCMANa& CAP. VII.
'/-•

fffeo/uj : eaentm f:fl r?Amr£ noflr^ depravitio^ ut quo dii:f!^e-


tius prohibttur iH l^gt'pecc^iun2,co magii iu conirarium-'
mtatur, Tendit tmm ad iioertAtetn (4am ^qu& iftmuic
iegtsqitAfiadftfiBs^iidttirx t&dd lotnulnm rumpere m-
(ituriqHQarUtus t9 Adft/tngitur, Dicit auttm , operaha-
tur oiniiem concupifccntiam. Nam ante lcgem bomo
fdctehAt tantum qui. malafunt^ legem etiam qus, pro'^

btlf tAfunt , ut interpretAtHr Atigufiintu Juper htmc iocum*


dltas fine icge ftcfatum nsortHum erat ^ hoc efl , tantopen
finon exerebat ^Antequama. /egeoficnderettir ^fid (um lex
prAikareiur , revin C pcccacii ,^<?ff eft , atrocitoi ejus magto
^Agif^ mKotefcehat ipluw quo^ incrententA eapkbat ,
, (S
. Dei Adl>grfiis peicatores mAnifeftiurfubinde rtddehAtur,
Rem tetATn Juo declArAt exemplo : Bgo vivebamaliquando
1
(tnqtut) iine lege V. 9, cjuafu dicerett cum Anbuc PbArtfius
efir»y nec recle m/psxf^tmiegem , ^uod tHa etiAm inierit/rei
mibipuUre Vilpe'
cordio Affioius vUio/os prebiOeretyVidebAr
rcy DeogjpUceu : nunzzutQxximortuu^ ium, boc eBy .

morito.tS cotidemnAdonu refis:i^ inveiuum eftm»hi maii•'


datum,,q.i]i>clcraf advitam,hox:eiiead morrem bec

''^
,

€^11 demnm prxcepta legts^i/i qu^btis nondttm re£ie


j^luiemtne bAbtre mibi liidebAr^mtrtem
^(^dAmnatiQnempArcre qui quidem effeciiisper Accidens le*
:

gi Adji^rtbitUf' ^ 'iummmirurH ptCLAtti (^jUAprQpris mertts


^ damnAtiOnti cAtijfafi*nt')ncc^fion€m pr/s.butt mAgts wagi/^
tpnmpendijuui mox tpje expituAftK i\,'< Nam pcccaturti
occaiione^ accepta pfr mandatii.m, ieduxit me,iSc.per
. iiiud occi d t / i / /fi an^ trufau proprie quod pAulo ante
i . c .

iegtpcr /^cciddhs atijcnpjerAt. Ptccattiin €htm i//., qtiod

\ pri.cepttov>uui itgL•- irriratumjduip^tbfm.tntin , titi.Cnjtmt*


''\^t tn rcmm^UifftyS tAmn jibl• J^,ut€^^ AiifffAmjm^git
,1-*'^K mtHr,
jLPJST. adromanos cap. vji. 4)'}

'
ter/i uKjiffu^Qi c&Mtar/iiMaii4J ,ntbf{ m/imoriu if" diternx con- >

attnnAttor.to ierrorcs perjer.ti/cat. xuudc D. Jacobus (cri• \

btt\ pec.Atu?n jCfifncrmfummatum fuerit ^generat moriet^


J,ii.iyif, Ataj ftctxitij cnlpAm omn<M trArtfiribit peic^rr;
iegemaiiitrn(^!M ptccatum ahutitur) excujat (S iowr/ien'
d4tiji4'Ofr'btii*/\V3LC[\ lex quidem fanda & mandatum ian«j j

d:um ; & juftimi & boinim v. n. Sainftam vocAt iegemJ\


' fju-) prscepta,ratione cai^ffk efficientis (^ Maiertaits^(ji^ia\\
hiibet autoremfanBurtd^ Detim tpJum^Cf in pfi omn t €* "

feBione aut impurttate caret : j u fta m


vocai ratione cAu/fk
fermalio quia efl
^
norma jufitttd .hoiumvocaf , r/tiioKCj> '

finaiU taujpt,quiahna corperaltd (


fpirttualtA ehaieml•
{fns premiitif. HecergopAOio/egem mAHgnitate vtnclii
CAvit. !am Autem tnfirit L• yuspartis,AUert occurnt objeBi-
tf/7/;Quodcrgo boniim eit,/»^////,hocmihi factumcft
taor^} Oppontthr hxc qnifiwet^(>uod fupr
tiim tfl niibt manaatum Acimortt m ejji ,
dtxerAt'. 1€
mjdi indcbatur fe»
qffimandatAl•gisfhortscauffam Rtjpondet Apoflo-
ejfe.

lns, Abiitrfedpeccafnm, ut appare.ft peccatiim/ffw^f/'

ehornntertxitic/A, per hon^\r^yceier MAr,da^alegisin'


mtefcens yijUAntA f]Uf mAlittA^6^tr2it\\V0i cftmili'i' mor-
tem ^ boKnm Atite>njeu mAndata kgio h4c tantHmpY£ftAnt,
utfiatrupramodiiiTi peccanspeccatiim per mandatum,
hoc tfl^Ht rnAnifeftetnr peccatHm l^aide mAiHmeffe, fTMti/i9
pejus, qit.hn putAhatHr Ante legem, Pt ccai tgttttr exm
ttialeM e^eoiuM mortto AcifcYibtti \

non iepi, \

Parii..
4S^ f PIST. AD ROMANOS CAP. Vll.

QUodautemdixiipafsioncs pcccattorum per lcgcm-.


eiTe^noslegc fo iUtos,&Iegem fubintrailcutabun-
daretdclidum.hicnemomihiita intcrprcceturjqiuii
lex ipfa peccatum iit,aut peccatum perfe opcretur.
Impium hoc cft & ineptum. Aliura &quidem contrariu
innobis ufumlexhabccnimirumquod nos adveram
pcccati agnitionem adduci t illud ciiim naturac noftraj
tam noCumnoneft,quaiitu nobisex dodrina legis iii-
notcrcitrillacnim externos duntaxat defej^s ex- &
ccflrusreprcheiidit}h«cctiain iiitenios ammi
aiFedus
&concupirccntia$ pravas, quas natura iion agiiofdt,
prohibet atq; damnat.Etfiverolcx ipfapeccatjam aut
pC£caticaufanone(l:legetaineii abutitur peccatutn,
i|4iaiidoin vetitum nititur, tantoq^ vchementius carf
nemad dciidcria viciofa ftimulat,quanto diligeiitiu$
& feverius ca in legeprohibentur. Quod fi enim lc|[

priedicata nunquam fuiirct,peccatHm ^uam originale


deiiderijs fuis tantoperc fe noii cxerui^ct^poftquam-•
autem lexpra^dicatatotani naciiram hoxniiiis reamc-
git.tuncno tatum pcccati atrocitas njagis cofpiciia fuit
rcddita,red&;iii heraine magis tumul^ri,&fcvcrio-
remDeianimadverfionem accelerare cepit .• id quod
meo doqerc pojOfum excmplQ. Cum adhuc in Pharifar
ifmoeftcm, ^nou ni fi externam kgis pbedicutiam
rcirem, intcrnasveroroncwpifcentias in lege prohibir
tas circn©nagiiorcerem,tunc videbarmihi.coraniDco
vivcsp,^ extern^ quam praeftabam lcgi , difciplina,
pulcre placcre poiTe.* jamveropoftquam kgem peni-r
tius in fpexi ,terrorcs mortis reiitio,& experioo legem,
inqua-»
EPIST. AD ROMANOS CAP. VII. ) 4t9
i
inquavivere volebam,accufationerua,qua;adintimos
ufqjanimi receiTus pcrtingir,morti& condemnationi
meaddicere:itapeccatum,quodcontralegcmeft,& m
]egeaccuratur,cxitij meicaulfa cft,non lcx.Peccatum c-
nim fraudulentermecircum yenit,abutciis pra:ceptis
legis&deiiderijsinlegeprohibitis,quaii prohibitanan
cilbnt, meiiicrcans, acquciictne mifcrum terroribu•
mortis& jetcrna:condemiiationis objecic. Lcx vero in
fcfc faiidifsima norma juftitiieiti Dco cft, iandlifsima
juftisiimaqj continet pra:cepta,& optima qua»qi obcdi-
entibus promittit. Proindc ciim peccato nihil habct
commuiie hoc ramcu,ratione peccati, facit lex ut id,
.•
,

quod abfqucrevclatione legisvidebaturnon ufquc a•


deo magni momciiti,jam poftquam cx lcge fuit agiii-
tum,iniigiiicer malutn appareat* & multo pejus>quum
antelcgeni piuabatur.

Quseftiones ex hac parte


Capitis•

Qualis ^^ QU^STIO I.

concupifccntia in pri-
ceptOyNon conci^ptJceSiriumeatantH^qtiA in
carneC^fenJu h mtnis [edem hahct^an vcro
ea etiamfCjiujiraiionu ai<}^ mentis efi?
Refp.Vtre^iius ad banc qudfi onem re/pondeatur , fcien$
dum cftKonten cencupifientUJeu ^S-v^av b£C quw^ or-
:

dtnt compk£lu /. ipfam cemHpijcthilitMttm, qu& efi potentia


ndturalis.i^HainfcboUfltcifenfuAlitAteYnliocant, 2. corruptioi
nemfcnfadUtAtis^ qux lege DetAVerdtur. /. primos iUes
motus tUiilAntesfen[um (S 'PoitintAtemad malumyfedaifi

1
{m m QQH
t

^/i tPiST.
cenjenfu IsoluntAtis , ^.
AD ROIviANOS CAP. Vil.

(o^cupijLentiAm CAr^
nAltmfS infoymtm nomtnant^/^^ motui ficundos pravArHnt
ciipiditAtum, quihus ae(JtKtitnry}iilu}itas t^UA7/i fcioi.fiici
4*

ptionem ,
concupt/anttai» rdtioiiaUnt (fffirmatam Vucant.
fipcnorU in hemme ^ utfunt dtfideria mcntis
o&luBAntts if oblocfuehtis Deo. ^£.ritHrJAm^mim deotnni•
f, corru-

bm vel Alitjtiih:u btj pArtibm loif^Atur Lex^Njf! ioyt(uptfces\

^
DeipfAcomupijcibiittAteextrA conirovfrfiam efl , fAm non
pruhihari ; emm potenttA nAtttrAlis Dto coniitAjine qnA
homo deterior tffet JnpArte fenjnAiitAtio,idtfi^ tn cat-
hruto,
ne nonnnUi duntAXAt pofuernnt cunifipifceitiAm in Ugs pre-
btbitAm^oc inerdinatojtcct ntillus Aciedent
conjenfm Sed tAli^ concuptfcentia etiAm efl in brutt6,qH£ Uo
\

genonttnentHr^ JnfenfiiAhtAte totA concupifcentiAm cpuA'


.runtpUri^^ Pontific^ ^boc efi ,in pugnA rAiianto d' Appetittis\i
fic concupifctfitiAm tege problbitAm inteutg.it Pef^erim f^O'

fler in dfp.S^ in cAp j,RoM,nuni,4S» concupifcenttAm cAmA •,


lem&fenfittvAminonquidemfimpitcitir ti pncise ^^qo, uf
a ratiottcapprobatam <k placitam voluntaci iive iii :

concupircentiacarnalisadfuiadicnfuni .^ obfcquium
pertrahit vokinrarem h.omhvs :& pjmlo hoc cft
profcdo.quod lexverat, voluntatem nenipcfiominis,
'
nouvelleneqtie cuper€^qi>6>dvult Goncupirveiuia car.
nis. StApl tontu concupilcenttAm tot AmftnjuAi e m '
CAt yhoe tfl ^totAmillam inferioruwi virmm rthiUionnn t^
deprAVAtimienj. Sedh£c fententtA ex Tbeoiogia ^pofioUca
facit EthicAm ArifteeeacAm ,qniA conctipifmnttdm ttitrA
CArnem non extoliit ,cum tAmt^ [cripturA ttiAm in men-
te homini^ defid ri^ '^ AgnofAt^ BtUArminus dcmu^uc
CQncupifcentiAm in
(6£%€,6
/i^, /i.i^if <iw//f, ^r/2/. f4^. x^^finbit^f
ettAm in nieJite Jedem bnlere,
Sid
,

EPIST, AD ROMANOS CAP. Vlt 4i}

Sed fifque koc {Hfficit : ita enim minjor nurrtipth xtrfoyt


^iiat/t thcntt triuutretar^ Siri^tuvA ^glttir cohfkpijitniJ^ui'
tnltgeprtthtb tam nontAntum toUoiAi tn cAryse nnt hJlt'
htc^]ea ^rAcipue in mente,ftanquani (uferiote pArte bomh
oncfpj-
ni'Sia(jUAtrah:tHrpeccAtHmcorpiis,U^fiic'ilc probAripcttp,^

^
reei.tta iedctn

i,D^PauiUifam Ktncup'fientiAm in lege picbibtri (^.^ fiiam habeC


potisfimufn
-

non fiota yiedtaKtdm ex Ug;; agncfcttur v. J^jed in fu})Criorc


conttfpifcentiA feu dcfider'i4C4rnis (S crA^Jtcuptdit^.tes nom patte homi-
nis ) thoceft>ia
pnt
1

niiUiS etiant ex lumine natur^ qtiod Vithfat j


mente.
quodt€fiAnturpr£cepia Phtkfipborum di: CQntinenttA \ ergo I

»tf« tnprimis ilU ^fedfibttltores AnimimoUis contra Dtum I

in iege prohtbuifujit, 2. Idem Apoflalus CArriAUs concupifen- \

iiasvocatK9»tAniida€ApeccAtAj qu& ex jtvfualitAte cBrru- \

ptAprofictjcuntur^utjunt Adi^UeriA,furtA^ebrieea^£f€^ virum


etiAm CAyquA ttt mtntefiAmjedem bAb"nt.,ut lites , £n<uUtiO'
HeSyira^iaoielAtttAt bjirefis Gal.Si to, j. itA Cbrtfltu MAttb.
ij, cogUAtioms scctifat, tiroidtAm , biujpbcmiAm ,
\ji» mjxlas
jnperbumy qU£ nonfunt CArnis^dmctsi'^ opLrA,^. (^ DSaw
liis cirm trthmt ^^^(^!/\^(..8',7,€^2 ^ig*d$-
ce»spra.flant ftmAm hemin^i pjirtem^ inteHcclum VideUcet ,

rvptui
THpti vocamur,
em ej/e , boctfl, corruptum
fp>telIioiiiscaro '\)0CAiur^(^

/, Timorb.u,;^,
fyi.qtitAVittAejriijUetin ultimo AnintA recffn
juKt tAmcn toiiUi bomtKt<i, cofjfianiia
Atij^

bomines quiminie
aidi dicuntnr

cdim
-
deprAl^Atum j qui (.er-

ctr-
/ Cor,
lAtentiA,
(f AniwA.&'/e-
cufiduf/t €Am pA'tc*n ,q>4A '.arctfi,ptrpctraMur, /. KiHa
omrftAyjfUs. Dtvt4s P4HiU5lP0i.At operA carnio in Ui^ldo

^
t

prifn ip 'itutngrrutut,qui armr/i Hun b^-btt. trg0 rjoH hat.e, t


m t»f( r,9rep ^nc be^^tnio^iii p* oprie iaro t>ocatur^
kd m min t bot^tntd D obikH^virt*^ Qjjai^iS rAtio-

»ibiii Mott coAclndimiis , ionripi/cennAm' ^* /fg< />'0i 1

//tf^ 2 bUiiiA<n \
4^1

riore ^
EPIST.

NumqyAd primi
AD ROMANOS

reperiri

JirA renottarijHbemur cpb. 4,2^.


QjayESTIO
:

mottis
CAP.VIL
bibttAm non tantum in inferiore parte bomtnU, quAm /enfii'
alitateni ^ocAnt

^
potijitmuin tn meHte,parte bomintoJHpe'
unde (fjfirttu mentts no'

If.

concupifcenti
adres iUicitas^qutbm tncitatur homoad co-
ContraPere*
rium«
cupifiendHm aiiquid centra lcgem Det 3*
regulam rationis ^vere ac proprie peccaia
funt , etfieunon adfit rationis (^ 'volHrjtam
conf^njm^fjocenimcjimdocent^ hAretici vo-
cantura Porjtifcijs?
An prlmi mo*
tuspravxcoa- jRejf, ComiliumTrUeniinum ^fi.<i^eie peecat» orig, de*
cupjfcehtiar, iirntt ^ concupifcentiam , manet tn baptifntis j non ejfe
ad quos noa
aocedit alTen•
rustfint pro.
pri^ ilc
peccatum•
(ii(£luiTt
pecc4tumproprihdi£lujtAm^fortiter
filHfH fion oiejfeifedprodeffe ettam plt^rtmiim
iberHatlsfulmme )fed bruCo ^fent eos ,
reiadiAntibus nott

qui
\ ideo^
contrArmm
»do-
tent» Se»ie»UAm comilij defeftdere conatur Pereriiis dtjp^
Pererij argu. S^nbi dicitytAHtum probiberi concupffceniiAtn ex de/tberAta
menta pro
(iegante parte^ fAtione ^S vuluntAttieieoHon&pfovcme»tem,nAmfin€ deii»
didumptccatum eJfenoH
berAtotonfenfu Tjoiuntatio^^toprie
^HAtH fuAm [ententiAm prehAre nttitur quAtuQt
foffe• "
gumerUis^qui, exAmmAnda (unt > anteqt*am ad defenponem
nofirA iPeniAmtiJi Pnmum dicti X

QHodcltb4miHi hAthrAleyHon potefl bAbere fAtionem


peccAih
tloncupifeenHa efi bommi nMutaiis > ix C9 prolfeniepis^
quod
EPIST, AD ROMANOS CAP. VII. 4^/

quhdhomu ex dHdbtuparttbus multkm difftrentihus efi


con(}UHtiU ,ratione (^ Jen^ ,appetitu rationalt atg^
fin/itfSfo : nec mmks ejfe naturale bomini concupifcere
jecundHmjenjum deU^aHiia , qukmftt efurire , fitire^
tgroidre,
Ergo concupifcentiA non potefl kabere rAtionem

, peccatK
/. (.Minerfaifa efi, Nort enim
tuptfcentiAtantumcarnioJeufenfuuminfirtorum^ qut relu-
loqmmur de coh'

Bnntur ratitnijfedde CuncupifcenttA ippus meniio oblioiantio


Deo , qusm HAturAlim appellAre nefas eft, 2, fimaxime de
infertore tSa comupifentia ageretur , tUa tawen propofitio
TJtra efl ianium de concuptfcentia ordin4ta,(^q«idem rerum

HAturalium Ac/icitAru^ quatisefl Appetitus cibt^p9tm yfexm


Ad (exum (fCt ubi res ccndiu Deo tendunt Adfinem Deo
ftbi deflinAtum non AUtem de concupiJcentiA tnordmAtA
5

{f rcrum HlnitArum ACnaturAm deflruentium ,quAUs Juvt


res (£ > iiem niors (f morbm (f(. TaUs enim Apperere nan

efl iUt (^ Ap-


ex naiiir£ condttiene^fedex pecCAti<9rruptione
rerum ettAm iicitArum. De pofieriore
pititws itiordinAtnj
comupiftentiA loqmmur ^qu^malA (^ innrdmatAsflsnonde
prt6re^qu£nAturAlisefi^ HincefiiUud Auguft.lib, de bono
conjugA'icap,i6.Quodcibm efi Ad fAlutem hominis ^boc eil
C9ncubitus Adf^iutem bumamgtneris, (f uirum^ non eilfi',
ne dtit^AtiomcArriAii^quAtAmtnyHodtficAtA (f refrenAn,
te temptri.ntii in ufum nAturAlem redAOiA, libtdo ejfe nonpo.

tefi^ Ex quo ioio c oUigimus tcibum (f toncubuum hAbere «_


fUm nAturAlem \ Si Autem nt^dm excedAtur yfieri concupi •

fcenttAmt>ttiofAmAcCAr»Afem,Ofnnis tnifn ftAturA Tiiio/A,


quantum nAturAefit bonA€fi\quAntumv'itiofA malA efi^
efi >
Ait AuguflinJn Embirid^cAp.M. igitur inArgnmento
Mmm s ign$>
4^^ EPIST. AD ROMANOS CAP- VII.

j, Dc vitiofa iCA^ iomup:fientia /tqujiftMefifieA ejftt ka-


iurAiiSiCjiUAmplarimA fiqHerentur abftrd^ mmirum Dettm
€Am l quicqmd enim fiAturAttefl^i Deo tih: at-
condiiijfc
qni D. Jehannes teflatur eam non efe ex Patre>,fec(€xmun-

d^ u i^h, 2» i6. Scquereiuritem^ Deuttt iAm \on odtjpi Deiis


tntm nihtlodttyCfuedcrcalfit: Deum peccati Antorem eff<Lsy
cum BauIo n^flro txprefie peccAtnw AppeUetur rtm honflm :

, ^uod cru€>fir,cttj>
€ffeyidciU9dc9ntrA Spiritumcamutfifctt
mbewur^qtiodmiege Decaiogtiiismmatim (S pecultArt pn^
ceptedAmnAtur ^qiiicqmd fiHim homifii nAtttrAh efl yid tn(6
b9num efi^Qus. ommA cum mAmfefie Ahft^rda fmt mpiA , ^
eertumeflyminoremprdpepimemmAmfefia AblwdttAit^ &
ifftpietAte UUrArff,
Sectmdum ArgHmentum Pererif hoc efl :

'
Qmne peccAtnm proprie
inpotefiate hominU^juxta
uf^AdtoneccJfeefteJfe
ejfe pecCAtumproprie

fuefitjlth^ Ijera re/g. cap, 14.


^^
fic dt^lum
iliiid
cfi '^otuntariufH
AugHflini :

r>HUomodo peji
diolfim,fiVolaniArium nofi
(f
FeccAfiii» 1

Primt motm conctip'i(c^ntt£,,t^t(ciuam accfdAi cmfenfusy


non funt l»oluntarij \ dtctt smm Paulmfnon ^md iDolo ha •

num,b9tago (fe.
E^gdprtmt motus concuptfientiAmn fttnt peccAtum ^ro^
prfe fic df^km^
Refj/j. M^onnjcholio Phlolophorum focum fuur» bAh' re
po^efl^ubi r!)gjtAti.9^ti pxnam nemolutt^ex dep^At^Atft rafio -

xHi^ judfrtn, J'heo'&g'faver9efiA*H cogfaiioHfS iordis vitid^


Nimemoe
ptccit .iu.ilt Jat AccufA^ ^ft mtKiine lioiun* Atts jidfei.fhi n-i''nquAm Acctt-
vuiuniarium/
d^t<^Huc peyt/ntt «,'«^^''C«ct ^g^* Utuf, 6,'^ L» /y^ OiHgcs i>
I

DQminHm DeHristUHmt^toto cordtiSCbtu perfHiCt $•^^


EPIST. AD ROxMANOS CAIP. Vli. 4ij

\ pretatio iegis ChrifioJaBa C\'Attb.s. ubi ^ irA (S' odium

\
pertimt CHRISI l pr&ccptum Mfittb.is. Vht cngitatioif
! rdes prAV£ <* corde proutnfitcs accuJAtnr. 2. Si mbiihAbtt \

: rAtioncm ptccati proprte ftc dicli , rnfiVoJunian.^m fit ^. j

j
quctLtur ^tnfantes nuMHm babe^e pecLatum p-Oprie fic di'\
oium, q:iA ntiiius tUts voluntatis conferfus e(fe potefi ;

dioium quiA ntiUui in iili<s voluntatts confenfus tfft potefl


, :

cum PcljgtAnti i^^iUtr aicendum efl^tnfantes abjcjj pecca-


to propril• ftc ditto tinafa, ^. j-iugafttniis b.e All(gtlo'
^ urnondeorigtnAlt peicatOjfcd e pr^pno ciijuf^ enormt
dtliiio, itAcrnmfirnetipfum expluAt lib^^.contra lultan»

^
cap.$,frnflraputa^yidcoirupAr^uiU nuUnmeffe dclioium-j^
quiAfinevoUntAte , qfiJLtrtets nuUa efl^tffenon Hic (6.
enimreCie dicuntHr de profno cnjui^ peccAto ^ non de ori-
gifiAk^ piccAii co»t,'g Q\(^aodtAmtniS
his ma/a vaiiintAtefnmtt exordiitYn^
dprimA homt'
ACciptA'
»
tur ejus fiHtentia , cxprvfie €aw retrAilAVit iib* Retraii.
cap^ i^.ubidocct ^pugtiAre
qt!od n> , hoc fa-to. 4.
cum ea diatum PAuii
demcjut Ad L^iinorem
., .
I .

r<jpondeo\
qtibd tf ptimt n.otus C6'ntuprja.}}tt£ Altcfuomodo fint Voiurt'
tafij^ I. qutdtm^quiA vthititatcvittQfA fuAta /umunt on-
gtKef/i. 2.CftnAvoinntAtint fnbieHQiHfnnt.^.ifutAfitwtcum
dtU^iAti(in€-^mh'ilAut€maekIiAt_,qHGdf}6nfAt cnm aU-
quo quAnttihil^is kvifuno (onfcnfn i s^NAm cb cauJfArn yf/??-
jiolui j2ofler Aiibi coniiip:ft(nti.is iArnis voiimtAtcs (ogitaiio'

num nej/jinavii Epb.2,^^

lertium ArgHmeiotutn ^uhjnid hAhet rAtionsm peccAti


:

proprie atoii , ommno tcU.tnr grAti,im lAptiffi^m


^ HPIST. AD ROMANOS CAP. ViL

MoiUf conctipifcentJd repugnantes rAtioniVon toHHntur


tn baptiJrHQy manent emm tiiAm fefi hapti/rAum in
renatis*
Erg9 non babent rAtionempeccatiproprie diBi,
}
Re(p, /. ad majorem :pe(catumproprig di^um in haptifhip
I piifmd r«raic•
toUitur^ciuoadformale^nonautemquoad ^id efi ,

t catur«. remittitur tn haptifm9y (S impuSAtur bAptifAto^ut Pfal-


mus^2. decUrAt* NQnAUttm probAr$pottfiy^k9d iUi^quibtu
remijjAfknipeccAeA , omnem vUiofitAtemexuerunt l nAmpr9
b9c^utporr9 remittantur tpfis peccAiA,9rAbuut omnesfanilij
Ait PfAltes : qui AuttntremifitommpetcAtorumpetunt^it bA•
bent peccAtumpropriefic dlcium ^A(iAs\p9lide peteretur re•
mitti idiquodDeHm non offendit' PrsttereA vitiofitas /^^
rentittuur in bAptifmo^nAturAm fuam non Amittmfedntansi
ntbitominus tUkttA reiAppetithyVoluntAtijtiftitij^ Dei ini^
micAifinfe dAmnAbiiis^24 Adminorem ; mottu concupi/ctn^
fu repugKAntes rAtionijmAneni poft bAptifmum quo AdmAte-
nemo enm/Anoiorum efl.qui dicerepojsit, mundum efl

^
TtAie :
cor meum Pr9lf. 29, nem9eflyqm concupifientU motns non aU-

,
qUAnds infefen/trit ; fedre»Aeis,qm SpiritH reluSiAntur cay"
tmputantury^S in Dce Hen videntur ,
quifi 9bjer\>Ar€t 'miquttAtes ^ qutsfuflttie^^et \ LaborAtitA^
argiimeniumfaUaci^ Tmp^ tt^k^ -.
^UArtum itA babet : ^uodbemint eft imvitAbile^non pS"
tefleJppeccAium : »oh enim Detajubet bominem facc^
re Aliquidvel vitAre^quod fit eitMpo^ibtJe,
Motm primos concupifcentu t&icitA cVttAre nem• boml•
nu/n poteft^
E,Motns tll(nonpe(funteJppeccA(Hm,
P^fjp, I» Adf/tajoremper mficiAiionem. NAm(f id,quod
Vttan Hon p9iefi , IfitArt AHtemdebeat,pcccAtumefl,quiA
dyofAta,
. :

r
EPIST. ADROMANOS CAP. VII. 46s
^

dvof^iet efi ; ubi trgo definitiojbi (^ definitum : nt^ enim de-

pendet rAttopeccati apeientU vel impotentzA hominU , fidd


legc^quA aoitfjnum fioflrarur/i norma esl ^cujus ^uotte/cungj

fii 5€,4 qn9 (^quomodefiehqueae^peccatum eflpr^*


prie fic dioi4tm» £t r^uid^udfi dtcent depeccato originis^in utt9
rriiniprcce.
perft {}&
naJtimur^^S qttQdvitArt nonpottfi l(f tamtH boc quo^pec^d-
tumcGnfitetur Day>id^(^ aheo tfiAndaripeiiiJ^/al ^iyg.2.Dep
principtQ prmo bomini nonpr^etpit : dcdtt enim
ii Vires prAftandi ea^^uAprdceptA trant^tta utprimus bomo
poffetnonpeccare :fAml>ere pojl Upfum nobis pncepta Dei
fuHtimpoJ?tii/iA^peftquamy>iresj[ias ,
quooin Adamo Mccepi•
muSjifieodem Amifimtis xidctrco JAm nonp9Jfumns noJipeC'
care : tn altero demum/ecuis beatt non peterHnt peccAre \ ibi
enim UberAtiprorfiueruHtApeccato^ Interm tAnten non Dciy
fednoflrA culpA tex ditfma nobU faBla eft impsfsibiik , pofl-
quAm/ACultas firi;>Andi iegef» iti Ad&mo Af»ij[A fft.Deus itkt^
eiiam impofiibiita exigens Abboinine yi-njuftiu non efl ,qui4
exigit nobi4,quodfuum eft^nQnfHAfednoflrA culpA depcrdi'
tum*
tiAcfunt ArgufnentA Tererij ^qmlus dt^.^.tria roflrAtium
noftrarium
(quos bAretkos vocAt rnore ludAorum A£l,24^\j^^oppenit^ pro affirman-
qmbtis probatur , concupifcenttAm lUkttAmft^erA ptccAfum tc partcj

ejfe : qutbmfinguliiftiaa exLeptienes Aadit^quAUt mJpiciantMr


(f exAminentury^perAfretium eil,
Prinfum argumenfum noftrnm itA bAbet
Quod itgc diVmAptobtb€turyptccAtuin efi,
Concupijcentiayeiiam fi voluntAtio confenfiis non Acci^
dAtJege divinAylSion cincupifcesy prcbibethrt
Ergo peccAtitm eft,
iAdboc atgumentum nibilbAbet Aliud Pereriiii ,qUAnt quod
negAtypnmQS cencuptJctntiA metm^qui prscAlffrf
nn ^
nemin^
4 PIST. AD ROMANOS CAP* VII.

psjf:int-iin le^e proitiferij Deutn tHf*» non prdictptre impofitbu'


Ua^qUA mamjtfla petitto prmctpif efi, Refponfionem 'btdt tn

ijs,qus.adArgt4f?ientum quartum ad^ierfarij paulb ame dixl••


mtisxadde locum AuQ^uJt'nttrA£i\/\i. tn Joban. ^Juemlihet,
'

'valde juftum dtjcutioi tnbac vita^c^Harirvis jamjtt digntu

jufii yfoca&iihj non efl tAMenftnepercdto, - Ergo^x mentts


jiuguftim titamjiiflui ,qm non cokjtntit coMcupiJientii^ fine
-ptccAtoinbacvita nonefl,
.

iiC\
. Secundum argumfntum noflratium
x>^ Pereriuss^ . . ^
^^^
-,».\: /j
bahct

\*^-Quicejt4idiwpidit obfervationem perfeBam tfitm pr^ie-


pti.sDtUgts Dominum Detim tuumex toto corde ifi•.

. iUudpeccatum eftproprie di£lum»


ConcHpi/centJApralDa^ tmpedit obJervAtionem
tfiifisprM£ptL•
^

-» \

^
.

^. .. .,
'
Ergo, .
'• ,
.. ,
^ f...

^:\.xR(f^naet xdbut argumentum Pirerfui t^prifxum oflende-


«1 rt^t^ti^prjLceptum de diiigendo Deo^ex ioto corde ,etiAmin

« hAC tntA
j quiA /, alias Dem pracepi^et impofii^
kiitA'. /, dtxijfet Chrifliis yfin?4maf/dAia^ rvii
»ETflor
- .': ' , n-dfx !
/idvitAfningredi, itemhocfac (f qnia dedti gra^, '^^
.jj i£c ^i^^ Vtiam firt>An£h pTAceptitm iMudjftcut firiptum efiYcirrcitmci^
ti: det Dominm cor tuum, (! cor fiminU tHtjUt diitgas Domi•
€c^ num Detim tmtm in toto corde tuo (fmjota AnintA tuA , ,

^i\utpoist)l>re, 'OemdeexTbomamodum ojicndti^quefijo-


-•

H do lex illa A^obisin bAC vita impkAtur,nimtrtim non quidem


*tj a^Maktfry^t coKbominiS AOiii ^mperin DcHmferAtupj hAHC
<< emm ejffe pirfffoiionempatrUifed. babUualiter ^ ut mbil con•^
«

Ife^iiowm
\fitmma
,-
^
tVA dileoiionem Dei cor hommis rectptat^ (f banc t^oeAt per
contrAriePUr peccAtu vemAle^ H*t ^il
tereriani. ycuju^ prjarpArs nQn probAt^ qmd
I
-vu^^^ '
.
mtendtt.
'

EPISXr. AD ROMANOS. CAP. V3I. 4^9

mtendti, Namprimaratio coccyfmus cfi dt pnctpto im*


pe/sibih } r(/u(atm: Sccunda ratio extra Uraw 'uag/l•'

tur^ QH KIS
mittit, non cfHed
flitiA^Honemm dAtaeftUxy(fUA
€>^ V.S emm iervantihui mandata viiam pr»*
quodex lege fit Vtta ^S ju*
GaL^.^ pojTet vtyimcare
Jidue Arri,gAntibits Ugis pertfvf^cfttifAaends \>oiekAnt Viram
^iernam b^radiiAre. , oflendcret defeoiui (»bs ,
quanti4m-x
ipfis ae psffeohone obeaunttA adhuc deft.
iegniis ideo
tx Itge cjuiifitm ex eadem ref^ondere njolebat^ Jntcrita'
^

rMione (
AmhguitAs mphrAfi ex toto corde,& ex to ^

ta amfna non netAt abfduiam purHAtem cordts qui^

^^ ^^
, ifUA :

'

e^t^pottfi dicere, mundnm cer meum }*2. fed finc?-


ritM cuUus dtviminteiitgttur ^t^ualis

^
\

'

r£p€ruur in ^s^quibus cor benefiiio regemrationii Iptrituatt-

.tfrarcnmci/um efl.
' Sic de iof.a rcge fcribitur^qubd ad
\
Dominum reverfus fufrit in omfn cordefuo in tota ,

\fu4jiftH unLt>trpi idrtiUt-fna, 2. Ro^» -2/. de quotamen ibi-

dimiegttur^quoi coyitra, Dohtntatem Dowtni Regi JEgj^

bedum moverie non neceffkrium, tn quo if* oicubuit : te-

-
pti
tumita^jCory^i (ota anima , (f nn iDer/a.viriii^ de (tnuru
ta^e cultiisin.terprit4,ndum-^fi y
quo EO fer^urvit
mu'.Aie,ftd '3)ere (^^x^mmt fententift^quedPAuliis nojter

fupra ver. 6. bujus capttis , fervitufem Voravk in no\>i[ate


. Spintus, AkerapArs modfim ofiendtt quo implen valea'/ ,

mtu Ugem: inquo m4mfcflc principium pentHi\ ProbanP


dnm emm €rnt y cor bofninis contra dileciiontm ne <^Ht''\,
d^m Mid/ifMAUtsr altcfHid rfctpere^.^ \\\^\\€ontrAriu9n jan^
,
olhndiint- Upfiii jAfiSiayutn i^ lumkntA ipforunt prote^

I
fiAtiones ^ quoi non pofiii dari 7fjund(is de immnndo fi^
rtiim coiiceptii4\qupd omnes fmt peccatores ^hoc esl •,
Ugis
i iTAnsgreJfores ypeccAtum enim l€g!<strAntgrefs'io\cjuod^\

1
Nnn 2 menda•
4<5 PIST. AD ROMANOSCAP* Vll.

mendaces vocani eosyqui negantjfe babere peccatum /. lob. /,


LMAnet itA^tmoiacuJJuM^comupiJc€Mtfampravam ehflare^
qu$ minits legi de colenda D €X toto ccrde fatiofieri

Tertium deni^ noflratium argumejttum pereria ad'


duSinm inde petitur quod cuncHpifcentia prava in Jcri"
,

utttrA fipi/sime peccatum apptUatHr id quod cap, 6.


bujui EpjfloU fit fixies ^capiee fiptimv feptiesg capitc 9^1 •
vo ter.
ComfHunis sdverfariorum excepthcontrd hn arguYneH-
i€
tumefi ,quodvocetur improprie peccatum,qmaex peccato efi^
u
(f ad peccatuminclinAtiUt babit eonci/ium Tridentinum^Pe^
u
rerius n9fierprim& dotet^inprtptura non effe m/oie ns appeU
lare peccatum,quud rel^era feccatum non efi , quemAdmodnm
u Cbrifltis dicitur/d^ui prg fiobU peccatuni,(^ apud Ofeam-»
n S*C€rdot€S dtcuntur comedtffcpeecAtA populi (fc,2. oflendit
<t
concupifcefttiamfigurAte dici peccAtum,quin^ modii /, qutA
u eflvitium corruptAnAtur^ contrAriufn integritAtijquod tA"
u men infipeccAtuntnon efliUt/Hrdita^yCAcitas,mutuas\ (Sc»2•
ii
quTAefipeceatieffeBHS.^ quiAeftposnApeccAti 4,
tt
tAt AdpeccAtUfft^j.quiAefi infirumintum^quo per A^lum ge•
u iterAtionis pucAtum originAk pr6pAgAtur^(S trAnsfuHditur

inpefteros Ad£.
H&C itle di^>.io. mtm. 6\.fedfn reffjofiponeprima procedituf
noH dtfiributo Ad dtftfibutum, Non enimfcquUHr^ Alicubi
peecAtufn^ituvv^uuiiufiirpatur^-velpro efeoiu ipelptOAdJHn'

,
Ho peccatti ergQ ettAm bic ^quAndo toncuptfeentia JxKAtuf
pstCAtuniAn exemplU enim Ab EfauitA AdduBk uhjeilA ita

.
compArAtAfunt,utpeccAiuproprie fic dt^nm tbt intelligi noH
Sctmits entm Cbrtfium effk Cf pectAtApro-
pne/tc diciacomedi non pajfcHiC 'PeroAliter campArAtum eflt
quia
, •

EFIST. AD ROMANOS CAP.VII. 46P

qi4ia concupifcentia contra rtSiam ratwnemeftyne


Pontifisijs di/JitenfihuSt^uodconflAt ex BellArMb.^,
grAt,cap,iS,qHodautemc§MtrAre6iAmratfoftem cfl ,mfi (f
naturafua viti$(itm efi, Nsm re5ia ratie nibilfACtt c9HtrA U^
*
qmdem i

gem DtiffaUem quoad €Kternum ABum^


(^^odcontrA reSiAfn rationem ,
emm reSia rAtioparticuU imagtnis
^eceatum
divinA , qus
. Eit
cum lege
hii conftnttt. ConcupifcentU eontra reSiam rationem efi,
Ergo tn fepeccatumefi.)
jidc£terAm€mkrA rejponfionis dtee^PAulum itAdefcri'
berepec€Atum,ut nuUa pror(us tbi lecum bAbere figurA :

Attenim de cocuptfientiA iila,quod nonftt bonu^qubdpropter


iUud nonperfictAtur in nohis bonum, tjuod rebeiiet legi nten'
tisy^ cogAtfAcere quododit (fc. quAJAne 0mmApeccAtipro'
priefic atofiproprietAtts (f effeoiAfunt, ^odAUtem Ipoca^
tur peccAti effedtis (^ pocnAjqusddicituriKcitare AdpeccA-
tum^eiuoditiAmper concupifcentiAm deriveiHr peccAtum irt
pefieroSib£ceMmalibfnurc9HcediMfu: non tamen obfunt
quo minus concupifcenttAprgprie fitpecCACnm, qualis
materjtAiis indetei eflfilU xficut ergopsccAtum origints pra-
prie p€ceatumefljita(f inde orlundt motus pralDA concupi*
fcentU : qHodetiampcena pt peccAti,non negamtUyne^ eo re-
JptBuquatenus poenAefl ,peccAtum akim:cs,dufnAutem aIH
os Ad peccAndum incitAty(f peccatum prspagAt , eo pea j
CAtum proprie (ic di6ium,,(S res infe maU efl , Oeo^\dijpll•
cens ybonAenim CAuffk t^mvitlofi effeciu^ effe nonpejfnnt, \ roneupiTten- j

Nibll igitur Abfurdi efi^ dicere , concuptfienttAm prA\>4m (f tiapnva eft &
pcenA iJJepeccAtti^KS cAujjAmpeccAtt^ tpjum peecAiu.Hoc e• & cauQa pec-:^
mmdocuU AugufiihM^ ltb,s* conir, luliAH.cAp. i^ Concupi' \
cat j,& pecca.
^
fcentu cArnts , Adverjm qua concupijcit SptritU4,KS peccAtu •

eftiqutAmefi iliiinobedteniiA contfA dominAium mcjttis•: &


f pa»A
4-7« ^. AD ROMANOS GAP. VII.

pana ptuatteft y^uia reei<iit4 tfi meritis inobedientis (^


'

cAuff^ peccatheft^deftBiQne confcntieatisttel contagione


:

^
Jcentts.^Hod AUttm dicit Pertrim^Concuptfcentiayn effi- vili'
umcorrupUnAtura^quAle eft fjrdit^f^ cuttas wutuas (^c, ,

"J^lfum dich, Non €nim duntaxat dtfeoitis (jiuidam efi bo^


,
n0^d(f'indi»aiio(f fnggefiio Adma/um ,rAdicUu4 naturJt

[
corrupt£ mfixa^ita ttt ns qmdem tnfAntes^ ad AOlur^ com
tupijcendi uxorem aut pecuniAm Alterius mloabiles funt ,4^
ipfo bAbitH concupifcsnctJi immtmes effe non pofitnt•^ forte
per infignem Abfurditatemdicere ve/t<iy 1?^ i f^^^ew de cott'

tupijcsnauyinfAntibiis none^e Utam\ yiel fomttem comupi-


fcenti&^qui ettAm m
infantibtis efl non confeniire J>altntibm^
nuUa lege dAmnAtum ejfe^ ^edfuffictAnt iftApro tempore : ex
quibnsfAcile coUigitur^co^Atis Htrin^ferjtent^s^etiamprimos
mvtm concuptfcsntis. 'uere acpropr'ttpfCi:atHmejj€y\tctt-,nullits
AQcedAt confenfiu litolunt^tk,

QjayESTIO IH.

ISIuynquidiinum dnntaxat prjiceptum in


Contra Pa.
1
isum*
decalogo efl^ de non concupifcendo^fiquiderru
hic Paulo tantum ut unum ^itatur ? v, 7,

"">ii
Rejp.
p.^zj.fed ab^^fundamento.Nam /^ €6^
UAqutdem ArgumeTitattir Parxm pArt.2. hujm
bic

diftingtitt , Jed concupifienttAm peccatUTfi e^e ^flendit : ideo


cAp,

generaUy>6ce concupifcentidLutttur non addens obje^uni^


y

cujus ftt corttupijceyitia, Deindeidem PAuiusfotAm fecun-


ddvi tabuiam in unum 'verbuin dtuWtonis preximi contra-
xit
<'
Koman. is,l9,S. non tAtnen vegAtitr ^fte dtUSlionK tfltas

rAtio
.
riiitio

tam€njfeties

ff^v

quod
$. AD ROMANOS
exptHf^ur ,

conctipifcehtijiciifliyiflas^
^
pto f JHxta orctiifcm cxodt , prQbibetur ipfe fomts nonduni^
in ABumproruTnpensi quem D. 'Jacobm S^S-vf^iav
nommat lidto tnfontihtis Hebr&is
CAP.
plure^ejui (pecies dijtmflaiL^ohfiittii
liadno p^jtreoiapr^ceptjyiuee non rattone abjeBo
rum^fii rerum ^ppctendarHm tjfent
VII.

NAm m nono prsce-

->5'
taie "Virbum ponitur

fignificAt ./emeripfumfacere comuptfcere^Tiyt^T^ty^^,


Probibetur itaque T\y^vyjtalts appetentta^ ^ua efi ipfa radix
^
^/i

m^4 ?g

concupifcenti£,qu£gtgnii conjufiomm appetttuum, Jn de•'

cimo prsbtbctur a6it44 concuptjcendi^quAmJacobus cfen^o-


^ictx TtKTSmv appettat cap^ , /jf. Ideo tn taie verbum
pQnttur^quodfigmficat appetitum cum dek^iatione lu rc
bm jttcHndtsJS utilibmjCiim confenfu (f opere m rem fcv'

.
«E/i-w/f ^"IpT . N^. ProhibetHr
ita^

deitmumprsLMptuni^qua^itum
cHnium cancupifcenttA
hoc efl , tAlu appet
tentia^qu&prtmorum tllorum motuum inordwAterum esl
Tantumigiturmanet dijcrimeninter nonum {^

yquorum
efl inrer
iUe
_,

aStumprmumf^ (e-
innono^hittn decimo
,

probibitiu efi-^qHA duocHnifonfHndiniillo modo pnfsitit ^idio


necpr&iepta junt confUndendA,

CVViiiSTlO IV.

Taulmde in
^harrfaifmo cOnfliiHto
lo^ieni<iprthitJe tumfmfjefine lege: qHO-
modo trgo fcrthere potefi de eodem Jiaiu
fuOy
,

47^ EPTST. AD KOMANOS CAP. VII.

\fuo -ife converfatum fuijfe ^fine 46€ -,


fe-
cundumjuflitiayn^qusi in lege efl ?
'/?/'/, ^,.
Quomodo -^. Sine kge erat Apofiolm triplui Komine. l.quU iHif-
^D.Pauius fine riores cordis affe&tis m legeprQbtberi ignorabdty tdee externa
qmdtm legti difciplinam pnflAbat^lurAAutem inlcge rtqtti*
ri »on credehat ,fed bam quaiemcnn^ohedUntiam exifttma
bat Ugi fatiafacere i (S bac rAtione fcribtt,fi fme quereU con-
verfAtumfuiffe.fecundumjufiitiamleguSynmirum ^^ftcut iffe
tHPt opinabatur, 2. Sine Uge erat rquia quicqmdprdflAbAt
ftonpruficifctbdtur txfiliaiiquadAiH ebedientia^fedxxpTl[>Ut
objequioy nm Atnore virtutts, fed oiio pxnfifUt Augufl •
piicat hb.i.adBonifaccap, p^ Stfiije lege erAt^quia in qtia-
hcunqj iUa diJcipMnA
confecutionefH\tatis ifero lex
fiiare
iegis

GaUt.^, ideo nijcitur


meritum coUocabai (f jujittiA

€ non erat^qu&pojfet
omnto PbAri/£or.um
-
juftitia,iJMMttb.^,

AphonimiTheologici exhac
partecapitis.
/. jlgniiiopeccAti^qua ex fegeeflylegcm Abemm hjufliitA
enim agnitio peccatorum primiu grAdus Ad
€€»
ahfohit.

r/?,
eorundem, ^agnumigttur beneficium legis
qmdnos Adn9flri Agnittomm Adducit xquA mparte Ab
j
EliangeUo exa6ik dtflwgmtur :. ElPAngelio tnimnonefi
2.
quodnAturA [
AgHiiio morbt^dtftedki,
PArs£.AcitAtt6nAtHrAlis non p4>flrtmA eji in bomtfje
non Agnofcit ^quAm lenge nitnirumA
bonoA^erfa Ad mAlumpropendeAt:8tfi enitn iex b&c nAtur*
efi cumcAtcris detaiogi prAceptis bominummendius injcul
,

ftA :
-«t~»«iaiu^ **xtciu- »d

EPiST» AD ROMANOS CAP. Vi!*


/
47/
piA : Nenconcitpffcai rem Aliena7n : ipfiifntJirtivfrcencte^^
pifieiitiafowKem , (juem ne quideinfAn^ltpr&cavefe^pofHnf,
fiQn perVidibAnt^ Jedeum non fjiftquitniege optime ekerci-
tatmefly^agnofcit^
^, Phart/aicii eft hypocfifis^perfeBtotKin (egii in cxtsr^n
duHtaxat ^uinre obeaienttAX hoc enlm fiUPbAtifkQtrihtiit
Apoftslm '.,,» qm\bk ad hpofioUtum Cbrijii njotattis^\
Aitter (entit» Nofiros igitur PhArifaos bMhcmtis in PapAtu ,
[tmiliter t>itJofisAHtmi tnotuspeccatuniprGprUficdi^ium

ftgnofiere nolunt^ '.•,,/.

4^^ TeccAtumoperAri dicitur concupifceniiam^i), S' ^^-


tenus anmAper petcAtutyi orrtipta, illicitofgrtur AppetitUy,
quofenju Auris Audire^ (f oculus tjfdiredicithry
has eperAtiOKes per bdcJuA orgAnA
*^:
idto motAn^
efficit i
dnm efi-inefiat expeiCAtojabjlAnttA xfuhflAmitirum tnimpro-
^rtt eji operAii», ^

1). Rei hffXpe/sfftiffs ppe e/7 Ahmftu : itA lege , ifux eli
reguU jufiiiU m/ to , Abuttturpeccatum» NAmAbJ^ lege
facitbom^iqued (tbihnnm tftdetur yhcet pt opus pefsmitinry

pdftquAm autemAccidunt probtbitioKes Ugis ^ magts ^


ffTAgif^ irrttAtHrj tf oct A^oncm peccAndi ihde Accipit , quU
aa libertAtimfcupotius hceniiamfuAVi AdJpirAt^ qu£ ipfiper
legt6 imperium praciditur,

6. PeccAtuw duOhiu tnodls in nolis quAfi fHerttiunt^


videtur "i* quAndo non exerit virtsfuas, ncc Ad ulterioriL•»
deliSia, tnflfgat. 2^ quAndo JAtH perpett Atum tft ^fed fion
dum eVigilivit , nti tumultui cxcitAvit in cGnfcieKttA bo*,

winij^ Vtrin^ exatAtuf pef icgem yfeddiverfArAtiofii,


Ptitif illud fitper legem ex Accidtnte ^ dum per mandAtA-»

Itgis irrttAtHr-X pofierms :bocfitperfe , Ugii enim oJficium-

, Ooo efl
474 EPIST, AD ReMANOS CAP. VII.

urrtre confchnttai^ Ergf>concione legts opt4s efl in Ec"


iiefia,ne Uteatfemptrpeccattim,fed eiptgUei ^ AgmfUfur,
agnitut?!^ curetur ac toUatur.
7 .

ducat aduitam,jtiXtA
1'//, /g,j.
:
Habei hoc iex ex orainationc Dehut ptenk

^edexAccedente bominum
quifecerit
liitto
oh/i r^Mta

hu^ Vivet in eis^Lei


gignit wortemy
dumnimirum mortem £5* maiediSitontm annunciat in»bf-
dienttbiu,^ confcientias bominumterrortbtis mortis AJfti-

/. PeecAtum per mftdtas aggredttur hommem , «fferens


appetttus rem maUm /uh fpeae bom ^ at^ fic iPoluMtate
inefiata dectpttur bomo j (^ in exiiiuTH pr&cipitAtur, Jdeo
dicit Apofiolm ,peccAtum per mAvdAtum(eduxit (f vccidii
,mev ii^ JgitHr cAuie y>i\^endum efty (S rei illidtA opera
nonfAcile dandA , ftqiiidem alUs ettAm prudenttbiu Uborit
fAt magni efl^dectpuiasp€CCAtievitare\^uo refer locum Str\
It^t/S fiqq.

i'
p,
mandAtum [^» &
Apborifmm tfere Apofioticus de iege efi
bonum ; qui opponAtur Mam^
cbAorumblA^)bemi£^(jui Ugem tAuquAm malogento irAdU
: LexfAnSia^

tAm Abjecerunt: Antinomis eiiam^quieAm.ut (upervacnAm


& inutikm^ex EccitfiA in curtAm reiegArunt.
' io,MaIhs effeBm^qHi ex Ahufa boni rei orkur^non ipfi
rei ffedAbutenti Adgnndus efl ; itA nox in reqmem homi»
num Deo ordmatA,nen efl caitffa iAtrocmiortim AHtjurtO'
runi^dbommes>qm occAftons no6iis in rcmfuAm Abutnntur^
Sic lex^oneflcaujfa mortii^iedpeccAtiim^quod per legtsprA-
ceptaHrrUAtHmgenerat mortemyjAc.iy /jr.
//. Jresfintujui legis di\>indiyquiqutdsm in hac pArte
CApitis proponuntHr .• dHO pi:r fe jertitis pcr Arctdtns. i. ^i•
dnccre ad Agnuionem ptccati y dt qao Agaftr -p^. 7. j, c<fmre.
BPIST. AD ROMANOS CAP. VU. j 47f

(S morttficAre €onfcienti<u^ffUAad$ nwiiru^n msrrew annuH'


, de quo v,i0^ ^. irritar-e aH p-eccaiidumy
ciAt delincjuentiiics
cumuiafe p€Ccatur)j,(S' aggravAre exttium : (^uod quidtm ex

^ htr^medmmsiuJLrattir^accujAitone fuA urq^ct , auAm »6-


cauffAtnpJLdAi^Qgtu Ad Ctjriflum vucatUTy GaI, j.^ ^.

TERTiA PARS
X V^.

/4«^ Citnusciiimjqiiodlex iS^piritu'

oaliseftjego verocarnalis fum,


venuiujatus iub peccato•

,» . ,
iJ• Quod enimopcror,loftin--

i^M.^«^->
.,^i^cu,^Ta £ ^ro.e^ar.. ^; . num,hocago:fedquododinialum,
.ilhidfacio.

\<>^ 3- , JVs , cvu.*.


f6. Si autcm quod iTolojillud
ucio : coiiieutig Lcgi , quoniam
bonaed»

17. NtiiTc autem ii^n non cgo


operor illud , fcd qu/dhabitat ia^
me peccarum.
lif. iS'cio cnim, quia nonliabi-
tat inme hoc efi:, iii carne inca,
,

bonum nam vtllc adjacet mi-


«,).' i? •, ^;;^ gc- ,
,

hi perficere aiitcni bonumnon in-

2 No:i
'?
^

470 EPIST. AD ROMANOS CAP. Vil,

{ Ot;

il^*uii -^
^ •6), OTii?

?79
d^S-ov*
'rpuos-Cfu,
j
Noii enim quod volo, bonuiTi
ip.
hoc facio; rcd.quod nolo malum,
hocago.
Si autemquod nolo,illud
facio, jam non ego operor illud,
?' ] * , d^cifucc. fed quod habitat iii me pecca-
tiim.

iUci 773i6ty ,, ifjLOf


II. Jnvenio igitur Jegem volenti
mihifacere bonum, quoni^mmi-
,

' ^ ' hi maliim adjacet* •

)( -^
.)>

'' ., i^

€uiiduminteriorem homincm.
cv vTn ft£-
z2. Condclcctor eiiimkgiDei fe-•

( .^<'4^^'
.

vcfia,
Video autemaliam icgemin
1

came mea,repijgnantem legi mcn-


^voiq^,m\<^ ai^c^^^c^i^c^rd l^eUisimex, & caFnvaiitcm me inle-
^^.

.^''>^^:^ > qux membi-is

^^ |
g^ peccati , eft 111
fu^^cnf^y, meis.

6k
^-^
-(^ , \ 14. Jiifelix ego liomo, quis me
77? fii pv(rsTU4 S" ^'IVibtrshit dc corpore morcis hu-

if. Gr^tuDQiipevleiumChn'
ftum Dominum
noftrum. Igitur
I

6 ffukPh voyM ^, S-i9yr^ egoipremcntefcrviolegi Dei/ car•


ne aiuem legi peccati.
\

ANALYSIS EXPLICATIO,
Hocilnon \
DVo baSientts de iegeprohavit Apofioim in bocjapite
dominmm in rcnAtU,
t

i. quodnullHm amplius babeat

i, cfuodin yfdemjttum bAbeat u[tim, Renjeiat emmpeccAtu,


MAnerfS tn/uA natura fancia^jufid at^ oonayiichpeccatum
pr&ce'
^

EPIST. > ROMAlNJOS CAP. Vll. 477

fTAi^ptis if inierdiSlts Ugts abutatur.


^
lAm tertium addi-
tur inhac pariCy Videlifetj legemne cfmdem krenatiiimple•
ri pdjfeudquod Apofiohisfuo docet exemplo^grA'^ifitmam-i
infiitutns qtierelAm d? imperfeBione fuAuitijsj^Sibi adbuc
adb&fenubus\ JppAret autem ex totoconiexiu , Apoflolnm
ifla nondicU cau[pi fcripftjfe ffedanmo Dalde perturbato;
idee jam femttipJUm condemnAt,JAm cQmmendAt^JAm que^
rulAtur^jamgrAtias Agit ^quAles folent ejJebominHm Ipebe-

menter AdfliBornm Adfeditis^ Facit bocipfum centextum -


iiquAntb contnrbAtum^ ut 'i>erbAreond€ant Adfe^libtu,
Poffumus nibtlomiKm ba»c pArtem cApitisredigere Ad trA'
ciati9K?miujus tbe??!Atis:htxkvtV{2ius in hac vita per-
fede impleri non \iox.c^ : id^ proprid fae exenj^io docet,
Vt auiem totAm hafic traciAtionem reol/us iHtel//gAm/iiy duo
j

cA>^c^i^notanda^)^t.Jnbomine renAto duo f/c-iJ i

Spiritum^qui pArsrenAtAinbomineobtcmperAns D(o, Cf


CArnent rtbeliAntem Deo.2. agert Apoftolum non ds bomine
m
nondum regenerAto^ quo duntAxat iuoia cernitur inier'
TAtionem ^
/eniuAhtAtem/edde bomine renatOyin ^uo itt-
61 m( ntis cum Dco defcribltur. Dkit eKtm Ego CArnAlis :

fitm^Bgolyoh^ego agf2ofio(fc. Propofitio igitur buJHS pArtis


eft : ngoPaiilusmeo teftorexemplOilegcma renatis
perfede prajftarinon poiTc. Extdt b£c propefttioin fine
hujus CApitti , ifelut -,^- totitis trABationis : Igitur
cgoipfc mentcfcrvio legiDcircarne autem legi pcc-

»
ca t i CMentem 'uoCAt eam piipariem^qua renAttis tflxCAr' Caro.
ncm "tserbeAm quA adbuc corrnptiis eft^qus. corruptio ctiAm
,

iff ipfAwerite bominis iocHm bAbere petefl ^undeDocAntur


Lex Deu
bomines mente Tim, 6, j*. Legem Dei^^ocAt decA'
Lcx peccatw
Ugum\ UgempeccAti , ccrruptam fiAturAm fiu peccAtum
orfginale corrumpcns naturam yquod quaftlege rehtWm
000 ^ ^cm
4:i EPiST, AD ROMANOS CAP. VII.

Hent fibi4dy>syftu legem if' pricepta Dti imperatnt, Propo


\fttianem pyfttam cohfirmat eo ^ottfimum argumtnto ^r^uoa
\^':tu acontrariQ SHrnma Ugis pirfeiiio
; fumniA na(U'
\r£ me£corruptio. Ergo nuUa inme €€ pQteft Ugts pnfs-
6iaimplet'i0, Scimusenim (/ii^////,^quodkx fpiritualis
j
cft, ego autcm carualisfum v./-f. ^uaivirbagemmum
j
bAbere poffliHt reJpcBum» SuHt enim pAfttmprobAtioprAce••
\ dentiumy (juod nimirum Ux bona^jufia at^/anitAfii , quia
\^irituAlU tft partimc0tifirmatio /eqaenitHm, qubd iegi*

perfeoiAobjerl^Atio fit impofibilisiqHiA Ux jpincuAln til^

Lex quomo- bomo4Utemc4rnaiis. Legem ^^iYitual^nwocAt, »on quod


do lit Spiricu• (i$£irina legii /pirlcuAUm AllegQricum habeat fcnjum,
^uevtAdmodumexpomt Orlgenes :/ed^^ruiTi,quiA autorem
hAbet Spiritifin SAn^lum -^^
quia jpirunaltA babet
1
mandAt ^fion qu£ ^ddUcicum hominnmjunt c9mpar4tA,fid
'
\qua exqui^tamvQUfitatem Deiexpennnt .:pariim qua non
\iAntum€xtirnAmreq'ilrU difciplinAm^a jpricum loommis-i
/eutotum c$r at^ mentem : ar ti m. quia iantA ejus peritUio
\9i9n mfiSpiritu Dn tntcUigitHr) pdrciai itiAm ^qHtAfptritHa•
\IiA bonApromittit obedientibiii Se vero /icet rehAturM^ carna-
lem nomitiAt^qulA muitis infirmitAtthus ^ fitggffitornbm
carnU fe fAtebatur obnoxiHm, Et hAC eccafione tmperfethg'
\»em regenerAtionus noflr£inbAc Vita pro)ixe muittfi^qHtret
'^'jiisAc g''mitibiuperfequitur /iunceps. Quod emm fit iUud,
jcarnalis (um, expiicatper fimikmrpbf^fi» , venuiidatiis
.lum fub peccato. Ajur^ peuAti fenon or/:ntno exemtum^

.
t^etnduAi \Sid fliiHulos intgrduw etiAtr fntire
peccAti/js
\jAteiur:qui ipjunfA boNo abreptunifeccAta m^nap^^n: conAm '

!/«r, licei tdm e^eSium dare non cuibdAuiein pec'


catHm in ^.quAr/»vis renAtum , tAle (ibi pa jurhAt ^
^:

CPIST. AD ROMANOS GAF. VII. 479

prbtiAt vsrf.xf. Quod chim operor, non inceIligo>nori


enim qiiod volo hoc ago , , fod quod odi, illud facio .*

Wia , 110 II inccliigo, acupt potefi "pel de fefjfu vti dt^


Si de icnfu ; Uem efi ac^ noncoguofco , ^
ajfeoiu,
ltid{0

piUlt^^
(^ fic

agnojcat
,

oie agmfccre
emm fi
acciifAt
ts^n

autem in
intrlleCium
potcfl
baiere occulta deli&4
agnofcere non
, 4 ,

fuum

,
,

eiu£
quhd tam cx4-
(f quoties (ahatur
diifu in ipfo
:

\ ipfe id^^ofien :

dit €X ea, qnod multa fibicontravoiuntatem cofttttjgant


\ guod emm operAtur^ non fit cum confinfujfed impro•
hdtione Tfohtntatis , nort cum deleHAtione , fed cum odi•
rei, qui perpetrafur. Si de affeftu Acciptatur^idem eil
sc non Apptobo (f pc accufat facilitatem camis fu£, qujt
ea dat *neffe61um , qfis. ipfe non approht. ytroii^ ac•
tupit imperft^iionem fiiom t a» ex eo fundamento , quod
to»tr4 lioiuntatem ea tnterdum factat ^qua ipfi non ag•
nofcit auf inteliigjt , mn Apprei/at aut defendit , fed po-
iius ut rem in je(e exitioJAm nQA>umoperedeieflAtur^2. ex
fiindamento accufat , quod nimirum agnofcat qui-
dem intelle^us Ugem tpfam bonam-y atque Juftarn^ ejfe, \\\
(f MJhihmmtis patiatur /e peccato decipi , ut /ub
Jpecie boni malttm faciat infcttis : de eo ita loquuur

vtrfA6.(f ,
Si autcm quod iiolo, ilIudfado,con-
fen tio legi, quoniam boiia eft. Nunc autem jaiTL•
tlon ego opcror jlliid,fed quod habirat in me pccca-
tum. Primhm^ltgtm prster £qiiitatem mhilxnobis ext'
gere f^tetur^idf^ bincpTobatyquiA ipfi facit ea ^quz non

^
Vhlt ^ f*d qti£ irKprtibat ^^o.jiod cum iege pugnare videt
e/7im tex a/ijtiid imqni pojh/ara, tpJt^r*oniMf

pyoh.t' ;
48 1
EPIST. AD ROMANOS CAP.VII.

prohAret ,quodcum{eg^pHgfi^t, Dcindefecontra legem o^ \


perari fatetur ,quia KonperfiSle renatusefi.fid peccattdm
in CArneJua domictlium quAft fuum babere Ammadyierttt',
unde reoiam rationem Cf Denm ipfum oppM
eminits
gnet, lia^metip^m quafi dividtt in Spiritum ^
cArnem\
(^UAtenm Spirttualis d; renatm efliconfintit iegitve^ vuU
qnidquAmyquodin legeprohhetur \ quatcntis CArnali^ cfl , o•
perAtur in ipfi peccaCum ea•^ qtii contra legem funt , qa^jj
ipfe impr$hAt^ Operari Autem dicitur peccntum,quemad-
modum Auris Audit , ocuius videt : Sicut erAm Amma per ah •

rem audit^er octtlum.lpidetXita Anima per peccatum origi-


nAk Ipei concupifcentiamprAVAm in rena£is operAturcA , qui,

Adlit.cAp. 12. ,^
SpirituinonplAcent ^ interprete AuQufiinoiibr^i& de Gen:
verb mgenere dtxeYAt Apofiolm
peccatnm inje babitAreiVe ejuis oggAnnhe pofstt ^qkAiis nAtn
rcnAfcentiA tua , ifitne^ fruHus jnytt regenerAiionii^peccato
Vi^iao daremAmiSytUudnonreptllcre , (ed quafi bojpitio.ex-'
cspere ijam cUrius €de re kquituyv^ iS, Scio,quod non_j
hal^iiat inme,hoceil, incarnc mea botium. Se
\
mirttm in(eiiigit,pon qttApArU renAtiHy fid quA Adbuc
,
nAlisfft.. Per CArntm enim jHamnon mtelligitfubfianiiAm
tArnii tA enim AUhi tempium Spiritus S AnCit tocacur i, Cor»
(i.ne^etiA7?ifeKfum duntAxat Appetit'rjum,is€nim etiam
innonrenAtis eftsfedumnetd^cfuednonregemrAtum tH.ln
eo non babitAt bonum , hoc eil , ferium (f perfe^um boni
(f bonefii exercitmmtid ^uedcovflAt exeff'e^u.'H2im.vth
le,/»^«if ,adiacer mihi ; pcrficerc autem bonum noru.
iiivcnio, Volnntas renAti tquidem boHA (fli ^ Ad bonunt
contendit ; fAnBA emmAt^ bna defideriA babet : fed qu9
tnims deducAtur tn AOiumxAro efi m
^
V'itio^qu£ VdhtntAtem
opfAmvutAti^S in operAndo rstardAC, Sxqua vtiun.
tAtis
EPIST* AD ROMANOS CAP.VII*

(^^
tatis renAU (f carnU in renato
quod appetttur arenato fit , refidus.
,

ffiiimahtm
hunnrru^
yCiHoeire^uit
voiuntas , 4carne in Ucum bomJurrogAtur\ fjQcemm "^ult
verf,i^.cujus rticulpam iterum traf7sfert peccAtum ori'm
gmalev.lo. quod (^ rtriAtis adbaCmb4trtt\id^ideo fAcit^
Ke veln^turAfn ipfAm Acsi^mi(J>eA emm Dio lonA condita
eflyvel ^erfeBionem AiiquAm ifHa^inA»i€f, defioiiu ih
lostnfAfioiu qu0CMnf^rHed§ exiufemtis.
H£c ommA^ifu^ ha&entu de IuBa CArnis (^ 'V4luntAtis
dixerAt^jaw fumrMAtim compliUistir ,^
Invcnio igitur
legctn ,volciiti mihi f^cercbonum,quoniam tnalum
mihiadjacet quAfi diCAt;qu$n'.Am uti^ de Uge ntibifer-
.•

mofuit hAOlentis ,bAnc ego qudtm Apud raeinlfiCHi• ltgem>


quodpeccAtum in me birem rejtfiu fiudijs bonefliiiCA^perpe^
iua quAfi tege •ppugnAt (^ impedit , quo Adejusfiertp9tefl^
SummAm kAm qutrelArunt^tufcrtnAturA bominum tentAtof
rum)prohAt Adjcendendo Adcorrupthmnt ipfiia mintUyCujtU
imperftSiiomm velmprimU AccufAt v^ 22. Condelecilor e-
nim ,iwy«/>, lcgi Dei fecundumiiueriorcm homiiiem:
yideoautemaliaralegemiii membris meis repugnaii-
temlegi meucis me2e,&captivancem me iii lcgc pec-
cati ,
qu£ efl: iii membris mds* , i^sr legem Dp intclii^
gulpirttUAiem (^ interiorem ehdiiHtiAt» i^ifgerfqNtfi'
tAm. EAndem vocAt iegem fnentis ^compUElensgubcrnA*
tioncm novifeu interioris beminii^ Fer Ugem membrorunL•*.
(f pcuAti iorruptioMem HAturAiquAfihi jti$ in rHtmbra no-
fumit Aiutendi ijsprp Ubitu» Jnteriorent bomimfii vof
cAt eAmfui parttm , qud reHAttu efi, . AU igitt^^fiy quA-
rentu renA(t44 $fl-yfumme deleiiAri etiAin peffedifimA HIa-j
legii obedienttA , in lege requifita ^ nibii^ MAgts in votis

bAbere ,
qudm ut exa^tftme omntA prsflAre , quA
Ppp in iege
-f^^ EPIST. AD ROMANOS CAP. Vil.

; dse

capttvettir
^
in lege exifiHntur anohti : fidobifAre corrupiiofiem
qu£ nondum penitusjublAtz fu in renatiiyquo mmns
tkm aUcrj ea prttfldre cup'i4t,

(fjftritu trtftis hic /£pe (equitur eventtis^ut


pcccAto,^!^ quafi invttus r aptAtiir
&.
LuiiAnte igitur caT'
Spiriitt

bomo renaiui
4 malum a*
,

:otum , in qnem mmquam . confenfit ,fed qitcri mAxirHopere


Jemper Avcrfatus fiitt^ ,^ capHvtta^s quiA 'vehcrnentir
^Adverfa eft bomini renato ftdei) grAVifiimAm fnbjungii ex^
'cUmAt onem Infelixe^o homo,quis me liberabit de
: corpore niortis hujus ^v. 24^ Conquerituri^ demtjeriAgs^
nerto humAmjqtts. exprimo Up/u ^.Jidami' redUndaloit mo'
mffcs ibim.ejt omnti inf:iicita^s tn munds. 2» €€:^
quirtt ^qui-Ad^ [Uis virthm JAmdeJperAverAt.^^ ItberAtiomm
corporemortPSj quod per HebrAtfmum dicitur,procGr*
petit
pore mortaii
tii-^quAndiu Spintus
: m quopvgnA
y>ttAits
h,tc cArnis ^ )^
in eofHtnt. tfi igitHr gefrtitiU
fuperfies -
;

debtAtA fupremm fjiA/orum ommum etit ttr••


clvctXi)<rGt,qu£

Tnintu,
Ne tnim ^
In hbt grAv^imo Agone moxfemetipfnm ncoUigtt
a^erAhundiii dixijfevideaturjquis me liberA^
bit^mox Aadit Uf^yT^f ,Gratias au tera £)eo , ( i>eiHt 4/§ ie^
gnnti ;^r^//*i)i^) pef Jefum CHriihimDomiiuimno-
\
itruni» £>itimitAqj Agnofcit {iberAtoremJuut»i^tuipropt€rea
, grAH^i ^A^h Et taiidem iinoiiefbocoinpkBiturjftu bAHtnm
i
jnulcii geiifiitibus txpreJerAt : fenimirum div^fum ejfe JHxtd

ffi€f»teifi&''^Arnemt mencefc fe^-vire lcgi Dei carne au- j

tcmY^^i^^zxxiihUtfifpra deJaratumfuit xUndefACi/s '^


•'^*'
C9Uigere h^etj^UAik nAin pirfeBio legis in homi'
'
^-'^^ t tA.t^W; fot''%ftioJ£<Arms mAchtnis iwpetito,
JOiii tefsv^ viV, .
expMAriqmAt,
'

•/^^ inST. AD ROMANOS CAF. VII. ^^

XjOn abs re dixi, Legcm faiKftam, mandatum fan-


•'^ (ftunijjuitum atque bonum t^.^ hoc cnim omnes'
renatosfa£ennecelle.eil,lcgein ad fpintiialem hos of-
.dinarevicani,cuic)mnesmotus atqueadtedus in ho
mine conreiitiant: quod utiiiainablioinine expecflari
ptfsit: fed invenio, prohdolor ,iii ineipfojqiiam hoc
lit imporsibile. Egoenimrenaiiisquidcm ium,red
canieni nondum ,exui , verum cxperior fubinde virti
corrupta: iiatura;,riib cujus jure ctiamniim fmii,&iiV
firrnitates caniis me^jquas mecnm circumfero5ra:pe
iciitio dum dclinquo etiam inrdiis,ncque animad-
:

yertQiis me peccaiTe ^quod tamcn alij facileanirtiad-


vertiHit,nequeapprobans dclidla a mccommifla, ied
veheinciucraY-cri4Bs. Atquc ficcx animi fententiaJ^
coniirmo ,ligem vere bouaiii ciTe^quia ex revcrentia
&ainore legisjeaqu.£ contralegemrunt,nolo acdete-
ftor/interca tamecarHalia dcfidcria efiiigerc otnnino
nopoiium.Sciociiim,quod perf^xlnsno (im/quia cor-
riiptaadhucnaturdinmercntioiScio ctia,quodiii iita
corrupta mea natura nulki feriumiit bonariiad:ionu
ftudiii Eriicnim ipfcquatcnus reinrus rum,cxanimo
veliinoptima qusqjiincifcdumtamendarenoiifem-
per poffum propter corriiptarnatura: remoram , qiia;
facit>ut boiiomm operum ftiidium reliiiquatiir in me
imperfedlLim,diim ra:peabripioradea,qna;totamentc
avcrror/tanta nimi.-ii vise^ peccati,quodincarnemea^
domiciliii fuu coHocavixs& l.ncibi egregia legem po-
fuitjur niinquamc magis.mQJeitet quanlciim inilu-
dio pietatis occupauf>imus ciTe volo.Delideroeninij
Ppp 1 cxani

.
' <-••»'-'
4S4 EPIST. AD ROMANOS CAP. VII.
.
\
exanimo,Deomeoplaccre,Iegiqj perfedam omiiiiio
obedientiam pr£eftare;redexperior,prohdolor, quaii-
topere refiftat corriipta natura ,qu£e foepenumero mc
inpoteftatem fubigit ctiam reludlantem. Me mife-
rum qui Deo meo foli perfede & exanimo>ut quideni
!

unice deiidero, fervirc nequco! quistandem nie libe-


rabitextam rigida fervitutc peccati,qiia premor in_^
hacmortalitatelfedDeo meo gratiasago,qui non lie-
feretinfirmum, fed dabit tandcmhuic ludlae felicem
exiturn,ne ruccumbam, fed triumphum de peccatoa-

fumChriftum Dominumnoftriim, qiii


jam deftruxlt. Interimhxcpatiar
,

:hicenim
^
gam , noiTL proprijs meis viribus fed gratia Dei per Je
Diaboli
meaerit
cGiiditia^quoad vixero , & fincero animi affciiin fervi-
rcDeoperg3m,tanquamrenatus & gratus Dcifilius:
peccatum autem ,quia naturarrvcerruptam nGiidum
prorfusdepeiui^moleftias mihicrearenon ceiTabic»
I

Quxftiones exhac parte


Capitis.

QU^STIO I.

Quomodo Paulmde fe renatofcrihere


potefl : ego carnalii fum : cum
Chrtfim di-
cat 1 oh.^^o.quidquid natum ex carnei
caro efl:Pauiiii autem-iUt renatm^ non ex
carnCpfedex DeonatHsefl ?

Rcjp,
EPIST. AD ROMANOS CAK Vil. 4Si

Rejp, Diaium C^rifit 'verum efl de natura nondum rege-


nerata\ed emr» totA penrtus carnalis^ corrupta , Deo^ iniwi'
caefl ^ut ut muHdanaprAcUre fApiat , (f morAlia tnuii/L•»
facUt. PauUu Autem ex Dto natm efiyfecundum €Am pAr*
t€m,quAreMAtusefl,0' eAtenus non carnAlioyiocAtur, guia
Vcro regcmrAtto horHtnifimperfeoia efl, nnAtis etiam (
multiAdharent mviiquts tAfidem unA cum njtta tnQrtAli ftf
muideponetjt^tdeo Jecundum tAmpArtem^quh repugnAnt le$
gi Domini^ cArnAks appiilAntur^ Jta Cfirinth^ erAnt
fedqtiAndo indulgebAnt conttntionibus (f inte?Kipefii\>o zeioy
,
cArnAlts AppeUantur y (f Jecundum hwtinem Ambuiare
dicebAntur ^ i, h$mo cArnAlis
Cor, j ,j, Breyiter: Duphcitcr ^
nusdicantur
dicituTyi.quAtenus peccAtofervit^conlentit At^ deh6iAtur, carnaUs•

(^ hocpA&o nendtim renaticArnA/^sfitnf. z^quAtenm Adbuc


ffntit d€ftder$ACArnuiUicitA»quibm tAmen/piritH mentiifuA
te[iflit , tffic RtiiAti CArnAksfuntXilli extoto^hi expArttx
tUtCAroybicArnaUs tAntHmvocAiitur^ TuncAutem tottts hem
n:oJftrttuAli4 ertty quAnde etiAin C9rpus ipfum erit ^iritUAlc,
Loc f/?, in Altero Jeculo y interprete Auguftino fuper bunc
hiU4S,
(Ftra^ (arfjalitas premanat cxpeccAto.PriorillA efl ex 4-
iluAitbtufeccatisyper qua hotnd /ervtu fit peccati : (-
rior b£c ex origwalipeccato Ada.Pertinet emm ad peC'
eattfomit€m,qui etiam in renAtU efl 5 ($' eflrebeUio con-
trASpiritum.)
QJii£STIO II»
Quomodo Paulmfcrihit-ifevenundatum
Jtdb peccaiOyCufupra dixertty Renatos Ithera-
^os cjfe peccatOpfcrvos aHtcmfaiios eJfeDeo?
cap.6^22,
Ppp 3 ReJ}, j
4<?^ EPIST. AD ROMANOS CAP. VII.

. m^do honto dicipotefi ytenditusjuh peccato


Duplici
i^quAtentis efiffiAnci^iump€CCAti,qi4odtoiiimadmitumberi
:

/uifeAttemperat^jUA/esfmtri9Hre»ati,qui iaqueis DUboli


cAptivi tenentHr ad ipfuu y>9li4ntAfem 2, Tim. i, 26, fic
deimpio Kege AcbAbofcripttan efl,qued VendiCus fuerit , ut
faceret malum m
tonJps6lu Domini / Reg, 21, 29. dc omnli &
&US impys ingenere Ecce venditt ejiis in iniquitAtibns ve•
:

flris /. sp. 2« quAtemis natura corrupta fibi etiatn in ptos


jus AUquodfumit>f£pt!J^ adpeccandHm irritat^Upe etiamftip'
pUntAt quAntumvis reluEiantes, NAm per primAm trflnf
gre^totiem Adami ita venditi funtfub pcccatum etiampj,

^
corptu babeAnt cerrupttbtie ^quod aggraiDAt animam^neeA»
quAdele^iAnt fecundum interiorem bomwew, abf^ impedi'
mento perficerepo^mi. Nondum enimplenitudinem yfedprh
mitioi fAltem Spiritm Det Acceperunt^ ut PauUu loquitur
Rom\CAp.8,2^. ^uAmprimumitai^ corptis
fuerip plenarie redemtum^ tunc ettAfnjtu iUudvenditionis
defimt m renatii^juxta iUtid : qui mortum eflyjufiificatns efi
apeccAto Rom, 6^7,.

QJ,l^STIO IlL
Qtiomodo Paulus fcribit^fefacere ea, quA
non inteliigit ciim tamenpauLo
: dtxerit
v.7,fe peccatum exlege ccgnovtjje?

, Refp. Fbrafts iUa t Non intelligo (ut inAnaiyfttcxttis At$


tigimus)duobu4 modisexpom pote/l•» i.potefl in capbraftffe
Hcbrfiifmus,ubi y>erbafcnfuwn wciudunt AffeBum, ta fn ide,
non tnteUigui ac ^non approho ,»#*; covfentio\ quQ^A^io
expomt /iugufimm iib M.Cont : du^stpi^^ P.elag^,yAp,ih
2^oiefi
:

EPIST, ADROMANOS CAR' Vil. 4S7

2. poteft iflaphrAps exponide '/gnernntia tenipcrji}ua^ocJcn-


ju, quoinmirumP^uias acarfialiliU-s defuUrijs ctrcumvcti^

iui^feccni quidAm , quJi cumfierent^mAla non ejfe putJiret


qit£ pcfita ciim pcrpctrata tffent^ex lege agnovit^ Et hoc
pn^iomuttAp4nt occultAdeliciAmfAh5li5^qui. DaVid depre'/
CAtur P]\ /p* ACiquando enim cencupifccnttafi: infidiatur
JAyidio ^HtfAciat aormkntibus tquodnon poteft vigiUntthm ,

ait Anguflinusferm, 4}.detetnpore. St buc pertinent ^ quA


fhllofopht difputant^numpeccAntes igiiorent-^quaLfnt /tgenda
{rjegA(Anfio/eIesj. Etb. ucui AdfitpHlatur SocrAtes)ubita-.
m^niotHm negetiMm expi diri potefi dtfiinguendo inter tmi-
verjalia (f fing uUria^ l•^nt')?erJA liA/Ap efcirtpofp* m.ignoratis
ftngulAribus .SingniAriA enim finfu wdtiCHttir,quifipe^aU(t ;

S£pe eiiAm cupi dit Ate oh mtttr ^ut in ipfe aHu finguUria co'
gKofct fjequeAfit. JtAfspe q is in pfo aBh irr.purArum c gf,
tAtionUntjnoVtt iUud umljerfafe , Impurs. cogitAtiencs
unt Afim urr. : no em m agnofit flAtim hocfir^gulAre,
>i Hahc
pr£feKtern ((gttAtK^nem itnphrAin ejfe^ dum ratnfrum dppetl•/

tmpenurjat mciitio jud.ciHtntf fL^AT» radonevj AriftQte-


les ttu.y,Stfj.^. diftinguit mttr a6lum prm.um (f tKterfecun-

dtimji icntrs. A&u trimo (iientis. ,


inquit,p(ccAre poffumus ;

jtixta Atltmifecundum KcwopiiCAt 3 hoc tfi , AntcquAm pei-


CAttifH in AOlum dtdncttur ,
jcnbAryiUs viAlum ejje ,

iili^TiBA ratitfie repttgnabaffius , frd Jupervenunte


JAtn nebHlA Ajff UuiOf-f , obfufcatur /i-x \ (f wa-
Ia agtndo qtiafi ignot Antts rfddmiHr^ Dum eniJn^'
mAiA agimus , ea tAliA non t[f. putAirtm , fed Arbi
trAmnr bonA (^fcHicet dc incontimntHuis mAiis loquitur ,

non de /ceieraits de qutbus res A/Jttr fe hAbetyecedin


^

tihds '0cro affeBuum ptmts if f.ibfeqhenie adnv.^i fe-


krispo^fii'snttair€dH 'vicifsim fdentia Iv/ Agrnuo rnAti^
4cr/ EPiST. AD ROMANOS CAP. VII.

^u£ anteAfabfAlPtllis affeSiuum jopitA UtebAt 3 non fe.


€tis Ac dormientes ebrij habent aJhuc babiti{mfcienti& , uBh

'veromhilfciunt , t>Aporibus cerebrutn (^jeafm ownes ob'

flruentibm .quibm difstpAtti^una cum vigilia (f fobrietdtc^


fimulJcienttArerum , tAnquam fub cmtribtis $C€uUAta^->,
redfi*
QJyESTIO IV.

Quomodo PaulHS fcrthit-ipeccatum in


renato h^hitare-^ cum tamen renati fint
te^npla Spiritus Sancti /. Cor, 6, imo tottHS
Trinitatis hh, 14?
Re(p, Dtcit boe Apofl&itunofler dherfo fui refffeBu.Habi'
tat enimin ipftpeccAtum yquAtenus carnaltsefl^feu m €A-j>

pArte , quA CATO efl : bAbitAt in ipfo Spiritus DEI


,
quatenus \

renAtus eflfiu ea in parte , qua Jpirttm efl. Pojjunt igitur


duoiftt dt');>erfiftmi Domimunum hAbere domidltum homu ,

nem videiicet reHAtutn^fed dtlperfAmJedem j Spirittds Dofni-•

ni internum haminem occupat^peccatum camem ex quA fuA


:

fede pugnat
qtiilibet adverjfis aiterum : quam pugnAm qui
nonfentitmt ^de Spiritu Dei certepArum acceperunt. ^uin
iniflobelloeft tota Hfita fAnBerunt^ (^ in hccbeUopmper ho*
md periciitAtur^qtioufgj moriAtHr,mqu'tt Augu/i./crr/t.4^>de
temp.

Q^UiESTIO V. u

Qma mens(S c ^rohh OpponuniHrv.2 ^ »\


annon re£le hinc coUigunt ontifictj y carnem
duntaxat de inferiore parte hommis , qu&
tnenti
EPIST, AD ROMANOS CAP. Vll. 4SP

menti proprie O^po/ita efi > inteUfgendjirru


eiTe?

Re/p, ItA quUem coJIigit Pereriu! ', \ ;. imap, 7. R^w,


num,gj./edeft ambigtiUM in vocabulo mentis,^«ie ifloio- m
co Pauli non (igntficAtpartew hornints rAtionaUm ^fe-dtotum
bomincm^qu^tenm refiAtus efl bnnc enim pauio ante J>u^ay>e*
:

rat wtenertm bommem Ip.z^j, babet auiemetiam bcmo rena*


ttu carntmfuamMc efi.torrupttommjuam : quia Hco^ per"
fedie Deum Ag)70pit,ne^ea,qu£ Deus in /egepr£cepii ,pr£fiat^
licet Tten fif nejcfn^quid Deus anohis reqnirAt-.quamoh
^

CAUjfamfcrtptura menticorruptionefH tribmt , /» Timoth. <i.y»


^S corruptt$HtyJeu CArni tribuitfenfimfi')pe mtntem^Coiz iS,
hemiKts ettAmjqmeju/ModiTpit^s deditifunt^quA inmeHte^fii
,dem/uam bAbentjUt contcntiemyintidtAjd^fiidijs (^c. CAmAc
ies nuncupanturyi. Cor.^^ Chriffltuipfe rAttomm bominis lu

^^
cei AChti^mAntivocAt CArmm»inJermone AdBctrunti^iaitb,
[Anguis nonyeyfeiAlDitttbu Ex quibm omni"
bus oppido liquetjCAYnemphrAfi fcrtpturA JignificAre bemt'
Hem»ofirtfiatum,quiAiiAS bomo t>etm &
exterior AppeUA-
turyqui quAHttu quAntm efl yCArnAiiAfapit ,€tiAm cumoptmA
faptt} tnim qu*{unt Spirittis Dei^non percipit, Mens 'veri
pbrAfifcripturApgnificAtbominem reriAtum ^d f^iritUAliA
j
Aptum(f promtur»,mqtiibH^itamenconfequendis cArne fju
pe impeditur. Opponuntur igitur Mens (f CarOynon tAn
quAm dilterfipAries AUtpotentic .^fedtAnquAm diverfifiatui
in bomine j mens reriAtum b$mincm notAt \ cayo reliquiaf
peccAti^nAturdjam rtgenerAtA AdbArtntes^quA op•
tima4 merJis ABiones
reiArdAfitk
[
Q^q QVi£-
490 EPIST. ROMANOS CAP. VH.

QJ.li£Sri Vl•

Cum Pji^ulm firihit {uelle honum adjacet


mihi-iperficere non tn^eniOjrecIe ne hinc col•^

Itiitur^ettAm Kenatos peccare^(^ legcm non


implere ? huic enim chflare 'videtur id, qucd
ApofloUu ^crihit^fe condekBari legiv,22.fi

Rejh.
'vitndi Deo

mente fervirelegiv.ij, qHodqutfacit non
fotefi transgredi legem.

eolHgituriOmne fiualumbominlifer^
effe imptrftButn , nec ejfe quentjuam qm faciAf

hnHf»,(^ non peccets quia licet adfit in renatis Ipoluntiis at^


dsfiderium impiendt hgem^ adb£*-et tamencQncuptfcentia ^
qm bottum itium affettum remoratur yUtnon ftmper fiAnf
ea^quA mens exeptat,f€de/ipotius,qud menti funt contraria^
^Ea-vero inRenAtis netjMa^ium trakenda fimt ad crAjpttHa•
(SexttrKafc^ler^^ijsenimrefifltint Splritu Dei^-ijed jrjtilll•/
genda funt /. de motihus ipfis eoncupifientU. lia louh -

[
confervare Viiam-y ^r/Avdo autem id,
pofiolm jlidfam h^minis
quod iPuUffwiiperficit^n^nJeqwtur, quodtncovtrArmm ex-
ternum "' mcidertt , atqtte homicidA fueritt
fedconcupiJcentiamirajcibilemobfiAre fiU conqutritHr ^quo
\ mwHs perfeSie proximum dtligcre potuerit : (^ ipfi aH-
^^qUAndotncontentiones inciait cnm BArnAbA,Acl, /j, qiioS'

motiu cordts feprocut efe li>o/Hit ^f exoptAvic, 2.


Ipiiiojos €
non perfiitiintur yifiteUigcnda (
quA menti fuut cQntrariAt^• obftant^ ut qudt renati Vo/u}7(\,
de Abjtluio perftSitQ-
HH'S7. AD ROMAJSIOS CAP. ViL
»«• ailu. Renati enim dum re/ifinnt COncup''Jctntii. ,• ^ti^
faciunt a/icfu,d, /ed non perfiaunt , i^uia omni concupifren'

.
tt£ conttfittone CA^ere ntn pcffunt^ <jua Jola mors Itherat ^
qutrnadmodum Augufimus exponit firm^^, de ^usrb.is A~
lUos pravs. cuniUpifcentiJi mottis pt&prii
peccAtumtjpiKS iv^ieettonem legutiriptdire i fupra -demoii-
JifAtutn fuit :ne^j quiiquatn
pocritam a^ere vuli ,($"
,^
becneg^t Hiftq-Hi hy
Ugem Dei de dtle5lione Dei (f proxt-
,

mt extoto Lorie e wed/o io//ere ahi^ff. autcm dutt^wd


4poftoli^sfe cittidtleciAri lcgi Deiyfe fitente fervire iegi^oc df :i

Cit fecuaauw i^mpanemyqua rcnatus cfi^feii^ut ipft hquitur,


fecHndhfn imertorem homwem,(f eaicpius non trAHsgre^
diCur l-egem j (ccundu eam veropartem, quA car» eft {/blu- ,

ciatur Dec iS" legtejui^coxiciipifceniifs prAviSyqusfacmnt </-

ktdi€i^tiam bornmti iynperfcciAm, l• perfeoinm evim ooffttm

4»,
€/l,(fijafida concupif^tt ietiam

C4p. 10* .
concupijcentu non conjentit
Augiiflinus L•b.»col»t» dtiM epifi, ^eiagij

QUiiiSTIO Vll•

Quideflex mente Apofioli homo interior


(S' exierior: ijfderjtiir entm bjicduoopporji^
tAnqnam invtfihiie ^ "vijihdef

^e(l>-. Ponfrficij.yUt-A»r20*^f cx CAietano Pererms difp, !/


/ cAif.j.RoM^ Hiiyfi. ^6 ^Vtr interttireTn iw^tincm tntelitgnnt

fuferiorem bominis DArtef^i,* fiihncir: JciliLet ff voiUKr^^ «'«»,


cfitii nonpAtet hummum f&nfihus 7 p^r cxrtriO^t^if^ loer^ ho'

mnHV^jtiHmlumpAms jttidtiuAi.taJim tr^eriufes iquAm


49^ EPIST* AD ROMANOS CAP. VII.

'
exteriores>eo ^uodcarnali&us officijs immerfi funt, Notl^
nuUhx Callpwianio animam
bominem internumy imeriO' ^
res yominU fenfiu i^per externum ycorpus cum fenfibus txie-
rioribus (f tnepte difltnoitomm hanc ingerurit in de&rinAm
:

de Sacramentio , ut patei ex dijputatione Beidelbergenfi


Gryndit,thef /<p. fios extcrnumhominem ('tnqu'it)in fa(ra-j>
ccena res externas phyfice ^internum 'uero bomtnem res coelt'
flesycorpm loideltcet t^jAnguweCbriflijpmtUAlittrptrpdem
Accipere credimus, Ftra^ Qpinio erreneaefi ,cui opponi'
Hjmoexter mus hanc noftrAmfentejittAm : Ex fnente PauU
nus quid Hc
apud P4uiuffi» bomoexttrnus (fl^b&mo nonrtnatus ^confiArts cofpore (f a*
ntma» cujtu membra funt AauiterwmsfctrtAtio^immunditiAf
iio,jrA,blaJpbit»iay AlPAriiii^ qus, vocAntHr membtAfuptr ter^

Homo
DUS*.
^ rAm Colt j. /. Aiias T>ocAtur tietus bomo Col.j,^, Homo inter'
nm ex oppofifw eft homo renaius , quatenus tAlis-, boc eft,nov$
motuj ASpiriiuSAnBoexcitAtiinh&mtne y (f yocAtur^bomo
novm)quife(undHm Deumcreatm efl injuftittA (ffAn^tita-
te teritatu C^/,^^ lo, €ph* 4^ 14, Ex bAC dejcriptiene utriuf^
bommisfalfnmeffe Apparety (juod dicnnt Pontifiajj interun
rtm bominem -
partem bowinis fttperiorem\ exteriorerft^
vero hommempArteminferiorem infenfuAlitAte conftitufaw*
NAm I. bom^ exterior Paulo v$CAtur
vtro etiAm Jnpcrior pars hominis vocAtur
,JAm -,
,.,^
CoUyiS.^ bomines AlwqtUnfAn6iipropter Adh&rentem cor-
ruptionem ntentts vocAntur -^ . Cor,^»^. ergd
fuperiorpArs heminis CApAriejqtiAAdbuc corruptioni eilebi
KoxiAyper tjiternum bominem inteUigipottji.z. idem(fmde^
oflenditurjquod memhrA beminio inttriorU multA compleiiu*
tur^quA non pojpmt Ad infetiorem pArtem referri,ut funt i'

nimtatisi^iAfpbeyni£yhairtfes,(f qtu Ad rAtionem pertinent*


ConciudimtU ergo,per bominem externum intelligendutn ejfe

omne td^quodtn bomifieadbuc tsyruptum eft , vel 6(97^


_« l * -..___
EPISX D ROMANOS CAP. VII. 49i

^
j

ftcundum eamfafpArUmy^ttA nondum renAtus efl id quod \

tam in fuperiore , ^uAm inferiore parte bominis repenripo^


Deinde ex eAdem^^efcriptionefalfum Apparet
tefl,
Grynii C^ficierur» de bomtnc mtcrfjo (S externo^

h tjim Ap»floltu PauUis m doHrina de SAcrAmentU ntn


t.
Refutantur
difii^guit inter externum mternum homimm^fedin do' Calvinianu
BrtriA dt corruptione & renovAti§ne hominid , ui pAtet ex
omnihm iUU locu^qtiintentionemifiim dtflinoitontafAciunt,
2. Apeftolus nontAntitm corpus Oifibiie^fedCf cor^(f AmmAm
eum emnibtddfuUcorruptisviribus ac fACultAttbus^(^^ hAm
qutdeMpr/tcipui^hominem externum OocAt^utlucuUnier Api
paret ex 2,Cur 4, 16, Ucit externus nofier homocorruwpAtur^
tAmen interntis renolfAtur de dte in diem ubi fAtte non cor-
:

porii^fed cordii ac AmfHspofifiimum corruptia inteUtgendas


f/?,^. Apoflobis hommem externum (f internum tantum rettA'
tis trtbuit : in infideitbus enim hhHiu efl wternus honto. Ver-
perAnt igitur AaloerfArij omntbtu bominibus tribuunt utrum^
hominem» 4.juxtA deSirinAm ApoftoU internus homo cor•
rmnpit externttmjifl enim lu&Atnttr CAtnem (f SpiritunL•»
GaLs. Sed AdVer/Anerum bomo iMtermu noncorrtintpit ,fed
confervArefiHdet externum : nullA enim luoia iHtcr cot"
pus AC animam , fedfammA pottm confenpo^<Sfc»

QUitSTIO IIX*

Quomodo Paulm liherari cupit corpore


mortali v. 2^,cum tamen Itheratie corporis
abanimyfitprAternAturam^naturaenima^
conjervationem^non defiruilwnemfHi ?
49^ EPIST; AD ROMANOS CAP. VII.

Rejp, \^Wibrofu4 interpretttur corptis moftis de ip(o


peccxto^cujm memirA Jtumtrinrur Col,^^^, tattjat^ieiorp^"
£(;( pioruM itberartpetttttjum t$ peccaiorcs tp{i tanf
Stdfi de corpore^
detn al.c^uanJo tjitui onensfiHnc pertxfi,
mortalt AcciptAs tjcitnuumtsl Uibtrattonem Am**/t iurpure
Liberatio a-
inp/ui noTfjine exptti poffe. i.^iundum fe fimpUcuer , i^
nim«a cor*
p»re trplici boc emniKo prifer naturam efi, qH£ nen qu&rif f^t aefiruoii-
nomiae ex*
onewyomnes emm natiiTAluer amamui corporis a< .?>£ con•
jufi^iionctn .'undeii^ qmadntehoretn Ditam adJ^trAftt ^ ex'
mlunt ^fedfuper 1>iy?/r/, ^. Cen <^.(f amm£ljeatoru?/i
^>*g(!mt(cuniobcorpo7Ufnfi{urumd-fecinm Jpoc» o^xoa^pcr
^cituens reJpeBu corruptionis : uliquidnmprAter naiurAm efi
expetere anim£ (f corporu mje ionfidtratidtjfo/uuvmmi
naturale tamen </? homtntpio exoptafg liberAtiomm lorpo -
re corrupto,quoi aggrAloAt ammAm,(i deprmit/e»lum mul•
ta cogitAnttm Sap ,^.* Jt^ boc inprimtdftnfu PauIus iibf
rAri vult d corpore non fimpliciier,fc:d corrupttone co rporis
ntsrtAlii. j . diffoiutio (orporis & Ani-mi exoptanpotefi rejpe •
oiu meliorts vtts inaUtroficuU xubi-^luetnatnrAHs
corpore d.fcsjfus nAtur& in /e confider^U efl ihirfncm
men natur£. regenerAtA non AdlperjiiSjqmA Jitt Ad beAtior
amwt
% »
rt miUam tAm bf^ depofitton€ c rpons mortAlts acl ejfum
nonpAtcre, Oportet euim mortAle bpc induere tmmoriAlifate^
(S corruDttbiie hoc induere mcorrnptiomm /. Cor, i/.

AphoriCmi heologici ex hac


*•

;
parcecapitiis*
/« J^onefl hUfphemtaih DeufnjSnfl<ofcrthH)tPnt^'
fiiij^ 4kne Deum th l•gepr£.cp - mbntn^J^oJswtJiA^ AUt^r »

emm
[
ST. D RO S GAP. Vil. 4ifS

emm /^mppfl lApfum ri ncn potefl. Lcx (pirittiAlii efi ,

[
[

( '

bomQ eciAtn rthatus tarnAlto Jmpofiuik autcm eH,


>./^.
CArr.emfaiere ea^ cfUAfunt Spintus imo hoc ipfnmperft
ftem homtnis p^retardat ^quodcArnAda defidena nandum
•.
^
depofierepoctjh QAro inimm pnus depoKetur^
quam ccrpui ipfGrumjpirituAU fjAt ,qucdpcfl tr.ortem dtnn.m
futurum eft,
2, PeccAtum renatis non penitm Auferri quoAdnjAte-
ria{e,fedrcAtum tn bapttfmo toUi , indici9 tft, quod K^poflo'
Im Paiiiiu fc renAtttm (cribit venditum e^ejubpeccato^ita
ut dejiderijs prat>is , hcit es detefletur ,f&pe tAmen hife-
fletur, timceft iUud Aiigufiini Itb.x.tont' lultAn. ConcU'
pifcentiaettAmmortuA rebeliAt,donec fipultur£perfi^iione
fAnttur, HypocritArnm igitur eft ,grAve tUud jugum cor•
ruptionio mfirA mn AKtmadvertere^
^, AmmapeccAndodiAboloOenditurexiguopretio tem-
porAlis ttoitiptAtto^quod iamen/Api nonjohit mAnctpijsfuis ;
qnam eb CAujfam grAtt^ 'vendtti'ejfe perbtbemur E/i. $2, ^.
•b banc lnendittoyiem Ckrifitu redemtQr nofler appcUatur lob,
/p, CHJus redemtio etiam eflgrAtuitAy quia nuUo noflro inttr-
rveniente merito fji^a i. Pec. /.

4. RedeMtionoflrapknA^f perfc^ia efi^qnod dominl••


um peccatfy mttdnnUum Amplttis jm dQminaCionis bAbet m
renAtos : nonaum tA/nen e 'vmculis peccAti omntno ItberAti ,
fed boc difluitt Dcus ad dicm reftitutionis.omntum yut im
terifn babercMfu exercitta pictAtis, qii£ fempir ilinfiriora

fuht in ^iy^nipojfuni non peccArcquam in bta qni pof'


{unt peecare. vf ^'5v^iv^<^«w^v:'^ \

/ . MititA fnht orculcA bo minum diliSia , quia nnAti


Jdpefacihnt fqns. non Agnofcnntydc qnibas OAlpidcoHqHeritHr
PJaI.i^/j SAlornonai(^non tjfe^qui bonHfacUi, iS" no peccet»
Lcci',
AD KOMANOS CAP.VII.
49(
'm rT.

Ecckfy.TAntMm^ieftMnihil hahat^
peccati rationem

niftquodfitcuifi confinjH tioIuntAtis ^quetfMdmodum Pontl•,

ficij contendunt»
6, ConcupifctntUmprAlDAm vere effe peccAtum propri^
ftc diBuM^quBd mertAturirAm Dei , Ucet mn Accedat yoluH'
tAtis conjenfuoydifiin^e probari pot^ePtxbcc Jpofloliloco\
ut , auod / dicitjit eam non vc\\c.Fu/f Autem PAuliisquA-
iemisrenAius efi^€AquAfut»i iegiconJentAneAV^ 22. ergo id
quodnon vult^contra legem efl^quic^uidAutem contrAiegem
efi^peccAtumtfl^t. IsbAn,^^^. 2. 4/>,fe,eaTn odiiTc. Odit ,aU'
temjnon quodnaturAfuAbonum efi ,fid^^quod contra penm-i
(f legem ejta i/?. j. VOcAteAw non boiiu m vriS,ergo mAlum
(S posna dignunt efl, 4. vocAt malu tn privati vu m,pr0pier
qmdmn perficiAtur bonum»y.i<^, 2^^ S*vocat peceatum v,
',^ 20.6^ voQ2itv[\2i\um. dLO.]zcznsylp, 2!. j.petit
mz\o \U
\iQr2Lx\yV,i4 petimus AUtem hberarif 'el•ab eo quod proprik
peccAtum efi VelapoenA peccAiL ^£probaiionum funda•'
mentAprebe ex boccApite objeryfAndaJunt. Cui AddAntur fU
milia hcA GAUt. ^,24. Colo]f,s,s* P* .^^•
7. 5/ quts feriumbAht pktAtis propofituM^^f extrem^
.averJAtur peccatum^pquid nibilemintis ignorAnttA AUt
infirmitAte delinquit,idne^ confcienttAm ejusUdere , ne^
fidemevertere potefi. Sunt enimreiiquUpeccAti, qu£ mole^

dcre nonpojfunt.

i, SAnSlorumprBprium ^
flare quidempojfunt fAn£ios^dAmnAre Auf Deo Aliems reiU

cumpeccAtis , non
jugAri\quAmprmiimVtncunturApeccAtO)jAn£iorum nomen
amitiunt,donecp$r.p€emtenti4m in vtAm redeAnt,
'
\

p. TentAtiones fanBorumfunt exempU confi/Ationes^


-
infirmorHm,ne inftmihbtu tintAtionibusdejpertntx quono-
mine
£ S . D R S C . VIl. 497

minePaulustentj^orsesfitMcommtniorat^tS bic in genere•)


^ Aitbinornmatim z.CQr.it^tS Xz.ds D. Augufiinm
Jcrtbitferm, 4^ de temp, Apoflolus conftttuit tibt Ante oculos
pugnam f4am, nt tu timtAS tuam, Jtem : vicfe 'iim pu-
gnantcw^(f noh iefacereiitfpe^aHiem,
, Ptiatum Kon ejt tpJafuh(lAntia bfWiKis** htc e^im in
bamme inbaliiCare diai ur .^& e>p' ffie JuyJiantiA di'^ \

fimgmtur \non fgooperor^fed pecca.u lit


; tjuopa^lo DalPtdl
inttr fi (f peccAtiiin difimguit -^dtlif^A junjcntutL• mes. if
tgnoranU.u ??yi Ar nc mnnmcris fmemento autetn \x\t\ptf>pter
bonuattmtuafn /y^/.25,7,J'.
//. Peccaeum nonefi Uvicufum Ali<fnod accidtns tfi'^
durabile (f txi/eparAbiU mA/um,cfuamdiu bs^Ko m bnc mor-
talitate p:r;grtn^itur. ideo autCnrnon ineffg JAlter» fd ^

tKbabitarnncArfienofirajtbi do?mctiium ftbi extruxit yd0'


fi€C'Cubsrnacu^u^yi hujui co^porio pcr mottim dtflruatur : id
quod opfoneysdum efi patitm Fi»<tamrum opimom qiiaft ,

cxtenu€tur pcccAtHm^e Accidens nornimtur \partim Pontit


ficiorum errori^t^ui DeccatHVi orfginto reverA extenuant Cf ^

tnrcnatio peccAti tucum h^bere awprtiis yianptrmittHnt* •

i2. VolnnrAS L•omini^ renati cooperatu r Spiritui SafiEle


inA^itombu* bonio^nndc Ipocantur renati (runfy^^^ii ^.Cor.
6fi, non autem femper perfictunt qu£ cupiunt ,,
remorante
ipfis carne^ quam nOndum txnerunt- La4>or igituy San&-d•
rum efi ^ut (jmtidu adptrfeHionemcontendant -^ refiKt/en'
tur (piritu wenns fuM dt dte in dteni^tf fi fnaxime ptrft^fe
pr£flarenoHpo'(pm( <jU£lPo/uat tconcttpifientias f^mert CAr-

-,
nis nepirfictant^monente PAu!oGal.$.
nt queniadmodum
tn ren4tii ,
Debent emm bsc e^e
ejuidem Ipoi
iant bonuM,fedperfict re non piiffiifit^propief imbecillttAte??!^
c^rnts Adbirentem ; itA vicijnm cako ^uidem in ipfts AgAt
Rrr ntalum ^
49^ EPIST. AD ROMANOS CAP. VII.

malum ^movcndo deftderta maia^fednon perfictAf maium,


dum renatum Adc onfenfum non trabu,
/}. ^uandofenttmmin
fuperhi£, iS ftniiiium
hfis bomtni naiurales
a^etikum
ejle^
,
nobio ftimuUs irA^ltbidwum-^
exiftimemtts affeEliis
qnemadmodum MonAcbt HKph"
denter fcriptitant^d agnofcAmm b§rribtltm nAturA depvA'/
tfatienem po(t lapfm/i^ (^ dccafionemifide fitmAnju^ , nos eo
\ magisttiaminfAnSiifsmisoperiyusnoftrisbumiiiAndu ^
enim ttiam laudabiii y>it£bominum^ fi^bji^ mtfericordia dtj-
€tittASeam-,tncjuit Auguft, Itkcf. cofifef.cap.uf,

14. RenAtorum ornAtm efl interwis yfludium nimirHm


pietAtisetiamcum ipfo opere tUnd expUre non poffunt non .*

renati Vero \f bjpocrit£ externis opellti quAlibuscwn^ fefe


JAOiitAnt,<}Udrum mens intertus fcatet adfeciibiu vitwffs :

ideo nnatt mterior bomo , fjon rcnati cxteriar V9CAnittr

i/5, Renati non modo Agnofcunt , legtm bonAm^


ejje

(^fan^Am ,li>erum eiiam deleoiantur m lege ^ mbtt^mA-


gis in votis babent ,
quam ca prAflAte ptrftBej<jHaL Itgis
Jnntx non renAti vero etfijciunt /egem natura fua bonaffi'
j
e^e ^ tamen faflidiunt eAm\ mAllent emm abf^' D BO tf,
bJege vivereyUt eo lice^tius fAcere pofswt corrupu natUrd

\Ubi4mem.
t6* CaptiVAntur renattpeccAto^ no» (juod reAtu peccA-
ti teneAntursfedefuiApeicatumvriginale lUts Adbxret^cjuod
perpetuA CArnis rebtiitone ac inobeaienita ilios %n ^onode-
tinetyUt ex, nectfiitAte interdum mAla.fAcere cpgAntHry6tiAm\
mvit'u\ .
". "^
t

7. Eifi peccAtum ofiginuf in BAptifmo dmrffum (ft \

tAmen eiiAm bapttjatis ^S renaiisprQ peecAti ifitin dimtfsi^


fiPIST. AD ROMANOS CAP. Vll l
"

4>/

ofie qHetidU precAndum ( , eiuod ofteridit qucreU Jpofto•^


/tcaV' i^. '
cxemplum teflimoKium^^ DaVidis FJaL 5/. m
Inbabitatentm Hobts ta»quam moleptjiiyoiu ho/p€s,qui inte-
fiinafquottdie moy>pt iHimicitias : quodjtr^s gemitibics de-
plorAndam^C ne idnoLt^ twn conjenitCfitiLasim^cret^oran'
dum (,
ig^ Scrw liiB^ntthm adverfis peccAtum vicioria-»
hunquatn dicrit. Adjtt\>At enint JPiyitus DQmini mfirfm-
tatem noftrAm» Hinc fnnt ill& reciprocattones infanBio^
^iiimodo qiicruiAntur de tmf^riajuAt^ tn peciAtorum inu
p/isimox/eipfos rccoUtgunC^^' STiWiK^ov cAnuntcontrapecca-
tuin (S Di^iolum qnod exemplum PAu/i nofirittflatpir , (S
,

Davidisin PftiyrmpfJtfirtim pQcnitenttaltbms ^^s. cauffA


efl qubd CbrjfiftorHtU inprsfat^ P/ai. y/» Pjalmum pce-
,

fiitertiialem contiilit imagini (fpt6lur£ militAri , in qua^

modbfi.intes modb cadentcs ^>


occtfi ymodo occiientes
rcpertiihtur-^itA (f m Pfilmls inlpenlmus rnode infurgeniia
peciAtAifnodo aUifaijam bommfs Dtahoium itnpugnantes,
mox y>iBos'. DiAbolum modb mfidiAntem ^ modb vi-
ipjtim
ttum t^c^
. ViherAtiQ corruptione HAtur^. accepta fe-
rcndri eftJionmeritio neflriSynon interce^stoni fAn&orutf2->,
fedgTAtis.DEl (f mertto Cbrijii Filij lai ^quod coUtgimtis
ex v.2<j^ CH RISTVS emWiqu^m Pater noUs propofuit
propitiAteriuw perfidtm m (Angmne fuoyAdquifhu ne.bis r^-
raijfionem peccAtorum,quA tafit £ cfi efficaa^ , utiitet mul•
tjiadh/reaat fanBi^ m hacVita wacuU, non iamen impu^
tentur,(edtcgAntur f)4(Uio jnflttis. Cbrli\ quibtis confiderA•
tis ,bomo piU'S in ipCis percatifiiroribui certus c(f( potijl de vh
&orta^&grattas oeo agete^qiitnos per Cbr(jiuma dominlo
peccati€x mcragrjiiiAiwerAvit.
Rrr i CJ
5eo PIST. AD RCMANDSCAP* .
Caput IIX.

Argumcntum&Partitia Capitk*
•^|0<??/» ie Refiatorum tmpirf&iene in Bac Tpifa ,
qMar?t->
^^ Jpofloitu nofler cahite prxctdtnte tra6tat>€rat,comwode
fuhifcitur hoccApu£yperpetuaexbOrtAtione * i9rfilAtio>.c^

,
plefinmMam cumJanQ:fi aiia

p^ de falute fna Lihre

nes^ tentAtioviesvAi^iaL inmundo


in mundo 'uafde hfjgtii'
da /re ac impcrfcti yfacile fiert po^tt yUt hemo dtfine fidei,
boc eii, de/Aiute £te rna dnbjtAret^ w enim fftt w aefidu-
deben^-isx nnapArttJenftis
peccati y(f infirwitates carni4 nofir£ ^cx aliera tnbulatio'
Veiiicnre fottnt^, His o-
I

/ ^^
mniiuf
fi/er
Apoftohu bac capite^ confirmani
occtirrit
opponevsttrruHUmehtisiUk peccAtt (^
crucis confolatiomm firmi^viam, tta tamen , iti pAttrnAS
?>;^-

exbortationes adfludiumpietatisfubinde in/pergAt ,nt rtohis

ipfis cfUoqti^modo deeffe videamur , ne^ffictamui , ut Jidcs


in bac im bi ciUitAt i iang ^.
Du£ igkur funtpArtes caphis^
I, DipeUit CA terricuiAmenta , quA lex obijcere potefl , ob
finfumpetcAtiin RtrtAtis refidHHm,uf^ Ad.v,ii.
JL Firmifimam oppomt conJolationem^contrA tentatinms
SAtAn£, (S ^HAjvii^ AdvnfantU fortttni proQeUM ^uf^ ad
''

fimm cApitts,

PARS
X S-

r..Nihili
' j

tPlST. AD ROMANOS

,
I,
CAP»
X] ihil crganunccomkmnatio-
•^^ nis eitiiihisquiruiuitiChri-.^
fecundum carncm
ambulant/ediecundum Spiritum»
u Lcx enim Spintus vitae in_.
Chrifto J
pcccati
S V , liberavic me a kgej
& mortis.
HX. 4^6

^r Namquodimpofsibile crat
legijinquo infirmabatur percar-
nem, Deus filiiim fuum mittens
inirmilicudincm carnis peccati,&
de pcccato damnavitpcccatumirL*
carne:
ToiKcc<&\ucc y voujf ^' 4, Utjuftificatiolegisimplere-
tur in nobisqui non fccundum
,

carnemambulamus^fcd fecundnm.
fpiritur»,
y. Qui enim rccnndum canTem
runt,qu2ecarnis fuMt fapiuiu^ qui
vero fecundum fpiritum^quse rpiri-

:
tiis kintTapiuiiE. 1

5»- . Nam prudentia carnis morsj

^, ^^
mr^•
-^yx^

7s
fo-fiuoLTiii

h
H^ «^^'f»
f

mivf^cc' eftr prudencia autem Spivitus, vita


&pax.
1

I
^

^' '?'
^

L•^in^ovr,cLn Q^iom^w fapicfuia camis ini-


micitia eit in Deum : Lcgi enim Dci
nonfubijcitunnccenim poteit.

S, Qui autem in Gariie fuiic , Dco ,

8 OUVXVTCU. placerenou poliunt». ]

Va«f ^UV \ bt trcLm ,^ . Vosautcm iticantcnoneftis, fcd


; cif TTivfiav , ^ ^cJ
I

1
iii ff iiitu ,

i
tameii i^piriuisDci
ii^^»^
1
'

yu2 . EPIST. AD ROMANOS /.CAP* HX.


-M
habitatiii vobis : fi quis' auteSf iri- \

tij no habet,hic non eft'cjlis.


Chrifti
10• Siautem Chriftusinvobis eft, j

ductfTJitV* 79 Jg TnvSfJLCt corpus quidcm mortiium efi: pro- |

pLcr peccatu m vSi iFitus rero vita_,


propLerjuftitiam. -

II., Qiiod fi Spiritus ejiis qui fu- ,

fcitavitlefum a mortuis ihabitat


''/.<4(^\:(^*07•6 >(^ invobis; qui fufcitavit lefum Chri-
.itum amortuis, vivificabit Sc mor.
taUa.,^orpora vc^ra , propter in_,
liabitantemSpiritumejusin vobis*
'^^^, ^
^ „ ,•^. - ,- - ,

o^nXircu 11. Ergo, fratres , debitores fu-


>
f
^
-fav » Ty, cra^^i, iro^ mus, noiicarni,ut fecundum' car-
^'^' ucmyivaiTi.irs.'. >>••^'^.
^
^ ^ ^ ^

» y.ATx g^Tj ,
j.
j^^-. , ^ enimviXecundiim carnetru
•^^^niTy^&tv^ «
5r^f|«f
cn o3-£»
J -^ ^^^ ^g TTi/eJ- C6T?

,
7ug ,vixdntis,moriemini
'- ,-„ f^^^^ j^amis mortificaveritis
: ii auteinSpiri-
, vi-
vctis,
^
u(rc;

,'^
7«^ 7veJ^<i7z^£i• ^,^^,
4ir/^«cr.y J.i^su

Oy
^^^^,,
.

^_ ^
j
j^, Quicunq; ciiim Spiritu Dei
guntiir.ij fmuiiiijDei.
\j, Noivenimaccepiftis Spiritutn
a-

'^
' .;

,
;
.-
, ;
j .%,,\ ... , ,
femtutis iterum in rimore, fcd ac-
cepiftis fpiritum adoptionis filio-
quo damamus ,Abba Pater.

*
<rvf4,f>ta0n-vp€i\-^i i(f. Ipie Spiritus, cefliinoiiium red-
ditSpiritUi uoitro,quodrumus filij

Dei»
C6 ,,^ »?- /7, Si autcm filij,& ha:redes j h$-
.)9.-<^£ -, cruyycArog,/fjuct ^ ; r^des qiiidcmDei , coh^eredes- aii-

fi^iiViiia^KOj Item Chrifti ii tamencompatimur, :

itV 'o£<?£.Ojrytt£t'. •
v«iVii
^* ^^ &'conglorificemur» j
s

EPrST.ADRDWANOS.CAR. lliT. / S^J

L S IS
'* '" £ L C 1 0.

^/
*• (
prmst pArtis h&c
ondcmvatio, utntpeccAtum adhtic ipfis adh&reat. Extat
efi : Pijs miila metuenda eB

ivip.i. Nihilcrgonuncdamnationis eftinhi^, quifunt


iiiChrifto Jert],qui nonieciindum carnem ambulant,
ied fecu ndu m S pi ri m. In hac prop^fitione fimp/ici
t\:i

tertnimpriPts €Voh)erid7Jnnt^fubjiBnmnnmrum (5* pr^dica'

tum : deinde Argumsntum ipfum iDidefidum efi. SuijeBi lo-

coponunitirij ,(\m in Chrifto Jefu, hoceft,fideies , m


baptifmo ChriflomfitiGalat.f^2yi (^perfidem in Cbriflum
.fltj Det fafii Joh. /, il, Gal.:^^26.fidei emm correiatumCbri'
fius (f bos defcrtbtt ab effeBu^quedAicet tatnis iniheci/'
efi :

iitates adhuc jthtiant^ non tamen juxta carn-eni artiibii•


ienr, boc efi , carnalibm defiderijs Hon ifidti/geAnt, fiii
peecatum tn mortali fnocorpore regnare finsKt yfedqlitod
cundum Spiritum tncedant , boc eji^acitones carf7is rfiorti^

ficare fiudeAtitbocenim renatorum proprium


:
, fi^HtdetH

•VirapdescurnpropofttioptccArtdieffe non petefi, Debis pr£


dkat r1pofioIUf,c\uba nulliim in ipfisfit
condemriAfw (egl•S^nula ntAledt6iio,nHUti4peccatireatt€s is-
..'/,
:

enim pt r Cbrxjtum fubiatus ffl. Argunjcntum ttA^ pri rti u m


prQpo^rionis Ijittt in defripttone fubje^i , petitum, ex /oce
rc!Atoruy>^,hocfefifn ^Utcun^ per fidemChnfto funtinfttt-ii
:

ijs nen mttuenda damnAlio , ji4xtd-iilitdJeban^sS^4'


eil
,jui cr-fdtiii^tfHi mifihme yfion venit injtidniuw.' ^ut
iar^alibUidefiderijs Spiritn reftflHtit yitcet ea fentiant^per
fidtm Chr^o fnfrtifjfui. Srgo nonefl infts mttucnda dA-
w^.f/"/>. Alrcrum a*-g'i*nentH pttittm> efi ex loio oproitforu,
bojfinjU J^>CUHg^ ir.cditfi pcr iegem^Spirtttn VJfd/ihraiii^
.

'
-

JO-f EriST. AD ROMANOS CAP. IIX.

legeptccati (f mortis^ineo nuliaeft condemnatio^Omtits


^fi
pijhefcredunt^iicitftccatumin ipfis adhuc hareAt* ^*'g^
(i^cConnextowajorts firmatfl ratiene oppofitorum :^tiia-j,
iexjpirittis l)itd^^(f kxpeuati ac mortis opponuNturiUt Jaliu

(S mAUdi^lioiquicunqjergo trtduntj^ bAbtre fAUttent ptr


fCbrifium^^ ijs eft maaend^ maUdioitu, CMmorem pr§

jii
/uoexempU^ lihcr^YitMEk lege fseccati &
ifAt Jpofi o/uj
i^uemadmodum enim in prdcedente capite je exem
or t i s/

pMmficerAt ifjfirinkatis \itanunc ixen.plumfit i»


tKeffenttAbbmk particuiari
tiqne, Eseft lcgttimuspr(Ke(fus
.AdvmterjAle\qu& €*tWiAtni xredtntiuw ^ (juattnm Lrtdtn-
/ •

tes fuKt , cufnpetunt y€A ad omnts xredtntes ptninsHt :


ijs , Cjus. ad conftith t onem
lomnium enim eadem efl ratio in
trtdtntium,Jpe6iant, lotum argumcKtum txtat l»» Lex
autem rpiritiis vitxin Chriilo Icfu^liberavit mea lege
tQC((;^U$i,moYUs.l^hphrafs expl'{andA efi. Per itgem^'
SpiritusvteAtnteUigUCiryfo^omus ^ptrifuM fantluml
'Lexfpiritus
vicx.
rwn AnntbefisidnoHpatituri oppontmtur enimhic
^^^ Lix quA mort^m tnftrt ^ utraij^ autenL^
MofAicA ,
^- .

Autortjnbahet Spiritum SAneium^ Commodms wterpttta^


iur Athbrofitis de lege fidei feu docirma EvAHgeltj \ptr banc
tmm dAtur SpirUus/AnOitu GaL j^per bAHC etiAm Spirtttis
t,e% peccati
ic nortis•
fancius operatur in fj&uts vitArti i^jufttUam^unda & ffjwi'
fierium Sptritus VocMuri. Cor, ^» HuKnppafitA efi /expeC'
cAfi ^
mortU ,b9C{fl,Lex Mo/aica ^(^ua peccAtum Arguit
^ perp€ccammouidltRom.^,^\^^ iS pro^erea mimfie'
\'ium Mortis appfdlAtur i.Car^i,^. etiAm inttifiigi

VocAhulHnt tegis de jure Spiritm tS ptccAti^ Jm SpirtttiS

Vus-efiy>lvificare.:jmpeccAtiefl dAmnAre ac merii adjndi'


CAre» Senftis igitur efl Aptifioliypios & fideiesy Itctt prciatu
Adbnc ftmiAttt in.mort^li jm cor^ore ipropter qHod tf <td

morterfi
;

». ~-..-... ...— .- ^^
£P1ST. ADROMANOS CAP. lU. S^S

mortem condemnAnturm iege extrA Cbnflum (onjidtfatii


attamen fbangeli^ ,^ud ipfti prgpenii ChnflufrLi
MidtAtercm ^ fAcis yut iegts cofdifemnatie ad ipfes non pef^
(wgAt , quia Cbnftmpro ipfis fAOias mAUdtBum, Ter*
tium argumtntum ducttHr CAufiisJHflificAtuais Koflr£,beC
fenfu\ ^ut creaum pAtr^m i.ternHnimtftffcFtiium^ ut redi•
meret nei AptctAtBtin iUio nullA efi cinaemnAtid pectAti. O-
mnespift^Ht n(mfeiundum carnem AmbulAnt , credunt boc !
Brgo. Kjdwor m^nifefiAii^ extAt tnfine >. 4. KjMajofis
CunfeqH^ntiAj>*niturinfine tcrt^ iSprtnctptov ^jatoemm
filiut Bei ^rd^ubistrAdutu eflinmorrsm,uttnipftus cat•
me peccAtHm ntfirunt cwndemnAretttryff ut jus legis iwpic'
retwr in nohts , boc efi , ut
hii irhputaretur,

pfum prep$ttAt ., rsm9^et


Ante^UAm
hum
94
impkth Ugu Cbrifiofa^A , »*-
ArgHmtntum
cfeStuvi d lege^ NAm cum
i-

,dtxiffit^ d^BriHAfH EvAngeUj mus MerAr^Jt mmiediiio /p-


gio ^ (f tffe aotinHAm vitA y^ijcere ^uu p9tHi€ttiorfum
opics L•^1^getOy a» non iex promittit vttAmyfifeceris b£C^
Ifites i4*Mi Hiiic «kje6itonipr£0icHpAe Aptftoliu^ttAUt ne^
fimplicitcr n^get ^iegem TtivificAre poffe ,Jtmp{eretttr ^ ne^
etiAm iegem AiCi4/et,^uod»dnpr£fitet^ quod prgftAre ptfstt
JedcArnem ntftrA*» curruptam Aicu/At, per ^uAmille iegia
efitoiuifmpedtAtnr. Nam quod impofsibilc erat legi,
$Hquit , iiiquo infinnabatur pcr<:arncm,Dcus pricfti-

tit, mittcns filium fnum <fec. rttAtn Ua^ (f jufi*tiAmii


lege exptioiAfinonpo£e dictt,prOptcr tarruptionsm c^rnts no»
flr£,qiiA 9^Aty(iub mtHUS legiperfiBe fAttdfACere ^AitArniis^
^aod trgb l^gi deefi , idtrAfisferidd Cbrrfiutn in Svange*
ho pr9p9fi/uw:DcusiMfuif,mittcas Filium fuum iiiii-
militudinem. carnis peccati ,&dc peccato damiuns
peccatuniiecarnejUt juilificatiolegisimpleretur iiu
Sss uobi$ **

f
jo6 £PIST, AD ROiMANOS CAP. JTII.

npbis>qiii nonrecuiidumcarnem ambulamus, fed ic-


cundum Spiritum. Totum redemtionis nojirainegottum^
hts Iperbis sxponitur.ucaujfa efficicunseft-DeiisPattr^muttns
Fiitum (uuin Hnigeniturn , ex mera mifericordia ergA gtnus
bHmanum. 2, cauffk tnentoria efl Fiitns Dei Fatrc^
Tniffm m CArnem , .
tamen carm peccatrkt
quiaem caro peccatrix fmt i
peccatort de^'
fimilis , ^«/4
iftcas fttftmuit , tdeo dicitur FtUtu DE I mtjf»^ m fimili'
tudmem carniopeccAti. j^ Caujja fermalis cendemna-
tio pecc&tt in carne quAm Cbrifius D fiitns ad-
^
' fum/it X

\^tiam pro peccaio /ueret ,


>

dquHm emm eraiyUt caro bominii


licft id m
, ^ peccavirat^
aito fierci indiTDidtio ,
lCHRISTO mmirum
poterat
Uisgemina
,

efljUJiA
,

quam nos ferendo nan


privattva
qui film

,
panam
erajntis^ 4^

Itberatio nimirum
-
peccati jufferre
Cu
pec-
\cAto\ideo dictt 3 a^ peccato damiiiivit peccatura ^o^

firum
eft , CAuJfa peccAti , propter peccatum , non fuumjed no^
quafi dtcAt tprop^ter peccathm e medto ioUendunLj,
^

BebrAifmunt ponunt
,

,fecu.exptatienem incArne AdfamtA.


voce m
Alij
ka emm
» LX mepte

j

nommare foUnt tUud^qusd Hehai Ajcbam nominant Lelf^

S> 7,

tum^
//, Efa.jj,\o.piacularem 'viSitmAm
<S (tnfm erit i-
dem:CHRlST f^S piacuiumfaaiusefifUt exptarcf peccA.
Aitera cauJfA efl po/ttivA,refittHtio nimtrum
quAm in Adamo perdidtmm \
enim , u t u fti ficatio legis
(oiKcuuiuvLjus fsu oinni4 recittHdo icgto ) impieretur in_s
^

j
,
nobis ; ho < efly ut nehts imputaretHr ptrfeBA legta impktio-^
,

[(fpcjufit corAm Deo reputArcmur quaft tpfijHfittioL dt\>t> -,

ru perfcciefatfsfectjfefntis^qHod tamen non nos^fid Cbri-


fiiufzciii pro nohi-s. s> deniiue additur defcrsptta eorHm
EPIST. AD ROMANOS CAP. Vti. S6f
j^

fui l-eneftfio redemtionu fruuntur ,y mrmrum ^; mn fA


cundum cAmem Ambuiant , fed Jfcufjdum Spirttym
^brAJis fupra declavAta fuii. Efl difcripeit fidclttim Ah\
,

, ^
efftBibm : ^
ftc finiuL nvtAtur ^rgAnon r^acmtionis mfirAA

tx parte nefira fides. Trihm bis ArgNtfieniis Jpofiolm^


,

coKjoiAtur fidefes ,
qubdnitua ipfis mtttrcrtda ft conacmnA-\
tioy etiAmft reltt^utas peccAtiin carnefuAjentiAnt :^[\
w gratia Aptid DEVM pmpttr CHRISTVM\ iiherAn\
(unt per EvAngeliHmamakdt^oiegis
R 1 S7U
reSJitudo legU m• ^
ipfis per C tmpUtA.Ne verefubhAcccn'^
fiiAtisne ettAmbyp9critd iatere pcjsint ^
qui fidem crepant,
vsrbis^fAdti autcm abnegAnt.-JAntpergit Apeftolm defcri-
here Ifere fideUs ab efftciibus.ecrum^ 9perA pr£ctpUA pr6'
pcftere y (f prolixAmvereg^. Apofl^^iicAm tnfiUuere exborta^/
iknem ad fluditwi bo7:orum opcrum , ne peccatis centrA
c^nfckntia-n fidem ^ gratiam DSI cxcKtiAmiw. quod^ui
fAciuHt
pojfunt^
cefcant
qnos
, , ij fane
CHm Autem
condemnAtUne
c^ntrArtA 'mier fi

anibulantesrecLindumcamcm ,eosq$tipecca'
iDocAt

tOrufnfuggeflientLtisrefiflunt^quos iPocAf ambulantes fc-


legis

mAgts
mmunes

Ab inith ijs ^qui peccAtu mQrerh gerunt ^


-
ejje nefz-»

cundii m Spiri m tii .• tUos cAmales nominAre potes b^sfpi^ ,

rituales. FritnAopp4>fitiutfirAtione ftudiorumt.^. Qui


iecundum cariiem funt> qua!camis funt^ fapiunt: qui
vcrofeciindLitn Spiritum ruiir,qu^rpiritus iunt, fapiji

11 t. CArnAles/AptufJt , boc ^ niundanA JAitern


curant.i» vitijs firfl^'!git^sfunt oicupAti , qtntD,fAuUis aiibi
eperACArnis appeilAt GaLi^^ ip,ne cogitAfiics qut^em JeriO ^

qnbd Fiiius D 1 ipfos liber ^verit d rnortnis tUti operibus


CArnisyUt viy>erevi Dl: D: tAles (ant certA anst coKdtmnAi
tio, SpiritnaUs Autem trA^Aht Atcjnecnranc SpiniuaitA,
S ss 2 boi efly
foS EPIST* AD ROMANOS CAP. IIX

bocefl, /eria txpenduHt /pintuale bcneficium redemtm


nti , aperatftjj dantop exerctiifSf^Hibtu in ipfisfides (^J^iri'

tfisSanBiu cuftaditur ; (^ fic ^licet non meri fint angeli,


ftd fuAmquo^ imptrfeciionem babsam (^ agnofiant > ffr-
titAmeft pojfunt de JAlute <juia patiuntur fi regi
Spiritu
tffe
DEI ,€a^ . fffirttualiM
pertimntiprouiQVere fiadent pro viriit : borum
,

^^-
/uMt , (S ad gieriam Dti

ci*. recenfentnr. GALsti^.CArieas ,g4U^


tur opera Spirittis ,
diun7ypax, lenitas bentgmtoo ; bonitMS^fides^Atttmim (fe*
,

Altera oppifiii» efi rAti&y^e effeoi»um (f pro^rioru»L•» :

Nam prudcncia cairnis momyAii^i^V, prudentia au-


tem
mica
porcft
^piritus
cft DE Ojlegi
quidem v. 6. Pir
ffif td yqMdopiimum
^
vita& pax.quoniam fapientia carnisini/
enim DE I noncil iubjecta , nec
inieil^f

inhotmne ea pArte y ^ua non re*


uatiu efi^boc efij ontmm fapienttam (^ tntelleiiHm bomi^
^
nis^UAtuitaltbus fiiis virihm rtltoli^ Umictns tribuit ef*
feciuSf^uornm unus profluit ex altcr0* i. l^ocAt carnAleM
tii»w fAPUntiam mortcm^hoc efl^m^rtiferans, 2, immiafiatn
adlD-rfits D F , bQc efl , AdyferfartAm D EL $» rebel•
iem iegi dilftnM, ^. inH>aiidajn ad prcflanda ea ,
quA
legiojunt, UxbQCpoflrem» prtoraomniArefultAnt^ NanL^
quiA bonto caruAlii exnAturAii corruptiove non potefl ohi
dire legi, flzEiAtur inconerarwm , d^ fitrebeUis legi,juxtA
lUudi omnts eogttAtio hommti prona eft admalH>n amni tem^
poreGenefo.quta Ipero iegi rebeUAty D ipfi Adver/A'
fur: enim lex norma j(tfttti£ in D£0: qata ^ DEO
AdverfatHr^non mfimoriem (f dAmnattonem ntifetur, 74-
Ua nentpe tribuit ijsfCjUfJHxta sarnem Japtunt yCA etiam qus
natura vitiefa nonfiint,fedconfilia CArnali* difcurjiis at^ ,

A^iioncs CAtnAleSi^uA omntA tendunt AdmQrtem^qmA Spirttu


Oei
— -^
, , ,1

JbFiST. AD ROMANOS CAP. IIX. i^9

Dei non reguntur. Dieuntur igitur ^ptra hommU car-


nAlis mors Jeup40rttftrA^^^xuvs\, ijmamortem mertntur
fifuntflagitto/a *
partim qui4 in onini fua pr^ftatttia tAnti
nonJunt^qudpofiint/uperArt ?i^9rttnt ; partim ^uiafactUm

hAbtnt iapfum aaiA, qut.contra Deum


fS legem ejtu fiunt ;

ig^iXUmettam^ejffitaDeepUcereauf grata eje non poffiint


AC pr9inde,Ui6t wfefe 69nafintjDeo tametigrAtanon funt i \

formAinim $perp$ vtre boni Deocij AcceptidfiimAtur nonAb- I


sxtrinfecAejUAlitAtetppm operts^fed Ab tnternA conattione\
tpfius ^-^ per fidem Cbrifio infitus non
ejui optTA Deopiacerep'9jlunt, Impo^Me enim
ift » nuHa
eftpUcere
Abjque fide^Hebr^ li.Jdcircoc^mludtt Apoflelus hanc
carne efle.
dejcnptionem homtnum cArnAltum, hoc EpipbonemAtcQ^i ,

iii carnc funt, De© placerenoupoiTunt.v. <f. Jn cAt^nt

eJJe^eflcArnAithH^ dcfidtrtjs indulgere, tArriAitA (f mundA•

hAtantum fAperf, Spiritu^ Det n$n gubernAri^ Jmpiuff»


ttA^ue (^ tn ordmAtiontm Dei injurium efi , ^uod Stnciiii
Papa aifi,g2, bAncpbrAfin criniinis trAxit Ad mAtrimonium^
quafitn cArne ejfe fit in tnAtrmonio vtDere l cumtAmen
ne^ omnes cceithesfuerint , quihm ifiAJcripfit Apofiolus\^ £5*
c9Hji4giumAlth boHorAbiiey^i tertu immACulAtus voctiur
Hebr. //,4.
Et b&c erant proprtA (f ejfeBacArnalium. Viciftni de
^irituAltbtis Agit$artim in AbflraBoypartim inconcreie : /»
AkftrABu v.6^ (4,(^ , inquify eft pax vita }
bocefi,bomoquapM^te renatusefl ^fintit ommno tivificAm
&
Spifuus fAnSi t confolatMne (^ gAudtu ACpAcem confctentU,
PAtitur e nim e9»ij9'S fmuf ABiones gubernart d SpiritufandtOy
qui regnum DetyCfHod c^nfijf if in pace ac gaudto SpirttUAli
in ip/o itiMat. In comreto agitde ipfts 1/.;?, Vos in carnc non
^ftis,fediii^piriiu : ii tamen^piritus Dei liabitet in vo-
,

JIO EPIST. AD ROMANOSCAP* HX.


bii:iiquisautem5"piritumChriftinon habet.hic non
\ cftejus. Qjieverfiiinfignemp-oprietatem bominum Q>'trkua^
;
ItHm pomt^quodmmirumbAheAnt SpiritumfAnClum^non ad
! extrd tAntum cum ipfs agentem^quAlio operatio Spiritm ['
effepetefliitiAm Apudnen rcnACos^din tpfis bahitantem. :

inhAhitatiQ ornntA cohfiiiA^difcurfm^udia at^ aBtones^

bAncpropri€tatemAdee{ertAfn(S'wfAltibiUm
ut re92Aii ^ Cbrifioperfidem
ttu JAnBtApudfe
vtrbii tacitA exbortAiio
infiti ^
ipfirum viod^ratHr^ ^S adfAlutArem cffedium promotfet E/
effe
motus Sptri-
tjui

nsn AmmAdvertunt, LAtet Autem in hii


Ad ftudium putAtis , compreben-
,

indicat

/Aboc (yUogifmo :
^imcArne junt ^nm fAciunt Bpera Deo
plAeentiA : Vosfidclesnoa eftio in cArne. Ergo veftrumefl fa-
cere §perA Dea pUeentiai taltAntmirum,qu<e aSp^ruu Dei
in vohis bAbitAKte fuggerantur Atg^ Anmentur^ Sedbancexr
bortAtioKer,- detnceps cUruis proponet (S urgebit Tffrf^ 12.

Jnterim Ipsr/.io^ (f n.re^ondet objtoiioni fiddmm, Dkert


enimpeterAnt^quAlisnAm eft b£c m
nobis fpiritnAlUAS / ^
numquid tneliGres ejfe pojjiimus CAtcris^qut voluptAtibiis dif-
fittunt'iliquidem(S nobis cum mortg (S' a/ifs CAlamitAttbui
confli^Andumfit^&que AccaLteris^quis crgo fitt ^ utrum m-
iflAiu^afimtis fitperaturii' Hnk objeSiiom refpondet Apo',
flolusptrconcejsionem^ejfequidvm renAtBi ttiAm mortt &
cAlAniitAtibus obnoxios^ropter peccAtum in ipfts Adbuc bi-
retjs 5 hAbere tAmeH tpfos SpirUum fAn&um infe babttAntem^
modb ipft non obflinatApertinAciA obicem pofufrint^
qui. ,ft

Jcdad dHitumSpiritm fiintii arkbuU^^erint^ "Piiaww ipfis


Jpiriiuakm fubmde<o^fervAbit , dtftdtrijs peccAti reffltt^
(f tAttdem ad fernpittrnam vitam £7
felicitAtts cuflo»
dtet^qtiAm iam certo adcpturos poUiccfur^quAm certv Pater
\ ,
{

dternus
EPiSX ADKOMANOS CAP. IIA'. SU
dUrniis plit4m Juum inortuto refnfcitAVtt, ObjeBhr.em
bancur.aium fifpohfiOfie babet');>.(S II. ^i Chrifliis in_j
,vobJseft:corpusquidem mortiium eft proptcr pecca-
tum.-Spiritus verovivitpropterjuftiiicationcmi QiK)d
ii Spiritiis cjus.qui riifcitavit Jeiiim a mortiii^JiabitaE
in Vubis5quilurcicavitChrifi:uma mortuis ,vJviiicabit
& mortalia corp©ra veftra , propter inhabitantem Spi-
litumejusinvobis. Qorpm Tnortufiw vocat alterAm par*
tcm e^eniialem bominis^morti £5* corrnptiom ^bnoxtum , eo
quod radix pcccati ineoefijquaperca/amttatcs (Si ffiortitn
derii^pemius al/eiendaefii iaevfuprk vocabatur corpm
mortts cap.jil^, liuic corpori wox dppomt Spintumyhoc efly
partem mnobis regenerAtam^cfuamlftvere dicit propter JH"
flificationem , ^uta Vita Jpiriiua/is in boc /eculo effeoiusjufiif
|

ficatloniseflxqu&VitafpiritualL^ nos certificat de vita £ter*\


ua y quam bicjnfptritiitncoAmus ibifpirttu (f corporeA-
: 1

ternum inter beatos continHabimui : c^yir Spiritus fan^ius^


'}
j
&
^ut nes regencrat^
(619^,
vitam in nobis wcoAt^arrba
Habemtis (S altud,qt4&rtjurrtBionem
ionfirmAmus fntmirum rejurreolionem Cbriftt,,^u^ia
fiemm Cbnfim captitnofirum tnmorte non?nanfitfedreciijt
moriim adl^ttam meliortm 3 crgo (f ms,qnt membrA Cbri-
flt/umi4o,propter Spiruuni ejm inbabttantemtn nobts,adbe•
atiorem Vitam ceriorefurreSiurt Jumus^ JtA cmfelart "
luit ftde(es.^a)ntra cerrjcuiar/ienta reltqmarum peccath p*0'

ptercfHos mortijunt obnoxtfx qutammirum corpm jaUcfn\


morttefi 9bnoxiurn.^SpirUtu ipruitperpetubi^i tdipjum cor''\

pHsadAiernAm^iitamdDto refHJcitabitur* l

Hutc confolatiem attexit nunc gravi^mam exh^rtA-


-thnem Ad vitam vere J^miUAiem ^
qn^: conjtfiU in
5^1
\
PIST. AD ROMANOS CAP• HX. i

txhortationemdidueit e pracfdcnte dotirmaX Ergo fra-


ixt^inquifB.iz. debitores rumQsnoncarni , ut fecun-
€l»jm carncmvivamiis, Primum exhoYtAttonts Argumtn-
tumiatet mbQevtrliculei defurntum ab uffct§ revAtorum ^
^ucs Fr4trisfuos»ominAt,(^uia ex eodem femine imorru•
ptibilt regeneradjtmi emnes, Uorum offieiuw cfi ftonitcen--^

ter tfivtre , fed carjtu Qpera Jeaule ca^erexid^ nonliicrum


ippsreltnquitur ,<!<^{ ydebitorts vocantur^ /1rgu$
mentum tale eil Cui aJiquid dehemus , ti 6 ^vil^amm £<
: :

quum emm efl reddere debititm^ Carni Mibildiiemus .^d


V^lrttui ErgononcArni,fe.d^iritui vivamusvMinor^m pn-
:

iac^A}. si enimreciindum carnem vixcritis, moric-


minijfiautcmfpiritu fiua. carnis mortificaveritis , vi-
vetis: qttafidtcat ,exVita cArnaa certifiimi mers exjpe•
oianda.f ex operibtis fpirktis vitaZrteaeufa erg^ datet vos t

9t?tnU "ifefirA 1?9S debererettunde "ifitM atgjfalm exJpeiiAmda^


jtH , neqtiAquAtH autem eiy
unde nonwfi (f perni'
eies^ Latetin imcprobAtione mimrio Alcerum.exbortaiio'^
nts argttmentum ^ petitum jib effeSiu ^ boc finfft lEiwerito
operadatarjUnde:faltu!£f^uua, No» ex opertjbus .carnaiu

bus^fed fpmtuMus [Alm t^ ^ita ix[pe^iAnda,Ef^«n9n cari


nAlibusfidfptritualibmopeeribm operA ^andA.Tertium peti'
tum efl Apr$prioRenAtorHtntitui6y h9C fenfu : Quijunt filij

Deiyaguntur SptrituDeiyboc eft^faciunt opera "Sptritm (S'ftt'


giHttt .op'erActirnU:Vos RcnAtiefltsFil^ Deu Ergo fugite o-
per4 carnts^ ^sfor^fl imueffictiio /4. tJliifior% ly, 16, (f 17.
NoiicnimacccpiftisSpiritumfeiTitutis iteruirt in ti-
morc^fedaccepiftisfpiritum adoptionis filiorum Dci,
inquocIamamu« /itbaPatcr. Ipfc cnim Spiritus tc-
ftimoiiiumredditSpirituinoftro^quodfumusfilijDci.
m
,g^—«^ II•»^—»««0— iS*^l**»**il^^

EPIST. APROMANOS CAP. lU. iiS

,
Siautem filij, &IicEredesjha?redes qiiidcm Dei, cohxi
rcdesautem ChhftiMi tamen compatimui",ut & gieri-
ficcniur. ^Atuornrgunnntio pnbat renatos effefihos Dei.
i^ab aajundo quiAho» Acceperunt Spiritum (ervitutis , boc
'.

ejiffwn Ainp iiu fu'tt. jub pdid^iigB^iu legis,ut minii ligis tcHc^

dnrum ,
rentur,(^ metufaargnt^ijud. legisjunty Dtum^ tjmtjiiiampri^
emjids. em rffirwidarent:ca/r^ effgBu5Spirit4ii\
/an^licx.re At j inLrnmHigaei^neUgu^qiiApopuUa confler•
natus fugiebat D(um^(^ ^Mofenpettbant voluntfitis atlotnA
interpret€nK> iixod lOyi^.fidtAiis formidenonefi in retjM'
tii.iquf jpome faciuntqhi. tgisfiHt^tanquArHfiiij Aauiti , qi<i\

pxdag gQ cArent tquiA ipintum Ad§pitenii Acccperujit tan''\


quam atrb im hi,r€dUAtis miK'is^quAipfos de tjoS-i(noi, fiiioA
rnm Dtico ,firmAi,(S' ab ommi metu iiberat. 2, Ab tffe6iis ,

,
qutA ueumfiltali fiductA Accidn it,(f Ht bUndifiimum pA*
(rem i§}/>ps3a»t quod k*H renAti fAtere j«*« AHdfftt, 3. aB
:

effettu S/iritm fanBi intern^, tfu d t tePim9niuf)t Sptritui


cfl^confikHti&refirA^quBd (imus fiiij Dtt : inore
autemduoTumAut trium confifttt tmne njerlum: ergo huic
teflimoKto meritb crettendum. 4. privilegys (S regAlibta 1

filtorum Dsi nam bdredes jtmty eiiamfilijfunt ^ nos au" \

iem qui renduf*wm)hi.redcs jumiis , ims cobatsdes Cbrifti X


'

quetnadmodttm ergo ipfe filius Dei eft \itA ^S nos cobAredes


Dei fimus : bsc tAntum difirimine^ quod Cbri^
'

Cbnfii ,
fliu fscundum natHrAmfiittis Deiy (f fic nacurAlis i^res efi
regni ccxiorumiMjs 've^o adoptfoi filu^ non mfi per Ad- ^ (ic

opttantsgr^t nmbiitdis /umuji ejufd^m regm. Qhrtfttisei

".:
nimp'^r tn-amat. onem fuam fratey >< r foBus efl j (S ncs

aui i'm At^^r-i ii


b£reditatit '^
^ia^bdirtuit^tis pAi turf e^
Adunfit, ^^ >^odo
ud.\miir^j.,

rtt p^fAl•
^

/14 . EPIST» AD ROMANOS CAP. IIX.

Paraphrafs huji^ partis.

LJOcigiturcertoperruaiumhabeo,condemnationeilT
*"
''autmalediduinlegisnullum habcre jus ineos.qui '
i\
veraftdeChrifto fmitinfiti,mod6 noir carnalibus de-
fiderijs>indbigeant; Nam etfi prapter adhxreiuia pec-
catanatnrafint fub-maledidioncrtamendodrina Ev-
angelij itionftratipfis Ghriilii Redemtorem,per qiiemj
amaledldionelcgisfuntliberati ;id quodiex'proptcr
corruptioiiemnatiirenoitraEfacerenGn poterat, Prx-
ftititautemhoc Deus exmeragratia,poftquam Filium
ruum iinigenitum miiit in carnem , in hunc fincm , nt
peccatumnoftrLimin ipfo puniretur, (Scnobis juftitia^
ejusimputareturjquod&iiet,modo non carni noftra:
corruptie frena laxemus ^ta Spiritu opcra catnis mor^ii
tificcmus.• Jam cnim poftquam per SpirirurrL.
Cliriftl regcneratifumus^fpintuales fadi fumus, qui
a carnalibus hominibus differunt quam longifsim^.
enim Romines curantvaluptates carnis, ea-
Cariialics
quequa^ mundi funt.• ^'pirituales aurem iiltri_,
hujiis
niundum adfcendunt &eurani;ea , qua; divina funt
,
H^
&coeieftia^ Quin& optimumin homine fibi Tclido,
quodexnaturalibusarbitrij fuiviribusprieftare poteft,
carnaleeft,&ad iuperaiidam mortem nihili, quin po-
tius morttnt & pcrnicicnr adfert:, qiiia^ Deo adverfa^
far, &legidivina?reBellis eft',quametiiimplerevellet>
nullomodo joptima vero hominis fpiritualis
potcft
adio ad vitam teriiam a^dificat ,& pacemconfcientiac
a?

adfert , Viide fcqiii iiecciTe eft, eos qiii canialiter vi-


Vuiit apud Deiim ingratia eiTe' non pofTe. Vositaqiic
mei
EPtST. AD ROMANOS CAP. IIJT. l•^

mei Romani,quia carnisdepravationem depofuiftis


per regeneratiGiiis bcneficiiinij-datc qijiero operam , iit
reipfaiippareat ,Spiritnm Dei in vobishabcre
domicilium. Nam ubi Spiritus Chriili non cft cffi-
cax, ibiner,ue r.hrii^us.nec Chriftum iuiitio ert.Ne-
iii

tjue vot» oBVndacchanTsimi^qiiod corpus veiirum;,ar*


queacnoiirenarofiimcorpora, moftaiitatic/loblioxi-
iim/idcnimproptcrpeccatum ficquodin morte de-
mumplenarie abolebitur jinterim tanicn fpiritu vi-
vitisvitam faris tranquillam &bearam etiam illhocfe-
cuio,<S:cxiilaSpiriruaii vitaveftraccrtieiTepoteftisjDc-
uiT\»qni iiliiim refuicitavita mortuis.veftraqno-
que corporainmorienon reliiilurumi fedad vitarru
ccrtorcdudurum^ut vitamillani, qiiam iiiSpirituhic
viverccepiftisjinalrerofeculo vivere pergatis in aiter-
num> Quapropterovosmei date opcram.utquantum
iiivobisei^carnalibu/veftrisdeiiderijivAledicatis* Ad-
hoc cnim regcneraticftis jiioiiut Hberurti vobis iitvi-
verepro lubitu, fed fpiritualcs eiTe debecis . quod fi

enini carni indulf',cbitis , mortem vobis accclerabitis.•


iiii v^ero ipiritu carnis deiideria vincereitiidebitis,vi-
tam Deo placentem agetis , Sc 3£ttrnx vits digiii
eritis. Et hocvosomiiino decet,qui regencrationis
bcneficio filij Dei eftisi idquod indc patet qui-
non ampliiis eftis fub pa::dagogia legis, ncque ferviii
quodam timofe Deumveftrum fugercTed ferulapai
dagogi emaiidpiiti filiali cum fiducia ipfum atcedere,
,

&iirruaviTsimum Patrcm vcffrum compeilare, ac


in necefsitatibus invocare poteftis. In boc
cnimaccepiilis Spiritum Sandumtanquam arrliam

Ttt adoptio«
,

Si6 EPIST» AD ROMANGS CAP. IlX

adoptiomsiIlius,qiii & teftimofiiiini dat confcienti*


vcftrac,quodDeoiitisgratiiiimifilij,neque faltem filij

fed & ha^redes seterna* beacitudinis» & coha^redcs Chri-


fti,qui vosincommunioncm iftius fdicifsima: hxvcoi-
tatis adfum/it. Proinde & vcilrumerit, fiiiaii obfc-
quio Deumpatremveftrum revereri, & quicquid ipfe
vobisimporueritoneruminhac vica, tranquillo ani-
mofuifcrre- liicenimefttraniitiis nofter, per ignomi-
niamadgloriam,pcr mortem ad vitam•

Qua;iliones ex hac parte


Capitis.

Q^lyESTIO I.

iSfiimquid Luiherpis njcrftoneprimi ver-


ficuli patrocinatur Pontificip, lUiidemm
Jtiv >/^. reddit,nibil efi condemnabile ^
tS ift nic&t6 DCVDamiic^e": qucd^^idettirhHriC ha^
herefenfum^c^uafi peaata tn renawredua
non hahent proprte rationem peccatip neque
pntnaipiramortaliaaut condimnatione dt*
gnayquodijoliint Pontifict}?

\
*-' •

' ^, HumfinfiiM mn bnbet Iperfio Lutheru Coyip^erAt


eriimptccatMmnonin abflr/'.6loyUt ita ioquar^din co/icreto,
hoc eft^quutentis ffl bominio renattpeciatum^tn quoidy^Hoii
nattirafra */iort/ile efiy');>emaiefit , dx non condemnatiir prof
pser Cbrijlum-icujm merito tegitur, Jd^ docet ipfifis g^offa
?r,Argi-
iiPiST. 1$ CAP.
marginAlio Etfi peccatuw adbuc in cnrne b^ret, tAmen mn
. pr

I
conUemnat^to quodfpmim jufitficAtm efl , (^ c9ntra pecCA-
\ tum pugnat, Notanda ita^eflver^ caNffa,curpcce4t4
,
JRenatorum nonfint condemnabtla,mnnrum non tdeo , ut vult

I
Pcreritis dtfp.i. in ca/f.S• Rom.^uiafint woitis ne^ dclibera-
;
tt neg^ ^oluntar^ : Nnm (^ tnvo/untaru
ejjt peccata , fupra

1
probavtmus\ ledGfuiA tiguntur jufiittaCbriflt^tf fidetibiis per
^pintum San^lumrtluBAntibM nonimputantur Alias eti-

I
afnnihtmifuggffiionespravoi^/siuiaiontralegem Dnfttnt ,

pucAi yijhemadnioafim prjLcedeaic capice Apojtolum-i


ejn^tarentem auatlfimiis,

QUitSTIO. .
An ChrifiHS non habuit ueram carnerru
of^ob<ncv, cjnia firibi* Apofloim
Paulm Diiim , mifijfe Ftlium infimtUtudt•'
7iem carniipeccati ?
Relp. Jta qmdem ahutehAntur bec loco i^iarcionitd
(S Ma^jicbji/j qui vcritAtem carnis Cbrifti negabant : Qddu
plkitetrcfutAri po^HKtt^ /. cfuiaPAulus non loquitur dLs
fimilttiidine carnPSyfedcarnidpeccAtricis: cArnem enim no^
flram itimnaCHraltbuafiiis fiffeBibus wduitffid peccAtk??!^^^
mnfccit, niqmtB^ftltusepift, o^. EtiiArefpondet TertulUor
nus lib 5» cs/i^^r. Marcionern Simiiitudo Ad tntUnm peccAti
:

peri Inet^non
de vetbis : ^
Ad/ubfiAntU ryi^ndAcium» Et
carnem babebAtCbrifiiis-tpecc^tif^^'
nem uidehAiur bAbere^ (um non baberet.i^aifltKgiiOidHm,
Augufi>fir. 3/.

0httr [irnilitudintrK fiibflanttAiem (f AccidentaUm^ Le\


quitur Apbftolus di jVmiitudine fubflantiAli ^/petifcAyqHei
Ttt ^ ddm•:
yi8 iEPIST.
Adrnodtttn AdAm
fuam Genef.4, non
AD ROMANOS
dicitur gtnuijfe filium

tittAformacorporis^ inqualt
paruerunt^ ^iod
S^

^
CAP.VII.
Ad ftmilitudtmm^
autern dnAciidcntali^iAdaw £f Adfum'
AngelimnnuntiuAm ap^
eKrm Viram ^S nobis
cayfiem non adjumfijfec CL•nus,?76npo^,ffet liire pati^
fideSirtdemtio iS jufltficAtio KoftrAVera ejfttjfidf^f^''^^^^
fAllemi^ phantAfluA : tde&Cb-Jiiu tAm dtligentcr tmaginA*
tionew de corpore pbantafitco difapuiu €Xcmit,Luc ; *4> i^"
nc^

(f i^^LMAttb^X^^lJ.

(^Bbil, z,j,'dicitur xfaSitu eft in pmilitHdirjcnt bflwi-


num,Ktmirum qu9 Ad^xinanitionem ,tiort qnb ^^•
PauIm Heb^^y t ^,xnterprctAturdeumAtiOt
ttam^ Idcirco
nibus (^ AlUsitjfrmitanbus,)

Qja^STio III.

Lex ^ Evangelium opponuntur v-i.er'-


gone Junt d^gm^^ta pugnaniia^ut conUnde*
hantoltm Anttnomt?
Kelp^ Noft ^pponuntur utpugyiantiA yfid ut dil^erfa*,
Spe^Ant entm (S urgent unum (inemfid dil^erfi mode. Lex

€ p&dagegus Ad ChrtfiptHi,fed tndtre^CfijUAtenus ob imbe•


clUtAemt>rumnorrutnno5rtr7iitt AdAtmm -^qui legts

efi impktio : EVA»geIium ettAm AdCbriflum Addttcit^fed di•


rc^e\in B^ngeito enim ^Cbnflni cttm owni fuentertt0 pr9pot
nifur^ -Sic ettAm Lexperfe ducit Advitaw^d ctfm atndu one
perfeBt. ttbedientUyEvangelium ettAfnductt xdVttaJedAbJf^
leonditione ilia : adperfiolam emm Ug^s obedienttam nem§
\in bac vtth efi idoHem^ Jtaiex (f Et)AngeUum inprinctpAli
Ijttofirte non pttgnant ; ne^funt dtcendA dogrnAta pugnAntiA :

lutring^enim veluntas Dei rel^sUtur : in Diovcronon


£PJST. AD ROMANOS, CAP. VII. S^P

TpoiUfitates contfadiSiorU;, Quin potiui mutuas operas pr^


fianc [ihi int)icem<, Namquos lexfihare mnpeteil^remitf
tit Ad ElDangelmm
: vicifsim quos Evdngelium renovart^
noHpotefl , cdmmendat legi^qiurequUm 'vil^endiprAfcribtt
rerj4tis^(f catenuspars:Ncvi TefiameMti eft,

QU^STIO IV.

VidetHr 'Paulmnj^ ^- fatufaiiionenu


C R I STI
iantum ad eos reflringere^
quinon fecundum carnem amhuUnt fed ,

fecundHmJl?iritum: ita 'veromeritum Cbri^


ffi particularefieret^ quod non ntfi ad ^ios

periinerei, ut docent Calvimani ?

Rejp, D, Faulus non tbquitur de fitisfAUione Cbri»


fiiinfe confideratAyltd rejpellu appiiCAt't»nis^. Vtrum^
entm fimHl ceTnpie6iitur\f]atisfs6fi9nem CHRISTI, 0*
ejus fruolum^ Re^eBif frudius' ad^^fidtles faltem accom^
medat , ficut ^ AltbifAcit i^Ttm
; 4,,\ aiias. tc-
fiAtttrfirtfturA , tam Ute pAtere fatisfA5iionem meritum^
Chrifli, quam Ute pAtet tetitu generU bumAni univerfi'
tas K^Sier, \J ^^6, €, i,2S. u Timoib, 2^6. ']obAn.}i 16,
i^IobAn.z,!•,:

CLVE S TI O. V.

Numquidex hoc loca P^uli evincipotefii


bom /'-
/20 EPIST. AD tlOMANOS CAP* HX.
homtnem renatum tmplerepojfe lcgem.qt^ia
fcrihit Apoflolm^Chriflum idch mortimmy
ut juflificatiotegis impieretttrin ncbisv.^?
Rejp^ Ita ^Hidem bunc locum df-^tav. t PererUis di(p,

f»boccap.Apodolus m2niiti\:c aoctt (rjqttit) Chriiium
idco percorporalem parsionem & nOrrcm fuaindam-
naircpec«tum..quodobftabat,nc lcxab homine im-
pleri po(let,utfublatopeccat0Juiliiicado,IegisimpIe-
retur iii nobis» H£c tlie.Sedrefutfitkr hot c§mMef;tum L-e
ipfoUca^uhiexpiatio& impletioltgtsfolt Chrtfto iril/uitury
fie^adtAnUniperfe^ionempertingerepoteft uUmfAH^itis tn •

bac l)ita,quodptrpetu£ ipforum quereU comprQbAnr^ Cf im-


prtTttfs Baultii nofler capuepracedente '.mo^ ki eftfi u ^ru aut
effioiui Chrifti. ^wniodoemfi} peccata fifluletU^
fjipifslm^ ditlum ^f prolpMnmeft^ nirmrtmi tJGnutnon ftntf
fediit nonmputcnhr '.'tdcirco ipfe feliis ej} (f \)Ocatur'tmple•
tiokgfa Rom, 19. Quando Auttm bic dictti4r,CLrifiumpecca9
tum dAmna[fe. , ut m fan^isjuflificAtio legU mpleretur,Kon
docetnr^ijfuid afanBUfiot atit fieri pof^it^fedquid iti fan^is
OjHtd CbrifluyjeieritproJanBUjHimirHm qmdYAjfuf
At^ mortmu faerit m bunc finem^ut fierct legis 'impleth^qu*
duo reqmrehAt. /, expiationem peccatorum, 2. ob/ery>atiemw
!
prjLcepiGfum iegis. ^trum^ Chrifliu fectt , non hos ; (j;

i ab ipfofaHA eit impletio : dicttur autem fieri m nobis


»
quia
\
propter nos f-atiA^t^ per fidem nobis impuiAtAtfi.Ad impHta*
\ti9nem ergo Apoftoius bic dtgicum mtendit\(^ (rc hxtm'
\pietur (-^
operando.jtd credendo \impietur etiam
\in(oAndo ynon jerpiur.do, Na%4 &' ihioata IfgioebfvuA'
\
OeopUcet, i/ Ugis imoltiia dicitar Rom. l^', <f. GaJ. 6y2,
'tio

\^!^( abf^ hjpnriff^i^ ^i^o ^fdw pAHisdt Deo^ (f comt',


;

muaturp^r totAm "DiUm , donec^ Aitivgat pirfeBum fHuynji


j

^
— - - - tompiC'
'

EPIST» AD ROMANOS CAP. liJf.


{
Ssi

vompkmeietHm , Jtihftquetur demum in altero fi(ulo)


qHando cejf^hit id^ quodexparte efl /. Corjp ro'
{^itidquid in firtpturd dicitut de perfc^fione noflrA^
inteiligendumeft^X, velde cortformitate, 2• velde Joltdi-^

tate (S ft^if^itate dileiVtonis,^, veldeiniegritate obje^lL


^. vcl compMrate > /^ aUorum. (5c.)

<iM i€ S I O. VI.

(f
Paului
Z). rapxOsp^ omnempipl•
entiam hominis non renati vocat mortenu
"^
SiS: rtumqHid ergo omnis
corum fipicntia omne , 'virtutis
-
fludmnL•}
fHiipeccaiHm>(3' morte drgnum ? -

^ li quafiioKe de operihtis ac fludijs fjon renjUorum


dtficrnendA/unc opera creatioms Dti in bomtne ddbuc rtli'

qua , aI qu&pcr lapfum ingrtjfA fufityUt monet Augufll•^


iUia^

nui //^.4. cont. luliAN.csp. ^» Non entm itapenttm detrita eft


imago Uei tn bomimper Upfunt^ut nuL• veiuti hneAfnenta
extrewa remanfirint X refiUua emm efl ratio (fjudiciumyun
de finunt tUa , tjuod intelligere (f dijudtcAfe potefl honefla (f
inbsftefid^jAp ere stiam aliquM qu£ legtsfunty tadcmjj fAcere
Sed €x corruptione lapfus boc habet^ quod bona non bene a*
gU, froindefapierjtia Etbnicerunty (f AliapticlArefA^iA
jecundum noftrum equtdem conceptum UudAbiltd funt (^
imitaiione dignat fedjuxta Dei judicium res longe aliter
babet, Is entm ipfnm cor bominis pemtrare^^^ d^ionesfln^/
diaj. bomtnum exctitere potefl\% ^ feitis dignojcere ,
qu£
'06 re bQna^quA poccata fmt appellanda, IdcircQ in verbo
VUU fu9

L
,

EPIST» AD ROMANOS CAP. IIX


fuocor hominum fionrenaiorum etiam pkpientifsimum ^
furtifsimumlfocat cor prAvnm ler: tj. mentem f/igatifsin.ay
mentempoUutAm 7it, / if "iDariitaiei» mentts Epb. 4» intelle-
Hum ettarn optimum nominat immicitiam advcr/iis DEVM
inbocnoftro loco j fapietittam terrenam (^ d£m9ma(am^
^&
\ lAC.i. 'uerf,\s* omma nont ad abujumfaitem 'Oiriiim
ADeoconceffarum referendafunt ^feaadip(am corruptam^
-
&
nAturAfH , qualis nunceft iapfum, 'Hac enim
ad walitiafnpeccatt origwaiis periinent, quA nunquam Jatis
exaggeraripotefl^ Promde bonita^ ftuaiorHm AUtaoiionum
in non renatis f non neflrojudicto f/?, (sd 'verba
Dei, quodexprefie dacet ^fapientifsimos Etbnkorum dtf*
eurfus » (f AOitones etiiimoptimas (f ccram mundo
mAximA C9mmendAti9Ke dignas , Deo tAmen non plactre^
cumjuflittA OEJ noncenfentire '.
tdeb tn divin9 judieio coH"/

fidtrAtA ab ,'uguflwo peccAta appeUantuf^^tS quidemqua'


drupltcinsmimjuxta omnes CAuJfas i. ratiunc fints :
adbonurn opus non tAmum reqmriturj ut AltcjHtd boni fiati^
-
fid ut (f bemfiat \ non tnim aBibm jed fimbiu penfantur
pffciAJnquit AugHflinm lib, ^.iont lutian- PelagiAtiKCAp.^,
quArecitm bomafAcit Ali^Utd ^ubi peccAre
propter bec fAcitjpropter (^Hod /Acere dehet ^ peccare co/tlfi»-

citur. JtApudicuj^ aU Auguflinus biodifio , non 'uerAci*


ter dirtturjqutnon propt€r D V ^uerAvi ftdem connub^
iuxori ; quomodo enim VerA rAtione pHdkhm torpm a/•'

[
\

':.
ferttur^quAndo ditero
tione formA
hcodt^io.
(f bonA
, qmk
>€ tpje

IpforHm (^Honr€nAt0runi)funt
niAle fAciunt
^
,
:

qmbus ^
antmiis fornicAtur
nonfiunt exfide hmc tterum Jugnft^'
?

qutA ca non fidcli^fed mfide/i ,hoc


faiwnt volnmAte. ^, TAttone mAUrU
2. ra-


^HiafHnt$T»perf€Oia,fiun$fjexmaiA confcitnciA \ pnis aw
EPiST. AD ROMANOS . CAP. IIX. SK^
. ^—
tem pncepti eft cbAritiiS4x corde pHroyXonJiietuU -^ if
fiunt Aper/ena renAta : ahfit emmtfitfit m
Alioquo veta Vtrtus

j
(in^Hit Auguftinits loco dtoio) niftfuernjuftm ; ahjU autem^
I
ut fit jtiflus ^er^^nifl Vfvat ex/isif, OmHes ia^ CAuJfas^ fe-
\
coKJimgiC Auguflinm iib, j. de Dei cap^is^ #/--
civit.

\ tutes j^tnijuit) quM fibi bAbere, ^idet^ry per qnoa tmperat


corport tS ipitijsAd quodltbet Adipifcendum t>el tenendnmy
\ nifi ad D£um retuierit^etiAm ip/£ VitiA/HHtpotius quam vir-
tHtcs. NAm iidt quibufdAtn hmc ver& (S honefiAputentur
'

'tJfivirtutes^CHmAdfiipfiu referuyiiiir,nec prepier Aliudex-


petuntur^ttiAfH tunc inflat£Ac^ptfb&Jimt^(S tdcQ non vir-
.iutesfjed iDitiAJudicAndAjHni

\
QJiitSTIO, Vil. '-

V "
! firmum argumentum
S^n^HS fert teflimontHm Spiritui
quodfimtisfiltj Dei: Er^h de gratia
}alithiUter ccrti ejfepojp/imiM]
:

-
Spiritm
noflro\

Kefp, Certifimum hoc eft ArgumerjttiW^ eimd dubitAiio-

^
I

I
tefttmomuyn
duHtefhH^yAih ft
/
ni P9nt'fici£ opponendum.
perbihet^fion
diibitAfftus,
^odft ifitm
tfi

Spintum
yquod vei
Spmtm SAn£iu4
tA9tiSlurrL•s

nHndac^
argui^^tfs^ &cdregertt ^ertrtiis difp.g,tn h^c CAp. »««;. j/*
nobi-f tefliMonmmiilnd non ctrt9 ejje ctmper^um , y«i^/
.pf SpirUu firiUu ,]ed^ar:tHri') id prohabilihiis co»jt6fUi

j
|r*/ (S jign^t boi ,<:ehui4dme pittdAm merMl^nibuJtffe
5^4- EPIST. AD ROMANOS CAP. IIX.

cogniium icertitudine verofidei nonnifiper


MUquam divmam cognojci, Rejp Spiritm Sancltu uhi efi ,
:
€»^
nufpiAm otUftis efljed accendtt in bontine motus novos , qui
faciunt , ut homo Adbireat D firma fiducia , t^ ferta -
nimi ktitia inpromt^onthm Dei Atquiefcat^ Knde Junt
iUi voces/Anciorum , nttbi sdhdtrere Deo Loyiunt eil l eUgi
abjeoius ejfetn domo DetweiyWagt^ tjuarnhjib tareiHtahr'
fiAcults peccAtorum \fcio , quhd redemtor fneus vtvit \fiio ,

cm

,
credidt (^c^
(juorum cory>Anum
TAies tfera motm non [entiunt

!^ fieUrtbus poltutumx qui


bypQcriticA (ffimuUtA prvbitAte aIios dectpere pojfn-tit^eipfos
T?ero

centes ftntiunt ,
^uicun^ ergo motus ptos (S
^^ tn^pij

Deo pla^
bi de teflitnonto Sptritus San^ii ceriieffepoj''
JunttquAmdmeos fentiunt iquemAdtnodum ex rejpiratm
DaAm in botMine adbuc e{ft^.
ne certe co^jgere psjfumtts ,
,

NAmficor v,oflrum nos non condtmnAt^fductAm hAbtmtu


Apud Deum i. Jeb. j, ii. Sxcipitur tAmea (empus tentAi
ttonisyubi t^ fidemfiuiiuare^ (5' ttfimomum tUud Spiritus
SanStinonmhil bibetAri concedtmus nontamtn ptnitm tx-
:

JprAt,/€djAmremi^m eflyjamfortiuiydortecbomefe ieerum


recoliigatfC^ beneficio Spititm fibiinbAbitAHtis JpicuU ten-
tAtionnmjuperet^ '

---•'^v

QJl^STIO, IIX.

Sujf}cmninemoim Spiritm San£li^oiuos


home femel fenfu^ ad certificandam eleciio-
nem ncfiram qma htc dicitur-fios ejfefiiios
,

Dei^ui aguntur S^iriiu DeivJ^?


Fe^.CAhL
,

EPIST. AD ROMANOS CAP. IIX. SiS


\
ReJp.CaMnianorTi hoe eiGgmAefl ^fedfalfuni ^ erroneum

^
Certum equtdem efl , f //4W motuf ilios Spiritm JanBi non-i
eff^penitui exclujos ctrtificatione ele6iionis noflrsi. Audi*
vtmus emm» S^iritum fanBum dare teflimonium Spiritui -
pmusfilij Dei\ideo nos fpjos proharejubemur ynum
fimus infide ^. Cor, i^,f , Probare autepoumm fidem
pofl€riert,ex Motrhfu iUii Spiritmfan^iinnobis jCiHales funt
defidertu Dei,patie(ia in adverfisy^es meCtoris aur£y(fc* Sed
hoc nondumfiifficit : peteft tnim Sptrittis JknBus in nobti
contrtflaripeccatis contra confcientiam > quA mottu tttos in
corde extinguttnt^qucmAdmodum conftat cxemplo SauIis^ Ju-
dA (SJtmiHum reproborum^qui uii^ Spiritum fanSium Acce-
perunt per mimflerium regemrationis motus etiam ejtis (f
^

du&m altquandiufenfirunt (S tamen in reprobum JenfuTti-»


tradidygratia Deifnahter exciderunt.Nett igttur qudweHda
efl e/eoiiL nts certitudo , infolis tUio motibiis Spirittu fAn^t»
lUi emm partim peccAtU contra confcitntia^^Artim ettA ieti'
tAtionibiuSAtAn& nontAntum exiif7gm,y>€rt*m mfufierwe-
leBis etiam adtempusin contrArtosmottis immutAripoJfunt :

{in fremitm AdVerfiu Dcnm, mmpAticnttAm, (fc, ut ex-


fed in Cbrifio , in qno fumus eleoii
ethplo Hiobi Vtdere efi)

I
Ab£tertjqyConfi/lii ettAm tleSiienia certiiudo. Is remitttt
KQS t. Adverbum prowi/sioKUt : Venite Ad me omnes , (^c^
{JMattb.iK2, ad bAptifmumjubi exAqua (f Spirttu regenerA-
ti^cctpimus AtrbAm bAreditAtisnoflriSpiritumfAnSium^^
I
(S pAcium cum Deofecmus , expArtc Dei immutAbtie.
I
i.Adca.ftAm Dommi y ubi corpsre if fAfiguine fuo promif'

I
Jtomm g rAttd fingulis
in obfgtJAt^ His med^s rtt€
utAmur^dubuAre nonpojfunnutncque defAluteiUeque dt^
I

j
ele^icne nofirAy€tiAmttimyCHm Spiritus /hnSii AgitaticKes
(3' m('tus tnnobis valde UnguidiappArent^ Deus imat per
Vhu jf inprmiA
/^ EPIST. ADROM-ANOS CAP. .
infirmitatem virtutemfuamp^rficiet^utfidts etiam
ffiimm^ ,MAgnos ientAtionum At^ dubttationum monUs
trAnsferat,

QJ^ AE S I IX.

Debitores fumm, inquit PaulpiS v. 12^ -


mirumiUt fecundum legem vtuamm." At-
qtii dehito legis Chriflo jam fawfdaum
efl: Videtur ergo Dem unum dehitum bis
ixigerepquodinji^itiA l

S.e^. De!is nequafuam unum debitum lioexigit.fiddehito


femelfoiutQCGntentmefl, Diflinguendiim igitnr efl \inter
dtbttum folutionis (f gratuudints. lUud eri/ur ex obltgai
tiom MofaicA Adperfeciifiimam ohedientiami (f huic fai^
\tis/a£lHm e/i Cbriflo^ ideo amplius nobis nonexigitur.
Ipfienim loco folvit^quod non rapuit PfaiJp^ Hoc au-
tem efl debitum nov£ obedtenti^ renatorum , obligA'
\fnurad obtemperandum D ^ non ut Aiiqua fiat foiHtio^
JedgTAtiarHm AOiwprofoluttone jam fa^ia, ideb contenlus
'
D€ii4 efi , licet magna concurrat renatdrum imbeciiiitas ac
imperfeBio. Sufficitenim De$ tielAliquagrAt&mentis ftgni'
ficAtio^ qutdperfe^lius Accedcre Hon potcfi.

it S TIO X.

i
QJ.1

Si dehitores fnmHS legis


de poptilo
: cur €rn>
ament,quody
-
:

EPIST, AD ROMANOS CAP. ILV. I


5^7

populi4s "voluntaritif Pf.lm. iio^^.Vide»


inrentm dibitHm tnferre coaolionem ali-
quam?
iieffy.VocAhulAiU/iyNeceffe^Oportet ^ Ddemm ^ vtdem
tur leQAltA ejfe (f coa6til>a, Kerhm ubt h§na opera bts vocAbu-»•
ltspr£cipiuntur Renatts, nonfunt c oaoitonts ,/ed Altum bA^
hent ufum l. opponufitur iontemtui banorum operum. i, op•
potiuntur Adtaphoro (S" ArbitrArw. ^, notAnt 'voluntAtis di*
yiriA AUtoritAtem, 4» ftudium (f AlAcrttAtem denotant At'
( promtitudiKem , quam afftrre debent rtnatiAddivim
Unde
tnAndAti obJertiAtionem. coUtgitvr ^lich RenAtii non
permittAtur (icentta vipendi fid : tt nentur juxtA legem >/ -
'vere : mbtlominui cnltum ipforum effe JpontAneum. Fidcs C/
nilnQni^uit Ltttberm in epift, DomintcAit Ga/. 4.)/ beres nos
ficit ACArne legis,rjon ut mAta fAUAwm ^ fed Ut bonum ih
ludy adquodnos lex eogebaty libere fActAWUS , bec efl^ u/tro
(f cnm deiecfAiiotie, Debitorts tAwtn Jpimtis , cfuiA iiber"
liH SpirituAlionen toUit iegem\ idcirc» debitum illud obe^
dientUfibtnde Abipfis extgitur^Ttt.z^ i/.ijl«/t Tim, 6, 17»
uTbe(i.af,V.CQLi^zii,^i.

Aphoriimi Theologici exhac


partecapitis.

1. i^tiudeffe materi.ile Deccatifeu ipfzm prAVttatem


A^ior>uni,altMdfoy r?jale feu rfatkm tappAret exD.is ikjtu cAi
pitis condcmnxiio Aufertur ArinAtii^qHibui tAmen ip'
JurripsuAtum non futt dtrogAtum cAp. 7.
i

F8 EPIST* AD ROMANOS CAP. IIX


2. RenAtidefcribunturrefptBuforniA^^ ejftBmXrA'
tisne Jorm£ fnnt in CbriPo^idg^ pt
^' inferuntur in baptijr.%o ;
quam Chri- ^^
rattone effedim non ambuUnt (ti
ttmdunfc arTiem (edindum (pirtt um h^c : emm efl exter-
fiafideifHmnotai. loban.^^
1 3. Renatis dubitandum non cfl^umfint wgratia ; nul•
\
U enifn i» tpfts eft condemnatio : ubt nulla ctndemnatio , tbi
^faoiapeccatorum rennjfio ubtpeccatA : remt(fa , tbi ce^^ay>it

; ira Dei .'nbi ira Dei defijt^ ibtgratia incipit ".frmtftmA Ua^
btc efl confoUtio Adverfm tentationes.
4. diJcnm^nLegU^^ E\}Angel^efl^qubdlexp€<'
catum reVe/at^imo AUg^tyf^ mortem Adfert^ unde iex peccAti
(^ moriis appeilAtur > Evangeitum vero "^JtAm (f/A/utem ad-
/eriyideO kxjpiritiu ViU duttur :qub referatttr fiwilis hcus

S' I» CAulfa grAtiA nuUam efl difcrimen intcr quem')DPS


infm£.fortvs Cbrifiianum , ($" tnaximum Apoftolum : tdcir-

j
co D, Pauim fe exempluM proponit hominis mAltditfo (egis
j
liberAti t),2^ * alibi fcribit , idto mtftrtcordiAm confecu-
\tum , utejfet exempiumtjs,'^m creditari erant adlPitAm £P
[
ternAm^ i. lim^ i, \6, Et boc Accipiendtim efi tUud Cbri-
PiAdApefiolQS\qu&'vobisdico^omntbm dk0'^eA nimirum >

qHarAtfonemfafutisnoflr£ toncernunt,
\ 6, DoBrtnA iegis n9H efl eliminAndA ex agro finibus ^
EcclefiA•^ quiAPaulM tion ribtfmpltciter ^nos liberaios
lege/ed legepeccAti (f mortis^boc i/?,^ mAl»di5lo ^ cqH'
demnatiomkgii* '

j
7. CUag»4 efi visprAdicAti verhi , cui trihuit Apoflo-
condemnatiom id uti^ \>erbo tnbuttur
lus liberAtionem k *-

tAnquAm BrdinArU arganu Spintm VtV^cAHtis, iMpia^


tgUfir Scenckfeldianortim efl ajpriio^qui "perbum pr&duA-
t um
EPIST» AD ROMANOS CA?. ItJt. n?
tHfnf9nnm ina.e/n (f luerAtH moYtuam appcUitare mn du-,

hitan-t,

8^ perfeBe mplefi^tieg. juftificare pottfl


Lf .V Det ftP^ :

qufa infirmatur per carnem >. 3. hec efl^ cuipa non in ipfa le*
geefi , (fii£jufta^lonA,/A}i&4 ^vitAfn (Sjaiutem promittetis
jery^anttbus eam ifed tncorruptanatttrA botninio ^qni V.res
per/eale vbtempirAndt pcr lapfum amtfit,
g, Ve^A yfii<roXoy.ctfeu dnElrina de Chriflo contwctur
V, 3, (f 4, ^o adper/onam,virus Deus tS' homo til : tdto
Tpocatur filin4 Dei if caro noftra ai>f^ptccato , ,
tnttr peic*
tores autern reputattis ide» hic ftmthtudo camis percAtrkis
:

ei tributuTy quiapocrias peccatori dehuas tn carne fuftinuit,


Ratione offictj eft facerdos ncficr DeomiJffU, ut fieret pro

fat(afisret\unde (f
nisfilij Dei^&
^^
nobu vtoiima,qua pcccAta n')flr4exi>iareniHr^& Ugi D i

fn&AppAret
Def^f7ecefsitAS incArnAtie^

,
quh referantur ftmiftA
loLA GAL^,4zCor.Sy2i,($'c.
io. Diflw6i£ fum perfutiA in SS, TrmitAte.Altusenim

efi qui niittie,aittis qui wittttur ; hicfilius vocAtur : Ergo ille


yater efl quod mSandum centra ludios , O* Turcas, ut (^
:

Tjovitios Ar:anos j(fui ne^Ant Deum verunt hAhcre filtuw•

2^co>itrASabeU an/s (S yqm di/crmenperf"


ttArHm in S. Trinitate prorjm fufluUrunt, 5. contrs ArtA'
\
nos iterum ^qm filiHm txmt^tonefAciunt inferiorem Pa-
tre nA m mifio (f abedkntia non tollunt AquAittattm po'
:
I

\ tsntu,
I

Notetar Aphnrifmtn Apo^oUcus

^
1 1/. >. j. juftificare

I
homincm hgi crai tm^ofstbUf ; non dtctt\erat prdflitu diffi
\
cile vcigrtiife, Omnem igitar ^fAcultAtem dei
\ rOg^tbomimextrA Chnfium in Jpiritualibns.nuOa^g^ vins
Xxx reltn-
SJO EPIST. AD ROMANOS CAP. VII.

\relfnquiP ad operAftdAm Ipei cooperandam faluttm no• \

\ftrAW*
12, Ad'^entm Fily Dei in cArne argw
mcntutnefiy legemAbbomine J€r\>arinonpoffe : bic enim ad-
ventus illius caujfa bkAUegAtur^utjm legU irrtpUreturin^
nobis^h9C eftjUt (^ MAledioht hgis k mbU tolUretur, (^ per~
ft£iA cbedientiA inlege reqmfttA in nohii inveniretur, Vt
truw^ tmm AdjufiificAtioitem n$flrAm efl mcejfkrium. Im*
pUturAtitem innubisi&A obedtenttA per mputAtiomm obe^
dientU CbriJiRomjjip*
/y. GrAtidjp.flifitAtUnis (^/AnSiificatietifs conjuKBa
funt,mc invicim divtUl po(funt : idto biper Cbrifiumjufli-
pQAridtcuntur > quimn UcundiimcArmm ambuLint ^ftd
fecundum ^iritum. Non igitur docemtUyfidem eiiofatn mju"
ftificAtis^dper fiudiumbunorumepcrum operofam: aHL•
fitfidti bjpocriticA quAtommunis do^rma Jpoflolorum
GAl^S.jAceb, i.

PeccAtum non tAniftm tfl tmputAtio quddAns


14»
AftenA culpAyHe^ ettAm de/e£ius tAntum tS prwAtio^ /ed
(S pofiiil^um fnAium , borrihilis nimirum deprAlDatia Adfs-
6itiumj(fim/inAt(omAiA,itAUt bominumnon renAtorumst'^
iam optimA fiudia D pUceremn pofsintMdcircol^eiAn^
furhic fitidtACATnAliAjfApientiA cArnis^inmkitia DEl^ic*
qnA omnid Ad exaggerAndurH vtAlum origtnis pertU

CArohomin*4non re%Att efl inimHittA AdvtrftU


i4>
Dtnm^non quoda mAlo Deo creAtAfit^ut iDoUbAnt MAmcb^i,
fed qmA iegi Dcininfitbijctiur i Mnenim de jubftAnttAfed
i9rruptione cArnis bic agitur,
laj Libertas atbttrij virtbm buntAitii tH
tiiUAiibu-i pemtus toUitur boi Ioqq } firiptum
rebiis -
inmtfl,boint'
EPIST.
nem carnalem)
Vnde refiliat
boc ^
AD ROMANOS CAP.
reyjAium fton pdffi kgi [uh^tu
bac maxima Theohgka : HQnntJem ex fuisvii
Agere AHt (onferre Adtnccandam c6n'i)er/iofjimy
rilfHs ntbil
IIX. S3i

aut Adjutfandam iHteriorem reniijfatiomm Ci)rdis: id auod


firipttiTA Alibi d«cet Epb^ i%s. CvL$,i^^

Kativnisjudiciunt in rthus divmif prorfuf cAcum

-'
17,
j nifilumine Iferbi divim tUt*flretur^

infe confideratum aI>[^j Sptritus


Nam ^^ -
JAnBi grAtU Deo aU»
'verftim eft : ideo Ailhi[criptum efl '.fApienttAm Dei HemopriH•
tipum bujtisfeculi c»gnovit i,C9rirtb.2y6. ^ AmmAlis bomo
Tionpercipit eA,quAJuntJptrUu4 Dei /. Cor, % , 14,

ig. Fere fideles difcernuntur aI bjpotritU X quodbi Cbri'


pum qutdem proficentur ImguA , fed jpintum Cbrifli fjon
bAbentMie^ emm cre^untjKe^/Aciufgt ,
^ua j/pirjiui Dei
fintjftd quA Ab fHggeruntur Jpirhw. ideo CbrtPus eeJ
nojfe nenOult :eosen'imiAnium fievtt pre fuis Agnojctt > &
qtnjpiriium Cbrtflt bAbent^

ip. Jnfigne Chrifti henefiaum efi^quodnon tAntum Spi•


ritu }h9 nos regenerAiJedf^regemratssftbi i«ferit^ut fimus
untis cumipfoSptrituStAdhArentesipftut tnemhrA cApitiy
qu9 omnis vigor (5^ motiis bonus defluit in ntembrM, Uac e-
ntm efiArBt/imAiUA unte cum Chrifl» fABa in -
ptifmo: Vmiulumunionis ex pArte Chnfiiefl Spiritus ejtu^
quo ungimur obpgnAmur bApttfati 2^CorJ,i2. expArtt^
nhflrA"0er9fidei efi^per quAm Cbrifluf bAbitAt inmbu E'
pbef.yij.
10. KenAtipoffunt Amtterefidemt^ Spiritum fan^ium^
qntA fAcere p9(funt operA CArnisjUt fupra AHdivimtu cAp,
6, (f ,
tAlU AUtem quifAciunt y D pidceri »on BO
Xxx 2 poffiint,
f^ £PiSr. AD ROMANOS CAP. lIX.

pojfttnt^ne^hahnt Spintum Jan6lum tnbAbitantem ,judtcc


nofif 9 S' (S' 9.
21. Sptrsttisfanolus vocatur Spirjtiis Cbi^tfii^cjuemadi
modHm GaL^^ 6, ergo proiedit non ta*»tum Patre yfed
(f CH R IS TO^ Katio confequeniU firmtfiimA efi^qnia
relattoncs HIa perJonArum ad perjonas ex tpfts hypofiattiis
propnetAtiim oritmiur^nonex alic^UA donationta gracia.Ali'
bi 'vocaiur Spiritm labiorum ejiis hfa, 11, 4.(5' Spintiis Orts

ejm 2. Tbef^z.S.
22* Jftcarneeffe^mn efi in tonjugio l>h)ere \ nam
addit Apoftolm de Rontanis : v»s aueem non tflis in
cAme , cjuo» tamen non omnmd ccelibes/utjfe confiai : in/rA
enim cap.io, Aliquot boneflorumconjugumfit mefttio _
3, /.

(flD.iy nomwatnrmater Rufi (fc^

i/. Oe ^entes in bac vita dicuntur Spirituaies , non


folidAt^ perfeBa y>nA SpiritUAii , tfuAlem fibi imAginAntur
LMonAcbt (S MoKiAlts , Jed aL• ejujdem incoAttone : Sunt
entm in bAc vitA (f loivt (f mortui, (f peccAtores (^ jvfii >
ntg^ tAMcn in grAdtbm excekentthus, CAro enim in creden"
ttbu4 eflgrAduremifiiuriiSpiritm exceHtntioti^ Excttet
b£c mtditAtio in nobis defidertum Alterius feculijubi definet
omnis wfirrnitars^(5'fubfequetur VerAjpirttuAiitao (S ftimwd
perfcBiO*

24^ Oliors non efi conditA ^ D EO , fed propter


peccAtum mtrAvit tn mundum : iddrco cofpm dtcuur pro'
pterpeccatnm moriuumlf. 10, Agnofcamtu itA^ fragtlitatem
nofiramy(f Ad mortem nospr^pAremtu 5 «mmbus enim mori
flAtutum efl (emei Htlr.gi2j,
25. Spiritus SAndfis non efl (jualitas in nobis '^fed
tpfa vitAyifibAbttAfis mbis ^tS l^i^tfiiAns nes Job. d, oy«
. Job
^ \

AD ROMANOS
—EPIST. -.
CAP. IJX. Si3

Jak h'>4' SoiritHS Detfecitme, (SfftrACuium omnipoientis


tiitnfcavit r//C.

26. Ke/t*rre&iomorttiorum tfl efuidem umverfalis pio- ,

rtimfimul (S mpiorum^jed boc dijcrirrnne s (juod pif reftrt


gunt Ad Vxtam fwgnUri Dei beneficio , non enim refurgent
dimt4xaiifedy>tvtficahf3thr,\>.ii. impif adpocnam^ex itnmu-
tabili DtijuftittA eftiopertmct locm Danielis cap. 12,2,
:

,
\

Jumu4 bonorum epcrum : non ergg


Deiiiores
permittitur Itcentia fActendi tfuidliht : Sed operam^
demus , ut debitum mftrum exfobAmui (edmb quod :

tontra CarpocrAtianos , SimoniAnos (f Libertinos notan-


dum efl,qutomr,iA bona optra numero Adiapboro-
'
rum ctnjuerHnt*
ig, SiHdiiim bonorum operHtn mn exigit nobis ifi'

terituvt cArniSy Aut CArnalium defideriorum : id tnim in


bAC mbectUitACe vitA bunjAns faoiu non pofsjbiftj).

^
QtHbusdam entm d^aertio abfy^ tnteritu nAtuvA CArere non
pcffunmsyutefl ApDetiuus potHJ (fc, (jU£dAm bcet ab-
cibi

-nty CA^oeri tAwen neqmunt, Idctno Anmtt nos jubett

Kt AufcrAWus cAYm U/ciDienti imperhim nos,y (^Hod fit m


^UAndo non y>ivimmjuxtA defiderta CArnis, Jdeo enim jubet
jipoflolfu non Arnem ipfAm jed fAOiA CMrnt^ MortiftcAre
,

n). i^^Alibi emm vuU ^ut carnt^ debitAm curAm ,b^bf!Amt4S

hominti vocatur ^tVtificAtio cArttis ,


2p, RenolJAtio
non per d fttphnam U^^lonafiiCAm aut BaAittkAtn
iAnieMAm corporio Sed quand^ SpiruH-i refiflteeptnbw CAr^
'.

nif^jerijs'extrcttjS|:t€tAfl•
pvTA emm exercttAtto pA-um prodtft
ts
yprtcibm ac ^/
:
bo^eftn.cors.
p/efAS autem^
Ad omma utids eft^t, Tim'.^,^, Htttc Atttem txcrcnio
t>Ua inbuii,Hr hoc ioco , mn vt eaitJf£mnioru,/ed ut cerie
Xxx j (f m-
sw EPIST. AD ROMANOS CAP. HX
^ necejfnrio requifico^uutmfAllibiVtfignoSpmttu fanSti
inbabttantis (f tMficantis nor : Kegar enim K^poftolus 4-

j9,Opera quAntmntfU eptimAj(inon Spiricu Dei pro-


fe^A non funt boHAncque DtOgrAtA:noH tntfn funt filio.
3

rum 6perA, fedferverupt*^ hoceftimn ex /ibiro proficifiun.

»
tur Spiritu nfed jerVtii timorefiunt ^TfAnt^um ad fVitAndM

fuio
Filif Autem Dei aguntur Spiruu Dei : proindt non

viribm AdfcribuHC^ qutcquid hene faciunt , fcdguber'


nAtioni Spiritus fAniii , pro cujm auxilio (S imwAnentiA
perpetuo orAreperguni Pftiee Regto PJaL fi, Sptritum
SAn6ium tuum^eAuferM Mme%& PfAimui^SrSptruiiS ium
bontisdeducat m§mli>iamre6lam (fc.
ji, ^oS-iffJU noflrA differt Ab ijo^ai^ Cbrifli J quod ipfe

Circa annum eftnaturAlus DetfiUus ^ nos vero «dopttvt Jumtu fil^ Cf* pro
Chrifti.goo. h&rettcofutt bAbttm Felix quiaAm in Syf^odo IrAmofurten

fi,
qui Chrtflum filium Da AdOpttvum Appellavit, Ab ipjo
vero K9S babemiUy quodnos in Daifilm Ad$ptAMur^' qutA u
pfeper tmarnAtiQnemfuam frAter noflerj^a^lus ,
j2, CuUtu O€ogrAtmcflM quAcun^TmguA
do ex anmo puro proficifcatur : inde conjungit
,^ be-
hrAAm grJLCAm vecemi AhbA)PAter; ad figmficAndum poi
puhrum cmfenfum^ incokndo Deo jiicet^iiyiguA pnt dtver.
fi. In Cbrifle lefu enm mn efl ne^ lud^m ne^ GrAcm^
ne^ SiythA,ne^hArbArtis tfcd omnes unumfumm in Qhr\flo
CoLj^ 2i, Ga/.j^ zg.bficrefervAtkiniaprophtrarum de cohvO'
candio gentibmex omm HnguA Ad gremittm EcckpA EfA,\^^
t%,Zacb.8-,i3>0^c.'

31 . SumwA falutid n^flrA certtiudo coy^ftfiit in tefli


mome non nofirofiiHmmed^^^ fid (S ipfius Spmtus SAtjiti,


"^"-
EPIST» AD ROMANOS CAP. IlJr. JTi/

qui eft iDeiritas tJob.S' dequoplura in anaiyfitextust De-


doBrtna eft PapicoUrmn de dnbUAtione fide-
igttur
lium , qui Deum wtndacem fAcit,pugnAt cumfine promifito-
num divinArum RomAn.4yi6.(^ cuMfide jufiifcAnte , cujtis
efl obfignAre , quod r)€mt>erax fit,jub,^,^-^,cji fignum re-
probAtionis 2. Cor. \j-)U(f fdcirco Spiritu SahHo dAmnAtur
U Cqt. ^,7. Uc. /, 6, Rom. 14, "Perf, nit,

j^. W^s' dehetur pAterna bdreditAS


efi Spirttualliiergb (H hAreditas ^ pojfefsi»
mmirnm
'
autem
omns•
um bonorKm coelefiium•^ gAudij & fAlutis AtcrnA^in quA co-
bsredenibAiernm Ckrifium^ qui biresregm celorum eft aI
dterno imo bdres ipfe conftitutm tfl Qmmum Hehr. ,i. Vi
:

cujuf bireditAtis regvAt in gUrtA ititer omves boflesfros:


itA nobts cobAredihui fitusontniadAtAfuntjprdfentiA & fu-
turA Ctrinth, ^, 21, quis (fglorU
i. &
d§mw^fitifiip€r bQftes
noflrosfecitpArtnipes : quo rcfpe^u (^ tbr$mfui (f judit^
exiremt^ionfortes nddmur Jp6(AL^ ^2i,CMAttb*tpy 2g,
I. Corfnth.ij2.(fc,

FARS ALTERA
X V-j;

//-CXiftimoenim,quodnon funt
7m<r}jju,ct^gf' ^ Kcup^ ^? *^condignie pafsioneshujus te-

porisadfuturam glonam,quae rc-

Vcu ,, velabitur in nobis.


Nam expedatio crcatu-
"^^^ ^^" ^9
r«, revclationcm fiiiorum Oci cx-
pedtar.
.
io,VanU
.1 ::.—
'

Sl^
EPIST, AD ROMANOS CAP. IIAV

^o» Vanitati eniin creaiiira fub-


jecla ert , non volens, (eo propter
eum qui fubjecit eam inipe.
21. Q'4ia & ipfa cieatura li-

•»;56|>' ^ii>v«cii ^ (p^f*i berabitur ferviiure corriipiio-


^,-^
^
pai GigTl^^i?
J -g?.
/cty

^
\t\h ,in libertatem gloriae filiorum
Dei.

*^ ^ / Scimus enim quod omnis

nluD

-,^.^^
« '^
ov ^e,
d-m^xlwv^Trnvi^oLT^
rtwu^iet

^ \

|
crcatura ingeniifcit,
que adhuc.
z^,
nos
Non
&
folum aurem
primiiias Spiritushaben-
ipfi
pariurituf

illa,recl <5c

^,^,^^,^^
'^^^(^9'(^6^
cv invcc- l

!
tes,& ipiiintranos gem"in)us,ado-•

tcs ,
filiorura Dei exiptdan-
redemtioBem corporis no-

^
r^ ^fi^Tnai itrcuS-tii^iv* j^, Spe cnim falvi fadi fumus
ie
^-^^,^^ 7«5
/^,
(§£ oii ^ , cipc t^iv

,
e^Tns•
j

j
fpeiauiem qux videiur,n6 eft fpesi
namquod videt
^r
rperamus
si
qniSiquidfperat?
aiuem quod non videmus,
,
per pic^ciam expe;

nmvTMg^tKg^T TPivf^a crwjeti 1 j6» Similiterautem &Spiritus


7/^/3^<£tfa9£v<Wr^wv• I
a.ijuvat infiriniratem nuilrarru
7 •;/3£^,^>^- nam quid orcmus
<p>frp
** ($«
0«, 1

nefcimus.• fed
ficut
<? SFIRiTLlS
oportct,

^^^--
cjyzoi^ltftpv•

'^
^^v
75

<3ivoiy• poftulat. pfo nobis gemitibus in-


^X^AJirti*
hi-^ivvwvTAg
]T^/!^^o\')j'uA^7r^i>ivct.a,tt^*irii<,cim
^,^ '
- enarrabilibus.
i/. Qui 3Utem fcrutatur corda,
ftitqiuid deiidefCt Spiritusjqiiia -
ifiov %%< ' ^, -ip 'cundum Dcu poilulal- pro faniiis.
^S* Scimus
hYXST. AD RGAIANOS CAP. IIX /r; j

^8. Scimtis autcm quonidm ^i-


ligentibus Deum^oninia cooperan-

^
tur inboiium> ijs qjui fccUndvim^

(. propoiitumvocati fuiurandi.
ip. Nam q n os pra:rci vit :& pra?
- (\^ tj^Av^,eig dcftiiiuvic coiiformes

,
fieri imagitiis
ruijUcfiiipfcprimogenitus
filij iii_,

mulcisfratribus.

<» * Quos awtem piideilinavit,*


^^1't^uf/cs. jo.
hos& vocavit :&quosvocavic,hos
» <^U<5j Kgi t^o^ &juftificavit,quos autcm juftifica•
vit^illos&gloiificavit.
ji: Quid ergodicemusadharc ?Si
Deus pro uobis.quis coiura no?
ji. Quictiatn propriofiliononpe-•
?'
, i
-'*>'''
y
.
U^ijfl

,
»;*U!i)l'
1 V
Wai'T£t)V iTOifcoA>«iV
V \ . J \
vscv
pcrcit, fcdpro nobis omnibiis tra*
didit illum : quomodo non etiara

3'iS
/;
]
,& ,
S-icg c^ix. -<*>.
ciira illoomnia iiobis donabit?

^}.Quis accufabit advcrruieledoe


Dei ? Deus qui juftificat,
?4» Qii^is crt: qtii condcmnct ?

•<- Chiiftus Jefus qui mortuuseftjimd


qiii &rerurrcxit,qwi 5ceftad dex-
terani Dci, qui etiam iuterpeUat
proiiobis.
jr* Qiiisnos fcparabita charitatt

(^\aa^ag'yiy7'f^ou y ' Chrifti?tnbulatio,aii anguftia» an


fames,an nuditas,an pcriculum, au
perfecutiojan gladiiis?
:?<f.

ptcr
Sicut fpriptu
te
m eii^Qina
mortiHcamur tota dicj
pro-'

Yyy aftima-
SJ^ EP\ST. AD ROis^ANGS CAP. IIX.

seilimaii fumus ijcut oves ©cciiio^^


. ^
.
nis,)

57, Sedinhis omnibus rupera-


:
;

musproptereum,quidileXit nos.
^8, Certusfumeniniiquia neqj
mors,neque vita,neq5^ngcli neque
principatus,ncqucvirtutes, ncque
,. inftantia,neque futura.
, ^ -(^ > jp. Neqyfortitudo^neqjakitu-
do, neci5profundum,neque creatu-
raaliapotericnos feparare ^ chari-
tate Dei,quae cil in Chrifto Jefu Do
^.mmoncftro.

lANALYSlS ET EXPLICATIO.
piS'7i6<£i• parscApftio mere conjutato1^ta\ Qppofita var^s Sa-
^^tan£ tetitaftonibtis^eiuihtu mfidUtur pijs Hmpore crucid
0* AJfli5lionHm in bunc finem , utjpem fidticiar/i^ ipjerum
,•

Ubefaiiet, Sedtentationes lU&s omnes prodxo difcur/u Spl•


rttu^ 'uere ttadeclmat Apofloiiis > ut dQceat , ad-
fiiBioKespijsnon modo non nocere^verum ettam quAm plnri'
Tnum predejfe bunc enim effe modum ac conditionemyqua
'.

biLreditAtemy>it& AternA cernere dtbeAmus.liuc reftrenda


eft pofiremA pArtitulA v^ \j, cjua docet Apofloius fort , ut
fi cum Chriilo paiiamurjfimul cum eo
glorificcmun
(^^biis'\>erbia Argumentum eonfiUtionii ducit primutTi 4
pari nimirum ab ea ionditione^quA filmj Dei nAturaiis hAre-
ditAtemiUamAd^t :is veropererHcem Adijt^ut ipfi loquitur
LHc.24,26,oportuitpAtiChriflumj(^ itAtnirare tn gioriam
fuAm : ergo non ertt melior fors filiorum Adoptivgrum^,
< ^^ZMfiasxTtiArgumsntumin^fdcm li>erbis petit ex confiqnen^
I tibiis'.
• I rm*^'
EPIST. AD ROMANOS CAP. IIX,
^
S$9

/'
tilfus xfi cumtpfo pAfsifuerint^cum eodi-m ^uo^gloriam €f
bonarem confiqnehtur. Tcrtium argumentum fibtjut
'v, excempAratidne imparijquod nimiruw perpefwnes f«•
ig.

cultpTAfcntis Jongepnt minores^quAmg/uria furnra efl ift-»

pafsiones hujustemporis ad tuturam


revclabiturin nobis Xcjutbus verbU
ftotat tempBraltHm caiAmitatHm
€tiAtnproportien€m»inneminter tfla
»
aUeroficu/o, E}iiftimo5?«^«/>,quod iion fint condignac

^ dternA gi9rU
duo
gloriam

teiltt
,
,

impariiatem
quae

verurn^
xeaemm im
ter finitum infimtum nttUa eB, Quartum argumen-
tum conjdlationta petit d e'VfjL-^ct^ma. CAUrArum creAturA'
rum iferAp. Expcdatio crcaturac, /«^«/r, revelatio-
ncm filiorum Dei expcdat. Vanitati cnim creatura-*
iubje(fla eft non volens,red propter eum quifubjecit,
cam in ^^tx quia & ipfa creatura libcrabiturii ferviis
tutecorruptionis,inliberrarctn gloriae filiorum Dei.
Per QrtAtitrAmintclltgitAxigufltnus homines lib^ Si* quA-
ftionu e^usfi,6j.qHemfequitur Lyra^^ui creatura interpreta^
tur bumanAm nAttiram^ftcuti Matc. l6 , 15. £? Cohffi , 2^^
EVangeliHm prs.dicari dicitur omni creAturi fid
tc/l hu mrerpretatioAdmitti , quiA Jpo/lolus decettquod
ex bomtnum Vicio crcAtura VamtAti fit fubje^iA. Sigmficat,
igitur creAtnra omnes res crtAtas^ ^fiAdtminumujuiinprr
Ifiimtyexclufis Diaboii4,<jui efmdem /unt creAturA Dei , fed
ne^ homimbtis nfque Bcc/efid ferlimnt. CreaturA itAque
tribtiit "^cTiKetj^^oKiavf expcBationewi revelationisfiliorum^
Deiyboc f/?, fnaximAm foiicitudihe^ (fAtixtu defideriu confum-
7nAtt fecuhyubi meU^5 omittbus (^ ipfA^ homines '.qmhtis
funt ufui^ltberAbuntur'^

,
( re'\>€Ubiintur fily Dei cum g/oriAy
qut btc lAtebantjiib ignomtma y^ide SAp.s.Hoc AUtem defidC'
f^umper profopop<£iam intellfgcndu efl
:

trrafionaiw
f4o EPIST. AD ROMANOS
(^ inanimAtarufM^nonquaft ireaturAfenfuvi
CAP,
'
dolo-
kAbcM^it^dtjuodfi quodam modojbli Dco cogi.iioJiberA^
tionem Anxte expetant. Raiionem bujnj defidtrij addit,
HX.

quiAvanttattfubie^iA [untSuanitAtem loocAt corruptm.em


0* Abufion reritm fquAptopter homtnem fnKt CGndit£ :buic
fubjeBai funt inVitA propter Deum creAtorem\ctti fio modo
^obtcmptrAfit(S iUamVAnitatem tolerantfquta fpem babcnt
;

itberAtionisjquAndodtmum^definent infervire impijs, in con-


fMmmAtionefcctiU^tibicreAturdL CAtirA priter bommcm^ ctf-
Jabnnijtf ele^iin libgrtAtemverAfn filiorun) Dei AddaciK'
tur^ Quintum corffoUtknis arg umfKtumpctiiur matn^
ritAte iiberAUoaislp,:!. Scimtts eiiim,qnod omnis crc-
aturacongcmirdt&parturiturqiadhuc. Vbi qutdtm-»
freAtur£trtbtiit ^ivctc^h-^quAVox Ang remcoruis (igy,ifcfit^
quAlisrfltiihery.eKter gLmentium f crtbro (f Ampl/ttr tepe"
ml^ebgmenter i/Aiis ant amafitibiu iSed
tittsfiijpirys^utfit

tAicm angorem ei tribmtjqAdL mAtnrAm tmporiat libirAeiune


Ab iftis AKguflijs, Ait entm creAturAm (^Jv6u^vocAbulo
fumto ApArturitvtibm :inquibtu quidem doloresfunt acu-
,liberAtiu Autem (^ fiibjcqiiens exbilaratio prAjentifsh
ma. PArturientes tf9im pArtum expeBAnt in boras > licct

Acutifsimis cum dolorihus^itA liberAti»mAtris Ecc/efik eitAm


AffltCfifimx tnfn/gHias torasfferAKda eft : non tt&^ grAVi-
mtir commuries Arumnas^ exigUATr.^ moram ^Aiienterfttrt,^
SttTiiwvoiArgumintum pttftAb exemplo aliortim hominttw^'

^
inprmis Autcnt Jpcfiohrkm (^ credentium, v^ ij. Noii-.
roliimilla,;»^W^,rcd&nosipfi primitias Spiritus ha-
bentes,& ipii intra nosgemimiis.adoptionem filiorum
Dei cxfpenantesjredcmtionem corporisnoftri. Dejcri-
itt fideLs ab iribabitattone Spirituo Ssnoii

/Aitem (.uiribmt^oc efl^optmas


» cujtis

^^
primitias

dQHO-
EIIST. AD ROMANOS CAP. VII. S4l

donirwn Spinttis San&t ^^tietnadmodum olimprimitiA ^c^


e/jtimogenerefrugumofferebantur Domino, Nondum au-
te*h ets trtbuit decimas , qmatnbacvtta nondum perfe&i
Jnnt,

tis ,
HtgemunttntrajeipfoS:,qutAiicit non puUtie in o-
rnnthns congrefsibtis dt lifAmtate mttndi conquerantur^taci•
tamfngennt bu5 ac corruptifsimuinrcrumomni'
umftAtum deplorAnt, Dicuntur AUUmexpeSiare Adoptio-
mm fiuorum Dei, r€fpe^H pleTiArUp$jfefiionis-^ciUA pefi dc
firuHiongm corporis t/io>'taiio futurA efl ideo Addit % redemi
:

ttoncm cotporti quAndo enim corporA depenent im-


\

mo' t^iitAtem At corrupttonem , tum plenAriAinfiltorum Dei


bjtrediCAiem Abjo^ enani dt/peHdio fofsidtbHHt. Henftu igitur
buJHs Argumenri hic ( : Non tAntum hdc , quam dtxi-
mtiSiCreaturAifedti credentesin niundo^ imoeg• ipfe(^ aHj
jipofloti.per tot difiriminA rerumAd futUTAfn liberAtionem
AdJpirAmti-i^plcnariAnijg tioflrAm beatitudine Adbuc expeBA'
WM» Ergomni0 aHiu cruce offendAtur : fiqutdtm in boc
J€(utonuUA felicitAtis efi p€rfc£iio\(^ prontiCsiones tetnpo-
rAlisfiticitAtiscum cfndittone crucis UtA Partem
fttnt,

probat
fiondum
14^
remd€m
Speenim [
AKiecedentis^qubdplenAnt felicHAtem Adhuc txjptBAmvs ,
fA^i fhntus^ quAfi dicAt^ic
vtrAfeUcitAttd bAbetnus :non eKimAd
bujus yfedfuturi feculi fruitiomm fumns tondiiu Septi^
mum argttmentum njoxfubjufigit naturA rerum JperAn-
darunj, FtrfeoiA felfcitns abf^ §mnt nube tribulationum
AdbucfperAturtUt jamrftOdo dixtrAt : €rgo nondum €Am /«_»
bAC titapofsidemtis X fedpAtienttAopus efi tn$ertot srumnae,
quA ntbis fpem perfeBt feUcitAtis intercipere ctnantur :

itA€nimhabit^erf,i^, Spesautem
videiur,non eft
quac
fpes , namquod vidcr quis ,quid fperati Si autenu
quod non videmus , fperamusjper patientiam expeda^
Yyy S mus.
K^ EPIST. AD ROMANOS CAP. IIX.
mu^Conjufigif /perft & Patkfjtidm^ quarumutra^ neceffa-
ria bominifideUin hact)ita'./pes quidem rejpciiu futuri
6om,CHJi44 expfoiAtio eftxpAttenitaautem refpcilu prAfintis ,

rnali^quod f^em mukoruw UbefaBAt ac infringit. 0<ila-


vum confoiationis Argumentum petitur abauxUio Spiritm
SaftCii , fidaUter nsbU fuccumKtis in Adverfitattbus, ()11-
iimihter , inquit , & Spiritus adjuvat infirmita-
teiti noftram .nam quid oremus iicut oportct, ne^
fcimus: fcdipfe S/^IRITVS poftulat pro nobis gc•
mitibusincnarrabilibus. Qui autem fcrutatur cor-
da^fcitquicl dcfideret Spiritusyquiarccundum Deum
poftuUt pronobis» Confitmliterjmqmt^Adjungtnsfide'
SpiritusSt
<]uotnodo
itbus Spiritum San^titn^tAnejUAm fideltfimum '^' ,

nos adju7ee CQ^verbo fimul doc€t ^ noftrA quo^ patienttA firmps ani' &
i orando• mts opm ejfequos adjuvAt Spiritus Sanoiui^ ^omode.

AUtemad/uVetjexpomi t. qutA loires largitur yquibiu fiipe•


tAre T^a/eAmuj refadverfis.2. qutA d9:€t nos orAve ^quidem
abf^j Spiritu SanSio nonpoffitmus Cbrifium Appellare Dfml•
num, $' qutAp ofinUt pro nobts^ hoc €fi,Ad preces ms /»•
fligAt y (f fegntores excitAt ,
quefnadmodum intirpretAtur
Augufiimvs iibt i. c^ne. LMaximtnum, (5" Cbrjfoflomiishom.
14.. in ', ad Rozn, 4, qutA preces ndltrAs Deo nota^ fAcit
At^grAtas : enmgemitm.quos in nobisuetSpiritui SAn"
iiiu^ fecuttdHm Oeum funt^boc efl^juxta VoluntAtem D l
fiunt^cprQindefunt DEO plAC€ntes^p€r CbripHffi^ in cujm
Itomine efunduntnr, Nonum tonfolAtionis argumentum
petiturab exitutrtbuUtionum^quem longe feltcifsimum fub'
fecMturum poUicetur i^zwsws^i iinquit , quoniam.diligeii•
tibus Deum,ooiniacooperantur in hQV\\\m',v,2S,ProVl•'
dentiAm ergo Dci commendat^qui nunquam aiiquidrMaU />»-
\initteret fidelibusfuis ^ mfi aliquid boniinde slicere p^^et*
ipfis^delibiisfAlutArej(^ Reipubl^ utiie^deo utitur COmpofito
Iferb
£PIST. AD ROMANOS CAP. IIX. 54^
\
'iferlio (-
adoperandum in
cooperantur ,D€0 nimirum cooperAHtur^j qu
nubis r^^utaria hoc jquamws dtiriore
(f car»^
ni tHgrato medto utitur*
, Per crucent enim caro (afcti^^
frenaiuir ,feccatorum mpettis infrmgUur ^ patientiay^es
At^fides neflraprobAtur^Animuf^ adpreces ardentiores (x*
citatur* Dtfcribtt AUtem €os^qmbu5 omnia c€dtmttnh^'
num->triplUi notA, t, qnod fint DEFMy hoc
diiigentcs

*
ffl\yverifilij DEl t aileBto emmfilorum DE l nota eil.l^
EvangeUum ad confirttum-y
Docati /im^nimirum per
Ecchpdxnamextracdetum •vocAtorum non reperwtitnrfii^
D I^ fedfii^ irA, 3. quodvocAtio tUAfAOiafit Ts-osuitnv,

juxtApropofitumsnon Additur,Dei an hominum^ VndefABu^


qtibdCbryfoftomtu Ac Origefics^Juguftinta etiAm Jib.'decor=
rept, (f gfat. CAp, 9. reiu/erunt Adfirmum propofitum ac
Tr^acuq^im^.conflAntemg^ t>oUmtatem bomtnis obedieneii DEO.
S.ed{fiboc contrA mentem^^pofiolt^quicAp.PiH, (^ Spb. /,

U'(^ i,Tim,i.eftendit,/e depr&pofito,confiii9 ac 'voluntAte


Dei iectitum^quA DeopUcmt^eos AdftretfocArelquipcr pec-
CAtum Abtp/o exerbit/iverAfif. Notatur tgitur bAC toci^
gvatuttA bo^inum >ocAtfo/AOiA Ab/^ ulio meruorumfaorum
interventtt,qtiAm prs.dicAt Apoftoliis 2„Timotb. u £t binc

trAytfitum fAcit /ipofielus Ad decimum ArgumentumyqHod


petittirAb AterUA d quAfAlus bomi-
Dei prddeflinaiiom ,

num ds pendtt : ergo nuUii tribulAtiombns potefi mterver-


ti. Cum enim\dix![f€t ^ ijsquifecundum propofttttmvocati
funt , fifuma cooperAn in bor,Hr4^mox JHbpctt V. 2q. Na in-.
quos pfxrc!vit,& praedeftinavitconformes fieriimagi-
nifilijruijUtritipreprimogenitusin multis fratribus.
Quos aiitem praedeftinavit>hos & vocavit5& quos voca?
vit,hos & juilificavit^quos autc juftificavit , illos & glo
n^Z2i\iUdrgHmetH confolationis $aU tx bis iperficulisi
>4^ EPIST. AD ROMANOS CAP. IIX.

^icun^ non tetxere^fed txftngulAri Deiprsfcientia Cf dt'


fitnAtionecrucifnhieoii/uKt^ut nimirHmA conduiom CbrilH
capitis fnijHon degemrgnttiUi reDera non babcntycur tribuUi
tiones hujm fecult vebcmenter mttUAnt^ Js tnim ^qut cospe'
cti/iari confilio fubjecit cruci, Aterno ettam (^ tmmhtAbili de-
creto adfalutem (f glertAW deftmAVit, 2aUs AUtem funt
omnesfideUs, Ergt (fc*
Argumemum hoc qtiemAdmdd-um Aitas ntAJeflate fitA
eximiurM ; ita veleo nomine fnemsrabi/e , quodetcgAn•'
tt gTAdAtune oflendit ordmcm iUutn , quo Detu faluiefiLj

ekClsrum fuorumprocurAt, Fbi-ineerrctur in titro finju


bujiis grAdatiitnis, pnmum
omnium fiiendum eiiy/a^utA^
DE PJlAE-
m
D S rt ^» p&fie/fim \7n0rc Propbetis ufiiAto per enAliAgeH temporu
TiQUE, priterito de r^buifuturisyproptey^ reicertuudtnem-y dciivie

cundum )
hquitur non de ontntbtis bommibus promtfcHe ^fed de btd ^
quifunt in Cbnflo lejUy qui non fecundum CArnem , fid fi'
AmbiiUntf quibus nuUa mctHendA cfi con'
demnAtio^ quijp:riiuDei Agunturf^ui/untfil^ Dc yhs.redef
Deit cobiredesCbrtfliy ditgentcs Dcum^boc efl.uno TPtrbo,
hquiturdefidetibus, PerpfrAm itA^ bk locus Ad univerfA"
lem amniuiH bominum prideftinAttontm AdvitAmtrAbitur,
I

\ Ozmz^^HQtAndumtfi^monflrArtbic ordtmm^tim Deus f/<r.


I
BionemfASiAm Ab AternOjitAndem dedtiCAt in A^ium^pArtim
in tempore bot prs^nii,lf9CAtione At^ juflificAttone , partim
in Aiterofuturo fecuh^tterna giortficAttone. FriorA itA^
membra jnxtA pofitrlorA interpretAndafunt^itA ut glor^
CAnJi etiAmftntjufltficAU\f^^qttijuftificAntur^ etiAm finf
vecadi (f qui /ict>ocAtifMnt,eiiAmprsdeflinji(i ftne ac pra-
fciti. Vndejequitur^prAfcttos iilos^rdordiriAtos At^ Ooca-
toSiKCn niftde ijs intelltgendos ejfe , qui fimm fua prsordi'
\nAtionCs c^^ft^Hutatir , nttrHAm mmirum glcrifirAtto'
e

( EPIST. ADROMANOS CAP. IU\ /4/

fjem }qu£c£rtifinfum eleolorur» confequens ac efftoluni !\ |Ordo, quem^


f/&f pramtfis^ordine jam fngulosgradus infirjgulis t>ecaht^iU 1^««^» obfer-

'ifidtbimus.

iutis
Prhnavox €fi7r^o^ir,^>fropofitumDti-^tfUAfA»' ^ionel^f*'
mgotiumab 07>m't timerttfitte excludtt^i^
pltcitcrAdprQvtdtntMmDeirefert,
'advitam»
lUa Dei ^^
• non ^^^^^
inAbyffoJciretOrum diy>tm-'Um^jcdinfeveiAto ejiuver6o,(^
nominatim in do^irina EVangelif quarenda efl^ tefie Paulo
jipeflolo adqmtin locu Rom: \6^2^^io^ 7, g. Epb. i,s• 2,
Tim \\,io. I. Cor, 2.
,
7. JB, 20, 2y, Nam uiprdcLrLfiri-
bit B^ Ltitbcrm fupercap, zj. Gencf. de Deo^quatenus non
efl r€veiatuf,nuUaefifides^KuliafcieniU, cogintio nuUa^,
Jncludit Aiitem nontAntum "J^oluntAtsm ^fed (^ confiliurrL^
ac dccretum Oei de/A/ute mflra» Propofitum bocin DbO
elcBionem noftrAm totum^jfa/titis noftrs. negotium
parte mere facit gratuitam : fa^amemm
chni bemines nondnmejjint••) ideo non
peliattir,

;! nullum
Et
fcd
dtfcrtbitur ita in faiptura
ommno bofMwem ab
mflra
ab dterne,
Ap"/ 3-
pmpnf/.n^
,
^
ut wtcUigAtur
. eonfiito ac de-
creio D El ab DEO exc/ufim ejc: DE FSemmcefj'
• tlufttomr.es fub peccatum ut omnium mtfereretnr
, Rem : 1/,

J2, vMit omnes uht^ pmnttentiam agere AclMyti^^ommbus


deeitt finim leb.jf. i, Job, 2. t>uh omnes AdAgnitionem veri"
tAtus vemre /, Tim : 2^4, 2. non
ferium qHia Deusjnramento confirnjAt^ nolle fnertem tfH'
\
[ff fi**fn/^ff.^
^ ^
py^dut t6nloertattir (S 'uiVAi Ezecb. s^tH* VerUm enim^
vero quia confilium hoc^ yfoluntAtent^ Dei fion omnes bomi^
nes recipiimt'. ideo um Dei vcluKtai^ qua in iefe £5* yiaturs ui
tta efi (^ (impUafiinM ^z^mnum Accipit refieJitwi^juxta qu^
(^' mDDEFS genimam confiderAtionem adtpifciturt ' ^"^* pama-
Pnmum enim m l^crbe fuo itA fe deciarAvitt qmd «^. 29
.J»i//> $mmfim homtnum fAlutcm , €Uam eorum qui ptrc
Zz?:, unt\

/4^ EPIiT. AD ROMANOSGAP. IIX.

Voluntas Del «»/; bic Detvo/untA^ tangtt prormfcm smnes , tiret non
Antccedauso
^^^^ omnesfinemfuum confequ^tur; in (cloolis vocatttr Uo»
I luntiis Antccedens ,c[ua Detcs efi^ferio decre•
*vit 6tf}f7€S falvare bominis. Sedqma yioUmta^ iila Dfi non efi
\fimYluitertnderminAta^fedAd mediia certa a^fflriSljt , r2h
mirmn adlDerbttm t^fidem : ideo Dtt adifta quo^^
j
medtafefe extendit univer/a/iter \propofuit enim Deui ."
btis mitterefilium , omnihus aare 'OcrbumfGmnibt4i per ver-

ium largirtfiaim^ommbHf^per fidem in C R 1 S TFM


dare faiutem,€ttAmifs ^qmfilit^m contcmnunt ^leierhum aW/
dire noiunt , fidem^ non babent , fie^Jalvantur aSfu.St
qnia propofttum hoc Dtl feriumeft
mcruoig ^ •*«/

ad BaUbkimArisflrepitiiSiubiexaudiri non pofiint, reiega-


mtu tmpm iiias Veces SacraweJitariora^ , quaft D EV S a'/

itqnos iDQltmtate fipni vocal^trtt. (S {aiutem eis in verbo pro-


pofuerttjquos tamen Ipoiuntatc beneplacitt dternum abjrce'
rityne^ t>trbum audirevoluerit : tatis enim ftmuhtwt^ dy'
pocriftSjne qutdem in bomine toletanda jpromi^tombiis Dei
j
'^erAcifsimts^adfedlm fuo erga bomtnes 6}90 , extre•
1 me contrariafft, ^^i^ Ipeto firiam illAm Dei voluntatem
^^^^^^^^"^^'^ nonom^€sfeqHU}3tHr:familiamahtsabo'nitn^,qH£ Deo ab
confc^ueQS,
Atefno fuit cognita facit ',
almm in vo/nntate D 8J rejpe-
Bura^quam vulgblDoiuntatem confequentem nominantyqu^
bomines in duas quAficlaJfes d^efcit , fideiinyn infdeltu^ (
Habet gemi- af de uttis^ few(im confideratis ^propoftth;n ac decretum
num prepO'
Decredentibui taU efl Deipr&pofitum'
Dei nobia expanif,
ficura & de
cretujiTi unu I
^mcreditin fdiufn.i^Ab et ftt^m ^rnam ; d'e. »on cred nti•
decredentibp bu^Mci^imaiiud propofttumefl i ^ui non credit , non ba'
alterumdc ,
^ '
. ^ ,^^ , .
^**"^ " '

noncreden- betl^itam^a tra uamaTict fuperemn^ Vtruwq^ extAt


Job. ir^6,Et ita bAbct -^^^ ipropoftHm Dnquodquem
09
tibus.
faPIST. ADROMANOS CAP. ILV Hr

7('*£
ordtnem tnciudat ^^nunc ftquitur.

quo non niji fmplexjcienita


^lrera tgntir vox
: qH£ dvufiMTromeui^i tie
Dto dtcitur
O' cui omntA futura junt
efi ,
,
tll•

in
|

^»:
prdifefitifsima. H^c D6 1 JiientU "te/ cogmtie aci (Jlenti DcU
am PBI perttnct (^ ahds genrra/is efl^ extehdcr.sje adom
,

mniA , <ju£ junt tn mHndo hic auter» ItvntAte accipitnaa efi^


; .

fcctinaum inb)cSiam materiam de prtfcientia EuLiorumsy


qui funt w CfJRlSJO, c^m adigunt DETM^ ejuibin - d
tHniA tooperakicur in bsyium^ Narn (f iJorabtilHnt prdde*•
fitnacionto quod addttur^ofieHdtt Apofloium »on deabfo'
luia omKium rerum.fedeleSioriim feu pr£di(tinatQrum pr£-
jctentta kqui : quo (cnjuekiiu feiuniium pr^faentiam Dei
Patrio AppeUaniuri.Peir. t. quotnleco B. Lutberiis prsfcu
entiaw per ordinattonem exponit ,quia Duis in iit^iione ad
ordmdfn dfi conflttutum rejpextttin quo ^rdine non opera^
tseflrayfed Cbnflu4 cum o>nni fuo mcrito imluftu efl, Falfi
Atitsm inttrprctatio CAhinianotHmyquAm \>tde apnd Pa•
rAum m bunc loeum^p•
pro (uis cognoioit ,
^
dilexit
,
qm illud Tr^^oiyyMhlitxpretAtur^
elegit, Ita enim inter pr&fcieH'
,

tiam (f prsdeflmattonem feu ekSliontm nibiifuertt difcrh


minta ; qu£ duo tAmen,ut d-flinStj gradus procuranda fa- m
/iiti HuftrA bic ACCHrAic diJUrmmtur^

'Xtxuwoxefi 7oof/r,o,prdeinatio '^quAtiOX iteruw


ahfoUue/edcum determtnationemAwfi fiaponitur : re- ^^^/^'^^
*
Chnfl i qti£€onj7fiit pArfim
ftrit\g:t:^irenim Ada-v^ftooVictv ^
^
mfoKtetate affliSiionHm , partim in pArtictpatione gloria ,
hoc (^^ dtfcrmine
utpri.rogAth^i^.•^
, ut Cbrifiiu
eminentiami^ jiiAm bAbeAt mgrAdibus paf-
prttHOgeriitiUyhoc ^ j

'

\^fonum.(S'giQttspr£c£terLsfrAtribiu. Nonentm iOKforwitas


Y-qnaiteACts i fid fimUuudtnis b^c indigitAtur^
' 1
StgntficAt
AHtim
H^ EPIST, AD ROMANOS CAF. Iir l

autem -^/- - nonftrKpltciter /S^A ^«yt* confiUum Det,fid


determinAttonem divins.'voluniatts per certa mtdtA dd ccer
\>6 termtnum ieterminnnti prAfixuw , uride Jcl. i^, aS. elt*
vocafUur-nTccyuivci, orai-fi-7ii ad V ta^» £ttr^/Am. Dif'•
fcrtprs.aePinatio prifcieyitia nonratiofTe tcmporis ^mcra*
tiorteubji£iurum:fedi. rationeAifm inDeo. PrifiicntUcnim
Dei noticiam rerHmfaltem KQtat-ipridefimatio Iperu cat-ffam
fa.liUisineleClu^ i.ratione ordinis xprafiientta emfii imnat^
Przdcftiria*
non abfotute^dcerto qmdam ordine faciam pr£drfimatiu'
tio & pr«-
fcicntia ia
Deo difte*
fiem nojtr am\nim'trum^qutii fcivit
Chri^opcr fidem inftti^id^a bos prsLdeftinAvlt
Dem ah Aterno
'^.•'
, fmi
r unt»
teris pr&terifti yf;on ex Ai^fulittoquodam decreto,fed pf&pter
\increaulitAtem ipforum, qu£ Denm ommfciuw laters mn
^potnit. idj^nobis nvelatur in d^^rw^ Ey>ange!ij,Hbi exe»
cutw bitjus decreti cum ipfo decreto corrfintitr.s contimtur':
qui crcdtderis , fatvus ertt :! ergo ^iqui credidstit^adjalU'•-
(^ prddeftmatusfiiit^
te'/nproLfcitU5 FAlfumita^ efl-, qtwd
\fcrikit

fcientia»
PArAtufuper boc caputpag, ^57» prdtfcieniiam hie pre
ipfaeieBionepom. Neque tame» ekoii§
EUBiq enim Herna
effe

iapfnm hominis in
refpuit t^
potefl ftne •
\feniporeftiturum^2.meritum Chriflf futurhtn. ^. pradicA'
tionem meriti, ^,oves chrifii,qu£ in fempore crcditun, e-
rAfit\ £t boc Deus egitin procurAnda, fAlufe bominum aL•
Vocatitfr
^&terno, Intempofe fequttur tertia "^ox^ Vocatio» NAtn
^extrA ccettim vocAtorum , nuUtfunt qu&nndi pr£dcfiinAtu
PotAtie AUfem fitper Verbum. guoniAni Aufem non omnes
^ocAticompArint':tfidttonnulli reijciuni Tperbum ,(f rejpu-
unt confilittm Dei Adver(tis feipfis^fitendum efl, lequi hic^ A-
poflolum de y>ocAtiofje, quifinem propofttumAjfequitur XAgit
enim de ijsy qu: ettAmjufiificAntur (f ghrificAntuf ; quos fS

f
defcribit aitbi ..^^ biijdcm funf »qui prAd^i'
tiAn
1
,

EPIST. AD ROMANOS CAP, HX. S49


l

Vocatio tempore^ ^uaria vociiUj qii£ gradnfn falutis no*


luftificatio.
flrxcoy/flitiiiifefi JuiliHcatio,ia'rr*/Wi-4///r/if alibiagiturt^
mbiUliudefiyquAmexecutio teporaiii prsdeftmatioms fa6l£.\ ciorificatio.
ahiiterno. TanJewfqHitur Gloniii.zuo^quiefi uUimiU ele--
tiorttm aclns,quefH inaitcro demumficu^o confequenturitAn'
qHamfinemfideiCfprsdefiinAtiofiisfui, De bta omnibiis au-
t€m loqnitur in pratente^artimpropter rei certitudinem^ut
fupra dixtmm tqma EleBio Dei faHit' , (f qui prAdeflina-

ttfrnt ad ^kriaw,c(rt9 quo^ conjequentur eam, partim :

quiaprocejptsfit apojUrioriyfS non niftde glorifcatorumju'


fli^cation£,y>ocationejacprs:defiinatione ad vitam bocinlo'
co agittfr, Et bocfuit decimum Argutnentum confolationisy
ex aureAfaiutis CAteHA deduoium,
Vndecimo>/» comlufione bujus trA^iAtionis quAft con^

fit numerus^quAtuor btc ordineponit ;


geriem muhiplkium confiiAtionum conjungit tf, //. (^ feqq^
Cum enim e^rum^qurhtis pU ntenti concertAndum eil• , nott
pugnAntium
ex quihmnovus confolationumincruce quAternArtus ex[ur»
git, /. Opponit hojtium multitudinem (f Dei prdfintif-
fimum Auxiiium^ QH^^ ^''8^ dicemus ad haec linquit j
Si Deus pronobis,quisconcranos.''x'*ii.iF/i>/?f/^/<?r»«i

/^^
loocAt rSg KctS-' , quf contrAnos,qt4i faiuiem ac mceiu-
mitatemnofirAmimpHgnAntyUtJunt niGrbiy
cUncii/arij ^€^
mors , Adliferfii
qu& emnUfaci^
untjUtVitAbominisperpetHafttmilitiA, Hio epponit Deunty
qui efl \:zsr\f^vifji,uv pro nohis,qu€mAdmodum promift
fi fo^e
murumsgneumiftcircmtu 6cclefi£ ZAcb, 2,qmd fit \. pro-
pugnando nos, qmdf&pefAcit loerbo unkoyUt inpericulo/A na-
vigAtisne difeipulorum MAttb. g. in mlrAcuiofA fariAtione
morborumy& ItberAtiotie mortey^pt faiit ApertA , */
Zzz, j quanda I
y

JJO EPISr. AD ROMANOS CAK UX»

quAndo Bbaraomw prjtci^itat m mare Exod, 14 2. occuUe


deftndenLio ,ut ttflantur exefvpla L-lij^i w oppidd DoibAn

2,Reg.o^ Danteiu i» iAcu iti<i.numyOAn,6.trtum adolefccntum


mfornAce arUente .^.^.
inmeltus v^rtendo :quod
comprobaVu exi'hpiis hjepht incarcerati, DavidUexuiAntis

2^ Opponit duhitationem de pr&fintia Dei , (f donAtio'^


nemfilij Hmgcniti, ^iatnim Detu fipe tn o.cuito Hobif=
cum aiiit^Adferens aHxiliumetiAm AmmAdvcrtentthns
unde (^ muUitudmem dnUednufii&tnAbfoyidito habere
dicttur PfAU^i t2o factLeJHbortr
, ^'
dubUAtionts ^num
etiam Deusfit d noftris partibxii : cato ehim (S JAngiits Alittr
judtCAtit .pnfertlm tn diUtione A>4xilij^ Huic tentati&m re-
m€ckj loco mor^rat irijnm fiiiHm Dei iqtiem Pater Aternm
nebto dortAVit^nnde frmti€r (omlud'U,in hoc ipjo Deifilio ^
grAtiAm (f auxiimm Dei(/ SptritHrHfan^iHmj^quicqutd
bonani gratitm efl ac /Aiutare id^^Atura^Jfe, Ua enim fcrS'
hit Qu^ieiiampropriofilio non pepercit,fed pro
3?.^^.

nobis omnibus tr-adiditillum .-quomodonon etiam


cum illo omnia nobis donet ? Argumentum proce-
dit mAJori Adminus, Nay» qui dcdit id,qtiod omnium mAi
xtmtim ejl-tproprtum fuum filium tquo mAJi^, exccUentr &
us donum non bAbuit, cur dinegei nobis fuAm grAriofamprar
fentiam tn ArumnU i' ft enint dtficerewiis in AaflMiumbm^
frnflrA nobis datUrS e^et fiit.us,

^» Opponit accu/Ationem Diabeli, ^ Abfoititionem Dei.


Quis accuiabit eledos Dt\,inqute: Dcus ell qui juftift•

j
\fedeleSiijamfiine

I
cufatio

hisju^itiA
tilA ipfis ntbil
no^e Jp'jCj2,\o,
c^x.v^j^.DtAboiwefl^qut Aicujat nosdieAC
peccAtis (thtratiper
obcrw.nAm
Vi:ftej»flitiAAc tnnocentiACbriflij qut
1. CorA*
iitj'is '.
Cbr^um ,

DeojAclus
tdeo aC'

efi nc'

4. Oppo'
EPIST. AD ROMANus cap: IIX. ^Si

4, OPnon t mettim condemnatioms,(^ mtritum ac interf


Quis eft qui condemnet ?Chn-
tefsionernChrifiiv, i^,
ftus Jefus qui mortuus eft ,imoqui &rerurrexit, qui
eftaddexieram Dei,qui &iiuerpellat pro nobis. Nibn
ique mttuit bomo^quam diternAm maltdi^ionem ,licet cre-
dat , remtfflim ejfe peccAium^fnbinde tamen regerit TeKta
t9r,fiifimtndAin adbuc ejjepcenam, Htfactsfiat legi\ maledt-
Cltu qm nonfervat ommA^qu£ fcripia/unt in leges zf antma^
^u£ peccaverit^mortetur. Huic erge opponit Apofloius um-
^verfnmthcfAWum mentiChrtfli^ Namquii pro no6is ffior-
tutis tfi^mortts nos mmunes reddtdit^ intquunt emm ejfet^ut
pra Hnoptccato gemtnaexigerefur poena : quiaaddexterAm
Deifedetf oflendit^jam [uperAtos hgfies nofiros (f impetrai•
tAf» oriam qnia tKtenedit pro mlfus fficcttrnt imbeiil-
**

UtAti noflr£ nos^ de exauditionc dsprecAtionis noflvA certio',

res r»ddit. Jmttrcedit autem Cbnfltu AddexterAm PAtrto,


non Ht jupplex quAfi jaceAt coram pAtre ctelefi^ profirAtus ,
(icHttn dtebtiicArnio fuxfccit \fea partimyii mertti fui^pro^
p'er quodprecesnoflfA Deo punt grAt&^pArtim Vi l$ler?tnis
iUiuiprecAti^nii^quAm lohan^ ij^fudit pro omnibus , quiper
fermQnem ApofiQiortim credttart erAtit.^uando crgh fiitm
Dei JAm Ad dexteram Dei v/ meriti ^ preQAttonis jua in
atu extnAnitionisfAciA^ Adfenfum jnumAd tonjungtt ^ (f
Optr.i ferevda.m Patri Spirttut^ fanBo cooperatur^ tunc im

tercedere pro mbis dicttur. Hts tot tAm^ vAlidis coh

^/^,^
fstauenufn fitmamentis creBtis Jpefloltts
crwej concittditjj^ m-
cAVit inmediA
bil njptAtn in mundo efft tam Adver/nm , quod
ex verA fidti

,€)7^
pium fepATAre po/stt diUclfone , qnA nos Dem complc
^itur infilio, Huc /acu v, j^. ufqueAdfintmcapttti:

Quis
:

SS2 EPIST. AD ROMANOS CAP. VII.

Qaxs ergo nos feparabit ^ caritate ChriiH ? tribulatio .«'

ananguftia an fames /'an nuditas? an periculunu?


r*

an perfecutio ? an gladius f Scc. ^.perfA,tpi(rix9v recenfiOfa»


rtas fortuyuprocellM ^cfmbus impetuntHr .p^ in boc fecH/e. 2,

oflendtt yidmn temere ne^ c afti contingtre praiii»


.^umeJfe-.idcircoaiiegAt Pfalfnum .4\^2^, ubi conquerum
turpij propter te mortificamur tota die, boc efl , perU
culio mortio ob^cimur per exiiia , perfAmeWjper morhs^ac

^r«w»<24-4//^;&acilimati fumus iicut oves occifionir.,

inftar y>if< &


viddicet propterperfecutiones tyrAnnorum
ififidianiur, j,
€rigttcertAJpeviBorii'u^$7^
qui iuporkm-j -i

fimetipjum omnes^pm
Sed inhis omnibus fupe-
ram us ; ingrs.co efi ^^ZFi^viKuuivJongepipermes erimtis'.Vi«•
BoriampoiicetHr lotige majorem , quam fuit clades Accep-
ta^qutAcUdes eft temporalis^tBorta AternaX cUdes ^ffligit
/AitemcorpuSjViSloriA UtifcAt Anirfiaw, 4» originem tflius
ttiB&runonnofiris Adfcribit viribiis ^fedvirtntts divinA^mef^
ritojjChrifii\fuperamti5 eniffi, ifii^utf yproiptereum , qui
dilexitnos. DEUS enm^qui mAJor omnibuj tyrAnnis,omni•-
bas £rumni6,dir'tgit omnes bominum adverfttAtes iUt tAn-
dem^ quifideliter ctrtAverint , bonerifice coreneKtur,^, det
mjj (uo docet exemplo l?. $ s» pios non tAntum opinAri , fed
6€/5 6]^/€ fub truce mnficcumbereyne^
tAte DeiAveHipoffe.
CArk
Nibii enim ejrjvei incGeiolpelinter-
ra,velm mAfi^vel in infernoy qmd ipfis prAVAlere queAt\
Jccircd nen immerito ipfos Ammo tmpefterrito (f inex•'
fugnAbili ejje oportfre : buc enm totA
illA de cruce ^^^ dire-
SiaerAt,

Par^
\, EPIST^ AD ROM.ANpS CAP. njT. Sti
- ^

XJE
num
vero vos,
hujiis ieculi.Ea quanta qiianta ',
mei, terFcat magiiitudo"adfli(n:io.

eftad g!oriani iliaiiicceleilem,adquam per adflidio-


nesingrcdiemiui, Interim fociosadfliAioiium veftra-
rumlubetis edamcreaLurasinanimatasinomniblsc-
lcmentis.qua;quideminllfum hominum condii2c,fer-
viunt iibeiiter ucilitati huminnm^lfed quia abutun-
turcis hominesetiamiiivitis,il]o modo
ingemifcunt,
anxicquedefidcrant alterius fcculi initiuni, ubi glo-
riafilioriim Dei picnerevclabitur,& creaturarum c^-
teraiumuftis cumabuiu ceiribit :ita-demum libera-
^buiiturivanitarehomiiiuniiqua: fpes libcrationis eis
a Deofadlaeil iiicreatioiie>qijia ad hujus duntaxat
feculiufum abipfo conditas fiienmt. 'Quod fi crgo
creaturi,qu2enihilpeccaruntjvanitatem, cui propt^r
lios rubjetofuntjpatienter toierant& Iiberationem>»
exfpedant: quanto magis id nobis facerc conv€nit>
qiii noilra culpa malis hujus fcculi iub-jedli fumus?»
Habetis etiam adfliiflianum focios fanclos quofq^ in_.
miindo,&nos ipib& Apoftolos,quos Spirinis Sahiftiis
donis fuis illuftrareccpit, Moiidum autem jugo cala-'
mitatiimiexemitndeo&nos ingcipifcimas vobifcum,
anxieexpe^aates magiium ilium diBm.D<jmini,in_»
quo & corpora noftra a co-riiptione liberata,una cuiru
animabus fuis hazredJtatem filiorum• Dci pknarie
pofsidebiiiic. Haefpenos interim furt:entamus,vi-
tamqueacfalutem^ceniam nbbis promiiTam magna
animi paticntiacer.tQexpcdv.umF.^ Aliter enim fieri
\\ poteil inhoc lcculo ,ubi iiondum cerniinus hae-
''aaa redita-
,

m EPIST. KOMANas CA?. liJT•


rcditat em nuftrim , fed cernendam aliquando fpera
tnus. Iiucrim dum vivimus adhuciiivauitatehiijus fe^

i
culi,ubi rairis
fideletn babemus ^^
modis labcfadatur fpcs ac fides noftra
Spnizum CdTi^am ,q\ii '^
'maaddepcllcndas adfiidi'jnes omnium optima .
pieditat,prcce$ nimirum, Nam cum abfque Spiritu faii•
do, neqae Chriftum vocare Dominumjncquc quo-
modopreccsinformandacfcire pofsimus.• ipfc nos o?
rare docetipias ccgitationes,vota ac fufpiria iuggerit ac
inrpirai,&iicubiin prccibus languekere incipimus ,

iprcIanguoremexcutit,regniures cxcitacprecesqjno-
(Iras vivifica quafi aura ndciac patiencix animar,uc
placere valeanc Quae omnia erucem noilram tolerabi-
:
liorem reddunt.-^faeterea rcin-ius,Deurn noftrum adeo
fidclemeiTejUt&ea, qu^in hoc mundo inFauftifsima
contingunt,faIutarem& exopcatum canfequantur efi
ventum inijs,qui DbVM diligunc&pentcrnuro Dei
decretum in rortemfandorum adfciii Cunu Hos e-
ntm& horumforremnovit ab omnisecernitate/ideo
?&pra£dcft)navneosadralucemacviiam arrernam, itiL,
1

t2imen,utadfimiIitudincmChri(ri.icapitis fui per tri'

bulationes mulrasingrediantur in gloriamruanrijlicet


Chriilus,quoad crucis oc gloriaemagnitudincm luro^
biq5 magntiru habeate<cellentixprivilegiutr). Pono
quosita ab ictcrno pi.acdeftinav!t Dcusjhos ciiam in
tempore vdcavit perveibum^ac juilificavitper fidctn-
in <Lbriftuai, ut tandem in aliera vitaaeteraiim curn
ipfo gloriixceiitur. Nihil igitur ipfis autcaiu
,CGrttingit fcdOimnia, Deorta providenie tiiirabil^i
,

jterqv.guberaanrc^nequid iprorum gloridc per tempo-


,ral{5*»rumna8d€fogetar, Quae cum ita iint > quis
) rua ixn^:) .iiij : adver. - .
ERIST. AD ROMANOS CAP.IIX. m
adverfabitur nobis j* aut fi quis advcrratur,quis nocebic
nobis, Dcuni tampotentem protedorcm habcimuf
expartenoftra^hominumfalutitam fiJeliterac fapicn-
terpToipicientem/ Nam ciim ne qtiidem filio fuo u-
nigeniio perperci^rit, ut fcrvo parceret , icd hoc tam_»
pra:cIarumdonum mundodona vcrit,quomodo non_,
creJenabusinfilium virct largirctur inaerumnis^ani•'
iminiiiiadv£rfis,vi(itoriam contra ^atanaro/^-^igitceri
^o.citOiaccafet nosSatanadverrariusnorteri ^cce Dc^
u$ hic fl^at,qui eledlos fuos ab accufationc abfolvit.Ma•,
Jcdicatlex .•€€:5 JefuTefti noftris partibus,
qui Diortc rua.refurreclionca mortuis , fcfsionc ad
dcKtaam Patris, & univcrio fuo meritojtcftatum fc'
cic , maledidum i pijs jam fublatum dum ipfe
in crucc pro nobis fjilus eft maledirtum : idco jam-.
»
in gloria fua ad dexterarn Patris, precesfidelium ex-
auditj «Sdfcipfacfficit/Ut intelligamuj ,& meritum &
intcrccrsioncm iuam intcmporccarnisi fepro faluce
noftra f:»il.im non fuiiicdc nihilo. Q^jibus omnibus
animati iniultare |>oirumus Diabolo,murti» inferno &,
omfjibui,quaEnol;vi$ ctiim in hoc tnundo ncgotiunui
faceiitic poiruau.Qu;^ cnim anguftiatantaiijuae tri-i
balatio tam raagna,qu2ecaiamitas lam acerbdi^ quac
perreciicjo tam periculoia,quod tandeiti mortis gc
nus tam tcrnb Ic,quodnosavcUere poisitd Dco eo-
ilro,qui po^ di exu in dilcAo fiio filio? Etli cnim..
ad aerumnasquaiinati vidcaniui^,ec in mundohocini-
niiindo ac intido , vcre vagcmur tanquam ovku•
\x in medio grcge luporum j ccrti tamen fumus
cx his omnib'^s,quaehadcnus audivjmus^neqiin-coelo
'^a aa ^ neqjift

-ap^
S}6 Er'ST. AD ROMANOS CAP. IIX.

neque in te. i i,ncq fiti mirf^ntr^^ iii inferh^.'ce qliid•


quamtantipoteiitiaijtailta; fraudis ac malitia:,
quod
vidoriamnobis >rnperc,aut a gratia ac favorc Dei,
quemChriftusJcfusmerita fuonobis adquifivit5nos
avellcrepufsit.

Quceftiones ex hae partc


Capitis.

QjaASTio X

Quomodo firihi t Apofiolm^pafsiones hw


JHsfectili non ejfe condignas adfuturam glor
riam'V'i S coyitrarium . 'Vid€tt4>r coUigi
"feex dicio I ohi qui calamitatesfuiiu irk
,

.dj^vma gravioresfacit quodfi 'verum eH ,:

fuidentur fanc alic^uam hahere proportio-


nem ad Aternamgloriam, Verha I obtj7c ha^
hc^t:l^tinam appendcrenturpeccatd mea >
quihm iram misruijif calamitas , cjuam
patior i tn flatera cju^ arena marii haic
t

grai;ior appareret },6,2.^ al^bip.PaU--


Im fvitani ^ternam connsiii' jufiitu wocat
nohu teddendam jufto judice, 'i. Tim. 4.,
er^jufium atque dignum^ efi > patientiyus
aliquij^
EPIST• AD P.OMA.VOS CAP. IIX. SJ7

pro Chrijlo tribuere gloriam ian-


qua m m ercedem ?

Rejp, Tererm difp, lo. in boc cap. nuin.j^6, Att : cpera


bdna^cundiim dignitatem bominisjufli confiderata, balfere Num (\t .

rattonem merttide cundfgnOiboc eft^vita dterna ejje digna, proportio


^uia perfonAjufl ( ,qH£. ea pr^fiat ifidijj coUatione advi- calamitatu
tcmporaliu
tam Aternam,neajjquo ad durationem,n€^ quoadfenfinz-i ^
adgloriam
neque quoad quklitAtem , neque quoad qHantitAttrn^ ,
vitai aetcrnic.
digmtatem AliqnAm bAbers. Locum Johiauiemexpomt de
compArAtime pecnarHm tewporAluim pro peccAtis rentifiU
/ueKdarum,ckm pafshnibtis bujm timp9ris\ inter quas pro-
portionem Agmfcit BetiArmn, lib. 2. 4e induL cap, ()^ fed o-
mmd bdcfaifafimt. Non cHtm confert ApofltlmperfonAm

bic duo »
fid operA (f pafiionts perfinA cum glortA AtcrnA (f tn^er
dignitAtem Aut proportioncm Agnofctt : crgh
ne^ operA neq^pAfsiones fAnSiorum funt mtritorU. Et ra•
:
,

tto in promtH tfit Sunt enimpAfsiones (f ope ^a in tempore


/aBa wfifimtA^f imperfeBA: nuka Autem proportio €
inter teMporA/eCf dterHum^interlfix imoAtum Cf Abjoiut^
perfe^itm^ inter finitum &
infinitum^ PerfinAm Atioqum
hominiojufli dignAm AgncfcifnHs 'vita-AternA^qutA FS DE
propter CHR ISTVM^ in qttem credit , edm gratiA JuA
digyiAtm efi^cum aUas AternA dAmKAtione dignus ejfet. No*
mwAfur AHtem 'vttA AternA coronA , quta non firenuf
cpfitrA cAtntm pugnAfiti & iKmefiti dAtur i. 7/wf*i-, f,

CoranAJufiitUy)ecAtur,n0?t qnod quipugnat (^ y>mtit eaf»


mtreAtur/edqutA Cbriflm tAm pr§mfrmt^ * DcmgrAiHt'
topromifit xprowijfum igiiur ut reddAt^juflunefi.Jobioc9

j
AUegAto iion infittuit coliAtioncm \ tnter CAlAmitAtes (f p€gi
j
HAs fisrum peccAt»rum temp§rAfes quA/i bis grAVtores
,

i ejjcnt:
,

S5S EPIST. ADROMANOS CAP. ;


e^ent \ ftd confert inforiunium & irumna^ fuas cum arena
maris.lta enim hatet Hebrjius texiiisx VtinAm Appendtre"
1 tur tra mea ,h9C eft^AdfiiSlio^quAm peccatis tnerut, tf caiamir

I
tas cjHAmpAtior^in it ^ quafi arenamArisgravior
Infortunium nutcmfiUin pcccAtorum mAgnitudim ant(fir'
effee,

re non po^Hit , quia peccAtd panAm mgrentur AternAm^


\
NuUa igitur propQrtio efl i»eer pafeUnes bujtuficuli ^ tn"
; ter AtsrnAmgU^^AmyCHmnnilAfit proporUo inter pAfsienes
temporAlei , peccAtA^quibttiAternA dchttir mAUdi^i9,fiAd
rigoremjuftiiU dtvm^ exAmmArentur*

QJliS STIO II.

Scrihit v*2o.Deunu
p^hjeciffe creaturam <vanitatt : Atqui Mo^
\fes teiiatur, Dcism omnia condtdtjfe valdc

! €, VAnitas (^corruptie oreaturArum mn efletf »<f •

tuTAiisxne^ entm ddhaca Devfunt cendiu » {tdDeusfeciteas


infiAtuperjeSofin omnthm Acctd^nttbtd^ & pr9i)rutAtibM
perfeoiis ,m ufkm mmin akufiim aut detrmentnm bominUt
»

Per ALCtdens Autem b^minu,


Acctjsit tUa 'VAnifas^efi lapfum

f«/ bominem ipfum fecit v^nitAttm tpjamy mnltti morbis (f


CAUmitAtibuiy (f tAndem ipfi tnorti obnoxmnt, peccAto
itA^ f/f , qf4od (tderia cueieflia tftfiHentijs futi nocent bomini
(f terrAnAfifntilfMijubdAeris tentpeftas affUgit corpQfA
iomittuvt;qnod ttrrA non dAt fru6lw ex vafo beminHm j

quad muita junt venenAtfi. &


ntortiferAyquA nAtura effi
poterAHtfalutArtA, Dau AUtem v^HUati huic /ftbjeciffe
€04 dicitur y moj$ raiione treAtiom^ftd ordiaAtivnu illius

quod
£PIST. > iOMANOS CAP• HX- X/9

^«oV Deus IfanitAtem iSam creAturArum iu bonntn fincm


dbibuit , ut mnatrumpficati btttnani crimef$ ftfnper homh
mifiu Afite oculos pomret^quo AdmoMrentHr aliquAndo a-
'ueti ApeccAtis ^ aoI Det pricfpta contterift uu Augufimui \

io^uititriih.t.£it Gff»:C9H,iMAmch^ CAp. ij.

QU^STIO •
Ni4mqt4H Angeli eiiamfiihjeiiiftint va*
nitatiifiquidim Apofiolm indefiiite fcnhity
cr.aturam ^Jfe fiibjeolam v*, 20, (y omriirru
creaturam ingemifcere vi22^ Atqui Angeli
ftint heatijsimi^^ impasfibtles SptritHSu rgo
neq^ vamt^tem mc^ corrHptionem path ^/^^
ingemi^ere^riei^ dolcre pojjknt ?

Refp,NigAt Augnpinus fCreaturi. AppellAtionem boc in loio


edamAngeios co*npi€i}t iibxS),quift. 6-j^Chryfj/lomNs{lbcO'
pbyU^iiis (S Ambrofttu^tllud \>0CAbulHm de «mni treAtutA , 11-
^"6^'»°°'^*
irrAtionAiiif corporait exponHnt.Sed nibtL obfiat .quQ mi- \

»«f ctiaw dc Augeits Uanis wieltgaynui ca quA bic


, J,cjintur
detreatura pr&dicAt, DebeniiywqtiA7>i,Jngeits:mAit€nm /ubjcfti va-
nuUam ff)einhberattoniA haber/t^qii£ creaftiru bic promitti- niuti.
/«r. AtigtihtA^boniyAnitati (ubjciH dicuntur ^S i^orru•
ptiom,n9nfn£ jtd bominum. Ipfienirninfi (^ nAturAfuA
funt ificorrupttbHts SpirUus '.ferviunt Autfm tamtAti hotm*
nii^pArttm^cfmA AdnegotiM bujti^ ftculttquni tAnae t^AWjcut
^ deftnunfjeA^ptpe y>tlia (S Abje&Af/erTfiiiA fuA conferunt^
utU'
/ ^6 EPIST» AD ROMANOS CAP. IIX.

ut Itqnct €x hifi^ria TobU \partim qutA etiam in rehm divi-


nii^rviunt EkiiU muUipliciyfamtate Adbuc corruptis'•. <ti

qualAndemvamtaUin reflttuitone omnlum Itbcrabuntur.^


ul'imundiiscHmt&tAfuAl>4nitattperibit ^ tl^ gaudtum heA-^

£f doiere dknn-
torumperfe^tum
tur fuo ^^ erif,
-,^*
Ingcmi/cere
Etfi
i>ero

emm hHhiAnos affeBas himiAKo


I

,
]
tnedo non tribHtmm : Attame*% cum Utari dtcanturfuptr
ets

^ptccAtortbus poenitenttAm Agenttbm^dubmm nm efi^quin vh


modQ dolcAnt eb corruptum bomintim flAtum fen•
Juq^miferi&HOfirJiAdpcUntHr ac glori^m fiiierum
^

ribixoptent^per quain rHmamfiiamfcinnt ejfereparandam,


-\

j
Ne^ t)er6 bocquidquAm denogat tpforum ieatttudtm.Conce»
dimus emm perfe£iit{j fore gAudium angehrum poft cokfutn^
tnationemfecuVhquAm nuncefl^ftqutdem tbi niillum ^mpli'
tu occurret intpedinientlnm j quando pleyatudo fanBurun» ,
)qiios anxie expe^arunt, intravit ; quemAdmodum (^ de a^

nimabus piorum fcripium eft^qubd quidcm pnt in reqwepofl


mQrtem^ attamen ingemtfcAftt ob dtfc£ium corpirum^
fuorum donec confervi ac fratres corum conspkantur Jpo-
,

4aI,6^iu

Q^litSTIO IV.

Communis nofirarum
Ecclefiarumefl
fententla^Mun^Mm tnteriturum nonfecun-
\dumciuaUtatestantum, fedfecundum fub-
flantiamyquemadmodum alihi cjuamflu^
rimis fcripturji tocis pr ol/aiur :videtur au-
tem ohflareyO^md Apoflolm hoclocofcrihtt
:.\
creAtu
>

^-Mm
EPIST. AD ROMAN^'-:^ CAP. IIX. S^\

Creattiram expeoiare dii?€'f-ationtyn filtoruni


Deiv, tg, (f Itbcrari fervitute corrHptio•-
nk inlihertate glori&fiuorum Deizf,i2. Vi-
dettir^ ergo mundo trthuere non [Hhfianti^

aholttionem fed liherAtionem dnnt^xat


^

corrupiione^ hocefi^ innovationsm aliqHam


qu^litatum ^ aiiionum i

He/p. O^ijcit Lac Pererius dij^. 14. if/ hoc caput nutn : , ii

y^.cujus ddfcrihi ^omodo,


locrbA y expe^At cret inquit '*

Atura glortAm futurAm Dei^tanquam efus pArticepsfutHray >' '

fi Ante retielAtiomm ejusgUrU eft ip/A fecundumfubftAnti'•


Am mteritura / tjuomsdo ItherAbitur ipJA fetvitute corru- **

pttenisi^ renovAbiturAd ftmilitudinem renoVAtionU (f glo' »>

rificAiionis filiorum Dei y fiAntequAtn ifludclDentatiAUt eo '>

tewpore quo elieniet ^ficun dutftfubflAntiAm tnteritur/Ut *

eJliHaiciSe, Sednon atfficilis refponfto. ExfpeBare Quomodo


dicttur CrcAtura gloriAm filiorum Dei, nonquafiipfA pAr-^ crcatuia oi-

ticeps ejus ftt ftitura\h9c enifH de WAnitnAtts (^ irrAtionAlit \


"^"^ ^^P°'
6are gloria
biis dicere Abfurdum eft j (edquiAfub imtium iflimgloria. l^A-
filiorum
nitas creAtttrArum fmem bAbtbit iper totAlefneArum defiyui^
Dci.
Cisonem ^quAm jcripturApAftim inculcAt PfAl;i02j2j.Hebr,iy
11.

tur per
1.

-'
Petr.^y 10» ApocAl. 20,
tempm
11,

illud
(fe. ExJpe6iAreitA^ dici-

, quo ^leriAiilAfiiiorNm
Dei AdfutnrA tfl^boc efi ^cGnfumrKAUoncmfeculi ^ cujUs bicfit
defcriptio, DetndefaifaefiinterpntAtiotextiu^ qUAfi idem->
ftt^tn libcrtAttmfilfrum UEl^Ai-fAdftmilHudinemfiliorum
Dei. Non enim mftituitur ftmilitHdd > fcd compArAtto. , hoc
[tnfu : Sicuti certa eft iikerAtiofiaorum DeiAjuA "PAnitate^cui
S
Bbbb fubJA- I
S^i EPIST, AD ROMANOS CAP. JIX
fuhJAcent i» bocintmtmdo mnndo : iia cetta in/Ut iiheratio
^

creaturarum afuAvanitate yUcei infnundo itberationu


gna utrobi^ dtfsimthtudo. Pottfi enim creaturalikerAriy
'
etiAntcfuAniofecundumfubflantiAmtnteritMion entis entm
nuUus AbHfiis nullA a^u^ioLvelcorrHptioiltcet tum Ampii
^

HsnenfityifHAndoperfeoialiOertasfiiiortim Oei iyjcifiiet^ J


pfAm qunltwnen) de interitu mundiprolixius trAOia vi m com*
wtnt.Jnper PfAi,202,<im remittoLeUorem^

QUytSTIO V.

Spefalvaxidicimurv.^^.numo^uider-
gononfola^de ?

Refp, ExiflimAt Bererim difif. i6. in 6oc caput num.


SiffententiAm iUam Apofioli^jpe jAbi fA^i f^mm , vAlcre
plurimum Ad demoltendam doSirinam Mefiram , (ju^Adfe'
rimus ) JoUm fidem effe CAuffAm juflipcactonts ftoflra. Et
BellArmtnm libr^x^de lufiif. cAp,\:^^fpem obtinend& 'vems
vocat difpofitionem Ad fu/hSiAM (^ remifnoTiem freccAtornm,
undeconcludltyfolam fidem jufitfiCAfe non ^, Sedfru-
flrA committuni Apoftoium cum fe tpfo,c^m fibi Lontrariu4 nu-
S-ftf;lv3irmi
quAm f/?, ii et hic dicat, fpe fnhifAiti jumiu, Altbi verdy >Jon
& Pideiufti-
nififide jufitficamHr bomtnem per -
Ga(.2 (f arbitrAmHr
ficamur* non
pugnant||hze dempiflificAri Rom /.
: ^€. Primura emyn certum ^ €
4(10»
ApafiolHm m CArdmi hujm controv€rf£t qnAndo ex profe^o
do.et de QAUsfts nofir£ jufltficAtknis (^[Alutfo , non uti

pbr-Afiyfpe fahi fAcltjumm yfedextrA illAm centroloerfiAm^


quA ettAm ratto efi ,cur non pro tllA^fid fro bac , Ftde jufltfi"
camur jpugnemtis, Deinde cmn fide jufiifcAri dicimur y
de tn
,

EPIST. 0 RGMANOS CAP. llJT. sH


de infirnmento apprebendente ^uiftto tfltn nde caujja meritc^
rU ceriHm autem efi, nonfpem ^ fedfidem €[Je inflrumen-
:

menvHmtllua,juxtA diBuvt lobannio quotcjUQt reieptrunt


->

ewn^dedtt ei^ potefiAtcm filios Dei fieri^bis , y«/ credunt


innomeftejus Joban.iyU.ergQcredentesJutity qm filtum Dei
reciptxnt^ Ttruojpei tribHitur non tam ipfa (alus , qttam
JaUcks K^eBtu ac ci>(py6iei,/e/ip/e^»a pojfejsio , quo in-
prtmti bQcUtorefpextt Apofloliisnofttr. Fidei anttm tri-
bmtur ip!.if4Uis tlf juftitta^roHt eam in bac quo^j njttA obii*
nemiis. Dcniqi notdndum efl,jpem mfcriptnra /kpefigntfi^
care alterAm Cf qHtaemprs.cipuam fidei partem, FtduciAtn^
qiio referenda funt omnta. eAlocAiqut Beliarmimu /audat

exPJalm ]6.Sababunt eos ,quiaJperA)>eruni m eo,exPfaim^


po, ^oHtam in mefperAvit , Ixberaho eum, ex Prov, 2g. qiH
Jp€raiin Dominttfababitur, Quibus adae(f aHa ,€xemplt
gratia\Joh. /, 4^. CMAttb. \2, 11. aB, 24 , 2^. Coi. /, ly. (f
quoties in Pfalmis dicuntnr /pfrare in Dommot \

/perAreidemefi ac confidere. AV^ defunt^ qui in hec tpfo \

(^pofleh Moftri loc9,fpe JaIvi fAiiiJumuo^er fpem fiductAm


intelliQunt.

QJ.litSTIO VI.

lirthHuntHr Spiritm jan£io ^mitm ^


fenfiifplicaiio pro nebis verp 2 6^
numcjuid hocderogatejii^ divinitati^qvtem-
uadynodum volunt Pneumatom^cht?
RegulAortbod^xi AntiqtntAtis Dei:
'. Rtfp.

modo de Spiritu SAndlo dtcere pblfmmu


eft
(f obedientiAnonioiijt £qualitAterfi potenti£. Eodent
de Filio

: Ojfic^ dtfferenttA
Bbbb -1 inper-

i
'

S<f4 \ EPtST. ROMANOS CAP. IIX


inptrfonis TrlnitAtio n^n toUit umtatem e(fenti£^ ^uemAd-
modiim iia^filio Dei nibil deeedit , qubdpro intercedc'
re dicttur^tnfrA 10^S4* ^^^ ^^^ Spiritmptniii ai)nnttM immi•'
nuitur , ciim poftulare (fgemitmfuas pro nobu intcrp$ntre
dkitur. ^u^tAmennonpueriliter Ac crAjffomodo inttUigen'
Spiritus S.
quomodo dAfiint^quAfifujpirArejac Adpedcs PAtrU aut FUij itternipro*
dicaturora:? ftrAtmorArefingAtur^fedbic d^ Spiritu Deieffidivi pr&di'
re pro no* cAntur. Tunc enim Spiritm fAncius erAre dkitur^quAndo nos
bis. orArefAcii) tunc ingemifcU pro mbis^quAndopios gemitiu (f
fufpirtA AdDetim nohis immtttit^precesin nobis Jer'ia.i ac ar*
dentes reddit ifiduciAmj^ m Animis noflru de exauditione -
fAlltbili Accenait^ In bunc /inememifit Deiis Spiritum Filij

fui in cordA noflrAi tu clamAne in nobis^ AbbA P^ter GaUt, 4.


ProindefiAbUiturpotiusbocloco, quam ififrtngitur divini'
SpirltuspinBi^ Nemo enim aocers KOJpotefi, quQmedo fit
9rA7id^im,nemo fu^iria piA Accendere pgtefl in Animii nojlris^
qnAm Dem ipfiiqui cor bQminii creAvii.

QU^STIO VII.
Higentibm Deum omnia
Diligi cooperaniur
in honum v.ig^ numquid etiam peccata,qua
tamen non morhum^moriem ae omnia
incommoda mfcruntf

Kefp. GenerAlis efi Affertio PAHimA^mcvlcf, -^^, omntA


conducunt diiigentihus Deum. Hoc eUAm dspeiCAtisfideliHm
'Perum eft \ non qmdem ratione effeBitiperfey
quibiis profint

qui non nificatAmitas ac ip/k deni^ mors eft '^ jed rAti&ne pi
nts(f eventtis^AdquemcA DetisprBfuAfApienUA redHcit.Dc^
I ducuHtenmc6SAd AgnitUnsmfui^reddunt bumUioret At^
caut/o
EPIST» AD RGMANOS CAP. . SH
CAUtioreSyardentiores adpreces, (f dihgentiores in mAneU :i
tio offc'^ fui pArtihiu : adduiunt tos ad confidtrationem gra-
diVm^iquam qttoiidte Idrgitur pcccAterthus , non tantiim
tis.

erigende ipjos^fed (f ignofcendo^ Jn quamfintentiam D^


BsrnbArdusfcripfit in jerm»defa(lacia W£ hum : Attnon ti

peccitaipfa coopirantur in lfonum-,f{4i ex eis humilior ^fer-


ycntior , foUkttior , timoratior (S cautior intfenitur ? Et '

bunc m finem Deiis fidcUs /ibi permittit \ f^mdem iparios


bAbet modosfuesmftudiopietatis exercendi. ^uopaBo non
pectata c&mTMendantHr, autadiUahmines wjhgAnttir.^ non
enimfacierjda/unt mAla , ttt eveniAt boHHm fedDei fApien-
.•

tiA Ac bontta^ prsdicAtur.qni rcm infifc malamfideithics cen-


'iHrterep9tefi m finem bonum»
QJ^AESTI IIX.

QHando dicimuSy prAfcientiam Dei in- VideinParapi


um hoc
cludere YraLvifionemfidei: numquid Pela• cap.pag,
gtaniCmumfaptmm y ut Calviniani obijci*
unt^aut contra Apoftolumdocemm^qiu non
dicit,qHospr^fcivitperfeveranter creditU'
ros quemadmodum Hojfmanm inquoda?fu Hoffm.ift
lcriptode
fcnpto argutatur ? quacft. Nam
fidcs prxvifa
Rejp, VtrHtnque prdfer nteritum doiirmi ntflrx ad^ Ct cauiTa e-
firtgitur, Et ut per de pngulis AgAm : qubd lcdionis,
textui PAulinoper hAHC doBrmAmfjihilAjfingAtur > inde^ pag.3*
pAtet
fcienttA•,
I. fuod Apoflolm non loqmtur de generAli
quA. etiamad rton credentes txtenditur^ fed de
"
Bbbb jr (hcctAli
5<^<^. EPIST, AD ROMANOS CAP. liJr•
, ______ I . I I I I » III. I

fpectali eorum , qui in Chriflofunt , qui Deum dtligunt , qui


qui non mfifideinim cfl : hi enim tantum pecu^
giorificantur,
iiumfunt Dommiide qutbui P^uliu 2^ Itm. 2^ Novii Domi"
nus^qHifintfuu i• adverfarius ipfe non agnofcit univerfalcm
,
eleolionem emnium b^minum , five crcdAnt , filpe fio» crei
ddnti erge negjfrs.fcientiA El oiornm pronafiua inonau*
i
tcm (ft wfidtitum,
bos eaim Dominus non miVit , CMaitb. 7.
\
ergo neceffariefequitm ejft tanium fideiium, y. abfqne fid€
'

nemojuflificAbititr veigiortficabitur \ cgo abf^fidc adjufth


fcationem atef^giQrtamnemo db &terno fuit pricogmtus*
^. Apoflolmfib^pfinon contrarim altbi autem cum de :

leie^tone loqmiurtexpre^e fidem inclufit ^non modu implich


\ te^quando nos eU^os fcribit in Cbriflo Epbe. i. in Cbnfle ai4^
j
tem nem9 abfquefide efl y>erum etiam expltcite 2. ibef. 2, 1 ^
.•


\€i(git fsos Detuab initioadfii^utgm in farMificatione SpU
\
rttm (iFlDEVEB.nA /'5 cum qtw conjentit D. Ja-
c§bus: nonne Deuseiegit pauperesin hoe mundotdtvitfs in
fide , bAredes regni^ qmdpromtftt Dem dtligentibtis fe ?

jAC0b.2j^,

'
I

\

$
[ HU adde

abfojf fide
; Fldes dictturfides ekElorum Dei Tit. 1 ,
adoptat. Dcm ahfy^ fide norifalvdt non eJfetjufiM.fi
eligeretiquia negligeretur fatU jaBiq pro fec-
:
. Deus

t
C4tU).

peii|i«orora PetapUnifmumouod attmetjCOHflat utiq,qtu


_
fumnt en '
error in articu» ^.
<=> •' ' '^^

roves PeUgtAnorum m boc doCirtnA c^pite ^quod nmtrunLi


, , ,
,
lo dc predefti»
Bitionc,

£
,'
judicaruntfidem inbunjAni Arbitrij fatribus effe pofitam
quod^fiaei trtbneb4nt aiterns. tnentum^qui errores in
conciiie AranficanofuerurU dAmnAti circa temporA LeonU
1. Papi,{^ nonntftper tnfignem cAlumniam noflris EccUfijs

aff'ricant4tr. Duimm
enim cum Apofiolo,fidem ejfe denum
Det^qui ACQendit e^m .mx»rdtbu4 noflrts per verbum &omja. 1

l idcir- j'

y ^
. . 3
FIST. AI> ROMANOS CAP. IIX.
5<i7

idcirco r?o» e(l• &mn'ium\2, Theff,^. 2. quU non 9mnes AHdtunt


j

y)trbHniyledre(tflnntventati,bQrmtits corrupii mcnte ^ re-j


probt ctrcafiJemz. Tim. i,g. Et qHtmadmoaum mn PRO• ^^^//j^^^^^^^^
cttrtum t.e-
R^ (cd afidem Eph,l i)ei exfid( Rom. i. jufiificart I

dicimuri ita t^ docenifu cum Apofijlo^non propier fidim , fcd

inHdenjerttaiio noselscios eJ[e,tiaMtfides nonfitmerttum,


qu9moy>eaiur Deus ad e/ij^endttm rjos ,fed medittm EU^io-
ni4 , luflifi AUonvs
AC falutis mftrA^ma Apprebendit kS

inturtuT enm , in cjuo t ie6it»juftifi(ati ac falvatijumm. Et


quAKquAmfides ah ±tcrriinon erat^qmdem ne qutdcfrifide•
Us Adiuc erAnc : Deris iamen^cui omma funtprAJenttfumAiAb
omm Aternitate mprfpofttoprAdeftinAtioni^ decreto rejpeoiu
intuitumi^kAbuitAd fidemin ttmpore ip/o a&u fubjccutw,
TAniyita ut quemAdmodumper fidem mCbrtfiH horAiniSJufth

fiAt ^ internporf^itAperfidcminCbrtflum bommts


nd IitfiitiAm(^ JAtHtem prA iefttnarttAbdterm : opo^ttt €?iim

dtcrttum (f exccuiionem decren jibtinvittm correfpondere^


Hinc iUiid Auguftini ferm. 7. d/t Derb. Domini : ^itd

efl qtioddkit j reitcjHimbi jeoo^ego tUes ehgi 3 quta ^tdi


y

mentes torum dt me prafHrnentes^mn de fe nec de BaaL Ei


Fubcntij Itb. 1. Ad CMommum : pr^deflwAl>it Ad regnum,
quos adfeprdifcivtt ffnfericQrdiiprJivenfentii AUXiiioredttU'
ros )f^ tn f€miltrtcordi& fubiequentis Auxilio wAnJuros.
CAuit (rfof^onte {HAPel^igtAhifmus ex ertbfidoxa dodrina
yUt opus nofirum exArbi^
noflrA quia nefj fi^e^ ag^^ofctmtii
'.

trij buwAniynnhui flicffkm^feditt opus Dei in nobis Accen-

fum : fje^fidem Aut fidet tndtitum fiictnius capffAm merttO'


rtAnt tU^iietjii AhtfaMi6 noftrt^dfolum Qbnjium , cujus
: th quAm
meri tHm Abj^ Apprehenfionefidet noLis otioftim
fcntcntiAm 'vidf niHltapr&ciurA Apud AtigufliHum
hL Sj- qiiifJiiojiHm qusfl^os^
QVAE-
s^i EPIST. AE) ROMANOS CAP. IIX
QJi ^ S IX. I

8€(3' p^^deflinauoincludtt fi'


'

dem.jeqmturVidemeJfe caHJptm pr/idepma•


ttonis. Atoiuifidcs efl uniis exvrAcipuis ef^
feBihHsprAdefiinaiionis, mqi/iit Perert w, (^
prolixe prohare conaturdtjp.22^ inhoc cap•
cumquoconfentitPariim in cap.^.duhto 6.

Ergofides nonepcauJJ^aprAdeflinationis,

Fidce: anfit
caufla Ele•
Re/p. Cauffa eleElionispreprie fic
ritortA yfides
, (^ tjfuidem nte"
noK efi ,fed Cbrifisis cum uni^erjo ftio tnerit9\
dionis* qHodcumabfg^fide nobio inuttlefit^ nonpotuit nsn Oeus i»
pYiLdeflinAttone rejpiciendo ad Chrtflnm^in quo eleciifumm,
etiamre^icere adfidem.
inter perfifiaseiigendAS (f
eram^tjHsm Deustnck^iiBne
^^
Deflifigucudum tta^^

refpexit. Kefpe^lu
efl
L•fi fHedi-
i» pro'

Fl•
des u[i^prjidefli?iat'ione,mo (f v$caitoH€ pofterioreft-.pen
tinet enim admedia,qmbu5 Detis in tempore procurAt homi'
numfiilutem 'fedranoneper/onarum,eiua^ Deus AHis omnU
fecuUekgit fingrediturnegotium EleCiionis tanquam caujfa
infirumentalis jquA bomo in tempore meritum Chrifli appre-
(jsndit, qmd Deum Ah emni £ternitAte Utere nonpQtuit^Pen•'
d'^t igitur fides ab ek&ione^nonpreprie loqt4endo,ut effeBta
afuA cAuffa^d nt determinatio fao determinato eieBio '.

enim fidem mn efficit , fid ut pArtem ordinU imludit* V$ •

ci^impendci ECeBto afide^non ut cAuJfa impul^^A au( me-


ritoria,fedtantumrAtione rttJfeElt^tAi^ conditionAtA^qutA
Abf^verACAuffi mmtoriA eltBionis noncflfidcs , hoc efl ^

Kon (
1

s«M=asEiCifcad^^>tss

EPIST. AD ROMANOS CAP. IIX» I S6^

mentA piiro*;? objerOentur^concidttnt caQrfinia^qui prolixe

in contrAriam ftntentiam dtfiutAt Psrdiis dub^b^apitis mont

Q_UiCSTIO X.

Quomodo con^ventt Paulo cum


CHRISl ; CHKISTVS dtcit.mulu
^ocaihpauci EleiliAlatth,22 P^ 2*.'
Ihs dictt :Quo^ pt^Ade^wavit, hoc (^ 'vocavtt,
Ergone tot fHni prAdefitn^ti Jiu eledi quot ,

funtvocati?

Ke^fOtKati [uyittn quinttiprtci potifiimum differenitd. Vocati fiint

t. SunC , qui ^ocantur ^fed non ehorperaKt (f hi dtcuft' quinq; gc-


:

Mjtth.2i, Luc.i^, tfuos quidem Detis ferto vof neruni*

benepiacitixideo extendtt
rebcHem Efa. oj,
ergo non VeKtun^ ypt

(S Matth.20y if,
,^
cal>i( , (f l?enire voiutty non tantmn voUmtAte figni fid (f

3.
mAnumfuAm toto die

Dei:unde coUigintus (f
ipjfosKa,-^ irpcutcnv Ifocaios ejje,2i^uidam vdcati comparent in

\
cxiu EiCUfif)(^dicuntur n§n tantum ifJebr,^yif./ed
Inter B9s,qui vefziunt ^ quiaAm^s
,

ad populum
pxnas MiJiatur renuer,iibus Pro'\),t,^uod

Konferio , fid fimaiAteff hjpocritico Aflimo cimparent, ab/^


vefle nuptialt: apud ejuds tiidem vocatio e'ventufK fHum^
b9*hirjf{m cuipa Tta^a, ^^ Dei fsen adfiquitur.^.Sunt 4-
lij^quidivins. lffocacioi,uffiunt participeSihoc eft^renAfcuntnr
pcr'i>€rbiitM}Accipiu72i Spiritum SaiiBum^^f a/iquandiu
rint d:V'r£.\)(>€At'io>i't^d)ttrum dtficiimt^ne^, tnitinm fidei\
-
j^gi,
, ,.
fi/^adjwcm rctimnt^bl qucjj contrA Dti prepoftum ac^qA
Cccc liifita•
S70 EPIST. AD ROiviAKOS CAP. JIX
luntatem proprtafid culpa ^ gratuita DeinjocAttene exci
dunt.j:. Oem^funtiqninontantumuocantHr, fed (^
U.Pet. * tut fanoio olitemperAnt, ^f ipocatiofiem faam firmAm faciunt
Spfri-

^fh ^dfinem vit£. De hispoflremis mtelligeHda vocatio^


quam D^ Pauiui cum prddefimatione bk conjuyigit
"^arefunt "Pocati , ^-,
mmirum £5* faintem £t€rnam tandem confiqHuntur, De c&i
;

(^ finem7rasS-'i(nug> glortam
bi emm

teris»mmbus^mqmbm'uocAtio Deifinemnon Attingit, Cbrl•


fim loquitur : quortim fini multt funt , (f quidem quAtuor
cla^bus diflinilt^uti Vidimus : quorum reff^eBu , ek£iurHm
inpoflremA vocAtorum cUffe, tnx exiguus efl numtrtis*
QJ/AESTI X[.
Cum eledicertifint^qubdnHlia ratione ca^
ritate Deifeparan queant.dicenie ApcJIolo
rloflro <v, jg. rmmqmd ergo nonpojjimt itu^
peccata mortalia incidere^ ijfqHe qratianu
Dti femelacccptamperdere ?

Refff. Re&ifsime probatur exfcripiura coiitrA Spirittm


An eleftt excie
CAbinianum ^eleSlos etiam peccAtis contrA confiientiAmfi'
dctepofsint dem Ar/2i(tere ^(f gfAtiA D i exciderepejfe : quemadmo',
giatiaDci?
dum docent exempiA DAVidis , Hiobt , Aaronis^ Adaini (S A'
iioruM^ quQs fane eledios DeifiUos fnijfe nemonegaverit^(if
tamen adulterio.homuidio , 6')6€}? > idoiolatfiAifuper-
bia ^S contumacih ,gravifsime peccArunt ,y?<g. grattA Dei

indignos nddiderunt. Idem etiam confiat ex graVtfsimis


txhortAtionibtis ,
quibas ele^es ^ finSiosfuus
h»rtAtur\ {''ideAnt^ne cAdAntyi.Corjo^ cunfiderent feipfos , ne
ientemur GA/,6,ne AmittAnt pductAmJuam Heb^n.tie m-
cman
£P1ST. AD RGMANOS CAP. IIX. /7i

cuum accipiAnt gfatiam Dei2. Csr^ (f, ut cum timore (S tre.:/


m9re falutefH ftiAmoperentur Phil.i.Imo decet boc ^iotidiAna
fideitum (S tkciorHm poenitentia j qua nihii alind fuciunf ,
^uam e^iilfddd gratiam Deiredeunf.quOdjacertnnnpGjfent,
ftift eampeccande Amtftfffnt ( emwpoemtefjtia itibd A'iudi
^uAm rediiia adam'£awDeigratiA?M,') Hoc tAmtn cerinm
cfljeieBos nnnfiyiAiitir tnp(CCAtU,(f extra grAtiAm Dei mA
nire-^ledpcrptcnitantiAmjubindertverti : qucd ft nov fAce*
renTycleoii nuni^uAmfuijfent Prov, 20, Sciendum tiA^ eii^
V9CAbuitimtle6iionu (' '^ tvig > iPocAbulutyi Aquiloe.
tum : Vjurpatur enn/t ettAm de ijs^d minus propne^ Cjniad '

\ EicAibnii v»
**'"''
tempmJAltem Lrtdunt^qinfAne tempore fidei EieOli apsUari I

JJjJ^'"™
pejfnnt^Habent emm ea , qii£ babere/olent m
tempore ^^ qui
fAhsntur ftjimirutH remi^ionem peccAtorum , grAtiAm Dei^
;
Spirttum fanSium^fidem (Sx.fedbtc omnia tAndtmAmit-
tnnt. Proprte AuttmijfA/tem AppellAftdt Junt eUi^t
pcrfiver.int in liiis omntbif^j (S finem fidet , boc efl
,
,
(Alutem
j
ammarunK^T oioriam ACcrnAmconfc^uuntHr, fecundtim il-
\ iudCbri^ikbAH. 8* St vos MANSERITIS in fermme
,weOj}^ERSdijctptdtn,ticiitis.

Cni^STIO XII.
}94 homo de Eieciione (^fHlut^^
infalliiiltter certtts cjfe poieil iCum -
cdioanamore ^^
menfcriptHynfii alihi: Nejcit homo ^ utrum
Eccl. p, quem locmn
inprimis urget Pererimy^tellimonijsBem^
\
hardi(^ Auguimconfirmat)dt?,2S. inhoc

Cccc 1 Re(p,

k
J7i EPIST. AD ROMANOS CAP. IX.

R.
fi D: •70 'P^^cifidei contrA duuitationemPapifti'•
camfdpe baUenus audtvimus neg^eaminfringere aut Ubc*
\

f^^arepotefi locm EccIefafiA j io tfiim ele^ r^ti& £t run


juhet duhitare ifidhoc/aitcm mdicare vult^ex etentu rfrum
l>elfecundo veladnterfi bomimm non pcjfe coliigere ^ana
,

Deo diligatnr, ^.adem enim evemunt jufio(f mvio^ut ex


toto contextu p4t€t^ Bernbardus auttm (f AHgttflmiis fi'Mf
tentlas ^5fecuritati carnali oppofuerufit ,* ad fluditimpie'•
tatis fxbortAtifunt^ quontain in noftrto liirtbus non fit perje^
verare m iono, Jnbunc emmfenfHmfcripfitBernhArdus
fer.x.fiptuag. Propter bocfcmper filiaii in timore 4c tremire
bumtliemurfuh potinttmarm DeiK^uoniaqnaies fufjifu , T^el

ex partt noffe puffkmtu : quales autemfuturi fumm ,id fitffi

penit usnobis impofiibile. Impofiibile mmirumefi neflria t o-


gitAtionibui in'dHlgeamiU'NAmfi b&remtis nobts^ mlmft
tmbeciUita^,(f Diahoii malitiA, multAQj eoram , qui cecide'
rnnt^trifliA exempiA fippArent^ qudi nos nobio rehoios non
tAtitum Ad dubitAtio}7ein , fid(f ad deJperAtionem Adigent,
^sdc[mApcrfey)erAnti^nono^ r>oftrtim,fed Dei optu , Aver'• \

ttndm efl Animus nobis ipfis ad promtfsiontm (f 'voluntA-'


tem Dei^qui neminem tentAri vultultrA njires^dbontim tf-
pm,quodif3eepitm\t2obis^perficere uJg^Ad diem Domim »i-
Perfev er*Btl«
noftrsfuiulsi firi lejH Cbnfit Pbil.\',6, Inbac Detpremifione ac vuiunta-
flDCB tusa*
teperJcDtrAntiA noftrAfirmum Labere pofefl fundAmeneufHf
njodo accedAt conditio in pronfijsione ac voluntate divitiA
mlufa ; fiimirurn , ut in peccAtU mn mAneAmus ptr po^
nttentiAm refurgAmui ^fidetngj noftrAm exenitijs pietAW
quotidie AHgeAmus, Pctnitentibtu .enimprumiffumefi donum
perfiverAneiji\ & bi ^vtiUiui ) de perJeverAnUA
fuA certieepopnt \ impmmtemibm Autemlpes Qmnisperfe*
^firAntUprAcijAePfjuxtAillHd xfi fe juftus fua
iiPlST. AD KOMANOS CAP. IIX. / f7J

fufijtia , morietur eiech.jj. (fiterum


vixeritii,mor'iemtm Kom,S, ij•
boi
\ft jecundkm carnem

E( b£cfunt figna
Bembardtu (oco dt^o : datafintfignA qudtdnm £? tndi-
qui- ,
(iamamfefiAfAlHtkfyUt indH^Uahlefiryeum effe ds numero
ehiiorum^ in ^ho eaflgnapermanfirint^ Du» autem hAbent
inprimis PnpicoU comra cUficum bunc locum ebjjci"
,

«nt) Ccrfru fuM,quodneg^ morsyne^ >//<?, ^, vii feparare


Afi ApoftoluS
loquatix <fc
pofsit caritate Dei (^c, Primum eft , Apofiolum loqui de ccrtitudine fi*
dei ? certus
quAiicun^ exifitmatione^non de certttudinefideij hoc tmrns (urD,quod ne^
hotare verhum
iHm (eriitudtntm
'^,
ham
Alterum efi ^

expetuUari retfeladove babutffe,


Apoftolum '/
V-
&c.

trum^objtBum rtpcritur apudPerermm ... iS7-fi<}(JI'

Beli^rminum ^,dejufiif,cap,i* ^^cAdprimumrefpQn-'


lib^ 7n7rt\(r}itii4t

dio^verhiim rrtVwirytAiW dliquande prebAbiUm epimonem ns'


tare^co»cedo,non4ut€mfewperi /eddevera hujus vocfi -
gntficatUne judtcandum efl ex oiJeBii^de quibus ufurpatur.
Pe proximo u/urpatA biCi^ox , probAbiUmnotat perfuafiec-
ntm tquAHoneft fiddyfedcaritAtis \ qu€madmod»m infra
gap tf. deRoTfjAnisfcribitApofiolusUertusfum^-Atresmei,
(^ ^i° ^^fi ^f 'vobis , futA pUni eflis dlUtiione, De pro-
^cimt fide enim coiligtmta ex effc^Hiy quA cum interdum
faliere pofsint^erfuajionem filtem faciunt probAbiltm* De
nobuipfisvtro ufnrpAU ^firmifsimAm notA$ certitudmtm^
qu£ iDoCAtur certitudofidei : ibi enim non innmtur funda-
tntnto lubrico (f fAllihiii,fedfirmifsimeyhoc eft ,promifsiom
EvAngelij ^
teflimomoSpinttu/An^it AdAlterum rejpon-
dcQ \fAljum ejfe , qmd nifi ex pecutiAri rtlitiAtione
ba-
bcripofitt infAllMis cettttudofAlutiiJ. quiAPAuim iuculeni

ter efiendit^unde bAbeAtbAncAnimifiauciAtn nempe non ^

ticfinguiAri rcveiadone^d tx EliAngei^ do^rtna^ de mor'


tcrejkrreiiione Cbrifii ^ defifsione tjtu dd dexterAm^ *
Cccc 3 trii »
4•
--

EPIST.
, — —
AD RGMANOS CAP. 1.
-—^— ^

trisejuf^ pr« nobis intercefii$Jie ; ittde enint canciudit^


,

certum ejfe de perfiverantia ingratia Dei. z, quia hdc bene-


ficiaCbrifti nonfolumPauinmcQncernHntifedalios omnes\
idtb quilibetfidcliuminde fideiju£ certuudtnem coUtgere p9t'

efl \fiit enim Cbriflum adbuc intercedere ^ro omnthus^quiptr


mtnifterium kpofioiorum inipfumiredituri funt Job. ij.^k
Pauiiis ipfe exprefihefiAtur^graiUm fibiexhibiCAm tnonpro-
pter fe tantum,fed ut ejfet exemplHm bis^quicre.dirtm ejfenf

/ Tim, /. ergo adextmplHm P*aui-^qHtlibec defua falute certiis

ejjfe potcft^4.fruflrafieret Applicatiogratis. ad ftiigulos infa^/


cramentii^nuUa gratU certitudo ejfet in tpfis^s-fi^fi^^^^^
etiamejjeiobfignatio Spirittu SanBi in aordibus ipferum,
,^(tommAevimHnt,non dtmum pecultarem revtiationem
cxpeCiandAm effe de faiute Koflra , fed illam in promifs't$ne
EliAngelijt^ tefitficAtione Spiriius fanBtfatii fuper^fundA'
t4m effe.

AphoriimiTheologiciexhac
partecapitis.
&
/ Crux miferiA bujtu l>it£ efl quAfimHitAre^fig»
ftHmverorumCbriftUnornm ^qiiod ubi^fcripifirA te-
ftatur MAtth,to^ ji^ Luc. ^, 14. 2. Tim, 3, /2, /. Petr, ^, /7.
(fc. Vbi tAmen boc inprimisf&lAtiumfticcitrrie.qiiodCbriflH
Detfilium bAbemmfortnnA KoflrdfectHm^cm^utjpsfioius no~
fter loquitur)compatimur : qtiig^itAnobis in eundem tnodnm
irgAliitregnurn coelorum^quemAdmodum fibi ItgatfU Pater^ttt
'

24,16, ii
nunt coelorum
ejfe vi6ieriA,ait
AB /^.
qmmadmodum tpfe per papfoftem ingrejfm

CyprfAnmferm. 4* de immort,
efl tngioriAin Lhc,
t^ nosper rnultat tribulAttones 'tngrediattr inreg-
pugri4,non potefl

t.Afft'
EPIST. AD ROMANOS CAP. IIJT. VS
2. K^ffli^iones ptQrum nenfHnt meriiorU ^ut fatts fa-
BorU^cut dtfpi4laturin Papaiu : nuUa enimefl proportio m-

fjegntivA tQllit^quorefer locum 2. Cor.^yiy, ^^


fsr ilia^ ^^fubficuturam vita £tern£ glortAmy ut Apoflodts bic
teflAtHrvjS*'*bi^^^^f'•*^ condtgnt^quod vocant yexpreffa-9-

fid ptr tribuiAtiones ingredi dicimHr in ghriAm^ubi non cAtt"/


fA wgreffus notAtur^dmodtis introdidltonts,
^. MAximA CAlamttas peccAUtmfubftcuta
totarfrnm tiaturA,qu£ntb!lpeccAVtt^fubje6iA
eft , €?
efl deflruEii-
Qm.,n»ftrACuipa. Vndecoli/gimus,creAfurAsvAmtAti fubje-
Bai noi3 effe Deo ojuemAdfn^dunifiyigebAnt MAmchAt^
njAlo

fed y>AmtA4 creAturArum efi apeccAtOyquod per malitiAm Sa- '

tAfi^ in jJAturAm wgrejfrm efl, 1

^» AnomAiiA naturd (f reruM nAturAiium nos AdferJAm


pOenitentiAm excitet^^S de extremcjudicio ctrtiftcet^ut quod
\

novAAppArenthi c(£ioftderA^quod anni tempeflates mutAn" I

tttr pr&ternAturdt Grdinem^qmdtcrrA ff)em colonorum [, \

(fc. Prcmiftt enim Deiis pAOiumperpeiuum G£Hef.S,2i, cmii \

Bis U^bus terr£ ^Jementis &


rhc/sti %frigus (^ dftf4J^a(tai (f I

biems , nox (^ dies >2on reqmefcerdt qubd fiergo immutAtttr


: \

ifle ordo.quid Aiiud efl iqnAtH [(iperHm indkwm jrs. Dei Ad-]
tieyfUs i!'igrAvefeenifAde^itfa!)(f AppropmqtiAntii corjJummA» 1

tioniafculitquemAdmodum tAliAprognoflicA Cbrifiuj ipft re-


teyijtiit l>tic. 21.

Gemitns Ecclefiiprapter tGt fcandAlA in doBrinA (f


$.

moribm non fmt denihilo. Vt entm no^Abf^ dolore ptorum:


itAnon Abfg^ffe ceri{/^im£ JiberAiionto fiunt,de quibusgemi'
tibiis ieg t nr ^fa.^} »7.
^. Htfi Demfolem luum oririfinitfuper b^nos (S rKAioSyhoc
efl^ijs (3' iwi^s upAmcreAturArHm fuArum conccdtt : AttAi
menljel ipfJicreAtar* ACCHfabunt eos , qui eistcmerc Ahutun-
tur : qu£ Accufitio certo quoda modofit^nobfa qutdtm occuho,
DfO
i-
176 EPtST. AD RGMANGS CAP. IIX
Deoautem opiimi noto,idqued omnium rerum fermuutiil•
in ptitis abnnde teflAtur»
7« ^JMundNi non eft dternm : exjpeifat enim UhrA'
tionem corruptknefuA^qui, non nifiper uUimAm rerum om^
nium defiruoiionem futurA eft. yanum ita^ eflt quod cenfu-
itprAter AriftoteUm (f alhi^Auter Hbride incorrttpithilita'
tentundiijijuivulgoputaturPbilo effe)mundttfM ab eo fiatUy
in quo nunc efiioetin melieretn l^eltn detenorem no» immu^
tandum ej^.
frOvidenti^m Dei flahilit qued dicitur , Deum
/. ,

creaturam l^AnitAti ergo non lihre aut temerefer-


[uhjecijfe :

turnatura : multo minus aliquid in rebiisy>oluntArijs ca/u


fiet/edprovidefite Deo,qHi japkntia fuA Ab imttotuHBAgu•
I bernat SAp.14^^.
p4 SAnBi bacinVttanonfuntperft^s^ne qmdem A-
exceptis \ quiaprimitUs Sptritus faitem acceperuntt
boc eft ^tnitium donorum diy>iK«rum , quorum perfeSiio dc'
muminAlteroftbfequetur feculo, Oportet enim difcrtmen
ejfs Chriflum ^qui Spmtum Accepit no» fe-
inter ipfos
cundum menfuramjohan^^, &

^
ex cujus plenitudme Aicepe-
runtgrattAm pro grAtia lobAn, i. qui^ Spiritu/Anoio urMus
ep^r& conferttbtis fuis Pfal. j\$,
io. Scb9lAAffli5lionum funt revtra ,''.
pArant enim in nobis fAment &fitim Tferorum £f* &tfrnorum
bonorum, defiderantpinBi redemttonem corporis (f
revelAtiomm AternA glon&.Unde illud ^^^pofioliPAuiiift in
bac vitA tAmumjperamiu in Cbrifiuw, miferAbiliuresfumtis
omnibus b$minibti4 1. Cor.iSifP"

V, Spes €
fit4 fideiiyfA*» quirem promijptm certe
quQ^fperatfmuram t^ bac raimje fiqua intidunt
credit^cs :

AdverfAyfupsrAt^ }^Am fiiturorumjpes UborAmtbus reqmem


pArit
C
'•^«,_ _,,
EPIST. ADROMANOS CAP. $1?

parit^cut /« Agone pdfitit dobretH i)ulnetum mitigatj^i i9* ,

rQKJiyifJ^mt Orig€msJupet Exoei.homil,^, I

/i. Spei filtA ift pAfienttM^ Nam iftier /petK (f ^^ \

f^eratam iKt€rceiittCArentiarii,<juArHpatienterfufferre•' \

pertet una cum mora ac dtfficultattitu omnthuSitfUA rem jfi^


rAtAm imptdtrepoffhntk
/j. Precatto verA fjenefi optis kkntAnaru^ ^ifiutfit
fedSpiritm Saniii. Js monfirAt respeten*^f6 yUt petAmtis uti^
Ua :fitpe eniin inepta rogantur MAttb 20. fitg^e^it verba , aC'
cendit AdfsfiMpios (S AtieHttonemferiAm :
&ficubi ItAciUAi
Anmuj,pr9pter murAW eHAudittQmf^pfe-ruur Additjpcm (f
fiduciAfHauget,inflAf€Jub<e^& ftcAdjuifat infirmitAtem n»'
fifAm HHde fpirum grAtU (f pfecurh ^.ppeSAtur ZacL•. 12,
:

/4, Scruiari cordji pr^prtumDcicP-^quihoccpere


aL• bomine difcernitur m /» Safftjo, argo non optif efl multilo•

fuio in loerAprecAtiQne^^dfufficiunt gemittti (f fttlpiriA cer'


dtoyd Spiritu SarMo excitAi£\ sttAtn tUa novtt ^ exaiidtt D9^
m,utpAt€t exewp/o Mofis Exod, i4,if,
/j. SanBi nonfunt invocandi^qutA non po^nt ptr*
/crtttAri c$rda^ nec int^Utgtre vel Audire gemittu bomiMum
EjA.63.
i 6 . Crux (fAi/fliBio qUanquAmpp efi molefiA^noH\
iAmert eft perniciofa : injer\ntenim ipfis Ad pr^bAtionem fiaei

AcpatigntiAyAd tAfiigAttM^mtarnUiAd evitAndA peccAta


(Sc. imh Aghifcendutn Dei ergA Jcfatforeifitqui quosAfnAt^
ia{liz4t Proy».^. heb
hu modistU adhomifK tdfiferre di»
/1
tiiar \Yicipm impijs^non infervitAd bonnm jtd eft ini' »

tiumdtermrKAitt Hmc iUifdJngufiiniin P/Al^^.Bom Ubo-


rAnt^o uTA fi^;^eUA nturiit fiiij : waU exultAfitj quia damftAn-

/7. c^2t }'it *-.m bumAmtm in r(hus fAlnttm noflrAfH ttmtr'


Dddd nenti"
,

- /78 tPIST ADROXiANOS CAP. llx.

nenttku4 nuliHm efl •.quiAnonjecundum mtritum yfeajecun•'


dum DeiprepofitHmnoitifaoia efi vocAtioad regnum D 1,
quo pertinet mfignif loau Af>oftoliX,Tini,i^^^

CHR
i8. EUSiio
ISTo faBa
ab Jpoflolo recenfintur
&
ad falntem ron efl abjoiuta , (ed in
cirtts medijs determtm^ta ,
, vocatio ($'
btC
jufitfiiatio :
^
tandsm^j
finemfitum affequitur ,mniirum aternAm glortficationtfn^
^uibus medijseamquo^ Form» Comcrd^ ctrcum[cTibti foL
yy^, Abfurdtim igitur dogma efly omnes homines ad vitam
ejfe eU^os^^e credani ftve nen crtdant : adique /jb/i/rdtiw,
,

4cfi dtceres , non credences diltgere Deumyjufii/UAtos «£c ,

tAndem^glorificAri,
ip, D KS jpeciAlifitagrAti4 adefi /»^f , fion ian-
tum gubernando , fed (f dsfendendo ^eos
ipfirHm a^liones
adtnrfu^loiminjuriamg^hofiiuw, qui quidem fiUfiquAnL•»
deeruntp^s,fed(^fupicriores nunquAm trunt : quta nomen ^

Dominiturrisforiijsima, ad ipfam Qm^ritjtifiusy^i exAliabi*


tur Proi>.\St\o.
. ..^ 20, Cbrtfltu adoptivus Oeifiim^utvMATit
ehm FelkUmjfedproprm ejm filim hicvocAiur v,ji,bec efty
exfubflAMtiaDei AbAUrnogemttej^
21. L^iors Cbriftit/t frfficientifsiMum pretwm ret
Jemtionid noflrA : enim mo^rs proprij Ftlij Dei : ergo pro*
pterrhorteni CbrifiiomniAa Deo Patre iwpetrare poffumff^,
pAt'i€nttaminArumnis^priL(idium (f Auxtltumtn ndverfis
remijsionetHpeccAtoru*»SpmttimSanHum^ JAlutem (f vi^
,

tam AtirnAm. Vnde appaytt-^qtiantnfn babiAnt donum qui ,

Cbrijium babent :quante tnciftm €Areant bemficio.^ui Cbri•


ftum abnegAnt.CbrifiiitAgjAgnitiofHndAmcmiim eil or/inis
noflr£fspie7!itiai ac beatitudinis*
22. Fmts mortis ^ reffineciionii CbnfliiUt (f omnis fub'
fiiUt
EPIST. AD ROMANOS CAi^. . /7P

exemplum dimtaxat fioflrs. imitationisy


recut£gleris.T,n9nefl
Udp9tiks mentnm redemiic tU^ Nibil eHim ahud opponere
poffkmus accufAtiom Saiant (S Legiitquam Cbrifttim qui ^

pro nohi* /egiJiibjeBuSt (f ntakditlumfABm ^condcmnatio-


»em AbfluittunobU ,(f juflitiam peperit,
2j, Cbriflm £tcrnm efl Mcdiator 0* Sacerdos^ (jui ettam-
num m dextsra Patrispm Hobis ititercedit quod quomodoj

fat^ in analyft textiu explicatum fuit. Noit igittfr optcs eil


tntercefsione fan^orum , ob CAitffA-nCbrifitu nos non
adJAn^os remifit^fidadfe ipocaVit CMattb.u^
24, LMeriium Chrtfii unvwrfaie ifl, nuilo bemine exce-
pt$x quta Detis pr&prwm fuum filmm tradrdit pro OMNh
rS V.J2. cum quo covfcntit f riptura pafsim Alibt E/a.s^*
J9b, t. 7it,2. i.Joh. 2. (fc, F^gmentum itA^CAhiniAnorum
efl^Cbriflum mortuum effe faltem pr^ dtSlis,
ij•, Sorspiorum in bcc muKdo efl^quodfunt perficuti$n'i*
busobnoxij Odcirco ex Pfnlmo 44, oves occiftonis iDocantur

3O. Snntenimhicm mediolupor'4m,quAm dtnvilDunt in


^•.

mandoyqui qued/uHW eft^dtligit. St Auter» mundm t)$s odtt,


fcttotc^quQdme pri9rem vobtoodio babu/t Joba»jjj iS, Per-
tinent crgopsrfecittiones mArtjrunt ettAm Adimagmem Deij
tiuiconfQrmesfieri dkuntur,
20. Fioiori.t tAndem tn Ad\ferfi pioruni erit : fiyfe ten •
/

tAtiones inter-it y fhe pugns. ac perjecuttones externAtppsx


vimfecerint. P^r fidem enim Cbriflo unitt jant^in quo pjA'
mre poffunt infei>arAbtiiter tmodo ijs utAntur medijs,
quibiu fidem aujcre f^ confervAre po^tdnt fidis \

emm efl viiiarlA ,


qui vincit mundum
4. /ob.
5, 4.

Dddd 2 CAPUT
,

SS9 EPIST. AD ROMANOS CAP, IX.

Caput IX.
ArgumcntumScPartitio Capitis»

'^KfAfi^uefjtU CafitA nen aguni direSie T^eide Atemdprii


•* deflmattonefahpAHdorUyVelde Keprobaiiorie &terna dA'
mnatorumxfed de Rtje&idne temperAlt JuddorumagratU
^^ivilegiojj Dehcfuod babeliAnt prs, gentilibm in boc
ftcuU :
(f de ReceptionegeMilfUJn in Deipeculium loto Juddtoruw*
Id^ €X textufatUinegotio oftendtpotefi» Certuw emm eil
repr9hAt9S ab AternA fahte ifpem reflttutionii non bAbere ;
fed qutmAdmodi*m EieoHcerfofalvAHtur^ita ^ ReprebAti
cerio damnantur^ lAm Ifero Apofloim nofler bAbet o-
ptimAm de Reflttuiione JudA«rum^fino4 ot?inium,faltefn a-
Hquorttm : lud^orum inter va/a miferi-
idstrcB reltquias
cordiAnumerAt ^eisq^fAiutem AdjttdtcAt AttrnAm CAp^§, ij*
pr$/Alute ipjorum erat cap.iOyt. operAmft dare/tribit jUt per

V)ijf, Ati ipfos in oieam


incredhlitAte CAp» \^2^^(5'
tem tAmen itlAm ex
infirt rHrJm ]
niintflcriumfiium ^fAltem Aiiqnos ex iUio fAlvos

mAxime (tnt
pArtefA^lam effe^CAp, iff2f,
fAcUt cAp^
non mAnferint in
exc£CAti,c£ciiAi
Ifrae/em
mtferkordiAm quemAd'
fAlvumfieri V, 20. (f cenfequipojfe ,
m9dumgeniiles eAtH conjecutifuere v,^9» Ad bum ergo
pum fixis ocuh videndumefl^mt>erA borum capitum inter-
^
pretAtione {)pidetic€t^Oeum ludtos peculihm /uumAbdica^e,
Vciu» ftopos
c^phis Noni»
Deciffii **
att,'imu
Vn•
(f aB ifloprilpilegio^qitod prjigeKtilibui babuertttit^
efitiies Jtero i» ipjorum locum recepife icujtu
Aujjki in bU cApitibu4 aUegAt fufficientifgimAS ,
^ rejecijp
dtvini
quA Deum
3

bomnitnjuftitiA^ infiaelitAtt iiberAni^ His direoie (^


\qHAfiex pr9fcJfopertrA^Atisytn^trgu Apoflolus doBrmAm
ddU'
^-&. AD ROMANOS CAP. » //'

eU Tfocattone genttum ^prdLdeftinAtionc (f reprohAtiene^ de


Induraiiom, CMmifierto verbit^ fimtles,qus. ex principAlis
ilitus traBatwnis argumentis^ebjeHionibui (f rejp^nfionilxis
emergtdntt Ad qHamquafifecundAriam traHAtiorieni ea
d^ofifJjju pydhebattt ,quji de Jiidais in principio capiiis hujtu
dtxerat, enim contendebant.fe ej]e ele£ium Dei populu,
quiapenesje ftnt externa tUaprivilegfA. Apofiolus itaq^ rt-
futattsrud hanc inanem oflentati^ntm^ necejjarie oflendere
debcbat^ eleliiomm (^ falutem abexternU iliio prmlegijs
non dependtre ; htqmAtpfi tantdpfre tUis omnibus tnnite'
bAnturymerit9ipfisrej€^os,(f genttles ex mcrA Dei grAttA
in locum ipfjrum receptos ejfe^doctt. GenerAlem atitem utri-
uJQj trA^iationis ^CAftonem peiijt cx yj ,
qui de
eleoiuinprscedente capiteprAdicaverAt extmiA, DtxerAte-
nim,neminemnos pefft [epArAre dileBione Dei ; ob^cerepo- Cennfxio hu»
jus capitis cum
ttrant R^mAni quid ergo JudA9s indefipArAvit^ de quorum
.•
PimcedeDie•
|
I

prhiiegqs prsgentiUbiu conftAt m


toto orbe ttrrarum ? £t
hic inprimus nodtu erat,qui torquebAtgenteSy^f de Arce jpet
I

I
, populum
fiducisq^fuAfere de^ ctebAt^ quod 'vidtbAnt ->
\
fanHum^cuiDttu Adeofami/iAriter c&ntfer/Atus erAt,quemqj
I
prA ctteri4 omnibus tot prit>ilegijs (f beneficijs exorHA^eraty
I
nibiiominus d Deoreje^um^^ quAmplurimes iliisAter-

I
numreprobAtos tffe: qutdcrgb ccrtt dediieliione Dei bAbe
I
repojfentgentilesjcum jMdAismultidffiodisnon conferfndi^
qiiAm tAmtn ctrtitudtntmipfii tAnt»pere deprAdiMlferat in
prActdtntihtdi ? Huncnodum nonficAt gentium Apoflolus
per invepigAttonem Ab(condit£ cujufdAm tioluntAtis (f de-
tretiinD€9\fedfoh>itpertndicAtionem CAuJfarum . qu£p9'
puium ludAtcuma De0 fecere Aiienunt* Dua Auttmpojfunt
Paititio capitis
hujus CApttispArtes conflituu
Noai.
I pnmzpofiiiur ebjeiiio (eu quAfiio ; ^•medo Detu
Dddd s potuirit
/jfi EPIST. AD ROMx\NOS CAP. IX.

potuerftpojwlum ludauum reijcercquemtot pri^iUg^s ex'


ornaverat \ aprincipiu capitts ///^ Adlf. 6*
Inalcera pAvterefpondetur ad qusfiionemjotutione eo'
ruw, ^u^ in contrariAmpArtem okijci poterant uSi /iSerrima :

Deipoufias,(f inlfiolAtajiifiiiiA , arttfcm^dfferttur & mm


fcuU vindicaiur.

ARS PRiM
X V S»

/.I7Eritat
tatem dicoinChrirtOinon
mcntior , teftimoniummihi
perhibente conicieatia mea ivu

'^,
^^, ^
Spiritu fandou

Quoniam triOitia mihi magna

^
2*
''^^ 60WJVI ». eil,&continuusdolor cordi mea.

/
^-^-'.^ siicu '^
yoio

if
iy^ dvaS-i
d^
kc&tzc
$, Optabam enim ego
thema ciTe i Chrifto pro
meis;,qui func cognati fecunduniu
ipfe ^na#
fratribus

carnem.

4. Qiij funt Jfraelitar, quoruniu


adoptio cft filioriim , & gloria &:
teftamenta, &Iegislatio , & obfc'
.ctj\ ^^* quium & prcmifla*

i> \ ,-
^ '.,
, t(^ . /= j.
ell
Quorum
Chriftus
patres ,&ex quibus
fecundum carnem,»,

^ qui
dus in
eft fupet omnia Dcus bcncdi»
fecuia, /inicii»
ANAJ
,

EPIST. AD ROMANOS CAP. IT. //;


———— •
ANALYSIS ET EXPLICATIO.
DEw magnAm (^ iudoLts {qmrum Aiifui Roms efUw'
^^fium degibAfit ) odiof/tm expofiturtu erat Apoftohis ; id-
tirco pro/ua pruden(ia,fiiendrda tnfinuAttone utunr , Ante- .

quam ad rem ipfAm perliemAt, Nonenim audet dicere , la-

du Deo rejeoii funt fed innuit boc faUtm , (^


\
quidtnL•» \

admodumpAthetice ,cum fcrthit^maHe fe AnAtbemA ejppro


ip/is v.^, Iripliciter autem Yiomanf<s ffik/e infinuat i, cando•

rto fuifigmiicationC' Ne cmm cjutdquam ex mvidiay wak- ,

volentta^aut alto efuodam erga Juddos adfe^lumims (auda•


biiidtxiffe vidcatur ,proteflaturpaUm^(f mAgna cumafi
feveratione jfi exanifni fententia ludxorum infortumHm^
i^jiW Veritatem dico in Ccin^o,inquttv, i, non men-
:

\
tior,teftimonium mihi pcrhibenteconfcientianieain
SpititD fando, FrimHm fi^tpttctttr yierhrum JHornm ve^
ntatem adfirtiit ; veritateieic , inqhitj ne^ boc jaitem,
fid(f y non mn/kvfbdc verba anf ,\^\ |

garrulUAtiiScdjummA adfiveratioms -nKfxvi^/ct >??«/// erjim :

vera dicimt , Ht ipfts videtnr ,^ y>ere mcntiuntur \


mHltivictfitrn menttrt ftbividentur ^(^ tarnenvera loqatm-
/, ApOflnhcs autcm fe cx dehberata ammi fententia loqui
aitea^eju^ 'uerifsimA tffeJctAt, Deinde\tjuff4s fui, AJfe);>€ra'
mvocat CbnJiiimfConfcientiam JHam iS SpiritH
tioni^tefiem
Sanoium^ tcfiesfane
Jtli>erAno
omm exceptione )5
tam grAl^is^tantfi^yferborHp^ndere roborata
\ ita ut Iptx ad'
repe-
rtAtnr in fcr piura^ ^ttidergo efi,efUQdeanta cum grali>itate
AlfeifcrAt /(4^^' riftitia mihi magnaeft./»f^/^& co-
tinuus dolor corcii meo: opraha n, ego ipfcanathema

ciTeaChridoprofratnbus wvx^ ^c^ .ly^.Hoc efi a/terum


quofeKomanis mjttmat nimiru -•^^ ;»Ki«W/«*« duUratioyquTi
non
,

su EPIST. AD ROMANOS CAP. IX.

non taniumferioanimi dolore $flendit^d &* d^krem fium^


fufm ex ipfirum Reitiitone comepit,'1>§tocomprolfat , ^uo -
iiipfi €]6 imprecAturyfiboc mcd§poJp( tot bomiriWn
deperdttAm ftlicitAtetn redmere^ Efl euim dvel^t/u^ fif
parath Chrifio , exelufio Ab tmm Dei rati4 , (f fui ipfiui
/ummaexecrAtio, HAbrA^ ^,
^uam^ocem LXXple-
rum^reddiderunt per ^^ini^i^tiL^itxempligrAiUyioj.e^qij^ /^,
\i SdfH. i/. (fc, Sic Pfeud• apoflolt Paulo nofiro vocantur
anatbemaia GAi.i^8.r.Corj4,22. hoc efl , res exefrand^ , ac
•mnibm dirts dignA^quos AUbiii>ocAt 'muiKtt^d^fioum k^ *
Fntie• dicun'
. €4,^, tMfinuAtfe boHorifica denowinAtione.
tiu ia fccipW' NomtnAt enim ees fratrcf fuos&cognatos recundiinu
liam»
carncm v^i^PrMresin fcripturA quatuor modts dicuntur,
/. natura , tjfuales erAnt lfmael\(!f ifaac. 2. affcdu fic O'
mnes ChnfltAm appetlantur frAtres ^voce Apoflolo PauIo ufita-
ttfstmA,^* cognaiione , quiex eAdem funt fAmtliA MaUs
frAtres erani Ahrabam (f Le/!iGea /j,4. gcnte j quemAd-
midum omnes ludAt fratres appeUantur Deut^i^^ 7,
(Obfervam bxceft Hieronymi. Addt autem poteft quin'
ta fpecieSide ijs^qui quacun^ focietatefunt conjunili t iiem
fexea eorum.quifibi quaddmmodo funt ftntiUs in aliqu4
tertio^five timamentU,five maribtUyita quilibet AmicmfrAm
ter efi \.Reg.io,vmtnefrAtermetu? (^c,)

\
Huc poftr eme figHificAtu PauIus ludxosfratres mmmAvit
ideo aadit Cccundum czrncm ; (f/icAnif»uf» crgA ipfis ^
licetjam hoftes conyerfionem jUAm fAcii , Veri

j
^
fratcrnum tefiificAtur,tAnquAm trga popuUresfuesy exco/H'
muniparcnte IpAeie defcendentes. Hi<s modispoftquamje /'»•

quorum
Apoftolus,jam recttat nummattm ca
pr£ gennhliiis eminelfAMtyprivifegia
eft adoptio :
I.

de l/rAe/ats enim
,

primum
quthus

diBum
ludu
eil tjoS-tinu
trAt
:

1
Exod,
:

EPIST.au ROMANOS CAP. IX» f//

Exod, 4iT.i^lim mempr-imogemtm ifiael.z^ ^^' , gloria ;,


quA tiOu€ tnt&UigU gUrtofam Dei f>)AHffeflatiQf3c?/i per mi-
ratula^ qniprxapHc m
kocpopui« 'vigebai&t,'genttlium enimj
CMagiea imU^ri non pxyttrant Exed. S- 'velut ^lij^ piacet ,

Arcam non erat


f<}^deris

/(»/^>'.6
^/.^.Teilamei^ta
^^,
^ fuper<juA gloriofaDei

gloria AppeUantur i.Sam.


243^3->:4, reOitus /(ederAt mCefUgit
.•

^,
entm dnas BecAlogi
oc^

/^ mAmt Dei/cripias , Deut.iOyi^


qu£ in ArcAfoederta AjjcrvahArtiur Deut.iOtS* i.Reg^Sj^-etJAm
permetQnymtAm. ^.^: Legisconilitjjtio : inteliU
gtt Uges jHduiAies , quibws Rejpidltca Heorsorum cx fingu-
Dei ordmAtione confiitucbAtur tntCAbatur pecuitAri Vo-
CAbu/aW^OlVujuiiicfAy
,bantur Deut.j^ i,f. ,, quo't)ocAbui$ Adetalog9 dtftmgue'
cultus quointci/igttin ^ecte
cuLtum 6i'ViNum^i^ imiudttbAuddubie Uges ceremonsAles,
quibiis omnetn KeUgisnio cultum babtbAnt circum fcriptunL^
€tUm m minimis^ 6, \-m,yyiKiou promifsioncsiywie nume-

I
ro erA7it pUirimii.pondsre grAvifsims. ^ de rebtu cerporAlibtu
(i JpirituAiibm, FAmiliAm ductbat inter omnestllA Ad A'

.,
brabA'numfA^A Gerik 17. Ere Detis tuus (ffemmus tuipofl te^
, P3ctxt%linCclligit veperandHfH tdud coUegiunLj
quernm nomimbm Cktis ipfe adeo efl dch'

/
PAtriArcOArum »

6iAtus,ut titulQ JHO eamjcrefct,^ Dtiis AbrAbAm^lfaac^ Ia^


.cobAudire veUtit, £xod.4,sl 6,2, (fc.g, , Mefsias iHt^
generi humAnopromifftis^ex fAKgutne ludAc nAtustt^ iUtgen-
ttjpeciAltttrpromtffm-^undetSludAh Itcei Jtfum NezAre-
num pro non agt2ofc€r.ent commuititer tAmen CMef
^

Jiam^lium DAvidionommare .folebAJHt MAtth,i2y 14. Et is


fAne c£(erA privUegta Itfdxeru?» omma longifsme fupevAbAt \
eftjenim fup€roinnia,/«^«/^ ApofloliU ntmirum is ipfi»
— ' "»
;. • >

EPIST» AD ROMANOS CAP. IX.

^ui omnmm aliorunt Dominm ac creator eil , Deta benedi^


Businfecula,(kctjuxta adfumtamcArnembomofu ejufdem
cum patnbtis fuhfiantidi. Et boc tanta cum ad/e verAtioae
pronHnctAt^ut cUudat bam ^o^oXoytctv ufttaia pArticula^
Amcn^ qu£ (^ AdfevsrAttonio (f Attentionis netA efis Vfurf
pAtur emm,(jUAndQres mAgmmomenti , fAlutarii,utilis , ac
fumme neteJjAriA ^ certAin/iiper ac iKdukitAtAproferiur.Pri*
'vilegijs omnibus deftituebAnturJAmtum lud&iycum D. PaU'
iusb^c AdXemAKos/cribereti id quod conqueritur hoc loco^

Cf cauJpM indicAt infequentibus.

Paraphrafis h ujas partis,

pTfi vero Deuseledosgratiaruapernullam vim vel


"^^injuriam finaliterexcidere'permittit:fateri tamen^
proh dolor.• necelTum habemusj,ipfum ludaeos , po-
pulumfandfibieledum intcr omnes gentes, ab ifta_,
qua fruebantur prxeminentia in hoc feculo, deieciile*
Quidenimdicam, carifsimi/ Crediie hocmihhcujiis
teftemhabeoDciimipruminChrifto Jefu per Spiritii
iandam qui fcic, quod non ex invidia aut malevo-
,

Ientia,ieclexiingulari o"u^.;ra^«ifchic de ludseis fcribo.


Doleoexanimifententiaj&vulnera cordis mei feniio,
jquoties tnftifsimiiftius ftatusrecordori Sumlsenlm^
exeadem gente,tantoq;magis iti mc ingravefcit do-
lor,quodillos populares meos nunc,tanquam putrida
'membra,ab Fcclefia rerciiTos video,qiiibus Deus quon^
dam tam familiariter notus erat» Ipfi enim erant olim
pars Domini,funiculashTriiditatis ejus Deut,j?-2,8• f«i-
ilus erat Dcus Ifraelipatcr>OcEphraim cratprimoge-
/
nitus J
St7
EilST. AD ROXlANOS CaP. Lt
nitus ejus lerera penes ipfos erat rairaculo^
^i, g^

rum gloria&arc^faedcrisjfupef qua requics &maje^


llas Domini,& in ea duas tabulae faederis .•
habebant
ipfi Ddmino, & omnis cuitus di-
judicia 6c ftatuta fiia 4
vini prxicripta ,promirsioncs ipfis fa^ceerant
non rao^
dodcterraChanaan/ed &de haifediuate bonorum ae-
ternorum iinteriproserant ParriarchaE & Propheta:>
ranrtifsimiilliviriDei quibns cum Dcus ipfe familia
riterconverfabatur&, quodfamiliam ducit,exhacipra
gente Chriftus, Deus ille benedidus in fecula , carnem
adfumiit humanam* Gcntem igicurillam ,tot privile
gior-ura ornamentis infigncm jam rejeda , & familiai
ricaie Dcicxclufam eiTcreveradoleo.

Qu^ftionesexhacparte
Capitis.

QUi€STIO I.

Cnr fcrtbit Apofioltis Pauliis v- Lverita-

Re[}>,
7
tem dico tn Chriflo : ptveflne uerttas etiarru
dichqH& tn Chrifio ?

^ujifitonem bancpfoponit Origenes Itb^y.i» eptft.Ad


Romanos,\^ re(^onciet^vehtAtem in Chrtflo effe^ubi reii" ^
,
qus/ant virtHtes Chrifli^ juflitid^ax, verbum Dei (fc,
aitteml^eritatem etiamin tnjuflitiai^cjualem de Deo rebus^
]
divinU hiterdnm loqHHntur ddmones (f mAli bomines quat :

de A^ &
\

!
fAulo ^
ieerat tefttmontum DiaboU de Cbrtflo Uatth 8,2^,
i6» . item teftimonium
Ee ee 2
Caiphi. demortt^
Qbrifti
si^ EPIST* AD ROMANOS CAP. IX.

Cbrifli lob, a, fo^ Hienim vtra dicfhant ^£ vdnon inteUi^


gebant^vei ipfi n9n ctedcbant^ Diftrimen hoc alsas yerum eft,

fid »« attenduur hec iooait ApoftQlono{ir9,ciwno» modo


Chnflum ,fed i^ Spiritum Sin^um iDQcat in ttfiimonium
cummenddbant eutn Virtute ft^noriim.cfUA /^^,
Yuerit4ti5^<^!ii(t

\cicbant per tUumfCjiiimadmudum expnnit Amhrofiiu : tUto


Spiritus Sanili mentionem factt,

QJJ i€ S I i.

'

" Quomoao optare potefi Chri^


feparari yhoc enimefl anaihema fieriy
cuyyitamen fiipra dixerityfe certum ^jj/o»
qmdfupararinon pofsit diledione Dei ,

qu&epmChriflo ?cap,8^3g»
Refp. VetifsimHmefl , quod in hunclocum jcripfit
Cbyrfoftomm ^homiL i6, in Eptflolam ad Komams'. guUnos
procui air-kujufmudi afnore auli /ibjumm ^ idcinb ne anmi
qmdim c^gitatiene hAi diBavjui cowprehmdsre
Appar€t huc ex dilDerfs bujm ioct interpretatfomhm, D,
Hier»nymo hjtc qusfltopropombatHr Algafiay^dquamita
rejpendit .^, ut tUud » ofte anAtbtma fieri^tantum
ad corporaier» niortem refirtjsgeret. V^uit Ape[lo(m perire
incArne ,,

nem Jnum Junder€,^t multorum


plus efi^anatbemAperi
£
ifK^uityUt a/ijfailDarentur ^» £pirituYs>uU fangui-
co^firlPentur.
Cbnfto^cfuam ftmplicUtrmori\ quta
Sed

mortHi^ Cbrtfio nonditmfunt feparati ^fcd qui in Domino


rnoritmt'ir , jarnjunt cum C HKl ST , \,Tbtffsil. 4. PbtLt.
Cbryfhftomm (^ TbcopbyUoi^tis i^iietiiguni feparaiwnem-i
4 C R IS i qiio ad glorUm , nen qu6 Ad dac

\mnati0Hem Atcmami Sed anatbema totalem bsml•


nis
^

HPiSt, AD ROMAN.OS CAP. IX. J^9

mm importat v^ fitripoteft ,ut qui


: dtflitutmtur gloriA
Dsi (f beAtoTiifrt^nonpKt in loeo da/nnatorum. Non eniffj ni*
cum Di4&olo efi,^Ui /ion rflcum Chriflo^ iwcfutt ^.^u^ufli-
niu lib, i. depetcAt, meriiis (f nmi^^ cAf». zs. tddrcb rtpttt-
'

ra heatttudmem fanBorum psenis dAmnatorum diflin.


),<^^'^^^ pe^-^etuA cony>erfarione cum Cbnflo lob.ija^'
(f I, IbejfAi.jif.^ 17. Ambrefiuifuptr hunc locum tndctar ver-
ba PAulireferre AdtemporaprdteritA, cum adhuc effetin ///?
di\ifmo\ (^ tirget^quodApoJlolm duit in impcrfeQoyOptAbam^
no» opto, Sedboc nibiie[fetfingitUre , D. Pau/iM tunc tAn-
topert pro gtnte fHAJoilHittu ftiiffet^ cum & ipfe Adbuc Jh-
dAtis effet '-jam auiempoft quad iHdxtiegrefftu (fCbriflAnus
eflfaliiiitaynmtfuidepdtrtupropspuUribusfais exprtf^ere
Ipaiuit. Erg9grACHmi(iHdyr}vxQ^,luj KOHtniperfeole ^jed in-
defimte reddfndum efl. optarm. Lyrafttper hunc hcum-y
/cribtt,poJfc boc J>otum Pauli ampi de temporAtt feparaiiom
Cbriftofquafi optir.rit diUtionem giorU £tern£ (S p^otonga^
tiopcm Ijit^fuiyqiiumtltpts intendere pofsit c9n\>erfiQni IW/
diorum '^eadem ratione ^ qua PbiLi. fcripft\ cupio quidem
diffolVt, (f ejfc cum Cbnfiojedmanere in CArne mcejpirium

eft propter vss^ Verum muliophcs eje AnAtberr.A , ex y.i^'*

di6lii cdnflAt. In bac/evtentiAfum vArietAte ofnnium opii•


mAi t^ qnsi Ad folutionem qttifiiorw qitAm proxime accedat y

'bidetur ejfs tnterpretatio Occumentj ,


qui exiflimAt , ' Pah-
lum terba noti'Ahjolute dixiffe , tAnqu^m pGfsihilia .fed
per hypotbeftn (fCHm conditione quAdAmiUOcfenfH.Sipofsibiie
ejf3t,utper mtArHperdteioncTnglorificaretnr Cbnfitis ^(f lut
dAtfaht fierent i ne^hoc de treoiartm i vei pmibi daretur
«ptiOiUtveltm mt ^eiCHKl S miitum ejfe ^vei jNd&-
osperire^ uti^ Cbrifli gloriAm (^ miiitornm falHten.rnei
ee e 3
'rf^A'
/90 EPIST. AD feOMANOS CAP» IX.

glorU ac faluti Ant^ftrrem»


iwyfieri hocnonpolfc^ut ipfe gratia
Scivit autem
Deiexcidati tdeo wa-
4^
! gts doletj de 'juds.orumpcrmcte (^ tamen bocpio voto affe-
,

\^iuf» ergatpfos dcclarAt. Ine^ndem fer^ fcmentiamjcri-


\ bit Ortgemsfuper btmclucum: Cum feofftrt anatbenta pro
sfrAtrtbtisfiis^non Upfim ejuf pofii6i/emjudices,fidftcuc tlie^
qui infeparabilio efi d Fatreper naturam (f imm^rtalis , in
mortem DeHtc (f in tnfernum defcendit^ ita (f ifie tmitandi)
magiflrumiCum feparari aCbriflicaritAte nonpofsit^A Cbri-
fle AnatbemAfiat pro frAtribiu fuis , de^^otione ttti^ non
pr£'tfAriCAtione»

Qjii^ sTio m.
Quiii tantminPaulofHit ajfedus erga
lud&os ^qiios tamen hahebat adverjfariosj
an nonimplevitlegem de dileoiione proxi-
miy imo totam legem Mofisy juxta illud :
qui diligit proximHmJegemimplevii Rom,

Adperfeotam imptetionem legis non fufficit unm


l^ejp^

alter AEiics^fedperpetuArequirttur bonioperis contwua-


ihJfA,ut nequidem cogitAtione mmima lege dtfleBAtur^
pens enim no modb aBum excernumyfid ^
affeBu Animi /»-
'

ternum^fincerHm(f perpetu^ ftbtconflAntem expofcit. Htnc


!Saiomon concjueritur^noneffe bominemjuflumm terrA, qui
ifAcUi bonum ^f nopeccei Bccl, i\.Ajfe6iu4 igitur ifie PauH
,

I
nondum confiituit perfs6iamproximt diU^ionetn^multo mi-
nus totius Itgi^ mpletionem, Ipfimet enim conqueritur^fe W-
d€re AitAm itgtm^repugrjAKtem kgir/sentisfude Rom.y^i^,
EPIST. AD RGMANOS CAP. IX, S9^

Q^ i£ S I IV.

Quando Paulm ChrifiHm^ qm efl ex pa-


trihm ficundum carneminominat DeHrru
henedi^um tnfeculav^ S, reiiene inferunt
Photiniani^non loqui Apeflolum deeoyqui
natura Dens cd : eum enim cjui natura Oem
\efl , non
habere carnem^necj^ ejfe ex patrl•
bHS ? »

Rejp. PrmiifiterrecentieresdivinitAtis Cbrtfilmptigna'


tores^moreveterum AriAnorH'verba Pauli , qui eft Deus
hQntdldiMjVo» rc/ereoavt ad Cirffium :fed per diflrA^iiO'
nem textuSjdicebant e]fe ^:^^oKcyi(x,y ad Denm Patrem refe-

rendam,ut apparet ex Georgio Eniedtno^ex AnonymQ feri-


ptore contrA lAcobum Wiekum^ ex Socino, Oflerodio (f Jocijs,

ScdmVuimcAttcbsfeQS KackA'>Dtenfisfaber bAud dnbU evl• ^

dentia texttu conviSim,difieJsu AfentenitA ficiefinorum^ff


AhAexcogttAvitfAllaciA:Loqmnimtru Apofiolumde Chrifte
quide^eum^ vocare Deu,fedno nAtnrA Deu Ipertim Cfui ^ro'
pter Accepta divinApottnttAm ac Virtute Appelletur DEUS^
id^ probAre cofiAiur,(juidnAiS:irA Deus non ( ex pAtribus^
vide CAtecb, CAp^ /. p, \20.{edfritolA (S dilutA esl b£C excc'
ptto^ Credimtis enim cumfcripiurA» Cbriflum e^e natura
Deum, (^ cAtenus no efl expAtribiiSyfcd Ab aterno itm. e de Iw
mine^^erp Deiis dt beol)ero,per cjue omHiAcdditA funtycujtu
egrejfu^ efl dibu4 £termtatis Micb, f . ^ui^ a»(e iuciferum
gcnittu
'

m EPISTv D ROMANOS CAP. IX.

aemtaseflpfalju. Hic autem iternm (f nAturaiis Deus af•


(umftt carnem in temporeGal&t^ -. phH^^* fob. i, Ideo Uho'
^a vocaturgernten DAtiidis lerem. 25, 6. lolrginis dici'

turfiltiu Aiii^miMA(tb,t,FA[ii4raAUte?fi efi^ftiodex Cbri•

fio bic beUrfiduntAxatnuncupAtiy>umfaciuni'<jHtanonfim'


fdiciter Beus Appe{latur,ftd Oem henediSitu in fecuU qui :

defcfiptio ,^ nAtHr.Alif<Dfihfi->tttpatet,ex^pm.i , 2$, ubi

fimtle elogttm Deo creat^i trihmt^r^ Et ftpr&ter carnem 4-


linmnatNram nmbaheret, quorfum opus fuiffet hmitatione
ifla^i^uQdptexpAtribmJecundumcarmm ipfa igii-ur timi- •

tMio notat)(^briflum babef-e prjiter carnepi aliam naturafH,


fecunduui quam nofi fit ex patribus^nimirum dilptnam^ Ob* -

Objefttones
catechcfcos firvaKdum auiemefi,quocinibii atiud obijcere pofsit Anti-
cbrtftianA illa CAtecbefiSiqHkm duoo in ChriflQ effe

nonpojfe 1. qiUA id centrA reotam rAtionem efi , nAtUra^ prv-


prutAtibm ^^ quArtm ufiAqHsq^ conftituAtpet
culiarem perjffnAmyin unAperfmA :poJje Hmri. z. quiA fcri-
pturA non mfiunum monfiretnAtura Deum : CbrifiumAUtem
'vocAenAturAbommem^(^ teftAtur ^ Cbriflfim omnU fua di-
vinA bAbere ex dono PAtris quAm ob cAnffkm Chrifitis omniA
:

fnArefert AdPAtrem, quo babeAt vide CAp, i.cAtecb.pag^


'iSt^ 5^'^^'^^^ ^^t^^^^^^ ^rtificium , quo miftUiifli
duas in Cbriflo riAturas enjertere , d" Cyclopum more CQctum
Rcfpofio»
expugHAre conAntur AdfinguUpAucU re^onaendHm efly ut

confiet y quod Cbriflm t>erus (^ nAturAlk Dem fit , tamen ^ '

ex pAtribiis fecundum CArnem , hoe efl, vcrm D.sus C bo^


rHoin unaperfona. Ad prinium dko : KAtto in rebus di
vmts frbjugAKdA efi inobfequium fidei 2. Cor,\o^ qutA ibiefl
coecA. NAtn nec mteuig{( rAtio , quomodo vtrgo potuC'
rttparerc^uomodocAro incineresredaBA refurgcre,
I quomodoDcm exmbuio cbndiderit omnU »(f fimiha mu}tA ,'

;[ ~ iquaiiA»
£PiST. ADROMANO S C.AP. IX. S9i

! t4»ic*i homir.cs etiam credimt


AgnoJjchrMi srg7 hic Myflerium ^^ , licet non' hittUigAnt^
uiyct, quod
DetumimfiftAtiiSsH mCArne ^ (juemadr^iudttm Paulus gra-
"piter apetlAt i. Tim. ^.mquodCf Angcli ?rap(i]i-^\Pcu defi^
derantyUt Pctrtts loquitur i. Petr.i. dtbuititAJj rationui ca-

ptU7n excedere^ (f ^^', y^^Tiip Trucc^.v Kcfnx.»

^rr^iveffe. Fainfsmum Autem efl-^cfUodnAturam in Cbrii


bumAHAm vocant peyfonam^ extra eft dv^m'
i^cLToqJn
boc
}^.( AUtemfitiVvTTzgaaw^yUt Damafcemtis
6, fubiijhntiamfliam acciptt in ,

lum recii^eretur : at^ fic.non duai in Cbriflo ptrfinas , fed


Alioqmn in -
loquitur^

;tn una perfuna duas naturas agnofcimm^ Porrb fcripturA


(f nos ex ea^unHmcredtmfu uium naturAyfeti unam in Dto
ejjcntiam, Is autem untis Detis infp-ipturA ita fe reveUVtt^
,quod triJitu fiifnperfonis Mattb.i^i6^tj,(^fc fatcmur ,w
Deo nnn e^fe ,^
*(£fj a^^^.otfed a,)kov <c et?^cv,h0e efl , non natu

rAm,fcdperfonam alia>nyqmmAdtmdi(mIobj'^)26. fcrtptum


cflyaiiufn cffe^qucm YJiHtAtfecunda perfona printA, Ex
btsetiam Appkret^ bumAftam CbriflinAturAm ntbil derega-
re divtn£ , necdtvinam bumAns. • CHRiSl AUtem-%
omntA PAtre bAbere dono , admitteremus^fi diflingueretur
ifiter dcna Atcrna U" temporalta, Ab Aterno bAbuU (f tiAtUi
,.

TAm divinAtn (f ommpotentiAtn fiAm cdmmunicAtAm-i


pergenerAtionem xternAm,que7nAdmodum ipfe fAtetur lob.
jy lorficiit PAter .bAbetvitamtnfeipf9,fic dedit (^filio bA-
bere vitAm infiipfi. ^Hidquid Autemintempore Accepit
PAtre, td fecundiim
ptjfe ,
bumAnAm nAturAtn
ortbodoxA credit EcclefiA^(f alibiproUx^
> Acce-

dentonfirArifolet,

pfrf Apbori'
$9'^ EPIST. AD ROMANOS CaP, IX.

AphoriimiTheologiciexhac j

parte capitis. J

/. Vtritas ita dictfi^a efi, ne t?)€Ktia»:urt li^entinfitur


Autem ^qui contraAninii fententiam io<jUHnti.rfauS7giit aut
no(tvdigrAtta,quAl€sfunt f i^uidereoccuita aut inctrta^
rogAtiin judicioj certi AltqHtd dicsre recufAnt ^(iim dicerefop
jmt : fiudiose enim cotiAnifir faliere AlitSytjuorum eAfiire m-
ter eft ^(anium fm commodi grAtia '.fatlHnt ff ilios , cjtnbus
infervire y>oUbAnt^ dum ti>s in maUtta confirmant, TaUs
(fuo^ funt HypocritA& biiingues /he in rebtu poiiticts
^qttt

fite tn EcclefiAflicu veritAtem verbisqutdem fAttntur } cor-


devero Abnegant^AUt difsimulAnt dt qmbus intsr Alialobl-
;

SimuUtores £f CAllidiproTfocAJitjrAn) Oei J§b.^6jij»


1,Juramentumefl reiigisfA A^iverati^rei /uitd, quJi
invocAtur nomeH Domim $» iffifiotemum 'ueritAtio , aut i»
Vi/idt^AM ^fifallAmus^ Dejcriptio h&c ex pArte bic hAbt-
curjquAndo D^PahIus Spiritum &AnBum fuAm^ confcienti"
imvficAt inteflimontttm vcritatis, Fnde injutt jurAmfn^
ta ejfe licita : aM D. PahIm ixpre/sms jurAjfe legitur 2^-

Tefimonium confaentU non fAilit tquiiibet igitur


f,
liAnifAbAm(^ intemtratAm confervAre fludgAt, ut Adejtis
teflimoniitm efuovts tewpore intrepideprovocarepofiit,extm•
^flo pAuIihoc locOy(i' /. Cor,4>4,

4, SpiritM SAnBiis efi vertu Dem^AitAS m ejm noffiine

jurarenonpotuiffee Apoflolm\nAm pernomenfolms Detju-


rAKdum eft Diut.oyt^^^S mibijurAbtt omnis linguA , inqmt
iebova^ E/a.^^ 2j. ,

I f. CMA/ii
EPIST. AD ROMANOS CAP. IX. ^9S

j. Oilalis proximi non € infultananm Jfdcondokm


dum , opera^j dAndA^ut ipfif» ionfrlto teUxemplo , ve( quovu.
niQdo juvemui^juxta iliudChrjfofiomi: rnujqtnf^ noftrMtk
"^tdcAt ,quomodo proxifHum ^ faucibus DtaboU cripiAt.
^^X.cc{pt>cocKi<-t vtrQ Satana eft y iS in fctipturA gra
Iftfiime damnAtur Sin 27 ^si. P/a/, la^. OkAdJjx.jAcoL
CAp,2yli^
6. ImpopularitAtis adamicitiAm confir\)AndAm ifiHUum
fncttyAt ionge plm frAterniess ffiiritftalis yijHieft in unitAtt

7.
^
do^rtnAiS fidet^^ ortginemhAbet Abuno Deo^ fKedtAtofe^
$n tfuo c^njundijumus adquAmfrAiirmiAiem tAmfreqinn
ter ioriAntur Co(,$, [iebr,i\^

CAritAS pmximiextendtt fe etiam


^c*

Ad mimicos mo- ,

nenie "Cbr.flo Luc.o^iy^diligiteimmtcosveftres , henefAci-


tebisqm edtruntvos. Merito ttutem inctpit a6 ^s y qui
fAngmHtg vinculo Aroiius Dgo nobvs fnnt C9njun^u Jdei
mortum fcribatur R»m. SyS* fpft
•Cbrifiuiylicetpro inimicis

"
iAmen pro AmicUfe moriturum dkit lob, /j-,/y. efl enim SaI
omntHm bomintimf fed vtAximt: fideltunt Ttm. 4, to.
fiittc efi iUud Pau/s ;
.

Opsremur bonuni AdQmms^mA-


xime Aii domeftic^s fidet GaJ, 6y ,^
Vero fiftrum , (^ wa
xme d&mefticorum curAm nenbAbctftnpdcli cfl eieterior^(f
fidem negAWt 1. Tim. J",
g.

^. iui civitAtis uet maxtmHm efl beneficiufn , qt/odim-


peirAnt omneStqMireiipvmtHr in Eccleftam: idcircoref(rtur
hic interprtvt/fgia ludatLA ge^iiif , (S Altbt gentium f^rtunA \

eonomine atploratur,qu6d quowdAvt fuerint finedrifio^A'


iteiiattAcon\>erf(iuontJfrAel^(S hofpitts
promifsionto fpem hon habenfes Fph.
-^,
12. GrAtii trgo
mmti ifgnofcAmus Dct srg^fios hvhttAnfb,qui ms(X ttm-
Ffff - bm
//f EPIST; AD ROMANOS CAP. Ix.

hrt6'VQCA)iitadfortem fAnfioruminJumine. Nam externa


priviligtA nibiljWifAHt inifi cor reoiumeft coram Domino,
dAmnaiionem AUtem gravioreni faciunt male eis utamur, ,
qt4etHActmodum excmpio lud&ornm pAftm monctHHr,mprimf6
Komai.t^ CMAttb.n.
^ Dt{£ tn Chriflo nAturs^y eArundem^perfinAUs umo
diluctde bic prokAtur, FocAtur ernm Dem fifpet' omniA %
ergo etiAmfuper peos nuncupAtt'\ios : iDocAtur .eirm: DiUs
hnediSiii^s inficuU:qu£ Dci 7^^^('/^( conjJat ex
CApj. 2^» Dtinde cako eitrthuhHrJioc tfp^hum.zn.a nAtu-
rA\ 0" deni^jttxfAbi^nc tArtierh dicititr e^e ^x jHd&i^ ttdti
incArrt&tlo Deo exprefse tribmtHr^ut cfnati\>nas cArnAliSi
ftd per comynimtcationem idwmatHm ycx pAtribtis.enirn eil
Deiio fectmaurn naturAm hnmanJtm in tetrjpQre , qni ex .peo'
Batre efificundum nAturAm/uAm dfui?2Am.Ab omni £term~
tAieMkh,s>Pfiil^^'^<:'

PARS
X V S.

^'^' ^ c'i ^
<f. autem
"^^ vqrbum Dei.
quod exciderit
Non enim o»
1-
;

( mnes qui ex irrael funt, ij funt


^
'
',
oTidari

Kvct'ci)iC cv lauccn
'/3^^.,'
'''
.,
Ifraelitaf..

y, Neque quia iemen funt A-


brah2e,omiies filij: fed in Jfaac vo-
cabitur tibifemen»

^
tTn&y
''' cl))\ui Tu
sig
-^ 7?f
8.
filij
Ideft,
.•
non
Dci fcd qui
qnifilijcarnis, hi
filij

nisjaeftimantur in femine»
funt promifsio? I

!
EPIST. AD ROMANOS CAP. I.r.
5P7

. Promirsionis enim verbum


hoccftjSecundum hoctempus ve^
niam,& eritSatae filius^

' ^^ (5? , /o.


bccca
Non foliim autem Re-
;

concubitu habens I-
fcd

faac i^
w nrjQ^io.
ij. Ciimenim rjondum natifuif-
fent, aut aliquidboni egifient aut
malJjUt recundumckiilionem pro*
poiitum Dei maneret,nonex ope-
ribus^fedexvocante .

/2. Didtum cil ei , Quia major fer-


victminori.
i^. Sicut fcriptum eft, Jacobdi•
Kii-^ftii y-y^-TiloHiTiv ,- lcxi,E(auautcmodio habui.

14. Quid crgo dicemus Inumquid


iniquitasapud Deum?yibiit.

1•\
,
Mcuo-yj

>(5^
,
6- \>^ 'cv

,
;/. Moyfi enim dicit, Miferebor
cuimifereor:&mifericordiamprac'
ftabo, cui miferebon
16. Igitur non volentis nequo
?^"2 currcntis^fedmiferentiseft
,

Ocu

/
S^sS.

. ,
i/. Dicit cnim fcriptura /'harao-
ni, Quia inhocipfumexcitavi te^
Cnoei^UfAOLi cv /,, ut oftcndam in te virtutem meam,
& ut annuncietur nomen nieuin in
univcrfa terra.
Ffff 5 iS.Ergo
jy^ EPiST. AD FOMuNOS CaV. IX
A^ i^vovB-i^Hi^iiifCV^ 5««, 1$, Efgocui vult^mifcrctur, Sc

^
quem vuL ,indurat.
!^. Dices itaqucmihi, Quid ad
^fl ^^^- ^^ ^-; jhiic q eritur<*voIuntatienina ejus

^^' ,-'. homo i quJs rerjiiii/

-
oivS-puTre / tu quisesquire'

3^>
r« u^ c^« fpGn.dcas Dco? Numquid idicit fig-
n ^^^ mcntumci,
{umiyi'^
i

qui fe iinxii,Qujdmc
feciftiGc/

e:^6|W«yoK«^/<-c()? J* ^/^ yfnnon habet poteftatcm

-,
•smXSyC^Sclv^
« -/^^
';^e^^(^ '»5»'i''lgulusluti,cxeadem maffc facerea/1
«rxro (^, ^i H$ Imd quidem vas in honorem> aliud

vero in coDtumeliam?
\

•^
12. Qupd fi fViis volens often-
dere iratn , Si notam Faxrerepoten•

fficm ^ ils

\
tiam ruatn >iuilinuit in mulra pa^
ticntia vafa
tam.
irac aptata in intcri-

jj. Vt oftenderet divitias gloriac


fux invafa mifericordia£,quac pra:-
paravit ingloriam» .

Quos &vocavit, non folum

ei '^^,* /(^ e^ / ex
bus.
Juda^is ^ (edeuam ex Genci••

24, Vocabo
Sicutin Ofc€ djcit ,

( Tiv H^c&^)if^af ^ct,ty ' h^ tIu)


non plebam mcam , plebem mc-
am,&n<>ndilcdam,diledim.
2(5. Eterit ,in locoubi didum^
eO:,

-V
EPIST. AD ROMANOS CAR IJT. S9^

r>UfOuiveJcH)ts\e(\e)$, Ne p!eb$ meavosjibi voca-


buntur filjj Dei vivi.

Hertitct^ . ^^- yjzTiO -^- 2j. Efaias autcm clamat pro }•


racl: $ niimerus fili^rum lU
fuerit
rael lanquam arena marts , rcliqui*
falvae ficnt,

{ ^/(^ <^
^
"^f
^g.
&
Verbum enim confummans
abbrevians inapquitatc: quia
\vcrbum brcviatiim ficiet Donaii
nusfupcr terram.

^9- Et ficutprxdi-Jt EfaiasJNii


uri KuV/(^ iyKAri Dominus Sabaoth reiiquiiiei
nobis femen, ficut Sodoma fa^i
eflemiis,&'iicutGomorrha fimiles

[ £
uvfxtv,

T< «r 077 ti/v»j7ze »; <3- quod


\• uulw
jo. Quid ergo dicemus f

*
iJjto 7» -f<-
Gentes quae non fedabantur ju.
,

ftiiiam , apprehendcruHt juftiti-

am : luftitiam autem , qux ex fido

-,^^
-' ,
fofiov h)CMfo•

i'fvouov ouc^ocrtujrjg chc


eft.

JT. Ifraelvero fedapdo legeiru


juftitia£,inlcgem juftiiiienon pcr-
venit.

«; 077 cix ''?' -'^'


Quafe quia non cx fide
ji. ? ,

fed quaCi ex op^nbus.• offcndc-


ruiK enim in lapitlem offenHonis.
<foo EPIST» AD ROMANOS. CAP. IX
i3. Sicut fcriptuai ei>) Ecce, poi
noinSion ja,pid6m ofFeniionis

^ KUTm^x,vvuyi<^Tcci. j dit.iri
petram fcandail & omnis qui
.•

eum,non confundetur.
crcii

ANALYSIS ET EXPLICATfO.
Ql^pra diximtis^artem alteram hujus capitk emdare qujt'•
^^fltonem modb propofitam de temporali Jud&oruw Abdica-
tione^^ recepttone gcnttltum; id^facit fere mo- \:^5
do di[putatort6,pr9p9nens ordifsi &tj^^i.&nes addttis Yefponfi-
ombus^ .
"^

.1. Objcfto lu" Pnmboh^cipoterai: promifsiones Deinon finnt


: irrtt&,

Jud&is autem promijfum* efl in Ahabatfio, ^ubdftnt fmuri

V Refponfio.'

lurlsci fecuns
dternum D:i peculmntijnxtA HludPfal, //7, 2, CenfirmAta efi
fiper nos mtfericordia ejus,if verita^s
num. Ergb fieri nonpotcft ,

det Apofielm v.oMiflifigumdo inter lud£os


cundkm carnem
///
Domim mAtietin ^ter-
reijcUntur IfidiL• '
J^aehta^ fe-
diia) camem. ficutjdum premtfsionem, Judaeos ((?-
cundumcarnem Isocat^qtiitantum juxta carnalem gttie'
ortum^&b AbrabAmo defcendebant , nuUkm hnbentsS
ris jui

promifstoni fiaem. Adhos promijsio foideralio non pertins-


\b4t 3 ex quofundamento Cbriftm negAvit , JudAos, Adver»
JArios fuos ^ effe filtos Abrabami JobiS' 'v.^^i Cumerga
wfideUbusnonfA^iApt YYomifnoj non etiam p&terat fieritr'/
rita^lket illia Deore'^cerentur* (f bic finfus exprimttur v,
6. (^7. Non quodejtcidcrit verbum Oc-i. Non eninl»
iuJxi i'"un-. f omnes,quiexJfraeIeruht,ij funt Jfraelitse, neqj quia
<*""i?'""'^'"***/ femenrunt AbrahsE, omnesfilii. Fbi voxiemwio Phy-
•'
tieiQ•

fice fiwitur•) depofieritAte cArnAii .jbrAbatni \pAUlb Aliter


^ccipiiuriperpculojcqucnte: Judaeos iecundiimpromii-
iionem
'
JJ

EPIST, AD ROMANOS CAI>.


-* ' •^ --

fioncm iPocAt fidem babent promifsiQm ^feu popuiHmfi-


aeiem hornm emm DtH4 erai Dominm^(^ Lifiiijjiixta Apo-
:

\(lohcam tnterpretatienem D^Pauiu GA\,i.v.y,qu't exfide


funt^lif funt AbrahAiHU In bii negAt Apafioltu promifiiomm
Dei,faiiam (jfeirrttam:^ €
diflitiBiom l^it bunc vcdu
1^.«?, Non quifilijcarnis^hifiHjDeiiiedqLli filij fuHt

premifsionis', sEftimantur in femine *ubi vsx fintinfc


Iheoiogice peniturpro "^sro Bei populo^ex ^iritUAli fimmt^
verbi divim regcnerAte, DiftiH^ioHem ipfAVt ptOhat Aps- .

floius ex bifiQriA AbrAbAVii Getfsf,\8'^ ^i- ^bi legitiir,Abra^


bAmum dii^s babui^c fili0SyIpj7^ei€mex AncillA jsatiwijif I/a^
ACHm ex SarA legitma Uxorc. f^terj^ erae fiUus AbrAbAmi
fecundum carnem^fed non ater^j b£respromiJsionis Araba^
mofA^l£. De Ifmacle dlBum erAt ' eijce anciUAmy (ffiliuni
€Jus : non evtt bues Genefzi,le, Ds IftACe laerb : in ifAAC VO'
cAbitur tibi femsn Gen. 21, it. Cfprom/ffurus AarAbAmo
fe*
me» benedicium , ncn AncttlAm AgAr ^fed SArAm uxorem
vocAt mAtrem in temp«re iUoret>€nAr,(f erit \Sars.filiue
:

Gen, iSj lo^ Vtram^ AllegAvtt Apoflolus v^ j,(f ^.


jn Ifaac j&promifsionis verbum hoc
erit tibi (cracn
.eft, lilo temporeveniam &eritSara:filius. ^entad--
modum jgitur I/aac (f IfmAcl fecundum cArnem erAntfil^
AbrAbAmiy (5" tafmn JfAAc tAnium ettAm bjLres promifsidnU X

adfide/es tAntum
fietirrita»
^^'
itAfideles ifinpdeles Jndjiifuni pOfleri AbrAbAmi^& tamen
Apud quos (f nunquam
,

Ef^mmAdmodtim uterg,^ evAt ex lumbis Abra-


bAmt^ 6* tAmen Ifaac tAntkm biires terrs CbAnAAti , l/mAcle
cje£to :ita iud£( «mmsfunt ex poflerstate AlrAbAmi^ff tAme
^deUs duntAXAt frnt b^redes £iernorum bonorum,qua pro^
mfsK inprimas cQmpie^ibAtur,r€Jt6iis infid€libtu.

^ggg Hmc
62 AD RGMANDS
1» Objcftio^
EPrST*
Huic oyjeSiloni per
Dicere emmpoterant AdXHrfAr^ \
Itibj ungit

(t qmdem
Ifmaele (f ifaaco cf^nc9d€re ,fid effe longk
dtJparitAtem in exempio.
CAP.
aUam
iflam

duo ex dsverm( MAtrtbiu


- IX.

verfu

maximnm
t^,

erantfiaii ,aUer ex ancii/a,fiiperb>i ae^peregrina , alttr ex

libera^Ugitm^\ acpisnti/^tniAcenjuge idio wkHm non- efo


fi^qued AnsilUpiuis abbiircditatefuit exclufit^,- IfraeUfaf
autemc£teros omnesah unAdefcendere matre Sara^cttt (f
Dominm dixeratE/a, p, 2. Attendtte ad AbrAham pAtrem
veftrum , (f SAYAm cfUApeperit vos 3 idcircbb&redttAtem (f
,

promifiionem AbrAbAmofABAin a^ ipfos ommsprcmifiHeper-


RiCpciHof iinere , neqUeunquAm eliacttAri poffe^ Rejpondet Apoftolm \

illAm popult iHdkici reeeptionem in pecuUum^vei reje^ionem


prtViieg^s , non pendere 'AcArnaUprs.rogAtivA generAiio'
nisyfed^liberriino i>eiprQpofito\ id^j probAt exewpWJAcobi
a^ EfiilPi^frAtr^m gemtUwumy quosBjebetcAHnocencubitu
ex IJAACO conceptt yita ut rAisone ortus fmneuter prArogA'
iiT^Am AtiquAin L•Aberep^tHeriff(f tAmen Dem eos mndunLa
natos itA fipArAvii,ut neg/ecio Ejhjo prim og_emto\ eliggrei
l^cobum hjiredem promifiterrs cbanAAn > juxta l?Aitcimy
afn Mdfis Gene, 2y, 2j, mAJor/erlfiet minori 3 & UliAlAch»
CApj, 2^ lacob dikxi, BfAUodio bAbui, ^U£ Det eUiiio non
Ab exterhA prdrogAtvvAgtntrAti^nus CArnAlis dependet^ibi
nim omma efAnt AqUAliA una mAter ypArens umu , unus
:

conceptus , unk etouvafjtiii Agendi bene velmAl^ [ed ex hberf 3

/mopropofito DeivocAniis lAcobUm Ad' po^fsionem ttrrA-


CbAfiAAn^if rtgfgiigentisE/ay^ami SicHt ergo Dem inter
bofce duds firaires AquAiiter comeptos unum eHgere yA^
ferum reijcerepetuit Ab tfia bAreditaie : itA' (f ludsu^
ruW AliqH9S in peculium fimfh recipere ,. ahquos rc^
:

EPIST. AD ROMAN0S CAP. IX. 6os^


/
fcerepote/i^ pro lilierrim^ 'ifoiuntatis fi£ pr&pofke» Hic
e/l ftnfis eorum , qus.PAului ad feawdam objeSiionem re-
^9ndit ^erj, lo. u ^42, i^. Non foIiVm autem , fcilicet ex
S4r£fi///s Aittr Alteri pnpoptm fuit : fed Rcbecca ex u-
noconcubituhabens Uaac patre noftro. Ciim enim
nonduiii nati fuifTent , aut aliquid boni cgiflTent aut
mali, ut ffcundiim cleiflionem propofitum Dei
maneret , non cx operibus {, cx vocanie didlum eft ,

ci, majorrerviecminori.Sicutferiptum eil,Jacobfili-


lcxi, Efauautem odio habui» Hocefi iUnd nurepehcu/o*
f^'n,in^G^qu't Cynofuram^vsrbidtvini f qtt^d omne cofffi-
Uum Dei noltiorevelavitynon attendit HAufragtum\fideij ^

^Ater opinionem facie, Sed ne (S nos impmgamtis (Xfte ^

fcrkpuhis ieBorirearKfuatur^duo oifirttanda fnnt fin aUe'


gAtts orAculis Prophettcts. 1.

Agere de e leoiione Jaco^i adfa iuCfmt (^ rejeSione EJAVt


siernAm d^-miationem fed, uci
Jpoflolum

dioium
nequMCfUAnLj

e/i , de tempo.
Ad *J \
^
rAitpofc^tonet€rr£ChAnaAH,qnd\[ac3bo di^inUks adjudi*/
catA^EJA'^AdenegAtAfuit,i. qudifiamhic wteUigenda fit di•
UUi9 ^
quododiU7H, Pritu iUud Itqnidum eil multis niO'
dis I. ex ijs , tjni. fubinitium hujits capttis indic AVivrns de
fcap9 bujHS ai fequevtium capitum^q,^ irghmentA btcre*
pi4endA funt:. 2. quiAnon
Jaiobi(f €Javi^fed
-deperfonts 5-c
de totA g(Kte,€x iHa quAfi e^emiriA radice oriundA ^gitur ,'

Veroa emm oraculi cL•rAfmt apud t^Mofen Genef, 2^ 2^, ,

Da£gentcs (iint in utero tuo (^pApult Auo ex uttro tuo di-


,

videntur ^popului^paDulum fHi)erAbtt,(^ mAJ-or ferlfiet mi'


nori, Fodfm pUne tnodo orAf.-uium hoc inteliexit lMa'

(
UcbtA^'. nam-qHO^ Mofes de Ejdvo dicit y^d Malacblas re-
fert Ad Idumsam Maiacb,\ 4. Et quodE(Auita fett Uuni&i
,

^Jtrv-ierint. Ucohdus ^ tx kiihriA ftcra 2* S.im^ ^> ' 4•


j
Gggg 2,Krg,
^4 EPIST• AD ROMANOS CAP. IX.

Reg* 8i 10. /. ParaUp^igyXz, nujpiam t>ero Ugitur , Efavum


2*

firvijjft lAioho \ c^nirarium potius dnet hifl^rU LMofiicat


qubdnimirum Ucohtcs obviam Efave- , eum^ pfi-
mtfis fnHneribtu^nt Domtnum hoKeravit , Gtn. p. ^ii. *S>
erg9 •
de perjanis \fed d!pOpuli4 intsUigendum iil tUudf
major ftrVtet minoriyjp^nte fequitur^orAculura Konagereds
rejeoitone £ier7ja: aliasjequeretur^nsminfm ex Idumdts/u-
iffe falvatum,(f ex lAC9h£^ nftninem damnAtum,quodfak

fifimum efl y (S exempla utHbi^ coHtravtum ieflaniur,•


j,qnU ftdeeleSeione ad fiiiutem If rejc^iom Ad datrjnA^'
tionem ageretur, confequensejfct, Efa'ifum abf^^ omntfM me^
fito damndtHm effi /^ enim efi iL• reprobaSio , ahUquatn
boni velmali quidegijfet v^ /i. Si verh Dtiis qtienquam im*
meritum dA7>>naret fimmuTsk ab iniquit ate noncredttnry '
«^
qmt Auguftinni epifl, loo^ 4., Pauim eieBicwem Ucobi £f re^
probAtienem EjAVtproponit^tit rem Judiis notifsmam, No^
iumAutem erAt lud^lsyjAcohum inmHltus EfAioofmJfeprAU'*
Sum : qmdAHtim iacobAdvitAm AternAm eieoius , EfAii re»
jeSiujfit ab £ternAfalute^mn ita notum erAt^ /. EfAtim
ll pAtre di/eBiu Gen. 2f,2%(fvi tGck diVin£psr circumciponis
^ «• SacrAmentuminfixdtuDei receptm fait, ^aGmodo vera
DctumfodM reciperet eum^quem ab£'

I
diligeret ifaACPU,^^
term reprohAfet Abfsltito quodAm odio
ttrpientifsimAfiliumfuumatern&dAmnAtionf^iorACuli
? quonsedo Uem -dU
1 T^midifiinAtumcumtrAnqutUitAte Ammi intueri potuijet.^

edlam Dei
ciga fifavujB
[

'
i
^u&ommAevimHntiOrAculumiUud nequAquAm de
bAtione AternAinteUtgendHm
P»fteriu4 ^^ effe^

fU£JAm di&Afant^DcHm xequAquAm Ahfolut» quodAm Amo"


jAcobum , Abfoluto quodAm odie

SHim ex ^s ,
Uqtiet expriore,

EfAvum cempkxum^
repr^-

ejfe xfiadiUSiio lACQbiefi^r0pofitum Deiij^uo lAcebum ante'


poncbAt
EPIST. j!i> ROMANOS CAP. IX. 69S

[
ponebat Efavo in quibufdam temporAlibus^tHJure primogeo^^
niturdy nobtittate pofieritatis^ celebritAte b^reditAtis^ Cf af'
odmmverO Efavi eft propefitum Dei , o^fio
finitate Mefiii \

poftpmebat Efavnm Ucobo mpriVilegijs iUis fam d€nomma'


tfs, Et hujtuftgmficatiQnis, ^uod dtieBio pr^rogatilPAm all•
ctijiis ,odium prAtMritionem fiit poflbAbkionem AliquAm p-

gHificAtypiHrmA extATJtexempU mferiptura Prover.-^ 4*


Luc,ij\^26job.i2,is. (fc.Id^AdexplicAtionem textmhocin
j

iocojAtis tfl ^OLterA qusftiomhmproponentur.ObjeBionem \

bAncex(tpittertia:?Qtuijfettnmpetu(AntiA iftgenij buma' i.objtaio,

ni obijcere : Si Dem jAcebumprApofuii S/aIpo euw ,


neuter
ipforum Atiqmd bonil>elmaUfe€i£et^ injupus Deus
mter eos^qui pAres funt , diJpAritAiem fAcit. NAm
tfl, qui

neHteroperum meritAJA&ArepotHitj An non Aquumfmjfef,^'


quAUm Amhos experiri firtem , iniquum Autem^ unum Ante'
ferreAlterii objt^iobAcextAtlp. i^, Quid crgo dicemus/
numquidiniquiias apudDeum ? qui fcilicet pAribus im*
pAnAclifptnfAt pr&miA, Re^ondet ApoftoCm t, ij, (fgenera-
iitermorefiOf Ahfn , nonl^aUt b&c pctulAntis
fiia// dicAt ,
RcfpojiCo.

ingeny confiquentiA^reformAre voicntis judicia Dei^ Nuila


fAne tntquitoi efl /ed fidelis Dem efl Abf^ uUa
Apttd Deum ,

imquitAte Deut,€Ap. ^2^^,^f tAmenlAceb citrA omne fuum


mer'ttumpr£pofitus efl EfAve, lUudtnim AxiomA pAres pA» :

rem fxpertAnturforttm,locum bAbet^quAndo nuUA iiQtercedit


grAttAjquA inttrcedentffAlfum efl. Deo cnim liberum efl uni
exgrAtiAC9Hferre quod Alteri negAvit : neutri enim debtiit,
,

Jacobo itA^ exgrAttA (f mifericerdiA contuUt prirogAtlvM


illasj qttOoSfAlDo jufte negAvit, Re^on/tenept bAnc probAt
Apoflolm iperbis ipfius lebovA apud Mofen in biftortA Pba•
raonis ^A-i^^^jjr^/^^Mifereborcujus mifereor ,& mife-

Gggg 3
ricor•
(fa^ EPIST. AD ROMANOS ^pT IX,

ricordiampraeftabojcuimifcrebor:
ternoi in eperihus gratit. Ab omm bominum mertto
^ ver&a fimp/ici'
,adpri.
mwn beneficurumdivtmrumfontem remittunt , fsimiruf?L•»
adgratuitAm mifericordUm Deiy qttafi diceret ,ficui alt-
efmd rtgorejHfliti£me£remittOyUtijjnH(io ipfttu mertto
j
boc/acioyfeel fola mcA mifiricor.diaaddH6iu4, Ex mera enim
miferkordiA tpfuntprAdiflinsiVt adghriami ex mtra etUm
adgratUm ex mera deni^ mifericor-
vtcaVi
rn'tfcric$rdia
dia
:

datunu fumgratiam (^gloriam t quemfenfum 4^noo

^
tterkorum oflenditfequens ApofisH 'uerficuiusl^xx.WT
volentis, oeq; currentis>fed mifercntis D,E

^
eft 1 -y.

I $. boc ; Deus mn vora Cf opiara ftudta aut cona-


tm^ nan merita AUt opera curriaiii nefiri refptQtt yfedexfoh
fuo gratuitd mi^ricordU benepUcito henefAcit, Sandem
tlinfirat cmtrArio exemplo de indurationt^
Pbaraonf4 ^c^U£ mifirf€crdi£ divm£ efl ^ppdfitA, Dicit
enim fcriptura /'haraoni.,i»^«/il^. 17. In hoc iprunu
exciiavi te, ut oilendamin te virtutem tneain, &
ut annuncietur nomeo m^um in univcrfa terra_.»
Vtrha, extAnt Exod.^^\6. uSi extrema Pbaraonis pervica'
cia defcribituryoui cum nuUis minis liei plAgi^ commeveri
poffei ad olttemperAndum. D 6 ftandem extremam ttster.

mcionem tpfi interwinAtur Dawmus , ui reapfe experUtur


potentiAiM inftiperAbilem tjus y contrA (fUAm tantopere ba4
Benus ttifremufft Sunt y
quihtic verbAAd fceUrA PbarA^
oniirtferHnt^ quafi Detu ipjfitm proptereA exettAveru ,boc
m
,/^
efi , ^Agii^ rueret
condtdertt ac defiwarity ut m^^tgis
PAYSim bAbet fupf.r hunc i0iCum , quod Deu4
PbAr^san^m obfirmAverit (ua pervicAci£, mSed i»'
jurtAfc teAtM^M^ enim dicitJcnpfHrA y^^fxut Ai^ite »>Mf
pervicAX
HPISt. Ati ROMANOSCAP. IX» J ^7
pervicAX (^ extreme fceleratds tjfes :f'dexfitatfi tc^ut ofiem
dercm inte Ipirtuiemmeam^ VcrbA ita^ nen ad ^-
, fedfinem jecundArium reftringtnda , ^d quim Deus
fieiera direxit, FbarAonem €mm jamfceierA-
titm mventt , (f in fcekrtbtis fais non flAttm perdidit ,

fid itA ^afflu eft ipfum indurefiere , ut potenttA ejiis in


fxterminatione PbnfAonis njAgis magis^ inmujcertt,
ytrAm e£e bAnc interpretAtionem probAt ipfa AHAhgiA fi-

4, mn
deiy qiid patitur
quod fitrtt ^
feccAtA condidiffe
D
fi dtctrsmtis
uUam

yifjftigaffe, obfirwajfe
Attrtbut p€ccAtorum-i
S P"

^.
pbArAonem
Probai ettAm
4
ipfAgrAmmatka. in HebrAo efl inrbHm tcrtii, tori'

jugAtioniSy'^^T\^^VT\,quod pcrwifsi^mt» , fion A^liCKem^


AHt impulfum Aitqu€mfigmfcAt,fecitt reflATf^ fcu ut
Tremell^^ luntm expenufsiyfeci MireflAres^cum te m
flAtitn ftelere perders poniiffem. Ne^ Vero b&c D £
permijsio D bxl^mt ottofnm ^eciAtortm X D 6 FS
enim mterim , pe<cAntt P^ArA&»€^ tnftiiit plagis , tjiuttHta
retrAberentttbAtitr pccAintm^ pofmt peccAtis terrninum
0* modumydtttxit dew^ ca Adfivem fibi giortofum (^ Eci
ckfiuifuii benorifi^um, Ex
dnebw firipttirA di^io co»'
bss
cluoneminf€7rApooi'mv,i\^x^o<:\^^% vult miierei
tur,&qucm vult indnrat. ^utbus yitrbts boc duntAXAt
eflendii , juflui£ Dei nibU decederf^ itcer Alifuos tnduret^
aliquortim Atiietn mifersAtHr : boc enim cjjee^x hberri•-
tholDolunfAtis fu£propofito, ^iorum 'i)erbmifereri^ (f
^uos indurafe quAm obcAifiAm idfAC4At , bic
y>eltt , ^S
expomtnryfcdjttfiitiA tAniUm Dti Ab tntquis bowi'
numjndirijslfirjdicAtur. yllibtloero doietHr , Deum mtjertri
bo*/i/»uin Cbnftn,(^U€tnin verbopropffnit.-^^uiCkr^^ ergo tier-
bHnCipiuntitig^Ji: regipAtmturjbti miJerkoratAm iArgitur^
:

\)3 EPIST. AD ROMANOS CAP. Tx


qtaverb verbiifiicontemnunt^ (f Cbri,^Hm rejpuuntybos ;»-
dhraf. boc efiyin ifiafita ignorAntih rc/inqui(,
4.0bjeAio

rt

Ex
emm
refponfton€ Apojtdi nafctturquarta ob)eBiQ.Diee•
pQtuiJfet b&mo pr aifraBus \ quQrfum ergo accufat DC'
us indttratoSjfiipfeindurAt » qtios IdhU ^ ObjeBto h^c extat
I

Rerpoifio. |2^.2<?• Dicis itaqj mHii, quid adhiic conqucritur, fcili-


cet Deus voluntati enim
, ejus quis refiftet i Y^e/ponfioi
nemfubijut jipofioitisy.io.Cffiqq.i. reprebendit bominHm
AKdAciam-ohioquentium DeQ\ ohomo•' tu quis es, qui rc^
fpondeas Otoiofiendii bocipjo , aBiones Dei non debere

,
reguUriadnormamjudkif bumam-ipfi enimfibifunt re-
;guU :proinde quod Oeofit niftjufium poteB , nt
ut contrArium mbis Meatur, Rationem addit, cur b^mofum
Deo expofiulare »
debeat^qutA figmentum non dicit ei, qui
•fe finxit^curmt finxifit fic ^ bomo autem Dei figment^m eB
abfiineat itap[^ab expofluUtione cuyncreatorefud^ quemfigu•
lum neminat more fcripttiri, cfa. 4^9» lerem, \8-^6. 8fa.04f
i/^ Hmc aksram re^onfionempetit ysx loco nimirum compa-
ratorum \>,2u An nonhabetfigulusUitipoteftatem ex
eadem mafsa facere aliud quidem vas in hondrcm, ali-
udu ero 'mc(yviX.\ivcia:hmiSenfii4 rejponfionis bic efi \ ft fi-
gtiius liberam poieflAtem babetlfafa ex
cAdem MofACiAde-
fiinare vel ad honorem, velad igmminiAm^ multo ntAgis
.DetispoCeflatem bAbet hberrimAm bomines ex eo dem rtsAJfa
condites deflinare adgloriAm , 0* hoc efi velle mifereri j ve/
\
ad igmminiATK^ ^ boc efl mdurAre veHe^ CAu£Am,eur bfic
fiat j fm
quibiisfiAt , nondum adfignat kpoflolHsxjAtisJAm
fuit^poteftAtemillAm BeiiiberrimAm fijferuijfe, His omni"
biis jubjungit urttAm re^fonfionem ,qu£fcopum ebjeoiionis

dife6ieferitva2. ^ Quod ii Deiis volcns oftendere jram,


&notamfacerepotentiani fuam, fuftinuitmulupaci-
cntia
EPIST. ADROMANOS CAP. U. 6op

catia vafa iraeaptata.adioteritum ^utoftenderet divi-


tias gloriaEfuieiii vafa mifericordix, quar prarparavicin
gloriam. ^ibiis ver^is veram indurdtionto cauffam ex-
^"

pomtjC^Hamtt^vtnitin tpfishomtnibui. Nam ftnfus bujus

1
'v€rfi:Hiitft>Deumt<ieetndurateAliquos,cfuiajuntvafs /r/,
|

qt4&Deui diHmagNa cum patientta toleravit, pr£parAtaAii


I
tntentum nen addit^ num DEO vel Aito priparafA ftnti
:

De$ td affcrtbere extreme tmpiumeft» & refutatur eo ,


quod
ApofluUts dicU^ Dtum VAps ir£ irafci ^ operibus Autem ntAnuu
, . fuarum nan irafcitur,quippe vaUc bonA funt\ Deutn
\ vafajrA magnt» cufn patienttA to/eraffe quA vero Deujpati-
;

enitr tolerAtfeutum Jane Anior efltfcdideopAiienttr to-


ierat^ ut emendentHr Sap. 11,14, Aquo Autem prApAtAtA
fini^apparctex Ronf.i, u.ubtpeccAtumytjUad irAm Deipro-
merttur^er h-jminent m
mundiim introijffe fribitur^^ Ssp.
i,24.i/)Viiita DiaboH mors inmundunt i»greJfA legiturl&

Oje^i].exprefi€ DGminus cauga^ perditidnis m tp/os luddcs


trAnsJertiperditiacuAexte JfrAeltex meverefaitu. Biabo-
Itu tgUiir ,
iS mAU bomini^ voluHtAS.qui ex homwe^ quem
Deu4 va6 giefi&ftiSL Ad bonaoperA condiderat Epbef,!•, \o,

fecit vM ir£, Atg^ fic Deiis va/a iri. fAcit inloentt ,

Lum ea mditrat , efiendn in tpfts (f irAm (S p^tenttAm fu^


AiHi iram ijmdemy dum peciJstApracedentiA jubfequentibm
^^eccatis ^umft]potenudim yfrb^quAndoea inpeccAtw (uis
tAndcm perire ftnit iii omves ipforumfurores etertii quem- :

adfKodumlf cijsnnm fnifericordtA confery)Andis at^


gubernAndu qu£ ipfe uiiAfecit , diUtia^ gl6ri£fu£,hoc eil,
,

rit, Ircs
t.ut iramfuAmtn
itji^ fines affert '^
4bundAniifs'mumgrAti£AC mifericordi£fu£ tbefAUrum Ape-
cur va/a ird tolerei
,

ciiofienderet^inpumendii^ 2. ut potenti
Cut Deus
itxiolcfet.
1

AmdtclrArtinttsperdndU.S.ut dtlsitnii ghrtA wAntfc•


Hbbb
.

EPIST* AD ROMANOS CAP. 1X|

\€ in vafa miferkordiir^ Nam cum ex eadem mAJfapnt^


HAtura efi damnabtlk^4pp\ret ex perdttiont vAJarunL•*
fijuA
\
• irA
ma
,
^utdeii mijericordia divina iArgita
rejponfionia buc redtt^
fit, Jgii»^
quod Deus , etum eos, quos indH-
* •

rat^ufie accufare quia ipfe tndtirationis caujfz per fe


noneft yfidmala hamtnum volHntas :
,

autem ex officto
judicis^quos indurAtos intfemt^gratUftta deferfty
] ^
aeftrtos
magis magisjj indurari fimt,

f, ChltUtwt ^mfa ohjeSiio em6i:gtt ex ^s , qt/£ de "uAfs ir£ £5* «?/>

fericordu dixerat Apofiaius. Qujirere tnim potuijfcnt


Judu 5 qu&nAmfint illa ira/a miyerkordU. Si entm Detts
babtt aliquA ifafa mifericordtA in pQptth fuojutique fAlfum

€(
RtfpOnflo;
eritn quodj Am ante inntfehAt yDeum Ahjecijp populum fuum»
Apofioluiper dtftin^ionent * AhjeBiomm iUafTL^

re DeHm AliquA >


ludAorum noneffe mere (f ftmpiiciter unitnrJaUmJediiAbe',
ntifericordiJL inter ipfos

ut fActliuscreaerent itiddi^additj hAbere


Iuddos ;
Deum ettAm
qmd
vafA
.
mtferic§rdt& mtergentiles^ qnorum conyerfio AitAS Jud&is
i incredibilis videbAtur : ex ntroque emm populo Deus Voca••

[
JtitAltqHos adgremittm EcciefiJL^in qu& tAnquAm fAiutAriA
I
vafAgrAti&fu&. dana ejfunderet^oc eflf quos grafiseiigeret
! Epb.i^grAtisfilio denarei Job.^: gvatts ad Eccleji-^m vacAret
'

ulim.i,grAtisjufltficAret^om.i^.grAtisregsneraret lit.y
(ftaKidemgrAtidfAharetEpbef,2^ Ideo dicii Apoftolus
Quos U
nos,nonfulum ex Judaeis,fcd eiiam
vocavit
cx genribusv. ^4. VtrHmque membrnm pr^batex fcrtptu- .

TA Propbetica (f qiiidem uniiynquodvis gemino teftlmomo y


ut m
ore atiorum confifiat tttam tUa veritas^ Pro "^ocAtKme
gentiiium AllegAt primumJoCHm OjQ£CAp.i.i^* Voca-
bo noo plcbcfn > plebem n3cam,5c non dikiVam,dik•
dam
EPIST. AD ROMANOS CAP. IX.. 6ii

/
•£tam ; ^u£vcr6a gentiUbtif inNrpretatur D» Petnus hPtt^
2yio^HbideAdi>eni>5(^peregrtnisfcrthit<t^H6dDeus eos Vo=
admirabiU lumenfttum <fut Alifuando'
CAritde-CenelfrU tn
n»npopulus^nuncautem popuUu Deii auinoncdnfecuti mtfec
ricordiam nunc Autem mifericordUm cenfecttti,
, Gsmiles
igitur erant quondam >€5 Cf adveft£,aiienAeiA conver'
Jatione J/rael ^pr§wifstom^JpemnenbA6entes ^fne Deo in
hoc tnundo nunc autem in Cbriflo lefufaBi funt prope , ^ui
:

quondam erant longe yfa6iifunt cives (f dvmefitci Dei Epb.


i,/-?, ^, yfeq.-^lterum teflimomur» pro 'pgcaiione genti'
stmpetit ex cap.»),io.Ofi£, fiteritin loco^ubi didum eft
cis,non plebsmeavos,ibi v*>cabHnturfilij Dci vivi,//-
dud, In loQo ^du^liciter intelitgere poffumtif ^ veiut non »9-
tet lccumyjedvuem^quafidtccret Propbeta »loce ejtu ,quod
hAilenuiDocattfuerantnon popiaus ni€tu fAdJument Almd
fiomen,(f voiabunturfilij Dei^
I
Idque co mpletum (
ingenttlibm, quiq uidem in lecunL•»
ludAorum fuerunt AdoptAti non tamen omneseum in iecuw^
fti ^uo ludd Di»€runtj perveniffc confiAt.
lCelfi de hco Pbj'
Jico AcciptM ^fsnfm eritqued Ecclefia ibi futurApt tempore
,

\Cbnfli^ubi quondAmpcpuliu erat rebeUis (f tdoloUtrU dedi-


,tM. I^rovucaCionerchfuiArum Ijraelis ad gremmm Eccie-
.fis. Adducit primumjocum Efais. cap.xuy 22. Sl fuerit nu-
merusiiborumirfaeltan(juaarcna.maris,reliquiacfal*
vae fienc/Verbumcnim coarummans&abbreviansin
aEquitate/quiaverbiimabbreviaciimfacietDominusfu-
perierram. J^ibtu veri^ interitHm vtinAtur PrephetAltl••
'\d£ii ypopulo itat inumerofifsimojpropterftmmAm COntuma- \

.cUni^tA tAmen^ut pauci qktdAmex lUis pr^fentijsimoptrUnA


L•fublrhnCur^cdterijuQ Deijudicio rehclis \(^ boc verbu ,

'.•comruiriAttotjji Oeum ACceierAturum A>i prc Jaa Aquitate\


Hbbb 2 AC jufli'
,

6 EPIST. AD ROMANOS CAP. IX.

ucjufltttaiidcf^proptcre{e£ies,(fu$shabetin tfto coitu^ne (f


ipfifcducantur at^pereAht^ aI erum locum pettt ex EfaU
Dominus Sabaotli
tap.ijf. Niii rcIiquiiTct nobis fe^
mcn,iicut Sodoma fadi eiTcmus , & ficut Gomorrha
ii m i1 e s fu 1 iTe mu s : cujiii VAticmij ea deprorpu fententia efl
cu mpr£(edentc nimirttm lud&os o^ tihpietatem
,. Dei pecU'
Ito reje£ios, (S rehqutas duntaxat confirvatoi e^c.HaoienHS
igitur probaVit Jpoflolus Iperbis Propbeta.rum , Denw fibi va-
{amifericerdtaL prApATaJfe tame genUiiumpYimittjiyC^uAm e
luddorum reltquijs\.

C. Obieillo•
Pofiremo kcoob^cipoterAt 5 cur erg% Dem gentiksfibi
elegie inpecutiuni^ reje^iu Juddts , lumtamen ludxi feSiiAti

fuenntjuftittam^tjfuamgentesfjeglcxcruntl Ad kcc obje-


Refponiio.
oium ,^. feqq.it ut vtram caujfAm Adftgnet
rejpondet
curJudsi/iDeorejeoii^ (f genCiUsi» tpfirum iocum recepti
fueri»t,GcntQ' ^'iquuf.qU2e non fedabantur \hiiitizrtL•,
apprehenderunt juilitiam^ juftitiam autem , cjiix cx
fidc cft . quaftdkAt genttUs uti^ de juflitiA legis pArum
,

fciverunt i Ambu(aru»t eniwfectmeium dtftdertA cerdium-»


fuorum \JedfidQ apprelatndernnt (f hoc
imptttAtum
gem
ets '^?^
juftitise, in legern jufticiac non pervcnitrquarel
Ifjael vero fc^citancJoIe-
^

quia non ex iide, {to. quaii ex operibus bocefi , iudst :

quidem pQrtAvtrunt onm diei y^:^ mAgno fiudiQ /egt/AtisfA'


cerey(f "X^eramjufittiamy quscorAm De$ confiflit yimpetrAi
rt conAttfunt ,fidnon tmpetrArtint^qutA nonfide^d operuw
meritio impetrafe tfolutrunf^tSfic ptr mcredulitAtem impe-
geri4nt in iApidem offenfioniifltfum Cbrtflumyde quafcriptum
iS >i4-' Ecce pono inSion iApidem offenfionis (^
efi Efa.cAp,
PetrAmJcAf2dAii,(f omnis qut credic ineum,n9n confunde-
iur. kApis in Si^n efi ChQifltUj /Apti ille a^g uUris , qutm^
reprobd'
S .>R S CAP. I^. 6,j

reprobarimt ddtfic^ntes PfaL nStii^HHftc Detupofuit inEc-


buncfincmy ut erigerenturm eo lapfi , (f confervA-
clefiA in

^
renturftAntes^ ne tempeflattbiu tentationum impulftiabAH'
tur. ErigMntnr dutcm, qui lapidem huncfide appreben-
dunt: qmnjeroptrirtfidelttatem contcmnunt acreiJQtimtjloi
m bufic Upidem , magU magisg^ m ctsnumpeccAtO'
rumprolabanteSypropriAculpa (S magnofuomaUyi^uemAd<-
modum bunc EfaUiocttm txpontt D, Pttrus /. Fetr,2^6^

Paraphrafis h u]m p^rtis.

CE<Jinquies,numquidcrgopromirsiones divinx lu^*'


*-^dceisfa(ft:as funtfruftraneae fego vero hoc rion dico

FideHbus cnim fando rcrviat:Deus,quod promifir,ad in•^


fiielis vcrone quidem unquam ver^ pertinuitpromir-;
. Etii enimomnes fbnt Abrahami poftcri ,iamen
non omnes runt promifsionisfilij. Sed quemadmO'
dum haeres tcrrae Chanaancrat tantumlfaacquiexSa-
ra nitus,cujuVfiliofadaproniirsio;non'^utem Jfmael,
quiex^^garenatti's>quaE nullampromiiiioftettlhabuit»•
ita fideies duntaxaltludaii h2Ci'cdcs funt xterflorum bo-
norum, & in his promifsio de ijs fada x\brahim0 atque
pofteris>nunquamexcidit. Nc vcroexHftirttetisj Jfaa•
cumprsrogativam jftam habuiiTe ex celtbriori ertu,
crat enirnipfelibcraejrmaclandllsfifius rtidetcmihi
quxio aiterumpar fratrum, Jaicobum &Eravum,qui
ex cadem matre Rebecca urio concubitu concepti ge,
raelli, quoad nativitatcm, nuUam habueredifparira-
tem, & tamen in externo rerum dominid f icob Efavo
fuitpr«poiitus,iia utEdomitacJacobSeis fcrvitutis lugo
" h Hhhli i fucriiit

r
64- EPIST. AD ROMANOS CAP. IJT.

l
fucrint fubjf(ili> ficdifpon^nteDominOjCxlibernmo
volantatis fuae propofito^noti ita prorrierente Jacobo.
Nam cumnondum nati ciictit ambo, nihilq; velboni
vel mali agere potuiiTencDeus Jacobum privHegijs cx-
ternidoTninijanteporuitEravOyHcdtpriusin lucem c-
dito,quemadmodum in fcripturaPropheticaprardidu
fuit. Ufqjadeo privilegium iHu=dnon ab hominum-•
raeritis, ifplendore gencrationis carnalis,fexiii
iimpjici&meraDeivoluntate depeiidet. Noli vcro
Deatn alicujus injuftitiaearguere,qui,quospcr omnia
paresnoveratidiCpari tamenforteaiiicitjdiimununial-
teri prxfert.Noli quaefo ita oggannire Dco Natn quod :

Mo(idixir5hic<}uoqilocum habeat:fi cui mifericordi-


am cxhibep,quem perdere ppteram,iuiq,• exineragra^
ti^. idfaciO:i4neraoneqjyolunxatisru2ed,efiden)S,ncqj

curriculi fui meritis ine impetrabii. Ucrumqj i.n me^


liberrima poteftate eft, & niifercri cujus voluero, & ia^
durare quem voluero,quetr>admodum in Pharaone id
fatisdcclaravi,qucmin medijs fuisfuroribas extinguc'
repQ£uiflem,,icdprcmifiipfum aliquandiugraiTari, ut
dcincepsfnajcftasiiominis mei ineverfio.ne ejus fieret
pafsim ubiq^ manifeftior,-Quidergp,iaquics,frufl:r2L•.
igiruraccufabuDeus jnduratos,quosipfcita indurare
voluit.^
ccs>rat fcio
hominem eiiememineris
At iicc ita du
non enimfascft figmenium rerponfare ft-
:
,
gulo,^urita & non aliteroperctur, ^orcftatem eniip
habetfiguluSiVara cx cx>^e;m hir.o fada deijioare Vjslad
honorem veJadjgnominiam: quidnicandem potefta.
temDeushabieat, in_. homines,figmentum manuumj
ruarum,n laximnul^!aliaaua induri^tiuni^ fuhzi»

JJt !.C'l ijiiiifi qiaia <


EPIST. AD ROMAMOS CAP. IX. 6\j

quianimiTutninveniteos^qucs indurarcdititur,vara
iraeparataadinieritum adiabolo&malafua vofunta-
te,quaE cjuidem fat diu patkntifsimd tolcravit & emoli
hrc tcntavir,red cum fruftr^ laborarctjdeferuit ca tan•
demruagratia,ut eorum dignitastanto niagis innote•
fceret ,quosut vafa gloriae ruaiipfeprxparavit,in qux
fhefaurumgratiae donorumq^ coeleftium abundanter
ciFuHit,dumeGsgratuitoclegitadviiam,vocavit,rege'
ncravit, fuftificavit» quos adacque ac cacteros invenit
pcccatores. Si quacritiSiq-uzn-am fint illa vafagleriie,

r^itotceiTealiquos exIudatis,fiqividemnon omnes re^


& aliquoi cx gentilibtis^quos in reje(5iorum Judaf-
jccit;
orum locum fubftiruit, & in peculium adfumiit id :

quod]degentilibusOreas,dc rcliquijsludaeorum Efaias


apert^teftatur. Ncveiomiremini,quoddc adiiimti-
one gentilium dixi. Non quidcmeftde nihilo jgenti*
lcs olim-^uftitiac opera non fucrc fe^ati,quod tamen;
Iiidaci fcccrunt magno fludio , & t amen gemiles prae
j

JudaEi^juftitiam coram Deovalentem fiintconrecuti »!


quia illa non ex operibus iegisjcdex fide eft;quam De-
usdonavitgcntilibust iudsi vero juftiiiam fidei fufq••,
deque habcntes,non nifi operum juftitiam jaditarunt:
& hoc paitQmagno maloimpegcrunt inlapidenu
angLiiaremEcclriiac JESVM CHRISTVM^qnem Deuf
infubfidiii )<ipiis pofuitin Ecdciia, ut^eriganturjquoir
quotfideeurnapprehendunt, qui vero pcr infidelita•
tefm Chriftuni rcijc junt^eos tapita collidere necciie eft.

Nam quiceciderit fup-r lapidem iftum,confringeturj


fuperqueimautemeccideritjConteret eum,idque
ludaeis magnam partem contigiiTe,
in coufeiToelt.
:

<5i^ EPIST. AD ROMANOS CAP. IX.


I

Quaeitionesexhacpartc
Capitis.

I QUTtSTIO I.

?. Exanaljfi textmapparet -^ Apofiolunu


yhoccapite decarnali ludAorum prArogati"
j
i;^ agere iCiuam hahuerunt pr^ genitlibHi
nibilne igitur hic de Eleclionefilioruyn Dci
ad 'vitamyvH de reprobatione /zterna da^
mnaiofuma^itur ?

Re(p^ AhinitiobHJuscApitisprohAvifHUs , Apoflolum dU


ai^ proprte agere de kejeSiioKe ludsorum aprilpilegh
reoie
populi Deiy(S' dereceptwnegentiiiiim in locum ipfarttm. Et
huc tendnnt exempia 'Jjmadis (f IfaAci,Jacobi EfaVt/tc- & ,

ut ex ipfo texiupUnum f/f» Interim tAmennen Hegawus,


''•

proponi inexempli^ ifiis typum EleEltonis (^ Reprobationis^


At€rt3&,non exemplum, Typum inquAm , ^uando fenfm ii.
teralU rtJerturAd Aliege^icum (f my^icum^in quAmfenten-
\

tlam D. ^^iigiffiinu^fcripi7t HL i6.de Dei cAp,^^, in


civ.
Ali^uid majiis intentAmfmjfe BrspbetiAm^ quA dioium '

efl^ majorferVift mimri» Modo boc ob/ervetHr, in ApplicAtie'

'

i
eAsin qutbtis dire^ie
isecejfe efl,
/' $
ne typi ad WTi-^vTTov pArtes omnes flrt&e non urgendAS effejjed
muhA Ahjurdii fequi

[Ohferventur hictresreguU. i. Scriptura allegorlcA !^ typica

non efl argnmentativ^ 2. In auxreyido typi antitypO non eii


longius fc0po propffnentii-tvagkndHm, 3. Non,
nscejfe
-r^
EPliST. AD ROMANOS CAP. IX I
0/7

fiecfjfe efi in ommbtu typum comotitt cum 4ntirypo.)


autem bjtc vtrifsimA fmt : bAbet tmnen
nus in cofnmentarijs argunrenta ^uatuer ttjmbm probAre
cenatur Apiftolumhk direSik de tkoiiing XS ReprobAtione
iterfiA Agere ^Ad (ju& pAiicis rejpondert operi pretium eft^ .

Argunenia
PrimumArgumentumParjLteft:quiAApofiolut decet , fion

,
^«izicoMtri
omnes tj[efilivs promifsioniiyidjj juxtA tU^fUyiispr^poftum. noAiem ieet<
pretatiofiefli
Autem fuit de fadtrt !^ grAtia VitaL £tern£.i.iJttiA
8KS dicitur fgtilui ^fAciens AliHdva^ Ad Aiiud
Ad dedeciis prs.pArar,s vAft mi/ericordU Ad gloriAtn , c§Agf
, ntentAns ^/ irs Adinteritum. ^. qutA otacuIa O/ca (f I/aU Rerponfio id
jillcgAtA^. 2s. (fc^degeHtiutHlocatiane AdgrAtiAmfAlutis^ argumcnca*
Patici.
Jud£orumverorejeBtoni Afiluie Aperte ioquuntur, 4. f «M 1

omnes interpretesfanieres agnofcunt bic expiicAri myfleriutn


prxdeflntio^l•s,icet de ejtfs explicatione^AriAfst. Ad^ t.re-
jpondeo\ Propofitum Eie^ionU non femper includit cleBiO'
nem ad ipitAm £ternAm. Efl emm ettAm eUBio Ad pxipUi
ium DEI ,qu£ftc vocAtur Deut. 4^ 27 : 7, 6,^ . PfAl^isSy4*
Ezecb io,f, Deinde promifioiiia non tAntum bonA £ternA,
[ed^^ terrAm CbAttAAn &
privilegium EccUftA coMpleBe'
bAtnr : bAnc direBe btc Attendtt Apoflolt44 , illAm indire'
^tSi nonnrfi per typum -^quiAjpem bAbet refiUutidnis aU•
quorum^^uos rejeiios dixerAt y quAmJpem reprobAttAvitA
£ter»A non bAbent. Eil• igttur in Argument9 ignorAtio elen-
cbu hdi.qmd Deuifiguio compArAtur ^non til
fimpfuH^riA referrtAd ele^lioHtm Ad vitAm AternAm. Nt-
bii enim Altud ,oftendere'\>ult A^flolui ^quAm libgrrimAfH
bkbere Deum poteftAtem qutdiibet Agendi cum b0mimbiu ;

idquddettAm locHm bAbet m EleBione temporAli popuCt lu


dauitnpecultum: tnterim iypice id referri Ad eieBienem-»
fiiiorumD 1 Ad vitAm ^» negAmm^quAtenus ntmirum
liii CAuffA
6ii EPIST. AD ROMANOS CAP. IX
caujjaprima notAtur,motio cAtcrdL non excitidafiturj ijuas Z>.

PahIus bec in loco non attingit, Ad* jr. </f vocattone genti-
utn ad Eecle/iam Agitur hoc ioco : Cjuta m iocum l4td£orkut fynt
rtcept&ipofiquam iudii priletleginm [uum Amijirnnt ^ctijiu
Adfumtionts typmfHtt Jdcobta m kcum EfalDt recep ttu e-

ieBionem autem afalute confequens e[[e rejeBionio 6


Sctlefia

&
non negAMUs ; de hAc direBc principaiiterM iUa indireoii
(^ non mptjpue hic Agitur, Ad 4. myflcrtum eieaiionid tn
boc cApite expUcari non mgAmus^fed (uti ftpe dtxmus ) non
ijuafi ex prafeffoyproprie tS' dtreBe , \)erum typite tS oiCAfiO'
naiitirfUi ex analyficHtiflat. Et fic D. AuguflinU4 inierprei
tAtnr Itb. quafi^ in ginef, quAfl* 7i» Sola cf fic mieUigttim
quityiiModdtolum efi(mj7iiruMydu£ gentes tn utero iuo funt
(fc.)ue in EJAufgHrAtmfit major popultu Dei^ kocefi , Jf-
rAeltPtcMJecundum carnem^per jAcelf AufemfigurAtm ejt ip-

fi lAcob fecundHfnjptriiuAlem progeniem (Sc. ittmxSpiriiuAli


intiUigentia cArnAles mpopulu Deifignificsntur per majmm
filium, (^JpirUfta^esper mjmrem,

Si

Refp.
Dem odit Efavum^numqmd eum -^
mnatumfmffe eenfendum
HS odit^hos afactefiik abjecit ?
ItA fijstire ffece£€ efi eos
?
ommr , qni
qno^ De-

odiufft iliud
de Abfaiuto Dei odto interpretAmur^quo Detu rejecit EJAyum
aL•6mmfuA:grAtiA AC. gl^rtA^ •
(^ interpretAttom iUud
fiquitur , Efavtm fme omni fHotmrit9 damnAtHm effe ,
quia Detls eum (tne omni fuofnertto odtjfe duitur y quoa
jiifiUu• Bii inprmts adverjnm efi, Verum enim Ver fu- ,

prA ^
EPIST. ADROMANOS CAP. . {
6/
prAfatu /uper^demonftratum fuit <^odi(tnt tUua n$n inclu-
dcrs &t?rnAm rejcBhnem ^ fed poftbAhtttonem (f exclufio-
nem tem^rAlem kpriviltgijs externis. EtfntAqnenonnega-
mtu^ EfalDum multis fKodtsfutjfe impiumac profAnum^nt
eum fcriptHrA nominat Hebr, 12, ,
infrAtrem etiam pd- ^
rentes in^urmm: fcripturA tamen hou memimt , ipfr.m d.ii
mnAtum ([fe fed poemtentiA ftgnanon ob/cura funt , quod
\

cum ipfipr&reptA effet primogemtura^non tamcn omnem de


benedtBtone pAtema curam abecityfedmagna aninti
dinetam cjutfiVttyfratrem ingratiam recepit tpArentUfei^uU
turAWunA cumfratrelAcoboprocurAVit^frAtrif^onte cefitt^
'
quoad baridieAtem^m quA ipftterrAm ChanAanreltqtitt,re••
fervAtisfibi mentAnii Stir, Gcn.iy.^^. 3/. ^6, cx qutbm omm-
bus ,
prAJertifn exfepulturA pAtruijColltgh LHtbertu fitper
CAp.^y.GeK, egnum certuwredtiffeeum ingrAtiAmcum

}$,)9€>6^
fratre, i^fe Adjunxijfe vcrA

ficut nosgentcs recipimur in


Eccle(is. ,

grAttAm non ex
,
ut fieret partieepsprof
tAmen ex grAttA'.

protniffo , fed
ex mifericordtAt lUc LHtberm. Scribit quidem At4ier Eptfle-
lAAdHebr.cAp. /i, /7. ipfumpanitfnttam ettAm cum Ucry-
mii «fUdfitAm noH invemje yfed pcemtenttAtt^patris inteUt'
gtt non EfAVi:p.irc>3s enim Jftacuf nniiis prectbtufleoiipo•
,

terAt^ut benedUtionem lacobojam datam retrAtlAret» Noi


|

lumiUigttur EfAvum dAmnAre qttem jcrtptura nonduin\


damnat, Potuit mbtlominm typus ejfe repyeb.itiontd poflera"
rum^quatenus nimtrumfenfiis b^oriciufenfum imludit my
flirum : (f .quemAdmodum pojfefsto terrs. CbArAan typus
erAt b&redttAtis coeieflii ; itA rejeaito idtinsJLonim terra
CbA^}Aa»,^Qpu4 (XclufionU rtproborum ab

liii (^yjE'
6j^ EPIST. AD ROMANOS CAP. IJT.

QJi /E S I III.

Cum EUBionorifailafufecundum ope-


ad heneplacitum ac mife•
ricordtam Deivocantii referatur->juxta il^
lud: antequamhoni njelmaliquid egiffent
(S^c. ^^mifirehor culm mijereor \ item^non
efi volentis^nec currentisyfed Dci mifer:n^
tu {^6*. numcimd reoie htnc concludttur^ E-
leBionemfiltorHm Deiadvitamejje ahjoiu-'
tam.nonordinatdm. I
'
\

Rf/p' JtA ex boe ioc&inferunt Cahiniam^ AbfelutA PrA"


defiwAtionis arfbitiBiy inter qu9s Pamtis itA Ji ribit duL 6.
in botcApXum eieSihnimfit ex overilms, nec expde^fidexfi-
h vocattie De^t reSle abfoiHtAdicitur , hoc eft^ non Altutjdt^
fendenSyUt caufsa moveme Deum in eie^iionif cenfiiio ,
aDeivo/untariamifiricofdiaCfwhKKx,. H&c iUf.ldem ba^
PoUnm fyllog,dig>pArt^2^d€ pr&defi.p* 66^.Caivin, Itb^

Sed utbic 'inXvS-pvX^fiT^o (^ Aque Atfurdm aiimpita


trror CAlviniAnorum fiiide (f compendtose refuteiurtj
\\iiatD C«l•
yintanotum
i.difiifiguendum ifiinttr cAu(fAtH impulfivAm fe/peiiu elt"
dccieiaxB. itionis ftoftr£ (f rejpe£iu mifsionis filijin cAtnem* Si^us.rt*
tur^quidtJAm J>eum tmpulerit ut mittertt fittum fuum

^
, in
cArmm^ r)9ndetur,mbil Aliud^i[uAin grAtuttA Dei ^ihtLV'
,
five ivSoKitt ^tx citAtAtafnin txttinfecus miftr^s ge-
\ neris buiHAntpofi iitpfum. Vuifim fi ^it£ritttr,quidnAm Deu
impu- I
EPIST. D ROMANOS CAP. IX. ,
^^'

impuUrify ut e/tgeref ait^uos AdV/tam profedo


in / ^,
Dei
stterrtant^ hic

Adquiefifndum efi y ea emm Ad volun-^


tattm antecedentem , f /f ^Tw ad ccn/equentem pcrtinet \
\

0mMium bominum cUoiio pMucorum*, Sed includendum


eji ,

etumwerUumChrifti ,eittodcAuffavi impulfilDAm neftrs. E-


le£iionio re£i^ AppeliAmwf EUgit enim nos in Cbrifio BpBj, 4»
•*

^HemAdmodiim igiturinmifsi&nc Fthf cauffa


peUcnsDeum ad faciendum deirciUM,efl
externA efi miferia gemris :
-, interna , im-
ejus,

itA in Eieoiione cAuJfn


interna impeUey^s Deum
ifl ejm mfiritordiA gratui enim e» ^

tegn nos AnteJA^Afuf.danientAmuhdi^ 'exterioa eil merU


tiiw Vilij fiit inqsioeie&iofA^ia efi, 2, In negotto Ek£iionis
AliAratio ej9opcrnm,A'iAfidei. Ahf^re^eBu opnumfaElA
efiElediOyidc^ nntpropter operAypdpropter Chrifium dtci-
mureie^i^ Locefi^perfidem in CbrtftHmiUt hAhet gioJfA Tbeo-
pbyUBifupfiT bunc locum : nAtn in Cbriflo nonAbfQlute confi'
derAto/fedfide apprebenfofA^A eft eU^ioypnequAfide Qbri-
Piis nofter non efl: idcircd^ ^uemadmodum i» Qbnflo Epb, i* f

itA infide t^eritAtu eleoii dtcimur 2, Ibefi^ \j. non Autem pro-
^ttvfidenti^t fAlso nobis Affifigunt AdiotrJAr^. AppAret ex bU ordo ;b EJe•

pAucis, Ele^tionemntquAquAm AhfolutAm^ fedAd ctrtum f^^^^X^^ )

ordmemJeterniinAtAm t ordo includit Cbriftum cum om•


fii fuo meritoy includit fidem^quA Cbrifii meritum Ample^f'

turymctudifVerhumf^ SAcrAfHentAy^uibustnediis Deus wi-


iUe/e6iianis hneficinmQffert^^ffidemccnferit b£c AuterrL•»
imnid. tmtudHntur^mn ifUAtemis ASuJAm erAHt , cumfieret
6,€ entni AbiiernofABA efitfidqUAientis Dsuj in eit-
gende rejpe£ium Ad iftum ordtnem bAUuit yiXtrA quem neml•
nem e/rgere 't>elfalvAre c^nfittuit.i^Am opQrttbAt Aiiqutdejjey
quo UrfMtnAretur Dei iie^io in bominibus^ HttHtnes emm
quAtenus kuminesfuut^edginonpoJfHHtidlioqUin emnes eih
Jiii J
gtnntur^
6u EPISX, ADROMANOS CAP. .
gerentur.cumommrquo ad fubfiantiam fuAfn fint Aquales;
CK ekdetn ma(fAforniati. Sed AiiHdquifipiAW eft in honiine^
\ quodiniuetur Dtm : id^effe pQtefivelopmproprium in bo-
mine , qmdncgAt bic ApofloUa ^ ipel cxtra bominem opus 4-
iienum,quod tameficerto modofit ftoftrum , id^ tfl mentum
Cbriflifide Apprebenfum, Et bocefl tanti pretij^^ut ejfis ift-
tuitu Pater Aternm exmerA wifiricordtA bomines eltgAt Ad
vitAm dternam. ^aodargb D. Hieronymtis de fAlute /cri'
pftt^ hcc tf0s de ele&ione,tAnqfiam decretefAiutis reBe ufur-
pAfntUf ex epifl. $, AdBedibiAm in refp. Ad qu^ft^ i9. Non
falvat DemirrationAbiUter^(^ Abfq^ Judu^ veritAteyfed
cav^ts proLcedtntihtiS , qutA Atij mnjufceperunt Filium Dei^
aI^ V€r9 recipere frajpsnte toiuerunt. (f Jugufi. Itb, 2 de
bon9pcr[everAnt^cAp.\Af.AnquifquAm dicere Audebit^Dgufn
non pr^fciffe , qyibus daturm ut credcrent / AUt quos
datUTQs
q«A uti^
effeC /
pr^fctvit
fuo
tffet

y
, ut ix.Sf^.yim ptrderet quenquAm}
proftdto beneficia fuAy qtttbm nos
digiJAtur ItbeTAre yprJtfifvit, H&c prideflinatio fArMo'
rumnibil Aliudift ^quAm prAfctenttA (alicet (f prspArA'
tio benificiorum D I ^
quibus certi/sime liberAntur ^
quicunqm liberAHtur Dem^quodPAulm EleCiio-
(fe^ j.
nem fimpltciter Ab bomtne removet , (f mifirkordU
DEI vocAntis Adfcribitnon idso facit , quafinuUumin
,

bomine crdinem AStendcrit , fed quiA bie duntAXAt


primAm (^ fupremAm EleBionis nofir£ cAujfam exprimere
& commenaare nimtrum grAtuitAm D
, rHt/a-

rkordtAm , ItherAm Ab omnt CArnAlia gencrAtionto pritfi-


legio y ut (^ ab omni bominum mento^ ^uem "pero er-
dirpem in eleBitne fervet ^bic non perfequitur Atting^t *^

bocirjfrA "J. ^o, (f Eph.cap.i^^.. 1. Thef^^ 2j /y, 2. TiW.l.prC^i".

MMe.Igitur ex bot (oco /fbfilnfum jO EJ dc^rfiim iHdh •

fturs

-.^; ^-
,

II
*•
iy
£PiST. AD ROMANOS CAP. IX.
-r"
r
/«r , ex quo epera una cum fide (S' umt>erfi C R 1 S I
msrito excludimtur. ^6 ^Ci(i &6 ^in& mtt DCrtt ^aDc
<?tt6fc^UfiCI1» Siefuideminepte (S plank airu^^op^Vw? fo»-
cltiditur Toperumhimamrum mtrita mn funt cMijft EleHi-
onU : ^r^o «///S'^ 4//4 efl caujfa^^uampura puta ( ahfolutOx^
Dei tv^okicb. cinmv^

Q_U i€ S TIO .
-^i/i damnatorum faSia efi
reprobaiiO
abfcj^ pr&vtfione malarum operum aut tnfi'
delttatis m reprokay quia dicit Apoflolm
D V EJavum odio hahuijfe » ante-
quam malt ali^mdfecijfet: anvero dicen-
dtim efi y infidditAtem (f imfoenitenu-
am ajquam reprohattonis cau[fa7ru
-
ejjn
Rejp: Nemnem Utmrtprohavit ahfyi pricutfione infi-
dehtatia £f
efl
6im
,(^ proiatur his ^,
impamtentid , id quodpinSia fide tenendutn
\. cfuiareprObAtio efi a-

jndiciarim y quo poenaypprobis infligitur^^ per


tinet adiwiuntaiem Dtt cofifequentevi^ cujm dicretum ex
tat Joh, ^. (fuin^n credit ir)fi'ium^7-iijudtiaius efl : nemitji
AUiem pcena derermthr^ vh ptccata, tfuia aiienunL•*
(fl Virtute D l > entn condemnare ^tjui puniri mn
dcbet
tionif y
tndi (f aUAm
,

5
Sap.t2^ts^ 2, ead^^mntftoeft dfcrtti (S execH-
judtx non b^ket aliam cAuffam puni-
dettrnendi'. ficiU (rgopropterp^ccat^
dAmnAn-
^'^ EPIST. AD ROMANOS JCA?, IX.

I
yciuntur^ ^. D. PauIus in
njum^ qmd faediJpluentiA
,^
Jamfjartiur bommes, itapropttrpeccAta ifniute dterna re-
Deumodijje Efa,
Dei atcipis ^locunt habet iUud
! Auguflim y rionOdit Deus EfA\)um hommerH fid
»

peccatorem, lihr.AdStmp/ician, qunft. i. ergo nen Aifilutey


'
fidprapterpr£l)}fApeceAiAoditE/AVum. 4. Deus repmhs
indarAre dkitur^nemo AtitemindurAtur ^ nifi propter AnU-
grejja peccAtAiindurAtio^mmefi poenA peccati. 5. reprobi
€xprejse nominantur VAfa irg , qu* Qetu wultA pAtienttAfu^/
ftmuit Deiis AUtem newiKt irajcttur , neminem tolerat, nift
:

eiuem peccAtorem noHferAt. 6. CAujfareptobAtionia Jud£orum


exprimiturjib Apofloio , Htmirtim infidditAs cAp^
11^20. (fVAfJA iegis gkrtAth cAp. ^,^1, ^iumntA [Atisfr-

miter concludunt^cauffAm reprehatients non in abfiiutA Dei


ivhKioc qtisrendAm eff€,fidinhominii mAlitiA cf* infidelitAte :

qus. AdeofirmAfuntiUt nequidem Par£!is. ea^viAxima pArte y


negAre Aufit. HabettAmen quod obijciAi ^prp Abjotut<ifuo
reprobAtionU decrto^dHb^ g, m boc cAp.t. qutA Apoflolu^Jicui
lacobo boTtA operA,ita AbE/Avg mAla upera excludit ,v,iu
(

j
z.

poteftAtem
effe €
qutA (^ tHifiricordU indurAtionis cauJJa
Dei toluntas v.iS.i. quiAfimiie defigu/o oftenditjoUm DEl
fAciendi ex bominthus quidltbetpro
lubuu v^2i.4.quiAommsl39mines junt peccAtores St ergo
peccatA effent CAuJfa reprobAtknis /equerettir , omnes ejje
,
pemtur, fola

reprobAtos ^nemmemfile6ium,!(f, qtuA Cbrifius exprefse aU'


quorum excsxAtiQnemtrtbuit divino beneplAcito,MAtthy ,li.
Ad finguU pAHCA, 4d:U refpondeo non eft eAdew tA" :

j
ti9 bomrum (f malorHm Qptrum» Jila emm funt imiterfeSie
\bonAibtc perfeBemAlA\ficHt firgh ifla ntn ingrsdiuntur
negotium jufiificAiionis j ita neg^ negotium Eieoiienis % ^Hcif-
fmtfmitiproptcr mAU operA dAmnantur reprohi, itA ettAm
propter
EPIST. AD ROWANOS CAP. IX. 02/

!
Propter mnia opera reprobaKtur. ^uad 4Htem
abBfiy>irejeBioneoper4removet,idd( iiBitalibm f^i^imtttH
."
\
peccAtis interpretatur Augufltntu Eptfi. \o^. ad Stxtwn :

I
Quid diligehat inlacob^^inqHU^AVtequAm nAttu f(ci[fit aU*

I
^nd boni ^niftgrAiuitum mjericordtd fitAdonnmi^S qutd
!
edevAt inEjAu^antequaiH fecilfit AliquidtnAti^ytrfi originAU
peccatum ? Ad 2, ponitur quidcm Dei voiuntas y ^d qutaLs

,
eiTJnfiitiA voluntas ^non excludit cau^du pr^pinqHiores re^
probAtio*iis^de quibtn licet bic non cxprefie agAtutynon tAtntn
ohjcure innuUHtur^ut pAtet ex Argumentts pro pArte HegAti-
\
lpAproduBki.,^em dutintDetwvelitindurare,^ cu^us y>e~

1 iitmiftrerijAitbi iucukntius doceturxCbriftmboQ generAli


1
Aphorifmo comprehendtt lob,$, i^. ^i credtt mfilium , n^n
\ cond(wnAtur\quivero?io>icredit-,jAm ctndemnAtus efl.Ad
j. fimile defigiilo noH Adcauffiii reptobAtwnU t>el eleStioHis ^

fedtAntum AdiiberrimArH Dei poteftAtem ^pticAndum fil^


Ntbil eniw in ifto fimili de CAujiis ele&ionis Aut reprobationfs
Agic Apofio^us^fedoflendit dufitaxAtfquid Deuseoin genere,
! *ueljurefacerepo^it^veidefA£fofActAt.oicAuffksAitbi expofi-
tas : uUertus fiextendAtHrfimt^e, cUudicAre incipit , imo omi
I

Hcmgraiiam ^ VAktem deperdit ,

^(Simile de figulo difcyepat l.in eo^uiafigulusfacit utrr

arbitrio hanc diiiw^ionem inter vafn invenit \ Deus au^


temgravi confilio. 3 figufus deleQAttir vafts utriuf^ ge•
neris: Detu AUtcm vafn irA tolerAC jtAntum
Abefi , ut ijs .

deURetur.) y
Ad Af. fjon fila peccAtAtK c$yifiderAtionemlieniuni y

quAftdo de CAufits reprobAtknis diJputAtur


, fid perfelfe'
rAntiA inpeccAtis feu finAlis iwpoemteneia, ^$iemAdw9i
dumenim nonfides , fed perfeUerAfitta iij fide JalvAt
Kkkk iJMAttb.
«

"
t tn tif m, ma i > , n ,

^^4 EMST. A£) ROMANOS CAF. IX.

LMattb, 10. Ua mninfidelitas fifnpliciteryfed perfevtrAntid


in CA damnai^ Ad f \ ^oKtti Dei in excdcandii qmbtu dam,
non efl ftmpitcti (f 5](£l^olunutisifid 'vo/untatis judi-
ciari£,qu£re/pkitAdAntegre(fapeccat4^ conttmtum Verh^
fieg/eoifim Ftlijj fSfimHium mediorHm,(fUibn<s illummAri po-
terant^ Deus iiaque , qiiemadmsdum babentt dat , ua
nonbabentiaufert^quodb4bere't>idelfatur. NAmut Projptri
finteniia habet-ygrdtia Dei nonprius eos deferuit ,quAnt ab
eisdeCerercturiin reJponf.AdcApit. Galiorum^ Stat igitur
fententUcontrA dogmA AdverfariorHm-.pro qukfim
tenttJnofir^ concludimiio tAndem cum D, Augufiino itb^i.
cofttr. jHlian, cAp. 18» Bonm eft Deu4,juftus efl Dem . Pottfi
A^quospne bonUmtritio (tberAre^quiA honiiseii'. mn potefl
quenquam
pifl» 10 0. Si

maito meritti dAmnare^quiA jufius eftx(fe-
Dem quenquAm immeritum damnAret^ immHnis
aB mqnitAte non crcditur^

^ >£ S I ^.

Cum
Paulus jcrihit: Non est volen-
tis nec currentis Dei miierentistnnm"
qmd 'voluntati alioiuam cooperaiiomnu
trtbmt in Spiriiu^liba^ : ita enim fentire
'videtiiy* 9 ^tiafi homo incipere pofsit hen}

*veUe (S^ b^^e currere


, Dei "uero fuper^
,

^eniens mifericordia honum ill^dmitmm


ferfciat?
EPtST. AD ROMANOS CAP. IX I
(>2S

^ejp, ^Hidemoiim Scntipelagiani (f Synergiftii bunc -


cum accipielfant X fedcontradictt tpfe jipoftolus^qui (f
veUe (fperfirere Deo adftrtbit. PbtL 2, /5. ^tandoigitur
bom9 velle (f currere dtctiur^id inteUigipo^efi de externa
ilia IsoiuntAte at^ defiderio quad Jcriptur^ triiidtetiAm non
renatUy ut quodfamAm &
fitim babere dicuntur Audiendi
Iptrhum-t (^ currere JtmAri uf^AdmAre yCfUArentes verbum
Dei, yiMOs^y '^• '^* fuodFc/ix D. Paulum adfe Accerfit ,^
diturus Hjerbuin A^ior. i^. qu^d Pau/us Sergius ProconJKl
de/tderAbAt Audire firmonem Dei A^or^i^.Cic. Sed bicex-
terna [altemp&dagdgia efi^ qu£ infc (^ ^uantum ab bdmine
prxrfici{cttur^fulutAris non efl:fedH€ceffeefl,D€unt gratuita
fmntijericordia Accedcre ^(^ auditutiUi gratiam ac efficAci-
am iargtr't>ut fiatfnlutAris^ (f Ad cont>erfio9tem utili^, Ntbii
enim^d fuiceH'^ir/ionem Aut f^lutem facere aut cooperari
potefi bome ; fed tbi babet fe pur^ paf^tlp^, quem, cHmexfeipfo
ne^ adfinfum tftequevoiuntatem A(fen]m baberet , Oeuiex
tHirA fua grAtiAper ttiumverbi Anattuyn voUntem fAcit^ (f
AdfentienUm, Potefi etUm tUud vetle(f currere intetligide
bommibns renAtio^gui quidem fofl converfienem fuAm' Dee
cooperari pQffiint^yiibilAutem fyterentur jpartitn^uiA vaUc
UngHiduit^ impe^feSisu lile cuffns ac volttntoi tliA^AHim
qHia non ex Arbitrij fui t>iribiis , fedex merA Dei grAtia
vim iliam cooperAndibabtnt vproinde (ftbi locum
obtinet illud ApofloVt nofiri'. eft i^o-
Untis ne^jcurrentts ,fed Dci
mfereniii.

•oSSc•

Xkhk QVAE
^2$ ^PIST. AD ROMANOSCAP^ IX.

qu iE STIO Vi.

Deus, cHJiu ^jult ymijeretur ^ ff qHenLy


^idt mdHrat > inquit Apofiolmv, ig. ergo
duntai^at aliqiiorum 'vull mifereri ? Qutd
autem eflyqnod Apofiolm alibifiribit : Deus
^ult omnesfaLvari^ ad agnitionem 've- ^
ritatispervenireu Ttmoth. 2, ^. (^ iierum :
conclufitomnia fuhpeccatum ut omniunLx >

miferereiiir Rom. u^^z l

\/
Re^, Pargus duhio if . bdis tta conciliat , ut UKf^
tferfAlttatemtliam Pauimam , (ut omnium mifercretur;»
,
vult omnes fal va '
hy^flrifigat tanium adeli5los,quafi(tn^
pisfit',Dem Duit omnwm mifereri, er/meo^firvari^ boc
rfi,exomm bommum genere ^ ordim or^ms eUBos , ita
»/ nuUi jerventur ^ qmnon mifcrkordia Dei /uerinC fer-
vati, Stdboe efltor^uere fcrtpturam, , interpre.
tari, Nttitur autam dla g^a dtflin5liene in fwguia
generum (^ genera fingukrum ^tjuam adverfarij ex Fui-
gentij libr^ de imarnAt. cafy. ^i. mutuo fumcam , tanquam
MnuAmJHAmAmpletiuntur, Sed,mfi de iJoluKtate con-
fequente ac judidaria accipiAtur multis numtmhm falfa,
efi.

Prim^m enim pugnat cum mAntfe textu // 7/-


wotb. qui licef jubeat pro fmguiU bominum ordmtbm
2.

preces fundere ynon tamen dtcitr , D


quofdHm ordims fahare , (f
-veffe.»

tAntum quoJdArrL•»
'
gx odhdiu bQminihns i> Jed omnes fimpliciter bommes
idcin
£PIST. AD ROMAKOS CAP. IX ()2p
" .
* " '
"


'
" *"
t — ^
>^
idcirco vocAturfih>Ator omnium bontinHm, maxime fid€$
lium ,. 4y 19, l.Arguit ifta Deu bypQcrifeBs^quAfi
aUudl^erbU tefietnr de omnibpyAitHdcorde oceult€t,de qutbuf-
dAm^i.pugnAtcumconfilattombus emnibui ^(jUAex univer'
fAiiiate proMifiiofitim confcientijs afflt5iis dAri poffunt\hAc
vcro dtfiin&fone toUuntur^ ftquidtm ntnt» certm effe ,

num (ftpfi /«/rr quoidam tUosfitfquorum Deus mtfertri di-


citur, 4.pugnAt deni^CHm TKt^ionefilij Dei , qna PAter Ater'

nMtfoluntatemJuAmergAnosdeclaraDit» IUa enim non^


JpsiiAt ad certum quoddam gtnm hominum , fcd Adomnes
promtfcue lob, j, i. Tim. 4 1. lob, Zi 2« PrAtereA , qulfint illi

OMNES^qtiorum DeusmifereridicAtur^nonefl opm diVmA'


tiont, Exipfitextu PAuCtliquidHmefiiomnesnimirum^qui
peccAlDerunt : quemAdmodum igitur omnes tAngit mifiriA^itA
(f Adomms pertinet DeimifericordfA} ^uoreferJtmiiiA lo-

CA Rem. S''V*i%. feqq, Sap, 24. Sir, //, IrAnjcAt trgb

.
//^, 12.

gloffA CahinifitCA , qu£ di^A iUa ApoflolicA conctliAre non

Potefl AHttm iflsrum hcorunt cellAtio aUa rAtione infti'

tm ,(f quidef» gemmA. 1. /). PAuitis cApJl,buju£po-


U hquitur defaBo , qubdnimirum Dtiu wtfertus pt iotim
generis bumAni inptccAtumprolApfi \ bic yera ad/erit D 1
'jus^qubdmmirumproliberrimAfu^potentiA^ nentine con-
trAdicente ntifereri pojsttyquorumctm^ telit ^fit>eomnium,
five Aliquorum / qtiAm eAndempoteflatem ettAm babet indu-
TAndi eoi^proHf vulc ^jhe omnes^De Aliques -.omncs enim
invenit squAles ibocefi ,peccAtor€s,2. AlterA conciltAtio
petitur €X diflin^ione mtcr toluntAtem Dei dntecedentem
(f confequentem. VoUmtas Det Antecedtns untlferfAiid
efi , Attingens omnes ex AquQ bomims , (^ tam Ut^ pAtei ,
quAm CAtepAUt miferiA, Sk Detu uti^ emnwm miferetur^ j

Kkkk j omm »
.

6< EPIST, AD ROMANOS CAP. IX.

omnium efi fahator , omnes ttult fahAri ontfjUu: aedit


filiuvt ii'c. Voluntas confequens refiniia eft ad fideUs vel
infidelts , ^fficvHlt ac decerntt mifereri fidelitiM,qui (f Mti
iericordiAdiuniiaolufruurtturf^ffa/fitaris cju4 effeBus^
£ternd nmirttm falutis foli funt pArtuifes\indurare ver9
tfult injpios (^ tmpccnitentes , qui oblAtam mtfericordiam
adjpernanturtquibiis hanc impxnitentiA fus. panam inver-
hojuotneerminatfu efi Efa, 6. (fc, Inbocergo loco loquitur
de l^oinntMe confequenie ',
in caj?, ii, de AHtece•
dente,
QUi€STIO VIL

QhofenfuOeo trihuitur tnduratio^ utipys


autor peccatinonfiti cum iamen Induraiio
peccatHmfit^

1
^» JudurAtiotriprtcitier conpderaripotefl,i.ut pec"
CAtum. 2. ut CAuJfA peccAtu^. ut peccAti, Priortbus
J

\ duobusmodis fion trtbuitur Deo^ fed DUbolo^ (f bo-

Deus <^vLowi9> minUvoiHntAtitpofireme autem modo Dei^sribuitur. Is e^


do indvrate
dUatut» I
nim mdHrAre hominem dicitur.t.JubtrAhendBUgrattAnt^ubs
\
cer nAturs durum in^iemtjfednon corrigit autemoUit, y>€rhm
i ita relinquit^quiA bomo corrtgi ^
emoUiri nolutt^ Sedats j

j
cur iUos emtndAri aut entolitri nolentes^ nonfAcit txtUntes^
citm ^ llli*dy>eiinipotenti& ffei meg/igentii ^ vel tnVidiA
'
culpA efijait Parsfu dub. \6, inh$c cap^ Sedahfit ^ ut Deo uU

j
himculpAm mpingAmm^Tunc demum iUudobijciAtur ^fievir
1
Bumfuerit» Dettm Adboc TBNE R l^utemolltAt mlentes :
\ hoc Pero Deus , licet tAmennemini debti ^ ideh excii^
^

fatus efi,iiatnonfAci/U* FAcit ^Htem ea i» r-p fat multa, \

\> dtim^
,

EPiST. ADROMAKOS CAP. IJIT.


^5/

dum neminem fua grAti^ defirit, wftab eo prtus altqnotits


fueritdefertus , in cttjtts c&ntumacidt potnAm duritiem tUam
bominisindurati relinejiytt. 2. Deus indurare dkttnr tra-
dendehomiHem St4n£ytAnquame>cecutorjutUdtvin£ :

nant cum defirtmur aD EO tradimnr DiAbolo ,


^ ifKjmt
Cbryjoflomus bomiL 6g. in cAp. 12. hbAn id qudd exemplum
:

SAulii ^ iudA tcflAtur 1. Sam : 16. Job, 5 , 27. ^. indurAt et-


jam Deujpermiitendo bominem HAturA mAlum, (^ Viti» fu^

contumacem cupidttAttlfUifuis , quAm inttrpretAtioncm a-


gnofcitJcrtpturA PfAl,%i,\^,<^iEla4-,ts,(S ex lcriptura B. Lw
tbtrm t9m.3.Ut, Un.pAg^ 106. Dais PbArAommt%dHrAt>ity
dttm iUnmper y>erbHm ^JMefts vtlut regnum oblAtHri^ inl^afit
(f intHi SpiritHm non dedityfedipfins mptAm corruptiontm
permifit SAtAHS. regn^intifuccenftrctntumefcere (^ pr^cede"
te cumficuritAte quadAm ' contemtu^ Non Autem inteU '

ligmiis permifiiunemniidAM^qMA Dtum/ActAt otiofumfcelef


rum jPiliatarentjfidutfipe decUrAtumfuit^ iAiem permif-
fiontm^qu^fcekrA tpJA deteflAtur,probtlfet,mpedity^fHren'
tcr ruentes adfitAm ipforum ptrntctem-^Ah wteritu relPocAtxtf
tAndem redire ytoUntibtts /mitespomt,uierA quos fion graf*
[entHridem^ettAnifiHesfAiutAres conftituit^ne quibui De'
utlmn deitBum nunquampermitteret. PlurA Adbanc qux"
fiionemptrtinenttA t>tdefiiprA cap, i.pArt,s.qU£fl,S,

QU.tSTIO IIX

Deum apparajfevafa irji


Licrtne dicere ,

ad InteritHm-, aHem^dmodum w/S mifcri-


cerdiA prxpay^avit a.dgloriam ?

Rejp, ItA qiiidem totis wthus fontendit TArAm tn


C9mment,
II » ''
^j2 EPIST. AD ROMANOS CAP. IX.
_>
^omment, fuptr banc iocum pag.Ss^*^ 977' 97S* tiii ali-
qtwttes rep€tu ^Deum omnes tyrannGsjufltlstme excitare^oc

efl y creare ad boc tpfumy ut m eis potenttam jtt^in oflendat ,


' glcriam fnamin eerum jttfi^ma perditione illuflret.

/
item .•
Dtutn ^uojdam homtnes reprobare
ir£ cei^gm€t2tiit4 admternum \Uem Dcum^iAia
praparaffi^ccndtd^^ovdwaffe adinteritum, Et hoc com-
grAtta, ut e^tnt
^ ird

munia CahiKiatiorum do£irma efi fed oppido impiA ac- :

hUlpbefnA^ ApojioioKofiropemtusignotAXqm^tidemva•-
fa mtfericordiii D€9 apparata dicit w gknam ^ de vapsiri.
. AHtem indefintte ait^cpubdfmt apparata 9 bauddubi^ non r<-
I ticuijf&t , tfuoquo rfiudo illam }'»( ad Deum autorenL•»
at^condiioremreferendam effe cen(mJfetlquod unum eB^
2,Dem buncpmfnin creatione nunquam intendit , ut ali-
^UQS faltemceisderet ad\)itam,aliqiios adtnteritum,fed ^h
dtt Deus omnia qu£fecerat , f
erant valde bona Genef.
,

/ ad imaginemfuam condidtt buwimm^non iinteritum :

mVtdiaAutem Diaboli mors (f interitm introivit in mun-


dum SAp,2i24% 5. PauLus boc loco non define creAtionts bqui'
turyquafi quidAm adiramjquidam Adgioriant fuerint com
ditt vfedde dCDerfisfinihis bominumfub Cbrifle^ quod mmi-
'

rum^qutA homines Chrifie non AquAliter utuniur ^ quidam^


recipiunt eum, quidAm rejfcmnf^ iniLquAiis ettAm efl ipfo*
rum exitus yqHorundam^vitAAtgj gloria , quorundAm
rittis Ac ignomimA v'u& Atqjgiort&autorem bahent Deum,
:
-
is enimprjeparavic yjAfA mtfsrmrdU Ad glortAm: intgritm
\ACfgnomini& Autorem hAhentSAtanam ac proprtAm fiiAm
'[tioltmtAtef» SAtAna corruptAm ^juxtAillfid^Perditio tua
ex te Jfrael^ex me. autemfalus Ofe. ij^ 4, fAlftfsimum efl,
quodfcribu pArjLus^Aiiquos reprobatos 4 grAtia , VJ
e(jfe

ESSENT VAfa ira , coagmcntAta Ad interitmn, Hoc enim


dogmA
EPIST. AD ROKiANOS CAP. IX. 6U
dogma nibu^iudinfert^^uam malitiAm hofr/mum non ejftj \

CAuJfamyfed eff'coium re,probationiStVgra>?i^ tAUjpim no7i in


h)mine^fedin Deo quirenda^ yabfol.itamnmarHm D€i vo-
iuntatem atg^ bencplAcUutn , ^uod pugnat cnm umverja/i••
bus iUis promifiwnibiis grAti£, Nolo ynoftem peccatoris
Ez cb. ^j, noH vuU Detis (jueK^f.ay^iy ptrtre z.PUr^j;. ne^
DMm jttfiijsir^ium AhmjHfiittA ipiKdtcat^ aui ft quenqUAtn-» \

immeremem pui^ret,i?Hmunis Abimqu:tACe non crederetur^ \

tft Augafiiwis ioquitureptfl. \. (f dem^ fatAltm pfccaH'


dt neie/iitatem reprobts importa: xfienm idi repr^bati funt
graiia, utejfcnt ^Dafi ir£,?fon poffunt non ej^j) , qua'
ies Junt , tales emm Deo failt^ 15 adboc Jum reprobati;
quAs blA(pbemiai ex dogmaie CafvwtAnorumfiqui^ qmlibet \

videtyqui non c£ctu efl : e<ts vero Ab Ecclefius fiojfrts probi'


j

.ie-At Ait^inius. Concliidimris ttajj Denm ntquaquAm Ad\


interitum condtdlffe bominem\mutto minus idso reprobavit, I

tit e^etvasirA.-Jsd condidii eum intxtcrminAbiUm Sip,2t


(^ iUm ipfiomnifcio etiAmfuturAfint pnfent ifitma , inprA•
deflinatioKe impium Vo^/ka noft fecit yjfedmyfenit : proinde^
decreVtt , ut ob fiHaUnt iflAm fuArn tnAlittAm grAttAfilto•
rumDet txciuderetur^quem^fiadfrugemrtdtreCyinnumt' Deusqucmo-
rnm eic^orum iibcntifsiine reapere Ifoluifiet, EthAcrath i•^^'^-'"^

one dicitur ifnpm fecijfe Ad die njAiH Prolo.io.qnoanrmAd Ab' readdiem «na•
lU{D,
jolntAm Det voluntAtem perttnei ^fidAdeAm , quAm judni'
AriAm($ confequcntem 'mfchelii nominAnt : ex quojuduiArio
Aciu tres iUtfin€S€mergunt^ quQS Ap^flolus Attw^it in textu,
nvmrum /. ir£ Det declArAtio , boc ejl^ ut sppareai dif-
pltcereDeoimpiftAtem (^ contumAciAm bomtnHm,2. ntA-
ntfeflatiopdtemtA fu£^quod nimrurH mA^rfii ommbui im-
pus (^ refrAHArijs,qtios factii in ordfne^n cogsre pofit. 3.
ghrtifui dlnfirAtio ergA VAfA mifericordU^ qn& re-
Llll proborum
^S4 EPrST. AD ROMANCS CAP^ IX.

proborumtolluvieMAtaconfirliArepofsit, Interitus veri


reprob$rum non efiproprUfinisjudicif dmm,fed executi•
dccretu

QJVAES^^IO IX.

Si Dem in medio EcclefiA 1^€ offenji--


onis pofuiti HtexEfaia^ allegat ^pofiolm v--
j], an nonipfe ojfendiculorum atc^ iapJuHm
in Ecclefia auior erit t

Rejf» Ahfit\ NuUa bk in Ueo cnlpa efi. tapis tlie£ft cHrh


flm^ut in analyfitexttu explscatum eflide ^uo Simeontnc, ^.K
S4 Ecce Brc pofittu efl in rmnam (^ fefurrcclionemmHUoYum
Ifrael^ Hunt e^utdem atef^ dierK^ p<^fuit in EcclefianLjy

i^unin huncfimm^ut offenderentur ruej^eKt^ bominef , fid


u( erig€rentur Upfi, (f JuflentAr^ntur fiantei :per Accidtni
AHtsntfit yf^ptdiUir infefitionem Dei ^Mtmnlu offendAntur,
butHAn£ rAtiani^ confiliuin^ cui €/€-'
fecUti
tdfurit £5* ^,
Duof igitur ufm habet bi^ iApia : Vnus
primaritU (f DeointeHfm , falus bominum , de quQ D,-
in

PaUIus y. uUiOmnk ^ui ctedit in eum^onpudefiet Alter] tH :

pefAccidem ex hemmHm fiiio^j Upfus nmtrum effen* ^


diCHlummUltQrunii eorum nimiyumqui noncrs"-
dunt :PrmUipx DecAltefcx bomU
nthui e/?.

%
jAphori*
•>-
. i-nmT^tiTiy.T-

%
i

EPIST. AD O ROMANOS CAP. IX. .


[
,
'.
I.

; I . .. l l. l . .i .11 I I ( I II I [ l lll l , t , I
T1T .;|

Aphoriiiiii heologici ex hac


parte capitis.

I. Promffsfofjff Dii funt itertia (f immetA vtritas^prs^


inde nunquam fieri pofflint iyrit&yjuxtACfUAm fiurmA fcri-
pturt iefiirjtonia Pfil^s^* Num. V• Deut. ^2. (^c, modo rr-
Uk inteHtgantur. ^tudAm enim [unt de rehus teniporaii-
hus ; ^ hlfcmperfiunt cum inclufione crnciSi <^
promifiio t
nes Deinonaufert ^fedfujpendit : qu£dam funi de rehtis £•
ternik ,€5* bxfemperfiunt cum conditionefidei (f oh<:dieHtiu
Deficiente xonditione ^ nfirumnoneP, if ipfam deficere pr6$

2» 'Promifsio SemHts ienediBifaBa 'jud&U.erAt rnixtSi^


ineiudens etUm prepagAtionem carnAlew fiminis AbrabA-
m£f. ^uod AdbxnC)Qmnes AbrAbAmi pofleri prtmifsionis
cjtufA^ifnntpArticipes , qutA omnes ficundum cArnem ejtu
erantfil^ j
^uo Ad prmcipAlem^vero pArtem,non omnesj^ui»
non erAnt omnes filij prdmiponis^boc efi,fideleSk
^{fff*Admodumfil^ AbrAbaMidtfimguuntur,^ut&'
l•
l^ fintfecundtlm<carnernyAl^ fecundUm ptf9mtfstonem : itiL3
CbrtfliAm difiwguipo^unt^qued nonftuUipntfiiij CArnis^oc
eB^exCbriftiAnU quidempAr^ntibtanAtiinibilautem bAben-
tes defideibriftianA,quAles multifuftt in vtfibili .EccUftAi
nonnuUi veroji/^ profnifionii ^bde efl,qui credunt promif-
fioni diVifJAde ijMefiA^tS^ emmhus^5^qu£,m firipturA cre-
dendA proptnuntuTi Eodem pAdio vertU JfrAelitA asjuI-
go ftcdi£io di/cermtur loh, /,4;-. (f ludAHs inaperto^f oc-
cuUoRom.2^ 2S,
4. CbrifitApi nonnAJcuntur i fidfiunt'- fiunt Atffemi
/./// per
f
i

^3^

,/
EPIST. R0MAN03
ferfidem: (^ hifimtVerifiiij Ahrabam , interprete
h
Abrabdu
3^7• cogmfctte^ qubdqui exfide funt yfilij funt
ita^ dogma CahmiaJiorHm , quafi
iiberi Cbrifiianorum fan6ii nafcarritur(!f infctUerexcm ep^
CAP.
-\X.

ponAtur inter aiia boc etiam : quifemeu junt Abrabs. >


omnes fil^,fed in ifaac ipocabitur tibifemen^ boc efi., nsn qut
filijcarniSfbi
infemme,
^ Dehfidqui Filij promtfiionii ,£fitmantHr

^. Scriptura LMofaicaefl autbsntica^aiiqueties »-


h in hoc capite citata^ cuidei nofirdfundAmentum commiC'
tere tutopo[fumtis quodconira Ptolomaitas (f Manicbdies
-.

(f alios Mofatc&firipturA bofies ob/ervamium ,


quorunL•»
memimt Spipbam^ Ub^ bAr^^^, (f Angufiin» hb, ij. eontr^
Fauflum cap. z, VaUatenm bk^tllud Petrmum, Habemtii
firmioremfermonitn Propbiticum^cui bene fkcitis attendem
tes quafi lucern^ iuceftti in loc» caligpnefo ^
(fc* Peir:

(f,

qu£ pir peccAtum


,
ConcubitujconjugAlis wftfionefi
natio Dei tideo Spirtttu SanUm bic
nemfaatv.
vitiefiis

bonam ejm
dtflinguatur d viiiofa concupifcentia
aceefiit,
contra im^uros PontifictoSyqmmatrimonium
Notandus igitur bic
epm
^fedofdif
mentw

iocm eft
carnis ap-
peUare non Tferentur, Hk enimfan^us FatrUreba Ucab ut
utaritiis in ipfimaritaii aoiuwtreducitur , cum quo c&te'-
rorum FAmarcharttm exempia conferAntur Genef f^
(fc.

7. Superftitiones genetbliAcorum-iqui m Afiris bi)mt'


num mores (f bumA»Arum A^ionum eventus qu&runt,
' ek hoc tocO Apoflolico reprebendumur Ab Auguno
hb^ 2, de da^rwA CbriftiAna CAp^ zz, Horum serte dies
At^
HPIST. AD ROMAKOS CAP. IX 6j/

Htc^ifir4 na/ceittmiityinfuit^ Altter notAri non , nifi ut


Aynboritm conficUatio effct una, ^UAntum Autem mterfit
inter amlorum mores ,/ , Ubores At^ftccejpis , fcriptu-
TA teflt4 ejh
S. Jnanis efigloriageneris f^flemmatts , nlfi verittcs
Accedat (s fAl^r wprimis dtt>iMis,FruflrA emm IfmaeljaBat
pArentem Ahabamum, cum (f grAi/A Dei (^ Ab bAreditA'^
tepArentis exclufus ftt\ VtdeAntita^qut nohiii gemre naft
jHnt^m nudoi duntAxat tttubs ja£ient At^fitmmAtA : fedh
pfid DeopetATJt verAtn nobttitAtem , (S vtrtutc inciArefcere
JiudcAnti NAm^ ut PoetA canii --

Non iDclue in ramos ex imoftipitefiecus


Influit^ tn liberos fic ortA pArentiitii ipfis
Defcendit virtui.
p. Prepofitum Dei de bominumfaltite non exbomt'
ftum meritis , cfutmAdmodum Pelagiani tfoUhAnt : b»c cnim
D. Pauiu4 ex profejjo refutAt )?, i u/edfiprimam CAuJfAin rt^
Jpex€rti,exfo/A Deigraifa (f mtfericerdiA , qui vocAt ca et-

€,
jAm quA nonfunt ; ^«/^ cxpefCAtorefacerepotefl juflttm , (f
juflificare

to^
impmtn^cut infupcrtortbus cApitibus dixerAt

Uhererum in^entAfHnt k Des^A qu$ (fpe-


tsre debent pArentes bonam Ubtrorum indolem, Animtpieta•'
-

tem,(^ morumeiegAnitam^quAm per educAttonem bomflAm


dArtlmlt Domtnus xpromdeea efso^ingtiiere nibilmfede.
fiderAfepAtiAnturpArenteSfjuxtA Admoj^iomm JpofiolL
€AmEpb^6,4,
II. Non eft injuflitU^ quod Detis bminum Aliquos ad
ftiunnt deflwAtyAttquos dAmnAtioni arijndtcat , omnes enim
Aqualesinvenit, dAmnandosomnes ififinciumm per/equf^
'i>oli4$Jfet, PrAiBcamus iu^ Dei puJtriicrcuAmfquaprdve
^i/ EPIST* AD ROMANOS CAP. .
Ttit cAdmttf,mn fcrtinmHr extravtrbum juaictum ,qn$ <<>.

\2, In tiegotio fa/Htis fi§ninbdrevdumeftinfiUvohpt


tdte (f deereio DH^nibilenimfAcit alfque CAuffa , ica ntaut
decretum uUum abf^ue CAufa cft :Jed dur9tanr{AlHtis pr»pttr
Cbrifiumfide ApprehenfHmt decretum dAmnAtionis prapttr
tnfideliCAi.em ac impxniientiAmx itaefnml^o/tintAtefHjuam
.inOerho nobis revelAt>it.
li. NemofuccenfiAt a/teri^qttod inter eos^qui pAres ejfe
''uidenturyAlic^HiextoilunturyAUqut.deprimtihtur, Hoc tntm
J Deo efiiqui iiiiiterrmAmbAUtpoteflAtemfAcUndi cunt creA»
turis {hvs quidlrbet : is efiiqiu refpexit Ucobum, negiexit E-
fiivum j ipfe etiam , qmbunc bumiitAt, (fbunc exAiut
^JAl^y^tS^ ^ifquis igitu¥^rte fuA contetUusnoneB,c(tm
Deofruflra iittgAt..
fi/^^ ScriptttrA ^r^pbefka efinormAfidei: ex ea emm
D. PAaius ^licet ipfe inttrtio

ludAorum , quA bAhebAnt prAgentikbtu\


pite exfcripturu Py9pbetarutn orpbturat
ne ludAorum ,
in bac ca-

^ receptions gentiiium Deo


^
ati/iierit

no» dubitat probAregrAvifiimum Articulum de privilegijs

ijsy
mAgnAlU Dei

qui tn rejeSiO'
obioquebAtttur,
,

pAceffAt igitur impiAliox iPapmlaKumyquAfinullA bArefts ex


firipturA/ufficienter reftttAri queAt.
/f . SmptHra eft ijoxjf^dicid X tde• Paultu eijermonem
trtbuit\ aiiix.firipiura^inqmilf^xj. BU^bemant Ha^ qui
firiptUYAfn ItterAmm^KtUAmjtommAnt, iS proptereAproJm
dice
queUm
non Agmfcunt,(qHia
ei tnhuu ,
9^.,
PAulusenim lo'
^ quiconfiicntiAm bAbet, Audtt
omntni
JcripturA tfecem ArguentispcucAtA (^ cer/9min4Htis irAm Deh
idcircafirmo Itfivtu AppeiiAPur Hdr. 4, 12,

I /6. Tjranm noH^uidcma De^ crtAntur,yqtiAt(fut/ijir


rAfitti
EPIST. AD ROMANOS CAP. IX. ^J»

rannifunt Deuienm tyrannidem odtt \ quodautem odit,


:

non creavhSap. yumterifn tarnen aDeoexcitantur inter-


dum tAnc^uAmftagellADehquihus fiitos fuos cafligAt \ quam
ob cauffam tyrannuiAjfyriorumyiCAturnovAcuU^ Domin•
iondti^a Efa. 7, , ExcitAntur auftmnon prim,qu4m cum
videt Deus mbtlomifnis ipfis malitiapienos ,(f tunc devtum
deftr'it€osfuagrAtU,quAndoAbipps a/i^U9ties de^ertiu efi,

ut AugHflinus loquitur,
1/. KMultA
ipfts propittm . C^ncedit fis fucctffum in ^^
contedit DeustyrAnnisirAtm^ qudnegArei
tAm dtu
toKtoUrAtydontcmenjurAmmfutAtis implevtrint ,iH tum
grAvior fiquitur rutnA ', ut AgnofcAtur
tcrrATunt y DEVUnon ejft
longe potentmem omnibus tyrAnnU
oiiofim 9€ pA^m ubi^ in
WAliiU,
inmundo^ quorum ma-
$rbe
(
iitU termifios ponit , qucscum Attigfrunt^tArattAtim panA
grAvttAti compenfAt^

/. IndurAtwnispoenA epowmum gTAVt^tmA X iSa e-


nim Aitffert omnernfenfumptccAtt Aut ir& dfutnd, Nofi-i

gralDiortrA Dei f
qukm non intelligere de/iiiA , fte

jequAtur poenitentiA , inqutt CyprtAnm* ^mueUe itAque


crAndum eB, ut Deus AufcrAt cor Upideum ,0* detcer cav-
neumivicifimiTie AuferAt SpiritumfAn£lum At mbu^ec Afa»
ciefuAnos pnpSAt^ CAvendtwt ettAm efi,n€pr§priAcontU'
PiAciAnosipfos mdiiremus, NAm ceriifiime credendttm-»
eflyinquit Augufiinui fermji de tefnp,. quod PbaraonenL•»
ntn DeiviutenttAtfedpfprUimqmtAs (^ ind^mAbiiio juper•
biacontrA Dtipr&ceptAtotitsfecmttttdurArU

, t. Atio compeJcendA e/i tft niyfier'^s dtVmis ; tn qui-


Sm fi quid non intchgimus ^ miremur < non rimimur ,
(fcreda^
^^' EPiST. AD ROMANOS CAP. IX.
_j -
^ cr€eian;us tit intcUigamus^cogttantes exuendcs ejfe calceos

noflrds , Deo agcre ^olumtUyfc^ mdttyi LO^ttatto^


quoties cttfn
ms Det vonfuhtnofirs. Exod ^. EJa,^§. V£ igitur , qui coH'
tradkitfaiiorijuo Efa, 4^, p,
10.

fragilttAtis .
Eigwentam Deifumuj v,20. qui l^ox admoneAt nos
(S if^ fPiKthus Deo rjosfidijciat , ifi cuftu
:

\ Arbitrie (timm
manufiguti
cum omnihm
ler^iS^i. SuperbiA ^
qu£ pcfidemm ^ficni lutum in^

undi juperhimtis ycum mlfmm^ifiliirus i Sir. /* , to,


tttam titprim^t : nam

1/. Ordo dtgnitAiti inter hviines non tfl mlpentum hui


manum,feda Deo tft^QUipottflatem bahct ex homine facicn*
di VAS tnbonorem ignummiaw, ipfe £nim l^arios inHr
"Veitfi

kewtnes pnjuit ordines,ext€rrAfur3t omnts , uvde €f creatus


eft Adam.fedinmultitudiyit dtjcipiwA ftpArAvtt
eos Sir, j^y

II. ovAndm it^^Q^ Deus eft^utfAciAt r,os iPAfa graiU , in qttA


effundat diVitio/s donnrum SptrttUAlium Ad glortAm nominis
dtDim & prcxmi utilttAlem.
VAfa mifericerdU d Dafis ir£ differunt , qnbd HIa
22.
Deo funt prdLpAratAtn gloria lo. zy nona Deo^ (edA SatA'
t3M,a qiio A?^itAntur juxta lubitumfuhm^domi Dens feces

fu& in CA effimdAt^(f tAndem tpJA loAfA infurorefuo iovtminu-


at^ FafA mifericordiafunt elecliy^A/A ir&funt reproht,
2/. ir& dtVms. m vafa irs. qubdtfAfA
HIaA ^fe ma/afint ^ corruptA, Notum nAm^eft^irAm De*
dici nonpojp:^ ntfi ubi (redicur bominisiniqnifas pr^ce^ijjfe .

inquit Pnlgentim lib, 1. Uonimuns,


14. Pro^ria DeiOtrtus efif^etKfto^vfjLict^qtidioler/iflfA''

fair£: (^ bocmedio oPendit^ quod neite rriortem peccAto

longamtnit Aterrt ^
rio,fed dAt e't fljAtium ptsmtentii., ut cofi^trtAtur^quAm Dei
prddicAt fcriptnra {.$> /g, Lhc, tjy
-' - " •

r- i iii

EPIST• AD ROMANOS CAP» 1^•


/
2^, Tolerantia malorum excu/at Deum ^b owni compla»'
centia^ i^flabiltt &': P/aimi s^ ^. omnes qui •ptrantur
iniquitate. N:mo enim^quodtOUfAt^ Amat^^tfitnUyAre Atnat :

quAvii enimgaudeatfe tohrare^ ntavult tamli non gffe^


toleret^iu^nt AuguftinJib,2, dulciloqy). cap.ip,
2 6, EcclcfiA Novi Jefiamenti cortflat ex Judxu (^genti^
6ui\v9CAtioemm nniver/alu tft ommum, quod pAJum /»-
Vropbeti^prAdiBum £/4,40» (^49, item ho,& ifj. ^c. in At
autem impktum-i hicvero (fpa^tm^lilfiieielirAtum
peflolts
futtyinprmU Eph.2 1. Tima,
2j, {.Mifinima gentiitum conditiofuit^ cum ejfent ad*
huc noK popultu 2 tunc entm erantfine Cbriflo,A/itt9ati ccfl•-
verfatione Jfrael,hoflites tefiamenforum^promifionU >6§
non habentesy pne I^eo in ntuKdo , Eph, 2 , /3". converttban'
turad ftmulacrAmntajprout ducebantur^x.Cortiif^. ^Ham
-j^ifirriwam noftramfortanfipe recordari debcmut ut ex*
tttemur ad feriAm grAtitudincm crgA ,
Deum
qui fecit ex
nsn popuiopopuium^(f dignos nosfecit forte fAtiBorum m
limme , (
eripuit ms de potefiate tenebrArum^ (f tranfiu•
iuinrcgnumfil^ fui dikBi Col^i^i^»
2$, EleSiid fitiotum Dei ad loitam Hon efl univerptlts Oi
mnium fimplkitet hominum , non cre^
fiue credAfit five
dant \fsdreiiqmifaliem fab&fiunt e« Judiis (^ gtntibtu^y
mmtr-um qui apprebcndunt luftitiAm fidei , cum quo aliA
fcripturs. hca coHcordAnt Epb. t. lacob. i. (^c,
2^, ludii lich Ab EcciepA Chrifii pnt tejeUi , mn IfAweH
aditus ipps omnino prMufus efi^ fed bAbet Veus /uas re-
itqitids

€$.
CAP. 6s^S'
interipfos^H femen AliqHod ixiguum
rtliqtiu VAttcinAtiis efl^ cap^ S,i^ :

Proinde non impediendifune in fua converfione^


^ de quo
2yiz^&' [Za»

\ fid ju\>Andipoiim proVtriiiX qHodquemodofieri debcAt , B*

Mmmm Lutbertu^
6^ EPIST, AD ROMANOS CAP. L
iLutberujpuicre docuit tom.S^gerinAn. lenenfifol. ^^.
jf^. C<£ttu Sieilerum fimper exiguus m-^uncic^ in (
coliati9ne adreproifis. Non igttur offendamur iHacontcrntibt'
U EccUfidLfaciejfed Deo grattiK agawiiit^iuod inttr ietfuro*
resSatanA ^
mundi fibirefirVdt adhuc aiicfuos, qm nomen
(f Tptriiumeius bonorant^ Ntfienim ipfe nobti relii^mjfit fc'
fnen^ferefaaifui(femuiJAmpridem.ft<ui Sodowa & Gomor"
rbAEfa.\)$,

Jud&orumrejeBiBinprimkipforum wcrednlitati
ji.

^adfiribitur^ qubdoperum luftttU fiud^erunt ^reholo Cbn-


floigenttlium ataem receptio juftitU fidei exprejie fertur
accepta. Uerum igitur habemiis hic teflmoniumt non o-
perafedfidimjttftificare cota m Dco \ poputum^j Dsi afiltis -

liinCs,€k6ios reprobts \dt4cernere^

,
^l Ru etiam optimdi abufru effepotefi pe^TKUs.Chru
.

fiHmdcdit Deui Upidem arjgHlarem^quo erigantttr iapfi.ecce


T^eraex bominummaiina^
daliif Upis offendiculi,
Dtaboli invidia.fit Pttra
liiiiTJirbumm fe efi odor ad
*

vitam^per accsdsns autewfit odor mnrtii Adniortem in re^
prebii^quipereHfit 2. Cor. 2, , CaHjfam tdam per feintendt
Uem^quipofuit bunc lapidem in ereBiomm Up/orHm Efa^iS,

2. Cor^/^^4,

Cbriflus per loerbHm fium qHOttdie


fiQs
6-
A^or^ 4. Accidens idud efl DiAboh^q Minientes\infidt;Iium
exccecatyHi n4n fulgeat eis iHummatiu E'par,gf Ivi gloris. Chri*
QrAndus igitur Deuseft-yUtdeJfrnai
tiones At^ epera SatAna^nefinis

intenditiApt4dnosmalitm^
interciptatHr,
,

apud
quem

•»?•
CAPVT
EPIST.
-
AD ROMANOS CAP.
,
X^ 64$

Gaput X,
Argumentum&Partuio' Capitis»

DEPENOET b^c capttt


d pr^cedenie^ N4m cum Apo-
ftolus fub finem capitis fnpsrioris nounuUa Attigijfct de
caujfn ,
mmtrum nan ex abfiluio
cur 'Jud&i reje^i fuerint^
quodAtn Det heneplacito ^fedquU JHftaiAm operum feBa-
ti funt > tf cur gentUfs in pecuMum Deirecepti^ nimirunL^^
qmajtifiiti^tnfidei qu^fivertinKjam pUntus cauff^s iUas ex-
pomt^addito orfiine ^quemDtm inprdcurandajifflitia acfa-
lute noftraohfirvAre foUtsundc tAndem ivfert, (f fcriptu•'

r& tefiimortijs probAt^gentiltum receptionem (f Iuds.orunL•i


rijeHionemjure fa^Afn cjje. Partes capitU covftituimus
dtiOS,

/ btfcrimen mdicAtjufiitii legU ^ fidei^quArum i&Am


('€6 AdfAluiem o[tendit\
ex firiptura monftrAt , omntA in bunc finent^ ut Iud£os fuk
bujmtero fACtiitAtem

cttlpkg ratiA Dei excidijfe doceat quia KonjuflittAm fidei»fed


;

Irgisfecutifunt^tjf^^Ad verfi4.
2. Exponit ordwem qnem Deus in precurAnd^ gevti-^
,

um ^ iHdsoriimfalnteobfervAt'•) undeuerttm patetjuftd lui


daorum r€Je6ii9,qma kimc ordincm noj$ fequuntur : ufqu€ Ad\
finemcApitif,

PARS PRiMA

6«rff

'^'s^inv
y

^(4. yj^
\
3•£^\^!\?•^<'
^<
7

i^
X
"^ ^/•
Vi•.

'C*Rati*cs,voiluntas
^ tTiei ,
quidcm cordis
& obfeci atio ad D^cum tit

proillis in falutem.
«i o-u7)^^av, > rn mm ^ z.Tefli/
64 EPIST. AD ROMANOS CAP. X.

Mctprvacu yci^ on 2„ Tcftimoiiium enim perhibeo


il\h , quod acmulationcm quidem
Dei habcnt , fed non recundum.»

AyvoSvng - ^!^iS ^- fcientiam^


S,
&fuam
Ignorantes cnim luftitiam Dci,
quaerentcsftatiiere,juftui«
Dcinonfunt fub/cilL
i^X \jzs-iTuyvjffuv^

^-^/*
,

TfcA(^ vcfxa ^e/rcff, «f h' 4. Finis enim lcgis Chriftus , ad


juftitiam oiiini credcnti.
^.7)^{-- j. Muyresenim fcripfir,Quoniam•
juftitiam quae cx Icgc eft, quifece
rit honio,vivet in ca.

? ^& ^'^^
(.^ ,,
ty&iyfu,; cv tj? (ra,

rSf'
(ff Quae autcm ex fid^cft juftitia,
fic dicit ne dixerJsiOcordt tuo >
;

^,
qufs aicertiiet in ccelum ? id eft Chri•'

),
77;

6
-
rQr / *
i^X-i/f'^''' x-ctTuyctyiiV,

«f
viKPuv dvoi'
ftum deducere»
7^ Aiit qujs defcendet in ^hyC'
fum /hoc eft Chriftum a nio-^ciiis
^ysiv* revocare.
Sed quiddicitrcriprura f Pro»
<f,

^a 't^vcvT^^-^cn^cra^^r:^
^^ eft verbum in ore tiio Sc in cor-
rjj

x^^Wii-rpyiiiTi^i^/AaTi-iTTi-lde tuo,hoceft vcrbum fidei quod


Kr,pvbs-Q;.* gv.
prxdicamus.
ictv Qi^oAoyvifr^q cv

^i, Quia ii confitearis inore


Dominura Jerum,& in corde tuo
lyipivoic
credideris,quod DeusiHum fufci-
7>
^ixoul)VyercfuS-ir,cr^.-

, hec <^ oikcuo * tavit a mortuib , falvus eris.


Cordecnimcredicurad ju-
|.
ftitiam ^Grcautem confefsiofit ad
falutem»
t2. Dicit
,

EPIST. AD RO.MANO.S CAP. X^ ^; ^

/ Dicit cnim fcriptura: Lo^


mnis qui crcdit in illum,aoncoii•
fundetur^
ii^ Non enim cft diftindia Ju^
dsi&Graeci: naniidem Dominus
, \7;(4 rjgi omnium, dives iii omnes «jui in-

vocant illum.
<^).\ » Omnis enim qui invocaverit
1. yccp
C i/.

omen Domini,ialvuserit.

ANALY5IS ET EXPLICATIO,
quereiam dc ludiis inflttutam continttAturm
'-^prJLwittit CAptationem beng'^olentiA per
dam infinnaciovem > r,e videatur ex ajfeiiit Altquo mtnus
vovam -
laudabibdeipfis conqueri^ Dupliciter autem fe inftnuAt
\,pro tpftsintercedindo. 2. drip/is/efi[/jiaKdo, Deintercef-
Ctoneitaioquitnr^ v.1. Fraires , tnqmt j ita vocat Romanos

cfuosaiunttatem fJti contfertir^t voliintas quidem.»,


;

cordismci, &obrecratioadDeum,fit proillis in falu-


te m» Protefiaturjfe omnia pmerg animi adfeHu de lnd^is
quorum converfionem (ffAiutem ferioexoptet ,
\fcribire y &
pro eafolicite oret. FAUt itA^ue, qnodfimerum decet ami'
cu?n\pAHlo ante propter interitum tpforum contrtftAbAtur ,
JAm fAlntem ip/orum predbtu DcO impetrAre cona-
tur, TefltficAtio efl de ze/u lHd£.oriim,qHcm bAbentin '
y4/fi?/*r,Tcftimoniurttenim perhibcoillis ,/»^«/>iquod
«mulationem Dei habcntjfednon fecundum fcicnti-
zm-iV.x.Kemovet Ab ipfis profAmtatem,qubd nonfint ex Epi»
cureorHm numero,qui in tordefuodicunt , Non efl Dcm ) (S
iribiiit eis Ardentifimumftudiufii inquirefidi Deum , * quo-
Ummm s fftodo
:

^4<^ EPIST» AD ROMAkOS CAI>. X

zdiiw
;

,
modo ptac^e
vocabalum - ei\ ftudium iliad vocat
tftjtam in
tur pATUmypro zelo iA^dabtii (^
bonam quam tn
3-tS.

walam
iDitiofo ifignificat
a:ciph
igttur in
'
genere adfi£iHm afnoris ardentt^tmum inrem Aut perfinMm
aliqu4m,cufn vindi&£ crga adver/antem. Htc
in Jpecie de Zslo Dci agitur boc efi ,d€ tali afftEiH , ^«/
,
-

I pro culttt diliino pugnat. Interdur» fuis fjititur causfis Atqne


fundamentii (egittmis interdHm caujptm qmdem babet

( ^'
.
,

potius pr&textum quenaAm , fed non fundamentum cer^


'

tum(f talt47,slmprapoflerU5eft,quAlisbic 'JuddLorHm eraty


^Hem tfocat imyvimy , f^ rationem^
nominis addit verficuhmox feeiHente : Ignorantes enim
iuftitiaiuda;. JuftitiamDHI, & fuara quaerentes ftatuere,ju iiitlac
orumopp.,
j
£) £ J futlt {\!^\t€i\yV ,3, luftittAm DEl VOCAt juflh
\ tiam fidei qu£
, jtifiitia C HRI STI "Yecatur , quU jnfli.•.

tiai^ perfeBio Cbrifiia DEO per fidem Kohis mputAtur^


luflitta iHdtesrkm buic cft oppofita ,^ fign-ficat mtrttunL^
operum bHmanOrum^ quam Ipulgo jufttiiAtn cpermnvocant^
lufiitiamfidei ignorarunt ludoii, mlwrunt enimper Cbri-
(f fuam operum

^-
flunty qu-ent rejecerunt , juftifit juftiti',

;
amVolnertmt injudicU Dct accufitioni legio opponer€'^<J)9C

;
cenfiituere , quQdverbum forenjeefi ^qtnAA'
\ BusjHfttficAthms noftr& mere forcnfis eft ) ideo juflitiAm
\
De$ feu Deo VAientem impetrAre no*$ potuorunt
(f fic ludsiorum , quem babuerufit tn quArendAJu^tUA^
prorfusfuit *]. ExifltvtAr^nt etiim Cbrifinm Adloer•
fArtjikfluiU Dei quem tAntopere perfeqHe.hAntur ^ex pr£'
,

poflero Zelo prh gloriA Dei•) cum tame^ extrA Cbrifluf/Lf


juflittAm illAm nufl)iAm inventre pfjfint. Prcbat hoc
€\, am , 4. finis enim
^om { creden ci.
\

legis eftCHR iSTVS, ad juftiti-


C -H I S V VQCAi fimm^
^uii Cni''
legis \% VQjjLn ^quAl^ox qudd^ifariAm exponttur Ah'^
inter -
EPIST. AD ROMANOS CAP. X, U7
interpretibus. /. de uitimo legis tcrmin9iquta Cbrtftus fintm
kgt impofHerit iqned quidem de iegeceremoniali^ejUi, Cbri-
fium repr^finiaudt , (
deforenfi t>enim efl ; «.iw lex (^ Pro-

^.
pbetSLuf^ad iQbannem MAttb.n^fedde eononagrt boc ioco
2. de CAUJfi nonpoflrema lau hg i/ j num

^
Luncfi'
nem txigtt^urgei,terret accufatlex^ut mcejfariocenfugia'
m
mus ad ChrifiuWiejuAr^tione kx psdagogiis ad Cbnfium
vocatur Galat.s* (S ita <juidem bk expo»i potefl , •(^ ^
^ouaxfcd eAmtnterpretationern nonprincipaltter refpexit bic
Apofieiui. j. qnidam dc perfe^itone Ugts interpretantur qud ,

Cbriflus nova^ vires nobis largitur faciendi ea^qu^ legisfHnt'


ftdboc adfinBifirationem pcrttmt , bic vero dejuflificatione
agitnr.^,ReflatitA^jtit-nx(^d€eaperfe6lhn€ legis inuUi'
gAmuSyqnA Cbrifiiij prsfiitit or/imayqu£ Ux requi-
rchat , tiBbio autem prsfiitu tmpofiibiiia ^quo fenfu
Cbnfliii ipfc dicit^fe non yienifie /olvere legem jfcd mjp/ertjs.
Cbnfiuo igitur efi perfeciio -iConfiimwAtio, compUm€ntHm^& ^

impUtio Ugis Adjtifluiam , vitAm (f falHtemf qus. ex Uge


ubtweri nonpoferat ^(^ qHidem omni credtntt j fides emm
ef(,qudt bar.c Cbrifli jufiitiAm noftrAm fAcit , (^ quidim
fidescAtholica^ txtendens adomnes,qiiitifpiAm vtlunquAm
faivattfiint, Hoc tgttur conchdere voltat Apofieltu Si ne'
mo extrA Cbriflam legem mpUrcjuflittAm , vitAm ac /aIh-
temateynAm babere poieft, luddtfrufcramo SS irrito prApo^/
fltro^ zclo p€rfequH>itur Cbriflum fa/uds autorem. Sed
prtui verHffj, Ergo (fpofleritiSt Hsc itaquefuit €xordium
tApitiSk

jAm principAlem cjtu pArtem Aggredttur,


qubd exira Chrtfium " ejt^ pcrfe^Am
^
obedtenttAm
legi
6. ROMANOS CAP» .
1

I
/e^i f)r£fiUAm nulta ftt expeB/tnd^.jufliiia ^ulterius

h&cQhriJti oiedientiAm fiJe


ifge jifjhetam ad^virere tmpofiibiU
€6[€^
co&4tior$:juflifi& hgaiis (< E^aKgeiic£,quArum iUa

(', ex
^
Eyfafigelio
probat

Ex
vero
non Thedo non iwpo/^ibi/e^veritm ttJamfMtle^ Lcgalis jufli-
tiACOnfifiit infacieKdoi Mofcs enim fcnpfit ,*!*// Pauiiis
neflcrv,^. ju-ilitiam,quae cxlegecft, hancciicjqui fecc-*
h ae c , V ve t i c s
ri t i Adducit locum ex Lelpii, i $ , / abi
i .

de exiftii/it)jTh»a(fASfi/uti^sf^ia hgis obfirlpatione Agttur^


qu£ft in minmo deficiat , iternam maiediBiontm incurrit
Deut 17 , 26» ^ux^ fiGn ab alto ^fedab b^mtne ip/0 exigitur
quijuflitUmex legepetictalisvero obfert>4nrU hgis excet
dtt ontnmm bomtnum vires, EVatjgelkavcro juflitia con-
fiftit in credendo : ubi jam impictum efi , Ji Cbrtfie , noflro
hce perfelim , «fuodlex mbis reqturebat ,per fiaem aii•
tem
am factlem fAcit Apofioim ,
mpletio^mfira jtiflittA. Talem tgiturJufliti'
qubd fides in €hrifiu?n-3
res adeo facilis jit^sd quiabomini non eft impopibiiUy (f
quia nonmAgnofudore Attt iabere nofiroefi Acqmrenda^non
vanis curis JSjpecuUtimihus inutilibm inveftiganda, De
quibui «mnibusitAdocet Jpofloim v. 6» Qu3c autcm €x
fidaeft juilitia,iicdicit :Nedixeri;'in cordetuo, <5uis
afcendet in ccelum/^id cfl Chriftum deducerejaut
quisdcrccndetjnabyiium?hrcc(\ Chnftum ^ mortuis
Scdquid dicic fcriptura^propeeft verbum
rcvacare*
tuo,& in coide tuo, hoc efl: vcrbum Hdei , quod
in orc
pracdicarous. LMutuatur h£c verba ex Mofe Deut. ^Oj
iz. ea^ dedoiirina Svangeiij int€rprf£4iiir, Dscet sniw
ex illis du& \ printum , ubi quarenda fit piflitta fidet
.*' non
fupra infra nos ,
l>ei «0« in ^bfcendita quadamvoluntA'
te iboc emmejftt ChrifiHmqnAfinovum lioluntAtif di-
tfWA \
EPIST. AD ROMANOS CAP. X.
.1
^49

Xm£ interprturn de cmlo detrAbere , veit mortuis relPocAre >

ac mnjam

nobis audttur ^ (^proptereA


ineofideiin CHRISTyM
'
anti nubis omnia jufficiinter reveUfet :fid
jtixtanos my>erho relBelAtQt quod inter nos pr&dtcatur
©*
fidei^oiatur yquia
mifts afjnHmiA^ur^(!i ptrtil•
iudfidesMnfertur^ (S non nift fide inteUigitnr. I>€indcj>
docttyquidnam \uflitiAfideicompU6iatur,^ mmrunt ,fidu*
ciamcordio(f confe^oH^moriif Quia ii confitearis in
ore tuo DOMINUM J ESVM
, & iii cordc tuo

crcdidcris, quod DEVS illum rufcitavic mortuis,


ialvus ens» Vbi J.
notetur obieoium fidei ^nimirunL•»
Dominus J ESVS (f refurreBio ejfu : Re^icit Apofloitis
huudduhie ad ea,qu£J4m modb dixerAtynoneffe $pus ^ut
juflittAm noflrAM coTAm D vAlentem quArenteSyAJcen•
dAmus in tcc(um^Addeducendum jufitficAtorem noftrumj
JAm enim CHRISTrS lESrS propterfAlutem nofiram
defiendit ; ne^ ut defcendAmus in proftmdunt > Ad revocAn"
dumeum\jam aum re/nrrexii amortuisy (fnos tnoleftijs il•

lis omnibus fubleva')?it. Jdafcb Adventum ejmin carnem^

(^ refurreBionemdmortuisyUt obje^afideiin CHRISTKM


hicponitJAnquamdueextremA iqu£ inNrmediA omnia ad
meritum Cbrifii pertmemia includunt. 2, mtetur fimsfideif
quem /> Petrris nominAt /Alutem animarum /. Petr^i.
Fmis ifle in boc loco (ffdei cordts (f €onfe^oni orU tri-
buitur 5 utinflrumemo unico apprebendenti juftitiAm
Fidei ,

Cbrifti fahificam sConfeftQni verO,tanquam extertio fgno


fidem (^fAlutcm noflram corAtn homimbmpublke dccUrAn^
tt. ^ubd Autem in ^v.fecf,, lo.juflitiAm tribuit fidti cordto-^^f
falutem confefiiomorio xCoiaz credimurad juftitiatn>ore
jfit CGnfefsio adfalutem: nen idcofii , qttod jujhtiAm (^
j
Nnnn [Aluttm

[^
^fO EPIST, AD ROMANOS CAP. X
falatem dirimerefiS' ut diverfum effeoiiimjdilperfi viriuti at-
tnbncre Ipoiueru^d caujfim (S" jignum, item grAdus jaiutis
nofirJL diflinguere velmt, Fides caujpi confe^o
,•
fig num eB .•-

jufitttagradusfaiuits (euincoatafalm eft, qefs. proprie fidei


tribuitur^quiA fides caujfa inflrHmentalio tfl , apprebendens
juflittAm &faU!iem. Saliis confummAt^ juflttiA e/i , C con-
fel?tonitribuitur^quiailia pubitce profiteiur Verum stternsL

cAndidatum, ^. fioteturfiibjeOium fdet (^falutis,nn


falHtis
mirurH univer/us credentium cborits^ex quocun^ordme bo-

,
minum, Dicit tn\m(cUYi\ivdi,{inquH Pauiu4v,u.^omxn%
qui credit in eum,non confundetur qtfi hcus exEfa,2%,
:

\6.juxtaverfionemLXX. mterprstum^fnagio adfenfiiw-y


quam^ejuoad verba citatur,(S exprefie docet ^fidem de quA ,

agit ftmplkem notitiam aut adfcnfum ,fea


ejfe

certawfiductam in Chrtftum, ^od


autem umverfaiiter
j4M dtxerat de ommb(ii,JAminpArUsiUas duns dt[}efcit jtn
qHasfiripturapa^tm totum mundam difinbitit nimtrum in ,

Judxos iS' gentes :^ont^ \^\\[\^\\£\ & GraEci,nami


idem Dominus omnium ,divesin-€os ^quiinvocanr
eum. IntocAtionis V6C( confejiwn€m exprtmit left entm-i
invocAtio nummia diUni^ccies coyifefitonis aUcujui. Bt bam
quo^ omnibm tribuit autoritAtt (ut Prophetici ex Joeie cap.

1> 1 2, Omnis qui invocAlferh mmen £Hmim,/ahn4 ent.

ParaphrafishuJHi partis,

\ /"Tutautcmludsrosgravifsirne lapios fcio? carifsi-


y mi, meum tarnen erga ipfos adfedfiim nondum.-.
depofui, fed ex animi fententia pro fafutej
japud Deum meuirt intercecio. Fatcor enlm , quod
'
:

EPIST. AD ROMANOS CAP. X. ^'^

non fint cxillis Epicuridc grege proci qiii neque^


,

Numinis divini, neque propria! falutis curam ullom


habeant /fedmagno cumzelo pugnantpro juilitia lc*
gis,quam tantopercjaditaot, itaut& propterea Chii-
ftum peifequanturjquialcgi adverfari vi.ieatar. At-
^ui pixpoiicrus iiic anezelus cft»quiiprosa fpe ju-
ititi$ coram Deovalcntisdeijcit» Nerciunceriim,quaE
Cit illa juftitia, quam Deusacceptarc vult: ideo in-
terira fuam^quam ex kgi$ qualicunquc obedientia
habeiu, curam jtidicio Oei iitere, & Dcoobtruderc
fatagunt ; cwm tamcn ccrtum fn extra Chriftum il-
lam,qu3E coram Deo coniifterc pofsit, juftitiam in-
venirinon polfe. Chriilas enim pcffed^ praeftitit ca,
qua: lcgis iuntjUtomncs qui hanc fuam obcdientiam
fide libi applicanr, junitiani vcram conrequantur. ln^
legeverGMofaica juftiiiaouUa reperitur, Eacnimvii
tamquic'em promittit, r«rdpcrfedifiim^ preftantibws
ea,quaE legisfuntjquod nuUi Ijominum pofsibile eft.
Sed iuftitia Chriftivitam & promittcre & dare po-
tcil,pr(\mitticcnim crcdentibus inipfum, Idcitco ju^
non ralcem difdcilisjftrd & impofsibilis eft
(litia legi?

autem fideinon mddononimpofsibilis ,rcd&


juftitia
facillimaeft.quia Dei benehcio nobisnoe eft incogni^
tutn,ubiea quxrcDda, & quomodo impetranda fit.
Teftaturnamqucfcriptura ,ad conrcquendam juftiti-
am & falutCwTi non opus efie ut Chriftum luftificatorc
,

noftrum vcleiedibus fupernis , wnde jam piidem ad


uos dercedir,velcxicdibusinfernis,.undejam pride ad
nos rcdijc^juaii aliunde accerfamus : non coim abfcon-
diunpbis tftjuilitia Evang ljj,redpdicfdolaifi Chriiio
Q 2 per vcr-
&

^ EPIST. AD ROMANOS CAP. X.

per verbum Evangelij , quod inter nos praedicatur &


auditur. Exeofidem inChriilutn accipere pofTumis,
quam ciim non tantum in corde latere patimur, fed
cxternaconfcfsioneteftamur, nihil dc juftitia ac fa-
lutenoftra nobisdabitandum cft^Nequc hicquifpi-
amexclufuseft^exquocunqucfitpopulo, ludaEUs fitfi•
vcgentilis.-rcripturaenirnomnibus in Chriilum crc-
dentibus,&nomencjusficleli pedore acore invocan-
f ibus falutem promictic xternam.

Quceftiones exhacpartc
! Capitis.

QUiESTIO I.

Si^uerum efi iquodPaulm ex Mofe cifd''


: Quifecerit legem 9*vivetin ea ;. cjuomo^.
do altbifcriherepotuitynon ejfedatamlegem:,^
qu^pojfet vivificare-i Gal, j> 21 ? ^
:.i
Rejp. Pererm ut i>£c PauH toca conciliaret, exifiimAVit
), . in cAp, 10. Row. num^ 4. 'teYba iliajV ivci in ca, 720
intelligendA ejje devita £tef»4\fed tefMpora/f-,jHcund4 ac
\ tratjquiUA^Ut bic fenfia 'verhorum (it^quilegem impletierit y
'vitAmfuAmferlPAbitiqUiAliasmuUorumpr&ceptorum trAfis-
grefsione 4mittipotefi\ vttAininfufer aget quietam Xfju-
\cundAni,^^ abundAntembonts tempQrAitbtUyqtuDetaobfer-
I iPAtorUui fu£ legio plurmA (f promifit. Verum
plm quhmbonAtempofAiiA compleBitur viCA, obfetvAntibus
legempromiffa^qHemAdmodum mors ^pfJivdricAntibiis ijidf-
ilayommsgenerfsmakdi^ionem /"» boc (Sfuturofecuh com*
pre-
t , EPtST.AD ROMANOS CAP. X 6fj

preLetiJit Dettt. , Hac igttur tnpArte conciliatio iflorum-»


locorum qugretida mn : fid certumefi^hujpu ^ futurA
bonapromittiperfe^e legem obfirnjantibm^ Et bdic efl
naturaiis '>6
legisjbomimpromtttere tiitAm ac/aliitefH^
cum conditione perfeB& ohedientU^quAm tf dare peimjfet
ieXffibomo mflatu integrisatis perflitiffet :jam AUtem pofl-

,
quaw ifjfirmafa efl per camem
^odfi enim bomo perfe^iam
abfolut^m pzdiftaret legi
^' aliud

dubium non, f^
obedkntiAm
qu^m dafnnare
(^ omnibus numtris
,

qum Demyttam^}erbis promiffam treipfa fruendam trade-


ret , iuxta promifuofiem exprcjfam in iege comprehenfam
Levit, i% Caflodite Uges ntets at^judicia
.
,
qtufaciens bo-
mOf'\>ivetmeis, Ez€cb.2o.judtciameaprojecerunt , qujifacl•
ens homo^y>ivet in eio^ Luc. lo» boc fac, (f vives, M^ttb» ip,

liis. in vitAm ingredi/ervA MAndAtA, Non tamen yiia obtine'


ret, ut meritHm M4t debitum\ Deiis enim nemim,qHidquAm
dehet ^fedutgrAttiitum promtjfnm namfi otnmafecerimujy

"
:

ntbilomintis ferU inutiles e^emus , fAcientes qu£ dtbu'


imm Luc, ij^ ^emAdmodum igitur AdAmus y fi
ttf innocfmU permanfijfet yvifAm iternAm babuiffet ,mn
propter ferfeBAm impietionem legis divms , fid propter
gratmtAm OeidonAtiommincreAtione fAUAm % ttA(f,fi
fitri
confeqtieretur AternAm ,
po^it^ut quis iegem perfe^e impieret yVitAm uti^
qutA ipfi iegem implevit y fed
qufA Deu4vitam implentibuspromifit at^ fic tegis impUtio
non ejfet meritum vit&yjed pr&feri^atio qusdAm], ne VttA^
quAm ex aUo principio > grAtuita nimirum promi^one Dei
babuitxpeccAndoAmitteretur. Hinc AppAret conciHAtio
duerum lucorum^(f qHidemgemwA* i. efl lex , qu£
-
njmficare poffet , bomo Adbuc in flAtu integritAtis
effet ,ft^iliiU Ures mplendi legem Adbuc bAberet , quas

nn s per
64^ . EPiST. AD ROXiANOS GAP. A-.

per lapfHm aute m jure fu6 in Uge <ib tpfo exfg />.
m tftt Dem
,

l^ictPttn^noyi dAta iex^ <fu£viv/ficArv pojfct^poPqHutn


Eaino virts iliiu peraidtt , (S lex per carmm ttfirmAtafutt
I

yRom^S' iy Lex perfeBf impletavivif-are pojfet ex grAtH-


\^^aDei protn}ionr^qu prsceppu i:gU annexa eft,

. fim ,
rito
kx jt^tiarnperfecie w-.pleta > ViQtf-
are noKpcjfet ex me'
hommum .'Kammeruum (S gratuttumpromijfum oppoi
,

nuHttirQAV$,\%,

QJ,l.tSXIO II.

Annon ApGflolm PauUis j. (^ 6- -


' ponens jufiitiAm exfde, quA ex lege eil, ei
\tn a3u jufitficattonie ^ deflrHtt omnemopC'-
'
tum iuflittam ?hoc entm negatPerenfisd^,
'

lanhoccaput^

;• (, Pererifu pugfiansprc operum meriiis,teties aI Ai

&
Fereiij
uiB de triplici p^ftolanoflro inbAC EpijlolA rejeoin , difirimeH factt inter
tripltcemjufiiiiAm^unAm 'vocat jufltttam kgfs^tfUAmAit aL•

Ugem juftttU nominAri cap <^,ii. (tcH/jdAmiupi•


ttAtn ex 4sge , terttAm jufiittAnt ex pde , dt qmbiu duAhuf
Jpeciehus CAp. ,^ JuflittAm Itgis fsu legew jufliti&vocAt
BJAvitA^ciuAtyi iex homim prafcribit (! prs.(tpH^(^ Abco€X'^
igit,^ quAwfAciens hamo/ictu op^rtet , ')i£re fuftus eH , (!t

ut fAcere ut op9rtet ,gratUm nos baberi dnit per


CHR ISTF Ml Jiifiitiamyqi4£ e/i tx lege , quA nitttttrjol•

dtiHu (f pfagifltriG ligu\i tirtutc iibcri arbitrij bomtnH


^k%i, ^^f-f^ '^jttfittiam, ex fids ,
^//4 w dA^ . rs cred^n* \

tihui \
,

tibtis

ky^
£Pl5i.
in Chnftunu
r^:!t cx Uge
^undo
.(S pfltttAm
D ROMANOS
igitur Jpufloltci
tx fide l', cjuA
^'
CAP.

'^,--
-X '6SS

Perertm , nonopponn jufiitiAm ex fide jufintamvpertm ^


': fegk jfcdtantumt4m^e]ii£ ex lege efl ybac efi ,qus. ex vi^

ribiistiben Arhitrijp^ofictfcUur. Et bu]us [u^ tnterpreta-


tionis duo babct ftmdamenta^ /. nam ftjtifitiia overnm Cf
jufltttAexfidcvtrstntcrJepHgnarcnt^ una profe6i6 dcflru^
tret alteranu Pauius autem ait , legem non deftrut per
ftiemRoTfiAn, ^. i. non ampiius verum effct illud Cbrifii :

'Non veni foberc legem^fed imptere: qmd non folum dt^


fe dixit C nl S FSyfed etiam de omntbm in ipfum^
crtdentibui Etfijuflitia Cbriftt cfl contrAriA legi , ergb
;

pereAnt (exfoherctur (f dcfirucretur. Hac Pcrerius. Ad•


€}9.
qu£ pAUcis refpondeo juftitia operum five legii (S
]{€
i. ,

lcgt nihiidffferunt :utrobi^ enin) jtiftttia f 'Vj£i

rttur ex optrihus
Kirobi^ ettAm eadcmefl conduio
eis.
Ugu : qr:od (juivts
cayVitnet in
Et Pauius ipfe Row.^,^/. e(U9d pAutolante iegem JH•
^/
fnn£ mtntis facebttur,

flitis. vecAverAt 3 dtinde operr* iegis vomirtAt Ifrael , in^ :

^«'/'jquirecilabaturl^gem }uftitiar,adkge'm juftitixnon


pervenir; proptcr quid^quianoncx ftdc• fcd tanquam
ex operibus legis. Videsigitur^/egeviJHl}itis(f bpcrAiegis
^'^'^ effe, Detnde jufiittAm operum grAttAm -
ciudere ^ piftitiam ex /cge eA/jder» exc/udere fii^ Aiet,v\

caiiii^a eft^ (f ne y^ui^uidem hocprobire potefi, \Similiter


upponit PAUiuskgem (f EvaKgefium^ meruun^t^ grAtiam,
ut fupVA (Ap. i. ^, £5* 4.Aitquotus fuit demBnftratum^^ tn


hoc prafente ioco manifefium
fii-nt ,V, PrittreA\
(^ ubi opera iegU
^^ fidttex^
»^\
jttpitia fidci ^ S^ juitta ex fde Rom. 2, \22. fhti.i/g^
^
Os6 EPIST* AD ROMANOS CAP. X
item iexfidei Rom,^, 28» ita ettAm a-yymv^na. funt jufiitia
operumyjuflttiA ex Uge^ lex Opermn^ lcxjfifiitk. (fc, Certum
enimtfiin negotiojuflificationis nvflra jemper apponi fidem
& opera, Jegem {f gratiam, Ht^ita flantihus jfequitur^
'
quidcfuid dfjuftitia ex legepridicatur^ idem etiAm de iufih
tia legU feu operum prs,dicandufn ejfe, Mqui de jufii'
tia ex^' fatetur Pererim yquod fit oppofuaiufiitiA fidei.:
Solutio argu•
Kieniorutn
Pererij.
Perer £
ergoidem d€ juflitiA optrum fateAtur necejfe efi,2. RaCioncs
viuUimfunt momenti* Natn adprimam. dico : In
ipfiaBujufiificationis Juflitia fidei omnim defiruit juftiti'
'

am operuMyjuxta illud - (i exgratiajam non ex qperihui , 4-


Uoqumgratia jam mn effet gratia Rom.ii-^o.uTide^cQlIigi'
mus ^grati^m (^ opera injuflificatione cohdirere tton pojfe^
fidunum alterum tellere : ac promae fhVo/uffi, moAbJurdum
eft ^quodPererius antejufiificationem opera grattdt, (fope"
ra iegls in unumcbaos co ??», ^od aute m Paulus aitj
Lcit quatenus
fic diitiuda»
legemnon deflrui perfidem, eo addiverfes ufm legts re/picit
Nam quoadjufiificatiofiemyemmKOjam deftruoia lex efl per
e^et pro-

(,
fidemifienimdata ejfet lex,qu£vini>!ficafe pojfet, .

feUb ex lege juftitia xfidconclufitfcripturAvmmaiiib pecca^/


exfidelESV CHR ISTI daretur creden-
ttbtu Gal Sy 2 ij 2 2, :Sed quoad ohdiemUm , nondum de^/
flruUA efl : cAm enim etUm renati (egi debent ,juxta i&ud
EzecL 10. In pr&ceptismeis ambulAte (^ btc ufus legis:

non nift in juflificAtps locum habet, InjufltficAndis etiAm


mndur4 defrudA lex eft , iuetmn jufctficets illis entm eil
indexfeccAti (f pAdagogtis Ad Chrifium RomAn,^. Galai.^,
quA derejamfieplegmm^
AlierArAtio Pererij prorfm mptA eft '. Non fo-^

lum Cbriflum implevijfe legem , fcd 0* CbrifiiAnos c£i


teros, Cbriflmcnimfolui ffi pnfcdio legis ^(f qucmadmo^/
dnm
,

*-* ^i»iiai^waM^*'^wt?*#s>aaa^^

EPIST. AD ROMAKOS CAP. X. 4f7

dum folus cAkando torcuUr ^fatisficiC pro peccatis noflru^


itafoiiis etiam cfi, qm obeditndo kgi ikem pr&flttit omnii
Hm ^.
fecerittde Hobis
Ipfi frgofoli manet gloria , qued «mnia ieni
autcm omnibm tota. ciAmat fcriptura , quim
ftpe inmHicis lAbarnur omtjes ifte^ejfe ^uifAciat bonum , ne
unumquidem,(f tptmum qaem^ dari non poffe ,qui 6»ni
aUqmdfaciAt^ ^S mnptccet,

deberi,pr£t€r/9!um

J ES^M CH R IS f rM.

Comludimui igitur mpU$
tidnem Ugis ommhis Kttnteris abfiiutam nemim bominum
^ UHicutn ilium
,

fdniiifsifnum
^modoautemjufiitiiL•»
Cbrifli legifit oppofitayjam Ante dioium eft, nimirum nen d-
bediti»t2e,fidptttofA5iiufiei namobedtre dtbemta legt , (S fic
iix defiru^iA mv efl tfittisfAcere autem non pojjumus , fed
hAHc Idudent Redjwtort lubentes merito^ relinquimtu,
Vadeftquittiryduas illa^jufiiciaa non ejje proprU contrArm^
/eddt/rat opp&fitas^tAnqHAm Antscedens (f confequcns»

QJiiCSTIO III.

PaulH4agens dejuflilia fidei ^ aSegat


Mofin ex DeuUjOyi2, de jujlitta legis do-
centem^^vi* annonhu imfertinens eil alle-
gatio.?

tt.
Re^* VAriAKt interpretts defcopeAUegAtlonU
HonnuUi exiflimAnt , PAHlum non aUtgaffcfedakuftff
tAntum Ad lUum Ucum LMofis, Nam quod CMefis dixe-
-
rtt de iege , td PAulum accommodAjfe adCbriftufH,propter
^agHAm conHsmentiAm i^f efi allufionsm > inde coUigunt
quod Pau!§ ita rtferuntur ^quemAdmodnm in
Mo/e hAbentHr tfidquAdAtn omiffA , quddar» ettAm AbjeBA
ftffitt Afij interpreiantur lecum Mofis EvAngelice , dc novA

Oooo obedi
6S% EPIST. AD KOMANOS CAP, X.

fimanota eft juflittSLfideiJAm AmegrcfJA, Suni pratttea , qui


iocumtUum Mofatcum derotadotirma legis acciphmt ^<^ȣ
non tnodb legem proprtefic di^lam ,f-d IS E^oangdnwt fiu
concio»em degratmtAntifericoTdia Dci co:rple6tttur. Et b£i
interprttAtioommumoptir/iaefl, Cotifiat emrn CMofen non
tantum niandAtAeperumurftjfe.fed & comwnes t'\>atjg(l^
compkoit partim in apertU promiombm ,pArtim in typis & '

facripc^s ^ lege ceremontali comprehenlis^ lia (S bicloctu


Dauteron.partimlegalio ifl pnritm EroAngeiicus, Legalt^eft,
quAtenm compie^lttur concionem poenitentU^ utpattt ex
c&fitextut EvangeitctiSt^uAtenM compieoittur verbHmfidd^
quodMoJes iJocAi mAndAtum Det , tf tx Mofe Cbrifitu Job,
6^\. ^ocAt l>oluntAtem Dei, 2{
igitur allndtt duniAXAt
Apofiolui ad bunclocum ^fed AUegat (f interpretAtur sum ,
quAtenus principAhter cempUlittur conctones EvAngeltcoo^
m quibtuprs.c'tpti€ juflittAfidd confftii
qmtur ^ obedienttA,
, (S quattnf4s fubje-
tanquAm fruHus fidei ; quorum
trum^ Mofes comprebenait , & y>erbum m oreAC corde mir.i-
«-

nAtitfiereyijuatenusper extemAm confefiionein tanq^am^


opm bonum cgrediiur y in cord(>qaAi€r/usfdem in pf omfjium
mnndi MefiAMCompteOittHr.

Qjj iE s I iv;

iSlumqmddiBpim Mofaicum patrocma-


tur Ponttficijs docennhm legem renatM ,

implert pojfe : hoc enim Mojes dtcere vl•


detnr: Adandatum-^qtiodego prAcipio tihti o-
dihnonfuprate efi,ne(^^ procui po/lium \fed
JHXCA \
juxta
fcPISX

te, ^^
itlndDctit.^o^nyi^,
ADROMAKOSCAR
in corde iuopUtfacias
X 659

Rf^, Nihtlomnine. Primum emw error PontifrtQrum -


ritur ex vitiofa iDe-rfione., Nam Hebr&us texttcs non boc babet^
mandAta Domini non fmtjupra nos,^ virtsnoftrdsi
qnodenint 'vires fioflrai exccdanty (criptura adbit-fiAtur lob.

7, .fed^quodnonfint occu/taaNt abfcondita X l ^N^S^


Ttft in Hebrjio^fatioenim eanebvs revelata fitnt in v^rboy
quod inter nos (^uotidic pr&dicatur ^
audttur^Deinde BeQAr-
mintmpfe fatetHr Itb. s,degrat,(!f Itbtro arbitr.cap, 6, Mofen
locfui non dc facilftace obfen>And£ legii (ed defacilitate co- ,

gnojc€nd£)quAm vocat mterpreidtionem maxime liieralem


i^ proprtam quod nos interpretabimur de fMilttAte difcendi
dQ^innam Svangel^^cjui. cfuotidic anres nofiroi circumfenat^ <

jCon0at emm tercto ex alle.gati3ne , locum itlttm

MofaicumprincipAhttr de verboftdet , fcu do^irtna Evangelij


mteHtgendum fl[c^<ju£Jufiuiamfid€iprofiteiur, qua dersin
prJLcedcnte*

{Probdripote^ h'£c ajferth fth^riu/: t MofestriH'


quiUas reddere voluit c^fi-ctencias bac fententia :id vei
ronanfit ex le^ejedex EvAngelio.z. quia nuUa [-
^ e(i in Ifge^hc autem de
Mandatefacilt a^iturj,(or-
da bominum funt iA^ide* non intelligunt iegem \fed
,

doEirindW Evdngelij facile imcUigunt (^c.)


j

Frivolum autem & mpium quod contra banc Mi^fcnciario-

5
efl , |

/g . .
w^ II ^ remdicit
poirremam tnterpretationem Beliarmtnus excipit , ^- 1
quaie pauIu»,
boc loco non mterpretem effi j

Kon enim oportere /cripttiram claram exponi per


obfiurAm \ cfrtum autew efe yiecum Mo(Aicum m%Uto
000 2 ciArU'
6,. EP1ST. D ROMANOS CAP.
clariorem effc quam PaHiiylib, /. degrat. (S Itb^ Arhitr,cap.iOt
Sed b9c cardinAie commentum efi' Notum enim efl mgene'
re,quid de ^Mofaicia (crfpiis teflAtur Apoftolmi» Cor.^t ifJft
UctiotK Mofisvelamen effe pefitum /uper cor -aeiaarum^.
l^ndever9velafneniUud,nift quod tgnB^Afit Cbrifli (f Jpo•
fiolor»mdoiirinam,exqua/criptiiy£ McfaicA lnmen aecedit
ntin obfcurum}. EtquorfumnOminarent San£ti Fatrcs jipc^

fioluM Pau^um bac Mofii inierpretent^fi Mofes ex Paulo


explicandus non ejpt f ut ntbildicAm , quod alias abfurduvi
efiffcripturam Propbedcameiarforem dicere ApofioitCd-iijs
pr£/eripamhcis,mqmbiis eadem dere^dem propemodum
fciiptis Apo*
lnerbaloquuHtur^bi in interprttations fcripturA b£t reguiJt
fteluis.
non immerits obferl;>anda efi rApoftoli funt Propbetarumm^
terpretes &fcboif^fi<e, qui invoiucra JsripturA Propbetic& €-
:tohunt^ Sunt entm tefles Cbrifii Aoi, /, g. c(Hifir?nantes,id
in Cbrtflofuijfe smpletuntyqmd PropbttU de ipfc-prAdidtum^
JdcircoubiMofes E):>a?ige/tfianj agit^non ex spfi Mofeyfed ex
fcriptura Kpoflohcapetefida € interpmtatio quia Itxpro-
\

pri€^ij\d9ps Elpangttium Cbrtfii ^ ApQfi^orum eft*

Orefit / Qjii£STio v;

adfalutemyait Paulm ^.
10, reHene hinc inferiur: Ergo, Bona opora

fiint necejfariaadfalutem ?

Re§f. PrimHmomntHmfciindam eft ^pbrafin iflam , Bof24


opirafint mcejfaria adfalutem , non babererv-mt
'. EtfienimfiripturA agnofiit operum honorum necefu
tAttminjitfiificatis^quorHmfides^abf^ operibta m^rtua eB :
;

EPIST» AD ROMANOS CAP. X ^i


tamen ^-^/ /tew, ad S L VT

^ ,
n§n agnofcit,
Non enimpropterfalutem,fedpr»pttrAltas taufMjttnt ns-
cefarU , de qmlftu Deinde mdfier n$n du
cit,Confefioefi necefariA ad fdutemxerg^iUapbrapsnon

b:i '>
peteflsonfirmariex boctextu,
inttrprttatio^ u
Deni^notanda tiltripUx
quidam Agnofcnnt hit
Hebratsmumy ut confefsta ad Muttm idem ftt yi^^ confefio
JAluttd y <^uofenfu iflapArticula adpr£cedentcm,{c6rde crec

-
ditur ad juftitiamyy>erimer€t, tanquatft defcripm\pdei ah
effeSiis ifidesenim cordU^ptr quAm jufiitia acfalus adqui*
riiurj exerii/eperconfe^ioneKtfiiiutisC^juflit'i£,2. a(^ 4-
gnofcunt hic eUipfins confeftofit ad rAtutm^ilnet
dam^ve deciArAndam.^^ funt deni^ qui eenfefionts ^ocAbu-
lum bfc Accipiunt non de externA confe^ione , qu£ efl fru^us

fidei,fedde interiore AdfenfndoEirind^ evAHgelicA fej/usAlibi


cmfe^iivocatur Je^, 4,2^2. >, ,
Ihbr,^» u ubt Cbriflm
didtur P§ntifex (f Apcftoim noftrA confeftonus, luxtA quAtn
mterprttAtiommfenftu bujus ioci btc e^et : Affenfidj fueris
verba DetAdfirmant'tylefrme[fe Dommum,(^ firmiter Atq,
pdnciaUter crediderU^quod Deusiuum excffATfit mortuii^
jAhabem, ^Amcun^ barum interpretAtionum bic acc€'
peris^non errabti : Vtdes Autem de opcrum necefiitAte AdfA
iuttm nibilbic doferL

Aphoriimi heologici ex hac


parte capitis.
t.QAlfii AmrnArum cui^ cuta debet ex Animi fintentiA
^nonfAltemcuiusq^propriajVerum ctiam proximi, queW'
Admodttm bic D, PAuiujprafitlute lud&orum fiiicittu cftf (f
\CbrL
5
,

^ EPIST. AD ROMANOS CAP. X


jC-brijlus
' Luc. 22 ,

quij^ no^rtim videat^


li €ripiatfb(^mil 4/. ^« Genef,
^
Peirum bortAtkr^ Tu contierftu ^conlDerte fratres
2^. ^ ge.nerALif Admonitic Cbryfoflofmefi

proximum efaucibui
: i^nuf-
DUh'

2» Ztlm ofl Ardentifimtu ammiafftdiu-s erga altum,


^UM defiderh adtJerfus Udentem. aueem -
peHs^qunilis €rat zc-lm £
plex,qiiid4m (nm i^eraicientia cq»juncfiis(f ex fide profici-
Zciaritis prQdomo Tiomini uKeg*
qutdam abf^
tp.

quem Apofloltis

,
fide t^fcknt't^ yera
z^lum ^ kclt
£f bic efl
r^y
:

'vocat , (jui^ /-
rorpQtius AccKcws qnidAm mp£tus ^ qudm^ zebd^ uuendus
efi quales muitifunt inpapAtH,quipro religione
Yebementer pugnantjVon ex mAlitia aliquA , fcdex inconfdes
rato &elo^qH(famen efl abfg^fide (SfciefitiA "^era \ fiquidem
'tton sx /olida rerum Kotitia , fidtantum ex introduBo con-
^ r,o

fHetudinetf irt^eterata atttoritate Komanenfis €(€£^4


expr&fcriptions quadam dmuUntur,pro rnendacio, quod Ipef

ritaiem eJfepHtAy>erunti

^. JuflitiaDeiif jufiuiahoaijmum licet cobnreant


tAnquam antecedens (f CQnfeqnens nece[farium tamenpmul :

fiare nanpoffitnt injudicio Dei tUa enim eil ex iryipiitAti'


:

[OH€fidei,b£cexmeriiis operum. Quam ob CAujfam apud


\
PAuiumnoflrum fides ' opera perpetu9 oppenuntur ,/» bAC
'prsfcrtmepiflola, »

I'.

;
4• ABiva Cbrifli ubedientia , qua mmirum Ugem-j
impkvit ypertinei etiam Ad meritum RedemtUnio
\C RIS l•^ S enimperfeSliolegis dicitur AdjuPittam

Seredentmm^hoc € ^ideo perfe5l e


fi.tiqHidnireretur,fidutnQbisjutim compAraret^
impleW legem ^ ut ftbi
qu^li
creden-
AD ROMANOS

/
EPiST. CAP. X, 4^j

cftdentes tpfo aHHfrumtur: idcfuodcuntrA Pifrat^ris CaL


VtmaKi obferlD»ndum (.
f, Evangelium de Cbrifio fton toiitfp-r£dicatioHem iegk ;

^uiA 1(\6 pidAgogUi AdCbrifium^cjttAndo hommt€x 'eq^t^


alvjjay.icti^imptyfe^iofHaofienditHr^ if ipfs ad^l•uf!re-
Mittiiur,qui iegcm impUvtt , ciuem txtra Cbrtflum non im
Ipeniet : ia enim propterea Ijenit^non utfolveret ,fei iwp/eret
legem Mattb.s» Nontgitur funt contrarii. dooirindiy fcd tTi^

4un\)erfione bominis mutuAm prs^Ant op€ram ; Lex abic^at


homineTH adChrifiuWy«fuam"t>fs pif Accidem boc fiat E'i)aK'
gelium auttfHpncaiorcm maiedioiione legis Ab[ah>it^
6. (.Mifcricordia (f juftifU Dtioptiwe fimul flar€_s
poffunt in spere red^n^tisnis ndftrs.yfidrAti9ne dtverfbrum ohp
jeoiorum. luflitia qntuem rejpeoiu Chrijii^ cnjm fattsfaiit'/
onempro peicati6 borninum Detu acceptalPit Mifertcurdia :

AntemrtfPe^lH bomtnum,^tiibtis iUnmCbrifiijAtisfAitioneTn


perfidem appltCAvit, Iddrcb Cbriflus perft:6iio quidem legio
dtcittir jfea non ftki , "^serkm zftd^ntn td (jiuod contra blA=

^bemfoo Socinib^retict notAndnm ,


"/. mieritumChrfflitmtl^erfnleefiiHAppiicAtione^re'^
Jpi-Bii credefiiiumd^ntAxAt^ Nam ot^mi credtnti prodifl
Cbrtfti obedtenrtA Adjaftituirh \ lich a/ias ejm fit araplitudt'
nis , ut prouml?f rfj mundo fft pr^flitnm. Htnc dupiices «-
rinntur prorBijSiflms grAiU: (^UAaAm fUnt mtte hniverfa
les j perfnenrts adomyies bonwes fine difcrthiine^ qhA•"
lesfunt /. 7/w» i. D FS v^ut on.r.es Lommes fa,vdri ,
C ad^gnitiomm Viritaf^is ptrl>tu4rt ^ tjf 2. Pvtr.^. Dem
nonlpult uUos pertr§ (fd iji'.fdam fuyit adjQios ircdentis
rtfiriiisijUt Joh j. Omf^aqui credu /i'jiir/'f,babebiC 'vttam
oLterKA^n.iS bic noflrA \ Cbr ifiiu eft hgts perji&to omni cre-
dtntlAdjiflitiAm,
8. Difim
404 EPIST. /lD^ KOMANOS CAP. X.

/. Difcrmen efi inttr promifiones legaUs tf 7>•


\gelicas. LegAlesfii^nt cum iondituim €/£ obedientiA. ^ui
^fecsrit bdc vivei tn eia^x Evangeiicdt fiunt ahf^ conditione
,

obedientU , tanium cum inciufionefidti quicrediderit ^faL


»
/

I
vi44 ertt, ^uifidesproprie /oqtitndo conditie efl^Jedvie-
\diumfeuinlirHmtnttimApprebcnd6HS nieritum Cbrifiigra'
I
tuitum.
p, Ratio confequendi vttam cx lege difficilU efi ,quU
impletioUgisbomimimp^fiibilis \fed ex B^sangelio conficu-
tiofalutis €flfacilis,qmA nonjAm demum fiperofts Ubori^us
impetranda/edACbnfiojam mpetratatft. ^ifquts ergo
Cbrtfti obedieMtA tontenttu nenffl,fedfiiis quo^ oppeUisa-
HqmdadcOnfequendAmfaititem addere cenatur ,is quidem
ingreffum ad vitAm iAioriofufHfAcit , (f tamen b4c rA-
tione nunquAm ingredietur : id quod cantrA PdMificios
mtandum eft : qui quidem pritHAW jufltficationem fAcmt
fACilem ,fedfecundAm^quAm ipftfingunt» difficiiiorem , Ad
quAm nm mf muUis Uboribm tf fudoribui noflrisfit C9m
tendendum,,
19^ VtiutU^as Otei de fdutegeneris humAni efl qus.' mn
rendA in ArcAnM (f occultts ,Det decretts : boc enim,effet tn far-
ium Afiendere j(f Cbriflum deducer^, inquit PAuius^quod $<•
mnes ^fAciunt yqui deAhfrondUA DeitioluntAte negotio m
fAiutis tHultA dijputAnt, quApnan pmne X>ei conftiii*m nohU
revelAtumfitinverbofm^Sl.cAp^o»
l/. ObfiryfeturiiterumJcnpturAtnnsn ejpUterAm\mU'
tAfH. NAmjcripturA iixut^tnquit Ap&fioius 1?^ S, Et boc di-
cere longe effiCAcitu efl>qu4m omnU diBio iel fcrtpturA boi
mtnum, Bfl enim {AcrAjcriptHrA TfivA vox cordium , non
AuriuntffeUyUt Jpofioltts ioquitur , Ticrbum viloum (f effi"
cAXypenetrabiliui 9mm gUdi& Amipitt j pertingens ufg^ ad
dfvh

." 11 ; .-'.'
EPIST. AD ROMANOS CAP. X ti^
l_.| , .,—^tA. , I , .»1 I .>l

diviftontm am^£ ai SprrUm Hebr.^ 4 , 2, J?^pium it»^ e^^


firiptHrMm t^ntum AUjpictreiUt piiQuram iiHrArum^ qua*
rum mlenHilAcflcfficAciaxfidfcrtptHTAdicity Detu
ptr CAVt nQUJcum hquitur^ itA[ut fcripturA voxfit vox I>ei,ai
preinde »6^^ ^mni bmnAH^ V9C€ *f/ judim Jupt*
rtor^ ^ »

iz. SingulAre Det benfficiumeft ^ qusd 'verbum ejm qu^"


tidii ifrtcr nos pridtCAtur : boc tnim fAcit^ut dubitAitdumntr^
Dd erga nos
bis nonfit dttoluntAte
^eithoc efl^prddicAtio de grAtuitA
bis prope eJfeyquiAqudtidicmter nos fonAt S quod contrA
€*€€,'
: ided dkiturverbumfii

EpU
curcos^mtmfiery cont^tores notAndum efl^qui libentius de-^
cemmiffas.qtiAm unamconctonemAudmnt^ Viocuerfa ma'
gnA Uude digmfunt,quorum minifterio Detuprimum ver*
^umfidei inter nos AnnunctAri tfohut^ interquos noftro feculo
BcAtus Lmbsriu iS pdeles ejus vnx.f^e^^TcufAciie primas

/^. NonfuffcitpridicAtio verbi^nifi £* accedAt fidelis au^


/culiAt.o :tdeo in. um^ bu cemmendAtury tierbum tn orepr£'-
dicAntts ^^ Iferbum m corde Audientis, Oportet enim fieri
fermon^m1>erbi divini de corde in cor » ita ut Spirttus SAn»
ci:44 prius/uggerAt doesnti^qui. jAnAfint^ AHtequAm cApro*

poftAntur AuJcultAHtibus^ Idcirto b£c exifiimAiurverA vers


EcclefiAnoMi non modo quAndo Verbumpure prAdicAiur , fid
(S quAHdo libenter AuditHr \ qtiod/emper expe^Andum eil•,

ubicurr^jonAt verbtmi Dei purum^ juxtA promtfioMem Dei


^/1.//,//, »<?« redibit verbum meum AdmevAcuunt^^fe,

\4, Advsntus Qbyifli in mundum , l^ dtfcejfmejtis ex


mundo» unoquAfi complexu coritinent fidem CbrifttAnAm^
Vtruni^ conjungic Apoftolus quAndo fcrtbtt ^ cndefidum
Pppp
,

,
666 EPIST. AD ROMANOS -.
CAP. X.

effeiquodUfuifii Daminw.boc efi.t^a^H (^ imper»terKoi'


fier ,qHipropttrca ventt inmundum^ ut nos regerit^t^ ah o-
mnimaloUberMrst :item^uodDeus eum fufcitavif ntortH'
ii ^hoc enim prafupponit tjus pAfsiomm (^ mgrtiw^f^ inclti-

dit fubfequentem adfctnfionem in coelos. In uno borum


errAt^dtm l>ere Chnfiianam non habet»

iS, Ftdes cordU (f c§nfepo oris cohirent^ Detu enim


totumfibi "uendicap hominem yhoc efi _^ pienifitmum iordts
(f oris confenfam inrebm fidei. HyOocritA igitur funt , qui
veram fidemmcorde fe haberepoJfefimuiantj(^ ore fe aC"
commodant ad aliorum placitum , quod PrifciHiAntflA otim
fAcere confuey>erant^H$c €
Abnegare Cbriflum , cui peccAto
poenAm tAlionismtnAtur Domintu MattbAo. Ideo D, PauIus
bortatur yne quQt^is doEirinA Denio circumferAmur Epbe^^,
(f utprAcipHUSverAfideiefeBmjUudAtur pnctrA
oris PfAl.iiO» PetrusetUm bortAturj ut pArAti ftntm Ad red-
dendAm rAthnem ^ei , quA in nobto efiycuiltbet rogitnii , /
/
Peir,},

Omnis qut credit in Cbriflum,mn confutidetur, in


X6. •

qttit pAuliwvAKqui Apbortfmtts cordibuf n$flris , aureio in^ r

firibendtisefi Itteris.pActttnmfidelium Animos {trtos de


'

DeifAvore at^ grAtiA in dninium periculis. Ft enim non


confnyidAntur ,fAcit, r. Dei , qu£ non fit irritA,
^, meritumC^ tntercejTio Cbrifl'i\,qui-,qu£fAliitariA funt ,tm4
petr4\}it ^i, quos ipp PAtcr dedit, BeAtt ergo or/i:ies,qui coH'
fiduntinto^PfAl,2. \:9

77. jnnegotiofAlutii nulla(fl d^tn6ilopopiilorumiftd


ibi urti^erfalis communtofideiium locum habet cu;tis partem ^

bic attingit ApofioUiS'v,i2.quAridoAit, eunde>n trJfe-Do^i'


I M - .^ <tf

EPIST• AD ROMANOS CAP. X. 6^7

>«jw pmf9ium ; alibicAtorA conjungtt Epb./\.^^* VnuMc^rpmi


(f umis SpiYttm ,ficuti vocatt eftti tn unajpe tfocatioKio Ipe-
flr£ amfi Domtnus^unafidts , unum hapsijfnA.umis Dem tS
Pater omnium•, (Sc*

ti. ^tifcfuis in')»ocAverit mmtn DOmKi , falvM erit^

inquit Apvfloltis ex Jucie ^hoc efl^hi/erAiittir eperuuiistem-


poralibui & sternis , qudt nos in precibus animare
poteft i fed ut 8. Luthcrus fcribit fuper Pfai. i^o. quemadmo^^
dum cxtltcer crcdimtis, ita etiam petmitu exiltter. Jpje ta-
wcn Paierin coc/if pitut ubirrinie juper jctntiUas oTAttonio
tioftvA (S giittuiasfidci noflrd^ (f covipettfat moratn hbera-
,

litoptA, T^am sifi expe6fM»dHm eft,tamen tantopefiea (fl li-


beratio ubsrior. efi autim noraen Domim i?t')fOcare^ tmum Ve-
rum Deum iHvocare fuuHfe patefecttyinnomine thoc eflyjuxta
mAndatUYti^meritum AcproMi^ioncm Ftlijfui : qualu wVocA'
tiononnipab^sfieri pQtefl ,qui{uKt mScclefaiunde/cqm-
turyeosqui funi.extra Bcc/efiam^reaie orAre non pojfe^

PARS ALTERA
X Vi•.

^^37<.•^'>^ TTiTtv- Nc^in quem non crediderunt^


autquomodo credent ei^quem non
audieruntr^quomodo autcm audi-
cndine praedicante ^ .•'

Pppp :i t/.t^iom dd
«ki

tffS. EriST.> AD' ROMANOS CAP.


ni?5 ^8 Kiijatt^aat\iy\civ fXvj "^an^ !/ Qiipmodo^Tcropraedicabunt,

(uocu6i o't moig


cpujuywj Tuf ^/ 'ivayyiKiloi^ii•
nifimiccantur?ficut fcriptum cft.•
quam fpecidft pedes evangcli2'an-
tlum pacem y eVangclizantiunu
bona
i6. Sed
.'*'

omnes obedierunt
Evaogeho. Efiias eaim diGit* Do^
mineqiiiscred: ditauditui
47; Ergofides ex audifUj^audkus
^?
autem psr verbum Cci.

1 8. Sedciicojriumquidnon audie-
runt ^&qmdemin omnemterram
cxivrt fonuft corum in fines orbis

'^ Tu p^fjici^ :^.


tef rx verba eorum*

Sta dico,nutQqviid Ifrael ilon

,} j(),

- /^
tuyet
A?^cc

d&iwira
Ont,

3^' chc
-^^
iUinl,

/,
^)
l
agnovit
g.o

tcm , in>
^Pnmus Moyresdicit:
adacmulationem vos adducam
in ncyn[gentcm,in
iram vos
gentem
pail^i tn»
E-

infipien-

autcm audec & dicit,


Eraias
^^ (\ iJo,.

* --^^
ysi, tvpi^lw
ewi-
Inventus fum i non quaerentibus
me>pa1am appairui ijs/quimenon

^
iriteirogabant.

"^
^ t^iTnTuoK - zi.
~

Ad Ifraei
die expandi matiusmeaisaci
autcni ciicit jTota
popu•
( UTriiS-bvnt %^ lucii nofi credentem^ ^oncradi^

ANA^
EPIST* AD ROMANOS CAP. X 6i<^

AHALYSIS EXPLICATIO.
XNbAcficundAparte dixmm or>ihem expcm , quem Detu
'^in procHranda £$mi»um fafute /ervat. Vtitur autem A*
foflolm gradAtione Rttkorica ,in qttA ofiendit Qrdine (jUin^\ q^, „^ ^,^,
ergana filutis no/Tr£, Priryium fahitii orgnnum cfi hufsio nafaiutisno»
prAdkatorum verbi : Secundum^ Prsdic4iie^y>crbii tertium, |

/fUfUtiis 'verbi \ quartum ^fides ex auditu c^utntHm , tn Voca'


:

fio ejfu^in qtiem creditur, Pcftcrtora memhra fempir fun-


dAmentt loco ponunt prtora ideo in grAdattone
priore hco penuntuKyhoc paofo
, -^
:$& impetratur vera inVo-
\

tAtione nommis diVim invocatio ex fide eil jfides ex audi'


\

tUyAHditm expr£dfCAtion( t>erbi yprAdicAti«t>erbi Amifsione


mimfirerum "fierbi dependct, Membra gradationis fmguiA
proponit Apoflolus fbemate interrogAtienis , ob mAJorenL^
empbafn , (f ut oflendat ^ca afi invuem ditieUi non poffe ,
^ed rupto uno concidere &
alterum, Pertinent autem hi
gfAdui omnes Adfacrofanifum minifierium cujiu dignifAt ,

bmc eiucefcit : fdctna ex fcripturA PropbcticA eximtAm ejns


cemmendAtienem Adducit , (f graOi^imAm quefeUm dtj»
hominum iKgrAtitudint & conttmtu^ C0mrHendAtio peti^
tAtft ex Bfaia cAp.siiy* Quim fpecioii pedcs cvange-
lizantium pacem evaDgclizantium bonum / Loqui'
,

tHrEfAtai non modi de Propbetu Ddminti^fid vcl inprmis


de ApeflolU (f dodioribtu m'i>iteflAmenti s vAticinAturenim
de tegnOypApene ac morte Cbrifii inipotffequente CApite,
Eos nomin^t pedes EvAnge/iZAntium , rejpiciens Ad emif•
ponem ApofiulotHin in univetjum tnundum : non enim uno
in loco c&nf^ebAnt ^fsd utnunc^ Dei^ mifiiin orbemterra-
rt4M,pAsfim ubt^Atidtti,(f ntagna cum ce^ritate terrAm^
^
martA^ pervagAti frnt ^qHod (f pAulo infra attingit
Pppp ^ ^^^
:

(jyo EPiST. AD ROMANOS C .


flaius nofler, DoSirina ipfontm non futt Lex Mofkica
frik , € tnim JAm antefatis^ ncta trat ," fed EyafigrhfiffLj
pacis» Erant boni nunc'^ jj^r&dicanies pAcem non corpO'
ris^fed Animt ^pAcem cum Deo con/cieniiA,^UAmCbrie
piismoriefuA nobispeperit \pr£dHArimt bonA^non caducA
^
temporaliAtfedcueiffiUac £ternA , remifsiomm peccAtoi
j
'

rumMtAm Acfnlutem AternAm. QuereUm fuam ^etit A^


pofiolusexcap,^^.Lfai£v,u Non omnes obediunt E-
vangc1io,/v^^j//j i-faias enim clkit> Domincquiscrc»
d i t a u d i tu i no r ? Auditusper Hcbrai/muntpon itur pro
prndicatiom ,quiA pridkAtio (^ AudituJfuntcorrcUtA.Non
ttA^ queritur de auditione,fea de AufcuitAttont verbiy hot eflt
quod multt Jegniter Audmnt Iperbum ,duio dufitaxat grA'
tiAiKequefidem bAhentes verbo^ neque fidem ex per•
cipientes, ExquA querelA infirt conciufontm bujtu trA-
SfationuX £rgo fidesefiix Auditu .Auditus AUtem pcr 'ver-
hnm Dei. Jn hHnc enimfimm ifi btc inflitutAerAt ^rAdatio^
ut oflenderetur,quodnAm fitproximum mcdium confiquen'
di fidem illant juflificAntem , de quafuprA dtx€rAt,mmirum
AHditumvtrbi dinnni per quem Oetis in iQminum cordtbtu
^

fidem Accendit. Sedne contemtores verbiper ignorAntU prdi


tektum qutrelam iflAm deciinArepoffent , occurrtt /^pofiolus
\6
I
objeEiionibus\qnarum unAomnesindefinite
ludAOs in g>eck Attingit.
PrimA ttA hAbet p. /i', Sed dico
j Altera

^Numquid non audivcrunt?Equidcm in omnem terrara


exivit fonui eormii,ic m fines orbis terrac vcrbum coru;
quAfidtcAt^ ne qmfquArn bAbeat^qiiod ignorAnt'tAmprs.t€XAt,
non babuerii^ne^ Audtrt potuerit ^fcct Detis tAm
qiiAfiy>crbu
pdelisfhityUt n• Aduna AUquagcrjic,fed ifjmnycrfum orbtm

I
UrrATu emiferitprgcones ^^ l^ , Apofiofos juoi
SocorHmpriLclArAm de CbriflofAwa (£.njeiur.t^^AddtiQit bant
,
qUi ubi^

'
I •
' rfjpon-
EMSt. AD RO^iANOS CAP. 'X. 671

''

feJp(!iifidKemix fcrtptura Propkefica Da\>Uif,ci4Jtis ea verba


fuKi in P/A/.ip,s*»bifatKe Apofiolp noperiflmsfcripturA Pro^
pbeticA non tam recitAtoremqu.tm irtterprfiem egit. Nam v? rbii-n ato>

quodDalitdAppellAt rfgulam feu canoneut-i iixit (Scfenui; / cinon fiaei.

hoc
Htbrsiim dS^ p p^r §-
auhts noft er voc atfonum-ifecutus LXX.
reddiderunt. Eflentrn tierbum
ab jipofiolto prddicaturfiy(f pofieainliterst retatum nmcA
i-^terpretes,

,
qui 1

illa norma ac reguiAfidti (^ VtU ad quam appellationem D,

^'
*
.•

Pauhis aiibidUudittquAdo doSfrinafuam Y^rguUmfiu


4ppelIai.GAUji6.Phii.3,i6'Altera objeofio comernit m jpc- '

i';>/Wii»j.Numquidjrraelnocognovit,iiz/'y. /pyf. qu^d


ip(efit eieBus Deipopulm>Anboc prf\fitegium Dei tpfis non^

fm( reveJatunty 4n fcrte rjunqtiam innoikit ipftsl Rt^ondet


itermn Apoftoius exfcriptura PropbetUa , oftendtns ipfisjatis
Juptrjj annumiatamfuiffe abdtcAtionemjuam)^ recepttont
gcmUium in hcum ipforum \ quodcum ipfi credtre nolHcrmt ,
fedfecuritate quAft ebri^iiUas Dei wifjns lontemfertnt.jam ni*
biibAbent^quod nritexAnt^ Adegat A.triA PropbetAruttAti'
ciniajin quibm bac ip(ts luculentcrfHttprtpgmficAtu. Primum
tfl Mo(is,qiti tn cAfitkofuo Deut. $2^21, Deum introducit
^^wiw/rsw.Ipiimcprovocaruntin eo,quinon erat Dc^
us, & irrifavcrimttn vanitatibus 5.•& ego provoca-
boeos ineOiquinoneilpopulus,&in gentc ftulca irri
taboeo*. ^uibus'^trbi4 punAmtadontif-fnmatur ludats y\
qiiod qitftnAdmodum ipfi^reii&overo Deo .Alieni^ Dijs fervtei \

riint,(fbocpA6ioDcn7}iefHAffproVocaru)itadvmdiB,zm: itA\
ipfe Vitil?i7H reit^o pcpuio fno Abamftbi ch Hurus ftt gentcmy
quamfiultam vocA^y^uui flolido judh io coUbAnt
WiUtA^prout duccbantnr j. Or. 12, i.floiidi ttiAM alids erant
in rebm diVir:is , ita HiptxdicAtio di Chripu ipfs mere
fiurit fitiltitiA i. Cor^ i, ^ieniAdrtwdttm riUem Di^
Acerbum
671 EPIST.
.
AD ROMANOS CAP. X.

,^
Acerbum attuiit dolorcm iBs gentis ludaicd , ita .

J Victfiim sgerrime ferent ifiam pti Abdkationem ^


^gentilium receptioneni, Secundum tefiimomum /uppeditat
EfaiM cap,6^, i» Inventus fum anonquaErentibus mo:
palam apparui ijs,qui me non interrogabant» Stsnt
verba lebey>A ejufdem Jente^nUA cum prture VAttciftio gen-:

tiiis enim Veri DeiignAri,negi2 de inquircndo eo (oUtcui , .


Deo funt in gratUm receptiy rejeiits ludafs^ in '^Hotum medtu
babuabat Dominm, Tertmm addit ex eodem Bropbeta cap,
6s, 2. ,Ad JfraeUutem dicit:Tota dic expandi manus
m.cas adpqpulnm tion:crcdeatem,& contradicentcm.•
mihi, iCohmrent b&clferbA cum ^tJLcsdentibtis , in quibiis
DeM dtpderiufHfuutnexpomt
, quod
babuit pro falute^ ludA-
orum, quos mAmhus expanfis Adfi coHtgere iDoluit^fedipfi
prafr.ASi^ ^
rebe^Ante Aftmo contrAnltentes , adfuAtn ipforu
pernuiemrmerunt, Hts iefltmon^s probat Jpofioliis fatti
imuUnterinon tAntum JudAis prAdicatum eje tferbuWi fed
:(f itaprs.dicAtum^ utflimulum rdiquerit in Anmio ipfirufH,

debane, gVAlfifiime irritAvit,


pr£tendani^quAfi orgAnum iUud
'
qui ipfis Adnterfiis gentiks^ 'qHib/is falutem magnopere \>>
Ntbi( igitur babent quod
ordmAnum con/equendA
\jufliti£ ipfis defuerify culpa $mnt!s tn ip/is efl, qui
rArie negUxerunt,

Paraphrafls h ujtis parth»


IfNvocatio airtcinven Deiprsrupponitfidcm. iQuid
j^enim invoccs eum,in quem fiduciam tuam no ;pLonis#:
iquod cxaudire velit velpofsii /f iduciam autem accipis
exauditu verbi dc D I volumatc ac potentia, au-
~
ditum e< praedicatione verbi praeiicatio vero verbi
.•

non potcft^nifi fucrint^qui ad boc a Deo mifsi fint,


cflTe

ut Hnt i

uUX^
;^\..:..
.•:.,,* ROMANOS CAP, , . . 'C^fs
-^rrr-^ss=rT*am

annuncunies piccm cuua


ut fiiitpraeconcsl^vangelii,
lolendum autcm cft,
£)eo,&
quod 7>$aetcrna; vitaefelicitatcm.
accipiunt verbum, quod prcrdicatur
-ipfis: laquodjacnpr.dem conqueitus cft B/aias ^ro•
phcra,' Om deJahituii nictito Mefsiae noilri prxdicai
ret,nia>irun) paocoi. quikuic fuo Evangeliofidem
{fe,

habcierrt Sed forran inquicsjnQn omnei habuerunt


verbumj' Habucrunt utiqueiq' iamirsioApoftoJorum
favia univerrum mutidum, ira ut nulla prorfus
ger.s ignurantiamaliquam praetendcrepo's.it. Inpri^ '

'•
niis autem ludiiuon habencqqod practcrjdant, quaii
ignoraverint/yel annunciaiani gratiam,vcipratdi(fl*m
reprobationem- Saiis fuperquehoe ipfis indicatum
raicpfr/*ropliecas,qu6d Deus parpanreferre,& quem•
admodum ipii,vero DcpniCglecto, dijs alienis iervie.
runr/ttarejeiil:sipiisJi.c-^t,pecLiliuiuo,populum ahum
&:peregriniim egenulitate in.g^raiiam recipere,,velit;
quam concionem adre^eiiam cum ftjmulo aliquo &
^raucorecorJiumiuorum , farpe repetitam, probefciut.

^ -QuaftiGnesexhacparcc
Capitis.

QOlyESTIO I.

SimintdertHmverhi adei neceffariurru


€fl,t4t ahfo^ pritdi€dnie ncq^ audtre ^rjeq^fi-
dcm acctpere que>imm : cur ergo Dominm\
apti-d leremiamde temporth.u
j

i•:.^.
^74 EPIST. AD ROMANOS CAP. X*

menti vaticinatur : Non dGcebit uttra 'vir \

\lohannes fcrihtt fuis fidelihm: Non neceJfLj


\habctiSiHt alicjjtiisdoceat ucsofedunalio ejiu
\hoc efi9Spirmiipin6lHi)docet vos de oiHnth^

Rejp, Non pugnant h&': cum aiioquin nes


que Cbriflus ipfe prsidicajfet , necfj ad prddican-
dnm w uniy^erfum mundum emijtjfet. Sedloquttur D^minus
apud kremtAm de Novi leflaTfienti reJpeSlu Ve-
feiicitate
teris^quafi dk^ret :Non iantum dotebunt fe in^cem ,^/ed
tantAerit doBrinAclArttas jUtcapitd deiinni facjle tfiu

m
nmts inttHigAntur, Nam qH£ Veteri TeftAfrento fnh ob-
fcuris typorum involHcrispropombantur^JAm omma evolutM

I
funt,^^ tAm perjjiicue proponuntur , ut (f puer feptennis
dc Chrjfii perfona afque mertto ex /ua Catecheft fideifuA
ratiomm felicius reddere
pbst&t qui Cbrifium
tntmti{HKteum,fidn»npr0p€y

to loquitur, 6t boc
^
quAm
eqmdem viderunt ^fed mn
tntdn

Num.i4y ly^ Proi.ideKon


de defe^H feddefeiici fucceffitmwifierif in
leremm
,ohm

09 teflamen'
/u aiiegat ex boc
Pro•

capite
\*uerbabac Sa/vAforJoh.^) 45. (^ trunt emnes d^^ti^ Ueo j

1 non quafi Dcm Ahf^ minifterio cum ipfis agat per enthitfiao

mos Aliqvosjfed qmpemte l^erbi dtvint tr^ibi fepacwntur
j
(S erudiri, ^s omnia myfteria Dti fient fa-cUia: S. lohan-
^ nesquando firtbity nonopus hAietis,ut qnis docfACVoSyrion
\ Agit de ordinarijsverbiminilhiijjedde feduBuribtu (^ bd
\ reiKia^yqui popuium Dti docere prMfHmebofjt i^liorn , quA^m
Ab Apo V
,. ^
EPIST. AD^
Au4iv}r4tt(\
R.QMANOS Cx\K
jta enim ccia^^^ent Vcria: Hjlc
firtppvobu^debU^qmfeducuni v»s :o"t!ui nKciiuxem quAtn
Accepiflio ah co, h.Aneac in voliu enim op:*^ tAktisjUt a*
:
.
i
^n

Jifuis doient V&s (^c, quafidicAt , tienefl necefc^ut biiretni \

(S fcduHores Hlt doccAnt Cbrtfijtanos viam Domini /p/a emm :

irn^tio^iic ffi^Sj^tntm SanBui^qnoin BAptiJmo uKOli fnnt,


perprAdiCAtHm fermoncm El;>>iNgeiif docet tlios , quantum
fatio ,
Jtque ftc mimflermm verbi extoUttur potius
qithn toHitur , (!f ab bjirefi Jedu^orum diftmgui"

QJ.I it S TIO .

\
Cum aVfojHe }€
non pofu 'tjfe frudnofa qu&rilur^ quomo- j
prAdicatio uerhi

do accipienaum fit i/iud B. Lutheriy quod


,
hahet in iihello de ahufvi ynijf& , auemlihet
Ipr^dicare po[feverbum, ettam .^ihfcyfpeciali
rvocatione ad mint^erium ?
i

\.* Re^). B, Ltithcrfis eo ioci dtf^ntat cjjntra facerdotium P/a

,
I

'

qiiopetefixs dOtendt ceHcedititr tamttnt rafis ac

1
unBUfratrihns^qnnm potefiatcm docendi^ut (f conflitnendt

I
BccleftAminiftrosyPapA ^ Epifiopi ad fer/tpueruinuuojure \

I 'vtiidont^ facerdottocppomtgcmralc facerdotium


'/ lefiAmenti^quodeft Chriftianoruni
\

I omniuni qui f^cer" >

dotes apptllAistur ^pocvf.u, Ergopojflmtf^

/
\ i, Petr. 2.
,
dehent docere^f4crificare(AcrificU(bir'ituAlia , prcces gra'*
^

\
tiArum aUiones imortificAtiofies camv (f yauo /enfu
;
ylpoflDiiCbnflianki »mniiui tnh'iNnt pofi flattm pr.i/:'rca-ndi
'.dLvAngeiutm i.Cor, ^. i. Par.z,^, yos cjlts gcntu cle6iumj\

\
Sjiqq 2 regjile
iy

re^nle (Aierd-tthim ^(^ adqmfitionis , ut^iiri


tutti annuMcietis (jiti^qm de tenebris Vos vocavtt in admi•'
rAhile liiwen fnum, N(jn itai^ loofuitur dcpubttco docendi rnif
wfieriojfedde priv:%tA corj'\>€rfatione. Proie emm fJoVit Lta^
\thcru.5jncmin$m ^hijpfi• fumere bonorempuhlUi mtnifter^
fdqtiirGCJittls (fi,f,cut& Aaron Hebr.<;. quem h um urget^
mto'dtm(cripto',f^ tnlihelio de iKfittuendh miniflrls tom,2,
\ -i
iat. tefi.fit ^^^^.dtlucidius mentem')uAm dtcldrAt yulii^ih^.
«
ter.AliA/iuJcrtMtfol,'^^^, Hs.c comtminio juris cogi.t^Ht u^us ^
a:it q!iot\jHot plACuerint cotnmumcTtif. elnTAntur vel, aCt^»'
pterifur^qitt Vice (flKcmne omniuiH^Hii ideyn jurU. baUnt
exequAnturofficU ift publue yfie turpu fir coiifufic inpoDU"
loDei, (f B^tby/otKjtudam fijtt in Etdtjia^ ftd of»nia(ecun-
dum s rdmcririfiant^Ht Jpo/iolus dvcuit, Aitud emm jrfl,p4s^
piiblice exfiejifiy Aliud^jure innece^u<ite utt : pubuie cxt^
*^ q-itnonUrit^ nifi ^qrijev[i^ univerftinti^uEcc h fiir^^^^ ntct'!--
**

**

**'
fitate ufatur y
. Lutb.erus
prefse inc/udit.
qmcunr^ tioiuerh'.

mijuonem iegxtimam
Stmthavidejupra Pfal
,
qtia ab ,»
3iitbm icjfifemt^-vtHa-

Si. tom,^, hn.ger'-


nQAn}oL)sy\fiqq. ',i

<)^810 III.

\iatur : qutdfent.endiim de corjeionihm iUur


[qUAexerctiij gratia hal€>Hur?

I
Rc/p. Conciones tjuiniadi noh fiunf abf^ mtfs^cTte,•

MittuntHr enim conctanAtores tfit ab ij^ iquiliUi t>t(yttlio•

Bcclefiarum cammtffa efl^- i^bi jane finis tdtm efl,JMltu (jr


'
cofil>er-
»

^A §.-\ RO MAN^OS CAP. X/ 677

medhftH adfltft)^' diheyn TiArikt ifion


fonver/io f?9kWfh^ y^

^ioadrem^fedaiiGad modHm rei. Etp^^rwn non ptibiica


bic reperitur qn£ Hn ordi'
feu Vocatfo tetiuf Ecclefit\
"

nario faUem attamen


mintflerio locum' balptt privata ad-
'

e{i ^ad excrcitiuin eorum dcjhnAta^qm alicjHando cumutf'

litah pifliita 2citifv£ irijeripiye cupiunt ab €0 eTtAm pro• :

1
'iicifatiir , cui Eccti^iS. SAtUi ^ idificatie conifnendatA eft.B,

[^
'\U^utb^Ht(iniplP>(jv. tyiityfAlihfitcapiii^foi. miht 2jt, b.di-
•JlinxW vccationew fidti (f caritaih'.
ir/tir VocAtwncm
^^Mh}bcAbAP,(»rn qui5 Ah )js , q^H jus voiAndi habeKt Adifiif

\tts

aiw
, )
\niflirium %ci'^:iiordii9Armt/}yV0catiiy'i'Vr^eaite>jeM carita'
<juis eXtrcifij

z>ocat!ir
gr4/ia ad hubindAm
(^mitt\tur,lilArn^2cmmAre potes pubUcAfn i
co>ictoKefyi pra

.hiiyi'. prittatAmmi/^iontm.

'Ojl ^ S TtO IK

Cum riehtixrciUre pofit 5 'fufi'verhum\


anduiU aiidircnema ahf^pr£dicanie ^^-
^^ ntmo anteqnam mittatur : qu&rtlur
I
haHdtmm^ritOy hum eorum mtnifleriumfit

I
efficiix
time fimt ? '
(f fri4ctuofHm,oiiii nonommno legi-

I
^^' S^^ ^ ffiffi'iQ J^eiyecAtio ifgttima^JAm nsn di/pii-

to, ^uhd fty>tfo vitium vocAtionfsuUa ex parte oaurrit


'
^asL tiQCAtiove*» redderepoiefi tx omntparte legitimAin ,

mhtlominm prs.dic Atio l^erbipuraAb ejufmodi miniftro /4-


Q;a, efficax(f jAlittaris ejfe petefl id^ probatur bis argu=
:

^qqq 3 wentts
^7S . EPist..- .> .KOMANOS CAP. X.

j
O"' mami vtrlum Dsi , boc efi jftmcn imorruptihtle y fru-
'

Ettfi AKi aavttam aterna?H t(!i /airAMenfA tionfiint homhiu


SacKamenta^d Deryquomodociiri^ fefe babeai
Vocatfa.,2, qitia D. P.Aiiltu UtArifefefcriatt^ quod E^^avgtli"
um prddUatur qi^icurx^ ^noua ^fiy>£ iAerre,fiy^p€r ocfAfiofiem-»
Fbiij. Ergonon i»ipr*bAiuru^ fuiffht^fimaxtme perjcva^
nonfittokgUiHie vacAtA^ Evangeliumpure deferetur.i.^uia
peregrinm ^difpiam^cuide vocAtionemtniftri nibUcerticon•
fiaret , Hibtlommus cumfrucl.u verhum Audire pojjtt ; trgo
frtioii(icAtio verbi non.dependtt vocAttQK^ mtmftri, ^ -
ptifmui iperus (S efficax eft , iicet tAlt wimftro facliis ,
qui
in officium inge[ferk\ ergo (f mmifterium ejus von \(ft tll^
I gitimum, ^tAndo ka^ Apaflolui fidem^tAfiquam jruBum
' ^erbipra dicau^cum miftonepnduA ntiuw conju^gtt'^ non eX'
cludtc Ifitw.Ali^ue conjunSlam ^Jed /AVAtico^
rum AudaciAm retftndit,qui Abf^ mi^iane currentes jJpeciAi
I
Txdicatio
i€SJa&ii4ntxffl;>elAii(>nes, ^fuafimma , ut verbum divinum
i <orutB, qui ib 'utnditAntjdt quibii^ Dominui ApudJeremtAm CAp^2ycurre'^
I
Bfftrrtu°voca. bAntj(f nofi mttttbAm €01, Ex qutbti^ ommbut coHigitur^ef-

Ji*»«x!*" ficAcis, verbi divini ntbildeccderciiictt ab ijs mini[lrU prsdu


"ft
ceiyr , qui MAgiflratu bArettco , cunfiHtiente Ecclefia , -

catifunt ,niodo pureprAdicetur :pr£firtim fivocatw fa^A


(tt toiempore , quando EcckfiAlibertAtis {u£ jure prfffiL•» ,

duru^fervttutis jugofkbjeSia fuit. ExempU fuccurrunt in


fcripturA ^ quotidtAHA experienttA. i. terapore Cbrrfii fa-
^(erdoies promovebAtiiur
^SyrUtlPel Ro^nanerumilfel
ad

boc officiotpforufKquidqHAm aerogabAt ifed


pfos obiAtA Deus rAta bAbeh^t. i.PhArifjtoru (ffcribAtnmtmf
flersumCbriJius approbAt ,2^,€^Aij^Hptmtx btP
[
offtcium vtlAutorUate
€(Um HerodU , riiqut
Regum
tamen
pcr i-

or^s.

pleroff,'
EPIST. AD' ROHANOS CAP. X. ^79

pUtGfij^ tpforum nonfnije ex trthti Ldtfi ypenes quam ex or-


dinAttme^Dei fulum erAt muituj tnftituendt p9pulum \ fsd ex
tribti Simeoms (ftamenjuht , ^mo
' Dominui eos au•
,

dire.^, In Papatufuit corrtfptifijnuTn Miniflfnum,tS


boc (ffiraciditerbi & Sacramentorum Apud pieroj^ nihtl oh-
flaifat. 4. Patriarcha Ccnj7anttnopoiitanus conptmatienen»
fudtlfocAtiofJUi impetrat aTfircA^& (amen mtmflerium ejui
nemo negart potefi .^ ,P Mrttnt nofiro-
faititare ejfe atjj efficax
rummemoria fnultipA/ioresin medto Papatu vocati at^ Qn
dinAttfunt^i^ quis ipforum Verbum aut BAptifmum queadef-
ficAciamtocaret in dubtUM t St emmpropter illud t^ocAtionts \

vitium eficaciterprAdicArc mnpotmfftnt y necejfe fniffei ,\


ttt denu9 't>ocarentur aut ordin.trentur, quod ufu receptfim^

nunquam fmt^ Non emm necejje efi',h2qu'it Lutberm libr^


di inflitue^r?iwrfirjom.2,UtJe».iocum minifter^ relinquere,
:. lUet impifs ac perverfs modis adfcendiris^^dum animtts fp/Lfi]
corr/gaiur, tS msdiii ipltdamnttur^,

QJVAESTIO V.

Stfjdesex auditu eft^o^mdfiet de furdis^^


infcinnhH^Si verhnm audire nan po(funi?
'numqtiidtllifid.em non hahcnti

Pefp. Loefuttur.bic Apo(lolus de ordmario meJio ^,


qftoad'
uUi fidetn c^nfiqminmr. Aiiud er^anum confncnd&fiiei
Lauet Detis in ivfantibti^ , Vtdelicet^ Bapi-tfmHinyin ^ud ^fi-
dem Accipiunt^^f perfidem regcKer.itioKts bentficium^ Jn
furdis Autem cafui nscefirtatis iocum bAbes ,
qucmAdmcdum
'
m infantibui an^e bApitpiiUm deced^nttbm , in qmbns
Beiu alto-modo fidsm iS rtgcfjcrationem operAri novit r
boc
?

^7^ EPIST. AD ROMAMOS CAP. X.


jv.— .
L.

\ft^ft4(fill'LuCi /.iS ammu-i Auresluas.deqHibiii Cbtiit


2. L^liet
ifleis w E.^4>y^geJi0 aiircs ad andicndum , Audt^t,.
: ^^ hAbet
\}Nayn.ii_j^rai6 lofuitur DeMi ad cor^auando ipffinpiuram^
brgHH(.i!i tatdUiintUTipcr .qiu.ir(tdia iipirttiu Sa^ciii^ mhuiL"
mmiUJUA^ ^'^^^ ^f*^ txcriere grAtiam ac ejficAciAm.^y^^X

,
,

I ifkodjurdi tttam nuibus ^gtfithtUt convtriatiene c^ti^^


\ (S totiUi corpciristsjuafiiociuente geftit E^>ungeimm addiicere
\ pejfunt, Tr^clat banc m D\.Hieron^mus tom,Q, foL
^f.fiiiffiHibiMe^

Q\\ y£STIO VI.

Qfsomodo Paulm dicerepot^ft^ Aicfiolo-^


\
jrumruOQcm uhi(^^ terrartim (^. gentium aur-,
'dii^yn fi^tfpe^mm tamen ettamnum mulu
fintg€ntes^(^mhii^ Evangeiiumnondumpr-
atum cflyUtfunt I aponenjis , Brafiltani^
Aynericani^ ^ alijpopiilitnnovo orhe

. \ .Re/p. Anxius efl Pereritis m conctiiatione bujtu loci PaftHni


cum
partenidijpttcat^if tandsm
^}
expertentia^di^. 4^in hoc eaput,!ibt inuitA itintram^
concludlt Joni Pauti ^ Dividis
'vftmi^K^<>Xiic\^inteillgendum
g)iitOffsu de pfurimii
exiftimamuSy^erbA P^uii
^Jaceyity loc (> ja}/) tum ^
^ prxapuis niandi
^ Davidti it&ACCtpiedA
^Cbfifiofjmam prsidkanotif eti^Kgr/if intihiytyfHni orbcm
terrarum ^ar^mfniffe. Hoceny^y/ d'i(eye v^ifutt
ne quid bj^hrent g^nulfi^ oiod prxrendirejdt
^
mundo.tm

,
iuncco'
pArtihiii^.S^d nos

cjfe

'
tcfnporeprii.laram de

-
pront -

f-ri
EPIST. AD ROMANDS CAlP. j^; ^81

fieripotut^et^veivUagtnsprdieritAfm^et, In fnamfefi-]
tenttam tdem Apofioliu jcrtbit Col. /, dT, Evatrgttium JAm
tunt in untXerjo mundo fuiffc^ iioc entm erAt [officmm
^poflohrum , utin u>:iv:rJo r^tiKdoBvangeliuw pr*dicA'
reHt f(juemadm6dt0H prSLceperat eU Dominm '^uht fAne impi-
um aicere ^Chrtfium(rOnv,itXiv.Si^fplurim^jalccm mun'
dipartesinttUextffcneniimccrte Evangeitum fuum invi^
debaty-nc^^ JpofidipriceptumChrifti^^^tcer obierunt, idte
^rbem terrarum inter fe dCvifijfefcrtounturilK qna divificne
Oc Jiv'{tohi
Thoms. i^ Bartbelomiidcifit Oricns SmoHi 0* lAAtihiO^ j •>».•
Meridkstf Pbilippo ^
^badd^• ^Septentrio^iJUittbu (f hb vidc Ir
i. cap. ^.
;

Nicepli. lib
J^tobo rAtnOri yregiones m€dttcrranes.\ ^ndre^y '•.

caE» lo culel•
frcvmct£ mAritih%s.vPetro^^ lACulom»ihrtOccid€:7i
^entd. totui rnHnduSyde cujiu ctiAm induflriA tefisintur A^a
ApjlhlicA , i^ ipfsmet refert infra CAp,
V. jp. .jeprsdtcaffi Ey)AKgeiitim, ubi nomma^ttj fut
TAi ChnjliUy d^ ijtafuaprudicAtiane replev ffe ommA ab e
//. bujm £j Piu'o lib .'.. Ci-p i.ic

rHJAUm uf% 4
llijricuni^ ^QHibrci r Ationibus pcrmotus lite-

fony>fi\tSt txt^imAtt non rf:mAyip(ft gerjtem AliquAfn^ qus.

Cbriftt ncnicn ignoret : (^ Tertitliianuo judicat ^credidtffe


Cbri^o muitAf gentts ctiam Jn/alarum muitArum tiobis
ignotarnm^ &
^um tnHmtrAre Konpojfumm. C^uedfihodie
K^Hinemnibiis locis AuditHrpr^idicatto EVAffgeitf, nibi/cb.
fiat bQC ut}iy>erfalt pr^dtcAtloni JAtn Attte fAcli.. OubitAndu
ftim tion , fipsrorbtisCemporibtuibi^nnotui^:do6lr^
nam E^nangclfjy \tclp.r vi^Am pr£dicati§Hem^ lieipcr fcri-
ptA jripojioiorum^ qH& pA^im ubi^ diVUigAtA (unii
ttil prjtdtcantti bomniLS defuit^ fonUs tAnlen (ffai
perpcnU JfCfit pervenetAi opinio fA&ArufH 'virtuttim
7?7A

JegyptQ adorKnes,• gentss y qMemaaniodum /inibrafiui /cri


bifjuper bnni iQCHni* quonsodoJAm oUm EvAngtUum
,
lirrr ptrve^
EPIST, AD ROMANOS CAP. X ,ii
perlfenerit etiam ad CbmeK/es, BAracbwanas , Uponenfes >
/E.tbiopaSyPerfiis.i(f fimiies populoSfCon/ule D, /. NicoUi\
j

in hbrM regno Chrifitfftatim prmcipi§.

QU itSTIO VII.

Quomodo firivH Apofloluiex Efai^^^gen-


tesnonquAfiviJfeDeum cum tamen fuprar
dtxerit cap^ i92o.genies
hHJm mundico^ovijfe ?

,
\

Deumex

Loqtiuntur hic Efaias (fPauliis tjon


^
tam de rLi r
;

'.I

qtiam de modereu Qugflverunt uii^ gentiUs Detiw^ (f


admodtim JoUUitifHertmt^Ht veram Det filentiam O" cui^
tum verumaffequerentur : fedevanmruntin cogitAtionibui
fui5^Addit\ jipofioius eap,
/. Ui enim Deum i^ QnltHtn Dei
qudfiverujit yMhi nunquAm inJfsniri potcrat ac proinde ftu-
:

diumipfirum Qmnt t>anum (f inane erat .'quiainidolio ^


humanii rationis opinionibtu ne^Deus ne^verus Det cuUtif
In verio filiim qu&rendus efi, qmdc um femper
reperitur,

in fliuflriUconiHndijtanquAm

poiupffent,

trAxH r
PrsdicAt igttur
Dei ntifericQrdiAm > quQd eos
^
fAne Accurrere y (f ibi Deum inquirere
erexit
debu^nt\qttod(i
ex Efaia wgn€nL•y
eiiam expAnfis mAnibiu Ad
quinondum dt ipfo reiie qu&rendo erAnt fiUtciti ,
^ Ad iiltid

id veru /€
'edinterim Aiijs hHntAnArum opimonum figmentis occHpAtt,-
,

,dum intergenus etiAm Aceendit lumsn


:^•»>• 'Perbt
- fV
* '" i

EPIST. AD ROMANOS CAP. - JT. 6?J

iDtrbi dtvmiexgratuita fhifericordia^per quod eas adteram


vtn Det agnttionem adduxit^qHAm txtra verbum nuJptAm
reperirepotuijftnt,

Aplioriiiiii Theologiciexhac
parte capitis.

/. CAnBi fioH funt iTilfecAndi i quia in eos non credendum,


^ Aphurifmus autcm Jpoflolicus ciarus jft ,• Eum non-^
invocabunt y tfi qttem hoh credidenmt. Invocatio emm^
vera prsfupponitfidem veram , hoc efltCcrtAm anirHt fidu-
ciam , quod is ^qui intxKatur , (f lielit exaudtre»

De fan^ii autem fcrtptum efl jqnod i^norent kos , Efa.


'

6s,i6. \ .

2, Fides ncn tAntum


mtitia^fedfirma ammifidU'
cIAj abfci^duLitatim^e auxilij dtVmi : qui enim dubitat^ non
exijiimet ,quod Aliquid beoAcapiatjIacA^ 6^ideo dicimur
crcdcreinDeuM.
St Fu»d^we;-iiiiiii ^( e/f •verlum Deiyquodwiernos %

pr&duattir (f AuditKr. IllUd enim (ji de')>QlHntAieDe'i ^


depotentta ejtis nos certifcat, Knde
aflimAri potefi , quan'
tumfii Dei befieficiiim^qtioduerbum Dei puriinter nos -
dkatkrfofiiantA etiam [it mc€^tAtis,Ut di(i^enterjAudtAtur^
ta'fiqHAm fingHUvtGrgAnum ftquidem
fiarte extrAVtrbum vft^fidem fieQj Spmtum

grattAm ne^falutem hirgiri vu/t hominibus,


ifprsprmm (f
:

^
'
pvu qrd}"
ncg^

»<-
4, <>.Mlut^roriim yscrbi

\7'>-
"

ccj/artfi)^ ejfCiumer£dAre'i>erl•ti^n
JNbfntur : qjurfum cr?o -
^or/iwa Pa!)/pjcufn^_.
qUQ per Uidibrihm^ut ipfi putAy>f\ conrionatofcs appeuar,
Rr rr 2
684 tPISX D ROM ANOS CAP. X
pridicAntes \ Ttttdiu bk bon^rU eil» quo & Cbrifltu ip/e (f
A,nf>finUgaiidei<Ant Efa, . Zf/f.4. Mattb^ zi^ cujus ^ J^"
die nemtnsyn pudere debff,
y PridicatiQ iperln pnra eB legttifuamta EcclepAliei
; infij ft.ttti (OnfuitvAtJi^ Nam ubkun^^ pr^dtcatur v€r»
iiHm Deiptire ,- di f\mc fidstes i^ fquidem Virhm
ticfii ,

D&mini jiun^uam frullrA. t^L a^f^ fruClu pr^duaCur

^ 6\ MimfiriiDerbi fimt Ugati Deij quemadmadum (f 4p'


peliA^-ttnr 2^ Cor,^. qtiiar-iinuniur Dev ad pr^dicati&nem
Evangellj immo fihi fumtt bonorem^ nifi vocattu ( y
fuemad'r.pdum 6^ Aaron Hebr. j^ Etfi igitur ambire tninu

^
fierir-.m f7ori eflprebihituinxnam aui pestC Vel ettam difidi-
rdt Ep-fQpAtHm^hoyi,Hm optudefiderati. Im, \..attamenex''
p^tziand^

cita medtjf,
(
Ugiihnamif^io' efiam ad iiixtd cmopc
ra nofirAjmt oblMa. Naw quife Eccleftjs obtrudunt per tUi-
nonper efltum wgredtuntur yfed attcunde con'
^
ftend^ins ovile \de quibm D^minus lerem^ 2^ 1 1. Non fnitte"
bam PrtbetU^S ipficurrebani ynonlequebAr adeosyii
propbetabant', 1

^
7'.. Docirma EvAftgetij non concia panitentU , fid
pr£diC4thpam (f honorum Qmntum c(£ie[imm,qu£ promit'
tuntur (f annunciantur fidelibtis \ quam ob caujfam attbi
dooiii»Apaciiy (f verbum VitdL £tern£ Epbe, 6^\^,
IobA)i,6^6l'
8 PrAdhatores Bvafi^lijpedibus confernntur ,parUm
.

propterfiimmam ceieritatem , qua olim per^grarunt


orbem terrarum^^!^ quaetwnnum utidebefit mimflrt vtr-
\hi^iiuHa 9C(apone fiegieciA ,JHXtii iHud : mAledi&us , qui o-
'/»«/ Domivt facit negligenter ^lerem .4gfio. pArtim propter
iontemtibfiemmimflrorumiferbiAdJpeolhm* Noft- emmin.
curnbr^s
EPtST. AD ROMANOS CAP. X. .
^Sj

currthfis 4Ut equis,fedpediteStpr£clicAhant Ap9fi9hE\>AVge' \

itum^dilperfts in iQcis qtto ipfifafius (f infoUntiA B.omAnorufn I

Epifioporum damnatur.
p* Pcdes• ApoftoLorumfuntfpeciofi , hoc (
, pulcri (f jm

cundiy non qutA pedfs^ RomaniPontificis gemmts at^ Aure


fti*}t or*}Atiyfidp<rtiai^piiA• hfum Eva?}gelii4rH^^nod Affe-
rimtyjucHndtifn efi iS acceptumyl£tasfACi€ns Lominnm con-
fckntixSypArtim etiam qniA Audit oribtu jHcundum ejfe deht-,
€xbilArA^;Scofjfcientia4i cf minuens trifiitiAS,

/ Auditores -vsrhinon omnesfunt £quAles xfimper (nim
admix ufunt tnobedientes , conttimaces r hyprocrlt^ , qui btu
lierbum VttdLfit odermortis Ad wortem^SrrAnt ifA^ AnabA
ptifl£,qtii EccteftAm exiflimAnt conftArepkriputisjanBiscir•
TAnt etfAmyqui exVtt AHtfide AuditorMn judicAnt de '-
ficrio^ Nam (^ Cbrifitu non femper fideles bAbutt (!f pios au •

ditores j (^ Pr§pbet& pafi.m dc auditoribiis fuis conqHerun-

1 /, Ferbum Dci pridicandum , nonpUcita bumana ,


qui.nuUunthAheKtufum^ kMAtth,\^^ Verhum Autem DEl
efpcAx eflin Anmis auditbrum > tAnquAm ordinArium cp^
^Yov-,jperqHodDeusfidem inAnimis pkrum operAtur : td-
circb in ASHs Aliquoties legitur , cecidijfe Spiritum SAn^ium .

fupcr eof, qui Audiverunt Jpoflolos A£l•* i. \o» (fc, ^a con* I

fiderAttQ mtrito Ardoremfiudium^ AdAuditum verii in no- 1

bis excitArt debebAt^


\2, Verbum alr Apoflolis prjidiCAtum efinormAAcrtgulA
fideivniCAXquodenim PauIus nofierfinum Apofiolorum vo•
cAtjboc DAvidregulAwfiu cAnonem appeu^t* Verbum au-
ttm y quodtunc pr4icomAverunt,pofleAper Det looluntAtem
mjcripturis nobU tradideruntfundAmentum (^ columnAm
fidei futurAm , inquit IrettAus Itb,'^, cAp.u Vndt^
Rrrr ^ conck»
"_
I
EPIST. AD ROMANOS
conciudimus,fcriptA Jpoftolica
-. CAP.

effe canonemfidci y^f hxreti•


-.
^

1 cum ejje^quidqiiidab iUio Hijfenttt \ cum tjuo (S D. pAUius ali'


bi conc§rdat^inqmens \ Si quis tiobis evangelizalperU pnter

id ifHodaccepiftii^anAtbemafit GaL\ , 9.

y * Pr&dicatto El?Angeiij unlverfAlis tft^quAtn Detts nuU


ligentt mytidit,QwemAdmodum enim Dtus jerib veluit, u6
emnes ad AgniHencmveritatis 'vemrent 2.itA eiiam
ferib Qmnihui verbum t)eritatis AnnumUri jufiit , ut onmes
,.
uhi^poemtentiam Agant , Omnibusrite Auaiettttbus Spiri*
tum S. fi Fidem promtfit .
17^39, ^i. Facejpi( itag^ int'
pietoa CahmiAKorum-j^uafi Detu multis t^mdem tierhnm ae~
derttfidconvertiipfosper^erbum Koiuerit^ Hndefitidmm tA'
lium bominumy^uod adhibcnt AdAudieKdnm vt rbumy i^ocAKt
diVmitusmAledioium ^ pr^pofierum, Rcr*necb.p^g,\t6.AHr,
cauns»

/4. Poe*JA tAlionis Deo admodumfAmiliArt^efl juxtA ,

ilitid tulgAre quA quis parte peccat ,ead€m pnnitur.


: ^uem-
AdmodHm enim Iud&iy mglefiovero DcojAlicnis dys ftrVtst
runtiitA Detuloict^tm rejeBo tifro fuo popuJo , alieKum po^
pulum ) gtntiles nimirmn^ in g ratiAm-recfpit^ x^J^etuamtt*
iiA^trAm Dei^ nedum ipjius mAndatA rci^cimm^ipfe^ victf-
fim preces noflras

/f.

beu nonqu^rebatur.
tnau\rere in
^
adjper/jetilr

nnm.jAlutAre nonefi^abf^ ^rigulari pet grA(ia>


con)perftonto
, nos afAciefrA pro^ciat\

Detisgr^tiajifaprive^t boitfimm converteridum,


dttm ex nolentefacit tioUntem (^ ita inloenitur ab
mnren^tns audtre (f
yerbum Det^tamen illiidfiuSunt exter"

bpm non bumAymm^rttisJed m fpliJum dtvins


ijj,

\^ourcA
aqui•'

bonUAtiAdJcribendHfn €p*
.
" ' '

\6.
} EPIST. AD ROMANOSCAP^ X. ^^7

/6. LMdg»4 Cf nur/i6juainfatis laudatA Det bonitxs efl m \

jirs(r'rjni/4 6o??fi»f^i?3/4/ute:yuaf»6ic duobm moiii dec/a- :

'

rat Jpoflffliis. i, expAtifione mant4um^qu£. (umms. bencTpo)en'


tU ftgnum €,qua Dtm oflendtt yfe fimmo cum dejiderio bo-
minum ^xpcUre falutem* Autemefi expanfto ifta^
partim inmimfterio ChifliyuhiViambuiexpAnfisadfeDocA^
vU omnes contriius MattL i/. partim incruc€Cbrtfti,ubi
manibtis expanfis coUigere veluii hommes^ veltttigaliwapul-
losfub Alisfuts ; partim etiAm Adbucfit in miniflerio verbi ,

in quo omnibm benevolAmfnamvoiuntat(mAperit,2^ Deinde


declarat eAm bocpABo^quod ettAm adpopulum contrAdicen-
j
tem^prafrABum (^ rebeUem^ mAnm expAndit , quorum con-
'
verfionem de dh in dtem magna cum pAttenttA expeBAt^
^Hodillufire figtium efl^ Deum non dcU6iAri bominum tnteri »
tu^ne^ vellemortem morientis eiiAm,Ezech, iSy i2.fidomnu
1 um [Alut€nt€x Ammijententia defiderAre. (iic»

Cap u XI.
Argumentum&Partkio Capitis.

St boc caput Eptlegus prjicedentts trA^Attenis de JbdicA•
*^tionepopult']ttdAut^^ Adopttom gtnttlium. NAmne quis
rtlinquAtur fcrupulus , fnwiVAtim dkity kc^ dcff?erAndum
ejfeJudads, ftqtiidtm muUos ex illis [ib'treJ€r\>A\)it DoTYiiniis
ad Eccleft^m reducendosy & AternHmJalvAndos j m^^fiper-
biendu gcntiiibus^cfuiA eodem mndQ^ficup ludii, mrum rcijci
pojfufit Deo ,
ipforuin c»ntiimAciAyn ftierint tmitAti,
^uetfiAdmudhm igttur ^e Kcfiithtionis conJolAiur
Judics
e=3^
^/i' EPIST» AD ROMANOS CAP. ^I.

Ittdaos 5 ita weiu Excifionis in officio tenttnere n^uUgtntiUs \

utroki^fnett officiHtHfidelis Apc^olu


Partes capitis du<u cotiftitumta.
/. Prima agit de Itidiis : ubtpArtim oflendit ^quAtentis pnf
Deo reje^fypartiffi ttiam novam ifitui rejeoiionis caujjfam

Adducit^uf^ adV. ;,?.


//. Altera agitcum gentilihus:qu9shidiorum exemplo
vitioJuperbU (f ficnruatiocaniAlfi diligentcr dehsrfaitir,

PRIMA PARS
X V S»
..
, •7,
f*)i ^ . r^lcoergo, numquidDcus rc-
-^pulit populum fuum Ab-'
fit :nam & ego Ifraelita fum ex
remine Abraham , de tribu Bea-
jamin.
» clTrucfKTv '? 1. Kon repulit Deus plebcm fu-
ain^quam proEfcivit. An nefcitiSiin

« - •(}],^ * Elia quod dicit icriptura


admodura interpeliat
*
quemi ,

Deumad-

/, -^^ <7<1''^
1 verfus Ifrae!
3,
j

Domine , Prophef as tuos occiV


derutif,& alraria tua iuifoderunt &
^
:

Kccxl^av. Kciyui \]?6«(-4/ j


ego relidlus folus , & quserunt
v(^,K^ \^,1,^, animammeam.

4* Sed quid dicit llli divinurrL.

,/ ,^^,''• cipc
BctccA•
^ rerponfum / Reiiqui mihiieptcm-»
millja virorum, qui ne curvaverunt
:genuaantcBaaK
j•. Sic
,

EPi.sT. AD roman;os cap". xi. ^ip

, ^^^'^^^'']^.
viv,
;>^/(^^
^
(*^.(,

tisE
Sicergo & in hoc tcmporc

fadae funt,
re*
^ecurijdum cle^ioncBi gra- j^

Eiiizei^/TifchctTi «I Siautcm gratia, jaoinoncx <5-

irreiijXct^gchciTjp^nriuxu^/g^pcribus alioquiii gratia jjrm


« -.
ei}gratia:Sin cx operibusjjamnon
cftgratia,alioquin opusjam non^
cft opu5,
Tiiiv ; h \(^^^ 7. Quidergo? Quod quaercbat
Ifraeljhoc non cil confecutus e- .•

ledio autem conrccuta ed; csetcri


vero excjtcati funt.

79 ^ •\ , ^ S. (Sicut icriptum eft:dcdit


Deus Spiritum compundionii,o^
culos ut non videant* & auresut
illis

non audianOufquc in hodicrnunL>


» diem.

^ ¥9 Kecj Au0lO , ^3-


Tmyt^oLyX^ €ig
p* Et David dicit^menfa eorum
coram ipiis in laqueum & in captio-
nem,&in icandalam& in retribu-
tioitemillis.

(- Tucmv -^ - 10. Obrcurcntur


videant ;Sc doriiim
incurva.
ociili corum,nc
eorum femper

Mij

7v

^
^'^.
Aiyu ^^/
^*
oi

Kcc^Hy
i7?iommcy
(l7h.ci »

'^ 79 ?T?;j^i«
'{-

,^.
,
u.

n,
divitiae
Dico crgo .'numquid

Qu6d
fic of
fenderunt , utcaderent^^bfit. Scd
j

mtpa,- iHorum
delido/alus cft geniibus,
utillos aetnulentur,

deliiilum ilIorurtu>
fuiu'mundi,
Ssst
& diminutio
corum
6p9 £PIST.^B ROMANOS CAP. XI.

eorutn gcntium ; quantd


diviciae
magis plenitudo corum.
13. Vobis enim dico Gcntibus,
quandiuquidemegofum Gentium
Apoftolus,minifteriummcum he-
noriiicabo;

,-
/4» Siquomodo ad acmulandu
provdcemcarnemmeani, & falvoi
,^ "^^^ fdciam aliquos exillis.
// Si cnim amir^io eoruni,rc-

Vpu^
Gi
' ^6 ri

^ ctyicL• j fQij

i^
-
conciliatioeil
tio^niii vita
/6.
mundi qux aiTum•
ex mortuis
Quodfidelibatiofandacft,
^matTa: &firadixraDda,&raini»
,

&

ANALYSIS EXPLICATIO;
r^ ObAnt bic pars cnmfine pr &(€denti6 CApttis^ tn quo dixe-
^^rat
tjuos

^
, Itidios tjfe pspulum imrtdulutn^ fthiUtin , ad
Deus fruflrd mA»us fra^ expAndirit^ (H^ifci ergo
fid quod (^fupra cap>g,AtitgerAt numquid ergoDcus
\
^
-
repulif populum fuum iid emm(f coTUraprdmrJsio^enLj
Oeteffe^if mu/eid Utamporfar» deff>€rAtion'<i pandtrt
. ^ejpondet ApGfiolus per wfictAtionem'
omniaarepiiKt populum fuuai i/t*??
: Ab
^-^^,. (i , D eu i j

iiAin univer/tim AijecitjUi nufft ludAorum pauai AdfAtut


tem De ta/i enim umver/Aii Reputfa loquUur "Poce
Adtitu.
ctTrao^ttgid^ probat fu9 exeniplo 1). 7, Nam &" ego fuiTL»
:

irraelita^exfcminc Abraham>octribu Eenjamin tquafi


dicAt 3 ego^Mo^ Ad populum tfium pertineo y quippc txlu-
dAtca
EPIST. AD ROMANOS CAP. Xl.
6e)

ddk§ Unguine natriStmnaHiem reor weextra EccUfAHiLJ


^>tvtf}!^inuU9 niiyiUStmeihnufHiro rfproborufn e^e^ Ergo
Ditu nen omnts omnine ludjtes rejecit • fedcAiamiTos inifia
gfMte parttcutaru fuit, 2, probst ex priy^ifiifHffiu prsfciem
itaDainon repulit DEUS populum , qucmprafci'
vit >.2..^UAfidicat ifcierjtia Det nonfdUtt* erg6 quos pta.'
fciVu vit^m aterftam , eqs nuvqtfAm rfij i^t» Cer-
tum igitureft , habere Deum /uos adbuc ^uos diligtt^ inter

iudaios etiam ; novit enim Detu ^juifunt fuiy 2^ Ttmotb. l , /9»


Dei aHtem funt , qut Chrtflo PAtredati, lobAn. /7. quAles
funt ownes fideies (^ ele^tt. Vnde feqmtur , Apf>flof.nnt bic

non agere de fimptitiacnuda '^r^oyvouc-et/fd de prs/cienti/L^


tAli , cfu^ "vidit Oeui bomtnes in Fibum credituros , & ordi'
mefneleilMnis fecuturos.quales etiAmin medO ribtHtum lu
dAnrum fi*iffc non efi dubiunt, ^. prohat extn.plo Elis. v. 2,
Anncrcirjs,f«^«//', in Eliaquid dicit fcriptura fquemf
admodum ittrcrpellat Denm proirracH Domino>
/'rophetas tuos occidcriinr> altaria tua ruflfoderunt,&
ego fvli^us fum folus^&qdacruntapimam meam &c.
HfftortA nota efl ex /. Reg, ig, ubi lezabe/ occifis ^opbe-
tis 0:ymim , omnta deinbra Baabtis repleverat
ftimArit ', ,fe ['.4
iomamam iftamnon con^enferit ^cjuaYn tb
tum JAm pr»fuggrat X sittfai Dof?tmus
fpfum eddtebat ijfpiem
ejfe

r*tiUtA
tn untyterfo ipael,

fidefium rjje
^ dtfino
, ita utexr»

(ftn

rtfiduA ,
in Ido^-
m defen
oraculo
qui
cultu non erant co^tajntnafr. ^uo exer»'
plo lucutentir docet ^ Ikh fnAxtwA pirs^ popuii ludai'
ci rfje^A ft \ baiere fi^nitn t> e in pipii
lo reiiifmas eorum ^
qui ftcHndum.* tltBicHtnL•» g*A',
ttSL fAivt fA^i fhnt ^ bn eft , ^^tvs D S tx Viera
^^^ EPIST. AD ROMANOS CAP. XI.

gr^iide/egU adviiam^ qtnliicsfidem dedit^quas (f iu fidiLs


ionfirVJii
,
$' tandem dttrfjumfihat ,iicet mn ab ommbui
VifibilUtr agmfcantur, Quia vero eleEiionem iflam txgra*
tiafa5iamdixerat^m9xinprt tr^bnovi ex operibus , a->\
lias gratia nan clTet gratia, ?. 6. unde ta€ite coUtgere
li'iU,,Jud£os c&teros
,

.
qui noHconievti cranigratia Dei^fid
cpgrmn merita urgebant tjuflerejeBos (€ ^ltqHidem gratia

^
(f opera /imulfiare non
prim&pArtia,
.
Hoc eft primum membrum

In aitero membrapeQuliarem caulfam expmit , ob quamx


Ud&i', quia, nirmrum exc&cati (f tn reproimm fen"
^^. 7. Quid ergo
fuvi fuerunt iraditi'. qua de r^itA fcribU
quod quaErebacirrael,Bon efl: €onrecutus:eledio au-
temconfecuta efticaEteri vero exca:cati funt. ^*
X-

citadid^qmdfipra dixerat cap,.^^ J2, Juddos qits.fiy>tjfe jth


flitUm,fidnoh intiznijfe quU 'aoft.quafiiterunt expdc ^fed
,

ex operibiis. Qjn V^ro tllifi»t,qm exfide,(!i qui ex optrtbt44


quatfilfi^runt ^ bic cxprimit J ilios Teocaf eUHos , hos exc&cat
tos :nen quafi omnesnon-eUBt exc&catifint,fedqHia ludu
tales fuerunt^dc qitorum reje^lione bi^ ex profejfo agit^ Eii
^,,^», quod firibit f Eie£iio cQnJecHta eil f,
pro%eU£li confecutifini jnflitUm Dgo acceptAWjquia fidtjs
fuerunt prsditi^fine qua nepio Dee placere potefl. Vnde
Autcmfit cttterorum exc*catio,jam ex fcriptura docet ^quA
eam in iocis Paulo allegatii ad Deum refert , non cati^Myi^
K^qfedlio(,K^'n\LuOq^tAnquAmadjuflumjudkem\%^.x\'^\.ViXSi
.^^iinquit: Dedit illisDeus fpiritum comp.undionisj
I
oculos ut nonvideant, aures ut nonaudianc ufq; in^
;
hodiernumdicmi EtDaviddicitjFiat menfa eorum
inlaqueum&in captionccn,&in fcandalum & inre-
tribucionem ilks^obfcurentur oculi eorum ne videant)
- Zl dar-
[ JEPIST, AD ROMANOS CAP. X ^n
Sc dorrumeorumfcmperincurua.&c. TergerHino fcri-
ptur£ tefiimonio oflendit^ DeHmju^ojudkio commotum, eX"
C£cajfe reprobus luddos. Vnum petitum efi ex £fatA cap^
6^g,ttbi exc&cAtio owU(f aures clAuft tribuuntur / quibut
ftmul indicAtur , ipfos (^ videre (f AHdire potttiffe quAfana
,

funt jfedinpcenampeaAti Atttegre/t m^ecuiis ne^ Aurtbus


inrebtis divihis uti potuijfe 9eo enim /ubirAhente mAnum
:

JuAm^ominemt^ caLCuttre (^ cUudfCAre,(f tAKdem omnino


CAdere neceffe (. Secundum petitur ex Efa^ c.»p, ip^ff.uti
reprolii triluitur Spiritui compunBients^Triivfjtcc KUTztvvrtug ;

4pud FrOpl/eiAmefir^Or\'\'^ri^'^fSpirie(U Soporis. Tribu^


ttnr ergo impijs vetcrnuigrAVi^imuj^ & pericuieffiimus ie-
tbArgui , ^uifAcit ut ettAmferio inc/AmAntem (^ apeccAtio
tXcitAntem Audire nequeAnt, Autem » quA lPoctj>
LXX. ufi funt ^pgntficAt ejtamodi fiimulum cordts ,
quo cer
iAncinAtur creberrime^ ut CAndemfere ntbii Amplins fenttAt»
NotAtur igitur hAC voce Animm
quAfi caUo obdu^itiSy qul
fenfum doloris qttidem experitur ,fed mbili fACtt j Audtt ob"
jurgAtionesfedmbilcurAt^imo inflAmmAturinfuper Adver»
ykf bine monentem^i^ fic in peccAtii obflinate pergit. Terf
tiuw tcftimoniumpetitumeflexregio PfAlte PfALog^i^.ubi
menfareproborumfiert dtciturin tAqueum, in CAptioneniyin
fcAndAlum (f retributionem, Per tHenfAm inteHigit pArtim
expeditionem rerum,qu£fere in menfis folei fieri ,• pArtim
prgdtcAtionem verbh wquAfAlutAres epuU Apponuntur \Sed
quiA ifli homines non curAnt iltas Uutttia^ ^fiunt ipps in U'
queum (fe. boc efl , quo diutiils l^rbum Audiunt , co ntAgis
exAcerbutur (ffitrert perguni , utqui mn Audtunt cArni

fu£ gKAtA» Rctributi• ita^ iliis fit ^ui ^quemAdmodum ipfi^


Tfcrbum adJperrfAti /u»f , ita vicifim vcrbum ad/pernAtur
Ssss s ip/oSf
6^4 EPIST, AD ROMANOS CAP. JTL

ipfos yboc ffl , Deris ipfos non digr,fis juduattUt ex tterlo fo.
lAttu f» aui AUxHiMm aitijnoa aidptAnt i (ju£ emWA 'verboex

/
Accidcnti tribuuntur, Ex lodcm P.almo
p^u/6 ahte Ufxeraf deexacaitone \addaur Ahtem^
duriunicoium fcmperincurva ^quodex imprecaiivht^
repctitur, quod ex
,

Chrtflt crutifi^orihus^Juio fa.tta depronjieiir y ubtomne robur


Iftriumreprobii denegAiitr^boi efiiOmnis ftuctm (S^/e/ici'
toarerhm expediundarum, Et htc maxima poey.a^
efl bcminum re^roboriim,qh6dtAnd€m nibtl qmdouaf» feli-
citAtis velfucceffiu in rebus corporu 0A»tmdt,tpJts exptiian
dum.

Ex bit 9mmhfi4^qu& baBenus de iHddorum reprohatione


difiutAverat Apoftoltu y duhmmy an nectjfe
inferri poterat
fuerit Ubt luddes i t^el an
d Deo rejeCli (tnt > ut ip[i
ideo
pereant^ Ci* gentes fiihentur? Hoc enim fibi ^uU qudfiio
ApoftoUv. ii.^\xvc\.Q^\xia. fic ofFendcruntjUt caderent ?
Negatboc Ap9fiolM,uficatd fbtformuU negar/di,^bCit rafi» ;

negatioHii efi^quU ludtorum lapfus non eft iatiffayfed qcca-


pocanvtrfionU gentilwm. PoflquAtn enim iuast Ad/p€rnati
'
funt conjilium Dei Ad\>€rfm feip/os , converteruntje /ipofielt
Adgemes A£t. liJdg^ D^ui uf^ Adsit non fecit in ludiLorum
permaeffStUt potitu eoipfg Juddtvicifitm occafiommbabcrtnt
corti^ert€ndifiAdCbrifium:fiquidtmcumgentibtis in flu-
diopiftAtii d5* AgnofcendA vcritAtis merito rertare atbmfftnt*
I

De bi6 omntbia itA loquitur Apoflolm T>. fi.(f 12, 1 1 r u m^ 1

delido falu$cfl:gentibus,utiilosaemulemiir. Quod fi


d^^hcftum ilJorum diviiiac fant iiiur.di, & diminuiio eo
li

rumdiviiiacgcntium,qnantomagis plcnitudo eoriini/*


^Htbus verbis ATgumentatur Apufli/itii Avntfioriad fnajiu
bvi fcnju :Si iHdiiUpftifiiO o^cAjioriem dederHnt Ad (oHyen
EPtST» AD ROMANOS CAP. XL j
Opj

Ponem gexitiumfWter quas Deui dtvitias grMtU fu£ dijperfit

tnuniy>€rJQ mundo \quanto magis promoturt efent aiiorum^


qHAmpiurium fAlhiem, fi ipfi tn veritute acfide pcrflitiffint i \

Ergo nece£e nonftitt^ ut (aberenttir. PoflquAfn autem fam \

lAplifsir)t,m buncfinem ja>fi receptas gcntcs ate tts grcmiHm \

E(cieit£,nonkt Indnprorfus excluderentur^d piftius ut Ju'-


dtt agenttbus pTOvnAti ^piiiquAdAm s.muUtione fiuaiurn
(f pictatemgentiluim imitArentur.QHoquidem tngemre fi
diligvitem operAmnavAtinum fcribit u. x^.utltch genttum
Jpvflolus^ aliqUQsex ludats ipfeprol?ocet adpiaw iHam £-
fHMUttomM^quo (f ipfifAlvifiAi7t,Voh\s enim a\z.o,if9qtiit^
gcnribus,quandiuqiiidcm ego fum gentium Apofto-
lus, ramifterium meum \\onox\9izihf3jboc eft ^ illuflrim
faciAm non tantum gentUtumjed £?* luddarum conyxrfione-,
quomodoadxmulandum provocem camcm meam,
hoc efl^IudAos^carnali generatione ftnibi affines^&i. falvcs fai
QHiWh^Rationem addtt Ah Mtii^id enim cedert
c\2i\Ji2A\Q^\iG^

admAJorem Dei gloriAW,qus.fiin lapfu ludaorumpro^


f^AtafiiiCper onlotrfiomtn gettttUum^adques
< lud&is
igref^i dttferterant^quAnto tnAJera iTicrementa CApiet,fiquam

piurimits Judiiis converp Hnafiat (^ uno ortDium ununL•»


colerent?Hieefi fenfiisv.\^.s\<n\m amifsio coriim,recu=
ciliafioeft mundi >qUTaiTumtio vira cii fnortuis/'
Jwi^amm ludiorum tocat lapfum ipjorumypLr bA77C fa^A-a
reconcUtAtio mundtyOccafionaltter ^dnm mmtrum ^pofloli
JudAis€J€cViyAdg€fit'UiM>ncivttAns tn orh nrrarum jec€(f€'
ruvt^ihi^ El;>Angclium de ChhflQ prsdicamnt ^ut fapra cx
plicAtumfuit (^ fic quAfi ex mort-.is (f rcficiis mcmbris lu-
;

ditorum , per fi.icm vtv.t prtptiUuUrunt , do?iec tAn-


dem ludAPs (S gchiibtis unum C C L S I AE
corpui
:

4>6 EPIST. AD ROMANOS CAP.


corptu fACium tfi. Hu
omniA ehprincipale tbinta bnjuspar•
tis adducantur^ ut nimtrum doceat » Jud&os non in Hmt>er^
\ (um
ficii funt , ]
aijeoius ejfe^eos^qui
itifittonis

numargumentumquaficor^disloco
Abexterno EccU^& con/ortio re-
adbuc babere :

attexii,
cujtis rti adbttc

depromtum-
»-

quibm /
natura ptomi/iomim Dn^^uAnon faltem Patriarcbas t
funt, coHcermmt , fedtotam pofleritatem,
icrgopatres in prom/ione fcederii
Si
cenferliatifunt,mpofiibi'.
lijfane non eft,ut (f pufieri eorum in ea conferventur^ Pro»
ponit boc Arguwcntum gemina fimi/itudine, i . petita eii \a
frugibus Ifraeiuarum, Si delibatio fanvfla eft, &; maiTa
quafiditatfancii Paeres» Ahrabam , ifaa^^ laceb , tanquam-i
pnmitUpopulifpArticipes fieri potueruntpromifsionum diVh
narum : ergo mn efl mpofiihiietquintx pofteru aliqui ifsdem
ieneficijsciivimtuspromtfiijfruAntur^ VilitA.fi PAtrtAr-
cbA iUifuerunt membrA £cclep£» bAbentes aditum ad privh
legtA Dei^Hti^(f poflerorutn Aliqui reTiftcabuntur Adgre*
m'ium£cclefi£. Ideo enimjAn^i dicuntur , quod Ad Eccte-
fiam Acceffiim bAhent.^fAn6iitAte cfpili , non Sc€kfAflica ;
non ficus ut olim obUtfs primii^s fAnBtficAbAntur c&ter&
fruges , ut ijs bona confcientia uH iiceret. EAdem efl rAtio

fu t.

d£os Tfl *
Altenus fimiiituainis t fi radix fanda eil,& rami fandi
PAtres rAdicem lD0CAt^ex\quA ipfirefeBi exciderttnt^
novamtAtften inftttonem eis promitiit^ Vnde fiquitur, lu.
pAtribtu fuU (^ femim ipfirumfABd,
AdUHmJiabere Ad beneficiaprivilegia^j Dei,tantum akm
efltUt deipforumfdifite pemtf-is dejpira'
tumftt.
> \

•^SSo»

PAKjU
EPIST• AD ROMANOS CAP. XI. 6^7

Paraphrafishu}ii.s partis,

QVaehadenusdcIudieofum abdicatione difputavi,


non ita vclim accipii quaii popuJus ilJe univerfus
repudiatusfuerit.Nolire'hirce cogirationibus voftnets
ipfosexcruciare,o vos mei. Nam &
cgo proficeor mo '

ex iIlagenteoriunduni,nequeram'en dubito/quinfim
exeledtorumnumero. Fiericnimnonpoteft, ut perc-
ant iili^quos Deusabomni afternitatein Chrifto prae•
fcivitjquod luJ^isiiaoq, aliquaexparte accidiiTe con-
ftat/iicdt in individiio dicere non porsimus,qui fint illi.
Nam quemadmoduivi ternporeEliae,cum lezabel oc-
cidifTet Prophetas Domini,& omnem cultum veri Dci
cvertilTec, BliasexiiHmabat, fefolum ^cultoribus veri
Deieirereliiilum,&tarnendicente divino oraculo, fe*
prem mniia inifto populo erant refidua eorum,qui
Baalitico cuhuiion erant inquinatijlicet Eliae eiTent
iiiconfpicui Itadubium noneft,quin& jam Dcus fibi
:

refervatit.fuos^quosipfe omniumoptimd novit,&ad


faluteni ab orani aeternitate ex mera gratia elegit j ex
gratia,inquarn,ne cxiftimetis
ris.
illos
Sienim Deusoperaiprorumrefpexiiret
meliores

tuiiTent dici fecundum gratiam eledi. Quid ergo rauL•


,•
fuiiTe caetci

tumhasremusinhacquaiftione de ludaeorum abdica-


tione.fTumma eorediciquodelsdlijqai cohfiliilm' Dei
fuerunt fecuti>&medijs convcrfionis ufi,conrequan-
tur vitamaGralutemjciEtenvero.quimcdia illa afpef-
nanLur,excaecati funt^ut magismagisqi ruant in inte-
ritum : id quodfcriptura Deotribuit tanquam jufto
judici,qai verbutn annunciare jubetet'am reprobis,
fed non intelliguntjquod audiant, fed ofFcndunt rrtagis
Tttt magisq;
\

i>yj^ EPISX D ROMANOS CAP. iil

magisq,• inlapideRi illum oifendiculi, cacco q'iodam


furore, nullumqifentiuat fuccciium in opcribus ma-
nuum fuarumjfed laborandodcuciiinc&nihilprofici-
untidoncctandemmenfuraminiquicaris impleant, <Sc
111 aeternumexitium ruant. Scdqui •/'inquiesjnuni•
quidergoipfos ita ofFendercin verbo veniaiis opor-
tuitjUtcaderent &nunquamrerurgerenr ?Abiic hoc:
feJialutcm etiamcadentium anxie dcfideravit Deus.•
idcircogentiles inipforum locumadrumfit, mirsisad
ipfos Apoftolis,poftquam iludicis fuerant cjciili>ut
fanda quadamacmulationc acceadcrenturludaei,neq5
permittcrent, utgentilesfoli ad Chriftum converte-
rentur,red iSc exludacisaliquigentilibusadjangercntar:
.id quod ad incrcmentum regni Clirifti no.i parum efifet
lcondadarum. Qaod iienim ludaei lapfu fuo occafio-
incm4edcruncconvcrfionigt:ntiam,inierquasdiviiix
g«'atiac Dei fu6re c fFuiae quanto magis promovcri po»
,

tuitTet multorumgentilium falus ,iiludxi nunquam-r


fuilTentlapfi, vel iiadhucmagno numeroad Chriftum
geutibuspracdicatum fefcaggregarcnc. Ethoc praEdite>
vobisiovos m.i,quos ex gentilitatc pracdicatione tu-
angclij ad gremium Ecclffiac adduxi licet ego iim
j

gcntilium^poftolus,operam tamen dabofedulam, ut


QUniftcrio meo aliquosludaeorum Deo meo lucrifa-
ciacn :Sunter.im confanguinei mei,ex ijfdem inajori-
bus mecum oriundi;idcirco hocofFicium mc debere
ipfisagnofco^ncqae dubito,qum ad honorem mini*
^lcri)mihi divinuuscoinmifsi faciat , fi muhos ex Ju-
daEis&gentibLisChrifto Domino meo adducam. Ita_.
CQim placuitD<iO,utex.cidentibus ludacis novus quai^
iamuiv•
EPIST. AD ROMANOS CAP. XI* 6^9 i

\
raundiis ipngencraretur ingcntilita^e, audi:o ver
bo Evangeli) incer gentes:aiquum icaque eft,ut vicif-
fimgehtilcsoccaiionemconveriionis prxbeant ludac•
i$ : idq•, co magis, quod ad ludacos pertinet promifiio

Patriarchisfa(ita,qu3equidern in primitiis populi fui


locum invcnit fperoctiam inpoftcrisaliquibus:
enim maiiiredolerenaturam fermenti,&^ radix indo-
lem fuam reprxfentare in ramis,ii nonomnibus ,-
ficit in quibufdam: alias promifsio Dei Patriarchis,

tanquam priminjs& radicigraiisludaicac fad«, Ero


Dcus rcminis tui po(tte,iiere£ irrirajquod nemo af-
nrmare auiit.

Quieftionesexhacpartc
Capitis.

QUi€STIO I.

Cum Dem non repcUat populum^ quem


pr&fcfvityVidelur prjijcienlia^S' Eledio u-
num ^ idem ejfe:nam de EUoii^ altksdt"
citHr ,
quod non repelianttir D O^
hoc efly ofuod non excidant gratia Deifi-
naltter, Hoc "uero efi contra tdyqiiodcap,g,
dtxerat Apoflolus : quos prAfctvity hos
Tttt 2 prxde-
70 EPIST.

pr&deflinAvil
tiofeu eleolio difltnguuntur
; ^'
AD ROMANOS

(f infiresma•
ntfefia efl,quia pr^fcientia adejfentiam Deir
^
CAP.

pr^defima-^
Xl/

eleoiio ad njolnntalem pertiriet ?

Kejp^ Certum efl.praLfiientiam bic notare KonfimpVtcem


rertim notitiAm fednotitiam ad ordinem eleciionis rtflri-
•,

ctam^ DEFS entm cum pr&fcitos eiigit ad vitAm , »*«_>


homines^qHAtewis talesjprjifiie j aiias omnes ekgiffit fed
qHAtenm funt in €^ pArum
pirfidem x(f in bjic (tgntficattone
j

pr&cogniti (^ eieBi dtfferre ttidentur, Jdeo quod


bic !>, 1. Jpofloliu de prjtfcirntia Dei dlcit , Deus non
repelJit populum , quem prcefcivis; r bocinfrav. 7, eie-

»
tione
triiuitXeUlliO
e^dink^^iaK^uam antecedens
(f utpars ordinis in decnto
conficuta^ Dtfferujit
& confecjueniyuelttt -
inclnfi»
tAmen

Pr£jcttntta-3
ra{,

^
:

anteccdit i utpars efdinis EleBio ficjiuitur , ut decretum\


Atque fic hic duo capite exprefse ctfl•^7fguuntur.^od
AUiembiC tiocepr^tentis , ikoiio?iis utittir»

nortsAbf^j .CAuffa faStim efi. Cumenim iUi cx\ Iuddii

ekUi,nonomntbm(Jfent noti, indicAre uoimt Apu•'


flolus^ DE V Meos Kdjfe cui certus eil eleSlorum numerusy
:

tn cjuocun^popuk 'vtttant, N&vit entfn Dominm , quifintfui


2ilim.i.y>icifim,n9vu Dotninus lefm aL• witio , quinanefi
fef2t credenteS) lob. , 04.^

QJ7AESTIO .
QuaLflioefl: anomnesEle^t aLternanu
confe-
7pi
EPIST. AD ROMANaS Cx\P. XI.

confequanturfatutem:
affirmat^ quando in }?
confecuta v, 7. Ohflare 'vero videtur hoc
idemm D. PaulHS
dicit ^ Eleiiio

argumentum :Omnes infantes haptifattfunt


eletlhqtiU]Jytnt inChriflo.quemferfidem in^
duerHnt GaL^.Multiinfantesbaptifaii pe-
rcimt. Ergo multi eleolipereunt^

Rejp. Trmum
hocexfcriptura certam efl ele&oso-
, ,

mnes fahari; idenim bis repetit in hoc textu Apofioltis : non-


repulit Deus populum fuum^ quem prAfctVtt : (f> eieBio est
conficuta. AdfiipuUntur alta fcriptur& (oca , ut cfuods^
Dankl faivAri [crthtt ^
qmtcjuot in lihrumvitAfunt infcrt'
pti Dan, \2. (S quodde eie^is Chriflm afeterat , fien non,, Eicaundu.
^'^''
pop^ut eleoit pereant in erroribn4\ ^JHAttb.24, Dewdtj>f
f^\'^J^^l'
faendum efl , eleBos , quo ad vocabuium attmet, in df.plici
^

Trtbnitur enim btc titultts ijs,\


effc pojje dtff'trentia.
\,

qutin Cbnfium credunt , qtii regemrati funt , qut ducuntur ^

^itttu Deii^^fAciunt optrfifiiiorum Dei'• quiqHandiu tales.


pmt^ohtment ek&orum titulum^babent ctiim sd fHA^ eUA
funt^quamvis nen complttL Deefi ipfisfinas
luper[eli)erantia. 2, Ele^iipropriafaa definimnt dicuntur ,
qmnonJAltembAbent altquaj^d omnta-^qui ad eU£lhnem-»
ptrtimnt , boc efl, non modo hcnk incipiunt ,fed (f fehciter
\fideiiter^j pergunt (f Lonfl.wter perfiverant, Et bi ff*nt ^

proprie fic diBi EleBi ,quicert6 confeqiiuntur fimm fidei 9 1

Jaiutem animarum : iiii improprte i^ titulotentis faltem iiA \

uocanearypropri.) ^ plenarie bac defimtione digni , ft


in be^

it9 perjeverarent, Difim&ionis uujus fundamentum extat


\ ^^tS' Ttt t i Job.
>

7 ,
EPIST.
-.
,K -
AD ROMANOS
—. .
CAP.
•.
X(.

, Jtf^. <f ,^i«/« fermone CnRIST/ ad difctpuks \Si fnanfiri'


tio injermom meo^tffre dtliipulimeieritis, Ergoqui non^
manent tnftrmone Cbrtfityfionl^creyfedtituiotenusfaltem
tunc^cum adbucfacerent officium, difcipuli Chrifli vocAban-
tur» Itarei fefe babet cumtaf^inttbus hajfttfAti^, Certum
efl infsntes omnes in BApttjinofa.Bos ejfe £t(^n£ Vit& cAftdu
^ m

,
datos , quatenus itifanttli adbuc itdte fUnt confiitutt,
Eieclorumtitulns tpfis compeeii,cjuia nibii babent tuncy qmd
,
ipforunt fidem ipelcon/dentiam Udat. Dtcuntur Auumpro-
f/rie ifla infantiafua ex b^.cvsta difedurst , ante-
quAm maiitia depralJAre mtelle^um^(^ impietas deciptrepo-
tuit AnimAm eorum Sap.\y /f, Tunc enimretinueruntfidetn-»
&bo»Amconfiientiam» Competit ettAmipfis proprie SleSio'
'
rum titultUyejuando adAdultam pervenerunt £tatcm^ (f in
bo loperfyierAruntfVel^trAnfgrefitfHerintyperpcenitentiAm
^firiam ante finemvitA adfrugem redierunt^ (f in fide
\
htm difce[ferunt, ^ubdfi verofidem (^ bonAm c6f}/ciefiir
\ amper peccatAmortaiia Amtttunt^quod faale fieri poteB
tunc appAret.ipfes in infantia non titulotenris Ele^orum
nomen bAbutffe },quAtenus nimirumAitquA eieBorumbAbe"
\
bAnt^detHyregenerAtienem,SptritumSAn6ium^ i^o^Kneu ifc»
Htnc dpparef , quid Adpropofitum Argumentttm ri^ondtn'
dumfit. LMajer propofitio vera efliCum admf/^A dtflin^ione
Ele^OrumJAmexpluAtA. Tlam ad eleofos proprie fic dtiios.
JcriptHrA plus requirit , qtium fidem in CLrifttim , KimirutTL•*
ptrfeyerAnttAm in fide finAlsm : quemAdmodum ad fa/utemy
I
cum quA EieEiioeflconvertibiiis^KQniAntumfidesluf'
ficit '^fedqui perfey>erA'uerit in fidc ,fabtu erit
CMattb.io,
>

EPiST. AD ROMANOS CAP. XI. /oi

QJ^AESTIO m.
Mumquidomnes reprobifunt excAcati?
hocentm videtur 'ApofioUiS mnuerei quan-^
do de '^ fcrhitihdconfcql•tanturfaiu''
tem\cA'eri vero , boc epireprohi ixCACAti
fint ?.7•

Kefp. to^uUur hic Apofloius de refrolis inpe^irrffuo


gradu confiderAtu , ^ui Deo pcrtinaciier fe oppenunt ^(^ c£.co
qtiodAm mpitu ruunt in fuam pernicHm blAfphemAntes
•,

Deum^proprtoJmjudiciQ condiVHnatijUt alibi dejcnbuntur»


AlUs certum tfi ynon ownes rtprtbos tjfe excdCAtos. Naw
(^ (jmantt rcgeneratiommfuamminfantiA tnoriuntur ex-
trAScciefiam .pertfnent adcUjJfnreprehrHfn *.^Hsbiis ta-
tntn excdcatie trihui non poteft. QuentAdmodum igttur
mahtiafuos b^bttg^^adiWyiea (f i. Non-
tpfnnaltfil>e reprebi
nutliptrexmt tn cor/gemta mAittia , ante^nAM in nerlPhm
erumpat. i, nnufft extra Ag^iifrjnem Chrtfii pejsime x>/-
'uuni^^, NonnuUi agnofcunt Chrtfinmyif verbuf» tjus au-
dtunt^ftdnegdgunttrebnsalijs impltcAtt. hh omnes Reprob^
quUem fnnt ^ ttondum tamen excAcati \fid<j(iiverbum aw
ditum non modo negligunt , fed (f ccntemnunt yridcnt

exircmuj Ripreborum
iitA
, ,-
pQrpquuntur ihorum (ank oculi prafigijs Satan£faf.inatt
(nntjUfVidcre nccfueantjifuJLAdlalmerrtfaciAnt. ht htQ
gr^dm
Reproborunx derjowinAttonem
petere Vo/uit,

^d
: ,

"4 EPIST. D ROMANOS CAP.

•'QKr^^ s ''. jiv.


/
-
QuamQdo Panliis ita argnmentari potu-
\ it radtxfanil^efl yfan^i funt (^ rami^v*
1/6.^ cum tamenfanciitdsparentumnonpro-
\pagetHr injobolem?

, 1'{^
/

{
\ Re(p,

iniiiere^
da ipfQrum
Prtmum otnnium fciendum
SanclitAtemparentHm^quApiacent Deo
:

fide viViii ita


, ,
Q^oemni pUceni per,^4e^fq^^purificjintur
aB .ly ^uilthet
ijuo^non pareraum tpdfuAfdefdnSim
effLs
propagaripojfg

non alienJi ^feafua


cor*
,

Deo^gratus, Fidem autem illam non expropagatiene CAr-


nAli bAhere ^fed Aiijs medijs Ad^uirere potefl.
eifdum efl fscundo Uco ,
t^te SpiritnAli^ qiUL
BitAte legAli
Apofioium bic non loqui de
bominem fadt Deo gratum•^ jeddefan'
feucivift^qu£nontam adperfmAm pAreniis
-
Prpinde fci••

qudm Adb&reditAtem pottusgentis peninet,qua nmirum ex


fAnSlto fideUbmpArentibus nAti bAbent aditum Adaa^ui'
rendumjits ctVitAtii Dtiper QrdinArium medium Baptifhtii
quo lUi^qui txtrAEctUfiAm natifitnt ab infideltbus
pArtntibus idicutur immundi^quiA adbenefictA Scclefiji iAm^
facilenonadmitcuntur, ^iuodfide/^K&ifAte fpirituaii inn
tcUigere locum Apoflolicum '\>o{uert6 , nonde /aBo , fed de
pofibiluate interpretAndas botfenfn Si PAtriArcb&

[
ejffet^ :

. /Aii^i .Dcog^grAtifiert pQtuerHnt^quitamen nAtura&qmt'


rAntimmimdt^ fieri potefi , ht if poflcri ybocefl^Dto
;
gratiif.acceptireddAntur» Sed pnor mterpretAtio efi cott'
\\:CinKior. DijputAt tnimPAiUtu non defancfrrnonU Jiidsarum

\\JpiritHAlty (eddeprfDiUgio illuOei ^q'-iod habent tn Ecc/efta


'.

prd exterii gentibu5,^\>ipromifiGnis divins^qu^ fa^^ificati,


\ boc
-,.., ,. .. — ,„ ^..^,.^,

EPIST, ADROMANOS CAP. JT/. 70/


Jb/?f eflx^nJetrAn.ura csi€rispopufiofepAraiifint,in Deipe'
j
fuiium, Sic L•odie^/Chr$fi^at7orum/beri vocantur /An&i\

tHr^dfAnUitAteiUk tcg^li^uaJepAratifiimAlurtis ^ lu-.


dtis^onmibi4f^^ 4i^t^6fni extTA EcckfiJtm m^unt^ frt quibus
^'*^ -
ibemfi.ijs iSprtviic:g^tlicci€fiiignudent/ '
"

QjJi yC S J I V.

ISlum propteriUampLniJuaiem civilemy

cerepoJp4m :ipfos nafci infosderc^nafci Chri-


ftianos ^ cives Ecclefi^?

ke/p, 'itaquidem contendit Paraus dnb^ 12. (f /3, hoc m


.

.
taptit
dcris : >
, ul?i difltHguitinttrfatj5liCAtem regenerationis (f
derogat mfantfbfis€ljrifitaj3OrHm,banc triiuit,
Vocat Autem'/AKOiit4tem fesdens jtis ch>'itatis Ueiyfiu iega'
fw

lemfepArAmnemAcs.t€tisgent'ibm, Et ha^entu 4 nokispA^


rumdifirepare iDidetur ,fea addit tomnes ill•^ ex ChrtfiUnis
parenniiisisaiosep ivfocdere Dcip, 11^^. quod jiis fcederis
ipfisinhapcifmo Kon dimuiit conferatur ,Jed tAnttim obpgHe-
tur p. i/7p. Arprsindevon e/fe repugnantU , ndfci reum /eu
fitium irdficundtim fiAturam^(f nafiiChjftianum feu ci-
vemBcfiefidfew.ndumgr^tiamp. /177» j^//<e fane d$£irinA

cpB-^^e^iciv mtmrnejApity Prmiimtnim falfiim ep^eos^qui in


Ecclefia nafiuntur, nnfci ettAm mfoodere DeL NAm fadiu
DeipiurAcompkifitnr t^uAmexterfJum tHum Accejkm Ad
.,

kneficiu EcciefisH CotnpkUnur cnlm grAtiAtH Deiyadoptio'^


; item , SpiritumfAfjilum, bs.r€ditatem *L<k£ Ater9tA,d qmbus
muiti iunt xxcCufi , ^uitAmen ad ccr.JeqKinda eA adifii^
Vhuu bAbut'
: '

19 "EP/iST^.AOROMANOS CAP. #i
*.( >

» ante B.ip:ifnum, [ed in-Baptijmo^ibicnmpAtcr nofitr


ft^(f nos infiliosrecipii t SplrUHm fanUum & bsLrediiA'^
tem^ ^terrtprunt 6omrum:reverAiarj^{fMr , hnta
\uoliX S_ah^s ^/^
'pation)s in Spiritu fan^Oijuiw effudtt m nos
tilud Ap^^..
Uyfaeru^m rege.Kerafionti (S rtm»'
a^HUnttr pir-'..
^efum Cinflnm Sjilvatorem *}oflrum Tit, }jS,6. Et aiibij \

^mnesfii^ Deiefiisjperfdem /'» Cbrtflo lefu :quicur)que f- i

nim mChrifioJepiiiiptifatieflis ,Qbrifium ^dmfiis Galat,


i^nS, ^uid autemefi indutre Cbrtflum, quAin omnifito mi^
\ithbe^fii^^fpUts tJiMffs fui baptj/ktt mn funt, denega »
fumifi^ \ Proiiitdf'<filfi{mefl , quod teriio locdpomtur > ni"
,

fnirum nafci aliquffti Cbrifiiamim fiu cii^^m Eccle/U. Na*:


j

. fcimur emmfil^ ir£ Epb, 2» regcmrAmttr autem fil^ gratu l

^ ^u4 9ios in domum Dei , ^n^^fp


\(^.BApttfmiu cU%ii tU4 ,
!

\ScikJi^\intror»'iUitXantj:(^uam Atifem baptifvnur dukiM»^^ ,

€0'/ios adbiic m regn^ Satan£^ quc ptr bfi.ptifnmm


I

\iripmiur quorfiim aiias optis ejjtt


:
, Cbrifliim inbaptijmo -
daere^fi etiam AfJte
hapitfwnm Cbnfliani ({femm civfs-

\Ecciifrk;YidetHreYgo crr^r omnis indni^f ^qiw^ p i*fat j^^r^


\rktii^cbrifti4num (f civem Ecclefis. €um ejje^qui tantum~»
\ad'itum baiet Ad hntfiiiA Ecclejii&prjtaiijs gsntibuSiquAeX'
tra Ecc/efiaw Tpivunt. SedlongeplurA requiruntur ad Ecclf

t\ Dei i
Do^mmin
^\
fdcivemfeu Cbri(lianim^ videlicet ^fides in Cbnfiuw gra^.
Spiritus finBm i quo dnce fiant ea, quA
ceciio J^fibditU jeu domeftiaio fitisreqHtrit iquA
hnmAnoHdufnbAptifAtis tribut mqH€unt. Idcirc» cites.

{Antnbsniyquihus boc nomen prmHtn ommum fuit trtbutu,


fibn prtik ChriptAni appeUAti /unt quam ab JpofioHo tnfli*
,

tit} ,
-
^ difcipuii fA6ii funf Jiior, u, 26. R-elinqkiiur
ergo,€OSyfai nondHm/iint difiipuli, boc ifl^nondkm bo-••

ptifr
'

EPIST. AD R0MAN05
fT < - •
. XI
*- "*

707
•^ II

ptiftnHm dtmhmjas cittifiAiis Det ^dc^aircr^ p^. . . :^'^ihij»itt,'


noH nafcnntur CbriUnhinik ^ertt!l;linus in apoLg. c)tp,

iingtt , mfisfm mc^i'j iuis ^tiinr, qutktu Dem YHtpit tios in


fcediis graci£, ijMecltumAUtem iUud noncftcarnaiU pr^A^
gatio,nonfidef pAreHtuntifed bapttfintu , qui proptereaUvA-
crMmrigenerAcionistfocaturTit^ ^,quUfe mtdiante refiA-
/amtnr <^finnt ChrijUAmJeu fil^ Dei quicarnAiiterfil^ird,
if* inimict Chrifti fun erAnf,

Aphoriiiiii Theologiciexhac
parte q^pitis,

I. ^MifericordU Dei ep, t^iwi tttAm


populo Kepro- m
h^ fu9S habet SU^los ; quemadmodjwi inter ChAnAni.os , we-
rStrkem KaaL• bAhut ; intcr MiMameas, JetbrQwm
fi
ctruTfi Moftr^ tnterU^AhitM^ ^tifbi inisr Tyms , Pagem Hi-
rAmum\iKier Syros^UAAVianiim mter Jmorrbsos , i^tipt^
brem ,€f:9ly An4,ryCOiifiederAtos Abr&bami ,Cr^A?./-4. iy^(tr\
HctbuSf FrtA^i inierPcrpts Cjrum ^Darium,M4g^sJff^\
inf^r UHm£os\'lohuni 'Of Amcosy^nter
nH^QlJf^fu^s^AM-i]

gente j^ftihiker Oer: . ; ^ ^peraturjujiupmuy Aice^us efhl


iUi ASl.w ,i<^.
2.

gfi"tiOi perttyu ty^u.,,, jcu^ non > w«* «;>///. .-


»u Vutrit rn

,^^^*• .AuaCJWUAI
'

79 EPTST. ROMANOS CAP•


/^^ permanfurum. Etin bisfacitDeuii^uiiOporttt>^not/itif
eosin manibus fuUEf^^^, defeneittad l^erfiis ttHtationes , ut
fiemo eos raperepo/^it ifHambusfuis. ,^jti^er6fua
cuipa excidunt , bi interpricognUos iUos nunfUamfuitunt^

f.
FafloTHin Ecclefts (fi , orare pro popuio , nec facili
cofHmovet i^ad imprccandum eifnaU ,fedinfirmfAtem mul•
tQrum toUrare^exemplo ElU^quem Pauftispro pupnio orajfe

0e /
fchStt U Reg.ig, imbfu9propri(>t:i^tmpk^quem pro ludao*
rum falute orajji Audiviums,
tmorrigiitU improbltaii (ui
pAfloram€)ttorqutAf}t\ fftemores itlim
pr£p9pt(s liefris , (f fihJAcete ipfis :
StudtAnt autem auditdres,
gemhus piorum
ApofloiUi X Obidirer
ipfi enim per^oigitAnf
(^UAp r^tionerH prp Ammakus vcflrU redditurii »t cum gAu-
dto hoc fAciant^ (f n9ngemtntes\.boc tmm non expedtttO'
bfijHebHi^if,

\
^}icreia deperftctitoribiis BccUfis: in fimim Dti tii
4*
yffundenda ,exempi9 ElU (f Davidis f*fiL iop* \»e^ ^,&
dubiutn eH i ^HW gefhitiis itiivmdiHAm dit>h2Am Adverfus
hoflts extitAre (\ tJjtc enim funt mtmfirorum verbt

AfmAi^uibui pygnant praSccle/iA \priidicAtio vtrbi pncerA ^


fiedargatioAd^irfAriufHm-i^^precAtio' contrA vim EcclefiA
illAtAm.

. / ingtmumhoftlumveritAtisefifariofum\f^viunt tnim
in perfonas (f AdtfiUA^quetnAdmoditm elegAnter hic depim
guntur ipforummores
fia»
'.
occidunt PrdpbetaSyo' diruunt
ConferAnturnofiri reformAfores PApiflta (f CAivmifli•
-
tewplAtum doH&ribtu e'U€riHnt pnhere pjrio , igni
fii iUi
€f ferro^proutfurorArmA minifirAt : biAitAriA(f imAgmes
intefnplisAggyediuntttfi^demoliuntHrs ita y>erd BAAitticA
teferwAtto CHltm dtvmi bic defchbitur, Confer PfaLf 4^
6,- KMagnAfAp^ infirmitaa %An6iorum in perJtcutU i,

mhu'
,

EFIST• ROMAKOS CAP. XI.

m6aj mjj tMJurias fati^ tBlerare^ne^AUxilio divinofA•


JatU tunfi^ierepojfunt y qHodpartim ElU querimonia , pAV'
tim Joh A\^ritud9 iefiatur,. jlgno/camm ita^ impcrfcUio•
netnjhMorum y,(S petAmus d DQmim rolfur(fviriufem,
quAnctoe4nobiaopmefi\ Spiritus tnimprorntut , caroin' <
frma udeo quifi^ityvidcMi^ne caddi*

7, ScclepA faperedigittir AdiOsangufltM yUt quAp tX'


UfUOd bifloria ElU cUre tefiatur:mterim
VtdeAthr ,
famen DL• ys bAk: lUBos fuos fibiprohe cognitosMcet nobu
noHjiWptrvotifinU Et hocefljquodtnilg» tnter Ecciepam
vilibitcm^^ ini^fibKemdiflinguitur, Vtfibilis enim £cciefia
cxtus y>ocAUrnm,iH quo doceturpurc terbunt DEl-, tS Ad-
minifirAnturiegitimt SAcrAmentA iCf iiAC vtftbplts coagregA'

tiObomw^tminterdttm pimtujin Ahqu» l^« dtfcere poCefl,


quemAdniodHm tempore Elii fA^iHmyubi EccUfiA verA de-
wfAl/amyemma^A BAAiitus erAnt occupAtA,&
generAlfit
p^remis tnnportbus in papAtu, G^emAdmodum Autem in
vtfibih iflbxuetu "Perjt SciUfiA multi Admixti funt bypocriiA^l
qhorhm cordA Deus intro^icit : itA in ScctepAfAlfA tnuiti
Junt e(e£ii3n<,bf6^imonf^icui ^,DEO vero opiime ftetijquic^
, tiu e/coiorut» IfocAtur Ectiefi^inviftbilio^,
1.

i, Elefiorttm
m unA-Eeikfia indAifA
cuntur fcquiagnum^ubkHn^
.
numertu infieflffAtiiffiAgnu^xbiceKim
nuMerAfttur^Aitbi r^^eoo dt•
ilferit Apoc. 14.. AttAmen vaI-
diefi exigmiareJpeBureproborumyCenferturenim rertquijs.)
LMinima^erg9pArs bommumfAl^Atur, quod C HRISl FS
jHhinde inculcAVtt ,n€ cum fKAximA wundi pAtte Adtnitrt
tum ruAmfifypdAdextgHumtUumcatumpiorum mAturino^

Vuuu 3^ ^,EkB%
;-
/<# EPISX D ROMANOS CAP.

. EUiiicertQCQnfeqHunturfAlutemx^iextraccetum^
fahandorkmproprie fic di^i tieHinon funt ^u&renditficuti -

fipe dtxmtis, ^uemAcinjodum igitur ak/^fide nemo/aha^


(UTy
,
ua r4e^ahfg.^ fideejui/quamad /a/mepi
Bigpr»b»rHmpefsmaeft conditio : inciderfint enifii-t
injudiciHtft Dei , ^nedgrAve ejfe aJprmAt
yo, tndurAtiJunt, boc efl^
Hehr^
omni pocnArum ftHJu cAyei^t cnH-
teriatAm babent con/ci(jitiam\cAci (f furdtfunt^non audten-
* elfgiiur,

tes^ifuidad ipferum [Aiutem conducAt\verho divin§,tAn^


I

cfHAtnfaiutAri DEl orgAns , utHntur velubnfunrHr pottm^


'

ad propriAinpernkum ymAJortm^fibinde indurAtion^ffui^'


omni deni^ /uctejju cAnnt in expsduion^^ remm
rum^ Talia igitur qui fecum experitur , mature rever'
'
tatur \ jam emm proximum babit gradum^ ad inttrU

ReprolAtio ludjiorum f^im eft gcKtimn^ Saenim


occAftont Ad gentilesperlptnit El^ar.gilwm de CFIRISTO,
poflquAm Itid&i iUud rejecerunt ai^fifex difpoftione
ultimifa^i (nnt
l
primi^quod Pau/uj ebijcit iHdAfo Aoi.tap^
: >
\Sy4.o^if Cbnfliis MAtih.g^ii.^ff,
i2' SAn6iA£muUt'totft^(jii£fitinr€btiffidn&fiud'tu
p(tctAiis. Ua 100 im( D£FS' iud.tosferi AmHlaisref gtni
ttltum in fimero cuitu religionis xf^let etiam intereium
'4
; civititte alitfUA
iud Oicmu ,titrebfu Afni^ii appAreat.eimd habuirttl
^erbHm ( , ^ concedire
DEVS
th
Prer»
4€ (Ancium boc exercitmm.tftyfi qui fife /plpicef» ^ad pie-'
tAttintSfAnilitAttmprO^oeArefiuaent^cfUAm eb cAU_jfam-»
! ]4pQjioliu Altbt ad smulAtioJiem dGKorum ntth^rum exbortAf

\:..0^ iMmfinriMPi 'verbl.^fi^ crgaftuHfi efi^rJtnfih^fftffL*


^di^uirmdA jAlutto ; tdee PAHiru finbi(,fi iiiberAfftrsff^'^]^'^
\?iy,3.^ \ >•
mimflerio
*•-
7
f PIST. AD ROMANOSCAP. X!. 7/1

ir,

firtpjii
ti andient
adlmidtb^umlhocfkcicnSyte
.^^.
/^^
milhrioyttt Adetuos h4d^tf>i'iiwjAhdsfatiat, SimilifcntentiA

^bfit fgitnr ^ut officmm


qtti

Spirltus
/^ Apndicachne verbi diveUamtis : ideh emm lOcatur
Ev.vigeliurH potenttA DH ad fhluetm omnt cred^nti Rom,\i
/6. jcrmojperquem crediciir^ioh.sjy 20.
4, 1i^ocAtio ludiOrum (^ gentium/tniu/flare potefl iia '.

emm decretumefi d DEO, at i^ gintts advQcentur Ad gre~


mum €/£,^ ex dHobtis uftHS fiAt popttlus colcns DtiTMi
qHA de re Chriflus ag ;/, qua vdo diun» otUiprdidicAt Job.to (f .

Apefioltis PAuimpi-diter iocurh prdfeMtem^etiam Ep/j.iyi^.uh


congregatio hidiorum (f gentium per QbrifiHmfAOid
fcnbitur,
iS' Ex ChrifltAnii pareKtihm ftAtum effe , pnguUrt
D l bemficmm^tjuod multb magis grAtiArufn aSiione di»
gmimeft,quamquodnAti/iimus bomtnes. Pertimnt entm
Adiibsros CbnfiiAnornm ommaci^iiatis Det ptivilegiA ,
quibus CAtcrt , qui extrA ECi le/iam nAfcunturf€xclufi funt ,
hgitimis medijs i» potfflAttm eorunt , qut 6cc(efi£ ctves
fum^dsveni^yit % i^ hoc nomifte cives 6ccle(i£fAn6liyboc eslj
AdpArticipanda Ecclefu bemfictA aptt , cittri immundi dl•
cuntur,boc efiy^tdpnvilegiA EccUfuineptiyCtimAhAs rejptBn
fiin^itAiii ^>ir!tuAttffnuliAHtrubf^fit di(pariias i O'
mms enim tnpucatis nAfiuntur^(^ btmficio
regcritrAtionis mdi-
gent.

¥
PARS
7u EPIST^.AD ROMANOS CAP. XI. ^

PARS ALTERA
ys.
^^'^£ 2{V£g ^*- /7. /^Vod fi aliqiii ex ramis fradi-
"sUinctuautcm cum oleafler
CttKti'T^/S'}ji CV ,^.'' eiies, inicrtrus;esiDillis>&- focius

*
iXeacu tyivn,

^-^^ < (Mi] tCv «


raiiidsr& pinguedinis
es:
18•

quod
Noli gloriari advcrfus ramos
fi gloriaris non
olivae fadus

tu radicem-.
.•

portas^fedradixlte.
,
'tva,

*
kyu tyKivToicB-oS»

T^ ^€\^•= :2.
'Dices^rgOiFcadi funt rami,ur
ergo inferar.
Bene• propterincredulitatem'
frafti runt,tiiautem fide ftas ;noIi

; ^oo :^ rcih - .altum rapece,Ted time.


i), Si enim Dcusnaturalibus ra-
mis non pepercit*nefort^ nec tibi
parcat.
lu Vide ergo 'bonitatem & fe-
-^* ffi (,^^ > "^- Vcritatem Dei in eos quidem qui
.•

ceciderunt , {everitatcm in te au- :

tcm bonitatem Dei , S\ permanfc-


ris iabonitate ralioquin & tu exci^

__ * fv >>
* derk» I

0 pcrmanfe•
» » \ '

2^. Sta & illi ,'fi

rint in incredulirate , inrerenturv


potens e^ enini.Deus:iierum infc
re/c nios.

J-
/ /iKcuis j K^ -- $ ^
14. Nani
cs Olcai^FO,
fi tu natnraii excM
& ccntra naturam
infer./
EPIST. AD RaN4ANOS CAP. Xt. fn

/^( ^ ^,'
infertnsirs bonam olivam quan- J

fj,2^<.ov uroi ei (pvcny , iyMv to magis ij,qui recui^dum nuturam>


i^iu, infcrenturfuae olivae/'
2/. Non cnim vois ignorare>
^p ^' /5 eiyvoiivtei^iXf fratres, myfteiium hoc(ut non ii?
,9^<!^ iitcCiva -- mc^ m vobis ipiis fjpicnfecs ) quia c^-
^^^^^ •-''^^ citas ex parte colfitigit ih irrael,
donec plenitudo geniiu^i intra-
i70}19 €^» teu

' ^y^^Tticu ;/^« , 6 /^


i^.
fieret ,
Et fic otnnis irfael ialvus
iicut fcriptum eft, Venict
ex Sion qui eripiat, &:aver£at im-
pietatem^Iacob»
27. Et hoc illis a mc teftamcii-
:tum> Cum abftulero peccata ea^
KccfcluT)} civmg ifjui O^ "

rutTi.
;

^8' cSccundum :E\rangeHum qmf


dem, inimici propter eostfecun'
dum elcdionem autem
£'--
u\v 70 ivctyytMov» -) propterpatres.
chanfsimi

^t rtJ^.OKhcyiui d-
29. Sinc poenitentia cnim funt
dona &vocatio Dci.
50. SJcut cnimaliquando&vo$
Dco,ntinc autcm-»
Tioncredidiftis

/» ?^ / 7»3-''
mifencordiam confc^uti eftis , pro-
pterincredulitatem illorum*

if . Ita & iili nunc non credide-


0'J >^
^, 6Af«;<W>^ ^
7J7rei3-ij<ruv

\
runt in veftram mirericordiam, ut
& ipii mifericordiam confequan-
j 7«4 EPIST, AD ROMANOS CAP.^ Ih
:-/<$- ^ Concliiiitenirn Detis ofnnia-•

^

\

incfcduiuatem^ut onmium mii


rcreatiir.
^3-(^ 7} (^ t{0i \j:f. altitudo divitiarum & fapi-
^ '/^')'\ \ cntii'& fcicntiae Dci /quam incom-
""

0061, , - * '
^ ' y .- .

pichcniibilia funt judicia cju* &
inveftigabilcs viae ejus•'
,

^p \) Kug/ii; jjtjV /4.Quii enim eognovit fcnsu Do•


mioi ^ aut quis coiilianus e)us fuit /
^f* Autquis priordedit
tribucturei .?
re. '
;
O77
7U
'^^^
•73*
01

^ , ngsj

&^
^(i Quoniam ex
funtomnia
,& ;
per ipiuriL•,
Ipiigloriaiti
r4Scula>Amenr

AHALYSIS EXPLICATIO
Qf^^juKgii in hiicpArte -^pofiolas gfatfifiimAm exhertati^'
^nem adgentes , rie infultent ludAorum lapfm , ne^ fuperf
Hiifttyeoqubd lHds.Qrum iocHm in Ecciefia eccupMnnt^Pro-
pofith\€xhortatiom extatv.tg, Noli gloriariadverfus
ramos. jirgufnentumu exbortMtonis petitttr abAbfutdoj
boc ftnfw.Valde ^hfonum efl g/oriari detjs^(jit& ex grAtio-s

ihabis^ adls>trfuseos-,quteAdem VAtura hAbera Atqui *uos


gentiles ex grAtiapopuloDu €flUinferti»(omp9tes fA^iprQ-

j
nii/^iomtm Dei^in quo pr^vikgiojudu nati erAnt, Ergo Ab•
finumfiret ,fi propterea vos contrajudaos extoUcre Veile'
tis^ Verba ApofioU bi.cfunt : Quod, fi aliqui ^x ramis
fra(i]tifunt,tuautcm cumoleaitcocifcs infcrtus C£in_.
illis^
EPIST. AD ROMANOS CAP* . I
*if

]
.jilis , & focius radicis,&: pinguedini': olivae fa(i^u$cs:
noligloriariadverfiisramos^v. /7. Perfiverat m pfiori
metaphora,'rfi ijtiAiitcrffum expitcandt fnntx olea, radix,
rami &
pinguedo oleie,oleafter (fc^O\tzcHpopuIw'Dei,
habens pAccm cum Deo i^ trAmjiiillitatc.n confcientti ; ita
enimlitucAiur Jerem, /. /. radix i/iiui o/eA fft Airabam
cnm cAterisS pAirtbus^cjutbus prtmum (^ (
promifiioixii-
mi defraBi funt lud&ty €X PatriarCbui.t^uoAdcArhem^ortun-
di/ed ex populo Det tandcm pr pter infidelitAtem, ut infra
aduit ,ixiliiftt,i^i,n tamen ofnneSffed e{tqui'^ft4pra emm /e-
ipjum excevtrat^ (S. reUqu':a.s ytjUAS iQvJeriM^jit Dominttsa
m.%lo \ Pingucao o\cx /unt ptit>{/egfji (S htneficU EC'
cUftA f quA Patriaribis ad Cdtteros e.tves Ecciefit ,

ianqnAm arAdrt ramoi profluxerunt l Oleaftri nomi'


in
fie mteUigit gcntiies omnes extra Ecclefiarn, ^emadmoi
dutn enimO!iafter^ccuvt
Tferofucco CArstiitAgtnttles
aitqu.^rri

hon
( habet y ^ tamen
rerfAti bal/ent gfuidem ^et
netnexttrnampopuit Dcc grati ,p,'$pt€r reliquias imaginis
Deipofi lapfum^qud fefeexernnt iniofteflis ^pfrihus (f fk-
pienrU fiudifs;care?it tAmen fuico Spiritm fanaii^alff^ quo
fruBuf ipforum Deoplacert fjoK -tfet, Et tafeserant gen-

tilesnAturA\iv[ertt auttm fiiHt ifiolfitm tx ^ratiA., hoc <?i?.


Det4s tpfos tn hcu>» luddLorum^ UnqHAm raf?iorum defraBo-r
rum^grAtuitA VocAttone fHefnhra fectC 6cf(efit vsr£ ttbt

{^
,

p:nguedorAdiCiii)hoc (ft.Y^rAtiA Spirftm ipfts (tjam


commumeatAefl; tpfi^^ cuw JAniiis pAtribui in uvunt eoi
ruKdem bemficierum pervenerunt cenfortihrk. Otantur
igitnr hac grAttA bumui amm9 , fiecjHt iuperhe de^iciarJ
i:id£{.s yqm in tpfo DBl pcpttiu nAti fufit, i. argtfmetj^
tmn pitit itidtra Ab rihfurdo ,boc/enfu
Nemd farm (f/orh-
:

tnr vb Aif^Uud pfiVikghtm Adwrpi} eum ,J-jvw tUudbAher.


Vj^^^t^^y Xxxx 2 Vos
y

-.^1
7'« EPIST. AD KOMANOS CAP. SL

f^es ^enti/fs prMegtum Boc ,quod intertfos /onat , Iperbtim

J
BsiibAbetis Judsii \ inter tpfos enim prius prAdicAtumfmt
(^ inde ad Vos pert>e»it Apofiohrum beneficto ; Ergo nolite
; ,adl[>erfus CQS gloriari. Extat boe argumentum v.}S• Quod

I figloriaris,nontii radicemportasjfed radix ityhoc efly


\fruiris pramffitone tliAi^UA nonttbi primum yfidjam ante
ipfisJudAorumpAtribusfaHA efl ergofuperbta tua Cf* defpe'
£iui JudAorum,non in ramosfiltem defraoioSyfidin radi^
tem ipfam^ boc efl^in S. Patriarcba^ redundAt. ^, argumem
4Hmptiit ^eantraria LapfitS' lud&orum bumititAtempotim^
\
^uamfuperbUm gignen dtbiret in Animk gentttium fiqui- :'

dem fifri pojpt, ut (f ipfiexcindAntur ,(f quidem (onge fn"


iiliusifi pAriinfdtlitAte (fpertinAciA cum JudiifcentrA De*
umpugnAt)crint, Nonenimex Abfoluto qnodAm odio fa£}A
e,jud&orum rejeBio-^/edproptertpfirum wfideiiiAtem ciu£ ,

^AH^Ain qHocuti^popiil& reperitur ,eimdem ettam proUucii


tffeSium^VerbA PauU bAcfantv.i^.O\Q.it ergo jfadi funt
rami.utego inferar.BeDO; propter mcredulitatem fra-
iiiiunt,tuautemfi'de ftasinGliahum fapere)fedtitne.
Si enim Dcuj natyralibus ramis non peper€it>.tiefort^
nec tibi ^iJzzi.Ohjeiito gentiltuejfe putttAt *» IndAi ideo re•
j,€^i , ut gentiles Affumerentur, ReJ^ondet Apoflolus pcr com
ce^ionem : reje^iipini ludAi, (f Adfrmti gentiles : fed fAlfA
CAuffkrejeBioiiis AllegAtur, Nonenim propiereA rcje^Hfftm,

\€(
'

I
tft gentiles \locum bAbere pojjint EccUftA: id enim fieri
itt

Adbuc iudsis peiuijfet eitAm Deusproli'


•;

'
berrima fua iKtiuntAti nuUum omninb recipere popuium^
CAuffkita^AliAeiiy curiudAos reptobAVtt ^ipjorum mnth
rufninfidelitasy quod MefiiAm repudiarunt, CaujJa AuteM»
^ur gentiitsin oled IfiUiOnfirtiemuf ^efi Cbnflta fide Ap-
prfbenfiug Ef bAteftcAuffd confider^ta in b^mine y
quA
Deum
EPIST. AD RCMANOS CA?. XI. 7t7

D V"M ah omni iniquttate ahfohit. Supremam AUttw


cAullAm inD6 Vide ergo bonitaterLj
aettngit V.22»
&icvcritatcm Deitineosquidcm, qui ceciderunt, Ccf
ver:ratem :in te autcmbonitatcm Dei, fi permanfens
i-nbomtate : alroquin & tu cxcinderis. Gentiits remit-
tit ad Dei bonttAtem (ji gratuicam mijtrkoraiam , ut ex-
ciudAtamneipforumtneritum^yJudxosaa felferitatem , boc
eft , luftitiam DuVtndicantis bominum in gratitudinem :
ms. iquaiis ( erga om?jeSfIud£os (^ gentes,fi eadent utrobtQj

CAuffa reperiatur, idiirce bortatur gctjti/eSy ut depofita


fiperhtafbtimiti ammofl udeantpernianere infiAtUyin quem
fpfos vocat>it divina bonitas^ neparem cum ingratii Inddii
experiantur forteni,4. dem^^argumentumpetit reflitutm
ne ludiorumin integrH?n.Fiertpoiefi<f ait ^ut luddi rectpUn
turiterum ingratiam.ftad Cbnfiumfrrio fc coriX*e%tant^ ^
ficvfftrt fierent fr^tres^ cjufdem fidci fS conftftonis jOcij.
, Nonergof^scflijsfuperbe infultAre^qmbustAntaadbticfatu•
&
,
tisjpesadfuiget, Argumentum extat v. 2^.
non permanferint inincredulitate , inferentur;
potcns enim cft Deus eos infercre, F^/ mtandum^quod
Sed il-

eos non adabfoluttim AltquoU Dei decretum remittftyfid ad


Uberrimam ejmpotentiAm. Et hAncprobAt v,24,ex loco con'
pATAtorum .Nam \ XMiinquit^t% naturali excifus ci olea•
, &comra naruraminfertuseiinbonam oleam,
quantomagisij.qmfecunduranaturanirinfcrcnturfuae
olci ? BrobAt bi^\erbii jrtfiitutionem ludAorum Oeo e£e lom
gkfAciUmAm ergo de ca ntquAquAm deerAndum. FAcilttu
tnimtfl^quod fecundiimnAtHrAm-i quAmqued contra »Aim
ramfit : AtquifurcuUs naturAles quAntuml^is de fraBoSiquA-
ies ludii erant^inferere propriofio trunco,fecundum nAturAm
ft\ bAbent cnmnAturaUmquandAm cumtrunco affinitAtt:
Xxxx J At
nt .iEPlST.AD;K'OMANOS CAP. XI.

'^$fial(/l€sfiber€s,.c|«Al• €rantgfKtil€5,ut Mxeratj


arbori alietJdi. implarttATe, contra naturam» Ergofaciiiiu
efix!tiiia€s.ftitrAMcs nAturAics ^raaici ftnt iterum adjunge"
rcjfuam geKtiies fUt rAffsox^filvifires , oled EctiffidimpUn'
tArex CumsrgogentiUsin Ecckfiam adfamti fuermt,^tiii
derfiiUutione Jud£urnm aabitAb%i\ Hu ergo rAtionihm ^#
p^ftului nefitr crifliu gentiitum deprintere ,( ad vsrunLa
ftudium spjos exhortArivoluit. OccAftone ver»
hnmiiii-AtPs
ipA digredjtur nunc ^UAfiin CAmpum Fropbctitut» y(f iilH»
fireVAtiCtnium Attextt de luddbrum cor/^erfione Atite finem
muHdu Nencnimjufficiebat ipfi dixtffe^D VM pcffe eos rr-
fiituere,ftd (S certofHturum prddtcit.
ol e i in voi
ignorare fratrcs > in^uity myfterium hoc(ut non fitis

IfradtdiemecpleniriidD gentium
Ifraei^ faiVus fi&rct. c*-^y?mw»
35&
vobis ipfjs fapientes ) quia cxcitaseipartecontigitin
omnes
»/•/?/, idcjuod JAtn-i
dixerAt , (!^ porro diBurtu erat de C9nverft07ie Ind£orHm :

tAenirn gentiiibuSfpropttr JumttiAmtfiiu* popnli perttHA'


ciAtn snjidtbAtur difficUior^ myfterium igitur erat thoceBy
"yrs -. (f muhis vifA' incredtbtlis. Jdeo AUtempropont•
Pur hoc myftfrium , ne Vtdeamur fibi genitks faphmes , hoc
, efl^tn remedmmjuperbiA qu&m ^, ipfis boc traoiatH eximert
fiitdebAt ,ne sK/oiefcerefit contrA Iudxos^^uos
tempore Ad Eccle{iAmrt\9CAiuru5 evAt,
mn efi^quin loafuaiur ApOjtoim de
Dubium
Alioyum Ud luds* >,
.^
tamen Deitsfuo

orumduntAXAtionOirficne^bio enim comiltare imttit gt»'


tiUsjne^lapfut ipforum fnpcrbe irifultAreKt \ fd^^tecit tnter
'

/?,* etiAfffihoc argiifKento f^uiA fpes ftt de ipforum Refiitu*


tiove. Et^ fuprA dtxerAS , ludiLos cxc&r:atOi ejjcs>'»f

exoLCAti^u AUiem pruximu^^ pTAdns ad damnationem ( \ M-


(, exQ^cationemiftA^fiptintiniArcm .fffe aii:^. dcnecgrn^.
us
EPIST* AD RQMAISOS CAP. XI.' //>

-fr'vtufiity ubi um i'i >


I
- '--t rcj?' iKgf»i^4 ^fi: Hlttata [cxipturA .

cenjitetudine ^ iia*nagH^t?ri ^ancm iHdAorurnn ^u{ma4r^[


meiium enim pltnttudo gindum ne» fignificM pr,gui^s ac m
'

niverfAiesgenUs ytalis </>/w gentiUum adBcclefiam AddnClto


expiolanda non fed tnagnAm paricm cxgentilUate^
\

ttA ne^ univtrfalta omntum ac fihgulerum ludAorum Jaim^ Of

^
\

conurfiojperanda, Appar^t Ua^ D. Payinm yfAticmari dt


quadant ludaorum , ^ucrum fKagt.a^
conl^erfione
pArs AKte noxtfiimum ditm Mepiam agnojat (f AdCLri* y \

fiUnorum fidem Jtje ^AggregAiitl tfuod 'uaticiKfum etfi inh

^
.

pUtum nondum eJi,ftoM tamcn dubtfAn}U4»(jui*fjMum (erto


bahiturumfit eventum ttnspus /olt Deo notkm efl , tdio «yi-
5

flcrium nobto cil Ne qutd ^eri temere ridtafhr ,


prokAt fui'i>Aticifs^ certitNdmem /. VA4uimo Propleiico^de
CHJm iemplemcnto ipfenon dubitAt^ Skut fcript'. m cft, varicinium <»<•

tfiquit yV, 10. Veniet ex Si'!!, qui cnpiat, & averiiat vtnionc.

impieiatemIacob:& hocillisametcftamentum,ciimj
abftiilero pcccata eorum. Duo cuftjutigitvAeicima^^
uhumcx EfAUt:ap.$t^^\O tibipromitiitur ludAis LtUrjior ,!

9tofiab hrfliu externortim lyrAnnids , fed ni .wteikitAtf^^Hod^


nensoficit pr£:cr Cbrflum ergoCbrifliU Itt.Uorttm hberAtor
:

tfl, Jlteru petit ex lerem. yt,^-/• ubi fHmma tefiamenti noln


bis "^trbis exprimk ur \ propitiabor iniqtiitati eorumj (S pets
c&tieorunimrecordab$r Amplius. Siefgo Itidai ptr Chtri(iuii^
iibirandififni peccatii^nti^ cttAm AdChnfiiitn convc^tcn^
di. PJpvetopAriicMlArM exempU luddLorum coy*"0trf^rt(njot\
currantyijondu tAmefufpciunt AdmpUiiOnt hnjta uaitct.iif.,

i» cfuo nomine L-icobi & IjfAelts^nt ^ Sionsf^mort jcripturs. u


fitAtiiiimOyfiop.iucA (jiudapcrfarjA^fsdpoptlif JpO: inidJigitm:^
71
It
. AD KOMANOS
Ergo vlitichjhim i)oc
CAP. V
^poflolo ^MegAtur^^tAneftiAm Adbuc
:)iT.

VUtrius kancfuturam JudiorHm cony>erfio•

,
in.piendur/i,
nem prohAreptrgit rationibtu ; prtmam pctit aL• infaliibili•
j
eleoiionisjeu ad optionis ^os edgtt DEVS>
bos nunquamin£ternam rejjcit dccretiim enif?t ^koiionv
:

\tft'^mmutjfhti<;'\>,2p. Atqm TMtlfos tx ludiis elegit Dtm>


\vuosjarn cumtotafuagente rejecit i/» 1%. ct^o tH! pcjfunf
in iLternumre^ii'. ac proinde neceffk eft tfmptu ,efe ,cjuod
\gremium 6cd fi± ittrum aggregtntur, Jrgtimfntum hoc
completliiur Apofiolus ,2$ > 2(), Lts "^erbis: Secundum
Evangelium quidem iniTnici prx)p^er vos f recandunL*
I

j
eleitioncm autcm carifsimipropterv/^atrcs ; finc pcK-
nitentia eniin funt dona & vocatio D I. Confert /«-
d£os , qualestum erant , (S quaUs futuri erAtitpcfl converi•
fiorem, 7mn qmdtm er^Kt inmki Atf^ exoft Deo tpAKiim
prcpttr E^uangtUttm ^quod hcftUiter^ ptrlequebanitur ^par-
tii^propter gentiUs, quibmcnvetQnemSjalHm invi••

debAnt, ^ia tAtnen pAtribmfAciA Ad/emcn eo»


rum quo^ p€Tt'msbAt^(ii 4^biumnonerAt, qmnaliqui ex /-
pftsfatrmt fleifijeo Tegfeilu , quAfrnm , »/ eUiius D El
populm ^mrmM YevenebAntur Adfrugem , fA^li Jtmt
gr^ti Acfumme dUe£lL PetistnmvocAtiomm /.^(^-
populum bumfemel digyjAtui fuerAt nuKquAm fAciet irri*
-t

tAm ideo ftbi Aiiquos inifto popukfiwper refervAhit , apud


j

quespocAttotftAfinem/uum conJequAtur, Aiteram ratm


\ nem pettt ab exu?^jploc6f»verfionisgenti(mm:ficitt,enimgen^
. ttks olim \iaoioUt:rtA :deditil?ivebant quAfi fine Deo, tnfsn•
sfifsimi hoflosveri Det^^i tAmentxmera Dei grAtik ac mh
\fefuord:afid€m ionfecuti, ad C.HKISJ VMcortloerfi^Atoj

Aiitni fidt .
CbnfiiAmfAOitfuKt i itA (^ Iudaif/iietjam fmt immici Dei,
CHRISTlj dc ipforum converpor.e^
Kondnm
EPIST. AD ROMANOS CAP. ^r. 7/1

nondum de]perAtumefl^fed& iUos.tanquam ptrditaf ovicu-


iMmifertcsrdtA Deiquirere (^ Addiicere potefl^
reria A^
p§flo/tb*cfMttt ,^* enim aiiquando & vos nofL.
Sicut
crcdidiftis Deo,nunc autem mifericordiam conrecuti
eftis propter incrcduiitatem illorum ; ita & ifti nunc
non credideruiu in vcftram miiericordiam , ut &
ipfi mifcricordiam confequantur. GtntiUs dicuntur
mifertcordtAm conjicuti pr€pter incredulitAtem Judtiorum^
quorum ^erhrum fenftu bic eft ; dttm ludAtper ineredu/iiam
tcmrejecerunt Cbriflunt,Detu ex mera mtfericordtA gcnti'•
libtis Urgttus sftfidemyper quam Qhnflum receperunt \(f

fic iHcredulttas iHd£orum rton tft cAuff^Ayfed occAfio converfi-


Ita Iiiddi dicttntnr n$ncredidiffei» mijsri.
$nis gentjtium.
C9rdiam gettUiium £fr. boc eflidum.genttUs mijeruerdiam
fueruntcBnfecuti^ ludumagis njAgis^ in incrtduittatem-»
inciderunt donectandent fwgtiUri Dei mtjtratione indtj» Iii(i««run»li.
^
pfus cft oci a-
e(uSiati fiterint, At^ ita C9»verfidnem frentium & ludA- ccuirgcndl
gCAtilibus•
orum remirvst afuis operibus , (^ adferihit fili miferkordu
)€,€ quifquambaifeat., (juodaUeridbifcUt ^fed ut pAri*
terinEalefiA cancordtatfiudeAnt ,
0* humero uno D
fuo pAreant. IdcircoAddit: conclufit Dcus omnia fub

efty nors »
incrcdulitatein,utomnium mifereaturji;. "^zJn grAc§

ludios (fgetites-^bosconciudit Deus ^^^^»


: re/picii emm Ad utrum^ populum-i,

fub tn^
crtduittAtemfiupeccAtum^ciO-a^GiaeKim Alibiper
expoHitur Rom.j , p. Ga/.^ , 22) quAndo otftms 4d£quepec-
cAt^reo Agit^juofenfu de hge dicitur qnod emnts conclu'
ftrtt Jub peccAto GaI, /, 22,
,

cjua occAj79nefinis ifle (-


rii emergtt^ut fingularu Dei wifericordtA innotefcAt^ quAm^ \

omnibusoffertyneminem^AbeAexcluditjfftodoberHofimetip» '

fdnt nonpcr contcmtum mediorum txclndAt»


jii.
EPIST, AD ROMANOS CAl'.

Hio ergbtta expeditis^fibjungit D. Paultts g^nerAUm


EpilogHm,quo totumbunc di ludAorum akdtPAtiune<fgen'
tllium vacatione tra^a^HW, ($' quji. huic de
bominum adlc>UAmcob£rent , concludit. CoTiflat autem^
Epiiogus ifte /. excUmatiom "i^ere Ap§ftotica , (S 2, C^r//?i•
ana ^.. excUmatione admtratur jndiaa Dei
y>ereftuptnd4y quod aliquos iDocat ad Ecciefiam -sAltqHos non
iiem-i quod Iud£os reijcit^gentes recipititandefn^ ludi.orum^

qui propter increduittAtem fuerant abjeuiy iterum mtjne''


tur, ^us. omnia cum AitiHsfecum expender€f,erump'tt ta»de,
(ftoiam dijputationem abrumptt excUmattgne, alti-
tudo divitiarum, fapientix &.icicntiae Dei/quam in-
comprehenfibilia funtjudicia ejus, & inveftigabiles
viaeejus/ Qui&cnimcognovit fenfum Dominii' aut
quis conniiariusejusfmt^aucquis priordedit illi» &
rctribuetur ci/* Verba fnnt b^c admirationis pltna, Ad-

dAnter (
mirAtur enim t^ fHmtnoi Bei divitias ^quod ipje Abun-
facere , (jjham nos tntelligAmui uei pctAmtu
Epb.^yio.i, divitiOi iHas difpefcitincertoi ^eiies^ SapteHt
tt& yfcientu , judfciorHm ac vtarum dh^mArtim, Fer h pi«
tuUAmwfelligitmodum,legcsAt^ ratknts omnium aoiio-
num Dei inrebus divinis ac bumAnisxper fcientiam/»^^/-
ligit omnittm rerum notiiUm , eiiAm AnttquAm fiant psr :

)\xa\U\im^di^ofitienesAcdecretA Deide ater»A ac tempo-


TAti bominumfAlHte ac proff>eri(ate:per Vioisdenr^.mira'
iiles rcrum eventm, In bts omnibus /uAdet Apvflolus «/ ,

[/,
CAptivemus rationemnoftramtnec fcrutAndo rnyjieria Dti,
nobis ipfis ntgotium fAceJfAmm in quAm rem argumenta
:

perfuAftonis Addueit ^ rAtionibu* AdduBU i. aL• mpvfiiibilit


quia judictA Domini funt ^^^. c? ls>U

^efiyqtiAnulhrAtieHio bHmAn& etiam fcru-


tmi9
EPtST. AD ROMANOS CAP. . nj
tintoinveftigarunullo quo^menits

ficAHs
:

ab/or&eri
trilmiettiam eU
tandemratioHem
& human£ citmplexu can-
q^ptrfunattatem figmp
,

i)(^inti,fi/tlrt JpecuUttoni'
his iflu rdtmium induigcat, 2. aL• inutilu Ne m e i m c 02-
novit mentem D I : quA ')i>£rha depromtafuntex ^

E/aiacap. 40, \^,Cf docentiextravcrbimirfvelatunifruftrx


Uborare bomincm tnperfcrutAndi4 myflerijs dil?ifm -.proinde, i

quAmtferhnonhabenturyadtmrAnday non rwiandaelfe, ^^ j

Abindecore^S abfurdt, NAmquinoncontentifunt re'peUf I

tiene iDerbi yijDRO quaftmodum prifcribcre "^olunt agendi \

cumhominibMst abfitrdum AUtefH efl , dAre ipeUe tiprAcepta


fapientU^A qno bom§ bAhet,quidquid pofidet^qutppel. quo,
perquem&in quo funtomnia: quibus verbto fres per^
fina^SS. IrinitAtPsinnuere videtur yPAlREM. AquotAft'
quAmorigim (f fonte creAttonitfunt emniAi FlLIKMyper
qucm tAKqtdam PAtrii ^mnip^tentem VirtutcmfABAfunt om^
niA SP IRJirM S ^f^CTV Mywquofunt^^ cenfflunt
;

emniA, Cui SS. glortAm (f bsnedioiioncm


precAtur ftmpicernAm /S jic pri4defiti^mi,(f
pkntifsmetraBntt^nemfr^ctdcnUm
cUudit,

rjyy fAraplr»» I
7 EFISX D ROM ANOS CAP. Xl

ParaphraJ/s hujm partis,

ARborcm hanc, ifc cojusfandaradicc dixi,tamo$


aliquos pcrlapfamjudaiorum deperdidiiTenondif-
fitcoovosqj rantjuam fiJTenrcm quendam*oleaftruirL•
oleac illi vit« in locumdefrai^orum xzmotum infitos
eile, conceio, quin& conomine vcbis cxanimo gra-^
tulor: atqjicavete , vos raci ,Be propterca criilas
toIlatJs,& liipercilios^ Judaeas illcs afpernemini. Hoc
profedo ciifet non tam Jud3eis,ur fraitis lams , quam-
ipfis p.3tribusi jtanquam^ radici., iu^eibe
ran^ifsifnis
infulcare. Cogitaieepim^qiiodbeneficuim infitionis
baberisvi promfrsiofiispairifeus faax , cujus partici-
pesfa^i cilis,ir3ut vos Parium privilegijs^non autem
Patres veflrisCquxnuIUrunt} fruamini. tqi,dicl•s',
extiflfunt Judxie?: ol a virae ^ut egoififcrar. €(-
'quid&micxcUT fijnrjivd nonproptcrte, fed^roptcr in-
eredulitatemfuamjiicutituperfidem iaChriftil in Ec-
cleiia^tanquaminfucculentaolea tcnftitifti hadteiius:
proindc ne te exfolla^ j.ied Deum timcj qui fi ludaiis,
expatribus>quibusfadaei> promifsio, carnalitef ori-
undisjnonpepercir^hatiddubieinuUominiJs libi par-
cei,adquem promifsio patribu* fada nihil aitinebar,
fed ad illam• quafi extrinfecus- accefsifti. Ptobh e-
nim hic perdendas velim non tantum bonitatem
,,

mifeticordiamq,• Dei, quateia gferaium Ecclefiae re-


cepir, ied & feveram ejusjuftiriam, qua ludaeos pro-
pierincredulitatem &conteratumMcrsiae Ecdefiaex-
clufit. Tu,i5mirericoTdia Deiabufus fueris fecuiita^
re,ruperbi^,coiitemtu nominis divini fimilibusqi de-
lidis,excluderis itidcm, ilcutiilli: Viciisifn ludaei, U
pceni-
EPIST* AD ROMANOS CAP. XL 71/

poenitentiamcgerint,& mcdia iEonveriionis ufurpa-


veritvtjUtiq; reftitucntur in integrura* Quin & facilior
cft Judacorum converfio,quim gentilium ad Ecclefiam
congrega'io,- Nam qMeniadmodum furculi naturales
in arborem iilam,exqua exciii erant ,facilius rurfus
implantart poirunt,quim ftoloncs aliqiii filveftres; ira
ludaeorum facilior e(Te vid^iur reditusadEccleiiam>in.
qua jam ante fucrunt,quamgcntilium,quiextra eani'
naticrantr Pr3cdicoitaquevobis,carirsimi,&ideopraE^
dico, ne nimium infolcfcatisyafiore tem|>cs>quo lu-

dacorum magna pars ad agnitionem ChniliaddDcetiir>*


poftquam gentilium accefsio ad Ecclcfiam magna frp?
q\jent:i^factafuerit. Etfieniraexcaecatof cos eiTe dixi*
attamen malum iftud non omncs attigit,red pleroMjuc
exipfis. Ethoc eft>quoditi icriptura ladjeis li-bcrator
promilFuseft,quii!iiquitatem liraeHtarutn abiaturus,,
oi poptrlum ludaicufn in liberratcm fihorum Dei aflerf^

turus quodcura notidum fadum' , eventum iftius


fit:

adhucexpedamus. Etfiitaquecxofi Deofunt,


vaticinij
quatcnus Evangclium dc Chrrfto pcrfequuntur , & vo-
bis ialutcm felicitbtcm veftrarn invidcnt .•;tamen,
quatcnusa Peb in pecuhumrunt vocati &. eicdli non
dubito,quinconomincipfirintdile^irsimii),qui vo»
cationem illam Deifequuntur jquorum haud dubid
magnusadhucinteripfos reftac uumerus; ali^s anniis
hilareturvoGatio Dci,quodabfitutdicam9.*Deusenin?i
mpromifsionibuS' fuisverax ciVi& coniiliumcjiis fta^
--i
iiiimutabile.Etq4iidqu«rox)brtaret;,quominusmagna
ludaorura partem Deus convertcrct ? Nam ficuti
vos gcntiles quondanjfine D'eovixiftis,&'tamcn Ju-
daeorum lapfusv.eftrae ad Dcum converfioniiv >fcafi
Yyyy j fuit;
7i(i
EPIST. D ROM OS CAP. Xl
fait:ita nuncincrcduliiudaci^quia vident vos mifen^
cordiamconfecutos, non habcntcauiiamdefperandi,
quaiiipiis mifericordia Dci penitusfitdenegaia/quio
potius ideo Dcus omnes, ludacos pariter &
gences, pcc-
cati teos egitin legc, utomnibus mifericordiam fuam
aflferrer, a qua neminem exclufit, nifi qui per aegli^

genciam auc contcmtum i(\o Dei confilio ju.


dicaveritindignum.Sedquisomnibusiilisjqucinmy-
fterijs hi$ occurrant , cnudeandis fufficeret ^ Nam

quanta hic paaditur abyiiihs divioac fapiencia:; fcienciar/


judicijacconiilijtquaninequelinguadicendoexprime^
re^tvequeratioinveiligare^neqjmens humana poteft
capere : Nemo audcat carpcre,quod ipfe non intelligic»
nenio rimecur, quod rairari debebat:nemo audeat
Deo modutn praefcnbere agendicum hominibusjpfe
enim omnia habet in manibus fuis :ab ipfo runtomnia;
pcripfumgubernanturomniajin ipfolconfervanrur o-
mnia. Ipfe iic b£(i64idlu$ in (enipicerna fccula, Amen.

;,
Qu^ftiones exhacpartc
T*.', ti' Capids.

luhet ApoftolmfideUs timerev, 20*, ergo w-


^^•: Umorenim cum
detur toHere fidei
dHbitationeconjunoiaep ^quA
eludtil
^^ ex-
EPiST. AD ROivlANOS CAP. 1. 717

•Rejp. Tifnor tlle


ttir
,
^em t uyttmciidAt
ctrtuudint (idet.Ud tnclnditur potitis^
V;lta coKtremifcenttaiquJL Dcum
l). P^ulra
Noncmm
,

hjrrett^ Averfatur, quAito


ijo»

'
oppom•

eji' in DtAholis (jr impijsl/cd fiUaluf rev<;reistia^ t^UAndo c^uis

fiiiiuamjnAm in Denm ^uidem colloi:ai (^ tAmtn.jibtCAlDeti


ne^uoquomodo Deum Patrem offendAt\ fcit enimpaternum
Deifat>orew peccAtis contrA confctentiAm AmittipoJfe.Et boe
feti/U lub dtcclfAt : l^erebat omntA operA mea , lobi ^yiS-Cf S4f

lomo» Broverb.ig^ J4. BcAtia homo,qui femper efi pa^tdus j


0* PamIhs Alibicum tmore ac iremere
. Et hic tintor
rArifAlutem Pbii.
Domini vocAturiopponiiHr^ aon
»nes jubet ope-

\^(()6
in firipturA timor

, fcd tt'
meritAti AcfecuritAti, Hic ttmor ettAm nequai^uAni conjun.
diu efi (um dubitAtionefid potiHS cum certA ftductA» Certum
enim reddit homnemigrAtUm (^fAVorem Patrid tccle^isfe^
ctr. tAte Amitti J certum vici^mitimentes Dominun»fA\>2rem

iHum retinere^ ^od


AUtem de tait timere fiitAli
boc in Uco ]oqttAtur^(S non de timore fertfilicoHfiAt ex AHti"

perefedtime,
ergo qui timent
Quivero
,
/aptuHf
bumtles (i
,
tbefi•^ oppontt enim timorem aUa (Apitntibus noli altum/A-

/( (* /i^perbi/unfi
DE VM nverentes j
quAm bm
mthtAtem Atqu€ reverenttAm numinis divim^ ficuritAti
fuptrbiA QppofttAm^mdtidit timor fliAiii^

QUi£STIO .
NHmqmd univerfalu omnium omni-
no 1 uds^orum converfio ante novifsimurru
diem
7^8 EPIST. AD ROMANOS CAP. XI.
-. .
dtem€xpe8a?:daefl:>fiquidem dicit PauUfS-^
Omrjis Ifraelfalvmfiet^ v.zo.quomodo ve-
ro hoccongruit CHm di£lo Sahaiori^ Luc,
^Sy S-fiitus hominis cjuarjdovencritp riHm^
quidiwvenietfidem inierral

m
Re^. Duo funt quifihne-Aumimideliero Jehfu diSi

'
'PAulini, Omnis Ifrael faivtisfiet : aUerum de diiio Cbrifli :

tsrris^
^

Filim h&minis pofiremo fuo Adventunon inloeniet fdem in


De prtQre diiiumjam in tKpitcatioKe iexttis
'vmverfalitatem Ittdsorum fimpikiter , fed fe»
.

cundum quid^ boQ^ft, maxima pars JudAorum CQnvertetur^


^

^
qu£ reff>ediu CAterQrum, fui non convertuntur
unnfcrpiiitAtem tonfiituit.
, qtianda?n-j
^^n<id enim non omnes
omnim in indi'$'iduo ludu con^erttndtfintyprobatur \. ex laco
Danisliseap^ t2^ i, in tempore iuo UlvAbttHr popultu tuus
omnisjqui inventus fuerit fcriptus tn i^ho : quem locum Ibe-
edorettis de fiiy>4i$9ne iHds.orum wterpretatur, 2. ex loco

Jpecaiyptieuxap, /, 4. -uSi cefiium quAdragtnta quAtuor


n>'JliAfg)iAtidicunturexomnv:iribulJraeit exfingults tri-
bubiu duodocim miSia: ergo nojifinguli ac univerji ^fmpti'
ciier* 5. etiAm ebflAt makdiHio,,quAm tewpore
ipfi lud&ifibi fuii^poftfrisfueruiit imprecAtiX fAfJgnis
ftfitpernos (^ iiberes nofirost, qttAvt mAiedttii&nem udfinsm
$ ejm

tff^feciiiiexifercnros iudauSjKonift dubiunt,


dtt hoc coliatio pr£c^deniis
\pcut
^ticiter
tnimpUmtudogentium^qu&mtrAre
3•?^
memhn
j^,

in textH
dicitur ^
ACcipiendA (fl,df cenvnfiaKe finguktrum^
andiliiduoriimingctttilitAti^ddemagnA ejm partct ita
-
etUm «fiefii

Apoftolico :

l
etiAm
j
••
«JS"-'--t.;
'

r-i- '
.
"•' •

EPiST. AD ROMANOS CAP. XI. 7-?9

eiiamf€ hAiet cunvcrjig Judur^ni pQfl adfumtionem genti-


ttum, ^aii^ nutem &
qH&ntafitjMtura (i gentiHm ad'
fimtiq (S JudiOrum tonliftrfio^ Oe<is noutt, Pofierius quod .

Attintt ydiUuni Chriflirei/pfoiive accipiendum eft Rara C'


nim fides erit eteUorum jub finem munai i incoUatione aa\
impierummuUitudimm^i^uorum refpe^ucatui fcrcdcntium'
JAneefl cxigms*

QJiitSTlO III.

ISlumquid EUMi totaliter amittere pofi


:funtfidem ? in negantem enim partem con^
clHditpAr&m ex v* ip^ hiijus cap^ duh^iy^
Dna D I afJnrcL^ihni» nHnquam eripmn'
lur , nec amitiHnttirpenitHs.Fides eleoiorHm
efl donnm D l a^i^uihn-nv-Ergo ndcs nun-
quam pcnitus deficit. ?
SfifaSacUmplfrA/t yptnhus^mittcTS, KAfftfi
Refpi
de amifiofgennUi inteffi^as ^concedimtu , tle6fos finAliter
noriAmittere fidem j AiUsnoneffent eleBiJiinfinAliimpiEm
tentiaperircnt.Sedfiinteliiga4 deamifiione touh,cerfuPtefiy
.AffirmArefcripturAmy€kB§5 ita AtnUterepojfe fidem&^pi^
ritumSArtBum^nf!^ t^nim donA
ut pArtim
Dei itA poffhnt dmdi,
aminantur)PArtim rettKSAntur, emm
fctmtisfideks Adulteros,fideiesbomicidai,fideles atfAroSy (fc,
-
quafes fanSios >ac pddes camnifant Ponttfic^ in c«fjci/,i

Trtdcnt^]€fi,6^ cap, is^AdfiipuUnte Eeilarmino inprdifat.il


-Z Contro'9*
?J9 . EPIST. AD ROMANOS CAP. XI.

,^«4'
c$mr§v^
flum AbnegAvit](S'
r9 Eleoioriim bauii fui^e^. <
Petrtu totamfidem abnegai^it
iempore abnegatianu odtjjfei^ ex nume'
C^r/•-'

igitur aleoit totaiiter


amittere fidem f ita tAmen^utantefintm Vit& perptsnitenti^
eam recipiant quo refpeoiu Cbrifltn orajje dicitur pr»
j

Dona DEI
l^J*€tro,nefi4es ejm deficiAi^/cilket/malitsr :ek^i emmpenre
nonpiffum^Sunt Autej^ dena Dei ciiJi,%^^iXyiTu ycx parif Du:
hr^^^t. fuilt.
Ipfi entm non retraolAt, (jiHodfemeldAre decrevit t^ ded t :
poffiiKt autem homme ehfiacu/um inijcere» quo minus Deus
ea quA dedit , in confervet, Nam querfjadmodnnt ao»
vuU mittere Spiritum San5ium in AmtnAm mAlignami (
(f in e^dem eumnonvH/i relinquen t fid iKgrednmtg SAtA-
na^egrediSpiritumSanBumneceffe efl : €ntmc9mmu»
mo & BeilA!, CHamt Ua^fides d^^
inter Spiritum Carifii
nttm Dei (1;.^ , refpe^a
taripotefi,€xeuter e putefl fidem (^ Spiritunt
j ea enim mH'
SAn&um ^per
peccAtaeatJtrAcenfciefitiam i fid rejpeciu drdmis ac dtcreii
diVini,quo COf^ituitfidem dare (f canfirvare in ^s , qui me-
dm dit^initui Adbanc rem orain.Atu utuntur}fint ^, quictin^
que iBBluerint jtx quactmqHe gente At^ Jcxu^ab/g. htla >•
Tat3(l«xcepUo
--:» : ?2(1 enim bic diflwilio, FArsus CAl^tliA-
twnem lnocat ydkereyDeHmqmdemnon inptrc fidem, fed

•» hofnims Abijcere fidem,


dem , n'ifi quibus DEVS
NuUi enitHyinqmtiAhijcitint fi'^
tttAltter fHbtrAbitgrAtiAm,. At
nuUU 'Vere d€lbs JukrAbit grAtiam totA/ttsr i.Pctr.i^u
imo efficit vohmtAtem non Abijciendi, Atqui bat: non ca-
y>ilAtio,dfophifiCAti FAru efi. Libenter enimfAtewur^
AmilsiQnemfidei fieriperfHbtrABionefn grAtu dtUn£'. Deru
's>etogratiAmfuAmfid€libusKonfubtrAbit,quA Ur.us
ipfi fdc
mAnent tboc e^qutenus Sptnitu San&operpeccAtA con*
tes

trAconfmntiAmobiccm non pomnt ymed^sg^ iUts utuntHr'


qmbu^i.
' EPTST. AD ROMANOS CAP.
(iesmipfu tonfirwari ac AUg€ripoediflL•is ef-

vmA pcriinAcitcr rcfiftantjHecejffe t^ndem eil , D EfM


XL 7>l

fithtTAbere mAnuw^^ deferere e^s /ua grAtU, ^qutbusipji


frius efl diferfus ^ ab co , qui nihil Ih-
itA toUitur taicKturn
irabatur iM^if. lnnc Avtcw fic TKUtAtio non in DEO
z^.

quAfip^HUente^jed ii»b9mini grAttam Dei Ahjjciente. Hinc


eft^^Nod £>, hhAnnesjcnbtt, i. jGb.^. hommdAm noti hahre
vitAm in fe manent^ m ^fineg^ Viiamy ergo ne^fidcm. CojiftAt
AHtcifiiDavidew ffiijfe
m^^tCAmncqjfidemtnfimAntntent.
£/\ 6rgo
Certum autem efl^
pemtm fion bAbuit

D4vtde •nfntjje eUBum, £rgo e!e^ipoJfMntpenit!i{ antitte^


r€fid€n:(f vitATHi itAtAmen,ut Ad psemtentiAr» reycrtAn•
iurj.imijfim^ gratiam recipiant,qnAni Dctts peenitenttbiu
pro mifu : aitas e
^ numero E^eBorum propriefic di^$runL•»
ntnfutjfcnt»

QJl^STIO IV.

Nnmqmd ex eo, cjnod D EVS omnia


conclufu fiib peccaio iutomrjium mifcre-
retiiry tnferri poiefi inferorum fupflicia
,

aiiujuando finienda ejfe ? tta enim jlntir^^


uidetur Hteronymw infinelth, iS* inEfa-r
iam,cHm explicaretillud Prophetx^ Vernm
eorum nonmarietur^f^ ignijcorum non tx-
tivgfi^tur^ /.',^ 2^, -.
7i^ EPIST. AD ROMANOS CAP. XI.

Refp, NequAquAm errbf iUe ex Uco Jpdfloluo inferri


'. D. Pauitcs ettimagit dc mtJericordtADit in Loc [eculo,
ubi patet Adhuc ptccaterihtu oJHnibus tntfcricordiA
porttu '.fedpoflfeculum bocnuUmeft^itl potnttenttA bunia-
KAjVelfKifcrkordtAdiynna tocm.Falsbautent Hieronpn• hanc
Jevfextiam adfcripfu Ruffinm^obtredlAtor Hitronymt, N&nl^
entm ajjertive eam ibi proponit Hieronymm ^fed recitattye ,
tAnquamerroneam Origenis^cujm nemenfupprimtt .eAdm:J

^
Atit(fKglofAreper'ittir bomiLp. indiierf, MAtth^ ioces t qu£
Ortgent Attnbmtuf^^Am HjeroKymtis in
gia contrA Ruffinui9i ca^UmmAni illAm afecortfUnfifiimeAmo''
/
iitusefi^ AffirniAns\dAmnAt:inttKquAm ftfpplicijsmftrm
I

liberAndos : contrariam opinionem vocAt deteflandam^^

muliis nommibmfugtendAm j eb quod optnionem tfiam fcri•


ptura igKoreif qu& ignem inejftivgmbilem trihutt' damtiAtt^ <
quhdreddAt ihtpibsinpeccAtfs fecures qiiodnptUuTn relifiquAt
;

dtfcrmenpcflbAmyfitAminttrvirgtnem £f prcflibHlum^ ifiP

ter Gabrieltm & DiAbolum^inter Apoflolos (f Dsmonas , i»-


ier MATtyres (f Petficutores, ,^as rAtiones bAbet Hierony^
Tiiiu contra Kuffi^um in cojnmencario cAp.i, lonA»

QJl iE S I V,\

ISegat Apoflolm, quencjuam hominHnu


Imentem DominicognoviJfe^.^^.aUbi 'vero
firihit '^Nos menUni Chrifli tenemmu Co^

Kejp,ConjungitUirum^mAttegAtorloco EpiftoU Corintb^


^uio cognoVtt fenfMm Oomtniiqui inftruAt euvf^? Nes aui
(em/en/HmCbrtfli bAbemtis^' NontrgopugnArepoffunf b£c
^
EPtSt. AD ROMANOS CAP. n. 73/

'*uo di^A, Sed mprtore dtSiOfqtiod ex EfatA adduc$t,loqui-


DeuquA Detis ftiafapientiA , (S relie*
tur de arcAnis r/ijflfrijs
Utiom Altertus ftculifeferlDavit, Eancmo bominumfcirepo-^
teft,ne^ invefligare dtbet :taliA enim qui fcrutatur, oppru
metur Agloria^Prov,2S, Broindetbi admirandum potius efl
)&(^ fipientiA Det qui infinitiey pinrA factre potefl,
,

quam noi imeUigenttA noflrAcomprebendere. In pofteriore


diiloUquUurde myfierijs Dei AdfalutewKeftra perttnenti-
bus^t^ inyerbureveiAtU^qu&ciutdem bemini nondum rei
genrrAto,quem pAuiuf anrmAiemvocat^frnt AbfionditAiime
mtrAVidentur fiultitta .,rcgcntratis Autem fAtts ApcrtA\^s
enim in verbo cAfatU fuper^ enarrAntur^ubi omne Dei cdn•
fiUum Kobisfuit WAwfe^Atum ASior, 20, 27.

;
AphoriiiiiiTheologiciex
hac parteCapicis.

i. NAturA bontwis infe eft corruptifsifHA , expers omtii-


umfrudiuumDt&piAcentium^ldtB cortfertur oUaflrov.q*
(f alibi arbori niAUferili ^(f iftfrf(gifer£ Luc,s^(), item

.
terrAproferenti jfmM ac trihulos Hebr, 6, g. Proinde errAntj
qui 'virtutes Etbnicorum tAntopcre deprsdicAnt ^quAp Deo
pUcere Omndf emmUirfus Abfg^ Cbriflo mTfitio efl,
iHquif Hlefonjmini,
2\ Naturai corrupti Vttium' ^corrigitur* ptr ^iritUAlem
infitionem in ofeAm lpit£,boceflyper AggregAtionem AdpO'
puiumDeifqu&pt in tubfCbrifio fnfirimur^(f Ad
opevA Deo grAtA idend reddmur^tffie pAul<f 7if^j Rom.6, .

Ergo vf ifiiuf iyifuioms fuccum &


fafiguinem bAhcnt eperA
piortm-^quA aHas nAturAfnA effhif emortUA^
liA EPIST. AD ROMANOS CAP. !
JH.

PAtriarcb£yideer^dici,^e»tiles autem converfirAmis «»-


ferttKturi idcirce rHie dtxit S^hAUr hbAn.^.falu^ tx Iw
d£t4 efl, nenfAltem^ qm* SAhator ex lud^u ortuifdm , fed
^uiA pramf^tolaiutts pritfki^mfAciA ludJiiijquod prAdiCAVtt
PAultun«Jierc^j^^^

4.
*^
fltfn^ilitAi
l^'

tmer Dimmefl proprtA ChrifiiAn-o


rum liirtm '.fuperhfAAueem £< cunteMtusDei^t^He^adh^odu
4ng€iQs <(\ (S hemimm e PArAdtfo cfecit\ttA etiAmfmm
%mn€m Dei gratiam deperdit. Vndefunt exhortatwms A-
,". fVtdeAt ne eAdatf i,Coro iQ^cumtm0re 4C ,

iremore •perammifAluiem 'i/efirAm PbiUz.

^
f^ , Dett4 i9eminemAhfol!tfoquodA*ti'4f^r€to_reyt'tt')iflre'
cipifHngrMiAi^. Se^r-ije^Unts cdaffam fcripturapfifim^Mo*
,

mmattncrediilttatsm irtceptwniSjCbrifliiwfide apprebeti'


Junt^ijuod (f boc loco npetitur .2.
6, dicitur cauJfA dAmnAtienU ^^ qtiAfi
€AUr~ApeccAtAtKcl0dantur^ Jed co.re/peSiu ^que fides //
^^^'^ ^cfahAredkit^r. DamVAn^. ttA^ ettAm »mIa 0*
perA>nmirui}iiUt cauJa efficUns , boc eslydAmnationem me'
r^ncnr zfaU A«temincreditlita£ da7nnat,ut cauJIa fermAtis
londettnattunia jC^tUA repudiatAc repelltt^ Chrifium ificut
fi*
}a-^6desjuPifiiAt^ut eAujfAfornialtijufltficAtioni^y^m^ Cbri-
fitiPic^rnftsi n^ey^o.foU^ ^pprebtadjt., .

7« - .IXfim t;^on ^(if^(t>A% : infidclttAtem pumtt i»


tjucziiftqj bof^ifir^eefimir^vemtifi^^PipopMto fiio HAturA/t five
\i^ Adli,ittfia :y'ieijurr; in grAtiam' reciptt fidehs , ex quA'

\ 'C^rr.Ci,
^

EPIST. AD ROMANOS CAP. XI. 7i/

,'
S.
Acte^tiu ,.

Promtfiofaderali^^Ero Deu4 ttttis (ffemmis ttti posl


I


\

te.naturAii qundamrAtiQne A<Huds.os pt>tmibat^ex


harftooriMtdos \bo4if AuttmgeyttiUumtfl exgr(4a,^^dt:^
fa^iifuntfilij Abrdbamt, ^jticun^ ergo tn Ecclefiafune^ 4
eospertinet , fi^€ genttlesjintyfiiit
luaa.i.,c&tcr«s noa atii t

gU, Idcirco D. Petrui ad ludjLos Joior. ,^, Foiii


cftrtprQmtfiio (f flijsVrfir^., (f omnikm qm hnge funt
quofcun^ advocaVtrif. IXafAittm , bec eft , »js^qutf\irufunt^
extra Ecckftam^iegkimt Autcm mydo in poiefiaum (tvtuni^
ScciefispervemHnt»

9 BonitAU (f mfiricoraia Dti non efi abuti ndums ah•


asfiet ex bonitatefi'\>€Htd^ Uuc pertimt hcus Siractdi cap,

fy 6. Ne dicas , rHifirado De^ magna ep jrf2HUitudinki pw


c^tontm mcormn mifercbttur, Nam ^
mtjerkordta ^&
pro^fftini ei , (f inpeccatores rcjpicit ira tHuts^ (^c^ ^it
auff 9nat>efimt)i3(t/0emtyiv0 mit t?ngtial)e geiofenet
tvccDetu
7**• Selperttatis diVifu exemplHm meffiarabHeefi:» ab-
ftifhnt jnepu/iludaicij qmd quap iucidtfitmum g)ei.ttlurrLj
gtnttlibiis proponk hic ApQftolm, ^antii tnirn privtkgifs
bicf/opulu-5pr£ e&ttris ornatm fuirtt^mtHm efc mfcriptura

/
& t4men tantopere djUae Vet projeai/is efi,.[>ijcAmuo
more
rnahi
haliei
(jwodex t^fnfit, Hoc smmfsre jempsr m
l^tVS ,fittju9cf!iem evexit aiius , t*int6 profun-
///?£,
,

di'ii d'i}:iatShperb intipiaCJuxiA iUvd iaiofhoms,Snper-


biApfAcedic ruiUiiw -

!^
,

// Pojfnht ^le^t excidi graiia Dti .

thqttt
;

ri^ EPIST, AD ROMANOS CAP. Xj.

^in^uit : fi non ptrmAnftris inhomtAte^ etiavttu excindtrid ,


l>.^i. Promde non f*fficit , bene cepijfe^d (f progrediop^T'
. tet certandum efl hnum certAmen , retinftida fidts tS i>o-
;

fiA Confitentia , i. T/w. 6 ,\2, 2. ,^,,


quo repr illud Af
\
pocalypticum cap. 2> >o» eflo fidelU uf^ ad rr>,ortemt (^ daho
ttbi cor^nAmwitit\(SiUudAttcrumcAp.i^\i,t€n€quodbAbcs, \

ut nemo aufsrat cAronam tuam^ \

i2, Nemim
dcnegaitu eflpcenttentU loctdi.per quAVia
deperdit amrccuperAre poteftgratiAin. NAm qui nQnper-
mAnferitinincredulitAte wfert iurum potefi inokAm iDitAi

unde excifus erAt, :Deus emmdiTifes miferkordtA ergA 0,


mnes^quinenn/ult mortem ^peccAtoriStid^ jurejurAndo Afy,
firmAt Ezeck. ig. ildcirco^m dejp^rAndo Augeremus pecca-
.

tum ydAtus eft pcsnitentU portus-, fsejperando augeremtu yda*


ttis efl


. » ». ,Ad '>^€^^€
dies mortis incentuSyUt ;iiugufimm toquitur^

fumiu enint inflAr tenelli:(f infirtni^tmi furcaliy qui nAtura


tfirtunL•»:

fuA txAYefceret^nifid Deo impiantAretur» DefUAutem pO'


tefi eum inferere , inquit PAuitu 1>. i^ tdeo folim grAtU di" .

vins. opus efl cont^rfio noflrA , cuifolum eo mmine debemus.


grAtias* \

14» fDe laddiorum Ya/ute non efi de^erAndmjt ; pro•'


irtde nec in tA inbumanttAte noflrA nimiA mpedhndi funt^
Audimus enim Deo itA vifum ejfeyUt Ante fimmfecultmagnA
fiAt JudAorum Accefito ad EcciefiAm : iaquodipfts fjoH inlpi'
deAmus^doptcmu4potmSfCum NAZtAnzeno. : KtmAm nctno
pereAt,
f 1 5. Judm cttam bemfaciendiint eflpro rrnaf^
tumabf^ ditrimentQ CbrifttAmfmfficri
quiAfpembdbefit redenndt ^r.dV.cciifi.rm
^^
X
,

fantum*
tcrtim etiam prfH
cjuak-
EPIST. AD ROMANOS CAP. XI.
j
717

vtri Deo dikBi^ivti^fS tpfeCbrtflusSaitfator nofier rtptn-


tur^ Ita enifK (crtbit htc D. Pattl/u, Jud* os licct bofles fint
Evangelij,Deo tamen cbAros ejfe prepter Patres , in quibui
eis fa^A promtfto ^'qu^ ,pKmtcntiam egtrtnt , fruipof-
Junt,
}6- Pfomipe tf 'voumtM DEffiOft muUtur \fed fitj/u/L•^
mutatiovidetur acciderei eafit inhomine , non in D 0, ^,

Uapromifiiones Dei temporales fempcr fiunt cum tncluftom


panttentiA fjuxta lUud Jerem ig. Si ficerit genf mAlum
in oculis meis , picnitemtdm agam (f ego fiper bono , qued
locutus fum ^utfkcerem €u Promiines fl)irituaUs finnt
j
€um inciulione fideu Deficientibtu tta^fide (f peenitentia,
I
miruM ftan efi,pr§mi^ioiiem quo^ D Ifaum nsn con/eqm
tffeSltim,
1 7. KMfttua dehehant ejc officU pidrum ^ impiorunL•»
Ad^dificationem falutts^ J^^PH <jif*tdem piorum txemplo
adstnulationem excitari dcbebant^ (fuo fimiUm Adipifcam
tur DetgratiAm ac benedioiionem : Pif vero imptorum exitio
CAutior€sfieridebibd»t,ne apteiatc defiecicrent^ Ktrum^
\
fit occAfienaitter,

j
/g. Nemo boyninumeftytjfuemDerispeccatireuMnon
AgAt PauIus enim neminem exciptt
: : & ftqiiis excipttur
peiCAto, necejft ^tit " excipiAturAmifericerdiA D Ij

peccAiorumenifn Dem mifereturv^^z^qucwAdmodum Deo


fons omnisfelicitAtiSiitAA nebis ipfis origo omttts tnijeriA.

Neme itAff hAbet^quoprA altero f^perbiat^d omnes bAbenf-,


cur Deterga/t bBnttatem depradicent.
SApienttA dtvtnAnonefl fmp^ifruA fieq.poyidmpo*
JQ. ,

tenti&ejm \protnde quodnosnon inteilgtmiis in rebm divi•


nio^etiommendemus , ne^ fcrutemur incognitA , cjtti igno•
rAnitiScttAmTet>€lAtA: leddigito cowpnmamm lAbdium ,

tf mi'
7J^ EPIST* AD ROMANOS CAP. XL.

(^ miremur divitias fapientU Dei, <jui tantofn babet• judi'


ciorumfuorum profunaitatem^qus. nemoqueatjiirutarry mdu

^
cotnprebendere,titChryfofiomUiS loquitur.
20* Hotetur btc teflmomum Deitatis
de Deodicits quis cvgnovit: fenfu
loquens^qttoirepetit

textmApparet.
^"
2t,'
fanBi. A-
Spirittis

Domwt^dc Deo^
\, Cora. Efaia^rautem unde btc "^trba ci-

de SpirituSAn^o loquitur yUt ex coUaiione

^uidquid babeMUi inrehtucorporii (f anim£,idex


gTAtia bAbemtu Abf^uUo nofirowerito^ne quid^m fnlute £-
terna exctpta, Quis enimdedit ei aliqHidy (^ retribuetur ei-,
inquit D.PAulm. In quamfententiAmpulcrefcrippt Z). Aw-
gufitmisferm, i6.de iperbisApofioHtDebiior nobio faBtu
eft Defis^ non Aliquid anabio Accipiende/edquod.^ eipUcnit ^,,,

nobtspromittendo :(S' iterum x^idiguuruos Dee pojfumus


dicere , An redde mibiyquoddedi tibt ? guid^iebemm nor
DeOiCPtmtotumiquodfiimus^t^ qHodbAbemiu donttmj Abilio
bAbemm^c,
21, Tefiimonium SS.lrinitAtir extAtinfine bujus CA-
pitis^ Credmfii(f conficemurtresperfonas tn una^ indiXtijA:
ffftntU: Htrumq^ exprimU /ipofioius^difiwguefisperfoKa^ m
operibtu creAtionis^ * eonjuf/gens eas in una. CAndem^ fjp^'
tiAmyCommuni
/ecuU.
^o^^oXcyici

^U9 (oco ortbodoxi Tbeologi quondAm contra


nos feltcittr pugnATunt,inprimis BAfiiiiU iib.S' contrA EU"
-
Ad unum dlreBA : iji>fifit glortA m-

notrt', Gregor, bamrL\6i in EZ€cb.AmbrofMb,2.


de SpiritH' jAn6io, (fc^

finis pnm«partis Epidolx;


adRomanoSc-
i^ARS
**?
; .

EPIST. AD ROMANOS CAP. . • "'!' '• ( -||

745

R S L• R
Epiftol^adRomanos

Cap ut XII,
Argumentum:&Partitio Capitis,

ABfolutis ijs > qu£ baBeKtis prolixe de cApitibiis doSir'm£

^
ChrfflianSi difputata funtjfiquiturjam alterA
pars Lu^
JU4 EpifloU^^u&tdtA €
7m^^ouiViU)ikiC9nPans perpetuaexbor'
tatione adfiiidium bongrum operumfeu virtutum vere Cbri'
fitanarum, Hic enim efi srdo doBrin£ primum
,

i»formarefidcm,deinds gubernAre Vitant^ PrdcefiiC it4^ -


Qenus doBrmA.ae Fidc-^nuncfiqHitur exprofeffii dd^irina de
bontsopenbiu^feu ds ojfic^s Cbrtftianorum»
. 8t in hoc ^iiidem capite ,^umum gefjera/iter vitdm
bQminusCbt^iam wfirmat^ntgrata pt Deo (f Anticapro-
ximoyt4f^adv.g.Dz'\nuafp£CtaUf quofdam Apmrifmos re•
€<tifitfive reguloa vu£ytn quoiiittfiatu nece^Arias^if Adcom"^
.'fnunem vu& cranquiiiuatem pertmemes,

PRiMA PAfRS

, '^ ^^ ^\^^
X V s.

///^Bfccroitaque' vosSfratrcs

[Cioii/
^]^

(ucuM , d/yicti 9
, <
tS
3-iii , ^^per

Aaaaa
mifcrtcordiam Dei,

,[ian(flani
2
ut
wv^uvii-o- cxhibeatis Corpora vcftra hofti-
iuape^K ^am vivcntem
I
,

I
Deo
I
centenu
pla-
740 EPIST. AD RGMANOS CAP. Xii.
..
cencem ^ rationabile obfequium
uuy veftrum»
. Et nolite conformari huic fc-
culo ^fed reformamini in novita-
Kcnvug-ei

//.«^« ,
d^7oyj)<^
vfAMf J

$iktj^et
ii
eif

7«.
<=
$-^2
tc fenfus vcfiri ,utprobeiisquac fit
voluntas Dei bona^&b.nepiacens
& perfefta.

9%
ui
^ ^^ ^ ^'^^ <5-

<>> ^.<
/- ^.
^;

4.
Dico enim per gratiam,qu«
data eil mihi , omnibus qui func
inter vos,

Sicut
muka membra
non
:
plus faperc quarrL•
oportet fapere fcdj fapere ad (of
brietatem , unicuique Hcut Deus
divificmenfuram fidci.
enim iii uno corpore
haberniisj omiiia-.
aucem membra non eundem adum
habent:
m^oi gv •( f, Ita muhi unum corpusfumusf

^7.>,/^
(/
^» «71
Si
coS-etffUV i?V-7v

tIw
!^'
in Chrifto,finguli autem alter al-*•
terius
6.
mcmbra.
Habentes autcm donationeff
fecundum gratiam,quae data eft no^
iiS.. dycu-. bis diflFerentes: five /ropheiiatnjfe^
cundiim rarionem fiueii

7. Sive minifterium in miniflran-


do : Gve qui docet>in dodnna :

8. Qui cxhortatur, in exhortan»


doiquttribuit^in iimplivitateiqui
praeeft, infoliciiudiDcrqui mifcre-
tur«inhilafiuce.
ANA^
EPIST, AD ROMANOS CAP. -TII. 1
T4i

A^MLY5IS EXPLiCATiO,
KriMAm partem mctpit pathetica i>hceftaihne , qu/g
^ flytum (uum m9derAtur ^ ut (f altius penetr»t , (f
ipft autQritAtem Apud Rnntanos jobjurgattonum tmpAtten*
tes yconfirvet, Ntnemm imperaretts vult aut prAciptre^
quod iDtderetur effe ArrogAntis\neq^ etiant roqart ,
quodej/et
iHpplicMntii \fed^ ob(eci'0,infMf ,qtiod ohtefiantis (S -
pofiottci. manfitetudinis. Obfecratautem, ut frati es , (juia

erAntejufdemfidei ficij: & quidem pcr mifericordianu


D EI obficrAt^tam mmirufft ^ <jHamba£ienus in prgcedenti•^
btu CApittbiu prolixe pn^dHaVerat exitbitAm in Ftlto per ,

quem Adgremium Ecclefis. vorAfi , jufltficAti


ac elt6it fut-
rtnt. Jrtpltx igitur Argumentum eonJHr^gitj<fuo Aninios Rof
mAnorufn fACtlius Vmcere fatagit^ i, ^utA non ptB iniperio
dioiatorie cum ipfis ^git , fed Amice (f frAterne obJecrAt,
2^ qwa Ipem concepit dt ipfts^ut de frAtrtbtu^ exhortAttonem
juam Apud ipfbs venfore irrttAm. ), <jUiA Acjuum fit , ut Dee
tantepere tpforum mifcrentijhancgrAtiAntreferant. Dueau
tem precatur ^poflolu4 : unum tnformat litant reJpcSlu
DeixAherHm re^eBttproximi. RejpeCiu Det gtneraie
ctptumeft'. Exhibeatis corpora veftra hoftiam viycn-
^
tem rand3m,Deoplacentem rationale obfequium
, ,

veftrum» Totum bomwem Deo confecrat ^ut jacrtpcium '/

tHrujboc
{hiLC e^iitn

tur) nd

recjuifittd,
^^
rituale. ^uemAarHodunt enim Deui ohm in populc fne coif^/

bAtur^viftimiocsfis :itabodt(Gij colitur


eil• i9>nnes

Oenm

),
cogit ationes y adfe6i^

reftrt ,t anquam fAcrifii titm


gentibns Dei mifcraitontbm, SAcrificium hoc dcfcribii
fitvivum : ^utA rum
^ o^uardo homo/etO'
A^ioms acinflitutA^
c9rporio 'voctm wfelljgun^
\^\^y.lv proin

Moytificatur caro pcc$


fnis
Saettfiet) fpiti»
tL£>is dcfcii.
ptio.

CAti 5 furgit fpirttus vitx in mbto : (S' pppoiinur bac,


3 vece
^42 EPIST. AD ROMANOS CAP» XII.

tiQce facrtficium Jpirituale cenimumbiis i&ti Lelfitarr^m D/-

ciimvs^qui.offerebAnturmorttt/i^ i.ftc fanclum : profici/am-.


tHT entm epera bominUpij ex corde puro (f fan6itficato fan-
guine Cbrifli,^, fit acceptum Deo > qutA exfide profeSiuMy-
fitte qua tmpo^ibtle efl pUcere Deo. 4. fit rationalis cul»
tus : opera emm 'Deo grata }2on cmfiftunt in exttrnis qui^
bujdam ailtonihtis ^jejunijs ,'vigUijs (SfimiUbiu: fed i/i-i

mterftA mentis operationeitn tneditatione operum Deiygratid-


rum aBione, preabui ,(^ fiudio imtandt Deum , tntegri-
tAte TPiU ^pmiiibm» Aiterumii^uo Deo Jntam noflram^
proharepoffumtUyitabahat :NoIit€conformarihuk fecu-
lo. probi-bet partim defidevium (^-amorem nimmm rerum^
terrenArum -.pArtm inat Ationejn mundAnorum jeu
um bominum, :.Hoc. enimpA^io
qui enim mundupiACetiDeop/acere non potefl ;
d. D
mundiu e•
reddimur
.
- Alitnt :

nim (^ Detis bQ^esftifit d^Tiit^oi, iHutc prAcepio negAUve


aiiud opponit: <j//irfW4^/>^w• reformamini in novitato
fenfus veftri. ^ReJpictt bislDerbis ad regenerAtionem no'
flram^in qua fermAmfeupotim iArvAtn mundi,nobM omni'
bm congenitAm depofut/ntisi (^ tn altAJn mtltorem , qus. eil
filiorum Dei^ ^- transfi/rmavimtis^ idco utitur voce
mutatienem'forf?r£ uniiis inaU&mfigmficat^lfta
"
^
<piio-^iyqudt

Deurem
^i'Ta.^oo(pQd(ngetiAmnumficcjmttdle^ quAndo bo-
mtnem deponimm ,^ toto corde^ inthhis^ Animi
fenpbiis D SO nos cotjformamtct, Fmi^ Lujtu //.eTauoripfiJ-

utprobetis, quae fit volunias Dei bona,


;

beneplacita& peffeda, NAm qui munde (unt .addttii^


"^erAm DeiyfolHnt atem non AgnojQunt\ txift imitnt pOt ius ,
adidnotQSy^^ totbonts divmittis.ornatos , u( genio indH/
geAntiCuikulamcurent i (S AnimljuivolHntAttm sx^ieAntx
:

EPJST. AD ROMANOS CAP. XII. 7^5

^/ vero fe totos Deo conficraruKt , Mt litu fintiunt de V9^


\

luntaie DeijqHAfnfiiunt nofiramejc fAfifttmoniam /. Ibef-


[, 4• et^ (e toto pe&orejiibijciunt, HaBenus t>iiam rc
fieolu DetinformAtterAt'. nunc pergit ad proxtmum , ubi
Jkidmm comordU c&mmendAt ,pT&miJa (jualiprsfAiiHncn•
U y qnA exbQTtAtiomfuA majorcm conctlutt AUiontAierrL•»

Dicaf cr gratiani,/«f«//> quae data eft mihi , omni-


busquifuntintcrvos &c. prAtendtt auiof
ricAtem^quam Accepit Cbrtflo i» convsrfiofie,^f bAnc tocAt
grAttamJiiiidAtam^hoc efi^poteflAtem prscipiendt (S conju-
Undi omnibm (f ififiicuttom commifiis.
fidet Hac fctA

^
^fits.

fretiisgrAttA (S AutoritAteiViodefitAm tAKqiiam mUruuiAm


c6»cordi£prAcipit RomAnti fuis,qii£ AltAS defimtnte Cuero-^
xe y 'L/frita efij firVAKS convementtAm feiu^diim
Modeftic feu
judiciHm tn eptntom de nobts^^^ mJerniQne Ogepu : mjc&e^.i Homiu catis

-m
*«•
Jis ChnfitAnorum HHmilitas VocAtur, Hnjit^ auojunt tx- «^«^«^'P 1

trtmA unum inexcejftiy


: <^•,
feu Ambitio,quA
mmium defe fuif^ laboribtu Autdenii: Jenttt : Alterum
defi6lu , nimtui bonorum contemtuiJkU virtU4 yquAm bo-
norfponte c&mitAtur,Adfit^. Pritis. cxtremum exprefse ta'
x&t boc loc9 Ap&ftolns : Nolite plus (apere, fnquit, quam
oponci iap^rc:wgr£copu/crAeftA^u/io tiocum , fijj
66¥ -pfu^ Q ^^ \',- Dicantur hAc <»> '^, bominHm,j
\ ^
fu£ & reprebenditur tAlias nemofAtkrynedumfuperflue [^,
tamtn fibibec arrogAnt ,qHod'PitU^rL•i
perepotefl'^ tnutti
Pofitnm extremum dirt^e ^on

^
Dufgo vocAtur^
exprimttur innaiiur tAwen exprefaMedi^ffewvirtute ipfa-,
:

quod t>$cai Apofibltu fapere ad robrictatcm^ ,


€, 7 (9{, Jubet (p^onn quitibet enimfuA babet DEO
:

doMA,qu£/Af>e nefidecet a6/condert,/ed 7^*»«^ Apo^


fiolus Aitbi loquitur-^exuJcitAre ,^^ ufurpAre y ub; epus cil.
iJkedurm
:

1^4 EPIST. AD ROMANOS CAP.


^iodupt Addit^ut mmirum fiat boc cumJobrietAtey boc eii,
cum Tfero temperamento, ney>el nimmm nos extoUamtUy
w^j niMis deprintamuiyfid agno(camm DetdvnA in nobts
graia bumiti^mente^eA^ in ufum proxtmi^conferre fiudeA•'
mufxide^Additur^ ficut Deusdiviiicunicuiqj menfuram
natx^oceflyprout DeusfuAinttrnos bonApArtttmefi,
enim Kegligere^ne^ Agnofier&^ ne^ uJurpAreveUe ^extrcMA
tngrAtitudiniseft. Ejfe Autem divifiomm donorum Dcinon
uniformem ^JAm probat D. Pauimfimili, dtfumto cowpAge
corporis bunjAni, Siciit m corporc mul-
tn\n\{it3qii'it)
tanicmbra habcmus,omnia auicrr.membranoneun^
demadum habcnr:ita multi corpus unutn fumusia
Chrifto, finguli autcm aher alterius membra. LO'
quitur dtcorpore myflico^ EcclefiAyubi multA funtmembrA^
non adomntA expedumdAfAtis aptA , ita tamen interfe ton-
cordanttA^ ut unum Aitert fuppetias eAt futo donts^ ficubi apas
eft^ itA mutUA reunetur comordia inttr finguiA. Simili'
tudinem bafic jpeciAhus declArat Faulus nofter in i.Cor,ii,
AiiquA bornm donorum recenjet becloco tf» 6^ Primumefi
7}}, per quAm inteHtgii donum interpretAndi.firt'
pturas^quo finju b&c vox Acapitur i. Cor, ti ^^,^ 14, 22. Dt
boc donoiAiemprAfiribit rtgu/Am:Vto^h^U2i fic analoga
Aiialo{iaidci,
fidei. EfiAutem AnAlogtA fidei congvuenUA ArttcutorHtrL•*
CApttum^ do^rmoijquAcredendA proponuntur infcrlpturA
oportet ita^ interpretAiionem do^lrmA Cbnfiianji congru€'
recumtoto fyflemAte Artkuiorum fidti non enim eftferi'
\

pturA interpretationis privatA 2. Petr, /, 2Q> Secundum do-


\nuefi^ia,MncL'.m\?X^tx\^ fiti;i m\vi\^Xd^\.ao>Pulcr€ reddi"

Efl boc vett44 Pyibag9r£ prAceptu^


^cauvti fnrioffiaa
oc age
rerum AltenArum probtbctur
j
quo ,^
,fiuatu»i-»
vcro
EPIST. AD ROMANQS CAP. . 45
^cr6(^(ollkuudompropr^s praLci^itur. lertium efl h^oLo-
/: qui docctjfaciat hoc in dodrina. €ommendat koc
pr±ceptum dQiJonhds EccUfis (^Jeholarum, h truditiQnerH>ut
ipfiprius difiantyAKtequam loqtiafiiur Sir, //,/^.1• indufiri•
& AjuduitAtem in mflitueKdis alp^ ne hoc fAciAnt per-
funClorti^fnngis curAntes rewfamiiiarem ,qu^m coetHmfif
dti fuA iommijfumxmAkdiiim tnim^qut opup D9mni fAcit
neglig€ntcryjsre,^%.i. circum/fecitonemx boc entm ettam
efi doccre in doStnnayAd CAptum dijcipuforum doBrinAnL•»
propomre^exer?ipl9 Apofleii HeL'r.^^i2.i. Cor, y,2. ^uArtum-3
efl 7^>(<^\ exhortatur, faciatinexhortatione.
Efl b£. Ipecies AltquAdo^irlyn, AdMorespirtinens ^ (^ confi-
flitpArttm in coK/oUtione Adfli&orum ^partim in corre^iio'
neexorbiianttum, utrum^emm fignificAt ^-,^-
bortAri (f cenjoUrt^ Pruprtum igUur hoc offintum mmifiro»
rumverbieft , quos Dcus dtcitnr '^ti^KA>^av\i,Corintb.^^
V. Lo.qiif^j hocprs.c€pto monentur,ut non doccAnt fAliem re
£ie credire , (cd ^ bene vhere, ^tntiim eft Urgitio : Qui
dillribuic,reu benefacic alijs>faciac hoc in iimplicitate.
Periinet hicRegula in gen€r€\Adomn€S, quibinefAcere cu•
pum aljjs \de bonUjuis , nefAcfAnt boc AUcupAndi nommis
grattAyfidex ammiJenteKtiA^itA,ui nefLtAt fintflrA ,
quid
fecent dexirAi tn Jpecie periinet ad pr^feBos ^rAriorums
pubiic9rum,ne quiddefrAudent depecuntA publicA ^ vel cons
vertcKtes CAm in commodum privAtutn vei dtfiribuentcs,

qiiibus cJr quomodo non oportet. Sextum efl Deftnm guber-


/iAHdiA/i0s iQuiprxcii,hchth.occnm diligentia. Com'
mend4( inprimtsfolicitudmetn euram JnJpe5ioribus EC'
£5*

c/efidt , ne quiddetrimenti CApiai Rejpub, ChrifiiAna. Sjm»


holiim eorurn efl dtBum : Etfi corpere abfensfum-i Spi'
rUHtAmcnvtjbtfctimjHmColti^S* Hlud Altcrum% orbAtt44
Bbbbb quidem
'— .
. <tt ^ l J'" *
!
"*"^**

74^ £PIST. AD ROMANOS CAP. XU


qmdemfnm AJpeBwveflre^dnon cordt. lbe(f.2^ i/» . S*i
ptimumeft Mifericordiaftu --^^ in Alienis mifetijs, JEa ^r
j

fieridebet ydicefite^pofto/oyinhihnutc , non coadejed


^mte y quia Dttu eam praLcepit Dtut, /f , S. 0* €x do&rtna
Chrifii , fHeliiis dAre , quam accipere ABor^ zvy^^yUi^i
cratur infuper Dotmnojquimifiretur pAUperio ProverApyij,
H£c omnia bitarem datoremj^aciunt y^uem Dau amat 2. Ca-
rintb.pij'^

Paraphrafis hupi4 fartis.

CVm ita^ie Dcu$ pro immenfafu^bGnirate ac roi-


reiicordiatammulta acpraeclarainnos contulcrit,
donando nobis filium;,remittendo nobis peccaia,jufti-
ficando nos gratisper fideinClinftumjeligedoquoquc
rvos extreragraciaadhaereditateni vitaaeterns, cu- &
ftodiendo abomnimalorom incurru , ficut haacnus
fatisprolhedocui: jam vos obveftor, vos mci Ro-
mani,percandeii>DuminiacDei noftri mifericordi-
ani,perpendite apudvosipfos,quidvobii faciendiifnj
fir* DatehancgloriamDeo vcftro, & GiFerte ?os ipfos-

cumomnJbus adfedibusveftnsvidimam iacro fando


nomini ejusjqi?0(i tict, valedscentes Riundo pisj fan•
,

de^modefteacconcorditervivatisadnutumac volun-
tateNuminisdivini.Quod fihujsreexperimentfa-
€ere cupitispante omnia horror vos proea qnac^ Chrr-
,

fto meo mihi \\\ vos data cfl:,poteftate Apoiiolica Ne:

riimium ruperbiatisdonisiiiis veftris>quaeciivinituiac^


eepiftis;,reditaijsuiamini, ut appareat> vos gratiam
Dei fruftia non accepifle , vosque D I eiga vos
bcneficeniiam grato animo agnofccre. Cogitaco,
non uni data e&e omnia , kd Deumcuique fuum j

dediiTe r
tePlSX; AD ROMANOS CA^. 147

dediffedemenfum. Quetnadmodum enimcorporis


tnembradivcrfas habentfun(itiones,ab uno lanien &
eodem capiteregunturomnes; itacogitate*vosquoqi
merabra eiTe fub uoo capite Chrifto , di vcrfis praedita_,
donis,viribjs&fun(fl:ionibus.Proinde,quilibet videat,
quotiiodo fuis utatur donisiita fatis habet qubd agat ^
nequefacilein aliumiibi virgulam rumct cenforiam.
Siquishabetdonura interprctandi fcripturaS) cavcat
ne impingatinanalogiam fidei; fiquisacrarij publici
adminiftrationcrahabet/olicitusiit,ncres facrac pro?
plianentur,aucabalienenturjiicui aliorum inftitutio
commiiia eftinfchoU vel templo, faciat id dextr^ &
circumrpe<ftd,nelaborTuus & auditorum fuorum fru-
ftiaimpendatur,ii quis tninifterio Ecdeiiaftico fungii
tur,taRto diligentiiis det operam.ne modo rc6l^ crcdc-
re,red ^ feene vivcre difcant auditoresifi quisdc bonis
vel pubiicis vel privatis diitribuit alijsjaon faciat hoc i-

nanis gloriaigratia,redfimplici animo, non plura lu•


crandj^fed proximum juvandiftudio: fi cui rerum ia-
crarum commiiTa eft inrpeclio, foliciius fic , vigiletque
fedulo*nequ!d deirimenti capiat Rcfpublica €^hriftiana;'
Siquis deniq^aliis quocunqi modo bencfaccre cupiti
ne fitrnoroius/edhilari amrrio c<3mmunicct egcnti-
bus. Icaquilibet ruofacisfaclct officio,neqj habcbitis,
quoquifquam altetiobtre^et.

Qua^iliones ex hac partc


^ Capitis.

QllTtSTlO I.

Pruipit Apofiul^^f^, i utcxhibeamHS Deo


'"^
'''
Bbbbb 2 TAtioi
74^ EPrST. AD ROMANOS GAP; xir.

rationale ohfeqmuyri^: rectenc hinc tnfertur ^


cultm reoio rattonisjudicto confonaiesylich
Deo^rmceptinonfintyDeo difflicerenopojje ?

' Refp, Ita quidem concludlt Gregor, de VAtentU UB, 2. de


cap.^ contr. HeerbrAnauw^ ubi rationale obfequium /»-
ierpretatur aoiiones reSiascumraiione congruentes.cultus^
divinos^qtn cum Ipero radonis jtidich tonjonant , lUet nul-
lum adftt prxceptum hoc ffi, Prmitm
enim ex fcriptwa^ certum efl. ^cultum' religionis. extra Ven
bum Det mnpoffe conflitut exfoio rAtionUj etiam ium vide-
tur ftbi recti^ima^ iudicio^ juxia autbcnticAm Cbr;fli,
iJM^tib, I/, Fruflra mecQiunt docentc s ma ndaia bommunfj,
, (

,
KAtio quia abfi^ fide pUcere Deo n:ir.iu
quicqHid aittem exiravsrbum fitftipitur , id abf^ fide fity
qma fiies nitltur vsrbo, Ergo^omnis euittis extrA Vert
bufjt , tit ut optiniA intentione inflitutm jDeu d'i§>/icet ifido'
loiatrii efi, Addt qubd ratiofibt rtltfiajket in cateris pen
divinis tAmen CAca epf mfciAgjjquomodo
attt quibm rebus Detu coiiveittybtnc to^Ab Ethnicti introdu"-
B& fnerunt fuperflitlQnes , t^ loro ciiitm Aiiatjiis diloim oby
truf£,qutA dnBu Spirtitif (an^i&^>erbt divim pbAro dijii-
tuebAnturt ^u^ CAu(ja efl^ quoa I>em unice nos Ad ver•
hum ^amretmuit^nosq^wpTAceptis Juis AmbulAre jubct Ef
Z€cb.2o. expre^e probibens ynt quidvgrbo ejiis Adn^amiis ,quAm
\ japienter ttiAt» (f quam/Anila inteniione fitexccgitAtum.
Him tUudTcrtutiiAni Ad\t€rfu Hermogenem i Adoro fcri•-
ptur& plenitudinem , qu£ mibi (S fAOiorem mAnifefiAt
I
(f fA^lA, ScripuieffedoctAt Hermogenisofficina: non jcrl•
ptH^timeAtlD4t^(idrAdijcientihusAti$detrab€niibiu deftinatH,
\
Deinde
EPIST» AD ROMANOS CAP. -. i 7H

€ dmmu
Dei»(/e \Ptv9e^f^vveict. efi ^ocf j4po/io/ici,^uoii

ftt cultiis
obfequium ratio^
cumratione reiiaconfenani,nuli9 Dei
'tterh pr£cepttiSt

^,,
interpretem
^u^id enim fit

B^v<nav,Aqutblis PaultuK cyuLu

pofuit ApcftoLUS
,
^^ctr^eict , babemm

jpoflolum Petrum ,. ^ui Ci)riftianus exigit

Pauius^ribu ErApntis indnnotai* foi.)74.


i.Petr,

2^S,>^a]^eicCiAutempro B^vcric/.,obfiquiumprofacrificiofuo more

^£ afitem Cinl^irUHAiss t[l& Cbriftianorum hoflU , notnm

eji^mmirum non exteraa qti^dAm. (f in ecuios incurrentia/a-


cra , quorum Fapatus^pUntueft, qui^ nomine cuUus. aivini
venditnntursfedpretes^^ilAudeSjex corde puro^coiifcientia bo-
(^ fide non ftciaprofecfs, €iecmofyn£ itcmi(^ omnium
v'U£ noflrjL aBiontim adpktat^m compefitio : quibifs efnmhu
ms totQS (f mfira D6o efftrimta ^hofltam Mentem :

Hu Autem omniuf:4nt ejufmodi : qu£ non ab bominibn^i prilsA•

ta intentioncyftd ([6:6 Deiprscepivfinnt. 2i itUum


igitur bic prsfidmm babent cultuo exira Iperbum divinum

Q_U^ S TIO II..

RecleneexponitiirrationaU ohfequiunu
de moderatOifeumoderata carnisma'
ctiltH

eerationeM^ ^m\\a)i mxx^xmxwm^i ^([^?


Re^f. Non immtrit ridet Erafmu tmlgtu comionAtoA
ru*n in PauatUtiftii locum bunc olnn ita expofuerun(, Sed Erafausln an•
I r r j e^ I rr mAgnoritm notat »n hoc
n^n tantum y^ulgt jutt b&c expofittOyledsS glojja. eapur.ridetpon

aorumprim^iUriumyUomd (fLyram, fiper hunc ''^^«'«• ,^°/™7''"'


Nt^ alienus ab eaeii Grcgor^de Valent (oco pritu AUegAtOy^
iaimteraiiahicbAbet: Cumad adliones redashortaturj
Bbbbb / Apofto;'
—EPIST. AD ROMANOS-CAP.
7|0 XJI.
:

<i Apoftolus,caftigationcm'corporisctiannindicat habc-


ti redebuTe modum. VerHmOi,^ planefunt c^ntra mentem^
ApofloU Nibilenim ibi agtt de maceratione corporuffidtii•
:

iiimAm l)ilfam acrAtiontd compotem requirit , quam oppo^


'\nit facrificijs J udacrum ]
qui non rationales 'i)i>BifHAs ,fid

-
'

^^ruto/s pecades non vivasj/ea mortuas


, , intrAolabAnt. Vi-
Viftima vir»• ']faautem(^ ratienaltsvioiimambiicft 4iiud •,
quam homo
i
ipfe^quife totum Dso ojfert^^uandopietati dat \ CoT'
Poris eram m^ceratiofiu corporaiis exercitatio ad modhum

^
u(iiiicfi,pieiA5 AUtemadomni^ utiJisefli, Tim.^,8,

QJiiE S TIO JIL/

Nolite conformari iouicfeculo^inquit A-


pofiolmv' 2. Annon hu "Ocrhiiconfirmatur
^jtii qu^flculo exittir^cuta'
rihi44 Operihm^ valedicitpir^^^ vita j qua9?u
X^vccant 9 contemplativao mere(^Jj?irituaiis

j l Re§* 'CemrtiittiiurfatlacU(P(>a(;^u)g.NAm(ccn\\jLm
Se cuiu ip pro-
ftat
rehBus jam alus fiamfitAtionlbtii iinttrdum R^ntficat /uet, -
;
r<^ Koa-ua i ut tn i. Cor. 7. ufurpatur, havitam /tujtatumbm

jus mundi ,, t> ae t» f fctl l)Ufet iBeit / uht 'VAria jmt officia^
'

t>arif ord^nes^(uSyfunlnes ac condittofies honunums,


ihifehfii hfc »a« accipitur : nontnimprobibet Apoftoitis cer-
, tu?ii ^itagthiUaHt iomr>;erciuminniiindu'.Aiibi emm jubet
nosut'ijci*Uo ^modo nonahutaniTir\,Cor.j^^u Oetu ipfe &
hujm fuuU dfjhoitiit uiter hamines Sir, ^/,
V^L• ^«'^ • ordi^esfiatit^
\ ta ipi-.q, graca
«a
i\j2qs/, ?7, ^ tifhinm p Ji'. toit , u1 mg/'~&o 'Vtti (€€ '/« boc
8. AD ROMANOS CAR irll. fj'

\ po^odis : unufqui(^ in <jua vecAttonevocatm eft^tveamA-^


€\ ^ pafccris
di^itb^s^ ,
Cjr.y^zo.ifihabita terraw^rK^mi Pf^/tes
^jm ^y , 5 ^idw (f Deus ipfi fictt
p.iuperew cobabttare in ho<: fcculb Prov, ij, l,
tf
S^nilt qno^
,

Patrrarrh£, regfs ac Ptopbeta vixerufH exira fhonaflirt^ ,

po/^idevteihna hujm feculioptimd cNm confiteptM. j^«-


nAchorum vereif Mohi.iiiani , ut(^y>it£ tliiu^j<^uAm fi'7f\
gimt jContempUtiv&inuUa fimt in fcriptura vefi/gia, De-
\v\atverofectilum in^cris iiicrts fs.p'c ufnrpAtur pro (etu^
Uribtu dtfidp.ru Sytit lacob, 1^21X4^ a- undt filu huim fecnli f.«.i'uB pro
L j. r lecula.vbus
.
r I '

Liu, 16. (5 2o,improbtj(.ctiU PJaLjs, qitt gcmo 'mdnfgem,mu' dcajccDi.

gis curant terrena qtiAm qms Alids de wundoeffe


(oeleflia•^

dtcit Salvator Job. ty.Tnlei nonvuU effe CbnfttAnot Jpo- ;

floias j adftimferuKt emm 'tmagiyiemfiiiorunt Dei m BaptiffKOi


'

ubfi^AUdixerunt defiderijs fciulAriLuiX intcgrnm ita^ tpfts


nonejl^trAnsformArt in laflDAm fiiorum hnjm pciih. ^o
fenfu D. jAcobtu Jcripfit-^Rciigto munda (^ mtriAcniAtA eil•

Apud Patretn^ cufludire fc Abboc feeuio^ CAp. : ^ uerum cap,


^f.quiyfoiuerit Amicus ejje bujtis fcctiii,tnimiciu Dei corifitiufi
tur. Et boc ipfis etUm exira 'vitam illam MonafiicAm-» ,
r«i^ mfuA vocAttont ohtingtre potefi. NuHibi At4iem forma ;

bujmficuii efi illtifir'i%r,quAm m ifnpuro Monacb&fum coeii• \

batttjAdeutiirioncrrA\>irio yft coenobium monachale fecu- catnobiu»


cft monacliale
\\XXY\ dtxerto , qmA fccuUrium defideriorumnonmconnnoaA \t.Suul
QfficinAf^fl^ubimultApeccata iUriAcum Aiyeriis (tbi^imbuif
aCtfolupiatibtis tAntum non dominiumobttnuertint. ^L•mila
dtoieriain LMonachos'.
LMonAcbt^y^eflr} flemAcbi funt awpherA BAccBi,
Ittm : Puto ver6qyodprodeffa,fitnmundo miUus Mona•
cbuj feumomalis (fc.
{De Monachorum ori^ine vide Enfeb. Ub,%. '(.'} Sozom. iib. 6. .

(ap.3:..lib.i.eap,ii. "
Socrat Mk^,cap.ii,)
7S2 tPIST. AD ROMANOS GAP. Xi.
A.

QjyAEsrio IV.

CumfiriptHra deheai ejfeanalogafidei':


numquid ij , . intcrpr etand§ jcrtpturA
fenfum non ajfequuntHrunt hairettci Iquic-^
qutde'ntm contrafdem efl catholicam ? /;;e-
; reticum efi.
Contra
fctipturz du• Re§. DupUciterpeccaturcontrafda afjalogiam^ t, ah
plicitei pecca<
tur.
iys^qtiivitiojum fcripturaL (f:afnm
Admpihmaliijuod dogma
detorquent , id qmd hs.reticorum
qui baud dtibie noti-3
j

modo AnalogtAmfidetimpugnam,fcd^ qtiAntum in ipfts tfl^


\
in folidum evertere conAntur, 2. ab ijSj quijefifuf» fcriptura
miKtme t>erum Ad dogmAta Atias mpu^ ACCommodan(\
id quodortL•odoxi ettAm Acciderepouft , ubi crror interdum
non contrA AnalogtAtn fidei^dfcrfiu dnntAXkt AUtgAtur
impertinens yinterdum in ip/Am A»Alogiam fidei quidefn im-
,

pingere potefl^bArefin dutem mnfacit. NAm ut Auguftintu


ioquiiHr prafAhlib, de kires. non omnis errer b&refts tfl^quAmi
j

'
^ ^' ^uiA
I t>ia oPtnisbArefis^ qus. in vitiopOnitur^ errore '.Aliquo bs,-
\ ^^fi^ tAmen error eft,qui aHos JAcile fe-
ducere polptypr£ferttmfi AUtoritas doctntis Acced»t\tdcirc6
frAterHA admomuone & correptione emendart potefl : H^entA
tAmtn d4ndA errantibus^ fi errorom agnofcant^ftquidem doi
numpropbetU datum non efl emmbtis i. Cor.M , io. Optimum
\autemeoingenere Admimcultim ^ut SptritusPropbet^rum
! ProphetisftbJeBi fintymonente Apoftolo /. Cor. i^fS^• ^^^ ^^y
.p$e mterpresJuB nimium confidat ty?gemofid Aiiosfde/ittr

momntcSflibenter (^ abjjj dtA


AudiHt*
jlpbo\

k
EPIST. AD ROMANOS CAP. XII,

Aphoriimi Theologiciexhac i
partc capitis.

/« i^imftr0rum vtrii propria virnu tfi 6umamtss tf


mAnfuetudQ^ Decttenim ipfos ohfecrAtTOy mo» cl^m$*»Atto /.

Petr4,s» Nam ^uBdtpfisimpermm trtbuitur lit, 2. //. boc


pArtimrePe&u officjf 'iKiyxfix^^pMrtimrefiedu conttm'
turum mimflerifj ^utbiurumfiveritAteTtccurreniumtil ; ih^
mn nnm[frt^dtpfitu DOMINl cdu^a Mgttnr,
enifrt

1 C bri^utm^Ac^raeni D eijttnt^ii Chrt(i• ipfo cenftUu^


.

ti. Apoc^ 1, 6» qkurumfacrifiiiAjuntJpiritUAiia,fU£ Ap^fiolus


H§fier Xoyi%oi appeUst^ 4 niiki in^ecie fecerifer/tur , fjuri-
ficia preeufH & iautium, patientit teleentfcynw. (S fimtita»
P/Ai.i4i,2tHdr,,6,\l.PA}.s0y2^, Hebr, x^^tsMcApoftolta 4** 4. #iu' 4/

nofter om niA o>Mpleiittur csrporii tioftri "bocAibu/o, ^9'


vtodo Autem corpu4 bofliA fien pt^a Deo ydegAnter etcpouit
D. Cbrjfofiamiu bomiU lo, intptft, Ad Kom, 1( gnim firl•
bit : quom^do c^ypm^inqutes , btfitAfist i Nihil m4li
At ocultis^CTfA^m efl h^ftiA \ nihiitHrpt (oquMtur Ungua^^f
JaSIa efi tbUtio • nibi/miifui ccmmittAt tnA»tU)(f fAiid tll•
heiOCAfluen t fffto non fufficiuntiftA .fed ut bonA etiAin fA*
HAtnus , n<ce£e efi ,• mmirum ut eUtme^nas fACiAmui

, j. JmynoiattoneslruiorHm aniBiAfttium MenplAcuerunt


niji rei^eBu ob dsenttA, 0* quAtenmtypum bAhuerunt
uuiciJAcrifiitj No^i TcftAmeniijitt ata crmcu Cbrifto '
ti ,ut t^y jpirttuAtium vi^imarum^quA db bomint cedert^
poffunt. EAm ob cAuJjAm reqmrit Afoftolm bofltArn vir
VAm (ffAn^Atn : tAiis Autem til qtalibet cuUtu ex Anmopi$
(f mandAtorum dfVmerum ob/ervante profcSiui : mtlior
"
C(€te euim
|•1 iiTii

7?# S . D ROM S CAP. \[.


emmefi obedienttA , tfuhnvi^ti^a . SAmatlio cap.ic^<2g,
'^, LarvAMundi eflinmkiiia Dei,jiixta iffndtac^u, 4»
^ui amkus buju-sficuli effe trnlt , inimicus efi Dei. ideoproi
bibet /Ipoflolus^ ne travsformerHur mhndo , buc efl ne lar-
')^amtXHn^^^^dJ/imamuj ^feu ne fecHlaribm deftdertjs trA^
bamur.^ id vtrofieri potefi li quAndo ^a , qusi. mundi (unty
nimtum di/i^imus ita enim Abfirabtmur dtvinio yjuxtaii»
j

iUud Augufiini: Amor rerum terrenArum efiVifcui fpirittl•'


alium penHarum^ (S Of^ iXo.faBt funt AhemmahtUs^ficui
CAy qtis. diiexerunt^Zy ^andooperAmufidiimitamur-^quM^
liAftint^ concupifienttA €Arm,concupifceKtiA ocuiorHm^ fa-
fimvitoLuJob.Zyid^
/. NimiA humilitoo efl duplex fiperhla* Idtbjtihet Jpofio-
itu fapere Adfobrictatem f juxtAVnnfurAmdonorufA aDEO
Non (nim tndt Deus aonafitA inKitbU ab^-
cuigj concijjorum^
ciaut contemnivideo fAnHidonA Dtiin fe modtfik AgxoVe"

0; ArrogAfiUa tfi excefjtis ModeftU , quAtidoquU do•


n.A nimium ex(olik^n@ni» bonorem Dei^a qtio eabAbety
/€dpropriAgl'jri£grAtiA^id^irip/iater,fi€ri / /'«_>

rebus fidei ! do^rin£,r^UAndo ptrl>srtuntur termini pAtri^


im confiituti > hoc , mutAtur Aiiquid in euUu vei ceremo»
n^St nullAur^ente Ant eVidente commodo.2.in->
quAcun^ difctpiina^cum mAJorA 'viribfu AttentAntur , con-
trA quos difputat^irAcides- cAp 3 yZi» 2. in ordint dtfiendi^
Cfim qu& (unt fnbUmiorA^priiu AttentAntur^quam AddiJcAm
tur facHiorA , cenfra quos miAndum efi ex^mplum ApofioU
HebrxcAp.6.v.\j,^

7. FidssDeidonumefl t^m quoAdquAlitAtem^quAm


UAnt.t^nm DEO
enm datHm efi mbis , tu
creda^
£PiST. AD ROJMANOS CAP. XIU 7)/

ytrida^us ',. aOeo etikmquittitt baktcertAm menfu


fam €4.'•? Apdfl^liuhoc ioci^. ^, fep^tnr. 'A-
j- ' ofienda itfi^ DeigrattA in nolihffrj^fidcs (atis ipaHdafit»
^lifc U?fgtfida gratixg. fgcnd£ ffkodfcmiitiam fidei inriobis
;

fion omntno exiivguipAirtur r quo increrie^tumfideipe' ^


ftnditm^cftiodtS' d^bit^^fAntumopHs fiicriu^

invicefn
S.

'
f^numefl Ecc left capUf^ tlbrifius ^aquo depe»dem Ui
omn esytanquam vty*ti tntm hra, qnamdiu m

dijs inlPicem fnfit dtsj.tfn^ii

nne-cnuH c/fpite
pefT^.zpfirmM^
,

^S fo%iey>U£
"

^fcun^
funt qua/t mertUd wembrA-y ca-
, qiii cum Oeni pacts
unitate cantaiis
autem '
& ("
-cordU-fttjacontemioffS bommlia efi aitehilftk:^^^ Idcirch
toties infiriptura repHiturftmiiitiic(u capttis ^fmtntlrQrumt

dcJraternAioncdrdiaAgitur^nt i. Ccr. ij, //. Ephef,


4.17. Et boc eHitmunt rjje (orpm in Chr.fio Jefn GaI-), ig.
if" tokrarefcfi mvkem in cAritate Epb^ 4, 2. In quAmfin'

tcnttiffi priclnre fcrtbit NAtiiZnzeniu inoYAt de modep,


in di/put^ Ordo m EccUfiattaftatuit , ut aly jinf otfeSy ^
'uero paftores, Ua ut bi ir/:pere»i , illt vero obediAi2t 5 fttciue
bomotanquAm caput,iliud pe^cs » itlud mAWis , boc oculi^
iiiudvcrdAiii4dcorporisms?it}rum^qu6 om?}iA reBe inter fe
cOft-Xiem.tnc ^commedu:?fque (
ad prAfeSios qrtam Ad fub-
dttosredHndet\qu€mAdmodiim in corporibus membrA nequA'
fjHAm ^ dijfident^d cuiioiA cerptct tmum ex dil^trfis funt
CQmpofaA -,: Gmntuyn officmm^ ac ufiis , Ad Mniu-
Jim ben^tioientiAffi ; -fteg^ ocnlm grAditur , fed dut

ftt : qu9mad'riodummc pes ccrnit-^fedt^AaHi mclinguatxctpit


'vaces^idsmm adAuiitumpertmet-.ficiU ntCAuditus ioquitur^
nAmiingu&td cfir o/fictum •, fiA/us vtro odoris eft inflru-
me^f4m , at guttur aium guflAt , wquiijobi niAmis
Atitcm dAttdi (S ACdpkndi eji inflrumenfAm : mitis vero
Ccccc 3 ciirMto
7S^ EPIST. AD ROMANOS CAP. XI/.

Jta (f Apudnos qui comMune corpus Chrtfttfu*


efl feuftu, ,

(t j
miu : Omncsemm corpiu unum in Chrifioy4cper tmum CbrU
u j
fium inler nos rnemurafumus l/of emm imperat ac prafidet^
ifludvero ibedit(f dirigiturinec Amhorum idem efi offici&
(( ' «X»; quemadmodum nctjuAquam eorundem efiimperAre (S
<c fHbe£t^J€damlfO'unumfiuntinwium Chrifium , ab eodem^
compofita ( conglHii»atM SpiritUjiiCtt imperantes fubdi»
it

<(

ik
tis,rurfus tatjquam
AtAfedtfieneCfc^
*•^ do6irinA ^ excrcfiatione ac
pf '^erma €ontr9'^erfArum rtligianu conttnetur mfcrU
pturA,cu\us (juaficompendtum ( doSrmA catecbetica , uhi
fideinofir£ (ummA continetur imiufa certU cApMmi cum
quihm ^udqutd co»fittfit in inttrpretAtione fcripturA , id
cum anAiogia fideicoMgruere dmsur udqmd (f Laiciobfer'
njAre poffunt ifimodd doBririA cAtecheticA tis notA ffl ; itcet
exa^e indfcaref2o»po^^ty^uibiU m iocuf [crlpturs fidis ili^
contineAtur^

PARS ALTERA

9- rxiledio yfincfimulatione. Q-
«-^dientes roalum,. adhaercntcS'
bono-
ro. Charitatem? fratcrntcatis in-
^icemdiligentes». Honorcinvicem
praevcnienrcs»
i/. Solivitudinenotipigrir Spiri*^
tufei:ventes«.Dominofervientes.
12, Spe gaudentes* In iribula-
htionc
;

f -
EPIST. ADROMANOS CAP. XI 7^7

ticne patisntei : orationi inilan-


tes.

Necefsitatibuf ran^oruniL

^
jy.

communicantcs : HorpitalitatenrL•
fedajices*
h^vMyftTi ^ ,' !-# Benedicitc pcrfcqucnnbus
vos tbencdicitc> & nolitc malc-
diccre^
^ ^46. /j. Gaudetecumgaudcntibus,fle-
iccum flentibus.
{ 6- Id invicem rentientes
OL-xrsiVciginuKtTniyoutvoi, yiyt" alta fapicntes , fed humihbus
confenticntes. Nolitc eiie prui

Mriotu KetKov dvn "^ dcntcsapudvofmet ipfos.

ii'-nf ^w^cvtuiiim ^»'?* NuUi malum pro malo reddcn?


«vT^v^v^^/jfidV/uf^ f tcs, Providentes bonanon tanium
coram Deo/ed etiam coram omni-
uvctTiv, ip , f4^
bushomiribus»
i8• Si fteripote(l> quodcx nobis
eft>cum oranibus hominibus pa?|
cem habentcs».
i^. Nonvofmctipfosdefcndcntcs,
charilsimi , (ta date locum ifae.•

fcriptum cft cnim Mihi vindiita,e-


.•

gorctribuamjdicruDominus.
^ ^rTwS \$''},\1^
l^rvt 'Uv

^^ Tw/ajr,

tf^
^ '- -'^»
^txl/u.,

%.) dvS^
-* j

j
2o» Sed iiefurierit inimicus tuus,
i ciba illii ; ii iititipotum

cnim facicnsjCarboncs
res fupcr
2/«. Noli
caput ejus.
da illi hoc
jgnis conge•

vinciimaliijfcdvince bo-
i

^^^* 1
CCCCC i AN^-
7// , 15 1. D R t . S .
\W\liY.SlS EXPLicTfTo"
Prtmum
*-vitA7n bominis guhsrnars pgjfint in quelibet
omnium coryimendat D\haioncn\jt4fiquamprimariam Virm
,
{l< all^ra pdrte fpeciahs quidamreceJifintur a^bortfmi ^(^ui

tutem (S fontem c&terArumommumiqmn^b matremjufli.


tts^Samviiii effe airj-^K^iTO-y abrque fimulatione. Hic e-

nifnefi fnii priieptiy caritas ex corde puroyCOKfckntiA bona


iSfide / Itm.iyj^ ne^
opere(^ yisritAte i.lub^}i\S,
^6 dsbemus lirtgua ,fid

SteuHdavirtuj^qti£b:ccommendati{r^efi OQinm mali&


^mor hoWi t uh ftunmede externum aOium wtelligit , fei
^ irumum cordis adfe^um 'pim enim efl odiff: malnm^^
quar/j fugire-^plui^ adhdrere bono^ quam facsre^ In gruo
efi "^^-»!/ 75 -^/ fJT Ko7i^<Br6u « ^^tboc efi^ nsalum
tancfuamflygem (^ mfernum ipjum at>er/4ri^(f td qudd ho^
nnm ac L&nefium tft ,arci'tfiime compfeSlt»
Tertia comme?idat emmmutuafn fra-
termtatchyremittens nos ad princtpiH-m Sphituaiis


conjunSltom 9 quQd non tammcommtini parsnte JdAmOt
qHkmincommunifrAtrtnoflrO Jvfr quArendumefl^
Js enm mn dsdignaturnisfratrcs/mf appeUare Pfatm.zi*
Ioh,2o. Meb.2, (^ hocmandatum noiio dedit^ ut qkt diltgit

^
DeuM, diligat &fratrtrafti^?n / lob. 4, z/.

>€
Qjiarf4 -virtits efi Ci vili tas
ut bono^ends inyficemnonmodo
m oru m.Fuii enm Apnftolui^
roquamur ,fed^S prs^^e-
bscvtrtics Juntr'icuUfraUrn£ cantatis, qu4 n-
oyHnemfijj;kkf^,€m contcmtiis aut odiji

(S imfigo Dei , jam


reqniriteam
dignitM hitman£ natura^in qua domicHium efl Spi^itusfanSii
Upfum qualiiercur/g^ refiattrata^
^

propttr quam bomo hontim bonorem dfbet\juxtAilIud 1»


Peir.lii^.cnmes bouorate»
:

j EPISX AD^ifOMANOS CAP. ^I/. '


,, ,:^^/«/4f/?,alacritas inexpediiindis nTan.dati offici;
fiiubus. Refi^ifii emm /ipoflGltis a^ Cbrtflianis fiudiirrL•»
tmpigrum ^S mdefejfim : maUdtSiiis autem cfi,qiii opiis Dut
Plimfacit negligcnter lereJH^ /*•
Sexta efizclus pietatiS) mquAfervQr Splritus ejfe dc*
bet, *rfu» Ve/i»prmf<f optu eft^ cum tjerUA^ prop^gAnda » cqh-
fitcnda.aut contra bofles defenUend^ efi ^quo^ m genere habe"
mtis prsceptum DominiLuc.Uy i/. (S extmpbim Apofi<^ori^m

- Septima (/^gloriae divinae ^ropagsnio, DofMiffo emm^


firlpirejt4hmur)quodfitnoniantum quotidiAnto pietatis $
9xcitijs,y>erum etiam,quAJido om^ta (f AOlkms
ad gloriAm Deiriferimui»ficHtiJcriptum efis owma ad giona
Deifacite /. Cor^io^ (S Qeiojs.j^ty. emne quodcufs^ facttio in
verbo aut in opere^in nomine Ddmm^ Kojiri lefu CbrifiifAci^
iejgraiia^agentes Deo^li Patnper ipfitM^

oBAVA^efi rpes Chri ftiana,f»i efl expe^Atio hni fiitw


y't. Eam cumgAudto conjungit Ap('fi6l(is^qHiapromifit«nes
£>ei , quibusjpesinnitituryr.onfallunt Pjal.'^>^unde ^es vo-
tatur H^h^6\ ig.quA fiddes non con»
fundii Pfai.2 2,s* 37 ^^^ttmorerH txpillit
nemjj ieatum reddu Pfni.ljiz^ j ^^Rom. 8^1^*
^-^-'
cfl Toleraniia in adverfis qiiJiJpeimater eft , dtc

senie PauIj RQm^^.,\.patieiitiaprobationem^probAcio /^/^


pArit. NtceJfariA nohs bjLC virPm efi^ut li^iuntatem Dei/Acl•

ideo tnfiAre jabet ,


/
€ntes,repOrtemu5 promifii$mm Hehrjo^^^,
Decima eft Ordiuo,quA?n eJJefenAVt (f frequefitem\
ne defatigentur^cum Detis tnorArafAcn
quAm tnfententiantpiure^ exfantcommofiefi&imes MAitb^
7-,7'Luc.i\,p,Epb,e.il,Col,4,i,(fc.
Fndeci.

;•4
709 EPIST^ AD ROMANOS GAP. jr!L

lJi$d€cimaeIl Beneficeniia. Vult entm Apoflolus


comfHunioMem qnandAm trihttUtionum ejp hfer Conflfanof^
fu£ crmem reddit iolerabiliorgm quemAdmodum (f a(t$i
'.

bortatMr, Alter alurim onns p9rtAU,^SfcimpUbtttt (egtm


Chrifii,GML 6,1.
Duodtcimaeft UoCfiulit^SyJpfcies fU4d4m ^SeKtfcen-
t$Jty^4Am Aiihieo nomine €Omt9tendat,^uia per hdm qmdam
angcios exceperint, Hcbr^ y.
,

DecmatertU IgnokcntUyfttdtoIerat etUm via/os,


efl
hftedicii perfecutorthui aiffj iiUore , *ut 1/mdi^i cupidttate,
simtU prAceptum dedit mluCbrtflus Maitb.^j^^. orate prt
>> perfequentibufDes. Befudictmui Mutem boftibus noftru /.

corde^ cumyie^iiidemcugitAmmde vindiifa, 2,ore,cum pa-


HitentiAtn ipfisprecamur^ff-venUmitDeo.j.operej cum non
nocemuSietUm quando po^nmui,

Inlfidid^ qu^doUt inproximi bonis^t^ ^^


DecimaquArta^efl (Tf/^TTK^^fiitChriftiatia/^w^w exercere
dehemtu mVtceminutrAcijfortunAicuiVtrtutt oppoptA eil
qui
UtAtur inpTBxmi maiif: utrA^ eft DtAbolo. nd€ Sirac,

DedmA^Hifttjefi concorah RiidiumCj ^2iC\S)^U£fACff


pukram inter bomines ofcmiM (SfirmAm AmicittAm , cujut
eft idemVeiie ncKeUe*
DectMAfixtA efiH\xm\\nuiy^UA Adminlculum eil• con-
cordU, cum quis non dlte defefentit yfed infericremje Altero
exiflimat j qmd 0* d CbrijitAnis -txigii Jpofielus Pbii,

Decimdfiptima efl Modcfti a. "Vuh enim Apofloitu y m


ftmmprudentes Apud nos ip/os : Prebibet prudentiAm iUam
mutilem (f mmiAm y^U£ tandem degencrAt in ftultittAffi,
l^^ies dicuniHr fAptentes ejp meciitii futs ,/^^»^'» quodfA"
ciunt
'<1m• ifjMftg»

AD ROMANOSCAP*
I

EPIST. XII. ^4
iiunt pATtim^fiHi nrum funt pcritiyfede^e nolunttioc tfi,
donisfuis nemini infert>iitnt 'partim qui rerttm nonfunt ptri.
ti^dejfe Volunt, boc »
qmphi pim viribm fuU arrogAnt^
inrebiis agendii fas. tantkm innituntur prudentu,Aiios
confulere noiunt XpArtim quipentiAfuaMtuntur non in uti•
IttAttm proximi , fed m
prophum commodayn^ quibus fcri»
piura VAfritiem&prudefitiam cArftff trii>Hff Sir, ii^,i^Jac^

OetifftAo&AVdefi M^nCuct\ido,*qu£Mefi reddit mAlum


pro mAlo\ id^fie, quAnd^ ne^ nos ipfos ulcifcimur jfte^ per
AliHmmAUfacimus b^fliyfedferti Ammo devorAfKtu wjuri-
as^ Interdi^iumfiimie iegitur Levit, \p^iS* Proverh. 24,1^.
^

10, zi.i^ Thefi.s , 1/. Nibtlenint irafludet Oemy quam nos


mutuii cAriutis nexiiui c^UigAreiAit Chryfoftemus bem* 16,
in MAttk,
DeumAnonaefl ftadium honeilatis 57«^^/ emmprovide-
reboHA coram Deo (^ bomintbus, Nam cttm VArtAfmt homh
ftumjhdktA de A^iionibusfludijs^ nofiris^vult D.PauIus nos
quAfiemtmu profpicere, quid Ad/AciendAJH (f confirvan'•
dAmfamAm mfirAm fAciat quodfieri potefi , quAndo non
:

modo honefium A^tenum HoftrArum finem babcmus nobis


propofttum,t»erum etsam wedtA Adfinem ducentia eligimus
(AudAbilU\qHAm obcAujfam ^Ubimonemur,ut abfiineAfnm
nQnmod04mA/o,fed(i AfpeciemAli \jbefs, 5, 2i. &uiomm
turpttudtni infermone (fgeftu itAledicAmus Epb.4^ sg,
rice//ma efi i\ud'iiifXi psicis, quod quAHtum innobis eft,
cum ommbfu co/ere jubemur, pAcem cum bomirtibtis pAf
. ^

Hic Autem geminum Addtt


quantu in vohis tf^.^U /
ftmcommendAt fcripturA Ier.20,j,MArt^,fo.Rom^i4f ig. (fc,
-^/'/
fi fieti poteft 1 (f

Upjum tAles funtbomi•


nummores^ utnon omnes pAcemAdmittAnt j ideo vtilt ms
Ddddd iperAm
pa^ EPIST. AD ROMANOS CAP. XIU
tptTAm dare^uipAcem omnibus ,etiam improbis ,9fferamu.s,
iiat cAfn n9n fimper if^spetrare ifaieamtU'^ femei tvfpeera• &
tant Mnfasiie refcindamm : quen$admodum Davul erat pa•
ctfictis adverfu ecSft^uiotierunf pactm PjaLuo, 7.

Ficefima primAefl /rae &


modcratio ^^c^u-m per-
vindiftac
tmet ad conferlfandam pactmXoejmtur autem deVtndtSiA
privatatcum quis five psrfs^Veper.aiium yfive in contine»'•
thfttfe exmeery>aUo Udtt eHm» qHofuit injurta adfeSim,
ybi remUtit bominem ad Deum , ctii vmdtHtA Joli debetur^
\ JtAenim ipfe dtat Deut, ji.mihi Vmdio^A^ (f ego rstrtbuam,

Jnvafirigiturfit di]pini ffjumrii, q^uiferfittipfum ulcijciiur^


Addtt Auttm contrariam vtrtutem^ vmdtBApriiDAtA^oppm
ptAM, qt^ benefAcimm mAle\)olu (f Aperiu heftibmnaftrii,
Sjerurierk,/w^«/i, inimicus tuus5ciba eumjfi fitit^poi
tum daillij&c, ^u&loerbApttitA funt tx 2y,2U No- >.
mine ctbf (f pofus inteUigit qtulfis buniankAtk §ffcU, ^ua
exbtberi j>uU non modb amuh^ Vttum ettAm rnAitfA^ori'
busyid^ tx prAcepe&'€hrifii Manb^f, 4^ fui diiigivuie inii
niic$^,Raiiones Addtt Apefiolus nofieru AbufUi hoc faci^ :

cns> inqnitf carbones igmscongeresfuper capute}i]s,


bocesi^officijs iilis proxtmumqHAftvfuts farbontbtu admU'
tUAm dtieiiiommmfidmtnAbui^ 2, Ab bontfioi noli vinci m a-
lorf^qttit^ Csd malum vince bona, Cum emmbocA^At mh
micujyUt (f nos deprQpofto nojiro AbftrabAt , occafioncm
qnamodo peccemiii ideb prot>QCAti AbiiU-^,
q/iirefiSy j

'mc€m iHt aon reddAmnsy tiincimiailium itl•


bonOyAii A^mbrofitum

PAra-
f- - ! I
-' ' .--
*
— AD ROMANOS
£PIST.
»>^
CAP. XI/. Mi
ParAphrafs hujw pariis^

T)Orr6,xrarirsrmidilcdioaem vos vobis invlccm de^


*- bcre noili$,tanquarii virtatum cafterarum matremt
Eafiritj't;7»x^T^,nonconi5ftene in verbis/cd profici-
fcens CTc animi ientcntia: eAhibeije vobis i«vkctn fra-
terBitn benevolentiam J quilibet altcnim, ut majo-
rem & hoooratioremihonore profequatur .• in ofiicijs
fcrvidi,honoris divini
veftris fitis iiiTf ig'"i,in pietate
ftudioGiinexpedationcforcis melioris, laeti/ ciucemj;
tOleratc^precibusinftatcproximuni fablevatc : perc-
grinoscccipitei iiiimicis benefdcite:.^rrarrique foftui
Ixiam proximi Clmftiana <rvf/,7mS-«i(K, fufFerte : concor•
\.£, humilitati,rrode(li3:>iioncitaki ftipacipublicacj
i^uoadejusfieripotcftiftudete. Neindulgeansiap,tnul-
j
minus ex pracpoftero affedu vos ipfos vindicate , fcd
cogitatejDeumeiie vindicemfcelerum^qui viiicat ioi*
quiiaccm hominu , cuiinjuriasYeilras ttcomnitci-
te.V•saureIninimicisbenefacite, ubi pocedis noiLj :

po6nitebicvo$iiliusftudii«Nrhilenimita lacdentes co-


liercctjut patientia modeftiaquc IxfoTumi nec fccui
turam modo cohercet impaum,ri:d de pracccdentc cx-
igit pcjenitentiatn,cog4tque ca£dcntem,ut ipcrcuiTo
cum modciliae illius admiratione difcedati
quin imo 6c familiares fack,ncc
jHnicosex inimi.isrcdiaEp^eti^
am faaiulos^

•055©•

Ddddd 2 Quac
7 ST. AD ROMANOS CAP. XII.

Qu£eftiones ex hac par tc


Capitis.

QUitSTIO I.

PrAceptum : Benedicite pcrpi'


qtienttbHSVOs j bmedicite (f nolite maledi^
/^ cur ergo Davidin Pfalmuffifif'
cercy V,

fime mala imprecatnr hofiihmfuuyUt Pfal.

ipfitmprecatur Pfeudapofiolis GaL cap^j^


/2. Vtimmexfcindaniiir^qHivos contur-
bantl
IfBpreeatiot^r Re^, DifiiKgHendum eflinter hfiprecatioms publica^ (f
privAtoi, Imprttationts public&funt,quA loittts Dei gtori••

ampromotam cupmnt (^fiunt vel perfonis puhiick , ubi


nontam imprecaiiones fune,qiians prdM^fionei 0* Annun•
cfAthnes ir£ £,
quemadmodumfint dirAparentum,
n Pr£ccpUrum concionaiorum
(fc. in quam fintentUnu»
D. ANgufiwui fcrtbit lik 6. contr, Fauftum CMamck
< 9>

de
ciantfs :
cum ex Propbetia dkuntur , non fiint
cAp. ^2. malediSiit
i&iprecantis y
vtlfiunt ptfoAtis
fid de prsfcio
,
Spirittt "
quos gloriam Dei njindicAi
re noTS niim:s decet, tAles WiprecAtienes interdum di-
riSldLfuntnonAdbominii interitum^fed falutem , fiqmdtm
imprecAndo jufium D

^
I judicium ipft AnnttnctAiur y
perfiverAverii m tfjAlittA ,' qtl AnnunciAtio extmulAt
ipfum Ad p(£muntiAm % Aut mAxM ipfi
:

EPIST. D ROMANOS CAP. J:II. 76/

tnaitttofo noHcenfiliiur, efi tamenerebonorum^pro quUiu\


votum fit^Ht ah mptfs tflis UberentHr. Ejufinodi imprecaiio-'
nes erant Davidicd tn Pf\lm^i^PAuit etiam in epifloia ad Ga•
Utas^tS omninm^ piorum , qui zelntn babcnt domus Dontini•
imprecAtiones fipe orhintitr ex UvitAte quA'
Pri'bAtSL }>£ro

dim Aut ImpAticntia ammi^roprU Undiai^ gratiayHo qtu*


rentes boftium converfioneni^fedperniciefn, Et hanc mAledi•
centiamprobtbctD^ PAultis & Cbrifius : pugftAt enim cuwi
CAritAtefrAternA & mAnfietudine CbriftiAnA^ PittrA vide
incomment^ meo in PfAL6.pArtii Joco.f.
( lT?}precAtio tx privata vindifiaftwper efi vitiofi^a quecun^
fiat : C tbi locum babet iMud maledicant lUt y (S tu
Pfa/. <?<?.

benedites. Sedfi eonccrmt bonorem Dei,ibi locum babet hu


condttiombtu adhibitU^ i. utdtrs cotjferantMrin piituM,ncnm
vitiafum, 2. ut howitnis cafiigatto temporalk petatur^falus au»
tem diterna intehmpromovejtur^juxix iUnd Pfal. 3 8 j '7• iwplc
facies eorumignomtniatut difcant nomen tuum (ifc.)

QHliC S TIO II..

Exhortationes in hoc capite:


Benedicite perfequenttbns *vos ; WAlumpro
malo r2ereddke:vcs ipfos non defendite
^incitemalumhono (Sc^r [untnc ccnfilijuel
pTAceptit
Confilia tc
Rejp^ Diflinguunt n^omAnenfes mUr prAceptA (f confiltA pizoepta quo
EvAngehcA^ IHa UocAnt ca omniA, qu£ \JHofes bAbet in inodo diftin,
lege
guantur \
b&c dicHnt CbrifiojuperadditA, mn/iib pxnA peccAti iwtfr- Feiltificiis.

tAiUiftnoyjfirVanturyfidtAntilm , ueper iUas expeduius ho-


nto po^tt confequifalutem, Inter iHa confiltA ipulgo referunt
(i b£C : Ne reddAtii mAlum pro : dUigite per/equefites
Ddddd s >«/
,

760 EPIST. AD ROMAiS^OS C AP. JTII. 1

os\'^ertfflatMmalo^c,€XtjmbHS werafetcre opcrafuper


''rog4tionis
y no» p*'^ref)t4 , fedinltberA voluntate bomittss ,

JLeftttatuc boc relida, ^ed muliis moeits boc di/crtmtn refutari peteit^
Jmpwgit^mm in anuulnmdt tfge,de Itiflitia/iaetfS bo'
uU openbm. Finxj^ttur lcgtm Mtffis perti^SiepcJeifftpteriy
qnod negAt ^pi>fioii4^ nofier Alibi Rcm». g, trtimiturjufltfi^
catiocorant Pes fid^i fed operibui ifgiSf qutm trrorem
Apoflolu4 in bxs Bptfif^U ex profeffs refutarint fingttur ,
opiVA non mandata^ < «b bemifie excogitata lovge ejje per•
feWora , qtiom dtvimtusprAieptA'^ tdeo vu/gd dknnt , confi'
ItA effe fMprA prAceptA : fingiiur Ap&fiotttm Paulum taMtum

{ gulas iUao Cbriflo


abfyj detrim€nto(Alutis yfiOUH
precatione*
^ ^
fuader^s nonprAcipere > contrA ntAnifeflAm UurAm t Ne vin-
dkeiii tas ipfos , (f vince bonum mAio : Fmgitur mfitper^ rt-

^uAQmniaiwptA
PAuUprAjcripta4^ uberilf
poffe, ita ut non ftt opm
pariterACAhfurdaeJfe
de^/

nemo piorum dubitit, fr&ter£A fHAle diyfelluntur bs. reguU


PauIwa : BenefAcite perfi^uentibus Tops : reddAtu malum m
pr9 mah (fc^ AprAceptu iegts» Nam in iegefimltA babentur
ubiJHjbftDaminm diligert inimicu, Adeoui ftomodi ^pfi*fi^
&' 0mniifg,q«i£ tpfiin/unt, bentfACtAmg. Sioceurrerti bolfunu
mki iHti aui afin• errAHti, redttc Adeumx Sivtdcrii Afinu o>•

dientis te > non perfrAfifibu , pdfubieT^Abts eum Exod, 2S'^,


Et iterum Non quiras H/tionem, nee mem^r ertsinjuriA
:

civtum tnorum Levif^ /.


Pr£C(ptum itA^ efl^ quod
tfulgus Pentificiorum vinditat hc conjUitiM» Id quodue
Not4 veicfce quidem Pererius dtffiteri p9teil. d't{h, 2, in cap. u, Row» Ira^
pender-ciniinicis generalem dilediionis adfeilum,i»•
^«//, cujufmodi eil> non exdudere eos k iommunl
oratipne&fuiFra^ js, qu» communiicr iiuntproiidc-

libus

» I I H U- ~
EPIST. itOMANOSCAP, . 7^7
Hbus,praBcepticfl,iiciitctiam inarticulo necefsitatis ,*t
fubvrenireinimico. Addit autem Pereriusx ExPrab4t,U<
fin^iiUrem altifue»* dik&ionis ajfeoium exhiitere i^umico^^ |
u
lielAppltCAre eiprtiipue Aliquao^^ationisfujjragta i veiettApi
'
«
Urgiri fubventtonio ftbpdia (S bentficiA•^ conftlij eft^ rtonprjt* Rf fuutiw •t«or
*** ^*"'
cepti. ^odadditanitntHmrefutAtnr ex ccncefst^ fti![s'v

9ne, Si (m?9i dUeSiionem ingenere deBeo tnimico r qmdmtS \.

in /j^CHpre ipfi ordre^mpericulisjubvenirc » (S ftnguUritef


hfjefscere obflriSiui ftm ? Hoc tfi , ^aod Pau/m nofier in hoc
capiteprAcip?tex Salomone i Si cfMrtertt inimum tnu4 ,^
eumi fifitttrit^AquAm 4
ei^ exprdcepto 0-
hcd Propbeu Dommi, cApeitss in belio dfe de^i^o% yxfiterunt .

dt^olfSy (^ po/t^UAmeosvfftifjfeKty^ rtfeaffentcfbQ Acpo-


tM^unxtfftntqj^eos quiAmbuUre nonprterant i^^imbectilo
erAHt corpore, imp^fuerHnt jnvtenti^, (f Adduxerunt Jeri-

cbuntem AdfrAZres tpforum f ipfivtro revc rfifa nt in SAmA-


rJAW 2^ PArAltp.iSyt^, Ex quo extmpto Itqnttiquodnonjuff
fictAt AddtUtlionem tHivnc* generAlis duntAXAi quAdAm^
ftgnificAtio btntvoienttJi, fea (fjpcctaiis (f rtAlts AftBM be 3

:
leBioi7emgrAdUJ habert ,(f ^
nei^nh declArAtio fubicnnq^opus fuerit^ licttnon tsegemia
aliqitem BuriAtumconfden'
tUmmajort etmpieBi Ansore benffAOfortm^quarfi h• fiem
tfi^

\ita'
, enim (f CH RIS ?" .->^{ plus diUxiJfe JoiAfiftem^^
quam titiros dtfcipulosjoh^ CAp. i^zf zo.

Qj AE s rir.

Prohihet Apoflolm vindiiiam v*!g an


non hoc eonira hgem natu^rA , (^nji, docct t
\
6$
-
EPIST. AD ROMANOS CAP. XII.
. . . —
w;;^ virepeHcre licere :imo contra legemiU
•UmMofsificutfecii^iiAfiai ei^ Levit,2^ip.

d• fit licit•. ^» Diftingttendum eft inter vmdiiiam puhiicam (


privatam.Puhlicafit MagtftrAtu ex mandato Dei qwiju' .,

diA•. diabus tradidit gUdmm^ ut fint tMices fielerum Rom•


Xi ^^.fit autem fecundum iegesynontx odi9perfonai,aut aU-
fuo alio privato affeflH •,
idci iBterdkiinr CMagiflratuhnc
injontem (^juflum occidant Exod,2^,y.fitetiamnenpriy>A'•
ti comfnodlgratiA ^fidin defenponem bonorum (^

panam ntaieficorum Rom.i^, 4. i»


^^
Petr^iii^.Hocfttodo adfHP•
fiifirata Ifindi^AJufia efl atq^ legitima yfive ea fiat per bel•
lutn^ fil^e prtvAtim in perfonto noceniihtu exerceatur, Et bie
locumbAbetillud tJ\^ofAicum\ Sicutfectt^ttAfAteu HAnc C"
nimreguiam adludices reflrittxit DomtHiu Deut. ipy ig. (f
2), ludic^Syinquityquifuerunt in diebru tUiiyreddent ci,ficut
frAtrifuofacerccogitAvit ,AnirHAm pro AnimA, ocuium pr$
ecu/o (^c, exigeSiHon fnifereherisi PrivatA vit^diiiA efl , qus.
Priratt vin•
>€xercetur aI ifSy qui nutlU in aUosjus habent, tle^ rAtione offi-

^
cijfuiiiie^rAtioJreeonceficniid MagifirAtH legitinte /a^a,

TaU VmdidiA turbAtur ordo lUe de vindi&a diVinitiis wfli.


tuttis^ve cupiditAS fA(tey>indi^A adfit^five ipfo A5iu exerced'
tur. Et bis diofu efl Proyt.z^»!^. Ne fecit mibi ,fie
fAciamei.^Hodtegem nAtunattifKtyCertum efly eam doSiru
ra Cbrifii Aut ApoftoU neqnaquAm telli. JtA igttur expii-
Quitcnus iicet ^^*^^^ 'tft^necuni
vindiBlAprohibitapugnet. Lhetitagj vim
'
<^a^^itt^*\\tiA^\vtrfp€llere\.ldAg}flrAtuit lum pnblicAtn vio/euiiAm pubiU
tis Armis cobtrcet quodeft extrA c§ntroverfiAm
I
, pertimt :

\tmm AdvindtSiAmpubitcAm (f comejfAm. 1. ettAtn prf^A*


- tioiquAfi'
I
m
BPIST. AD ROMANOS CAP. Xil. 769
tis^ciuando\felfOJyqiii97Ofir£ curt cof»mifi,ve/etiamproprU
torpora^bonAtSfrrtunds nx>firM6 deftndimiis. ^us. dtfenfio
ne pugmt cumdiUBtoKe inimiti.^ cbfcrttAndum r/?, tuncdc'
mumtameffc if^itimAmyCftiandofit cetttrA viAmfcflamX Tfio^

ientiam^cui aiiier^quam aperiAvirefiflere nonpofesi ^uam


de ettam magifirAtiu auxiituvitam/ubitd impiorarenonpO"
tesit^uandoftiamrefiftiiiofti incontiiienti^non anmu uicii
fiendi^/ed defendendi fdUtm^(f ^utdem Armis dectntihm^tS
dtbitam propcrtiomm dd arma boflis habtntihw. Ejufmodt
defcnfo iH /criptursprohihiia non tflyne^ pvgnAt cu dite£ii
toneproximi^ DUeSii» enim afitpfk i»cipity (S" nemopropriam
fuAWCArnem odio babetSpbc, f, (f exempU privalA bujtu^
tHQdi defenfiofiis extAnt infiriptura Exod. 22, i.Gen./^^ /4.
&'ct In hec caJu iocutn babee illud Jmbrefij lib, /. de offic. cdp,
jb.^ii »» repellU iniurUmA^ocU>,ftp§tcft^tAm efiin vith^

QJliESTIO IV.

doBrinam Apofloli^neminima*
Si,JHXta
lum pro malo eil reddendti fedmalurru ,

hono vinccndum : ergo tmfij malttwfiho' *


mtnesnonpmt odiohahendi? l duero con--
tranaturamefi^ namqui bonos diligit y ex
natHra contrariorum malos odit. Et Da^uid
inPfalyno 1^^, deimpijsdicit '.Nonne odi^
entes te Domineiodiifs' ineosyqui^dverfum
teinjurgunt, excandefio? f^c.
Ee e ee Rejp
71^ tPIST. AD ROMANOS CAP. X4i,

Kcfp. Sotutio (jujm nodi dependa covfidtratione cauf,


odij.
fArum^tinde odmmnAJcUur. Ant emm cx tnfigni
amere Dd^aut €xflttlt9 amore noftri, Si ex amore Dei^ju-

fiumeftodium adverfM iwptos ^^ut glonAm Dei mpieia(e


maUtu^fua tmpediuKt O"" tmicfeftur tn vutum non
;
^
vitiofum, Stnex amore nofiri itffftm prapofierum odium eit
;

(ffcrtur m
Vitiofum^ koh in 'vitium^ Famtliare autem ijs
€fi,quifefua^imptnfitu amant , ut inmicos odio bAbeant
qui vero Deur/idiligunt ,[uos quog^inimicos dtligere po£unif
Dei AUtem nequa(^Ham^ Jta Damdpsrfetio odtoperfequei
iatur non fuos ^fed Dei immuos, hoc efi, eosy qk i nomen Dti
bU^)hefnAbAnt\[uos auterri cufnpatientia tolerare peterat^ut
pAtet ex biflortA Smei2,Samti6Jd€oaddiiin eedem FJal•
miiocot udieas^^uiteederAnt^ (^ inimm faBi juKt n«ibu
^utA iKro pr&textus ifle , fuaft odium feratur in inmuds
Dei^ntmisfallax £^€^? efl iiKuy,^/^v , odije akquem
Vndc aguo* immicoSyKonobtdqMod adverfaKtur fibi,fedquia maltfiint
fceiHum fit»
odium ferri
non ei{a no«'
^ mp^^bocefiyDeoinmici(.quale6diumjufium eft(f Cbrif
ftio$,fedDei
fiianum^fipArifaciiitaieferAturadamAndos At^ imitAndos
'iniinicos*^ bonos (^pietAtisfiudiofss, ^i Amorft in ipf9frigetfpr£te-
xtus fUe bAuddubie.fAUAxfuii (^tnutids. ^

Aphoriimi Theologici exhac


par te capitis.

^ CaritasCbriftiAnaeft fundavientHm oMftnimviri^U'


tUM fecHndd ta buL• qujifiiis requi/ups bic dtfcnbitur, i\non
fit fimulAta,fedfincera : efl enim cor bypocriikum abomtnA'
tiopomine,2.fitbomfliidiofa \mAlo immicAtquo nommtj>
difiermttir ACAritAie,quA tntercedit ^l^s bujusfect^is (f

r«. I*.
EPIST^ AD ROMANOS CAP. JOT. 77'

tur ab ijsjqui umtis cjusdcm^ htreclitAt'4 funt focij , qut^ af^ \

ft3,tbt4s (^ fitidifs dciercnt ejp canfentkntes. 4» fiAt non cum


d€jj/tBu(id bomre ejm^qutm dHigi?nm '.Ced ubi iftumif3y>e'
KteSfqhtbunoremAnudanisponAtfiiQtinquit Cictro libr, de
AmiciSia, s-fiat non ebifer ^jcdatdenter cumfropenfifimo
fludio taft rvifttdi mutuis enim officijs c9Kl[ervantur amici'
:

tu, 6,i^ dem^qmcqnid prexirno bcnefic tconferatur omne ad


^iortam Dti qm f^/ia officla anobU cxigiti^ rcmuncrA,•
,

tioKtmpromifit»

Z» Preces ChrifliAnorum inprimti opus babevtfiducU (f


pirfiverantiA'. partimpropter concatenAtas tribuiAtionUm-»
moUfiiii jpATtim propter morAmJdeo auxUij dh>ini. ^
Qbrtfltu (f PAulfu mfiarc nosjitbgnt orAndO) MAttb, 7. Luc,
,11, Rom.i2.Epb.6^
jr» J^ibitdecediifAnStitaiipiorutfi^ikhmult^ tribu'
lAtiones experianiur, Vt^imtis emmbic inmilitAnte Ecc/e^
fia^ ubiyttabcminisptrpttua eft militiA lob. jAn quAjndAni
dum
ingloriAm ,^,^
Hobis efl , dene^ per tribuhtiones multss ingrcdiAmur

aotno Du^imi trtbutatio incipit ,


SAtiBi^jftuut Petriu loquitur^
Pet.^Al' partim/w ter^
.rorefn impiorHm \fiemm MfAn5iis inciplt , quisfinU erit eo^
rum , q$ii r,on credunt EVaffgc/ifi, ibid. arti m in txemplufTL•»
ctterorumy utfaA»tyfimiJimpa/sioneYn fuis in mundifrAtrt'
bui ACiidcrei. Petr,$ , p. (f de TobtA fcriptum efl : HAm
tentAttonem ideo permifit Deus evtnire iHt^ ut pofleris da^
.retur iJ^emplmitpAtieniJji ejtis , ncut (f SAn^i lob. Job^

4.C^iuUttm differtcAritoo ChrifltAna aB burnAnitAtey


fi^bi£ABt:kni£^r.uTH, iL• vult ttidm^Ht btnefAciAmuiimmic^,
Eeeee 2
^• EPIST. AD ROMANOS CAP. XII.

hju juht intMtcos ojijfe^ ItAemmfcrihit Cicer» in officpx


Poffe bonum 'viruMjfilace^iui fitwjuriaylaceffcnit nocere^

^^<^*fi^ ) (^ Arifioteies flaltdum honitnem Vocai ,


^ui
\ndMlitndtca( injuriam^ SedSchota Spiritm San^t ahicr
\duceff (^ intsr officiahominis vert ChrtftUni recenfet mAn-
Wuetudinem illam, quAtnjurits fuff'cri ^ (^ malum {tonotift'
\cit^ Cbnfiianumenim cft benefAcere (^ m^ie audirt icujta
babemtu in Davide , (jui cum Sauli hofl^
rfi illuflre exempium

infenfifmo nocerepoffet^noluitjfidmAnfueiudmf vicu t^Re^.

jr Vkittidinem kabet prafitis hocjeculum ^nht rt' &


dendi (^flendi tempus efi,diCfKteEcc/ifiAfie cap. 3,4, N/iPK-»

tuo dabitfluSiuAtiQnem jufto


tunam pATAU pmuty nontAntum
.
honum if* malHm diemficii D^ninus EccL 7, j. nc^ perpe^
5. AdutrAmjj tgtturjor»
noflronwnine , (cd 0*
preximi grAtia , cui vet congAudendum txl commi^

^
ferandum
hetbx Luc,
efl »prout Deus dedit yexemplo
1. (f y>idMA NAtmiicA Luc. 7.
nibtl mAgis conjtrvAre amicitias^
xcontrA \7»1>6(
l^kmArum EUJa*
Certum enim eiiy
fuam CbrifltAnAm bAnc
firibii Siracides•
2i,)i.Chm ceeiderU fnimkuj tutis, negAudeas , £5* i» rmna^
eju5 ne exaltetur cor tuuminAtn quidcridct alies , btivin^
di&A infidiatur ut lco^
. PAcemfugere nemo dcbei,fe£iAri &fludiosc fuirere
amnes oportet t impttrArc Autem nonfemptr lE>aUnt* Id^ irco
0perAdaJjdA^9ieexpArleK§firAquid<jUAm defideretur , ^uod
adAiendAmpActmfAcere potwffet^ Idvera impetrAre poffuntfi
\ fudie bumilUatis.paiientiAimAnfuetudine ^ftmiithus tfirtu-^

^
tibtu Adc9iTuerfAtionemcivilem pertinentihuf -yquaiboc loco
e$mmendAt Apofioitu^.
7* FmdicAre Mjurias-fj^ei bommum^ Jpfe enim |

dixh
ST. ROMANOS CAP. Jni. 77S

dixst' miit vindiMa, £5* ego retrihuam Deut. ii.f/e/ iocus iis
AUegatHrin T^ovo 7efiamento,bic (f ileb• lo. roluerunt enim
s. Domimi iDerbisfrenare mpttuefum iUum ad•
ipfius

fea^mquiL•omntfamarue. SAtis enim cfi ,tllum yindii


CArefAngutnemfer^orumfuo^rumyCfuiuirtitnqjnovity (S of-
fenjum affendenttmyomntHm^optime {ctt,qiiAHtum ad
depeliendas wjurtas fuffiist : bomo autem modum nefttt\ td-

circo ipfivindi£ia non relinquitur,


g, Sceiera tanto diligeniius caVtftda^ififj quo wfaStif'
rMreflvindtOia DeLRaroemm antecedentem feelefium defe-
pedepcena cl^udQ. EtutAmnes quidam
rtttt repente fe c§o•
dumfub t€rrAmMibihm'mtu§operferuniur,qti9tendunt\itA
numinum ir£ lust occultA^tarfjen m extrentas caUmitates aU'
firunt AliquAndo noitntts^inquit Plutarcbm in moralibiu.

Cap uf XI IL
Argumcntum &Partitio Capitis» \

Ergtt ApofioUis in commemorAtiont officigrum bomi*


^ ^ere Chrifliani : (f in boc rapiteprimum nos inftruit,
ftio

quomodoerga {uperhrts nos gerert dxceAt i deindt quid pro'


xtmot^ nobusipfis debeAmtu^ DuAtgitur fnnt pArtes CApuisi
Pnrctzprsfirilfit of^ctA CbrtfiiAnorum crgamagiftratumy
uf^ Ady>.i^
Ahzx2iC0mtineteffaaergdpr6ximum(fmsip/9s,

PRIMA PARS
X s.

if^^Mnis anima potcffatibusj


^^rublimioribus: fubdiu fit :

Eeecc s non
774 EPIST. AD ROMANOS CAP. XlIU

nou eft enim poteftas nifi i Deo;


quic aiitem funtpoteftates, a Deo
ordinata: fuiu.
2. Itaque qui reiiftit poteftad,
Dei ordinationir€fiftk:.qui autem
reiiilunt 7 ipii iibi damnationeiiu
rcu» acquiruat.

Nam priiicipes iioii funt ti-


«>«'«»' ioy&iv^ct/^si »- }.

raoEi boni operis^, fed raali. Vis


;? .5«5 (5£-)*f-.<i55/3i<tS-eu riw autem iion timere poceftatemj/^
bonurn fac ,& iiabcbis laudem ex.
illa.

4. Dei enim mini fter eft tibJ i n^


bonurn. ^autemmalumfeceris,
j^ ^ etKij t!w ,(p^f
«. S^iS time : noH enim fine caufla gla-
^ium Dei enim miniilcr
portat.
eft : vindex in iram jci , qui inalum
agk.
«v«yx>i• \jZtn'mosiS'fiu ,
/. Ideo neccfsitate fiibdid eftote.:
nonfolum propteriram,red etia^n
proptcr conrdeiitiarru

^ 6 ^-^ ^^^.
} ^^ ^^ enim & tributa praftatist
Dd iuiitjin

,$
S-ea sijivHicivn J- miniftn euim hoc jp-
'$(^. j

fum iervieiites.

^v
'
,'- 7* RedUite ergo omnibus debitaj
cui,tributum,tributum jcui vedi-
gal* ved:igal: cui timorem, timo-
/em : cui honoi em,honarem.
ANA-1
EPIST. AD ROMANOSCAP• >ail. 77S

AN ALYSIS EXPL5CATIQ.
}^prmapJiyte AutoritAtem Magiflratus grArifipse Ajjerit^ \

ififlifuiacxbortati$ne AdohedterJttAm CpilAgiflratut dehi" j

tam^id^facit ordtne ecloArgametit'^.', ab louo petittir,


bocfer.fwyNeniemortahumvilnit^qm noYspt fub aliquoimpe'
rio ergo noiite vosexinscre.
5 Extat boc argumeneuni prme
ifr/iif///^:Omnisanrma potcftatibusrublimioribus fnb^
ditaiit. PrpoeAtesMagiraeum iKtelligit , qt*i tnii•

nentia^aifteruate^viribtu (f niajeflAte poUet^ Keiuit art^,

tem Apofioiiis tn A^firABo de ipfo ordine tOqui,non de bomi-


nibiis.qmA ordofiuofficiHmtpfum wjebonum efl,iMperfof2io 1^°",^^^^^"*
autem muita concurrHntfape vttiofA xin obedientia igitttr gerenti fed
ofhcio bofiofr'
nonis qmpr£eft,/edofficmm ejtu rt(ptciendunt eil• ^propter dcbetuf.

qnodperfindbonarC^ebedientiA dtbetur, Subijdt Antcm


m m mam ^of eftj ommnt
!

^MagtfirAtui

ditionli i fil?e fitjt


e an i

uficAtA (riwiKhx^/cnpinrd,cujuJcuf7fjfixtis,£tAtff aut


,

/ecuUresJive EccUftajhcoLperfonai^ve fnt


bomtnem,
^
ApoftQhfive EvAKgeiifid : o^nts tnimfupertorem etiAm tnter
h9*nims agnofiere oportetyfie^ boc eujnfqtlAm pictAti AUt e-
'
ntintnttiqmaquAm Adtmit*^
Ab ip/A rei natufa, VOCAt enirA i^y itiu4 yjsr^fitXiica^,
2.

^ot€i\atc prxem\tnufiuib/ivefe XquAp dscAtyob


hoc ipfum cminentiam quAndAmhabcntpTA Oobia^ut t&s ipfis \

fubtjcfAmini qudrpfrjn aliaioptu ejfc(,nt Aittr Alteri


: fitfub //-
[

wior, mfi in infcriore baheret domwiuAiiquod^Extgii^itAQj '

hancobedkntiAmtUAnAturAliorelAtio^qifx eji wttr Mfigt-


firAtum ^jubditos^
( Mon^ravit Detu necefsitAtem nia^iflrdtUi in iffo homp•

2, quAndo
i

17^ EPIST. AD ROMANOS CAP. ^II.

1. quande bomifientfrafecit omnibiis jifjimjniiiM.j.qudti••


do prsfectt marituTn uxori.^.qttandoprafecit partntes libe-

rU ^ <y.herumfervit. )

y. Ah k9mfl$. ^lagiflratui eKtm Dei efl^cuipsi


rere decet, Noneft poteftas,i«y;ii/,niiiiDco;&quacrunc
poteftatcs, 4 Dcofunt, Maximimomentt eji hoc Argutnen^
$uiH tquodoflenditt Magiftranu bentreni vei contemtum-»
in ipJUm Deum reaundart. EH AUterM Magiflratw Deo
4U(ere h ingeneritquatenus ordc itnperAnttum aJijs,
Js
itmvi ordo nefg ah angelis neg^ Ab hBmine cft,fed Dem efl^qUf
prdfecit Jbfimimm bomim^ut cumtrAnquilittate viiamAgA.
mtu, 2, tn^icte re^eSfugradHum ^jpecierum\ ideo in plurA.
hl^quitMr, qu« funt poteftatcs,-^ Dco ordinatAfunt^ Sunt
(nimfuperiores Juni mferiores d^mwi \funt qui poteflatenL•»
inaUos bahent , momnil?it£ge}9erc]iH Oeconomia warittu
f» uxorew^PAter infilitimy kerus in fcriium ^in PoUtia^coiu
(ulmuves^in Ecc/efia, Pafior movicufasfiios-y infchola^y
priceptor in dt/cipH/os, potcfiates omHes bdc autbin"
tica /IpofieiinGflricanomfantur: quU DeHm baUntautO"
rem,yeii dcni^ MagiJlrAtui Deorejpeoiufie^ iomtatis^
non ut morhi^fHors (S aUa maU j quA 4 Deo immittuniur •

^b psccata popuit , Deo •rd at us c ft , inquit Apof


(£ :in moriis autem fS hujujnfsdi aHjs nullta eB
\ prdo. NetAtHr tta^ boc VHabulo^ Magiftraeum ejji fidtum
I
infi hnumJegitiMum^ bonefinm , ?W nece£arium infer , C
^
prtsipuA DeidonA rsferendnm^
i
^» Argumentumfftitur ab inhonefio,(f deducieurexprio'
r/. ItaquequirefiftitjDciordinationi reiiitit. TurpeAm

tem eft^ordinationem Dei cofitemnere,qu£ injuriA in ipfnnLJk


DeHm redundAt'.

(MagratuireptHrduiictter, t.vtiApertaviyAcfit mafii'


'

EPIST. AD ROMANOS CAP. XIII. 777

feflA efl Ceditio


ctrcumvenutniur prtnnpes ^
rebelli0.2,velfraudibui ac infiaijSt ^uihtu
ab ijs qnos habent latcre.
HincdicHtur aii£»u oculU vidtre^AlunU auribut audire (^c,

HiKcflHit S' argufnentum Qui au


periculopctitum '

tem reliftunt^ ipii fibi damnationem adquirmit. 2n


gr£Co y K{ifxoi a{\^cvtcu , ftbijpfis JHdkium arci- iOfficium.nta*

pisnt 3 mn adaitur ^a qu$ accipiAftt, Potefiigitur veladMa^


giUiatus•

gtflraium refetri,qutrebeU€S (^ inobcdtentes pujiire debety


pro ea , quAw habet dtvmitus autoritate at^j pottfiiite : vel
ad Deu tpJHm,(fut Xmd^x tilfm ordir^is fi magipratus in of=

^^
,

ficiefio ptffgmor, HACOccAfiom defcendit m defcnpttonenij


officijiquod b^bct Deej^cil terror malorufrLj^
quos (.cherc€t^(5 pHntt : nam prinGipcs,i^?y«/V,ciWirrtf,f «.'s
cun^ imperium babem inAltos, funr titnori non boni,fed
maii opcnSjV.3, h9C eflyfceUrA^icempiibiicArn turbantia^
AC boncft^temipum^wlantta ^f ipficavent.tfin alijspum'
untjuxta iegestin hunc finem^ut aiifs terror mcutiatur^
fi.
quidem homines pltrumjj oderunt peccare formidine poenA,
2 tutor h&Horum, quosfovet , protegit ac deftndit contra
.

timtH^tam. Vis aucem non timere poteftatem,4/> bo- 5

numf4C,& habebislaudemcxilla: quihm vtrbU prdtni•


umproponit obednfjtU, m qui obeaiunti (f ea^qud bona,
jufla ^ boncflafuntjfActunt^ non bAbent^quodmetuAnt Ma=
gtfirAtuspott(iaC€m;fedbocindsbAbent commedi^ quod ab
tp/9 Mag?flratu tipimoniumebfequentifsimoriim ftibditorum
Aicipiunt , tjuiq^pAtrocinio Ac proti5iione gaudere pajfunt,
3. miwfler efl Dei , ^ exfcuior/ententU divins, quam in le*
gejam pridemdtxit in rebelies. id^ bis repetitur v, 4. Dei
nnnillcr eft tibi in bonum : ii autem malum feceris , ti-
mejnonenimilnecaQfra gladiumportat.Dcicnimmi-
piftereiljviQdcxiniramci^quimalum agit, Tribuitur
Fffff bU
71% EPIST. AD ROMANOS CAP. XIU
*:agiftiatu« eftj , ntmtrum ukifci
bis iD^rbis fjiAgiflrAtui, qiiod foliu.i Dei efl
lIlMUtS£L
injuriasgladio. tfienm MagiflrAtiu manta Dei, promde
quod tpfe facit rat ione ojfirjj ,DEV MJpfumfeciJfe credc »-
dum efi, Dupiicem autem ufum gUd^ qutm magtflratuigc'
,

rit, conflittiit , unur» rejpe^iu bonorum , quos Uefendtt ; aU


tcrumrejpeciu maioriim,quonim malitiamcehercett

Sequiturjam 6. argumeniuv^i petitum necejfarh. Ni^


pemm obedtamus Magtfiratm, confciehtiam noftram pacn'
nonpoffumtis. Necefsitatefubditi eilote, inqmtio,^*

am. Refpkit bis ^


Inon foium propter iram fed j& propter conicicnti^
ad duogenera bominum : ejniUam
fUnt nondumrenAti^veialioquinprofligate impij (fjctkra-
ifj qui^fi quid ad obpqummmiagi/iratiiifaciuntytanium
pr9pter iram ^fiupcenam magtfirAtm facium^ boc efl , cvi-
tAndapoenA CAUjfA quidAM juntpi^ (S renAti , qui non tAm
:

propter evttandAm pesnam obediutit , quam ut Deo confciy ^


€nti£ fuai JAtisfaciAnt, Efipmm conjcuntiA bonajuge con»
SAUCtAtam
tfivium^in qua perpetUA Dei grattA inbAbitAt^
vero confcientiAmplerttmQ^jsmper feqHijoknt uUrices
minis irdtqu&fane non junt contemnend&^ Horrtbiie e-
-
nim efi tncidere in mAnus Dommi Hebr. lo. CAVet autem
trAm(£ vindi^iant Deiyqui conjtkntiam integrAm (f tliiba'.
tAtn (ronfirvars ftudet,

Septimum arguntentunipetitur C6nnexis\ i d e 6- e i m


tributa pcnditis,)». o.quianimirumjuperiores vefiros pr»
kgttimo mAgiflratn recognofcitts : unde (eqmtut , vos obs'
diemiam tts denegare non pij/e ^ Cujfis particuU qiudAm eU
penpo iHa fributorum, Rationem AddiCjCur trtbuta d4;beant
MAgifirAttbm ^\2^ ^,y miniftriyi// ofpcia/es DEl

funt.
'funt ,in
EPIST* AD ROMANOS CAK
hoc ipfum fervientes. ^^ eH ingr&^
co^cfuodnotAtfiimmam curam at^ vigi/antUm. Oflendit tta^j
tributa dcberi Magiflrjtm ianquam prjimiwm i<i6orum^quos
Jf/I/.
;/ 779

hAbent longe maximos (S ardttos^ ftquidemipfis cura faltu ^


Keipubl^ £f nofirum ommum incumbit.
OBavum argnmentHmpetitttr ah £quo, enim regu -

U \ufiiti£ y tit cui^ JHum trtbHatur. MagtflrAtm auttm v'i


quartiprMepti, debetur obedientia hAnc ergo ip/ts tribui £f
:

quiwj efl. Docet AHt€7fiperpArt€:S}(juidnAfn tlia obedtentia Obcdicntla


niagiftiatui
magiftrAtui dcbttA c^mpleclatur^ Rcddite omnibus dc- debita quidj
bita; cuitributum , tributum•) cui vcrtigal, vedigal «oiDgicaamt.

^^
j |

cui timor{;m,timoretn5 cuihonorem,honorem. Per


emnes tUos^euibits dcbitAreddsndA fiint^inteUtgit potefiAfes
emnes jcui obedientia exjam Antedi&is cAi^is debetur. //-
lim obedientis. quAtuor adjurgit ^velfi mAvio^
fgna (f hjdicia^ i.primnm ( trtbutifoiutw. z,ve6iigAiinm
penfio. 3. timor. 4. boner. Per tributum > wteHigii pen' Tiibutumt

fiones yel ordinAfie aftngulU pro medo fAcul^


,

tAtum fuArum yloei ettAm extrAordinarie in


ctliibiis ,

txigHntur.Per 'nKo;fVtQ.\gi\ante(i<git,quodpro mercibtu vei


£[6(
Vcftigal»
Veiiumexpofieii,'\}elaliasimportAtis aut exportAtio penditur.
Per ti m ore intelligit metii
mAJc^Atis.Deus enim MAgifirAtu TiiDor.
ifth ArmAVtt mAJeftate^utJtibduis irgenuis (f Dettm tttnenti'
hus metHm imtitiAt , ettAm thm , qtiando nibii niAli magi'
flratu metuendum efi^ Per h re m deni^ intcHigtt reve-
rentiAm verbts ^fgeftibiis exbibitAm , t>ei ipp MagifirAiuf, H*»C£,

l^el qmbtis fuAm poteftAtem deiegAvit


qua reverenttA te0A=
tumfacimusynos de MagiftrAtus officio boneflAm (ffub-
fimemfoyiere opimonem. €1 bsLC pro Ma^iJlrAtu
bA^enus dixeraf.

^ffff Para-
««••
71"^ EPIST. ADROMANOS CAP. XIII.

Par^phrafis h ujjis' partis.

T>Orro,tarirsimi , obedite Magiiiratui veftrocxani•'


* mo. Hoc enim rcitote^quodnemoiit inter morta-
les, cCjuscunqiic ijtrexus,xcatis autconditionisyqui
non fuperioriaJicDi obedientiarft d<:bear5 neqj imrac-
ritoitafic. QEUSenim hunc ordincm inftituit, &
iuperioresnoiiros nobispraefecitiadeo, ut qui rebellis
adverius ipfos effe voIuerit,5n ipfam Dei ordinatiGnem

enim a DEO potcftatearmaci


gladium accepcrunt, uthabeant
,
fiaiinjurius, graviisimasq; poenas certo ccrtius iiicur-
rat,riveaMagiftratu,iiveaDeo ipfo infiigendas. Ideo
jus ilringenili
improbi,quem
tuant,& finonconrcientiaEauthoncilatisgratiajtamen
nie#

poen«evitand3e cauiTa a aialitia abftineantj probi veio


& obedientcs fubditi» ipforum tutelaM& parrocinio
gaudcant. Ethocnon ipfi proprio motu, {t^ D V &
per ipfosefficit. Hujus enim tiiiniftri iunt, quorumj
&autoritatem ipremciadverfus im^roborum violeri-
tiam potennisime' luebitur. ProiRJe improbi vel
tandem officium facere , & firagiftrai ui obcdire cogun''
cur,ut poenasefFugiant , quanto magis veftrum hoc e-
ric, qui non' ignoratis , aliter coafeier tias ratisfieri

non poiie/Et qiiidaliterfacitis, cum magiflratui vc-


ftro iributa folvitisyquam qiiodhcc ipfo vos ipfius ju-
go rubi)\itis;&quafi praernjum aliquod labornm & -^
ieftiarumpublicarum oifertisf Agife ig,iiur,datecuiq•,
q^uod ruumcn:, fummo, medio &infimo, adeoque o?
ninibus qui vobis praEfunt Toivite peniiones veitras.
j

q.uafcunqj e facuUaribus aut mercibus veitris debetis;


reveremini &honorate principem vcftrum debito
morel
,^

EPISX AD ROMANOS CAP. Jrill.


7/i

more ac modo : ira & D & vobis ipfis fatis facietis


'
publicequeconflabitjordinationesdivinas a vobisma-

Quseftiondls exhacparte
Capitis.

QUitSTIO .

Siovixnu animapotefiatihm fuhje^a €\


CHr€}'^o.Apofiolm Pauliu reprehendtt Co-
rinihioSyqHodfe judicio magiflratm fUhmi^
ferirjl\oflenderjsijiHodipfiiriierfe negotiafi'
tHlariacomponerepotuijfentiimodebiu^entt.

RfJJr, Jpcflolui fibiipftnon contradicit X idcirco fiik


ClrifiiAnos mter Ror»anos remittit Adfuperiorempoteflatsm
bauddnbie fitnpiiciter (f in-a
iKagiftrAtus juiy Itcef EtbKici ;
Cut Paului
Corintb^i nonprohihuityUt magiflratm fut^itdt infidelis ,•
Corinthto• in'
l.Cor.<5.rc•
Atbitrio imperio^j utertntur. Sed incidtbAt aitud quaft ex pichendciit.-
accidinte tcureos reprsbendit.uquodtllAtainjuri^ , partt
Ufa caujfnm dabAnt iitiiAndixquA injuftitia Chri(iianos
qiii fratres invicemfiinff mintme decct. x. quud pars effcn-^

/4 mhil toUrare ^ mhil pfiVACim compGKere,emniA etiAm-j


ieloifsitaA admdicrmpubiiaim dcferre folebAt , non fine de-

decore Cl/nfiiAJutfmifin qno juxiA Chriftiprs.ceptum ^condo-


nAtto tnutua wprmzo hcum babere dcbebat Mattb,s.(^ i?,^^.
qnod ItUs tnter fe exorfas pon ad judkium fratrum
Fjfjf / CbrtfttA*
7^ EPIST. AD ROMANOS CAP* XIII.

\CbrifiiA)}orum remktebani ^d ad Etbnicum MagiflratunL^


'

deferebAnt^ammaqj ad ^^^)) exigebajii xid enim nen


ftnefcandaloinfirmorumCbrifliAnorum fiebat i (f Ethmcis
ridendi Anf£.m prsibebat. Hocergo fuadebat eis ^potws omit"
iertnt ^iiigiiZjVeltnterfepriVatim tranftgerent ^
qhhmutKo
fme grauiignommtA Chriftiam nominis(^ certifimA ojfen-
fione fratrnm infirmorum.ffCoram MagifiratH infideli IttigA'
rent, jlUsfudicia Magifira^uuM puMea tfia fia repre-
,
;

henfione nondum fu^ulit: comedit enmipfisjudicem(^


['..^ .ne^prohibet , quo minus ad?nixgiflratum •
fidiUm^proreififceSitAteprovocare iiceat ,• LGcenim ip(e fc
cit^cumproy)9CAret AdCAfartm AB, 2^-^10,11* (f Chrifltu a-fef'
"pu/o Pontificio injufi^ percffJfus^corAm impio judice proyiocAt
AdlegltimAm caujft cogmtionem^Job.tS, 2 j;.

QJ^AJ^STIO .
Quomodoomnis poteflasaDeo ejjipoteft^i

cum tamen Dem ipfedicat de principibiu


populi fui Ofe. ^f >^. Ipfiregnaverunt^i^ non
ex me : Principes extiterunt^ non cognovi ^
eos ?

ReJ}, Poteflits infefimpUciter co nftderAtAi mfiA Deo


eil y qui fuperkres nefirosquAf Deos conftituit inter nos
Exod,^,PfAl,%2. ^perquemregesregnAVity & lcgnm condi-
tores jufla decernurjt Prov. S.fed rejpc6iu Adqujfitwnis \(S
H/urpAiiQnts nonfemper efl Deo mu^H
: enm mAlts artibtis

magiflrAtum invAdtmt^multi etiampoteflate , quAin iegttio


me acceperunti ifieglrime utuntur» Et de hi<s fane Verum f/?.,
qn^d regnenp abf^ ,^ quodPeus depouftatetaliter Ad-
quifitA
?

EPIST. AD ROMANOS CAP. . ;


(jutfteaveiufHrpAta nwiifciAt. PAtet bot: in exempb, Acl^uoa
rfjpexi$Ofia'S. Reprebendit enim IfrAehtas, cjuod r^liSio Rc'
buboAivo S^lornoriisfiiiiij (^ UgititMo in Regno DAvidto fuccej•
foretaHum filii Rcgem iionflituerifiC^ hrob^Amum : id qnod
nonfmerehtUwnt (! contemtu orainis divinl fi<bAt, Detac
ni'H DAXtdem etegit regemj (f omtus infAmiliA fuA fibtfuc^
cedentes, Cumergo Ijraclitx extra familtAm DAVtdis Almm
fibi rcgcm qujirerent,idper fedhionemfiebAt ,atP[^fu mAlis Ar-
tibui /erobOAm regnum itJgrediebAtur , (juo refpe£ittregy}um

Etft enim Dem bAtic decem inbu-


tjus certeDeo mnfuit^
um rupturAm k domo DAvid prddixerAt i. Reg. //, /. ego
do regnum de mAnu SA/omomi,(f dAho ttbi Isroboamo decem
-
tAmen popului non debutjfst rebtllArc legitimo regi t
trtbtis :

iicct aliquArtto duriorij^

gitimii medijs ad tHAm digmtAtem

Qj.1 /L S
»
Icrcboam autemnen dibittffet populo
rehsUiobtemperAre,ffd(;xpe£iAr€t€mpuSjdoKecetif23 Deu4 le-

TIO. .
SinulhpQtiflati refiflendHm efl^ergo ncc m^-^

^
bunuv';
R^tfp.

rAndumcfi
iic icges ^^[
mflratiii ijraifjico licet rejifiere
Mag ^TAtus f^ranKicus ffi^ ^«i

mtmfircv.do pnncip^ttiVi. EttAm tali Mr^gipratui cbiemp^i


/ibi;.^ y cfuh mere
cof2irA
my>ad£ndo,y€lmAl€ ad-

(Hbditi^quantumhoyiAcuyn
iquum^

couftutuifieripoteft, QniXyerorcjjtQu^Deiii^^dmAtiamrefiftk, ^^-'"'"* .

NAm tyranKMpotejtAiem (uAm <p.DEO DAoct f vetpnntciT• \ cus a dco tfi••

te hecmcda ie?mnum dii:^^^ fadt enr.': reguare bypo-


critArK propter pciCAtA pcpuitjob. 4?. irruit-AKte ty•^

ranaos hocpa^io ad p(tmtenti.zrn, Jdarce fcriptura paf-


ftm tyranmruffi potenttAm Ad Deuhi reftrt AUtorem , nt
0{ts y. Diibo tibi egern injnrore meo,(f Aufcram in wdigna
7 EPIST. AD ROMANOS CAP. ^lil. «

'

tione wea : (f Sap. 6. Domino d^ta Ipobis efl poteflas , (^

^
'

cumejfitis mitstfcri regntejus yKon redejudiCAflii.Et Chru


flui de RonjAnoprafide dictt j Joban, /g. poteflAtem ei dAtam
( dnfupir : Kotum autemsfi yCjUAmAmtyrAnmdem Prdfi-
diS populo D€icxsrcHer:.nt, Pr&mde mani/efiris
I

Jj["imh us '
crror tp Percrij dijp i. m hoc capufyubi n;gAt , iyranKos con-^
ccnuitmomx ^iiq ^m y^oluntAte Det regndrsipfiscfjobtemperanduni effet
'

auem erroremex profeJp>refHtat Bellartnixm iib. ^,d€taicis

^ cAp, 8' ^bi inter alia locum Auguflim adductt ex Itb. _f de ciT?, .

Dei ^i dedit
y>
^^
^ Neroni
f/sp,

,
2i.(fuiPererio e diar/^etro oppofitus
irii^iiit Augufiinus , ipfe

qui Vejpaftanovcl Patri vel


(^ C&pirt ;
efl,

/io ^*
(jui Auguj7o,ipfe

\
yf
ffsis Imperatoribus ^ ipje 0* DomitiAHo crudelifmo '^(S ne
fc^fi^g^ioi ire necejfe fit , qui Cen^Antino , ipfe (^ Apcfiatd
9)
jHiUno,
poftoU loco
Qu£ ctm itafnts reoie coKcludimus ex Loc A-

^^^JZiMMiS&^J^^^ii^
: quijquis eti4fn iyrAnnko tnagtflratui
^/i" f^t^^ i^on
^
aut medm
,

'
regiminU Attendendtn efl : bsc enm omnia vitwfa fjfe pof-
fiint \ fed B.egimentpfum,(iuod ordinatto Det , atcfj ideo fim»
ptrbona efi,licet abimqueaui indigno poffejfort uJurpAta*
Idcirco DAVtdnolHtt refiflereSaiili,lkh tyrAnnice

(^atenus

lyrannico
11•

cest lefii^eic

yM:>gifiiatui>
feqHsntt
// i4,(^
,

.
^uia fciehAt
^iid
(( uncium Domini /. Sawh-
(i tAmen tyrannm infl^r Utronis in

fuhditorumvitAm ant jAlutem griijfaretur ,ibi nibii vetAt^


quh minus pcrntagiflrAtum ve/fiperiereft: >i/
ei refiftatiir > nepars (cderatior deftruAf: meiierem^

fit deftnoextrems.neceitAtis^ ubi faiutis media


adfunt quopadlo defendit AhtkAm Jeremam contra regem
:
Modo^
^^
loj akim^interficerii veUnpemy lerem, 26^2^. Etfilocrb MAgi'

firatui Ijrannico fimpliciter reftficndum non tfl , AttAmen


nonfiatim tn omnibm obtemperAndum. Sedfi edi&um con-
arnit
i

AD ROMANOS

4 EPIST. CAP. :XIT1. 7^5

ctrntt dtfpendium hon9rum temporaiiutn i^okrandA vts eft^

ingcns Altqua texnpeflas aut caUrmtas i^uA Detu


facuitAtesmflras€rij?it. StverQcomernit fidem & reifgt•-
nem, ca^^ qu& contrA €xpre£um D<i mAndatumfinf, ibi D€§

)
magu tbtemperandum eil qndm bomtnibtux proinde Ah[is[^
^. £€^ efl furari^ . juxta confiimm Cbrtflt

*
O^Attb. \o^SiV9S ptrJecHtifucrint ex ctyfitAeeiuna frdgtte tn

^^^
Jnterimprecibtii ^fujpiry^ De^cuT^niitrrr^^"
Ad trtbuKAl ejmprevocAndum , qmfcitjuos ex
'^'*''

fen-
iatione ertpere ^tfei immutando animum tyranni ^ y>el exci*
tAndoSAhAtorem^efuipopuinm tyrAnnide prcjfum tn Itbertd"
tem AferAt^ Paulo aittcrfe res babct » quAndoJuhditi hon o- '

mnine prtvatifunt^ fed tn tnfertori mAgifiraeU coyjfiitUti,


Idt re/ifltre po[funt frpcri§rtmAgiflratui^fi degenerAtiHly-
rannum modofemperfi-ttjuxtA
; ieges , cutti moderatiene ini Infctior-etie
giftratns fu•
cuipAt£tutcU, NAmii tnferiorcs Magiflrattu debentcontra penorl fe in•
terdum oppo
viw tnjufiam fuhdtiOrumlpitAm (f
,
botiA defcndere \ (f id< ^
j

aijttKOiifuni/itperiortMAgiftrAtuiy non faltem utfint Ub»]


rumj*iCij,(id(Sut cebtrceafitejm nimiAm UcentiAm ,ftcui(
opmfuerit \ i^^ exempio centurionum if Principuvt populi ,
qut AtbaliAm liegmAm tyrAKnice gubcrnAHttm depofuerunt
(S interfeccrunt z. Reg, u. (f exemplo SztcbU qui Ab Ajjy^, ,

rtorum Kege^cuipruts obfirt&tu €rAt{ut coKigitur ex CAp^ i6^


iib.\^eg.)defccit^(S Ad\)e*-fiueum [epopulumqj fuum defeft'
dtt 2, Ke^. iS. Vbi tAfmn ^ boc notandum inferiori m Agi-
(irAtjii •> >[ prfUite ntandA.fu am ^darnui ^eaieMdtim , »i
Videatur rebeffAretAui privAtAfuacommodAqtuer€re\ quem"
Admodum Szetbias tentAVitpritis J(lynumwumribi4s acpe'/
cunijs piacAre^ne quidem pArcens /Acro ^pPArttin , modo ut
fibt AVttAm JudAurum reiigionem reUnqueret , fed cf^m nibtl
obtineret,tandem AdArmAventum eil. 2, Reg, i8tJ4)i^'quin
(f Deu^ ipfe pro EzecbU pugn<ft>ie 1, Reg.\^y^^,
Gggg g QU^'
€ ^Quia dicit
ROMANOS
QOl j¥, S TIO
Paulmy omneyn po-
Deo ordmatam e[fe numfortalfe
talisordmatio tntelligiiury cjuamagtflratus
CAP*

IV.

j
XIH. \

civtlisfuhfit Ecclefiafiico y hoc /?, Imperator


Pontifici RomAnol
^efp, Ita quidem hcum fraudulenter corrupU
Pontifex Romamu,ut videre licet in confittut^ CUwentmii^
lih.i. tit* Py dejuritur. (f inextray>. comwunibtu lib.t^
tit,8, de majorit\m extravAgant, Bonifac^fHL unam
qH§pofieriort loco interaliA bu leguntur :Vterq,•
Clofla lon*fa-'
el) pro potefti*
gladius eft \\\ poteftateEcclefijcfpiritualis fcilicet &
!

.'te Papac in tcai' materialis. ^d is quidem pro Ecclefiajillc vero ab


Ecclefiaexercendus. /lle faceidotis,ismanuRegunu
& militutn , ^^di ad nutum & patientiam facerdotis.O-.
Iportetautemgladium ciTe fub gladio, &temporaIem^
auitoritatem fpirituaii fubijperepoteftati. Karocum
dicat Apoftolusynon eftpoteftas^nifi a Deo; quae au•
tem funr, aDcoordinat* funt; non autem ordinatae
& taoqiiam inferior
eirent,nifi gladius eiTet fub gladio,
reduceretur per alium ad fuprcma* Bonifacm.
Sed hdc ghjfa adfiaHiieneium Politicum ImperiHminpWimos
ntundi moharcbai maxme coaUa efi^quA PauIo ceru mmen-
iejflnonlDemr. Nam quAKdo dkit ^potefiAtem Deo ordmA-
fAm cjfe , noH intelligit ejmmodiordmAtiomw,ut g/Adm ftt
fub giadio iteniporAiii fii^ g>irittiaitjfedfimplkiter wuliigit
cunflitutiofiein quafi dtcat, emnespoteflAtes
, DEO
fintconfiitHUjfiuD VM
bAhtttautorem 0* inftittitorem»
Jgit
£PIST*Ar> ROMANOS CAP. Ji/I/. 1^7
Agit>emm Apoflolm cum Romanis,(jMHonwp Poiiticum Ba^
bebant mAgtflrAtumtnuUi fnbjcBum ; ergo ibi noh
poterat tjfefolituusgladius Jub^trituaU>Vult etiamommni
AnimampoteflAtibus fubjeilam,u6t ne quidens/ptntuaUsper•
ionas exciudit j tf ftc nonpolittcosJpiruHaUlui^ fedfptrituA'
kspoliiicu , tAVijUam magtflrAtui fub^cit, Idco Cbrj>(aft. Ctityfpftcnji

fcribitiniflAverbA Pauii : Vtoftcndcier,quodomnibus op£Qn$nitus»


ifta praecipiantur, & iacerdotibus & Monacliis , noii_,
fecularibustantumjftatiminiiiorfianifeftumhucfccit,
iic diccns Qinnis anima poteftatibus fuperemifienti•
:

busrubdita.fit,etiamfi fit Apoilolus,etiamri Evangeli-


ila,etiamii Propheca,iivc quifquis tandexn fuerit; Ncq;
^snim piccatcm fubvertit ifta iubjcdio.

<^V AE S I V.

Si Ecclepafl'ic&perfonAetiamfub]eilAfiml
foliiico magiflrattiijfequetHr» eas quo(^ ad
folnjendi^im trihuium obUgaiaseJfe^juxtahoc
Aj^ ofloli /': reddite trthHtumiCui trthu-
tum dchetts^Vidclur auleobfiarei/ltid Chn^
Al^uhAZ^ ./] regnijunt Itherja trt-

buto :quod AHguftiriHS ita exponit l/b, cfua-


fiion*Evangelic*tjUAp.2^• quod, quemadmO'
du m omni regnofiltj regm funi Ubersyhocefii
non funtvedtgaies '^ttdi multo magis iiberi
debeant effe in cjuoltbet regno terreno filtj

regni illim 9 fub quo fiint omnia regna

^ '
,

i^^ ( EPIST. AD ROMANO& CAP. XIll.

terrd. F/lijautem r£gnicceleflis,fu?ti jmpri-


mts Ecclcfiajlic& ferfin^ ?
Eejp' Filtj re^vi indiSloChrtfii^n^n ^nt(p^ritt4AUsfi•
(ij Ecciefta i omnes Cbrifiiant Attibntoe^eraexemth
EccleQafties
pcifonjtnon \frc/fu7it b^rtdes (f indmi tfgmi Ak htd €Kim irwii(tir/in»nfo^
jibcri
i^
ni ° ^^^ i:xfgi, ^tibdaHtem Ecclefi^flicA ptrfen£\ qu£ propria^
buto pro
bonAjt^ ciini CAteris iivibus jure cititAtis ffuun-t
pria ptfsiacrrc
bona• iuryUber& no%ftnt fributo, Chrifltu fuo corKprobAtiit exevu

\,9[€ ^f Petrofehit c ^, ci^Mate.i? .P-bi fi Bolitico


f»Agifiratm fubjscit\t\ fealibusi aUbiidemfecitivi perTona•
MhMi ) ut quod coram PtUto fatefur jipfttm habcre wfe jui
acpotefiatem divtnituu ybi tAmcn notandum tft, quod
propter reveretiUAm ergAminifltrium^hod^e MAgifiratus «--
OilisbocjUifuum exeqnitnrperjuduia EcciefiAfiicA i corAm
Cenfiftortto &
in^eiioribm EccleftAfunt»s ^odAUtem, Au'
gufiwUs dehbertat^fihorufn regntdiferit^Kdn Ad cMtm-»
fedEccleftAflicam libertAteni pertmet) cfuod Kmirum quicf
Pererius pr«*
ter mciitnm ^iidfafiftnt,non c6a&c , fed hSero Splritu priflant. Qua.
caipir Luche>
jtnfu^• iliud B, , Luiheri inteUiigendtiW (B {cjuod Ptrcriw
pr£ttrm^ritumcArpitdijpy2,mi3QC€Ap, )efiundo in Ithro de
liberfAtc CbrifiianA fcribit , iofnintm CbrifiiAnum Dcftui
nunifffe ^ otnnium liberrindur/) , fed Dof^i»um tanjen c/fici'
Queirodo'
Cliri(lianus>
(fftftmttm» idto^ perbenignUAtem bumAnttAtem fubje- &
agat ex Bum QmnibiU , eum^ nibil agere ex ob/igA/ioae, /e Agere
tiiihil

0
obligatienc»

)
Umnid
teliigit i
tAf7tHf9t

ficfiti
ex Amore, Vbi obitgAtiofiem fervilem
multifubditifolvunt eqtadeni tributa
^dve/mAxmlinlDiti i cum murmure (f
wagh
ifjdigna'
tione : boc tJere Cbrtftiam non fAciunt , /(dfciunt ,fiddebere
boc mAgtflratUi ex ordtnationi Dei\ ideo ex amore faciUnt
bac ^premt^ bUAti^Ammo t id^ vefx ohdkntU (f - nesL
«
EPIST» AD ROMANOS CAP. XIIL '^^9

'

ncAfubjeC^iiefiis eft indiciftm* KidertMf AUttm FfauiU^^ua


dum
reVerentiAm Juo exhibfAntmagiflratui
fx ^fedingratiam faitem fuGrum primipum
delfiCd
politicff

quedjubentur ; ^tiemaimodssm Gret/erus, in coU^cj. Rattsh •


^

•,
nenftjudiccmfiium numwarejufffua Primipe fno^idfAcU
muj,in^uff ^KonexdebitG^fed tngrarUm ScrenifimorurrLa
Prwdpum. ^iAndato ergo principio fut ncluit obligAtus
efe GreeferusJedprinctpiJAitemgrAttficAhAtur.ObypQCritA \

leide coHo^.editt Lav. pag, j^,

ApHoi iiiiii Theologici ex


Hac parteCapitis.

i. 5 obedifn^amagtfiratuiPoiiiico debita ,nem9 bomi'


^ -* num eft cxtmtus omnis enim AmmA magiftrAtui fub•
\

\ ifcifur. ^i ergofnperiorem non Agnefcunt , multo mintii


obedientiam Aitcut pr^Pant.illthoc produnt i fe effc bo-
ipfo
I

\
mnfs Abf^AniwA ^hocifi^pne rAtwne^ftne {enfu communi,
qut bruCqrtim wflar c(£c$ ferunfur mpctHprolubitu, Et
chm wagifirAitis ornnu Deofit , contemnunf non bomines^
fed DeiimipfuM, cuJ!u»rdinath eftmagifirAtus»
irgo bic iUud^cjuodadSAmuelemde populo ifrAclitico dtxit
DorHtmu : No» ie abjeceruni ^ fed me ,He regnem fiper esf

2.

^etnAdfnodum itAQj D. ^.iulmfervis


rUmptvietis [f ^
Obed'ientiAfubditorummnfitfi6iAAUtftiCAt^-9 non
etiAm coAOiaJedex ArHinifeneenndprofeoia, toluntAria (f

^^
Ipontaneai, /ff/rfo Anim.-c fubjfBio in fpecie re^uiritur,
injurtgit , nefit ipfu'
, fed ex
790 EJ^iiT. AD ROMANOS CAP. XIll,

fitMplicitaU cordi6.(jr ixero timore Dsi profeHaCoU 3> 22 ifa :

wagtfifAtHt obtempfrMndHm cfl ex [impiicitats MmmittAm


quam Dominotqmintrojpkit corda bammuni, 0* cui VQinn•
\ tarium obfequtumpiacce /» omnibus,
3» ,^ma Anima ctiawJHbj^Ua dehet^ffi magiflratui^
fiqnitur,%iMAg'iflrAtum ettam eArum rerumcurajm habcre o^
pihriere, quA ad anin am pertintnt ttipote Kelt^uonta , qua
,

(alus Amm£pron.ovet*ir, Idiirco wftA dtCiiHryqgtodUkA'


giflraius Det miwfiar pt tiobis in bonum , boc efl , ui^rocu''
retboHum noflrurn civiU ^
fpjrttuale ^(S reddat nos quam
optimof(ffelififitmos. Jmiudu autem curA rc/tg.wnts
giftratm commtffai. ne pAftaiur confufiojtew r£ligt6mim,nmi'
-
iominushlafphcrmaSjfacriUgia^idoloUtriam (fc./id EcclefiA -

pro^kiat deidonek dsohribp 2.do£iQrih^ de necejaria/ufien'


tAtione^ jr. VtdeAt, ne fitlfk immifceAnttir dottrwa ; quAtn
ob cauffamolmjudicibus JfrAclis ,curA legU Lomim com"
mendabatHr Dcut, /7. . 4, regat mores docentium &
Auditomm , ut rejpondea^t doUrm^i, f* deni^ curAm habe^
Atbonorum Ecclefiafitcorum, JtAOptme prolptcitcur fubdi- \
tis in ijs , qux ad Animam ptrtinent , exewpio piorum regum»

DA'r>idi6-)SAlomont6^AUy JofapbAti,
efi nutntium Agere Ecciefi<^
. , WskidL (fc^ Qf boc
4p, bocffi ofculari filiHm

4. Imperium magtflrAtus infitbdUos durat , donec 4•


nimaeflin bomine , boc eft^uf^AdmQrtem•• in mortaos ergo
nHllum Ampiiusjm bAhetJecundum idtidCbnfii Luc, /2,4,
nohtenfnerteos,quiQcciditntc0rpu4^ (f b&cnan hAbent^
qHodfAcUnt Ampltm^BarbArum itA^eft , cAdavira defun^
ciorum effodere (^ cremAre^
5 .

(f nsQrbt DeoJlintjUt ^
U^AgtflrAtus Deo efl^nopper Acc'idenSfftc.ut wors
p€cc.Att% ne^etiaex psr9m/ione

quafi
»

EPIST. AD ROMANOS CAP. . 7Pi

quaftffermiferit faltewpotentiores inmHititudinem catcrAfft


exercere jmpertutn vfedex ordinatione fiugu/ari. Ideo-dicto
Apopd/ds ftmpiiciter ypotfftatesa De» Qav\t^fed ordina•
tiK iunc , cflendens yfir/gutari Dei proiXiidentta ita confiitu-

^
tum effe^ utfuperiores pr£fmt: ififeriorihus. Vnde coHigimmy
magiftrAium ordimm effe dilpinittis infiitutum utuemyJH»
fium ac hontfium

fenfionem bonorumy
fut dtxit Domintu ;
; (jU£

fiintydici noi* poffunt


6, <.M^^giflrattis dilffmtus^ornatur autoritate,
e^raonem autem
Nemopoterit refifiere tibt, ego tecum.»
,

omnia de ^s^qui ex acctdentc vel ex

malortim.
m de-
ideo lO'
j

tro , non dsrelmquam te^ Jof.ijS» Vcre emm admirandum


j

eflqmdnni bominitot al^.pArent , interdwn etiam inviti


.ctmaatoUcndmn ill-um untu etUm fufficiat AUt faltem aU
ter : admirAndumetiam eft^quoduniis tot hominum ingeniA^
tantadititrfitate invicem difirepAntia regtre, Cffub unum

diVmt in boc
S i. qMi
,
idemjjjugum cogerepofefl. Jrguunt ifihxc OmniA Aliquid
Deus emm efl in medio Deorum Pfal»
conftliA ilicrum dirtgit , fHCceJum Urgitu r , ^
contrA Vim in/ttfiam defendit ^ qnos ipje in tflAmfublimitA^
tem cvtxit*
7. CMagiflrAtiis cfl mtnifler Dei nen ficut tccUfU •,

doBor,qm mimflemei efldecend^i^confoUndo^terrendopro


re fJAtA \ ftdmiviflergubernAtionii , /rrf, Hlthfiis ac defen»
fionts^ Ptr mAgtfiratum enim Dem gubernat
Rimpubltcam^
fanck legesAcjurA^pumt rebcUcTAc contumaces, tuetur de-
ni^mnocentesacprobcs, ^ted uf wagiftrAtui AutorieA-
tem conciliAt Apud fiddites^ tta y>ici/iim modefloy ipfis (^ ab
omniwjufiui&fpecic Aiier?os- reddere debet i
mm tnterrogabit opeiA ipfxirHm^ (S cegitAUones jcru(Abttur
'-
(^cSAp,^,^
i, GIa>
19' EPIST. AD ROMANOS CAP. JCllL .

i
gt Deus mAoii/irAtHiiomefslt^
Giadifis^qHetH gi^'^
diusvtndicl£^<^uiexerc€tur m defenfiomm bonornm (S px-
'

nam mAlorum, velinjudicie , W


in itSo. Vbicnm legttime
ufur^atur^fjonadeunsjt^ui gertt^d Ad Deum^cjtiigerendHm
'

\
'^^
xiedic ^re^ieiendum eft

Admodum bem^nes

.ordtnario
doBerum
tit ,entm Deus omniagubernAt ac
defendit ^t amen non ntfirfuntfieriQ kcminutH idfacit , quem-
docet^folatur ypeccatAremtttit ,fed per
Ecciefiaflicorum» Stwpcrenim Deus
cum bomimbus , propter im*
agit
bectUiUtem noflram^ qta fAciem Dfi iolerare non pGjfw

p, BsUa gerere itcet magirAt(li ChriftiAno : acccpit


enim gUdiuma Deoin defejifiQmmfiiorHmyinprtmts Autem

>y
/, Cf* in vmdi5}Am mAlorum,quos Dem interdum lello

pHnittUtpAtet ex Levtt 26,^7. /erem 47, 6, Hinc eft tStid Au-


^* g^fiifii f^ ^ib, ^^ tufla beUafolent defimri^ cjua uUtfcuntur
>
' tnjuria^tfigeiiS vel civitas ple£iend4 ifl^auA y>el judicAre nef
glexeni,^uodafnis improbefa0um cP^tfelreddere , <^uod per

**

" injuriAmAblAtumefi, Et in itb,de verb^ Domiui^ Apud veros

I
Dei cuitores ettAm bellApArAtafiwt,qus. non (upidttAte Atit

1 crudeCitAts , fed pAcis fiudio geru^tur^ tnaCi ^otrcentur (f


Bom/HblevAntur^ ^u£ autemfint cau^djafit beUt^^ quo-
I ffiodogerendutH,videjiiiir,Dn.Cbem»itiU^pArt^2Joc commjo'
'

fo devijfdiBApAg, \ji,pqiq.
(
10, Leges ciVtks obligAnt confctentiam-^ boc efly tfulne•»
rAturconfcigntiaejU5,cim e^s trAnsgreditur^fjUtA refiflitflr-

dmAtiQmSy>iH£,(f Aelre6iAVft imperiumejui , cui dtvtnh


tus fubjeBus efl, Idcirco non tantumpropter eVUAndaynpos-
&
HAm ohedire JHbemur , fed ut confcienttAm fAlVAm iUt* ^
batAm retmeAntm.
n. Lcges cilff/es,^uiluj/Arere Jubem^^y^A/es /i»topor'
tet.
•EPIST* AD JROMANOS CAP, Jrlll. "^^f

tra D VM, non fintxontra caritAtsmproximijnon fint


contra publicAm boncflatem : contra bic enim omnta mmo
bona cum confcientia agerepotep. Sedi6f vaieat iUudA£i,$.
Oportttpeoplus obedire,c[UAmbominil>iis,,
/z, Obedientia mAgtfiratui dfbita extrin/fctts detiara-
tttrpcnftone trihuti 0* bonoris quomm officiorum prdflatio
ad juflitiampertimt^negatiio ad injttflitiam. Oebetur enim
tributum(S henormagijtratuiproUboribm at 'vigiiijs tUis ^
quAs inbuKtim publkum mpendunt, Ideonon ,/k^tem darc,
y?<:^redderc jubemur tnbutum nc bdnorem ,tanquAm e^-
gu^m tpiandam gratiam (f cofnpenfAtionem pro mAgno be-

.., Mpiif Pertinax Imperator Apud Her$diAnum ,2,


magnU Acc<ptis benefc^s pariA ;refene inprimis efi ardu-

PARS ALTERA f
7 X y 1*

^
s,

V
XJEmini
XTH^eiuuijfeoipeiAeT?,^^)?
)-*», 7»
JS.

enim
^^ niGvut
quicqua^n debcatis,^
iqviccm diligatisiqui
^ diligit proximum , Icgcnu

«•,^
'€,}oi(t, ^ ^'&,
implev.it»
^; N^aitiMonadultcrabis, noiL•*

^
^ -ipevaof/iua vprjTeiJ}i^f,
occidcsin^nfuFabeii$>nonfairuni
#7^,

^
THtf,

» ^
3^S'^l^W^Si ^

c* ,

tS
«7I5£7lfJt
dv(tiCi<pctXct4^^
teitimotiium ,dices,non concupi-
fccs .•& Ci quod cftaliud mandatumj
inhocverboinrtauratiirt
proximumtuuTniicut teipfum.
Diliges

i;
chc 10. Diledio prQximimaluninoii
Hhhhh opera#
. :

'
;^ EPIST. AD ROMANGS
operatur :
CAP» .
Plenitttdo ergoiegis , eft;

^* • .'
;
'^'"

tf^piv,
** '^'
diieiilio•.

on iU £t hoc fcientertennpus, quia_.


.^

hora eft,jam nos dt forano furgere


nunc enim propioreft< nodratalus^
cJ^fel^OTi^wcy» ', . > •? -. •
quam cum redidimus. >

iL» Nox praeccfsit , dics autetrtj


appropinquavic abijciamus crgo
.•

opera tenebrajruiir>&indu«Kxvus ar^,


malucis* «\ •*-•.'^;>•-'. iv.rt, •

ij^ Sicutindichoneft^ ambule-


mus: nonin commciTationJbus &
,3
5reT»f<rje^2>;*|UJ7Xi«i/^oifi(^|i6^'ewf,' ebrietatibus
impudicicijs
& amulatione.
,
in cubiUbus &
in contentionv
.
j

Sedinduite Dominum Jcfum


;i
Xe/^^ovy
wmS^6
^^-
(^^.
Tgdvdav- ft^
14•
Chriftum,&carnis-curain ncfeceri';
^tisihdcfiderijs.--, ^l
|

ANALYSIS EXPLICATiO'
^\ LterAtxbOrtationis pAl^s cor;Ctrml cArltatcm^ xjua quif-
r,^^•
(^ueppcxirno (ffiiifpJiMit. Eidepet2d€t bdtc exboriAtio
Jprtore, Si emm umcki^ readfndum eft dditum^utt^xa' '

'ti$^ etiam exigitur Auobu tmquaw debitu^

^',
r.^/K«.
ii' ^iniriptt fir9iximo\^iimrAit iioc Apborifmo-rf. g. Nemlriii
nL•L•bn
i
>., ^
tquicquarh dcbeatn , nifi ur inviceiii dili^atis. Pv^//?*i
^// - Hferbii caritatei^ , tanqtUm deUtum )^
tvmfmni^y A'debit(rcivup^ ^ fintrifiari ,^44^ ifi.jir.e: aUen^
\ ' \ V*
i riridii:L
^ S / D R S CA . ; . ym
confiflu» Hocexfohi p9{efi , itiud non ittm , jed -
rtit delitum : nunquAm tnim carifas Ad.fyampcrfeBio^^cm-i

tn hAC y>ita/>er^eHiet yfimper Aiiqutd fahendum refiahtt^J''


d€ohertaturnos,Ht€Jtpn^di dehiidres mAncAiKUs^ R<«/#tf-.

wr/;> 4i/r//?:quiaqui pjoximum diligit, legeni implc?


«eeuodri
vit 9 legem mmtrum jcunds. tAhuit , cu}t44 fitmma eflydiitges ^^^^^^
proximumficut t€ipfum\ U^ per wduoiionem pr£C€ptorum
uftendit i^xtt ^ /tpiimi t 5,
n§ni ; quA quiobftrvAt ^ts
proxifmimnon Udit yfedad prornovindA ipfiM commodA
Dileftio ciL{ue•!
^mrK.fuumftudtHm tOHf^ritid^ efi dtitgert proximam^ E( nitudoiegji.
^£c diUaiio vacA^ur flcnitndo icu expletio lcgis> v» ?»
NamftimmA prnepti confifitt in CAritAte ex cordt^uro (S »
de
tA^
^,^ , iegem
confcienttahonA^4» lim^
aL• ee
i,

impleUm e£spiene ^c per/eiio


yeri/simum iA
, fui\
,

pr^xmum

hic eft perftolie


dilexerft ficut fiipfum

EvatJgtiicA^^ua
fuA CAfitAte t (fHS €x cordc puro
^
Udcns fed jmfjins preximum in omnibui. Sedq^ia h9C in
imhctUuate bujtu vitA non eft

^
^mbil uperani mAli^ no»\

idto imeUigenda^
,

bomo fidelio tmeAtAetiam


bona cttnJcientiAfdtjj
mn ^Sia profici/iitHr ^ Oeo ^Utei , ijuo c4UerA f«<e /w- ,

tx gr^tiA teguntur ^ (f prQpterfi>


hciiiitaiinoflrA defunt ,

iium nonmputAnturtfHxtA tUud Angtifimi'. OmniA mAm


dAtA Dti tunc fAiiAputAntur ^quAndo ^utcquid nenfit^ig-
nojcitur^ HAshAbHU ApofiolHs dt CAritAU re^eSu pv-
.

ximL

iam rc/peSfufui tpptu ChriflUnMm hertAtur^nefihijppAgrt


fActAty(juGdfitvilvitAndofc€ierA^qut tanfcient tAm Udune.
ytelctiraKdocerpus ^proue opofiet,
tuii exhortAtionjmy. n,
De priore ialrm
Sur^ tede [omn.6^Pcr
- in»
uUigit defideriA carjnf , qujt ^irttuum figilttAUm tji bono
-«AVi^^'i HbbL•b impe-
»li»:JI.,jfr k,»i ,^
^< EPr3t. AD ROMANOS CAP. ^

'

in^eeHuntydi ijtahts bomeph^pftnoret ^eti^fi carm dili*


facefWidratur^ Ab fomno fti rge re nosjubct , boc
tfliVuU utnos ipfos excitemus adopera D€4 grafa / nohu^
tpfis]Aiutaria,Argumentum «x&ortaitomspetit i. alf opsrt m
mtaittewpons icknt^s tempus, in^uii ,quia horAJ eft
i

jam nos de furgere. Pef znuacv (f us^cui mteHtgii


\
noH quod^is ttmpiiSyfcd tempui oportunum ^tempm mm•
fum con-verfiouisfr4 ^ qmdipfit faerito Admonere dib(t yUt
digne't>ivant. Evange/io^ adtjuod per Det tr^ifericerdi^m.
^*»'^*!•^
vmati €Y4nt: SAtis enim erat y ^ttodoMehac 'viam gentiufH
4mbuUruntinvanitAfifenficsJHP%nune duitm conv€'pfi/id'
paficfimanimarum /uarum yvit^am mf/iHj if^UH^re dcbent•-
Argumtntum fcundum petit
mquit\pro)[>o€4t> AdxommHnem

fiaiu jam ver/entur^f quem^ion


^
metuptri(ul'u'
Hotmam tn eorerum
Ampthh Etbnica impttbifiis^
Scientes>

fid CbriflUna pietas dec€A t. Caveanf e rgo ftbt nejmnfti ,

piSfnisincufrant ifirlfiu emm\qiii Ipohmtatem Dominifuifdtf


incfActttAWiyapuUbit niuttisLm.iz^ Jrgumentum \ d
/^tgniiau t€mporis ^eneral•^ Nsvi TeflAmentt» u c e tH . i

propi ordl faIas>^t3amciVrr> €4icdi'iiitti-us*. Pif jAliiietitj^

inteUigii falvAtoyemniundi \L•mc eJm inFeieri TeflaMeht^


ere d i t u vafuijfe dicity boc efiycuin defiderio expeiiAtunfyt 4»-

^uar» adiuc: ifenturum : jam t>ero in N. teftAfH&nto habemtu


ip/iiHcxhibituni iproindeAqUufJtefi<fffMf9ri^fAnUm9Hiii VU
tami^ofiramexcotereyiitqmquAft incorijpeBuSdhatoru "Pi-

iamfiSfquethinter nes hahtmui-y cumpAtf^solitiii ip/Hm non

(Alij expenunt ud:qH4)n tu^c/edidmttSt boc efty cum iripV ,^


I
aere cepimm \ qtiaji conferdt Paui,iis cutH itiCrementu .

' '
fUtiiiS exbortetur ad cO^tinf^,uionem^^'ca^ruuii iri JlAdio^^

->;^»!". s ^^^' NoidH^


j.
EPrsT; AD= ROMANOS CAR . /^-'
/>r

f T^afnKduTHigftureftfboclocoTi-mgivitvcpponi T(}ixe<v.
vemHrurn in carnetn «ox
res credebant Sahatoretn wunfdi

.
;
j

.j:Ani bAbemus ttmdetn in carm jam txbibitum* Argumen*


\tum \, ahbonefio^ Rcquirit boe cenditio SumuSj
enim filij. lucis &diei, qUicun^ ad Agvmomm Cbrifli]
icMpore NotiTefidmtnti perlpenmtis \ es^^ri ante n$s quafi]^
Jtiboi}fcntaquadamm£i&'uiv€bant, Hahebant enim non\
f3iftumbrainfuturerum,(f Cbnfium ininlPdiucris facrificio-
rnm C^ typorum pr&jentcm ntibis autem ortmtfl orieris ilie
:

txako ^ita ftCfavi nobis ofKftia de Cbriflo longefdctCtoraii


tucidtora quam tfSy^Ufi» Veteri 7eflAmen(ovivebattt,
^

Proinde abjciamui opefa temhrarunf^^S indiiAmu^ arma Opera ienc>


biaiuin•
lucis. Opcratoncbrafum 'vocat peceata contra eonfci"
entiAm.quiaplerufnjj in te?iebris perpetrAntnr, juxta iilud:
q^ipjaie agit^odit liicemhb.jj 20. (^ extemttii trrerid ^
ignoranti£ Gtiuntur-^tenebtd^ etiam jpmtuAies in Animos
homhuni inducum^Cf tandemfaeientes ca indternao tene^,

bra6pricipitAfiti Hujufmodt opcfam recenfet ordine t^uA'*


$iior,t. Primtim efi commeiiatio , ^uando bomines fruges
cdtifwmch ftati , xentri dnfJtaxAt (^ guU fAtrificani: 2.
ebrietas,^/// comfHeffAtionis comfsefi^cofni^une iiiud vitt'
Um i ^mdoninem ^/^«/ /« impudicitia[& fcor^
tatio, tjiuin ctibifebiu pierttm^ exercetur :bee inim

/
fAchirA Vt'r/ Cbrifiiani^f^d Etbnici , qut de^crames yfifH£t(

&
traatderunt impudhitys £pb, 4 , ip. 4, Contentio
«mulatio , juipreces iff.peda , SpiritufH pAciscOntri•
ftdfi vmnem catitatemproxmiexHnguit iino (f ijs ipfist ,

buii ^ntiofmudediti.tandcm^tAmAbbreviAt Gal.s*


Arm a 1 1J cis vecAt operApietatts:^ qutA Onginein babent 4
Cbrifler^ <p4i efi verA iL• iux , iiluminAHs ommm iomitjem
Uima ittcis.
Vementemmiurdmujtdum^in lucipublicAUiAm verfAntury l
Hbbbb % judicU
79 EPiST. AD i^OMANOS CAP. XUU
ji/4kU hommumnon rtfurmidaKt^ (f fidem noflram corAm
mutiiiolucidaffi cofill>hUAmg. facmrjt, Arma l>ocAt t
qutA
defeniiunt buminem ccmra infuitus Saiana^^ui quMttdo

bominem in iono .occuprUunt iyjvemt , re wfeota /cedere •

.1
tiAytn ^UAnos fimper in^pctjtMutJlfe ep<^rict Adtitrfifi S4-
tansinfidm., qnemadrnodum pugna ChtifiiAnurum dej^rj'
bitur Eph,6, GaLj,,§uod Autem modb dtxityArma lucis
induere^idjampcr\7n^iyr,(nvvoLat induere Cliriftijm Je-
^. ly. Huhcqutdemj.aminhaftijrf.u'mduimus,ciim tn

mmm ejtu Ailaerefrjur GaUt, ^^perfinaia^uiempietAiis tem


^lfiAiumfAcimtu^ eum nobis indutum effe^ teflAntur tif
mtn opera de fde, Nc^qjutdqUAm prodejt nokto Cbrififu
in Baptifi?io tndiittu» nifjubjsquAtur jan£iificAtio y>itJi\ Ue
lud enim etiAm maiis co»tingii.Ejt l3.e.cprmum erAi exbor'•
tAtionis membrtimrejpe^lu {tii ipfuu» Mt^tum umco dun-
tAXAt Va bo aniKgit ;ciTnis cux^xn , m<juit^ ncfeceritis
indefiderijs. Non prQhihet omnemcAmis iiirAm , fid e-
4mfAite.m,^u£^tm defdervs^b-oc eft^ exce^um vitari v(fU y
neprAViadftQtunAtur£,noflr£ adb&rcKtes fjohisirritAmsn'
tapAnt Ad(Ajal)iAW,quA extiKguiinr smnisfcrvor pietAtis,
omne fludmvtbomfiatis. Conceduur trgo moderAta corpo•
ris ^ VAietudjinis curAiper ufum itcitorum cenlsiTinorumyme-
dicAmentorum , veflimentorHm cttAm^ tujuiQjfl\atum At^
ord^nem dejpentium, In h fj omnrbus ijtHs^ fibt ip(i bt nejMi•'
repotefl ^imo debet:nemo€mm propnum corpus odio bAi
bnit6pb.s»n<^^ vult Dtus , ut maccrAtiene (orporid ,detr4'
Slione nece^arij cibi^ pottiSymflrt ipfius fiAmtu CArni^ces:
n€^ettAin jerdesvefiium Deo pUcent ^in quibm AltqHtpei
cuUargjnqHxrunt fm^mpmAm xfed <^us. uuum^nemgf ia
£PI'STvAl>ROMANOS CAP. XllL 7^
Jmvitdgemre dcctnt inviBu At^ bahitu yde ijj merkb

ParaphrapshHJtu pariU,
'
rjTncinquenqiiaTn reperiaminj nijurij, date non_.
t-'raliemnyagiaratui, ied & arqualibus vcftris,q«ofi
fuum eli Ijsautem nil niii dfficia earitatis Chriftia•
ns debetis quod dcbitiim nunquarti exfolvetis quam
;
,

diu vixeritis• EtdUm in folutione hujus debiti laboi


rati$,co ipfo lcgem de diligendo proximo irtplebi
bitiSifiiquidem/^&teracternusefiani iticoatam vcftram
diljdiOncmacceprabitntpetiT;(iiara,lic^tinli2C inibe
ciHkatc vitaehumanaemultiadhacreanrnaVi. Et quid
addiligendum proximum plusfa<:erepotcftis,qu^"iri
neqj matrimortium, nequecorpus,ncq• boni,ncq, fa-
mam proiinvi/vcrbis, fati^is autcogitationibuslaEieri• N.
d^jfcd potius in ijs eninibui ipfi re atq^ opera ruppetias
fe; re ftudueritis,hoc vcrd eft diligerc proxiniu. prox*
mocurn*diit^iterkis,veflri quoqrrationem habctc,ne
vobisipfiS malurn acceiTa is.7*ioirideanteomniS fopo-
re excutite ,& mortuis operibuihDJusfeculi valedici?
tcriiquidem ignlarieireiidn poieftJs£'empus,inqi>ovi-
viti5,hoc ipfum ci vobis exigcrc.Eratis quondam alicni
,^cdnv€rfaticMierdri(i^OF«,nuncautemaddudi-adcum#
munivDOiem fideliu?p:eratiya.l-<'iuandd ttnebrac jfiunc
autdm luxin Domino : vivtbaLis olim in ignorantijs
veraifalutis^Cc 13|5;€ sliquid ea de're in
audie"int;atramen i:on alirer ac pcr ncbuUm Iioc ad
ipfos per»^nk-.*«o.nc autem omriiaper DEI gratiam_
fole fi.erKUaftp c4diioraf iunt in myfterijs onln^ibus ,

qu3E.

- '
''

goo,, EPIST. AD ROMJ^NOS CAP, XIII.

quacad ralutemreftrampcrtincnt: proinde coghato


ipfim.et :h©c ccne icmpus aliara vitani,silios morcs po-
ftulat. Deponite ergo opera carnalia , quaelucem fugi-
unt,& perpctranteseaintenebras exteriores prxcipi-
tant:operanjdatebperibus pijs &honeftis,qLiaeluccfo
amant,a,c Chri ftjapi furO ipirit,u in yobis habitare decla-
cant. Procul abiim a vobis ingurgitatiointcs, fcortatio-
ncs,lkes & conteritiones jtempcrantcr,.pie & juft^ vi-
vite iti hoc praefente feculoj ut Chriftus , quem in Ba-
ptirmoinduiftisjin vebis vivusaipftaa;cat;;Ncq5tamen,
dum haec monco^ PpR^ corp.oris curam interdicOifed
,

& hocOfficij veilri en:,ut,quiacaritasa fe ipfoincipiti,


ance omnia valretudinis veftrac &
externse honcftatis ra-
tionemhabeatjs* Deusenim edautor munditiei * xfl;
& autorlactuias /,ppteilitaq> j& carporis mundam.&j
moderatam rccreati<)nem ferrcmodo abfitfjrotcrvia^;
,
luxuries & rpurcitics*quai omnem honeftatis cultum
pmnem4>Numinisdivinirevercntiam excuterefolftt.

Quseftiones cxhac parte


Capitis.

QU^STIO
Videtur ApofiolHsdocerehociocOiimpleti'
cmm legis homini in hac 'vita ejfe
tta enim hinc argumentantur Pontificij,,
:
L

^
§im diligunt proximum^ i^g^fn tfnptent verf^ ,

Qmnss vertCbrifiiAn$£iiguntpr§xlnium.Omnes
enim
liPlSX AD ROMANOS CA?. ]. )/
enm ChrifiUni diligunt Dtum,^t'^tri dixtrft,
fi dtiigere Dtum , (ffrAtrem fuHmodsrit ,men•
dax f/^v/. /o^. 4-i 1«•
Ergo epities reriCbrifltAni ivtpUnt /egem : proin-
de imp(et$9 LegU efl imp^fitiiltifiomtm Ifer^ >

£brijliano, ~: !

Kefi, tfi inur mpltfUntm kgM/rm ^


EVangelieam, SiApboriffHumPAuUnumiHtelligis dc implt, 1

tione Legdli^kocefl^erftiilA (^emMtlnunumerts MbfihtA,n9m


ntftcttm condittone AccipieHda efl
kxrequmt ,
fui mmirtim itA diHpunt
:

^',
pmximum^ficuii fAiumverbis (ioperihus^
fid (fomwi cvrduaffeoiuMdtfMum Itgetn impUvcrunt : b^c
Xtr9qutfeterit,ntmo rrgo boc fenfu mi-
mrfalfA erit, Si vereinteUrgas de impktitne EvAngtlii*,
quAproxmtudiUgitur^quidemfecuHaumtHnUprAccptAtnon
Aiitemficundumtam <9,.^^»^^^^ ^ tAmen
Deus imoatA iUAdilt£itone c9nfrntiuefl,juiAAper(bnafidtii
proficijcitur tunc tfUidem M'm$r vera efi ^fedbocfefj/u cft
:

fAUAcupiunufKinterr§gAtionuMin Mrgum€nt4i emmA*


gitur de inc9atAiUApr»ximidiUdii9ne^Qiimde impleitQne lc
gii qitirititr^fed de AbfolutifiimA iSA^in qua homofibi ipfinor»
f9iA dtle£lionuprepOmtur^uxtA illudx Dtliges proximumficut
teipltiM.

Afofloiui dicitv^f, Jn hocprt€ept$ : Dili•^


ges fropciwum tuumpficutteipfHm} toianu
legem inclHdi^fiuJHxSa gracum textumA
mvMtApuXiui^mrccapiiuUri. JderepctitGaLj^ \
?^ EPIST. AD ROMANOS CAf. XJII,

i^extOlsuno'U€rhot^e^
\ ximum\fii:HiUtp(um^ Aiher^jerQdocereX

(^ diliga^s proxtmum-^cut ^>^ vnivcr^


I

.
^'^'^^tCejp.

i
Nondtjfenttunt Chrj/lus ^^
re^kit adutramcL tai/Hfam d^^fiM^i/ii/l^^^e, :
ejtu
^^^
, Chri".

adjfexmk utriuj^ iabnUconjun^K V.er.ifiiri^m eiiim eH^

^
j
\

ly^uDd/cfiSif JpoJtpiti4 Joi'Annes,n€mintm Dietnnjuiigj^fepofi,


ujq(iino»diiigat ^S' prqximmn. ^Hijrgoprox'ktiiumdtUgt$^
^utfeipfum^tsdireileJuundAm implgvi^^ tabiUAmy ?*!

i
''ti/tmprim4m-j nim c^ui frAtrem jtmm di^igit,'^ D^tm
nonponji^ Bt fic diUBio ^roximi perfetlA^^ Q0nmo t-Qjtj^s
^^

tfl iUud'.Qmnis iex in unoftrtnQne implet Hr^dtUgesproximum^

\
fiquens
t€ ipjum»

eft^ut Deum diUgat ; ex unA


proximurni^dthgimm Jid ^'^UMpruSter /
e-ef^tm^ caritAtre
>>o^^,

'X^^pfel^mitm prait'tr iJijiJ^^ EtVTD. ho^nncspriLu


^
Sedh(^id€0^aH\4(j[¥fpl^Xi*r''iiyt diifgit..toft

Dtum

• i»
\

^ ct^m Oeurit dHii^imu^ , \^ prjAepta\eji4i^


f£rVA,mM^-
^-*

«q?
i

'•I

;V);

I i?f^. Duplex efp iwulaiiu : «4 Cf UudMlis : ^//i- 'cfnl^itio

\^^(^7 (^, aatndihjur ahhitis'


tute AdimttAtwneniii^HiMeftpOifff^Ad^lHjierAtionem ettAW^
'dir^

It talis erAt £mulAt'toLorintiiorHm*^^quibeneficijs erga in-

njocAbAnt 2. Cor,$,ita)ubemur £muUrifAn&os in do)iis '^


^UAlibtis , ^S Ua unumquem^ noflrum decet, ^proponere ftbi

^ir^um BonMm,cuiu4^^ir^tutespro.;^trtU^ (f bAcfAn^\


\£f^Ac UHdAbiim (^^^^ Jmu(Atio tf/o !»/ Hiti^
.

WUfidcfijfUAm ipr}j4^')^teud<}Jori»jAiuriru rc^efA^iki Cf^


hinc jtiLftcutA felicit Ate Aittprejpcro rerumpuci^,^, tAlid.
AmuUtio Ab *>^ pA^tt» proLthi ur.
Difftrunt b£ dtf£
,

jimuiAtwnes^ AemuUtiobAt^i^ lAudAhilusefi Ah^edic ejtu^


\qt0 tmt*Anttir .'maU autemcH <?//«, (^ mvjdtA coni.t*>iipA*Jtta

'jfiudMSiJiudft imitari rcCifAEiA\.bs.^:reprsL•Mit ctia opti'


\mfA^^^tAm^nfiAo efli^utt)Kitar,i cupfAt;tu,{i^u4rit kQaorem
{eJHS^quem imiiAtur^h£c tfgn
proicmivero coi^modt^
^
propnu ac prCDatuccmmoditt
invidct'•. t{li4finic^ nihil nh^gis Ad-
ticrfAthr ,qtiAtri,^AKcit.v'no(,\ qtfienim Alioi ImtArifltidet ,/if

ffi^mnj^ nmn mratur^U tmhftlijti^fftiAm %'>^^^(,•^^}


nihit (
^4 I S . DR S CAP. XlJ |.
li—-—fMdyitrfatur.qtiavttArttMproximi: quofntdoe*
nimuproximumdiiigtrepQiefi ,. in quuvinutisC^ re&eht•
ilAodit^ Sedbac hA^eMis»^

J
(Gracivoca^ulU0ingtiMHt.^^\^uldemeP^ioJ^^^^
i
' atmttr,t|^ie^f^uod3eV€yi»Pu^^>.
'uaiimtror,Cti\gcdinemaaodCl)3-eV€Cuyi»PtJ(^^^ Jn Hcr

rionis, aradice TU^ppofsideo: ^aetymolog^afigHifitatury


s^lum vel £Mulkti9ne7n ftominem pbi noHreliquereiftd €X'
ttAfe ir^ere adopera 4lia,velbonajUt iifZetii hn§ yVti•
mdlafUt iazdovitiojo»)
oii^tr/'•*•

:
oriiiui Theologici ex
ha€ paf teCapitis.
...'.'^:^r W,v,"T.>i .v;;.,';'-.".

,
/. OperaRehAtihmmdyrfinriiriUrArfAyfeddditA (f^
necejjAriA.Etfienm m>erofiuntfifirUu,non coaBI Aut inTfU
te.fid §>ont€ (fnjoUnter vnontAnienfiunt\uxtA ArhttrAtHm'
\bomnis,fedjuxtAobl'ig^tio>iefn Dei, Jdcircdditunturnecep
firiA\npn'mcefiiAte roaSHx>nis'^dnmpttAt€'^tbui ti oblii
gAtionis:Xfiu}e^uiiur(fitJ^^^
iPoCAt debUum nopVum, SmtUslocutitmts extAntLuc. Yj^ioi-
1. lob,4yiii
MAitbjS,Si,iJ> ij.EfbAceftC&rffiiAMortimfieu/'^
fAriA'uoluHtaSyti voluntArtAnectfntas', ' ' '" '"
'

j
^-2^
DiUBioproximi efi<dtbitHm indiffalubiU. ^AMtftm
enn»' de eofobitur^ tAntumactrfJeit . tdcmo Y^proxifii/iffL•»
:

fion t>eri dUiguKe,quidiligere depnunU NAm uf AtHbrofij


verbtsuUr, nullum teffiptue^Jpt^ue nonfitCAmasifMpefi*>^
dendA ^ncc cum rtaditur^^mittUur^fedpotiusreddtndu
MHhiphcAtur, ^tjUAHfoplus redditur^tAnta mAgisAugUuri
q)tA redd$tt(mpot€fi>,nifi bAbieAtur,vecbaberi,mfi reiSiAtury

l»SummA\\
'

^ *• '"

^fep^rtTv^ KOUAiiOS CAPJ ^


. V ^f
/; ' SufirmdfrsieploraniomniiimficuMdditaiiiUcofipfiit
in dtteBioneproxmi, Ea enim eftytfut bominent <juA mp) xi-

Mf Deoadlufigit'^ ivtovcri CbrifltAnos ab hyp»critis dijfcernit\

$€ iohAnnttpifi.r.€ap.4,DU({iio foU (in^uit AugufUniu


trAEf.f, inrpil!f.fi^an-)oiificrmrinterfi&ofDci(ffi^^^ OU'
xfgntntfi omnesfgno cfctcis^ref^ondeAnt 0mms Jmen >
ianitnt 9wnes AletHJ4^dptifinturcmnes,^intrint Ecelcfas,
mpleant pariites ga/iftiarum ;'mn Sfitnntntur fiVf Deik
fi^s £>uMy nifi cAritAte\'
OperahytA bominktbrifiiam nonfuntnttritori^''

funt enim dehitA^ Confi.At autemfiiutione dehiti nes nihU
pojfe mereri, (fUOdcontrA FbArtfAkumfAfium Pomrftciorum
nviATtdum efiiat^fic SilvAfbr' di/cipu/ofjucy inflruxU Luc^^
i%fo. Sf/ec^ritts o>nrfiA,^ti£prAceprA /unrvobif, dicUi » Ser"
•^imuti/esf(^mm^uadeiui?3Siiffaceteyftiifnus,
\
' •

f . Dife^io pTffximfffoff "oj^tAtur riiAfuUi,iftfi/h Jpefit^


aisv.io. Mivc fetjwtuify eii^nproculc^e CAritAit,quiproxi'
fHff^vidtt\miilcaic'rt^tnfidiAtur ben(i;viu Aut fAm£ tjtts\
"^ictftm ubi ditt^io proxitniefi ^tbi cAt&A Ifirtutes ontneX
fttnt ,
qu^cun^terbis AUtfAB^prafiAri qittunt. ' ^Am •b
fiMi<jj4mcAyitMVa^AitirviM(iitump&^eii^ioHU Coti, l-/.^»^*
peycArirAtemcaterAtirtutescoAiefcunffS' ftifohdAntur.
6'^ iJ>if>ii^tor ofHnium optimm AdpxnUeiitiAm ciittffi'
pa\ i^qUohfivifkus, luudenimnsAierum MUitorum ferAX
;
^( it^ appHopini^UAntii index\ idcirUrju$€i jipofioHts
:^xutc /anbfiiare i raii<^fi4mfAfieHtef^(fi^tdmefe hn)pm\
\
qu^WAm diciimAkfuKt Epksyty kon er^odHit CbrifiiAt *
j
Uua^uA^ die^ Jnuti plerum^wAii
nosifidieminiPtriy ftd
numtAffty itAprAcoCtmulfitconvtrfionU! Ad Dtum\
neccciHAtarnouiY iHudferif^,^ ^7\ntii'um in cceh ciiffwvit
Umpui Juum turtur &
fiirundo (f cicQmat cu^ndu^unt
>,

iiiii i temfus

immmm-^tmat^m
'^h' ^UST. a^^o^<>MMQ«'^6^^
cium Domini,
^. PeccAfA ^}^
... thortf^A cofKparan^rfimno. \ , qfitA
^

^ntiM perktiJum %.^^oij^^^ p*'4 jMK^J^f^^


,^
^utmAUi^oduiA y^;^

t^ieyis^quQAd cxternA,a ifrut 10 pAtum, aifftirt\,\ • St^gttU j ^»4^3,

tAHdumJfi ^^?^>»^ /» vtteriJAttisp^^cuifrAt

vuiufH Des aggrebantur, bod^, VerQm N''VO'Tejiii^n^nto j)(,.

fe^st^ionis» ".
In Veierl opjma objcurius. pr<^onil;Antiir .a^^.
CjirifipjttbinytoiHcrtstypurun^atgj^ fAcrficwrifi*^,^^i^<
<6 o??intajunt ciarierayce^/tjitiiitu typM ^^,^ Fndc,
appA¥et^ti<kfii longe m4}pr fufeliah^ qharKpAirffn$i
1^.. i^gumeniMn
,

^fiX^ijLO exhortaiiuK^s^ dfdtiric,^^^


\op€r^ApHt^dtaypttantA^ Dei ^y^ti^r^!f>UjlrA M^epijfe , /lut
^ymtti^a[v4ioru nopriindigni Md^^mut^,.

\>5 ^
;l
:

. ^*^>'
«»

mm
au

*jw.i •»^
kOMANO^S* C^/iP,' . roA
4«7

^ThcJfaif^^y^oc eft ^noiiutf rnteftitrtif pQti/?:niHM cpera ttfa


tX€rcemi6t(;irttttm\comit4^fient\|6ritoreji^tru)it\

pituretHutA Vik^4fiitir^€'0fm'ffifHnis(if(mlii Uhiht]


.fuQ^iuKt^i^ J^cyh iiUtmc<mfort ium,f*io^fi /^foftes f/tJ^ fttjfh\
iia^reddunt, .. ' >\.^ -,*>.
». Honcfl>s a^ionthtis Sai anjt tentathnts impedirepop^
fumM, idtgofefj^Morum Vocantur ArmA. ^^madmodum e-

nim muftaiiaUJIocuu otioftaiSir^cAf'^ ihJg- i^a Vfci/sim ^


'

labor injprobm omntavmcttjpfuw ettam DiAhQlumyCjui loca

fi^^/:^^ii/^hfacTAffm^ aopVMiAihhFikn^e res


A]^e,tutr<j erio ; i^ ut Hieronymtu hoc de fuo mtbi Urgiatur ;

A^md)tpirt()»f^ifaMttt DiAf/bh^ml^riiAr hcupntum : »1»
'^tmi^f/^vUe^eapmtra^mnbuu^tjini bhm inKAlf' ix'irciHfi) ^^ *•

'^tU^^di9tilup'iar6f» fitMta^pUf^&Hif "ie^j^o W/^>«^^;y>*2i|i

i^frrdidifrm)f\a^»m^r»f)oii^t^ffi^^^^^

-
ftM^ffroitt^^SKaifft^ttttjHtM-^Jrcw^^d^ t)?W/r^^V>«r/*i>?«/
hypoaritdt, fs>t^ ^rtm l^»f:y^liU&uiA O^^nefi plai^et :
/
ytfh e-
mw hanurtmL^bertiorpm^ntmP^ ffl ^»t pruprpdif^
Dtti-<i

pi^m^^rKVkn adjaAi&et BpkfjL^ ^ «^» t-v..; :


\ , '^' v^.VvuV» .
^jog EPtST. ROMANOS CAP. XIV.

/1. tncuramdoc9rp^r.€l>$t€iHrLuxun^SYit dehtUc^fA

,i>§neftis, ItAigitur tnduigtndutncft corpuri^ ut fnffict'^


rt «periktu Antm4yqufi*orporiiif€neficieexpediufUhrx non *
nimAfiifHa hominifropttr corptijjfeJ corpus pr$pterjtHtm^a»»
dAtum eft,^ Luxurits 4ii(emifii qu£ corpus £ AftifHam fimn/
perditJn^uAiH ftnttmtiMm^fdAfAmpuitrtdeferipfit: Lw
\i^

, /,^ €^»
xuries efi mm^derAtA cAmu p€tuiAntiA,dttk< Venenttm , itH"
p9i$9^^/44 bumAKuat c§rpui dekiittAU

.
(fyiriHs AmmtrahunncrvAt ^c^
'

^^'^^ 1 .^*»'

Caput
5x.-r i. . -iV>'i

.
. .
• .. i !

(
1' NtfA^Atudt /^
Chfifiianp^^progreditur jdm Jpo"
AdeA^quAik^e.mUs iiifirmis,^uurummAg»Hs uhque
numtrtUjquibm prolpicHndttm eft ,ne impprtunitAtt no^
^fAofffnfin^ufrAgmmreli^ionufAtiant. OccAJppntm bujm
^rAQAtionis jpr^hmt Apoftoh ditierfitas ko^iinum, qui Ro^
^AAdfidemChrtfiiaJtAmfrAntfohDtrfi, ^idAtn fttm r-

frjini^Judxi, qui^erempniAS. M^fAicas tmupbiu kpuerii erAfii


dffitethmndum depBnere poterAnt^quAtts erAnttntcrfAterAp
di/crmmA ciiypruM,ijUur,HmiH ff>fcf€ hic fit mffttiop ^idam
^uttm erAntgevtiies^ quHtU4 d^ cfremon^s illu nihii JbA^f»
\nus
bAntt^
<6»
qHtdem
ieicirci promifcuum ctkorum ufitm retint^

prulibtrtAttCbhfiiAnArg^h sedqutA UfiA


^ars AlterAm (S eontemnebAt (f offendsbAt tinterdum etiAm
damHAbAtx ^pofiolm in boe CApife dereEloufu UbertAtioCbru
fiUnA RomAMs fidelitfrinfluHit^Ht (f contemtu$ mutup (^
1

5 . R S C . ] ~^
publiecmatttre occHrratur. Etfifverecaput hocuno
contextu^CQb£ret\ tamen dQcendi grAtia in duAS partes divl•
dipotefl,
Ir, primzv^Tte agftparfjm £am ^uidem vfim li•
ifs,^ui
beriatis.Chnfitana re£it inttUigebant , fidnon inteDigentef
c^ntemneiAnr^ partim cun» ^s^qui (MmCbnfltMnam iiiertd-
tem ti9nre(ie.inteUiger€nty4liosinteliig€ntes,acproittde adia^,
pUrU rtHeutenteStjudkabAntAt^ («nden.naiant.Virumgf
tAnquam caritAtts CbrifliAn& mAximum.mpcdimeHtum pri-
xus remQvet ufjjAdloj^^
Dcinde cum ntn fdUemex iU^fuperciUofocontenttu (f te-
merAnojudiciOf\f€rum etiamex incatitorerum etMm indiffe-
rentium ufHi$rirenturfcandAlA', dtl•gcntrbQrtAtur,ui quffoj
,itAvivAt,ttedet tffendiculum infirrAionbtis^

i^RIMi\ PARS
TEXtVS,
/.INfirmuTn .autem ia fideafTunii-
^re,

^
ia difceptatlonibus co•
guacionum.
7% ». 2. .
Alius eimcedicfemandu-
cae otnnia /.^ui aucem iniirmQs
manducat.
efl:,olu^

3. Isquiinanducat>nonniandu-
cantem nd|pcrnac5& qui non man•
ducat, matidu^cantemnon judicet.

et / ^/ •«-
Peus cnimillum airamfit»
4.
reryutn
Tu^quis.es^quijudicasalfenum
/Oomino fuo (lat aut eadit,
ftabitautem.potcnseftenimDcus
(^atuere illum.
Kkkkk /. Nam
. ,

^Oi EPIST. AD ROMANaS €AP. mv.


-'..
•^
ig
*'
/yn ' --
Tmffuv yijm^v, tKa<r*-i
.'i
ci> alius autem judicat omnem diem»'
Uniirquifqj in fuo fenfu abunder.
^. Quifapit diem,t)ominorapit:
& qui non fapit diem,Oomino non
fapit, Ec qui npianducat > Dpmi»p
jmanducat;;grayes n. agit Dco. Et«
,qui non manducat>Domino non

^^ r.uuv ^ ^"
,
manducat^&gratiasagicDeo.
7. Nemo cniip «oftrum fibi vivit,
.Of nenioiibi moru^r:;

^g.' Siy-e ;i<?^ni rn yivioi u&^f-, Dc n^ino •

viVHnusijiive^ m^tin^yr, Duinioo


morimu^ •
fiv« crgp yivimus fivc/
morilmur, Dominifumus.
' 5r
|

*W }^*»^ p, Inhoc9ainifpi\nftus &mor>


'

?«^ ;t6^f^i '

taus cft ^ r^rurrcxit^ut & mortiao

Hffjj /'^. rurn&' viudrum dominctur. j

10. Tu autem quid j.udica« fra-


trerp. tuum? aut tu quarc (pcr|is j

' '
-....,.'./; DimusantetribunalChrifti*
//> Scnptum eft*^nim tVivo cgp,
dicit Dominus5quon1am mihi fle•
<St et m e gf|? > & m ni s h g.u a_,

• ; .
3^£i
A|P^^ij'r
. '

iXiitiJ^ .' :,


\^:
-.

coiifitebicur /)eo;
11* Itaqjunufquirqi^oftrum pro
-
'
. ..'fi!. ri:lji .4i ^ (q^^rationcmreddct £>ea*
?^

15* crgOampliusinviccm jui


dicemas,fcd liocjudicaic inagis,ne
vcu tff^pjpof^^a

, M ii S.tm
.^^?<.:.•' ponans.oirendicuJum•
o^isricandalum.
Tratri• vel

-
' '•I?-•
ROMANOS CAP. XIV.
EWST. AD *«
ANAtYSIS ET EZPLICATIO.^
1l<lit'mm fACit k prnceptv generAli de tijfwmeTsdu infirmts,^
Infirmum in fidc adfumice, ron in drfccptatiohibus;''
cogitaiionum.v. \ TrtAkic

.
It^Atper ififirmumja^ivQvm. < fit

^. quidfint dtfctptatioifts c^gttatiemtm


funi
a^ut/ierc
\*
»

,
"^^-
^,-
tttiel-

^.>o^iTfi£:p. Primum quod Attimt^ilpvfiohis ipfe ImttattQi lofirtftos ia


vcm addit-Jojuitnrtnim d^ infirmotnpdi^ lAmvtro dHpli- .£dequid?

Artictiitsfidei
fitntiqtdi
€£
citermfirmjxri AHtjiaii pouft shcafidtmi .Ve/ita
nondHm reBe Jtt
,

tTjflituftis

crrerem dir<B€ c6Htrafundi^fftefitum fdrtfo'r>eKt :,


ut injpfts
,
quales

ntdutm [ dO6irina.CbriftiAKare5ie^i4kiem fttmforfnao^


tuiyin circumftAntijs Autem quihufdAW fitUi feu in Trptihi-

QirjfitAHA tmpingU , dum ufitm reram qu^rundam indtjft^


r.gnttu.m adbm igvorAt, De pri^nbtis noft agit ApafioltU',i&i
enim na» tmiii J>rAchiojtrA6iAndi fed grA\)itcr Argutndi
,

funt\(5 ficorriginoiuntitAndem poftunAmAl•^ AlterAm ad'


menitionem f^igieHdi ifed de pafierioribtu infirmis , quAlc^
taulti tTAnt intcr iMdsLQs K^m& hAbitAntsSy^uiufim eere*

QhrtfliAmfmumc/)nv€rfi,Hosjt(b€t
fufcipere.fhfKlioie ifgvitare^ {^
,--^
moniArum MofiutArum nondum Arpontrt poterant^iiut Ad

venkntes molktcr trA^Art^


Afnice

mcLius wfiituere» TaIu enim Ajfumtio inteUigendA eil , ^M


n&nfiAt ab inviti^^fedv^ientilms y(^ humanitAti^ /'--
ciAofftrenttbiu, Etfic occurKit Lacvace AtifleritAii nonnuUo'^
rum,q6ti infirmos omnes ex Ecc/epA eje^ios cuperene ,^uos p9»
tius etiaffxmtc no AggregAntfs fefe facrii n<ffiris,Amit€ invi'•
tandos ejfepr^cipit. Modu AdfHmtionis Adhuc weitus decUrat'
AddttA 67n|>?y»;V^,vu.^ «ff 2»^•{( 2]^^(7"^«*£/< efi
Jfidiiifh (fjffit.^fia di/crelA de cocepttkuimentfi :^2kj^c>^'jwoi
Kkkkk 2 Innt
m,(\ EPtST. AD ROMANOS CAR JfilV,

pintipfidifcHffus animi, Vult tta^ ut itifiymos idositaatlfit'


mant (^ inflttuAntyHe tamen ammiipforum anx^s (5 ptri
p/exts di^ntatiOnihus dsrebus libnU titagis fftagis^ periur'
hentur^d ui qa^m fimpltct^me cum ip/is C0nlferjentt4r, Et
bu erAttbeps hujus capitis» lam trAnfit ad bypothefn^ (f
txemplo cihorum gemrAle prAceptum decUrAt, h\\w% enim^
Gredicfe manducare omnia,'>?fM//>qui autem intirmuS'
eilj olus mandu£at V.2;
(' ver^o iatina^ mAni'ucet\non inlmprjicifit y fid
aon i^iiT(a,y
quidfatirrcitAljlpofliffu^iS-i&i-i

CafimponUbidlierhistexdilperfitAteChrifliAnorumRomAr
xquo^HmAliqmfirmie^e pQffimt tn t$fo cibsruTny
deqentfUif/2

\bocefi^reuei?2ftru&i,qutfciunt ^CbriftiAnid itcere vifii 9•


! mmbtiSy€osQjinterdi^^io ciborumMofAicoTionawpUtu teneri >*
quAUspkrum^ erAnfex genHiitAte cotfuerfii Aiiqui AUttm
inboccApite infirmiares^fjuAiespUrum^ erAttt Jud&i, Ugi•
biu (i riiibiis Mofaicii AJpieti , qu6s Agri deponere peternnt ;

,
bi Abflinent aqmbufdam cibiSi(^ ai^sedmtibtts
^dunt oltrA yAut AhaiegummA* lam tAiiin cafu
exponitifie UdAPur cAritiu ChrtfliAnn. Is
^-
CArms ,ipft

qui m an-
d'ucai,/«^W/,n5 manducantecn oon rpernat,& qui noif
liiaaducat, manducantem non judicet 5 hoceft , firmt
;
CAveAfit- fibi Aconttmtu infirworumyquAficutn dedecortj»
^rAntiuw 'ytnfirmi Autem ca'^eAfit ftbia ttmerAnojudicto
\ (f condemnAtione ptAprope^a firynorufHquafi contrA l•g€M
'
fActAHt loefcentes cthis tn Lege probibtcis, InterdtBum^•
itA^ tale efi : Nolite vos' iyfiftum'JHditAri^pve firmi fivt
infirmi fitis in fdei ex qMJiidicio tet»erario &
certiemtus
6x unA jpArte^^condemnatio ex AlterApArte eritUY^Kationes
fii mterdiBiaddii, i,Ab£quo : 0eus' cuin^ adfumfit;.
j
EPISt.> AD ROMANOS CAP: XiV. iu

pam prmum quaminfirmum Deus votA-jit ad gretnium Ec^


cirfi&^netitrum contemfit ut inaignum,r,tntniw etta
vit^ut regKofifO aliemtm,^
intnce*» AtAlttotftetntus
tis.i.Ahmdccoro.
J>el
damnA'

dAtnfsstioHts jueiicio
7 u quiscs^//fy«//, quialicnum
vum judicasj Domino iuo (lat aut Q2iah.Jnboneflum
-
JEquum itA^ep^utiS tos

fcr-'

#/?,
njuU dicere , (f CbrifliAnum non decet fjndhiiimfibi fumerc
in AUcriru coiifcientiAm : doc Dci efi proprium^ qui utrum^ '

Adfumfttycur (fttter^fervlt, AiUr edendoQmnes cibos 3 Aiter


qMfbuJdam Ahflmendo,
i^Hmcondemfiet^f?2dec€»ffiyieeffet
ttm ,ioc ejt ^ttelriBe
,
Cuw erge is in verbofuo neutrum bo -
pAntem vtl CAden-
fccui agentem tsmere j^dicAte^
^,- Ab tnutili, Namliat Alter aittrunt judictt ^deJpiciAt
AHt contemrJAt ^mbUindc lucri bAbiturtu efl : Dettaenim tumy
(fui errATt vrfis ( , (rigerepofeft Upfufuo,^ fic confun-
dctfin!fir.i de iojudiUA^ S tabi t au tc m>/«^«// JpoftoUiSt
poteos cnim Deus eft llatucre illum. Hoc eft ^fruflrA
(nUh^rAbii tetHfrArijs de cojudicijs ynifi Deia erigdt infin
tntivt ^quodipfc pro fuAeownipertntiA fAcere potefittCiAw te

to HOir,0iS n^n iaborante^ miil fnimjtivabio ipfum , filfe con^


demnts fiue coKtsmtJAs proximufrt, Noh AHtcm curAm pro
fAiuteproximi^d temerAfium illud iudicium, quouex in-
U*i}pefiiVAJoUmtudine oritur,interaicit^4Merum Ab ivu•
Ult. Fter^ bori*mfAtitin ufk rerum AdiApborAruin quod ,

teyyjiientis. (ttAJati^fACtAt iqnorfum igUHropus eft pmflrum


inttrpomre judicium ^Jrgttmentum boclAttt tnbis^ njerbuy
unulquisq} fuo fenfu Sibunact• JuxrAgfAcnM tcxtum Ua
(onAt\ qutlibct tn [uo tfloM^ eft\*nbil fACtAt du-
titAniecofimittA in rtbus btfet^iibertAtt Cbrtp;tAn&(ubjeBt4, \

FroponUiUcJj ArgnminfiirH fbrmApricepti, mmtrum unum , I

Kkkkk l qhtm^
1^4 EPISXAD ROMANOS CAP• ^/V.

efyew^ in rebtts AdtAphoris ifa tier/ari debtre^ utfilpe ktAtHr


^Syftys noH ntatur^in c^nfaentia fttA certtu ejfe pofsH^ De*
um offtv.dere ; cfuod^utdemfirmus facere potefl , dum^
I fi*^'fi AbfitHendo ceremonijs oltmufitatisyfaiere^qmd Chrt"
\ fitanis ( coHC€£nm : infirmiu AUteiHydHmfcUyfi uttndo ce•

remantfs ^fAcere , ^ttodDeug olint pract;pit,licet a.dbiic tgnO'


ret»ceremomAs iUas effeJAm abrogaias CbnfiiAnioX ineA tntHt
fide quotidieproficere putefi' Vaiet autem ArgiimentunLji
/tfb rAtiove pr£cepti propefitum quia ntonendoexcitamas^
Aitos Ad facundum €a^ e^uiabtpfis requirHntur, Hoc
,

"
gHmentMm connc^ic cum AiiAfaSt Ipecie :ha^tmu en'tm->
de Adiaphoro ciburum ufu egerat -tJATnde dieri*m difcritni'
ne loqnitur. Alius, inquit , j.udicat diem iDicrdiera;
al i u s j u d cat
i m e m d em
i j quAp dtcat » cum Otus inpO'
puhjm ciim difcrimcn ejp V9luerit,dierum feftorum , fjea
menUy ^ablfAtorum^fc.jamncnnulli intcr CbrifttAnos di^
ts iUes feflos cbJertiAnt , t^ /
xefAflis dtjirimmani ^

,
non^ulii npn Qbjer^Ant \ neuter dAmnAndus e^ , uier^ mo-
dovideAt ,nekAftetin conjcientiA , fed certb perfuafus fit^
fe Deumntq^ ebfe/i)antiAiilA colers^ ne^ negleiiH bujus dh
fcriminis offendere, y, ^uintum porro Argumentumfttitur
f^terg^i^^ quiedit & quinoedityfS qtnobfirtfAt
fij* qm nen obfervAt dieSyfAciihec Adgtoria DiijquAtemnrAriB
jiidicio Vei'e-iiAm dAmKatorh caUuIo imptdire tinboneftunL^y
imoimpium eft, ExtAt boc Argunsentum v^6. ubi Ueramff
fAilifpeciemionjunglt. Quj curat diem\ Domino curar>
Dominocfttt•
& quimanducat>Dominom ariducat5 gratias enim a>
git Deo. PbrAfis pAulinA f/?, Domino curare , b«c efl, ba•
,mrem Domtm qus.rere^vei curAm m AHiembtis ommhm eo
'

impedtre^ut giortA Dciper ftos promoveAtur. Hoefacituter^


^ quiutitHrceremoniAUbui MofAicia^^ qui Abflinet'. tUtj>»

fuiAfcU,D€umitA9imprmptJJiiUcet de AbrogAiionc non-


,

EPIST^ AD ROMANOS CAP. ^IV. 7


dumpUne fitinformatmyUtitur tamen cumgrAttArum a^iif
&ne,7io}$

fimaximhpro ii^rtaie }4)


4pmo offtnaendi \ bic quiafcit
, non di^iicere ,
eerum intermiUAt^
^jiodtiterg^ ftbipropofiiAm bAbea Dei veluntAtem at^ glo'

m
nAm,prQbAt AgenerAlifine omnium eorum, qMA
bAiVUAOc »3oUs^ohftJgenpojffu»f ,L•cfg/i^ ; PioruM eilj)
(wmibiu AdvoJufitaum Eki re^kergtCtiAmw ipfA morie^
flf/ ip[e glorificettir innobis '-erga
I>eo

^
muUo fActlius ufum lael Abf. '

tinentiem ciborum eo dir/geni, utJAtiofiAt veluntati divindy


iiprumtyueAitirgioriA Deu Anl(C4dtnsproh^ gentrAli A'
/>^ir//>«o:Nerooenim noflrum fibi vivit,& ncmo no-
ftrum fibiFRoritur} rwecnim vivimus , Dominovivi-
mas,iivemorimuf,Domino morimurjfivecrgo vivi-
m us,ii\rc mori ur,OomTni futnus v* /.& 8. infignis bAC
Wa WQrtif^ nofirtjcopO'
t^ V!ri
Vbiv^reffiBvet '^ efi fententiAjde
fMTtemftraomne privAtum ccmmo*
dum^nenofirtlHcrlgrAtiAyfepefitA gioriA Ud^ ciuidquAm -
iiAmiwxiclontittAmtu inixitA,ntqj€tiAm eAndem »1 CAuJfam
exopitemus ,y>el detreihfitw fnortew.i>ofleMdU veru^» viU
.taortti^nufirtlcopumvise^ Domintis ,cuideBenf mfervire

miii^lhet etiAmcum faTdiofiAt


m noflrA fiAt citiuSt^eltArdius.
,
amnsAuoftray in cujfU^fatiamCf gkrUm (f "Pivere dtbe-
(^ mori\ llcet opinio'
jr. rAnonem 4nne^iit, cur
nostotas UominofnB^ci oporteAt ^quiA ipfiuifiinitis peculium ;

Z) I 2^ f fimiU ,. 4ii Jpofioitu pArtim re(pf6iu

tmmfecit fj$s ovespAfcuA/u£ Pfatjoo.p^rtm


crjAtiofiio ; ipfi

rej^eBHredcmtionis,
iHm efi ^
Tdcirco tmm CHKISTVS mor-

tnr iDtrj.j, L^cef^hu fuit


^

^
(f refurrexit ut (fl^ffUs (f tmrtuts

ut nos Adquireret fibi in pecnhuni , qilorum curam agefet


m^jt^

in )nort€ } quos dcfenderet,Ac tAiidem Adje ijtgh'
doffJfrjef

Cbriflt,
/ EPIST. AD ROMANOS CAP. :X1V\

\riamrecipere(^Hmc itA^^fideU ammarum paftori tuto rtes


nmwA in vita ac tn mcrte/ttbijcere poffHmm, Jpfi r-
Mfiftra^
nim curam mfiri utrin^bAltcrt ommum optim^potefl] quia
eflDomintu mfter ^ bAbens IfitAmortis^ imperium j vttlf
qutin tiHUhm^
etiarnyquia efl Chrtfius^^ ,Re4emiorfiofl€r^
\di»^finemdefcendit 4* C€elidj(f durifiiwa juge pAjsionts Jt
UHhjecu ^^uam utnos (tbi affertes t DiahU fyrannide emam
^ctpatel,

XOomimfamusinn«m'wativ$(iingeHmvo cafu^ Jngenu

'
^

^osfecitreges .
tivo^quia fupertQrem agnofiimus in cmlo ,quinos cre/tvit
regenerA vit injpefn vtvam. In nominativo
df fidcles ^cniinium bahem. t in
i .
, Chripta
.

. :
pe(C4itum^uidpmiMiumKenpermittumtn wortdlifuo cor"
'i) f^^'' Rpm.i.z. in mundHtn \ fiats enim noflra efi vtiiorUt
quayincit fnnndum . loh^ 5. j. in dtayolum^cui reftfiunt
fortsi infide 6ph,6.^>w mortem : hAm qui creditinfilium^
tratiftbit de tncrte in vitamloban,'^,)
*'
Hhioc erAt quintum
Argumentum^ Jub que Utet fixtUM^
sh £quo. Si emm.omnes, {trmt Acinfirmi unum recogtiofcunt
DominumAnVita acif% »,^rte^dqHun%.ftiAm efifUttpit unA-
nmiter yfivenids^iumero /^,
fi^mino Deo fue , (f
temsrar^s illtoJHdicfjsAbflineArit;^j, petitur aL• inbomfto :

/
quia ^mn€s funt frAtre/tamfirmi fquammfirrnh aspiritu
in uniiatemfidei congregAti,
iniqHumypropUr ra AdtApborai vincuJlunsfrAterKAeAritAtis
jHboneftum itA^ efl (f

rumpere y quodillo vel cuhtemtHy>el judicio m^tuo fieri »tf-


cejfeeft, JEt boc Argumentum urget Apofloiui dm^o^^ d^'
reSiAAd utrmJpAr(em, Tuauttiri qu.idjudicas f^atrem
tuum ? aut tu,c[uare fpernis fratrcm tuum ? Agnojcittx
£qu9 frAtres -tp^eludAifntj qutjudicAhAnt dAmnAbAnt &
\ gentiies^quafi Ugem iJHofis ctntewffrinty fvegentiles fint,
qui AjperHAhantiir ludiioSiqHodlibertAtem CbrifiiAnAm non
|
intellty
EPIST. AD ROMANOS CAP. XIV^^ 8i7

intelligant. Vtrum^ alienum elt ab m y qui eimdemlMhent


incce/is Patrcfif , qui ipfis in rmum hdrcditatti confirt^nm per

Chnfium,fratrejn illum fctnH^imum yadfcivit.g^ argtiWim-..^


tum dejumtum cH periculo : quia omnes cx aquo coraiii-tfi-
bunali Dei rationcm redditunfmt , fiu in alios iudicij : proin-
dc caveant quenquam temere ludicent.
, ne e s , /;i- m
quit ftabimusantetnbunalChriiliifcriptum cfteuimj
,

VivOego,dicitDoniinus, quoniammiliifledeturomne
geiiu,&omnislingva confitebiturDe©»Itaqi uiuisquis-
que noftrum proferationemreddet Deo,v.ii.& i2. In-
troducit hii verbis Chriflum ut generalem iudkem omnium
j

homintmt : cuius novifimwn iudicium cowprobat verbis


Ciip. 41} 13, ubi iudlcium hac lehonjdt tribmtur t (lApojtolfis
nofler Chripo adfcribityCoram quo omnes homincs fflit. Tri~
huit ciutcm hisi qui coram throno iudiciali conrp^rebunt jgenu-
flexionem (^ oris confe^ionem , txnquam extema figna reve-
rentU iudici debita. Fijs tribuit hoc in fignum ItetituC}
quod adfpeBuri fint- Redemtorem frum , quem Utis vocibm
(f crnn iubilo excipmnt. Impijs uero in fignum horrom qui ,

pra angufiia cordmmexpavefcent ^ tf vel inviti hnnc lejum


iudicem fuum fateri cogentur ^ quem 'vcrbis faBis^,y dumin
vivif erant i horribiliterfueruntperfccuti. Coram hoc i-
gitur judice , qui impijs erit terror ypijs exultatio , miusqimi^^
'videat , ut pro futsq^ aBwnibus rationem redderepof?it,ne de
alijs fillicitusyjuie autemfilutis negligcns iufiui)^ '$ iudici-

nmincurrctt,
.

Paraphrafis hujm partu.

r^/Lttxiwn ciim non omncs ex aeqno inftituti fitis de


^^ufu lihertatisCIiriftiana?, adquam vocati eftis•, fed

Lllll multi
SiS EPIST. AD ROMANOS CAP. XIV.
niultifuntiMtervosinfirmi,qiii exiflimant ritus Lcvi-
ticos, quibusapiicris adfiietieran£,adhuc inufu eiloJ
idcirco a-utorvobis fum, ut ejusmodi infirmum infi-
de noii modo non excludatis a communione veftra,
fed& ipiieum fponteadvos invitetisfumma cum be-
nevolentiai&remotis iiiutilibus difpurationibusde re
in ^&^t libera, quibus conrdeiitia ejus turbari poflet,
amice erudiatis: Neqiiehoc fruftra moneo. fcio enim
diverfa intervoselTe ingenia_», Quidam
dircrimcn ci-
boruiii Jiida^is olim prxfcriptum pro iibertate Chri-
ftiana non obfervant fed cibis ommbus vefcuntur
,
.*

quidamautcmacibis prohibitis adhuc abftinent,& ve•


icentibus alijs carne,ipii olera mafiducant , infirmio-
res adhac circa haiicpartem > quod difcrimen hoc ci-
boium Leviticum abrogatum t^^t ignorant. Vosigitirr
abftinete atemerario & intempeftivo jiidicio inhoc&
fimili cafuj ncquc vos> qui mcuus inftituti eftis, in-
firmiorcs contemnite neque vos , qui vemm u
j

rumrerum libcrarum adhuc igiioratis , cieteros , ut


{ransgreiTores legiscondemnate. Sed cogitate, quod
Deus utrumqy iii conrartium fanAorum Eccleike fua?
adrdvit,
tibi
bes?
&in

Domini
fecusagat.
fervicio fuofidosagnofcit.
judicium fumis iii

cft,judicare de fervo , Quidergo tn


eum, iiiquem ius nullumha-
redc fivc
Etij maximejamerrarcvide3tur,Dominus
ipfum in viani reduccrepoteft, imo fol6t, ita ut opus
nonfit,utateprotinus contemnatur» Accedit & hoc,
quoduterqihauddubie iixconfcientiafuacertus eft^ fe
rcdefaccrcyCtvequiacibis prohibitis abilinet, vel dies
feftos obicrvat , five qui cibis &
diebus promifcu^
uticuriilleeniin facit hocex prarrcriptolegisMofaica:^

quam
"cTl^T. AD ROMANOS CaP.XIV. Sf^
i
quam abrogatam eflcadliucigaorat, qii^ ignorantia_.
ejusfidem ejus noii tollit ,redinfirmat falterrt: hic cx
libertafeChnftiana, ad quam vocatum fefeeflfe novit.
literqj facii: etiam hocingloriam Dei, nonlevi aliquo
adfcrtu auc ftudio fingularitatis : illedu
, m
facit ea , qux
lcgisiunceoipfocolereftudat legislatorem fuum De-
um:hic, dum libertatcChriftiana utitiir, colititidem
Deum cum gratiarum a<ilione, qui ipfum adlibertatem
ilIamvocavit,liberrimumqiurumrerumolim prohibi-
tarumcoiKeilit. Quodfienim omnia iioilraadDeum
referre, iii omnibusq; voluntatiejusnos fubjiccre de-
bemus, qiianto magis in hocrerum indiflPerentium ufu,
iraut nemo
propterea habeat ,cur altcrumcaviiletur.
Cerc^neqj vitanequemors in poteftatenoftra eft fcd :

Dominii agnofcimus,vita: mortisqj noftrx jus habcrej i-


piiusfumus p€culiii,quos &;iprc, utno iioftri fed fui ju-
nsimus,creavitj& Chriftuspreciofo fuo fanguine re-
demit^uthaberctin nos viveiites acmorientes domi-
nium. Ad huncergo refpiciendum eft inomnibus a^
(iliombus noilris, qua?fivoluntatidivina! fatisfaciaiit,
&gloriam Dei promovcant, noneil, uteasjudicijs iio-
ftris tanquara iniquas traducamus. Prajterea an ncfci-
tis,vos Chrifto fratres efle ,in unitatem fidei, per
iii

Spiritum fandiim congregatos', cur ergo mutuo vos


contemnitis aut fpernitis ? Nplite hoc facere , vos
mei ; recordamini deftinatum eflfe diem judicij,in quo
,

omnes homines coram judice Chrifto , qiiem & pij &


impijjudicem& Dominu agnofcent &co4ifitebuntur,
iiilentur,omniumruaruma(Sionu rationem reddituri.
Mature itaq^ folliciti efl:ote,ut unurqiiifqi pro fe refpon.
deat.non eft, ut inutilifollicitudine inproximum fra-
trem tam curiosc animadvertatis.
Lllll 1 Qu«
^-2*. EPISTl AD ROMANOS
'
CAP. XIV.

QuEeftiones exhacparte
Capitis.

QJJ^STIO I.

Vull ApoJ^olm PauluSititinfirmos infide


amice ad nos invitemHSihumamftme tra-
£lemm ©* erudiamm. : cur autem ipfe Apo^
flolum Petrumi qm adtempusfuit ex talmm
infirmortim numero tkm ajpere traclat?
9

N,4m cum in ufu rerum adiaphorarum


. Petrmredo pede non incedcret y refiitit

ip/i D. Paulm infaciem^^ ccram omnihm

\pojtolos
• Negad nonpoteH:, D- Fetrujn , ut (f cdteros <^-
aliquandlu circa fiiem dealnoganone legisceremonia-
\lis h.tfijfe ipr^fertim de libero ciborumufri (f chfii)erfitiontj>

^
cumgmulibm. S^dlam cum D. Paulo reprehenderetnr} pau-
,

j
lo dm njlikbatHr ejp eius rortio : lam emm non amplius erat

j }fid Kitnyi>i»iTf4.tv^ > reprehenfione dignus. Erat


iam edoBi^ vifions ccelefli ifublatHm ejje dtfcrimen ciborum ^
populorum in rcgno Chrifli ^ylEior. lo. liberum effe ciborum u-
4
pim etiam cum genftbus ,

teh^nt y graviter defendit (LABor.


tilibus dbufn frmferat GaUt.2y
(ffiivit, (f contra eos

rz.
ii. ipfi , j contradi-
iam cumgen-
quin (f mcondlio Hiero-
jolymitano ipje decreverat igentilcs ceremonijs L•evit^Cs one-
randos non eJpLj> O^Bor. if, ^lAt^^ m dotlrim de rerum
(tdieb-
— ^

_^ .,- —— -— —— -^<
EPIST. AD ROMANOS CAP.XIV. gzt

adiaphorammfitisfidpey^f informatus ey.iL. Ingem itaj, difcri-


mm eft inter infirmos iUos , qui nihil adhucfaunt dc vero ufit
rerum Mifferentiuy quos Faulus amice troHari vulti mter ^ q^^ Pctrus
VetrumyCuim ^^» m^hncnegotio meltor envLy quJm -- 1 Paulo fucrit
Pic

-^^
Et hoc reprehenjiomm
,

nonobfirva,ret'ipjL>. ^
m merebatur ; quod, qu^
di^uinitus didicifct (f in cenalwpublko alios docuifftt iam in
fiftiuUtio adcroL•)

quafi ludaica ciborum obfirvatio ad falutem effh necejfaria,


quxfrne in tunto Eoclcfi<t doBore , D- ntagnopere
,

-
I

\
reprehcnu.s

cebcvL ) uipotey qua nonnihil frjpe^la vidcbatur reddi doBrina


(lyipofiolica. Pr.tterea accedcbat fiduBlo luddtorumy qui
infimulcUionemillam?etnconpnprunt y(^ doBoremfuum i-

mitxtifnerunt , nonfineperturb^tionc confcientut. qlAccc-


dehiUmstus D. Petri , (^ .nagna ilUpuJilUnimitas qu^facie- ,

hat) ut aperti. non incederet iuxta ventatem , qudm alios do--


cuerai.. Denique > eraL• res coniunBa magno cum poiculo
(f Jcandalo lud^orum (f gentilium qui exijiimare poteranty
,

gentes ceremonijs CHojakis non effe libcras fquidem vide-


y

bant) Petrum in corruerfatione cum gmtillbus easflrlHe obftr-


vare: quopaBofacili negotio convellipoterat artkulus de liber-
tnte Chripiafia (f Jufitfi:atwne y qmifi ob^rva-tionc lcgtf
ccremonialu: nemo coram Deo iuftificaripofit. H^c omnia in c^e-
teris infirmis non concurrunt ; idco adrcgulam hamPaulinam
erratum Petri diltimandum nonfuit, fedtzinto mtiiorem mereba-
tur nprchenfiommy qumto perkulofiordfiknt ejje 'vitm doclo-
jumyqudm duditorum*

QJi^ S TIO II.

Si ohfervatio cihorum ^ dterum ^- efl

<po^®-'iCtir PaHlm alihi damnatGalata4,quod


L llll 3 dks
]S-22 EPIST. AD ROMANOS CAP. XIV.

\Mesobfcrvarent
bmdiim cthisahflinereut?
; C5^ Coloffenfesyqmda
Gd,^, to.
-
Coiof

^• DifimgvendumeH inter tempura. Objervatio


iUa dierum (f ci(?oru?n , adeog^ totius legis ceremomalis nccei-
frria erat. in veteri Teflamento , indlfferens temporeprmitivdt
^Ecclefid j ubi ludAi ab inolita ilL• oonfuctudme legum cereTKo-
.malimn nondumplanc erant liberati: coKdonanda ita^^, eis erat.
haccunBatiO) donecluddii quQi^Anter gentes/vivcntej, adfidem
.ChriflianAm adducerentur, At^, tunc ceremonU tU^c erant li-
bcr<e
(f indifferentes. foHquam autem^ progrefu temporis
^^'^goga ludaka cum honore erat.ftpultzi tum cejj^AL tlla li- ,

berfa-Sytfa ccremonijj illis ludakis Chrifiiani ab^inerejubcban-


tur i partim ne eas Undem in arHculumjuflificatiom intrude-
rent , quafi iile abs^, ifla obfervatkm ccnfiaye no» pojjet ipar'^
t^mnegentiles quo^/i^GJugo Gnerarentur 3 quibustciwenmipo-
fitum olim non crat,. Sic urcumcifionis objervatio erat in ve-
teri Te^;iimento necefpiria s nam infms ^iBaiw die rioK circ//md-
^5 non habebat partcm hipopiflo Dei Gen.i7. in primitiva Ec-
ciefia> er.vL <^(^ (f Ithera : Paulus enim Tmotheum
Titmn yton circnmaditGalat.z^ s, Jam
arcumcidtt ^cior.io.
veropoHfepultamSymgogam ludakam obfervatio ctrcumafio-
nia eslprohibka ,fuxt^ illud : Si ctrcu?ncidam'm'hChrifius mhil
vobioprodertt Galat.fyZ.Ho: efl,quodfch^lapki.olim Sxerunt;
Lex Moiiica Lcx ^Mofis in vcteri Teflamento erat martuhs) ho: eHypotcrat
mortalis, mutxri: in Ecclcfiaprlmkiva Npvi Tefiamentifuit mortua>yfed
ruortua,
non'.umppulk:tyjcdcHmhonorefepdknda: hodkeB TKOrttfcrai
rnorcifera.
qHiZjlnepeccatd non reducercHtr Hmcjeimfacile
(X mortu^.
ref^ond^ripoteB dd qui^jliomm. Obfirvittio ciborum (^ dk^
ruin fmt Ubera in primkiva Ecdcfia , inter eos qui adhue te- .,

J• neram j
EPiST» AD ROMANOS CAP. XlfL Us
nefa.m habent confiicntiaM in praxi rerumfacrM^ummndim.
fatio cenfivmAuim. iyamnmtur autem GalaU $' Coloffenfesy
qui dc ttfu rcrutn adlaphorarumfitis 'mforman , reducebarit ea^
(S ujurpabxnt tanquam cultum qucndam nccejfarium y adfa-
luris conficuuoytem pertimntem. Etfi lex ceremo-
comfftcBifur res infe liberas : atUimcn quiajcimusj legem
ilUmahrogal2imeffi',(f opinio necefruztis faaie accedere paffet,
jure meritoj, ab ijs ahjimemus , Ufiquam cerewonijs mortuis,
quasfin^perkuio refufatnre non valcmus. enm h^cpars
libsriiitts Chrifliaruty qiwdper Chriflum non modo amaledtllo

legis,Jed (f ab intolerabili jugo LegHmcercmQniMmmli-


beratipimus,

(^Ui€STlO tfL•

Si nemo judicandHs eilprofter adtapho^


rorumufiim ^el negleBum^ quem^iidmoium
. pAtet €x v,j, annon male faciuntyqni propter
ceremoriiA infe^adiaphor& mutattonem in
EcclefiA cederenolum adverfirijs?

Rejp. I. Diflingvendum eB inter ceremonras infi (^


.
cum conditione confidt;ratas. Infe confide-t^itJt , uttgjunt adia-
phoTit , (f cui^j libtrdij ut easvelreaperevelrejicerepofimus,
utpote , qHdtm<^, funt cultHS , nf^^pftrs cultus divim. Conditlo
(lutem mutat neUuram adiaphororum. Conditknem illam voco,
quando lcgitimo mandatototius Ecclefi<t pr<&:ip'mntt{r veLpro-
hibeniur.Tunc autem non amplim ceremonutfunt liberdtyfed na-
turmnrert(mnscc^4ri0rHPt induHnti quu ab umverfdlitotius
Ecck'
-^-^ EPIST. AD ROMANOS CAP.XUC
EcclcfiiC confenfii deflcHere non licet. Ecclefai enm mtegrum
ej}, ceremonias rcapere , qua< vidcrit effe utiks aaordinem ^
, 4^a^tifjt.o(rvvlw j ^ ad aidificiitiomm tdqneas : eas ceremomas com-
mnni E.cckfidt conjeiiju introduHas nemo prhvato aiifu , corrige-

re dcbet sfed Jicut pencs totam Ecckfiam fuit mtroduclwi ita


(f pe/ies eandem eHyficiiujft fifficientes adfint j earundetn ab-
rogatip.

£ Caujft fufficientes funt ifipoflutatpublica EcclefiautititM


vel re^ieSu ordinU, vcl refpeSlu adipcationis prexitni : fi fi»
atabs^ ofendiculOifi ratto habetur infiymorutni fifiat ahsgj
uUa Ufione Uhertatis Chrifiian£* ]
^ui autem m ceremonijs fingulares cjje volunt dumpu- ,

blide(f umverfali totius Ecckfia: conflitutionl repugnant , -


ipfosfaJpeBos reddunt , quafi eandcm illim Ecckfidi religioncfn
mn colftnt. ^iamob D. ^mbrofius D. (L/^ugufii-
no conjiduit^ , ut ritus ems in obfervet:>(id cpiam njcnerit:

(f (^ugufiiwis litnumofro hocpraceptum pr^ribit cplfl.


ijp.NuL• d'ijcij)lina esl mdior gravi pruderiti^^ ChnflianOj
quamut eo modo agat quo agere 'jjtderit Ecdefiamiad qudPir
-,

mn^^ forte devenerit. ^uod


enim neque contrafidemne-
que COntra> bonosmores mlungitur,pro eorum , inter quos vivi-

I
tur,fiaetate ferv^ndum» , Hincfmle ^imare Itceti non m^
cutusnjis gratiam quidqudm in ceremonijs mutnndum cjfc .'^ob-]
pant cnlm conflitutiones Politica. at^. Ecdefia^iiA) qUiCpropter-
certas arzumflannas ntwm hunc vel iUum) Iket mje mdiffcren-\
\

^tem^retin^re jubent: ceffantibm autem illts drcumflantijsyi-]


Vemde diflinr

^
; etiam mandittum -njel confittutio cejpcL.
g:n'L•meB inter ftatum E^def^iiberumi (fmterftatum
'^

;
co/Tffoym. F.xtraflafurfj corfepOnu Ecdefia jure . tiber-.

I
yiine udpotcB in retinmdis vclabrogandis ccnwonijs.protit 'vi-
ex ) abst^, fcandalo jnfirmormn , qfwd
I

mpyir»js\^
I

\
I

j
iiPIST.

inpriKiispriCcavendiiweli.
AD ROMANOS
'
tyyamiide hojllum prc^a eHy ubi hominespertinaces vellicarcj>
auderttfidem nojlram , mutsitione
rci
CAP. XIV.
confelTionis Ecclefiajam

ceremomurum ifybpratextu
adiaphor^iqudimHtnnvelretmcrip^fflt libcre. Ihi Tjero
t^

'

nc !a!-um ungvem cedendumeB adverfar^s >rwnqmde?ftpro~


ptcr riturK ipfimijedpropter liberisttem Ch)ifiia?iam• , quA con-
^
njelliiur , (f propter fiandalum , quod datur muhis mjirwiori-

hus s imo proptcr pficceptu Cbrifli (f Apofloloruw.Namquime


'

negaruerit coraw hominibHSibunc(f ego negabo inquit Chrifius


! Manh.i0jss-(f nonjugu esitrahendu ch infdel'ibus,rK^.com'
1
werclum habendu cum mfrugiferii operibm tenebrarum 2, C&r,
oii4'Epb,fi ii.ItaPfiulMSpropter falfts fratres , quiurgebant
I

I
clrcuwcifionem tnnquam ad falutem' rtecejfariaw y (f
,

erant adexplorandam libertatem ejus quam habuitin Chrifl9


^^
,

Iffu i ut ipjummfirvitutem redigerenti Titumnon nrcumci•'


iit i licet ea ceremoma tunc temporis effet indijferens Galat^z.
^ hozfiio exemplo docet Galatas,fleni in liberUte , in qua vo-
catifiint)(f mnpatianturfijugofirvitutisfrbjia Galat. /, r.
1^0 exemplo fS ^os hodie m abrogatione Exorctpni , in mutA'
tione vefliuwficraru?n,in remotione cereorum^inmtroduBwne
fraBionis Eucharifik<t, ^ alijsfimilibus nihil quidquam conce-

l di^us Adverfiirijs , qui (f nGJiram libertatem exploraturi m•


I
terdum oAnos ingrediuntur : fed tn tztli cafu Adiaphora habe-
1
n7Hs ut neceffaria , quxfine -vulnere confckntU ti Ec-
clefix miitiri nonpofpmt ipYitjerfim Qumfcmwus , quod,
'

j j^xtnAMg^mifintentiainjipfamutzithconfrctU'
I
'
V^ '
'dinis etlam qu<€ ddjuvatuiilmte-i ho^l•
iiiPeyperturbat.
I

¥
r^ CMmw?n9ft
.1111—H ' '•
s^i__
S^o EPIST. AD fcOMANOS CAP. XIV.

^Ahiltt:n^m
QJ.li£ S

Eilnepitisfirmum argi4^men(Hm
TIO:

poffe ad ejfe ettam


IV.

^-
rc btii

Ref^. Faulus iQqmnir ex• regula cantntaChrifl}a)9<e.


Eenc Jperat de 'mfirmeram informatlone ,.
^ exempla do'-

C£t) nujpiam vMgis^ nhefp dehtrefitfpicion^m ^mflram , aut ^-

men mirms gratt^m o^uam inter cjpniem fidei i^ confef^ms


j

foclas. Caritas emm omma cndit , omma (peroL Cormth,


IS. <L•4lids amnim non vakt argumentum pQientU Dei ad
X) ipfitmfd^iimv CHuitaemmfiateM Dnfs^jquxnonfiunt. Dei
j> po[p,veUe eMs Dei nonpaffe, miley inquii: Tenuilianus adverr
y^ p4S r^raxeam) Potaitjfivoii^tjjet. jyeus pennis hominsm ad ve^
oi UniHmlnflruxijjkpotuity quemadmodimz ^ wilnjis praflititi

i) nontaimn qma poSuiit ^ flaiim fectt^ Sitam ahrupte in his


}) mfim utamur hac pntentia, qmdvis IXeo^CBiir
pr^pimtimi^ui.
firigerepotermm,quafifecerit]quui.f(tcerepQtHent.

QJJ^STIO V.

Ht Pauliu loquptur n;,^, numquid ergo //•


herHvn eiiy in religiom crectcre p^^mdqmd
velis? :'

vv. i^N^v.v^" '


' '

HPIST. AD ROMANOS CAKXIV. %^7

€,
L•at'M 'verfleIl^hJa,ut^Hex>icati9^cte)C'
^ ^^^^
I.

1
tm mtatumfuit. N.im cv rm
AhitHdanJuOpHfi
^mtur Jpofloiut non de
vh
, non ej}
pf» cenS perfr.xfirfn
articf/lis fidci tf
cffe. 2. lo-

retigkfus, iftquibus
j(e/w• nen li-Ctt kx%xw, frd unujqyif^- ccrtus effcd^hcty cui crcdat:

.Jedagitder^:b>« medijs i^ 'maijfcrcyUtbmi cju^ cnMfidera (iint


^f ne quidtm de hif promififie ,^ ut
^
cui^bis integrum Jitjer-
i

j
varSi qu^dipfi 'vtfumfuerit , idewm fcM'tdaU non fntu-
\ Kum : Sedvult iinHntquemg^ in c^nfumt^A fim cs.fpmn
cfjey five

fervit a/fquas ceremuni<r<y/fve nonJerv^t,rem t^mpnDcogratam


facer4^, ^ampriffium Mitem. dei:o dubitaf ^ JAm peaare
'

incipit: fiihil eHtm m rehpis divimsfieri Mtti \ t'ttuba»te cpft-

Jcientia. M^lta ex ha: reguL• dijuaicari pefiuHlr : e. g. accedit


^tia ad Miffam i utii^ur Eucharifliafrb unafiltewjpecie ; ahfli•
mt dk venerii abepi car»ts s abflinet ajiMtriWunit yquia Ecclc-
fii^icaperfiftaeJf (f qu^Junt his fimili^i.HkJempir au/ibtfs
; 1

infinct ho: Pau/inum j •^'«*>, <


•>;^(^^ qkh ^? !

Ube(^Cirti«fi,t in animofro quidfaciat.Mavero certitHdo unde


,

mtlfujpetipoteff, quJtn ex i/crbo Deh iH ^io qukquid fun^


dofnentum Hen h^et.t idfte^ comfciennam pacAfdim yedderf

_ ^ QJ/ AESTI Vr. ;!

Apofiolu^ PaulHs hoc locc u(um vel al^/li-^

0
'heniiam ctrtorum ethorum facit lihemm'^^,
mjynodo APOSTQLlCAalfiimm
'v»iQ\<^^
^jvimmfnm ' kh
>«-•*-— ••- -«*«

^ . rV
SiS EP.IST. AD ROMANOS CAR XIV.

abtdolothytis^a pingmne ^ faffocaiu,referA


tnr inler ea^ qux, ChHfiianis fhni necejfaria?

Rejp' RepetendHjn hic

fiiprd qu£fl. 2. NeceffartA erant Ula , quce


runtgsntilibHS adfidcm converfis , nonprdtcue , fedpro re nata,
(^
eH difirimen temporum , de auo
pr<tcepe-
j

hoc eB )pro ranone itlorum tempormn , non ut pArs cultm di-

vmi ipd utfAzdior ejfet ludiorum cum gentibus converjath:


dAndum eratj, (tliquid ludceis qui ceremonm iiits
, erant adhuc
ajfueti i donec eas abs^^ offendtcuh ^firttpuio conjcientke de-
ponerent. hoc ex QyiHis /<f ? 4 ubt Paulus fTimothe-
.

um arcumcidif , propter ludfeos iHms lociy ne eos offmdereti (f


umen allbi , ubi citra offendiculum fieri potuit , circumcifiom
nonamplius opm effe docuk (L/iBo. cap. 21y 21. Jta in l: O»-
rm^L• 8- C qu^i^ epiflolam fotofixenniopuH hoc condliumprh
pfit Jfatetur , non ejp illiatHm edere idolothytai mfifcandalum
indeoriatur. Es qmbus ffizile collrgitur ^ ea qu£ mtura fr^
ptnt adiaph&iH , fieri poffe necefprra , conjcientmm vel no-
\firam veiproximi quovis modo Udtmt j (mt infirmoribus offen-
dicula prabent.

AphoFiihli Thcologiciexhac
parte capitis.
/. Ecclefia non confiat punsputis JmHio, mitperfeBiSi
fimper pioj^ haha infirmos. Injirmitas illa eli vd in mo-
ribuSi vdinfide. D^ infirmlute murum agit Q^pofiolus Ga-
^lat. oy I. Fratresyfipr£o:oHpii>tm fuerit homo in aliquo deliBo^
W quijpmtfiiiks cflis i mfiruite hujmmodJ- m{}lntpt knitatis^
co?2/zde
UPIST. ROMAMOS CAP;XIV. ; i^p

confiderans teip/hm, ne (f tu tcnhrtSr Ififirynltaf fidcl cB


velin tpfij artUuIisfidei , vermappUcatione merUi Chrifiii vel-
m ceremonijs. Injirmttas in articula eorum eB\, qui ah
MtisjeduBiy falfam doBrtnam fovcnt , etiam infundamentoi

tntcrdum friv^ttm , nsmmipr^beni-esfiMdaJum y qualis erat


Gamalicl Aiior.f. ^ hodie mulnPotitia tKterdum puhlici
defcftdunt y

ksmature moneKdi (f
magm quidem ctim z^lo
erudiendi f^rU
,
i

4' .(^^€, - \

: fifemel atqueiternmf
moniti non ememiantttr ^ fed mfrper exe77rflo dios fedu-
cuniy degemrcmt m
h<(rcticos : fin autem emeftdantur , Erran-

tesfuerunti ^ credcntes h<tyeiicis,?wnh^reHci iiln cnimijo-


cantur ab Ai^guflmo lib. 3.de baptifcap. ip, Infirmita^ fidei
in appHcatione werin Chrifli eftin affiBis (f tenizttis,mqui'
hHsjidesperpetuo luBatm-jfuaj^moddmcrcmentaymodu decre-
pienii% h-ibet : ^^^W^tcpiriAripoteHatifciikmone ucrbh nfu Eu-
chmfli^. ^pr^Hlbui tffimihbus exeratijs picUtis. Infirmitas
denli^maremonijj cH , quando quis in ufii rerum in Jcfi ^-
feretitlHfttnondunieH rcHe injtltuius: tf&k.i cmn bemuolen-
tiafrfiipere , $' aTmtetmBareJubet hic Jpofl^lus. Omncsht
reperiumur in Ecckfiay omHi tejnpore 3 i>i quibus quatidie /abo-
randmm cH ^utad ptrfeBwnem eoniendani : Nam tn vijs Da-
ntim mnpYogndh eH regredL

2. CorrepHamfirmorum debct ejje Tmderam atq^ttmpe-


fiiva. Nam plm profidtur manfuetudine (f lenitate 3 quam

lus dijcipulofido inculcatj ut abftineat ^,


arguta difieptatione aut rixofi contmtwne. Idcirco D. Pau-
> unde ori-

untur invyUynxde y blaJ}hemU .fu^iciones n7itU (fc. i.Tim.


0,4' (f Mi vultjervum Domini alienum ejp litibuSi (f cr^
gaomnesmanfii€tu?9?ii.Tim.2y23.
3. Cibifiint (tdiaphororum gentre} quit €}C nAtur^
)
. ;

"'
. .i

Ei>I5T.

^
AD jROMANOS
piifimplkUeritpimatA necfue hona
beriCvel?fMle ftti , vet ctMm
kec^,

jthuti
^
Yo^uw.m :
CA?.

Idcirio
,
Xt,Y.

quibtfiivel•
feriKde
tfi?

qupSy abflinens
y

^^;
quk manAucat omnef cikos^fivctantmn ali'
lihertate Cbrifiiafia , non ex

^
nece^kate. JfnpM itit^^i^ Mmuniac» do.cirin^efii docere, neces-

*
ptyw
Ji
athjl'tneniu-in effe

m(tlo
carmhust
Deo, utmondfkm ManidjM, ^ncr,^it£ac
^'
ccrtis 4it^u6j "pd quiA car/t€^

hodie
Omnis creAtyrA
/^ )^1^\,0' '^
blajphsmab.anti vel t^umOint fimjn^AriU^j quoidicunt
^^uibus ps f^btur^t Jpoftolus i. Timpth. 4, 4,
<^^{/^^^^ quadcum

\
grittiarum a^ionfiaccwu
^ oratwnem.
^.
clefi^

enimprppter
cognitionem-
' .. ^. •.. \

Co}fm.ut}^^^fir^»h^-0mtiium,0dfim^tngrermum
deberet e^e

^
myflcnorum
^* -;\

coKCoriihef9ii4}^^j

rec^tf^ e/i^Jtd cx merj^ ^^/*^i^


fi^jitwni uf^
\.

0* aliaaQna» di^rihmt)
Z{erbum^fiie(^

m quisjper'
'

P^hq^l
.

prOUt yult I. Cor. 12. Deus ^utemitd^lise^i ^quiurii^uiOL tru-


buit, quantumeiad uHlitater» propriam ^ adificationempre^
xim videt ejp necepmam Ephef,4^ •

-s » -

/ .

homimm extra limites vocaiionts


nohis
,
Temerdriajudicia de aliurjum ijffpribm (lift vii^ rapmitt
Dei enim enjiidkare^
tanquam depY'visjuis > nos autem invicem confervi -
\

':
,

mus umus Dommh cui ut quij^^UceatyfibiproJ^iciai; ;


ruipJtbLijus no)i^,0e^let: eHim alkrms nobis e^fi hoces} , mn
^
nofiHjum\jedij€Ojubditmj nifip legit^we ipjurninpppefiatter^
noflramtradiderit. lUudigitur, quod.de temcritate judiclorum
dkltur } de Yrhjatisjudkijs mtell'igAttst,qMt Chnjluiprohibtut
L•uc: s. De oydinanapQieJiatcfiperlorupf m mfirtQrcj cap.pr^-
'

t£d^nte di^ftm eif.

a.De
EPIST. AD ROMANOS CAP. XIV. 8Ii'

0. ^e homine lapfo nonfacile eH dcj^erartdum. Dctis e-


nimpoieH eitm crigefe (f fla^iUre u. 4, Numquid qui caait^
non refirget / ^
qul avtrfus eily non revirtetur? aictt T)oml
nmlerem.S^i 4. Piomifitptne hanc fclicitatem juflis Yfalm37
24, cnm cecfdcrit, non collideturytfuia DommHsfwppomt wanuim
jhain. FfOiadeoperirdandaeffi ut erigamus
'dep-immins Q^ colltdamm visdum Uhentem.
^[
"^
'
•' ^*
qudfn tiiA

<

"
'
'\


7\ Uifirlmen Serumfefierufn , quoekigenusyd Deo eff;
mn enim temcrefaHumyquod dies dicmfiiY;:raty cum tamen j&i
omnium dierum m anno autorfit ifidd Domino fa^wn eHi cu
jas^kntiappAratifu^^t : ipfi tmmutavu tempora (^ dksfeflos\
(fc. Sir. 3Jy 9' Species tamenfeflorumfiuuHtab humana 9rdi
nationC) at^. hac ratlon: difcrmcn mneH mcr diem (f diem^
poffunt enmfifl^ mutari (f tn aliam diem tranjfern,Ji /Pa e,yr\

Ecclji<tcffe videhitur rqr^ewadmmium ab Apofl&lis mutasi^


ofiefibbanfaBiim eB. corifuetudim: tamefi totm Ecclejidt

noHfadle difcedendum eii^

(^ Mifcphoris.
Nihtldietfiai tkubante
Oportet
Conptentiai ef/am inrehiiii
emm hommem certum ejje, qmdttfit

'/}
'velmtennifilone rei aiicu/MS, Dcum non- offendaf.
qudinFaulus hk ab unoquo^ requiritm ufii
H<cc eil•

'
rerum af^iaphoidYum s, qKonto magis i4)/i -/^ ^»^'<56 opm
erit in rcbusfidet, auf in operibm necefarijs,' Hoc igitttr

^i/^; inanimo-fHocertifsfit , dammtur omrtts \^^%9


yde
'
ccvtitudo nuIlaeff;poteH ) quia carct verba,

p. GratU dehentur Dc<^ m omm firtuna Uuhore vel ,

tenmoreyqui mhilnobis debet quidquid mtcm habemUs


gr49tuko e nmiibus ejHS ^CQepimfte.fromdcgri^U agenda ipfi (f
. :

gS2 EPIST. AD ROMANOS CAP. XIY»


mctture iidfiefaciendifiini ^rJ^mdd.utr^m^fortunamjUt difia-
mus cumPaulo inomnibus contcnti effe (f , egcre (^ abundarcj

-
. . mftra Deo dehentiiSy ad cujtisg-orJaTn confe-
lo: '

rendum ejl,quicquidpoljidemus : quin (^ eOi qnfc debcntu-rpro-


XirnOipropter Deum ei debcntur^ut gJorificctur in ommbtis,

;
^ii^':quid ergG in bmifonimi , corporis aut fortum impenditur
adres iUicitas , aut ad prfv^tum commodum ncgleBo ,

publicOy eB abufiis bpnorum divimruw ) deqm D^o rafio red-


deiidaerit:

£
>-'. •//. pommw 11} vita m morte curam habet
enimjumus peculium yfive vivimusfve mormur.
/
prQ^icitmbi^ m v:in de viciu ; dc 'mnefio vitagenere ) de hono-
ribus , de opibus iquanium eM : proi^kit etiam in mori(L>
de/viribj^) quibus ^pefare pOffkmus tmtzitiones
moytu } de hjmmibus 3 quihonefledtmhhpoH mortem (f
ttant ^
cruCiatm

loqumtur : proj^idt etiamde welicre flatu maltere


-
ficulo. Frcinde m omnibM locum habet illud Ffalu : laHa m ;

Domnocuramtum)ipfaciet Vfil.ff. ^ Vetrt: )€>^'


liatudmm'vefir(improjic'tt£in Dommum>quomam ifficura cB
'

jkvgkis i>?^tr.fr7' .

• •. Vv.
'

.• Vivmus (f ffierimur Dominv quando agmfiir]


;.y^< . ,

ntmnos vitam habere d Deo ipfr^^- haberein nos njiia moyr] ,

tkfJipoteHafefn s quandQ etiam ^iones viu noflr^ ad nutiim


^:5
'^

eJHs .: ^Jttam mflram nm^pfi^ubbreijuimm qif^\


cun^.ratione
locamus :
iKHs ^
^^ : omnemfiduciam
morte jtmmfmi ipfimflram commenda^,
meliorem vitiim ^eramtt*.
j Non igitur D^mim
m laboribus col^

vivH?ityqtn m
p^ccat» r^^tgmtr^imgi^ntu)iperkHhk..'m-
"
,, paHcntes^\
i
'
.^ ?r.i- '
BPIST. AD ROMANOS CAP. XIV. ns
pAtientes tajperi in Ukoribus non moriuntur Dommo, qui
.mortcmfibijpfis imprecanturlitl inftrunt .,nuUAm in Deo fii

.ductampommt ifneiMrem viiAm noncreilunt , (f cum dejpt'


rAtionemifeilam antmam exbaUni,
ij, Strvitm ChrifiiAngrHmiqHACbrifl^ Dowino fuofitnt
ohltgatitne quiderH inmorte definit, Namii tnm ChnflifM'
mmpccultumiqutm tf morte noftra glorific4mu4 , in fide
binc difctdimus.^f qu$ tAftdim ad Uti/^tma minifieria fi-
Jisrum Dciwaluro ficulo refufcitAbimur, Promdemortui
Mofiriy^uim Domino dtfcedunt ynenfunt Amifii \ k chriflo r-
nimfimt cufipditi , (^ in pceuiioDti AJfervAti '^fed
funt, <f AdpAtres coUe&i in ioco BeAtorum,iH quo noH tangii
eostormentumiide9fupradix'ttAp9flo(u4 nofttr , quodele•
6los ne quidem ipfa mcrs fepArare poftt diU^ionc Cbrifli

14.» iftdiciuTH extremum expeBandum tft omni'


serti
bus bominibfu^quod fcripiura mnltU in locU mAgnA cum ad"
fiveratione docei ^oi.i^,tManb.24i & 2S,4. Cor,4.(^c^ in
quo quif^profi ^ts^ di£iis acfa^ii rationem reddet ^ 'tde§

(:^€
projequtf^ fitfilicittUytitinerepid^ corAmjudice compArtrc
ttmtritAte judic^ in Aliorum vitAm U•
^benter in<imrunt,proprUplcrum^ negUgent€sfiunt.

/f. Cbrifius efljudex umTperfills,€m PAter Omne trAdi'


diljudiciumiquAteniufiliMbominiseftjobart.s, idtircb Cbri-
fiiu d'Hitividibttisfilium,bomiKisfedenteminMMhibtis cetli

U^Atil. 261 54. (^ Apcflolus PAtiltu Aif^ DeumftAtuiJps vi"


rum^in quojndicAturtii fit orbem tfrrArum^AB^ ^7>3\*
i6, Cbnfli ut fiito bominii debetur bonor AdwAtietiis,
quiA omne genu cerAm judice mundi fleoietur , & omnis
kngUA tpfum AdQrAbii quemAdmodum bic ex PropbetA EfatA
,

Nnnnn Addu'
r-
Ii4' ^PIST. AD KOMANO^S CAP* /.

hutfU ^
Mddutkur. BlafphemtaitA^ efi^ denegare Cbrifio fecnndHin
hHmanipatem ciktum adorAttonii \ efutnt tandem ovsvestri'
',^ cnm Magnefuo
ewolumento tribtiere etpatutffent, iwto debntffent^
hic magno fuo cum

I
VJ.
PAuliUiApudEfaiafn ^ocatur Jebol^a
Bei^tfi er^^udex iUe um^erfalii'
^
Chrtfltu eftverm Deus '.nAmis^di quo bdc fcrihit

3•7(^
efi nomen
, fed in
njefi

na^/

turAfHA 't>tfi6thJ>oc e^fhumana^appartbit tn judicto,in\ coif'


.folAtteHein piorum ^qma ipidebunt fratrem fuavt , qn9 re-
dcmtifunh, (f interrorem tmpiorumjqHta vtdebunt^w quem
•pHpugerH»t Zacb.^iii(fc*

1
"^
-^ AKS ALTEHA

XlHxgTjiK <»>>iXai it^/vtafjLiv-\^^\lO\i ergo amplitis inviccnrtj


^^^di^oirSTVH^vaii ii^judicemus :fed hoc judicarcL.
/*«;9^ov,7^

^^th -^ magis,ne ponatiVofFcndicuIum ff a^


^-^Vas ^^'5<^.;.tivei feandalum.
/4. Scio & confida in Z)omin0
^\ Ksivh ^ idM^ '«V^ "^ ^^' JefU', qljia nihii commune per
^; Tixoim «m#jO« «Vft» ipfum,• nifi ei, quicxiftimar quid
-r

£ BlJr^

''^ ^^-
^^vTrSTouiJcmi-nH^UL^T^lw
^'-'
/-
cxfivcy
conimune
eii.

ijf,
eii&, illi commune^/

Si' enini pfop^terciBum frater

tuus contriftatur, jam non fecun-


dum cliaritaicTn ambulasynoli cibo
/^
>??7
'«•
fi

^.-^'
d^ct^eyt-
, vizg-e^ §

^ rciTttS-uf

/
ruo iilum perderc^pro quaChrilius<
morttius eft.
. Noncrgo
noftrum^
blafpheiTietur bodvi

17. Non
^ ;/ EPIST. AD ROMANOS CAP. XTV,
^}(/^.3-9 - \ ij, Noti eftciiim r^gnum DeicO
ca,& potus/cd juftitia& pax, &
]8?r

gaudrum iii Spiriui iando.

: i3. Qui enim in h^c fcrvk Chri* <

fl:OjplacetDeo, prut>AWiscilbomi-
nibus.

19• Itaque qu« pacis funr, fcde-


bv ^"? ^tblu/tfg oiciKUfjLiV^ mur,&: cjuae sdifiLatiijuis fanc in-
viccm.

20, NoJipropter cfcam dcilruc-


re opus Dej: pmnia quidem funt
«* 2^ munda.-red malum
j c(\ honiini,
^ui pei• , ofiexidiculuin mandui
cac

21 Bonum cft ron tnandticarc


camem ,&. iion bibcr^ vinum, nc•
quein quofrater tuus oiTcnditur,
aut fcandalizatur aut infirma•
tun

).tctVTDV of * 12, Tu fidem habes tpcnes temet^


iprumhabecoram Z)eo. Beatusqiai
non judicac iemetiprum in eo,
quodprobar.
2/. Qui autcm difccrnit, fi man-
ducaverit,damnatu$eft:quia non-.
57> 01 C5X ^ 6Ct>f > cif^afiTJcc ixfide: oinne autesnquod non cft
ex fiie^peccatum eit.
Nnnnn .*
"

ii<i •5; AD ROMANOS. CAP. JfiV.

AHALYSIS ET EXPLICATIO.
iJSienus ffenera/t exbortattofte cum Chrifiiants fam
* ^firmk ^ukm,
infirmts ^promifcue egif Apofiolus , uta tt* -

tnerarijs judicp in ufu- rerum indifferetitium Abfimeant'.


jam inj^ecie agit cum prmis^quos exbortAtur ,ne intem-
peflivo ulu{HxiibertAtisfcAnda{umpra.bcAnt infirmioribw.
Propofitio buJM partisefl hi.c \ Date operam^ ncydum itber-
tate vefira utimi nifiAndalofitiino ndu refie infiitutts. Ex-
tat propofitiav.is, & dedncitur expriore tra^Ationt de vi»
t-Andis timerArijs JMdicijs, Non< ergo ampliusjudice-
mus : fed hoc judicate potius > nc ponatis oflPiindiculum

fratri vel fcandalum. Priblbet judicAre aIos , (^ jubet


judicAre nosmetipfos, mfmtuAlijfcAndaU in ufi promifcuo
ciborum : Huncenimexempli ioco^ (f cjUAfiin hypotbefi pro^
pofuit^ intelligenstotum conipUxumrerum^indtfferentium^
Auttm offendkuium ponere frAtfi , nibii Aliud,
turbAre ipjum in CQnfcienttA y dubiuviinreligione reddtrcy
Ammum^ejusitA implicAre ,.ut ntfciAt^mimre^^ velficus
credAtfAciat't>e, Probibet AUtem non tAmtim offendiculumij^

fed^fcAndAlutn^quA duo itA differunt•, tu offenduulurv-j


tfibuAturc't,quiimpingit,nondHm AUtim iAbithr fcA%dA<• \

iumAUism et, fui non fAitem tntpingit yfedf^ ommnb cor-


ruit^ Vult igitur JpofloluSyneinttmpefiivoufu rerum Ubt'
r^rum» infirtnis occapo detHrrtfitiendi CbrifliAnifwoi^r'
gHmentumtxbortAtienis primuM petiturAb imqnOiEft enim
ctntrA iegem CAritAtis CbrtfttAfi£ , turbAreconfcitnUAmfrA*
ti^is infirmi^nod bAc rAtionefuturum ejfi^t^ fi corAm ipfo vef

fiererii tAli cibo^quo ipje Vefitndum non ejfe putAret, An


gHmtntum boc cus» prAouupAtiont conjunfium eft. S c i

&coniido inDominoIefujquodoihil cemmune e^>


EPIST. AD ROMANOS CAP. XIV. %\7

perrciprum,nifi eiqui cxiftimatquidcuttimunc eflTc,

illicommuneeii. Si enimproptercibum frater tuus

-
cootriilat^uryjam non fecundum caritacem ambiilas. CommnBe'
qui4 fit Paulo•
V. 14. & 1/. - cibHmimMftndUmif ifL»
Ipocat

/ege prabi6Uuw^pirr4fi LeVificay^t^a


interprttatur per
efi\inqui(
.&
Betrm utitur\ tam^
lo^ i^.Commwe aufeTfL•»
Hleronymusfupens* CAp, {JMattb.quodc£ierts bo-
mmihui(j>r£ier ludaos) cemmuniter m uju efl. Poiuit itA§f
firwus ai quis dkertXcur mibiintcrdicis qttQlibet ctbo Mti ,
ctlm tamen bedie in Cbrifiianifnt^cibtis ampltiu nuUus tmpM
rusptt^ prcbibttm ^ boc, perDeigrAtiam^inquit Aps^
fiiius y
qttodnAtura fia cibU omnibtu Yefci iiceat , p/dfrrfim
jam poftCbrtfti adventum , ubi omnes cibifan£ii/ufU,(f Lt'
wicumilludciborumdifirmtnfubUtumcfi^ Atquit^ boc
fciOifivtfcArU cibocorAm eoy qui exifiimAt illum probibi'
tuw^ie pf^CAreXconturba^ enim ejm confcitntiAm ,ut du-
bitAre indpiatyfjiim reSiefecertt anfta44^quodbABenus Ab
tjtumQdi ctbo ahfiinuirtt ^quo 'vejci JAm tndei religionii Jti£
(oiium : idvero contrA CAritAtem CbrtfiiAnAmeft,qu± proxt^
f»um nonoffendere [olet ^Jtd s.dificAre fiudeU Sccufiduin
Ar^umentum apiruulo Xqma fiAndalumillud cauJJa fit in^
terftii^ejiu,qtiftUA[imp^rtumtAte offenditMr,
Noli cib•

tuo iiluin pcrdcre^pro quo Chriftus mortuus cik,v.)j,
vero perdtiur frAtcr wfrmtu, quiA Iteiipfi exemplo aH-
orum Dejiitur cibo^quem in c0KfiientiafnA exifiimAt effepro-
btbuam,(^ftt Udncotj/cientiAW inemo AUttmfauciAtA con-
fiieHiiAlfitAr/iiiigndiaurAterpA9»\.i)e/ qaia ChnfitAmfmo
yaiidicere ccgitur, pqnidem mpium

;
putat) '
fAricum ejy/modi bomtmim ^qui

Hoc Autm quAtngrA-oe ptccAtum


iffe judicAt\
iitenttA {utipfe quidem-»
Ugtm Dei de cibu immundis
ftt:,inmitt
coh-^tr-

trAnfgtediuyiUtr.
addttA ^^^
*
Nnnnn S' qmd^
m
quta perditiir i4C rAtio»€is,^Uim Chrfioi fAngnitieAC mor•'
te [t^
treminfirmHm, ^
ab inttritn redcmit A^(fj'pc iniuria,nQntatn infra^
\

in CknfiHm i^fuvtrednndat: quodfa•

,
tinus nonfere impunitum ^quiiihet ifiwiare poteft:, Terti-
\ um petitHr ^ ,'. qtUAiHtentpeftileQ tffo

lth€rtasCbr}fliAnAl<s[UAf tanibil profit ,qudtA ut


cqnfcienttAm tnfirmorumUdat ,ime prorjm perdAt.
ufu [^
NotL•»
blafphcmetur bonuns noflrum
intciigcvUum bk cftfprofubjeBA

Ahf^difcrimme^ettAmcumUpfuAUt
, wquif y, i6.
materiA^de B«no itbertAtis
nofir£y cfUAm bAhenmi tn Cbrtfio J^fu. 'jUudhonum
fuatur^oc efl^male Audityapudbofies mminis Cbrifl.ant^
ojfendiculo
^
Bo'nUfH

wfirm9rum
fi

frAtruWidbertAtenofirAUttlibeAt^ ,^artum Argijmentum


petitHrJi KAtura rcrum mediarum. ItA emm cnmpArAtat
funt^ut nonpertineAne AdhenepciA regtji Deijfed Ad bunc
mundum•^ idtdbonA cum confctenttA in grAtiAm infirtnerims.
ah sorhm^fu AbjTtnere p9^umm. Non eft eriim regnum
Bt\ efca &
poixiSjmfuti, fcd juftitia & pajt,& gaudium ia
Spiritu
Deo, &
fiderAt
Sando : quienimin hoc fcrvic Chrifto, placet
probatusiefl: honuiiibus.lJ.yS, KegKu?» Dei
piAienuJ vtl regnum gTatU eft^inboe ficuie^ vel
,
-
regnum glorU^inalterAVttayVtroiij^ mbtlpromoveturufu
vel efiittbt tn Lege olimpvobtblti\ Kam utAlthi Cbrifius •'
quitur : regfnum Dei tion venit cum exierKa oh/ervAtione
Luc.17,20• Suntvere aitA ionge piajorA,tn cfmbui regnum
DeiconftpittCiuorum trtA btc receMfeJttur ,\, ^ufiitiA ,eA «i-
9ftiru»if,fUA
non mfi fide in
babemus corAm
per quod imeUigit
coram Deijudkio

DEO
C R I
fer
ST F
^.
jnfti reputAmur »

obthefiafis.iipaXt^UAm

trAn^uitlttAttnii CQnjcienti&
^
quAmque

gAitdiufii\

,
qu&

$
^[£,
imtiutn yiid
jvfti^cAti
,.
ROMANOS
(f ex prtotibiu, rtfultAty iilAm ^ti
fide^pAiem halentcum Be^B^cm.s^iitdt tsi
CAP. XlV.

\
|
Sj^

perpeeuA exuU^tioeftAm m
adverfis \iaUs emm gioruntur
mtrthHUttontbiis ^ ^uia juge iQftvitiinm bahent tn bona
CQnfcienttayquAdere fuprAcap. s* tH^utn ftatJn bii iritui
igttur retintndis uccttpAtum dcbnt e^e fiudmm nQftrum\ia)
»m;iS carAm [> (f coram bominibti4 AfA
gratiores ,.

ctpticres reddcre pQtefi y quatfi nuUo CHni rejpe£iu iy*fir-\


fKorum cibi^ emntb/is indtfferenter utamur, Ideoqux pa-
cis Tunc fedemur, addit Ap§ft^oliis , Sc quaeasdifica^
tionisru4Tit , inviccm cuftcvdumus^: qu£l?erbA propofttiO"
ni CQtrc^andeHt ^&^muiwdiCAnt tifitiinipefiiz'» ufa rt^
rum AdtAphararumrotfcordUm QbrifitAnAmy (S

(
AdificAtio^ \

nem pr6xmtiT»pediri, Porro^cjttmtiim Argumtntui/n petit


Apofiolits aL• flo :^q\\ deftfuerc proptcr ercatr» o-
pu«^ D<?i V, -iOw^ Nondeiet ChrifltAnum deflruere opm Dei,
Jd'X)cr9 pt^cjjuandQ intevipffltvo nilorumHpiJcAndalum prAr
hetur iKfrmis yqfit^unfuprA dixtt ,. hae rAtionctn JAlute fti4
tmp€dnintury Dimm^ho laboreAt^preao Fiiufia
procuraVtt^ Jntd/igii ka^per opus DeiifAluttm bomints wfi^
de infirmu Cum Autfmnibil difficilim fmritfirmto iUio »qHAm
mtiUigere yiom(Jdo upi tArum nrHm^qus, naturApiAfHnt U-
bora^perderepvfinft aliosiidiinco iPerUm ptr dcti^Atidnem OC'
.ourni objHHoni ip'^ori:fyi /utiti^fttpfa .•
OtTinia quidem funt
munda-./»^«i^^rediua-luni eft homini, qui per oflf^o-
diculum manduca^t :^
lerbA fuprd funt expdc-AtA U. 14,
Sextum Argumenfum adSt y^. n. pttiPum cor.tr 9\
Uonum elt non mamiucare c*fncm & noa bibero
vinuln ,nfqucin'quofrater tuusoffefulitur^aut fcan"
dulJZJtyr , aut infirniJtur. lli'^ds RcKum efi ^ oppunit

iUi yqnod fr^ra dixid Nolt dtjhu€r€ opm pei , ^cdft


/40 EPIST* AD ROMANOS CAP. MV. ..

^ftfw ptrmtem^ftivHfn efum nhriwi perdUur proximusy


uti^ per tempeftivam Ahfiinenttam ddtficahitttr, Loquitur
Autem iugeaere de carnium e/tt (
y^inififity non in^ttie d€$
CArneimmMndA (f lege olimprobihita^m^ de vimid^Hs kbA"
tOt Docere cnmy>ult^otws Ab omnt cArne,fiah emnirumo ab'

fliKendHnt,quamui ^uo^uo modo Jnfirmo sccafio iapft44 Aui


fiandali prJiieAtttr, Nam ^uad per/e maiummnefij malunu»
fieripoteftper Acctdens^per illud Aiij offindantur.
His igttur argnmentU exbQrtAtionemJuAm fiAbilivit Jpa^

Jam quA reflAntin ^c cApite Aliquot tdntinent regHlws


MBegnlat' afe m u]u AdUpiororum neceJ^Arias: Pr'\m2i eil : NotittA rerunLa
reium ad a-
indtfferentiumnonnocere debet ys^quieACArent, ExtAt bM
i

photoi(irane<
cciTaiic,
ri^«/4>.2z, Tufidem habeSj? peties temctiprum habc
coram Deo ; ^^^'^ b£c reguiApropomtur. NAm di'
ceret firwus qutjpiAm :egofcio quontodo utendumfit rebus
in\fefe liberii , cur ergomnbAC meAfci^miA utar?, Rejpen•
detApofloliis-.utArUfAn^ea/edAhf^ detnmnto^SOffendl•' ,

euloproximi. Per pdeTHint^Uigit bic non fidem dognsAtum^^


muito mnmfidemfAbificAm^fedifecundum/iibjeoiam md*
\

teriAm,mtitism iibirtAtis CbnfltanA ifs ribiis Adiaphoris»


nondebitejje frAudiproximotquieAmmtitUmmndum
bAbetxidepeelAnda petius efl,quAin cum fcAfidAh infirmi \

publke uJurjfAfidA» Petem AUUmmbtUminus eAnotiti^ te^


cumfrii't,(f Utari m DorHfHo.quodAd Uerum inteUeSiumiii
\b^rtAti6 Cbnfiiampervsnsris. Etitauteris ea corAm Deo,
tranquiXacumconfcientiAj qui intro^icit c$r tuum , (f O'
^mniunt eptimefcit tfiuntfit ihidre^um corAm
ipfi, Altcra
reguUfichAbet inrebtl•! Adiaphoris n'MfAciendum efl bdL^
:

ptAHH ccnfcientiA, Apberifmum bunc itA effert>y>,il, Bea-


tus, qui noajadicatfcmetiprum'inc©,quod probat,
boceft^ \
'

:EPIST. AD ROMANOS CAP. XiV. 141

(
)9 eftt , beneprofecitin Jchoia Sptrjtris/krMi•, qei
Jcrupulurn confcientt* tn uJh earum rernm ^uarum «-,

fctt ,ejje come£um^ Tertia regttU dependei J prAcedem


wiuum^

ttxS^ifactt Aliquidbdfitante^onJcientU-igrattfiimepeccAL•
Verba Spofto/i hxc/unt v,2j, 'QUi dirccrnit manduca-
,

,verit,d&mnatu$ eH;, quia non cTnfiA^: hocefiyquiedtt ita


iem ctbum^ de qu6 duhteat, num tovffct lictat , ffiAiefaiit\
jfo» ^nimlfabet cert/ini notitiAm&per/uafionem cordio fuh
num rt^efaaatnecne^cju^notitia^^ perfuafiocordis exfr'
Jovcrh Dei pettndA ,
Quarta reguU talisefl t .Quic-
quid non eftexfide,pcccatum ^^^boc efl^Dee/ervire
vsli€y (S tamen adhuc sgvorarty num /erlfitiHm tUMdipp pla•
ceattfiec »f , non jervittu tfl Deo graia^ fedopus velmaxime

Deo dtff/iHens. Ec i3a.nc regniam fundamenti ioco ponit c£0


tcraruist^mmum^ Nam fidem ^ feu certam ammi perfuafio*
iiem ex verb§ Dei conceptam prictdere neceffe eil• ^fi qitid
juxtA 'ucrum ufum kbcrtatis ChrifiiAn£,mn btfUAnte afn-
Jctcntiaficri debcAf,

Paraphra/Ishujtii fartis,
I'

QVod fi omninb judicare vultis , judicate , <luaefo,


vofmetipios &
de co iolliciiieftote,neintempe-
ftivo.reru;n indifF&rentium ufu occafionem prae^
beatis fratri veftrb > nondum inhoccapite dodlrinael
rcde inforniato,veldubitanti derebusfidei,vclrefili•
cnti \ Chriftiamfmo. Etfi enim non ignoro > Du bene-
ficicquodinfefecibusnullus amplius fit immundus,
ficut olim antcad ventum Chrifti : attamcn ,& hoc fcio,
im mu ndu fieri poiTc pcr accideas,ii manducciur coram
000 eo^qui
M^ EPrST. AD ROMANOS CAP/ XI^.

€0, qui cumimmundunl eife exiilimar, quoti infirhli


iaciunt./»roinde,ficoram talj vefceriscibo in fefe non
prohibiio,quem iprcprohibitumeiie putat, labefaftas
.ipriusconfcientiamjucincertusfiatinfidcj quod fane
non eft hominis Chriftiani ,qui aedificart; quam
infiirinare in fide deber proximnm. Proinde r\oU>,
quaEfo^intempeftiva libcrtaiis tuac ufurpaiione fratrcm
.tuurojqucm Chriftusfanguine fuoredemir,in pericuf
lum iaJutisadducerejquodc^rto fiiturum cft,fivel4
tc,tanquamlegum Moraicarucontemtare deternius-,
•GhriftiaiiiriTiOvaledixeritjveltuocxemplo etiamcibo
illo,quo tu,ufus fueric,de quotatBeninconfcicntia
dubiiat,nufn rede f«cerit»Hocnimifumeft,nontan-
tutn periculum animaefratri acceprere,red& liberta•
tem Ciinftianam,xn quam vosvocavit Dominus , pro#
ftituere,alijsq5.maledicendi occaiionedare,quaii do-
drinaillirChriftiananon erigerc,reddeprimerc pofsit
infirrnos.Nequecxiftimetisvos ifto promjrcuo cibo*
borumufu regnum Dei magnopere promovere :alia
fane funcin quibus illud confidii^nonin edendo &
:bibendo,rcdincredendoin€;hriftum,urtddpax&tran-
quilIita$conrcientiae,':um veralaeritia cordis accenfaa
Spiritufando^Eainre vosexercete,fiDeofePvirccupi'
tis,&proximoveftroprodefl'e:inciborii nfu vel abiU"
iremia ian^exiguuscurtuscft. Proinde>opcram dacC/>
uiaedificctispoiiusproximum vcilrum,<iinftriiatisin
ijs,in quibus adhuc non ratisinftrudus^ft.• Irocmulto
melias&laudabilius cil,q.uam qiiod ipiius ialut«m,q.ua'
DeustantociiIaboreatq;prciio unioenitiiilij fui pro*•
curavifjimoortunkarevelirain dubiu vocetis,& lari-

'
tum non intervertitts. Etfi enim * re^aum liber tatie
Ufum {
EPIST. AD KOMANOS CAP. XiV. S4S
Ufutn fcitis; tamen,utidixi, ipfis adhucignotum eil,
quid jiixtaeum facercIiccat;acidcircomagnoruo.cuni
malotcimitabitur,edendecibos,qup$ru cd s, de qui
bustamenipredubitat,num vecieisiceat,quiai>^egC;
ipfocum.ufum prohibit^imeflre memirvit.sMulcoritius
eft,ab omni hbilinereiarnis aut vini uru,guAoi proxirni
raluteminprserentirsimumadducerepcriculum.Qua-,
propter^rimaximdtu rc"ias,quidex libertate ChriiltJi
q.a liceatthac in parte /attamenhoc ruadco,ne coraTTL
Qmnibusiftltuarcifintiauiarisircd fruerc potiuseate-
Ciimin„conrcieotiatua,Dcoquegrati*<,age,&cxaoimG.,
Jaetare,quod redi^ iis.io his rcbiis inftruiilus. Itaq; tecumj
jEftimajfelicesinfchoIa Spwitus iandi progreffus fcO
ciirecum,qui nihil facitiurcbus aUuplioris haEiitatitc
coitfcipnUa Qonrfieptiaautem h?Gutapudcum,qui
dc4icKo yfu ejus,quo.d eilLtjtiluhitat^quianpaduna fatis
perfiufusciliquoiejus ufumlibertas Chrifttana con?
ced.at.:guidquidauteniabrque perfuaiione feu fcii
tali
entia certa fit,peccatum eft. Mald itagj faciunr,qui ejuf-

mpii homines adhuchaciitanres non potius iaUituuBt


quodeos impjortuQpadiaphororumuiu
retfliusjqu^tn
magis tnagisq•) pjerturbant.

v<:
exhacpartG
Capitis.

Q^y^sTio 1
1
;
^
Si adevitandumoffendiculumfratrii in-
firmi non licet vefcjcarmhHS ,alaas cottcefiS^
00 00 utex^
Ui^,, EPIST. AD ROMANOS: CAft £iV
Uf ex\^, ij\(^ 2\y coUigitur\num igiturijs

nerisneceffarto Ahfiinendnr/i eii cartiibn^^


ne offendmtur infirmtores m' Papatu' i qui-
hHScumconverJantur

Ref§* KMimme : qmA' reguli Pauli agit de tAithtu »-


7nis,qui fratres funf^ybot eftj main t&terk cApiitbtis reltgt^
(diis Cinfliandi^nohutfimt ly.^i^y)-toi

ferent^umnandurH rt^ieinftituti:
Honfunt yiedinntuitk Ariituiis
lales autim
fideimnfaUem a:tjobUaif
'^
-yinufuitirorerum indif^-

fefitiunt ilDerum tttAm certis cthis dhBtu probilitL• ahfli-


tientiOpimoni cnltm at^wefiti,^o qnidem ingenere
^fis grattficoHduffi^flyne ^HehpruMpeaatorunflreddarHiii
naspartictpes, Demdepfobihitto illA certurtmctbotum fion"

efi legU divtnA^fedautoritAtiowerA humAn&fhoc


pifticA^^H£ in fcriptHrAVOc afuY dcBrind damontorunL•» u
^-
TifM,4. proinde nontfi'peritttiAnf,nctrAnJ^refiof2e' tafkt tn'
ierdiilrr ipioktitrcofifiieKtia' tiifrmorumyAiH ojfenditklum^'
^sponAtnr, ^iAiegesbuniAti£yqtii'is>erbo Uei^nt contra*
fiA^confcientiam obligArtnonpoJfunt^rgone^ 'uulncrAre yfi
fion «bferlHefitur : quo refirAfur iociu Apofi^li Col^z» i6, 22»
^od tAtHen offendAntur Papifi^JcAndAluf» trit Acctptum
fAtum ynon datut?!, ScAyidaiuni emmr datumtum difHum
j
locumbAbet,qHAndoAhqu'idfitcontrAinAndat'um "Pei inteffi
\ diCfumdivinumi AUt divino' confefitAneiiw» Longe AutenLi
gTAViUS "PulmrAtuf confiientia ejUijquiAbfiinetAb eo] cujfis
ufum liiitun^^e(fenolDit, PritereAabflintntiA ittA' LHtber^*
macArmbm die probibitOfAcerst ipfijji b^pscritAmy• ^uf
( tPJ5T, AD ROMANOS CAP.. XIV. »4/
certe apud a/ios iu(feBum, quA(i in al^s quo^ capittbtu do-
Hrin& Cbriftians. fintiret tum Pontific^s , quix cofnnmmo
rttuum efl jymbolHm communionis i>i re/^gtorte '.^ti^tan'
tQptrkulofius eft\<fiod abftintntUacArmbtulocQ ctdtui dtvi.
rubabeturinPapatH,Proindeftcuiin londs Papijiico>eneno
tnfe^iisVivtnduynefi^utatut Itbtrtati ChnftMnMtVelvefeen'
ditvcl abpmendo\(cmptr cogttam illud SabA^orts '.quodin•
gtediCurin os^Honpoliuit^bominem UMarih.i^^ li. (S mttndis
efnnia funt rnHudA iJifH.u Jngratiam uutem Pontificiorufn^
noH Abjifr2eAt ,(td ihfirmtores (tnt\(S non tam prsfraBi ac
Cxtetittunt. ^uo Adejiffficri poiefl.di liberoftrum tndtfferen»
iiumufu ees^rudiai^Vei qmd^nfuUiM efi , occafionem o-
mntra cum ipfis centierfandt fugfAty ntjugitm ciim infidelibut
frAhere lfideatur.2,Cor, 6,

(5^Ui£STio ir.

Reolene dtcitur^ eos pro cjHihm Chrifitts


*

f^ortuHS efliperire poffeyrefieciiifHirref^e-


Contii Par*•"^
£itfSafan)z,if refpcaH^amlalorurnmHrjdi:^^ m.
no?%4tit€m\ poJfe^refpe£iuconfdiiDei:,qm eoA
abdterneelegit?

(\ LoCM'jipofloit*:'iJoliferatrecibofrairemtMm^
Cbrifltu efl MoTtupifitu illHfirioefi adofleiidenduni
(fubd Cbriflus etiAmpro reprebis ac pereuntibas mortutu ftt,
gucufeiHdAt Panp ^ribit dub.p.in cap. i4\Rom.perirep9jfe
£6S,pro qnibui CbriPus mortutU
efl fl rattone pti , quia nibil
^^
.. \
tvfjt tn bAC viiA itffirmiiu, 2. rAtiofte Satanai cujur poten-l
tU etlAm elediisefl forr»idAbiiii.i,rAtiunefeandAlorumj\
'

Ooooo / qU£
U^ EPIST, AD ROMANOS CAP. jriV.

ifU£pys etiam QhuciuHiw^fiprirfipcrahiiiayt nififffftentartH-


tur 4 DeovSediionpc£e perire^fuoAdOei confiiiumt quixftint
alt£t6rne:ele£li,fant oves C briftufnftentantur interctjsiom
H£c Parstu fin quihm nonunus erroritfl Pri-

^
Cbrifli(fc* , .

mum enim confrndii Redcmtos (f EkBos^quus(irtptaya ita


difttKguit, tfuodomnespntmQrtcCMrifliredemti, p.^uciiper
ro eleHi» Chrtfttu tnim dtdtt fimctipfum owf^ihm
/i Tm^2. Cbrtfitisniortumtfi pro '5„€. j.^ (tcuf
\ptr unius dehHum iuommsbomtnesincondernnAtiimtm , fic
permimjufiuttim inomnes bc^mines in jtffitficat onir» vii4
Biom, ^.Inefuo poflrem^ lozo prorftu Jpec^e li€.ri»i(.tu^,
mbispQteftfiailis diflin&io inter gener^ fing idorum^ (f fin •
IflgemrMm. Stcut amm dih^fm Adamt tranjut mjiugulol
generum ita ^fJMflictA Cbnfttpar^a
5 (
[ingn}^ generum^
mnfaltemgemrikus fmgulorum, De ^^
igiiur cencedt*
mns^qubd perire noiipojin$t^psropt^r ratio^s aliegatas,qu£
nequaquiim adomnes a(g^p»g^uks redcmtos applicAripoffuntp
PetKjie fingit Pof £us ejufmadt poteniiam^qu£ nHn^.im& in
nutio mditJidm deducatur in A£ium\ qualem peteneiam ettam
fiboia pbilofopborumigmrat. DkitenmeoSjproqmbiuCbri^
•icfi«i'«>' ^

fitis mortuus efl^pert} e pejfe^^j taminnuUutH eorumunquam


/<T^j^. PrMere^a (^ xioui cuTT^^ct efl: dicere , (juod Detis om-
msipro quibus €bnftiu moriuus€ftyitapr£fervetineuuus ep•
rumpereat Contraritim tefiatur fcriptHra,de Pfiudopropber
:

tis^df qmhifs D, Petrmfrib.t^qubd Oommtis eos redemerif^


Au^em fiii indttcAn^t celeremperduionenfjquod^JHdicitim
eorum
iipfi non cejpt , ^
ptrditiomn dormitet*i, Petr^2>t,3•
St quorfHtn Jiptuijfet exb&rtaiione JpofloHca ad Corin•'
tbios.ut fibi cnveafsty ne gratUm D ifrtiflra recipiant,
uCor.oyKqHomodo etiatiidnicre pojei PAultiSy gratiam^
eis, feri JrHfiram^m , fifermOfim Ev^^gilij no^
"^t^
£ ST. D R C Vi j C:'^^ -T/V. S47
reiifjuerffti I, CoK*is il Ex e^uitjii 'JAne Ucis appAret pafi9'
ncm €6 in ahqm^qno^d redemtttnis frn^ium ptrt
,
,

poj[e otiofam, Pr^terea^fiy^uipereunt^p§rGhrifti mortfm


redemti non junt f JiijuttMr decretum Deide bominum (alti-
H^pariiculAre faium e^e^tf eiiifosduntaxat concernere-^re'
probatorum auter^falHttM Dehm nunijuam vo/Hi[fe : idveri- ,
io

l^/tfphmum efi^^ €€1fcrtptiirkdi^tis contrAriunt.DcfU | f ",.'^^


enim ita dilexit mHndum^ utfiUum fuhm unhi^emtMm dartt i
*• Pt" ^•

toti mtindu \non iDuit Ptoriem piccatorio , fidnt con'^ertAtttr


i^nhjAf.y^uUoinncs homines falvosfieri-i (f ad agmtiomm
y>tritAtis li>c>2ire*.^uli neminemperire^domms ad poemten*
itam revtrfi (fc. Sx ^^
omnibui fequitnr^ ettam b^nc
fuiffe tjjWioltint/Hem ac decretumtUt meriium (fe/ficatia
mortis CbrifiLfine qna ntiUa eft redemii<^xfendcret[e €tiam
Adeos.quipcreunt (fc^

Q^U^STIO ;.
Sijax/a dooirm<tm Pauli > rciom eiiant
hcttisnon efl utcndiim^ fifiandalHm pro^\
ximt acccdat : "vidctur magna rerum canA
fi4fio fuhfeqi t : iia emmnecpropria pofside^
rcynec ahalUnata r epetere po^femy fiproxi^
mm offenderetur^atc^^dnhitarei-^nHm recll•
faGtrerru ?
Kcff>^ Scandalum iSudyCfuode.^ ufu reritm htita•
rtm pTQximus acctpere potefl eft vel niAlhiA \>cl
,

ififirmitatis. ScArsdAlum mnittU proprium EnspeBA•


rum ( ,
^ut vnL itUilligunt nm
,. Ci (r,mf9,. ut IhidhU
S4t 5, AD ROMANOS CAP. JITV.

/ii£ fitif/kciai^r, coniradicuni^ifuaies fTiplti boMe litini in-


tfiiUtMTKoverft^iudenUsintcrdumiiiSlis Chrtfii\ noliie ju-
dicarc gratis accepiilis.gratis date; nalite poisidere
5

aurum vclargentum vcl pecuniaminzonis veflrisCf^f.


^^
W//i" nonintelligtint^ mftitutionem
tere noiunt : ^ua/es erani oitm ^/
tame» meiitrem
,
qui
ipfs dictret ^qiiodos ingreditur^ntncQinquinarehoOiiritmi
licit Cirf^m

ipfi tamen inteHtgere noiebAnt,fidoffendebtattur tfto Jermo-


92 f. Tafefia7ida/um contemnendum tfi^ne cedatur njautU
jhomi»uf?j-fjuema.dn7odum .Cbrtflus4e Ph4rffeLis dktb^t itits

dddifcipulos\fimte€OStCdicifant ,(^ duces c&corum* Mattb^


/ j f /4. ScAndalum infirmtatis efl eorum , qui de r.ei itcits

.ufunondumrjeBefuntinformati^ quAksftmtinter Chrrflta^


nosjpueri (^ jumoresaltiydeqmbus Chrifius dkitX y>id.ct(L9

ne tonteninatis unumex his


Zloerit unum
[\ ium
de pufiUii iflis ^qui in .me credunt
qui JcAndA;'
, expedit
ei , utntdU ftij^endaturincoiloejm f(f demeri
gaturin profundummaru Mattb, \%, Taies eiiam multi
funtinccetu Anabaptifiarum yqui in multis Chriflixndireli•
gionis artic.ulis fionreoie/tint infiruBi» Hine^endAnturf
rebuj etta licitis^nteripfis itA.ufendumtfl,ut fimuide uju li'

citoipfrtBe infornientiir\qubdf mehoraedo^ii, ntbilo mim


nmtn fiandalo [uQ permanent ^tunc fAKs curandt amplius '

non funt^qutaJAm fcandalum infirmitatt^ degeneravii in thm ;

Jinofnm At^ Pbarifaicum»

QU^ST I IV.

ReS}ene ex hoc loco Pauli.: Kegnum Dei


non efi ahm aut potmiimpugnantur leges

Camvi'
.hfffiT^AAl^ ROMANOS CAP. XIV. ^f^
Canonicain P^patu de ahfiinentia certorum
ciboruwydiebusxertia?
''R
t[ues
qt4ia
Deus
ejj^-:

^'
ReBtjJinj^i non MntMn
perpreccs (f
, quta eibos iOosprohibenf^
verbum ; vcrum etiamt -
regnum Dci rwnparumprOmo^ven autu-
abfimentia
.moM. Do:ent m ea abfimentia ciborum hacrationo
€mm i

confiflerc YcgnuM ^fi , quiaper eamf/ibjicimur Deo cupiSta- ,

tes CArnisfrcnamus ; qu£ 'mDeumdeUqummiper abjimaitiam


invobif vmdicamusiSpir. nojirum adcultwnDuaUcriorem
rcMw^us irnm placawus , Dco propecutis jatisficiff7Uit
(
'

iftijfrkor^im impetriimm ^ qUAomnM 'uide Pererhm


)' S:. in hoz cap. Etfivero non negArnm > temperantiam m ci-
ho i^ potu hommem aip^ces if exmUia pietMis expidl•-
tiorem reddcre i quo nomine tam if fradcmus if i^OTrttn^nda'
rnm mmjiris Ecckfits :fieri tamenpoteii, ;// ea cedathombiim \

peccatumyf^ iA^tMitda adct^QsJttj 0* f/Aiy f^flrh^^urfi4b


J^e nesefitatto s id enim contra firipturam cH Cotdjfi. /* ^i^
>

nnthi,^ ^.i^ rafio F^flica > quod cames^m imendium kbUi'


nis yfnvoJjteH s idcmmde multis delkatispifiibm longe Vfrius
.iJl. z< ^qiMnd» .lcges.ilUcanomCie de.abflm^riiht uborum -
^fHtparafttm^ divmis , (^txntm dijj^enfriw in eu co?KeditHr>imo
prOpftHnia^venditur ycumxtlmsdilpcnfifh contra legem Sui•-
rMmiocHm nefthaheat. j. quando d cibis abpinetur opimone
tuUus divini y cum itmjen Ekus fruflra colaturmandatis homh^
ntu9k.^^Mih.TS.<4itp*Mdo »bfluicntue' illi trjb^kxir fiitsfit* \

liHssi^YiasatioyiiuedivfW , <mentum^\jfai9Jiu\^JBoc emm ih me^

hMfV^Ur ^'^^L•fats^tt(rregmun^i)9inofiCGn/i^^ vt tfbt^

^ pui»^fj^^^^kmpi..»!^rjto Chf(^ipart20ef>)facem (f littt)-

•.
sso EPiSt; AD 'feO^dANGS CAP. XlV.

rifa

tis

ti-accediii
promtiorcm reddit ifivero
,
'
adhcn mni^^eB uti/iV) tjuodhommm ita exercitia pkta-
fingularis. cultus at^. mcrU

nonfiiltcm adr^gji^m Chrjfti nonpertinetyfed (f ah \


1^1
"'

QJ,1.€ST10 V.

Numqmd ex Aphorifmo Pautino^Quic^


quid ab^cj^fide ejtj p>€ccajiimesi•^ reileinfer-
tur:Ergo omma operA irj^deiiHmytjuiafine

'

caiumj _^^ .. , ^,

Rt^,>Jt(i exhac L•oH'timpr\mkAugufiiMtslih.4^


>V !

lulianHmcaY.i,
thrttr, ^
mttlti ex fcholaflicis-, Gregar. 3/•

Infninenfijj (Jrexfl1^^iRuffensiA1nbrofim Catharmiis^^^


\ tfuOj Pererius } uiOyipofloloFaulo contradicai ) refutare '''
\ tftrf di-fp.f. af Je^j. in hoc ciaput. Dnifio^ auHm (fUaflioms

'
ra.

abfe^ue fingiilangratia Spiritj^ :


\fiiulUeIi yfi^Jiinguatur intet 'mHuteit Ethkits ^>^ Bmifope^
"Chrifliimorumi HU fien ptijjunt eiiam liaturaii
hAinonium.
^^
S^'
^fiio auiem eH num iU^vhitttes Ethic£ pec<)atum appeiUnddt
j

fi*t m
bOfM Qper^. Safi^BiQ^uguflinuspectatumMiommart
.

m
mn dubitAvitynon quod frogenere^ (f matenaliter fii^Jo»es
'

maUfini , fedparnm quia non reBo fimfiunt \ne^^ etiani d


ferfina Dcogrutnii mhilauiemptrJonamDeagrdtam^ac^
ieptamfacerepotefttqudmfidesin Chriflum:ex qidefundamen^
'

kttrtfir
-r^
ROMANOS
EPJST. -AD

/^
CAP.X1V. «yr ~[
JJ.
inirinficeXf in naturi^fii*%^:dexfriHfece injudidd^et ccnfide-'
\

diBum
ejfe^
,

(^
rat(e qum ahs^, fide fiiSa, Idcirco Glojfa
dkit
(f BcHftrmmus
omhem ihjidelium
, 'viiam
frper Jooc

agnofiit i^antefidcmhiliilbomfienpojjet
'

tib.i.dejufiific. cap.zi. E^yero locushic dircBe loquatur mn


dc ^icju^ificahie ypddepcrfuafione certa cordis iC^u6dea\ qu^\
'^€ non'fint ingi^ata-: Vi^lettaminratio quod opera (-
\m
,

t
rumy Chriftum non creduntyDeo rtonplaceant. Namp eat
\qUxal?:f^, tfljijiiejiuntyqua credimus aliqtndefje concejjuwin
\rehus adiapho>^ peccatumfint ; multo rKogispcccata crunt,
,

qu<e:tmjmfiuni absque certafiducia cordts^m Cmipum.(i^t^^


Ji: diHum hoc Apofloli ab hypothefiad th^JmiV^l fttam ao mfe-
reHe accommodare poffumue. Ell•
rwrejp^ciefidei adpiperiorem

' emmgcn^raUs Aphonpnus de omnifide verus : ^uicquid abs~


'

j
qucfilcfii \ peccatwn eH ifive inteUlgaiuxfides hiportca^fivt^
fides ConpieriPiXypvendes in Chr^um (fc. Nihil igUur ^,^
quo mmus etiam defide hoc dzBum explican qucat^.

^^ ^'^
\
tket htc ddaliamjpeciem applketur. ^No:lfiobprvaur,f,ia!i

bitr. cap.
qmd ncBit Iw. /. de
h quodihi vide, (f ea canferoqu<i h k dkuntuf.
.
. \
'"ar••^

Aphoriiiiii Thcolo^iciexbac
t partfe capitis.
I /. Scn^idAlum eH vcldatum uelaccfptum. S:,tndalum
dottuweB veldicliiMt^i/elfa^iumj^Mlumvqy^^qukM^^
detQ/t^ertt. Acctptum eB > V'-^\d^i^t*W:.<vH.f^um 'mdijff',

r^ejtJiqiiO a^lius deieri^r redditurfiiO-aatic^^ tiliid fimpikUer dtt'


'
mnatur ^jiiMth, ig. $' hic ab Apojhlo rioflf-oproMbcturiiioc,
'vcrodjt^aatur quidemun acciptmuhns }6)^ aiftfm-m'^) qi^l•
Mtlo vel faffo (tdiaphors tcmptfllve utuntur qnalefuitfiaf^'\
',

daium ?hm\faf(rum , ,<^aQi a:'Q^f(ij^. ex^ difik^^ wijf{aculiS |\

Chripi Matth.if.
^PPPP ^ 2.Com^
I
^

ii % »1 ^ 1 rg ij

SJfi EPIST. AD '


IlloiviANOS CAP.XtV.
-r^•'

ovfavvfxai ^imlucUi > takquinm peculium Dei ) pecuUares hor'


hebantfinBiomj yjuxta vivebant > mterquas ^uoque e-
rant ciborwn ef mimdium chprimina i^itjj. aquihtft c^H-
r^egentes erM^fiparat£) qu£ promi^u^ ut^hantur cibis omni••
hys. Itaquo^^ ChnfltftmJuashaBent pfopxias leges , in quibus
mult^ frnt prohibita) qu^cgentilibus epctra Eccfejfam frnt com-
munm (f vf4lgaria,puta,odium immd , priva^a viTtdi^ayflam'.
hbidinum , ebrietdtes ^fimilia , qmmuUiS: extra Bcclefi-
rnnvitiofanonvidentur. liocergo^ Chrifiianorum quafi pecu-
lium effjquodjiro vmB cufiodlenduWitanquam mfallibllis tejfe- \

rayquajepdrantur ab infidelibtis^

'
~
3. NuIIhs cibi^ mturafua eB, mmundus , qHemadmO'
difm oUm voJebfViffiMa^rcwftii^ (f i^mickiei) qui vinum.vo-k
c)^mtfelYrmcipii tenehrammit^y^Jcentts carnibus diceb^nt
finiksficrt animdibm > quorum carnes fuerint > refeYente^
Juguflina m ^bm de haref(^ Epphamt^ io^refioo. Conira Z>^
Faulus hkdicU jfipi^rfiajumejp , nullum ctbum in f^^m'

murtem mt immundum ejp. Ratlon^pt alibi addit jquia omnes


ptnt . c<i»ditiin ufumhomiTV^mx,niHt^iT^i^^^

eum graiiarum aHione acapiatur ^ quia fimBificatHr per ver-


; modo

\ bum (f preces /. ^lnloth. 4-


* .h: •.ir.;:*.\'j•

-
. •

4. ^-Caritaf ^hrifimnarationem habet irfirma ac


qUiede ufi feriim liherarum nondum frtis
beciHis confcientU i

eHinflruHa.Promde e/rm iHforwartprius conatury quam rebas


etUmmdlfferentibuscoraminfirmo^fratre utatur, Omnia e-

nlm ad <edificationem > mhit ad offenfayif fiatrk facieHdO'


[unt.
j^ ^^ rnm Chfi^ eJiumv^rfakffwkmperH-
i
EPJST. ad komanos CAfOxlvf rh'
fKHS dd ofmf^sfingUlos^^ htmines \ eos etiamquiperevnt, N(m

^
\
^hi reCQndliati fimt Deo ) ratione a5$us recoHcHiationisi qui
refpefftifru^usfa^ius eBin ipfis trritus non cufp.t Chripi
mmluhpato.CaveamtisitMque , netfmtofH ^eigrkti-
, pd

Dei
t d. Finis mortis Chrifti frlmmHS eff ReconciTtatw
[cumhoviimbtis: hoc fine nurtquam frufiratar ChrifluSi luei
\nuius hoMmiiTHconvertaturiquiAvultDeus omncsfitvarifer ,

\ Chrtflum , 'uUu dicitu^ Chy^us'repauraJ}e omnia , quxfint in^^


lcalo (f interra, Fimsficu?tdarimeJf,rcconcUiatio hdminis cum
\ Deo,qmfinis deficit in ijfiqutpereun^,quiA } recoHciltaHofien
abj^jfide nequitiqud in illis• deefl.
"'
>. Kegnum [Del fiinfMok eB , ii9h de i Of:mundoyfed \
inmundo colligtturpr<edicanuHe verhi (f legitima ufu Sacra-
meritoirum y qu^mntedijsApplkatur' htiimni per fdefff/ufiitia
Chriflii undcfiquitur trdnqmilitasconfcientlt (fgaiidmm et-
iam (^ in tali regnoejppojfuiit eti.am paupei'-
in ipfis dtrumnis:
rlmiyqut (f €frrimt(f fitiwTt rregnmn ejum Dei noneff epti ,

S. ,S^ervi^mmreffufChrifi$eB^<>'hgfmmbiis^,gra'

fiudio
ta.

£
Coiififiit cnimmpMi (^prehenfiom

hcrd Cfjnfiiarjorumlervitus (f ^
obedientuCijuxta mandata Chnfli :
tneriti Chrifliy

tihertasy
Cf h^c est It-
qua quis jax-
.(^

tamartdat» ^hrifliDommfuivivff y BeroJ}irifantoque^l/i-


'
tu (Asq^ c(M^lione:i^qHti faulusmfierpiff^^tinm docuii cap:

pf '
L^)?j mn ncv^lfan^ de rebusfikt pfoCuieffe debenC

dChrlfliam, quaks funt dij^utationes y quibus non hxreti-


cii refiflitur^ fed^injiYworum confikntis: turbafitur y (f opus
Dei deflrUitUr , qnod m 'if^rmoYUrn converfion^ C^ </^
•%,\'
Fpppp 3^ CMlO'
iff

tpo vuWO'.Faulus> \ut eaqu<t7p^r^ Juhf) 7?-


caftone imeftt.
Bemurv.ip. ^ipdia, autcm ctim haretkis hahere non
QOittchtiompdpUtAtiS) tnquit Chryfifiomus,

.
€^
praxis ejus mcet infirmts
abfiondere , quJm
t

.^^^
in quorum ,gr*t:Mmpt^u<\<iii

pligyati^ty _Bx^ercif?numpoJ[eahrp^anj,multi orthodoxtfcwnt,^^


^rofiteri, Excfn-


:

""""^ ""^- '--" -'"-^--'^-^ -^" --''^ *" '^-^ jifi.


\
ftdji
tare
^eBho
\ufiim hujus adiaphenlfid qu( pe^es temetipfHm hfbbe coram
Y)60:v^enimquioffendit/rafremfufillumJ

1
y^YfAW .'^^'^^(^, ^4>f*^m^f^^em^di(^horkif€diS ^^i-'

I
niin cornofirjiim wsnon,accMfit^:fi^cjam Jsaiemu^ a^ ^».
['.^.^^. Exempligraiit(t.; qui facra cana ufi volunt

Slos adorantyindem certi dehent e^e deprdtceptg


dniria,,/Mj
''

oonjcimn^ ipfis jcoram D E^


perpetuo accufabit i'aut admi-
nifhum in dubio retmqmt\ rium femJT) ^ratam fice-
iriJ^. ;\»»*•^• •^;;;

1" ^ . .
. ', <»;y,^\^ i .
".^- '•.

-v.^* o.f\f'^^f^p'/^ y^buf diymis,allumepetimnpoteByqi{ji(?fi^


ex nJerbp^ OjEl JHttd 'eiffni e^fuffdmJenPum fidel » \jt^!^
[

v£ ea q^.oad notttiam , five quojtd nduciam c^nCidexajir.


t^tcqutd ergo m vcrbu non reperttur , nec quoad geHm ^e^

. Qpera tujtus^^ mfidebum, omii^^, tk^ pl4Per^ nm

>«^
>*ll

AD ROMANbS CAP^XIV.
I

EFIS^T. Sff-

/V, opm appeltari pateB. Alitet igitur juilkan-


ntfnlhonum
diCitndHmeB de operihw 'mfidehum irtjudicio- ^ehjquam infs-
dkiu hBminum. Poteli enim idy )jaod coram hommbus fnm-
matn msretur iaHd^miVitiojkmnffeyjuxra iRud Hieronymi : O-
wm virtus ahfy^ Chrifie in 'Vitio eff. Vnde apparct o^udm,

magnumficdifiYmeninter njirtutespdelium (f'wfideliu7?2 : iUa


vix iny}iit<t ^eo pUcerti , cptia e:c
fi^ faHit i hteetiamin
excellcritigradu diJpBcent y qumabfy.fidt^. ^Jnde reHe con-
tra Fontificlosinfenmus: nofioperafidcm }fidfidem mfrrmare
operiiifSC'

Caput XV. */l

\^ Argumcntum&Partitia
T^arti^um hoc caput eB. In p^lore parte continuat Jpo
fio/iis exhcrtationemfiam de non offcndendu infirmisyprodu-
Bismmedtum argttmentis Alijs longe gravi^mis y mpriwis au-
tem exemplo Chrijthcujui miniflerlum inter mfirmo^s Mognopere
tpradicatjtus^, ad 1. 13. In aitera pm-te pritpatdt ad Epih^urii
totius Epiji^LtiexmfatioHefrxm loa^uendo lihertatfs, profnijjione
»^
adventnS) ^petttwm^tiepxGiJpro i^fo fundcre unquam •

PRIMA PARS
X U jS.

/:^
^^ ^^^^

h'h p\Ebcm!n antem nos firmio
aS-kf^uai»^ *^rei^irnhcc'it^l•tcsinfim(y^
r9L•vtcH}y>{^ rum niftinere / & noa riobis

1

'k ^-" CAP*XiV.
SM. EPlScT^vAP .ROMAi^ClS
2. \Vnusquiiqi veftrum proximo
fup placeac in.i»ontuii, ad a^difka-r^
9ii(300J^Ui'.
tioiicm- .

^ rutiiiirii Chriilus non fibi pla-


ojit, fed iicucrcriptiimefl:, Iippro-
f/
'
^eijia jmpropfirantium tibi, cecidc-.
\ .1 » « »
mc.
rtiiic. fiiiicr _
4• Quajcunqueenim fcripta funt,
adnoih-amdodrinam fcripta funt:
ut pcr patientiam & confolatioy
nem fcripiurarum, ipcm habea-
fiius. r-,
^% Oct s ^tah pa tien ti &, fola-
ti)det vpbis^ id.ipfum iapere in ji-
'i-crUffumjTecijnduin Icfum
ftimi: i^

0. tVt;U«animcs. uno ore hono-^


rificctis^Deum &
.Pstcem Bominl^i
, _ ., ^ iiGftri lefu CJirifti. ,v, J . / vx^iii

«5(:^«^8•84»;)^^ j
7, , Propter . qii od fuicipit^ iiixii- ,
[
]»it^«i; 3($7\e*Xg/tf»iCT^ Oiriftus fuicepiMios^

Aey^Jiijff-^tXe/fii^^i^Ks- <f, Dico «nim Chriftum Iciitm^


)v ^^fvvSj^ «- miniftrum fuifle
-zo^-nfA^s Ajzsre^ circumciiionis 11 ,

nS^eicc^ ®i^y^j -n /3eC«i«r<s«%rdpter,fveniatem J)ei, ad confir.


lg€:m^^f^t^ T^ym-npMv, kn^udas pr.Qpifsioncs Patru j m
T*^£^i wf^fAwf ^^^ Gcntcs autem Juper miferi.

jj
' '"':^tuocaiir^o. \ ,;,^^^;,,,,.-

-rVw^n
•EPIST. AP RO.MANOS C^. XV. tS7
X«4 WXiK t
.^''^ ) Ec irerum dicit Lstamitii ;

Gentescum plebecjus.
i;» £titerum:Laudateomnesgen'

t«s Doniinum^& magnificate cum


omnespopuli*
72. £c rurfus Efaias ait : Eric
radix Icifs ,& qui cxurgct regcrc
Gcntcs 9 & in ^o Gences fpera•
bunt»

reu TTKiTfff ^ X^V »^*


i^
vos
D \S futcm rpci implcat
omnigaudio& paceincreden-
do:inhocut cxubetcti» infpCipcr
\

potentiam Spiritus fandu

ANALysiS £T fiXPLICATIO.
13 Ef>etii ab inUi$ eapitts, propofitioMem /upehus
tam.dsnonoffeitdemdts Aut ceMtemMendis itifirmu^Dt•.
']
betnus aurem nos firmioresjm^«/V,imbecYllicates in•
firmorugi fuftiaerc&no nobisipfisplacercv. i.TVrwi-
nifupra expluAn fm$, FirrHos vucai CbriftUnuseos y quiin
Articulo de ufii rirtim indtfferentmm reSlf {untinfiitutiuit'
prmos^^Hi de AhrogAtient cerernoniArum fjiiofaicdrum Ad•
hucbAllucinAbAHtur\iwbeciUltdS ipfofutfi igiwrAnttAiftius
A!frgationifff iqusmdefluittAbfiintfiHAra reom non awplu
iis prokibuio^Bosjubet\vi^\ntiQ : in grAco tft^a/iot^v»<iuod
pgnificafyir/fiar farcint A/icuJMportAre.,Oecet ita^ftoieran-
dostjfsirifirmos^ (kct id nen finemoiefltAfiat^ dum fuis pAr»
tim difjiiifuiombfUypArPim cttAm temerAr^s judu^s de yV
rehuy^UAS ipfinonmttUigunt^negotiumn^bio factffunt^
/**-J
u{l 4ut(m hxe gentrAlii fffi Admoniti$ dc toitfAndfJ fui-i l
S)9 EPI^T. AD ROMANQS CAPi XV.

cum dubttatione mtfericordts. DetconJHn^Am^(i dt ^/, ^m


Mltqttant^ nterefiorei ,^uornm/emper mAgnmef^ Tmmerm tn
Ecthfta. Jrgtmitntum prtmum fit£ exhwrtattanii ptttt
Apeftoltu laeceffario. Dehemus bocfaeert, Exigit emm
UxcArttatia CbrtflUnA , ui Alier Alftrum nendefiruAi^d
stdifaet^ Eft igiturbAc (pecies iUtiu debttiytfuodfttfra Anobk
tmgebat Apoftoliis eAp.i^^S^ SecmMdum Afgmteniumpetitur
nedonorum,qt^AbahtmusA Deo, Jdeeenim Deo(apitnt'tA
at inteUeBu in rebiu diviniaprAdtti Jumui , nonutmbis ipfis
piAteamtu,bo€ efljni at donio illt^fiiptrbientes^ eontemnAmui
aUqs ifedut proccimiJMvemus »////>4/r«i.Vniifqtiisque ve*-
&rum proximo Aio pUceat inefmfy\n bonum>adaidr»
)

f iicationem v. 2. Ahud efl plAcere proximo,ithud pUcerB


in bonumjUud efi ptXetvnieiy^uAm ^mrfrprAcedtte probibmty
^UAquif fuisdtineaxat c^mmcdismtentuSftAUidemtpArit »•
pudproximum : boc eilcAritAUs,efHaftiisproxi»ium juyfare
fiudet , q.uod urget boc /oco Apoftoitu tanquAm finem ordi-
nAriumyCujits gratia bona nofira Deo Acetpimm, TerUum
Argumentum defumti^in efi aL• extmph C R IST /i
£temmChtiftus ncMi fibi placuit,fed ficm itrrptum efti•
iTO.propcria improperantiu tibfcecixiemnt fupcr mci»
>.i» Ftrtintt boc exemplHm ad utrum^ , ^y^d modtdfxe*
rAt,mmirhm r. umimquem^tohrare debere tnfirmor: nam Cf
boc Cbriflmfec'if^qHinonrH9di>imbeciU4tAtem,j'td^ii malttf^
A^hAmimim t»krAre potmtpA^tenter^ ^uta ^probrA r fio*^*
piotaif cofiTfiitA,qujt bafiermfpfaf» magna capiA^ tewpO'^
V€ pAfsiotHS fitA , ettomueruni , tdqtiodtefiimOnto PfiUpyik
qitfi t9tus de Cbrifio ^oqHiiury eowprobat. 2. neminemfibi P-
^pUcere, attt /ua fAitem cemmedA quArtre debere, Nam
hc^ Cbrifiiiofccit^^uinoftfibpfea n^bis pA^tonc
fi^ pro^
fuit

"- TO
f '

EPIST. AD KOMAKOS CAP. XV. %S9

fuft, ' ^od 4rgume»tttm fane (ongjefrmtfimum efl^ qma


Chr}fitup0j{wte{uk extmplum nobit r^UquH,ut [equtremur \
't>e^g'ta

plum
ejus /.

Chr%fti tAnejuAfn ^^
teir, 4, *^.

pofi»iui occup^ticiifOCOHrrit^ generdltfine


Ne tamcn 4>hijct
v^\^§u^iT9¥,nihti
, exem-
nossA'
t9tim (cripturA
v^, QuaecunqueefHm fcrlpta funt^ad noilram dodlrii
namicripuiuntjuc perpacientiam & confolationem

iitat
^ [(
fcripcuraFum fpcm habeamus. mbUeximitin fcrtptU'

autem
Mfu-yfrgo ncc exewplnm Qbrifli patientis^ Re*
dtvinittu inj^irat£ triplicewj.
vru«* feriptuw

prtdtfi tt^ ^t^AtTKciKica/y Ad tioSrmAm9i0flrAm^h9c eil^d


(cientiAmttrt Tbeoiogicam^ qu^ confiftit partim m^gnieiu-
ne DE / ^ duo CApiia^mues artfcuios do^rind
noftr't,qu£
Cbr^iAnAunoquafi comp/exu^oniinet^ArfimJn infirmdti'
^ne Tfiu &* morum , >qnAm D. PAuiM altti vocAt veu^etM ga
«4»• Tim. i.V.2,2,pr0iiefi
y £« '•\»1>»¥^'
tientiAraiH^dverfis ^qHtfluif tx infiituttone \ ide^
dkit ^pr^deffefcripturAm Ad deSrinArttiUt ptr patienttAm
^mk^ibsAmuit^ emmJc^inA/om ummum cAUrarum «-
tHitAtum.^prodtft )?
'?m^Khnnv,Ad confi/Aiwienj^ quAm

riiur &€,€^*9^.4.
Abunde /u^peditAtfcripturA dtBkt (^ txempiisfknSo*iil(f 0-

%\mlct.yAdfpcnt meiioris vUa (f/Grtim£,qaAm gigmunt


pYOdefi ,

-,
«wcs

enttA^ COttfiUii9€x finptnrii bAufiA, Naw pAtienttA non

btnc fifcipttur
Hac ergo gmtrAiu fuit ^
frAngitur in Adver/ts'.€onfoUtio felicempromtttit exituml
^ts wtucru boni , qu£ mon pudefact^^
de
tA , ex qua itA conc/udcre md€tMr Apeftolus,
efl in fcrtptttrA in difiis vel exentpiis ^
uttlttAte firiptu»
Ntbii
cujtu «on ufm
ejfe pojsii Miquis in vita bumAnA ^ipel AddaahinAm vii

^qqq
2. £dpA
,

l^d' EPISm AB ROMANOS CAP: XV.

in noflritm ufiim
ntii
Konferre pojumud
dooi*-md (^ Cunfjiatfonit pUnaeftffid
,
adpACuntUm*vtel ad confoiAttcncm \ergo(^p»fiiomm CbrU

(S^
tantMmqtUitei
(juatenui txi*
/fiiuwp4tiejtti£ exempiufnexkiht* Huic pr£otcupAtiof2i
aiU » Adjungit,

msnflrattn exermpits^', penes meH^tromn ea


SanBos iUos mitartlMleamlireff?(mdet Apofloim^A Z>'E 0.
!
Dicere emmpoterAvt Komani iPhdepe'
ten4a eflpatunttA' {f con/Qiati&y ^ttAm^ fcriptitra quiiienLi
(
petendam eani^ff^ feiicUAtemi. ideirco ttotum addit v,/..
t ui

DEVS. autempatientiae & coofolationis det vobis id


ipfam iaperein' aUcrotrumiv recutidum Xefuo;! Chrii',
ftum^ut tinanime* uhoore- honari&cetis- Dseunv &v/^a^
crcnii Domuii.nolh»4 lcru^Chrifti; RemitM my4d DEr
'

'

FM^qutmvocAt Gettm pAthntuf^ cofjfi/Ationtj, quiAM€fly\


eptiper mifsijhrtufiriptwd^fandjtednt^osdocet^) (iptrS^um^
Unmin nokiscperatnr. AbbQcprecAtunR.uinAnkv»tMior*fiH^
Jummd^^rinAy^f efUA exindt efi contordUmmHtUAm %>
•,

utpAUcntni-Aker aUeritvitoleriiexemphChrifti^inbumfi'
nemj ne fmpediaturg^oniS^eir*^titJfh^^<»rmi^:
ne Spiritus (^ pr€cumii>cl• tjiaxme prQmovefitK Cumer^
gp bsc Argttmentum Abextmph Chnfli^ vfnximi firm^mntiy
JAm pAu:u iliud. repetit ApofioitiS
piteinvicem ficutOcG
,/^ropicr quod
;R LS T.V SiurcepirvGyinu
konorem> D E.I. cttutjixn/^^nicSs propQnu pnuj Ar^fi?nen^
ti*m. Cbnfias aignAtus fuif>^, l;>9smnl(is modti langvidos.
at imbectlies affumere inghriain PAtris \ f/v i^ ifdsinUcem
Adfamiie,(£ infirmnAtcsia^fm pAiitnur tei€rAt€\• AnUce»'
dcnsprobAt per /^^9} t9tiu$ gfneris' hHmAniin duM'
cUffes» iud£orum ac Gentthttrn',.p*-epUr quos tn viundum
"bmUytitutrof^itt gloriamPAtriSAd/umcret* De JudAtsio'
^feitufv.g,. Dico cHirB>)<^liriftumiminiilrum fuiiTo:,
1

EPTST^ AD ROMANOSCAP. i
XV. S6i

)Jcircufncifionh,proptcr veiitatem Dc] ad confirmanj\,


cias promifsiones Patium.A^tff^/ Chriflum mimflrum >.•^|

('£ ad (fU£vis f£rvitiafiii>j<ciCy inprimta Autew^, qkedtifiou•^


KMOD»•

Evangeiif du£irmAm.ip/is primum


rum €ura\iity(f miracuia aUa.
verd
( releeiaVit ,^ Agicfos
yqutbus adJaiut€mcojp^\
pnttrafit : td^ feut ex dtflinAto Dei {onfilio , tfui
/•^

Pa*
^

triStis luddoritmbanc /eticitatem javt pridem pr^mtfit Gen^'


lilif. 2^ SAm,j»Pfa}. noi cujuj promtfyioKu OerUattm Chri-
flus bac rAiimtfiAbikre debHit\^ Atque fic Cbrifltu ludsdf
Adfitwfty ficeii (^nAVipiurinjU infirmitAtihuekKoxios und^ '-

iAcitlwferre VHU,ipfis^ gcntUii>M pnpter vartAvitiA cojt."


temmndos noneffi\ De gentiltbtu Agit ^; fiqcf, eos^
CHKlSto n«nmi»i(s^AdJum$os in gimAm D Ei,ex
wera honiiAte acniifirieordtA y Abf^ uiioipfirum merito^ro*
iiAt tefltmon^s Propbeticu Pfal: //,/<?. Deut, ^2. [^ , 1.

;
&•^
Efa. iiAo\(fH*l^^^'V4jtici»ijs/fiiisfAi^Mm€fiypoftqHAm Cbri
44 gentesetiArfl• fua niiferitordia re^exit : un•
dei»fcrrevuit,ipJosefiAwaJud£ii,tAnquAm exirAHeesjH9ft
\

4^icUndOs effe. ttflimoma Prepbcticjfy ^ua bic A&egAn'

^
tuf rcUra (mt.
pi^^y
Primum ex P/a/m» s^prddiiiAt
Deitntirgcntes\qudifit pArtim p>£dicAti6neMerb$,par'
'•
^m invGC^iione 'VeriDeu ettAnimter gentfs pr£di&4\
eflurj^o (f gtnfes aCbrifloCunt AdfumtAyo' Ad grimium^'
$fCdelts -poiau. Sccfi?idiwtexDe/t/,j2,4f. "ifbi juhntur gtnr
tt^UtArtmmpopuio Oeiiergr certo ftitur4 er^t cofijuff

^M i^orumpopuCoranl• tn EtciefiA^. Jertiumtx Pfilm-o^
'pt.ddicAf effe^tm- conjunSlionU
tftitir , nifmrum benor
(fgJortA Dep iftttromMespopuhsv ^Artum ex EfA^ n,~
fUiA rAdi^JefAMe efl\LMtfiiU\ ex profapiA If^.mundwt

«^ffff / <'
-•
?

^PIST» AD ROMANOS CAF. XV.

Mtpit. n^ytfuni txctufd, Hoc 9fat Argumentum Paiiii Ah ex-*

etnploChnfli petitumxjam claudtt totam tliarn sxh^rtatU^


nem /uAwpiov$tc. De\xs auicmrpci replcat vos omni
gaudio& psccin crcdindo»ut abandecis jn fpe 6l vir-
tute Spiritus fanili. Iria ipfis precatur i,.concurdtam mw
tuam in cr€dendo,hof^ ^/?> confinjum in doSirma fidei , qu&
Hon Admtiit AUerifii cotttemtuma. terufugdudium (ftrof!'
auiQitAiem c^^fcieftiperpe[UAmyquA eje non pottft Mter
illos,quoruni Animi dtfiidijs (S rixis funt disjuniii,'^. ahurir-

\
danttAm jpet^boc efl^tncretnenttttn fiducUt quam habsmuiin.
Xlfjriflo. iit^ic&mniapretatur tii 4 Deojptiper

Spiritus Sandi^qnta Dtus PAtir ^i^em iUAm^ tnera bcn^-


'^
neficfA operAtufin nobis ,i^ per Spiruum finUum ttmp^re^.
trtbuUtmiis in ammi* noflris okfi^naf, " ' ^ ' v. ^) .

ParafhraftshHJHS fartU,

I
pXhis otpnibus^gWHadenusd^^^^ intjelligi*

^tij^noftficifc omcijVutqui re<^Vu4 fidci in^

ftituii ruitius, cactcrorum qui inibccilIioresjruttt,ratio#


nemhabeanius.Rcquirirhoccantas Chriftiana,qua.m
alteraiteri dcbjinius : rcquirit &fini$ donoriimqu« ^

iDfeo*acccpimu$,noti'ut e^ quadam alioi non


itadivinjtusofnato«deipidatnus,ied potius in ufuttL»
eorqnifei<onferaMus;t^,requiritctj[arn hpc pometi no-
ftyuni>quod^ Chrirtdaccepimus,quod admoncre nos
imitatores Ctirifti ciTe oporterc. <:hriftui
delih'bac,iios
autemnoriruicomtnodi gratia,rcdin falutcm homj-
iuim non faitcm infirmiorumyiiia,red& malitioforum
£PIST.AD ROiMANOb CAP. W. S^S

Convitia , oppfebria
tantum abcft,^^ imbgcill^s
5f 028 pa.tienter pertulit,
rpreVerit, aur ^tacie fua
*

abjecerit* Qu^>cicxcftTplum rcripturanobjsadimlia-


rionemproporuif,(5uemadmodi:m alias omni fuapai*-
te iniiitutioni ,patientiaf ac confolationi noftrac fuc-
currit,ne fpcs futu.rxfelicitatis.nobis inccr toc hujui
rec'jUa£fumfia5>intercipiatyr, Sedquianon cftveitra-
rum virium,ad exemplumUIuirandifiimum vcrscori-
formare .• Deum pro vobis fupplcx veneror , DcunfL»
nimirum illum omnis patientiac ac roUtiiauroreiTL;y
ut conrcafum.fnBaidodlrirta vojjit clenrenrer largia-,
tur,quo ad exemplum Chrifti infirmrcres paricnter*
intcrrostolcrctis,:itqueiicunocordeacorehonorc(i5
verum illum DtVM, qiii Pater eft Donnini noftri

JESU CHRISTL Quapropter/canrsimiytm-


plctehoc votum mcum,rio}itevc$ invic^m fpcrncrc,
dignaitirni vos honofe acamore mutue, qucmacii
mQduQi phriiius vo5 Hoboravit , noo dcdignatȤ
vos coram D Patre acceptos rcddcreac glorio.
ios,quthouorciftoefatis fanl indignifsimi. Vos in-
'4tiarri,tudaeosparhcr&geniilcs. TudaeorUm cnimmii,
ftiilei• Fa'dus,uc iatisfacerdt profnif ionibus patribui d-
\m fadiis.f rsco fuit)uftitiac intcripfus,anrcifnseosad
fe& verbii & itiifacuns^nihiideterritiisirtcrcdibili iHa
pcftinacia ac c^ntctDtu^ quo| fecaota Det gratia &
tatn randlis filijIndignos rcddebant. Gen-
fui refvitijs
filcs eciaiti lale liierenccs ex mera fua gratial\
acmifeficordiarcrpexir,acin Ecclcfis grcmium rece- ^
fii, utfatisf c^rct V3ticinijsProp1ietarum,irt quibui
tanta gentilhim felicitasprardidta crat.
tiftimus, D,
Faxii
U S,ilJc in quem fperamas, &
-
-'«*^.
•''• •
ouo
lab
#64 EPTST. AD ROMANOS CAP. JTV

(ub cruie fpem ac patiehtiamrjcpe(ilamus, ut excoi•


plumhecChriiti Domininoflri felicitcr imitantcs,re-
plcamini per Spiriium faniilum verapaccactranquiN
litate conrci.cntiac,quoty ieqi in fideincremeiita facia-
cis : id quod imp&trare non potcftis,niii iincero con•
retifuiQ fidcacconverfatione indies proficiatis vc
ftr«sq$^quibusutrijiq; noncar€tis,infirmicaces ex ani"
\ fDo Yobis invicemcondonetit.

Qua^iliones ex hac
l''
parte capitis.
Q^U ^ S I .
V^ult Apofloli4^v.2, utquitibet placeal pro-
ximoj alibi ucro contrarmm ytdetisr
re^quarido fcribit\fi hominihi^ flacercmy
-
Chrifiiferviii non Gdat- [> iOa \

Keip. Dupltci diPinBime explkfiri jfotefi h£c (pcqvof^vn'

a^Ko^tt.t,pbrAfts tHay placere 2Xiz\3\ ^ 4nfiuttsr acdpi-


tur. Veitnifn imMit pihavnetf^tjiui.^u^/uam dunt^At
qutrit gloriam a^neiriliOSyqHikfifiacerefiuiietj qtodtfifluU
torHm prQprmmyabjoreyHlgi ptndentiutK\eiuopa£io non ')iulc
ai^s plactrg Apoflolm^U vulgi de fe judicU pArum eu.\
rat» Veliwdtuiit fiudiuf^ inferyien^di AlijsX^S' Ua deh-
mtupUctrt aIjjs i» om»ilfiuy>tt£ nofirjt Ailionihus, Ne»
emm nohii iplisnati fumtis^ftd partem ftudiorum mflro'
rutfipatrU ,
pArtcm pArsntes ,
pArtem AtJiici (ibi >?«-
diCAnt. Et bocpA^o Apofi9lm , ui ^ui/que fluf
dicAtplacert proxmeyboc eflf tnJerWe (^ prtdeffe, U \

f'40d
EPJST. AD ROWANOS CAP. . t6s

qaod aajeoia limitatw


proximo inbonum feu
mntum aoiionum
«€
noflrAyufrf^
oflendit , qp.A' 'vuh,ut flAceamuSi

^ifimj e£€ debet <h


Deindt
:•

; Altud eft placert^

.bomimbusyAltudplacereproxmo, Heminum enim tfGCAbu*


iumgcnerale €ft)&/spej?romtfcaum >uigus notat , cttjus pu=

puUrem Auram capure non deect» Proxmtu AUiemef/\i


^uiJqiJts ope noflrA indiget ^-ut appAret txpArAbolA Cirifii
Lucio^doeo^quiinterlatronts xtciUtrAt, Huic tgttur
Qcredecet^qutAomrAAnoftrAfi*tdiA ac offciaproximo noflro

^
,wi^rvtte debcnt,

Q^UiESTIO . V

Scnhii v^, Chrifiumfihi non


^lacmjfejooc eilypafsione fuafibi nil profH'
^({i:aerm'derr^ht loquhur )fed quomo'
do' hoc convcnit cum to ^qtdod altht dtcit^
QhriftHm propler pafsionem at(^ mort€mJ\
^oruis^or^ti^ttLmfmjfcl^ llchr, i^g, thi

atqf.mors qu^^^

^
^^^iif^^'^^tA qmdefa textim EpiJloU ad HelrMS corrupei
runt Pontificij, BeilArMjib $ ,de Cbnflo CAp,p\ (^ Bu/aus tbef

lohaKfies Pifcator^quAfi €^
^\.cont.GerlAcb.,qnosint(r SAcrAtnentAri^s hsdie fequitur
hHmtUtAte , obedienUA i$*
'pa^ioneJuAp^omeruerUixaUAtiiinem ^g^ glorificatiQnenL•
bufMa^itAtii', ^oafi vgrum fffei^ut/^ 'fbrifius perpctiendo

j
Krrrr oppro
'
/<^ ^iST. AD AOMANaSCAP, XV. |
opprohriA piACHtffk\ bot efi; prOnternijfeta/icitriitfi'
^ijp^,(fa9dnegat nofier Jpoflolus^ Aiim igttitr fenfm efh

iuci ApoihUciex 4 Hthr^os a^egatt ^ubi pr^pofitio


hoixPROFTERy no» efl cAufpilit^fed crSjiii^hccferifat
€briflip^ioat^Morsl:>ia fuit at medsupi iHnd' ^ per quod
Chrlfitu iveS^i- fmt -ad flenArtam gloris ujarpationem.
Hakc^ enim non
unione carnis fu& cum »
demummorte fibi adqmfivu jfed in prifna
aecepit tcujus ptenarmm ufum

tetJtpere hfpuiiiado^is (u& inhibuit ac fuQ^endit^ Eedem \

plane Jenfu Paulus noflef /cribit PbiLu €hriflumbumUi' ;

affe Jiipfum,oBedieHtem faSlum uf^ admortem


crucis^pro'
pterquodDeus iUuin exaltAttrU .uik uidem iltud ^iccpre' \

pter ^uod^ordinem Ai^medium notAtynonorigmem autmf-

- C ^"-
qjvMSTio iir.

Trecatur Apaflolm Romanhfitii> ut idcm


'Qntiani omnes inter fe invkem fecundmH
'iESVMCHKlSTVM. n/.j.td njero,^4&-
'modd• b efly cum Ecclefi^ nimquanL•*
carHerit dijJtnfiOmhii;r> fecundum illud :-
portetelfeh&refes tnter 'vos, x.Cor.nfSJnter
fanSos fidos Dem dona fna nundi^en^anjtP
erxi.Coraz?'
Primimfciendiim ijf\ f^ofum-bTc ejfe Jp'>floCt,
\fi.ej^,

\Afferthncm fa iii^ OptAndHir, emni viHh, , ut 'ex »* mpayj


j/J^ t4>nfjenlm f< m dvBrinA ^4Ur eju^dim E'ccUp£ menibra :
,

£PIST. ADi ROMANOS CAP* XV. ^«7

trjibectUitatem ^(jui (!^ no^it atis Junt ^udiof^ (^ ad drcipien>


dnmfaciUs. Orandum tamen ejl.ut Bem amfn^s Lominuln
muntt^ttfidtimagis tnagts^ conjungAt^Deimie diflwgucadu
efi 'inttr.AKtUula^fidth^fSta quAjiint circAfidem yftures
indifferentet, \n articulU fidei non diJpKtiunt ^, <^ut
vcro fraternitatU Chriflian'£ Jtinculo /utrt conjuki-
: 6^ 6uc efi taeM /entirfyCccundum le/um Chriftupij/tfr

rfljn ^s rebm,qHS. fimdamenttinifaiutis mfln. conctrnurt^


AUttm dijfenitre in ceremvn^s ^
tircumfia^tijsfidei^
qu£umutem reifgUnts ^mtdto minus fraternitaiem Cbri-
fiiaHAhi nen tolltint^ .Fiderri xutem , quojure

^Sjy/cu ad/jtiiitem fiiKt ntceffaria yremtyveat df^utatiencs


de prufentm cerporis Cbriflit^iu c£na de manducatione indu
Parcus pag.
gnorum,de\ majefiate carms Cbfifii^ quam ipfe tibiquc is'4.fut com•
iQCntarij,
fentiam neminattde prxdefiiKattdnc fahandormn,de regerie-
ratiofic bypocrttarHm iju£ omnia ipJiqHam iong^me aiejfe
;

xoguntur ,A do&rma falut-is ^ cum tAmtn nucUas dOOinna


fUtut iniflis ferk capkibiu tofjfifiac. Dtni^ fciendufii efi
b. Pafiinm dicere qmdem , bairtfes fcmptr tffe inter. Chrl•
fiUnoSiHQHAUtemipfosChrifiiAnos e£e biretiros :f£dc0gun'
iur ifla interfi tokrAre zizamd uf^ adJiem me^ts , Ihit
pcr Dei grAtiamAbk^efiprorjtisfintalisni,

Quando PauUiS fcnhti qui j


ijuidfcripiu
efiiinnofiram doolrjiiam firiptmn efl ^ ut
pcrpaiieniiam ac conJoUuorie fcalHHrarMp
Rrrrr jptm
&. D & CAP. XV [

\
fpemhabemHS :recienehinutnferturf /cri-
pturam cjfe regHlam fideirfid faltcjru

commonitormmcjuoddam mileyad confer•'


^andamXffovendam daMmam ex prj>di'
e^tione acceptnmt

' K€J^,Uaqutdernexbocloco ArgumentAtur BiL'an!'/imii'\


/i^.4» Ji "perbaueimn jcriptQ cap, ti,. J^d vaiM ^,,, 5
eninp ad do.Hrinam. noflrAm:M^i^(4 efi {cripturA ^^^.^^\
iUe nonexchfHsefi^^ut-do^rtnA exJcripturA pr<skttir <f dj''
judketur, Prim4r'iiis ergofinu tfiefiripturA efi quod eil

^
,

norma do^rini.\idcircQ Ap0fl${m^quoties de utilitAte firi'-'


.pturtloquitur^do^rinAm.im^^ loto ponit yUt
ex bociocoJ^M,ti^*ii'v.ii't^e^^ conceidimm , feripturAm
effg eiiAPi cofxmoffttirifim nofirum: idsr.im Apofio^usjHm
frafAteturver^ \SfhuJ^uj CApUis,y ubffcribit^fe (ua
j

e»t^fnenefAcer^ KomAnos dejjs y qus didu^rAnt iiS D• fiC'•


^rfis-^firUitz. P&^tr^v, {2,fifir/tper cimpionere ^eJIe^ '^^i^—
tjorfs {uQS,^^c^Adhiefinis Jcripim tie^^plus efiyne^pri'•
fftAriia^ Puerilker igitur £uf^cIudUur:i JcriptKrA covimmeh
fAcitnosy ergQnon docetyKeg^ ^norm»d<iBrinA : nAm fims'
fihtdwArjj fi mtitub noh txdudunt^muitbminusficundA*
fiiiuprmcfpA/em toUit*
yT
L"

QV it S I -'.
OptatApofiolmPauiimutOeM^^
^^ ''•

mtum fanBt4mimpleatRomanos'o
diois^pace: efgone Spiritm SanHmr mn^
EFlS^TF. AD RQMANOS . XV. Up
cJfvirusDcm^dmm^enaeinfirmneriti^
"^
Det? '

Refi. Pnpofitto PERfTon femptr pgnificAt inPrufHen^


tttniypd ftpt cauffkmefficieneem lieicirco tnierdum per.Ali•
am propofitiontm ExyexponituryUt Kom. ^. Vntu efi Beu4 ,

qutj'uflificabtt ctrcumcifioKem ex fisle ^(f pr^putium ptrfi-


'

devi * (^ ipfi Deo PAtriinterdttm tribuitur quem nemo um


'

(jViiminfirumentHfn Aut cauffjim (46%


effeSim di" 1
,

xerie^htRont 6,CbnfiiarefiifiUatuj eft PERghriam PAtrii^ f


hoc eflpgloriofapotenti^ Patris. Jta htc quoj^ quando per \

Spiritum SanSujn itKpkri dtciMtir Deo gaudio ac pAie^non (

votatur ivflrumentAiis jedcfficuns CAuffafaiutArU tlim efi ^^"jf^f^n;IsS.


Trinicatis in
feBfis. ScripturaautcmnoKfinecAuJfa ifa diflinSii loqui•
opctibus ad
tur^ftd i,ut ofi-endat difcrimen ptrfonArnm in SS\ TrinitAte, extii diftir(5i
loquiiur a P*•

,
fant difiinoiai :
tAnquAm Dcfninusper
Agft igitur Detis psr S. Sanotum^^non
flkimftrum ffidtAnquampcrfifjAptr perjonAi/i\ ubi una tA"
dem^ efi Patris (^ Spiritw SaK^ty Perfins. Auteni^
ita Detu Fater per fiitum creajfe dicitur Oi
trr, per filiuao,
in Spuitufan•

vtKi^,

fisv^A
ceditrAtio
pivfifiltuinsnfit creAtienis
Patre
; quiA enim is eft - prpif^m,fed quU di'
perfinA^ z.mSpiritu SAncio peculiAris ac•
dt Arrha
noftrA,quA obfignatur in cordibm TivflrispAX (f gAudhm vi-
t££tern£^ide^oreci^ dicitur Ditusper Splritum
hdreditAtts

SAn&um 9ios
adimpkre omnigAudw xhoc enim dedit ptgnmm CQrdibm noi
firU^qubdfimm FIL 1 1 DElXidqu^d miUiperfoKA in
fhv /cripturA t quamSpiritai SAn^tyadfcnbitur
Rom,S}\6v

r ^\

Rrrrr J Jpbo^
:

ij^ EP ISTv RQ OS Q . ,rV.

Aphorifiiii riicologici cxhacj


parteCapitis,

^0«•

rAi9t^€o^mt(i9rihminfen(Hm^^.quibtu ihfirvire ^ebeb^t^


intitiiem 0* i)tiufam rtddit, Nant qui fihi ipfi placet , ei
cateri Omnes di^Uctnt ytAntum aiefly ut errantew m^^taw '

reducere ftudeatye[uodftudtum
veiinprmis V9^mcndaf ^* bomme Cbrtfiiano digntdm,^
JPAulm v.\ ,^ D.Jacubm

MyjMhciHttai iMfirmoruminfids^non efl aif^ magfiA


mokfiiA altoram : ideb hic comparatur oneri , qtwd pOrtare
debtamus.MotefiHm enmefi,Jii/pend€re aBiones fefi li' m
citas (fnjBfs uttlss. Sed utilttaa proximi aittefetenda e^

CHR. ISl^lpmpitviiy

v,i f; >
Chrifli
£4
commodttati propru fi abfi^j louinere confcUntisi fitri peufl
ideo juhemur Alterim onera pertare, cfuod qui facit , legtm

^^
eft nttfira •
GaUt» cap^

quih {f pafio ejus


efi tmHientHmjpecuhmmuUartimmaximArHm Tfirtutumyin'•
ttr^quai prscipua e^patientiayqua toleratpUgas.(f convittA
€iiam injuflayeo^nomine eommendatur imitAtw Cbrtftt (S
Mo,'u,\,i^ PbtLiy^^ ^uiergbcofutitia fert pAtientert Cbr(*
(fiam iinttAtur iquiwftrt , AntkhYtftumx qub referJo€unL•»
Cbrtfli Mattb^S-^^'^ \0y2S' . ^

4. Di^A (J) exewpU/criptur^i non tAntitm fcisntts. , fed


0* confcieKtU no^rAtnfernfiunt.Namt^ erudiendtfummin
fide,(f con^iAndi incruceyquodnuUA difitpiinA meliusprd^
flarepoteftyquam qtf^dmnttasefl tKJpirAtA, (f tn fcripturts
Propbearum (Si '^pofl,piorum depoftA. ^Uibtt igitur
vidtAt

rrPKsa*K~MBwt"
,

"£PtST.A'DROMANOS CAP. ^V, 871•

'

J}tn5lio^ita
exe^npla fanilorum., Eaenim,qu£^ junt
legendajunt^t in/ervianii. dooirms yUidelicety
^
fanBitatemtiQ/iram /» hACtftta imperfcolamjiie^iegem Dei
Ab uUo Lo^iiinmA impUtam eff,EccleftAm^von con{iAr& pm
ris putiifafi^is ,(f qti£ pint fimtha. 2. conJQUuoni^quAndQ
pocmtemiam ipjorum confideramus , tjtiAmiferKordtam Dei
ftint conficuti» \^pAttentt£ in ArumniSy^Htbiu Detu interdum^
peccAteres etiAmpofi poenitentiAm extrcerefoUt*

^^ /. PAtientiA & vera confiiatio inadl^trfii nen efioptu.


Vi-rium yjid Det
Deiis pAtie»tu i^ confftlatUnU
d^num^ quipropterea vocAtkr
:que (S petcndum efl Boc
benffieium 9(f ut irKpetrare yialeA^iU^caVcnAUfit efljVe nobi&
(5 crucem acc€rfAm!U-fedtxpe6irtnu>Sydonec eAm Dem im-
pOHAf^ Js^enimi^ prcmii ifcrigit i^ui auiem femptipfos
pr€muntjhos j^trdum d^r,t*

6, Concordis. difofnnt pylncipA/iA fffe^ta^ i. miitua /-


^ lAtidum divi*
^Ciori/JTi promtittidoyde quAiK^^ 2\xprecuM
nartt £Gmr;iHmo,de quA^-v. 6
Naw ubt
. Ea <»miiiArumpn»ttir -^
'
one ^^imOrum, odtum regnAt GT invidiAifbipic»
tAtitoffiiiaexHUnt fprects ctiAm negnguntur
^uilK&s Alunt c9y}ft€n.tiA aicitfzt,qHQdnon poj(mt mlfocAf^
j ^* eoSr

: BEVi\ttfiipiira»i€nie colendiis , (^ abf^ ii^Atundi-u JAnciii^


mAri:hus AdorAndi44 efi.\.T:m.2.yS'

. tpj<

n^hm
Oafiiitu Ad(umpt nos
ui^uanda CArnem ^ ghriam
^^
Dci^ ver. 7.
CArrn
£^tod fa-
(tbt perfo\^

'UVi* \'
cAm^
8• WIST; AD ROMANOS CAP. .rV.

ea&i^ ghria &


honore plave Jhinocorefjavit, 2>quAnilo
nos naturd fiHos irAfeck filios Oei,atern&^fcluuati6 -
rtdes^ j, quAndo fios deni^ faciet stern^ iS ceelefiis giorUy
cuin ommbtu fAnBisangtlis tonfortes^ uhi viMirJim glori-
am Deifnefine ; idquodin trAnspgurAtionc Chrifltprsrpgu-

i. iHdu ex ceK^lio Dei in regno Chripi femper


tenere debuerunts idcircQ tf Chrifltu mimfter circumcifioni^
vocAtur.qniA cx Judsiis n^tus^u Jud&tis circumcifui
dte , intcr Jud£os €ducAttis^Jud£t6 etiam prmum on.hiunL•»
cofjcioifatni eft, (S tAmena Tsevime crudelwfeTn perpepcscfi
*
prmM

d£or»m erit durior in '


pif'f€ciitionem:qudmAbhis ipfispopuiAribus-^^smi
fuA.^S.Sid enmnOn rectpertmt, Propterea (f damfjatio

ipfisprsidixitLuc,i-^.Kj\iatth,23,(fc,
p.
imm in

4ie,qu€mAdmudi4mCbnptu

Cbrifuseft lud£drufH (f gefittfium tMediAtor\,


luf/

Jket initium pr£duAtioriis ftterit inier luddios bb promiiiS.


fiones ea ds repAtribusfA6ias G€nA^^22,(iutAfntnmtdtatto^
nii beneficium d£qut' omnes Attingit^(!f tandem tempore \

ettAm ^ntiiibmAnnunchtumfutt *fx qutbtistavquAm pO'


flremis fAfidem fAdii funt primu iUud ^pvfioli do'•
^dr^ gentihum Rom. i, 2^,
An ludAorum Deus tAntumf
nonne ^gentmn^mo SS'gentiHf?i^' qhoniAm quidem unm
eft DetM^mjupificAtcircumcifiotiemex fidfy & pr£putium^
per pdem*

um
xMifiricordia Dei tfiyquod gentes
lo^
Ad gremh ^
Ecdefi£ tocavU, fuper quo horwrare dsbeni Deum , JWtf- '

nente mflro qusdfittim foitimverbii^fik&fa''


:
cio i^ vita vne-indignQs prsfiemus iios IsecAthne
per qHAminiocum lud£t^riimrtcepH fumuiX Alth ^ noflr/i^

nos lon-
jSPIST. ad romanos cap. ^rt^. 75

.iijp,2l^da(uit Kpoftoltis,
ii, S^esint(r.dufnUt'iorefgnificatu idem tfi ac fiductA^
Mta de gentiytis hic dicitur inipfojptrahunt , boc
; crcdent ,
in ipfum^ducUm in t^pomnt, Atque fic acctpiendum eil
Sacpocjtiuiuphquotiescun^ ei/altu m ScripturA iriiituur^
<qu9fififu in Pjaimiis crebrodicitur : fpcrAte in DomitfO : in te

.
PomineJperAvi^^iestiquiJperATitm
4.2, 2^.
to. SimiltA extant
R0m. S, 42» CoLt, ty- MAttb^iz^u* l9bAn,$, 45./.
1$€

peMfflJ^eswtJlraiquUtflDeus^tu Jn ipfo ita'


12,

j^ue fohl^erAHdHm t }• iH/a^i&ioiipfeJoitu ^xntfscK fir-\


mam , i^Hon yaciUatUem :bonunes ettamjpemfacere pof• 1
funt^dfapi Ahf^ re^ Detu Autem eft bomo»qui wcn- \ •
^tfAtur^7^um.2j./ed rpfiiu dU:€rc 7>e/promut€r€ieflfAcere(^\
prAflare*
7 j. . ijAudmm ptrfe£fumqued perpetu• fibt cunfiat^
efl ,
nuUta^j buju4 munditurbis inttrruwpntur*laie gAudium
tfi hoKA confiientia^quA fuAmin Deo coiiocAvit /iductAm huic :

.nmnes Adverfitates funt vicecotii^ACUtum feddere qui/er-


rum 'uA/€t,expers ipfafecAndu Hofr.mes tnim mAli^ ^ut Af-
fiigunt bnnos ,ipfitfuidem^gnorant Deum t^ honitAttm ejus^
fAciunc Autemeam hommtbm dulcefc^re,qui y/ ^ffliguntur,
D€9 AHtemtaiigAudtumpetendumtfi^tujm efi (f <onfcr-\
yArihctiAm(ofi(citnitAm,(S fAnArtyulntrAt^m* \

PARS ALTERA
XEXTVS.
/», 14• /^Ertus fum autem /fratres
H$H . 077

,
quoniam
^*mei ,
&
<Sc

ipfi
rcpleti
S
cgo ipfo dc vobis,
plcni cftis
omni
s s s s
dilc-r

fcicntia-^/
^4 ' ">»

'

EPIST. AD 405 CAP; JkV


1
^
ita ut pof itis aUerutrum moher-
«'. re.

^. AudaciiVsautem fcripfi vo-

» > <tieA<ptfi , ^^ra ^i^i^i , iwVlbis , fratreSiCX parte, tanquamin


t7reuttifji,ifiv>i(rxa))f 2^. 'dui mctBoriam vos reduccns, propter
\

X<i^Y J^oS-wiTitv /toi «cVggio Jjgrafiam q.ua data eft mihi i

in-n eivai ^s A«tii^;/pViV« '6, Vt fiitt minifter CHRlSTr


-
^ " '

J S U in gentibus* fandificans
Evangelium D £1, iHfiat oblatie '

gentiufn accepca, iandificftca in^


Spiritu fanito.
, Habco jgitur glorianv in Chri»•
iioIefuadI>eum>
/gw Noii enim audeo aliquid lo'^
quicorum^quaeper tne non cffccift
HKojna^ca^ x^^^cfSl , tii ^^hriftus riii obedientiam gentium-
verbo & faiHs»
>f rg. lo virtut^ fignorum^ & pre*
^
digiorum, in vinure Spiritus fan*
di .'Ua ut ab J^rufalem pcr circui*'
a?ff*t ^779 ItfH^fuh^iJb i{gij vum ufque ad illyricuni rcpkvcrim
Evangeiium Chrifti;
2<4 Sicautem praedicavi Evange-
3 (pMfl7Tii*4"H^*J^ (Ca^, liumhoc^on ubi nominatus eil
4;hrifiui , nc fuper alicnum funda'
tn&ntum a&diEcarem»'

ii'. S^ed,ficutrcn{5tum etl^Quib;


noiieil annunciatudceo,videbU£ ;

& qpi non audicruni,intclligent,


^2, JPro^"
'

/ '
EPiST. AD ROMANOS CAR yv. S7S
'

22. Ptoprcr quod & inD,peaicbar


plurimum vcnire advos.
2^, N^inc .1»$ locomnan
Jiabcns it\ hts rcgionibus , cupidiu•
temhabcns venicnc^iadvoscx.muU
tis jaro |)r«cedentibus aiiiiis.
--. —
Vicuiy^JjoDfAAA
...^
—/^'^'
r—'^- ' ' •'4• Cum in
ccEpcrxJ/ fpcTo
Hifpaniafn
quod
proficifirA
prxtcricTiS viii

y
^p !^^^:^
*{^^(:•''^^^^'**
-^amt^eu^ dcam vos & a vobis drducar Ulu^^•
vobif primutn cx partc fruitus fuc-
fi

w?f. Nunc igiturpro^cifcor in Je-


rufalcm miniftrarc fandis.
76, i^robavcrunt a. Micedonia &
Achaja coHaticnem aViguacnfacere
in paupcrcs fana#s, guifum inle-
rufalcni.
^^«4^^^,^»4:-

*
27. i*l^caitfueis^& dcbitores funt
7<^yMV(yiM TKi6A'*2<xeif /r eorutr;nanin (piritualiutn eoruro
participcsfaai gcjuilc$,debcnt
-^ \(^^- ^^. &in carnalibuj miniflrarc illis.
18. Hecigitur cum confumBiavero
ca^p nti » f» v/fnt' & afsignavcro cis fruAum hunc,pcr
vojproficifcarin Hifpaniam.
2^.ScJoautcro,quoDiainveniensad
*^» irXtipufJULTt ^Koyietg dO'-
vos in abundaniia bcncdiilionis

^\£
^Kve^a ^¥
j ^^/^,
ii}cr9
eihxpoia^ jo.
^ij^ ^
Chrmiveniara..
Obfecro trgovcs, fratres per
DominuTTi noftrumJcrumChriflu,
,
'\

tQ- » T£ug TS^c^Cxcui \suf\o


pcr charitacem.SpirituSjUt adju-,
vetis roc in orationibus
UcuiTi.
pro me ad

Sssss 2 3KVt
#7^
^'''^ £
, A0ROWANOS
d-rra^^jifa))/' jr.
CAP.
Vc libcrer ab infidelibus/qui
(utlt in IadaEa,&: obfequij mei ob-
latiaaccepta^fiatm lerQfalem fan•^

, !(£
^^/, ^^
'&
243i
c* 3'-
(Tuuuvet^
'
|
/2. Vt veniam ad vos itf gatidier

pcf volontattcm Dci , ut rcfrigerjif


''vobifcuni.
5i. Dcus autcm picis fit cum o^
'fEnibu»vobis»Amcn,

ANALY5IS EXPLICATia
intnitaexhirtAfiQnedetuhrAndis infirmtstnfide (^ fu^eii''
^ dendts tenterar'pjitdu P[s,JAm de fuaperfma Aliqutd t"
texit^ne AffetfatA quadAm Afrogantiafihi impenuns frme/^
\revideAtur inRomanos orbis dommAtores (f Altenr mptr^;
\
impAtt(nt€s\ fria autem [unty qa& Bae in parte de pfrfgi•^

na/ka AififJgif,f*excufi( fiam i» loqaendo hhertafim,^^^.


\fuHm prefn'ittitAdl>entum.$. K9mAnoriim pro fi preces ex*
pefit, Bxcttfationii propofttio Bdc tfi i No/ite fnihi ijitibr

tertcre ^quidttBeriiutA&emu vebtfiumegu Confiat bAi


Fropofifio ^[©^ , fUAexUfV*
i^-t^ rf•' Certus iutfL»
autcm y fra:tresmci,&cgdipre devobis,qQOd & ipil•
'plcni crtit diIea:idne,feplctrornni fcicntia,ira ut pofsi-
alterutrum monerc, Audacius autem rcrrpfi vobis/
ti$
fratres,exparte, tanqiiam m
merooriamr vobis rcvo-
cansipropter gf atiam quac dafa cff m ihi i Deo.
Buit RuntAnis JiUBionff» (^JatnttAm
iHa fAcit y ut Oelit Alcef Alterita commodA
^-^
qu£rere
T/*/-

J'i'«<nv'

f
.i£c yttf po^tf. Ac proinde dicere vuit i fcio "Pis (f
f
EPIST. ADROMANOS CAR XV., ,
i77.

t>fQr (i peffe vos mutu9 exhoruri in ijs, qui veflrum ordi* ,

neKfdictfif^Eg^tATnennihiloniintu aliquanto /theritis l^e•*

bifcum Agere m ba: Epifiola ^tson ut vos aliqutd n&vi^


dQccfem , (ed ut ea, qu£ iam Ante inttUigitiSi in mt moriavL•»
'^ revocarem, Hujw fu£ libtrtAtis ^
qttain (cribtndtr]^
j

ujus fuerAtyhoo eaufM afferi. \.a'b uttli - Att tntm j* hoc fa»
'

cfncomfnonefacitvdiy quint^ coKfirwAndt grAtta y ut >/-


deant^fe n^ntrrareyfi mutuis exbortationtbtis pBi intUem^
jtt>(curfAnt'!\ldem€nim&b Apcflolo qho^fieru ^-^ nect^A0
rh hoc enim ftbtefi wjuftSnm Chrifia^qui tpfum conflt"
:

tmt Apvflelum gtntium. Gratra mihtdataeft^ Dco f in*

$
^«iVjUt fim itiiniftcrChrifti Jefu in gentibas; fandifi*
EvangeliurT>Dci>utuacObIatio gentium aceepta.»
& fand.ficatain Spiritu fando. Rattomm [ua vocAtic"
»u reddtt ^inquA vfiendit pritnum tfocantem , mmirutfut

»
Chrtfium Jefum : Is enm tn t ontfxrfione Ad Ananiam dtxit
dtPaulo'. Viis ekHKmis tfi miht^ne porttt ntmtn meum ca*
PA99J genttbtu ^ rtgibas ^ pl^s UrAtl, Officium JiocAti&ftf^


»9 ^^ Evangeliora. In ^rAco^vecAtfi
fan<itificare

fflf mwfflrum facrum doSirtni, E'VA39ge'*


,

liCA^ nm quafi CAm demum janilificAre pofitt fua prAdtia•


ttonc^/ed qmAprAdfCAtio Eyfangeiij infefe eft /Acrum offici*
ciunt Dco tonge grAtifitmnnit Finii bujiu efficij tfitUt gcni
te$ 6ant oblatiomunda & fancflificata rn Spiritu fandlo.^
LoqujtttrmetApborice dtrthus 9fijflictt,i^ fAtrificium novt
TeflAmentiyocAfipfiigemiliuftt cordA per prddicAtionem-r,
Evattgel^itAprApAraiaAtqueAdornAta utf piAttre DEO
pofi»tjtAnquAmvi£tim£pur£,qttiapfrfidem ifi CbrifiHrn^t
quA pr£dicaturin6y>angcii6/unt pttnfcAtA d Sptritu fAft*
A^or.if^
lAcb^ cAp, if u, ubi
kejpicit bAuddubih Apopolm Adlocum
de fAcrifitio foietmi 4git Propbeta j

qu»d
Sssss / f€mp$re
nt EPIST* AD ROMANOS CAP. JTV.

tempore fiovi Deo incrani tccOt(f ^uUem inup


gentes offerctur \ idquod Aprfiohu nofter de fr£aicMti«ne
verii interpretatur , quacredentes m efum locs infisr
%a&inMrum cQnfeerantur Cf offeruntur De•* s- t^rtUm^
denique exbBreAti^fjis /u£ CAuJJam *jftrt pttUAm itid^md ,

neceffario^hGc eft,k fingHlari inftinSlu D€i,€xquotam k*


htre adtpfosftierit ktutus,
CHRISTO JESV adDEVM.Nonenim
Habeo igitur gloriaiii
audeo,
»
^^ ) aliquid loqui corum , quae per me non eflTicii

Chriftusin obeiieutiamgcntium verbo &


fadlis,in vir^
tHtefignorum & prodigiorum.in virtutc Spiricus faii-
verf.ig i^. iterumproli>QC4t,ad Chrifiumyquem pmntnm
fuarum atltonum aut^rem facie jedrum mmirifm ,^^ ad
Dtum (S Adfficati^nem Ecc/.?fiji exgctsttlKis ^oUe^M perii-
nent^ HArumdao facit genera^DiBA & FaBa.Dioia funt
Oinnesejm c^nciones $quss pafitm ubique i»fer genus ba^
buii^ FaUa
turaJia^
1€
funt duplicU^nAturaMa pratens/ii
NMtnralU jfunt UbQresipfiuii^Bccfefid hinc
&
i»»
de fifcepti (^exantlsiu frtternAtnraliumduiifS c§Hftituit
J^eciesfigna (^ prodigU* De prAternaturAiibtu prws agit,

ruwexempU extanf AStor,i.%, '^


•Tigna vocat miraculafaAin morbis fAnMlibtu edita^quo*

feiiuumincurabiiitfm ^cttjm exemplum ext^t , aB, 14, p»


fmatiefiem dc/

Signis irihuityirtutem, b^cefi^ efficAcUm (f operationem


in ammu , quihde rAtiant Ad fidem fAiilms

Junt Addu6ii, Alibi Addii in/uper ferttAm jpeciem , mmii


rMm^ Virtuies 2, C$r^ \tr ti* per quAi inteUtgit im»
ptrtun/ w DiAh0los^<fHo
Cffiiflat JOi.tjf Sf i/^,capM£c ommA /
Paulttm noftrum ettAm tAlutffc^
dkit ex vtrtute
Spintiu fan^i notAHS uriginem(f CAi^ffAm effcifntemifiA'
rumafifOHuf», Oe 3$> fmi A^iomhus,/ctt Uborfbu^
W
*
£PrST. AD ROMANOS CAP.
ifwcationis fu£,Agit JA*n in exempie * /^» 2 .
lem in^utt yTpcr cireuitutn ufque ad liiyricum replevi
-
XV.

Evangelium Ghrifti. Hdt efi,6revif delmtAtio b^ntpart


|

ti currtcuh PAulini in munere ApofloUc^ , m qno certe noB \_

9tioftit fedit yfid(pacio. tf, dnnerum^nam d^cim^ o^av§


tempwe co»'uerfionia banc { Jcripfit EpiftoUmy
igcA circA mAre mediterrAneum omnU ,
AfiAf» , Iroadtm ,

piclnt*
MacedoniAm, Gr£cia m , AcbAJAtn, Peio*
ponncfmn^CrctAm perAgrAliit^iS doiirmA EvAKgeli/ com»
Et bdc fmt tahmm
JAm dt difficultAtc eoram Addit
cavi Evaiigelium
/ttor$tm atiquA ^
SyrtAm , minorem

aiifuid: Sie au tem prxdi*


hoc, i»f «/> > non ubi nominatus cft
%

eo,videbiwvty& qui ^^
Chriftus,ne fuper alienumfunclamentumsEdificaremir
iediicut icriptumeftrQuibusnoneftannHnciatiim dc

Oflendit , /e doiinnd EvAngti^ in


»

istis
intelligent

pTAVtJfium fuiffs ^fidprimam jeciffe aieAm , idtoque UhB"


.
nnliu Jptfttt»
ii. %ij

um ptrnulcfum in rtcepiffe , (S hsc rAfione iiupUviffi


VAiicinmm £jaU cAp* f 2. f/. cujus verlfA Adducit^ Kdtia*
mm hhjtufm inflititti Addit ne faptr Alitnum fnndAmeni
,•

(Hfn AdifiiAref. Per /Hftdamefitum intelitgii , initmnLJ


mtnifierij Evatigeiki doeens ffe in locia prAdkAre VO'
imffejuhi dc Cirtfio mbil adhuc mnottat^ minAliorum
Ul'oriSingreJus,(f ornamtntA/aitem Aut imrenientA Ad-
dedlft vidtAtur t ^fious om?iil^M difficHltaitm fui mumris>

Et hAcrAHonctrAnft JAfn Ad Atttrum membrum bujm


pArtis in quo fuum adventum JiumA»^ prQmittit eum^
'y ,•

enim ifia fua circuitione "


perAgrathne locorum pere»
gritiorufn baBem*s irfsptMtUM/itJ^e indicAt , vtrfa 2j,
pro.pterquod inipediebar pluTimum venire ad vos^
jidPtntum
Uo SPIST, AD ROMANOS €AP. =
A(htntHrK autem fuum promittit v, 24. ftqq, bis loerbisi
Nuoc autcm ulteriiis locum non Iiabens in his regioni-
bus>cijpiditatem<auteinhabens veniedi ad vos, ex niul•
tis jampraecedentibus4nnis:cumin Hifpania profici-
fci coeper.o,fpcro,quod prsiericns videam voj,& ^ vobis
dedwear illuc,fitamenvobis primum cx parre frui/u^
ii] e ro^ c* u fq

ciat,i.
a d v. j o.
; autem de adventu fnp
CdujfamtJMiquagtmtnA: utm,^ui^ mon afHpluu
^- los
CHtti bahatin regionibus tllio i T^eiquia jlfoficiusJerAt ^ cujm
ogicium K9n erat inuno loco {uHtlUre,(€d piitTUiu pr^diCA-
te^vei qutAiUii fitMminesiflos £liangeltc& dudri9t£(qM
vonefl fzsoiT» 0Lh^i^ou)t4dium €ppin^Utra, ^uiamagno
UtHMur de/iderio RomanoruM,quod ipfum tegat ad matU'
rAndufntter\cujm fuidefidiT^ ttiam fypra rr^ntwKem fcf \

ctrAtcapjy II, 2, occafionem fm Advemm exprtmie, v. ^4»


quamrcfert dd iterHi/pdnicum,wquoRomam fit trAnfitU'
rusitmdecomttAntibtu^Qwanis in niffaniam fe migrAtU' '.

rum%ndicAt-<^quodAnfa6lunsfii,hUfion iKdcatur ^ /fd ftU


temprmittitur•^, diiAtiontfH Adv€ntm i&ms tjus^ cAhJfam
indicat t>. ^.. Nunc proficifcar Hierufalcm^miniilfa•
re fandis .•probaycrunt enim Macedonia & Acliaja coJ•
]itioaetnalK]uam facerein pauperes iandorum, qai
j
funt '\TiH\cr\ih\tm,Eletmofiti4impropAuperikus in CMa•
cedonUfS Acbaja c§Ueoiam/e Hierofi^jmam deferre , fibiier
injpergii^ (^ bac digrefituncuU ipjos quo^ Ad nmmfic£ntU
Amin pAuper€s tAcite bgHatur \prdjertim ad ejtismOdi mu^
mficentiAtAijHS. nonAb pnvitis proficifcAtsir iAUdatx, UUa-
:

cedonios,quod cum ^^cKU,b^e ,pramto biUrijj Anmo hoe


fecerwti ides bisrepetit, <}},¥, Commendatin^pfir
hoc ip/orHW 9fficiumpictAtio debito : Piacui t eis, tnqtnt^
&debitorcsiuntcorum.Nimiiipiritualiacoru parti- .

cipes J
\

iPIST. AD ROMANOS CAR XV. 1/1

cipesfadi njntgentiks dcbefic&in carnalibus miDi-


.*

firarc iliis. Deittumlioc dtdufit^ coUatione ^iritualiutn (^


torporaUumbonoTHfH. S^iritiMiU fitnt^Hd cotfimunuAntur
per prs.dtcAtionem t>erti^ putafides , Sptrittu Sanfiw , pati-
tmtia^ (Attr-Awrtutis bomme Cbrifiian» dign^,^iC6rporAlta
fitnt ,quActmg^ AdfpftentAtiontm hujm'^itt pertimnt,tdcireo
l^o€Ai9$ur9oi.^H.iiLa-fcjuiACArmm^nonAnrm»mfufientAnt, Hac '

4gitur concUnAtonbtif (uis Juditu^^s dehere doeet Jpepoi

Uhorum, ex ^rAto ^,
lus^nonutmercedemproheneficifsilips JpiritUAlthm
ntmhiceftpro^ortioi fedMt ^uAiemcuni^ compcnfAthntntj
Tl£ceit$m
compArAtorHin,ut ^s rnirtorAieneficia nom deffegemu/j
biu longi ntAJoribm AJfeBi (umut,
; nuUA

( nAturA
Hsc §mmA faciebAnt
C'

qui-i

4d exbortAndos RemAVos Aafimi/em mumficeniUm* Solent


tnim Aiiorttm iaudes excitare t^rporem rtoflrum,
lis igitur

'
rtbusApud HierefiijmitAHos expeditis^ittr fuum ad RofMA-
ms/e dtr€^urum promittit y. 23. Hoc igitur cum con^
rumma^ero , ittefuit^ &a(signaveroeis fru^um huncy
pervos proficiicar m
Hifpaniam* ^upd de
ne ,vel potita ,§bfignAtione fruiius addit,intettigefidttm^
efl de traditioHe Ektm^fynArum tques pm^Afae^ ^
quAfi
trAdtU ArrbAyploe pigmre Apudipfos depBfiturum prvrnit-
ttt. 4. deni^ utiiitAtem Additfii 4
ipj$s Adventus ^erpi^*

Scioaute,quonia venies ad vos^in abudacia benedi(!\io.

^
nis Chrifti vcniam. HcbrAifiHtts efl, abundantiA betiedi
^pro AbuHdA»tefiuplenAbenediBfene:
in incrementod9^rm£,iH meiiore JEcciefA c9nflitutionty tn
tonftflu

impttrAtione M^jorum donorHm Dto inflanjmAtioKe Adftu^


diumptctAtiSt (f e^uAfunt his ftmiiia^ <ju£ omniA (efimul 4/-
UturHm promittit. B(nedi6it9Uts enim mimftrorum verbp -

HonjHnt Abf^fruiiu» Et bxe ttAt Ad'yentusjmpromi^o.


Jtttt PofircA
W
•^tMi-n^i , i

EfisTr AD ROMANOS CAPMJeV.


P^ofiremh y^recesipftmm <kpdcrAt (f "PcbemeMter flagitAf
p^fo [ fu!^^ mumris currkulo^ Obfecro t vos fracres j
t^f»if,pcr Oaminum noftFum lefumCJiriftum^&per
camatem Sanc^i Spificus, U|t adjuvetis me iiiorationi-
bus pro me a4 D^iuni. Conflat^ (S boc mfwhrum JuU ari
ticults, i^ ferVo intercefsionem RsmAnurum tfflAgitAtper
Cbri/lum ^ per Spir^ttwi Sanoium^tjiuos duos non diveUtt,
jtdpotitu inunUAiem effealui imjungU, JnteUigiP eHtm
umPatemfidii m Cbrifiitm ,. (S tmitatem carkatu^qnAm
Sptrittu SAh^iui operatw tncriiknttbus, Propier bAm ttA^
Anmurum fiiorum coniunthontm^it^UA nonJAUem ut doitor
(fauditores^ fed (S ut ChnfiiAHt mvuetK^nt c6iijiif3Uf,o6*
teftAtur eoj , ui prafe or§ni potitu ut prgces/uas^ cum

-
, l>i/

ipfo €0nj.HngAnt
, (S
tnim expefii ,. non nudAm ^
OfAndo cum ipfo ctrteni l avvwr
non emma
ipft Alknii duntAXAt mttrcefsiombtu utittttJt yfidfuAS
X•

quQ^prec€i Addireri.exponit id y iujus grAiia intiricfihne


i
ipjorum opm bAbeAty uc libcrer ab-infidelibus. in Judai»,
. & obfequij mei oblatip accepta fiat in I^ruraJem fan'r

,
<iiis*

muhum

pArttni
Infideles in lua&A erAnt inprmuf Pfiudoapofioii^ut'
ne^$ijfAcej[(re foUhAnt jipoft»lo -^
Ab bUldtrAri
bk(^ Aiibi2^7he/i.s* Qbfequif fmoblAtiomm
in gpmre^quodnon carebAi mtUtorur?L•»
inUdtAjquam ulveltAndem Avertat DominuSrerArejuheti
votAt-

^Artim etiam inpecieyminifierium tUudyqUod prAfiAbat Ec^


*, mumrumy.qH£ d frAtrihm
BierofiiyvtiiAnx^ obiAtiont
I I ACceperAK E& ut &grAtA fintf^ fAiHtAriA fanUii inHiem
1 rufAlem,6ptAndum (S orAndumeffe dotet,'^. dem^fruiiumu»
tfiitts intercefiianto AdneBtt ut veniam ad vos in gaudia
.•

/ per volyntatem DEl^,,ut refrigerer vobifcum 1^,3.1*


VbiinPir cAter^ mtandum, quod Acbenium /uum v^lunuti
Dti
£PIST. AD RGMANOS CAP. XV. tfj

Qei inf§iiiium comntittit,iiquoetianifeiicrm rtineru m» ^


gotiarum fncceffhmpetere juiet* HiiQmfittiu ergo txpedii
tio^gtmrAlemAddit EptfltU oiMftfiUm,^Ha RomAHos pm '

p^ttnti Deo commtndat^ /)cus pacis iit cum omnibus


Vi)bis, mcn v. J^. Epitbetopacis inprimia di^tHminten"
dif ad cxbortAtunem pfXimam dt fufcipiendit infrmis :

e4m tnim fubfinem Mdbuc incufcdn ^aiuit^ immens, eos be-


ntdiSliontgrAtuitM^prifentU Dei dtgn^s bMud ejfe^quii;in•
cMiumpacis inutiiiconteMtiOnerumfpUMt^

ParaYhrafshHJHS partU,

^
CEd quorfufti iilh«co!nnia,'inquic$ /^piitanic nos at
adeo alic'
vcl cariutc vcl fvicntia Chriftiana
noS| utmiituo nosSpfoicxhorurioolimus vel neque-
imas>iuutaIiorum con^morLefaAionibusnobisopus
fit ^ Hocequidem de vobi$,o vos tneiscertoperiua•
Aim mihi habco,quodi(lficcrc& pofsitis &vdui$:cgo
tiRicn liberiiis hoc iii^enerc vobircutn agcre volui ha•
Acn^s h^c Epiiloii, dc quiljufdam ^riftianifmi
-vcftri non quaii diiBdcrcin vcftrae pictati,
partibus,
fcd falcetnuteaiqusvos fciFcnondubito^in memo-
riam vobis revocarcra :id quod ofiicij ratio \ me cxi-
gcbat. Ad hoc cnira pcf gratiara D I vocatus futn
i C R O, uc miniftcrium Evangelij exerccanu
I S
Intcr gctniIes,eosqj pracdicationc yerbi tanquam vidi•
mam mundatn &:fan(ilam,Deo.gratafaciam. Quicquid
igitur hac in partc facio^ non proprio motu , f<rd
piihlicaautoritate facio.Neqicnim quidquani aufim
Ttttt j vcl
,

l^ EPTST. AD ROMANOSCAP. XV.


yel dkerc vtlfatete, abfque mandato Chrifti Domitti
mei^qui virtuie Jpiritus iandli cfficaciam dcdit & fc^
l-icem fucceffum conciouibus^, miraculis & laboribue
mei&omnibuiifi a^ificationem gjentium rquemadtno»
dumpublicicoBftat exijs^quae hadlenus pcr Syriam,
Aiiam,Thr^iiaim>Gracciam & vicrnas rcgrojTcs' ^ lerofi
£bl)rmi« uiq3ad|IJyricunT,dixi& feci. Tn quibus
bus fananoti exiguum,fedvaidepericuIofuni & feri
infuperabJlerrj iaborem exantUvi. Neque enim rllis in
lucis quirquam Apoftolorum anteme Chriftum prac-
1 dkavit,fedpTirau&cgo fuLquigentes illasrdololatri•
cas ad ag,nirJonem;Salvatoriladiu*'ii,,ut & pra inca-,
i rte im plerem vaiticintumi Efaiapjquo ptaedldtunt fuif
etiani annwnciandumieire Evangeliuni> quibus ha-
ijs

iilenusdeeonibilconftitit. Et hicc £uit caiifla.,. quod


meus ad vosadventus hi)c urquefuit itnpcditui.. /auj
i

,
vc ro ftqu a mh i s

|locu$ nondatuioimplcbodefideritim
frra fridem teinuit
i regi iB u s d ti

j&initinere A^ifpanico vos vide-


coniuetu.dinen"ie>recreabo. Inrerim qxpe-
diutiduadhuctfiihicft.iT?gotiurn //ierofoljmis,
mihi cominedavit EcicieiiaMaccdoneiii(SiAchaica,quac
eleemorynas inufurnpauperum magna cum liberali-
u s CQ tr.
rneum,quOd
m o^a« di

quod

;ta"e& anim<5runipromtitudine,quainfe facro fando


minifterio dcbere agnovit, eoUcda^, ^^ierpfo.
lytnam transfcTendascommiiitrQuam pnmum itaque
hoc expedJero 5 ad vpi me conferami , & indc ln l•^*
rpaniam caqi qua; Spiritus Domini haaenus in; vobis
:

bcepitjbenicdidtronemea Apoftoljca in vobi$ adiwi-


plebo. Vbs autem cariTsimi pcr mircricordiam Doj
,,

miiii noftri Icfu ChTidijjSi ilJud quo nosconj^unxitjpi-


ritus
.

ePTST.AD RCfMANOS CAE. £V. "*


I
vlturSaodus vinculum diledionis,oro.ac obtcftQr,
;1
utveftraspromeadDeumprcccsrncts cortjungatis.ut.
tandem altquandolibcrcrabhodibus veritatis^qui in
ludata hafteQusncgotiuni tnihi CacefTcre nondefienjc,
&ut ea,quarinminiilerio mecnonfinc muttorum_»
invidia petagcnda ^nt,felicicumf^cccuexpediatn-":
rta vqlente pQniino, ad vos majori cumalacritato
:
me conferim. Qapci reftat r E>ci pracpotcntis^patro-
cinioacmt"eIi5,ex ahimi rentcotiavoscommendo-qui
-
*.
yosin vera pacef conf^rvct» 6cotnni benedi<flione
Amcn.

Queeftiones exbacparte
., Capitis.

6 V JEST lo
* QuorHodo. Patdus^ctTiMi ijft fmefl yqtiid
Rofyiam ptenrfint diieoitpnt , rhUti omni
J€i€m'a:c'Hm iamencap.i2,f^ij,jpfos aii-l
cfiiotics €£1}€3'€^5^
-^
eap, i4..(crifffcriumultosintertYp>teffe
mos mfideh
\R&/}k r. Kerifa iiaC
Jutft^de ifs.fut fct€niU rerttm
^^^^ . inteiii^nti/i'
At\mi,Ai^tmyi^CMmate CbrU
\
Pianapolleb£nt,^f€m4drr($durn'tn exordjfs E/^tfl^iarumfHM^ ;

ritm }y. Pautus tos^dcfuosfinbtt^fafiBes &


eieiios v&caty

cfl jcctmdmn. />artes inteU/gend^ ,


fKterq,:ostafHenfK$d(ffimt reprohi, 2, rtpletio faentU (^ 'du
U6iienii Jecundum^
/3^ '"ePIST. At) KOKIANOS CAP, XV.
t!
f^idtu
TT
i boc '^^ triiuit eufiientUm
MrindCbrifliaMdJicet monfummo ptrfi^ionis gradu
ammum

\nm ntmini in toc ffcutocatueditur , ubi tx pArte


mus unmes \ftc (f diU3$uoem xis trthHitJtctmdum omnes
parht offici&rwH homink CbriflianijLtcit nonfumMUS adfit

partiHm
:
d^
is #-

grAdHiX diieSfioenm.etUm ejl bsc mViiM imptrfeUa ^fdpe^

;-
fit tdn^ittdd, j.pfopter bafu iwpfrftStten^ fif la»9Uorem
'. €khdreAtM^e4Sy<jtti jamMene currM»t'^ut faciafsy^n^d jam
fadiint^ne langH§ri tKcrementA permittani , fedtanto aU'
crius adperfsdiionem contetidAnt <^quant9 magis inincept»
curriculo impedmpoffitnt,
r

0:'.^ II.

Scribit Apojiolusyfi pradicajfe Evangdi^


Hvn ijs inlociiy uhi nondum nomtnAtus erat
Chri^HS^^2a,atverofuprkcap^^^^^^^ de Ro-
manUfcripferai^ qHodeorum fides ]am tum
celehratafuerit inunt^verfo miindoiergh ali^
quk^nie Paulnm Rom&prAdicavit •'
geltmi: (S dc Apoflolo Pelrofirtbit Eiifi-
bim^eiuod KomariOS primum in Ecclefiarru
Chrifliir2feriierit^lib.2* hifiorMcclefcap^ \.
^ JS^ff ^lijhoctribHunt Barnabx,(jmd re--

gndnieT^thirioprimu^KomkprAdicaverit^

fieg}. Certm efiyAnte adventum ad Romams in•


noi}tij[e ippsAliqHid dtClirifi9.yC3c^9n^rpitione ium Iti-

ddtts
C2 ^PISJ.AD R.0MANOS C^P. JtV. 7
'
fAmtlUrUsie A^uiU (f
iiAUfiittiBus, inprimis ex Brtfiiild*

fuds PAnitu coAdjutoresfuotveeAt R$w, to.v^j, hiei^ifnM/l•


^uandm RoHtd vixerufU, d$nec CUuUio tj, 6it /itnt. Std A*
fofl^ius boc locQ de Apofi9iis (S ptihlUto ccciefid
agit : ^uaUs ^nte tAuittm R.omA fuijje, nihtl certi
N4miu{t4iie fietra Vsl BarnaBA tei^e^uris fAUtmnnkur^
ix/cripiurAHihiteA^de re SA^emw 5/wo 6unc ApofloU iecum
»*»64\5.8€ Patiiui ys
Chrifium Anf$tf»ciAVitf u&i nondum publUe prAdicAttisfmt,
m kcu
utig^neg^ Pefro ntjj, tied FauU Eccie^A KomanA
'jHndAtiocfitrUHenda.

. .*.>,

QVi€STTo in,

I
doiioris Ecclefiji,

re Evarigeliumjjs iff locfj} HhiChrifiHS


di^m annunciatm fmt t
nota pradtca^
^
\

\moaermJefmU^(picdno^a^ Jnfiilas in JapontA peragrA'


ftttr , HiqMt homme^ itd a^nttionem C I ST t Ad$ HR
di4Jcenaf<^deMb l•^l^ re^urajff i^uiiftrieffi "PahfU Et*-
^tleft^d^Siores ^^^t s^n^^h ^^ EctldiAm convertAnt•
.
Sed
imv$,(jHod lefuttAs Atttnet sfActunt ttitr ^uodtUm fbArt•
fdi^^ui ntAre &
aridAtn circurnihAnt, ut fAurtnt unufn prs
ftfpum iM^aki^if.at A/fiem^eic/ACf^Ant , mAndAtum
^o
nulhtm hs^eni imftd Pufiiifce KomAno,
ScclepAniiniftros^difiivgutndnfn
Ad CAteros
epmter
Apeflohmm erat p/aMtare Ecclefias :
dternos do&ares, ,
•5 0* bo-

noflrorum doQorum efl , pfantatAS ctnfirmArr , coUa•

^WvitVvapQ^ ^*"

-«'-T/f^
.

Jn EPIST, AD KOMANOS CAP. xy.


pfMinfiaurareprutuJHlf^ioMehne» Nam Apefinhtncnment
terram emsfft eratft : HoproruM auttfn do^OrHtJt mtfie par^
certam Scclefiam , certum^ kcum idftrtSiA,
ticHi<iru eft^ad

JUifemmAHtEccdefiASXnosfiminAtaspropagAfMUs. Jd^ do
cuit Apofiolm i.Cor,}yio, Ktperitus jinbueoiui jm<^uif^
fundamentHm alitu Auiem fiperddificai 'ivtdeataH''
temqutf^^^uomodo &d»ficet (fcjipofioJiigitttrfundamtnta
jeeerunt Ecelefiarum,qud funt $n umTnr(o prhe : naflrorum^
dooiorum ofpciuni efl^non fHndAmentum n%vum ponere/ed ,

poptodbipps fuperflruere^boc eftyd^iirinAm ApofloltCAm de,

Cbrifio^unicoilU fundAment» Ecclefid , tueri^ropAgAre^con'


firvArey(f AkorHffi b£reft defenderCi iiteo/«co,i»quo f«{/^
V6catU4 efl : adexteraa excurrere Ecctefias, (f gences
^onDertere,non vulgArium dodorum 6cclefi£Jid Apofiolortttm
'^ eiftQiufHi ^ •
: •i'
'

-
" '"
^\ -•
QUiESTIO
'
Quomodo potuit D. Paulm RomanupoU
liceri 'aaventumfuuntif^ quidemcumplC'•
nAriah€neiii£li^on€y cumtamenadiffos vcx.
ntrit captmm j nuUimfrorfus cumilfis
recreationis coinpos,uipatetex AcHiiS?'
•'.. w/' \ -.: :••

Ref, Loquitur dpfiftoius mjigisJUsd^fiacrwiM^tiUAm


de rei eventUt^ Hoc enim /nnice m
votu bAkebAt , ui Ro•
manii thm gAHdiQJungerftMr,plenAW^ bemdiBiontm ipps
mperdreffir abf^ uUo tmpedimento \,/td ey>etJtiim (ciebAt^
effe in mAnibtu Demim, ^A»quam qtiodadventu^ipfum.
,

-m i m I— nu iiiiw II
«

EPUT. AD ROi^ANOS CAP. XV M$


i

Attinet^eunicertopreiii<erfpoterdt, tiAhuit entm boc ex di^


'vina rtvelatione ou)^ appartttx ARis tg^to,ne^€tiAm -
,

mm lonverjAtione (f recreatiene eum Roff.anu CArttit rJL»


^
verfatUTM cutn quibuj\t6^ \(
carcerelfed D.Lucas tefiA(ur,ipfum »dfi admififi f itn
tntm bttnmo toto infito
, (S jufcipukAt •mnes,<iuiingrtdi€hantttr adrum,

prtdtcAHs regnum Dei^& doctns .^tAfunt dt Domm§ hfu


Cbrifto^ cum 9mmfiductAjfintpfbibttt9ne A^, 2,8,5 /,

QJU iE S I V.
.'

ReSlene probatHr mvocatio ptnitorum ex


hoclocOfHhtPauliu orat Rqmdnos, utfeitL^
frecihmfuU ad Deum adjut^ent ? v.jp^
Re/p, Hoc argumento utitur BtttArminus lih, /, de Ponti-
fice K9mAH9 cap, 1 /. ubibocquAfi txempU Pauli probAre co-
featur y ad/aKOies tayfcfuam opituiAtorts tn miferys c^nfu'
gereiiccre. Sed 'i>a/d^ pufn^Ur inepiit. Prtmum emma-
itud eflyproAiiejiuc tntercedcrtXAlmd ,/ boc fACiAt , ipfitf»
Adorare, Pette jlpofloitu interctfiionem RumAnorum -
deliutH ; ipfos tAmen
no AdorAt fidtUsxfic, iich Angcl• preccs
ftisuMoflruconjungant jiS Ad D V deferant^ ipp /4-
menpropterea invocAudinonfuntjftdAd D Ef^ nor rc'
mittHn( Ap6€Alyp,\•^^ J*ofes(ifttft4it LutberM in Articui.
smalcald.) Ht CbrtfitAnm (f fandta im ttrris prome ota.
re,non in uua tAntnmyfedmnmm nece/sitate \proptereA^
tem 9jon dtbee te fnl^ocAre , fertAs , jejuniA , obiAtiones »

^tffiu im tui b^norem (S iMltmK fdebrArt^ fii* fidem aH {aX^


VuHHU iitttm
^ ^E:PIST. AVf ^

^ :>* —>\.
RC^A^OS «>~
«»• »1 »

dtitg(rei'(^tth gratiM a^rem ^- j.c^mi Dtinde


iket argumentari Sanilis tnUr nos^ 'Vinjgf?tibu4^A4fan^oir
fui ih'cxiu7nriec€pn (nnt.Pefum pittrH i^ftUek^ in 6^(^
nisrogiiref ut prteibns^fim m9 inciudat Ht hot fat.pfS"\ m9

quiin cce^wnreofpti junt^opemimp/»rare non poffii/jtts•^


enimnonawplius verfrnfur inier nosl fgnorant res noflras
Ef,6^Ti6'.ne^precesn6flras txaudire pofpdnt ^ nifitii aivi'
nam mA^eftAtfm-tHbutife ^qu^p^xaud^Ant eosy d cfui*
'iteUs

bus inorHniiotoinv€AHtur fCjuafi pr9t€s ettam dtfierntre

qmetiAm
-
f9^wt verau Al• hipocriticis \cfuafi eiUm forda firutari (f
geTfiie^ noftros peHtpfre : quitowmAfoli»s De$ fimt^

hiipe wi^oeafjoms bunoyem fMtUi freatur& trt^

.V?»'x«l•^ '^?.'.
:t

Aphorifmi Theoioeici cx hac


'•%>.'l^» 1-. -.••, ..-• i^ **•».'.

- V\VOfunir hnmmis vcri Chrijii^m


ArticulerHm ^^
veimtu fActAmus ^Altm nuda
iaaiijs b^ne^
^ ^ AmQr proximk
^^
retjuifitA \fiicnHa.

Ktftfm^facitf

\pd cym dtUBione praxini tonjimdia , ndtftAt i, €or. ^


§< ettim qu^rU «^trnnodnm' pubiicum qtidm privof^
Pum,

\\ 2* VitA noflra ^ €tiA>fi ciim


mutMts-i-^dmamttombui
eft &ptima
optss jemptr
y efl imperi
kAbemi^^,
^PISn?.3LDi^^ JlO/MANO?S vCAE. -XV. }
^^
^itod ^fiicUni,(fui tiititorsf»ptunt,prAcipH JpQftoltis-Ja• \

<obusxap,^,\^^, (^ t.^fattantHrj^ui iapfifant^/»o doret exem* j

plo RegiHt FrepbetaJ^/aLi ^yi» ^^•^. -

.•^ i^imftr§ruw verhi eftUbere agerecum Kuditorihtu^


in c^rrij^miif^ipfcrum moriliKS ^ahf^uUo perjo^s. refieSlu'.
m
Kon tamcn ut Affe^iUimJAt-tt fiat^f^d AdificAtiomm proxi-
mi : tdei admonitio fufficit tnttrdum (f commafiefaiiie.
^Am okcauffam manfiistudinemiifrxdargufndo commen'

,
*x .4» SxcrifdA ^
dat ^pofiolus 2. Iim.x^i4,feq.
Tefiameyai non fitnt
U0 o/(m€r.antApud Juddios, (f-jkcf^^^cwm^Ciri/itin CKttf
^^^
ti^lf&dm^fiuAipkpmfidts Pbu. 2 , .
ftudtum bonorum »pe^ .

rurji Ram, u, i.preces Ap6c,^ i%, eitmofynMHeir, igan(erifu*\

hic ettAmrefertur prMdicatio E^jaHgelif. '^onigittir opM ba•


ktmus facrifcio CMiffatii^(y-p0ntifict9rHm\ > ^\

V X. 1 f^Mimfltritmt yefh leflfingu/are donumJO Mam


gradaDei ejje (^utccfuid ^noip
Eatiltufateturjfe
ntQdo^iCtt»erum4tUmi.Cor»i§i Detu.tmm
^cres
dat do^,
JuflnUUe^. ^ contrAipfum ptccant^rfm mimfierh
,
umconUmnunt^Oei perfequuntur :nam qui cQnttmmt\non
ccfUemfiit j/(td Diitm^quiSpintum futtmdiedU m
.eisti.lbr^.i, • ^ •

^. Apoflti(»rum autoritaa efl facreJanSlA <: non enm ex


fnopropno motu^feddivim
mmirum^n ip/if rffiat
oirco
tnfttn^iit
fipiritiis

D. Pitrta icrtUf.mniPTiHntMe
PrupUttam {edfAnUos Dti bommes
y

tOijlocutos fuifp, Et D.
Chrifit
^
loquuntur ^ qukqtud
,

Sptritii
quo un^i^funt, id^
a{lAtameffC3
Sanoio wjftras
PAiilus Tbefilonuenfss fitos comm?^
\

'

mn Htlermonttn bovtf*
dat y -jHOd ^e*hi^m [Hum accepertnt
mi»'if*-dtijt^firm9netKDei^i,'^be^.2^ i^t
Vhhhh
,

J 7. , «^'

l
/pi* v«p st;> d om si c : *
jtv;

nimrfuum.firmone,infignis,prodigifs (^ Oiriutibm
fus Sanoii^ qujLomma aitas tAnquam yyu^irfAAi»
-
jtpoflolic4

ceithrAntur Uehr^ 2•^ i^,pfindf audet [9. ^-» do&ri'


tfs/udprevocare ,itAut»fi(f »t2geim de coeio Aliud ETBtange•
iittm prMikA\HniPm^tnatbiPM.diiAtGai.u

\». rr. SignA (fprodtgia funt^ necejfaria doBrin£ Jpoflof


S;. .

lorum adbuc planundii, Fecerunt imm introitum ad^fidem


^/, qtii .noKdum crediderwnt-^ ut Auguflwus loqhitur-^vtitUt
Baulmnofter•; pgna datx (unt propur infidilt%j,C»r^\^:
JAm iif€xbpofl<pinmdi>M.rmA; JpcfloJvrumpropagajulaeft^
gnis indtg^mm. ftuUis yJAm^ tnim Cbrtfltu creditus (. in

mundo i,Tim,^ , \6^ Protnde,ft quis pradigwmjam qH&riti,


ut credafj credenfe iam mundoy wagnum erit ipfipruu
digikm-^Q^ dicente. Auguftino Mh. w• ^t civ^.^^ D, £:. /-

^^ Dau»u&igfxitp4ummvidUEvangeiiwv:^udt^
fi»4uj Apofloii PAithiAboribtu.App4rety^Mtotum ^cciden^
tem fferAgr^vit inciretatu us^ Ad. jHjricftmy.At^ fichoc^ifi^
p/tus.ctirrictslo Eytangeiium adfines ^ermAmAJtoftr&perve^

nit\idquodgrAtismentibM agnofisndum, if cum OfeafA^

»
tendhmt^uodperditio ex nob^fii^ qui noflrum pereHnr^/A'
luiAUtem

concionum
10,
€/(^^^,-
KtredicirepotHitApoflGlmjplHsUkorAVic&ttrio
Cor, //. nhUpmim aIjj tAntm tributtur Uboriim (^
circuitfif^.\ A(^f*^byc(fi^ijiuoiL 7bi.:^d^retus

PauU iAbgribus fcnbiti quod ipfe cum


gem
Apoflo/aAdle^
EtfAngeiicAm non RomAfios [olum ^f^ quijub Komano
cjtterts
de^s

Vivcnnt intptrioJ(d Siyfba4 quo^ (ji Saur^mAtao., Indos »^

jEtbifip^yPirfAS^ S^res, tiircAms^ > BriiAmosy. Cimnui^


)i
rtos.
EPIST,- AD ROMAMOS CAP, XV. S9S
r_
Hcs tndnxcrtt. Ex qmbm omrnlitu €0>i^a(,<jUAntafk€rii
hnmiluas ApcfioltPAuiuqutfe ntmimHm vocat

Fundamcntum Aliudponin^npote^ ^prs^tr idquod


M.
p&/itiimeft,i B^ S Cbnflra , Cw.^^id poJHtrunt pnmum \

Apoftoii: pijfifum inueniunt bodie cAttri EccUfi^ do^tres }


qmtquot EccUfias aL• Afioflg(t4pUntAta^propAg ant^ VidtAnt
ita^imfltpulAS humanArum. trAditionumAUf foinhniJabH'
iMHmfupcrflmATit, . ^v

4. ,^; Liuidabile tfi dtfideriHmcom)irfAtUnisinttr d^^i^'^


res " Audtiores S^iUfiij idqi/pa Paulm commcndAt mfuis
GalAtis ,quod excepennt ipfum ut AVgelum Dci.GA/^ 4• '4*
Sfd fUAfUacAriuj efi tanio rArifu y (iquideni fideies mimfiri
^

plerum^/uni cAtbarmAta mundi, ex fingMUriodio DiAioUp,


Bfuitnftnfi^vitus^ (^:hoflf6 wintfltrf^ -^tted <juo frcqutn*
ttus Accidere j^iet inttr bomincs , i6 mogts optrAHi darc de••
be^tconcumAtores^nt tx fua partt defuierium invifendt (f
doccndi Au duores tx tingHAtur^ Ptbct cnim Maltim liinci b9*

#3.PrAdArtmpfifAtit CkriftiAnAopus (fjidei tefltii^•


' mum efl 1 beveficentia erga pnupertsctiAm ab/entesff txte•
\ r^s-.tjUcmAdroodumcdmmendAtur hk IthcrAiitas L^Acedoi-
maruriT. gfgA HierefoijmUAH6s rSimiU qaidpridtcAtHr in C•*

rinrhtjs i^Cor.pMoceft ofnntbm bemfAC€re,iMprimis Autein


domefiuisfdciGAi SttAlta.exffnpU intuicAnda funt
6,10,. ,.

q^andoeJeemti/jD^^itUigtndA funt pr,o p$r€grinu,

14, SufieKtAth minifier^ (^pauperunt mn efi retributio' \

bentfi-.iorum , qua per minifttriuM Kchis conferuntur , \


,

. qitAitfiuha^ CurnpenjAtio i/tbirMM^qucs miniftn Oerbtexani'•]


i^^'' Epi^T.i Ab^-^^KbiVlAiNOS CAP/iJrvi,

pro AUreis ciantur^ fiqmdcm rerum fptritfuhum * qtiA ad •

tafHam p^rtimntyvix coMatto efi ad hritficiajcorporajtay


(luiunacttfnrffmndotanaeinper^unt, Huc n/er^tur.latMiJ*

'*
'
itj. i)t^e»fatnres Jj^norum Ecclifiafiicnruw inprtinit
decetfideittoo. Cugit andum entrk tpftsefi^hihonA tilatan'*
(juam (ub pgVAiuio eje ^9mtedit^<i qusmAdmodum *.
de^ofitnrtim eieemofiinam fibi commiffam. .^CAlitac is^,ituf-,

'Uknfqutfe^}n'h^idefaMet: iiruHk^^icltftA^uttm ; nam Vd

V' . /^# BemdiBwnes Pn%}t^Sfiibtlcummunehah€}itCHm


Up^oikUyUhyi^t-^rqiifdtiH^Ap^^^cnmpieriah^^^

'nun)Tktrfidubi n^i^^-du^rHHnt^m^
ibi bfnediBib expe&dnda ? Pr»inde /u/fictt nobts t^^biHidir:,
•Xfttatft ^^^
Zfro Apo^ftolorumjqitxfer-I^erbitnt eorum nobis atwuHciatur^,
neg^ dubitemiis ,
quoties ipftrumfiripta vel legtmua/pela»•:.

^hyparticipes.
.
*^i'fira
"

Prerthtu mutuis
'''''

- ->'^

nniktA^tn qua arma Mfciifis fitntpreces (^ Ui


'^

xirtAndum
.-
--: '

efi,

»
-.

Vita enim
,-:.

c^jri^ii. rWerteysloMbm y itk^ Koftrif mututs tnftandHm

\ tK^*' "UiktfsitAntrfii > m^nente Ap^flolo i Tim 2. fS Jacoi . .

CHnim incMK^m pr€cantes,(S quaf^


Ibo cap.y. Etlblzcr^iianf
I manufafiA Deum oincmus £f btcl^is D Ograta eft , di• j

j
-*'Vg.
'^-

KJi^idtitta ^ inVtdit^hwfiinum nunquam carfktt


vtrbi, Ideo ff^tAt^r ^pi>fi<fiM
.
Pauluo i
^

j
£Pasx*ADK-0lKA]uip7) ^?. /y..:
Ir

impcdiunt
diurn omh
iione,tanqHamp
Nemo //4^ exipim&t ^fibi novi
_
^—
.j.,^.,,..j^

ma^e ft^loi hividosij^ experitnr i» fH<*»^rf/-^ fed


'

hunc ((fi ^i^um SManXyContraquem


accidsre

induPriA ($ fidt'
.^

^,
p (f ipp

i
offc^ partihM,Ht ^S fids (^ Ahorum pt(^
77€4?,^
iltAtein ntAniatis
1

-Cap'U'¥'-^- XVI. "'"] , .


.VJB

''•^^
ArgumentumScPartkio^Capitis. {

X^OJjtri^um cApHp
^ NAfH fub
^^
piiflfcriptum kujm Epifl^U,
prs,t^d^ni^ ,(Apitis ciauferac Epiflolam
'.

nes finaticer anneclit ,una cUm fxi/^t^sS "vere Apbfioiica


o^^X-cyiiCyf^A iitei^^^ . bAfce v^h^ ^^/%*!'*''^ tioluit. Etp ^e- ^

fain memUra^vidipot^ipUcettAmfnd^^^mi
tAXMconpitHere ^Artes^

Tumih^itiQt bommHi^nbti RomAKu.,uf^Ad:^^ij^,^^ .j.yu^^''3>f<vn>>^T


AlterA bAbet efUdLdarnfntfallAmA €x6or?4iiofJes^t.it4 [ ^^v -.^
:

'. w
. ,

f^tiopes,'i}ui^,(^fimilin Epi/ogis EpipolArum fieri j . - .


.^

R 1 IIS

^Ommendo autem vobis


^^i^litxben farorem noftranx**
.aitfa/rirn* <iH*

' ^ MM
7^
Sb I

, I
—r—
EPIST•

^ HOMAKOS

quae eftin
;^ ^=
CAPe ^Vl._
mijniAeno EccleHaef

'
Sffuv TvV|c«?tAiai<if

yityxpieug^ [ cft iii /Teijchriff,


i'y<»ctyT/ii)«^(r^££i?o^« c* Kyg/o) Vt cam fufcipiatis in Domi-
eiylm^H^ wK^PJTi - .

no d\gnhfan&'i$,Sc arsjftatis ei,in-*

^^''^
**6;^<^ :^^»;f>i w^^y//at•^• [quocunqucnegotio vcflri indigo^e

^^ii^eu/ii/ifii»

^ '
(TTfuimS-t
crtwi^yug
' '
(
/'
cii xfj^S
^ '
JCj
'iym'\x'\t\titmvc\ }pfaquoQMe.^ftiiit mujfi

i>j(rS.
tis& mihiipfi..
A*xy Afltv,

'
. j.
rV
5a 1 u ta t c
Adjutorestneofin Chrifto Jefu:
4. (Qui pro anima mea Aiaj ccr
,

rifca m& q i 1 a m^^

vicesitip pofuerun t : qu i bu s -
lus eg6graaas:ago,red cunds £c^ ,

ckiisGemium.)

£t domefticam Eccleiiam ce-

// 7.^ { ' f.
ru» Salutate Epafncrum dilc^um-.
mihi.quien: primitivus ^chaixin
Chri^.
i

6* SaIutateMariam,qus muhum
Uboravic l•^ nobis.

; - '^
A77roi(mS^6Avi(>oytK9v>(iifXi/Jet»']7,

'•'^1*3
^^ <ru9mxfiet,y^ca'

yzyivni
Sz\vii3{e*XWdi6wcum Sc
jniam cognaio^ & concaptivos mci
/oTivU 6i<nv ^'(^f^iHiu Tnglo^t qui Tunt nobilcs in Apoftolis,
qui & aiite mc fuefunt in Chri

fto.
g• ' Salutati Ampliatiie) .dilc<iliisi-
\

m^cn aiihi inipominp. [

y>vyiuouvhf
',, .
^'^^ ^ ttV ,

(
rum in
noftrum inCU
Salutate
CUriilo,
cdum m-cum.
lcdum
'tbanum adjutorem
& Stachyn .di-
-

r iO.Salu-
)

.£PJST,AD ROMANOS CAP. ^Vl. -^py

*^<•'7?>?, wvrffxi^e!'! 2. Salutate Appellero prv bum in_*


c• x^irf ,-^»9•4 c«T«r Chnfta,Saluutceos,qui funt exA-
A^-,k^}iKi/. jriilobuli.
A^iOKijKoS-gHM^iivflC^ r»' o^yi^i 'M• «Jalutate //crodionern cogna-
ium mcuni. Salutatceos, qui ibnt
cx Narciisi doTOo,qiH-funt in Do-
mino.
^ ^^
..,, -r lif Salutate Tryphafnam & Try-
Tut7^Comtcuu^<u.A9i\pho(^m,^u\ib(^Int
«ra;'*i«8-6 iiio(no<u"tiw ,^ , 1 Salutatc Perfidem caFirsiniam ,quae
mukumlabcravirin fiomino.
in Domino,

*?.Salutatc Rufum el«<3um in Do-

^^
-,, Acruyjcg/Tif,
,
. ^
,
*At^r-
^^7,
- 44-
^ Igontcm
minG#* matrcin cjiM& meam.
SalutatcAryncrttum
, Hermin,/>atrobam>H€r-
, Ehlc#

Tii<;<wy aJswTj «iiA^iiV ^ ( jncnji: qui cuxn ds f^: nt fratrcs,


.<*'<«^6*<5>*»,(^',! t5. Phuologam 8c luli-
'Saitttire
ligpeiM^i^f^ctieA^^^Wj^c^oVJain Nercum, & fororcm ejus, &
^

^Hff^^i^ r«y w# *i«w7f jwtWjiT


1
OJympiad^m , : omncs qui cum-.

-«<9^//#^^ ^$. Salutate inviccm in ofcule.


^n^o.Saiwtant vosoiBOCiS £ccki'
?«<^,^•^ iia; Chriiii ^ir.j

^NALYSIS EXPLKSATfO;

//V^^w.GommcndovobisPhabfnj/w^Myjfororcm:.,
r^oftram^quK eftin minifterio Ecclcfis.qua» clT in Cen-''
|chn8^teamiurcipiati8digntfanaisirtDomio;&
Ifiitatis ei,i-n quocunque ncgoito vcftf utidigaerit : etc-
nimi
EPTSX AD ROMAKOS GAP. iTVI.

tJl: iit t^itn ipfa t|iioque adftitjtmuleis,&mihiipfi*. f«il 6ac


Phoebe ^(,<> Apoftoli Bauti^ cui banciEpiflolanL•»
Romanis iradendaw CQmmiferat, Dicttur inminiflerio fu*
tif S*^ ijji Eccicp£ Cembreewfisoppidult lujmdamyftptuaginta "

^
dijs dtfiantii aCdrintho•, ft9n quod verbum pr&dicAliferit^

Jed qUita-ptxta rttum primitivA Ecoiepdt admmflraverit


in diflrtlfuendis-e/eemo^nis ,aut curandis dgrotis^.
Govtmen^ateam}.drrligishe^ FUit emm ^) ,

Cbrifiian£religioni€/ociA.2,aiofficio:fuit\adnjimfira fan'
hoc eitj,

oiorum,^^*afias/ieatevipf4 enimpiurimiofirl^foit y(S int€r\


bostpfiDAu(o^eUAm,P€tifita^i, urtam txuptant' bolpttm
mDominojftHpropter Dommum,iifcujm^cauffa Ad ipfos vr-
»14/ j ^ qui peregrm§f bumamter excipi ,,. ut pro^'

fAnSiafeeminaagnofcant XJAnBum Autem' videtur boc loco


oppofiturn ejfeinfideliy quAO di<At Apofloiur^non nifttq
vifs 'EtbfatAmfmninamifkd ChrifliAnAm' rprunde ipfAmJ^
itatrA^Atr^fisutkfAK6tOs& ejfifdm litibifcum fdei ficfts
trA6lAr€fax<tfi*\,Hi^ipfi'AdftntMtcun^ opusfnerit , negO''^

*-ni'j> ir;p tU:& expedUiones ejtii prolpiriU (f


ifidtfeffo ftudk promo>•-

iMAnt, PrAmiJk contwendAtioni JAm fubjunguntar fAiiv^


t-AtiotiesAiiqf4of€JuswodipfrfonArum\^JArum dbHA ifr•- &
dufiriASftEcc/efiA RomAm prA c£/erl•emmbAC,. Saiutatitji
Priicillam & Ai\\x\\i^t\ y inqmKFHerunt conjtigfrpientif^
fimi^quorummentio qHoquefit\A6i;\ n,2\ 26^ (f 2; Tiw.^. .,
uhi PrifiiMA tocAtHrPrifiAybiRotnaexpuifia ClaudiQjm-
perAtorey contuUrunt fi Conntbum : tbi^ie PAuimfiim^
liArlttr tUufiis efi y^uiA UHum didiccrunt epificiiim y ay-
tewmmirvm fceTiofaiibnArn , quAM cb CAuffam^ avytpyoi k»
PAnUbocioco' "vocAyitur y. Adjutores ejus qu^ vox
poflaii '.

tAmen Ad communt fiudium pr»pAgAndi do^tmAfft


gelij referri \. PrJrdttAtenim Apofiuiu horum^ coft•-

jjtgum
'

tPtST. ROMANOS CAP. jrvi. /99

jygum pittAtem , Addua pdrentbefi -q ui pro anima mea :

fttH^m^
fuas cervices pofuerunt quifaus non folum cgo gratias
:

ago , fed & cund» Ecdciiac gentium» Smguiart bt-


tjeficium notat , qHod ab iUis Juobtupbi fuerit praftitumj».

S^tAle autem fuerit , fiT ubi accidcrit^ non memimt, Opor^ uiV

Ut Autem ommno txifnium effi , taie mtnirum ,qu«i prt-


fentiftmo vitA peruuto libtrAtm y 4
£ccUfid fuit reddi'
tw \qmA addit, non ft duntAxat yfid (f emnes gcckfm
gentilium ipfisgratias Agere , &
ioc coram RomAnis pHbli-
cis hifce liuris teftAtum fAcere .^ac propttrcA ^ ipfos (
fAmUtam ipfi>rtm,^uAmEcci€fiAmdomeflic4mAppeiAt^er* ocvi;. f
:teMI<t1
MmAHtec fA^titAt.DundefAiutem Adfcribit E^xncto, fuem
MonnuUi cx LXX. difitpulis , tAndem EccleftA CArtbA-
ginen/is PAfiortm fuiffe puiAtti, PauIus bicttocAt eum prif
mittvum AfiA (yel , ttt GrACUS c^dex Mtt , Acb^A ) in
Cbriflo,Jsenimprmusfuifin AcbMd , ^ui £lfAHgeIi»fft
Mici«r
Amplexus efl, Tertio iecefAlutAt Maria m yfinBAm ^UAn-
dAmfeeminamy cui bocclogiumperbibttiqu^dmHltumiAborA•
verit in ippss ojficys nimirum pUtAtis (S CbnftiAn£ho/pl•
tAlit/itis , qmbus fideks Roma degenttSAffcctrAt cAque :

PAulfa\fibtttiam impuiAt ,luh RomAm vondum viderit:


,»'liy|
Amicorum enimbortA communtA .liprAfirtim
beneficiafunt
intcr CbrtfltAnos, His quArto hc§ /ubjnngit nobilf par Andrenifus
{Horum cogHAtorumili concAptiDQrum , .Andronicunu ^**"'**•

/.
'

£< luoiam , quos ^oc^t mbiits in Ap^eiis ^ boc efl,


tnftgnes EcciefiA daoiores , Ute fumto
vocAbuio , finfu O' aiibi nfurpAtur 1, Cormib:•^,
2^. Addit , bos duos Atttefi fuiffe in CM R JSTa, boc
ffi ,. citiusfuijfe Ad jident Chrifti cojtyierfoi yquvd ip/um
iHiAm imtr Uudts ipforump^nerefiondubitAUh Sequitur^
Xxxxx 2 quinto
:

^^ 1 EPIST. AD ROMANOSGAP, XVT.

i^if2te'AmpV\zt\is ft^i^^atM , ywewdileeifsitTium' fuBtTU.


Ainpllatii&.
ywMfjitoMp/O^Ur opes ^gutarem muMificenttamtfed in
E>o m ino 6. r. prcpttrunAm (^ eandem confeftentm , ^uu
;

verAf» /o/tdam^/acft amtcidant , Cirifii glutme copnlA'


Vibtna». tanK Sextm tn ordineefl Vrbiinus ^(fttim ieidem vocat
mvi^yi^fimm^^^^Hia ^ luf: h4ud duhie pr£<9 fnU Ev4t9pelif:

Siacii/9•
&M£,{ociumAdci4t Stachyn., ^uevt di^eoium fuum nomiimty
quia^ i3',^,$pa famjltAntate ufia^fuit. Septmo Uc» po^it
Ap*l\cn^ucMd^f»,quem ^^, ^-£ quia appcUnt ^

muttU' tnhulatioitiim (f ptriculis fidemjuam in Chnfio


i
pro^MaMfiecitt 0£ia'Voldco Je^uitur domtis Ariftt)bii4i,
fcto Verh ffof4f/ami/iares hujnsviriy. fui forta£e A-fidSL»
U QhrtfhanA Adbuc alitnus ^it^Altoeiutn (!^ ipfius THenrionem
fetijpt, ^m
fequitur Wtxo^\OT\ f quem fogn^tidm fii»
umviKAt* Z)i^^»ii^FamiiiaT€sNarcifsi,qui' funt iti Do*
.

'rainoil•^ StpM^At ^^Chrifttanos^in fAmiiia• L•Hjuyrt, ab


t.

ijs.,qttj^na cMmheroJnO adagmtponem Chrifli nmdum "fih


»t,ravit^yndi(imo:f9ffjuftgitd«M religltfas mtiiifms ,'
piiaenfini &Tryphoram,quaff laboraredickin Domino.*
Trypheiit
Tryphoia»• iahoiKfm inttUigttfanUum pijs (S toei ErchjtA uPiUm* HL•
Adjupigit du^de^ini!» ioco Pttiiuz, a4iam f<£minAm,^iam ab
fodti!t^ Ubore fATt^o. CQmmendAt ^
Stjunur dtciwo terfiu
M^icr y^uA»» (fCusim vocat
ioco Ruiiii fididAm, ejufq,•.
propter matemum Adft^lumi^ (tnguUriA beticfida^quibus
Apoflolus Abipfa^fufTAt Adfe^us, Decimo cf^ttArto ioco con*•
\Juiggit^t^ifi^pios^viroSyx\.^yncjitumy -Phlegonrerrt ,'^-
BQin^ajcr^^b^m, Hermen ,. c£tnof^<fHtinur ip/os erani
CbrifliAni>ssqH9sfratr^s appellat, Bectmo efutntO kce falU^
/4/^hilologuin ^k l-uliam , Nereurri &iororem ejfis,&
©iy .Tipiam,& onmnesjqiivfum eis<f«nc^an(3os '-^ ^'
^4g^somn€s,quiinfiar/tUij/ ipfarHm verJjintHr, De-niqHe
;

SOT/ AD^ KrO i^^AN OS CAP. XVI. i>Qir

rf;
v:Fl!f<u & 'tpftmufnrfe faiatefuf fkot extmp^Sum^ fC vos
'\QXzu\o{^ndiOtboc tfi,exfinceroypt»^(f Cbrifiian-» ^J^&ii^
Ofenlotem
abf^ autempromore pnpitiorunt^
bypQcrt[ia( dsi», LotfHHar
ortentaimm^uti »fiuhm erat fignum pngutarU amkitU /. iti^
ter difetdentes^exempia txtant Rutbj,^a,R€g,i^^20,2, Sam^

n>7*Toh7' 6>}. 4ni€r r€(otH{h»t9S amhas 9Ximpi4 pnt 2, \ *«•


Sam,r4*3'^> Luc^if, 4. interfocidifidet^^u^d ofcukm iBo^dt

hutnrjaniium^ut pAtet ex boc ioco^ttcm ex /rCaf. t6,2. Cor,


i^.(^ i. The^^ cap,f. aUbtt^otatHrofulitmtArrtatii^tnt.Petr.
f,PofiretHo ioc»/A/iit€fftcAterariem Ecclffiaru^» ipfis adfiribit.
Saiutant Ttif omnes £cc/e/ix Cb^ifli de ra terorum emm Cbri*
ftiAn9ri0}n afft^ttpio erga RafnAnos, Ap^flo^a nofiro opttfft^
£6*( qmdtJn fupr^ SxtrAt y fi^em ip/orum m omnA
UcodeprAd^caiam effe,
'
Parafhr*aftshuju4 partis'. 1

Qtlod feilaf , cliarirsim!> foeitiinam,quie Htcra^ h^s


vobis cradit, demcliore nora votMs commendo»
Cyi^na efli,cui benefaciati$,& quamur (£>!>€ iiundisnfi
gotiis fais dI^ig€nte juvetts.Erteriitncof^fcfsipoisn•
"ftrac focia^Ecclefix Ce>i('hreeniis adrtviniiYra fi^felispie
taic & r^ncftirate vitae itifignis^quac & raihi & niuUis bo*
nis.iMjsfidt:leniopefam nava-vit. Sarutemad^rcriboPri•
,
€(& Aq*jil« conftatitib.i)lisprofide Chriili aihictis,
quibllJ.Seeg^'& omiiisgentiliumEcclcfiargratiasdebeo
immo^tc^U•s, qcod me genciurt» ApcyOolum prifcni 1

tifitaio V i;a- periculo l;beratiim Eccleiiae reftitu^rum


iw & imjyerfo, qnem idibas fuis habeovir^im fidd
iBm. SaliKare; 'uiccro•, Epaentrtum, amkom meum
ccrc!rsimiiin,primuminAchaiaChnitianum:Mariaiii^

,
fanTinam ft'axiincMicitiiiriam &crga
iam iAuafOnicuiii &Iuniamjeximios illos
(5 officio
Eccleiiicnnif
-^,-.._. __._-.. Jfxxijc ,i.^. ai^
po^

hi amicitia ,
EPIST. ADROMANOS
t)i(^pos,quos&ranguiQis^vinculorum communiomi
CAP. .XV.

eo eciam nomine diligo,quod


& ante me ad agnitionem Ckriiti ycnerunt : Ampliarn,
qucm finc«roamo JVrbafti3m,mcum in prjcdicaiiono
Evangelijocium,ut&.amicumutriuiq}nolum,Sta-
chyn faiutatc it6 Apellenjqui fuam in fide Chtiiliana
:

coailaociam&ptetacemratis fuperqyproba^rit .-faeii-


iiares etiam Ariftobuli :Herodionem,fanguini$ afFini-
tatemihijunilumiChnftJanosinfuperia Narcifsido
mo;Tryphaepam5d Tryphofamjmatronas oflPicioiirsi-
mas ; Periideni,quain ob ruain pios oiFicia yeheracDrcr
arao:Rufum,pientirsimuro hominem,& Matrem ?
jus^quam&^go obHngulana fua in me merita filiali
comple<iloraniore:Afyncfiium,/»hlegont€m,Herman,
'
Patrobam ,Hermen,caetcrofque>qui inter ipfos funr,
Chnftianos:PhiloIogum,/uliam,Nercum& fororem
ejus,OIympiam,ut& quicumipfis cpnverf^niur, fide-
les.*omncsillosofficiofifsimem€isverbis,& vo^invice
exempiomeOilando & iincero fraternitatis ofculo ia•
lutate queni;a.dmodum& yobis otnnibus pnmiuiiv
EcclefiarumChriftinomine^quas quidem in gentili-
. tate pUntavi,ialuteni adfcribo : neque n. de pio & fia-
,cerQ illcrum omnium erga vos affedu quidqua dubito.

Quseftiones exhacparte
(^U i£ S I .

^Ommendat Phcshenyrogatc^yUt
auxiliatrices mantis eiprAbeant,
eo qiiodiS^ippi multosaLliosjuverit^hiq^ ipfi\
fuis
EPIST. AD ROMANOS CAP: XVI. 903

•i fut<s innecefttdfihtisnon defueriu 'V, 2, hocv,


benefacen beyiefacientibtis^quod Chrifim
prohthmtLuc 6,v.jjf Si henefeceritu hu^aui
'Vobuber/efaciu>ify€]H&vobts epgratia :^-^
dem (fpeccatores hoc faciunt?
Refi' Chnfli probihitio nonefi ep]>ofttA dtUBioni Ami"
C6rufn(f citn/anguim§ruw^HAnc emmicxnaturA exigit^ (^
ipfa graiiSHdo re^uint, fjudttt debtmtu benefaBoribmMSr
dubium^ nonefi^f^Hin grAvtpis dilinquAnty quiamicus ienc'
facere mitmt\,qitAm qui tn^fnicos negUgunt xidcirco D^PaU'
ias AUbifiribit t.lim. 5; ^tfuos (S" waxime domefiicos nori
iUTAtfinfideU efi deterior^ (^ fidem AbnegAVit. Std oppom-
tur interdiiinMChrifiii, PbArifAicdinterpretAtiomlegisy
quA dficSiioproxtmtKon nifi Ad'amicosrt:}irebAiurx Cbri•
04u AutemjAmeiiam^dif9imuos extendu,idque juxta ex-
^>eJfHfn Legis ttnorem Le% tp, t.opponitur fimulAt& dtle*
iiiommtmicoram^ne fAittmverbio &
gefiihta eis pAlpunLj
fAttamiu/edubi ubipofim ^,re At^operA nofiram ergA ipfis
ikricvoientiAmdccUremm.Probibitiuigitur Cbriftt non efi
^4)lufipa»fedd€ilArdtftriA\
QjiiESTIO II.

'
^Eclene FauiHS cqmmendare potefi Pri-
fcam&Aijmlam,qu9dcei^ices^aspo^
^ermiproanma e]m v.j* idenim ^idetHr
contralegem Domim ep^ubi cautHmefl\ut
animay ^u£ peccavihmoriatur-^nori anima
mtm proamma alurim Ez,tch.ig^ , 20)
\Deut\2^yi6.^
#*f EHKST.TAi) ROMANOS CAP. X\l. t

^ AtatjMde o/fitijscarftAtis ,^'fei ^uif^ deitt proximo^


Dtmn.npn tuU\ft Ugif rfgBtem urijtderti)Ht tn^Qcc^s pt*-
niatur pro*itixU yjta t!*iumt^ueK*^ vuif wvn ob p£Lc atum^

morntn Chrtfiu Scd rFguiA caritatu requlnt A^Clnftia'


KtSjUt confittuusin lfit£difcrifhint', eiidmnufiro tnm pei
rtculo iiberare(ludeawus Juxta tUtid i.Ioii.u i^« kos dtbc'
muipropAtfibm anifn/is ponert : ^f bocfenfit fnpra
jpofioiui nofier cap: s-t7* pro hnc xtfdeat atit^mi fr.<m : ^ .

(ic tpmmendavtur bic ]AquiU i^ynjciiiaiib AfficiotdhtittPt^

quod Rauti , Jpeflolf ( , vitAm falutcm Jua filuttAnte


pofutrunt*

Q^/^omodo Paulus RHfum vocare pcteil


ele^Hm tn Domino^v»!^. cum tamen fU--
Dsonoti finUjuxta : novtt Do^

fLe^, NonttA Dti tnf^llihilii eft\ & emm ititreffsicit


corda bomimni , £5* umuscujfis^ fidtm ac per/e^ttiamtAm-»

^i;in/tt.fMomn€SAiitemprt,bab'iiterfaUemJUHnt^J!i ex ft'
ignia ^KttrnioJiatm eUBarum AgKojthnt\ fx caritate Cirl•

fliAnk aUt€f)i yent fPiTAht dep€rfey>erantiat^cenfir1pnticni


n/fi^f Jta Pauim dt eUiiiow 6^€[^» hun dubi•
iAt,Qtiia kvt^rgeimm (uttnhrionerAt mftrO^one tAntum m-
ter ij^fof ,
(ed in ipirfhte (^ SptntHfanoio , (f irpUnittidu c*
^filtA u i^s* ^i caritAteyqut of/,mA ^efedtt^
^
EPIST* > ROMANOS CAP. . ^OS
»* ttf

fcivii jipefloitu^qM neminACicmentis (fc^itrvrHmfiorum


AdiHSorHm/cripiA fuHtinMro vUA^Bbil,^^'^^

QJV^^STIO IV.

l uhet falutarc invicem ofculo


:fan(io:^ipje€iutpilutafionthtiS faiti liheralis

efi: cur ergo EiifAHS interdixit famuloGe'•


hafi, ^ €H R 13 VSdtfcipulij, ne efuem
faiutentin ^ia ? 2, RegHm 4^ verf. xp^ Lhqa

^* Jpp*filt*tAti• probihitA non efl.SU enim genm pre•


tum : efl quodfi txfidcproficifcAtur^opttmA qu£^
voturn ,

Deo impetrare potefl proxim<t. Sed PropbetA Cbrtftm ^


iflo interdfiip refpcxtrunt Admoduw expedttionu, KoUbAt
Eltjtm-^ut GehAft\ (f Cbriflujait Jpoflott A^f^ morA expe-
dircnty ijua jn mandatis hAbfbAni^iHotioJAS JAlutAtiones^ ex
qmbus tnterdjam^oyifAbuUtioncs funt^fe impedtripAtiAntur^
€[u6minus effictant^quAinmAndatio hAbent \ fed rtmstA o•
mni remQrA ^hocunumAganttCujusgrAtUimi^t erAHt^
^odfifAlutAtionthiumi4tHPS in efficio non impedtebAntur,
quUtbet wttUigii ^fAiutAtienfseu interdiBas non ejji, ibi
emm locum bAbet tuud Juguflini/erm. 4.2. de/An£iu xfiquis
obviumhominem pbino>9 JAlntAritn^aut faiutanti non reddf
dent (Alutem , y>iAtore non hAbeiitur bomo , jed trumus^
Upis AHt Mcrcurius tqui^AnsinuiAVtonflrat ittr,(i nibtl
ioqmtHr,
Tyyjy j,Commeni\

«MMuJUbirfUbrfaEi
6^ fcPIST/ AD ROMANOS CAA 'XVI.
I

Aphorifiiii rheologici ex hac


parte Capiti&

COmmendAtioyie noflr^ }ti\>andtfunt^(jut aliorum ope tn^


di.gent. Hoc enim efi alterius omraportare Galat. 6,^ ne-

cefiitatibUsjAnBorum communicare Rom.\2.J^tdef2d(tni au-


commendermu it^mrum vel mtrita iki
^ttm efl^ut dignos
^diajH^dicari qucanttextrAplo commmdantis Phaben,
-
foeminamfan^am, ^ defanB^o heHem^ritJtm i alids imutt'
ent nobtspeccatA aiknapiidorem^
2, Gratittfdo cofififiit i» cemptnfinom bineficiorum :

fuemadmodum P4t4if4<5 ideolptiii Phoebenjuvari Y^omanis^


qutA fe quocjue (^ a/iosrHHitoi Abipfa frpiufcul^ adjtitos e^i
recoraAtur. Vnde Qlligimtis^ noH ntAle fiiri ,
ad hns (U>m •
mendttiiuranoifis yquorHm in nos AliquA coHftAtitnjeritA-X
quonofnine nolm in JcnpturapA^im pArentum ^prAiepterum,
Amicoram, (f qukhn^ue hene de nobio mnmfitnt» cura vetm:;
primiscumfHendAturiNonenimruedeiniAlnm. dt domoim-
grAtiProv,tY\

um ,
S^
fid" (f
SAliita libenter ,
noflri prueptum
CAt6»is filtemfttit diSieri-
,
qui iDult „ nt
H

ofcuUnttit RoWAnv Je mli>kerH tfuoqtit exempU ipfis fA^


cem pyxluxit' ^diim• jAlHtntionibm jfhts in hoc cAptie fiti^
hbeyalia (, Et C RJ S fiis pracepit difitpulidV
SaluMtio Clifr- intrAntty doniUm ^JkiUtate tAth {jMatth. CAp, lo^ pudcAt
ftlana quaii»
cflc<icbeat» qiienfiie^ te 730» refi/ondcre•^ fifAiuiAris Sir.^u Eftcni.m
fAiutAtioiiihilAliudquAinbcnedidiio^ qutA quis AlUri bo^i
corpotis'i c Antmi diVmitus mpttfare potefi, ^^'
doAUtem JalutAtU nbfirA coH^pAYAtA e£e debcAt y. hAbs' 1

\mus bicy^lut uavfo\i/.et^ /. Nondtbit ej^ bjpocntkat i

^snrsMi
EPIST, AD ROMANOS €AP, jmT ^
l fed ex con/c profiBA , cum fanSlo afculo cf^njun^ia, Sunt
enim etUm ejcuU frAuduUnU aduUtorum (^ ^co^ban» .,

tarHm , ds qMtiiu SAlomonx Mtliora funt rulnera Aman-


/iir, ciuAm frauduUnta ojiuU odientioyBrovtrb^y^t^^.fA.
lutare dekmus e9s , qui fmt mDOMlN O^oc efl /fidei (f
confefiionu noflrsfocios \fiquts atttem iDtntrit Advos^^f banc
doRrinam nonaff€rt,ei»e qutdem Ave dixtritu , inquit -,
iiAnnes 2. Uk v. to^ Jdcirci> P^ttita nofler fA^utem non Ad"^
Js^ribii Artflobu/o (S NArctJfo^ fedifSiqui erAM de demo eorum
in Domino^ hoc efl^fAmfitAnbm tpforum Ad CHR ISJVM
con^erfis. s^lAlutemprtcAri quidem debenm ^mnibmfrAtru
4)U4 , mprtmis aut^mifs^qui icne de rn/its (5 Alijs ntertti (unt,
queniAdmodum borum §mnium,quibu4JAlutem impertit A'
pQftelus^rACOniA proUx^ rec^nfintur, Hoc tnim eft bono'
TAre cos^quibm honor dtbetUTy (ff,
4. SAn£it nonfunt^dutitAXAt ,qmm Alctro fecukvu
tAtn beaCAmagunt j fed (f bic , qHiJAn^tficAti funt fide in
CHR ISTFM , verA acvHja membrA ecc/efiA,fAKOii/que
ftudcnt operibiu : non optu
tAics^ (
^ut demum tn CAnonem,
/AnBorumreferAntur i Paj>a \Jednom'tnA ipforum fcrtptA
juKt inlibreVUA•, (f ex quotidiAfjii aoiiovibus mtijunt Jilu4,
x»rAmqutbm lucet lux ipforui» \J^Atth,y

5. Conjugium efl pAtfu grAttu\quodfia Deo


ficundum reddttur ^fit tmago EcileftA , in qua Sptrttus
fahBmm compendtum quAfi contrAxtt eA yqus. alUs in -
u fidtltum conlpiciuMtur,lbi enim DEF Stflin mediopA-
rentum cum iibtrts (S fAmltA totA inmmine fuo coKgre-
gatcrum Audit preces tpforum^benedtcu iahorihm eQrurn
, :

qH£ •mmA in impuro CAiibAlu wonAcborttm mn repef


riuntur , ubi tnft-is e(i /oiitudo qut in Jcriptnra fere.
;/ EPIST. AD. ROMANOS CAP. XV i 1

femptrmale audtt : in conjugioAUttm efi Ecclefiaatmtfftt*^)

(^ btc ^ Mdiah Apoftoi9nollru pridUata,.


;
6' EccUfiaqmdtm unaeflprepter comffJunionemfanBom^
rum,qHam confitemurinfymboloy ^
umiatem iionorum qut ,

prdiduatur Epb, 4, dymdtturtavun in piures^ partiruUrts•,


ctijus^iect '.quemadmedtim FAuliu btc ftmel at^ teerum Hc-

,^'^
cltfiArummcminit,quatfilHtAty(^ Komifu ommurn h.^ct^-^Cif-
rumRemAniifilutemAdfiribit» Facejpir ^rai

tes.NAm diflAntiaioci non joivit unttatgtn


7
,.
cA'i lium Roi
BuUfia^• in fidc difcrepTtn'

^
PstrusApiffiolusnonfun- tcH^ftiRbifiAnAEpifo'
pUSf Htfingttnt B^mifitii Udquttn^tr cAteru * guKit^taJiqujt
'npedA^turaithit^iftc m^m conftatlqued D, tot (aIu*
tafjsamces atqne f^miiUres. Romjt Agtntes., Peiri nuUan»
'tMentioneritfAcit iinh'i7nAyiitas.Autem^[flt plane mtoUrahi"^
lis^ falut4re^tdm.m<^0)\eiiamf(sminaa quas dam i' (f Jummt
EpifeopiilliHS<Hrbkncn'it)em'mf(ft:, Ne^ ettam a/^s tempori-
bm phft ^CHm Pauiiu ipfeRomam 'u.efiit capiivmy(f incoTidH-

tribits LucasreftirAt-t

xArctrtvifitAr'tnt,ASi^,2S"
^€) &
Befuopradicavitj PetriTuHa fii mentioichm amev-de Aiijsfras.
in'

A. R S ALTEKA
X V S,

/7« Ggo
;iutem vos fratres• , ut
•*-^obrcrvetis eos, quidiirenfi-
ones & offendicuh praftcrdodri-
nam , quam vosdidiciilit,raciunc;
fitdeclinateabillis*.
EPIST. AD ROMANOS CAP. XVI, pofi

^?^^^^«!.^ mino
:>/-r«ii

^^^ noilro tuyn ferviuni , icd luo


,
KoiXta;.}^ 04^. rijg ^ffj
^ vemri

ceatium.
ip.

omncm
{ & pcr dutces

Vcftra• cnira obrdiciitia in>*


loruTti divulgata cft, Gau^
fcrmocies &

deoijgitur in vobis fed volo vos.•

timf - xaxcy* fapieatcs cflc• in bono, L• fimplices


in-maio.
lo. Deus autem pacis conterat
Satanam fubpedibus verisvcloci-
tcr. GratiaDotmni noftri lefu Chri-
(^^ /rtt^ «^V uy' hfA. 5» fti vobifcum» Amcn.

,*
-?!.• Timotheus ad ju#
Salutat V05
tormcus^Lucius &laron & Sofii
paler,cognati mci,

'.^^^^^ ^ ^-^, ,,
i^. Saluto VGs ego Tertius ,
qui
fcripf,
'cy^c^li}h^cL•,c^vc^, jy, SalutatvosGaju$,borpcs ma
us Sc univerfae Eeclcfis* ^alutat
To^ Jfralius arcarius civitatis , &
Qiiairtiis frater.
Gratia' -Oomini
^^ fKy^'^ fuorr Ijjcry ^,^
14'
Chrifti,
mcn.
cum omnibii^
noftri Jefu^
vobis. A*

-j Svveii^^ £ /^' xf
Ei aufem j qui potetii cfl: vos co-
firmare
ly:

j.u;fia Hvaugclium mcum

praedicafionem lciu Ghriftr, fccun


&
^<^/^2 ^'>7\/(,*^ dum revelationem mjfterij rcmpo
,

ribusafternis taciti;.
Yyyyy ^ io.Quod'
/:
|,

•<

)

^IO EPIST. AD ROMANOS CAP. XVI.

20, (Qupd nunc patefaciluiii cft


per A.ripturas Prophetaruni , fe•
cundum prxcepcum zterni Dei,
ad obedjen tiam fidei in cuiiiitis gen -

tibuscogniri:
17. Soli rapicnii D€0 , pcr Jefum-»
«V T^suij'ii*et4•: A. Chrifturn,cui gLoriamrecielafecu*
trS•) ^ i ^^^-^ I

liUf •
lorum, Amem
nfioifeiucu^g\y^(^'i'^.^c^/vfi yg. Scripta fuit i Corietho
, per

^.:. (po*/3»i? 'i^245'>covii7^ffa'JiVhcieben miniftram Ccnchreenfie


Kty^toiis 6/< \ Eccieiia&^

^NALXSIS £T EXPLIGATIO,
»«V5r r.i

^N altera paH^ iUjtU €ajl>ifhi. gr^i^tmam ir,fliiuii cx*


^bortattmem^df vttandis bsrettcis^ cjuaks erant temport
Apoflelorttm Pfeudoapoftoli , adulterAHtes terbum Du-
minudeqmbus paPtm concjuerUurO.Patttiis in fuis Eptflo»'
iis,TaksetiAm Komiejppoffe mentimrat^ qmunitAttmfi-
dei corruptelMin doiirinafiindant^^^ fcand^M pari^jit : w
truwquc entm eonfittggii , ^;)(^^( &' <rx,civ^a,^c(n» Rog3
autem vosfratres,m^*//l^i'^/./7. ut obfervctis eos,qui
diiienfiones & fcandala.praEtlsrdodlrinani quam vo$ ,

didiciftis jfaciunt, & dcclinareabeii. Nonprdcmtam


toritate Apoftolica,Jed amic^ rugat , ut afeBum fuum^
erg4 Ecciepant agnefiant ^ E^ reimagnitudmemfecum dili*
gentiut expe^dAtje atquefiCAff^Btui movet qnod €xordtO'
: ,

rum At^ EpiUgorum proprium eftt Notat atitent da&j qttibus


Satan cont^rdtam i^ bonumfl^ttim Eccltfii. mH.r turjbarefi-

:.Oi:y.O:^

[
^

19 . AD ROMANOS CAP. ^. ^it


; '-^•

tttt D^diamrttigi^9He confrjidoilrhtam' ApvftolieamQz^^

rtrum<fUe inbsrefi comurrit ubi notf^


Animi AudiCorum , (f mcio£irina,quam
;

dtdiccrHnt ^
^
€mw pr&ter ,ffi tdem /rt contraxftcttt GaUtit\ g, t^fi^paeur,&
Rom. i, 6. )(f <ft4£ bmr onuntur tfiandala m Ecclefia,
turbantur
fi
corrtipti^ duh^ ianien reddttntnry Hoi igftur «fe^rvare
non

jtthet (^ iJecrinare. ^tbus diiobris vec ahulii modum tr4*


Eianat hjiretkos exprefit, obfervAndt furit thotefl•^ quia
(
cUm fi inpnuajit, tn trefiitu oVium ad nos veniunt , dtlt•
genttr probanda efiipf«runt dfiBnna^nttm ex Deo ftt , a§'
tendenda ipfofum flfidi/>(^ meref^f/e infi^ ej«itMidi ftr* '

pentcs in ftnHfoveamus. txpfehenp in m&UtiA vttAndifunt^,


fion mod^itaytit abfpfirum conterfatione fimtu Aittm , [cd
(f cjHaad e/mfieri potefl ,ue ab afficijs removeAntur ^ ne Afff
pttiis tkrbAs dAre pergAnt, RAtiones Addtt , c»r hireHti
fugiendi, //Lijui<:emodi enim C R I S Do^
fnino noilro' non ferviunr/ed fua vcniri , & pcr dul-
ces ferTTioTiesc?: benedirtiones fcdiicunt corda inno-
ccntiam r.rs. Inboc vcrfrculo prima contmctur rAtio•, de^
prgmtA Ab ingenh- h&rttic9rum,tfuia feducunt inn<Ktntts
toc efl yftmpltces (f Ad /ubrilifAfes diJf/tttAmtnm fion Ajfue^
tos. Simul autem duas notas addii, ex tfuibtis h&rctict 4-
gnofiiqueAnt.i.mn [ir1>iunt DEO^d tientritquAm no•
("APs Cf Altbiexprefit Phil.^^ig, bve
efl, mn quArunt Ec^
. £dtficAtionem fed privatum commodttm doccntes
j ,

tttrpti lucri grAtm yn(mexAnif»»,eaquA fion opertecxta/e*


pAritm AdifriAlfHnt in EcclepA, r, hUndilocpti fimt^
(f AffAbiies qui non

/ nifi bentdicitQnes Aiqut preces


^

(n ore bAbent^ qutbtu


fe infinuant fmplictoribus ^ (f hfs
"^ quafi Jparfis dectptmt incautiores.
2 EPIST. ADROMANOS CAP. ;XVJ,

hiteramratiQntmpetit Apoflelus abingenie RomanoruffL^,


quifaciks funt adcredendumyAC froinde facile decipi pof
Jnnt. Vcilrai)bcdientia,/»y»//,in omncm locumdivul-
gata eft:gaudeoigiturifivobis:red volovos fapientcs
eiTc in bono & flrapliccs malo>v« )g, Non reprtbindtt^
^^od

indit
d^^s fint^yfedeonomtnegAudet, (SjgratHUiur ipfis ;
idmenjte faciitaSe nijmta^^cipi fepAfiantur.
^fitHpluttAtem (^ prudentiam quandam
-
.Abipfisre-
qttirU ; iUam inmAlisrebtu^neqmmdecipiAnt ,ft4,CAndtde
if.ingenucctimAl^s t>erfentur\ bocemn%oJia.M^me^e^abjfj
mixttirafrauais^cAndikum (f Apertum X banc rero in reius
bonisyut Uqueos HS decipulas bairetkorum dtgnofcant ,/»/-
diai & verjuttam hjorum obfervent & dedmtnt^ TcrttAm
deni^ rattonempetit acerta (pe Vi^ioris. Dcus autem pa»
:

cis conteret Satanam fubpedts veilros velociteriv. :

. ^ibus t>erb(s bdrefis Adipjum SatatiAmjiuterem ref .

firtt (S bareticospAriin cenfHbAbet cum SatanA , cujns


ipfo
autem RomAnisJpent non ntodo
funt Apofiolii. Cqr^it, JFAcit
df AUxUio Deiyjed^ de fHbfccuturA ^,
fmpetraturifinttStiAm opimone citius.^uAndo entmproptcr
quAm ^eloctter \

biretiiiorHmAftHtiAmomniA in Acie quAft mvAcul^ confiitu^


/4 videbuntur^ Demfibiip ifires juppeditAt fideUbtuJHisy
^tibusfeboflibtis Ecclefix filiciterppponAnt. Cqnteret AUtem
SaUnAfnpenitus in nolfi^imod e.ubi bjirefis (^ / AndaU omi
niafnum Mebum finem• (f qutAdies ilie mv^mus quoti-
diiimmiKetiidco^ut^idJuturum aU* HocerAfpnmurnL»
ntembrumfn bacparte,
J am gtnjerAfg vQUimAddit^quo onjftesfias Epiftol^s ciAU'
dcre foUt hfedefuU , utfit jnter Jcrtbendum ,/aiutationes a>
ILts ir.ipetg^itfotum iHud deinftps repeiit, Adfcrtbit AUUmfA* I

, mmint qnorundAm Juorum


lutjsm BiQmAnis fAmiliariumy \
«

EPIST. ROMANOS CAP. XVI. W


aru RomAfiis eo ipfo de agnitioneCbrtfti (f increment» fidci
grMHiAbantur, %\\'^% Timothcus adjutor meus.
Notus bic eflexEptfloiis, ffsof Pauliis aU ipfnm firipftt \fiiit Tiaothcas.

AiiquAnaiu fo^Ms PAuii in tradenda doBrbta EJf-


4KgeJifi idiircO ^^
lafon &Sofipater ,cognaii mei. Luciui
hic tfocatar : & 'Ludtis
firtajfe Cy
i
efl Lcciu•.
rtnans itle^doBor Ecciefit Jnt/ochefta, cufuf mentiofit jfB. JifOR.

j^yX.l^^ovihfi^es Apefioiifm( TheJfAlQmcSy fA&tu deindtj»


Epifiopmin PAtHaFttuiit bojpitaiitas ejus pridicatur^ a61^
ex Gr£iia
•jY,^>So^iiYi^tcryfuii Berrbjtenfis ittgyComes Pauli Sofipatet»
in {Macedoniamyedcwntisytujus fitmtntioA^. iii^.faEliU
liehide firibitur Bpifi§pus lconitnfis, Horum ergo trium fto^
init/e Komanos etiamfalntAt^ Adferihit poflea (ffuo ^ Tertiu•."
mine fAiHfem amAtmejjfis 'Apoftoli PauU, Tert ius , ^«rw
'

i^dfiim^ht Eptfcifpmn Berpi' iii-PbAHiciAfaSlum ejfe, Sa


iil^at vcvs Gajue hofpes metri & univerracEccIeiiae f./j^
faitiUe GAJtu^quemApoflolus PauIus ipfe bAptijAVitiXor^
i,!4,^ui^ poftea ^auturn €x Corintho in AfiAm ndeuntem C^iu«

€omitAtm fuit kd^zo, 4. 'iiic AfitjgUlAri ho^i(Aiitate\\


CummendAtnr'tquOd ^ Apoftdum Pauium ,
£?* omius^cimfiA
d^m Cbrifiifant AmpUiti fiHUrhe Corintbo tilerAfteer, ixJ
cfperit\ Salatat vos Eriilus arcarius feu o< Wvc/^t®- ci^ «^.
'tkaVis,^Quartu$Fraterve?Ui^\ ';^^ 'ah<
quAndiu eomes profeBionum pAuIi^a^iio, kna ctim Timotbea \
ex tirbe Epbefopr£mUfitU^ in M^cedoHum ^ABe r. rp, iifid ^

PauIo Rijzw tApHvo^ntAnptCQrintbi z, 11^,4^20. qHia J cjiiatiui.

munere pubtico d'm abeJlenon poterAt, ^uis illtX \

^UATttis, mn Addiiur\ '


OpertetptuinfiS^e civemCorinl\
thiActifii,quia (f ipfi RomAnis de agnitione CbrifligrAtUtAA.
^ittriQWmmo^ DSl benedi&ionem bAc fiia/alutAtione preA
iat.Hr£xpeditisfiilutAtwmbiuiiiii\ repitit Apofloltu pritis]
!/
zzzz vQtumy
.

tSSSSm

^'4 BPIST, AD ROMANOS^^ CAP. XVL


, quo i^fisgratiofam DtiprAjtntiam exammo
'ttofum ^^
Addit AHtem inpgfiem ^o^9>cyie» ,^u4totAin i/auiitt Epi•
fioUnt^erf2^,2(ijxyi Efqui potcns cft vos coniirmarc,^
juxta Evaiigelium meum & prxdicationcm J S V
C R I ST I/ccundum revelationcm myilcrii tempo- '

ribus aftcrnistaciti/nunc autempatefa^ipcr izxi^txy


ras /'ropheufuFrT^iecunduTn prxceptum zterni DEl•
ad obedj.entiam fideiincunti^is gentii>us cognici 5:11
fapientiDco,pcrIESVM CHRIS TVM,cuihonor
%. gloria in fecuJa (ecul•om ^ Amcn• AE^uum pu»
tavtt Apo/i^ltujUt^pof^quAmhnesqitampiurimosfa/utafi
.( ipfe , 46 aiifs^ falutem AppoJM^et »J4m taniiem Deo quom
^tie yomfiis io»i AnioriygMAm Adfcribertt, FacU id dli»
quo-^utita duAmy€um Apparatu^ g^entadmoaum tnim E$'
pifioUm bam exprfm efi defcripttone D l , opcrum^ di-
vinorumiits eMdem ratione eam cUudit^ Et \ quidem prdtm ,

dicat Be$ pofentiam in c»nfirfnAndUfidelihi4s^ 2* immenfAm


ejtufapic»tiA>n m dtrtgpndis rtbu4 ^* pmt in fMHttdo ,,-
mnthus yinpri^ks tn AdminifrAtiont tf propagatione Eccfe^
fix/uA\qitAmfaAmfAptf»tiamptrje/Hm Chrtflwn nobis rcr^
velA^vtt^ hipri§re ctUbraitonio fnemhro exponU modum ,

Dttu fidemnofirdm confiymarefiteAt^nempfper Evan*


tgeitamyhcc efl\per doiJrinAm de Cbrifio, Ea tmm. (f dut-
(S AUget i^ confervAt fidem in nobfSytjuodne^de doBrittA^
PbtioJopbtCAm^ut kMo/aua prd/tArepetefi. Focat auum
j€vAKgeiium fuum, mmifler fuit Evangei^ , (f
pr&co JtifiitU Cbrtfltinter gfntes. Hanc fuam prAxlicAtia•
fiem AppeliAt rfueUttonem myfitrif fepiporihm Aternt^ t^AciU.
2^Am mundMm recomtUAtum ejfeDeo ptr Chriflum ,. tm.e
&
\ wyflerium
perprAdiCAfioiiefft
eft ,

AU/tm Apo^9(Qrum ^<


urcAhunt, ^uod rAtio hum^tiA igKordiiAi^j
in piitndo^:
Apo^
;

EPIST. AD ROMANOS CAP. XVI. 9fS

^
autemin notuit exfcnpti^ Pr^pbetArhm , in quilm
m Nq')>o Jeflamen'
EvAng<liumfu$i prjtntinciAiumy eag^ qus.
toper CHR ISTVUimpUtaJuntyprjidtBionHxus (fprotnif-
fionihM contentdjidque ex finguiariprdcepto D
fAcic,mfi prips reveict hocjiruufuU Propbetis^Amos j^inis
tfitus rey>eUtionto €rAt,ut omnes gentes ad obtdunttMm fidtt

^
Adducerentur, Hdc enimfuit Oeiunt^s Dtt^t Qvtnibu4gen•
tihui AfH9unaAreiurdrifiiu_^(f ut non faliem Audtrent om^
nns de ftd(ir Qbtdtrent Jmc ifiydd A^nUioncm t>eritA^
tts emnesje Add^cipAtereniur quMquidcm Det voikmas ex
:

fuipArtt JuufertAy ikb ip> muitii ejfcmus umfutn^ fabfe^

/^Bfecro autem voi yCarifsimt, attendite do^orcs


^^veftros, fpiricurque diligcntcr probate, num cx
DEO iinu 4i qui funt ,qui aliam dodrinani aiFc-
rant, quatn m€audiftis,fugitcco$,ut pcftcf aniraac
vcftrae. cnim fcfervoeC HRISTI jaaitant,&
Etii
blaadiloqucatia ruavobi* palpum faciant ,rcvcra ta»
men vos decif iunt,^Gnccnratc veritatii abducunr,
ii

flon glqriacC RJ S TO
aut aedificationi Ecdefiacfcd
commodii fuisintenti. .iciovos nonciTe pertinaccs
autpracfraAo$,fcd quz dcquo
auditis,facild crcditis ,

dono vobi$gratulor;fcd cavcte,iic iila veftra facili-^


tas vobisfraudiruieam enim ctiam h««rici,Preudo•
noruat , & ranto facilms vo$ novis !do-
apoltoli vcftri
drinisinefcare conibuntur. /^roinde limplicirarc^ &
fadlitate veftra utimini in convcrfjiione cum fra-
trij>ui vcftr^a utimiin convciratione fracum
tribui veftris , ubi vos decct candor& iiigcnuiias :;

Zzzzz 2 intc-i
^' 'EPIST. AD ROMANOS CAP. yriVi.

iivterim.»utcm prudtntia vobis opus eft&cautiondfin*


gulari jiielsqueis verfutirsimorumiftorum haerctico-
rum decipiamini. Qupd fi fadun eilis,non dubito dc
auxilioI>€i,quodetiam noopinantibus vobis obtinget>^
idoRec fandem Diabolurn & cjus organa in naviisimoF
dicpedibusiiiiefubijcia?. Domi-nus Jcius vobis'ad^t^
Salutemvobis annunciarijursjr m€u*in ^fcrbo admi.
mifterTimotlieus^ Si cognati roei Lucius CyrenseusJ^-
fon TheiTalonicenfisj&Sofipater Berrbacenfis, Et ego
Tertius, qui haiicEpiftoiam exaravi,iaDomino', os
quoqucGajus hofpcs tntius
Ifalvcre jiibe,a. Selutat vos
&Chriftianorum omnium>(jui Corinthi vivunt:'Ut&
Braftus huiu^oppidlquaeilor, & Quartus,raeus in
Chrifto frater. Dominus lefus vobis omnibus adfit
Amefl. Ei vero^jquivosin Eac confirmare poieft pet
prsdicatioaen^+^v^ngelij de Chriftp ,quod quondirmL
fu^ obfc^ri$yei^Uiteft^ineii^i umbri^ laf uit , in fcri-
ptis aute.m FrophctarAiminno,tuir,& perminiftcrjum
mcum vobis annunciatum fuit ex mandatoE)€i,<jui per
hanc dodriaampmnjes gtntes ad ;»gnitioncm vcritatif
j illi ioli.fi^pienti Deo,p€r icium Clui*
per venire volu.u
ftum nobis patefiadta) lithpjiior& g^oriafcmpitcriia^
Amcn,

Quseftiones ex hac
p3|]riCeL•capics
. / ;". .1 :'
QJU i€ S h
Si do^rina EvangeUj de C R IS
EPIST, AD ROMANOS CAP. i:VE. 9*7

eflmyfierium iiternis iempanbiis ahfcondi^'


tum)jam%;ero iempore Novi Teflamenu
patefaoiumyanergofinSi Patres in VcUri
Tejiamento nihilfciirerunt de Chriflo ?

Ke/p,

runt ^^ ^?9
tripCtci modo.
ipp
/ '&
Ahfit , ut hoc dicamtu, Teflatur
Petrus^Patres eodem modo fahatoseffe atque nos,nimirum
pfr gratUm DommivOflrt Ufti Cbrifli ASior. is» u

'^Km inParadtfo prsdicatum defemine muUais


ro cAputfirpentii^tf

4
pAtriarchis fA^idii
omms
qm
promifiones de

ip/ipr<yevangelipitum fuerit
dt
:
Hahue'
emm

Evangelt) dt Cbrlfto (f quidem


qub peft'in:t

C R IS
Ahabamo firiptnm
j
Apsfloltu

''
coHtrittt'

henedkentHr in
eft,
te
Patre»iiiVet«rii
Teftanjcnto ha»
buerunt doft-
linlmdeCiiii-
fto uiplici
do.
m•^

fnnes gentes iGai.^,S,(f boc finfi* legi opponitur prtmifi^f


bof tft^doUrinA BvAngeiif Ga^s» »4. ^ EvAngeHum voca*
thr proffiifiio vitA 2^ Timotb, in prAdi6iiQnihtu (f tfa•
/, /. 2,

iUinijs PropbctArum, Cbrifii Advewtus , wcArnAtiotrtAi^

tivitas ,pafifo,fnors^ refurreBio ^AdJcno in ((eies^


dmiqut "UfatAmciArede/cripta reperitnr , ut PropbeU iH'
Urdmn non futttrArum remnt prMuncm Agert
bifiorkos,
Udeaniur^ Vnde quidAmexveterihm, Fettu Tg^Amen'
tum VotAv/t EvAKgciium prAnunctatum Novtmi AUtem , ;

Legem impietAm^ j. infAcrificijs (f typis Leviticis : iUA €'


nim cmniA umhAm bAbuerunt rtntm futurArum corpus
'
1
,

Autem efl in Cbriflo Jefu Hchr, /, Tot ergamvdis dodiri-


namde Cbrifto PAtres bAhuerunt inVcteri TeflAVtento^Vo'
cAturtAmen mbiiomintu mjflerium Abfconditum. /. rAtione
cogniti$nis^ Non » nAtura noiii notum efi ^ficuti lex > quA
:
bomm inipfA creAtisne efiimpreJfAyfedfiius Dei , ^ui eii
\& EPIST. AD ROMANOS CAP» XVi.

4nfinu PatrUiipfe enArraliit nebis loL i,iSy i. rMtontpAte


\ fAOlionu. Patrum emm notitiadc Cbrifto valdt fuit tenuis
^ ohUura qfAtppe irt)DQlucris typorum At qjjAcrificiorumti^A :
noftrA autem bodie^Oei BeneficiO^onge itlufirior^ita utpm
erfeptenm,iiuiCAU4b'tfmumfuumdidmty de CbnfioplurA
teneatyquain ApofioliAnteAcceptum
SpirUum faniiuni\ quo
pertimivaticmititnj€r^i^^4.,inquo dtcUrtt^Ue Novi Te-
pamenti agitur. \,rAtione promulgationis.HAbuerunt equi^
devH /An6ii Pdtres Bvangelium de Cbrifie,fid mndum foicn-
miier promuigatuni^dtntrA Atjguflos ludek terminos /?/
Adbuc continens : illA vero foUnnio promulgAtio ditatA fuit
^j%'*dtemp9rANovtTeftAmentitUbipbriflia Apofiolos in u-
piverfom orbe^ierrArum ahUgavityeos^ teflei/uoscpKfiUu•
it Jeru/alem t» omni JudAA (f SAmArtAj &uj^ ad ultl•
mum terrA. Id \tro fa^Hm ep Hrerofolymis conftAf ex //(SF.
h%,At^fi,pr£di6ium erat EfA.i^Oe StouixtbttUXftfyer'
Ifum DQtnmt 4€lcrufilem..

Qja iE S I .
Scrihit Apofiolus PauliiSyfeexpatef^'
ilione fcripturarum Propheticarum hab^jn
EvangeltumfiiHmv.26^ ojuomodo^vero ad
Galatascii\^.dicere potefiffe nec^ ah homine
acc€pt£i iMuAneq^ dediciffcfcd per reveUr
tionemlefiiChriflti

Reff>.

fHAnavf oMtmtAtem , cuiJpofioius d^^rwAm (


lUttdin Epiftota adGAUtMre^icifpmpliciter bu'
nonfer^
AcceptAm
EPIST.AD ROMANab CAP. JTVI. /^P

Propbttudm ^quatn
»)
Acciptaff» XHhtferorefpuit Ait$0rttAtem

ejft £>.

iuntAtt htimana
Pitru* teflatkr
i. 21, Nen entm tto}
Petrj,
eft aiicfuando Pr^hetU fed Spintu ;

fancio Ujptratilocutt funt fmi6ii Dn bommes. Nott crgon»


gA^us £># PAHlum babaije reveiationes fuas, Apofleltcss,
fdtnimipfefatetur GaI. t,(S i^ 2- Crfr. 12 ne^ lAmtn Altt^
rum tUiidnAgAndumefittffumdo^rtnAm ^ ^uAm ex retftU*
tioM hAkuit^xfcripturta Pr^pbetArum confirmAjfe l boccfum
efl »
c9rAm ^grippa dkit : Auxili» Dei Adjtitui ufftte
(fu<^d

$n bodiernum diem , tefltficAns minori Af^ mAJeri , nibtl

Aiiiid dicenSf^uAmcA^quAPropbetA hcuti Jnnt futurA effi.

q^u s I G ,
D. PaulniOeumfolum fApien*
\ tem nomtnat^ per lefum Chriflum t/, 27* an
'
non negat Chriflum ejfe verum DeHvn

J^e^, i^imm<gentium. Dtm enim exclnfiva pArtkuU

^
perfanis IrinitAtioyfed crtaturia om»tius
Hfon dtflwguy•
\ tHr^tAn<fuam fons omnif fAptenttM, Chriflm AUtem Deo hic

• '
I
diftiMguititr n»n rAtionc fed rationt offtc^ , cf»tA^

l^
Cbfifiiu eftinterpres (ApitntU diVm4 tper quem nobU
\fiAt de voUntAte PAtru^u" niyflerijs divtvii Ab stirm-
tAte Abfconditis : Atg^ bac rathne v»cabuhim D 1 re/ativr
ik ACCfpUur de perJonA pAtrtf^cujta fapientiA ac potcntiA^
per Fitiunjre')ieiatafmc'^(^t4ofinfuDeiii tenport'
buipcr Ftlium nobijcum iocuttijcjfs dicitur Htbr, / , /. X).
Atigi^muA e/ogi$tm boc Apcffcli Ad tAtAm Trimtatem re-
\ftrt, Vrgct tnim boc^quod Apofloius non dtxtt\ ]9lijapttnt\i

I
PAtrt^
^IQ EPIST. ADROMANOS CAP. XVL
[, FAtrtyiedfQlifapienti Dco, Deus ita^, ntifuit , Quod € ipfa
Trimtas .proptireAjoliis fapiens rette dicitur ,
quiA fultisfi•^

CHndwji iiibfi/tntiamjuamyfapiens efl : non fecundum acc€»


dentem ^elAccidtnttmpArticipiutismm fapientU , ficuti [jU
pitns eji rAtionalis qu£ctm^ crsaturA ,^, contra MAximum,
Arianumcap^ y. Jliitd Autem,quod Deus fQtmfamens dicu
tur psr iejum CbrifltimyitAWterprttatur , qma per Chri.
)ftum fit cUrA^nm iaud€ mtitiaDei^qna ihnotuit gentibm
Deru Trinitas, Scd mc alteramillAm interpretAtionan rep
jcii Auguftmtu.jquAm paule Ants dedmus, Slenim dixijh

Apofiolu^ j/otifapienn Pntri^nicfic fiitur» mde/€parai^€t,m'


qutti Non enim^qmA mApQCAlypfidtfiltokgktir^habimn^
menfcriptumyquod nemofcit^nifiipje ideo Pater nejcit bcc
5

nomeniaquo mfepArAbilis filiiu. SictU ergo fiii (f Pa^


ter.qmdncmefitre dt^m efi nififiliu$ ,qmA in/eparAbiks
fmt : SicaUmfi dtSium effiiy folifApknH PAtri jfimuljmei-
ligi deberet (S filius, qutA inJepATAbiUs pmt, H&c , Augufli^
nws ioxo dtSloi (f in bAC interpretAtione , illHdy per Jejum-»
Chriflumtita ekponit^qH^d/bliu PAter/apiensfiiperJefuM
Cbriflum , gignendo nimtrHm fipientiAm £ternAm ab £terw>i
-qui CbrifliaytdtHm nutii AiteripirfQtt&TrinitAmcom"
eji

petit. Ipgenere mtemnoteturhici^ infimilibus kcisfcri-


Regulaor* fturi^ mquibus ^x(iufy>ApArttcuUde Deo njufpAfifitr^re^U'
xhoioxx an«
tiquicatis dc
tribujpcrfo-
'U Ab Auguftmo , Cyiltoy AtbanAfio ^
al^s S, Pairibus a»fJi>'
/<*/«:Cum[rermocftdcre,quacalicuiperronae divinaeTe-
nis S. T.imiu*
tit.
j.;
cundiieircntiam,& non recundum originem convenit,

"tto sxcludu£itur,fed includMntur alix perfonae diviVst,

quae funtcjusdem eiTentisdivinae. ridc Augufl. TtB.^>


Ccnt. Maximmum cAp.ti. CynllJit,p,tbefAMrhribod.fid.c^,
'^
4.AtbanAfincAp^tj,Luc£ifc, ' '

^^'-'
• '-
'
*^ - Aphonfmi' /

^
J
EJ»IST. AD ROMANOS CAF. XVI. 21

Aphoriiiiii Theologici cx hac


partc Capitis,

/. l.^Iretia honpmt 9wnes, quierrant Jn doHrtna.pd quifi'


- ^duzjtnt etiam aliosj z.Ttm.Sy ij.fCandalapariwU ypihai
exktaUs inducuftt 2 : Petr. 2.1. (f a/wruwfidcm /?/bvertu»f,
2. *rim. 2 , /s. Ideo diflinxtt Auguflinus inter hicretkos ^
credentes h^reS^jCfuos (ffimpUciter Errantes vocat lih. $. de
b.fpt'ifcap. ip. qu^les multipdnt pohtici y quipnViitos fovent
errores y non fine pericnlo fuo 3 pd tamen abj^ fcandah pu-
hlko.
2. '

ErrtmteifmfidefifiiplendiCfmformandifint} quent-
madmodumFaufus noHer monuit Rom. 14, /. h.<retki
dutem dcvkandhhoc cB, acomntercijs (f cslloquifs d lihristt- ,

mm ipferum dh^inendumejl : quedfhoc in loco prxcipkuTt


(f Mi
77 j. 2, Tim. 3. 2. loh, NuBa cum talihus commer-
cia,nu{lA co>J'Vivra,nuL• colloquia mtpeanturyfimupj,ah eis tam
pparatiyquamfiint kli ab EccUfiaprofugi^nquk Cyprian. lib.i.

epifl.j. adCorneL
.
^
j\ HdtreuaOhfirvandtpmt yYienpiUcm m^gijlrAtu aut
do^oribus EcclefiiCpdab %mnibus Ecclefi^ civibus, Pau!us t-
nim hoc Romants promipiie prdtcipit : (f Chrifius ado»jnes di-
£k: Cavete ^od enim
omnes tA)igk,ab
'voh's

/' AYpudoprophetis
CHrari dfbct
, Matth.^.
idartojuhet D. Johan-
!

\
nesprobare SpirknSynum ex
4'
>€ i.
:

Joh.f,
Vropnumh£retkorum eHperbUndkias hifdian fyn-
pikm^Mjne^,gl£ii'iain-€hrifll aui adifcatwnefn Ecdcfia: qMd-
r<eue ,
fid ^^* homremsotfii, JkcyumprHatum : idcirio

I'
• • Aaaaaa ^eum^
^zz EPIST. iiOMANOS. GAP. Xy.I,

Deumof, violarepropterpugillum hordei v.i8.^ 19.


6z>ecL•. 13.

VrQinde momnte B^filio ) kisyeticorum rion t^m mmiuqi^dm


bUnditU timendri turU.

f. Frivola eli hfmtarum exceptto qua dicunti ndn >

quidem contra firipturfi aliquid pro verbo Dei h.ibcndum effcy,


VfidprxterfiripttHram aliqi^id addere iierbpffi^ptOi liciium c-jje:

Nam D. Panh 'mha: n^gotio iynonyma, junt i)^xsL\.^x ^• coii


tra. Han-entm vult diqmd addt E'Oai'igcfJ9 dfipr>iediCiiPoii^
licetid Angelm de cala faciat y eum(amjL'n anathrmate ftric
Qalat. I. Siemmnon eB contra doBriwim Jpofiolh curnon
Qontmtifimus ijsyqHdhabemitspyipta : fiaui^em do^lrinie ,

eB contrariurnyfatentlbm etiaM adverfarij^, non eH admitteyi'


dum. ^uparca ^eu&fimpliutenprolotbmt ^ quid adda- m

i
turvel dematur verbo fuojy^ut. 4yjr.

libro
(S >• lohmnes £.
banc veliitigeneralem clAufiiiam addit toti codidfdcro :fi quis
appofiicritadhdec , appanet peus fiiperiUum plagas
'.(^fiquis dimlnuent de verbis libn FrQphetutbujuiy
auferet Demp>ayiem ejus de libro vUd) Apoc.zZxis.,
^
^ /^.

d. Chriflianos^decet ^fimplkttas (f prudentia. Sim-


Iptkitas in credmdts vsrbis divm^>^f in Qonverfcbtione cumpro-
!
xmo ) ^Uit debet e£e olvv77s>c^y^g
.
k^ dx.ipaui^ - Frudentia
autemreJ^eBu mMorum)'mter iptos njivimus mhtcmHndo:
\
qftorum moresx artesyfiaudes nofjey doclr'imi>m (f viuim ipfo-
nimprobArey-vd inprmis mflraintereB:qHam ob caujfam Sal-
I
va>tor vult nos e^efimjplkes ut calumboiyprudentes ^tfir-
pentes. Matth.io. . ^
,

7. Orandum eJl feMo , ut ^em cm^rL• Sa^


jMmfiibpedes mflrof,quo verbumfium inter nos currati y w-
ejns kuer rtosgbrifceiurjif nos 4 mdis (f mportunis ho*-

mimbt^

* 11 I j
>

EPIST. AD ROMANOS CAP. XVi. P^S


-minthus iiheremur 2. Thefs. Cam autejn ^porteat effe fcdndala
i^ hitrcfcs• I. Cor. . dHatth. rg . ita uf/iwnhic mundusdura-
'verit iplenarM Satanici rc^niabolitw f^erania mnfit i tanta
vtagif 'mgerKijcamus , ut Deus velt^ndemiUuccjierb ckmltiter

patiatur riiefn iiium rcdemtwnis neflr<t , w quoplene octtteretur


\ferpem illc antiquuSi (f Dfcm erit tmmia in emmhm: td^. excm-
flo S. hhAnm: %Jefu Pomi/te lefiitft^iam veni cito, Amen. A-
pOC. Z2i 24.
g. Apofiulkum votum (f quafi hert^i^ie^filenrtis eM< -

^ratia Domlninoftri lcfu Chrifiijit -vohijcum; quaPaulus 9-


mnes Spjflftlasfitas^tf D.Iohannes Apo^alypfinjkam ohfigna-
€adem^^benedicl•wne,ficran6ra (f mchoare (ffimrefo-
ifit.

Umus in temp/u. Si enbn ^eus nohifcum , quis centra msi


Koman.g? Srit aufem nebifiumyzjfuarfdi>iu>seyimus ct4m f*, 2,^
FaraLjf,2. )
mtem eis >fiego dijce^hoab €U,mquitDowi'
nus Ofe^p,- "^^ ''v^ > "^^< \waVv .•;.

p,Fidek fervitium tuinquam Mretfuarenumeratio-


ftc^. /tafidelit^ttiiffi/itretributionem habet M>ianuenps Apo-

'[JleliPaulhqtiodipflusmemerUeHm beneSBione ^ffefiare-X


cordatwne iquamdiu fuerit Scclefia Chnfii., E.t Apefiokts
^aulus ingeHere omnibi^fiwts fidelihus promittit retnbutiO'
nem^ DommoCe!.3,24. \ ;

/(?,, Condific NoviTefiawefjti /o?tgef^eIJor^ff,quam\


'Vetem i interalia eti^^m pYopteY^^iBv^yi^-t^H^ffuydumpatefA^
^wm-E/vangeltj : qumn oh naujfim ^ttis^t^fiAmentnn: no\:hj V
PJdvimri^i compa,fatur. fupmcap^^fs^ h}fh'^'ide^pii4r^d€lm.
k:», ) .
- •
• -v•^ --. .'•..^,^.. .^;.. .•/

/\ ^Rf^•• ^&BrTnaEnMngely d'e£h/tfi^ e^' myfhf^rk^^^ A>-.|j


> igititi' audcat eamperfQyut^nri^NeHisfiifjudicie^fidiyT^^^H-^^ \

filium ^ci }\2.. Htfc '€} •fif4t^di^hde^''4a raPi^f^ ffu^


'

2
^^ EP1ST. AE^ ROMANOS CAP. XIX
velafinfilfus cgy^^ris 'iHCimaiijel alz inteuigentiamcnttf inven-
t(t. ^udtaHtemmccOtfonopnJuexpertipimus i necmenti^
affequinjaluimmAutvakmuSieiifineulla dubttatione credendin
sfitt^ftejhbmyd (piibus e/fy qu£di'viHa vocari meruit
cmfiBaeByinquit o^ugufiinus Enchik^id. odLaurent. ca^.4.
Idem etiam in memQrMm nobk nvoceiTU*^) cum audimus jidem
) ,

ChrtfiMnam rideri ab Smpe^fis (^ Iuda^ ifimtenim mcra my-


Peria , qu<thom'mumjudkiomer£'videnturflulttt'i<i. Sedflulti"
tiftDcifrpier^m eH hommibusy (Ht ?oHlm r. Cor. i.

12. Frophetdt funt mterpretes myjieYij de Chrifio : ad


hunc enimfiopumpotifimumfui^direx^re vaticmia 3 utpromis-
\fum pmen mulieris mundo inmtefieret^ ^ucim obcaujfam
'
£>, ietrus fkMur y Fropheta^ omnes Chrifi@ perhibuifje fefii-
momum AHor.io. (f Augufiinusfmhiti Frdphetas nonperfiir
perbiam^riecefijp Chrifium y
tmUt^r partitvtfii Itb. lo, contr.
cfMibus ceUigimus ,
pd Eum peripfis loquintem kur
m illfterpr^ta^iorfe
Chri^uin qu^rendumejpi tanquamprincipalem vtfiomm
'uaucmiorumfiopifm,.
<iMaii. cap. /^,
Frophetarum '^ JEx

U' Jipofiolorftmfiripfafiint quafielavkadfiriptaFro^


phetarum. SurU cmm Apofiali Yrophetis non t^ntum ^^,
/edffi qud illi vifionibus fitis invQlvunt y hi clafius e»ponunt:
idctrctt interpretiUioFropheiarum ommum cernftmapetitur ex
Apofiolorum i idquadvulgo dkituryfcriptHrAmperfiri'
pturmn inteypretan^firiptura enim non eilif^eti 3h^v<n0i 2^
fetr. /. Apparet enam exindeyfundamentum doBrin^i^Chnfiia••
mfinptis frophetarum (f Apoflolorumfitum e^e .*
und£ D.
FaHlusp.rib^p) Chriflhm Etclefi^ (iyesfrperiedificatos ejpfit^
pcrfundamentum Apojiolorum t^Vrophctdrumym quofimmut
^
^ (^i^i^ris
'
laptsfit lefiis Chrifim 6ph,2) zo^
'
,

i4'Tidef
: ,

PIST. AD ROMANO^ CAP.XVi, 9iJ

14. Fides qwdtm denum Psi Phil.r, efi opusDei


loh.g. ne^eHommum Theff St 2. mmini tamenfiwpliater
z.

denegata eBiJedhac eil voluntas Deijerm , ut per pradicnth-


nem EvangeUj omnesgentes adducantur ad ohedientiam fidei
'V. 26. h(^c effi omnibids 'uult pr^kctri Chrifium > ommbusferio

proponk mediA confequendefidei , vult etiam ut omnes accipi-


>

ant 'vcrbumy auMoHt (f oht^mperent. J^mbus medijs qul


firiouturUury (f d De&fidemfettmty de conjecutione ejtu ccrti
effepoffunt. Deus emm dosageHeralia , (f ad filutemfimp&'
ciier neceffiriaynemni negavit

decreto ab ijs exclufit


Bum,peterttibus eumt L/tc. tr»
'
y

//.
mc quenquam fibjoluto quodam
(jffidem (f SpiritumSari'

honor ^f gloria , in fimfiterna


femla, AmenfAmen^

FINIS COMMENTARIIIM EPt


STOLAM PAULI APOSTQ-
Ll AD ROMANOS,

'lAatiaaa ^ Jndeii
^Tsammm
.

/ ^pE ^D IC Jt r Mh
JNDEX* PRIMUS,
Oiiloruln ScriptPirsiiquA inhbcQommentario
explicantUK'
1

(^ £ nefi .y.}i.*Vidit <^€£ cun^tft \frpra te -ejf, nti^^.prmdpofitum.p.


qudcfe

ihom> )i^Qn laluf.ahjo eum. pof.


'J':Qb^4.vd4'Jn(uperbiamtmm
Q:nefi^.'v.iT' Futasnet centc- jumfit ommperditw. p. ig/.
lob. 6.V. 2. Calamitatesjuas ira di^

^.../ ^gofi^^D^i^Ze^- viv^ ^y^vlqresfaat.p.fso..


loteSiVifiims iniquii^atem patrumjn /. v.7'yirumjangvinum
(SbominabituY Vominus. p.764
filijs.soi^.
Exod.32. V.32. quipeccavcnt mi-
hi) delcbe aiTfk ck ^ro ^ei).p.j^2\ - *
Pjalm.a.v.ii. JErubefc/mt ^f
tUrbeniitr c.p.7o4'
'
-
L•evit.24' v.ip.SicutficUyJkfiet
elp.768.
.4' "v.i.pixit iwpm, Non
eBueus.p.pa.
\
^eui.4^v.lf.Caveieani?na-
Ffdlm.3f,v,i.Iudica^ommem-
; b(^ (Sc.no^ vidifiis uUam maginem. •

cent»sm€, p.764'
p.ioo. loi.
Bfttff^y.24 Oirifingumum mn
,- j,;.
I .

Deu^. ip.v.ip. ^eddci eijficut


Mmidiabtmtdi:esfuos. p.764•
facerecog'd.innt.p.zoS- ^ ,

'•^.'^.,. Cunflituesfiiper

^
Deut.24.af.i6.l^nuiquisg, pro'
pccziitQfuo^morktur.p.i 41,^03,

j
e^m pat(i^j)remi(^ diahek^fit dex- '\

e/us{fc.p.7^4.
Peut. 30. -. 12, Ne di^em
i^rde (fc. p. 6f7^ Tplm.iip.TJ. iip. Proevaricateres
(fi4-Mandat-um
^et4t.3o.'v.ii. reputavi omms 'mh^ibitantes terram.
h9^ » quodego prAUplo tihi hod^ihmn p. 14^
- ffrlm.
E„-,.. III|:'HIIW
INDE
L•
ICTGRF .
i~
Pfaim.isp. v.21. NonmQdkn- DanieLrz.v.s. Dol•oresjufi'•'
ies^te Domine-, Qdi? ..
Pro vefb: 17. v. if.
care dkuntm• mtdtos.p. 20 .
quijufiificat 6z,ech.is.'v.2o.Jmj?ia qtiapccca-
verat, mormtur.p. 341.
Scclejmfl.-e cap.p. Ncfiit homcfy Cfi.s.v.4. Ipfi regnarunt k^
utrttm odi<t.„an amore dtgnm non€x%^c.p.7S2.
S7U S7Z- ^'-•.-*.

Sap.r.v.13'
"
fit. p.

Deus mortcmrvQnfe- qmtat€m.2p},


. 14 j 3- Omnem aufer im-

cit.p. 426» Amos. 3. V.6. NoHtB walum m


S-ap. Ji.v. 24, Iriuidia Piaifoli cnjitate ^fcp.io7.
wors mtroivit in orbcm terr^rum. p. U^lklo. 7.i>.ip, Frojkiet mpro-
4-26y 42^.
Syr.iOiU. Initium
ti eBjup^rbm.p.iSi.
^- fundummaris miquitatcs
2.P3'
Zachar.18. 1^.20.
'vefiras.p.

Amnia,qu^
•\ Sir.i6.'v.i4. Vnicui^, fe^un^UTn peccanjit )m9-riatuy.p.po3:
meritHm operum frorum (^c, 422, Matth.j.<v.34 . Ommno nrnju'
424- rate.p. 64
Efa.S. V. 23. V^i qui jufiificatts Matth . 17. u. 20. FiUj regni libe-

tmpmm! p.2p2. rlfunt tYlbHtO:p)787•


Matth.i». 'Vr20: l^bi duoftut

j
iniquitntes tuasy i/ ^a**^ ntbHUtn \trcs congregati fiint in n(miine meff.

\peccatatua.p.2p3. (fc-^^ v.28.cgo vobifiumfum.p.si

qui glortatur 3 fcire


JS6.
^ €
Ierem.p.v.24Jn hoc glarietury
wc?. .
Matth. 20.
vocafhpauci u^ro ekHi. s6p.
(^ 22.

Matth.22. u.40.Jn his duobus


Multi frnt

lerem.3i.'O.34. Nen dotebit ul- mandatis : Ddigas ^eum proxi- ^


trji virproximum.p. 674 . mum (f cumverfa lexpemkt. S02.
Ierem.3i,'u.i8. Converte tume Manh.28.v.ip. Docete 6mnes
Vominei ^ ego convertar.p. 12 f. 'gentcs (^c. p. 3 2. ... ^^ .s . ,

Ierem.32.v.fS. Reddts iniquii^tem MattL• 28. v,2o.Servate9Wnia,


fAtrtim'mfinumflmu€9rum.p.367^ qu^mandavl.44is 1

JLftc
D DJCTQR J^M^
Luc'f,23^.ficM tradiderufit.no-
bu)qui/tb'mttto ipfividerunt.p. .
,
,^. Nonne hiceBy qui
txpugriabat in lerufilem eost qui /"««

.L•nc,r.nJ.{f.Brant ambojufli co- vocabant nomcn iflud. p. //.


rantDeo.p.20T. ^. 13, Tj.j. Iwpojuerunt ma/U^
'

. Luc. 6. v.ss.Si henefeCeritis bis-> Paulo. p. 43.


j

'

' qtn 'vobis^ benefaciunt , qU(£ njobis eH Jdl•. 13.nj.32. Nos vobis cmykm- •

gratia^p.pos. aar»u5 eam^ qy<ead patrcsfaBa eii


L•uc.lo}.4. N.emmem per vi- promifio. p. 3f. I

Acl•. rf. 'v. zp. Jbflmeatis vos '

Luc. 18 . 'u. S' Ftljus hominiSi ab immoUtis mulCrorum (f frn- '

quim:h venerit , numqutd wveniet \guimr.p. 8 23.


jiden7^p.72S}72p. j
Kom.g.^v.iJ.NonMcepl^ioSfmr'
Ioh.3.'v, o._^u'tcqmdniiti{fn eB tumfirvitutis. p. 4 0.
'ex€4r)iesMro e}}.f.4S4• R om. if.v. ip.Ah urbe Hierufrletn
Joh.6.v.44'Neinovenit adme)\pei• circuitum adlUyrkum m^.Pau-
ntfiquem traxerttPater.p.iif. his pmrUA complevit Enjdngdio.
Joh,7'V'iS'qui qu^nt gloriam p. 12,
ejm qui mfiteumyn^erax eff.p. isf. j.Cor.i.v.Si. ^iglwutturi m
hh.jo.y.ig.Egopoteflatemha'^ Ppniimglorietur. p. Jf7'
bc$ ptinendi 0*• refumertdi mimam j.Cor.i^v. J6. Nosmentem Chri-

'
meam.p. 320.
Soh. 12.
m-flti crediderunt
nj. 42.
? Ex princlpibus

hh.i4'.'n>'if'^tdiligiti5mem(tn'
datti^meaprvate. p. 44 6.
^.283.

^
fli teneffius. p. 732.
i.Cor.o.v-B-Angelos judkahi-
fnusjquftntc rmgisfccularm. p. 781-
r.Cor.a.v.io.Idolis fir-vlej^esi^
regnum Dei nonpo^tdebunt.p, 102, <
'^^

hh. 14.^. 16. Ego regitbo Patremt I. Cor. 6. V. ip. Corpus v^rum

tfnfM par^ztetti mittet 'upbii.p.7. 8. templumSpmtU5finB'i.p.4S8' -^

ioh.rf.^h.rf^hmnondkamvos I. Cor. 7. ", ip. Circumcifi» nlhil


-''
fervos.p.40. cJl•. p.up.. ^
^
AB:2.v.22. Approbntuminvobfs /. Cor. 7. 23. fretig emti efiist

viriptibus ^prodtgiif^fign^.p^^r: noIiteprmf€ribmKiimm.p3'P^ ^^\

i.Cor.
J*
DICTORV .
/.
^'^'
. . , Ommum firvwn ti , quM rtprehef%fihi!is -erat \ ..
g20.
. ;-. . . I2.^ipatyvideat, Galj. -v.2r. Nan data eil• kx,
qwcpofit 'vh}'tficare.p.of2.
,
. C^r. '.. Oportet hdt-
rcps 'tntcr vos.p.gaa.
flo Icfu bapnfati cffSyChriflum indui-
1. Cor. /Ji. later frnElos fuos fiisp JPSid' 3PP> 701.
Dct4s do}ia p^anQH diJpeKjai iCquali- Gal. 4.V. ^-C^ifitDemfiitt^mfr-
t^r.p.Sod. umfaBum d mulkre. p. i^.
r. Cor. r^.v.ji. MwuLtwim do- Gd,4..v.io.^ies ohfirvstis (f
nMmeliord.p.Sos. menjes. p. S22.
Gal.f.v. i2.Vt'mam exjT^nUn-
tur, qui vos co?tfurifa»t.p.p>'<^4.
2, Co/. 4'V. pX)cjierfirvmfi4m Gal.f.v,r3. In libertatemvoca'
fropter Chrifiuw. p.3p. ti efii^ ftMtres. p. 42/.
2.Cor.p^ v,2, amulatlo
'^' plurmos. p.8 oj.
C$r. [O.u.g. Nam i^fiAm^
Gtd.f.^Vti^.LeK tom uno vcr
b4 cowpli^ur : diliges prox^mu:
2. goz, • • -, ~ ... .M «•.
j
J?.
plius alie^uidgloruttusfuer^ tSO. p.f. Eph.f. i^.j?. StoriatJv (f omnis I

w. , ^Cor.ti.'V.o.lmp€ritusf€rm&- immunditiam quidem nomJmtur m* '

ncijednonfikntiap.ip. teriyos.p.rop. .\•.. ~

2. Cor. 12. V. i2,Signa Apofiola-


PhU. j. ..
Snifndum jttjlkiam-,
tusmeifaBafimtp,i2, qu/f m legey converfitus ptmiyy^rt^ •

Gd. j, 'v. i^. €vaiAgelium ego hmJihiliiP"^?^


\

homme non Mcephfidperrevejith C.ok^.2. .2. Ne^.^tc^igfri^]


t'ion:m leju Chrifii didici.p.pis, n€^.gi>ipavcr'ttii. p. $22.
^^l.J. 'v.io.SihomimbmpUcerje, Cu'o^i;f. v.2ft2a. Myfierium\
Chnjiifit^HS non €Jkm.p,So4^
^ali.v.i.iS 2' ApQjlolusnonaif
hominibusyriea.per hominemi (fc.p.p. beofKmi
2. ..
,^^d ^^p^tum.p. if.

m regno
"u.s. FtdigmhaA
^eiypro quo (S pf^
\

Krft-^i'. //. Infauem fciro refli' ''. . 422. 42f. \

Bbbbbb /.Tiw,!
4

INDEX DlcrOKV .
.
lTm.z.v.4. DeMvultomnes
^ Hehr.i}. v.
j
Talihus . hofiijs \

\promercntrDem.p. 422.424.

,
filvosfien, (f aJcogMo/iemveri-
tAtispcYMemre.azs. '. Ucob.i.v.s.
ommusy ratur panentiam. p.ss?-
rQhathfidei - I

. Tm.2. V. ip. No vit \

p.904, htcz.v.zi. Ahraham exoperi-


qt4ifi}<ttfui I

z.Tim.z.nj.zi. StuUas (^ imrtf'


"
husjuflificattis eIly(Sc. p.zos.

dkas qmfliomsde'vita.p,40o, •:9>. . -. zz. Fidej opcribus


j

2.Tim.4.v:s .Banifm certame ccr- yibralMmi cooperaia, (f cx operibm


'

tavhin reliqm repofita mhi eH coro^ fides con(ummata cH. p. zsp.


\

n^ju^indL.p.42z.4Zf.Si6.ss7^ z.Yetr.i.-v.io.^^damdifici'
Tit.3. v.9.StHlt(K qu£fliancs de lUfrnt mtcHeHu , qu<z inda^i (f w-
'ViUi.p.4 0. ftabilcj acpravmt. p. /^.

Fh-ilef».eptft.v-f. Cttm audiam iJoh.z.v.z..Chrlfius eflpropT'

fidem y mam
habes erga ^amimm tiati&pro toHp mundipsccaUs. p.240.

(fomnesfanBos.p.zsj. i.Ioh.z.v.zr. FnBiaejusdocet


iMnZsVp. Videmus Chriftum vos de omnlbus.f. 674-
propterpafiomm ^(. ghr'M corona- /• lob.j. v. . OmnepecsatumeH
tumfm(ftJ>.p.Sof. V tY(msgrefiolegisp.i4i.

Hebv.4. .. Jccedamm ad\ t.Ioh.s.vvp. ^inatuseffex


thromgratutMc cfl,Chriflu.p.Z4d} DfO.ndpeccaty mcpBteSpcaareiquU
Bebr. iz. v. 17. Non reperitpai' \jeme» ^ei mamt m eo.p. 4 17- 4 ip- ^

niteHfue locumy tametfi eum lacrynis /• hh.s. v. 21. Cufiodlte vos dfi-

'.,. Hehr.ij.v.p.Gratm^eifiabiA
.
[
xwulacris.p.ioz^
Jpoc.zz.-v.n. S^ijufluseB.jH-

UtC9r.P.33^. Xfiipceturadhuc.p.zoa.

INDEX
JNDEX SECVNDVS,
Qtufiionum COntroverpirum, fecHn(^m
Ordinem Capttum,

Quarilionerex Capitc I.

/. Cur?iiHlt4sp/fpelletfirvumf\'myu^pxt}h.%-n^ y Jntiquifftmum ^-
fagSS' [
rijfiwuff? f^. 4 4 •

2, (^An P.fufus fecum pu- g, An Faulus tantum fuerttgen•'


gnct cum firihit: Omniumjervum tium Apoflolus yfiquidem firibiti jL>
,

mefeci i. Cor.p. (f alibi' NoUtc fervi Apo^olatum acapiffe in gentiius /


ji^ri h^minumy i.Cor.7^p-3p. p'46,
}. CurChnflusdicat: lamnon p. Jn y qucwadrfiodum dicitury

dkAmvosfirvos i cumt2ini€nfervire Filius JJei natus eB ex Davide -


D^o ^
proxims non fit pmpliutcr cundum caynem j ita vicifhn diccn"
inh<)mfium.^p.40. dumfit, Filipcs homhis ommp^tens
4. Num CMatthiasfit V9catt« •
cH tfecundtim divinitAtem / p-^^-
^^poflolusy fiquidem mni7nmcdUte i 47,
pd minifleno hrminum , ^ quidcm ; 10. An qma Pater ^eus,Fi/it4s
firtCifuit ekBusf p.41. 'vem Dominus appellatury divmltati
[/. Nufn vocat/o ad Jpufioiaium Chnflialiquiddecedat^ p.fi.
^

Ifiiffecerit Apojiolo Paulo ad prdai- //. NumEcclcfiaKomaMrcBe


1

I
candum Evangdium gentibus ; an vocetur Catholica , cumfides ejiis 0-
^

'vero pecuHari mfupcr erdmatkm 0- lim annumiMa fit in umverfo wun-

\pu6 habHeritfp. 4 2. do.^p.oi.

6. NumApo{foliligtautdjDElriAi^' A^w (tApofloUis Paulus ,

\ikt Prophetlcx addidcrint Evangi:U ^iHtn tt^tm invocans , violct man- 1

umfp. 43- datumChrifiiyde nonjurAndo Matth, ]

^o loco hAbendupt fit i^Hd ..34'' 37^p'63'


Bbbbbb 13-lt^ttm
INDSX Se CF NDVS

^^-
\

J3' Num Jpofiolu^s fidemfiiam z^. Cur wftitta natuYalis fefi n6n
ab homm^ acccpityquiadefiderat mti- exerat in ommbusp.p<^.
^^. QuomodogmtiksDtumAfs^
ri infide ^.64-
, cogmtum non reBe coienteSi dicuH-
/^. AnDem Romanis 6vange-\fly iHexcufahiles , cum Umen id
Immmviderity qum PaulumConn- ^on fuerit in viribm ipforwn ? ^
p.
['^
thijufitfubfiitere?p,6S. \py/
ify ^omodo 8vangelmm fit ^f. AnEthnkidmultitudmDco-
virtp Dei ladfalutem Qmni credenti /

^
rum abhorrcntes , fuermt fihati /
.. p-ps.
, /1
AnprofnifionefEvangeUe^
j /-
. ;- ° 26' 1 . An Itceat pmzere aut Imjre-'
reltrm^eyiddiuntadcredetestmtumA ^
qum
% ' ,. . .

dtcitiirpotentKitn^
, \re
9^
.
r v^ j-
mazJ^^ hmtutuairKmve
^ r
r?
Detj
j ^

''- • - r ,•
.-i
i
cum Apojtolus gentues reprehemat,
falutem credenti^ p. 6p.
quod mufav^erint^glormm incorrupti-
17, Cur Jpoflolus lud<tis primas
tribuit Rom. . cum tdmenaUbifiri-
bilis Dei m fimilifudmem 'maginis
corruptiBilis hominis?p\ioo.
batiHon efp difimHionem inter lud<e'
ox (f GrAzos f p. 70.. 27. ^uando Deuf gentiles tra-
dit Mdefideria^cordiumJuQrumj^f irh
/<r. ^u^namfit iBajufiitm Dei>
(jUdtnveUtur in Svangeho?p.7J. rprohum : Amwn auter
peccaiif p.ioz, •
ip^ Su<xna,mfitjides•, per quam
revelatttr EiJimgdicaJHfiitta?p. 72. 18. Si peccafum umus alurius
,

za. An Evangelium rcvelet i- eB pana : quomod^ r. Demnon eH


ramDei.^ pSp' autorpeccathiumfitfmtutpoeftie. £.,

2L• Quomodo iratribuaturDeo^ peccatnmj quod peccata puniri dici-

f'93 tur,non 'voluntarium erk y cum


22^
dicatur
pofiolus firibat
-n ^
Siu^omodo gentilihusnotum

,
pcena
^S cumalibiA-
j
mvoluntana.

mundum per fudm


3. peccatum
mjufium, cHmpcem ommjupa.
107-
fapientiitm mn agnovi^e Deum t. 2p^ Tradidk Dsue gentes irt

f.p4* mmtem YcprobamSrgoneprtm men-


tem
•C^tip'
'
'^i^ jBsrio uP"U.
7. ^Aif Jp4iflo!us :F^MeP um^'
cul^ Dewipcundiini operapia ; num-•
30^ Jpaflolus Epio. f. immimM-• qutd ^itffr Deu^ propfer boHA opera
'? fie quidem nominari vuU: Cur Tjflpro cifgmtateiUoyum tmkui^ re-
ergo tampYohxe Ethnkorum impU' trf6uet?p.r3T. - ,- .

Yitnteyn dejcribit //'. lop. S, Cum Paulm hona operahic


tantopere commendet , cur Lutherus
Qu«ilioues ex Cap. II. eavocatpeccata moYt»l'ia? p. 133.
p, Smbit JpofiQlwrfaBores Le-
/. Num judicmm autcpmtodc gis jupificabuntur: Cur 'vcrb infra

'
2.
omnmo proioiheatur y cum: ait:8x operibw legis non jujiificnbi-
\proxi??7o
Panlm dicaty eumy qmjudicai- aliuniy tur omniscarof p, 136.
condemnare / p. 123.
j!^o?fiO'{o homo per tmpxni-

teuamthcfaumcare fibipot-B iramy ritur ergOimrm le,^ rJMofis


'lo. Dicit j4poflo!m\gentes legcm
non ha>hui\j},^^fine legepeccalfeiqu.^-
nullas
cum ne^i poemtcntia m<j^€onverJtofit liasgcntcs obligarityquam Hcbr^eos /
in noflm vinbusfp. tzf. p.t3S•
3- Anmn D:i lOyiganimitasfiat //. |
Sj gentes mnhabur:rtmt /<?-

caufpi hominum (f indiP-\gcm , quomodo peccan potueruntfine


rationis fp '2\ ^-
ih^cr , CHm ^mne peccaium jit trans*
'

4: Yartlmconjungitdimttc'm(fgY€fiolegisfp.i4'•
\ impcsmtentiarff: Ergbns unUtK id^4; 12. Cum lex natur<£ eadem
Xpeccattf.n eH mdieraiio (f- impoeni' Mo^
ciim ea,qui€jcriptnfutt 'mi:tbu!ti
fucis \*quid opus futt eam demum ta"
''^
tcntta ?p. zf >'""*'' ' ^^^^^ '^** -^^
? '

\
. NimiqutdiTnpoenitentiitmfim- bulis mpribi ?p. 142.
\ po^umus peccatum irt //.
pHctter njocare ^udndo Apopolus fcribit ,
Spmtuin fmBum l p. i2p. gentihs nafiira f^ciQe ea quii kgis ,

6 Promktitur perjeverantibusSfunt i annori patrocinatur Pelifgw 3


m bono vifa ieter^ia: ErgonemtUitu^ gentibM^tri''€}}6?€7?2
aterrue mercedu bene operari licet ,
buenti ; aut 0nergifli5 , gentiles eyr

p> i3o,. proprijs vjnbus aliquid fidfit ccft-^

Bbbbbb 3 '^er•
JNfiEX SECVNDVS'.
Vverfifimm affsrre pofj} conteHclem^ pnna ffj/mducatio inSacmmenio CiX-

- £4' Qkjidt A^ojt^hu ludMs


. cri- 21. qiAn eademfit neceffltas b^ti^
mims lo:o,quodg!pnentur.'mD€.o:cur \fifK ^' circumcifieniiy uUn^HemAimO'
ergo ^/£:
. glQ/uariinPt^ ^. i
dHmmvrc.umc'tjt qutdam viverc po-.
terant inpopui^ DO: ^^ baptifi-
, Ecclefi^ Novi TeJU-
ti 'vtri Cfves
lud^orum docloribus minifiertum do- menti ejfefofjint^ p.ioi^
Ccxidi, pr^pterea quodbin^ do:entes 22. Ait Apojhlus , c^sejpverof
mMe vivant ; nuip^idergo minifle' luddtps coram Dco,qu'i inocculto talcs
\

rii^r^verbi depend^t ^ piobitate d^- '^fint> anmmvcrehmcperfirutrumre'


c:nnumfp.if7^, '

\JpeusapudDetim coiligitur.^ p.iap,,


{. ApOJlolus aithoc Uco: Cir-
j

cumlfio prQicB : Cur ergu alibi^ Quaiiliodies e«CapiiC ill*


finfjif , .Circii^,ncifio nihil cB <
p^g. Cumgentiles de myjisrijs (f
blicis mhil noverintt quo^
hiflerifs
17' Si arcumcifio
pTudeH tftyn modo -m hliyiA ri ^ipotuerunt efff
dsmumy quando U>:(ervatur : num converfonif gewtilium orgcma / p.
quid ergo Feteri Tefiamente
pij tn
"jcllegem impkverunt
, vel ex legis 2, Si iricreduUtas h^minumfidem

impktion:falutem (tdcptifuerunH p. Dei n«n evacuat: cur ergo prdtdiEiio^


100. nesPei f^pepur^ jrritoiip. ig4 .

ig» (L4iem» tOEitur arcmncifio


S. j^u$modo verax erit, qui qu^*
cordis yfidocetuy, in hoTmne etiamju- rit glori*m ^ei , cum omm hom$

fiifi:ato manercp:c:ata '.. mmdaxfp.iSf'


ip. An ex dupUci circumafionz^ 4. hflmomendAXiErgoitf 57»
Ci^rnisi^ CQrdisjdupUx bapnfiauSiex- omnis ?hikjOphiagent'iimmeUmsn
,

tunusfcilki^t if internus , coHigipa- daciumi p, iff. \

f, Numquid Deus eHafntenetur\


tefi,^p.io2.
j

20. Numquidcxgsmifiiiarcum- pntentia Apofiolka : Nmflintfau-


;

ciponif m^ntiQr^ rettjt infertur ge^iendamalajUt evemimtbom^ p.iga, i

I <f. Cnr {
-^-
f

^F y£s'r NFM,
! . CurDtuspermittitpetcatabo- //. Ait j^pofi9iuf>iuji'ifi':itt'igra-
mfm»gratia;finanfitntfacienda ma- tiipergratiahel R^Sfene hiKCiKfer-
Uy ut cnjemant hona?p. iS8r tur: Ergo nuUa opus eB hommprA-
7. Cum Dcus bont finis grat'ia,per•' paratione adjuptficatmnem^p. 237.

..
I

mktat trfaia : annon canjentit rn ma- Pcmlus redemtionemn9-


U?p..'SS' ftram Soli Chripofcrt acceptAm i re-
, g. Cur L•th fiJtas fuos obtulit Bene hinc mfertur non opus e£e hu-
,

jfbidim SodomitaKum ijimn funifa- rnwisfatUfaBionibus. p. 24 .


ciendA wala > «/" evcniani bona f 17' Nominat D. Faulm Chriflum
f.
ISP^ propitiatorium
, ^ y alibi vero thronum
._
j
p. Jnmn c»dicej Hcbmfrnt cor- '

gratia:. quaritur hlncy mnon h^:pr&-


rupthcum njerjtculi ex PfaLi^.. cita^h pofifio,Chnflus efi thronus gratiA^fit
^

:
mn ibi reperiantur. p. ippr 1 metonymka^p. 24 j.
j
io. NoayZachxnas (^ Elifabtth tS. Scyibtt(lApofio!us.Deun7pro
,

^dkuntur fHfii : cur vero Pau/us non \po[mffe Chriflumpropaiaioriumpro-


\effe quenquam jufium prmunatvLW^pter remi^iomm pr^cedcntium deli-
f^^oi. \lJclonim: Num ergo relapfij inpec-
II, ^omodo Paulusfiribtt.ex 0- ca'a nuUm refiat venU iocm i aut
,
peribus legis neminemjuflificarfi cum nmKpeccatapoH baptifrmm alie mo-
Jacobus Jbrabamumex operihifis JU' do.qudmprr propitiatioru:?» Chriflh
pificatum effe alJcrai}p.2of . txpiandafunt^ p.24;^.
j
Anpcccatum ante latam kgem
t2. ip. %Ait(iApoftolusyj:i€umpro-
\nonfi»€rlt cogmtumycumper lcgem a- Chrifium propitiatorium in
pofuiffe
\gmtio peccati. p.iop fangvine ejus:num ergo aBi^a Chri-
/i. ^omodo JuflitiaDeifinelege ^^jiiQbedienttA ad cauffam meritormm
manifeftata eB, 0* tamen iHkge com mflr<ejuflificationis noper t'inet?pr24
]
g

:
\pr»bat(tFp.23i.

I
14'

fiithi?p,23J*
2c. NumB.Lutherus crimenfal-
Dicimurpergratiam ^eiju^ ficowmifitin verfimc g.erwmicit,in-
Ergomformalfs noflrajufli' ferendo verbis ApoflolifJrbitramur
^cationis caufi erit mhderens nobisju'
hQmmcmJuflificarifide (f c. Jparticu*
lam S0L•Ap.2Ju
\
INDEX SS CP N£)^V S J
6. Si ficics JOmahawo tltntum
iit 'r:^ya,\i(.V',ispp.rthindcns Chrijlijufu-
nam iiTr.p('r*tAtnr:curferibit lacohMj
22, Ctirfila fidiejuftificari dfa- fidfm ccoperatamfufffe Abrahanri p-
muYy mn etiam ^verbo f^ Saaramtn- /pn-ibm, (f ex opcribusfidem confum
'
tfs.^p^2ffy matamfp.2Sp.
7. ^mmoJio opiranti Merces mn
Qujrilio nes ex Ga p. IV. daturexgratia , cum tamen ffivrcfs
\

'uit/taterniC detur €:< gratia•, ^ tame


/. ^uomodo prfiprium fidd ju- nimnift Gpcrantlbm d:tm'!'p.2pz.
. ^Jinmodo Dens diatUYjUJli-
Ui Si^inngflijpYumipb de renfiftOnt-» frarrmpiumyCHfn toTnen Abominati»
peicatOrum propter Chnflum : cmn ]
fit Deoy quifachhoc.^p.2i?2.
tit^men tale ebJeBum in Abrahojno '

p. Scrtbit Jpojtoius peccata ju-


nen cojt^tziatuY^p.ifs^ flifi:atoY.um rffe tcBaj quorr.odo vero
Z, Numquidunwn ac idem eJty ea alibi dkuntuY ablatay^leta,pYOJe•
credeYe Ijeoj^ credersin ^SVhl / mpYQfundum fvoYi^^p.ips.
Paulus emmdtcit) Abrahcimum cyc- w. CiYCumctfio AbYahfimi dki-
dtdiffeDco :
<rcdidi(feinDEVMlp^8o,
^Cfir Ahraham
riim'mtd;tan loi^sxet gloYJam
D^um cumfamen
)

Mo^s 'vero aii , ip/um tuYfignaculumjufiitiksEYgom baptl•

ope-
apud
Opera renati ^eo
(mus etiam tantum eritjignaculum
^

fiu ohfignatwjuflitixf
.
cula fidct
.2.
SjtCYamenta i)ocetntuYfigna-
i eYgbne frbflantia JacYa-
di^tUctrenonpoftnt?p,2S4. fmnti infignifimndo confHiti p.
4' ^andepYibit Apofiolus.fi'- 2p7.
demAbtdhamn hfiputatam effe adju- 12^ C4m prcmKcifio dicaturfi-
fiii:jaf», ftum oBum fidct meritpnum .grjaculumjufiitUfidei , numifffidYe^
inielligit ? p._2Sf.
'

He htnc mfertuY ifitCYawent^ veteYts


/. Annon ipfi quoi^, meritoYia (^ novi^tfimnenti diffkrre qpfoadef-
opfrAi frJt infifiju^ki^pYomeYean- fi:0tiamz^atix^p.3OO.

tmtamefrnt d^^da^ratuitif^p. 2S7. ^uomodQ Abrahm9ip.&catiir


hdiYe^
I
S^y jES'i /.
'

Ttaart

14'
torpftsvocat
fffeivix
mortuum
medU
,
'
hdres mundhcum tamen ei terraCha- tia:cur uerd aHhiprihiti^uifi^ti vi-
duntaxatfueritpromijptJp.^o r.
^luonwdo Y^ulus

itttUii:quomodo item
j

gcniranofiboli5)UtmiraculoJapr£di~ paticntiam f p.337


Heat
2.
m cadatl p. 3^0,

Scribit Jpoflolus: patienita o-


cum tamen peratur probatwmm fidei Curvero
dUituralibi : probatio fidei opcratur

catur)Cumdeinceps exCethura alios 3. ReBem djatur ijpemfidelium \

qum^. filios ftefieperit 'ip.314. fiOs mti pron/ifiombus Dei: cum hoc \

if.Si (lyibraham nonfuit infirma- loco Jpoflolusjpem non zonfundcntcnt


tmfiieiCurigitur accepta promi^ione cnwpatkntia
rijit Vp.sto.
Jtiduerfis

p. S3S'
^^
\ '
16. Ftdes hk fine dijfidentia de- 4. Scnbit /^pofloluSitarUatvmDei
IfirrbiUir.quidautefnjam de infirmo- ejp dijfufrm in cordibus'noflm:ergone
.
^
rumfidepniiendum 1.37. erit.ilIaaUquidd T>eo crMtumtmt'
( 17* Num pio m rcbus drumis licet mis^ mfiris mh^rens^p.j3p.
quitrere q uo mod o;*i6/V emm •vid^fur /. Chrifiuspro impijsmortutts tjfe
ifiudi^delitan adfcribi}p.3Jp. pribitMr * ^ur vero alihiunusqms^^
ISSuomodo Dem Vaterjufiit^- \propeccatofio wori jubcturf p.34i'
'

dicitur Chrifium morfuu, cum 6. Siamwajqiuepeccavitywon de-

filius haherCJ> poteitatem ponendi betj cur Apoflolus optavii' anathewa

i^ refumendi twmKtm dicat ? pag. ejp pro populo fp. 342.


320.

deliBa ^^
ip. Si Chriflusfuit treditus propter commendat m mortcfilijfrh
trga. nos
rejurrexit propter (f tawen mbls ^..343•
:
juflific4t'wnem neflrams ergonejufti-
mfira non corijtflkinJoUpec- mbis
cntOr»m remiffioHe 2 p,322.
(
8. Scribit
murtuimi -: an uero hic
iilud(prombuJnon votjtt 'vkewitu-
Jpojlu!us,Chnflumpra.

flram^d tantum unluatcmfp^^^^


Qij<cftiones ex Cap. V. -p. Num peccatum {f •morffran'
fif9tMpfl^r'0sJi^uaerIap£Cca'
'"
f'J)ip3cim,'msflJ^remgfS' ?.3^. /.
Cccccc lo.Sj^o^
INDEX SJL CV NDF S.

^uomaL• mars perpecca-


to. 17. Annonper Chnftu?jfjftpi coi^ \

tum demum vemt in mundumy cum pituimtiirfoirmalil er perjujtitmm i-


tAmm viaeatur nalttirA martaiu //>. pjis dotUim) ^' ipjis mirinftce ?mne-
304- tem:.qti€^madmQdum ita peocatonjpcv

7/. Annon fyeccattim »rigim m Jda?numconfi'Uuuntur:ip.374.


(olo reatu lapfus confifiiti cum bk a^ Ait Apofislus: Vbi abimdavk
IS.
pud Apoflu^lnm na>tura'is corrupuoms deltBum) ilnJuperAbnmU-vitgrana 1
j

mnfiatmentio^p.366. nunqmdhmcuniverfilisektha collir

12. AricalieBhh^ . ^ gitmip.37f..


4.-?0 : Regna.v'U mors in eoj,qm \
Qu^llioiie"s cx Cap. V I.
non aBualiter peccarunt yficut Ad^my 1 /. Scribit Apofioiuixnoj m niQ¥-
qutiksiura infcmtes- i ^^g<^ hetbent 1tem Chrifli bapti^atDs efje : cuk vero
p^CQdtnmongmis ^dprimoparcnte in jubemur baptijkn in nomim YMrifi
fepropagcttmnlp.367^ \ \Fdij ^
Spmtus^imcid p.ipz^
13'• S;uomodo p€ccatum primi 2. Si per baptifmum mormur
\

homims nocere poteB 'mfimtibus, cum peccatis stmmmea m baptifmo pemtHi


ifiudfit ex-kg^ , qHam infjmtes igm- tolluntur ^p^Xp4^
^

r<mt.^ p.3(f3'
prifnumtantHm Adami jQOs in baptijpi^ cpmplaniatoj,
I4. Si
peccatumfeu ay.tginAle propagaturad mfimditudjjfeM mo.tis. ej^sj p.j^^i.
Xpofierosiergbnep^ccoftum tantum ori-
'
girMkremittitm in baptifrjo^ p.S7o. in Chrifio , in ^nortem ejus baptiMt^s
if. NumquidveBefiribit Apojio- e^thac €Hy^peCcatisJ^<(i-Mu^,i ^uo-,
lus, Chrifli gmtiamrftiigts abundareA modo vero hac ratione hypocritct in
qudmpeccatum Q^da<m•^ cum tamen £hrifio.b(ipt'ijkthnm funt regeneratil
omms ex<L•4damo pecccUum cmtra- 398- \

hetntyper Chrifium autem nm omnes |


f. Vocat 'Apofloluspeccat-fim vfte-

regenerentut^p.S/^r^. rem h(an'mem (^corpzis.-annon hocpO'


. ^udis eB Hlapxnay qudpum- ,
Bopeaatum entfuhflantiiif p, spp.
untur^enrvuli , inpxccato dmtaxat o.Hortatur Apoflolus rencttos Ro^
$r't^imli decedenies / p-s^z*. mamSinepatiatm re^i^tre peccatum

:\
.

Sjr j£sr 10 NV ,
mortali corpore : Ergbne renati etmm \fiparat<t , Ucet matnnionitdm contra-
\hAbcrepofjunt p2ccatum regnansy hoc here 1 cum aUc)rd,viveKte adhucparte
\<Bie>:cutiens Spiritu Santlum / -#/7. rea:ContrAr'tum emm hoc loco innuere
I
7. Sipcccatumincos iquifimtpdb uidetur Apop.o'.us ! p. 440,
domimum \ num

'
'gratia,nullum h^bet S. A»)7onChrifli4mia legisob-
\hint fiquUur ) iHos ipfos uniuerfam \firvaniU obligiUiQmfunt ah[oiuti:cu.

pojfe legem iwpkrel p.420. 1


Apojioim,nos e(je folutos d U-
\

'
8. ApcjloiusliberAtosdpeccato 'gC'
'vocatfirvos juftttidt.

libfyt^temei4trihu'U,^p.42i.
,•
cur )6 \
443-
4- SfipienUs Ethnlci.
\^liquas 'vhis mpentMiies commen-
midmes

I
p^ Apefiolus vitjim atermm hk dmt : numquid hipugnant cum (lA'
mulierem vocat

^
'VOiatTi\(^ihoceByveBigal:(f alibi noflro, qui
fnrftmint» banis operibus m^rcedem v7mva^ov/p^447,
0C meruum tribuit Amm vero hinc f- mteWigttur concupi-
^reBe infertur^
:

bom opem ejfe tneriiO- ^/


\

cn ca tizntiim , qux in carm i^jcnffi ^


in praccp/o : Nqn concupijces:
ria vitA dtternti.p. 22 4
10. Sa morsflipcndiuwfiupcena hommis feAcmhabet an verb ca et{a .^

feccatiell: anmnfequitur, manercj quarationis (^ ?mntis eH? f.4S9 \

m
f<£mm etiam ijs quibus remiffum j
^i- Numqmd priml motus ton^
|
^

eHpeccatum ^ p. 42f. ctiplfccnt'i<it adres illiataspropn^juM


I
\

II. Sirmrs eHpoenapeccAti.Deus pcccaU:etfi eis rim adjit rati&nu 4:S


^

^erit autjor WQrti^ ^ quod Umen Sacrx 'voUmtatu confenjusfp. 4 62.

^Scriptur<tvideturrefragaYi!p.42(i, 7. Numquid unum duntnxat^


j

\ \py£ceptum in decalogO eH de noii con- ^

QuaftionesexCapiteVIL -

-
i
cupifcendo : hic cnifi? PaulQtarJt^m
! EBne n^^tyhnontum fiatus Uin- uf'iUiJ^iitathr.p,4/o, t\

tiim Ijujus fcCHli:fcr'Sit emm S. Scrlhit Apojiolns defii§ PJj^i^'


I /w. Si mortuus fuerit -^irffiluta eH rifMfifiO , tiimfmjjcjins Uge : Q4r
'mulierd lege uinf p.^sp- .
, -, ergu alibifcfibit ,Je cozierfatumfuiffc
',:
..2\ ,;, A/^^^p^fi i-^f^'^fff} d Cpifl' jcqmdi4iii jujhtiam j qtiA in lcgj cJif.

p' 472.
Cccccc 2 .Annon
IND8X S8 CV HDVS
Annon FaulHf ut renatus,e>:
p. QiiaeilioiTesexCap. .•
Deo natus eB j if non ex carne : cur Numquid Lutherus ; verba.
Vfvo hi: defi renatofcribit: 6go cay-^
/.

^e^jvKuntK^fitt rcdderii/o, ifl ,

X>tX\>Am\x(^^/patroc'matur
^
10. §lu9modofir'tbitPaului)Jcve- Fontificijs ? p'fi<i.

nundatum frbpeccato; cumfifprd di- 2. Scrtbif Apojlolus^Deum mifijfe


dixentjrenatos liberaios ejfe apecca- filmm infimilitudinem camis peccati.
ta.prvos aute?nfaBos l}eo^.p. 4 8f' ^rgbne Chriflus veram carriem non
S^uomodo Faulmfiribitfifa- habuitip.siz,
rr.

cere ea, mtelligUi cum tamen j. Lex (f Svmgelmm hk oppe-

ante dixerit ,fe fKCCatum €€^€ co- nuntur. Brgbne pwt dogmatapu-
gnovijfe} p. 486- gnantia^p.sig^,
12. ^^omodofiribit (LApoflolus 4. Vidttur Apojioluf fatiifitBi^^
peccatum in fe renato habitare, cum nem Chrifli tantum adfidelerreflrin''
tamenrenettifint templaSpiritusfin- gere:Annon vcro im meritum Chrifii'
B'i?p,4S8. foref particularel p.fip. • \:rx

13. Numquid cara duntaxat de m- f. Scribit Apoflolm y Chriftum

fdnoriparte hominis ^ quAmentiop' mortuumiUtjuflificano lcgts mpkre-


pomtur,fumtpote B) cummens (f ca- turinnobis: Srgom renatUi impkre
'

ro hk Qpponantur }p. 48 S. ^
poterit lcgem ? p.rzo
14. Cum Faulus fcribit: 3 vello 6. Apoftolus fipkntiiim homim
bonum adjacet mihi , perficer non renati vozat mortem :'nmnqutd'
non iiivenio : reHem ergo omm Ethmcomm^Japk^t-mfuit
hin: colligi-

turj ettam renatospeccarey^legem^, non pfccdtum }p.f2r.


implere7p.4po. 7. Sequitur ne:Spmiusfinciusfert

//. ^^U eH ex mente Apoflolhho- tepimomum SpintuimflrQ quodfi- ,

mo interior if exterior }. 4pi» musfilij ^eiy ergone de gratia bei


16^ ^luomodo Fau!u5 liberari cu- infallMitercertf effepoffumus ^pag.
pit corpore mortciliy cum tamen •^ '
S2j.
ratio corporis ft,b animafitprater m- 8. Suffiuuntne motus Sptritus
fmBi r quos homo fenfit ,
certifi

\
Sy ^S NV ,
\
c&tififwidiiin ck^hnem noBram i 16. Tribuuntuf SpirUuiJanEfoge-

^
p.JZ4' ^ mitus (/ pofiuUtiojnurKqutaderogat
'*
p. ^ebito IfgK Chnfiojam fi- hocejusdfvimfanip.fas^ ^*< .

ttsfaHum eff: cur ergofcribit /7. Utligentihm Dcum omnia co-


lusiDehHoresfuwi4t-)Utficundum U- Operantur honum , numquid aiam
gem vhjamm? p.S26. peccatal p.fa4'
/<y,
"^
Si' dehiterfs jumue hgU s cur ^
iS. ^uimih dicimusypyafiientiam
ergo fcnbitur de populo Novi Teffa- Bei includere pr^vifiqnemfidti ; an-
fnenti , quodfit populus 'voltintnriusi non contra Apofiolum) (^ Fclagiam-
p.f27r fmumfapit }p.f6f,
n. Scrtbit Apoflolus , parfpoms rp'. Sipraptentia prdtdeflinatio ^
hujtfs Jeculi non effe condignas adfu^ incluait jidemy pquitur fidem efcj>
turam glortam : Cur njero lob cala- cauffam prdtde^incitionis cum tamcn ,

mitatejfiios ira divina grarvioresfa- ejus videatur ejfe effeBus }p.s6S.


cit : (^ cur Apojiolusipfinjitam^- 20. Jit Apuflolus: quosprardc-
terrutm coronam jupitut vocat ? p. ilinavir,hos&vocavit: quomodo
fj6. •

- '^ ^- > vero convenit cufn Chrifiif dicentcj>:
,;

,
12. Scrthit Apofloli4SjDtum ibJe- MultivocatiypAucieUBi} p.fop. ^

eijje credtursm vmUm : cur autem '


zi. CHmeleBi certifintj qiwdnul-

Mofirteftatur ^eum condi- la ratione d caritate 'Det feparan


diffe 'vaUe bana, ^.p.Sf8• queant:numquid ergo nenpofjunt ex-
1$. Scribit Apoftolus omnem crea- cidere gratia Dei? p'f7<^'
turam effefifbjeHanfvanitati ; num"
quidetiom angeli>p.ff(^.
14. CertumeH mundumpcim- detur emm
y

dnm (iib^antmm inferire: cur njero tranHm afferere ?


fcnbit Apofioius-tCreatuYont Itberari d
22:

/
Numqutd ljomodeeleBionCJ>

fua trtfalUbiUter certuseffepoteH: vi-


facra alibiton-
p. S71.

firvitute corruptionis) ^ expeBaytj> QuiEftioiies cxCap. I Xi


liberationem f p.fao.
rj. Spefalvijitmm , nitmquidmn I, Curftnbitf^^pofiolm.-Ferita-
filafidei^p.f^z^ .' tem dico in Chriflo ? p. S87*
Cccccc 3 i'Sjfi'
Secv NDV Sl 1

j^.Lkitm^^cereJ^sumap^miu*^.
Je vafairdi ddmteritum?p.631, .

dilcjtlione ^Slf p.fSS. 13' (LAn Def^ Upfuumin^ccUfid

OiUtor.^ cum.inMedio Ecclefioc l^Mem


Bus crga lurUos : mnon impUvit - \
ofiii/ifim^ofae0i ji,oJ4...
gem de dileBioaeproximi/ >.<>^ ..

V\ Quajftipnes ex Capkc X.
hk dicatur ex patrlbus effepcuftdum
<AmTj9}!'.p^S2^' ,
- ,• -
r ,
Smbit Jpopolus• ijpiifecerit
/.

'^ /. Nit?n qu'tdh$: loce Apafioli^s de


jikorifm Dd
dj reprobanem damnatpru&if ^U^}p.
ad,v^li0m,.yel
legemy vivet in ca. Cur ergo alibi aiij
m^ejed^tam /cgem, quxpojptjufii'
ficiirjejp.asji.

.^. Opponit Apoflohis fuflitiof»


6. :SiJ)em udit E^vurft^numq^id e-xnde ei , qu<t eH ex lege : ergbne
fu)n damnAtiv,?t.fuijjc cenfii^dum eH? om em dejiruit Opcrujtiflitmrni 614.
p.oig, r::i \ S^^Numquidlocus ex Deut, d^
^. Numquid eleciio >1^., Juflina legiS)hk mpertinenter alieg^-r^
idvitam ahfiluta eBtficuti Jpoflolp turfp.ofZ.
hoc loco videturmmie.re?p.62o^ 4. M-ofisa Faulo hot Ipco cltatus
g. An reprohationis caufft eB m- ait-yM^nd^i^''^^on cBfitpra te.Ergb"
^dp.liiaS) (tn vcro voluatas Dei ahfi- ne renAti lcge mplerepojfHnt? p. ofS..
^{.623. V
f. AitAppfloluSiOrefit confefw ad
.?, N.u.^jquid voluntas mflra mjpi- faluttm; ergo bona operafimt nccejjor•
Yituiilihus ciioperaim Dco.fidemifi ^.i- ria adfilutem-^p. 660.
deturtmimre Jp.Qjh!usfp^Z4.. /i.Siabs^^,pr<edicantefides nonac-
.
10. Dstfi , cifi^i^ Vfdty mipreturi Cif'}Murr:ur alibt fcnbitur y mn doz^
inqmt Apoflolus. Srgo duntaxat ali- bjt vir pmxmrn^ fuup7 ^74•1, \
quom33^Tju{ltimferfrjJp../!i'2g:i: ;) ^-, vT^'»^^ feJiifit.fcripfii B.LutiHrus^
ir.^uo fenfu ^eo tribuitur tndu- quemlibct pnedic^repOffe ycrJ?tLD.cu
f

ratiii) dum^tame)^^ mdur0ti<3i^e%c^um €^12 abs^ijpeciali iMiAtipm^)p^p7S' j

S» Si nemo pr£dk^riepoty\)mt^\ j
quam' [
.

'^ ' >• |


.^^S^nONVM.
^ mktatrir: quidfentie»dumd€\ Chriflianorum Irben Ecckfia: cives
C9nciombus illis qua exfrcki/ grH-tia najci dkantur \p.70f.
,

hirbcntuf?p.6/<f. 6. Numquid Apofiofttsfidei toUit


p. eorum miniflerwm 'osKi\^9t9^oui quando^deles ttmert^
fruBiiojHm:, qui nonomninOlegitme juheO.p.yzo.
(iint / .677• T^Mnmqmdunfverfrlts^lud^orum
./<?,. Si ex audiiufides'^ nuwquid ante extrewum diem convcrfio expe-

frrdr(f mfantes fidnn mnhahenti Bandd eH quomodo 'vero Chri}lu$


.
**

pAemjetftmnfm reperturUm e(Je ah^


\

iT.^of»odaftrib'itPauluiiyA- /f. 7-2«?•

pofio!orum vocem uln^, audxfiimfu- '

S. Numqaid ElcBi totaHterft-


i^ '^4um tamenrriHitis gentibm 6v- fnitter^pOJfuntjide'.y?^p.^'zp.
angelium nsnduyrtpr^dicatumfueriti j . j .. \kiumqt('ui wferm iimji<pplkia
p.aso. aliquandafinientur} p.^sr^ '

.VI ^t2^Su»rKod&gentes qu<efi^ /<j. Negat Jpojiofus qucnquam


verunt BEV M^ cum tamen ipfum menHm'Du cogrsiruiQc \ Mi vero-
cog)WTXr'mt)iefle Jpofialo Ip.^S 2. ^nblt: ms mentem Qhr'i(i'i tcnemub l
p--73^'•

Quaeftiones ex Cap.XI. Quar ftion^s cx Cafp. X .


Niimqmdctittus HitrcLtio-'
r^Cum Deus tJo/irepcHat pOptdufK, mft^cio co/ifonantesjket dDcopr^
'

quemprdifcvvk \ an propterea pr.ffcl- ceptimnfint y Dccydil^lkere mnpos-•


entia (fekBio unum {^ideerit^opg. jmt>p.74S.
2. Numquidomnes eUHiiicternam 2. ReBene exponkur rationale
corifequuntu.r.J^lutem ip. 70. obfiqumm de moderata CMrnls nJOCC'
3' Nptmquid omnes reprobtfimt rationc .^p.74p.
*xc<icati\p.^oi. 3. Scribk Apoflo!u5:N(Aite con^
4* Curjcribk ApofloJus .• Si roiHx formari
hukfimlo:a?monvero vitzim
janBc^fanBi (f raml•^ cumfrnBitas monaflkam conprmat ^ p,7fo.
farentumnonpropagetur ?.7•04. 4. Numqtnd ij , qtd interpre^
f, NwnpropierJanBkaiecivilem tando fcriptune finjum non
I
ajfe-
quuntttt
.

INDEX S8 CV NDV? I
L
quunturt fiunt hierctici ? ' pag: 7jz:> magiflratui^polit.kofrbJeBafrnt ; er-

f. Ait Jpcfiolus: Nolite male- gone eiiam ad foivcndum tributum


dkere :^urergo ^avid hofiihmi?xf-
precatur,Sf
''doapo^lisi'p.704,
.
ipfc JpoftelutM^i

Exhortmttiones
benedicite (fO.fiintHe
cepti ip.v/ff.
corifilij
^ Pfeit^
"

velpYA
-v

\v^*^'*^wi
obligatdi erunt^p./g^.
'
6*

-
priMifmtmifc.
Numquid
tnisacvitaeM poffihilii ? p.goo.
impktio

Jit /ipofiolus:in hocDiliges


ioKm
CtfT^ero Chriflusdocet: Inhisduo-
Lketne vimvi r^elterecid ,bus,D'diges heumi^ froxtyfjum (^ c.
7.
legis homini

iegemmciudi.

(nimijidctur Apofloliis prohik&^f* ^tnvi- iegisMpendereip^%oi'


\'\S. Cur hic amulatw mter opera te-
'
S. Si malumpru malo
reddcnditm
hitbendi F .7'9^
; ergo impij-nonftmtodw, '
eff nehrarum refcrtUYy alibi vero Chri-
commendatur?p.803'

|r> V Qaarftiones exCap-XlV.


Quieftioncs ex Cap.XIIl.
i. . Si infirmi infide amice tra-
7. Si omm animapoteftatibusfiib- Bandi ; cur ergo ipfe ali-

jeBacB: Cur quandaD.Fetromfackmreflttit i' p.


ergo Jpofiolus repre-
henditCor'mthios,quodfijudicio - 820,
obprvatto ^ihorum (f die-
gifiratus frbmifirint ? p.ygi. 2. Si

2. Omnis poteflas d Deo ejjfe dici- rum eH ,^^^^ j cur damnat A-

tur: Cur ergo alibi Deus dicit•^ ipfi pu{ioli4s illos alibhqui hos obfirvant ?

regnaverunt ^f non ex rne Fp. 78 2.


.'^..
.. Annonmalefaauntyquipro*
\Si nullipOteHati refiflendum S.

eBy ergo nec Magiflratui ^yrannkof fferter^rmmxmatanonem: m &ccl€'


fiacedere nolunt advefjarijs} pag-
p. 7S3'
4. AnpotefiasdDeoitaordina-^S^' WwA Ui'.^ -v '
^
,

ta dicatur, ut mrtgiflratus ctvilisfub- 4 Stqmtttme i PtmpoteM in-


' •

fitBcckfiafiko^p.TSd. \fmumfiabiiire: crgd fainUt? fi%.


j•. ^iperJQrun etmmEccl^^k^ ^^,
f.Si
:^ j£srio ny ' .

I
^"nfii ;
f.

qmcquidvelts^p.gza.
.
ergone

Cttrfynodusi^poPolkAab-
'•
(f,

Siquist^^fiOdtbundarepotesl p!aCi4itiCi4r ergo alibipropter euKdemj
eB credercj» gloyta coronatus diciiurfp.Sof'
3. ' Numquidp.er'ipOteHyUt m Ec-r
^mmtiam certorum cibarum facit
liberam , ^
loco njceffafiamflatuif^ p. 8 ^7-
tamen Jpoflolm hoc
1
1
.86.
4. Scribit Jpdfiofui:quicquidfiri-
ptum esl• , in mjiram do^hma-nffcrl-
T, Annon Lutheramsyquiin' p^f*f»eH f e.rgbne Jcyipti4ra »oH erit
Papatuvivunt y^ die 'Oeneyif necejja- '.

regulafideijjcdtanrumcuwmo^iikorir'
rio .ibfilnendumeB carnihu-s ,^ pag. u?nqHoddAm?p.S(f7, .'^ .•

S4-4' j
s. SiDeus p,r SpintjimSanBum
0^• ^uomodopenrepojfunt.prc Chrifiianos implet ^rgone Spiritui
V .f . , .;

quibm Chnjius eH mortuus ^ pag. \(anHusnoneHveyus'^eu5fp.8d8'


84f• 0' ^upJTiodo Paulus ceytus cjjc po-\
1

^uomodo yebm licitisfiyitJ>


p. t^H^ quOdKo)nmi pleyiifint dilcBiO'
fcsndalopyoximi eHuteHdumf pag. <,?)^€^.88.
847' j
7' Numquid ante Patdum Rowai.
10. ReBene impugnantur d Pa- j
quis py^edicavit evangelium, cnmjam
loleges Canoniciicin Papatudeahfli' ,
tum Rv?panoyum fides umveyjo rntm••
nentia certoyum ciborum i p^g- doinnotueyit? p. 886.
849* 8^ BMne veri doBoyts EcdcfiA
it, Numquid omma opcya mfi- netapyifdkaye evange{ium,ubi Chyi-
deliumfiintpeccata , cumfinc finiefi- fius nondum anmmcMtusfuit / pag.
'p. 8fo. 8St''
p.^mmodopotuit Apo^oius Ro-
Quseftioiies ex CapiteXV» manis aii'v:ntU7u fuumpolliccri) cum
tamen adipfis 'vencfit cjipnvus? pag.
yult Jpofl»!uS)Ut quilibetpU- 888.
/.

ceatpyoximoi cuy veyo aHbi hmmhl' 10, RcBene mvocatio finBurum

hmpUzeye vctat'(p.804. ex pyecibus RowmBrum pyo Pau/o


Z, Si Chylj]Hs fuiipa^iomftbi mn fimdcndio pyohatur? .8 8 9.

1
^ddddd Quae

I
i INDEX SeCVNDy S SJ^MSTIONFM. 1

Qu^^ftiones ex Cap. XVI.


/ . Nuwquid Ucet benefaucnti-
lus falutathnes

eds alibiprohibet
:' Cur
/*
"
p. pof.
flriptur»

buf benefacere , quod Paulus hoc loco /. Numqaid^atresin Veterl


njferitiChriflm vero Mi frohibet^ Teji»mento jciverunt quidde Chri-
p.p02.
2.ReBene Pauli^ commendar<LJ> p.pla.
^ idenim 'videtur Apojiolus negarei

pteB Frijcam (f (^quiUmy quod 6. Scribit (^poflolus , ex


cervkesfraspofierintpro anima ejp / patefaBhne firipturarut^ Prophe-
/'. po3. tkarum fiium habere Evan^eliumi
3' ^omodo Fi^ulusfiirepotuit ,
cur 'vero alibi hocmgittff.pig.
Rufum efje eleBum in Domim cum
, ?: <tAnnonnegat<iApoflolus,
tamen eleBi fili DEO notifintf Chriftum verHm Deum, quando
effe

Dstim filum frpientem nomlmt per


-?. Commendat hoc loco <iApoJio- le[um Chrijium?^.pip.

FiNJs s^y j^srio NV u^

INPEX
'

JNDEX TERTIVS;
qiii cil:

Rerum memorahiUumy in hoc Comffien^


tarh contincnttir.

A. <^ABiis ah e^ente propir^uo icnomi- \

. nittioncm firtitur. ^SS- ^

'um.
fideliu Adan7WpccCimdo contra kgem in
^brahamum non caujfa adducit rctdifoiOJfjmmfitarM fiirpem vi-
Apojlolus exemplum in articuJo tiavit. J4^'
de jtiflificationc. Z6s. AM^hororum naturam muiai: Con
^j4lMmdantia gratU Chrifli cum U- ditio. 82S
pfit Adamitico quorn^do confe- \ AdquifitiQ ineriii Chrip'h applkMlo-
ratur. ^/i. ni ejusdem contradtfiingiien-
AhundAntlameriti Chrifii confidere- da. 376.
tur non rAtiom aBus,fedpoten- AdventmFilij T>e'i m carnem. S30.
tUfiu fufjiaentidt. S72.. Adverfarijs m cerewonmrum abro-•
Ahnpis bomrum divinorum qui,S32. gattone non cedendum. g2f.
Ahujus rei bond pe^imtts ejJepGtcB. Adukerij cur Arguantur ludit!. if2.
473. 042. i£mulatio quid, quotttplex tejus<j.

.
Accufittoms legahs finis. 360. difirimen. 803.
ABiorum m haptifino internam ^ Aimulationem benam 0* malam
exteYnttm agmfcit orthodoxa Grdtci i^mahHl^ diBinguunt.
'
Ecclefia. 164- gp4.\
AEHones inb^pttfm difimBiC non AffcBus cordis interiQres refcrunPHf
duplkant baptlfmum, •'-'^ 4.
/;; Catalogum peccatorum. 1131
- V

'
'
* ,

ABwnum bonitas *verbo ^et AffeHus pravii howwi mnnaturA-


"'
manda Vi?. sz2. ks. 4PS.
ABioHum btnarum Taul&-duo funt. A(fimtas Chrifli carmlfs nihilfacit
genefa. ^
£78- 'alutcm., : 173.
Dddddd 2 Afflh
.

INDEX REKVM.
AffliHioTies piorum non frnt merito- AndrQnicus. 2f.spp,
rtx. S7S• (^mi ftmt ddverfri at Angeliboni quomodo dicanturfubjc-
ammoglorhpi. ^^, Bi vamtati ^ ingemifcercj>.-
AfflitTiQmimjcholafnt -xtjyoj - ,

ffp.
^MV. S76. Antiquitas vera confiflit in fincerita-
Agnltio peccati eff ex legemorati (f te doBrmd. 44-41'
naturali. 210. inprlmis eit ex De- AntitypJAs dariorfit typo. 221.
calogo. zio. ATsreiOetot quid. 721.
a' tiii-iMov tjfe (juidfit. giz, fiTTshvT^stiojc. 220.
Anima. peccanih venduur diabolo. Apoflolatus, quid 3j, .nihil eB aliudx
qudm Catholkm Epffcopatm. 43.
Animm homims mn eM i^ar vafr ApQfioIiium voitum (f benediBioJo-
tahtiU. 14S. Lennis, P23.
Ambrofij confiliu/n de ntihi^ in Ec- Apoflo II VQx. 3.4:
Apofloli nuHufft habent. domlnium.
'

defiaobfiruandis. g24.

.
Ambrofij diBum de proximh defen-
769' denece^tate dikBionis
s.a. non fmruntfim pes^Cdta- 7.
quon:odQ ptrpetuo haSuerint Spi-
proximi.
Ambrofij fintentia. dt
hariu.3ro.de diBo
tia
eft.
Dei fiiic
: rifU
Ju(U-
iege manifeftata
so-i•
Abra-

232.
ritum Sc^iHum. ^
fiias m firiptit
. cur concioms
retulermt. 13. 14.
nihll addddexunt dailnrki veteri.}

Jed eam tiintum explkaverunt.


44. aliquandiu ciyca fide/fi de ab-
Ambrofius L•othi faHum excufat. Yogatiom L•egis Qeremon\alis hdcfe-
jpo. quomodo- tnterpi^etetwphra- runt. S20. fund(tmtntumj^Qcrunt\
j!i/»iXorpusmortis. -4-94^ Ecclcfiarum. Sgg.
AmoY Dd erga hofmncs mAximus, Apoflolorum ^ Prophetarwn auto*

Anahapu^a>mm
Analogia fidei quid. 744,
error.
348-
^Sf.
m €andsm\
|
ritas.

Apoflalarum
ta. f.
(,
pnvilegia pra.
s. requtfi-
4'

alits d<h-

quomodoimpmgatur. 7f2. i^ondbus.^. cenveniefitiacum a-


Anathema qmdjignificet, jgg.fsp. lijsDoHoribp s.aHtqrUasfacrof-
:

(MeMORABlLIFM. \

fftnB^a^^^i. eorum eSiplantare Sc- m. 370.de mfirmitateremamn'


clefias. 887- te poft baptifmum iu rcnatis,

Jpofiolorufn m univerfimmundum 39s.de tenutienibmfmBoYum^


euntium dinjifio^oSi' pedcs frnt 497. de veritate carnis ChrifiL
J^eciofi. o8fi firipta, clavis J17. de fidepravifr. 167- de la-
ad boribus pioruw. S77. de amore

opcris meriterijr
FrOphetaruvf.
Apprehendcre mflrumenPi eH no» ,
24.
terrenorum. 7S3. de portu
mtentia. 736. de imprecatione.
-

287.
JquHa. 2f. 8pS' 904' 764. de tyramtci magipratM
Arma lucisqu<tfirft, (f cur ita dican-^ sutore. 784. de diie^IiOfie Dei
tur. 797-798- (f proxlwi. 802. de dilcclione.
Arro^ontia qmd. 7f4. 8cf. dc cercm&marum w
Eccle-
Articuli ab ijs j qutt c/rca fidem c/efa &blcrvatione.S24'8^f'
Augufiim diBum cqntraPapifiicam
funtydifiingvuntur. 867, de iUis non
Iket ^.
Auditores ^crbi non omncs funt
827. pYitparattoncm ad It^^ipcatione.
-
239. centra homints mortalitA••
qnales. ^ 68S. tem ant€ Upjum. 3^f.
Auditus pro pYtcdicatiwie interdum Augup'mi diflmHio inter hareticQs (^
jumitur. > 670. .
^, ^ credenttj lMrcticis.829,92i.ex-
Augujiini diBa de temeranojifdicia pIicafiophrafci,S)OQUS non vif
n»n fcrenao. i2S. dffi4p€rbia.r74. det pcccata. 270. expfkatia
de bonis. operibus. 20 g. dcj> me- , qu^ffllonis de emortuo corpore
ritisfidek 222^ de gyaua. 234, de ,jibrahanii. 31j.
in homine 'wipetra- qu^pionem , CurDSf^Snond
,ta,m peccatorum -remifiOKem re^ prm:'ipio flaiim pccnapeccatori•'
liBa. 242. de cajiigiitione *)- , bus refiflat' 127.128.
'vidis. 243^ dcj> remifione pecca^ Augu^im jantentia de indurafione^
tiin bapt'i(mO.2pj, de rifr Aara- Pharaoms.io7. depeecato inju-
hamh 3i6\ dtj> propagatione pec-; flifcatis nonfiiblaio. I6i.de diBo
idti Origim!is.3.ff.dcj aHuajum P.?/^^Juilitia iine lcge mani-
in baptijmo pccMtorum nmtfo- itftatacft^/2. de qvaflimcj>
Dddd dd 3 Sf
.

IND^X - Re^FM
''
'Si'ff7uiier'^kpectajfet , nufn mors •quomOdo vocefm€rita,424^£Qn-
'•^'rmfijj^t^m ^oflerbs.so^. acver- Pcrerif dipra'vationcmdefoi-
bis Apofloti^ Gemplantati fu- '
'difUri 463. ahianes Ethnkorum
mtis Ghrifto. 396- de 'virtutlbm optm^ cur ToCi:t peccat-a.f22.f23.
Ethnkis.sso. demiraculis. 8p2.de quomodo bella dcfiriiat. 7p2.ripre-
'
"^pdutatiomhus.pofide 'verbis Jpp~ hsndit-^Genethtixcorum fiperfii-
D . pip.
.
floTi

tione.
: foli fapienti
de Frophetarum intevpret^r-
4.
j
thH€s.^^36.-
Q^mis quo fenfti dicstur 0udlrcj>.
2. 473*
/lU^u^inus de mtrazuli^ dociarum B.
Ecclejit. 7. vihdicatur deprava- Ba^Ichiid. ^/j.

'
-Jthipliciter

Spiritum .
ttb?k Farici. io(i. imfcemtentiam BOpYifinm quidpr^et. 3ps, EBpro-
>

habet pro peccato in


jip.
panem Dd?ninkum Jii?//e'/?tesdicit
"a:itpsrepane7ffDom'ini cohtra Do-'
indigne
'

fejjio Chr'ijltmiJmi.4.oi.peteii f /-
'

'
jefinejpmtu cmferefitis. ifS-con^
fert rem'i(lionemp€CcdtOvum tfre-
novationem. -
294,
'

'
'

^inum.iooJudiiosgeniiliumfin- B^ptifi^i non frnt duo. /^/ .

^' marios 'vocaJ:. 177-^ Jp2, pratcy Baptifari ih Chrifto (^uidfit. 3$^:
^ Chnflum peccato excipit mmi- 3p2. In mortem Chrifli > (^ in no^'

fiem.203. cuY fmbcit-fe depeccato mineFfitriSiFilij ^ Spiritus fan-


^ari-e nulUtn habitkrum quicflw- Bi i<aqmpollentes loctttiones funtr
~
iiemaos.-de } Credere
in Deum , credcre Deum,& Baptijmnm ex adtdtis mn acctpien-

credere Oco.isr. zs^AnterPau- m


ccetibus ChtifiimQru^
tejy

"^
lum ^f lacobum coRsttionem ^ funt tolerandh*' ^^ "^" -\ -Vi^^.' '^^'

cdfitiliationem mfliiuit.^^p^ trid Baptifatts^ hon Opas eH poB lapfim


Sacramentd ngnofiit. 2p'p:' re- mvo biipttpno,
'"^
* ^-^ "^ 'y^ip3'

pijcitationem Chriftipro propneta - 'Baptifmdi formufa' tofnmnitfi^^', In


te fidei Chriflian^ habet. 323. nommtj) fatrit ) Ftly :> ijf Spi-
Huo tantum pre defunHis agno^ rkusSrtnBi i cur myifit mutan-
fiii hc^373' cper^ h(minum cur (f d{t. - 3P3,^
.• Bfipti*
.. '',

c^iE MORABIL VM.


Bp^tijhti necefitoi quMis fit. i6p. baptifindi. sp4.-dGBrma'impia (f
abfirL•. 2SS. obje^iom:s.2ja. -
)">'
peccata in adulta ^tate fubfi lumnia.44f^
cuturafije etiam extendtt. 370 BenediBieApfloloruirqudt. Sp4•
R ecordario quem fruBum ha- BeHediHioncs Papaks nil comwufte
402, ABus unius temporis hubent cumJpoflolicis. 894•>
ifeat.

rB. .
hypocnta.
fefifiafUiam accipiu^i Bemficentia. 7Sp. erga paupcrcs.
.SP3'
spp.
quid, SS7' BeH^ficiurtJ Chrifii infigne. 131-
Beatitudinis vera depripth. 270 Bene^tA t)ei quo msj fiiftt ,

Bedtt di^lfihi de Ittxurie. gog. gr»uwyes mcretur pccnas, cQrum


Bellagerere

BeRarminus

'''-
^
'''^^^*
(
licet

quam Faulum.
magifiratui Chri-

-" textumfaulinum.zzf, eptfloU


ckyiorcm
afp. depravat
792.
dicity
abujm.
JjCnediBiu quotupliciter
Benjamitkse trihus digmtar^
.
Bcrnhardus ctMtrafcclam AbniiardL
380. dubitanonem dejalute fion
V^
173.
7fp.
'
p.

ad Hebr. sof-. diflmguit frcra-

tHe»ti,quOitd e0icac/am gratU.


-fiabilit.

30O.Gratii$m, qi^juflificim^-
umur,expomfper gratia gratfs
• •
f72.
Pienta Oeiem (f Novi Tefia- Bcrnhardi dtBade qi^flknccurfiiii'
guim S pl^can 'voluerit. ^
2^0. de dubitationC) fideigpp&fia.
317' deffmdamento J^i Chriflia^
'•' ' tlfttam. 234.per gratu'itado»a. . 346.
217. opimomm de immaculatit Bez.£ opmio dtj> duplict baptljmc,
'virgmis Maridi comeption^^ 163-
nundumjatiscertameffe firibit. Bibliorum ex Hebfdis fontibus in

tos tokrandOs cenfit.


ponat requifita Apojloli.f.proinvo-
.
204.''vH-ficulosVfil. 14. infer-
quA
,^<tcum firmonem translatiope'
ri ccepitante Verfarumimperwm'
Jg2.
catione fanclorum. SSP • Bona JpiritualiA (f corporatia qux
Sdlarmmi inepta
argumentatio. -881
868' erromft opmlo deformula Bonifacif glofa propotefiate Vap<i i^
40»-
; '

DEX RB RV .

m temjtorali^ui. .7.8 (f. ^7' 68• gcminum ^Atuunt bapti•


, Bonit<!t4 facii dtpcndet ab jmtVivkate , . ,, finum, loSf neganttAfne^ ida fLs
\ ^ I pneapkntis. , . - -
, , /^-/. fl^uf, 2. d-ocenK Deum 'uafa
Bdmias i$''9nijer.tcQrdm. cur vocetjt^' . prrspcbra^e. osz.flatuuntfirios Dei
, ] psccatts fuk.fdem ai Spkiium fan-
Bom^ vere nema n^wws BS^FS, Bum nonpGJje amittere. 4 Tg. qua-
.wl.e pcccat-um regnans tribu^nt re-
Bucanus ficium PifiatOrem refutai, s-natis. 417.
.Oalvmianorum tmpietas, ^8(^'
'Bufiustextum eYi^.aaHshrifileprar .Caput Ecxlef<A unum. 7Sf.
vat.: ^6S,' Caritas Dc^ aHiv^e pap^vefitnii- ^
,. /»n> ,, iip.
Cartt/ts proxtmi extendiifi etiam ad
^^ Ailaoiera acfunBorum effodcrc mrf^kos. ^\ spf* "^

\^ tf crcmare barbarumeBi ZPQ. CaritM Chnfiiana fundamentum


Cajetanus. $i6.' 'virtutiim/eCMndatabuU. 770, ab
Cajus, 23: . , tumaniKate ^thicc Ethmcorum\
Calamitatum infidelihusfines. 426. multumdijfeyt.771, ratw»em ha-
CaUmitates pmumfinBitjfti mhil^ : bet mfirw<e conJcieniU. ^ <f/2.

derogant. , '.'.'^' •
'' - o'> 77i' Cariiatis Chrifiian<e requifita* 779.
Catvmus ^EV^Mfrcit caujpimpec- Caritate tolerare alwS)quam temeri-\
tAtorumimpillentem. .10$. tate vindiHam D^ prQ^^i^re fa- .

Calvim opinio de duplid baptifmo. tiUS. I4f.


J6p' i Carna,litaiunde. 48f.
'CdvmA^i fii-hmd? revacant (- Caro quidfit Faulo. 47Z' In.Carne
Zvvinglij.. 4g,r w« cre- t^tquidfit^ 43 f' fo^' S32. \

dunt idior/i.atum ^ommunk^tio- ^Car)^,vpp§,adm$f}€^^l^P'i,i^mfra-


ifmtn Chriflo. 4p. confundunt\ giUtatu fu£. ,. \t^-.^iS ,.

pnmum ^ HcrtiHm g^^u^ cojn-.


'
CafiamdJBumd^ Chriflo. 211.

>f9tunkationU!. 4p. evacudnt mi- Cafechcfi/ Vaullna In epifipJa .ad


27.
Catechc^
. . 1 i. I—ui u^„
. .

CHEMORABILFM,
Catechefis ctmpendium fcrtptura. Chinnam qutdfit. •
218.
7JO. Chrifiianifmus m quo
Cathoforum tmr,
Cato CeHjirinut.
^4-p•

447. ChrifiiaKusfiu clvis


706^ nemc n^itur. 70 6.
8€ quist.
qumrodo
171^

Caufi reJ^eBu eleBionn


nifnlagat cx obl,gittione.788' cjus
Moflrdi if rejpciiu mifltom filij di-
Tiqiajita duo. Spo.
fiirtguenda, 620.
Ch/iflUm fint dJices. 6iF. non
Cenchris. zs.
nafinntur yfidfiunt. 63f. fint fi-
Cerefmmt (j^ In (f cum condiho- cerdotes ^E I. 7/3. fi^tas habe-
ne confiderentur. gzj^ quAndo a-. snt propnas leges. 8f2. quo re-
dlaphor^.SZS' nec culttufunt nec j^cclu mplkes
,
(f frudentcs.
pars cultus. 8£S.pro flatu Ecclefid p22.
(^fltUu confe^ionis Tjariant. ChriHiaHomm gloria frmma. 346.
libero

$14. quanda natur^m rerumne-- virtus propria. 734. necefjaria


ceffariarum indHaKt;S28'8zj. gzf. vofuntaS)(f voluntarianece^itas
quando ab Ecclefia abrogand<t.
804-
824, ^brogationtsiUarum qu^fif- ChriBianorum Uberi ab ipsa
ficientes coHfi. 824- tim n^Hvttate non fiint m
-
-
Certitudo ex verbo Dei ejf. 827. dere ^ EL 2f8. ommum Eccle-

CerHtudo ele^iiom €
flo.fZf. fdlutis noflrdt y

Spiritus fanBt.
m
Sf4'

Chri-
confi^ttin
ss ./
fie frvvilegioriim Yartiapesfiunt,

Chrtfim'verusDem cH. 4fo. 834-


proprius D^'rfi''iPis. f78. Jpoflofus
710.

mfler 4. n^inifler circumc^tonis.


Cer{it^^ fidclis non tantim dc^
;

861' 14^>: umve/fa!i<. 83S- 834-


Mrtiiuhsfidd 3 fid (f derebmmc'

^^
.;
-7ncdiat&r (f facirdos.f7p. KoHcr
;

'

CharaBa
dijs, 827.
.34, caufa ejficicnrttoflrii \

Ponfificiorron indelcbilis, jiiflificationis.22i. natura


, t ' fkriC :^ antiquitan W^ mortalis. ^77:^ iomp'^fdt'ionttnpro
- nJodoXiC ignotus, 4^p. ^dtlfBii' mpy> 4ffkienf^?/w
Eeeeee ^
INDBX K8RVM
fiitit.2ps. Innoflraspccnasfrc^ mflruTK mcntum.348'^x^iyi^»i^<^'
feffii.344.fide4es iizntum adPa- 40J. Mentumpotenfius efi omm-
trem adducit. 346.4* Paulo non bu6p2ccatis. 3$ 8^ exetnplum duceat
dijfentit.^oz. fibi mlf^r»^meruit, dtHgcre inimkos. 34p. humamtas
S6S' eBJpiritual» thronusgra- in Chriflapiam accipit fibfifientt-

ti<ii oiim pmfiguratPt^. 24.0. prty am.fp3. incarnationisfruBtii.gyi.


nprobis ^ pe-fieunubus etiam paffiQmsjinu' 44.P, QjiBio eHno-
mortum. 34S. 84S- 846- 847^ pra 8j
'inJlitutiQ. 0. doHrma dat,
8)3. patientiit excmplum noiis auget y confirvat^. pdem in nobis.
rcliquit.348. quomodo m Vete- PI4'
Teflameto pr.tdicairus.3 4. cur ChriPoincaryiem 'vementej defijt di-
Oommi4s ctppeHetur.^z. curpro- ftmBio popularum. i^p,
pitiatio piiecedentium dcli&oru Chripo• ut hamim honor ad&rationis
dicatur.247>.quatenus nofler di- debeiun 8J3'
catur legislator.44fj44a.filus Xfl/^B^oyictvera. f2p.
eli perfeBto Legis. 647. 6S6. Chryfifiofhus Lothum^rofllt^entem
Deo ratione officij , mn ejjefitidy filiaijattdat. ipo. B.CManampcc-
diflinguiti^r. ^/7. cato Qbnoxiamfuiffe CQKcludit,203.

(f gemmanativi'
Chrifii dejcriptio Ffilmum posnitenthlcm cmfert
a5.34.f3.oUperf9nafi^n du^ piBum militari 4pp' de h^eretko-
ejp n(Uur<t.$o^ 0eitaf prohatur. rum difjidijf.. SS4•
3S-$4. cum Fatre demo- Chryfoftomusde qu^iam: Cuwrtn
ratur.I2.pt^io $' mors fuit dtternavoceturraerces, 4^23. qpto-
colephon ukmm tevmmus mado carpus , hoftia peri poffit
ohedieniiJt. 2$o, mot^s ^f p^Jpo ^eo. 7^3-

9).2.
quoadeffeBum extenduritfiad
($" mars

fingulari Dciconjilio. efl fatta.


Chryfofiffmi diifa
104,.
die ie^rfioHe Der.
depcena cafiigafionis. 242:• de
jTfanfuetudme. 7 . dej^ir'itualip(l•-

326. CMors eB compen^tio trefiate. 787^


pcend > quam Deo dehebamus. Cibus natumfranmeBmmunduSi
34S.fiiiffaBio excludii omncj lS2.
€ibi
nMEMQRABlLIPrM.
Cibi ex quo adi^hororum gencrzj». iTn^refpo uHoimatum aut pn•^
S2p. sso. mixtie in rMturis. 47'
Ciherum certorum prohibitio noH eH Co m m u Pauh,
e quidftt S37,
lcgis divw^ y S44' abflimnHa Comunc & inimundumycr^//^r<f
quomodo homimin peccatHm cede-
,^
,

dsre po^it. i4P. \ Concilium Fkrentinum , ab Ei*genio


Cu'cumcifio cord/s quid.. i6i. Vapa congregatum y qud decreve- I

Circumcijio quomodo una tf dtfpkx.


16f. 166, Qontimbat obliga-
iS-j-,

ttomm totifts Ugis fervamdx. 14^.


rit.300. Tridentmuw y'vulgAtam\
njcrfionem lntmAmpro
haJjcndam .edUit. 200. Tndenti-
^^
non eflpars iegis morAlis. 1^1. J^i' /lumySixli quarti cotiflitutiones
rituSicH Dto. if4. carnisiob ho~ obfirvat.zo^. Tridcntinunh de
winibus. is^. quomodo profuerit. CiMCup'tfit)}tia. 462.
(f quomodojam obfit. ijp, inter- Canciones cxercuij gmtia hdbit^ non
,^jiiimomiitipotarAt.i6S'Abraha-^ fiunt abs^f'/mione, . , ,s4?/i\

Cinumafioms
Ctrcumcifiis
abup4s. > //^.
quomodo tencatur (tdfir-
.
miy diftinguenda eli ab aliorum, ComordUejfecia p,'mcipalia. S7i\
zp/. quomodo coj^renda cum ba- Concubitus aprijug^lis non eH m/L»
ptipno. 2p7.
1

Concupifimtmln renatis refidua,^}^


res infe odio digna. 2p4.fiAtwfu\
,

.636.

vandam legem. iss-. fim imbet potijjimum in mcntt^\


Civilitai morum quid /fs^ 46 1\
Coinobium ell morutchale ficulum. COncupifcentU nome» qulrji^^ co^hplc•^

7SI. iiitttr. 4S:p\


Codrus. 3^j, Concu^fcentta prava , p^cca^uvt cJf
Coll*tio fintentim-um c»nfirmat - ptoprieJicd'!Hum.4^6. eil i^ poe*
j
dem. 74. -,^ jMp^ccatii^f CM4^a^(Ccati)i$ pcc\

\CQmmendathne qmjuvsndi. poo. . .fatum ipjnm. 46 .

\
Ctnfminatknis v^lfimplicesueicon' ConcuplfccntU prmii - woiM a/i^
ditionat^. iS^. quo ffHfdo ptnt 'voljmtgrijy
'^yCoipmumc^iu idiomatum non eB \

Eeecee 2 Con^
iMD6)?^ R e^KP^
Coitditiortalts firHentM mhU penit.

natur^ nolirae magna eB.


ConfefTto exterior ^ mterior. ,
•i6o, \ Corruptio

4fi>

conju»gky44p' eliflatus
cens.po/^, imago Ecclefiit.
^-
Coijuglum duas tantum perfinas Creatorps (f creatur^ difcrmeri wa-
ximum quod fit. ///.

ibid. Creaturit quomodo dicatur expeHa-

Conjugihus^cunda. vota (knt comes- regloriamfiliorum D6 1. foi. li-

'^
fr' 449- beratur, quado pcundumpibfian-
'
Confikntia hona quid. '^ '-'
77^^ ttam intmt. S62.
Conpientiiemagnaviseii inutram^^, CrcafMrarum totalem dcflryBwnem

€€partem. <,:.
j^g^
bandC ceduni umverj^ ad-
*b>crfitates.
.•<
mctrkai: firiptura. f6i. corruptta
.

S73, foruaata , fruttio


noneH
peccato.
cis naiuYalis.fSi<'vmitai
S7f-
atermuitcemn datur. 83T- Crcdere Dco credere DeutTu,
^

C&nfikntia fitubmte ml fati efmm credere iii £Jeum. 28 . 28 1.


' in adiaphoris. g}r. Credere. in (tfiquejp'yCuin tribmtur
Conftituendi vocula apud Jpoflo- credtumVfigyiificat credere aUcuu
lum quid fignijicet. s/f.
Contra& PriEter//^i Faulo fynony- Credens p.credeve. ^47-
Wa. p22. Credentes in hac 'vita dmntnrjpiri-
Con'verfiHo doEiom (f audttonii u- tuales. S32,
j

-
trinf^.facit ad ieJificationem. 71. de- CrHcifixio carnis non confiflit. mdifci-
j

fiderium ejus eH Uudahik. 893- phna monaflka. 403-

^
\

Converfio Pauli. p. foliHS Dei opus,


Crux hujus 'vtt^ eH fignum *verp-
ejus^ bonitati tantum ^dfcriben•

aA,i2s .686.736.dupliaP€r confidc-
rumChrifliamrum.S74.pijs nm
S77' i

ratur. i2S,iz6.
Corpiispeccati,^«/isr '"400^ ^Cultus in nomine Chrifli faHm De9 ,

Corpus mortuu m qmd;^^: •


///. ,gratmeB.2fp. in quacunque-ett- |

Corpcris cura non eHfrohibita. 807- , am linguafiat.S34. extra verbum


CorrepPiQ mfirtnorum moderitt/t l)eo di^licet. 74S'
Cultuf
'

"9S^

-^ME MO EILIV .
Cultus aqt4alis eiftcredereinaliquem D VS ibi prmrum jnbetEiOvge
(f adorare eum. 28S' liu prtedkan i ubiplurejpo^unt
Cypriani diBum de ^qualitate Petri lucrifieri. 6f. 66. Admala ho-
'

(S c^teroram Apofioloru.f.de cru- minum operageneralijuu aBio-


^
ce Chr'iP'iemorHm'f74' dcvUafidis Tte concurrit. 104 , i^ fpedali
\

• quAdrupliciter. 104. inJbaiJianj^


' -
lucem inacceffami ^/',
D. fefe hominibuss in ipsa natura.
P\ Amnaterum fiipplUmnuttquam II .faBorumfuorum rattonem
fintentur, ' reddercmtnmltenetur.t43.da-\
^^2.
Ovirzfcb.quid' ips. 'fftmcionis hnmmum taujfa non
DcjHtMfraliudfikitiomsT fUiudgr^ati- •
ifi.ttt.judicat de occultis.146. le-
• tuilmis. J26. gem mprimd creatione cordibus
DebUoresfi^wus boHoru operum.fss. homirwm mfuipfit. 148. perfi-
DecaloguseHpublicA naturalium no- cravHeirittcrtPt arcum 'ifionis-yfce^

dus^uMpopuiifyfwi' pepigit. ifpl


'\ Decius ConfuL ^^_j necfaUit mcfallkur. 774. libere
pecretum ^ uolimtas/Oei circapoi' agityquACun^. 'vuit.i8S'fih} ipfi

Jl (ionem filij ^eiad p^onvwfily lex eB.ibid Nen teneiur mpc^


W •
rcferind^ eH}• ^V "^• *-'*
> -'-^-^^i^'
^S^(fl ^'
akre mftla.isp.permitUnspecci^
'

Oecretum CahimanorsAn^filutut^ ta y p^rperam nonfacit. isp.po-^


hnpugriatur. '
'
620. tentiam diaboli (^ volun-
non pugnat <um
Defenfio jufli*
Bione proxi,m.
^eliBa hominumjHm mamnt impu-
,dile- tatis noflrd: conatus ex mera mi-
firkordiampedit)i8P.jMfiit'ia?^
ftiam in mort€fiiij fatis tejii•^
'''
mtal '
'"
jjo. ficatMs eB.) 200. operibus hcm-^
T>elicforum due ^ntfuMmfigenerai '
mum, wfrendi aliquid , noi^
' -•
impktas (f injujiitia. iiOi largitHS eH. 287. univerfi natu^
OeliHumymxti ek infrmttateaut ^
ri^fuospofritterminos.^if.a'•
tgnorantid profiHiim , fidem ejm mat ms injil'w.343.extraipfu7k
•'^-'>
nonevertiti •^»'>»\<f^*^^^rf t nobis irajcttur.S43.jideks infa^
Seeeee rniHai^
RSSK^N
miTteun.Juamr^cepit. 42S,
D 6\^\ .: 6
nowmt
. JI 1J- -SL- ^ \

" initio m
is^/po^ihiliapracepij:. 4OS. inodo dicatur irafc.i,p0mterei ^-

-
ci
CreaturAm vankan frbj'..cit ratio-
m oydinatwms. Sfg.
gratia adefi. j^g. vaja ira indu-
rAndo } ofiendit
f<ftentiamfuam.6cp.
pijs jjeciali

m ipjh (f iram (f^


Tyrmm co•^

r.erip3-P4' nulli gcntijuum vtyi-
Jit Eva^gcliujTf. 8p2. partkula
HptiJPerJmis Trwita*
^u yjeda cnaturts omnHiUs
guitur,
- pip'.
ledit muita iratm , quA negaret i- <^EI gloria in quo
confifiat. gs^ Cf

pfis pyopitiui. 63p»inp.delej eti^m quQmpdo fn/tietuy./ooara, qufdf-

A> ^
adje traxit. 682. ^rdtia fua
min:m CQmjertendum pmvsnit^
oSo.cjuotmodisrnanum
ho-^ \'..:gnif,zct.p4'' ccgnfiwaliaj^^turaiist

e9:piwd/itf
;,- .^itafaiutaris.pj.alU
•pracjjci^, ikid. tiiU^ur^lfs.
'^' non eHfaj,-
6S7' non eli '^-^^^. 734, <L>ifca. jir.
ummnguberndt acdffenditifedwH D U reqii irer^ ^jfMtdfi, f^^^
^s mflerio hommum, 7P2^ ,quom<)du - . , erc timjuffiut. .
zi^\
per JFilium s': Spiri^i^m jS/mcium h ^EO Jok^^i^di4^, S73
agat.gop.Deus tBj^es-noj^ra. 873. ^/( quidf ,
j ^.
miilapermittens , € nec approbat
necfacere intendit. J88' quomodo <^iHa kgalia £f evangelica
tradat
gf.
hcmincsm Affidey^. cordis.'.
quomodo tradat pecc^tores ift
:^ gveffda.
.-^^^.
137 ' invicef»
difli^i^

mnftnt
•^•,'
...^^.^^.s^. ,,^ .;->?v

reprobumfinfom.i03.quofnodo di•* Dks novijfimus hnptjs t^ dies^

catur 'vcllc jfii^la y (finclinareho^ ptjidiesrecUmtiom. 14f.


minem Adntalu. 106. quomodo no- ^ikBic^ss. eB ^" geneyalis ^^fie^
bis

^
tyibuatjecundumopcr^ mfira, eB.pl^nitudokgisr/ps.'
'
,. ^iili>lis.34p.

133. qnomodo rcffuu^ psrjonitin •


, Sozgradusjuos hahet.7o7'hi}fni^
hommis. 170, quQ autor ^^ ju,reqi!ikii:jpeci4tl£fn affeHusbcj^-i
Mortisy 4/ quo mn.^zoy 4,27. cur \\fUoiifignificution€m.707- PBl o^ *

iQlen^t: 00 ^u»i^odo di~ priiSmi ex una<^dcm^^cB Cfin•*


VAJk
CAtUY impiu facere Mddiemeilum.
633.quQmQdoindur^ri4i^i^y'o3fi
,

t".o
. i

tafie.8e2.^p)oximfe^
^'ijjolubilL•»,
^^ '»-, ,
\

^mHm
^
\MEMOR AB1L• ^:
)'' fktonis y fiael \I>injlmttr^Chri^dc]tr'iptik
319. In Divorti/ cftup^ cur lic?at p^rtiin-
. ir.

Difinmeri legfs (f Evangel^.rs. pi. nocenti ad jecundas nuptieis trans-


93-147' 2f6. 128. creatum ^EI ireMOcnte ddhucparte rca. 44 2,
if Tjitij adjaceritisfeupeccati. 212.
377- peccati mortalU ac veynaits.
42.7. Noni (f dechnipracepti.^.p^i.
peccaH matermtis ^formaliS.f27.
UoBorutn
fffifw
^.
i
Scctefi^' parncularfs
ad certam
'
Scclefiam
" -
gs8.
eH
^
pdeliuTH ($' hypocmarum.fjT.prO' ^utlorum Ecclep£ offkium. 7o8.
miponum legalium ^ Evangeli•' S8S.
carum: 604- Veterss acNoviTe-• SvangefiJ eH coriciopoe-
flamcmi. goo. JpOflohyiwt (f do- mtenti^.o 8 4'^hiiofiphica (f Mo-
iforum ecclsfi^. s'S7• SfS- ftkafidem dareiOugcre 3 (f confer-
Difcrimen mter quemvis Chnflm- nj»re'mnobi5 nequit, 914.
tium (f ma:>(mum Jpoflolum m
DoSl-rinade Chnflo efl wyflerium.
Caufa gvatut nuUumcH• fig, 923. ^
curita VQcetur. f^i/.
Difir.mendicrtijnfcfiorum^quoad^e-
nus d Deo eB. gsi• Domni in fnmdo duo .fibicontrarij.
Dij^enfatore/ bonorufn Ecdefiafiko-
.^s.
.

rumdccafide/iTAs, jp^. Odmmiquomudofimm gif.Ho. 832.


D>fl:nHio mter jujlificatiomm pri-
maf^ (ffecund^. 207. 21g. 2fS. Bomtnus m
vita ac mortenoflricu-
i»ter^ftt^^oiM if^X(iau>.4fi.inA ram habef. 832.
ter genera fmgifl&mm iffinguU
Domina cnrare qHid 8 14.
geneYum exploditur. 84^- Dom diterm £f temporalia.
\ fps.
DiflmHw intcr fmguU gfnerum {f Dom ^EU^i\u^iXrirufunt expar^
genera fingnlortim quomodo m-'\ teBEl 730,
tenigenU.<f28. Intcr -voluntatcm
.c^omtiflarum erron jf8.
iMtecedentem (f cmfequentem.l Driedom
fintentia de peccati m ht^
029. inter Ecclefiamvijihilem (f
ptifrwfublatione. 29/,
mvtfbilcm. 709. Dubitatio duplex. ^17-
tubit
"^Pi

IMD X
Duhitatio m rebus divinis peccjcttim tur,^0T. 7io.S46.etMmfiintmfo•^,
pulo reprobo 707- peffunt amittcre
fidem ^
Spiritum SanHum. syot
-p Cclefia habet claves Cislorum, g.
Nonfacit autontat£m canonicam^ \^leBormnccetusfemperex!gHp, ^,
fid de ea teflifictitur, 21., duobuf .numerus quomodo magHUs (^.ex-
modis diaturcatholica,jo. ^e oc- iguiis. . 7op.
cultis nonjudicAt.i4d. 'vifibilis
^ ht EletHone d^mgveruiufHwterper-
mvifibilis.jj3,ij4. 7op,Novi Te- , finas eligcndas (f Q^tv meSo-
fiamentiyconflat ex lud^is ^ gen- _ rum, S68'
'5.04. 'Aii-Anguftiasfi.p€.redi- Ehquentia Pauli e^f Apojlolicd. zo.
gitur.jop.fimperfuos habet mfir- ,\%<. atris ac SpintHS S^nBiuna
.
: . mos. 82g. una in plures dividttur
.
eaciem^^ e^. 8.-
particulares. ^ pog. EpAmtus. SPP-
8cclefi£ eH cerempnlas recipere Cfalr' EpifiqUadRom: asitor. i. autsritas.
Yogartj>.$24.. ,hlpU prxcipu^: jf,i6.i7^]p(irutio. zj.^rgumeritum.
;

nj^rbum ^ ficramenia. isi. Sta-


.
tum ejus bonum qun mterturbent. adRom: quare tn ordinepri-
pjo. pll. ma. 14. Cormthi. i.3. Jpe^
Ecclefi^aPaulpfuHdatie, .
/a Batad univerfam EcclefiAm Chri-
EccUfiaflicde. perfin<£ mnfirtt omnmo fli 24.
^
lib^y^atjributOyfipropriapofident EpjfiolaruTn Pau/maru numer{fs. ^4.
hona. 2SS' Erafr-ius ridct Eontificiorum impert-
EkHionis vexambigua./7i, oi7.re' >
.tian7. j4p,
qtitfit^€jm.y..^:.j^ 37oi Erafius. ^-^JS'
EleBio non eflab(oluta.S7S'62i.NQn
.
esl umverfalts ommumijo7^ii^um. Srrqr nori o^nis tiierefi4.7f^m^icgo-
.- o4ir , tijs^dei-jusnmfMmt.2oi. qu0>'di-
EitCtiproprie quifint.fyj. in duplki uturmor,e6pej{>r. *2.
70 , Finaliter in E^rrantcs infide ifiifiiptendi^^^Mfor-

-
. fint differepJia.
peccatis no manh,f7i, certofith.^* mandipint. '

ipji-
C^SMORABILIFM.
Errantihiis v:n'ta danda
rem agnojQant.
,- yjz.
RoTnanos mjhiiijfe ^atuit.
B86.
F.ruhefcentiA indicitan eH fer'i<t pce- Euflo^iumn^Wgo Chri^tana. ipp.

]€
. nken/U, 430. Exclufiva n€r toiiit cauffaifi{bo,-di-

EJavt rj/ecfie (juaUs. aoj. 60 ^ natas^. 2S6.


Ethnici faHA qu^dam cum Uudcj> :1<' cur, retinend^ m artkuli
prafiare, 14 4 • jujhficatiorm. 2S4. diperntmt rtOf
8tbnicor& ajfcBsts comedantur. 343. dFontificijs. 2/4- quomodo up^r-
EthnicarTtm flultitiaru exempla. S3• p^ntur d^Deo. ^ p2p.
Evang^lttint duobus modisacapitur. F.

2. rcvcUvit *vocem ^fentcnttam Jpjciens (f conftnttens funt eJdem


decifit'amjudicis.i4p. mediditemj digni. 113.

non fftorbi. 4J2. EaBa mpura in fcrTpturis quando lc-


6vMigelwmPauli.i3. eritnormano- 1
ghjiuS)no77facienda credamus. ipi.
vifimijudkij. J4p. Faufius SOciriUi quomodo textuE^u-
Evangelium de CIiriRo quidPau- ..
// explicet. 344-1
lo. 14S. umverfimundopritdka- iFelixhitretkus. S34'
j

tumfuit.oSo. 681. NontollitprA- Eefla mutari in^, alium referri diem


dicationem legii. 663. poffuKt. S31.
Eyangeltj dejcriptto. 34. f.nis dupleX) Eeflorum Jpedej ab humana ordina-
crederc ^ ubedire. S4. twnefluunt. SJi-
Svangelij doclrina eH umverfilss. Elagelliferorum frngups frufiramtis
^SI
^ S 4.quomodofitpotenUA
filutesn.

iij.
coitjpi impnlfiva
)
$.-
ad
66. 67.

620.
eH.
Fidcs in artktilo juflifcatiam qtiid
,221. E.xpart.enoiirapr^i^ teneU
3^0.

Bunomius legis (f bomrttm morum Fldej $' ratio dinjirrfa hahent objeBAi^

Sunomianorum hxrcps. , ,
j
.
^/: Tidcs cojugaUs no eil l^yui^fr 4 49'
Eufibius €pijlolam lacobi pro^adtd- lFix(esmmpijsnulIa.32^.Noe_H?9i€••.
^4:'fmahab€i>:2Sp.Pifi:m ',^^ \ rjtmihfidmjlrumcntujujlijicatio'
ni Ffffff
DE ^' R8 tfF

.
nis mflr£.2fg.EB CJ* (^ fi- figttritfempcr vilwr repgurafaS^s•
notitja
ducla. zyg. 6Sh Ejus objeBum. zfS- Ftlm^ ^ei eH radixpacis nofir^t.j^j,

6 ;;?. ]€{? ratione notitiiC. 27 s. Fi l i


j regii i qui Chriflo fmt. 788.
rations fidHCiit. 2jS. fi?npi'r mtzie/t Fa'cunditas parentu donum Vei. jiO,
debet Dei honitatem ^ potentiam. Fcedus 'T)8 1 quid jos,
Foedmcmn Dco initum e>:parte Dci
^/rj^. S^if^ caujja eieBiontsinflru- rnunet ratujn. rj8'
ment:dis.s68' donumOdeH.7f4' Fcedus fDEI cum IjomMBus recipro-
p2f. quomodo juPifi^are^ dicatur. cum initUY in baptijmo. ly^.
28 f' qMale fit opus. 2ff. cur non in- ForurKfoH ^ poli. jzr.
forn!etuif^caritate.28(i' ^ quor Fraicrnitas f^irifi/afis quidfit. jps.
m.ado cumdubitiitione COjifiat.jiS', confervat ttmicttiam. '
fpf..
quomodo ingrednitttr elcBwnis-dc- Frafres inpriptura diCHntar qitadri-
cretum. so7. ab eleihiom quomodo fariam. SS4.
dcpend^di. fSS' nemim abjolute Fulgentij diBaderefdtat^ancChri^
e denegnta. P2f. ?i.j2/. de^de pYiSvifa. faj.
Fides cordis tf CQnfe^io oriscoharent. Fuigcntij jcntentia dc pcsna parvulo•
66^. I rumjine baptipno decedenti^. 373..


\

\FldeifigmficAtatpr<ectptia.7Z. 73. na-}


tura (f amma. 73. eju5prof:fiofa- Tuna^imtntVim qmdFaufe.' -"fer;
cile in?20tepit. 7.4. funidmentum FHndatnentumj^nChrl^iandt. 340.

DEJ. 683-
lisejfe
F)&L 314.^^
^.
poteB.
'vcrbiim
iotnlis (S" -72p.
doBrm^ Chrlflmn^,
mJrriptisFyophefarum (f Jpoflo-
lorumfitum eil. pz^.
Fide juftificamur, (f ^ fpe felva-
muT*nor2pugnant. soz,
Fide juflificari cur dicamur, non ver- I

bo (^ fairamentis, 2S6.
Fidebs (unt hxredes mundt. 30 if. ^^ Gaudium quandb perfeBum.
Fidele^ adulteri > hQm'md<t (fc. nuttu 873^^

7^9' Gemitus Ecdefid nonfrujirdrKh J7f'


^^ R BIL• ly ,
Osnnthliacoyum p4perfiiti§nes repre- Gra uzApud FoHlum qutd. 17, opj>o -
. , henauHtur.ab Juguflmo. 636. nitur mcrito. $6. ifnmutabHis eH
'

Geniiks tU Scclefiam conuerfi. pi, expartcDB L 336. in artkulo lu-


.quomido veritatem D^i detinue' fiificatiofm non cH gratia grMts
rintin tHJMfiuia* gz. quomodoglo- data. 234.
riam ^eimutavcrint.g 4.quomo- GratUtJjci qu0n:oio dkatur diffuja
d9 quaJiTienint Deum, 482- ^^- m
cordihus noflm.3 •/ <? fu b gf a t a
. i

dojibi ipfis Uxfint. izi. in myfie- ^Snquidfit. 410^ ingratia ftarc


rt/s hifiorijSfjJactis/ion omnlno ho- quiflft. S37'
Jpitesfu:ru»f.isj.fidelcfjf4ntju- ,
Gratia JMfiijication» (ffin^ifcatio- ,

di(es iudxorum infidelium, J73-\ nU confun^arH. 130.


Ocnti/ihj/s vcrbum juum D&mj.mis GmH< Aeber,tur Dfo in .omntfQrtu•

^QM^y
non invidii ifcd in Ecckfia ij^sprB-
pofmt.
Gmtilitatis
rum,nlt€ret Barharoimn,
^ ^^
-
ps.
du^ ,clafis^ unaQr^c^- Graiii4ido in quo
jg. Gr^iulatw qu<ena7n
Magijiratusgcrityufus !
^
Gia ti s quid apudPaidlum.

opthf/a.
Gregorij diBjtm de imagimhsu hab^-
.
£3r^

73' >

duplex. 77S'792. disifcdnonadorandis. 102. woni


^QloriA alia vera alia vana. //7. fiem- tumdemalis mmer^t^^fermitten'
j
t^atis , efi maHii.a37.Chy'ifiMno- ^^' .. -> •,;.> tP^-
rumno» tantumfit mDcOi fid (f Gregorij de Ualentia opinio de bapti-
in Domino. 171. Jandiformula. 394. quomodo ra-
GlorU divifke propagatio quomodo tiinale &bfequium interpretetnr.
pat-. u * -719. 74^•
<ileria^fj DerAi^ reqnirit ^eus, $7'
:

Gxejfus ' mtcrdum fignificant


iGloriari Dco almdi aliud
iii vero , ,. ip7.
j

gteriariin DamiHo. homo ^

^
Jfj. \^ji>yMo quidfi^ interior
Gloriatie hominum dupiex^uKAmju- . e^iterioi:• 49^
i Alter^m corifaentidt H.
fe/o. 303- patcmafiUjs dehetur. S3f^
^ortficatto. . J4S' Hitreua undtj). 8^9' qttowodo tra-

Ffffff B»«di
J

Itandi.
obprvandi.
1 1,
ibid.
)
qm fint.p^j.
EX^

quomodo devi-
quibus
>

^ omntbus coimnUnui'•'^ 'vtt

aHuspeccandii dquofibi quis fem^


riUiShtJ

tandiJhid.eorumproprium. pzi^ perare potcB. ibid. interior. 4Si-


Hdrmonia Veterts (f Novi Tefia- Intefiori^ txtcuor apnd on-
mcntu S2. tificioj qmd.49i' intcrnus ex^^
Herodianus de compcnfitione benefi- tcrruus qujd apud Apoflolum.4p2.
clorum. 3. _
pih peccatO)' dupltci modo venditus.
Hieronymus qudtjlioni ah Euflochi& 48d. quoModo velle ac currere
fibt motiC quid rejpondedt. ipp. de dicatur. 2. m converfione mere
^oBorum Scckfice. jermonibm, pa^iveje habet. ibid. nonrenatus
211. epiflQlam lacobi ab alio editam inquirere popeH in verbum Dei.
fuifje cenfet. zsp. de qu^ioncJ>. ' '

ata.probabHkerfali:emfiiti(fcSc
NHmfiirdijidcm habeant.ogo. de flgnts cxternis pdemeUBorum a.-

pyicdkatwric Evangel^ in univer- gnofiit. 04.


fimundo.6Si- dejupplkijsinfero-
rum. 731-732.
Hkronymi diBa de neRerr.eMi-
Honor./jp. debetur nonperfo'
magtflrc^Hm gererti^k V-
^ '
^•
m€hi. 323. de cau^isfaUtis. Honor Dei quQmodopAt,.•-^ S72,
622, deotio. So'/. HonorumfitHli quid fint, /7},]
Hilarij diclum de donis Spiritmpin' Hofli^ ^rh-ttwd/ej qu^,
'

-74p,\
Bl 348 HumHtt~ai-Hi9?iMinpipiif^x eiifuperbia.

HoffmannPis.
Homines , qua homines , eligi non
po^unt.o2i. vamtatU
omms con'v'tncuntur,
Homo 'veljtbi reliHus eBi vela
^
mendMtj TZicobi
sof.

ip3,
Spi-
-•

lafon,
ant.
' cur nonnuUi
TJ4'

reijci-

28 p-
P13.
ritu ptniio gubernatur, I8S> fibi 'Jdololatrm tommittitUYy quimdo ex
reUt^pts i mendaxeff:ib'id, Spi* ^
iYeaturaD^umfiidmmJn. quado
ritu SanHo gubernatus , verax fimilitudo Dei fingkur mcreatU'
(B. ibid.

mproclivitfttis (tdpe:cmdmn ^
confideratnr vei ratlo-
lefiit^
m.iii, varixejusjuntjpeaes. 84-
Vrmipibmfm tantiim gra^
R ILiy .
tificsrij msmiat» uerQ ipforum ob- In>f)utatm quidfiti 2a7.26g.e[m^:,
nsn ^jfe volunt, 789» fifmUs reale eH.30f.eH duplex.sotyf.. vei
'
funtfharifAts. 9-g7. eB gratuitajvelmeritoria. 2osu
^

J
igno fcen a qmd.
^ Jmagmes (f

'
difcrunt.

^'

Tmtnolationes
qu£dam
Ma
Imagiftts divkut in hemine lineameritzi
reliquoi
brHtorum animantium
rsp,
toz.

f^i.
Imputatio og'ttat'onis veldecreti du* 1

Imfutatio fidei compleHitur ^


plicem habet confiderationcm. 20 S-

nemmal'iy(^ pofitionefn bonu 304.


Inrpktationisfundamentum extrams
quomodo D-oo pUcuerint. 7/3. efl termifiui in crede. te. 268 -
'
Irnmortalttas hummis ante lapfum Incredulitas dimni^oim caitffa for-
ndurMk: sao^-PontificrjreB
fttit
'
' donumfufeYmturatk. 304. '
,
Iriduratio trJpUciter confiderjtripotefl,
hfffius 'velm mpietate martetjveltx 030. ejusp^rM dm^iurti eHgravis-
ea eluHMur. 292. 03
fi?77a. .

Intpktio atia legaikidlia n>angeiica. Infimttbus Ektiorum tifulus compe-


"^"

Impmumtuirdupfex: una
Soi. ,

fimpkx. inpdeleiinlud^tarqui.
^

ss2
ttt. .
pcrfenjirantiainmala) qu^rurfum^ Ir^delium op^d-^ee^pIaCffejimpos
'^''Huplexi vel ^mpGraj^ai^elpcrpe-
tua: altera figmfi:at prcpoftum ~Tn^del'itas arguitur dlege,nonahEv-
'^ •ycrfveniitdimynMHut: /l<p. fisiii- i^gHk, pi, mnnoce^D^^feaho-
[

iti -, adjunBnm (lut effcBttm bU-\ niim^ •.


---'''
2.
lphem't£ tn SpiritHm "
SanBum,
" Infir mi in nde qui (f quotuplices.
'
130., ' , //. 8f7. qui (^imendi 8if, \

Imprecationes quAtenus licit£. 764. Ififirmiiaifidertrjplex. gzp.


y6f. Ikitnrum r^qmfitn. yof.pu- Irtfirwitas «H Otlm woribtp iiielir^
^-^ blkdtfunt (fprivatdt: quidutraq,, fide^. gzs^
7'64' Infirmorum infide mbecillitus non efl
Impuritntis nommitto quoad deteHa- absq,7Kolep)aaUorum, 'S7o
itionem eflprobibitn qmad i dete-Ingeniumhofimm veritatis eB furio
'
'^ationemrion Item. jop. jum. /og, .

Pfffff S H^nif^
De R s:rv
I^enU libtr&rim diftmilia funt Imfiendum eH fickribm. ' ' {pj,{

ingejm »e confidas /jmuim.


Imquitof
. \
hominum XOmmendat
tiam DeijitHn^Hm
h^Hrias vmdicAreJ^liui. Dei eM..
,- /7/.

/fij.

jt^JiL
-
Ji/.2j.
23..
Roma expulfiy^^^ reflitial
fecundum cariiem ^»i. aoo^
fecundtifii proniiiTioivem
/foo. 6QI. fritnitU regni Chri^
^\
\

734'i^yegm Qhrifiiprmas 6-
InJuflitiAopud ^eumnuHa. 144, re debu^ruHt. S72. fcripturas non
Intenfw borta rem mtilam qmcunquc torrupexunt.^aoA CbriftianA ve-
.

njpeBu htonam fM^re .mnpoHit, ritati^tQroj libr^s_ ciycHT^fcjend^t


j
JS7' i94-ifi<*l*rcmbi>nam-:ui(iare v.r^kenttepif<mium.Jg4.cur^^d4'
\^>e,rij ijamlegif ^fiirti ab, Jpofiok
Ini^rcepo Chr^ipro nobti qualk.fit

i^4 )

Intcrpretatw ambigm nKlhm pArit


cvidentmm. ,
,

jjp. .\ : iitati. ip2. rejeBio Ipfiruw incredu-;


Invitatio Dei adpcenitentum dupleX• . litati ^ffkf^ijbit^. 04 ^- cxmvirfij» a^-
direBa tfmdireBa. -, ^ . .
,/f/. s te.dkm nevifimu/n umveffa/iif '
Invocare nomeu l>QVx\xi\.qMfit. •
a^dom quid eB. ^igj.
•<\\^\ •y<»; •.:/,'•> .^^ ^'''*''
; * • •

_ _.. I

{nvocatio mmms divmi e^ fiiecies ludm pecultttnf^ cum conditwne. pro^


confejjiomf. 6S0. quopoHe^j^re^ui' '€%., aditue ad Eccle-^
fitfi• 683- fiam non ^mnino prAclufrs, 04 i-py^
lohannes Arhorem. ^to. ye ndta bencfaaendum eH. /i^
lofiphm viros. m Gc/iti/itat€ celebres
allegAt- rerumd^vimnim feftes. ludicium D^i quid,722. puhltcum
ISS- a.liquod ejje nccefje eB. 140. JU''
IraDei quidfit. 1^3. flum , per quod eb pr'im2p(*renti$\
Irapmnis non eH prohibitnt, ips. ,
offi-^
' deliHum liheri nafiuntur peccjtu-'
cjr* yqUfC in vitmm fcrSur^ c^nceffa r€s.37p.(tr€mm certg exfe^^an-

Judl•-
(LMEMORABiLlP^M.
^^>. .>. '

indkium hommum pri^vatum mcipit evangelitJij^mi^ffta ptnt. 217:


afei^fi. 144. temeranttm qmtupti- luflipcatio. S48' isiel eHcorafnDco i

citer comittatur) 124. aliuddifcre- 'vclcoramhom'inibus.2o6. nnndi-


tioms } aliud temeran<t u^trpatio- cttur reJpeBu Deiyfidhominttm.
nis : quidutrum^.fti (^ quodnam 2f(T. impijyfine ulU deliBi iowprcn-

'
€»/iCCpiW. 124. fitiane abommabifii eii Dao: zps.
hidkijtcweyartjposHa. '
14 f. legi tnbuitur utm conilhione ope-

ludich Dei m mtmdi nunqtM quidem Yufn. 14/". Evangelio tantum cum
injujia/kpe
ludiicia mundl dc
tamen
^eo
occultet.

rebusj^ divinis
uana. ips. ?Kag'^ratuum pubtica
140. inclufionc -jidei.

farenfis
Z06, aBtis ttiam mete forcnfs.
€': "
147-

Vaulus non toUit. yS2. tcmeraria 646. coram Dea methodka


hommem esir* Imites voc4ti&ms per cauffas eB tKaBatio. 216. caus^
rapiunt. sso. [ e^ickns intrmfica. 11 g. -
luriiaf. 2f. cknscxtrwfica. ibid. caufjCtn.ate^

I u ramentu m quidfit.sp4.eBJ^ecl rialfs.ibld, merkoria. 29.^^^-


es invocationis.74
lus avitatis /)ji ,
eB Ikitum. 03
.

maximum eH bene- 5
m(ilis:z23.326. infirunientalis. 221.
gemina.223. effe^la-s (f -
pzium. spf. jus popularitatii coh-
(ewmt amkitiam.

Batnr
ibid.

luftiftcandi vo:abu!um qtfid comp/e-


2. '
Bus.
lufiitia

<iJ4 .
ficundum lefritas
qua coram pco
47»5:> norad £)ei ef^. 2J7.
^ 34f'

-
friplex,

Juftificandl vera ratiopatribus

I
teri

lu ftificarc gra ti s quid.

ptura non habet


notafuit.

^^^
u fti ficare quidfit V(mi(y.zos 'infcri-
m Ve-
217,
2jp.
nofira coram
dei.222. Ugalisin
evaj^elica in quo
quo
ibid^

Mdodtapiorum (^imputata.2o4'
quofinfr dkatitr ex de. infidcm
.
Beo dkiturjafiitiafi-
.48'

Grammatkam. '^. €^]- patefieri.


' Sp»

tiam '^nfunderedjuumpronun- ItifiitiaChr^i dupMjure noflra tH.


ciare. ip4' 20(. 304. mpktatur mAteriaditerjfides.
luflificari D^i rji^kia
fideijuflitta vero orgamce.
Chrifii , juuia alkria, mputata)
. '

luphL• DcTqum^ moils upn-paiur


infmptuYii,^ . quidfit.zio.p.rmai ajlimatur. 2or.^\
foLttpromiffiones gratice. soj. ptr Laudem m?niam apud bo?}s'titef Ylon \

eam quid mteilexerint Vatr^s. 60 appetamu^. 174• \

eandem manrfefi^realiud eH^ ali- Lcx mymacfljudkandi devirtJitibp


\

,udyer6 de ea teftificari. 232. (f'viiijs.3Z7, regulayc^i.^fi' \

DeiCf jufiitta hominummn


lufiltm generaiiter fiimitUY pro doBn- \•

1 fimuifimt,^62.^ei0 Judoeoyjim nci.224.446.quomodo tcjitficatsL \

oppomtur. €46. fitde.Chrifio. 233.flab'dJturper .

quQmcdo comproheturd
lufluiafidei
f de. 227. 22^.262. qiiof'njUdi-\^
m noh^s vivere. 433- qtto-

.
legs £^ ^propketis, ^if. quando de-
, ,
catur );

I
^^ruatJ^fiitUmopeyum. 6s(i. modofin^aj/ufla (f bona.^^f. ,

L•Jhtiafidei (f jujikia ex fide qnomodo vivificare pojjit. <<//. j

^
6jj•, qui fervetur ctrcumcifis .is 4.

luflitidi
legiSif jufiiiia ex lege mhil
dtfferunt. .;„^..
vox legaliter accipitur.
.
223.
.
, implctur afdeli evangclice. Soi.
^^plene obprvAta^ducit

474-nofira
advlUim.
ciilpa in:poJph'ilisfa-
'

K. .4($.€
17"
^^-Kavam
^^ quid.
quid.
6p3.
C71.
concio pcenitHi^»
non evangcltu.214 ad cogmtio-
.

ne peccati pintum nos adduott,


2if.jhmtu'd'ia, bcnef,ad'conferre
|j

Ahores l^auH '

^ Lapidis in medto Ecclefidt


12.

Peo
i
^j.-^
'
\
nonpetcjl. 306. grati^cp-oppo-

J?t^-:.4^P: evangelio opponitur^

^ SI8 c» evangelio c oncurrit.figl


. x^p<^fit'h'^pkxji.fi4S, .
634. .

L^fifs erigenaus ej},^3i,


eo dcjperandum.
^ non dc^ fip.ex Ecclefta mn cmmria/y^a. \

, i^i^.
•'<y xf^^•
-^Momodo ahr{)gaU (^de-
Lapfiis Scrlptura non ad ; ^ -firuBa. 444y.6s 6 yabs^^exccu
, mitationemjfid conjdlationedre- c^pam ab^^pipillo 147 .

, uo, Lex .4^.7. 48i.tnplex cHjuxta


frrg^ntmm pmponit.
l^aHna verfio Biblwrum 'vuJgata,\ Auguflinum, 42, fit ac
'
-^tiofi. 20 0, ejui autoriia^
j

f/O'
<.
I
'

CMSMORABILIFM.
quomodd' JpirituaB, 47. nec\ iTrjpletiodidtur.fzo/ferfeUaim'
perfecle imfleri nec juflificare po- pletio , promitttt hujus i^futurx
tcB. szp. 'vitdc bona. 6S2. perjfeHa mfktioy

Lex MoJaicayntortalis,r}76rtua,worti'
m quo corippat.spo. tmplctw afo- ''

lo Chriflo faBa eB. izo. perfeBio


fera.szz. moYalts enMnadgentcs |

folus Chrifius. 647- 6Sa. iub lege


i

^"^, qiiidjtt. ipS"i-io.


ciim ceremonialia,qux tmtum
br^os
-^
oblizant.i4i. ceremonmiu
.
He-

'
- ,.'»^ • .
Legk! moralis obfrvatto cji ctrcutnu-

non eB reducends. S25.


fionis condttw* 141•
Ltx CMofis t^ €gre(fu6 Ifi^clitarum
ex ,^gypio Gr^ce extitit, igz,
Legis ^ 6vangeltj difirimen. 70.gi.
pi.I47'2f6.f2S.
LeK natur^ curjcriptofucrit cumpre- Legcm totam implere rendtis impofi-
hcnfa, in ^ccalogo. 14$. d legepri-
144. 477. cam confurnmare
bilc. ,

> pta (iMofiica non differt, 1^7, zro. in Chrifium credere. rf4,
.frns eH finptarum legum. 4.7: -
Leges vel c^remomakSiVdJortnJeSj
,

\^MrinaChnfli non tollitur.76S.ext- ^el morales. 140. chlles ob/jgant


^f/• dikBiomm amicorum (^ con-
confiUnnMn.7p2. mnnutcmean-
-

'

jangumcomm, ^oj. d^UdAnt.7p2.7P3'humand,verbo


Lex peccati. 477- Dei contrArUiConfiientiaw non ob-
844-
Lex peccati (f mortti,
^
S04. lignt.

Lexjpiritus viu.
Legis ufrs. 306.
^'1(46. 047, ,fints quidfit.
ex EcciefiA
noneHmiHaridaeB^ fzg, pMva-'
Yicato res quomodo fifit omnes.
'
,

h^
Liberatio

'fliadjmbenda^Il•.
ii
49
ammdtd
''^^ininepot^Hexpetl
LibeMo noflra
cbrporeitriplici no-

d
yk,]fofigyatUDdjf7»erhoCl•^^
'"^^**' "•^

c^trupiioncnatU'^

'
4p4.

J42. obligatio manet ctiajninijs, Liber naturie non eH 'verbum Deijn^


quibus abvGgatA lcx eH: 441- ob-
'-
tu^eh 'pdgnkt cttm 've^bo ^eh ;

^^pr^uatiq non hjet c^dUjfhfilu-


tis ,vel nota legi6''perfcBe imple-

^ L•wr9
1> R&Rl^M ~~\

^
L•iBrorum BipJicoyHm miflti incerto
»utore.
Lihertas Sflinguituy
eflpareye Deo. 4^9-
J^lntuMisnontoHit legem.sz/.
Ikentia. 421,

Chnfiiana etiam in locisFapi-


,
Lutberm permiffionem ^ei inpccca-
tis

138'
agnovit y loi. quafenju legam
appelletpraparafricem
quo reJpeHH mituralia
mine integra, ejfe
adgrattam,

dixwit. 212, dcj>


voce juflitiit. zio. de crucifixierK
m ha-
\

:>y^-^
Jiko vemnowfeciis abfervetur.

Lihertatis Chnjlianaptfrs.
.
S4S'
S^x.
lege. fi7. (€€
j^irituaiu 404. dcj> liberatjone

^ quo .343. dupticemfacit vo-


peceatory
a-

L•ihertinorum /Mrejis. .401- catiomm. 677. pro mutua inter-


L•iberum arbitrium hommis in rebus ce\llont. ,
^ "-> ^' -^ -
889-
j^iritunlibm nulluirk. ^jo. L•utherlio<fg^po^ 'vovula Sola.
Lkiium quldquiii&Ij^^xutim eligibiie ,2$ji, fintentia de bonis .operihus^
eB. . ..
i3Siii^deEfi'vo. 019.

.
^

^
Litera J^iritm opponuntur. 437. L-ux ^
tenebrdt Lydius quafi lapis
L•tes non neceffaride de reb^fideiipre- apcrum humimorum. fo6.
..^ Chnfiianis,. . fss. Luxuries 'vitmd4n"':\\\ .\\S\.x.. 8/)8•
Locaiiimtum.duo.pro defunBis, 373. J^yiaquomodo,nfum(tAbmhfim't^x~
Loqjui hpmiiierriy^w?/- plicet. 3JO. frper loniim (^pofiofi:
.

ts4r.dup.liater^^^^^ ,,,i7p' Si mortuus fu^rit vir, (S^c.4.39\


Lothm njocatur jufii^i quta fideOs
fuit. ipp, proflituens filiasmn
maiitia , Jed. inopta conftlij:,an

p£ccaijerit,. i^.p.i i$ro. rqgare debe^t, ^^ ^. ^^ ryi.


Lucas SvAngelifiAfiBator Jpofiolo- U^i^lagjfiratus quomodo <l DeOi yyo.
rumvocatur^ jj. d Deo efi ex orJiniitionefingu-
Luciue, P13. Ur'u790. ejf manusDei. 7^8-
LHtherana
dici
Ecclefia (^ur /vere
d^beat Catholica.
(^ ^^

fKwifler t)ei, 791. etiamtyran-


mcus d Dca, 783' tyranmcm
[
62,
^uthcrants 'm?apatuviventihmm qfiis. ibid. infenoy fuperion je
mendum d carmbus, S44 •
mnrdumpotcB opponere. 78f^
habeti
u^
cME R JBJLirU
« haaef iniperium infuhditosupiuc <LManich<ei hahitum mctUtu , in am-
>
'm mortem. 7po. curam religionis mis hominum produElum , malo
t}co a(Jignarunt. 103. 'verUatem
ffrnatftr. jpr Car.nisChrjfii negabant. /17. tifum
^agiflratHj /4») y77' neceffita- iarmtim vmi^ue prohibueruni.
tem Dc^s in ifjo hominc monflrat^. S30. SS^-
?7f' 77^' ^innpictudo. ,
761.
MagifrAtuipolitico ab ommhominiL^. Marcjonita vcrhatsnt carms- Chrlfti
''

j
debctur obedientia. 78 P' refijlttHr negarukt. j//,
'^
"
duplicitcr.776. tyrannko quatenu^ Maria. 8pp.
784% .Mariafempcr vhgc non caruitpecca-
'

^^^ tkcat repftere.


'
. .

nj^rtM OsiproprL•. 640. h, 233.


\Matafa:ere afiudeli, aliudfermiiJe' ^jMnfrmonJum 'mtraterminos hujus
teYZj>.i8S''veUepermittere\hon<t\'j:^ntumvi^£C^^ 4JP'
4j
^oteHejfc voUmiatis. ihid. 'vvUiLJ \<iMatthias JpOfloIus mnminushr-
maU
fieri y

Jeftdit, (f faffa
cJt 'vi^iuntatis.
[^uifach, cjtdem etiamfacere
approbat. ibid.
ibid.

in-
m-
.mediate vocatus eB,ac c^ieri Apo-

dM.Curtius. .343- ^
42.

j
nora quanao ^ quatenus permit- Medii^ijo msrtis Chnfttpant cxncl-
hnda. tpi' tiumptctatts. 34P.
Malum in munde dupUx.sfs.veicul-
pXy velpo:rkt) ipi. cufp^, quomodo Mens quidPau/o. 47 * 4^ ca>m
uocetur.sss- cuIp<t,non eH eligihi- quomodooppofita.
it.ipi. , quofnodo vocetur. Mercej aliamerhoria., alM^ratiM
3S3p«nAmaUimmim4Spr^tmajon s promifpi. 130^
eligendum. rpi.jp4^ Meritum Chy / i>ifiNJtuw. 372. vjii-
Malfsproximi mn InfiUayhdttm. spf. verfa!t\f7p. 663'pyo ociin^uenc-is
M^lus tffdlm , e.y abufit hon^rci or- ommum ho?mnum peccaits fh/iici-
'/7- •"
, \ •"
"
f-- -
'.
> "f
tus abute^ti afflgnatur. 4 74. nnjpmum. 38 o.fumapfem u -^i
.Oliafiducatio Coyporis Chrijii in TriifirkordU t)ei. 'zzj. fv\d'iQnis
C^na non eH Capernakica lant- '^cJufi impulfiva, €zi.

J^
eha.400. Spirltualia qutt. 1 67.'
/ Q i5 -9::7!^7^ ~1'

Meritum humanum nuUum. d


redemtionU negoito omne excludt-
. (LMi/iiJirpruvi 'uerbi officmm. 083- tkr-
'
['rf7dqu£.708.proprimvirtU5. p'fj.
tur.jso. condignh quidft Fei^^^io, MiyaculaFaulL 12.

^Jiii/ericoyJia Dei non toUit ejusju-


Mtnlflerium tpfum ve^f aliuiek, flitiam. ijo.. nqsjuflifica?tfidlcitur•,
dliud falutaris ejpis admimflratw.
ab impun^tmis mimfiris ju-
/. 23f, cmnjufinm Dupmul
IS8' flai optime. 663- JinguUre ejusfi-
p:ta infiitutionem Dei uji^rpatumi *• •^(^ ^N^-C.- ^/. '
v-.Uvi\\ '*
vsrum eH : legitimumi (^ mn » jrrr-
kginmaad Qfficmm , en expe-
caretfideficacid. ifi.mmtffrirC' peBanda. 0^4,
probi nonfimper filutare eji , tam Modefliii.76o, ejusdem de^nptio. 74-3.
rejpectri ipfius miniflri, qudmrc- Momchoruongo,7Si' bypocrifir.8s7'
JpeBu audttorum. ib. dependet ab cJ^^ionaftic<e vitiS in. ScripturJimllA
autoritate ^ei inftitumtU! ^ non d Jimt vefligia. .
7/1.
nltio vel 'virtuiibus homints ibid. Montanifiarum error. 449'
organon eB acquirend<e falutis. (iyHars ho?nmis aflimanda eB ex cqn-
710. fingulare donum Deus91. 'm- ditione anm<& , corpori untt<e. 3ifs.
vldid (f ma/itid noncaxet, .4._ I
napuralK eJl• ^ffirUuali5,307. te-
Mimfierij exerdtinm pubTtcum in .
pgrajis cur maneat irt credentibus
Vetcri Teflamento tantum eiai 42f. in jiaelibm non hoBet Ipc}im
pencs populu Ifiaditlcum. 14 di- po£n£.tb.perJefi?nper elipoenApeC'
gnitas. oop.pintio non cHprohibV-. eH condita. S32.
catub'. dJOiO fion
U. 684. fitflentatlo mn efi ipfus in Chrifium non habuit domimhm
retributio. Sps^ perpeiuwm, ^of^
Mwifiri verbi officiumfmm facimt aJiiors Chrifli eH Ufie irt^^damo -
ne lahorent '-.
nonpro arbitrio 3 ^d ex debito. 7/.
ys-
abs^ firlpturd de rebus divinis ne
^
tur£ medicina. 380. qu<xncim inno-
bis effiaat.402. uliima linea paffto-
num ejmfuit.40s.fiffic'ientjijjimum
'^s^loquantur. 211, fiint legati Dei. redemtiom precium. S78' fnors (f
tfe^. libere agant cum atiditonbus. refurreBio commuma Chrtfli bene-
ficia» 327.
Mors ^
.

h'
IMe MO R ABlLiy M.
Mors (fpcricula pro patriafifieptaj pore^.cclefi.t. 7Sf-7f^'
com?mndafione dignafiint. 34S, '^\C\eIi partkula exclufiva^ 2^2,
Mortis az YefiirreBiom Chrifii finif^ Nommis V a,ulimmutatw\ j?.

4•..^^*':^•.^ 1''.^ .• ,

Mortis ChrijlifruBm.iSJ-pntSs gjj.


Mortificatio veteris
m liibore,

Adami
>.:

-

v. >•^^<' '

40^, Notdt quatuor de particults ^xchfi-


Mofis etiam, Svangelicas copkHitur vis. 2f3.
Nomcn Dei nepyopter nos apudhofles
Ecclefi<e wale audiat , cavendum \

conciones^ of8. Nota renati howims eH hheratio U~ ,

Muliebri impey'10 apud Sthmcds fa-


ntores nthil tme^uius. 44-8- NoU eorum , quibus otKnia ceduiit
Mundus cur fitmatur pro bemficijs bonum. ^43.
^JpirituaUbus , vera nde acceptis. Notitia DSlnaturalisyduplex tft, So.
.302. non notdt folos credentes: ib. Ethnkis i cur datafuerit. pp
:., non eB ktcmui, ^. Notitta Chripi quatiscun^^ 'Vclmpli•
Mundi larva eBinmkitiaDci.yfs. cita Poniifictorum non fatvat. pp.
Myflerium de
cum ^eo.
Myfleria in ' reconciliaiiQne

^ Unta,r$, biblunetwm.gentibm in-


notefiere potuerunt.
adRQmanos con-

jgz,
mundt Novitas viu in
P14.

dtvma
cB.

cat »
Nummms Philofiphm
'
f^ac vitaj^iip£rfe^i.a

ylttkum,
PUtonem
403.
-
igz.

.
cj^uomodo fint abfiondka, (f qu9-
}'moh aperta. 733.

NatHrahomm:): eH corrupta. 73^.


r^Bedkntia Chria5l•h>a
nja ad cau^km meniorramjufti-
(S' -
Haturarum in Chrifi^perfinalis unio ficationis pertimt. 24P. 332.
probatur. jp(i. OA'2,
Naturalia in hominepo^ lnpfum non Obedkntia Chr^ia^ivainipsap' tS'
manprunt integra. 212. prmclpatum obtinuit 2.4 p.

Nazianz^enidiBum de capiie (^ cor- Obvdkntia imperfecl•a plme nu Ua ^


D R e'KF W j>

a^KdDx;um idem eH. 1^4 - na conditipn: BOmmu.fqp^b^ i!f


Ohcdienua TThtgifireftui dehita quid nialinoneaderKratw.^' '
62 4^.
^^^. yjp. dedaretur pcn- Opcra.fri^^aterJalJter t^formaliter cofl•-
fione tributitf henorss.zps.fit ve- fiderandafiint. ijj. vfil meritorm
raac volu/itana. jsv- ^el AetlaratOriafi^ni:^ 2pt.^
Oh^rvatio dicrum (f ciborum quim- Opera Bx>na omma "SanBorum (^s^-
do fuertt neceffaria (^ quando in- dijcrhmne reijauntur ab
differens. ^22. juflificathnis ^mflrec. 22^. mn
Obfoniaqutd. 43 1. pintmeriterm.s^ 7. iof.mjufli~
Occafio tpifioUadRomams. 24- ficattsfuKi^ncveJptrift. 6 60 . i^de^
Odium£)Ei erga Sfavumqucikfit. '. 130. S<>4' Soj. ^ntlegis
004.' Sof. 3pirdl ic f^ ^Ji rfnatti, iztnqUdm
Od u m mali quid,
di-um adverfiis impiosjiiflimj. 7?o.
ejus requifitum.77.o. diyirjk caus-

Jk.
0-jfendiculum fratri ponere quidfit.
7/3*.

rbtd.
"

•^'^^
ricttorumJimt
jhjitatts dktintttr

23S.
.
proxlmo agente demr^mfttione
,

firttuntur. 24o.EtipfdrumYe~
ifz.injU'
^^-^
qmwOdo fint if dkantur
S3 6. quomodo afcandaU differa^. peccata. 131. 134. eleBtom de-
ibid, cretumyion ingredhtntur. 624.
'-./ differ^nfia in perfim Trmi- mn furit vere bona ac ^£0\
tatis non tqllit unitatem effcntidt. grat^,nfjfd/piritu VSlpr<rve-\
'veniaht.f^4.Et UcctjuJli{Jiwa,
Offidapwrum (f mpiorum quomedo Umen hJTPcrfeBione laboranL j'

e(fe debeant mutua. 7' 21^. prAWtis ornanturjfwnex ]

Oiea, olese pingycdo, oleaiier, dehit<jjufliti(e,pd exgratia m- 1

quidPau/o. 71S' firkordice dro}n^.i3o. tf extrd.


7•
'

'^ tio) uec qu:d. graHam DEI, divifMfn 'vmdi' \

'^ 'ju(nov Arianos ab Orthodoxis di- ^am merentur. £•04.\


I

yfiernebat. 2/4.
Op tus I>CI quid Apojiolo. g^p. Oper^ atluafia tdntmn ab Sfivi re-
Op\'?m bonlfovma xfiimetur ab inter- j-eBiQ-ceremovcritur. o2f\\
Opcra.
\
:

i^ linnK•!

iMEMORJBILlFM.
Opera Trimtdtis ad exi^rafrnt mdi- Ofrulorum ufas inpopuh D EI. 901.

infa. ^zi. Ofiander ,


Qhij^um vocaf jjtfiiiiam
Opera teHehrarMn qud ^ qiMtupli- DEl 216.
'

cia. ygj. hominis CMrnalt^yCur mors Ovidias plurif^a ex MofmUfcriptis


haufit. 182

Oratio qualisfif, /tfp. P»

Qrdir mfirtptis Pauli. t?, m peccato Tyjcis noflrd r^dix qu^.- J4S'
•qumam. 4Sk i» ele^ione quid i»- ^ Pam absg^, corpore unitononfacra-
cludat.o2i. dignitatis- inter homi- mentipanis eM. 7.
-i^ ncsya ^EO eH. o^o.qumamin *^ quomodo ujUrpetur. $11.

ekEliom nofiri ad vitam d DEO PiiriCiis duos unjus ha.pt'tpin aBuS) non
obferuetur, ^41- dupliccm baptijfnmn ejp putat^
Orig^nes de q.u^fiione: An veYitas^di- 162. > gemino aBu arcuma^e-
•ix:jfi ifueaf , ^/<<c no» fitin CHRI- ) mftrt geTnmam manducatio'
: S^O. S-87.' de 'verbis-.Apofloli: mm in Ccena , perversd rationtj',

; Fer unii hoTninem peccatum 106. quonwdo' eleBionem abfilu-

.> i tra vi t .&;c. jo3<, de fermenibm tamdica£)62o. ncgat cltBospdem

"
rE>oH9rum Scclejite. 211. de emor-
tuo Abrahamv corpore^3i4. dc dt^
Ho JpoflolL luiiitia finc lege^
,
, nififium ^^
tQt^littr paffe amittere. 72^. M/^-
locum efudit.
S4^'

»
,
jjianifellataeft» . 2^1. Pa/iei dcpravatio in propofithnLJ>
Ch^us eil propitiatorium, 241,
Oxtgem ae jujtipcaiiom dtt^ apinio de peccato regnante inr^na-
plich i>nd coram D80 , aUerd co- to. 41S. argHinenta centra> inter'

r(tmhomimbus.2og.dtj^e. S77\ pretatioiiem nojiram tcxtu&.6i7»\


Kationes pro abfoluta reprohatio^ \

Origeniserror defipplicm 'mferorum, tiis- decreto. 624-. diflinBio iftterj^f^' [.

Bitatem regemratiom^:^fideris.•
OfitdumfinBum*- 901.
INDEX RERV .
ne lege fuerit. 472. An loquatuf
)'Pares pa^em fxperimtur CortG^i ds certitudine fidt^i j qumdo ait,
^uando valeat. -
^f. Certus fum j quod neq j mors>
\ Farita^ (f imparitas inter Chriftum &c. fy3. quOmodo optet anathtma
^ 0^ ^pofiolum. 3s^• fierifsp' Typum ekciionis ^ re-
Particularu diflln^ivaru ufits.so.^^. probatwnis Aterme, proponit , mn
Patientia fiHaJ^ei j^/.
tlone id aivcrfis
cum confola-
tantum Dei do-
yexemplum. . quo tejvpore
PoLtm ad KomamsJcripjerit.
epi-

87p'
nmn eH. /7/. jcureos yldd qms ^ifloUs fcrlbit,
Paires ^irituales duo : unus in ccelisi finBos ^
eleBos appellet.gssixur
^EFS i (ilterinterrisy Abrahamus. -
JBvangeliumvocet iuum. PI4.
03. Pauli Jpfiflolinomen^i.effic'iuw.3'pO'l
Fatresm VeteriTeflamentp habue- '
tefids. o.Autontm. 8- P-SP^. - *

runt doMnamdeChripOy triplici (fatio cxtendebat ad ownes ho-


jnodo, pi7' mmcs iCx conventiofit tafmnpita
?atrt*m oplnwnes de auxfliune: Num fopera iwfendit 'ift: convertemUs
in caufja divortij liccat parti m- gent'ibHs.40 Uimrn. '87
. • humill•
nocenPi adficm4as mptias trans- tas, SP3•
tre, ^-. fnnlo quidfit, Non intelligo.^i'(f,
'pfiulus hinommis fuh. 3. cur voce- '487.
tur pifcdtoYum difciputus d Na- Pftu/o ptax/pius laborum 0* concionfi

zianz.eno. 10. doBrmamJuAm non tribmPkr circuitus. S-p2.


hahuit dLuca, 10. cur tam mul- Paulina coUano Chnfii cum Jdatm
ta fcripfcrlt. ti,eB firvus Jefu quofe estendat. 3^4•
_Chrifli.3T. 312,, ^ocatus (L/ipoffolus DeipTerCt riflumtmtumacqm^
cur^dicatur, 3^' figregatus iApo- ntur. 34S'
flolus. 33. Ah homimbm confir- Pax fludioje qu^renda f^:7>jus
xnatusefl ynon t^uoad donutn co~ fiudium^ 761,
.
^gnitionis y
fid re^enemtiom^ ij-j. FeccatumeH i quodcunij, 'co/itrd na^
In^ifiolis 'e'vangeuu'm-dtj> '~'^iur(i7nyfapientiAmq,^e'itH. 188'
j

I,
'f^hnflo habuit. i^s. quomodofi- EB caufd peccati jijpMit^itdptft']
Horum |
iMSMORABILIFM.
Feccatum iri Spiritum fanFlum mn
raturjuxtanAturammJe^iaut eHipfrimpitnttentict. izp.

fecunium prmapiumjuumpri' Peccatum origmis 6v£ tribuitur ra-


vativum. log. nullumtamexi- tione ordmii.3^3. AdajKo rattoncj)
U quodnoH vitari debeat.ipi.
duo iOTnpleBitftrj d quo injudt-
etoDei ahfolvendi frmWiViti-
propagationts. 3^3• Sedcs ejm pd-
tif\ima eB .
2iL (f totus ho -
mo.ipg. non duntsixat itnmtiontj>
nm (f (upplicium, 223. dver adnospervenit. 3^4- non cH ipfum
refpedu refertur addUbolumy cor horntnis, 1 48 non eU onOjU/n.
Adamum , ac unitmquem^^ ho- 212. compkBiiurprivativd ^ po-
minem. 377. quomodo in nobis fttiva ?naU. 212,

mortuum. ^7^. nliudperfinale,


aliudnaturak. soj. nonomntLj Peccati neme expers. 377- origmaUs
'Voluntarium.iSo. 462. quando fS aBuaUsfundamentum ubi.37p.
'
d&Tftimum in nos ojfeBct. 42S. adjuntla tripiiaa. 10$. lop.atroci-
'

in baptifmo quomodo toUatur. tas: ^04. fcsditas: 4^1. ^'- \

4 64 49S' ^^^ cHfubjlantia ho- 'va ) fruBus awarus. 4^0. radix


mmis. 4py eH infiparabilewa-
. confertur prurituijcabiofi. 450. a-
lum (f mn leviculum aliquod
,
gnitiojegem ahomm trijujlttia ab-
accidens. 4pj.eHpopt'ivum ma- Johtt. 472.
lum.sso. quomodo dicMur ope- Peccati corpus dcftruere quid.

rari. 48 0. aBuale pr<ifuppQnit 3S9-


origindUi ut cauffam. Jp7. Sub Pcccato ^^Q,feufuhjeciu7n cfj^-,
qmdft. 19 S-
Peccatum primUM Adamiquodnam \\\ Pcccato vivcre qitid fit. 3S6.
fHerit.jSi• tna, mala Pecca (^'-
to ori , quuifit. 3SS^ m
39 •
turSiJ. in Adamo fuit aHuale fervire quidpt. 389- chnoxium
perfbnale in mbis etiam na- eif totum ge?]us huyKannm^ 20 z.
(f ,

turale dicitur.sjy. nonfuitfor- 211.

waliter ,fed ffiaterialiter inobe- Peccata hoymnum in qmdrupHci


dimtmi •\
3S2. > furit d^fimftia. 103- Ycfemktur
Hhhhhh ad\\
INDEX ReRFM
addiabQlum , ad hommem ad ,

Deumj Svcrfi reJpeBu. 103,


qifa/ida rdaxari dicautur. 223. Pelojgianififtus L•u^L•eram ab ttdver-
tcgcre quidfit. 270. delefequid firijs fer calummam affingitur.
fit. zps. quomodo tcHa £f deUtsi S66 S67.
dicAntuY. 2p4. 2pf. nonfrltem
expianda y fid i^ legi obtempe-
-^. > quidfigntficet. /73.
Vtvf>r((pofitio fkpe noiat caujfam ef-
ranAum.24p. an ^f quotnadain ficieritem > mn injlrumentaUm.
filijspuniAntHr.3/fS. Multn funir 236. iop.
occuka. 4pj. occulta qHada?n Per ^ cxfipi idem valcnt. 236
dij. mert^ntur wortem : aperta. Per^rius vocaf o^poftolos iriipecca-

377'jUni:Y?rfccia uvc/nU. 430. bikj. 7. ^ffingit Faulo fc/wd-


Ejfe ^. deletii-effe nonfunt op- (mos. 20. cum ^^ugujtmo

^ impce-
'

poft(tmrenAtis..3p4. qua ratio- nUcntiam pra peccato Spiri-


nz in renatis poH bapt^r:ttfint, tum fanBum habet. J2p.

Jpj". curfin c<md£7^nab'ilia.fi7, in Vettri Teflamento leg:m im-


quomodo fidslibusprofint, S64. pkvijje xfiimatr lod. Chryfofio'
junt damnatidnis ca^jja t^ci- mum impiitxiis ^ menducij ar-
ens.

Peccati
caujpi.
734, comp.iranfur fijnrtQ

Adamitici pro Jkmirmtionii


800.

379-
mnis
203. '
guit, 203.
peccati
(L^4anam virginem

at. 203^ CGntYAdi:it


cxpertem

ConuUoTri-
dsntino ,,. ^. BtUanmno. 234.
o-

affcrtt.

Korr.ano contradi-

Peaatorum aclus impfdmnt: lielre- njemalia didiBa njindiBd Dei


rationis i?r/pvrium , vel le- excludii.204. fidem, initium ^
SanBi
ritus ',
gumfr<enm?j} vel finguiarisj^i-
iSj^ di-
riLdkeinjujli^ZAtimu
m
vo.zaii..

obieBof,dsi jujlipantis C9njii-


222,

FeUg^
.
'mcl•ig'dusJmt. ii2,42g..atra-
cltai in aculii

(f Fel^gianorum
D81 tonge
26 .
errores.
eH
tuende diff^hitit reiiquis Pontifi-

cijr.2SS, Jfi.pulatur orthodexis.

27p. phrajln Jpofloli: rcpiitari


ad i u fti c ia m , qtiomada exponat.
28S^
tMSMOKABlLlFM.
2iS. In quxflioni , de Sacramento- dus fitmmus in hoc ficulo ncmira
rum%)eteris (^ KoviTejlamenti conceiiitur. g^o.
efficAUJi.fliHuat. frincipaUm Pemtifjio reinon includit (onJcKfum.
30 .

jufiificatiomi partemfac it reno va- rgp. tantum rcmofioncm impedi-


tionemvita.s*2. baptifino fuffla- : mejitorjrm. rgp.
tiinem peccati timtum origtnalis Pcrmiffto DEIin malis aBimdm
^
aHribuit. sfo- pycr perfeEla lcgts otwfi eByfcd cum aliqua volunta-
impletiom pugjtat, 420. concHpi- teconjunBa. jof,
fientiam in rcmanentem^ PerfiveraiU nofir<t fuuiamcntu.. ^72.
^^ pcccatum noH ratiombus de-
ejje ^ Perfinafcu cunditw homimwiijelcx-
findere cqnatur. 4 61. cum Parxo
fidemdktt eieBiamseffcBuw.soj. Perfin<£ Sacrojancidi TrmitatU
i'erba Apofloli dcpravat.f2o, cum
j

\
,. di

f2g.
BeiUrmlno C9mmitt'itur.7S4.PrcC- Pafonarum 1
acceptio apud D SV
V-W-merttum carpit Lutbcmm} uuL•-
'
146.
7SS. ;
Pcrj^iudltas fir'ipt9rum Paulirjoru??'.
- ^
Perertf ^. 2.^ .
ci/ianda Pau/o
\
'^
V
angufiUincon- Pertimcid in opinione iram Dei pro-
lOf.pA-
'

vocat. 146.
/<f.

j legem moraUm tAHtum Pttrt4^triahabet nomina. 2. .Sjus


genti HebriC^ latam ejje. ijg. ob- peccatum poB^ xcccptum Sp'ir\tur(i
jeiiafrtvola. 2fS. caluwnid. 44/. SnnBum. 7. d Pauio curfueyh
error de concupifientca. 460. ex- reprchenfus. S2j. ab alijjmjvnh
piicatwfipcr verha JpofloH : Vi• mfidedJffcrt.S2i. RorKanos ad Ec-
vetiii ea. 6f2.ftmmumd'etrM' clcjtampriwwn nonddduxh. SS?-
6i4. angnflU in cona-
cijuftttiJi. '
NonfuU Ecclefie Roman^ Eptfco-
•'
iiationc Pauli citm experientia. pUs. -
•'•"^'^
jpC,?.

6S0. Error dtconjtfiurefutatur. Pharijaica h^p^crifis. -


47^.
707. Pkayip:i dKuntur n\»'C^iod(rxct?^<^i'

PeYfcBw quomodo m
fcr^turd pijs JS2. non jntelligebant , quidloqiie-
'

adfcribatur. 204, S21. Fjus gra- i\ntur.


Hhhhhh 2 - ^S2.
}
'^; V R \

nA»?^5(pflg/et in rebusfidci (^adiapho-


pihct^JTieL quid (f quale viiium^SZO. risyjideli neceffaria ell. 831.

PhilofephL• efi infigne Bldomm, Posnapropri^ quiddicatuy. 242. eH


i$6.ex refiduo natur<£ lumine <tfli•- njelfupplicijvehafligationis. 242.

mania eB. iS6. mendacif culpa ipfi poH impetratam remifftonempec-


mn efi imputanda. iS6,. . catorum qualis reliBafit, .,,Ji^2.
Fhilofiphi gentilium circa^cogmtio- Fjxmi tdionis J) familiayis eH.
nsm Dd quadrifariam peccarunt. 686.
Fxnot divin^jqu£ atroctfjlma Jpecies.
Fhilofiphtci comeptus derebt^^ divi- J12. dilatio auget iram DEl in

nisi(f humcmisi quando. veri (^ impcenitentibus. /^/•


quando falfi. is6' Pe:n<t)tcmporales ^ j^irttuales.. s68.

Vhecbe. 898. Fcenapeccatorumjuos habetgradus.


113.

P0ura efl Wicorumfiriptura, . loi, Fcenitentta vera>jdlius ^ei opus,r4S.


Picturam vel imaginem Chrifli cru- FcemfentU locus nemini cH dmegan-
habere hiflor'iiZergd,noneH dus. 736.
mHtnreghriam Dei. lo L• €< ado- FolygamiiR ludteoriimnaneyM mftUtf'-
rare aliud cH : aliud veroj)er. pl-

Hur^ hiporiam , quidfitadQran-


duw, add'ifcere.
Tifiatoriserror. s^f-i^plH^ dogma
loi. FQrihfciffiatuunt iram
inev&ngdio.go.Ethmcosfdem
^ '€
de mtrito Chriflo. ^4S• MP• hiibi/t[fi(S'falvatos ejfe.op.gen-
tiks exproprijs viribus aliquid
Placero aJkui duplidter didtur. adfiii converfionem afferrepos-
S(f4'proximoplac€re, ^ in bmum . 143» Faulum evang^lium
placere diff^unt. 8$8' hominibus firipfijfe fed illud deperditum
y

placere , (f proximoplacerc diffe- eip. 148. codices Hebrdtos alu-


runt. $6$, cUkfuiJe corriiptos.ipp.Littma
Flatoplurima exfiripiis hftufit CHo' 'vulgatam uerfioncm biblitrum
faicis. isz. cadkihsbr'^Qafiiefered(im.2oj.
mter
m

CM6 R BlLlJ/ .
inter operM renatorum t^ no re- \ ^^'^V<^J. 766 adulterant tcKtunt•
hatorunt difl'ifiguedum.2oj. clt-\ • ">v^ FanlL 22j. Cunveniunt cum h^-
verfam effejuflificationem ratio- fefi Pelagiamrum. tod, alle^ m
nefubjetlorum in veteri ac no-^ • • • gandti btbiijS' Yaifar^. 22^. d€j>

vo Tefiamento. 21g. fidempcr 1 1,


>•6. diBi Pau/im : faiflo•
modum dijpofitionis (^'impetra- reslegis juftificabunturiCfr-
•tiontsjiiflijicare. 222. certitudine

Jufi'ifi:aiion€?n /
falutis rion nifi ex fingularire-
ve/ationeDei haberi pojje. 3oy.

ne peccatorum (ftnfusagratiay^
rentifjio-

'
P&ntifichrum errotes dcfide. 222, de•
pYAparat ione adjujttfcanonem.
'^ '-
2Si.4Jp, tlemort^/it^fe/jomi-
Ut privatione ^ f0rma.s2i.Iu r • 1 ^-
^iw ante Upp47n.364. de abortim
flinamDEl ifQCimtlFSTmx -'^^abflinerifi^.
'

UP^'>
lugts. 216. dupliccmfingunt
Vontificiorum invcterata caJu/nma.
yedxmtionem. 241. doBrina ev-
401, contr^diHio. 42^.
angeltf legem novam perperdm
nominant. ±61. dubitatwnem
Populqytim .}(^ la^ faiuiis nfgo-

demerito Chrifti adpJpcBan-


tej ut njhtutem finq^ulaverh Poff^ioUrTiiChMia/iM, typush^ercdi^
CommendAnt.srS.pani mnsccn- mtis cceleftis. .
(hp.
in canfid dt-vortif ad fktmdoi Poflentas AbrcihAmi duplcx cH.
nuptias tranfre nonpermittunt
44rJeg?sponut ijsjquos inpur- Potentm 1 DEl mn fiatmfiihitifirt
gatorio ejfeput2int.44S.cutKu-\ ftclumipfrm. 820.
pifcentiam in legeprohibmm ^
Poteflas in fed ^EO eB. ygi. re•^.

finfialii^itcj) tantum qtMrunt. j^eBu adqnifitionis i^ njurpa-


460. fideles avarosyaeiulteros -"-> fjonts nonfetnper d ^ il Q elf. |

Cfc. canonipint.^zff.carnes•, Ubi- j82.temporalismn.'fiibJtCitt(f<


dinis femincinum diount. 830. ffmiuali. 78 .
interprdccepta (f confilia evan- Prdiceptum Pgntjfdj habentpro con-
gelica ^uomod(K difiixguaf^t. •' '
flHo. -^2^.^t
Hhhhhh 3 PraceA
.

INDEX RERJ^M.
^dQc^U T^minlfint

^<: Mpjij cur dkantur prAce-


univerfiliA, (f
fvitpuramnes mftrdi/mte
newnulU.
-

^ \z^s~3'^4^.
\
''
. fta.Chnfti. ^o.. cur nova dican- fr^aratorMjt^fiji:a>tmui't4reccn-

f taputtatij-^fpruntMr int€rpif6s A-
tri^ceptomm Qmmumpcunda tahuU hrahitim. i._ . v• •. .,•\ \y.c}-,>.30f.

fiimma. gof. Vrdfcientia quidnotit. 700, cmk ele-


J*>;^:^^ii^}^dvit^p(l<£ter(i^ft}nen'fpi' '.

. : BiQfi^quomodo convertiat ^ dif'


ciduntfiiu^^.,v^^;^^y^.^.^.:^/o^^ ^^^^ „.„.
ibid.

^Vmiefimatio San^orum ^uid.-, 022, '^PrecsJ-ClTrifliansnim coxfie?it fiducia


PrtediciUiff Evangeli^' unlv^^rfil*i ^-^ :^(f ferfnjsr.antiA.^^.Afmafunt
*

'^So.' 8'.. .
.PMMcatie verhi pmeii
>, V."'.

eH nota
.

'v.^r^ j
Primii m
.\

akifftando
... .V


urdints , -
\::<SP4'

j
Ecdefice. ^<?v.' Mm^yJ'ill€^itm^\ .
:auandQ.intentionis adverbium eil•.
I
-'^
'^tan efficax effep^eWWj, ut ^ \
;^';\ /7-
^
.

eorum y ^b hdiretico Ty^agijiratu \


^'^. 2f. SpS- 04^
\n)ocAtl pifU, . ^($7S' \?rifiilliamftot'hypocrita. woo^.
,.'- '

pra genti-
rA^.'-'.» '^\^''i^\Pyi'v'tlcgiat quibus luddei
Pr<£L•tores evangelifypedihm cpnfe^ !
:Miis«m'incbant. .f84-S8S.
^xoinfmptura ptpe figruficat vicem
aiterius, 344'
Pr^MBiones 6 I csmpleBuntur Probafio m
- vel ^?!
n:s.i^4'fi^pU£^'^nunquaivfal-\.
vel co^nminatw-
ekthene doHor-is 6cclefi<e,
nontantumfidei fcd
I

vita fJio-
.rHm^inftituendAeJi-
/
172.
" lunt.iS4• c<mdinonctt£ mn prmsV^xQ\^2iX\Q fideiquid apud Piuilum
YM^funt, mfir,npktacondit{^nt^. \ (f lacebum fignlfica. 337-

•n^iu-\ 'vV-iVv^^tj^i^', , :\- J^4* I


PrQfeJpu rermn drvimrum nonfiri^-
Prfpsriitionem a} Juflifi:at;onem\ . j^erpHlis.eiL.i ^ )'4'
,'fi\ >.

i ,-^
'
r-

\
OidB R BiLiFM.
^»% Dei, J4j. Prapcr pr^ofitw non fifnfer eM
yremiffio fefmnis benediHi qualts. cau^klisjea ordims etiam, g66.
04S.fosdcralis, quomodoAdlud/t9s Prefemination» feCCAti (Syfdamlfict
0* ad Gcntikf pertineitt, 7//, 379
^--^
cau(jd,
I

Promiffio Dei non mutntifr. ys?. ' ex Jtfgufljno ekfiri"


Promiffionefev^ngelijdifplices, 69 > ptto. 147.
'

[rQmij^&nes divinx funi fundamen- PYoJ^er deDei dcprftone. 626.


tumjpii (^fiduddt Chriflia)t^.33S. n^c^icrji Deis^j.gewinaTii irtfo con-
inzludunt a•: prafupp^nunt bmam fiderationem adipifiitur. 141-
confcKntiam (^ patientiamina.l- Pruvidtntia ^ei. S76.
velm^re Proxi tiiw^eiuis fit,
'^^
iKrfis.33S'fr»t ctupUces ,

velreffriB^. 6o3^fiint
j

Ptohmdttis Philadelphm codicem


S6f.
He-

'
^/-
im7ri9tii

^ern^.

PropheU (f
vcntas. 63f. cju^dAm de
rebm tempor^libw y qu<edam

conditionenon impUta,
nulU eHpromtj^o.
Dei.
Jpaflolidiferunt.
dcj>

638-737.

14 7.
f'f7.
4.
br^um in gracumfirj979mnf trartf'
fern CHravif.
FtokmaitdC hteretki.

QP^defiionef dubU
63(f'

refte pYOponHn-
Proph^tdifunt interpret£s myflerij de tur ^ diffohuntur. 400.
QuercU de perjecutoribus Ecc1ep<ey in

jWHmZ>i eU cffundenda. 7 8.
Prcphetu prAdefiinMicnis qu<e, I8 4. Quomodo r mrebus divmu qudte-
communica.tionis q'^t. 1 8 4. nzis liceat quttrere, 31p. nonfemper
Proportio inter temporale t^^tsrnt(m eH diibit^ntis fedetiam admiran'
)

nu!U. ST7. inttr pa^u>ms kujus tff, - . 3:0.•

feculi ^f ^ernam g'ortam nt(.lU.


fS8.
peccata
Prop^fitiones
.
intsrpaffionss ^mpord^s (f RAckovierifj

faet09tp'n'ic<t
jfs,
Sacramen- .
^.' —
nes
Radix qMidPau!o.
Catechefiui Qbjiil'io-\

J02.
7tSA
tariorum, 243.
'
Kadix mflritpack^ ^.
Kami\
6 ,

- ^J
'

Vt^. es^m-

INDB. ^i. .MB:^^^mii.

Katk in m^fimis divmisiiompeicen- ' - 's., t: r


^:M .vS,v">. ;-'
.172.,
I

dii.osp. Cicca eB. fsr. 74S- ReJigio 'v^arr^in moyikrthijs^finguiis \

Rat'ion:^pt<3e. mvefliganday (fquiC non. r ~'mter gmtes etiamtlaruk. IS3' I

Religioms cura Magiflr^tm comtsiijfa >

Realiter quid fignificetin loco dcj> - qmdimludat.ypo. contemtus JOns !

PerfinaChr^i. i^p. omnmm fielcYum. 112.


Recordatio pmteriUirum dclUhmm Rtmti imp lere legem. 144,
nonmutilis. ^» 47Zv4n peccata regnanUa pojjunt
Redemtio cfUOMQdo perfeciAi '

incidere:4iy. 4iS-^funt t^ liberi ^


'. 4.
,
Rcgencratio interna metaphorrJ tir-
cordis dicitur.
Regnum Da^irit^aU efi.Sss-tn qm-
49f'

i6s. '
duo
4 77. qpia-
tenus dkantur carnaks, 48S' Cft-
ptivantiirpeccato. 4p8' deleBan-
hptbent,

^
'
tuy',m lcg^\ ibid. neccjfc h(d)^nP\
bus confifiat. $38- . quotidie pro dimiffionepsccati >-\
Regula de Decalo^o probe obfirvan- ginalis precark ibid. anntA^
da.141. fx lege deprompta. tere fidem (f Spiritum SmBum.
144. LutheriideuS) qudiadkgem fSi-
. pertin;nt.2i4. JntiquitatiSy de.fi- RenAtorum ornntus internus. 4ps»
'
lioDeh s6^^. . . dcfinptio tf effe-

.
ReguUy. Ubi nulla.lex,ibi nuili^
magnm
prsvarica cio , ufits eH.
^OO. ]6,
Renovatjo njiu mnpars yfidrf^Bus
322,

'
RegHUdefirvptis 6 . Renovatiohomim dicitur morufica-
ufi4 adiaphororum 6€},:^4, i
-.
tw ciimi^\'^-\ •<
.
S33^
"^' •

34^' orthaioxcx. anttquitntis Reproban& ajia^originalis:, aliahabi-


de tribus ferfini5 S..Trimtiti6.' V tualui
•,

fidelit^tis. 623.
. fitcum
^ cauja ejm cur m-
in-

.

Kejecilo qualis :}. 604. fidelitasldzj. hfd^orum^frlM^eil•


\
RejeHionis ai£r)M (^/ eJ}- mcm-
Repro^

^
»-

<iMe RJBJl IFM.


Rcpraborum g.i'adus quatum', ^oj- grAtiami ^ ad objigKmdam jam.
pefpma conditio. .<Zlo. Collatam.i73.ahsqucjide (f mtcr-
RepirreBio Chrifli i 'mScripturacut tia ejficaCiJi SpiKitf^s SanHi nthtl
\
. tnhuAtur.32o. 321. cornplemcntum ua-lent. 174. quomodo xoccntur
; /-f J?yA'/?2//i€ Chriflo nobts adqui- figna.zpS, ufiificantur (f coKfiy- \

\ -fit^<e.S27Jnitiumg}orU, 4.0/. 30 f. non conftrfait


.?nant fidcm.
JRep/rreBio mortuorHm imivcrjalto. gratiam excpcre operato utcnlig. \

f33. 30 f. Vtnnsquc TcHamentty non '

Refrjcitath mortuorum folittf DEI dijferuni: quQtid efficaciam gratL•.

(3.307.. duplex > - . . 30 S- 301.


\

ReveiatiQms^finu. .
/A^i '^Slf- Sacramentnlis wanducatio m Ccena \

ReveiatwnumPaulmaruinitium,io. j differt fpirituali i66. \

Riuhtii infidelium num mtereffe at^ SMrificijj^intualisdefcriptiQ. 73 s. I

. ;:. Ikeat: S27i tOYum commumo Samficia Novi Teflamcnti mnfint \

."»
f-^ lyn^iholum qmfi cemrnumonii. corporaliayfid myflka. gpr.
.'mreligiimcj». ",,,...^ •,•.- i»^/.. Samkgijmr arguantur ludtu isz.
SadeeldtjlmBionrm inter mortale (f
.
. t}jolicarationiloclif€dfidei:hodier- 'vemak.p€C<Atum rejkit. 427.
. pftautemnullo modo. 4i2. Salutatw ChrtJiiana quA qualis ^
Rof^am dkHiiUur.Faui» diUBi > voca-. effe deheat.po^.po7. non efiprobi-
^wintiifan^u 30. Jfits. fiQf.
T^^^i
^• .
CAMiani difirimeHPerJonarum in Sa/us mflra m lege mn eHfuyidata,
^ S.Trimtate fuflulerunt. tzq. 342.propria ^ proxmt, cul^^ de-
S^CichqmdJit. 270, b.et t'lfe curiC. 66 1.
Sacramentum itb aHiom Sacramen-
^'.\JiireEi^difii»gkitur, 104, duohtis Salutis una cade?n^^
.
eH ratio omnmm
cbnflai, 167- ejus fubflmtia non honnnumylketpatefatiwnis wodm
- in jtgmfiemdo , (edexhibendo ton- varkt^ 212. 2S7. 26S. conficutio
'^ 2fp. - ex EvangelwptaUs i eLcgediffi'
Sacr/tm»f4 frofunt jd conferendam . nliv,(i(f^'Orga»aqumf^: aop^
liiiii Sart^^L
INDEX RSRVM
1
Santfificath cum luflificiitionc nm pfum,S44' SXi. datimiquando k^
confundenda' 430* tum habeat. 844 -cx ufi rerum k"
Snnclitas fMreniHm non pyopagatur cttarum , efluet ma/iiiit vel i»fir-
'mHbcrBs. 704. ne(^^jirvat lil>eros. mitnttSi (f qmrttmpropnmn.84 6.
30j. almeHfpmiuitliSi aHorcivilis. 847' 848*

San(iti qm.po7: in%Jeten Teflameri- Scholajiiuf^ixeYuAt homines lege


topergratlam lefu Chrijti falvitti
jimtjnon per urcumcifiontm. 160.
perfid*m in Chrijlo
tura ante

habucrunt 0-
, lege CHofikO'

Mofiy(fp9Ji Oviofin Chrifi


lege falvatos
^
Scelera cavenda funt.

213, difimxe-
77^.
-
cffe.

b^dkntiam: ihid.

piorum operum agnofcuri-t.


irapcrfeBionsfrl•
tbid: dd
runt inter pfenam damm ^-
Oi^i*'i^yios rKmaddurzitnt. S4(f. non SchvvenckfeldfO vefhtt priulkiuun^
pint invozandk jy^. 483- qiti pra- eB lii^mmortUA::-"' •^'^^'"
rzS»
nobis intercedant. gpo, Cdm^A- Sciemia-Dciqm^''^ w>i\u4^- 772,
tione Papali non ifidigenii. . p^y. ScopUs vit<t mortisj^ ^^,:}^ - y//. »

Sim^orum anima fides. 7<f. exempla ferafMr «^/^^'-^* ' - -» '• "^
•• ''-^^^
ti2,
oparteSimltan. sop^ pYoprium eB Scoti error. .«i^• w^ <5V\i^ vv Va\t. *j^^ .
8€
.

ltiiii»y'icumpw:»tisM9^' infiymi- ^v^vtipM^ )it}^fWnimii¥- libel•


\ tasinpsrrscunombus Jkpe
7$.
^. disfamofis,
Scriptorum Apofr^lkorum (f
- - • j•^.

'
'
nofiret-
SapienfiOi ^ei quid fit. 22» di-vin^ tium Theologorum ^^rentin,
non eli mim?riis. 737' kftf^anaj eH
fiultitia divina. ^S.in. Scripturafiitpfius optmus tHterpres.
Sai^isfaBio Chrifii quod 711. ajfokt uriHm vocabulttm ex-
hamim deerat. 1/3. nobis nuUare- ponere per aliud. 23/$, cm- fipius
flat pro peccafis aut peceatorum mentionemfaciat paffpvdti quam a-
pKnii. 2fp. Bivie Chrifii obtdientue. 2fo.Mo'
S^xuqHidJ^mficet. 2. (aka eH authentka.63S. Fropheii-
Sca/tdatum- a^el datmn vet acce- M eR norma fidei. 38, v^xjueu^
<^^y^^

^.MEMORABILJl^M.
cis.ih.l9quitur.ihiiLApofl9Hcacla'\ grata e0, ;' • SfJ-

\ rier efi Yr^bhsticJi. 6 . non muta Scvermtis divirut exemplum.


j
73f •

liiera.664.efimrmAContr-ovcr- Sidera '


cvelcjlU, unckfitj quodnoceant
eft
hbnnm. ^- ^<?•
^Hmrcligionis.ysg.curdeperfi-
^nnitatis in epenbus ad ex- Sigilla gratiA ^v^rhe -,^ ^
nd-

^ difllnB^ iodfUi^tur, 86p.\ duturimbeaUitaiiimfirxcrgo.ios^


iU&t-Hk es'finfit veififi- S'}gn*(Sfig^i*i^ ^• ^P^- diffettmt

xfimenia. 211. ujm quifit. 'g>Jacuf/s.ih.^}f^'^'.-).f'afJr^i•

.
h S n?:orthodoxisfir??perohv!us.
^nispr'mar'ius.868'dtBa
inprvmnt i^fdmtux. (f confcien•
ti^^

Scrutari corda eflproprmm ^ei. /77.


^'
tyo.
tkneTclianj^nterum variaiit. ih.
quoimdo nccc^aria doBrinA Jpo-
Jiolorufn.
Signazuli TjoxpcrtinetadSacrA»Jcm
frucfum.
^^^'^
^f^-

^99-

Sccvihi\r^inti;rdwnfignifi:a.tflatum \
Smnk defigulo, caufri^
-.-- ^-- ---...-
ht4Jptsmundi.jrO. fepeprofeci^Ja-
'
r^yebaiionis
'
docct.62y 'mquUl•

riiM fumitur defiderijs. 7Si' Bm difirepct. '^•

SeptuAginia diftipuk^ 4 > Similitudo ^ei qttomodo fingatur in

STrvinomen. i^« creatum. iii. /t^hftantmHs eB (f


mn cm'etfi4a remu- ar.cidenaHs. S17.
SertHtmmfidik
\ nerAtione. p^S- SifrTOrttAagus legis ^ honmu movum
tontetw.iif.q^^ ejui ly^yefis.40i.
Servitus eS: rrMlediBwms fiecies. 38-
ePglorwfa.39.duplicehaberepote]i Siricius P^a quowode vcrha Jpo-
rsJpnBti-m. . coaBio?ie dtfiingm- jhoH dipraz^et. ^<9•
421. •€rrerde<i^BrimP^ft-
tuA 1
StxdStft-^rffis

Scrvitms peccatt(fjuftiiU.4-pccc^^^il• 11 ^^•


42iA'Sixtii.^ir.Papa^Mrpcccat6Ma'
ntifcrnm*:
Servhm Dci qHAdYUp!es.40'eB - ^riffli^f^t^t'

Somni}s quiJJpoflofo.
^04-
7Pf'
hertas Chnftiamrum.f^.Jpmf ua-
its in quo cofi^ai-: 74- -^//.C/jri/?/^- Sorspierum lAhoo wund-o» S7P'
.\pf3'
' m.^^^ikp^}(^^qwdO deJma-t^S33• \ Sofipater'

i-a rcgno Chrifli D^o hommihusj.
, 1
It Uii
dem: :
Spartan.t muliercs rehus domeflt- s
fit .
ii

\. cts

Sp3s '
praerant.

fit.
7Sp.propr'jefumtii
324. Chriflianaquid.
,
4^7.

eHfilia Fidti.
Symhoia rantiim qui pen
grumficyamentu nonper^ «^
'LfJL•7(i6i Chrifiiana. ^ ^
I

32. 4 fj^.fitpe infiriptuy^ fignifi-


.
\ Synagog^ erantpenes Fha »
catfiiuaiifriiCf quando. /03. 873-
mnixa hommumpromi^sj lubrica
"Y AbuU (tcundiefum;^
eB. 347> m<e cum feQunda ^ \^
Spiritus SanHus eH SplritusfanB.p- 1
pimma cH connexi ''^v 5 ^,

c^tioni5.3f.eH vertisDsus.j'3.sp4. TfcA(^ quidfitapud Vk..< ^/^22.


738. fecundum (ubfiantiam (f do- Temperamsntum {
legis (f Svange-
riiifua eH mfidjirbus. 34/. nujpi- lij.342. juflitidt. tf wifericordiet
am ouofm.348. cumpeccato habi- \ aivind injujiificatione nojlra. 72.
tare poteB in uno d(ymiulio,48S'
non eB qualitas in mbisifedipfa 1 ^emperitntia ad quidfit utilis. 8SQ.
v'ita.S32. diatar SVIKITVS Tempm adpuemttntiAm optimus me-
Chnfli. f32. quomodo nos adjutct nltor, .
.
Sos.
in orando. S42. quornodo pro nobis Tempora Novi Tefiamenti feliaora
orare dkatur.sa4. eHcaufpteffi' prionbus. 2S7'
ciens bonarum aBionum. SjS- %€nt(Ui»ms Sanciorunifunt excmpla
SiapletonHs conzupifcentiam totam corifilationesa, iniirmorum. 496.
fenpialitatemvocat. 460. immtffk d Sijiiis^ay homjiis, l^iipsdi-
Stare ingratia Dei quidfit. 33y. untur aiiionibus. - '>
^07-
S^tUit quando d^ruedat.iGi. mtem- Tertius. 13.
^lis noflris
iStyJus quid.
Styli ApofoUa
nonjunt

majeflas,^
idola. 2,

jj,
/7.
Tertuilimi fententia deuerbis ^LApo-
^olunmilitu.dmem camis
iii($'c,si7. de Eumgelio pnedica-
"
SuffiragiHmcordis noflndefiriptura. to m mundo umuerjo. 8. de ,7//
22. precum.
Surdifidem accipere poffunt,
Suf^kiQfimflra ab ejmdtm fideificijs
8 .
ITcrtuUiani diHum de perfeciione^
8 4^'

Jcripturtt, 48, depofj^bilitateai


<.£ R IL l^ .
Dei gzs. gnificatum. 2pi.
i eademeJimceS'
utriusi^^ Oerbum Dei habcrepurum,njagnus
•^. magnus confinfiis. 2j;j. eHthefiurus. ip2. eB fundamen-
lior conditio, qudm Vete^ tttm articulorum fidei. 31/, cur di-
^^^• catur verbumfidei. oaf.eH regula
^ . .

non pr^dicandum cH.


^^ \ confiieruU fallit. fidei unica. 68s.

p^
^
Ae Fatili Uborihus. gp2, VerbuApoflohru eH canonfidcLoji.

\
,^,
Y^jyJztus qmmodo vcrba Apo-
Chrmumje xplicet,
621,
Verbi
in ore ac corde quidfit.

^ pricdkatio (^ aufiultatio
commendanda. €6f. ejus vis
OS8'

quan-
Timor.jjp. duplex eH.j2y. fervilis ta. y^s.
(f filialis quid. ibid. filialfs inclH- Veritas Dei quid. go. deBrln* aut
dtt fiducUm, hominum vita
iy.
Ecckfia, e prava
^imotheus^ pij, non eHjudkanda. 172.
Tolerantia. 75P' %Jeritas ita dkenda: m tfientiamur.
Tolerantia m^lorum excupti ^eum fP4'
abQmni cempUcentia. 641. Vctushomo quid.3SS• 399- 4oo.
TriiaQTtfigmficatalictfbipromittere. quomodo crucifigatur. 388-

Tributum. ,non dandum.pd red-


deridum magijiratui. yp^.
104. lO^,
Vetus Teflamenttijn quidafnvctetu
Euangelium prtenunciatum No-
.

•vum ^utem legem impletam ap-


i

Trmitas SSa- dtfmonjiratur. /jf. pellat. 917.


Tyranm dp. excitantur» 63p. Via Dci quid, 722,
V. Vici^itudmm habetprafinsficulftm.
VAf^ntmtanorum error^ 34. 772.
Vatiunium de ludaoriimcover- Vidimaviva quid. 7fo^\

1
fione,
yeBigal.
yerbajcnfuum, ^eo
.
tributA^notant
yjp. ViBorta piorum. f79' adversus pec-
catum ferid luBmttbus non deeB.
49P'
effcllum in Deo VKe affcHus - ZJm vi quatenus Ikeat repellere.7o8*
liiiii3 Vindi'-
f
>
D 6 R6 RF CHEMORAM
UktdiBa quojJiodofiHus Dei.772.Pu- dcntium per redanti
hlka quid. 7^S.prh)ata qHid.ibid, Vocabul» ceacliva, rmatts
quandoft liclta, ibld. ejus w^dera- quemhabeantiifrm.
Voiatiu .f4 S.Pauli.p.fU
Virtutes piorum fifnmummerentur tis.671• ludxorum ?
homrem ^ depr^^dka^ioncm apud mulftarcfoicB.jio ^
homines.^s^. curnuUam hab&re lispars mtnijierij.
pofmtghm. ibid. ,EthkaAbonis VoQ2.ufunt qum^j gene,.
eper^us ChriflJancrfi diflingiMm- yoluntas divina, inOmnibu^
^.
/ur. s/o. num (f quomoi pec- ponendt.74• antecedens Or-%
cattim appellandiC gfo, 8Sf. qucns quid. f^o. fip. 630.
Voluntas homims renati cocperatur
yita AterKA qtwwodo dkaUir dario- Spiritui [cmB:9 in aBionib.us bonis.
per0,ntibus. zpz, 422, cur diigtur
4-97.
corona. SS7.
mflatu mnoientkt 'at XMWitiupKoxmi anteferenda commo-
. gr0tuiU^eidmationf, 6fs• do proprio. gyo.,

U xor dicitur ^^^, 44t.'


V.itanQJirAimperfeBi^. spo.fecuhtvjs Y.
Deo ordtnata , ipfi,^^ gratj* eB. tJ9^<na Hofira differtjtb t^o^ntc Chrl•
7S0, vera quttnam, 4 01. //. fJ^^
Vitium natura difiinguendum. Z.
I4i' ^ Anchtj err.or ^ peccatH Renato^
VitidfanBorum quomedo acctpiendai rum. 41 8'
ut mjerviant. ^7/. 7.cluspktatis.7fp. quidy if quotu-
UmverjMta^ }'?^ mtcUi- pUx. 046.662..
genda rcjj)iHu acqmfitimis, non Zvvmglms Deuw facitofHonfTi jteC'.
applkattoni$.
Miius Deus ommum hommum eH
i(^2.

,
.. d?peccato OYigin^U. sfS.
368. UbituY d^ mcerta licrharum
per gredtwncm i ukms Faier cre- m Baptijmoforn:a, SPS'

F / 18.
^^

You might also like