(#

I i

Shelf No.

W-U
.y
'J^^^^^i^

yS4

^yJ^ri^ -^^l^n^-'

S^^m-

SriiUi, ^

lOANNIS VVIERI

PRAESTIGIIS
DiEMONVM, ET
gnici.
I

N G A N^

tationibus ac ueneficrjs Li-'

bri fex, aucfri 8C reco^

i^ccefa Eemm ^uerborum copo^

fm JNDEX.

Cum

C^f, Maleft. gratia

uilegiof

&prU

B^SILEk^E, EX QFFI-

fc

)-

-^

cfU

'

iA- Ifl

/6

0f,/6^

iLLVSTRISSIMd
Q^VE
cipi ac

At^^

EXCELLENTISSIMO PRIN>^ Dommo, D. Gulielmo Gliufejlii,

Ki^ 8C

Mont, Duci, Comiti Marchiae ac Raucsburgi Domino in Raueficin, &c

iit

fuo Domino Clcrnentifsimo perpetuam Chrifto I E s V fehcitatem precatur

lOANNES
M
E D
I

VVIERVS
C V
Si

m'

^
i-

N tamperniciofa uarietatefanam
carUrn (^ peTiilenUum opimonum^ :L ... ^^^ ^^^ mifer} orbem cgcu.

AS<i

^^ mum eafhinomenti efefentio,Prin^

k:eps illuflri(^ime
:

^^ ^.y

^.,iftianum Satan^

hon mini^

quam tdem ille

uelut perditifi^

)>^Hmfeminarimn,mentibus homihum infeuitin^ cantamentorum nomine. Etftenifh 7nulttfariam

in religionisnGJirA controuerfijs^uelob dtuerfos ce^ remoniarurhritus^non aque inteiletfaScriptur,z
ioca.animidtfirahanturfententi^^ uarientfac^s
Cotroulrfii
^^^'1'*^^"*'

fkbdente antiquo ferpente : non tamen inde tafn depioranda fiibfequitur calamitas^ quam exfmet imbibitay tpftta inHin6tu , perfiiafione de eo maii

genere,quodhominti/Hs ^' heji^s citra ueneni uet

propinationem uei appiicationemjnferre creduyt tur qutdam dementata anus> quas Lamias ueifk^ gas nuncupant^Licet ehim es prioribus quidem difieptatienes ijincinde oriantur diuerfdt ueiprd

hom^num aff^cctUi uei proitt cuiitbet fuafatUface VeWen$ n z

E P

T O L A
Beo donatipon^

Rom. 14. y^ ^g^^ uidetur^autpro talenti a

dere (jr qualitate: tamen rnomenti tantum eafkpim nonhahehunt^^ut aut mimdi falutem aliquo

attin^anfmodo,autetiamamicitiasomninotur^ ''^'^^''^^.llhent.ueldijfuant* K^tqmm execrahilemaDeo alienationemiquam coniuncfam cum d^mone ne^ cej^itudinem, quantainter proximos odia., quhn rixopti uicinarum fa6fiones i quas rufticornm fimuitates^qtiA urhium difidia ^ quamfrequentes infontipim c^des parente tragoedo diaholo , gignat foecundij^ima illa calamitatum mater , opinio nimirum concepa de Lamiarum makficij ( non in^
quarnueneficij) prodigioja potesiatey quotidiana

docet experientia.Et quumpaucifint morhi,quO'

rumcaufasadLamiarum opus non

referat y per^

fierfe in religione Chriliiana inflitutum utilgu^:

uix aiiiu hominum ordo comperitur^ cui uniuer^ fu7n hocimpietatis negotiumpenititis fitnotum, cr iufiiorde hoc a6iionem insiituendi occafio in-^

cumhat.quam medicorum: quorum

tatisgenere ita tUYbantur animiy

eo increduii-

& aures redun

tur^Ut nihii in

ijs

^que concrepet apud dgrotos^

malo criminatio^

quam
Caufa
fcri

mordaxiliafaifag^ innocentium muiiercu^.

inflicio eitifcemodi

larum de
-

q uam Camarinam aiiquandiu non tam uirulei$

tum exptrantemjoetorem cumpauiattm Jana ex Deiuerho insittutione prorfitm interituram (pes efjet.eam denuo grauiter moueri^ ut contagtonis uiriis iam muit}) iongim iatius^^ cum piurimorum
perniciey proceiiarumjpirttu horrihtiiter afflanteiCX'

C AT N I a: / te^exhakt>qu^m hactenu4 unquam, indies magls ac magis fentio. Tanta uigilantia quamcunque
ohfiruat occdfionem ueterator iHe yjgmmlenter

VN VP

GH

huirn artespermittentihus

ijs,

quorfm

intererat

die no5fu^^ do ctrin^ EuangeliCcH machinis , ipfiiM frdpUgnacula concutere yfunditusj^ euertere,

Dum itdque ddgrauem hanPimpietatemfilentio

conniuent jheologi pleri^ omnes
:

durn

opinio-^

numfalfttatem in morborumcaufis^

eorum^ im'

pijscurationihustolerantLMedtci:dumfenten' tias experfuaftone, longa annorumferie cr pr^

fcriptione non tam ratione difcufa
dicio
,

quamp rxiu-

quodam

citra

contradictionem ufurpata,

hicpyonunciani Iurtfconfulti:dum deniquenemt-

nem audidm^quimortalium mifertt4>s , auttotum

hunc Lahyrinthum
nohis aperuerit , aut faltem

exitialimedendo uulneriinanum admouertt:opera mihi precium facturtis uidehar^fi egouelut

KoKcio^ bf 7w<;
fA^crcu<;
,

garritufaltem

alijs

ueter-

fir^ religioni

arduam hanc rem , qua nontim excuterem : ChriHianA fumma fit contumelia
,

dfcutiendi^ qualemcunque quantulacunque de^ anfam fufiori oratione monsirationefuhminifirarem, Etfinoneramne''^^^^'^^ <^p'fcitis , praua. cpinionis ftne ratiene pertinaciam^ b^iHs^^tindul
,altiu4perfcrutandi

inexpiahtkm e(fe tincftiram ,

at:,

qu^z elui

neque-

^^-

uifcit} i Galeno nolfro fcribitur , his uerbis:

t^\J^ika2ifAcL!ict(^n^djoro7roLo<;Q{)XCfi(;iOcc, ra t^S

mdj KoyL(ri^i ,'Sst^V tcI ^ox^vi^ol (^oyiiccvct ^Oj' ^@^'kyd^Wi l^src^Triia-Oj t^$ cwroic, diTiici^Oci^
a
3
ra^;.

i'
rtcL^.Sic

B P

T O L A

enhn edncatos.ad reJiptfcentUm aut uerit tatis fru7pn nonpofe reduci arhitratur. Jam nork, facile eH.nouarn ren^ adcomr^unehomintim ^erk 'tem d^ afen/um accommodare. Nec tamen hoc meum inflitutum tjuifcjuarr^ CA
lummabitur,^uaji nimis Suffenusyminusg^ tenut^^
tatis me^z confiius ,

quicquam

pra. alijs intcHige-

re, autpoffe, ?nihi terneri /^rdftirnam.

^iam (it

mihi curta fupellex.prob} noui ^ ^rne certimne^ ?no:at^iie hoc fcto.quodnefcto. Nemint hkpraiu' dicatur. Accedunt quotidian^ medicationes^

p rofcvtiones aj?idu

quji cert}ferias eiufmodi lu-

cubrationibu^s fedtdo

donandas

7nihi prxmpiunt:^

ut hoc nomine fuperiortbus uenationibus Hambar

ifhtinsfitutisfdurnttu Celfat^^ eiufdemi/hiflrige

nerofk^feboii

e>c offjcio

infer^irem^huic potijsiinfinitis

rmm titidto uacauerini,

Complures igituraiios
partii^m fonge

meam hanc infantiamfuper^repotuiffe e^'pofe e^

tiamnum periitiore ueritatis.
,

inquifitiom or^tio^

ne luctiientiore dermnflratione euideutiorey magis^ neruofa,cum, ob tngenij acumen.ac do^ri mt excelkntiamatim^ tiefo maximepropter ampli-^ fris ocij accefionemxnort modfo Itbenter (^ ingenui agnofcofed qtiq^palam Itbereprofteor. ^Atinterea ieiuno meoftnpto felicta illa ingenia prouoca^

tum irifperare uolo, ut ueldicendo me

,

reBtti^s e-

rudtatjqtii eiufmodi collationumfolet ef^efrucitt^:

ueljacendo mea hanc fententia ab inolita

religio^

Jo tfloficufo opinione Ss 2^

Trucr^Siv

difjonantem

com-

NVNCVPATORIA.

coprohent.Hac ratione reporta^e me ex Uboribtis

uJUramfatis uberem cofidam: nec mepraftttapoe^ nitebit opera.fifaniore docirina in ueritatis cogni
tionereHocer,autJalteinrarapaHcis^auditaopi'

nione cofirmer. Etenim ut naturdin profundo ueritatepenitus abftrufijjeyreciifiime docuit Demo^

critHsata

p/ofimdo
ftrufa.

ai>

eam uigilantitts

inquirere

inuefiigarc

(^ rimari decetJdfiquide cu maiori aquitate coiunB-um esi: quamjententiam^quam temere quis

ampiexttsfitypertinaciter defendere.

K^rgumentu autem huius comentationis noBr&partim

ijs

Argument.
Theoiogicu.

efl

Theologicu^quo diaboli artes ^Jlti

dia , Sacraru literaru teftimonijsprodutur:^ quo

modo tutifiime obuiamiripofiit, docetur.par^

tim etiam Philofophicumydum naturalibxonuin- Phiio fophi *^""*' cMntur rationihus uanafatanji ludibriay(^ corru fta fagarum imaginatio : partim item Medicumy Medicum. uhi Jecundum natur^legemy morbosyeorum caufas (^Jymptomata Lamijs perpefam ha^fenus im putatay oriri demonsiratur, Partim id etiarn lu- luridicum. rifprudentia placitajpe6tat ^ quum de magorum inJamiumMmiarum (^ ueneficorum poenis ,pra delicfi qualitate m.agnitudineyalio quam hacfenus ufurpat^m eftmodo,agatur.

Hisiorias autem inferui pafim uarias^eopotif cr uaris ia fimum fimy quad quutam diuerfa tamq^ multifa- ^^J^^^^ ria fpenumero tn hoc fttanx negotio a multis

noHrarum narrationum collatio^ ne,cMccKoyU0* qu^alicunq^ explicatione, cittus in acfioniipra/ligiarum^ ddrnoniacarum, dr rerum mul' a -f
referanttir: ex

E P T S T O L i^ g multijugarum cognittonem ac indicium peruenU

ripoj^earbitratmjifn,

Ne autem hic mei ingenij metm CT profefio"

nis limttes iemer} prdfiacia^ opinione , nimis

propriojijm cerebro > tranfiHjlJe cenferer, hac mea ^^d^^o^ct plerifque do5tif?tmis y etiam ex tui&
collegis excelientij^imis , eo

Celffamiliauiris y Theologis > LegumperitiSy (^ animo legenda excu-

tienda^ p ropofui y ut horum cenfura uel farenty

fi ratione nitcrentHr : uel caderent , (i conuince^ rentur erroris : uelmutarentur , fi qua aut addi-

tioneaut caliigatione egerent,

Nec enim quicr

quam eodem temporejimtdinchoatum ac abfilw

tumfuit,
Kjaiieus

ma-

leficarum.

lam uer})fi maleficarum CMalleum hoc abfol^ljjepenjum quis obijciat > is ubi illius iibri congelias a iheologis^ Henrico Insiitoris

lacobo

Sprenger ineptias abfirdasfape etiam impias, le ^

getit:

(^cumhocnoFiro fcripto ajje6i:u omni fe^ iuhBo^contukritfententiam :profe6fo aliam omnino , imo contrariam
reinteliiget.

fuHinere ac defende* enimtelamretexere,a^ Penelopes

me

Pauca 6iumj^ agere , profe6fo lubet minim^e. quideminhancrem dixit Vlricm CMolitor, Si^ gifmundi Bohemi^ regis confiliarim in Bialo gis de Lamijs Pithonicis : nonnihii quoque de sirigibtisfcripftt loannes Francifcm Ptcmy K^b-

has item Spanheimenjis loannes Iritemim qudi^

liiones quinque

mflraquo^

lingua

CMaximiliano C^fari propofuit: argumentum hoc attigenmt

quidam

^ ^uidam Germankquo autem iudictOyOperis noftri

collatione innotefcet^

N V NC

VVA

TOR.r

A.

C^terum pnuer multas gy^ues^ caufas , qu<z iit tutz Celfttud,has meas qualefcunque cogitatio nes confecrarem, meimpulerunt, hdcquoque induxit potifimum: quod quum iam decimumteY^ tium annum tudi, Celfttud.a medicinis fimy acdiuerfa^fpenumero intUA Celfaula audierim de t,amiarum ia^n denuo in amplifimts ditioni^ incantamentis hu^ tuis renatarum y potentia fententias : uix a nemine tamen certiorem , me confonam magis, (jr e ueritatis fontihm erutam^

penitius

tu^ Celfttud. ore hts hau^ ferim atmhtUyUeltm nolimfateri cogor: nimirum,, Lamias neminiulla uoluntate maltgna quacun'
,

me unquam lam quam aliquoties a

,

hic cognouiffe

at(jue

il-

s.tent;a du
cis

que diraimprecationei autintuitumalictofo noce repoffe :fed nitiataper occultos d^monis cunicu^^
losphantafta^eas

chue.de

^^^'''^'

tanquam melancholia agitatas^ ini'nentemfibiinducere,quicunque mala ahipfo

,

fatana illata

tiel

naturait occaftone ex abHrufo

T>eiconftltoprognata.,ahsfeperpetrari,Vhientm
actionu?n modosadtrutinam uocatur,
luce clarms
(jr

earum
^
vcneficiuni.

organa indagine circumf^ecliore ohferuantur >

mox omnium

oculispatet rei aJ^vva-,

(pccp^

itct (^faifit.ts,

Veneficium foltmmodo a

^.ctKdjt^ioi\(;

uel ueneficis, ueneno uel propinato

uettllito,noxi\fisri in

hominum (^ antmaniitim

internecionem

do6fe ,prudenter ^^pte concedtt

tua

Celfittido,

Hincft, iqt4odn$n multorum mo^

re,p(s^

io

EPISTOLA
Hattmfiuere infiigi iw

re .pcenam delufis aniculU

heat:

fedrnMura deliberatione prius de ueneno

adhoc confli^

dato exacfe tnqturi poH fi de ea induhitanter con

stetde^^um prjcripto fatufierij Deo

tutatua CelfitudMcltt, Hocprofeclo accedit me^ riib ad reiiquas prdciarif^imas (jr innumeras ani-

mi

tngcnijcj^ dotcsy quih.tta

quotidie quam na6ius

csSpartam{iC(\aL tq uTnK^pQsyfA^ciatua Ce/fce/ehra

tinorti^'^

rifi'/itum)adornas,i//usfrasyUt c^ tuorum Q' ui omnium ocu/os in te conuertas. ISliht/htc

prczter insiittitum dicamA^

iatis Hudio: cuitu

nenuu/gari tuds pieutp/urtma (^ quidem memorabi/taJta tmitattone dignifitma pofiem adduccre exemp/a, ni htnc potitis inc/ementiam expecfandartiyquamfauore?n,uererer. Sitautem hoc unti,
.,

quod neq^ fo/em exorientem unquam utdeas^ ne^

ue/peri te /e6h componas,

quin ardenterpritis fti-

fis adOetm prectbti^sj facrale6iione tetdUi/n (^

omnes tu Ce/fcommifosjpfitupatrocintoflde/i^
ter cornmferis,

Ntht/

addam de

temPerantia
exiflis

ir^

potu
Moresprin'

qtto unico

nominenon modto iuis fiihditis o^

admira, eifdem^ gibus u^akL! ^ii^ fi^ potentifiimts herothMs optimo p ra/uces ture : ut ehriamtuam Ceif uidiffe nemincm , ncn minima jEfther 1. fj^ ^'^^ ratam efe ue/is. ^fueri regis /e1^^^^. gemy quane quis p6Cu/orum certamen urgeatyfecauetur.Sed tame "jtonftc infle^iere fenftps^, ciaud. ^^^^
mnthtis numeroftftmis txemp/ar

&

*^^ ordinis t//usirifyimis

Humanos edttla ua/ent quam uita regenti^^ ^iofitetiam. utnemo teprafente nonfolumde"
,

ierm^

ier^rei uerumetiam iurare audeat.

Confcitn

eB

enim unpifqutj^ue cjuam Celfitud, tua odio piuf^'uam Vattmano haheatomnes quiajstduis fiils deierationtbm tremendum Dei nomenprophana^ re non eruhefcunt : qua hlajphemia omnes prope^ fnodum horrihtliter concrepare auUs , eH quod Chrifrtand religionis homines mertto doleanti Iugeantque,plagis hinc enatis palam uifis, Taceo conttnuos in quorumcunque Uhellorurn fup* ^licum > (^ aliorum fcriptorum qttotidie affLuentium le6ftone , matura que rejponfione laho* res: qu0 uel unico incomparabili exemplo , uere paternum affeffum erga commtfum tUiZ tuteU Jubdttorum gregem > quisnon exofculetur? qui" htis ut neicontemptum hic Carlorum nomen , in aliorum ore innatansaftdtfeainquamatuaCeU
^

fitud'

ohiectum fui/Je

>

quis audiuit , ita fkpe^

numero
fis
:

eos Iplandifimo filiorum

nomine digna,

nec quicquam ufqueadel) tU Celfitudfu^

dio cur^que efe norunt

omnes
,

quam tuam

Ycmpuhlicam in
^onjeruarei id

fumma

tranquillitate perpetuo

q^od cum rara rmo dtmrka pru^

dentia proximis altquot annis turhulentt^tmis

undequaque helltcofrepitu circum maxima^ tu Celfdttionesfauiente, nec tamen eas concutien^

es.Necpofremameretur laudem^ quin im} apud omnem poferitatem propagandam^ quojd uelut dociorum CMecoenas , fingularem faie^tef^tus

ciasinterdtimingenioru delecitd^m^ inijs ^

quosad
i^C4-

ixtcras regiones ^praciaras in quacu^facultate

12

EPISTOLA
im impenfis ahlegari
,

i^cademias

ali

Hudio^

Ytimj^ curricuiumfeliciterperficere uoluiHi,

qm

aliquando tust Celfi(^ reipuhticdi. decori ufuijf^ effe queant : utea ratione infignihus doctrina, pru^ dentia.exiHimatione , rerum cognitione ufti^

uirisMuHrem illumtUA Cetf comitatum

efse

or-

natii,adreliqua celeherrimatua auU ornamenta,

mimmeriio referri deheat. CMinus tamen idmi-

YUm uideri dehet^quodipfe doctm eruditos femper eoprofequutusfisHudio, utquihufcunqueho^ mrarijs d^ fiipendqs eos in tuam ampltfimam
,

pellicere accire^^familiam^iam inde

a quoprin^

ceps es,

non

intermiferis.

Sic prouidentia

non

uulgarifaciumesi^quodhic inuenerando ordinis Senatorij confefu , primo fit dignata loco tua Celfuirum doclrina multijuga, necuulgari frw
dentia
,

corporisrj^

eximijs animi rerumf^ uariarum ufu dotihus clarif?tmum, B. Henricum Bar^

,

zium, Olislegerum nuncupatum LL Bo^ibrem

^ Cancellaritim Cliuenfem uigilantifiimum^patrit&^ amantif^imum: fit is certe

ci>^m.
siat,

^ ^^ v odra^t (^ K^t prorftis calamohtcimperaffe pr<z^

quamleutter oratione ieiuna uer} heroicas tu Celfuirttites omnem omntum laudem poFt (e reiinquentes attigiffe : quas non aliorum relatu cognoui , fid hifce oculis in tua Celf uelut in luci dtfsimo ffeculo quotidie contueor^

Tali itaque

dc tanto Princtpe patrocinium non denegante,

mordaces uitilitigatorum infolefcentium dentes haud dtfficulter uiciurum rne confdo : pr^fer^ tim

N V N C V P A T-^ RI -^/ /^ tim cum a meis partibm mprocmffu Hare inui^ Bam
s

ueritatem nort duhitem,

i

Precor Beum.

opt,max.patrem DomininoBri

\>

B s V C H ri^ ut quodprofua honitate immenfa intua

accef

Celfitudfeltcitercoepit^ rnaiore fui Spiritus

Jione uherius augeat^ ad nominisjuigloriam^

CelJitud,tUfilutem, drflorentifima^

rum ditionum tuaYumfe*

licitatem,

PRAE-

pr^et^t: 16
tiiis

t>l

7 0^

Operisargumento.

EMprofedb arduam,
tcnuitatis

& omniiio

me^

uires exuperanre

aggreffum me effe fateor , qui cum fraudulentis fpiritibus , laruis &:

mundidominis in theatrum prc^dire,ludariqueaudcam quum tot illi Ii^beant modos fallendi incompreheniibiles j & cunicHJos,occultosqueelabendi recefTus^quibus ob ef:

fentiag fubtilicatemjmotus celeritarem, uitse loit

gifsimse ufumj&uoluntatis perueriitarcm

, longelateq, crafsitiem noftram. terream eludant, ut quibufcunquc eos adoriaris rationibus , defraudatumte q^q palam uideas- Quanquam uera hasc eiTe non inficiar in alia tamen enutritus fchola, atqucab alijs inftitutus pr^ceptoribuSj quam Plato ethnicus apud fuperftitio*bs fuos
:

Aegyptios &uates MemphiticoSjUelProclus a^' pud fuum Marcum, daemcnum clientem ex D:

i^^Qr.9* Pauli>ua(iseledi

&;pugilis aduerfus fpirituale^ aflutias in cceleftibus inuidi confilio, manibus indubitatas fidei firmifsimis arripui dodrinam

rhilip.z.

Conditoris
cis funt,

cceli & terrse, omniumque qu^ & uerbumChrifti (in cuius nomineho
irt

jEj>hef.4.

rum fpirituum genuafieftunturjipfique

dito ci-

tiusfugantur)gladium quippe fpiritus ancipitem> tentacurusquidcum diuini luminis radio &: rationum machinis, in luce cum refloribus tenebrdrum feculi huius potero, in co potifsimiim fraudium genere , quo illi haflenus tant denfas hominum oculis offuderunt nebulas ut
:

LE C T O RE M. if qubfeconiierterefccuredebuerint^tanquamiii ipfacaIigincpalpitantes>ignorarint quampluri^ mi. Idautemeftilleincantamentorumlabyrinthusicuiusut, intiento qualicunquefilo , expli^ candi commonftrarem uiam multo aliam, quam hadenus obferuatam uidere licuit , hoc infti- ^"''fi^ Ne uerb obfcuritatem gigneret otuiOpus.
xationis perpetuitas

AD

^P^*

in fex illud diihibui ii, ut eius ordo tamen, quafi rede inftituta rcrum ceconomia , fuis conuenienter cohaereret partibas. Caeterum quum uniuerfum id negocium fit a r gvm.

bros

iaemonumprasftigijs acdolo implkatum ^utad quae in reliquis dicenturlibris, inteJligen tiam fterneretur uia, in Primo libro, diabolus ^uid (it,quae eius origo^qui primi dolofi eius co^ natuSjpcrniciofiq^ progreflus ab Euain reru pri-

^^^^^^"mt.

corum

niordijsjadhaecufqjtemporajqueitemipfiuspo tentia,quid etiam prorfus non pofsit: quodq; li^ mitcs illi a Deo praefigantur, ultra quos ferri nc4juit,defcribitur.

ftefurus:ad magos

Hinc,quid perfuam clientelam operetur, o- secvninfameSjd^monti opera quaf d r.

^"*

cunqjpraeftigias oculis noftris deftinato ftudio Magiinfa-

brti fexuinconftantcsjfideiqjlubricae aetate non ^'wm. fatismcntis compotcs, diaboliludibrijs magis

>

multifariam obijcienteSjdiuinationiiqjuarijslar uisaliosdcludcntcs, &medicine facra fuis impofturis fatanicis fcede cofpurcates ,progrcdior: <}uos ctiam Tcrtio libro a Lamijs fegrego, ut que t

r,

&

fintobnoxiaB:quiiniIIarum uim imaginatiuam iiueuigilantibusfiuedormicntibusfeinfinuans,

quafcunqucfermas ijjfisinducitjca dcxteritatc

con^

i6

PRAEFATIO

concitatlsiiihimcdolum humoribus fpiritibus, utnihilaUudillae fciant^aut queant fateri,

&

qnamrerum adaemoneexDeiabftrufauolunta'
te uel

nibus

confenfu peradarum, aut plagarum homi^ beftijsiie inuedarum, fiue defignatorum

flagitiorum, aut malorum pronatorum naturse ductujfeeifedrices ciferquemadmodummen-

buSjfsepeinijs

tem quoque Isedi multifarijsq; imbui imaginiquorum cerebrum atrabiiis uel

,

eius uapor uitiarit, fpedtamus. Nuilos

quoq^

ii-

bros eas habere, nuilos exorcifmos, characteres, autfimiliamonftrajuelutmagi infames: nulios etiamprseceptoresaiios, praeteriaefani a d^mo-

nemeatemjautcorruptamimaginationem. Vn^ de &a Magis iliis infamibus non parum dilferrejOmnibuseritperfpicuum. illinaniq*, uirifunt fsepe do^li&cordati, [cd curiofi,longius etiam peregrinantes,utartemimbibantd^moniacam, quafaltem pr3eftigias& rerum iudibria,pr^teE

naturalemmorem oftentanrthaeuero ut plurimum foeminse, eaedemqj uetulae &: mente tirubanteSj domiq; latentes:in quarum uti organorum conuenientium,phantafiam prope torpida, ueiutfedemfuis ftudijs accoramodatam,in me" lancholiae morbo, mcerore, uel extrema defpera tione, ut fpiritus eft, illabitunnec tam praeftigijs. deludens,quam quecunqvhominum infortunia,
, ,

interitus tanta uchementia impri calamitates , ut qualia quantaqv ea fint,fe perpetralfe, U L dixi,arbitrentur a quibus. tamen liae fuerc aliptorlus infontes^ Has itidem a uena enirsimse yenefcu ficis, quos (pocf^ciiKfvei? Graeci dicunt, feparo qui ^fit(iAxtiWHs,\xQnQno\xQ\ prcpinatouelillitojueleo loco ubi

&

mens

&

halita

AD LECTOREM.

if

halituferlat coUocato ,homines uel beftias laedunt. Sic plurimum intereile interprophanos magosJamiasScueneficQsintclligerUr: dequibus ramen, uelutijfdem.ha(!^enusc6fufeatum, difputatum.&pronunciatum cit

Vtautemhsecinnotefcerentclarius, QiiartoH aVARtri^ bro eos qui Lamiarum maleficio affici putantur^ propono, demonftrans eosad^emonibus exerceri , uel obfeiTos efTejCX occulta Dei pcrmifsione,citraullamuiliusLaniiaeauthominisalteriu

cooperationem.
Hinciuftoordinc^libro Quinto,adeorunlqm ^^iHti^ ciufmodi maleficiocoliificreduntur,curatione^
inhnitis partibus

aliamquamhucufq;

obferuatat
illicitse'

fit^me conferorubijquaecunq, curationes

a da^monijs in fui regni confirmationem effidlae, per uetitas coniurationes,chara(fleres, iigaturas,-

periaptauelappefa,annulos,figilla,imagines,6c
fimilcs

umbrarum

furias,facrofan6la2 Scripturse'

rationum pondere conuincuntur,* authoritate explodunturqjiutabi/sfaecibuSjUelut expurgato Augias ftabulojiberate menteSjin quacunque afflitione ad ordinata a Dco remedia pofthac'
Confugiant,puris manibusiricoelum fublatis, ad medicmae facra in hoe negocio incorruptias co> fcientia rynceriore tradlentur:qui prsecipuus fuithuius inftituti mei laboris fcopus In hac ramen graui rneditationc aliquandiu fii praquam dicipoteft occupatus, quantumq, (no^
uitillc
^

&

quem nihillatet) excruciatus,qu6duetulasillasdementatas,ad3smone illufas^ Lamias^ uulgo didas,qua nihil flagitij fingularis commifiiTcntCnon cnim lo^uor de ueneficis ) tam atro^
b-

citer>.

iS
citer, fine ulla

PR AEF ATIO
commiferatione multis
in locis in

caliginofos fqualidoscjue carceres , horrida

um-

brarumhofpitia

&

dsemoniorum domicilia in-

confideratius pr^cipitari, inde in earnificinam

truculentiusrapi,acdemum flammis deuorandastemere obijci uiderem propriaeque amentium anicularum confefsioni ftarijnec fatis intcr Lamias &ueneiicas difcerni &:IVlagos facrilegosjin lege ueteri muldatos grauiterjam impu:
:

niusjmb cumlaudeapudplerolque uerfarirnonr pocui non inquam argumenti ratione, confcierire fententiam quatuor ijs libris adiungere t SEXTi. Sextoquelibrouelutappendice declararejquid &quibusrationibus nixus,fentiam de punitione Magorum infamium, a c h r s t ueritate rerflpuDl cumSmione o^ hlimaauertentium, eamque fedatam turbantium quid item de mo dopuniendi Lamias adiabolo fedudtas uelut meiancholia agitatas^uixautem hs^reticas (eae
tise

impulfu

adus,meam hac de
->

qualemcunque

enim mcnte

ill^fa, {^^ prsefrada

conftant

po-

ilremo etiam,quid de uenehcorum fupplicio fta* toendum exiftimem fubiunxi ubi locum haZlJeSACmm bet promulgatum exDei uoluntate Moiis ediii'hjii. (ftum.Grece a Septuaginta fenioribus redditumy ueiac explicatum in uaria illa Hebraicarum
,
:

&

jExodi22,

uocum (ignificatione, ^ccfi^c^nb? h Tii^i^tMffiTsyQvxQ^ ^^^^ ^^^i ^^^ Hebr^ihabentjUenefiGas ) non finetis fuperuiucre.

me arrogantius prsefcriMagiftraLUS^autlegum periti.hoc enim nicain futli^ inititutum niinimc , tcftor Lsiiiii ki e.: womiiiifei^done meditationem nieanL
Nec
hbi hiciegesa
h\ crimiiientur
;

I5I A D L C t O R E M. alijscoidarioribus Sc p?;siiirneamfolummodb ouam ris necnon iieriratis inquirenda^ potius inconlideratius multis feculis imbiopuiionis
5
,

bitaeaiFedudefendend2efludioiis,excutiendani Qui oferenomentis oculo/ummifse oifero. peraeprecium me pr^eftitiire agnofcenrjngenuam hanclibertatem bene interpretentur o.ui fe*
:

cuscenfebuntjignofcantbene uolenti. Interihi mea qualiacunqueargum.enta, quibus totohoc Opere nizor,ccy^'^^^c^^ conferri ciipio, dlim la coniiliumuocanturSpecuiator& lohann.Aiidr. titulo de Sortilegijs; aut Summifts, Hoftieilf. Gotfridus Reinerius in Summ. de Scrnlegij^s: Canon in e.i &2.ubi Aib.poiYlohan.And.de fdrtilin antiquis: Aib.conf 55; i.uolum.incip. Cafus
talis,per Oldrad.confilio iilo 21. incip, Regui'alis:
.

uel etiam recentiores pbflgLin c.accuiatus./

:

dehseretic.initijs Alber.de Rofatisin

Didiona"

rio,fuper uerbo Sortilegiuni :fiueBonif*de Vitaiin.in titul.de Sortiiegijsjiil tradatu Crimina' lium: autMatth.de Afiiict.in confiitution. Neanoxijs niedicamentis, parte polit. de malis tertia:item auditoreius Griilandus, aut etiani 2.Lib SyiueilriPrieratis de Strigomag's:feuBO' Quibus atitem firmamen nauent,fuper^.Sent. tis fuafcripta munierit quilibet author, horurn iibrorum collatione manifeRius iiitelliset m-^

&

quusLedor.
Porro de re ipfa 6.:materia, quoniam ad ue^ ritatisdo^trinamj^cEccieiice cHRisTi quietem, ac proximi utilitatem fpefi:at,non eft quod mul^

iisagam:quum eaiithuiufmodi, ut quantunilib

a

bst

29

PRAEFAT. AD L E C T. inelcgantem fit foitita artificem , fatis tamt ipfaperfe, omnium oculis fefe queat &debeat commcndarerpr.^fertim ob res nonpaucas in lu ccm magis crutas,quse hadlenus uei ut incogniSolitum uerb effe atse^uel ut obfcur^e latuere. pud Graecos olim prouerbijloco,hominibuspa
libet

rumfciteinreprseclarauerfantibus obijci, Proba quidem materia, fi probum nafta fucrit artificem,nonignorot atcuilibet liberum pcrmitto deartincisopereiUtucrCjquodilli libitum erit Quodenimad meattinet, ut nullius uel nafuti Momi, aut pcrfpicacis Ariilarchi reprehenfionem, fiucfeueriCatonis cenfuram deprecor, (i mereanitanecauram popularem, aliamiielaudemmagnopereuenor, bona fretus confcien tia^qua hanc aggreffus fum telam.Dies erit,quaii do unicuique a Domino laus fua accedet dummod6illiusaccrefcatgloria,&fatanf tyran^
:

nis imminuatur^abunde fatis crit fa^

^ummcisuotis,

AD

"

11

AD

VGVSTIS SIMVM
Reges

TOTIVS
fereiiifsimos,

orbis Chriftiani Caefarem,

Principes &Duces illuftrifsimosj Cornites gencrofos, &quofcunque ullumniagiftratumgerentes,tam feculares quam ecciefiafticoSjLibellus fupple^C.

NvrcTissiME
uiri
nibii^^q;

Imperator^Regcs^

prmcipes, quihm ordme kgitlmo, rAii&^

grmj^imis gUdiim ad coercendccm

merito fupplicio mdlep.corum effrenem mo-bedientidm: ad eos uero quifs reiils politi^ ic^

gibm

inculpicte

fuhmittunt,uigiUnter dsfendendoSy coq^

fedulo con

nomme trmquiUitdtem reipuhlic<e rite conB:itut

:

ferudnddm^commendduit Rexregaw^cr I^ommui dommdntitm uohis demiffa oratione hunc fuppliccm libeUimt cum

cmni fubie^ione reuercnter

ordns.obfecrdns CT obte^dns

offeroycx cordis penetrdlibus

qum humiUime

ut conccdcre

non dedignemini m iUis dmonum pr^^igijs^quibus k reru^m prlmordijs tim denfM hommam oculis offudittenehrdsiUe
primus uniuerfi mdli dxchitcdwi
quihufddm
:

er

ijs

quds fenefcente

mundo demum idem iUe uetcrdtor mtUe

pidisq;

artifex In dclirisfiu*

mulierculi^s fdhricdtus eih

Chriftidnuei

'Europdc fccdipMdm

Ubem, hommim crrorcm crafiijlmumy

Cdem infontiu/mfi-equentiflmm, CT uulnus confcientiarum mdgislrati^s hdud profedo leue: concedere inqudm clemer, ter,mihimmmo obf^quentifimoq; uc^ro clientiy tcmpusd^
puduosproponendihii fcx Uhrls medm qudlcmcunque fcn^
tentidm.

Q^/i/Mpreji ordinis ucslripunclim non tu^

lerit^cdmutimerito cxihiknidm explodenddmq;:, ut

qukm

ocyfimeyiu^lihentij^imepdinodidfupprlmcre non grd-Uiboryrationibw. drgiimentisq; neruoporihiis conui^us* Sin

uero duthoritdtis ue^r^ cdlculo cd confirmahitur^(^perpre^

cium

1%
^li^n

me f^d//r,m dnmum mducdm

n:^n

mmori ^cnuc ^p^

wr-s

phcdns jludioM huk fententice tum locu^ d(tur^ fanou

tujidtls

rcUgione, cr cpinionis tot fcculi^ l^nbihuee affectu'

pclltoifl

quando ciim

ucjlri Imperij

regniSjprcumcijs^di^

t-onwus fe o^rat occapo deliberandiyiudicandi O" pyonun-^

t'Andi'mcaups lUis dtdbolcis,

negocio haclenus tam muUifmji tncis muQluto.

^potif^mmn 'mLmiArtm Uoc mo^

do fereniQre mentis oculo kuiufmodi d.emonmn ludtbria di"

fzTctu/m

fc potnti^M cogniiuros, ut duhito mlnime

in^mnesq; uere Chnsiianos non tdntam eorum ef^ fu quoque mi :

tiusmnoxij fkngumi^ ,

quem

auidij^ime fuit illeah inino ho-^

,

yiicida.fundtur: nec ita quietis publicce

cui iofc tragoedia-'

:

r^i^ndiahorimiiet

fmmopere ^ compages kxahuntur ?t

cuujcicnti^ rariQre pungentur aculeo: fatan<e item

Indies magis ac

mpmim

magis collabafcet > atq^ Chri^i

lcitgius latmsq;

ngmm

propa*

gdbitur.

AVTHOR

AVTHOR
Le<florem.
Turhatdyhinc merito qu^q^ uenefica

AD

OmnigenM udfri pr^epono d^monis drtes^

Quidpons cj},^ qujt iure negataficnt. Quid trugus ti^fmii mon^ratur,fdgdq^ mcnte
erit, *

Ordine fuccedunt umjs cruciatibus adi

A$iu d^monij^nec renuente Deo:

H/ quibus auxilijs licit fanarier artis

Rite quedntfine ui carmmis, inde uides.

VoB^quiepc^na Niagis slatuenda ePt^qu^ Lmijs^uf^

Q^ue ueneficijSyuUma cUfi^s

hahet.

lOANNES EVVICH DO^

dorMedicinae.
D^monis exortm.^udium, uiresqj, dolosq; , Qui uelut m media luce uiderecupis t Qui qu carmmibusfit uis,^ quanta nocendi,
Si

depnt fdcris philtraparata modis:

cruciitibus

Qjf mifere uarijs hommes

ados

Noife cupiSyquaq^ hos arte leuare quean

Tmdem qu poena mfandce

legitlma feddSy

InfontiutparcMxonhiiuendaftet:

Hunc lege^quem lanus Vuierus condidit drte^

hidicio,^ magnafedulUate^Ubnm.

Viue opus eximimymeritumqi attoUe troph^m ,

Viita e^ Circe turha prophanafchoU:

Viue etiam ternos, Author,foelictter annos,

^oit erit mgenijfamdfepultd tui.

4-

O A M-

24*
J

OANNE

C H E LI V S Licentiatus ad Le^lorem.
S

RA

hU

Cum 'Dcui mmenfi j^iiciofd uolmmd cocli

CondcretyCr mtdio fui^enderet ^thcrc
Ornarctc^^
3

xerrtiS ,

pohjm

i^eUis^citq; csiherd nimhii:

Uefibi paritcrfmulosy diumd creauit

iuffd

Corpbra,qui tenues ferrent fui

pcrdurdx^

Qwi^- jprocul

curis agerent terrelirihui

uum.

Horum de numcro gcnitor iuftifiimui unimy

Sic

meritim^StygiM ccelo dctrufu dd und^t

lUic

M fcdcrum pocn^
f^octc dicq;

cr mamcis er dura compede um^u^,

fcdet^ceternmqi fedcUty

TriQia commiff<e perfQlucns

crmma culpte.
retia tendat:

CXU^s tamen mtereafraudes, qua^q; Improhui urtci

Bruat mifcris,qu:e

duid^ue potisfiforte tihi cognofcerc cur<e esi,

Uoc lege^Le^or^Opuiydodimommcnta
Infuper c^ mdgicis quiC flt fiducia rehm

Vv Umc optata feresyhmc te tua uota decehis,

i:

^tiribuenda^modo crudeUa pharmaca definti

CXuattcueneficijs prcffo medicaheris arte,

diiam 'uefatis dignam pendentfuh iudice panant ^agaruw furide gemi4^miro ordme narrat. $cdtihicur tantos mcmorande V v i e r e lahores
^uwpferis^haud equidem latadhucdifcerncrepof^mt^
Vuhlicd mCydicpSjmoucrunt

commodaSed quis
f

PuhUca nunc curat-.pr^eclaraq^ pcdora uulgo

Suf^icit^^ meritos rehm perfoiun honores

Tm tdmen hocfcffam nimiu/m folaherc mentemt Quod tm nott hUo moritura e^ tmporefama.

IN

IN ILLVSTRISSliMI CLl^ VORVM MONTIVM IVLIACI Qj/ B

Ducisj&c. G V
I

LiELMi laudem

allufio.

TBquo^ CLIVORVM

DVXauguHip

fimenoHro Carmine laudatumpoFlerafama canet.

^uo D VC E uirtutifiitd^ eflhonoriaurea mundo ^o BV CE cofiicimus feda renata.D V C E*

na UMufis, Cernitur
Hinctiht
uirtus

^o DVCE per CLIVOS du6iantihm agmi^

ACCLIVI
Fieris ire uia,

(CLIVOSO

quemducit adathera

Jramite ) Cliuorum contigit effeDuci.

X C, deditifsimiis cHens
Car.Vcenhouius
h
$

F.

IN
E*

ILLVSTRISS. CLIVORVM
DucU Archktrm,

lOHAN.
CAR.

VVIERVM
F.
r.

VTENHOVII
R R A R E uidetur V v i e r e mihL
credidit e^c tibi,

Alluiionum Lib.

Epigramma,
lUcviA
totd totoq; E

Er R o

udgus coclodo^e

QgiPardcelfiAa Utitdns fub nommefcdie

Nome tf^ERRANDo
Ki quod

ABERRANTES

rcdo de trdmitCy reSldm

(CeuPardcelfi^M) cogls inire uidm.

cognomen tibi devivs mdidit e r o r, Qwcm neq^ trdnfuerfim devivs error dgit* Nen V a tdrtdrei qu^efert Acherontii dd undds La T r: Anguftim dattibinomen t e r.
l>iam ncq;
-

Fi>

V A VI

qu. nosfuperd

dd conuexd polormn
i

Ducit, er dccliui furgit

m d^rd v

a,

Tm modb qud ducit v i t a b

Vi 'a
e
tibi

v i a ^pergCy hdty

calo fterne

Sic fuerisLdtu

VI TAE^civE viae'q.ve
I

Vviere viam cvpido,

AYgolicdq^ B

QY uoce Vviervs EPiis.

Bafiles J s

S.

Car.

Vtenhovivs

Vm

Gaadauus

AVTHORES
Opere
AhdUiBib.epifc^

57

IN

HOC

citati.

ApoUoniu^ Tydneu?^

Appion Grdmntdticwf^
Apuleim,
Archeldu^.
Arijiopbdncs.
Arifioteles,

AccuYjm.
Aclidnm.
Aeliui SpdYtdniii'

A^tim,

Arnoldui de ViUd noui.

AcnsM Syluim.
HenrXorn.Agrippd.
Aii^.

Artemon*
Artcphius^
Athdndfiu^.

AlbertusdeRofit
Albcni^i

Athmm.
AthendgordS.
Aucrrhoes,

Mdg. Teutonicu^,

Alckind'M Ar^hs

Alcidtm^

AugerimTerreriu^,

Akxander L
Alexdnderab Alcxdn,

AuguRmm.

Augu^mm Steuchm EuguK

epifc.KifdtrL

AkxdnderBenedidu^.
Alexander TraUianu6.
Almdnfor.

Auicennd.

Az<irduim,

Aloyjm Cdddmujiu^^
Amdtwi Lufitdnus
Amhrofius

B.

Bdldm.
Bdrtolm.

Andredi Mdpuf.
Andrcds Theuet Angoulhiji.
Andreds VefdUm.

Bdrtholom^m Vifdnm.
Bdfiliui

Magnm. BdjUmmLdndm.
Benno Cdrdmdlk.

Angelm folitidwm,
Anfclmui Vdrmcnjis,

Berofm.
Boccdtim,

Antiphon.

Antonim Beniucnius*
ApoUonides.

Boetim.
Bonducnturd,
"^onefdcim ie Vitdl

A^oUonim Molow,

C4xf

tS

c
luLC^fiir Scdigcr.

Diofcoridei.

Dwm.
Hicr.Cdrddnm
CaroliiS BouiUu^.

Bdudrdu^.

Umpedocles.

Cxrpocrdtes.

Bpiphdnim*
'Burycles,

Caf^dr Peucerm.
CdjUaniii.

Euripides,
hufehius.
Eufldchius.

Cdfiodorui.

m.Cdto,
Cclfll4.

Cbryflppu^^

Gdhr.^dUopim.

ChryfoRomus.
Cicchu^ Afculm Vlorent
Cicero,

ferdmdndus Corthejtuit
lodn.^erneUius.

S.Fontdmus.
Vrdncifcwi

Cyjpridnm.

Mordnd.

CUudmM^
Clemens dutbor lih. Recogn.
hedt, Clemens de Confldnt.

l^ulgentiu^ Vldciddes.

Cfurius Crefm tw.

Gdlenws.

Apojlol,

Ckopdtrd,
Coelius,

Gdudentiu^ Meruld.
Gdufridui Antifiod*
GeUiu^.

Columelld.

Confldtlmperdt.

Georgiu^ Agricold. Georgius Vi^oriu4.

CoYnelim

!>iepos.

CoildhenLucdHchr,

Georg. Sdhmus*
Gerfon.
Gefnerus.

D.
Vdmott^

Vduid KlmhL
Decretdlid.

Gyrddus.
Gordonius,

Vemocritus Ahdcrites*

Gotfidus Reineriui*
Gratidnus.
Gregoriu/S.

ViodorusSicutm*
Vionyjius*

Gre^

^9
Gregoriws N^zidZ^nus,
CriUandus,
Grugtid Stryuc.
loann.Bdptilli ?ort4.

lodnn.VruncifPicus.

\odn*Vrdnc.Ponzinihius VU^
hijl.

GuilielmuiBrahmtmm
Guilielmui

centimi^.

Mdmes
H.

hift.

mnn. Guinterius Ander.

loann. Herold*

Guilielm*Turneru/i

Angl

loann.Ungius.

Harpocution.
Ue^iorBoethiuihiji.

lomn- heo kfricd^,

loannMder,
lo4nn.Sleiddnus.

Helmandus,
Heliodoru^.

lodnn,Yaf[eu$.
lofephus>
lren<ws.

Hemrim Injlit^
Hermes.

Hermogenes*

ifodorus

Herodotm,
Hepedus.

ifogonus*
lulianus Apo^4t4L
lulius C^efar.
lulius Ohfe^iuens.
luflinus.

Hieronymus>
HiUrius^

Hippocrdtes,

HippolMarfiU Homerus,
Hordtius.

luuenalis.

U
hdheo.
Ld^dntius,
Liclius.

Hugo Clunidcenfis,
h
Ucohusde Chufa Ucohus D.m Leichtenhurch

Liertius.

LeuiGerfonisfilius.
Lilius Gregorius Gyrdld,

Ucobus Meyerus.

Ucohus Kuffiis. Ucohus Sprcnger

Umhlichus.
Ufon^ratenfts

Lyfpndchus*
Liuius.

LUCdHUS,
Lucidnus.
Lucrctius.

IgmArusBemenfis mhiepif
iQdnn^&nd

LudouicusOelius Rhod*

Ludo^

iiJL-i;. -

tudouiciis Milichm

Pdulus

Aegmddi

tiidouic^Komin,

Fatrit.hiji.

Fdulta VenctuSi.
'Pdufdniiis,

C M.iniliws.
MrceUui. Mirtimm.
Mitrfilius icmus.

Vetm Aponenfisde Ehdno^

Petru4 ArgeldS,
VetrusBelloni!44,

Vetr.Lombdrdui,

j^,4rt'mm dc Arles.

Vetrm Fompoudtius,
2^trus Pr^monlfrutmfisi
FherecydeSi
VhiUrcfni4.
Vhilo,

"^

Fiitih^m Curtim.
m<itth,de Afjli^*

Mitthiolm*

B.Mdxmus, M^xmmTyriuim
MeUncbthon'

PhUQchoru^.
Philoftr^tus.

Mmphodorus, Menmdcr,
M^ercurvM Trifmcgijlm* Mefne,

Vicdtrix HilpdtiU4^

Vythdgordi.

?ktm,
Vkto,

Meihodim,
Mofes AegyptiM,
N.

P/m m. plmuiiunion
Vlotmus.
Vlutxrchus.

t^mclcrm
l^licQkui.

VontdnmVorphyriiiii
Vofjdonitps.

O,

Vrifcianui Vhilofi

Omomm, okm M i^nwi.

Oidr^Uu
Or^genes*

Vroclus,
Vropertiiis.

VfeUui.

OMCiK^'

Qumtilidim
R.
RilhiMof$.

l^mphilm^

3'

Tatianui Affyrim

KeHchlmm
Khafes,

TertuUtanu/S.

rhehit.

Koberm Anglicui^
Kogeriwi Bachon,
KondeletitM,

Themifon*
rheocritus.

rheodorm Byzint. rheophra^m.

rheophrafParacelf
rhomiis

Ruffns Ephefm*
S.
S<t(tdijis.

A^wm^,

ribuUm.
loan.Tritemim.

SaheUicw!

Saxo Grammatim^
Senecd,

Valerm Maxhnm.
VarignmA.
Varro.
Vegetius.

Serapion Afcdonitcs*
(X^Serenui,

Seuerws Sulpitim

Sigehertm.
Uc.Syluiu^,
Syluefier PriorM*
Synefiws,

Vmcentius
Virgilius.

Vlpianus.

vlricusMolitor^
Vopifcus

Socrates*

Solmm.
Sophroniui.

^anthus^

Speculatou
Straho,

^enocntcs^

Suetonim.

SuidM.

Zonarashifl,
^oroafier^

Tdcitm

Zozintus,

m.

33

D E

EiVS ORlGlNEi
SfvDIO ET
tentiajLiber
,

A B O L Oj
PO-

U
,

bf ixAoM origine

quattdo pt creatui
,

quec eiui

effintia

er de iUius lapfu.

Caput

h
incaSi

$ AEMONVMpraeftiglasSc
tamcnta explicaturus,

a primario

eorum authorediaboio, huiusarti-^

bus,fi:udijs&poteftateexordiar:uC _b^=r<^V eo cbgnitb, iiJiusqi authoritate ac cxiftimatione perrpc^a,i?uidentius de omni ij fius opere cenfeaturratque cuncflas cius a<5lioncs unufr quifqi dilucidoinentisOculointrofpic(?re,& poft hac iiiiiius impedit^ penitiusqj iudicare queat,
3o6lrinam
(Te

i^^^M

Rciigionisautem Chriftianaefacramamplcxus fideique indubitatse confefsionem; ,

Pmtat.
^*"

quemadmoduin Ariftotelis Peripatcticbrui-nq; k6

dsthbncs
in

hh

rcrum natura Contendentium,pla

:

.?^^'^ ^'-^'^^^

cita prorfus reijcio

fic

& Platonis

commenticiam

diftindipnem omnino approbare, aut etiam Por^ phyrij , Pfelli, Procli,Plotini &Iamblichi opiiiio" nibus fubfcribere ncqueo, qui copiofe quidem de daemonibus ; uerum multa quse non uidere aut co
gnoii^rc , tanquam rei notx hiftoriam confcripferunt.

F^Ma

de

'*^<''''^^

tim

Omnjpotentemitaq;uniucrfiarchitc6lum Dc^ afpeftabiJis huius mundi opificium, , ante incorporetttn illumadmirandis fpirituumordiniQ
IdUS

Cen.i:

^ehrii:

$4
t^n^eli qtm ^'^^
docreati.
^'"

Deorsg^i^lapfud^mdnum
|
1

xQd.3}'

miniiierium pulchrd ornatum candidiffle,\ cx hiOrofia fari^la Mofis, diuinae Maieftatis legat, atquefidelirsimircribse (cum quofacieacl faciem!
quafi

cum amico loquutum erfe Deum,perhibet S^crarum literaruiTi ueritas) rirmiter credendum ^ngcli eiL Boni uerohi fpirituserant omnes, qucmad*
^md.
JDlonyf.

modamomniaa fummo bono

mirum

creata: naturasni'

dc
no.

inteJIigentes,^^j><*r^': elTentia fuadiuinas

Dimn.

naturse quadantenus conformi, fed finita: aqui-

^^^'

bus agnofceretur Sc coleretur Deuseo, quo ipfe ueliet& prsfcriberet,modo:quibus&ruamuicif-# fimbonirateminomni xternitate communicarer. qiiare iJiisexcellcntem intelligentiam , eximiatn perfpicaciam notionesque sternse & immotae iullicis fucX illuflres, tanquam radios de aetcfnafa,

pienti^e fu3eluce accenfos indidin

Dxmonum
ori^o.

Scd ubi quidam ob dotes quibus condecorati

,

erant, praedantifsimas, proprio efFerrentur arbifrio, Sc

^j^^'^'^

adeo infolefcerent, ut (cfe tandem Deo non ieruantes iuam origmem, relmj^l^ Xw.io. quentesluum domicilium, ac peccantqs eosho* norib^js nudaros, minillrorum iuorum numcro
conrerreor,
:

TfuiAij^

EJltiAij.
ij4^p9.ix.

exclufit iratus Deiis, repulit ac priecipites ^glt^ uinculisqae perpetuis fub caiigine ad magni ilhus diei ludiciuni feruauit. HucilludEfaicsuati' cinium de fuperbifsimi Babyloniai regis (quejn Liiciferum uares nuncupat) failu& altifsimo la*

pfacontorquentquamplurimi. Hicdracoillemagnus, in terram proiecius cum fais angelis, ferpenssntiquus, quiuocatur Diabolus &Satanas, ut loannes ait tortuofus ferpens Efaise. Hunc cafum, non rolilm noilri & Hebrxorum Theo' iogi doc;nt: ueriim etiam AfTyrij, Arabes, /tj^ SYF^U 2c Q:xd fiiis dogmatibus confirmant.Pherc*
,

Liherprtmtls.
jPKerecydes

j)
:
,

phin

dsemonum laprum dercribit hoc cft ferpentem d^moniaGum

^ Q'
rebel-

o^hW,

iantis,

&

a diuinae

mentis placito deficientis efuifle tradit.

kercitus caput

EPimandro de* pingit*. &:uetuft:irsimamEmpcdoc!em, djemones ipcci^onijcic ccelo ruentes uocantem , eorum cafum houifTej {ignificat Plutarchiis in rcrmonedc Foc'

andem

& anteGgnaijum rainam & Trifmep^iilus

in

horc.

Efeganterhic Augudinus: Qiisrisundediabo' j-^^fiJi^^t iusC Indeutiqi,unde&caeteriange!i..,Sedc^tcri -^^,^^ angcHinfuaobedientiaperlliteruntjille inobedicndo & fupcrbiendo lapflis eftangelus, Scfac^us el^ diabolus. Item de Vera religione,cap. 15. Diabolusinquantum angelused, non eltmalus: fea ioquantumperuerfusjpropriauoluntatc. Magisc nim feipfum quam Deum diIigendo,fabditus ei eP fe noluit,& incumuit per fuperbiam,8c a fumma effentiadefecit.

yi ergo

fpiritus antea diuini., ccElelleSjpUri, tici^f}.

,

lucidi,nullius malicise confcij

,

Deifoliusnutum

Pj^i^oi.^

bbferuantes in minitlerium emittendi prooter ^^"^V .^. eps qui h^redes tutun elient laiutis, angelicam fr.nndi cf cflcntiam non omnino perdiderunt: fed perdi' mah.
tifsim^, lumine pratiae priuati
,

uitiarunt, dcni-

^p^^^f-^f'
.

graruntque, ut lam aerei, munaan!, obicuri,te- inebncofi,,& (unouerbo) imraundi malique di- j[fattT},^.zii cantur&fint: ac licet iumen iotelletlusnaturalis Marci.}ji Ctiamnum qbtineant i lapfus tamen pcsnam in* /^^^^.911. ''^' finitis partibus duriorem , obfcurata obfufcata- '-^, que diumas lapientiae iuce lultment; : grauiO' remexpe6i:ant,quimextrshrgrcfsione geniisliu- Qgjjti* hnnii
ticntiaeJ^radioSi

manum. Quanquam fi hocquoquerupremaepruquos in primorum parentum at

^^,^.,

iH^is

'

^(f
Ctmf.i.

De Tiudijs dAmonum

nimis defuoaeterno lumineDeusincendcrat, re* tinuifTerjplurima acumine mentis perrpicacifsimo

intuerctur clariuSjpenitius intelligcret,certiusqu

Oenefi- dijudicarct: quae

folis

nunc hebetato mentis 0culo,cc* facicm , per dcnfas nubes aut atras in aerc nc^ bulas confpicit,
QUinre CT cjuomodo

Budm deccptrit dUbolus,

mundwm.
ri.

cr pnmum

corruperit

Cap.

POrroexhac
uiAiyouergs

fui exclufionc, repuIfaacigno>' miniofaexpatrijs fedibus Geturbatione,tam immedicabile erga Deum odium ingens

&

f>m

diitm

conceperunt hi

ryj;f

^K^-

fpiritus,ut quse eum ofFendere uel ^.^^ gloriam labefaclare,aut quod admiranda pro^

tiidentia fabricatus fuerat

mundi opificium,defor'

mare,uitiare

& corrumpcre pofTe uiderentur,acer'

inueftigare,

nmaindagine
nari cdjperint,

& ftudioindcfcflToco-

Acprimumnobilifsimaintercrca. turas , clarifsimo fapienrias cosleftis lumine illuftra tam , abfq labe Deo foederc confociatam, primara parentem noftram Euam adoriutur: quam parrim
amifsi ftatus dolore, partim alicns felicitaris inui dia a

Genefi,

Deo alienare, fuiq; exitij fociam reddcre fatagunt,deluduntque aftu quam blandifsimo, ubi nul lusuidebaturfubefTefucuSjfubmotamortisminarum opinione,his quippeucrbis Nequaquamo:

ricmini.

Deinde fraudulcter elufis & abie6tis prf

ceptionibusa Deoimpofitis, Euam erigunt falfis pollicatjonibus in fpem longe maiorum ornamen" torum , cxcellentiorisqi poteniis, hoc modo fcili'
cet:
tis

Deus nouit, quod

ipfa arbore,

ipfo die

quando comederi-

apericntur oculi ueftri, eritisque ficut dij,fcientes bonum & malum. Idem profc6t6

ex

laqueus

Liberprmw

yr
al

Iaqucus,quo remetipfos ftatim 4 creatione fua &

Jc6los,& irrctitos fuifle fentiebant. Sic perfccerijt tandem, ut mifcra a mandato defcifceret , fcquerclurqi confilia in fuam internecione contraDcuin
inftituta atqj ordinata. Nam fatan iam malus,malumqj tragrcfsione edo(5lus,& cauff fui lapfus probe cofcius, quod nimirum prjefcriptas fui minifte^ rij metas faftu tranfilire cogitaiTet.in idem ftudium

Eua pcrtrahere conatus eft

cebris
,
,

grat perfuafionis

illc-

quod ab efu uetito oculis Euse & Adae

refe-

ratis, dijs adsequarentur fcicntes bonum antea fo' lummodo ccgnitum,& malum nondu notum. Nec

fubfequutursexinobedicntiacaiamitatis pr^labor fuit inanis licet illa fe a ferpente falfam, fcro agnofceret, confiteretui q;. Vioiata (Tquidem obcdientiPjfaclus eft hoftis Dei homo,in poenas iU HoTiU Vei lapfus tranfgrefsioni diuinitus conftitutas,c6dem- ><'7'** nationem nempe , diaboli tyrannidem ac mortem tu hanc", tum a&terna deniq; & exutus honorihus,
illi,

fcio,

/^''>'

dignitate
tate

& dominatu,quib.maxima cum authori:

rius

ipfum ornaratDeus. Proinde Tatianiis AlTycotraGr^cos Verbu, inquit, antc creatos ho^ Qudnio crea mines produxitangelos: utraqiuero creatura,arbi uangeh^o'
trij

fuiiibertatipermifracft,&c.&paul6poft:Poft'

^**'*

quauer6hominescaIlidiorequenda,'utpoteproue

diorem aetate, fequuti funt & diuinae legi fe oppo' nentem pro Dco habuerunt, tum uerbi potentia & huiu$demcntiauthorem,& obfequutos eihomi^ nes,c6mercio fuopriuauit :&:quiadimagineDei
,

fa^uscrat homo, potentiore fpiritu iam exutus mortalis fit: angelus aute illeprimogenitusin d^' iTonemmutatur:&alij phantafmata eius fequuti daemonum exercitui deputantur, & propter arbi^ try Ubertatem ftultici^fuas permittuntur. Scit^
c
I

admo'

^iaholfti

'

admoclum quoque Auguftinus bic rcribitadluIiV num comitem Difiboius eftangelusperruperbi'. biam feparatus a Deo, qpi in uerirate non ftetit: Sc
:

co6lormendacij, quiaabipfoprimiim inuentuefl: inendacium.Ipl eft aduerfarius e(fe(^us generis

noi"l:ri;inuentormortis, l\iperbi3einftitutor,rad,x

malici^, fcelerum csput, princeps

Tura
.

omnium uitio^
.

>

cum

perruafoTturpiam uoluptatum Hsnc ergOg illum primum hominemi Dco fa^tum,Adani

intueretur, u^creretque

^m

/rf^W
Uiitiii'

p^'^^^,*^^*^.*^^^^^^T'P^^"^''^'^^

hominera exlimoterr^adimaginem Dei fa^lLun pudicitia ornatfijtemperantia compo(itum,charitatecircum-datumj,immorta!(tate ueftitum: se- mulus atque inuidus tantam beatJtudinem hominemaccepiire, quam ipfc dum angelus efTetjper fupefbiarn agrioicituramidile, inuiditftatiminlatiabilis

homicida, primumq; parcntem noftrum'

tantis

& tahbus boaiis expoliauit,& nos interemit.

Hoc aufpieato primi conatus fucceOu efiVenati* ps inrolercenteshi i^iahgni fpiritus, potifsimiun ieceptoaDeorurfus in grritiam homjne, mulila imp6{ita,acpromirsionefa<^ade C H RI S T O, inuherisfemmecaputferpentis contrituro,^(^V?*^ mediatore apud Deum , pro genere humano , adBcrfus-corum-uioleniiam demceps porro furere,
:

uarijsqup modis ferocius inlldiari occipiunt,Bc

ma

chinariamni artedoloqseaqu^ad^pmifsionishu' ius depi*auatione, abohtioneqiin Deicotumeha,

p3iii

^he- Schomuiuperniciem

facerent. Sic Cainijm, terti-

icmocciiiit.

^- hominem,
homicid' ab

inuidise facibus

mox

inflammant

G-nef^. in Abelisiufti.numeroquarti, crudelem caedem,

^mti.

initio; (Ic

deinde Caini fobo!em,8 u' '

niuerfum

geiieris

humani figiiicntum paulatim ca

maliciae

Liherpyhnus. 3P fcelcmmq; tum magnitudme tum multitadincdeprauaruat ,ut Deiim fecille hominem
malicise

poenitaerii

eumque

prorfus exceptis octo

,

Gen.s. in ar <^^^/"7

caconfcruatiSjaquaruminunGatione abforpferit,
Qv^i^in dlterius mundi initio tndchindtuspt di^"
bolus
i

CT quando
perit,

Muga infdnm c oc1 1 1-

C^f .

Hlcdeleto propemodum

lipminngenereob ^^teflww***

profperas fuas machinationes,exoptatosque fucceflus triumphum fe acluros hi fpintus fpe

rabant, Quapropterficcataaquarum diluuie, fira-' timin alterius huius mundi renafcentis quari infantia, inNoht^patrisinebfiatiirrifionem

f^^tertjt,

puden-

distiusdenudatis, Chamumfilium minorem,ut inde patris execrationem audierit, eytumuhm: Execrath cuius filiumMirFaim, ab his fpiritibus haud du^ chamt. ^ bie inflitutum ,ma2is mfamis blHfphemiam im* ^'^-^pietatcm pnmum compeniTe, atq; hmc if.gyptio^ rr.isfn^,e,/tor. rumjBabyhoniorum & Perfarum duci onginem, clenuhh. 4. pofteadocebitur At Noh^ item foboiem, louis ^"co^
.

Hammonis oracuKim tanquam a Chamo (quod nomen Hebrseialpiratione paulo duriore pronun ciat) ref^rtur ahcubi: quemadmoda Dodonseu ad Dodanim,Noh^nepote,qui Epiru, Dcdonam
,

^-**^{

Ham-

j^^^
75^^/^;,^^^^,,^

Ff>irui i)Q,
'^?'****

priusuocata,occupauit,excoluit, ruoqiinfigaiuit nomine:utran(fcaspatru Ecclefi^fedesin ^piiibu' lad^monu, impedioiiagitiora, degeneraiTe iltue ririmile.Horrendas uero idololatrias confcflim i diiuuio, Nohaadhuc fuperilite, indefedb dsemo^ numftudioinEcclefiamDeiirrupiire, quas infua poftcritate non fine ingenti animi dolore miferura lenem contuerl Sc tolerare cportuit, cum prohi^ bere non polTe:, tel^atur facra FliHona. Inde tain inauc 4

$.odcmt Qo.norr^

&
e.

4if.@

I> pmliigifs

damonum
ciuitatcs exagitat

inauditis tvjrpirsim^libidinis furijs, popuIofiTsi^fias

Sodomorum & Gomorrae

Gen.19.
EfaiAi}.
t.Petr.i.
'jiptjhit^d h.

"lelpintuumcoetus, utnedecem quidem tanto numer.o inuenti fmt iufti :& mifsis i Domino de coslis fuiphure & igne fubuerfae fmt urbcs illae,
,

X.othehrij
tncej us.

ig^incineremreda^laE.camtotaplanicic, omnibus habitatoribus,fimuIqucgcrminetcrrae, Hinccuc* ^\o\o Loth egrefTurh , ebrietate inceftu cmn

&

^}j^[5yg

nefario grauitcruulnerat.

Nonnc & Efau

Gen. 27 ^^ innocetis fratris lacqbi necc infcrenda , (Irenu^ Gen.jj. roIlicitat:'P6ft& iniuftum lofephum jemulatione

Ge^M? fratrcscxcitauit,propcmodumfratricidas fa^los:

illum ctiam,obie5laadulterij occafione captiofa,

tandemperdereuoluit. Non'ne ctiam ,quplfracf-^f**^*"* lemnumeraretjDauidemexcitauitfatanasC^utpc

tR^l^umz^,

ftilentiaindececiderintuirorum feptuaginta
'

mi^
'

lia:'

*
.

Qjiomodoprodijshaheriuoluerinti^mones^

CT pr^iepdere regionihus : eorumc^; hoc cfjicio nomcncUtur.

Cdp.

III L
in huius

Elufmodidenuo
rcs redditi
fjmonef ui
"'

felicibus aufpicijs audacio-

,

daemones

p^tum cxules proteruius

graflati funt

mundiprinci cultusque
:

duMitf. fimUl muitifanos& oracula indc diuerfa diuinis contraria effinxcrunt ? ac ad ea inuitarunt,pUex e runtque animas uacillantes, ita ut uniucrfum

propd orbem pedctentim quafi obfidione quadi ibbiugarint obllrcperumqa diuin legi contumacem.idololatriarum Sccontemptus eorum.qui" bus morem gerere decuit, ac cuiufcunquc uitiofi' tatisplenumreddiderintEodemumaudacif &pe
:

tuJ^ntis faftus cxcreuit hornm infolentia

& ars

ut

prodijshaberiapuJ pcritos imperitosqueuolue-.

Liher primus,

rmt

& praeCd^re regtonibus, populis, infulis.mo'

4/

tibus , fontibus, locis , urbibus , uicis , familijs,tan

quamdijprQprij,tuteIares patrij: quorum no' mcnclaturaspartimHiftoriafacra, partim Orige^ nes, Tertullianus, ApuIeius,Diodorus Siculus, Xinnllin. partim alij recenfent hiftoriographi fcriptores ^polog.^d^ haudignobiies. Eorumueronominumcxplicati- uerf. gentn o.ne , ut plurimum iludia daemonum prodi non du ^^^- *?; bium t?t: fTc Bd,uetulVa,nihiI, cofufum fona$,Ba' ^^^^ J/^ *^ bylonioru habebatur deus :Efai2 46. Daniel. 14. Gre^Qr.G;^-

&

&

tia

Bcclzebub, dominus mufc^j qui omnibus re^ r^^/. tendens , mufcam faltem, id cft infirmum capit. ^^ c<^|om<* Spurcifsimam Accaronitarum idolum, qui funt "'Z'^^'*^'?"*

quidemmregione ludfSB,led impjj. 4. Reg.i. Ab hoc principem d^monio rum Beelzebub nuncupa
runt Hebraei Matth.
:

ycL

Lef <y fexhi

Gerrn.inuti
^'^'''*

12.

utTrirmegi{lus,</^.sa/;m>x^^

Luc. 11. Plutonem Grasci, dixerunt pleriq; Lati:

ni

a duThabitha gentibus Priapus appcllabatur, SerapinScProfer eorow;4,

:

Sumanum,

quafi

fummum deorum manium

^^^^^l^

pinam,malignorum daemonum primarios uocat

Porphyrius.

^^^-

Baal^idolum aut dominans uel fubijciens, aut ^^\J^i\!d9 pofsidcns,nomen idoli a Sidonijs ad lud^ os profc or/^.*rf. li,Samari&Moabitaru numinis Marte Grieci DePria/>ff, putat. Num.22.R0m.11. Id Gedeondeftruir, lud. 6. ^[^1^'^'f^^ Beelphegor, dominushians,aperiens, nudus, ^*^^^^*^!^
: '

Taaanfuh.

aut dominus hiatus fiue nuditatis, Moabitarum j9,o(^^. j,/! pfeae 9. 11. Num. 25. Deuteronom. 4. Sic Ub.^, csf.u deus &Phegor: Num. 25.Deut. ^.^.lofuc 22. Adramelcch paliium regis, fiue magnitudo ucl
: ,

potetia regis uel confiIij,idolum Sepharuaim : qu^

fuit

Aflyriorum urbs^^.Reg.iy.
,

Anamciech , affli<itio fiue refponfio rcgis deus Scpharuaim SuccoiBenoth, tabcrnacuiafiliaru, Babyc 5

^./t^^.ry.

De prdBig^s damsmm 4% Babylonioram numen,

Nergal,explorans,autluccrnatumuIi,idoIum
Cutlr<orum, qui ex Perfide erant,ac Media oriun'
di.Iofeph Jik ii.cap. 2.

A(ima,deli(5lum,idoIum uirorum Emath. Nibhas,prophetans,aut potius loquens uifione, autfru6lusuirionis,deusHeneorum. Tartac, concatenatus , Heueorum numen. 4*
Reg.17.

Nilroch tentatio delicata , idolum adoratum ^ Sennachcribrege Aflyriorumr^.Reg.ip.

,

Chamos, quafi palpans ,aut quafi recedens, uel auferens,Moabitariim numen? Numer.zi.^. Reg.ii, 4 Rcg. zj.Ierera. 48. Ammonitarum, lud.ii. Melchom,rexueI confiHatoreoru,idolum quod
colebantfilij

Ammon: 4. Regumi^.

i.

Paralip. 20,

Ier!!m.49.

Dagon, frumcntum, aut dolor , uel denique pi# fciseorum,Phili[linorumidolum: Iudic.i4i.Machabasor.io.

A{larte,quod k caula fiue grege dici uidetur,no^

men dsas Sidoniorum,a Salomone cnltae: ^.Reg.ii.

4.Reg.25.

SumpfiiTepraetereaquandoquenominahosrpi*
ritusa pefsimis hominibus, aut pefsimorumho-. minum habitationibus, in literisSacriscomperi
i^4irdih,

mus. ficut Ailaroth, Msellinorum fuit deus lofef photefte quemruftuleruntludaei Solomonisiuf^, :

Zi

.^.C4.r4.
^

i.Re^umy, ItemdeusaSolomoneadoratus,4. Kegumi^. Etquanquamfagriincetgreges, autefu,

tiam diuitiaSyfaciens explorationem fiue tineam le fuit tamen olim nomen ciuitatis Og regis Baran,in quahabitarunt Gigantes jitciiH urbis Amorgis
:

rh^orum.

Legun^

tiherprhnm,
,
:

Leguntur & al] in Biblijs horum numinu nomencTatoraerut Baalim, Plurali numero i. Rei gum feptimo. 2. Paralipomenon, 28. leremiae fecundo.
Baalberith, cJominus fcederis: lud. 9# Rempha: A6lor.7.

^^

Remmonjideftaltitudo. ^Reg.^. Adonis, in Hebrso Thamuz hoc efl: confumi ptus.feu incendium, Syrum eil::Ezech.8. NarratPhilo, fuiiTe A.morrhaeis feptem fimula* chraaurea, quas uocabant Nymphas fand-as :qu^ inuocatx oftenderunt Amorrh^is per imgulas horasoperaeorum,Scnominaeorum:no.minamuiielrum,qu^ fucrunt uxores feptem uirorum peccatorum,qui eas confecrauerunt poll diluuium,uidehcet Chanaan, Phuc,Selath,NembrothjAbirion, E,

'

iatlj,Defuat.

Deus Vualdat: Abd.epifcop.Babyl.Iibro S.Hiil:. Apoftol. Adorafeantur uituli aurei: ^.Regum duodecu mo. MilitiaccElii^.Regujniy. RegmacoshjHie-

&

remi3E44,

Vitpmmcurvm dijs^Gr^corm idoloktrid.Romdf.

norum dccrum dishmdwne [Acrifiiiorim numero , item quod m Dci populm pf r^
uaferit ldoloktriii>

^r&mnclAt Bc reliquae prouincia^ fuos dcos iEgyptij.Ofirim Ifidem: quorum filius A- r<^sf nubis, quodcanib.gauderet, infpccie canis etiam ab ijfdem cultus eft.uhde Virgilius inquit; Omnigenumq^ dcum mon^ra Utrator Anuhis,
'.

COluerunt

&

Nam qusdam, ait Strabojanimaliafunt, que M

gypty

44

gyptij uniuerfl colunt,

^^ pr^Bigijs ddmonum qucmadmodum ex animali-

bus terreftrib. tria , bouem , canem, fclem: ex uola- tilibusaccipitrematqjibim^exaquatilibusduOjlc^ pi dotum pirce,& oxyrir^chu. Sunt alia qu^ quifque Thcbani ouem,Latam pi> fcorfim colir, ut Saitse fccm Nili Latopolitani, lupum Lycopolitani , Cy-^ nocephaluHermopoIitani, cepum Babylonij qui funtiuxta Memphim, aquilamThebani, leonem Lcontopolitani , capram 8c hircum Mcndefij , murcm arancum Athribitas. Item alij aliud, iEthiopes, ^^^^^" incoIcntes,Iouem 5cBacchum: Arabes,ca Skrak^lih j6 &hb[ij\ Baccho Vencre,& Diafaren: Bocoti Amphiaraum,

&

AphriMopfum, ScythaBMineruam,Naucratit Sc
rapim.Syri Aftartem, NoriciTibilaenum.Maun lubam, Maccdoncs Gabirum, Poeni Vranum, Samos
^f*!^mi U
ti.detimute
J^4peajj.\i.

Iiinoncm , Paphos Venerem , Lemnos Vulcanum, Naxos Libcrum, Lampfaccni inHelefponto Priapum, in Diomedeainfula, Diomedem in cuius teplo,mirabiIi obfequio aues aquam roftris adferunt, aducnas exteros infcft^ perfequiltur & pcllut: Gr^ cos homines no folum admittut,fed ipfis ctia adula*
:

tur,idq;
fe

df monu inftindlu.quorii intcrcft pcrfuafif-

deum falu efife Diomede.Sic Delphi colut Apol*

:

line

Sc

quemadmodum canit Ouidius

iit

Faftis

PaUuda. Cecropidce, Minoid Qreta Tyidnam^

Vukanumtellui Uypjipylaa colit t tunon^m Sparta^Pelopeiadesq; Mycenay

Pinnigenm ^aMni Niienalis ora caput, hac , quorum poft ^gyptios uanitas, OrMdyumi' fuperftitio ceIcbratur,coclo louem, ma dalilatrta. praecipua ri Neptunum, intimjs terraecaucrnis &rccefsjbu8
Grieci ad

&

Plutonem praefeccrunt, achorum fingulisalios in-* numero adiunxerunt Saturnum & Cybelcm loui: itcmMcrcuriuin,ApoiIincm,Martem,Iunoncm.
finito
,

Liber primHS, 4S n onem, Mineruam Vencrem Dianam Ephcfioru dcam, A6lorum dccimonono, Neptuno Nercum, quem kintic^x Sc -aSgMti nominarunt Latini Portum^ num, Bc cohortes Nymphafum. Imo finguiis in na,

tura eorporibus adeflc peculiarcnumen, utcredc' retur, perfuafit diabolus ; eamqj opinion^m,numi' num iilorum fefc fpecic o^cntans, auxitScconfir-*

mauit.

Nec ferd pauciores dcos Romani habuefunt

tcr quos

in>

R^^nttfm

numer^ntur ab antiquioribus pro euocan' J^^ disfuIminibus,Statores,Tonantes,Fcretrij, lupitcf jyijmdUrS Elicius : deinde dij m.aiorum gentium, luno, Vefta ^entmnu

Troianorum dea quam profugus ^neas in Italiam ^'^^

,

tranftulit:

itcm Minerua, Ceres, Diana, Vcnus,Iu piter,Mars,Mcrcurius,Ncptunus,VuIcanus, Apollo,quiab Ennionarrantur,& Confenics dicuntur, Cmftnttf, cum louc de rebus omnibus confultantes quibus oloadiungcbantuf, ut coadiutores,fete^i dij nun> D'*ifi^'^ cupati.Iaaus, Saturnus, Genius, Plutus,Bacchus, Sol,Luna,TcIlus: Penates,Iuno Sc Mincfua: dij c6- vff'*!'^' munes, Mars Latio uenerandus erat, quia pfseiidet armis : item Bellona , Vi6loria : dij geniales, Terra^ jotij gemilei^ luna, quibus natali dic quifque aqua,aer,ignis,rol
:

&

facrum faciebat, quod rerum gignendarum

& pro^

ducendarumuim obtinereexillimarentur.

Genij Cen^^ duo, Lares, quos priuatarum ferum,triuiorum uia^ i^reu rumque & urbiscuram agere opinio erat. Vnde appeilabantur inferioresacminorum gentiumdij^ Pr^it<^ Praeftites Ouidio 5. Faftorum di6li, Quod pra^flent oculis omnia tutafuii r jd e{t,qu6d rcs omnes conferuent Sc tueantur in q^ dibus: pacato cnim & quieto numinc domum pof" fjdercputabantur. AffinxcraQt Scdeosindigctes; quiexhominib. trdio^ftit. obexi'

&

40
JOij Pdfrljet

lye pr.JIigijs
belli

d^mmum
dij patrijSs

qB eximias
jg^g
t

& pacis artes & bene menta,intef

Hisaccedebat
tuteia1

tuteUrei

Oam

eratrelati.

ag^

es.Screliqua famiiiaFaunoru,Syluant>ru,Satyro^

Sment.

rum, Lemurum.rotentiisuiiuiuumnuitien

nor

fdem bi^no. appellarunt-Gothi, alterum

Odhen, tertium Frig

WMi&Hc
jm
'-^-

ga.Varro, quiEthnicanumina riogulari conquifi^ ^j|-^i|joentia,rupratripintamiliacommenticioru

repeniie le, hterarum monumentis tradiHinc etiamrituu&facriiiciorum excreUit nu' merilis, quorumreKcentafexagintarexgenera Ae^

hamerus.

deorum
dit

V
-

;,

Sacrtj ctoru

^yvi^n^ ia ufu fuerunt: Grascis Sc R.omanis

hi

non

pdi^ezy- rnultopauciora.htquanquam
^tioi

ab illis deoruin numero Sc facrificijs^iim fuperati putantur , Facla tamen temporls fucceflumultam uicifsitudinem, Rottianosque fuperilitionisui<5tona potitosefle, doiens uereor. Prolixioruerd in recitando gentiliciorum deorum catalogofui,utin fuis exorcifmis & precu^
lis

..

pij7i'Mii^

fub barbararum & ignotarum uocum pallio fspedsmoniategimeminerint.quiilias ufurpantli berius.Deosgentium dsmonia efTe affirmat re,

BM-9^' gius Jllieuates

Uauid qus dicuntur

:

etiam,

ba-

cris iiteris dij gentiii,terr4ru,& dij

populoru

terr^,

2.Para!ip.52.dij popuiora.i.Paral.i6.dij terrf,Iud.5.

,

Jdolanationu^Sapient.i^.dij moDtiu,5.Reg.20.dij lilioru Seir,2.ParaI.25.d DsmafcijZ. Paral. 28.Dij

]

...

frequeter nucupatur,quales ex ^de Dosni hiab[l:ulitMiriaires,2.Paf:al.2;^iteIofias,4 Reg.2^.

aut
alier^i
et,

tiohhtrt*
tiipop.

Nscfolu a abominaoda licec idololatrise por> iQT^i^^j^^^i^Q^^^^^^Q,^2g3.uc^ue(\jntomnQS gen

tes:

u;ram etiamin populum Deimolimine

dia*

boli peruaferunt,
<?.}!.

p'h''

uuusq; feminariumfparferunt, Namdeos Laban patris lui, &foceri Iacobi,fura baturRacheifugiens. Atlacobui tandcm domui
fuSB

Liler pihnus^

^/

(u, komnlbus qui fecum erant , pr^clpit inquU ins: Abijcite deos alienos , qui funt inter uos,rnuii damini,& immutate ucftimenti ueftra. Itaq; eos ilii cum in auribus quf in lilofum auribus erant, de dcruntlacobo, quos lubter qucrcum,quai erat iux ta Sichem , ille defodit. Vituli item fimuiachrum ^i,jji^ adorat, eique racrificat populus Ifrael in defcrtOjdi /^fW/ < cens : Illi iuntdij tui o lirael , qui fecerunt te afccn rantHt, dere de teri-a Aegypti . ac tria miiiia uirorum ^ po>

pulo obhancimpietatem interficiunturi Leuitis uno die Et iudic 10. fiiij Ifraei rurfus fecerunt ma lum in ocuhs Domini, colueruntq; Baalim 5c All-a .roth,& deos Ara & Syrif,deos Sydon & deos Moa l)itaru,& deos filioru Ammo, deos dcniq; Pai^rxino rum: defcrueruntque Dominum,& non feruie'* runtei. item,pa-rticeps idoIorumEifraim. Ofc
.

4.

& Ezechieiis 8.18. 5c muitis aiijs iocis.

,

Ve humdnifanguinis ui^ima
taqj in

k diabolo inuenU.cekhn*

populo Dei , apud Grcos , Koiniinos

^alios:itmdediuinationcexmud4
torumbommumuifceribuSi

ap. V

J.

SVb hoc quoq; fraudulento blafphemiaramjfa crificiorumScuaticiniofum prstextu (quod

deplorandum ) teterrima flagitia & hof^ c^des fabricatus edmiiie artifex ilie,in coetuirracIis(an6lo:ut is abie^lis contumacirsimele
inagis
ribiics

gibus cceicftibus

Sc oracuiis

fanguine

humano lita

^^^*'*/^
*'^^**

tierit,fiIiosque&:fiiiasper

ignem duxefit,tn

.ra^^^'"

tiamv^ ciiitum Moioch

tialie

idoii

Gchennon

crudeiitate plus

Ammonitarum, quam ferina.

in x.PAraI,ff,^

Huum.}9^

Quumfetiam Grgecis&RomaniSjinnefandaac ^M^*

tnuitiplici idololatria, multa fint comraunia: ut aIiapiura,itaqUoque fitusccftoru facrorumRo-

&

4^
Safttnt,i^,

'De fr^ftigijs
^ Grsecis {int

dAmonum
:

mani

mumati eo demum infanjsc 5c

ihhumanitatis utrorque redegit diaboIus,ut ad fut ipfiusiufrahumandquoquefacrificaret fanguinc. Caichantis Xre/?rf cir Hoc cniiil authore,uaticiniaTire{i3e CAkhAntii iubebatma^larehumanasuiftimas: fanciebantqj uAt^fmia* pr^fcntem AA%niccvitif ^ atquc prodigiofam iilam de plurium dcbrum nUmero opinionem. Tjrefias pol Crtonus fU licetur Thebanis ui6loriam Ccd caiege, ut Creon* uiM^irmt. tisfiliusma6latus fitui6lima pro patria. Calchas uaticinatur de Troi* cxcidio , 5c fucceirus fpSdet: jfhigeniaho atfimul Agamenonis filia Iphigenia immoiariiu' J^*^' bet. lonibus remediumdefiderantibus ab oraculo Dclphico , aduerfus fiEuirsimam luem in tota uici' niahorribilitergraflantem^refpondetDelphicutn

&

Menalippiii

Cometh0.

numen,Non remittendampeftem, nifi offeratur Dianse Triclari^ Menahppus cum Comethonc, q^am in Dianf templo ipfe ftuprauerat & nifi an:

niiatimcodcmtemporcpro Menahppoclegantif'
fimus iuucnis , pro Comethonc puella uenuftifsimaadDianf aranimaftetur.Idem in Mefifenijs in longo ilio & diuturno bello,quod cum Laced^mo nijsgefierunt,confulentibusdcexitu,jpr^dicitui

6ioriam:uerumeaconditionei fiuii-ginemincor'
ruptaai dc Aepytidaru:n famiJia Deo facrificarent.
Ibi

quum Ariftodemus unus ex pr^ciptiis famili^ Aepytidarum gracificaturus patrisEi filiam quam habebat unicam deftinafifet immolationi: alius quifpiam amore puell^ ada(fcus quo rhifcram
,
,

feruaret, exfe grauidamcfl*e, Scidcirco

ri

Dco

Iita^

nort pofie

fingit.

Quo audito

patcr

feffren

^riTIt^emftsjiU.iinet

japf^m

i^gf*^
*

cxardefcens iracundia, cueiligiointeremptam fi' jj^j^ difiecat: paulo p6{lno(5tiifecundiim qtiicteni fccdafpecicfauGiat^ Sccohcifxfili^a fathana re* pri8fentata,grauitcranimo deie<^us, ad turituluni
eius

4'^' Liher primm. tius remetipfum iugulat. Androgei etiam c^ des expi^

"ari fcilicet

non poterat,nifi Athcnienfes quotannis fe ptem adolefcentes & totidem puellas in Cretam Mb
notauro deuorandas mitterent,

Nationcm

efle

omnium Gallorum admodumdc'-

(ditain reiigionibuSjfcribit

Cefanatq; ob eam caufam, Zih.^Je^et quifuntafte6ligrauiorib.morbis,quiq;inprs!ijspe- ^^ ^^'^^

riculisqiuerrantur,

autprouidimishominesimmo^

lant^autfeimmolaturosuouent, adminiftrisqjad ea facrificia Druidibusutuntur: quodprouitahominis

nifiuitahominisreddatur, nonpofredeoruimmorta numen placari arbitrantur, publicaq; eiufde ge^ neris habet inftituta facrifick Aiij immani magnitUi dine (imulachra habt,quorii contexta uiminib.mem ftbra uiuis hominib,-complent:quibus fuccen{Is,circu^ uentiflammaexanimanturhomines. Suppliciaeorfi ^ qui in furtoautlatrocinio, autaliquanoxiafint comprehenfi, gratioradijsimmortalibuseffearbitrantur. ^ Sedctimeiusgeneriscopiadeficit, etiamadinnocen tium fupplicia dcfcendunt. Non igitur immerito tantx immanitatis adminiftros uates tam Barbaros,%^.. quos CffarDruidas uocatos dicit, BardosLueanus ^*''*^^ ^^^

lium

&

^^

appellat:

Vos quocf;

quifortes ammds heIloq;peremptU)

"Laudih us in longum uates demittitis ceuum t

..-Vluririiafecurifudiiliscarminahardi.
.

Tertullianus in Apologet.refertin AphricaihfanJ tcspalam SaturnofuifiTeoblatosufq; adproconfulatu Tyberij,qui facerdotes eius religionis inpatibulis

fufpendebat.Summ^ \d placuitilli,qui ab initio homi cida fuit.Eode authore,a Gallis feniorcs Mercurio of
ferebantur eiufmodi oblatio ludus eratl^tus Tauri:

cis.

In ciuitate Enchadaru, quida lupiter in ludis fan-

guinehumano perfundebatur. Cu Bellona,belIi dea,

pacifcutur fanguine exlubis cfi:ufoJn officio diuino

nobiiss'

$6

^e pu/iigijs d^msnuff^

nobiles pueri cseduntur omnes, allantib. parentlbuf qui ut perdurent hortantur. Temixtitsc America i-

dolafanguinchominum oblatorumconfperfa

fuifl,

authorcllFerdinandus Corthefius. Gothi quoque fuum maiorem deum Odhen, id eft ohm MAf. do froitihm fortiorem , armis praefidentem, femper crudelifsimo >^jji.Ub.}.ca. placauere cultu,morte fcilicct captiuorum: arbitrati, ^"^* bellorum pr^fidemconucnientiushumanoconcilia-'
ri cruore , ^ quo omnem beiligcrandi induftriam tam abfolUt^ didiciffent^ut deui6lis Europae Afiac pote*'

&

tifsimis
tarint,

impenjs.fummum

fortitudinis

nomen repor

Item Froe. Vpfalenfis deorum fatrapa,deus faa gumis portea habitus^humanoru corporuKoftias m*
^auit. Teutatcs Sc Hefus idola quondam fu8re Gallorum^quibusetiamnonnififanguinchumanofacrificabant.tefle Lucani ucrfu:
Jlt

qmhu! immitis placaturjangmne diro

Teutates.

Talia cert^ non ab illa terna mente,iufta,cafta,mi fericorde,rerum tam confcruatrice qu4m conditrice: fe^ proculdubio ab authoribus daemonibus onebantiir^qui ueri Dei odio,inde ufque a rcrum primordijs,

xnconfcientias&corporahominum quauis occafio*

neimmanifsimdfsEuierunt,&multiplicieorumcade: plurimumde!e6latifunt, adeo etiam ut uoluptatcna hanc ,quam cx fuccefiutaliumlatrociniorum capiuf^
rifu nonnunquam inter dira facra prodiderint, quis cnim alius eius rifus au6lor fuifi^et, qui cx iugulo uirgi-

nis aGpueilsgjlliusortustraditur,

quamMithridatea

arufpicum iufiu Furijs immolabat:' AccidJt hoc L, Sylia,Q^, Popeio CoflC attcftantelulio Obfequente. Hinc philofophi tradunt, daemones nidoribus facrifi" ciorumaFlici rincantationibusitem, qugeplerunque - fangumefufo, fuflfumigationibus adhibitis celebraban;ur, praEfuifTe, At 6 miferjs dcceptinis errorem, calc QU

'

tebnnmen

colere,

Liherpnmusl quod hominummorte

:

fl
placatur:

aitCafsiodorusinEpifl:.

A tqui
rum

diuinatione ex malato^ hominiflm uirceribus, primum folumque diabbli

^v^goTTf/uapTux^ id cft,

j:)i'mHatioi^
nifcenb, rwi-

inftigationeufum Hejiogabalumihiperatorem, tur- SikiorUmlm pifsim.um &fla.gitiofirsimum monllrum, accepimus: wmi/^ Quipaulo port huius imraanitatis plufquam beluinae poenasmcritodedit, quando crudeliter interfeduSi in latrinam abic6lus > intcr excremchta tom-

&

putruit.

b^ diahoU Udtibus^ knthufia^lSy Vythiji

mulimbuSy cr
Cap.
ih
sihyUiSm

VU,
tragoe^
,

^ -*-T porro fuamdeinhoc mundi theatro cohoncftaret organis \/ diam idoneis

fuis

&

s^iS^k

undiquaque communiret membrisi en-

thufiaftas

&

uatidicos miniftros quoqi^c finxit dse-

mon, aemulatione ueri Dei, qui per prophetasfani6tos cum patribus loquutus eft, ne cedere Ded uideretur fciiicct & in grauiorem hominum ru,

inam. Adhibuit infuper eiufdem airtls foeminas,uates Py^ PythtiM^^ thias, quac pen^ apud fingulas fu^re gentes , atque adeo Dei populum etiamconfpurcarunt: utMofes le^ Lemhiy.ioi EeIataftri(Sifsim^cauerit, nc cbnfiilcrentur, easquc
lapidibus obrui iufTerit Eiufmodi confultationis di" i. /?e^ s. ras luit poenas Saul rex, Huc pertinent pierseque fa- ^'^^.f'^' inof SibyllK,i daemone uelut condu6la2,ad ipfius i*e (;o^J[l '^ gniquodingenerehumanoinftauraratjConferuatic* ettmahHoK
'..,.

cicmSccohfirmatione. ex^uarumiibrisaduariasini tanias copellebanturRottiani-.utapudaliosplerofqU tuapud Z.q2imuuidereeft,aquo hiulta citaturcarmi ha Getiliu fugftitio^ plena; licet Sibyll^ uel Erythrcf uel Gumanf opus heroico fcriptuih cjtrminc, Chri(H U 2 prae^

adCQrththi

jr^

'^

prseconia declarant.
nijs,

Be prxstigijs ditmonum Ex prophetarum enlm

Eiaiae

uatici>

potirsimum

cplligere
C7ri7}r<ndto
ceifiriint o,\i

&Dauidis, nbn obfcureea potuit diabolus. Manfit tamen eiafmodi

uatum prsecipuaauthoritas &obreruantiaur<]ucad

Chr^llumj^terni Deifilium: quonato.prodeunteque utlegat^onis fuzeminill:eno exPatris coe!eft?s uolantatc perfungcrctur,cenarunr palsim

r'itU.:ionei.

m orbeter.-aruiii

diuinationumge/-/.t.m initate rierarteftibus Aihana()o,Augu(iino,Eufebio,Ladan' u^roi.einsqtio, Plutarcho,Plinio: conticucrunrquc dajmones ubique, &:tanquamran^ieriphi^obmutucrunt;acde Kfnt^ tyC^tgdeciui fertis qmbufcunque enormis fuas ncquitiaslatcbris, tateDei, cefTerunt, non quidem uitro,ucrum compulfi , parEiijsh.iib.j. jjj^ quidem horrcndo mctuomnipotentiaeuindicis *^^' ^ ^ ^ S T I partim utro condemnationis fui, c^i i'^ PUttrch diA^^^^ Pf 3e foribus lam effc ccrncbant. Quandoqui^Xthanaide oracula,

& qu^cuoque impiarum

ahoLo PUn.Ub

ac,

jo.

'"^'^^'

eo C H R I S T V MmiiTumprobinorant, utfa tan^ operapeirundaret,dcmolireturque, Scgenusha manumin integrum rellitutum uindicarctaduerfus

(hm

^tfc/M3.

jiaboli technas, rabiemque ex his Zachari^ uatiei' rJjs diuina uoce long^ antea traditis Eritque die il:

lo,dicitDominusexercituum, excindam nominai* dolorum ^terra, neuicrdeorumfiatmentio: &pfeu-' doprophetam Scimmundum fpiritum deterraaufc' ram. Si podea tamen adhuc fuifTcaudita refponfa quisobiiciat,eacert(^tam fueruntrara, laefa, manca,
5comninoinutilia,utn ullhaberiloco dcbeant.PuIchr^ igitur & uer^ Athanafius inquit Olim d^monia
:

inani fpecie ludibrijsque rerum intricabant homines, infefsis alibi fontibus, alibi fluuij? , lapidibus aut
lignis, atq^ ita prsdigijs fatuos in
c

furorem agebant;

nuncueroquumapparuitDeiuerbum, fpe6lra huiufmodi & ludibria imaginum

eertauerunt.

Liberprimus*
tiemoeodmq^dkbolicidmmdijliti^imUre*
gionihu^,

.JV

cr ^tti m uarie in Chri^i^" Europ4 iUudut^

Cap.

VIIL
fine fingularl flndio Sc ratio'

TAndem

Bc

hoc non
fi\

diabalus ( quanquam peculiares quafdam cseremonias coluifTe plerofque nondiffitear) utnon folum inlongifsime diUitis totius orbis part;.bus,uti olim apud Galloria Druidas,&

ne machinatus

remotifsimos Indorum Gymnofophiltas , unus ide^

quc

eius cultus obferuaretur: fed

&

(quod

n;ulto
Jncuiufcm<^
'^^f^/;^^

mirandum,uel potius doIenduTs ) in ChridiananoftraEuropaapud diuerfifsimasrepiones, in cu-r 11r v-r -ijulcunque matcriaEuel nommis idolis, non dusimili ritu honor fibi habcretur. Hanc c^citatem apud com< moda fuis pr^ftigijs organa auxit,uoce,, cantu,capitis nutu, auerfione,mflexioncad latera,manuum gefti," cuIationibus,auta)ijSmotibus: eoquemodoindicia
inagis
.
'

'

nomtmstdoii^

coiitur

dt*

1^1^.},

propitix uel auerfantis atque abhorrcntisuoluntatisediditexftatuis: prophanauitqueloca,qua2cert^ erant domicilia & fedes doclrinae co^leftiSj fan<fl:ifsi-

Sap, i^.if*

mx fcholf patrum,& vxtl Kytoi,^^^ idJotmJ^^iKT dis^m qu^ uelut conuerfa fuae impietatis & fuperftitionislatibula, fuas blafphemias in

Deum contumeIiofas,& ho
euomerecojnueroVei
tcplo fe collo.
^*^^

minum
natus

generi exitiales crudare atque

eft.

Imoinhacmundi feneflanutantibustech^

nisiUismanifeftis, fein uero Deitemplocollocat,

&
,

hominum mentib.dominatur,in lucis angelum tranf^

formatus. Hac ratione, fe prauiori diuins maie_ itatiscontemptu, atque hominum exitio magis uu
.

diMtUi

,9

^*^!*'''!;*

2,Lortnti}.xim

cifcitur.

Huc pertinent ludibria quibus noftros homines camfanaru> ctiam adegit,utnifi facro baptifmo regenerationisla. bapti/mu4& exorcijin. uacro adChrifti folummodqmcmbrapertinente, exor* d i

&

f xorcirmis tantum ubi 6 fua ^q^q deturbandus cft df', rpon,ab illis qui eius pellendi fingalare donum habet appli<:andis,campan3e&;tintinnabulaexpientur,rah* ^ificenturq;, rponforibus 6c teftibus in facrilegam u*
berioris auri expilationem

uhdique conuocaris,res ij lasinanimatas mortuasq; h turribus adiaboloabla^ tum irJ.fimplicibus perfuaram fit. Quinimo fouex Sc ftagna oftcndutur,quJE etiam uidi, fi dign^us fum,qu6 f^iufmodi non baptizatas confecratasque campanas k da^mpne ex turribus proximis inue6las eile, affeueranterdicuntjaudiriq; earum fonumno<fiurnahora i^uodccima.in Natiuitatis Chrifti folennibus, uel etia cum fmgulis quatuor anni teporibus, quae uocant: CQmmorl, quiaudierit. SicfitjUtafonocaueantimprudentcs,necinueniaturquiaudierit: Scfialiquem audirecontingeret,is proculdubioidssmone obim^ pictatcmiliuderetur: interimtamen hifcereligionis ftoftrae praeiligijs illi detinentur. nec ita pridem eo lo' f prope Abbatiam Enechtertein du6tus fum , ubi fir-

&

niiter

adhuc credi hoc facrilegiu corim audiui: monHraturfoaea, turrisqaeofrenditur, Proptereaperquam prudenter Sc pi^^Cagfar Maximilianus inter gra
:

liamina fedis Romanae a Germanis non tofer^da, ca panarum cofecrationem reccnfuit in h^c uerba Suffraganei excogitauerunt, ut folum ipfi,& nullus alius facerdos,laicis campanas baptizarent.Creduntdcindcfimpliciores, itaaffirmantibus fufFraganeis, tales campanas baptizatas.dajmones 5c tempeitates pellc* rc Q^iapropterinnumeri plerunqueadhibentuf copatres praecipu^ uerd qui fortqna pollent: cxoratur,
,

]ui

baptizatibnis tempqrc

funem,quo campana liga-

tacft.tangunt, acfuffraganeoprscinente

(quemad' inodum in paruulorum baptizatione fieri foict) om^

nes pariter refpondent, ac campanse nomen ingemi' gant, ucfteque noua ( quem^dmodum 5c Chnftianis
fieri

fierl fo^et)

LiheYprmui. ss capana induiiur. Indc ad rumptuofa properaiur conuiuia, quibus praecipu^ compatres, ut eo largius munera offerant, adhibentur necnon fuffia*
:

cummultis alijsminiltris rcgaliter pafcuntur. Nec hoc fatis eft/cd & luffraga^ neo merccdem pcrfoluerc necelTe eft,quam illi munu fculum uocare folenr Inde euenit, ut aliquando ctil in paruis uillis centu floreni in tali abfumantur & expendantur baptizatione. Quse res non foiiim fuper'
ganei,
capellani
Ititiofa, fed etia Chriftianf religioni contraria,ac fimmcra eft exaclio. Verumetia epiflicioru fedufiio icopi ut fuftraganco , uel uilifsima obserare pofsint

Aeorum

&

Jiiereede,talia& adhucabfurdioratolerant. Resigi'

tur tam

nephanda & illicita merito aboieri debet.

Scribit itaque

m haec uerba.fcite admodum Lafla^

Lih.x. ca.\i,

tiusiltahominumcredulitate mencitadiuinjtatedc-- *^^o^.im ludunt diemoncs,qu6d illis uerum aperire non cxpc^ dit. Hifunt, quiimagines&fimulachrafingcredo-' cucrunt qui ut & hominum mentes a cuitu ueri Dei auertcrent & fictos mortuoru regum uultus & orna'
:

tus exquiftta pulchritudine ftatui ccfecrariqi fecerur,

& illorum fibi nomina quafi perfonas aliquas induf

runt.
fuis

Scdeosmagi.&ijquosueremaleficosuuigus Magi

appeliat,

quum artes fuas execrabiles cxerccnt. ucris

cient,
illis

-^^^^^v^

nominibus

coelcftibus

qu^ ia Sacris

li'

tcris

leguntur.Hi porro incefti ac uagi fpiritus.ut tiir^ bent omnia, & errores humanis pefloribus infundar, fcruntacmifcentfalfacumueris. Ipfi cnim ccsleftes
inultos finxerunt
ciTe,

fed ueritatem mentitis

nomim

businuolutamexoculisabftuierunt. Etpauiopdft?
Illi

autem qui defciucrunt a Dei

minifterio, quia fan^

ueritatis inimici

& prf uaricatores.Dei nomen (Ibi, &

,

non quod uilum honoredefidcrent (quisenimhonorperditiseftc') nec

cuitu deoru uendicare conatur

m Deo noccant

coi noccri

non poteft
d

fed ut homi-

nibusp

Sp

De pr^sHigijs ddmonum

nibus, qiiosnitiintura cultu^-cnoticiaucrsEmaiefe.;?'; tisaaertere,neimmortalitatem adipifci pofsintjGua ipfiruanequitiaperdiuerunt. OfFuhdunt itaq; tene# bras, & ueritatem caligine obducunt oe Dqjp Jnum, ne Patremfuum norint, &ut iliiciantfacil^.intepHs ie occuIuntjSc facrificijs omnibus prgedo adfunr. E* duntque fsepe prodigia, quibus obfliipefadi liomines 5 fidem commodent fimulachris diuinitatis ac riu minis. Et poil: Itaque fibi apud homineSsqui eas neifciunt,authoritatemactimorem pariunt. Hac uerfutia,& hisartibus, noticiam ueri &;fingulans Dci apudomnes gentesJnueterauerunt.Suis enim uitijs perditi fsuiunt & grafi^antur ut pcrdant Idcirco eti'. am humanas hoftias excogitauerunt ipfi hofces hu-' inanigeneris ,utquam multas deuorarentanimas. ^ ^1 r^^^j /^- Pluraibidem. Necmirum,ait SaxoGrammaticus de um.li^.de KugianiSjli iliorum nummum potentiam rormida' rc^.Danu. bant, a quibus Itupra fua fsBpenumero punita memi"
,
:

nerant.

fo?minis in

Siquidemmares ineaurbeKarentina,cuin concubitum accitis canum exemplo co,

hsrerefolebant:necab ipfis morando diuelli potsrant.Interdum utriqueperticis ediuerf6appenfi,in* ufitatonexu ridiculumpopulo fpe^laculumpr^bu^re.Eamiraculifosditate folennisignobilibus ftatuis
cultus accefsit creditumque efl, earum uiribus effe:

^um, quoddasmonum
qui ftatuis demolitis,
deftitDerunt,
Sic
n.tiAnf_A^
ploget.

cratpr^ftigijs adumbratum: Rugianorum tempIaSc urbes

daemonem eiusque ftudia depingit

,

Tertullia'

ad^

tiirj.gtnei.

nus: Agnofcimusunde taliafuggerantur, quis totu hocagitef.&;quomodonuncaftutiafuadendi,nunc juriciafsuiendi, ad conftantiam noflram deijciendaoperetur. Ille fcilicetfpiritusdfmoniac^&angelicaeparatursE,quinofterobdiuorDu aemulus,&ob Dci gratiam inuidus, dcmentibus ueftrisjaducrfus

hos

LiheYprhnm^
natis ad

Sf
exorfi

npsprflJaturjOCcultainfpirat.ioemodufatisScrubord

omne.qua in primordio

rumus,& iudi
:

cadi peruerfitate, 6c f^uiedi iniquitate.

Na licet fubieut

cla Ht nobis tota uis df monu,8f eiufmodi fpiritus

nequa tame ferui,mctui nonunqua cotumacia mifcet & l^derc getliut, quos alias ueretur.odiu enim etiam
timor
fpirat
:

pr^terqua

& defperata coditio eoru ex

prf damnatione,foIatiu rcputat frucnd^ interim.mali^ gnitatis de poen^ mora Sc tame apprehefi fubigutur, coditioni fuf fuccidunt: quos de loginquo oppu
:

&

&

gnatjdeproximo obfecrat. Hos Auguftinus

fpiritus effc

defcribit

nocedi cupidifsimos, a iufticia penitus a* lienos, fuperbiatumidos, inuidentia liuidos, falla^ cia caIIidos:quiin hoe quide aere habitet,quia de coelifuperioris fublimitate deiecli,merit6irregrefsibilis
trafgrefsionis in

nati funt.

hoc fibi cogruo uelut carcere pr^ da* Proinde eos potifsimum infe{lant,quibus beatitudinem,quam ipfi amiferuntjpromiflam cogno

fcunt.

IteminSermonibuscommunibus: Quidpra
quid malignius
,

Sirm^^^

uius

quidue aduerfario noftro ne,

quiusC' qui pofuit in ccclo bellum, in paradifo fraude,

odium inter primos fratres & in omni noftro opere zizaniafeminauit. Namincomeftione pofuitgulam,

simih amdin generationc luxuriam, in exercitatione ignauia, in da apm Gn

conuerfatione inuidia,in gubernatione auariciam, in goriHlegitur corredioneiram, in prxfulatufiuedominationefu- {/'^^'*'^*'J* perbiam. Incordepoiuitcogitationesmalas, inore if^diobiDmi pofuit loquutiones falfas , in mebris operationes ini^ ditHr^jiinji* quasnnuigilandomoqetad praua'opera, indormi^ perterram, endo ad fomnia turpia.L^tos mouet ad diflolutione, -^l^ /''*^/'< triftes aute ad defperationem.Sed,ut breuius loquar, ^l^^atimlatt

omnia mundi mala

funt ipfius prauitate comifla,

ynietam4dmirmdMres,z:TpotijlmmMticmri poffunt dmoncs.

Nee

S^
rnJetaad'
nirandapof.
\

T>e pmTtigijs
cll:

dAmmum

TEc miruin uaria &infinitaems generisliot \\ fpiritus conari. quum etenim tenuis fint fub*
ftantiae, fua tenuitate, fubtilitate, ccleritatc in-

jtmt(Ume-

crcdibilijfenfuumacrimonia, &luminenaturseluci# diore , quibus omnibus tcrrcnorum corporum inhabilitatem & fenfuum tarditatcm longe latcq; prseccFlunt,multa Dei permiffu, partim uerd, partim praeftipofTunt. J)elhmtu(^ giofe intelligunt,&
nni,ca^.iS,

Quibus accefsit.tcfte Au

guftino,diuturnioris tcmporis bcneficio,quo

uita k

corum

primo aeuo protenditur,comparata infignis rerum log^ maiorum experientia, quam hominibus ob
brcuitatem
circo
'^

uitemomentaneam

potcfteuenire.

Id^

quaedam admiranda faciunt:

& qusedam, potiG'

fimumob

Scriptursefanflae Sc uaticiniorucognitio-

ncm, prdicunt, uel etiam probabili conie^ura con* fequuntur:nonnunquamct tmquseipfifadurifunt,

praenunciant. quibushominesalliciunt, inefcanr/e'

& defraudant: quo nomine illis mirabile prudentiam, acutum ingenium &tenaccmmcmoTiatri''
ducunt
X#.4.i?^w*. buit Plato in

Epinomide.

Quapropter
:

tradit Clc'

mens,ifto$, quumfintdsEmoniacifpiritus,
citius fcire aliqua,

&muIto

non cnim tar- ditatecorporisdegrauatar. Hincaddit: Etideoqu^

mcdici longo tempore
liaec

& multo perfc<5lius

& labore

plurimo afTequutura

mora ulla,& fine diffi cultatc cognofcunt. Non ergo mirum cft,fi plus etiS dliquidquamhomines, fciunt: fcdhocmetucnduni cft,qu6d ca quae fciunt,non ad falutcm, uerum ad de*
illi,tanquam fpiritus.abfq;

ceptionemproferuntanimarum, utpcrhaeccas cul* falfaereligionis edoccant. Hic TertuIIianusfic ^Autrfmgen differitj Omnis fpiritus alcs eft|hoc angcli &dacmo'' "s,igiturmometoubiqifunt.Totusorbisilli$Ucus ^nmtnJw. ^"^s eft:quid ubiq; geraturjamfacil^ fciunt,quim eH$d*monii
/i>4^o?<*

tum

ttnde

nunciant, uelocitasdiuinitascreditur, quiafubftatia i|noratar,Sic Sc authorf s interdu uidcri uojunt coru

Lih erprmm,

f^

[u^atinnnc!ant,&runtplan^malorumnonunquaiii, bonoruJtj tamen nunqua. Difpofitiones etiam Dei nuncprophetis concionantibusexcerpunt, Scnunc
lc.^ionibus refonantibus carpunt.
tes quafcJam

&

Ita&hincfumcn-

temporum fortcs ,;diuinitatem aemulan-

tur,dumfuranturdiuinationem.Inoracuhsautequo ingenio ambiguitatestemperentin euentus, fciunt

Cfoed, fciuntPyrrhi. SicprasfciuitdiaboluscxEfaif Danielis oraculis (quorum uterq; adolefcente Ale^ DanidXt

&

xandrum

exprefT^ delineai)

cum ipfum Alexandrum

PropcereaDel-

fuperato Dario, potiturum Afia uniuerfa, tranilaturu

impcriumaBabylonijsadGrscos.

pTiicamuatemconfulenti,i?cabinuitarefponfanieX' torqucntJ,tandem ipfa in ha^c uerba prorumpcns, reipondit: Inuiflus eris Alexander. Pofteaad Perfas exerciram traducenti,prodigia cifudit multa. In adi^ tu Afise, fimulachrum Orphei fudore maduir, Hinc Alexandro ad extrcmu cum Dario confiigente, aquila h fiiblimifbpraeiusuerticemfefelibrsre, &itiadperfoshoftes traijccreuifaeft. Ludibriahauddubi^

dxmonijh^ccratradornataadprodigioru &augurio
ru,quib.tunc fidebatur,obferuationes confirm.andas. Dariu ediuerfo, ancipitib. fomnijs in falfam uiflorias fpeerexit.Pr|nouitexEfaif prophetijs,foreutTyrus deftruatur i Macedonibus.Ita enim illc aitiVlulate na ^ffUi$) ues maris,quia uaftata eft domus, unde uenire cofuer uerant. DetcrraChetimreuelatueftcis, Terraucro

CethimMaccdoniae(re,a0eriitpleriq;,&abHomero ^7*/WMacedonesuocatos. QuidatameperterraCe' thim, Cyprios intelligiat. Inde quu fuC^ fugatoqj Dario,copias ad

yjeiofeth^
hb.iantnj!,
iM-^^a^-^*

Tyru admouiflet Alexader, praemoriuit

.quendaquiciuib.pr^nuciaretjApollineciuitatldcfcr turu effe: ut quu euetus rcfpoderet,idoloru cxiftimatione ftabiliret.Ex ijfdem Efaif & Daniehs uaticinijs pr3efciuit,forc ut Allyrioru monarcbiapefstt iret,& ia
poteft^*

So

"DepYAftlgijs

ddmonum

potedateredligereturMedorumacPerrarum: &qiii# EfaU^^, (JQiYi aCyrOjCuiusnominatimEraiasmeminit. Vnde conie6latus eft, Crosrum etiam de regno Lydiae pericfCe. Qaare Sc aliquanto ante r lemTiJeffocwe^ Gyg^s qnodin Cyri temppraincidere eum pro> fpiciebat,amiiTurum regnum Lydif praBdixit,conruU tusexoraculi Delphicifedej $c pofteacum regnurft adeptus elTet Croefus,utopum fuarum fiducia infole<
c h

tatiirum

ycvHi

fcentem,fuperbienteiP,& regnum Perficum afFe<5lan' euerteret^x^^^/^^^^^^^^^^^uicloria in fpeciem ipfi ati nuente,ad bellum Cyro inferendu perduxif.quo mo' do ui6lu, captus, & regno exutus , uitam in Pcrfia finiuit. Infinitaeiufcemodiinhiftorijs obferuaturexe-f pla:fed id pofteriora,necobfcura,conuertamur.

tem

Chn(lum,crad quid miffu^ efjct^ prim norunt dmoncs , qumApoB^oli: ^c^uik'

rc

iUum tentarit diabolus^

Cap.

X.

qu'bufcum illeloqueretur, & fami'iaritcrdege^ ret,Apoftoli:utetiamante C H R i S T imortemrc

furre<5|;onemqae quiduenifTer
fciuerit, teftatusq; fuerit inuitus,acl

P
tum

lErhibet facr Scriptutae authoritas, diaboluti^

pnusCHRISTVM penitius nouifle,quam ip^

CHRISTVS: niitiirum, quocogni*

,

faceret fatanam

e-usque ffaudes:

illius

a6liones

clemei'iretur,atq;regnu?Ti euerteret

tu iuJicij diuini

Qviapropterme" geterncriunque poenarum contremi-

ft:ens,&penedeficics, Jn obfeiToante

CHRISTVM

Mar:

i.

^t.4.

procidence,magna exclaTnauit uoce Ah,quid rei no* bis tecum eft i''^ S V Naz^reneC' uenifti ad perden:

dum nos. Noui tequi fisjnempefanclusilie Dei. Et inc-epauitillum lES VS, dicens: Obmntefce, 5^ exi
ab homine.
Sc

fum

proierifi*et

illumdsmon inmeEtpoft: Exibanc

dium,e>iijtabillo,nihilqucillinocu)t

Liherprlmus^
bant
es
;

<fi

& dsemonia a multis, clamantla & dlcentla Tu CHRISTVS illefilius Dei. Et increpanSiDonfia

nebat ea loqui, quod fciebant ipfum efle^C H R l^ 5 T V M. Hic Athanafius: D3emonis,inquit,rermo* nem compefcebat CHRlSTVS,ne fimul cum ue ritate,etiam fuam iniquitatem promulgaret:utnos e^ tiam aifuefaciat ,netaJiacurcmus, etiarnfiueraloqui
uideatur. Illudaliasetiam piospoftealatuifle,
Sacfa-''
,
. .

rum
liam,

Iiterarum teltimonio docerur: utalij

alij

eum He

^.

^/^^^ g
/'^.^.

lohannembaptiftam,

al>j

Hieremiam,alij u- Luc^^.

numdeprophetaru numeroelTediccrenr. Petroau'

TuesCHRiSTVS iilefiliusDei uiuentis refpondit CHRISTVS, Beatus es Simon barlona, quiacaro & fangnisnon reuelauittibi, fed
tempronuneianti,
:

Patermeusqui

in coeliseft.Id

quod Petro
I

patreccc-

Jeftihicreuelatumafierit C
jpfius ingenij

HR

T V S,hocipruin
Hinc
ope
res ctiam ab^

6 fatan nouit, Se palam teftatus eft,no rogatus.

acumen
liquet, cuius uilTepoteft.

ftrufifsimas, noftrisLji renfibusapprim^a!iena, no

HucfacitilludpuellaePythif, dePauIo ScBarnaba clamitantisteftimonium: Ifti homines feruiDeiexcelfifsimi runr,qui annunciantuobis uiam falutis.At' <^ueidgenus teftimoniaab Aftaroth & Berithidolis, a daemonioobfefsis, de Bartholomaeo apoftolo^ Thoma Sz alijs data legMnus. Veritatcm uero hic confitcnturdxmones,nonutpopulum ad audienda ampleftendamqueeorum do^lrinam permoucrent; fed exhorrefcentes Sc reformidantes minifterij Euaa gelici uirtutem, &rui condemnationeace>ipulficfnc cxobfefsis qushofpitia fi obtinuilTent.ftatim Apo* ilo'orum minifteria feditione potuiffent conturbare, autinchoataportopprimcre, nouisrumoribusdiffeminatis per Pythiam uatem obfefiTos & idola qu^ apud lliiUum uulgus magno habebaturlgcQ. Addntur &il'

*'*'**

'

&

ii
&c
i^cl.19'

De prdBigfjs iWad mali fpiritus rerponfum

'f

damomm
;

lefum noui, 8cV^\i^

lum fciojuos aute qui ellis Item: Quid rei nobis tc^ M^tthX cumcftlES V filiDeialtifsimic' Veniftihucadcruciandum nos ante tempus.Obfecro ne nos torqueas. Mira 6. Enimuero femen mulicris contriturum caput fer_^**^;
'

pentis.prophetarum

deCHRlSTO nafcituro etiam

'^nhexf. inBethlehemluG^aeuaticmia: praehnitumhmctem' in diu92 uirginis utero , fuperucnicntc Aitr^/;, 1.2. pus , IB S

VM

Zucx-.z.

^'*

7-

obumbrantc conceptum,ex angcli Gabriehs annunciatione,admiran# dam eius natiuitatem , longinquum magorum ex Orienteiter, utumadorarent,fciueratdsemon. Qaa.'
Spiritu fanlo , Bi uirtute Altifsimi

propterintcrfpem&mctum, Hcrodisanimum diris contra lES VMinfiammauitfacibus, utinterinfatt-i tiumBethleemiticorum bimulorum ftatequeiuniorumdeplorandam cladem, I E S V S fimul internc
cione abfumeretur. atqui falutifero magis Dei confi JiofaoscollabefcercGonatuSi infringiq^^ue, rcipfaex^ pcriturdiabolas. Ne quid tamen incredibili emsaudaciae&faftui incomparabiH decederet, atqueutadoratione, peculiari Dci prsrogatiuahonoraretur, uclChriftumcer* tius tunc cognofceret, ipfum in fohtudine tentat: ilhqae in praealtam montem addu6lo, omniamun-' _. diregna,aceorumgloriam oftenfam fe daturum,{i mhJlrJi ^^ proftratus adorauerit , aufu plufquam facrilego cliMpis. pollicetur: quam dminam maieftatemin hominuni ^imh.4t, Veghisatque imperijsfolam dominari, caque cuili^ Marc.x, bet tradere conftet. Porro Chriftum iam ccrto cotfaM^ gnitum , uoluit etiam perditum quare ut eum proelerct, in corludje Simonis Ifcariotse immifit , iri i<<.i3. q^em poft offulam d Chrifto porre^lam ingrcflus Tantum enim huius folertifsimi artificis con^ eft. trapeum Sc genus humanum eft odium, ut quic^

'

quid maahinetur, fu inDcicontemptum,

&h0minuih

Liherprimti^l

ii

num detrlmentum pernicicmque

dolo caute tc6lum.

fraudc 8c cxtrcma

UdU (tudia diaholi, cr operu hreuiter Cap, XU cQmprchenfd,

CiEterum

utinftituti

mei

ratio certius citiusq

innotefcarjpaucis, ueluti fafciculo uno,qu3Eda

ex daemonis aclionibus

&

potentiacolligam.

Quum angelica eius effentia non intericrit, Ced mal^

propriaeuoiuntatis afFc(5ludcgenerarit, accreueritqi tamdiutino tepore cximia rerumobfcruatio&ufus ^f^tMTfiy^ infignis magnaj illum effe conftat uirtutis,callidita# ^^^^^M*^ tis incredibiiis,rapientia plus quam human^jpcrfpi cacitatis acutifsimse , uigilantif fummf , artificij technasftruendi pcrniciofifsimas fuco fpeciofirsimo in:

comparabilis,malicif infinit^^odij erga genus

num^ffir0v/gt(^KvnKi^i: atque

hum3-

hoc nomineeumfjepc'*

xiumcro ( permittentc, uel faltcm conniuente Dco) dmirandas facere res, & fe in beftias, ftatuas,fpecus, Jatcbras.cauernasingererennquercusDodonseMo' lofsidisinEpirOjUndeDodon^ia oraculum frcquenlatum cft, infinuare apud iEgyptum cxHercuIc , Apollinc,Minerua,Diana,Marte Ioue,Api bouCjLatona in urbc Buti,furiofis faccrdotibus Apollinis in C lophonc,ThebisinBoeotia, &inLoebadia cx Trophonio, cx uacca Memphi, ex boue Mneo Heliopoli, ex crocodilis in Arfinoe, ex Amphiarao uate in Attica, rcfponfadarc.humanauocc, nutu,aliou gcftu, affi6lis fub inde gcftibus furentium , nonnunquam ebriorum, alias trementium, autridicu!^ gefticulantibus quandoquc fomnijs , amphibolij interdum , plerunque & senigmatibus : quia ignorat ^iabolus quo ufquc toleraturus fis DcttS ^ aut per*;
: :

r-^

'

^^

i^y^/^

mifrurus^quceinteQdit 3c

ftruic.

Etfi^

'

64
Rt fan^

Be prdBigijsddmomm

Zib.ijap.B,
>

quibufdatn ragacioribus homihiJ bus haseius technas iamolim faepe detexifre,tefl:is eftValeriusMaximuSjhifceuerbis: Necmepr^terit
lis

Deum

demotu &uoce deorum iramortaHuhumanisocuauribusq; percepta quam ancipiti opinione aedi,

>

matid uerfetur: ficut de tranfitulunonis in urbem* Captis enim Veijs a Furio Camillo,unusmiHtumfimulachrum lunonis Monetxferturinterrogaire,n Romammigrareuellet:' DeamquererpondilTe,ucUe
fe.

Quamuisunusuocemaudiuerat, omnes tamf^n

;

Ziui^.

perfuadebant, candem fe percepilTe. Tradunt ahj fimulacrum annuifle tantum: alij unumhocinuulgum fparfifTe. Quo fa6lume(i,.ut ter milites non {imulacrum, fed ipfani ccelolunoneni petitam portarefecredentcs laeti ineaparte Aaentinimon^ tis, in quanunctempium eius cernimus, ut inquit Valerius, coliocarent. Hicuidemus &quaarte,.6C quamobcaufam ludatinidolis illaDeifimia. Caeterum, aliareligionis opinione legiturindiuse Irmgardis comitilTae uita, quomodo tertio Romae peregrinata D. Pauli templum fuerit ingrelTa, inueneritquc crucilixiimaginem prorfus conformemef^' quae in templo metropolitano D. Petrofacro Colo,ms ante facrarium uifitur. Hic proftrata oraticni-, que intenta audit uocem ex oreimaginiscruciafii(ibi

&

Xf , hunc in modum Chara Sc cle<5la filia Irmgardis,.te orout mox ubiCoIoniamredieris, in D. Petri tei=:
.

plo crucifixuminaltari antefacrarium mihiadmpdum fimile, falutes. Haec pofito peregrins pilco,^ gratijsqueatlis, fe fa<5luram recepit, fimodo digna haberetur: fimulque hoc fimuiachrumuiditacruce
,

detraxifie brachium dextrum, quo eleclaefu^fpon^ fae Irmgardi bcncdixit. Inde rurfus gratijs Deo di6tis propter longumilluditernec fruftranectemerd faclam,Coloniamreuerfaeft, Scprsefatolocoprouo-

luta

luta ante crucem.fic

Liherfrimtts^ ff iniit: M/hi (ingularejdq; haud leue mandatum Romae a cruce & imagine in aedeD, Paulo facra, tibi mireconformi datumeil, cjusfcilt^
cet ralotari ts

plurimum
filia.

uoluit.

Ad

hsec cueftigid

Coionienfiscrux caputinclinans ,inquit: Gratiasa^

go eiedamea
feieCti

Ex hoc rumore

epifcopus

cum

uenerabile facramentum in huius (i* mulachri capite inciullr, quod repenc^ etiam lejpruin rudus eo modo contraxitocclafitqae,utnonfuiire diuuirumuideretur. Hicmultacontigiiremiracula,

pompa

&

perpetuum ea ratione

in

lampade fauori lumen

narratur.

Haec eadem.comitiirainfignem pagumSu^ chcelenin luliacenfi ducatu legauit D. Pantaleonis haeredibus Colonis, quarehuicetiaminuicinafylua ereclum fuit racellum, quo religionis ergo Martis ^[q poft Pafchae folennia confluere foiet ingens eorum multitudo, quiuelmorbouelaliacalamitatepremerentur. At quum eiufmodi prodigia noftrononui* deatur feculo, nec iudicium arti medicas permittatur, hicTheoIogisnoniilibentercedo. 4 Potuit &;adIouisHammonisoraculuminquircri^ dum in eXLimo finu Libyae apud Garamantes ultra
,
.

Cyrenen

in folitudinibus uallis , torridis ac ficcitate

Cambyfen CyriSc Aiexandruminftigare: itemPythiumDelphispr3ecasteris,cuItu,religione' fama, opibus&donarijs celebratiusreddere. Nouit

fterilibus,

.^

^iAholtt^

^^

&uaticinariexcertisindicijsuelconie(5luris,fiuere- ^^"^^^iott^

rum retroawtarum obferuatiohe, ut

hinc etiam cogi' tatus Sc fenfa peruidifi^e quandoque crcdatur quaa* quam interim fallat & fariaturjtenebras ofFundat uc ritatcm caligine obfcuret,atque etiani mentiatur.,.^ Nam rogatus dxmon, Pdrphyrio tcfte,etiam qu non nouit, conftanter affirmat 8c quae nouit,{i fcmel uerd decies illa falfo refert. Poteft quoque plc.
: ,
:

'""'^***''

Tifquc locisin fimulachris fua excrcere ludibria,uc

ade&

^6

Depr^JIigijsddmsiJum

Zi.x.inuita

D.jHartini.

acleacxlonginquisregionibusconuantiraprtid!i tes, ea ueneretur mcauti,adorent, coru opem implorcnt in reru anguftijs.in ualetudine aduerra^& quacu' cjue2ftli<^ipne:quoaueri Dei cultu&inuocatiocad fuas impofturas in interitu eosauocet. Sic Gallorum rufticis hanc fuifTe confiietudine fcribit Scuerus Sul piti?,d^monu fimulachra cadido te6lauel aaimc, miibra peragros fuos circuFerredemetia.Nec fatan^ difiiciieell,animarucorporismolcexutarufiguramen^ tiri,circamonumentauerfari,iacoemiterijsoberrare, fpedris pcrterrefacere haeredes aut alios ut ad illici* tos cultus,uctita religiois ergo pcregrinatione,iultO' ru&parcntaliuprjefcriptafoj*ma perfolutione daianofamjmpcrito.sminusqi Deofidetescogat. Cona,

turitideimbecilles fidepracipitesagerc,fortesuerd
diuerfis

modis femper impugnare

, fi

qua ratione eos

agcF^g-tranfucrfos poflet: item defper aiites,credulos,

maleq^fanospollicitationibus&glroria ditare,infpe
Mich.PfelL feliciu fisccelTuu illeilos

pcrimercamtrJftiaeuentuyi raetuiniedocruciare. Nouitadhsec uariasoftcntar formas,inaniaidolaartemirac6formare,uifusorganu turbare,ocuIos perftringere, falfapro ucris fingu* Jari dexreritate ne agnofcantur proponere: quas ucre funt,utnon appareant,uelare &qusercucranon exi ftunt, ut effe appareant exhibere: feinmille fpecies
:

yirg. 4.

transformare,Proteumqiagere;&utcanitPoeta,
TumiiariceiUudimtjpeciesatqiOraferanm,
Viet eninifuhitofis horriduSyatraq; tygris,

Ceorg.

Sqnammofusij; draco^^futua ceruice leanaf

*

Aut acremfiammisfonitum dahit:

Omnia transfo rmansfefe

in miracula rerum,

Ignenuf.yhorrthilemq; feramyfluuiumq; liquentem,

Confueuit&hominummentesmultifaHj$phan tafmatum ludibrijs uitiare,uigilant^s pcrturba?e,dor

micntes infomnijs terrcrcpcregrinantes a rc6lo itiBe
refe-

LiheypYif/im.
ir

^^j

ftducere.enantes atquc etiatr. alios quandoqneri5dcre, aliasterroreconcutere, multa labyrinthis opi* nionuminextricabiJibus implicare&inne^tcre tc trsoramala pJerunqueboni rpecieferere, &ueritatis contefsionein fiiamiliicerenafram, grauiusque fallere. Soletquoquelacuaccarum coiiibere.&nein ba tyrum coalercatimpcclire: uinualiunde ?:dferre,c]auftra reierare: praeterea ocyfsim^ res uarias,ueluc pah''
,

bi lacinias,o{lk,ferramenta,Ciauos,acus, acicuias, fiia; eorum q^ globulos,intortum capillitium,ligna, idqiie

in uiuorum extremas fauces , nec pe" hitius,qud orc reijciantiir,ingerere:inmoriuorii ue^M^O^^Jf trieulum&partes aliasprseftigijsaptas,&poftmor- ^^j^\<^^M-^ ' tcmfectasiigna, cultros,&qtiiEcunq;uisaiia, fallacl' ^^

gCDus portenta

tcrartedoloraintcrfecandum inferere. Quemadmoi dum etJa non folum talia, fed ctia partes uitales priu^

exaiUntium ocuiis auferreac rummouere,qu^m

ani-

m aduertacur.

Neq; uero pcr aliumj heqj

alia

ratione

in extorum nefandaobferuatione apudueteresolini ca procur-atafu8remijracula,ut Cffari Diflatofiex' ta fmc corde fint inuenta:Pofl:bumio uero c6fuIi,Ca<s' toni,Decemuiris,Herennio,Luciiio Lupo in-molantibusin plurimis ui^limis mbdoiecur, modbcapiit
iccinoris defuerir.
,

Similiter qk parte poftica

& uteri collo noulr,

im-

plicatos crincs, arcn^ copia, clauos ferreos, lign?, uitra c6rrad:f;ftuppam,lapides,ofla,

& (imilia pr?ftig'j^

mouere|ofFufcatainterimoculoruacic:infc6laaurib. furtiudimmittere,quf poilea uei prbdeat, uei euolet.; Hf c a me uifafuiit alata^cxaurib. cuiufda uirginls He pc^ nominc, mifer^ a d^monio exagitatse defumpta. Procl;ueiliiquoq;eft,ulcerecorpus defGedare,pudedamchcerrde uelulcere faniolbmficere, euirationi^ perfuafionem falfo inducei^e, corpora tota ohGd^^ ie^ caque furfum ac deorftfm diilrahere, quando' qu^mW 2 c

&

^S

De praFtigys d^monum
Jilam uirginis praf Jfi

& cjuamdlu i Deo ptrmittitur.

^afuioletamfublationem' iriarceCaldenbroceapud Ge]dros,Deo.iuuante,aliasintrpiderelu(fiandoim' pedire ualui; a morlus tame incerim iniiidu, cjuo ma*

nusmeasmir^impetebaty in borriDiliiliafubue^tio* ne, anxi^ caucndumerat. Curenimnon tam meos promouereconatus m iuuando, cjuam dsemoni per^
iuiitereruaftudiain]^dendo,potua Dcusc^AlTueuit pr^tcreauari^ corporatransFerre,eorumq;}iumorcs commouere.origmem ncruorum in cerebro turbarc, quoatrocifsiiiiis rarirsimisq; couulfionis fpeciebus, quafi crepitantibus foni* ia6lu tra6luqi incredibili,

&

compagibus ^ in admiratiooem, diffidentiam, finiftram deaJijsopinioncm,ad medacia , uctita auxdia & c^des, homines compellat.
tu horrifico lun^lurarum

Adhunc modumneruos& mufculos pi^^teruolunta

tem inordinat^ crudeliterque conueiJere poteft: plerunq; ArAveij ciere,ut ceruix una cum corpore immo bilis maneat,& in neutram infleftatur partem, fed iuxtain utranque partem intendatur: rub!ndei^ar/^c&/' ueltenfionemad anterioraexcitareualet, utcaput,ceruix,reliquumq;corpus.iugtilaribusuenismi-. rum in modum circum collum diftentis,c6trahatur: quandoq; owi<x<o7oyo!J\it\ tenfionem ^6 pofteriora cira' retamuehementemrolet, ut caputin dorrum& /capulasgrauiterconuellatur crunbusinterim contracllsritem diuerrasHorribdiuconuuIfioniJ facies,mul>^
*^j'^,f

tifariam

& ina? qualiter in

membris producere non.

:

nuIJis totu corpus,ceuarticuJistormentoluxatis d'u

tuilfisq;eneruare,autpaJpitantiu,trepidatiumuemu' fculoru fpecie inferre: quibufda os & oculos truculc' terintorquere,reptutraruerrum in homineitacoftrin gere,ut fpsratio uix difficulter duci queat,artertjs inte

rim pulfantib. Jeuiculu inferes impedimetu.feduetri

culu fingultib.frequetib.coucllens.lntcrim hicprff^a
tifsi*

Liberpnmm.
jtirsimos

6p

r^p^medicos ludificac, ^ eiufcemodi morbo ru dira cotuiti fymptomata.imo larua, ad naturales ea retcretes caulas fruftra curatione medicametis tetat. Ac aquamctiam coniuraticnibus facratamfe for^ irndareimpenfcjgellibus^ uoce in corporibus qu^
obridionc coercet regir.q;,(imu!at: quemadmodum fenanbusextrahi,uirtute radicis incluf^anuloexSo ^W"^'^'*-

Jomonis,utfertur,dodrmanaribus admoto. Deinde ^^V^

multaobferuareairoiet,artificiofeq; imitari,feuuer^ fcu falf6:plurima eoru quf a61a aut prodita funt,!ncre dibili folertiaraticiocinari&colligere: uariacxnotis

naturalibusargutifsimeeliccre,penitifsimeq; cruC'^

rc:diuerfainimpcrioru&hominum priuatorum negocijsmoIiri,mira aflutiacontexere telam longam, uariam nobisq; inextricabilcm \ qua inop nato mfpc
ratoq;implicantur&irrctiuntur certe plurimi: tandcmhomines,beftias,acrem conturbare ,prodigia
inetcoris fimilia in coelo effingcre,figuras cofligentiu

cxercituu cxprimere, clangores tubaru , armoru ilrepitus,fericntium femutuo cx i^libus collabentiu fonitus,uoces eiulantium aut exultatium imitari, fce--

&

lerate abuti natura reru ad generis

humani perniciem

con form2re,& multa in ordine caufarum fuo tenore pro* greffuqi agentium confundere ma!a, quanta potcft
callide exitipfas pragftigias phyficis efFeclibus

calliditateattrahereScurgere,inceruices noftrasco-* gere & c6torquere,bona abigere atqj excludere^qain imo ea interdum fuadere, fed proptcrmala: fuade-

requoq; malafub fpecic bonorum

re &inuoluere.

diffu^idere

mala

ut ducatadpeiorajtandemetiamcoelumterraemifce

tuihanus inquiens:
,

Proindcin Apolosetico rcit^teftatnrcliquftTcrDaemonum operatio, eii homi'

Itaq;

^^^'^'^fi'
^cntei.ca-.

niseuerfio.Sicfpiritalismalicia*apri^Tiordioaurpica'

tacftinhominis exitium.

corporibus quidem
e
I

&

%<,

aaletudincs inliigunt, Sc aliquos cafus accrbos : %^ nimae uero repcntinos & extraordinarios per uiin exceiTas. Suppetit illis ad utramque fubftantiamho^
ininisl:edendamrubt!litas-3ctenuitasrt!aniultumfpi ritualibus uiribus licet &: inuiribiles&infenfibiies |n efPeflu potius cjuam in a(3:u appa reant: fi poma, fi
,

fru^es nefcio quoa aurs latens uitiu in fioreprscfpitat.m germineexanimat,in pubertateconuulnsrat: fl cascaratione tentatus aer.peftilentes hauftus fuos ef
fundit.
tio

dasmonum
,

eadem igiturobfcuritatecontagionis.a-fpira' & angelorum mentisquoque corru^

curn erroribusuarijs
ipfos captis
:

ptelas agit furoribus ScamentijS, foedisacfgeuislibi-'

dinibus

quorucn ide potifsi-

mus, quqdeos

&

circumfcriptis

hGmi-

num mentibus comedar,

ut&fi^bi pabulapropriani-

doris&fanguinis pr^curet fimulschrisimaginibusf oblata: & qu2e illi accuratiorpafcuae{l:,quahoml' pem^cogitatuueraediuinitaris auertatfalfis prasftU gijs: quas& ipfas quom.odooperetur, expcdiam. Omnisfpiritus ales eft*ReliquaTertuiiianiuerbafv|# prarecitanturCap.8.

h\mur\^o defunclorwinjhiritu^^quihui prJHgiji

rcUgiofos ludificare folet diabolwi^oBenditur

pTiefcrlpU corundem l^irititmn itiquiroff*

dormfonnuU.

Cdp,

^IU

VT

euidentius omniuoculispateat, dacmotlcm

quandoque etiam ordinis Ecclcfiafi:ici uiris ifIudcre,atq; mortuorumfxpe animas imitari

cxTra^latuIacobide Chufaordinis Carth. Theolo<: gi^ protelforis, de Apparitionibas quorundam fpiri" tuum,& quomodo inquiri & agnofci debeant, fi uer^ autfift^ appareantjpfiiis uerba fideliterhic adiunga,

quumetiam myfterij loco prercriptiihoc c^fcruarfa" pad eiufmodi profefy onis homiries non ignorem.'
^

firimd

ttherpYimtis^ yt Pninouidetnrexpecliensfieriiciunium trium diccnm cum aliquibus mifTarum ceiebrationibus , & deuotisofationibus, icilicet fepiem Pralmis pocniten^
tialibus fsep rcpetitis. Quibus peraftis accerfendi acuocandiruntquatuor aut quinque facerdotes de^ uoti. Credcrem hoc aptius fieri per deuotos religio^

fos^recularibus aClionibus exoccupatos, Scrrietein Deum eleuatos,propterhorrore Sc terrorem proppllendu:qui ad locum accedant, in quo (piritus fe oftea dereconfueuir, cumhumilitatecordis,&relainteri-tione,cefrante

omni fuperilitiofa inquifitione no ta^

;

inen fine ccrtis ceremonijs, cum in collatione omnia facramentoru&in mlfsis ecclefiautaturceremonijs. iilfuniatur igitur candeiaindieParificationis benedi61a,accenla, aquabenedi6la&fignum crucis,&(i
placet, t^uribulum

cum thurc: in acccdendocrent fcptem Praknos ac Euangeliumfan(fli loannis. In^ grefsi autem, locum afpergant & thurificent. Non
tamcn dico de
necefsitate

omnia

fieri fiue

requiri,

sftimo itaexpedire: quianonhabeode his fun-r damentum necefsitatis cx Scriptura , fcdaliquae^templa fantlorum fuperhis legi. Stolaetiam fanc!a nonuideturcfie inutilis. Ingrefsi igiturlocum, fle^ ftcntes genua , ut uidctur hanc humiliter pcr unum corum aicant oratipnem fequcntem Domine l ES V Chrifteomniumfecretorum cognitor, quifcrapcrtuisfidelibus & paruulisreuelare faluhria&uti^ iia confueuifli, quique in hoc loco fpiritum quendam fe oftcndere permififti: humiliterobfecramus bcnignifbimam tuam mirericordiam per pafsioncm tuam,&preciofifsimi fanguinis tuipropcccatis no{tdi
, :

ftcis

efilifionem, utdignerisprssciperehuic fpiritui, ut fine terrorc &lffione nofiraScomniumhominu, fercuelet, fignificans famulis tuis, nobis uel alijs peccatoribaSjquis fit,& cur aencrit,& quid defideriu e 4 fuum

De pntBigijs ddimonum ^j fuam exiftatjUttum exmde honorari ualeas

porssbileell, confolari, tSciicleUs tui iam

&iprc{i
Poll:
fic di'

fubieuanjn
,

nomine
hsec
aci

Patris

& Fibj 3c Spiritus faniili, Amen.

eft,

interrogatoria uenJendvim
:

ut puto

'cendum Obfecramus pcr l E

V M Chnftum,tu fpi*

ritusutdicas, quisriaf&riellaliquisinternos cuiue-

Jisrefponderej&utnomines eum, autperdgnueuin fignifices. EiVne ille N. aut ifte N. &ric deiioguris, quotquotfuntpraerentes, nominadofpecjabteriquia cxperturneil:,qu6dnonrerpondetcuiIibet. Siautem aliquamuocem aut pullum feceritad alicuiusnomi?iationem,i}licommittanturalia inierrogatoria, fcili* cet, cuius hominjs animafuerit, propterquiduequid defideretc' Sifufrragia profefieridefiiierit,

&

&

deratranin mifsiSjanin eleemorynisrautquotmilTas,

'tres,{ex;x/XX.

XXX.&c. &pcrquos facerdotes.rc'

C'

iigiofos uei fecLjlares

&

fi

ieiunij, quis,

quanta,

quot quot

Sc

&

per quas perfonas i i elcemofynas, quas qu(bus perfonis i aut in hofpitalibus, aut ie-

& &

proforjjs, autaijjsmendicantibus&pauperibusc'
tjuas caufas

&

quod erit fignum fuae perfeH^ ]iberation!S,& propter

ilt dcputatus poenis purgatorij c' quia bea tus Gregdrius ppni t in Dlalogo multa exepla, in qui"

j3Usanimadefun6lorumperfee.xpre(reruntuiuauoice caufas purgationis. Nulla tamen fuperfiua, curio^

fa, ihutiiia,
nifi

autfuperftitiofafuntabeoinueftiganda, proprio motu uoiueritreuelare. Etin (dicbus feiliuis tempore fobrio,puto ante pradiurr, conuenientius hanc fieri inquifitionem autforteft
ea per
fe

&

lempore noclis magis Deo placuerit, utfieri folet. Sed (i forte nulium fignum appareret iila hora, ex tuc ditferendri cit ad aliud tempus,doncc iteru fc fpiritus inanifefiiet, rel'6l[a ibi aqua benedida&cruce: quia Dei occuito iudicio certis lioris & perfonis non omnibus
fe

reuclant,

Ni?c tiinendumeft,qu6dfpiritus
iiie

ille

Liher prtmtu. j^ pcrfonam talem in corpore laedatjfi efl: bonus fpia

:

ritus:hocnoneftexpertum,utcredo,aIiquando.n.tm iam exempla ftatu merendi aut demerendi nec pec' care amplius poteft, fed ellinmedioftatuinterbo^ nos ^ malos , ccrtus de fua praedeftinatione {t^ ad^ huc in fatisfavftionis ftatu, fciJicet in pcenisad tempus, &c. Quod fi talis fpiritus aliquem oifenderet in corpore, iamrufpe6luse{ret,qu6dnon cfTetunus dc bonis, {^^ de reprobis, faluo iudicio diuino.
;

Notandum fecundum cundem doclorem Non omnibus hominibusfortdexpeditindifferenterpri^:

ddisreuelationibusScapparitionibusinterelTe niii ualde fortiter complexionatis, qui nondefaciliter^ renturjquia per experientiam puto fcire, quod aliqui uiHs iftis aut locis pcEnahbus,inciderunt in incurabi* lem infirmitatem. Oportet ergo difpofitos efle tam in corporiscomplexione, quaminanimaepurgatione, quidehisinueftigare uolunt. Quiaenimnoncft ani^ proportio interanimam uiaentem in corpore, mam exutam i corpore ideofempertcrroreappa,

&

renthominibusuiucntibus necmirum,quiaetiam fancli angcli non nificumterroremagnoetiamuiris fan^ftis apparuerunt, ficut patet in plenfque locis Sacrarum fcripturarum. Secpndo notandum de tempore apparltio-nis animarum,quo ad earum reuelationem , credo quod hoc pendat ex diuina uoluntate licet TumfddUm /^-^'*'*^^ '^<^frequentius leeamus notlis tempore tales fa(^as, propter quietationem feniuum ext^riorum, & cu^ hramm um^ rarum fecularium cefTationcm, quando homo eft bn^ temtt, e magis capax ipfarum.ac magis difpofi^as. Repc- qtihdnonfa. riuntur etiam tempore dici fe anim reuelafle ac < '^^'*'^f^* oftendiflTe. Qaantum autem eft adfe, ipfe femper ^'^,i^"Jj^". parats cflljnt fe oftendere propter ccleriorem libc' uelquAmdei
: ,

rationem.
t

nmdetrtitf^

Tertio

J4

" Depy^Bigijs ddmonum Tertsonotandum, quoddiuerfis apparentmodfs!

efii-

nori quidenifstnperapparentincorpore^aut in

giecorporali, ficut d^mones legantur inafTumptis corporibiis apparuiife, ut inuitaS. Martini legitur: fed inujfibiliter, ut folum fonus, uox aut ilrep'ta$ percipiarura uiuentibus, rcilicetpercufsio, (ibilatio' aut (lernutatio
:

gemitus aut

lu<ftus a-ut

planclus

aut

QuUihinfil
ithfallendi

plaudomanuum, utattento-sreddanthominesad i' quirendum & refpondendumrunde creditur quod ia locis feparatis abhominibus fe non oftendant, fal-

(em ifta caufa liberstionis fcilicet, qua ceflantecau* ^^^' fa, cciTat Sc eifedus, licet in locis feorfum poflunt
puniri.

Qnomodo CT qud fuhPtdnti^ ccmmoditdte tm UdrU machmeturdUholui > cx ffcllo; interfcfta bidom de
bcftioLi

x miiitis dormicntts erc cgrcjfi-^ CT

rurfmingrcffk.
,

Qp. XIII.
,

(ims> ATqui fufiorem ca quas diximusMicbaeli PfcU agendi modum rationem

alia^^ue
If

Sc

quidam Marcus, daemonij cuU CherloncioCjrascixcontermmauimpacuUcr. tamfolitariamdegens Dsemones (ait) licctfexu & propria lingua careant,corpu^tamen illud aereum fibiconcclTum, pro arbitrio uelut nubesuentoflante, in uarias formas mutant, contrahuntque atqae extendunt, qucmadmodum iumbricis uideturaccidereobfubftantiammolliorem, du6luq; facilimam: Reque folum magnitudine dmerfitas in|eis accidit,
,;"*'"T'
Jo explicauit

toreximf^js,

HVes.

uerum etiam figuras coloresque uariant multiforCorpusenim dsmonis adutrunquecftnatu-

qua enim ratione eft: natura facil^ ce dens, fic inuarias figurarumfpecies transformatur: qua uero aereum eft, djucrfos aeris inftar cclores fubit. Sedaer quidem extrinfecuscoloratur, co^pus
ra paratum.

uerd

Ziherprimm*
:

ff

Uero c3xmonTS iuxta animi (ui afife^lus fpecies coloru mutat,ue)ur & hominis fed long^ melius,ut quod
anunseritobeclientius.

Omnia

tamenceleriterciiia-

bantur,ob corporis mobilitatem,tenuitatemque. Sic tanquam uirapparet, &moxoccurritutfcEmina:leo''

nis

more fremit, faltat ut pardalis, latrat ut canis atc[< ad utris uafisq; formam fe aliquando transfert

Lubetnon inelegantem hoc Joco

interponere.

hiftoriam apti
Lihro

RefertHelinandusmonachuSjfeaudi' uilTeabEbaudo patruoruo,quiacubiculiseratHea* rico Remenfi archiepifcopo Ludouici Gallorum re,

cfm*

fiicorumi}

MttjleUf^mi

pisfratri:

qua- '^M^^''*^* damm itmerclomnummendianum capiente,mile$ ^f dormthn quidam intercaeterosaperto&hianteorepoftpran- eret^redi^rH*^ diumdormiret, ^cuius oreuiraeftabalijsuigilanti* /^5; ^'*^r^^^ bus quxdam alba beftiola muftels fimiHs exijire,atqj ad uicinum ibi riuulum procurrifTe. Cumquc furfum deorlum in rip^ riuuli anxia cucurriflet, nec tranfeun di uiam inueniret/quidam exaftantibus accedens, emginatu gladiu riuulo angufto ueluti ponte faciens, imponit. Beftiola ilico riuulii fuper gladiu trafgrcdiens,iongius procurrit,& fefe fiibduxit. Paulo poll: redire uifa,cu iterii potuponte quaereret,atq; eo ii fub

quodHenrico arehiepifcopo

seftatc

lato difcurrens tranfirc

non ualeret,ide

ille

qui antcat

rurfum riuuH ripas impofito gladio coiungir^ atq; ab' fcedir.Tum trafitbeftiola,&addormientisadhucpa
tulu os rediens , uidentib*omnib. ingreditur ac
:

ilic<>

qui dormieratcxpergifcitur, rogatusq;, num quid jfomno paiTus efi^etc^refpodit^fe feflum cfire,& fattgaiu, tanqua ex difficili Sc logo itinere: in quo bis fiaper p6

tem

ferreum.flumentranfiuifiTet. Vndefocij coljegerut,eum.quf ipfiuiderantjuer^fomniafTe. Mihi uero (diaboli ludibriumefleuidetur, qui utuigilantes fo^ cios falleret, autanimam hominis corpoream efl"e ideoqi mtericuram cum corpor^, ipfis oftcdcret ^tt^
'

foade^'

7^
t-h.y.cd,f2.

DepTAUig^s ddimonttm

fuaderctque, idolum hoc,exiens dormientis corpuSy & ingrcdens , oculis obiecit Reperimus,inquit etii
PJjnius,inter
reliclo

exempla Hermotimi Clazomeni^anima

corpore errare rohtam , uagamq; ^ ionginquo mu/ta annunciare, qu2 nifi a prseienti nofci non poffent corpore interim femianimi donec cremato eo inimici, qui Cantaridae uocabantur,remeanti animac uelutuaginam ademerint: Anilei etiaiTiuifam,euo. Jatem ex ore,in Procohnefo corui cffigie, magna qu^ fcquiturfabulofitate.oic.Simii^quiddamdeGuntia noregelegitur: nf?q; id mirumeti:. nampr^tcrfupradi<fta idem etiam Marcus loco paulo ant^ citato dein' de refert: Spiritui qui nobis inell phantaftico propin* quant d3emones,utpote qui & ipfi fpiritus (Tnt: uerba pcrcurbationum &uoliiptatumnobisinfinuant,non emittentes quidem uocem,pu!fatione quadam & fonitu.fed fermones fuos abfq; fonitu immittentes. At quonam padoinquam (relpondetPfellus) fineuo' ce fermones nobis ingerere pofiunt f Quid ipiru {ait Marcus ) fi modp illud animaduertas, quemadmodii uidelicet qui loqaitur, fi procu) loquatur, uehemen' tiore clamoreeget:faclusuer6 propinquior,inaudi' entis aurem fuiurradofubjoquitur: quifipoflctcum ipfo animae fpirjtu copuiari nullo fobo prorfus egeret. ied fermoeius uolunfateconceptus, nullopenitus lono audicnti llaberetur.Et paulo pdil: Sicut acr praefentc lumine colores & Formas accipiens tradu:

citin

illa

qu3p naturaiiteracc^perc poflkinfjficutappa

rerin fpeculis,rebusq; quafifpecular bus:fic& d^mo niaca corpora, fufcipientia ab ca quae intus eft eflen^ ti4 phanraflrca, figuras atq; colores , Sc quafcunq; ipfi

uoluerunt formas,in ipfum animalem noftrumqt fpi, ritum tranfmittunt^multa nobss negocia prbenr,uo luntares 3c cpofilia fuggerentes , formas fubindrcan' ps, fufciuntes memonas uoluptatu, fimuiachra paf-

fionum

Lther primm^
:

77

fionumfrequenterconcjiantes uigilanrbus atqjdor tmentibus nonunquam uero femina rfobis & mguinatitillantibus incitantes, infanos Sc iniquos

amores

fubiJGiunt&rubacuunt:prsecipueaatem,ri humores calidoshumidosqiad id conducentes nadi fuennt. SedhiPIutonisgaleamfubinducentes, percurbanta' nimas arte quadam, &fophiilicafraude. Hadtenus Marcus. Tritemius adhac nullam figuram magis qu^m ho# mtnis.daemones fibi coaptare docet. C^ceriim quado ad hancnon inuenerintcoriuenientem aeris ma-r leriam.apparetem formam fibi eos inducere ait pro' ut cotrarius uel humor uel uapor effingat, & fic in for tna confpiciantur plerunque feonis,Iupi, fu!S,afini, hippocentauri, hominis cornuti, etiacaprinis pedi^ bus,quales uarijs in locis quadoq; apparuere:ficut de Morpheo fiHo Somni fabulantur poct^.Cui enim me lius illud Ouidij conueniat : E^citat artificem fimu' latoremq; figuraeMorphea. Docebiturhoc capitibus
,

fcqitentibus

perexemplacumuetera tum
djsmoniacarum tnemorabilia,

recentia.

Exrmp/4 um fom^lmidrum CT<i<^ionum

Op; XI III.

MEmorabiiiauariaeform^laruarum

&a(5lionu ^tb.s.ef^ipo d^moniacarumexempladefcribitC.r^mius^'''^'*'''*'"' iunio.r,in h^c uerba,pnmum de Curtio Rufo;

Tenuisadhuc
haeferat.

&

obfcurusobtinenti Africamcomes

Inclinato die fpaciabatur in porticumtof"

fcrtur ei mulieris figura,humana grandior,puIchrior*

que: perterrito, Africam fefuturorum praenuncia di- p'^wi#Xit.

iturum cnnn Komam,honoresqigeiturum,atq;

in

ctiamcumfummo imperio

^^^^;^ ^^^ candem prouinciare abpam,

uerfurum.ibique moraturum. Fa6la funt omnia.Praetcreaacccdeti Carthagine,cgredieniiqi naue

,

eadem
iigura

f^

De prAHigijs damonum
nullo

iigura In littore occurriflTe narratur. Ipfe cert^ Implid

tus morbo,faturapr2teritis,aduerrarecundis augura

tusjpem
S^.telUc. Ith,

falutis,

fuorum defperance,proiecit.

iamillud

n6nnc& raagisterribile, &nonminus miquod exponamutaccepic^Erat Athenis fpa*

sc.

Exempl.

rum

eil,

M^j. ciofa&capaxdomus, fcdinfamisSc peiblensiperll-.

lotnfa^JJo i^citium noclis fonus ferri,& fi attcnderes acriuSjftreintii ^tht-. pitus uinculoru longius primo, deinde proxime rednn.

debatur.moxapparebatienexidoio,macic&fqualore ccnfe6i:us, promiffa barba, horrenti capillo

:

cruri-

bus copedes, manibus catenas gercbat, quatiebatq^,

indeinhabitantibustriites diraeqi noCtes
w:^ilabantur:uigiliam

permetum

morbus, &crefcenteformidi-

ne mors fequebatur. Nam interdiuquoqi quanquam abi^ccflerat imago raemoria imaginis oculis mhxre'
,

bat, longiorisque caufa timoris timor erat.

ta inde Sc

Defer'
illi

damnata foiitudine domus,

totaqj

mon'

emere,fea ^rhmodori q^js conduccrc ignarus tanti mali uellet.Venit Athef>hilofcphtob nasphilofophus Athenodorus,legittitulu,audiroq;
ftro relidl:a;praEfcribebaturtamen,feu quis
tT<t

umcultwiii

omnja doce tcnac nihiiominus,im6 tanto magis,c6ducit.Vbi coe taammHs. pitadasfperafccre, iubetfterni (ibi in prima domus
(ijtrjionif

pr^t^^Oj^^^^u^iulpectauilitaSjpercudatus,

parterpofcit pugillares,{lylu,Iume,fuos
f jora dimittitiipfe a d

omnes in inte

fcribedu,animu,oculos,manHm intedit,ncuacuames auditafimuiachra&inanes Obi

metusfingeret.initio,qualeubiq;,{ilentiuno6tis,defn

de cocuti

fe Tfi,

uincula moueri.ille no tollere oculoS,

la

ro remittere ftylu:fed obfirmare animH.auribusq; pr^

tedere.tu crebrcfcere fragor, aduetare ctja ac
.

ut

liraine,iautintralimeaudiri:refpicit,uidetagnofcitq5
narrataribiefiigie.ftabar,innuebatq;digito,'{imilisuo

cati.hiccotra.utpaululu expcdaret,manui'igniticat:
rurfnsq;
-^eris

& ftylo incubir.

illa

fcnbetis capiti cate

tih infonabat,refpicit rurfus idera

quod prius innucn

um:

Liherprimm.
,

7>

fequitur. ibat llla lenta teinec moratus,toilic lume gradtt.quafi grauis uincufis:poftquam detlexit area domus,repece dilapfa deferit comite-.defertuSjhcrbas

&

& folia concerpta fignum loco ponit.Poilcro dic adit

magiftratus, monetutillumiocumcfFodiiubeant.

Inueniuntur oifa inferta catenis & impiicita,quJE cor pus ffiuo terraque putrefactum, nuda & exefa relique rat uincuiis:coilecia public^ fepeliuntur, domus po{^earccond:tis manibuscaruit. Item,apud A(f^iumM.Antonij fracflis copijs, Caffius Parmefis,qui partes eiusfecutusfuerat, Athe. nas cofugit.Vbi cocubia noc^c, cu rolicitudinib.Sc cu

faler.

AUr,

^'^''^^r-

*'"^'*'^*^

rismete(opita,inle5:uioiacrct,ex!ftimauitadreue' lffo~ %' nire riomme ingetis magnituain!S,coioris nipn,rquai

iidum barba,& capliio dcmifTo interrogatuqi quiina

;

deinde tatctro uifu,& nomine horredo feruos inciamauit;fcifcitatuf que eft,fi que taiis habitus aut intratem cubiculu aut cxeuntemuidifientC^quibus affirmantibus,neminein iliuc accefsifiTenterum quieti & fomno fe dedit:atque cademanimoeius obuerfataeilfpccics. Itaquefugacfrct^refpodiiTej^tA^jXvmtfi-^.Perterritus

to

fomno lumen
,

iniro ferri iufsit,

puerosque

a ie

du

fcedere uetuit.Interhancnoclem & fupplicium capitis,quo eum C^far affecit.paruuium admodum te* pusaccefsit. Facilehuius mortem poteratdiabolus
pr2enouifle,cx Csefaris in hac

rem apparam & uerbis.

lulij

Defcribitquoque Vaierius,
poft

fimulachrum, quo tLxca^

Dhnyf^-:^

^'-

mortem C. Cafsio

fuo interfe6lori apparuefit

Sy
raatfaniicx^

Dionyfius Syracufanusbreuiantea quam interi> meretur,confeditinfua domo, cogitationibus moJcftis

grauatus: tum illi apparuit imago illa deformis, ^''*f#habitus fatanici,fcopis domumucrrens&expurgas *^^* unde iiie ufque adeo exiimuit , ut nolu foius in jedi*

busmanere
<5ui

noluerir: fed

quofdam amicos

rogaritj^

cum

ipfo peraoflarcnt,

M.Era^

$0
Phfareh.m
^^^^f^lj^^'^

Tic prAsiigtjs ddtmonum

M Brutus,quu ex Afia contra Odaasariu

Sc

AntJ

nirialiquidgraucmoliretur,c6tigttutinruocubiculo apud lumen con{ideret,ardua meditatus & animo uo lutans:interimanimaduertit aliqucm adrecubiculii ingred. Apert>s oculis circumfpiciebat, num aliquis ex familia uel mifiiftris aliquid uellet: inopinatoui*
det imaginem formidabilcm Bc admirandamcorpO'
ris

tyrannici Sc agreftis.

Hic Brutus mulro animo*

llorliberiorque Diony{io,fcifcitabatur,Numfpiritus

Cuiocculto murmurerefpondctfpiritus: Diabolus fum, &fpiri' tusmaIus:inPhiiippisdenu6mcuidebis.InquitBra ContrAdtaho tusingenu^, ut U!r Romanus, & magnanimus Imo ?^^"^Cjj^g metu tc iteruin uidcbo. O 'lum autem ex fc^muBrm. Iisitudiofeinquireret^num jngrcdiautegred?alique obferuaffcntc' refpondebantjNorK Hinc perierritus Brutus, infosljc^m inftiruri fui prKlij fucceiTum uerecirer,uelaliquis deorum,3cquiducllct:'
:

batur:
tth.j^.HiTi'

qaeaiadmodum

euenit.

Saxones arjr.atos, tradit Saxo, a Sclauis horrenda forma,tanqua bono Sc oj^taro omine, fupern^ in uer^
t!cem5tisuifodfmone,fuJfleintercptos: quia eqmo ftroueluti diuinitusdatidacisaduentuiirmati, fum^ uidlorix aufpjcijs , ex nr.prouifo Saxones eofde P'^^^ prorfus occiderunt. QaijbelluinterfcRomani Alba
5cutraV];mprrcin6luiail:aretacies,exti

Aiu'cal

^/jj^rcAjf^ff rji(^.ggreret,

cie^ppant^-^^

rcpent^ quida-;n moftrofa fpecie, pelle ami^lus fur ua,uociterans luberc Ditem patrem,deamqi rroler pinam,fierifacrum(ibi,priufquamcomittereturprje lium. Qijo^pcrtcrrefa^lj uifo Romani , protinus aram fub terra 3edificaruht:& ftatim facrificio fa(flo,peduin uiginti aggere contexerunt, ut ea ab omnibus pr^ter^
:

quam Romanis ignoraretur.

jtdini ohfe^titns.

M. Claudio Marcello Sc Lucio Valerio Flacco Coir.RomasmuItisIocisfpecicstogaruuifaefuerunr, &appropiiiquantiuoculoseludebat Vnderefpode* bant

// Liher pYtmut magiitratuum &racerdotum Interitu bantariifpices, fore Caio Laelio , Lucio Domitio Cofs. Fefulis inges multitudo inter fepulchra lugubri uefte pallida facic interdiu gregatim ambulsre nifa fuit, cum nil nifi fpe ftraeffentjCaio Panfa& Hircio Cofs, Csfari unam hoftiamimmolanti, dupliciaextaapparuerutTagen. Xdfei* ExtifpicinsE & arufpicinaeau^loremCicerotraditex hC.diVmi:. Hetrufcoru iibris cum terra araretur, Sc fuicus aitius nditomhui, a6lus cflet, repent^exfulco apparuifTepuerifpecie; fed fcnili prudentia:&: eu qui arabat,aIlocutum fuifle: & cum eius afpeiflu obftupefadus bubulcus excla^ maflet, populum in eum Hetruriaelocum concurril^ fc puerii multa locutum fed nil nifi de nefahdse aru^ fpicinaedo6lrina,quodomne populus excepit,& literis m.andauir. Si uerum hoc fir,quis dubitet ipfum Tagen daemone fuifTe in forma pueri declamantemc* iututcum Lucan6ioquar,conditorartis Fin^erit i"
, ,
, ,

ftaTages.

Alexander ab Alexandro fcribit quendam fuum Li.z.Gemat jFamiIiarem,nonambiguaefideihominem, amici fu*; dHmm ca.^^ nus curaffe: Sc cum inde Romam reuertcretur, nole adueniente in hofpitium uiae proximum diuertifTejSc ibi fe animo & corporefatigatum quieti dedifie.Cuq; spee^mmm'
,

'

foIusdegeret&:adhucuigiiaret,aitrepcnt^amicinu rm.* |)er defunfli imaginem fummo pallore 8c macie,ac co ferm^habituoris, qualiiilumcum sgrotaretdimife^ rat,ad fe accefsifie: quem quum fuilTet intuitus,5c j)rae timore nec animo nec mente fatis con{laret,quis nam eflctinterrogauitJile autem cum nihil refpondiflfet ,cxutisutuidebatur ueftibus, in codeni cuii|ifeincumbebatIe6ruIofeGoliocauit, acprop^acceP fitquafi eum ampiexuruS> Aiteruero cum fcr^ iatii rnetucxahimisuideretur,ad Icduli fponda fecefsit^ illumq; propius accedente abegit; qui fe repulfam pa ii tiiden$,alterum toruo & minus familiari uultii ifpc

Si

Deprjtjligtjs d^modum

^at: reruinptisq; moxueltib. die^lulQ furrexit,Sc cin ^uscalceatusqiindeabiens, nunquam poftea appa ruir.Quo timore famiiiarisille perculfus,grauicor-

ripiturmorbOjUtpropemoduinterieht.Addebathis, dum in (eclulo cu illo iucflaretur, fe nudu illius pedS

ufqi ade6geliduc6tre6lairc,utnullaglacicshuic frigoripotucritcoparari.Adh^CjQordianus amicusme

us,fpe6latf fidei

homo,mihi

retulit

quu Arctiu cum

familiari fuo proficifceretur,&ab itinere, utfitjongd

rec|culti,fed falte nemora,faitus

aberralTentperdifficilia&deuia loca, ubinihii uide-niuei,& inaccefsi ebijccreturaculis,&ipfaterreretfoIitudo:uergoteq; ad

treimr^ d^mo<s,

occafum f&Ie,Iabore fefsi cofediiTent tande hominis uoce procul audiri uifum eft,qua fcquuti,inproximo
:

faftigio

triil hominu cofpiciunt imagines immanes Sc tormidabilesukrahumanumodu,nigris& demifsis

tunicis,inueftelugubri funeftaq;,barbacapil}oq; fuin mifiojhorribiiifacie.quiquuuoce geftuq;adfe ipfos aduocaret,ac iam prope illexiiTent.ingete interim cor poris moie,16gehumanamaioresapparuerut:atq;aIt usfpecie n6 abilm!linudus,mirificosediditfaItus,ge flusq;indecoros.QuofpeC^acuIo confternati fugahi c^pere:uiamq;ardua&pr^cipiteemefi,uixruft-ieide uile hofpitium , ubi diuerterent,inuenerc' Oemal dier. Idem Aiexander eiufde argumeti hiftorias deferi-' bb.^.ca^i^, bit!ib.4.inh^cuerba:Nu|)amicus meus fummus,in genio Sc ftde fingulari^rem di6^u admirabile fibi eue-

mum

niOe narrauit eius ueritate multoru coprobans tefti mc nio: ie uidelicet,cdm apud fibi familiare & coiund:ifsima Neapoli dJuerteret,&no<^einrepeftahorni-'
,

De
ab

imteft*

nis in uia clamatis,opeq; imploratis

uoce audiifcc^aC'

parectbi*s tt

tnongerc
Ulti

C?*

ce;o lumine accurrilTe,quid rei eiTet inquiritu.ibiq; dfhorribilifpecie p one& diriiquoddanumentetra

&

exe-

crato \nCi^ne
ex^mpi^.ii.

c6fpexlire,quod iuucne uociferate & reludate in uia infc^ftis manib. inuadcrenitebatur.AthuCjPpe accedentena

Ltberpximus,

^3,

dentemifcrillcaccurritjUefteqiScmanum quam po^ tuitrenacirsimeapprehcciit^multuqi&diufruftrareluAatuSjinuocato numinis diuini auxilio,uix tande i d|mone fe uindicat.Quu uero iuuene animo turbatii mdomi5recepifret,utabipro dimitteretur,aut palliu
re]inqueretur,nuquapotuiteffici:tatus enim
uaferat horror,ut
bi tade ad
illu in^

mete euicla fui no

efTet

copos , quii

illippetuo obocuIosuerfariuidereturillafpecies.Vfe redijfTet^re

omne quo pac^o habuerat,ex

Dei
Sc

pofuit.Fuerat aut fceieratf uit^ ,conteptor

pare

tib.immoriger^^jquostucobiurgaratjCOtumeliasqi Sd intoleradajpbra ineoscogelTeratjUtab illis cofecra^ tusdirisexecrationib. abierit. Atnecuihsec uanafi^

(ftaqi

ius,cui9
ferio

appareat,Thomas monach9,homo minim^ ma^ fi Je jpbitateqs in reb. no paucis expert^ fum, mihi retulit,quu in monaflerio Sc facris ^dibus^

fitisinLucanismotib.cuplurib. altercatusfuiffet, Bc ;-;a3 pof^:multac6uiciarixasq; animo pturbato folus fe^ J^^^^^^^ ^*/'?'^*'* cefsilTetpnemora,fefpeciehominisuultutetro,afpe- ^" nigra barba,jpmifsis tunicis,pb' (flii deformi f^uoqj
,

uiahabuifle.qrogatus,qdfolusp deuiaoberraretloca refp6dit,Se equu,quo uehi folet,ami(ifre,& fua O' pinioneinprosimosexcurrifTecampos-.cuqip finus inuios equu una quf fitupgerent, ad riuulu in cui? alC'

ueo gurgites latebat formidabiles, deuenerut. Quare

mbnachu calceos exuete in faciliore tran{itu,magnO''

pereurgebat
alter,

utinipfiuscofcenderethumeros,

trasferedus ab eo qui maioreratcorporejlleacquief-

ces,coIluq;amplexusaIteriusuada inquiretis,pede$ ipfmsn6humana,fed tetraScdeformi fpecie cotueC Quareanimaduerfa,terroreperGulfus, diuinaimplorat opeiatq; euefligio df mone & fimulachru illud di<. rum, audita inuocatione diuina,murmure querulo Sc turbineufq; adeo ualido profugilTe aifcuerat,utimmi ictlquefcuingeti colliferit rmpetu,3c infraclis rai

mii

2^

T>e pY^Higijs

ditmdnum

misradicitus cuerterit: reautcofternatu&uelutexil^ nimediuiacuiirci&nifipr^uidffTet, diabolu id uorti' ce5 3cuoragiries fluaioli pr^altas ipfuiTi pr^cipitaturu
fuiOe, atq^pntererripturumperfuafumhabetc Sed pr^ omnib.qu? aud uerini aut uiderim,res
rriirAtionfidignai,qaarecsci
eil:

ad

comperimus.

Qaum

memoriaeueniffc Rom apud Gabios quidam infim

uitae,
ijs

forcis .Scobrcurisnatalibusadolefcens.furiofiis, cor^

ruptorum morumScfacinorofae

parentem obagiratus furijs

iurgafTet, coauicijsq; profcidifiet

dfmonem

inuocat,cut fcdeuoucrat:

Romamq;

mc

ditatur, utgrauius aliquodilag tium in patrem

liretar.In itinere
ta,

mo-

daemonemfacichominis truculcnfordidabarba&capiiio, uefteq; obroletaSc fquali da obuiam habuit qui comitatus triitic^^ & anxseta tiscaufam ex iuucnepercunclatur, Hic^fibi quidal' tqrcationis fuiflecum patre,&(ceIusaliquod lam animo conftituifie refpondit^Cui daemon, fibi eau' dem obuenifiTefortem ait,pergendumq;utfuasfimul ulcifcantur iniurias. Cumque node appctcnte ad ur: ,

bem peruenifl*ent, in proximo

diuerterunt hofpitio,

unaq; incubuerant.Iuuenis uero fomnoopprefsi iu^ gulo manusinijcitpeftilensille eomes: quodiamin^ fr^gififet, nifi alter expergefadus Dea fupplicafiet. ^"2.&m<5- "Vnde furiam illam teterrimam tanta ui ftridula & imnio exagtu^ petu cubiculii dicitur cxeundo coilififi^c.uttigna & tc
plrcn^ib^^im

^^'^

dirucrit, tegulasq; penitus perfregeriE.

Hoc fpe

fer^mortuum adolefcenteni morfrems.re 6laculo perterritum, ftjftfeit. uitiofititis 8c anteacflf uit^ pcEnituit:qui alio afflatus
fpintu pcrofus fcelera, boni exempli uitam procul ^populari tumuItuegit.Hjec Alexander.

&

A6lam olim Hecloris & Achillis fuiife mentlo* ne inaulaimper. Maximiliani huiusproaui nar^

Liherprlmm,

i'/

ratanqui ubl ^ quodam confiliarlo uehemntiu$ lau-* darenturtanquamuiri robore &fortitudinc pr^ftan tes^feoptareeorumeffigies & magnitudine cotueri, ait Imper^tor.Erat ijfdem fort^ dicbus in aula magus infamis^fcidtuto prsftarepofleia^lans. Quo cog^ nito,ab Impcratore accitur/usqjartisfpecimen c* dere iubctur. Se id quide fa<5turu citra l^efionc refpon
clit,fi

modo tatjfper dum hi uiri appareret,fileretur.Fi

dc taciturnitatis

& praemij accepta,in circuio ingenti

cufolioregiocollocatlmpcratore magus,inde que> daexlibellorubmurmurat:protinusq;oftirieomodo

puiratHe<fi:or,utuniuerfacotremifceret domusjcoqj apcrto, ingreditur fua panoplia inftru^lus.long^ fple

dente in

manu

terribilis.

hafta geftas ferrea oculisqi flamraeis Statura fupcrabat quofcuq; grades noftri fe
,

culijuiros.Pofteafimili corporis maieftatc apparuit

toruoHe6lorem intuitus,cr^broqi haftamferrcamquafiHcftorem inuafurus, uibrans, Et quum delato Caefari honore, tcr hunc eundo redeundo praetcrijfl^cnt, mox cuanu^rc, Hos infequutus cft laruatus uates Dauid, corona & mag^
Achilles, uultu

&

nificetia regia infignitus

cytharamq; portans , atque

huiusquam priorum duorum piaufibiiior uultus Hic quoq; fuo inceflu tcr Maximilianum in regia
crat
.

cathedra fedente citra ullius honoris delatione pr^ terijt, indeq; difparuit. Rogatus ab Imperatore magus, curhonore denegaflet Oauidc' refpondit, cun-

da regnaaDauidisregnouinci, 8c Chriftum
Dei
filium

aeterni

ex Dauidis ftemmate ortum efl^e. Tibicen quidam Hainmelae ad eliciendos glires co du6lus,fequenti rependit facinorc ingratitudinem^ cum illi ex pa^flo non fatisfierct.Nam anno millefimo ducentefimo ofluageGmo quarto,dic uicefimo fexto
lunijjhiinctibicincm
ueftis u^rietatem , centaln

Omnicolorcm nuncupatuob & trigintapueri HamoTe^

f
5

lae

^d
)3s

nati

D/ pr/Ugijs dxmonum fequutifuntj&Caluarix fub monteKoppef5|

.

di^lo perierunt

Vnus fuperftes

reli(flus narrauit:

En

tibicinem fanguinarium. ^^"'^ ^^^ referunx , epifcopum quendara die ^^^^ PUtinadem pontifi' ttsPontif./in folitudinQ uidiffe Benecli6lum o6lauum Benedicln^s cem 151. pofimortcm equonigro infidcntem eumq
:

dsmonem

^.ponufex

e-

interfogaiTe
,

postmortem.

ff

''^^'''^

uechs.

''^^HcUr 1

rre

mrat.^^.
"'
'

quid caufse effet, cur mortuus equo ni^ groueheretur^r^tiiBencdi^f^uhomine ro8afle,ut pe* o ! ir v cunias quas occultauerat(locu maicat)pauperiD. luo nomin3 erogaret qus antea datse fuerant eleemofy naru nomine,riihil eiprofuiffe, quiaexrapinispartas conftabat. Facit mandata epifcopus ^ ftatim epifco Legi^ P^^^ ^^ abdicat, monafticam amplexus uitam tur etjam potificem BenediduiT) 9, anno lO^^.adia^ boloinfyluaiugulatumfuifle, uifumq; pofteaab hc,
1

femitahorribiIemhirfutumq;ueluturfum capite

afi^

nino.Rogatusmetamorphofeoshuiuscaufam, refpo dit: fe talem apparere,qualis uixiiTet. Id genus {imiiia,

& aiia tum uetera tum recentia terriculamentoru ludibriorumq; diabolicorum teftimonia, pofTem recen
fere multa:at

quu eainfinita raultifariaq; fint,& cuiuis

,

obuia, cognitaq;

ijs

longibri enarratione immorari.

faperuacaneum exiftimo: potifsimu,quoniam multi* plicem eius argumeti hiftoriam commodiori occa'
,

Seip(f.Sfd[>h^
i,i

(lone fequentes fuppeditabuntlibri . Xn Vitis patruin

qrjQq^ ut D.Martini,AntoniijEulog>j,atq; alioru exe-

uita

AUr

..

^^^^ ^j^^

plaextatno pauca.lnteraijalegitur, monachu queda

patre non procul degente:quifiliu inuifurus , fecurim c6portabat,qua in reditu ligna do mu coferendfi cf deret:quare d^mon in angeli fpecie

*"'

mentis. f^)c^/'^^*.^5habuifie
.

huic apparuit monacho,diaboIu in patris forma cu fe curi aduetare,ut eu iugulet,nuncias,affirmausqi fe ea caufapraBaenire admonitueremita,utisfatanaecona
tuspr^uerteret,priusilliiOCctdes, quam abeointer iiccreturltaqiratuspatre acccdente falutanteq; efie

diabo*

Liber prhnui.
i3IaboIu,c5fe{l:im illu interemit, Sc\x\c\h\\ri

^/

monachu

dmon eufiligio llranguIat.Fabulaefreuidetunfi ta^ me uera fit hiltoria.diaboiu rpiritu r on alio couinci O'
portuifle gladio,

quam fpirituali, ignorauit monach'* Huc apparitionu &figmetorri lathanicoru ingcntia

pofTentcduehipiauftraexIibro C6formitatu,obcon Conformit^-. formitateB. Fracifci cuuita Domini noftri lefu Chri tumiiksm ilijficinrcriptoafratreBartolomfoPifanOjapproba*
toqi a fratre Hsnrico ordinis fratru Minoru generali miniilrOjAnno 1589.2. Augufti^ac imprelTo Mediola' ni apud templii fandli Satyri Ano 1510, finitoq; die 10
April.
tur.In eo legitur,

nucupadaemone per muliere Rauennate no mineZantcrcm.cofeflamfuinecuidalacobopresby

:

hic Alcoranus Francifcanoru ahcubi

teroBononien{i,Francifcuoccupare Luciferi cathedra: eunde quoqi lefu Chrifti eOe uexilliferu, atq; ea ^^^^^f:^^ ^-f* rationcRegi proximu,necullum ecc^efiafticum ordi-- /['J!/%~neelie Chnitouicmiore ccetu Frac.iIcanoru,&rran' fisxilUfir. cifcugloriofelatusRegisreguclaudereifedereite fa' pra omnes cosli fan6los,excepta Dci matre,S.Ioanne b,aptifl:a,&IoanneEuangelilla, v^Apodolis. Mirum
cftcognouifl^efatana,Fracircuineiusfuccefsiflelocu,

&illuincoelisferuariordine,quualapfureuocarc eo pradunequiuerit.AtidiDfumuifioneobferualTc Ru-

^.-Pefr.j.

^'/^'''^^^'"

doJphuepilcopuiirrurtelem,raaueonominemona- f^^j chu gregis Fracifcani: duos ite ciues Venetos hoc ui' RHddphm.
dilTe fcilicet,ue]ut

& fratrePacificri extafl in coelos ra^ epifcErfur^

^^"''^*

ptu,alibiin eodeueritatisopere narratur.Legedaite

antiqua afleueratmonachu

expuliflfe

demone,qui de

Fracifcifanftitate rogatus,refpondit;natoFrancifco,

moxmetutato fuifl*eperculfumuniuerfumilluddse'
collegiu,taq; graues turbas motas, ut extrcmu adefiediem fuerint ueriti. Quuuerohic fe falfos uiderentinter,fefe dicebant,puerum cert^natumeflTe, qui Auerno grauiter turbato, hofrenda ipfos cla^c ^fficeret Quare Beclzebub princepseuefligio in
f

monu

omaeru

T>e pr^Iiigijs dAmonum omnemterramfuosablegat inucftigatum, ubi'najt^

S8

lexere, Francifcum elTe

locorumhic puermundoapparuifret. Tandemintel hunc,quemnimis coar^ftatU" rum Tartara, habuerunt perruafirsimum. quocirca
ut^mcdiotoIIeretur,inFanti infidiabantur: fed fru' ftra. Angelus enimDominiin peregriniformauenit adFrancifci matre, domusque famulam, prjcmonitum ut ob diaboli infidias fingularis haberetur puerl ratio. Quaredsemoncs indignanter dix^re: ^fto,fi[ prancifcus tolli nequit,eius tamen ordinem perfeque mur,uexabimus & afiligemus. Ahbiadhaec inditlo uolumine fcribitur, fatana ex obfedafoeminafaffum eiTe.cum Chriftus Deum patrem feftinare uideret ob

popuHpeccataad extremam mundi punitionem finemq; ,eumrogaife patrem,ut Francifcum fibi adjungeret, in portanda cruce manus auxiliatrices fubminiflraturum.Inde in Francifco apparu^requinq; iUulncrum{ligmata,aChn{]:o illi,utfuo coadiutori in omnibus ipfi fimili impreiTa.Sed nc ultra clepfydraiii in hac narrationc morer, manum dit tabula.

&

JAonnhot mentitid(mom k Georgio Sahino camin^

depi^i,Eleg,3.fmilesitmkMeUnchthone
eiufdemgencrodetedi,
,

Cdp.

XVL

VKhsYangionum
t^efcio qui

antiqua iacet celehri contermina Vjoeno^

longei&oneadiftathumox

Nemetes hanc incQluiJfeferuntur,

Sunt uhi 'Erancoruni hufia quatema Ducum*

Ci^arsisfe.desfuitiUacohortihusolm,

l^omen oh
'Bxiguce

id

Graium Spira uocata tenet*

HiV humili modicis a 'siirpecohortihus olim

quidam nauitapuppis eratx

Qni calamopijccs Imoqi madcntc folchat

TallerCyiamradiosJoletegentefeios,

Udumforte isues hamosac rctia tractaty

Liher primus
J^onprocularipalHhriceK.henetuat

ip

^ce per ohfcurce

Atro
teSius erat

tenehrofa corpufculanoBk
uiri*

Ohtulit ignotife nouaforma

monachumfimidante cucuUo t

"Vtq; folent rafo uertice to nfus eratt

hlautapropinquante confueto morefalutant^

Bcduid agisfera tempore noShs / ait

lUefuh hac:

Adfum longinquis mijjus ah oris

ipfe tua

Nuncius ,

me rogo lintre uehds*

VtcitotranfmiJTocontingamflumineripant,

Dixerat , ajjumptum nauita lintre tulit,

lamq; fere medio curfusnox atra tenehat,

'dexa^ lentapigriplauflraBootis erant$

Cumprocul in uiridi uenientes margine ripeey

QMm^i cucuUigeros rurfus adeffe uidet*

Bxoptatq;iUispifcator,utantc,falutem,

Quoq; uelint mediapergere noBe rogat

E^ quihus unus ait x No5 magnapericula cogiint, Ohfcura tutas carpere noBe uici^> Omnihus inuififumus , intentatq; nefandam
Sacrificis nohis

turhaprofana necem

At tefi quis amor tangit ,fi curapiorumy

Tranfuehe nauigio corporanoflra tuo^
"VttumidiUlatifuperemusfluminisundcis^

[e'uemoraturis impediamur aquist

Sic optata tuisfortuna lahorihus adfit^
Intuaficmultusretiapifciseat,

^nuit

& remo

propeUens nauita cymham,

MoxiuhetadduSiafcanderepupperatenu

Sed mihi quis,

dixit,foluet mcrcede lahoreml

Rlteradbitc,NuU.isfcisquodhahemusopeSt.
Karaq;per(^ipimus dfco rdi munera unlgo,

Non. tamen in^atosnos hahitur^is

Sinosinfohdorurfusfortunalocahit,

erist

Prctmiapro

tali

digna tahoreferes*

SQkeratcKtrmo pijcatormarginenauefth

Uma:

De pr^Higysddmmum .09 Umq^feremedhU tUafecahdt adudst

SidereA^ remoiientfiiheuntia nuhiU flell.Uy

Vrdecipitiferturpuppk

&

ifta notot

Incipiunt nigris horrefcrefdiStihus und<e,

Smiaq:, tempefids imhrihus ortafurit,

Ipferepentinofajfuspalloretimorem
Islauita
,

Quid hac , iitquit, uult noua caujfa mali I

tiuUa tamenpluui(ucntur{tfigna notahamy

Sol uhi flagrantes aquore mcrfit equos t

t^uUa lacus ufquam circumuolitahat hinmdoy

yUanecefloculisardeauifameist
_

Timt nec l^una nigrofurgehatpaUida uultu,

cUrus <& occiduQ hmmephcchus erat,

Talia iactanti, di^u,rhantue7'haproceUeiy
Impediuntq; graues ora loquentis dquce^

Vene proceUofifihuerfaq; turhinis iBu

Nauis

&

infanis fluHihus haufldfuitt

Krduafuhiatas tendens adfiderapalmas,

A^fupcris orans n-auita pofcit opem*

Quidfacis l e mondchis ait unus

j^ improle dixit^

DcfmejUoce tuafoRicitare Deum.

Mox graui toUens immanempondere contum,

Nautapammfelix quoprius ufus eratt
lUius hoc humeros pulfitaq; tergafatigat,
Citfus ad extremam dumfuit ufq^

necemy

Proditus efl tandemperuerfi dcemonis aflusy

DeteBusq^fuitfaudepatentedolus:

Vana recejferunt in inanes corpora urnto^^

Manfit

ingTcttus

naue reliBus odor<,

Mox quoq; purgatofugcrunt nuhila axloy

Et redijtpulfis 4Hraferena notis.
Territus hocmonflro gelidumfinefanguine corpm

ToUit^^ dd ripamnauita puppe

Donec ah lEoisfolfuit ortus aquis.

redit,

iflhic in uiridiprocumhit languidus herha,

Manefuh oceanum pi^lfis ByperionefleJIk

Ducttitr

Liher primm. D ucUiir a pnero pratereunte domum:

pmnid commemorans prafen-tihus ceger amich^
Claiifit

^J

adhuc illo fatafuprema die;

PoTicra

quum croceisfulgens aurora quadrigis

Vrotulerat rofedi ore nitente genas,

Accidit ^fimilis diuerfo tempore cafuSy

AFtafed euentu res meliorefuit.

'

Summaprocul radijsferiente cacumina Phcch o Carpehat flus mane uiator iter,

Qiii Nemetumpoflc^uam digrefjusfinihus
ejfety

Vrimus uhi p ofitus diflat ah urhe

lapist

Aduentare ni^o teBum uelamine curnm

Confpicityhic monachis currus onuflus erati

Ordine quem iunFtifeptem traxere iugales,

Quartafcd ahlato
defuit axe rotat

Qui

manuflex^is auriga tenehat hahe7Z<i?,

Terrihdinafo confpiciendus erat.

Mittonitus curru ftat prietereunte uialor^

NecmonachosiUosfpeBrafedeffeuiieU
'EmlatextemplofuhlatusadcetheracurruSy
Nliflaq;

Tri?tis

cumfumoflammafequutafuit <&infau^umheUimortalihusomen

Uorridaper nuhes arma dederefonum*

iUe 'Ptatim rediens,qua uiderat,indicaturhit

Ei? ea res certa cognita uerafide,

Hac igitur uohis,alius quosfuflinet orhis,

Carminihus duxifi.gnificandameis,
"Bxp ofiturus eramfi res irUerpfeie egeret,

Spetira quid

infefli

dcemonis

ifla uelintt

^ffera Germanos agitat difcordiaregeSy

Proq;cucuUigerisimipaheUaparant*
Jriac ea tempeflas,hic

impar ordo rotarunty

lucidaflammafuitt

Kac ^cumfumo

Sed Deusefl nohisorandus utarmA quiefcant^

lUeprecatmsmitiafatadahiU

Narr%.

p2
Narrauit
buifTe

'Dt prdjligijs dm$num

ite alias docflifsimus

Melanchthoje haamitamrquaeubimortuo marito afsideretfo' co triftioren domum ingrediuntur duo^quorum hic

fe maritii elTe

inmaritirpeciei,

mulieris dcfun6ludi>

cebatralterlogusFracifcani

monachi formainduerat,

Hicmaritus ad focuaccedes,mcEftamfaIutatuxore, camq; fine metu eflTe iubet,afleritq; fe ueniflc^ut qu^dam ei mandaret: hinc longum monachum tantifper in hypocauftu fecedere uuIt,indefermoneexorfus,
facrificulos tandem conduci, qui miflas recitent, ma^ ximopereorar,obfecrat,&obteftaturimpenf(^:atque difceflurus fibi dexteram porrigi cupit: perterrefa^lse autem, exhorrcfcentiq;, quum fe nihil damni faduru |)romitteret,dexterailiadat: qu^ ctiamfinonlaedere tur,tamen ufqueadeo uri uidebatur, ut femper manfe rit nigra, Poftea euocat Francifcanum,& fimul egreffj,incun6tanter euanefcunt. Eiufdem pr^terca relatu auditum eft, Lutheri f dcs accefsiflemonachum, forcsuehcmetcrpulfitantem: cui quumfamulusaperiret,acfcifcitaretur,quidueU let: num domi eflet Lutherus, quaerit monachus. Rc cognJta.Lutheruseum ingredijubet,qu6dnullumul totemporeuidiiretmonachum.Ingreflushic, habere fe quofdam crrores Papifticos ait.quorum nomine li'

bentertum ipfoconferret! propofuitq; fyllogifmos,

lit

quibus hauddifficultcra Lutherofolutis.aliosprotu explicatu minus faciles. Vnde ofl^enfus nonnihil Liuhcras sn h:ecprorupitucrba: Multum mihifacef*

fisnegecij.aisuderenim quodiamagere, erat: fimuL quelurgens, lociamonacho propofitiexplicatione

oftendjt: stque in eiufii-jodi coJlatione^manus

mona-

ch<non

effe aiiiiim

ungaibiisdifsimiles animaduer-

ttV'^ inquit:

uerfHS tepronuncsataeft.Si'

KTitrat^

Tivneises:* Aufcuita ,fentcntiah^cad* inoxlocum lo Gcnefi co Semen malicri coaceret caputferpentis: inde

tiherprmus,
inde fubiungit,Nec cunaos
Aiiaus
abijt elifo crcpitu

m deglutles.

Hoc diao

d^mon, indignabundus fecumqi murmurans

non exiguo, cuius fuffimen tctri o#

dorisdiesaliquotredoiebathypocauftum.
'

Rcf Mtv.rdt% cr artifidaks ^uanclo^ iudicm

dmonum

Cp,

XVIL
quae f^^"^^*^^""

PLeraq; oculisnoflrisfubindeobuerfantur,

praeternaiuraelegem dfmonumludibnaSdaai" ^<^<,. onescenfentur,licetea certis de caufis&ratio nibus haud obfcurisipfarerum parensnaturaprodu xerit: huiufmodi cftignis illefatuus,quem candeiarn jnnnfatH^u ardentem etiam uocant, qui exhalatio eft ad infimam aerisregionemcleuata,&ibiperantipenftafin inceu' fa.dumcnimarcendit,afrigoreregionismediae repcl quafi faliens apparet,loca dccliuiora petens litur, undceiiamadaquasnoau ducere fequentem uide-

&

lur:

imoquadoqjnonfinchorrorcuelambulatesuel

cquitantesfiuenauigantesautprjEcedereautinfequt
apparct,diutius in aerc perduransjtale meteoron Pli#

nius Caftorem & Pollucem nominat. Talisetiamexiftit ignis lambensanimantlumcripilos, hominum item ueftes eiufmodi nimiru res exhalationeperaeremdifperfa, collifaacinfiammata didis partjbus adhaerente. Arq; eiufmodi ignes non innoxij frequentius uifuntur in locis humi urentes fumofis, ut in coclis,uifcofis,putridis, paluftribus quini?, conuallibus, cocmiterijs , fub patibulis & ubi>

&

&

&

cunq;muica coputru^recadauera, unde exurgutfu'

niip)ngucs.craisi& uifcofijfedminus calidi,quamut in fuprcma aeris regione fcrantur: qui ita cotinue e* xeuntes incenduntur per collifioncm,ut dixi,ficut ex

duobus

colhfis filicibus elicitur ignis.

tcrrae

Stcilam adhaec

nonnulli herbam nuncupant,

qu

p^
:

T>e pTdltigijs

d^monum

qii^ uulgo Lunaria dicitur,&: foliiculo rotundo femf^ na inciudit is nodu apertus, ufqueadeo lun^ radiof

utluces uideatur llella.Loci incolf id uiden tes^tanqua fpedrij maleficum fugiur.Hac ueneficia
aditlittir^

quidam parat,hacdfmonesirritanr,hacfuumMerc.u riulixumilabilemqi reddunt Chymici.LunariaGr cam nominat do^tifsi mus Gefneriis. Sofigenes Alexandri preceptor,tertio uolumine
de Vifu^rationeaiierreconatusefl-jquamobre aliqua
i:ollucereintenebnsuideatunFiamuleta,inquit, h^c! quadantenus natura aetheris quinti elemeri partici pat,ea cognatione fieri,ut admotu fibi aer6,autperfpi cuualiudcorpusilluminet.Quodautidmaxim^ no^Ub. faciat,ratione e{re,qa tu mai? lume abfit. Alioqui euenireinterdiu,ute^iguTjeoruIume quafiexolefcat

'

"

&

&ofrandaturinmagno.No(5luergocurefulget, aere proximu & circijfufum leuiter fubludratjno ita ut alia

itl pofset uideri,fed

hoc

facit exilitas

natq; lume.na

&

ut fola fe uedicet a tenebfis. Atqj portionis eius, e qua jpficifcitur ma* ipfe quoq; ignis,quauis fpledore fu-

umlati^Scdiffufip mictat,ade6utafleratetiaalia
fi

tame

jzesndiiira.iei^
Pii>i^3otio^^i\i,

ad c6fpe61u fuiuixfufficit. Sicmultafepe^miraculishabetur&: pr^tcr natura reru accidere putatur in hominib. quf
remotior fit,caligat ocuh^
in cf tera, ipfc
j.gj^

^ naturalia Rmt,& f^pe fiat^ut q? Seruio Fjacco,

.

Q^Caiphurnio Cofs.Rom.infansgeits^fueritpofterio renatur^partefoiid^^&alius Sergio GalbaM.Scauro Cofs, Nurfi^ , q uoce tame miiTa, expirauir,&: FefuUs C. Perpena, M. Perpena Cofs. ex ancilla.Nos enim in medicis noftris obferuationib. raris neqi nouu hoc ef fe docuim? ,ut puer nafcat fine foramine natur^,^ ex^ cfemetu authumoreautaIiud,tranfmittat,neqi ratio, ne naturali,neqi rcmedio carercjut nec iilud quod fdsmina muteturin mareiqj infra 4. lib.cap.z^.plurib; explicabo: licet df moniacum efleputentfond multi/

Huc q^uoqj facit

Capti^.Iib.^.^

hiier prmtik

0f

QglpIurImainfupiinpitiorib.uiTamirficu!a,manuu cxpedita agilitate&indaftria quotidie ab hiftrionib.fe ioculatorib. fieri uidem^jmiramurqi.Narrat Popona- Li.de JucSi^
z'i9,

fe

Matu^ & Patauij

que-da

c'19

generis

homine Rea

tiunucupatuuidifle, qincredibihaoperabatur ,aq; d|mcnuarteperfici,uulg6credebitur, quareabhaere jiHracM tics prauitatis inquifitorib. fubditus quaeftionib. bo- manHi^deX'

nafideocculto ofteditfrauduletas eilefuas aliones, mcra^qimanuuagilitates, & multis fecreta intellige tia colludetib. pagi. Proinde dimifT^, interimi! tade a quoda>quc dcceperat.Turca qda pafsim p Irali^ urbcs oberras,interc82teramirada,quidedapopulo cxhib batjmanuu dexteritatepada opa, piftillD ferreii pgra depugniilli{ione,itefolamanuuc5torfi6einfrjngere widebatur.Quida circulatori^ artis no imperit? mihi taiias faflus eftjn eiufmodi miraculoru exhibitioe fu^ cu ab his ioculatorib. foueri,qa6d pri? idonca ad eiuf
,

tentatc circ
^^^*'" '^ '**

modifpcdaculuappararintorgana-qmanuu

celerita

te,du fpe6lator5 eciilos fermone uario in fc denxos fe uocatdcludutqi, multipliciteruariat. Infignemhuit fa6lioishominuimpoftura iocularerecefetluli^ Sc^Jiger,uti&Matthiol'.IauinuradiciscuiufdapuIuere cuius guftatu fauces couellutur, immifcet:& cui fuca

hoc uino intinclii digitu,qua{i pguftandi caufafugat, tu illico digitu in uino madidiS os inditri,fibi mordicus non fine dolore & clamore premii inuitus. Interea perinde atqj bladitijs mosrete
facere uGh"it,iubet ut in

c6foIaturcircuiator,teporiacarpiq;arteriasaho quo*

numu jn terra proie^uuttcllat,hortatur.Ibii]!ejpnus,primufe.^e neqtat tollere, moxunguinisuiames fa^lj^cociditiftatimqr

pia oblinit medicameto: deinde
eius

more ^ metuit ne mergatur in

fe

aqua,natat,ac uo-

ciferaturfirhuifeiiuiflib. obrui.Ergoacirculatoreeri

ghur, deinde quafi

uindicaturus ,

primum

malefici;

fm obliquo 5c toruo

uultu exprQbrarejmoxhomine

aggrc#

p
perfequi,

T>e pYAftigijs

d^monuni

aggredi uldetur: poftremo fugientem circulatofciil

neno,ad
,

donec abilerfo tande illiti medicameti uefere redeat. Menti autem reftitutus, quafi quieuaferite mari naufragus, capillum ueftimcnueluti uela torquere , exprimereque brataque
cliia

tergere

&

nares

emungere

confpicitur.

H^cnon funtfabula^. Non enim multdrum defuntte

flimonia.qui uiderunt, quiq; impofturam rufpicates, fuisSc amicorum famulis ( quod Frag^ contigit) hscfieriiulTerunt.
.

Fanambulorumprseterea

fiue

fus squilibres uel ^quati ad libram

fchcEnobatongreP , aut ponderibus

talis

TkncUAmliQ.

utrinque librati , naturag miracula augere folent. Fuit fuperioribusannisper omnemltaliamfatisnotus,Venetiane]lo cogaominatus,eoqu6d ScVenc-. paruse ftaturag efletjnon folum in eo nc* tus natus , peritiae,ut modo facco ingocio tants dexteritatis futLisiliberis tamen manibus quibus aequilibrium dirigebat,mod6unicuiq;pedipeIue rotundifsimafupporita,mod6pilis magnitudiriis oui durifsimisacro

&

&

tandifsimis piantas
-

pedum

fubligatis, funi a palatij

Bononienfis

per mcdium forum ad cacumen do mus ^lligato liberrim^ ingrederetur;fed eius etiam ro borisac firmitatiSjUtpofretofra crafsifsima cruraue
turri

bou in genu illifa confringere,tres clauos ferreos craf" fos,ut digitus auricularis manibus fudario inuolutis Contorquere,fimuI ut igne maceratos trabem longu uiginti pedes & amplius craffum uero pedem unum. Iiumeris impofitum aliquamdiu erelum fine manuut 6pe geftare, exunaq; fcapula in alteram traijcere. Vi^ dit&retulithaecmihifilius mcus Theodorus iufeco
,

fuitus,omnium prgedi^ftorum oculatus cum alijs compluribus teftis.

LiberfrmuS'
\n mmdM\>\(^ qujtdam dxmonuc<i'
urtificklid (fudndoq^ uideri
^.tf

P7
1 1

XV

QVid
di

c^in rpfls

anlmalibns brutis quae

non mi"
^Jj^'!^''

'''

raculatum artetum humanicxcitataceditrcueraC^Inruburbio McmpbiS

e3rcitatione fagacitas jll^[\^^ ^^

^fric.
dc^

apuditgyptiosBebEliochnominato,cum

ciu(mo-/o'//t.//^^. ;

multa quotidic uulgo repraBfentcnturjtum plerunque hiftrionum quifpiamjubi nonnihii pr^fultauerir, ad afmum conuerfus alta uoce Sultanum magni opc' ris3edificiummcditariait,proinde opuseifore omnibus AIcairi({icenimnunc Memphisuocatur) afi^ nis ad calcem, lapideSjSc alia idgenus defereda.Tum alTnus repent^ in folum proIapfus,pcdes in aerem at^ tollit,uentrem turgefacit, atq; oculosnonfccus clau -^^^x w;r< dit,quam fi exanimis cfi!et; Interim aftantibus hiftrio doaltus, afini cafum conqueritur obnix^ rogans ut ad alium emendumfibifubfidiumimpertiant. Coa6la uiritini quapotcffcpecunia Ne exiftimetis inquir,afinri mor tuum.Helluo enim paupertatis domini fui confcius; hoc de induftria confingit, ut munufculis illi eollatis, pabulum fibi cmerc queat. Deinde ad afinum couer, : ,

fus,ut eucftigi6'refurgat,monet. Atille

mouetloco frequenti
,

fuftuario caeditur.

dum fe non!di Quo nec

cxcitato,fabuIamrepctithiftrio,&iterum ad plebe inquit: ScitoteSultanum edi^iumtulifiTe^utcraspo^ pulus omnis fpe^niandi triumphi caufa ciuitatem exe* at,acomnesf^minae uenuftse & nobilespulcherri^ misafinisinequitent, ijsq; uicifsim auenam & prftantcm aquam Nili praebeant. Vix hsc ucrba abfoluit hiftrio,quin* afinus in pedes cre6tus, profiliat fremens,ac ut laetabundus exilicns.. Tumfabulami profcquenshiftrio Vici,inquit ,roftri Prsfeflus^i mecommodato petijt clegantem hucmeumafinum* pro dcformi & uctulafua uxore A<i basc ucrbaafi:
,

nus

pi

Be pY^fligijs ddimdnum

nus uelutl doIes,auricul2s coplicat.&altcro pede clau

dicas luxatu fe fingit.Tum hiftrio: Tibi taq; arridet iuuencul^c^AfinuscaputinclinaSjannuerc uidctun Age igitu r,hic plurim^ funt iuuecul^,indica qu^ tibi pr^ cas
teris placeat. Adnus fpe^flatoru

corona cofpiciensjfce-'
proccdit,:

mina honcftiore felegit,ad eam

j4n.Le

& capite con

Heus inqui-

tmgit.Spedtatores multo rifu Sc clamore ^frican. unt, afini mulier.Sic camelos ad certos

&

modos faitad

fci/?.

Ifff*

9*

redocet.CameluiuuecuIupfcmihorainlocoinftarhy
pocaufti pr^parato^cui^pauHTietu ignc caleractu lit, co ftituutitupulfantc quodaforistympano,camclusnon ad fonUjfcd ob igne fubic<5lu,quo pedib. ofteditur,mo-

Uint.

do crus unum,mod6 altcru ueluti faltatores,erigit:Gui p annu uel mefes dece afTuetuSjin publicu dc duclus,audito tympano,teporis quo calore fub pedib. fentfjt reminifces cofeftim faltat:ac fupra ide pauimen
exercitio

tu cofiftere
Celumha
fgfuat.

fe exiftimas,pedib.

alternatim rcdu(5lis

fal-

tare uidetur:atq;ex ufu natura formas,id

pcrpetuo ob>
fui Sergij

Mahomet

cxdifciplinapr^ceptoris

monachi coluba afluefecerat,ut in aure fua pafceretur, qua Spiritu fantfiu impoftor fimulabat, Sc cam fibi fecre ta Dei cofilia nuciare ia(5labat,quoties ob pabulu ad au res adaolaret.Hoc impia plebs no animaduertebat,^e
lufafcilicetad^monecuiusintererat his fundamcntis cx^dilicarifedainfanda.ColrtbaautiIla,qu9S, Athana fij p urbc euntis aures prf teruolabat, ftatim heretici[&:
Arrianifchifmaticific acGipiebat,acfi

magus

eiTctfan'

6lifsimus Athana(Ius,inftin6lu ,pfe6l6 eiufde artificis,

f'

quofufpc^lJieius do6trina redderet.Vtgentefuauen^ trifomnoG; dedita homofubdolus Mahometus por'ro magis rauerct,tauru quendanutrRnt,q.pabuluexlo liusMahometis marxib.caperecofueuit.Huicintracor nu^libiu impijfsimuafe cofcriptum, Alcorani titulo, colligauit 3c aftace fimplici plcbe altiori uocc in abd^to quo ia loco Iatente;Cuocau;t.Cumq; multa de legibus dccl.imii(i^::,crumpcns fubito taurus,multis ab eo proftr^tis

'

ftratisuolumeper mediiplcbein minus Mahometis nebulo rc deponit,ue!uti cceIuus miflum munus.Quod mox explanauir. uerecer accipiens,qu?da ex ijs populo Hoc cometo feres^e Ser^iu ,pphetafecit.Colubaennn Ric jQui aureis fcheda fic infcripta attulit in collo
iiteris

Lihsr primuS'^

P9

adfcrete, cuq; tauro iugu imponct.rex efto, Sergio iugu Mahomet id rauro facile impofuit,&ut rcx a plebe diu! no munere datus falutatur, ita Alcoranus facru uolume putabantur. clTe creditur. Adeo hsc orania diuina
DiT ^iaJooli machiyiationih.
ctiiare

&

canimfiyiepaucapatrufentcntice,

eos hominih, dduerfarioscQnjtitueritDeus. Cav.

XIX.

VTporro latius d^monu innotefcat ftudia,citiusqi noftra

finia,ad huc paucas huc fpeflantes,nec ad inltitut!oneinidoneasPatrufentetiasobiterannelere
,,

placuit.Amare,docetD.Clemes,immudos fpiritus inhfrerecorporib.hommu,utiplorummiiterio cupidua tesfuasexpleat:&adcaquf ipfi de(iderat,inclinates a*

tf^^J^ecox^
^^yp^^^i^-^

a
ct*

iyy^rner^ne

him^ motuSjfuis eos parerc

libidinib.cogat,ut efficiant piant^damo'

cxintegrouafadfmonu.Etli.^oDfmoneshabcredeft" nes. deriu immergedi fe corporib.hominu,hec caufa eflr.Spi^ ;> jrit^ funt,habetcs jfpofitu couerfum ad malitia p ciboS ^ome^a ^* homicr^o &:potusimmoderatosaclibidine,purgent "^'^^''Jf 'J^f hes ad peccatu,cos tame g peccadi ^ppofitu gerut: q. dfi j^^^j. ^^^^^
:

uideturnatur^ncceflariauellcc6plere,n6tcneresmO' nl'us. dripluxu,ingrediediinfemetipfosdfmonib.faciutlocu ^tig^fl-f^donec aut natur^ mefura feruatur & modus iegitimus p^^' homU.h ciilloditur, Deiclemetiaingrediedi inhominesno eis tribuit facuItate.Vbi uero aut mes ad impietate declina uerit,aut corpus immoderatis cibis & potib. adsmplebi tur, tanqua uolutate&jPpofitoeoruquifeita negligiit inuitati,quafi aduerfum eos qui aDeo pofita lege folue rint,accipiutpoteftate.Etpc(l:Dfmonc5 quantuuiderintfideinhomine crefcere,tantu abeo refugiut. Sita-* mein aliqua infidelitatis parte refcderint, cum teirpus inuenient,cogita:ionesfubijciut cordibus hominu: Sc illinefeietcsuiide hfc ueni?,t, rLjggellionibusdemonii
,

quail

joo
lijs,

t>eprAfligijs d^monum

quafianimsefuae fenfibus credunt.Saggeruntergoa^

occafionecorpore^ necefsitatis delicias fequi:

alioru iracundia excufant per

abudantiam

feiiis

alio

ruminfaniamnigrifellisuehementiacolorant, {t6, 8c {lulticiaquorundamobphlegmatis multitudine ex tenuant Quod etfl ita cffetjtamen hsc fmgula molefta elTe corpori non poflent^nin ex ciborum potuuq; redundantia qui cum iafto amplius fumuntur, abu^ dantia eoru quam decoqucre naturalis no fuffiGit ca, :

lor, crudefcit in

uenenum quoddam
in

idq; in uifccri'

bus uenisqi omnibus fentinx

modum redundans,

motus corporis infanos reddit,

& turpcs.Cyprianus

ille nos (ingulos, &tanquaho{liscIaufosob{idens muros explorat Sc

in ferm.2.de Zelo 5c liuore.* Circuit

tentat,an

fit aliqua pars membroru minus ftabilis $c minus fida,cuius aditu ad interiora pcnetretur. Of*

fcrt oculis formas illices,& faciles uoluptates, ut uifu deilruatcftditate.Auresper canora muficam tentar, utfonus dulcioriauditufoIuat& molliat Chriiliani uigore. Linguaadconuiciumprouocat, manusiiiiu' rijs lacefientib ad petulantia casdis inftigat. Vt frau datore faciatjucra opponit iniufta:ut anima pecuniA
.

capiar,ingerit perniciofa copendia:

honores terrcnos

jpmittir,utco2lell:csadimat:ofteditfaIfa, utuera fub'

ripiat>tquulatetern6 potcftfallere, exert^ &apcr'

t^ minatur,terrore turbid^ perfccntionis intetans,ad

debellandos Deiferuos inquietus femper, &;fempr

jnfeftus. inpacefubdoIus,inperfecutioneuiolentus.

Idem cpift.H.I.i.Vitatc lingua diaboli uenenata,qui ab initiomudifailaxfemper&medax,metiturut fallat,

bladiturutnoceat;bonapromittit,utmaIutribuat:ui
tapollJcetur.ut perimat.Lucetnucquoq; uerba eius,
Sc uenena manifefta funt:pace pollicetur, ne perueni ripofsit ad pace:falutepromittit,nc,cui promittit,ue

jniat ad falute:Ecclcfia f|^ondet,quii id agat, ut qui

illi

credit.

Liher prlmus.
,

loi

credlt,intotuab Ecclefiapcreat. In trafl. de Idoloru uanitate ubi de Romanoru dijs 8c de df mone Socra

quoq; agitur,h^c legntur: Spirit^ infinceri & uagi, qui polteaqua terrenis uitijs imiTjerfi runt,&: a uigore
tis

coslcftiierreno contagioreceflerut,nodefinutperditi

perdere,& deprauati errore

,

prauitatis infundere.

qui decipereuolut, Uh.zjedoci. procurare cuiq; qualib. irretitu eu per fufpicio' Clmjl.ca z^, nes cofenfiones cius uideat. Refl^ itaq; La6latius: illicita, inquit, defideria immittit d^mon,ut aliena co ^ taminet,quib.habercpropriafinedeIicloIicet. Obij'
illos fpiritus

Docet Auguftinus,

taiia

&

cit

quippe oculis

irritabiles forir?as, fuggeritqi

fomc-

ta,&uitijs pabulurubminiftratj tuintimis uifceribus

ftimulos

omnes coturbat ac c6mouet,& naturalem il

fenfit

lu incitatatq;inflammatardore,donecirretituhomi>-

ne implicatuq; decipiat.Eade
ffctUniuiKx^TetJvSp (^ActiivxU370fj
,
:

& prodidit AtheAcici/^uf/ av/ifi

tiugorzs philoCophus Chn{\ianus'J7i^ e

Si

w9

quado d^mon cuipia

ptu

coparet mala mente labcfaclat prius. Tatianus fcri' reliquit ad Getes in A^o\o^QUCot(A(4'iixsvis eis Tteunff
,

LkaiOH} iflliliUaiVTiS
i^tpavrcxaiufj

7P(S /Xi^VK/XiVtif/ V3 9ff' Vf*lfJ

^^^^S

AtCt KyVOIKfJ

i/wT;?'*<7^Demones, ait,in

multum

fcelus
J^i-^-^^^^ero
^^-

jp)Iapfi,animas

p infcitias & appa-retiasdcceperut.Proinde uoluit Deus (authoreLa' 6latio) quihominesad hac miIitiagenuit,expeditos apud nos
initiatora

^*^*^^-^'

in acie ftarerwSc intetis acriier animis,ad inuifibilis

ftis infidias
:

ho'
fi-

uel apertos impetus uigilare qui nos,

cutperiti &exercitatiducesfoiet, uarijscaptat arti-

bus,^

cuiufq; natura

& morib.f^uiens. Alijs enim cu

^

piditate infatiabile immittit, ut opib. fuis tanqua c5*

pedib. illigatos i uia ueritatis excutiat. Alios inllammat ir^ ftimulis, ut ad nocendu potius intentos a Dei contcplationc detorqueat.AIios immoderatis hbidi-

nibus

immf rgitjUt uoluptati & corpori

non
pofsint.

fcruientcs,ad
inui*

uirtutem refpicere

Alijs uerdinfpirat

10 J

T>s prj^jligijs

ddmonum
occupatijnihilaliud

jnai4iam,ut fais

ipfi torinentis/

cogucnt,

nifi

eorum

qiios odcrint felicitatem. Ali^

osinilammatambitionrbus.Iifuntjqui ad gerendos inagiftratus omnemuitiEru^ operam curatiu|i canucrtunt,ut fados llgnent 5c annis nomen imponant. ftaorundamcupiditas tenditaltius, non i]tprouin^ cjastemporaligiadio regant,fed utinfinita Scperpe tua poteftatedominosfe dici uelintuniuerfigeneris humani. Quosautcmpios uidet, inanibus implicat religionibus.ut impios faciat.Iis uero qui fapientiam quserunt, Philofophiam in oculos impingir,ut fpc* cielucis excscet, nequiscomprehendat autteneat u^ritatciii. Sichqiriinibus qbftruxitaditus omncs,8c obiepht omnes uiss publicis latas erroribusjquos ut diibutere po(r<i?mus ipfumque authore malorum umccre, illuminauit ns Deus.&^rmauitueracoele^ (liqi uirtute. Et inprooemipde Opificio \^t\ x Illc cohu($:"lator Sc aduerfarius noiler, fcis quamfitaftu tqs & idem fzcpe uiolentas.ls hxc omnia quas illice* rc polllint, pro Iaquei habet & quidem tam fubtili^ bus ut oculos m^ntis elfugiant, ne pofsint hominis
,

fh\1-

act

p^^tjuiiione uitari. Eiuscibusefl; ebrietaSjinquitHie

'jynmahm'

ronymus,

Iuxuria,fornicatio,Sc uniuerfauitia. Hsec

Sc Iafciua,&:fenfus

cMi

dsa^''^'

blanda funt,

uoluptate dcmul'

cent,{lat5mq;ut apparuent,adufumfuiprouocant.

Lth.z. .if.

is

On^.

err.

Eleganteriterum Lac1:antius Hi fpiricus, inquit, contaminatiac perditi per omnem terram uagantur, 8c folatiumperditioqisfuseperdendishominibus o^ perantur.Itaqi omnia infidijs.fraudibus terrorib. co
:

penij.
p.dr,iCKs.

plentAdh^erentenim finguIishominibus,&omnes oftfatimdomosoccupant, acfibi Geniorum nomea airamunr.SicenimLatinofermone daemonas intertf prctantur.Hosinfuis penetralibus confccrant,hos quafi terrcilres dcosuenerantur, Sc quafi depulforc^ malofum,qujejpfi faciunt&irrogant.Qai quoniam
fpiritas

Lther primus, to^ tcnaes inc6prchenfiBiIes,infinuant fecorporibus hominum occult^ in uifceribus operti ualctudincm uitianr, morbos citant ,romnij$ antmps terrent, mentes furoribus quatiunt, ut hpmi nes his malis cogant ad eorum auxilia decurrere.
fpiritus funt

&

&

Miraculorum itaque machinatuum

,

& apparitio
ex profeiTo

^Uchinath
nuns. dtAbli

num diaboli
alius
,

quis finis

unquam

Sc uelut

qudm

erroris furorisue manifeft^impij, bla- /'"'

in Deum cotumeliofi, aut fceleris alicuius confirmatio praeceptiouc, aut approbatio ucl por-

fphemi,&
redioC'

Huncautcm, La6lantio tede, conftituit homini zihJe obif. Deusaduerfarium,nequirsimum Sc fallacifsimu fpi* Detc.i^.zo, ritum,cum quo in hac terreftri uitafine ulla fecurita- ^^'^^'?
tisrcquicdimicaret.

Namut

ui6loriacoftarefinecer

"^'^
"J"^^''-

tammenonpotelt-.Iicnecuirtusquideiu ipialmeho fte.Ita quoniam uirtute dedit homin!,{latuit ei econtrari6inimicum,ncuirtustorpens naturafuam per^
derct.

rupmcoflitue
ritjDeus^

Noluitenim Deus hominemad immortalem

illambcatitudinem dehcato itincre peruenire,

l^omhidi diaholi,

ipfm ^idium
litcris.

proientid , quihm nuitf

Cap.

cupdtur in Sacris

XX.
,

SVaueronominaapt^ipfiuslcudium &fabrk?.m prodentia,fortitur diabolus tum alibi tum maxi

m^infacrofandaScriptura
flus,
:

quae hic recenferc lu-

betjUtprasternomcnclaturas foprarecitatas copigquibus Deum mentiebatur fatan, eiusq; fibi ho norcm afifumebat,denominationibus nunc his , qualis eft afFcflu & opere cognofcatur plenius.ipfafiqui
,

illius uiiia comrao nomina mille,millc nocedi artes.nc quis pr^ tcfordincm, noaumhic dsemoniacorum nominuin

dem nominum diuerfitas,diuerfa

ftrat,cui

catalogum ^ontcxi arbitretur.

Elephas

^04
^ehemoth.'
^ms?j5*(j^

T>e prjiliigijs

ddimonum

Elcphas ubi inlobo delcribitar, Behemotb uoc^I

M.40. tur,i(iell:bruta,ucGra2cisfreqaenter%. Etquidem dtS^natur ciusuaftitas. Sub aiie^ 11 j^^^gj-Q g^ria ucro elephantis latanse potentia docetur. ftudiaprodetfo. Behimoth ( rcfpondens Pominus ^ turbine , ipfi lobo inquit ) fcenum comedat ritu bouis:hoc cft,
,
'
'

paleas igne
lecebris

comburendas.Ecce ujrtusciusexiflitin
fui. 11*
,

iumbis ems, Scrobarilhusin umbilicouenrris

enim uenereae uoluptatis qu2 circa mmbos (Scumbihcum prxcipu^ fentitur, frequenter impugnat,
quafi laminseferri.

Offa eius uelut fiilul^ aeris, Sccartilago ems Ad duritiem diaboH ifta referuntur, quoniam a mahcia/quiim femel amplexus eft,ne^ quit dimoueri aere Sc ferro obduratior. Quem arbufYai?. ftategunt umbrafua. Hocilludefl quodinPfal. legi' turdeimpio: Sedetin infidijsin occultis^ut intcrfi' ciatpaupercm , dumattrahitcum. De Leuiathan idem fereaHjs uerbis pr^dicatur, f^f^f^^"^**' quod de Behemoth: Bc uis natur^ daemoniacs expri*
,

"mitur.fupramodumpotens atq; uerfuta quse uiiq; cunflahumanalubuerteret^nin diuini aribtrij habc

:

niscoerceretur.Vide integrum lobi caput 40 Sc 41. Sonat aut Leuiathan, (ibi traditus uel appofitio: qui uerbo Dei&.rebusquibufcunq;addit.Efai^27.Iob.5. Afmodseus fpiritus uel deus caecitatis, deilru^lor, t^fnedjiuio * ^ difsipator, autde{iiliabundantia,uelpeccatumabun dans,fiueignem menfurans.Tob, 5. M^^mmona, uoce Syriaca, cupiditas pecuniae aut AUmmotfa, diuitise :Matt.().HisiIle.imprudentiummentes impli^
,

'

cat .rie
\VUholHi,

Deo

feruire

queant,cum mammonae coepe,

rintfamulafi.

biabolus Gr^cis cafumniator. Matt. 4. Iohan.8.

Apocal.12.

& alibi faepius.

Plato

D^mm.

Dsemon 8c Djemoniumjfciens, callidus,&muL tarum rcrum peritus. Matth. b'. lac, 2. 4wi ji/ixioi, fcio.
*

Liherprimns
plato quoq;
In

lof

Cratylo arbitraturexHefiodi fenten* .tia, daemones (\U2.^\ Mi,wv<xs d'\c\ ,\\oc ^{k. pruclentes5c fcicntes.Sicautemeosdiciobterrore, uult Eufeb. Cacodasmon, peruerft fcient.Quofcunqi uetuftas CAcoidm^.

deorumculruuenerata
author
efi:

eft, omnes^^^tf/^^V^i^^ffuifre,

Porphyrius.Dicitur & malus dsemon: 8c d32monA^^/24^w7T^f ,ideftnocentifsimus,in SympO' fio feptem fapientum. Satan, Hebr^is aduerfarius,qui obfiftit atq; ob* SdU. turbat.Iob,i.2. Zachar. j.ltem Satanas.Matt.i2.Marc. 1. ApocaI.i2. Abaddon Hebraic^,perditor, aut perdcns:Gr' ^adJcn, Ce xtrcTiTiva^'^ ApOC. 9. antwvwi^^ Principatus poteftates , mundi domini , reflores
,

tenebrarumhuiusfeculi,fpirituales aftutise in corlcftibus,aPauIoinfcribunturhifpiritus: Eph.cS.

Legio quia multi funt: Marc. 5. Luc. 8. Item Princeps cui poteftas eft aeris, qui cft fplrltus nwnc agens in filijs contumacibus:Eph. 2. Deus huius feculi, fenfus incredulorum exc^cans.
,

2.

Corinth. 4. Princeps huius mundi: loann.S.ii.i^.Habens mor tis imperium Heb. 2. Qui feducit totum terrarum or
.

bem.Apoc.12.
Spiritus

mundi

i.

Corinth.2.

Rexfuperuniuerfosfilios fupcrbise.Iob. 41. Celfitudo quae tolHturaduerfus cognitionem

2.Corinth.io.
Spiritus

Deu

tus malus.

, fpiritus Dei malus. i. Pveg. 16, Spiri^ Reg. 16. A(fl. 19. Spiritus aduindi(5lamcreati,quiinfurorefuoco-

Dei

^.

firmauerunttormentafu2,&intemporcconfumma
tioniseffundent uirtutem: illos , confundent.Ecclef.59.

& furoremeiusqui
^

fecit

Aduerfarius nofler diabolus, qui ut leo rugies ob.

amr

jo6
Homicida ab

7)$ py^^fltgijs

dd^monum
5,

ambulat, quem deuoretinquirens.i.Pet.

initio,qui in ueritate

non pefmanfiti

mendax,8cpatermendacij.Ioan.8,
Authorpeccati.i. foan.^.
Spiritus

quinonconfitturChriflumincarneue>

niilcjfpiritas Antichrifti. i.iohan,^.

Sfiritus Acgypti, &uertiginis,quifecit errareAe^

gyptuminomni opere
-

fuo^ficut trrat cbrius mens.Efaiseip. Spiretus Pythius, uel diuinationls.Leuit.2o.

Spiricus mendax.^.Reg.ii.
Spjritus

& uq

immundusLuc.il.

Spiritus impoftor.i.Timoth. 4. Spiritus dsemoniorum.Apoc. i<>

Spiritusmutus Scfurdus.Marc.^
Spiritus irs.Iob. ^.Pfal.i^.

Spiritus roporis.EfaitE 29 Spiritus tiinoris,2,Timoth.i.

Angslus Domini.PfaL ^^.Itauult Hlcronymus. u

Paral,2i

Angelus uel nuncius fatans.2. Corlnth. 12. Angelus crudelis.Prouerb. 17. Angelus abyfsi. Apoc. 9. Habens iram magnam,
Apoc.i2.

Accufatorfanclorumfratrum.Apoc.iz.

Loliorum feminator.Matt.15.Marc. 4. Luc.8. Malus.EpheC 6,i.Iohan. 2. Malus ille.Matt. 15.

Quoniamomniumfcelerum princepscft
tor, per excellentiam uocatur
/w^i^jir/tff

5c inucn-"

Injmicus.Luc.

iPo
2.

Inuidus.Sapient.
ta

MeretrixBabyIonica,be{liahabcns feptcm capif &c. Apoc. 15.14. i<5.!7.i8.

;
, ;

Abominatio defoIationis,^Iatt.24.Dan. 9. Venator ilisu ^flus laqueus limor no^lurnus,

fagitia

Liher pnntH^.
fagitta

joy

uolans in die,peftis in teaebris grafTanSjexccr^ minium meridianum.Pfal. 90. ^ Volucres coeli.Matt.15.quia femen uerbi Dci,quod
in

duro folo
Afpis

& nullo compundionis uomere prorcif'

dicitur,

focecidit, rapiuntprotinuSj&abfumunt.

& bafilifcus iiiis

quos primo cogref-

fu fuperat: arpisquippemorfu, bafiiifcusarpecluiVa

tim perimit.Pial 90. Leo,quia aperto marte nos inuadit ut dilanief.Dra co , quiaoccultenobis infidietur, uirofo afflatuper dens.Efais 13. 34.PraL90.Apoc. 16.20. Viro autem iu ftopromittitur: Superafpidem bafilifcum ambu" labis &: conculcabis leonem & draconem.

&

Draco magnus Apocjz.

,

Serpens fcorpio: Genef.^.Luc. 10. Mcra enim uenena, funt quicquid diabolus fiiadet.
,

Vnde tame fuos liberat Saluator dices: Ecce dcdi ^^^^ ^ uobispoteftatecalcadifuper ferpetes5c fcorpiones Serpens antiquus,Apoc. 12. Serpens tprtuofus Efais 27. Ohiim, onocrqtalus, ericius,ibis,coruus, ftrutbio,onpcenraurus, fatyrus,lamia, miluus, ululae uel zijm Hebraic^ Efaiae 13. 34. Perdix malleus,tha*
,
.

ninim:^Hieronymus inepiftolaadDamarum.
LocuftsE fimiles equis in prselium paratis , quia fe-

rocesd^raoncsi&fuper capitaearum tanquam co^ rons fimiles auro quia fuperbi facies earum uelut
,

facies

hominum,

&

capilli ficut capilli

mulierum,

qui utrique fexuiinfidianturiSc dentes quafi leonum, quia quos uicerint,perimutdoricas ficut loricas ferre as habet,quia in malicia obduruerut alis perftreput, quia ueipciter omnia permeat:caudas fcorpionu acu
:

lcatas gerunt quia

,

unus eorum finis efi: nocendi ho' minibus. Ethabcntfuperfercgem, angelum Abyf*
fi
,

cui

ngmqn Hebrake Abaddon Apoc, 9

,

luir.en-

20
^reg.
lih 14.

lamentum

T>e prdBigijs damonum ijs quos iuxuria inflatnmat

auls

ijs

^
hra

/^^'"'(:

cir

ex~

^reft m<t*t.
iifi'

quos faperbiaeuehit. Pierilcj; tamen hifcc nommibus fatan^quoq; mem bra nuncupari polTentmelut loannis fexto, ludas dia bolus aChrillonominatun Sunt&eiusfigurseimaginesqaeexpreir^^Pharao, Antiochus,rex Babylonis, AlTur

& omnes impij

Nominx d^monum ex a^ionis udrietdte dpud Ethnicostdi^in

61j.

quoque ex offidjs dpud Ldtinos ; dccmonim poeticorum

,

nomencldtur(e,terni^ratores

uirunculi terrei
dlbce
,

cr montani,

dmoncs fdmilidres , sihyUae

Cdp.
luerf^, adhjec
ter Etnici

dtque quorundam

gcntiUtiorum d<emonum nomma.

D
^
-.
.

X X.
a^flionis uarietate

pro

frequen^

.,

ajqne

rf/^5

Sitda>radi~
clioiu
ifinsine,

dasmonio commutarunt nomina,ut qaoduarijs formisaut fpetlris fub me'ridiem,quan' doinferisparentatur,calamito{is iubenteHecateob' uerlatur.i^wif^^^pnominanttquamadmodum Arifto' phanis interpres docet. nominis ratioeft:quia uno

incedat pede.utEu(lathioplacet:uel (utahjs) quia

alterumpedemhabcatseneum.Idgenus terriculame ta dicuntur quoq; a Graecis Hecat^a, quod ab Heca^

HecatAA.
dc-*Ki.iji{.',

^g immittantur. ^^/iiCiAofj etiam uocant, quodterrorem incutiat re-* pr^fentatione uel imitatione. Erant & daemones qui' L4x/Ut, j^j^ Dionyfiaci, afperi & immites funt quos ho^a/iag nuncuparunt, quafi dicas ludificatores.Qiii uero das mon interuenere & elidere res bonas ac falutares,ca:

lamitates

autem

& incommoda tum infcrre,tum

fi

im

penderent,maturare, atq; in capitanoilra cogerc, iielutpcrprs^ceps agere, omninoq; adfcelera&fiagi i)r\ propellercindeq; in difcriminauite adducere,ucl in fubitum pr^cipitare exitiia putabatur, oiinngiOfi^-mgaff^
%

&

immi!'i^^c-^hfi^vaiii!^ ^^ Acu^mea

UvSv7Si7(iS fc^ms

appellarut
antiqui.

Liher primus,

lop

antiqui.Qui ad uit^ tasdmm &dirpedium uigentd^moneSj-s^^i^/^^/.aflrelTores illis uocatur.Diaboiicauir'- wa^Uifi* tutem, cuiufmodi fuerat in Simone mago, paredrum dici annotauit Eufebius & fic deinceps. Exofticijsquocjjdaemoncs diftinxereLatini,uthi qui regionu adminiftrationi pr^fidere cefcntur, antd recitati Penates dicanturiqui pacatius ^des pofsidet, /^4^^, Lares: autfiquandoexterreant, domosq; incurfioni x^re. businfeftent, Laru^. Quiautem nobis fingulisdefi- L&ru^,
, :

gnatifunt,genij maji:itemmanes,quosGr^ciHcroas ^^"'^

fuifle,

"^*^^'-

jndigitarunt: Sciracundos occurfantibusq; infeftos Menander fignat.Hos Lemures Latini ueteres

^'^.,^,^^j,

FolUti.

appellare folcnt, Italis Folleti dicuntur,Sc Empeduf^. Emijednfg.

D^monesfiflicij Scpoetici, utMatuta, Oceanus, v^mones , Saturnus,Opi$, lupiter, Iuno,me ^oetici, moratur a Platonc in TimaEO,i Marco in iib. de Vni*
Gallacia , Phorcis
ucrfitate.Terniftratores dicutur
triplici callc

etiad^mones,qu6d
:

TerniHrat.
*'^^*

ad animarum propercnt interitum

Sc

uer^

bonempe,
ftrati

cogitatione,5c opere.

Sunt cx Larum
nifeftis

Laruarum

familia,qui

uulgo no
/r*^

dicuturterrciuiruculi,iam deteclis nonihil ma^ ^^'^"

d^monuimpofturisinfrequetiores qu4m olim.Horu dupIcxgenus.Sunt enim aliqui mites, merito Lares familiares nijcupandi,qui in domib. concu
biapotifsimiim no6leuerfantur, atq; miniftroru

mu-

nia peragcre,auditui apparet,defcedere fciiicet ^ gra-

dibus,oftiaapcrire,ftruercigne,haurire aqua,cibum

qu^cunq; alia cuiq; domui cofuetaapparare, quu prorfus nihil faciant.Horu pleriq; rcrum quoq; futu8c

rarum ex occultisindicijspr^fcij, caqusepaulo poft comperimus perfici,anteaadminiftrareaudiutur: ut

ctiam brcui adfore mercatores fignis praenuncicnr, quimercesuenalesfintablaturi. Id quodaliquoties in f dib.parentu Theodori & Agnetis (quoru Deus jp
incffabili fua mifericofdia

memincrit in refurreflions iuftorum)

ioilrOru) obferuauilpuer,
trib.

ddmodu territus,un4 cu fra:

Arnoldo ScMatthia ubi quu in tabulato ingeri^ iupuli alTeruaretur copia,{i quado uenturi efTent em^
ptoreSjpr^cedetinoiftepergradus deijci eomodoau diebatur racci,quo ucritate rubfequens odedebat di^ cs.Omenid utfauftumjplaufufemperexcipiebatur, Quum enim de rebus fuis ftatuuntmercatores,ali

quomerciumcaufa profe6luri, deijs antealoquunturjpgrediquefeearum nomineitetfatentur, Quod intelligens diaboUis fua his ad quos cotendunt mcr,

r-.

,*.., ; A

hcintdAmo'
nes.

catoresant^o{leditIudibria,quamilliadueniat,Tem pusfiquidefuppeditatlocorudilHtia.Ita&pr^nouific & pr^nuciare uidetur d^mo.qu^ ia fieri ccepta funt. Alii tetrici funt, familiam quocunqu^ modo uel turbantes uel exterrcntes. Hos daemones etiam in fubterranearum, utTheologisplacet, fubftantiaruiri
,

numero habitos, in quibufdam uerfari

uir eruditifsimus ac metallicarum
jnhbJe.tni^
,

fodinis, tradit

rerum

inueftiga-

toracerrimus Georgius Agricola: truculentiautem that. Jubter- $^ afpcclu tcrnbiles, plerunquemetallicis infeftiatq; Talisfuit Anneberpiusille, qui opera^'"^^^- ioiijijcifunt. ^^^^ duodecuti amplms natuintertccitmipecu, qui ii^ dmtn. Corona rofacea appelldtur: co notnine reli6lus, quan tumuis argento diuesellet. Flatum uero emittebat exriclu. equi enim fpecic, habetis procerum collum, &truces oculos dicituruifiis. Eiufmodictiam fliit Snelk'liiii Snebergius, nigro cucullo oeflitus^qui in fodina Gednon. orgianaoperanumdfolo fublacum, in fuperioreloco inaximsilliusconcauitatis quondamfcracisargenti collocauit, non finecorporis attritu. Quaeftuofam
,

admodam fodiaam deferere apud Turcas cogeba'tur lud^us a dxmone metaIiico,hominibus frequenterin formacapraeaurea cornua gerentis apparente.
Pfcilascert^>
:

cumfexgeneradjemonum definiatnumero hoc cseteris peius efle dicit, qudd ipfi amidui

Liber primus,
fit

in
hos
&fiili5-

crafslor materla.

Quidam

philofdplii

Ie5cla:moncs, quinoccntesfunt, Scnaturaiitiprobi,

nominat brutos,& rationis expertcs. At fedatGS

iiios

Gcrmanoru a]ij,utctiaGr^ci,Cobalosuocant;qu6d
hominufuntimitatores.Nam quafil^ticiageitfetesri det, & multauidetur facefe,interim nihil plane effici cntes.AIij uiruculos motanos nominat,ftatura(igni^ ficates ,qua pleruq; apparcnt:nepe nani , tres dodran
tes longi.Videtur aut efTe feneciones ,5c ueftiti

CohalU

Viruntuli
^^'*"^**^'

more

metailicoru: id

efl,

uitteto

bos depedete
gat,fctam'e

induti.FIi

indudo damnij no

& corio circu luin

folet dare metalli'
:

quu nihil ainomnilaboru genere uideture.vercers, quafi modo fodiantuenas, modo id quod eitofsu eib inuafainfundat,modd machinauerrettracloria.Qua
cis,fed in puteis

& cuniculis oberrat &

quauerointerdiagiareis operarios laceflunt,rari{si'

m^tamceosI^dut.Necl^dritunqua, nifipriusipiica
chinnoautmaIedi6tofuerintIacefsiti. Itaq; noadma dufuntabfimiles d^monibus,t{ihis(jrar6 hominib. apparet,quuquotidie parteiaboris domi perficiat,8c curet iumeta:quib. quod noftricaufabenigne faciat, gcneriqj hominu fint, aut falte uidecur eiTe amici^no^^^^^-^ menimpofuerijtGermani(Gutelos (iquidemappellat: )tri rrullis uocatis,quos fexu tam mulieris qu^m uiriemctitOjCuapudalias natidr;es,tn maxim^ apud Damonet Suionas in famu!atufuifrefrQt.Sedd|mones motani montdni.

potifgimdm Ia.boratin
rib.

his fpecub. ^ qaib. metalla

i

iam
labo

elfodiutur,uel ea effodi poffe fpcs eft.Quocirca

no deterretur metaliici:fed ome inde

capietes,ala

criorifuntanimOjScuehemetius laborat,cosqi exoptat.

FamiIiare$quoq;referuturd(^monespriiiatoria ^^"^onsi f^
'^^"'

hominu,fenutuobferual-e Hmulatcs. Tali

cofiliario

frctusIegiturSocrates,que deii appellauit Apuleius; de quo pectiliare huius uidi librum, & Sermone 26, tciy, MaximiTyrij philofophi Plaronici unde hoc
:

confcquutus ciijUt nihil fuo iuuantc

Deo

uitas

finein

ii3

De pYAjfigijs ddmonum
,
,

tinemuenenocoa6luslufacere; quemadmodum Qc Sertorius qui ceruam Dianae ut prsedicabat, numine affiatam confultricem habuitnuilo fuas de mo*
,

nitu edo(5lus,domeftica fraude perijt.Eadem ratione

Numam quoqi Romanorum regem, nympham Aege

riam
coluifTe, confuluideq; , memoriae proditum elL Pueri quoqiincofrupti&uioleternecatianimam, adiurametis inefFabilibus a fe euocata afsiilere fibi,

Ckm.Uh.i.
^s^^Z^-

peream omne quod iuberet fieri , iafiabat Simon Samaraeus. Erat autem familiaris illi diabolus quem puefi animameiTc praedicabat,ut diuinitatem iuam mentiretur cautius. Benedi^li tertlj pontificis Romani tempors , in m^^ beMoguntinenfi djemonium quoddam, lub cuiuf:

&

dam facrifici paliio dum aquam lullralem fpargeret/

,

latitans , iilum accufabat quod eano^lecumprocuratorisfiliacocubuifi^et: ut Sige^ berrus atque Vincentius tradunt; Huicnumero accenfendi d^mones, qui homini*' busplerifquepeculiaribus tanquam famil!ares,morituri alicuius notas uel gemitu uei ftrepitu uei pulfa^ tione in claudenda clauis theca futuri cadaueris , fiue etiam in comtftonftrado pullato funcris adhuc igno^ ti, fubfequuturi tamen comitatu, fub ipfa meridie

quafi familiare

efi^et

uelalias ofiicntant.

Ludibriainfuperquaedam diaboli adnoftr^^tatis' crepundia,ante do6lrinam Euangelij, ^fuperftitio' num renebris minus euolutam repurgatamq;, in Ger manisnollrslocisplurimis obferUabantur, familiariaaded, utpublicselemurum (albas mulicres,& SiKAlh^muh* byllasalbasuernaculofermoneappellabamus) cho* '7^' re hoc uel illo loco , celebratae narrarentur.Eratque ^ ho laruarum genus apprime inreltum puerpens 8c
,

,,

irifantibus la^l^entibus, cunis

adhuc inhaerentibus.

Quod

etfi

olimerat frequentifsimum,

cum

fatanae'
prKfli'.

pr^ftigijs

Liherprimm\, /// nimium tribueretur.C hriftoq; eius fupplan

.

tatoriacnoftro patronounicoignauius adhasrerent animijdiabolo Iudente,ridente,uariisque,artibus, qui bus ad feimperitam multitudinem illexerat, impiuiii cultumftabiiient^: tam.en poftpurioremferuentio* remque Euangelij pr^dicaticnem mcntibus hominu
id ufqueadeo euanuifle, eftquodDeo agamus fummas ut neleuia quidem eius ueItigia uideantur reliquai. Hoc d^moniorum genus intellexiflfe apparet Hieronymum, adPauIam fuper obitu Biefill^ in epiftola fic fcribente: Quid cauf^ eft,

infonantem,
gratias

trimuli, ac ubera maternalactantes, ut faepe bimuli a dgemonio corrumpantur C*

&

Deumum nuncupatucacod^moneueneraturrexZ?^wI'
cmporij Indise celeberrimi Calechut , confifus illi fad:am a Deo potcftatem iudicandi orbis terrarum , tribuendi unicuiq; pro benefa6lis uidelicet & malefa-'

&

dismercedemmeritam* Eiusimagineutmonflrum horrendumingens, fedentemcapiteredimitodiademate Romanoru pontificum modo, fcribit Ludoui- Lih,^.Naui^ ciisRbmanuspatricius regcm habere inracellofuo.i^^'*^'*/'.^ Hoc aute illi accedit,quod diadema ipfius ternis infignitur cornibus, Deum uer^ maximum Tamcrani Tam^eranil
,
.

appellantincolje.

Agnan uocatum daemone nunc hac, nunc alia for-' f^inanl

ma uidere Americos, ab eoq; multum infeftari, tradit

frater

Andreas Theuct AngouIefme,in obfcruationi^ bus fuis in America cap.55 & 5^. Grigri di6lum d^ moniu apud eofdcm in Canada Sc Cigri: Guinea,maximeuer6ineorumfyIuis confpicitur. Habentetiam fuos dasmoniorum facerdotes aut tiates Pages uel Charoibes uocatos horum aliquis poftquam dics nouem ab uxoribus ab{linuit,ih nouo
,
:

quodam

fcrtjneccfTarijs

tuguriolo importatis ad ui<5lum, ut rcgio mundo Icdlo ^ uirgine annorum duo-

dccina'

J14
Hnmottlii.

"

De pr^Bigijs dam&num

decim(lrato,totus decumbit roIus,feraoto popul Ij^ uocans dsemonem quem Houioulfira nuucupanf, pcrhorae&amplius rpacium,adhibitisfuis cermonijs. Fa6tadeindc inuocatione,dsemontaJidGm ac*
cedit, infpirans quse fciredefiderabat uates.

Ex^

Videlih.4.
cap.ii.

Flumifkfoi.
Plantpes.

Mojearbar.

audituretiamah'quoties aduenientis ftrepitus&rugitus ab aftante popuIo,qui tum accIamat:Precamur ut uera profcras,& denuncies pf ophetae noftro intus opcrienti.PauIo poftrebus intus peradisprodituates^ac a daemone intclIe^a,long^ exphcat. Nominaadha^cridiculaadmodum , frcquenter fibidantdsmonesrogati.Sicciim inobfefsisnomeal^ teralteriushaudita pride Hammonaecorampaftore inquircret, unus plumarum fafcem,uel plumifafcefe nuncupari, alterplanipedisflbinomencfleitertiusro feamarborcmfeappellari refponditrita qiii fceleftus
Sc uafer cas in

Kentorpio cffinobio tragoedias tu mo*

HQrnmr. nebar,ElfiE familiaris,Hornuar fe uocari dixit.Come^

ticiorumhorum
fedulo
Sc

& futi!iunominum,quorunuIiuseft
Qrandus
,

finis,enarrationidiutius immoraritaedet.

.Gjr.j.f.

ardentcr Deus per filium , ut noftros aniir>os,natiuum fuum templum,ab illius maligaiconfpurcatione5c fordibus expiare,cleraenterq.; confer*

uaredignetur.
'Di^im^io

d<monm fccunimTheohgoi^

fhdcfo^hosiitm honorum c^ mah^ rumd^monumdijfcrentia.

Cap.

XXII.

S
.f^
'-.'^

Vnt etiamex Theologorum fchola, qui malof dsmoncs in nouem diftribuuntgradus,ucluti (is nouem angelorumordinibus aduerSntcs:

cuorum'primi,'^":ri)^J^^ti;/- hoceft falfi djj dicuntur, qui afkimpto diuinas maieftatis nomine , pro aij^s coh uotunCjfacrificijsque & adoratione honorari:J?cut

fatan

Vtherprhniis:
cenfai.

....
fpiritus

^^i

Titan illeMatdvaEi ^.Marci.Luc.^leos fupriktius

rc

Secandum habenturloco

mendacio^

rumicuiufmodi fuitiiie.quiegrefruseftrpiritusmen'' Hoc dsemonio- h-R%^ tlax in ore prophetarum Achab. lumgenus fefe oracuiis immifcct, ScPythiorumua^ tum diuinationibus ac prssdidionibus homincs ludi
djficat.Tcrtioordme cefentur iniquitatisukfa, ^Tpi^ ritus funt inuetores maIoru,omniumq; artiu prauaru: qualisapud PlatonemTheucus ille dsemon ,quiludos & aleam docuit. Vafa furoriSjEra.ij.uafa ir^Jerettiiae 5o.uara mortjs,Dauid Plal .^7. Quarto loco, ultorcs fcclcnl.Quinto,prf{ligiatores, qui miraculaimita ^cdefy^

tur,& Magisinfamibus maleficisq; inreruiutjatqiita populufcdiacut.SextaicIafsiarsignanturaerea^pote> ^'^^? ^ateSjfe tonitruis, fulminib. & fulguribus mifccntes, corrupentes acrcm, peftilentias 5c alia inducetes mala.

Septimammanfionetenentfuris, feminatrices

-^'"^7*

rhaIorum,dircordJarum,bellorum, & uaftatioiiuiTi. 06lauam, criminatores 5c expIoratores.Poftremam, ^^^^-9^ t^riiatores & infidiatores, qui fmgulis adefTchomi^ 'Malygenijl hibus treduntur, maliGenij idcirconuncupati.

Nolohic dsmonesinigneos, aereos,aqucb.s, terreos, fubterraneos &IucifuPos, in loiiiales, Satur^ nios, onentaieSjOccidentaleSjmendionaleSjleptc. iriona!es,indiurnos,no6lurnos,meridianos,inf\^lue'

t)<^rnonum,
'^**''-^'*^^^

f^^,,^^;^,

ftrcs

montanos, capeftres,domeftic6s, ciim Pfelio Sc reliquisMagis fecerncre; nec eorum itidem numc'' tum Sc ofiicia fccundum duodccim figna zodi&ci, iuxta decurios cceli , quinarios , tripl citatcs, elcJ iTienta,pIanctas, & reliquam Magoru, bonos intcriiil d^mones ,pr^texetmra, comenticiam icenam.recen^ fere aut Marci cuiufdam imbibitas cx daemonu inftt tutiorve opiniones,d Pfello recitatas Bc cn ^ita?,enar=. ]farc inqua noIo,hic do6lrin^ facrofan^^ 8c religiot^Jr hti&T^ (sMt in exof dio faifus fam)iimitib. conrcntus,* h z Fhilofa**
:

S
21

DeprdBigijs d^mo^um
Philofophi, qui daemones elTe credderunt,trifaril
Alij

JD^monum
differettafe-

iun

um pn"
*
'

eog diuifcrunt.

immortales,& omnes mafos

elTe

put^^if^ 3<;;n^|)ecilles, ut Pfellus:

quicum

effet Chri-

liiaaus,Chriilianorumfententi^ fubrcripiit; Alij mor bonos, alios malos, potentes,fed qui mc tumortisfibi profpicerent. TertsaPlatonicorum eft difcretio,qui eos immortales,potentesq; ac nobis fa.
taleSjaliosq;

partimquebonos, partimmaloscfTe affirphilofophorum is eftcon- fenfus.naturlesefiedaEmones, quos Platoueneficjjs,

iniliares,

mant.

Omnium adh^e

incantationibus,magic,
Scoraculisprffificit.
.

j-i^^TwV,

facerdotuqiartibus

B&norum e>
tnalor^mdie-

Porro clar^ ,

& Proclo apertius,bonos a malis das*

at Ipiritus

monumdi'

monibus diflinguit lamblichus de myflcrijs; Dij (in^ qujens^anpcli, daemones boui Hon apparent phanraitjcomodo, ledproprioprorlus, Scuero:
mali,phanta{lico, fallaGiqjjiimuIantdeorum pra^fen-

tiam,daemonumqi bonorum: idcirco cultorem fuum iubebt effe iuftum, ut ipfi uideantur boni, ficut & dij. Quoniamuero naturafuntmaIi,rogati malainferre, libenterinferunt, atquenobisadiniuftaconducunt.
CUm.hh.^.
Rtcog.

Hifunt omnino, qui ScinoracuIismentiuntur&faU lunt,8cturpiaconfuluntatqueperagunt,D)jauteboniqued^mones.neqjfalluntunquam, neqiconferunt

adiniqua. Eftinfupermalorumnaturadaemonumfi^ bimet mconll:ans inftabilis fecumqj difsidenSjalias aliafuadens. Superiorumueronaturafibiconftat af. fidu^, eundemque feruat fempcr in a6lionc tenorem, Dasmones malos arbitratus eft bonos Plato interdu, & Porphyrius,& multi alij Platonicorum. nam Plato fuam eam philolophiam ab iEgyptijs,csterisque bar
,

bariSjPIutarcho iudice,hauferat. Amufsis autem qua interftinguuntur fpiriyiS, fta

proponitur a Petro apud Clementem lib.^.Recog.

lc

II<

qui

amalo eft,fignaqusfacit,nuIIiprofunt;

illaue-

rd

Liberprimm, iij ro qu3e facitbonus, hominib. profunt Na dic qusefo, quje atihrasefljoftendereftatuasambulantes C^latrare aereos aut lapideos canes, lalirc montcs,uolare per
aerem,& aliahis {imiiia,qu^ dicitis fcciffe Simonem C* Sed quae a bono funt, ad hominum falutcm deferuntur: ut funt
il!a

quse fecit

Dominus nofter,qui fecit c^

cos uidere,fecitfurdos audire,dcbiles claudos erexir, languoresSc daemonesfugauit, mortuos fecitrefuri gere, & alia hi&fimilia, qu^e etiam per mc fieri uidetis. Iftaergofigna quaead falutemhominumprofunt, 5c aliquid boni hominibus conferunt, malignus facerenequit. A' diuo Antonio,quemadmodu perhibere D. Atha
nafiu fcribitur,hac ratione difcernuntur. Sandli fpiri^

fcdato uultu apparcnt. Non enim cotendunt,neq; clamant,ncc uox eorum auditur,quum occultoinftin6lu gaudium Scfiducia peccatorib. in^ fundant; Dominusfiquidemfpns Scorigo Iseticisecu
tus plaufibili

&

Quare tu animus nofter minim^ turbidus, {^^ lenisplacidusqilucisangeloru radijs illuftratur, tum idem coeleftiu muneruftudioflagrans, cupitabhoc corporis hofpitio & mortali domiciiio exoncrari,fefti natq; cu ijs quos uidct,ad ^ternu iilud tabernaculum. Licet adhf c quis pro humanas fragilitatis forte, primi intuitus fulgore nonihil terreatur:tame tanta eoru eft gratia,ut omne repent^ tollant metu. Ita Gabriel quu Zachariae in templo loqueretur,& angeli quado diui' numuirginis partum paftoribus nunciarent, ut&ij qui circa Dominicu corpus excubias agerent,fecuris uidetiu fe m^ntib. oftendentes ne mctuerent imperabant. Malorum uero fpirituum uultus truces, fonitushorrendi, cogitatusfordidi, plaufus geftusque diflolutorum iuuenum uel latronum.unde confcftim animaetimor, 3^fenfibustorporincutitur: acceditSc
ijs eft.
, ,

odium Chriftianorum

monachorum maror, taedium h i

cilum ruorum', recordatio &metus mortis, cupidQ nequitiq?, larsitudouirrutis,corclishcbeiatio. Siigi^

ttir

pofttimorem horrore coricepto

,

rucceiTerit gai;-

dium

atque ineffabilis chantas, auxilium prxfto effe memincritis quod animas fccu^ ritas^praefentis diuins maieftatis indiciii fit. Sic nan,
,

& ad Deum fiducia

<jue ic patriarcha
cft:

Abraham Deum uidens,

gauifus
fa.*

& loannes prasfentiam Maris fentiens, qusein

criuentris hofpitio uniuerfltatis gefl:ai*etparsntem, exuitauit prx gaudiq in utero matrss. Sin uero inie<^us timqr duraucrit , hoftis eft qui apparet, qui non
,

niod6rcficrenequir,qaemadmodu Gabriel pauen-

tem uifginem recuram

.

efTe iubet:

^ti6.

Sc

pauorem du-

plicat,

S^ufqueadprofundamimpietatisfoueam.^ut nimirum ipfi genua fle6lant,mortaies,impelht. Proinde mifera gentilitas edi^ti diuini ignara, falfo d^mo,
sjes

deosopinataeft

Qnod didhohii non omnid (^ mhilfmc Vcicon^

,

fenfu f>ote^:

CT

cj'*are

Deus

iUi

mulu

pcmittit.conflitutislmitibtis.

Qp. XXIII.

Vanquam Deum omnipot^ntem

&

mirerM
,

^,,-.
zei

tyrannidem incuiufcun^ Gucordinishominesexerceat, quandoquepermitte^

Bc

q;

cordem fuo

confilio, Sc noilro merito

ut dai<

mon fualudibria

dUhoba ^^,exprecedentibus,litpalam: nontamenmauigec ^immtm. ^i cohniuetque ad omnia: nec infinitam nuliisue a-

'"''

{Iriclam limitibus licentiam concedit: alioqui

momento

a diabolo enccii interiremus

illius

uno cmnes:fed

metas conftituit, quo ufque

a^iionestolerare

CltYi-ptUr- ^^''^ (interea tamennos clementifsim^?iiarumfua' p atro^ u b racui o c o p e xo s c u fto d t , fou et /mitim^ na 'ta r u

m m

&

\ttlliimq'itd^
pote>ijata>.

cinatur) quibustamanguileffttanam coercuit,utci^^^ gi^g

a(Ienfum,ncin beftias^c^uiciem
'

aii<^uid pofbit,
'

muliQ

Ljherprhnm^
a^ulto
thasi
lari

np

homines Exemplum habes Matoftauo ubfporcosingredi nequiuitjnifi (ingu^

minus
:

in

Nec unquam illi Dcus Qudre dUho I permifsione. in homines ucl tantillum conceditjnifi ut uelpro* k aUqmd m
C

HR1 S

l)cniur,ri bonirunt:ueIcaftigenturpunianturque,fi hommeifer'

pcccaiores. prsefixis terminis, ultra quos ferri non {Initur. Vtinfideles (aitCiemens) afideiibus,&pij difcernantiir ab impijs, permiflum eil maiigno uti his artibus,quibus fingulorum erga uerum parentem

^^^^^''"ci

^i^atjrjoan.
tra^^.y.

nem

/^rw. 24, da
'^^^'P'-^*^

probenturaffedus. SicDcuteronom.capite n. pcr< inmae tentationis exphcatur caula Si lurrexeiitm medio lui propheta.aut qni fomnium fe uidiOe dicac, &pr3Edixerit{jgnumautportetura, Sceueneritquod Joquutus cft, & dixerittibi, Eamus, fequamurqu?
:

^eosalienosquos igncras, &feruicmuseis:nonau

<JiasuerbaProphctaeiilius,autfomniatoris:quiaten? tat uos Dominus Deus, ut pal^m fiat an diligatis ^um,an'non. PulchraGregorij eftfententia Dia^ ihz.MoraU bolocxfeuoluntasfempermalaedifed potentiaeius quam a Deo habet, nunquam. Voluntatem ctenim
:

iniquam non pcrmittit

ilii

Deus:

fed ut rect^ ^gatj,

quemadmodum ipfe uult. Prop.terea non eft iniuild timendus, qui nihil quam quod Deus uult & permitTermirtum uerohuncilatutumeiTe, autit, poteft. thor Clemens exiftit, ut nifi quis prius fecerit dag' monum uoluntatem, d^mones in eo non habeant poteftatem, Permittit Deus, ut prceftigijs miracula qusedam Mofjs , adminiculo diaboli jmitentur magi iEgy> ptij , ujrgasquc in draconcs uideantur uertere, flu* tnina fjinguine tingere, ranas exfluminibus euocare: accyniphesexterr^ puluere produftoSjUelmu"
fcas
Li.^.Keco^,

Exodii.n.

da

domus /Egyptiorum folas infeftantes, uelffishominum & pecorum ulcera aut reliqua Mo"
,

fcoper-aimitationementiri^minim^conceditur, ut^

folQ^

12 9
folo

T>e pr<zBigijs

d^momm

Deo ea proficirci cogercntuf fateri, Annuebatuc

pMiel^, fatan^jUtregem Babyloniorain Nabucadnezar in ^m^ rorema6lum,&abhominumurainrolitudinem propuifum, formamiferd defosdata,durifsim^afiiigeret Scexagitarettotumfeptenniu; ne autemanimsuim facerer,prohibebatur. Interea nec penitiis illum reij* citDeus, nec pcjenisobrutum deferit: fed exaclo feptennio liberatum a funjs,regno redituit. Itidem illi, toh.z, DeusaiTenfit,utinfortunasSc corpusIobifguiret:nc
^*'

tamen animam illius ]2deret,mandato

cauit.

Conce-

iditutfepte uiros Saraeuirginisuitapriuaretd^^rnon

propter effrenem in illam affe6lum,cuius illi erant in^ dignimatrimonio: atincaftumiuuenemTobiam,ni* '^acb.^. hilillilicuit. Quumlofueprincepsfacerdotum ( per quem J E S y S fignificatur) coram Dei angelo confi{leretjpermifTam eft fatans ad dextram fl:are,ut ei ad^ Matth.^. uerfarctur. Chriil:umadhaectentarepermittitur,fed ..^''^^^: ufqueadaras. Petrumexpetiuitfatanas,utcribraret ficut triticum: nec ilii conceiTum eii Nec uilo modo admittendum fentio , uei leuifsimum quiddam ilium poile, cui ex facrofaniflis iiteris uei probae monets li'^ohU^.
.

bris

exemplum uel ^v(x-KyU non atteftentur quu huc maxime uctcris Sc noui Teflamenti monumenta, pro
:

Kloan.},

phetarumconcio, Chriftiaduentusfpe6i:ent,utdiaboius,eius artes,conatus &potentiainnotefcant,ner uus iilius infringatur,operadifroluantur,regnumque

peiTum
feftim

cat.

Quapropter

fi

quid praeter

omncm

fi-

dem ad diaboli potentiam reiatum audiatur, non con

confugiendum eft ad illud imperitoru axioma, diabolu uideiicet Deo permittete haec & iila indifcri^ Pmdjni^a- minatim pofie.Cofiderandu fiquide,quis eain remakoh permtjjA jcftatis diuinas arcrum primordijs fucrit ordo &mo# dus,numhunc contraueniatquodaccidinenarratur, i/i4gyandt*m. ,.,. j w quunihii promifcu^autcitraordinecondiderituniuerfiordinis caufa, imo ipfus ordo. Vnicuiqj cnim
,.

"^ '

^^

.^

<

rei

Liher primm.

121

pi fuam eirentia,formam, proprietatem, uires

nus
ind.dit, ut

& mu*

quodcuq; coditu

uel agere uel

no age-

re dcbeat queatq; ex infito naturae

motu

& extra hac

indita a principio potentia,nihil id ipfum pofsit, ne'q;

aliud huic
ditur
:

alioqui fibijpfi

quam quod earationepoteft, a Deo coceDeus aduerfaretur, quod ab eo

cftperquamalienum. Vtautclariusintelligar,exem ploquiduelim ,ollendam. Siadiuinamaieftatemi^ hi permittatur,ut per aera cum auibus uolcm, aut per
terraeuifcera

cum lumbricis ferpam, uel in aquis Ciiin

:

pifcibus

nem

idfcert^ nequirem, quia Dei ordi^ aborigine conftitutum, infitam mihiaDeo naturalem potentiam contraueniret, quum mekominem , quem in terris cum hominibus uiuere oporteat, crcarit. Itaab initio uolucribus ut inaere uo'

degam

&

lent,

mandatum, aquarumhofpitiumpifcibuscommilTum^arboribus &plantisterrse fuperficies praefi^ xaeft, lumbficisScuermibuseamaltiuspcrfulcandi

fatlaeftpoteftas

No uero ut celerespajcdittur in ceihere cerui,

Rutfreta deflituant nudos in littorepifces,
Siuepererratis amhorumfinihusexul,

Aut Ararim Parthus hihat, aut Germania Tigrim,

Nonminusfpiritibus fuje potentise le*ges &Iimi^ tes praefcripti, ultra quos ne latum quidem pilum ferri queunt, etiamfi Deus conniueret, cun6laque per^ mitteret. Nihil autem pcrmittit, quod in fuo ordine fieri nequit. Hic Dei omnipotcntiae nihil derogatur,
fed daemonisimpotentiaoftenditur.

Crearenemu*

fcam quidem hic poteft( hoc fiquidem folius Dei munus eft, qui cuiufcunque uerae efientis unicus fonseft &origo) nccidofficj ulla fibitribuere poteft creatura, fit uel

angelus uel homo. Concubitum itemexercere, eoque generare nequit daemon: de^ funt etcnim ei organa matcria, illis ahimalibus foh 5 Imn

&

ritLim

mandata, qu3e carnem, fangulncm fpi^ Vides quantam hic ruinam facit falfifsima illa cunclipotcn'

lum ab

Inltlo

& olTa.quibus carent dsmones^habent.

tise

bil

diabolicx perfuafio . Imo a me afTeritur , illum ni* omtiir o pcfic extra inditam ci a rerum origine
ipfjus ciTentis

uim,qu?
-citur.

confona eft,&

ei

naturalis di^

huius potcntia quicquid operari poteft, Deo annucnte, concedendum ci eft: uerum in eo exequendo farpius etiam freno coercetur, ut quod
pofsit
,

Ex

non

efficiat,

Ad uindidam quidcm Dti

miniftcr eft, exequutor iufticiae eius tcrtor, in co gcncrc quod catcrali uirtutc ualct, neque amplius.

&

Eadem ratlone citra negoclum conuulferls, uuN garem de Lamiarum niribus obieclionem has nimi> rumrerum miracula humanas uircsfuperantia, dia^
,

boli adminiculo praEftarc.

Imo nec

has extra

con*

humanas uirtutem quicquam ualenr, etiamfi miliies coopcretur daemonium at potius cb fexum & astatcm ex corporis inidonei confti^ tutione frigida, humida, crafla & torpida, tenuis fubftantiiE daemoniacse opus impediunt, ut fi ilJe harum cocperationem requirar, in fui operis exequutione turbetur inhibeaturque. Multafiquidem

natam

naturse

huic ut
naturalia

fpirit^i
,

funt naturse du<^u pofsibilia ue!

quee
,

ob humanae

cfientiae crafsitiem

&

tarditatem
uincant.

noftrae naturas

metas long^ latcque

Deum
ncm

Proinde non qulduis concedcre iuftifsimum alTercndum eft, (t6. ca folum quse naturalis
!

ordodiuinitus conftitutuspoftulat incuius notiofi exordinatis rerum principijs 8c rationeper^ uenirc nequiueris, in ueritatis Jibrosmcntisocuios conuerte iucidoque radio contemplare quid hajfle-
,

fias dia|)plo

con^eflum

fit: inijs

cnim uelut

m ter-

fifsimo

Liherprmus^

12^

pfslmo Tpeculo, totius harmcniae Scdluinseordina^

fionis id:eam, euidentifsimecernis^rad quain xvaheyU

quadam

Facde referri poterit quicquidin huiufmodi

,

ineditatione

tibi

remoram, obijcir.
funt impofAhilia
:

Qu (Udholo
cid
illi

ubi multdi mdcji^

ha^cms

falfo,

attrihuU receiu

fentttr.

Qp.

XX
,

11 II.

POrro actionesque

quemadmodum

miriiicas fatanas uire^

prajltigiofas

conFefTus

fam

ita
'i^.
''-**

quoque machinetur
ta rotundis, artem

fabricetur, archite^e^
iaclet,

tur,mo]iatur,formet, reformet, fingat,mutet quadra^

quacunque

ocuios prse-

flringat: plurimatameni}!i^/>vr^atque impofsibilia x)ia.hoh imr proponain, conltanter negans^illum autillius angC' pofsMto;.

los uel
liilo

minimum corpus pofTecreare, (lue resexnicondcre, aut uerepro fuonututranfmutare, aut Jijs aliam inducre formam, uirtutem, uel proprietate. Nequit corpus in falispetra reueraimmutare,quod Cener.tp, uxori Loth cotigit. Nec potuit uirgas in dracones ue- aW.7.3. rh c6uerterc,nec aquain ranguine,nec gignere ranas, ^^^^-^^y- ^ ^'^^'^^ nec cyniphes uel pediculos ex puluere jpducere nec marefeiungtrcutnudistrafiretur pedibus,necaqua amararedderedulcem, neqieami(fbu^pctraclicere, jExod.f.i^ quaecuncfiaMofespr^niitit. Noniterefccxiguasred* if.ij' flita^-npliores quodinfemiaib. &quibufcriq;crcatis
,
,

dDeoquotidiefieriuidemus. oleuquoq; inusfib.ui- . /?^<>.^^ Ju^ uacuis auxitHelif^p; & panib.quinc; hordeaccis joart^e^ pifcibusqjduob. tothominumilliaeibauit Chriltus, reli^lis duodecim fragmentorum cophinis. Necfua. uirtute poteft aqua in uinu trasformarc,elephatiacos mudare, c^cisuifum/urdis auditu.claudisgreflus fir
jes

mitate reftituere,aut ullu morbu uer^ fanare,uel fteri foeminas foecundas reddcre. Ne^uit etia diabolus cum fuis mebris,alicui uita darQ,aut extin6los ad uita

reuo^are: aut
'

eorum animas inmanu Dci exifkn~

'^
'

'

tcs,

S^

124
Saplcnf}, tes,
i.rhcfj.^.
j-g
^

pe prccBigijs 4^monum &inDomino obdormientcs, ^fuaquieteturba*

curfum impcdire
lofue Amorrbaeos expugnante,
,

^gi ifjftitutum diuinitus naturae

/Y^io.

Cquemadmodum

&

nottro poltea Ezechia conualclcente ac jjionyfad I E S V in cruce pendente,reuera fa6lum legimus) dc Polycar- llruere aut mutare. Necquoq; penitus defl:ru6la redintegrarc potefl::
Ecd
^
.

Uommo

no ccelodeducereluna: necqu^adhucinherbafunt, aut fatas ahp traducere mefTes; no honeftos bonosq;

KXuguTi.de

Homines

diligere,n6

improbos

odifle:
dsC

no introfpice*

J)if,inn,Ec^ re,ac dtjuslic.do

^ma

cogitatahominu c6 traPIatonem inEpinomiderno duras,afperas&acu'

integr^ pernofcerc fenfus
illf f(^,aut

um,

^^^ materies,per foiidas corporis partes

pcr

meatus magnitudinimaterierucertaproportione aut dimcniione fecundii naturae lege neutiqua refpondenteSjin ipfa corpora immittere non ad ullum mahl^in quod no(fle diuq; ipfe totus malus,ma
flri^iores
:

3.parte.z6.q.
f.eptfcoj^f.

loan.j,

lignaq; uoluntate quofcunq; pefsunos mortales uin* cengjfpotepropedet, necuitiatanaturaaliterpoteft) nliius hominis impcrio uel arte, uel ex foedere copelli:non fein hominumcorporapro fuauoIuntate,aut ad alicuius maliciofae & malefcriats anus arbitriu im precationeuc infinuare, nec eiufde edi6lo d corporib. egredi:no deniq; pr^uidere prius, quomodo fata mudi, imperioriiautpriuatarurerudifpefaturp (itDcus, quam iila uoce diuina, promulgantur,decIaranturqj. In Dccretis cfttQuifquis creditpofTe fieri aliquam creaturam ,aut in melius deteriusue immutari,aut in aliam fpeciem uel fimilitudine transformari,quam ab ipfo omniu Creatore, pagano & infideli deterior eft. Omnibus iiaquepublice annunciandu eft, quod qui taliacredit,&hisfimiIia,fidemperdidit,Sc,quire<^am fidenonhabet.hicndefteius fedilliusin quec.redit, ideftdirtboli.NadeDominonoftrofcriptum eft:Oin niaperipfumfa(^afunt. ScribitPfellusPlatonicus Sc Chri:

Liher fecundfis* 12^ .CHriftianus,d^monia faepe hominibus diuitias polliceri,item

& gloriam,ui6toriam,amorem cum tamcn

,

tradere ex fe non pofsint: quippe quod nullum impe rium habeant. fed uifu tandem quaedam inania fuis cultoribus afferunt ,uaria proffus &inftabilia,qu

tamenimpij diuinaeffe fpe^lacufaputant. Hinfmul' ta, quae tanquam uer^ gefta, haftenus diabolo &illius mancipijsattributafunt, utfraudulentaaut prae ftigiofa^uelnon eo quoapparuere modo,reuera exi
ftentia,

collabafcereoportetiquemadmodumlucule*

tisporro demonftrationibus,fufius in fequcntibus docebhurlibris.

DE MAGIS INFAMIBVS.
LiberSecandus.
Qwitiw nomn\h\^ mugi kfmes cr uc^ nejici^inuetenTe^mentofignL
ficentur,

Qp.L
mota interdu
quaeftio-

VANaVAM
rum
gi

ne,uel difputatione inftituta de Lamia-

a6lionibus,facra

mox

obijcian-

tur Scriptur^ teftimonia, in quibus

ma

uel malcfici

fiue incantatoris aut

tur,

uenehci, uel etiam prsefligatoris, utalij interpretan^ nomen legitur eoque denotari nuncupatas uul,

go Lamiasuel

fagas^moxindiftindliusafiTeratur:

com

periotamcn,prodigiofoshos hominescum
bus,praeftigijs,ilIicitisqucdiuinationibus,

fuis arti^

uariiaRa

binis $c Hebraeis intcrpretibus exponi,diuerfis etiam

nominib. reddianoftrisLatinis: nec Hebraifmo ex^ a6l^,ucILatinaetransIationiconfonare Graecam. Ma nifeftum id erit, fi cotextum Hebraicum cum quacun

que ucrfione non ofcitanter contuleris, Rabinorumquc

13 e magts infamihtu ^^ que & intcfpretum iudicia artcntius obferuaueffSs omnibushislocis, ubicunque ullahorumportentO"rumfitmentioruelutExodi c3p.709.22. Leuit.19.20* Deuter i8. Hierem.27.Daniel,2, 4.Rcg.2L ^.Paral.j^.
I

diuerfitatcm interpretum, & difsidia, inlocisuirum undequaque doclirsimum, MA^ &: linguaram peritifsimum D. confului, quiuocesHebraicas,rem magicam S 1 fpeflantes atque hic ufurpatas numero reptem , hif Ch4faj>h. expiicuit uerbis. Primam uidehcet t\*^^ Charapb', uideo conftanter in uulgaribus Latinis Bibiijs ita red ditam, quafi id maleficium fignificet, quo afemone dementati homines,per malas artes pecudbosVfege' tibus imo etiam ipfis hominibus nocent, aut faltem nocere fe exiftimant: aquibusfacinoribusmalefici uocantur,quos lex Mofi e uita fublatos uoluit, Exodi jiiechajp' 22.hoc decreto , n^^nniSfV na^^i^n hoc eft, Maleficam jihA. non paticris uiuere. Nonien enimnD^^IS Mechaf" fepha, quo lex hic utitur, a riU'S Chafaph deiieditur poiitumq; eft in Foeminino gen :re, ut aiunt interpre* les non qaod uiros impunes lex efTe ueht, fed quia iliefexus ob genuinam (implicitatem dsemonis infi-

Obeiufmodi
prsdii^liis

ANDREAM

VM

dijsfrcquenciuspatet.

Quare Grsscatralatio, quam

Septuagintafenioribasaflxr bimus,decretumiiiU'dli berius reddidit,?'^-**'*^^^' ^ ^tc,^ .i2/w<7ST6:hoc eft:,Venefico$

(utMafculinog-nerefoenjninum comprehendam) non rerinebit s iti u ta.Animaduerto autem pr^di6lu Bocabulum r|^D Chafaph,& quf ab ipfo deducuntur^"

ij^^^Kif.
<t>:f^:iKi^s,

uixufqtiam in prsdidla tralatione Gr^caaHterexponi,quamutueneficiumfignificent:hoceft,hifceGr^cis uocabulis , fxf^ocKas^ qxffXitKxvs^ <pci^,ucKnic^Sc qus huius'
funt inflexionis. Na &uulg6 etiacredunturilli quos' uocamus maleficos , nefarias fuas artes non fine me*

dicatisquiburdamrebusfcxarcere atque efficere: ut laceam authgKs lym Graecos, tum Latinos. AbentZVK

Liherficundtd^.

i^f

ezraautcmapud Hebrseos magni nomlnisrcriptor,

dicituocemtiTrrsChafaphpropri^ad praeftigias Tpe^ ^are hoc cft eas delufiones, quibus res aliter atqu
:

fe habcnt,noftris oculis

exhibentunQuod ut ipfi con cedamus^tametfimihifan^non uideaturfacil^ exfa' cra Scriptura id euinci polTe tamen Danielis fecundocapite ubi legimus, Nabugodonozcrem inter a^
:

lios fomnijfui interpretcsadhibuifle etiam n^^BTTDTa

MechaiTephim
f^uid ilh ad
jflent,

fi

prseftigiatorcs ucrtas ,'non

uideo

exphcadum fomniu adfcrre

fua arte potU'

quae tota fallax

,

& deluforia eft.Quare eius ioci

filius, fummus in illa gente philofophus,ait,Machaflephim efl"e cos qui arte pro* fitentur aftroru,genio8 cojIo deducedi, atqi in chara> ^eres quordacertishorisfideruq; curfib fabrefaftos cocinnatosq; pelliciendi & illc^tos in eoru hominu

interprcs Leui Gerfonis

^uos uelint,aut commodum ant incommodu incita* dijuel ad quseuis etiam alia officia ad:gendi,ueiuti ad
prscfagiafignifieationesquererum abditarum. Ego tier6,fimcum iudicium etiam requiris,putarim iL lud uocabulumlat^ patere, atq; ad quamuis magi>
artemfpe<5lare: & inhac fententia uideo etiam uulgus Hebrsorum, Secunda uox erat Oop Kafam ea uidetur etiam Hebrasis autoribus pecuJiariterad futurarum rerum pra^fagia pertinere.Qua^ re & in Grcis Biblijs ubique, qaod fciam, fignifica

cam

cfle

iTrf/*.

tioneuerbi/u^f^sas&^,
ditur : ueluti
.

quod uaticinari fignificat,red'

:

(Anynvi^tu,

Deuter iS.Hierem.zy. & alibi in Lati' nisuer6B;blijs (loquorautemfemperdeuulgaritra Jatione ) interdum uertitur hariolandi interdum diuinandi uerbo:utin ijs locis quos iam c'tau1.
,

Tertia 'y.y^ Onen , in Latinis Biblijs aliquando Offf. obferuare fomnia , ut DeuteronomijiJ5, 5c 2. Para^ lipom. ^5. aliquando augurari,utH'.ercmise 27. inter dum ctiam diuinare, ut Micbes 5.uertitur.Iii Grsecis'

crdj

emific^oi,
2s-ff<^^iyyi-

^ai,

12 S T)e magis infamlhm uero, nonnunquam eh<}vi[i^xi,\dje(izugur2Lr'untWiere^ miaez/. plerunque etiam ^-T^^^t^-i^j&^, oraculaederc, Michese quinto. Veteres Hebrasorum dicunt id uer burn ad eos propri^ pertiriere,qui temporum mome^ taruperftitiori^obreruant, atquealiafauftarebusge*
rendis,aliainfaull:aprsefcribunt.

A^4/;^i.

Quarta^nsNahas,

Deuteronom.iS.Sc i.Paralip.^^. Latin^ uertitur, obferuare auguria: Graec^ uer6,ut ea quseproxime pr^^
CQisk/iM-^lfi^M,

uox eft in Biblijs frequens. Hebrsei di*

cunt, ad eas conieduras accomodari propri^,quibus

rerum praefentium futurarumque fiatum^nimis cu^ riofaSc fanedelira religione conijcimus ex fortuito quopiam euentu uelut exdextro aut (iniftro auium uolatu auc animalis cuiufpiam OGcurfu ue mein bri
:

nutu,tinnitu'ueautlapfu,fternutationeite,fii;ulr'.:!,

cantu, cribri motu:

milie fuperllitiones

&

quae funtalJs huius gsneris

apud mulierculas in uaniisimo Hahar, ufu. Quintansn Habar, Latine incaatare, Gr^ci^'iV^/.y, ;r.\;'4y traducitur. VtunturHebrsiea^quando arcana iTf^Jci inca^ qusedam uerbaaMagis muflTantur, quibus efficacia tatiom, -^gr^-g ^^ jj.^ putatur. Quale illud effc Vrrgilij nodri: fngidns inpratis canMio rumpitiirajigiiif, Etegouidiqui uerbis iiilerentferas, teliq; ia6luni cxpeclare cogerentr & qui fo^dum illud & domefticu animal quod Rattum dicimus,{!mulatque confpexif^
,

fentjquouislocoquafiattonitum autftupidumfubfinecfelocomouerecompellerent ({lueiduifu folo, (lue incantatione efFecerint ) donec non ex infidijs.fedprotenfamanuapprehenfumftrangularent. Quin 5c Oauid eiufcemodi miracula iieri per incan* tationes fatis uidetur de afpide furdafignificare cu' ius mentionem facit Pfalm. 57. autiuxtaHebraicos Codices,58. QuoIocoutituruerboifto*^snHabar: a^}a^: ^ifimuletiauerboTrnVLahas, quodidem fignificat. <^^- Sextauox3-^KOb,plcrunqi redditurinLatinatranP
ftere
,

latione'

Liher fecimdm, 12^ ktioncPython, aut Pytbonicus rpiritus utDeut. 18.

:

Era.19. i.Reg.28.& 4.Reg.22.ac ahbi crebro.interduni

^tiam/cd ut mihi uidetur, minus proprie, magus: uc

2.Paral.
nifi
35.

la Gr3scaautemferelcmperij'>a7f<>i/^'?
&2^interpretstur.?iA/y7;!)^,&nercio

qu6d4,Reg.2i

anufquaalibi. Significatuero uox^i^^ Ob, Hebraeis utrc aut Iagena:unde & eos df monas qui obfcuris uo cibus,exiemotiorib.corpor2shumani partibus(uelu ti exaxillis,aut fceminaru pudedis refponiabat, qua-

fiexutreautlaguncula,n*\!NOb, autplufalinumero Oboth,ea ges uocauit. Grasci uero appofita ubcc ap* pellarunt iyyoi^eji/xvdiSf, ^.utiyy^TfiriKf^ eo quod exuetrib, i^5-cr/'^t/| hominu profareotur.Quauoce Gr^cam imitati Lati- ^e/, norum quidam,non inepte ucntriloquos dixere. Ac^ Xyyu^ii^T^i commodantur autem illa uocabula prbpri^adipfos Far,%*cau^. tiiaios (piHtus intcrdum ramen etiam ad ipfos homi ^^-i-^* nes qui illos patiuntur. Eius generis dxmoniu nobiJitauit olim apud Athenienfes quendam Eurycle ma-*' gum, ut author eft Ariftophanes in Vefpis ubi ai t, fe fuppofiticijsfuiscomcedjjsmultu commodiattulifie Rcipub. Athenicnfiu,quas,Euryclis imitatiss or^culu &: more,in alioru poetaru ucntres ingreirus,cldm reci tadas curarit. Ab illo Eurycle ( ut doclifsmia comeu' taria Graeca oftcndunt) uatcs eius generis pollea di: :

^i funt ^fVHAaT^.Sc iyy^rfi/iiv^a/^viel Gthm^yya-r/iT^. Me^ mini ctiammelegere, Delphicuillud celebrebracu' lumpcruatidicsBPythix, diuaricatiscruribus, didu^ <5lisquc feminibus tripodi infidentis tguen concepto daemonio pronunciari folere. Puellam quoque cu-' iusin Adis ApofloIorUm cap.i^. fitmentiOjUentriloquamfuifre, author

renwlo^ti^^

diuus Auguftiiiusineo li* .bro|qucmdeDo6lrina Chfiflianacompofuit. Sedde

cll:

hocfatis. Poflrema uox Hebrseaeraf^inj^T^Iidoni, Jquam ab Hcbrseo uerbo 5?i*^iada, quod fcireatque ^ognofcere fignificat, dedu(5lam puto (ju&nquam
:

non

Di Wdgls infdmibtls nohignorem quasnugas Hebrsei adferatde snimali

1^0

quodaih terrigeno hiimana forma , cui nomen ladaa

,

iingunt,&: cuius ofle uaticinentur

ij

qui lidonijm

UO'

ceutur.

EftenimiUagensnimisqu^mlluIrajineiuf*

modi anilibus delirijs & fingendis Sc credendis. Vocabulum lidoni uertitur Latin^aliquotiesDiuinus,
utDeuter.iB.Leuit.io.&fortalTealibiinonnunquam etia harioIus,ut Leuit ip.item ^.Reg.lj.Efaiae ip.Grj ce ucro interdu ta-Wi;r,ut i.Paral.^^.Leuit. 19 & 20in# terduaut^rws-^Wjquodiili (quadixi) etymologiaeap. po{itirsimrje{l,uti.Reg28. 4.Reg.2i&2 5. Eilautubi uertitur, sa-sra-ryvs ywi/5.i', qui e terraclamitet:ut Efa. 8 & 19. Quod an ad oraculum h terra redditu fpelet,ati uero ad manes fepulchris exciendos,quale i. Reg.28. ri2.rraturfactu,n6fatisfcio. Equideputarim,uocabu' lu hoc lidonijomne dsmonu uaticinanriu atqj refpo* fa dantiu genus coplecti: illosq; ab reru omniu cogni lione,qua profitetur,(ic effe appeliatos, eam uero qu^ hanc proxim^ antecedir,dico sn)}^ Ob,horu certafpe* cie,exaentnb.fciI.autaxiliis,autalijsfecretiorib. hu-

mani corporis partib. obfcura uoce profantiu fignifi* care. Cuius rei uel id argumentu effe poteftj qtiod ia
uniuerfis Biblijs hcE du3 pofteriores uoces,uix altcra
fine akera fcripte

ufqua habeaiur: certe ultimahec li* doni,nufqua omnino nifi moxpoilillapenuItimL At q; ita (iet, ut illarn fepte uocu quas comemorauimus, priores quinq; ad hominu fupilitioras uanitates aut
,

ueneficia etia,quib. uel res abditas cognofcere,uel

mi

raculaeFlicere fe-pOiTeputat,uideanturfpedare: duce

uero poilremejad ipfa maloru d^monu.,aut d^monia*

llATUvmm.

corum hominu (ut (ic dica) oracu!a.Hucufq; Mafms. Hfc prsecipuailla horum mondrorumuoxnon e^ rat prsjtcrmittenda nimirum Hartumim. fic eos dici
,

ajr

Rabbi Leui qui naturali

,

modo

mirabilia faciunr,

aut facere cenfentur ab hisqni eortimdexteritatem

minus

U^heYfecundm,

/"i/

iBinus diligenter obferuant. Aben Efdra intcrpreia' tur , qui lecreta quaiitatum rerum Sc natursB eoenoi fcant. Attales nonfuiiTe, resipfa docet^quuiT natur&li potentiailli produci effe ^lus.quales Exodi 7 Sc 8.
le-^untur, nequiuiffent.

enimuero

(ic

fuiffent
e

magi

naturaiium rerum

periti,

Deo grati, nihii in

us con-

tumeiiam pra^fracle molientes.AtHartumim in Exo' dcpoiras magi fu6reinfames: quiutdiaboli manci'pja,nil-iilnon prsftigijsdaemoniacis eonatifunt, ut

Mofi

& Aafoni iegatis Dei fides derogaretur.

adhsecGermanisuno eodemquenomine M^guyuB Zauberernuncupaturmapus, exprofefibillufor, Scfir,^tLAwt^ frequentereruditus,lagauelLamfaoDmentisjmbe- ^r^,^^ gcdt

Notlfis

riilitatem&corruptamphantafiam^diabblo deliifa, om/e a $c uenenum ftudio ufurpans ueneficus. Hinc euenir, Cerrnann utquandofagarumfit mentio,uelueneficorum,mox dmmm PharaonispraefcigiatoreSjlonge dfagarum &uenefi'' coruaftionib, alienosopponant, squiuocoGerraa^ nico falii, Proinde omnes fcriptores Germanicos,
uiter in

quoquot mc hatlenus in ea lingua legiffe c6tigit,gra^ hoe argumenti genere impegifie, etiafi fpecid
fos libroru fonb, prsefixerint titulos
,

atqj facrs Scri^

pturae teflimonia produxiffe uideantur, palam teftari

minimepudet: maximequodinaereturbando morbisq; cociliandis

flridii

nimiu eos Lamijs tribuere, gladiuq; inflamandos crudelifsimis carnificib, fine iudicio, difcretione uei ulla comifcrationis notd imprudentius fubminiitrareuidea. Ineaopinionuua

& fafces

rietate,

netenebrasoifundatnominuc6fu{io,adhoc

nollruinflitutu uarijsdecaufis hbuir^Magu infamel

Lamia&ueneficafeiungere:utclarius,exulccratifsi'

mohocnoflrofeculo, &adhuc(inhccnegocio)taiii do6to,res innotefcat(cui ufui uoces feruire oportet) & hi internofcatur de quib.mihi fcrmo eftratq; pal^ni liideatur,ubi ab aliorfi mald inolita opiniQne,rationi$ i z ^facro^

1^2

Demagisinfamibus

$c facrofan^lae Scriptur^ bafi innixus firmirsimMoR temer^ difTentiam. licet his hominibus, ac eorum arti

buSpqusedameflecommunianondiffitear.

Qnidm^gus infmii,yoTax cr Snfpytx,

Cap.
Ma^t^infs'

II.

Ik
1

w.

ucro & ueneticarum appellatio ,{tri6lioFibu$ circumfcnbetur hmitibus. Magum cnimnuncupo, Ma^ta^e- qui a djemonc uel ab alijs, aut ^ iibris uoluntari^ edo gypnorum m ^^g praefcripta aut barbarorum, i^notorum aut co* CaL^im a- gnJtorumuerborum rormularecitata, lubm.urmurapud Hdiodi ta,appliataue,uelchara61eribusquiburcunque,aut
exorcifmiSjdirisq; execrationibus aut ccrcmonijs, io lcnnibus ritibus ^ aiit rcbus plcrifque adiuniflis , pro f sr Kyiepf)ti ^^^ arbi.trio , dsemonium in prseftigiofum , fallax , ucl ^^^^^^' ludicrum minifterium , illicit^ euocarc cona iiJl^ma^lt ^^^> ^^ afciticia fefc ucl confpicua oftcndat imagine, antiih^.Mpljeemfacit. uel aliter prodat , ad quxfitaquc ucl uocc ucl fufurro refpondeat,uel pi(fluris ,ucl notis , ucl quocunquc a* lio modo:uel qui aliud opuSjfimili rationepr^eterna* turae lcgem,perricere nititur. Sub hoc etiam nomine
rtidfHijlQr:

/r Agi itaqj infamis nomcn generalius erit , nec tam anguftis conilriftum canceilis: Lamiaru I

KAethiofica

ill^somnes comprehcndo,qui abHebris,GraBcis

& Litinis hic uarijs

doq; uetito
futurii

di<5li

nominibus,faperftitiofe

mo

prKdicunt.Fer^ ctiam ad hunc nu> merum,quahquam impropri^,ob ivtAnecdfiai} ttmen,il lorum quodam merito , eos afrcripfero , qui uaticinijs his fapcrftitione impietatem & d^moncm autho rem redolentibus fifi^eorum archite6los confulunt.

Huncmagum j^/^r^uelijrw^^^ (liceth^cuoxminus generalemagorumfitnomen) Grsecis di61um,fupra

in

natura^ordinem fspeetiam aliquid moliri apparet: form.mdo multifariam ficlo aefe * ih quacunqj fpe' cie ollentandii,inmortuorumfpe6triseducedis,inre

rum

j$i autalioqui longifsim^difsitarum commoniirationejucletiamdcijs diuinatioRe:breui tcr,miracu!a extrarerum naturam hic facere creditur

Liber ftcundus,

rum abdrurarum,

Magorumartcm omncm acpotcntiam afpirationib. dasmonum conftare^perhibet Lalantius:a quibus in x/.s.M.if.J* uocati,uifus hominum prf ftigijs obc^cantib. fallunt, Ovti.err.
ut non uideant ca quje funt, & uidere fe arbitretur ea quae no funt. Sic Clemetis & fratru ocuios efFafcina- CUm.hh.x:
rat Simon magus,ut patris Fauftiniani uultui facies ui ^^^^l* dereturimpreflaSimonis-.Petruuerodeluderepote' rat minim^.Hoc uer^ incantare/afcinare , effafcmare ^^^^^'^'^"

dicitur:j'/7ivV-</Grecis,W^^/^,ueIeti.a^*^Kt't/^^'(quaqua
.

due hse uoces mmus eenerales exiltant) qua djctioneraulusulus eit:0 mlenlatiOalate,T/f iv^^rt&^^r^Art.quis uos incantauit, & oeulis ueluti prseftigio impo- q^i

(uit,ut non erederetis ueritati;' De oculis delufis Pau Jum intllcxifie,teftatur fequentia.Eft autplan^ pr^^ PrdfiHum, ftigjj gcnus,ut id quod {it,non uideas: tum quod non
cft,tc

uidere putes

ita uifus

intuentia prseftringitur.

Fafcinum idjfafcinationem.incantationem, malefi- Fa/ehum, cium uel carinen appclles licet Magiauoce Pcrfica, MagUinfif magiccn magiam ihramem, magicam artem,immun* wk dorum fpirituum commercijsinaufpicatam:Gr^c6
:

\nuAli^ Sc^-urMtMiv

^c^\x3,C\ dicas excantatricem: uel cele- ttr<^:', brioriuoee, >^7>./^,incantationibus carminibus ne yomeia.

&

farif curiofitatis artc copofitis

ftiore

uocabulo etiam dnffyUf}

concinnata, qua hone^ uocare audet, licct quo

Si^fylet,

damdifcernicuIo:quafiilliuscultores,utartibi|iilici

deditoSjputent damnandos:huius uero patronos, laudabiles.quamuisutriq; fintritibus d^monum fal lacib.obftricli , fub angelorum nominibus. Quandotis

quidemfe Porphyriusquandam

quafi

purgationem

anim3epertheurgiam,cun6lanter tamen &pudibundaquodammodo difputatione promirtit: reditum au tcm ad Dcu hac arte preftari cuiquam, inficiatur om
i

nino.

nino.Quiburda uero corecrationibus theiir^kis,qi3a$

9iMicii, yj^^,7^,^

nuncupant^idoneam
,

fieri atq;

apta iuiceptione

fLtrgtaqiioru,

cLni 0-'C^o-^'''*

tpirituum&ar.geloruad uidendos dtos (uelcertius, meo quidem iudicio dasmones colludentes)arbitratur.FJanc Sc Auguftinus reijcir. At^A^^^ eOe boni ad bonualiquod,demonisaduocatione,Greciquidafucoillitouolut: cuiufmodi FueruntTyanei AppoHonij
,

uaticinia. ysur^x^j nutc

yw,t/

mortuos excitare unds

:

etia ^no

t^4tlwi^:n

tx

Clitlamo,
iih-.9.

4. AV^-2i

deducut, qui ad fepulcbra cdi noftu a(Taeuerut,atq? noxios demones in fabndiu pcr mouere Bz excire credebarunSc ob id iila afpergine in# {|:ralJsaquf t^ tedaram is^ne expiabantur,ne daemo neseauei obllderent,ueIls2derent. Hacartemomniu placita iej^nm exterminantexecranturq;. Hinc intcr facrikga Manafsis regis iElagitia quibus Deum irritauit,connumeratur, qu6dfueritma!eficus,magiameWw.vjci eft a laclibus
,

^ercurit,&
I^ldgice

Pythonem confuluerit.
origo,^ qui prlmi dm
cultores: hifupev
tnfcripti,

Mdgici lihri ptatribm fdfo

dix
taf!ant.E:o
' febm.

1 1

Clemente Pstrus lib. eos docuiffe homincs,qu6d dsmones artib.quibufda obedire mGrt3libus,hoc ell: magicis in uocationib.cogipoiTentiacuelut exfornacequada^c officina mahcie.totu mudri.fubtradio pietatis iamine, impietatis famo repleuerintita introdudu diluuium. ^onmultofe Chauero fuperftitis Noefilius cuidaexfilijs fais qui c^i Bifoftis Mefraim appellabaturCa quo Aegyptioru Sc Babyloni fcrthu. qram & Perfarum ducitur genus) male cqmpertam magics artis tradidit d-.fciplinam. Hunc gentes
*

'T Vius HVius orjginem ab angelis pr^uaricatprib, 4. Recog. dedaci "acitapud

"r"
a; arfis

referes ;res

qusetunc erant, Zoroarcrem rtppelkuerunt:.admiraprimum magicJE artis aiithorem , cuius nomine cciamlibn fuper hac plarimi habentur. Hicadst?e

moae.

Liberfcamdtis. i^s mone.qiirm *mportuniusfatigabarj,'gnerucceni1isc6

crematur.Kaius cineres, tanquafuimineiiflus reljqui
as , coliigentes hi qui erant primo clecepti,deferunt sd Perfas, utab eis tanquam diuinuse cceloi.apfus ignis,

perpetuisconferuaretarexcubijs,atq^utccrle{tis Devi coleretur. Piura ibidem: quomodo hinc tempfa fJntconftru6la.imagincserecl^,myil:eria, cercmoniss ac lacrificiainfl:itura,uteo licentiuspeccarinthom?nes,idola nec uidere,nec audire, nec in aliquo miOueri

&

fcientef.SicPlinius quoq;inPerfideaZorcaftre(qui X/|. wp-. Perfa Oromafi filius erat, que aliqui nlium Nohss Cha

putant)ortam magiam commemorat: fuduseius ongi nem, quandooc aquibus ce;p"erit, &celebr3tafuerir, enarrans.IufVinus in fiia Epitome hunc Zoroallf e, qui
reperit artem, Baclrianoruin regc fuiffe fcri. bit,qui ( tede Eufebio de Temporibus,& in deci^ modePreparatione Euangelica) pius 800 fere an* nisante tcmpora Troiana fuit, quo etiam tsmpore Abraham 5c Ninus uixerunt, cum ageretur annus sborbe condito ter millefimusac centenmus otlo*

magicam

gefimufquintus.
citas artes

Zabulum

&

Zamolxidem

in

ilh'-

^^-mdxhVy
inAgo>-en<di.

prono5,hancprimos exco^itaiTcuelDotms propagatie, utapatrediabolohsud dubienatam, feruntalij.ExPerfide in Gr^ciam illatim prodiderunt Grasci a quodam Oilhane qui Xerxem Perfarum re,

^,^^,^

^^

Mn-^i.

^tWi,
tis

bellum Grscis inferentem ccmitatus, femina ar portentofas obiterdifpcrferat ,infecl;o quocuncjue

ausdit.ie^^-ille,

commcaueratmundo. Huncadrabiem, npn

temmodo

icientiic eius, G.^-aecorum

^

populos
^

^.

certoatreritpjinius.

dclcv^n^^l
cht;:d-i}n

Horum

ueftigiafeqnuti fjnt AImadal,AlchinduSi!x

de

Hipocus ex Arabumturba , Apuicorus Sc Zarstusapud Medos, Marmaridius apud Babylonios, Zarmocenidas apud Ailyrios Abbaris itein apud Hyprboreos,Charondas,Dsemogorgon ( alijs Damigcron)
,

cffetlv.proie^

^i^i^-i-^iori^
^lfl'^''\,''^

14

^o.ex^rofef
jh.

i^d

Demaglsinfamihtn
Hermes,

;eron) Eadoxus^HermjppusTextitemt &:alij dario^

res antiftiteSjUtTrifmegiftus Mercurius,uel

qui
^^'''^jf'*.,

^4
\Lm

ml^ul,
ti.j.ca.

tempo re Mofis uixit apud Pharaonc,que mare ru brum abfumpfit: Aporionius Tyancus, Dardanus, ^*^ Gnecus,Germa Babylonicus, Porphyrius a po*.
fterioregetilitatemaximecultus, &interP]atonicos ob ej>;cellentiam philofophus cognominatus, fed ho'
({{^ {\\q

to. corra

Por

phyrmm o'
[honils

Ghrifti

afophos uel mifofophos potius appcU

idem
\afy.^'.

'^"^''^^

cuiuspraeceptorrlotinusltalicaelcholaePla'
hic habitus

hh.j.

tonicspatronus, uflamblichus igyptiac2,& Pro'

cius Afiaticjg
j.^{;n
:

Por'ph>iri'4i.

omniu Piatonis myftcrio

p.lotinus.

conful.tifsimus,uia5 librum de Sacrificio

& ma

^^^

p^.^h'
jo.in.Pic.lz]

gia^o minusgrauiter.quamacerb^perilringitloan-

f,^'JePr^n, ilitiofa. Pli

nesFracifcusPicusIib.y.cap.^.dePraenotionefuper{jmui operam dedere,ut cum (ludio Scla* dni'f. boreinlanirent, philofophi alioqui fua laude digni. Orpheu magicis artibusualuif' Amphionequoqi fe,traditPaufanias. Hisadde Apu!eium,Sc Artephiu: qui in Compendio iludij Theolpgiae affirmat fc per" agralTe omnes Orienris regiones exquirendae fapien' ti^ gratia Sc ad Tantalum peruenifTe in aureo throno fedentem,deq; cGeieftibus.de natura,de maribus docenfem,qui nihiiominus ab Artephio fit do6lus. IIlu^ ftratah^cmagiaeft.&fer^ abfoluta aDemocrito Ab' derire, qui Dardani ./Egyptiorum magi peritifsimi li bros de Ma^ia confcriptos Sc in eius monumeto abditos eruit atq; iuftis cqmentarioru uoluminibus ex difciplina Apoilonice, Gaptidenis ScDardaniPhoeni cu expiicauit.Eode Dardani exeplo duodecini jibros a fe dc hoc prjcriigiaru genere concinnatos , in fepul* chro fecum recondi uoiuit NumaPompilius, reK& potifex Rom.Extat Sc de hoc arriiicio Hermetislibri. Ad hanc pr:eterea artem difcendiim Pythagoras Li.}0'ca^,i, EmpcdocleSjDemocritus 3c Piato (Plinip authere ) nauigarunr^ exilijs potius quam peregrinationibus

&

'

fufcc^

Liherfecmdui.
fufceptis. Hancreucrfi prasdicarunt,

jsf

hancin arcanis

habuerunt. Quin&Pythagoratn,Platonemque,ob cam capcflcndam Mephiticos uatcs accersifTc , & pe* n^totam Syriam, iEgyptum,Iudxam,&Chaldoru
fcholas perluftrairc,

compertum eft. Enimuero hanc apud Chaldsos, religionem ctiam in fapientiam phi#

lofophicam comutantes,Airyrios,Pcrfas, Arabes, M^ thiopes & Indos plus abinitiocultafuifleatq; celebrata,quam apud ullas alias gntes,coftat: ^Egyptios ^egyptunA
ad]ise,natura fuperftitiofos,ac in aniles fabulas

& hi^ ^nra/uperfif

*'^fi'^
.

ftrionicacommentarcligioneuertentes, inprimisea claruiffe , quod potifsimiim apud eos dsmonum ui* gueritcultus: quibusnihilftudiomaiorifuitunqua,

nihilprius,quamutquibufcunq;pofrentmodis,auc ra Dei 8c naturse contemplatione abreptos tranfuer^ fos hominesfuis illaqucaretuaframentis. ItaGr^ci
,

amantes&perquam ftudiofi nouarum Scingcniofa* rum inuentionu, inpyrronias difputationes religio' nemtransfuderunt:quemadmodumRomanidomi nationis ngtura cupidi eam ad fuos (Imilitcr inflexe,

runt,8ttemperaruntq; affeiftuSj imperio conforma runt politico: quarationcutriq; daemonum artibus manum quoq; pronius ded^re. /t quanqua naturalem magia plerofc]; eos coluiffe authprcs obijcietur, plurimu tamen eofde fuperftitio nis impiae infamisq; mag'*x admifcuifle copcritur ut naturalis illagoetix & theurgi^ illecebris confufa,ma lorumq; d^monu impofturis irretita,non fatis fecernatur. alias penitifsimaillarerumnaturaliu abftrura" NatuYaJU rum fpeculatio & cognitio ueranimiru philofophia. n^a^taqwii,
:

&

c>-'Mtow. fanftiorq; map;ia,afapientib.folenni pkufueKcipJen.

da, colendaq-, a

me hic non eieuatur, cui etia nuiia ex

parte qukqua derogatri uolo. Na quos Grsci fophos antphilcjfopho^.Chald^i ctiam.agcs uocat,ut5:i Da-

riiel&teftaturDHieronymus

hosccmendatuerita*

15

tis hi'

j^ S
tis hiftoria,
lij

T>e jnagU infamibm Manh,2.momentu enim,locumq;n^tifi'

Dei, ex prophetijs, quas in illo regno & Babylonico IfraehticaEcaptiuitatis temporerparferant, fteils rriOnituagnorcunt.Qaam quideilellam nonfortuito illuxil]e,neq; exmateriaphyficanaturae du6luinfiam m^ta exarriffe ueriim diuinitus accenfam ut Chrifti natiuitatedcfjgnaret, ipfosq^ adlocuin quo eratdedaceret^intelligunt. Superiorii uero infamia uel hinc magiselucefcet, quod in Diuinationib. Cicerofcri^
,

bitjin Perfis augurari

in
di.

magos,& dii^inare, cogregariq; phano commentandi caufa,atqiinterfecolloqucn

Etqiiod grauiusmultoeil:, inlibrode Sacnficio
,

ScMagia Proclus, dom hanc naturalium fympathiam cognationemqi Z< fi uoles compafsionem ktifcimd demondrat etiam numinum aduocationeuti foiitos magos,perhuiufm.odi rerum confenfum,tradit. Eos qucque multse idololatriE occafionem dcdiffc, fabri'
,
,

falfae credulitsitis plu^ catos temert^ fuperltitionum rimagenera,te(latur Laertius. Exquoartisliqueti^

&

gnominiaj quod numinis appellationeprxterjta, acj

daKm.onumincIinansuerfutias, impeditifsimisScipf^ rroribus obretita, minus prouidos in interitum pras
cipites rapiat.

Sedutinam pofteriorib.Magis eamanflfletreligio,

quK Magorij Perfarum erat,& ^gyptioru facerdotu, & Druidum Galloru: qui ncfas efle arbitrabantur, qa
magi^facraliterarumonumetiscomittere,ncuulg6
innotefcerent. Ita tande fuiiTet fperandw, illud prodi* diaboiiartificiu, atq; gen&ri humanoexitio*

giofum
gis

fum,prorfusinteritarii:

queadmodu&iamTheoIo-

&Medicisquocunqi moliminisgenereconandu,

nis noflrie facns

ut artium hs:c perniciofifsimajraudib.plcna.e rcligio quam longifsim^ exulet, ^ diuinae Mcdicins caftris omnino procul extcrrninetur, quu i^tranqi fuis fucatis Xorciimis,barbancaruuecu pre

&

culis.

Liherjecundm,
eulis
,

ij^

obfcuroru

nominum reciratione/acrorancli C'

loquij ?.bulu,ligaturis,periaptfs, C2rminibusq;adraia

lis tk uitse

hominum perniciem confpurcarit.ricuti alegis interpretatione

cah^lt
^tnttA,

pud ludaeos fecretiorem diuin^

Cabalariuncupatamjidentidemabeadefojdatamuit^ataqj legimus: ut Cabaliftica eiufmodi magia,Chri. ftumincomparabilia efFecifremiracuia,aftraerenon

exhorrefcant perfidi ludsi.

nma

^rtaiufl^nnni

Ethodieadhuctitulis,quos pr^foribusfpledidos Lihrima fufpendunthi magi,emencitis circunfcratiir libri fub ^'"'

nommrbus Ads,
antecsreros

Abeiis,

Enoch (quemdiuiniorem

Bioch.

uetuftas) item Abrahce, AarontSjDanielis ob fomnioru expl?cationem,Solomonis (infigni coniefluraita exlofepho augurantur
fuilTe aileruit

i.ihs.antia
/*^^ f-'f'-^.\
^

facrilegi, indo(flis

auribus irrepentes ) adhxc ZschariaeBabyloniijPauIi.HonorijjCypriani.Thom^.Hie-

''/"5'*^"'*

ronymioc bboracenns cuiuldam :utob ipecioiahsec

g^yndeSolo-

nominum

ienociniamagis arrideant, iliiciantque, Sc mont opmw^ citius fidem fortiantur. V^erum acrius intuent5,aper- ncmlhudh^^'^*"te fe prodit horum furciferorum circularoramque fallaxpraefligium, & nofiro suo iam pridem confi6ta fefe proiitsncur ipfauoiumina, lofeph quoqueiir^t" !is fiiio ex peculiari Dei munere uaticinanti, fomnia jnterpretanti, infratrum minifterium dprouidentia diuina fegregato, Chrilliqi typum gerents,eam afper> gitmaculaluilrinus, iiiummagicasnouinreartes,eaS' lu^in.Uh.i6:^ que ad Mofen Bz reliquos peruemfie fcribens Idem de Mofe tradit Piinius,& Tacitus: quem etiam /Egy* Li.io,c^.t^ ptium facerdotem dixere non ualdediligentes (reile Capnione) quidam rerum fcriptores, ut Strabo Cof^ inographiae libro fexto decimo. Magum item Sz fallacemeumappellat Pofsidonius, &Lyfimachus, Sc Apolionius Moi9,&: pieriq; alij,fimiliter Apio quas ^J^i^^pio^
,
. :

rncndacij, ignprantice Sc infanigeinfim/alatlofephus Mao^i^ror ITiultis argumetis,Ea labe in primitiuaEccleiia quoq; phnm^

multis

J40

'Demaghinfamihm
tantum <Jiff

inultis Chrifl:ianis ilicuerunt gcntes^, qui

ferebanrajnagis, quantum atenebrislux, ^mcndacio ueritas , ab ima uanitate , rumma5c fmccrapietas Hos Origcncsxiefcndit.

^xmAiu
vihiu h^rrfi.
itprodiere.

Excomagorumcollcgioetiam ingensIireticorii numeras in Ecclella irrcpfit,qui ficut lannes ScMam'

bi-gj rcftiterut,

Mofi,

fic

&

illi

Apoftoiics

ueritati

ob^

z.Timot.^.

j^jrarunt.

Horum princcps extitit Simon Samarita:

rit.ma^w bx nus,qui
reftum femi'
nartttm.

ftatuadonatus

Koms luD Claudio Ci^lare propter iianc rcm ctl:, cum hacinfcriptionc SIMONI
DEO.hic tandcm uclutin aere uolans^

SANCTO

^hdiiise^i' a
fcof,.B<ikl:b.

niifereqjinteriit.

diemonib.ueClus, Petro orante,exaItatus dilabicur, Eius blarphcmiasprolix^teccnfent

p*7hl.

Clemes,Ealebius&Ircnjeu5.Exhoc5imonctanqua
exhaerefium feminario pullularfitpcr multas ^accti* iiones, monftrofi Ophitx,turpes Gno(lici,impij Va,

lentiniani,Cerdoniani, Marcioniilae, Montaniani ,

&

multialij hxretici, propterquaeftns&inanisgiorise

aucupium mentientes aducrfus

utilitatis

Deum

nec quicqua

aut beneficioru confcrentes hominibus:ac decipientes , in errorcm perniciemq^; prsecipitates.

&

Hucpertinetfamofifsimi magi Cynopishiftoria,qui cum loanni cuangclifts ^iufTu Domitiani, in Pathmo cxulanti, controuerfiaerat. Excmplaquoq; leguntur

apnd lorephum

iib.io.antiq. Iud.cap.6.

Qld hlagUm tnfiLmm poftac coluere^o' fnnefius

quoruiiidmmeritui.
Cap. IIII.

SVperioru ipagorum nugamenta

funt,
isAch. jcribit

infuir^rcquutt

Appicn Grammaticus, lulianusapollata,

joan.Ffanc.

T^lTcd^uiPe

ArtcphiuSy Roberras Angiicus apudHeluetios mifere mortuus, RogeriusBachon, Petrus Aponen^^ Conciliator dictus , Albcrrus Teutonicus , ArnoU

trHtn^P^n. dus deuillanoua, Anfelmus Parmen(is, PicatrixHipr '^^Werti* ipanus,uel authorhbri ad Alfonfum fub Picatricis no

mine.

Ltherfecundm.
ffltne,

141
alij

ob- j^; ^^*- ^-^^ fcuriorisnominis fcriptores, dcploraticert^ingcnij J^Vj/X^? homines: qui quum femagiamtradcre pQlIicentiir, not.faperft.uq non ni(i aut deliramenta quaedam nulia ratione fub* ht t^jr^dner, nixa,aut fuperftitiones,pijs omnib. indignas ccngeG /^^ in^umm ferunt; quoru plures etiam in hacartcfiorentirsimos, ^'^'^^jf^'^'^^ tama mulctatos, quam miiernme hoc mudo ac^an ^hsfUmt^t 6I0S fuifle,fepartim cognouifTc^partim tetlantib. fide thtcpHmagi^ lifsimishominibusaudiuiflc,afrcritex!mium iJludo- '''^=-" f "-7. limGcrmaniae decusIoanesReuchlinds, lin^tjarum ^ ^--/^^j^*^ pcntiisimus. Quandoqjcnimeiuimodiiocietatisuv rc deuin^los, ucl ancipitibus falGsuc praeftigijs ad

Cicchus Afculus Florentinus,& plcriq;

&

mcnticndum pcrmotos perdunt d2emones,& iudicibusuinciendos cxcarnificandos, enecandosqj produDt uel ipfi tragico aliquo irifriquc fupplicio intefcmptosabripiunt. Solent eiufmodi quidemhondrc,tenebrarum poteftates fuam afficerc clicntelam. Zarocs & Arfaxat magos in Pt rfidis ciuitatibus ludi- zarotitt^^r
,
:

ficanteshomincSjipfahoramartyrij Sim.onis &Iuds/4.Yrft Au^i apoftoloru fulguris i6luexuftosfuilfc,traditAbdias Mgf^riiiBi*

Bab.cpifcop.hbrofextoccrtam.Apoftol.SicScCyno

^^^^'^'V

pcm magoru principejoanne euangciifta orante/fiu- ^wM^Otl

dus abforpfiffc legimus. L.Pifo primo Annalium au- ahforbtw, 6loreft,TulIumHoftiIiumregem,exNumf libris,eodem facrifici quo loucm coelo deuocarcconaretur, quoniam parum rit^ qua^dam fcciflet, fulmine iftum. Amphiaraus Argiuus uates & augur cauere fibi non potuit,quin primo die quoThcbas ueniretjiiatutcr.- sufitH in
,

xaeabforberctur.

ThebaUe.

ScribitOlausMagnusIib.^.cap.^.dcgent.Septet. quod Methotin quidamartcmagicainfignis,exccl- Msth$tin lcntcm fidl dignitatis,ucl potius diuinitatis opinio- ^^^ "'^^^^' ncmfibiaflumens: fimplicinanimosprxftigiofEartisfamafedu6los, ad prsftigiofalibamenrafibipen'
ricnda adduxerit.

Hic cum

cfl^et

fummus dcorum
pon-

142

'De^nagkinfdmibm
ira diftinxit

pontifex, facrificia ceremoniasque

& ofv

di.nauir,ut(iifcretusfuperum cujquecultus &libatio

obferusrctur, alferens deorum oifenfas communi^ busfacrificijs autpermixtis ceremonijs expiari non
poir^.

Tandem

fceleribus eius deteclis

concarfu

populiocciditur: occifusque petlifera cadauerisfui contagione plurimos perimens,tumuIoextrahituri ac palo infigitur, quemadmodum uanitatis ipflus
;

meruerantprseftigias.

Etciufdem libricapiteiS.h^c
,

narrat

J^o/ier^^w^

Colebatur etiam inter alia Aquilonis numina,magus quidam Hollerus nomine,non minori fraii de,quam fingulari fuperftiticrie,diuinitatis opinione Sccultumfibiingente curiofauendieans. Isfquide
:

^tritaili'
-^^'

parem cum Othinoamplitudincm in medio deorum affecutus > adeo armorum & prsetligiarum ufu clarus euaGtjUtadtraijcicndamariaofre, quod diris carminib. obfignauilTet, nauigij loco uteretur
eo,
:

nec fegnius

quamcelerrimouelorumuentorumqueufu prae^ iecla aquarum impedimentafuperaret. Tandemque

ut diuinitas eius oftenderetur efle mortalisi ab xmulis fois truculentifsima morte eO: interemptus. Prae* ^^j-g^ Oddonem, Danicum pjratam maximum,tradit abfquecarina altum pererralTe mare, &hoil:iIiafspe nauigia concitatis carmine procellis euertifTe: ac poflrcnio peritiore hotle circumuentum, gurgJtefub^

'

lOado magtti

f^^^^&^

merfum

effe, qui marinos uortices nibus olim calcare confueuit.

prjsiligiofis

carmi

loannes Fauilus ex Kundling oppiduio oriundus, Cracouise magiam, ubi olim docebaturpaiam, dt>
dicit,

eamquepaucisannisante quadragefimum
,

fa-

pra ferquimillefimum cum multorum adiniratione, mendacijs & fraude multifariain diuerfis Germani^ iocis exercuiti Inani ia^antia & pQlIicitaiionibuk
nihii

Lwer fecundm,
inihilnon potuit.

J4B

ne

Le(5lori

Exemplo unoartemeaconditiooftendam ut fe non imitaturum, mihi

,

fceleftus ergo captus Batoburgi in Mofse ripaad Geldri^fines, baronHer> raannoabfente, mitiusab eius faceliano D. loanne Dorftenio traflabatur, quod huic uiro bono nec cal' lido , plurium rerum cognitionem artesque uarias polliceretur. Hinc 3c tamdiu uinum, quo Fauftus unice afficiebatur, prompfic ij]e-,donee uas euacuare tur. Quod ubi Fauftus intelligeret,arqueGrauiain fibiabeundumefle, utraderecur barbadiceretaltcr, uinumis fi adhuccuraret, artedenuo promittitfin* gularem, qua citra nouaculae ufum , tolleretur bar

prius fidem faciat.

Hic

ba.

Conditione accepta, arlenico confricari eam

ci-

tra ullam praeparationis

mentionem iubet
fiiccefsit

adhi-

bitaque illinitione tanta

non modo
tur.

pili

fi^d

&

pellis

cum

inflammatio , ut carne exureren'

facinus hoc nx>n Alius mihi non incognitus, bar,l)a nigra,reliqua faciefubobfcura, Scmelancholiam 'atteftante ( fpleneticus eteaim erat ) qiium Fau-flum accederct, incun^lanter hic ait : Profe6l6 te fororium meum efie exiftimabam , propterea 3c pedes tuos mox obferuabam , num longs &: in^ euruse in ijs prominerent ungulse ita hunc dsmoni afsimilans , qucm ad fe ingredi arbitraretur , eundemque fororium appellare confueuit.

Cum ftomacho idem ille mihi

.femel recenfuit.

Hic tandem in pago ducatus Wirtenbcrgici in uentus fuit iuxta lelum mortuus inuerla faeie domo praeccdenti no6le media quaflata , ut

&

fertur.

gi,uel uerius infaufti mali

Ludimodcrator apud Goflarienfes cx Faufti mado^rina inftruc^us modu quo carminibus in uitro cocrceretur fatan, didicit.
,

N%

'Demagisinfamihm }44 Vt itaquc impediretur anemine,dicquodaminfyl*

\iam abijt
paruit
:

ubi in magicaexecrationeabcrrantiap-

daemon horrenda admodum forma , oculis fiammcis, naribusadcornu bubulimoremintortis,

oblongis dcntibus, aprinisnoridifsimilibus, genis Hoc in uniucrfiim tcrribilis fclem rcferentibus , idoIoterrefa6lus hic prollernitur,iacetque horasa^ liquot femimortuus. Tandem refpiranti nonnihil, atqae ad ciuitatis pof fas progf cdienti ^ quidam famipallorisque caufam ro^ liares obuij uultus mutat? panr. Hic tremcns 5c uelu^ furlbundus obmutuir, indc domum ducitur , ubi horrendos edere fonos , prorfas infanire cospit. Anno tandem exa6lo firi denuoincipit &ea fpeciefibid^monemapparuilTe Coenae uero Dominicas communiohem ubi liarrat. tum cclebrafret, tertio poit dic fe Deo comiticndansy calamitofa:: huic uits ualedixit. Quidam item magus in pago uix ab Ihenaoppi-

&

&

do dimidium miliare, mcdicinam fecit: hunc & uicinum fabrum lignarium orta

lite
,

que intef

hic altcrum

conuicijs acerbioribus irritauit. Poil mcnfes aliquot pcriculofo afficitur morbo faber, qui prius offenfie

uCriiam prccatus,magi opem implorat. Hic difsi^ mulata iniuria^ iubet aegrotum in potione uti radi' ce, Gui aVerrenomenetl: (ficlegitur) cumalijsuc'* ^nenatis herbis. Eabibita tam atrocibus exercetur cfuciatibus indies magis ac magisiuc^is, ut tan-

^emcum
cufatur
culis
ille

mortc uitam commutarit, Homicidij ac' d fabri coniuge & confanguineis. Caufa uero ad magiftratum Ihenenfem delata, uin-^

magus

cOcrcetur

&

quaftionibus fubditus rem

^mnem confitetur,ac in primis qu3d uindi^flae ftudio labrum perdidilTet fubiungens artem fe cdodum
,

fuiffda

uctulanon procul ab Hefcinia fylua dcgente;iiemdaEmonemribifcmpcrprjeft6fui(re,commo*

nefacien'

LiheYfecunciiiS,

14^

hefa^icntem infpirantcmqi qujd confilj tam dbfcnti' bus quam pr^fentibuspr^ttars cporteict. Quarepalo aftixus,VuIcano conlecratur.
^

fcus Picus,qui

Ailoquutumfeplurimus afleueratloannesFranci^ X)e rtk^^k uana fpe futurorum deJufi ab appai*en /fiperjlldf-^^ fibi da:mone,per inita pada uocato^ufque adeo ue^ cai?.^, te xatifueruDt poftremo, utoptim;^ fecum putarint a>6ium, neuiiam amiferint. Alium quoq; intellexitab eiufdem focijs adhuc uiuis ,i daemone quinquaginta MaguiuiuiU ferm^abhincannis uiuum ablatumjniilqusm compa ndiaboloak^ ^^^^" ruifi'e,dum curibfo cuida Sc m?Je fanoprincipiTroias cppugnationem repraefentare,quafiin fcena, pollici* viuselfetjAchJlemque&Hcd^otemihtrcducerepraliantes.

itcm Matifconenfis magicae fa(5licnis,hora miultis Baronibus militibus sbre* ptus fuiffe ad3emonibus]cgitur,actercirciim ciuita'tem Matifconefemuelocifsime ue61us cun^lisuidetibus, atqueter miferabihtcr excIamafTe, Succurrite
prjtidij

Comes

coram

&

ciues, fuccurritc:

unde tota ciuitas fuit ccmjmota, at^* queillefaduspcrpctuus dsemonumcomeSjUtfufius

in
:

.docetHugo Cluniacenfis. Receti adhuc memoria,Annoi5^o,facerdoti

ftallothefauros Noribergae oftenderatdscmon

cry

Sacerioti iH

hos cryTMothk*
d^mo^^

cum loco perfofio ante urbem quasreret facerdos,ad- /'^'*''^^y^*^**

hibitoamicofpe6^atore, Sc ia'm in fpecuarcsmiuidif*^'*** ** iet, atq; ad eam cubantem cancm atrum, mgrefius la* opprimttHnii cerdos in fpccum,opprimitar intcrficiturque, ruentejfp. caeumine, & fpecum rurfus complente;
Saltzburgi incantator ia5labat,fe
'fld

omnes

ih uicinid

miliare ferpentes poffe in

:

& interimere

quod cum

perdiicere fcuel, i^^/erpente magweneca^ tentaret, tadem antiquus

unam

&

ingens proferpitferpens, quem quum carmine in foucam compeIlereniteretur,iIleexiIiens,incantatore \iclutcingulumample6litur,ti'ahitquein foucam Sc

i
i

^*^***

cnccat.

14^

Demaglsinfamibm

enecat. Haec magiae huius ftipendia, hi fimulata&fru6lus amiciti^, hge ementitae pnial^e , annuli, carcefes,

Tjh.z.SenUn
tiitr, dif^.j,

V.

compedes,&ueranapernicioraq; ludibria. Re6l6igiturac pie Petrus Lombardus ait: Daemo> num fcientia & uirtute exercentur artes magicaB,quibus tamen tam poteftas quim fcientia i Deo data cft uel ad fallcndum fallaces ficut yEgyptios:& etiam in ipfos magos dataeft, ut eorundcm fpirituum opera* tione uiderentur admirandi , ^ quibus erant dam^ nandi:uelad monendum fideles,netalequidfacere pro magnodefiderent,uel ad exercendum feu pro* bandum iuftorum patientiam. Nec putandum cft: daemonibus, hanc rerum uifibilium materiam ad nu"
fi(5li
,

tu feruiretfed

Deo pptius, a quo haec poteftas datur.

Ve
librls

quihufdm

tnugicis,

ap. V.

PRseterea non
triarchas

& Dei angelos tam

eximios tantum uiros, fanlos pafceleratorum exe-

crandorumqiiedogmatumia^lantautbores, hi magi ueriim etiam hbros a Raziele Sc Raphaele,Adf

:

& TobisE angelis, traditos oftentare non erubefcunr^

Zihnmagi'

ut hoc fuCo iuam pulchr^ adornent Empufam:qui ta>men libriut& fuperioreg,penitiusintrofpicientipr^'

ceptorumcanonem,rituummodum,uerborumcon^
fuetudine, chara6lerura genus , barbaru conftru^io*

nisordinem,mdoclamphra(im,rententiaruuim,res
jnfaIfas,manifeft^fefeprodunt,

& infcriptiones eflc

adulterinas fuppofiticiasq;, necnifimerasimpofturasqj eoscotinere, necnoitaprideexuniuscofpira-^ tionis uolutabro cu6los noftra ^tate fcaturijfre,mini#

meq^Chaldsorum & Hebrffiorum linguam uetuftatemque refiperc nec duplicem /Egyptiorum chara^ cterem,unam in facris, alteruminpiGphanisagno*
:

rcere,certum

eft

ac interim ^ pernieiofifsimisabomi

hationuiB

t^j Liher fecundtu. rtationum architedis ucrse lapientiie ignaris fabricatos elfe ex getilitij s quibufdam obferuationibus noftrse religionis ccremonijs, uclutiexinfidijs^utcir'^ cumucniantcitius,'ftudi6 immixtiSjinfertijque mulutftupori terro tis ignotis nomiritbus Scfignaculis riquerintrudioribuSjfimplicibus &incautis. Optimo iurc his annumeretur abominabilis li, ,

bellusnuper inlucem abimpiohomineemiflus'* tri* butusqueHenricoCornelio Aerippse.meo olimho* fpiti &prxccptorihonorando, circiterannosuigm^ tifeptem iam. mortuOjUthinc faifo cius manibus iam infcribi fpercm/ub titulo quarti libri dc Occulta phi> lofophia^reude cerimonijs maeicis quiinfupercia', -' \., ij T r uuslibrorutrium dsoccultaphilolophia,omniumqi iTiagicarumoperationumiadlatur. Sed
:
.

v.
^J*^

^,^J^^

phtlotdbJm

tmpiw, Cardanu^lu
s(icy;<tf//.^^

alio tttttlo

e*

in^hbn me* mimt:

ParturmntmonteSjgcneratiirridiadusmust
ttierae
ti

funt nug^e, & fcopae difiblutae.ut nihil ex eo cet conftituerequeas, etiamfi huius uanitatis ftudio' (ifsimus fingula quo iubet author ordine, induftri^ prorequaris, inchoesqueexfiguramundi, collc6lis literisabortucorporis planetsfecundumfucccfsio^ nem fignorum per fingulos gradus, atque ex fingulis gradibus ab ipfo planeta afpeclis , fa<^a proiedio' tie a gradu afcendentis , ut iile proponit, fufiu^ nugaciusque docet. Idem didum uolo dc tabulis, per quas malorum fpirituum nomina extrahunturt de calculatione, quam iEgyptijs literis tradidifie Trifmegiftus dicitur, quietiamomniumprimuseX': litifie fertur, qui denominibus fpirituum eliciendis

&

&

trjLftarit.

Fabrica;

quoque

exquifita in

hoc

libello

fubfequitur de characleribus bonorum malo * tum fpirituum quos^tamen ita effi<Sos eiTc ad dc^ teptionem , nec ijs quicquam incfle uirium ^ qui*
:

&

libct fanse

mentis haud difficulter itidicabit. Ac' tddix&tabula, perquam figur^ qusedam ma|Qruih'

fpiri-

i^$

Vcmagismfamihm
occurrere 8c comparere
illi

fpirituufamiliares, Scimagines inueniuntur,fub qus'^;

rum forma inuocanribus

folent: itemformaefamiiiaresfpiritibus Saturni,Io-

uis,Martis,SoHs,Veneris,Mercur1j,Lun.Pentacu!a

defcnbuntur quoque tanquam figura qusedam facra, S maiis eucntibus nos prs:feruantia,8c ad maloru dae^

monum Gon{tri(51:ionem,& exterminatione adiuiian.

tia:

malos etiam

fpiritus aiiicientia,nobisq; concilian

,

tia,qu3e cx charaderibus, piduris

nominib. bonorii

imo bia fphemus facrasScripturasadhibeturabufus. Interrefpirituu uari^ coponiltur.quib.abominabilis,

liquas prcces,rogatur etiam malus fpiritus ad cogeri'

dos homines cuius nomen (imiliter inferitur ficque lioc,fiadmaiumtendit operatio , ut ad uindid^m,
,
:

posnam uel deftrudlionem.Pr^terea fi quis ucrficulus

, uel aliqua parte iiterarum facrarum , dcfiderio noftro congruus habetur, ille orationib immi^ fcetur poft orationem ad Deum,quaDdoq; oratio couertiturad exequutore illum , qui minifter in praecedeti oratione optatur.fiue unus fit, fiue plures: fiue angelus,uel ftella, uel anima, uel ex Heroum numero
.

in Pfalmis

&

aliquis.

Subffquuntur & uariae confecrationes rerum alia* rum, tum libri, per quem maloru daemonu minifi:erio

plurimum quidamutuntur,cuifpiritus
cliuem obedicntiam facro

infcripti

pro-

quodam fuo iurameto uo^

rd,ne extra infl:itutum aperiatur.

uerunt. Hic pofl: confecrat.ione conferuatur rcligioFumi ccrt^ U anicu-

larumdciiramenta.Idemfentiendumdeinuocatione

bonorum fpirituum ibi defcripta,ubi poft deliria mui

in

ta,recitaturgenibus flexis PfaImus,Beati immaculati angelicis nominibus \ eoq; fini* i;ia, cum diuinis to furgit ador,8c incipit ab Oriente in Occidente c6'

&

ijertigine corr^ptus

tmuo uortice intra confecratfi circulu circuire,donec humi in circulo procumbat, ubi
quie

Liherfecundm^

14^

quiefccnsiratim in extafinrapitur, in qiiaisfeprodit quicunctaannunciabit. Sic& oracula perinfomnia

re(jciuntur,{i poilalia exprsefcripto adminillrata, le^

c^uingrediaturadlor cogitatuilli rci inhaercntc qua cognofceredeilderat, coq; indormiat modo. Hifc^ fomnijshaud dubi(^inIinuatrediabolus,quado rcs i^ maginstioni cogitationiq; ta ualiddimprcfTseadhuc in organis imaginationi inreruientib.haerer^Quae etii in iTiali fpiritus inuocatione requiratur, eade religio^
,

ne

jpfequitur.

cefiariss

Vbiadhibeturquoqi cofecratf res,ne' tamaddefenfione inuocatis Scfociorueius,

quametJaaduincuIa&conftriclionefpirituu-.quales
funt facrs chartie, laminse, pic1:ur^,pentacula, gladij, fccprra,uefl:cs,ex materia colore coucnienti. Appo nutur Sc fedilia pro fpiritibus , qui quoq; inuocati ad efum inuitatur. Inde peiiiletifsimus fubiungi potu

&

&

tur l!belIus,Heptamero infcriptus, (lue elemeta

terlectionis reiease hbros,VuIcano
tur,ite

Magi

iE-/mefrf/i/rf
^^^1
^^^"

caPetri deAbano:que,utreliquosid2enusonies,in'cum pnmJS cole craredecet. IneocircuIusSceius copofitiodefcribi-

nomina horarfi & angeloru eis pr^fidetiu, bar# baranimis, queadmodu &angeloruquatuoranni te* porunomenclaturse: cofecrationes quoq; &ben edi6liones circuli sc rufiTumigioru exorcirmus ignis cui fuperponDtur fumigia, ueilis & pentaculii fa<^lu dic & hora Mercurij^crefcete Iuna,in charta.mebrana fci' licet ho?di,ubi prius fuper illo didla fuerit miOa Spiritusfandi, &:afperfabaptifmatisaqua. Succeditmb' '^f^^jfi^^ dusoperationis,exorcumusipirituuaereoruuTipiu$, ,^j^^ oratio ad Deu blafphema,in quatuor mudi partib.re* citada in circulo,deinde uifiones Sc apparitiones uir* tutfe exorcifmi excitats, cuminuocationehorrenda cxorciftae: nomina item angelorum abfurda diei Do' minici,& eius coniuratio,ut & (ingulorum totius feptimansE dicrum.
,

Dc

!/#

Dc mjngis infamibm pe loinnt Tritemio.em^q; libro Stcgi-^f

'

ttogrnphiiliifcripto.

Cdp.

VI.

HVcpertmetSteganographi(j opusIoannisTd
temij abbatis Spanhcmenris, cuius in haec ucj:
^Gi^TiAnum

pA^Aium
#.2^oi'"*^^-

..,.

Stefsnograpii^frtte^
i
*-

ba meiTiinit C^rolus Bouilkis Ad Tritemlu diuertj qae repcri magu,nulIaphiloiQphi2spartein(igne. Ei^ iis Steganoeraphiaeuolaiueiitatimnullorij capitum perleges mitia. uixhoras duaslibruinmanib. habui: abieci cnim cu illico quod tcrrcre cojperat me tantse
:

adiurationes, ac ta barbara atq; infolita rpirituum (nc

'

mii>

dicam dsinonii)xiomina:uniuerra uero huiuf* nomina ( quoad uidere uifus fum ) ignotje lingu funr, Aut enim Arabica,aut Hebraica,aut Chaldai ca,autGrfca.Latinai pauca,autferm^nulla.Innumcn aute funt chara6leres,quib. adiurationes fingul^ noti
Forte

inodi

tur.

Quod in epillola ad Bofciu Tritemius fcnbit, uer

t)a efle

plana,lucid3,fine omni literaru aut uocabulo'* tu trafpofitione, ita ut oinnes legat ^ intclligat;fecre iu tamenillius qualecunq; erit,manere ignotu:hal' nus uera loquutus fit. Na in tota huiufmodi Stegano graphiapafsimfandifsimasac pijfsrmasorationesin ferit , qUfC ad amicu epillolaru loco mittantunre aut:c

ueralachrymf funtcrocoddiMdenimmihi facereui* ^etur, q\4odD. Dionyfiusin epiftolaad Sofipatruin de Apollophane fentit Diuinis aduerfus Deum ne:

fari^ utitur

ac per

mund^nam inanemque

fapien-

5?

'^':

jriam,diuinam fapientiam cuacuare moHtur. Quo4 ^atem finc adiutorio fpjrituum Qinnia pollieeur fe fa^ur*m , rccfle ( ut ait Daniel ) in caput fuum mendaci^ confingit

prde

Stega-^

'--
Ho^aphi,

manetque puto angelus Dei bo^ ; nns , utfecet eum mecjium difToluatque foedus iniquum, quod cum noccntibusangelis inijfle acf^O' Porro, fi rit^ kifie, palim exipfo opere declaratun niemini, hunc ipfqm in Steganographiailla ordincm
,

..'....'-.

'
'

feruat?

LiberJecundHi.

ifT

feruaf. inprlmis Ipirituum ipforumnominadlgerir,

hinc CQrum adiurationes difponit.ac fmgulorum cha raderes fubfcribirrpollremo figuras diftinguit,d quibuspro adiuraiionib. fingulisapta fpirituunomina^ quoties necefsitas ingruerit,dcpromercatq;elicere liceat. Partiturautcinhuiufmodifiguris, fpiritusi^

pfosinquatuor,Imperatores,Duces,Comites,&Ser uosrlmperatorcs uero totius orbis t^c tantu duode< cim,quotquot 5c uenti a philofophis e(Te tradutur.Ex his quoqi quatuor defignat pr^cipuoSjOrietis, Merif dici,Occidcntis&Scptetrionis:quos,utmagnos,Iin peratores appcllat. Subquolibetlmperarore ftatuic DuceSjputo trigenos aut quadrigenos.Sub Ducibufi iingulis rurfus Comites maiore numero & Seruos fubComitibusinnumeros.Hocigiturpado, adartis fuf elfe6inc6uertitur.Cum uultdifsito amico fua ape rire confilia, (h^c cnim uocat fecreta) fcribit cpiflolas
,
:

locoorationequandamirxfancritatiis deuotionis fuco aflfedata, eamq;characlerecuiufpiaduodecina Imperatoru imprimit, ad amicum, qui ( ut ait ) noucrit artem , mittit. Exceptam igitur chartam aperic is amicus: & in calce epiilols , chara6lerem in primis cuius nam fit Imperatoiis , attendit. Si eft Orientis princeps,uerfus ad Orientem,lirera in eam coeli pla gam patentes expandit,requiritque confeftim ex fu^ is libris,quibus adiurationibus princeps illc cogatur, ut fuorum qucmpiam fubditorum ad fe mittat. Eiicit autem adiurationes duas , ac primam quide fu^ perpatetesadhucliter3s:fpe<^Usqiinauroraprofert. qua rit^ prolata, mittit ilico Imperator ille queda fuo rum aut Ducum aut Comitum aut Seruoru, qui pro' tinus aguolans, fit uiro eminus uifibilis,uelut nebula Vbi deinde fecundse aut caligo in aere pendula. coniurationis uerba expleuir , fpiritus ille propius ccedit , cominusquc ad eius aures cxpetita amici

&

&

fecret^

T)e magu infamibm 1/^ iecretapropalat&nunctat.Siintautem^quod fentia}: Bdiurationes ipfse haud continua oratio/eci aggrega>^ tioqusdamnomtnum ipforum fpirituum aduarmm.

quendam

magicaeartis

moduin

ordmatorui"n,runtqj.

huiurmodi nomina(utdixi)omniaferm^ ignoa,uelut Arahica, Scc. Memini item mein ipfius Opereita kgdTe Hi autem fpiritus perniciofirsimi funt, & nc quiin.Odio quam maxi!iidhabentlucem,tenebras di Forti adiuratione opus eft,ut ad neceflfaligupt.
:

rianoilracogantur. Quddfnnhis adiurandisterritus, pauxilium trepidaueris,aut in expiendaadiura-: tione(^meuocabu!i omirsione,riueienei immutatioiie) aberraueriSjteilico necabunt. Hosigiturtani inuindi6^ai-n paratos.quis adeo eritmente captus,ut

bonos cletiientesque fpiritus eifeprobet:' Vidiin eo Opere adiurationes nonnullas, quasuocatpotcntcs,

quibusporsitunulquirq;, quiafsidui^cupit fpirituum
uti minillerio,

in cius

alhgareapadrefpiritumjac cogereut in cun6lis famuletur.csEtcriim inremotirsimo(?atait) arurbalocoisfpi r tus iocandus eft,ne temer^ ad fe ingredientcs necer, &:c.Satis fuperque me ^tc\^Q uideor, fi tibi haec expo^ fui, quibus liquidius & uiri fk artis quam pollicetur, fuci,ne di^am mendacia.tibi patefcant.Hadenus Bouillusrqucmlicctmendacij &impietatis accufet Tritcmius,fe purgas in Pr|Fatione iib.Poiygraphie ad Aia ximilianum Imperatoreres t amen ipfa fecus docebir, C quis Steganographi<^ librcs accurate legerit quorii partefcriptaincufiguris & fpirituumnominib.apud

domo maneatfeinper, eiq;

Henricrs Cornelium
ipfe

Agrippam

loslicis

memori^ ego
,

olim Iegi,atque eo infcio exfcnpfi. Studio in arga metisfamoforumhorum librorum defcribendislon-

gior fui, ut ijs cognitis promptius dcreliquis eius fari nx biafphemijscenfeatur. Congellos eiufmodi te-

nebrarum iibros,ut dainnabiles, improbatie

leclionis

uocat

tiocat Vlpianus prorfusqi

Liherjecmdus, corrumpendos

/r^
efTeilatuit.
^ycl.i$.

pofdem ignibusabfumiuoluitPauIusapoftolus.
^

Hic

difciplinss

& artis fons,orJgo & firmamenta, ac

facnlegi negocij methodus : cuius tamen ui obedire ianes,cogi numina, turbarifidera, elementaferuire,

eiusqi inexpugnabiii poteAate

& csca numinum cj>a

fe

^orumuioientia, ftupenda fupra naturam

cert^ miferi

opera
,

perficere,fibi perfuadent,ia6tAntq; in finu ridetes

bis
,

homines

quod uani

teftantur exitus

Sc

poft.immenfalaboriofaqueftudiafruftrati euentus.
Praeftigias oftentant,non miracula:quae

ftentia,{ed
,

non Dei afsi' Dei permifsione ob hominum incredulita

dtt^

tem & daemonum pailione fortiuntur effe<^um. Huius fcholf artes ia6lantur,ars Almadel,ars Noto Ma^-m
ria,ars Bulaphiae,ars Artepij,ars Paulina, arsReuela.,

^'^'^"v

tionum

& fimilia

impietatis monftra plura,neutiqua

tolerandaiquae hoc ipfo funt magis exitialia,quo indo ^is apparentdiuiniora.

Incintitionim uarij
Cdp,

modL
fc'

V IL

INcantationum
culis extiterut

uerodiuerfi

admodumomnib.

modi, quoru unus alio crebrior,hoc ^ ucl iijo temporefuit, atquehifceuelalijslocis cc^ iebrior. Huc referuniuerfumiilud praeftigiarumgenus Sc iIIufionum,quibus malefici hi,qui fe honeftiori Magoru nomine appellari malunt, phantafmata phaf mataque edunt, multa miracula frgudulenter pftfn'
tantes,plerunque Goeticis incatamentis, CQniuratip' nibus ineptis,illicitis gentilitijs facrificijs^ imprecgdo nibus, mentione diuinorij nominum, recitatione uer torum facrorum aut barbarorum fiup adhibito quo" cunque murmure:nonnunquam plantis, animalibus,
,

orumqi partibus,praeter rem uel

fMperftitiofe uel

\o(q adraoiis:interdum ctiam certis fuffumigijs,

do^ lumi

nibus.

ifjf^

T>e

m4gk infdmihm

nibaSjCollirijs, is^ixTfiois fea allegationibus

rufpen* fionibus: inrupermetallis,autartcfabrefactiscorporibuSjfimulachris, imagunculis, annulis,

figillis:

&

cha^

racteribus hoc.uel

illo

modo ufurpatiSj^uibus admi-

^'**^'*"''^^

^j^^^^

,-

fHperdf%tibtis

d^mon
thry

opera

randas rebas imprimi uircs commcntantur: item fpe culis & fiinilibus huius magicae artis montiris organisque: quibuslicet interdumaliquiduirtutisnatu' ralis inefTe poteiljtamen ut plurimiim ad eorum con* ftru6lionem aut ufumadhibentur nefande ucl facra Dci oracula, uoces fiue fentctiac,uel blafphema uocu diabolicarudeblateratio,a quib.uim omnem manare propaganqjmhaecmedia, ab ijfdem pendereconhy dunt,daemoniointereacolludcntecooperantc^;:im* mo rem omne Dei permiflu ob magi impietate & a#
, ,

Detper- ftantiu incredulitate expedicnte,

vntjjiiyob

m4^

tator alioqui fruftra machinaretur:

quam eiufus incan* quodequidemad

,t^y^^f;7;,

fredalttatm,

omncshorumnominuminhcas,naturalisq;poteti3B curfum Si modu exuperantes a(fiiones, fcmelhicdi*

^umrefponfumqi uolo. Enimuero eo ufq; horum hominu animosfathanicae huius profcfsioniscaftra perua(it,ut creditu fit,id genus impofturis dxmoniacis omnino perfici qua: requirutur,aut naturis rcrum
pel nouas indui uires, uel priores adimi,infirmari aut luegetari,fiuenatur^currummutari,fuIminacieri,tonitrua, uentos , pluuias inopinato concitari uel fedari,feFpentes feritate uirulentiaq; exui,beftias
tas coerceri , ferrum

indomi

rumpi

morbos

infligi $c curari^

manes
creari.

ac

agilesreuerti,pigruqi

nmbras euocari,&(ut Apuleius ait)animas mare colligari,&nouaorpora Nec portcntofas cas res enumcrare hic iubet,
,

quas cum Goraccfia^Callicia.Menatdc, Gorinthade, Aproxi i Pythagora celcbratis herbaru nominibus,

adhoccert<^aptis,finonexcogitatis,utfonoterreat: cum Democriti Chirocineta, Aglaophotide, Marinaritide, Achemeaide (qi;ain hoftiu acicm coieda,

&

: -

^repiclare

VtherJecundtis. ts^; ?.gmen,& terga darc/cribit Plinius) Hippo X/.hphanade, Adamantide, fimilibusq; terrificis plancaru jnonftris, apud magos ufurpatis, & iam fingulari Dei bonitatein hominu utiiitatcmemoriseexcafsis, penitusque abolitis quandoque prorfus fublatas upiet
,

^^-7

Deus.Immefus

fiquide etlharu

failaciri

adionu &reattra<^is

ru numerus,qi:ias lat^rc praeflat: falte incautos nimis*

que credulos primonuiiTc utile

eft,ne

impie

diuinis nominibus,ueI facr^ Scripturae uerbis iniqud

cotortis faliantur/educaturq;, queadmodu hadenijs fa6tuanimaduertimus: uthocnomine, quo grauilsi' me delinquiturjfe purget excuientqj.quod nimirij no minaracroran^ainuocer,uerbuqi Dei cpmirccantin

hoc opificio diabolico ubi fcelere horribih

,

f^n^flifsi^

inum Dei nomen prophanatur, atq; abufu abominaa do Scriptura confpurcatur diuina.
E.t

quaqua iniquis impijsq;

,

his rationib,
,

djemones

fc accerfere

aut ijs imperare polFe maleferiati hi hp

iTiinesgIoriofiusia6lent,

&adhoru iliicitamurmura nutuq; illi obedire uideatur quafi obftrifti copulfiq; interimtame fuos hos dorainos&imperatores, fibi magisdeuin^osferuilesq; habet,utqaibufcuq; das' fuonu fpe9:ris,laruis aut propofitis imaginu ^oiis feu
ludificatib. formis, fideadhibere cogatur:
ipfis

unde taipe nunquaufqueadeo multu comodi fperandij,qifi

it>

quod fibi hac ratipe magis pIaccat,aIiosqi

Itione pertrahat,

admira-.

taqua rcru no uulgariu, aut curiofar^ pcriti.Interim ab hiscogi fe firaulat demoncs:quaqua uenirc optet,tell:e Porphyrio, ut fuis deinde alios pr^ iligijs irretiat. Sic quedauidificIoancsFernelius (cri LihAAtitU
bit.ui uerborijfpeftra uaria in fpcculii deriuare,quf
il

AitUrtrum
^^**/*!

lic,qufcuqi imperaret,moxautfcripto autucrisima*

ginib.(utille ait)ita dilucid^ exprimeret,ut

prompt^

& faciU ab afsidetib.omnia internofceretur. Audieba

Jturquideucrbafacr^jftdobfcc^nisnQminib. fpur^d conia-

&
jt'6

Demagisinfamihm

contaminata.ciiiurmodi funtelementorum poteda' tes, horrenda qusdam & inaudita principu nomina, qui Or!entis,Occidentis,AuG:n,A<]ui]onisqueregio nibus imperenr. H^ecille. Etduero huiufmodiforliters appareant, a prxftigiatore mendacijque nis parente nollris oculis obie^^lsinon tamen non debet effe pr^ll:igiorx,mendacesqi uel mendacijs inuolut^,
ut

mercedem requilltam dignamque curiofohomi-

num iludioreponatIiberalitcr,natur^fuaeimmemor
nunquam.
Incantamcntoruetiampeculiares

modos apud Se

Lil.h ca. ip. ptentrionales obferuatos , his uerbis defcribit Olaus UiUor. de Magnus: InrerBothnicos homines Septetrionis paf^et Scptent.^

fim repcriebatur malcfici ac magi

tanquain proprio

modi npud
SeptentrtO'

ioco,qui per (ummam ludincandorum oculorum pcfitiam fuos alienosq; uultusuarijsrerqmimaginibus

rare confpeclus.

naUs.

adumbrarenouerant,fallacibusq;formisucrosobfcu Nec folum pugiles,uerum etiam feminx 8c tenerse uirgines pro uoto fuo laruas liuido
fquaiore terribiles, faciesq; adulterino pallore diftin-

^as,ab aeris teneritudine mutuari cofueuerut:& rur^ fusablegatonubilasinumbrationisuapore, prjetetas

oritenebrasfudis perfpicuitatedifcutere. Tantamq; eoru adfuiffe collat, ut re rcmotifsimd iat.mtmti9 pQ{]|;^ g^ qu^taj,[^et nQ^JQr^ c5fertione perplexa.elo' Van. gf^q^o i^h libi conjpicua ad contaau euocare poile
Saxa Gram- ^jrn carn}in>b.

uideretur,Talibusq;pr^(ligijsidipfumhocmododcftatri amicofu aut inimico' rq, longinquo terraru fpacio quingetorOuel millemi liariu indediftantiu ,Lappone feuFinnonehuiusrei
inonftrat. Scire cupientes

peritUjdato munere.line^fcilicetueftisautarcus^ro^ gat ut experiatur,ubi na fuerint 5c quid agat amici uel

Quocircacoclaueingreditur,uno comiteu* xoreq; cotentus,rana ncaautferpente malleo iuper incude prsefcriptis iclib.c6cutit,carminuq; murmure hinc
inimici.

Liherficundm^ //7 hinc indc reuoluit: continuoq; cadens in extafin rapi tur,iacetq; breui tcpore ut mortuus. Interea diligentifsim^ a prsedidocomite,

nequoduisuiuensculex

'^
-

'

autmufcajUcialiudanimal eucontingat, cuftoditur.

Carminunamq; potentiarpirituseiusmalo dsemone

du6lorc a longinquis flgna (annulu uel cultellu)in te ftimoniu expedit^ legationis feu comifsionis reportat: ilicoq; refurgenSjeade figna cu c^teris circutlantijs codu(Sori fuo declarat. Ide cap. i^.lib.^. de Ventis ucnalibuSjilludmiraculutradit: Solebantaliquando Finni intcraliosgentilitatis errore^jUegociatorib. in coru littoribus contraria uentoru tepeilate impeditiSjUentu uenale exhibere mercedeq; oblata tres ho' dos magicos,non Gafsioticos loro c6ftri6los,eirdcin reddere: eoferuatomoderamine, utubipnmum dirfoluiflent^uetos habere placidos: ubi alteru.uehemetiores: at ubi tertium laxafient, ira feuas tepeftates fc pafluroSjUt nec oculo extra prora in euitandis fcopu^ lis, necpede in naui ad uela depnmenda,aut in puppi pro clauo dirigendo,integris uinb.potiretur. His addit Olaus Infana cert<^ funt documenta, quae noftra
,
:

^f^/^^"
^^'

cxcogitauitcredulitas.ut acrius rorquereinur. Vtina facelTeretamentib. hominu talefigmentu quodelTe

:

falfum,& nuJiius momenti,etiam a maiorib.eft often' fum. Sedhaecgens Aquilonaris, artehacpoftfufce]^tamChriftfanareligionis confefsione, legisinhibi^

tiorie,nunquauifae{iuti palimrnec alios ea,nifi cuin uitaedifcrimine,docuit.MuItaaIiaeiufmodi malefico

ru opera enarrat Olaus impudcter fatis,in eiufde libri

tur:

profedo no femper fide merenproinde in ijs recefcndis breuior efle uoIui.Veu' tos tame itamagis fedari.teftatur Herodotus quoque
capitib.diuerfis,qu3e

Jib.7.deprssfe(ftisXerxis

quod
,

ij

triduanatepefi:ate

quadringetas naues amifere donec quarto die magi incifiofs faciedo, 3cueneficijs incatando,uentu The^
tidiSc.

'

sfi
tidi

T>e

magls infamihks

&Nereiclibus facrjiicando^tempeftatem coinpe-' rcuerunt: fiue eadem tempeftas aliter ceflrant. titjgt^fi* Interijciatarhic Apuleij commentum, cuiushaec noattrs: funf uerba: Athenis, proxime & ante Potcilem pofti' cum, iil:o gcmirio obtutu circulatore afpexi equellre, fpacham prsacutam mucrone infefto deuoralTc: ac moxeundeminuitamento exigus ftipis uenatoriam l3nceam,qua parte minaturcxitium, inimauircerii' condidifle: & ecce pon^ lancese ferrum,qua bacillum" inuerfi teli ad occipitiu per inguen fubir, puer in mol^ liciem decorus infurgit, inqj Sexibus torcuofis, ener'

uam Si exoflTam faltationem explicat, cum omniu qui

aderamus admiratione
:

diceres

Dei medici baculo,

quod ramulis femiamputatis nodofum gerit, ferpentem penerofum lubricis amplexibus inhaerere;
iattoi:t*K^r'
tephlj'

ritus cultons matmaxinli Artephij,a Cardano eriarratosJ' Veuanetats uthinc riott folum dolofos, {'ed &mente captoselTe l1.16.cAp.9i' eiufi-nodi magos,quis iure cenfeat. Adh^ec, a Graeco' PafeUi Ifidifi rum plerifq;,Iiteris proditum e(l, fuiffe Pafetem queri morm-Agi- dam> inter magicse uanitatis confe<5tatores prim^ rio^ ^^" t3e,qui carminum potentia refercifsimu repent^ conuiuiuhofpitibusdifcubituris prsmonttrare confuC' uerit: idq;, cum libuit mox euanuiife rurfuSj ut nihil omnino apparatum uiderecur, difcumbentib. omni^ busfame&fitielufis. Si quid preciocomparafict, id agebat, ut erogati nummi in ueriditoru loculis, appareret.illis interim ludificstis. Simile quid pafilim efife Mentppm Menippu Lyciu machiniitione fponfaejiteraru monu" Lyat;-ideht' jy^ejig traditu inuenitur,innuptijsmb! aureafupellex" jtaajuajpo imaginarium argentum,uelutfumus cflluxere, ad> minillri Sccoqurac reHquafamiliaincrepataeuanuit; i^^uiim- 1 ucciam uirginem Veftalem incelVi criminis reairi
gicsE llulticif
,

"^^ adde uanos mcantationum

&

^qj^^ cum precatiorie certa aquam cribro haufifie^^ yala.M'^ anno urbis 6op, commcmorat Pimius. Hums Sc
'

hro haitiia.

hh.$,

Ter-

Tertulliatlus

meminit in

tiherftcttndtu^ IS0 haec uerba: Quid ego de cae

Jn^^U^
'f^^,'^,"]^^^^.

teris ingenijs,ueietiam uiribus fallaci^ fpintalis edif-

feramCphantafmataCaftorum (quifciIiccttotlcsRo ^ mse ui6lorias nunciarunt) 8c aquam cribro geftatam, &nauem cingulopromotam (i Claudia Veftali) 5c barbam tacfku irrufatamC' ut & numina lapides crederentur,& Deus uerus non crederetur.L. Domitio ru^
re

quondam

reuertenti,iuuenes gemini auguftiorc

forma ex occurfu impcralTe traduntur, nuneiaret Scnatui ac populo ui(ftoriam de qua incertum adhuc erat, atque in fidem ueritatis adeo permulfifTe malas,
,

ut e nigro rutilum, riquefimile capillum redderet

undeiEnobarborumcognomen. Suetonius. Habet quibus ctiam hoc hominum genus fuos modos
,

^fnohdrhi
'"^^'"*^"'*
**

tiinumuelbutyrum&idgenusalia, numcrata prius

peeunia
iubet.

'

ex iocis difsitis , fatanag opcra adferri , Tales aliquot infignes noftro aeuo notiit
Magi&iS.d..

Germania.
dit,
tiel

Magos quoque ipfos, quibufcum d^moncollunonefimirumquandoque uel transferrifubito,

'^omacnrap
/^'^"^'*^-

itaappafere: quum plerofque daemonumuexa. tionibus obnoxios, uel eorum ludibrijs deditos^traruehi nonnunquam alio fciamus. fic Pythagoramu' in Metapontijs fuifTc, nomomento 3cin Thurijs

&

Apollonium adhsec 8 Smyrna celerrim^ Ephefum oerbo dido translatum efie, ferunthiftorije. Atqui
jnerito

omnemdsmonum quauis arte comparatani necefsitudinem, cun6lamque harum delufionum rationem, peftiferam fraudem efiTe^in cxtrcmum hominum exitium introdulam,in confclfum uenit. Prseftigiatorquidammagicus Magdcburgi cquirlumintheatro frequenti pcr circulum tranfilientem oftcntabatcertaftipe: infabulaeexitu paucafeapud mortaies coIIegifiTe pecuniam qucftus, fe in CQelurti confcendere ueile aii. Hiac in fublimi eie^ fvm&,c6^
/cqui*

j49
magia^,i in

Be magis tnfamihm
eum caii:

pfMigK^tw fexjuitur in altu equulus; praeftigiator quaO

dg j-ei;ej;iturus,quoqueafccndjt cuiusuxormaritum apprchendcns afTectatur, itidemancilla,utuideretur l^iuloTfcm--'' dere mdetm\ afcenfucontiguo uclut concatcnati , fimul aerapetCi

re.Haecdumpopulusadftuporcmfpeclarct, cuidam ciui eo fortd declinanti, quaerentique quid'nam rcru ibiageretur^rerponfum ell;, circulatorem cum equu'
lo in aera confcendere: hic fc (latim uidiffe cum CQ ad diucrrorium abeontem aiTeuerauit. Iliulos

m ui^
itaq[r

feubiannnaduerterent.difcelTerunt.
iAaigoirmn Pharaonis d^ioncs prte^ii^
giof> Cap,VHL MtQnim utomnium obtutui

*"

haec magorij fa-^ uelpotius ludibriamagis pa^^^'^ teantj penitiusquecognofcanturjagiteotuiis non delufis contemplemur, folertiquc indagine mue ftigemus magorum uel maleficorum Pharaonis cona tus , opera & potentiam fic Sc illis fatis fiet, qui , ciun

/^^bula&potetlas,

deceptarum menteque Isefarumquarundammuliercularum fit mentio,confe(lim ad uoluntarios Phara6 nis magos confugiunr,quafi cadcm utrorumqi fitpro
fefsiojquam longe latcq; diderre fentio.
_.
t

InmanuMofis,

ele(^i

yerttcui traf^

fj^one legati,uirga reuera in

omnipotentis Dei adPha^ uiuum, Dei uerbo,tranf-

fh-fnationpi

formatur dfaconeme
(cuius quippefolius

Quosrgumentofe,aDeocqeli
eft

tn Gpere

Mo^^^'

^ tcf rae, Bc omniiiiTi quae in eis funt, conditore unico

creare,
tare) mitTumefiretetlatur.

&res ucr^ tranfmu' Quodauteidipfum iPha

Fr^l igf^J"^ raonis

raonn,

Ma;^is,carminibus fa<5tum dicit Scriptura,rem altms mtroipiciens,ncn eandem quas a Moleuere oeft,

{lenfa

metamorphofim

intelligct

(td faltem dra-

conis pr^ftigiofam formam,obtutibus fegijs ofTufam apparuifie. qUare etiam mcndaxdraconis magicaeua> Tiiratis facies, iii praeftigii rcuelationem, a uero Mofis draconedeuofabatur: utmcndaciiaaueritatcabfcrr" -

betur.

LiherfecundtM,

26 1

'
.

feetur.uindturq;. Propterea, lofepho tefle, Mofes in^ cuic: lamdecjafabomaniteite,non elJehsec prieiti;

X^/.2,m.^<
-^

gias uentatis fpecie parum cautis imponcntes fed i^ pfirsimam Dei uirtutem,argnmentum omnipotentis
:

illius

uoluntatis apud incredulos futuram. Sc cum di^ ftojuirgam in terram mittit,iubens ut flat draco:quae hiox dido parens,^gyptiorum uirgas,quas draconu fpeciereptabant,unampoftaliam aggrefTa^cmnesaci unamdeuorauit. Enimuero fiuerusextititrnagoru

draco, daemonisopeexuirgaitatransformatu

elTe o>-

portuit. incptam auteprorlusefTeinuiuaibefti^traf-

mutatione uirgse materie,cuiuis liquido coftat que:

admodu creare etiam

exnihilo, uel rem in muho diffimillimam,aut etiam contr^riam pro fuo arbitrio ue* retransfunderee(Tentiam,penS diabolueftminime.

Corpoream

ir.aterianon fubijci potentisedsmonis, <^uantum ad tranfmutatione ipfius ad formam,confir

mat Auguilinus:Nonefl:putandu,inquiens,iftistraP grefforibus angelis ad nutum feruire hanc rerum uifi^

,

tX^F?.j.*

Trmit.

'

bihummateriem.fedfoliDeo. Fatendumtamen,d^>' mones ctiam celeritate incredibili quibufdam rebus emotis, ferpentes^ Qracones,uel qUid aliud earum lo* cofubijcerepofle. Magifigna uidebanturpotius fa- ;cere, quamfaciebant taitClemehs. Redleiteihlam-' Lih'i,Mecs^ blichus de Myfterijs Quae fafcinati imaginamur, pr^ ter imaginamenta nullam habentaclionis Sc efTenti^ ueritatem. Eiufmodi namqj Snis eft magicae artis, no facere fimpliciter,fed ufque ad apparcntiam imagina* iuentaporrigere, quorummoxnecuola (quoddici* tur) necueftigium apparet. ;^ Eodem cenfendum modo de reliquis (ignis qUod nimirumMofeseIeuansmanum,uiroaferieritfiumi* ^ nis aquam coram Ph^raone & feruis eius quaetdta lX^'*'* f^, mutataeftin fan^uinem: mortuisque pifcibus tsn^ ^'^'^'^"*"^^-^* luscxtititroetornuminis,ut^gyptjjdeeiusaquabi'
:

,,

bere

162

De magls mfamihm

bere nonpoflent, totaq; iEgyptus fanguine redun" daret. Idemfuisincantationibus igyptiorum ma^ gi effecerunt,! qaibus pleriq; omnes 7Egyptij,idolo' latr2e& idonea fatanae organapendebant: quorum oculis cu'urcunq; coloris aut imaginis fpe^flrum frau dulenterolferre DeipermifTuj^aemoniofacileerat, utcorillud Pharaonis (quod Deuspraeuidebatforc utinduraretur) iufto Deiiudicio, maioriocGallerceret duritie,mertamq; tandem ille lueret pocnam^Ma* gorum aute fuifle praslligias facinus illud,uel hine pa iam cft,qu6d unicus Ule ^Egypti fluuius Nilus in fan* guinem conuerfus erat, eiusq; pifces computrueranc opera Mofis ferui Dei. Nec uiia praeterea crat reliqua uhiuerfi^iEgyptiaquanotin^la: utiEgyptij omnes undique circum flumen aquam efFoderc cogerentur,
,

quam biherent. Vnde proculdubio coHigendum,ma' gostantumodo p^uculae aqusanteainuareconfcr-

uat^iUcleffx^flfjTubicundapr^iiigiofe facieoftediflc fuiscarminibusuel fafctnOjUtScripturateftatur. hoc
efli.Iudificante

dsemonu operatione,quietiaagitatis

adhancdelufione comodishumoribus , fpiritumo* pticum uel uifualem quibufcunq; imaginib.imbuere

qucunt:quemadmodu

plerifq;

melancholicis ufuue-

nireobferuamus, atq;in hypochymatisuelfutFufio' nisoculoru initioex humoris affluxuaduifusorga-

na ueluti pufillos

culices obuerfari intelligimus,inter

dum quafi lucentia qu^dam corpufcula,plerunq; ueluti caliginofa fe oculis offcrre,nonnullis

tanqualana

rum filamenta & aranearum telas apparerc, quibufdi

circa lucernas circulos uideri ite plerifq; regio mor^ bolaborantjbus,propterfufl^ifambilemomniaIutea Sc flAuefcetia (q^q ot-lenderc ; atq; haec fiunt magis uel m^nus, hac uel >lla forma.fecundum humorum & ^^i--^ rituum uiforiorum conltitutionem, quemadmodum
:

nsituraeperins

cognitum Scperfpe^um

eft,

Quid

LiherfecundvJl ifs Qaidaliuddicenclumcleranis eXigyptiflumini* t)us edu6tis, quibustcrracoopertaeft, Deimandato Aaronemanuuirgaminfluuios & lacusprotenden* tec' Magorumranas rolummodofuifTeeademratio -FaW.S. nemer<^ imaginarias hinc luce meridiana clarius eua -^^^^cX^eJ' ^^^"^* dit,quod tantam ranarum colluuiem eos creare opor tuifret,munusDeoomninopecuIiare,necuiliunqua Qcner.ucreaturae muito minus fatanse eiusue clientelie concelTam. Singularis haec Dei ab initio fait & madt pr^^ Creare/dU^
,
,

Togatiua>quaneminem dignatus eHr.Pr^tereafl ueras in terram ex aqua magi produxilTcnt ranas, utiquc Bc redacereuniuerfumhocranaru genus eade arte potuiflTent. Procliuius etenim multo fuitjuifasin natiuu nataralemq; fuum locum, fiuuium riimiru & hcus re
peliere,

V^ieft.

quam in domos,

penetralia,cubicula,cubilia,

furnoSjCellaSjIocahifceanimalib. aliena,imm6 aduer

riendu

ii!'sima,primum eas no apparetes excire,ubi illis moeft: quu in aqais,ut defignatoliis uiuario, libe r^ uiclitent :aut falte uita illis adimere, quib. donafle
uidebatur,facilimu
fuiflTet.V^el qiTa fortitos

credemu^

magos nocedi autperficidipotentia,fi neranas

de lasdere, aut carminibus, quib.
edu<5lse

tantu abigere ualuerut c' utPharaorex pofito priorefuperciIio,coac}usfuerit fuos aduerfarios Aarone Sc Mofem hortari, utDeum pro depellendisa fefuoq; populoranisdeprecarentur. Quodetiamitafa6lijell:,definitoq; dieransefuni^ exterminatseadomibus:ijsq; mortuisin ciimuluco^
aceruatis fcetebat regiooSic

quiputabantur, Hoc ufq; adeo nequiuerunr;

Pharaone

etia iriuitu

Dd

tnino

Deo iricoparabili honore deferre opdrtuit: que admodu &:ipfosmagos,penes quos ea potcflas minim^ fuit.Na quu Deo no amplius prsfligias permita
tente, cyniphes uel pediculos,
ftias infellantes

tum homins tum bc^

producere,

Aaronem& Mofem
1

i^

initati^nequicqua tentafTentrcoram

Pharaone cofefst
2

tmti

j$4

T>efnagisinfamihm
:

AintjDigltus Dei eft hic. quafi dicerent Digitus uel condit ex pul potentia Dei eft,quae uer^ progignit uere,uelctianihilo, quicquidpro fuoarbitratuuulc, quando illi placitum cft. Id uero quod a nobis effi>'

&

&

^um uidiftj, fatanae digitus

dolofe oilentare
poteil:.

ra proereare, fed phantafticam

qiii hihil unquareuefolum rerum imagine quare nos eius clientes.mini

eli^,

ftrorufn ipfiusomflipotentis

Dei ueritatem

imitati

fumus

prseftigijS.quibus te ac

tuum populu ha6lenus

Deoueroobtuamincredulitate &cordis duHciem conniuente. Ateefiatiam illapermifsionis hora,utnonampIius fatan^iudibrijsfuperfitiocus,

illufimus,

fed Deiuiuentisucritati teftimonium perhibere co^

manum iarn agnofcunt, qui ei antea derogarunt Dei gloriam pr^edicant, quieamfuisfucispriusobfcurarunt. Necpofteaui" uum ufq; adeo glorificafient Deum nifi antea irnp^gamur.
Ita

Dei

fuis impofhiris

ditijfrufi-ra

fuam tentaffent artem. Nec Deo tam

iufta

pufiieridi cotumacesoccafiofui(retreliqua,nifiprius

ad prxfligiasconniuifict; deindeimpedijfi^et, quofe fuamq; potentiam notam faceret, oflenderetq; illain log^ e(Te aliam ac ueluti ex diametro pugnahte cum ea quam iEgyptij idololatrae & magi in ucri Dei con-^ temptum hadenus adeo uenerati efi^ent. U 2. fATU. ^ovi abs re hic Decretorum teftimonium acciuecaurf.ze^quA- rOjin quibus hxc leguntur: Nec mirum de magorum fiion.f.epiprasdigijs quorum in tatum prodiere maleficiorum ^ &^j artes, ut etiam Mofi in illis fisnis refifterent, uertetes
, ,

Ctm. Dei. uirgas

m dracones, & aquam m langumem. In genti^

librislegitur,

iiumetiam

quodquaedamriiagaCirce

fo^ios Vlyfsis mutauerit in beftiastitem de facrificio, quod Arcades de fuo Lycaso immoIabant,ex quo qut

cunque fumerent, in beftiarum fcfmas conuerteren* tun Scdhaecomniamagicisprfeftigijspotiusfinge^ bantur, quam f erum uericate complerentuf Vt ergo
.

ipfi

Liberfecundus.
|p{][

j6s

errores ignorantibus manifelti fiant,cle eoru pro* prietate atque inuentoribus iuxta traditionem maia

rum patrum dicere congruum arbitramur.Magi funt,

qui uulgomalcficiob facinorum magnitudinenun' cupantur.Hi funt, qui permifru Dei elementa concu*
tiunt,

turbantmenteshominum minuscofidentium
-

in

Deo,&c, Hucufq; decreta.

V^jihii

muUerin Bndor.non Smuelemyfedhum

mdgme dUhohj^^drum excitauit, Qp. IX.

Hlnc, utadmuIiereminEndormaleficam, ucl Pythonis fpiritu impra^gnatam, meo propofi*

to obijciendam, confugiatur, per

me

licet:
tefti*i./?<f^.2S.

quumnullura

hic aequ^atquefacrae Scripturae

folito corporis

monium admittam. Ea Samuelem excitafie

e terra afcendentem
tu, ac futura in
,

legitur,
Sc uefti-

habitu

Dei manu adhuc pofita praedicentem.

tradit, ipfms

Ecclefiaftici

quoque author
,

Samufiis

-^ff^<?/"4<^-

h^ec afta
fe,regi

& uaticinia fuilfe quum ait: eum dormiuiffeci0e finem uitse fuaejCxaltauifle

notum

uoce

uaticinatum efTejdelendam effe impie tatem gentium. Etfiuero hiftoria* circumffantiae, &IefusSyrach ^^ PythU aflerereuideantur,ipfumapparui(IeSamueIem: ^e^ fomma. non
e terra,3c

fuam

nitiustamcnremintuentioftendam, nonipfumSa^ Samuel^fed muelem, fed illius imagine diaboli fpedrum, Pyihiae ^^'^^,^^^^ fcemin^ libenter obfequutum, iitludincaret,ufum diabcUexd^
fuiflTe.
thr.*

mortuis qua^riue- f^yVmortuU ^j^f^renda jitatemuetuitdiuinauox.mulclamortisconftituta: "^ nec per eos docen uult usup^jnsc ao ijs aiiquas expedarepatefacliones. Non inueniaturin teconfuIen teuit. 19,^0.
Prim6difert!^feueroq;edilo
a

mortuos quihoc facit, eft/S/?ii/j.^,jADeo fuo hoc eft, ^^^^^^' ^''^y^^* restaUs,quaraoditDeus,abominatar,5cinsternam: :

'

abij-

td-d'

Demdgisinfdmlhm
Proinde nos Uio uerbOjin quo
fef

abijclt danatlone.

& uoluntate fua expreire declaraait.inniti firmifsiitid

tuc
\6.

uoluit Chrift?., inqaiens: ?viofen habet, &; prophetas. Adhsec, animas inaleficarum carminibus e defi*

M'igorucarmini^n^usmn
^
"*

gnata a
yj^J.\\^

Deo rede euocari,& in corporainhumata c6*

f "

eO:: uel ne in finu quidem Abra^^ hrsjoco beatis afsignaro^tQt^ exiftunt eoruin anim^ in Domini manu conferuatae. Atfatanam nihilunquam^bhac morteinfan6loru animaspotuifle, nec bonos fpiritus magicisartibusobedire: necfecretas femel a corporibus Sc collocatasin definitis fedibus animaSj fi reuocentur, redire, ut Ethnicis pcrfuafum erat, confefTam eil: ha6lenus: fcd afciticia fe illaruni i

^el fairirsiirium

'

raaguieofiientantd^mpnes.Quocircanonamortuis ip(is,ueruma dsemonibusillorum habituueftitis,n*

Kuc.u^yj^.i
fiftv^fta^-^

raai,

^udf^vkx-:,'
j.i Aiatt.

refponfaaccipiebant: qus, fi iiliintegrisSc morcuorum corporibus cernerentur, nHtfa i^^T^^' finuero tenues,nebulofas &euanidasfibicir cunfiinderent umbras ^/"^tf^/^^nuncupaKantur.
exprefsis
,

ho-

t}ui.i9*

Vsii D, Chryfoftomus ait Non anima defun(fli ^i quje cli cit, Anima tahs ego funi: fed dae^nan, qui haec ut homines decipiat,fi.c conhngit. Antes quoque Samuel plus minus biennto mortuus fuerat: 8c eius corpus fi non omnino compu^ truerat, tamen itadeformatum fuiffecertumeft, ut
:

eximiaiIiafpecieuiua,quaanteainnotuerat,5cquafe: nunc denuo |i6lus hic fiilit Samuel apparcre ncqui^ uerit neque etiam deorum magnificentiam refcr-* re potuifie cadauerofum corpus , quilibet nouit: cjuiitamendeos^terraafcendere, fecotueriaffirmaretdiuinatrix,multoquiuitminusIoqui&uaticinarL
,
:

Quorfum
ex impia^

etia SamueliSk pijfsimi uatis

fepiilticorpus,^pallium
fafcinatricis

tamdiu confuevameodcmmoinctp,
fecup non
sf",

muHcrculie imperioincorruf
fumpfit.

ptum

afl^umpfifletjquqd in fepulchrum

Aimpfit

Liherficundm. neceoamiciebaturmortuusC

16^;

Hocauiem
ilii,

fan<Sif$imi uiri fpe^iru ollentare, facile fuiffe

inti*

cias irc nolo: qui fe in lucis angelij transformac,

cum

*'^''^^^^-^

primis apud impium regem, tum perditam fatanas

icruulam.

Deinde cum ipfa hiftoria paulo ante teftetur, Deu contumaci & abiecto regi ipfum confuIenti,rclponfa
darc noIuilTe.ucl per uiuentes proplietas aut faccrdo per fomnia: multo minus per diutnum uatem exmortefufcitatu, uel perangelum ^co^lis mifTum,
te$, uel

refponditregi,quemin furore fuoomninorcpudiahoc etiam nomine motus, Pythiam diuinatricem profefsionis ergo publico edi^lo iuxta Dei uoluntatem ex Ifrael exulantem, furtiue uero latentem, iniqua ratione confulere uoiuit quafi indignabundi
rat,qui
,

animiinftitutumfuifiet,
'^lethereji

nequeofuper05,Acheronta moueho,

Ideo non potutt non odifle & execrar? hoc fa(5lum Deus, & iufto iudicio deploratamdlufionedaimo'' niaca Saulis impictatem contra fuum & ipfius pr^ceptum, contra etiam confcientiae tcftimonium defi^

gnatam punire, ut in pr^efra^fii

Saulis

mentem fatana^

tafcinum mrit6 permiferit. Nec nouum autinau* ditum hoc eft: ubi quos perrinacis impietatis ho* mineseirepraeuidet, prsfcitque, magis foletcxcaecare, indurare fpiritui mcndacij relinquere, & in rcprobam tradere mentcm. Exemplo fit Pharaonis in- rW.y.s.^
,

tiitapertinacia, fidcs

mendacibus fpiritibus data, $c cxtrcma inde punitlo. Quod porro hiftoria commemorat, Samuelem fe,

io.n.14.

nem pallium indutu indign^ tuhfie qudd ^ fua quieteexcitus cfiret,atq;eumSauliregiIoquutuuatiC'na*

tumque fuifiTe^hlnc non conuincitur, uerum extitifi^c Samuelem hoc fpe^lrumrquod diabolo fpiritui mjlle trtificinon fitdifiicile quamcunque formam men
I

tiri.

|(f I

De mdgis infamihm
,

tin, quiduis fingere, fimulare

5c

de futuris jam ante^

Ucitidqiopatefaclis prsdicerej
cia in foribus fer^

maximeuero, dequibusmanifedaprsludiaj&euentusminim^dubij indi

uidebantur.Nec ignorauit fatan,cer
tifsimaeiTe

qus

Sauli viaticinatus fueratuirDei Sa^

muei: ideo aSamueleanteapr^di^larepetit, potuirq; non temerd conieCluram facere ex apparatu hoiViuin magnifico &: inllru^lis opijs,ite ex dicbs, faflis & cir
cumllantijs reliquis belli prisfentis , quam fortemm ^o cofl <^a alTequeretur Saul potifsimum cu ipfum a
:

Deo abie6lu,nec reiipifcente,

6c aduerfus Dei manda tu poftremo Pythiam uatcm diaboli mancipium con' falcntem,in fuahsberetpoteftate, atq; pro iiio impel'

lere
.

nutu,&

prssfentis pr.-^hj obijcere pojnfet exitio.

fm^l,

io
'

teftt

Syrdch

Ideoq; Saulem mortuum teftaturScriptura in tranfgrefsione fua,qua pr^uaricatus erat contra Dominu; nempe contra Domini uerbum,quod non cullodi* uit, quod Pythonem confuluitinterrogando,^ncq; requifmit Pominu5Ti:ob hoc interfecit eumjtranslato regno ad Dauidem fihum ifaic Porro Ci lefu Syrach teflimonium urgcatur,quan

&

'

mtbQma<;

quam (Hieronymo tefte)

illiabEcclefia

nonconce^

datur authoritas dogmata confirmandi Ecclefiaftica , nec rerum e^rundem controuerfias dirimendi: haec tamen quocjue addere libet, ne pia huius libri dq 6lrinaeleuari putetur,Iefum Syrach folummodo ex primo Samuelis hbro hidoriam proponere quod fa6lum efl:,(implici enarrare oratione, quemadmoV dum legitur, utadauitaeuirtutis semulatione pofte?' ros inuitaret,prouocaretque:Samuelis laudes fuccin^ ^ u^. ^^recenfere;minim^diirerereuoluiire,ueraneanfi' r c r ^latuerjtSamuelisappantio, Samttelis ,; ^ fe tt o Intcr Hebrosortim K,^bmos autem quanquam pau^ ahi>aritione cenfent He- ci alitcr fentjant, tameu Pythonum opusefTejfereo:

^^^i*

mnescenrent:&nihiialiudpraeterprasftigias,uanita.-'
'

tem.

Liher fecundus,

z6p

fam,mcnd3cium& deceptionem.

Samuelemintelli' gunt rpirituni Pythonicum, qui induerat Samuelis fpecicmiitem Samuelem uifu.m ^^^ dicere Sauli. Mu^ lieruidebat Samueiem , neq; tamen audiebat eum aL loquentem Saulemrficuti ncc Saul uidebat Samuele, hocetljllufionemilladiabolicam, quaeuidebaturillt Samuel. Sunt inter eos qui hsec omnia mulieris putat arte confida, quae ex certis coiecturis fic delurerjt Ssu lem.Kimhi contraaduerfariosficarguit.Si Deusfufci
tauit

Samuele ut futurum euentum indicaret

,

Sauli:

cur euentu illu no magis reuelauit per fomnia ^ut per prophetas,aut per facerdotum oracula, quam per ma leficam muIierem:*Saadias uer6,& Aias,qu6d ipfa mu lier,cumpraEterfolitummorem mirandauideret, ftu^ pefa6la,cpsperit magna clamare uoce , hanc ueram fu>
jlfe ui

fionem,non quidem mulieris

arte, {^^

Dei uirtu

$e apparentem,fairo exiftimarunt.

De vktro smuele non euocato i dmnatrice,

Augullinifententi^.

Cap.

X.

CiEterumuthuic
_

noftrae fententiae roborisali^ Qu^^Rij.its

quid accrefcat , audi argutifsimum fanc1:ioris ^^'^^- - ^*^/* Theologiag ceforem Augufi:inum,lib,Qa^il:io' '^rJ''^Xum, ^ nuueteris &nbuiTe(lameti:Ind)gnufacinussllimo, inquitjfifecundumuerba hiftori;$comcndeturaflen^ fas.Quomodo enim fieri poterat, utarte magicaattra hereturuir& natiuitatefan<5tus,&uit3 operibusiuftus^^autjii

non attraiflus eil,confenfii::quodutrunq;

de uiro iufto credere abfurdum. cft.Si en jm inu tas ad du6luseft,nullum fuiFragiu n h?.betiuft;ciaofi aute uo
luntarius , amifit

meritum

fpiritua'e

qnpi3 pofitus in

carnequxfiuerafqucdjualde abiurdumeiljquia hinc qui iaftus recedit, permanetiuiius. Porro autem hcc ft praeftigium fatan^, quo ut plurimos faliat.etiam in poteftate fe habere cofingit.quod Apv^ftolus intercse..
1

z.Cm;;th,i^,

tera

'jj$

Tyemdgisinfdmihm
Vt enim
errore faceret, in
fe in angelum \n^ quo & ipfe gloriaretur,

tera ait: Ipfe fatanas transfigurat

cis.

inhabitu
proficere

uiri iudi Sc

nomine

fpem,quam

fe fubornauit: utnibil prsedicabant Dei cultoribus,

efrcpoteftate.

quando hinc exeuntes iudos finxit in fua Sedhocquofdam fallit, quod demortc Saul & fiiioru eius non fit mentitusrquatl magnum fit
mentiretur,

diabo!o,ante die,occafum corporis prseuidere.quum

fjgna foleant qu3sda apparere morituris,qu

ppe a qui-' bas Dei protedlio amota uidetur.quato magis diabo-

JafuiiTeteilatur,

]us,que angelica maieilate fublime prophetica oracu' decuiusmagnitudme Apollolusait:

An ignoratis altitudine fatanic^quid mirum ergo.fi nn

minete prope morte potuit prseuidere.ciim hoc fit un dc fallit,& fe in Dei poteftate uult adoraric^Na tata he betudine demens efie<^us cft Saul,ut ad Pythonifiam confugeret. Dcprauatus enim caufa peccati,ad ha^c fs contuIit,qu^ damnauerat.Sed fi quis propter hiftoria, ut ea qu(^uerbis expreffa funt.putet no prf termirteda ne ratio hiftorlse inanis fit:rc<S^ faciet quide, fi tamen minim.^ iltud ad ueri rapiat rationem led ad uifum 8c intclle61um.Saul namque reprobus fa<5lus,poterat bo num intelie6lum habere.Hifloricus enim metcm Saulis & habitum SamueiiS defcripfit,ea quae di^la & uifa
,

%*Reg

x%,

funt exprimensprsetermittens,

fi

uera an

falfa fint.

Quid enim aitc^Audiens

tus,intellexit(inquit)

in

quo habitu

efi^et

excita-

hunc cfle Samuele. Quid intel' lexerit,retulit:Bc quia no bene intellexit, contra Scripturaaliumadorauitquam Deum: & putansSamue*
]em,adorauitdiabolum,utfru6lum failacisefuJEhaberetfatanas.Hocenimnititur,utadoreturquafi Deus. Sienimuer^illi Samuelapparuifiet,non utiqueuiria ftus permififlet fe adorari,qui prsedicaueratDeum fo' lumelTe adorandum.EtqupmodohomoDei, quicu Abraha in refrigerio erat^diQeb^t ad uirum peftiletif.,

dignma

Liber Jecundm, jjr dignum ardoregehennE,Cras mecum erlsC^His duo'

bustitulis fubtilitatefallaci^fueprodiditimprQuidus

fatanasrquia

& adorari

fe

permilit fub habitu

& nomi
,

neSamue}is,cotralege:&uiru peccatispreiTum C|uu masna diftantia peccatorum & iuftorum nt,quum Sa mueie iuitifsimo fururu metitus efl. Verum. poteilui deri,fi ds Samuelis nomine taceatur,quiaSaul cu dia, bolo faturus erar. Ad eu enim tranfmigrauit,que ado rauit.inrecitandis his Augudiniuerbis copiofior fum {ludio quod haud ita pridem monachu audierim,qui in publicaconconeipfias Sarnueli-i fpiritumueree' uocaturn hiifft^e.^ Auguftino defendere conatus nt.I^ dem ad Simplicfanumjubi uirro citroq; quf (tione de excitato SsmueleagitafrefjtandemaittQuanquamin hoc faclo poteft efTe ahus facilior intelleclus,&; expe^ ditior exitus, non utuer^ fpiritum Samuelis exci^ tatum a requie fua credamus, fed aliquod phantarma & imaginariam illufionem , diaboU machina* tionibus fa<!ilam quam propterea Scriptura noml' RC Samuelis appellat quia folent imagines rerum ea
;

U.r.ftfJl.^

rumnominibus,quaruimagines funr,appellari. Quis cnim qui hominem pi(5lum dubitet uocare homineC' quandoquidem &frngulorri quorumcunq; pi6tura cu
,

afpicimus,propria quasque nomina incunclater adhir bcmus:ueluti cum intuentes tabulam aut parietem,di cimusjlile Cicero eftjlle Saluftius.&c.quu aliud nihil fintquampiclf imagines.EtpaulopoftiSiueroIiqui^ ddconftat, nominibu^ earum rerum, quarum imagi* ncsfunt,afdem imagines appellariinonrairum ell:. qudd Scripturadicit Samuelem uifum,etiam{i fort| imago Samuelis m^^ apparuit, machinamcnto eius qui transfigurat fe uelut in angelum lucis , &: minitlros fuos uelut minidros iuil:icis. lam uer6,{i illudmouet, quomodo amalignofpiritu Sauli uera
praediclafint: poteft 5; iliad

*.Cfr/ai[K^

mfrum uidcri,cuGmodQ
daeraonts

lyz

'Demaglsinfamihm

dxEinones agnouerint Chriltum , quem ludsei t]on a-f AfMth.8. gnorcebant. Cum enim uult Deus etiam per infimos &c infernos fpiritus aliquem uera agnofccre, tempora lia duntaxat, atq^ ad iftam mortalitatem pertinentia :

non incongruu, ut omnipotens & iudus, ad eorum poenam quibus ifta przedicantur,ut malum quodeis impendit, antequam ueniat praenofcendo patiatur, occulto apparatu myfterioru fuorum^etiam Ipiritibus talibus aliquid diuinationis impcrtiaf.uc quQcJ audiuntabangelis,prsenuncienthominibus.
facile eft, Sc

Tantumavitem audiunt,quantuomnium Dominus

atq;moderatorueiiubet,ueIfinit. Vndcetiamfpiri^B.i6, tus Pythonicus inA<5libus Apoftolorum atteftatur PauloapoftoIOj&euangeliftaefTeconatur. Mifcent uerum quod noffe potuetamen itli fallacias fuas ript,non docendimagis quam decipiendifinepnenuncjant. Et forte hoceft, quod quum iila imago SamueIis,SauIem pr^diceret moriturum,dixit etiam fecum futQriim quod utique falfum cft, &c. Hafte" nus Auguftinus.
;

&

Dc necronw\ti4,c^ui4pj^& quied ufifue'*

rint
iHHptixm^
7A-,
'

Cap,

XI.

l^
'^

"T

^tipoixeivrdxv

uero,Sc

v\Ki/e!Accc'Tacu>^

cam uocat, quass

l^y

racrificijsfoIennirituinftitutis&pera6lis,at^

nhvo(A.ccv^

que dirisexecrationibusab Orcomanesedu7ik cit,accitosqi dc futuris fcifcitaturrita Samuelem ^nulier excitauit in Endor. Hanc Jinea quoq; exercuille traditur, quum in Italiam ucniiTet, occifo Mifeno tuLih.6. bicine.ApudLucanumquoq; Eriehthonemalcficani Erichtho ThelTalam, fafcinatriclq; euocaflTcmortau narratur, malefca. ^^^j |^gj|j pljg^j-faiici eucntum Sexto Pompeio denunDicitur & Apollonius Roms uerbis occultd ciat.
mta'

Philoffr.l^.
^'^

pj-onunciatis,puellam nuptiarum dierefufcitaflre.cu-' iusillumnobilem fcripto.r^m Fhiloftratu teftem efl!e

miror.

Liberjecundus.
'&iror

ly^

Idem gloriaturfe Achillis animam ab Inferis e^

fui molem oftentaret,& ad interrogata de geftis in bello Troiano ipfi relponderet: Non,inquit, {icutVlyflesterrameflodiens.agnorum fanguine mancs Achillis eduxi fedomnesadhibui ^^/^^'^1 preces,quas placandis heroum animabus facerdotes

uocafTe^ut corporis

'

indorum

dici iubent.

Appion quoq; Gramaticus

me

morif prodidit, fe

umbram Homeri
,

euocafle.ut ab ea

percunclaretur,cuias eflet,5c quibus parentibus edi-

mera dasmonij Judibria, (i rus.Sed eadem eft ratio tauidebanturitaaflaefle; ijsenimmir^eratexpofi^ tJiantiqaitas,Deiignara. quemadmodiiea Scadherbarumfacultatesufq; adeo fuitattonita,utaduitam PUn.Uh.zu reuocari mortuos herba quapia crediderit. Sic Xan- ^'^^^*
thus hiftoriciis
in prirnolib. Hiftoriarufcrip[]t,occi

&

fumdraconiscatulum herba quapiam refufcitatum,

quammagiBalimuocant: eademXhilonem, quem

draco interfecerat, uitae reftitutu : Sc luba rex Mauritania;,herbaitidemin Arabiahominemuitzeredditu. efle tr^dit. Hoc autem quumfierinequeat, illosin lipothymiam uel animi deIiquiumiIlapfos,ueIaIio qui morbo prop^ uid:os ,[admota ilia herba uires uel excitante fiue recreante, uel etiam natur^ re^fpirantis uirtute quafireuixifl^e fuifle uifos,

^**'*'

mea

eft

fententia,

Necuero ex Ifraelis coetu hic folus deliquitSauI, necstia.mfoIiEthriicidemonesmortuorumumbris inu6mtosconruIuerant:quos, quum nefcirentDeu, ininusmirumeftuariasexquirendaeuoluntatisdiuinae, placandorum numinum, & explorandprum futu
rorum rationes efflnxifl^e; fed &in reliquu DeipopUf lum peruafit furor ille, qui etiam ufque ad hoc norfru
feculum inquibufdamalefanis perdurauitingcnijs. Vfitatilsimam etenim fuperioriD. annis fuifle cofueiudinem accicndorum & intcrrogandoru manium,^

norunt

/7^ horunt maipres

De magis infamibm
,

hac de re peculiaria %c magna ud^ luminafai{reconfarcinata,eacIemq; ia qaibafda fcho lis palam propofita,funt qui meminerunt. Nobis autem cura mandata incumbit, ut oinnem cbnfociatio&:

nemcumdsimonijs & eorum minillris execremur, neeorumufu poiluamur, Scofcitanciauelfecuritate eorum rctibus implicemur incauti. Df dmnationihm Mdgicls, ap. XII, Orro ritus quibus commoueri ex imo ariimag,

p
fuis

prodacique arbitrabantur, item uariarum diuinationum magicarum monftrofas fpecies, pro# digiofosque modos fatanse artiScio in jsiternam ho^ ininum perniciem dolofe confi6los, in hiftorijs anno
,

iatos,Sc ab Ethnicis ufurpatos,erudite in do6k]fi^mh

Commentarijs,dePraecipuisdiuinationumge:

heribuSjdefcribitmultijugseledionisuir G PEVCERVS: ubi licet plurima kdu dignifs:ma,at^

aspak

que huc facientia, comperies : nostameri alia noti paucanecobferuationeindignafequentibus Capitibusproponemus. Etlncantatcres quidem,arioios,
harufpices,augures , pythoniiTas , genefianos , faltores, fortilegos difcernic diuus Auguftinus libro de

Natura

P/w/. ctiameft2i5. q.

dsmonum idquod inDecretisannotatum 3& 4.c.igiti3r. Diuiniautemomnes

:

dicuntur,

quumuelinitacumdxmbnibusmanifelta

focietate uaticinantur,uel fuperftitiofisquibufdam

aftibus,qu| exocculto cum da;mohibus pafto fcaturiunt, mincipatiideeffciunr. Ad fpeciesueniamus. AMt:^i-ouau>TMiKtf dcfcr bit Pfeilus , eam fuiffe in ufu apud Aflyrios ait i^d Sc Chaldseis igyptijs fami>. iin.mniM^ 7w>. liafis fuit. ea etiamnum hodieutunturTurc2e,Hcct nonnihildiuerf^. Inpeluimaquarepletamimpone^ bantur aurece Sc argenteae laminje, lapidesq; preciofi
:

& &

^haraSenbus

certis fignati

&poftquam eonfueia
cffent

Liherfecundtis.
ciferit

ijf

dasmon cxciebatur, pro^ ponebarur quaellio. tum primo quidem fonitus lenuis abfque uoce audiebatur, qui ilgnum erat ingrc
{)rolatAUerba,c|uibus

poilaquainundate, uoeescxiles emergebaat, quibus ad qu^ftione refpondebacx ea tur: at opera data exiles admodum ne mendacij codientis dgemonis
:

argui poilet

quE non nouerat. ^iX'^^Qy.ci4>iH0i\iOQ a priore difcrepabat, quod non uo-

d^monium

in his

ytrf 0^019*
^wV.

ce/ed pifturisrefponraexpedicbat. Collocabantur

afauitrea, rotunda, aquis confertalimpidifsimis, iS: circu coHocabatur accenfi cerei:cuqi euocatio d^mo
nis fecrcto murmure finita,& quaeftio relata ciret, adhibebaturpuerimpon^tus,autmuIicrpr^gnans, qu|

uitraftudiorcaccurateq; intueretur, accircumfpice. rer,rogarctq;, imperaret 5cfiagitaretrerpenra. Eata dem imaginibus aquae imprefsis , & per uitra pciluci*

da renitcntibus,diaboIus oftendebat.
KT<;jr7/^^A^7^,cx uitidis terfisq;

diuinat fpeculis, in uicnjg3^u&

,

<^uibus propofitarum

rerum imagines effi^ae reddi*

7.

tseue a diabolo fulgcnt.

Ea

ufus

cft

Didius lulianus

imperator

& pleraqi fatanse monitu prxuidiiTc, quse

^

accidcrunt, fcnbitur,
Kfv^ciUmeaniiit

ex

cryftallis fabrefadlis

atque gx^ HfvrcdW^K^

7Wi

politis, colludente in his diabolo ( in plerilque e* nim minuta fpecie alias materias alterius conditus
delitefcit )

depi6las notas atque figuras

acrerum quaefitarum^
rcnunciat,
AiXKjunofiixvTii^

quafi uaticinans fuis

euentuum Magis
JtetKlviuo^tn

appellatur,
,

quando exannulis ad cer

uel diabolieo ritu confe^

tos

coeli

pofitus fabrefadis

^""^

diumant malefici, At qui uctitis his diuinatio-inum daemoniacarum modis utuntur, nimisimpun^ inter Chrifkianinominis homines deguntquamplus rimi. Exfimiliofficina nuper quidamannulum eadem religione facratum heroi obtuhs uiginti corocratis

nati^

ij6
retur

T^emdgisinfamihm

natJs uenum,eiusrc]Iicetuirtutis, utfelicem cofeqii

euentum in quocunquelufus genere, quamdiit hunccomportaret.Cuiusreiutfaceretpericulumjaf' fumptaannulo lufit.S^ quidem fortuna annuente,be' nigoaqj. Quo rucceiruilledus coronatos numerat,re ditqi ad confueti^ negociationis exercitium Siiuram,
acperdiditduploplusquam antealucr;fccerat. Ex# pertus itaqs fe delufum,annulum infringi permittit,

vA^6nm\ioi',

Uf^liu^c-ix uari^ ufurpabatur. Aqua implebatur cya. thus,annulusqi tilo fufpenfusexdigitoiibrabatuf in aquam:atq;(jccoccptisucrbis podulabaturrei quf-,

{Itae declaf'atio,uel confirmatio. Si quod proponebatur^ucrum erat,annulus fuo twitu, non ijnpulfus^cya'

thum

feriebat confticutis iclibus.

Hanc

exercuilTe

Numam
fuluilTe
hvsfsiiw*
7Wfv,

Pbmpilium, &excitos inaquamdeos con^

tradunt.Extant

&

alij

elus modi.

oft/x^^M^f^y^^perficiebaturoleo

&ful!gine!nunguem

puerialicuiusimpoilutiillitisjfoliqj obuertls. Cofici

enim ex mixtione olei,fulig:nis & radiorum folarium fimulachrarerum expetitarum,opinio erat: qu^tame formabatmiIleartifexdiabolus,utexhacmixturain unguereddiacrcfulgercuidercrtun' le^KtveMP^ ^ciTUiv^^^JJ^a ^ Sc fcpvo,ii<^;lx\ ^3 perftringendos atque "^^''^* detegendosoccultos fcelerumauthores, Scresalias dlivsficci)' Qbfcm-asinanifeftandas, Magiutuntur. Hancfecuri
'^*"*'

perficiuntrotundopaloinfixa, aptataq;adnormamV cum pr^fatio'ne,ordine enumeratis fufpe<5^oru no* minibus. Adcuiusueromentionem fecurisuel leui impulfu fe circumagit aut nutat,eum culpas reu pera^ gunt. Sic apudHomerum prodantur prociPenelo-. peSjfed adhibito lapide Gagate, & prunis impofito, Illamadminiftrantcribroforcipiimpofito,&forcipe binis tantum apprehenfo atq; eleuato digitis itideq; ^diuratione faflaper fex uerba , nec fibijpfis nec alijs teeilei^a, dies , nues , iefchet, bencdoefctvddnuina,

&

enite^

w
cnitemaus:

ijf rufpedorum nominibus rccitatis quocunquc nominato cribrum uel tremir, uel nutat, Ul uolutatuf eum reum ftatuunt. at quam uere, tcfiatur omnis d^monum ueritas.Potuit & ille qui criLiberjecuftdus
<!eincle
,

bruiti in forcipe fuftinebat digitis

iliud

pro fuo arbi'

,..

trio

commouere.

r^^

capite fuper prunas afiato,ne- ^n^^^"^^ fcio quibus perficiturritibus, oiim Germ*anis fami" i^M^Kvfcff.cuovofjixvjiiM.zCmx

liaris:i/^(A5c/rw|^

cum

cers liquefaclse,

&

in

aquam

CeTomAttt:.

diftiilaritis figurae

obreruabantur,Turcisetiamnum
,

inufu.
HfefiM-Tita ex aeris partibus ac motu fumpta celebraturab Arillophane in Nubibus. ii/L(piTt>fAa^Tii(^ defcribitur a Theocrito in Pharma^ Sc^'h<rv^cy.:cv7HK quoque qu^ in frumento eeutria
: ,

ifffHf^avn

Xf;T^^<wr;

farinae

commifto confiderabatur.
\)(pvo(*ocvWiK

-rv^a^xvT^ix^av c2l- ^vfCftawT^

'x^'/^^'*^^

feiam fiebat:
fia
UccTrvcfi^xvTiU

uero per pifces, olim a Tyrc'

& Polydamantc celebrata & ulurpata.

ex fumo capiebaturincenfi femiriis pa< ln^^vof^^pK baueris,aut fefami prunis iniedi, ^i7Moi4X4nux per herbas inftituebatur, ueluti p^r fal^ ^"^'^A'"**'/' ^'"* tii^ foiia: '/^^'n;*, per foiia fici: A//3ft^<j^:*'TW,per
ihus.
Aoc^viii^6iV7iic<
.,;V,

pcr laurum

Nam

ex eius crcmatae <^^fwwn

ftrepitu futura colligebant: ex fragrofo

quidem

fe^

cunda,tetl:ibusPorphyrio,Eufl:athioinHomerum, i f , ^ *"' TibuUo. AtlaurusbonafighadedittexTacitoautein ub,z,E^e^j;, ^ ^darfa.VndePropertius:

"Et tacet
,

extinSlo launis aduHafoco^

Antiphon,Philochorus, ArtemonjSerapion Afca'

,

lonites

& ex recentioribus Fulgentius

Piaciades

af- Pf^^^^^f ^^

nrmant,quuauri trondcs iub puiumari capit! luppo' ^ ProUrP, fitas habuerit,uerahunc fomniano<^uuiiurum.HinG cAn^Ko^ Ciaudianus in qui t, dig- Ub f

Yen turi prajcia

laiirus*

Quapro-

\jyS lye magis infamibus Quapropter & ApolJini deo fatidlco facra fuit^ & hinc Laurus Apollinea , Dclphica , Fatidica
di(fla.

^if^i'eiVT,

riffM(jtxtn&M cum'cineri digito bacilloue res de qua diuinandumeft, infcribftur: isque fubdio exponitur. quseenimrdmanentliterae, nondifsipataeuentis aut confufaecinere, ordine fuo docere dcre quaefita

putantur
jyeSortikgijs,

ap, XIII.
.

KAKfafixvTuct

Sortilegium Quod genus dua^ bus de caufis hic explicarc hber, Primo, quod non exoieuerit adhuc, ut fuperiora diuina-. tionum genera, fed & ^uulgo Sc a prudentioribus etiamnum quandoque obferuetur , heu nimis im* Secundo quod uideam a nullo fortilepi^ giorum fpecies diligenter inueftigatas , ac diftin*
,
.

5or^/eg/.

Zi.4. ^O^^- bit

^^^'^'

Ifidorus autem Sortilegos effc fcri^ nomine fidlae religionis per quafdam quas San6lorum feu Apofirolorum uocant fortcs,
5;^ traditas.
,

qui fub

diuinationis fcientiam profitcntur

aut quarum-'

cunque fcripturarum infpedionc futura promit*' Superflitionis genus cui daemon occultd tunt Hinc lortcs uariae, punfta figurasfiEpe colludit.
.

iaAatas, taxillorum iaclus

qua

proie(5l^

rum
i^orfe'.

intuitus

, plumbeas figurag in a-iapertum librum repens oculo* occurfus alicuius fentcnti cx im"

in

prouifo,
fi/^^vTiia:!

& alia
faciunt

ussfana indicia,
,

qus uno fortium

fpecies ItM^
,

nomine, comprehenduntur
^^s-fdyffi/iti^i
.

diuerfas

ut

u^^saya-Ko^mTeiccii

Jorum

iaclusfit,

&exnumero

quss pcr taoblato fumitur, cum

de re numerata ueluti de numero maritorum, ii :oram, iibsrorum , uillarura , & aliarum rerum
quse-

qUsentur

if9 comparatur Librien m eiurmodi elogiorum fuut omelogio. ex quibus cuilibet hibus de rebus 6c ncgocijs
,

aut

Liherjecundm. cum numerus

:

ia6lus

afsignatus cft fuus

& mus

taxillorum
.

&

nume-

rus gio

quomodocunque cadentium

Qui

cui elo-

rcrpondere deprehenduntur , id uaticiniuin ac rerponfum ad quaeftionem propofit^m effe demonftrant. Tales libros ctiamnum cum figuris numeris alearum excufos , Galli plerunque animi
caura.*habent.

&

Orta prorius

fuit haec diuinationis

ruperftitio a Pythagoreis, ut Sc
tis
illi

c^vdy,ctv7iict clcmcn' literarumcertostribuebantnumcrps^ numc-

ris

uim

occulti futurique prasfagam.

evoi^itviitot

nomine
figuras
7ii^
,
.

fumitur ex per elementa

fcilicet

cuiufcunque quasrentis eius , eortimque

eH:
^?isK7e*''^'-'

ivsfiavT^

Huic quidem perfimilis

;(67^<f^-

fed ridiculo mirabilique

,

modo

3c

inuento cin circu-

xercetur
litm
,

Locus enim circumfcriptus

diilribuitur per partes uigintiquatuor ae^'

:

quales

fcribitur

litera Alphabcti , unicuique liters granum fruinenti iiliponitur: Inde gallus ad hoc enutritus dimit>^ ritur: Sc obfcruantur c^ literae , quarum ille gra> Valens Imperator cum mir^ per^ na depafcit picxus ac anxius cffet de SuccelToris fui nomine , gallus uatidicus & Aleclriomanticus depauit grana impofita his literis . e. o. a, quibus Theo^

in

quarum unaquaque

Sc

Qofius fignificabatur. Vide quomcdo colludat KiHc impi^ perfuafioni daemon ; fpviTua^ fimilem

cfvn,
i-t.%Mfifi^

Hillrionum Memphiticorum recenfet lo^nhes Lco, qui exiguas auiculas capfulse in abaci for^ itiam conftru^ise annexas oftentant , qux roftro fortium chartulas tam dextri quam finiftri omi' ti\i cxtrahunc, Qui fortem fuam fcire cupit.

^-^^^

ita

!>

obulam

auiculae obijcit
:

magisinfamihm quem roftro

:
.

excipien,

in capfulam defert

deinde progrediens, refponfi

'^

chartulam eodem rodro profert .Quomodo his quoque nugis daemon coHudat,ac utatur ad fuperftitionem animis inculcandam, facii^ colligiturexdi^o Leonc, qui peius qu^m in chartulaforte accepti confcriptum crat, accidiffe fibi poftea conqueritur. lam ad <Tcix<)f*xv7Hff(fj, quse repentmo miibrumapertum oculorum intuitu, ex fententiae uerfusque ad quaeilionem facientisoccurfu fumiturmodo adnumerum iaclarum alearum , modo fine eo. Et quo^ niam poemata prouaticinijs, utpoets prouatibus habebantur, in ijs potifsimum exercebatun Hinc in pubJicis caufis Sibyllina carmina ita obferua> bantur, & interpriuatos Grxcos Homerica, Latinoi uero Virgiliana. Socratesaudieris incarcererecita' ri Achiileum illud apud Homerum,

&

x^emii. 6.
yAUr.lu

Prasdicebat jEfchini fe pofttriduummoriturum; Alexandro Seuero obuenithic Virgilij uerfus, ^n regere imperio populos Womani memento. Poftannos aliquotlmperium adeptus fuit Roma-

c.)-.

num Brutus,exquirens fuccefium prf

hunc Patrocli uerfum
incidit,

lij

Pharfalici,in

Claudio imperatori obuenit,

k/^neid.l, 6.

Tcrtia diim 'Latio regnantem uiderit

iefias.

Necuitrabienniumimperauit. Eidem inquircn^tlde fratre occurrituerfus, qui

p6ll:,ex fexto iEneid.

& Gordiano iuniori

O^tenduntterYishmctantmifata.

Decem & feptem diebus a fufcepto impcrio inter> fedusfuit: Opilius Macrinusnumadlmperiumpcruenturus eflet fcire dciiderans , in hos incidit Homefi

uerfus.

Liberfecundm^

jSi

San^ fenex ad imperium peraenit,nec diutius qua tuordecim menfibus id retinuit, occifusab Heliogabalo.Adriano imperatori dubitanti de animo ac
ce Traiani erga fe
,

amo

fortes has Virgilianae

obuen^rc ex

fextOineid.
Quisproadillsautemramisinfignisoliuo,
Scicr<ifcrens
l

nofco crines,incanaq; menta

IReiisRomani,

P6{tadoptatusaTraiano,ruccefsiteiinimperio, Romano. Ciaudius fecundus Aureliani imperatorisprsedeceflbr.inquirensdepoderitatefua, incidit in illud primi iEneidos Jibri:
Uis ego necmetas rerum nectemporapono*

Genuseiusperlongampoiliritatcftetit. Ethasc fere funt Sc fortium & fortilegioru genera:qu^ no fo{umafortibusexurnacapiendis, autaliunde leged^is ita di6la mihi uidentur, [sd etiam a le6lione. Nam Sc uerfusforte oblati legebantur, ut fuprademonftrauimus & fortes etiam fuifle acceptas pro fyngra* phis, aut fcriptura Oraculorum refponforumue, conftat exDelphicisfortibus. Valerius Maximus tih,\,c4p.4: lcrjbit, legatos ad Delphicum oraculum miflbs ob exundationem lacus Albani, retuliflfc fortibus prag' cipijUt aquam eius lacus emiflam per agros dif=^ Ethinc fortilegos di6los exiitimarem, funderent. qui fortes iflas ex charta uel membrana udcortice'kgiflent. HoratiusinartePoet.
:

Et diuinafuturi

SortilegisnondfcrcpuitfententiaDelphis.

artes, fuasque praefliigias

,

Inhis autemomnibus fpeciebus daemonemfuas non omittere fed fer^ femper adhibere uel inde confl:are poteffc, quod Bc
:

impijs ritibus fiant,

&

nonnifiadcreduHtatemimpiam m i

De mdgis infdmihm jf^j piam hominibus inculcandam, idolomaniarnftabi^

bi!iendam,& cru4eiitatem exercendam:

^md

13

Mc'
.

_^ Di^)-ec|; mheyit Ag4meynnonafortcs

Imm^itamfceiice nutam maSlare Diana.

amorp

ap.

XHII.

fupra de Pythonicis nonnihil at< tigimus, quia tamen ibi nihil explicare uo'iuimus aHud quam nominatantum, quibus Sacrs literas magos appellant infemes hic Pythij yox accuratius nonnihil explicanda prjus ob fre^

Vanquam

Q;

^ythounde,
5/

quenteir? eius ufum erit quam longius progrediar Apoliinemuero Pythium quidam dicuntob nocen* tilsimum draconem -sn/d^avjs^ in infantia eius iaculis interemptum: unde fpiritus iile, quo afilati futura pr^dicebant,Pytho uocari cceptus eil. Ahjs Pythium
,

jt.fmra

Qi-aculum asr^T

arui/^^^^i^n:*,

id cit, afcircitaclo fortitum

nomen putatur,quoa de ruturis occulttsqi Sc ignotis coniulebatur. Ab oracoio autem oppidum,cui alip^ 'quin Delphorum pomen ttzx^-wvdas Sc ApolIo,quetn
-.

hominis fpecie ex folidoauroconflatum,intemplQ

uenerabantur, ac prsfidere loco fingebant, Pythij no men adeptus cft. Mulierem qu^ cum halitu dsemone fjufatiiiuin excipiebat atque ipfius incitatione Gr^ce uaticina* Phocicu. batur, Pythiam ob eandcrn caufam , Si Tr^oaoivTip uoca^ Strahoiib.9. bant. ChryroilomusdePyihJaueL-^pollinisoracuIo ^J^^^^^^^^ itaperhibet: PiciturhsecPythiafuifTefcemina^qu^ tripQdediuaricatis cruribusmalignu fpiritum z^i^y7ts, ^^?^^ inferius immifl~um,partesqj genitales equibusloqu.e returfubeuntemexcipiens,furorerepIeretur^&cri< nibus fparfis fpumansque ore debaccharetur, funderetque infana oracula. Methodius flieronymi teftinionio , aduerfus Origenem ilbrum con4i4it cr^ s^v^ciiviafijs , ut ait Sophronius. Nam tertiow^i<i>^;c*-^
,

Origenesda&monem Pythoaicum
.^
'-^
^
'

-.'

quofd^ii] atenei>
\

iaxra-

iSj tther JicundtiS, Diuinando etiam magnii prxilabat qusefluin fuis dominis puella illain kd\s Apoftolorum,Pythonis fpiritum babens. Videntur quoque hse uates fe prius aqua Cephifi fiuuij pr^^ terlabentis Del-phos proIuiiTe; quo fit ut Lucanus dicat, Fatidica Cephifus aqua, uelpotiusexeapotafie^ut quiexGalloPhrygisefluminebibebant, ftatim furebant. Vnde Galii facerdotes Cybeles dice* bantur,dc quibus idem Poeta fic
la atate pofsidere fcribit.

ui^-i^-

Crinemcp roranteSy

Sangmnei populis iduUnmt triHia GaUi.

Semctiprosnimcaftrabant, Scinter facrificanda Nunc porro ipfum diuifurioforum inftar erant. nationis genus quod y^^ptf^avTilM uocatur, confide, y^r^t^^l* rabimus. Licet autem diuinatio fit fpiritus in humano corporc conclufi , ratione tamen loci partisque ex
quaprofertur,diueffaeft. In^^i'*/<^'7wWenimfpiritus ^4>vciiw% incIuCpeftori, cuius os s-v^Sy^f nominatur,ueIfuggcre bant, uel uindis comprcfsisque linguis obfelTorum,
ipfi

peros cfFerebant

requifita prasfcitaq; uaticinia.

AzyatrpfifiivriU, ucl ^^sr^/^i/Ti/^uaticiniaprofertexuen-' y^^/^^f?

tre fpiritibus turgido. Quare qui hoc diuinationis gencre obfidentur, Ventriioquos ab Auguftinoiab Ariftophane iyydt^ft/nvTH! appellari diximus , nec aliter

^f^-^-^^p-'^

prolata fuiile uaticinia tum Pythonicorum ,

quorum

inSacrisIiterisfitmentio,tumPythiarumapudDcl- 4-i?^^-2?. ^'''^phos: licetalioquinrationefexusdifcrimen ah'quot

id quod nondu animaduerfum uideo. In mulierib. iyyx^fiiTae^ cnimfonushoruuaticinioriiexgenitalib.partib.ede- mli?resquo^ Batur&audiebatur.Necenim aliauiaexPythijsDel- ^odountftu f^cntur. phicis daemon pronunciare folitus fuit , quam didu* ^is feminibus per inguen modo, quo dixi. Quin TertuIIianus , au6lor grauifsimus affirmat fe iientri* loquas uidifTe foeminaSa^ quaru pudedis uocuja qu^^ da dil fedebat,excitabatur,rerp6debatq; fcifcitatibus,
iit,

&

m 4

Deniqj

U.%. ^tjtiq.

Ibe magis infamthui i$4 Dcnique Cxlius Ludouicus,patrum noftrorum me#

hB.<a^.io.

iyyMr^t^u^^

icimri quo-

f^douatictnmii4>r.

inoriafaeminamreuenirildquam crebrGuidifTeRho digij.Icaliae urbe & patria riia,rcribit:ex cuius puden* disuocemimmundifpirituspertenuem quidem, fed tamen prorfus intclligibiiem fepe audierit de rcijus pr^teritis,.aut prsefentibus mirificam:atdefuturis plerunque incertam, f^pe etiam uanam & men dacem At in uiris hi fpiritus impuri tanta turpitudine uaticiniorum fuorum uoces & fonum Q^Q^Q non podunt (^6^ per honeftiorem corporis pg^{.g,-j;j^ Qsfciliceteloqui coguntur, utfupradi<^um eilde Euricie ab Ariilophane celebrato cuius Ve.
:

fpas

cum anno

Chrilli

M. D. L X.

Parilljs Ha^'

drienus Turnebus ( tum Graecarum literarumpoft Philofophi^ & Eloquenti<eregiusprofefror) inter^ pretaretur,audientibusmeisfilijsTheodoroiamiurifconfiilto & Henrico medico.palim geflabatur olim fe Lutetis uidifle perfimiiem illi Arifiophanis
,

aftutu, Petrum Brabantiu; qui quo uolebat , totics ex ima parte corporis ore quid| pertOjfed labijs immotis loquebatur,& hac fiue arte fiue exercitatione, fiue da;monis impoftura multjs pafsim imponebar.Nam cum Lutetiae uirginem quada formofam, fed patre orbatam,deperiret,nec matrl fuperftitem inducere poflet ut eam fsbi defponderet: tandexu u{;ro cJtroqi hac de re colloquuntur,uoce dit e corpore,qua demortuus muliercuis maritus de posnaru grauitate coqueri uidebatur, quas ob uxoris diffidetiam in purgatorio perpeterctur, quod eo filia ConfiSI: tuide Purqx ^ Brabatio toties expef itam, optimo uiro dencgaret, UrH^^rtU. Qiiibus illa queftrubus exterrita,uiriqi miferta,petiti# oninebulonis aflenfit:que tamen non tam fiha.quim dote ci a patre in tcftamento conflituta ambijfre,fatis rapparuit.Scxenimmenfik p6ft,ubipuelIabonade.

Euriclihominem
ties

coxifi^cc,

uxore focruq; reh^a

'^;,

Lugdunuwi

aufugit.
Ibi

,-

Ibi

m^rcatorem quendam actrapezltam praedfuitem Qui cu babereturiniuftifsimus, eo quod omniaperfas acnefas Jnuitacorraliflret,filiu Cornutu.eius unicum baEredem,in porticu ponc cce,^ miterium obambulantem,adii: & c6 fc mifTum innu^ it, ut quid opus fa6lo eflet doceret. C^terum du ei de patris anima potius,ac fama,quam morte cogitadum
pbijiTe intellexerat.
efle dicitjUox

^yiUu.^ ehfdl

^^^^-

inopinato inter loquendum patre refe^. qua cu Brabantius exuentre daretj fc tame expauefcere miru in modum fimuiabat. Mone' batur autem hac uoce filius, que in ftatum pater iniu* ft:icia fua decidiflTet^Sc quantis purgatorij cruciatibus tu fui,tum ipfius caufa exagitaretur,eo quod iniquotn eum bonorum hf rede reliquiflTet: quaq; nullo mo^ Aq liberari poflTetjnifi iuftaa nato expiatione fada, Sc debitis in eos eleemofynis collatis qui maxim^ tura l^poris egebatreos aute eflfe Chriftianos a Turcis ca^ ptos.proinde uiro qui cu loqueretur crederct:huc ad f^dimedosaos Conftatinopolim apijshominib.able gatum,eius/^irierg6diuinitusadcum miflTum.Cor^ natus,liomo minjm^ malus,etfi his auditisdolum fefeud animaduerteretjquiatamen duru uidebaturiftud dc pecuniaucrbii,fe deliberaturum refpondit,& Brabanti^ eo lo4;i poftridie redire iubet. Interea anxi us, de loco fubdubitabat, in quo uocem exaudierat,
rcs exauditur
: ,

qu6dumbrofus^et,acopacus, &hominum infidijs Echo4; aptus. Quar^ poliero die eum in alium apcr tum,planum,nuili54' ^epribus aut umbris impeditu Jocumdeducit.Vbi nihilominuseadeininterloquen
dufepetebaturcantilna:hocedaaddito>utBrabantio ftatim fex Fracor^ miliib. num^ratis^tres in fingu

los die Milfas redimerct pro falutf pacris

alioquin

nullam.apudinferosforer^demptioncin.Vndefilius
confcientiaacreligione obftriiflus^licecaegr^ totide ^amenBrabantij fidei cinifit,omnilegiiino accepti

jtS

Demd^k infamihtu

folutiq;teftimonionegledo.PaterignibusacVuIca' ni idibus liberatus, in pofterum quieuit,nec filiu am*

plius interpeliauit . Verum mifer Cornutus dimiflb Brabantio.cumrolitol^tioreiretjidqireiiquimefarij fatis admirari n.o poflTent, mox ut fcifcitantib. caufam ^peruit, adeo ftatim irrifus fuit a cun^is, quod numis cerebro cmundlus expurgatus eitet, ut prse

&

&

&

mcerorepoftaliquot dicsmortuus, &patremadia. ^uirendam cx eo rci ueritatem infecutus fueriu

Deyvfc^uciPT^^x ^circuUtoribus*

Qp.
ruqi genus,
ytt^xiit,

XV.
mago-'

REperitur FcflTaein Africacirculatorum,

quod Muhazzimin uocant. Hi omnium promptifsim^ d^monia dicuntur eijcere,

j quiailloruuaticinionanunquafuccediteuentus, dicinopoteftquameareseoru exiftimatione augeat:que eijcerc ncqueut,aereu eflfe fpiritu aflTerunt. dus aute adiuradi daemonis hic fer^ eft. Primo charaftcrcs circulosqi nonnullos in foculo aut alio quo

Mo

uislocodepingunt: deindefignaqusedamindsemo'
niaci manibus ac fronte dcfcribunt,iUumqi miris mo disfumiganr:poftcacarmencomponunt,cxdfmone fcifcitantur, qua & quomodo huc intrauerit, quis fif, quodilli nomen: tandcm utcxeat,prsEcipiunt. Sunt & alteriusgeneris, qui rcgula quadam Ca*
ZdirsitM.

balliftica (

tem multis continetur

Zairagia appellant ) operantur. Hxc au* fcriptis. N&turalisfiquiden

fcientiaputatur: nequealiosFeffaereperiaSjquima-

ioricum fidemagisque indubitanter ad interrogata refpondeant.Verum h^c ars difficillimaeft.Qui eniai huic opera dare uult,n6 minorem Aftrologiae , quam CabalifticsEcognitionemhabeatneceflfceft. loannes
Lih.},

diirc

LeoAfricanusteftatur in defcriptione Afnca?,feuiquenda eiuf artis peritum in unius figur^ dcfcri^ ptione

,|5tionfi

Liherjecundm, iSj integrum confumpriire diem,5c figuras In huc fcr^ componi modum.Primo circuios multos in ma^ iori circulo ducunt: in primo cruce formantjin cuius
cxtremitatibus quatuormundipkgasappingunt,0. W<^'' ricntem,Occidente, Aullru & Aquilone in cetro ubi line^concurruntjUtrfiqinotantpolutextra primum circulu, quatuor depingnnt elementa:deinde circulu in quatuor fecat partes, & fequente circulu in totide : potth^cquaiibetprteinaIiasrepterecat,quaruqua:

libet chara^lerib.maiufcuiis Arabicis infigniut,

adeo

ut quodlibet elemetu uigintioclo habcar characleres. In fcqueti circulo fepte Planetas notat,in alio duodecimzodiacifigna,in fequentiduodecim menfuuLa^ tinanomina,inaIiouigintio6tolunf domiciiia:in a lio 365 anni dies depingunt, extra hunc uero quatuoi? .uentoscardinales annotant. Deindeunamtantum ,rei propofit^ litera fumut,atqi per omnia ante enum*e jatamultiplicant, produdumq; charaflerisnumeru quodamodo diuidunt, atq; pro characleris ratione lo co aliquo coUocatjUtq; elemetu illud exigere uidetur, in quo reperitur charaler{iueiigura. His omnib.ita peraclis,figura animaduertunt,quae cu numero ia pro du6to CiDnuenire uidetur:cu quo eodem modo proce dunt,ucluti cum priore progrefsio,doncc uigintio6lo xharaderes habeant,ex quib.una di(f^ione colligunt,: ex diffcione uero oratio cofiatur, quss ad rem ipfam in quaeftioneuocatarefpondet. Eaporrooratio femper in carme prioris fpeci.ei cadit,quod Arabes Ethauil ap ^^''^'^^k pcHat,c6poniturq; ex ocio ftipitib, Sc chordis duode^ cim iuxta Arabic!| linguf metrica.Carme igitur ex ijs chara6lerib.comporuu,uerum atq; indubitatu rei pro pofitf pr^ bet refp6fum(ut crediat) primo quid qu^r^ :tur,dcinde rei qu^fit^ fentetia. Hi aute raro errare diciitur,c^Cabalifticaadmiradarcddit.Etqu3quanatu*
.

^alis habeatur,nihil

tame fe uidifTe affirmat loan. Leo.

quod

///

Bemaglsinfdmihm
nonprasternatur-Ain poiiusEs: &;itarcribitpo? Memmimequondainloco apcrtocollegijregts

quod
ro.

arca leuigato marmo rellratainfignem uidjiTe figuraedefcriptione. Areae quadlibet latus quinquaginta erat ulnaru:huius duaB tcrci^ partes ijs occupabatur, quse ad figura pertinebant: tres uero defcriptione facicbat, quoru quilibet fuu tantu curabat locu,durauitq; ea defcriptio per in*

Abuiuna(quod FclTe uifitur^in

tegriadiem.Huiurmodi quoq;
tis
jLihritfehii

alift
:

Tuneti a quoda

ar-

peritifsimo defcripta uidi

cuius paterduouolu-

swhm.

mina comentationu in eius artis Canones cofcripfequos qui exade fciut, fummohabeturab omnib. preeio. Egofolum tre5-,Tunetiunii,FelTa^uer6 duos
j.g^^

uiderepoiui. duas quoq; in eiusartisreguias, Expli^ cationeSjSc ComentariuMargianicuiufda^eiusparS

tis

queolimTuneti

uidi,

&aliudablbnu Catdimhi'

ftoriographo cofcriptu. Artis regulae cum ComentarijspolTunt quinquaginta aureis haberiTuneti.Brc"

Fejpe

fr/d^y-uiter.Fefraetriain

miutrumge*

uniuerfumfuntfatidicoru&diui' noru genera; primi,ut diximus Geomanticis uel Gy*

romanticisututurtiguris. Alij

aquacatmouitreom^

fufam

olei guttula

temreddunt,

in

admixta, lucidam & tranfparen". qua lanquam in fpcculo daemoncs

,
:

confertim feuidereaffirmant quiexercitumnumc rofum repriefentant quoru nonnutli in itinere funr, aiij riuum tranfmittunt,alij terreftre prjElium geruntj quos quietos interrogat, dsmon^bus n^tu mar>^^in uel oculoru indicio refpondentibus. 6 temeraria cre^ dulitas.Vitreum uas pueris interduuix0<ftauu egref' iis annum in manu dant,a quib num hunc uel illum dasmone uiderintjnterrogant.Permulti eo dementi^ rediguntur ut in his nugis magna pccuniae uim profundant. Tertiu genus eft mulieru ueneficaru, quae fe cu d^monib.habcre familiaritate affirmant:d^mones autem aut rubros,aut a]bos,aut nigros appellant.
.

Hodi*

Liber fecundus.

Hodic

adliuc incaemitenouelforo^piablico

itp Con-

TtircaritmdS"^'*'^'^''*'*'

ftantinopoli diuinandi artem profirentur.uiduhinc

gyptia^, ab initio idololatrae.

quseritantes,TurCceuiri&mulieres, cum pnmisiEHi jn arena notatis figu-

ris ,uel eie^lis colligatis aleis,&

notarum numero

col

ledo^in libro nefcio quid legentes fubmurmuratesq; uaticinantur: uel ceram cum oleo confundentes,do* nec refrixerit expe<5lant,ex apparentib.deind^ chara* flerib.diuinant nonunquam ex aqu2,rpcculo,uitro,
:

&idgenus

(irailib.organis

pr^fagiuntjiauddubidab
ita in(lru6ii,

impictatis Sc -^ oiTii^s^ois magiftro

ut cos 16-

gaannorumferiequa(i abuberib.marernis uirulentu eiufmodi lac exuxiire,minime hxfitem.Sic de quoda diuino, Diophanesnomine,refertApulc!us: Corin- J-^--^^^^ *"^* '^-^*""* thinuncapud nospafsim Chaldzeus quidam hoipes, miris totam ciuitatem refponfis turbulentat 5c arca' na fatorum ilipibus emerendis edicit in uulgum, qui dies copulam nuptialeaffirmet, quifundamentamoe niumperpetuet^quinegociatori c5modus,qaiuiato^
,

ricIebris,quinauigijSopportunus.mihi deniq;pro' ^ ti^ntum huius percgrinationis inquirenti, multarc* fpondit,& oppido mira,& fatis uaria.Sed hsec omnia LnnM.iit
Falfaeffe,teftatur Sibylla Erythrxa,sir^
\^(;^Xiffd}>

wa^

wayTml^i/' Ong.err.
^^^*7

eifptv^ cOfJi^^

i!fi<fbv)cri KOid''

viAoif^

'Sid^cormi,

mtmoTdculu ncntfjk crcdttt"

,

dm

nec eoseffc ddcundos.

Qp. XVI.

AT
fis

omnes

hi

prsedi^ionum modi

alMne^Jytirst

di6li,

qui nullas in naturacaufashabent,feuerifsim^ in Lege diuina prohibentur,ubi diuer:

tcs

ut femper apud omnes gendiuinationum impofturs fuerunt uarise. Miran dumuero magnoper^, eoufque prudentiamhomi^ nibusenpi,utaudire, di(^oparere, compeIli,liga-

appellantur uocibus

rique

ipd

Tie

r}q; fpirltunatura nobilifsimu, malicia

magis infamihm auteob

rcbc^'

Jiqne nequifsimu.propria uirtute hominis, natura co malignitate pen^ no imparis quandoq;, inferioris ,

&

arbitretur-quafifehomini pr^ternaturadeder6uolti
crit iSjqui

Deo creatori natura"inuitate rubijci

recuf^i

rit.Qui ergo natur^ foedus uioIarit,hic ne in

ufum no-

ftruunquareruabitpa^lioneC^Addejmendace mendaD cijq; parente,quscriq; uera ad falfitatem,& quecunqj' bonaad maliciam intorquere, Quis nifi luxatic men''' tis huiciidat , ut de futura ueritate percundetur,qu^ uei nullo modo fciar,quia eius naturf efl: minim^ no>
ta^ueldefupernonreuelataiautfi fciat,maliciofo aftd
iTiedacijs inuoluat.quodfi

pur^ea quadoq; proferat,

ueIcoa6lusidfacit:ue]fifp6teatq;libeter,malo tame animo,pcfsimoq; fine propofito, ut fcilicet perniciofius offendat in pofteru,Scueritate qualicunq; quf itf reb.agendisparuemolumentiallaturafit, proIata,de rnu fub alia(qus nifi integre pernofcatur,fit graue in^

commodum uelexitium paritura)

atrociuslaedat,

&

mendacium ipfum ceu uenenatam efcam &exitiaie

hamu cautius tegatTartareus ille pifcator.Stultus ita

que ille,qui hunc cofultum, abitrat ftultlGr raulto, qui inde redit,nifi refipifcat.Interim non inficior,cum \V lererianaturas cognofcat,multaex caufisnatisrali&,'
eupriusfcirejquam abhumanointclic^lupercipiantur:& tato exa(fi:ius,quato eius ingchiu ell fublimiusj" ca aute ignaris uelut fur prjenunciat, prsefertim qudocculta reruih ru in a(5lu uiderit initia:ut uaticinari pr^nouilTecredatur. Copiofe,do6le.&piein hancre,' contra magicas prsjnotiones difputat fibris noueni
,

&

de Pra^not.maxime uerd lib.7, loannes Francifcus Pl

cus,philoiophus inf gnis.Chryfof}".in euangehum
lo'

annis,Homil i8.Pra:di<^io,inquit,futurorum immor^ talisDei duntaxatopuseil. QuodfialiquandocJ^-' liiones aliquidpr^dixerunt^ilukum & incautum ihif gus

Liherfecundm^
a

t^i

deceperunt. eorumnamqucuaticlniaparsimfal^ fjus

deprehenduntur.Nonnihilinhancremquoqj du

^umeftlib.i.cap.9.

QuarePhauorinus apudGell.dcterrereuoIens
depellere adolefcentes a genethliacis
iftis

& & quibuf-

LiUi^xd^ii

nia di6luros
tis

damalijsid genus,quiprodigiofisartibusfutura oml fe polliccntur,& perfuadere eos nullo pa

^o adeundos cfle conful.endosq;,huiufmodi argume

concludcbat: Aut aduerfa, inquit, cuentufa dicut aut profpera. Si dicuntprofpera,&fallunt,miferfies, fruftracxpe6lando:fi aduerfadicunt, &mcntiuntur^ fniferfics,fruftratimendo.Siuerarerpondent,eaque funtnonprofpera,iamindcexanimomiferfie$,ant-* quam^fatofias. fifoeliciapromittunt,eaqieucntura funt,tum plan^ duo erunt incommoda: Sc expe6latio
te fpci

fpes tibi iam deflorauerit. nullo igitur

dum

fupenfum fatigabit,& futurum gaudij fruftumt pa^o uteneft iftiufmodi hominibus res futufas prasfagicrt

tibus.

fum cnumerationem
fa,

Proinde exquifitlorem artium hafum diabolicapermitto illis,qui easdidkcexercere perpetuo

in nefariorum

runt,ac magiftri do6lorisq;fui<:onfilio,du6lu&opc>

fiio aliorumque cxitio audcnt, fuorum fcelerum communio ncm perditifsim^ adducunt. Dolendum autcm hanc peftem immaniter in totum Chriftianum orbem pro lerpere, graflariq; nimis:maxim^ubiuoxEuangeIij

quos

obfcurius fonat,& nefcio quibus gentilitijs,& dsemo' niacoaftu non dubi^in hominum dcccptionem ciC cog itatis fupcrftitionum ritib. diuini cul' tu8 ueritas confpurca
riuidetur.

i^^r

Be fnagis ihfamihm ipi De quoYundm fdcrificonm cr monachorum nttigici

diumdtioney mediutioneq; fdlipimi

Qp.
r

XVll:

fpiritu, hic inucniunt , Magorum albo infcribedi merit6,nec ulla ratione pr^termittedi, pleriq; fa* monachi , ut indo^lifsimi , ita & incomparacrifiei bilis impudentiae, perditifsimxque impieratis homii ries ( uiris pjjs , quos unic^ ueneror, nihil detradum hic uolo) qui medicinje facrae, quam ne primis quide' labris eos guftaffe conftat, cognitionem mentiences, facile euiuis uulgari ( Confulares, uel alicuius do Jlri nae, iudicij, exiftimationisueuiros nominarepudet) de morbo fci(citanti,confiIiumque qu3erenti,8 maleficio uel iricantatione efTe morbum progenitum ore meiidaci refpondere, perfuaderequenon uerentun Sacripciqm^^ Pythij hi uates faepenumero incantatricem uelfa'^ notoria lua atte per mdicia, fi dijs placet, indigu maleficij mor g^^^ humenttHn- tare nefari^ audent:honeftaealicui,incuIpat^acpias tttry &eti44 matronaehoccauteriumcrcbroinurentes, aquoilla reoi ftAtu,unt nunqua;m,ucl eius foboIes,ne ir multamquidempo-' ^ Itentatem^ lanari poterit. hntmucro non rerum luarum fategifle fe arbitrantur,qu6d morbum mendaci-tercommententunnifietiaminfontescalumnijs op" primant, odiaqueplus qu?m Vatinianaapud hoc cre

Vuitl adhuc lociim ih famiHaturgidoruPytHio

&

dulumnimishominum gtnus concitentjiitibusinte

gras uicinias perfon^efaciant, amicitiasdiuellantj* fanguinis necefsitudine conftridum unionis uincu-

lum dilToluat, ad pugnps promoueant,

cureat, cs^es

carceres protandem uarie architeclentur: aut eoru qai mfontem denotatam huius maleficf fi6li efix^ri
j

tem uel uindicare

le inftituto

r el

illi

patrocinari ftudent: aut e*

a magiftratu ma*^

tiahuiusfo^minaeab

alijs caefs,fiue

punitse.Horum uiuum fi

me teftcm dixe J
ro;mcn^

Liherfcctmclm, tgi fo,mentiarminime,etiamil indignationerumpantur Ita hos ecckTialli ilia Codro,aut eius fedsc aiTeclis. cosrcilicetuiros, eximiafuiinrtituti mancipia, reli^ gionispotirsimum pallio, flrenuam fibinauareoperam 5c experitur & gloriatur iieroS iliorumEeelze-

bub
cjuc

qui ob pecunisaucupium, autfalfae cxiliima^

tionis cupiJineprurientes,

hoc modofuas alicrum.animas d^monibus proi]:itaunt& deuouent: me dicinamartiumutuetuliifsimam ,ita &utilifsimamp maxiiileqae nece(rariam,eiufmodi incantationum opinione in naturalibus morbis ad uitse Scfalutis per. niciem defcedantes

^
.r-

^>^edictnd

t^^^

**ft(fj!ij

ExhorumnumerbquidamnugaciDialogonuper
Germanice (Latin^ etenim ob inlcitiam non potuit) typis euufo fcribit, mulicri cuidamuentreminea-m cxtumuiffemoiem,ututerumgererecenferetur: & quum ante Bacchanalia fe partum edituram fperaret,
eoq; frull:raretur,hanc ad ipdus opeiti cOfifiigifleiqui propinato pharmaco fe expuliiTc duos nuclecrum ce raforum iam partim gcrminare inchoantium partim ad digiti altitudinem natoru cantharos ( quartas uulgus d!clitat,fexlibris menfurapropemodum f quiua,

CommenturA
^'^^Z^'*"*
i:"^

ientes)additoiuramento afTeriti Mendacijueroim' pudentil hinc cognofcitur, quod nufquam in alia cauitate huic excretioni idones,

qudm inteftinoru finu contineri potuerint nuclei. fiautem fioiiem circiter

menfes a ceraforu poftremo natorum tempbre in illis impafli tumorem tantum excitarint iam egerminantes quauiaqusfointereatemporisperinteftina ar^lifsim^ nucleorum mole infarcla,di{lentaq;, natu' ralib.patuitexcremetis^Mirumquddeidem c5men> tonon affueritfcsminahancraedicamentiobktidpe ratiorie,eade operanucleorugerfnenemittentiuacer
, ,
:

uoagrum c5feuifl'e:ueini{i
^tis

eos expulifiet, potuiiTealoco ben^ ilercorato ( cu uenia id mihi dicere ob

rei

i$4
'^

Demagisinfamibm
radicibus,poli paucos menfct g'gnere protrudercqi in apertum aefem ccraf;!*

rei infulfitatem liceat)

laera

Idem ille in cclebri apud Geldros oppido,ubi olim medicinam publico feci (lipendio, in uirginumarocclufarum ccenobio, uni ualetudinis monnt, maleficium efie quo exerccretur, pcrfua* ^^' "^^ idniffmiirseracrificio fuper puellae ucntreiti ^'ZmU-nim, '^ celebrato^tollipoiTe, addit. quopcrmiffo, pcra6lo' que,eamprimummaleficio cocpifleexagitari, quuih
6tius
i^ji

j\-ulefd pa

afliicls

leuiter anteanaturali afficcreturmalo, poftcafjepe-

numcro monaftenjgubernatrix (quamMatremappellant ) nobiIitate,2etate & probitatc ueneranda expodulauit. Suos interim,qui ipfum ob religionis for^
tafsis

nomen admirentur,

habet ridiculushica<5lor
,

&!neptiarum

fcriptor, ctiam cfficio paftor: cuius,

quinquam mihi intus Sc in cute noti nomini parcit calamus,obconfcientiam, quse modeftiamimperat, alioramqueuitiatcgi uult. Quare &alios{imiIium maleficiorum reos, eiufdemordinis hominespeni* tius mini cognitos, prudens prsetereo. qui nifi rcfipifcanr quod rxanimo illis optarim timendum nc de JfaU ^7 -ijs dixefitlfaias Percufsimusfosdus cum mo'rtc,& cum infernofecimuspad:um. Kuc referendus facer ille magus qui a dasmonijs edoc^us, Scextenebrarumofficma proferpens,tra^ gicas como:di?e a6lum nupcr exhibuit ad huncmo* dum. 0.11) Hambachi fuam praeftat operam incu' nicuiisinildiandisPetrus, ubihauditapridemanti-o I 5 (^ 5. in principio Augufli, equum fufpenfo ceruicicymbalo, pafcuismandaiTetundeexilierat ille
,

cquum furto abduclum, adijt facrificum Pythium Gerardum nomine,uicarium inBIatfum,dioeratus

ceHs Colon/erfis^qutconfultopriusfuoucritatisma
giirro,

furemcamequo Rhenum Bonns^

traiecifTe,

ac in diuerfcrio proximoucnditurumafTeruit.

Ipfc

rdpoH'

Liherfcctindus,

ift

rcfponfioni fide appofita, incuclanter Inrequitur , ro"

gatque in Rheni traiectUj nurn talis equus ibi eilet iraniuedus quo.d fa6luiTi effe intelligit, commonftraturquc equi duf^us ab uno locoitialium Tan4cm poft dieS aliquot continuo itinere peruenit Hacckenbergum in comitatu Senenfi ubi uirum off endit armatum , qui ipfius uidebatur inddere equo. huncadortus, deequo fibi reilituendo; quemfuum cite aiTeiierabat, agit, meditaturque qua parte non fatis munita hunc confodere poitet, fi fortd adpu' gnam ueniretur in quem folum finem fabulam hanc machinatus fuerat mendax ille Sc fanguina:rius homi
:

cida ab initio. Poil: multam altercaticnem a6lor hic contre6lat equi tefticulos , quos fuo equo ej^emptos
fciebat
,

color a

lioqtii

&

forma omnino refponde-

bant. Ita hicculpamdeptecatus, remoliinemordi'' ne recenfct, domumquc redit. In itinere autem in^
tellexit,

mox

poll

ciusabitionemequuminucntum

fuiflemortuum, alteropede pofteriorecafutraieclo pcr funem eollo alligatum, unde folui nequiuelatf quaemortiscaufaextitit. Sicinnotuithuius cxecrandi uatis 8c facriiici ueritas , digno cert^ ilagello puni> enda. AIterautemfumptus&ia6luramcifciterdale*

rorum decem in co itinere fecerat hinc grauiter ad^ jiuc malefico facerdoti coram me minitabatur.
:

ir>

mdeficium^a^dmosjnfdtiam fmnt cr errofi

re$ referunt

indo^i medici cr cfcf-

turgi.

ap. XVIir.
ineptofum homi^*

quoque NEc num,medicinscognitionemimpudenterdointerim aliorum

Jofcqueia6lantium, unicum eife afylum infi^' ciaseo , utquum morbi efrcntiam, mukoque tiia# giseiuscurationem, ignorent, coganturque exim..' pcritiauclutcaeci dceoioribusiudicire, malcficiuiiT

moxr

-nemmsinfamihm

mox
cus

efTe

''f.^"Vinrrkiam elabentesque non

fe-

quam "'^ocla .Ua ch^r

.^^^^ ,,

,,em.

,dd,uos .",^ '^^g-^^^"^/^nam uel fphacelum.3el cunque aUum reterc ^ g ^li3nafiue caratu con

P^i^^^-^^k^n::^^ tamacia: ^'^ **"',,

So^u^
"^^^^^^^^^

,;,:i,ru,folumesquibur-

runt praua,qaam P''^^^^

dam nguentorum fo"-""^'"" JuGnodi

pericuHfaque
mati^

,..,.medicannum.g

c>am deg|nera^^;^ em,hoc maleficij no,n.n.s meos.nftituendamac hiueramalefic decl.nare tu qut prxtextu "ute jy^ j^ ^^ines , " fcuiufmodi es.ftunt 3"<"1^; ""^g eK cuiufdlm

nperignischym.c,fumo.nfo^^^^^^^^^

rk#r.;!.- Th^ophraft.Parace!fi,homin.spro^^^^^

.^

^--^'>. tilsimifcholaproferpfere^p

cul.^^^^

^,.U.,U inan.s

nihil non g!"f i^^^^nibu uerbis

.

Pr''"'r<;^rufhSmS;tatimagiftratu.n-.eK '"" . poffunt,!n hoc pulcnre primim memoLius libro Paragram,on "[^'P^'^P,,^ii, f ^ifnx com,nendarunt uo .rt-^^^^^^^^ ^ ^^^^^^^^ m fimas. q^'hus,ned..a..i ^itus^uecon i^ c ua
infeaantur,calumn.antur.re.
terere.l.sunt

^P

^^^;^
^,,

nouy,ne

t^^^^^^^^^^^^

iSs'^Snt:'con\enti
ceruo, h.c f^ ".;/.' ^'^-^^^ inuentore.r..aaat.taiem lunt & uenersntar
i,,^,^

^uoque hatent, *o^ ^,^^^5 .taque

^^^^^T^l^^, in confer^

Utu^t

^-'"-"XVd aUud.neceffaria. N.hil -^?S="Tf;:;!:,;n?;'fDeocreatcrumuiresare^ h >^.o, un. l,ic eft qaod ^^^^^^.^;_j,ii it,, quod

i^!a arr.uffl

Liberjecw/^dtis.

ipy.
<^^^/f*^

amediciscorpns
lofephus
,

patris aromatibuscondiriuoluerit

ouQque quod pro medicis leges pro* Dei iuffa Mofes uanum fimiliter eiogiu lefuSyrach^quo medicos proptcrnecefsitatemab AI
nihil

mu.lgarit ex

Escod.tu

tifsimo conditos,honoredebitoauiciuoluit:inepru

adh^c, quodfimihtudinemabeoquodinrerumoa*
turanonexiftebat,rumpreritChriftus,docens,medi^ Matth.9^ cononopus eflebenehabenti, fed sgroto. Lucam

quoque mcdicum

Sc

quidem

dile<5lum, appellafTe ac
Colojf.j^.

Hicert^ ueterem coluere medicinam rationi innixam,ufuque acrationeconfirmatam, quam etiamnunosufurpamus/ NihilhicdeuenturoinextremisdiebusmedicihsBMonarcha&inuentore Paracelfo Theophrafto. Neque hic chymiam haud leuem medicina; partem eleuo, quam magnifacio uti Sc omnes mccu ueteres: eamq; nunc mir^ exornari, eft quod arti noftr gratuler: ateius potentiacontra quofcunq; morbos extrahioleum, pulueres&falesconfici cxfulphure, uitrioIo,antimonio,& id genus mineralibus reliquis, Uti 8c metallicis: nec tam eximijs dotibus herbas illas
falutaireD.Paulum,tel.taturueritatisliber.
, ,

tiarias

multipIicesq;,uifu,odorc,guftu

& ta6lu cogni'

fu-

tas,quas inde experienti^ teftimonio contra morbos

iife

tam felici hucufq; ufurpauimus fucceftujab initio ornatas,nondum in animum inducere queo.

Vt uero inftitutum profequar,huius fchols antefi' gnanuSjSc fi6ls nobilitatis oberro,cuius nomen propalatione indignum eft,intra menfes tres ad nobilem accitus, in terra luliacenfi ifchiade aliquandiu crudc* liter excruciatum, cui cx praepoftera curatione in tu-

morem attolli

coeperat femur (iniftrum , intra

:

mefem

huicbonseualetudinisreftitutionemaddixit grauiter in eum inueflus medicum , qui fub iunfluris cau* teriiim antea imprefsiffet quod tamen ab hoc Para,

celfifta

denuo contra omnem.ratione tempore & lo-

coin*

Ip^

pe magis infamihus
'
,

Hic pnmuit^ co inconuenientifsimo muttum elt. exhibiro aliquot diebus puluere fudorifero imbecil^
litatem corporis totius segroto acciuit.
Elapfis die-

bus circiter tredecim quum

,

in deterius cun.5la uer-

gere aaimaduerterct seger^inquit: Quid ll iampri' inum numerare menfis diesaurpiccmurc^refpondit ii!ter,non;quandoquidem Coloniaeoleum inignead htjc Foueo , qao feinori illito prod.bit etiam (i in eo
,

Jateat
iFere

dsm.onium.

Hinc oleum

applicat,

& alternis

X\^h, cochlear propinat uini fublimati in pulue^

infufi
:

rem pnrgantem aiiquandiu

inifcucrcU < a'cinatij,ut
ille

cui

fuum quoque

uocat.ita faflu eft,ut quar-

tana febre rimplice, duplicem & triplice ^groto coci' taueritbreui.Enhuiusartis potentia: Probatumeft. Inrerimin horrendum tumorem excrcfcebat femur illud , nulia imminutione fa^la ex ardenti uino toties purgante: dextrum interea femurcontabefcebatcx diutiniulcerisfluxione, quod fpontepxoruperat. Cruciatus prsirrerea intoierabiles lenibat quandoque, ui^iliasqaeperpetuas horis pai^culis infringebat exhibitione pilularum ad formam flercorismu-\ ris appa,rataram , unde &: Stercus muris Paracelfi nuncupatur: has cumuino Malui^ticopropinabate^ tiaminipfafebre, quasmukacordis anguftia confeqsjcbatur. Hocopiatuiti {lercusexDucatorum ueterumauro purifsimo uichymica QXtradum prjedi' cabat:& quum hacratJonesegrotus ei ducatos'Hifpa

nicos& Rofcos

nobiles,

quosuocant,inampliorcm
:

eius ftercoris confeffiionem numeraflet

reuerfus

illeexdi61a hofpitij fui urbe,

aurum

illu^

non
,

fatis

purum fuiffe atlerit, ut alih^d adhuc acced^ret ab hoc arti^ce alt^rius caloris naturaiis quam chymicipo^ tentia decoquendum :id tamen quod impurius iu*
dicabatur,ad nobilem non redibat.

HypericQDis
infutis.

adhsCjfugadsmoni?

nuncupata^,iiGribi;s facculo

Lihcrjecimdm.
infutis, capitlque rubdiiis:itcni corallo cerulci

/p/
appen

fo, circumlioatoGueruprautrumque carpum,

ficia arccre

malc

Vltra menfes duos ciam conabatur incurarionc hac Faracelfillica pcrfeueratum ell. Simulatque igitur extrema imminere uideret, hic non medicus fed monarchs Paracelfi fefftator primarius , domum reuertitur, allaturus ex fumo chymico potentiora rediturum autem fe ^0(1 bi. duura triduumue,pollicetur.Projnde quibus ueherc tur equis mittit aeger raorbum prstexit cur2tor,& paucisdiebusp6ft,ad3Egrotumhunc nobilem, nun^
,
:

cium ablegat cum literisfideleeiusfodalitium,qui' bus Paracelfifts morbum depingit quod himirum uoratis tribus uel quatuor granis pu]ueris,ab uno uomitucuin multa angutViapofteaeuomuifletcori' um carboncs uarios arenam lapideam ,feras porci' nas in crucium figuram compofitas, &: id genus moa ftra piura: & quod aliud nullum ipfe pharmacum admitteret, quam quod in ciftula apud nobilem relicta
:

conferuaretur,eamq; fe defiderare. nec ParaceiOllam fecus credere fubiungebatur quam Lamiam qu:^ ipfum hocinfeciiTct maleficio,ipfius quoq; probata
, ,

ffpemedicamentaimpedijircnefuumfortiVcnturcffciflum. calamitofo adhasc

morboperincantamenta

nobiiemhunc
toaffliclifsimo

mutilafTe.

easpcnesmehabeoliteras:

namin extrema

illa'defperationc, nenoflramsgro denegaremus operam ^ro^abar una

cum dodo
cipis

excrcitatoque iiluftrifsimi noflri Prin^

chirurgoM. Cofma Slotena.

Temer^autem

huicnihilpolliceriuoluimus:fo:um uero iam decem diebus admoliti manum , cataplafmatibus anodynis fuppurantibus^ue cruciatuum intolerabiliumlenimen induximus , ac pus prom.ouimus eo fludio, utexfcmoreantedies quinq; fe6lo,pusalbuiti perFe^ifsimura paulatim efEuerc fiaerimus:Sc iamultra

libras

^po
iibraselus

De magk mfamtbm
decem fermd inoUa
referuatas effluxlflc

non mentior. Accelsit etiam nonnihil mutationis m auartanarum triadejnon enim ea malorum hydra omnino fuperaripoteft,hoc potifsimum annitemcorpore vifqueadeo corruptoja& prcriratis ex dolorum imme fitateuiribus,qui mefes aliquot continuQ eum decubitu fupino afiixerc leflo, Quare licet segrotum hunc iri confumptum hos iudicemus, a pco tamenalij

pore hyberno

in

befailgtis uifceribus,

Ipemntgratiam&auxilium, Eninfcitis pallium,carmina,incantamentum & iTialeficium. Naturales enim morbos pati nobilem ^grotum experimurnimis. Nec pharmaca Pa
^

racelGils aliofuilfe

liefa maleficio , quam malefico igne chymico,&. rei ignorantia, tellatur ipfe cffc* <5lu3. Pulueris enim iudorifici uncia media quo -

tidie

bisfumpta,fudoreextorGtcopiofum:uinifub

limati
ar,

cum

catharticopukiereprius confuficochle:

alpum turbauir, jiiouitque Ttercus muris narco' tlcum exopio nimirum apparatuiTr,ftuporemfom.
numqueinduxitrcauterij aduaiis ulceratumftigma, cum cfchara,adhuc apparet: quorfum* itaq; hsc a fuo ppere carminib .praepcditafuere C' Si infuper ucra cfl: cpifiibls mifis narratio, Paracelfifbarum oculos fuligine chymico obdu6los, facile fuis quifquilijs pcr{tringcre ualuit indefelTus ille ab inicio impoftor fi*
:

eumfinemadornatum,nepa lamfieretfucus 3cinfcitia, cenrentcordatiores quu

fuiflein
:

gmcntamuero

letiam intelligant,ex purifsimo auro 8c

ciofis ui ignis difiblutis^eoru

If pidibus

prc

meiiicamenta non cofi ci.idquQdtamen r!ppudcnterfatisia^ant,utmilliu cxaftione liberiori sgrotoruin ciftas exonerent;inte rim nihil minus quam auru uel gemmae,medicamen' tis inefi:: & quidem redc,quum nihil ad rem noflrain faepe faciant fed ucnena, aut uenenatautplurimum:
:

ssgrotiS

Liherfecundm,
SEgrotis ingerunt,8c
fi

2ot
fe

qiis falutariaiper

nofcuntur,

ijstale empyreuma ab ignis uehementiaraepenume^ ro imprimiturrutpro benignisreddanturuenenofa, urcntia & cauftica. Quanquam ignis chymici potentiaIiquores,oIea & pulueres apparari,quibus fumma inelltenuitas &uirtusadmirabilis,non fumnefcius. Hisnihil derogari, quinimo debita attribui laudein uolo.MihifoIumcontrouerfiaeftcumijs^qui fub hu iusartispraetextu hc ignorantiamaleficiucommen^

tanturjfalfoq; f grotis
rise
,

ems

rei fide

imprimunt.Memo

ferme cxciderat eundem noftrum Paracelfiflam magnifico LL.Do6lGri,uencradofeni,inmalignati^ bi^ exuIceratioec6fuluifle,uthydropiperaqu^Rhe^ ni,influminis aduerfi medio exhautlssimmerfum, partiaffe^lse applicaret, Scpaulo poilaliudfimiliter imponeret, atq; dies aliquotin cacurandi methodo perfifteret ablatasque herbas inter regulas lapideas curuas feponeret, uigilati infpcdione obferuans,nu cae putrefcerent,contabefcerentue:quemadmodum
,

enim
citate

ills ficarcntur,

eodem modo

& tibi^ ulcus fic'

fortiretunQuatuordecim diebus mutationem

ulceris fore

, segroto pollicebatur: qui menfem integrumperfeuerauitjfedfruftra. Magicacertemedica'

liojhoc

medicorum genere digna.

hA diuos^morfm cdnk raihidi curdtionemyc:;' cfi"

kplim^refvruntmeptimedici.

Qp.

XIX.
^^
-

HOc
di

item albo dignabor eos, qui canisrabimorfus curationem apud D. Hubertum Ar^ dennatem,exprsefcripto emendicandamimpie cenfent & qui epilepfiam D. loanni Cornelio, Valentino,aut Egidio confecrant. Nxhos eorum qui ad diuinos aut Pythiam familiam confugiunt, poenamnonimmeritofubituros timendueft. Noa
:

r,

afiWthl^uU
tnorhc
ratio,
^

incon^

2 02

Be magls infamihm

inconucnienter hic adducam obiter, fententiamcx fenioris Hippocratis, ucl alterius memorabiiis uiri (utuultGalcnus) libello de Morbo facroaut Coinitiaii,quem Epilepfiam Gr^ci dicunt: in Quo,quum
1

prius, diuini nibilampliushuicinefiemaloquamajs morbiSjdcmonftrafletjfic inquil; Qui primi hunc

"^

Coff4
r.
1

uerfi^

facrumelTe pronunciarunt, talesbomines uidetur , quales etia nunc funt magi expiatores circulatores, & quidam arrogantes qui fc uchcmcntcr pios cffe fimulant, & ampiius quid fcire. Hiitaq; confilijacmentis inopiae obuclantesacprae^ tcxentes diuinitate, quum nihil haberent quod exhibitu prodciret.utnemanifellaficretipforuignoratia, facram hanc e(Te sftct^lione proBanciarut:& rationib. idoneis coile^lis, curatione coftituerut fiWjpfis fccuram.expiamenta offerentcs, incantamenta,Sc a bal neis abftinerc iubentcs,& a cibis multis ac ineptis ad hominu grotorij efum,Scc. Deinde paliium nigrum no elTehabendu prscep^rc nigerenim colormorta^ Yt^ ^^^ j^gq. pg j^ fupra pede habcndu cife, neq; manu

morbum
mihi

fuiiTc

&

&

&

_, fupramanumaecenimomniacurationisimpedimen^ taclle.Umnia authsEc diumitatis gratiaapponut, uc* jh'ippecratii lutamplius quid fcientes,& alios prKtextusproferc*
^.

fj,

eximis

jmttmtA, tes,qu6

fi

fanus aeger euadat,ipfis gloria

& dexteritas
fint in

affcrib^tur: fin moriatur,in tuto pofitas fint ipforii cx^

cufationes:habeantq4 praEtexti5,qu6dipfinon
caufa.fed dij.N^cq;

enim medicamcntualiquod edcnipfi in

du

aut bibendu exhibuerut,ut

caufacfrc uideri

Etpaulo p6ft:Taliaitaq; dicetcs&cxcogitantcs,amplius quid fe fcire fimuIat,Sc homines decipofsint.

piunt.proponetes his luftrationcs ac purificatcs,quu uerba ipforu magna exparte feadDeu&d^emoniu extedant. Atquimihifan^nodepictateuerbafacere uidetur,uclutipfiputanr, fedpotiusdeimpietate: qijiqd Dci npn funt,pita$4 ac diujnitas ipforu impia

&

cftac

Liberfecundm.
<ftac rcelefta.uetutego doccbo. Si
re, pluuias item ac {iccitates,&:
ra,dc alia

20^ enimScIunaabp'
fterile, itCcii ter^^^^^

lcre.&roIeobrcurarejtepeftatemqiScrereniiateface'^/.^/'^'*-

mare

Mf^
r^^^^

humlcemodi omnia,ie lcire prontcntur,riue ^^^

^

cxracrorumyfterijSjfiueexaliaquadam profefsione autmedirationehanc potentiaiaftent: qui taliaftu^ diohabent, impij fanemihiefleuidetur, &deosnon
jefleputare: neq;
fi flnt,aliquidpofl^e, nequeuilum ali' quod extremu etiam malum prohibere. Quod quuni faciant.quomodononipfisinfefliiintc' Sienimho*

mo incantamentis

ac facrificijs utens, 8c

lunam abo*

Iebit,&folem obfcurabirjSctempeftatem acfereniti temfaciet: non utiqueego horumaliquid diuinuin efle putauerim, fed humanum, fi diuinitaris potentia abhumanauoluntatefuperatur, Sc inferuitutemre' dailaeft. Fortafsis autem fiaecnonhocfeiriodo Ir^bent fcd homines ui<^us indigi, multa & omnigena moliuntur3ceuariant,tuminaliaomni3,tum inhunc
:

morbum^

in fingulis affeelionis fpeciebus

caufam
^
.

Deo

afcriJDentes.

rundem

femel, fcd faepius cornentionem faciunt. Siquidem enim capras

Non enim

Y^^^r^'T^

jmitentur,& w balatum edant & frendant,& h dextris ^^^ nommA partibus conuejlantur, Matrem deorum caufam cflc cumnoihare aiunt. Si uero acutiorem & concitatiorem fonum 'i^ionis dtms cmittant, equoafsimiiant, Bc Neptunumauthorem f''^;^^'*'' efiedicunt. Sed ii aliquid {tcrcons etiam emittant, /^jj eMkpfU

prs morbo coaclis, jpecie^ dcdt^ Si autem t<i^ cauemni, nuiorem 5cden(ioremuocemedant, uelut auicul^, Apollo Nomius, id efi: paftor fi uero fpumam ex ore remittant,ac pedibus calcitrent, Mars caufam habet. Quicunque porro pauores noclu ingruunt timocontingit,

quod fsepe quibufdam

Hecates Enodis appellatio additur.

:

resque ac deliria, Scexultationes ^ leclo, terroreS' qvne ac fug foras, Hecates infidias eflc dicunt, 5c he" rouminfultus, cxpiameatisqueutuntur ac incanta# mentis

204

Demagisinfamibm

mentis, Scfceleftirsimumacimpiirsimum (meofan)^ iudicio) faciuntnumen. Expiantenimmorbocor* reptos ianguine, itemquealijsfceleribusinquinatos aut iniuftos, aut ab hominib. intoxicatos,aut qui fceJeilum aliquod facinus perpetrarunt quos contraria bisfacereoportebat, facrificarenimirumac precari,
:

&adtempla

progreiros dijs fupplicare,

Nuncuero

liorum quide nihii faciunt: uerum expiant, & alia expiamentaterraoccultant,aliainmare proijciunt, alia ad montesdeferunt,ubi nemo attingat, neq; concul* cet. Gportebat autem ea ad tcmpla deferre , ac Dco
contribuere, fiquidemDeus eftauthor. Nontamen ego puto hominis corpus a Deoinquinari/ordifsi* inum fcilicetd purifsimo. Verumctiamdcontingat

ab aliquo inquinari, aut quid perpeti, cupierit utiquc a Dco purgari ac purificari magis quaminquinari.

Deusitaqueedquimaximaacfceleratifsimapeccata Mppocratis purgat&punficat, &Iiberatio noltraexiltit iplique fmttutia, terminostemploruac delubrorum dijsdefignamus, ut nullus qui non purus fit,eos tranfcendatiSc ingreffi refpergimur,non uelut qui inquinemur,fed fi quod ctiam priusfcelushabemuSjpurificcmur. EfdeeX'; piationibus quidemfic fe rcs haberemihiuidetur Hicuerd morbus nullare diuiniorreliquis mihiappa rct: (td naturam habet quam etiam alij morbi, & caufam unde fingiili gignuntur. Naturam autem Sc cau^,
..
:

famabeodcmDeofieri.aquoetiamaliaomEM. Ha
^lenus Hippocrates
ftituto
:

cuiusargumenta, utnoilro in-

non inutilia,fufius commemorarc uifum eft.

lAdgicd^ artes ej]} uands comperit Nero.ed/s^

cr
nh.^yo.ea.i,

^dTK/m fe^dtorcs

dmnmt

Mofes,
A

Q^.

XX.
magoru operibuscon
'

Tcum

Plinio

& Mofisedilo,teIamenarran>
Nero-

X --textam

ZA

dis breuiter fallaciuin

abfoluo. Traditiilc, aetatefuaprincipe

Liher fecundm^ 20 s NcronemuaRasfalfifsimasquc comperifTeartesma* ricas. Quippe, inquir.non citharaetragicique cantus ibido ilii maiorruit.tortunarerum iiumanarum lum-' i magefticnte in profundisanimiuitijs primumque imperaredijs concupiuit,necquicquam gcnerofius
:

^^^^^^V^^rfr*^^ '"'^^77

^^^

Nemo unquam ulli artium ualidius fauit. Adh2c,non opes illi defue're,non uires,non difcendi ingenium,aliaque non patiente mundo. Immenfum & indubitatumexemplum eftfalfi^artis, quamdereli' quit Nero. Magus ad eum Tridates uenerat, magos fecumadduxerat, magicis ctiamcoenis eum + initia^ ucrat: non tamen, quum regnum ei daret, hanc ab co
uoluit.

dlihwttf.
f(t^'<rat.

Proinde perfcafum fuit,inteinanem efle,habentem tamen quafdam ueritatis umbras fed in ijs ueneficas pollcre ar* tes,non magicas .Nero in excjuirendismagicisartibaspaulo curiofior, quod nullumcertasueritatisfi^ gnum argumentumue perfpexiflet, eas fuftulit. Ed ctenimearumuanitas proferpferat,utiapientibusc^
firtem aceipere ualuit.
ftablem,irriram,
:

tiam ethnicisodio eflent,&execrabiles. Interdicun* tur quoque damnantur earum afleilatores feuerif!

&

fimo Dcimandato inLeuitico,tumetiamDeuteronomio: Non inueniatur in te ducens filium aut filiam inignem, diuinans diuinationem, cbferuans dksi

Zeftit. t^.t^,

Dcttter.iS,

nondiuinansex

fortibus

cens praeftigias diabolicas

non incantans aut exernon cofulens Pythonem,

noninterrogansmortuos: quia abominatioeilDo> minoomnisfacienshaec. Quodhitolerarentur, audirenturque, Efaias uaticinaturcafum & interitum Babylonis, cui&in primisexitiofuithuiusteterrimss artis ftudium, quum ad ultimum a Cyro rege fub Perfarumimperiumredigeretur. Itaclamatdiuinus
uates
:

Venient

tibi

duo hsc fubito

in die uno,fteri

e/^u

47.

Jitas Sc

uiduitas, propter multitudinem maleficio'

rum tuorum,& proptcr duriciem incaatatorum tuorum.

icd

De Lamijs

rum,uehementem.Etrubijcit:Stacumincantatorib. tuis, & cum multitudine maleficioru tuorum, in qibus laborafii ab adolefcentia tua (1 fort^ quid profii tibi. Merito itaq; apud prifcosfemperin qusellione fuit, incantamentaualerent'nealiquid, quum mcr
,

fintprasftigiae.

DE LAMIIS. LIBER
ZamUeur
?^,m<^/crft

11

1.

S^^^^^^^ V N C ad Lamiae hiftoriam me confc iljjs^^^M ro uulgo ftrigae, a ftrigc aueno6tar ur-'
,

contmhki. ^}-^

^
*

f% na & infaufta, quam puichre depingit Ouidius t

^^^^'

^-^^^

S Sunt duida mhicres.non

qiice

Phinceia menfu

Gutturafrauddhant, /ed genus inde trahunt;

Grandecaputyflantesoculijrofiraaptarapinay
Canicies pe?mis,unguihus hamus ine?!:.

l^oHe uolant, puerosq; petunt nutricis egentes^ Ef uitiant cuniscorpora raptafids*

Carpcrc dicuntur laftentia uijcera roflris,

Btplenumpotofanguine guttur hahent

"Bfl

iUis

Strigihus nomentfed nominis huius

Caufa, quod horrendaftriderencSlefilent*

Siue igitur nafcuniur aueSyfeu carminefiunty

Kanid^inuohicresfalfafiguratanus.

Sagam quoque nuncupant, a fatagendo. hanc igitur appello, qu2S ob fccdus prsslligiolum aut imagina
riumcumdaemoneinitum,propnaexfuodeIeduuQ
uelmaligno d^monis inftindlu impulfuuc,iU liusqueope, qualiacunque malauel cogftationeuei; rsTipsecatione, uelreludicra atque adintlitutum o- pu. inepta deiignare putatur: uelut aereminfpliti* ignire fulminibus tonitru terrifico concutere, damnofa grandinisinfolitimuhitudineferire, tempefia> tes exciure/egetem in agro Ixtam aiio transferre aut
luntate,
,

depoi-

cle

populari,

ftijsq; cierc
ri,

Lihcr tcrtim. 20 f morbos prseter naturamhominibus be&mederi paucis horis longirsimd euaga
,

choreas

cum daemonibus duccre, epularijfuccubu

agere,
'ftrofa

homines inbeliiascommutare,&miiIcmonrerum ludibria oftentare. Ad cuius iongiorem

defcriptionem facicnt quorundam poetaru (Iicct pc culiare illud noftrarum Lamiaru genus,quod ob opi^ nionemaleficij hominib. Scbrutisin exitiumco quo audietur modo iliati noftro feculo coburitur, eos no nouifreexiftimem)uerfus, experuerfjeopinionisof' ficinadeprompti. ut Virgilij libroquarco iEneidos, ubi Dido ad^Annam fororem ait:
,

Hincmihi Mafiila gcntis monflrata facerdof,

Hcecfe carminihus promittitfoluere msntes

Q^M uelit^afl ahjs durM immittere curaSy

Siflere aquamfluuijSj(^flumina uertcrc reftb^

No Burnosqj; ciet man esr miigire uidchif

Suh pedihus terram,
tS^ dejcendcre montihuS omoi
^

EtinDamonCjfeu Pharmaceutria,
Carminihus Circefocios mutauit vlyllis.

Ecl.f.

Item

Picus equum domitor^quem capta cupidine coniimx,

Aureapercujfum uirga, uerfamq; uenenis

"Fecitauem Circe,flyarfltqi colorihusaln

Omnipotentiam quoque Cirecs catHomerus. Item.:

TrigidusinprattscantandorumpituranpiJf,

maleficie pntdt

Quibus non apud Ouridium glariaturmalcfic*^ Cum uolni,ripis ipfls mirantihus, amnes
In fontes redierefios: concuflaq;flflo, Stantia concutio cantufreta nuhila peUo^
hiuhilaqj inducot uentosahigoq;

Vipereas rumpo uerhis

&

uocoq;*

carminefaitces t

yiuaqifixajfia conuul/aqi rohora t^rra,

Btjyludi moueo; iuheoq^ tremifcere monteSy

'Btmugirefolum,manesqie?drefepulcbriSf

Teqnoi^Uinatrabo*

ftcm

ItcmdeMedealegitur:
Verhaq; tcr dixit placidosfacientiafomnos,
C^arnarcturhatimyilii^^fluminaconcitafi^iinh

Etpaulopoft:
rcr fe conuertit,tcrfumptisflumine
irroraiiit aquiuternis
Soluit.

crincm

O" hiatihus ora

Itcm:

Etdceadem:
Qeres "sierilem uanefcit in hcrbam,

Utmiferumtenuesiniecururgetacu!.

Carmine Ufa

l}eficiuntUficarmincfontisaqu<f.
llicihusglandes,cantataqiuitihusuua

Dccidit,^' ^^'^^^ P^"^ mouentefluunt. OH^fidera excantata uoce Theffala,

l^Hnamq^cciiodiripit,

Horati us:

EtTibullusdetarcinatrice: Banc ego de ccelo ducentemfidera

uidi,

uertit iter, lluminis ac rapidi carmine

H^c cantufunditq;fokm,manesqifcpukhrii
ulicit.C^tepidodeuoratoffarogo,

Cum hihetjoac trifli depeUit lumina ccelo t Cum luhet afliuo conuocat orheniues.
,

ii

^ dc

Item de incantatibnis ui copiore

UenshauflinuUafanicpoUutauemni,
tncantataperit

fcribit

Lucanus?

^cliociHili.

Paulopoit:

Ceffauereuicesrenimjdataq^lon^o
H^fitnoBedies.leginonparuitcether,

mundus, Torpuit ^prcsceps audito carmine

Etpauloante:

Carmnerhcffalidumdurainpracordiafluxit:^
l^onfatis adduftus amorflmmisqifeueri

lUicitisarfereignes.lttin:.

,_

Gjnsmuifadijs^maciiUndicaUidacceiii

QKOJ 2;^;^iiii f^-^^'i<?'^ ^^-^^-W"^"-^^^^^ ""'"^^'

luraC^fixarumpoffmtperuertcrererum,
-

X^ammmcftarefolos,<^fluminamittrenorunt^
Kethera

Lihertertim, k.therafuh tema adiguntjmontesq; reuellunt C.Manilius Aftronomices fuse lib. I.

io^

lyinguis dixere uolucrumy

Confultare fihrdSyZ.?' rumpere uocihus angues^

SoUicitareumhrcisJmumqjAcherontamoueref

In noFlem^j diesjn lucem uertere noBes,

Omniaconandodocilisfolertiauincit,

Apud Maronem

adhaecfacrainferisMagica fefa-

ifturam fimulans Didojcft

Ynum exutapedem 'uinclis in uefie recinBa

uideliceteritu &confuetudine noflurnorumfacrO'^ rum 8c maleficiorum: ut apud Ouidium,

&

Jc^^editur teBis uefles induta recinEtds,

t^udapedemj nudos humeris infufa capillos*

Apud Horatii^m tamen

malefica fiiccin^nfa

eft,

^Serm, S^i
*"*

yidiegometnigrafuccinSiamuaderepaUd Canidiam,

Sine'calceis

tamen &'capiIIo pafTdi

'o^pedihus, inquit, nudispajfoqica^illo

Quod autera Horatius addit,

Scalpere terram

VngHihus,<s^puUamdiueUeremordicusagnamt

eo

facit,

quod

maleficae folebant infcrobe facrafk-^'

cere dijs inferis: ut

Sacra facit,

apud Ouidium,

ilaudprocul ege^afrohihus teUure duahus

Quod quidem & ab Homero in OdyfTea cantatur. Nec eft de nihilo a Marone di^um,
laicihus&ynejf<kadlimdmqucerunturahenis
Vuhentesherhce,"-

Quandoquidem

& ri tiim medicatam

inefle cre^'

debatur, uti ahenis potius falcibusd maleficafecarentur herbae, qudm ferreis; Et ad lunse lumen le^ 4ftas herbas cfficacioresmaleficijscenfcbatur, quod

lunam

i/^ lunam maleficijs

DeLamys
prseeffe cxiftimaretur ,

Scherbas fua

quadamrpuma&faliuainficere. Lucanus:

necjupp ojitiis propio r dejpuraet in herhds,

Vbiuero Lucanus

agit

demaga

illa

ThefTakma^

iies euocante,maleficij

materiem

affingit

Hucjquicquidfcetu genuit naturajini^o,

tAifcetun nonjpunia canum, quihus unda timori eflt
Vifcera non lynds,non durce nodus hy<m<ie

Vefuit,^ ceruipafliferpente meduUa:

t^onpuppimretinensEurotcndenterudentes

tn medijs echineis aquis,oculiqi draconum t

&reliqua Huc faciunr Grugnae Stryacis Carofs Macaronicorumlibri 5. Carmen mir^ feftiuumeft, ri^ diculumque, Italicis di^ionibus finguIarileporeSc
artificioubiq; immixtis.

Quanquam poetarum
'2^?^
di6tio,

aflertio, uel

etiam contra#

parumpondcrishicapudmeobtinet: tamcn
fatisfiat, libet

ut curiofioribus

paucis haec telaobiter

eodem retorqucre arcu. Si quid Medea,hac arte cum^

primis celebrisi hicpotuifretjminim^prsetermiiTara eratjalafone uin61:2,.cum clamaret

Sipojjcmyfaniorejfemt

Sed frahit inuitam noua uis.

Maleficijs
xna.

impc
fuum nequiuit remora-

Medese praeponderabat lafonis forAdhaec Circe maga formofifsima, qu quic-

quid
ri

uellet,

pode

repeilere, allicere, ligare,

dire, euocare credebatur,

:

Vlyfiem magisque fine arte Vlyfsi deuin6taeft, Vlyflem cum omnibus fuis artibus uel uinZihxde.Rc- xcrit, ucl delufcrit. Sic de Vlyfie cecinit Oui'

quam
(jius

aHd. amoTpf.

j>iuUa recantatM d^eponentpeBora curoi,

NecfugietHiuoJidphm-euiclusamor*
Quidte^phdfiaceeiiiuerunt^aminatcrrce,

Qmi cuperespairia Cokhi mmere dom i

Liher

tertlUs.
'

im

aWLl tihiprofuerint Circe Perfeidos herha^

Qum tihi NeritiM ahflulit aura rates i

OmniafeciBi,necallidushoJpesdhirett
lUededitcertalinteaplenafugcfi

Omniafeciflifneteferusureretignist

JLongusininuitopeBorepditamor*
Vertere qu^e poteTi^is homines in miUefigiinis,

No potmt5 animi uertere iura tui,

hiceris his etiam^cum

iam difcedere uellet,

Dulychium uerhis detinuijje ducemt

Now ego,quodprimum ( memini ) jj^erarefolcham^

Iamprecor,utconiunxtHmeusef[euelist

Ut tamen ut coniunx effem tua^digna uidehar f

Qj^od dea,qu6dmagnifilia
Solis

eram*
^r

Ueproperes oro,fl>aciumpro munerepofco j

Quid minus optariptr mea uotapotefl I ^tfreta mota uides,^ dehesiUa timere ?
Vtilior uelispoflmodo uentiis erit,

Qua tihi caufafuga^ non hic noua troia refurgitj,

tiicamor

Now aliquisfocios rurfus ad arma uocat, O^P^x efljin qua male uulneror md^

Totaqifubregnoterrafuturatuoe^*
lUa loquehatur,nauemfohiehiit Ylyjfes,
Irrita

cum uelis uerha tuUre noti*

i^detyO^ajfuetMCircedecurritadarteSf

Nec tamen efl iUis attenuatus amor* Urgo quifquis opem noflra tihipofcis ah arte,

De me ucneficijs carminihus^^fidem*
Porro quod Vcrgilius in Damone dicat,
CarminauelcoelepofiuntdeducerCLunamt

Atq; apud Horatium glorietur Canidia;

VoloderiperelMnamuocihuspojfumineist

Et faga apud Ouidium iactct, Te quoq; huna traho Koc fcit^ ab Hippocrate dilai' LiieUiS* tur. Si cnim , inquit, homo carmihibus Lunara dedu- /w%^ cero Q i
;

cere coelo poffet, tu ccrte

Deus & mens

dIuina,a(lro'
,

rum conditor & re6lor, hominu poteftati magoruq; incantametis (quod diccre nefas eft) effct obnoxius. Sedhancfouet eiurmodiopiniocaufam Aganice,ut j^eprxcepu Plutarchus refert, Hcgetoris Thedali filia, fiderum in conntih, pleniluoijs defeclus perita; ac temporis gnara quo lu ^fwrt tWe p^aobielaterrsEumbraobnubiIaretur, quuhsecmu^
^^"^^deducl

i'ercul!S

credulisprsfagafuturiprfdiceret.prascanta

Ziht.

tionelunamTubducere coelo credebatur, Tamen Pirithoum pf imum a co&lo detraxilTe lunam, fingi a poc tiSjnonignoro. HscPropertiusitaridet;
Atim,deduSiisquihuseflfaUacialuney

BtUhorinmagicisfacrapiarefocist^

BnagedumdomincementemconuertitenoTirie,
TitfaciteiUameopaUeatoremdgis.

Tunc ego crediderim uohis^^fidera

^ amnes
argumcntijexpli-'

Pojfe Cyrenais ducere carminihus*

Quoruhdam pOematum huius

Cdp.zz.

cationem
peries.

etiam circa Libri fequentis finem

com-

Atapud hsc poetarum commenta locum mcren^

tur infinitae hiftoriae , fabulis fabulofiores
,

X I libris

Metamorph.fiuc lufus

afini cbnfcriptje a

L.ApuIeio

Madaurefi^ philofopho Platonico.Ex ijs accipe duas, ut cum his conferantur fidemq; parem fortiantur illa, quae freqiienter adhuc noftro hoc aeuo a male cre^ dulo ac deiilentato uulgotanquaueranarrantur, li^ cet fint mendaciamera, quibus etiam facil^abalijs Zih.i.detyi- datur fides. Cauponam reginam hoc mododefcri' [tnoameo, bit Saga eft, ditiinipotens, coelum dcponcre, tct^^deij^fa- ranifurpendere,fohtcsdurafe, montesdiIuere,manes fubiimare, deos infirmare, fidera extingucre, tar^ tarum ipfum illumihafe. Amatorem fuum, quodin al umtemeraflet, unicouerbo mutauit in feramea' orem:qu6d ea beftia captiuitati metucns, fe ab infc
,
*

&

[uen"

Liher tertitu

213

guentibus reprscifione genitaliu liberat : ut illi quo^ <jue (imilc , quod Venerem habuit in aliam , proueni^ ret.Cauponem quoque uicinum, atque ob id smulu; deformauit in ranam:& nunc fetiex ille dolium innatansuinifui^aducntores priftinos infecefubmiflus, officiofis ronchis raucus appellat, Alium de foro quidem, quod aduerfus eam ioquutus efiet in ariete de*
,

Eadem amatorisfuiuxorem,qu6dineamdicacuieprobrum dixerat iam in farcinam impraegnationis bbfepto ute* ro , & repigrato foetu perpetua praegnatione damnauitEt ut cun6li numerant,oclo annoru oncre mifella
formauit;
,
,

& nunc aries ille caufas agit.

elephantem paritura.diftenditur.Et lib.z.de Pamphilc Miloni nuptui tradita h^c fcribit; Maga pri ini nominis & omnis carmiifis fepulchralis magiltra creditur quse furculis & lapillis & id genus friuolis inhaIatis,omne iftam lucem mundi fideralis,imis tar* tari & in uetuftum chaos fubmergere nouit. ^^m fimulquenquamconfpexit fpeciofje formaeiuuenem, uetuftate eius fumitur,& ilico in eum & oculum 5e a*
illa,uelut
,
,

detorquetc Minus morigeros uiles fafti^ diens ,infaxa&inpecua, Scquoduisanimalpunjfro reformat. Aliosuero prorfusextinguit. Jvongioris morsein ijs recenfendis me pudet, quare figmentom cnarrationem obfignabo curn his Apuleij uerbis lib.i. Nae iftud mendacium tam uerum eft, quam {i quis ue litdicere, magico fufurramineamnesagilesreucrti,

nimum

&

mare pigrum coIligari,uentos inanimes expirarCj So^ lem inhiberi Lunam defpumari , ftellas euelli diem
, ,

tolli,no6lem teneri.

Lmknm profef^ionis modm mptus^nec cp^

ATqui rent,uanaque&mendaciacomperiuntur:ita=
& profefsionis modus

h^rem, Caf, II. ut omniafatanaeinftitutaminim^cohae^

Profefstonts

^^. u,^^,,^^

ineptus mancusqi Q^r'nuiohimih

05

ac di

Be Ldmtjf 2,14 ac diuerH k quolibet eius fadionis rco,Jquaeftionibui

J^rmAfeam' q; fubiedlo narratur. Exepla funt obuia in Malleo ma 44 partis q. leficarij,Iibro (tc infcripto,ubi lcgitur: Modus profite f^/'V5' di duplexeft.unus fo!enis,perfimile, ad uotu folene: f

a]iuspriuatus,quifeorfumdfmoniquacunq;horafie ri poteft. Solennis inter eos fit,ubi Lamias in certa co^ cione ftatuto die ueniunt, & daemone in alTumpta ef-figie hominis uident qui quu de feruada fibi fide ad^
:

njonaerit, fucceflumq; in reb. mundanis profperu Bc iiitf longitudinepromiferit, quf praefentcs fuht,nom tiafufcipiendaipfi commendant. Etdjemonfi inab* negadafide,cuItuChriftianifmi,8cestefamuiiere(fic enilTi beatifsimauirginem Mariam nuncupant) &iti facrametis nunquauenerandis inucneritnouitiafeu difcipulu pr.ocliue,tunc*d3Emonmanuextendit:acut %deius fer- ceuerfa difcipulus fcunouitia ftipulatamanu,iliafer^ia extmdit^ u^turu fc poiiicetur.hinc daemon fubiungit,ea no fuf^ mm jfmtm ficerejfed onaagiudeindepetit, contines,utanima& tArnem &> of cQj.pore fe in apternum ilH dedat, & pro uiribus alios quofcunq; utriufqj fexus illi adiungere uelit. Addit fallaxtaatt^ membris pue ^(i (iipulatio, deniq;,ut ccrtaunguenta ek ofsibus '^e^uUim mo rorri,& prsBcipu^ rcnatoru fonte baptifiiiatis,fibi con 8K5f;. ficiat, perquasomniafua infbitutaipfiusadminlculo

&

explerepoterit.Huncmodunosinquifitores(fcribut
Mallei maleficaru authores ) cognouimus in oppido Brifiaco Bafilicnfis dioecefios ,plen^ d faga iuuencula informati.DcindepoftieeitunPr^fatoinquifitoremi hi referente intellexi, in ducatu Laufanenfi quofdam magos coxifire &comedi{re proprios infantes.Modus autem difcendi talem artem fuit, ut dixit quod magi jn certam ueniant concionem,& opere eorum uerifimiliter diemonein afciticiahominisfpecjeconfpici^ ant, cui difcipuluf necefiario dat fidem de abnegahdo Chriftianifmo,deeuchariftia nuiiquam adorants
:

}g,&dc c^lcandofupercrucem,quandolateterpof-

fet.Fartinruperfamaeommunis,PetroiudiceinBol* tingcn narrantc quod in terra Bernenfium tredeciin infantes aLamijsefTentdeuorati-.quamobremetiam

,

in tales parricidas fatis duriter exarferat publica iufti

cia.

Aliuspofteaiuuenis,tamcnAixoratus,huncre^
:

fcrt

ordincm Oportet primo Dominico die , antequam aqua bcnedi^la conrecratur,difcipulu futurum
id eft

cum magiftris templum ingredi, & ibidem abnegare,

&c.Dcinde omagiu praeftat magifterulo,
:

parup

magiftro:itaenimdaemone,necaliter,uocant.Scquitur poftremoiDe utre bibit, ut audies quo fa<^o,ftatim intrinfecus fentit fe imagines noftrae artis cocipe re,& principalib.ritibus huius fedas imbui^confirmariqi.Quu aute modum quo infantes comederent,a fa gacaptainquireretPetrus:hfcrefpondit,iilumtalem efTe.Infantib. nondum baptizatis infidiamur , uel etia oratiobaptizatis , prxfertim quando crucis figno nibus no muniutur.Hos in cunabulis , uel ad parentu latcraiacentes,ceremonijs noftrisoccidimus:quos, poftquam putantur opprefsi eflejUcl aliunde mortui, X fepulchro clam fufFuramur,& in olla decoquimus,

&

doiicc euulfis ofsibus, uelut cera fere potabilis effici* tur De folidiore materia unguentum facimus , no- yngmntutn ftris uoluntatibus , artibus&tranfuedionibuscom.. ttrn^ilc, modum: de liquidiore uero humore,utre implemuss xquo quicunquc biberit,additis cercmonijs pau- potwtdrta*
cis
,

eueftigio noftraeartis confcius rcdditur,& magi' m<?,

fter.

Hxc iile.
Profijlioh4midrmdiluitur^o{knditurq;focdus
eiJepneshigiofm.jhltumyC^rnulliui
ponderis,

Qp.

III.

Vim haec no cohaereant, fint abfona indigna^

que quibus fides uel leuiter adiungatur.quilibet,dumod6 no omnino fit metis inops,faciI^

iudica^

^24

BeLamijs

iudicabit.Foeclus aut efTe prsftigiofum , phantafinatfil

autiinaginatione,uei phantaftico prseftringeniis fpiritus corpore fallaciterapparente:uelneruisopticis

feuuirorijsinditarubdole,qua.fatanuult, fpecie,coin niotis huc humorib.Sc fpiritibus idoneisiuel fibilo,fa

furfoautmurmure in organis auditus,uitiat^formis jmagini refpodetc, fpiritP maligni arte excito coflatu ftabilituqj.ac inde nullius efle ponderis,facil^ cogno lcitur-.potifsimum fi diuerfa cotrahentiu e(rentia,con
|ra6l:us
tis

forma,modus,& circu(lantia?,pcrfpicaci men

acie infpiciantiar,atqi rationis fideiq; noftrs sequi

librio exa(5lius penficulentur.Sic pleralque

omnes a-

^iones Lamiae ha6lenus attributas^quas fuas efTejma

lefana quoq; fatetur,excorrupta a pr^ftigiatore iiirtu
|e imaginatiua,non Lamia,fed ipfius fatan^ exiliere,

p^lim fiticui minim^ opus

eft alterius adminici^lo in fua potentia oftendenda,aut a^lionibus declarandis, qui nec ullii|s uoluntate aut imperio cogitur qi4m

pei,^ huius iriiniftrorum bonorum malis non coa'

:

(^us,fed fponte

& quide libenter obfequitur malicio'

non magis irretiat Non
.

fusilleucterator, fecusljeetfingat, fimuletque, tefte

|?orphyrio,ut fuis prsftigijs

pa6lu imaginariujdoloq; malo jtiendciciter ab altera parte initu necefTe eft, quu a pr^

^utem

ftri6le colligari

ftringete fpiritu

apud ftupente, nec menps compote

fatishominem,gliterfierin6poteft.PrsetereadoIpfa |i3ec ftipulatio, maxim^ in pernicioium finl conficlar fine teftibus autoadibus contra De uoluntatem,{i t^n|uhabebitmomenti,utnullaqueatrffcindira;io*

ne

at neceflario eius uirtute alt<?raltenus

uolunta-

X(tm ff qui,illiusque prsecepto morem gerere compel latur: qi;urpa6lum illud priusinbaptifmqexppcuculiari

Dei pQluntate
,

bis uer^ fancitum

& mandato, folennibus uer# & quidem interpofitis fideiufilbqui.

ribus,tanquam prgerogatiua non pr^ ponderabitc^At'^

Liher tertius.
iqui,fidem Chriftianam hic abnegaflTe
obiicies.
,

zif

anum mifcram,
,

Et nos.quotquotaliamfalutisuiamquse* ^d^m Chnrimus quam Chriitum i E S V M. ems prsecepta ;,^^^^^ obferuantes ueftigijsque infiftentes uiua in ipfum '^ fideper diledionem operante, fidem abijcimus,re- Gal.s. ipfa teftati mente fana, quod illa uel setatc ftupida,uel
, ,

fexu inconftans,uel impotenfia mentis lubrieajjuel animi morbo defperans,autimaginarie autmaligni

artc delufa feciffe putatur.

Aures Pauli uerbis, quibus fidem Chriftianam uer^ abnegantes fcitd

depingit,paulifper

accommoda:

Illud fcito,inquit, ^.Timoth.f.

^*

extremis diebus inftabunt tempora periculofa. Erunt enim homines fuiamantes , auari, faftuofi , fuperbi ,malefici,parentibus immorigeri,
in

quod

Timoth,:^.

ingrati,impij,carentesaffeclu, ncfcij fcedcriSjCalum^

niatores,intmperantes ,immitft,negligente3 bonorum , proditores prsecipites , inflati uolupratum amantes potius quam amantes Dei:habentes formampietatis, fedquiuimeiusabnegarint.Etiftosa*
,
,

PietdtU
5*^'

uim

uerfare:

exhisenimfuntquifubeutinfamilias,&ca1. * " ptmasducutmulierculas onerataspeccatis,qu3eaucuntur concupifcetijs uarijs,femper difcetes , ncc un quaad cognitionem ueritatisuenireualentes. Quq-^ admodum autem lannes & Mambres refiftebant Mo fi,ita & hi refiftuntueritatiihomines mente corrupti, reprobicircafidem. Sednonproficientamplius. Si* quideamentiaeorumeuides e itomnib.quemadmo du Sc illorum fuitHsc Paulus. Ad chrifma in fosderis
1
1

.1

ahnena-

^^^^^^^^^<^^h climreprobt.

Exod.j,

chrifmatls
^" ,ft
^*^' ""'*

contra6lu exemptia, utfertur,fi confugias,licet uel u-

q'**
/"'^*

nicouerbohicfatisfacerepofrem:idtamenepIusfacefiatnegocij^tutius eritrefp5dere;Si qua uis fit chrif matis eanon in extremailjmitione magis confiftere, quam in extrema aqu^ fuperfufionein facrameto Ba'
ptifmi,qui fide intercedete fan^ificatur, atq; ita cofir

""
I^ J^g^o?.

matur, ut fi poftca centies aqu^^CGi"pori infufa ablualur. 5

3tS
tur ,
^tcre fide imprcfTo

Be Lam^s
imo tota cutis abradatur nihilomlnus exdiara^
,
:

permanet baptifmi eflcntia ctiafi eius uirtutem homo quandoquelapfu abneget, tame

refurgat,^ peccatis ad uitse emendatibnem poenitu^ dine conucrfus , eadem ftabit baptifmi femei adminiftrati energia. Ratio chrifmatis erafi erit eadem apud refipifcentem, fi ita u61es;alioquiueluulnerefynci^ iti infli6lo aut putrido uicere ea in parte exorto , illudquoq; interircfequeretur: quanquamctiamnon uer^ fynciputin foedere collidi crediderimjfcd imagi' nari^ quemadmodum reliqua multa hic contingere animaduertimus , quo credulam hoc malefano*
fi
,

rumhominumgenusperfuafionemalainducatur,ut iam inde implicitum ufque adeo, feruumque credat,quafi omnisrefipifcentiaeuiadein cepsfi^ praeclufa, quo hac ratione tandem extrema cogitet, moliatarque quamuis non magis huic, imo multo minus ut uitiata phantafia delufo , qu^m qui.
fc diaboli retibus
:

Afatth.ig.

Marc.i^.
c<2?.

alijs grauiter peccantibus , conuerfionis lo* cus erit prsecifus. Petrus fiquidem , antea breui k chriilo praemonitus , contra confcicntiae teftimo? niumterChri{lum,additoetiamiuramento, negat? atqui agnjtoerrore, lachrymisquc rufis, mgratiaa^

bufuis

recipitur.

Fceier^

Udtii dentoniirdtio

Ycli^U*

Cdp.
i

IIIL

A\
Ceremonijs

Dhaec, quodulliscerembnijspuerosoccidcr quis pofsit, falfifsimum eft, mcraq; fatanx fug^

gcftio, ac inanis credulitas.

Item quod illos cx

^jroffeocci'

fcpulchris clam cffodiant, nihil efienifi diabolicain

dipusYQU

perfuafione ex imagiuatiua ui corrupta, aut alto fom* po uitiata,palam conftabit,fi* monumeta infpiciantur, undeeos extraflos efienarrant:ibi etenhu recondi-

tiadhucinuenientur. Nech2fitareuolo,eodcmmo-

doia

Lihertertiuf.

2ip
Tnfantesmof
"

^oinmentemillis indutUmelTeinfantiscIeco^lione in olla confe^ftam , donec exemptis ofsibus caro reddereturpotabilis. Tamenim idexiflitinhumanum,

^^^^'IfQdeUfomieA,

ttricum,crudeIe,SccreditudifficiIe,utriuelmeisin- rottisilleSty tuererhococuIis,citiushuiushorribi]isrpe<5lacuIifa- giu^tmagint*

fcino eosmihi praeftrid:os erediderim,

quamnefan- '"'^'^^'^"^ aumhoc& piulquamtragicum, omnemqueexupe-'^ rans fidem condimentum uer^ apparatum c(fe fatear.

Sedell:o,qu6dexStygiapaludeproferpantcius unguenti artifices horrificas ftriges , qus omnem humani fenfus imaginem prorfus exuerint cedo tame, unde ilii unguento ea utrtus , ut fi quis co inungatur, fiat fceleratarumuoluntatum, execrabiliumartium, tranfueclionum incredibilium particeps :* uel fi eo fedileauthgnumillinatur^moxalterhuicinnixuSjper aera feratur: quemadmodum fage perfuafum habent, 5cliberilletcftaturc' Nonlibethicanxiedemoi^tuae, putideq; & uirulentae huius carnis decoflag tempera mento &uiribus difceptare. fiquideminreru natura eam ita parata non inueniri,firmiter credo: idem de li quidioris materiae in utre ut di6lum eft, conferuats
:

&

prasparatione,potatione Sc uirtute ditflum uolo.Inte* rim ncgandu non eft, miferas has mulierculas ita for-

mis uirtuti phantafticae imprefsis,a dasmonio demen

tatas,non aliter^c
falte
fi

haec ita uer^ fierent,fcire: uti fcr^

oftines illarum prsster

:

naturam a6lioncs, imaginariss

uidetur Sc propterea qu^ftionib,ada6l,flamiS' q; propinqux,fua aperte cofitenturflagitia, per fomnuuelfimulachruillisfolumodo cognitaJdipfum cp

infectidapar_
te,cauf.i6.^^

irmaturinDecretis,adhuncmodu: Qu^damulier* culaeinferuientes fatanae, daemonu illuiTonibus (cd^< iftae credunt fe aiia nefanda quoque agere putapar-: uulosaIaclematrisauelIere,aflare&comedre: domi per caminos feu feneftras intrare, & habitanmodis inquietare; qusomnia&confimilia ^ It^suarijs " folum
, ,
*
'
'

^-^K^^t^*^

JI0

DeLamijs

folumpliantaftic^acciclunteis. Cum^auero, quae foiTula fa6la, lotio infufo uel aqua digitoque moto

&

tempeftate ciere arbitratur,coiIudit dsmon aerem turbans,ut illam fibi addidam in officio contineat. Huius ergo ex utre potionis tartareae.fed imaginariaein foedereufus, ipfum quoquepraeftigiofum clTe, prseter multam eius diuerfitatem apcrtius demon
fe

urat: lubetqi hic

1.

cum Horatip dicere^

Carm.ode
^

i^e quodciinqi uolet, pofcatjihifahula crediy

*^*

New pTanfi^ lamioe uiuHmpuerum extrahat aluo* quoqpe docet, quod co ini tocercmonias quafdam contra Ecclefiae ftatutacoganturobferuare quemadmodum diebusDomini^Pa6li itcm uapitatem] id
:

cisieiunare,autfextisferijs(utaiunt) carnibusuefci,

aut crimina in confefsione celare, ucl tempore cleua*

tionis interram fpuere, uel fub MifTse a6lioneuerba
lei

proferre inutilia,uel aliquid fimile defignare: ita Mal* referunt fabricatores. Hxc qualia quantafint

&

deIi<fla,quilibetpius,tenuitermodoSacrarumIitera^ ruin coghitione tindus,intclligit. Etenim quum dies X>iedommi~ Pomsnicus fit audiendo Deiuerbo, orationibusSc ie ntiliter ie~ diuino cultui cum primis confecratus, his nemo fru.*
tundri.

^uofiuspacarit,quam quimentemacibinebulisfe'

Mdtth.i-j,

xtmm conferuarit.Eft (inquit Chriftus) aliquodd^

moniorumgenus, quodnonnifiorationibus &ieiueijcitur.Sobrioshincnos efTe iubetPetrus, &ui'' orandum , quia aducrfarius nofter diabo^ lustanquam leorugiens obambulat, quserensquem deuoret. Item Paulus docet fuos Corinthios: Ne fraucjctis uos inuicem, nifi fi qmid ex confenfupro tempore, ut uacetis ieiunio&precationi. Itaieiu> nium oratiofer^ coniunguntur, quidemordineoptimo : utquodapud Tertullianumlegitur, ie^ iunare die Dominico nefas exiftimari, non immenijs

i,ptr. 4.f"

giiantes ad

t.Cormh.-j.

&

&

fitomirer,?

QuocS'

221 Liber tertius. Quoducrocarnibus uerci.urgemenccefsitate (fi

Cdrnihuin'

EomtH diebus a PontificeRomanouetitis,alij defenduntexJ/j^^^J^^" his Chrifti uerbis; Audite & intelligite: non quod in< Uceaf. grediturin os, impurat hominem fed quod egredi- Mdtth.if. tur ex ore hoc impurum reddit homincm. Item cx Paulo^ad ColofT 2. Nequis uosiudicetin ciboaut
;

bodo abfit offendiculum,contemptus Scgula)

liceat^"^

potu , aut in parte diei fefti, aut nouilunij aut fabba^ lhorum,quse funtumbrarerum futurarumicorpus au temChrifti. Etpoft: Simortuieftis cum Chriftoab
,

elementis mundi quid quafi uiuentes in miindo, decretis tenemini :" Ne tetigeris,ne guftaris,ncque con^ tre6laris; quse Cimnia ipfo pereunt abufu,iuxta pr^ce^ cepta 8c doclrinas hominum, quae uerbotenus quidc fpeciem habent fapientise per fuperftitionemachumilitatem animi, &Iaefionemcorporis, nonperhonorem aliquem ad expletioncm carnis. Ad Timo- theumhic quoquefcribit: Spiritus certo loquitur, quodinpofterioribus temporibus defcifcetqttidam 4 fide,attendentes fpiritibus impoftoribuSjac doftri' nis daemoniorum, per fimulationemfalfiloquorum, cauterio notatam habentium Confcientiaiti, prohi' bentium contrahere matrimoniutii, iubcntium abfti* nere a cibis, quos Deus creauit ad fumcndu cum gra,

^'''"^^''

tiaruma<5lione fidelibiis, Scijs qui cognoueruntueritatem : quod quicquid creauit Deus,bonum fit ,

&

gratiaruma6lione fumatur. Sanclificatur enim pei* fermonemDei, acprecationcjTi. Dehisficomonefeceris fratres, bonuscrismi^ niftsr lE s V ChriftJienutritusinfermohibusiidei, bonseq; doftrinae , quam ufque fecutus cs. Caeterum
nihil reijciendunj
,

fi

Cum

i..cvr/ff^^..

prophanas&anilesfabulas reijce.HaecPaiilus.Item:

Ornne quod in macello uenditur,editc, nihii interro' gantss proptcrconfcientiam, Dominifiquidcmeft tcrra,Scplenitudo eius. Adhaec,

P/rt/.aj.

De Lamijf quod ex pado certa celare crimiti^ iii CeUremmU quis amabo fingula diftin-^ na in ionfef- conMsxonQ cogantiir fions. ^^ enarrabit peccata , quum plerunque omnes
222
AdhaEC
,
:

U
te

acliones fint peccato* aut quo'nam diuinse uo^ luntatis teftimonio , cxadla illa noftrorum fceleZcxig. rum enarrationc opus efTeconuincetur c* QJo orcr 2?. ^ jne ea recenfuit publicanus ille in templo ^ aut latro incrucec' terraj^m Xam quoque graue cft delifium, in terram teinpo> tem^sreere gje^jationis fpuffre.^quamlfputum inorecontinere;
noftri cogitatus
,
"

uerba

&

rum

labe confpurcata i

jTerba imiti-

^ ^eq^^aiem
Mifla,

poenam merenturuerbamutiliatam

iine

liaftihMijpf'
preferre.

Crttcem

c^^f-

^^tlftfira
Uiaqti-aconfe

iratiQnetem-

fub eiusa6tioneproIata. Hucadduca-^ tur , commiffum in calcanda fecreto cruce flagitium : jtem, quoddie Doi^inico anteluftralis aqusE confemille alia anicu^ cr2.tioRem templum ingrediantur: larum ddiramenta, eo huc addu61:a a dsemone, ut fub religionis pr^textu fuperftitionemimpietatemqi in-;

quim

&

^te
tite

?^^/

ueheretScftabiliret.
jj-^ praeftigiofi faedcris

Dmim-

neruum palam

cernit qui>
:

libetpius. Reclifsim^ ergo Auguftinus ait Omnes Xi I iedon'. chrtll.crle'- artcs huiufmodiueInugatorif,ueInoxi^fuperftitio*
giturze, q.z.
iHudi^nodefi.

nis,ex

quadam peftifera focietate hominum

Sc

dsmo

num,qua{ipa(5lainfideiis&doIofaEamicitis,penitaS funtrepudiandse. Superioribus nugamentis ex Pfello accenfere li3f.cheta& bet de Euchetis Sc Gnofticis, quinefandafacrifici* 0no(itci. perpetraredicuntiir.ut daemoniatoto concipiantpc^ <5lore.Conueniunidie quo pafTus eftSaluator,uefper^ ftatutiiJn Iocum,una cum puellis fibi notis: Sc poflr ^usedam facra extindis ]uminibus,miftim congredi-

imtur (lue cum forore, fme cu filia, fiue cum qualibet Nono rurfus menfe rcuertuntur,puellasq; accerfunt, &infantc5iamnatos abhiseuellunt, perq;totucor^ ptis puero^ circucidunt,& circiifufo fanguine phiala^
impient,

Lihertertius. 2z^ implent,corporacremanr,cinerem cumfanguinemi* fccnti Hoe condimcrito epulas & pocula condiunt, tumfuainterfe, tum aliorum clim quorumcunque pofTunt. Exiftimant eriim hoc facrificij Scalimenti generc,tanquam maxim^ profano,chara6lerem diuinum nobis impre(tum,ac dsemonia procul arcentem, fenitus aboleri,itaq; daemonia liberius ingredi. Gno^
eru(ut Irenseus atteftatur, uir 8c Chriftianus dits)prfbuitin cunabula Carpocrates.His enim pr^ ftigias Simonis magi, nonut ille clam, fed publicd ac pai^m tradebat : '& uelut pro fummis ac optimis ftupublicam de nefarijs afti> dijs laudem confeflam
fticis

&

Carpecrdteg

w^gww/w
^f^''/'^^'^'
*^**'*'

&

bus,adeceptisauditoribusrequirebat,&magicastenebras in luce publica perorabatjde amatorijs dunta' xatfomnijsqueimmifsis, acd5emonijsparedris,aIijs> quefimilibus fraudibus.

"

Qui hmines dmonum iUuponibm artibm^

m4glsjHntexpofni,

Cap, V.

id hominum genus potifsimtfm im' t^u /atd^ petitur,quodtaIiefttemperamento,ueIa cau- norg4na. fisexternis,uta daEmoiiisfpe^flroappetitum, iiel illiusfuggeftione tentatum, feu uti organum iilius uoluntati non ineptum , ex fucata indu6tione facileprseftet. Huiufmodifuntmelancholici, &obia- ch.dtPrt ^luram uel qualemcunque aliam caufam triftes tefte tndentu ad ChryfoftomOjCuius hsec uerbafunt: Omnidiabolica ^f^|^'"^^"adione potentior adnocendumeft mosrorismagni' *obm^orim tudo quia daemon quofcunque fuperat, per moerore mttltos fa&i^ fuperat. Sunt item Deo diffidentes, impij, illicit^ cu- rrfrrfmw.

HIc porro

rio{i,peruerf(^ in religione Chriftianainftituti^inuidi, Clememli.z,

maliciofi, uetulse uix

lubricse fidei

(qui enim

mentiscompotes, fimilesqu6 ^^^' (itl facil^ credit, faciU&rece- zM^J^ln^

dit ) uei infignis malicise muliercul^.

nitis

His ut inftru- Cmji,x4,i^ congruis infidiatur quibufcuncp poteft modis.

24

BtLdmijs

.^

fuo tcmpore 8c locot fingulos, ut cuiufque animi ft^J dia & aflFcftus ex certis indicijs cognouerit, peculiari aliqiaa ratione adoritur,infe6latur,iilicit,uel aifumpta plaufibili forma, uelcogitationeimaginationeqjua^

ri^agitata&corrupta, donectandemipfius propofitd tdnfcntiantjfc ipfius perfuafioni dedant, quicquid in mentcm ille ingerat credant tanquam fcEdere obligatii abilliusnutupendente&, i]3fiobtemperantes^ uera omnid efle quse fuggerit rati, formas in imagmatiuauirtuteuel phantafticaabeo ingeftasreuerafubllantialiter (utficdicam) exiftere confidentes fan,

rifsim^:necaliter queunt,quumillorum mentem ex primo aiTenfuimaginibusinanibusuitiarit, confopitis uel concitatis in hoc opus corporis humoribus Sc fpiritibus,ut hac ratione ad organa accommodata fpe
cies aJiquas inducat , perinde ac
fi

extrinfecus ese oc-

curreret uer^,non folum dormientibus,

gilantibus
:

uerum

& ui-

atque hoc iuodo aliqua extrinfecus uel e^ xiftere' uel ficH putentur quae tamen reuera nec fiint, necfiunt,nec faepe in rerum naturaexiftunt. a eft horum immundorum fpiritaum fubtilitas incomprehenfibilis prop^, & fraus infatigabilis fenfus ho, ,

Li.^.Recog.

JEgyptiorum fen ^^5 obfedifle djeiuonem, docetapud ClementemD

cludens.
Sic 8c ueterum.

minum

Petrus.

De[xmfemlnd credulitate dc frugilit4te.

SexHsfem'

Qp. VI. Tp^Lurinium uerohucfexumfemineum, nimiruni

.

mt crf dulitas.

temperamenti ratione labricum,credulum,maimpotentisanimi, &ob eiusaffe6lus quibus difficiilterimperat, melancholicum :cumpri hiis autemelfoetaSjfitipidas, mentequetitubantesue
liciofilm,

tulas inducit fubdolus

Genefi. j.Tim ,..:.

ille

ueterator.

Quonominc

Euam conuenientius

fuseperfuafioniorganum,noii Adam^inirerumprimordijs, quumduofolumexifterent

Liber^tertius.

rcnt homineSjaggrelTus tionis uelitatione uicit,

efl:

22 f quam leui ctiam difputa-

Hinc D, Petrus non iniuriamuliefes aocatinfir- i.c^/r.j; miusuarcuIund.EtChfyroftomtiS (fiiseft) ini.par- HomU.irM
te

Homiliarum

in

Matthaeum

Sexus,ait, tiiulieru in^

^"^'^^

cautus & mollis eftiihc^utus ? quia no omnia qtias ui^ ratione confiderat: moU det aut auditjcu fapientia lis autem.quia facil^ flecliturj uel de malo ad bonum^ uel de bono ad malum. Iderh iri epiftolam^d Co^

&

rinth.z.Homil. i^.dicit^mulierum proprium efle decipis

D.Hieronymus,aut (utuidetur) alius, inregula monacharumad Euftochium, cap.i6; iDebiliseftnimiura fcw^us qucm geritis,ac fragilis,& mobilis, {i fud
relinquaturarbitrio.

Scitifsim^item^MuIictumge* nus, inquit EleazarusapudArifteam, fuorum affe* luu fequax atq; in lapfum prociiue proptef impru^ dentia,&tiasnaturamimbeciIiem.Quintiiianus ihi- VecUMh bccillamremefleait fceitlinam. Mentis quoqueittl- ^?^^
,
,

bccillitatem
tneni. cap.t.

tribuit ValcHus Max. lib. nono Rcn CaiusitemproLucilla^apudStobaeuiTi ferm.17. <i^xy(ayoiJ yc(f \^tfj , as mriy , K^ iih<i<TK orikft io on\jy/ni r/tf<r.quibus fignificatur,mulierem ad crcdenduhi fatilem elfe, praefertim in calamitatibus. Schbitauteni
illis

tulgcntius , credulititem deceptibnum efie matrfemi Malieres facil8 decipi,Sc defperare citius quam uif os^ traditAriftot.inprinc.lib.9.deHiftor.animaliu,&Al^ bertus in initio lib.8. de Animal.Cuius bonam partent

exnono Ariftotelis mutuatus eft; Hinc non inept^mulier (utVarrointerpretatiiFj

Sc repetit ipfe Lacl:antius,& D.Auguftinus,fi is eft,fer

mcnedetempore245)

a moilicie didlaefleuidetur^
.

immtitata dctra6lalitera, quafimollier. Qtiod&' fcribit Gratianus in f Sed illud. yi, q. 7. Ab Homerb item muliefes peculiari epitheto dH-hV7<^cu uocantur, tanquam molles. Ad animum molliciem hanc trahit Gratia. j>

&

-^'^'^-

^^^^^

S2(f T>eLamijs Gratiannsrmi etla facit GloC in cap.i.de claud.defpoi

lE^ragiles
"

adhc

t(^Q

mulieres, imbecilles,infirmas,

&

promdedeceptufaciles, teftimoniofuntleges, quas ea ratione ftatuerunt multa, ut fcribitur in I. fi mulicn C. ad Vellcianum. & in I. fi pater. C. de Sponfal. in ]. prima. . penult. C. de rei uxor. a6l. & in 1. ult. C. de Donation.ante nuptias.Sc in l.ficut,ibi: Sexus fragilitas. C. dePr^fcript.^ouel^o annor. &inl. afsiduis, poft princ. C. Qui potior. in pign habean & in I. quifquis. ^. adfilias. C.adlegemlul.maieft. &injr.i. ad fin. Inftir. Qui alien. licet. Sc in capitul.ex parte ab-

&

batifile,xtrl, de Priuileg. & in capituL Adam. q. $ & 24.quasft.quinta.Item 1.2.f.uerba,in fin.in iUis uer^
53.

bisjnfirmitasmulierum. &1. regula,ftatimpoftprin. fa.igno. & 1. cuius bonis, D de Cu. fur. l.deferre,inprin.D.deIurcfifci,&l.i.f. accufationem, ibi:Propterfexusinfirmitatem. D.adS. C.Turpil. Sc

D. de Im.Zc

&

I.i.ibi,f(mineae infirmitatis.C.Quan. mulicr.tut.offi.

fung.pot.3cl.quifquis,nupcra]legata.&l.nullus.C.de

folius.Cde Decur.eod.l.^,& his cofequens, uerfic. unde uolumus. in Auth de sequaf. dot.&tex.ind.f,uerba,ibi5propterfexusimbecillicate.& in l.Impcrialis,in princ, C.de Nupt.& in .i, poft medium, in Auth.ut immobi.ante nupt. dona. in illis uerbiSjMulier quippe mariti feducftionib. facile decc pta, &C.& annotauit Lucas Penna in l.ult. col.^ C. de
Iur.fif.l.ib.& I.nullus
.

Priuil.fchol, Ijd.

12.

Hinc fecudum ueterum Grxcoru

prouide admodu ex lege tutores & curatores mulicnb. dari folitos legimus, fiue quoru arbitrio
inftituta
,

& authoritate nihil cis agere licebat,ut retulit HarpO"

fine

Mineruam natam eiTe matre,quoniam in fceminis prudentiaiion eft.If^ liusleguntaruerfasinhymnoPalladis:

cratioii.Martianus aute fcribit,
U^ncdepatreferuntfinematrisfcederenaia}7tf
'

Vrohida

confilia

quQd nefcit curia matrwm^

Quare

Lihertertmu

i-^7
.

QaarePlatoratisinciuiliterdiibitare uidctur,utro in genere ponatmulieren:, rationaliumianimaliumi

anbrutorum.
Cap.

ndtionc.

VIL

POrro ne imaginatiuae uirtutis inftrumenta In mulierculis hoc modo uitiari,& oculorum a^

his

ciem perliringijUt ant^ oilendi^urq; adeo abfut' ^ ^^^/^^^'^^^duuideaturianimaduertemeljincholicorucoeitatus, uoces, uiia Sc aCtiones ac quam omnes ienius ex pf^^^^^i, humorc melancholico cerebrum occupante, mQn" am> temc};immutante,inhisr3epedeprauenmrintliigcs, utalij fcelTebrutaanimaliacredaQtjiprorumque uo cesSc geftus imitentur. Nonnuili leuafa fidiiiafaftoseirreputant: ob id occui"rentibus ne collidaturj, cedunt: alij mortemtiment, quamfibitamenconfcifcuntinterdum, Plerique recrim.inis reosimagina' tur, utpauidi quemcunqueuiderintadfeingredien* tem exhorrefcant ueriti ne manibus ipfis inicdis captiuiabducantur, &adinbunaiiarupplicioafficiendi pertrahatur. Quida fenex nobilis,quadoqj ^ {ede exiiiens fubito, ab hoftib. fe impeti crcdebat qucs arre* ptos,retrd fe in furnu c6fertim,rua quide opmione,in xrudebat.Alius metubat,ne Atlas^uniucrfum terraru orbe fuflines fuis humeris, defatigaretur, & onus ex.

cuteretlafTus, cuiusintolerabili

ruinaomnesoppri^

merentur. Qui fe totius mundi monarcham^Bc imperatorem efle , ac ad fe folum id fpe^flare nomen crederet,noui melancholicum italum: alioqui bene hai bitum,eloquentem,necaIiomorbolxrurn. Vidi,qui

cibum5c potum pertinaciter auerfaretur^ condem' hationem imaginatus. Sunt quos tam mifer^ exer* cet plcna fcrupulis confcientia, qui nodos in Ifui fcir po qu^ritanteSjCulpa imaginantur ubi nulla ell:& di-' iiin^ p z

22^

BeLamijs

uinaemiferlcordisE diffidentcSjfe orco de{linatos,Ia'* mcntatione fedulo no6le diuq; deplorant. Noui, qui fe fratrem multis inde miliaribus degente uidere dice

renitem qui fuis aiiribus femper obftrepere(mafculo rii concubitor)quecunq; obuiu, etiam c6iun(3:ifsimu quererettir ; atque hoc nomine ad me is fcribebat difert^jnu quid confilij a me adhiberi ualeret: quu in au dirus organo uitiu qKq alij exiftimaret.Mens autehu^
icfacrificoeratlsefa.-quemadmodu

&

illi,

quipollice-

b$rturfeGabrieIemautMichacIemcoa6lurum,utad fe uenirent & iiios de rebus magnis interrogatos refponfum daturos, Sed cum ille rogare^ur a Cardinale Tournone,ut id efficeretrrefpondebat, Se non pofTc,
,

nifi prseparato prius corpore multisieiunijsSc orationibus , nec nifi pro rebus reipublicx Chriftianae.

EdidithicIibrumdePhyalafummipontificiSjSceius
partibus

Scio quoq;,ubifulphur&:picemredoIereaIiquem occlamaret melacholi^ uitiu patiens,& cibum oblatu piper refipere iudicaret qu{ quam alienifsima cfie 4
:

ueritate,cognofcebatur.Partes ite pudibundas in flamatione putoreq; ita uitiatas afierebar, ut gangrse^

rei

na fuborituram pcrtimifceret,his interim locis ab

om

niuicio immunibus.Infinitaaliahuccoaceruaripof* fentexempla^ubi fenfus omnes multifariam uitiatos

cernas,exunicoilIohumore, uel fuliginofoatraebilis

iiapore,mentis'fedem inficiente,unde phantaftica illa procrearimonftraconftat. Imaginatricem quoq; interdum totam exalijs humoribus corrumpi,exoIuiq;, docet Galenus de Sympt.[differentijs, quemadmodu in catalepfi:plerunqueautemuitiari|, utin deliriorefl: cum deffcit atq; debiIitatur,quod in lethargo contin* git.Quare idem non licebit diabolo, tanquam fpiritui utDeo conniuente,infenfuumorgana fefe infinuet,

& humores

fibi

commodos

uel

uaporescommoue^
at.

Liber tertim, 22 ^ idoncumconferat adorganarmaximd at,uelacrem delcdu habito ex tempcramento,state, fexu, uel alia caufa externa aut interna apta unde nouae fpecies in
:

imaginatiua ui concepta,plerunque etiam fpiritui uiforio pcr neruum opticum communicentur, quo feuidifTe uel defignaffcmortis etiampericuloafiirmare audeant,quf nunquaucluifa,uelinrerunatura extiterut i Leuiaeius reiargumetainhypochymate oculorumuitio apparent. MeritoigiturThomasfrc quenter allegatillud Auguftini in libro 83. q. Serpit hoc malum daemonis per omnes aditus fenfuales,dat fefiguris,accommodatfe coloribus,adhaeretfonis,odoribusfeiubijcitjinfunditfefaporibus,
"De phanUfidyO' (^uomodo uitUtur-

Qp.

VIII.
lamblichus Phantafia
:

DE
tit in

phantafia

fic fcribit

P^j^nufta.

omnib.animf uiribuse{l:adnata,omnesq;figu rat atq; effingit fimilitudines fpecieru, & appa

ritiones,uifaq; feu imprefsionts uiriu aliaru tranfmic

alias^quse

quidem

a fenfu micant, in

opinionem

excitat:qua uero ab intelIe6lu,fecundo loco ofFert o^

pinionijfed in
utiq;

fe ipfa

ab omnib.imagines fufcipit.H^c

omnes adiones animf fingit & exprimir,a;q; ex

ternas accomo.dat intimis Hic Marfihus Ficinus Pla^ tonicus,inexplicationePrifcianiphilofophiLydi,ind

terpretantis librij Theophrafli dc phantafia 3c intelle

6lu,capite 2. ait: Imaginatio adiones rationis effingic fub rerum fenfibilium conditione,ac poted ultra fenfuum a6lus latius phantafmata promere. Superat fen fum: quia enim ntiUo mouente, imagines edit,imagi^

natio eft

libro i^.capite i.de

uel cham^Ieon. Idcm Theologia Platonica:Phantafiam, inquit, quatuor fequuntur efFe6lus appetitus, uolu^

tanquam Proteus

ptas,metus,dolor.

Hi omnes,quando uehementiC
p
3

fimi

2ja
fiiiii

De Lamijs
funt.fubito corpus

^^ja^^nitts-

^ mi.

propriam omnino,nunquan^ non fcctui adhuc matri unito^ fabita fpirituum uibratione pcr neruos quib, matnx
aijg^r, afficiant.

Quicl

ccrebro conififla e(l:,imprimit imprsegnatas imaginatioC^atfiimagineturmalumgranatUjiiiiusfecu notas proferatfixtusrfiieporem, infansediturlabellofupre

mo bifido ac diffedlo. Vehemes fiquide cogitatio du

,

rerumfpccies uehemcnter mouet,atqi identidem uer fat,formaquamcotinuaimaginationereuoluit/cEtui imprimit. Spiritus enim interni atq^ humorum afilul tia,rei firmitereogitatsinducitiiguram.Quumama-' ram pqtionem alicui offerri contueantur pleriq;,in o^ rc raox amarorem fentiunt, quem haud dubid uehementcm mouere imagin2..onem crededum eil.Qui* bufdam eiufmodi cogitationc aluus cietur nonuiiis* quod mirabiie e{l,x alicui? rei afpe6lu,uel etia audi^ tu(qxiQdmibiufuiienit)ftupefcereuclhorrereuiden MA%inti f-^T tar detes.Theodorus Byzantinus in ea e(li"cntctia,ui
:

'rirrntint j.Qg fqrtcs raro uel niiqua fpeclra uidert: quod ipfi ob ^rc^amoK innata conilantiam hsc niinim^imaginentur.Na foopeejranom ]gf|.jj^Qj. prse oranibus aiijs aifcftibus, firmas lu no^. dsiitfirtes. ^ i\ j ^bisgigaeren?iagmes:poltamor. c 5cythse,apudquos homines occidere facrificium cft,cumforesnatura fmt ac inditutis, neque mortuos neq; lemures uidett
tt,

'

ficneciatrones.eiufmodiautemfimulachra frequen* tiusobuiafuntpueris,mulieribus,UECordibus,moiii busatqiSgrotis,quipropterimbeciiiitatem animiSc corpori,afsidaaformidineuanisquc infomnijs qua*

tiuRtur.
Ariilroteles libro deMotibus animaliumfecundii communemcommentationem,cap.<S. Aiferantau^em jait,phantafiae&fcnfus,mcditationes. Phan-

tanauer6 3cinteih'gent!ahabentrerumuirtutem:aliqup enim modo fpecies inteJlefra calidi Sc frigidi, aut

^eledabilis aut
'

triflis

talls exiftit,

qualis

quidem

&

'

reruii^

li

Lthertemm. 2^1 rerum unaquaeqne. Propter quodtremiint Sc timent intelligentes folum. Adde item,qu6d abfentibus fenfi bilibus,phantarmata remanent,& unaginationes te lleAriftot.i, Anim. Scinde cxmotuiocaiiformaruni fenfibiiium remanentium in uirtutepliantaftica.cum
,

hum-orib.in quibus funt ut in fub!eclo,apparet aliqua

quenonluntSiciniibrodeSomno^uigiliaidem

in

quit:DefceAdentepiurimofanguinead principiu fen fitiuum, fimul defcendunt formse in imaginatione co ceptas.Eftenimimaginatio thefaurus quidaformaru perfenfum acceptarum. QuarationepofTuntdaemoneshumores&fpiritus mouere interiorumexteriorumq; fenfuum atq; ita ad organa fpecies aiiquas in-f <lucere,quafi extrinfecus dormientibus nobis 5cuigi*
,

lantibus uer^ occurrerent res

ipfse.
,

Tradit prasterea Ariftoteies de Somnio imaginer quae apparetin fomnijs ferri ad caput, & fenfuu orga* na, ficut nubiu cieuatur iffiagines,8c diuerf^ animaiiu

uapore aqueo uei terreo, qui 4 p foiis caiore ad aeris mediu effcrtur (ic & fomnioru imagines figuras capiut diuerfas, halitus eieua' tos cofequentes, unde uapor choiericus caiidus & fic
facies reprf fentatur in

terra

cus flama mouere uidetur :qui aut furgit haiitus phie^ gmaticus,ex duicedine,quado ad guftus organu fiuir, cognofcitur,fomniaq; aqua fpeiH^atia gignit;(ed ex ua pore meianchoiico nigro apparet quidda horribiie,& quafi df monri imago:proinde huic ueiut materi^ fuis
ludibrijs conuenientifsimse, diaboius fenoniilibenf

tcrinfinuar.Quodautcm exchoieraadufta,qusnie^
lanchoiiaeftaccidetaiis,afcendit,fentiturutmordax, uuineras,acre,feiiea amaritudine imbutum. fic etiam

quod ex fanguine puro euaporat, pulchrum apparet,& deiedabiie: cuiufmodi eft rofarum aut fio rum afpe^us choreae mufica, & quscunque uoiuptaria cum uanitate coriiun6la,Et ad hunc modum fic
, ,
\

iliufio,

#^|
iliuiio
,

P^ Ldmijs
ut pro qualitateimaginum
,

perfomnum ^%

Jiumorum halitu firiTiius inuedarum, rcs itauife cre4?.nturc[reueraE,

Dsmonesucr6na(5ti^ Deo poteftatemfpeciese^ iufmo^i formandi & eas in animalcs fpiritus imprimendi , talibus formis oftendunt perfonas modo Ise' tas,edendojbibendo, faltando,canendo, Venerem excrcendo modo trifl:es,qu2e nibii non mali fabfieent
,
:

liel

pati^ntur:

ppprimentes,

modo humanas,mod6 beftiales,modo modo uolantes 3c anim^fenfus ijs irj,

Sgitur tanquam rebus

ipfis.

Hincfit,

quodhomini

^liquandouideatur, feefleafinumfaccocoopertum, plerunque aquilam uoiantem , nonnunquam cum iDiana & eius nymphis uel etiam alio muliercularum ^os^u de locQ ad locum transferri,ducere choreas, 16rijs,

quibufcunque alijs interciTe deli*. gius peregrinari, Idepquetaliaijs frequenteriafomnijs &;no6le

"

C9tingunt,mterdiu non item,

nifi

melancholicis qui-

bufdam 5^ infanis:qui idem uigiles patiutur,quod alij fmnmn* infotqnis. Somnorinasciufmodi imagines appeliat
'^^'

yarro,teftgNonio.

Necmirumuideridebet, daemonem potentiafua

cum etigm homo infomnis 8c fanae mentis pro fuo arbitriq , quas uelit in fuis organis proponer producereque formas, atque inijsima-^
naturali id ualere,

ginationeconquiefcere,pofsitfaciI^j quemadmodu abfentium defiij omnes qui rerum expetitarum derio languent, experjuntur. Poteft autemdiabo^ lus id facilius in confentaneis ipfius fuco inftrumen

&

tis,

putafceminis, autanimimorbofaucijs: quos equibus dele6lari uidentur , illu< , jdit, efi^afcinatque. Et ficut in ebrijs , phrcneticis 8c uameJancholicis ufus rationis uitiatur,humorum porum caufa: non minus diabolus, quifpiritus eft,
iufinodi fimulachris

&

^os concitare

fuisque iilufionibus accommodare, &ra-:

Libertenitis. ^33 3eratIonem corrumpere Dcoconniuentepoteft, ut formse rerum non exiftentium, tanquam res ipfss apprehendantur, cogitatus uincianr,obuerfentur defen danturque. Hinc Thomas etiam docet, diabolum
efficere pofle ,

/'^ 2.5.7^
^^'^'

quod imaginationi formae aliquae prae^

fententurimaginari^. Adhaec , intelleftum

gelica intelligentia

humanum pofle iuuari ab an^

,

bona ut aliquid cognofcatur cu-

iufdamiliuminationisratione, teftatur Dipnyfius. Quum enim intelligcre cenfeatur quidda pati, poteft

fpeciemquandaminintelle^luimprimerc, undp Diabolu aute idipfum pofie uirtutefuanaturaIi,quaenoneftimminuta,perfuaden do,non iIIuminado,quemIibet fattri oportetiquo ue^ ro quis illuftratur magis eo in ueri cognitione accrc' fcituberius, magisque prouide fibi ab impofturis praecauet, quas folas fuis perfuafionibus meditatur daemonium.
illa

intelligedi a^tus elicitur.

Quomodo fhintdfim hommtm commpdt^o' ui^

ticmri uideatur diabolu^, fmtcnti^ Augu^

sim.
"l"

Crfp.

IX.

"TrTautemfupradiflispondusaccedat, Auguftl^ lH.^cDIup numlatius hic difl^erentem adducere placuit: mtM-nwnti, quidxmoneseiufmodimultapofledocet, dua p^^?cir $'* " ^P^^^^* bus rebus ueluti quadam praerogatiua, fenfus nimiru hommuienlibus cap^zs. acrimonia, &motuscelentate:iicqi

\/

^''

uel ingercre , uel prsenunciare,

qus ipfi d^mones fa-

^uri funt,necitaabhominibuspraeterrenifenfus tar ditate dignofcaturj^difcernaturue. Accipiunt enim,ait iIIe,poteftatem,& morbos immittere, & ipfum aerem uitiando morbidum reddere, & peruerfis atque amatoribus

terrenorum.commodorum malefafta fuade^ re,dequorum moribuscertifunt, qu6dfint|eistalia

faadentibus cofenfuri.Suadent aute miris
~
,

& iauifibilibus

libus

T>e Lamijs modisper illamrubtilitatem fuorum corporu, corpora hominum non rcntientiura penctrando^feq; cogitationibus eorum per qusdam imaginaria uifa

2^4

rnifcendo
fignis

fiue uigilantium fiue

dormicntium. AIi#

quandoueronon
fus uenire

quseipfi Faciunt^fedquaenaturalib.

futurapraenorcuntjquaefignainhominumfennon pofrunr,ante prsdicunt, Scc. Er poft Quid autem m.irum,ri quemadmodu mcdicus in cor# porishumaniuelturbatauelmodificata teperie, feu bonas feu malas praeuidet ualetudines:fic daemon, in ficris afteClione atq; ordinatioe fibi notas, nobis igno tasprsuidettepeiiatesC^AliquadoSchominudifpofi* tiones,non foliim uoce prolatas: ueriim etiam cogita tione c6ceptas,cu figna qusda ex animo exprimutur
in corpore,tota facilitate perdifcut, atq; hinc etia

mul

tafuturapr^nriciant,aIij$uJdcIicetmira,quii{ladifpo

fitanonouerunt.Sicutenimapparctcocitatioranimi motus in uultu, ut ab hominib. quoq; aliquid forinfe^ cus agnofcatur, quod interim fecus agitur? ita no debeteireincredibile,fi etiamleuiores cogitationes dat

fenfu hominum , quae obtufo cognofci no pofTuntjacuto autd^monupofrunt. Ad.*

aliqua figna per eorpus
^^'^"

h^c lib.^.de Trinitate docet,faciIc efi^e fpiritib.nequif> corpora faccrc multa, qu^ miretur anim^ tcrrenis corporibus aggrauatae etia melioris aife ^us. Sienim corpora ipfaterrenanonullisartibus
fimis, pcr aera

&

exercitationib.modificata, in fpeci:aculis theatricis ta

miracula hominib.exhibent,ut hi qui nunquauide uix credat:quid magnu efl diabolo angeiiseius, decorporeis clemetis peraeracorpora facere, quaB caro miretur aut etia occultis infpiratio^ nib.ad illudldos humanos fenfus,phantafmata imagi
ta
rut,talia narrata

&

ih.i.qi*fi'
^^* ''

numachinari, quib.uigilaces dormientesue decipiat, uel furentes exagitetf Quare ad Simplicianumfcri* hit FallaciafatanSj at^i imaginum fimulandarutn
i

callida

II

Liher terttus. 23 s calltdaopcratlo, decipiendishumanisfenfibus mulpformis inaigilar. Fallitautem ftudio Fallendi, ^ in- LJeDium, uidauoluntate,quahominumerrorel2etatur. Sedne ^^'^*on:^c.6,

apud

cultorcs fuos

git,ut interpretibus fuis

pondus authoritatis amitcat, id afignorumque fuorum conie^

faerit,

^oribus culpa tribuatur,quando uel deceptus

gitlibro de

uel mentitus, Vitiata quoq; phantafia pulchre depin^

Curapro

miortuis a^eda,hisuerbis:Sjmi-

Cap.tz.

iiafunt fomnijsnonuliauifauigtlantiujqui turbatos

Jiabent fenfusjficut phrnetici,uei quocunqi furentes

mo-do, Nam Sc ipfi loquutur fecu quafi uere pr^fentibus loquantur, &:tamabfentibus quam prsEientibus,

quorumimaginescernuntfiueuirorumfiuemortuo' rum.Scd quemadmodu hi qui uiuunt,ab eis fe uideri,

&cueis

fe

loquinefciunt( aeqi enimreueraipfiad-

funt, aat ipfi fermocinantur , fed turbati fenfibus ho-

inines talia uifa imaginari patiuntur) eode moHo 5c hi qui ex hac uita migrarut fic afFeclis hominibus u\*
,

denturquafiprssfenteSjCumfintabfentest&utrueos aliquis imaginarie uideat,omnino nefcientcs. Huic rei fimile eil etiam illud cum. homines altius quam fi dormirent, fubtrahuntur corporis fenfibus &occu^ pantur jtalibus uifis, Ex his cnim apparcnt imagi' nes uiuorum atque mortuorum fed cum fuerint fenfibus redditi,quofcunque mortuos uidiffe fs di^ xerint^uerecum eisfuiffecreduntur: necattendunt quihsecaudiuntjfimiliterabeisabfentium atquensfcientium quorundam etiamimagines uifas elTe ui- ^^ ^'^^'lj,<^^ rorum piixcociho, Huc facit,quod lib. de t Spiritu & anima tradit Au- LamUrti no gufl:inus,& Decreta docent Quaedam Futura pr^di- Ticarum co-^-^ cunt dsemones, & qusdam mira faciunt, quibus ho- f^j\^^^'^p^^f* mines alhcmnt & leducunt. Vnde qusedam mu- ex^u.'yiiSi dsemonum illu- a^Vecret. lierculas poft fatanam conuerfae fionibus phantafmatibus fdu^3e j credunt fe & conTtdP.
, ,
:
^
_

&

profi^

&
2^^

DeLamijs

profitenturno6lurnis horis cum DianaPaganorum dea , uel cuin Herodiade, uel Minerua , uel innumera mulierum multitudine equitare , uel earum iufsioni* busobtcmperare. Qaapropterfacerdotes Deiprae-

z.Cormib.iz,

dicaredebentpopulo, ut nouerith^cfalfaomnino: 5c non a diuinojfed maligno fpiritu taHa phantafmata j-nentibusfidehum irrogari. Ipfenamquefatanas, qui
transfigurat fe in
iugarit, iiico

angelum lucis, quum mente

cuiufq;

mvilierculascjeperit, Sc hancfibi perinfidelitat^fvib'

transformat fe in angelum lucis, in diuer

& fimilitudines: & men tem quam captiua tenet, in fomnis deludens per de^ uia qujeque dcducit. Et quoniam folus hoc patitur
farumque formarum fpecies
,

fpiritus infidelis,nec in

animo,fed in corpore euenire

E^chiel}.
i,Cormth.ii.

eniminfomnis&nodlurnisuifioni' bus non eKtra feiplum deducitur, & multa uidet dormiendo,qu3enunquamuigiIandouideratC' Idcirco nimis ftultus & hebes efl:,qui hjec omnia quse in fpiri' tufiunt,etiam in corpore accidere arbitratur cum E^
opinatur.
Qiais
:

^echiel

& alij prophct^, loanncs etiam euangelifta

,
:

fpiritu non in corpore uifiones uiderint. Hinc Synefius de Somnijs re6le inquit Animafafci^

Paulus in

natamaterise donis, perinde afficitur atqueilii, qui

cum liberi fint ad certum tempusmercedecondu' cuntur ad opus ubi anciilae euiufdam pulchritudine capti,moras trahere uoiunt, ipfius amatae domino fer
, ,

uireconftituentes.

DephiintdflicdtransformdtieHehomkm
mbcRids.
Vi<isL^.c.2z.
etl.6.c.i2.ht*

Cap.

X.

"Tp^
I

EphantafticiE porro mutationishominumin 1 beftias opinione, reccntior eft mcmoria no*

Vincent^.%
Spec.natur.
li.x,ca.io9-

ftrorum fcr^ temporum, qiiam ut inter obliterata pofsitncfciri.

berienfis

monachus,

RefertenimGuilielmus MalmcS' in fualiiftoria, ^empore Petri

Damia^

Lihertemiu, 2^y Damiani fuifTe duas uetulas in uia publica qua Roma
itur,quales Auguftinus appellat ftabularias,id eft tru' feuntesad hofpitia pro mercede fufcipientes (nam ftabulum propri^ hofpitium uenaleSc pubHcum di-

StahnlHtn,

citur) quseinunocommorantestuguriojunaquoq; arte malefica imbutae , hofpitem quandoq; folum ad-

uenientem,
dife

in

equum uel fuem uel afinum mutabant,

& certo precio mefcatoribus diuendebant.

Quodam
^*^^'^^'

iuuenemhiftrionicis eefticulationibusuictu exi- r genlem,holpitio exceperunt, &in atmum uerterunt, msfifmmtH. multumeolucrifacientes, qui geftuum miraculodi#

ftinerettranfeuntes:namadanus mandatu nutumq; quocunq; modo mouebatur. No enim illi intelle6lus perieratjfed loquela. Ingente inde qufeftum fecerant uetulse. Quo cognito uicinus care afinum|redimit. Cautio tamen haec a mulicrculis adhibita eft,ut cufto diretur ne in aqua defcenderet. Seruatus diu ab aqua, tande incautidre na6lus cuftodia ^ in Jacu proximu fc coiccit: & ibi fe aliquandiuuolutans, propriae reftituiturformae. Cuq; abeodeobuiusfcifcitaretureius cuftos,num afinu uidiffet:' ille fe efle refpondit. famu^ lusadherumretulit:herusad ApoftolicuLeone,uiru eo feculo fan6lifsimu.C6ui(5l32 anus ide fatentur: du^ bitante Papa c5formauit Petrus Damianus,uir erudi tifsimuSjprolato exemplo de Simone mago,qui fuam Fauftinianoimagine impreflerat.Athse &fimilesnugae eandemfortiantur fidem,quam Apuleij ^cLuciani metamorphofis meretur. Ex Vincentio hic adde Lih.i%.HiJl. Pudicam foeminam, in quamamore uefano exarferat iEgyptius quidam d malefico in equam uerfam , & k D.Machario .^gyptio heremita reftitutam.^ Siquiuero obuagariin Liuonia & locisfinitimis uideanturlupi noxij,quos Lamiasputant. Germanis yiicrmoljf ^\d:os: ijcert^ueluerifuntlupi, ineiufmo* ^^^^*{f ditragoediamexagicatiadfmone,quiinterimhorum
,

&

uagis

ij,f

he Lamijs
fe efTe excuriTo-'

uagis erroribus Sc actionibus, delfrorum AvKomS^wwar]

phantafi| organa imbuit,uitiatq;,ut ij

numerronearum Sca61ionuinauthorcs corruptaima ginationearbitrentur, fateanturq; quodquidem dia

:

th^.cap.ii.

jjpiQnonelTedifficile, exdefcripto

ivnci^^^gfa-a^ias

vnot^

bo

cuilibet conftat,

dum humores & fpiritus

in haec

Judibria idoneos

commouet,potifsimum quibus atr^ biHsnebuisscercbrumuitiarefoIent, cuiufmodiexi'

(lit

fatuum monftrofumq; id genus hominu uel cer^ te^asmones cenfendi-funteiufcemodilupi, quieani allumpfere formam,ut mal^ credulum hoc hominum genus magisirretircntfuisuaframentis,infontes grauarent,& fanguinisinnocentisreumrcddereotmagi
:

ftratura. Interca

ij

qui

fe in

lupos crcdunt transformai

(ludio, alicubi iacere

tos,2lto immerfi

fomno, diaboli

quorum fomniaijs confunditimagini-' bus,quashominum oculis prsftigiofein puerisuel

coperiuntur,

infelandisueIuorandis,fiuearmentol3Edendo, aut long^ latcque hinc inde uagando obijcit ueterator

iHe
.'

ut cert^

non Icuiter mirari oporteat,

inucniri ui"

roscordatos, quideluforum
fefsioni

hGrumhominumcon

tanquam ucraci.innixi, mortis fentcntiam contra eos pronunciare non grauentur. Sed uno ab illis uerbo mihi refponderi uelim utrumi uer^ in lu-*
,

postranfmutarihomincscredant,nec"ne. Nec condere,nec uere tranfmutare creaturas diabolum pofle,

fatis

fuperquedemonftratum

eft Ijbro

&5.

ubi^^ex

profelTo penitifsime excutitur

hoc argumentum.Iam ualeant hse nugae. Nulium hic locum habet, quod de fcrminis in mares uerfs abftrufo natur^ miraculo,

-^'^^^

^^^'

^f'^ Plinius,SabelIicus,Pontanus, &pleriqueaiij fcriptoquilibrofequentiadducuncur', tra* jlmtn. ^ssnon obfcuri,

dunt:

quum hic folum de phantaftieis d^' monu m illufionibus agatur.

Lfter fmifJ^o

jj^

Quomodo^

qu^reddcemonio dmentcnturLdmu^
nonpotuirc.
Cdp,

ut credantfateanturqifefccifje^quieprorfui

XI.

CiEterum uetulae
oratio,

illse,

de quibus hic inftituta eft

Ur^Kr/KWi

non abfurde U^r^liKoh afsimiiari poflent: qui uelut rapti extra refe,renluqi omni & motu

priuati,iacentexanimis{Imiles,&p6li:ceuexprofua

difsimoexpergefadifomno,autamorteaduitareuo cati,redeuntadfefe,&miras fabulas,miraq; comenta narrant.atin has cogitationes fejngerens d^mon,ea^

ru fcrie texit, hancq; uariat mira arte Sc fcit^, repetitis pr^teritiSjannexis praefentibus,& afperfis etia quibuf dam admonitionib. de futuris,ne in fufpicione aniliu fabularu,auttemer^cogitataruineptiariaueniant:induila etiam perfuafione, ut coram fpeclafTe quse diaBolus offudit,imagin8ntur,ita dementat eos^quos ad taiiaufurpatminilieria,utfutprorfusnon{intcompo tes:fed uclut lcctTaMhM^iVT^^es. agitent mente,in eaquc intueantur, quae dsemon obijcit: ex fefc nihil faciant, nifi quantum aliquando permittitur, &id quidem uC

plurimum eftridiculum. At homines Augullino tefte malarum rerum cu, ,

pidi,

occultoquodamiudicio diuinotradunturiiludendi & decipiendi pro meritis uoluntatum fuarum,

ifta pars mundi infima fecudum pulcherrim.u ordinemrerumdiuin prouidenti^legefubie6laeft.

ly^momittK
^'^''^^
i"**

illudetib.atq; decipietib. cosprKuaricatorib.angeii', ^^l^^^P^^

quibus

Idipfum docent Decreta his uerbisiHis portentis per diaboloru fallacia illuditur curiofitas humana,qu2.do id impiadeter appctiat fcire quod nulla ratioe cop etit eis inueftigare. Hasc potcftas immundis fpiritib.ideo datur, utperniciofosfibi aptent, hoceftprauoi ho^ fninesfeducantrillosfcilicet, quifpernuntueritjtem, & creduQtmendadOjiuxtaPauIi fehtentiam Sanam
,
:

^^^RcUdd^ai'
^^'^^^^^^i*
^

^''^^/'**

^'^'^'^4-

^ioctri.

249
^

DeLamijs
:

<io6lnnamnonferent, fedadfuadefideria coacerua^ bunt fibi magiftros, prurientes auribus & a ueritate quidem auditum auertent, ad fabulas autem conuer'
tentur, onerati peceatisj ducenturuarijsdefiderijs,
^.
.

Mphef.i

fempef difcentes,nunquamadfcientiieueritateper* tiementes Hos Paulus uocathiioscontumaces,m quibus agit fpiritus ille cui poteftas eft aeris, eludens fubtilitate & dolo inimitabili hxc fua in{lrumenta,in
ipfius indu6liones propcndentia:
tis acie

nimirum has meri^

Iaefas,effafcinata8,maleque fcriatas muliercuita

,

las

quas

tafiaefuggerit aut

demfcntat, ut quicquid illarum phan^ quodcunque etiam malum ab ipfo,

uel|etiam hominibus * Dei abftrufa permifsione perpetratumed, aut qu^cunqueludibriaprsftigijs

confpiciendaiIIisoftendit,eius malefuadi fuggeftio-

neafedefignata (licetphantafmateuelinfomnijs fo^ lummodo nota) perperamcredantbis miferae, quaeftionibus fubiecfiEe confiteantur,^ propria confefsio^ ne mortis fententiam audiant, dirisque tandem flam>

Zih.z'de Ci-

mi.Dehc.i9.

mis deuoueantur. Sic in ipfius uerba iuratis, animi Sc. corporis oculorum aciem perilringit cacodsemop, fic fibi addiflos demeretur,hoc deuot^ illi mentis au" toramentum.FIincpuIchr^ Auguftinus:Maligni (inquit) fpiritus,quos ifti deos putant,etiam flagitia qu^ iion admiferint, de fe dici uolunt dum tamen huma^ nasmenteshis opinionibus uelut retibusinducant, 5c;ad prsdeftinatum fupplicium fecum trahant.
j

DelufionueitifmodimoduSj&quid
ualeat,
ti.f.ieSelld }egi'tur

inijs daemorx

& quid itcm nequeat,

ctii
:

non infcit^ defcribitur

inc*o libro

Fortalitium fideiinfcnptioeft,ubiita

Decima differentia ds^monu eft, eorum qui

,

cUmpnum. dec*piuat qtJafdam uetulas

qu^ Xurguminae

fiue"

Bru C2 nuncuparttur. Sciendum ergo, efTe qubfdam

hom

nes apoitatas in fide,hxreticos &falfos,qui fei-. prosUoIuntariecfFeruht.diaboIo: qui Sceosrecipit^'

'

tradit.

Lihertertius

241

tfaditque artes inanes,quibus uidentur ducenta euaquatuor aut quinqus hersrum fpacio gari mjiiaria red.re; item deltruere creaturas, fugentes eorum fan,

&

guinem,atquealiaperficeremalcficiaprofuonutuex dgemonisuoluntarc. Ata fatana mifcfredecipiuntur, illudunturque non folum hie , fed & qui eis fjdem ac

commodant. Vcritas autem

reifichabet.

Quando

pefsima hsecfigmentaufurpare {latuerintrnalsmulieres, feuerbis&unclionibus confecrantdxmoni, qui eisadopusfuumutitur, & cuiushbetearuphan^ tafiamreg't>ducitquepcriocaabipfisaeliderata:cor

Phant^tf.atk

^^^^^^^ ^^-

porauero earum

fine fenfu

permanent

quseumbra

^^^^i^io^;

coK)peritdiaboIus,utnu}lifintconfpicua.

Etcumin

earamphantafijsimpletacflejqusuolucrunt, obfer* uarit,umbra fublata, proprijs motibus ilias pcrmittit.

A'iocoautemnonfueruntamotf, fedphantafiasido^ lurn extitit,quale cacodasmon efformauit.Ad illum ehiiTi

Ex-phcatU^

erroretoliendii,qu6dcorporetrasferuntur, ema ^^^^^ ^^*":. nauit illud c.cpiicopi , quod ex dimnctione ac recita- Iq ^amr, tione eius ita probat loan.Francifc. Ponziuibius I. V. z.part.cauf: do61or: quiapoftquafecitmcntionl,qu6dillaemulie i^-g-f. resteftarentur feinequitarebcftiisnodlu, multaquc ^^^2**/^ terraru Ipacia pcragrare:dicatqi
,

plunmos hac opmio

diuini-

^,;,j,^.^^;

he deceptos exiftimantcs aliquid numinis ac

tatis

^^t extra unu Deu :mandat,ut patet in ucrf quapropter,ea omnia reputari falfa,& non d diuino fpiri'

tu, fcd a maligrio talia

ijrrogari,

phantafmata mentib. hominu Etreddensrationeinuerffiquideiquiaipfc Satan trasfigiirat fe in angelu lucis. cu mcnte cuiufqi ^.Cormtkn: jTiulieris ceperit,& eam per infidelitate fibi fubiugauc
. .

iritiilico fe

trasformat in diucrfaru fpecies perfonaru,

:

atq; fimilitudines

& mente quam captiuam tenet, in

-.
.

fbmhijs deludens, modo laeta,mod6 tri{lia,mod6 co gnitas,mod6incoenitasperfonasoftedens,perqu3ee ^uc deuiadeducit, Submngitpoftea, quod hoc fplus

:.

n,irttitca>u-

fplruuspAtitar:
fedi

& ^"'^

"JJf EtadducitexSplum

^.,,,. de Ezechiele

J" P-f '^ ^^ p^ulus non audet di

&
.^j^^j,
o,um^^^^^^^^^^

ceVe.feraptumm.corpore.

,ddeterminandu.r.non

l-gn.-"'^'"^^

e corpore. 'iF^P titu,non perfona dicere < fe noftro l.cet ";d""";J^* P^ fimiliter i cafu corumtoti portari4dmon.bu5lubh. .^^^^^^^
, ,

Sopterea.equitur.q-odetii

dom.na.n " "^'^ej^^^^^^j.bet dici. Sicant fe credere transfiguratum dsmonem &in

^"^"?'"rtica

'^^^-^^lwn^^rnrrr^^H^fp^n^iSconclufio: "' ^ ipiritu f.b. obuen.re. ^^eraclo probantis, .a^/.-,'uaiiset.ameftGnnand. eam acciQuic uieg-c^-1' nuod in^gro Sabmo
*

AnO-^omoaocr<J^J^corpr.prr.

.^EcmirumefthoLmonisftud^^^^
,.

tonos exqu.cunque y-P^;::/;;;^;^ comaca-. fimi,. quemadmodum A''^"/ P momenta

,

P^ rerasanimas J- ^ conatur, uolens

pleta
:

ud.fica

-a*,^^.

T^^l^,

im.tari

''^'l'^^

Ptreui

, X>47ti^i4

translatam leg.mus

&

. ^; *'
n,

,,

o(?rnti-po- ^-'^'"r,,

centisrefecffet, uero nhantaftice

ha;c etticere,

^i ,r*/i'.

tantum .n hommum ^ ^^^ r,rrli^iimacprohatumeii. "" ficut d'"^"^'^ P f,e,tum ipGus &

'"^'^"'^^'Viru^roentibuseu.n m

Pf

'^"'^'^

",,ftiuum.

Nes

.ngeiorum namral.s
e..per.enmteftatur

^ /nX;noarumXESVMCHa...-"--^^ii
^
jVfrttf/?

^^^^^/^jem acp H^ ,.

quod Domi^ Mmp.nna

Lthertertuts.
teinpliccndiiuilTelegiiur.
iilias

i^j

Omnlacnimtentationis

operacorporaliter ac ienfibus corporeis fuifie & aicibolum citumin humana Ipecie appa* Thomasify. rtiiire, cll miiitorum Theolcecrum unanimis renten" ^y'-. 'f^! ^\ tia. Verummhocdiicrepant, an Chnttusa daEmo rt/<w. ne Fueritdelatus Scraptus: an uero dcduclus faltem, Di^ovb:-: ut ipfc pedibus eo confcendenc. S^^d quoniam dia^ <^'^^i*^^mi.;r^ "^ bohcishocperfuafionibusfieri oportuit.utChrilius P'^*''^'^^ ^^^1 cum ietjueretur: lecundaopmionerciefeca, pnm^rn jhof,:aid'>i mafor Doclorum pars amplcditur. Dicit cnim Euan ^j/iibtn. A-.i
pera<fta,
,

gehlla, Staruit:
iant^,

non,adGux!t,quemadmodumpauio

^^-

i^^td

b^^

'^'^fieiitzjcti ranftam citiitatem, Promde alTentur, quo ad Chriitum, euih corpore ^".^'J fuiffe translatum a Satana. Recle autcm arguincn' D^menesjjd taturXhomas, quoddata pofsibilitate in uno, per mmes^erae^ confequensdaturin omnibus ahjs qui runteiufdtm ^^^^_ 'mhere ^^^*^^magnitudinisi ChrHhis ergo cum pcr ponderis omnianobistueritconrormis, excepto peccato: hc ItnuUiem^ minibus idemeuenire poiTe dsEmonisinfultu , quid rac cna.di obftatC' Proindedaemonesnihilagere, nihil ctticerc, ddmoti.^.i6i nifi quod^aiTx riU, (fvff-iif avTw^'^ ac naturs fus prbprieta. *^''!'J* ^"^^'^'

quodadduxifiet

Cum

in

'.^*

&

'^'''''^'

tcmfit, poiTe,
fuit.

iamant^Lbro primodemonltratum
igitur

j^l^^' ^^.
c.i^,

Quicquid

agunr,non

nifi

nolentc qiiidem

tn

ac pcrmittete Deo faciut, fed fua tame quada naturs facultate: ut in habitu Sc potetia fsepe maiora pofsini,

c|uamipfoac}:u,que nospleruqj rpc<5lamus:ncexeo

rcliquas eoru artes naturales expedimus,quas prefta^

no alia ob caufam nequeut, quam quod no permit" tatur.Etcnim angelic^ natur^ ac fpiritib. n6 ellcotra^ riu,uicorporaqu6Deuspermittitdeferat. Satanaut
re

KA^g.tihji
"*^'^'*-

fpiritusadhuceft:necexlapfu(pirituale eius eilentia interijflc,iain principiooftedimus. Atquiangclusp Dan.i^j

aere detufic
pra:il:are

puic,ut inuentus

Abacuc: angeiusPhiiippu cxitinerera' L^^.^> fit in Azoto:cur ide crgo d^emonetn nonpofledicemus, ii Deuspcnnittatt' ut
<^
2f

cmhes

244Qupm^dod^ mon coTpora

tranihQnet.
i

t>eLamijs
j
v

omnes fentiunt Do6lores

*^^" naud temere,corpore ne allumpto,an finc corpo re per fe,corpus ^ loco naturali furfum ( ^uod eil con
ira

& Canoniftae.Quxriturta rr
/

Tit.

J? d^'

motus corporei naturam) eueherepofsintd^mo* nesfEtXhomas quidem eoscorporaputatalTumere, y|. naturaliier ac uer^ ficut noftrum ahquis, homine
,

?/o^.i .<ir.

u im^. ^a.

duplicirationemotuumoftenderc nititur.i/go uero relpondco , pnmum hoc ipios eode facere modo quo angcli: & cum diuo AuguClino An
j|-anfportcnt:idq;
,

jjh.decmt. uer6jfihocangeIifaciunt,utquaeHbct animaliaterre

i},capi$' ftria

rapiant unde hbetjCoflitHantqi ubi Hbet: aut eos

flne labore

non poire,aut onera fentire,crcdendu eilf

Quomodo omnia primogenita Acgypti,tantamq; ho

Smt
corpifn

i^j^^ muititiadine unica no6le potuit angelus occide

^^i^^ ^^^ P^^ lafsitudine deftiteritfSecundo refpon* deo ac qu3ero,qui corpus iilud airumptu,quod homi^ ne baiulat ac portar,(inc alio ite corpore per aere fera turC^Naturaie enim fit oportet. At fic in infinitu quaere remus.Qiiarc no cft quod dicatur, aut angeiis aut d

^'^poraferat
'

monib.corpsra alTumeda addelatione aiicuius circu^

fcnpti.Terti6,quotidianaexperitiate{latur,coscor> porib. ad iianc re ncc egere , uec utijquod ego uidi,5c
ca^.u.

'Non femper
d!.r.hnlum cor^

p,rjper aere
jorrepojje,

iriipcdiuiDciauxiIio,iicutLibroprimonarraui. Sut aiia multa exepla,quib.&: homines i d^monib. ^ ioco in locum,per iufta tamen fpacia,deferri oftenditur,& id nc aiTumpta quidcm humanaforma. Ncq; hinc ab furdi quid confequitur,dmonemfciiicethacratio> ^^ myjta coutta magiftratum ac principcs,adeoqi re^^,1^, Qj^j^jm^ ordiucm efFe(^urum:ueIuti captiuos ^ carceribus eripere,dehberationes ac arcana princi* pum per homines ipfos manifeftare, cos qui in alio rum funt poteilatc ac diiione,quocuqi iure,fuis refti-' tuere: quemadmodum dicitur,quo temporeFrancifciprirniregis Gallisefilij detinebanturobfidesin Hi fpania, maguin Galliam euocatu ^ GcrmaniafuiiTe, qui

&

tihcr

tertitii.

^^/

quitantacredebaturpraedituspotcftate.utpofTetre* gios pueros per aera rcducere, thcfaurosq inuefliga^ re&transferre. Boccatius ctiam refert fabcllam de nobili Lombar Veeamerott -P''*^>'^ ^^^ <io,qui in uniuerfali expeditione Hierofolymitana, fe mwnca homp ! -nmentum ingcns exiitimans obtenturum muitis no^ ^j^^^r^,.^^ men dederat, ad occupandam terram Santam:difcC' pirmrtm^. densq; coniugi fu?e partcm annuli fignatorij reliquerat,cu hoc pa6lo , ut fi intra triennium ab ca die np rc^ dirct,uxori libcrum forct, arra hac & fymbolo neglc. 6lo,alteri maritonubere. Atillecum inludaeamiiitaret,captus,acinAegyptum abdu5lus, Sultano,Cquc iam olim in Europa peregrinantem attamcn ignoto, hofpitiorcccperarpatereius) propterparcntishofpi talitatcm,uir!que prudentiam ac dignitatcm ,mox adeo placuit, ut probatis diutina familiaritate eius mo ribus,tandem eum poftfcfecundam omnibus rebus fuis praefeccrit.Interea cedente die,ac ucrtcntc trien^
.

>

nio,

ius ubi

poftrcmumincxtreipam incidittrifticiam. Gucaufam Sultanus cxpifcatus fuerat.magum ad

uocauit , qui illum in Ic6tulo prcciofo confopitum,

&

gemmarumque ui onuftum,po{lrema jriumannorum no6le Papiaminfummumtcmplum deferendum curauit.Vbi sdituus cum mane confpiciens, refugit:ac intcrea dum alijs de fpe6lro narraret
magaa
auri

Aegyptio, obuiameumhabuit ad sedes uxoris properantcm Quod nifi tum rediiretea domum, ab alio fponfo uefperi du6la fuiflfet. At illud c!e Galli^ Delphi nibus non fuccefsiife quxftores serarij tum Caroli V. quam Francifci primi noruntv& IJelionorae nuptise fa tis indicant.Hoc aut Boccatij figmentu eft:ut & illud, quod ita refera,ut tradut Galii^de S.NicoIao de Varef^^fl'f guille,quodduobus lei^cisdiftat aNanceoifimileiHi 'Galli(wn quodinLcgedaS.Antonij dcHermogenelegitur. In tthii^s& fan^ crgaftulo detctus Lotharingus quida Coftantinopo* ei^i^ir^s,

^3

li'

J^fWh^-

'D^La-ntjs ^4^ jj^tarobuftruseratjUtTurc^uenti nc c^teraaciiin. cuia <]i(riamperet torquem eiiis collo fen-cum ?pplicarent, quiocji digitorum crarsitudinelatum ,at treS
,

crafTum.ferreis catenis
r

innexum. Huic cum

in

memq

NJcolaus,eum coir^precatus ut intercederei pro feapud Deum,ita conJopitur.Poftero mane cum pagi a?djtuus tcmplum re feraret,captiuum kuncin uineulis dormienrem ad fo
rediretfani^us patr asfux

am

resofFindit
^^icolai
,

iileuero efomnoexcittus, infano S.

quem

inuocarat pridie,
:

\c e(]e

agnouit.

R^

perinulgata,
ja

popuius arcurrit & poft aliquot Alleludecantata a facrfficis, quatuor accerfiri iubetfa-.
ferrarios
,

hroiii

qui uinculis

cum

nuila uiderentur

eum exonerarent. QuaD hamana u' poite diOoIui ecc

,

jn confpectq

omnmm torques difsilijt,& ueluti Ccf'

accidant,

bero,
TnmSj^^^orfem^tK^fra-a; catnue,

^^Mo
pi.r.1
'

coTr

:d

hsc

& ^^sufmodi conficta funt? Sc ut

Neq; enim iuilifsirhus optimus* q^ieUeusQmniapermitt?t,omn'aconcedit5atan3?, Umiamm. jLib,i.cap. 21. q3& ue! is uelietjUel Cux naturse fubtilitate poifef.fcd
ea dgiTiaiT, qujedecreuitipfe non adfuperftitionei-q llabiliendam,fedtumfaltem, eum autnosad frugere ^ik^.ca-ij. uocareuult, antimpios punire. Vidcbimushocir^ canpone,qui propterfurtu?"n ^r periuriumeueftigip fublatas a dsmone,nunquam poftea uifus fuit.Q.uare nec in lamias noftras.quibus fftas dccrepita^fanta-: ilacorrupta,& mensljffa,pcenge fatis funt,daemonib, haec u'olenta ludibria exercere Deus patitur non 5:

urirat j^ij^jj^^ usredii eft.

rjun dicmoni colludit,

Qpifrnecox^
^yr.e

,ijjm,
.

C^rcrum quomodo (inc corporibus fpiritus hi corpora pcr aeremgeftent,etfi nos t^m exaft^nequeamus
intellieere,

?f?
fcA//
^

copi^
/
*
-

qu^m pofTumus

noftri

motus

tarditatemacrattonem:tafnen haudadmodum mirk bimur,f|confiderema&quamfacdeanimanoftracar>-

Liher terttm^

^47

cerl fuu .^ cornus hoc moueat,ut currat/altet.afcen datrSpirjtusenisu liberior&ieuior eiHubftantia, ducensorigine iuam exipfoluir.me. quodautfupra Llucap.i.fr

&

omniaefte{ementa,autexfuramocert^elementoru: /""^tumuero, fiquas uentorum fspcui contingunt re^ celamusrueiuti, uaccas ex Iberiacis Pyrenaeosde* latas. Ecnephiasenim 8c Typho non nill repenti^ FojephUs
ni funtflatus,

quorumhic
.

etFcrc, ilie dcfert,ScilIifui^ pf''^' ,1

c4.jS.j-4..

pfo repercuiTus eorrepta fecum in ccelum reFert, forbetque in excelfum Ideo iapid>bas pluit fipe, quod uento lint rapti,& coclis lateribus. Roma? in AuentinOjin templo S. Sabinae quod olim fu it Diana: fanum, faxum nigrum rotundum pendet ab uno ars Iatere,quo monachi dicunt djabolusn
,

petijlTe

S.Dominicum,Deofappiicantem:nonfe

ta-

menl^fiire, adeo tremebantei manus Sc brachia. Eiufmodi faxea moles etiam Colonise in templo metropolitano uifitur,qua per eius faftigium inie^a,

triumregum(utfertur) corporaibiinfummohonorecoferuataatterere perdereq^fcilicetuolujtdiabo!ns: atneeal3ederentur,rctrorfum falijlTe,perhibetu.r cadem fid^, qua prius illud afTeritur. Atq; fupradiiflus illemihi uidetur eiTemodus^quoilliim res quafque corporeas furfum deorfum agere pofle exi{limo,non

tamen fine Dsi arbitrio ac nutu,

Corpui non mpperitfjhfpicUfim,tieccodcm

tcmpore diucrfis m lo cis exiHcre

.

potc^,

Cap,

XI

II.

ATqui mutare efientiamcreaturae, autefiRcere ut unum corpusper aliud unius uelam'

fine

^^^^^^

i^^^

fHocon^emre

boruminiuriatranfeat,aut maius eorpuspe- ^^^netrctperfpaciuimproportionatii, utitadica, loco, uidelicetquddperfQraminadomorumexigua ingrc diantur q 4

24^;
g^^fi^'"^ pofTtjnt,

BeLamys
:

hjEc per daemones non m^Z qiiamut camelustranfeat perFora ^L^'^ii men acus. Habetur hoc ^ C H R I S T O ipfo pro avW^orpommpe 73. Corpus cnim , 8c quicquJd loco circumfcribitur, netfaHo, hoc ed, utitaloquar, omnc t^W// aclocatum, dcbec eiTe iuo loco proportionatum. Alioquincorporam penetratio admittenda e/Tet: quod contra naturam & ,^riflotel. s, omnephyricu principium erl,Namqu6dipre CHR l^
'
'

AUtthi^. (iiaritur talesfofminae

'Whan.io.

TV

S claufis ianuis

ad difcipulos intrauit, id nihil

:

aliud fonat,

quam quod indicant praecedcntia

Cum

claunEeOrentianua^prjemctudifcipuIorum, ChriRus uenit ad eos.Non autcm,qupd non referats uei aper-r t^e fuerint. Cur cnim non cederent praerentise corporisChrifti, &eiusaperirenturclaudereturqi uirtuteC' Itaueteresomnes fenfere NiingreiTus^corporls fui
ueritate ofledit

& Thomas,cui manus fuas & latus: &

Xr.24.

rcliquis,quibuspedesporrigesait:PaIpate Sc uidete, quiafpiritus carne&offano habet. Nihiligituriftoru

qu^ diximus,cfficerc poterit d^mon: multo minus,ut

porpti^i

imam unu corpus uno mometo diuerOs in locis exiftat. Qxi dnob^mlo^ cnimomniainmenrura.numero&pondercdifporue fij: Deus^fiagulafuii habent& poudus, menfuram, SapJent\j'. rhui De>f^ Sc numeru.Quod xrtTref^^xfjtiJgou Sc xsry^tii^onifetf, {jne tepouhiq;. Qtt^li. re 3cloco mouetur,infinitu elV.id usrp non nifi unum ^^ Oro/. q. eft.Reliqua ergo,ueluti fpiritus 8c corpus,& teippore 4i.^;<;^. ,-rjQuentur,& loco. Spiritus etiam fubftantie funtjquft loco Spir &ani' aloco circulcnbuntur licut& animanoltra

&

'

ma,cap.iE- efl:,quiaalicubi prssfcns

ed: 5clocaIis, quiaquodali.

jL.fUwsfam-

cubi pra^fcns

e{]:

fotu, alibi

nou

cft.

Dicun^ilurecon-

^^^4' eft ,nulIo in loco effe ccnfetur. At non iiolV.^PhJr ine{lanimselinea,fuperficies,pun^u,{rcutcorpori:fi^ nita tamen eft. Vbiq; uero ioEnitu eft.Finiti aut ad in^
^^^^^- Qi^' TcliT^^^^^Ai

finitunullaeftproportio.
cufcrjpta,ut

Quodfianimatam eftcircum alicubi eft tota, non pofsit efle alibi:

ctiam

quanto magis tcrrena corporac' Diuus Auguitinus

Liher tertim 24.9 ptlam de Chrifto poftrefurredlionem itaren{it,utdi- ^piJ^-^-i-^-^^i W"*^'*'"? cat; Quomodo difcipulorum,cum efTetin terra, concoslu, tredatus eft manibus fic eorum , afcendens in aeduausarpeaibusj&itauenturuseft,hoceftinea-^j/^^J^^^^
:

dcm carnis forma Sc fubftantia,

formam non

cui profefto

talitatcm dedit, naturamnonabftulit:

immor- fap.l^dtort^r. fecunduhanc ammA, ad

eft putandusubiquedifFafus. Corpus Htern. enimnoneft,'nifiquodperlocifpaciumaIiqualongi- S^^^^^^^^f^' tudine, latitudine, altitudine ita fiftitur, uel mouetur, utmaiorefui parte maiorcm locumoccupet, &bre# uiore breuiorem, mipusque fitin parte quam in toto. Hisproculdubiode caufis beatus Germanus cxifti^ inmuS. mauitfierinonpofle, utmulieresno(5lefimulincau- Germani, ponaefTcntj&maritilateribusaccubarent. Legitur ^^^!'"^ T*

enim
forio

in eius Vita,

quod cum no(5le quadam in diuer,

^^/'^^^/^^,.

menfa iterum a ccena fterneretur admirans

in^

quifierit

ab hofpitibus,cui coena pararetur c' eique re-

fponfum fitjbonis illis uiris ac foeminis quae no6te ua^

gantur, Itaque fan6tus uigilare ftatuit, Sc eccc multi-

tudinem ad mcnfam , uirorum ac mulierum uenien*

tem quibus ille mandans ne abirent, tota familia ex^

:

citataqu2efiuir,numquemexijs cognofcerentf His

omnes uicinos ae uicinas efiTe ciccntibus, fingulorum aedibus perfcrutatis omnes in fuis le^lulis dc
,

cumbentesinuenit. Itaqueftatimomnesadiurauit; quifedsemonesefleconfefsifunt. Sic&Simonmagus eadem hora in conclaui cum Nerone, Sc foris cum populoloquicredebatar. Hucetiam pertinet, ^quod fupri Capite feptimohuiusfecundi Libri, de prseftigiatore magieo, Magdeburgi cum equulo in acra confccndere uifo, rcceflfuimus.

^^^^'^

l^mlvs

De Lamijs
merm m hSion,s T^arucs effe nn locm
:

,fvd mur

o/?t<itwr.

ap.

xuuhiftoriam

XJh.n.F/tTl.
Scoter.

^^....s.
!i..rL>..r.-

eiafmoat enarrafon.bus mcidit n mor^4", r,,m. .aitahabet: Duffus rex uelerud.f s me^ ^.fl.rU... !.'^''"''^,"'",u^n.qu4mcuna.s
^*

A /1-H
q,ci!.

huius argum?ti A -Dmirabilem proponam ab aore Boeth.o hiftonogr.pho utatam^^ re eronymo Cardano tame

exHe-

eodem

cenlea

.^ ,,quis

r,ie m,Uji-

^Scotoru.Ti tu

rm. inuaferantmor*

,/./,/;.- ft,tat.on,s,
"''ff"-

^^''^"''"'^'''''Ei^ Siquidefmeuld'f^^'';'"; ="5 bi.habita,rat.one)cogn.tu at.hu ^^^^j, .

,.,f.,.,b.l,s.picu.t..alter.P^

^" r'tSfl.K' NoXe-m fub perpe^tua uigiUa

*r.t '"""'''firl maacdtaconltitucac"

confS

o.Tahu,nana.fpeaar>t.bu5
,.:. fni-ituii

acordemo'

oAendens. Suau.s ac ""'^"'^^'"'X^^deprehender, tns:quod taau Zooftrauit. " oitale ham.dun.h.1 ^r''\"% rintegerade-

'--^:^^^^^,
'

\'imdus

illi

color.aur.u oculoruq,

"8'r'f

jtus.

rexin horas
-

^f^^V^^!^.orA.A
raTp ecifuntutbenHc cxternoru meVet tpreutcx deeffet. fofeut
.

-?",^-^V7wusCe tet.a.hu.c fol. ''"V"P"

f.b. folute fperaret,nec

^^^^^.^

Vhertertlm,
d!carn'n'j'r!
^pfi

'

-?//

meci!coruq;,quos quod pcreprinus 5c parum eis cognitus efTet morbus, eduentanre uere, foleq; (uitae inanimatib, a(T"e^-tore) ad nos rdeuntc, fanitate cofequeretur. Obortus eft

ocyu5 acciret,ope,

Ramartihik^
tft^

fubidtepusincerto authareramorpopularib. fufur^? ris.^^ege ueneficarumulieru arte demoniaca.Sc no na^ turali morbotabelcente, pertam longa teporacorpo rz & uirsb.coficij eafdeq; apud Forres Morauiajoppi^

a^^Qrefi^
/atatt,

potmt

,;^ ^,^,r

dum,magica &
re.

fortilega arte in regis pernicie exerce^

fet^mfid^-mo /'^ <i^fi^

^'^'^Ij^^
>

Horu fama ilico ut ad re^is

I

aures puenit,ne auclus

^"'
^c^^^

rumor, re propalata, ratcinatr?ces ut iuppUcm euade rent,infugam ageret: mittuturin Morauia, qui an uera cflent

c r

'

\-

"

dtme-tat(us a-.
^^^^

^^

cmeiufmodi,

qux

ferebatur, perquirerer. Mifsi nuncij,

iti opuys
t^^ij^

perme.
/^ (ci'

neris caufam difsimuiabant, 5c ueluti ineund^pacis

gratia inter

coniuratos Morauos, Forres adiere: nocluq; in arce admifsi (Lleterat ea adbuc in regis ^de ) ob quam uenerant cau sparfo dsmonU r>peT-.t eo rtt^ Hnktud.ne fam-, Doneualdoar.c^sprsfeao.utimpe-''''''^ ^' Duff ratumeiscrat, exponunt, cmsaue fidem l^,,rnuh^r^^a<^hmh.t,. Sc auxilium ad negocium conuciendum dem m ett^fr.odt l'Jibri9' implorant. AiiJites^uiinarciscrant prx rum a^paratu exatarc (lofidio,tenuitnonn hilhuiufmodireifufpi-^^'^'"^^^''"^;?'^^^. ^njlHhtate conpr^ cio.Nam exproftitutaquadam (erathuic ''' ^"
Sc

DafFnmregem

^*^'^^*

materfortilega&mcantatnx) dumblan. ,^.,^^,f, nouasq;m Moradiufcule eam tra^laret amator, de regiae ms facei mendacijs mcendeualetudinis tempore,
,

modo, perpetuitate,

rtt: fi

nera

ftt

lnTi9ru,(itfo4

quibus fortibus quibus magicis carmini* '^''^^' f^^^bus uterentur Lami^ , pofleaquam nonnihil audiueraf fodahbas indicauit, & illi Doneualdo, Dunc' ualdus autemregijslegatisj meretricemque tempe^ ftiuam tanti facinorisnunciam (eratcatumfortein arce ) Doneualdus ad fe accitam quaeftionibus quoordinecun^la gerebantur, Sc in quibas asdibus, ubi fateri coegerat, mittit intempefta noclemilites ad f:m omnem explorandam, Hi in fcrtilcgaruin
,

sdf

^fs
Qupmoio
fimiilachrt^ ruiTi

DeLamtjs
aedes foribus uircclufis irru

unam ccrcum fimulachrum ad

m p en tes ^fa gt^

regis

eetrenm IrqKefafH po^

tmtadrc^;.tmagntem

Duffiimaglne dsemonlaca arte (utcredere ^^^^^ confeaum, lipnco affixum ucru

/a^ i-ndeuyfepmchf- antc igncm torrentem: alteram, carmmibus ^mointerii.tllo, uuto* rccitatisliquorem qucndam fundentem fen^ ponu, liqfiorh infftii, fim fupra ftatuam inucncrunt Prebenfse JimuUchn o'.carmt- jtaq; ocius fagas, conieclgequc in uincula intm rscitatortim V^ ^ k r r arccm, ro^'^^^ fimul cum fimulachro jyuff^m rejUtare p.. tMtf QHomodo ttem gatxque ad quidfubno(5lecarminarecitat\' rextnfKcioremfeluipd tes,effigiem regis igniexponerentc' refponmt,&maieconfiali dsrunr,dum fimulachru igni adhibitum tor.

&

^ueicentecera^c^mm cera tx^i admota facile&brei*itemporede-

j.^^^
.

.:

Dulfam rc-cmin fudorcm o

,

folui:

fit^at,regemamemlon 00 tempore morho boc

c.ntahufe narrett^rf

Ouomodo ettam exco^

t^mpta ceramorsft^b-

pcrpctua tencn uigiIia,iScadh'quefcentem ceram maciecon* fici confumptaiti autcm ccram , rcgis mor* ^^^^ continuo fubfequuturam, ita femalos rr ^i r d^emones docuifTc: ad facmusque exequenc^rminibus ucro
:

rccitatis,

'

feqm?
res,

ohprfraflto-

dum, ^mcrcedea Morauorumprimoribus

fuiflrc. Perciti ira aftantcs ad anus uerba, confra6lo fimulachro , utfagas fcclus

infgmentHmhAc condu<5bas
.

annoto

e> J.nf,

ma^rMer loannes Legertii pr^fidens Sahan

graui lucntcs fupphcio,flammaconfumeret,

extemplo curaruut. Ferunt,fub tempus quQ

arce funt

quifemagicas co- \\xc in Forrcffenfi poncreimagines potutfJcconfejf^eil,amhm Philttybum Sabandta

a^a rcgem
,

lan"

guore lcuatum,3c noclc abfque fudore quic* poftridicqUC rcdcuntibuS uinbuS,qU

crat humanx tacultatis.promptd egJlle , pcr'

^ ,r

1.

v-rr*

ducemUderet.

*^ HiuJj>eSlahattU inde ac fi nulla aduerfa Ufathanatiox,utno' j(fgt dcteutus. ucrum

uts factbu^

ualetudine antea fu^ t utut rcsTc habuit, "^'^c^ DufFusrecrei^ccntibusuiribus fanitati breui

Aforatios tnfldmaretf nn. pr^terquam quhd ilU rcflltUtUS cft. oh Poil: huius hifloris,atquc cius niente dehifa, motti

argumcnti

fxlftm perfuaftone oh'

^rc,cnt^,r:fiuer:,men
i

aliarum enarrationem , in hunc fcfibitmo^^^^if Cardanus Doccamus, anintertot

:

lf/ich:norlo'yra'

miracuioru Gommenta quicquamucn lub'

fic.

Lther iertim,
fit.

li^

fabulofam /'^'^ hx]ltnre mitu ^^ cfTc , acque confiaam , uei ipfi qui h^c con, ^'^f^l^'/^^ ^.^T" Itantiisime altmunt , negare non audent. ^^ ^^ nnffincoma^ Quae igitur Boethius refcrt, condendse hi- /^nf. * DeuaHet.rtrttni ftorise haud iucundx non ignauus auihor, aL

nam maxima eorum partcm

licicndije^lores caufa confcripfit

ut quos j r n. Scythica fa^a moresquc, tum regionis de:

'

^^^-^f-^^h^Si*l>ertoyts InsUrttt 4s
.

j)ik^,f^tati9.

non dele6larent, fabulse faltem taedium minuerent. Neque id uitiofum hiftorico fed ubi hiftoria per fe ileriHs cft, Hcet am iocis ac fabuHs
fcriptio
:

iure ab his T. Liuius ablli* cxornare. Quamobrem nuit Herodotusiuft^damnatur, Sc SaxoGram^ maticuslaudatur. Tumueromaxim^accedit, quddl
:

&

&

haec Boethius fcriptainuenit.

&faclumipfumcxtra

hiftoriam eft.In ipfa autcm hiftoria cnarranda,utpotc moribus gentis, bellis, pr?eHjs,numero caeforum, aut

nominibuscoruquipraeliismtcrfueruntjquitieftre^ nu^ fe gcflTerunt, familiarum initijs , caufis bellorum, tcmporum ratione, geftis ac ferie principum quibus
,

.^

tanquam membris
mus.
nihii

hiftoria conftat.fuitdiligentifsi-

Quinctiaminhisquaeadhiftoriam pcrtinent, tam cxiguum fuit ( taHa autem furat, regionis & urbiumfitus, magnitudo, oppida, infulas, nemora, montes, piantarum noua genera,anima!ia quadrupeda,aues, ferpentes, pifccs, foli foecunditas, uentorum
uicifsitudines,co2licIementia,ftagna,paludes,diftan^

csteraque omnia quse rara funt intclligends hi^ ftorisaccommodata) quod negIexerit,omifcrituc,
tise,
,

aut fccus

quim eflet enarrauerit.

In taHbus ucro cxi-

ftimauit ornandam hiftoriam, feu

dcret,alio/|uin facris philofophi^

quod Uera eflc crcH,

haud initiatus. Qu^

HifiorUhf*^

autcm Bcrna & Pinnctus (quorum p6ft,ubi de Incuboagitur,meminimus) ScnoftcriHerufticus,uitrum

capillos

clauosquc euomens,& fonum confrafti uitri ***^/?^f'^/^^. inucntrc, &horarumi^usincordcfcnticn6,autui-y-j"^/j^'^/*

dcrc,

2S4
dere, aut audire
fairiiefrereor.
fibi

^^ Lamijs
perfuadebat, partim upra, p^rtifli

namuerea]squiduiderc,diuqi muifiO'* ne perfeuerare ni aliquid (ic quod uideatur, bfuidu

,

Videnttamenqu2sdam,tumaudiunt:atqj cauPani horu in atram bilem reijcere oportet, quae partim cielt.

bis aere Sc moerore, timoreqj paupertapotibus, tis,partim^cceliconftitutionibus,partim exconfue-

&

&

tudinealiorumdelirantiumcontingit. Habebam ego olim amicumjCui contsgit,ut m una haru ualliu ododecim mefes comoraricogeretur. Vbi rediiretadmci multa dehisincredibi]ia,quauis phjlofopbishaudi*

gnarus,enarrabat.admonuih6mine neampims

talia

proferrer, ni pro fatuo habcri uellet, 3c uitas periculu fabire.Immifcuit itaqi fe negocijs arduis: < omutara q;

uiclusratione,dumalioruconruetudmefruitar,ad ie redijt. Seminis quoqj ac menftrui fanguinss reteniio, plurib.caufaefthuiusmofbijautortus^autir.cremen^ t i.In uniuerfum, tribus maxim^ haec deceptio coftat: atrs bilis imaginibus, conftantiaipforu quihaciab^
correpti funt,ac fraude iudicu.
erat.ut

Nam

oJim permiffunl

jdem accufaret, condensi etq;,ad quos dana-

toitibonarcdibat.

Vndenehos

miferosadcoiniullj^

damnare uiderentur,multafabulaeaddebant. Cxtei-um in illoru examine,c6fefs.onibusqi nihil no inan@ autfalfum,autinconilans,aU' nullius momentirepsriebatur,pr^tercontempt2 religione.Qusdam enim

Chridum abnegabant, ala^facnilciuipiuminterueftescofuebatjcofpuebatplisimagines diuoru, atqjS' Jiafim.ilia |)petrabar. Si'blatapr!mum rnhosmiferC)s

DQmmtaKh ^^ infanos poteflas fuit 4 fapietifsimo fenatu Vcncto: cuanimaduertercteo progreffam illoruluporurapa^
opes
ahortty

citate,

nonreltnone

ut

" t r qu3Ej:ebatur, led dmitiaru <7rfmt w-^^^^^^^P^^^ diumicuitus cjni mdtcei et poireifor. Intcr hsEC exortaell: Lutheranorumfetla: vK^itijthra* 4umq.i itt hzc, qucd per urbes propsg^iretur, non iain
.

omnino in^cntes danarent fpe praedas neqs ^

: i i
\ \
-

mifefiy

Lihertmim.
taiferl, fed

"

2ff

opulenti deprchenderentur,omlfla priora 6ura,ad hos conuerfi funT. Sed nunc cum illis mitius agitur, utomniauelilulticiasuel auariciae plenaelTe comperias.Hi crgo (ut ad propofitum redeam) quan* doq; fibi uidere qu^dam perfuadebant^atque audire:

poftmoduremiplam ex proprialeuitateaugebatme^
dacijs.tumuero mutuiscolloqu^js (utdici folet^^cii lice eJephasexoricbatur. Nam & plerirq; hominJbus quandoq;aliqiiainfoIitau!dentur,audiunturque:red ea contemnentes, fanoq; iudicio abigentes negligur. Hucufqj Cardanus qui intcrdum contigifTc quoque pcrhibetj, ut aliquis, quem maleficio afFedum uoluerinthasmuli^rculsejnaturalicaufa eodem temporeiri morbum maleficio congruum incideritrquo cognito ^ malcficio prognatum efTe credebatur, quonia mor bi natura & tempus conueniebant.Sic anui dementa^ taefalfafuggeftione phantafiam uitiatnaturaiismor^ bi, illiusq; exitus confcius da?mon: Sc reliquos ob incrcdulitatemeomodoiiludipermittit Deus. Quum uero cenfores 4 rerumnaturaliumcognitionecfienc
:

a!ieni,minusq; in

literis

Sacris exercitati, in hiftoriass

(quicquididcft) exfuaopinioneretuierunt: quod pauiatim au<Sum.exorn^umque, materiemuberem huic ftulticis prsbuit. Praeterquam quod huiufcemodi narrationes k compluribus in hiftorias relata (unt , qui tum ob rmperitiam rerum tum per nimiam crcdulitasera quicquid aut uulgo iaflatur aut ab alijs traditur, non folum fieri poiTc , fed etiam reuera contigifreflbi pcrfuadent ex fuperiorum temporum exemplis qu3e cum fabularum fint inuolucrg te6la y iidcm hiftoriss fibi uendicant apud illos. Sic ilia de DufiPo mendacia uidentur & originem Sc au-*
, ,
:

ftoritatem fuBipfiiTe

poetarum narrationi^us
iEtoliae
filij

de Mcica^ci

Oend

reg.is

interitu ftipic^

2S(^
ftipitfi fatali

T>eLamijs

combufto.Cum enim grandis apcr ^to-^ liam deuaftaret , Meleager ad eum occidendum conOvALhh.^. viocauit proceres. Ex quibus Atalanta uirgo cum aMitamnv^h. pj-un^ prima uuInerafTet, Meleager eius amore captus

poilquam aprum occidifTet.ei caput apri dono dedit. Quod ^gfefcrentcs duo Mclcagri auunculi,caput uir
giniuoIebataurerre:fcdMcIeagerillosoccidit. Tum mater Meleagri, ut necerri Alth^aforor occiforum, fratrumuindicarct, fatalcm ftipitemigniimponcns; Meleagrum paritcr exufsit. Nam Meleagro recens nat<) , AltH^a mater uidit Parcas igni ftipitem imponere dicentes: O* pucr tam diu uiues,quamdiu hic iH pes. Alth^a ergo Parcis abeuntibus mox {lipitiem igni fubrraxit , Sc diligehter cuftodiuit. lam uero erga fra^ tres pia, ^sd erga filium impia, illum ftipitem rurfus igniimpofuit: qiiocombufto, Meieager etiamexu-

&

^tipesfatalh.

ftus

eft.

^*

i6. fcribit lacobus Msyerus;! LegialiquidhorrendumcontigiiTeAtre^ bati anno quinquagefimonono fupra millefimum quadringsnteOmum, complures fcilicet fuifleinhu^ maniterignecrematos, quino6?:eoccuItas coitioncs babuere cura diaboIo,unde 2 magnam acceperepC'' cuniam. Viri primarij muliercsquecompluresindi

In

Annalium Flandricorum lib.

quidam capti & fuifpecunis ui redemptiif nonnullifolum uerceriint: e quidam uero in po'
Cijs

crematorum deprehenfi

fimis tormentis admoti: 4

alij

riis

adeo coitantesfu(^re,utnihil cofitercntur. yFuiffe referuntur quidam cx iudicibus adco deteftabiles, ut ^uofdam fibi inimicosindicari curauerint tanquam
tonfcios^reis intormentisadhoccoadlis.
8

AddunC

conuentibus ex omni ordine fta^' luque mortalium uiros muliercsque interfuifTc, Sc eos ibi diabolumin humanam cffigicm transforma' tum adarafle, cuius tamen nunquam uidebant facie,noclurnis
illis

iri

iii

illius

LihertertiuL uerba mandataque iurafTe

,

zsf
:

^conuiuio ab

ilio

parato largiter epulatos

(Ibi

to

inde extin^lo

omnt

luminequemqi cum
locareilitutoSi
I

proxime oblatapromifcul concubuiijc.flneope diabobcain fuaunde exierant^

Ha^clecla&fcripta, utin hocnegocio diabolico alia, ex crrore uel confefsionis uel iudicunl

multa

uel uulgi.

Pecuniam diabolus polliceHuelfalfaingeftaopi % nione,ueIapparenter folet , eaqi pollicitationefaos ditare: fednonexoluere,im6ciu{iiiodiludibrijsiu^

dificari^
\

Vides iudicum imperitiam,iniquitateni>ffuitiaiii

& tormenta non ferenda.

4
Quod iudicam auariciam pecunia fatiare malue* rint,quam in innocentia excarnificari, & ad cofefsio*
nem enormibus torturis compelli.
5 Vteuitarent fanguinarias truculentifsimoru iu. dicumcarnificumquemanuSjlicetfasminaeinnoccn^"

tes reueraexifterent.

6 7

Diftra6li cruciatibus fu^re, qtii in irinbcentia co^

ftantes fuere.

Inde liquet,quse flagitia in carceribus f^pe extof-

queatur,potifsimu in hoc negocio obfcuro

& d^md*

iniaco, atqi ^ iudicib. priuat^ ultionis, reruqi alienaru

ftudio nimis cupid!S,quinim6 infatiabilib. harpyis. Quod ex omni ordme llatuqi mortaliu , Scc. fcri8
bat,

meras

fuilTe praeftigias, nil nifi iudibria, uitiatarii

iphantafiam,mentemlsefam, imo fomniamera,quiii^ bct alicuius indicij,haud obfcur^ intdliget. 9 Somnorinu coiiiuiu, id quod hora mttutina quu furgeret, 3c more folito pofl efuriret facil^ fenferuu io Vbiiiullu eratlumeiextinguiminimdpotuitijp^ jnde fomniu cfb meru, uti cogrelTus iile ^mifcuus,fme ncgocio,* ^uii i fuo lcdo no faifset moti,quare

&

&

5/1 t>eLamijs Sc dxmonls ope reuera fuis fl;ationibus,quas non re^

liqucrant,reftitucbantur,nihilq; uerius in tota ea nar

ratione
riae

exiftit.

Hocmodo

fireliquseeiufmodihifto-

excutiantur,detegetur

mcndaciorum pallium.

Stultahmkrm.phantufU:,cr hijhmrm ciws argmenti fJfitM.exloannis Grammaticihifhria Danicademon^

ftratur,Suhiungitur

cr aliud kpidm phantU"

ftic^mulierisexeraplm,

Qp. XV.

tirsim^ pateat,

TulticiahsecphantailicautomniuocuUseuide' exloane Gramatico aflcriba bo*

nafidehiftoria,

abeo utuerainterreliquainte-

xtamrqua tame mere mendace, aut medacijs egregi^ exculta (quod eq.de cudo6lia!ioquiuiriueniadi6la cupio) facil8 is iudic.abit, qui ad rationis trutina reuo
carit,nil grato,

imo uiruieto

cpuii gu{lu,rationis atq;

eloquetif ruramu munus,ac manuia feliciter coferen

dariimdonum confequiquis pofsit, Itafcribitlib. 5. Hiftorix Danicse Erant Ericus & Rollerus Regneri pugiiis filijjpatre eodem fati, diuerfaque editi matre. MaireiiiquippeRoIIeri, eandemqjEricinouercara, Cratafaga. Cracamuocabant. MittiturRoIIerus a patre,cogno* fcendi cauf^^qu^ domi interim dum abfaifTentjeifent a6ta Js ut m.aternum fumare tugurium uidit,foris accedens , paruuluq; foramen furtiualuminis applicatione traijciens,introfpe61:a ade,animaduertit matre infurnicacaboco6tiIia pulmetauerfante. Sufpexit ^prseterea tres colubras fupern^ tenuirefte depefas, ex quaru ore protlua tabes guttatim humorem epulo miniiirabat : duse quippecolorepice^erant, tertia fquamis aibidauidebatur, reliquis modico eminen-tiuspenfa. hscnexijin caudageftabat, quucsterae immiffo uetri funiculo tenerentur.llle rem maleficio cofentanea ratas,{ilentio quod uiderat prefsit^ne ma
:

tre ueneficij

ream ailruere putareturJgnorabat eniin

inno^
.

Liher tertlm,

2fp
_

innocuam an?,Dium

tum

uigoris

illo

naturam, nefclus quan* epulo pararetur. Superuenientes

extitiilc

dcinde Regnerus & Ericus,ut fumidam afpexere caQuibus ad men* fam, ingreisi difcubitum petiuere famfitis, Cracapriuigno filioqueunacibum captu^ ris , catillum difcoloris dapis admouit* Pars quippe picea, fed croceis guttis interlita,pars albida uidebatur:quippe pro uaria ferpentum fpccie,geminus pul^ tem coiorinfecerat, Cuius quum folam uterqi parti.culam dcliba(ret,Ericusnonexcoloruhabitu,fedinterniuigoris eite6lu epulas aftim.ans,n?grante dapis partem, fed fueco potiore confe<3:am,catmo quam ce Jerrime uerfo ad fe tranilulit: albidamque fibi admo.

tam prius Roilero applicas, coenam felicius gefsit.Ec ne mutationis induilrianotaretur Taliter ( inquit)
,

^ftuantefretopuppiminproramreferrifolitam.Nec
tenueuiri ingeniu fuit, indufbrij operis difsimulatio^ ne a nauigij cofuetudine mutuatis.Ericus itaqj faufta
ia

dape refecl?, interna ipfius opera ad

eualit.

nf fapietiae pondus

fummu hums^ Quippe epuli uigor fupra

quam credi poterat, omniu illi fcientiaru copid ingenerauit,ita ut etia ferinaru

pretationecallerer. Neq;

pecudaliumqi uocu inter^ enimfoluhumanarurerum

peritifsimus erat,uerum etia fenfuales brutoru fonos

ad certaru affeflionuinteliigetiareferebat. Prfterea tam comis atq; ornati eloquij erat, ut quicquid difTc' rere cuperet, continuo prouerbioruleporepolirer. Atubi fuperueniens Craca concham tranfpoiita, par temq; pultispotiorem abErico comefamcognouiti
fortunafilio prsparata, priuigno cefsidecondoluiti

Cuimox gemebunda fupplicarecoepit,neunquatn fuafratremopedeficeret, quemipfius matertotno' U9e felicitatis opibus cumulaiTet j quippe fapido u* niuscpuliguftu, rationisatq; eloquentis fummam^ nscnon gerendormn profpere confli6cuum gratiant
t t
afTe^

2do
propemodum

De tamijs
Adiecit quoque, Rollerutti
confilij

aiTequutus uidebatur.

capaccm, futurumq; ut

de^li-

nati fibiobfonij prorfus expers

non

eflet.

Monuit

qsoque, fifupremanecefsitatisuiolentiapoftularer, nominis fui nuncupatione remedium celerius elTe

quserendumraffirmans, fe diuina partim uirtute fub-* iiixam,& quafi confortem coslitum, infitam numinis geftare potentiam. Ericus fe ad aftandum fratrijnalurapertrahidixit; probrofumrcferensalitem , qui proprium polluat nidum. At Cracam magis propria ir}olcltkbatincuria,quamfortunafiliumgrauaretad'

Artificemenimingeniofuo deludi,magnum olimruborisincitamentumfuit Haec Saxo, Quod nulla creatura, multo minusuiruientaanguiumtabes extillaticia, gignat rationis & eloquentiaefum.^ iTiumdonum,autprofperitateminbellis donet, fed peculiariailla DeicfTemunera, tam eftmanifeftum,
uerfa,

ut bonarum horarum maleimpenfarum meritoinfi* mulari debeam, fi huic conucllendae hiftorix diutius immorer. Prseterea fi confei^lum hoc uenenofum epulum ab Erico uoratum iilis pollebat uiribus,quare
in Rolleri
tius
,

filij ufum noti denuo adornabatur caumaxim^ cum infitam illam numinis potentiam

fecumgeftaret CracaC'

nifi

mendaces huiuscondi-

mentitiirtutes femel aiicuiedenticonfecratas,

cum

benediclionequalfaacfiliumfuumlacobum confer* tim extremo bearit,c6ferendas, ridicul^ quis urgeat. Miraiidum interim fummopere,tam manifefta men-.
dacia apr^claris
defcribi,
illis

ingenijs inter res uer^ geftas

citraprasmonitionemcommentialicubileiliuelauditi: fictutiorearum foretIe6lio. Atfabularum pertsEfus,fa6lumuerum fubne^lam, non il]epidum,nec anoftroinftitutoplan^alienum,

Fhantafiich eifGetsE

cuiufdara raulieris phantaftic^. Phantafticos

enim quandoquc k communi fenfu deuios^ppellat

uulguss

uulgus:

LiheYterttm, 261 pbantafiam, intelle6lusuel rationis,uei Phcinufiai cogitationis deprauationem. Ea mifera in Vuald- Hiflornt ^^^^' fafsia conficiebat pharmaca, Sc uaticinabamr circa annum 1555. Quamobrem ab earum ditionum admi^ niftro ad qusftionem uocata,uolens interrogata deludere , amentiam aliorum exprobrabat, qui cam fe^larentur. Cum uero tormentoru minis grauius premeretur fe inquit exeorumefTenumero, quiuagabundi Gcrmanis dicunturfpiritus, Sc quotannis qua tercorpus quafi exanime reiinqui, fpiritu interea loa giuseuagante ad folennes ccetus, conuiuia &choreas,quibus quoque intereffet Csefar atque fibi codicillorum d Csfarea maieftate donatorum autho-

&

ritate, licere

medicari, futura prsdicere, necnon fpi-

ritu euolante eos celebrare

conuentus

lulTa ? os o^

ftendere, protulit iitcras Latinas facrae initiationis

N.

facellani Csefareae maieilatis , nuncepifcopi in expeditione uerfus Saxoniam Egerae perditas item agyrtascuiufdamfchedasaddidit, quibusilie fuaun* execandi calcuii artem , idque genus reii^ guenta, qua pr^dicabat.His teftimonijs fiibnixa male feriata, ac a dsmone proculdubio dclufa (ficxanimo hsec dixerit) anus, nihii no fibi licere in propinandis phar macis Scdiuinationibusconfidebat.Sedutdefiiieret refipifccretque admonita,exiIio puniebatur .Interim tamen fibireiiituicodiciilos maximoperecupiuit.fi^ ne quibus nuilum foelicem fucceffum ex arte cofuet^ fperari pofie, pcrfuafum fortafsis habuit.Corpus au^ tem cius tanquam exanime uifum efi"e quum aiij affe' rerent, iiii ignem admoueri, fi denuo ita fpe^laretur, prudeter antea admonuerat Vualdfafsise oiim admi,
:

&

niftrator

Dominus HENRICVS WESIVS, LL. Doclor confultifsimus, qui haec mihi ordine reRodicofano apud focum dormiente,culus ma^
r
3

tulit.Legeratisfortarsisinlibro Conformitatum, de Fol6^

fratre

nui

$S2
nui

De Ldmip d^moo ignltum carbonem admoueraf quem glter mox experre6lus,ex diaboli manu eripuit, ut eot
:

illum feriret,nifi euanuilTet.

hsYzm nuUo tnodo l Lmijs turhdri poffe er quo*

:

niodo

m hitic potenti^fu^ perfuaptoncm ^ didL"

exun^

holo mducdtnur. itera fruges non

tm. Qp.XVJ.

Slngulari
j
^

Infuper ratione in aerc concitando illu^

,

^,_

^llwda,)Ui*r

^dm;^.

dunturhs aniculs a diabolo qui fimulatque ex eiementorum motu, & natura^ curiu, c/tms raci< liusque quam hommes, mutationem aeris Sc tempeiiates fore prs-uidet: uel alicui infdgendam ex ab ilrula Dei uoliuare plagam cuius ipium ipeclat exc^ quutio, intelligit tunc harum muliercuiaram men*
,

'

tes agitat

uarijsque imbait imaginibus

i,

Sc^n^^Q^

ilione muitiplie

ob inuidsam inproximum,j. uel ob uindicl:am aduerfus inimicum Iint aerem turquaii

baturse, tempellates excitaturae, prouocaturae grandines, Itaque eas iniiruit, ut quandoque fili^

&

cespofi:tergum,occidentemuerrusproijciant aliquando , ut arenam aquse torrcntisin aerem conij^ ciant plerunque fcopam in aqua intingant, cc^ luinque uerilas fpargant uel fofTuIa facla & lotiQ infufo uei aquadlgitum moueant fubinde in olla
: :
:

porcorum

pilos buiianr

nonnunquam trabesuelU'?

gnain ripa tranfuerfecollocentj&aliaidgenusde^ hramenta efficiant atque ut arctius eas fatan illa-: queet diem Sc horam nbi dictis rationibus notas
;
,

pr^figit.

Quum uero fucceiTum hse uident, nimi|:um

quafcunque deGderatas inaere turbationes, magis

confirmantiir; quafi euentus hic fubfequatur ipia?
re pofieot.

rum operationcm,qua ne aqus quidem ftillam elice^ Nec fanss mentis hominem opinari decet,
fatiliuefanarum mulicrcularum aClioniobedireele^
Hicnta,

-'

Liher tenim

2d^

menta,

& ad harum nutum inltjtutam a D30 natura-

liumrerum leriemimpediriuel inuertij quod haud dubid cotingeret, fi harum arbitrio tempellates, pluuif,

grandinesScfuhninainferuirent.utquandocun^

que & quomodo hse iubeantjea infequantuniic quo^' quediuina potentiaabhumanauoluntate fuperare> tur tanquam in feruitutem redacla ut puichre docet
,

Hippocrates.
cse
:

ReclaitaqueeritTententiahxc Sene- TnUbelJe Rudisadhscantiquitascredebat, &:attrahiim- ^P^^^i'!'.

bres catibus,
intranda.

& repelli: quoru nihtl pofle fieri tam

rei

eil:

palam, ut huius

caufa nullius phiiofophi fchola iit

Si autem maligna imprecatione, aut certa uerborumobmurmuratione, fealiquidnonuulgare

perpetrare poiTe,in

animum induxerint, cum Socra-

eiTeuerbaanimas decipie- Tncatatloni* tiahumanas,autfecunduminterpretationem, autfe^ uerbamhil cundum timoris incufsionem aut fecundum defpe- ^^^^'' rationcm quae fane ne piH quidem facienda fentio, quum nuilum effg(ftum reuera naturaiiter producere queant, nec ob id etiam fanitatem in morbum comu" tare,quanquam ijs fe pofle falfo arbitrenturuetule.at eiufcemodi morbi a diabolo, conniuente Deo,ob ho rumhominuincreduIitate,maleq;conceptamdefagarumpotentiaopinione,faepenumeroaccerfentur, infligunturq;.Idem di6lum uolo de frugibus,qu^ nul
te dixerim, incantationes
,
:

lo

modo incantationu ucrbis aut imprecationib. ledi

^__A2rnmnon
-^

poirunt,fedadcemonequidem,Deoconcedente,ue!

ueneficijs:muItominuse^queutali6traducJ,5liali- p<^j-f L^cetopinione expoetaruuberib.hauferintueteres.ad "'^'^ f" j^^'?'* nos quoq; deriuatam. Hinc celebratur illa duodecim %TLt^'!L

Tabularumlex: Q.VI FRVGES

uel uempct.5.

EXCANTASSET, V Q-^^- Siibnt.dem NAS DATOj NEVE ALIENAM segetem PELLEXERIS EXCANTANDO: NE INCANTANT0,NE AGRVM DEFRVGANTO.
.

(li.!/,iq.

^':'X

"^f;-/''^'^* illittf.ll.

Vera

2^4
Plin,Vh^\%,'

^^ Lamijs
agrnm
traas Ferantur,doccr C. Furi^

y^^^ autem carmina &uenefic53 quib. fegetespelf

liciuntur,atq; in

caH.6

us Crcfinusrqui

^idmodum

cum in paruuQ multo frudus perciperct, quam ex amplirsimis uicinitas, ininuidia eratma^ ieruitute liberatus,

agello largiores

gna,ceufrugesa!ienaspeiliceretmaleficijs.

Quamob

rem

a Sp.

AJbino curuli dic

difta,

metuens damna^^

tionem, cumin Paffragium tribus oporteretire,inftrumentum rufticum omng in forum attuiit, &ad-. duxitniiam ualidam,atque (utaitPifo) bene cura-

tam ac uellitam ferramentaegregi^

,

fa(!^a, graues ligones, uomeresponderofoSjbouesfaturos. poftea dix5t: MaieficJamea Qairites hscfunt; necpoflum Uobis ollendere aut in foram adducere lucubrationeSjUigiliasq; & fudores.omniumfcntentijsabfolu*
,

^us icaqi

eft.

igitur fummopere admirari,grauiterqiie exanimo dolere cogor,annis fuperioribus apudea

Merito

Imperij,eiqu@ cotigua loca, ubi clarius fonare Euan^ gelij uox creditur,ob uitiata tempeti:ate uincam^difie plam qu^ adhuc in herba erat melTcm, non td Dei ucl

probantis uei punientis

manum, mentis oculos couf

ad deliras lubri^

^ertilfe magii^ratusi fed ea negiecl:a,

^sque mentis muliercuias numero plures rcfpexiiTe ,easqucin fqualidos carceres,d^monum hofpitia Bc
tat3 tempetlacis

diram carnificinam pertraxifre,ubiin cxci&inueci:2e iacturs confefsionem

adaclse

te aut deiufas fnilfe a diaboio qui

Vulcano folenniter confecrataEfunt. Menr earum pnantafianx

|udibrijs prJEdigijsq; corrupitjUtfefecifTequ^nopo

luerejConfetTae fint (

quemadmodu foient obfefsi,me Uncholici,incuboprefsi,Lycaones,cynanthropi,dementati, fatui pueri.) dubium efl rainim^. Non ^nim mufieris malitiofs auc aitcrius maugni homi*
,

&

pisuoiuntati&potedse aeremuci elemerita,utproil

^

iorum

s
Libertertius.

26

fomm imperio noceat

rationis

fubieciiTe iuftu

& multsc mile

^p^^f^t

tefbas eil aeris^hic

demolrratum eil.Si diabolo po" Dei folius permifsionem dcfiderat expe6latqi,nocendi fempcr cupidifsimus:ut hoc nomme abfurdum errorem elTc.ingenu^ dic2,{i quis mu liensuetul2,amentis &maIefic^imperiofubijci dia
Taris

Deam,

bolum credat.H^c quide ita illi

fubiacet,ut Gogitatio

ne.fermone&aclujilJius fxpeuoluntati moregerat: uerumipfc profeclo huiusnutuipro fualibidineob'

fequi poteli

minim^,

etiamfi uterq;

idem

expetat,cia

Dei

fempcr, & quandoq; fideiiu eius minillro' rum imperio obedirc compellatur.In reb.corrumpen dis aeris conturbati uim, uel quocunq; modo , unius Dei nutum & confenfum praeftolaturfpiritus procel laru,ubifuos uel explorare uei calligare inil:ituit Dc" us:cu!us miniftri ucri,in Chriili nomine,d^monium fubindepelicrepoterunt. Proindehos quiueritatis Juce ac radijs fibi oculos configi arbitrantur, in aliam decuittraducgrefentetiam Bcmagiilratu&plebetos: Sc quum fedalo grauiq; fermone ab i.dololatrise flagi* tioauditorcs rcuocare conentur,hancquoqueeius nefandifsimam ipeciem ejcplicareoportait, qua lamijs attribuitur id, quod folummodo ad Maiedatera diuinam pertinv^tjempeil^tes nimirum pro fao srbitrio ciere.Sc grandinem proiicere: item quando in re
folius

busaffli6tis

eoufque deijcittur animus, utfuperilitemadhuceirePeum,qui opemferrequeat,uixcredatur.

Si

qux

fatentur dementati3Eanus,prsen:areuaIe-

rent.uixin generis
fupereifent
:

humani fudentationem frumenta

immo nihil in rerum natura incorruptu permaneret,nec quidem ipfe homo confiileretrproia
deeramnontantoopus eiTet apparatumbeilis ;,ubinihil non indrumeritorain &niaterierarn peiHlentifsimarum

cum

grauifsimis fumptibus effingir

tur.

sSd
,

VeLamys

tur quo hoflis in perniciem cogi, ager funditus cor^ rumpi, fegetes prorrus difsipari, uites radicitiis euel]i, aqusEpenitusuitiari queant: folum hic ciufmodi
rius,

uetula,quam Lamiam dicunt, uoto &:opinione cele* unico nutu non modo haec fficiet,uerum etiam
copias
ita afiiiget,

Urbesq;

& regiones coqualTabit, ut

,

fi in deditione permittantur. QuidhicGpusfumptuofis tormenris^ quid pulueris ilhus diabolici moIeC^quid globorum Sc

fe felices fore fint fperaturi aduerfarij

fphxrularuaceruisC^Quidmixtoinfuneftiorepnicie
lardo>uel quacunq; alia pefte f quid igne in exurendis

oppidiSjarcib.&pagis-r^quidnumeroTaillamancipioru fathanscateruaC^quidequitumcataphraifloru tur^ baC^Vnica hsc nodra Empufa,fola Lamia,omnipote-

tiamhicfuaodendet, quxetiainTurcam eritablega^

da,utafubfidij in perpetuum Chrifiiianifmi hofi:em colligendi onere Germania femel fubleuetur, libere-turque.In media profeelo luce caEcmijireuidemur, qui amplam hanc occafionem tam (lupid^ neglexerimus^Seddsmoriisopefublimia hxc operari noClras fagas,nec ilbus auxiliu a Chridianis admittendu efTe,
refpodebitur.Hicuicifsim mihi explicariuelim,cuius ope difsidiafeminentur,propagenturque inter Chri^
infi:in61:u adm-iniculo hos adeo tcme^r re,frequenterobrenihili,faftuuel infoletiaturgidos

flianosrcuius
bella

&

mouere,urbes pacificas euertere,rcgio.nes uaftg. fanguinem innocentem quam poffunt afiiuentifsime cum multa tyrannide efFundere
re florentifsimas
,

contingat:ubiuiolentie,{lupri,adulterfj,rapinje,latro
cinij,

in

&nefandifsimorum quoru^mcunq; fceleru tam amicos,quam in eos quos hofles uocant, quinimd

dsemoniacas colluuiei Bc flagitiorum fathanieoruin frequentifsimafchofa&afylum fecurifsimumC^Quis

hic architecfluSjquis Im.perator, quis

Siexitiofisid genus monllris

dux & re^t:or quibufcumque 3cdia'

c'

boli

LibertenimJ
-boliorganis in bellislocuseltjquare
turnoitris Lamijs:
ille

26y
denegabi-

qus non

dum horum hominum

opinioneiri,

uulgariradarsejfecun" cmnia perdere,

cosium terrasmifcere, &ho(em ia orainem redigerepoterunc, etiam citra fangainis eiFafionem,ri ita uoles uel cum grauilsimis eiiis cruciatibus pro fuo
:

&{ine fumptibusc'am de Lamiarum poteiitia psrfuaiio-. em ad nos a mendacibus poeiis deriuatam in mul-torum etiam piorum animis tam tenaces adhuc egiu fradices,ex animo frequenterlageo: at Gururnniud
arbitrio

&hbidme,

citraullamhaefitationern,

iier6,dsmonis

fiagellum peccata noiiramereri cenum eil:. Quanqua inilinifla di6>a facinora perpetrare ko

niines,obiJcietur

rum hciTiinum fuggeilionc

Scuice uerfa, diabolum ex prauo* &: uoluntate quoque ope rari:hicrefpondeo, eanon confequi neceflario ScoporterediLtinguirerufubii:antias,undea6lionespro:
:

dacuntur.AIiaenimeftproprietasdaemoniSpDeirpi^ ritus mini{lratorij:aIiaterrejlris hominis.lllc quideni utlpirituSjinhominem fein{inuare,eumq; agitarepo tefi:,undedsmoniacus,uela ds^mone obfeifus dici tur homo nequit tamen in dsmonem fpiritum fe ui:

cifsimingererehom,oterreftris,utinde fimilitcrno^ men mutaetur,opereturq;.^ Grafrantecruddibellointerreges Danie& Suecje Anno I5<:)^.ex callris Danicis fci iptum e(l, Suecias re^ gem inter fuas copiascircumducers quatuor uetu^
las

Lamias qus carmine cmnem Dano prspe* (direntui^loriamjUtnulium poifethoilri faceredam^i qui a Suecise rege cingerentur obfidio' num n.e, redderenturimbelles, atqueindeditionemproni, Ac licet famae huic prius nulla fuilTet data .fideSypoiteatamenunam exhisLamijs captamfuif
,
:

&

fe a miiite generoil Comitis a Schuuartzenburch Gunthardi,ducis exercitus,qu22eaconiiteretur, fcripto

Zemt.io.
Veitt.iS.

deinde circa uias inputeis Sclocis aquoils limofisque inuenta fuifleextracla longefi]a, quibuslignescruces multaealijque charadlercs appendebant. Si uera eft hiftoria ,rauiter utrinque deH<^um efir. contramanifeftumDeimandatum aSuecis, quod uetitam opem accierint aDanisuero, quodfibia magicis illis pra?ftigijs & daemonum ludibrijs timue< Enimuero amentes ill anusreucranihilhic rint. potuere, quanquam fecusfortafsis erantperfuaraei mendaciorum archite^lo. Caeterum permittit fs^ penumero Deiis iuffco fuoiudicio , eos quidifsidia uolunt,in reprobam tradi mentem,&: ad foiiorum ar< borum agitationem pertimefccrc,exhorrefccreqj. Ob tempeftatem porro illam,cuius fupra memini, minimefilentio eratfepeliendum quodquum eain
:
,

^ 6$ pto addebatur

De Lamys

eodem tempore uarium proceU lofarum earum nubium exortum defixis oculis feui^
illis

graffaretur oris,

, etiam long^ prouinciis,nimirum ducatu Vuirtembergen^ fi,Franconia,Bauaria, Saltzburgo,Vienna, mihi affe^ ruerit uir nobilitate prudentia multijuga le^ione uario rerum ufu eximius,qui citatis cquis die no6luquc citraullameun^lationeijfdemdiebuspereasfefiinatifsim^peruolabatditionesad C^farem, tra<5lu tempeftatis & damni illati ubiq; fingulari confideras rtudio:necanimaduertifiequicqua,quodad Lamia^. rum opus potuerit contorqueri sit. Cum flupenda fe adhsc admirationeexcepifleaffirmauit , quodin reditue^ hofpitisrelatuin itinere cognouerit, quaf' dam foeminas apprehenfas carccribusque traditas e(fe^ ob accitam tempeftatem damnofam, maxim^ apud cos cjuos alia mentis pculi acie de diaboli potcn^ tia, Sc delufaru fagaru kidibrijs cenfere decuit, quain facereuulgusfolct, propter p^culiare&indefefium

diffe

& attcntius obferuafTe in diuerfis

difsitis

&

Theolo-

Llheftertim
Tlicologise puriorisftudium
,

2i0
cui fehimancipaire

"credunturiunde non ohfcure licuit elicere dilucidos eiufmodi plagarum authores Sc cau/as Exemplum Punitionis in lobo minime dubium proponitur. quoquefimilis miase cuidentirsimseinProphetisle^ guntur, aduerfus eos, quibus ad diuinse uocis monitionemauresobduruere utAgg3ei2: Percufsiuos tientourente &;aurigine, atque omnium manuum ueftrarum opera, non fuit qui ad me couerteretur. Et cap.i. Ponite corda ueftra fuperuias ueftras,dicic Dominus, Seminaftis multum, collegiftis parum, &c. Etinfra: Refpexiftisadampiius &faicume{l
.
.

&

&

minus

& intuliftis in domum,& ego exuffiaui illud.

:

Propterhoc,inquit,fuperuosprohibiti funtcceli, ne darentrorem & terraeprohibitum eft,n daretgcr^ men fuum, &:c. Item lohelis i. Difsipata funthorrea, dificclas apothecse, confufam eft triticum ingemuit animal,&c. Leuit. 26* Sinonfeceritismandatamea, dabo ccelum uobis defuper ferreum, & terram asnea, & confumetur incaflum labor uefter^ &c, Si autem in praeceptismeis ambulaueritis dabo uobis pluuias temporibus fuis,&terragignetgermen fuum. His Sc
,
,

lol^ielis

2.rerum ubertas promittJtur-.Zelaius

eft

Do-

minusterramfuam, &pepercitpopulofuo .&dicit: Ecccegomittamuobisfrumetum, uinum &oIeum^

&replebiminiineis5&c. Eccleilaft.^p. Bonabonis creata funt ab initio, fic nequifsimis bona&mala. Inltium neceirarise rei uitae hominum , aqua, ignis ferrum, fal, lac & panis (imilagincus, & mel botrus uuae, & oleum & ueftimentum. Haec om^ nia fanflis inbona, fic 5c impijs &: peccatoribusin mala- conuertentur. Sunt fpiritus qui ad uindi6lam creati funt , & in furore fuo eonfirmauerunt tormentf ta fua.Et in tempore confummationis effundent uir^ tutem,& furore eius qui fecitillos confuiident.Ignis^ gran^

&

&

27^
grando fames
taliint.
Bc

BeLamijs
mors, omnia h^c ad ulndiflam cttkl

Ex animo itaque prsmonitos uolo eos,qui in predicloerrorcetiamnum conquiefcunt, necin aeretui* bando Dei manum citra hominumcooperaticnem
agnofcere uoliintjnueclaque inde damna hominum arbitrio imputant, ut redpifcant adhuc. ad quam uocemfi eorum utprsfradorum occa!'uericanimus,in taminextricabilcm diaboli labyrinthum eosprouo^ lutu iri prsfagio unde nullum educcre poterit Tbe* fei nlum, fed fchus miferentis Dei filius: tam frequen
,

tes carniiicinas archite^labitur

accumulabitque Dei
j

& hominum

hofbisut iuratifsimus

ita

6cfarguinis

innoxij casdiumque impiarum {itientif?imus Beel^

zebub. Necdubito, quin oculis paJamhsc proponeteuentus: quod Deus proinefl^abilifua bonitate Falfus enim malo clementer dignetur auertere. audiriuatesj (edmeueftigia terrent. Exemplanoui complura quid iam alij cum magno fuo malo Sc reipublicse detrimento experiantur , ipfi certiores erunt teftes. Telam contexere longam & inexplicabilem in hominum ruinam exiriumAque^ mille artifici noneritdifficile,potifsimuir. apud quos exuoto faC'' ccdere inftitutum uidet,ubi nimirum ob peculiare fuum ex Dei alTenfu fatum in uitam infontem por.. ro fseuiri animaduertit; tum neruum conlequutus,
:

aliafimilia, ueletiamtetriora molitur, qmbusinfua nadaarfliusconftriogit, atqueexCharybdiin Scyllam propellit, quosfuis ttrophis pronasofferreaures comperit. Hic fj^ne fjepius conniuet Deus me* rito, ob inuidam eorura incredulitatem, qui,Iicet aliterSacrarumliterarum IeCtione,maximeex lobo,
inftituti, non tam Dei iulli manum uel probjvntem ueicailigantem ?gnofcuntinfegetum, uinearum Sc

pecorumperditione, quam fiDguiareineius mifericordis

Lihertenius^
tordis benedi^lionem tiaample(Sluntur.

^'ji

& gratiam in annonae afiluen'

Nechic praetermittere oportuit, circiter id tem^ pus, quoGermanisEfupenoris prouinciasilla tempeftas calamitofa afflixifTet, me quoque pro rerum mearumXorte haud leuem pafifum ia6luram ex grandinis, uei potius gladiei procella, in ditione
fleinenfi ineflas
,

Raue^

non procul A Grauia. Ea fegetes

efl:,

feliciter

& in agro per fafces quaternos c6iun6lim ad

difpofltas, itadif,

cxiccadum,utapudnosmoris
iecit ac excufsit

mnino trituratas eas , ^ agrum denuo fatum dixifTes unde neceum confererc in proximum annum. fed terram aratro folum euerte^
ut
:

qua^abunde nimis frumento faRa* ttiosquoquefimulex arboribus quafi fecuri fefloSj per arua fparfim difiedos fuilTe ex eiusglacieiuiolentiauidi. Reclo autem du6lu,nefparfo, hieflauit
re uoluit uiilicus, ut

turata, Scfoenorireddendofa6laidoneafaerit,

fpiritus, ut ferenihiiaut

fenferint proximi agri

paruminfortunijutrinque Atqui Virgilio ethnico, circa meffem non tam miraculofa fuit uifa eiufmodituf*
.

batioaeris,Geor.i.
Sce^e egOyCumflauis mefforem induceret arms

A^icold, <?^jragili iamflringeret h & rdea culm o,

Omnia uentonwi concurrercprAia uidi,

Quce grauidam latefegetem ah radicihus imk
Suhlime expulfam eruerentjta turhine nigro
"Eerret
,
t;

hyems culmumq^ leuem,flipuLi^qi uolantes,

Eape etiam immenfum coeio uenit agmen aquarum,

"Etfoedamglomerant tempeflatem imhrihus atris

CoUeBce ex alto nuhes,ruit arduus cether,

"Btpluuia iyigentifata
lceta

houm% Ubores

Tiiiuityimplenturfoffce,!^ cauaflumina crefcunt

GumfonitUjferuetq^fretisffirantihuscequor*

t^fepater mdia nimhQrm in no Hs corufca

WHlmi^

2f2

BeLamijf

ruhnma molitur deXiri.ijUo maxima motu

Terra treniit^ fugerd ferdt^^ mortalia corda

Ver gentes humilisflraiiitpauor. ittefla^anti

Aut AthojautRhodopcn, autalta Cerauniatelo

DeijcitJngemimntAuflriin^^denfiflimusimher,

'i^uncnemoraihgentiUenio,mmclittoraplangunt,

Hsc

profe6to fyncdf^ 6c fjngulari aniini {ludioilbi

propofitameminennt.quiad readmonitionem per>

tfcerecandidamarbitrabuntur. Si ueroplerirquein' dolis morofe hominibus recalcitrare, ac in me p6tu* Janteruel ferio inrolercerelubeat, ijs c|aidem perme l.icet,duramodo aduerfus Gonfcientiar Scuericatis te^ llimoniuranonlaborent, &DeigIoriaacreipubiic3E;
Chrsft^ans? quits utilitasqi requiratur.

Anfam uero huius iDcredulftat^s prdnarh adnlcidumobtuleruntrufticijfiduciain DeumuiuaminuSr ccniirmatitqui multifariam ho<? etiam tempore feciidumeorumincredulitatemuex^antur a fatana, uta^ lias lac ademptum^ahas foetum, aH4s feg?teSjalias ar> mentum etiam interemptum a Lsmijg putet: Sc iinU uerfam agriculturae rationem ncn ad benedi61ionein Dei in uefafide,fed ad meras anicularum UDluntates Li.i6.de Szh referant. Adijciam do6lifsimiuiri IVLII S CALIuUxer.w^ G ERI uerbaad Cardanum Ais, ad malcficij effica-'' ciam confefre malefici confiantiam. Putafti cuiufpia afFe6lum agefe in alium, quarh in eum cuius aife6!us cflc' Neq; uerum eft,ab homine homini ncceri pofTe uerbis.Nam quisillaermuerbadocuit:' Nonhomo
:

alius,

Nam quisillum.
:

C'

Non

coeIefl:is[nteIIigehti&.

Quisenimeam facereaudeatauthorefafcinic' Ergo malusdsmoh non ut hominem faceretpotentiorem,fedutipfumdeciperetcredulitate,atquef6ciuiri habercttum impie;atis,tum seterni exitij. Ipfe igitur
agii

dsemon

fiulius

illc

ac ugcors, putat fuis

Mq qo*
Porro

i&usagere.-

LiherteYttm. ^ ifj Porro icontrario quis fort^cbiiciet,pluui?. cieri pofrccarminibusinperniciem amaleficis: quum ex iure fcripto conftet, aliquas in falutem pluujam prb^ uocare.namlex^. C. dematbemat. &mal, Conftahtini

efl:,quaadmittiteos qui precibuSjCarminib. aut

inedicamentispluuiam impetrareualent, autaliquid quodadhominufalutefpe61:at,&c.Bsrtolusibi:Suhi ma&mens legis efl-, meaopinione,ut fi quisirtis arti bus ad urilitaie hominu utatur, permife fint^ ut icri^ bit iofepbus de Solomone libro 8. cap. 2,qu3e aiioqui
iietits per fe funt,

& maxime

fi

in alicuius pernicieiii

conuertantur. Hic paucis,cu bona uenia,rerpondeo:

Cnrritianulmperatorem credidiirealiqua
,

in bisefle

quide pleriqi clhDt ac viim,haud fecus atq; mtslti alij poetae E.x: quo c6fequitur,magni hunc ea in re iniu riam Deo feciiTe, quinon pijsuotis&culpsdepretationibus fupplicandu,fed conteitationib.impijs ac adiurationib.cogi Deum pofTcjUc hoc aut illud nobis donaret,arbitrabat:quin ampladiabolo aperuiffe feneftra, quu uero Deo relifto , per Satans aut miniftros aut minifteria quid fe confequuturii confideret;
.

&

&

Demturalibm phamdci^ fcmnifirk, quihminter'dm lUuduntur Lmi,de mmx itm unguentisi

dr qmbufdm pkntis
fcporiftris^ men-'

tcmq; impenfe turbmtibu^.

Qp.

X VI.

INterdum Empuf^

exornandss adbibenturetiam mlhK-h naturaliaquadam pharmaca, quibusubifeinun- /'/'^^^^*'

xerintjConfricuerintque, itaafraudulento maei- *^f 57''^'' ItromttitutsLamiK, pertornacem moxfeeuoIatU' r^fd?;a l ras ac per acrem long^ lateque euggaturas ad tripu^ 'mix.
,

dia,dulcifsima fyrapofia, concubitus 5cgratifsimare tum fpeltacula,confidunt quas tame per infomnia i:

pfisingeritiilemiileartifex, ubi

abinunctionefcm'
i

rtFen

^f^
niferi

De Lamijs
omnino unguenti
,

in profundifsimum letliafgicuiiiqueromnum dilabunturinfcis. Hrecnefom*

'

^^'^

'

niauideantur,Iibuitadciucere,quid rolertifsiraus oc" culrarucaufarum indag;atorIoannes Baptiil:aPorta Neapolitanus lib. 2. Magiss naturali3,0ue de miracu-

Jisrerumnaturaliu.fcrjbitrAdeodira.inGuienSjCUDido homiou mentes inua(ir,ut qus natura mortaliuin commoditati elargita ell, abutantur, ut mukisnorum fimul coaceruatis componant Lamiarum unguenta: qiise quanquam ipfe ruperftitionis pluri-

miimadmifcent, naturali tamenui euenirepatetintamiamm tuenti.qu3que ab eis acceperim,referam.Pueroruin ungnenta* pinguedinem aheneo uafe decoquendoexaquacapiunt, infpifTando quod exelixationeultimumno* uirsimumqaefubfidet. indecondunt, continuoque^ inferuiunt ufui cum hac immifcent eleofelinum a^ conitum,frondes popiilneas &fuliginem. Velaliter fie: Sium,acorum uulgare, penthaphyllon.uefper* iilionisfanguinem,folanumfomniferu,&oIeum (Sc
:

fi

diuerfa c6mifcent,ab

ijs

parum difsidebunt) (imul

coafic!un%parteomnesperuogunr,easanteaperfri candoutrubefcant, &reuoceturcalor,rarumq; iiat quod erat frigore concretum. Vt relaxetur caro, ape^ rianturque,pori,ad!pem adiungunt,uel oleum iptius uicemfubiens, utfuccoruuisintro defcendat, & fiat potior uegetiorq; id efiTe in caufa non dubiu reor. Ssc nonilluninocte per aeradeferri uidentur adconuiuia, foDos, tripudia, & formoforu iuuenii cocubituSj, quos maxim^ exoptat: tata eftimaginationis uis,im-. prefsionu habitus,ut fer^ cerebri pars ea qu^ memo' ratiua dicitur, hniufmodi (it plena: cumq; ualdefint
ad credendij natur^ pronitate {aciles,{ic impreffionescapeimnr, utfpintusimmutentur, ndno6la diuG; aiiud copiraotes: Scadhocadiuuantur,CLimn'S
ipfie

liefcantur

nifi berif,

radicibus, caftansis

&]eguminibus^"

Viherterum.
bus.

ifi

Dtim

hspc penilcuiatius perqulrendooperain

nauarem (ancipiti enim immorabariudicio) incidit mihiinmanus uetulaqu^dam (quasdilrigis auisno

rum fanguine ^ cunis abfor'oent)rponte poliicita bre HiMonk M ^'^^^^^^* uis mihi teporis fpacio ailaturam rerponia:;ubet om'
nes foras egredi, quimecuacciti eratteftes: fpohjsq*^ nudata, tocafeunguento quodamualdeperfricuit; nobis e portae rimulis c^pnfpicua fic foporiferoru ui fuccoracecidit, profundoq; occubuit fomno. forcs tantaq; uis fopori^ ipfi patefacimus, multu uapulat fuit,ut fenfum eriperet. Ad locum foras redimuSjiami medelcE uires fatifcunt, flaccefcuntque. A^ fomno fe^ uocata,multaincipitfari deliria,femaria montesque iranfmeaire,falfadepromensrefponfa. Negamus,in** ftat:liuoremoftendimus,pertinaciterrefiftitmagis. HaftenusioannesBaptitla.
:
:

(^urnjE (imihtudine Srr*^es uocant, quaeq; puerulo-

Strigei'^

,.

Lamiaruquoq;unguentu propemodu {imiletra^ VeSuhtuUi dit Hieronymus Cardanus poftcuius inunclionem ^^^- ^/^^^^" mirabilia uideri apparct.Na & de his quas non fant,&
,

tamenuidenturjibifermo ell;. Conftatpinguedine puerorum,ut dicuntjfuceisqi apij,aconiti,pentaphyI li,folani,acfuIigine, Sed tamen dormire creduntur, dum hsec uidenc. Spe6tare autem uidentur theatra,
uiridaria, cosnas, ornatus, ue{les,formol'os iuuenes>

reges magiftratus
,

imo res omnes quibus deledlan*

iteiri
,

tur, quibus etiam fe frui arbitrantur. cernunt

,

daemones coruos , carceres fohtudinem tormcn* ta. Hgecigiturfuntuiolentoruminfomniorum. caufee. Hinc etiam illas apio uiclitare air,cartaneis,fabis^
,

cepis, caulibus,

entibtts:

phafelisque,fQmnos turbulcntos ci* ferri uidenturin diuerfasregiones, atqucibi multifariam affici, prout uniufcuiufq; fuerit temperies unguento adiuuante

ficmagisperfomnum
,

Ouinonabfimileadinducendu profunduiongum^i z % fom-

2^^

De Lamijs

Sommferum fomnum.atJftins^amliic oleum.Rec.femln.IoIii.iiydnigri, laclucse, poricjami,cicutse,papauens rubei olem,

&

tulacae,

ana part,

iiij.

l.cx his

omnibus fiat

baccarum folani romnifici part oleum fecundum artis legcm,&'

pro qualibetuncia iftius olei mirceaturfcrup. i. opij Thcbaici.Hincrumaturfcrup.i.ueli.s.&duorumdie rum iubfequeturromnus.Ljquorem conciiisntemirific^ romnumj ad guttam unam autalterara exhibitujmo guttas liquoris, iomni tot quot illae fuere, horas introducentes, lubens bic addere
:

(q^ pr^edat

no

5/w/'//4y^piiblicariEiufmodi

qusedam

fimplicia, putalolium,

jm

tmhatia

fabasnuerfa^opiujiyofciamus^cicuta, papauerisfpe-

atf/ere fa.

g;jggjQ|^numfu?iorum fomnificu,mandragorajnymphea, atq; id genus reljqua,naturalium rerom peritis nonomninoignotainueniuntur,quibusinteile61us

uei auferturuel turbatur: ut qui
fjs

utatur,ioquendo,

audiendo & refpondedo amens uideatur, uei in fom^ num altifsimum ad dies etiam aliquot prjecipitetur
at eorum ufum,& aquas, uina, puiueres,trocifcos,oJea, sliasque formas hinc conficiendi , fi^

modum

lentio inuoluere malui,neijsabutendianfamalicui

fubminiftraffe uidear.
laedendi
,

Perpetuo iuuandi, Bc non animum donauit omnis boni author beni#

gnifsimus.

Adijciam hic tamen obcautlonemhiftoriasduas noninutiles,dehorumfcporifcrorumu?ribus. Mu^ lierqusdam ad remattntior,optimeq5nota, fed quf
, trituratoresinmultos condu-xerat dics, curaratque ex lolio diligenter excreto (dourtnosuocamus) molito pinfitoque, admifta fecalis farina, panem apparari Sc coqui, ut eos mino-*

fuumiamobijtdiem

ribusfumptibusaleret.quo quumelTentpaftijinqua
'^mmtiaei dam leuem incideruht ameniiam 6ccum cllentali^ fomnwgra- quandiu rotati uertigine, lafsi ad unum omnes in
:

'"' "''^^^^ mi ex
i

profundumiongumqueincideruntfomnum,utpro
labore^

**^^'

tihertenius.
;

^yy

jabore , quem uetuls praeftare oportuilTet ^ ipfi continuo fterterent donec ea tandem poft alterum aut tertium diem errore animadusrfo, uiclusrationem mutaret. Adhjecclarifsimuseruditione, multijugaque re- rum obferuatione ufu medicus, D. Renerus Solenander^collegaineodem apud illuilrirsimunoftrum

&

Principem mmifterio coniunflirsimus,quum Louanij anno quadragefimonono fub Hieremia Brache'

lio

operam medicinsedaret, uidit puerum Seruatij SafTenibibliopoIs mirandis rymptomatibus corre*

*^**

ptum, exefuforreunius baccsfolanimaioris (^her*-^^^'*"^^ bambeIladonnaItaliuocant)quam cafu imprudens^.^,'^'' ^ propter jgtatm, fgnarusq; rerum, exhorto u. Cjem-' msPhryfij uicini fui (qui tum eam plantam pr^gnan tccum aliquotalijs exoticis herbis alebat) legerst,
deuoraratque, cerafium uel
arbitratus.

'"

uuam

foVfitan exitlere

Puer primum coepit furiofe agere,ncs ullum parentem intcrftinguere, anim,o Sc corporc languere: uocatus D. Brachelius ad confiiium & cu^ rationem,tam fubita fymptomata grauia miratur^ftatimquc conccpta fufpicione afiumpti alicuius ueneni maniaci,fcifcitatur ubi ritc^eum in

D.

nam puer fuerit, quid egeGemmss horto lufifie narrant,uifumq;

uerfari circa di6lam plantam,eiusque decerpere baccas.

Sed priufquamhocinnotuiftet^inciditpuerin

fomnum profundum,ut excitari nequiret,is durat ad

horasuigintiquatuor. tum puerfponte euigllat, agnofcens primum patrem, deindealios CQd ilupidionatpaucis tumexarteadhibitisremedijs, probd
,

reftitutusefi:.

Qucd autein Gallo cuidam nobili , ex Narbonen^ VormlentU fiprourncia oriundo accidit, mirummagis ed, eo uTteiexsiiU
quod
lur.

& rifu

Is

fimui Zc deploratione dignumuideaex itiners captug a Turcis , Sc in Thraciam 2 abdu$

De Lamijs cuidam donab3tur,Sc(ut opinor^ BeIlerbeco,qni cisBofphorum ThraciumperMacej/l

aD(iu6lus,dytiafta2

doDiam

pr(^Fe(ftas

mihtum dicitur.Abhoc

lilenon a*

fpere coepittra6lan moreBarbaro/ed perhinnaniter eo qudd gyneceo deilinatus elTet ob formam ac sBta

tem.

tum uarietate,tum

Itaque tandem quodam die cLbi ac potionis copia ruiteffe6i:um,utin romnum

finito
,

triduanum incideret, Quo <5lus mJngere uellet,exe6tos

fet,%:

quum

experre-

llbi teftes

animaduertit.
diudormif-'

tum demum attonituscognouit, quam

pmw,^itti'

curtalaut^femperac aflluentertraclaretur,atqueexquocibi^eneretam altocorreptusfueratfom

j^Q^

Redijt tandem ad fuos

&hanc

artulitcaufani

%Lapidctnc ciirnupt!|s racile carerepollet. Albertus

^

autemMat

rjiojc.hh.-^.
cHj>.u<;.

riin.hb.zj.
rui'H depHt
tratl.de Syn^
'

gnusin igyptonafci lapidem tradit, & Diofcoriqui Memphites nuncupatur, a Memphi quo ties contnto, & cum aqua uinoque epoto, iluporom-^ ut nulium omnmo dolo^ n*^'''^^ ieniuum mducatur remfcntias. Vnderefertar d lurifccniuitis, ubide
, ,

dic>c. tortu-

quseftionibus aguntjac tormentis,

X) cpio^heirdH luc
,

trado.

gelotophylUde^ foUm furiofoy

tbeangdidcy^ potu demmtante Uicum dvud

Btrnates.
"T"

Qp.

XV
rei

Ic obiter,ob

raritatem,&

quad miraculum.

r^,^

nihii
eire,

properammanustqi
miffusquebeHipericulatimere
,

perfuafumha

beant: quemadmodum in his regionibus,ebrios quo que intrepidius fe quibufeunque naufragiorum

difcrimjnumiluctibusobijcere. obferuamus. Quo^ Vldeetiam circa, ubi exercitum eolligit Turca opiouniuerfa , piofcor.ltb. fpoiiaturterra, licet qaotannis id incredibili coliiga-

tarcopiaex papauere albolsuiter uulnerato, poijquaii^

Liher

tertiiis,

2y0

qnam

prorrufent: undelaCc''s aIic|notguttse emanaiit,piiulatini concrefcentes. Eius remineapud

cp.i^^t?.

Turcasnonmmus

terra conreritur, qaam inh-s ditionibus tritico^prsferrim Achar,Carachara?,Sp3rin alijs uicmis oppidis Paphl atadi^jSmetetinds,

&

goniSjCappadocia?, Cihcise. VixTurcam inuenias, quiopiumnonredimatretiamfiunius afprinumirma tisualorem tantum pofsideat, eiusdimidietate opio impendetjfecumid tam togaqudm beilo coliaturus. Quidam. eius efui a(Iuetus,remcl drachmam mediam innoxie uorabat poftridie uero drachma integram idem ilJe deglutijt citra ullumaiiud incommodum,
:

quam quod
fen/it,

uslut ebrius appareret. Bel!onius,quJ

atTueuerat.eo fumpto^nihil incomodi

Li.-^.ccipA^
c>^'^^^^'^^<*-

buicnunquam

quaminuetriculiorificiocalefaclione, leuem cerebriturbationej&fomnuinquietiorefT?. Tritum Tureis in obijcieda calumniaprouerbiu etl, Opium comGditli:acfia]teriusprouincishpmini exprobraresebnetatem. Opti?num habetar,amariiualde,gu-

calidum,utos jnPia.met,ad modumpilorumleo^ ninorumcol0refaiuum,odoremole(i:u& graue. In extremo refrigeradi gradu id defignari cum infigniftu
,

teramarieet, inflammetque,
tiulgarcs

mirum

eO:.

MalTchlach
:

^^^ff-^^Uth.

Turcsenuncupant, Aphionperitiores. In ^phwn. vCu quoq; habent puiuerem illis di6lum Heirsn luc ^eiranlm^ cuius circiter coclear quicunque fumpferit, nihil lc^ quitur,at continuo ridet, admiranda fe uidere ratus: atque hincfuos indituit geftus, ut ingentem Gmnibusfpe6tatoribusrifum moaeat: quiubiadmeoteni redierit, fehisuel illis fuiiTglocis, &mirauidil]ereru fpedlacula.aiTerit. Rogati illi,pulucrem cannabinum
eifepleriquerefponderunt: qui,quanquam exGa> Lw.i.dedi^^^"'' leni do6lrina, largius paulo fumptus caput feriat, uaporemfurfum ob multam calsfa6tionem mittens citius tamen ex gclotophyllide parari fufpicarer, Gik. ^ fiTurs 4
:

{\

Torclsfuerit cognltaea planta, inBa6lris&circ^

Boryilhenem proueniens: quaeficum uinoScmyr^

rliabibatur^uariasdicuntobferuari fpeciesindendi^
^,
^'

.^

quefiaemnonfieri,niripotisexpaImeouinopine3e
nucis nucle-s pipere dc melle aaditis.uei eu exloiario manico uel fiiriofo cofici,quis opinetur no abfur,

^\f',Jixma.
r;.vu>

.t;Mj

"

tndmit:

^j^^.cap^.6Q.

fe*!"!^?^-

dd;cuius radicead drachmse uniuspondus exuino potam,excitarefpeciesuanas, imaginesqsnoniniucundas,docetDiofcorides feddupiicatum eummo dum, ad tres ufque dies mentis alienationem afferre, addi t. Non om.nino abllmile huic ed, quod de thean gelide.inLibano Syris nafcilolita, traditur, eauidc At meaquidem iicetdeuorata praefagirehomines opinione,eauoratadementariiIlipotuerunt:utipfe diabolus fe in illos ut iam apparata organa, infinuans futura uel ambigua uel mendaciter fuo mor^
:

praedixerit.

Potamatim itide ad Indu fluuiu inueniri narratur,

eaq; pota lymphari homines,obferuatib. miraculis, -> " Mmtatm m ^c rj a j oimiiis cuiuidam potionis uenericio laicum de^ -^
'

nudiaHenefi
ca.

mentabant, uelutque Itupidum reddebant quatuor ordinis praedicatorummonachiBernades, annono-

/ii^chron,

no fupra fefquimillefimum , utaquam cauflicam fiue

,

arjgntgin abfque fcnfu tolerarit^ quaChriiliquatu^^ uufnera pedibus manibus 8c corpori fe imprime^ de mentantts rc (imuiarat laruataMariaj adornatus fcilicetin hanc 'y foponfen tragoediam monachus qui antea clauum quoque , p..iie memi^ pcr alteram iilius manum tranfeeerat, nihilquenon ^.tt Put/his ^ r-^ r r r ir 1^1 ij. uirgmis Ipecie periualerat iaico , ut eius limy^i:etJeJie
Potusstiam

i,erm. Scb.

'

'

or.

hh.i,
y^/^.sj,

plicitate&amentiaabuteretur,

cum

tribusfuis fra-

tribus religiofis figmenti confcijs,ad fui inilituti

con

firmationem:quo nomine potionatus ille,altari quo que in D. Virginis facello imponebatur ,ubi uelut catalepfi correptus in turbas confluentis confpe^u immobilis ad JLluporem ufque genibus flexis perdu*
,

Libertertius. 2j^ perdurauit:dumintereatemporisDo61:.Steplianus, fabuls huius adror^ per canalem in Chrifti & D.Virgi^ nisfimulachris proximis mutuum colloquiummen' titur. Fraude tandem dete<fi:a artificium confefs funt monachl qu^ftionibus fubiedi exuftiqj eiufdem ati' nidiepoO:remoMaij. Hiftoria fan^Iecftu dignifsima, uthinc in reliquarueiufcemodi impo{luraru,ad animarumexitiu oiimabid genus hominibus conftru* ftarum cognitione promptius perueniatur. Similibus fortafsisinfuis corporibus quandoque utunturnor
, ,

ilraeLamiae.

De incuibi

diemonidci iUupone^or incuho

morbq

nnturdi,

Cap-

XVI IL

Hlnciam

incuborufuccuborumqjiaruasaggre^

diamur,quidinhisueritatisfoueatur,fi:udiofe Sc latius inueftigantes: ut n5 modo ^ uuJgariu, fed &; prudentiu animis 5 femel hoc falfse perfuafionis fnnulachrum excutiatur. Quum itaque huius haBrefis maleficio & praeiligij s delufs demcntataeque anus , a

dasmonefeGomprimi,incubosque pati arbitrentur, Cangreffus ii< "^"^^^^"^**" hanc commixtionem ,utreliqua propemodum omnia mere efle ex laeia mente imagmiriam , uel fo* rm.
,

lum qualicunque
dente
rei

affiri^u titillationem cieri

:

acce-

necuer^ congreiTum fieri, rationibus demondrabitur euidentifsimis ubi prius

imaginatione
:

comonuero,

morbumqucndamdiciIncubum,abincubando, quodpondusquoddanonoftris medicis

^^f'*^^^

bis dormientibus

incumbere , fuper nos confifl^ere putamus,refpiratione opprimens, ob id uoce impe diens:itaut fi uelimus clamare,n6 pofsimus,cum foin imaginationib. plurimis nos ab alijs nijs horrendis inuadiexiftimates, Fitfer^no<flu,8cafomni initio:3c quecunq; epiieptici interdiu uigiksq; patiuntu!\hsc .no<flu&:inibmnoephialtici. Piinius modo fuppref|jones,modd no^is ludibria, modo Faunoru in quie-

&

&

&

teludi-

teiudibnanominauit./^rabesjnquit Auicenna,albe'' & alcratum , Auerroes elgadum, Azarauius aU caibum nofiri uu!g6 grauedine dicutjquafi pendus equitando({ic loquutor) nos opprimeret: {ic noftrates quoq; dicuntfua lingua, Diemarr^rdet vns. Epi^ lepfjam effe quida fentiunt diminuta, qua? fit in fomnijSjde qua Anftoteles inteilexitbb. de Somno & ui^ l^/^Am. gilia:'jf' AviTsrr Grsecis nuncupatur,id eft infultorjquafi ahquis infiiiat.uim inferens,& eum c6primenf,ut no vvtyeii't^i}. porsitmoueri,doneG libereturab inuafore.wt^/j-^/t/Vi/ a fuffbcando Themiioni dicitur.quf figna ab imminu^ jncuhiu olim to calore proueniunt: Sc quum fpiritus animales cxi(jiioq- d^mon f^-gntes in cerebrr,obuapores afcendentes, apituita &f^^^^^choiiaobtenebrantur, itautuirtasopprima ^^ltt^iJhiro
dilon
,

6.

cap.xtex
pi^fidoniB.

tur,Scuide3tura!?quid grauefibi

inferri,

quodtamcn

reueranon

fit.

Contingit autepotifsimum refupino

Ko^iratesAp corpore Jacente : plerunq; oreuentriculi autpituita fc ant er- crafls lentacj; , autcibory concodludifficiliumcopia

tnamccDie
4jHap dicas

fnAY r-derty

pjodium uel
fedi^ffuper-^
'

oppreilo Qau uero laga: iint ob texum &^t2teutpia rimiim pituitofs.&obanimiaffe^lmsmeianchoiicse, cumo fupin^ cubantes, huiufmodi morbo crunt ob* pQ^i^<f atque acccdente ilio fenfa communi , ab im^
\

rr

^"

^r

-i

mundifpiritus arsJduaruegeilioneuitiatcputabunt fe paiTas effe, quod folum uel per fomnum nel imaginatione intenfa innotuitc' Conue^ ne cereh-t nientem i^icexlaionePratenfi hilloriam, deociofo ca.i^. wof qu'odamfacrificoalTcribendam duxi.itanarrat, Nu^ perrime facrificus quidam me couenit. Domitie, in^ quit, nifi fuccurras mifero &afiiido, a6i;u eil:,&:pror-. iicu upa]^ ^^g v)ev\\ tabes me habet. Viden' qu^m fim emacia-r tus,quam exangufs: uixtenui peilecontegor.fuccu^ Jentus eOe foieo, fpeciofulus 8c bene habitus nunc
fatebuntijrqoe uere
. :

fKdumfpeclrumuideor, hominisqueinanisimago, Qaid,inquam,te cruciat,& quam ailedus tui caufam ppinaris : Dicam, ait,increpid^, Sc ualde admiraberis.

ris.

zS^ Liber tertlus, Sub quamlibet fermenoaem ad me commeat iriuliercula mih' non ignota,&: pe^tori meo iliabitur, ipfauiokntercomprimitjatquecoardatanimasmes uias, utsegr^ refpirare qusam. Quin clamitarecupienti,iiocisiterprsc]adit,utquanquam pr^pauore rjitorattollere,minim^ queam.Necmanus ad propul fandaminiuriam, nec pedes ad capeiTendamfu^^am expedire ualeo. V^metum me 5c aflixum tenet. Heus, inquamfubridens, nihi) admirandum prsdicas (ex narratione incubumintelligebam) merum eilphan-

tafma,merumludibrium. NecpluramoratusiPhan^ tafma (inquit) ludibrium (inquit) profe6l6 non ell: itame Deus amet,qushifce oculis confpicatus fum, &qua2hifce manibusexercui,enarro. Equidemuigilans mentisque compos eam uideo coram, & in',

uadentem accipio,conorque

obluCiari

{tA prse lan^

guore, mstu,angultia&impactaui,nihilefiicio. Hac dere horfumuorfum amescurfitau?, unumquelibet percuntlans, pofiet'nefuccurreremiferabiliterper. eunti.MinoritacofuIui, que calliduueteratore dicut, ab hoc pr^fentanea ope fpieraba fed fpe mea fruflra^ tus fum plane, nulla is falute attulit tantu monebat, Deum optimTamaximu,queiam pridcprecib. fatiga^ rara, ftrenu^ orandum , ut dignaretur infefiam uexationem auertere. Adij uetuiam quandam,pro fama populari fagam atq; uerfutam, Hsc ffiebat qui fub crepufculum diei ftatimab excretolotio matulacb^ turaremdextra caligula, & fore ut eo ipfo die maleficameinuiferet. Id etfiuanumuidebatur, nec parum meabexperimentoabfterreretreligiojuiclusta men impotentia diuturni laboris taedio tentaui. Et per louem, accidit uaticinium. Veniensindomum meam , uefics cruciatum querebatur : nec potui ab illa aut preculis fupplex, aut contentio*
:

pe minaximpetrare, ne fub noiftemadmetcrniic^ commga^.

^^4
,

DeLamijs

commearet: fed implaGabilisueterem morem afferuat femelque conditait me foedo angore conficcrc. Hominem hunc uixquiuiullaratione ab infaniare*
uocare feda fecundo tertioue congrelTu kilarior fa:

^us^morbum agnofcere ccepit,Scfanationisfpem

narium.
Uymenis memhrdnie y qudomne$muniunturuirgmes^ ratione commonB:rm certij^mc daemontm
,

fi-?

duciamque concipere. lam ad congreflum imagi-

cum mulicrihu^ concubitum

ejje

uanm^

mcreci; imagindriu/m,

congrefTusuanitas, fucusque,a'! |-^pertifsimis atque adeo oculatisteftimonijs ac uamta4. argumeto irrefutabili couincentur , fi uirgo hoc deprauat^ imaginationis fafcino agitata,Iudibriaque eiufmodi perpefia, quse a d^monis initu corrupta cre ytrgoreligio'- ditur ( qualem apud Hollandos religiofam , ex pro^ // apud Hol '^ perad^ cum dasmone huius fpurciciei cofelsio^
damomacir
,

Conmhim

"T^Rimumhuius

^ubumprAu- ^^ nammis admdicatam fcio ) ab obfl:etnceperita, pueexHJla, uel alia nonindoda femina infpiciatur , contre6le-

turque

eam enim adhuc nirginitatis zona, hymene nimirum munitam c{^t ( fi alioqui a uiri concubitu
:

Hymene do- fueritlibera) comperietur. Ea fiquidem omnes uirtau fHntom ^ines ab initio dotatas obuindasque a conditore , Deo ruiiie, contra multorum tecoscontendentmm fententiam oftendere uolui: primumqae generale Mofis eKDci uoluntate confilium , de indicsjs uirgi^ nitatis indubitat^ cognofcendis fi de uirgine matri-' monio tradita, inlsf^antea pudicitias fufpicionem maritus uenerit,proponam,explicaboque, id tale eft:: Veutw*ih Si daxeriE uir uxorem, accefieritque ad eam,&: odifie eamccepertt, qua^fieriiquediuortij occafiones, no^ jnen pefsimum ei obijciens,5c dixerit; Vxorem hanc
^,

duxi;^

LiheYterttm
<3uxl
,

2if
uel
,

& ingreflus ad eam

uirginitatis figna:

non inueni uirginem, tollent eam pater & mater eius

,

&

proferent figna uirginitatis puell^ ad feniores ciuita^ tis, quifuntinporta, dicetque pater: FiliamTneam dedi huic uxorem, quam quia odit, imponit ei nome pefsimum, ut dicat , Non inueni tuam filiam uirgine. ecce h^c funt figna uirginitatis filis mes. Expan* dentueftimentum coram fenioribus ciuitatis,appre^ hendentque fenes urbis iilius uirum,&c. Quod fi uerum eftuerbumillud , &figna uirginitatis inpuella

&

nonfuerintinuenta ducent puellam adoftiumdo^ mus patris fui , obruentque eam ciuesilliusciuitatis
,

lapidibuSjUt moriatur.

Ad huius loci explicationem,

&utmedicisinomnibus puellis hymenanon agno^ fcentibusfatisfiat, acmeuminterim profeqUarinftitutum, breuiterdeeo qusedam priusdicam obiter deindenon posnitendaqusead hancremfacientad,

ieclurus.

Aclicethsecde hymeneuirginitatis propughacu^

lo improbetur difputatio plerifque Gailiae

Anatomi-

cis,putOjSyiuioFerneIio,Vairxo,Rondeletio,Carolo Stephano nonnuiiis tamen alijs placet, uiris in difiedionisartificioexercitatifsimis: in quorum numero principem facile locum obtinet Andreas Vefalius in humani corporis exquifita diOedlione inco' parabilis, quiinpriori editionefusfabrica^humani corporis, hymenis quidem ex Arabibusleuiterme:

Lih.^.ca.^.9.

Li.f.cap^if^

hiinit in altera tamen abfolutiore

:

membranam hanc

nirginibus peculiaremagnofcit atquedepingit, fed carneamefre&mollem dicit, longaque fe6lionein-

ftarrim^cuiufdam peruiam quapropterinfignisiL liusmedici&chirurgi GabrielisFailopij defcnptio.^ nem magis exquifitam ex Am.atomicis obferuationibus hic apponere uolui. Aliud,inqu!t, etiam notandu inhocfinumulierumeft, quodAnatomicialiquotra periun>
:

^^d

T>eLa?nijs
,

qui hymen ibi collocantr uerum mea fententia non funt ita deridendi,quoniam
periuntiir illos deridentes

reuera tu uiderejpoteris in uirginibus membranam quandamnerueam,non autem carneam, cjuseimme^

^mih^Q^cvoi}S^K,o (ita

enim Grseci uocant canalem

perquem minguntfosminas, uel redius coilumipfius

ueficse)
adeil:, &claudit finum per tranfuerrum* At' tamennoneftintegra hcEc membrana, fedin medio
,

perforata
e{t,ac
/

ut minimxUS digitus

manus fuo apice in

a^

dultis facile ingredi pofsit: hocq; uirginale clautlLrum

fes.

per foramen iliius facillime egrediuntur men^ Hocnoluit Soranuseflemembraneumjfcdpo-

tiusipfius finus muliebris anguftias, faclas ex qui-

bufdam rugis colleclis , quae a uaiis ex iitero iiluc prodeuntibiis contrahuntur cumque hae ruE;s extenduntur in ftupratis uirginibus atque dum uafa fan^uinem dida difrumpuntur, dolorem pariunt, ueluti ma^lataefiet ui61ima effundunt. Pace tamen ego tanti uiri dixerim,qu6d m:hi potius uidetur iVxtm brana non admodum crafTa, atque in medioannuR modo perforata, qu2 poilea lacerata in ftupro, ac
:

&

praster

modum

diftenta
fit

dolorem
ilie
,

incutit

&

tan-

dem

ueluti in uiris

,dum

laceratur glandis fre-

num
tth^r ^,fen,zu
i

euanefcit

Hsc

ad fententsam Carpt
ftabiiien"

& uetetum
^^^'^'
,
.

quorundam AnatomJcorum

tran.i.cab.i.

^dhuncmodum deeofcribit Auieenna: Anteuio^' ^ ,, iationempueiie uirgmis,luntm coiio matricispanniHymeti' culi contexti ex uenis &]igamentis fubtilibus ualde, ortisexomniparteeius quosperrupitmas,&:efiluit quicquid in eis ^\ fanguinis. Item Almanfor Os uir^
,,
.

gmis conftridum
rumpitur uirgo
,

tft

&rugofam
:

&: in ru^is coiii

uir^ulares uente tejiUntur,fubtiles

qu^ quando

cor-

lumpuntur

Sc prsdi6tae diiatan-'

lur rugac.Inruperhuiusita meminitdo<5lifsimusmedicus'

Liherterihuz

2Sy^'^-^- ^''^/^

dicus Toannes GuinteriusiVteri ccruicem, digitis in eam infertis/ecabisadosurque,!! uenerem experta fuent muJier-.alioqui digitos haud ita facile , propter
inferas. Nam ceruix mem branofa, cxmufculis ipfius texturaconniuet. Qu3s utdifrumpaturjprimacoitioacerrimiaeil. Propterea Celfus in fedione calculi l:ceminarum,uult uirgini di

-^'^^^

hymenxi impedimentum,

Lth.-j.u.z^,

gitos rubiicitan^uammarcuio(hoce(l,peranum,ob hymenis fcilicet interpofjtum, Sc pudendum contra6lius) mulieri pernarnralia intramuliebrepudendum,{iue in uteri ceruicis medio,eugion ell:(ait Ale-

xanderBenediclus,&CsElius)iluehvmen,inte^ritatisueiuirgmitatisargumcntum. Laueroneruoiamt^Iligitur exiiitas ,uenulis difperfa tenuibus, quam primus conuellat congrefTus.
Inuirgineis itaque loce.iis, uel
.as-w yuvoiHdu) in-

'

^c^^.m-

z^th.i.anuq^
Ucl.cap.ff.

hsret latetque hsc tunica

caftitatis
,

conferuatrix,
uieri orificia

quaprimo
hic intexta

infultu difrupta
,

uenarum

derinentiaque , languinem tundunt, menltruum uulgolicetimproprieappeliatum. Vnde nuptis uirginibus , prnna concubitus nGcle,ex huius membrans uiolenter ruptae uenulis fanguis promanat: cuius i/turis, utuiig niratis uel uirgina- ^^rmmatv iiumnotis,tilibusque,lin6i:a quibus tegunturuel '^-^"'l" mcumbunt Imteamma, coram mag.ltratu, luipica- gxpUcattir cibus,coniugesque uiolatagantea pudoris zonarfal foinfimulanf.busmaritis expandi olliendiqiieiubet
,

Mofes,

Hoc quoquc munimcntum cognouit author

,

carminisuulgotriti: ^^ma^um a-imen pemim^ere uirginis hyrnen.

Apud Hifpanos qucque admodum

fponfis
,

uulgarc

eft'

eas iolutse uirginitatis lituras fanguineas

in linteo a

primo concubitu obferuare

Apud
,,

hosetiam
re

filias

f&lent

pro uirginibus aliquoties diuende-> <^iisdam lucri cupidae nimis matres hyin-

2ii hymena

BeLamijs
fan-^

inuiolatum , eiusque rupti manantem guinem a!ia materie fidaimitat^.

in uirgine quadam certegumentum illudfoiidirsimum depre hendei^im idipfum quoque a pudicifsimis, mihique

Adhaecpraeterquam quod
,

tifsime etiam

qus in feipfis hoc pudicitiae inunimentum prima admifsione obferuarunt pudics coliatione refciui hae, omnes uirgines eo donatas
familiaribus matronis
, ,
:

fefre,exfo?minisal!Js,quibufcum famiiiariter&occul

t^hacderecontulilTent,
f/ymenrnem afferueruntore.
raf^ior alias

fe inteliexifTe,

uno (^uoque

Membrana

interimalias crafsiore,

tiaitdior,utfe

hrmiorequej quaidam tenuiore Iragjijoreque hi^ ob^* feptas efre,minime dubium ellrpleriique etiam lafci-

fhione optii

Cu,aUasfra- fcere
^'^'"''

uo quopiam attritueam diuelli,iacerari{ie,autputre' quoque exhumorum affiuxu, & exmorbo per^ rumpiconilat. Exemploid teflatum facilefecerim:
ueramnoneftnoflriinflituti , inutilem huiusargu^ menticontexeretelam. SatisfitindicafTe.imOaper** tas oflendiffe rationes quibus fuccuborum incuborumque falfltas detegitur item Mofis locum nonnihilexplicuifre:^&: medicis neg?ntibusmembranam hanc in omnibus uirginibuSjanfam fubminifrrafTe,ea oculatius obferuandi:cuius quidem uitiats prius no mine,uxorem fecreto arguifTe olim maritum non im^
,
t

memini, iam exiguo illo hymenis foramine illufus, diabolum ut multif^orme , Venereae rei ludibria pofTc cumuirgineexercereurgeat huic refponfumuolo, mmedoceat, quomodo eouirginitatjsmunimento inuioiato poflet ex eiufmodi congreffus partu prb'' gignere uterus materierum ufque adeo grandium; ciurarum,in^qUaIiijm, afperarum,acutarumque mon
iuerito
Si quis
;

f}:ra,quaiia Magdalena quandam Conflantiae captaiil &47;- extaliconcubitupeperifTe, paulo pofloflendetur. Enimuero fi a portentofarum harum rertini procrea-

tione

Libertertim,
j

2E0

tione puella ^. parcium uteri peritis introrpiceretur, contre^lareturque , ut artis eil, fraudem iliDfione

primum

phantafice in Veneris opere ingerra fa^lair:

deinde ut imag^narii' i!l? ^csDprefTus iudicsretuf uerus, dolores partus a rpiritu cleri stque rerum abfurdarum infenfiiium mortuorum congeriem uelutilliuscbitionis f{tum oftentaria milleartifice, e-'
,

uidencerconftaret.

Vc

uirglnitdte psrpetud diu^

^om mmoMhdi^,

Cap.

MmhU XX.
hic,ej^

AD
liariter

ualidiorem argumenti propofiti afTertione,

hiftoriam cunclis feculis

memorabilem

Suidabreuibus contra6tam, afcnbere uifam gft non inlitile. Ea ita habet: Quo tempore iutli^ inexpUcaiiU hianus imperium obtinebat, erat quidam inter lu- ^ rwmmn d3Sos princeps, Theodofiusnomine. Hiccumfami-: ^^^^-

admodum

uteretur argentario Chriiliano,

cui riomen erat Philippo, qui ipfum crebro adam.plexandam Chriftiauam reiigionem hortabatur:tan- ^''^onach'-

demineenuefafiusefi:, fenihil dubitare, quin

S

E-

',!^^^'T-^
j-;^

S,

quem nos Chriltum cohmuSj is lit, quem facn

i^n-.tjer
/v.c-

uatesmundi Seruatorempraedixeruntiuerum feani mum indueere non poiTe, utabdicatis; quibus nunc apud fuam ^entem funeitur hononbus ncme fuum
,

mrgi^ic

^^
"'^'^''^f'"'

"^

^^*./'^^/

V Chr:lio det.Vtj.uremitade I E
non
foliim

Chrifto

trxl^dkoi:

credcrct,fe

facrorum uatum oracuhs per-

fuafumeffe:f-:d myllcrio
idq;

Quodam,quod apudlud^os

in arcanifsimis fcriptum adferuatur, copertu habere,'

huiufmodi efTe.Mos erat olim apud genteludai^ eam, quo tepore xdes facia in. Hierofolymis extabar,= uiginti duos perpetuo facerdotes (quotfcilicethn* gus Hebraicae eiemeta & ueteris Teftamenti libri nii merantur)habefe:&quoties de eonumeroui^us ali-. quismbrte oppeteret , moxaliuindefunctiloc^aab
icgere:

2p9
legcre
:

DeLamijs
alle<5^umqiie in

codicem qui ad eam rem

,

\n

|dc feruabatur, ciim

fun(fli,tum fufFe^i

illius
,

que cxprcfTo nomine diebus.Cum itaque,quo tempore i E S V S Chfiflus in lud^a uerrabatur,necdum tame {t^^ prodere,uramq; fidem propaidm docere coepif* let^mortuuscfiet, quidamexdi61o racerdotumnu* merQ:nec,pofl:multaac uariarulTragia, quifpiamra^ tis idoneus elfet repertus, qui in iJlius locum alTcf ibe
returitadempropofituseft lES VSjIofephfabri (ut aiebant) fiiius,tanquahomostatequidem iuuenis, C3teriim & uita & moribus & do(ilrina in primis co^ mendatus. atq; hoc folTf agio ab omnib.demu appro^ bato.uifum elimatrem eius in cSfeflum arcelTere (p.a terenJm.obierat) cognofcendoru nominumgratia, qua; incodlcem,utdi5tumelt,defcribedae{rent. Illa igitur accita, & de filio eiusq; patre fedulo interroga^i ta, refpondit: fe marre quidem lE S V efleyatqi fpfuim peperiiTerna eius rei tefies Hbi ^^t eas mulieres,quje cii parerer.prsfto fuiffent-patrc uero nullu illi in ter*
ris elTeiquod

ipfius^tum parentis utrruf^ referremotatis etiam tum de<.

exme

(inquit^cuib.uultis difciteargu*

mentis.Du enim uirgo in GaliJsa agerejangelus Det in domujin qua uerfabar.ingrefTus, non quidem dor-<s
mienti,feduigilanti mihinunciabat, futuruut^ Spiri tu fan61oparerefilium,iubebatq;nomeilli lESVS

indere.Itaqjuirgo cume(Tem,pereamuifioneconcci

lE S ViM , permanens UTgo inhuncufqs diem.HisauditisTacerdotesiubebatadefiefidasob* ftetrices,easq; fumma cura explorare,an etianum uir I.UyU p0Tl go efTetMaria.Illsuero cognita ueritate ex ipfarejjaf* pnrtHm,& firmabant eam uirpjnem efTe. Aduenerunrquoq; Sc
pi: peperiq;
fephiii-ir'^

^''^^'^"^"J^^rcSjquss torte f-ortunaadfuerantparientJ, ^' cenfpexerantqueedeDteminfantem, qus&ipf^eat* teilabanturfilium eius efTe lE S VM. Quibus reBus actonicifaccrdoiesjdenud rogabantMariam, ut Ii

bcfd

'

Lthcr tertms.
\>tth proHteretur,

'20t

quibus efTei: editus ille parentibus, quo eaipraparentum nom.inapefTentin racerdotum albumreferre. ibirurfus Maria Ego,inquit,reueri cum peperiiuerum nullius confcia patris in terra,au* diui ab angelo filium Dei efTe. Fiiius eft igitur meus, .^ &Dei, Sacerdotes ergo cum hsec intellexiiTentJn l^^ faceMa^ allato codice rcripferunthaecuerJDa Eo ^\t mortuus eft facerdosille^illis natus paretibus: cooptatus6; eft H^Z^^-y'"^ proTlloracerdoscom.un!omniumnoltrumiuitragio ;g/^; i E S V S filius Dei uiu^ & Marise uirginis. Porro hic codexe tepli&urbis excidio aprimatibusinterlu:
.

^.

.^

(d^os uiris

magno fhidio ereptus

efl, afTeruaturq; in

Tyberiade, Scc Tandem fubijcit author,re hasc ab ijs audiuifre,qui <^ Phihppi argentarij ore intellexcrant
Q^cf-i^m ctdhuc ad
tv,m

pneccdm

rfrgawctt-

facuntk

ohferuatuq^ apud

msdicos dignif^ma.
Cdp.

XXL

QVas autem

rara rriemoratuque 3igna inplei

rifque puellis a

me

funtobieruata, ob argu*

menti communionem hicobiteradhuc fub* iungereuifum eft: ut etiam alijs idem pafsis uitium,(i quando pollulet necefsitas, promptius fuccurri que* at, obferueturque eo modo ciaufas uirgines faciM fi* militcr confefluras fe eiufmodi dasmoniacum con cubitum paflas eiTc fi forte tahbus przftigijs eas aH* quando amafius hic impetierit,atquc manifeftius in* telligatur huius Venerei a<5lus ludibrium. Priori circiter o6lodecim 3nnosnats,inciuit3^te Grauienfi , chara mihi patria , uaHda membranula
,

uteri oftio languinis faburra diftendebatur,tumcbat^

que cumingetidolore: quamquumexhturaduiub colorealiena, unoin loco putrereiudicarcm,uclli tans Ieuiter,aperire fruftfa niiebaf ea tamen pd'i

^02

jDeLamijs
,

llea perruptafponte

copiofus profundebatur fanguis,unde paulatiin conualuit. Ad alteram puellam extrem^ Craneburg; decum^ bentem matronieuici!ncum obftetrice accurren' tes, eam gcftiire urerum uno ore , foetus patrem quo qus denuminantes,occiamabant: (illaJicetinterpo' fito etiam iuramento contradicente, ac fe uirum nua quamadmillircjiberiusaffirmante) ufqueadeohuic uterus , poti^simum in dextro uentris infcrioris iatcrc protuberabat. Ad hanc quoque uocatus, re apud mulieres &ob[letricemdefperata eiusfcilicetparfus doloribus intoJerabjI'bus in tertiam feptimanam ho6le diuqae perdurantibus cum aJiqua urinae fup, , ,

prefsioae.uigihjs cootmuiSj&appetitus deie6lione,

partem aifectam fecundum artis iegem &po{lulantem necefsitatemtra61o. ubitamualid^ obfirmatum membrana illud padendi os comperi,ut ne fubtilifsimietiam fpecilh cufpidemufquam praeterquamin
,

oris uefics extremitate huic annexa,admiferit (que-

sidmodum in fuperiore quoque contigit)

1/genti indagine

tameifi di^

clrcumquaque tentaretur. Re au*

f;eaipenitiusintrofpeci:a,penficuiataque,

eiiam hanc

quumpu^ annum agentem uigenmumprimum,for-

maueniyda, fioridauiuidaque, conftitutionispror-

m3 fanguioes, antea expurgationes menitruas nun^

t.

uam ^^nxi^^t prster leue paucarum {lillarum

,
:

indi-

Cium, quatuorant^annismatredefun^la, inteliige- r tn earum partiumuenarumorificia magis hicin^ r uihim reierata, confertim in ea^etate, temperamen io,-uita2ocio (fatricuia etenim erat) & anniuerno tempore, efferuefcetem profudiiTefanguinemjapud me conie(5lura coilegi. Itaque anhelitum puelis fu-

pin^comprimereiubeo, retradis diduClisque cru^ rib?is quo magis tenax peliicuiareniteretur atque ueiligio impreilb in eius medio a perin^o uerfus ue,
:

ficai

LiheYtertiml 2qj collum,& iufto utrinq; relilo interftftio,cliirur> gum ob carasilliinauditiraritatem tremebundum, utraforium mci nominis naufragioimprimeretad^ hortoriacreiterataob neruofam crafsitiem bls feiftio ne fupra o6lo fanguinis atri libras paulatim profluxiiTe^teftabunturpiuresmatronss, In eo decubituea adterdumpermanere diem propter hsmorrhagiam iubeo, licet femoxabincifionemaximopere leuata fentiret, de nulla debilitate ob largifsimam fanguinis tatoteporeextrauenas inijs partib. retenti eHiuxionem,conquefta. Elotisinde huiuseluuiei reliquijs, aqua hordeicum mellerofaceo fyringe iniecla, poit
fic32
,
,

tertium'diem fuas reftituebaturiibertati,ua!etudine pedetentim cofequuta inculpata, ut uicefimofecudo die poft incifionem legitime cosperint fluere menfes,fuum deinde feruantes naturse tenorem aodiui Simile cafum recenfet Antonius Beniuenius his ?^ uerbis Inciditm manusnoltras pueiiaqusedam 5am f^^.jg, maturauiro, iam plenisnubilisannis cuinaturslia ipfaclauderentur. Quae cum ego huiufmodi malum curaturus infpicio membranulam quaridam uideo, quaeipfiusuuiuae cri opponeretur.Quareduabuj lineis inter {^[& tranfuerfis eam incido llatimque taiv taactam ingenti impetu nigrior materia prolluxit,
: ,
, ,

utgrandelumen, quodtuncminifteradmoueratjextinxerit.Menfes enim prseteriti intus tenebantur,qui & dolores etiarn (ingulis menfibus excitarent. Tum reliquum curse exaliorum ulcerum more profequutus,haud multis poft diebus puelkm ipfam fanam, coniugio aptam relinquo: Hsec ilie. Alias duas iam nuptui collocatas , ab ohfletrice
peritafetlas etiam.
ret , nifuq;

&

noui.Proximaadhsechyem*

quii

puelif o6lo circiter mefes natse urina impedittus ilue

liolacarerefulpicata materindo6la,

membranula promineret, uteri crif cio fieammihi viilert

\::J^<

2p4

De Lamijs.

Jnrpiciendam : egoacieulas capitellomembranahac circumrcripta,&ueficaCoIliextremitateo^snra, ma trem re^lius inrtitui 8c quid ad eliciendu Iiberius loj^l.^,cab.^. tiuf4ceret,edocui.Hucfacit Ariftotelisfententia,qui ijCemra.a- inter conceptionis impedimcnta &mon{rrofaru nafef"^' turariiprocreatione, morbum iftum conumerathac uerborum ferie: lam foeminis nonuUis os utcri comprefTum, concorporatuq; abineuntestateadtepus ufq; menftmoruperfeueracit: moxurgentjbus men^ flruisdoIoreq;infeftateaIijs fpontedifruptu eft,alijs d!lTeclumam.edicis:nonnullsinterierunt,quum aut peruiro.difrumpcretur,autdifrumpinonpoiTet. Atquimembranulas ciufmodi circapudendi ofcu vi ^- ,T itaei.^.cA.i. lumquandoqueadnalci, alierit Aujcennas, uittum daufara. id claufuram nuncupans quod Alraticam appellac ^yilTAttca. Albucas, inter Arabes non afpernanduschirurgus. ^'^^^ malo 2iixQRx^Qvxc\% arpjTcu, hoc effcjimperforatgj T n-XrlX -^et-mubro dicuntur. Eius quoquememihitCorn.Celfus. Fuisicap.QS' fiorem de hoc uitio, eiusque curatione explicatio^ X,}h^7-ca.tS. nem, in noltris Obferuationibus medicis raris leS^^* Phimofis adhsec e(l compaclio in ore aut collo
: '

'

^TT/

--^

//fc.^. c^/'.7i.

pauL^eyi. uteri,ab ulcerepraecedenteorta,tei1e Aetio. prsterinflitutum.

Quhdfilij Dei ddfilids

Sedh^c

hommw mgrcl^ip.nt, locus

:

hic Mofii exjpUcatur

quo magis congrejjm

"

diaholiciuanitdsducefciL

ap. XXII.

SImihi obtrudendamconfugiat, Quodfilij Deiad

filias

quisJampraefraftior,

adillamMoHs

fententia

hominum ingrefsi funt,atque h^ genuerint

potentes

& celebres uiros & hinc cum multis alio:

qai do^lis uiris inferre fludeat

dxmones po0e mu.*

:

iieram concubitufrui,atquegenerare

huicAugu-

itiniStuchiEugubini,epifcopiKifami,uerbahxjc, quibu

Lihertenim.

2ps
-^'^^^A-J
^*'^""*
f
,

quibuserroremliancfoliderefellitjOpponam: liiud, inquit.rcijciendum/eparandumq; anaturadaunonu uera, & penemtertabuloiosdsmones ceniendum, quod non modo ^ nolltris quidam, fed etia proplianfe
philofopliiiBprofeflbres pleriq;
lijs illis

fibi

perfuarerutjde

fi<^

Dei,qui dicuntur apud Mofi^m filias hominu Gmef.6, uidifTe, accenfosq; in earu cupiditAtc, ex cis filios genuifle.-qui quum dicanturHebraic^ Nepbilim,ab He Ne^^nUm. brseis nefcio quibus,& noftris, quinetia excerne philofophis, daemones credjti funt, qui partem dtumam atque humanam mifl;am habuerint. fueruntq; muiti, fiHos illos Dei angelos fufpicati: e quibus,cum muitis Hebr^isjofcphus in fua de Antiquit. ludaic.hifto Z/^.i.w^.j. ria: quem tame Zonaras hiftoricns excufat, quafl an^ gelos ille appellaritfilios Seth , ut Deo placentes Bc angeloruuitamsmuiantes. Faerunt&aHj ineaopi- Lth.i.ta^A^ nione, utLaclantius uideturq;antiquifsmuserror Injltt.dmu. ^ Hbris MolTs non re6l<^ intelle(5^is hauftus.Siquidem pcrhibet I^lutarchus, Pythagoram, Xenocraten,Platonem, Chryfippum, fupericres Theelogos fequentes credidilfe, daemones fuifl^e hominibus quidem rp buftiores, uiribusq; longe prsecellentes, diuinitatem (inquit) habentes neq; fyncera neq; pura, fed cu ani^ maE natura Sc fenfu corporeo coniun6lam,uoluptatis laboris capacem. Hoc etiam credidit Athenagoras philofophus Chriftianusjuftinus item idem philofo phus , Sc Tertullianus, omries ambiguitate uocabuli du^i:arbitratiq;,fiiios Dei,angelos,purosq; deos,ga nitosexeis: alij d=emones, a}iiheroasuocantes,^J3f^ Herees unda TBu s/^T^, amore illo quo illi filij Dei in feminas exar- '^^^'^''
,
:

&

filTent, filiosque

eximis

uirfutis 8c audacije^cnuif-

fent,quod in Cratylo

etia retulit Plato.

ras inlegati5e fcribir;Similis

& Athenago^ quoq^ coditio fuit ang^

t

loru.Etenim

cum omnes efsetliberf uoliJtatis, alijia

ea qua crcati k Deo fuifset , coditione pcrmanferunt:

alij

2 0(f
aiij

pe Lamijs naturamfuam&condirionemtjiolauerunt. Iser

materi=e
,

go dsmon
peraror

& formarum qus funt in ea

Iin

ex his circa primum aetlierauerfantar. Scitisauiemnihil abfq; teftimonio nos prsdicare,cum, nitamur di6lisProphetarum.Illi jg'turacarneui6li,&inconcupircentiam prolapl]; is autem negleclor & prauus circa rerum fibi creditarum curam eilinuentus Exhisuero qui in uirgines exarrerunrjnatifanthi qui Gigantes funtappellati.L taq; angehlapfi de ca^lo,circa aerem &:terram, prohi biti deinceps ccslum repeterejUerfantur animi quo<qu'i Gigantum circum mundum, hsc ille. Tertullia*
exritit, &cseteri qui
,
. :

nusquoque eadem
fuit appeliatio,
^

fenilt, Qnse quidam do6liores melioresque Theologi, quibus filiorum Dei notior

inus

nunquam dixiiTent nonHiercnynon Auguftinus, non Gregorius Nazanzenus, non prudencifsimus Chryroftomus Nec difficilc ell erroris fontem a^nofcere: nec durum probare,
:

filtfuu
0,^^11.

fQ>j^^5

Sacras literas

l^i^'Uii^4^ colentes.
1

filios Dei nuncupare dileQos ilVtdelfraele^ExiEgyptpuocaui

Nitmer.z^.
Aiatth.
2.

rfj.

8i.

ium meum.Et iu ExodoiFilius meuslirael. InPfal quoq; clara exiitit ditFerentia, ciim. homines funt o^ cj^ii-ii-iQ funt:Ego dixi, dij eftis & fiHj Ex^jjj j3^i celtl omnes: uos autem ficut homines m.oriemini. Ecce eofdem lilios Dei 8c homines appellatTed filios
,-rio
,

Dei,qa creati ab

illo, fa^liq;

uelut

dij, futuriq;,{i

Deu

fiV-jVel.

coIuerint:homines aute, qain terrenafragiiitate dila pfi,regis ccelellis imagine denigrata. Tales eratilli eluuioistepore fU Dei, bonaprogenies ex Seth,qu3g comillacunliab.hominujfcil.corruptifsimisfemini?, qu^ (icut uxor Ada,deincepsq; ferme oes fic maritos fuos corrcperuot: unde corruptiores filij nati,origo mal', fanguinis pij cu impio ccmifl:io proptereanati bellicon,{uperbi, c6tumeliGii.Hecfuntuerior2,analura no abhorretia: cu illa noabilnt a fabulis Poet^ru
j

'

Ncc


Lihertenius. i^y Nec natura Ren poteft,nec afientltur phiIorophia,rpi*
rijius

eis

corpore nuciatos,amore foeininarum capi,aut ex ^enerare potuiiTe.FIabetenimfontemfuum.&in'

,

ferioresortus,cupiditates;fi defitcaufajdefiteffeClus.

Vbi non funt mebra genitalia non efi: amor coeundi. Vbinoneftcibus&potus ,none{irperma. Vbinon
faitqu^erenda ruccefsio&: propaeatio^nonadhibuit natura cupiditatem gencrandi. bscut fpiritus nudi liti^ reautefurirenopofllint, ficueneris libidine nequeut inflammari. Abfurdum quoque, duo efi!e generadaemonum tum ipfos angelos lapfos inconcupifcen"
:

^P^^^^J^

^'^J':

"^^*
i^abel.

^,,,

,^

tiam,

tum animas Gigantum. Fuerunt enirn Gigan-

teshomines, nec exhominibusfaciendi funt dsemones:nec cafus eorum fuit,qu6d exarferint in amorem. Eruntigitur fabulofid^mones, tam quos libido rapuiiTer,quamgenerati exeis. Taleserunt, quales He^ (flor,AchilIes,Aeneas, HercuIes,exhom,in!bus ^cdijs nati, apud Poetas.Hxc Auguftinus Steuchusia cuius fententiarationibus acueritate comprobata, quamuisLacftantiusi^ya^o^i^^difcrepet, inuniuerfalitamen de geti ium dijs ^i^nondifcedit. Sicenim argumen^
tatur

j.^^

^^-^^

(ittsdig.ca^.
s.

Quid eft autem tam remotum a Deo quam id opus quod ipfe ad propagandam fobolem morcalibus tribuit, &quod fine fubilantia corporali nullumpo:

Deoi ac dx^ w(???oi''**

tellefte':'

Dij ergo

fi

funt immortales &aterni, quid

opus

eil altero fexu:' nimirum ut generetur. Ipfa pro' genie quid cpus eilC cum fuccefsione non egeant,qui futuriilintfemper. PoterathicargumencumLucretij addere,quod ego uaUdifsimurn exiilimo;
"

Lih.t.

SinHminanafci

CredimuSy haud quenquamfas e?rcoepijJe deorum*

Sequitur apud Laciantium

ftros, uel in

Vt habeat

uel mini-

quos ipfe pofsit dominari. Quid igituropuseftfexu foemineo,quum Deus,quieil:omnipotens, utuocatur,fineufu5copera fosmirisepof
t

fitn^

spt
fjt fillos

procreare 1

De Lamijs Nam quibufdam minutis afi

:

rsimalibusidprjeftitit, utfibi e folijsnatos, ^fuaui-

bus herbis ore legant

curexiftimetaliquis, ipfum

Deum,

nifi

expermiftionefexusalterius, nonpofle

generareC' Illos igitur quos imperiti

& infipientes
,

tanquam deos Sc nuncupant &adorant nemocft tam inconfideratus, qui non intelligat fuifTc mor'tales.

ScmideoSytit dtios mortdUs,fuijfc natosmec

hominum,

nccperft&m

mmd dhfq; coitu (yfeminemd*

ap. XXIII.
fit

risdcfocmm^nafcidutconcipL

Ef X fupcrioribus apparet quam abfarda ac prorfas indigna.Chriiliano, Fulgentij fenten'

,

tia, qui quos Scriptura Nephilim, ^Hebr^o^ rumtheoIogiairsimappeilat^cos&Heroas, 5cSemiSemidet qua deos & deos Senones di61os ait autquiaobmeUscrediti. j.jjj paupertatcm ccslo digni non ceTrrcantur, nec ter^ ^^ ^^^* reriitamen pntentur propter gratiae ucnerationem, cuiufmodi olim Priapus, Hippo, Vertumnus aut / quia diuinis uirtutibus , Sc in humanum genus bene* ficijs in hac uita pr^cellentes poft exutum hunc ^ mortalem hominem in deorum beatorum choros translati lunt, ijfdem quibus o!im in bac uita bencficijsac uirtutibus mortalibus perpctuo prouidentes autquiaarcanofuperdm femineprocreatifunr, quosexdeorii fiuedsmonUcomixtionecu homini^ busgenitosputantjideoqMnedjaquandanaturafor' titos,ut qui nec angeli, nec homines finc. Etenim no spudChriftianoSjfed apud Ethnicps numina quasda tantUyfunt terreftf ia quseda co^Ieftia tantu,qusdain

NeMim
^

jjiir.

inedia,qus|-AjouIeiusanimaIia ingenio rationabijis, MediaxHmi Sc animo paftiua, corpore aerca, tempore ssterna

idicit.

Antiquiias autem

Medioxumus

appellauit,

quod

quoduelut
fliutem

intercelTores

LiheYtertim. Deos minorcs,

,

diuina nera nobistanquam ^i^^/rtttconferre uiderentur ut jGlculapius,Pol!ux, Caftor, Liber, Quirinus,Atlas,

narura maioresefle

&

zp^ hominum qusdam mur

:

quos Auguftinus Steuchus nominau t. Her^ culemjSeruius communem Deum utriufque natu* ras dicit, medium inter diuinitatem Sc humanitatem. Ex loueenimSc Alcmena natus fingitur, quaeuxor crat Amphitryonis. Hinc cum per Herculem iura^ tur, Mediusfidius iurari folet, quafi medius filius. Vt autem exhomine Deum nafcijnec diuinitatis nec
alij
,

&

nnrades.
^^'^'^^^*

f^lcrrend.
'^^'1^.!",

'^'

/^J^ViV/
reTia^ inrh.
f^'ei^^i^<^^^'J^'

humanitatis patiturratio, fiue ex foemina &uirolT^ inul,liue ex uiri^ine tantum, quemadmodum Sibylia
/rythraeadicit,,

Sic etiam neque homo,nequc perfe6lum animal, nifi ex maris ac fceminae congreflu uel concipi uel nafci poteft.RepugnaretenimhocnonfoIumipfiueritati,
, , uerum etiam uniucrf^ rerum naturae Nam profedtoinhominibus, casterisqucanimantibus diuerfitas fexusSccoitio Sc generatto nullam habent aliam rationem , nlfi ut omnia genera uiuentium,quando funt conditione mor-

j^^TuIhm ar.l.
f''-'^^

^^
^^^fi

'^"'''2>)^'^'^^*

ac facrofandlas religioninodrae

talitatis
t\.

obitura,

mutua

pofsint fuccefsione ferua^

,

Quod fi abfque coitu fexus utriufque uel quo a* lio modo fieri pofietjiniquifsimas atque ridiculas'tuiiiTetPiatoIcges, qui coelibatum ^fuarepub. non fo* ^i^^-^^^^?' ^ .^ '.^ ^ .. , ium extermmauit: isa ijs etiam quj nonnuberent,
,
.

,10,

,mul6las posnasqueconftituit,
naturalis
fulti

Ataue hseceftunica

^^,

nuptiarum

& ratio oc caula, quam lurecon^

^^^^^-^ 2,^^^,^^

prudenterinfpiciut.Ariftoteles quidem ScTheo m Nm.di phraftus anim^-lia bifariam generarirecl^dixere,a- nupt, liafcilicetexcoitu, alia exterra 3c putredine. AtiU i^^iinjaha laperfe6lafunt^hsc autcmimperfecta,de quibus hic

^^l^^jfjf^^

Cenef.u

^uoufllib.
2i.Sentet(d-

^oo Di Lamijs nonloquJmur. Etenim Deus inprincipioperfe6la omnia condidit, Sc hominem quiciem & reiiquain
fpgciem fuam^hoc eil: mafculu Sc fosmellam, nulioge nere excepto, nec aquatili nec uoiatiJi,nec terreLtri.
,

Naminuniuerfali-^-^^^^tTiyr^wmundi, licetipfepoftea
Gmef.-j.

fuauirtutc

denuo qu3slibetcreare potuiflet, Nohse tamenitamandat Ex omni iumentomundotolles

;

feptem

& feptem,marculum Sc faemeilam eius: de iu-

mentoueroimmundoduo, mafculum &fo^meIIam

eius. De uolucrc quoque coeli feptem & feptem,mafculum & fcemeilam, ad uiuificandum fcmen fuper fa ciem uniuerfsE terrse. Quare /Eneas Syluius fabulofum efle putat, anfe^nimalia nullaexfe rcs m Scotia uicina ex arboris fruflibus in aquam tmajfm- decidentibusnafci,uti traditSaxoGrammaticus: licet GuiIielmuS Turnerus Anglus fcribat hoc anferu genusBernicIam did:um (cuiusucl niduuel ouum nemo uidit ) (ine paretum opera gigni fponte, quum fcilicetadcertum tepusmaiusnauisin mari compu'
,

truit aut tabuls aut antennse abiegnae, inde in princi

piouelutfungos erupere,in quib. teporis progrefTu

nianifefla^auiufiguras cenieretur: deinde
.

plumaue^

liitse,poilreiTi6 uiuas Sc uolantesiatqi id aflerijpraeter

commune omniam gentium littoralium,AngIi^,Hy'

berni^
Bc ScotiiE

teu:imonium, a Gyraldo^qui multo

fcelicius

quam pro fuo tcpore Hybernise hiftoria con

,

fcripferit.
I

At idem ille non fatig tutum efle uulgo fi* demaftrui & Gyraldoob reiraritatemnoncreden-s dumfubRinrit,- qaareis ipfe qui Anglus natione, Sc inedicus prc''':iicn-: crr.:,Th eclogum Anglum confuiiii: ovi! u^. w..i c Tiv vj.^od de huius auis prodigiofa generatione dicitur, aFfirmauit uerum in rerum naturalium ccgnitionepotiusdoito inedico ipfiTuriv :^prcilandam^xifl:!ma. nero, quam Thco' :.;/:
j :

i;

rc^n.

Kuc

per:inciq_uocl uc uoh?'?'::

Ephimero

tra<

dit

Lihertenim,
dit Arliloteles libro 5.

^ot

de Hiflor, animd. Hyppanis fluuius apud Cymerium Borphorum fub folflitio, defertuelutifolliculosacinis maiores,^quibus qu.v drupedesuolucres erumpunt,quodgenus animalis in poftmeridianum ufque diei tempus uiuit & uo^ lat; moxdefcendentefolemacrefcit&languet: deindeoccidente, moritur, uitanon iiltraunum diem protrafta: unde Ephemerura, id eit diarium appellatum efl. At prodigiofje hss narrationes non fcmpcr fidem merentur , quemadmodum nec id quod Ouidiustradit, Channempifcem ex feipfa concipere Scquod Archelaus deleporibus, utramqueuim quodque lingulis jnelle ac rinemarea^quegignere Aritloteles Sc Alexandri milites funt mentiti genera tionem murium lambendo conftare non coitu* Hvaenam quoque parere fine mare, uulgus^credit, Anltoteles negat. Idem de uulturum rosmehistraditum ell. Superat autem omnia h^c mendacia^ quoddicit, inLufitaniacircaVlyxipponeoppidum, &c Taeumamnem, equas Fauonio flante obuerfas, animaiem concipere ipsntum , maeque partum nen, Sc gigni pernicifsimumita, fed trienniumuitsenon excedere:
: :

^^''^- ^^^-^i-

"/'7'

'

^-

^.^

^'''*-"^-^-

Qy^io^enzihi
^>v>. canr.

P^i^i^um.
-^^^^^'^^-

Ore omnes uerfe in "Zephyrimflayit rupihus altk,

Bxceptantq^ lencs auras^^pcpefrne uUis

Vir^.^^Geor.

Coniugijsuento^auidce,

Atque

hsec de animalibus brutis.

Qusefiratioipra Nemoprxter

quantominusin ^"^^'^""^ '^ omme concedenda: Concideret cnim fummum tttt ftnemr^ noftrse fidei fundamentum, abllrufifsimumqae in^ femme. carnationis Chrifti myfterium: vvc quod fupranaturam operante Spiritu Dei fuit cffed^um, id nacura fibi uendicaret. Sola enim Maria uirgo Bc ante /4/47. partum &poft partum , Chriftum homine Sc Deum
refpuit, acfacra Scripturarefellit,
,

fine

Betdfnijs fineulro&eonceplt&peperit, utfupra demonftri" ^^.'^'^:^n- cot. jm^gf^. neculiiunquamhocauttributumfuit sut ^ triDuetur mulieri: ne rorte potentia & uoiuntas diup napraEtendarur,cumh^cmendaciapafsimtradi utrUto. demus: ueluti Platonem ex uirgine, Apolh'nis phan^ i^irm. tafmate opprelfa natum Sc Gothicas quas Alrunas

^02

C?fr.M.

ingenio fpedabiles toeminas , ouocanr, & fpecie lim Fiiuniri fiue Idanthrefi Gothorum regis callra egre{Ias,acper Afiaticae Scythisfolitudines oberran tes, a Faunis & dssmonibus compreffas, ac inde pro^

&

Hunnos fusife. Se amorecaptosefTementi' \inturd3emones,utamentesuicifsim fosminasin officioar6liuscon{lringant,ardenteranimarumperditionem depereuntes. Quodautem non exmare,fed exfemetipfisconc-piuntmulieres', eaellcaroinforfAcUmulie- mis,inanim2, quas molas nos uocamus.Ideo non ani
Hanni. creatos
rm.
j>lm h.7.<a.

matur,quianoneftexduobus, Faliifsime igitur Sij.j^^jpj magus ex uirgine fe natu ia6labat,ut Deu menti
habituSjUtinfradicemus
:

^^'^

L'^' retur:falfifsim^Mer]inus, daemiOnis&uirginisfilius

falfifsime

SeruiusTuIlus

pim.lih.-^j.

reliqui omnes feLaris familiaris fihus credicu^, midei,de quibus diximus. N?m Scipfi mortales fuc'

&

W/.J7.

runtjSc pacres

eorum uiri,Sc matres foemins.

Martlr.i Lutheri ortu

Cemmcntum dc
niaco.

dmo'

Cap.

XXJIIJ.

aeflateannifexagefimiquinti fuprafefquimille'-'

fimum, Eptfcopus in ccleberrimo famofioppidi coliegio, ad eleuardam Martini Lutheri dodri nam, mconcione piiblicahancdecms ortuenarraiiithiil:oriam,quam certelepidam atqaehoclocodi-

gnam

negligi mimiT^^oportuit, utuidentes uideanr,

ik jntelhgentesintelhgant.

Diabolus in formamer^ catons&artjficisgemmarij Vuitenbergauenit, ubi

apudciuem horpitioexcipicupit, quodmerces

fu^s'

prccio-

Lihertertim.

^o^

preclofos comunibus hofpirijs credere minus audetet^pro bencficio interim iuftam pollicitus remunera

tioncm. Csteriim ubi hofpitis

fiiia

in

amplexus mu-

neribus,blanditijs,alijsqi uoluptatis irritamcntis pel

lexiffetjeius tandem concubitu fretus,breui euanuif, necpolleaapparuitufquam. Puellseindiesmagis ac magis utcrus intumuit, quas nixuratam horrenda raraquccdcbatindicia, utfo^tum non legitim^ con<* ceptum efrejargumentisminimeobrcurisprasfume' rctur. Pucr adolcfcens tantu pauco tempore in fcholispromouit,utfuoscoaetaneos& comilitonesfacild uinccret,uitatamenratione{imuIata. Indeex patris

ihllinClu faclus

monachus

uim

religiofae uirginl

(quemadmodum

ab eruditis uiris, ijrdemquenda

paucis fertur) intulit abiec^a cuculla. Romam uerd profeiftus, ut conditionem fortiretur feliciorem , nec

exanimores
Papas

cedcret, incidifTetqueinfan^lifs.patris

Cardinalium inclementiam, con{ilioinito cumfuopatre, ut obdenegatas preces fe ulcifceretur: ab eo confulitur ( quod imperitam plebem fcdu' 6lu facilem intelligeret) utcommentariolo oratio-

&

nem
luti

explicaret

Dominicam

quam

cun(5tos fimul
fui infti^

ChriflianoS nouirfe oportet, utearationc

uoto potiretur,

Expllcationem autem hanc

tantoartificio&fail:uc6ntexuit, ut non modouuU garibus, fed eruditis plerifque, donec fucum a-

&

nimaduerterent, commendaretur. Tragicus hic Vrfus piebeiorum homiaum erga fe fludia uidens^ longius indies gralTari ccepit calamo tam contra Romanaifcdis mduIgentias,quamargumentoaIio, donecredargucretur, pudcfieretScconuinccretur: nircisquc

longum
.

di6lum
lur.

foret enarrare fingula, fapienti fat A* do6lis omnibus hic Vrfus nuncupa-

Nom.cn

cius,

quem
,

pFus fatis iateliigitur

digito eommonflramuSa Indignum ctenim uti Sc

iire.

^04
ille,ut in

Be Lamijs
uerbi
eil:

Domini cathedi a nuncupetur. In

fuiri

ma

fons

& origo uniuerfae haerefeos, in cuius ex^

tirpationem Concilium hoc fan^lumtamdiuincoe'

ptum, &agitatum: nunc tandem cumutilitatenon exigua abfolutum elTe, merito acccptum Deo fe*
rimus.
Hiftoria catholica de ftatu religionis noftri tem'

poris Galhcd confcripta,authore

logise do<5lore,tradit

S.

Fontainotheo*
:

qUoque probabilem eHe opinio nem, literarummonumentispropagatam Margari' tam uidelicet Lutheri matrcm ex dJaboli coitu concepilTe^qui aliquoties ant^

cum ea fuilfet congreiTus, quam loanni Luder matrimonij fcedere iungeretur.

nis

Lutheri profeclo doclrinam alijs ueritatis m??chi-^ impugnare & conuellere oporteret, non eiuunodiiigmentis, alioquiuulgusintelligeret. Siquidemi craflum nimis hoccommentum eddetali dsmonis concubitu, quum ex defcripta cius uita omnibus co^ Otzij natumfuifTeannoi^S^. dieioNouembris,no<5le poll horam undeeimam,Isiebi2e fub iraperio Co-mitiiMansfeldenfium-ex pacre minim^obfcurolo-. anne Luthero^uiro Patricio,& uius pudica coniuge Margarita matre: atq; Martini nomen ei impofirom,
1

qaod

dies

proximus, quo perbaptifmum Ecclefiasi'

infans,Mirtino facer
efTet

riitiaretor

Cur ex dijs dc mrgmihm hommes nafci confidm fu^

crqm ratione f^iritii4 dc dij cum muUeribm coe^

ant, hiHorijs aliquot docetur^

Op.
Curfine mri
coitu
,

XXV.
fuerunt
illa afe

multt

nanfn^an"'^^'

Onflfla 'autem /^ hominibusS:

Sc excogitata

per adulationem, ad principu acpotentufami liasiliudrandas ac euehendas lueiperpudorem, ad

antiquitus,

& noflrofeculo^uel

obfcufitatem generis autnatalium turpitudinem tegen-

tihertmim.
gcndamf per timorem, ad llnpra
teriacaelanda: uel perartem
irtiliertjfn

^oj
aut adul^

dam exp]edam,qni
ciof!

, ad libidinem quorunplerunn; iunt aur.iutienes, aut o-

racerdotes^& forma i:uarietate mulierum tem-

pla frequentantium capti.

mifilTe aiunt

quondam

in

louem hoc pado Danaas sremiumimbn m aureum.

J^^^^erAunm
^'^'^"
.

EtChsereaconiimuem lamolim Juliiie le iuium ait, Deum (t(t inhominem couertilTe^atqs per alienas te 'gulasueniileclanculum perimpluuium^fucum fa6lii muIieri.Atquem Deum:"qui reraplaccsli fiimmaro' nitu concutit.Ego homuncio id non faceremf Patebit hocoptim^ex hac elegantifsima lofephi huiona.Circa Chriit! tempora etiam Kome,in lacris

f^^cjra^'

^fYl'/^'^'!'
^.^p
,

Ifidjs^fummaturpitudo deprehenfaeft. Erat RoiiiS Pauiina,muliernon minus probitatc morum quam Pdulina natalium ciaritate illuf^ris,adh3ec opulenta Sc formd ^'^*^* fa,ut qu^ eiTet in ipfb setatis flore,fed in primis ornata pudicitia
.

pro

Nupta autem

erat Saturnino, uiro tali

coniuge dignifsimo.Huius amore captus eft Decius Mundus,iuuenis non obfcurus inequeftri ordine.&: V.Mundid^ quiamraiorerat foeminaquamciuse corrumpi poiTet "^'"" ^^'P''' muneribus,eoma^iS accendebatur amantis iniania, ita ut oiferret ei pro iinica node dueenta drachmarum millia.Acnefic quidemualens eamflelere,non ^^omms; ferens amoris impotentiam,decreuitmorbum flmiii ^'^P^^^^*^^' &uitamfinireinedia.Hoceius propofitum nonfefei
litiden,libertam

Mundi paternam.uarijs
:

inflruclam,

fednonprobatis artibus qusindien^ ferens obfti^ FalfareU^o naxioncmiuueniSjbiandaoratione conueotum ani^ rnareconataeit,fpem eifaciens,effeiuram fe ut poa tiaturPaulin^complexibus,Cumq;illepreceseiusli beiiteracciperet,aitfrDi opus quinquaginta tantuni drachmarum. millibus ad expugnandam mitilieris pti
'

^icitiam.Ita refocillato iuuene,

petierat pecuniaj

&

accepta quantsiri
ingreffaefl,
iii-

nouam

doli

uiam

dens

jo6
SacfY^ote^
enonei,
^'^

BeLamijs

dens Paulinam non capi pecunijs.Sciehs porr6,canl

quiddam co^ iTiinireitur.Conuentisaliquot ex eius facerdotibus,

^iehgfyjent.eraddi^^am Ifidis culcui,tale

6ccepta fide filentij,& quod efficacifsimum ell-,often tato pr^mio,in pr^fens V millibus,& alteris toti' dem poft: nauatam operam,indicat eis amorem iuue

XX

ris,rogansutomnibusmodisadniterentureum red
d^reuoti compotem.Illi auricupidinetadi,benignd quorumnatumaximus proper^ fe ad iPaalinam contulit:&: admifliis impetratoq; abfq; ar^ bitnscolloquiOjUenirefeaitmifTam ab Anubide^ca^ pcoip{iiisforma,Sciubeteutadfeueniat. Illalibenti
funrpolliciti
:

animo accepitnuncium :moxq;

:

ia<ftabatfe

apud

fa-*

m5liariternotasmuIieres,qudd d'gnatafitamore Anubidis marito quoq; indicatjCodiftam fibi coenam timemspr& 3. cubileAnubidis.Id eo facilius conceflum efi:, quod

cognita&probataelietuiroconiugis pudicjtia.ltaq;
in

templum proficifcitur,& poft ccenam inftante fo* mni tempore inclufa per facerdotem,tencbris conci*

liantibus inlatentem

ibiMundum incidit,totamque eamno6^sm obfecuta eftiuueni, Deo fe gratificari

furgerent,Paulinamanead maritum

exiCbimans.Eo deinde abeunte, priufquam facerdotes doli confcjj

reuerfajcongrelfam cum Anubide praedicat, &c idem cpuj amicas quoq; magnificis uerbis exaggerat. Illis nec credere Isbebat.rei naturam connderantibus.mec m^rari tamcn non poterantjob infignem mulicris pu
,

dicitiam.Diedeindepoftrcmpatratam tertia, Mun* dusadamataefortefortuna obuius: O' fa(flum ben P?ulina,inquit,qu6d & ducenta illa millia mihi ferua
Ai, qu2!potuifti tuis facultatibus addere, Sc

nJhilominus meseuoluntatigefsifti. Nihil

refcrt,qu6d

morem enjmmea

Mundum

contempfifti,

quandoquidem

pr^tcxtu Anubidis optata uoluntate expletus fum. fitque his di(i;lis abijt.At mulicr tum primo deprchcn*
fo
flagi*

'

LiberteYUtd.

i()flagrtio,ueftem{ibilacerat;cic retota ad

}o7 miritum
LenociHij

clclata,obiecratneiam in(}gne iudibrium irnpunvtu {inat.maritusporro Imperatori totum fignificat.Ti* LeriuSjpoftquam accuratifsima inquifitione didicit omnia/facrificos ilios impoftores in cfucem e^it u*
:

/'^"^

naq;lden,inuentricemhuiusrceleris,cu'uspr^cipua opera fuit in corrumpenda mulieris pudicitia diru^ toq; tepio,{latua Ifidis iufsit mergi in Tiberfm.Mua' dumaatemitioreposnaexilij cailigafTecotentusell:,
:

crimen eius
febius

in

Cupidmis impotehtiam referens.Eunotabile refert Saturni adultefiu.

1

^^^^- ^#''^^."
'i,^"^'-^l*,
,|

nonminus

yrannus nomme,quaii exrelpo^ [o numinis,adorantib,in tem.plo nobibb. quibufq; & primarijsuiris,quorufibi matronseadlibidinem pla
oaccrdos baturn/,
cuiirent,dicebat,Saturnu praecepiire.utuxorfuaper^

nes^erjacer^

d^ta
f'*''

exei'^^f

nodaret in teplo.Tum is qui audierat,gaudens quod uxorrua dignatibnenuminis uocaretur, bxofnatam c6ptius,infuper Sc donafijs onuftam ne uacua fcili* cet repudiarctur,coniitgem mittebat ad templum, iri confpeclu omnium coclufa intrinfecus matrona.Ty>
,

ranus claufis ianuis,

& traditis clauibus,

difccdebat

Deinde fadofiientio per cccultos meatus&fubter'*

raneos aditus,intra ipfumSaturni fimulacru patulis irrepebatcauernis.EratautfimuIacrumillud atergo exel~um,&parieti diligetef annexu.Ardentibusq; intra aedem luminibus intentse fupplicantique muliet ri uocem fubito per fimulaerum seris concaui proferebat, itautpauore & gaudioihfelixmuliertrepida*
,

ret,

quoddignsm

fetanti numinisputarfctsillQquio*
f^*fJ

Pofteaquam uero qus Jibitum fuerat, uel ad con' llernatiorisftimaiore,ueIad libidinis ihcitamentum difireruifietnumeitnpufri,^rte quadalihtcolis cbdu*
dis,repentejuminaextinguebantufuniuerfa.

fda^^

^^y^-^^ '""^^'

^*^^**

Tum
baSt

<iefcendens,obi:upefa6lje& confternatae muliercu*

isaduhcrij fiacupr0^hanisc6mcntationibus infcrc

BoS
bat.

DeLamijS- Haec cum per omnes miierorum matronas mul-

ro iam tempore gererentur,acciditquan(jam pudica^ attentius de* mentis feminam horruiflefacinus,

&

fignantem cognouiiTe

uocem Tyranni,

ac

domum

regreiramuirodefraudefcelerisindicafre. Illedeiniuria coniugis, immd potius fua, ardentiusinflammatus i infcriptum Tyrannum ad tormenta deducir.

Qi30 confido atque confeiTo,c?cisquefraudi!^us re^ uelatis,pudor omnis dedeeus Paganorum peruafe rat doiTios,adu!teris matribuSjinceitis patribus,libe* ris rpurijs deprehenils. Hinc exiftimare poflumus,ac

&

femMr pr& Veofuocome tc comprefTa cuiufmodi multa Vaierius Max. &alij dtmtcrcoe- hidorici referunt.Fuith^c fraus femper uOtatafacri:

^l^gnofcere.quomodo matrona

Romana fuerit aMar

^^
Vamel.i4.

ficis,

ut hac de caufa (imulacra

deorum

ipfosq;

deos

^ cornedere,&bibere,Sccoirefingerent.NotaeO:hi*
apud Danielem,de facerdotibus Bel feptuagir cum ea qus Belo proponerentur, tam conftan ter eum ipfum cofumere affirmarent, ut fan6lum Dei prophetam in difcrimen uitae adduceret, oftium fani regem obfignare patientes: eos tamen fub menfa oc* cuitumaditumhabuifl"e,acpereum cumuxoribus& liberis ad Dei pateras exhauriendas patinasq; euacu andas ueniiTe, ex ueitigijs fumma prudetia deprehen
{|.qj.|^

ta,qui

;deitj.t.
,

dit,regiq; demonfl:rau!t.Qu3efagacit,asquam noftris etiatepbribus utilis, atq,ade6neceiraria eifet, Aure# liana Necromantiadoc^t, & Chriltidmaeq; uirgmis

Likz. M.jfi

apudBernatescolloquium monachorumarteconfi* d:um,de quo fupra di61um eft.

Be mutud mdkficdrmn commixtionc, Qp. XXVI.

Via fuperiori Gapite

fatis deteximuS illoS deosj qui formofii^simas quafque matronas iub fehgionis fpecie complexus fuosfibi de*

Liher tenitis, J&^ uideamus lam quinam fint daec pofcebant ollra mones,a quibus malefic^ fubagitari le uulgo ia6lant. Quod etfi pollem exempiis noftri temporis nollra' rumque parcium etiam in uirginibus fan^lifsims noliraopinione pudicitif demonftrareitamen quod odiofarmtjijs prstermirsis,unum abexteris fume^ mus, quonihilefle poteftad uanitatemfalfitateiTjq;
:

dasrrtoniacicoitus

probandamaccoramodatius,

hil illuftrius.Ioannes

Leo Africanus
,

ni^ teftatur, in Afri^ Li.^.definpt.

^I'^^^'
.

ca FelTx maleficas

efTe

qu^e uideri uolunt habere

fummam cum dsmonibus

famiiiaritatem

dsmo-

nes autem uei rubros uel aibos uel nigros appellant: atqueubialicuiusfatum eloqui uolunt, certis odo'
ribus femetipfas fuffiunt, Sc affirmant eum tum fe recipere dsmonem, quern accerferunt: inde muta*
ta
rei alicufcus

uoce dcemonem ia fe ioqui fingunt. Tum qui explorands gratia uenerunt eam ma^ gna Gum reuerentia fcifcitantur ex iilis ^^tandem numerato dsmoni precio difcedunt. Veruiii qui
,
,

fanioris funt iudieij

mulieres has Sahacat, c^no^

s.thacat,

Latinis Fricatrices fonat,re6l^ appeliant,

quod damDi-

nandomorefoleantVeoerem
cerem
honeil;ius,fi pofiera.

interfeexercere.

quando formofse mu' liereseasadeant, malefics earum amorenon fecus

Si

atquejfadolefcentes puellarum accenduntur,

&

in

dsmonis

fpecie rogant

ut concubitum pro mer

cede patiantur, Ita fit, utdum fe dsmoniorum 6.U ^is paruiOeputant, remcum maleficishabuerint. Neque defunt qus eius rei uoluptate alleci:ae,ma^ ieficarum confortium ambiant, & morbumfingen' tes, unam earumadfeuocent, tiei miferum eo mittant

maritum (^^ re intelle^lv^, mulierem a dsmone quodam uexatam affirma.t,eamque ob cau?

^erit

famnullomodoiiberari pofie, nififeillarum adiunnumero. His uerbis mifer ille tandem. uidus

non

^t(i

"B.eLamijs
,

non modo pefmlttitid fed & mialeficarumordint fumptuorum parat conuiusum quo abfoluto ad "tympanorum ftrepitum mirum ia modum faltare deinde uxorcm dijs uentisque committefolent re. Reperiuntur tamen qui uel minimo negocio Alij dsemonio iFuftibus hunc diemonem eijciunt. fe obredos fingentes, nonaho modo maleficas illa$
:

^ecipiunt
ptJE.

quam quo

Sic ars eluditurarte.

illorum uxores funt Azz^-. At uide quantainterim

mirero diabolo fiat iniuria tam fa6lo quim diflo, ^Jum Scidilli criminisimponunr.quodnon comJTiit-

titiSceamuoluptatem ipfserentitintrolaejCuiusillum
participem
elTe prasdicanr,

J^emniutefsmini^perfuccuhwmcrincU''

hum transldti

Cap,

XXVII.

Eculiareuero dsmonispriuscumuirOjdeinde

cummuliere congrefius figmentum eomm^ntanturnimisiinpuderiter, acargumentanturab

furd^ admodupleriqueTheoIog? (utMallei malefitarij architecty, Fler.ricus InRitoris

& lacobiis Spren

ger ordinis Prae didatorum/acrre paginae dotlores Sc haereticae peftis inquifitores eiufde item ordinis Pe* Irusde Palude, atque Martinusde Arlesthecdogifle profe(lR>r,achuiusfinn3?aIii)eundemfcilicetd3emo Jiem uiri fcelerati pnus fuccubum , effici mulicri dc,

tnoncfii-cnho

j^^efi^d^ indeipcubum femenque uiroanteaademptum,mu lierisindefinuiin ipfoacfluinftillarij atque hincf(^> ic^inLuhoa,b tum concini , pro^iemique quem tamenGrillandus
:
:

Yi^nda.

r\m.t:-

^'^ '^^^

h^ipnini
'

ciicendum niuim djemonis , (ed^ius cuius e^ fperma iraque affirmare communiter TheoloH t^X
:

pimmUiw, g:)S,S,Thomam in

/Ww.
^at
.

10.
^^

tra6^. qq. i. parte. tit.de miraculis, ^ ygj-r aciprimum. In Augullinc?uero,quem citat,

gj^fj^^p^jj

<?/or-

^^^.^11

reperi.Proiode

mm.i).

latsiuntuxoreSjlatanam

dum ad choreas tranf^ ahumdsemonemm torma

fe

fuccubi mjfito fubHernere,qui adeo bcne

accom:

Lihertertim. ^ij modetco'reiioIenti utenam callidiTsImum qiienq; faUeretrutaitThomasd. titul. q. 5. Nseidridicuium, nimisuidetur, quam quod muUis debeat confutari afgumentis. Hocfolummodo dicam lillamfeminis cxranguine&rpiritu temperiem gcnerationi aptam. inordmatis aDeoIoceliis, extra propriaconceptacula, qualicunque prscipue translatione corrum^ pi8c intenrc: propterea quod fpiritus ac calorille cordistotiusq; corporis necadfit, nec quantitate&: quaiitatc iufta fit in eo teperatus qusmuis eam tem-periem a daemone coferuari pofTe nugetur Thomas,
,
.

tumproptermotusceleritatem, tum fomentaadhibendo, quibusilladefenditur, Si enimhocfieri poffec.quamfo^cunda monftroru matertamlongotempore extitilTet humanum genus femine ex feris uel teftijs permutato,translatoq; ab incubo d^mone, Bc malieris.finuiinfufo:' Enhorribilem confequcntia.
,

Hincuides,quimomninononfitcredendum Alber"
ti

fcholiaftae

men

qui quafi per fomnum fic fcribit Si feemiflum ad terram poneretur ad matricemypof,
:

^,^/ hom.cs,
1.

de Ge^it:r.

fibile eflet

quod conciperet:
tanquam

& faepius

contingere, embrj.

quod in balneo, ubi uir iperma emittit, muliere prsfente,ipfa

in coituconcipiar,c[uiamatri.^

cilmaximdattradiua, & femen adhucuigens, nec cxhalatione impotens, atquc ideo fcetum produci pofle, idqueexperientiacomprobatumeffe. Nam (I femen fuper faluiam eifunderetfelis, atquefaluiam hanc aliquis comederet , tum ex illo femine generarenturinuiriuentrefeles,

peruomitum

cxpellendi,

Abfurdiora hsec funt, Scmendaciora, quamutlongiori refutationc indigeant. Idcmfltrefponfumfeminje habitantiin uicinia Auerrois qui fcribit ea iu^ rciurado confirmaflc, quodinfantecoceperitfemine. profufo a lafciuiete maftupratore, Scinbalneo at",

traclo:5caacillf reginscTanaquilis Ccrifia?,qusl,ap quiriio u 4

^12
^I^Jm.
p//.
^.,.}6.(:a.^j.

De Lamijs

Ypftiio Prifco regnante, iaclabatfibi repent^infocQ

^"a."
pUnJib.

?
lo.

<-4p.33.

JF&lfadeper"

diabui

comparuifTegenitale^ cmeremafculini fexas, feque infidentemibiconrurrexilTe^raaidamj&ita Seruiuin Tullumnatum, quiTegnolucceisit. Jsiuidem prore(^ouanitatisilludPlinij dePerdicibus. KequeinaniY }j ^j. opus libidiais. Sicontra mares (leter ^ . ^ ^ Vtrmtreminse, auraabhisnante prsegnantes nupt.Hian tesautemexefta linguaperid tempusseftuanr,concipiuntquefuperuolantiumafiiatu, rfpeuocetantuin auditamafcul!.
'

Dc Sykdnis ^Fdunis

Sdtyris^

ap^xxviii.mihi Auguftinum hic de ita fcribetem : Quoniam creberrima fama eft, muirique fe ex* j^j& if.deCiu.n,Dei,cap. pertos, uelabeis quiexpertieifent (dequorumfide * 23. dubitandumnon eft^audiffe confirmant, Syluanos Zi^.t.quxfttos^paunos, quosuulgo IncubosuocanLimprobos fse* imft*per Geriv 1 c rr -r earum appetilie acperegilps extitille muheriDuSj nefi;n qiitTl.
eft, alios

NEc dubium d^monibus

incubis
,

obic6luros,

&

'

3.

concubitum Sc quofdam d^mones, quos Galli Dufios nuncupant, hanc afsidue immundiciam Sc tentare &ehicere, plures talesqueaiTeuerantjUthoc negare impudentis uideatur :non hic temtre ahquid audeo diffinire, utrum afiqui fpiritus, elementoac"
fe
:

reocorporati

namhoc elementum

etiam

cum

agi-t

tatur flabeilo, fenfucorporis tai^luquefentitur) pof-

(intetiampati hanc hbidinem, utquomodopofrunr, fentientibusfeminis mifceantur.Hxcparum autnihil facerec6:ranos,inteI]igetis, quicunoftris rationib, iiipra adduclis exa<5tius fiogula difcuilerit, expende
,

ritq;.Qu3einrup|?rrumoreacceperitille,duntaxatrece(er,nec certi afiquid ftatuere audet, Sc fi demus,fpiri tusaliquoselemento aereo corporatos efle: minim^ lame hhic fcquetur, ab aereo corpore, cu eo quod co^
'

'

tempe*

Liher teYtius. 3^3 teperata quatnor elementoru permixtione confiLht, naturalem uel fimile ei qui inter paria terrena magis contemperationeimbutaconiingit corpora,exerc(i,

"

ricongreflum. Aerem tales rpiritusadierunc,aerem agitant.aeremucrberant. Ineiufmodiadupraeteralia requinturcaro &ranguis,quibusrrpiritus carent. Reliquaitaqieruntludibriaa dsmone obiedia, confirl-nataqiuitiofamulieris dementatse phantafia. Quarc pr^ponderet hic ratiojSc ueritatis robur. De Satyris illis ralacibus^qui etiam obtrudun:tur,& eandem cum Syluanis& Faunisrationem habent,an

uerifuerintdsmones.quidin AtticisfcripferitPaufa^
niaSjbreuiteradijciam.Equidem (ait) deSatyris qui* nam fint, utaliquid certius quam ab alijs traditum fit cognofcerem, fingula cx muitis fum percu<5latus. Eu^ phemus Cartandenijuir non ignobiliSjhec mihi recen fuit;fc,cam in Italia nauigaret , uentorii impetu in extremas Oceani oras delatu: ibi multas eife infulas de* fertas qu^ ab hominibus agreftibus incoluntur ad illas infulas appellere nautas noiuifie, quoniam antea in eas appulfi,a quibus tenerentur incoiis , non igno rarent fed tunc ctiam praster cor5 uoluntarem tem< peflateeoada^los, infulas anautis Satyrides appel^ Satyridesmlari; incolas rufFos CiTe, 3ccaudasnon multoequinis ^'^ ^"^^^' niinores,infracIuneshabere.Hos,ubi primumhofpi' tes fenfiiTenr, eue(l:gi6 nulla edita uoce ad nauim cu* .curriirc:,acmulieribus quxinnaui erant,manusinie cifie. nautas uero paucfa(flos , mulierem barbaram in infulam expofuifiTe: in quam fatyri irruentes,non taa^ tum ea qus naruriuiris expofita ed partem,fed aiiam quamlibetpetulantifsim^appetiuifle. De fatyro quoque animali hsc fcribit Ant. Sa^ SdtyrHi. bellicus; x Athenis Sylla per TheiTaIiam& Mace. ^^^'-^ ^^" doniam ad mare defcendit, mille Sc duceniis naui^ bus ex Dyrrachio Brandufium tranfmiirurus. Pro^
; :
.

'

'

'

xiina

De Lamijs j/^ xima eft Dyrrachio Apollonia, 5c clrca hacNympliciocus uireti colle ac pratis, quf fontcs quo Sylla c6 cuin exercitu uencrat, Satyrum, animal humano ore, atqs ea forma qua pingitur, Jomno prefTum.atq; ita captu, locorij accols ad Syllam uin6lum perduxcrunt Ibi haudunauoceintcrrogatu^quiseffet, multisqiuariarum linguarum peritis ad hoc ipfum adhibitis, tan tum uociferatus diciturruoxq; afpera exeo profe6la,
.

um

Sacer

ibi

iTJultifaria

irrigantHic^fub id tepus

intef balatii&hinniEumedia. Syllareiigionctaflus,

datis comitibus qui eum in folitudinem deducerenr, midamfieriimperauit. AnimaliaetiamfuiiTequae Sa
tyri

dicercntur fcribit Hieronymus in uitaPauli pri*

,

miheremit^e: eosque locutos eflc^Scrationisofficia pcreg={re.K.efert quoque, Satyrum quempiasn Antonium quondam aiiocutum fuilTe, ^gcntiliumcrro^ rem in fe colendis animalibus damnariTe. affirmatque

unumuiaumoiimprodu6luminpubIicum,

& mox

ad Conftantinum principem deftinatum. His addie tame diabolo facillimu cfle Satyri imagine & nomen aflrumere. Apud Straboncm in dc legimus de Satyris, Silcnis,Bacchis, ScTityris, quos (inquit) daemonas quofdam dcorumq; minillros Citretas nuncupant, incvhi lUiijionm infilhre qu^ndoq^prohi^ ctim m^'' troniH, ctm ridiculo exmph ddnUerm con^
TraSideSuperfltu

grejjin dcemonim. Op. ^CXIX. tV^TEcIctcum (inquit Martinus de Arlcstheolo'

j

gus) apudmalcficas, fcd&circaaiiasprobas muliercs accidit haec incubi illuflo.Nam ex fa* al^i qtioque (jgrdotis cuiufdam rclatuaccepi hoc tcmporeipfi in confefsione rcuclatum fuifle a quadam proba mulie^ ^"hHAaidtt, re nupta, cui f??pe in fomnis uidebatur,f<?rcuerafuper iumenta equitare per eamposcumalijs : atquc itaeuagando fuperaquam,coire homineipcumcfli, $c jntenfamin a^lu fe perfsntirc uoiuptatem Bc hoc
ilhfi&

^d

incM

fxpc

Liber t^niw,

^if

fspseiacGidifTephantafticejllalionedaemonis, m^^ nit-eitiiiri elt. Vndc Auguftinus fuper Genef.IIla enim quasaccid [fe- ut quidamrecordarentur, inquorun' damanimaliumcorporibus aut falfa fa6la narrarentur,aut illufion bus dsmonuip,hoc in eorum animis

fadum

ell. Sienim contigit, utquisin lomnis fallaci memoriarecordaretur, fe aiiquid fuilTe quod no fuir, autfeeilTequodno egit quid miruetljfi quodaiulio Dei oecukoq: iudicio iinantur d^mones in cordibus
:

hominum taie aliquid pofTe Hsc iile.

c'

Deluforij aduiterij exeraplum his accedat, appri-

t^iMimm
j"OK^r?//H^ ik
^^[^^*

m^ndiculum.Mercatoris cuiufdam uxorcirriterfex uelfepremmiliariag Vuittemberga, Slefiamuerflis,

abiente n^gociationis caufa marito,pecu!iarem folet admittere concubinum. Contigit itaque marito pe^
regr^ agente , amafium notlu redire:

& pofi: curatam

cuticuiam ,uenereamquepera(5lamuelitationem, uc uidebatur, hora matutina fpecie picsc aiTumpta momento, concubinumin{iderepromptuario,ac conHic tuus fuit amacubins his uerbis ualedicere ilus: didoque citius euanuilTe nec redijiTe unquam. Quanquam Vuittembergaeab ecdefiafte idaccepe:

rit infignis do<5trince

uirlOANNE.S LITHO:

lodnnzi

LU

medicus excellentifsimus, accoliegamihi thodimmt^

'

fingularinecefsitudineconiun^lus mihitamennu^ gaefunt, Nulloergo modo, aitCafsianus, credenSumell, fpirituales naturas cum feminis carnaliter
coirepofle.

'

in cvlUt.^a^*
?''*'

Namfi hocaliquando pofietfieri, quo^ inodo nunc uel nunquam usl raro uideremus , aliquos eK eorum concubituaemulieribusabfqueui-^ rili femine nafci cum praefertim eonflet, easlibi^ dinum fordibus dele6lari admodum,quas procuidu^
:

bio in femetipfas potius quam cum hominib.exerce* remallent, fiiiluduilomodoefficipolTetc' Necitcm

x/&. is.

(^^

immerito do6lifsimo philofopho

&

medico

luiio SHbuhm.
caJi-

It6
Cdrl Txer. Scaligerolibet
T-h
'
*

T>e Lamijs cumftomacho exciperc qux de ds,

deAi'
ftei^i.

i^onumcoituPrelluseffutijt.

Quarecum lambiicho.

concludamus: Qucefafcinatiimaginamu^prsterimaginamenta nullam l^abent adionis. & elTentisE ucritatem.

Commixtionk

diaholicte

figmenttm compro-'
ef]c

huntcs hiftorids
fas,

omncs

fuhulo"

Crff.

XXX.
figmentum compro'

jnaihumd^.-

monem

ap-

hiftorlca X T"^"<^ ^^"^^^^^"^^^s quorumcunque eiufmodi rum enarrationes commixtionis

prebauteshiiioriKomnes
/'
'^
' '

-^ -^phantalticE

r|

Si diabolic^

[)antes,ut fabulofas, ab omniueritate excidifie, opti*

chartis

inoqueiare pefTum ire &uclabalijs primumfuifTc iliitas uel ex aliorum relatu a facile credulis
:

deindefalfo tranfTcriptas
6i:as:

&ad

poileritatemtradu-

quarum

aliquas, ne filentio eas repelijiTe tludio

Lth.^.hiflor.
^^"^*

uidear,hoc]ocodignabor. Hanc defcribitfabulam Boethius hidoricus. In Marrea regione, uti ex ijs qui foedifsimamrem conrpexerantaccepimus,pueIlana talibus altis,forma coHrpicua,compluriuiTi nobilium auerfataconnubium,ininfandamcum cacodaemone^ incidit confuetudinem: quse cum uterum ferret, parentum rigore coa6la edere ftupratorem adolefcentem mira pulchritudine frequentius fecum no6iu,interdiunonnunquamconuenilTe, undeueniiTet, quo^ ye indeabijiretjnefcireferefpondit. Parentes etfi filis paria crederent, accuratius rem aduertentes, con:

fliio

quiseiTet, qui puella^ expugnaffet pudicitiam,

poll: die

explorandi,cognito tertio

indice anci]la,ftu^

pratorem

adeffe, referatis foribus,

,

accenfoque t^da-

rum ingenti numero cubiculum ingrefsi, horredum

fuprahurnanam fidem terribili, in filisamplexibusfuntconfpicati. Cucurrereocyus tpmplaresad foedumacciti fpeclaculum, Intereos

monflruma

figura

facer-

'

Lihertertms,
caeterisauc trepide abeuntibus,
rae,

Sif
ter-

facercios probatae uitse, nec facrs dirciplinae ignarus,

autpauore iiiiris

quum loannis Euangelij initium recitareorfus, ad eum locum, Verbum caro faflum eil, perduxilTer,

malus daemon horrendo fubiaco clamore , cubiculi tedlum fecum afportans , omni rupeiie^lili incenfa abijt. Foemina periculoferuata,pofttriduumenixa ert monftrum undequaq; foedum afpeclu quale nuf,

^^uam antea (ut ferunt) internoftratesuifum quod obftetricesneinfamilis dedecus feruaretur, extru* ^aingentipyra,citifsim.eexufTerunt. Huicfimileadmodum elt, quod de Venerea Pfyches uelitatione, P/yches ueli. oumformofodeo Cupidme, quialijsuenenatusfer- i^^^^o uejier^a fseuifsima beltia dicebatur, fcribit Apuleius: ^^^ .'^s'^'"!.'* pens, \^uare etiam eandem uericatis pinionem iure me-yj^;^,^^
:

&

retur.

Eiufdem
Boethius.
,

fidei

hiftoriam quoq; aliamrecitatidem

Chriflian3sfa!utisfextofuprao<5lo^
,

Anno

Libs.lnii.
Scot,

gefimum millefimum & quadringentefimum nauigantibus ^ Phorthea ^ftuario negociationis caufa in Flandriam, tantauehtorum oborcaeftuis, utuelis, inalo, armauientisqueruptis, &nauifG2d^intertumentes undas iaclata certifsimam mortem cundi Xpe6larent. Nauicularius tantam tamque infolitam aerisinclementiam eo tempore demiratus (fuberat enim folflitium sftiuum) quum id non fideri, fed ma lorumdsmonum, qui hominibus femperfuntinfe,

ftijinfidijsmagnistribueretclamoribus
\iox

redditaeffc

eximanaui mulieris femifer^incufantis,qu6d incubohumanafub effigie,qui cum_ permultos antea6tos annos habuifiet confuetudinem iam. tum fuiffet commixta, & ab eo fubacla: mari crgo celerius fe tradendam,utipfa pereunte,que tantimaliimminen
,

siuerumhoc
fit,

potuit iiu

f''^^^bHinfc.-r,j

"^ /'^^'^''"Zt cauttmo-

tiscaulam prsltitiliet, caeteriDei benignitateperma JierentincoiUmes.Aceden.sadiachrymantcmfo?mi

mnei illmk^

nam.

tenttMr

eim

p^/^j^J:-^^^;

^tatxmnlhe-

^jS De Lamtjs natnjubente nauiculario, racerclos,ius atqj casterd* rum faluti confulendi caufajCrimen iam paiam Faten^ tem,horrentem fcelus uehementeralto pe^iorc fufpi
,

iuUm, aim rijs indicibus , posnitentemq; fad:i, pieelUiortatuSj jono&frto- ne (ibi deeflet, cui certocognofceretnuminis fauore
re certu.fi eih

adeffe, crimina lachrvmis ac

animi pffinitudine dele^

i

mom,

nf n: tantammilercntisUciclementiaeueereamorta/tadto
ut altius uel
r j ^r r m maiorum protundum laplos, reii-

fmt.iitiUa in ies,
reprdctpita^
'^^*'*^'

mcens ufma pifcentes

nonunquaad maiore long^ qudm unquam

pij facerdotisadhortatione, quu multisfufpirijs afiijdamuiier

antca habui(rentgratiam,recipiat.Media

admilTum facinus depiorart,cunclis

uifa eft atra

nu^

bes enauisfentinaprofjlijfiejingentiq; fono.fiamma^ fumo atq; fcetore fefe deieciffe mare, Sedatumeft indecoelu,pacatuq; mare,5c negociatores cum naui cundis fuis rebus faluis in optatum portum abiere

Tf Mcr/w2o, cygno ndukulmdUTcn trahmtccdtcMi

cygnea turri Cliumfi, phantaflica Coniugc^ cr
rdiquis fathitrdci concuhitm

cxcm-

-^'-'

pli6.

Cip.

x:kxi.
fuilTe

DemBoethius

conftantem

famam inquit,*

Merlinumexincubi & robilisBrstatinicifangui** nis fcEminsconcubitD fcnitumeffe. Hincc.nilibetpal^m uidet, quanrum hifcemiraculis apudhiilo fiographoslideidebeatur, Vt autem rerummenda*
ciumcollaLioneclariuseluceatueritas,ridicuIailiius

fuperftitiofssetatiscommentadeMerhno, uelutde Cygno quoq; illmere ex Vincentio non pigebit. Ab tfk2uf/i0. co narratur,Vortigernum regem confiiio capto quid sa^.fo, ad fu. tuitione facere deberet, iufside acciri artitices, quiturrimfortifsJmamextruerent. Sedcumeoruin opera tellus abforberet, fuafum eftregi, ut hominem
,

fine patre inquirei et, cuius fanguine lapides

& ceme Eum confpergerenmr, quafi eo modo (tabile redderetisr

'

Lihertertms, Sip feturcementum. Inuentus igituradolefcensMerlsnusnomine, qui cum matreadducitur coram rege, cjuaeillum exfpiritu inhoiri n'S fpecie conceptu clTe fatctur.Merlinus hic multa obfcura reuelauit, & futu ra prardixiti Aperuit enim^fub fundamento effe lacu: fub lacu duos latere dracones, quorum unus rubeus populum Britonum alter uero albus Saxonum de(i'
,

Aferlimlnjl^
**'

J"^'*'*^/'*

in conflidualterumfuperaatque Aurehum Ambrofium, deuifto Hengifto,& combufto Vortigerno,regnatu* rum. ExRacheleitemmatreadhucuirginefenatum clemM.t,' fuilTc ia6labat mendaciter Simon magus>ut Deum fc /^ceo^. ^

gnaret

Sc uter

eorum
:

ret, uaticinatus eft

rnentiretur.

inruperVincentsus hsecrefcrt; In Li^ca.zj, famofum & immane palatium Colonienfi Rheni fluminis fupereminer,Iuuamn nucupaturubi !ftf*am<n. pluribus olim cogregatls principibus, inopinato acLuenit naiticula , quam colio alligatam cygnus argenteatrshebatcatena. Inde m.iles nouus &incognitus omnib.exilijtjCygnusq; nauereclu^itPodeauxorem Cy^-M naui duxit milesjiberosq; procreauit. Tande in eode pala ^^**^***" argm^ ^''*^^''* tio refidens, & cygnu infpiciens aduentante cum ca" ^*"^ dem nauicula & catcna, itatim m naue le recepjt, nec uifus ell: amplius progenies aute cius in hync ufquc dicmperfirtit. Hocexcmplo, fpirituu quoq; fiericS feminis congrefifum, defenditur:& ex eo figmento in arceCliuenfi (ubi &aItifsimaturrisuetuftaconrpicitur, Cyenea nucupata.in cuius faftigio cvsni fimu- ^yg^*^**^lachrii uoiuiturj antiquusimis tapetis mtexto,originis illuftrifsimorumducum Cliuenfiumuetuitatem deducunt:quemadmodum potentifsimorum regno^ rum & clarifsimarum familiarura initia eiufmodi ad*
dioecefi
:

Ex HeHnando

ornariIcnocinijsfoIent,utdiuiniaIiquidijsinefre,cii*i ohfcuTa ditius pcrfuaderetur. At commcntum ipfum arguit ue* rijf. fannL..i.

raortus huius illuftrifs.im^ domus hiftoria.

rftmtiUthi.

Ex

^2

T>e

Lamijs

Cap.i6.

Antifiodoro eiufdem fidei mlracu* luinjib.^. idemille Vincentiusfcnbit, narrans deca-

Ex Gaufrido

numquendamTacefdotum^ cum
,

forore ducisBurgundi^, regi Sicilis Rogefio derponfata, aliquandi u in eo regno inhsibitafre qui fe fem ibi comperifTe ad-

mirabilemceftirsim^afiirmaret: iiiuenem uidelicet quendsm (Irenuum , natandi peritumj circa no<^is

&

crepufcuJum lucentelunainmaribalneafTe, &mulierem pofcfenatantem crinibusapprehendiOe, tailquam exfocijs alique qui eum mergere uellet. Quam feiloquens,neurbuquidemextorquerepotuit: qua* reopeftampaliio, domum duxit, &tandem in uxo> S'em rolenniteraccepit.Incfepatus aliquando afociojqu 6 d ph a n ta (m a a m p e xu s fu fTe t, e xp au e fc e n s, gl a' dio extfa<5lo coniugi minitabatur, fe filium quem ex
I
i

eafufceperat interfe^barum

nifi

ipfaloqueretur, fu-

amquefatereturoriginem.Qu^,Vs (ifiquit) mifero tibi,uti!em perdis uxorem.,dum mc effari cogis. Tecum manfiflem: ac in rem tuam etTet, (i iniunflu mihi
filentium permififfcs.

Nuncautem me pof]:hacnon
Puer autem adoIeuit,Sc

QidebisiBc euefligio euanuit.

marinum ca?pit frequentare h alneum. Tandem die quodam corammultis puerum in eifdem flu(5libus
jntTaft.de
Lawifs

occurrentem fapuitphantaOica ilia mulier. Viricus Molitor LL. Doctor, puerum hunc dsmonem fuifTe Pythamcht jnpueri formaapparentcm,5c matrem fuccubam,cl^>moniumfcilicet,arbicratur: militem item incubum,

&

&Merlinumexmatre delufadsmonis

artificjo

fup^

pofiticium. Atmihifabulaeerunt, quibus

bonasho-

Cat/tr,

rasmalenimisi^eculoi lo c^coimpenderuntpleriqi, chartulisque poflerirati commendarunt. De dsemone irem fuccuba, gratifsimse omniurn forms adolefcentcm infeftante, memorabilem quoqueexBoethiohifioriamcomperies iibro^huius Operisqumto. Hieronymus adhase ifi Vitis patrum
narrat.

Liher tertius,
haiTat, monaclium quendama d^mone

^zi

inmulieris uenuPcirsimaeforma, ad obfcoenos inuitatum fuifrs amplexus quifuainclinans membra, effefluseftficutequus&mulus, quibusnoneftintelle^lius. Atque ubi iam carnalem conaretur inire amplexum, illateterrim^ uocis ululatum emittens, iimbra, ut
:

erat, tenuis

& phantarmaintermanusample^lentis
X/5.f.^^.fe ^^^^^'^^t%

elabitur.ipfumque miferum cum fcedifsima irriilone

deferit.

Magdalcnam ciuiscuiufdamfamulam, fcnbit la^ cobusRuffus,nofi:ramemoriaConftanti2 fuiiTecopreflara a daemonio eiq; tandem per poenitentia ua^
,

ledixifTe

exinftitutioneminiftrorumecclefisracpoftea tatos in utero fenfiffe cruciatus^ ut in finguks fe* r^ horas infantem fe crederet enixuramj inde clauos
ferreos,Iigna,uitra cofra6la,crines,ftuppam, lapidcs;

& huiufmodi innumera, ex matrice excre' Meaautemeftfententia,MagdaIensephantafia fuifTeadiaboIoillufam: deinde ab eodem excitatos illos dolores, ut certius illum cum ea cogreflum fuiffe crederctur,quod tamen falfum erat. Vt deindc co* ceptam augeret opinionem,fubiecit fubdol^ res illas
ofrajferriTi,

uifTe.

prodigiofas,quas in matrice non fuifTe (quemadmo^ dum ea etiam qus ore reijciuntur,in imo corporc no fu^re) no eft quod hic pluribus coprobe:quu eade fit ratio.Nam quii omnc femen fuu fimile procreet,quomodo ex femine in ea coitione fufo , tales potueriint generari materiesc' Sed abfurdiora funt haec,quam ut fufiorem requirant cofutatione: fequeti quoq; Libro abund^ id docebitur. Enimuero fi in utero hsfifTeht;

proculdubio hic non

modo Isfus, (td. infigniter dilai

.

ceratus fuifiTet.quum efTent materies dur^,afperse,insequales , acuts , quidem ecpiofse Si quoque illi

&

fuilTet
1

infpecla,hymen certifsim^ apparuiffetinuiolatum.

^22

DeLdmifS
Ddufwnk uenere^ diaholi hiftoricey^ cdufi loti^
giom tradationirs huiui argmenti, ap. 11.

XXX
,

hucexemplaadijciam exiilultriphilofopho Francifco Mirandula.Agnoui (inquit)uirum nomine Bened^iitum Bernam statis annorumfe^' ptuagintaquinque eundemque facerdotem ex his quos presbyteros uocant, qui annis pius quim qua* dragintacum d^mone famihari fub forma feminae illi alTociato concumbebat,in forum deducebat,aIio' quebatur, adeo ut aftantes qui nihil uidebant,eu pro fatuo haberent. Vocabat autem illam Hermelinam, Hermdm^
,

Elufionis huius Sc falJaciae diaboHc^

duo ad-

(ait)no^ noui,qui ad o6loginta amplius annos peruc^ ptnneh ama nej-af^ ^um dsmone aho.quimuliebri formaeiuide* batur,uocabatque eum Florin^ nomine, plus quadra d^mon. ginta annis uenereas uoluptates exercuifle Sed is, dum hsec fcriberem uiuebat alter poenas iam dcds^ rat, cofefiusarcanafein facrificiononprotuIifTe, c5fecratum ueromunusmulierculis adueneficia prs^xmon,Arna- quafi
fiAfdcenlotn. i-nine

muHer ciTet.Alium quoquePinnetum

&

<,

buifie, pueris

grauiafcelera
credas. Aitq;

fanguinem exuxifie, atq; alia eiufmodi tormentoru tamenui,neiocumfuifie hsec aliaq; plura (ait Cardanus, pofb eo:

VeVkriem.
hb^if.ea.So.

rum recitationem)

fi

uellem adijcere,abfurda, uiro^v

tam graui profecto indigna funt, ac uana, & ab omni ratione aliena. Primuq; ex ipfius excmplis illum con

nam iuuenculx ilise uel uera uidebantur corpora,cum non efient:quod non folum fenfibus 8c naturali rationirepugnat, fed etiam Seruatoris authoritati. Si enim no folum uifus ftd etia ta6lus|hoc
futarc licet
.

mododecipi

poteft, Chri fi:i di (ftum nihii concludic

aduerfus Thomam. Sin autem corpus fiiflum illis uidebaturiquod atrociuspoteratefietormentu, quani
.

uelut

Liherterttm,

^i^

elut damnatum a Mezentio, cum mortuo concumbere 't Horrec animus, mens ftupet, ubi talia cogitat.

Sed uir alioquinoimprudens. &:nimium quorunda Platonicorum figmentis addi<5lus,monachoru men^ dacia,uulgi famam,muliercularum nsnias fabellasq; aureo afino dignas fandlis philofopbis fermonibus immifcuir. Eoigiturfa6lum eft, ur deIe6larepotius
,

Ledores,atq;
uifusfit,

allicere,

quam fcrio tra6lare quicquam

pauciores habitu^'

'

Sed &beatus Auguftinus ataabfurdis nar'

{]

rationib.

abflinuiiret,licet forfan

rus leClores,grauioris tam.euiriopinioneafTequutas fuifTetapuderuditos. Sedeafuitfeculilabes,utplurimi, uelut

nunc de regno , fic grandiorib. mendacijs decertarcnt:qu2EilIeuirfan6lusprouerisaccipies,ac quafi aemulatfone gentiliu figmentoru, libris luis inferuit. itaqj iili tantu fidei habeo, quantu fe ocuHs uidi{reteftatusefi::inalijs,minime.Iamenimconftatunicuiq;,maiore talium narrationu partcm fabulofani
efie.

Sedundctantaincremetataabfurdisdeliram^eri

tiSjia

pene didu

eft.

Auaricia ipforu quib. inquifitio

taliu,iusq; eas puniedi permifiTum eft::uanitas ae ftul^

ticia delinquentiu, nouitatis defideriu,

& ignorantia;

caufaru euentuu q; ntturaliu.H^c Cardanus.Meo ta^ me iudieiofacerdos Sc Pinnetusa diaboloillufifuerut,qui raente utriufq; ita uitiarit, in illorii phantafia^
illapfus,
ilii

quaimaginemulierisimbuitperpetua: qua

ualde deleftati,facilius induci potuere Rifu fane excipiendum , quod in hanc rerh quida; mepraefente, coram'potentiisimo,^odemquepradentifsimo principe narrabatifamuluiti fcilicct dilu^ culo nuper rus concefsifiTe, ut equos matur^ domtltrlt e campis reduccret: atque in agro quandam eiufdcrn

pagifeminammaleficij infimuiatainuenifle, fu^inQ decubitu proftratam > cui incubuififet dsmonT kdi Hfc^ quse nam fttififec d^raonij forma, fcifcitab^.tuf X t Jjritf*

j24
.emrmodi,prsi-fcigias
:

^^ Lamijs
:

princeps.Refponditalter

Caais

nlg^i,

Hlcludibria

&uulgiopinionem falfd irr dss prJnceps Ignorabam diabolum cani nigro fimilein e{re,att.alio profeilo mentis acumine, quamuulgarescenrerefoient,

teporis etiarnr.Mm in

Ne;dubito,muIieremilIamtuTC iecflo decubuilTe:Sc idolum hoc rultico d iatarja fuiifc" obieclum ad finiArae de ea coa cenr^opinicmis confirmationem.

aufa hn^ff
mtraftaifotipsae Luat-

bnofo diahohcmcHhttt*

Vberiorequidem fui lludio,in foedifbimoludibrlo f huios commixtsonis nepocio^ut cum omnis illa fa ggj-Qi-p, tarbaie eauitiari confiteatur, Sz unaquaeque
9

^^^^^^"^

certo

-i-indigitetnomme procum,(i nuiccongref

obtinuero,promptius uniuer

ri-^/citius rena*

fui nihil inefle ueritatis

fa illa

colla batur,ueritas clueefcat clarius,diaboh' regnu eat ^p-t^^

phantafmatum dsimoniacorum machina

rumaltiuSj&unioinpopulo Chridiano
fcatur,inuiolatiusqiConferuetur.

De muUerkdeemonkc^ pdrtu Lamice impU"

UtoMftoriaddmirahil^* Cap.

xxxin.

B argumenti communionem,hi{loriam cert^

ut raram,ita Sc admirandam de commenticio partu a daemone adornato, hic fubiungam,ut

inde fimilia diaboli ludibriapenitius innotefcant,ue

^ntonius ritasq; eluceat apertius.Antonius Sucquetus , eques 5-ACi^mti0. auratus, pertotamFlandriam notifsimus, inaula

&

Brabantica celebris Concilij

ibi priuati confiliarius,

,

praster tres filios Iggitimos fuperftites

unum

reli^

quitnothum.qui Brugis duxerat uJcorem.haecpau16 poft nuptiales faces,a malo genio coepit uexan mi fere,ita ut ubicunqiie locorum eflljtjetiam corona ho neffcarum matronarum cincla,d costu eriperetur,perquecubiculaaut coenacula, ubi erat, protrahereturi ac fsepenumero conijceretur modo in hunc angu^
lum,-

LiheYtertlm.

rum,mod6
ui

In

alterum,etiam relu<5lantibu?,

^zs omnique
ta

liiamretmereconantibus qui liuicaderant: id

iTien accJdit (ine

magna admodum iaefione corporis.

Perfuarum omnibus erat,hocmaieficaarte neri a pel liceilliinuidentemaritum,cuiusamore deuin5la te^ nebatur erat enim iuuenis forma non ineleganri. Ve rum dum uarijs mulciSq; modis ita a maligno agita^
:

tur rpiritu,carpitgetlareuterum: atnituio minus^ut

leuius ucxabatur.

Tandemaduenit tempus quo

illi

partus anguftiae obreperenr, Scunatantum adelTet: quaablegatautoblletricem acciret, aiias quse in hocofficijgenereoperamprsellarepotTentjUilaliuic intrare peiiex iiia, de qua modo fafta eft mentio,qus (Ci obftctricis officium prsebuit.uerumpuerpera prae

&

fe redijt,lberatam fe fenfit

anguftia in mentis concidit deiiquium ubi uero ad ab onere.at puernufquaiit apparcbat,mirantibus id omnibus fupra modum.acciditautempoftridie,utdum ^ fomno puerpera ex^
:

pergifceretur,reperiretinfantemiuxtafcinlcclo, fafcijsinuolutum:cui &uberafemeiatq; itcrum praebuit. Atqui non ita muito p60-,rurfus iiia dormientc,

d latere mfans abripitur,nec poftea inuentus eft. Aicbantnefcioquasfchedascum magicis notis in oftij
fera repertas.Haec mihi retulit fororius
, uir profe6l6 utnobilitate,dofl:rina&pietate clarifsimus, fic&tidedignifsimus, qui Antonio affinitate iun6tus,ea a

puerperse tnarito,iilius fratre,ac coiuge qui non raro adfuerant,audiuit.

uelutattonitus,wf^x'
ccrpoa-uTtfiJ

fratris,alijsqj

Caeterum nein hocadutamartificiof^

inftru<5lo

agere uidear,fuccin6ld

quidhicfentiam,adijcereuolui. Quodmatrona hsec adaemonio obfefla, maleficium fea peilice infonte pati crederet, accreuit uexatio primum ex abftrufa Deiuoluntatepermifla,machinatusque fuit diabolus grauiora imprsegnatianis ludibria ,

uterum
i

illius

fpiritu

^2d
Jpiritu

DeLamijs
expandsns, uc in
falfa maleficij credulltate
,

jpfam aliosque arelius

ji

poffcea

peliice obftetricante furrepti deuinciret,

opinione foetus a & qua*

ream pellicem carniftci ofFerret,!mpietatiS; fenten* tis iniuft^, fanguinisque innocentis fitientifsimus. Bropterea eostandem partus dolorgs mouere ccepit eo tempore opportuno,qao una folam adeflet fce snina: uteaablegata, liberius apertiusque in forma peliicis,a cuius tanquam maieficjE coni^pcclu matro^

na hsc exhorruit,

obftetricis

munia obire

uidereter,

PoO:iipothymiamitaque,ueIaTiimidefe6lum k fataiia ( ut dolus non animaduertereturjignorareturque ponprocreatum fuifi^e infantem ) fraudulenter ex^ citatum,a fuo opere quo anteauentrem inflauit dseinon,detlitit, conciditque tumor. Quum ueropue^ rum natum efre,fed a peliice ablatum crederetur, po^
llridieinaltoiomnouelinfantisreportati fafcijs in^ iioluti,& a matre ladlati fimulachrum fuaue exhsbuit jnilleariifexilie: aut uigili nonnihilque ex afsidua dsmonis illuuone ac agitati6nc adhuc ilupenti,ima^

ginarium fiue furreptum alicubi tantillo tempore puerumobtulit, qui & eiufdem operamomento e^ lianuit.FabuIaineumfinema diabolo fuit inftituta,
iatincrsdulitatisimpis"q;opinionisflu6libusobijce*

retm3tronam,eiufdemqueancipitisfideiconfortes: &utdepe]licis cprioiuderetur, & caute in fenten* tiam fanguinariam,eamque iniquam inducereturma giftratus.Tanta arte uariam peltilentemqi nouit con texere telamlubdolusilletextor. hiinMfolurndo^orem hahere uitidtm phdntdfurth n dicuU^ efje res qu ibtn Udere creduntur
*

Cap.

XXXIIIT.
a6lum
finire

C^Eterum ut tandem hunc fabuls

^

occipiam,quemadm,odumhsLamisenec loa
giori peregrinationeaiabore aut ftudiojcorru*

pt

pt3e mentls

Libertertim, 327 do6lnnam cum Magis fcelcratis conqui^

-

runt: itaneculiosliabcntlibros,quorumadminicu*
lo in fua profefsione inilituantur.promoueanturue ; nullas etJam pr^fcriptas coniurationum formulas,

quas fequuntur nullum adhxc annulo

:

incarceratfi,

autcryllallifoliditateobreptum daemonem, in
niinifterium,uelut pleriq; Magi, circumferunt

fuum
:

cor^ LdmUri* d
fior,conupta
/'^^'^'^H^'**

ruptamuarijsimaginibusabimmundofpiritu inge^s ftis, phantafiam folummodo doclorem uenerantur

& colunt: cui ut plurimiim propenfius confifae^mife^

praeteruulgarem
r^ deeipiuntur, ac in perniciemruunt. Necquidem morem quicquam peculiare ob in^
dolis cr-afsitiem& fpirituum inhabiiitatem pofiunt,

quodtamen dsmoniob tenuitatemfubtilitatemque ritfaciIimum.Etfifull:inuero,nufquam di 61aru no^

bis

Lamiarummentionem

in uniuerfis fieri Biblijs

facris:nonfortafsisfacil^conuincar. b^e^ue etiam

deluforumhorummonftroram fanationem
tionemqi
-

reftitu-

prsetermififiet

Dei

filius in terris,fi

eo tem*

poredirah^cfsuijiTetpeflis

Quod uero h^ maieiicium,aut,fi mauis, ueneficiu j^idkuUreh ctiam fine contacliu inferre pofTe credantur,cum ali- quib.fmeeo^ quoeius excremento cui nocere debet maleficium tafl^-^fe Ude-^ * (cuiuimodi efi: urina, flercus, fanguis, capillorum Sc ^^PjJ^ unguiumpr^legmma ) atq; hfc generaliter mciudi r^^^,,j^^,
^;"^'^

membriscanis, fimilibus aliquo modo his quorum in homine funt partes aut excrementa, claudiqi offe mortui hominis,ac in illius nomine fepeliri, alia qui^ dem in uefbibuIo,alia in uijs cmcis formam habenti-r bus,alia in torrentibu$:cum bonauenia mei olim he ri&pr^ceptorisuenerandi Agrippe (quiexhifcenu ^^rippdh^ gislibrum confarcinauit ) hec mer^ inania efTe, a^ ^^^^O" prxce^ deoqueridicuIa,cum Cardanolibere afierOjatque fa/''^^'' J''f''
'

tana^inftin6lu in ufuni uocari quafi aliquid hic poffent res ^prfus inefficaces,friuol3eq;,qu6 a le defigna:

"

5^!'^/./,

tum

^2S "DeLamijs tumidquodapparecmalum, adasmonecodruclum,

uel alias Dei occulta uoiuntate , aut naturae uitio nai' tum , credant non fanaE fosmins potifsimum quum easnouaimbuiuirtute , exineptauelblarphemaali^
:

quaadmurmuratione,autimprecationemaIigna,faU
faperfuafione opinentur.

SicnuperHammonsiu-

(dexquidamFIelTuSjnarrabatrequsiiuifre ^ quadam celebri & famofa raga,quam tum uinculis coercebat, pofteaautem Vulcano cofecratam, quaratione quis Lamiarummaleficiaeuitarepofretc' Quifq;,refponditillaferio
,

detrita

&uetuftatemuItoqueufucon-

fumptacalceamentacuftodiat: quafiuero eorumoperainferrimaleficiaualeant.

aut

Cuimens itallupet^ut

Mes. uilei

has non fentiat nugas i Quod etiam res uiles , aut noxia pharmaca alicubi

^^iirmatain recondita, exinteruallo tranfcenfaaut prseterita^noiActi

remetii

^^^ inducere,ucl ex difiun6lifsimo etiam fpacio,ceu

neruoemilla excuilaq;uiolenterterrimeosquospe

^'\^f?.^..
'

etiaminngnes&doctiuu enim ingenita ueneni uir tute eiuTmodi infertur uirulentia, eam quofcunq; uei
tunt,nonnulIistt"bitrentur,

ri,non mihi

lit

uerifimile.Si

tranfcendentes
'

uel praetereuntes ferire neceffe efl,

quum deledus fit expers materiauenenofa.Secus au

tem
experientia

& res

ipfa docet.

Sinucro quibus

|naI8 uoIuntiIIseuetul2s,foIummodol2eduntur:

non

ueneni halitu cotinget noxa, fed maleficij ratione. Id porronihileatenuspofTejiamdemonttraui: quumta jnen nocumentum hinc fubfequi uideatur, reliquum eftutab ipfo fatana,ex DeiafTenfujobhominisI^den diincreduiitate, ueletiauthicprobeturcuIobo,idi*

pfum excitetur.llle eft qui exc^cat,mutilatq;.lnterim huic anui,quse materia uenenofam uel qualecunq; a^
lia fepelij
t, id,ut dixi,quod ab ipfo perpetratu ell, uel aliascontigit,itainmentemfirmiterfuggerit,perfua-

detq; dsemon^ut a

fe

fac^um

effe illa credat^afTeratq;.

Atquj

Liber tertius. 32 p Atquiea diaboli ludibria ut plurimum ulm fuain fortiuntur eximpia hominumcredulitate quaine^ iufmodi potentiam dsmonis cofentiunt. Enimuero Prim2.
,

par

fi

liminerepofitus foecunditatem a-^^^''?-^-'^'^'^-^moliri potuit, ut in Maleficarum malleo le^itur cur ^^"';?'/?* iniilisreguonibus ubilerpentunumerusdomosper"^;^ hanc uagatur, non omnes fterilefcunt feminse 'f Si quoq; rem Uguntur olla in fundo putei arcis recodita, ad cogreflum red- exempu.mnl
ferpens fub
oftij
:
^fj,

dere potuitimpotentem
guereC'

quendam Comitem: curno !fvo!^^-7w omnes ex communi putco aquam ufurpantes elan- ^^^^ ^^^ ^o^^

At organa generationi deftinata prxipQdijtj^Arfahbrii^ daemon (idquoduarieratione naturali poteft) do

nec ollam exinftitutionemulieris daemoniacae con^ piahoU deh cremaflet mal^ credulus Comes,tum deftitit ille dae.- /^"'^f Tmonlibenter; quomraliamdeuetuiaopmione Co-r-^^^^^^^ mitem reliquosque pertraheret. Sic quoqi in felium '^
(fiuerafithiftoria) fpecie inoperariuminfilirepatuitdasmon, atque eodem temporeinoperarij for^ ma uerberarc matronas,ut infontes tanqua maleficij reae, hinc tandem cum iudicum periculo Sc animaru perniciejad fuppliciu raperentur.Nec fcopa aquae in^ tin6ta a muliere,& in aere fparfa,pluuia accit; fed dae- Plt^marnmn

mon,ut fupra dixi,ex pfaecognita aeris conftitutione /'"^y^ f^"*^eolludens, ut illam his ludibrijs dementatam, in officio ardius detineat.Eadem ratione funt reliquae eius
artes
,

^^

dolof^que a6liones,

& inftituta in Malleo atqi

alibi fparfim enarrata,exa6lius difcutienda.

Que conmtafunt, non dchent ad potefhtm himUrmrefirri.

Ci^p.

XXXV.

Slquaidamfortain

Africa funtuoce &Iinguaef- ^fbt!fd!!L fafcinantium famiii^^uttraduntlfigonus^Mem^ nata/imt,n0 phodorus,&;Solinus) quf fiimpenfiuspulchras dshaadpote
(^j^\^^"^'f'
^^^^^^^^^9,
\

cafulaudauerintarbores, fe^etes laetiores , infantes amosniores^egrcgios equos,pecudes paftu cultuque

ppi-

^^9 opimos

Be Lamijs
,
:

i-

emoriantur repente ijslngenitam hanc cuius cauram poftcg. cffe proprietatem oportet Hinc apud Italos, Hetrufcos poaddit Plinius tifsimum, multisfecuiis inolitum, adhuc perdurat hodie prouerbium 5 utfi quandohominem impen* fius laudantem aliquem audiant, ftatimobijciant, Di gratia non gli diatc mai d' ochio:hoc eft,precor ne ocuii malum ei concilies,ueI nc uifu I^das. Si item e^ iufdem generis fort^ exiftuntin Triballis Sclllyrijs, ut Ifigonus adijcit, interimantque quos diutiusin^ tueantur,iratis potifsimum oculis,in quibus fingulis pupillas (authoreetiamCieerone) habeant bmas,
, .
.

&hocmalumfentiantpuberes

.*

autfi

quoqueinuc-

nianturfortafsiseiufdem fortis fcemin^ in Scythia, quaeuocanturBytkiae.tefte Apollonide: uelinPon* to genus Thibiorum,ficut & multi alij eiufdem natu^ ras , authore Philarcho , qui eorum notasetiam pro-* dit, in oculo fcilicet altero geminam pupillam , in aU tero equi effigiem nec eofdem pofiTe mergi , ne uefte
:

quidemdegrauatos
,

fiuequoque haud

drfsimile

i]s

genuspharmacumin ^thiopiacomperiatur, utre^ fert Damon quorum fudor tabem contaftis corpojlLih.-j.ca^.z,

ribus afFerat:horum caufam priuatim reddit PliniuSj,

naturamin quorundamtotocorpore, inaliorum o# culis uenena genuifire,ne quid ufquam mali exifteret,

quod in homine non elTet.Atqui haec rara,lc quafi mi

raculo priuatis quibufdam irrogata,ingenitaqi (qu^*

admodum & quibufda contigit animalibus ) nullum hichabentlocum:quippenonprodele6tuScarbitrio exfoederiscum dsmone initiuirtuteacquifita, quce
Idem dePfyllisScMarfis (quos aCircesfilioortos ferunt) d uulgiopinione, gratia fan^li Pauli celebribus,did-um uolo. J)s Fafctno. Huc accenfeantur effafcinatrices gentes Paletheo ^orum, Pontum incolentes , quas Plutarchus & Phi^ Pltitanhsli, larchus
htcagitaturquseftio.

Libertertim. ji/ Iarchiisnarrant,nonpufionibusmocI6, quorumha' p'^^P-^'^^' ''^' *^'^ bitus flr imbeeillis, (q6. aduitis etiam qui rolido con^ '^
,

condant corporc, pellilentes elTe, & intuitu fbloqi hahtu in tabem reroluere,morbosqi perime tes accire non folum his qui continuo adfunt, ueruiti & hofpitibus Sc ab earum comercio aHenifsimi Tunt,
cretioriqi
,

Adijciantar Telchines Rhodi popuh',qui omnia afpediu fuo in peius commutalTe leguntun Peregrina hicquoqueerit,naturaHsrubentium &lipporum. oculorum contagio. Necenim ullum reperiri inhu-^ mani corporis fabricaorganum, quodtantafpirituu copia fcateat ex quo eorum fulgor ufqueadeo e" micetjUt de ocvili pupilla,certum ell.Quin Augudas Csefar ta lucidos traditur habuiiTe oculos, ut in quos pauloattentius eos delixiffet^ hosuelut adfolis fui* gorempc^lis conniaere cogeret.Authorquoqj Sue^ tonius efljTiberium Csefarem cxpergefa<5tum, etiam in tenebris,utfelem,uidi{Te. ScribitadhsecGellius, in ultim^a terra, cui Aibaniss nomencfl, incolas in puericia-canefcere, noelu acutius quaminterdiu cernere, fulgorsfcilicetteneramuifusaciemobtundente. Nec eft quod hicconfugiatur ad Plutarchi
,

&

&

Lih.^.cdp.^^

&

^^^^^^^'i
fj'eli0d$r, it*

fiisr^fi>axe^

id eit
,

uaporum

treiluxus,

tentiam

qua

ignis inrcar

eorumque po^f proxima qusque depa-

hiTl

t^e-

fcartt,difpergantque.

NeGingenitanaphraeuis,ua-

thipl^^.Pli*'

poremSc

^y^' fcintillas alliciendi: aut natiuaproprietas ^^^f^cculta charadrij auiculae^galguli Latinis di(5li, regio ^cli^^''^'^' morbo laborantibus primum confpeclaai , croceos fi;Q,^_ ^^^^ jjilisuaporesattrahendi, hucadducenda. Connata ^^;^, t^di^.U.iy. nim ea funt at de quibus hic rei uerfatur carf
:

do,cadeleftu&uoluntatehaberecreduntir.
-

w^i?.

^"^'^"^^-

jjj

De
Qul

Venefcis

pYopYie dicendi ueneficii f^

hilii ueneficioYum

mtmoYi^

exempU^

Cdp,

XXX VL
,

a;

Tqui iam ad Veneficos, uel,

ficos

fi liceret, Vcneni* progrediamur^quos Graeci fa^fx^Kivnt^ ite

'tpc^^i^nivrtx^, Sc tpa^^txH%v7fixs fceminas perniciofiCsimx artis ( quam Magiam ueneficam,{i uoles, ap* pcl]arelicitumefl)conrcias,dicunL Hospharmacis ueluenenisexquacunqi materie, (lueexmetalloru,

fiue ex ftirpium,fiue ex animantiu uel

excrementoru genere,uelexcorporibusmixtis, propinatis, illitis,

aut alicubi reconditis ut halitu
re
feriat,

periculofos cie

morbos quu

atrocifsimis fymptomatibus: alios in

corporisextenuatione uiriumqj imbecillitateinducere, quibufdam

iunlurarumcompages
:

difibluere,

uarieqj cruciatibus excarnificare, nonnulios diutur*

na torquere aegritudme plerifquc prsecipitater, qua-? fiuitsefilo moxrupto,interdum5ccumintolerabilU bus doioribus uitamprasfcindere conftat. Horrenda funt quje de Veneficis fcribit Antonius EnnediU^. /^t.4 Sabellicus inhaecuerba Infamisindeannus fequu' tus M. Claudio Marcello ScT. Valerio Flacco ( fiue Potito,utalij fcripferunt)confulibus,quum multi ex Veneficm primoribus patru fimiIim*orbo& euentumortuief:

htnenda, ientiancilla

qu^da ad Q. Fabium Maximu

daretur,qu6d
effei: fibi

idile

Cu

rule uenit, caufamq; eius cladis proditura

el},fi fides fibi

fe profefla.

id indicium apud dominox^.Fabius re ad C6(ules delata a Confulibus ad Senatum, fide, confenfu or

nos haud futuru

,

dinis,indici data,patefacium eil muliebri fraude

:

eam

cladem accidere multas efie qux in uirorum perniciemcQquerentuenena:acfifecum eanr,foreutmuI*

ts;

ueneficio occupatae deprehenderentur. Mifsi,qui

:

ancilkm fecuerentur

hi

quafdammedicamenta

co<>

quetK

Liber tertim,

S33

qitentes,apud alias recondita inueniunt. Quibus in forum delatis, uigintique numero matronis, apud quas idpharmaci genusfuerat deprehenfara^publi*: c^accerfitis, & in his Cornelia & Seruiliapatriciae gentis: qua: quum falubria e(l"c contenderent, a con^ futaate indice bibere iufe, fpacio ad colloquendum fumpto , inter fe loquutae, id haurire ftatuunt ; medi- KaUr. Max,

camentoin confpcdu populiepoto, adunaminteriere, Indeadcentum feptuaginta eiufdem fceleris

conui6tse, capitalifunt fupplicioaffe^lae.
rei,quia ad

iib'i.cap,z6.

Atrocitas
^

eam diem in nullam de ueneficio unquain

fueratinquifitum,prod)gij eftIocohabita:uelutalie'
natis furore mentibus, id flagitiumperpetrari con*
tigiflet.

Vcneficium quoque

fuit,

lafsiseregionis Italixcontigit.

quod Cafali,in urbe Sa.' CirciterannumDo-

mini millefimu quingentefimu trigefimum fextum, coniuraueruntuiriacfeminae, quadraginta ferenumero,inter quos Sc carnifex erat ut quum peftis an;

teafjeuijfietj&iam CQspifletmitefcere,unguentu
ficerent,

con

portarum ue^ibus inficerentur qui ue6les tra^larent: appararant & puluere, que ue^
illitis
,
,

quo

lt/busclaminfpergentcs,noxainferebat. Latuitali* quandiu dolus fublatiq; multi, a c6iun6lis fanguin xiel affinitate data etia ueneficis, utferebatur, pecuniahaereditatisergo. Sedquu cuiufdaNecinomine
:

fratre atq;

unicu

filiu

enecaflent, uixq;

alij

quam do-

niiniipfidomuu,autfiIijperirent.fimulq;animaduer tifient Androginam fe in domos infinuarc, atquc eos maxim^ intenrcquorum aedes ingrederctur depre henfaconiuratione, omnes exquifitifsimis tormen' tisinteremptifunt.Fafsictiam quodincelebri cuiuf dam Diui pompafubfellijs perun<^is, uniuerfos tru:

cidare ciues dccreuiflentiparatasq; in huc ufiim fuif*

fe

fupra uiginti oHas.Idem poftea Geneuae tentarunt

non-

^^4

^^ Vemjicts

posnas dederunt. Alios etiaMedfoIa^ nonnulll^qul hi ue6tes inunxifle coftat: ^qA qujeilionibus fubieifli, quum nihil c6fiterentur,nec quirquaobijiretjdimifst
funt.

&

Bafsianus Landus

fcribit, Patauij

monachum
,

qucndam cum ahjs plerifq;

peftis

identide confpiralTe

qui

tempore infeda Hnteamina in domos occuk^ conijciebant,ut in multos deriuaretur cotagio: fum

ptum quoq; ab his eil fupplicium.

Innobili famihadePetrinisBononijs daoerant fratres,quorum alter maritus cum numerofa prole in cifdem 3edibuscommorabaturmatriuidus:alterue' r6iunior,fpe confequendaghaereditatisuniuerfaEjto^
,

tam famiham

medio

tollere {latair,conie(5to in uini

doIiumarfenico.Excuius ufucum grauibus torquerenturfymptomatibus, conuocabantur medici celeberrimi, Matthseus Curtius, loannes^MariaBettus, qui in ueneni fufpicioHifpanus Philippaldus pem mox uenerunt , quod ijfdem cruciatibusuici-

&

nos quoque exagitari qui

,

fort^

domum

ingrefsi, ui#

num
'

illud hauferant, intellexifrent.

Eorumitaquci

confilio uas infringitur , uinoque effufo inucnitur arfenicum. Hinccurationem aggrefsimedicijom* nes reftituerunt, excepta matre, uetula debili , &: pueroinfirmo. Fugafibiconfuluitueneficus,atque ita ueneficij author innouiit. Facinushoc contigit annomillefimo quingeniefimotricefimooclauo, in

Augufto.

Socruiadh^c generquidam ueneficus cantharides,extraclae cafsis;

tieficss

m xtas,obtulit Bononise.Quaiti' cruciamentis tam atrociter affli(5lam,ut etiam'

HtM^mPd curauitD.

felici fucceiui Helidaens Paduanus Foroliuienfis, clariC ianK^FQ.^i {^.p^^g jj^ ^^j.f J5 op cribus cxercitatifsimus medicus? EC HTI V Sy ^^fj^.queadmodu reccnfuit

fanguinelargumexueficaexcreusrit,

D.IOANNES
,

incdicus Golon" enfis ornatifsimus

illius

olim d\(c\^
pulu?;,

Libertemm, 33 s puluSj qui tunctcmporisipfamre6labatur, &ruperiori quoque curationi interfuit. Huic quoque narraratD.GisbertusHGrftius,meclicus experientifsiiTius: Romsquendam hydropicum diudecubuiire, cuius uxor tandem fumptuum pertaEfa,uenf no illum tolleredecreuerat: quarebufonisinollaulii puiucre sgrotopropinat,unde ilie copiofum redditiotium: hincdenuoeundem puluerem exhibet, utcitiusilli
32rumnofam,fumptuofamq; uita cum pr^cipite com* mutaret morte. qui multo uberiore exonerata per ue ficam faburra aquea conualuit, praeter coniugis expe ^ationem. nam bufo etiam difeiflus, & renibus impofitus, hydropicoruaquas permeatum urinarium
expeliit.

Eandem ipfe Gisbertus

ijs,a

alias fenfit caiami'

tatem ab

Quam
ftisi.

quibus minim^ decuit^ fane hic locum fuum meretur iliudNafa^

Metamorph.

Non

hojjftes ah

hofpite tutm,

l^onfocer a genero,jratrum quoq; gratia rara ejh

Imminet exitio
Vilius ante

uir coniugis, iUa mariti,

l.ucida terrih iles mifcen t aconita nouerae,

diempatrios inquirit in annos>

^**^''*

Veneficaitemerat loanna puelIa,qusannomiIlefimo quingentefimo quinquagefimoquarto,in No,

^J^f^'^'^^'
'

uembri,nobiii8cpismatron3eAnn3eaVirmont,do- dominoim ininae in Vueli, optime de ea meritse bis clandeftin^ VUell

arfenicum propinauit. Ego.admorbi, ex prioris ucneniaflumptione, curationemaccerfitus, poftalia feiicitcr adminiftrata ius caponis fimplex ab ae*
grotaforberiuolui.

Cuidenu6,utdmedio

(ueilejn

noliem) toiIereturdomina,3rfenicumIargius inm# derat loanna, quas ilii a cubiculis erat. Eo autem non fatis iuri immixto , guftu & uifu maximd , ob eiuscopiam, absegrota&medcprchenfum eftuenenum. Necdu enim in an-imos anta irrepferatobiati
arfeni-

^jtf

BeVenefcis

arrcnici fufpicio, fed

ucnenatu aliquid pifls ab ea CO' meftis adhsEfifTe opinabainur. Inde,num deilinatum

gliribus perimendis
grota,rcifcitabar: qui

puluerem

alicubioceiafilTetse'

cu altero colIatus,certiores nos redderet. Needefuit fucceflus. Hocctenimmodo innotuitjUenenum dominse denud exhibitur {q^ pri* mum a me & puero , ueneficij adornati tum adhuc i# gnariSjgufiratum in iufculo. Concitato aute utrinque mox uomitu , & ijs quseucneni uim infringerent oblatis, additcqj antidoto,nullf ueneni manferunt reli' qui^, Veneficium confeffa puella, morti adiudicaba<s tur aliorum tame intercefsione ob ^tatem iuuenile, quauix decimumquintu attigeret annum,uits bene^ ficiorurfusdonata,carceri perpetuomancipabatur. unde pollmenfes paucos ef?ra6liscancellis, eamh> beraruntmilites. Vt quilibet hoc dodtus exemplo, prouide magis fuis confuleretrebus, flagitiumhoc
:

quam breuifsim^ commemorare hbuit.

Vidi uetulam , quag ob zelotypiam arfenicD maritoinfonticum olufculopropinarat, undchiccuih acerbifsimis interijt cruciamentis: illaautemundis publico inlmergebaturfupplicio

&

argentum uiuum

Nuperimprobam uxoremmaritoaliquotuicibus dediffe deuorandum cumque id

,

fineullonocumetoperaIuumegefsifre,narratGeorZih-s.deJVa^ gius Agricola: mulierem uerd in maleficio manifefto mrafofiL deprehenfam,poenas legibus dedHTe. Exa<5lis item his annis,quum mulieruencficaTremoniae alias cxhibuifTet marito argentum uiuum ut eum perderet,nec ex uoto negocium fuccefsifTetitan
,

demdiequodam
rit

fefto

cumcampanis pulfareturfo,

lenniter fignum abfoluti Miflse facrificij

illa

prascur-

ad ssdes Dorpioium , mercatorum ibi celebrium, ubi ab emente maiorem folito argenti uiui quantita^ tem (juasftuit mercatoris famulus , in quem finem id

com'

Lihertertim. ^37 compararet:' rerponder,rein medicamentoquodain ad enecados rattus & niurt s eo uti. Cuin priiriUm do mum uenitjOmneilludargentuinfuditholuiculc co^ cifo co^ioq;, quod mariio apponebat is animaduer' tens ncndum diflolutumnec fatis permixiumMer* curium, aJTumpto olere in forum excurrit ad Confules,quitum (ut apudeos moris eir) poftcelebratani
:

MiHam ante curiam moras trahebanr, forte, utfir, de

reoubiicaconferentes : ueneficij accufatuxorem, oftendens pharmacum edulio mixtum. Quoautem mortis genere comprchenfa illa perierit, noh fati^
tioui.

I\mordn^d, hiB:oYU de VeneBco favtulo

cdrnificis^

huiusq; malcficd coniugCjquie trium uirO"

rm capiu pdlhn ferire uoluit.

Cap.

XXXVIL
l^ernmd
^^'^'"'f^

HOc
facinoris

catalogo dignabor mulierem famofam Mechteldimnominc, malicianon inferiorem

im
^'^'

quacunqueuenenca,obranratcmmauditam in Septembri proximo anni fexagefimife-,

^^^gf^w^;

cundi fupra millefimumquingentefimum, recenter inftituti ad hunc iriodum , in oppido circa Mofam ad Brabantiselimites iito, Grauianuncupato,loco mihi natah'cio. Vt ex quinqae captiuis tres eodem d.ie fup* phcio ob fua fiagitia afficerentur: accitur ex proxima
ciuitate

Geldrorum Neomagio

carnifex, qui fperans

,

cos exmagiftratus decreto fufpendendos fabfequi^j mutatam autemfententiam, capitaque effefctur riendaubiintenigeret,deimbecilhtatefuaapudfatra pam Steinhuiium conquedus eir,quam anteannum contraxiiTetexueneiiO ipfi clam propinatoa fuofa^ Fenemrh caf mulo,ut in heri fui miniiterium poiTer furrogari:qus "^-^" famii
:
'^

foletefle in dignitatibus 8c prsciaris ofiicijs inuidia.

^i'''*'^*'^*"^'

ne uero diutius procraftinaretur fuppliciu , fe jdatim

miiTa-

3^i

DeVenefcis

miflurumadconiugempolliceturjjqua* fuum colU* gam Arnhemia uocaret,in fcntenti^ latse cxequutio* nem.cumeoenimfgcontraxifie de opera mutua,& communi lucro,aiTeuerabat:quemadmodum plerua quefit,utinterfideiesartifices3equale redeat ex pa6io

emolumentum.Confenfir prsefe6lus,mittiturque
aecer"

Neomagium ad tortoris uxorem, ut eueftigio

feretur

adminiiler.Illalucricupida,a!iud(latuit animo,mariti fcili* cetdefeclum fuis fupplere uiribus quarc gladium eiufmoai poilremo aftui tragico dell:inatum,pro ma rito a confule impetratjCultroruqi fabro dextrorfum exacuedum mox defert ipfa etenim finiftra crat. Indehorauefpcrtinafibicapillitium clam fecari iubet, & fummo mane uedes uiri induta,preter thorace fla dio relicl:um,ut in laxiore indufio minus obferuarcn turmammas deiode impofito capici pileo plumis ornato,latoq; illo gladio accinf^ta, incundanter Gra* uiam properat.Quam fatrapauidens imberbe,Amhe mienremq;ratusefreli<5lore,rogabatnumineaiuueofficij
: : :

Arnhemia publicus eiufdem

nili

scate

triu

fimul truncare-capita auderet C^Hocfi*

fe

bicomittidebere,neciaprimuminillud

proditu*

ram theatru,quu eandem fzepius experta eiTet aleam:

refponditjarripitq; reftes quibus captiuos uinciret. Itaillistandeprodu6lis,utmoxgladioferiendasfubmitteret ceruices fecreto Steinhufius praefeclus ad^ monetur a coiuge & fratre,li6lore uideri foemina.Hic cum uniuerfo comitatu ad lluporem ufq; conrternatus,re mox cognita ex carnjficis famulo que exa6lo iuramento ad ueritatis confefsione adegcrat, reos ad cull:odia reduci iubet & nifi clam hoc feminei fexus monilruoperafatrapae refubduxiffet^neuel abhomi num turba in aquas proximas detruderetur,uel alio* qui ab alijs oppidi maliciofis foeminis trucidaretur coii3,uerendum erat.Reuerfaautem Neomagium,ri^
:

fu

apud

Lihertertit4^s.

^j^
faciriore

fu apud multos celebratur,ueriii tanto

litata:

nobi

maritoq>i"nortuo,eam duxituxorem carnife^c ArnhemienGs, defuncfti apud Neomagos rucceflon ficutplurimum,obfur(n:ionu.mc6munemurum in*

tercollegasmatrimoniacontrahicelebrariq;fo!et,ne inalienasfamiliastransferanturnobiUacJuimodi oU ficia,necdegeneretfoboles.

HVc

Df philtns.hippomanes.a* rcliqtus matorijl qu^fqui^ ap. XXXVIII.Uis. quoq; pcrtinet amatorium pocuium aiit PhUmnU
pharmacum.jGrscisfi^T/^^ nuncupatum, {^n^
fus uitians, ijscp uarias fpecies

& aitiores con^

SatjfJi

citans furiofos.Eius

meminit luuenalis

Kic m^gices djfert cantiuJncThejJalauendit

vhiltrajquihiis ualeant mentem ucxare mariti.

Huc referancur quoq; Lslij

i\puleioaddu6li
Philtra omnia undiq;
e7'uuiii,

uerfus in ApoIogi

i,

ab

AntiphatesiUudquceritur,
TrochifculijUngueSytenice^

RadicHlcchcrhccJurcuh^
Aureceilices,hicho7'ditcej

B.innicntiumdulcedines.ln hoc Itaq; ueneficij ^enere 16 ctimhabethippomanes,cariincu]ahaudparumfamoM^/>ojfeW// fa,caricx magnitudine,fpecie orbiculatum, latiufculum,colore nigro,qus in fronte nafcentis pulli equi*

ni

apparet.quameditoftatimpartumaterlambendo
:

abftergendoq; deuorat & ii prsripiatur, ariimum a foeru penitus auerfumhabef, nec eum ad ubera ad- mittit.ob hoc maxunam effe uim eius ad amorem co* citandumferunt,quando in puluerem uerfa,cum a*\Xn/?o.^. ^/ matis fanguine propinaturin poculis. hinc equis in* ^'^t^r.an.li: nafciamoris uenencium^aitPiinius. Eius mentione ^^^/^^^2. fecere ATii1:oteles>Solinus,eolumelia,& caeteri.item coi^^tb^i
Virgilius:
,^^.,7"'

Crinci

^40
4. i^eneid.
5^

BeVenefcis

Crines effufdfacerios,

TercentumtonatoredeoSjUerehumq^^jChdosq;,

Tergeminamq- UecateUj tria iiirginis oraD ianasSparferat

Valcihus

Puh entes h erh ce, nigri cum la Re ueneni.

Qu<:eritiir

Et matri prarcptus amor,

ne uims
cellro
Georg,

Dicunt & eodem nomi* lentum quod ex equarum iibidinis icimulatarum pudendis defluit. a Virgilioita
iliud
,

^ & ^

iatices fimulatosfoyitis

Auerni,

mejfct

ad lAmam quaruntur ahenk

nafcentis equi defronte reuulfus,

defcribitur:
i-

niyic deniim

hippomanes uero quod nomJne dicunt

disiillat ah)

PaiiorcSjlentum

inguine uirust

B.ippomancSy quodfape malce lcgcre nouerctt,

Mifentes herh.v,^^ non innoxia ucrha,

X/.2./e.4.

EtapudTibulium:
Et quod,uhi indomitis gregihus uenus afflat amores,
E.ippomanescupid<:eflilIatah inguine equce*

Propertius lib.^.in lenam quandam: Confuli itflriges noftro deftnguine,^ inme

B.ippomanesfcctcefemma legit equce.

Et Ouid.lib.i.Elegia H.aduerfus aliam lenam

Seuhenequidgramen,quidtortoconcitarhomho
'Licia^quid ualeat uirus amantis equce.
,

Nouit luuenalis quoque: Hippomanes, carmen^ loquor, coBumq^uenenum Priuigno datum.

Nomen ueneno inditum /VsT(?^^<f^,qu6d effreni equi.*

naecupidinifimiles hominibus amoris accendat faces. Higc, Paufania Sc iEliano authoribus, tantam in eo nouit uim Olympiae Phormis Arcas,qu6d illo aeri

mixto Sc effafo equam pofuerit, abfcifla cauda huic hippcmanes incluferat, fabrica non tam accurata, ut
:

ea

falfitate

tantopereadhuiusconfpedlumfurijs exita alliciebat,tan

citari

oportuerit equos:quos tamen

taqi agirabat infania > ut difruptis frenis in

ipfam uio^
len-

Lihertenius.

^41

lentius,quam in uiuam, iniilirent equam. Neq; quod un^ulsinh3Erentes sreaellatusjubricoeliderentur

lapru,idcircoceflabatappetitio,im6ardentius multo neq; prius ab sneo po^ equifonuin tnere depelli fimulachro , quam fiagris uiolentia abftraherentur. Eft $c hippomanes,ut do* cetTheocritus, ?>i/t^// iWwy, ideftplata{iueherba,qua
in his ant^ ore adhinniebant
:

&

guftata equi in furias aguntur:unde

& nomen. Interamatoriaadh^cuenenaconnumerantur,

in ^^^^^torU

extremaiupicaudapilus,ciusqueuirga, remorapilci p^^ ^,^ cuIuSjfeliscerebrumj&lacert^jftellio cuiftincusno- catJ.iz, nien:item os de rana uiridi infonnicarum aceruo cxefa: finiftri etenim ofsis contaduamorem dextri uero difsidium excitari tradunt. uel ut alij referunt, a formicis obefa ranse oflaconijeeinaquam, quorum
, ,

aiiqua aquae innatant,

qusdam rublident hc ligata

:

in albo flndone,& fufpenfa,

atnorem conciliant, illis contaclo hominiodiumparitur. Aliudexperimentuiuflmileex hirundinum pullis Accipiunturiju:

nius fosturs aut nidi , qui in olla conditi , in terra fe* peIiuntur*utfufFocatifame pereant. poftexefl-brsis qui hiante rofrro mortui inueniutur,amoritqui occlu
fo,

concitandoferuiuntodio. Vterohy^nseflniftro
,

lacerto quoquereligato

ufui hic

fi quis muiiereminfpiciat, etiam perhibetur. Componuntur ea quoqueinterdumex excrementis, autanimalibus d putredine genitis,aut ex connata nobis materie,qu^ tamen ut illicita merito mentem potius turbant, mu' tantque, quam ad amandum cogant: ficmenltrui mulierum, prasfettim biiiofarum &rixofarum po^ tus, adeo bibentes eiTafcinat, inficirque, ut lunaticos

efl^e

&amentesefficiat. Habentur&aliaph-Itra, amortuoruinueftibus, candelis, acubus, Scijs uniuerflm q[us funerum gratia parantur, fumpta.qua^ eo libentius, quod nugarum plus quam ueritatis habeant,

nomi*

B4^

^^ VeneficU

bpminG:quemadmodumnanu^illaueneaa,nImisq; cfiicacia filentiohic fepeliremalui, do6iioribus me'

dicisexrexto Dioicoridis demateriamedica, &reli* quis item Gr^corumiSc Arabam,tum etiam quorun-^

^am recentiorumiibris, atque ufu quotidiano nimis

^ognita.

Qwocf mutorUpQcuk, hippomiines, cr qu^cun" que id gcnui diu , citius furorem iniu*
ca^t
5

qudm dmorem concilient,

Cap.

XXXIX^
gc-;

POrro philtra, hippQmanes,& quaecunque id

,

nusalia, inamoreuer^conciliando parumaut nihil ualere fed furorem citius concitare, muU

torumnon ignobilium uirorum eftfententia. Oui^

tiius in lib.

de Medicamine

faciei:

Sicpotiusnos tangct amor.quam fortihusherhkj

Quds maga teryihilijlihjecat arte manns,

t<iecuGSgrdminihuSynccrniflo creditefuccQ,
~

Nec tentutc nocens uirus amantis equc^e,

MarfisHnduntur cantihus angues,
2 de Arte
Necreditinfontesundajlipinafiios,

t<iec rnedice

Idem
'^Fallitur,

amandi

Acr,ionidsfi quis decurrit ad artes,

Datcj;

J^lonfacient ut uiuat

quoda tenerifrontereueUitequi. amor Medeides hei'ha, Miflaq:^ cum niagicis merja uenenafionis.
Id potliea exemplis

Medeas

&

Circcs cpm.

probat:
"phafids Aefinidem, Circe tenuiffiet vlyffem,

Si modofieruari cdrminepojfiet amor.

J^ecdataprofiucrintpallentiaphiltrapueUist
philtra nocentdnimiSjUim.q^fiuroris hahent,
Lucretif^ A^

^{^^^ Eufebius Caefarienfis fcribit,

Lucretium
.

loiiiurem'
ptui.

pQCtamamatono poculointatum rurorcm ucrlum,

,

utfe

Lihertenim.
Ut
fe tandem

34^

propria

manu interemerit. Sunt qui arhuiufmodiobtuliflepocui

:

bitrantur^uxorem
,

illius

Jum & eam Lucillam uocatam , ex Hieronym teftimonio in Rufinum,cuius haec funt uerba Liuia uiru zkUc^Zff fuum interfecit, quem nimis odit: Lucilla fuu,quem cillauenejinimisamauit. iilafpontemifcuitaconitum Lucilla deccpta, farorempropinauitproamorispoculo D@
:

^'^'

ilio

quoque extat illud

Politiani in Nutric.

liic^iphiltra hihit,mynioq; infdnus amore,

Moxferro occuhmt,

jic mentem amiferat omnem.

Tradiderunt item litgrarum monumentis Corne* lius Nepos &;Plutarchus, Lucium Lucullum impera toremamatGrio quoq; pocuio a Callifthene propina CdUTihenet to.primum mente Issfum fuilTe,deinde interemptum, fj'^^' Meminit&Phniusisbro25,cap.^.circannem. Narrat /-^,.^^^^0^. ^^ quoque lofephus Sc Suetonius , C. Caligokm a Cs- matorw po^ foniauxorepotionatum amatorio qaidem medica- mloi^iterem^ mentOjfedquodinfuroremuerterit, Quodcomme'/'^'^^* '^* morans Satyricus poetajd poculum ex hippomanes jj^"^f ^
,

apparatumfuiileait:

c
'

cdiguU

"^Sinon
Ciii

pottonatus
^^t^xdre.

lEtfiirereincipici^MtauunculusiUeNeronif,

totam tremuiifrontem CafoniapuUi

Cdfonta f/^^'*-

Infudit.

Sed de hippomanes quod creditur^afferit quoque Ariftoreles Hbro 8. deNatur, animal.capite

24. figmenta elTc muliercularum 8c profefTorum carminis incantatorij. Scribit adhsc 2. Mag. moral. mulierem quandam. uiro cuipiampoculumporrexifrea*

matorium,ex quo

is

fubito decidit

mortuus.Mortem

etiamffpe accelerare eiufmodiphiltrvi,traditHippoL Marfil. in d. 1. eiufdem. p adie6lio. D,de {ica".ubi q[x Sc tex. loqucns de amatorioueneno,ficuti &deamatO' rio poculojin l.fi quis aliquid.f qui abortionis. D. de
.
.

poenis.

Et quanquam Conftantinus Imperatorum Chriy

ftiano*

^44

^^ Vsncpcis

itianorura primus, arte magica conciliari amoreti^ fen(iireuideatur,in I.ab eo edita.C.de malefi, I. eoru.
in

ad libidinem

amicos magicis artibus deteguntur:& xlccurllus iri authent.quo. opor.epi.5c clari.|r. hoc autem. in uerb,
illis

uerbis, A.ut pudicos

deflexifTe

proprerqujedam.Sc Alberic.in rubr.de h^ret.colum. ^.tamen D. Epiphanius Palsellinus Eleutheropohtcs

lib.i.aduerfushasrereSjtomo^.in jo.fe^l.tradit uaniL

^mAtorU\ fimas
incatattones

{cHicQt fcrminaria caftitas impetiturjubi

fti

uaiiifHm^.

&

eiufmodi amatorias incantationes,quibus nomen Chri (ignaculam crucis contra opponitur: quod non
efTe
Siciliae

contemnenda hiftoria coniirm.at. Quin & iila

conftitutio,cuius initium efi:,PocuIaamatona, friup

lum reputat & fabulofum,,poiTe huiufm.odi pocula amoremextorquere.Hirtoriamdeuirgine Deo dica^ ta,atq5 magica arte a iuuene ad amorem follicitata, d
lib.5.c.i2.

jTiMdlmct'
fef.part.i:

D. Hieronymo confcriptain uitaD, Hilari6nis lege ubi paucis meauidcbis adiec1;afententia. Nouimus, inquit Henricus Inftitoris Sciacobus
,

^H.cjl-.y.Trss

f',\ineajj.i^
tes

amitorto

pQSfilo
'
'

mter^
empti.

Spreuger theologise do6lores,uetulam tres ordine omuium fratrum in ep monafte* rio ctiam iu hodiemum diem eft opinio.non folum ,.,.. rr r i rr o phutris mcantaileded Si mteremiiie,& quartum lam {im.ilimododementalTe.Neceampudetfateripalam,
abbates,ut publica
c,

facere,eosqj a fiio amore deOftere nequi^ fe fecilTe uilTe^quod tantu de ipfius ftercoribus c6mediffent:{I' mulq; quantitate extenfo brachio comonilrat. Fatemurautjquianobisnoneratin eainquirediulcifcen^ diq; faCla poteftaSjillaadhucfuperftiteefle. Hscilli.

&

Stercorauero fuiifefpurcicieuenerea.quajUelutcoenoimmerfi^toties erant experti in exercitata lafci* uienteq; uetulameretriculamonachi, utabeius illecebris mefcati,quafi fafcinouelcertiusmaleficio detenti,defi[l:ere

& ad mentem redire nequiuerinr^^mea

:

profscto ed fententia hoc amatorium pocuIujn,h(^c

brachij

Liber tertim
cfto penes eiurdem conditionis

^^/
uiros,quietJamnum

bracKij inftar uorata uetuli fcorti ftercora. iudiciuq;

quotidie fimili maleficio illedlijineadepalsftrallre* nuos exantlareiaboresfatagunt. Virgilius quoq; circa finem Pharmaceutris,tefl:atur magica carmina nihil huc facere,cum fcribit

-H/Vcgo

Daphnim
etiam annotauit.
eft fen-

Aggrediarjnihil lUe Deos,ml carmina curat,

vbi Seruius
tenti3e,cuminquit
;

id

Propertiusitem librofecundo^Eleg.i.huius
Seumihifinttangendanouerccepoculavhceirce,
Voculapriuignq non nociturafuo,

Na loquitur de poculis amatorijs,quib.Phaedra

polytum priuignum
hil

Hfp-

in

amorem iliicere tentauit.at ni

admonet Ouidius lecun^ magicae genus cauenduin

eaprofuere.Rete

itaq;

do de Arte aman.hoc
efTe:
S itprocul

artis

mne ncfis t ut ameris^amahilis ejh^

malapahula terrce,
l-ip^^cep-cof'

Et hb.i.de Remed.amoris
yideritj Aemoniaft quis

Bt magicdi artespojfe iuuareputat,

NoninconuenientemhuiclocohiftoriamrubiungerepIacuitexPiutarcho.AmabatPhilippus Macedo-

'^^'^^-^^f

numrexpuellam quaadamplebeiam:facileq, utriufquefortunaIongedifsimiIis,eam regi obfequentem

fecerat.Quod cum refcifTetOIympias eius uxor,id ?e* gr^ admodum tulit,pr^fertim quod ferebatur ea puei laamatorijs philtris fibi Phiiippum conciiiaiTe. Ideocjue iratajiufsit clam domo extra6lam ad fe pueliam duci,eo quidem animo,ut carcere aliquo claufam,aut inlonginquas regiones transmare religatam, mald haberet.Produ^n^am uero ante fe cuinfpeciofam,ue-

nuiiam,ingeniofam,iegantem,& omnibus modis ac nutneris amabiiem uidifiet, jgflK/uwr^^y, umij kvi^i-^ths^

Cii</li:<^

S4-d
tti /iiix^s

T>^ Veneficis
ia^K evycx^lff ffioiVTH

^o^f^xnx

i-^siS

Valeatlt, inquit

01ympias,caiumnis;tu enim in teipfa ueneficiorum uim habes nec iam puellss amplius,aut marito fuo irata fuit. Hucfacitillud Menandri apud Stobaeum Florilegum cap,65. (nj' aiv^is <pi\Tpif/ avyvwfiWjjr^dSTi^^^is*
.

PhiUrautrd.

i^UxTccK^c^reiffMie/i^osiiitdt^^jyvuji).

Incft

uerum philtrum,

benigni mores, Quo uinccrc uirum folet muher. t profeClohsecfuntueraamorisueneficia. Namfi quae coniuges philtrisalijs&amatorijs pocuHs utuntur,

&

Quemadmodum eas abominamur ac fallidimus. Plutarchus aderitin eohbeilo, quem deTuenda ualetudine fcripfit ut non difsimiiirationeconfe.
:

quens fit, uxores contra uiros, qui hafce res ufurpat,

deteilari.

Etutidem Plutarchusfcribitin Admoni*

,

tionibus connubialibus ficut pifcatio quas fit mcdifacil^ pifcem capit, (q^ eum camentiSjCito quidem labefa6lat,Sc menfs minimd idoneum reddit fic qui

&

amatorijs artibus carminibusque coniuges uoluptatis caufa fubigere conantur , cum attonitis de*

mentibusque & iabefaclatis uitam agunt. Neque enim Circem (utfubdit) abeapotionatiquicquam
iuuerunt, nec ipfa ulla
in re
illis

abutebatur,cum fu#
:

umafinorumque formamaccepiffent VlyiTemueromente praeditum, &prudenter cum ipfauerfan' tem,incredjbiiiamoreprofequutaeft. Hieciile. Explofis itaquc philtris 5c magicis

uanitatibus,amorem

uxorummutuoin easamore,
'

in aliasuerofoeminas

caftimonia & quibufcunque alijs bonedis pijsque ftudijscompararenitamur. Siclexconnubialisde^ T>eLegihu4 cimaquartado6lifsimi clarifsimiq; iurifconfiilti An* (6nt*bial dreseTiraquelli manebitinuiolata: Carminibus,poculis,alijsque id genus philtris ma gicis,quibuscredituramorconciiiari,uir&uxorpenirusabftinento:

Sc6 mutuo

inter fe aiTelu,alijsque honcftis ratio'

nibus

nibus

Libertertim, ^^f amorem prouocanto>conremanto,augento.

miilta
ilt

Quod

philtri

&mag!ci furoriscommu*

nio, necargumentumingratum,hicmepauIofuiire prolixiorera^agnofco libcnter.

Anmmtid quomo do Udint ueneficL

Cdp.

XL.

ANimantia adhsc,

pharmacis pabuioinielis, Venffciaft^ aut alicubi fparfis ut deguftentur,uel halitu at' '^f ^>"^*'^^''*'

trahantur,lsduntperimuntqueuenefici.Idern uelafFri^luiiel applicationepraeftaripolTe, ut mrnim^ nego:tta meminifFe opGrtet,quofdam ftudiG,lupi ilercusclaminprsifepibusconderc, quodolfa6tuanimaduertentia pecoi^a uoracem que hodem uerita, ob quandam antipathiam , miro exagitantur furore ut malsficio ea torqueri, firmifsim^ credant ignari,a# pudueneiicij huius artifices confiliuminquirentes.
,

Eademrationedicunt, caudam lupiin boumuele-

quorum praefepi lufpenfam,eos ab efu exterrere.Me^

tuetenimobodoremperculfi, obliuifcuntur cibiefurientes quemadmodum hominibus quoq; in ma^^
:

gnis timoribus ufuuenire experimur.

Indacatu Vuirtenbergiconon procuIdTubinga,

carnifexueneficij

non ignaras,anrio millefimG qum*

gentefimofexagefimoquarto in pecoribus fuaeartis fpecimen edidit, Enimuero quum ex pafto huic cederent morticinorum animaiium coria, atq; alia quas hinc ufui effe pofTentjhic boues,oues & porcos in pa^ fcua ex more dedu6los,ueneno clam perimit,ut inde frequeti nimis pelliu numero , feui ite Sc pinguedinis
infinitisferetaletis Auguflsc Vindeiicorii ScArgeti-

nseuenum
Proinde

expofitis difiraclisqi,diuesbrcui euaierir.

& fufpicione

qu^ftionibusq;

ipfi familiarib.

oborta, ueneficij accufatur, fubditus,rem uniuer*

iam cofitetur.Dat & poenas forcipibus ignitis diftra^

aus

^jfL

De afeSfls makfic^
in princlpio Augutl:.

dus

Huc
:

ij

quoque pertinent,

qui pugiunculis iumentumcertislocisconfodiunr, retrafta prius feorfum cute ut ubi ea relapfauulnus imprefTum tegitur, lateret doius , atque earatione

mortuum

perijffe maleficio, iudicaretur.

Varium

itaqueeftVeneficij genus,quopecus interit: eftque diuerfitati induftrie attendendum, nerei loco pen-

dat fiipplicium infons. Fufius naturalia profequi uenena

infl:ituti.'cum

non

eilnoftri

huc folum fpe6let orationis filum, ut a* ^liones &morbi prsternaturae legem percelientes
detegantur.

DE

IIS

aVI

LAMIAKVM
i.

maieficio aite^li putantur.

Liber lii

Quimdkficio dffvdi dicmtur^ er quorum ita Ufortm fdcra rneminere Bihli^y^ quotquot uulgo Lamid^

rwm makficio crucidriexiiimantur^om-'

nS i diabolo uel exerceri^ud ohfef'
foscffe,
Aialefcio ef^

Qp. L
I

^Jn

A-L E F
uarijs

afiPeaidicuntur, qui

& infoiitis
in fuis

praeter

plerunque modis, naturam,Dei afTenfioney a das^

corporibus exercentur,
funr, fiue bediae
?

mone
fiue

homines

quum

illeeaaiiasuelfubitjUeletiamponintrofubit fedutiles corporis humores exagitat & inficit, aut noxios in partes traducit principes,uel hifce uenas du6lusq; naxurales obllruit, uel inftrumentorumftrucTturam Iuxat,uelfpjrituscerebriturbat, multifarijsqueim* buit formis , quos interdum quoque excitat ut inijs hominibus uirtus animalis fe exerat potentius quam infanis fiueuenenatamateria, fiuehalituintusaut
, :

foris

Liber quartm, 34^ genus reliqua, qui* bus ex caufis morbi progignuntur innumeri graues & admirandi.Necinterim hominumrubil:antia& fa*
foris conrpurcar,defoedatq;,ac id
,

cultates ab huius fubtilis artificiofiq; hoftis malefi*

cio immunes liberaeq; permanent. Exemplum luce meridiana clariusin lobocernimus, cuius, diaboli udio prjmum qumquagmta boum luga & 500 ^^^^affedfif ri^ abripiuntLir, pueriq; csduntur fecundo, ouium feptemmiilia cum pueris ignecoelitiis demiflo confumuntur: tertio.camelorum triaabducunturmiliia, 8c famuli occumbunt quarto domus ob procellas impetuofifsimas afatanaexcitatas,abimis ledib.con uulfs ruinaopprimituromnisfoboles. Vbinecharu calamitatum aceruo lobum a Dei cultu tranfuerfum ioh.i* agere poffet, quin adhuc nomen Domini ilie coftanter glonficaret:demum,confentiente Deo,eum ulce^ repefsimoapianta pedis ufq; aduerticem percutit, deformatq; tam fa^de direq; fatanas,ut ille in ilerqui^ iiniofedens miferabiliter, fanieteftaabraderet, aded
^,

atrociexcruciatus dolore, quo etia morteilliprecareturconiunx,necab amiciseumuifitantib agnofce retur.Quid aliud de eo,quam ipfum maleficio alfe6lu fuifie, &incantatuin cuncT:isadiIIum pertinentibus,
qais dicet:"

Qus hic intercefsit dsemonis cooperaria

fatis

ma{efica,qu2e peruerfaLamis maIeuoIetia,quod exe crabile ueneficse pharmacia:' Quibufcuq; malis rebus

pernciedis
ir.'as

per fe potes

eft,

Sc uoiutate proptifsi-'

tatumodo accedac pm5fsio:cuiusnutuimoregerere,ueIitnoIit,cogitur.

diaboIus,fi diuinae maieftatis

percku, Sc in deferta ab hominu confuetudine pul*-^ Much^ fum,f(Enouefcentemmorebouis,figurauitiata,capil DaihJ* liseiusinaquilarufimilitudinem crefcentibus,&un' guibus eius quafi auium, mente adhsc turbata, acer^
rcj

Nabuchadonezarem regem Babyloniorum furo^

MahJlciQU.

bifsime exagitat totum feptcanium diabolus.

Satan

^so
DdtnonU-

De ajfectismalejic.

Satan^maleficioirjultiscruciabatnrteporib.d^md

twapu:

Cit

nJacusinfesio.eGadarenoriK^monumetis/uoquip
P^ clomicilio egreilus , nudu5, ac lupra modu iieuus, adeo ut pef illa uia traiire poflet nemo: neqi eriim ca* tenis eu ligare poterat quir<|ua,jppterea quod cu ff pe ^^Qpg^ib^ coftringeretur,^ catenis uinciretur.iis ab il
\o dircerptiSjCommutisq;, a

faocorre-

piM.

Mdtth

8.

\iarc.<;.

dsmonio jq deierto age^ batur.Vociferabatur aut: Quid rei nobis tecu e(l i E' S V tiii Oei C^ Venidi huc ad cruciadil nos anre tepus, Df mones uero rogabat, ne imparet ut io abyfsu abi* iret, fed eos in porcoru procui in mote pafcetm grege demigrare pmitteret. Chriilo hic annuere egrefsi in porcorugregeabierut, eumqi prscipite impetuege' rut in mare,ut fuffocatus intenerit.Hic & porci ferm^ bis mille d.fmonu maleficio agitati,in fus ruutpnicie.
,

M^rc.i.
j^u^cA^.

Non'ne iile que fpiritus immudus

ciensqi in mediurqui

difcerpeSjproij'

& Chridi iutfu exijf,nihilqi no-

cuit,intermaleiicio correptosruum fortieturlocumC^

Matth.ij.
Mare.c,.

Huc referatur lunaticus^qui a puero fpiritum habe

batmutum,quo ubi
agitaretuf, lacerabatur fpumas,

Lttcs^.

^^ dentibus (Iridls atq; arefcensique freciueter etiam

coniecitip!ntus,& fi^lmati' ^" ^g"^ cw. neqi a Chrifti difcipulis,ob

pelii potuit:

m aquas

ut

eum

perderet:

eorum increduhtate, ex-

pueru uero tande ad Chriilu accedente, continuo difcerpebat , ut in terra prolapfas uoluereturfpumans ufq; adeo a fpiritu exeunre Chriltiiuf:

fu,

iterum di!aniatus,ut morruus a multis haberetur:

arrepta,a lefu erigeretur.
,

donec manu illins

Zwi|.

qui maUficJU pati credutur,fcnfitmidJerqusinfiimitatis fpiritu habuit, afatana.

aHig.-^taoclo

N6 V.e paria cu noftris

&dcce?nnis^atq;

ita

corracla,

no capnteri^erencnpoflet, uincuio ido

fabbati diefoiut?.':'

utomniChrido

fi

Quis niiT animi plan^ pr^fra5]-i,inficJas ire ar*debir, qnos ferefui,nuc teporis fpeclaretuf-unc fine o^ re accJamaretpleriqi omnes,hos peruer.^e alicuius ue
hi

UV2Q

Liher quarttiSi

^st

tulartificio Ita prKternaturauari^ exagitatos ^^q^

niifere demtatos,e6tra6los,lacinatos^d(ftra6iosqjC'

Atqui cuius arte, dira hac calamitate illos opprimi te ftatur Scriptura^^D^emonis.Cuiuscooperationejaut imperioC' Nullius, {^dt. tatumodo jf pf if d^monu uolu tatis malicia,& Dci pmifsioe ex arcano ipfms cofilio,
ut
illi

uel probaretur, uel caftigaretur,emedaretur{ie.

Ncc ufqua in uafto ueteris

ne exeplu, ubi
illic

& noui

Teftam.eti

in affiigedis corporib. alicuius

uolumi Lamiss

opera ufurparit, aut etiareqfierit fata, coperics: nihil tame pr^termifsu eiTe <\^ huius potetia, a6ti6cs
,

fraudesqi oftedere queat, fatedu eft. Neq; etii al cai' opera indigct ueterator ille , abunde fuo marte potes

homines,eoru metis &: oculoru acie pftrin gere,morbis prf ter natura cruciare,ulcerib.ferire,ae* remukifaria turbare. Perfe maleficiaopari diabolia, Stcuni^t. in Malleo legit,nec in his indigere mulieris malicioff l^ann ^nxj^j ^'''*^''^' corenfu.fed & fagc pditione qu^ritiunde & ipfam CO' operarialiquomodocogit> PermifTu tatumiili opus eft,tefteGregorio,cuiuolutas fempermala. Interim
ludificare

tamenafe defignarieiufmodiflagitia,

aliosq; feuerd

torqueri, Sc in rcb. externis foslice impediri fuccefsu,

qufcunc];aiiadiaboli miracula perfici.habcntper^ fuafTfsimum,confitenturq; delufae quaedam aniculae.

&

Eas ia dixi,diuerfis de cau{is,a d^mone ita obfidio ne uallatas,earu mente ra grauiter fafcino laefam,cere bru cogitatuia imaginationuq; organu ta raris frauduietisq; phatafmatib.5c formis ob incredulitate implicitUjCofirmatuq; (quemadmodu in grauibus fomnis,atq; etia melancholicis ufuuenire quotidie,often

di)ut aliud nefciant,torturisq; fubie6lf fateanturfua quas ipfarii falte funt phantafia reuera , autem fatanaejDeo huc connmente:fic alique crebro ^felaeforurecclentnumeru, quorfialios occsecatos, alios m.utilatos, nonnulios koc uel illo modo a fe ex'
cfTe facinora
,

carnificatos

faifa

opinioe diciitjquo nomine no taru

-$^2

T>e djfe6tis malefic,

Qui d&mo- maleficje,

maci,maajicio

quam malehcio afFedse efFarcinatsjquesp^

correDU

crednntur.

pq\\^j--hj^qyq^^^^^ Quotquot uero tamcrudciiter&: *^ ./-i r t multiranam, quibuicunque etiam conuullionum ge" neribus, morbisprodigiolis uomitu&cleie^^ione, prxternaturam torqueri , hunc ucl alium imitrj-? fonum,uocem edere, certosmendaciternotare, dcnp ininareatqueaccurarehomines,utiatrocisrpedacu' liarchiteclos, obferuamusicunclos adiemone rnali^ gno mendacique citra alterius cooperationem agi, uexarique (nifi quandoquc uenenum uei propinatumuel applicatum accersilTe intelligatur) ingenue fateor,atqueade6 fancflifsime a(truo.
,

De Tchm monRrofis ore reiedls^

tisi

quds nonfuifje

corpore.multi^ o^enditnr argmim

Qip. Ih
reie'

M^term
qm^

T' ~T Vc

fpe6lat
^^^

rerum monflrofarum per os

ilie

ore reu-

|~|

^j^^

prseiliE^ator

quorundam

fenfus

bn-nes ^:uf?e

incorbore.

ita praeltrmgit, ut cas cx corpons meditullio edu6las e{]e,dubitare nolieht. Suntautem panni la^

neirudiorislacinixutplurimum,item claui ferrei iu> f!:3einterdum magnitudinis, eorumque fragmenta,

fibuls ferrese

& a^rea?^ acus, aciculs, e^eque compluresnumero, quandoque colligatie, uel pannoinfer-." tsEjfiliinuolucra. Hjecameujfafunt. Nonunquam &oiraeuomuntur, iubiigacula, atquereliquaid genuslongeabfardioramondra: fa^piusmagnitudme CElophagietiam, quoad fieripofsit, in homineuiuo
tenfi diftradique

naturalem didu6lionem exuperan^ quibus nec alms ab ore introrfum laxior patet meatus. quouelunifo irrefutabili argumento facild tonuicero.ea dsemcnisfubtilitateueiocitateque im*
tia,

perceptibiii, ori in^efta^^hoilris adhaec oculis uel cele

ritate eius ui6lis, iiel fafcino deiufis,

corpore aereo aut

aliter

uelinteriedo motis eointusuel forisucl

utrinq;

Liberquartm,

^fi

iitnnque liutijbribus aut fpiritu caligantibus. Sic riosfallaciifuomachinamentomultiformitercxeircet

iilemilleartifex.

quidam arrogantcHn Pafch^fe deglutiretouum gallinaceum integrumj quod na turalem oefophagi expanfionem fuperaretjiliud ih eb coarftatum,reildere nequiuit,unde quoQue copreda
rijs

Quum Neoma.^ij

^
,

arreria
Sj

mox fuffocabatur.
inlles,
, ,

urgeasq; ea non ex ore folum fed efle.-dic qui^fojquo loco ati tea in corpore h^ferint aut d-Jituerint,cum nullus fit corpori reiiquo cum ore meatus communis,excepto cefophago, praeterarteriam afperam, cuius caputla^ rynx extribus com.ponitur cartilaginibus.Eius orifi;- c^rffy^^^*

porro

penitius e co.rpore reie6la

cium,dum refpirajnuSjdilatatur: cum deuoramuSjCO primiturutplurimum nonnunqua exa<5l^, obquod

,

I^^^,

ligamentis membranofisneruofisq; coartatur.Eaar* ^'^O" teriafolummodo fpiritum purum &:impurum,recre

metitiumue efiiatu infpiratuq; tranfmittit: authumi' dum quiddam,puta fanguinem,pituitam,faniem, aut pus tufsi expe6loratu: nihilq; grauius hanc, nifi cuin uitae naufragio, etiamfi exigua admodu.materres durahaccafuaberret,toierare,manifefl:ue{t.

Enimuero

quam graues laterum doIores,cum (Tcca quada tufsi^ Cula trienio cu mortis periculo prius excitariti qudm
expecloretufsipropeliereturauellansmaghitddine lapilIus,narratAntoniusBeniaenius. Rccitaciquoque iVlexander Trailianus exctnplum de iqtiodam,
.

.^

..j^

tapniu^tkjn
x>^, "^,-;:;^
j7;orj?^r.

quilongotemporetufsiuexatuSjnonpdtuit.heualdetufsiret,liberari,quoufquecaIcuIumexpuifretle* uem, durum&renitentem: &nifi coiifilioufusFuiffet,iilum fimiliterijs qui tabe.Iaboi"arunt,moriturtiin tenlebat. Idipfum cuidam ciui Diiisburgenfi accidiile

^-

f^nAi.u.};jii

^^?-^-t-

Lil\..^,.r:vM:

memini.Habetadhucmeus

collegalapillufabae

inagnitudine> annoi^-fjaffeexclhptumin hofpitali Pifano z

if4
Pirano,ex
tis

De ajfeBis maltf.
finiftris
:

puimonibus cuiufdam adolercen' demortui qui iam diu tufsi uexatus ^ppe annostres incoeperattabemarcercere,quatande interijt.LapilJuseft in2equahs,arper,non admodtr graphthifi
,

ui8,paJlercens,atq; oualis.

Hac

itaq; ratione ftridius

hocuas,durucartiIaginorumq;abiila multa,ampla^ folidajuarieq; conformatafubtlantia liberu efle con<

Oefofha^w. ftat.Hinc pcr<?Jro^iy<^,cibo potuiq; deftinataufa, atq;

alteru ris interiore

mcatum,d uentriculo illa rcru mi

racula uomitari>{i imis eorpons partibus antea inhae

fcrint,nece(rari6 fequetur.

Eum aut omnino

neruo*

Orifcm uen
trtctiU

fum exiftere,& cuprimis

pu|;j.{do facile

eius orificiujdeoqiext^lif-'

neruo {]|-no

fum,&Haide
jenji e
.

tadus fcnfu prsditu, efTcac leui iiatu aut halita afnci,humoreetiam acri uel acido gra* ^^^^^ pungi/seuifsimaq; cieri ma!a,norut medici.Ple rofq; enim ex fiatibus in uentriculo generatis > ex pitaito0s,autalioquiu9itiofishumoribus, aut ex^xibis

inuaporesabimbecilli calore refolutiSjgrauifsimis rentrictiU uidcas torqueri dolofib. alios cx coaceruatis crudis f"^^^"fucciSjUei etiam uitiofis autacribus in uentriculiore, infyncopemautprscepsanimideliquium concidere.Quofdam etiain ex alimentorum prauitate,aut ma lignorum humorum qualicunque copia, ut 4 bile ad^ modum corrupta,aut a pituita falfa acri,excruciat in quo uomitibus & deieftionibustiyolera mor choleramorbus yni- tantoplerunqueimpetubiliofaexcernuntur,utcuin humoribus,multisquoq; exhauftis fpiritibus, uires
, :

afFatimproliernantur.fitiant segrotantes,ac fudent,

tremor cordis fyncopeque fuccedant, interdum morsacerbifsima. His exaeliore lance penficulati^s, collataque grauifsimorum morborum, fymptoma* tumque cxitiafium caufamateriali,cum ingentis durifsimse atque adeo acutifsimae materiei,uelut ferre^, a:res?, ligneajjOlTea? pr|(ligiofa uomitione,tum etiam cxpul-

&

tiber quartti^,

^//

cxpulfione rei linese lane3Bque,uentrIcia!o oc eiu&[feit filiapprimd orificio itanoxife, ut fufFocationem ple-

runque quis uereatur,

autacus (quasetiam

fi

in rauciiim

partes exquiiiti
acifcul^

admodum fenfus uel pilus iir pegent,ncduiTi

cum
periculofa uitse

Iu<fl:a

ucl

difpendio ignoranter fubinde deglutiri cefnimus) uno profeftd CGnrenfu^adeoqueoreuno ,ob ratio^*' nis ueritatisque robur,hic afTerertdum atqiie prclamandum erit, di6tam rerum ofe egeftaruiii conge^i
riem,4pr3eft-'giatOre fubtili

.^

celeriquedaemonioihos &: fauces imas,nec ultra impelli, penitiusque impin* gi,qua(i ftrangulationem minitantem: acie oculorum noftforum ihterim elafa,uel fpiritu optico tur ba
tOjUel eiusradijs obfcuratiSjheprodanturpra^ftigias; Sic fimpliciores exiguseque fidei
tius
<n:i

homines e^pedi iniuam illicitnaiTamueterator.AliqUitiefoafTe^

ita,abalijs infontibus,

&

femagis fort8

pijl,ipfi'

que Chrifto fidel!oribus,eiufmodi fibi ifrdg^titri in-i iuriam,malumqueinfli6lum,mendaci fatanse fugge^

ffcione,im6ipfius fa6liciauoccebuccinant, id
ineis

quod

coramaccepi

auribiis;

Addequodfspenumeronihil

doloris ih

ftotiill"^

chojante acutse, pungentfs, radentisque huius fubftantiae fudiofis expuitionem uiolentam fenfcrint: quum fieri nequeat,quin in ca huiufinodi i^erurti co>''
})ia,unitranfuerf(^a6la;facile alieubi inhsefeit,

qu^

ruospariatcOntinuospofteacruciatus: quefnadmd dum de muliere quadam,qu?e acum ^neam deglutic'-'

rat,traditBeniUeriius :unde

primum

nihil fcnfif In^

De aiJitii

eommodj,indec(ipiteamcirca uentriculuhl

tirgcre ^torhxm^i

dolor fatisacutus: quodumihdiesmagismagisqi af ^"^**^' fiigeretuf,plares cofuluit medicos,nihil deacuuora^ la,qu5 memori^ penitus exciderat^refefes.Van^ ftic' Ittt hic indcfcntetig.alij enim ab acribre humofe,alij Msidct(.dedii

i uento Inter ftomachi tunicas reclufOjC^teri uero ex malo habitu excitari hoc malum putabanr, Sicque annis iam decem ex una acu,urgente dolore acerbo, miferrimam illa trahebat uitam donec acus perfora^
:

to uentriculo fe prodidit,prod!Jtq;.Se acum uidiffe,& muHerem cura(re,addit Beniuenius. Quidegoin huiufmodi cafu haud itapridem ul*
deriir!5obferuauerim,fecerirnq5,paucis

&

fubiungam

in

illorum gratiam,qui

me opers precium pr^editifle iu

dicabunt.Mulierqusdam honella,nomine Heluuicha, infantcm curatura Dufeldorpij in Martio anni

fexagefimiquarti fuprafefquimillefimu, acicuks ore

retentas duas,uria magna,altera minore t fort^
:

quum

pueri cafitmuereretur,deglutijt h^rebantq; eas aliquot horis palma lata fub larynge cH dolore pungen-

teScmultisanguftijs.Adquatandem accer{itus,utni aut potus prius offerretur,qua incuruo forcipe fabtili,que fine mora adferri iubebajtentaffeminii retrahipo{Tent,mandaui.Vixdum digreffus era, quin
hil cjbi

forbitiuncuIajppinaretur,quainguI^partes inferiores paululum fupra uentriculi orificiu iil^e deprimun tur.Vbinouocrueiatu exorto, doloreq; pungitiuo, reuOcatus,iufsicereuifiamcubutyro Sc pane fecalino,no{lratibus cofueto,crafsiusq;incifo,exhiberifatis copiofi^, atq; ea decubitu cre6lo dormire nox cte nim erat.Sic aciculas ad uentriculi finum impelli po^ tuifTearbitratus fum,easqueinfixasuomitu haspar* tes contrahente,aItiusq; eo nifuimpingente,reddi tu
:

toperfaucesnequiuifle.Hocmodohoratertia matu pondere ad uentriculu depreflf^ funt. Inde eara fecundo die alui iufculis pinguibus, cereui liaq;butyrata. Decubitus tum imperaliatur in dex* tram,uentre libero,puIuinaribus fuppofitis femoriSc brachio, ut minu? impedit^ex uentriculo per pilorumadinteftinadefcenderent acus. Ante uefperam
tina panis illius

quum

Liber quartus*

^sj
agquilibrlo

quum furgeret.eamcorpusuelutin

con-

feruare,nechinc inde infle6lere uolui,ne insquali motualicubiin inteftinorum anfracTcu figerentur a^ ciculse: {^6, ut erecla citra ullam corporis inflexionem moderat^ inambularet confuluijquo cum excrc mentis conuenientius in inteftina magna fiderent acus. Dcinde ut fseces quas primum exoneraretjftudioih in uafe conreruarentur,admonui. Quibus poftero
nianeredditis,difiblutisqueinaqua, apparuerutit a* altera uero longa nonnihil erat incuruata, ciculae Ac licet ab his iam fecura eflet, tamengrauiter adi* hucpaucos dies aegrotare uidebatur, uel ex conce:

ptometu,uelaliadecaufa:fed breui conualuit.Iam

adinftitutum.

Adcuiusaflertionem quoque faclt, quodtametfi moxuelpaulo longius a cibo fubfequatur uomitus hicIudibriofus,nihil tamen cibi uel chyli appareat mixtum quod a me diligenti infpeflione obferua:

tumeft. Adha^c eueftigio ab eiufmodi dura,acuta, multiformiqj reexpuira,quaomninoueniriculum 0fophagumlancinari,radiq;,ii profundius quam ex oris cauo reijceretur.oportuitjinnoxid quafi in ijs lo cisillssficomedunt.Hocdmenon femei circiter aui num qUadragefimu oclauum filpra millefimum,quin gentefimu,apud Geldrorum Arnhemiam,ubi tum fti pendio publico medicabar,uifum eft: quo hominum

&

hifce

mpdis

dsmonio

e^:ercitorum adducebantur

pIauftra,quorum uentriculum (in quo eas res poi"^ tetofas fupradi^las ref^difie neccfis eft,fi ex imis cor poris partibus,quod-omnium prop^ erat iudicium, expellebantar)quum nnte Scpoft uomitionem fummadilig-^ritiauigilantiqi ftudio in multorum confpe 6rucontre61:are,ua!ideqj furfum ac deorfum pugno, palma tc digitis uario torquere modo,ut fi quid gran
z
\

dioris.

|/^

t>e ajfcclls malejic,

dioris, afper3, acutsq;

materis

illo

cotfnerctur^nn,

qon amplius

pafTet latdre , fed renifu in

duriorem ul-

trocitroq; impellenteinanus meae, hincetiam fuain

Isefionem renfur^.contredationeni fe detegeret ; uel naufea, ob non leuem certe eiufmodi palpitationem,
uiolenterconcitareijcereturinihil profus tamenani*

maduerrum ellunquam eo momento euomi nec ui-' Jam acontentis putatis iniariam fcnfit uentriculus. Quodomninofierinequiaifret, fi altius quamexfi^ nuofo oris hiatu profilij iTet, obiefta oculis nollfis %%
,

premateria.
^tjlorii
i>

memoYAhilkde pucUi djcmonucd^ qu^

cis

himijs crucim diccbatury ubi de crufigno nonmhil agitur*

f^^m^a^' ^r^Vellauero fedecim

W^fhl<^ ^e
'

pli|s
,

l-^ratione i
^'

me habita

minusannosnata , ea contredlataque, poft alicu^

V.,^

ius raorai mtercapeainem racie obieruabatur apatre, &aitfrQ, qui piseius monbusallueuerant, uomitarJre cuiusoscum mQX uigilanter &defixis oculis intueri ftudepem , eodem infpe^^ionis momentQ inftratam linguae panni lanei rudions nigri la^
:

ciniamuideo in quam digitisincun6lanterinieftis, appendices prodigioftrum rerum diilarum ex oris

:

altiori, quo eas inuentriculoanterincn iatitrf* oftenderem ( id quod paulo ant^ ibidem latius perfuadere conatus fueram) emu'gereuoiui Frequenterenim pnus ficpropulfam fuiiTeuaridconge' (tain fimul materiem , narrahatparensioilenfis quo^ que ueritatis documentis iitppte panne rudi nigro,

parte
le

aliquotacus 5caciculje infixce^filoqueconuolu^ tae adhaerebant, item clauorum ferreorumuetudorumfragmentis. Adquod meis obiedlurndixiocuf JLiS| atifiii pgani nigri laciqiQfum ru4^^^^^^^ViJx fpufcui

toirri^

LiheY qudYtui, //j? hora etia tertia pomeridiana, poft io^ litum quoq; prandiia:quo tepore illud crudo cibo uel chylooblituelTeoportuit, fireddidifTetuentricuIus. Vtautaliquaopinione, quaexftomacho id proie<5lu
teflrrigatu crat

elTeinduceremur^relinqueretfatanas

Quamamaru

hoc cft,inquit moxpoH: ablatione pueIla,uoi:Qa natu ra prorfusaliena, pueriliSc fublallante, d daemone haud dubi^ elifa,tefte AuguHinorqui eius lingua dia^
bolumutiaffirmat, cuiuscorpusintrauerit. Atroxuero paulo ant^ fpe<^aculu, mereq; tragicu, aliquadiu duras in hac puella ediderat tortor iIle,quo puellaeos,utprorfusobmutiret,arclifsimec6(l:nngi, manus atrociter c6uelli,ocuIos torue intorquerijCor" pusdeniq; totuhorredo ccrt^ cruciatuexagitari c6. tuebamur:?ieccitracrucis con{ignatione,manusaut
osaperiri pofre,a(rerebatpatercumfuocomite:ime aute , quaiieuq; in Deu fiducia cotra dolofam diaboli Iiypocrifin, abfq; illius figni imprefsione tande diducebatur, reftituebaturq;. N6 quod cruci quicqua derogatum uclim jfermoenim crucispotentiaDeieil, jjs qui ialutem conicquuntur: haec autem nx)n m fi:* gno, fedin C HRI S Tl crucifixiimitationecpnfidit, utnimiru ipfiusue(lig'jsinfiftentes,nosipfosabnegemuSj&crucenoftram toliamus quotidie, Scfequa^ mur illum.Iudaei fignuquaprunt^redPaulusprasdicat

^^}

Q^/?^'

nu^^cin^jt.^u

'^

i^^wW?.!.
^^^'^'o cruas,

p^^ ^ Matth.i6.

MitrcX
Luc^^..

^Co*-///?.!.

Chriftum eruciaffixu. Pcrhuncnos corroborantem omniapoffumus.Inhuiusnomineexpuleruntdsemo niaApoftoli. Noncrucisfignumtimetdiabolus.fed

ipfam crucem, uel cruciatumautpunitionem. Proinde Chrifto oblatrat Venifti ad cruciandum nos ante tempus. Et fi quid pi<5liiris aut ftatuarijs credendum eft , nufquam cruci Chrifti latronum cruces
:

^'^M'
.

tjnJn^^^^^d^-.

"^jam crHcem
^/wet^^e^jo,
^'^^/^^-

affingi

uidemus, quarumfiniftrasnonterribilisinfideatdaem6.Necinterimignoro, Arabesphilofophos crucem ccsleftiu fortitudine dicere quod coru forti* tudo z 4
,

^d(9.

De affecflsmakfic^
^ngaiorum

t.ido per rclltudinejn

fultarer
:

& radlorum
,

re,?

8c llell^

maxim^

fortes eflent

quando

in

figura cceli quatuor obtinerentcardines.

,

Rufanu-s quoque in Sacra hiftoria narrat crucem ab ^gy* prijs facerclotibus inter Sacras literas relatam , cuius uis portendebat falutis fpemhominibus , credenti^

bus C H

Hieronymus *K I S T O Saluatorinoftro. Demetriadem hortatur, ut crcbro fignaculo crucis frontem muniat ne locum in ea exterminator .^gypti inueniat Et ad Euftochium de Cuftodiauir^^
,

ginitatis

Ad pmnem

inquir) a^lum

adomnem

j^fCorom ince(rum,manus pingatcrucem. Idem Tertullianus mUtii* dixerat: Adomnem progrelTum atque promotum,

ad omnem adipum & exitum ad ueftitum Sc calceatum,adlauacra, admenfas,adlimina&cubialia,adfc dilia, quaecunquenos conuerfatioexercet,frontem fjgnaculo terimus* Harum Sc aliarum huiurmodj dilciplinarum , fi legem expofculas Scripturarum,
,

nulla legis traditio tibi prattenditur

.au<3:rix con^*

fuetudo,confirmatrix, 8cfidei obferuatrix. Criicis fie flttmd- etiam figno dolosdasmonum propelli, docetAthalf>'it uerbu nallus. Faclum quoque per Marceilumepircopum ne hac re A r c: 2 r Apameia^, crucisii2:naculummaquacumndeaiperii ^ trtxnam *^ * * * , genda ad daem.onis ex iouis templo comburendo ffiuD.ri^ JlirtK. expulfionem, quiaqusuirtutem nontulit, comme^ ii^rf f**- 34. morat hiftona Ecciefiaftica Triparr. Signum iure fugiiietnemo: fed eius abufus omninoaccufandus eft, maxime fi qui crucifixo&uiua^in eumfideidebetur honor, ad crucem referatur. Sed ad incceptam hiftoriam redeamus. Vbi deinde curationcm , mali puellas di^as promitrcrem , illius puerilis uocis fono, fibi nikil rei uelle mecumeffe, &meaftutum,efle, atque,Ei quam callidos habet oculos , rc^^pondir. Per

'

functanre prscerea me,

num

huius calamitaits

a-ci*

^6i Liher quartm^ thorem cognofceret eadem lafciuiente pueriliter uoce refpondens, honetlam (meo quidemiudicio) matronam codcm tempore in cuftodia detentam ob
c'

incantationis pera6tae fufpicionem infimulat: quae

re

tamen poftea manumifla, domumauehebaturhbeuna cum matre & duabus ahjs muliercuHs , pro,

pter maleficij crimen ilHs faho intentaium

iam iu' tegrum menfem captis. Illud quoque hic filentio minim^ praetereundum cenfui, puellam hanc,illas panni lacinias, fila, aciculas,acus uel clauos ore nun
,

ob

quamreiecifle, quam quum a dolore qualicunque, incredulitatem ( quod a caufla naturali ex abftrufa Deiuoluntatedolorortus, minus agnofcere* tur, fedimputareturmaleficas^acadillicitaconfuge^ retur confilia) prius Amersfortum , proximum ilHus habitationi oppidum , ad facrifieum ueltempli cufl:odem (nifallarmemoria) itum eflfet, qui aquam
ni precio

(confecratamopinabantur) numifmatis Snappha* diuendebat qua propinata prodigiofus hic ciebatur uomitus. Ad haec fiquidem ludibria ma<
,

yiide^^iahoh
i^l^^^^^^^^^j-^

xim^ Deus conniuerefoletfrequenter, ubi ab ipfo &naturaiibusmedijS7 m hommum ulum dmmitus

ordinatis, contra manifefl;um

Deimandatum
,

fide

^^'^^- ^^*
^'^^^*^^*^'

ueleius angeios; qualeshicenfentur,quihuiufiiiodiaquam uei ex baptifl:erio fublatam, uel aliter impie lufl:ratam, aut cere^pafchalis thus, aut eiufdem religionis jnaminc facratasres aiias, aufuuetito nefarioque, in conceptaedemaleficioopinionis iniquae,diaboli
infl:in^u,confirmationem,lubricafidei

Chrifliiana poftpofita ad fatanam curritur

hominibus ofFerunt.
e

250^

f;<Ho*

j 62

De affc5iis maiefic.
ohitcr

Oh hiB:oYi fuperiorU connexmny

hum putU^y

CT rdicjuorm fccuu fandtio poR henedidionis firmu^^

Um recitatam ^ifocmmis eo nomme capiis,

coniungitur.

Cap, IIII.

P
Permla
he-

Orro fosminis quarum paulo ant^ memini,

,

in-

carceratis, ac in

concilium produ(5lis,

cum i Se*

natu Csefareo imperaretur, ut hominibus pluriexcruciatis,ob maieficij furpicionem formula benedicerent prsEfcripta nimirum, Benedico tibi it
fariaiTi
,

nomine Patris & Filij

:

6c Spiritus fan^li, in tuis bonis,

wMflioi^tiul

fanguine & armento cjEq; imperata facerent> euefti* gio fanabantur sgroti. Benedicebatur autem quiiibetaba,quam fuitormentigenitricem fufpicare^
tm- yg} daEmonisauteius miniftri accufatoris Pythij, cuftodia quoq; coercitifug^edione putaret. Ne Le<*

go tntndkp'
^'^ufur^^a'

^orem interrupta hiftorif feries remoretur,turbetq;,

ea hic paucis profequar, quse alioqui ad fequentis Li# briargumentum pertinent. Hic fanciebaturilldom*

Q}iidmu niumoretritus canon

*"^"^**^

^mreneceGA'
^^^

Quxligauit,eandem quoque Qu2E uero huius fententias fit abfurditaSjhoccolliges modo: SiLamiaefljfuamhabe" re cucacodsemone comunione& foeduSieiusq; ope aliosuari^crudelibus colligare torturis (quseuulgi cflopinio ) eofde quoq; pro fuo arbitrio, ab eo fuo 5e
:

neceffe

efl.

fatans opere,cruciatib. fcilicet, foiuere,ipfius d^monis ope,qua antea Iigaueraf,exiftimatur.Serua autem cft & mancipiu illius cni fe pa6lo & ffipulatione offeflrinxiiTe creditunut hanc fand nihil diuinis poiTe ucr
,

bis peculiaritcrcfficere,certiusfidas,quibus redtatis

fi

miniflros,

donandum,per fideles Ecclefiae piasqucmonet^homines eafronunci.ata qu^m citius fuum ex Dei nutu fortientur eiFe6lHm per eas qu^ Dei focictati ex profefTo renunciafTcjbeljumque uelut hoftes indixifTe iudicantur, Quinl
aliquid uirium erit
:

Liher quartm, j 6^ Quinlmo quicquid diabolus ligat, id Chridus e^ 3US Apoiloliacminitlrifoluerunt, imo ipfumafuo
'

operedeturbarunt. Peculiare hoc Chriftifuitmini^ ftsrium, cuiusnomineapparuit. Necetiamob qua

lemcunque incrcdulitatem,

fatanse

uexationcm
:

in^

hibere, ipfumquefugare potueruntdifcipuli

quod grauiterillisa Chriftoexprobratur. Quidergoineiufmodi dsemonum uexatione & obGdio ualebunt

Lami^jBfi^I.zebub (utcreditur) obftridlasc' Noftri Canoncs,racio & ufus docent,Contrariorum efTe mc dicinam. Chritluscumadsemoniouexatumcfcum MAtth.ix, ^^/^^-c?. &m,utumfiinafret,atqueafcribis&pharif^is,Beel^ zsbub pnncipis dasmoniorum prsiidso daemones jnnowin^dx expellere diceretur,eos confutans ait: Quomodo po m mhU ^fift fatanas fatanameijcere:' Et firegnum aduerfus botuft. fefe diuirum fuerit.non poteftftareregnumillud f) domus contra feipfa diuifam fuerit,non potcft ftare damus illa &:{ifatanasinfurrexeritaduerfusfemetipfum,ac diiiifus eft,nonpoteft ftare, fedfincm habet. Qui no eft mecQ,c6tra me eft: 5c qui no cogregat me

&

in fanandis in ipfius

Necetiamabimpiofuamgloriam^quse ^hirrtpia nominekominibus elucet, uelle f^^- 0.^/* ^'^^ P^^'^^' prgedicari Deum,hisdiuinusuates docetuerbis'. Impio gute dicit Deus, Quare tu enarras lufticias meas, pr^i^^,
cum,fpargit.

& airurais teftamentu meu per os tuu Quu odio hac'

bcasdifciplina,
addixifti

&uerba

meapoftteabijcias.

Ostuu

malo,&linguatuadoluconcinnat. Hincpa
,

lam eft,eiufmodi curatione, eas incantationis aut ma lefjcij reas effe non pofTe conuinci & canone cnerue
exiftere.

Eleganter dixit Origenes Maginefciunc benedicere,quia d^mones nefciut benefacere. Quod aute fanetur, non alia profectd fit ratione,quam, quu haec corpora Dei permiiTu.ob increduHtate cxercuerit diabolus in hac ut affli(5los , aftantes, & quibus inufuatutp id iiwium innotuit, lum demum magiflra
: ,

&

tum.

^6
tuiTi,confirraaret,
:

I>e a-ffe6fts

malefc

non

coa6Le,recl ultro ac fuapte fpo*

"

magis fallat,il* atque indubitatius eo modocredatur, illas mulierculas benediflionis uerba recitates, quan quaminnocente5,e(retamenraga5:&aliosfideuacil^ kntes fpirantesque, uindi6lam fuis technis irretiat: ac fententiae inconfideratae reum magiftratum, in car nificinam infontium feminarum, & punitionem, uoracesqueHammas inuitet. itaenimfuarum rerupro tiiribus fatagit,ut ab initio in ueritate no fletit quicquid loquitur & agit,mendacium ell:,uel falfitatis fer-* mento confperfum quum optima agere & loqui ui^ detur, homicidia{lruit,5c mendacia architeiliatur, ut animasillaqueet&perdat, homicidaabinitio.
te cedit licet fe compelii rimu]et,qu6
:

laqueetque

Dc

ftitit

itaque in his aggrotis ^ laefione, quamipfein*

lulit.

Dr miimt uam dc dura^ Vauli GriUandi fententia. dp, V.

Tranatmm

'TJYVc quum
..

faciat

(inguIareD.PauliGrilJandf,

clanfsimi,iudicium,idaircribenoriegu, %^Zmkl' XJ_iu^'^confulti dumduxi. Alias uidi (ait) fispenumero, quod maleficio infefti, ubiliberationis remedium ufurparunt, frequenter ex ore euomeref, uel per fecef*

fum exonerarent acus

, capillos, fcrramenta , clauos, plumas,fulphur, lapides,& res demum tales.quas ma leficioljefumuorarepotuifie^eratimpofsibile non folumintegras, fed necfra^las, necminut^infrufta iconcifas. Vnde quid mirandumuidetur. Seddic,ut quidam cenfuerunt, fatanam ad maiorem hominum deceptione faceredjdas apparere fpeciesextraneas inrefolutionefacturs, utresmiranda magis uidea* tur: quandoquidem infpiciunturScconfideranturea eiretalisnaturs, formse&qualitatis,utimpofsibile fuerit taiia potuifiTe ingredi in corpus maleficio Isefi
:

pe

tiher quartm.
^ef aliquam partem naturaliter
:

J 6s
fed in rei ueritate

nonfunt fpeciesnaturales. Etquoduerum fit,hinc

apparet, quiaillaeijciuntur per uomitum uel feceffiim: atqueitaintermaterias illas liquidss apparenta
princioio,
feruaii:ris illas inateries

primiim ^corporeemittuntur. at (1 biduum aut tridaum, aut dies quinque,quemadmodum ego alias ftudiof^ fer-

cum

-^'^**'*

^"'^

uari feci.uidebis

omnia

ea liquefa^la penitus,

& ipfa-

^^^^^^^^^"^

rumtormas

perijtletotas.

Quod

iinaturaliaelient,/^,^^

profsfid in fua priori (iue primseua formaremanerent, nec peffent peraliquosliquoresauthamidita'

tes

rumnaturaiem duritiem
bus.

corrumpi, maxim^ ferrum &lapides,propterout manifeilum eftomni:

Quidam

alij

dixerunt, dsmones,utres miranda if^e medefl

uideatur, tunctemporis, quando makficioaftedus/^"^^'^^^','/**^ map^ejjepro irri:3tur ad uomitum, uel ad uentris opus , uelocifsi^ iiie w^munzbiliter alterre ibi Ipecies liias Imcmate^ dsmomiroar rias,de quibus fupra, ueras Sc naturales,quas ^WxindQ gti,menus,nee acceptaseoattuleranr. Sed nota, licet dsemon po* ^^^ 5'"^^^

tentiafuanaturalihocquidem

poflet.,

Sctamdextro

^"^^^'*/'*^'*

Itjodo illasinferereinuomitu Sc ^ercoremaleficioa-^g^^^y.^^,*^Jj^^*

'g!~ad,utnullus hominum aduerteret: priortamen cpinio magis mihi placet,elfe fciiicetapparentes fpe. ciiS fub illis formis non naturales quod hoc ueru llt, apparet exrationepraedidla: quia communiter nondurantfubillaforma, fedbreui temporeinillos
.

&

refoluuDturliquoreSjCum quibus mixtaeprodierant: utiegofrequcnteruidi, &manib^usproprijScontre6laui, qussaprincipio (utdixi) apparebantueraeSc naturaleSjSc retinebant in fe Uefcio quid duri tamen breuitcmpore, utdi6lumeft,refoIuebantur&pcri:

bant.

HscGrillandus. AcuumquoquCi^ofsium^ca^

^'^Tf.</eK<
rist.cap.to,

idgenus reliquorumreie<5lionem pillorum, per 05, technas efle, fentit Car^ danus.

&

^t!6
Hiiiori^e

De affectU mdlefic. djemonUcorum , qui k l^miji

ajjiigi

credebantur,

Cdp,
jDe

VL
nouum&admiranJ
Antonrus Beniue**
-

^hihtU
eaufii
cai>.$.

CcidiiTe fuis temporibus

'

morh.

decimum agens annum, '^'nius Mulier Malefao UmaUercU abimaucntris partedoloreexortocouellebatur mafa t*oi<&acu6 nibus. Cumque in horrendum clamorem erumpe^
fextum
uomit.
j.g|.^

A"^

dum morbi genus,

tradit

intumefcebatilicototusuenter, adeomuteruin
:

crederes geftaireoclomenfes 8c'Uoceexhaufta,[ubi pertotumcubile hinc inde reiedlansferei &piantas

interdu ceruici coneclefis refiliebat in pedes iterunt

,

procidens ac exiliens, ifthuc ipfum identidem fai^ita bat, quoad paulatim ad fe reuerfa quoquo modo re> crearetur, Interrogataquid egifiet, penitds ignora^
,

bat.Nosuerdeiufmodi morbi caufas inquirentes,ar' bitrati fumus hoc malu ex matricis ruffocatioe,3c uaporib.malis furfum elatis,ac fubinde cor & cerebrum ferientibus, prouenire. Sed quum medicamltis nihii
promoueretur,eaferociorfa61a,|actoruis oculis
cir-

cumfpicienSjtandemprorupit in uomitum.quolon^ giores & recuruos clauos, sneasqj acus,una cum cc ra&capilIisc6g!omeratis reiecitr&nouifsim^exien taculo fruftum tantas magnitudinis quale integruni nullius deglutijffent fauces. Cumq^ idipfum faspius etiamuidente mefa^itafiet, tenerieaarbitratus fum" fpiritu malo:qui du hsec ageret,fpe6lantiu oculos per ftringeret. Quarcecclefiafticis mcdiciscomendata, manifeftiorib.deindefignis&argumetisrecoproba> uit. Ni&noseauaticinanteaudiuimus, &eapr3EtC' rea s^entem uidimus,quae omnem morbi uim fuper* greffii, Humanu etia captu excederet.Hucufq; Benine' nius.H^c omnia certe in corpore no fu^re,fed diabone huius raateri in\\ oculus fpeclatori^ effafcinatis osimpuifio anim2duerEerscur,pr|{lig,ijs 5c celeritate,

in os folu illata runt,Sc tanqua

LiheYquartm, ^6y uomltu mox eiefla. Id

i

cefophagi huic matcriei imparis angu(lia,illsfus pofl:

uomitum uentriculus,5c ante uomjtum (ut fupra didumert) uentriculirobur tertantur quaeprofe^ld
^

minira^erant expedandaexacie, 3cc}uFif5nr.afub* qua* doufq; adeo infenfibiliter inge{lafunt,autundctam innoxi^rcuomuntur, potifsmium oreuentriculi ita fenfili,ut uel pauco humore acri extrem^ afiiigatur i Meincro Clat(io,nobiIi in arce Bontenbroucb,{ita in dacatu luliacenfi, famulus crat Guilielmus nomi^ ne.hic antc annos quatuordccim a daemonio exagita tus,primumhabebatur3egrotus,{ibiq; exdiabolnn-* ftindu confefsionanu expetiuit paftorem inGerad Bartholomxum Panen, quifuam incurandomalefi* ciolocarefoletoperam: quare etiamindaBmoniacs fabulasfcenam requifitus, nonomnino^^f^VB^^''*'^'^^^/' agere potuit.Hac daemoniaco cu ad faciei etia liuore, intumefceretguttur,eumq; fuffocatumiritimerctur, ad orationem confugit iudith Clatfij coniunx, pia matrona, cum reliqua familia. indepraEterreliquas quifquilias ex Guilielmi ore extrahitur anterius opi^
ftantiae inaequalitate. Si ea eruclauit uetriculus,

'^

lionis fubligaculum, fi!ices,eorumque fragmenta, E-

lorumfphaerulse,pueIlarumcapiriitmm, acuSjIacinia panni fubditicij ex pueri uefte,pauonis penna,quam anteo6liduumexpauoniscauda Guilielmus adhuc fanus euulferat. Rogatus mali huius caufam: refponditjCirca Camphufium obuiamfehabuifiTeignotam ' ,. 11r r rr 1-mulierem, quae in tacicm ilhmipiraliet: atq; hmc quicquid id cflet calamitatis, inue<^um efiie .Reftitu* tusuero, negauithoeitaaccidjfic: fcdadaemoneindu<5lum fe fuiflc,uthec dicerct^confefifias cfli.addidit* r r c rr d-JgJoiasmateriesnonm luoruifiecorpo 1 X re:fcd cum una fpe6laretur,a!teram continuo a diabo lofaucibusfuifTeingeHam, Afiasnuminofosfibiloculos
. '
'
'

^-mt-

r^

mHUer Le^
hatfalfoma^

^#*^/'#*^'*'^*^^^'^^^
^''^^

notttm

hancsrawui
inurer^ cona
ti^scTidiaho^''**f

'

^^'-

bi^i inieFlnti

'

^^^^^^ ^^

^
tnr.

rabfrs^

FP/.24.

T>e dffeSfls malefc. S(fS culos a dsemone donatos efle isetabatur, eosqiie In Id ftiilraminerepGfitosefle. Qu3efitiuer6,inaries funt inuenti. Non aiDftmileeftquodinFrancifciuitalesi* tur, cum is emsque locius turgidos muenrrent ioculos, Francifcus uero daemonisprsiligias, tentatio-

nesqueanimaduerteret,eosqueproptereaauerfare*
tur,

ius

pecuniam exemptam pauperibusdariuoluite-r comes:eoque loculos confeniuFrancifci ari^ipie-

te,inmanibusierpensapparuit,moxeuanercens.Po'
fteauifumeft, mufculum snimalculum cxoreCiilielmiexcurrere:quareeueft-igi6 fub ie^lufcceiecir^ queftus mufculum fugadbiexcidiire: quem Iedu5n
iniilm uita repetens, fe reperifie narrauit. Sspius inde uim iTbi mnesidiaho inferreuelleuidebatur,fugamque aliquoties ado^o^.^
lo

permijlci

^^

qij-jpropter

quumfemelin porcino

fterquilia-ia

potej

as.

jj^^ep^t-^js',

extra<5tusq; ar6liori coercereturcuftodia^

rum

tamfiniiitereius occiudebanturoculfiUtnullaui hociliapofientdiduc?,diftrahaie. Acccdens tadem

maximanatufilia

Clatfij

Geertrudis,

iamannuma^

ixoreinfan

tmmo-Uaentimnper
^^"^
Pfal.S-

gensundecimum,hortatureum, ut apud Deurnui^ ius rePtitutionem exoraret. Vt autem pro ipfo puella oraret,eandem illc rogat, Qu3EDeumimplorans,il' Jius oculos irtde cum magna omninm admirationd ^pgj.]j^ Sa^pius adh^c illum diabolus admonuit, he

herammultadeDeo effaiientem,ueIaliosaudiret:d
quofemelmortuo,queri;admodum frequenterinpii
blicis audiuiiretconcionibus,nequiretiuuari.

Cum

ctiamhic aliasancillam culinariam. impudentius at> tre<ftaret,atquefuohincnominenuncupatus redar^ gueretar horrenda r? ucaque uoce refpondit, fe iioii GuiHelmum/edBeelzebubnominari. Putas'neergo nos te uerituras : ait hera. Cui enim nos fidimus,tcinfinitisfuperatmodis. Quapropter Clatfius zela
:

impulfus,

undecimumLucsecaput (ubieieeliuirtu^
inonio-

teChriftidsemonismutij&Beelzebubprincipisdae^

Liherquartm.
pit
,

Yi^
Taa-

monlorumfitrncntio) prcefente familia.^ttentileac in Chrifti

nominc

fathana cedere iuUit.

dem encrgumenus

hic uelut in animi deliqtiiurhla^

prus^rcdatetotanocTte ipcuit ad horamurquchisrutinara:qua recreatus itircU]b,ad parcntes auehebstuJ^ fanus prius, a(ftisherohercequegratjs, imprecatus quoquc iUis Dei remuneratiohetii ob pafrsmiaclu-

ram. In itinere aurem loco plano euertebantur bigaii

nihilquepoftead^moniacx uexationisren(jtun'quai Duxit interim uxorem prolemque fuiluiit, & adhuc

,

fupereft, ac uefcitur aura setherea.

Eiufdm argamenti hiRoriie. Qp. VI L

QVseftoris

filius

clus ua]etudine,eam credidit

Morrseaduerfanonnihilafflb indu^lam d mu>

:

iiercula,cui herbarum plenum corbem in por corum pafturam. attulilTet quod ha^c gratias agenSj
ipfius prefsiiTethumerUm,

puer,ccjpit paulatim,etiam

Vndeterrituscotempore animo deielo,peius ha-

bere. Hinctricafoemincicapillitijnigri&cinbreific' ca , citra alterius matcria? admixtionem , excerni Uifa

cft.

Tandem admiranda magis, puta fetas porcbrUtn,

pelli etiartinum inha^retcs, ita ficcas

aluo deponebati ut papyro confcruarentur, interdum fimiliacUtr. excrementisdeijcebat. His ludibrijs circite^hlediuni fatigabatut annum quse dein pdetentim,ut ^cEperunt , euanuere. Nec dubium cft>ea ob palrentum adolefcentis incredulitatem fuifle peritiifla : quod quum hic fecundum natur otdinem nonnihil mor* bo grauari confpiceretur,eum noii in naturs uitium^ aut Dei uoluntatem , fed in mulicrculse imprefsione retuIerunt.Eam itaque delufionem diabolo , quibus explicatum cft modis permifit Dcus, donec fortafsis
:

&

rcfipuere*

Nouiitcm cuiufda
i

ulri cdhfularif

coniuge,CU'ui

"

aluus

^7^

^^'^-^fr^rScr.uideto;
1

conn u ;mm; d.abolocolludente ,<i<i.M rotaadiUicita

'y^ auxil.a

^'^'^"'^^VaXtis ediaum.im-

naturali

^^^-"^^'[^^tuam^eclinaffet aione.qu6d.ncredkadu -^
l.um,eamalatanalud.hcar quentereten.mhoculuuenire

confi^

^^^_^j
j

^
j^^j^fa.

l,umrerumufumdocu.t^^^^^
inquirereuolu.t)poteniix
iT,^rigerus,ad
)

nfuUurus quu

d=^7" ''^^epr^bum tradatr fen Saule^ccurrat "'>""""!'

fum.ludicrisq.

quendam ^''f "^''^f p^obum 1 Commemorat C^danv. p ^^^

"'

"SiHudendus.

ru-

fti^-^r^finar^r^ff^qSmorbomcognito plu
,,,,U '1*P"''*^''P^'"" annos :,K.>- res laborant
.,

tempore excantation.bus "o "^P q^ eomifret:8c quan fepiusitrum,clauos,8ccapaiose ^.^^

.

quamdemumreft.tutusfu.flet,

men^^^^^^^^^

^^^^

^-'^'^^'^^^Tntacotene^.fonumquenonlex.mam u.tn '^ou/f a"'^"f. c^^^,ricnt\s plenum con. P

uem,quafiqu.sfaccummtr.tragm

^^^, ^^^_

cuteret.4quononparmnu^^^^^^^
i?#c.fco-

gulisoaodec.mnoft.bus.epn

Sr.:-:

--r^^^^nXsiamSs qmbus nis oaoaecim.

.a

petU^ ,aximacum.noleft.a ''^d.bnjs ob fiinpg

diaboli

.^^^ ^^^ fuerat, in cord, .^ ^^ ^

^

^^^

l'^^^;^^,,

^^^ ^.^^^

priores&pottenores.

LiherquartHs.

^fi

AVIH.
Mllerdamo
,
:

'Depuemd.tmonUcii,

Op,
etl

quod Hollandia; emporjutti

maritimum,eiLi!irodi hirtoria fcripta e(h ampliJSimo uiro D. Hadriano Nicolai, apud Geldros Cancellario decimoo6tauo Martij anni fexagefimi"
fextii\iprarerc[uimiIlefimum,eUpfis oifVo autdeccjn

feptimanis coeperunt in bac ciuitate horrendo modo torqueripuericircirertrigint3,ueluti mania aut fu*
rore fubito correpti,& in terram proflrati^cum inter^ mifsione tamcn,durabar^ue hic cruciatus horam in-' tegram uel dimidiam.Inde furgentes,nullius prorfus

memin8rtormentiautrerumtum a6larum, ueriiin fe folummodo dormijfTeputabant Gonfultiibimedici ob morbum creditUm naturalem nihil elTecere. Poftea ob maleficij fufpicionem, ad eiufdem. curato*
,

res

itum

efl:,qui fuis

deprecationibus uarijsque

alijs

eius amoliendi rationibus

tantundem promouere.
obfideri creciercntur,ab

Tandemquodidaemonio
exorciftis

non paucis fogatum efl: confilium,qu6d i^ gnoranter multa ingenij captum & setatem fuperan tiaeifarenturpueri. llliprimum fuo more legerunt,^ coniurarunt,&reliquam fuam armaturam aduerfus

daemonum infultum ufurparunt,uerum nullofaccef* fu.Dum ledliones adhiberentur,acus plurimas uomi

tureiecerepueri,aciculasquoq;jdigitaIia,panrtilaciid genus aliamulla hias,ollarum fru{la,uitra,crincs autemhincfubfequuta eft integra curatio.Recurrii

&

ctenim hoc malum aliquoties,exhorrdfcentibus intd rim ijs qui aftant ob rei incredibile fpe^laculum.Alio tumrelatuuerahaecefTefcio.Hicpaucis iiicam fubij cerefententiamplacuit,nimirum quod ad legitimi non confugeretur confilia , Deum permiiiffe diabolo perftrmgere aflantium oculos huiufcemodi ma tcri^bus orc proie6lis j qu% in corpore neutiquaiit

j;

fttjf'

T>e ajfeBis malef. fuere,nccperar61:aspuerorumfauces,nec angudum cEfophagimeatumautintroferriautforis propelli d dsemone potu^re: qui tamen horrendum hoc fpeftaculum oculis omnium obiecicin tam celebri loco, ut maleficjj aut incarationis no modo fufpicione uel inueb^rct uel augeret, fedmagis mulieresinfontes eius rcaj ftatueret,propterea ignis holocaufto poftea abfumendas,ne innoxij fangumisfufio negligeretur: atqucut malcficij crcduiitas impia altiores in ani* mis mortalium radices ageret , & rumor hic cx loci celebritate longius latiusque dilTeminaretur.Sienon temer^,fed cum multo foenore fibi huiufcemodi tra* gcedi^fihem aliquam decernitueteratorille.Permit* titueroDeus frequcnter talecrucis exercitium, ut probetur fidei noftrse firmitas interim ne infontibus pueris nocumentum aliquod d dsemone accederct/edulo cauit. Caeterum genuinam mali eiufcemo'
:

^y^

di fugadi ratione circirer Quintilibrifinecoperies.

mortm cultrijignum^ferramcnta.

C^terum illud quod a Chrifti natiuitatc, anno

millcfimo quingentefimo tricefimonono
,

in

quodam Eiftettenfis epifcopatus pago Fugen' ftaljaccidifie perhibet multijugse Ic^liohis uir lOZibi
Epifl
38.

cUuasfet'.
rcus fubiiU).

JacutcUtens &tx(ifm,

ANNES LANGlVS,ilIufl:rifsimorum Principum PlatinorumRhenimedicUsdo6lifsimus,omnem fuperaret fidem,nifi oculati fpeftatse fidei teftcs adhuc fupcreffent. In hocpago Viricus Neufefier agricola, cum crudelibus dolorum tormentis circa altcrum hypochondriunl confiGcretur, fubito clauum fcrcute manu apprchendit,quem chiruf balneator nouacula cxciderat: nec tamea ceffarunt dolores, fed indies magis incrudefcebant,
^^^^^
|-^^ illaefa

gus

illic

Quaproptercunecaiiuddolorisremediuforemifer quain

Liber quartus

^y^

qu^m

mortem,riirpicaretur,arrepro cultello^fibi gut^

tur abfcidit. Itaq; dum tertio die ad fepulchrum mor^ tuus efFcrretur,aderanttum Eucharius Rofenbader ex Vueiflemburg^Noricorum oppido, ac lo.anncs ab Ettenftetbalneator,quiafl:antemagnahominum fre quentia,demortui agricolae uentriculum inciderunt,
in

quolignumteres&obIongum,quatuorcx

chaly* Llgnum ^y
^^^*^*

bc cultros, partim acutos,partim inftar fcrrae denta* tos,ac duo ferramentaafpera repererunt,quorum fln gula fpithami longitudinem excedebant: aderaf Sc capillorum inflrar globi inuolucrum. Sed quid potifsi inumhicadmiraberisc^anquomodo tot Sctanta hr^ ramenta in uentriculi cauitate cotineri potuerintt an quaartefintingeflia:' Certe nonaIia,quamdaemoni$
dolo.HcEC Langius. VlricoetiamnumfLiperftitenon ea in ucntriculo haefilTe,utnecclauumfub lilffacuteincarneante fc. ^ionem uer^ impaCtum fuifre,aufim dicere. Enimue ro cum illis locis ex mala intemperie, aut humorum ^crium affluxu,ucl flatuum copia,huiufmodi potcrat prouenifledoIor,qualeiniIiaco& colico afl^e^u ex^ perimur: &conflantiopinionefiniftra de maleficio iamfortafsisaegrotus,ueIaftantes,uei utrique duce* rentur,daemonis,uel illius clientelae,magis ueriti uoluntatem malignam,permiflasq; uires, quam Dei paafl:u,&:

' <

^^*^^^'^^""

uentt.

trocinio^incomparabilipotentiaefifi diabolotra' diti funtilludendi,utin carnis, antea nonnihil durae &tenfaeuelamateria,uelflaru,uel dasmonis aftu ita apparentis,fe6lionecIauum,& in aperiendo ftoma^
:

choreliquahscrerum monftraingeflerit,praeftri6lis fccantium oculis, quo id in cuius finem hanc inftitue

rattragoediam,nempeincredulitatem,ftabiliret: ubi
I

fcilicetin

rebus aduerfis,Deo reliclo,eiusque medijs cxgratiadonatisabeoquilanguoribus noftrisuer^ mederi poteft,pfidijfatananimiuincorpushominis,

'

Dei

^f4

De affectism^lefic.

DeiTcilicetcreaturae^adipfiusfimiiitudlnemforma* tae , poflTe concedimus, extra eius poteftatem in mu* tandarerumnatura, aut materia aliquaduriori&a-f jcuta, certam meatuu per quos inferri oporteret, proinrenfibiliterpeniportionem exuperantc, iiljEfe tiusingerenda, impellendaue : cum tamen osfopha* gum fauces uel quamcunque aliampartemlatius diducere 5c extendere nequeatdsemon^ quocunque fuo artificio,quam exprima ereatione ferant quemadmodam alias fufius oftendi. Si uero clauum ferreum ante fedJ-ionemin parte latuiflreaflFe^laurgeas, quando tam inrenfibilitercedoimprefTusfuit , citrsi,

&

&

cutis uel carnis IsefionemC'

,

quuretiamexe<^oclauo cruciatum , ut putabatur excitantc non defijt in aU

,

terohypochondrio dolor:' fublata enim caufatolli* tur eiTe6lus,qui canon phyficis eft celebratifsimus:&
quae poft mortem fei:ione in uentriculo inuenta fue-^ re,ea inter fecandum,citra controuerfiam,a dsemone erant inue6la. At difsidij femin^rium hoc modo a dia bolo fpar^itur, ubi eo nomine alios maleficij irrogati
j-eos

confellim incufamus

pis illud machinatos ^ffp cre^erp m^^lujnuSj

quos adminicuio dasmo' qpanqu

t4mi<irm

infontes reuera exiftant.

^digiofje uirgms dcemonUc , quie
iiuleficio

exuptari credebnntur,

'Ddm^iit.i'

ADmtrabilis
autcm eiufmodi

Sc horrifica fuit i;exatio

,

quarun?

dam monialium
mitatu Horncnfi

fTion Fueric;

occlufaruip V\?ertetiincoexercitaru a dsmonijs. Ini

ocdufarum ti^ IjffiQna hr^

^

dediffe paupercuia

feminam nar.

rant, quasinquadragefimafalislibrastres (qiiartam uulgus noilras uocat) mutuo a uirginib acceperar,

fereque dupium circaPafchae folennitatem

refiituit,

Hincin dormitwoinuepiebatur fphaBr^laecandidae

uelut

Liber qudrtus.

j//

uelut incrudata faccaro fcmina,at guftu falfaejquae ta^ men non edebantur*: nec quomodo perueniffent eo, fciebatur. Poftea eodem in Ipco obferuabatur inceffus rei ingemifcentis, ueluthominis jegrotiiaudieba* tur item quandoque uox, plerafque uirgines ut furge renr, adignem fecum accederent, fe sgrotam efle, commonefacins: ubi porro furrexiffenc, morbidam fororem inuJfurae,nihil inueniebant. Si quando etia hsin arreptamatulameieretentarct, eauioientererepta,lotio confpurcabat le6tum. Aliquoties pedibus

&

^ledoadpaiTusaliquotfubtrahebantur, stqueadeo fub plantistitillabantur, ut praenimiorifumorituras

fe uererentur. Quibufda carnis particulae euelleban* tur plerifque in aduerfam partem prorfus intorquebanturtibiae.brachia&facies.Quaedamficexcarnifi*
:

cat2E,iicet

ad dics quinquaginta duos

nihil praeter ra#

parum ius citra panem forpfilTent:

ris,

attam.en atri liquo

uclut atrameti fcriptorij muita uomitu reijcieba. tur copiatquae ta ferebatur amara Sc acris, ut etii pellicula ex ore abraderct; ncc ullp effingi poterat condi tum, quo afficerentur. Aiiquas fupra hominis caput uicifsim deijciebatur. Cu segrotas tuc euehebatur, fedatas laetasqj recreaturi circiter tredecim numero amici (imul monafteriu ali4s ingredereturjfl^ ^ mefa

&

deorfum

citra

uoce

& intelledu dilabebatur, nonull^

Vna
quanqua manib.inie<fiis obiu^ tamefupraeorucaput abripicba^
,

inuerfistibijs Scbrachijstaquamortusiacebat.

jn altu fuftollebatur,&
ftareturafsiftetes,

denuo praecipitabatur modo ut haberetur mortua.Poftea ad fe tanqua d fomno rediens,^ nofodochio in monafteriu progreditur illsefa. NonnuIIsB incedebant tibiarum extremitatibus innixss,uelut cL W<^,citra pedum ufum,qui uidebantur trahi tanqu^ ligamentis nimium laxatis , in facculo penduli. Arbores quoque confccndcbant ut fcles , ab ijsque A 4 pro*
tur eoqi
:

T>e ajfectis makfic, proferpebant , nulla corporis immutatione. ConJ tigititem, utccenobij prasfedae (cjuammatrem uo< cant) in eius ambitu colloquenti cum generofa&: MtY^^dreta, infignis pietatis domina Margareta comitifTa Buren i^iihtijj^ Bt> n (cuiusinjuftorum refurredione memineritmire^ =iWW>^. jpicordiarum pater) ex fosmore erueretur caro illaqj praedploreexclamans, inle(5todeponebatur. Vulnu adtem partim liuebat, partim nigricabat fed cu r^a^ur. Acciditquoque, cumduaeexhocl^rarum nuipero uirgines fimul confiderent ridentes <Sc exjill^ri^ta?, mutuoque colloquerenturdefelenigrain
;

pS

dortpitorio corbi incltifa amatrona, quaminoppi^ 4o commorantem npminabant collatione uero

:

^lam obferuata a tertia uirgine

pr^fc^fla

fana, corbis ab hac, Sc

cumduabus

aut tribusuirginibusinquiri*
felis

tur,ap?rit;urquc,unde

exiliens aufugir.

Ea hinc

ftotata iT^uiier,tanquam maleiicij rea in carceres con^

jjcitur.cum feptem4eindealijs,interquasfeniornu*

inerabaturmarrona: cui uicjni &paupsres teiiimo' pium eam fuiiTe ufque adeo mifericordem Sc in egepos profufam, ut ipfa etiam indiguerit, perhibebant. JBaec eadem qu^ilionibus a tortore fubiefla , nullis unquam tarmentis acl fceleris confefsionem adigi potuit. Tandem ubi ex more uiclum offerret Burch* grauius, fe infirmiorem ei]e quam ut cihum admitteatfe potum folummodo defiderye , quo a ret, ait Burchgrauio mox fubminiftrato ipiius ucltem illa apprehendens eiusque innixa femori expirabat, AliA quoque rerum miracula hicuifa funt: durauitque ea carriiticinaad annos tres manifefta , quam po
,
;

Iteacelarunt.

Eas ucro uir?>ines fatanam obfediiTc, dubitandum jninime: qiii iudificandi occafionem fibicommodd f>orreclam ratus ex fale a muliercula reddito , credu* is uirginibus maleficij cpinionem inijccre, & infon^
tifemi^

ji

Ltber quartus, J77 femin^ Infanabile inurere cauterium (luduit qua*

.

propterformanifpariltgranorumquafifaccharoob^ du^orum ut ad eorum guftationempellicerentur uirgines falfedinemautemindidit, ut fufpicionem <ie ea quagfalem reftituerat , citius ingereret. Nec defuit euentus. Concefsit porro Deus cam diue* xandi poteftatem, uel ut tentarentur uirgines,uel caftigarentur, uelobearumincredulitatem. Lubricae fidei notje fuerunt quod non ad Dei uoluntatcm, fedin feminascruciatuum caufas retulerunt. Hinc quoqae fathanicum illud duarum uirginum conci^ Jium ab aftuto fuit inftitutumdiabolo, quimenda^ ces earum rexituoces, ut innocenti matron^ maleficij ftigma imprimeretur, carceresquetormentaSc caedes promouerentur. Si quoquefelis fuerituera,
,
:

^amdsmoniumhauddubi^eoinuexit:
tius indueor

atqui utdae*

monem a^fTumpto fclis iimuIachrOjfuifTe crcdam, po^

Vides ^tiam conftitutos illi praecifc l^dendilimites, ut exaltaillaeue^^ione&prascipiti
deiedione, etiamfi unamortuauideretur, nihiltamen laefionisfenferit: fedueluti^fomqo cxperreda,
abierit.

ctis legibus

Nonabfimilefuit, quod uirsinibus Brigittae ftri^ Bngitufa^ mauguratis , coenobionon procul a cUriiftmac^ Xan(5lis difsito olim ufuuenit, quse miris quoque modis diuexabantur,plerunqueexiIiente5,nonnwnquam balatum uocesque elidentes horrpndas urge^ bantur interdum cx defignatis in templo fedibus,ubi Sc capitisuelamen quandoque abripiebatur: fauces

hisetiam,necibum admitterent, nonnunquamprscludebantur. Perftitit uaria & dira ea calamitas in plerifque ad decennium. Tragcedias caufaimputa^ batur uirgini,iuuenis amore aliquando faucias^quem. eaaffinitate non digtiarentur huius puelise parentes. Idcircohuicinextremo mQerGrepcfitse, dsemonac-

cita

J7^

t>e affecfls malefic^

,

cita iuuenis illius effigie

fe obijcic,

eam

in

uotum \U
,

lud monafticum cogens

lx eo oh/ijfd cellis conftringi patitur.

quae di6lo audiens

fe

can-

Inclufa^uelut furore pcrcita,

omnibus horrendum plurifariam exhibuit fpe^lacu'^^^i ^'^lum: quodquidemmalumuelutcontagioinmultas quseob propriam liliusconrcu fuu:n e'/;^fc P^oferpiituirgmes
:

hquehatur

fuhAtur.

fionem,ipfam uniuerfae eiufmodi miferiaB genitricem fuilTe, certo crediderunt. x ea deinde capta, alioq;
eue^ta, prolem bis fullulit carceris cuftos i^actan*

demmanumiiram,
uixiffe arbitror.

a maleficij
fuit

opinioneinculpatam

mer^diaboIica,quailladecepta, feea fecifle confiteretur, qusepeculiaria ipfius fatanae erantopera. Atinquemfincmeafue* rint a Deo permifTa, fequenti inteliigetur Libro ubi omnibus imitanda harum uirginum propanetur
:

Dclufio

curatio.

MoniaUi

Neomagi^a aliquot
'^*/??

Moniales in Hefsi monteNcomagij dscmonium aunos infeftafle audio quod dormitorium

,
,

T'
*

^^^^ uelut cum turbine ingreflfum

temer^inducipotuiflTcntuirgincs
:

teftudine citha-

raquetamuidebatur luderefuauiter, ut ad choreas

indecanisinftar

inunius N. ieftuminfiliebat, inquammutipeccati, quoduocant.cadebatfufpicio. Similiamulta&lon^ g^ grauiora in eodem accid^re cQenobio,uiuente pa^ tre Paulo qu^ut ab illis cclantur, ita a meapcriri
:

Noui aliud item non ignobilecol* Colonienfis prouincise limitibus , ubi ante annos odo dsemon canis fpecie interdiu procurrens , confcendensque fub intcriori religiofarum
dccuit.

minim^

legium

in

\iirginumindumento,fpurcKueIitationisindicU extcriore ueftium motuoftendercui*

d^batur,

Vexath

Liher quanus.
Vcxdtio dUholica in mona^crio Kentorplo , re^

^j^

Mar* cam, inMarchisecomitatuiuxtaHammonem inclafarum, monilrofe omnifarisequc conuulfiones^ a dsemonibus excitatse, difcriptaeque Libro prirao Capite undecimo. FcEdifsimum uero iliae halitum
ia ccenobio Kentorpio propc ueterem

HVc

pertinent nobiliumaliarumqueulrginum

ore fpirabant in ipfo , $c paulo poft ipfum paroxyrmum : qui alias femel interdiu aliquando fspius m^ uadcbat, aliquoties in horas aliquot multas protrahc batur. In accefsione mali qusedamconuulls, intelligentes erant, audiebant, aftantesetiaminternorce" re fe plersque poftea affirmabant.Nam in accefsione propter fpiritualiu partium &Hngua&conuulfiones, loquiminus poterant. Iftaenon ^queferociiertorquebantur,neq; uno modo,fed alise alijs mitius. Sed Jioc commune prop^ omnibus erat, ut cum ex ijs u^ na agitaretur, ccter^ quoque in feiun6lis etiam cubi^ culis correptse, folum tumultuantis ftrepitu audien;tc$,fimili miferrimo modo uexarentur. Vt porro calamitatis huius origo incremcni>
,

&

-tumjdchinc tragicus fabulaeaduscxtremus, quem folum in <lurifsimohoc fpectaculoaffeclauituetera*

torius ilk iiomicida, innotefcant, cautiusquealias iiialiciofis (liaboli conatibus in raris illis horrendisq;

uexationrbus obuiam eatur, quagexoreunius fenio^

^is Bc cordatsuirginiSjhuic catui confccrat32,&

om*

niura

primum tam

duriter afflidae, exceperim diiu

jgentiinquifitione, paucis

bona fidenarrabo. Hasc AnnaLemgoudi<5ta, quumprimum exfiniftrodole* a*et hypochondrio epilepfiaque correpta puta^etur,. ad monafterium Nonhertic in primis religionis cr<go ablegabatur^ ubi ex D. Cornelij caluaria bibir:
,

undQ

tinde eammeliushabuiire, falfo dicebatur^monia*,

libas.

Pofteaubi hcec grauius coepiffetexagitari , ah^aeqi itcm puellae,ad ariolum itum eft;is opinionem ingeU fit deEIfaKamenfi co<^rice, cun6las nimirum mal^^ ficio ab ea Isfas effe. Hinc neruum fortitus diabolus, non folum eas multifarijs conuulfionum generi* bus torquerc incipit,fed incitare quoque ut fe rautuo^ alios morderent.c^derentque.fubueherentur item
deijcerentur citra noxam, ficut plumasfibiuifae, unde etiam non fuae poteftatis f<? t^iS^ f(?ntirent,Si aui% tem a pcrcufsioneuel quacunque aliauiolentia inhi#
berentur,corafficiebaturgra\iiter: at fuasLbertati re^
li6lje,

& &

etJamfifeipfasIsdere,concutereautmorderc
corpus
,

uiderentur,nihil inde fentiebant mali:at in proprium

fa^uire

neceffarium
in

cire

imaginabantur.
,

Si

quando Anna

paroxyfmo loqueretur
,

fiebat id

quafi altero infpirante 8c expirante: ipfainterimfei*

pfam dum loqueretur intelligebat fed finito fermone penitus menti exciderant prolatauerba uerum fi ca ab alijs illi repeterentur,tum quidem fe dixifiTs memincrat,fed pudore fuffufa tacuifiTe maluiflct. Quan* docunque etiam orationi fe dederet, eam cum attentioneprofequi,autmouerehucHnguam minim^iua^ luit, a maligno turbata. At fi preculas fuas horarias, quas uocant,fine inente obmurmuraret tantum abefi: ut tum pr^pedtretur,quo d ctiam inde leuius habe
:

re recreanque uiderctur.

Ncquiuit infuper

ulli rei

Uel bonac uelmalseierio attenderc, tanquam mente ftupida, finefenfu, difcretione ^iudicio. Si etiam

piusaliquis fuoq; Deoexanimo dpuotus^ eamalloqueretur, tum quafi ^diabolo puniriuidebatur. Si

quando autem huic loqqerentur alise fqeminae de rebus fuis Iudicris,mir^ ijs afficiebatur, leuabaturque. Haic deinde quum exorcifarctur^ incrcdibilem fanguinig

Liher qudrtu^. jSi gujniscopiamuidebaturfunderepcros, unde nihil mali tunc temporis fenfit. Omniiius uero illis uirginibus ita d dsemonio alfe6lis, is erat cum dolore inaiqualiter ferpente renfusfub

pedum

plantis, quafia'

quaillascalidacombufsifiet.Quanquam etiam uarid

torquerentur,cun(^is tamen a^que uigebat appetitus nutritio. Ex iunioribus mentisjmpotibus frequen

&

quibus feetiain nigrse, uel Elfs Kamenfis, auteiusmatris uei fratri$,utabijsomnes tam crudelitcr exerceri, credereturperperam. Vbi
:

ter&muitum loquebatur daemon

forma nigra obijciebat in fpecie felis

poftremo Anna firmiter animo conll:ituifret, non redireinmonafi:erfum, undeparentumdudluccflerar,

fedfuoDeo

extra illud fanioriiudicio pi^inferuirc,

:

fi uero folumm.odo a collegij prsefe6laadeamepill:ola mittcrctur, totohorrcbatcorpore,quafi relapfura.Poftea autem uiro nupfit,citra nul lum eiufmodi noxse fenfum. Affirmabat adhsec,Elfam Kamenfem eodcm morboyueiutcpileptico, quoaliae, excruciatamfuifi^e, loquutamfimiliterfincfenfu quapropter eam fibijpfi hocmalum confciuiffe, nealijsmalcficiuminuexilTe pjQtaretur,dicebat moniales.Hinc omnes a d^monib. affii^l^/uatormentaneeDeiuoluntatifubijciebanr, nec diabolo imputabant:fed ad ElfaE Kamenfis,in cos nobio coi6lricis , maleficas artes uno ore & confenfii

defijt calamitas

cx arioli inditio refcrebant:quiE quidem capta,tragi'

cum hoc fpe^aculum a fe editum fuifle fatebatur pri mum, uenenata mixtione moritura autem,nihil un^
:

quamuirulenti dfeaiicuipropinatumfuiffejfedquic
quidefiTctmali, femente
cifle

ytdehb.g,
M/>.t>.

&malaimprecationc effeconfefla eft.Num uero hoc ita fieri potuerit. pau

lopollexplicabitur.
tis

Abcius &matris exuftionctanquamfuaepoteftaiam ncruum adcptus fatanas/oppidi proximi ciui' bus

^.^moniact [^^js j^Qn

De affeStU malefc*. paucis uario cmciamentorum generc inru^ ^mi^i-^ q^QYum nximero quinque, ubiecciefiaftesCarolus Cjailus in fuum acciuiliet cubiculum, ex oacns literis eos aduerfus faranaE iudibria inil:ru6lurus, mu niturusq; atc|ue lii Decem praecepta, Symbolum A^
B^2
:

pollolorum,
Ca^. ip,

Sc

orationem Dominicam

recitaflenr^

hincalter alteriusnomeninquirit,

mutuoqdudicru

nimis indicat,primo Libro inter fidicia d^monu no> minaexpreirum.atqi unus ecclefiailen irrides,in hi^c crumpit uerba Quid n\^nc fa6luri fumusc' expellere nos conatur pai-tor C^Refpodit aiter Se uelle in hirco tiigro equitare, ad quanda mulierem non ita feiunfid habitantem,quam etiamnominabaf,regratumiIlifo' re hofpitemia(fi:ansmt malefics artis nomine redderetillamfufpe6liorem. Identidem fefa6lurumalter quoq; narrabat, ac eode ue<5lore profecluru ad alia fe mina, nominc defignata in eunde fine ac utcrq; fedi jnfidens tanqua fatuus , cotinuo uocis indicijs ad di> ^as equitando uidebatur ferri mulierculas,quu inte* rimne aloco quidemdimouerentur, Tertiusadhaec quafi in globum c6uolutus,contradusq;,2d claufum
:
:

cubiculiabripiebaturoflium, perquodinopinatoa^ pertum,e gradibus decidit illaeius.In pago Houel ap-

pelIata,circaHammonem,multiquoq;indeuidebatur energumeni. Nec procul hinc in aiia ciuitate fimiliter diris torqueri

modis i daemone interea coeperut

traditag muquemadmodumin negocia

oppidaniiquare aliqu^e fuerunt uinculis

iieres,at plures accufiite,

ciufmodi diabolicc
Italac duclile

fieri airolet.

& filarum ficcum,ex Comitatu Mar^

cenri,ad Cancellariam Cliuenfem,exaccufationecu<

iu(daminepts mulieris allatum

iiTeredditam

efi-, quslal:i eam fu^ formam incantamentis duicinafuaafs

feuerauitrquumignitumtitionem ollaeinqualacco-? quebatur fubditum, haec abftuliirct,quo domi ignem

foue-

Liher quarti44^

^i^

foueret Rci autem ueritas fic elucefcet, In Ia6le trcs funtrabftantia,butyrum,careus,&rerum. Siiamlac
tcitius,

Uetuftatenonnihil rabacefcereincipiar, quod aeftste hyemetardius euenirefolet, & tum coquatur:

iTiox dilTolutus

cafcuscumbutyrocoit, concrefcit*

modum eriam longifsim^ fila* i-nentotenacideduciextendiqaepofsit; acficircum didefa ligna circumuoluatur, ad tantam peruenit fic^ citatem,ut fragile reddatur, atquc in puluerem redigi
que ut ad
,

du6lilis lini

facil^ queat.

Df mgmihwi m momficrio l^dzdrcth Colonw

4 diemone cxagiutis^O'
alil^i*

difsimUia Colonise pafi^ae funt uirgines religiofseinNazarethmonatieriooccIur^-.qui bus hoc tamen accefslt, quodlicetannisaliquotantea uari^Sc multifariam a diabolo uexarentur,torquerentur,conueIlerenturq;:tamen annofexa ^^y*^reU' gefimoquartofupra fefquimillcfimum, prstcraliud|)}^^^j^i!^*' fpclaculum horribiii modo frequenter editum,pro- rethCoUntj:

HAud

fternebantur faepenumero deorfum, infimaeorporis ^dtaboUne-

partefuccuiTataadeummodum, quiucnerifoletaf^ fcribi, oculis interim claufis qui podea cum pudorc aperiebantur,quum uelut a multo labore refpirarent, Anfam autem huic malo dederat qusdam Gertru^ dis, anno sstatis fuas decimoquarto monatlerio incla
:

'^^^**

fa,quaBludibriah^cfsepiusdifiblutoGachinnop3rie* baturin Ie6lo,licet amafiu finguHs nci^ibus feri con. gredienteftolaconfecrataabigereconarctun quaue litatione quu altera uirgo in feeundo decubens lcilo (hoc nomine adiucta fociCjUt tutior effet ab amafij fuItu)audireuideretur,totaexhorruit, actadequoq^ diaboli hofpitium fa<5la miris conuulfionu generibus difirakcbatur.inparaxyfino quandoq; cjcutiebat:ac

iicn

^^jf

De affeSHs malefic. licetmenteappareret conftare , uaria tamen incon* ftantcrnimis, &:qu3Ederperationemrpe6larenr, proferebat. Itidem Sc alisemultse. Ita peftis hascueiut contagio pror^rpOt, maxirae quum primum ad legi*
timmon
confugereturconfilia. Di6lamuer6amafiam fuDprocohorrendasfcripfifieliteras, polleain* uentas, in inqusfitione me in eodem collegio fafla^

Annoi^^^. i^Maij

tonsiathms dentia clarifsimo uiro aLyskerhe,

&pru* Domino C O N S T A NT I N O d Lyskcrken confiile dignifsimo, D. I 0> A N N E Altenano,decano olim Ciiuen.D. i O A N> N E Echtio,medicinarum do6iore ornatifsimo, & fi> lio meo H E N R I C O philofophise Sc medicina,

praefentibus nobilitace
,

rum do6lore cognoui eas autem ab illa ut cnergu* mena jiec mentis compote fuiile eisaratas non cft
,
:

quod ullus
lus,

dubitet.

Dum hartc

carnificinam adhuc exerceret diabo-

harum uirginum quaedam pefte correptse, inter* eadumeaIaborarent,nihildiaboIic^uexationisfen' fere, ex Dei folius benignitate fingulari^qui torquen^ di in hoc feculo limites praefigitfatanae, ultraquos
ferrinequiti

Porro calamitatis
iuueneslafciui
,

initia fubminifirafie uidentuf per coniunftumfphKnfi:erium qui

contradaamicitiacumunaautalterajclam inmona' fterium confcenderunt, libidinemque explerunt. Quibus poftea exclufis quum re ipfa amplius frui ese nequirentj eius imagin e mentem uitiauit, taliumque niotionum ignominicfam fpurcitiem, afi:antium O' cuIisobiecitMilleartifcx. Atquoconuenienti Chri^
ftianoque confilio huic tragosdiae obuiamiripofsitj peculiaribus literis eo mifsis fufi^ cxplicui. Huic albo accenfeatur uirgo facra ludith rtomiPuellaaddiHdneuexa- ne j quam haud ita pridem Bufciducis in tollcgid /<* iuxtaa^demD. loanni Baptiftas dicatam, uidicru^
dclifsi*

Liherquartm,

^it^

<3clirsimis intorqueri a iarana corjuulfionibusreiusq?

fauces ne cibum admiiterent,comprimi; Jinguam ite inhiberi quandoq;,ne pioloqui pofTecruoces interirii

reddi&

ridicuIasSc

honendas

audiui.

Accedat & cognita mihi puella, uirgjninobiliiri tosnobio famulans, cuifidem dederatrulticus, qui deinde ad aliam animum adiecit. Qua recognitSjmos"'
rore turbari illa coepit-: ablegataq; medium circiref miliarea monatleriojin eximij iuuenis formaobuifi haber d^monem,qui fe familiari colloquio in eius in-

finuansamiciciam, omnia
detegitj ciin6losq;

cum

amatifecretahuic alrera puellahabitosfermoruftici

hesenarrat,utadreftim illam illicerer,cogeretque:Sc, tu ad angtfftu perueniflent ponticulu, ille aiTumpto oleo,quod fcamanibus gerebat, utminusimpeditd tranfiret, eam iuuit: iriaitauitq; tande, ut ad notu co' mitareturlocu.Quona eo fequerer (refp6ditil]a)ubi paludofaetantumodo funtaquaef Hincipfeeuanuir,' illaq; perterr ita in animi incidit deliquiu: quare iuffa dominjEjmihi familiafisj bigis in coenobiu reduceba^ tur ubiuelutmenteturbata, multifafiafehfddifbrahebatur, querebaturq; feetiamnumifer^ abilloda:^* mone liexari, ipfumq; aliquando per feneftra liel alio uelle earh abripere. NuIIa cert8 alia huius maleficij cxtitit caufa, quam meditabundus animi mceror, ob amoris .impotentiam: quamilludcndiperdendique 'bccafiionem prasproperd arripuit fatanas at piiella ri^ ftico eodem poftea marito fretS,beIl^ ualuit. Admirahilis hijhrid dc pueUa, cuim e Utcre cultef
cxc^mfuit.

Qp. XIIL
,

Hlcmihim^pr^termiftum oportuit,id qtiocfac^ cidit in pago Leuenfteet fub Duce Brunfuic*

ubifcrori com.orabatur puella nomine Mar# garita,Henhingi Achils filia,annu ages uicefimu: qu^ Annomillefimo quingentefimo iexagefimofecundo,

alte^-'

^Sct

TyeajfeBismaltjic^

altero die Ialij,ni.mirum diu^ Virginis ulfitatloni fa-*

cro.fororis calceos abtl;errura,eius cultrum

(duo^u

temerantin uagina coniundieiurdem Formg^jCapu* lis sreis incifis ornati) extrahitjfeque in humiiiorem fedem demittir,propterea quod uiribus diuturna febriconfumptisimbecillioradhuc elTet, Praeter opinfonem domum ingredituruecula,num puellam febrisetiamnumfatigaretrogans, & quomodo fefe ex

morbo haberet:' Refponfum illi ut fuit d puella, rurfum extra sedes nullo uerbo fa6lo egreditur* Calceis
mundatis cultrum
in finu

deponit qui c]uum poilea

:

ftudiofeabiliaqusereretur, nec repertus

eiretj^

metu

percuIfa,du-m{]ngulaueftigandodiligenter& follici t<^ perluftrat, hornbiU fpecie canem nigrum fub men fa uentri incubantem animaduertit eo aba(fl:o fpera* batfore,utamifrusculterdeteftus,ad priftinum do:

ininumrediret.Vndeindignabundus il}e,cum

fretwi

tudcntesoftentauit,fimulq; fecu faltu trans oftium infugamconiecit. Mox puellse utdebatur i. capite
iierfus

dorfum deiluere quiddam tanquam humoris

animi deliquiumj perdurat*
:

frigidi,cui etiam accedit

que ea uelut mortua fine fenfu ad diem tertium quo tandem nonnihilrefpirare,cibo&potu refici coepit. Summoauteftudiorogata,qui'nam hoc malum irtrefpondet,fe certo certius fcire, cultrum uafiiTet lum,^ fororis uagina a fe extra6lum,in fui corporis Ii tere fmiftro deiixum haerere: eo enim in ioco fe dolarem perfentifcere.Cui licet contradicerent parentes
C'

& alij,qu6d ea rReiancholia agitari,uel diuturni morbi,ieiunij,aut alterius rei moleftf fortuito cafli

obui^

rationenonnihildelirare arbitrarentur; perftitit tamenuiq;ade6 infuisquerelis,lachrymis afsiduis inromnijs,ucmentccsperetur,neccibu diebus duo-*

taretur,uei ferio minisqi

&

bus fsepenumero admitteret,quanquambland^inui urgeretur.Suatamcnhabuit plerumq;

Liherqmrtm.

0f

plerumq; interualla^cintermilsjonesvutetkmquie-t
tedecuinberet.Iicet nontamdiu,ob dolorcm conti^' tiuum,a quo ita exercebv tur,ut totam incuruara ba^

culo inniti oportuerit. Auxit & hoc eius animi dolorem,foIatiumq; minuit,qu6d quu illain corpore cnU trumdefigi certifsim^ crederet, ahjtam conftantet contrauenirent,proponef entq; ^wfisraV, & phanta^(lam corruptam q(^q iudicarentjprxfertim quum nul lum quidem ueiligium indiciumue apparert,prsetef quotidianos eius iutlus,qui iam circiter tres pcrdura rantmenfes.Hincprominereoccipitinfiniftro latererupralienemintrainfimasduas co{\as fpuriasuo-

mica,ouiferega!}inaceimagnitudine,&run^ irtftar: cuius incremento aut deceifu^uel intumuit, uel refe-^ dit.Tum inquit illa Ha(ftenus fide mihi deriegaftis;
:

quodin meo corporehsereatcultellus tatubi tionis Maris folennitas denuo apparuerit, eu

uifita^
in cor'
.

porefigi,maniFeftifsim^intell''getis,uidebitisq;

Sic tricefimo lunij erupit ex ulcere taUta copia puris, ut tumor nonnihil ^Qit remiferit,& inde cufpi^ uelut cul tri apparuerit quam puella arripere cupieris, praepe
:

dituraparentibus,qui chirurgum ducis Henrici cx arce VuolfFenbiittel eo nomine accerfunt. Hie quar- puella hmi toIulijaceedens,paroGhiirogat,utpfiuspuellaallo- maca. queretur folaretur, Dei uerbo inftitueret,atqj ipfius refponfo uigilanter attenderetiquod eam a d^raonio quandoq; exagitari plerisq; omnibus uidere tur:& fi* mul cum refponfo illa fubiungit, fe libentef ctiratio' nis huius modum admifiuram,etiamfi fciret fibi mo> riendum cfle.Tum eodem die,Dominico fcilicet,cui CuUeuuie^ tellicufpidem fub coftis p/ominere uidens chiruN traJuiur*
,

gus,
crat.

eii cfi fuis

ueru circa

inftrumetisattrahit,^ alteri conformis ferri acuti medietate nonihil abrumfl

ptaserat.Chirurgi opera hiculcus coaluit.Sichabct

hiftoriagermamc^dchoCjpdigiofoopereeuuIgatae

Admi^

3SS

'Deaffeciismatef.
Admirdndihuiusf^cdaculieocplicdtia,
Cctp,

-XII 11.
citra

VumaclmirabiIehocfpe61:acuIum

ulks

^diaboliprsftigiasuereeditu fuilTe, nec ullaS admsttcreglolTasautexplicatione, clamet una uoce quilibet,meam hic fimplici interpretatione fententia interponerenSgrauabor: cultrumqinofuiflein cor pore,fed d^m onis praedigias ludibria omniu ocu* lis fuiireoffufajpuellamqjad^moniofuifleobfeiram, quoad fieri poteft,breuiteroftcndere cum Dei benc' ficio,adeiusgloria,acdsmoniseiusq; fequacis tur-

&

bae delufae

contemptumjadnitarrquanqua uoce Sten

torea multos occlamaturos minime ignorem. T>rnonU ad Primum obfcruari debuit,fimplice puellam longa mintcuU in exercitafuifle febre,quaexeius diuturnitate.quartahocai} ^

'

:fr-

natuiiiecoli!so,nataex2rauilsimiaterrimiq; humot ris meIanchol!C!,qui corpore putruit,copia:qui l^-

rr

r-

"

-r

'

penumero etialiene obftruit,in

eoq; tumorc,duritie

& apoftema gignit,eaq; occafione talem fobole quar

(iamento.nimirufexu fGemineo,aetateiui:enili,& diu turnimorbit2eaio,rel!quuluuopusuigilanti indetef foq; ftudio fuperftruitSc fabricatur daemon. In hifce enim facilius miilto,quaminuiris,statematura&:bd I^tMnormela naualctudinefidem cofequitur.Hicin opificij fubfi* C70//CW diadium,humorefuisaclionibus c6uenientifsimn,quip corpus tan i^sl3ncholicu,a quo puellae cerebni tif?mm P^
/

Sexm. tanafebrisetian6rar6poftferelinquit.Hocia6i:ofun ,^eus.

&

tumabeftutexpurgataforent,qu6etiaeo fumm^ad^ hucgrauarentur,aflumpfit.Enimuero, quato affedii

Ca^.z^

hunc ut fuccu uv/ioyiKws fibi fuisq; a6tionibus pecu-. Iiarefeimmergerefolet,eiusq;adminicuIo admirabi lia inducere phantafmata&imaginationes raras, fu^ periori libro ea demonftratione oftendi, ut repetitio
in

Solitttdo,

neminim^opusefleiudicem, Vtporro inftituiu tragoedise a^u jpfequeretur dae

mon.

Liher quartus, ^Sp mon/olitudihis anfam arripuir,exorrus man^ remo* tis alijs,qui fortafsis fide uiua ems conatus impedijf^ fent:primuq; uetul^ facieinduit.quf depuell^ ualetu dine fcifcitaretur,ut quu eam poftea cukri in corpore fepulti opinione demetalTetJn fufpicione procliuius ipfa induceretur de lamia, quse carmine id efFecifsec.

yimUidQlti,

Hocetenimin primis fanguinario

ucteratori ftudio

efl:,utlitesmoucat, caedesq; l-truat,maximeinfontiu,

falfampfuafione aduerfus ueru Dei cultu indacc t imprimatqi Vtquoq; alti? animopodeainfigeretur, cultruexfinuinlatus auetulalamia (cui cudiabolo comunio eft ) translatu efre,in canisnigerrimi forma ^-^^^ ^,- ^ern apparuit,que menti nonnihil reftituta d^mone fuiire mfpeaTs.
fentiret.

&

Hincin obfefsionisinitio ea aggreiTas

dasmon,fenfumuelutcatarrhi, uelhumoris frigidi a cap.iteadtergudeftillatis indacit,utpoilredditam2^ te,eo mometo cultrfihocfrigorisfenfuin corpusfibi inue<^ii eflecrederet.Inde moxingre(rus,fenfui3 orga naita turbauit, utadtertiudieuelutmortuahabere* tur interea taualidapfuafione de cultro in latere de^ fixoimbutaphaatafiac6firmat,utfecusin animri inducereiIlanequiuerit,quamitauerdregeftae(re.An. tea enim norat ueteratorius ille medicus,ex diuturna febre reliqaias maligni fucci ea in parte colIe6las effe, quae putredini erat obnoxis, & ulcus excitatur:uel quasille,utfpiritus, adputrefa6lionejpmouere, eoq; protrudere uel quod etiam humorem frigidumad huiufmodi colie6tionem aptum, a capite accerfere quiuerit. Talem abfcelfum inter abdominis mufcu' los fiaiftros ex deftillatione poft longam febrem genitum, uidi in Eleflore Colonienfi archiepifco^ t^ntoniu* po, D. Antonio,fcglicis memoriae,cuius in iuftoru re anhiepifco^ furre6tioneexgratiamemineritmifericordiaru pater i^,'" ^^^"^^^'^ linicus. Casteru ulcus in eu fine fabricatus eft in loco ^humorec6uenienti,utcultricufpideeo aperto o*
:
:

ften.

^Q9

De affcBls makpc^

llend^rc,^^ exe^flionis occafione fubminiftrare uide^

retur, Sic pbiecla cufpidis forma,uel uera cultri allati

cufpide, interimreliquaeius parte crafToaere tecla, puellse, parentuailantiu&zchirurgioculospftr.inxit; <^uod facileuel aerisucl infe<5i:ifpiritusuiforij adminiculopoteif. HacratiQeculteliiiexilerquilinijs alii* ^ktrincoY' ;(Cubi ubi rubigine CQtFaxit,ecincl:u,fupraulcus depo* |,|rfw/*jft ruitfathaiibicjicufpideoftedir^refiquacultelliportio
|ie pr^rtigijs uejat.

trahi uideretur,chirurgus inftrumetis ettrahitifed

hunc nonihil a diabolo retentu,uc no

ibi

^ corpore,ubi h^fit neutiqua, ueru ex eius fMpeificie. enim adumbratus delituit,tatillo tepore dii cufpis
f pfpiciturjS^ chirurgus trahit,antea minime. rum id uicieri oportuit, quu a circulatorib.

Nec mi*

& agyrtis

^aotidie taHa fieri cernas, cu uel per maxillas,uel per trachis citra fanguinis efFufione 5c pugiones Sc gra^ phiatraijcii^nt; Vjelcum feram orilabysqueaffigunt, |ielglobuluminosinijciunt, ilercuseducunt; ilc |iiillealia rerum miraculaocnlis obijciunt,quibus ta^
,

&

inen nihil ineil praster fucum

Si

& doium.

npndum

tibi

fatisfa^lum hac interpretatione

putabis, Sc cultrum ^ eorpore edudlum eiTe conten' ilaSjCedd, qui Sc per quos meatusinic^lus hicfuitc'

immilTum enim prius Qportuit,quod aiicupde extra^ hitur. A' capite dorfum uerfus,& ad latus inferi a dss'
'

jnone citra manifeilam Isfionem , quemadmodut^ |iumore itillar^ perporolobferuamus ,nequaquain potuit. P^r os non ah6,quam ad gulam, llomaehum, jntcllina & anum aptamateria dcferri poteil, mini^ ine uero culter quem licet quoque per os inuecluin ^lTe concederem, non tamen ad eamlaterispartem
:

perferri potuit, nifi diiTeelo prius a latere uentriculo,

peritoneoque, cum grauifsimo uitsenaufragio. Ab Ano uicifsim non alius patet meatus,quam ad inteili*

norum inuolucra

ftoiiiachum , gulam , fauces

& os.
Hic

Ltherquartm, ^pi Hic denno uia haic cukello circumquaque precludiSipercr.rnem exterioreinrertumefleuoIeSjUbi doIor,efTaru)ranguis,uulnus,ueiIeuirsitnumeiusuc ftigium,autcicatrix':' Hicautem auerrutifsimorpiri*
tur.

tuidnegle^lrmfuit

quod cufpidem furfuminuuldeorfum infer

neris ore oilenderitjquu potius capuli forma certiori

cautela exhibere oportuerir,fi cufpide

tus fuiflet calter:qu3E '1:1 corpore non nifi cum lethali multaru partiuincifions inuerti potuit: nifi primo ab

intimauentrispartefarfum innoxid protenfum efie, ftultd dixeris, quum eo loco nihil unqua doloris (qi\* feritreas uere interiores partes omnino fuiffe illaefas, docet breuis curatio abfceiRis qua impedire noluit: prorfusq; a fuo opere,obfefsione,affli<5iione, diuexa*
,

tione Sc cruciatu dellitit diabolus,

tragoediae finem

quod inftitut^ fuf

iam

fe

coufequutuuideret:quu nimi

ru in ea fcntetia

omnes perduxifTet.ut cultru exlater$

excifum effe certo crederet. Sic diabolo maior tribuQ baturpotetiaquamdebuit,puerfa de Lamiaru uirtute opinio accreuit,ac in Dei patrocinio^Chriiliq; poleftate minus fiducije eoUocatum eft: maxime in illis ditionibus ubi ex prsedigiaru diabolicarum indicijs perfas&nephascarnificineexercerinondefiinunt. Si forte obijciatur, ferriaitain carne fuiHe exefum; refpodeo,d32mone cultru ^ puells finu exeptu,in ter
,

ra uel in liquore falfum inferui(fe,autalibi eadexteri*

medio ferrii exederetur toto anno,quoabfolutofahul^cata{lrophcaddcreftatuerar. Coddcrctur quoq; locus ferri exefus,qui digitos ferd duos latos a cufpide di{lat,& tanta quoque excfionr^ deorfum ett magnitudo quij uero cufpide incarn, ac ulceris maligna putredine hseferit.qui fit quod cufpis ab acri pure iIIefa,Sc reliqua pars ferri,qu f in uen
tate repofuifTe, ut in
:

uacuo hasferit.fuerit erofaC^Vel fi uoles,ferru cum parte abfumpta incarnedefixum fuifl'e: refpondeo,
tris

Jd fieri nequiaifle,nifi

fecudum longitudine deorfum

cultcU

^p^

pe affeBism/tlefic,
.

cultellus in mufcuiis haefiiret

quod
,

fi

fa6lutp defen-

4^5 , ego uicirsim hac ratione nego quod manufitus quinimouirii jlle potuifretextrinfecus contre<9:ari ^ dijudicari. Adhsc ferrum totucamiinrerturuiiul ,& ferexqualiter^bacri humorearrodjdebuit. Quum uero in medio faltem acies exefa fuerit, alibi quam in corpore exefione fuilTe fadam fequitur & diaboli ii*
:

in fterquililu{ione,operationeq; translatu cultru, nium, aut aIiumliquoremfaifum,autacrem,autpu*

&

jre immjflTum eoufqjy ut

tatem folummodo

attigerit.
fi

fucum

inltituiiTet
iri

materiarodensaciei medieHaud dubie cautius huc has eiiis a^iQnes eafolertiaex*

Cufliim

prnjuidiilet.

Quod infuper in rei uer^ geftse aflertionem obtru^ datur, eambacuioinnixam perquam curuainclinationeingredi oporxuifferhinc quilibetrerumnaturaJium perituslucuienterinteiligitjcultruinincorpore non h^efilTe, qui ex qualicunq; mciinaripneuel deorfuii)ueIantrorfum, uel uerfus utrumqilatusgraues
cruciatus
excitafiiet,

uuinerafietq;

necaHacorporis

^onftitutione,qaam ere6la, habuilTet mitius puella, 3i adhuc urgeas hiftorise ueritatem, qua^fo ubii* nam totoannoiiia cultri longitudodclitcfcere, aut firmiterhaerereualuit:' fiin finiilriiateris mufculis : Jioc tailuiSf ocujisapparaiflet, ncpin lienerecon di tan^Q

tiher quartus. sp^ tantotctr>pcre,tamquemnoxi^potuit,muItominus exrramufculos introrfuminucntriseauitate fice*

:

niminimas
fcrimine
.

partesconcidiifet

cummulto
-^

uitaedi^

Hsc
^

fiquidem
-K

fuit cuitri

longitudp

&

form a:

C^terum puellam a daemonio obfeffam fuilfe^non cftquod ullusambigat; quemadmodupleriqjetiam peritiores coram attellati funt argumento efrede" bent multa eius uerba & a6liones; quod fspius men^ tccaperetur, cibum &potum addiesaliquotreijce^ ret: amici cum ea blande, ferio, & minis agerent, nec tamenpromouerent:qu6dipfaitidemuaticinaretur, prsediceretque tribus menfibus,palam fore in uifitationis Mariaefefto cultellum incorporefigi. Quis certum hunctiiem norat,indicaratue naturali pro^ fecloratione abeaimperita ftupidaque prsfciripo* teratminim^. Has ergo uoces haud dubieexea edi^ dit diabolus, qui circa illumdiem abfceflumperru' ptum iri iudicarat, Sc commodam eam amplexus an.

f"

fam, fuas (imul praeftigias obijcere ftatuerat. Erupit autemfaniestricefimolunij, quocufpidem prius o^* ftenditpraeftigiator indeuifitationis feriaeageban* indieipr^ tur fecundo lulij , Sc quarto cultrum extraxit chirur^ ^^^^; ^^^^^eus. Sicinexadlafuaratiocinationefalliturquoque [^^^'^'^ f^'^^' piendaxlaepeuates.
:

Kidicu^

^p^

De affe^is malefic.
res

KiSculus modwi
gcrendi.

dur^ in corpui m^

Cctp. 'X.V.

_
,

POrro modum
in

quendam ineptum futilemque, quoeiurmodi materies dursein corpus opedia* boli a Lamijs ingeriltur, dcfcribit Do6ior quida libeilo Germanieo, qui lacobi domini Liberi in Li
,

chtbergnomine,prsdicacur,circuferturq;.Huncite approbalfe Ludouicu Milichiu uiru alioqui piu & eruditujn iib.Germanieo, Magicus dsemon infcripto, iniron Ab his a(reritur,corporis poros k diabolo extedi,per eosq; inferi ilrame, fetas porcinas,a(Iulas,co
rium,prefegmina,fila,pifciu Sc fruticu fpinas,&: quaf-

materies acutas. deinde poros 0ciudi,ut quandocunq; uolet archite<5lus,recoditje res rurfus extra-hiqueanr.Subiugitdodorhasfimiiitudincs Quem* admodu,ubi quisfubaqualapiderecondir,neceo ibi
cijq;
:

reii<fto

manuq;

retrafta,

quomodo

eo deueneritla*

pis,fcitur:llcquoq; naturali ratioeuaginae poros abf'

quelasfione penetrat,ferruq; liquefacit fulminisra*

dius.No

difsimili

modo inhifce del-ufi6ib.fit,que ma^

gis noxiailigmata,uulneraq; inferijt.Hfceius uerba.

RationeshasadmodumeiTeieiunas,quiiibetreni
naturaliu cognitioneleuitertin(5^us
,

intelligethaud

difficuIter.S-iquideporos illosnatura exprimacrea*

tioneilri^lusimos.adaemone eo ufq; diil:rahiinno^

xiepoire,utirramina,coriauelcuItrostranfmitteret: deinde conciderenr, emitterentq; fuo tepore ad Sata

nsarbitriulibidineq;.conferuatatotdiebusuelmen glTe, necullo modo fieri pofie affirmo. Pori enim corporis i conditore ta.
fibusfubftatiam, prorfus^^^fV^z.v

angufii^abinitloconilridifunt^utpraitertenuifsimii

]iquore,ueiUtfadoremueluaporem;Crafsiusautfolidius nihil rranfmittantf quemadmodum etiam in du' ris crafsisq;Iapidibus, maxim^ co6Hlibus, &lignis

obferuamus: quoram pori quidemliquoremtranf*

mittunt.

lalttunt, at nihil

Liberquartm. ^pf durumaut folidum fine Incifione, ffa6lioneue. Talia quidem phantafiafacileimaginatur,at in actum non item deducuntur. Similitudo de lapide in aquam manu demi{ro,profe(^6 multu abfo^
conferre hominis corpus folidum, compaclumq;,cum humida, tenui &fiuitantc aqua, ,omniu capaci^qu^ naues, quodcunq; uoles,

SimilitHAa

V^^*

ria exi{lit:ridiculuq; eft,

&

natura admictit. Sic nec igneus ille fubtilifsimus raxiius uaginse poros peruadens, quicquam haber fimi^ litudinis ci^m cralTa Sc dura re, quam in corpus huma nuper porosiilsereintrudi c6tenditdoctor ilie. Nifl demonlfrationis uanitate quilibet palam cerneret, in iconfutando prolixiori me oftenderem: probationes Aiero non diisimiles fparfim in eo libro funt obuis.
In corporibm repcriuntur
<id

qudm naturditcTsqucs
*;

^ndcficia

quando q^ referumur,

INtcrim

naturali etiam rationcinfleatomatum & atheromatum, aliorumque apoft ematum finibuSy yariaapsfle' carneexefa, exuifGofis& putridis humoribus ac mainm con'

fibriscaIorecoquenteexiccatis,matcriasiapidibus, ^ff^f ^Z', topnis, arenis,urceoiorumteitis,l!gnis,csrbonibus, ^ adGiaHc, capiilis&amurc<^fimilesnafci,incatationihusabim* ^u.ia,.met, peritis aficriptas,fcimus exGaleno Cornelio Celr a^cdfm H ib. Curauitalias D. SolenanderinLucenfiumBur<ro r-'^'^/"*^ matronaproue5lioris ^tatis,uxoremHieronymi Lu^ chefinipatricijLucenfis,ababfcelfu,quemdiufu{iinuerat fupraclauiculam {iniftram:exeoaliquotdies aperto extraxit,pr^ter crafsioris puris multa copiam,

&

iquiddam tenaxac lentum quod cum non faciie pof-' iet diuelli, eluebatur diligenter: elotum tam fimile erat hapfo lini madentis, ut uix perfuaderetur aegrotae aftltib. excrementu efle toto genere praeter natura cx uifcida materia, caiore 8c mali diuturnitate cocretum;
,

&

:>.

p$

De affeEiis malefc,

tum:omnes fiquidem raaieficiumefrearbitraripemtus maluilTent.

Tofhi in
iunClmii. da,re{iccatajCra{ro

Nonnein morbo artjculari plerifque a pituitacruterreftrique humore indilTolubili'

,

ter impa6lo, refolutis partibus tenuioribus

tophos,

Grsecis

arw^i^f,

uelut calcem

in iun^luris enafci uide*

ty5f?o;j .Se-

mus: quam etiam exemptam materiem, paulatim excipitaliaC' Qui poft longamfrequentemquetufsim
ex thoraccuiolenter caiculum expeflorarunt, fupra
j-ecenfuimus. In pannicuioitem epar cingente, lapil-

ntuemui de
ahdit.Atorb.

haliquo tiumeromuentituntlethales, &grande^ex '4 94 fimiliterex inteffcmis expul^ CalaiUex ipfo epate excifi.

Vnum

ihorace&m fum fuilTe, & alium porraceo colore quantitate unius uTlmH expui articuii digiti ex fcllisueficula, ueiut ^ matrieis jytnucafe. ^QQi^]^yj]\^ (\yjQ^ cxcifos memini. De tophaceis caU utcro natis,uide Aetium libro i6, cap. ioq, At tc>feUhfolli- culis (ulo, &ma- ab eadem caufa in his partibus,qua in renihus ueli^Q^, mce. f^ca, generari potuerunt, ca codionis fpecie quaili

&

dicunt,nimirumabhumorecraflbj.uifcido,tcr^ quandoque uero & naturaii, fed non analogo materis, humorem hunc adaifante, cogentc & in lapidcm indurante , qui interdum uariae Lih.6.cap.3. 3c admirabilis inuenitur formae. Galenus fepilos de Loc. af- inciendo excreatos uidifie narrat, Bc cum ex colore, ny^ '%' tum exmoie credidifie dicentibus eosexcraffalenPlU O" anir tnakulacivni taque materia , quam calorcairecitexiccauitque, urmtiexxre- uenis confiftere &fe longitudinis ipforum caufam '^*' ignorare.Inlotijs quoqueeorum qui lueuenereain< feftifunt, multoties innatare uidentur minutaantmalcuia formicis affinia, aut ijs praefertim qui se*
iV^y^ri^

reo, 8c calore igneo:

'

ftiuis

mcnfibus in aqua

cceiefti

uolutari confpici*

untur.
Z/.2. c/^jM-

tpm^
'f/
;

"^-

.,,^,^

Tradit ^lexander Benediflus, mulieres calculis minus affici in uefica.prseter calculos fetarum, ueluti qu^daip capiH^menta, qui non ime diro cruciatu in^
nafcuii-

tihefquarm,

^gj

nafcuntur exmucoramateria. additque, aliquibus quasdam in ueficaconcrercere, quaenihilo aconchi^

lijsfpeciedifrerunt.
bili

Similequiddam

feuidifre

inno#

quadam dominaadhuc

fuperlljte, indicauitex-

cellentifsimus medicus loannes Evvichius, qui^ cum longo tempore renum calcu!oaffli6lafuiflet (nulla cnim quantum^uis cruditofum medicorum ope iuua^ ri potuit) pofl aliquot annos primum quidem ali^ quandiu ianam tenuem, nonunquam inuolutam, in-

terdumfilalonga, alba, duplicata, inflar eorum qui-

bus utunturuelliarij, &quodfide fuperat, fsspecum nodo,ac fi ad ufum confuendi aptata fuifTent^per uritiam excreuit.Deinde uero,quce res etiam aliquantulum temporis durauit, arctius copa6lam, uelut ochra

commixtam non tam lanam qu4m membranam lanofam quali integunt fefe illi uermiculi qui ex Seribus infulis adnos adferuntur, cum lotioreddidit. Poftremo non rar6,prxter reliqua.pilos longitudine Unius digiti, partim utrinque albos,in medio nigros:
,
,

'partim contra,principio nigros,C2tera albos: prte<i

>eaacutosin una partetanquamextremitate, obtufiores inaltera quafi profundirate acradice (etfi ra^

'dicecarere oportuit) fortiufculos,durabiIes.

Atque

'eiufmodimateriae tantumno mjraculofae ipfafecum plenam portauitarcuIam,cScpIuribusuidendam ex^ hibuit, eiusque partem Evvichio donauit. Sed mea fententia, fi res has monflrofas inrenibusueluefica non genueritnatura, meienti aegrota^ dubioprocul cas fubieciffe dasmonem ob incredulitatem certum cft, ma.xim^ fi ilii fufpicio fuerit ingefla de male^
ficio.

gum

experientifsimum medicum&chirur' D, Gabrielem Fallopium praeceptorem fedare* turcoliega nofler, fimulque accefsiffent quendam mereatorum internuncium natione Lucenfem cu,

Cum Pifis

itts

^p S

Tfe affecfh malcjjc,

ius uxorualetudinariaicolJcis fubindc doloribus

fc

borabat, tumuero ijfdem torquebaturgrauifsime j poft alterum aut tertmm curationis diem, a multis re medijsexarteadliibitis, tandem praeterom.nium ex-pedationemdeiecitpilam , uel topkum potiusnon

admodumgrauem,magnitudinemaiorempau}o co*

lumb^ ouo,

^ cuius reicflione paulatim dedjr dolorj,

pridinaqiredijtualetudo. H^creliquisdemirantibus affirmabatFallopius, idem alias nobilifsimo medico

Frifimelicaedoloribuscolicis uexato, Sccuidam
tio accidifTe,
ter'*

Anno

1549.

commemorantur

in
in

Vngaria circ^

Lutr^&U^ Thayfseflumeninuentihomines,
terumcorpo ribus abfolutae iutrze

quorum corpo.
.

lacerts elTent muentas num fihmmHbx. ueri{imiIeuideatur,aIiorum ePto iudicium licetnon

&

ignorem, uermes prodigiofos ex caufa naturali quan

doque

in

hominum

finibus ingigni.
falfa
,

De quaetiam

ferpentem ftomacho inhaerere , cruciamenta excitare, Scfubindead fauces confcendere,fubmeafuitcura, bellequeiam

puella fufpicio fpargeretur

& ante annos quinque^ut retulerunt fide digni,ininfuIapropeMafecum ,rufticum quendam pofl: concinuum uentris dolorem, t^ fumptam ali*
quando aduerfus id mali theriacam
t^ermlf
loTt-ri
,

haber. Contigit

uermem

excrc-

viifTe

olo

pcdum

iongitudine, ScdigitiuniuSyqu^aS

tudiniioBo

fedHm,

cornutoore, non admodum difsimili anatisrottro.Saepius item uifuntur uarije formx lumbrici or@
reijci.

Pilas

magnas nigras,infl:ar magni

pugnl,3equaliter'

orbicuiatas,fjne futura,pilis paruis moliib.ardifsim^

infarraSjCX boum iiTniorufanorulanien^dellinatoru uentricuJo inteft nis exeptas , aliquot annis pene* me habui.lncatationeingeftas has,exclamarentmul^

&

li:
"^

generataru tame harum piUru caufam inueftigari nata^

Jjher qudrtm,
jiattlralemlibet.

^pp
uel alioqui pctulca
"J^^^j^^J,

Vituli adhucla6leiiiuentesmacer-'^f^'*/'"^^^
"^^
,

no,

fi

quando alimonia deftituti

,
,

aetate infolefcentes

ad parentein uel aliam accurrut

,

uaccam eius furas uel quemcunque contigerintore locum hirtum maxim^ pofteriorum coxarum tam
,

exuguntauide,ut etiam depilemreddantrpiliqueualido crebroquefuiftuinuentriculum attra^li Scfre*

,

quentimotu faltuqJafciuo paulatim conglomerati,

plerunq; lacleuel chylo obuoluuntur, autpituitofo luccoIentoiquitemporisfuccefTutenaciorredditus,

membranaeinduitfaciem

quemadmodu

fubftantia

Jiraoraaibidaftatim afe^lioneuifaellprimumobdiu ^a hasc pilarum pellicula: qu:e deinde exiccata pcde-

tentim, coriotin6lo etianigricie afsimilabatur, qua una inpartecultrononnihil excifa, eiufmodiunitor' mes pili molles (quales in illis diclis pecorii locis in* ueniri cernimus)admodu c6pa<^i apparuerut.Citius huic fentetiae a{lipulabuntur,ndeqi habebut,quicun> que ueterinari^e rei affueuere,& iumentoru educatio nemattentius obferuarunt. Itanihilomninorationi derogatum uolo, fi quando ea in rerum miraculis uel manifeftoadelTe, autoccuirefoueriuideatunVerum quaeprseternaturaeordinem. Scrationis cognitse mo* dum a milleartifice fatana , dolo & prsftigijs ut non credentes in fuam iiliciat naffam , nemine uer^ licet quidem phantallic^ cooperante, effinguntur, Scin* cantamenta putantur (quorumnomine frequenter ixicufanturpuniunturq; innocentes) propono,qu(> ueritas a mendacio fecreta cognofcatur,& daemonis ludibria penitius nota negligantur, atqj fanguini innoxio pofthac parcatur cequioriq; fententia accufa- tores, peculiariadiabolimancipia (diuinosalij uocant,mihiuer6eruntmalefici ) conuerfamale inoli^ tae confuetudinis fori forma cxibilentur. Seruat quoq; alius apud fe eiufmodi pila leuem ad^
,
, :

modum.

^09
extrac^aftl

De affeSHs malefic.
:

modum,ou! iiiagni quantitate^fed orbicularem, Pifil

pomo citrio uel

^x colo inteftino iuuencse bubulge hasc auf antio tam erat (imilis , ut fi eo fu* ifletcolore (eratautemnigro^uifuroio difcerninon potuifTeL Arbitrabatur quida tum^ex integro aurs(ntio deglutito eam itain ucntre indurui(re,fed afbitra^' fium hoc & ridicuIum:cuItro autem uix segre cortice -uiiainparteincifo Scdetrado, inuenta fuittomenti
nigrioris congeries,

& fufFarcinata,

uel potius tota

cdncretaexpilis.- Huiuspilae meminifTeuideturPii-

niusinhsEcuerba

Etiniuuencarum fecundouen-

tophus reperitur, nu[> loporidere:ringulare(utputant)remedium xgrdparientibus, fi tellarem non attigefir. Inepte autem to> phumappeilat, fi de noftraloquaiurpila. IIiefiqui> deminter lapidesnumeratur foraminulentos haec lieropilaexpiliscompa^la, nihilhabetuel lapideia, uel arenofum,uel foraminulentum: fed e{l circuquatre pilag rotunditate nigricans
:

(Jue fpifsifsima,& folidifsima.

Kder.Max:hh.ucapS:

Nscnlinus admirabile Ariftomenis

Mefi^enij cor,

quod Athenieres ob eximiam.

pilis

calliditatem execftum

refertum inuenerunt, cum eum aiiquoties ca> ptum,&: allutia elapfum cepiflent. Cap.9. Reru adhscmiracula aliahucfacientia Alexader] ^aernfcaU (iefcribitlib.tertio Anatom.in h(^cuerba: Acies fcalpe icmi ea ||j ^^^^^^ ^^^^ ucnam imprudens chirurgus cuida tHofks afceii- mcaute lecaret,meatus penetrauit dmerlos, poltque
dtJJe,nonmihtjitiienfl'

aurem conftitit,ubi cortinuisfer^pun6?:ionibusfen-'

tiebatunquamoleflia fsepeariobisleuari uoluit. Suprafidemeft, quodij ficuminCretaeflemus, uidi^ mus. Rufticusin quddamtumultufeditiofofagitta circa dorfum impa61auulnefatus fuit: euulfafa^itta,lerrum m thorace relmquebatur acuUlnus,perqui*
.

^CuJlHiftrred

tnthorace re

sctaaluHboU
ctdu.

bieniHm ex- fita fruftra t cufpic^e ferrea,chifurgus fanauit. at poffc

biennium per

irifcrria

eaexcidit

qus mifaculi gratia,bar-

Liber quamu.
ftentabatur.

40 1

tia, fcarbataefigurjedaorumdigitoriimlatitudinis o^

Secundum enim diaphragmaprius mucronepenetrauit, ubi pars carnofior e{t deindefecunduminteftinadelapfa, iuxtaaluum fcnfimpodicemfecuit, uiamque fibi adexitumtecit femiexefat
:

quaderemagnamcdicorum fuitconcertatio. Idem libro2. Anat. Quiuenarum mcfenteriacarum orificia

^^^^

interinteftinaamplioraputantin uiuentejquf in cadaueredclitefcant.long^ decipiuntur: arbitranturenim,ciborum frufta per eafdcm fibras tcnuifsimas af trahi pofle: putantque, uirginem xtate noftra Vene- ^^*^ ^'S^^* f*^^^' ^'^ tiis.dumhscconderemus, quce crinalem acumqua. *'/'*' tuordigitorumlongitudme,quammterdentes dor^ mitura continebat,incautcque in fomno deglutieratjj pcrurinampoftmenfesdecem maximisemififiecru' ciatibus: quoniaminueficacoUedisuifcofis humoribuSjlapis circum acum coalueratj gallinacei oui ma gnitudine: &4ucnismefenteriacis acumpriushau^ llam fuifie conte.ndunt. Obiter hic adijciam, acus iU lius pcf urinamredditas exemplum plurimos difie* ftionis ignaros commouifiTe, qui eam perucnas mefe faicas ^ftomacho ad iecur, ac peruenammaiorem ad renum anguftias, inde ad ueficam penetrafiTej falfo arbitrantur, ora fibrarum in uiuentibus patentiora cfleadacum fufcipiendamputantes acusenimfua
*

acie

paulatimmultoquetemporeperinteftinapene* trauit (fiquidem uiamfibi facit, quodlnaturapropellitur) hinc per ueficam qua parte carnofa cft, inde per urinariumipeatum excernipotuit. Adeundem
ccnfeatur

modu,de fagittse ferrea cufpide, quae bienniumnaturx du6lu commodas fecuitpartes quod & alijs mirabilibus facil^ comprobaue:

ro excmplis.

A^damo*

40 i

De affe6iis nialijiC^ A
'

diCmonUds f^pe faUi medicos ioRi^inioU

Op, XVII.
Llisporrodaemonis aflionibus faepius uel perL tirsimoSi& in artis operibus excrcitatirsimos me*
PuelU ada- dicos circumueniri
moneohftjja.

deprehendimus.ExempIum crit

memorabiIe,qii6dhaud itapridcm,cum melancholia puellam uiginti annorum affici iudicaret clarifsjmus medicus,no(fl:esque ea infomnes circiter undecim tranfegiffet,hie ex arte pilulas de cynoglolTa foni Medicm;yri ^^^^ conciiiaturas offerret quaru una deuorata, di^ alteru aegrotaoccludens oculum Vide, inquit, ^^'*^\ilcl g^^^ quamnuncdormiam.Mox,a dsemone ea obfidione fubiugata,nec perpera,afrerit medicus a quo fe irri deri animaduertlr.Cumuerohinchominu cogitatuJ dsmoniuprpicerearbitraretur,g)nuIIi fe cas ad fo*
:

mnum exhibituru pilulas aperuiflet (id quod tamen

fatanjepuellaobfidentiinnotuifTejdocuit ironica \U
Cogitdtionei \^ de homwu. i^^o ^-xj^ X

ratdamoii.

fomno expiluIaexiguadeglutitagenerato,obie jnnuam e^o Medicum ad obfefe curationcm c -iT j accitumruiilenoueratda?mon:quareomni ems m^
:

...

flituto curaridi

hanc modo,& medicamentoru pr^pa

eft,

rationeuigilaterobferuata,utfpiritus

easfomho

j^uocando deftinatasfuiifepilulaSjexratioRCnatura
lijpmpt^irjtellexit:quo nomiine captata occafione,
ir.ed!cuil!udere,ridereq;,iIlinonfuitdifficile.Necho

Pe diffnit. minu cogitationes nouifTe daemoncjtradit quoqj

eccUj: dog.
niat,

Au

guilinus.In eaetiapuella,horrenda conuulfioniiatro

ciu facieSjCrepitantibus

quoqjiun6lurarucompagib.

aliquandoconfpiciebatur.AdaquxIuftralisarperfio

nemmireetiamuidebaturexhorrefcere.

Hunc

fu^

cum quam
*

alias

detegere conaretur Melanchthori,

dxmoniacumaccefsit,quemIuftratisaquxafperfio ne mirandum in modum exerceri exagitariq; intelle. xcrat,aqu'am uerofimphcefubpallJo clam contulit.
luiecia

uaque a quodam luilrali aqna,fuos cruciatus

confeilitn

j Ltber ^uartm. 46 confcflimmir^oniendjidsemoniuin.Hinc exfuapuraaquaeundem a'per(itMeiachthon,cuius inied-onenonminusarficiuidebaturenergumenus.Proinde is fe diabolii fefellifie sliquando narrare folet, qui
antea ipi^us a6liones,Sc cuius
feruarat.
eflet

animi,

minus obnh.i. pi$;

medic>epifii
5^-

RecenfstLangiushiftoriam dc quadam tnuliere, quae,cumBononia2reimedicae operam illenauaret, circapudendaulcereraniofo, meliceride fciiicet, Ia borabatifimulatqsuerofpem confolidationis maxi*

m^ Isto chirurgo otlentaret^tum repent^ noiius

l)(.s^u

humormelli fimillimus ubertimerumpebat, donec

d3emon,quo obfidebatur, deprecationibus diuini^ expeIIeretur:tumeademnocle,nuiIoreIiclo cicatri" cis ue{lig!o,uIcus fua fponte confoiidaibatur. In hac muliere,quam oblidiorie conftrinxerat daemon,fua ipfum oftentafle ludjbria,&:ulceris illius fpe ciem,certumeft:atq;aijatoiilitoq;humore melli flmilIimo,chirurgi oculos fafcino delufiflTejUt hic ex ul cere ij(w/.'* promanafle crediderit quem i daemone inueclumfuiflreinulceris confolidati ueftigium,uel
:

inulGusphantafticum,ipfamomcntoperada daemo
nij feceflTuteftaturcuratio.

loannesFernelius^quod

Narratprstereainflgnis philofophus $c medicus DeaidliilH quum noh ita dudum qui* rUcaufisU. 2; dam per aeftus no<5te uehementerfitiret,e fomno fur ^l^^^j^fM

gens,potunonmuento, obuium malum

: :

rorte pre-

dAiniiiimiUii

hendit id mandens,fauces fibi qiiafi manu praeciudi ftrangularique fenfit (Imulque a fubeunte daemone iam obfeflTuSjUifus eft in tenebris uidere fe a prsegran di nigerrimoque cane uorari quae poftea, reftitutus integramente,ordinerecenfuit. Hunc nonpauciex pulfujcx calore 3c fcabricie linguas febricitare,ex uigi lijs mentis perturbatione fimpiiciter d^l irare iudi tabant.Aliosciafdeordinisuiros dc61ifsim.os nbdiV
;

&

BeafeBismalef.

n^f,U.r. famUi,pauc.santeann

corpor
^^^^^^^^^
.

a,L r-^^".

ex tempon quafi conuu fione

^^^^^ ^^^^^^^^

d.g.tum '''"'!' rnterdu et.a ^^^"^leritat; exagita umq..lus coh.berelur. ret,utu.xam.n.ftr.squatuo g^locutio li C.putautinconcuirum.aceba^^^^^^^^^^ .^ ^,^^,^^^^

3-XoXubes

bera,mens fana.oesq; '"'"f ?''|;idie corripieba-

,sferocia.Dec,esutn^^n.2^-^^
lepfia ;udicar.

tar:m '""='."" ^""''^t^endsfenfuuq; poterat.f men

ep.lepfis.fin't>ma a .m g

l=efio

accef

'_^Xi\lfioe
^
.^

^^^ ^,,

nx dorli impafto '=,^'''""' l, ^,,.0 uerfum.non

uosemanaret^ ip^-n-^^^^
aut.ncereDn^d
nes
ff

m,natu .H

^^

^^^^^,^,

'^"".'JS^^ldfcucurbiruLinfigunturner genens ois &uaimK.cu quK

^^ .empl^^^^^^^ or!initijs fotus,una.one
,

i^Oim

d,fcuterec,demqu?roborar
t.te
.

u^^^.^^^H

.^^

obf'^.^" P''^'?j" decoao: aiacins Ouaiacra hebeni turbalneis,ftuar,js,& ^^^^^^ ma^.s .ja=e n.h.lo primim de. ^f^^Ii-^^Xtertio P^ "". N-m '^ e i, ?nus i cogninone ptehenfus <!?-"" ^"'f^^^^^^^^^ tum Gr=ecis fuet.sci. uerb.s "f "^^^^'^','1^^ l.boras effet) fe g' (quanqua detegebat.ridens , 5 ^^''''x^^'^^^,]^^ ^, dens.lsmul:amediCo.i.leci^eta j^.itis
pharmaciscorpushocpeneiUj,u
-.*..

^^^^^^

Liberquartm*
borantem pater
inuifebat,
is

40 s

proeul 4 confpe^lu in* ab ingrefsio* clamabatjAppellentemhuncarcete,

&

nepropuirate,auttorque ^ ceruice detrahite exhoc enim,utGallorumtorquatis equitibus in more etl,

.

diui
*

Michaclisimagopropendebat.Adhanc Ferne- V.MkhadU

1

liinarrationem,uelutparenthefi interieda, refDon*

r deo huc daemonem leMichaehs niiagmemulquea^ deo uererifimulafTe.ut aftantes falleret euidentius
j
j-'

r -Kf

\-

'

ymaomtm fe fernndareft'
mitUt dxm
^;;*^.
.

quafiuerohic ullius exhorrefcat fimulachrum, qui ne quidem ipfiim Chriftum, exprefiam Dei imagi* j^^tt.^, nem timuit,quem aggredijafTumere atque tentare au Mar.i. fus eftj Paulum,uas ele6tionis,colaphis casdere lo' ^c 4. bum iuftum affligere Euam in innocentia conftitu- ^- ^"'"^tam,uafroaffatufallere.Tnterrogatus hic (profequi* Qg']' tur ita Fernelius) quis efleCjaut quo modo.Sc qua hf c poteftate molireturf dixit,raulta intus efle domiciIia,inquibusrerecondit,&in quietcadalios commi grare fe in hoccorpus inie6lum a quodam cuius no men non efferret i pedibus ingreflum in Regia, & i pedibus egreflTurum, cum prjeftitutus dies aduen*
: :

tarit.

Confutatio iUm,qu6dfe

m corpm i quoddm iniet^am proprorfm k nemmc

xime

dixerit didhelmjdq; fieripojfe.

Qp. XVIII.

HJEc (meaquidem
&

fententia) mendacij pares fingitjibenterque fatetur,non coa^l^ licet ce remonijs execrationibus fe compelli fimulet,utaliosludat,dDcoauocet,finiftram deinnocente opi-:

nionem inijciat,quo authorem inicifli dsmonis mox credanthuncde quo illis uolitet fufpicio peruerfa;
itarerum fuarum
tione
fategiffe arbitratur,fi

hominum

diuellat

hac quoq; raanimos, caedesque ftruat.

Enimuero ut ne daemoni quidem licitum eft, corpo^

raaut

^o^
B4rn6.nei ne

Be affectis malejjc.
(qus

r^odum tm

raautliomlnum aut beitiarum ingredi pro fua libidU

j5eaufarbitrio:(icnulliuetu!9E,nulli obftetrici

le^Ummitte- corrupta multorum eitopinioj necullihomm!,quan re. tumuismalignoaut fceleratocliaboljmancipiojeoncefTum ei-i:, corporibus demonas imprecando immit^ tere alias fatan^e potentiam exuperaret hominis uir# tus maligna , fi homo pro corrupta (ua uoluntate hic poiret,quod demoni denegatum fcimus: quum hunc hihil o mnino aut intus aut cxtra pofle,citra peculiare Dei airsnfum, ex Sacrarum literarum traditione nianifeilumiit^quofulFragante, procm(5lu iVat fpiritus ille nequam opinione celerius corpus uel ingrcdiens,ual coliidens. H^ec unica t(k eius uoluntasjpea &expc6latio Dei nutum obferuar, &:calculum ex. petit , non uero maliciofam ullius hominis imipreca^ Mtkmim' tionem.qusE fi tantillum haberet momenti,uix homo jrecandi co- [^ ferum uatura fupereflec, qui non uel d^emonu my* fhniildo tiiiU riadib. infarciretur,uel ab ijs auferretur,uel pede toU Isretur, uellueGallica, aut lobis ulceribus fcsdifs:* mis confpurcatus lugeret: itadomos,c6pita,uicos Sc virbes,his diris& imprecationib. perfonare ubilibec ^tudias 5 ut nec parentes liberis , nec liberi parentibus parcantjimo feipfosleui decaufa pleriqj deuoueant horribiliter, (itq; eiufmodi execrabilisfalutatio coniugi a marito plerunq; etia hora matutina expe6lada, ^cediuerfo. Sspenumero irapercitinonnuili.ufque^ adeo his afTuefci^t uotis,ut in habitu ea degeneret pro decoro tande habeatur, atq; orationis lenocinio, fi in famiiiari colloquio,uel amicafalutatione,uelrifa iucudo,horreda2 eiufmodi cocrepent uoces: quas tajne nullil fortiri eifeclu in aliu palam cernimus: tan* tum maledii:ihominis,o!imratJonereddituri,nifs'pcB nitudine conuertatur,laedunt animam. Atqui potius, quid imprecationes ualere quis urgeat,omnibus e* ritindabitate ^rernafalus expe61anda:cumnemoiir, cui
.

&

ifi

cui

Liherquartm, 40 f non aliquis fdlutem precetur perpetuamiqus pre

catioexDeiuolantatefir,quemadmodum exfatanse impulfu illa maligna. Si quandoque ex maiiciofa pa* rentumin filios imprecatione finirteraliquiseuetus fit uifus,nihil contra nos facit, ob peculiarem ingenitamque parentu n cumfiIijsfympathiam,cuiusnominc exemplum quandoque horrendum proponere foletDcus. Quamobr3mPiatoquoque,nihiIp2ren' tis imprecatione filijs cenfet periculotlus. Contra
uero accidit
pijs
:

^^^'^
'^*

quemadmodum in Iacoba,Ifaaco,

Gen.i-j.^f^

eiusqi liberis,item Tobia

& eius filio apparuit.

Tokr.

iDmoniicciYum impreationvAn pmiitamm

exempU Qp. XIX. non uulgaria fubinde SPe<5lacuIa

interim
noftris a

oculis

Deo proponuntur, ut ijs territi, inuete*

ratam mal^ imprecadi,uel etiam temere iurandi,

Bc faepe faifo, confuetudine declinaremus. Sic fertur,

militarepeditemantepaucosannositer perMarcha fecifle: acnumofosloculoscuidafushofpit?2,apud qua decubuit segrotus,cuftodiendos tradidsfTe. Poft dics paucos reftitutus pecuniam repofcit ab hofpita quf iam cu marito ca efle rerinendailatuerat.Se itaq; eahaberenegar, iniuriarualteruaccufans. Iratuspe,

deSjhofpita uicifsim infidelitatis infimulat. Quo audito,c6iuge purgat hofpes,pediteq; ex eclibus deturoftiu infiigit incofiderat^.Vim fuf

Hicreiindignitatepermotus, extra6luenfcm in domu' fieri ab hoc homine,proclamat hofpes.Quare a rnagiflratu in car cere coijcitur: agitaturqi fentetia,ob illata ulm,illum gladioferiendu.iaextremusdiesiudicialispreforib. eratjipfiq; captiuo moriedu effe,in carrerc nuciat d^^ montatfi feipfidedereueliet,utn!hilfupericuli,fefa ^jturu pollicetur.In innocentia fe mori malle, refpon*
bat.

det captiuus,

quam ea ratione iiberari.

Propofita de-

C 4

nuo

40 i
nihil

T>e ajfeclis maiefic

nao periculi immenfuate

, ubi fe aerem uerbci;are,8c proficereanimaduertitdc-Emon, gratis fuam iili defertoperam , qua apud aduerfariosuindicaretur: confqlitque, Qaandoiudiciofiftens, tuamincaufa forenfiprastendesinfcitiam, prsfertim in dicendo; eaproptertibi patronum, quem aduocatumdicunt, concedi orabistatque me non procul ftante pilco cya neo plumisinfignito, poftulabiscauf^defenforem. Annuit captiuus , qui poftridie in iudiciumprodu* das,cognita magiftratus accufatione inftituto,ro' gat fibim extremaillanecefsitate permitti patronu: qui conceditur. Multa difputat hic doftor luris uerfutifsimus, argut^ defendit, falfo accufatum cfife Sc condemnari pcdstem hofpitem enim illi pecunia fpoliatouimintulifife , oftendit:rem omnem ordine quogeftaeft, &ubi fepofitaconferuaretur pecunia, fe apenens. Hofpite uero audacius inficiante ,

&

&

&

t^^

diahoh

diaboiodeuouente, imprecantequeahquoties,utab eo raftolleretur,fi pecuniam habcret:deftitittandem adefenfionecauf^ LL^do^or pileolocyaneoorna* tus, achofpitem abreptum perforuminacremaue-r
lii^^^^ubi

^f*/*r^r ho.

manferit.nemocognoueritunquam.

gationemma
Iniofam.

^^^^^ millefimo quingcntefimo quinquagefimprimo,in Megalopolicis finibus,non procul a Vuild-

t_^^ dxmong ftadia.in Pencecoftes ferijs, plcbcm cereuifiae pocu4ttehiturfe' }] indulfiile fcribitur: cui mulier intererat,qus ff pe#-

mtna.ooniJariaim-a-

^^y^Qxo dizholmvi fuisimmifcebatiuramentis

/-

qui,
i

->

mmta. I^psCtantibus
tiusfuftuljt.

-i

omnibus, eam pcr oftmm

;

-i

n-

m aerem al'

Reliqui perterriti infequuntur,uifum'

quo deduceretar femina cernuntqueeam extrapa^um in aere alquandiu pendulam inde redditam U> agro praecipitem compererunt mortuam.
,

Liherqumm^
Tciies
ctiixm

40 p

cdmm non ddimi, er concuhitm hnpotentim

d diemone

modo ndturdlim'

uehL Ci^.

XX
,

ILlorum

infuper

renfusidsmoncobtundi &o#
carmine fibi
,

clem.Ub.f.
Recog,

culorum aciem
tefticulos

perftringi cenfeo, qui

toraque pudenda auferri exiftimant

inintc-

quibus quumaliquandiuorbatiuideantur

grum polleareftituuntur.Hic fatanae potentia & arte nerui teflium pudendorumque 5d fuam coniiellun^
turoriginem,quemadmodumpIerunquein deplora* tis morbis uidemus fieri,maleque not^ argumentum
diciteffeHippocrates: Tefticulipudendaqueretra-

Tejles

carmi^

neniadtmi,

Lih.z.io.
^^'"'^f^S:

^a, uehementes dolores atque lethale periculum fignificant. Intermoritur enim facultas uitalis,& ner*
ui uerfug originem retrahuntur.

Indxmonis uero operibus minim^ illud uitse naufragium hic pertime^ {cendum:nec naturalis cafubefl: caufa. ille ctenim ad tcmpus fafcino obie<5lo deludit , uel dolofaneruorum retra^lione fallit. Ita fit, quod poftea,ubi ad uc*
tita confilia tales
rit,

adegerit,impietatisque reos eifece-

libenter ab opere dcfiftat, coaclus

minime

licet

fe

compeliifimulet, utfuperititioncm. qualemcunqj confirmet , aliosque ar6tius irretiat. Si enimhaec membra uer^ aderapta fuere,quando hoc fa6tum eflr, quibus medijsc^num citra fanguinis efiiifionem, partium I.iefioncm Sc uulnerationem, omni adempto fenfu id fieri potuit , uel momento fanari:' Etfi hoc quoque,licet tAi^otrepjAQmnsi unde qusefo conti^ gitreftitutio,fiprorfus ea acorporeauulfa, Scproinde alimento & uitaU fomite deilituta, tanto tempore

&

&

mortua,putrediniquc obnoxia fuerec' Numfatanae

ft,& angelorum eius,noua creare: aut ablatis

omnino partibus uitali uirtutc deftitutis, rcdintegrare pro

fuo arbitrio uitam,ac ueluti collaeas agglutinare,aut

fiia

^id

'

De AJfecfis malejii:,

fuapotentla genuinoal-iigereloco: quemadmo^!n Luuii. aChriflo auremMalchi, d Petro abfcifTam , indubitanter credimus reftitutam C' Minim^ gentium.i Antea auditum eft, nihil plan^ dsemonem pofle condere explicatumque, quid illi d^l^^ref/, uel inimi
:

tabile.
Tefiesmona. fatiQ UQ.

eho

Itttiiexcfii.

Caetcrum uer^, non profedo imaginari^ aufere^ bautur telies,anno miliefimoquingentefimoquin^ quagefimotertio inlunio, cuidam monacho Her* maiino VuoIfratgenEuerfcldenfi, cuftoditempliin monafterio Cruciferorum Dufeldorpij. Hicubifocietatisalionisq; Venereje cummulierenuptainfi' mularetur a monachis qui ea quoq; frui dicebantur, hinc fcntentiam exadione aduerfusfeinftitueda
,

&

coram Generali,uelutcarnificinam grauiter timeret,

morbum fing!t,nirairu rupturam in umbilico. Quo'

circaaccitur

M. Engelbertus Hclter

Euerfeldenfis,

iliuilrifsimi noClri Principis cli!rurgus,malu

hoc cura turus.Huic,detelo figmento, animi morbu infinuat Hermannus meditaturqj quib.rationibus collegaru manus poEnamqi cuitare pofsit. Hinc conuenitur,ut Priori a chirurgo perfuaderetur,ruptura illa non pof,

fercditui, nifi^grotusapudfeEuerfeldialiquandiu

decumbcret, ac interea temporis uterq;

illi

teftis

exe^

caretur: ut fe in iuuentute fuifle cafl:ratum,& propte*

rea impotentem , falfoque accufari , quandocunq; eo nomine iudicio coram generali fifl:eretur , conuinceret. InduciturPriorabEngelberto,utfecuiIIetranfi< gat de mercede duodecim modiorum uulgarium ^e^ calis,poft umbilici rupti (ut Priori perfuafum fuerat) curationemfoluenda. IndeHermannobeneualenti utrunqueteftem illaefumclam domi execuit Engeh bertus,foluiturque ex pa6to fecale. Eacinus hoc non femel cum ia6lantia narrari a chirurgo audiui,fed fla^

gello cert^

dignum. Excufll* tandem quoque cuculla

poft

Liherquarttis. 411 poftannosaliquotjdux^tadhucuxorehicmonachus,

qucepoil;eaeumreHquit. AclhcEc,qu6d incantatnetis quidam uinciri puten- impotmm f<'^''^'"^'*^'* tur,ut concubitus omnino impotentes,quari euirati, reddantur hoc naturali occafione uarijs de caufis u^ Ic/aoIo^ fuuenire poted, uitiatis impeditisue uel natura, uel cx accidente congreflus organis,quaj etiam propinato pharmaco labcfa6lari queunt. Vnde legem de fri' maleficiatis,& ad libidinis ufum ineptis.tule^ _ pjdis runt Theoiogi. rropterea non lemper entmcanta^ ^^,^^. .^ tioni imputandum iiluduitium, nec ilatim fafpicio* tit.^. neaggrauandusinfons. A^ dsmonetamenutquide geniturse indrumeta polTe cocubitui inidonea reddf, fateor ita quoqj fpurcifsims anus maligna uQlutate infulfa iraprecatione id efiici,coO:anter nego: quan quaiila,iniquaadaemoneperfua{ioneindudla,fecus aliquado credat. Eode authore,alias cu certa femina cogrefTuSjfspe cide homini permitti, relicflis eius organis liberis, poteft: alias cu alterauicifsim prspeditis uenerejE a^ionis inftrumetis inhiberi,ubi nullo al terius adminiculo illi opus ed. Sic in Italia & cuprimis RomaSjUiros fe quoq; impotetes reddere arbitratur nobilifsima ac eade putidifsima fcorta, fi anterius fubligaculi ligame furtiu^ alicui fubtra6lu colligetjeo ctiareddito ab ea impotetia fe rurfus eunde iiberare autumant. Ide de lupi uirga in alicuius nomine ligata uel foluta creditur. Si quis ite maleuoius, cubiculi in quo ipofas cu fuafponfa decubit,oftiu folupulfet,in. clametq; infiges ianuae cultru: fi ille refpodet,tu abru ptacultricufpide,atqi in ligno relida, is quiadornat maleficiUjdifcedattacitus.fpSfum eanc6lenihil poffe in re uenerea fertur. At nugae funt. Quidam narrar, quenda coterraneu fuu,uirum nobile,iurafle ligatum fe feciire,ne cu mulieribus cogrederetur ac reftituta dexteritate quadam,quahic alterius perfuafione con ^
^

&

&

firm^-

^12

Be affectl-s

malejic.
,

firmabat, adducensei librum Cleopatras feminarum informandafpeciofitate fccerat

quemde
:

legens-

que locum ubi eo modo

,

ligati

corpus totum inungi

iubet coruino felIe,mixto cum fefamcleo,& itaiuua-* ri. Hoc audito coofirus ille Libri uerbis,id fecit, citoqueaugmcntatolibidinisseftureilitutusetl. Quem*^ admodum impia credulitate quis Isediturific leuari eadem,credibile eft,ufuqi obferuatur.

&

De ludicro incuborum & fuccuborum cum homi^

nibus cogrefiu, prolix^ fuperiori Libro, ubi fagarum difcutiuntur ponderanturquea^lus, egiffe mihi uideor.
Deligdturisudnjs.

Qf. XXI.
:

Ligatm^
mriA.
4

XT"^^
I

lcuiter uelut in

Catalogu reducanturmul'

tiplicis ligationis deliria

gatio in

quemadmodum liamorem uel in odium, in sgritudines

&fanitates,^^fimilia: item ligatio furum & latronu, ut inaliquo locofurarinon pofsintiiigatiomercato* rum, utin aliquolocoem'ereueluenderenequeant: ligatio exercitus , quilimites aliquos tranfgredi pro

uentorum,etiam uento obuerfis portum egredi ualeat: itemligatio molendini,utnulloimpctuuolui pofsit: ligatiocirternseuel fontis, quaaqua^ extra6tioinhi9
hibeatur:ligatio nauium,ut riulla ui
,

infinitis uclis

betur: ligatio agri,ne progcrminet; ligatio alicuius lo

ci,

ndelih.^.
^

nequidineo pofsitextrui ligatioignis,ut inali* quo loco acccnd; nc jueat, nec aliquid combuftibile admoto ctiam igne uchementifsimoardeat: itemlip3tiofulfjurum &tempe{latum, nenoceant? lieatio canum, quauetaturlatrarus ligatioauium &teraru,
:
:

quauolatusuelfu^a prsepediuntur

reliqua, fidem proFeclo exuperantia,

atque idgenus qus partim fi-

ftafunt: partim^fieuentuseiufmodi fpe61entur,

non
fas

impijs inriputandi hi eruntligationibus, fed adcau^

Liher quarttis, ^i^ impiam credulitatem daemonls collu* fionem,uel ad oecultam Dei uoluntatem reFerendi. Cum alias in Gallicano Lucenfium fub Apennino uerfarcturcumamico D. Solenander, deuiaaudiebantur acclamationes ruftici uulpem uocc perfefas naturales,
,

quentis: ubiillifufpicerent, ecce ad montislatus a< fcendit ocyfsim^ uulpes gallina prspingui onerata. Ibi Solenandri comes, Quid, mquit,auferam illi pr^^ damc' acmox uerfonon admodum pr^grandilapide,forteinuia obuio, uulpemfirmat, quxdepofito onere fubftitit.Accurrit illcj fugienteque uulpe, prasdamaufcrt. Deindefolalapidisuerfionefeideffeciffenarrat,

quemablata prxdafemperponderofiorem

eifeoporteret: uidebatur tameninipfalapidis euerfione aliquot

immurmurarc uerba.

Cum redirent in
re*

Gallicanum , rufticus cui erepta erat gallina, eam

pctit.alterreddererecufat.uocaturindciniuSj&ablataegallinaeaccufatur: quiid qiiidem non inficiatur, fcd fe eam optimo fortitum efle iure, quippe d uulpis faucibus ereptam, defendit. Tandemuentilataaliquandiu caufa, fententiam pronunciat iudex", ut gallinam fimul coquerent,caque unanimes cum aliquot bonisamicisfruerentur. loanes SohetiusEburoIe* pidi ingenj medicus,quum alias difputaretur de liga* tionibus, narrabat fealiquoties obferuafTcamatre, quando fub intempeftam no6lem non redirent ad prsefepia boues , nec errabunda iumenta inueniren* tur, matrem tum arrepta fecurim obuiam ucl quoduis aliud ferramcntum proieciffe perfeneftras , addendojEcce pignus pro his aut illis:nam hac ratione, illa a lupis aut id genusferis illsfafupereflccredebat. Quibus annumereturconfcripta ab Olao hifto- Zih.^,h(7l. ria magi Gilberti nomine, apud Oftrogothos,ut im. //^^.\!j'* *'."' mobilis maneret, ligati in fpecu a prasceptorc CatiU y^;^,^ '^'/;'
lo,cui
ille

infultarc folet.

bertiti.

Porro

Porro uariarum eiurmodiligationumoplnioper*

ficitur per maleficia,

philtra

colIyna,ung^enta, potiones fea per alligationes, fufpenfionesiper fortes item imaginationes,& animi exceffus: per imagines,chara6leres,annulos,iumin3, ronos,numeros : perimprecationes,inuocationes,
,

certas defignatas materies

coniurationes,racrificia,conrecrationes, uota,nomi^

na,uerba,perqueuariaobferuationum

Bc fuperttitio*

num deliramenta.
His autem nugis commifeere folent
cris literis
,

fi

quae ex Sa-

indituto

accommodari pofsint

quemad^
:

Genr,.
i<ium.zi.

rM-9'^.

ferpentum adiuratione, malediciionem fcrpcntisin paradifo terreftri commemorant item ferpentis ere6lionem indeferto, apteadmodum, (i dijsplacet: infiiperuerfiim illum, Super arpidem&; hafiiifcum ambulabis,&:c. Superditio etiam hic plu* rimumualet, translato ritu aliquo Sacramentali ad id quod uincire uel impedire ftatuunt .Se quoque li* gari fimulant dsemones ratcert^ nonalijsuinculis, quam qus ipfi tradiderunt, mendacijs fi:Jiicet , facri^
in

modum

leg!Js,adeoque uanis ac obfccenis rebus,ut eas referripudorfit.

iiommcs uUim reipotentix in

quire.

Explicatio
focijs
,

hMds trdnsformm nefahuUram ds vlyj^iso^Diomedis atque Arc^dibm trnnfmutatk.

ap.

XXIL

Tn heTiidino trAmformari

T^Lerofquc
1

ctiam fagarum maleficio in beftias conucrti, uoluit credula fuperfiiitiofaque uetu,

bommcsmainl

{{^^

lefim. jJ|^Tij^;js

Sic quoque Demarchum commemorat degadans pceri immolatiinfacrificio extis,

^

jpum fe conuert.fTe (merito uoraxdicaturiupus, quihominisextauorat)5c Circepoculofocios Viyffis in iilo errore duturnofertur mutafleinferas , utj cftapud Virgiiium:

CXHOS

LihefqUanus, homimm exfacie deajaua potentihm herhis

^i$

Induerat Circe in Hulnm

tergaferarum,

ItemEclog.8.
li.uherkii^atq;hccPontomihile^auenena,
Ipfa dcdit Nloerist nafcuntur plurima Ponto,

H;V egofepe lupumjierijO^f conderejyluis

lAocrim^fitpe animM imis excirefepulchris^
Atq;ftt(is alio uidi traduccre mcjfes.

HucfacitBoetij carmefi?

VcU Naricif ducis,

Btuagiispelago rateSy

^^y^

^.

cmfol phU.

Burus appulit infulte t

Vuichraquarefidensded^
Solis editafemincy

Mifcethojpitihusnouis

TaFta carmine pocula*

Qstos ut in uarios modos

Vertitherhipotensmanus,
ilunc aprifacies tegit, lUe Marmaricus leo

D ente crefcit ^ unguihusi

Hic lup is nuper addi tus,
fleredumparat.uluUtt
lUeti^sutlndicay

TeSla mitis ohamhulat*

S ed licet uarijs malis

"Numen Arcadis alitis,

O hfitum miferans ducem

Veftefoluerit hojpitis
t

lamtamenmalaremiges Orepocula traxerant,

lamfues Cerealia

l|^

^^

Glandepahula uerteranty

Et nihil manct integnm

Voce^^corporepcrditift

$ok

41

De dffe^tis malefc.
Sola mmsflahilk^fuper

Monflra quee pattturygemit O' leuem nimium mammf

hiecpotentia^aminay
Memhraquceualeantylicet
'

Corda uertere non ualent

Jntus

eHhominumuigor

'

'

Arte conditus ahdita,

Hac uenenapotentius
Detrahunthominemfihif

D ira quapenitils meant^

Nec nocentia corporiy
Mentis uulnerefieuiunt^
jn
dialog. di

Hifce figmentis,& Apuleij in afinum uerfi fabuIie,tfcribaturLuciani metamorphofis: qui in TheflTa^

-^J^*-

liam profecflus , ut magicas artes difceret in hofpitiu forte diuertitjUbi muHer fe unguento iUinens,in coruum mutabatur. Lucianus eodem linimento fc uolens iriungere,in aliud erroreincidit,quo,un6lus uertiturinafinum. Indudus autem in theatrumuarijs confperfum herbis, exancillaeinftitutioneperrofa'
,

rum efum reftituitur.

Herbis & uenenis non funt uires attribuedac, quas nec ad manifeftas quahtates, nec ad totam illaru (ub* ftantiam referuntur his uero rationibushomines ab iHis non transformari in beftias,notum cft: carmi^ nibus itaquc eam imprimi ilHs efficaciam, fequir>eCitt. Vei tur. Auguftini hic audiaturfententia Si dixerimus hb.iS,cap.i%. eanonelfecredenda,inquit,non defuntetiam nunc qui eiurmodi quaedam uel certifsima audifle, uel ctia expertos fe effeafieuf rent. Nam &nos cum eflemus in italia, audicbamts tanadequadamregioneillarii partium , ubi muheres ftabularias his malis artibus iiributas in cafco dare folere dicebant, quibus uellet feupofl"entuiator bus , undc iniumcntaihc6uerte
.
:

rentur,

tiherquartm.
:

42 f

rentur,8^neeefrariaquaequeportarent:poflqueperfun(5la opera , iterum ad fe redirent nec tamen la eis mentem.fieri beftialem i fed rationalem humanamquereruari: (icut /Apuieius inlibris quos Aurei
afmicituloinfcripfit, fibijpfiaccidifTe,

utuenenoac^-^*^?;

cepto,humanoanimopermanente,
indicauit,aut iinxit.

afinusfieretjaut
;

^^^

Hsc uel faifa funt

uel

tam

inuii- ^

'Kt^^^^>''^

tata, utmerito non credantur. hc libro de bpiritu oc aftnun? uer^ anima?Dicit iiumapa opinio, quod quadam arte mii^ ji^m, o^qtid lierum 8c poteflatedsemonumhomines eouertipof" ^^^"^^ emiti fintinlupos &iumeta,3cquequeneceiTanaporUre, ^^j<^^^^'\ ^^ Scpoft peractaoperaiterumadleredire, necnenm utettaH fed rationalem humanamque ^i in m-. (eis mentem beilialcm feraari. HocricinteIligendueft,quoniadfmonesna- qu^ jluslegit turasnoncreanttfedtalealiquidfaeerepofTunt, utui f^^^^^r^^^l^i.
,

deantureffequodnonfunt. Deinde proximoetiam

capitedeCiuitateDeicitatofubiungir.Nonitaq^fo-

'

^J^' 'f/^^fe

lumanimum,iedneccorpusquidemuilaratiGnecre
diderim

spmtn'

d^monu

&

arte uel potefcate

inmebrauelli*

anim.zi. k$i

neamenta beftialiaueraciterpofieconuertiifedpha* tafticum hominis (quod etiam cogitando, flue etiam fomniando per reruminnumerabiliumgenerauaria
tur,Sc quum corpus non {2t,corporum tamen fimiles miraceleritateformascapit^fopitisautopprefsis ccr poreis hominis ienObus) adaliorumfenfumnefcio quo inefFabili modo figura corporea polTe perduci,itaut corpora ipfa hominii alicubi iaceant,uiuetia qui dem , fed multo grauius atq; uehementius quam fom no fuis fenfibus obferatis. Phantafticum. autem iliud .ueluti corporatum , in alicuius animalis efngie appa.reat,fenfibus aHenis,talisque etiam fibi liom.o efTc ui^ rfdeatur , ficut talis fibi uideri pofTet in fomnis , Sz portare onera:qufe onera fl uera funt corpora, portantur & daemonibus,ut iliudatur hminibus,partim uera onerumcorpofa, partim iumentorufalfacernCtibus.

Naiii

.r'::'

f.

ind.cabav^t

uenenum lUu p

d,,^,gs,^m
fi

tamennuUomodopote^^
temd,eseaue.uteu
giUfle^
^^_^^

(bmn>a

..,..

fefuUcetfaau,

annonam .nter ^';^ '^'^'^^^^, deportabatur:quod .ta tamS e. fom tar Retica, q'^^?'*''^
n.ae.antequarequ.ef
quenda, plv.lolopha
,

/".^nertaeft.qu? o- -u^^^;}^?^,,,iru.per ,tnarrau.t,faau a.J Ind.ca>^^t niafaau.debatur. (^^

e.et
'''

"

f_^.

.^,^pf^,ire

,^5 e.Kponere
q^^^^

no

5nuila PUton.ca

Ia,n-et.Etquuabeodeph.lo!op
eius f='-'%'^^^
,

;1^1,XroX\ua.f.t5, fuiffet.cur ,.
^^^^^.

fomniaui. Ac per ,,, domo ''^ f.^tfe ,erat,^Nofeci,mqu^t,feJmee^^,^_^^^j^^^^^^^

hocalteri per 'maS^"* P^*ris .Hscadnosnon o...^^^,,.,,, ^lter u.du idig6. gUanti , quod

nobis non ex.^.aibufcunq; . f^n ,LoS referet.bus V''^'^^^''^.,^, qaSdhom.nes fld eis to 4 fu.fl-e men

^'''^'^'

"

fcmaremus

dicuntur.mandatumque u -fo^^^^^ d^monibusA.-cades.n

.

eit

"-

J^^^^^

& quod

foc'o^ ^^ arm.nibus C.rce

^",

Iff, c^uem d.x.,

,

iilammodumm.l^u.dc-ut^^^^^ tamen fadum eft-D'^

ii

doquidem

Ll.omintbus fa^as Sf p-h.betur. no mu.at.. ^^^^^^^^ jph, da?are credo f^^iJ^f^^jP^.S^.Neq.ae enim d^.nonu fubtrac^.s
^^^^' genia, regis Ag-^"'^;^ ;tuiuf.nod. pr^ftig.== De. P^'J''' u.ua re. poftea lus iud.cio iii^ uirgo

>^*^'"3'"

P"

f^cceisioae

propag.ms
fei

.rua. efe facili fub.to Perta oTomedis, qu.a nufqua.n per. umeft. Soc.juero ^''^'' Ji^^o apparuerit
,,:les effe

P.off""^'

J,to

cogn.

la

eft, f>^P.P"''^'

Lihcr quartm,
:

4 //

dentlbus eos ultoribus angelis malls & pro eis aues occult^ exalijs Iocis,ubi efthoc genus auium,ad ca locaperduclf runt,acrej cnt^ fuppoficaejdeo credutureiTeconuerfi. Quod autem Diomedis inteplun^ aquam roftris afferunt & afpergunt , & quod biandi" untur Gr^cigcnis,atq; alienigenas perlequuntur,mi^

randumnoneftficri daemonum inAindu, quoruinterelt.id eft, ad quos perfiiadere pertinet^deum fadu efie Diomede,ad decipiedos homines, ut falfos deos

cumueri Dei iniuriamuitos colant;

mortuis qui nec

5c

hominibus

quum uiuerenr, uer^ uixerunt, tem

(quseomnia

plis,altaribus, facrificijs, Tacerdotibus

quum

reela funt, nonnifiuni

Deouiuo Scuerode-

bentur) inferuiant.Ha<5i:enus Auguftinus, Nifi uero altius dormientsm Praeftantij patre ob-*
feruafient,ipfe

omnino ratus fuifiet & narrafi^et ea re-

uera a fe gefta fuifi^e, quae tantummodo pcr fomnuin cognouerat.atque itaueritatis opinionem apud mul tosfortitusfuifietrumorfalfus. Sedmerafuntfom-= nia & phantafmata: cui opinioni fufiragatur D. Tho* mas , in quaeftione de Miraculis. Pagano quoq; & in^s fideli deteriore efi^e indicant Dccreta , qui crcdit poffe fieri aliquamcreaturam,autinmelius deteriusue tranfmutari, autinaliam fpeciem uelfimilitudinem transformari,quam ab ipfo omnium Creatore. SocJos porro Vlyfsis in bellias uerfos , & DIome> dis comites in aues , atque Arcades ftagnu quendani transgrefiTos in lupos comutatos, fabulofa efie,& poe
,

2.

Fartef^,
f

'i^fc

larumcommenta,multicreduntcumPIinio:quifcri- ^^'^^P^^* bit, homines in lupos uerti, rurfumq; fibi reftitui fa- devJnill' A
bulofumefTe, c5fidetercxiftimarideberc,autcrede- o-nyj^iftf" ireQmniaquf fabulofatotfeculiscredimus.lndefub- t/^*'^;o/iViugit: Miru eft quo ^pcedat Gr^ca cr eduIitas.NuIlu ta '^;'^^^-*^''** impudens eft mcndaciu, uttefte carear.Hinc illud de ^Jfil^X^,!'^ DiQinedis focijs iJeoc6ii<^uilpoetistTadit,qttonja YAJ^in&i.^, 1 *ucs

'Deaffeciismalef. 42 aues Diome(Ieae,aIubacatara6lf diidlsejin folototms orbis loco uidentur in infula,ubi tumulu&& delubrii Diomedis extant,contra Apuliae oram,fulicarii fimi* les.Et quoniam aduenas barbaros clangore infeftat, Graecis tantum adulantuf,miro diferimine.uelut generiDiomedishoctribuentes; sedemqj eam quoti* die pleno gutture madentibus pennis perluunt, atq; purificantiundeorigofabulae, Diomedis focios in

earum

effigies

mutatos.Suntquieaad mores

referat:

nimiru ^ Arcades lup oru more uiuebant,ut homines uoraces & immanes,crudis uefceates carnibus,Scfor

X)an.^,

t^hiimanisjdem demutationefociorum Viyfsis,iumentis afsimilatorum ob prauitatem morum, intelli gi poteil: quemadmodum quoq; de Nabuchadneza re Babylonis rege conuerfo legitur.
:

Df xvKcw&ftJi^Ti^ix mGrho.quo fe m lup0S comefH

credunthommes.
Crfp

T^^cU.^.caj}.

*o

.6.ca^,

Iterarummonumentis tradit Guilielmus Brai_/bantinus in fuahi{loria,uirum prudente diabo* ^^ li arte eo perductrum ruilie,ut aliquibus anni tempo^ ribiis non fecus fciuerit,quam fe rapacem effe lupu,
I
qui perlocafylueftria & fpecus oberraret,ac maximd pueros perfequeretur,& eum fagp^ uelut amente per nemorauagariinuentumfuifre: qui tandem Deigra tiaad mentem redijt. Adhaec Patauij lupus fibi uide-

joh.Fincel

Lz.miracfd.

baturagricola,Annomillefimo quingentefimo qua* dragefimoprimo multosque in agris infilijt,trucida uitque.Tandemnon fine multa difficultate captus,:

confidenter afleuerauit

fe

uerum

effe
pilis

lupum

difcri*
.

'

Qua^ propteTquidamomnemexuti humanitatem,uereq;

men

folum exiftere

in pelle

cum

inuerfa

lapi truc^s,uoracesqi,tibiSs

& eitisbrachia gladio fe^

:

riunt,amputantque,ueritatemrei exploraturi

cof

gnita

Liber quartus*

421

gnita uero hominis innocentia,eum chirurgis tradiit

curandum,redpoftdies nonmultosexpirauit, Hos ea melacholije fpceie exagitatosfuifle dubiu eft mini m^jCjuf Arabibus chatrab dicitur,deriuato nomine ^ bcftiolajqu^irrequietomotufuperaquasmodohuc,

(^^aiYa^^ytutcen.Ub.1.3,

modo illuc abfq; ordineuagatur,Latini,ut quida uo ^"iti''^^'^ luntjtipulam id infecflum uocant,in paluftribus locis 'S^",'
rrequens.?iyKy^^w;r/^^,id eft hommis mlupum conucr fionem uocantGrsci^quidam melancholiam quo^ quelupinamappellantexMarcellojiteminfaniamlu pinam: plerique xyK<^p<v,alij xvxfl^^/wa^W.Eo malo cor*
^^J^^vhi^TrU

paul.

^e^
j.c.i^.

^m.U.

^stiu^iU.e,
,

repti,exatrebiIisfuIi2inefeinIupos,ueIetiamcanes ^f^"' ,. credunt mutatos.Quapropter domo egrediutur,po i.^fyma. jnfa^ tifsimuno6luJncun6tisluposimitati,autcanes. Hi malupma, pallentjoculiqueijsfantconcaui&ficci craiTd im- a</kw^. becilliterque uidenr,linguam habent ficcifsima, uak nwxcS^mm
:

de fitiunt,os faliua caret. Tibise his funt ita ulceratsg ut curarinequeant, propter frequentes ofFenfiones,

&canummorfionesXuranturhiranguinismifsione ufqueadanimideliquium,uiclu boni fucci, balneis

dulcibuSjfero la6lis,hicra ex coIoeynthide,Rufi7,aut
Archigenis,autlufti,theriaca, &reliquis melancho-

liagutilib.Caputhisanteacccfsionemirrigatur fopo riferis,nares opio inunguntur.Quandoque fomni ferum medicamentum propinari oportet.Hoc naturse uitium & humanae mentis alicnationem fabulse a^

&

pudOuidiumfubminiftralTe occafionem uerifimile cftjde Lycaone Arcadise reg,quem a loue in lupum ob fuafcelera mutatum nnxit.lnterim atrse bilis mor
bi,lycanthropise di6li,adiungit notas,

zih,^ j\ieu-

morfo.

quemadmodii

ridiculapoetarumcommentanaturales fiep^ folent

habere caufas.
Territus ipfefugit^naBusq^filentU ruri^,

"Exululxtfiujhaq- loqui conatur,

&c.
efle,

plerofq; etia atra biie uitiatos , fe leones

uel dae^

mones.

4^^
i/4i:c.hh.^
fi'^'

jyeiHffecfismaleJic,

"

^^"^^

'

'

mones,ueIaaes,imaginari,annotauit Auicenna. PH# nius Sc Edouardus fcribunt, cerebru u.rfildeuoratum JngignereimaginationeSjquafiinurrumquistrafmu*

tatus
fit.

Id nollro

hoc feculo cuidam Hifpano nobili

obiatu fuifie edendu traditur,qui per deferta & m-ontes uagabatur , fe in urfum efie conuerfum phantafia uitiataratus. Atqui da^monem autullam creaturam, nihil pofie condere,aut reuera immutare,rationibus, jpdrtz.eauf &ex Decretis abund^ demonftratum eft: ^euiden* ^, q. f. ejftfc. tifsim^coniiiatexeorum quihascfuerunt pafsiludi^ bria,confefsione,quam Hb. 5. cap.ii. defcriptam,qua' licunque expUcatione fum interpretatus.
Vemtt^difcxu^kmdnimutiitiene,

T^4tuY mi-

/^"^iEterum quaemihifortafsishicobtrudereco*

racuUtn fe- I xni immu^

fogminis, inquit, mutari in mares, noneftfabulofum. Inusnimusin Annalibus, Licinio Z.7 C4. 4 SelUui It. $. CrafTo, C. Cafsio Longino CofT, Cafini pucrum. facap. 4. lum ex uirgine fub parentibus iufiuq; harufpicum jTtb. 6.Epi. deporcatumininfulamdefertam. LiciniusMutianus ^^ prodidit.aifumife Argis Arefcontem,cuinomen Atf aph' refcufse ftlifTet: nupfifle etiam mox barbam uirilita* temq; prouenifie^uxoremq; duxifie.eiufdemfortis & Smyrnae puerum d fe uifum:fubditq>: Ipfe in Aphrica iiidimutatummaremnuptiaru dieL. Cofsitiuciuem Tifdritanu. Liuius lib.^. fecund.bell.Punic.tradit, Q. Fabio Maximo & M. ClaudioMarcello Colf.uirum exmuliere Spolctifa^lum Hippocratesautemfcribit, Phaetufae cuipiam Pychei uxori corpus uirile & in uniuerfum hirfutum & pilofura fuiffe redditu, bar* bamq; eam emifille uoce item afperam fuiffe efPe6la. Ccntur.t.cen Quod ipfum etia Namyfia? Gorgyppi uxori in Thafo jMt.curat. e^enifTe/ubiangit. Prxtcrea Amatus Lufitanus con: ,
,

^^ nabunturEx PHnius

ahj naturse njiracula, ipfe referam,

?^-

fcribit

fcribit hiftonam eiufdem argumeti,his uerbis: In oppido Esguerra, noue lencis a Conybrica,nobili apucj Lufitanos ciuifate, pnellaqusdam generenobihserat, cuinomen '(fi reftememini)MariaPachecaerar: quse cum ad retatem perueniiTet, in qua muheres pr?^ mum menftrua em/ittere foIent,uice menfium priapn

ufqucad idtempus intuslatitantem extra

ilc
:

eiccit.

Ee

ex feminaFaduseil;m?rculus ocuir?li toga indutws,ac facra aqua rerperfus^Manuel fuit uocatus. Qu? axllndos perueniens,&: diues acclarus faclus, poftea adfiaos redijt^&uxorem duxit.Sedan liberosgenue^ rit,non fatis compertii habeo. Confcj tamen lumus, imbcrbem hunc femper manfifle. Ha^tenus ille qua? eo a me adducuntur lludio^utprobe non folum banc fexus permutatione & uerifsima efie.. ^ naturaliu rationum bafi inniti {t^ etiam. fcminas traofire in mafculos faltcaduerfus inanem Aufonij aifertione, qui duoru exemploru au6loritate etiam tueri conatus eft couerfionishuiusoppofitione. Verom ubicauflaincredibilis illius eifeclus fuerit cognita & perfpefta^ ilico cofequutionis necefsitas alteriuS fallitatem deteget: quaeutinuefligationeacquiratur^duoponeda funtfundamenta demonftrationi naturs prorfus cc*^ uenientia. Primumell:, poftanimantis produ<5lioBej uirtutecoformatriceno effe ociofam;alteru,particuJa?alicuius prxrogatiuoiuredotatas mulieres. huius
:
:

prefentiafubminiitrabitgenerationi matenam.,illius
cotefsioefficietis aclione. Qiiae
fi

ucra funt, ut profc*

latitaresli

6l6fint,oportebitcirca

pudedu muiiebre

quodmembrupriapifigurse perHmile: quiaexPhyric^fpeculationiscertitudinecoftat opcrationenatn-r?no exerceri in fubiedo quolibet,fed idoneo & p'*?:^ifpo(ito:

queadmodu

etiauis c6formatrix,^anim:"?
-

ameditoinlucem, non procreatdenouo parte? "nateriae conuenicntis & reliquaru occaficnum v

S
-

-'

D 4

c-..

dtuiHjfed imperfedrias adimpIerefacil^poteft.Proin*

dehisitaconftitutis^fciendumeftjeiurmodiparticu?
Jara reperiri in Koimroyiwiuti^ui, quse cund^is
rilis

conditionibus prorfus refpond^t

mentul^ ui* adeo ut pras^

<iita{itiigametis,neruis,uenis, arterijs,mufculis,pref

^\ki,.fen.

^'''^^cft
^lhathara.

^lbandar.
^htork.

^ymjjha.
-

putiOjglande,ne quid omnino defideretur. Eius ex' qtiiiitaobferuatio ha6lenusferefuitnegle6la, ob pin. guedinis uelamen, arecentioribus atabAuicenna ^^^^^^^^^^^^ ^^^ nomine Albathara, uel Albandar: Sc a Ruffo Ephefio KMTiifis uocatur,unde obfcoenum uerbum >fAVTw^//,t/,ueI iwrM/^/ay deriuatur:nec non Nym^ pha, Myrton, -^oJi^t^)?, Atque exiguahsc caruncula paulatimmolis auemetatione exurgit tande inpria<
:

pum omnibusiuisnumensablolutum quoQCotm^

:

git

prscipu^ aut menftruae expurgationis initio , aut connubij tempore, quoniam in eo Naturseimpctu^ incrementum moiitur:inhoci;er6,propterprimico
itus

uehementiam effringunturparticulss iftius

,

car-

ceres,quibus exonerata uirtus formatiua dein elabo^ rat in promptiori expulfione. Ita etiam fit,qu6d tung corpus Sc hirfutius euadat propter menfium fupprefrobuftius ob fexus uirilis fuccefsionem, fionem, Hoc autem mebro quum faltem mulierdotetur (unde omnes feminse licet a<51u tales fint,potentia tamer^

&

mafculos nominarim ) necefiari^ elicitur, hunc mutationis ordfnem progrcdi tatum afexufemineoa^ mafcuIum,noneconuerfo: quianaturafemperaddit^ punquam demit: femper expellit,nunquam reprimit; femper mouetur uerfus dignius , nuquam indignius^ Itaque Aufonio uanitatis crimen adftringo, quod Be peuenti puerumquempia repcnte uirginemfa6lui|j
refert:
piecfa^fs anticjuum,quod

Campano

in

Beneuento

yms ephehorum uirgo repcntefuit.

ppet^s eiufccmodi fabulas excogitafTeuel indelM

Liber tjuartus.
,

42 s
,

qaet quod finguntTirefiam uatemThebanum cuius fupra ineminimus cum coeuntes angues baculo percufsiirer^mutatum in foeminam fuifre,portqae an^ nos undecim, iterum a fe caefis anguibus,uirilem na^
,

turamrecepifle. Horum item miraculorum

memin^re Sabellicus
}

Sabea,Uh.9^
frf^. K.
.

ficPontanus. Sed quodabftrufa naturx operatione ^^'^' Jtctttts* c 1 r contingit, atque ineametamorpholi, &quiaemlolius fexus,continu6 perdurat,nullum hic mereturlo^ cum , ubi tantummodo de fiftis momentaneisq; daemonum formis &pr3eftigijs, quoadlieripotcft,ex-.
ci

de

O-

plicandisagitur.

Qwoip/m j puUntur d^monUciyquimelm'

choliudgiUnturyO^ediuerfo,
Crfp.

XXV.

DE
25.fatis

melancholicorii imaginatione deprauata,Sc lubfequentibus fiorum interdumdelirisridiculisque adionibus.-nonnunquam etiam gra* uibuSjferijSjhorrsndisqueoperibus^fupralib. 2. cap,
tales uel fatui uel a

multa dixi,utrepetitione minijs opus fit.hinc daemonibus obfefsi f^pe iudican^

tur,

quemadmodum quoque energumeni uicifsim melanchoiici interdiim djcuntur.Exquifitum itaqu defideratur hic iudicium , ut inter utrofque difcern^-' turaffs6lu:qui plerunqueetiam complicantur, HumorietenimmelancholicOjUtimateri^fuisIudibrijs confentanese, diaboiusfe^utanteamemini, infinuat
libentifsim^.

Non tamen
:

dmonijscun6liexer^
fir,ut

.centurmelancholici

at

contra fer^

omnes

dss*

moniaci ob acerbos cruciatus affe6l:usque graues,

reddanturmelancholici. Malierquaedam Buderici?? fingulis annis eiufmodi melancholia , uel potius ma* niaagitabatur, ut feptimanas aliquot ina!tas nofla fircafepulchra incosmiterijs degeret: excurr?ret e^ tiam 5

42 6
tiam fublnde
lius feneftras

T>e affeclk malefc,

in pIateas,efFrineens
,

huius ianuas,

Sc il^

fecretiora

&

perrumpes intcrdiu aufugeret ad loca fylueftria. Et quia is paroxyfmus maxi-

md incideret in die feftu Pafchje,hoc eft,tempus uerntim, huicmorbo exhumorn motuaptu: credebatur tum temporis d uuigo iJlam a fpiritu exagitari mali,

gno. Videitem hiftoriam dxmoniacas, quaemcian choiia infeftari reputabatur fupr^ cap.16.
ti^i ohftd'^ dUhoUci hijlori^

mmcrdhiks du :

dtemm dutcm ad mcantjmcnta rdutm^

'N hac eorum qui
a

Cdp.

XX VJ.
maieficfo exagitan*
fuerit,rc.-

daemonum

Ohfi^fd^' "^cenfaifienaturaie, msnianfig' fidionis figmentum ,

menta.

tur,

hill;oricaferie,nonextrainftitutum

rarumquetamen,diabolicf ob* imeoiimNeomagijapud Gei-

dros uifum, in quodam mcndico nominc lufto. Hic occationepecuniamem.endicaretlargiorem, fiuifl^edA' antc templifores decubuit, daem.onij in fe dominium mmiacm. fimulans.Nam perpetua inquietudinc exiiiebat,con cidebatq; iacenti uenter.* interdum & fugam minace, infultum uioientum & toruam faciei inuerfione fingebat. Cuftodes latus utrinque ciaudebant,eius con iunx & fcortum qu profilienti renixae, ferramentis appofitis eum cocrcendum menticbantur: interea o^
ut^^^ft^
,
:

ratione

mendicorum rhetorica oppido

inftru<Sf,{lre

nuam nauabant operam, uteieemofynam d popui

die Dominico mane hunc adeunte locum eiicerent ubcriorem. Tandem in doiofi machinamenti opinio* nemuenitmagiftratus. Adhibitiii^ores, quia co?* miterio difcedenti fub prandio, quo tempore ab ho,

minum frequentia

hic tutus

efl:

locus ,

manus inijcc-

rent.namhiceiufmodi apprehendifiehominem,erat reii^io, nefasquc ducebatur, ob prophanationem locifcilicetfacri. Poftremo tamen cogtiitoJatrocinio
quater

Ltherquarm?

^zy

quater perpetrato, abreprus, in uinculls artem cofeU

fus e{l,quauentre, ut profuonutuexundaretrubito, relabereturqi continuo uortice,coegi(ret.Prius obice

& multo butyro (imul deuorato, ^uoanteaobiiniebantur praemuniebanturq; uentri^ culus&inrellina aduerfus uimhydrargyrideieteria, argenrumuiuumdeglutiebat, quod fuo pondereex
altius podici indito,

uentriculo per pylorum in inteftina ferebatur.ubi ob pelTuIum oitio obditu, pra^cifa erat exitus uia quare
:

<iuumuehementeridhumidum fit,&tenuiumualdc

^^yjy^^^rt*

-partium, ac cognatamobilitateinquietifsimu, quan- ^^j^V

T'"

quamacalorenaturaiiexcitatum, non tamenobin- num-m pav

teftinorum butyroinunclorum anfra6lus cuaporara tmm.
.(etiamfi ea fuifiet caloris

uehementia) potuir. Hinc

ciebaturualidailiauentrisperturbatioj&iaflus inse*
<jualis,

quam augebat uehemens&uoluntariauencolie-

trisfuccuflatio, ilisfisinterimobpr^Efumptubutyri

antidotum partibus interioribus. Stipe autem

^a,& arbitris femotis, inquietum d^monem,captiuu quippe Mercurium,extrai:o pelTulo liberabat. Hunc
tragoedumdecimo poft editum hoc fpedaculu die, propterlatrocinium, Germanica punitione imponi rots uidL'ex qua horis duabus pdfi: defcendit,eodem tamen repofitus die,ftrangulatusq;. Ad hum: numerum referatur impoftura , uere commenticijS ligaturis afcribenda, cuiufdam loan^ nis Patris nomine, Germanis Hans Vatter, natiin pago Melli^ige, medium miliare difsito aDuringoru Vuymaria. Hic profefsione bubulcus, triennium per celebres aliquot Germanise ciuitates uagatus efb,
iimulans
fe ipfis D. loannis ferijs hora matutina, quu Ixoum curam gereret, a Nicolao Gottel, pofteaob fuaflagitia Vuymariseexufto, incantatum, paneaffumpto cyaneo ex fextuplici fanguine c6fe(5lo nimi^
,

ToanU Patrii
<^o:we^j.

^^^^'*^'^P'

ruminfantisnondum baptifmoinitiati, 5cabeooccifi,

42
cifi,

De ajfeBU

mdejic^

duo^ decim annis atrociter i diabolo diuexaretur.Hoc Ni^ colaum in carceribus confeflum fuifTe afTeuerabat, Hinc dsemoncm excruciafle ipfum multifariam air, ac tam ftri^l^ mpmento colligare manus faepe in terferpentls, bufonis, echini,uulpis ac Iupi,ut

gouineulisxpilis equinis 5cfericeis lacinijs intortis, utnifimoxeorumincifionelaxaretur, fanguinis fubfequeretur eruptio. Coartabatur enim fingulari
artificioligaturaenodusinexplicabilis. Acanteaprse

angore fanguineme finiftraaureatqueorefrequenter effluere querebatur &: inter reliqua,femel Mansfeldiainaereeueflumfe, Scualido uentoHalamuI:

tra muros translatum, ibique catenis argenteis colli^ gatum fuiffe narrabatritem Bornae,ubi in turre inclu^

fus fuerar, ut nonnihil a diaboli torturis leniretur^at* que ab eius laqueis tutus conTeruaretur,per foramen

anguftum crafsi formicis a diabolo perruptum,fe in* dufio folummodo te6lum , 4 dsemone extra6lu fuifTe,
atque in uaflam tradwdum folitudinem: fed quomodo,fe nefcire: atque ibi tres no6les fine ulla cibatione humana peregifTe Addidit quoque,fe catenis ferreis crebro a daemone conflri(5lum fuifTe circum corpus, pedes & collum ac femel ita in patibulo ad hoc fpe^aculum a fatana ex ingentibus lignis con(tru6lo, in quodam horreo alligatum fuiffe.Admiranda quoque phantafmata, apparitiones &fpeclraannexuit, necomniaenarrare breuibus fepoffeinquit fed cuncla,
.
:

ordine, uelut feriem hiftoricam, confcripta efTe, tan-

demque pertypographiamlucemuifura, utmundo.

innotefceret,quantarudeIitate plurifariam a dfmo* nio excrucietur, dilanieturque. Nec prstermifit fuu commu* in orando, concionibus facris audiendis ,

&

fanguinis Domini nicatione Sacramenti corporis finguli? quatuorfeptimanis,ftudium. Adrefipifcen-

&

tiam quoque utpopulumhortaretur,

fe

impelli affir-

inaba^

Liherquartm,
Iflnatat.Poft

42 p

diutinam huius tragoedif ofteifitationem,

uenit,ubi ijrdemufusteclinis,

Norimbergamtadem

iprudenti&circumfpeclo Senatuobferuari cumui^

giianti fagacitate induftriaque,

femotiscuftodibus

folitis,iubebatun Sc licet

primum abitionem urgerer,

defperationem deindefimularet, &nefcio'quaenon comminifceretur ad artisfu^ fucumreotamen ad ex* tremum reda6lus eft , ut fe nunquam a diabolo liga* tum fuifTe , fed fibijpfi laqueos d fe paratos , celcriter
fcmotis arbitrisiniecifle, ubi itemeorummateriem
fuffuratus fuifletyfateretur.

Vinciendi^tiamfpeci^

fu(ftu fatiguinem exgin* oftendebat liber^: giuis extrai3:um fuilTe narrabat , quem qiioque manu ^uam ocyfsim^ in aurem feorfum inftillabat.Reliqua item cnarratamiracula,merafuiiremedaciafa{Tus eft: uniuerfamque huc fpe^laffe fabulam ^ ut inde rem faceret.Quapropter ob facilem,nec extortam cofefsio' nem, fentetitiam mitigauit, reumque publico palo in fpeVacuIuiTi Sc irriiionem ad horae dimidium alligatum exilio puniuit amplifsimus eximi^ prudentiae, iudicij, uirtutisatque authoritatisordoSenatorius, ^aglftram 9 Maii , Anno millefimo quineentefimo fexasefimo- ^^^^^^^^lecundo. Iduerodiabolicsuexationispermeanta- tiafttmma. 'menta figmentum tanquam rem ueram, alius an* tea epiftok typis excufa prsmatur^ euulgauit, te^lo
, ,

men

&

*^olo falfus,

^iufdem pmuUt ohfej^ionls iutiMihm ficri' V 11. ficis hijbri . Cdp,

XX

EOdem anno^ nimirumfexagefimofeciindo,

in ^ttelUVheu
'j''/^^*'^-

.Martio, DulTeldorpium uenit puella quaedam

Vuerlenfis,circiterannosuigintinata,beneha# tttdr^^jl-^^ bit3,fed uultu torua. Hasc, ut mendicandi folennior memaia, efietoccafio,iiterisiTiunitateftantibus,eamadaemonio obfeifam, adD. Hubertum Ardennatemprofe-

^ionem

De affe^ls malefc. ^^0 dionem inftituerat, ut ibi i fatanse iugo fofoerttufj Cumpatruo & condu(flicio homine comitem etiam habebat monachum,annum prop^ trigefimum agen> tem. In coIlo,tanquam amuletum contra diaboli fsF^
impetum,dependebat ftok ecclefiaftica, Ab eximise pietatis &do<ftrinauirisorDatirsimis, ecclefia' fteruo,&mediciscoIIegss meisconiun^lifsimis (qui bona fide rem omnem mihi expofaerunt , tum enim aberam) quicquid id elTet negocij, fGkrtifsim^ inqui9 ri uoluit Princeps noller illadnrsimuSjquibufuis im^ pofturis non tam faciies,ob non uulgares ingenij do' tes,ofFerens aures. Quantum itaq; ex sgrot^ & aliorumreiatuconijcereillipoteraot, epilepticaputabatur. At monachum comitari,qu6d ob ecclefitflici ur^ npraerentiam, minusadsemooioimpeteretur, dice^ bat: tandemq;e6ada6laefl, utillumineodemxrecuJB decumberc no(R:u le(5lo fateretur , non autem afurs exuuijs prorfus nudatum , fed qui indufio adhuc te^QSelTet. Quumuer6horaquadammatutina<^rom^ noexcita, patruum, atq; alterumcudodemueftitos in lecflo fecum conquieui ffe obferuaret ( fortafsis ue^ fpere praecedeti potu adeo confopita , ut minore horum concubitorum habuerit ratione ) fe ali^s eos pe# dibus e led:o expulfuram minitabatur, il redirent at nullam patiebatur repulfam monachus. Rogata etia, quomodo aliaemonachi lupxautconcubinx (quas duas illum Vuerlsa- rtliquifle no negabat)ip{ius pere grinationcmferrent:' ^gerrim^ refpondir. Mona^ cho quoque ia(5i:anti, fetribus uerbishornbileinea polTcrpedtaculum excitare, quu acollegismeispermitteretufjUt quicquid ad hanc rem ualerer,o{lende^ re non grauarecur,n hil omnino potuit.
licet
:

Ohfefionls

Maubufa;
facinus
,

diaboltca co- gjj.

**'^^^

CJ"

^^^>

^ Sl^^

Hannoniae finibus huiufmodi contir arratum a uiro cui fidere quis pof^ ^^^^^ ^^^^* affinitate iunaus eft , doaus 8c
in

mihi

pius.

Liberquarm.
pius,totIusci; ai^lus

4x1

fpedator. Nam tum fort^ diueriabaturapud urbisilhus prsepofitum, fuumconran* guineum, quem falutandi gratia conuenerat. ibi fub* fiilenspraeforibus, uiditundiq; populum confluere,

uelut agmine faclo ad templum concurrerc roga# batquidrei efTetcTumilliquidam ObfefTumad^^

.
:

&

mone quedam aiebat ibi exorcifari quod ut uiderer,

:

accefsit.IngrefTus teplum, uidit facrificu

quenda per.
.

agente facrum,6c d^moniacu altari proximum,qui a fpectu horridulo Sc turbato fedebat tacitus hunc facnficus iile perfinitimas undiq^ rcgiones circuduxe^ rat, fubinde cxoicifmis tenransdzmoniumeijcerc. is dum pronuciaturus Euangeliu, fe in illud iatus ubi eratda^moniacus, concuIiiTet, Scad Euangelij locum -perueniflet^Dsmoniaeijcient.IinguisIoquenturno'
uis:

^"^^^^-^^*

tumdsemoniacus, quafihoruibrmonuimpatics,
clamare incoepit.perie
5c ridicu-

it^Q c6cutere,agicare, 3c aitilm

^o Euangclio fubticuit, donec finita mifla, facrificus

illu fuis

aggrederetur exorcifmis, qui quide

Jifuerut,Scltolidi ac inepti.Subindeincuicabatillud,

Malediclediaboie, dic maledicte diabole. Ardsmoniacus ad pauca refpondebat Tande exorcifta Dic, inquit, malednfle diabole, quid'na eil: omniu tibi ini'
.

micifsimujnaximcq; cotrariu^r^Subticuitaliquandiu, actergiuerfabaturdxmoniacus. exorcilrauero acriter urgebat atq; inllabat: tande df moniacus ueluti ui ftus.clamabat, Aqualudraiis. Tueaaquacrateraa?* genteam impleuit exorciila,ac ori dasmoniaci admo^ tam coegit illu exhaurire: qui torquere fe,& fic grunnireplan^coepit, utporcifoient, dum cultrum iugu;lo infigit lanio; ac paulo poft totus intumuit, gutture -potifsimum, itautfupranaturam idcontingere quiuis dixifTet.

Hinc exorcifta ueluti prsefentifsimutn aiexiterium ad expellendum dsemonem,iIlius guttu'

apphcuit p.

^Ti

Gundul

reliquias

tbeca argentea recon*

43^

T>e affe^fis malefic.

reconditas.Tum ille agitare fere,&: intof qiief e, ficque

clamare ccepit,ut Stentora illum dixifles uincere,uel

quantumGradiuusHomerus:

utinquitille,

Deinde

quafi uidus, adinterrogatarefpondebatomnia: ue*

rum qu^ fcifcitabatur exorcifta

talia erant, ut uel ad aliquorum contumeIiam,uei uindidam produfta ui^

,

derentuftcert^ ilolidaerant, indigna,minimequefes renda. Altero die denuo fubiedus eft exorcifmis dce^ moniacuss fed ut accefsit hic meus aftinis,iIico de(li*
tit

cxorcida. Audierat (ni fallor) hunc

cum pr^felo,
fermonem

& nefcio quo alio prudente fene habiiiile

de hoc ds2moniaco:

& in hanc incidifle illos fufpicio*

iiem,ut emnia itla i\Eih agi Bi fraudulenter crederent. Vnde huic obuiam ueniens ait, idque Latin^,quo ui*
delicet perfpe6la eflet iilius eruditiojSc Latini fermo-

cisleponaitinquam ^ Ipfe efl:extra:hominem adssjnoneliberatuminnuens. Pofti-idi^urbemreliquit. Non ita multo pofl: dete6la re palam fuifle impofturas patuit: quare tandem uterque meritas ob tantum
,

flagitium dedit posnas.

'Eiufdmdrgmentideg
Cap,
fliftorUfe^

nshiftQrid.

XXVIIL

Liud

diabolicae obfefsionis &'exorcifmi fig^

amdfjgwen.

nfeme.A

/-4^mentum iegitur in libello Gallicoantetrien* nium Parrhifljs cdito, infcriptocjue Narratio^

nesmundirorcuita2,narratione 32, Inpagocuidain arci proximo inter Delphinatus Sabaudiaemon' tes,qui a radiori plebe incolitur (acrificus magis h\m gis agendis quam parochias adminiftrandae aptus, in paftorem eligitur, quod le6lionis fcientia tantum> modo reliquos praecellere rufticos uideretun Et quu

&

exreceptomorenJhil fer^inpagisilliscitra pafl;oris cognitionem perficiatur, hicpedetentimapud omties iliiuspagi feminas fadus cftcompater: quibus
V

quuiit

tiher marttis. <IUUmeaOCafineuter,.rr*

Lifctta

.,

I-

-fii

nomme./cJntorei-? ^'f^J

""*^^"^<^"

fredirecpem

cSL^
e a

''"

ad eafdem decreuif.

ficorum confuetudine in
fi^fus

'

T'"'

'"'""

'^^"^-

paftor faonus

iudi:
2lfi

^^*^'--'tq"eof^
'^^-^"^P^f^^onfi,

Jium:,l,itritq.

fecretdanum

confu;mamict";",So"r'^^
In eiufmodi comoedi* ai
l;a,te

'.r

'"' '""^ P"nt.'

animi admodum

.Joloribus conficitur tui?

e^
,

1"'"' '''""= ^^ fi'

'"P'"''*'' ''"'^^' J

ifeego<juidem,^uddiu^en
ferta aieam,& busaffl,ais

ufaeand
-

duram

perneffi f.

'f

''r'">^'^*' ?'"" '^'" -'

remedium'.nCtt

qu,sprouiddadi,ibeat.Auder"es'n!fi

ne obfideri C Helas

perfona!.ancZ nTcS''''''''^^''''""
ficipoiTe/pesatfulger

mL m,,
""
'

'""''"'''-''i ' ' <''nor ''"S''"

l/e"t''"j""^/^-

rediWicinam noftfam tiam.quotiefcunnnr

!;t;dT"'M ^?"''*"

""'""^^ '" -"'em

bdi/LrdSru
t

V?"^''-'^'"'" uuinere fau.

" 'ega liac deinde ^' '"o'"' accu atTu n,^''"'/'""'^'^^Plu'n audita mi.ra ^*^' ^''^"^' ^'^'^ te intoroue ^n

rm:&^''!-'''^''"'^

f malb hac attonitura

C't.ubi

nus.fpumadefoedreos^lT,!'*.'"'r'SO''f'-^herema^ ccurrens mox

^^i^^^'^'^^^'^^^^.
eam d^

!^il^rmaritusn5" a^roc -llt obferuans,haud i u

' P''^"P"' ^ n''o ^"' "Sitari cehfuit;

confoiatum uicin, cftnf

t^^SLf/r^''^' ?''''"''"
'

^^'^'^'^

'^^

^^'i''-

434

^^ ajfedtls malific,

ju^em/urpicionui oonimmento conceptSB oblitus^i xtdii. ad parochi des,ueiut mentis impos,properatj oratum,utruisexorcifmis tam malitiofum ex uxo* refpiritum exturbare dignaretur. Dominus Mauricius quanta poterat dexteritate rcfe continens^ mird excJamat, lugetqj infperatum.huius segrae mfortuniumjinquieos Ha ha ha,mi compater,moro{itas in
:

uxoremnimiajScrurpicioobcaufam non

fatis iufta,

probummaritumcertedecet mmim^: fiquidem eo nominein fenius communis erroremquandoqi etia dilabuntur matron^ inculpatifsimae.Inde arrepta fto
la arqj

adir,atq; poft fufFragia infinita occulto

organis coniurationi idoncis,a2grotam liberd murmure de>

blaterata,interrog3t fpirim, quis'nam eHetC' Lifetta ^beinftitutaauetula^uocerauca fubmilTaqi refpon detiEgopatrishuius iuuenculiefpiritusfum.uthanG pcenitetiam dece annis ex uno corpore in aliud ttoS-' greflusagerem^condemnatus, Maritus prsefens ubi intellexit focen efTe fpiritu,non^fine lachrymis in has

eueilsgjoerupitpreces:

Mi pater,perDeum

te

oro,

utexeas^necampliustorqueas miiellamfiliam.Spiri' tusrefpondit: Hincequideegrediar,fed in tecomutatohofpitiorurfusc6migrabo,ubi defignatu poenitentiastempus abfoiuam. Sabaudus hic horribili ea fententiaterntus,ufqiade6 exhorruit,ut incun6lanter ftoia parochi arrepta cinxerit colium,excIamans:

Mi

grauis

c6pater,mi amice, aliqucm'ne modum nolli, quo ilia fententia mutan queat, perpreces,ieiu'
aiia pietatis officia

nia,ele@mofynas,ueI
fitlicia

C^Tum

Lifet-

tauiden*; exuotofuccederemftitutu &fucu,uoceait

:

Amice pauperior es,quam

ut qualia conuc*

tjiunteuicandashuicpcEnitentiae bona conferre uain

leas.fedhorum loco quadraginta inuifere tempia,5c quohbet oraitones funderc attentas oportet, qui-

bus apud

Dcum olieniaru remifsione impetres:alio

qtji

tiberquarm,
qui ordinatlone corlelle cuafurus neutlqua Hspc
nitentia

^\j
pa^<
ufc

manto

ea rarionc imperabatur a Lirctta.

proptertemploru

diilantia in ea ptregrinationejtem

pons fatis furori

fpiritus extinguendo donaretur. Vt aucuoticopos mmus impedite rcdderetur, fpirituS uoce faci:iciai'ermonejprequitur,cum homineexpo-

llulans,^iniquafufpicicne fuu aggrauarit ccpatrc,

uirum fci(icetfan(fi:umjCuiuspreces quoq; Deoapprim^ forentgrat^: eo nomine uxoris curahuic c6 patri e(Te c6mendandam,interea dum rehgionis ergd
peregre illii agere oporteret,tludiofe hortatus eft.Mi ferhicloannes/apurgatorijposnis fe facile abfolutU fuilTe ratuSjingenuaanteparochu prouoluitur;utignofcat obfecrans.Remifsione haud grauitim exorsfc ia,nedeteriusquidillicontingeret, religiofam ilico exequiturperegrinationem. Interim commife (ibi Lifettse quapotuituigilantiafidelenofledieqj prseftiticoperamD.Mauricius, utjpfligato hoc fpiritu, aIteremslocofuccenerit,cuius paulatiin in uiui infantis imaginem adolefcentis,patrem fe effe poil ab^ folutum pQsnitentije tempus,credebat maritus^

De ijs qtii uencficmm

patiuntur,

dp.

XXJX
CiEterum
(i

^ueneno oblato,

uel

illito,

uel eius

;>>,^^;^ -?'

uapore attra6to,aueneficis infedi funt^iudiciu fiii,' cftopenesmedicos: quihicinteruenena (quoruuis caeca&delitefcensuariofymptomatu cruciatu fati^ gat ) & inter morbos ex Hlis naros (q n6 tantu mani*
feftis qualitatib.fed totius etia
.

fubftanti^ difsidio, ui

ts notlrf primordia demoliri collat) atq; inter mor^ bos a!iosuulgares,raros,occuItos,naturales tn,fecu^ dupeculiaresquorucunq; notas, difcernct. Siquide
tienenati,

r>iofc6r.li.^

pharmaci haufti uel applicati qualitanb.

occultatotius rubftatisproprierate,mul

< l^ro<mi4;

a|5ertis, uel

tifariam afiiciuntur : utikir.achi^alui,inteUinorQ,ic^

4i6

Be ajfeBismalef.

ueficas cruciatibus grauiter exereeah coris.renutn tur,ut(ingultiat,erodantur,c6tremiicant,refrigeren*

&

turjobmutefcantjConuellantur, pulfus difficilis fiar, ueternus premat,uertigo obuerietur,caligentfenrus fanguiserumpat:utitftrangulentur,fitiautfebrec6 flictenrur,2egr^Iotiiireddant, torminibus uexentur, naufea premantur,crebr6 uomant,freques animi de^ lic|uiumexnjmi^cordisanguftiaientiant,dyfenteria iiaccefcant,rubefcanr,tal5e putreantjiuorefuggillen
tur,pallefcant,denpianr>il:ertant, uiribus deficiant;

TarantuU
morfiiijyyn

imo cxtarantuls-morfia alij perpetuo

mr,pJeroi*c]u
'

rident,alij plo-

rant^alij clamitant,aiij dormiunr,aIij uigilijs afficiun*

ftomamo'

uomitionss torquent,nonnuIlifaltat,
:

funt qUi fudantjalij tremebundi nunt,quidam pauoribus infeilantur alij alia patiuntur incommoda, Bc phrcneticisjlymphaticis ac maniacis afsimilantur: mirumjquddauditiscontinuo muficis inftrumentis

&

tripudianteSjdonecueneniuis infenfibiliter per cu-

meatus & per fudorem difcutiatur,Iiberentur. Venenaautem,corumquetamgeneraliaqudmpri uataindicia,prseterreliquos,non minus diligenterSc

tis

Zi.^.deMa- exade^
tenamed.

quam etia dodl^,defcripfitDiofi:oridS nec fegnemin co opereexpIicando,exorBandoquepr^'

:

ftititoperam, folertifsimus fimplicium inueftigator Maithiolus.Inter eauero quae intro afiumuntur, mul iifji*mpta. ^^ pr^fentius ac atrocius,quam quae conta^u, offen* ContanuU- dunt. Ac quaecunque conta(5luIaedunt,hebetiora,mi^
Venena
ifitro
^**^^*'

nusque efficacia funt neque in folo fpiritu uel in ae:

HaUttpferi.
*

humore quodam promouente,uires fortiuntur.Potro qUod halitu ferit uenenum,omniuin

re,uerum
ift

pragfentifsimum 5cefficacifsimum eft,nec humoris nec crafsioris matcri^ ranquam uehiculi indigum,uc innosagat,commigretque. Enimuero tenuifsimum quum fir,fpiritu atcra6lum ocyfsime per pulmones in cor,uifcus uitas primarium,8c in arteri^s propaga.
,

tur,in

Liber quartus, 437 nniuerrum denique corpus prorepns primumqaelpiritus,deinde humorcs, poftremo ipfam partiumfublianciam uitiat.Morbijtefte Hippocrate, zJeN^f,
tur,

qui a corporis

membrorum ualidifsimo proficifcun:

hi*m.

tur.grauifsimi funt

atque

fi,ubi

cceperunt, perman*

membrorum laborante,totum corpus affici.Interim meminifle oporcet,ex putredinelongiusgrafTatajUelaliaabditiorc excau* fa,uiru8 etiam in nobis prouenire gigniqjpoire.Hanc quaeftionem ueteres difputafTe,docet Ga|enus ratio nibusq;apertifsimiscollegiire,eofdem aife6las 6eri a lethalis ueneni hauftu,& a corruptione qu^ a cor
fcrint,nece(reeitualidifsimo
:

Lib.^. de
f'^

^fi^*

&

pore fcaturire

poteft.
:

Iluc pertinent eoru notas,quos ^xgf^xndx lagfit ubi fcilicet philtra ad amorem ciendum porriguntur, efu haurienda,uei potu.Sic in uita Marci Antonij Plutarchusdeeodem referc,qu6d magicis carminibus Bc amatorijs poculis deuinla mes,amifialibertare pro^ pria,inCleopatrseuultuh^rebatinfixa,long^redeun ^i quam uincendi cupidior.
Vccudcs qtidndoq^ uenenk
peile.

toULJedutplunmm
ita

Cdp.

XXX.
collocato ut pemdumucaffligi

VEneno adhagcpropinato, uel

doq;,infiGiatur nemo
:

haIitulasdat,iumencaperniciofe

quan-

nenauo.

fed ea numerofa.faepius ad in-

ternecionem grauifsima proflernipeftehis peculia-

homines non infeltante, item praecipitibus alijs Pe/teiammi morbis in fuo quasq; genere,partim hominibus quo tmm* que familiar]bus,partim plerifq; pecoribus proprijs,
ri,

fubito toili,ab optimis agdculturas

tis

& ueterinariae ar^

mulomedicin^ fcriptoribus tam ucteribusqui recentioribus memoris proditia sA: qui tamen mor^ bi a uuig^ris ingepij hominibuSjne alios nomine, ma
uel
leficia

frequenter creduntur.

SsepC'

\f^3

id

De

affcctis matcfic.

contuemur,&ruperioribu5annJ3 contigilTememinimus ut folos iuguhritbouespe^

,

S^penumero

ftilentia qucedam.irrepit
alia quse gallinas

etiam,qu^ rues,&: quse ouef, mterimat. Pecudes ferasque toliea^^

:

tem pulchre
f^H?"/^' Kfc:

defcribit Virgirius

ciuondammorho ccvlifniferandacoorta

cfi

Tertipeii.iSytotoq^dUtumniincanduitirfluy

Et gcnus omne ncci pecudum dedityOmneferarum,

Corrupitcc [acus,infccitpahida taho.

Djfcrimen uero paulo antd exprefferat:

Quam mult^pecorumpe?ies,necfingula morhi

Corpora corripiunt.

Annq iiulleGmo quingentefimo quinquagefimofecundo, medicinam facieotein Luceniium balncis coliega meo, narrabat Francifcus de Pergula, eius lo* ciLucenilumnomine uicariuSjibi circapagum Meiiabiam,fupra balnea,in fine Ma>j,morbum quendam inuafilTe pecora tam peflilentem , ut (latim corrept?^

tumefcentiaconciderentmortuairullicosuero cum idariimaduertifrentqusdam fiibito affecla,eueftigiQ maclalfe in quibus id erat obferuatum ut fi horu in' feilorafanguis nudum concingerethominiscorpus, anthraces procrearer,qui ( quod miru uidebatur) no
:

patefa6li,erant innoxij:aperti
rio

aiit,

& conkdim caute

at ius

no

notati, latifsime rerpebat,

& aliquib.mortis e-

rantcaufa.

Caro pecorurecens isforuScma^latoru.

inferebatincommodi.

<:o<fta,come{l:aque, nihil
f arnisjethale potanti

deprehenfam eft. Iherionarcain Cappadocia&Minanafcente,om'

,

nesferastorpefcere
fM^pet;om
hi:i:nai urinse

quibus fueritadmota, necnifi

afperfu recreari,tradidereueteres.

^fmgHsh^iUL-i^ aicidit

Pellem

etiajfi

pecorum.quemadmodum &frugum

fira Peccata

kxcd.y.

interdum admina uoluntateob populi ll^gitJa prouenire, obferuatu necefle elt. Sicob Pha^ raonisduritiempedis grafraturinpecuSjuIcerainho)
{^jvj-iljtatem,

mmes

Libert^uartm.
,

4^p

fnines 5c iumenta grando item in uniuerfa iEgypto.

EtIohelisi.Dir6ipararunthorrea,cli(ie(5>^ap()thcc3Er,

confufumeftEntKU, ingemuitanimal, mugierutgrc' ges armenti, qaia no funt pafcua eis, fed & greges pecoru difperierut. EtAggasii. Ponitecordaueitrafui? peruiasueftraSjdicitDominus Seminaftis multu, &;
coliegiftisparu:comediil:is,&
ftis,^
plius,

non

eflisfaturati.-bjbi-

non

ellis

inebriati.Et infra: Refpexiitis ad

am^

&eccefad:ueftminus: &intulilnsin domu,&:

egoexufflauiillud.Propterhoc, inquit,raperuosprQ hibiti funt cosIi,ne darent rore: & terrs prohibitu e(l, ne daret germen fuu^Sc uocaui (iccitate fuper terram,

&rupermontestriticu, uinu,oleu,&qu2ecuq;progi^ humus, & fuper homines iumenta, Sc omne manuu ueftraru laborem. Et cap.2, P^rcufsi uos ueto urente, &aurigine, atq;omniamanni3 ugftraru opera, & non fuit qui ad me couerteretur.Ite Leuit.26: Si no feceritis mandata mea, dabo ca^lO uobis defuper Ferreum, 5c terram neam, & cofuraetur incsnum kbor uerter, immittamq; in uos beftiaagri, qosj. orbos uos faciet,atque exterminabit pecora ue{lra,& imminuet uos.Si aute in prf ceptis meis ambu]aueriti3,dabo uo bis pluuias temporibus fuis & tcrra gignetgermen fuum. Refipifcetibus ijs denuo, haec ubertatJS iit promifsio,Ioelis 2. Zelatus eO: Dominus terram fuam, Se pepercit populo fuo,Sc dicit Ecce ego mittam uobis frumentum, uinum & oieum, & replebimini in eis:&; non dabo uos ultra opprobrium in genribus. Eam autem rerum fuarum iaflruram impatientcr quidam tolcrantes , non cum lobo eam Deo acce* ptam ferunt uerum ad diuinos & ariolos facruico?, diabolicarum actionum patronos,quafi a Lsmia fagnit
,
:

^*^-!^

tanadminiculo,adeamdeuenerint{lragemiumen*
ta,confluunt:q^ai inde ementitis uotis,
pr

& quacunqi- 3
poiTan?

^4 ^

P^ ajfediis mdkfic^
hos^damno

poirunlrfallaciperfuaiiQne,

& increduli*

tatebis mireroshomines, in maliciofa opinione feniel concepta obfirmant : adhibita etiam npn fpliim fuperilittofa, fed

& impia curatione,quam LibrQ

Atatth.s.

fequenti explicabo : ubi quoqueoilendetur ^ quod flercore lupi in pr^efepibus pofito , iumentorurn ma leficium ahquando fingitur. At quo modo in ^niniaHum uentricuhs ex piHs , iuft^ quantitatis pijae increuerint,paulo ant^ di6lum ell, Gadarenorum porci, fatan^ maleficioadafbi, in

Aiarc^.
Luc.s.
/?j

mare
^,gj.^

praEcipites lati perier^nt

ut Scriptura do*
,

u}ta

i'

Docuifle quoque fenem Hilarionem tradit Hieronymus diabolum hominum caufa etiam iu'
,

rfnt.

mentacornpere: &tantoeorumardereodio, utnon

folumipfos, fed Sc eaquze ipforum eiTent, cuperet jnterirc. atquehuiusrei propofuifle exemplum,

M.jo

quod antequam beatum lobum tentare

permitteretur,omnem eius fubftantiam incerfecerit

V R A^

Liber qtiintiis.

442

CVRATIO EORVM aVI

obiidione fubigicreduiimr. Liber V.
V^i eademoperdyoh
drgumeftti

LA^

iiiiarum maleficio affici,uel dasmonis

communionem ,curatio^
:

nes a malcficio diaholico non aiience interferuntur

ligaturarum, charaBerum,
effigierum

c^

anndorum, periaptorum, tam infanando , c^uam in Udendo Jiue clauUris

lihuSjUanitiis Oiienditur*

&

aperiendis , fiue furihus inue^tigandis O^fimi^

Dc

curYAtionc

gencrc,

prceferuMcdhhocmdi Cap, L
ratio hic

YRATIONIS
%
.

partim

erit ^f^^^yA^^^/K/jjexoptatifsima

medi-

cationispars, ut afafcino&incanta^^^_ jcionum ludibrijs quis prseferuetur l^it^Jg^ partim etiam (AxdoA^h, ut ij quos iam ^S:^^ malefieio collifps credimus , rit^ legi* timoque reftituantur ordine. atque erit iilaaliquo
^^

modo communis,

ex Saerarum literarum fontibus deprompta: non autem magica uel fuperftitipfa, tan^

topere a multis defiderata , excultaque.

Quum uero,

Carati ad^
^^*"/'^ ^''*-

quicquidhadenus rerummonftroraruminhancrelatum
ei\

hiftoriam,diaboli (Tnt artes, opera, ludifica-

^<^^^'J>^^'^

tiones,laru3e

& Ipectra: contra liiunc nos circumquacom^

que ualidis

aggeribuSjpraefidijsq; infailibilibiis

muniri eil: operjeprecium. Atqui fpiritusquumfir, fpirituaiiaccingamurarmatura;quamexdiuinaPau' li exhortatione cognofcere , atque uniuerfjs comple* ^\ neruis decet,qui ita hortatur Quod fuperefi:, fratres mei, fitis fortes per Dominum, perque potetiam roboris illius. laduite totam Dei armaturam ut ad:

lfnfi6

ucrfus diaboli affultus confiliere pofsitis.

Quoniam non

44^

'Decurat.Ltfmalefic,
,

non efl: nobis Iu6la aducrrus (anguine Sc carncm

, ,

^q^

aduerfus principatus aduerfus poteftates aduerfus ^rmaturn mundi doininos, redores tenebraru feculi huius,ad* i^^^' uerfus rpirituales aftutias in ccElellibus. Quapropter t-,X^efakf. affumite uniuerfam Dei armataramjUtpofssUsrcfi* flere in die malo, Sc omnibus peraclis ilare. State igi^ turIumbiscirciicin<?tisba!theoperueritate,&induti thorace iufticias, calccati pedibus, ut parati fitis ad Euagelium pacis fuperomniaailumptofcutofidci, quo pofsitis omnia iacula mali illius ignita extingueCladtmjpl' re.Galeaq; falutaris accipite, &gladiu fpifitus,qui eft nms. uerbia Dei, in omni deprecatione &.obfecratione, o^ rantes in omni tepore,in fpiritu,& ad hoc ipfum uigi-' i,Pet.s. lantes cum omn! fedulitate. Petrus it^ fideliteradmo

&
:

net:Sobrij eftote, uigilatej quonia aduerfarius uefter

^phff.i.

diabolus tanquam leorugiens obambulat, quasrens quem deuoret. CuireOftuefolidi in fide,fcientes eaf* dem afflidiones,ueftrx quas in mundo eftfraternita*

ticonfummari.Hicenimagitinincredulis Hic Sc faluberrima Tertulliani exhortatiofuuhabebit locu,qui nos uelut Iobu,fortifsimij Dei athleta, aduerfus tentationu infultus pugnare uoluitt ite ferico ueftiri probitatiSjpurpura pudicitff,chlamyde pa* tientiae. In animia quoq; inducendu fuadet, cuda qu^ dsemon ad noftrss integritatis cuerfione machinatur, in glor!ac6ftantiscafura:&eiusmachinametainhuc fine d Deo peririifTa effe, uf qua cbftantia perferre ad aerfa uelimiis,experi^tur.quemadmodri apud Hiereiniam propheta quoqj legimus Domin.us exercituu
j

iuftiprobatoreft,

D.Maximusrn

lib.de Charitate,d

inones nos infringere interficereq; iubet: atque illud bauddubieperfici,quandocumprxceptoruDei obferuatione afte^lus in nobis efferuefcetes uincimus

hoc uero, quum prorfus affe6libus

carentes,illis uni-

Uerjfam calumniandi occafionem pr2^fcindimus,cum'

prophe*

Liberquintm,
:

44$

prophetadicetes Vadehomicida,Dominu5mecuni eii,beila:orforr^s: tucades, &:deleberis apudmeia serernum. Olympiodorus cap. 10. in Ecciefiafticae hiftori?e interprerarione,omnes fenfuum aditus occlu.dendos cenfer, (icutnequeperoculorumillecebras, nequeperaurium pruriginem,neq; pernocentisiin' gu2i petulatiam d^mon admittatur: hoc enim fignacuium contra dsmories abfolurifsimum habearur.

Qaidam duobus
:

in

pugnam progrediendumarmis

monent:precatione quidem pura,qua in coelum fub' uehar afFe6las & fcientia uera, qus falutaribus opinionibus c5muniatintelieclum , & fuggeratquiddt orandum, ut ardenter oremus, nonhsefirantes. D. Antonius ita fuos confratres aduerfus daemonum in' fulrus munit: Magna,inquiens,diled!fsiml aduerfum dxmones arma funt,uita fyncera, ^cintemerataad Deum fides. Credite mihi experto, pertimefcit fata^* nas re6l^ uiuentium uigilias,orationes,ieiuniaaTian. fuetudinem, uoluntariam paupertatem, uanse glonss contemptum,humilitatem,mifericordiam,irs domi^ natum, &pr2ecipuepurumerga Chrifturaamorem. Nouitteterrimus Coluberexpr^ecepto Domini, fub iuftorum fe iacere ueiligijs , qui ait Ecce dedi uobis poteilatemcalcareiliper ferpentes&fcorpiones, " fuperomnem uirtuteminimici. Hic porropraEclara iongaque oratione contra quafcunque dsmpnum
,

&

prsftigias uexationesqj fuos mftruit.

,
:

Re6te Hermes Trifmegiftus tradit, unam & folam cuilodiam hominum a dsmonum aftu eiTe pieta^
,

laflant. de
Ong.err.l.x^
^-^^-^^'

tem.Piumenimhominemnecdsemonmalus, necfa-

tumtenet. Et quemadmodum uera fides mirabilia aduerfusdiabolum, eiusqjpotentiamincredentibus operatur fic Sc falfa credulitas Deo permittente, euentus cooperante diabolo inaufpicatos interdum gignitpuel potius demeretur. Cum Dauide erco eon- Pfd.nf^
:

fidenter

>

T^ecurat.hfmdlejic.

homo. bo quid faciat mih, pn^umunqu^^

0^t.niumitaqac
uera <1^'""* deratur, ut .n
uoluntat.,fide u.ua

^P^.

defi*

^^

f fdamusqueipfius
j^^re
efle.^^
,

& ipe '"

i-

ir..-^..

pf.uspnmdmgrat.aprogernto
ftum
in

^ '^'"'-

a ^onfectante m.fer.cord '""^^^;'^,^!,

hoc nob.s natum

^ "'"

d,, qui
,

"Lo

tuUt:

peccatanoftrafuperha.ner^^^^^^^^^^^

iij8cfatan.imp^^^^^^^^^^^

inde '"to ^""%^!l"%,baptifmum in mortem. Chntto P^^^P; fepultiuni cum ,^bulemus iu,

8cVect.smo.^J^..n ^^^^^^
je,m...

ft":'*^"^"'"*""''''

..P.U.U

ibusqueeiusconfij,un.uej^^^^^ ^r^i H ^^.^^^^ G^.,. opera fp.r.tus feaactes

chantatenonfii^aerga

,'lmus illiusmandataobferatque ^'^^.^''J^^/Crabnegatodsmone^o.n' uamus , ueft.gsjs ''^^'"" V,' -Vdenique impietate,

i ,,

^^^^

Umperantia.conti-

Knq^ar:;f.tat.s.iaa..^^^^^^^^^^^
ut ueuits demum in"."^'*>P" -^un tioniafsidu=e.ntent.pcc ^^^^^^^^^^^_ neni pern.c.a.m. P"*^ "'-''^'bPientem, deciinan-

"Smentum

cionisV^-ulorepenten^-b'---,.j^,,,^
tes:

maleficorum proteiiomina

^^^^^
iuftum.

,ebimus.uelnegl.ge.nusu.toieab^m^^^^^^
quis peccauent, "^\"','';^'

Ul*^^'

r.us apu<i

P-

'

""ri STVM
neftris
'

Et ipfe
noftris

eft prop.t.at.o P-^ P^^^';;*;'^^ ^^ti^S .undi.

^!,^ecc^ds

non pro Et

auwm

5^""'"

''*

**"' P

Liherquintus, 4^sEtperhocrciiDUf,quoruam cognouimus eum, fiiurfa illius obferuamus. Qui dicit, Noui eum, & praece* ptaeiusnon reruat,mendaxetl, &ueritas ineonon cft, Qui uero feruat fermonem eius,uer^ in hoc chari' tasDeiperfeclaeft. Perhocfcimus, quodin ipfofi* mus.Qui dicttfcineomanere,debetilcuti]leambulauit,& ipfe ambulare. Qui committit peccaium, ex ^^*'^'-?
'diaboloed: quoniam ab initiodiabolus peccat. In
hocmanifeltifuntfiiij Dei.&filij diaboli*

Omnis
non

qui

non facit iufticiam,non etlex Deo:

circuticifionem,

6c qui

diligic

fratrem fuum.Hinc Paulus,in Chrifto l E S V neque neque prseputium ualere aflbrit Xt^ fidem, <juae per diledionem operatur cuius fidei lo* co nouam creaturam, fequenti capite adGalatas lo*
:

<^^^^f.r.^.

cat^

ScobferuationemmandatorumDei^ ad Corin-

^^''^^"^"^'

tliios,fupponit.

Vnde fatis liquct,de qua hic fide loquarrquam am^

ple^i,cuique firmiter infiftere operteat.Non fimpli^ cemformuls fideiprsfcriprsenarrationem propono,quam & fscile pronunciaret diabolus non etiam oreia6latamab ijs quorumcora Chrifto proculeft, qu confopita,mortua, fterilisque delitefcit, nufqua K prodens,uelut infoecunda arbor excindenda, igni* c[ue mandanda {^^ hane urgeo , qua^ totum innouat Matth 5, homincm,uirtute uiua fe in Chrifti membris exeres, Ferafidef. fru6lificans, efficax potentia Dei ad falutem habenti, facrafaluationisnoftr^ ancora,proraScpuppis,petra Matth,i6, contra quamcunq; fatanse tempeftatem impetumqj wnmobilis in qua quicquid fuperftruitur , inuiolatu perdurat,'im6adurfusnancnequideminferipoj:tae
'

praeualcnr.

Auguftini hicaudiaturcotifiliumtDeiftatota dae- DeCiumt, monum ladificatione,ait> nos quid dicamus,qui hasc ^"^^^^'''* legent, fortafsisexpe^lant: quid Chriftianiagerede* beant, quandoititeridola geritiummiraculafieriaC
*

ferun.

44^
Hierem.
ft

^^
C^

f^r^//.

^eruntur. Et quid dicemus, nifi de

efle

fugienduin

Quod

Ur.makfic. medio Babylonfi prsrceptum Propheticum ita

,

fpiritualiter inEelligstur

ut de huiu&fecufi ciuitate,

quseprofe6l6&ange!orum&hominumfocietas im.piorum e(l, fidei pafsibus , qu^ per dile^ionem Dperatur,in Deum umum proficiendo fugiamus. Quan^ to quippeinhiecima poteftatem darmonumaiorem uidemus tanto tenacius mediatori efl; inhserendum^r
,

perquemdeimisadfumma cofcendimus.

Ha^lenus^

ilie.Cyprianus ad Fortunatum,de exhortationemartyrij'Aduei-farius,inquit,uetus e(t,& hoilis antiquus^

cumquo prslium gerimus. Sex millia annom

plen^

c6plentur,exquohominem d'aboIusim.pugnat.

Om

niaiamgeneratentandi, Scartes atq; infidias dcjciea di ufu ipfo uetullatis edidicit. Si imparatum Chrifti miiitem inuenerit, fi rudem fi non foilicitum ac toto corde uigilantem , circumuenit nefcium, fallit incautum,decipit imperitum. Si quis uero Dominica prse"
,

cepta cufl:odiens , Sc fortiter Chrifto adhserens, cotra eum fteteritjUincaturnecene ed: quia Chriftus, qu^
confitetur,inui(flus e{i

Huic fundamento firmiterinfillenteSjtantuabed'

utal!aunquaratione,iatarss artib. fiueaftutijsaue' rain Deum uiuentem fiduciadimoueri pofsint,iitetiam uarijs ac muiciphcibttS ilhus conatibos & infuL tibus impetiti,ex2rcitati, ac ueiut auru in fornace ex> aminatijindies ftipfis far diores iuilioresq; euadant.

Quare ds^monibus imbecillitatem in eos, quos diui> na non dcLlitu fiet gratia exprobrare folet D. Anto
,

niuSjin afbiduis fuis aduerfus illos luctis:& eos expa-.

tt.^.R^iog.

Dxmortes ex
r

iredtmi^

uefcereuerdcredentes, afferitPetrus apud Clemen' ^^^^ ^^^^^^ iuiiifsin- o Dci iudicio,in huiufmodi cogi* tacionum uanstate languentibus, labores & amiitio^ nes proremedic^onferrijidem Clemens tradit, po^ ileafubijciens Dsgmonem, nifi qnis uoiuntatibus
^
:

eius

Lib er quintus.
tlus
fe rpotits

ef^j

hominem non habere,ut uincat fcilicet. Vitai igitur cmendatione & attenta afsiduaque oratione ad Chriftum cofugiendum eft,exemplo Chananeae mulieris.Hsec, Chrylollomoauthore.noniuit addiuinos,nonquje.
fubdiderit, poteftatem aduerfus
,

**

'^*

{iUithgaturas,non defefflionis reas muheres:fed om^ & uenit ad lefum. Si enim uolumus Deum fententiam mutare fuam, nollram in meliorem mutemus uiram.Rite hic horta' Conuerteread I>ominum, Sc rc tur Ifus Sirach linque peccata tua precare ante faciem Domini,
nia rehquit tentamenta diabohca,
:

C^^-^t*^

Bc

minue

ofFendicula.

auertere ab iniufticia tua,

Reuertere ad Dominum, & nimisodito execratio'

&

nem.Sc cognofce

iufticias

& iudicia Dei, & lla in for*

Nonde^P'^^^^'^^*

tepropofitionis Seorationis altifsimi Dei.

moreris in errore impiorum. Nec minuspi^qu^m prudnter,in triBulationeinimicorum confulitlofa. phat rex luda Cum ignoramus quid ageredebeamus ,hocfolumhabemusrfidui, utoculos noftros dirigamusad teDeus. Kicfuum habeat locumPfaU mus Dauidis 90 Qui habitatin adiutorio Ahifsimi, in protecflionc
:

Dei coeh commorabitur. DicetDomino,fufceptormeus es tu, & refugium nieum,Deus meus,fperabo in eum.

Quoniam

ipfe

me Hberabit de

laqueo uenantium,

& iuerbo afpero.

Scapulis fuis obumbrabittibi, &fubpenGiseius
fperabis.

Scuto circundabitte ueritas eius, nantimebis^ timoreno6lurno. A^ fagitta uolante in die, 4 negocio perambulante in tenebris, ab incurfu & daemonio meridiano,&c. Salubcrrimu infuper aduerfus dmonu machina-

mcQta

44t

'DecuYat.Upmalefic.
, :

menta confilium in confcripta liacpraeferuationis fTomil ii.de lege, fubiungam cx Chryfoftomo liisuerbis Sicut Ornatumule ^^^ calceamentis uel Ueiliilhentis ueftriimnemoin rnm. forum defcendere uellet, itafine Dei uerbo nuquam
in

forumprodeas.fedquumesianuseueflibtilatranf:

gfeffurus, hoc priusloquere uerbum coniugor tibi Chrifte. Nfe tibi fatana,

Abrenuncio

&

unquam abf8c

que hac uoce exeas hasc erit tibi baculus, h^c afma:

tura, h^cturrisinexpugnabilis.
:

Cumhocuerbo

cfucem in fronte imprime fic enim non tantum llo> mo obuiuSjUerum nee ipfe diabolus te quicquam Jae-*
dere poterit, ciim his te cernens armis ubique appdrentem. Ethsc teipfum iam hinc doce,ut ciVm (ignu csepefis, llsmiles paratus, Sccontra diabolum trophaeumefigenSjliufticisecGronam capias, quamnOS
^(requicStingatgratia
I
fi

& benignitate Domininoftrf Chrifti,perquem & eum quo Patri gloriajfi": mul & San6lo fpiritui poteftas Sc honor,nunc & fein' per,&: in fecula feculorum.
S

Qi^cmodo ah eccUfidnm p.iilonhm iri mdcficio

curando feducaturpofulm.
Cip.
1 I.

A:
ditis

D huiiis

furidamenti h6i\ perpendiculum,

fi

reclotilo fuperftfuerr nt eeciefiarum paftores,

"obftrU^lis quibufcutique adulterinae dodrinae

impietatisqjfeneltris ,faluberrimapra2cautionefub'
nis artes, prsftigias

profpeclumconfuitumqueforetcoijtradcemo& ludibria quibus non ufquea'

:

Quidaf)4p&
re>

deo temereillaqueartntur incauti, quemadmodum quocidie cum animaru ia(5lura ufuuenire cernimus, nonmodopaftorum (quoruminteferat jmunusque
poftulabat pr3ecauere)negligentia:fed eorum inftm61uyconfiiio,perueffado(5lrma, fallaciqueoperatio*

ealeitarn
"^**-^'*

ne, quaimpefitumuulgusin rebusaffiidis^morbis

fubitis.

Liher qulntus.
fubitis, longis, cognitis, incognitis,

^4^
ex caufa naturali
illicitis

uel prseter natura, raox ad inquifitioncm

illedant.

opis

Imo eamraspenumeroijdempromifTaccrtl falate oftentare uenalemque proftituere non crubff,

fciint

homines plan^ inepti , rudes & indofti > facrae medicin^ (quam ne i liminc quidem faiutarunt) co* gnitionemnefand^mentientes (de ijsfaltcmhicloquor,non de uiris bonis pietatisque nomine fpc^a:

tis )

ut uel hac fufpcnfa hedera, ueluti fpeciofo pallio a^liones fuas tegant frauduIentas:potifstmdm quum

profefsione fint uiri fcilicctccclcfiaftici,facerdoteS

uel monachi, de quibus , ut gregis cxemplaribus do^oribusq;,in finiliram tantummodo imp^gifie fufpi^

cionem nefas ducitur. Sed fortafsis hac artis

quafi pf madtlS tradit^ pr^fogatiuam, iurefibi uetidieant haereditariohimagi: quod iEgyptioru facerdotcs ( a quibus Pythagoras

Empedoclcs, Dcmocritus & Plato m^gia didicerut) quo quifque rcmedio fanitati reftitutus efiet^id fimul
confcriptu^

txdUnAih.

f.

Memphis in Hcphaftio, Vulcani 3c Ifidil ^ ^P- ^^*f^ facrario,deponcbant;quemadmodu & Gr^ corum fa* ^l^'^pi^^
cerdotes magise antiftites,fuas obfcruationes in ady iiJu.lLu
tis

teplorum ApoIIinis

& iEfcuIapij

in

Pergamo etii

repofitas cuftodiebant , quas Uclut ^fculapij oraculo edo6li facerdotes, aegrotis communicabant, i qui-

busfummacum

fiducia c&acceptarifolent. Sanflii cxtat in horu impudentia, cximij Hippocratis, quaft^ quam religione ethniti,rentcntia: qua noa argut^ ti*

tum, fed & pi^ hos redarguit,& impietatis infimulatt

Qui,inquicns,Iuftrationibus&magicis incantameti' t>eMini$

tismorborum,

affcflationes depellcrefeiaftant,

hi-^**^'*

ui6lus indigi,ucrbaeorum ad dftiioniumreferunt,ut

quiddam fe amplius fcire uulgo oftetent Bc homincs decipiant. Expiant enim morbocorrcptos, fangui^
,

nc

fceleribus inquinatos

>

iniuftos^intoxicatos

alu fub tc expiamenta

mum

^^^

nui (tefte

^Lm

adeptus ^^ diaus pofte ^^^-^ nonus ante ^ 1^? J^ ijem loannes nediftus nun^^^^^^^^^^^
.

P1""^^^'^:j, dum Scanno lop.Be

^=^3

:bmaleficiaMaled.aus

^.uthoreBen uicefimus8cIoanesu^cef'^P^ nonecardmale)qmLaur incantamentorum con. cardmahbus n f.^^U.anter

Hildebrando rar- fciis,ut8cMalfitano&G
(i'traduatur.

^^ ^^^^^^

^^^^^^^^^" um ( qui.utBenno re^ magum ej-^,f^;^,l,b,,fuas,u^ riumfeptimum

fert,quandouolebat,manic r -ii.- ijsitiiracuhsue ;;;^infc.ntlUarummodj^^^'^'Jj^^^ lStfanaitat.sf.gnotopl.c.u ^^^^^^.,^.^^^^,^^^^ mnespont.hcesfmflemcar ^^^^^^j^il,^ q^,,
,

rumVitis:ub.ewsfar.nsexemp
rusmuUeresinamoreir,pelh=rent.
5C ficijs in ,fVluis

,facri

^^^^^
dignitat.s faft.'

tiotepehr. '^^''"^? f^'eneficiaq. commemoraf. 1 collocatorumflag.t.auen ^^.^^^ ^^ gio

!o"t.' i^-

^^^^^,^j % inreprehenfionemrap.^tur [:sfort'afsisextitarea.orem.nen.^_^^^^.^^

lis

eftitaq;

bofeg q"dhocpa"^V" .a^en .or s hi noftri ren dum.quodnufquamul um^

artibus fu.ffe ''^^

pr^texat tegant,aut aliud .

^^_^^^^

^^p,,,

^^^.^^_^
atq;

riestaminiquu,impun.tumq.,atq.

horum plerofq>, r ^^^

Liher qutntmi
qui

4fi

ubi in aliqua caiamitate corporis uel animse, realia

busperditiSjUelquacunq;

aJuerfitateJn confi*

liuma fimplicioribus uocaniur, neutiquam eos ad^ monent,hajcaDgouelimmitti,ueI permitti,ut tari*

quam in ignejJrdbenturrScpropterea ad Deumuni* cum aftli6iorum patrorium confugiendum,ac diuina & i Deo in noftrum ufum iufto ordine inftituta auxi
liarit^inquirenda:uerum impietatis Incredulitatisqueiiiam lternUnt,ore imJDudentifsimo ac mendacifsimoad maleficium uel incantationem uicinae alicuiusmatrons,quicquid id ell: mali refercntes, fi# dasq; quafdam notas,quibus maii genitrixdignofca tur,;nfinuantes,na facr Jegi perditionis authores.O^ dij certe p!ufquam Vatiniani feminariu hoc,frequen t^r inter proximos quofq; uti pettilentifsimumiita 8e darantirsimum,ut ndn modo integrae uicini^ admo dum anteapacatae, hac arte grauibus conturbcntur
difsidijs,caedibusqidiuexentui"^fed&

i.Ptth^

pagorum

atqj

urbiumauitafocietate Unitarum coiiipages difrum pantur,ac inufta familijs calumniatum ftigmata in longampropagenturpofteritateiii. Eius fedlae noui facnficum, qui (defignatum numerum exprimera

propemodum pudet)

trecentas fagas in oppido mihus amplo aut populofo,ubi iam dego,quod fdrtein' grediebaturille, alias ipfi incognitum, commoran^ mendaciter fingere non erubuit.

Quemadmodum ea ratione fatanae regnum accre^

fcit,confirmatUrq;
iia,iniuriaq;,ac dius Ecclefiae

itaChrifto fummafit contumeimmcdicabilia infligurt tur uulriera ab iIlis,quorum ftudio ex profeflb fanari eatnfauciamluxatamq;magisdecuit De eiiis fami^
:

iiaehominibusmanifeft6PauIus,ueluti digito

com>

monftranSjfuouaticinaturTimotheoin hasc uerba: *r/.4 Spirituscertoloquitur, quodin pofterioribus temporibusdcfcifeentquidama fide, attendentes fpiri"

tibus

jAnisdemon

itadfmnendum

cum|r
aBatmo.

.^^^. ^^^,

,.

8cc.Reaift.meig.tur

Sorem.d.t.llumq.obr^-

preffuseft f;^^,,'re'fidere re

j .-.mlUaiTi&erfuafiohem.quauul.ir,,.fc,

//. *
i'-

T^K^^^^^^-^fJ^h ,3ficiimponut,ut^ hoc credulo hi ina^ in

fdreV*'^''l^,?.'"Si"i^riti &impijucnd.exorc.r. infcitltheatro. l.'*^*-J '^^^^^ F^^^ fpeculo
tent,fuishincmdecmej>d.c^s
i

r go nimis
uel

jLnitione

.is,femendac.orumumcum
urns
aqua..ncantanon

cogere.q^ '" fe ferentem ^^ ^^,. tabilisteftisdetegat,pofitentur

i^3giempr*
tanqua. .rrefu i^s blafphe

busf^pe^
,niaru..T>ultifar.jscruc

nu confignatis rrtione eknde.e

ornataru.mter

^f,^ ^

^^,

^^^ j^^j,g
ref.pifcat.
fc

'''^^Xri nif matura 8cMambreoUmpo=nasdatur..m .^^^^p^i^ "^ ujm ^qu^^^^^^^^^^^ fuam fortitur Bic i;^
crationembened.aa,uellP exmatu item c^orc.fmo
ta :
fal
,

p^^^^^l,,

^^^^^

thus, ca.,.
Cfi <1'JS

dem ui confecral* P/"

'^''f/ontra pauidum P""^"'^ ramorum 5: arum .n die Tr,m incenfus , ,ite.T> her. placet) ^-""^^'rimarur^facratorum

Liher quintus* 4Si farum,uel in folennitate afTamptionis D, Virginis ia templo afpergine laftralis aquae folenni^ex more,uirtute ex alto aduerfus fatanae potentia maiore, quam inprimaDeicreationeindutarumfuffumigia, Zc ne*
fcioquasnoneiufdemreligionis oftenta, quibus in admirationemimprudentes iIliciant,ftuporemq} incutiant.

Scribit in hanc fententiam Martinus de Arles, Theologiae profefTor Multi cius funt fententiae ut quando campanx ipfodieP, loannis, uelpridie D. Agathse pulfantur,np folum profligare Lemures,fed Lamias,ne hinc inde uehi queant,aut etiam noce;
,

&
i

recredan^Idem ineodem tr^^atuiQuod

praeftigio' Tran.de p*^

P^^fi^^- "'*'

& pythones & necromantici '.* quo1-1 ni /- furit ifti,ad quosc^ tidie populus Itultus & mnpiens concurrit,ut mtura
cognbfcat,ueIperdita reftituanturrquibus fiunt,ut

0.9^14..

uuIgQ fertur^daemonu apparitiones in uitris uel annu liSjUbi ueniunt inuocati ad uocata praedicenda uel ablatamanifeftanda;& utdicitur,ifti arioli femper
,

mifcereconanturfacrainter fuas fuperftitiones ut qui ad eos concurruntjfimplices hi atteftantur. Nam &iiifoelicesipfieodemdiequo fimilia n^fanda per:

petrarenonuerentur,facrificiu euchariftiae celebrareinfoeliciteraudent.quodMagifter loannes Nider in fuo praeceptorio oftendit.dicens Malcfici inftru*
:

"^

mentafuaemaliciaeperEcclefif facramenta, uel per aliadiuina contingi uolunt; ut filum trahendo per chrifmafan6lum,imaginem terream fub pala altaris ad tempus ponendo,& fimilia faciendo. Nam cucharifti^ facrameato (ut fertur) utuntur in fuis malefi' cijs,&pIurimataIiacommittunt,immifeentesresfaa lasfuisfuperftitionihvisSed ex inftinftu dfmonis iftafiunttriplicidepaufa,utrecitatidem da^or.Pri* in6,utnQr>fo}Limhomines taliuin occafione perfidi
fiant,fcdg|i^infacrilegi,diuina

quantuineis

cft

con

tami

4S4

^^ CHrat, Upmalefic^ iaminando,ut magis creatorem fuum ofFehdat, 5c intimius animas proprias cotaminenr, & plures in pec* cata rucre faciant. Secundo, ut Deus grauiter ab hominibus olfenfus.recndum beati Auguftini fententia, dsemoni mgiorem poteftatem in hominibus maHs tri buat:cui Deus concediriratus, quod denegaretpropitius. Tertio, ut fic fub fpecie boni gpparetis, plures
fimplices facilius decipiat, qui ta61adiuinis rebus

&

prationibusd
fe,

Deo putantaHquidnuminis obtinuiff

alijs

ubi folu grauiora erant comifla peccata.H^c iile.In aut fuperfbitiQnibus, quas fiunt ab idis rurahbus, Etfidxmones non cxprsfRinuocentur, interfcrutta*

jnenfeactibus&fuperftitionibuSjUthominum decipianturmentes. Ha6lenustheoIogusi]le. Et2.q.8:E< pifcopi a diabolo captiui tenetur, qui reli^fco Creatof re, a diabolo auxiliiim quasrunt. Et poft: Attende ubi maleftciu occulto Dei iudiciopermittitur,nonadma gos & necromanticos & fortilegos ellrecurrendum pro folutione ck; remedio,ut hac noftra ternpell:ate ad quofcla nefaqdos facerdotes pafsim ifli uulgares con furrere non uerentur fed ad Peum, per humiie conf fefsionem Sc deuotam oratione.iithabetur 35. q.i.cap, ultimo.Nec facieda mala,ut eueniant boria Plura ibjdemo Idem poflea: Quare autem ad prxdidos necfpinanticos facrilegos Scdiuinosnullus debetconpur* rere,u!tra h^c quod peccant mortaliter, & participes
;

efficiijturcuipse&damnationisipforu^rarioefljqui^ ipfi,etfi Deo permittentejaliquado uera dicunt: eoru

taipentertimoniononeflutendu^quia faepiusfallunt & mentiuntur.Patet,quoniam in fpiritu ueritatis, faU iltas npn elt;in fpiritu autem mendacij.pjurimse quo-

que funt ueritates ut unica latente

,

faifitate decipiat,
:

ILitdicitGerfon deProbationefpirituum
f^fi.14.

Hacratio-

ne,inquies,prohibuerfit a teflimonio ueritatis,

fatebantur, Chriflus

qu4m

damoniacQS,

5c

Paulus PythonifTam,

Liberqmntt^s.

4fS

nifTam.Hic Augufi:inus:Fratres,ait,noftismeruppIi inSermong caffe frequentius, ut confuetudines paganorum 3c deaugurijs. maleficoru minim^ feruare deberetis, &c. ergo apud Deum me abfoluo , dum iterum atque iterum admoneo & conteftor,utnuIlusex uobisdiuinatores aut fortilegos requirat, nec eos de qualibetreautcaufa aut iniirmitate interroget. Nam quiadhosconfultum accedunt, eos lidem abnegare, probant Theologi ex AugufcinOjZy.q.y.non obferuabitis,ubi enume"
ratismultisfuperilitionibus ficconcludit:

Quihanc
,

&quafcunq; obferuationesaut fa6iaautauguria ob^

feruat, aut attendit, aut confentit obferuantibus

aut

talibus credit,aut ad

domum eorum uadit, aut in do-

mum fuamintroducit, autinterrogat, fciatfefidem Chriftianam autbaptifmum pr3euaricaire:& utpaga* num Sc apoftatam & Dei inimicum, iram Dei in aeter^
num grauiterincurrere
cmendatus,Deo
:

nifi

Eccleiiafticapo^nitentia

reconcilietur.

Sicnefcriptur^c^nommwmBeiuhufu^execrii^
hiUSyhi cuTiitiomhu^
gicis.

morhonm mnr
II II.

Ctfp.

atque in fui amorem c* alios caute i]liciat,uer* ba Scripturse facrae pura, uel inftituto immixta, item Dci nomina,ueiint nolintjCotorqueturiueriim quam conuenienter, iudicentilli, qui penitius myfticu Dei uerbum,eius eiTentiam ac uiuam uim intelligunt.Sed
,

HVc, demereatur animos

ut \/fwi?<r fuis fucata coloribus , multoruna

mendicato lenocinio

4
-^:

hunc uerbi Dei abufum prorfus deteftabilem eflc , Sc hanc facratifsimi Dei nominis prophanationem, fcelus horribile dicendam elTe merito fateamur necefTe cft. Nec profedomendaciumauditurimpudentius, atque in Deum contumeliofius, quam ex prolat^ Scriptvir^ fententia,aut nomine Dei pronuciato con
,

tra

4f9(! tra d^fignatum a

De curat. Uf maiefjc.
Deo Scripturae ordinem, Sc facratif^
,

iimi nominis
cris uel rerijs

ufum
,

in

rebus quibufcunque uel ludi-

aut contra morbos,

nouam exilire uim

efFc6tricem

qua id obtineamus quod propofuimus.

prophctia Osnon uerba proferens,den Mifla peragitur , dentium doiorem
exiftit
\

Cuiufmodi
MitQlit, 4aeis
jQdn.if,^

haec facrofan^f^a de Chrifti ofsibus 4 luSi quis hjec

non cQnfringendis

comminuetis ex eo.
(gg cotingat,
f<?<^^n

%'v\ra jenttt^

dum

"^

^idJe^stt

febrfm,
/j/*ff.i44,

credunt AHusantefebrisaccefsionemmanus cum a?grotQ lauat, fecreto ad febris fanationem PfaU mum illum enarrans, Exaltabo teDeus meus rex. Eftqui laborantis prehenfa manu dicat iEqu^ fa:

cilis tibi febris ha^cfit,

atqueMariasuirgini, Chrifti
tres

partus,

Contra eandem, Recipe

*

panes MilTalcs

in

uno

fcribe, QualiseftPater,talis eftuita: inaltero,

cft Fiiius, talis cft

Qualis

fan^us: in tertio, Qualis eft Hae tres hoftise fic in^ fcriptae, dand^ funt febrieitanti, ut cas finguUs triuin continuorum dicrum uefpcris deuoret (cdeacQUditione,neijsdeuoratisquicquamcibi autpQtusco dcm die fumat. lubctur quoq fingulis ucfperis quin^ dccies recitare orationemPominicam, =& totiesfa^ lutationem Angelicam , ad gloriam & iaudcm fand^c Aliud aduerfus eandem; Bc indiuiduae Trinitatis. Duc ^grotum feria fextaantefoIisortumuerfusO* rientem^ qui cxpanfis ad folem manibus ftabit, dein* de haec uerba dicito: Hodie dies illaeft, qua Dq* piinus Deus ad cruccm acccfsitr (^ed ficut cruxnun^ quam amplius gd eum ueniet, ita nunquam amplius ucniat ad te tam aeftus quam frigus In nomine Pa t tris, & Fi t lij, ^ Spiritus t fandi Deinde rcci' fato nouies ternas orationcs Pominicas, Sc ternas falutationes Angelicas. Haec ut efficacia fiint,non uno die/ed cribus concinuis dicbus perficienda func.
Spiritus,tale eft remcdium.
: :

Vtui^

Liber quintm.

4 r/
**^'

Vtuinum eoanno non

:

peruertaturjUafiinfcnbu ^^ ^tnnm
^^r^i'.,

Ajhricanus Guftatc&uidete, (^uodbonusellDo* inmus. Sunt qui ad fanguinem reftringendum accipiunt

aquae frigidse cyathum , cui inftillant profluentis faninterunamquamqueleguntora guinisguttastres, lionem Dominieam,5c Angelicamfalutatione. Hinc patienti propinant , rogando , Qais te iuuabit c' Re* fpondetur: San6la Maria. Tum fubditur San<^a Ma*

CaMastuf de
-^^
^'
'

J'^"

&

*:^rj^.'^f^^''
'

fluentem fanguinem firma. Infcribuntalij iiborantis fronti fanguine cffufo , Confummatum ^ft.Siint qui in fanguine fiftcndo hf c recitat: Sanguis jnanein te,ficutfecit Chriftusinfc Sanguis manc in tuauena,ficutChriftusinfua poena: Sanguis mane ixus,ficut Chriftus quando fuitcrucifixus. Tcrre" Uan.i^. pete.Item, f I^ fanguine Adae orta eft mors: t in fanguine Chrifti redempta eft mors t in eodem fanguine Chrifti praecipio tibi t 6 fanguis, ut fluxum tuum cohibeas. Aliud De laterc eius exiuit fanguis 8c aqua. Item, ex quacunque corppris parte profluentem fanguinem cohibere nitunjur his uerbis: Chriftus natus eft inBethiehem, Sc paffus jn Hierufalem, fanguis illi lurbatuseft; dicotibiperDeiuirtu?*m, 5comnium fanclorum auxilium, ut conGftas, quemadmodu lor' danus, in quo fanftus loannes Dominumnoftrum Chriftum baptizabat,innominePatris Sc 1 E S V Filij &Spiritusfan6li.Teneinnominatum digijum in uulnere , Sc fac cum co tres cruccs fuper uulnus , dic quinquiesPaternofter& AueMaria,& femel Symria Jiunc
:

bolum

in fan<5lorum

quinque uulnerum honorem.

Hicinfignis philofophus lulius Scah*ger ad Carda^

VeSMl
f-verf.iu.

numfchbit;

Declarafti pr^P^ntantisfidemmagno^

pere conferre ad efficaciam pra?$antationis, intuis Antiiogijs : exire i fafcinatricis animo facultatem,

atquf

necarat.Uf.tndeJic.

4!^

cuiuscorruptioneuenefic* atque =^. "'"T ,nur Quod fi uerbatuafan. lila ^''"'^^'^"'"^.pToftuentem.nullacu.n fpl^, finem

\L

iuinemfiauniexmc.fauenapro

.^

ratione.
, ,

jtmil

i> <i

^/(,^....
a,..

immixtum Dei conduc.s. mentis ob ^xcantamenta t.bi

'^ ,

incantan.duaos liaaturis 8e leductos g Chryfoftoffius ad v Non g*"^" ^^j_^^ ^ nomen.

i

'm'^
&

quit)tantum,fedet.a.t>ex
etulas ebr.as

^ec ^^^^^^ ad hsc trep.* ,,tam ''f/"'" confunderis,necerubefc.s,polU ^^^^^

.

^^^^^^f hscadmonemusScd.nuadem
ri.dicunf.

dans difcipUna.n.&

Chr.lt.ana =" n^"'

n;h.lq.a!iudloqu,qua,nD &auerfare quod^ ag.s eamod. e

tumeliaut.tur,du.n
fe

j^ '"^ '-.n-

^"^tputantes fe excufa^^^ excantante,

propterea en.m
^^^.^.^.
,

,.hu

d.cens

^^^^^
Chn^t

^^^^

operafac,f.etenim&dx.none

,^

ba-

^....

tuVedtamenerantd*mones q^ ^^^^^^^ quon me lan^^^^^j^^.^,^, tur; Nouimuste

Itrhl^^rcia^^P^-conferLtis^^tanquamba.
culum.Oeiuerbumhabeat.s. V,d.haud ita pr,dem ^"^
u-horitatisui-

'Xxecrabilem, flam
cru*
-

rum nobi!em,hbru.n ""f"'P;Xis. frequenti

^''j no.ine Patns^Sc '"^" equorum no
,ra

is dignifsimum. P^";;^'^ ^' 'g';- ra formulis .n |ai finitis. con. cis conf.gnat,one

.^^f^^,oslibet/ed&qu=e. ^;"'
exc.Met

equo ^^t ,u fi uel calceus precatione e.ufcunque eorum "P^'''.' ft.ti.i, fta'^^p
ferreus in inere

^^^,^

,edi

p,odirec,tata..!l*fusun^^^^^
crederetur,et,am l<"^g'''""^ft,ntes
.

tribus diebus

Contrauermes '^;?"'" '" 3'^*''''^''^'' u d.c.to qu^ fequuntur. aic ^ ^^^^^ ante foUs ortum

LiheY quintm, 4S0 equo:Itinomine Pafcns, ScFi tIij,5cSpiritustran*

cli
,

exorcifo

te

uermem

per

Deum Pattrem
,

t^

Fitlium, &SpiritumtranCi:um utneccarnemnec fanguinem nec oiTa huius equi edas autbibas, &ut ac fias tanta patientia, quantus fuit fanttus lob
,

tantabonitatejquantus fuit fandlusloannes, quum baptizaret Dominum nollrum in lordane , in no-' mine Pattris Sc Fitlij Sc Spiritus t fan^li. Reci, ta deinde ter orationem Dominicam & falutationem Angelicam, in dextramequiaurem,ad gloriam
fan^tasTrinitatis
:

t.

t
Filius,

t
Spiritus,

t
Maria,

Dominus,

0^ pirLuhomimmyOqmntumejiinrehusimne,

Carminibusequos apud Nigritasetiamllrrcnuio^

res 5c in beilp tutioresreddi, docetAloyfius

Cada*

innamgAt,
^^/'^'^'

muftus.

Interim fcelera hsec

&

blafphemiasexter-

minandse fuoshabent&admiratores,SccuItores: Se d quibus impun^fxercentur, noui. Atquiuixhjec merentur ut Cabaliftarum commentis afsimilentur, qui decem Dciuerinominibus, Sc angclorum, quorum in facris Biblijs fit mentio, eaqusemagnific^ pollicentur ( pietatis patrorii diabolo

quemadmodum & iili nefandse imoperante & Deo ob praefra^

,

^ameorum
turis

incredulitatem conniuente, plcrunque

conficiunt)peragerefea(feuerantHoruCabalaliga&nefanjs magix nugis fcatet, fostetqi de quib. etiam librum cofcripfit Cotla ben Luca apud Hebrse^
:

os.

accefsit,

Ver^hicClemensait: Vfqueadhocresdenique utcumuerbo Dei fugenturdaemoncs, per

Li.t.Rtceg,

quod effeprouidentiam deciaratur,inueneritars ma# ^Serf?entesa. gicaad infidelitatem cofirmandam , quomodo etiam ^fS^^it^ f^f''^^ hoc ex cotrariis imitetur.Sic * ferpentum uencna mi^ "'*!,5 y^'^!,^ tigare carminibus muentum , & uerbo ac poteltati damuTim m Dei ^ontrarios mducerefanitatcs, Angelisquoque naui^.iA.iZ,
'

Uei

4^c^

Becuraf.kfmalefc.
rcperit ars inagica minifteria
,

Dei contrana
ponens.

anima-

rum rufcitaciones,contra hsec & iigmenta da^monum

Migicimo4ifummucfiig<utdiy tadend^fdga^^md"

lcficijdmoliendijcmhkj^hmodiuminomi^
nii

cr f<icr^ Scriptura ahufu^

TnHe^igAn'
^i^fr^^nio-

^^T On alienum ab
V\i

hoc afgumcnto modum inue^

ftigandi furis interferam, quemficexperien-

^wo-

dumquidampraefcribunt. Conuerfusad O' rientem , cryltallo crucem racito cum oieo oliuae: fub cruce fcribatur, Sanfta Helena. Inde puer ca ftus,es; legitimo toro natus, annorum decem uel cir-

&

citer,capiat

manu dextra cryftalium

,

a cuius tergo tu

genibus flexis prouolutus terfummaeumuenerationehancrecitabisorationem:Deprecortedomina fancta HQlena, mater regis Conftantini, qua: crucem Domini noftri l E s y Chrifti inuenifti, per illam fan 6lifsimam deuotionem & inuentionem crucis, & per illam fandlifsimam crucem pf r illud gaudium qaod
,

habuifti
fti
,

quando illam

fan<^ifsimaiTi

crucem inuenifuipma

& per illam

dile^lionem

quam ergafilium ^uum

,

rcgem Conftantinum

habuifti

3c per \\\\

t)ona, quibus frueris perpetuo, ut comonftrei in |joc

cryftallo quicquid peto Sc fcire ciipio, Amen. Et cum angelumincryftaliouidebitpuer, rogabis quaecun^ queuoIueriSy&refpondebitangelas. Hocautemfa

cies in folis ortu ,

z/.

cum iam emerferit ,

&

aer ferenus

clarusqueextiterit.
i^. tA.9%'

dejier.uari.
*^^te,

Irriderc eiufmodi coiiimenta (inquit Cardanus ) femperconfucucraiTi quauquam hoc ipfumexperim^ntum i multis probaretur, habereturque fecreti
,

loco.
lis

Verdm coptigtt,utpuerquidamconturberna'
rem,dc

ac fciolus affirinaret^ fe uidifte in phials collo fu.

ircm

Liherquinti^, 4$i de quo intcrrogabatur, qui in imum defcendiL fet, nec amplius apparuKTe ideraquc alios duos fpe^ade: in aduentu item ipfius quafi fu!gar illuxiflTe, ac
,
,

manum capiti imaginem admouiffe, capitiumq; antd

retraxifle.

Eratautem phialauiirea,nitidaque,aqua
,

facrata plena.in linteo expiato collocata:linteum ue*

ro erat inftratum fcamno tres candels cereae accen& luftratse fuper os phialae duo oiiuae folia, tranfuerf^ in crucis formam impofita. Perbreuis accede* Angele fanfte, angelecandide, per batconiuratio tuam fanditatcm, meamque uirginitatem,oftende
fsB
:

mihifurem.

prius uero precationem

& haec fuper osphialaeobmurmurant: Dominicam & falutatio*

,

ncm Angelicam,

finguli

gcnibus flexis proferunt

tcr,

c finguhs uicibus

ungue cruccm fuper phia^ la(Tgnant.Soliaftant inobfcuro. Videbantintegrum hominem, ptllium habentcm, capite prono, caluum afcf ndentem defccndcntcmque in phialse coUo, non tliter quam folent atomi in fole. Vifus eft autem fer* mh ad odauam horsc partem. Totum hoc fpe^acupollicis

lum ad tres horas pcrdurauitinihilominus, ut author

deprehenfus, neque inuenti calices qui fuftu* lit, (i rit^ hsec pcragantur, aliquid pati,dum peragun^ tur. Haec dum illenarraret, experiundi taliainccffit capido, adfuitquc occafio. Mulier quxdam con^ %^fel5rnalis defiderio uidcndi quaedam capta,aduocat j^lfam mulierem admodum ciufcemodi rerum perirei ait,fur non cft

duo argentci,qui perierant. Referunt, eum

tam

i;idofnantfacrificrum,trcs puellse^utrcfercbant

ipfae) uiderunt multa:

ego tunc temporis aberam.

,

Dcnuo mulicrem aduoco

paratur facrificiumtfoiia

oliuae non intererant, nullaprecatio

falutatio Angelica, fed tentoriolum

clufum aditur.

Dominica,nulla folum undiq; c6Adeft & ipfa femina, quae no folum ui

:

'debat^fed 5cpuellas

non in phialae collo fedincotio

illo

^62
iilo
:

De

curat.UjCmateJjc.

qui fuper eius fundo confiftitinon in aqua^fed ui^ tro non perfedlas imagines fed quafi p?.rtem folum
,

fuperiorem non magnas effigies, fed non minorcs minimidigitiungue: non defccndentes efuperiore parte, fed ex imo quafl coni uacuo afcendenteSjUidere fe referebant puell^.puerque ille de quo iam antea diclum eft,qui 6c fratrem tunc in Hifpanijs degentem confpicere fe aflerebat, puellse alios fibi cognatos: mirares,feufabula.Cumabinitio (ilium mag^cerne' rent (is erat puer & monachus) illiusque afpeftu de^ letlarentur.rogabanteamutdimitteretmegauitfefa^ ^luram, quod interim ipfius filius' torqueretur. Referebat aliquando lofephus Niger, harum rerum maxi\x\h peritus , daemonem pueris fe fub forma Chrifli ollendifiTe, petijffeque ut adoraretur quod cum polli,ceretur quidam fe fa^lurum ea conditione, fi daemon
:
:

cius cogitationesaperiret

indeiratus hic euanuit.

Speclabant praBterea in phialae collo quid rubens, quod quafi in extrema erat aquas fuperficie ( na phiaaut paulo altius con^ l32 aqua tantum ad collum ufq; furgebat)hoc faga angclum,cum nauicula textoria manu,efle dicebat:pueil| illius faciem in uacud/e uid^YQ aiebant,tanquam pueruli:puer,folum brachiuiit cum nauicula. Hic,utreferebant, perpetuo circumfer turacuidetur: nam reliqusimagines flatim abeunt. undeanusillaimperareuidebatur,utpuerisludimar giftri,unaq;imagme{latim poflaham euocare. Cuq; ipfaalijs commonfl:raret,fcifcitatusfum,quomodoi'
,

lion uiderem
lis

pfaqussiafilios quinq; pepererat, fpeclaretquae ego :' fe fa6luram refpondit ut confpicerem':"

tierdm opus eife fefl:o D.Ioannis baptifts , aut NataDomini,ait. lam in foribus erat id feftum.accedo media no(fle,docer arcana;ea erat fex uerba^qu^ muU tiplici fenruexplitaripoterant, fed (meoiudicio) iri Chrifli contemptum potius maximum , quam glo^ riam

Liher^uintiis, 4^$ riam uclat, lefus tranfit, llgnificare poteft quod mo.

fiatur,

quodtranreatperuiam,& quod fineoihabeat.

quircnfusuideturuerioreflejCumjfubijciat^Egorum: deinde,Angele ran61e,& reliqua. Deprehendi meras efTefabulas, necjquicquam illam fcire prs-ternugas Cum enim bullas in aquasmargineexcitaiTetnefcio qua arte;ut margaritae mihi uiderentur, uoiebat.Forfitan conftanti illa fua intrepidaque opinione pueru-*
los,alioqui faciles, in

-.

yi

fuam

trahit fencetiam: arq; ita fe

uiderefatentur,quaeminim^uident. Etenim puel-^ las de quibus dixi tandem eo adegi ut nihii fe uidifFefaterentur: cuin mult;^, neuideanturcorruptie, feuiderefimuIent.Hiicurque Cardanus. Vt in hoc a<^u blafphemus nominis Dei & Sacrarum literarum abufus euidcntiusinnotefcat.exepla prodedi furis uel fag^,ex facrifici iibro ciam a me fub, ,
,

tra(5la,anne6tam.

Accedefluentem aquam:inde

coIl

^^f^^j^^^p^^-

ftostotnumerolapillos, quotfuntdequibus furtum commiffumfufpicaris, domum confer, Sc ignefcant: hinc fub limine fepeliantur^per quod ingredi confue^ ucrunt homines, & triduum relinquatur poftea ante folis ortum eximantundeinde fcutelia cu aqua impo^ natur circulo^tranfuerfa obliquaq; mixtim cruce infi:

^^"^^^^^'

gnito,cuiinfcriptumcft-,Chriilusuincit.Chriftusfegnat, Chriftus imperat. Scutella adhsc cruce fi-

gnata,
'

&

formula coniurationis per ChrifLipafsio^

nem,mortem & refurreflionem adhibita (quam pro#

pter impi^curiofo^celo) in aquamfinguli lapilliin cuiufque fufpedli noraine conijciantur ubi ad rei
:

&

lapillum fuerit

uentum tum
,

calculus

tanquam

igni-

tumferrum,feruorcm concitat. Vtinfontemgrauer,

fraudetque, eiufmodifingereebulitionera, diabolo
noneftdifficile.

Ex oculo excuffo fic fur cognofcetur. Primum Qnomodo fu ?/* txleguntur fcptcm Pfalmi, cum Letania deindefor
''^ :

'

^64

DttuYduUpmalefic.

mjdabilis fubfequituf ofatio ad Deum patre Chri^ ftum, item exorcifmus in fufiem hinc in medio ad O"
:

&

tuh limilitudinem ueftigio,figUfse circularis nomioi^ bus barbaris notatae figitur clauus aeneus trianguU'
:

fis,
^j^'^''

conditionibus ccrtiscortfecratus, incutiturque m^lleocypref5ino,5cdicitur:lu{luscsDomine,&iuftaiudiciatoa. Tuttifurexclamoreprodetur.

j

im^im mo-

Si FufeiT! fagam, inimicufn fecus lcedere uoles , malujn tolH: ante folis exortum,die fabbathi, ramum funs, fagx .^^eilanje annicijlum abfcirtdes,fic dicens : Ego tc ra^ crtnimtct. j^m^ huius ^ltatis fefecc^in illius nomine,(|uem caedere aut mutilafe inilitui. Inde ia menfa fternatur te gujnentum,additis his uerbisrt in nomine Patris t FihjtSc Spifitus fan(5lit. ter hasc 8c fequentiarecitetur,&incute,droch,myrrochefenafGthtbetutba' roch t afft maaroth, poftea dic Sanda tfinitas puni hunc, qui idmali dcfignarit,atquehocaufef permagnam iufticiaiti tuam , t efon ehon t emafis ales cge:
dt-^sUdendi

&

&

in

tegumentum incute.
Vt resfurtofubktd reflitudtur^ andthemd Magicum, Cap, Vh

A:quam

Nathema hoc S. Adalberti magicum pottus ob diuini nominis & facrae Scripturae abufumi
Chriftianum, hic ea adijcio ratione
,

ut

occultaeiufmodiadionum plcrifquereligiofishomi nibus ufitatafum impictas ocuiis omnium magis elu ccat. Cautionem tamen lucriindefrauduleutereliciendi nomine adhibenri utncmofcilicetpfjefumat anathematizare anathcma huius fandli finc liccntia praelatorum fan6li Adalberti & Dioscefaniiocii fub poenaanathematispjsediflij&c.utipfiloquuntunil* ludautemtaleeft ^^ autoritate Dei Omnipotentis Patris & Filij^^ s.i^Adalber. uMa^tci*, Spiritus fan^^^li & fandse Mariae uirginismatrisDo-'

w
f|

mini

'

Liher quintHS,
mlninoftrl
I

4i
,

& far.iflorum angelorum & archangelorum & fandli Michaelis & fandi loan* nis bapti&, & ex uice beati Petri apoftpli & aliorum
E
s

V ChnJti

apollolorum

rum^fandi

StenKani w^omtiiuitt martyfanfti Aclalberci& bmniurti ConfeflTorum 5c fan6lae Aicgundis 3c fandarum uiri
,

&. fancli

Sylueftri
,

&

ginum
terra
di:
,

fanclorum <^ui funt inCtelo& ia quibus datacft poteftas ligandiatquefoluen^

& omnium

excommunicamus,damnamus,maledicimusuinanatnematis,& a liminibus fanClsB mntris Eccle^ fegregamus illos fures facrilegos feu raptores
, ,

fculo
fiie

Operarios, confiliarios, coadiutores, coadiutrices

qui hoc furtum^fiuemalumperpetrauerunt, {luefibi inde aliquid ufurpaueriat ;{it pars eoru cu Dathan 5c Abiron, quosterra proptereorum peccata&fuperbiam deglutiuit fit etiam pars illorum cum luda traditorcqui Dominum precio ucndidit, Amen: & cuni Pontio Pilato,& cum eis qui dixerunt Domino Deo^ Recede a nobis uiarum tuarum fcientiam noluirius fiant filij eorum orphani fint itialedidiin ciiiitate^
:

maledi<5li in agro, in capo,maI.in fylua

fint maledi61i indomibus,inhorreis,inIedulisjincubiculis: mal.iii fcuria, in uia^ uilla, mal. in caftro, mal. in flumine,mal;
:

in ecclefia, in ccemiterio, in tribunalibiis iudicij: mal, in foro, in bello , morando, loquendo : mal. tacehdoi

maled. manducando,uigilando, dormiendo;Bibendo,mal. palpando,maI. fedendo,iacendo,maIed.ftando, mal. in ocio, in omhi opere, mal. in toto corpore, iii tota anima & in quinque fenfibuscorporis,mal. iii omni locoimal.frudus uentris eorum, mal.fru<5?:us tferrae eorum, maled. fint omnia quae eorum ftint,maledidum caput eorutn ora, nares^ nafusilabia eorum,^ ^nattmk faiices eorum , dentes eorum oculi i pupills eorum, '^*"^^"' cerebrum, palatum, linguse eoruiiii guttura, pe^lora^ corda, iieateri iecur^ uifcera omnia^ ftomachus itial;
,
.

>

fplen,'

4 ^^

T>e cuyat,Ufmalific, fplen,umbilicus, uefica,mal. crura, tibia, mal. pedc,

pedicseorum,mal. colla,maI.fcapulae,mal. dorfacomal. cubitus , mal. manus eorum, digitus, mal.unguesinmanibus Sc in pedibus ,mal. coila, genitura, genua, mal.caro eorum,maI. ofTa eo* rum,ma!. fanguis eorum,mal. pelles corporis eorum^ mal.fitmedulla inorsibuseorum,maled.fitfupenor pars a capite ufque ad plantas eorum:quicquid intcreftjtotum maledicatur, fcilicet quinque fenfus fui,ui-

rum mal bracliia

,

fu8,auditus,guilus,odoratus,Sc ta6lus.Et maledican*

tur in fandla cruce, 3c in Chrifti parsione,&

cum quin

que uulnerib.
fti,5c

Chriil?,

& cu effufione fanguinis Chri-

lade uirginis Mariae, Adiuro te Lucifer cu cu Patre & Filio & Spiritu fan^ do,& cu humanitate & natiuitate ChriRi,& cu uirtu^ teomnium fanctorum, ^ut nullamhabeas requiein diebus neque no6libus , donec perducas eos ad inte^ ritum,fiue mergantur in fluminibus, fiue fufpendantur,uel deuorentur a beftijs,(iue comburatur, fiuc interficianturabinimiciSj&odiohabeanturabomnib. uiuetibus. Et ficut Dominus beato Petro apoftolo 8c eius fuccefibribus, c quorum uices tenemus, & nobis Vattinii- quamuis indignis poteftatem contulit, utquodcun^w/. que ligaremusinterrisjigaretur&incoelis: Scquod* cuq; folueremus in terris, folueretur & in coelis^fic il^ lis fi emedare noluerint,coelum claudimus , & terram ad fepeliendam negamus, fedfepelianturinpafcuis afinorum. Infuper fit terra maledida,in qua fil fepuL turaeorum, pereantinfuturoiudicio, conuerfatronem cum Cbriftianis non habeat, neque corpus Do-* mini quum in mortisarticulofunt, fufcipiant:fiant tanquampuluis ante faciem uenti &ficutLucifer ab:ec1:us'eft decoslo, &ficut Ada & EuadeParadifo expuhiruntjficexpellanturde quotidiana!uc. Itsm confociaii fint cum illis , quibus Doiminus dicit ia
omnib.fatellitib.tuis,'*
:

cum

Liherquintti^,
k\t iudicij
,

467

^^^

igncm seterniim, qui pa* ^'atuseftdiabolo &angelis eias: ubiuerinisnon moEt ficut candela de rietur, nec ignis extinguetur. manibusmeiseie6laextmguitur, ficopisraeorum ht
Itc iTjaledidi in

MA\i%^i\\

animae eorum reddant quod

in

in foetore barathri

extinguentur,

nifi

furati funt
;

Amendicantomnes
mortefumuSj&c,

certum terminum , pofteacantabitur, Mcdikuiti

,

infra

a Praster uniuerfam tiuius impletatisfarragineni cn quam conuenienter hic coniungatur Lucifer e-^ iusque fatellitium cum Patre, Filio & Spiritu faado 5cc. Quam profe6lo hic exciamarc lubet,qu <^
,

,* .|.

communio Ghriito cum Belial f

b Hinc conftat (fi quid ualent imprecatibnes) theoiogicum anathema mortalibus qusecunque in^ fortunia, morbos 5c inquietem ciere,non Lamias^ quae utplurimum nec legere, nec eiufmodi coniurationum portenta ob extremam fei*^ aEtaten"^ fcsmi^ neumfexura, & niiiiisgrauemingenij ftuporemfini gere,multo minusufurpare norunt,

blici edi<5li
.

hoc efle anathemafentto, titpu> anathemate, eius etiam nbmen exuiar^ deceret Dabo tibi ciaues regni cdelorum, Petro MmiU.ii, prsedixitChriftus ,dotlrinam fcilicet co?iefterh,cu:, iuspotentiaquicquidligaret,hgatumfofet,Scc. Non biafphemorum eiufmodi anathematura fulminacoii cefsit,minus multo mandauir.
c
Alij quidam uiri Ecciefiaftici eodem fcr8 modoj hoc eft, tanquam magicb incantamento ufi funt Plal^

Tam Impium

ni6io8. fecundurh uulgarem diftnbutionem, certa perfuafionedacti, contra quencunquearduahasc 3c ^iira pronunciafient folum uerba, illum protinu^
tielinterituriim,uelutiongif8imd, annuluperuiuere

txm

o(re nonpolle. Veram

alio prorfus a
^^r

fpeaat hic Pfalmus, /otifs mum aduer*

nuinam fententiam ^"^ "^S "^ "P^^f^ftdantir de fone Chrifti ^PPljXrr^SguS innocentis
ludaprod.tore

&

udjeorum

^^^^^ ^^

-'''S^raudimS^ne tacueris.,uia

os pecca.

n,onSS;crrcumde4eruntme.8cexpusnauerut
*"'

^Pr? ;o ut
'""^

ego audiligerent.detrahebant mihi.

Extofoerunt aduerfum

me

mala pro bonis. 8c

diabolu.

''^'^ffiSeumpeccatorem.3c

*"'cttdra:ur.eKeatcondemnats,3coratio

,^<f?.i.

piatalter.
i

.,;

A^nxoreiusuidua

Snt=Sils..mendic..8.
^'^i^e^^^trtrtt"--^

^ 'irS.talt.^n::fuV mifereatur pupilliseius.

in Fiantnatiemsmmteritum,in g
, .

-.y.^

generatione unft

aeleaturnomeneius.
In

...
&

memonam

^trum eius in

confpeau Domini

^^^/"'^''^'^,^'' Vatris eius peccatum matns

,

non

^^^^^^

p
Liher qtdntui
^cleatur.

46

Fiant
terra

contraDominumfemper, &(3iTpereat do memoria eorum,pro eo quod non eft recorda-

tus facere mifericordiam.

Et perfequutusefthominem inopem&mendi^^

cum,& compun6lum

cordemortificare*
,
:

Et dilexit maledidionem & ueniet ei Sc noluit benedi6lioncm,& elongabitur at) eo. Etinduit maledi6lionem(!cutuefl:imentum,& intrauit ficut aqua in interiora eius fic ficut o.leum in
,

ofsibus cius, Fiatei ficut uefl;imentumquooperitur,8cficut

zona qua femper prsecingitur. Hocopuseorum qui detrahuntmihiapudDo* minum , hc qui ioquuntur mala aduerfus animam
iiieam.

Et tuDomine Domine, faemecum propterno^ men tuum,quia fuauis eft mifericordia tua. Libera me quia egenus & pauper ego fum,Sc cor

meum conturt)atum etl intra nie.

Sicut
cuflus

umbra quum deciinat, ablatus fum > fum ficut iocuftss.

& ex*

Genua mea infirmatafunt a ieiunio, & c^ro mea

immutata eft proper oleum. Et ego fa<flus fum opprobrium illis uiderut me, & mouerunt capita fua. Adiuua me Domine Deus meus faluum mc fac fccundum mifericordiamtuam. Etfciantquia manus tuahaeCj&tuDominefe,

ciftieam.

Maledicentilli ,&tubenedices: qui infurguntin me,confandantur,feruus autem tuus iaetabitur. Induantur quidetrahuntmihi, pudorc,&ope> fiantur ficut diploide, confufione fua. * Confi3

4%^'

Becurat.hflmakfc^
,

Qonfitebor Domino nimis in ore meo Sc in mg'' did mul.torum laudabo eum. Qui aftitit a dextf is pauperis , ut faluam faceret k perfequenribus animam meam. Aduerfus uniuerram nimisque inolitam pluribus in locis apud religiofos , anathematis confueti impic^ tatem, hocracrum diuini Chryfoftomiconrilium ex fermone de Anathemate , cun6tis ample<!iledum pro* pDno:Eaproptcfaosoro,in^uit,neuobisuerbahsC

mente excidant Dogmata enim impia

^a,arguere

&qu3Eabhaepeticisprofe*

& anathemstizare bportet,hominib\j| av^

falute

|em parcendum, &pro

ipforum orandum.

pf

fdcrikgo^ itemq- genuino nerhi

pdufUy

cr impio far.dKdi malcficij modQ,

QD. VI

i.

POrro
ueris

quod nam racrilegium grauius exiftima*; quam omni propnjE falutis memoria pcr^
,

nomine

, tam fceierate uenerabiliDei &facrdfanclo eius uerbo uim inferre, Sc rapereintorquereq;addiemonij pra^ftigiasinDet contumeliam tegenda, quod ex arcano Patris ^terni

tinaciter excuifa

abuti

firhi

|*?-i^*^^/^^^*

VHgs (InuhumanigenerisamoreuidusDeifilius C H R I-^ S T V S I E S V S deprompfit promulgauitq; mifero,

VKxBc

perditoriihominucaufa: uthicum efTentlapiu

primorum parentia a Deo feparati, omnJq; gratia ex*

cidiffentjex hog le in gratiam repofitos dilceret,

habe

rentqi certa
-

& expreda diuin^ ergafe uoluntatis tefti^

fe

snonia , quibus
^

inueris animoru cofternationibus

%.tiin.i.

&ancipitibus diftraclorumfenfuum flu^libus erigC' rent ik. erudirent ut prolixius docet Peucerus in ftiOi' (de Diuinationibus commentario. De genuino facr^ Scriptur^ ufu fic Timotheo fcri* Ornnis Scriptura diuinitus infpirita, eftj bit Paalus
c' ;

LiherquintM4>
,

^ji

Utlllsacldolrioain,adredargutionem,aclcorre6tio* ncm , ad inftitutioncm , qu^ eft in iulxicia ut integer fit Dei homo, ad omne opus bonum apparatus. item

Romanis:Euange!iumeftpotentiaDei,adraiuteom^ ni credenti.Ad Hebreos 4. Viuus e(l fermo Dei,&: efficax, & peiletrantior quouis gladio utrinq; incidente, ac pertingens ufque ad diuifionem animse & fpiri tus,compagumiq; Scmedullarum, &dircretorcogita* tionum & intentionum cordis. Ad hos urus,nimirum ad renouandam hominum corruptam naturam,tradi tumeftDeiuerbum. Hxc prsftatfideapprehenfum incordibuscredentium, cooperante Spiritufanflo, qui peruerbum efncaxedjnon utmer.titurdiabo*

i?o^.?:

lus, afceleratis 8c impijs ipfius miniflris ore fohl

proini-.

latum,aiias exerit uires,quam

tio

quo deftinatum ab
lex:
:

fuit.Cumq; pronunciet Dei

Non afTumes no#

Deut.f.

men Dommi Dei tui inuanum non enim infontem habebitDeus, eumquiaiTumpferit nomen Domini
Dei fui inuanum
:

certifsimum
,

eft,

& irrefragabiliter

uerum,eos omnes qui eiufmodi incantationum Scri^ ptur3 fan^lag fuco ueJatarum ritibus Sc modis utun* tur,atrocifsimas manere po^nas. Quare fi quis efFe*?

^us fub horum uerborum palho, uel uer^ uel fafcino videatur conff qui,da2monis efiTe opus ne dubites.Ni^ hil aut accedit, aut decedit uirtuti uerboru ab impijs hishominib.pronunciatoru.Confirmathi^c Augufti^ Sermon.u nuSjdices: Verum eft,fratres chanfsimi,quia permit- e'^2i?OT^or
,

tithjOcDeusdiabolo,adprobandumChriftianum:ut

cum interdu per ilia facrilegia

fcer,e,faGiIius

aliqua rem.edia, in

illa

inlirmitate percipere,& aliquid ueru potuerint agno'

diabolo credant. Sed qui totam religio*

nem Chnftianam defiderat cuftodire, oportet ut h^c

omnia tota animi uirtute contemnat

Memorandum fallacis curationis maleScij demo ni.aci,cumcerta bsnediclionis formula exemplur

.

ob

^iz
pt^,4-.

pt,

De curat. kf. makfic, hiOrqn^ contlnuatum tenorem/uperiori Libro c5 fcriptqm ihuenies Cuiobitcradijciaturaltermodus fuperftitione priorem uincens.atq; exfdtrificiiibro exfcriptuS;, ut hinc d^ reliquis eiuimodi fanationibus
pr3Eii;dicium concipiatur.
jyi^Qf^ij-as
:

SAmle^m
;

Accipe tresolei uiokcei

,

}tionts
i

m^-

Sc confiftens

contra folem

ante eius or-

tj.

..,.,..

tuni,

expnmenomen hommis laBii ,&matnseius, 8c

aagelos gloria^ qui ftantin gradufexto, feptemdie* bus,;erin die. Septimo autemcolloceturillenudus fub foIe,&oIeouniuerfainungaturcaro: hinccoram fplefuframigetur myrrha,olibano, 3cpfjecipuis aro* Spatibus deinde iftos honoris angelos infcnbe in ar^ gentilamia, qu^cvim aromatum incenfofuffita, in f ollo fufpendetur, Yicefima die menfis hoc fiet cum fuccefTujUtiiiaieficio affedus curetur.
:

Hjgiccr
bitis

fiipcrslitiof^emoYhorumcuutioneSfddhi''

cdrmlnihm uel uerhis ignoti^^quce etim om*

nmononcdnueniuntcummdgmibui
cocli.

Cdp.

vni

torum, quibus utrum ben^autmalepreceris ignoras,monftra:haud dubi^ dmalisinuenta hominibus, Sc pro libidine excogitata, qu^ cum Dei
contumeIiainfacrofan6lae noilraemedicinae cofpur^ pationem calumniamque furtim irrepfere cuiufmo^ ^i hi ufurpantur rhythmi contra epilepfiam Cajparfert myrrhanijthm MelchiorjBakhaJar aurum t
.

H
'

Vc pertinent fuperflitionu Bc uerborum igno'

p^r.4ti(inf.i

^p''g^4 ,ft*'

H^c tria qidfecum portahit nomiyia rcgum^

^oltiituramorhoChri^ipietatecdduco.

^ernniofA
"
*

Ita^ntiquitascredebat.uerbafcumcumfuara*
dicc tufuii3,uino afperfum, folioque inuolutum, iti cinere ea|eiFa<5lum, ftrumisque impofitum, eas abigc*
re.fi

&

tangens

hoc feci(retuirgoieiunaieiuno,& manu fupinp dixififet ^jcgatApollo peftem pofle crefcc^

:

'
'

"

'
'

'rc,

Liber^uintu^*

4f3

re,quam'nudauirgoreltinguat. Atque tcrhicdefpuendum putabat. Narrat Beniuenius, quod ariolus Ve^hitrnoto^cA duobus digitis uulneri militis fuperpofitis Sc carmi- ^^ nibus nefcio quibus infufurratis, telumin dextram
,

pei^oris

partemimmiflum, ofsiquefmiftraefcapulae

infixum,redireexofreiu(rerit.unde (fcribit) ^tfiaibf que aegroti noxa^ non tamen fine utriufque anim^ di^

fpendio miles curatus

gi

eft.

Facile fuit daemoiii,ad

ma-

murmur

colludenti , telum extrahere , ut magis a^

lios fuis fraudulentis perniciofisque

adionibusfjbi
,

deuinciret.

Adhaec ut fanguinls fluxus inhibeatur

,

in ufu eft
,

Innomine Patris&Filij &Spiritus

dixerim; Quae

fancli

cara farite confirma confanaimaholite.

Chunrat Hicmerito

communio luci cum

tenebris, aut quae

concordiaChriftocumBelial:' Addam.quodcarmi^ i.Cermth. 6, ne apud Homerum, fauciato Vlyrsifillcrefanguine Plm.bh.z^ ^'*^*^* f>otuit Autolyci fllius, Sic Theophraftoifchiadicos anat carmen Catoni luxata membra cantio haec, Danata,daries,dardaries,aftararies, &reliqua. Si dup maleficiol^fi, mutuo fegrauiter profequantur odio, inpanemifTalihaecinfcribanturuerba Abrac amonfilon. ^offeraturutriqueedenduspanjs: hinc perpetuus utriufque fubfequeturamor. Contracaf
: :

nis rabidi
eifera

morfum, pani
.

infcribitur: Irionikhiripri

khuder

fere inde uoratur.

Non infimse fortis

nobilc cognouijfimili curatronis rationc celebre, qui

pomiparticuIaeinfcribitjHaxpaxmaxDeusadimax, atque edendam illamuenenato i canerabido porri^ git. A^finguiisautcmmedium ftuferumBrabanticu poftulare eum audio. qua pecunia congefta, facellum propearcemfuamextruxit,mifsis aliquot ea impie* tatis mercede redemptis cohoneftatum,uti fertur. Vt uero huic myfterio ponderis aliquid accederctj ad

fnaximumnatuex foboleuelutiure
'

haereditariopro

psgarl

474
pagari

^^ curat,
eam

kf.malejic,
,

curationis efneaciam

nec ad

alios poffs

deriuarijtemere credulis perfuadetur. Similibus dia-

bolicarum uocum portetis contra dentium dolorem utuntur,GalbesgaibatgaIdesga!dat.Ridiuluquoq; hoc fcriptum appenditur Strigiles falcesq; dentatas, dentium dolorem perfanate. Qaidam ad febrem omnis generis intermittetem,uirgas duas parallelas uerborumuimedijspartibus committit, ipfoqueconta:

<iiluuincitcruciseffigie,quamcolIorubne6lit:ficqui-

dem multos leuat,fed qui fere grauius recidant.Con

trafebres, thoraci

lignumrotundum applicantXur*

lignopercutiunt, nefcio quid fubmurmurantes. In collo fchedulam contra eafdem furpendebant quidam fuperilitiofi monachi, iubentes fingulis accefsionibus quafdam efFundere preces, &polltcrtiamaccefsionebenefperare. Qui$ nonanimaduertitfucumc' Inprimisplurimumualet
cre, deindeillud alio iimili

confidentia.nec in principio confilium quseritun* deinde in acutis ia morbo adulto uix fieri potefl: quin poft tot paroxyfmos mutetur morbus. Si Dei aut dsemonisuirtuteobfcriptum euenitfanitas, curnon eueftigio ea fequitur i Exaratas has uoces, Gibel got gabet, roilro pulliimponunt: indeftylo praeacutQ huic caput reifta in medio pertundunt, pullus^; exi, ,

maxim^ in sellate. Ea autem delitefcie quod pulli caputcerebruq; ofieutrinq; diuidi^ tur; inter quod in medio diftindum ftylus qud facil^ poteft.penetrat nec quicquam illsefo cerebro uit decedit. Verbis porro eam inefie uim exiflima^ ^V^f? gus, earum rerum imperitum. Atqui ab illis fi uirtus
lit

acuiuit,

caufa,

nis capite,non

ea promanatjCur transfixo hcedi fiue hominis aut caidem contingit ^ His adde illud Coni
:

flantini,in pifcium captura lao Sabaoth. lure itaque iJj.Smpl optimoGalenus,quanquamethnicus,Chariachiruin

& Bamachium deFifit

ipfisque Diofcoridem praetUi=

lit,

lit

qui

hiherquintm. non imprecationibus &

^7/
uerbis fuperftino^

{is.ueiat lil^jtradideritmedicinam.

Subilantiaeit, ait^qusfufpenditur
barje,

idem Iib. lo.Sim. nonuocesbar:

utquidam praeitigiatorum

facereaiToient.
NtdUuoeei cnmima^ini
^'^'^
C07*-

Illud porro omnem fuperat ftulticiam, quod quafdamuocescumimaginibus quibufdam ccElicpnuenire,pleriq;autumcnt: &uerbaqu3epiam cumfolen.

hominum & brutorum: hincinfpeculoconfecratouideriimaginesjiincmo^ ueri feminas in amorem,hinc mutari elemeta, terram uarie affici ignem ab uftione ceflare, morbos curari. 0'delirium incomparabile. QujenauishsEcqusefo, undederiuata.ubireceptaC' Sietenimpendetabhar^

>' h r r n]tateproIata,rautare lenlus

r,

uimiuni ueniHUt.

^'^^'^

'^^

moniacoeieltitotauerDoruuirtus,ut Alchmduscontendit: curnonipfaperfefeoperariid poteil, cumfit caufa fuperiorc" Dicet forta{re,co?ium media & proxima caufa,hoc eft uerbis a^ere. At hoc doceat in fono
ft
I

n-

"

contra,

^l^
lom,

j^;,jj^^ ^^^

jjmtat

Franc.pitus
^'^- i-^^^^P-^'
-

r-,^ ne,autinuoce,aninueroisextenonb.operadiuis ^^ ^ Juperititto/ci cipiatur. pnor enim natura lonus quam uox, &uox aduerfia me^ quam uerbathsec enim ex illajila uero ex aho coficiu- gunu tur,cu uerba uoce 8c fonij ihcludant, & in definitionq uocis contineaturfonus.Sineuocefonuseirepotetr, quianaturaprior: pari rationefineuerbis uox. finc uoceautScfonouerbanonfunt. Siigituruis infono recipitur,& qua fonus mouet elementa,omni fono etiarh inanimatoru corporum poterit eauirtus communicarl: quarenecuoce,necuerbis opuserit.Siau* teminuoce jCumeaplerifqjetiaanimantibusprsete^ quam homini competat, idipfum poterit a brutis etia fieri.Si uero in humanis uerbis tantum r^cipi dixeris,

re*

(^

rogoundeaccipiaturuis,inprima'nefyllaba, autme* dijSjautultimaC^Siinfyllaba^iamnoninuerbis^eauerdmoxperit.eadeinalijseritratio. Quarecolligitur, nulio modo uerbis ineiTe hanc poife uirtutem
ccgiitus operantern.

4f0

T>e curat.

kfmdkfc,
annulos uelfi-*

Be mdgica

famtionc per ligatum^ peridpdj,

(ffigies,

chard^eres,

giUd^Cdp. IX.
LigAturaTH>
f^^perid^to-

ramtai.

magicse T T^^ Sacris maxim^ periaptatumalia, tum furtim traftsjfuu cx ji bentlocum, quibus contradaemonum ha"^
ligaturae
Sc
literis

Itudja,

incantationes&malcticiahomines quoqu^ d^mea

tantur. quernadmodumcum primum Euangelij lor annis caput minutifsimis literis in fchedulapi^lum,

rum

& MiiTae recitatione confecratum, collo alligatur,mi' contra incantamenta & diaboiimachinationes
At richartulahaecalicuius

creditur cfle amuletum.

habebituretticacise, praerogatiuamcert^fingularem
yirbttm Dei

nomortua

fft

ii'^ra,/edfpi

irt.6.

aduerfus fatanae molimina obtinebunt ilii,qui facram Scripturam exprofelTo inmanibusuelmanicis continuo circumfcrant Sed ea nifi animis fitirr^dioata ^Q^^-^^^ ubi uelut a fomiteuitaliinadumexcitetur, i^ortua permanetlitera,etiaml)millieslulpndatur,
.

alligetur, portetur, affricetur,

obmurmuretur,

infcri*

batur, figillisautannulis imprimatur,bibatur,eda* etiam uoretur. Cofirmathaec Chryfoftomus: Hornit^^.in ^^^ ^^^ sa.AUtt. z). Quidam,inquiens, facerdotes aliquam Euangelij par

tem fcriptan> eircum colium portant. Sed dic facerdos infipiens,non*ne quotidie E^uangelium in Ecclefia

legitur 5cauditur

abomnibus fcui ergo inauri-

profunt, quomodo poffunt circacollum fufpenfa feruaref Deinde ubiefiuirtus Euangelijc^infiguris literarum, anin intellefiufen^s? fuum Si in figuris,bene circa collum fufpen^is: fi in intelleflu, crgo melius in corde pofita profunt, quam circacollamlufpenfa. Eiufdemefi:fententia: Quado ingrauemlapfomQrbum, aliqui incantamentisfuc^ currendum efl"^ CQiifuluat,aIij rebus collo alligandis, alijaliter: SctuconKlantianimo, quicquid idefl:,ob

bus pofita Euagelia

nihil

'^

Dei

Vthtr quintm,

4j^

Dei tlmorem

fuilines, patique fortiter malis quain

eorumaliquid fedarijhoc temartyri facitproximum. Hacrationedocet Athanafiusquoque, daemonesplu inlihMVA^ rimum formidareuerbaPfahni 68, fiquiseaattent^ rt^/:^ttxjk exanimooret. ExurgatDeus^&difsipenturinimici eius,Sc fugiant a facie eius qui odiunt eum.Sicut prp^ pelhtur fumus, tu propeiles eosiSc ficut hquefcit cera d facie ignis,fic pereant impij a facie Dei,& rehqua. Hac etiam. orationefathanamabegilTeD. Antoniu / Kitdi^i in acerbifsimoillocertamine adueifus dasmonutur^ t^ntoniji bas.teftatur idem. Ahas 8c illud Pfalmiftae occinebar, Si confiftant aduerfum me callra, non timebit cor

mcum.
Minus infuper momenti habebunt manu
deiineata,fcu]ptaue,uelimaginibus ad certos
fitus
effi6li cfjaraSferH^

chara(fleres,effigies,annuli uel figiila.hac illaue figura effgternm

hocmomento,

Sc illolocoinfignita.

cosli po '^^o-; Atqueut ^%^''^^'

'

nulla aftrorum uis in ea qu3e manibus conficiunrur opera imprimitur: itaetiamfi infinite diuinisnotis,

nominibus, aui Scripturae

fanclae uerbis ornenrur,

fubftantijsnihil exfiguris qu!bufcunque,ueraEuirtu-

tisuel lcceditueldecedit: quibusfingulismirandas

peculiaresqi uires certarum adionum effc6lricesab initio Deus indidit.Nec enim iam noua ibi inftituitur

quahtatammixtura: nonmateriae,exprimaordinatione jConuenienti quahtatum temperamento indutae,noua&efrentialis formainfunditur: Ced corpori

ftit,co.nferuantur, fuaqj

anteaconformato, fuamateria&forma, quibuscxiadornato temperie,arte dun*

taxat

noua

affingitur fpccies

ad

quam

nihilfidera,

nihileotempore exiftcntesin aere qualitatesconfc' runt: imm6,utfemeldicam quodres eft^uniuerfam hanccommenticiarum fpecierum congeriem,U3nam
feic

(re,&;inef^cacem,nonpudetliber^pronteri. etiamfi mihioffundent Thebit philofophum, $c magiag

antiiti'

yf.-j2

Be curdt. Uffnakfc.

antiftitem ,annulos conficiendi

modum

docentenlj

quibus animum exhilarari , hoftes, cacodsEmones & morbosarceri, niiraculaqueedi mentjuntur: cuiur
PUtohh.2.
,

modiannuiorumcommetaEudejr.um

philofophuiTi

A^^^'^

quoquefabricatum efletradunt. ObijCtent& Alber^^^^"^ fuifempcr (Imiiem, & horum annvilorum figdlorumquea ueritatefjepenumero djuaricaniefabrum.

nd^Trlcl.

capao^h

Marfdium Accedet quoq;Marfiiius Ficinu5,dodifsimus alioqui

Ticinum hoc phjlofophus, &pleriq;

mmne
,

alij*
-

u annulus mentiexcidat, utma^ica annulorum cathetctt r f r na ornatms prodeat Lam!a,Mcn ppi Lycij iponia.-cu-' FrAnc.Pm^i lih.-j. cap 6. ius digito, necomitialimorbocorreptacadat, aphi* rhilofir.l }. lofQphoredarguta,annu!usappliceturargeteus,hoG Brmiola co- modointus notatusit habit haber hebrT.atquehinc trajebr.es. breuiola, quae uocant,contra febres a quodam nebulone quasftore fi6ta,oiferantur:
,
-

no,

i\

NecGveis Lvdorfjregis

Joannes

i-x-

Ryianijaptaferit^mortem quce Udere qv.^riL

"]}

maU mors Ciipia,dum clicitiiy ananilapta,

Per nuptialem
tiero

AnanifaptaDeijiammifcreremei.

irjngat, utab impotetiaueneris 8c fafcino foluatur,authore Nicolao Guilielmo Vari-

annuium fponfus

&

gnanamedicis, ScPetro Argelatechirurgo: fiamore quis diflolui uelit,in amatis calceo ftercus amat^ col Iocetur,odorq; perceptus amoreinfringet. Caufam profecloemsuirtutisnimis rnanife{lam,n6 eflquod sd occultam proprietatem torqueas.

De chani^erihus
f>iwg,-

Imagii ihu^^ figuris , txorcifmis^rC'

iUicm.quibm thtf^urm mquiritur^cktiflra ijpfctumurq^rcUciuadiaholiludihria.

riuntur^ capillitio fvf^cnduntur makfic^ohij^

Cap,
AfdTktiftht

X.

faitrKtn^m-

^'"T^Hefaurum porro fic inquirunt himagi. Vxrgi auellanaE tntus fignata crucibus,coniuratur no i

rUimo^.^,

modo fupcrflitioie^

fed

& impi^ ac blafphemd.

Adiun-

Liher qulntiis. ^J0 Adduntur chara^^eres cum barbaris nominlbus & x^ fodiendolegunturPfalmi, deProfundis mifTa, Mifereaturnoitri.-Requiem, Paternoiler, AueMaria,&
:

Nenos inducasintentationem, fed liberanosamalOjAmen. A' portainferi,Credouidere,Scc,Expe6late Dominum, Requiem sternam, cum orationecer'
ta.Et
fi

fodiendi tempus neglexeris,a diabolo toliitur

thefaurus.

Vt

clauftra aperiantur, inparticulaceresbaptif- DiahoUcd

cUf^drQrnni
^/'*'*^'<'

mo defignatf ilores uolubilisimpnmuntur,ligantur*

que inanteriore
indufij parte: acubireferareuoies,
;

terinflabis, dicesquehsecuerba

Aratohocpartiko
inferna

hoc maratarikin tuo nomine aperio hoc clauilrum,

quod
^i,

infringere cogor

quemadmodum
&:Fiiij

eonfringis,

innomine Patns

& Spiritus fan"

*^'*/'-^*

Amen.
quiburdamfimuladmurmuratiscantilenis, traeodem referendum, quod cuidam adlaqueum
,

ithiopidis etiam herbaetaflu claufa omniaape- PUndih.t^*

riri,

ditur:

difiecflisferis,

damnato Venctijs omnes patefacts fuerint fores, unatantumadmotaherba, fignacuHs

,

quibufdamdecantats. Atfiuiseainetl:herbis,quoraut adhibentur Cu gnacula C' Vel fi uirtutem hanc obtineant cantilense fignacula, cur aduocantur herbs:' Sifimuiconiunda hanc efficaciam^fortiridicas, meram eHefuperiiitionem,contraobijcio. rerumahoquinatura* Jium miraculis ut nihjl derogatum uolo, ita eiufmodi cantiunculis Sc fignaculis nii penitus tribuendum eP

fum admurmurantur cantilen^

&

-^

fe,ingenud affirmo. Quum autem herbse illas non op^ renturnificantionibus&fignaculisapplicatis, corv* fequesell.ijs etianihil eiufdemuirtutis adefle. Si efif ^um fubfequi refpondes:c6tingit is profedo dsraonis opera hic colludetis ratione catilenas uel fignacuij,uteiufmodiludibri]s incautos alligetfl:ri^ius,cautius<|i

4^9
tiusquefaliat^
Xih.z^.ca.2.

T)e curat. Uf.malejic,

hecuUo modQiuuer. DicamhiccutTi

Piinio^nonfatiuSfuiiTct^milianum Scipionem Car thaginis poftas herba patefacere, quam machinis clauftra per totannos quaerere C* Prodefenfionejfigura cum cretainterranotatur, Scmirae affingunturnugae, recitanturquePfalmi, $c Orationes, nccnonMifi3Ea6lumcohorieftant^ k.'tn arbore clauus figitur ferf eus. Vtmille hominibus uel equis cin6lus quis appa' reat, anniculus falicisramusunicoinfli^luabfciirus ufurpatur cum exorcifmo,barbarorum nominum recitatione,& charaderibus abfurdis. Tma*mes Damnum alicui inferre fe credunt, fi imagine coddammft, ficiant ineiilsnomine quemlasfum cupiunt, excera uirginea noua , fub cuius axilla dextra hirundinis cor locetur, &heparfubfiniftra Item, colioappehditur filonouo efngies,qii^acunouainmembrolsedendo figitui*,recitacione uerborum,qus2 ob curiofos ftudio prsetermittenda cenfui. Ea ex sre quandoque apparatur,cuiusmembrafid diriorem deformationemin*
uertuntur, utpesmanuslocoformetur, 8c pedisui' cifsim locum fubeat manus,faciesque inuertatur. Ad
atrocius malum fimilis imago adornaturin hominis forma, incuius capite nomen certumfcribitur,&iri eoftis ea nomina, Alif cafeil zaza hit mei mcitat ieuiatan leutatace ea m fepulchro defoditur. In eundeni ufum,ut ipff u jcant,in Martis dominio,parantur du^ imagines , uaa cerea altefa ex hominis mortui terra: &ferrum quo homo necatus fuit, tradituralteri imagini, ut alterius necsfidi fimulachri caput transfigat. In utraque duo ihfcribiintuf nofniha, &chara* ilieres fcorfum peculiares & certo altera rccondi"
:

lurloco.

Inmufierisarhofeconciliando, conficiturinhora Veneris imago ^ ex cerai uifgiheainamat^nomine:

LiherqHmim,

^h
tibi in

tuichara(Slrimpriminar,vSccircaJghemcaleiit: Scin^ ter agendum , cuiufdam angelt memoria in mentem

repat.Ndn abflmilc monftrum fingitur,ut quis

bmnibus obfequatur. Vc tandem capillitio Aifpendatur noftrah^cma' iM^iUlk

iefica
,

& huius nugatorij a(^us fcena tragicum fortia^ piUM/i^^em.

^^^^J^^^*^
''^

turexitum ,apparatureffigies e^terracapitismdrtui hominis i in altetius nomine baptifanda ciii nomen

,

cum charaClere infcribiturihinc dlie putido fuffiturj &inuerfoordine leguntur Pfalmi, Domine Domi^ hus nofler, Dominus illumiriatio mea, Domine ex^ DeUs laudem meam n^ iaudi orationem meam
,

tacuehs
pelituh

&c. Deinde duobus

i^iuerf^ lociis ea {cm

Vt p^riaptoMm , ckarafterum , figuirarum , antiii lorurhjimaginum, reliquorumque id genus prodigid irum uahitas ubique explodenda, omniuin obturui lucidifsim^ pateat, formulashasfacrificiofurreptas fUppriniei^e nolui^quo de c^teris eiufmddi hominurti liidibrijs facilius pronunciaretur fenterttia quibus (i
i

tiel ueritatis

momentum
,

itielfe leui

folum

cogitatii
,

fufpicatus fuiffem

eas

hauddubi^ eueftigio cui d^s

tormentls

bentur,confecratasexcepifletVuIcanus.

Quibm uerhis jhipor ac tuciturnitif^ m

er quiefHonibm mduci creditur^O' folui*

__
INueniUntuf
miferintjuel
,

Cap.

XI.
.

qui

cum fcelus aliqiiod capitale ad^ ^^moi^

antequam fubijciantur quasftioni, uel

iormefaq^

intereadurh torquetur, quorundamautfcriptura^ dammttfim autprolationeuerborumconfequi fibiuidentur, uc tacere pofs1nt,& nihil omnino fentire.Id quod tani fermiterfibi perfuafumhabent^ ut fuerint quihacfi^ ducia ultro fe tum carcef i? tum qu^eftioni obtulerinh A* diabolo enim,cuius intereft fcelera ndn punif ijfed indies aceumularii confirmantur in malo , nec foltiM

&

brgii

4^2

Decuratjafmalific.

ofganis uocis obftru^lis impediuntur , ne loqui poffint, uerum graui etiam fomno opprimuntur,utnec adintinterrogata, nectormentafentiant. Interim Vtrha. nnbore&tacitur- tamc his illi penduH uerbis ac uerfibus^fan^ perquim mtatemmdtt asrA^vtrt utuntur: ^*^^^*' Xmparihm meritk triapendet corpora ramk,
Dijmdi
P/aL^j^.

&

Qe^.Vi in media eB diuinapoteTiast

DiJhtiU damnatur,Ge^cis ad aSha leuatur^

Sunt qui uerba Prophctae erudlent Eruftauit cor dicam fegi, Alij autem hac prcce fe muniunt Qucmadmo^*
:

meum uerbumbonum,ueritatem nunquam

-.

jLucA^.
Joan.i^.

MariaeuirginisfuitdulGe& fuaueDominonoftro lES vChrifto, itahsfectortu' ra fiue chorda fit dulcis & fuauis brachijs Sc membris meis. Alijuer6faltemhsCproferuntjiES VS autem tranfiens , per mcdium. illorum ibat . Os autem non
lac beatas gloriofae

dum

comminuetisex eo. Ettamen contrariumuidemus euentum. Licetenim nlifvT^ftef/ it^ dsemon occupety mnihil fentiant: ofla tamen illis comminuuntur &
confringuntur.Qua etiam rationeprobari
pofiTctjveo-

rum uerborum nullam efie uim: quin ridicula potius

Vjalolui cuT efiejquim credibilia, quaeiampropofuimus ^ Enimmfemperlm ueto nec diabolo quidemeflepermiflumutefScia> eiufmodi, interea dum ijs ut fuperftitiofie utun juftmpedtat. ^^<\^^^ i^ow.ij. turllagitiofi,jPpter duas mihi caufas uidetur, Primo, JDecittit.Det quodcumomnis poteftasaDeofit,diaboIus necipli
lib.io.

j^g^ legitimis ipfius

ftinus,&Thomas Aquinas: Secundo,qu6dimpu^miracttL De tas fcclerum Deo non placeat, &malefaciendilicen Sent, excdm. tiaminime permittatur: AIioquininftitutusordo& c.utfam<zlf {^{^iciaDei fibi inuicerepusnarent.Sedtamenkomi D.adl^q. numimpietateiicmerente, Ispius haecaccidilTe raeta.qq.tit.de

mlT^rtlna

a6lionibus pofsit refiftere, ut nocentcs publicse eripiat iufticias ficutdocctD.Augu:

Traflat.de

teor. Teftaturenim clarifsimus lurifcofultus Paulufi'

quxji.aton.

Grillandus^ fe bis id

& uidiffe, 5c in fadlo comp^rifTey

iiisuerbis:

Liher^HMus,^ 4^i Primo Pifis dum eiretpafTenori-nagninci (lomini Capitanei illius ciuitatis' deinde Romae dum rormenUhu cfiemauditot^criminalium caufarumreuerendifi?. do ^^^''^^^^P*^"
iTiini

Auditoris Camer3e,ubi quidafurfagacirsiraus^

diuerfis indicijs

& duplicis maliciae reus, contra quem crant examina

ti ti

quindecim teftes fuper

magni
,

fdr^

i^y.ducatorum aur.habens noticia quod curia prs^ fati domini Auditoris procedebat cotra ipfum anteGuam perfonaiiter compareretjaccepit nonnulia fortilegia contra torturam ; quibus expertis iterum atql iterumuidensquDdfufficiebatadparangonein, qua^ dam die dum cgo elTem in sedibus turris nouae ad exa ininadum quofdam alios reos,iIIe fponte ueniens ac* cefsit ad me, & fe conftituit in carceribus ipfis, dices; quodultroueneratadpurganduindicia, Scnotainfa
iniae fibi illatae.

Contra quem tamen necefle

fuit

deue

nire ad tortura.tot indicijs contra ipfum laboratibuf In qua du erat cleuatus , dorraiebat capite cliuD , ac fi Nihil
iaceret in le<5to,abfq; ulla penitus lametatione,aut cla

jmlM

dolorH.

more:

& ad traftus chord^ erat tanqua ftatua marmo

du eleuabatur a principio^dicebat quseda tier bafubil1i{rauoce,deinde(iIebatutdormiens. Statim ego fufpicatuS fui , ne geftaret aliquod fortilegiu fiue faduram maleficam pcnes fe, aut ex illis uerbis captd retaliquodfufiragium: perquifiuiqudmdiligeterper omnes partes corporis lui,demumqj reperi in capitej
rea. qui

fub fcuffia fcilicct inter crineSjquandam paruam fchd dulam haec uerba contincntcm ^ uidelicet : t lE S V S autcm tranfiens t per medium illof um ibat t os noti tomminuetis ex eo t cum crucibus ita fignatis: quani illico abftuli ab eo.qui licet illa fic ablata fatis conquii refetur, nihilominus iterum pofitus ad torturam , Se eleuatus iterum , illiid idem ficut ant^ faciebat ^ ifi principioipfiuscleuationis nonnulla uerba fubmif''

xauoccdicebat^ <jupcrciperenuqquampotui,ne^

(|uic{

4S4

Be curat.

Idf mdlefic.

quicquam confefTus eft,

Demum mutatis tormentis^

uibtormetotaxlllifubic6lusfuit,Sc{imiliterfpernendo doIores,nihil unquam confefTus eft: fed in fua ne* gatiua fempcr audacius conualuit,ad6 quod necefTe

mihi
''^frr^'/*
teptttcol'
fftdequ^jt.'

fuit

eo inftante, ab inquifitione

cundem abfolue

re.Similis cafiis occurritHippolytodeMarfilijs,duin

eratofiicialis

ducisMediolani.

Itefixm ait Grillandus j nec

dum

eftannus elapfus

K^mdexem quod aiidiui alium Romse pofitum ad torturam, 8c

flHm. i-epetitis uicibus grauiter cruciatum, qui

uerba de laMarixuirginis fubmifiauoceproferebat, &nullum dolorem pati fed cun<5la fpernerc uidebatur dormiebat ficut ^lius ih tortura,ade6 quod a tribus iu dicibuspr^fentcprocuratorcfifcaliexaminatus, uulla unquani ab to confefsio extorqueri potuit, licet corrtus 3 criminis focius id fateretur exprefTe , & illurainfocium feominaret; cuius proceflumuidijil-

^e

&

xmjfll*m
^^*''*'

lumquecognoui. Aliud exempliim quod fimilitcr in hB:o accidit mi hi komae cuiufdam maleficae mulieris,qu^ antcquam feleuareturin tortura, uerbaquaedam fubmiflTa uoce
dicebat: deinde eleuata filebat penitus uelut mortua,

& nigrior apparebat in uultu carbone extin6lo

los extra caput ualde

ocu-

tremendos more illorum qui

ilrangulanturemittens, Scnihil penitus loquebatur heque boni neque raali Vltima autem haecliifto> riolaminim^noftropbftatinftituto.Namfieklamijs noftrisijlafuitmaleficaj quid mirum fidiaboluslin-

guamci
CarnijlcispB
ttnact4.

faucesqjprsecluferitc^nefcilicetillafuainno'

centiam probaret,Sc djemonis ludibria detegeret. Superioribus uero exemplis fimile nuper habui,^^5 Antvverpiap,in carnifice eius urbis,natione
lot

GaU

quemcuminnumera,e^uenotioraflagitiacommiriftehemo non fcirct, adigcretamen nuirumtormentorUm genusjquamuis immane>potuit,ea ut coti

teretur^

tiher quintus.
gteretnr, in tantam (latim
xKivpjtriMf

-4$^
ac renfuum pend

omniumalienationemineidebat. Dequacumpru dentifsimus Senatus MedicQSordinanos confuluiffet, eiufmodi ftuporem non nifi pharmacis quibufdam fomniferis induci pode deprehendit: cuiufmodi fupra Libro fecundo, capitc trigefimq quarto & quin
to defcripfimus, Nifi hac ratione indu^la fit ea torturae toIerantIa,ut immenfos ille cruciatus perfcrret, Deus permittere

potuit , quo ijfdem ad refipifcentiam tandem cogerctur, uelutreprobus,a<:erbiores dignasq;extremepoe nas lueret. Siquidem gl^dio tandem c^fus eft citra uU lura poenitentis animi indicium ebrius,qui multis re^
tro annis fe

hominum utriufq; fexus innumeroru fan

guine inebriarat, quos multifario fupplicij gencre o^

fidei confefsionem,uitafpoliarat.

Nonnulli tamen,ait Grjliandus, dixerut, quod ad- ^^^^^^- ^ ^'^'^^ ^^ ^"^j* iftas coniurationes &maleficia taciturnitatis repermnturremediaquaedam, quasdiuernsprecibus ^, t^erbis
uerfus
conficiuntur. Exquibusdicunt,qu6domnesligatU'
dijfihatttrt^

f^5cmaleficiahuiafmodidi(roluuntur,&reusgrauif- (^it^rmtai o fimatormentaSccruciatus patiturincorpore: 5cin' -^^^*'*'* teralia folent dicere uerbailla prophetas: Eru6lauit P0"^^' ^"^** cormeumuerbumbonum,

dieamcun^laoperamea regi:&,D6minus labia mea aperiat,& os meu annun# Pfal^o, ciabitueritatem &, Confundaturncquitiapeccato- Pf^^-i' ris,perdes omnes qui loqiiuntur mendacium:Sc,Con ^^.f.
:

terebrachiainiquirei^&linguamalignafubuertetur.

Ex quibus uerbis, precibus & exorcifmis,dieunt malcficiaipfarefoluijScreum mirabilitercruciari.

ra.lo.^.folio

Vide Paridem de Puteo, in Tra6latu de Syndicatu, c.tortu

centefimo decimotertio
.
.

& Sylueftr.Pri-

or.in Tra(5l.de Strig.demonil.miranddibro quarto,ca

pite quinto

tute ipforum reiiiediorum

5^p?" quibus tamen cogita,quia de uir> non pofiem quicquam cer

ti

at-

^ $^
t\

I>e eurat. kfmalefic^ ex quo illa nunquam expertus fui,nec pcf ^lium experiri had^enus uidi. go uerojicet &D.
atteftari,

GriilanduSjSc milic alij oculis id uidifrentlbis:tamea uirtute uerborum fiue prolatorum, {iu pidorum, (i--^ Be feulptorum, fieri nunquam credam. Enimuerp fur ille etiam fchedula rpoIiatus,nihil adhuc,crudelius licet di{lra<flus,c6fitebatur:nec fub':

anurmurata uerba infenfilem habitum inducf re qu9 unt. Quare uci fomnifica re ^fTumpta, aut k diabolp, qui cum antea pepigiiTe animo tales , eique fe deuouiOe, Sc etiam traditqs e0e necefle cft, infenfibilitatcf

iliata
2,.

ic}

iieri

fentip,

quumdsemoniacos complures?

9. lo.n.

Librp quarto arnecnarratoSjUarijsque cruciatibus ^

^iabolo exercitos,nihiI eorin fenfifTe, fed poftea ue^ Jut ^ fomnf? furrexifre,commonftrauen*m.
figurat$

mUm weffh um rdtione^

Cap.

figur^.

XIL

H
mas,

Incliquct,

quantum fideifitadhibendumft^,
:

co daemoniaco ab Hieronymo in uita D. Hi^ larionis ereiTiitapdefcripto Eiufdcm^inquit ille, Gazenfis eti^porij oppido.uirgin^rn Dei uicinu? iuuenisdeperibat q\;i cqmfrequenterta6lu,iocis^ nutihus, fibiiis, Sc caeteris huiufmodi quie folent mo*
:

ritur^ uir^initatis effe principia,nihil profecifTetjper*

rexitMemphiiiijUtcprifefro uulnere fuo, magicis ar^ibus rediret armatv^s ^d uirginem.Igitur poft annu^

dodus ab
[^6.

qon reraediantis anii^ pr^fumptumanimo fluprum geftiens:& fubter limen domus pueilae tormea
iEfculapij u^tibtis

perdentis, ucnit

taquasdamiierborum,
ptas
it}.

&

portentofas figuras

fcul..

^ris Cyprij |amioa defodit.

liico infapi?'^

iiirgo,

&}mi<Sucapitisabie6lo, rotarecrinem, ftri^eredentibuSjinclamare nomenadolefccntis. ma-: gniiudo quippe ai?]Loris eam in furorem uerterat, -"'''"' '^' - /''"' Perdu^

'

^Sy ttheYqutntui, Perdu^la ergo a parentibus ad monafterium , feni DAmont$ traditur,uIuIaateftatim&confitentedsnnone: Vim )^^^"/^^*^'^']V
fuftinui, inuitus fum abdn(Slus quam beneMem- aHilijsipfum phis fomnijs homines deludebam 1 O* cruces, o dmnenper'
:

ligatus /'^^"deretar tormcnta qux patior. Exire me cogis , fubterlimenteneor. Nonexeo,ni{iraeadoIercens, qui tenct, dimiferit. Tunc fenex Grandis, ait, fortitudotua, (^uilicio&laminaftrii^usteneris. Dic, quare aufus esingredi pueliamDei c' Vtferuarem, inquit,camuirginem. Tuferuares,proditorcaftita
>
:

&

Cur non potius in eum qui te mittebat,cs ingref' Vt quid,rcfpondit,intrarem in eum,qui habebat CGllegammeum,amoris daemonem Noluitautcm fan<5lu$, antequam purgaret uirginem ucl adolefcentis ^

fus:*

"f

tcm,{igna iubere perquiri, ne aut folitis incantationi-

busrecefsi(fed^monuideretur,autipfefermGnieius

accommodafleMcmt afferens fallaces e(fe d^mones,

S^ ^d

fimulandum efle callidos.

tate increpuit

& magis reddita faniuirginem;Cur feciffet talia,per quf d^.

,

moniHtrarepotuiffetc' HucufqueHicronymus. Sed

pueilam magis obfcdiffe amorem mcntiens dsmonium, qudm amorem^mea ell: fententia nec uerberu aut figurarum inlamina incifarum potentia id con^ tigit: fedquod diabolooccafionemfubminiftraifet, quemadmodum exprobrat Hilario,eam exercendl
fafta illi fuit poteftas.

D. Thomas credit, annulos, uel quicquid eftfigu- -^^ ^'^^^- ^ ^"^f**^ratumexarte.nihiloperarirationeilliusfigurs: neqj
leftibus,

exiJiafiguramaioremuimrecipere acorponbuscoe* quamnonficfiguratum: quoniam quseex

^^^

Figuratonul
Uine{l unra.
tionefgHr<fi,

artefiunt,nonfequunturmateriam,nequeformam. Idcntidcm & deuerbis prolatis fentit quoniam uer* ba nihii immutant, nifi auditum. Verifsime ergo,
:

Lth.de S^
/'^'^^^'

Imagincs cxjiere,pIumbo,auro,ceraalba,rubraueI

alia

^ll

X>.ecurat.lfmaieftct

aliainaterlab^ptiratas ueladiuratas,Gonrecratas,im^
potitis execratas,per
,

magorum artes & Tub certis die^

,

bus uirtutes obtinere mirabiles in eiufmodi artiuni librisrecitatas, crrorem q^q rcribitMartinusde Arles theologus. Et Porphyrij opinionem detahbus conftruendis imaginibus^ fuiflefalfam, comprobat
fijmas

^finjib, tatcDei. mtra gea^

^^^^

D.Thomas Auguftiniteftimonio, libroio. de CiuiVerum quidem eO:, rcsnaturales,formas

uirtutcs confequi ex corporibus coeleftibus:

^eOpmbu-s led
mtftrx
occi*l

tn,0^l?x4ci'

^Mniz-.pAr-x

artmciaies nuilam abarteuirtutemimbibere,autaliamairequiuim queunt,nifiquamrationemateriaeobtinent. Figurkautemnoneftalterandi u^laf^JQnJsprincipium ideo necalius uirtutiscau.

imagmcs

tMa^isA^ lam kabetaurumciusimagmis '^

'

quamauud ?Jten,us

Atquifialium eonfequiefFe^lumiappareat, fit isdasmonumoperatione, hominesludificantium, fecundum Auguftinum. Tales itaque imafigurseaurum.
gines aftronomicae uim adipifcuntur per da?monem: ^uius fignum eft, quodillis imaginibus quofdam imi prinii charaderes oportet, cum naturali uirtuti eae operentur nihih In hoc tamen amagicisfimulachrii 4ifcrepant aftrplogica, quodin magicorumcompo*
fitioneftuntexprefifae

quagdamdfmonuminuocatio^
ad exprelTa peftinent pa'

nes , unde eiufmodi

effigies

^a cum d^monibus inita. At in aftronomicarum fa6lura, tacitu exiftit cum dsmonibus fcEdus per quofdam charafleres Bc figuras ab ipfis daemonibus inuen tas, ad quorum chara<iterum imprefsionem, facientif
gik
18*

4e

itfbtiL

busfuffraganturdamones. Haflenus ille. Scit^ igitur a Card^no, philpfopho Sc medicOjfcri-?, bitur Licetfigiliisuimn6nIeuemtribuant,utSolis gratiam cum principibus, ad magiftratu honores loufs ad diuitias Sc amicos, Venerisgduoluptates, Martjs ad audaciam Mercurij ad folertiam , Saturni gdlaborum patientiam , Lun^ ad populi fauprem
:

&

Liber quintm.

4-1^

non ignoro

lapides prodefTe, ligaram

autem

nihil.
j^ihr.if. caff.

Idem,ubi magicsftultici^ maximi ineaarte Artephij placita enarrauit, ut non folum dolofos, fed etiam
fnente captos fuifTemagos dijudiceturjprodigiofos

ll'^^^^'^^^^^

quoque planctarum chara^lereSjitcmannuIos

ficis

terri- StmiU^apini

planetarum notis infignitos, & figilla rnonftroiis ^Q^^ul^^n eorumformis munitadelineat.atmoxfubiungit Hi UfUb.ucap.
:

funt chara6leres dolofa mente excogitati, quorum uirtutemnuUamefTecertumeft. Nani quid his charafleribus cum planetis ipfis rotundis comraune eftc* At ne nomina putes aut Arabicaaut Chaldaea, aut Hebraea aut Grseca: quod fi etiam efrent,quid plus ei

jj.

ey/i.j.c^.

?5''5-3.

inefietuirtutisquam Latinisc' Igiturfigmentamcr^ effeoportet, nulliusqueuirtutis quamficontendas pbtinere, non nifi daemonum paclo fieri poteft. Qui ctenimtaliainuenire ualuit, nifidaemonuperfuafio^ nibus C* At iam daemones nihil docere conflat.Dicent ^iutem , formas effe in Nona fphasra , qu^ in India uidentur, Itafiquidemmalus ille Aponenfisfinxit. Sed conccdatunquis uero poflmodum docuit,hunc chara6lerem Sohs efre,illum Saturni '^ Hinc dar^ Hquet, deridentium hominum hsec pura fuiffe commenta. Pluraindemagorum deliramftaor^inf eJcAriephip ibidemrecitantun Si contendant m^g^y ^e rebus naturalibus uti, cha^ ya^eribus, figuris,herbis&uerbi, publicaalioqui
:

daemonumcommerciaabominanti.-hincrefellentur,

quum fit apu4

Ariflotelem 8c omnes naturales philofophos compertifsimum, a(fliuas uirtutes non po& fe figuris inefTe & literis uel quibufcunque ch^rafte^ ribus, cum nihilaliud fintqudmcompofJtiQS^orcjQ lexcogitatus ab artifxce feu pingente feu fingente;pre^ ^ereaScmateriales imaginesultrafuam fpecieScfqrg mam operari non pofTe, teflatifsimum ell, multo mi,

|ius admirabiles fupranaturae

legemproducere

efFe*

aus.

49 9
^lus.

T>e curat,

Ufmalejc.

clicantur,eaquum diuinitus infti^ tutanonfint, quinpotiusreie^la, &anaturaabhor* rentia redat utplus quam fuperftitiofa fint, & 4 dse^
fi
:

Slgnauero

mone inuenta, uel palam fabricante, uel clam in mald

credulorum phantafiam fuggerente.Somniaitefunr,

quod figuras Sc chara6leres in elementali materia impreflbs parereradios fingat Alchindus Arabs,quibus

motiones

in rebnsalijsexcitentur,

quum illi quatedelira-

nusex

artcfiunt, nullo

modocaufarumfuperiorum

influxus

eommoueanr. His adde Porphyrij

:

inenta, quibusfigurasadijsmaximopereamari, eos-

Ariftotclem

que in facrata imagine contineri imaginatur contra atque etiam Theologos qui chara6lerum, herbarum, aut ctiam uerborum ui, fcparatas mentcs fupra homincm in aliqua materia coereeri
,

'

pofTenegabunt. Quapropterociofa, patrocinanteueritate, prodigioforum huiufmodi figmentorum permanebit fa* brica:impiumquecftcpraminifci, facrauerbaeapol^ lcre uiftute , fi denuo eb confugiatur , ut notatis fplif litcrarum figuris tam mirabiles progignatur effeftus. Euangelij efficacia , non in exaratis charafteribuSi, huic figurse uel illi annuIo,figillo aut imagini applica^ tis, uerum in uirtute myftica, ad falutem credentf, i?om.i. confiftit. Verbum Euangelij in corde iuxta uiam fa^ ^u**u^>tum,& non intelle6lum,rapit malus illc: au* Matth T MarcX <^itum autcm, protinusque cum gaudio exceptum, ^Mr.4.s. radicem , ut in petra fatum non habens , continuo e^ uanefcit auditum item , & cura huius feculi fuffocatum, ut femen inter fpinas inie^lum, infoecundun manet, inefficaxque fed auditum & intelledum , fir^
,
:

maquc fide apprehenfnm cfficax efl hominemqj in nouam commutat creaturam, &me'ntesconfolatur
, ,

iffli6las,

grdcntrqiie inijpcatipne

aduerfus dsemonis infultus communicns, i|i Chrifti nomine inflammansj,

Lihef quintui, 4p% wans, exorante quaecunque pctuntur: non autem hoc praeilat chartis illitum uerbum, aut cuicunque
materiss imprefTum infculptumue
,

uel collo alliga^

tum

(lue fuperliminari

in tcrra fepultum.

impofitum aut fubtus limen Tantum enim abeft ut intuitu

,

pi6larum autincifarum infculptarumue Scriptur^ facrag uocum aut fententiarum, quacunque fint es* preflTae forma, terreatur, fugetur aut uihciatur dia^ bolus, utetiamipfeeandem probe calleat, necallegareerubefcat, <ju6 failat cantius; quemadmodum cum Ghriftum tentatione impeteret, fecifielegitur. MAtth 4^, fed bona confcientia, uiua fide, ex ucra Dei agni^ ui7^^' tione&Spiritusfanfli infpiratione prognata,atque pfdm.90. uerbiDeipotentia profterniturillc, profligaturque. Hinc ligatujras omnes remedia, quaemedicorum Li.i.deda^^ condemnatfcbola, iureoptimoquoq\ac Auguftinvi$ <^'mil*

&

sreijcit.

^omuU curandi mlcficij fuper^itiofi,item altcr

modus
futiUs peUendi dnemoniSy bUfj^he^
i^us alius contra fcbrem^

Cap.

XUU

inconuenientem curandi maleficij mo dum mere fuperftitiofum, quanquam myfterij locohabitum,bica(Fcribam,uteuidentiusquo rundam hominum eluceat impia credulitas. Hunc
infignis doclrinae, integritatis atque ufus uir D.Ioan*
^^^'^^"^^^

NOn

ses E/Chtius,
re,

ix7^6t

oriA/iufi
:

a^rai^i^ x/uuM,

pro luo cando*

*

communicauit non qu6deumapprobaret,fed rifuiunamecum exponendumarbitraretur: amatre aut^grot^nadus eratjqu^ftudiofereligiofeq; omnia

prsfcriptai^obferuafte.filiaq; indecurata, fidijspk'

cet,affirmabat.Hiftoria,cui anneftitur curatio,fic ha- StfperTlitiefa bet:CIarifsimiiurifc6fuItiN.iiIia, annosnatacirciter d^oniac^

frcdecim,monialis(quauocat) monafterij no procul aSufa^

'^^^^

^'^-

4^^
um

'De curat, hfmakfie,,

a Surato'fiti,maleiicio laborare credebatur. nam uerii tertamicliorerat,ut hydropicamquisiudicafTet

:

&

quiucrae* rant fragm.enta Jatericia insequalia magnitudinis auellanae niicis.Sc minora, praecedente fummo dolore. ad hsec, alterum crushabebatluxatumquocircaquu
lotio calculos cxcerncreuidebatur,
,

xtremametuerentmoniales,& pueilae parentes , ca Coloniam deferebatur, accerfebanturqueduoceleberrimi eius urbis medici,DJoannes Echtius,& Hu'
bertus Faber : qui re ^d ^xa(5iam artis trutinam uoca* ta, penficulataque, daemonis opus foueri iudicarunt, Ad puellae itaque curationem adhibebatur quidam ariolusuetulus, nomineAbrahamuSjquihancfanan* di formulam parentibus prKfcripfit. Qmnium primd facra adminiftreturfynaxis.Deinde potionis fequentis cyathus paruus plenus,uel uitreus, matutina hora &ufpertina puellge maIeficioafFe6l propinabitur.

titmqmitm R^^^p- Rhabarbari ele6li draeh.i radices enulae, aVtehtlemuacu' mifiam rubram uulgo di^lamj centauriu minus,men4
a4,/edqttor'

tam aquaticam:

haec fimul, praeter ^rtcmifiam, in olla

{umhocmm nouaindentur, &inhonorefan6lorumtriumnorai"^'^ ebulicnt inuinpalbo: artcmifiaauteminaquae ^tJTetendo

d^meme
nfiretf

piuta quam hic uocamus , circiter uncias duodecim ppnderante, decoquetur. Item pauperi alicui homini pio commendabitur recitatio orationis Dominicag &falutationis4ngeIicae, quinquies fcparatim repetendserprimf in npmine pucllse maleficio laefae,qu6d Chriftusinhortumdufieretur: fecundae,qu6d Chri, ,

ftus

aquam Sc fanguinem fudant:tertif ,qu6d C H R condemnabatur: quartae, quod citra culpam in crucem conijciebatur: quinIE S V tae,ob Chrifti pafsionem quod in crucc expiraret, ut ftgam conuertere,Sc illatum malum amoliri dignetur lES VS Praefcripto modo hominemfimplicemin

l^s:

STVS lESVS
S.

|cnua prpuolutum, att^n^ippe fomma prare ppor-

Liher quintm, 4p^ diebuscontinuisMifTamaudrreaegrotum, & coniiftere ubi recitatur Euangelium : atq; in cibo Bc potu aquam luftralem, falemque expiatum
tetJ deinde ofto

mifcere.

Alia qu3edam puella exagitata aliquatidiu 4 df mo^tf nio, eius infpiratione ita liberabatar, ut itinerefatis longo &reclo fmguiis fer^pafsibus in genua pro cumberet Marcodurum ufque , nufqxiam ^ uia communi trita defledens, etiamfi fouea, aqiiae ,^lutum uel cxcrdmenta eflentobuia, in ijs quoquegenibus deuolui oportuiti at in ata facra D. Annse ( ad quam fre^ qucntifsimus ibi feligionis ergo concurfus ) mifla celcbrata, liberationis indicium iri oflrenfum pollicea batur dagmon.Proinde circa puellam fab milTf a6lio-

ohfeip> ch^
ran<t frttUf,

nefe confpexiiTe

umbram candidam,

ait facrificus:

quamquoque
quo ^<^vi7\.9iA<cvixp

puella feobferuafl^e tanquamcertifsi'

itiam liberationis

notam afl"eruit.En demonis fucum,

Paraceljltli.
*"'*^'*^''"*"*
/'^"/^*^*^**-

ftabiliat.

Domum

a lemuribus "turbatam TKeophfafti Pa

raeelfiaflecl^uindicant,liberantqi fufpenfisinqua-

tuor domus angulis , membranistiirgineis, quas uocant, quibus infcriptumeft Omnis fpifiiuslaudet
;

^/^^-^fo*

Deus, Sc difsipentuf inimici eius. Sieodem Imodo fuae artis ftatuunt principia, quo hanc eomen'urgat
'tati fiint

pominum:uel,MQfenhabent,&pfop1ietas:uel,Ex^ m'/'^

curationem,

dsmOnesque fugare conantuf,

i

'

honeftquoduetefem medicinameuerfumirimetua Inus. AbTurd^ enim pf ima hsec facr Vatis fententia in chaf tulis fufpenfa,ad dsemofies exturbandos ufuf Jjatuf.Nam omnis fpifitus,hoc eft,qaicquid fpiritu Bc tiita fruituf laudet Dominum non autem ab impia, niultoininus ^diabolo, laudem fuamcelebrariuult Deus. Quomodo etiam inftituto refpondeant 'iWk >ierba Abf ahae diuiti epuloni reddita Mofen hWbeht
.

>8c

prophetas,ipfi iudicent.Sitertiam ur^eant fcftten-

%iam>

4P4

^^ cHTdt, hfmatejic.

iiam,ad Caputo6lauumhuiusIibri,de Penaptomm uirtute,eosreIego. SUJphema Hucpertinet curaodifatio cuidam extremddcufibrhcura^ bentinupcr^quodam chirurgo coritrafebrem adhi
bita,

utmihieuiidemsegrotumpaulopoilaccerfito
ilie

referebatur. Tres

radiculae partes huic offerebar,

;

{ingulasjfemel

mordendas. ad primam inquiens

:

V-

tinam Chriftus non effet natus. ad alteram Vtinani mortemnonobijflet.adtertiam: Vtinamnecfurrc xifTet.Deinde eas collo appcndebst, iubens euiti bo>
noeireanimo,fiiIl2epcriret. quienimeastoIleret,ii-

lum fimul febrem abiaturum prsdicebat. Interijt tamen segerhicempyemate,mea quidem fententia.
Bicmones non diter fmdre morhos^quim k /*fione dh
ittis

mue^a

ceffnndo

Cap.

XII II.
,

fortaUthm
fidetltb.f.de

eo <mo'

^Yliam

obijciaturfoclixcurationemharummagi-i
:

mm.

carum fuccefius refpondeo In uita fan<5li Bartholomaeilegijdfmonemcuraffemofbosjatque

hoc fecifTc non fanando, fed a iatfione, quam ipfe inuexit,cefiando,uttraditAbdias epifcopus Babylo' nias lib. 8. Certam. apoftol.in hsec uerba:In idolo Aftaroth apud Indos dsmon erat, qui fe curarelagui^i dos,& caecos,quos ipfe I^debat^illuminare fateretur. Erat enim fine Deo uero homines illi: 6c necelTe erat ut i Deo falfo ludificarentur , qui eiufmodi arte illa<dit,ueru Deam no agnofcetes. His concitat dolores, morbos, damna,pcricula,datq; refponfaut ipfi facrificent: Scquum d fe ihue^laremouet, tanquamab ipfofanentur,exi{liirantomnes,imirum ftolidinlle

autemnonfanadofubuenit,
itaq;

fed alsefionecefiando.

cum I^dere definit,curafieputatur,Etp6{l:

Ipfe

diabolusarte reddithomines jegrotos , ijsq; fuadec ^enerari idola^ Si ut fibi eoram aniiiias deuinciat ab
,

ceruirt

Liher qutnttls. 49 i cofumuexatione defilbt, ubilapidi autmetallodi* xerint, Tu esDeusmeus. EtpollexBarthoIomjei matidato fatetur dawnon, primo carnem hominum i.
iel3Bdi,uerumin animasnullamfibi conceiramclTe poteftatem,nifi facrificauerint.Deinde fubdit: At ubi pro corporjs fui falute nobis facra fecerinr , ab affli* ^ione defmimus, quod tum in illorum animabus do minari inchoamus. Cum itaq; a laefione quiefcimus, cos curare uidcmur, hc uelutdijcohmur^daemones interim exiftentes. Pulchr^id \ Tcrtullianoetiam jn^poiotf^ docetur his uerbisiHabent de incolatu aeris,& de ui' crf^.zz, cinia fiderum, & de commercio nubium,coelefles fa* pere paraturas,ut & pluuias,quas iam fentiut, repro* mittant dsemones, benefici plan^ & circa curas alctudinum:laeduntenimprim6,dehincremediapr|.ci* piunt ad miraculum noua , fiue contraria poftquam definuntldere,& curafiTe creduntur. Adiungaquid ia hanc fententia Tatianus Affyrius contra Grascos difieratiNulIus aff6lus,inquiens,per occultam altc^ rius rei difienfsione tollitur , nec aegrotus aliquis cu-' raturamuletis,utpelliculisappenfis. Daemonuiftas
,

aggrefsiones funt Sc qui segrotat, ue[ amat,uel odit, uel appetit ultionem,iltos fibi auxiliatores afcifcunt.
:

Vtuntur autem dgemones hoc artifiei} modo.Quem-

admodu figurae literaru, & uerfus qui inde cofcribur^

tur^noperfepoflTuntindicarcquodfcribitunfedh^c flbi cogitationu fuarum figna homines coftituerunr,> cx certa ipforum coniun^lione, ita ut ordo literarum "definituseft, rem intelligentes fic etiam uariaera' dices , & neruorum & ofsium adhibitio , nonfi^a na'
:

tutio funt improbitatis

turaaliquid efficiunt, fed tanquam elementaris inft.i> dsmonu, qui ad quid fingula ualere debeat, prsfcripferut.Vbi uero ab hominious ufurpariuiderintminifteriu uel curatione ipforum,

fuprucniunt^& cos ad feruitutem rcdigunt.Et pdft:

Non

Itt

i t>e curat. Ufmalefic. Nonranantdsmones, feddolocapiunthomlnesi 8c tefte luftinus ille maxima dignus admiratione dse-i mones latronibus fimiies efTedocuit; Siquidem ut
4.Q
,

familiaribus eos reftituere

uiros aliquos capere folentjdeinde pa6la mercede : fic etiam qui d uobis exi' ftimantur dij,qilorundam hominum membris fe infi#
illi

liiaanteSjdeinde per fomnum

bricantes, in

fuam in illis gloriam fa publicum prodirs iubent & in confpe* ^u omnium poftquam defideratis ex mundo rebus
:

fe expleuerunt,

ab sgris auolantj

& morbum fuo do>

homi

lo

producium

obliterantes, priftinse ualetudini

hes reddunt.Teftatur &: D.HieronymuSjIicet uirtute

inagica pollunt aliqua fieri miracula, utiila quae per^

tinentad curidfitatem tantum^ &uariitatm (ficut Simon magus fingebat ftatuas ambulare,Ioqui, ri^ dere^ Sc fimilia) eatamenquaefuntfalubria, utexiffcunt cuf atio languidotumj iliuminatio csecorum , liuiufmodi,non pofiTe artibtis itlagicis fiiie a dasmoni*

&

buseffici.

Kinc Auguftinus, &Iegitur2^. q. ultima, admdheant: Admoneantfidelesfacerdotespopulos fuos^ titnouerint, magicas artes incantationesque quibuf^

libetinfirmitatibus

hominum nihilremedij pofi!eco>^

:

ferre,nortanimaIibus languentibus claudicantibus^ tie,uel etiam moribundis quicquam mederi fed hsec funtlaqueus5cinfidieantiquihoftig,quibuSiIIcperfi qtiis h^c fidus genus humanum decipere nititun

&

xerciiefit clericus,degradetur,laicus anathematizetur.

q.

Idemfer^inlibtodeCiuitateDeilegitur: ^i6i ubr mortem potius efi^e dicendam eiuf* lliodicurationem,qusmuitam,docetur. Ad curationum harum dsemonicarum c6gniti6^
2. qili firie.

Snneaii.' ftemfacit,
Ub,9'

quod

Sabellicusfcribit
fuit

Talis, inquiens,-

pompa, quostuminftau> rari contigit,qu6d quidam ^plebehomoT.Latihuy,

Circenfiumludoruin
fiue

tthef qmntui.

4if

Cue TybfrltJS Adnius, ut alij icribunt , aloueerat monitus , ut: conrulibus nunciaret, non placuilTe-fibt

proximorum Circenrium prsfultorem inflareurbi l>ticulum ingens , nifi dafent operaitj, utfibi ludi cie integrofierent, Id illeimperiuin qutiin fort^ deti"^^arfet, ueritus ne^ ^\ fidem non fdcilTet , pro Jiidibi-id
:

abiret
liulla

morahominum:
illa

itaacciditjtitpaucis diebus

quibus fpecies
ruiii fimili

fuerat hotiiini ho6tu obIata,fi]iunl

euidentiore morbi caufaarhiferit. AttUiTi M^^ craculo interrogatuSj an fatis iiiaghaiii h^^

ber-etfpretinuminis mercedeiu *t C^tertjm qiiu real ^-dhucinoccuitohaberet, fubitaertcoipd^isd^billtate ^ffii<5lus. Tomdemum propinquorufii eonfiiid ^fus Jedica primo in forum ad confules indx p(*r il^ ios in curiam <ielatus,ubi qu^ per quietem Imt^t itjf^ fus dicere,ordineeXpofuitMiracuIo accidiilc aitinf^
;,

tinpedeserecluSjdomumincokimis abierif, Sed jmalorum dsemonumaliquis Atinioinfomnisaffuif^ qui futurum inteiiigens , ut paucis diebus ille fiiiutn
amitteret,ipfeq;a}iquantobrel2iusgrauiefretmorbo defun<fl:urus: ubi fciiicet a fe affiigi deifijilet, hanc fai'' ledi anfam na^lus^ ut Romanum pop. in maiores ad-

huc tenebras conijceret,ridicu!um

taa oculis csecse m.uititudinis

iiiud ludoiru fche^

ofFudifc.

4 'Dco permitti oh imprUdentim creduUu^

tm , admGdum
C(tp.

fpe ejficmmi

XV.

ITaque

iiquetjfi6iam faltem fimulatamque curai tionem quandoque exhibere dsemonem^a crucia-

mentocuiusipfeauthorextitit, defiftendoliben*
ter, cuiusreiadrairatione faciles
fidecias iilijs efficax:

hominummentes

^pfjtni

iilaqueet, fibique infidelitate fubiuget fpiritus in dif>

hoc unum cum primis annitens,

I

uchi

co dignentunuel Ueum,oD credimus, crfduktatem , ^'.^"^^^''^"Xntes non audiant,

'^^";'^",r\ru necmtelligant.

""fA^^^^i^^rc

quomodoexconfidentiainme.
interdii uinuiti

^XiSr^traTcXe.^^^^^^^
,.5.,.r..c,uSdnecGalenumlatut m ^'^^,'" P'"'"
^n4-"-';^^^^^^^^

mantem,

^...r,K.vponderis.intenfafanat
,.^.....

'"j " inatio. Quare on s magma^^^^;^^

Pom

ponatiusdKerenon u^r^ur
rr ,.,r,;c

/m.^m.. intmhfr-

^^^^^^^ ^^ ^^^^^ ofs''^,?;;^."-, ex ueneratione i^bereturimagina. naocictu b &tanta&talisdeeis

-'^tiSnr^^in^Uu^e.^^^^^^^^^^^

"^

.g.onefaaa,auteKco

^^'tTu:rcSu c^^^itu-ue ofsium ( ^^^^^ cadaueribus

^^.^,
j^,^

noa

aicamthecarum) 'Vfl^.t^, recuperafle amiffam coUeaa ac referuata ^"^^^^''^l^^^Z^.^^^'-'"- ^^^

.iHuintegritatefamtamrft^^^^^^^^^

biliete.unmerf.cultus,mp.J

imoindenataperuafifreman^^^^^^^^

nem auaaq; t-^*,^ '

,
,

plasuakre tadmes
ta,

ji^s obortas bngeq.aW.us^^^^^^

,-

corpori

agn*

^"^^?,f qu4m re.t,ed.a

cenleren

^^ Xr.

Eam inoleuiiTe con_^^^.^^^^^_

^^ ^,^
.

..

ut '"1'?^^'^ iuetudine addunt, fubGdium ilU inuoa.fed.n'u^^^^^ (dn.defiderarauraux.l ^ quostaUbuS prKi.aer, ^^j.^ carcnarfana.
,

Lther qiiintm.

40^

malis perfuafum erat; negledu ea ratione fuiffe Deti, pronihilo habitam medicoruope-' contemptuiq;

&

ram preces quoq; Deo ad coeleftiu mandatoru prs:

fcriptum deferendas^direftas
ftatuas
;

fuifi"ead

fandos,autad

uimitem medicatricem

diuinitus remedijs

in natura ordinatis inditam,uotis fuiffe tnbutam. Quantum autetti ualeat cohftans credulitas j apud

^^'f^'^^^'^

tiulgusprope mnotuit.Creduhtatemrequintluper- ^p^^^j^^ iiitio, quemadmodumfidemuerareh*gio. Tantafiquidem poteft obfirmatacreduHtas, utetiammira' culaoperaricredaturin opinionibus Sca6lionib. faU Quihbet enim in fua reIigione,etiam falfa,modo fis. firmirsim^credatueram, fpiritum fuum eaipfacre^ duhtatisrationeeleuat, donecafsimileturfpiritibus iUis quieiufdemrehgionis ducesfunt, &principes: ratio nodifceri aq;uideaturoperari,quaenatura iiunt. Haefitatio uero & diffidentia, inftitutum opus non iT^odo in fuperftitione, {q^ etiam ih uera rehgione infirmant & efFe6lum qusfitum , licet multo ufu confirmatum,eneruant. Quomodo autem fuperftitioimiteturreligionem, exemplaoftendunt,inquit jyiOcc^th

&

i\grippa: uidelicet quandoexcommunicanturuer- phiLhh. imes &locuftae,ne frugibus noceant quando bapti- <^^^4'
:

f.

zantur campanae & imagines,& eiufmodi plura. Sed quia prifei iili magi & qui eius artis authores apud
,

ueteres extiterunt,fuerunt Chald^i,iEgyptij,Afryrij,

'rat,

PerfsSc Arabes, quorum religioomhis peruerfae# 6cidoIorumcultuinquinata: cauendum nobis fummopere eft, nepermittamusillorum crroresfua pra noftrae religionis Chriftianse puram uerita* Xtm dominari. Blafphemum enim hoc
*

"^

circt,3cMt'<w^.

Jt9
Op. XVI.

CyPterAm quicltemeHria pr>us non .Ue^ SmpHs oftendam ridicul.s: 8c .nfim. nom. ,non
pidum.auiroEn^d ntt 4uiroEcclefiaftico
N^-^^^^^^^

illaualeatcreduHtas,

.nuliercukin

,.e/.-.---Theologo.acP
jr
,'

i.- q"*"'^^;"

oculo'^'"r^^^ Zern(re,qui lanatione

n^^^^^^^^^

.-/^:du.a.tamc.u;tftria

'f^'

"tH^'"'^'""fi,ir'"ohkmododeUnqueretur.

menti afTerutT.t, '\f^ " ftgJens ilachrymisfe Mulier in .nulta ereda tp;'";f^ 'accrefcebat ma quoq; cotinuit.qu.bus -";" ob adL;alq.hacrat.onepauk.mco^^^^^^^^^^

^"X
'

eiusq.

cui haaenus

un.ce
'^"J

^efcit. Schc.
j^

iaftuVredeuntlachrym..^^^^^^^^^ 'nuents.re.erai duls interim ab al.o

d^

tulippitu^in.s.prru^uaea.n.p^^^^^

e ei P'-^'!'"'^"

CfeW. ,-

infcriptam,c.rcu. Si '"d^'"

'^Sm lino.fubneaebat hgatam l.no^^ ^^^^^^^^

collo.

m
.

ccUo

P"tl"tS monioagitatK,chartula.cono

So

j^_
j;

teaam. antea quide

.

j.

/t.. inaltanMiir*recitat.onefacratamlc.licet,iup^^^^^

Liher quintus.

$ox

f cclefiafticas profersionis uir, fanationem pollicitus: ea tamen cautione adhibita^ut in officio Sc rei fiducia

retinereturpuella

fi fchedula negleClui habita periret,eam ad priftinum rclapruram. Idcirco de ciifto-* diendauigilaterchartula,fingularis omnibus incum'
:

bebatcura&ftudium. Tandemconiunxmealudith
aduillicumnoftrumdiuertit, h qupubimirerabilem puells^cafum cognouiflet, illamcontinupuoluitac cerfiri. Atq; hic illaftudiof^ pieq? admonita ab uxore, ac re<ftius inftituta , ut fiducia in Deum affliftpru pa tronum concepta.daBmonisnegligatludibriaj facri' legum(|uo facrificiconfilium contemnat: cam menfa apparata cibo quoq; refici iubet coniunx, fimulque k collo periapton aufert. Qaa re perculfi territjq; procul fugiuntrpe6latores
,

relida

cum

puellain

domo

coniugefola, unacum Sophiafiliarucriti, rieobfuaB anchorae facrae iafluram , cui hucufq; nixa puella minus angebatur tanquam in portu fubfiftens , mox xiliretfurorepercita, infultuqueuiolentoafsiftentes fuo impeteret more.Interea admonitioni acquiefces, appofitofruiturui^lu, citra ullam animiturbatino^ tam,hilaris,ac,ne unquam amplius trafuerfam a uiua
,

iti

Deum

fiducia fe auocari fineret, erudita:

optimd

inde, noftraquidemfententia,habuit,

Corioautem

\ I
r;

concifo, implicata aliqaotieschartulaineratfublutea,plana,finechara<5leribus:quamconfeftim Vulca" poconfecrauit^prsefentepuellajUxoro Fallacem,captiofam,& periculofam hujurmpdi ef*

fefanationem,nemononuidet. Luditfsepenvimero fub rerum harum ludicrarum fpecie diabolus ^ hoc

:

'

exequitur,quod machinatoresiili maleficiperfequCstur,utomnisuisabeiiifcemodifigmetoproficifdcre datur. Re<5l^ itaque Rabi Mofes ille .'Egyptius^mendaces 8c ftultos
S pturse , folis lineamentis , folis denique uoclbus aere

.,

pi^xorim

';

efle affirmat, qui foli figurseg foli fcri- ca^.^u

"

frafto

SP2
buant.

Decurat.Lf.maleJie^

uim & poteflatcm trt Nec temerd Antoninum Caracallam impera^ toremeos condemnareflatuiiTe, tradit^lius Spar-?
fraclo natls,tantam miraculoru

tianus , qui cotra tertianas bc quartanas febres peria^ ptnidlphi pragetlarent: qu^ quoque aLucianolepideirriden* lojoph. tar.Tales quoque curationum modos,ut fuperftitio^
^i.z.deDofj^3

reilcit

Auguliinus

his uerbisrSuperftitiolum eft,

-a.zo.&ly. quicquidmltuutum eltabhommibusadraciendaoc g.2 f.jW. golenda idoIa,pertinens uel ad colendam, (icut Deu^ creaturamjpartemue ullamcreaturaeiueladconruU

'

tationes^uelpaclaquaedamfigniticationum cum df* inonibus placitaatqi foederata: qualiafuntmolimina magicarum artium quse quidem commemorare potius quam docere lolentpoetae. Exquo generefunt, augurum fed quafi jicentiore uanitate,harufpicum librj. AdbocgenuspertinentomnesetiamligaturaBjf gtq; reiTiedia quaemedicorum quoq;difcipIinacon. demnat,ilE|e precantationib.fiue in quibufda noti^ quas characlcres uocant,{iue in quibufdam rebus fu- fpendedis aut ligandis, in quibus omnibus ars df mo-? numelt, ^k quadam pellifera focietatehominumSc:
,

angelorum maIorumexorta.Vndehsccunclauitan>r
dafuntChriftiano,

&

omni penitus

execjrationere-

^ y r
pccfRitatii.

pudiadaatq; damnanda.Itera Serm. deTemp.215. E| fi adhuc uideritis aliquos aut ad fontes aut ad arbo^ res uota reddere^fortilegos etiam Sc diuinos uel prae* cantatoresinquirere, phyiatteria tiamdiaboIica&: !charadcres,aut herbas uel fuccps fibi aut fuis appen^ dere durifsim^ tanta eorum peccata increpantes dic:ite:Quiaquicunq;fecerithocmaIum,perditBaptif* pi racramentum.Identidem Serm.241.de Tempore. Hic pr^termitti minim^ oportuit indufiumillud
, ,

necelsitacis

Naihcmbd. pere a proauis

bellif
a,

nuncupatum,Liermanis l^QthembdjXzntOf c^Iebratum, quoinduebantur,utir\ quocunqu^ telorum vieifphieruia,rumbom#

bardi^

^Liherqutnim.^

so^

armoruminiurljsliberiperdurafcardicarum idu renr, &: quoduis aliud corporis incommodum declinarent fecuri.Eo quoque ufs funt parturientes, ut ci tius tutiusque f(tum deponerent* Hinc nomen fortitum eft,qu6din necersitateururparetur,& fuu prsftaretauxilium.
tur.Ia

&

Hocautemfolennimodoadornaba'
Clirilli,

una eademque no6te feriarum Natalis

filum exlino in nomine diaboli A iunioribus notf c^' ftitatis puellisneritexiq; , indufium eonfuioportuit. In pedlore uero duo aifuebantur capita , in quorum dextro longa propendebat barba, uelut galea cratimpofita finiftrum aute horridum corona or-

&

& &

magni Beelzebub fuifle diceres.IaLongitudine d collo medium hominemcontegit indufium cum manicis. Id apud eximise nobilitatis uirum uidi, cui a patruo milite ftrenuo ce(rerat,qui eo muniri folet, plurimum huic fifus:quemadmodu pleriq; etiam Csfares, aliiq;
illius

natum regis

tus utriufq; muniebatur cruce.

principes

& magnifici cofueu^re.H^c aut plus quam

nimis redolent.

fupcrftitiofa, fathanae do6lrina craffi^

Q^oi exmij medici <iUig<itionibwSychdra^rihm,

cirmmibu^q; uftfmtt^ de Uomerica mr^
dicatione:,ac VefpafidLni miraculo^

Cdp,

XVIL
^.^^^.^'r^/'^*
,

INterim

excellentifsimos

grauiter impegiffe

quofdam medlcos hic non ignoro qui non parum fi^

ca.^.o^l.n.

deihisappofuerenugis. Exhorunumeroeft,do infine.h.iz. ^ifsimusalioqui, AlexaderTrallianus ,quiHercuIis f^^P-^- ^ttne eredi ieone fuftbcantis,& in lapide medico infculpti ZSJ^^"^ imagmeannuloaureomeluiam &^eftatam, choncis Gsr-fon. mederi affirmatific &: calculofis, podagricis & febrici ^nnulorH, titib. eofuluit no folum alligationu, fed & characleru ^^^igauonii, Sc carminis ufu. Galenu quoq; ab iis q euideter appa^ ^^J''^'''^^^^^ ret,piualum teporiSjpcetiu,9.dducit,uim ijs inefle (en ^^^^^ ^^^^^
I

tien^

medicoi.

1^4

^^ mrdt, kfmale^c.

^^ *-

f^mcrica ticntei-n (intra6iatudeHomericameciicatione)quJ.

^i^men anteanegauerat.Infcriptionis autcm ea extiti^ faufa, quodHomerus ruppreflumuerbis fanguine^

^ myfterijs fanatos morbos tradiderit.

Nec ^tium,

Ji^rentesin guIaSctonrillisrpinasSc orsiculacarmi^ p fuperftitiorQ excantare puduit. Telum carmine j&xthoraceretra<5tum, fupra ex Beniueniocommetporauii?

Marcellus etiamparsiminculcatcr.rmJna;
:

his

quoque ufus cft 06lauiaqus in Euporiftis

itein

Q. Screnus,qui uerbum, Abracadabra, chartae figura afetraditJ^infcriptum, appenfumqueexcollo, afef bnbus, mwiT^cque ab hemitritso liberarc docet. Gordoniusitidcm, &; pieriquealij fuperllitionibus
addi<5liores medici recentiores, licet primarij,carmi

na habuerefamiliaria, utetiamadfanguinisprofluad comitales accef^iones ad psrtus difticuitate^ adfebres intermittentes ^^erraticas, adlumbricos, uuInera,fi{iulas,Iuxationes,hernias,S^ nefcio ad quae non, haud pauca inuenerint Quorura e^'perientiain llz.methU. (^ inquit Augerius Ferrerius cuius eruditam feqten-T ^^ " ^ j ^^^"^ "^" inconuenienter hic Ia|ius adducam ) cum oboculospofitam, &totiilullriumuirorumautoritate confirmatam uideris,quid facies i Nam ijs quae fenfibus expofita funt contrauenirCg fani hominis no ed: do6lorumuer6experimentainfirmare,teiiiera* rium.Tuuero (dices)quihaecinculcas, quidfpntis^ Picam liber^. Neque enim fuperftitiofus homo fum, neque fabularum amans , fed ueritatis ftudiofus. In
uia,
,

quam

ciim toto animo ac ftudio omni incumberem, prodigiofas quoquehas curationes attingereuolui,

nequaparteinartisoperibus deficerem. Deprchenf

^i itaque j curationis
f ibus,

huius euentum non e chara6lenon ex car^nine promanare; fed tanta ell: uis a*
(I

f?imj noftri.ut

quid honeili

fibi

perfuaferit,atque in

ff

j)f rfii|fione firiijiter perfeucrarit,

idipfum quod conce*

Ltber quinttii.
coticepit, agat, Sc potenter opcretur :

/^/

modo altcrius,

in

quem agit, animum non habeatrepugnantem, ne^

Nam ll etiam fidentem 3s coadiu jiantem habuerit, citius quod intenditur, perlicietati {inequefidentemnequediffidentem,nihiiQmi jiusuis animi agentis operabitur, Id in dentium doJpribus^ in quibus frequentifsimahsec eftmedicatio apprti uidere Jicet. Nam praecantator ita mouet non ^eluftantis^grotianimum, utdolorillofubmurmu* rante,uel cura characleribus agente, fenfim extingua tur. Quod miraculo non caret. At fi fort^ ger dtfi# dat,autpJan|ridic^Iumexifl:imetremedium,autcir^ cunftantes habeat qui fidem eleuent , remediu co^ rara iljo contemnant, pr^cantanti nulla uis erit, quia perfuafioni fuae repagnanteiii habetalterius animu,
que cliffidentem.

&

Hic ilJud interferam^ quod e^idam puelJae nobili do*

lorera dentis a nobili iiiro carmine Jenitum meminerim. fed iliamredargi^tamob jmpiumcurationis

modum admlfium^ fadi pcenitiiit: quare recurrit do^ui uero citra fidem ac perfaafionem ad incantandum gccefierit, operam fuam Judet nifi fort^ t^m. ftupidum alterius
lor,qui tanjen poftea euanuit fponte.
:

nancifcatur
fentiat.

animum,qui fimulatione

ff

4ecipinpri

Nonfuntergocarmina,

nonfi)n|:cIiar3<Se<

res, qui taiia poiTunt: feduisanimiconfidentifj 3c

cum

patiente concordis ut dodifsjiia^ ^ Pppt^di!?:

d:um fit: Ko j hahitatynon tartara,fed nscjiier^ coeli t

S^iritm^in nohis qui uigct^illafacit

Verum confidentia illa ac firmt periuafio com^' paraturindoflis animis peropinione, quamdecha' racleribus 8c facris uer bis conceperunr, Doctis Sc re-rum inteiligentiam habentibus, nibiJ opi)S efi: externis:fedcognitaui2nimi,pereammiracuia^derepof^unt,quaIiadeApoUoniorefcrtPhilGi>ratus, cumzb
I

exter^

so6
externis
recepifiet.

T>ecurdt. lafmalefic.

mundanisque negocijs in animi feceirum

fij

Indoclus ergo animus.hoc eft,fu3e poteftatis Sc naturae infcius , per externa illa confirmatus, morbos curare poterit.Do6lus uer6,8c (ibi conftans, folo uerbo fanab.it aut ut fimul indo<5lum animum afficiat.externa quoque afIumet,non folum quae uul:

go prolata dicuntur: uerumetiam alia quoque a fe in^ uenta,uei quascunqueiiliadmanumautininentem prompti uenerint. Haclenus ille.

Vt porr 6 intelligatur manifellius, in illis quae prse^ ternaturaeordinem adIiibenturcurationibus,d^mo*

Mnntai.j.

"

'*

nium f^pe operari Sc colludere in hominum exitmm, uerbaAntonij Sabeilicihic adferam: Mirum,inquit, quantum prslligiorum, ipfius principis&aliorum oculis oifuderunt mali d^mones per id tempus, quo Vefpafianus Alexandrise fuerit. Nam & Bafilides libcrtus qui aberat uifus eft iWi facrificanti miniftra-. re,utregium nomen futuro imperio omen fecerit mox pauloillum pro tribunalifcdentem.duo ^ple-' be uiri adierut, opem fibi orantes a Serapide demonftratam:hic oculis captus ille debili crure per quie,

&

,,

tem
fi

fe

monitos
fieret^fi
,

dicere, fore ut caeco dies iliucefceret,

:

oculos fputo Vefpafianus inunxiifet alterq; calce contingeretun Quum uix fides rci effet nec res ullo modo fucceflura crederetur ne VeJ^afidm experiri quidem a principio Vefpafianus aufus eft. Cseterum amicis hortant!bus,utrunq; proconcione tentauit:necdefuiteuetus.VerebaturfciIicetd^mon ille, que fub Serapidis nomine colebat ^Egyptus, erroriS mater, ne piorum ecclefia recens ibi conftituta, cx uetufto iilo ipfum exturbaret domiciiio: pr^uidit^ que futurum,ut duo ^gri,uterq; fua defun^lurus effet ciade: impulitq; proinde ambos,ut a Vefpaffano opl implorarent , ut quum euentus fecutus eflet, eius faipfius

firmior

pore qui erat rerqm potiturus,oraculi maieftas

auge-'

retur.

''

Liber quintm.

soy

retur, nccejcipfo Imperij faftigio aduerselucisfuU

gorem animuin intenderet De ligaturlS:, peykpti^^^ muktls phyflcis: item d^"

mones nuUis pUntis uut tcrrma mAteriitdlici
dutfugdri.

Qp. XVIII.

^jg^^^''^ hic fidemJigaturis,periaptis -^^'^*' amuietis phyficis fubtradtam uolo. Pierf que ^ enim rubilantis in earum generatione fpecificjeaut indiuidualis (ut fic dicam) confbitutionis

Vlhm tamen

&

ra.tione, c(litusaliquaimbuunturuirtute, quaein-.

genita

&

^iones inhibeat

occulta antipathia aliarum quarundamaSc liget: undephyfics^iigaturaeoIta

rigo&nomen.

adamantis

&

alij

prsefentia^ma-

gnetis operationS,ne ferrum trahat,impedit:oleum,

apalearum attrad^u uim fuccino aduTiit,ligatq;. Oenothora (authoreCraAeua) collo alligatauel iugo fufpefa, prius umo afperfa, omnium animalium feritates domat. Periapta adhaec & amuletauer^ phyfica, ratione ^^P^^^f^^

quoque rulcinnaturali, 8c ab eorum fubltantia ua pores quofdam uelutSiToug! defiu.ere,quidam conten^

phyficis^ f^ni^

Theodorum

duntraedici: qui fpirationeocculteattrafti, morbi PnfcUnum caufam uirtute fuaakerare, corpus^uereficerepof- '^^^[^^-^ ^f

Hac ranoneradicemPonisemarjsrecentem, &anagallidem rubro flore cotraepilepfisminasfusunt.

p^fiy^j^o^

Galen.lt.6^

fpendimus: lcercus item iupi

philus

& inteftinu, doloris co*

dr

i^-

licicruciatib.affii(n:oalligamus,n5(utopinaturPam^

J/w/?/,

medicus)ob incantationis uirtute,fed caufam

nat^rale ( ut dixi ) occultam,ueI fpiritus fcilice harffioniacoSjUtParacelfife^latores fentiunt. Quocirca Galenus eoru experietiado6l9, periaptis (ic cofidere ^i-^^-Sim^,
nis

oportere admonet,ut fubftatia illoru,& n5 incatatioy magoru uerba, auxilietur. Eandem fuftinuitfen?entiatBTheophraftus;Potius,inqui^ps,abfurdailIa ^i.^.defiU

1
S0
puteAtujFs
cjiaae

T>e curat.
alligata Sc

U/makfie.

Mely. Hjpencon. Hgn ^mo-

Luporum
c^p^t^i-

ueneficiorum aduerfanti^ uocantur, & tum corporibus tum domibus unice o pitulari creduntur quse commenta hominum plan^. efle uidentur, qui fuas artes magnificare celebrareqj cuperent. Vndenullam contramalignos fpiritusan* tipathiam inefTe molyuel hypericoni(etiamfiFuga daemonum a rupcrftitiofi^ credulisnuncupetur; nec aliafacultatequ^mcoeleftium2ratiarum,noxiosma* [orum dasmonum uapores anobjsarcere putetur} uelitem luporum capitibus ianuis affixis (uixeniin
:

fcJQ^
tur,

anufquamlaxiorhis fpiritibusfeneftraaperia'
de#
:

quam ubi portarum cuftodiam his capitibus

mandatam confpicimus)ingenue affero quanquara

Cnehtflwcar
l>torc Itk

easherbasinsedibusfufpenfas, abhominibus &pe^, ^^^g maleficia arcere 8c fugare, quemadmodusn cne-

eap,)7^

PlmJib.zS.
cap.io.
t

cardui(quem Cuus appeliantit/gyptij) uiribus '^"^l daemonem in colloquium allici , grauifsimi pronuncientauthoresrquibus tamen,extraueritatis metam

noneftaffe6tudandafides,quumijsmultocitiusim> poni afimulatisdemonum artibuspotuit, quamiilis Proclt^ de 4^^ Chnftum mduti, penitius latanae ludibria coMagia & gnorunt. Quare etiam rerum & uaticiniprum diabofacrtf. licorum labyrinthis, prjBcJarifsima illaueterum inCramterntc ^^^[^ implicita mapis, irretitaque fuifte perhibent hilton^:qu3e Chniti aduentu,multorum teitimonio, annesFr^c. Picui hb, 7. prorfus defi^re & obmutu^rc. Spiritus funt daemo<
JJtojc.
3.

sa.s'MPr^^ nes, quiutnullisalliciuntur plantisuelterrenafub#

wt.(i*perftit.
<t

tterju4

ma

ftantia,itanecfugantur.* etiamfiplerunq;apud fuo^

cultores,
,

fe

aliquarum rerum potentJa inuitari,

allici,

t^wmsl. de trahi
Ctuttat.Da. fibi
(tfeklib.f.
cajj.i.s.a'
hb.2.cab,6.
Piiif.ltb ^o^
f^^.i,

cogi, ucl ctiam abigi , ut impiacredulitateeos

magis obftringant, fraudulenterfimulent. Hic docet (allegans Auguftinumii. deCi* uitateDei) dsEmonesallici peruariaeeneralapidu, ^ ' ^. ^. iherbarum,Iignorum,animalmm,carmmurn,rituum,

D.Thomas
,
,

non \i% animalia ^ibis

fed ut fpiritus (ignis ,

fi

modd
h

Liher quintus, 509 exhibentur,inrignumdiuinIhonoris,cuius P^^^rcliM ipnfuntcupidi. His ergorcbusutiturmaleficus in- "^^^^^^'^ ftin^ud^monis, per pa6luminuocationis cxprefl*<^.^^.j.,^<^^j, uel tacite^ uel ad infamandum creaturas Dei quae de febonsefuntjuel ad maiorem credulitatem & deceptionem fidei animarum hominum perditorum, qui nis & aiijsutunturadinuocationem. Nonigituru*
n3&c|cis
,

titur maleficus,

immo uerius d^monjhuiufmodi tan^

tale

malcficium : fed & iprummalefi' cum,quem iamutruumcultorem pofsidettanquain haereticum,&afidealienum. Haeciile. PofTetamen qu^dam eorpora uelut melancholica uel cholerica,
rebus efficacioribus ad

quam

tanquam

fignis pa6li illius inter fe

non tam
adhibitis

grauiter a daemonioexagitata^quibufdam

rebusueIharmonijsnonnihiIimmutari,& ab affHclione leuari, inficias ire nolo, quo modo Sau^ lem mufica per auditum demuklte quietiorem redditum legimus.

^>Reg*\S,

Q^hm tndterijs damonestT mdcfick mm cre'

debntmtiquUdSya- ecclefu Komdnn*

Op.

XIX

eiufmodi religione fuum hahere locum crede' batur fulphur,ad expiandum fuffitu malos daemo- ^l^hw nes quo in purificationib. faccrdotes uti folitos, 'uektScafphaito autablutione aquae marin^, fcribit \^j}haltH. Proclus tjuoniam purificatruiphurobodorisacxi* w^^* w^'iiien>aqu^uefomarina propterigneam portionem, ^^^.^^

IN

Hinc OuidiuiS deMedea:

'^Terqifeftemfimnmaj teraquajterfulphure luflrat

txbiantia.

Expiare 3c pentaphyiion herba putabatur, proinihhanc rem ufurpat eam facerdotes antiqui que admodum Scoliusramos, quastantaeefTe puritatis dicitur, ut ferantoiiuam dmeretrice plantatam,uel inffU(^uofam perpetuo manerc, ueiomninoexare<Je
:

fcere.

S19

pccuYdt.hfmalejic^
Sliiiili

^^

fctfciYiM,

fcere.

modo

expiationiconferreartitrantuf
i

ty-maleficiH

auhrrecre-

duntur.

mvrrham, uerbenam,ualeriana, phuArabibus to ^i naictam,paimam Chriltiportatam,antirchmon,ueira

thus,
i
i

dicembryoniae ficcam, ac radicis ariftologijeHccas

fuffitum,

itembenedidam, &:gariophyIatam,rcilIam quoque in limine domus fufpenfam Tantu glori^ tradiderut quida herbf uetonics, ut
domusinqu^fata(it,exiftimeturtutaapiaculis omnibus. Holitha herba in Morauia nafci ferturrara, qu^ fpiritus malignos pellar.
Similiterfelcanisnigri fuffitum, uel eiufdem fariguis linitus per omnes parietes,maxim e pr^ftare ^ii'
citur

tam ad expiandum dsmones malos^quam ma-

leficia,ubicunque fuerint. Sunt

in

alias antiquis contrafafcinationes comendata, uelutpalmarulignurh

&

pomo olTeum dente limatum, radix fatyrij Orchts

cogneminati,feminafcilicet,qua2d!il:inguiturinter*

nodijs&ramofiorefrutice.Rutamfafciniamuletum
Senhttezc^.
'"^

e{re,traditAriftotcles.Aliflrumindomofufpefum,fa

'^"^"

t.}.cap.s^.

Plm.Ub.^o.
*^'^'

lutareamuletuexifterecotrahominuquadrupeduq; fafcinationes: item rhamni tcrtij ramum ualuis feneftris'ue impoHtumjUeneficia omnia depellere tradit Diofcorides.Contrah^cquoqueualerecynocepha' ij^^ docet Appion Gran-maticus.Baccharemher,

fciniim fingulari pollere uirtute putant:in

bam beneolentem,Virg5iij teftimonio freti, cotrafa^ BucoL

Tacchareji-ontcm
.

Cingit,ne uati noceat mala lingua fu turo

hy^ens conumlegi* tur. Hac etiam mulD lapides tumi ex alijs tum ex AI' berto utmendacibus diabolinundinis accedatau' tnoritatispondus, coferriqueur. Iafpideempu(is5c alijs idol's aduerfarj,refert Dionyfius. Corallam rubrum colloinfantium appenfum. ,autarmillisinfcrtum, inbrachioqviegeftatum^ucleriamin domore*
R-^fiftere Sc
,

Mcmo

frontis

tentim'>

tent^m

Liher quintus. praerogatiuam habere aiunt contra

sit
farci-

num.

Lyncurius

Japis praeftigiasabocuJjsauferre

creditur:
fuffitus

quomodo

lieJiotropius Japis

uifum per:

ftringcre, 5c geftantem inuifibiJem reddere

Jipparis

umbras omnes inferorum educere, anachitides diuorumimagines

beftias euocare/ynochitides

appar^re facere; eneclis fomniantibus fuppofitus oOJeum ex gagate facratum, dsemoniacis conferre,fuperftitiofe docet Mefue.Dicuntur & penns upupae fuffit^, phantafmata fagare.
racula reddere putatur.

Lih.

^.

de^

i^ntidoti^.

Ouumquoqi

in Juftrationibus accirifoJet:

hincoua

Ot^a

U^

luftraJiadidafunt.
Deferat

unde Ouidius

frraUa.

Adueniat qua luflret anus leSlum^i locumcj;,

tremulafulphur

oua manu,
Zigatosetf-^

Ligatumadhsec fanare creditur picusaulscomeftafuffumigiumexdentehominismortui: fiitem corpustotuminungatur ex felJe coruino&oJeofefamino, ex CJeopatra uel fi argentum uiuum in ca* lamo ueJ auelJan^ nucleo uacuo cum cera occlufum,
;

^^rma.

fub puluinari maleficio If fi colJocetur,aut fub Jimine oftij, pcr quod is indomum uel cubicuJum ingre*
ditur.
.

Hic noftri in primis confugient ad fuffimentum prunae, cui cor pifcis&iecur impofitumeratd Tobia
t

^T?^/-*^.

excuiusodoreinfuperiora iEgyptifugifieds2ro&;>^,

monium Iegitur,ubi angelus illud ligauit. at non tam fuffumigio fugatum hoc refpondeo,quamTobiaeiu,

^nioris caftitate

&

attenta ipfius, eiusqueconiugis

.ad

mifericordemoratione, exangeliinftituitione. Narrat & Eufebius Serapin,qui GrsecisPluto dicitur, apudjEgyptiosfymboladedifi[e,quibusda.mones expellerentur: docuifie etiam fupplices,quo' ,modo aflumptis brutoram figuris infidienturhomi> ^.nibus dsemones: quib. maxim8 obnoxij fiant,qui ciiii| fubinde diftedatur lautioribus. In finu defpuere, aducr*

Deum

T>e curat. kfm/ttefic. Sti adueffusfafcinationes, ueteribus<|uoqUtifllirufu-^

ilTclegitur.Sic

apudTheocritum:

Ouidius:

D ej]}uat in tnoUes tamfihi quifq;Jinm*

Vehementiore adhaec ftrepitu Sc maleolentiurii
Z:h.uc4ff*'s.

dilTolui Sc fedariaereorum dsmoniDruminrultum,creditum elT.Idcirco (ait Gauoen^ Memorak tiusMerula) tanquam ex Academicorum officina
peflates

graminum fumo

nunc Italspmulieres tempeitatibns immincntibur^diri odaris pabuia fub dio comburut: facerdotes autem more Thracum ( quitempeftate imminente, armati cum ilri(51is enfibus ^crotaiis, horribiliquccIamoreinnubesfremebant)adobll;re* peracymbala, cjuae campanse dicunturj ccnuolant: magis confidentes in boatibus illis apud Deiim inanibus, qaam orationibus Sc ieiunijs. De fuis conter^ Zj6.5=^^M- j-aneis fer^ quid fimile fcribit OlauS Gothus, qui concitatoianubibusfragore, fagittas e^arcubusin ^^^puntr, aera excutientes , oftendebant fe opem ferre dijs fuis uelIe,quostuncabalijsoppugnariputabant. Necea temeraria fuperftitionecontentij inufitati ponderis Afdlleii- itialleos, quos louialesuocabant, ingentia?recomMttles, pig^os, magnaque religione cultoSjad eum ufutn habeb^nt ut per eos tanquam per Claudiana tonitrua, perufitatamrerumfimilitudinem, cosli fragoreSi quoS malleis cieri credebant, exprimerent tantique fonitus uim fabriliutti fpecfe imitantes deorum fuofi^xerint, ettam
j

rent.

rumbellisficadeffeiadmodum religiofum exiftimaDurabat is louialium malleorum ufus ufque aii

annum a Chrifto rtato 1156. Apud noftros quoque proauos/

fuafio
:

lion fana pafdchorumdo6lrinairoleuit longa annorum feriepefV

artemifian-; in ferijsD. loannibaptiftaefacris

ante

domos fufpenfam,item alios frutiees &plantaSj

atquc!

Lther quintm, /// atque etiamcandelasfacesque, defignatls qulburda dicbus celebrioribus aqualuftralirigatas, uelnefcio

quomodo expiatas, &quandourus

poftulatincen*

faSjContra teinpeftates, fulmina, tonitrua ( in quae e-

liam agminatim eueftigioadomniuiti campanaruni uiolentum ccntinuumque tradlum atque pulfum,ut praefentifsimumauxilium&anchoram facram,con* curritur) &aduerfus diaboli poteftatem, opcra,5c quaecunque maleficia,ue]ut pr^rogatiua quadam ua.
lere,

Quofdam incendere

ipfo die loannis fafcicu-

lum luftratarum herbarum,contratonitrua, fulmina,

grandinem, Sccrederecofuftumigiodiabolumpro'
\

iiigari,tempeftatcsquefedari, traditMartinusde
les.

Ar

TnTra^at.
'* ^/'*^>^^*^

Atueritatiminim^oportetprsefcribcreuetufta* tisob(eruantiam. Fidescft,fpiritua!isexiftens.qua8

'*'*'"'^*

da?monemexterminat:uerbumitemDei,fpirituef
ritatisiibrisfacrofandis

iv/4f^/>.4.

i i

fieax.Vetuftahuiusreiteftimonia& exempla, inuc- ^'f-i*

quamplurimaatqueirrefu-

LHc^^m

tabilialeguntur.

Eadem religionis obferuationein ApenninoltalisBintraBononiam&Pifas, exorta tempeftate mu^

lieres foras procurrunt,

eam

eleuatis

manibus confi^

gnantescafeoin dieafcenfionis DominiprefTo, decufTatimque fignato , crucis figura imprefTo fune,at

que ita fe fore iilsfas arbitrabantur. Eodemin Apennino ouumin Afcenfionis fefto exclufum adferuant,fummoqucilIiganttedo,atquehocmodoiftaS
sedes atempeftatis iniuriatutas forc exiftimant. Alij

edio cubicuH, imponunt inter duas Ccreas ardentes cerauniam lapidem (emdomerheitel^
ftrata menfa in
'

Istumfudat, quodipfisuideturmiraculum: cum tz^ mcn non minus naturaid fiat, quim uitrtarum htiQ^ firarum fudatio auttum tcmporis^aut in hypocaufto
calente.

Inhanc iaruper remuarllquifcufctinqciefubfi^an.'

tgs

S14t;js

^^ cuTdt, Ufmakfc,
precatto,utexoinnibushomiaibus peco'

applicanturexorcirmi, qaibusherbae ita confe^rantur, ut fint utentibus eis ianitas anim^ & corpo-

ris: fitque

rjbusquequ^ inde guftauerunt, putredo Sc cuncta djaboii phantafmata cxpellantur, &c. Exagendis 5c
oblequialibus hiec nota.
Mxpontif}cali.

ty^qiiii e-

tQnifatA.

^'^c pertmet aqua inufum innumerum ahomnipotente creatore condita, qu^ nouas fcflicet aires mdueritijsuerbis, Exorcifo tecreaturaaqusinno jxime Deipatrisomnipotentis, &innomine 1 E S V
Chnftifihjeiu*)
faatli, ut fias

Dommi noftri, &in ufrtute Spiritus

aqua exorcifata ad effugandam omneni potellatem inimici, & ipfum inimjcum eradicare&
explantareualeas

xander

i.

cum angelisfuis apollaticis. AJeRomanus pontifex autorfuit, ut huiuC-

modi luilralis aqua confecraretur ad daemoncs pcU lendos, Scutin templo domiqueconieruaretur: fcd iti Grscorum ecclefia, haec aqua condemnaturutriipertlitiofa.
c
.

faths

Habet itean uirtutem fuam peculiarem fal. Eo quoque hlizseus ex Uei mandato inialubrem aquam Hiericbuntis reddiditfalubrem: iamautemabfqieo exorcirmis redditurfan6lior prsftantiorque comra fatanam hoc raodo Exorcilo te creatura falis per
:

Deum t u'uum, per Deum t uerum,per Deum t fan* <5:^um,per Deum qui teper Elizaeum prophetam in aqiiam. mitti iufsit, ut fanareturlienlitas aqu3P, ut efficiaris
ial

exorcH^atus in falutecFedenrium,utils
fanitas mentis

om-

mbus te fumentibus

& corportSr& ef-

fugiat at<:|ue diicedatab eoloco, qui te afpcrfus fuerit,omnis phantalla Scnequitia uel uerfutia diabolicae fraudis,omnisqueipintus immundus adiuratus

&c. Alexand. i. in epiili.Decreral.i. Idem textu, ext.in c.aquam faie cani"perfam,de Conlecr.dift,^. Hucrefcratur & aobile liiud baifamum uiriusis uari^ pra;*
,

tcr ia-

tennfignememsodorem.
tes Leu,ticiinun^erentur,

mat,onem

Quoutreo.c inue"*e |poli

^'^
J!,/-

conftrtuit ,n

f,,;

m.nem

indueret sremus Chriftus In ea ecclefia

.

fMof

'^"T' "-"'"'/'"
*'""'"''
'

"^i"'

Rex&f..^' '
autem R

exorcifmis

a luftratur, nouies/uec'm -'""'" '""^""' ^" terflexora,u;atur,A^urraSm"'otrrr-7'^^

& trina expl Itione Td""'' '

^ ' ^ ^* ^^'^'''"^

.noiu,...deius,oco<ubfti.:^t:nSSrffr4rf,ceBr.;cp,J^
C.p,

C V^,

XX.
fe

'''^''"^ g'onatur tf V,?ant''lm . P , " ^'nperatore, uidiffe degente HebraicaEleazarum

p,*ft.

U,..nH^

n.fi.n.J

Ww.

"''"'"'^ S-^^f. dainddsmoneobfefsiannu!m . r d-xiSalomonereperta er^ f, ^^'"'"''^"""'o"-

nanh',

? ^'""'-'*>

terram repent^concidilTet

d^monem^nanbrod^rl it;;\:.r''"''''^'^
Ele.Jlr

nisSalomoniscanticod^.nnn! cert^ fatendum eft ? Iof.,T i

''"""'" ' ^""'^ "'"'"'"o. tVArW; // r&dicis 'r ^?'''^"'?^^^^ hie dmnonem e^
:

'

trahentti /;;

fed fponte, De, ^*'^^' alTenfu, ce(rer,trfim2 ^'"'" "^ t ahos cautius dementet n,?.'^ ='>l'' c. fig'neto radK.s, *'^""'<'' "^i "e"L ^ "/

aflcnpt^potentia attrahi fi.^ukba.xum

'''"^?'

adh.beretur.necadnifinn
gitimo cofugeretur ^rd.n^

dt -?

f ''l'

'"''''''^''^^P'*.

^^" P'-of ulfo,6 ie

S-turpiilio.arhi:^Xrfi:^'L%'^
it..5?uu_car.t,p6ds/acar4sa,:m;"f^^^

Decurat.kfmalefic.
bitur,

cuius 'ft '/

fanc.retqJraudcsd,aboh.s^ ^"ftu n.,atque ^ ftpientis

Ath 'JJ"Sunc diuinum uer ^.^^^^^

gPfecundum facras HedifpuateVolitumdearboribusSc ^""^'rft^ra br^ofum ^"ft' u hvfopumatem de luufque L.ban nfnue ad hy _P^.^^^_
'

herbis.i cedro

enti^,uolucr.bus
J^

"''^^'

^^^^^^ rtionem ,uel fi ma*

it3:-:~b&u.'rufpicariue.
f,:,..^.H,a.fcribitloco.cumsh.ftom.^

&impofturmagiseluica
re;Vrilis.inquit,quaMachus
Septentrionah
c.ng.tur,qu.oa

r&.^.^^j^

lu

te

^^^^^^

^pp^jl,^,

Bo^.. dix eode.n "^Vpe^am uero ue"fc, c-^ P ^,,ll,re ^'- qu.demafsimihseftcoloje Jf ^
,

"^^
Lu
us

g_^^^^^^

iubare fulgurans ,efugit, nec pri. /f^^ .upientib.facil.snon ft^d^-^l.,breu^ manet,qu4m f. ^'^ quinetiam tunc fi

^^ b
:

m fanguinem
quis

f"P=;

ea tetiger.t.mors

''^^.eft, ""=

^ad.cem ferat de qu lioquoq;.T,odofinepe.KU^o ^^^.^

circumfodiant,.taut ^b ea can|m

manu

forteiUam ipfam autem a^^ J" pe^lentem. capitur P^^

nifi
'

"""j-^derit

^^^^^

.nnnu
r

ditum:deinde
litur.canis

^^^jj^

^^,

Mo ^^':S""^-fZu6 uero contmuo

' nuUus etim poleda erat^-d. ^^^^^ quo l^^ba to ce.a e ^^ ^^^i^^ ^^ Nam 8ipient.bus rnetu ftea P u.m "P' hominum fp.n propter unam

motitt,tanquam e.us '

uu

"^c

orum

Vtherqutntus.

jr//

on fueritjhaec tito, ctiamfi tantummodo admoueatur^grotantibu5jabigit.Hucurq;Iofephus.Atminu8

fidei dabitur radici,
fi

eius cblligedae

modus fcrcnio-

re mentis oculo perfpiciatun

Eademprop^ fcribit Aelianus lib. 14. cap. 27, de Cynofpafto herbamagica^qusealionomine Aglao> photis diciturj& eadem cum baaras putatur.haec pcr diemjinter casteras herbas ( a quibus ne minimu qui# ^e dilfert)delitefcir,nec ullo modo agnofcitur,node uero ftcllse inflar ]uces,8c igneo fpledore corufcas,fa
cile in c6fpe<ftu uenit: itaq; figno

ad radices eius defi

xo

difcedunt,abfq; eo neq; colore eius interdiu,neqr

fpeciem cognituri. No6le iam exa6la aduentat,& her bam cx (igno agnofcunt euellere uero, aut circufo^ deretantum caucnt. primumeniit? qui eiusnaturas
:

jmperitus,eaattigit,pcrijireferut,Canemigituriuue*

ne adducunt, diei fpacio famelicum, & funiculu uali^ dumar^lifsim^ adinferiore herb^ftipiteuihi^ucani
ctia alligant,& carnes affas

muitas ei obijciut,qila loti gifsim^ intcrim poflunt recedetes.Canis nidore mo^ tuSjimpetu ad carnes fertur, herbaradicitus eruit:

&

cuiusradiccsfifoluideritjCanismoxexpirat, &fccre tisquibufdaceremonijs, utpoteinipforu gratiaextin(ftus

,

fepelitur. Plinius lib. 4. cap. 17.

intermagi-

Democrito proditas Aglaophotifi commcmorat,quasexadmirationehominumproptercxi miumcolore acceperitnome, inmarmorib. Arabiac nafcentem Perfico latere: quadecaufa &marmaritin uocari ; magos utique eauti, cumuelint deos
cas herbas a

euocarc.
j

Idem fer^ commentum narratur de homuncuio flomuculm illofa6licio,exmandragora?, harundinum.bryoni^^ exradtcema

aliarumque plantarum radicibus concinnato. Scul^ punt enim impoitores in hisadhacuirentibus,tam uirorum quam mulierum formas, infixis hordei Sc
^''^^*"*'*

milij

SiS
iiiilij

T>e CUYM. hf,malefc.

graniSjijs in locis,ubi ptlos enaici uolunt. dein^

defadafcrobe, tamdiu tenui arenaobruunt.quourq} grana illa radices emittant: id quod uiginti dierum

ipacioadiummumfieri dicunt. Demum eas eruunt, &adnacas ^ granis radices acutifsimo cultello fcin'
dunt,aprantq:, ita ut capinos,barbam,&; ceteros cor^ poris piios retcratv Vulgo aute ignaro {implicibus perru.idctur,has radices humanam effigiem repr^'en

&

tates,efFod:

haudquaquapoffe,
efl"od:ar,

nifi

cum magno

uitas

periculo

cane quj

radicsbus alligaco,

& au,

rtbus pice obturatis, ne radicis

ePfodientes
:

clamorem audiant
pe*

quod

audita uoce periclitentur

TeantquefcfTores.

Mirum quantum uiriumhuicfa*

tdp.t6

q.r.

Ciicio homuncioni, quafi exunnafuris fufpenfi ena^ to fub patibulo ex uulgi perfuafione tribuatur contratempelrates &nefcio quasnon calamitates;Mer^ autem luntnugse. Memorabde e(>,quod 2.Decret.Iegitur:Seperdia*
,

^^ifcopK

boluskibuelaminibuslatens, proditfe, dum eacon^ lingitqa^h^retperfonis, per quas fallerenititur. Si autem quihbetopponit&dicit, (luomodoeueniunt illa,qu^ iliidiuini pr^dicutfutura:autquomodopo{* iunt aegriS pr^bere medelam aut fanis immittere se,

gritudjiie,fi aliquid

propri^ uirtutis aut poteilatis

no

habeantC^hocanobisaccipiatrelponfum^Quodidea
quifqua non debeteiscredere, quia aliquando eueBiuntquaeprsed!cunt,aut fanareuideturlanguidos, autlaederefanos^quiahocpermilTa Deifit,utipfi qui hsoaudiuntuelujdcntjprobentur, Scappareatqua ^mt.th fide {intuel deuotioneerga Deum. ficutin Deutero nomio legitur Mofes ex diuino uerbo Dei populo
prxcepifTe:
tori; ecsamfi euenerit

non edecredenduprophetxautromniafignum atqueportentum a uero Dei cul quod loquutus eft

,

fi

tuisabducaL

tibeir qUtniui.

sip

^rduij%nm sxorcijhrum uulg^rim fucrilicU'

lorum abufn^^
Cap,

XXI.
,

Dhggc, ad eorum qiii maleficib affecli crtci\ir>d rur uel a fatana obfidione preisi curacionem jnepts temerarij & audaculi homines profefiione Ecckfiaftici, fed u^tse fpijrcic nimis muhdani cckfiaftici, fpijrcicia (quales in hocminifterium Sc fcenam poftulat Fabuiaeador) fais prsercnptis exorcifmis &formuIacer> tarumceremoniarum obferuataaccurruTit^utmor, ,

bum foluant,
horum,
diris

pellantq;

daemonium qaod interdum

:

cedit uoiens Sc ccilu- ^afHirai, denSjUt impietatecorroboret. mcantatorib. iure

& deierationibus

Ns

optimo hi accenfendi erunt exorcil}je. Hic ut quafda coram obferuationes breubusenarrc, unde (ueiuti
iilius

SuperiJttiof^
ynaUflcio af-

exungueleonem^reljquametianSjpoilconfersione-^"^^'^'**''*^***

qui coiarationibus expiabitur,per fingulos do> angulos, in lediil:erni)s &culcitris, uel fublfmine oilij, dijigeti indagatione qusritur, riu aliqua maleficij materiesporsitinueniri.m.^xexurenda. Ab A- Fxorci^msr^ pollolis fan^ uel primitiua Eccieiia,'d^43manauit mi- ^i^t*jf*^' nime. Sienim adiaboli maieficoa6^u, exorciGrJsin^ tegre quis curetur:quorium eae quifquiiis: in angulis r5condit3e,uel terra obrut^,corpus nullo modo con-> tingentes,aut halitu fericntes oberunt f Inde candelam benedi6tam continet manu genibus flexis male-

mus

ficiol3efus,qai

aqua etiaafpergiturlullrali,

Sz collurti

ftela cingitur: ac prgEterorstionesreciratur

Litamss^

uulgares,

addendo ad fan6i:orum inuocationemjOra

pro eo, uel Orate^ Propitius etl:o, Libera eum Domine. Et orationumlocoadhibcnturexofcifmi jqui quoque ut minimum ter in feptimana eontinuantur: [ut multiplicatisintercefsionibus^ gratiaobtineatuf
fanitatis.

&

Hancformam prsfcribuntMalldimalefi^ caruauthoresTheologijContraeuidente Chnfti do ^rinams K 4

,, ^pcf-^ti^ffrfji

tps.q.z^cdji.gi

S2 9
Mittkiu ,^];ndam
:

"De ctiyat. Ufmalefic.

1^'^\^1* rati eftis,

m^ omnes qm iaboratis 8c onc* &cgoreficiamuos: E2orumuia,ueritas&: uita: Quicquid petieritis ratrem m nomme meo,daVenite ad
bituobis.ite.vOratesnefitis multiloqui,{itutethnici:

putantcnim
.
.

fore , ut ob multiloquium fuumexau* diantur ne igitur efficamini iilis fimilcs. nouit enim

paterufter,quibusuobisopus{ir,priufquamoratis VennKimA ^j^ j|i^^ j)g ceremoniarumlenocinijs nihilaliuddi^ .inamarernm ., r ri led ftmitUihra cam, quamcaquidem pictatis praebere ipeciem quoniaminania rerum exi(l:untfimulachra,nonar^ cent impiorum fpirituum afTuItumrat maioris impie*
i

tatis

quandoque furit occafio.

^-

Prseterea extraordincm exorcifta procedere poteft per orationes: fi legerenouit Scriptura rfic

&

heologiloquuntur unde cxorciltam quand^qj h^tin Traflatudemo- nonnouifie lcgcre, muItominusintelligerequaEledi exom^^f}}. git, manifeftum eft) legatEuangeliaquatuorprima ii-^maleficiA. Euangeliftarum item euangelium , Mifius eft angc
iH* ^
i

tt^^^neniO'

1^5.5^ pafsione

iebAuUbhJi,

Domini^queomniamagnamhabent uirtutem ad expuHionem operum diabolu Item,

Euangelium
fan6ti loannis, In principio erat uerbum,fcribatur,Si ad coilum fufpendatur, fic gratia fanitatisexpec^letur. Haec eorum funt uerba. Hic

&

pluraScripturjeteffcimonijsconuellipGfient:

admodum

fi

exorcilla quandoqi

quem* non intelligat quae

Tratl,7.

legit,folumque lingua Ioquatur,quomodo uer^ pro* nunciabitur Amen c' uide Paulum i. Corinth. 14. Na breuiseflelaboro. Commod^ hic Auguftinum in loannis Euange1;^^ meaddu6iurum uideor, qui itahabet Fingunt
:
:

fpiritus mali

umbras quafdamhonoris

fibimetipfis,
;

ut fic decipiant eos qui fequuntur Chriflum ufqueadeo/ratres mei,utiili quifeducutperligaturas, per precationeSjpennachinamentainimicijfuisprsecan' tationibus mifceant nomen Chrifti quia non pof'funt
.

Liher quintui, s2J funt feduccre Chriftianos^ut dentuenenum: addunt ^^cf**fnellis aiiquantum , ut per id quod dulce eft, lateat id [^^l^^^^J^^ bibaturadperniciem, ufquea' exorciimunrn. quodamarumcft,
*

&

deo, ut ego nouerim aliquotemporeilliusPalieati

m:fcent /edi*^

facerdotemfolercdicere: EtipfePalleatusChriftia- <^orei. nus eft. Vt quid hoc,fratres, nifi quia alitcr non poffunt feduci Chriftiani c' Ne quseratis crgo aiibi Chri^ flum, quam ubi fe uoluit prsdicari Chriftus.Et quo* modo uoluit prasdicari, fic illu tencte,fic in cordibus
ucftrisfcribite,

Muruseftaduerfus omnesimpetus,
Mittitur

& aduerfus omnesinfidias inimici.Nolite timere:nec

tentat ille
nifi

permifTus fuerit, aut miflus.

tanquam malus,a poteftate dominante, Permittitur, quando aliquid petitJ &hoc,fratres, nonfitnifiut
probenturiufti,punianturiniufti. QuidergotimesC'

Ambula

in

Domino Deo
:

tuo

certusefto,qu6dte
te permifefitpati,

nonuuitpati,nonpateris

quod

flagellumcorrigentiseft, nonpcsnadamnantis.

Ad

haereditatem rupernamerudimur, Scflagellaridedi* gnamur C^Haec Auguftinus. Quomodo autem ad exturbandum daemonem, rhrhli inf}itu uel operaeius euertenda , ualebit illa Euangeiiorum ^o cofinnopnt recitatio, cumnonfintinftitutohu?c,irjtelle6lucon- ^^^y^^*^"fonaC' &ubi dsmonia eijcercnt Chriftus,eiusque di-i^ "^V fcipuii, &uiri pofteafan^flii, uerbis huic negocioa* refpondebant ptis confignatisque loquebantur, (utfertur) adformam. Si eteniminuerborijincon^ uenientium pronunciatione fimplici uirtus confiftit defiderata , non minus imo maius prsftiterunt qui* dam ecircumeuntibus ludxisexorciftis, quitentauerunt fuper eos qui habebant fpiritus malos , inuo' carenomen Domini l E S V, dicentes AdiuramuSw^c^'^:"?

'

&

uos per Ierum,quem Paulus prasdicat. Erantuero quidam filij Sceu^ lud^ei principis A^.ccrdctuiri feptem,quihocfaciebant. At refpor.d^nsfpiritusma
,

K.

IviSj

$22
luSjdixIt:
eftisC'

zjt curat. hfmalcjic.

lefum noui ,

& Paulum fcio^uos autem qtfi

,

Et infiliensin eoshomoin quo eratdaemoniii malum & dominatus eis inualuit contra eos, ita nt nudi & uulnerati effugerent de domo iIIa.Hoc auteiti jnnotuitomnibusludaeis fimul& GrsBcis quihabitabant Ephefij&timorinciditfuper omnes illos,& liiagnificabatuf DomenDomini lE S V. Multiaerd ex ijs qui curiofas exercuerant artes,comportatos li^ bros exulferunt coram omnibus, &rupputst!S fl!o* rumprecijs,pecuni^quinquagintamilhareperefant. Officium adhxc fupercnergumenis^iteraconfu^ ratio malignoru fpirituum in hominum corporibus
,

exifttntiu prout fit in fantlo Pttro Rom. ( frc fcribi> tur) prius Romasexcufarunt.poileaAuenionianno decimoquinto fupra refquimiilefimum obi intero'^ rationes uarias, Sc exorcifiTJios etiam infiilfos, eiofmodi interferitur oratio.quse anatomen corporis hu^ mani Chrillo proponit, qui alioqui nefciret, quam eiuspartem efretfanaturus. Eaitahabet: Obfecrote Domine l E S V Chrifte,utextrahas omneslanguo* t^natome res &h omnibus membris huiushominis, acapite, hommtf. a capilhSja cerebro,a frote,ab ocuiis,ab auribus,a na^ ribus, ab ore, a iingua, 4 dentibus , a faucibus , k gut* iHre,^collo,adorfo, apedore, abuberibus, acorde, aftomacho, alateribus, dcarne, afangaine,abofsibus, a tibijs, a pedibus, a digitis d planta, a medulla^ a neruis,a cute , & ab orani compagine membroram ciuSj &c.
>
/

HijhrU memorahiles quorundam exorcijh'*

rum.
Cap,

XX

11.

Aram,

fed

memorandam

hiftorlam cultifdam

exorciftae, ex

erum numero qui adfefolain

fpeclare exorcifmis daemonesexpeilendi officium, perfaafum habent,praEtcrmittere oportuit minim^a

Liher qutntm, S23 nim^. Quidapalloris inuneretungensinpagbDurweifSjCircaEiuweiler, puellam nomme HcJlt a dia* boli obiidione prelTam m Loen pago prope Aldcnluiiae ducatUjfuisexecrationibus fe liouiam fito, liberare uelle,eiato lupercilio promittebar,conuocatisadhuiusmsracali IpeCtaculu folenne aiiquot ec* clefiafticisuicinis quorum unus,pattornimirum in Biechtloannes Vuindeliusqui aclioni mterfuit,rein mnem mihi rccenluit ordme, atque ex mea petitmnefcripfit. Exorciftae huicaliquandmfuisdeieratio' nibus truiira fudanti in cxturbando d2mone,hic tan dem ait, femanfurumpropterea, quodcircauitrum

locoilli iiluftrando, uttieri iolet.applicatuueriaretur

multi eius collegae, qui ipfum cotirmarent. Mifer ille paftorraendacioru authori c6fifus,adeosperuitruin cxpeiledos.quodhicfcilicetcoaionilrararjhaudmora conuertitur atqj ubi fe opera iudere uiderct, indignabudus tandein haecerupituerbaLatina, quse no jntelle6toru d^monefortafsis fperabat Siuslahabes poteftatetraimigrandnn Chriitianu fanguine, trans inigraexillainme. CuiincuClanterLatmdj&quide Exorall^ iuridicerefpoditdiabolus Queplenomrein poi^re- ^atmere^ *" ino die pofsidebo quid opus eft illu tentare Poilea-^" daemonis teftimoniu de MiiTa cognofcere cupies lo:
:

:"

annes Sartorius parochusinLoen, maternalingua rogabat djEmoniij,quare puella mox ad fonu campanse,indicantemiir^ac1:ionecelebranda,

femperabeo

cogereturad teplum: numMiiTa tameilet bona, aut inala:' Ad hanc quaeibonem fe non refpondere poile, ied deliberaturu, inquit A6lus hic celebratus Anno
.

3559. circiter 17 Augutl:i. Si exorciila illcaffueuiiretle^lioniuitaEFrancirci, rnhh.CoH

non
iet.

difiicilem

dxmonis fugandi
Francifcus

modum

inuenif-/^''^-^^^-^^'

pellendoquando-^ ^T^K^*^ que le aere uerberare mteliigeret, luniperum Chriiti ^^^

Cumenim

meo

nautam

jR?/.xf4.iff.

T>ecuratJdf!malefie. mlfTurum minitabatur; quo nomine audito,fugam fme ulla mora arripiebat diabolus. In eadem narrationum obrcurarumhiftorialegiturjFrancifcanum fuis exorcifmis diabolum compuliffead ueritatis confefsionem quater alta uocc re^ petitam, de uirtute indulgentiarum ad D. Virginem, uti dicur^pro poena Sc culpa, tam efficacium,ut quid*

S24

nautam

fe

uisinecclefiaremitteretur, etiamfi uniuerfi

mundi

homines quis trucidafiet. Querebatur itcm, earum potentia omnesfubtrahi animas, quarumanteapoteftatem obtinuerat: Sc proh dolor,nonpaucrfiex
purgatorio euoJantes animas fummam indulgentia^ rumenergiammirepraedicare: mulicremquoqucet rationc a fe obfideri, utmaxima carumuisinnotcfceret: fatebatur rogatus, earum contemptoriconfultiusefie, ut afinum caudatraherctRauennaMediotanum. Monachus daemonem expulfurus, cum numerofa & folenni fupplicatione,quam Procefsionem uocat, ad obfeffum uenit. Quare huic ccetui illudens fatan, Latine ait: Popule mi quid feci tibi C* Superiori adhsc anno , nimirum millefimo quirigentefimofexagefimotertio, quumapud Vuefaliam inferiorem nouerca priuignam annorum circiter duodecim, Gerardam nomine,tam premeret duriter
uerbis, uerberibus
Vkefkltmfis
Korc(jta.

MicheiS.

& famc,ut in morbum illaberetur

,

caducum:dasmonium cx ea pellere conatus eft exor^,jfj^J5^ ^ pixide cum pane mifiali gul^ admota moex Dominicanorum nachiis quidam Vuinandus
,

MiiTalis

ccEtu: qui 5c uaccaeexorcifmosappIicuitjftoIaEque portionem in pafcuis iufsitfodi,ubipafce*

iricd;

batnruacca. Demirandum fan^, tamimpuneeiuf. c^^emonummancipiarolerariamagiftratu s gerrime etiam horpititim concedente pijs quibuf-^
:

damjuelc<?rt^piozelodu61;is,ripropont:econfefsio.nis for>

Liherquintm*
nis
,

f2f

formul fubfcribere grauentur. Qua in re,ut & id gcnus reliquis moderationem & iudicium prseferre
decetconfuIisinuencrandoilioordinecIarifsimijD.

non uulgarem do6lrinam , pietatcm , prudentiam ac humanitatcm, fua laude multa citra controucrfiam dignifsimi, <juo&coniun<5lifsim^fruor, etiamfi rumpanturilia
Codro. Qui diabolo bellum Coloniae facit,patcr cft collc^ gij Conuerfarum , nomine Godhardus ab Hagen. Sunt & ex Paracelfi afleclis qui nonnihil fe hic pofTe
,

THEODORI GRONlljOb

gIoriantur:at oculos fuos uitrioli

nij praeftigijs facil^

fumo Iaefos,dmoitm

nimis uinci patiuntur.

Bxorcifmi fMi

hiRom
egiffe

infignls

diabohm

cxorajhm.

Cap.

XXI JI.

exorcifmi hiftoriam aliam fan^ leclu dignif* placuit, utaliseciusgeneris aclioncs ex a^^T^oyiffi penitius dijudicentur. Eft autem ca ut mihi notifsima, ita 5c certifsima.Nam eo fer^ tcmpore Lutctia Aureliam ueni,ubi cognominc ^'^.

Fli^i

fimamhicfubiungere

mco l<atino,nimirum Pifcinario, notior,NataIis Ratnardi medici regis Francifci

Ijos

^^^"^f"^
fjfardf^,

& rcginic Nauarrss,

fitf

duos,Natalem apud fan6lum Lazarum in fuburPriorcm & loanncm, item loanncm Vernetum nepotem, inftituendos fufcepi: quos etiam poftpau^ cosmenfes Parrhifiosreduxi, Hic tum familiariter utcbarmultisnoobfcurinominisuiris,ptifimuin medicis, Gerardo Fabro Cadurcano,VitaIeBefun:ifp bseo, loachimo quodam ex Prouincia oriundo ^ Mh chaclc Villanouano , & reliquis. Ibi tunc temppris quoque cum loanne Sturmio,muIfijugae cruditionis
bijs
,

uiro,fimuldcgcbatdo<flifsimus iIIeIoannesSIeida# nus /qui inftitutam tragoedise narrationem ca Hde 8c ordin^

Be curat. Uf.malifc. ordine exp]icat,ut a me nihi! debeat immutari. Anno millefimo quingentefimo rupratncefimum quartum,Prsetoris uxor Aureli^ teftamento cauerat, utfinepompafepeliretur, atquertrepitu. Quume^ ^^y,, lianenrtjpm nim e uiia quis exccfsit in Ga]lijs,pr^cones funebres tH hiftorta adhoccondu6li perurbis locafrequentioracircum* memrabilh, ^yj^^i^ ^ cymbalis excitato fono multtudinem con$2
'Uocant: deindenomen eius qui dirceisit,atc|; titulos eduntjSc hortati populum ut pro mortuo Deum pre-

centur, quandofit&ubi fepehendus ,|pronunciant, Cum autem funus defertur, adbiberi foient plerunq; monachi mendjcantes,& multa pr^feruntur luminaria.certatim ifta fiunt,& jemulatjone quadam: & qup magnificetior ett apparatus,eo maior efl: populi Goncurfus & admiratio. (ed ea,qua dixi, foemina nihil eo' rum fibi fieri uoluit. Marstus erg( qui coniugis me" moriam dil geret,moreeigefsir:&:Francifcanis,quo*

rum in templo

iepulra fuit luxta patrem & auum, mu nerislocodabatfexcantum aureos, quum ilh fperaf* fent multo maiorem praedam Et cum demde (yluam
.

csederetatq; diuenderet,petentibus
bi gratis,

illis

ligna dari

fi-

denegabat, Tulerunt hocualde grauiter:&

cum

antea minus illum probarenr,ul<:ifcendi ratione hanc excogitabant,ut dicerent, ipfius uxorem in fein piternum effe damaatam Archite<5}5 erant huius trago?diseCoiimanaus& Srcphanus Atrcbatenfis,amDO Theologi dodores & ille quidem crat cxorcilta, totumqi fuuin apparat' m in eiu(modi rebus adhibe^ ri folitum, habebar in promptu. rem uero fic a-dmini* ftrant. iSIouJtium querdamadoiefcentem fuprateila dinem templi collocrnt is intempeftanole,cum ad demurmurandaspreces illi moreconfuetouenirent,
.
: :

magnum excitarOrcpitum.adhibenturadiurationes

& exorcifmi^fed nihil ille proloquitur.iuffus ederefir

gnum, quo dccif^raret, num fii mutus fpiricus, denuo
tumul-

Lihcrquintm,

S2y

tumultuatur&perttrepit-.ideratloco figni. Eoiada fundamento, ciues aliquot,& celebres c]uidem,ac ip forum rtudiofosadeunt narrant (ibi criftcquiddam accidiffe domijneqj tamen quid rei fit exponunt {^A rogant,ne grauenturade(reno<5lurnis precibus.Cum hi uenirfent, & precationum efTet fadum mitium, ill de fuperiori Joco turbam excitat.rogatus quid uellet, &quis eiTetjfignificat non fibi licere Joqui:iubeturer go per figna refpondere ad interrogata. Foramcn autem eracfadum, perquod admotis auribus exorci:
:

ftas

uocem haurire poterat,

& inteUigere demde ta:

bulam habebat ad manum, quam interrogatus

batjfic ut infra poffet exaudiri
.

ferie-

Primum

itaque roga*

tus,num exeorumfitnumero,qui ibi fintfepulti'.poftea multis ordine recitatis nominatim, quorumerant ibi corpora cond*ta, uenitur tandem ad uxorem
Praetoris
ftrat
, :

ibi

dato figno, fefpiritum eiuseffe

demon^
,

An fit damnatus,& quo nam fuo merito feu de^ li<^o i num propter auariciani aut libtdinem aut fu*
,

pcrbiam,aut non pr^ftitam charitate u an uero proptcrnuper naram h^refim & Lutheranifmum : Deia de quid fibi uelit illo ftrepitu & inquietudine num utcorpusloco facrofepultumeffcd atur,alioqi tran* fportetur:' Adhaecomniafic^utiuifus erat, perfigna refpondet,quihus a-jquid uel affirmabat uel negabat, -prout bis aut ter tabulam feriret. Cum autem & dam^ nationis fus caufam elTe Lutheranam hsrefim, & effodiendum efiecorpusfignificaret: monachi petun? iciuibusquosadhibuerlr,utijsquf cordm uidifrent, dent teftimoniu:& avlis,qu9e iam erant eonfe5^a fupe
,

C'

riorib.diebus,fubfcnberet.Hi,redeliberata,nePr^to re ofFenderet, aut moleftia fibi crearet,id facere recu*

fant:
.

illi

nihilominuspaneazymu,queuocantho{lia
,

^ corpus Domini
jiiio

tran^feruiu,

^ Miifts.ifeUuas

cum reliquijs omnibus diuormn pcraguns: quod

S2 2
intamiam
certa

Be curat.

Uf.mdlefc
eft

jege pontiBciafieri rolet,qiium locus aliquls proptcr

&

prophanationem
rei

quxdam cius

capita funt,

expiandus natn ipforum comprc.

hcn fa hbris. Epifcopi autem uicarius iudex, Officialem uocant, earecognita, utprop*usomniacognocomitatus honeitis aliquot uiris prsfenteiubet:acdcIiginonnullos petit, qui fupra tetludinem afcendant, 3cuideanc num fpe^lrum aliquod appareat. Ibi Stephanus Atrc batenfis admodum repugnat, & uaidc dehortatus ne fieret,aiebatnonefl^eturbandumfpiritum Scquanquam is, quem dixi,uicarius multum inftabatutad* iurationes fierent , tamcn impetrare nihil potuit. Interea Praetor, ubi reliquos iudices urbanos,quid ficri
fceret , uenit eo
,

&

exorcjfmos

fieri fe

taellet,docuifiet:ad
tibusfreti

Regem

profe61us,

remomnem
fe*

commemorat, Etquiafuis

priuilegtjs

acimmunita'

iudiciummonachi deciinabant,Rex^

natuParifino deligit,qui de caufa cognofcant: ijsque plenam poteftatem attribuit.facitidem Cancellanus legatus per GaU AntoniusPratenfis, Cardinalis liampontificius. Itaque quumnullam. haberentcx* ceptionem reitradu6li Lutetiam,coa<51i funt refpon<lere:fed nulla potuit ab eis exprimi confefsio.Pofit^ fingulis erant cuftodiae feparatim, nouitiusquidem tenebatur inaedibusJFumsifenatoris , Scfaepc

&

&

folheitatusnihii uoluitfateri, metuensnepoftinter*

ficeretur ab
illis

ob inuPam ordinimaculam,

& fa

^am ignominiamj fed quum iudices & impunitatcm

eipromitterent, Scfore dicerentutinipforumpoteflatem minim^ rediret, totam a6lionem ordinc recen fetjoc addu6lus ad illc s idem adfirmat. Uli, quanqu* ir 'pfo prope maleficiadcprehcnfi^ erant conuicli, recufabanttameniudiceSjacpriuilegiafuaiaftabati uerdm id fruftra fuit,& de communi confjiio latafcn-
,

&

tentia damnati funt^ ut Aureliain redu^i

& ia ^ce#
(eiQi

Liberquimtis.

.,

manum te.r.piu,, Scadeum u^rbis

JoTumTb

&''

niacamulierefanaL-uTd

caS&^^

ftigi6adobedicntiam

fnl

i'-

''''^'''"

&e"e

^'"'f-

poteftate. uelut feras ' asreftes fu ?, llor bonus, procul " fujfui In^nf^
liusdifcipuli. totiufn:

humanisanimlinSLlTfe tulT!.^""' "'""'''

""""^

" P="

^tXi^r^'''''^''^

inum
philtra

a/cana,

uim fadura dijs

uangKTe/eS-/"
& Col/J.
^
r

'""'^

'' '"'*^''

trarum

^^ curat, Idfmalefc. S3 ^ brarumlIbros,Stygiasq;coniurationes,atq; Acheron teos ritus membrana chartaue contentof,PyriphIege thonti, hoc eft,igni fococp (ut Capnion inquit) trada mus, & fidamus Deo ac in Chrifto Dei filio, per que uiuimus, mouemur & fumus, finceriter fimpliciterq; fpem omnem fixam habeamus . Quare & genuinam
:

inaleficij

curationem iam proponamus.

Cuundi mixkficij methodus ccrtifimd.

Op. XXIIII.

NObishiclongeaha, qu^m inolita iamdudum

confuetudine acceperimus, in profligando fathana,eiusquefanandis maleficijs, ratioineunda uidetur, dodrinae Chrifti & Apoftolorum con* formior. Omnium uero primum,ubi malum ahquod praster naturs ordinem in aliquo fe prod^re uidetur, ad eum ex Deiordinatione confugiendum eft, qui profefsione, dodrina atque artis uluceJebris, raorbos , eorum differentias figna , & caufas penitius dl" gnofcatinimirum ad bonae confcientise medicum. E^ nimuero tam rara faepenumero & grauia in morbis ruboriuniurfymptomata,qu3encetnatur2eimpetue,

ZccUfiS.

xoriantur, tamenadmaleficiummoxreferuntrerum

homines quemadmodum conuulfionum fpeciebus melancholia, epilepfia,uteri fufix)catione,putrefcente femine,& mul

imperiti atq; exiguai fidei
:

in diuerfis

tifarijs

uenenorum efiedibus frequenter apparer. At

prudcns

Curadimdlt inter hos afi^e6lus Sc accidentia difcernens

fctj

&

metbo.^

dMcerta.

iTimoth.^.
Ttt.u

circumfpedlus medieus,ubi ea pefieuiarit exa^a tru^ fina, adhibito etiam ad diligentem caufarum naturalium indagationem iufto, quoad fieri poteft, perpcndiculo , ubi naturae limites malum exuperare egredique, acfatanae, qui fpiritus eft,motus adlionesqueanimaduertit, in fpiritualem medicum, Ecclefiaftem nen-jpe^aut Ecclefige miniftrum inculpatum,fanae do^
^rina?.

' '' "'^" ma/e d'cosquandocjWatar"ut nS"r''^^^^'^"^.'"^' and, proprietas,ita & nocendi t"' '"^'^''"^"a iu. Petuoagnofcitmedicus ^"""'^'"nSperi

fico euenientia, fed ex oc

"

J^antumtamenopers^m.j-

i-

fger natura.ucl exmorbo autr":.''^.^^''"''^ lancholico '"""^^'^"noreme Ccu(,utiaptlfi,?c

f-

|?onili,bentWfeinJua%te?dr"'^'^''^'"^^-^^^^ -ccomal.gnograuariadeatur u?r'"'"^'"^^'' P""^ '''^'"'^ ^^Purgeturmedicameto.Tradi ' 'n

'nfcos exorciftas.quos urat.one, obfeffbrfi
-lorb.s
\

ni

orpons

fiquidem geminirut

pr/cSorr ^'"P"'. corpoSa; ^r"' ''"''^

pt
,. .''''u'^P"'-S^"-'" ^' ''^'^"^''

nempe.elmelachoIiVot'

'/^"'f''5;& ni^ "'"tamentia,moerore, tiino e^,;f one,quibus nofte

diuVSnod l'''^'' ^'''^'P^'-^^

tur^

'ratushumanigenerisloftt&ih'?'^"'"^"'-"
t.on>bJtauellicat,utquS'S^^I?
cur arrodere uide -no amplius
n

mirabiiii, expofit,-5e illius problem!.

hlf J-P'"""^

ObfS

''"X"'''-'''

fen^'>'j

'^"''tJ-''^^''"^ '"P"''^ ' ''"'"o<"

uidilTe.

"'' '''"''"'-- ^'-' quoq. cuiufdaCo nem .diomata. eo i^Td^m mod^^JS?^''^''' "^'''"5^

''p'ritu2bSe'V?fS'r;'^".^'^''".
'^d.tum eft facil/u

J2S

re

V/rgi.

r'",'"^"^--<5'>'i

.t.t

t..dh*;.'|g^^

Cum mW P'' .". "timim ,* J"''"-

;2':=s^rt?5j^3'i;s:srirXE"f=?-'"tow,-

.,rsc:puis fide. noftr*

f.t

"P

ia

ulgilanter inqui.

prodik8..num D'^off^^ ^^^ft^^u^ rer. Quadereub. P''^ 'J^fSftitutionisu.a.Ete^ ftrata "" uits.itemqs vK.r,& nropemodum
in

rH,r;;^tL?lncorruptorumoru,fpurc?^^^^^^ d>ffiJenti=efiiijsemcaaam&.luron
:n r:itDeus,quoru.T. ff''^"*^'''*'*
.li',

J^^^^^^^^^

. cdi, ne.Uucefcan
.* >-

.s

^-^ ^SI, requiritur

artificiofa con.e' on^^^^^^^

lon Chri-

..7;,.:t

l)t,quod dci 'OJ"''?"

Vbiersou>gilant..nqu^

apph' aara,aff.aus ""'^'^!l'S medicfmentum hc me miniftcr , conuen.ens S^^ipj^ ^^^^^ fi^^ ""'' fuer.t antea * cct, ut fi uifa ijs auocetur.
r, Ubr.s

re^^^^^^^^ admoneatur,cornp.a u .efipifcentia

,

& ad emendationem 'T p rcdigatur.Apud

n, of dinem
,.,,^
:

WrS
*
tempeu

indolis

homi-

.^^^^ ^^
.^^.^.^ .^
^^ ^.^g,

inftandmt.,urgendmnq, uU redarguendus h.c ft.ue item contumaces,fubmceterrendusJ^

&

^ .^^^^.^^,

fpem dentia deieaus,.n "/"'riifericordia^^

,

mdeineffabiliDe.bonUate8c..e-^^^ ^ prehenfibiti engendus ^"fc^efolationis teftimo

Lt:inquamfentenua.np^nac^^^^^^^ que extantquaraplur.ma

nia

peruenauu ducentur. S.quoque

^.^^^^,f^ac.s opinio-

Liher qulnttis, ijj opinionibus, uciruperilitionum ludibrijs quofdain trafuerfe raptos efle, ueiut anfa eo modo d^moni fub' miniftrata, comperiatur zizania haec erunt eruncan-da, atquefalubrioradoftrinse puriorisfubftitutafemina cum omni uigilantia fedulo inferenda Nec cognitionerecitationis Dominicseorationis &fymbo'*
:
.

ii

Apoftolici fecundum literam, contentum efle opor

Rom.t^

tet(tantum etiam poflet quiuis maliciofas) uerum iU luduiuumDeiuerbumitainanimisimplantetur, ut apprehenfumefficaciter, fentiatur potentiaefieDei ad falutem omni credenti , contra quofcunque dae* monumconatus: utitemuiuificafide inuocare De-

um uerum,sternum, omnipotentem, 8c multse mife*

, in nomine filij pro nollris peccaad noftram iuftificationem per gloriam Patris , abforpta morte, ui6lo fatana , debellato infcr- Rom.CX no,pateter exufcitati,ij dem ualeant. Si quis internos

rationis parentem

tis

morcui

8c

affligitur,orareiubetD.Iacobus.

Ucal.i.
\

Qr^omoio dmonis mdeficio affedi, de eiu^ pfif iltgijs imhecillitdte demde erunt m^itu^

endi.

Qp.

XXV.
^'^**' ?'''*
^''^P^^^i^^^il^

DE

diaboli item operibus Scprsfligijs crudian- Diaholihfr

tur,Sc

quam eneruatus imbeciliisquc fir,utnihiletiam pofsit,niflDeipermiflu: necDeum

;

qusecunquepermittere,iedmreconceflaiIlihm!tes, ultraquos ferrinequit, praefigi quinimo Chriftum profedum in coclum, federe ad dexteram Dei fubie^is fibi angelis, poteftatibus & uirtutibus cui fi tanta fuit fubiugandi potentia, multo magis fatanam fub
,
:

Pet.^i

cgit,coercuitque,ut nihil
riterilH

omnino ualeat,nifi peculia*

.

concedatur.Quoditaqueclementerinnobis permittit Deus,non potei^l effe malum illi enim cura cftdenobis: quicumomnisgratiaefitDeus, nosad

iPet.^,

ternamfuamgloriamper

lESVM CHRISTVM
L
5

uocatos.

^^ curat. kf.makfic. uocatos lam parumper affii<51os inftaurabit fulcief^ %.Vctr.:.. roborabitatqueftabiliet. Qu'sefl; qui nobis nocear, fi bonisemulatores fuerimus Quicquid enimfideli irrogatur,id illi bono commodoquecedit,iuxtaillucl Rom.z. pauli Diligentibus Deum omnia cooperantur in Mitth.6. bonum.Precationem ergo perpetuam efTe decet,quQ
SJ4
, ,

C*

fiatuoluntas ccsleilis Patrisinnobis. Quicquidpa* timur, telleHieronymOj noftrispeccatismeremur.

Ub.tcat).^.

N5 habetd:emones,inquitD.Ioan. Damafc.uirtutes
aduerfus alique,
nifi

Deo difpefate cocedatur: llcu*

J^^l^.-^-

ti

iniobo,&in

porcis. Permifsione uero Deifa6la,&:

AJana.s_.

fQjjij^ci JQg habent,Sc

liiDia.hguo.i.

S^pr

Afdtt.

''^'

tranfmutatur& trasfiguratur in quacunqiuoluntfigurafecunduimagine, ideilphan tafiam.Item Gregorius Abfq; omnipotentis Dei c6' cefsione nulfam habet potef^atem contrahominem malignus fpiritus qui etiain porcos tranfirenopotuit,niii permiffus. Re(5l^ quoq; Chryfotl:omus Hoiiiines n6quantuuulr,tentatdiablus:quoniaquantum zA ie^hunquaceflaretatetatione. neq^enimhabetaliuadum: non enimm^nducat, necdormit, nec
:
:

aliudoperatur,ni{iuttentet, fallat&fubuertat.

Non

magjs itaq; timedamdiaboli poteiiate, quamDeum impedienrem,dQcetAmbrofiusfuperLucam. Spiri- tusenim malisetiamDeiuocaturfpiritus, quodeius captiui fi^nt: nec attingere, ca(tigare, tentare quicqua fiuf],nifia Deoconcedatur. Icbonepilum quidelae4erepoiuitfatanas,nifiimpetratapermifsione, eaq; Jimitata.Quocircanoeftformidandus diaJDolus: (cd Deug,quiurfumhunccatenisalligauttcaptum,utni'. hilomnino abfque eius fingularinutuualeat. Hinc Chriilianus quxcunq; aduerfifsimaaDeidigitoexcipiet,qui omnia in fua continet manu. Nec Chriftia^ ni nomen merentur, quimalignsealicui mulieriauc 4iabolo imputant maluinue6^ii, adDeiuoluntaten% id minus ref^rentes lobus affligitur a dsemone^at % '
,

.1'?.

'"

"

"'

p^.

Liberquintm, Dei manu accipit dicens: Dominas

abftulit:

S3f
dedlt,

Dominus (icur iili placuit,ita faflu eft:(it nome Dominon

ni

benedidu perpetuo. Non caedentis uirgse ratione

habetjfed uolentis patris. Virga punit filiu:at
dicit, nifi

ille

eam {q.c\^q hic

mente nondum conftet: ^t^

patrem, qui uirgam in manu habet, eaq; utitur. Sine eiusuoluntate, nepilus quidem capitiexcidit, quin Mmh,i^., omnes pili numerati funt^ipfe uirgam ufiirpat , quam grauiter,& quam multum,& ubi uelir.

Qipmoio

cid

tokrnntiam muiiflam erunt exci-*

Ufi,

Undi djernonwm mdeficio

Qp.

XXVI.

/
Qualifcun^
affuciio pa-^
^^^"^^**/^-

PRopterea

sequo patientiqjFerendumnobfserit animo, quicquidafili6"lionu accideritcarni,fiue

Ii

id le2enatur3e,fiuerupranaturacontineat. Ide

quoque racmndum,

animum immelus muadat do-

lor,angor,mGeror, trifticia,tentatio,

Ob oculos uelut

fpeculum lemper reuocetur exemplum faniflifsimi illius lobi, qui tot exercitatus modis, & tantarum ca* lamitatum ac miferiarum mole prefTus, Deumlaudibus extulit (quanquam malorum interim pohdera jmpar in usrba animi parum patientis erupifie ui' deatur ) ac licet nullius malse occafionisfibi confcius elTet, non daemonem accufat tamen nec ab illo aut uilo hominetantas fibiinfli<^as serumnas queritur fed ex Dei aequifsimi uoluntate fibi ifta ac^ cidiife agnofcit ut cum uxor ei exprobraret, Vbi
,
,
: .

nunc tuus

el-1:

Deus

cui confifus es 1

abiecit,red refpondit, Vt fatua loqueris

non animum Si bona

:"

^^^-^-

a Deo"^ccepenmus
patienter 1
Sic

quare mala non tolerabimus

in affliclione nofti'a,

nos quoque

ad

Deum

oculos

mentemque

dirigeredecet,

&iu^
terei

ftifsijnss

eius uoiuntati

nos noilraq; placid^ fummit'

L 4

jrj^f

Becurat. Upmalefic,
:

^
Profterh.2.

tcre

Hehr.iz.
>.

quandoquideiii ille nihil uult,niriquoc3opti mum , quanquam nobis interdum fecus uideatun Quosdiligit, cailigat: necpeccatoris uult mortem, jfed ut conuertatur &uiuat. Suorumfamulorum, ut
diaboli uelcuiufuisalterius, minifterioutitur,

^vV

quo

mcredulitatem puniat,& iiuimimTle' hocmodo ad rccfiam conuerfionisuiamreducat: uel noHtatipr etiam fic tentatnos Dominus DeusnOller, quemad^ ^^^* modumDeuteronomiii2.1c2itur,utpalamfiat,utrii diligamus eum,an non,m toto corde & m tota anima 24. deTem^ noftra. Pro fummo gaudio itique ducite fratres ( inCf
anfelorii'

^os OD noltra

lcelera aut

lacohiT.

uarias

quitD.Iacobus) quoties in tentationes incideritis illud fcientes quod exploratio fidei parit patientiam. G^terum patientiaopus perfeCcum habeat, ut fitis perfe6li & integri nuilaque in parte imminu*
:

ti.

i.Peifr.4

'i.Timoth*i.

Beatumitemprsedicatuirum,quifufferttentationem: quoniam cumprobatusfuerit, accipietcorona uita2,quam promifit Dominus his,a quibus fuerit diledus.HincadmonetD.Pctrus: Charifsimi,nemiremini, dum per ignem exploramini quse res ad experimentum ueftri fitjperinde quafi nouum aliquid uobis obtingat: imo in hocquodconforteseftisafflilionum Chrifti , gaudete , ut in reuektione quoque gloriae eiufdem gaudeatis exultantes. Timothenm hortatur Paulus, ut affli6lipnes ferat tanquam bonus
,

milesiES V
Zdcohif.

Chrifti,

legitim e certauerit.

Nonenim quis coronatur.nifi Exemplum accipite,fratres mei

taSj

affii^tionis Scpatientiae, prophe* quiloquutifuntinnomine Domini. Eccebeatos dicimus eos qui fuftinent. Tolerantiam audiftis

(monetlacobus)

lobi
fit
z.Pgtr.z.

job

i.z.

quod ualde mifericors , Sc fine Domini uidiftis Dominus, ac commiferans qui pios ^ tentatione nouiteripere, Petro tefte. lobumtotum (exceptailliusanima, quam illsfam permanere uoIuitDomi-nus) etiam in fuis fubftantijs Sc fobole durifsimd,
,
,

Deo

Liber quintus, si7 Deoannuente,afHixitratan: uerumpoftinulolatam illius patientiam, cum multa eiusufura, cun(ftailli uberrimereporuitDeus-.cuiusiamnon eftdccurtat?. io]i ^v, inanus , id ipfum poteft & infinitis partibus maiora. Quorrum ergo alicuius hominis, aut etiam ipfius d^monis, nos terrebit uiolentia aut malignitas i cur ab horum iaculis ufqueadeo expauefcimus i quae ^x in nos uibrentur, figanturque,n5 tamen ad intcrnecio* nem transfigent , fi conftanti fide reuerberemus retorqueamusque Refiftendum diabolo, & fugieta ^^^^'1^' nobis:necillilocuseftdandus:fedChriftiuerbopeI^ anMo. lendus, Abi fatana.Fidclis eft Deus, qui non finit nos Matih,^. tentari ultraidquodpofi"umus imo facietunacum tentatione exitum,qu6 fufFerre queamus. Nouit ille, quibus nobisopusfit, priufquampetamus. Neex* horrefcamus,hortaturDauid,a timorenodurno,ten pfal^u tatione fcilicetocculta: nec a fagittauolantein die, tentationequippemanifcfta nec anegocioperambulante in tenebris,nempe a fpeclris in tenebris uer^ fantibusmcc ab incurfu & d^monio meridiano,quod Paulo nuncupatur angcluslucis, in quem fe transfi* ^-Corlnth.iu
, , ^ :
:

guratdiaboius. Ad tolerantiam inuiclam contra

tus,8c conftantem in
16 excitandi funt

dasmonum inful:

ToUrantia,

Dcum fiduciam,ita affli6li fedu'

tonij iEgyptiaci

grauiterlaceraruntdemones, uttanquammortuum dxmombM. ad hofpitium reportarit illuni minifter ubi nonnihil refpirans quafi rcuiuifcens , clam alijs ad tumulum fereferriiubct:ibique expriorum uulnerum dolore
:

patrum quoqi cxemplis uelut An cX^f^?^ qucm in tumulo latitantem tam J^^f^^f^^
,

&

proftratus,

cumexanimi fortitudineadconflidum daemonesprouocaflet, ncc illicun(^arentur,a{rum. ptisque uariarum beftiarum Sc ferpentum formis, Antonium dentibus , cornibus , unguibusqus im petcrent, Sc

denuo lancinarent , fubit6 lucis quidani ra-

dius

T>e curat. Lzf.malefic, /j^ diusdasmones & tenebrasfugauit.ftatimq;fanatus

Antonius, Chriftum praerentemefireintellexit^dices: Vbicras lefu bone,ubi erasc^quarea principio nfi adfuilli, utuulneracuraresmeaC' Exuoxadeumfk^a: Antoni, inquit, hic eram/ed diftuh ob tuum cer^ tamen, quod prius obferuare libuit: iam autem^quo" niamftrenuum te pugilem prsftiteris, in totoorbe celebretuumeritnomen. Hscin uitaS.Antonij ab
'

Athanafiodefcripta, &^GraECoperEuagriumPref byterum translata, ubi Iu6tacumdiabolo uariamireque accrba, Sc infignis diuini uiri patientia conftantiaquelegitur.

xyfnton.SaUelL.lihroio.

xemj)U.i).

D.Hjlarius Antonio contemporaneus,fed iunior, daemonc mir^ excruciatus oratiouc uincebat. Hic ubi paululum ab oratione quiefccret, moxadaemoneintergo&latenbusappetebatur, ipfumirridente
a
,

ijs

uerbis

Hordeum iam'ne an

paleas feffo tuo afino

fuam carnemnonnihilobftreperam, anteaficafFatusfuerat: Ego teafinenonhordeo, fed I li.Conf. palea pafcam,ne pofthac recalcitres. Hic uides Fran* Fol.^i cifcum non f^tis nouifie hominis pij uires in toleranda quauis afflidionedjemonis. Legiturcnim ine* ius uita, fratrem Egidium interrogafie Francifcum Andiabolus ficfittcrribiIis,qu6dhomo hisuerbis per unum Pater nofternonpofietfuftinerc C* ipfum refpondifie, Quodnullus pofsit fuftinerediabolum
ofFeres:'
:

Nam

per

medium

Pater nofter

quin ftatim moreretur.

:

Huc referatur Cypriani fermo de Bono patientif,ubi

&

impatientiae

exempla proponuntur

iten^

fcrmo

quartus Chryfoftomi. Communium precum in mdeficio fundniq

efficddd.

Qp. XXV^IL

Cwww"^ TtT
^recfs.
'

\/
'

infupermaleficio laeforufideadaugcat^^ul^ neraqjtortoredasmoneeiusiufiTufugato.fana-

redignetur mifcricordiarupatcr, comunibus

adeuH^

Liber quintm. Sy^ ad eu ex animi penetralib. fufis confidenter precibus erunt iuuandi. Id ab ^uthore epiftois ad Hebrseos di^ ferte madatur: M;^i.riores eftote uin<rtoru,tanquauna Hehr.i}, cum iilis uincli: eoru qui affliguntur, uelut ipfi quoq; uerfantes in corpore. Orate pro uobis inuice, ut fani fltisrpiemonetD.Iacobns. muituenimualetdepre' lacoU^. catio iufti efiicax. Helias homo erat fimiiiter obno- j.i^f^. 17, xius aifeclionibusutnos &precatuseftne pluerer, Scnonpluitfuperterramannos treSj&m.enfes fex:Si^ rurfam orauit & c(lum dedit pluuiam & terra prc duxitfru6lumluum.Item:Infirmaturquis interuosf accerfatfeniores Ecclcfis, & crent fupereum, tin-'
: ,

gentes

eum

oleo innomine Dcmini?

&

obfecratio

iideifaluumreddetIaborantem,&erigeteum Domi^ nus: & fi in peccatis fucrir,remittentur ei. Hinc orationum fidei publice &: feorfim a Chrifti fidelibus ad rem prslentem accommodatarum refpondentiumq;
energia,liquid6conftau NePetrifides deficeretfata- ^^^^** nx infultu,qui,expetiuerat ut eum uelut triticum cribraretjChrifti oratione intercedente impetratum eft. Cotra diaboli aftutias ut uigilet cu omni fedulitate deprecatione^pomnib.fan6l's,Ephefiosftudiofeex- -^/'^'^/^* liortaturPaulus.AdmonetiteTimot}ieu^utanteom'x.7i?Bo^^ ,2. nia fiat deprecationeSjObfecratioeSjinterpellationes, gratiaruafliones proomnib.hominibus. Fidequoq; Chrifti Gperafibi augeri orac Apoftoli.PerMofis pra' Num.iz,

&

tioneadDominu,fororilliusMarialiberatur aiepra. Ai^nh.i-; Sicpatrisoratione,Chriftogenua fle<5letis,dicetisq;, ^^^*-9 Dominemiferere filijmei,quonialunaticuseft,&mi ^^'^^ fere affligitur, &c. increpatur dsmoniu, pucrq; fanatur. Seautcredereteftabatur hicuirinfuisprccib.& orabat Chriftum , ut ipfius incredulitati fuccurreret. Mulier quoq; Grseca, SyrophosnifiTa genere,ad pedes Manha^^ Cbriflijpuolut3,rogabateu,utdfmoniuaquofiliami Manq^
fer^ cruciabatur,exturbaret;3c

ob ei^interpellatione.

S4 9
ludith.s.

Be eurat, Uf.malejie. cxonerabaturfilia.Multum confidebatluditliinora^

quando
dixit:

tione fratram,

Orate ut firmum faciat

propofitum
t^ffor.s,

meum Deus.&c.Nihil aliudfiat,nifi ora*

tiopromead DominumDeumnoltrum. Petrus&

loannesorantpro Samaritanis, utacciperentSpiri# tumfanclum.
leiunij

operihm dUholiumendi^ cner-

giu.

Qp.

XXVIU.
fi

lemnia,

"TNdicantur etiam
I

ieiunia,

fort^ caro,nimia ful in^

dulgentia proteruiens,Iocum daemoni dederit: uc iiocreftri(^lafreno,inordinemredeat. QuarePor-

phyrius tradit,ieiunium caftitatem maxime iauda* ri, non quia ijs pfacatiorin primis efficiaturDeus fed ut retroagantur qui fanguine & im.mundicia gaudentes,quo perfrui pofsint his,utentium corpora inAUtth.ij. uadunt. Eftenimaliquodd^moniorumgenus,quod Marc.9' nonnifiorationibus&ieiunijseijcitur, Chrifto aui^iic^^ thore: incredulitatis, propter quam illudexpellerc lud.^ nequiueruntjdifcipulos redarguente. Eleachim quo que facerdos Domini magnus, ficomnemlfraelem alloquitur: Scitote quoniam exaudiet Dominus pre^
fi manentes permanferitis in ieiunijs 8c orationibusin confpedluDomini.EtRaphaelTobia jib.iz. docet,bonam cfieorationcm cumieiunio, Hiftoriam in hanc rem mir^ commodam narrat zbzhiflor Scot. He6lorBoethius,inGareothaefcilicetregionisuico quodam quatuordecim uix pafluum milibus ab A berdonia difsito , eximiae formse adolefcentem co.

&

cesueflras,

ram Aberdonenfi antiftite quetlum eife palam , (efe d daemone fuccuba (ut dicunt) gratifsima omnium
qua6uidiflretforma,multosiammenfesinfe(lari,ean> demque occlufis foribus nodu ad fe ingredi,& blanditijsin fuoscompcllereamplexus: diAbia luceeam pene fine ftrepitu abirc, nec uilo fe modo, cum pluri*

fariam

Liher quintm,

S4i

fariam tentaflet, atantatamqueturpiuefanialiberari.Iubct continu6circumrpc6lus&: piusEpifcopus,

adolefcentem aiio fe conferre &utfecundum Chriflianam religionem magis laudatis ieiunijs & oratio^ nibus fo]itoattentiusaccommodaretanimam;hinc forearbitrabatur,utpijsoperibusintento,ui(flusca:

codajmon tandem lerga daretf Nec feJix defuit fuc

eedus fdlubri confiliorquod adolefcens religiof(^ exc quutus paucos poft dies omnino ab illis umdicatur ludibrijs. Sic ineubum daemonem non amplius infeftaireNauetismuiieremjpoftcofefsionem&facram
,

communionem

quae ieiunia

& preces

comitari fo*

lent, legitur in uita

D, Bernhardi. Hic ieiunij,uti the^

riacaepr3efcntifsimae,uires&eneomium,oculis

om*

nium femper opponendum hoc

feculo difToIucifsi*

jmo, exulceratifsimoque, acanimi&corporismor-

blsdsemonumqueinfultui apprim^obnoxio, xA* thanafio & Cypriano adducam: leiunium morbos

....
f^*^^'*"'' "

fanat,deftillationesexiccat,d3Emonesfugat,malasqi iQmiHm, mentem nitidiorem reddit, cogitationes expellit , corpus falubrius , Sc ad rhronum cor purgatius , Deihominemfiftit, Etpoft: Quifquisigiturabim mundo fpiritu uexatur,certu habere deber,hoc phar*

&

&

&

maco, ieiunio inquam, ftatim fpiritus malos affliclos abfcedere,uim ieiunij metuentes. Valdeenimdaemones obledantur crapula,Sc ocio corporis. Cyprianus deleiunio &tentationibus Chrifti: le^ iunium, inquit, fi difcretione regatur, omncm carnis rebellionem edomat, & tyrannidcm gulxfpoliat Sc exaFmat. leiunium extraordinariosmotusincippo ar6lat,& appetitus uagos diftringit & ligat. claudit leiunium fi humilitate ornetur, feruos Dci contem* ptoresmundiefficit. leiuniumcarncs azymasmunaat &folidat, & putredines quae ex adipe prodeunt, confumit 3c ficcat. leiunium Scripturarum delicijs

&

pafci-

/^ ;?

De curat. Ufmakfic,

pafcitur, contcmpiatione reticitur, gratia ftabilituf^

ccelefti panenutritur.Dahieiiinterpretatip rpmniorumreueiaturieiunio,&trespuericIeBabylonioiU l^fi egrediuntur incendio. Moifes in montequa^ dragmta diebus cum Domino perfeucrans, & Det familiaritate coiioquium & iegis miniilerium pro* meretur. Helias quoque eodem dierum numero ab> ftinenS;,eremo conuerfatur. Et poit Efficax ell: ora^
:

tio prsscedenteieiunio, Scfacris il:udijs

anteceden-

tibusnon patitur poftuiatio deuota repuifam. De ieiunij potentia infignesduo fermones Bafiiij Magnijitem unus Chryfoftomi i8. ^iemo[ynarm uirtu^, C<ip.

XX X

Ccedatadhsec, profacuitatumratione,earum Skemofyna. communicatio,&: in pauperes erogatio, oblatioqiiquem odorem bom^ fragranti;e,hofl:iam acceptam gratamq; De,appeilat Paulus ad Philippi rlnlitf. 4. jRoman.ii. qui Romauos etiam impenfi;^ adhortatur ad toieran> tiam in afili(ftione,& precationi ut inftarent^necefsi^^&or.io. tatsbusqjfan^lorumcomunicarent. Corneiius item ceturio excohorte Itaiica, religiofus ac timens Deu,pr^ilas eleemofynas piebi multaSj deprecansqi Deu remper,qua audiuit ab angeio uocecCornelijOratio^ nestuse&eleemofynaetuse afcenderuntinmemoria 12. cora Deo. Et Raphaei angelus ad Tobiam: Bona ^0:^ ait,eieemofyna magis quam thefauros auri reconde^ reiquonia eieemoiyna d morte iiberat, Sc ipfa eil que purgat peccata Sc facit inuenire mifericordia Sc uita Tehiic^. ei'erna.IteTobiaspateradfiIiu,antemorte;Exfubilatia tua fac eleemoiyna & noii auertere facie tuain ab ul!o paiipere:ita er im fiet,ut n^ec a te auertatur fa<* ciesDomini.Quotrodopotueris^itaeilomifericors. Simultu tibifuerit, abundatertribue :fi exiguijpe^ nss tcfuerit, etiaexiguuiibeterim.peririflude. Pras'

A A\

MU

mium enim bonu tibi thefaurizas in qIq neccfsitatis:

quo

Liherqumtm,

S43^

quonia eleemofyna ab omni peccato & ^ morte libe* rat, 3cn6patieturanimaireintenebras,F]duciamagna eritcora fummo Deoeleemofyna^omnibusfacictibuscam.ApudLucaipfaueritasIoquituriDate LucAn. cleemofyna,&eccemundafuntuobisomnia.Nabu- Danfd^y

chodonozori Babylonisregifuafit Daniel, utelcemofynis redimeretanima. Apud Ecclefiafticulegitur Vt aqua igne ardente extinguit ita peccatu ex
:

-^"^^/^

piateleemofyna; cuiusDominus gratiaredditurus, memor erit in pofteru, ut author tepore cafus fui adminiculuinueniat. NaeIeemiofynauiri,quafi faccu* Ecdef.i-j^ luscuipfo,&gratia hominis quafi pupilla coferua- ^*^'
bit, Sc poflearefurget&retribuetillisretributione, unicuiqj in caput ipforu.Ergo conclude eleemofyna incorde pauperis, hasc pro te exorabit abomni

&

walo. Hic locum habebit CyprianifermodeElee^ mofyna,ite Chryfoftomi homiIiae52.25.54. 55. 56.37.
Cwm, multifariam dfflidii qum uurie agi debepy

APud

Cr miunda diunf^ fknationis f xempU. Qp. aegrum lucida fuarum exacerbationum habentem interualla, horum plurima,cum iudicio a prudente Ecclefis miniftro proponi DofTunt. Apudhuncuero qui continuo torquetur, nente laefuSjOrationes (ut dixi) communes, & fide^

XXX.

ium intercefsiones

necefsitati pr^fenti

confono fea
,

u applicatae , ieiunia labebuntpondus.

lieroplures
rijs

& egenorum fubleuatio

fuum
f^^i

Caeterumfiunoinloco, maleficiacollidanturnu(quemadmodum in monafterijs, poifsimumuirginum, uelut organorum fatanae ludi' o

plurn

^^-^^fi^fo i^fi

magisaccommodatorum, rrequcnteruiuuenj* amdUctHn* scernimus) ante omnia huc curapropendeat,ut (iw.

'parentur, 3cunaqu3ElibetadparenresueIfanguine
II affinitate

.0

iOC9

f^**"* /Hnt ,

^ximos auehatur, quo fingulf feorfim ommo'

ilft

^44
neuno (!quod

^^ curat. Ufmakjic^
inftitui Scranari

commodiusfideliusque

queant,rc>

intutionis habito pro cuiufque necersitatedeleftu:

aiunt) calopodio

(quorundam ine^

ptorum,mendacium, impoftorumjfuperftitionis im*

pietatisque antlftitum

morc ) quis calceare conetur omneSj&dnTolutispraefcriptorumuerborum minus conuenieatium formulis commenticijsque quibuP dam ritibus hc fubftantijs ad rem minim^ facientibus, profiigarepergatdsemonem,inijsridentemii* ludenremque, & fugam plerumque ftmulantem egregie,quaii compulfum,licetuItr6 cedentem,ut nos
,

inciedulitatis labyrintho altius inuoluat,

fi

uetitis

cum medijs fugatum crsdamus: hac ratione ^ corpO'

ribusceditfaepenumero, &quidemlibenter,utanimas minus impedite pofsideat, eisque dominetur. Quaeuerouirgines ardlius occlufsecohibentur, nec cgredipermittuntur, quodequidemineiufmodi cafu comprobare nequeo: uel quas in defignato eo loco clementem Dei manum,parrisque uirgam, cum uera fui abnegatione fortitcr tolerarecumloboinanimu induxerint, mutuam hicpraeftentinfuorumcrucia* tuum interuallis operam, fe mutuo confolanteSj modumque prsfcriptum , quoad neri poteft , obferuanifmioreiad ^^^ uecad huiufmodi fpe6laculum admittanturiu-

t^iej}eElacti
,.

niores,ne territse tormentorum raritate

,

& uehemen-

?;i

nou ad- tia Tnmendx.

quid mali contrahant,

cum eis auid^ admodum

infidietur diabolus.

in coenobio obferatadedifrem,quibus uirglnum eo in loco olim in* Memorada crcdibili cruciamcntorum genere a dasmonio excrhijhrwi cura citarum quarum fuperiori memini Libro , cap. ip.) ( tiiru moma^iftorias mihicupiebamdefcribi,eain.hancferefen-' ^s^tiam refpoudit Duas adhuc ex illis fuperefleo* 'rilarhormi prope j^an. 6logenarias propemodum , i quibus faspius audiuif* dos. fet , ne magno quidem fe uelle graui illa caruilTe calaliteras
:

Cumaliasadpiam puellam

mitatc.

Liherqumtm.
ltiitate,exDci uoluntate nata,
gratije diuinse

S4$
fe

quod inde peculiare

conre*

donum

&

illuminationem

quutasfenfiirenf.nec fecusearum teftariuita. Quid i^ntonio nocuit,feueros in fuis ceruicibus tulifTema

pitlros < cui eos

fecundum Dei uoluntatem perpeffo inmaius cefsit lucrum&gloriam. Scribebatquoqi, milToseotempore fuifle undecunqueuirosdo^fcos
qui ternficorum eorum fymptomatum laruAscon* tuiti, eas penitifsimefcrutarentur^amolirenturquet fed quo in eiufmodiconfilijs confidentiusperliit^^ re,eo malum rccruduit grauius, ut tandem Dei opu$
elTe fingulare faterentur
:

'"

a cuius

manu cum id exci*

fe toto corde fub potcnti eius brachio perent, fubmitterent, femet integrdabnegantes * hurtiiiita* temque ufqueadeo amplexas, quo etiam cun^is fuif feffedibus reil:iterint, eos^ueuicerint: &brcuiter,ad diuini uerbi normam toto animouitamconforma* rint,tunc paulatim euanuerunt uniuerfaeiiiasdirsei

&

Piamepillolss illius uirginis paptem iuftisdecaufis inferere uolui , quod id cofilium. meo inftituto pror* fus refponderet : & ne eiufmodi uitgines ufqueadco ^ piorum numero alienas elTe, quis tamer^ in animu

inducat , etiamfi adhuc multa in ijs defidbraifi no dif. fitear,quainfcia Sc nonfana informatione praetcf-* mittuntur.

Porro monafterium

id ingreffuS,

cofim cum alte*

ra eontuli uetula, qua^id mali dcccm fuftinueratannos , eo nomine gratias Deo agens quam maximas \

acfisetasadmitteretj

fe

libenterdenuoijfdemuelle
,

caUmitatum flu(5l5bus obijci afierebat. Hortataau* tem me eft maximopere ut fi in confiiium ad ita af>
flidlas acccrferer,

nc exorcifmos admitterem unqua Qusedam in eo tormentorum thcatroconftituta,i fratre uirgis ex quorundam confilio excarnificaba* tur ^uemadmodum ab ineptis etiamnum hodic c6
:

rulituf)

TSP rurdt.

UCmalefic.

refpondif.eo
taret.

quod de lalu^

^^monio excrttc.a.&
^,11,^

Alteraquoq>.amd'u^^^^^^ en r...l.n^ mortiprox.ma,fetotama b,^^^^^ ^. bat.utcumeaprofuo

ZZJ-

,ntem

Sc in ^^^'^''I^^.l^ reliquas uirgjnes. rogaba q ^^^H^^ ,,i5es. l:eturnomen.obfecrans.

pore

Kternum

^:L^:&:a"SP^Memorabileabnegauon.S
uersexemplum.
do curationis
. r olocoimitandaaliquanSingularem 'nf^P"' * ^j diabolus, rationem, orum quos uex ^ Co

Vueffelich

C../..-exfequenticollih.ilora.P^^
, e.l. lonienfis, ?""^"' * ferente abbatem macilentum. fm^h"^. &fimplex.41p'"tttf^;;";' esa<.itabaturmiferd8c ante.^uhosannosmoruum,e^ p ^^^^^^ ^^,^i^ multifariam , ='/" aSebebatur fub te-

lefimum q-ing^^^^''"" Serfrcm.iunaiora fupr*

^^r^^Xm

aum.
^

aliis per

campanam '"trudeba
fuper

'l" VuT P^erunq P^^ '"^'^" P ur,

0^^
r't^s

f,rebaturinop.nato..nuentusq cap u pifcinam pro.eao,

^^ ^^ ^ ^^^.H^^^^

pintelTaadem fe

^0^'' fp

^.^^^ ^^^ .^^

i^,^,,

^^,^,p,,^

cisuexationiscaufamexpluas Matth.ajn Durenle.i^

deping. ^lf ^"t^n l^bor.busSc"npeni Sjouefiani
<,uir.te
ipfi fenferit. ac fibi

^^ abbatem ,0 rorqueri, quod ('^^pfll^^ ^J, faaum piaons c 'at.v

.^^^

.^^^

^^^^^^ unn f^"^"^\ 8 -^^ omine hanc ^ebathincfolut.on.smodum,cu.u ^^.^.^^^l^ ^^^^^

^^^.^_

Korfuseratfabulad.^bo!us^e^^^^^^

U.aumnOnpoflre,autuUale"o"

-gioni.

gioriis

tiher qmnfpi^L S4f ergo apud Treuercs Sc AojUiTgranum pcregri' naretur hic Piiilippus (quem ob {iinplicitateiii accom modatum fuisIuJibrijS organum ratus cildiabolus) cres Mi{r,de trinitate fci]icer,de domina,& de tem pore.in eius aflertionem recitarentur. Vthic (piritus uoto fatisfieret, cofulueruntTheoIogi Colonienfes? &capitu!ariter(utiilorammoreloquar)idreiiquipo ftulabaot quoq; monachi i fuo fuperftite etiamnum

&

abbate DGerardo Strailgen Mo-rfenfI:qui faniori in^ {titutiope atque acri increpatione in aliam potius (tn tentiam Philippumexiftimauittraducendum, utuideiicet fide uiua omnis miferationis Deo patri , S^ Chrifto aiTertori noftro unico confifuSjdsemonis impofturas ansmo negligeret forti ; redeuntique fpiritul obijceret, fe non cflefuiiuris atfubaliorum degerd imperio, proptereanecpofleobrerumpenuriam afe
obediri eius uotis
. .

Quo fa6to,fpiritus refpondit: Dio

fui inftituti

Suppriori de eo enim confirtoandi

fpeni

conceperat Quare Abbas,ubi dsemonem perfeucra-

re,necmonachum
fefiftere

illius

illufionibus fatisconfidetei?

animadueftit, ipfum deiluo redius inftituir^ ftudiofi^hortatus utrefipifceret, tiectam pronas offerret iatanae technis aures:fi uero manes , liti hade-r nus.audire pergeret,fe illuiH flagris,& quideiii capitu lariterc3efurum,fcuerifsim^minitatuseft, Hiticirri* tos fuos fpiritus uidens conatus ob abbatfs coriftan-

tiam, Sc animum Philippi magis ere(5!;um fiducia iri Deum aduerfus fraudulentia exitialiaq; d^monij ftu^ dia,nunquam redijt, alioque migrauit. Hanc curan- di methodum , in ed fraudum diaboiiearum ^e* nere, quandoqueinufumreuocahdatn
arbitrarer.

Occurat.kf.maU^c.
'f

bominum P"'^

hunc avx ur cantio. Quum ad j.^^^^^ arans,donecabfoluereturcant.o ^um aiiquandiuconn.ueretur, "^?^^^^^-^,,^^^,;,^ .r don..na Anna a V ft pag. ^^_^ ^^^ J^- elU^tand.n uocatur qux arce.r. "7;""^' J|"ere^q" "<1^' ,.u,curfubeacant.lenafe.tau,nc.finre q^^^
:

:fientuerbaGer.uan,caquxLat,nt.latur.quibusn,h,labfonumn,^^^^^
^.lia.n

offenfioms

itaqueeamfort.effean.mo, Gelmanicacantatura.t..nc
^'

J.f/;j^^Xi"^de,n hy,num e a<

Wo ^
p
effe

^^^^^^.^,^^

quod pellendo ''"'j^

Sfui didiciflet, tio.mur.ercula loco

"^'1=liSl'aSo-o
'"''*''.""';
j

cumprimis

^o^ in cantion.s .niquo fe profteme

r'^^^^^

?""

ellet.interraprouobuur-;^^

J^^^^^^^^^d mora ueftitu

mul cum fi.^"*'^'",_., eo quo decu.t ftud,o:,lla oqu^,^ iha.uirgas.mpnm.aces

interimretraaamanbusu^^^^
., "'
^^^^
^^^j.^^^

retitillat,onem.Extrem,sen

^^^

crate.extrema

ontfahuiufmodidaemonis dopropinatum pharmacu . ^""^ " tile, atq; fe 4

J eam co&dention
ffe

exqu,f,t6

u,nco,npara ,^^^1^^^^^^^. frtfuWexiftereant,do did.c.ff^'^"''"^" ? J.mo.neruu d?ais uiris

na,hortaturqi
j^^,j

Liherquintus, $49 monij hoc medicameto iam efle baud dubi^ infra6lu: eamq; rurfus concinere iubei. Sic dulci modulamine
iimul repetitur cantilena , finiturqi (ine ullo commotionis indicio.HoC comoediae adu a famulis ante ofti

um obferuato, feminailli eggre(ramarripKint,unaqr

hymnum alta uoce canunt:& confilium hoc fuidc cx turbando huic fatan^ ut certifsimUjita & faluberrimu compertueft.Oportetautemhaberedelcftuinurur* pandahac iheriaCa.noenhTjomniuoculisuno mede
dum eft coilyriojfolu eius generis dsmonio profiiga
do praercntifsimum
erit
,

citra

uHam mora

aut h^ritatione

alexipharmacu quod homine inuadit exercctq;

pro ipfius energumeni uoIuntate,arbitrio & jibidine. Se ea ratione fuifTe fanatam, i domina in arcem Vuel reuocataBartholomasa.ioram meconfeflaeft. Hic qualemcunqifortitus fuitefFe<^um Canon 6o,dehis quifefimulantdaemoniacos.quiitahabetiEosqui fe daemonecorreptoseflefimulant^&morumimprobi' tateeorijfiguram Schabitum fimulat^ prje fe feruntt uifum eft omnimodo puniri,&: eiufmodi afflidionib. &laboribuseos fubijcioportere,quibushi qui adse* mone uere correpti funt, ut a dsemonis operatione li
berentur,uere fubijciuntur.

Seuidi{reRomaequendamnbmineruh'um,narrat
Rondeletius,qui catalepfi putabatur corripi,quoties

uerbaaudiret,Confummatu eft.Voluit autemprobare,num uer^ corriperetur,anfingeret. Quu itaq; fimul efient apud Alexandrum linguae HeillaPafsionis
braicae profefibre,& huius

loan^if

uxor fort^ in

alterius gra-

tiam recitaret duo illa uerba, ftatim (acrificus hic exftafi uidebatur affligi:eoq; uifo,a!ter baculum adferri iufsit,quo morbu profiigaret t proinde haud mora ad fe redijt.Auxit fufpicione.quod quu eo malo afficere tur,prius undiquaq; fpc6taret,ubi fuum tuto reponc rct caput. Auditu poftea eft,illum ob hac fimulatione

mifTum

jS9 mifium fuine

eaiahbfii a
^fidanchohco
jkii^y.iiie.

DecHratMf.maleflc.
a Venctrs in exiliuiT},cum

quadam mc^

f etrice^quse (imili

morbo fe prehendi

(imulabat.

'

Pofro figmentutD non crat, fed catalepfis, a fan guine melaachplico cerebri fubftantiam occupantcqaam patiebaturpuellain quodampa^onon pro^ cuU NemaufoinSimeneismontibus. Hseceratannorumuigintiquinque, nuptacuidamiuueniquem parum amabat uixitque tantum dies o6io cum eo, ubi hoc morbp ob animi xgritudinem corriperctur. Qaam ob caufam in parentam ^des rcdijt,in quibus taindiua malo illsfapermancbat, quam mariti obiiuio duraretrrecrudefcebatuero, quum demantoco* gitaretjuei illius mentionem audirct: aut efiam quan do ad iliam infciam maritus fort^ ueniret , pnuf-quam earn uel uideret uel rjdiret, Q^iod fi in uia aquae hydriam gellaret, eam quandoque deponeb^? aiquot horas in eodem loco iedens uel decumbeqs, oculis Sc ore spertis, fmefcnfu &motu, nifiqu64 uentris & coftarum infernaruqi mufculi muitum
:

ir*ouerentur.
I concuhitm mdkficio cjuid fdciundum,

Cap,

XXXII.

DE
^i/..;,-j.,

naturaHscongreiTus, fatanaeoperapraepe*
:

diti,curationeira fcribit Igmarus Remenfls archiepifcopus Si per fortiarias atque maleficas artes occulto, fe6 nunquam Dei iniufto iudicia

permittente,3cdiabolopr3eparante,concubitusnon
fequitur hortandi funt quibus ifta eueniunt , ut cor^ de contrito 8c fpiritu humilitatis, Deo&facerdoU
:

pfcretum

in

pure confiteantur, &c.

^^ conrrouerfia, ubi maritus ad congrefTum inef ptuselTe ex maleficioaceufaretur.inforoConftanr

tccHbuu^^ma
rr JirTraCt.
,

5'"j

jiamlif

i?enlidecretumrunieicribitVincusMohtorjUtpn'^ rphcmoi^ IBum a medicis ille, quem ieges dicunt maleficiatum

uel

&

ae J^

/^

t-i

> ^

i-

Liherqtilnitiii

sfi

uelfHgicJum, infpiceretur, num^iailllusimpoten^ ti naturalis fouereturcaufa: deinde uttriennium adhuc uxor cum marito conuiueret, qui fuas interea temporis expefireturuires: utque eleemofynas liberalius erogarent, & ieiunijs uacarenr, quo matrimo nij inftitutorDeus eiufmodi malum amoliridignaretur.

Decretum fan^adimitationemreuocandum. Hucaccerfanturetiam, quaeincuiufcunquemakficij

curatione ha6lenus propofui. Cazterumridiculam admodu,nimisq;rcligiofatti plerifq; bona fide ne prodant, in aure exemplo infinuareuolui. Mulier Katharina Lornomine,cuius mihi nota foboles,uiro nupta, hunc in initio compe-* rit impotentem. Qaare i uario temcre quxfito confilio.hsec in ara

D.Antonio facra Euerfeldi

,

in ducatil

Montenfi, ubidegebat, ceream membriuiriliscffigiem religionis ergo ut i fuo malo leuaretur mari' tuSjfufpenditoffertqu Sacrificusrei ignaruscanone ad altare demifsis oculis recitato ut fieri foIet,fufpi cit, priapumque illum caereum inopinatointuitus, Tollaturdaemoniumilludmoxinquit.
,

Exorcifmiqudndo^^quomodo.^dquihni
ddhibendi.

ap, XXXIII.
Qttanio ai^
^'^^'^' ^****

POrr6fidi<5lis rationibusnondum ceditinfiifla calamitas, opusque fatan^perdurat,eum incre.

parelicct ex Chrifti dodrina Marci decimofe^ S.^^''* to,quod credcntes per eius nomen d^monia fint eie- c^alem opor luri. Eaproprer Apoffcolorum &primitiuapurioris mejfeexorEccIefiaexemplo,perChriftinomenexpelIatmini^ c{/?4w. fter, uero du6lus zelo, confcientiae bonjs teftimonio

fretus,habspeculiareillud Spiritus fan6li donu,eij^ Fphef:^, ciendi nimiru djemonid: gladio fp-ritus, quippe Dei ^"^ ^^"-^^ ^^f ucrbo accin6lus,atq; diuina panoplia circuquaq; mu ^%"^^/*4.

nit%alsuptofupomniaiideifcuto,quoomniaiacu{a

crafld. ca.j,

im\i

deCdfeC.d.Th

S-SZ
f.e,mnedte.
iTrjali

T>e curat Uf.malefie.

illius ignlta

quear extinguere

^*-

%Uob/ef?ifa'
^itttr,

u^^ inhuiusLibriinitiocJcPauloprQpofui) necum ailcipulis Chnlti daemonium rugarenequeunnbus

:

qualem armatu

mAnti^tmf>o

quibw a Chriilo audiat O* natio incredula diilorta , quo ufque tandem ero uobifcum:' quo ufque patiar uos C"
firmiter hinc infalhbilinitatur promjfsioni
:

&

mhantexor^
Mitth.ij'

Amen

dicouobis, quicreditinme,opera quaeegofaeio, Sc ^larc^, ipfcfaciet, 8c maiorahorum faciet, quia egoadPa/.11(49. tremuado.Et:Qiiodcunquepetierit!sPatrem inno^ ''"'"f^'^" minemeo, hocfaciam, ut elorificetur paterperfiAUrc 11 hum. oi quid petieritis pernomenmeum, egotaScribititem Lucas, feptuaginta reuerfosad ^ttCrfZQ, ciam. Chriitum cumgaudiodifcipulos, dicentes Domi* ne etiam dsmonia fubijciuntur nobis per nomen tuum. Ait autem illis Videbam fatanam ficut fulgur deccelocadentem. IJcce do uobis poteftatemcaU candi fuper ferpentes Sc fcorpiones, Sc fuper omnemuircutcminimici, Scnihiiuobisnocebit. Itain PhiUp.z. Qhrifti nomiqe fjejfluntur genua cceleftmm, terre# Y^ r' ftrium , Sc infernorum Nec aliud nomen fub coelo datumeil: hominibus, in quo oporteat nos faluos ioAn.i. fieri, Solo hoc Patris aeterni uerbocreatafuntccB:

'

jHatth^z.9.
**^7?
VVitfrf.i.f.9,

^,

,j

lum^terra^&quicquidineis confiilit. Eiusnucuin pra^cipitium ruit illa immenfa angelorum caterua^ ^j Chrifti aducntum imperiumque horruerunt S^. proragerunt,quotquotarctnsjmoumculofn luacu.ilodia miferos mortalesconftrinxerantdiaboli.

t^ilBr.i^.

In

hoc nomine credentes

difcipuli

runt. Pythonis fpiritum in

djemonia exturba* Macedonia,expuelIa das, :

Paulus hisuerbis Prascipio tibi in V Chrifti, exireab ea. Sc exijt eadem ^y^hdi, Uh.i. hora. SicaPetroiufsi funtdaemones egredi, quiuel f^fi'^H' unicum dicmfibiindulgeri, utin fubiugatispermalA 4. lUt&g' nerent Gorporibus,rogabant: telle Clemente.
eiecit

moniaca

nomine

Apud Hicronymum pre&byterum in uita Hilarionis

Pa

Liberquintus

SS3

nis PalacftinieremitKjlegiturdequodam ConHiantij

rmperatoris candidato, exFrancia Germanisorto, quemateneris unguiculis daemon obfederac mali* gnus. Dudus igitur iJlc Gazam adHiiarionem ex* ponensque tam SyraquamGraecalingua (quastamen nufquam didicerat daemoniacu s ) multiplicem
,

obfidionis caufam/ei refpondit uir fantlus

Non cu' ro quomodo intraucris , ^^6. ut exeas in nomine Do' mininoftri i E S V Chriftiimpero/ Inhoc nomine ,ytMiascpi fcop.Babyl. Simon apoftolus (imulachrum Solis comminuit: ludas Lun3e,dxmonibus inde uifibiliter Jithiopum ''^'^^a f^l'^ formaexpulfis. Daemonem ex Solisidolo fugauit ui,. ^,io.i}, D. Thomas draconem fub mortis ftatua in Scythia xeuntem profligauit Philippus apoftolus: feptem
:

&

daemones fimilitudine canum inter monumenta commorantes fecus uiam, praetereuntesquegraui'

terlsedentes, abegitD. Andreas.
Sic in Capitolio

draconem

claufifle

Sylueftrem,& Philippum Leuia,

than fugafiejtraditur. loannes euangeiifta fuperato ueneno dsemonem Toannlteua in Diana^ templo ducentos Bc quadraginta nouem geliYi^tnfu.. ^^'" annoscommoratum,his uerbis loco expulit: Inter- l'^^'^^ dico tibi nomme I E S V Ghrifti Nazaren!,nc ultra ^^^^, Cyno^a, hic h^bitcs: Sc confeftim decefsitEphefo, Quocirca mracttla. iu0uDomitiani in Pathmon infulamexuldeport^h&tnr uir fanlifsimus. Hic cum Cynops magorum princepsin Phara oppidocontra loannis dodrina, edita in Chrifti nomine miracula,ex falfa facerdotum ApoIIinis in loannem criminatione, maleficijs populum dementaret, auocarerque, morcuos etiam feexcireialabat: quorum facieafiumptaetiam dx^ mones apparuerunt, ^ m^ricmerfi. Tandem loanni aitCynops Venifodes adportum, utafpiciaspotentiam meam,& amplius admirabens. Ig'tur IqannfScumuniuerfamuUitudineredijt.prsedpiens illis

&

ifibus

ss^

Becurat. iefmalefic.

tribus d^monibuSjqui fub imagine

hominum nirpef

refurgentium comitabantur, nedifcedercnt. Concufsisitaquemanibus, terribili maris fonituper ado, Cynopsfc,utantea, dimifitin mare^ atquefic ex oculis hominum euanuit qui clamare non cefTabant,laudando dicentes Magnus es Cynops, & nemo prseter te. loannes intcrim orabat DominumyUt inter uiuos ultra nequaquam Gonnumerarcturma^ Cyneps ma- gus illc. Tum repent^ uehemens cftpelagi murmur ^K4 ftibmtrgi auditum & procelhs ingruentibus ei loco^ ubi fe troratto,ie prascipitauit, nufquam apparuit. Etdaemoncs,qut iuD humana ngura itabant, quan lampridem relu^ fcitati a mortuis, adiurabantur ab Apoftolo Dei , A\ cente In nominc crucifixi l E S V Chrifti hanc infulam exite, nunquamredituri: ftatim ab uni^

&
:

&

expedantium Cynopa, fi forte ex freto refurgeret. Sicapparet, quantum uer^ Chriftianis magiftri nomen profue*
uerforum oculis difparuerunt,
fruftra

rit.& imitatio iuuerit.

Haejceftconiuratio.hicuehcmcns fortisquecxor^ cifmus, hic modus fugandi dsemonis certus, hasc breuis formula , hi funt chara^leres , quibus inuocaturomnipotentia rebus fupra communem uitaerationem agendis haec do6i:rina uera , hoc fundamen^
:

tumfolidum
MfaUzt.
M^hef.z.
:

hic phiIofophorumlap!S,Iong^qui-

dem exuperans eum, de quo Alchimicihallucinati contendunt imo lapis angularis, in quo omnis ftru-

Hc funt diuinate* ftimonia, haec facrorum noftrorum monumenta, hc ueri facerdotis memoraIia,haEc purifsima figna, hsenoftrac in exturbandis daemonibusceremonise, paucis contentae facili ufu , uili pparatu. Hxc drs ccelo fubiimior, tartaro profundior, libera pericuIiSj umbrarum hoftis,cotemptrix Iaruarum,iTmuIachro' rum perofa, oec ihuris nec mcri indiga, uniuer(Ts
lura firmiter coagmentatur.
,

mani-

Liher quintm*

sss

manibu!?;Icmuribus, laruis imperitans,omniabufta, fpecies mortuorum contcmcmnia fepuJchra i?ens, &inaniarerriculamenta, Scnodiumoccurra" cula,& inferorum commieacula(ut Capnion inquit) naturam uin^ cxporred:a fronte fugans, fatum cens & quicquid unquam rite optamus {\ modus 4 rnagiftro tradiius cbferuetur , indelinenter perfi* cienSj&indeficienteradimplens. Verbolanguores ^ '* uniuerfos fanauit,& dsmiones expulitChriiius. Si ergo fecure operari uoleSjnecefTario illud PauJi con ^"^W-^* filium ob oculos pone Quodcunque facitis in uerbo in opere ut omne id in nomine Domini noftri I E S V Chrifti faciatis. Floceftfalutiferum medicamentum : quin ipfa panacsa^uelpotiushscfalus noftra & medela.Re(5le hinc Nazianzenus in Defen^

&

&

'

&

forioait,

Dsemones adhuc contremifcere,quando Chriftinomeninuocatur. Contra huncnullseliga' turarumpraE{ligis,nullamaIeficiorumo(lenta,nec ulla daemonij opera,momentum quidem perdurant, quin di(flocitiuseuanefcunt. Proindci La^antio ^'^.r.i^.rf^ quam uerifsim^ did:um eft Daemones iuftos , id eft jJgma^hT' aeri Dei cultores metuere: cuiusnomineadiurati, clem.Ub.9. idecorporibusexcedunt: quorumuerbisuerberati, Jieco^, non modo fe daemones effe cofitentur, fed etiam fua
:

nominaedunt. QuianecDeo,perquemadiurantur: pec iuftis, quorum uoce torquetur, mentiri poflTunt. Itaque maximis faepeululatibus.editis uerberari fe sc ardere & iam iamque exire proclamant. In hoc ordine curationis , Scripturs facra^ fundamento in^
,

m^x, nullam erroris fufpicionem , nihil idololatriae,

nullam blafphemias opinionem foueri,luce nieridiana cUrius contuemur

ss^

Be mrat.
Qp.

Ufmalefic,

Dmonia eijcicndi modM Ecclefla ueierii,

XXXII IL

JEternm ne quis hoc noftram Gonfilium uelut

C^

^ab udtata noftrorum hominamecclefiafticorum ratione alicnumcalumnietur &cxpIo,

.

dendum decernat bona fide hic beati Clemetis uerba fabiungam, quibus pelledi fatanje formam in Ecclefia uetcri

& puriore familiarem

,

noftroque pralib. 8.
:

fcripto

conformem pulchro defcribic

cap.

5Z.

deConftit. S. -ApoftoLIacobus Alphaei ExorcilU non ordinatur, fpontanese enim bencuolcntiaB eft hoc certamen,Sc gratix Dei per Chriftum fuperuen# tione Spiritus fan6li. Nam qui^accipit charifma curationum, perrcuelationem a Deodeclaratur, quum pateatomnibusgratia,qujeeftin ipfo. Etlib.eodem cap.7. Poftquam exiucrunt Catechumeni,di.cat dia^ Mnergnme- conus: Orate energumeni, hoc eft,uexati ab immu^disfpiritibus:intent^omnesproipfisorate,utbenignus Deus per Chriftum increpet immundos & ne* quamfpiritus, &eripiatferuos fuosabimperioinu
mici, qui increpauit legionem daemonum , 3c princi* pemmalorum diabolum, ipfenuncincrepetpictatis

Cap.t.

& liberct figmenta fua a uexatione ipfius,& purget ea quse ingenti fapientia condidit. Etiam at* tentcoremus, Salua Sc cxcita illos Dcusinuirtute tua. Inclinate uos Energumeni, ut bcncdi(^ionem Quifortem accipiatis. Et Epifcopus orct dicens
rebelles,
:

armatum ligafti.Sc omnia uafa eius diripuifti:qui de

,difti

nobis poteftatem ambulandi fuper fcrpentes Sc fcorpiones,&fuperomncmuirtuteminimici:quiho micidam ferpentem ligatum tradidifti nobis, tanqua paflerem puerulis , quem cun6la pauent &; horrent i
tacie uirtutis tuse: qui

eum

deiccifti, (icutfulgur^

Lu^JL ro.

coelo in tcrram

non lapfa locali ,

fed ab

honorc in i* gnomi^

Liber quintHs, ss7 gnominiam.ob uoluntariam nequitiam: cuius afpe* ttus ficcat abyflbs & minze liquefaciunt montes & uentas Domini manet inaeternum; quemlaudant
, ,

/'**.

infantes

& la6lentcs benedicunt:quem celebrant &

:

adorantangcli quiafpicitfuperterram, 5c faciteam tremere qui tangit montes & fumigant qui minalurmari, &ficcatillud, &omniafluminadtfertafa^
: ;
:

Pfalto^,

iV<*/?ii

nubes puiuis pedum eius qui ambukt fu* permareficutpauimentum: unigeniteDeusmagni

cit;cuius
:

lo^-f',

patrisfili, incrcpa fpiritus

nequam,

Sc liberaopcra

manuumtuarumabalieni fpiritusuexaiione; quo' niamtibigloria, bonor&adoratio,&pertetuopa#

tri

in

Sando fpiritu in fecula, Amen.

ludicim Vhilippi Mdanchthonis de diemo^
niucis
,

ex Epiilolarum lihWf

Qp.

XXXV.
feii
:

ETfi funt interdum phyficae caufae furorumcft, tamcn certifsimum

wai^iteffoffM/HfCeuf^ixi^lod

diabolos in aliquorum
di
ficis caufis uel finc eis;<^uia

hominum

cordaingre^
ell, tales

& cfficere furores & cruciatus in eis,uel cum plhymanifeil:um

ho-

mines interdu etiam

fint-phyficis re medijs libcrari.

gnificationes rerumfuturarum.
dicerat : tamen

Et faepe haec diabolica fpe^tacula funt prodigia & fi* AnteannosduodecimmuliereratinSaxonia, quae nullasliterasdi-

quum agitaretur a diabolo

poft cru^

ciatus loqucbatur Graec^ ScLatin^ de futurobello

Saxonico: Eritmagnaanguftiainterra, &irain|po

puIo,iV^ vxynfi Wt -? yvs ns^ isy^
Jos i ueftibus

V tw 7i<w -rinui, Antc annosfcdecimeratinMarchia puclla, cuirapicnti pi-

, uertebantur illi pili in nummos Marchicos, quosdcuorabat puella longo fragoreden*, tium. Et figurse illae nummorum interdumex mani-

bus cius fubito cxtortf,erantuerinummi,qui adhuc

anon'

ss^

T>e curat, Ufmalefic.

:

k nonnullis feraantur

ac fubinde itiagnos cruciatus

fentiebat puelia: fed a totoillo

crebrse

morbo

liberata eil

potl aliquot menres,& adhuc uiuit fana. Sunt autem

piorum precationesproeafads,6cconrtil-

to omiflae funt alise ceremonise.

In Iralia audio fuiflemjulierem, qussetiamnullasf

didiceratliteras:

quaequumagitareturadjabolo, in-

terrogata,qui uerfus Virgilij fit optimusC^refpondir, Difcite iuiiiciam monitij<^ non temnerc D iuos,

De illis miferisuirginibus, quas Romsecruciart audio, eas a diabolis torqueri iudico,& fjgnificanti5r poenae Italise 8c aliarum gentiu.Nec uero dubito ucra piorumprecationetoliiid ma!u,& expelljdiabolos
poffe.Red^ etiamfacientjfiqui homines non Epicurei,feduerd inuocantes filium Dsi Domihumno'Chri{lum,feri6prcipiantdiabo' ftrum I E S V lis ,ut ab illis miferis difcedant,&: de uenturo iudiciofiIijDei,in quomalitia diabolorum olieodetur palam uniuerfae ecclefice,diccnt, Sc depoenis dia# lorum.Sedhsecfierioportetferio^&omittendsfurft ccrcmoni^ '^ ^frc/Lxrfiia:s &luftralis aquse&falfarum inuocationum Cornelij &fimiHu. Sciopluraexem" plajinquibusprofuifi^epiorij precationem certuclb

Incptm makfidj

hefliiirmn cu randi niodm uulgaris,

tem^e^atis itm fcddtio impiiU

Qp.

XXXVI.

illa & aliquadiu mal^ in oIitamaIeficijperquecuq;ineptu,&quadoqi bis c^cum,curandi, & d^monis eliminaridi ratio,me proFeclo lat^ret: ub^ pr^ter inutile ceremoniaru con grie,exorcifmos ij homines adhibcnt diros, ne dica blafphemcs Stetoreaetiauociferatione,jpfuforuq* uerboru turbine, uioleter abigere daemone uelle uidetur,EuagcIia ^ ^pofito dilTonSjSyiiibolu Apoftoloruf%

CViusuero

Scriptursre{l{monio,autquoexe''

plo fulciatur uularis

Liher quintus^

SS9

loru,oratione Dominica,ralatatione Angelica,& nc* fcio qua: alia,iterum atq; iteru repctentes. Quorfum

hf c ad
pulos
,

fatanse expulfione coferentc^ubi

mandatu,ubi
eius difci-

cx5mplum,apud Chriftum,ApolloIos,uel
fiue

ctiam primitiuse ecclefise miniftros Y Rei propofitae non refpondet uerboru intelle^lus. Chriitus,eiusq; imitatores in fugando diabolo couenien* tibus funt ufi uerbis. liiam autem uerboru recitatio* nem cum inftituta aclione minim^ cohxrere, nemo
.

iJIi

nonuidet. Atabominabiiefuufacrilegiupondcrenc ueriim etia , qui eum modu nedu ufurpare audet
,

beilijs&inanimatisrebus,pr^eterfubnafcetisEccie^ Beflui^re. ^'^ tnamma iiaefyncerioris exemplu, execrandas coiurationes frequente trcmendinominis Dei nuncupationefo^ tnconiHratio

&

lenniter applicare,item fipnu crucis

cii

oratione

Do-

^"A-^/C/^'^^"

minica8cfalutationeAngehca teruel iaepiusrepeti*

ta(ficMalleireferutauthores)uaccac6fecrare. Hos ut minimUjUt in iecudi rraecepti trantgreisione haud
leuiter delinquere,ne quid grauius adda.fentiiit ahj.
,

^
r....

f>art qu^Ji.

^.cap.j,

Defcribit prasterca lacobus de Chufa chartufianus, quomodofal, panis Scaqua exorcifmis confecrahtur,
teat

& quomodo panem cum aqua guilari opornouem diebuscontinu^, quibus etiam recita,

buntur tria Pater nofter 5c Aue Maria in honore fan. &L^ TrinitatiSjSc fandi Huberti &c. aduerfus qun

cunquemorbum tamhominumquimpecudum, item infultumfatan5e,& morfum canis rabidi. At

Alibi

bonas horas hunc nimis mal^ collocaflre fentio. eiufmodi fale afperguntur , Sc thure coniu

rato fuffiuntur

homines

&

beftiae

&

recitantur

Confilium item contra maleficas, ne animaiia, &c. ab eifdem inficiantur, fic defcribitur Recipe tempore Pafchali de candela Pafchali bcnedidla uidehcet,*ftillas uel partieulas ^ fupcriori parcc colleclas, ubi ardebat , 3c fac de illa
Lctaniaj.
:

cera

s69
ge man-^ ,
Sc

Ve curat. UfmdlefC'

cera candelam paruam:

& tunc in die Domlnica ^\xU accende ccrsm , & accipe lumen iljut, uc Itilk^aut parciculs cadant fuper cornua &auresiU lius;animalis,In nominc p. &f. &duplex(r&com' bure illudanimal modicum (iumlumineillo benedi d:o infra cornua aut aures,&c. & quicquid refiduuiii
fueritde cera aut candela, affigead

modumcrucis

circaftabulum fupraianuam autfubianua, ubianimalia foientintrare &ejcire,tuncilIoannoanimalia tua non inlicientur a maleiicis. Benedittjone infuperhaac pecoruin, quibus ab^ ftrahitur per incubos iac, &c. ut hic fcribitur,ita d O' cet hbellus. Recipe ramos palmarum, & fac cracem, deinde fcrsbantur hsc nomina,Tetragramatori Adonai,Otheos,IehiS,Maria,Ioanne2:&ponantur in niodum crucisfupercrucem prjefaiam, &tegantur bc[dectraconfecratainuigiIiaPafch2e:autfcnban' tur pr2Edi(fla nomina in cera benedida ad modum crucis pofita fupcr lignum crucis de ramis palma-

rum

profternatis ante crucemindie Palmarum, tuncfuper hoc ponaturin modumcrucis parum de

&

& ftolabenedida; & illudfui aut inuolui debet panno lineo , imponendo modicum de abrotano & folijs palmarum , & iftud ponatur in uafculo, trans quodcolari debet lacextra6lum d beftijs: debet beftia fumere nouem uicibus de aqua confe*, crata feu benedidla:& debent in quibus lac funditur, afpergi cum aqua benedicla,ut fupra, &c. Item , iftud etiam ualet cotra omnia maleficfa fiue {iiit in braxatura &cultura, tindloribus&homini-'corporali

&

bus,beftijs;&ficdelijs,utinfra/
Item,pr3efcripta

nomina contra

maleficia fcribi|

debentin cera

bfnedi<5^a,

utpraedi(^umeft,&pona*

turinceruifiarecenti

antequam afcendat,&incipil

labprare ad caput,&c.

tlESVSl

t IB'S

f^f tiherqmnm, Nazarenustrexludsorumt. Noil

percutics eos qai fignati funt hoc figno thau T.^ pecoriItlud prsefcriptum ualetf pro hominibus

buSjqui funt perPythonicam

pta,utrupra. Hadenusille.
cini terebra

infe<5li,

& & debet dari in

ferculis aut potibus eorum,uidelicet in chartula fcri*

Idem adh^c hominu genus in foramen cornu uacimpreirum,contra incantametum quan* doque intruderc folet mixturam ex ceres Pafchalis, & eiufdem thuris ac ftols momento.

Huc accedat la6tis uaccini reftitutio per confecratioilis

modiim in

freq^enti ufu habitum apud ancilin

lam Theodori Lopers,uicarij

dienfi , tres alentis uaccas:

nofodochio Kreuel*
iiidicUtU
fecram

qus ubi domum reuerfa^,

non fatis laclis pro more redderenr,ancilla Chriftina nomine, uaccas in mille diabolorum nomine egredi, atque fuum repctere lac iubebat:inde adcuiufdam
mulierculse ob maleficium. fufpe^l^ sedes progrcdi, confiftereque aliquandiu cum ualido Sc fre-*

quenti boatu illf uidebantur:deinde ad ftabulum re^ grefi(^,lac refundere folitum dicebantur. Nugse funt>

&meraludibria. Contra grandines uero Bc tempeftatigs ultra cru^ GmdiHU cis fignum lapilli tres ex grandine in ignem fub in* te^efutn esc uocatione fan6lifsimae Trinitatisconijciuntur,ora- rnalefidona'
,

tio

Dominica cum Angelica falutatione bis autter/'^-^^'^^^^^' recitatur:adiungiturEuangeliumIoannis,Inprinci' ^/,^ jf/ipio erat uerbum: atque fignum crucis undiqj contra gujiina mtef' ex omni parte terrse dtcitm&le* tempeftatem ant^ Bc retro fubinfertun Demumquuminfineterrepeticritex- gftjtrzs.q.y. orcifta,Vcrbum caro fadum eft;& toties annexuerit, ^^ * J^^'*^*^*' Per Euangeliea di6la fugiat tempeftas ifta : fubito tempeftas, fi cam maleficium excitarit,ceflabit. Hasc uerifsima experimenta,nec fufpe^la iudicanda,dicu Theologi ilii. Qui fan^ illud ipfum uitium comittere N uiden#
,

&

entur,quodin.Ujsemendarecup.un.8c.ut.llcc.

nonucr^ ''PI'"**"'

'

eantatoram^Ettamen

iftaSc

funiUanoninleuibus fa tuni^

j;ai,D

Mm

ereaturis.imo in '^^^"J'

P^"'^""'::!^^ &inC^^ f '"

CKriftipcrfidl

fut,qu4m-utlongio-

abutuntur.SedabJrd.^^^^^^^^^^^^

SuSTur^^hSubiaimpingitu^^^^^^
fecus abilUs d"^";^^., g, cbrifti pronunciatopro Atqm fi fincm .nterdu '""'"'"':ri sTexoptatum .^.j.^.^ ecs8ccxorc.nnofinm^&ej? h ob.jciant Chr.lt.u Dora.ne cofeqai ^j

Do

baaudiant:Mult.d.ccntm.h..n ^^.^^^^ ^^^^^ ^,,,., ''^"''nbnneinnom.netuo prop^^^.^^^^j^^^^._^ mine. .mus & nomined?mon.ae.e ^^^^^^.j,.^^^^^^^,^
tutes Pf'^'*!"/^";;?^'^ qui opcra.niniiniqu.tatem. iine^u.

nouiuos.D.fced.tc

p^^ ^, ccditdiabolus,

Impjorum "a|l^e.mlm
fponte-.ut.mp.etaieni fed iromergat altius^
>.

^ ^_^^^^.^^, ^i^,
i^

ReaeitaqueD.Thom-sacp
art..o.

Dei.qusft.f j^^^^fg^,j
cxr

infolutionc

exorcifmos eo temp"";..^" *", ,o6ai dsemoncs

potuit
effc in i"!*''"^''^';';!"^^

l-^J^^^^g eratinftatufalutis,.

Ltutcdiuina.S.aute.ntemP^^

mo

fecit.quo

idoU

^'^^SrnTnSSr^xocianislisd^
*

monescompellcnd..
mr<tm quia
p<<ti yef""'-.'

^i iument.. pr*(cr
X,
.

.-

w" "V V

'^^ Cquain ^ cop,orequetrad,tVe.e"iusd. elmulomedicinalibnsauJ,?^ "'""afia ia.rConftantinusl.,,! -^ ""'^'"mCoiumell.r.

1,

ufuiforearbtrabim'^

r''''''y"='-&reS^^f

^"''"^^^^^

P-ur:uelutfpecuIuZS-7-e^
J^t-,pat,et,a:

AJeo

fic

uolenti fqui Jedit

&quicc,;id,deft;awPPnendae^^ <^ n^ ""'^^'s ac damn/

, ,

"^'^'^-^-

"olos aut d.uinos.

tra

wZ.XlZfr-T "* Fofead imitatione ^%'endum facri^e'!'^ W. Catonis .d ^omprobare

jlolatr

euidens Dei

aut Pvthon

" r''"P'"'"--ec ad

"

'"'g-dos, a>n

J-emoni>..To/ennibusfac;ifi certisce -"''* ''^* lurid,catis.utinfueta ZT'"''^''^'<J^ "otisTd'

'

L.S'^^''^^''ndo

qui uide?u
'

gusexoratisuttTaXtS^^f-t,ami':"^-'fcan

:rap,s<juoqiobfecr!tis^',

r'''*"^o'oaccre

Jl'*u,ci4s4A>enif^SSr^'''^'^'"'--"''5bi&
^"|:;;'^,;;f;;eiora4ier:eru^ ^"'precibusMarti
i

"rareanunalia.fafcinn,^!

^"^'^'tidquon.

menodorefuo,ca:&,"='^^P-'^?rusfci

Standmes inhiberl '*'"'^ ab "ist7/

C"& f ^

fr^-^* '^-"^

j^^Sai^tSil^-^r^

ro

feptemaiu*marinunc

drei.picis

auri femiunciam.baUuc^

^^^^^ ^_ H^c uniuerfa com Hqi'i?r,r.Squam m.quam

?^^^^^^^

nj

ifceantur,&

precij ab em^ autinuenirenequmens.aute ^^^^ ptioneceffauens,reM-effi-^^^^^ ^^ Intereatamenftud.oie. q ^^^^^^^^.^^^^^^^.

^-^Zt^^Zmn^^^

r,r.

/. malefic,, ^

M- 'ft"^'*"/''"' '^o/P" Batauosfaftummemiapud prKfepi' dum a quodam 1" fteus cUm in ^^j.^.^^(ji^p,^ i- ni,quiftabuUnigre(ruslup'ltr odore uv
,
;

bus\brc5debat:cu.us
fentia,ob

^^^^^^,;,,,

ant.pth.a.^.uelut'

^.^^ ^^^^j^^^, f^

cudes.ukr6c.troqueexuka^tu bat^ rore uidebantur.unde ad ta

effe conijcerent.

i,,^^ aftorem.uelut &

^^^j^^^.^
_^^^.^.

QS^c.^ca

^,

fnecu!ah?c concurrebatur. qu. ^ine celebrem

obreruante.t., atqu

^^^jg^

amohebatur.iuwata jBalum Sic rem aus. sad.TU. bat: auir.stamebon ne me falfitatirenunciaret.,

j^f^i^ne fac.e

ut matur^ eiuf^ T-^-^^^Su?.j^j^^^i^^.onfe.

philtra jna, oblata '

modi

,^

quereturpunitio.

Porr6contraquscunqueue

^^^^_.,^^,

qualemcunque ''^'* ^cyfsim ^ ( in mora

tum pro eius

^^^^^^J^^^ quahtate dekter.aec

periculum f^Spe Lhementia,qu4m

ex.ft.t)

terunt

Liher fextus,

s^s

poterunt artificiofa & exafta methodo admoliti eueftigi6manum,alexiteria, &quaearsdi(Sabit, ordinc adminiftrabunt. Morbifitolli pofTet caufa cognita, concidetfimulefFedus. Venena, eorumqueafTum* ptorumuelalias inficientium indicia, fimul Sc propriaantidota,medicorum nouitfcholamec eahicexplicare, noftri eft inftituti Si uero ita affed:os, ad temerariosalteriusfcholaehomines aberrare cotingat, mortis aleam profedlo haud rar6,etiam{i pcftifera ue.

neniuisfitlenta, uirulentiapedetcntimaccrefcente, tandemque cordis uitalem fomitem feriente, experiunturinfelices.

DB I^JAGORVM INFAMIVM,
Lamiarum Sc ueneficorum
nis.

p02*
-1

Liber

l.

duod migis infkmibu^ Uiirijs diuerfifu infli*

gendapxn^, Cdp,
I.

V O D meam
'

gari

hic fententiam a uul* multis annis inueterata difientientem, uelut appendicem,qiia

,

& iam

filiam

tuorfuperioribus Librisanne^a: no mihi*profefsionemedico, uerti uitio decet,quafi uocationis me^ fepes tran Veritatem enim in profundo abftrufam inue-

ftigare licetc^Iibet,

praeponderare oportet ullam

nec illiuetuftatisauthoritatem Negocium uer6 iliud

,

daemoniacum tam kiextricabilibus cum fit inuolutum labyrinthis, ut non facil^ quis hinc fe explicet, e# tiamfi ducem habeat emun6larum narium Thefeum: indcfialiquis pro ingenij moduloueritatem elicere ftudeat, non is reprehenfione coercendus atpotius iuuanduSjfuamque merebitur laudemjfi uel bons o^ perse momentum praeftiteriL Quare autem non con:

cedetur

jl^(f

pedetur medico
indagatori
In
,

t>emagAnfam.p(jenis rerumabrconditarum ex profefRj

, ,

qui huic rdiolse aliquandiu nauarit opeerit

ram (quam uero feiicein

forum
prodir.e,
tra

penes

alios

iudicium)
C*

& fuam proponere opinionem, ci^

,

eomm quorum intereOe agnofco

alij
,

prsiudicium

lurifperito uicifsim, aut cuiuis

nedum non inui*

debimusmedici, fedeum cum fosnore honoremli^ benter etiam deferemus,ut iq re apud nos magis p'a'
citisautlongiuius obrcruantiae,quamrationumfirmitati nixa, uel alioqui controuerfajingenueruani

interponatfententiam: inobis certdobuijsampleclendamulnis, fi inueri cogmtionem aliquo ducac modo: reijciendamautem,Tiarationecomperiatur

aUea3.
"

'

lurifconfultorum ueaiadicani magos infames uarios quum fupra multo difcrimine a fagis Siueneficismerito diftiaxerim, non,eaden:> dsbetliisfimul confuf^ ScindifFerenterftatui posna,
m^^^oynni'^

Gum boaaitaque

Quotquot enim magorum nomine dignatus fum,

^^^^ ignoranter, aut coa<Se, fed {ludio fedulaque ui*

-^r' ^^t ^'^^*^'

<

etiam ^rauibus impenfis , intcrdum Sc peregrinationibus huc jnltitutis , curiolas has inqui^ runt artes biafphemiarum plauftra , libros uideticet execrabiles magno frequenter -^fe redimunt,d quibus fatsnicje fcientiae myfberis, fl dijs placet, exu^ gant diaboli mancipia nutricij ut poft non uulgarem 3e eximiam fuo dodori priinario pr^ilitam ope^
piiantia, fa^tis
,

&

ram,meritadonenturlaureaiirenuidifcipuIi (niiiex Dei gratia,CQnfcienti^ aculeo piHigente ada(fti, fata*

112

nuncium remittant,ac mature refipifcant ) qua is

fuos cohpnellare foIer,quos fibi & animo & corpore maneipatos^inpr^cipitium rapit. Eiufmodimagos ^^^^"^ capitali fupplicio mulclauitMofes. FuiiTe ite pa ^^^^ii ^^ punitps , ex Petri uerbis apud Glemente liquet. %e'io'^' "-- " '^' |ll:e,fratres, (inquit)quem oilendo uobis,paulo ant^ J ^ uenit .
-

Liher/extm.

s^7

uenit ad mc,de Simonis mihi malis artibus nuncians, quomodo ipfam fcderis fuiofficina ^^ieceritin pro- y^^^' ^^^'^ * fundum,non quafi poenitentia du61us, fed metues ne ^'' ^P'^* ^-^'^' ^^^'^g'^ deprehenfiispublicisIegibusAibiaceret. Propterea ctiam in ludf ae Antiochiam fugit territus,putans fe i Csefiire quseri ad posnam. Tradit quoq; Cafsidorus, Z.p.M/.i;. Athalarici rcgis Gotthoru efie feritetiam: Maleficos, uel eos qui ab eoru nefarijs artibus aliquid credide* rint expetendum , legum fcueritate puniri oportere,

Quiaimpiumeftcircaeos efleremifibs, quoscoele' ftispietasnonpatiturimpunitos. HucreferaturAuguftinus^qut ex Ciceronis fententiadicit^in XII Ta* buIis,antiquifsimisRomanoruIegibusconfcriptum efic Ei qui has artes exercucrit,fuppliciu fit, Magus uencficus hic inteIiigitur,non illufa uetula,cuncla' rum expers artium. Iliorum artem exterminantrcf. pubiic3e omnesbeneconilitutse Sunt interim plcrique maginonitaextrcm^cum aliorum ia6tura,flagitio fcelereque exorbitantes, qui pro fuo nutu exocculta quadam,quam ex uoluntatis ftudiorum confenfu cum dsmonibus contraxe:

X/1'.s.f4.i^.'

*^*^'^''-^*

&

&

runt, focictatCjrecitatafuperftitiofaeuelimpiaeconiurationis formula, uel

fis

fubmurmuratis fecreto

inful^

uocibus, cuiufcunquc formse requifita imaginem aut fpe6lrum ,pra2ftri6lo oculorum acumine, in urna uel fpeculo uel aereautalibioftcntant. nihilautem uer^in reieflfentia, non phantafticum uelimagina* rium,hac ratione prjeftare hi queunt quemadmodu omnes Pharaonis magi,eiufdem cum his hominibus ^^^^' profefsionis&potentiaB, nihil prasterrerumpraefti^
:

7'*

giofamexhibu^refacicm.
perinde
alijs
,

Hocmagorumgcnusnon

Magortim

noxium utrepudiatadasmonum com- *}^V^'^ ^^*^"' munionc ad mcntem redeat posnitens, & admo- J^^^^^*^ ncndumSccompellendumcft. Idcminrepublicarit^

comppfita circumforancis

iilis

praeftigiatoribus

N 4

&io

S6S
tate,

Demag. infam,poenis
merito acciclat^neeaimpunicuriolarum rerum ftudiofe plebis loculis caut^
infidientur.
diris execrationibus
,

bc iocuktorijsA7fVxflf

in

pofterum

Quicunque uero
mis, precationibus

exorcif-

blafphemo nominis diuini con* tra fecundum Prsceptumabufu, barbarisuocibus authorem prodentibus, quemcunque effeclum praeternatur^ordincm, aduerfusuerbidiuiniinflitutam
,

aDeorationem extoVquere, inrebusferijsuelludicris fatagunt ij ut curiofarum artium ad propriam perniciem cultoreSjfaniori dodrina primiim indituti,ftri(5lalege coercendi runt,& ad refipifcentiam co:

gendi.quod fipraEfradliperfeuercnt, arbitrariaefto mul6ta, qua conftringantur, ne tandem in legem

teuit.ij^,

contra blafphemos k
centur.

Mofe latam

deliquifiTc iudi^

Casterum magorum plurimi profefsione funt re Mazemm fdmojomm ligiofi,quos uocant,qui occultammentitiartem,ma' mitUia, leficij dignotioncm curationemque iadarenonuerentur: utfimorbo aliquocontumaci^imperitasple* bi ignoto,nec uulgari quis confli6letur,atque corum fift^ confifus fcientiaSjConfilium quaErat, maleficium efife uel incantationem perfuadent morbum exna-, turali caufa ortum, medicisque doctioribus non obfcurum: additis ctiamindicijs, quibusuelutdigito commonftratur innocens fspe femina hi ScmoX' bum comminifcuntur, & inuincibilem calumniam infonti impingunt, illufores utroque nomine non
:

modo

inter pcrniciofifsimas iniqui quseftus^fwy^r,

adulterinae monet^e

(quod

pietatis prastextu alios

inefcent,& daemonio deuoueant,ofFerantque)archi' tedos falfarios reputandi , ueriim etiam iilis qui li-

&

bellosfparguntfamofosannumerandi, &uelutciui*
Iis,ne

fcndi,

dicam, publicas tranquillitatis turbatores cenfi hoc controuerfiarum & atrocifsimorum o* diorum,

Liherfextm.
,

/cT/

'

^iorum ^uibus miferrim^ confli6lantur intonantq; uiciniae, pagi & urbes, feracifsimum feminarium, ad iudam trutinetur bilanccm Suos tamen hi inue# niuntpatronos,ob religionisfort^titulura. Hosenim qui tangit ChriftoSjDeiconfigere pupillamclamatur.Hoc grande nefas,& morte piandum.Interim tamen,ut minimum,ab hoc inftituto coercendi funt, a bonorum fruitione fufpendendi,'ueletiamexilio puniendi atpro fceieris enormitate, ijs quorum in^ tereft,ne futor (quod dici folet) ultra crepidam, poe^ nam decernendi, augendi uel immutandi potefta.
:

'

Zach,t,

tem relinquo.
In horum magorum albo cenfendi fuo quodam Ma^icomm iure,quotquot contra diuini uerbi maieftatem 8c ge- medicomm nuinum ufum,in medicina;,omnium artium facra^ i>t*mti.

&

tifsimae 5c utilifsimae

non tolerandum defpe(5tum, contra quofcunque tum hominum tum beftiarum morbos , falem coniurationibus uerbisque facris huc contortis execratum & aquam eadem potentia
,

cxpiatampropinant

uel exorcifmis uerae uirtutis

,

exortibus , aut inconditis incongruisque uerbis fa* cro aliquo nomine, ueldiuinae Scripturaeuocibus, fcite fucatis ut dolus lateat , tefte Auguftino : uel facris

bus

aut alioqui horrifbnis fine intell<Su di6lioni' &collofufpenfis,autaIi* Superftitionis limites hos cubi alligatis utuntur.
recitatis autfcriptis,
tranfilijffe

acriter refrenandique,

fatendumeft, & propterea redarguendi ne in immane idololatriae fceJus Sc facrilegium utrique,& a6l:orcs,& qui admit^ iunt,incurrentes,illius olim diras fubire
[

^.

fepoenaSjferoquerantur.

0'

i>emag.ifam.pcenk
'^ar.rciiirtd^monem,m.re.nr,er4oi Wgn.f'iintredi.
Ctp* H'

Vimm
,M,.

^rUhHtJi,^
.r

'"f"?" & -|-)Lerique ;rnner magi &resperditas<5u,8 ''^^l,^,;^:

,

Pvthonis

fpiritu inflat,
i^

Kartemdiuinand.prontetur.
fff,,,t^s fuer.t,

j.^

-"Vl'

'

iaftant. ifeftare pofle

-^;^'^'T'reSraSlK4io.ut'qu,^ f"'^'*"'-".''*
malic.a.ut , facunt ftum frauduleter
,
,

^tiji^f, interdfi fg, 1"^ nihi.

perfatans

;Uperationenihilautparunoue..n^^^^^^^

lomUsdediumandicognmon^Uu ^
exorcifmis,exectatu>n.b.uot.s&

J^^H.^^
^ ijj

pol|icenturpera^a^^^^^
Cfrtusim authori, uelut tefti
furtiautakerius
.

fl/^"

innocentifsim.agnofcutur^ta&U mxerunt^acm uicinos antea femper prxter meft^ra > "'^"

cauterio

SSoUnis j^^^t,ti
inter
,^
.^^^,

qui hic ut

f^^j,^,, g^
_

multam

^^^V' 'rrnumerof? famiU*. q. num ^ ?._^^ ^._ odio diuellanturconturbentu &celcbresuiciniajantea P""XrumeKecrandarii feordi=ehuiusex.t.al.s&caumn.ar^^^^^
authores non ^l' ^'^'''"i^tfXios, equidem feaq turbatores & faU-r^^o ^.^^ ^ ^^^^ fos Reipublic* tio.Quibus,utmmuumc^^^^^^^^^
giftratu .mpon.

fuftinent, ut

ac nifi 4 malefif ;^ttri muiaam: ^ualitatcpecun ae '?^. "^^dmodu in quodam ^^^^^^H^^

:?iodef.ftant,eK.l.opumn-^J^^mad

a^^

LiheY fextm, /// uero pcEnam ^ Mofe, ex Dei uoluntate fub lege ueteri

Leitit.isL

homlnibus conftitutam , illis non im-precor, Eaitafonat: Vir &mulierin quibusPytho

,

eius farinic

Posnadim"**' ''^^^^{cp^

ueicliuinationisfueritrpiritus,morte moriantur,la^

pidibus obruenteoSjfanguis eorum fitfupereos, uel

capitali poenadigni-funr

"^^'^q^Ii^ju
ttna.

Item Animaquxdeclina*
:

uerit ad

magos & ariolos

& fornicata fuerit cum eis,

,

ponam faciem meam contraiilam Sc excindam eani de medio populi mei.Et DeuM8:Non inueniatur diuinus quidiuinandofuturapraedicit, necmathema^ ticus,nec ueneficus,nec maleficus,nec incatator, nec confulens Pythonem , nec magus > nec a mortuis fcifcitans.Abominatur enim Dominus quicunq; iila fa* cit , Sc ob iftas abominatioes excindit eos Deus tuus ante jte.Sic interijt Ochofias rcx Ifrae), quia infirmus ^.Heg.u fpreto Deo uero , & legitsmis medijs, mifit ad confu-

iendum Beelzcbub deum Accaron Quaprcptera populo Ifraehtico illos publica ediclo defignata pcsnaexulareuoIuitrexSaul, qui magos &arioIosab' flulit de terra , atqj interfecit eos qui Pythoncs habe.

i.Heg.zt.

bat in uentre.Nec posnas ide ille euafit debi^as,qu6d huius familiae mulierculam in Endor confuluerit.

Gpntra Manaflem quoque

fuftinuerint.

& Ifraelitas

Deus mire

excanduit: grauiterque puniti fuere,qu6ddiuinps

^.Reg.iy Sc2i. horum ctiammeminip Efaiascap.i9&44. Suushiclocusquoque debeturijs, qui,utip(isi' w qmin forumque uoIuntatibediat,&adnutumrefppdeat, ftnnnlouelm ^monem miferumcircunferuntdaemonem, indeditionemex* ca.ptmmtcir
^*^^

treme iumtipus & ceremonijs adaaum, &iamannulo ab aurifabrp fan^ fubtili artificiofoque incar* ceratum: uel qui eurnoftentantinduro, necfragili
,

r/-

.1

rt

citnfer(fnp,p<x

na.

fcilicet cryftaIIo,aut

uitro

(mirum

eft,id a diaboli,ex

continu6 ardentibus euolantis, calorenon folliquefccre) tarnftricle&irrcmifT^cocatenatum,

tartaris
b

utfuif

quumanimsfu^confulantmale^
Lpietatisqae
tolerandifunt.
^^ exemplum * P que dignifsimum

t^.^.^^^

XlTum uftxp*n..imitationePf*^'^'T,!"" paucos annosm

^^

Liusp^ofefs>on,sho.^^^^^^

Rofanomme. ^"""""^^lgaruntque Csfar.saupromui|a ^

dros propofuerunt,

^jj^isaauum

thoritWeKimiju.nSenoJ.e^^^o
^iW... mftione
8c P^"'^^."''^"^'"

.^

uigiknter gubernante ^.'Pi!,''"^^^^ MarioNico-

;^.*M-

i,i,

cancellariom.h.mulmnom.mbu

^^tiXsobferuando.
.^^^.^^^j^

;.,G.Ux Annulumille

^^'^"^^^^'''"Sngulis H.^ -'^"- ligatumputabatd^monetn queinlmg

diebus, ut min.mum ^ que confulere .^g^^,''',"

quinque

n^^^^^

maleficas
'^*^"'''

ites coniurationesque " qua occaGone

?.orboseK..aleK.oorto

^ J^iS^ernere aba^^^^^ '^"

^^^.Stto^""'' .mp.as cont

.^^^^^
.

fedSc

curareuoluit. Q^^^P^^P^f Pc.natorias circaforum '- -^foronaTnaus,malleofimu^ Hle publico

folenn.terfpeaatorumcoro

^^^^^^ ,deh.

latum capt.u. ^^'^X^tn^rhih^^ aperire.atque cet.pofti impofitum. P ^^""'f^^l^^^, ./odo captum o^^^inoperfringerecog^tur^^eoq.^^^,^ ,f, libertatedonare: " ^ quiannulifolido.Tiu,

contritumd?mone.credansq ^^^^j.^;^ iHum ^"^"''S' nimento fdem lTeconijceret:aftaquoque.utlibros.n.gne^n.d^-!^ ^^^ ifumpf^et.

_

^"^

j^

Liherjextm*
nrs caufa
fa<5las

S73

impenras. A6lum Arnhemi3e,i4.Iulij, t>^?^. Anno i548.Eadem ratione erunt eryftallus , uitra , ^J^ '^J!^reu' reliqua nefario ufui confecrata organa, fententia fo- ^^' nefano lenni condemnanda, & palam infringenda. Horum ^//^i cofecra^ patronis pro deliclimagnitudine, Q^ta,folenmtr artificibus

&

&

quioris magiftratus arbitrio infiigetur posna. Porro de curiofarum harum artium libris c^i^MagGTnmU' decerni debeat, ne quidem in quaeftionem uocandu: ^J^ p^^^^rn equum memorabile & pofteris omnibus fine contro* uerfia imitandum hic exemplum legamus in Apoftolorum A(flis, ubi Pauli apoftoli pr^edicatione Ephefi c/^<^.i^. comburuntur cunli eo comportati execrationum libri, pecunise quinquaginta millium precio xftima' ti. Hermogenes item magus librorum magicorum vXW/^ Uh, copiam magnam offert lacobo apoftolo, qui exure* "* '*?^^^' bantur.Eos qui magiam admirati fuerant, uolumina combufsifie, tradit Athanafms deHumanitat. uer"*"'

inprmgBnda.

bi. Hos quoque libros prorfus corrumpi uoluit VJpianusIurifconfuItus,!. c^terae. f .1. familiae herciC

Huc uniuerfum illud diuinatorum dasmoniacorumtheatrum, fecundo Librointerinfames magos relatum,accenfeatur. Obnecromantiamaccufatus eftL. Apuleiusa SycionioiEmiliano, coram, Clau- tx^^^. d dio Maximo AFricae proeonfule &, ut quidam uo* fff ''^' ^^*
:

lunt,damnatus:licetpleriquefecusarbitrentur
Quidlegeso^decretddemagis.c^ariolps^eop-

'^'*t'^^'

demq; confulentihi^
Cajp.

futumt

IIL

QVid deinde
;;t,yque
3>i

leges decreta detota illama* gorum[coIIuuiepropofitaftatuant,fubijcien* "du duxi. Potifsimum uero, quod ab ijs quoobijcitur ,qui Lamias in tempeftate cienda 8c
eft.

&

graridineprouocandonihiIpoircc6cedunt,iliud
1.

multi.

ik

S74
1.

Demag.infam.poenU

C. de maleficis ^ mathematicis,multi magii cis artibus ufi elementa turbare, uitam infontium ia* manibusaccitisaudent i^hasma- befa(flare,non dubitant, nesaccttos. ucntilare, ut quifque fuos conficiat malis artibus ini^ micos :hos (quoniamnatursEperegrinifunt) feralis peftisabrumar* DataNon. DecembrisConilantino Aug. IX, Scluliano II confulibusiquorum ille Conflantinus fecundus dilus,hic non multo poO: Csfar fa6lus,& tandem Apoftata cognominatus. Lamias autem noftras, ut indo6las , uetulas deliras,artes exercerc nullas, nec ulla ratione eleraenta moucre aut uitiare pQfife, ut nec ullum homine, item d^mones cogereutalijs noceant,omnino non pofTtv fatis fupcrque demonftratum eft. Quocirca eas da*
itiulti.

&

&

cretum hoc minim^ concernit. Si quie fiint,quae uitae hdminum infidiantur, eique uim faciunt, ueneno id
lieri oportet."

proinde etiam ueneficx tales dicuntur,

tdntradimnos,magos,fa

& funt
r,

esE

cxhoc edicflo puniantun Item lib.^.CoMaximia:Nullus aru*

\
i

mW6-^
neficos

(iicis,Imperator Conftan. A.ad

-

laU
leges.

Iiiiptratom

nullusfacerdos (ide(l,uctitxmaHsdoaor) ^ rr ^t j nullus eorum qui huic ritui allolent miniltrare, ad lu menalterius accedat,necobalteramcaufam:fedhu\

iufinodi
tur^

hominum amicitia, quamuis uetus, repellaillo

concremando

arufpice qui ad

domum alie-

nam accfierit:'& illo in infulam deportando poll: ad* emptionem bonorum,qui eum aduocauerit fuafioni
bus uel pr^mijs. Idem Imp.ad populum: Nemo arufpicem confalat, aut mathematicum, nemo afioFum:
dialddi,ma^

augurum & uatum prauacofefsio

magi
,

conticefcat.

ChaU

gietmalefa. jggi ^c

& caeteri quos maleficosob facinorum

omnibus perpetuo diuinau' Idem Imp. Conft, A. &c.ad Thaurum
:

magnitudmem uulgus appellat, nec ad hanc partem

aliquid moliantur:fi'eat
dicuriofitas.
prsefefliim prietorium

Etfi exceptatormcntisfunt eorpQrahonoribi spraeditorumjprgeterillauidelicet

crimi'

Liherfextm.

sfs

crlmina quae legibus demonll:ratur,etfi homines ma^ gi, in quacunquc fint parte terrarum,humani generis inimici credendi funt quoniam tamen qui in comi* tatunoftrofunt, ipfampropemodupulfantmaiefta' tcm , fi quis magus , uel magicis certaminibus afFue^ tus,qui maleficus uulgi eofuetudine nuHcupatur,aut arufpex, aut ariolus , aut cert^ augur uel mathemati# cus, autnarrandisfomnijsoccultansartemaliquam diuinandi, aut cert^ aliquid horumfimileexercens jn comitatu meo uel Caefaris fuerit deprehefus: praetormenta no fu< fidio dignitatis exutus , cruciatus giat.Si uero Gonui6lus fuerit,& ad proprium facinus detegcntibus repugnauerit pernegando, fit eculeo tradituSjUnguIisq; fulcantibus latera perferatpoenas proprio dignas facinore. Nullus debet confulere diuinatorem, & quilibet i diuinando debet ceflare: &contra facienspunitur,
:

&

h. d.

fccundum

Salicet.

Nullusdebet confulere incantatorem dehisquse futura funt,nec ChaIdaeos,nec maIeficos:& qui con^
tr^ fecerit, ultorc gladio capitali poensefubiacebit.

Viuianus.

Qui daemones inuocant,

uel imaginescereasin'

cantant,puniuntur,h.d.SaIicet.
niendi

Facientesincantationes adfinemmali, funt pu: de lure uero Canonico , etiam fi faciaut aii finem boni. 26. quxft. 2. cap. illos. c. ex tuarutn extra, de Sortilegis c fin . d. tit ubi Glofa. Bart.

&

&

Salicet.

VlpianusinI.iteraapudLabeonem.f^fiquis,fiEde
biur. dicit teneri conftitutionibus
]ui

principum eos,

aliquam illicitam diuinatione pollicentur , iuxta .nemohabet. C.deMathemat. Diuinatio diuinorumq; confulta in Toletano fy^ lodo, & in cpiftolis Decretalibus condcmnantur.

Grego^

Sj6

DemagAnfam.poenis

pljylafierh.

Gregorius,Schab.26.q.5. fiquis; Siquisario!os,afafpiees, uel incatatores obferuauerit, aut phyla^flerijs ufus fuerit,anathema fit. GIolT. Phyla6leria dicuntur hie chartae, inquibus continenturincantationes. h dem,& hab. 2(5. q. 5. contra: Contra idolorum cultores uei arufpices atque fortilegos fraternitatem tuam paftoraiiuehementiushortamurinuigilaricuitodia:

quod ii emendare

fe

a talibus nolle repereris

:

fi

ferui

funt, uerberibus uolumus calligari fi uero iiberi, inciufione digni , diftridamque iunt in pcenam diri-

gendi. Auguftinus,ScIegitur2<>. q. uItima,admoneant Admoneant fideies facerdotes populos fuos utno iaeri*.t,magicasartesincantationesque quibuslibet infirmitatibus hominum nihii remcdij pofie confer*

re,&c.t{iquishaecexercueritclericus,degradetur,
laicus anathematizetur,

Idem ex concilio Ancyritano,cap.54. Qui diuina" tiones expetunt, Sc morem gentiiium fubfequuntur, uel in domos fuas huiufmodi homines introducunt, exquirendi aliquid artemagica aut expiandi caufa, fub regula quinquennij iaceant fecundum gradus poenitentis diffinitos. GiolT. Secundum legem ifti concremantur: Ccd ille in cuius domo h^c fiunt, poil publicationem bonorum in exilium mittitur lut. G* demalefic. I.nullus.
Idemexc6nciIioMartinipap5s
:

Siquispagano-

diuinos aut fortilegos' indomum fuamintroduxerit, quafiutmalumforaS^ mittant, aut malefic:^ inueniant, uel iuftrationes
,

rum confuetudinem fequens

paganorum
agant.

faciant

quinque annis posnitentiain

Item ex conciiio Laodicenfi, cap.^o: oportet Cetranofims mcantatares facri officf js deditos uel clericos , magos aut incan-r
EtcUfiaftt'

Non

tatores exiilere, autfacerephyia(5leria, quae animaru

'

LtherfextM. ruarumumouUprobantur.-hosauremcnf.
I".,

^^'^

'f'"exconcil.oTo.'etano4.caD^o%fcopus.autpresbytsr uelJiac^n, ord,n,bus clLcorL/harl

^s
^

,^'qu'Sepi*
-^'

Laexercent.s, confuiS.iTe/uen

authariolos.autcert/au.uresu4'''"T""for, profitenturartem magicrm '"''S'' "^^^i aut jio

"uf
l

l-iibet^d,.

nore dignitatis fu^e fu^p nfus ^''^''^."^"'b ho. c.p,at.-ibiq, p<=nitentii nerne;,^.?^"''' '"'^'" ' '^''^""^' '"' i.fl-um ,^acrnegij ad. foJua? ^ "*

d7

'";""' ^'"i'

qu?Slnttto^,--o^erueitad^^
tus
:

gratum

& omnino nobis foSifuSei"^

fuiffe

cognofcas

?iu*rere:& quof?unquehu
,

E,i l^
"f,

l'"""''*^""r'^"'

'""'"

'nue.ris,d.ftriclaulLnec

od

'r^ "n^^^'

''""^'f^

Item exconc,hoAureI,anenf^^nonachus. uel feculaWs credident obferuand

dfmW

''"'* ^'^'"'^^.

eflefanaorum,
das,

cum his

udror^ quibufcunm,

'!?"

qui

mun.onepelJantur.

V^^SSrr
, ,

"'' ^"g"^'* '^"'''"tiuntur

'''^''"^n-

'''^'^"'"'nt, ab eccJefis co-

ItemexconciJioCarthasran
tantationibusferuientem

t'on,busuelfcri;sinh^renem dcon "''^i^P^^-ft'=''"entu Ecdefie -feparandum prKcipimus

ffmXfr f "Sur,js&/n.

entam, fortile^am

^LlaLrarSX rp^V-JiSf 7'"5'^"': '^'''' ^^ZabuIoin/

'

&,El

fi>'Spenituserad1c"tS"rr,T'"^

fecuin.

fus eft,8c is

diabolo
dari
d.s
:

enam ^l'^' ''^"^" ,,,iao creatore iuo.cas cap"U.tenentur qmre aebeimun^^^^ b.

Con 0'. faafta Ecclefia.

Qui
trad de fe uat.bus

un

,u

(,^^^
^

J^^.

^.^^^^^ _g

'''^^ pnusapatr., nes d.cuntur ''^f^^.^Jdaeaciu? nu,d f.b. reuelan ''"'''^-"J.ft je fex ennio lub.jcLsfuntfancica.Can0m5u.elt ^^^^^^^^^q^i f,. pcen^faHere^ P ^.^,^g^pi,c.o^ antur. E'de,n lulum beft.as ad g,, autfimiles J^^^^^^^^^ ^ c.rcu.nferunt & turbam ad nugas rum ,^ ^^^\

a, nealogi.am,autf.m.lumue.bo ^.^^^^^f^ ureosq q .^^ ^^^^^, jV, deceptoriasobloquun cuntur,& '.^^^^""''^.'^rutantesfententiam, nec perfeuerantes, nec

;nft,tuta,omn.no autem fug,ent'e.h.cpern.c.o^;^f f^^^,;ficut f,,^ Ca-

de.jcienuos ^''.^^^^^^^^i^.ccumtenebris co.nina^^^^'^ nones dicunt. ^rArifti & BeUal^ ^ Orimh.i. * quK concordu <-'^;' j Lamiarum 4 nonio^ aut
.

"H.cnullainleg.bu-ut-^^^^^^^
bisdefcriptarutn.autattno
fitmentio.
_

v,rnmmartem

conde.nnat

i^iUiusd.fc.pliniefequaces.

diftrfimpei-wlwc.ent.iin"--

Y^Ecretaadb.c'l'-^-,]t^^^^^^^^

\_J ainos

protnulgata inter

^ ^j^^

Lihef fextUs

cufator pcenas proptirea dIb";S"^-autem

ho.B.nis i,t,penfas.

'*'

^ ^-'

Pr^ftare rependereque

cruCrj

Pl"'^='-'^'

"

P"'"

'^^"'^' tene^^ur"''" ^

now5l?S5--^^ocerearte.,g.,,
cantatnc,bus\,,|iar^,;^^^'"'"ntatonbusau<

"- rpeaant,a ufurpa:,e"

g-

nomen

lat,s

fubdatur.

ind.da confentanea i-ufficiem^aouf ''nfaqae,

.
.

furt,nuerit

Va\re T^^^-r-^-i'^'^

i''

'^"^ '^^

""^*''''^'-

ut

rioni gusftioaibua

?j.n'^r:,r:u"^,rfa'';:s.-.
,

""'^

^^

^''-^.

- d.abo,o'de,uf. dsmon,o ,=ef^ i

'"Penta fufpicione ineptj "h i

terr,b,,e

'"'' "^'

^''"^

'ul

& rbTc^?'lr P''^'^' "-

^cacodsmonum

-torum mo^is "

"el'ntnolint, fint

antra i 'nox crudd.bus tortortbu duntur, excositatis mnV f

&

prS

J^tlon

"r*,*''fi^''o

"'^P^'"''"^.
tra

um i,,^ confiteantur^^Wu^f
fiti

"nta

Sf ITZ
s',""

e.f" T'^'''"'''""""'^cands

^'f

'n^ffabiJium ^0^^ ?' -^'"ancla. Na,^

bac

rn

^.* ' "on

ta,^

te;'" '

^"^'^ ''^"-

-Mu.mtra,ic..-fc~^

.f.

Dema^.infam.pcenU
&cquuleos confiau'o
uifts
fuftinere.Si

uero tortu-

rtdes
,t

.ceXate TentueTfS^^^

manus exp.^ inter carnificum

SeVLbra.exhauft,ut,nu p-d^^^^
eKoluantur.an.mamq.re^^^^^^^^

aut dxmonem U^

"'^^Xt^^^^^

cordium Sc

car. iudices fangu.nary, o u d s feuif^.mi.S A ni.o P^^aUridesi uculenti,homine exuti.

f^"!:::"^:mn!m;Sia
-.

. ,d,cis tnbunal cataueri s V: -^'^^',^f;^jXnet,ubi fepulta & cocu i pn interuos&n.e -.ecei latroc nioruul'
i '

pcul remoti ad ipr. iuftifsimu uos ^puoco.qul

erbum Fueru
J^^

^^^^^SL

man.feftifsimis mihi

;vrriX;e|%.ano^^^^^^^^^^^^
Sic'lam,obuijsh=Ecde.nontW^^^^^^^

f,dun,cola,nden--M^^^^^^^^

Sus^tSfreltaedibiliSc
tyrannideceffetur.

plufquam Turc.ca

Comes

^^^ ^^^^^^i^j,;^^ q^^-f "'."}'",i J.uias duas torturisdi-

ob alefi-J^f^^fP''^"'": l\"Sciamum acerbitaftraaasesufs.t,

Ex ^=^P"'^'T.Til"<,uXimuflfu'omaleficio qv.* no
^-et

^f'^'"

A' ^''f

expirauit.

un.usxonfels.one ad ,nfan,am ^'"'

bili

^'

^^^^_^

^^

pr ^^^f matron tamuiantis,

tormentorum magn.tu
^^^^

Ltber fextm,
tanter abripitur

///

dine fatebatar: hsec eadem in carcerem quoq; incun-

cum uiro quodam,atqi ea crudelita-

te excarnificatur uterq; a tortore,ut ipfe qu^llor a

Go

mite ad me milTus, quod priorum femjnarum exullarum confefsionem petijffemjfuo ore mihi faffus etl,fe nihil ^qu^ mirari,quam quod incredibilem cruciatuu faeuitiam fuftinere quiuerit. Experimento adhaecin puellahactcntatumfuerat, numaquseinieclafupernataretiquodScacciditjUtetiamhacnotapronuncia* returLamia. Fiililtatem hoc unico argumcnto ollren* ^\ , auod nobilis ille nullo maleficio Isfus deprehenderetar,redadamoneobfefrus:quapropterquumfa^ crificusquidam &monachus ineoabigendo fruftra laboraiTent, noilrumfuitrequifitum confilium. Orauiinfuper Comitem pereius quaeilrore &Iiterasea
caufafcriptaSjUtin domusmeasminilterium

obinno

centiae eius certitudinem deftinaretur pueila dimilTa

poft menfes uero multos ea cum uiro a tanta carniiicina foluta eft, Antea tamen etiam in Comitis familiam (&nifimemoriafaIIar) infratrem
Affigitur

ciusnothum
cacodicmo.

gralTatus fueratfuisludibrijs pr^fligijsq;

tilus in setatc

& iam !e^o ipfe Comes menfes plures mu^

nondum decrefcente.

NuncadarticuIum^i.Conflitut.Imperial. Siquis aleficij fereumflatuat, inquireturcaufaSccircum^lantiag (utpr^dic^umefl) quibusuidelicetorganis, pomodo Sc quando,quibus uerbis & quali operatio le id perpetratum fit Si cofefsioni addat, a fe aliquid epultum efle uel coferuatum,incantationi perficienlas idoneum,hoc ut inueniatur, curandum erit? fi auemuerbis autaliooperedefignatumid intelligatur, imiliterattendendumerit,num maleficafint,aute6 "pe6lent quaerendum adhaec,a quo incantamenta elodus fit,&: quomodo-huc deuenerit:an in alijs quo* [ue eiufmodi maleficio ufus fuerit,& in quo, & quod
.

JM

iH

li

confe-

jyemag.infam.pcenu /I^ conreqautumindefueritincommodum. Cumprimis hic iubetur, ac prius jnueftigatJone

prudenti inquiratur, qua materia, quibus modis,

quoloco&:temporema!eficium ilt commiiTum an ueneficium (it uel ars &ludibr!um diabolicum, an etism in rerum natura exiftat, & perfici queat: an quoque talibus organis aut medijs: an hasc etiam reipropodtaeconuenisnt: quapropter abijsrogan:

dumconillium, qui fubftantias e^rundemqueuires penitius intelHgunt: quid adbsc detrjmenti harum ope inuexere, uel inferre potuerunt, quum eas ut plurimum res nihili Sc inefficaces, imo quifqujlije
comperiantur, utpoflreaCapitefeptimo fullusdo^
cebitur.
Artic. 98. Si quis per incantamenta alicuidam-

num.

fecerit, punitor hic mortis fupplicio,& quidem flammis. Qui uero incantsmentis citra alicuius ialuram

ufusfucrit, poenasluetprodehdimsgnitudine

at'

queeain reconfilium inquiret iudex, quemadmodum de eo qusrendo fupra fcriptum e(l. Hic in dubium uenire om.nino non debet, quin incantamentorum ui hic aliquis iaduram renferit:

quod
lioqui

fi

fa6tum fit,ueneficinm
:

fuifTe necefTceffc/a^

non quum intuitu, uerbis, imprecatione, aut

inepta quauis materia fub oClij ueflibulo aut aHbi abllrufa, nulla induci pofsit Ijefio, quemadmodum in his Libris multifariam demon^
ftratur.

'

tiher fexttlL

/O

^ign

rcfipifcentihm proponitur Sy^ucslris fecundi

p4p hijloria^cui figmcntLm ^inneditur dc mi^

ferabili

cuvifdam mdejicie multcris

fine,

ap.
,

V.
pontificis

tina, NaucIero.Petro Premonftratenfi.Benno' iiecardinaie,Chronico fratris JV!^.rt!ni ordmis prjedicatorumj& alijsj proponere uolui. Hic Gilbertus antea uocatus , natione Gallus malis artibus ( ut a* iunt ) Pontificatum adeptus eft. Adolefcens enim,in Floriacefi coenobio dioecefis Aurelianae inauguratus fuit monachus reii^loque mona{l:eri,diaboium fecutus, cuifetotummancipauerat, Hifpalira ciuita' tem Hifpaniae bonarum artium caufaprofedluseilr, ubi fe philofopho Saraceno magias peritoinfinuati Apud magum uero hofpitem uiderat librum necro* mantieum, quemilie clam furreptumcupijr* Cum autem religioiius cautiusque cuilodiretur, perhofpitisfiiiamcumqua iliidomedicaintercefTeratfami
,
:

Efipifcentibus autem
Sylueftris fecundi

Romani

Sr.

SyheTim

s,

famofum exemplum ex Pla^

^agt hiHo'l'^"^'^?;"?-

!iaritas,tandem fecreto

ademptum ut periegeret,imi

petrauit Gilbertus:qui eo bona fide accepto,medita> tur abitionem , periculu tame ex farto fibi metuensi

Giibertus igitur ambitione Scdiabolica dominandi upiditateimpulfus,!arg<t^oneprim6 qu<demarchtcpifcopatum Remenfem, inde Rauennatem ha^lus i pontificatupoftrem6,annomiilefimo (uttraditPctrus Prsmonitratenfisiutalij uer6,anno 997)maioreconatu, adiuuante diaboloconfecutus eft,* eata-

men Iege,ut poft mortem totus illius

effet.cu^us frau

dibus ad iliud dignitatis faftigiu confcendiflet^Quan quaminterimartes magicas inPspatudifsimulareti

caputtamenaeneuinabditoconferuabstloco^aqMO
refponfaaccepit, fiquando a fpiritu maligno qiiic.

04'

^mm

T>e mdg. infam, poenis sS^<j^uampoflularet. Demumcum Giibertusregnandi

cupidus, diabolum fcifcitaretiir, quamdiu in pontifi catuuifturus efTefr^rerpondithumaoigeneris holtis ambigu^jUtfolet.Sinonattigcris Hierufalemjdiuui^ ues. Dum itaque Pontificatus fui anno quarto,men* fe uno, die decimo in baOlica faniflas crucis in Hieruialem Rom^ facrificaret, grauiltatimcorreptus fe' bre, fatofemoriturumcognouitexdsemonumdrepitu (teftePetroPraemonilratenfi) quipenfumfibi foiuendum exiftimarant.At poenitentia du^flus Pon^ tifex, & fcelus magici erroris fui coram populo faflus deplorat: omnesqueprimo poi]:hahitaambitione5c diabolicisfraudibus, ad bene fan6leque uiuendum adhortatus eil": deindeunumquenq;rogauit,utpotl; mortem trijcum corporis fui iaceri &: diileiSli, quemadmodum merebatur,big3 fuperimponerent,eoque loci fepeiirent,quo fponte ab equis ueclum foret. In* ter ipfas uero mortis angullias fuppiicat (inquit Ben np ) fibi manus Sc iinguam abfcindi , per quas Deum blafphemaiTetjdaemonibusfacrificans. Feruntigitur Dei nutu & prouidentia ( ut ait Piatina) equos ipfos fpont^ ad Lateranenfem peruenifle bafiiicam,eoque inioco fepuitum eius fuille corpus; utfceierati fciat,

apudDeumueniaiiocumfibi
i^t^4
jnS^ec.hijl.
^

reiiClumefTe, iiinuita

aiiquandopcenituerint. Triftiorem maieficse Anglican^ finem defcribit

gxGuJilerinoVincentius, iicet fipmentumeflecre^ dam:tamenutmilceanturieriaiocis,Lectoremiuua-.

tit

MaleficA^
diuinatnct

^uidkmorte
accident.

fabula,uei hiiioria fabuijs non abfimilis. Mulierj inquit,eodemtemporcapud Berheiiam Angliseuil* Jam , malefica & diuinatrix, cum quodam dicconuifoiito nefcio

yaretur,cornicula quam in deiicijs habebat,uocalius quid cornicata eft.Quo auditOjdominse f

i

culceilus demanuexcidit, fimul&uultusexpaliuit: eaquediutifsimeingemifcens^inh^cprorumpittan-

Lihcrfextm. ySs demuerba: Hodieadultimumrulcumperuenitara' trum meum hodie incommodum grande 5c audiam
,

&patiar. AdiiuceaIoquente,aduenitnuncius,c6*

dem die eius ftlium & rotam familia iubita interijiTe morte narrans. Ea re inteile6la, continuo faucia dolore decubuitjiufsitque acciri fuperftites liberos,ma

"

nachum & monacham,quibus cum gemitu ait Ego miferabili meo quodam fato daemoniacis artibus ha^ denus operam nauaui, uitiorum omnium fentina,&
:

illecebrarum magiftra, fpetantum ueftrae religioni

innixa,quum
fcio
,

me ipfa defperarem.nunc

itaq;,quan-

doquidem me daimones habituram exadlores

poense

quos habui fcelerum fuafores, per materna uos rogouifcera, utmeatentetisleuaretormenta: erite* nim de animae perditione fententia irreuocabilis. Corpus ergomeum incorioceruinoinfutumincludite in theca lapidea , operculum deinde ferro plum-* boque conftringite & lapidem ipfum tribus magnis
,

.,

ai

circundate catenis. Si tribus no6libus ita fecur^ ia cuero,quarto die me fepelietis, quanqua terram corpus non admifluram ob meamaieficiauerear. Cantentur pro me Pfalmi quinquaginta nod:ibus,8c Miffae celebrentur totidem diebus, Matris uoluntatem exequunturliberi,atnihiIpromouerunt. Primisenim duabus no(5libus, cum clericorum chori Pfalmos canerent circa corpus dsmones oftium templi immenfo obice claufum , leui negocio cofringentes, duas extremas thecai funeralis diruperut catenas,me diaautem operofior permanfit illsefa. Tertiano6le circa galiicinium,ftrepitu eorum qui oftio appropin* quabant, totius monafterij fundamenta uidebautur fuccuti. Vnus sutem ca^teris uultu tsrribilior , ^i fta^* tura celfior , ianuasmaiori liirtute collifas in frufta deiecit, arrogantiusque funus petit inclamatoque mortusenomiae, ut furgeretimperauit. eamoxre^ fpon5
, :

ob u.ncuU fpondente Nequeo

_ So!^^^

4^

infremalotuo ftatimque "'^"f "J^.i^ti ft^pam .ociameluferat^nuUcon,^^^^^^

,

'

^^^

t g\t,thecqueiuneralsopci ommbusea n Ip^rehenfaNnanu palam .e%rotraKit,ubi.nproc.nauftab^^^

,,f^,,

^^^^

p ^^; perbd hmniens, ferrei.:qmbus.mpofita-fe^^^^^^^

>

und.quaqu

(iumocu-

trsXrc^^Sr^-"
banturmiliana.

perquIorfer.aud.

cHfto-iKCrMrceTfo-ciJlcrJ*'
C<(p.
I

VI.
quas
ita

amifi

nuncupanf,

funt fexu i^potes.anU ^naturamelanchoUc.mem';-l^P^^^iid, n^.^^^^^^ e . K.gu* ^^^ .num temer^ defponden eisMjsuelutidone.sorganshb' .^ijs

mul.erculs, '"'

inng.t, .c

Pf'

"'

fe'"^'^^^'^ibr js efFafcinat:..fe

^...oconturbetform.s.quaru.n^^^^^^^^

q .^,^.^^^,^,, i.,.W.;-ciireexift.mant,ftentu.qtoom.- r,ifsimum. En.muero " P^/V /. 4 dzmone Sc e%.gas ^^^ ad nor.tam ^^^i^ibus , iUiu tr" omnem *^'" aeipoirunt,&ag.intr,acq^abho ^^^^^^^^.

^-

HnUm
^

o|era ac 5"^^":""; .r.rdef.tnat^m efTe compei^d^emonio. q"'^?":'^ ' ' t.in h^reticorm nanes.

r- mero ^'''if.femelatqeiter..admon.J^^^^^
cis
.

Vix ^^'^^"^'''"'."uum hocnomen nemo. qu. collocare a"deam 3^j,,^enfanati.

.

^^^^^^

imbts ^-'"'^^.Vn^^mentenonfacith^re.

perduret.mereatur. Quarehmente ^''^J'"^ '"' l^, j^aginationibu. ?icum, fedoluntat.s &ta"'S" S protfusifatanacorrupts, ^^^^

Pf

'

di{lra(?^a,

rint,

LiheY fexttM. s^1 ahud iprjadainallutn commile* eruntexsminandse, &reliusin prascipuis nofi

nihil

iirs fidei Chriftianaecapitibus inft-ituendae. ut

in fuse huius religtonis

quod

mchoatae primordijs fpopon* derjntjdiabolo renunciantfs,atque eiusramen clan* deitino frauduJentoque induclu (quod primae pa<* renti Eua&quoque cunt^gjiTe fcimus) poilea declinarintjncantse, idiam renp!fcertes,exra'ubnoriinflitutionepr^edareper DeigratiamjOmmibusfuisui^" ribusfatagant. Quid hic dsemonio minus poterit,
f^jfifione

contraria tidelis

Chriftiminifter

C'

qui

ouem

fatgnse fuggeftione

perditam requiret, atq;

edoujle Chrifl:ireducet.Facileuerc,fs6t0sttentepe^ riculoinipfo artiriiiorum Fideiexamine, fifortealicubi aberrarstmaleperfuafa.elucefcetr&numfaniori doclrinss pertinaciusreludeturmeliusdc^la, mie-' ^reaturque Hserefeos notam, anconuerfas Scafedufi:ionis uitiatseque mentis ueterno excitata, in Eccle {las m-embrum denuo recipi, & pro feorariextoto peftore cupiat,obfecretquc.Propterea non tam pro#
liues effcdecet Chriftisnos, ut fide

&m.entepro-

pter fcxum ac astatem imbecilies uetulas , ex finiftra aiicuius maleuoH opinione fuggillationeque, in te,

tros illos,fquaHdo,hominu cuftodiae

non defignan-

dos carcereSjhorrida cacodaemonu captos torquen* tium domicilia,pr3ecipites agant,atque crudelifsimo cuiuistortori immaniter excruciadas quouis etiam Iatrocifsimo tormentorum genere, uelutin Phalari^
jdistauro coclufas, in carnificinam,humanitatisprofeclo afFe6tum omnem exuti tradant qnemadmodii
:

tnultis inlocis

nontamprudenter quamfeuer^fie^

riconflat.
j

Prseterexorbitantiumcruciatuumdoloris iniqud ^'/^"'^ animaduertendum etiam, intercarcerem c'*^^'^^*^ ^*^ -& cuilodiam multum difcriminis conftitui a lurifpe^
infii^los,

rito^

S^S

T>e

mag. infam.pcsnis
:

ritorurnrGholarquaejeorumquipotleapleiSlenturuiCo^. \ih.9M ta,cuftodiam neutiquauult efle poenam quam a car* c;*/?o<i>rfred^gj.^ horrido diram irro^ari etiaminfontibusrenfei* illum tuere runt , qui prster mentum quandoque detrufi. Venim ut squitatis commiferationisque ratioIabefa61atanegh'gitur, contemniturque: fic& cu'

ftodiasnomencumufu apud plerofq^propemodum

cuanuit. Ita fit, ut fohtudine diutina, carcerum fqualore,

cahginetetra,uarijsqued2emonumfpe6lrisex-

horrefcentes mifellse Deicreaturs, antea nonnihil diaboli afsidua fuggef{:ione,fafcino 8c delu{ione,meiam denuotorturisuarijsexcar' tisfenfuluxatag, nificat^, dum quaeilionibus atrociterfubijciuntur, cum morte femel momento acerbifsimam eiufmodi uitam commutare malint, quascunque propofita flagitia libenter confeff^ , quam ferocius in eafdem pu-

&

tidifsimorum carccrum fpeluncas&equuleos

cipites retrudi.

practf

Hoc modo fa6lum eft quod haud ita pridem aniculam tormentis eo adegerint,ut iam Vulcano litanda, fateretur fe hyemis proximae anni fexagefimi,

quintifuprafefquimill^fimum, afperitatemincredibilem, frigusextremum, &durahtifsimamglaciem genuifiTe, Nec defuere uiri graues , qui ueris ueriora hseccrederent, quum inuniuerfarerumnaturanihil extetinfulfiu,quemadmodum admefcripfitD. Antonius Houaeus,uir do6lnnajpietate,atque exiftima* tione amplifsimus, abbas Echternacefis^nominibus multis mihi unic^ Sc fempcrobferuandus.
ExfsrmcntdindignofcendlshmijsfiiUil^
cifimd.

a[f.VlL
colliga'

iEterum quod manibus pedibusque

tis,uel pollice
oiftri

manus

dextrse,

magno digito fifiniftrae

,

pedis , Sc uicifsim poliice

digito

magnp

Liberfextus,

s^9
La,

magno
mias
gi, at

dextrIpe(]istranfuerreuincuIoafl:ri5lis,

maleficij reas, aquje inie^as

,

nunquam fubmer-

fupernatare uelut certum experiraentum nec

fallaxindiciumefTe, apud magidratum &;carnifices in plerifque ditionibus obferueturin^ illud nhnis eft

ridicuium,mirumque,huic

infulfas perfuafioni

ullum

hominem, uelleuiterrationisrenfuprsditumjfidei
tantilium apponere.Natationis (iquide caufas, uti le- js/atathm uitatem, raritatem , fpiritus fuftinentis coclufionem, canfA^ corporisuiuihabiiitatem, idque genus reliquasna^ turalesoccafioneSjnonmagisinefte his corporibus, etiam fontibus, ut quidem fateor, ita aflerere audeo:
fi

fieri fuffulciente
,

quid eiufmodi praeter naturs ordinem uideatur, id feminas,de quibus etiam falfa eft fu^ fpicio diabolo ne fubmergantur ( conniuente Deo ob incredulitatem magiftratus,fa]lax hoc experime,

tumadmittentis) quoinfententiainiquamiudicem tandem inducat hac fraude impolloriile, ab initio

fanguinarius.Mulierem quoque rariore carne prsedi^

tam, &tenerioremeiTe,quamuirum,docetHippo- Li.tJeMar crates. Tradituer6Philarchus,inPontogenusThi- bpsmnlieh. biorum ciTe & multos alios , quorum notas in altero ^" ^^^^^^ooulo duplicem pupillam, in altero equi eftieiem afsi *-'^^- 7gnat:neceoidemporiemergi, nequidemueltedegra ^
,

uatos.Id fi uerum efl,connatum effe oportet. Similistemeritatis Scruperflitiofse dsmoniacaeq; ^^^ecud^tfar falfitatisexperimentumefl, quodinMalleolegitur: tli,qHft.i, Die Dominico fotularia iuuenumaxungia feu pin* inmm,' guedine porci, ut morisefl: pro reflauratione fieri, perungunt ficubi ecclefiam intrant,tamdiu malefic^ ecclefiam egredi ncquibunt, donec exploratores aut exeant , aut illis excundi licentiam exprefTi^ concedant. Nec abfimile erit,quod in hanc dignotionem plerifque in locis obferuatur admodum impie,ubi ex
:

&

terra

quam ter

fparta

primum

in fepuitura inijciunt

paflores

/p

De mag, infam.pcenls
tum poffe egredi pucatur. in quo aliquis fit
,

paftores, portiuncuIaMii]airacnncioicilicetran61i^ ficaca,calcando lempli iimini fupponiturinec lagairj^

fi

in

templo

(it,

Itiixn afTa-.

las

fume

ligni quercini

rurpenius

uelfe ilrangularit:inrperganturillceaqualailrali,co[^ locenturquein templi ingreirumecegredi eapoterjr;,

niil alTulas

(ummoueris.

preiTo

Coniurationum Romse & Auenioni im^ Adcorrigendum & notiiicandum maieficam,accipemu]6lram nouam,5cformulam ca* fealem nouam, 5ciiaaneam nouam. 3cn")u'ge de om# nibusuaccis quashabcs, anmmlac^is,quod poisis formare uel facereunum cafeQm in nomi.ic illius ma leficas, 5i forma per prsedielauafa unum cafeum 3c
In 4ibello
fic

Icgiturr

cumfaftusellcafeus, pertora i;uiTi i^rmi-la acutatotum caieum Scperhocdenudabituriptamalefica in facie,&c. Confidera item maleiicam \i\ froote dlms, quiadiabolus abraditeam cum ungul>. podconfenfum ad delendam facram unclionem baptiimatis, ita utftsgmain frontegerat;id quodtame femper^quan^ tum poteil:, cum peplo utlaie n.titur. An hoc uere ira contmgat,uide iib. 2. cap.2o. Pf^terearegulus apum. aLamijsdeuoratus, cre-* diturhasne deli6lum in tormentisfateantur, confir marc.At eadem hic ell: ratiOjqux in ahjs/uperif itiofa nimirum credulitas. Contr^,Achemenidon plantam
:

coloreeledrifinefolionafdiinTardiilylisIndia?, me minit Democntus , cuius radicc \n. pallillos digedaj,

in dieq;

ex uino pota , noxij per cruciatus node con- fiteanturomnra per uanasnuminum imaginatio' nes. VideSr Caputii.hbrihuiusnbftri

Quinti,

Liberfextm,
Qv,

spi

m mdcficij perpetruti mquifuione fimt fa*

ciendd:,^ conffionifoli non cf^efun'

dum.

Op, Vill.
hanc minim^ fallacem dquae^

REguIam^utem

ftionibus obferuare decuit, utdefingulisiliis

flagttijsiamconfefsis^accurat^cumiudicioin'
quiratur,quas alios paffos dicunt/atenturque ^rumnas Sc caiamitatcs a fe illatas num ita fe habeant, uel fi comperiaturquofdam ita inrerum fint natura;
,

&

Isefos, uel

morbos aut ddmnum perpeiTos efi^e, ut iam

,

ab alijs hiec confefsis defignata huiufmodi mala pu# tentur inde quibus medijs materiebus aut organis
:

perpetrata finr,penitius inueftigetur:^k num illa me^ dia, materies aut inftrumenta jftiurmodieffeclibus

producendisfintapta,confonaque, Vbinaturalium rerum Sc uirtutum cognitione celebrium medicorumiudiciain confiiium accerfeantur, quemadmo*
in alijs quoque cafibus eos fpedlantibus fieri uoluntleges, Vtenimnoneilalicuius melancholici, aut mente uitiati ftandum confcfsioni ita etiam ex harum confefsione non efi; infligendatemere punitio,nili excertis circuirJtantijs, demonitrationibus euidentibus indubitatum conftet uenencium ueluenenatio, pharmaco uidelicetpropinato autillito:aut eo iocJ,ucide halitu inficere manifcftu eft,de^
:

dum

Conftfii
^^'^f ^^P
j''^*" '^^'^*

&

pofitoOportetfiquidemprobationcslucemeridia- inaHUnecri na efi^e clariores, maxim^ in a6lione quam u&cmi mmaU otiorcriminaIi,quxIurifconfaltoruiaudabiliscftfentetia.
*^'/"-^^*<''*-?-

Nam in hoc maleficii negocio, multa turbulent^, uel^j"

inaligno afl^eclu, uel ob morborum difficultatcm, aut rerum ia6luram, cxincreduiitate,qu6dnonfa#
tis

cernsri

cxlinutra opinioneaut lulpicione, uel maiitioieeXy.;er(;>v

Dei iuft^ uoluntati ex animo fe totos quidem tradaat, fubijciantque, dicuniur,multa confufe de alijs
fparguu'

S^2

Bemag.mfdm.pcenls

fparguntur, cofersioneitemillurarumadaemoneuetularum fanciuntur, diabolo frigidam hicfuffunden'

te ,'& machinationis

clauum fideliter dirigente ut fi

:

quisauremapplicetfaciie, accufationcm &confef{ionemratasexiftimans, itafe tandem delufumfen tit,quo tanquam in labyrintho inexplicabili inuolu tus,nunquam fit cxitum inuenturus,{i ad legum nor# niam Sciuris rigorem cun6la ex auditis exequi fba^ tuat.Eafatanasars efl,rcsufqueade6 tricisfubtilifsi' misimplicsre, confundereque,ut necullaThefeifagacitate extricari, nec Oedipi prudentia explicari queant. Sic uel in principijs omnino fubil;itl{re,& intra metas fe continui(fe,aut matur^retrogrefrum effe pr^llare, nediaboioabinitio homicidje, obaperta mendacia aut ueritatemdolo faKitateque uitiatam,
aperiatur feneilra,per

quam fe in aftiones noilras in^

'

finuet,ipfare&ufusobferuationecomperi.Necomnem longius graflandi occafionem fatans prseciden/* Ai^ compendiofiorunquam erituia: alioquimendaciorum, calumniarum falfarum, ueritatis momento interdum mixto ut dolusiateat, criminationum atque accufationum nullus uidebitur modus aut
finis.
.

i*

;.

| i

VeVarietdh
ij-.c4/>.So.

Huc Cardani fententiam adduxifre iuuabit. Conftathasfaepemerito ple6li,inquit, quod fintmalefi- cse,aut etiam ob impietatem cxtcrum plerunq; iluU tae foium funt,nec cofefsio integra, nec iudicium, ue* lutde latronibus ac furibus, reliquisque fceleratis hominibus,admortis poenamtrahipoflet. Sed omniaplenauanitatibus,mendacijs, repugnantia, incoftantiaqae. nam illud quod dicitur, conuenire & co*
:

teftariabfentes,

omnino falfumed: necnifidedie

congregationis conueniunt , cum uulgata fit quxna fit.Iduer6argumentumfire6le Bc diligenterexami ilks netur,oftendit hanc artem cfle prorfus falfam,

&

no

Liherfextm.

nonuerSInunum

coire:nain

SP3 unacentum autetiam

plures detcgere polTet, cumillarummuliercularum opinione tot interfmt. Verum non nifi fama agnitas,

autuirujaccufant, quasnonexiudo (ficenimuifio'

nemillamuocant) fedexauditu& colloquijs agno' fcunt: utrum uero uigilantes, an dormientes,certum cft quod in utroque tempore. Eadem autem uident atque audiunt, ob fixam contemplationem fidemq; illius rei uelut Rafis enarrat de illo qui fe gallum ob ftulticiam cxiftimabar,ftatis Horis gallorum morc ad canendum furgens annis pluribus. Hsec autem opi,
:

nio ac uifiomutuisinter fecolloquijsmulturaconNcque adeo frequenter ad hunc abeunt ludum qussdam cnimuixter inannoaccedercfibi hoc per# uidentur, nec quidem uolentcsrquamuis faepe contingere putetur, maxim^ unguentorum au*
firmatur.
.

&

xiiio. Hsecille

Trmm muliercuUrunt oh matcficij opinionem exU"

(iarm confej^ionesproponuntury penitiusq; excutiuntUK Cdp. IX.

POrroutexempIis

lucidiorcuadatresperfcob* inuoIuta,duarum mufiercularum in ciuitate Imperiali paucis abhinc annis captarum , exufl:arumque confefsiones d me rcqui* fitas, Confulisque aflenfu excodicillisiudicialibus communicataSjhic proponere uoIui,quibus fubiunxi tertiam. Primum una quide fatetur,fe i Deo om* J'rim m. nipotentedefciuifie, &diaboIomaIeficioadhsfifie, ^^['^Uml ac amafium fuum appellari Bernardum: deinde eflPe- f^r^^Q^
fcura^ tenebrisque
,

cifle fingulis

fexies

uicibus pomo , ut matrona quaedam N. partum ediderit mortuum. Confitetur item, fe cuiufdam uiri N. filiam,cereuifix hauftu per male* ficium enecafle identidem & N. uxorem ita iam le^o tanquam ex morbo affixam, maleficio iaefifiTe. P Pro.
:

enim noftrum eft, ^^^^'P'^

,.,.s.
x.i...5.

omnis qui f^^^^P^^^^^""^ ' peccata ec"mm

fto) peccati.
i;,:n

Qutcommt

eft(docente Chridiabolo eft. ,

?x

^6;,

^''^."^"'r.SS'

K^

^^.^^^^.

qui non facitiu-

....:::: S^riToreftmrcum, J,^c.u. jTi non Collig.t ^'^;^' Apifcere poff^'".'^''^

^^^S2Z. PSiocus
eft.
.

Quid e.^

P^.^^^Xguta .r.a.usque in-

r^"tdrcTri?n-u^^^^^^^^^^ {htttta.adlui eo"^' conformitatum.patronos.

,

tarhic locum P'^J'^"^,^^|^ ubilegitar uxoerna.nb.,gq

ac ut

d, monachum,
^^^

manu,& '^,^'^"^"' Jrapho propria licUum.trad,tochrog^aphop P^^^^^^^^i

eam

fangul
i,

nec&fignato.Pofteapoei^tu ^^^... ^^,.,^^ bu fratr,bus fid,s expl-;'_^^^<^^;fg^^.i^fe concubi;

..

0c*u. dsmon.o f^h^J"';'";"'"^^^^^^^ diKit, phantafticfi paiu. ^t d.mo.. tum dxmon.s Bernaru. j^^^, ,; 8'''^^S'"rffrdAtdphan?afma.utminusfi'1''"^"'".'''"
ubi ex profeffo
dei uel

^^fefsioni eius fueritad'

^,^^.^

hoc faltam

bibenaum

"7'"4Xan qu.e.mo^K^^lluc^

Qu^s que cenl^^nda e...

nte.erroneaquo' P-co Ber.

corrupto auipfus fibr.id

tis4uemuliercu!s)"iT,, "'^'"''*:'"i:ffone,men. hnn. Nac p,o ,;!'? ""/^ P"""^ '^'^S'^- de^ ^^*'!-'- '"'^ ^^^'^"'''^ enenura, V-od foL;"" '^rf " modum quoq. num ea '" '''" <5"''^^'^''fu' ^t^fr fotu. eoecando '"' "*"^"' ^fficacia

me

'

pecuii.r

'

c'

femel tantummodo fetum excuteret

:

'oni

ftandum erat

'"." ^'''''^'' =""*^ nec t' " '""'''= eis confef^ o,,^^

,1^^. "'""'""' '''"'^ "^"5

'

'tt.tur. id uitiato fe Jip J^;'

['3 ilJam

A
'''

; '^"''"'^'^' P"'
'"'"' '^"-'^" ''^-

peroend" Pendor,rJd;pL'defi;aNT ""/'P"<'!emer

permaleficij,,dicendl

plan^ infon' iaadrat.onis

eSl [
'

'^P';'"''' ^i'^'^g-

r^f^^f

hauftufublata

'm'".rtumfuerat/;Snr
"'

obnneret. ^dhib/ti^ n cognuione infi.niba7 ""''" ""'" ^^^ u?.!y gandum. Nec ^''^".'"^^ eratJnaeftiminori fln/ [ganis autmedns coniu^i M "'^T'"^""'' 'i"'^''^ ^' uulgats "'''""' "^'uifl-ef^

cS^^^t-

^'.^"''"^ "''^'^^^ "' ''^'"^''^'

c>

&

odiofscfrm-

pronasadeoofFerredecr
'ncantatione

,"" '"'."'''^fi'^')

o-

infortunimr'- ^"''^^^ronhi P^-pcreatumnarrantameTte ^ <" Tv''""^"'^'^* "^'*,

p^faerfo dsmonirLft A "r'^*"^ ''^ ueeramorbi eiurc^m.r i"'^""'^*'-'. ec,ue^J ^'.^'t' quem^^s^af : '^',^-^^'^e '-'^ efTe libl:::,:
U'us fe crimin is reos fac'a

'^^'^

! ""

''''*^"-

'^"'J-^

enufts,pallion.gro.
iufsit

8crel

quo
.^^^^^j.^
'

eam non ab'.^''*A'T,

f^^^^^^^^^^

pollicituspatro
rias

in; ^es neceffaE* om& om-

cifsim ipfms confiho "f "JT ' t,at hic uir . magnum auri ^u'?!'^'? ' ' ,'^"^^^^^^^ uero in ipfms affenfu

& P"'^"'*'";^""^^' ELti fe deuoueret. Atqi

&

f "^''"X
,

c^^Hfti.

nesranaos.Htnccmuma

^^^^^

'^"^^E^KKaSnq^^^^^^^^^^ ^ o^ men fib! eUe Ale^anac

fortunam fclicem rerum manc^^ uttlgaris paux.llo,uaf
dito: item, fe

, 5 uenereum cubinum q'^"".'i'"'/"^:a"m cereuifi? coaori N. fecumperfec,ffe:uemftcudam.e^^

c^^^^^
^^^.^^.^
rei

j.^^,

j^^^^.^^ j,^^

^f ""^.^^"luod alicuius

dona-

P-'""'';?rn"X:Spu=rumN.^^ ipli deneganci ^V

tionem
b.dumreddidiireac.nut.laffe.

Atquiuides

^.. '^^'"."""^'"^ffr.ta contrnaum inijlTeuel.mag.na. contr. inodumuen.ffe, atq, ybro am^.

cert^ riu, uel nulhus "Xohantaftico , qui ea ima^'^'3*"'^ fo^m fpiritus plifsima oftedi,cum

^^

Pginariaueftaus
effetueft.u &

orm^^^^^^^^^^^

no H^^ "'"f deluUt ^on aurumfqueadmohicprotuht.qua.llam j^l^^if, qualis quoq; cocub.tu -^^ "

V
'^u"

du^

;""'Vuius uirtus

^'fPP^ fronS; nu.Us fir.fi in e.-.rterna Selcofimiheseptioneper.t.iaduduaqu.q ^^^^.^

Lihcr/extuf.
Screliqun toties
fiflet.

s$7

mudatur facies,eamomnmo abfter*

Baptirmiautemuisrecusnosclocet,eammini^ carnisabiutioneconfiftere, utfordesabluan* tunTedutbona apudDeumcorcientiabenerefpondeat. Fufiorem omnium refutationem Libro fccun-

m^in

i.Petr.}.

do cap.ip.io.Sc reliquis inuenies.

Non plus habebit ponderis huius mulierculae in fraudulento eontrad:uabncgatio quin fi admonita, fideliusqi inftituta , eas diaboli cognouiflet artes, re^ fipifcens , erroremq; confeflTa, in Ecclcfi^ finu rurfus debuerit admitti. Petr^ k Chriflo pr^ monitus, ipfum Matth.i^, ter.fana mente Bc corpore, cotra animi teftimonium, Marc.i^^ abnegauit, etiam prsftito iuramertto:quem tame cle ^**^-^*' mentiae fuas oculis Chriftus ufq; eo non eft dedigna* tus,ut ipfum etiam Ecclefii^ caput conftituerit. Quid frequentius impunitiusque ( apud Italos maximd, quidillis exuotominuscedat, prsfertim in illicito aieag lufu) quam blafphemis horrendisque uocibus, pollice etiam inter indicem Bc digitum medium ten* fo,ac facic coelum uerfus ercfla , in corum defpedu Deum & Chriftum abnegare c' Num infuper refins modicum , uafi fuppofitum, labeat eam poteftatem uitiandi cereuifiam , in qusc ^lioncm exa6liorem uocari oportuit aliam etenim rorrupts cereuifiae caufam neceflario fuifl^e aflerent, :|ui rerum naturalium fontes uera ratione fcrutantur
,

fii

^inteiligunt.

Nec

fanitate fraudari potuitue<floris

nifi acceflerit

ixor,nec puer mutiiari,per carmen,

lenatiOjCuius hic nullantmentio.

ue

Tertia ita habet. Apud HoIIandos in oppidis ma* itimiSjRoterodamo&Scheidamo, ex pifciumca*

)tura

'ifcaturienauigaflTent,

'

heleces pifcium copiaonuftasre!ucerentnauesRoterodami,rtia]apidibusonerata 'cheidami retraxerunt Quod infpcratum infortu*

maxim^ uiuitur.Horum incolje quum

&

nium

rnam

inulieriinijcitur

_
'

f^Aoridiiuid.

Qaocirca manas,qiisincuai^anter fateturma leHcis fuis artibus id accidifTe, & fe peruitri foramen (quodoftendebateius magfistudinis, segr^ucdigitu
maleficio confeilim imputabatur.
trjinrmitteret)
iioiaiTcjSc in

dam

pifcibas

ill]

infidsarenrur, tranf-

mytuli teda (inoiTeircoIp nofiratibus dicitur) fe mari commiOne, illadqi traiecslTe ufqi ad halecumdationem, Scibi incantamentishalecei fugarf;Sc earaiTilQCO fubieciiTelapides.

Latahincpoufsi^

mum fententiajfiammis illa deuoranda traditur.

^Piiiinfi^

iA

I^ ^i^c confefsioie expendendum erar, num in re^ rum naturafitjOperante diabolo quouiodocunq-, pro

fuo arbitrio
ciigiti

3c uiribas,

per a61nfsimam

uitri

ouidem capacem, adultum

ej-;
t

transferri poiTe

rima, ne ho'

minem.non

folo fpiritu Habilem, aut ex fubftantia

tiu6i-;nIiquabiliueconcretum

fedexfolidisofsibus, teaacibus ca,rti!aginibus, riccistendQnibus^Iigameti tis,neru!S,membranisque prseter mufcurofam carne, compailam: qui fi ctiam in iiatus refolui pGtuiffet^
eoi'u^5.':

tamen (imul perrumpenteui

illud uitrumin^-

irihgi debuit.
cari,

Ad rationis item normam opo.rtuit oo^ qaomodo iu mytuli teilula proucdai' ^tatis fce>^

cum tantolapidum areruojretum potueritful'* careuarium turbulentumque. Scdnec traieftu hoc in teftula opus fuit ei, qu^ mox per uitri anguilifsimu foramen pernicifsime uolarir. Tamueroomnislisec
jiiiria

confefsioellinfuin^jfutilis, dilTona,
<.Ux,ut

abfurda&mcnmelancko*

mul>ercuUm h?nc uel

deliraire,uel

lia fuiife

agitatam, uel ahoqui deprauata phantaGa dii

lam, ueladsemoneobfeiTam, quiuslhuiuslinguam

rexerir, uel

exeauoccmediderit, quilibetnonomni-

ijnpos dijudicafleualucrit. GioiTas comrninifcanturqii^fcunqueuQlentieiufcemodi iudices,

no mentis

fententiam ita fanguinariam rite pronunciari poiTe in reaelincognira, fiuce>;trarationem&rerunaturain

pofita,

Liber fextm.

SPP

p6fita,nuIi!cunquamconaincentrationlbus. Quare autcm non citius proniusq; credam, cxDei permiiTu propterhominum incredulitateutijpunirentur, aut ctiam probarentur, fi adflnt, fide]es,diaboIum qui po tuit,eosinucxiireIapidesutdeciperet, quodillipecu Jiare efi-,quam admittam, mulierculam, quse omnino nonpotuit^eapcrpetraflerSicumdasmonisfubfidio,
jllamfeciflcocclamatur, &:idquidemconftanternfl etenim diabolus uel miiies hoc uellet & conare tur,perexiguam rimam pofletneutiquam transferre mulierem :quod tamenaccidiflfe, illaconfeflaefl-. Si hoc merum elfe delirium, nus^s 8c m.endacium obtinuero, mi patres confcripti, qusreliquis eius farinas nsnijsdebebiturfldes.

go

Eodemmodo infinitspoiTentrecenferi confefsio num formuleexpublicis magiftratuucodicilIis,quas

fi

penitius expenderis,;.W'VT/flr.t'ueI impofsibilitatem,

(fiitaloquiliceat) in con{lantiam,uanitatem,menda

ciauentatefacatate6laq;, uarietatem, labyrinthumj imo fabulas comperies.

klicL

confc^io

expUcaU CT uerhls dtit imprecntionene^ minem pojJeUdi: itcm Lmi^s effe

:

amentes.
ita

Qp. X.

HAud pridem qusedam plurimas

cofafis,fatebatur.
reiidu erat,

in uinculis detenta,re uirgines religiofas in cosnobio uarijs

tetani cruciamentis exercuifle,indita oleribus mixtura ex afpide,bufone Sc fanguine meftruo fimul

Hicomniuprimudiligenterinqui^ num cxhoriauenenoru comixtionc,itif* modi refultent efFe^lus, uel morbi, uel fymptomata. lande illa pubiico iudicio flamis tradeda, in hoc extreme perftitit coftater, illa calamitate a fe atq; matre
sfgrotisillis uirginibus

Tntegramhi'
/^p'*^^'"^*
"^'
^^' "'

irrogatam quide, mortemqi perpetiue]Ie:hoc autemfe palam c6fiteri,netantil-

lum

00
\\iin

Be mag. infam.pcenis
unquam a fe illis per os iiiatum fuifTe. Qno igitur
fe

Mtntt&im
pfecattom

modo diram iianc indaxidct rortem,rogata:

mente

Scimprecatione eam inuexiflefalTaeft Quibus uero infortuntutn j^ejjjjg tQJii pQfsitiHatum malum, deindeinterro2:a-. ^/fpyj^jp^^5/-ta,reipondit: matre & meprius e medio iublatis. Vnicum iioc dasmonis abinitio iiomicidae ftudiu jeinf*ehi,deimnflratum ell & macliinatio, ut quam plurimis fundatur fan* tiiLib. 4. guis. Vtraqueenim exulla, nondumdefijtliorrendu
^^'
*
'

fpcdaculum fedapriorefacrilico fecundusdemum

:

exorcifta accefsit cf cus, qui ex

omnium ferme asgro-

tarum corporibus dasmonia fugafimulantia abegifle putabatur, a quibus tam atrociter antea fuerant quibufuis conuulfionumfpeciebus excruciatsemecdum
remintfeha2cpe{]:is,at longius iiincinproxima pro'
ferpfit
fe

oppida. Hic poft muliercularum exuftionem,

:

produntmorborumauthores

numuerd

illsuir-

ginu corporibus dsmones cogitatu imprecationeue immittcre ualuerint,Libro tertio decifum eft.Eiufmo di hominum impotentiam penitius nouerat Impera* tor Fridericus primuSjBarbaroffa nuncupatus,in cuiusexercitumcontraMediolanenfesductum, himer catorem Arabem ablegarunt.qui Fridericum ueneno tolleret: qua re cognita, Arabem cepit Imperator, punijtq;. Ac licet Arabs magus grauirer Friderico mini^
taretur/e
tih,%.deHi nullo
cap.z^,
illu

uerbis enecare,

nifi

dimitteretur, uelle:

tamen modo comouebatur Imperator, uerbis ftor. animaU tantam non inefie uim fciens.propterea & acerbas aljgrdedit po^nas. Vereitaqjuidetur dicere Ariitote* ies,incantamenta elle muiiercularam hgmenta telib 16. Cardani uerbis & liiftorise faus hic eritlocus, qui LamtAfnela tholic^,ame' deLamijs fic fcribit; Suntdeformes, pallidse&fubte>,a d^rnom obfcure,atram bilem ipfo intuitu pre fe fercntes.Sant ^^citurn3e,amentesq;: ac parum ab his quas daeinonia ^-rent^s obL ^ wennmte. tcneri crcduntur, ditFerunt : fixs in fuis opinionibus,
iinces,

atqueadeo

firmae,

utfifolumadiliarumuerbarcipieias,

Liher fextm.
cias,qu^m intrepide, quaconftantiaearefcrunt,
ra
illa elTe

oi

qus

neque unquam ruerunt, neque efle polTuQt, tame ue^

exiftimes,

Vnde nil mirum ab his moribus,

ijs qui philofophif expertes funt,egregi^ imponi. La' borare autem eas atrse bilis morbo , tum ui^us ratio, tum aeris qualitas, tum forma atque effigies ipfauul-

tus

& corporiSjtum u.erbaipfa ftulticiae, & (ut ita di-

cere liceat)impofsibilitatis plena,ipfeq; toruus in di* cendo afpe6lus , tum cafus quidam qui Philippi uicecomitis Mediolani principis aetate contigit, decla'

Danomine Bernardus alioqui uir fimplex & frugi^ob idq; domi no percharus. Sed quia nec minis nec perfuafionibus adduci poterat,utpoenitereuellet,adignis poenam
rant.

Res uere
:

ita gefta eft,ut

pater meus retulit.

natus;erat profanae huius artis uillicus quida

pofcebaturdiudicibus.Dominus,cuius pigebat,qui^

que principigratuseratjobtinuit, utfideiufsioneda-

Qyi^-<^'^^^

ta,quanquamillisrelu(^antibus, licerethominem ay"^fJ/'* pud fe uiginti diebus habcre. Coepit ergo,iIlum alere ^^iaiefeittm non ut medicus,fed ut rufticum nobilis amicus. qua- refipifatAh tuorouarecentiaman^, totidemuefperi,tumuinum amentUms-

duice atque iucundum fuppetebat,carnes quoqj Sc iu ra pinguia. Poftmodum ubi uidit hominem ex longo ueterno refipifcere, hortatus eft, utomifsis falfis atq; abfurdis periculofisque perfuafionibus,Ecclefiae adharereuellet.Sedpaucisopusfuit,refipuit:optimuS' que Chriftianus fa(ftus,ufq; ad mortem abfque alioru. querela perfeucrauit quem atrocitas iudicumimmerito erudeli fupplicio afFecifiet.
:

^^^" ^

'

Confif^io

eoYum quifc in luposfuifjc trctnfmu^

tdtos crediderunt,

T Oc loco fubiungam eorum confefsionem^qui

:

Qp.

X!

X. JL^e in lupos aliquoties fuifTe couerfos, arbitrati funt quam in hoc meo inftituto faepius obiccer e uiri alioqui cordati &magna exiftimationis, camqiue-

^^2 DiT 7hJ2- infjm. pcsnk iacexTnpode proiaticum rumma rcIigioneStGflgjlsrifidiicia^unqnamueracemobreruant, quibaS coram a me non elTe fa;^um faris uidebitur. Vt iraqus iilis 5c quibufcun que al.js mentis oculi niti' d'as co-f?. eiurmodi prellii^ias abitergantur, necufquesdeo terncre illudi te, cciilisque nebuias citundt f2anr,neque nelut cjcca? ralps.rn fordibus a dajmO' r>eobrrufis perJarenr, fcd aboculorumpupillanubeculss , cumimo & ucgues permittaritfanari a me* Gico,qui prsfens hoc colATium ^raris ofFert coicunquelucidosSci prs:itringenteipirituliberosoca!os capientirhiltorismhancraramuagamq;, necminus adm!rab:Iem,exSabaudia Snitimisq; ditionibusia Pandriaiii , Brabantiam Geldriam Sc regiones alias translatam, stque a raein aualemcunqueerdinem fcreuitcreafide exGallico fcripto conrradam, utiu' re nibil quod alicuius e(l mometi, deCderari dcbeat: deinde excuiTam & uelut ueritatis lapide Lydio cxpiorstam,proponereuoIoi, Ad qu^iliones M. loannis Bom docioris Theo^ lcg-se-prio.-isPrsdicateruminPolignij&generalis inquiiltoris fidei ordinati in dicscefi Befanconnen^ fi, confefsio Perri Bourgot', nuncapati Msgni Petri, ^lichaelis Verdan g captomm ob malencij hsre* fin, usnis diebus in Dccercbrc extorta , Anno milleiuTit
,

&

Gmoquin^enreiimouiceffmGprimOjfcdmaxim^cO'

ram

multisScfpecnrabilibus tetiibusrepetitapollre-

rao eiaidem rcenGs die. ConfeiTaseTi Petrus, acteannos circiternouea-

decim, ipfodienundinarjm PolignenGum tamualidam procCiiofarr. que de5:2xi0e pluuiam.ut non folam nundine diilurbarer.^jr,fed & armeta cuibus ille cuflcdiendis tor.c prseratjta diGjcerentur, ut ubi reqtLiri pofient,p!andignoraretur. Quuro igiturcum rcl-ouis 3grico::5 pecudcs uari quefitum colleduq;
abirct

/
Lthtrfexttis.

6g^

abiret , Sj folus aUcubi aberraret, tres equites nigros,

atrarnqaeindutos ueftitamhabuit obuios, qaoruin pofvrcmusrogabaf.Amice.quoabisC^uidcriselTetur' bt;or. \^crum ett^refpondit Petrus. id autem euenit ob pecora cx fsuo icmpettaofoque nymbo difiipa^ ta, Sc p'crdita & cnm eullara ea recuperadj raiionem
:

uideam^animum equidcm prorfus defpondeo Eono

hviDC an;moe{Teiur=iteques
ille,

pollicirus,

(1

mcdo
infti

fldem

ipii
,

daret,magifl;ram

(e

donaturum,

quo

tueretur

ne

in

poltcrum ipdus armentum aicpo uel

quauisaljaben:iaimpeteretur,autui}umreritirerdam aut etiam ullum perirctpecus rutitem ipruni redderetconfadenticrem,perd;tas reperturum pccu-

num,

adhsc

dcsaddiccbat, necderideratum iri iillasrpccuniam Cocditioncm hic acfe daturum rpopondit. cepttt, feineundem locumpctlquatuoraut quinq; dies reuerlTirum promittens. Hmccumudlicoruni comitatu indagatum pergit, armentamq; qu^readu inucirigat,Scpotcquatriduu eodem adequitemmo!e agnituredit. Qusritiile, numoperifuaiiiipiuocarc
decreuilTetPetrus'^quouicirsiminterrogate,quis na
efTetf rcrpondic:.Seruu5

fam magni inrcroru diaboli:

\t^ ne metuas.

aadixitPetrus, fipromilsisiljein conieruando pecore Scbeneficijsconferendisftaret. IndeDeo, D.uirgini Maris, omnibus ianctis &paradifi incoliSj baptiimo chrilmati renunciare iubetur quo facto,illi exofcu

Tum ea Xzz^^ iuam dsmoni opera

&

landair.anuporrigit{jniil:ra,nigra,uelatmortui,tTigi

damc|;.hincingenuaj^.uoiutusaltcr,apertocapiteho s^iritincm^ nore fathanaedefert,eum appellas dominu.Ne quoq; mm c- ^rj. fidei iymbolu reciraret, inhibcbarur. Perilitititaq; ia h^et. diaboii minitlerio circiter bienniu ncn prius templu ^*^ '"** iiigrediens,quam in fine MiiTse/acl lalte poil aqus lu^
ftralis

cofecratione, quaiUunoluit afpergi ilc qooq; mandaFAi ipGus prsceptor , cuius ctiam nomen tum
:

6o^
1

De mag.

tnfam.pcenls

adhuc latuit, fed poftea fe Moyfet appellari fignifica^ Interim nonerudiebaturPetrUs,quomodoiuuit. mentum tutari pofTet fed hoc officium conferuandi pecoris folum praeftare uidebatur diabolus, fi quando confpicerentur lupi qui tum nihil iniuris infcre
:

2 bant. Poftueropafcendipecoriscuraexonerata, facil^ diabolum neglexit,frequentans templa,fideiquc

confefsionem recitans, annos circiter o<5loueInO' uem: donec aMichaele Verdung denuo in fui magiftri obedientiam di6l:o in loco excitatus,ca aftenferit conditione , fi pecuniam ex promiflb fuppeditaret

praafceptor.
2

Ita fimul in partibus Chaftel

charlon uefpere quo#

dam conuenitur in nemore, ubi ab alijs ignotis cho

reas duci concurrique uifumeft. Cernebat autem Petrus in cuiuslibet manu candelam uiridem , flamliiam

cyaneam fubobfcuram euomentem.

illi a Michaele proponebatur,fi modo fidem adhiberet,effed:urumfe,utquantacunqueuelletleuitate procurreret. Confenfit Petrus, modo feruarenturpromiiTa, pecuniaque donaretur: alioqui fe fraudcm uereri ait. Pecuniam fe curaturum abundd, pollicetur Michael:qui exutum Petrum nudum lini*

Alias

mento inungit, quod fecum ferebat,unde hic fe mox lupum uere mutatum autumabat, & quatuor fuos pedes lupinos ac pilos intuitus exhorruit: fed tam ce
in
leriter,

quam uenti flatus prouolat,

fe

concurrifie af-

feruit. necidfieripotuifie, nifiuehentis

giftri

ipfumma-

opera, qui continuo in eiufmodi excurfionum uolatu aderat: quamuis cum no prius uidcrct, quam hiimansreftitutus forms.MichacIitidem inun6lus,

una tam
ritate

pernici ferebatur curfu,

qudm optaret, cele^

etiamuifum prasuertens. Vbi eam fuifientpaf* fi mstamorphofin horam unam aut alteram', rurfum i Michaele illiti, opinione citius in priftinam rediere
figu-

Liherfextm*
,

dos

flguram. Vnguentum utrique donabatur i magu ^ ftris Guillemin fcilicet Michaelis magiftro, & MoyfctPetri.

fe

fua kfsitudine poft eiufmodicurrum, ut it difficulterquandoque erigerct, apud magiftrum quereretur Petrus, nihil id erie,rerpondit ille, & mox

Vbi de

curatum iri. ContigitquoquePetrum exMicbaelis inditutioneinungi,&conuerruminlupum,fexueirepteman norum puerum mafculum dentibus comprehenfuin occiderc quem tamen ob clamorem & eiulatum re^
:

linquere coaclus ad fuas ueftes confugit, ubi fc herbis exMichaelis dojflrina fricans, in humanam reuer
,

tebaturfacicm.

ali^s tentaffe fatebatur, Sc

SimilequiddamMichaelem ciiipro quodam die in luporum i-

niffe

inagineenecarrefosmina pifa colligentem: fuperueautem dominum de Chufnee, cui etiam nocere

uolentes,aliquoties infultabant fruftra.

Confeflus itemeftuterque,
trucidaffe puellam circiter

fe in

ealycanthropfa
:

annos quatuor natam, eamquetotam deuora{fe,excepto brachio ac Mi^ chaclis palato pkcuilfe carnem licet parum come,

diflet:

nontamen ad

Petri identidem uorantisfto'

machum ita feciffe. Quandam item puellam fe iugut

lafle
,

eiufdemque exuxiife fanguinem,

fafsifunt
:

& collum uo

rafle,

(Tmilitertertiamperdidiffc, eiusque

orifjcium uetriculi comediffe ob famelicas Petri fauccs.

Alids etiam inhortopuellam intercmiffeo6lo

ibi

uel

nouem annorum,cui dentibus coilum infregerat

Petrus, quod rogatse quandofuiffetpaffus:

ueftigio
fe.

&

clcemofynas repulfamali^ hocperpetrato facinore^e*

eleemofynam inDeihonoremibidemoraf# 8 Hicinfuperconfeffuseft,fecapramiuguIalfepro 9 peagrummagiftriPetriBongre: eafcilicetmomordific,5c guttur fecuiffe cultro

Michael

10
13

II

Be mag, infam.p xnis Michael Inlupum transfigurabatur uc{lltus, Pe* trusueroexutus qui etiam leignorare quopilide uenirent,quando deuneret elTe Jupus,rctu!it. Lupas etiara ie in!Jirc,& cum taDCa uoluptate qua* confersioni adfi cum uxoribus congrcrsi cirent
6o(S
:

did^re.
(5

Aliquando tranfmutationis tempus dengaatum,

opinione 3d uoto breuius erat. Confefsioni tandem fubiunxerunr, puluere qao14 que colonsueluccinereifibi trauitum tuiire,qno co' tricatum brachium llni llrum Sc manus , quodcunqr animal contingerenr,interirer, Hosauteminterrogatos, diuer.Qineodem faccoy 15
,

& controuerlenonnunquam
cium eitmeminiiTe.

reipondiiTc^opCfepre*

Confef^io figiUiitim cxplicata,

o^con-

"5"

Am

conuelicndag huius confefsionis ufqueaJeo

haclenus^celebratafjpericulum prouirium nollra--

Confefsio er.

rsnsa.

rumimbecillitatefacereaggrediamur. Inhoc rei cardouertitur, num tctaillaconfefsio Speroautem me, iuirraganteope diuina, ficuera. otlenfurum manifeile, eam in prscipuiscapitibus& proinde non modo erro* ^^rit.^tj cJar^E aduerl"ari j^g^,^^ |-^ j ^ faltam prorfus e.\'i(lere,imaginesque rerum i?er infomnia tintum cognit-arum , uel prsELli.*gioie oculis ebieilarum, pro iplls rebus proponi: fic
:

nullum deberi locum in concilio fano, (cd exibila'' ripDtius oportere,ut ueternofiuel catalepticifaba-]am,liberefcteor.
ci

Primiim de llipulationis fa^la^ mutua manu uani" mhil dicam recanxi^ contendam de prcmiir*"^ taties pecunia, & nunquam foluta ut nec dc cuftodlcndi ills:f<^ pecc ris arteexpa^cnontradita, cuin
rate,
: :

tain-eii-

'

Liberfextiu.

tamen

foedus fuerit initum

illis

legibuf, ut

60 j pecuniam

armenti d beflijs dctentledi artcm , doceret daemon. Illam ut non habe: niil imagina^ riam,{ic nec hanc tradere ita potuit aut uoluit, quum luporum fimulachris, quse pro fuo arbitratu otfin* dcrequiuit, Petrum folummodo territum circum* uenire, & inofiiciocontinere, fAgaciusconaretur: quibusjUtrebusnihih', euanidis,nec ullam relinquelibusnoxam, ille daemonij ftudio &:indullriapccufubminiftrarct

&

dcs fcruatas

elTe confideret.

Quanquam etiam
,

de

fidei

abnegatione
:

Sc foeders

ficulneo, intcrtiaehuius Operis libro,ubi fagaru hi- to.j, ftoriam defcnbo copiofius difieruerim x^ tamc ad^

hucleuiterhoclocoafpergercpiacuir, fcederis cope^ 2 des tam omnino fuifle inuahdos & exigui momenti, utquum Petrusafuapafcendipecoris functioncdefifteret,c6tra6lumqi daemoniacu neghgerer,oclo auc nouem cotinuis fereannisinueteri religionepi^ui* xerit, unde citius delufi phantafbiciqj hominis ituka fuifieperfuafione dixerim. Dum enim paftorem ageret, &in campisfolitudinibusqi feorfim uerfaretur, ubidiabolo promptior erat praEfligijsilludendi oc^ cafio, eiufmodi exercebatur idolis non adeo renurt* ciationisratione,quamfolitudinis.Proinde3clapO' l rum fpecies quandoque euocabat dsmon^qus nihil
,

damnifaciebant,qu6dnecpoteranr,urnudsreru!n
formae
cgifiTe
:

uel

fi

ueros demus
,

extitilTe lupos, illos

eft
,

eo

&

^ abegifle

fathana credibile

fabula in

eum

iincm ab eo inftituta ut dehris fuis inductionib. fibi Petrum ar^iius deuinciretquod poftea cum hic noa amplius ea frequentaret loca , reliclo paftoris mune-

rCanonitapotuitcommod^.
Sic Anno quadragefimoi^ecudo fupra miilefimum quingentefimum,apparuit Conftanrinopoli luporu ngens turba, incolis ufqvieadeo infefta noxiaque,
ich.

Tmctl

/;^.i./^i;r4*

utin-

do S De mag. infdm.pcenis utinuitidomosegrcderentur. Turcaitaq;priusmu'

risciuitatisprsefidio munitis, poftridie

cum magno

.^i>?.3.cap.9'

comitatu equeftri pedeftriq; urbem circuiuit,tademquelupos cireiter centu quinquagintaad muri eius angulum offendit: qui incunctanter impetiti, per mu rumcueftigio fimul tranfiliri uidebantur, ncc ullus poftea in urbe aut uicinia apparuit. Chorearum item& candeiarum ludicras effigies ddsemoncfabricatas fuifle, &:folumfi6l^ oculis apparuifTe, uel in fomno tantum fuifle cognitas, ex Augu{tino,Decretis,atq; ipfis rationum fontibus,Libro fecundo,tertio,Sc alibi fatis fuperq; demonilraui: ubi g^Qq. uniuerfam illam ^vHo^^^MWias fabulam,meraex*
tinirelomniaoftenditur. C^terum admirari fatis nequeo,uIIu mortaliu falte leuitermetisfenfutin6luinueniri, quieodemeti^fit dilapfu,ut homine ad Dci imagine fimilitudinem

&

creatum, coformatumq; excorporc, anima&fpiritu ^^":: ^' Dei Sc Spiritus fandi templum , rationis hofpitium, cupidum fcicntiarum organum,(ublimen,ere<5lum,& 1 CormtrX ZaaantMa ad coeli quafi cognationis domicilijq; priftini conca^y. 12. mfi. fpeftum,excitatum, im6//fi?^^<^,f , cui Deusomnia V ain. c? J^ fubiecit,oues,boues,campi pecora, uolucres coeli, Sc et op.jKio ji'^ g maris, eaq; propter folum hominem condidit nunc mquam, lupum, beitiam irrationabilem, pe- no honnnn

r-/om

cap. 2.

8.

Seneca ad

ftilentifsimum animalium gurgitem uoraginemque, {j^g [^ uilam aliam creaturam , rei ullius potentia uel
xnvtMtQ manifefta,occulfaaut fpecifica.uer^ tranfrau^
i;

LuciUum
Ctc.

tancredat. UrdmisenuTidmmiprouidentianonaa^l mittitjOCcIamantSacraeliterapjContradicuntdecrcta, cT-i. offyjf ^nfiot. j. jpfa rerum natura atq; ratio minim^ patiuntur. Si ita-;i Mctaplrjf. ^^g obtinuero,illam metamorphofin non reuera fuif; nemo mentis fanae inficiari po*' etic rivriuPfrl ^^ fa^iim, quod 8. Clnyfosi. terit, Sc propterea imaginariam efle confefsione, atq;
deLeT.

fiipr

Matt.

hacin parte falfam: quam fidem quxfo mercbuntur

reliqua,

LtberfcKtus, 60^ quxconreisi iunr^fii^gitlaSchomicidiac^quaE; in ea transformationc & larua iupina folum fuifle da.^ fignata, nec alirer eo modo fieri potuiiTe iam in con*
rcliqua,
,

feffum uenit.

Atmera

profe<^6 funtdeJiria, Scpluf-

quam nuge,imm6 infania. Do^endumfan^,pruden> tium uirorum oculos ha6lenus tam denfa cahgine
fuiiTe

obdu6tos, ut fibi uel

fidei

momentum in his

lu#

Sed eafuitfuperioris potifsimum feculiJabes&cascitas, quo proJibidinc cumhominibuscraflenimis, ridicul^ &nccentifsiindcollufitueteratorille. Vtinamanimocuiuslibet hoc obftrifti fafcino etiamnum ex immenfa Dei mi^ fericordia infonet dulcifsima illauox Ephphata,ut
dibrijs'extGrqueri psrmiferint.
,

ea ex Chrifti orepotcnterprolata, Marc^jt furdo aures aperiebat,ueritati inde eonuertendas: linguae uinculum foluebatur, qua porroueritatem prsedicaret: ita&exhacgratia luminis diuiniradius

quemadmodum

&

cffulgeat,

quo

offufis

tam impotentera diabolpte*

,

nebns, femel tandem

coelefti luce difcufsis

profliga^

tisque , in clarifsimae ueritatis confpe(flum

& eogni-

tionem

citra prf ftigiarum impedimcntum refra perueniri pofsit. Ne uero quis d meeludiobie^liones

criminetur, paucis reliquum huius fabulse

commen-

tum excutiam, Linimentum quo ungebantur fupum

fiaud dubi8 fomniferum erat
:

induturi, quale etiam Libro fe* cundo , capitc trigefimoquarto defcripfi quod fuam fortiebaturuim, quumnudis partibus corporis illinirctur,iIficereturque^nariuocaIorcinaclum:indtf fbmno opprefsis alto, fimuiachra couerfionis eorum^ IB lupos uagabundos , alijs infiiientes, puellas iugu> lantes uorantesqj , cum lupis item coeuntes, quas^ cunque id genus alia idola ingerebat milleartifex:' hinc pernix ea fubfequcbaturuelocitas, qualisi^
:

&

&

inaginatioe,

cogitatuuelfomnohaud difficulterpcri^^itufr Q.

4 10

T>emag.infam,pcenk

ficitun Vbi deinde poft hora,uel logius,uHguenti fo-

poriferi uirtus elanguefceret, periretque, tunc uclut

CK graui ueterno expergcfa^li , fe homincs cfle uide^ banr, quianteafuerant* Similequidlegesapud Auguftinum de Praedantij patre: libro huius Opcris ter
tiojcapiredecimofeptimo &decimoodlauo: ubicx
profefTo

argumetum

id fufius agitatur, explicaturqi,

jityKtfi^^/Jwor/etiammorbus defcribitur.

Aliudautemlinimentum, quoinhominemredi^
turifeinungebant, uelphantafticumfuit, &infom' no ufurpari uifum, uel contra unguenti fomniferi no cumenta facere potuit, uel etiam nihil efficere, ut eo tantum fuos clientes illuferit dsemon, quad id peculiare

quippiamineametamorphofiualeret.
citius

Quodetiam
,

quandoqueinhominumfor-

mam redirent quam tempus erat conftitutum, id C"

quod minus linimeti foporiferi illstum fuiflet, non fatis pcnetraflet ac propterea celc^ riusuis fatifceret, fomniumque reddereturbrcuius. Quomodo infuper haec coh2srent,qu6d fe horam
uenit,

uel id ipfum

aut ajteram, ueleo^inpliusinluposconuer'' .^^ foSyinfinepuellam cum ofsibus deuoraflefafsifunt, \{^\ 7 mox hominum conditioni rcftitutos fuiife: in quo iinuamabo, autuentre, ipfistamfubitoinhomines j/^' reuerfis delitu^re illa puellse caro & ofsa < Adhaec, ^x )''?^ integram puellam dempto brachio deglutieniit.qua ^f", modofeparum comediife, eidemconfefsionis arti' "" culo adiunguntc' Superuixifle prietereaeas adhuc, quas a fe iugnlatas fatebantur^ compertum forfitan

unam

&

^'"'

fuiflet,fiuigilanterfuifletinquifitum:ul fi quSBmor tem oppenjflent, eamcitracontrouerfiam quacun-

-que alia occafione naturali accidifie,fuiiret deprehen g fum. Dcinde quomodo in Dei honorem eleemofy'

a^m

orare potuit diaboli mancipium,fuohero

itefli

De
uerj

iuratifsimo hofti ex foedere obligatumc' Si

inlupi

Lihcrfixtips,

dit

itiiupuconuerki? cratPetrus, quafum rogo matiuu <> (ope in refecanda caprae gula ufus fuit C' Licet quoque Michael ueftitus loca ueneno rom* i^

niferoina6lionesperducendocommoda,uttempo-

rum & manuum arterias, illinireualuerif.non rainus quam Petrus nudus,quomodo in fuis ueftibus oberrare,homines mordicus apprehendere, morfuqi tru:" cidare potuicut ucrus lupus PorrddeucnereicongrelTuscurn lupauoluptate, hoc tantum. fubijciam eam imagines fomnorinas in illa fomni profundioris ex linimento fomnifico, illuiionc admodu tcmer^ ciere: quemadmodti etia quotidie ufuuenire in fanis obferuamus, quibus ex eiufmodi idoiis uoluptas tanta pro obiefta in fomno fpe
,

i|

*"

cicdeleilabiligignitur,

utcum multatitillationefe-. "

rainis fubfequaturquandoqueeflPuiio. Infinitispar-

tibuscitius taciliusqunhishominibusideuenirepO

tell,quorum phanta(iamprociiuemferuiIemq;, ^ui- ^fii^^^ bufcunq; uult imaginibus,imbuit foporis fpiritus. A^ fatigationem 4 metamorphofi reli6tam , q^32 ^^ memoris propemodum excideratirefpondeOj ab co
facil^inteiligi,quamlafsitudinempariatgrauis3cin-*

quictus fomnus,

maxim^ pharmacouiolentercutn
:

teterrimis infomnijsimpreiTus

quiincubum in folo inuadentemfomnonouit. Eo detcntos difficiliscomitatur motuSjtorpidus in fomno fenfuSjfufTDcationis imaginatio,& uelut ingruentis alicuius detentio: uoxetiam fupprimitur, autincertaindifcretaq; edi^ tur: plerique tam inanibus afficiunttirimaginibus;
titfe

opprimentesaudire credant. Laflosccrti^reduaiiitatem am.

dit tanta facultatis animalis exagitatio.

Laruarum rurfus fomnbrinarum

^
14

plius oftendit,qu6dubi pili pofthumanaeformaere'*

ftitutionem manferinf,fe dixerint ignorare;

Num <juo(jue
;,

puluefem illum daeraonucrd

^Xiii-

Q^

bueriti

ifra

Bemae.infam.fcenis

iUetant^et.am fuentu.rtut.s. buerlt. uel aeceptus non pofTct con> illos eo fuiffe ufos

Su^ =ft:quum etenim

Vc>.

pr^* lycanthrcpia nulbm an.mal Li. !n ea iugulaffe con^ef /r capram fe morfu & cultro De.ndelitan-

P"trus necaliusinteremptimeminit. .nanus eo con. , ut f. uel ;; "'uenenofitatis puluis pelle craffa den. cuandocunque , animal enam

f;6;e> pilis long.s compaaisq. atam efferapharmac.pr^^ ftftuenecaret. quomodo

tuti effe
f.n.llro

com.nun.tum folo

.n b/=^=h.o affriaionem penctrare ad cor proxim^ celernmeq. .nanu, unde ualuit.taminnoxiitolerantes:' r r.;, aud.tam .n confefs.one H.s ad ememum adde, ic * controuer..amque. ut Gallica faiffe inconftantiam negaret a ter. quod aliquando hic afnrmabat, expenderentur finguUe ^ Si eiufmodi squiUbrio coofefSes,tormentiscrudelifsi.nisfrequentereK> i capt.u.s ed.ts, gra. tort^uel etiam.fi uoles, fpont^ .aauram fenindies tyrannidis fux
uiri,

SSLi maliclpuluer.s PO---^^ o^" a

arter

&

i^omprofea6

rrrfSfsimusiliehoLicida.Chrif^^^^^^^^ plur..num ^.fj"; ueritas & uita eft, glorla j^f^ PfO"''l^''" ^/ hem funaionem Deiuoluntate '" meliorem iret magiftratus in "'" q"5"f ^^Ct, fafcium acerm q"'^"' ligneorum
;

terentur

crebr6eKu"runtur,&parcereturfumpt.bus.ncarn^
ficum mercede foluenda f^"^"*^'.::^"" PTin ho" orationis e6 ducatur.ut '\^^'''''''T'S..(.^\l utendum cenfeam,m hominum genere emendando

*"

'^

mnoctnUr ohmile' Exemffrf mulieYcv.Urm

Mi ofmmcm
hi..

fmitnrm.
noft^''.'f^';:^P; delulasj

ap. XIII.
celebreapud ADde quendam ex anolund.c.o. torem

^i^ Liherfextm. gcnusinuliercuIascomprehendKre qulin plurlrnas, casq; incendio puniuifTcitande arioluin uel Pythiuin huncuatein, cui ha^flenusiliefidemapporuerat, ad
prastoremaccersifTe,

adhucunam maieticijreamin^ dicaturum,niri inique ferret.Pr^tore haud difficulter rrAtorU uxor

tiQ f^^f ''^^^^^^^
'*'^^^'* ^'

annuente,eiusuxoremquoq; infimulatindextac

quid hac inre haefitaret,palam fe id demonftraturuin adducit: horamq; prsfigit, qua eam reliquarum fagarum conuentui & choreis interefle , fuis ipfe maritus teftareturoculis* Confentitpraetoriquiilatutahora

quofdamamieos&cofanguineos

in

eademmerafe*

cum & cum coiuge coenare uoluit,

fupprelTa interim

conuocatas focictatis caufa. Hinc defignata ab aFioIo hora, d mefa furgit, iubetq; omnes fimul cum uxore permancrcrnecpriusloco dimoueri, quamipferedi" ret. Deduftusporroabarioloquoisuoluit, lamiaru ccEtum, choreas, & nefcio quas alias uoluptatu illece bras, quibus ipfius intererat coniunx, reliquaru delicias feflata , n5 obfcur^ uidebatur fpe6lare. Mox do-* mum reuerfus.amicos uocatos co quo reliquerat ordine,unacumfuauxore, iaetos menfieafsiderecoperit. Et cum ftudiofe , num ftationem deferuifiet con^ iunx,percun6laretur cam eidem affixam fuifle loco
:

inipfius
Itaq;

abfentia,unoabomnibusaffirmabaturore. rem omnem aperuitprstor, ob infli6lam inno*

:

:entibus

poenam fcro pffinitudine du^lus fi re6le nemini, Pythium accufatorem mortc muldabat. Sic in arce Mindenfis ditionis Racd nuncupata, lequibufdamfosminisobmaleficiu, paucis abhinc mnis extremum fuit fumptum fuppli cium , ex accuatione mulieris Margaritje Mindenfis nomine quas ilias incarcerata fuerat in cafi:ro Huisberch,circa Vi^
,

&

urgimfito.

Eadempodeainoram &ciuitatem Ver-

lenfem uocata,quandam denuo accufauit ea \^z^Q, ut lifi illa uincuiis tradita maleficium confiteretur,fe
'

Q^

^^2m"

0J4

lyemag.mfam-poenU
in carcerefiagitium negante,

rcamforc uoueritf neccerte fcElixdefuit fucGeiTas,

Nam alteraconilanter

&exgrauirsimisfortet6rmentis eodeminloco expiranteiattrahiinuinculaiubeiuraccufatrix,quaefu4

nbunda tanquam uenenum

& ignem euomens, tor*tprem &quofcunquealiosexterruit,abegitque: doriec quidam rationum praife^lus cui penitius inno,

Ijuerant eiusteehn^^manusinijceret^aliosqi ad eain

M4efica4c^^'itnciifa.-

apprehendenQam
^iaiiti

excitaret. Sic

ilia

tandem qu^ftio*
confidencerinfi*

nibus fubiec^a, crimen quod

impegerat, ipfaluit.

alteri

iH

"

lionedetuiiirealteraraincarcere

Hac etcnim faifa criminadefundam, atqu^

aliasanteafiammisabfumptas, conllanti fpargeba^urramore. Nodra riiemoria Marcoduri, ubi horioru olera ex grandine difsipataforentjill^fi? proximi horti cuiuf"

dam uetulae p.latis,qui f;Epius efie folct tepeflatu tra^

iiasjuetula maleficij ^ccufata in carcere pertrahituri
quiji maxima tyriaide dirifsimis fubieda torturis adnalliuscrimiaiscofefsiorjeimpellipofrct,fedpe< r.es fe no efre^tepeftate ciere uel aere c5turbare, Dei* quc folias id opus efle, ualde diceret prudeter,ea pep trabefurpefamj&onerofisponderib.utrinqj pefilife^ diftracla, iaq;anim^agente,reli6lurusinilliscrucia' inetis praefes , carnifice ut fecum fimul abiret potatu

&

hortatur;uetu!a,ubirediret,ahafa(rarainquies.Tanii
illamiferabihterexcarnificata, utprius accerferetur

fofefsionariUvSqUailiepoculafequeretur, praefidero iuppliciterorat:quiirridensdifcefsit. Poftcaautre*,

uerfus , ea
titus
|isifgi;Vicij
j^a^;^;

ita adhuc fufpefam offendit mortua,men^i eamfibimanus interea dum abeflet intuliflc, '^^^'^^^^^^ P^^ tempore tyrannus hic iueiufmodi incidit maniam, ut ipfe lacerandis ueftibus,& cxcrc<

pientis faciei fuse iliinendis,uim

fibi faceret,

Nsc ita proc^l hinc

in ^lio oppidulo,ubi nulla cai

nificv

Liherfextm.

6is

ntficinaad fcelerisalicuius confefsionem sdigi ne-

quiretcaptaob maleficij opinionemuljerculajianc blandis adoritur uerbis facrificuIuSjUt fe no amplius torturis ita diftrahi finerct hortatus:at leuiter fciam' modo cofiteretur deliclum, inde fe eam aqua luftrali amaleficijsexpiatam^&uelutfartamte^iamDcore^ ftituere uelle promittebat. H^c ita a faccrdote indu* ^a,circuuentaqj blanditijs, fefort^ qusdam huiuf modimaladefignafFe fafTaeft.earatione queadmodum perfuaferat facrificus,fe fperans euafuram. Ob ^^^f^P^M' eiufmodi confefsionem fallaciter & dolof^ eblandi- ^^*^^

tam,ut Vulcanoealitareturjlatafuitfententia Qua prsterexpectationemaudita, Videtequomodom

interficiatiSjprsemonuitfurdos miferafemina.
in ducatu Cliuenfi difsitum
niTQ

Propc Elten pagum^miliare m.edium ab Embrica, circa uiam regiam loca ericeo antc annos circiter quadraginta duos,dsemo,

'

uiatorcs mirls uarijsq; exercebat modiSjC^dcns, ueiabequisdeijcienSjfeuuehicuIafabuertens: nec aliud unqua uidebatur,quam manus effigies.Ecker- ^cWke ken huic nomen indebatun Vicini incredulij nec fa^ tis hoc daemonij ludibriu exercitiumq; dignofcetc?, ad Lamiai maleficiia referut id facinus quare manus iinulieriSibyll^Duifcopsnomine,fcruitutisturc Co SyUSjiDui^ miii Montcfi mancipatasinijciturieaq; tandeexufls, /'^^^'
:

defijtuexatio.

Fuerit rca: licct

no cacaufa, quodillapr^fligiofiactus quoq; ob crudele carnificina, uel etia

incredulitateadaemonioillufionc in falj cufefsione induci potuerit :ucrum ab eiufmodi diufsatione adiabolofoliiinuedla, hicdcftititultro^ScquJdelib^ ter,uthominesaItiusincreduiitatisbarathrQimrner geret,Screosfanguinariefenteticredderet,quacupri nis in infontib. auidt* appetit iir sb inirio homicida. 5i etenim induilrie obferuatu,inq.{ltuq; foierter fuif'
,

Heifdehoris,quib.manimaginehoc cernereturia-

Q^ 4

dibri-

di^

De mag. infam. pcenk

dibrium Sibylla domi dormiens ut plurimum, uel a^ liud agens fuiflfetprocul dubio deprehenfa. Sicon* fefsionem urgeas eam fuiife a li(5i:ore extortam , uel auitiat3E phantafias muliercula editam , refpondeo, Quo autcm modo illa d diabolo corrumpatur, totics di(i1um eft, ut crebrae repetitionis tasdeat.
:

\n accHf^tione oh makficiumy fmguUris qiw^

rundjim principum prudcntia.

Qp. XII II.

P:
Gtiilielmidtt
(is

Orrout eiufcemodi Syrtes &perpetua animarum naufragja pfouidentius declinentur^memo

ria 8c imitatione dignifsimam fententiam,quam hauditapridemcircaquadrageiimam anni fexagefi-

mitertij fuprafefquimillefimu,pronunciauitiiluttrif#

CUiHA,etc.

.^m mtia,

fimus Princeps nofter D. Guilielmus dux Cliuiae, luHse, &c. cun6lorum oculis uelut fpeculum propo' nereuolui Agricola quidamexMarchise comitatu, 2j.mento numerofolocuples, cuiusuaccagfolitomi' nus la6tis aliquantifper reddidiffent, ad ariolum con fagitjCapturus conlllium qui haud mora,fe Lamiam eiusia6lurasautricemoftenfurupollicetun Hinc ad uillici huius sdes comitatuSjfiliam ex priori eius con iugcadhucuirginemapprehendit, huicladismalefi* cio imminuti crimen impingens. Hsec mox a dsmo^
:
'

ne illufa,maie perfuafa Sc induela, uerum

fed fcnon
fatis efie maleficij

efie fatetur:

peritam fubiungit, fimul

fosminas fcdecim accufans, quaseainarte abfolut^ do6:as effe afi^rmauit. Illuilnfsimo principi h^c iiico fignificancurafatrapa,quicas omnes carceribus incun6f:anter m.ancipari oportere confuluit. Ne tamen alicui hic manMnijcerct grauiter inhibuit Princeps: ^''^^^"^"^1 flricleetiamandans, urquocunqi modoautinfidijs ionJta.de a ii -o ii inumcula per tranereiur ariolus illc. Puellamuero i}ion. trwH' nai amc.iu ab ecclelia^ minitiro acciri uoluiceius Cclf. &in prJB,
, .
-

cipuis

Liher fextm.

iy

clpuiS ndci Cbriftianf articulis examinari,deinde ab hac djemop.is illuuone do6trina ranioriad mcntein
reduci: eamq; cautiorem ea ratione a fatanae ftrophis

redditam^fideiuflbribus conftitutis, (i miodo eos con requipofret(ucmagisin ofiiciocontineretur) iinmi^ nus.tumpropriafideinterporitajCUmbonagratiadimitti. Alias autem matronas hoc falf^s crimmationis cauterio a corruptf mentis uirgine iniLflas,nulla om^ ninoregrauaripermiflum efl:. Acprudentifsimohoc confliiOjdefljthicfabul^ a6lus, &;Jacuaccarum qua foletcopiafluxit.Vtinam hocfalubriexemplo moni^ ti alij , principijs harum tragoediarum quibufcunque legitimispijsqirationibusirentobuiamdeliberatior es
:

non profe6lo in re, ubi parum certi poflet (latui,

uelutinextricabililabyrintho implicati, ex flmplici

errore in mille ita prolaberentur cautiminus.unde

tandem nullus uidetur euadendi aut finiendi modus. Eiufmodi telse genus folertcr contexere nouit, con*
fueuitq; ueteratorius
ille

textor,

Sed maximoper^ dolendum efl;,in ijs qui principi* bus funt i confiiijSjUcl magiflrratum gerunt, aut rempublicamgubernant, defidcrariquandoq;maturain deliberatione , difcretionem 8c abfolutam rerum intelligentiam unde fit,ut prascipitcs nimis pUrunque ferantur ad fanguinis effufionem tum in hoc negocio d^moniacOjtum in caufis quibufdam alijs non ita dif^
,
:

'

finitis.Quantaautemconfiliorummaturitateacprouidentiacontrahas d^emoniorum artes,fineinnocetium carnificina, cundaadminiftrenturinamplifsimo regno ele6loris Palatini D. Friderici, principis

Palattniek^

(quod citrapalpumdjdumuolo) fapientiaeinfignis, ^omFrideri mcmorandae pietatis,8c raodeflije incoparabilis, pr> ^ip^^^^^tia, terquam quod res ipfa no obfcure docet & teftantar infignia edicla iam promulgatajaccedit id quoq; in y.^gp^^^bZ^a primis, quod D. ChriAophorus Probus, LKdovtor cellarms Pu,

con- latmu

dit
co^uliifsifnus
,

De mag.infam. pcenU
Sc caceilarius

uigilatifsimuSjtiupcrm
cic'

proximo Bing defignato conuentu principum

clorumRheni., ubihuius mei opcris forteincidcret inentio palam difertC ac prudenter fuamdeharum ofFuciarum & dacmoniac^ tragoediss controucrfia
fententiam explicuerit.

Optimo iure in hunc referendus eritcataloguni ComefNiU' gcncrofus &iliuftris Comes a NiuwenarD.Herma.
uuenartti^

nos uir profcilo linpuarum peritifsimus ,dodrin multijugaL^memonaefidehisimje, &mgeni|rari :qui haud ita pridcm induftri^ admodum Lamiam , quse* cunq; flagitia fatuo huie hominu generi affaeta i^t6, imaginan^ folum nota cofeflam, exilio punijt, quod
, ,

huiusmuherculxuicinos hocincreduiitatis fafcino adhuc deretos, ca minim^ toleraturos uideret. Confsfsione mihi ab eius clemetia comunicata ipfe legi. Suam qQoq; hic laudem mcreturgenerofus coCmUelmfii mes Alontcnfis Guiliclmus quiquumhauditapritvmesAion- ^j^j^ in uinculis detincrct uctulam o6logenariam,ob *^/"' incantamentorum fufpicionem ( quo nomine antea
,

quoque capta fuerat,&: quasdionibus fubdita cuius

:

etiammaterea rationeintcrtortqrismanus

interijf*

fepcrhibcbatur) adillam ingrcfr&, ftudiofefingula perquiro,licet mcndacijs eam onerari,naribus miniTneobftru^^isodorare. Quum ucro obieflumelTet,
lilium matri captse, curruiq; ut auehcretur, infidcntr

globum terreum, cuius potentia fc a uinculis iibera^ ret,porrexifrc:eundem quoquc matrem promifsi ad' mQnuiilc; quodunillr^etjamtorqucbant accufato^ rcs,quafi clfe(fluram fc ne ea ratione fincm uitae facC"
rct,poI!icitafuiiretmater. Hosarticulostamacriter

apud Comitem urgebant alij ut nifi ualidiore ratio,

nis neruo, atq;

adeo

ipfa rei ueritate ferio reftitiflem,

camflammaepoftdiesnonmultos deuoraflcnt.Inter ^olioquenduminanimi dcliquium quandoq; inci*

dere

, ,

Liberjextm.

<f/^

dere iiidcbatur, quarc 4 mc eius os aperiebatur, con^ arterixmotuspenficulatr^if^abanrurSciBanus, batur infpicieba itcm linguam, donabam poflrcmd pecuniolam,quod uulge feratur,Lamias uirus fuum ciaculari pofTe in eu a quo aliquid fuerint cofequuti, Cseterumhuiufmodi refponfo obie^ione priore fcitir$imediIuit,afiiiofciHcetnonglobum terreum, fedxneam formam inuolutalinteamatri fuifle fup^ peditata,quibusexulceratasgrauitertibias curarer, easquemihioft^dit tantopere defcedatas crudeli#

&

t?.te

tormentorum

alias

carnificina toleracorum,

ob eandemfufpicionemiQ quum oleum quippe fer,*

,

pidum in tibias ut extorqueretur falfa confefsio

funderctur.

in^

Enaccufationisimptidentiam,quaca* lamitatis huius extremae facies deformatur, Alteram partem, quod nimirum pollicitationis rccordareturmater, itaexplicuitjquod filijsfuis in
afsidua
illa

uulgi fugillatione
fi

ob

maleficij

famam,

addixifTct,

fort^ ad fupplifium-eapropterabripe-

retur, fe mortis fuse

ili

iudicis iufli tribunal

authorem ad squifslmum Chriprouocaturam , ut triccfimo

latisj

die d fuo interitufcibidem fiftcret, fententiae

Tationem redditurus.
reiur,

Si itaque effe^lus confeque*

filiosque

argumentum fore non bfcurum innocentia?, matrem extra culpam efTe intelletluros

quuminfontesorantes exaudiat Deusiufliciseuin^ ^dexunicus, quiadfi6laseiufmodi preces obfurdeProinde Comes a meadmonitus, &re6lius fcit ip ep delufionum diabolicarum genere inftitutus, pauperculam caufa prius uigilanter difcufTa' dimi* iit. Nec praerermittendus hic eius leuir infignis Dominus Adolphus, comes a NafTau, qui tludij ^Adelp^h inultum impendit apud Danos in bello contra Sue- ^*"" ^ 49 cumAnnoij^^iUt abhisprgeiJigijsheroumQCulQS
^l^lndicarc?,

Piafe

dzo
Swthhtpia,

T>emdg. mfitm, pxnis

Pia

& laudabilis omnibus feeulis fententia

fiaum

apudhos principes& amplifsimosuiros pondus Sc locamliabet i.Confultius nimirum efle decemno

centes dimittere,quam infontem

unum punire.

Df [edu^ls cnorCf
jicicndis
,

er Iwcticii non mtrr-

fcntcnti

Patrm

Cap.

XV.

tis demonftratum fit,ut citius haercticorum poenam, quamuoracesmereanturflammas qui re:

QI

Vum
ptos

efTe,

uero horum plurimos mente corru# erroreque a fatana reducTtoSjiam fa-

^iusinftituti, (iconuertantur, corporalipunitionc

EpiH.itj.

JDe feduclii^ t)Tore,&}A.

citnda fenten

fummorum pa^ trum paucasadducere placuit. AuguilinusadDonatum,proconfu!era Aphrics Exoccafione,inquit,

minim^afficiendi funt, fententias
:

^erfitjjiiuiTiiudicumacIegum.neasterniiudici) poe*

u^PatTutn,

^^^ incidant , corngi mimicos cupimus, non necari necdifciplinam circa eosnegligiuolumus, necfup* plicijs quibus digni fuRt exerceri. Sic crgo eorum peccata compefce , ut (int quos poeniteat pcccauifle.

Quaefumusigitur,utcumEccIefi^caufasaudis,qualibetnefarijsiniurijsappetita uel afflida efle cogno^

ueriSjpoteftate occidendi te habere oblJuifcaris,& pe
titione noflra

non obliuifcaris. Non tibi uile fit, neqj

uos rogamus, ne occidatur: pro quib. Dominu rogamus,

contcmptile,fiIi honorabiliter dileflifsime,qu6d
Sbifi.st^.

wtcorrigatur.IdeadMarcellinu: Poenailloru, quauis de tantis fceleribus confeflorum , rogo te , ut praeter fupplicium mortisfit, 8c propter confcientiam no* ftram , 8c propter catholicam manfuetudinem commendandam. Ad eundem Epifl:. 159. Imple iudex
Chrifl:iane,pij patrisofficium:ficfuccenfeiniquitat/,

i
j^
-

ut confulere humanitati memineris. Ncc in pecca** lorum atrocitatibus exerceas ulcifcendi libidinem,

kd

Liher/extus,

6it

{t^ pcccatorum uulneribus curandi adhibeas uoluntatem. Noli perdere patef nam di!!gentiam,quain
in ipfa inquifitioneferuafti: quando tantorumfce' lerum cofcrsioncm non cxtendente cculeo, non fulcantibus ungulis, non urentibus flammis {^di uirgarumuerberibus eruifti. Et contra epiftolam Fundamenti capite primo, Dominus per ieruos fuos rcgna fubuertit erroris: ipfos liero homines, in quantu homines funt, emen^ dandos efTc potius quam perdendos iubet. Nec eft quoddcconuerfionefratris in haerefim prolapfide* fperemus. Nifi cnim qui eiufmodi eft, per gratiam
,

Domini pofiet conuerti

prorfus inanis efiet lacobi

admonitio. Sciebathoc Auguilinus, ideoqucfetotum conuertendis hsereticis mancipabat, afque id iuxta Apoftoii monitacummagna lenitate acman* fuetudine fpiritus,nec abfque pij laboris frudu. Sic cniminEpift. 48. ad Vincentium fcribit: De multoriimiam corre6lione gaudem-us, qui tam ueraci' tcrunitaten)catholicamtenentatquedefendunt, Sc
^ priftino errore fe liberatos effe
If rantur,ut

eos

cum

magna

gratulatione miremur.

Cumprimis autem

Chriftianummagiftratum haecdecetmoderario, ut
a faeuitia
;

& crudelitatc abftineat. Omnino citra difmc

inter eos t^Q fateor, quibus ad*
difplicct,

fimulationem

'modum
V
*

quodubi interficiendifunterro-

res,interfieiuturhomines. Nuliisbonis,inquitidcm

nofterAuguftinus, incatholicaEcclefiahocplacet,
fiufque

admortem inquenquam,

licet

haereticum,

faeuiatur.

Etlibroprimocontraliteras Pctilianr,ca& pite uigefimonono : Diligite homincs, interficite cr^ rores, finc fuitia pro ucritate certatc.Iterum contra
epiftolam Fundamcnti:llli in uos ff uiant,qui ncfciut cum quo laborc uerum inucniatur , quam difficile caueantur errores. Uli in uos fseuiant, qui ncfciunt

&

qu4m

4a2

t)e

mag.mfam,p(snk

qtiim rarum & arduum fit carndlia phantafmata pi^ mentis ferenitate fuperare. Illi in uos f^euiantjqui lie fciunt cum quanta difficultate fanetur oculus interio rishominiSjUtpofsitintuerifolemruum :nonirrum quem colitis coelefti corpore oculiscarneis hominum Scpecorum fulgentem atq; radiantem: ^tdi \U lumdequofcriptum ell: per prophctam, Ortns etb mihi iufticisfol & de quo di6tum eilin Euangelio,
c^^c
:

Eratlumcnuerum, quodiliuminatomnemhomihe uenientcminhuncmundum. Illiinuosfgeuiant, qui

nefciunt quibus fufpirijs gemitibus fiaC,ut ex qualicunque parte pofsit intelligi Deus.Poftremo in uos illi fiseuiant, quinullotalierroredeeeptifunt, quaii caetera. Ergo fsuire in hiere uos deceptos uident: ticos,etiam admodum detcftabiles,quales erant Ma^ nichsei^quibus Auguftinus ita fcribit,n6 uidetur eiTe piorum hominum.qui fciunt quanto cum labore uerum inueniatur, quam errores difficulter cauean^ tur,quibusq; fufpirijs 5c gemitibus fiat ut ex qualicu^

&

&

&

^^"^"

^'

**^'^^*

que parte pofsitintelligi Deus. Exlibro Quaeftionu Euangelij fecundum Matth^ capitei^.Hinceftquodferuidicunt: Visimus,&:col ligimusea:' Quibusueritasipfarefpondet Nonita
:

homincm conftitutum eifein hac uita

ut certus effe pofsit,quaIis quifquefuturus fitpoftes,cuius inpr^fentia ceVnit errorem: uej etiam quid error eius conferatad profedum bonoTum* non elTe tales auferen> %
,
'i

-dosdehacuitajnecummalosconaturinterficerejbo nosinterSciat,quodfortdfuturifunt: autbonisob- i fit, quibus &inuitiforT^utiles funt. fed tuhcoppor^j tun^ fieri,cum iam in fine non reftat uel tempus coin ^ putandse uit2B,uel proficiendi ad ueritatem, cx occa

|.

lioneatqjcomparationealienierroris. Ibide quaeft. IT. Necta^nencorXequcns, ut omnis haereticus uei fchifmaticus corporaliter ab Ecclefia feparetur.Mul^

Liherjexttds^
tos enim tales portat Ecclefia, quia

62^

'"'

defcnduc falfitatemfententiaefuae, utintentam multitudincm faciant: quod fi fccerint,tunc pellantur. Idem de Ve* rareligionejCap.H.Vtamurigiturctiamhaereticis^no "utcorum approbemus crrores, fed ut catholicam Au fciplinam aduerfus corum infidias aflTerenteSjUigilacautiores fimusjetiamfi eos ad Talutem reuo tiores care non pofsimus Idem , & habetur 24. q. 5. dixit: Dixit Apoftolus, haereticum homincm[poft primam 5c fecundam corre6lionem deuita,quia fubuerfus e Q: huiufmodi,&peccatinfcmetipfodamnatus.Sdc|ui fcntentiam fuam, quamuisfaifamatqueperuerfam, nulla pertinaci animofitate defendunt, praefcrtim quam non audacia fuae praefumptionis peperint, {t^ d fdu<5lis atque in crrorem lapfis parentibus accepe runt! quaeruntautemcauta foliicitudincueritatcm, cftrrigi parati cum inuenerinr,nequaquam funt intcr haereticos deputandi, Chryfoftomus homilia quadragcfimafeptima,in caputMatthaei decimumtcrtiu: Vis igitur abeuntes coliigimus ea < Dominus autem prohibetnefort^fimul cu zszanijs herba etia tritici euellant: qcFdicebat, utbella&effufione fanguinis
If a

non

prohiberet. Nafitrucidarenturhaeretici,abfq;fcedere pacis atq; inducijs bellum orbi inferretur.Duabus

igituf rationib. prehibuit: altera, quia frumetis parii

noceret: altera,quia nifi fanaretur, cxtrema fupplicia

no euaderet Quare fi puniri eos uukis,Sc frumentis ncquaqua officcre, opportunitas teporis cogrua expedadauobiseft. Quidauteft,qu6dcradicabiti&fimul cu ipfis ctia frumeta < Certd aut, quia fi anna capietis inquit,necefie eft

quum haercticos

trucidatis,

multos fandoru fimul interimere:aut quia ab ipfis zi zanijs multa comutata, in frumeii conditione fe ipfa couerteret. Si ergo pr^uenietes eue]Iatis,ea frumeta depcribunt,qu9 a comutatis zizanijs proueniret.No
prohi'

j^areticoTil
f^^-^^'^'^'^^^^'*

^^ ^^S' i^f^^^pos^is 624 prGhibetautcm conciliabulahsreticorum

difsipare,

^
'^]inp'

oraob{iruere,hberatcmloquendiconcidere:ucrdin ir^^^^ficere & trucidare. ExHomiliaoclaua, in caput Genefeos feeundum: Hsretici limili modo adFecti funt, ficuthiquimorbolaborant, Sccorporalibus o* culiscscutiuDt.IlIienim ob oculoruiuoruinfirmita.

tem folis Juciaducrrantur, & obaduerfamcorpDris ualetudinem etiam optimos faiuberriraosqi cibos a^ fpernantur ita Schi anima ^grotantes,&: mentis ocu
:

iis

3.Tmoth.i.

lumen ueritatis reipicere non pofTunr. Idtf circonoO:ro fungentes munere, manuseis porrigamus,magna eis mafaetudine loquamur.Ma & bcatus Paulusitanosadmonuit, dicens: Vtinmanfuetudi
capti,ad

re crudiantur aduerfarij, fi fortd dat eis Deus posnite tiam in agnitione ueritatis,& emergant e Liqueo diaboli,capti ab ipfo in illius uoluntatem. Vides quomo do uerbis declarauit,^ quafi ebrietate obruti Cint^f Et iterum Capti,inquir,a dkbolo, quafi laqueis irretiti fur.t. Vnde& nobis geminaopus eft manfuetudine ScJonganimitate, utpofsimuseoseripere&educerc exlaqueisdiaboli Dicamus igitur eis Emcrgite 8c
:
:

re(ipircitepau]ifper,afpicitelumeniu{licia2,&c.Idem

infermonedeanathemate: Dograataimpia,
:

Scquje^

abhfreticisprofcla,arguere&anathematizareopor tet homJnibus autem parcendum,Sc pro falute ipfo-

rum orandum.
Athanaffus ad Antiochenfestomo duodecimo: quiuobifcumpgcificeagereuoliit, inprimis autem illos qui in ueteris ecclefise communione fue* runtjdeinde qui ab Arrianis redierunt, eUckQ ad uos, eosq; ut patres afrumite,& utmagiftri c tutores recl pite, coaptantes uos ioteriiii diledo noftro PauJino, eiusq; focJjs nihilqs amplius ab illis exigatis, qu^ir ut execrentur Arrianorum h^refim, confiteanturqa' &.n6torum patrum in Nic^a fidem. Seuerus Sulpitiu

Omnes

quoqu

Liherrextiis.

torpridieexeDifconn.,?,

^''^-''''''"^'^P^'-''--

re qui h^reticos inquirernt ,

etmm maxima.n turbam rra

efl-et.

1^,5 ^'r " ^'1"'" ^^"^oru.n

'' '^^
*

'"'""'"'

SeJ

Ma

tino n.

'^

d^populatu-

buni

cum iure g
illa

adTor

^d
'

PiaenimeratfollicitudoTpfiS^Tr'''"^"'"'-nos,qui fub
occafion,^ .
'

hT

'"^ ^""' ""= ^"'

" ''"'" Chriffia.

'"^'^

tiamLreticos Hberare".

"'^'"'^''

'P'" '

FHos^S.1ntfptir:.\^^^^^
-^Erafmus ad Alfonfufn A^ ' ^''''"'''^^-=^=^"ibic Hifpalenfem. titu lo qua" lcT'"'" ^''"P^^^^^P" '''^ '"""chis diitin&o. contrafaniiam ^^^6^^* raphrafi MattLlf/ ^'^P^^ Seml?"''''','^"""^'"' coiligere zizaniam ?'""!^'^^^ t^'Ps Tunt ou PV
fiarchasgladijs

a"morti2r

'^^^'."'''PftoJos

&hire.

lerari.fiflrt^,i;j'4no',teosext^ f cum. Qu6d fin^on ""''"'"^' t"'

dr^Jciiir"'"" 4utt^;rbSKit/t"'"" -^--'

<ii

u^pcenas ^Jabuntaliqut

reSc?'

r"'-''

'"^'^'^'^

&Latomo,qui nonnSf
ut

r''^fi"^'"

?^.refpon.

fillare.

Quotiesmecum reou^o o"

f^e uacaneur^rv'^"^.''''"^'"-^' ^''^''^

"'^^'^

^P"erl

irs&fchifmarnoP^^poA-rT'^"''*?''^"^''^^^^.

mcdo

De mag. infam.pwnis 626 modotuear exepium quod hodie uidemus

iiullis,

in

non-

qui opiniones fcholafticas ilico pertrahunt ad carceres incendium:ueiuti nunc exuri utdcmus facerdotes , qui puellam quicum habent cofiluetudi'

&

ncm, malunt appcilare uxorem, quam concubinam, Equidem taiibus meden foleo, non patrocinari, nec
inhoc hsecmihidicuntur, quodtalcsuelim eifeimpunitos tantumiiiud admiror, quomodotantafe:

cum ccclefiaftica manfuetudine. probare aut improbare principum mundanorum leges, habent fuum ius,habent iua c6fiiia habenc fuum iudicem cui reddituri funt ratioxiem. Mea paraphraCis Euangelic^ paraboiae fenfum expianat,qui fi uerus eii,fi ChrilVb dignus,fi probatis orthodoxis interpretibus placuit, fi raultis fccuiis
ueritas conueniat

Non

efl

meum

ufueccieiias.comprobatuseit, quur reprehcfiditurf

aut fireprehendendus cfl, quur non panterin iu$ uocentur &iiii i Vfque ad xtatem Augullini, boc eil; pius quam quadnngentis poit Chnltumnatum annis, nurquamlegimusorthodoxisimpiorafie Caequum id frcfaris prsfidium aducrfus haereticos
,

quentjfsimefaifium

eilet abipfishazreticis.

Nunqua

tamen hoe exemplum imitariuifum eft orthodoxis, donecDonatii^arum & Circumceliionurri hucperpelieretpernicax& infanabiiis infania, nimiuindiu
tolerata
tiabiiius
itdiz.
fi

Nam

pr<Bter fchifma,

quo non aliudexi-

procefsilTet, agitabant, uulncrabant, in<

in ocuios caice aceco tempcrata exoculabaril orthodoxos.alios occidentes,aiios adhomicidiuii metu mortis adigentcs. Nec mitiores erant in fe. ipfos quaminalios, uitio fibiuel giadio uel figli
:

diorum non ciTet copia, praecipitio necem accerfen^ tes. Quid multis tanta erat rabies, ut nec ab ethni:"

cis

principibus tolerari debuerint: nec a Chnltianis,

faifTet

ftumfi nuiU

hsrefis^ ^ut fchifmaris crimen PcJ

'

^tysrftxtm.

t^'".

Manfuetioribus

ft-nus, noop/acuit"^;)'
^^cere ep.fcopos a,,js a

intern '"^"* r""."^P'''''^-

fu"dmus Augu.
"'""''"^ "-^

'
i

confultos, eiuifis morcVl

hoc eft, feparatione .jnathemate. a com " li?^''' extremum ecCefia "^ -^"'n fupp^i^ m 'r,
'
,

'''^"^

^Pud lure-

-clefi^ confon,o fubmS" ^^^^ '-?f^ -at ab non fo,um inu tabantexem 'a & martyrura uerum etiamC.fctift "'^'!i''"^'*"^ *' 'Po'orunx '
:

4os fcen cfnr '"'"^^"''"^Clir.ihani gregis "'or^

rernic.e

<5derantesforepericu"m Pro h.reticis

.rr

'''P""*''^f. ^n-

Jui ud.nutff" ct'one, uel amfaig;,^ ^,"* ;""'" '^^n/erantin ea fa-

rumfenten'?iafref4Jb;;,^J;"'''";c,f]-eta,io. V^ntate correais, ?'"'''* ^" ^e^

P;obauitAu|uftir,us

VW'

^'l"""*'

t"er

"f

quim h^^i^o "'''T "'miurn mitislaueft, qui pri? ' '"'quam

attingeret,

ficanos uerius

^^i tamen aduerfus^t?"

ouod"

'^^'^'^*^'
>

for.

f^ ^'''r"'

'!*P^t^""'"^ '"'^'^'

' ''^'*'" =^

cutcre' "'ere.

cultates ad

^"^"q"amfacu,t3r,^,^o f^rl /ed , ''^'""oqs ex-' tantum ecCefi-mr

, ,

necaue^^lV^^^P^^cu-

;--s

^"as qui tranfire uee [. ^'/^^uas.t.uLtbarS,'/^,''"^^""^ ^^'-^' "^^udme , ut nec deric & '7'^"' '^ntaman. ""^'/uus honosadm ''^P'^'"'

orthodoxorum e^C

V
's

'^^'"et.-carum fy. "' ^""sferret: ad

indjfta

graui'" ''^-^tpauc,. nollcnt refipifcerf "& .^"l-^J""''

non admod"

ett '"t^''

''""'*

^zt

Bemag.mfam.p(rnis

tentatumcft de occidendis tam immanibus beluis, titquum priusedi6lumMacedonij (nifallor) praefidis fic ambi.guis uerbis elTet propofitum , ut hjereti^ cis uideretur minari necem,ni refipircerent, Augufi:i' nus illum diligenteradmonuerit, ne quequam interficeret,quum hoc ius ex collitutionibus Cf fareis ha^ beret, laudetq; quod edi<5to pofteriore uerboru ambiguitatcm explicuiffet, Idem admonet prster alios Dulcicium tribunum,ne quem capite p!e<5^at. Ex his fatisliquet, quantumiilorum animu? abhbrrueritab hac coofircatsonurri, carc:erum, fuppliciorum, ineen
folaplacec, pr^fertim

qus rmnc quibufdam Sc nimium & exeorumnumero, qui perfe^ ctJonemChrilliansepietatisproiitentur, quoruom*
diorumfaeuitia,

neftudiameffedecebat medtri potiusquam interi* mcre, ^i:lcgum finceritatemfua intercefsione miti^ gare. Nunc etiam ultra principum ediclum faeuitur ab iiiis clementiae magiftris. Cxfaris edidlum habetJit Jegitim^ conuidis,quam hoc interdum fiat Iegitimd,t jneanihilrefert: tamen multis incognitumnon efti'!i Namhoc hominum genus fer^nullis legibus paret*c nec ecclefiafticis ncc prophanis fed quicquid uo*5 lunt, fan<5tum eft'. Mihi nullaplaeuitunquam hxre*'i3
:

fis,nce ulli

unquam faui,faueo,fauturus'ue fum h^re^nt

Nullum abftraclum ab

tico, nifi fpe medicandi, ne quismefufpiceturhaefter

mea

caufa dicerc.

ecclcfijw'!}|

caulis adiunxi mihi, fed.ipfe conftantifsim^ perfi

ftens in ecclcfiss confortio,'nonnullos ad illius

fi

cietatemreuocaui. Tantumloquorde quorundal fiEuitia,quosoportebatefiremitifsimos,etiamfipri

cipes terrerent gladio
tate poteftatem ad
,

fi

qui cpifcopi pr.o fua autdri

improborum tcrrorem excn

rent. Nunccontrafit, utillorum faeuitiaemonarch;

rum ac

prsefulum autoritas cogatur frenum impom re.Eoque huius negocij prmcipatus fummis ecclefi proc

Liber fextus, &2^ proceribus delegari folet, ne iftis liceat , quicquid li*
bet.

Quidautem quorundamreditiofisapud popu'

lumuociferationibus, fasuitiaqueprofeiSlumrit, res ipfa loquitur.Fortafsis 8 longinqua regione nonnuu' quam fcribunt principi quod uolunt ille refcribit.Si fichabetres,rumaturrupplicium. Hocrefcriptonon libcrantur, redoneranturiliorumconfcientise. Prstereaquum iudexlaicuspronunciatexillorum rela^ tione , non cx cognitione caufs, totum iudicij pondus in ipfos recidit. lam mihi confer epifcopos ec* clefiasproceres cum monachis, confer ficarios Donatifbas cum his qui fort^ dixerunt monachorum ordinesnon eflenecelTarioseccIefias, aut inconcioni^ bus Chridi fpiritum inuocaridecentius, quamuir
:

ginem matrem aut fe dubitare,an horum temporum confefsiofit inftituta abipfoChrifto, &anfacerdo' tum coelibatus fit iuris diuini confer lenitatem Cae^ fareaeconftitutionis uix impetratae aTheodofio, & :onferatrocitatemfuppliciorum, quibus nunc agi :ur cum idiotis, ctiam in qualcmcunque indu6lis er*
,
:

'orem , defiderabis plan^ in nonnullis exeinplum ec* :lefiafticas manfuetudinis. Sed poftea^ ifiquiunt, ex non fine caufa lata efl: feuerior. Non damno auterium , tantum doleo tam afperum remedium iJDliriftianorum peccata meruifTe &; parricidarum applicijs indolefco, tamenhunc dolorem publicse
:

ranquillitatis refpe.6lu confolor.

Eodem modo fum

non
pofiunt,

fFetlusergaillos, qui quoniamfanari

eceiTario tolluntur^ne plures trahant in

luem.Quic^

uid agit

legum

fortafifi^

necefiaria fecientas, certd

iccrdotum 5c monachorum eft ftudere fanandis otius,qu4m extinguendis Principum conftitu^ ones nunquam improbaui , quanquam ipfos iiportet legum rigorem ad Chrillianae moderatios lenitatem,quatenus licet,dcfila6lere.
.

&

Mul*

^j ^

Tic

mag. infam. posnis

intcrefTs dvjbet inter
:

ethnscum

princlpem Chriftianum rurfum plurimam intcr> eil inter prophanum principem hc ecclefiafticum, JPjflremo nonnihil mtereft inter prsfulem aatori-

Maltum enlm

&

tate pubiica
,

prsditum,
ell

&monachum

aut theolo-

gam quorum
Quaie
eiv

cum omni manfuetudine docere.

ititutis, foio

autem, ohm nulhs theologiae fcholis inDei uerbo reliciterppugnatum efTe cum

haereticis:
iit

nunc quum orbiscelebribus Aca.demijs & fafcicuhs rem lantum gerif Quid autem reprehs?^di poteft in Paraphrafi nid <L]ti6d non meminerit de Conflitutioae monarchaplenus, articuhs
,

jum

poilenoribas annis inuentaf id aoniicuit, eo qaodilhc Euangeliilam hcio loquentem, qui con^ ititution^ni illam noonoueratc' nifi debui fic illum indacere loquentem, Vique ad annos oclingentos
Chrsllus nemmem, hs^reticam uult occidi,fed poH: jiiudtempiis exorietnr alialex, utexurantur. Ine-

pr^ nimirum imaginantar fermonem hunc d me dici his temporibus, qiium dicatur ab Euangelifta prifcis ecclefi tempor.bus. Neque Chriftus ilHc iag5t degladio phn-ipum quum ecclefiatot a Chri^ llo pafiofecuhs cgeritfub principibus ethnicis fed deliudioloquitur Apoftolicocumanfuetudinepertrahedi omoes ad falutem exsmplo fummi paftoris^ quiueneratnonad perdendasanimas, fed adferuan' <ias.Itafit,u:h^c meainterpretatio nonofficiatprincipum conftitutioni Nam illa docet manfuetudi* jiem euangelicam, non adimit principi ius gladij: illsi prsfcribitquid ilii congruerettcmpori, nonquid in line feculorum exa6turaefl"ethominumimprobitas NcnnuIIeprincipumiegesad terrorem eduntur \xtA fiusqcdmad exernpium.x^tque ut prophani iudici&l ffll: eximere gladlam interdum, quo unius interitut
,
,
:

|?ruct

mulros:ita (^uouf s ^rror,aut cafus,aut ^tas exJ

^ill

cufar

^t Liherfexm. fatcHmcn, & Tpeseft corredionis, debetmeminiire Chridianx clementiae. Quin & illud infpiciendum, an monarchge ius habeant, ob quoduisdeli' ftum, capitis poenam indiccre. Tum illud etiam uidendum, an principes uoJuerintob queKnuis er" rorem qui uideri poteft h^ereticus, hominem tradi fiammis. Etenim fi certus ellerror, nihil hicbpus
,

eft theoiogis

quumtantum

(itcognitiofadli

fidn-

bi^seft, nonellcuiufuis theologi jfed Romanasfe-

dis

Multo durius
controuerfos

potifsimum de Articulis fidei dobijs iudrcare* cft cb articulos non folum dubios &
,

uerum etiam

leuiculos

h^minem
titu>

fammis
los,

tradere.

Scd multo durifsimum ob

quos ipd fuo arbitrio confingunt fubinde no> uos, hoc eft contra do^lores fcholafticos, hoc efl fufpe6lum hoc fcandalodes hoc contra laudabilem confuetudincm, hoc mai^ fonans utiacet,hocimi3ertinenter di61:um ,' & huiufmodi innumeros, ut lihilfit, quodnonaliqua pateatcalumnise, fimalelolus accefferit animus: 5c intefrim tamen difputant,
,
,

fti

necclefiapofsitconderenouu articulum fidei, quii quoties commodum eft, gfgnanteosinJpfico> nitione, nonnunquam & poO: editam fententiam. les agitur perrelatores, deputatos, aciudiccsmo> lachos , nec fincer^, nec legitima iuris forma , pro<. unciantin carceretres priores, monachis duobus jftibus & apparatur rogus. Hasc ncfcit princeps^ aiuslex prstexitur, priuato quorundam odio fer^ ins,quum in publicam utilitate fit edita. Hf c quoiamfiericompertuefl:,admonendierantprinctpe?: use tamen admonitio nec h^jreticos usros&infaibilesfubleuare, necfinceros inquifitoresgfsua^e
,

^bet.

Conftitutio quae in Codi iibro primo,tit.de freticisManich^is & Samaritanis rerturo6laua,fos libros chartas iubet exuri:do^ores tatu capitd

&

R 4

pkcli^

6^2
pie(5li,dircipulis

De mag^

infam-pcenis

decem librarum auri mul<5la dicitur: eos uero quinon folum audiuit illos, uerumetiam
contcmptisprincipuralegibus, libros illorumapud fe feruant, manifctium ha^refeos fauorem praefeferetf teSjin exilium deportari iubet. Nec hasc tantum conil:itutsoferit;quosIibethfreticos,rednominatimMa nichsos, ApoHinarifLas, & Samaritanos,qui manife' {Lam docebant blafphemiam. Huiufmodi ferd funt

qus prscedunt eodem titulojquse iubcnt inquifitionemetiamufque ad capitis pcenam extendi: fedexprimunt certas hsrefes. Similiter eodem libro, titulo
de fumma Trinitate,&c. Arianos exprimit.At hi fpo* liabant Dei filium, & multo magis Spiritum fandum
ueritate diuins naturae.
rifts

Quemadmodum A.polIina-

uerum hominem negabant,detrahentes illi melibrem hominis portionem,nimirum animam humanam Donatiani furiofi latrones erant, nonfolum
:

peftilentifsimi fchifmatici.

Non
,

hic agebatur, an

haec confefsio

fit

inititutaa Chriffco, anconftitutio

hominis pura obliget ad crimen an fymbolum fit fruilulatim editum ab Apoftolis, an Apoftoli callue. rintlinguam Grfcam:feddemaieftateChrifti,deque fummaChriftianitatis. lam per pontificum conftitutiones,qu3sfuntinDecreralibus libro^. titulode Hsreticis , & in fexto eodem numero ac titulo, conuicli, &: in errore perfiftentes, autinhsrefimabiu*
ratamrelapfi, tantum iubenturcradi curiae feculari: quanquam hic Glofifematographi defuo adiecerunt,

Quando Pelagianis aut loui" nianis ex Casfarum edi<Sis di6la eft mul6la . Nunc^ ad ignem pertrahittir, qui dubitet,an Romanus ponAut comburantur.
tifex ius habeatin purgatorium.

Etoliminfynodo
fuse do6lri-

epifcoporum
lentipfi in

h^ret)ci,citati

reddebant

ns rationem:conui6lis libera erat optio, utrum malfuum dogma pronunciareanathema, an

fimul

'

Liberfextm.

^j^

flmul cu dogmate feriri anatheiTiate : hoc eft, a communionefeparari. Nam h^ec tum erat posnaccclefisegrsuifsima. Berengario quinon de confefsionis
ueritatecorporisChriil:i:

originejnequede purgatoribpoftulatus erat^fedde netum quidemuiseftadhibit?., quum femei dimilTusineundem erroremefNunc inrerdum monachi uanum fet relapfuS fpsrgunt rumorem mox ueluti fufpe6lum pertrahuncincarcerem: ibidifputantfuomore, notantur
.

articuiij&paranturfafcicuU.

Linumfumigans nonextinxit Chriftus,necarun# dinem quaiTatum confregit. Ouiculam ab initio perfequutus

uieit

^fii^^^'

eft

lupus

illa

artem femper tolerantia'

Cenfurd mfignim lurifconfultortm deLmijs , qu

]poenitents,pocniis euitint corporaks: nec tn crj-

mmlibwi feliftcindm effe confe^ioni.

ap.

xyiL

AT
fol.

ram eximij

fagarum patrocinium anne6tam cenfu*. iurifconfulti PauH Griilandi de Sortileg. lo. uolumine Tra6latuum quaeft. 7.
in
,

44. pag. 235. Nota , ait, unum ualde fingulare, quod iftorum apoftatarum duae funt fpecies. una
, Sc fequitur cuU tum&.obedientiam dssmonis: alteraeft.quae poftquam Chriih fidem abnegando rehquit, & deiecit excordefuo, iterum febaptizat exprefiTe innomine

eft , quas (impliciter retrocedit a fide

f''^'^!'.^^'
p^gnas cor-

pQraUit.

diaboH, 5c aliud nomen fibi fuperimponit, licet utraquefpecicsfitdamnat3:priortamen,fi peecatufuum reuocat, admittitur ad posnitentiam, euitat poenas corporales: ficut hsretici. ut L Manichaeos. C. de hxreticis. Identidem theologi authores Mallaei , in teftiapartisinitio,quaftione35. hisuerbisdocent:

&

Ek

^4

I>emdg.infam.pixnk
fi

Ex cordc ucro apoft^t^

nolut

refil Jr,ut

h^retici

iiti

pcEnitetes,traclenturcurif feculari.Si autuelint,rcci-

piuntur prout hsretici posnitetes.iuxta c.ad abolen-

dam. jT,

pceniteti.de hasreticis

lib.<5.

Concordat Ray-

mun.tJt.dc apoftolica.c.reuertentes. ubi dicit: Quod reucrtentes ab apoftafias perfidia, cum fuerint haerc' tici, tanquam reuertentes ab hserefi Aint recipiendi hic fijmitur unum pro alio. Et in 2. parte Decreto* rum.cauf. 26. quxft. 5. epifcopi. Exprasmifsis auth ritatibus colligitur,qu6d arioli,arurpices,incantato* res Sc fortilegi, atque caeteri huiufi-nodi fisdatores ab nifi refipuerint, perpeEcclefiafiinteliminandi:

&

&

tuo excommunicandi. Sed quod inultimo Acqui* rcnficapitulo, eaquaefiuntperincantatores, nonia corpore, fed infpiritufieridicuntur, Auguftinusia Jibro de Citiitue Dci ide uidetur afierere^ita dicens:

Qus magorum praetbgijs fiunt, non uera, fi?d

tafticaelTeprobantur*

phan* Qaarecriminali adioni hic

nulluseritiocus.

urgeaturhicdenuo propria earum confersio: Francifco Ponzinibio Placcntino, Tra^latuum uolumine decirno,d LamijSjrefponde* re audeo Cum tales pcrfonse fint illufae, ut di^^u cH', ergo debere dici, earum confefsionem etia cfie crroneam,nec admittendam. 1. error. & h cum po{l.C. de luris &: fa<^. ignor.Nojn I, de aEtate.jf. fi.n,ff! de Inter^ rog3.'a6lion. Confefsio enim debet continercueru & pofsibile; ut per gl. Bald, & alios in i. C dc con*
Si

cum D. loanne
;

feiT,

per

glofi^.

inc. fi.dec0nfelT.in 6.fE adleg.

fin.

Aquih

refpuunt ius & naturam.ergo non fequitur Iftss mulieres fic cofitentur, ergo fic efi-. Nam confefsio lone^ diftat ab adu ( uei adus pofsibilitate ) & quicquid eft contra^aturam, deficitin fuisprincipijs, ergo naturaliter cfl:impof' Hbile. Prsetcra in criminalibus regularitcr non fta* tur

h inde Neratius.|r.

Sed

ifta

Liher fextm.
turforconfersioni rei,utperBald.Sc Ang.
inl.

{^ix
i.

C. Jncnmindh

deconFeir. Sc dicam infra in 2.no. Nec obllat, quod ^l^^l^^Qndicit Bald. in d. 1. fi quis non dicam rapere quia eius fejsiom.
:

dictum procedit in haerefi in quantum perficitur in iblci menre & cogitationfjquocafubenejUtinquit i*

,

pfe ; quia cogitatio raentis

quam folus Deus nouit,

:

nonporell:aiiterprobari,quampcrconfefsionem i^ deo liatur foli confefsioni. fed confefsio, de qua in cafu noitrojcontinet aclum ab extra, Sc minus pofsi' bilem de iure Sc natura, ac etiam minus uerifimilem: ideo pote(l-dici,qu6d licet, quoad ea que credunt, fit ftandum confefsioniearum, quaadpunitionem: quia talis credulitas pendctab animo &uoiutate,

&

non tamen quo ad hoc, ut quia fic fit,uel fic fiat, ficut siflcrunt. Hadenus ille. Nec elr qudd hic lex Corneliadeficcarijs&ueneficis mJhi obtrudatur, qusfuu
paulopoftfortierurlocum, ubideueneficorumpcE^ fnsagetur
FrdCcUra exlmij lurifconfulti PAciiti fcnientii, cr ex

GriUmdo

hiftoria de

Lmiitrum mnocentiUt

Qp. XVIIL

NArrat item D. And. Alciatus

tatis

haereticae praui*

^^-^ g p^^^^^

(utuocant)inquifitorem

in fabalpinis gontHns
22.

uallibus,aduerfus hsreticas mulieres,quas ue eap. trcsLamias,nos Strigesuocamus,inquifiuiffe,&:fa pracentumfiammisconfumpfilTe: quotidieque ceu nouaholocaufta, alias fuperalias Vulcano obtuiifiTe, ^ quibus non pauc^ helieboro potius quam IgriQ pur gandse uidebantur donec ruflici arreptis armis uim illaminhibcrenr, Sc negociumadepifcopiiudiciuin deferrent. Et poft: Et quamuis-aliqui ex maritis,magnjefidei homines, affeueranenteopotifsimumtemyore, quoillasinludo 5c ehoreisfubTellinaarbore
:

fuifTe

^3(^
fuifTe

^^ ^^g'

tnfam.posnts

dicebantur, feexploratumhabere, inle^lopo-

fecum fuifle: tamen rerpondebatur,non illas,fed cacodaemonem potius, uxoris forma alTumpta mari* to illufiffe Atqui ego replicabami Cur non potius ca codsemonemcumfuis daemonibus, iilamiuero cum
tius

maritofuiffe, prsfumisc' Curu^erumcorpusinfiflo lufujphantafticum in uero ledo cominifceris C' Quid hic opus eft ufque adeo augere miracula , non tamTheologum quam T^W/f<?>'^// agere,f3uioremque parteminpoeniseligereC' Conftabat exillisa6lis,fe. rnei in eo ludicro per quandam mulierculam nomine lE S V appellatOjOmnem illum apparatu, omnes fal* tatrices cum amafijs fuis repent^ euanuiffe qui fieri id potuir, fi uera fuiifent corpora, no pHantafmata, Tantali horti :* quod apud Philoftratu libro quar*. apud Plu^ to, etiam Apollonius Tyaneus cenfuit: tarchum in Bruti uita C. Cafsius. Nam medici ma^ ximos effeflus corruptae mcnti,imaginariq; ludifica-

&

&

&

& &

tioni tribuut:
cubitati,

unde Ephialtici,afflati,fuperftitiofi, inamore furentes, imaginofi, Lycaones, Cy^

nanthropi,qui tame medicamentis curantur ; uiden* alij ueteres Faunorum ludibria appellant,poeoniaq; herba emendari cenfue^ runt:ut etiam harum plerafq; curari pofie fit uerifimi# le^nifi quod pauperes & fcmell^ omnes funt, quibus talis facultas non fiappetit. Ego certd magis iuri Pon^
turq; ha^c efle quae Plinius

&

tificio

ni hac in qusftione, cap.

c6muniq;noftratium do6loruinterpretatio#t quam Theologis iftis tribuerim,

.

maximeinreifynododecifa
I.

in concilio Anquirenf. ubi talia phantafmata mentibus i maligno fpi^

ritu irrogari ait.& rurfus: Infidelis,inquit,non in ani-

mo, fed in corpore euenire opinatur: quisenim ia fomnijs&no^lurnis imaginibus non extra fcipfum
deduciturC^QuseetiamuideturfuiiTe Auguftinifente lialibro i8. de Ciuitate Dei,cap.i8. ubi : Veru,inquir,

corpus

Liberfextus, 6^y corpus nulla arte daemonu conuerti poteftjfed phantafticum quod etiam cogitando fiue fomniando per rerum innumerabilia genera uariatur: Sc cum corpus nonfit, corporumtamen formamcapit, fopitis aut opprefsis eorporeis fenfibus, ita ut uera corpora alibiiaceatjfeniibusobferatis.NecrefertquodibiHero diadi aut Dian^ honorexhibetur.Ha^flenus Alciatus. Paulus Griliandus de SortiLio,uolumTradl.Quidam maritus ex oppido agri Sabinenfis habebat uxo rem maleficam fiue ftrigam, ut uulgo dicunt. De cri^ mine autem folum erat fufpicio, noncertanoticia* Nam quum aliquoties dmarito rogaretur, num eius cfiet profefsionis,negabat conftanter. Crefcente por ro rumore, & uiris fide dignis apud maritum eius fla" gitijuxoreminfimulantibus,quodeafamiIiariterute retur alijs mulieribus huius criminis ratione cognitis,cumquibus etiamfeturpibus mifcere fceleribus, no6lurnos agere coetus uidebatur decreuit mari* tusipfamin eiufmodi operibus obferuare & apprehendere: & coepit pluribus no6libus diligenter & at^
:

&

tent^inuigilare, no^lesq; circiter

duodecimegerat

'

infomnes,attendensftudiof^,numillaaIiqu6addje' monumlufumuelaliud malefieium noftu euagare* tur, &num penesfeinle^lopermaneret no(Setota, quandole6lumconfcendifiet: nihilq; unquamfrau* dis comperit,fed manibus illam femper in le^fto contreftauit. Quum uero poft dies paueos una cum qui^feufdam alijs de eodem erimine accufatis in carcercm

-demum,

conijceretur,fubdereturq; qu3eftionibus,confefla eft fetaliinterfuiflelufuiunacumalijs mulier*

,

culis incarceratis, flagitijq; huius reis,tali die unde'cimomenfis, &c.talino6le,horataIi, &c. Idemfatebatur&alis. Maritusueroinconiugis patrocinium aflerebat praeftitQ iuramento grauifsimo,eam illa no^ "ite defignata, 5c maxim^illahora, fecum decubuifle
"

in eo-

in

^^S BemagJnfam.pcenls eodem Ielot& fe eam tum iludiofe non femel tm^
Vocm, qud LamUs afficere foknt Bononienfcs.

tum tecigiiTe/ed pluries,ac cum ea loquutura fttiire.

Qp. XiX.

SOlentBononias maleficos utriufque fexus^quo^ rum damnatae incanrationes generi humano,ucl

uitaebeftiarumminus nocuilTent (quosmuliebri in fexu lingua uulgari lellrige Itali appeilant^nu-

dos ad umbilicam uique ueteri ex palatioeducere, afinoimpofitosinuerfocorpore, ita uiligatis man:' bus caudam afini quem lento dudu prsibat iidoris miniitcr,retinerent. Capitiimponebaturmitrachar' tacea,in qua terrificicacodaemones, quiforcipibus Tuis ignes infernales mouerenr,depidi>rant. Interea dumfolennihoc progrelTucircumducuntur, dliclo^ re comitante uirgis egregiein peclore &dorro c^duntur. Cumucro eforo publicoperuentum eilst in cosmirerium ssdis Dominicanae nobilis fepultura gentis Germanicse, deponebanturexafino, & acarnificeinconclauequoddam fuperum deducebatur, cuius pergula firmata cancellis ferreis, ijsquerafis^ cosmiteriumuerfus fpeclaret quae deitiriata posnas hasreticorum amonaehis ironailerij ilUus, inquifi*
,
,
:

toribushaereticse prauitati*^, perhibetur.

"

Hincca-

pite galeato fedicuruli, quae rotis quatuor fereba-i-

tur, impofiti, rerin pergulam proniinentem detru^ d^bantur, ubi Sc per horae quadrantem, confille*

manteque lapidibus impetcbantur

Incerim a fpei5fanteforisturba,ridente,cIafruiira tamea> fer^job interpoCtos cancellos ferreos. Tandem uincuiis foluti, 8c procelidi quafitate puniti, abiega#
Danc.
:

bantur

in exilium.

infinids cert^ n odis prseferri decethanc

moderahu-c

tioneramagiiirati sBGnonienfif^ quaenonnihilad-

huc

Liberjextm. ifj^ prudentiam fapere uldetur, pr3e aliorumquorundamtyrannide, quiad igneum iilud holocauftum prascipites nimis feruntur: eoquc
uetuftatls Italicae

non minusaffici, quam innocentis fumo dsmoneSjUidentur:

0\ec^hominummenteSj6peSloraceca.

fanguinis effuii

Mulkrcs mlnus punicmlM ejfe uim,

Qjp.

XX.
effe

Dlci folet,mulieres eodem delidi gencre mi nus peccare minusque puniendas qu^m
in
,

uiros, cseteris

tamen per omnia paribusmcm"

.

peobimbecillitatem animi,mentis&ingenij.I.racripoenam in prin. D. ad iegem lui pecul. & 1. 11 a duicerium.f.ftupru, &p'. fratres,.& ^.inceftam.D.ad legem lul. de adul. &c c.ficut dignum,in prin.extride homicid.5c c.indignantur. 52.^.6, ubiicribitur; tanto grauius uiros puniri oportere quanto magis ad cos
lcgij
, ,

pertinet Sc uirtute uincere,

& cxemplo regere foerai.

nas. Etfacittext.inl.quifquis.^. adfilias. C. ad.leg.

luI.maie.ibilJVlitiorenim circaeas debetefie fenten-

&c Et quod uoluic quicunque col. 5 uerfic. fed ponc Aatuto. &uerfic. Scinfumma. C. defer. fug. In quamfeaten^ tiam apud Saxonem hiftori^ Danicslibro 6, Ericius uir quidammultse prudei^iaecontendit, muliebribus erratis f^spius ignofcendum eflTe, nec pojnam infligendam, nifi corre6lio culpamcorrigerenonpolUiirct.Et illud ^neae apud Virgil.iibro 2,iEneidos,
tia
,

quas pro jnfirmitate fexus ,

1.
. .

Bald.in

hiuUum memorahile nomcn

Tcemineainpccnae^ii,

lconem,ubi fuit,in uiros plus

Pliniaslibro S.Natur.hift.fcribifa quim in fosminas fre^

mere:ueluti natura eum docuerit, mulieres mitius quimuiros,efiretractandas. Ariftot. iib. Problemat.
J.^i.

capitcii,

Cuo aitimulicrem interiicere iniquius,

fir.

^^$
fir,

De mag. infam.pcenU
,

qu^m uiriim quanquam naturae ratione mas foe^

:

mina pragftantior eft < an quia; mulier imbccillior eilr,

minusq; proinde iniuriam facere poteit etenim eni^ u ti aduerfus id quod long^ infirmius e{^,nihil uirile mo ftolidumatquniquifsimum ed. Hfcilie, qu^tam ad animum qudm ab corpus referri poiTunt. Tradit Vopifcus, Aurelianum imperatorem cum Zenobia ^d posnam uocaretur a miiitibus,qu6d ubi linperium airurpatretyiiiam uita donaire quod indigaum exifti-^ maret,muliereminterimer.In qaafenteatiamEuripides in Hecuba,wr xwetij^vafj <*>dJv(sy ywxcnxr, Quam in, ,
:

uidiofuminterficerefeminas:' Quandoqaider;i,uti' deminHercuiefarete-icribit, muiieres quodammodo funt mafculis miferabiliores.

7ff

dSiv

yeif wwi" (A^^.xoii iiK^^cfjcy^aivc-jy,

:

Cui aflipulatur
lib, 2.

Bald. confii. 96. fadum tale ell: mulier miferabilior efluiro.

Carolus

quod

Q^omodo IrimU mcntis errore i diaholo affc^^e^ nec

uUi noxiiS fmt reduccndae, cr qu cis ftmenda
pocn^: nec omnetn uoluntatem ejjepu-^

niendm.

Qf.XXlphantafla

IL

QVumergoerrore &

Lami^delufr l^'

"'^ &c fatanae peruerfa inftitutione feduftg cogno' 1 fcantur: nec alicui ab ijs maium reuera, atfolum ima-l''^^

1"'^' ginatione illatum ede fcktur faniori doarina infor: .mandaeerunt,atrepudiatjs daemonij ludibrijs, Chri-P^' ftofacramentumrurfusjrragftent, atqueutluxata ex^iTiPi

.corporiscompagemeirbra,debitaligaturareftituan
turpcenitentes. Quantoperehicfidelemmyfterioru

cie

Deidifpenfatoremenitideceret, ut ad Chrifti ouile reduccretur ouis pei dita,nemo no nouit.Suum quo^

.

Jacd

-f-

que hic habebunt Ic cum pubhcs 8c comunes preces ex animo fufae. A Jmodum pi^ hic D. lacobus admo. l net Fratres, fi quis inter uos errauerit a ueritate,
:

^''

conucr

conncrterit quis cum, iciat

Liher fextm, 441 quod qui conuertl feceric peccatorem abrrroreui^Tuap,ra!uam facietanimam a morre,& opcriec multitudinem peccatorum. Nec harrefis folum ^n errore,qu6d quis dsemoniorum do* ^nnae adh^ret, figiturTed in fui confidentia quoquc, concepto faftu & prxfrafa pcrtinacia ubs nulla ad^
,

mittituradmonitio crrorem etenim,redu6lioncmq; mentis cofefTushaereticus, femperrcmir$ioneni,t|C> niamque,ex Patrum confeniu &: Chriftianamanfue^^ tudine meretur. Nam, tefte Sencca, quem pcenitct Tnjloye^^^^ '''^'^' peccafTe pen^ eft innocens & apud Ecclefiafticum "^" legitLUiPcEnitentibus dedituiam iufticiae. Eiufmodi iraquemaldadaemonioperfuaf^.&refipifcentifemi^ ns, rediusq; iam in Chriftianas ndei fanclifsimabali confirmata?,pecuniarumquoque (fi eiusresferant) mul6i:ainpauperurubfidiumimponipoteft, & qua^cunque alia arbitraria.jnon tamen uitas pcena,pro deliitiratione & magnitudine. VeJfi iniungereuoles mulda eiufmodi feminse irrogatam ^ Romanis pontificibus in taxa facrs pcenitentiariae , ut ipfi uocant, per me licet.Ibi legitur: MuHcrem incantatricc, poft^ quam fuperftitioncsabiurauit , in quolibetfupradi* dorujncafuumtaxari, Turon. 6. duc.i. Sictiamex ufu ob rcipublics tranquiilitatcm conferuandam ui debitur,ut exilio ad certuir tempus puniatur, donec uito^innocentiauer^ fe conuerfamcfTe, Scfidelem, pcrfifterequecomprobet, aedeindclibertatehofpilij priftina rurfus donerur,non contraierim.Eiufmo"di efto posna temcritatis,qu6d df moniacae fuggeftio
:

ni

& tudibrijs non fatis conftanterreftiocrit^tmmo e-

tiam confenferit fatua. Quod fi quis contentiofe uoluntatcm reuerius pu Non omnU niedamdefendat,is primumdiftinguatinteruolun' t*oltfnta4 jjh^ ^''^tatem hominis fani pcrfe(5lam,quae in a^um uerd dir\g\ coeperit:& intcr uitiatas metis fcnfum^uel ( fi uo

les)

^4^
lcs )

BemagJnfam.pcenis
corruptam amentis uoiuntatem cui fuo opere,
:

quafi alterius eiTet,coIluciit diabolus.nec alius infulfd uolentem fubfcquitarefFeftus.

,^ac.2.
LtteAiz^

Taleuoluntansuitium impingi etiam pofsit me& pueris, qui faciie inducuntur, ut 1^.6-1 haECuelaliafedefignafle mala faifoimaginentur, fatcanturque qui ramen Deo renes & corda Tcrutante, nonseque pledipermittuntur, acalijmentis compotes muito cert^ minus ab hominibus id fieri oportuif, De ijs quid fentiam, qui elementa comrao. uilTe,aerem turbaiTe, grandsne acciuiffe caiamitofum in frumenti &uinearnm perniciem,& rerum aliarum
lancholicisjfatuis
:

i.

ilragem,creduntur, Lib. 2.cap. 30 expiicui: ubi argu-

metum ea de re profequi,ut continuum fiium,ad certiorem inteiligentiam maiui,quam eo diuuifo Le6Vo remfufpcndcre.
ConfuUtio fcntentU Gcorgij Vi^orij , qua 'Limin^

cruddimorte punicndiis
Cap,

effe /defendit^

XXI L
,

Rgumenta, quibus Georgius Pi6lorius medi>

Lamias inclementer uel igne ueialio quouis formeto elTe tollendas fparfim in his noftrislibris tam foIideconfutataeiTearbitror, utfuperuafendit,
,

a:

cuSjin libello de Subiunarib, dsemonibus

dc''

plurahisadijcere.
rint,fatis

caneum certd iudicem, iili uci paucis refpondere, uel Enimuero earum phantafiaadae-

moneuitiatamefTe, utneminemnifi opinioneiaefe^ fuperque demonflratum efl. quemadmodia ctiam manifefteo(l:endi,d3Emonem>utifpintum,offibus^ccarne, quoEinaiTumuenereum requiruntur,

carentem,cumfeminac6gredineutqaapoiTc,Quod tamenPi6loriushicnegat,& fe Augullini 5c Conci.

liatoris fentcntiie praeferre

monium,quimilgnis (atansculcor,

aitcuiuidam Marcitefti'! in Cherfonneio

uitatn

'

LiherfixttU.

losrnfundunt,&proles Jr^!
cusnou,(repotuit,nifia.,oHT

r ,''^"'^"""'ol'

hum cofortid uteretur^S f f^'ianter djmo^

ocuios iJ|,as deJuferTt^' obiecennt, aut eius

/ ^"''^''?'=Mar'^^

& pr^ft"'

'^'^"'P^^'

pLSL,^'^'^' f""^'"^ P^ ^
''*'^'''fpJi"

le.

HnJ,nl7Tltrlt''^ ^"'''"* '"''^'^- 'niasfee.ndera referfitin ?ene>ando d?

S< procreandi his potetiai?, rril?^ grient genios uej Tn! , ttatuere

femineg.gnentur^qus eoru,L coueniunt^in

ofophus.col,cierafle,omnefem;n Quorfum ergo naniTx de

nonT"'

' ''"" ^*'*

f''"^*"''"' ^""r,

orntmentiri<,ua,^cu"q"etiamT'r''^"'''". "ge oru j,; ^-

'one i creationis

"' "'"' '"^'* g'-' oportet.AcSauot^'"" "''^'* ^" '^'c

fpiS

PrimordFinn?'"'"'""^"'^"' '^'

freuenntfoboJe ad hocufjfe

"" "'""of.m exa

'''"*

asIaru.snoftrisfedu,"otSr"'r"'^''P^-" Dom.nem ab harum "?'/'' "^luS

infinit"w'

^or^nonm.rumfit.
loicc ration.s

Hacfe't.nr

''""f"'"
~

adducar

'Wifsimis mendaciis

qS!
'

c^ed

'

"^^ ^onueJJere "' ""^*' '"'^ >'^o a.

'.""

-^.dociumuirum-^cTbl
;'finere.AJiaminfuperpun,

^'-^^rudTr''^'"^'"nn'f '"'.'l''^P^rin.-

nuoiam a.diug,t,
^

tam

antat

immen?u,;Lcret; ?p![f '^""'" ""'""us

lidlTr T^'' "'^'^^'n nimis

";> "' '^ '''^ '"onibus tutus deg^et"e,n

omn.potens^aftu^Sc

Itu ^ raturque= ub.adChr ^^^^ ,forem con. torem non negliguntur-. <;J^-^^^-^^^Deo media
.

'

^^Sji,b,i fopplan.

SoSoltS--ftatiseft.fatan.autma.
Uuolx anui "O'' ^'"^"'"l^ram de Lamiarum p^-^

nis,

^"'rue^i '^^" ut.quoque ad Ta ibi

^'"^'^T

"rni in
3^;,,!

Lichtenburch

neeemlmpera-

tll

iudicium .

t uif & Mo em cap.z^Exo.

XXm^^

di.abundaotohocL.brorelpon.um mm.me opus frequentiori repetmone

ut

"*"

Ve-|5c.rmp<.^. C^P-

.-iNr.Siut.^^^^^
Le Pr'^"t rSph Itro -Umatorio pocllo
Qaeraadmodum '' ?"^ P"";
.

,pud procos aut *!<> ^,'^;^'^,\'\

dU,eosque.ntemnuade-^^^
cruciant, 0""'"^''^ ;"

^xtorquere conten, ^el orbis ex

nrensarauitatemue dinem & ol"^'tr iuftum eft^^uod de quo ,oderationemprfcr.bere'uttum^ q

cunque iUato ''"/'/'^"^"^eneficis celebratu. dej^carysjcuene^.^.^ Hi=le.Corneha

^^^^^^,^

^cr..
U.ff.Ub.^^...s.

Qu.uenenum '^*'"',j,', :. ieaitur.Eiufdeml' n.ueluengentuelh buer,.^^^

1

ruSrtuer;;SnisLcad.caufahabuer.:.

Liherfextm,
,

64^
,

cxSenatufconrultorelegarieaeftiuflajqu^non qui-

dem malo animo fed malo exempio medicametum ad conceptfonemdedit, ex quoea quseconceperat
Alio Senaturconfulto effe Aum eft, ut pig* decefsit. mentarij temer^ cicutam , falamandram aconitura pityocampas , mandragoram cantharidas aut quid
,
,

luftramenti caufadanres, posna teneantur eiufdem

legis.

HicMofisquoque edidumhabetlocum,^^*

Txei-.iC
^^^^*^'**'
j^ ceaituta,

legisuoluntatem exphcuerutbeptuagmtainterpretcs: Veneticosnon patieris uiuere; autjfi mauis,ueneficas ( genere feminino ) ut uolunt Hebrseorum intcrpretes. Eae cert^ non aliag erant intelligendse quam quas Mofes & iU lud feculum nouit: Sagas autem uulgo nobis di(5las, &a medefcriptas, ne quidem Chrifti tempora no^ runt, multo minus Mons. quorum uero incanta^ torum Scriptura meminit omnes funt magi in^
^K^y5>t'i^^/wViTi, alias w^//J/wVtT^ fic
,

fames.

Porro feminasab initioad ueneficium fuifTepro*

chuioresuiriSjgrauifsimiteftaYiturauthores. Refert

Feminjtahl'
nittoaditent

Diodorus libro quinto de Antiquorum geftis, Heca* :em lemmamomnium prjmum aconitummuenille,

/""^/^"^*
exoA.-t,
Leiut.i^.to,-

'

kaduenenamortiferaconficiedafummumftudium
:

)peramqueimpendifle. QuinapudRomanosfemi- De^tt^i^. ^^'"^^ ise ueneficijs primumufaefunt, utteftantur Liuius^^.^*

ibro8.
'c

VaIeriusIibro2. tit. delnftitutisantiquis* JparJiu nonnihil D. Auguftinus librode Ciuitate Dei ^. Ecde/.:12

&

apite ly.Plinius

autem

libro uigefimoquinto,capitc

2cundo

fcribit, fcientiam

femmarum
'f

in ueneficijs

Qiiidenim (utfubdit) nonrepleu^refa' ulis Colchis Medea, aliseque \n primisque Italica ^irce,dijsetiamaflcripta:' Sed &prgeteriftas,apud
raeualere.

loratium
as

uidebis magas Sc uenefi* Gratidiam, quam & Cani iam appellat, Saganamque 5c Veiam Neapolitanas,

nunquam non
:

mulieres memoratas

Folsain

fji.6

Be usnefic. p ffnis
autem ncutiqua
et^at-n
,

FohaJTi Ariminenrein,8c alias; uiros

Quin Scapudaiios fcnptores

m;;'J

pjures

aliasre^

pcries-.Mycal-en ri:il!cet,Erichihonen,Dypisdem,E-

imti Hphiam, Guthrunem, GygenillamParyratismatris Cyri famulam,Martinam quandam Corneh'oTacito rnemoratamhbro iecundo Annalium Sc Locurtam apud eundem, ad fin propemodum hb. duodecimi, & ahas Fere iqfinitas. Vetus eft prouerbium de mulie rumueneficijs, ^t.-ja/tvtgj-fW, id eil:, Theilaia muher, ~ Suidx memoratum, qjo rcih"cet utimurin ueneficas muiieres: quoniaec^^gens, &prxrcrtimfcEmin3e, prs csterishocnomineruntnotats. Quintdianushb.5. OrAtor.inilir.rit.de Argqmenfis: Latrociniu,inquit, facihusin uiro,ueneiiciumin tcsminacrtdam. In FerfidcueneiicospleclJjUrir; amplo lapideca* putim.pingerenr, rurfusq^aiio rupcrinduwto lapide iilud em-inc;erent, fertur. Qnid aucem hic llatui debeat deijs.qui ueuena in hominumue! pecorumper niciemappararint, ilaemares fiue femni5: fint, prudenrs Mr^!i|ratus sequitati iv:iudicio rehnquendii ceniui; ne iibi cKtra profefsionis mexlimites quicquam prxiudicari queraturih^f, cuius ordinationcin aDeoeireteflanturhteriE S^crs.Sentenriam tamcn incomparabihs pmdentix Athenienilum Areopagi^ tafum raram, confihoq; cert^ maturo pronunciatara aduerius ucneiicam,tanqua iudicrj dehberati difcreXi?<. u.M.Ti. tique e.^emplum, ceiophonis locoex Aulo Gelho y^.: /^^^M fubiungere uolui: iU'.\sh5:c funtuerba' Ad Gn. 00-!! labellam, proconiulari imperio rouincia Afiam obtinentem ,dedudamuhcr SmyrnaEaelr. Eademmu'' lier uiram & fihum eode tempore,uenenis clam da^
Sa^ph}*>'
,

j.

tis,uita interfecerat.

Atqueid

fecilTe conlitebatur:

diccbarquerchabuiiTefaciendicaufam.quoniamJlh idem maritus Scfihus, alterum. tihijmuheris ex uir( i)vioregenjtum,adokrceni:emoptimum5cinnocen|

.

tifsi'

Ltherfexttti 64^ tir^imUjinfidijsexceptuoecidaTent. Idq; itafadum elTe,cotroaerfianon crat. Dolabella retulit ad confilium.

N'cmo quifqua ex confilio lententiam

ferre in

caufa tam ancipiti audebat,qu6d confelTum ueneficium,quo maritus tilius necati forent, non admic

&

&

Z<. dignvi tamen poena homines fceieratos uindicatfi fuifTet. Dolabella eam rem Athenas ad Areopagitas, ut ad iudiccs gra-

tendum impunitu

uidebatiir:

in

uiores, exercitatioresq; reiecit. Arcopagitce cognit:\

caula, accufatorem mulieris,

& ipfam qu accufaba-'

qu^dignaueniafuit.

tur,centefimo anno adelTe iulTerut. Sic neq; abfolutu mulieris ueneficiu eft, quod per ieges no hcuit: neq

noccns damnata punitaq;

ci!,

Ex Valer.Max.hbr08.cap.25. fcriptaha^chilloria.
AnncepbaUofjs de Lmijs, Cap,

XX

H.

IAm

tandem Lamias earum rerum omnium quas dhsafcribunturpafsim nec naturali ratione, nec infaclocaufaselTe, comprobatum fatis arbitror. ^>i*nm

Namfiquideiufmodiefdciunr, utiqspolTunt etiam. /"'i?;'*^' ^j'^ aoius enim prsefupponit potentiam. Si uero pofie ^^.g^ * concludere uoIumus,defini<sndum omnino pnius eil quo modcquaque ratione pofsint. At neque per ff iequep(frincanrationcs,nequeperdcxmoncm, ncqi laemonespcripfaseaprxllarequeunt.

Perfequidem ipIasnonpolle,triphci rationedeTionllrauimus.Qusenim adomnem a<5lionem, f uc

ittiplexilla
fit,

Perftn^.:^..

^ofjhKi.

fiuccertofinefiat,requirutur.
*<

a;eri;is

'imirum faculras.aptitudo patientis

ent.

fubicft^coa' leniens <Sipofsibiiisapplicatio, tribus his plane ca-

Nam quod ad

ipfas fpeclar,mortaIcs funt

quc^ ^"tnus
cui.i4,

"

racuitas cum ex analogia conionantiaAue corporis animi pendeat, hoc quidcm nihil .j.ifi inteiiigere & uelle: ilio uero tantij po(Tunr,quanim terrcnorum feafuum termini patiuntur, haquc

am omnjs

&

^'^^

d4^
licc

DeLamJmpotentia

ad rupcrioraruapofenciaperangunt, necqaicquai-n omnino polTunt *'peran, quod (enfibus no rc fpondeat. Sicutenim diximus, ad efiiciendum aliquid, uel ad effeclum producedum in aliquid, necefSiMSim- rariaprorfuseftuirtas acpotentia caufse efiicieritis, haud fecusatquesr^ji-T/, Quantum etiam attinet ad eptitudo. l fiadrogaidin quod agerecrcduntur, hacipfarationefierinon tGY, D. deap ^teiiut terram concuttant, nubes dilToIuant, eran* ^.L. >' mm dmesprouocenr.uentoscjeant, UTibresinducat, rul.L, ^ r titos xt ii cntindm. D. mina euoccnt,tonitrua eiiciant. Nulius enim uei nodeex-cuf. tut. lier elTc potcft adus,uel altenus agentis, nifiinpati' ip-^uuLD.de cQteapto, benecjuedifpofito. Noneflautcmeaaut wniueriuatisrato,autelementorum co.riditio,utho' AUx^Coif. iiZ.mi. I. minesin eauelagerepofsint, uelearatione pofsint
.

Linommb.i qualamif crediinturjUt fuperioribus libris latius cxD.deohlig

'1'

et

f'

',

,r

trroi.D.fi
ert.pet.c.

pjjeuimus Per incantationes igitur multo minus haeeconfequentur. Necuer6cauiato,utloquiinur, pmsusrtutisineiiepotelt, quam ab iniiuxu benencioque fuse caufae proPicifcitur. Incantationumcar*
.

i'^'hocii'Me.

ininumque cauf^ funt lami2j,& ij qui ijs utuntur, que

llt

S'*y

V admodum uerborum omnium, quorum quis

' ^^*

efFe'

infecundo de Anima fubtilifsim^ docet. Lamias autemh^caugendi nullahdbereuim, nullamfaeultatem.iamoilendimus. Ergonecincan*

6tu?, Aritloteles

l etftamicis.

It

ft

/f

deflti-

L qiu

jeiLi ..

tationestalium efte<5i:uum funtcaufa, neclamiarum potentiaefufFragjaturillaregula: Qiiicquideft caufa caufse, etiam ell: eius caufa quodcaufatum dicitur Etenim licet priora duo qus in omi a^lione requiru' '^^''jriO"deehent,tertmtamen hicdeiicereusdemus, Incantationesenim non efTemediu aptum interhomines 2<. corpora coeIeftia,muItis locis docuimus. I^3<1^^ ^^^ ^^^ ''p^*^ totum negocium non folum impediretur, fed nec inllitui pofTst. Medium enim ia-

f.D.defem. habile& inconueniens,imped)tutextremauelcon-|

rt^ft.

iungantur,uelinagendoquidconfentiant. Ni fi
t^

for*

cum

Liherfextm.
th

er^j?

cum Platonicis conftituamus, mundum hunc elle Macrok in quoddam animal quod etiam fentiat, Sc aures ocu- ^om.Su^. losque habeat cumqi Pythagora,cantibus eum de*
:

le6lari&moueri. Sednecperdiabel^ueashasc pr^ftare ofledemus.

Nam ut concedam etiam, quod aut diabolum incan*

tationibus fuis pofsint cogerc,aut diabolus h^c fpon te faciat, cum inuocatur ab iilis tamen nec ad id a
:

gendumcompellere, necillud periprumpoiTuntef'' ficere,quodineiuspote{latenoneft. Licetenimi-

pfe&omniaqu9c6memorauimus,& multaaliapof{\t,

cfTe

quaenobismiracuiamodofunt, medeuidentur non lamen ea praeftare poteil, quae uel ipfe, uel
:
:

homo uellet

nec eo momento,quo uel

uelclientes optarcnt

&

ipfe cuperet, iuberent: fed ea quae uult

fummus Deus,& tum demum cum illi placuerit. Itaque, (i quando poft incantationes id quod uolunt confequatur,quianonexlibito, imperioquedsmonisautillarumprecedit, fed ex uoluntate iubentis aut permittcntis Dei,quf nullius aut fpiritus aut ho-

minis no folu in poteftate, fed etia in fcientia eft;for* tuituid&hominib.&dsemonib.efTeoportet. Quare nc magis eoru caufa funt quam omniu rerum qus non d nobis fiut fed fortuito nobis licet optantibus accidunt. Ncc deniq^ diabolicae naturae uis obiedio'
,

nemillamnobis fubminiftrat, idem ciTe fiue perfe, ipfum ea quse ipfis attribuuntur, faciant La^ iid^mm^' mif :nec differre,utrum effcdum producant, aut cau D.dereg. / Lx^^^deiectjs,^ fam immediate praebeant. Poftremumeft,quoddicipofl"et,dfmoneperanus ^^^* ^/^^,/ hafcequaecunquefuprddiximusoperari, utmiferae intereji.v, Lamif cauff (intiuftrumentales.Quafi ueromille ar* adl ComeU tifex earum egeat operac' Sed ut hoc non {it,quis non deficar. uidet inepta prorfus ad co2lum,aerem,nubes ac uen* tos commQ^uendos edentulas anus elTe organa Ne igitur^ S 5
{lue per
/.
/.'

c'

^so
igitur illos

De tam.
nequam

impotentia

rpiritus tantse

putemus
:

& in-

fipianris ^c inertias eiTe,ut has adeant Sc

recidiffe.ut

pcreas moueatur, Ad

naturam eo agendum enim ali^

quid, inftrumenti conuenientiarequiritur, 8ihabilii-r-^-ctter^.

tiis. Quanquam, etiam Lamis daemonum ad ea quas Deus opt. max.ijs permitiitefiicienda, neceifariaef* ^^^^^P^'^^' organa, quamdeposnammererenturmi^

boiT

r>

r,

'

fcre^^PrimumenimhoceaspatiuideremusjEro^omi* nimetacerc.oimul enuTJ hscnonconcurrunr. Tuai etiasn certumeir, exirauiamitrumerariactionesnon cenferi.nec tiiiem eorum quse fiunt ab organo depeti dsre.argumento l.qui mihi donatum.D.de donat. Firsis

aure
l

m maleficis tantummodo

punitur. l.diuus.

J*^^?T5
j.col

Cornel.de ilcar. Atque his propcmodu ratiotuims expiic3Ci<^,nn3ii!nnisqi argumentis ita^'^'-V^ bi{itis,per natura?r rerum.tetlem ueritatis optimam, fieri non pofle declarauimus, ut qutcquam eoru quae difla funt^Lamiie uere pofsint. quod primu eil: argumentum,eos quoq; nihil eiurmodi facerc.

Dad

FxperitntU ueritatis
^'s-f^''"'^
3l. ., <iiiod-^s

tml

por.jtuy.

gl.m

.^ynt\}.

dcnnUr.cau,
ti,inprin.

Secundumeratcxfatlo petitum, quodoptimum fundamenturn eil: quia ueritaseilcertrei notJtia. habita maxniie per u-fum. Vfu aute ipfo de prehendimus, hos effeclias faifiisim^ Lamijs tribui Non i^oiurn enim ili^e calamrtates , quarum caufae di* cuntureire,duranr,atqi adeo rcdeunt, poftquamiam ^ ij^ej.^^ f^biata: in cineres redacl^ funtifcd ibi quoqi ^^^^ crcbr^ tamqi uchementes quandoq; funt,ubi !a* miarunec potentianecnomecognitafunt. Eife(5lus. autcnondebetafcnbi cauf^: quaremota,idenihiio.
:

minaseontingit.
Ladi<^ere-^.
4jt*awi^^.

1.

conditionib.pupiilus,inpr. D.dc,

D.

de lur.patrd.
e.cuni er(idie..

condicl& dem.argumento I.antep.D.c.K quib.caufis liiaior.Ceilantc enun caufa, neceiTarid quoque ceiTat efFeclus. Cum crgo ex fado habeamus,la,mias neque
j-^

nc.iuc pcr
1
*

txt.de appelU'^

ahum h3^c eflicere;fed alium abfque ....

Liherfextks.
illisjioc eH: uel

<^//

Deum .^^Wxs, uel diabolum/ummi 5c l-tncanf^.v^

eft, ^^F^^'''^-

omnipotentis Deipermifuiiprofciftonec ^quum

ut aut ex facio alieno onerentur, aut
ibi

pama iit, ubi

noxanonelt.l.faneim-us.C.depcEn.Satiseftutunuf*^*^"^'''*/'-"'

quifGjexfuoadmiirofortifubiicJatur, Cum uerona* T"""*' tura lit impofsibile ut no modo lamiae, fed (Sc reiiqui
,

homincseiufmodireru caufaefintefiicientes nollru

:

fan^noeft, in pr^iudiciualteriusid efTepofsibilede' fendcre. Neqjuerodeiureq^dellpofssbile, quod na^

turafitimpofsibile. !.i.gLI.li!iu5, D.de condt.in(nr.
/-^'awi-Cl-

Etnihilcftcertius, qu^mi defeclupotentijenon

actu, 'cd etiaactus

folu^^,*!^!*^'***

preiumptiooeimpedsre. Quaetia
.r- ?/

ob

re

non que u s aut uoluuTe dicitur, aur potuifle

"*-^ ^''-^
'^

patpr,attenaut iudices:led ea qu^ quis comiinie Sc re ciflejdemSflratur, qu^qjpnaturareru tain poteflate qyam uoluntate hommis cadutQuod adeo ueru efr, ut etfi ^s uel fpote uel aliter cofiteretur deliclu,qucd
fis

^^^^

^utfimp!icitercomitreren6poiuit,autcertisdecau naturaliter comifuTe no uidetur.-tame ex eo puniri nequeat. Confefsione enim & ueru & pofsibile coti^ n.eredebere,fupradocuimus.l.indeNeratius.D.ad L Aquil.c.fin.deconfefT.in 6. &:ibigI.I.L C.deconfeir.
ibiBal.

EtAngelusconf ii(5,uoI.4.refert,muIierein quandam confefTam fe marito uenenum propinafTe,

,

cxeoq; ilIumintcrijfTe,ex
nari

tali

confefsioDeeondem-

medicorum non eranc ielhaIiapharmaca,qusfededifreconfitebatur. Anno quoque 1565, uiderunt filij mei Patauij pueruin
non debere quia
:

iudicio

rapientem in foro poina ab inuita muiiere, leuiter uirga in dorfo percuiTum ftatim concidiffe mcr-, tuum Non tamen uerif]miIeerat,exeomortuum. difficillimum namque medicis uidebatur. Impoffibili^m autem Sc ualde difficilium idem propemo* dum efl in iure iudicium I.apud lulianum f.conllar. ^d^ l^^.i. Quod etiam ad lamiarum fpe^at patrocinium.
, .
.

De Ldmjmpotenttd Ss^ nmm. Vtenim fieri polTepcreasconcedamus, qua

poflecreduntur.-quidtamenijsiprishominiefrcpof. fecdjfficilius Vixigitur etiam uerofuntfimilia. At quod uerinmile non eil:,attendi non debet.c.qiiiaue' riOmiie. dePraefumpt.l. fin.inprin. D. quodmetus
:*

caufa.

Adhaec

quam

lamjjs imprngimus,ccrt6

de caufa calamitatum earum, quas non conftct^hoc unum mi#

ferasetiam excufaret,

quod multiplicesacuariaeea^

rumpofsinteneoccafiones &cauf2s. EfFe^lusenim CaHfxfmdci qai multipHci excaufa colligi poteft, iuftiorifemper a44 Lamuf alicribuur.c.citote. de reg.lur. in anttq. Nec m duDio delidum omnino pr^ fumitur. I.i. C. adl.Corn.de fiimpntantitr x.c^tero.debo ear. lam ucro cum&:deremotaconfi;ct, & de pro* miad.glt.o' pinqua, quse propri^ cauf^ appeilatione contineiur, Pamr. * ca r a. non V loJum innocentes af-n>gerentur reipeclu noccnt

tis.quo nihil
Jatr.
I.

eil;

periculofius. (

l.fin.

infr.C.de his qui

ipfi

praegnantis.

D. de pcen.) Ced

quoque Deo

JnittriaDeo
^mmfidofit.

fumma iniuriam inferremus,fi manum eius no agnofceremus: hoc efi:, fi quae nobis uel ad panam, uel ad
probatioaem, uel ad monitionem immittit, eauel ab quam ipfo , uel ob alias caufas quam eas , uel per alia media quam quibus k mudi primordijs ufus fuit, proficifci, Sc nobis imponi crederemus. Non obfiratigiturl. eorum.necl. multi. C. Jema# Jcficis &mathmaticis'. necearumauctoribus Diuo Conllantino Coni^antioq; fitiniuria, licetalioquin
alio

legum emcndationem fumm^uitandam

Bart.Conf,^,

effe

nonne"

Bati9

C.de appellat. Nam ceC fante ratione legis, cefi^atlex. I. quoddi<flum. D-de anima pa6l. L adigere. . quamuis. D. de lur. patron. Ratio /tfgw. cnim efl anima legis. I. cum ratio. D. de bon.damn. c. ratio nulla, infr. ext. de prasbend. Ex ratione lex om^
gemu,l. pr^ecipimus.
infr.

nis interpretationem accipit.l.

cum patcr. .

dulcifsi-

inis,D,de leg.z. Doctores

ibi.

In I.multi,dicitur,mul'

tos

Liherfextus.

^ss
:

tosartibus magiciselementa turbare, uitam infontium labefa(flare,manes accire pofTe In l.eorum, dicitur maleficos morbos , imbres , grandines , uentos

& remouere pofle, & auertere

Sc racionc
,

nec cos elTe punien^ dos, qui incantationibus utuntur ad finem boni , fcd <fos quiadfinemali. Bart, Zc Salyc. in rum.Atquiiam
:

& cxperietia, & aucloritate probatum ell,

,

nihiliftorum uere perhominesfieri. Correclaergo rat\or>elcpis,correebmihiuideturlex. pj.ord.inl. I.

li:

*P^ *"!^Z

de lcgit. tut. & in l.qua ratione.;'". literx.uerb.direcram.D.deacq.rer.dom.Ratio* rjes aute non leues,qu6d tempeftatss & aerem commouere non poTsint Lamise, Libro tfrtio,cap.i6.aduerb.prouidentia.
L).

habeant,

duximus, Experientiam fupra attigimus*, ncc certiorem haberepo(rumus,qiiam ^Libroquarto,quemexmeris prope compofuimus exemplis eorum qui cum uel
rarent,maleficio

dasmontacis, uel naturalibus morbisacuitijs labo^ tamen Lamiarum alfedli credebantur. Sed&illaclarifsimaeft, quodquaepofieuiden" tur inducere & accire , nulla ui remouere pofsint, at' queabigere, SicutinmagisPharaonis notauimus, -^^*^^' qumccranas neccyniphes pellere, nec cauere fibi potuerunt,quin ulcersbus afFe<5li ,fuarum artium uanitatem detegerent Vt enim facere uidetur,qui cum pofsir,non prohibct: l.adigere.in prin. D.de lur.patr. ubigl.itanonfacerc,quicumuelit,nopoteft.PerfpirituDeinonpoterant.Quodfiperipfosftetiflttquo ,^, ^ minusabigerent,potuiflenon inficjaremur.Idehoe j)^nlx
eft,alique pofl*e,uelftare

^'

peripfum quo minus pofsit. Reftatsutoritas,quamhabemusmaximam exco-

cilio Ancyrenfi,2(5. q.5. c.epifcopi.nec

minorm

i fan-

^ispatribus,eorumquecanonibus.26.
^ores: qui

quasft.2. c.il-

los.c.extuarum.c.fin. cxt.de Sort. ubi Glofl"se,&Do*

omnes exprefi"(^ teftantur,hreticum

efle,

qui

6s4
qiii

^- Lam. impotcntia
credat huiufmodi per
c.

magos

ac fortilcgos fieri
. plaile.

poire. 26. quaeH:. 4.

igitur.

&

c.

accufatus.

de

lizeretic

in^.quia rribuitcreaturse, quodunifo-^

26. quaell.

2. c. qui {inc Saluade Sorr. $c c. i. eod Pa^ Quas iior. Andr. Sic.in conC 55. Oidr.inconf. 210 cum ita fint,iegum illarum uerba non eo funttorquenda, quafi Chriltianus Imperator, uel ipfecrediderit , uei alios credere uoluerit eiufmodi fme xnU raculatiuecalamitates ab hominibuspermalas ma-

lique

Deo conuenit.
And.

tore. loan.

in rub. exr.

gicasLie artes edi ac pertici

ffed ita

potms

accipi^
,

enda, quaii defumpta

& fcripta ex opinione uulgi

:

Sc

fecundum communem loqucndi fonr.am quam quidem obferuant & retinent plerumque legum-' Id quod ex nullus. eod. tit. alijsque \\. latores. optim^* patet.Etenim leges legibus conciliare modis omRibus debemus. 1. uai. C. deinofPo dot. Quanquam fi authoritatem fpe6l:emus, quis eil qui ambigatjinhocnegocio iuri diuinoRimmam tribuen'
I.

dam&
modi

fidem

& reuerentiam-:'
eil> diifla

In caufisenim defi^
.

niendis,ijs prjefertim quccfpe^tatad animum,, cuiuf-

noilra

Patrum

& Canonum, iegibus

func prfFerenda Panor.in c.fiiper illa.defeeundis n\aptijs.neque leges ipf^e dedignantur facros Canones
imitari. Auth.utclericapudpropriil epifcGp.infine.

Cc^terum aduerfus ea qua^ diximus pro defen** f^onedusrum iftarum II. iniiabunt fortafsis Sc Mo* litor & aiij, licet Lamias nihil eorum qu^dicls 11.
exprimunt, aut polTe aut efiicerc concedatur, cupcre tamen&uelleefficere ead^m autem feueritateudluntatem fceleris, qna exitum, q^q puniendum. L Volmtod La quifquis, in prin. D. ad I. lui. maieft. L fi quis non ^u mmwm. cam. C. de epifccp. & cleric. Illud uero primum cxceptioneclarifsima podemelidere, quod nullain aaam ob caufam miferas & infontes anus uel capi
:

Libcrjextm.

^ss

Ufl pledi fateantur oporret, quam quod eiurmodi quid uel fecilTe uel procuralfe credantur: ahcquin

propriofe iugularent gladio* Nec eniin aliter iegi* tim^ non modo condemnari, led etiam torqucri pof' fent,Secund6 refpondeOjiJlam iuris regulam, In maleficijs uoluntatcm fpeclari , non euentum. L diuus.. D. adl. Corn. deficari pr^terquam quoduariasha' beatiimitationes.hicquoquenonadducipofle* Eft enim uoluntas ilIa,potentia fa<5lo proxima: ^ malefi* ciumnihil almd, quam rralumhominisfa(!:^um. At
I

facit,qui facerepoteft:

&idfacitdemum,quod

ficfi

peripfum poteft
notat,
|j

Vndenihil aliud illadeiinitiode'

,

delinquere , ucl deliClum atcum telo. C. de ficanjs. Laliiias uero noftras hsec no pofle,fatis credo fsepe mul' tumqi demonftrauimus.itaq; nec facere quid eiufcc- d l multunK medi (defg<^usenim potentisimpedjtadum) nec ^-A^w^di^. **'"^ uelle cenfendum eft, Ncqi uero qms id uelle u:detur, quod non poced. I. Lucius. {5".lmpp.D.ad municip.l. 11 tibi. ^.unius.D.de opt.leg.c.cu a nobis. de fentent. excom. Quae igiturhorum facinoru uoluntas in La^ mias caditjfi modo uolutas iudicanda nt,n6 nifi uana eifepoteft&debct.Inanis enuTi eftuolijtas,nifi facul tas 's^di^M^^ potentia. I. nolle adire, in prin.D.de Acq. her. &ibinotatAlex. l.paterSeuerinam, in prin. D. dc cond. & demonft. Nihilq; eft aiiud quam uel pue- Fbluntasjerilis animi perfuafio,ueI fallax opmio,ucl fimplex de*^^^'^^'^' '^ftinatio, quae in uiuentiu a^ionibus fola nihii cfficit. |/^.^^''"'^^' l.fi nondum. C. dc furt, Vel cogitatio tantu,qua cum aihil fit liberius,eius nemo poena patitur.'.cog'tationis. D. de pcenis. c.cogitationis.dift. r. de pcenir. \Si
lentare. didis
!1. 1.

quam paria efTe

is

qui

'

'^ugitiuus.l,fepe,in fin^de uerb.fig.d. Linficiado,in pr.

ic turt,

Propofitu enim in mete

retentij, nihil

opera^

j.urautinpublicu, autin priuatu alicuius detrimen* :um Idco cogitatio flagitigria quoruhbct impunita

manet,

T>^ Lam. impotentia is ^ manet quse quis & aggredi & perficerc potcft BaL inl. non ideominus. C. de accufat. cum fuis ter,
.

miniscontentaeft. c. cogitatio nonmeretur, dift. i depoenit. Quanto magis earum rerum quae&naturaliter impofsibiles funtj & in nullius hominis poteftatem cadere poiTunt i Enimuero huiufmodi cogitationesac defiderianon hominisfani, fed amentis reuera lunt. Sansmentisuoluntas,rei pofsibilis eft uoluntas.In ea paria runt,nolle,& non polTc.l.^.C. de her.inft.l.i.f.ufus.D.deprocur.Amensaut&ratione caret,Sc uoluntate.Itaq; nec dolus in eo pr^rumi,nec culpa quide ei qui fus mentis no eft,impurari poteft. ZamUconf- I. fed etil. JT. i. D.adl. Aq. Lamijsautemnoftristum terAiS eci<iuA -etatsm decrepitam , tum exmireriadefperationem, jtbt imp9nun' ^^^^ phantafias uitium.tum pharmacafurorem indujunt. centia, tum dsmonemita penitus omnem enpere mentem docuimus, ut quas ncc fecere, nec potuere, fecifle tamen fe confiteantur, feque ipfas in apertam BM.mli. pr^cipitentfuafponte mortem. Quod nemofanus col.)-'C.de quantumuis fortis, unquamfecerit: quiauoluntas
fac.eccl.

eiustaliseft, qualis efle debet.

^gj-j.jl^jliijj-n

Eftautem omnium

^rtsiot.in
'

maxim^ terribilc mors.I. ultimum.D.de

poenis. Furioforumilludeft,ametium,acrnfantium* His nullum omnino deli^ftum imputatur. 1. infans D.adl. Corn.de fic. <^Non fi committantquodperduellionis & maieftatis rei. 1. famofi. D. ad I. lul maieftatis. Cur itaC" qvia iudicio carent: hoc eft^

ca uoluntate quse in iraleficijs fpe^latur & puni-, tur. l.qui iniuriae. I. fin. L uerum eft. D. de furt Quam etiam ob cauTam ut maxime Lamiae noftrae pofsmt quas facerecreduntur, &faciant qu^e pofle dicuntur: nihilo t?.men magispuniripoflent, quam ill ,quianonminusiIIa uolur^tatecarentmalefacien. d ,quaEpQ?namireretur in maleficijs tantum, di6li!
ll.l.li

feruus,f.etf pueru.D.adh Aquil.Lfi quis tefta

mentum

Liber fexim, $sy mentum.in finD.de furt, Hic enim locum hab^ret il
laregula.

Veruntamen,quoniam initium cuiufq; reiYpe6lan

dum cftjl.Pomponius.D.de neg.gelt.& caufa nodus

:

hicaltcrinijcieturjoriginemfcilicet&cauram huius iiue uitiata uoluntatis,fiue amentiae attendi.Nam et# fineccfsitatiselTeuideatur.tamenab initio uolunt.v tis fuit.Deo ctenim reliclo, cum diabolo contri\xere eumq; fecutse funt lamif, deuiantes a tramite Catholicae religionis quod non folum hs^reticum eil,). J.in fin.C.dchsret.ScManich.fedapollaticij etiami.^.in prin.C.deapoft,Deniq;deli(5lis femperobligatior<aturalis incffc ex tacito confenfu delmqucntis : quia delinqucndo ipfo fa<5io fequenti poenf confentire, ad camq; feobligareuidetur.gl.inl.i.^. fin.D. de poltul. &in].fiferuas. D..qui not. inf, l.Impp.D.de iure fiC iierftuhuicposnsetefubdidifli, Etfan^ nullapoteil: mifcliisaiiaimputarl culpa.nuliaq; iuitiorearumpu-. iiiendarum caufauel a Grillando uel ^ Molitore uei ab dijs lureconfultis afsignatur. Atqui rationibus ih- FisAui htsr numeris oftendere polTem^contractum ac fo?dus hoc damoiTCTf cy '^'^'^"'''-^^. Dullura effe : itaqi oihil ia alterutrairs partem operari pone,nihilq; huc facere regulam,uniufcuiurque con* traClus initium fpeflandum efie,& caufarn Lfi procu' ratorem,in prin.fiF.mandati.l.i.p^non folum.depof i.li
:

tamen.adMaced.Acprimoquidemrationeperfona" rumtquiainterquosnullaefl communio, inter eos

1

quoqjnullumpoteftefleius^nullusnaturalicer coU' tra^us.Ratione rerum quiaqus dari fieriue nec de lurcnec natufaliterpoflunt,eorumnuIlaper.itus efl*
:

':

^''^/''^^*.

/**

"^^

"

6bl!gatio.Ra:tione conditionis adiCi^lse f^inulationi. |)a6toue:quianecidfl:!pulantium effc potefbace, ncc itaincafupofitautnaturafitpof=;ibilis.Ratione for-

,.

>.

ms:qu!anoneaiitqu?edateile

rei, citiusq;

omusiG
a^

trxtor,v,d
trai*/,

uitiataCtum.RationedilTenfas;quiafemncr Sc ds

hoSc

4si
Jio

BeLam/tmpDtentia

& allter fentit dsemon, quam homo^Poflrcmo no

cd oculatos,non potell haberi ucritas.

nifi imaginarium eft uniuerfum negocium. Quae au" teminfpiritutantum fiunt,eorum pcr tcftes ueros

ac ccrtoSjhoc
Itaq;foscieris

huiuimodi noticiamperexperientia,& .i.JfW.i- cxfa^toconfequi nequimus.Eoruenim qu^noappa'

Tht.L^'^Jj.
lfin.decoll.

ret,queiien6 runt,nullaquaHtasell;.l,eius quiin J3uin

cia,J.D.fi ccrt.pet.l.hn.D.

pro foc. Cjeteram quonia

fatis

bon^^nb xd

folumLibro fecundo

deciaratu eft:fed ctia

ipfas aniculas,qua2 plerunq; lamise dicuntur,dolo cir

cumuetas,ui coaclas,mctu copulfas,errofe indu6ias, ignoratia deceptas in hac credulitatis tcmcritatc in* lincomDddto eidifTei^fedo nec hoc obijci mifcris poterit,^ in co^/icwt.D. f^tra6libusatteditur,qu3Eabinitio funt uoluntatis, ex
"^"^^''^'^^*

^poftfaaofiuntnecefsitatis.l.ficut.C.dc aa.Scoblig.

in h^ren,deli6lum hoc fola uolunta^ T.m^nhmpt. "^^ ^^^^^ quod Cdedon. te,& in mente comitti.c.cxcomunicamus. f. crcdcncler. tes.de hjeret.Bal.in i.fi q,s no dica.C.de epifc.

&

&alij do6lores,Nam ubinulluseftcotra6lus,ibi nec contra6lus initium ubi uero doIus,uis,mtus,crror,

:

ignorantia,ibi neq;uoluntas,utdixifupra,ncq;con-

fenfus eiTepoteftrquarcncc haerefeos, nec altcrius

'

delicli,quodAfoloanimopendet,fufpicio,autpoen3. rimi "^^ijSunt.n.eaomnia uoluntatic6fenfuiq;Gotrana:inpri '"^!!lrL mis dolus ac uis.l.& elepaccr.D.de dolo.i.in caufae.(f.
'
:

(^dtce^t^fa i.de mmor.',4.de reg.iur.Li. g, metus caula, ibi Pro^ cimt. pter necefsitate cotraria uoluntati.Labeo.n. dolu ef*

ledefinit,calliditate,fallacia,machinatione ad circu^.

.,/??;?< 12I.

uenicnduyfallendujdecipiendu alteru.l.i.^.i.D.de do lo.Quidautad hsectriagrauiuscfficaciusquelamijs /v^f fii-nplicib.accidere pot,^ daemonis tetatio:cui lib.Pri mo docuimus nec uoluntate deefie,ut totu orbe tcr^ M.itth diligentia,q,aalium a6runo habet: j. rarufeducat;neq; neq; technas artesq; quibus circumuenire,fallerc dc# cipere non modo foeminam. fed coftantifsimum pru*
drntifsi-

Liberfextm.
dcntirsimumq; quemque

6s^
potcft.
5.

hominum

Senr.

<^tf.}

dift.i9.q.5.num.Z2,22.uerbaS.Bonauenturae. His il" Jumnotirismulierculis imponerc,mentemqi earum

fcapere,tum

Canoncs docent,tum

fecuncla i-bri fe^

f^.r. yi/f.

cundipars :partimintrinfecus,cum mala proboniSj

^*^**^^*-

bonapro

malis proponitjfuadetq; miris

&

in uifibi*

libus (utdiuus Aug;ait) modis.perillam lubiiantia LihAeiiHm,

fuorumGorporum,mifcrnmarum corpora non

fen^ ^'^.j.c^t.

tientiumpcnctrando.fcq^coj^itationibusearum mi- ^^^'P"^^-&

fcendo:partimucroextrmlecus,cuperimagmuiimu

i6.a.^.c,rctU

landarucallidamoperatione,utideinquit, lecora ii- duhi' lis in angelum lucis transfcrrmat, & Dcum mentitur; f^^Simt>lte. Quare quomodo faspe homo hominem dolo inducit ^^^- "l^hU.c. ad aliquid intlituendum,quod alioquin ne cogirsret
^^^oJC*

quidem:itamirun6eft,inquitGriliandus,utmulier Tmci.defihi cxfepudica,daemonu tentationibusad cam quaalio^ le^.<i,s.n(i,i. quin oditjdclabaturimpudicitiajllcccbras enim oes intus fuggerut, $c foris oftentar,ut in Libro primo demonftrauimus. Veniamus ad uim,qua5 maioris rci impetus cft; qui repclli non poteft.l.2.D.qu6d mctus caufa, Quid aut daemonis impetu uiolentius quo cu i;epentinos

&

:"

&cxtraordinariosanimaeinfligat excelTuSjUtinquit

Tertullianus,pnmummentem harum muliercularu

dq^ts^Deil'

itafubiugat,captiuamqiducit,tefteconcilioAncyra^ mt.DeiUkt: no,& D. AuguftinOjUt credant ci quod nec eft,nec ef, ^*^* ie poteft.deinde corpus uniuerfum ita ob{idet,ut c6tracorporisnaturamoueatuf; deniq; linguam earu ficoccupat,utnon nifi quando uult ipfe, nec aliud quam quod ipfi placet^eloqui pofsint, Suppetit iUiSj aitTcrtullJanus,ad utramq; fubftantiam hominis Is!

dendam
ftione,^
,

fubtilitas

tiirib.quas

& tenuitas fua multu fpiritua;libuS ueleomagisaitederedebem? in hacqu^^

& inuifibdes Sc infenfibiles in effetlu potius

^uaminjiduappareat, eodeteftein Apologer. cont.

gent.

^6b

DeLam.

impotentia*

gent.c.za.Itaq; neq; culpa fua,neqi uolentibus

h^c tc>

ut.filu d
c*>

i/r^;, /.

cidunt,quae uel in mente,uel ope corporis, uel in lin^ guacommittuntur.Primumenim, cuiuolenti fit uif aciniuriac^deiridequisuirefidere poteftc^l.ex con'

ituAttonti.c.

du6to. jf.i.V.Seruius.D.latiiDeniqj quacuftodiaeon

detranfa^l.

fequipofiechominum quifquam,ne damnuminiuria

daripofsitc^l.feddedamno.d.titl.fi ea.de
a6li erripti*

Tertiumcrat metus; quiquidaliud eft, quim in^*^^' ftantis uel futuri peficuli caufa, mentis trepidatio C*!.
l.D. quodmetus.Atfupradocuimus,

eaomnia qiiorummetusmerito &in homin^ conftantifsimo cadat,l.3.d.tit.peficula,cruciatum corporis, mortem &

uiolentam & naturalemj.interpofita.de tranfa6l.par> tim reuera miferis aniculis d^monem intentare ac mi
nari,partim ipfis etiam captis ac eircumfcriptis earS mentib.ut^itTcrtullianuSjtanto.terrore obijcere ac'
inferre^ ut

cum eorum omnium

fibi

poteftatem

efla^

fingat,cas facile quiduis uideri facere ac pati cogat.

Nam pf aefentia mala quib.premuntur ac exercen.^ tufjpaupertatem, odia hominum, calamitates uel fe mentitur immifi(re,uel etiam Deo permittente im> mittitjuelitadelufisearumfenfibusimprimit : ut li> cetnihileorumpatiantur, tamen quafi pefpetiantuij
doleanrjUtautamolitionem eorum oftentas,autfuc>
cefiiium meliortim

&

fpem inijciens,fidem ac obfequiii

mifcUisextorqueat.Hiceftcertd illatus timor.lime* tum autcm.d.tt.Enimuero quofcunque fuperat dsemon,permoeroremfuperat,tcfte Chryfoftomo libro ^.deProuident.Timofautem,&trifticiaqusedameft,
j.
'"

Omnesenimexmaloasquetimemus,fiimmineat,ut

afPaturu-& doIcmus,fiprafensiamfit,&lsdat.Nam ^'^^'rij/^' quod I^ditjnatufje contrariumjac uotunfati eft.Quic qtiid autem fit occafione aJicuius inuoluntar ij^inuo" Jnntaf iu Sc eft & dicitur I.qui leuandse.D. ad 1. Rhod. .Hoccft,pfopterquodcredulitatis temeritatem inla
mijs

Liher fe^tus.

46

miisperfclseuoluntatinequimusimputare. Reftsterror&ignorantia.Clarum autcm cft, cr- t.rff, rantisnullam{reuoluntatcm,& ignorantis nullum conrenfum.Lfi per errorem. <Je iuriTd. omnium iud. I.
fecl

boc.D.depublic.&rcd.Quin&huncinuito
eiTe,!. qui

fimi

lem

potell.^.i.de rcg.;ur.& furiofo

1.

fi

fu-

riofo.D.ficert.pct.cuiparcitur in

omnibus,ut diciu

cftfuprajniamijs autemnoftris,errormentisac csecitasuoluntatisprimum amorbo pcndetnaturae, cu. iusfa<ftumsequoanimoferendumel]:,l. in fumma,^. apud. de aquaplu. arc. Melancholicrs enim morbis Tam grauiteromnes plerunq;uexari,nosLib* fecudo, f'/'.** &Alciatus fupr^ fmgulari capite,docuimus,ut ncc ap prehendere,ncdijudicare quicquam reft^ pofsint, multo minus eligere, quodqi eledlioncm confequitur uclle,qu6d omnino liberum denotatarbitrium,!. fideicommifla.^.quanqua.de leg.^.Tanto maius men tisuitium eftquod patiuntur, quam amoris furor :
mod.efF.leg.jr.illudquoq^jminusq;

quo tamen nihil efTe uehemetiuSjdicitur in Aut.quib. puniendum. Sccundojintantammentisalienationem incidunt dia^ boli ludibrijs quibus diximus &mentem carum capt, T-^newnf/V^
vitnefciantquidagant,&oculosperflringi,ut
fciiicet ^^ prvprtjm
^"'^**

uideantcredantqiquodnonefl.Adeofadi quoqjno alieni mod6,uerum etiam fui, quod miru eft, probabili

cerraq;laborantignorantia.quomagisdiuiniiu risignorant'aminijspraefumcndam & excufandam cenJ^^.Nam d cprruptum fcnfum omnib.animantib communem habent,ii deprauatam phantafiam & apprehenilone,
fi

diaboli

tum intcrnis tum

externis

fit

luditicationib.utidipfumquod&agunt,

& uelle uiuitiatae ra-

dentur,nefciantrquiuelintejliget,quale{itidiprum, in quo confcntiunt : uel dijudicare pcterunt, facien*

dumf^tjanfecusc^AdhsEcutncc morbus tionis,nectant^fraudcsquatas adhibet

dxmcn

in'

teruc*

462
t^rueniant:
fit

De LamampotemU

quandoq;pcrnegledam diuirii iuris ac rerjDonis tum promufgatione, tum interpretatioriem,eorumq; cuipam ad quos eae pertinent,utin hac credulitatis temeritateincidant: nonnunqua tati infirmitate.Temper aut fexus tum imprudentia tuni
,

imbecillitate
^*'^*

cui ^f pter eas caufas quas Lib.tertio re fauerijjfupra fingulari catuli, fpecialiter indulgeri
:

&

'

pitedoculmus,pr3eterquam quod generahter deceptis fubueniatur,I.& primo. f.uerba.ad Vell.&impOf icntib.l.non enim.D.ex quibcaurmaior. Nunc igitur fatis arbitror conftarejn animum ha-

rum muHercularumdelidlum omnino, quod

in

foU

inente cpliftit,acuoluntate,nullarationecaderepoffe : nec eandeni" earum in fide rationem efie, qua aut haereticorum,auc apoftataru. Hapreticu enim fchifma faccre,&ptinaciauoluntatisfupradocuim9.:apoftati uero fpontanea ac upluntaria animi mahcia reddir. Quascunq; uero iam fummatim diximus , eo rcci-

duntomnia,utquodGriIIandus & Molitor Lamias animo c6mittere,& uoluntatefacere uolunt,potius in mete pati,quam facere,uideamus Nihil cnim agit
.

vitferatwe di

gnaynopcsna'.

quo.iT.tempeftiuum.D.ad Trebell. Nihil antem magis difFertinterfe.quamapcns Scpati^ns.i.N ranius. u.Qt ndemii. argumcnto J.prjEtor. de tut.fe cur.Quarc cpmiferatione potius quam poe' nadignsefantjOmniq; potius auxilio,qu6d dolum, uim,metum pafsis,furio{is,deceptis, ignorantib. im potentibus aut ipfo iure competit,aut rationefuaden te tribuitur.Neqi uero poena poense potcft cfle,nec af
in feipfum.J.ille a

flidionemaffli<5ioaddere debemus. I.nauis onuftac

f .cumautem. D.adl.Rbodiam. c.ex parte.de cler.se^cclef^.

orotan.5'.quod

fi

uis fluminis.Inftit.de rer.diuif.

&7#

q.i.c.cumpercufsio.

Atquehajcfan^naturalis eftratio,curneq;funofi, neq; phr^netici puniepdi fint ex ahquo deIido,qu6d

faiis

fatis

fuo furorc torqucantur,&rua calamitate punian

^ur J.diuus.D.de off.prseCpocna^jr .fan^.D.ad l.Pop. deparric Itaq; fatiutillos,ric&no{lras,infalicitas

cxcufat.Animoenimilliacrationisui dellituti funt, nec ullu habent aut mentis aut uoluntatis cofenfum
utfatiseftfaperqidi6tu.'.2.C.dec6trah.empr,Atqui neq; deli6lu fme confenfu poteft c6mitti,ac jppofito. l.i.ff.fi quadrupes paup.fec. dic.neq; iniuria inferri u neanimoiniuriandi.I.illud.f,fane.D,de iniur. Ergo nullo modo ex delido uel Canones eos irregularita' te puniunt.Clem.un.de homicid.neq;legesfuis pos^ nis.l.infans.it.ad l.Corn.de ficar.nullo modo ob parricidium c6miffum culeo infuuntur.d.l.poena, fin. nullo modo inferunt iniuria,red eam patiuntur, d. JT. fan^.nullo modo tenetur Aqudia, ob damnu datu. I, fedetfi quecunq;.f.igituriniuria.tT. adl. Aquil. nullo modo coru fa6lis leges uel pr^miii uel poenajpponut: fcd jP talibus habet,ac fi fortuita fmt, in qbus nullius
fpeitari pofsit homini-s uel deliberatio,uel actio , uel
c6fcientia.l.fin.in fin.ff.de adminilf .tur.At

& noftras,
Quid

dequib.agimus,animG(finequodelinq,ufucapi,pof
fiderineq,t)ire mete,uolutate,r6ne,c6renfu,de!ibera
ti6e,M^/^,c6fiIio carere,ia ad naufea oftedim?.

igitgrauius delinquut, qfuriofi,qua phrenctici, qua

dormietcs.q illis ^q paratC^c.maiores.^^^fi.exr.de bapt. Neq;jpfe6l6 abfimiles funt noftraru muliercularu a^

Cliones,feu poti? pafsi6es,illis dormientir5,quasBarr.
inl.ut uim.ff.de iuft.&iur.recenfet,& Cardir.Zabar.

ind.Clem^un.^eijs^ de nocle furg.hom.c6mif.Et

tiiilielegum Cory'ph*eus,taliac6mii]are6le cxcufaft,

tanquaeahom,inispera<5laoperatione,quefeni~u,qu^ uolutate careat.Dd.l.posna.ff.ad I. P6p.de parr.n6 fe^

C!^atq;afuriofisacinfipidisparrata.l.Jiuminu,f.uitiu.

fF^dcda.infed.l.qoccidit.fF.adl.AqLCurergonottr^ quarufimiliscftro^magispcccetiilis qdicuncnopec

664

^^ LamAmpMentU
illarfi

care.g^Jn c,tcftamcntu.6.clill.Quid magis

urg<

turcGnfersio,quamfuriororu,quibus calamitate np pareSjfed fuperiofcs funtC^cum tamen ilJorum confef fionullafitiuti jpbauimus exl.innegocijs.D. dereg,
iuri.2.jr.furiofus.D,deiur.codici|.c.fin.ext*dcfuccef,

abintcft.

Nifi fort^ replicent,eas

pro meritis uolutatum

^u

uino iudicio
^igxiilinni Ub^.dePecc.

tradi illudendas ac decipiendas, illuden

ibus ac dccipientibus eas pr^euaricatonbus angeliSj ut sit D. Auguftinus Iib.2. de do6l. ChriiPi. c. 25. Atqui fareor,diuinam iufticiam gcncraliter bominisf meri^'^''^ ^^ ^^'^^ prsfupponcre,diuerlo tatnen cffeflu quia fan'Ir. "j^y[\\ c1;isafiii6l:iones,poft peccatorum rcmifsioncm, cer* ramina funt , exefcitationes, ut probentur : rc# probis,fine remifsione fuppIicia,pTnsqi iniquitatis. Itaqi non folum improbi 8c in corpore &:inanima af fliguntur, fed etiam boni, quos Deus djligiti neccx uirga Dei flagellaniis aliquem,pra2fumendum fta,tim efttkcinusaliquod eius,quod etiam ab hominibus MagiV.rMi^ puniri debeat.Nam ea rarionc daemoniacos quofquc in cjty anijn^jori pcEna eflcaggrauandos a magiftratu diccTC^ ^*^ ^' ' mus.Sed illa flbi relinquenda efle,uel uno hoc innMit Deus,qupd ip^^e pviniat ac exerccat cps. Qupd enini a magiftratu puniri uult,id ipfc uicifsim illi dctegit5c relinqait,cuius operafuntmifcricprdiaSc iudiciuni.
:

&

Etenim cumtribustantum modispeccarepofsimus, quorum Primus complcftitur omneni interiprc motum ac conceptum in int^Iligentia ucl affe^libus, c^
tiamfi uoluntas nonconfentiat:

Sccupdustuminci*!

dit,quoties uoluntas
fentit

cum motibus 5? affeclibus con-

^uxDetfiri
pumetula.

i Tertius,quoties re exequi cpnamur,quod cogitamu^Scuolumus: magiftratus non ulterius pro^: ceditadanimum autuoluntatem punicndam, quAm Q^ emerferit Sc conftet Deiis autem in illa fecretiora, mque animum ipfum ac cogitationcm hominis Jini'
:

maducrtit.

Liher fextm* f^% miduertitEa enim.iblus Deus cognofcit.In CJetpct.

fcxiui.jj".

quaais.de uerb.fignif.Scrutatorcnimcorclii
x

acrcnumell

& tota intelligentia.tota anima,toto

cordeualtanpbisdiiigi. Nos uero animum probaliiusuerbifacliuepraeiumptione, nec alia haben\uf animiindicia.l.i^.qui.f.diuus. C. dctut&cur. dar.U Labeo.C.derap.ieg.!.reprehcndenda.C.deinftit.$5 fubrt.Neq; iudex uei uoiantatem uel maleficium pu' nirepotelcjaificoiiiidcretpriuSj&habeatfaCtuquod animo nietitur.Alber.in Lautfada,uerf. qualitate.de pcen.Breuiter,non nifi extrinfeca intcrhomines puniuniur.Pereaintrinfecaprobantur.l.fin.infra.C.de ficar.ScpafiimDd.

SediKudetiamomittendumnon

etl:,

etiamfi uiin

hanc & metum ex prsecedenti deii6lo patiantur; ncc tamenfaxerepoiTequodpati miferas uidemus nec
:

exeoquodnonuoiuntate
mcrem.D.quodmetvis

faciunt,

&

animj iudicio,
"'

{^A ex ipfo prsecedenti deli^io puniendas etTeJ.ncc

caufa.

x\

Quin cum dzemon

c^ $>#wi#!i.

tiam nihi! eiufmodi re6l^ poisit inferre ficut m?gi(lra mi^fmt r^

tusJ.^.d.tit.uerf.fuccurrendumiHis eflTepotius^exeo ^^*^^

uidetur.Nam &contrad2emonis dolos officium fa^ cerdotum fancfli Patres in concilio Ancyrano r?qui. {iuere,ut probft ea omnia effe fialfa, quse miferis perfuadet
:

IpSJpi^^'

tum etiam fingulorum Chrirtianorum,u!;c5.- Colojfi. inunc faciant fe inuicem de tanti hoftis fraudibus Sc potentiaacprofunditatibuSjUtuocantur in Apocah Ephef.6, c,2,ContPauimautehabemus in primis panopliam '-^"w
Chrifi;iana!nj,quamfupri defcripfimus Lib.quarto,c,
^^''^''***

\\

l\ i

Sc2,deinueroprecesSc obfecrationes tu publicas, EccUf^r. quibus Deus moueri fe confirmat,tum priustas.Mul ytdejuprkU. r /.7, tum enimualet pratioiufti, & oratio humiHs pene irat coeiosContra morbum, m,edicorum opera, qui poliquam unxerunt arflj6tas,hoc eft.poftquam adhi^ bucrunt ea quse oporiet,commendantas Deo, ficut prT 5
)

'

4S6 T>e Lam impotentia peNat. O' praciplt D.Auguftinas: Oratio fidci faluabit infir* ^At.tz$. inum^hoccftSJacobiconfilium. Contra metu dili'^'gens ad tolerantiam & conftantia admonitio, ut refiUtobi^. Jlai^^us diabolo,quemadmodumLib.quarto,c.25.pr9 fcripfimus.Contra crrorc prsedicandus fermo,inftaa dum tepeftiu^, iniepeftiue,arguendu cu omni lenita' '^'"te & dodrina, Semp aut orandus eft Dcus, ut ipfc in^
>*

^ml9M ^c^^^^^ earuapcriat, cum proficifcuntur

*

in

Emaus

dclabun^ tur.Contraignorantiamaur, magiftratus officiu poftulandu,ut paftorij fomnolcntia excutiat ut quo ta les oues & dcbiiiores funt,5c incautse,magis propter
iudicijq;
:

hoccft,cuminhoserrorcs animi

Jxcbt

i.

ggjatem dclira,& fexu fcemincum hoc diligentias ac meliusijs caueantalupis,casq;inftruant de infidijs

:

eorum.Hac demum ratione in integrum rcftituendse

funt.
Ephef.6.

5j:^,cr<t4#

^"<^''^'

Etfiquoq; nec afsiduafpiritualium aftutiaruten* tatio,nec tanti aduerfarij incuitabilis impetus,ncc tam iuftus metus,nec tantu corporis mentisq; uitiu miferas omni uoluntatis culpa libcraret,licet uel hx' refi uel apoftafia laborare concedere : unica tn aut tatis infirmitas,aut fcxus fimplicitas,uel id
ftaretillis,

ipfum pr^

uelpoenam cert^ mitigaret, Sic enim & crimen quodhbet attenditur,& animus delinquentis
in quolibet crimine.ut expendatur an ignoratia qua^

dam,impentia,uel fimplicitate,an ucro dolo.malicia,

pertinaciaq; delinquat: utijspfpe6lis,officio iudicis

pocnaiteperetur.l.rerpiciendu.l.autfaita.D. dcpoen,

Kquidergo. dehis quinot.infam.DdJnl.i.f.diuus.K in legc Cor.D.ad I. Cor.de ficar.l,pen.D,ad I.Pop. d^e parr.Quaruautfceminaru caufam agimus,recundumi
plcruq; fcne<fluiisgradu,&ea attigerc parte,q decrcpi i c. ult. ^ ta dicUur eft.l.',.f .ignofcitur.D. ad Sylon.

& & ipfa morbus eft, ut Menander ail, ^ f^r^fempcrcumanimidelirio & iudtGJj lapfu na-'

&

dift.So.&c.quze

turalitct

tnralfterconlunfta

60 j LihcYfixttu. el>. IratjiMcmonctur i rcpublica

I,

;ercndjJionoratiirtainen,tir.C.(.|iii lc .vtat. cjcuf.

niiiores.i.rcinpcr.in prin.dc lur.iminun.l.

in
j

ri:i.(.'c

iiun.5c lion.Sc

ii.

no rnnun, crimmibiis pa-nx rcl.i.v.\

t^onc

& ucii.im tnerctur.ur (juos premit,cos ^ culp^

libcrc
(l.$.ignorciuir..H<: loi

ivi^r^icionc

mctis cxiii.ar. minorc, in princ. dc quxlt, t\w* gel.'n trAdatuMalcHc.t^l. tama publica. ucrf. cjuxto iquaj.Hippol.m l.cdi^tum.^.coi.dc (]u.\lK Anus aute
b.krr.in d.'.&: in i.dc

noltrain.in n.od(3

tum

dclir.inr,

cum
;

uiri.boc
:

cll, in

lecundo ac cxtrcmo icnrduns grAdu

inulieres iunr,mgis repuerafcunt

(cd ctia (]uii

uel ccrtc

non mi'

nus

tn

pr;m(>,c}uam uin in lccudo

^ ultiir o.Primiun
c^clhru

igiturui.v el},ut criincn in

mente

ac uoluntatc inagis

committ.inr, ]u.iin
ti

]meri,(]U)('], iudic io aniini

runt.Dcifideucro,ur tanrum
:

IdLioris ac cxcufatio*

nis.xtatis lapfus

torcjucri dcbcnt,ut

non prjcltet propiercu ramcn ncc nunc ilt ncc ca pcrna affici (]ua
;

pefsimus

c]u libet

muklarur.
pcrtincr,cuius ut Lib'o {<:
s^xMi.
cll:

QnodetMm adlexum
:undo diximus,tantn
:as,utin

tum

riinpliotas

tum

iubrjci

eodem

t^rauius pcccct uir tjuam mulicr.'. in

c. (cc;. c.

nultis,de (l:at,bom.;2.q.6.c.uu)ii;nai.tiir.<S:

orus.de ucrb. fig. It3(|; leniorcm cciam merctur po?' utin adulterij?,uirut facrilegus puniiur.'.(]u.i' lis adultcrij. C. ad l.lul. de .idulr. (aMnina cafii-j.Ta icl mulieribusincarccranda datur,ucl in inonAllcriu ondemnatur ad biei^n um. c\r. de tc(i.*xm.'. ['l.nnuius.Sc Aut.fcd bodic.']ui*cl}.C.deoiV(c.ciui!.iud. Sc nccc*fhrium. l^ou.ut nulli iudic.{^.adultcr.im ucro Au(. fed nouo iure.(]U'.\: c(} I, c^n.Tinuis. (' ad I, IjI. de dultcr.lcd& in cnminc maielhitis fobucnitur e[limrimplicitati & ignorantiy.l.^ deiur &fa6tignor. iuris ignorantia C (]ui admitti.Dd. ^ B.irtolus in I.

um

jj".

quis^id quod. dciuriidicicniniuin ludic. latifsmt^

doccnr.

64t
docent,

DeLdm. impotentu
quomodo
propter tatem

&rexum

mulie^
er-

brem doli praefumptio ceflet.etiamfi in iure ciuili

rcnt. Aiex.cpnr.io}.uoI.i.CcpoI.conf.2i.col. 6. Sc cof,

l^.Bald.inLerror.C.deiur.&fad.ignar, Nec obftat hifce fauoribus ^tatis ac fexus,primum quodlong^grauiusfit aeternam quam temporalem oifenderc maieftatem,L hi quifandam. C.dehaered, Aut.gazaros,c.ubicunq;,depcEn. Secundo, quodea ob caufam nulla fcxus aut statis habeatur ratio in h^ refi.Dd.inl.quifquis.C.adl.Iul.raaieft. CanoniftaBin c.uergentis.de hsr.in antiq,& in ctum fecundum leges.eod,tit,!ib,().Terti6,qu6din crimine m^leficio'

rum ac fortilegioru fpecialiter excipiantur.l.etfi excc pta.C,demal.&math,quia in ijs omnes fine excs'
ptione torqueri,notar,Hippol^in L ediiflum^^.col, D, dequaeft.Namutapofterioriincipiam,magis ac ue* nefieis hic aduocatus no fum: fed delufis lamjjs,quas muitum tii a magis infamibus , tu i. ueneficis diitare declaraui Libro lecundo, Ad alterum primo refpon* deo,qu6dilIi textus fpecialem praerogatiuam fexus ^tatis limitant tantum,quoad torturam,ut & in cri

&

minc laefae maiefl:atis,I.quifquis*C.ad I.Iul,maiefl:,n5, ctiam caufam criminum, Semper enim hoc manet, qui iudicio animi caret,eum maR facere no pofle.Se^ cundo refpondeo,fatismagnum interlamias&haEre
Lib.6x.6, ticas cfle
Cenftltio
*

difcrimen,qu6d finguUri capite demonflrs^

in his

uimus.Demu cum Oldrado dico, qu6d etiam

quie formaliter.ac

fecundum leges canonesque non

fit|

funth3eretica,licethaerefim fapiant; detrahendum,

ob eam quam diximus mulieram fimplicitatem H\

bricitatem,l.i.C.de iur.Sc fad.ign.KuIt.p",
fin, deiurejfteo

dehb. I.pen,de

his quae fibi afcr.Ethoc,etiamfiin ar

culo fidci errent,ut idiots ac ruilici, Sufficit enim ijs,': ot loquuntur,implicita fides,& ne pertinacia contu-*lii! niaciaq; quadam errorem fuum dcfendant,Bald.in
1'

error

Liher fexins.

^6p

ferror.C.de iur.& fa6l.ign.Atqj hac etiam ratione pri-

ma cadit obie^lio.Quanquam ut grauius efle non indiuinam delinquere ; fic illud quoq; rciendumeft,& facilius Sccitius hominesin hocdeli<^um inciderc.Incomprehenfibiliseft enim, & longe a nodris remota fenfibus,illa aeterna,infinita ac fpiritualis maieftas ac uoluntas.Quare qui in tcr
ficior,in maieftaicm

renisnegocijslynceifumus,infpiritualibus&:ijsqu^ adDeumfpe6tant,talp3eftatim efficimur;non fecus atque ij qui cum fumma fe putent oculorum acie pr^ diros,quandointerriseaquse fchfu percipi pofTunt, acerrim^ contuentur fi folem afpicere uelint, omne
:

illam

aciem,extremam efTe prae tanto fulgore fcntiut

;aliginem.

Duabus igiturde caufis facilior hominu n fpiritualibiis eft lapfus.primiim.ob diuinorum nau ruram omni cogitatione humana fuperiorem : dein-?' le^propternoftraEtumintelligentias ccitatcm,tum loluntatisdeprauationem.Quarefiquis hacin pare delinquat&erret,mitior efils debct poena, ac iu' lior ucnia id quidem eo magis,fi mulier,magisq;, decrcpita muliercula cadat.
:

&

)ETERMINATIO

PARISIIS

FACTA PER

dmm fdcultdtcm Theologicm^Anno Bomini 13^8.

fufer (imhufdam[uperliitiomhi{i nouiter
exortis^

C TNiuerfis orthodoxae fidei zelatoribus GancellariusecclefiaeParifienfis,&faculras Theoloi^ in alma uniiierfitate Parifienfi,matre noftra, cum

itegrodiainicultushonorefpemhabere in Domi'
o,ac in uanitates
itiquis latebris

& infanias falfas non refpicere. Ex

:

emergens nouiter errorum foeda 3lIuuio,recogitare comonuit quod plerunqi ueri;S catholica apud ftudiofos in Sacris literis apertif.
fima

6:ja

De Lam.impotentld
maxima,Cuilibet in

fimae(l:,qus caeteros latec:

nimirum cum hoc pro' priumhabeatomnisars manifeftam ^{^c exercitatis

inca,(lcutex
fua arteperito
eis confurgatiila

credendum ell:. Hmc eil Horatianum illud^quodHieronymusadPauhnum fcribens aflTurhit Quod medicorum t% promittunt medici , tra'
:

^antfabriliafabri.Accedif adhaec in Sacrisliteris a> liud fpeciale , quod nec cxperientia Sc fenfu con#

iVaritutaiiaEartes.necpofTunt ab,oculiscircumuolutis

nube uitiorum facil^ deprchendi. excaecauic enim cos malicia eorum. Ait fiquidem Apoftolus,
quodjppterauariciam multi erraueruntafide.Propterea non irrationabiiiter idolorum feruitus ab eo* dem nominatur alij propter ingratitudinem, qui cum cognouifTent Deum,non ficut Deum glorifica:

impietatem ( ficut idem commemoirat ) corruerunt. Porro Solomo' nemad idola, Didonemad magjcas artes pertraxit diraCupido.Alios poftremo mileratimiditas tota ex;
uerunti
iri

omncm

idoloiatriae

craftino

pendens

in

obferuationes fuperftitiofifsi'

quemadmodum apud Luca> numdetilioPompeij Magni,& apud hiftoncos de plurimis notu eftJtafit,ut recedens peccator a Deo,
rnas impiasq; depulit:

declinet in uanitates

& infanias faffas, & ad

eum

qui

pater

eft mendacij tandem impudenter palam^ue apoftatando/e conuertai.Sic Saula Domino dereli das/PythonifTam, cuiprius aduerfabatur, confuluit, Sic Ochozias Deo Ifracl fpreto mifit ad confulerrdum deum Accaron. Sic deniq; eos omnes qui fidc uelopereabfque Deo uero funtjUta deo falfo ludi'

ficentur,neceireefi:,Hancigiturnefariam,peftiferamf,

mortiferamqueinfaniarumfalfarumcum fuis hserefibus abominationem plus folita noftra aetate ccrner\rc's

v^wod olim monftro caruit,

inualaiile.neforfan Chriftianifsimum regnu, Deo protegente careV

&

bitjitxi

Liherjextm, (Syi bit,inficere ualeat tam horrcndag impietatis & perniciofifsimaB contagionis monftrum, cupicntes totis
conatibusobuiare,memores infuper noftrac profef{ionis,proque legis zelo fuccenfi, paucos ad hanc remarcicuIosdamnationiscauterio,nedeincepsfaU
lant incogniti,notare decreuimus,rememorantes in*

tercaeteraenumeratadi6lum iilud fapientifsimi do^oris Auguftini de Superftitiofisobferuationibusj Quod qui talibus credunt,autad eorum domum eun tes, aut fuis domibus introducunt aut interrogant^ fciant fefidem Chriftianam & baptifmum praeuaricafle: &paganum&apofi:atam,id eft, retro abeun-

tem,&Deiinimicum,&iram Dei
fc,nifieccIefiafticaposnitentia

grauiter incurrif-

emendatus,

Deo

re-

ille. Nequetamen intentio noftra aliquo derogare quibufcunq; licitis ueris tra^ ditionibus,fcientijs, artibus: fedinfanos crrorcs ferales ritus, pro atque facrilegos infipientium religionem Chriftia^ quantofidemOrthodoxam

concilietur. Haec
eft in

&

&

&

&

nam Iasdunt,contaminant,inficiunt, radicitus quantumfasnobis

eft, extirpare

fatagimus,

& honorem

fugm fincerum relinquere ueritati.

Eft autem primus Articulus,qu6d per artes magi' maieficia,& inuocationes nefarias quaerere fa# cas

&

miliaritates
idololatria

& amicitias & auxilia daemonum,non fit

d^mon
aduerfanus,pertinax

Error: quoniam
implacabiiis Dei

&

& hominis iudicatur: nec eft hono'

alise

risueldominij cuiufcunquediuiniuer^ feu participatiu^ uel aptitudinaliter fufceptiuus,ut

rae rationales

creatu-

non damnatae,nec in figno ad placitum inftituto, ut funt imagines & templa, Deus in ipfis
adoratur.

Sccundus articulus^quod dare uel ofterre uel protnittcreda^monibus qualemcumqj rem,utadimp!eat defiderium

7^

'DeLam. impotentU
fit

dcnJenumIiominis,autin honorem eorum aliquid

oiculari uel portare,non

idololatria.Error,

Tertius,qu6d inire paflum cum dsmonibusjtacitum uel expreflum,non fit idoloUtria^ucl fpecies ido
Jolatria?,uelapoftafise.Error,Etintendimus efie pa-

ftum implicitum in omni bbferuatione fuperftitiofaj cuius efFeclus non debet d Deo uel natura rationabiliterexpe<3:arf;

Quartus.quodconaripcrartesmagicas d^monci
inlapidibus,annulis,fpeculis,aut imaginibus nomi"

De eorum confecratis^uel potius

execratis, cogere
fit

&

ar6tarc,uel eas uelle uiuiiicare,non

idoIoIatria.Er*

ron
QuintuS,qu6dlicitumeftuti magicis artibus uel alijsquibufcunquefuperftitionibusaDeo & Ecclefia prohibitis pro quocunq; bono fine.Error.quia fe* cutidum Apoftolum,Non funt faciendamala, uteuc niantbona; Scxtus,qu6d licitum fit aut etiam permittcndum,
inaleficia maleficijs repellere.Error.:

Septimus,qu6d aliquis cuit aHqud pofsit

difpen-'

farein quociinqi cafu,uttalibiis Ucitdut^tur;Error;

nes,5c

Oclauus,qu6dartes magicse & fimiles fuperftitio earum obferuationes fint ab Ecclefia irrationa biliter prohibits.Erron Nonus,qu6d Deus per artes magicas & maleficia jnducaturcompelleredjemonesfuisinuocationibus
obedire.Error.

Decimus,qu6d

thurificationes

& fuiFumJgatio-

nes,qusfiuntintaliumartium &maleficiorum exef citio,fTntad honorem Dei,&: ci placeant, Error & bIafphemia,quoniamDeusaIiasnonpunirctuelpro
hibc-ret.

'

crificarc feu

Vndccimu?,qu6dtalibus Sc talitcruti non eft faimmolare dsemonibus, & ex confeque^' ti dam-

ti

Liherfextus. ^y} damnabiliter idololatrare.Erron DuodeGimus,qu6cl uerba rancla oratioties qu^> continen> damdeuot^ &ieiunia Sc balneationes tia corporalisinpueris &alijs, & miflarum celebra> tio Scaliaoperadegenerebonorum^ quse fiuntpro

&

&

cxcrcendohuiufmodi ar^s, excurenteasamalo,&: non potius accufent. Error. Nawi pcrtalia faGr^ res, imo ipfe Deus inEuchariftiadasmonibus tentatur immolari & haec procurat daemon uel ^uia nult in hoc honorari fimilis Altifsimo , uel ad fraudes (uas
:

occultadas,ueI ut fimplices illaqueet facilius,Sc nabiliusperdat.

dam>

per tales

Tredecimus^ quod fan^li Prophetae & alij fandlJ artes, habuerunt fuas prophetias aut mira^ cula fecerunt^ aut daimones expulerunt. Error &5
,

blafphemia.

Decimufquartus.quodDeusperfefmmediat^uel perbonos angelos taliamaleficiaranc^^ishominibus

reuclauerit. Error

& blafphemia.

Quindecimus, quod pofsibile eft per tales ftrtes cogere liberum hominis arbitrium ad uoluntatem feudefideriumalterius. Error: &hoceonarifacere^
eil

impium

& nefarium.

Sedecimus,quodideoartespraef2taeboh^funt,&: a Deo,& quod eas licet obferuare:quia per eas quan

prsedicunt,
cis.

doque uel fsepe euenit, ficut utentes eis quserunt uel ueiquiabonumquandoqucprouenit ex
Error.
,

Decimuficptimus quod per tales artes dasmones tteraciter coguntur & compelluntur, &nonpOtius ita fe cOgi fingunt ad feducendos homines. Error Decimufoclauus quod pertales artes &ritusim-
,

pios , per fortilegia , per carminationes & inuocatid^^ nes daemorium , per quafdam infultationes & ^lia fnaleficia, nulius unquam elfe^us minifterio dsemo.

^^ Lam. tmpotentta 4y4 numfubfequatur. Error. Nam taliaquandoq; per^ inittit Deuscontingere: ut patuitinmagisPharao*
uel quia utentc-s feu confulentes 5 & alibi pluries propter malam fidem &: alia peccatanefanda dati iuntinreprobumfenfumj&demerenturficilludi. Decimusnonus , quod boni angeli includantur iti lapidibus , & confecrent imagines uel ueftimenta,

nis

autaliafaciantquas iniftis artibus continentur. Er

ror&blafphemia. Vicefimus,qu6d fanguis upup3e uel hosdiuclaltcrius animalis uel pcrgamenum uirgineum uel co* rium leonis & fimilia habeant efficaciamadcogen* dos uel repellendos dagmones minifterio huiufmodi
,

artium. Error.

Vice(imusprimus,qu6d imagines de aerc, plumba

uel auro uel de cera alba uel rubea uel aliamateria

baptifats , exorcifatse

& confecratae

feu potius exe*

cratasfecundum prsdiclas artes Scfubcertis diebus habeantuirtutesmirabiles, qus in libris taliumartiumrecitantur. Errorinfide&philofophianatura* li,&aftronomiauera. VicefimufTecundus, quoduti talibus, Scfidem da^
re,noniitidoi0latriaScinfideIitas,Error.

^
'

Vicefimustertius , quod aliqui daEinones boni runt,alij benigni alij omnia fcientes , alij nec faluati^ nec damnati.Error. Vicefimusquartus , qu6d fufFumigationes, qus
:

|f(

^u

ioi

rui

fiunt in huiufmodi operationibus, conuertuntur ta

fpiritus,aut

(Of

quod fint debitas cis.Error.

itroi

Vicefimusquintus, quod unus daemonfitrexQrientis, & prxfertim fuo merito: & alius Occidentis,
alius Septentrionis,aliusMeridiei. Error.

'jri];

\^

\\^^^

VicefimufTextus, q"u6d intelligentia motrixcoeli infiuit in animam rationalem , ficut corpus cosliin"

h^^,

\^^.

fluitincorpushumanum. Error.
Viccfi-

'

lam dc
Error.

eis

certitudinalitcr iudica ^"Qicare ^

r

t^I^^'''^^^ iit Jjcitum.

Vice {]muso(flauus nn^rl^^..

u^udl>.norumfpintuam.Err

'"^'''^*"'

MruSrmS;:^^^^
.

AnnoDomini m. CcTx-cvSr':^
Septembris. In cuius
rei

""''=''^"*

teftiml

Facultatis prefentibus h tr

OriginaieL'iusdeterr/i^^^
no l,g,llo facultatis TheoloSparlf' f"'^ '"^' iub.eaamm fineMag.fenteft,^rumf ^^'''"'^J
Epilogm Operis.
fore,

r ""/"^''"^"fis "' '^^'"u.n dift^

^"mpleriq;,

m'h,prooperaqualicunq; prafi,!

Nondubiummihieft.candideLeaor nl apud quos malam iniero gratiam ' f

'

'"'^' ^^''^'

ut,niquorumE2

V'""'''^'
'''^i"''^-"q'>* \^ '3"'' ''"'^

.ntelligunt,criminabunturru.nfer,e
trocinari uolent: nec de

S oi
,,,

n"'"

hominumanimis

confuetudmarioobfirmats
Prurigine

;X "'*'^"e!utiure.
''"."'^"^''''"^Pa-^

^f .nfolefcenteseTmoe^
Ad?l
r
:

ttemauidiusquErent

m'^^"'^^''^"'"'
''''"''^'a(Ioi

cuno,rerumLracu.a&,norT"'"'5--'nPenpatecci ac facrofancirScrf ftotehs Piatonisque rat"on.s n L^r

J
u

7- P^^naces
'^''^'''"'.Ari;

*'P-.n.ciac6t;!>dent:'S;;^-^^SyMS
^
^

t^im.

d-jS
tuani,

DeLamAmpotentU
fummi Sc clarifsimi fuo tepore philofophi, de
plenum, require

Naturalium effe^tuum caufis, (iuede incantamentis

Opus,ab{]:ru{icrisphilofophiae

tur, accuratiusq;euoiuetur,utoppugner, pefiumq;

eamrnifi in inuiclis ChriftianaBphilofophiae fundamentis conftabilitus, fermonis probabiliratem eon'

^n-

temnam: ex D. Pauli,uafis ele6lionis,cofilio,qui (kudicf^pragmoriuit,uidendumefie, nequisfitquinos deprisdeturperphilofophiam, Seinanem deceptioBem,iuxi:a conftitutionem hominum, iuxta elesiiGnta muridi,& non iuxta ChrJftum.Quoniam in iilo in* kabitat omnis plenitudo Deitatis corporaliter. Pom ponantimquoqjanteredditum fpiritusextremi haiitujB refipuuTe ex fingulari Dei miferatione, nec pfer mgnfiiTe fVw^, fperare uolo. talem etenim fui{re,a ck'
rifsimo medicins ornamsnto D, Helidso Foroliuienfipius olim difcipulo,non femel auditum eO:.

Ax ilbi iniuriam fieri i medico, qusedam Scriptu-

rs

excutiente, Sc fuse uocationis mctas trani]liente,acclamabuntmorofiorespleriqueTheo logi: Nefatorultracrepidam, mordaciusoblatrantes. His nihil aliud refpofum uoIo,quam, D. Lucani
facrae loca

^.

medicum Antiochenfem fuifle ac me numero,quorum huc fpe^lat ftudium, utfiquomodo tadem eximmenfaDeimifericordia
euangelifliam
:

ex eorum

efie

tnj.
t.

atqucineffabili Chriftigratia, ad regale illud facer-

z.

^^*

dotiumpertingerequeant, cuius D. Petrusapofto* lus&prophetaEfaiasmemincrunt.

Qudd malcficij quofdam Ecclefiaftici collegij ha

mines impuros infimularim , fi quoque gr^ ferant, idnondebuinonfacere, argumenti ratione: atquc apertiusetiam nominibus eorum exprefsis potuiffem,nifi modefi:iamhancexTheologiaedo6l:us,hos
Chriftianjg fidei euerfores ac reipublic^e fedatas tur* batorcs, ut adhuc defiilaat,ftatU!iremprsmonere-

Cum

Liher fextus,
cft,

'

6jj

Cam magicorum flagitiorum reis mihi controuerfia

noncumuirispijs, quosunic^uencror &colo, fe tradu^los illi conqueran tur, utintheatrumpalammecumprodeant, fuamq; tueanturcnufamjnon detredlo, Do6l:ioribus quibufdam noftri ordinis uiris, uel etiam delicatioribuSjfi a mc non fit fadu fatis ( quod equidemlibenterfateor: qudmfitmihi curtafupcl,lex,nonignarus) ijstamenremexaclius perpenden
ut fi quis aiius. Si iniufte
di,altiusqueperfcrutandi,

acmethodo

do6liore,or-

dinemagiscohxrente, orationedilucidiore, uerbis

aptioribvis, &ueritatisargumentisualidioribus

dc

fcribendi,qualem<:unque fubminidrafie occafionem proingenij tenuitate (quam certd magna agnofco) uideor. aquibus fialicuius lapfus etiam admonear, conuincarque, plurimum k me reportabun^ gratis t quemadmodura reliqui omnes,eode me profequuti ftudio: ncc me errata retra^laffe pudebit unq'ua. non mihi ufq; adce Suffenus fum, necita ^aouiYnKs zi^cit ^ibido. EftaliquaprodiretenuSjfi nondaturultra.

Quod contralegum duodecimTabularum autho

ritatem, de
ij

qui mefies excantarunt, a uulgari opidififentiam

,

nione & Poetarum figmentis

tolcrantlurifpcriti,

fi-grauiter

malamihipro bencficio rcponi^

turgratia: quodueritatisinhocargumetigenere ab alijsinquirend^, Sccriminalis fententijehicnonfe>

cundumplacitacsGi

in religione Chriftiana feculi,

uerumexipfisueritatismyLlerijSjdebitoordineeru' endsejpronunciand^q; anfam porrigere qualemcun que uoluerim. Enimuero fi dicui in legitima fua uo cationc prsiudicandi animus niihi fuerit, temerarij

hominis notam meo quodam meritohaud recufo. Cxterumfihacmeapurgationenoncontcntis mor"dacibusinuidisqueingenljs, meconuicijs profcin^
dere,imperiti redarguere, flagitij iniqu^ infimulare,

&cala-

0ji

BeLam,

i-mpctenna

&calamum

petulanter in meftrmgerelubeat:

eame

Deum omnipotentem cotirmaturum toleranria con-;

fido, utquofcunq; aduerfariorum dentes Scinrultus^

patiendo fim cxuperaturus. Irritas pr^terea fuas apud me uident machinatio'; nes impij facrilegique magi , quorum nec prasftigijs, nee terriculamentis culmum quidem latum moueor, ^tiamfime diris fais imprecationibusaut diabolicis exorcifmis transformarefludeant, aut^fw/f^^t^^^, uel (G maIint)cloacas execrandis fuis artibus compeliere nicantur monftrifici malefici. Delphica in me diui* norum oracula quibus nihil non fmiftri mihi in Pythij tempIocac$nti, &obidaPifi{lrato tyrannoflatutsspcsnas fubijci^ndo, uaticinabuturhominesper-diti/prorfuscotemno. IncafRmi menoclurnislemu**
,

ribus, aut defun6lorum manibus uelluruis terrebit tenebricofus necromantes. Nec contra Geoticorum

umbras aqus luilralis afperginem,

fatigabunt.
inihi

iuxtafepulchraarcefTojfuishifpeclris
liiurii ludibrijs

ignem meneutiquam Tarrarearum uoeumbarbarieautmuruel tsdarii

fi

melacclTatnefarius exorcifta,noii

curs eft. Ineantatorum Iigaturas,quibus prodi^ giofos accerfere morbcSjCongrefTum impedire naturalem, imo eius organa pro fuo arbitrio auferre Sc re^ ftituere pofTe credutur ne pili quidem facio,rideoq;* Si quid malignaimprecationc aut uitiatK uoluntatis affedu in me pofTunt delirss '^'SLg^^ eis &permitto, 8^
,

remitto. breuiter, ut Horatius

ait

Somniu, tcrrores magicos,mirdcul4, jdgas,

NoSturnoslemureSjportentaqi jhcjjala rifu

^xcipio,

Ynicamfolummodo uenefiearum
liel fpiritus

pertfmercoar-'

Cem, qu2s fuisuenenisue! propinatis, ueladmotis,

attradlione ferientibus plurirna uer^,
:

mn phantaitic^ inferr e nocumenta uaient

haruin

caufam

Liberfixtm* dyff cauram defendendam hic coepi miriim^/ed iufta magiftratus cenrura difcutiendam decidendamque reiinquo.

At ex iabyrintho prasftigiarum daemoniacarum in^ cantamentorumq; nonnihil extricatus,finem. dicedo

faciam de monftrofis his iadibri js: excogitatis certd ut gloriam Dei, & do<ilrns utriurquejfacrae & phy ll' cse, ueritatem obfeurent atq^ malencas diaboh artes occuItet,ueftiantq;,qu2eDomino DeoM/i^^WAt fiue abominationes funt:has auerrmur,fugiamus & exc cremur,quacunq; etiaartificiofa proponaturfpecie,
,

Repugnemus & earu iiiecebris &: occafionibus obie^

^is,qu^primafronte blandiri & allubefcercuidetur Nec folu corpora noftri?, non fponte mancipia 8c domiciliardtaDsefaciamustuerumetiaminijhcetaftutif^ uera fide &uitaefandimoniaom* nes adoriundi nos aditus precludamus, auxifiu a S^t\ filio afsidue ardentibus uotis implorateSjUosq; uiuo DeiuerboSc Spiritusfan^liopeuigilanter, uciuti^n cxcubijs fedulo coftituti,ita munietes, quo et^afi hu-r iufmodimunimeto taquafirinifsimoualJoundiqua^ que obfeptos audacius infultet iuratus ille hoftis no tamen ualida haec fepta perfringat,expugnetq;. Qualefcunque etiam affiidiones nobis iuirofitas:^
{m\OHi-(ffx.vs^yoia-i^^
,

aequoanimocumlobofortitertoleremus, aduerfus

'

Deum neutiqua cum gentibus fremetes,nec ut riiam

opcm cum
Saule inquirete^. Neq; etiam curioO-cur
EphefijSjUellafeiui^qu^ nouifle nos aut

non inter ci:

,

autnoIicet,fiueminu5expedit,anx'e indagemui:. ex ijs,a quibus exquiri feuere inhibuit Deus, fcifciio mur:fed iilis quasEuangehj uerjtas comonftrat, ie^
mitisin(!ftamu>,iphaereamusq;,furiofas diahoii
ftigias 8c lubrica triuia de^
'oxsz--

Imanies, ne

quemadmoci&
%

lamnes &Mambres refiliebantueritati, nos quoqv P?i praecepto recalcitrantss, eumhis quiafiniiiNs

eruD

i-^S.^

<58o

DOCTORVM

cruntjliorredum olim Chrifti fententiam audiamusj iHmh.iu Difcedlte ameraaledi<5liinignemaecernum,qui pa^ ratus eil diabolo,& angelis eius. Nihilautem hic itaalTertumuolo, quod aequiori iudiciocathoh'ce Chrifti ccclefiae non omninofub. mittam: palinodia mox fpontanea emendaturus, (i (Errpris ^licubi conuincar

S.

CE

N S V R A Q^V ORVNDAM DO^ ^onm piormq; uironm de hoc Opere, explicatd

ad D.lounnem Vuierimddtis.qudrmn hiecprima
eft,

literis

Theologi cuiufdum exlmij

cr dhhatis do^rinayuir^
nomenfuppri^

tute atque exifiimatione cUrij^imiicuius

mmiOh quorundam quife Theologoru/m nomin^

patlio pikoq;

mmanty

morofua^

iem^mdui,
ut eruditifsimejitamultisnominibus mihi commendatifsime. Miraberis , fat fcio, quid mihi in mepitem ueniaf, quod cum te ne de faci? quidcm nouerim,aliquid au^ fus fimadteliterarumdare. Vertimnonte lateatuelim,me huc uel inuitum , ac manibus pedibusque relu6lantem eiCQ adducflum, ingenijtui pulcherrimis inonumentis quse profel6 eiufmodi funt, ut uel faXamuta,nedum brutaanimalia, inamorepariterac admirationem tui raperes. Nam liber ille tuus de

SAIueuir,

Daemonum

prsftigijs,

Dcusbone,quantumhabet

folidaedodrinae, acrisingenij,aciudicij confummt^ Quis putaret tam long^ lateque pat^re ueti "f

ftram PhyficamC' Nunquam mihi magis arrifit dc uobis,quaminpra:fentia, grauifsimumHomeritcftimonium:

yir mcdim

md^ dijspraflantior unmt

Certl

E P

I S

T O L AE.

6^1

Cert^ librum illum nefcio quo cumfru6lu, fumma cum animi uo!uptate,non tam Iegi,quam penjtus de^ uoraui.Quemequidem uideotalem effe, uthauddu' bienomen tuum immortali cum gleriaad pofteros tranfmittat. O' foelicem Cliuiam qus tantos habet
,

literarum heroas: fosliciorem, qus,ueluti eam decet, eps amplis ftipendijs alit, meritifsimisque augt for*

tunis: foelicifsimam, cuipraeeftPriBcepsnonmodo do<ftus 5 pius , ingeniofus ; fed etiam doclrinje , ucrse
pietati,nobiIibusq; ac fceliciternatis ingenijs mire,Sc

bic princeps

utroque (quod aiunt) pollice fauens. Nam quanqua ob praeftantes cum corporis tum animi dotes,ubiq;terrarumoptim^ audit: tamenintercje#
teras Glarifsimas eius uirtutes, clariore exiftimo

nuU

lam, quim quod ut ipfe dodlus eft, ita ad euehendo?, quosfingularisaliqua eruditio commendat, fictus, educatus uideatur^ iuxta illud clarifsimi natus

&

uatis
Principis efl uirtus Yndximd^nojjefuos,

Gaudeo mehercule, & ex animo gaudeo,te dluine uirprimumhancglaciemperfregiiTe, &miferasaniculas ab atroci quadam tyrannideuindicalTe. Car^ danus quidem nonnihii uelitatus fuerat in fyco^ pbantas illos j tu autem apertis uelis eos ipfos inuafifti:

MaFce 6 ingeiiiOymaBe uirtutihus iflist

"RiteVuieruseriSynunqHamtuafamaperihit*

Crede mi Vuiere, non modo hac opera multos quafi Herculco nodo tibi deuinxi, fti,fed optim^ de religione Chriftiana meritus es. An non erat in detrimcntum noftras Reipublicae, plus
fani iudicij uiros

concedere diabolo,
,

& nefcio
c'

quibus malis ger^js,

^Cei*.
z.

qudm unigenito filio Dei

Paulus, ut uir prudens ac

circumfpe6liis,nonaudetfedicere, cumaitertium |2fquecoeIumiDeoeiretfublatus,raptumxtracor,

pus:

682
Difinthac

DOCTORVWt

pus: fed fiue in corpore,{iue extra corpus,inquIt,neicio: Dcus fcit. Sc hoc in fpiritutantummodo acci* ds re plHrt. ^{({q^ ^el Lucas ampiifsimus in Geftis Apoftolicis m.s -^<eftteftis. Atnoflrimaiores Cfidijsplacet) credebat
.

proio-ro

nieln,

D^- opedaemonummulierculasuolitareperaera.ingentia corporaliterfpaciaregionum tranfmittere,fubinde in feles mutari atqj adeo, fit honos auribus, cum ipfis malis genijs a6lu uenereo cogredi, ac quafi per*
:

>

mifceri.

G' ccscci^ homimm mentes,6 peSiora cceca,

Cumi^m&'
nes Jpintuf'.

Quis fafcinauit qu2:fo infenfatu huRcmundum, ut tam imprudcnter fabulis anilibus adhsercntes,^

mt,jpmtm..

q-^e,ibjauen ^, tate tefie, car ^'^um

netn

^^^^ ueritate aberrarent

__
,.
.

C'

Scd

dicet mihi quifpiamr

.

^.

tuI-L credis, quseipiae tormentis exagitatf,

C'

m^

mn habeat. adhibendam, do(5lifsimi atque grauifsimi quique di^

JLiK^z^i.

& ofa

genue confitentur
^m^j.^

Certe tormcntis fidem non

efife

N^m

in

torminibus mentitur qui pati multa

poteil, mentitar qui nihiipati poteft:

dumhicnon

uuitfateriqua^fecit, alterpIurafateturfcperpctralTe

quamunquam uel per fomniumcogitauit. At quid fentiendum quaefo, de muliercuHsiliis,quJ^eafefe'^ cilTe aiunt, qu^ in rerum natura funt nufquam C* Accidithicintratriennium, huiusfererei memorabiie exempiu. Omnesmonachiexuinopefsimo&penduio,quo nimium lefe ingurgitauerant, a^d unum intra annu fer^ perierunt. Sacrificulus quida perfuafit pr^decefibri^ ut uocat.meo GJn caufa effe paupercu iam quanda anicuiam qus certis fub gradibus pofuifiet pr^fentifsimaueneficia,ubi mon^chis femper cfiet in coro ftandum. Quid multa i creditum eft im^ poil:ori,conie6laqueeilmif?raanicul3, Vulcano lU
,

tada, in uincula. Statuit ueterator

ilie

ciuibus diem,

quando iocus eflTet ab omnibus periuftrandus. Con*

uenerunt llatuto die multi mortales euolutoque lapidc, miramanuuccleritate ^manicisciusquseda emof^
:

E P
hsc omnibus
illet

T O L AE.
ecampls
in

6^^

em"ortu9erana2>lacertae,quas
credita,

hunc ufum

felegeratac limaces ceciderunt in foueam.Fuiirentqj

condemnataque ad ignem fuquidam acri iudicio fucu ae flro^ pkam fagacibus oculis cofiderafTet qui tandem effe* cit, uttota tragicoGomcediainfumum euanefceret:
anicula, nifi uir
:

paruq; abeiTet,quin pr^fliigiatorcumfuis quifquilij?, putrib ouisa pueris &:coiu amulierculisimpetere' tunVcrumdehisfatisfaperqi^Clarifsimouereq; genero{ifsimoPrincipituomec6mendabis,atq;inuni< cocoferuatorenoflro perpetuo uaiebis. Ceierrime,^ p. tertio calendas lulias, Anoo 1565.

Tui nominis amantifsimus A.H. H. A.E,

CAROLVS GALLVS, EC^

ckfiafks

Bmmonenfis,

Per Chriftum. Vt tui codicis doflrinam dilU , fingulaq; accmratius pro iudicij mei tenuitatc examinare ponderaremq5,effecit horribihs ea Satan^ rabies quse fuperioribus annis hacecclefia Haramonenfi graflataeft, Sc multos ali"
S. P.

gentius perlegerem

quatifpcrexercuit.Noftimi
ftantifsime, huic

Domine Vuiere,uirpre

malo multiplicia excogitata adhibi-

taq; eiTe remedia, uariaq; de eo iudicia, tarn in noilra

Republ. quamintermoniales uirgines uicinimona^ fterij KenterpenjUndehoc ipfum initio ad nos dimanauit. Interpofuit fuu iudiciu quida Simcn exorcifta c^cusinfaeIicifsime,q,moxajppriac6iuged^monia^ ca miferabiliter interfei5lus , fu;g' impis: audaeis poe^r
nasdedit. Adeundemodumquidafisnexmonachus Francifcanus,cui nom-en fraterLindemannus,tenta* uit confidenter fuis exorcifmis: kd Sc ipfe rnox,duni etiam inflruiSlus ad Mifiam celebrandam iret,repen^

fin^mGrtepercufTus,

interijt.

Hosrecutifunt&alij

du@

<)H4

D O C T O R V M duo eiufdem ordinis in hac ciuitate fratrcs palam in nomine mille daemoniorum excitantes diabolicam
,

tragoediam,long^

omnium terribilifsimam,cuius hi-

Nec defuitqaidamfuf* fraganeus epifcopi , cura paftore quodam, adiundis ctiam medicis, omnesab antiqui ferpentis folertia
ftoriamteaccepifTearbitror.

delufi.TandemetiamperVulcanumablat^funt.qu^

hasdsmonumlaruasfuis incantationibus peperiffe credebantur. Sed neque haec feueritas medicamen* tum, quodexpeclabatur, attulit. Quodetiamnum
prsefens calamitas inter uirgines eiufdem coenobij Kenterpen heu nimium teftatur. Porro tuus codex mirum in modum exprimitSatansnaturam, ingenium folertiam curam , lludium & rabiem , quibus
, ,

graifatur mille artifex , fallax

& potens in incredulis:

prout me

quorum afpedlibus

uarijs artibus illudit,

rentur eorum peccata. Et cgo fan^ iam experientia compertum habeo,eius generis diabolicis prsedigijs &dementationibus, non aliterqu^m iuxta fenten' tia in tuo libro pulchr^ expreflam occurrendu. Nam

energumeni omnes,nempe quindecim numeiam Chndo propitio liberati funt, no exorcifmis, autcxternis csremonijselementorum: feduirtutefi
noftri
ro,

dei in Spiritu fandlo, per fidelem uerbi Deiinftru^ dioncm, per afsiduas preces Scieiunia, quibus ceu

uersad

Deum

conuerfionis optimis medijs ufifu-

mus fedulo. Huc accefsit maniieftifsima experientia de incantationum uanitate quam etiam in tuo libro urges argumetis grauifsimis,& meo iudicio demonftrationibus certifsimis, quantumuis ill^ a communi ueterum fententia difientire uideantur.Ego namque
,

iam aliquotics deprehendi ex ipfis lamijs

USj quas prsf^rtim de carminibus
rn ^ris e(Te i-.v^pta?^ deliri^tiones,

& fagis

ar^

8c

impofsibilibus

incantationibus'5c fafcinationibus ia6litare folent,

& fomnia,quibus fe
admi.'

EPISTOLAH
fldmlfcet Satan.

6^5

Et anno fuperiori cognoui multas ineptias cx priuata confefsions cuiufdam u^tulae incantatricisquae cum audiffet in mea concianc expli* carilocumcxA6tisapofl:, cap.i^. quod muItiEphefiorum, excis qui curiofas artcs exercuerant, copor^ tatosIibrosexufreruntcoramomnibus,&c.protmus accefsicanimo plan^ confternato & cum lachrymas
:

arcanafui pe<iloris in finummeum ei?undens,infti' tutionem Chriftianam admifit, Bccum diabolicarum impofturarum uanitatem Dei beneficio intellexifTet,

&apertisoculis fpe^lalTet,
admifiaueritate,
fibi

facilereli^lis

mendacio-

rum fumis, ad ueritatis lueem

couerfa eft.

Nec feme),

meridiana luceclariuseamap<s

parere,fatanamq; fuorummancipiorumoculos tanlum pcrftringere , Sc nihil in uentate geri confeffa eft conftantifsim^, cum detcftatione diabolicafuaeartis. Huius exempli hiftoriam contexerc plenius cum fuis circunftatijs fort^ operceprecium foret Ccd non ita tutum, propterea lubens fuperfedeo. Vno uerbo
:

dicam , ms fatis experientia didicifTe, bonam partem incantationum mera efiTe infomnia. Quod cognofeit clanus, quifquis faltem uel do6lrinam deinfom.nijs
penitiusintrorpexerit.ProbaturexAriftotele,Hippo

Galeno, alijsquephilofophfs, imo Sc quoridianacxperientiaconftat, infomnium naturalitereffein

crate,

homine fim.ul & brutis

phantafiam:

& uifa uerfari plcrunq; circa

caeteris

quodmaxim^prs

experiuntur

uel cseci, uel dormientes, uel melancholici, uei phr<i netici, &alij quifuntinfcnfucommuni&menteui-

tiati.Quod fi uero Sacras literas de infomnijs tradcn^ tesinfpcxerimus, deprehendemusetiamprseter naturamfspifsfiTi^ im.mifTaefi[einfomnia:idqucuelper

bonum fpiritum,uel maIum,aliquando obfcurius,in*

'

lerdumcIarius.Etaliquotiesinijstammanifcftasuifioncs ,imagines & fpedtra obijci , ut etiam fanfl^ iu.

rares,

6^6

DOCtORVM

rares.omnla fic uifibiliter, corporaliter, & in ueritatd agi. ObTcurius & extranaturseordinemaDeopro' pofitas habuerunt rerum futurarum formas Pharao,
^eiuspincerna,,&:pifl:or,

necno NabucadnezarBabyloniorum rexjofepho Sc Daniele eorundem inter^ pretibus.Euidentiores autem formas Sc fpecies con* ipexcrunt leremias cui oila feruens oilenditur ad A^ quilonem conuerfa, & alia quam plurima. Itcm Eze* chiel Sc impius Baltzazar, iucceiTor Nabucadnezaf,
, ,

dum

ceroit in pariete

manus

fcribentis articulos.

Omitto infomnia Sc

uifiones (and;oram in

nouo Te*

ftamento, lofephi uiriMarisuirginis, Petri, Pauli,

aliorum. Porro cacodse^ loannis, coniugis Pilati, mon imitatur Deum ceu fimia,in fuis inacipijs: quod

&

prster quotidiana nofi:rarum Lamiarum exempla, etiam prifcorum ethnicorum monumeta abundd teftantun Nunquid Satan olim fua oracula edidit in il^
lislocis,

ubihominesadimpetrandainfomnia&ui-

(lones perno^labantc' quale fuit Amphiarai,Amphilochi,Trophonij Sc TEfcuIapijr^pfefto ijs in locis dor^

iiaietibus

malignus

fpiritus

monftrabatpharmaca

&

rcmedia,quibusiuuareturinfirmi,fimuiq;dealijsne^ gocijs refpondebat. Et ad obtinendumhuiufmodi

infomnia Sc uifiones mandabantur fcifcitantibus nefcio quideiedus ciborum, &fecubationesi & piiri quidam cailiq; dies.Pythagorei fabis abftinebant, eo quodturbulcQta iomnia gignant. Hsc &fimilia, mi

DomineVaiere,
tellexeritq;
,

quifquisexa-6l^eonfiderauerit,in*

facillime iudicabit iamiaru artium uanj*

tate,prcbabitq;

tuum iudiciu.Manet enim f^tan fem-

per imfimilis,
c\t illufiones
,

&
Sc

quas olim interinfidelesoperatus dementationes , eafdem etiamnum

exercet;perpetuosnempefumos,&uanifsimasumbras,fomniare<5le dixeris,pro ueritatcuendens.Ha-

bes brcuiter, mi

Dominc Vuiere, fententiam meam;

Frobo

E P I S T O L AE. 6?7 Probo diuinum collyrium tuicodicis, quomultoru

caliginofosoculospurgafti. Diuinitus hocdatiacfre^ facil^ iudicabut, obuijsqi ulnis compleclentur, quin magicarum artium incantationes minus formidabunt, quotquotlibrum tuum cum fano iudicio lege-

&

rint,& intellexerint, Vale per Chriftum

Datu Ham-

inone,26.Decembris,

Anno 1565.

D.

BALDVINI RONSSEI MEdici^do^rmaa^drtisufucekhemmi,

iudiciim,

ille nofter, homo iuuandis (ludijs natus,proximis nundinis Francfordianis ad me mifit fragmentum operis tui (nondum enim,uti rurpicor,fupremamanumiamimporuerat) de Daemoaum pr^ftigijsrquod cert^ multo mihi gra-

OPorinus

tifsimumerat,tumqu6dD.DanieInofterBrouchufius Reipub. Gorcomienfi i medicinis,aIiquado eius apud me mentione feciflet, & finguiarem fupra com-

munem hominum conditionemingenij tuidexteritatempradicafi"et:tumqu6d fperaremjaliquandodc- , te6lis huiufmodi muliercularum neruis, idolomania, "quae multis abhinc feculis hominum mentes occu* pauit, penitus eradicaturn iri. Nam quantuuis annis
abhinc uiginti lacobus Sauagius , Andouerpianus niedicus,eiufdem argumentimihiadhucdumiuucni librum communicaflet, qucm aliquando, ni mors
:

Iinopinauirum inuafiflfet, typis commendaredecreuerat non uidcbatur tamen is efiTe talis qui infitam
,

iamdudumopinionemeuellerepofi^et.fiquidem^etfi phyficis quibufdam demonftrationibus deliramen^'

ta quaedamefiTe declararet
:

conccfsit

tamen multa,

quastu argutifsim^ Sc maxima cum rationerefellis, nequeis (ut bonauenia uiri aiioqui doftifsimi di^ ca) ufqueadeo Scriptursgfacrs teftimonig iriniteba-

e>88

D O C T

'6^

R V

turjUtquifuaprofefsione contentus,medIcis phyd-* cisque argumentis tantumftabat. Tucontra,anti quifsimorum Theologorum, lurifperitorum, atque eorum quideMagiafcripferunt^utinterim medicos taceam ) argumentis innixus, quum aliquid fe iam e^ giffe putant,nihil prorfus iam adum conuincis, & ut habet Grascorum diuerbium,<!ii/JcA^.^/kf. Dignum mehercul^ cedro opus, dignum quodomnium ma^ nibus fceleratifsimo hoc tempore circumferatur, di^ gnum quod omnium mentibus imprimatur,&c. Scri berem ali quato accuratius, ni Brouchufij rtoftri properaquaedamfeilinatio, dicerefimul ac fcribereco* egiirec. Vaieineoqui tuaClapoteQ-. Goudse,noni Maij, Addo I 565. D. EVVlCHir, ermitijimi^ exctUcntijiimiy t:;

lOANNIS

MEDICI
libris
\c^-ho(f

fenientia.

QVantum uoluptatis csperim extuis

Prseftigijs
'"x^^''/

dd
U$i

daemonum,

^ tkyxdiih nAih
fatis

-w^siv^otd^u

Vuiere , uix

uerbis expli#

carepoflum. Video enim fingularem inijsprudentiam, iudicium folidum ^ copiam rerum necelTariaru^

ordinem mirificum,fedulitatem incredibilem,deniq5

animipietatem(abfitadu!ationisfufpiGio)&reIigio< nis Ghriftianae puritatem : eamque pafsim propugnandi aduerfus omnes impiorumhominuminfuU tus, &;daEmonum fraudts animofitateminfraftam.

Deinde non folum quod ipfe fsepe mecum cogitaui,

,

fed etiam

quodunice&

optaui &expe6^aui,

inilli*

abundd fum confecutus. illud autemeft prsecipu^, quid deLamijs (qu^suocant) noftri temporisfen* tiendum fit/quid uan illarum incantationes effice#
repofsint: &:tandem, an posna illarumadmorteiti

ufque extendidebeat.Qu^triatamuelimhodieomnibus efiTe refl^ cognita , pcrfuafaque, quam plerun^

qu0

'
-

:.
>

E P

I S

T O U AE.

-J
(Sgp

que indo6tis do6lisq; temer^ credita. Pudet aute me propemodii noftri feculi , quod tanto ueterno fopitu res tam utiles nece{rariai.qi non diligentius inueitiga Omnes enim fer^ rit, & maturius in lucem edidcrit tam Medici quam lurifconfulti 8c Theologi (quorum tamen maximd intererat, liaec ad ungue cognolcere)
contenti

maiorum confuetudine, nimis faciles aurcs

jpraebuerunt fabulis* nimisq; temerari^,ne dicam ini-

qu^,de uita morteq; multorum pronunciarunti Sed

cumcogitojdem hodie&ante^etatsm

noftraiVi inil'

lisobferuatumefTe, quiiudicabanturhsretici ( fcili' cetquoda Ronic ecclefiaininterpretationequorundam articulorum do<5lrin3e,uel u(u ceremoniaru,nuj# la feditione diiTentirent) quorum tamen,uel aduerfa* rijs teftibus , mens Deo deuota uitaq; inculpata fuit;

minusmirumuidetur,qu6dinhacLamiarum

caufa^

qussplena femperfuittenebris &:dxmonuludibrijs;

iieni

csGutiant,csecutiendoq; infontes faepeferiant.Equiab eo temp6re,quo setatis maturitate,acccdente qualicunquc inllitutione, ufuque, res humanas ccepi intueri, ualdefemper deplorare foleol hominiiigno' rationem. Nam eamihi caufauidebacuruniuerfi ma^li,quod tam multiplex ia uita nollra grafTatur. Quod

etfiipfusmaximeadhucignorans De; tamengratia cognouerim Sc deileuerim nihiloninus communi

,
:

cseitatc impeditus in praefenti materia, oculos altius adhuc attullere, &uertatem ipfam intuei*! non-

dum potui. Quarequandoingenij meiexiguitarem' prob^ fcirem, nec negare nec afi"euerareitatacram.' Atnunc iudicio tuoconfirmatus, lucem mihiutdere uideor,Sc qua eundum Sc ubi firtendam fit,fatis in^ agoque immortali Deo gratias, quod tua telligo opera eas res nobis patefecerit qus non erudiiis
: ,

modo

8c titulo do<5loribus, fed etiam

,,

omnibushonecelTa-

minibus

multd uero maxime Chnilianis cognitu

CQCt
neceflTarisE funt.

D O C T O R V

M
quam-

Proindc nequicquam credam poft^ hac illis, qui ita praefenti cuicvnque ufui inhssrefcen*
ilumputf.nteportere, utnullo modoaltorum
uis

psorum cruditorumque uirorum modeft^ pro:

picndamquc efTe
filio

pofitim (ntentiam audiendam,cognorccndam,reci# ueiint longe i pnncipis illius con#

dinenticntes, qui

cum neccfsitas poftularet

-'

^"m>

^C

iiH Z\l, et T^<^* '/

te^af*fx fiin^' ivitrxet,

viit

iji

waT^nnfiSj \iici

^ikffiJUi^ iU,

Nam cii, m dixi,omnis mali origo & fons

faifitatis
x^ito

& confufionis^principium fuum ducar, mcomnis boni caufa uideri debet fapientia 5c cognl tiotquippe quse iucem, ueritatcm, & ordinem in tota
&omnibus aclionibus noftris pariar,c6feruetq;.

ab ignorantia oriatur,& ha^c primum a peccato, pcc* catum porro i diabolo ( qui ell; uere pater tenebraru,

uita

Facefiatcrgoomnispertinacia&morofitas:fitqueh* bcraut audicndi,ita $c diccndi fcribcndique facultas: g;atenu$tamen,utislaborutriurq;Reip.infignemuti' litstcm fpe^lcc, $c ad Chrifti Seruatoris noliri regnu propsgandum, diaboli uero & Antichrifti tyranni

demkbcFaftandam

prseclar^faciat.

Valeclarifsimcr

Vaierc,monftrofarum opinionum noftri ^ui non mi^ zaiiie lierculcs. ValeinquaT&perge porro efie, quod
fceliGiEergloriofcqucccepifti,
fB^tfi-ix 7u> fiiyec ^ao^/^txwv"

icVTjf^Duisbergi^Annoi^^z.ipfis Caiend.Iunij.

CLARISSIMO VIRO BARTOLO

Vdcbio, LL'Dc^QriydclUuBrij^mi

Prmapii Henrici

DucisBrunfuiccnjis 4c huncnburgcnfts cotifi*

liario^Domino fuo obfertwido^ Caj^^ir

BGrcholtS.

Vm nuper, clarifsime uirjde Lamiarum ucl fz*

garum fraude,quasucteres Strigesuocabant,

qus iam

a Mig?ftratibus fine d:fcrimine ad fiam#

flammam
-

g"u,reroue iud, Joc m.lefic,o d.Todica do

rapiuntur. inter nos cdlcnoa-.r.^

^P^S rOLAB.
(Vm
""''^ '" x-

^J"
ia

"tw'

""Snam

^J"^panis

hcn,gnitans re^-o.a;^'''?'" '"5'=^''^-

ro .n hoc mai.ficj negocio

bu!entcrqu.^e.vfW,C;r
illud
",

muS

'

*"" Q^^"> ^^>f^

d.fcnm.n inter ^"'^ -'uoabi.V proph^nl ^'' "''^' inr,...." Lamias, & ene.<icos
ouf.?

i"'-^eU,eoi:::'^^^--;^propin.to:'
ft-as

& hoffiir.es fedunt &

^.'l

''''

P^'^'*^

t-'-

ten. pr^ciarius d^i.a. pana

h.c duWu*^

infertur,

t ..i

,n

u"^"^--"'^^

VttL

'

^'

<5".'itata

t^m^^ '"^.''"^'^' 'nca: ^^~'^ & ab o.Bi;S;|. do"l'^'^' gnd,a & toto Beigico ""'" '" "nurai^X '' ", Forefic,
rcr,pcu.r.. ut

tar.o,bu, acueneiicj,

clariui,:,i h^^i,.,: j^ X^r^.f^Torun, t,b, ij. anteannos alicjuorde PrU,"^:;":' ''^"'S Vuier,

bruin

<,uo:ies

pr^fta, "sTJV"

'!^'^^"ur.

d^r.cordor ( ..eccJor "^'^^'"^^aute r''' o hoc hun, diu,n m. /ibr^^^ "^'^'^^-"Sorccm F^repercurrXre & '""^' cu'^ uoJu^ nanr^ftfa;"
:

rantur, nobis rc.iiciui,Te,nuce

t dum frceperunt.Cu,X/^ ;^0'- "^S^-'

j.
"

" ''"'^'^ "^"^^^elar:

'*"P*^'''

DOCTOR.

EPI.ST'

tantacontentione diaum inuenens: tu

m Rf " '""8

acquantum '""f^r.Q.^^^Acutmam taanimu^^

.^'

F'"-""T:nt:r<^no e^otgodo

tetit.adeLam.js,mPrpc=m^oi^

^
Vale.
_

,f,)

iucundioremextare,affirmareaufim.
-1

tumincaftroSturuuolt,7.a.eAusu/1.! A r /^ A^_ fti,Anno64.

.^rrORG BVCHANANI SCOtl . G E O R G- ^ * quamFrancilcani

nomineinfcripMefcnpta.

Lc^^o^rfriq-^/g^P-J^f '^'''^'2;^"
A<<<i<Mtb.Umo$c.cor.c,..re.Kg4l.

Z^UdcpnhcnforufUc^concori^^mcccho

^9^ Vxori i duro uenUm impetrare ntdrito, lUa tdmen pdtribm feges oUm uherrimd noftris
fmgereno^urnoslemure5,Mdnesc[;Udgdntes
l^ujlrali compffcere

aqudy mdgicisq^ fufurris^

'Frigidd nunc tota cfl:

pojlquam nafuta iuuentus

fe^hrd cr^f^orurn male creduld ndet duorwrif. :

Nec credit nifi qu^fcripiurd tefk proharis

Coniurdtd licet

magm Sorhona pgiUii

igmentd affirmet, VerHm melionhm anni^

Hc thdidmi cUufd^frdngehat mdchm portds,

lic tefhmenti tdhulds mutabdt^o' ihdt

yirperegre Romdmidut Solymdm,

dm tjedidmoechum

Idm fibi permif^i cdperem Vmbrd ohlita fui pducs in funerd Miffk

ledit ajl ubi diues

hegdrdt^ potimqjuis hona Imquere ndtis

Vuceret excedens^qukm noflros ungcrecdulcSy

l^on impune nefds
foliti id

perferre Prio res,

Is dolor drmd dedit generofis frdtnbm

unddm

AdLigeris^quadiuesdgrijquddiuesldcchi

Ojknut longefvrmpfd Aurelia turres.

Et nijl cdutd.paru/m pietas m f^dude pdrdnid
Inter tot uigiles Argos deprenfd fiiifjet,

Vartwi honor ncftr<e fvret cr digndtip fecia.

Sdif e quidem nohis fkcmm
Pilter
i

mdU multd

uelut
;

cm

m diterim ddmnum fefe ordim drmdt

fihi

'Berm nouum

Yrdncifcum idmfinxerat, er idm

pcdm^o^tnAnuum confixa pdtebant: Nf uicmd dokns dugefcere commoda liuor, Vidd renuditffct magno hidibria rifu, Nf c damno leuiore^ itaUfapientid maior
Stigmatd clara
,

lUa one.quje Senenfis tacite Cdthdrin

Vulnerd dif^muUns penfat mcndacia

qU(cfhiy

fjdrhaicm(l; ddfefe his dntbm dttrabit

m \m
X
t

%ed

^94-

Sedtmcn hocuo tancremirdcuUfingi

NoI(fn?,Mt/j monticolds inter crafjosq^

V^jbres: nccp:tflores imfj)ernere tutam

eB

Qt^indo etim infol^ tnigrut fapientia fykdi^

QjiiS rigidos Scotosgchdtfub ucrticc
cotli

Aut animum^aut mres^oculmic babuifje putdjjctl

ht tarncn ille catm uetuldru^ Langiui duicps

Cim tetcr locu^ erroriyty nox

cca jhucrety

Nort po tuit cekre p > ludibria ffku dis.

Cmpus erdt late mciilm,non fioribu^ hoYti

Arriicm,non mi-jjc j.ori,nc:n frondihm arbos,
Vixfknlis tkcis ucftttu-r arcn.^ myncn:

Et pccorurn rara

infDlis uefligid, t'?ms

:.

Viclni defertd uoccint. thtfaxed fu-htcr

Antritcgunt nigrds v ulcania famitd cautcs :

Stdphmris pafAm concepta inccndia uenis

Vmifcrdm uolUuni ncbuUi-:*^

piceoq; uapore

Sonper dnheldt humuSyCcisq; inclufa cauernii

lUmnhifurcm.dwitt luclando penctrarcfub aura^
Conaturjotis p.ipjm fl)traculx c^mpi-s

Vmdit.crmgcnti tellure^n pandit hiatu.

Tctercdor,tri{liiq; hahi^uSy f^ciesq^ bcoru/m

]Uicfpt animas torqueri LanguitytUic

Sjepe qucriyCjT longxs Infietum duccre uoccs
A-idijt^dnt Holuit crcdi auiiuiffc fiequentcr^

Et uituUhundos Cdcod<e}noniis,^per arenai

CuudArum longosftuuatim duccretradiO?,

Sj^pe etiam mfcrn^Xq^iotus iciunm adibat

Antra

) ftbi

uifu^

uidorcm haurirc culm.

Uis uhi iam uulgifblidAi rumonhus aures

linhut^ra^^ parat

Uxontfmim:

circulu^ ittgens

T):icituryhunc Mr-ifl^iao hrcuiorc minorcs l

1 ^

tncdiojhb^rpahii^ iuxuq, catmus

Tknu4

Pkntii

etquce,

fed cui cmcymq^ falcmq^facerdos

Addiderat multo
Tlatibu/s,

cum murmure^cc fine dnhells

hoc poBqum (ccna efi injlru^yi paratu^

Langiii^ ipfe piterficro uencrandwi ami^u,

Circum omncm trroratfctop djj>crgtne fceptri,

Verbaq; pr^cipiticontertuplicatarotatu
Conuoluens^coelum dc terrM adiuratyCy unddSj,

Bttrcmefk^d imis Acherontid regnd cauernii,

Etiam nox dderat fecrcti confcia facri,

Umq; i uicinis populus conuenerat agriSy

Mdtres dtq; uiri.pucri innupt<eq; pu^lUy
Scire auidi quc tdntd cddant promiffa,nift
iO^t

Confdd fecreti fvrmid^ns lum Ind cr durcs ^lfepraculmagna iuj^ijfttuocepYofoics:

^

QtViuefdcerdoti ncn lUd luce diferte

Cunddfc;furrd!}etticnurdm

crlmmdkdurem.

Ldicd ne trepidifugiant commcrcia mdnesy

^euemhidmj^dsd^usliciunus Cdcod^mon
InuoktyO' Idcerctfcelerdtorum unguihwi drtm.
Ducitur ddpdlwin uelut hojUd KujHcus ipfc^

Ti^d quidemgnaru^ cunfljydt firmidmetantA

Attonitui^qukmfjStygid egreffuru^ ab aluo
Af^icidt nudus

mdndentem Cerberon umbrds:

Siueanmo tmor 4 puero conccptu^y dniles

fdheUie haud modicm puerii phrantihus horrort

Siurlocui fiimo^^ ccd caligme ojMcu^y

Ut uclut infcrndg terrehdt Imago

culinje.

Catcrdfubmoto ckm cun^d pera^d poptUo i

f a tamen audirigemitus^ uocaq; mindntis

Viemonibus^mixtceq;preccSynuUo(^rogdnt
Interdt^m rcjponfa darit nunc toUere uultus

In cceLm^nuncfigere humiynunc pUngcre pc^ui

l^ngim^ fdcru tcmplm conf^crgcre lymphd,

DoHce

^9^
Ponec duU lucis pr^nuncUjpe^rd moneret
CedereyO'
Tirni

m ucterem \e denub condere nidwm.

templo egrejh^ticendd tacendd rcitrre

l^drgitcs^umbraram pccn^s. flamm^ rapidum ulm

J^u^rdis^quot cdrnifices Cacodiemones oUds

Ad'Voueant^uerubus quot figant^fluilibu^ umhrdS

QJiOt merfent gelidls.qu^t Mtfin cuiq; kuctur

icenjyUfiut ciuii Uygio uixifjet Auerno,

Or-|mf cun^d recenjehat^ neq; creduU deerat

Turba hGmini:

purgjAricis rediuiua fkuiU^

Gio^-ta 'cyrfcebat multiwi

hidignantehuthero i

Zt creuijjei adhuc.mfj uelfvrmidme captm^

\ cl pnxio uklus, uel u \no rufticm iUe

Anormis comes^Exorcifmi proditor eheUy

Cu nftj. reiicUfJet taciti mendacia facri.

^xiUoflucre^crretrd fubUpfa refirri
Spes pr^die^o^nimium uiuxcis gloria ueri
Crefcere.r)uapropter moneo

dehmc fingite parce

Somnli, noSiurnos lemures, miracuU^nifdrs

Aut apud extrernos ficri dicantur iberoSy

AmericQsuCiiut Aethiopas^calidouefuh dxe^

Bt ciput ignoti/S ubi Nilui condit areniSy

Vnde aderit nemo^qm tcsit^ dii^a refiitet

Torfitan externosfolertiajiigerithofles
Caliiiij fed pefkm

natam mtra uifcera^^O' iffii

Urrentem uenis homlnum uix uUa cauebit

Cura:
nifl

nojlros uis prouida

nummis olm

Ki^f^exilfd auoSyiamdudum Funiger ordo

Proditus aproprijs mifere perijfjet alumnis,

Siquis crit fi-atrumyqui fuafu ddemonis aufit
Ejfsrre in uulgwi myfkria conditd^ fiaudes
OccultxSyYitus

nodurni arcaniMgdtum
QfC'

Depofitm,c^fas poftfiiiprd nefxnda pueUd/fp

6^7

Qukquid^ extmSlls Trdtcr patrare lucernii

In fratres folit imberbes:h<ec proderep quis

Audedt^exremplo fcelerdto fingulne poetids

Soludt^Cr (eterna compofhis pace quiefcdt,

B^c funt^quce noRro liceat fcrntone motiere.

llt

tam plena epuHs menfarmt ferculd fiimdnty

Latrdnteinq;

fkmejbmdchm prope uerba rdinquuttt.

RERVM
Uhris
1.

ET
l

VERBORVM
D
E

IN

Vuieri de Prtejiigijs memorabilium

X,

Aronisliber 139 Abacuci prophetag

clum, fingularisquorundam princjpum prudencia

616 accufator fandoru fratrum

ueraperaerem tranflatio

241.245
loy.ioy

Abaddon

Abbaris maguj i^f abbatcs tres amacorio pocu"

106 achemenis herba

uis

15-4

eius
5-90

ionecati

544

AehillisJarua

8y

AbdiacBabylonijIocus 494 Abeliscasdes 38

Abelisliber
139

Ai^orura Apoftol. locus 129 acus deglutita culotioreddita

401
iss

AbenEzra
Aberdonia
Abirion
abnegationis ueras
pluro
.

116

acus deglutitas noxa

540
43

Adzeangelus
Adaeliber

146
139

exemJ45

adamantisherba lyf Adolphus comes a Naflau.

619

aborainatio defolationis 106

Abracadabra uox magica.

Abrahasliber
339

Adonis idolum

43 adorationera a Chrifto petit diabolus 62,

Abrahamus Nino contemporaneus

15 j

eiusgau118

Adramelechidolum D.AdrianusMarius
'181
^

41

dium

'

fji A,drianus Traiani fucceflbr

aduerfarius noller diabolus

abyfsiangelus Accaronitse
in Accufacione

105.107

ob

41 malefi*

lOJ

aduU

N
agroruraluftratioimpia
ytfj

aduItCTJ; delufori;

cxemplu

agrum a Lamijs cxcantari

Aegeria

nymphaNum^con
iii

autlardinonpofle

z6^

fultrix

(137

Aegyptii natura fuperllitiofi

Ai rabinide Samuelis ap
paritionefententia
dibria

Aegyptiorumdij 45*44 Aegyptiorum mos 449 Aegypciorum facrorum numerus 45 Aegyptus erroru mater 505 Aegyptifpiritas 106 Aen^nilocus 517
Aenea; necroraantia
t2Xi<i>3

1^9

albe mulieres^dxmonum Iu

albandar
albathara.

i 424
jbid.

albedilon

Auicenn

quid

171

AlbertusTcutonicus
Albertiannuli
Aibertifcholiaftseerror

Aenobarborum cognomcn
lyp

140 478
511

Aepytidarum
asris

familia

48
iij"

Albucas

chirurguy

Ara-bs

aere^poceftates

294
alcaibum tSft Alchindus magus i^ Arabs

potefhtem

fe

habere
ius

iscritantesjimpijio^.

209 aerem turbari a

pofle

490
lamijs

non
Z62,
27J.

Alciati fententii

deLamia^
63J

rliminnocentia
a\Kf.ixp

acrem turbari diuinitus

175

Nereus

4^

Aicoranus

Francifcanorun

rEthiopishcrba

479
4^^
5-04

87

Aethiopum

dij

Aetij rupevftitio

Alcoranuf qua ratione Ca^ crumuGlume effe credatur

affiidio qualifcunque pati^

99
yzj
nj*

encerferenda
ciKn
AfFi'<ri:i$

J35"-f5^

alcratum Auicenn^quid 292

uarie, iiariee

Aldenhouia
aleieinuentord.rmon

tiamagcndum

543

Aganice Hegetoris cur /unam coelo deducerc credita

Kfi/iVff.uxifTiifit

177

Alexandri Bencdii^i locus:

agentisfsculr^s

agluophotis herba
riris

i5r4^Ti7

647 un

ce dicatur ^ S7.cur marmouocetur.

ibid.
113

Agnandxaion

400.401 de Aiexandro M. uatir.ini 59&prodigia. ibid. Alex TralHanus eriam ma^ ^cis curatianib. ufus 5-03 Alfon-

N D
6is
510

AlfonfusMauricus
aliflum
4/7<^i?/' daemon Almadalmagus

E X. anagalhdisuls
Anaraelechidolura

io8
13^

anathema anachema S.Adalberti maj^i-

J07 41 C17

alratica

244

cum
anatomehominis AndreasMaiius AndreasTheuet
And.Verjlius
expiaca

404
4^6$.^t.z
12.6
Jij

Alrunae a Faunis compreflae

amatoriapharmaca quse 541

amatoriumpoculum

539

zSf

amatoria pocula citius furorera inducere,quam amo-

Androgei csdcs quomodo

49
106.108

rem
tcro

cociliare 541.

& mor343

angelusabyfsi
angehiscrudelis

106
ibid.

aroarorijE incantationcs ua-

an^elusDomini.
angelus lucis

nirsimae

344

Americorum dG?mon 113 amor amore conciliandus,

nonphilcris
lietur

557 aiigelus uei nuncius fatan;E

106
angeli boni amalis

34^.346

quomo117

araor an arte magicaconci-

dodircernautur
angeli quid^'&

344

quando creati

amoris cociliandimodusma
gicus
traquae

4S0
346
30^ pingendis ima*
231

amoris cociliandi uera phtl-

amorisuisacprecium
amoris
uis in

angeh.qui 5:Heroes aof anima noftra lia:ta ZA-i animas beatorum cieri rj^igorum carmmibus non pofle 166
animiiudicia
re
6(^4

ginibus

amori difloluendo magicum

reraedium

animahanullaexfeconcipe-

478
fimulacra,

300
X99.300
a maleficis

Amorrh^orum

animaliaperfedaaliajaliaim

nymphsfanftas 43 Amphiaraus Bcxotorudeus.

ibid.

perfeda

animahum

non

terraehiatu abfor.,
141 136

ptus

Amphionmagus
porium
amuletaphyfica
anachitides

Amfterdamu Hollandi^ cm371

3:07

inficiendorum racio qu^. j6o animantia quom^do Iscdant uenehci 347 animantium raorbis prohibendis fuflimentuui uiile

411

N
animantiumpeftcs

I>

X.
633,

437

Aphrorum deus Mopfus 44

Apoliinariftje

Anna a Virmont ^jS. eidem uenenum propinatum 53J Anna Lemgouraonjaiis d;Kmoniaca 579 Annebergius daemon iio annulo inclufas radicis d-

ApoiioDelphis cultus

44

mouem extrahentis hiilor.a yif

Apollonia Dirrhachio uicir na 314 applicatioinconueniens 648 Apollonius Tyaneus raagus eiufdem necroman* 136
tia 172

traslationes 106 ua
134
S.

annulorum nugic x Annulis dminatio

176

477
175".

ticinia

de Apollophane iudicium
eiiteiivQOiJ,

Diony/ij
lyoi

AnrelmusParmcnfTs 140 anferes in Scotia ex arboris iru(flibu$ nafci 500

Antichriftifpiritus

ibid,
12$

MyTafSiyyi^at

apoftararum dua?fpecies

6^

apqftematum uariacontenta

106
Appionis Graramaticr magia
175

Antiochus
108

diaboU typus

140.175

antiquitatisfuperftitio

Antonius Houxus fSS D.Antonij afsidua aduerfus dasmonas Iu(Sa 446.537

aproxisherba L.Apuleius magus cromanticus

1J4
I3<J

ne-*

57^

D.Anconio profuiffediaboiorum tentationes

Antonij
5:45'

Apuleij a(inaenug3? 417. de deo Socratis liber ii^

Apuleij locus

lyS.igp
13J

Beniuenij locus.

Apufcorus magus aquacribrohaufta

lyS

Ant. Caracallae de Periaptis

fentcntia
^02.
5:18

aquse baptjfroatisad raagica abufus ij-q

aqua: exorcifatio
^14

AntoniusPratenfis

Antonius Sucquetus 514 Anubidis amor inPaulinam

fimulatus
30<S

aqualuftralisdsmoni inuifa 603 aque luftrahs cofecratioji^.

ufus 4|i aqu^ in nnguine mutatas miraculum Iviofis quale i6t aquam. facratam feformidare (itnulat diabolus 6p.44X

in Apeainofuperftitiones ad

arceodam tempeftatem.
'

^H
Aphion

'

'"

'^

279

AphricoB facrificia
4S>

humaaa

Arabum

dij

44
Arca*

N D
muracio

Arcadum

in lupos

16^ arena peraluu mulierisred'

dita

418.410. ArcadumfacrificjufT

5^9
in

E X. arfenicumuinoiniefium 534 in iure cxhibitum 33^. inde Arfinoes crocodilorum oraculum 63

artertiifiarubra

Areopagitarum fcntentia
ueneficahi

49:,

647
42i
141

artemifis fuperflitiofusufus
ArTep.hius
tus

Arcfcurain Arefcontem uerfa

Arfaxatis magi interitus

magus 1^6, 140 eiufdem incantationu rijj8

1^3

argentu uuiumab uxore maw ritodatura 35J

argenturii

Artephij ars
arteriaafpera

&

uiuum humidum, teniiium partium 417

3^3

argenti uiui ad ligatos ulus

Afimaidoium
afini

4^
5J7

miradocilitas

Ariani
ariolofuitii poeria

651

in Afinu mutati iuuenisfig^

de

S7^'57^ Ariolis quid leges &de573

mentum
Afmodacus
afphaltiufus

237

cretaftatuanc
uifa

AriftjEiamma exoreeuolare
73 in

arpisprodiabolo
afpisfurda

104 509 J07

ii8

Ariftodemi

patriamamor

48
ibid.

interitus

cum

filia.

dapmones qui A(]'ur,diaboli typus

afleffores

109
108
i6

Af!ueriregislex

ariftologiiradix

Ariftomenis MelTenij quale 406 Ariftophanis Vefpa: a Tur-

410 cor

de Airynoru monarchia diaboIipra?diftiones

59

Aftarothidolum 42, etlam urbisnomen.ibidem. 6u

hobo

explicatae

184
294;
eflfe

Anftot.Iocus Anftoteli dsmones

Aftarteidolum^i Syrofum
dea.
a^facya^cfioivjaa

nuL

jbid.

losinrerumnatura 55 armatura Dei 44* Arnbldus deVillanoua 140 trs Almadel, Artephij, Bulaphise, Notoriai f^aulina, Reuclationum , roagicos

S di* uinationis fuperflitio un^ de orta 179 Athanahj dofirina ab Arriaei

lyg

nisfufpedareddjta
Athanafij locus

98

5^2-61.477

Athenagorae de dafmcnis
tCQta"

N D
loi

X.

tentationefententia

ecllV0l^9M>1HX

176

Athenarum vieaPailas 44 Athenodori phiJofophi obfirmatus contra dicmouis teiricularoencaanimus 78

B
Tn Aalidolum -^Baaibenth
baalim.

41

43
ibid.
yi(J

Athribitaruraidololatria
accideric

44
z^6

Atrcbati quid honsndi olim

baarasradix

Babylonicameretrix \o6 Babyionis rex, diaboli cypus

loS

Auerroislocus Augcrius Ferrerius

augurari au^^uriaobieruare.

511

504

Babyloniorum idololatria

u8
ibid.

44
bacchar herba

augurijs fides cjuo'na a dia

bolo paretur j^ Augulti Csfaris oculi 531 Augu>ftini de diabolo fententia

Bacchus Aethiopum 44 6cArabum. Balis herba

410 deu5
ibid,
175

5J

Auguftini locus 58. 8<5. 10 1. 11%. 4C9 de dat:monisim-

balfamiconfecracio ^14. Jij" baptifmiabufus 55 baptifmi fau<fliHcacio ac uis

217

poAuris &tent3tionibus, &c. fzo. deueroSamuele a faga non euocato fentcnriai<J9.i7i. manfuetu627 ^ do Auguftini Steuchi de fiiijs

BarthoIomseusPauen.
bafilifcus pro diabolo BafsianusLandus

3^7 107
554

BebEllochfuburbium
Beclerbecus Beddaspropofitio

97
277 6\$
^c

Dei

fententia

294
z%6
108

icennaelocus

ajuis pro diabolo Aursliananecroroantia

Beelphegoridoium
iNura

508 AurelianenlTs fpiritus ,prouerb.

fi9

Becizebub. ibid.Accaronita

idoluni,demoniorum
ibid.

princeps.

Aureiianenfium moDach^-

Behemoth
41

104

rum cxorcillarum hiltoria

516.517

Bel, Babylonioru deus, quid

AurcUani mcntia
aucons

in

Zenobiam
-

cle-

belladonnaherba
Bellona dea
45:

^77

640
425.424
21

eius facra

Aufcnij crror^

49
Bellonij obferuationes
'

lib^Ilus fupplex

27^

bene

lA

N D

beoediftzradix 410 benedidionis formula uui>

E X. Bothnici

ijtf

go

in maieficij curatione
3i5i

ufurpata

BenedidusBerna ^iz Benedidus v 1 1 1. Pont.equo nigro poft morcem uthi

uiius S5 Benedidus fx.Pont.Roman. magus 450. Maledidus poAeadidus. ibid. adia-

boloiugulacus Beniuenij lupcrrtitio

Berengarij error

S6

J04
(^53

beura pertis 438 brcuioia contra febres 478 BrigitrsE faGra uirgmcs djerooniac 377 Brifiacum opp. 214 M.Bfuri ccntra diaboli fpedrum magnanimicas 80 iii brutidaemoues Bruxae 140 bryonia;radix 410(^^533? bufonisin hydropecurando bufonis ufti puluis ueuenofus.

Berithidolum 61 Bcrnidaauis 300 Bernatium monachorum

tragcediauenefica
bexlia

ibid.

Bubphiaiars

m
330

280 habens ieptem eapita

Eulciducis puella ada^mona uexata iSjBythise fafcinatrices

106
beftiaruni maleficij curandi

CAbala

a roagia infarai
ijp
loj'

mddus

uulgaris ineptus

confpurcata

cacodimon
beftiola ex miiitisdormien-

cacod^raon CafsioParmenllapparecyp.
to

ore egredi ingrcdiuifa

tis

rurfum que
7f

kem DionyHo tyranuo, &:M. Bru80

184

Biecht ^i^ blafphemia , frecjuens aulis uitium, Cliueufi duci exofa II HBoccatij fabella de Lombardo quoda(7> nobiii
IBoethij carroen

CahjLudouicilocus
iia

C^faris didatoris exta qua-

67

^if

GBotofu dcus Amphiaraus

ceremonijB, inaniarerumlT.mulacra jio Cxfoniauenefica 343 Caiuiffarricidium 38 Calchantis uaticinia 48

calculus tufsieieiflus

44

1^6
ibid.

Bononienfss

cjua pcjena

laJjS

calculi ex thorare

& inrclii^
inilar

roiasarficereroliti

rlsexpulii.
caiculi

5ontenbroucharx

567

mulierum fcrarufn

I
inftar.

N D
ibid.

X.

carceris

&

cuftodias difcru

6S Caldeiibroc arx Calechut Indix emporiuni

eiusqj

roen

^87.^88

daemon

115

Caligulalmp. ab uxorephiltro po.tionatus

Cardanicontra Duffi hiftoriami'encenna253 defure inueftjgando perincan

,

calliciaherba

345 1^4 345

tationem,locu$

460
32,4

Cardanilocus
cardui cnebifij ufus

Callifthenes ueneficus

foS
11

cameli faltacid

^8

Carloru nomen per contem-

campanarum
S4
rer

baptifmtts ^3.

ptum obijcilblitum
carraen

...

133

campanarum c6recratio ingrauamina GcrmanisB a Maximiliano Irop. numerata.

fiigaridsraones
ibid.

carminum
'

fuperftitio Sc ce-

Jebnbus medicis ufurpata

carnibus uefci dieb. a pont,

campanarum pulfunonpro453 campanas non bapcizatas a

Rom.
liceat

prohibitis

quando
zzi

carnifex ariis fu^qualefpe-

diaboloauferri

y^
113

cimen edident 347

rir.ibi.

<^ui

Canadasdsemon

racione breui diues euafeeius poena.ibi. ^^f.

carnificis

candela ardens in quibus locisappareat 93 eius ratio.

muliertrium

uiro..

ibid.
-

rum
-

capica detrucare aufa

.

candelarum confecratarum
X
ruperftitio
513

337 carnificis pertinacia

4R4

candelarum Purificationis feflo confecracarum ufus

Canidiauenefica 465: canis nigri fellis &fanguinis
ufus 410 canisrabidimorfus curatio, an diuisadfcribenda loi canis rabidi mor(um curandi modus magicus 471 cannabinuspuluis 279
.

Caioli Bouil.ide btegsncwra

phiaTntemiifenreria ifo Carpocrates Gnolficorum 223' auror Calahs urbis ueneficium 333 cafeo rempeflacem arcendi
fuperfticio
jij
31$:

Cafsiani locus
cafticacislaus

f^
pj 550

Caftor

ik

Pollux quale mc-

teorum
cacalepfisexeroplum
catarad.r

cantharidumuenenum 33^ capiliorum grobi in uentru

culo inuenti
373

42^
^C^

M. Catonisidololatria

caufl

N D

X.
ii6,

caurafublata tollicureffe-

Chafaph HebrEisquid

374 fcellitudoquje extollirur ad

uerfus cognicioncDei loy

dtus

Canon.

chacrab melscholic^fpeci^s.

Cenfura

dodorum quorun-

dadehocopere 63o.inde
deCeraforumnucIeis e muliere pbarmacd expulfisco

chirocinerahefba chifurgorum infcitiam

ri

15:4

& eri9f

rores cetoere diuis imputi

mentum
ceraunialapis

195
515

Cerdonianih^fetici

140 cercj pafchalis ulus 451 ceremonijs occidi pueros no

pofle
ii8

cholerccmorus 354 chnfmatis uim,f)qua eH, no' pofleexterna exempriene

tolii

217
181. 223;

Chryibftomi locus
^ris fcnccntja
bi

^^S.^tSde sninaruoi fpe16^^.

cerua Q.Sertorij liumirieafRata II z

de uef

Dei abuiu locus

licaRcelianus

477
617

Cethirotefra,Maced6nia 59 Chald^i msgi & roaiefici J74

D.ChnftophofusProbusPj
lati

Chaldaeorum
iophica

religio philo137

ChiilTusa diaboio

in pinr.a

templi confJiturus

^43
ji

Cb.im Noa;F. qui

ilres

&

ZoroaIj4

Chriiius ad qu;d mifiiis

Chriitus qu2 manfuetudjui

eccletiam fuam alueric 625" Chriliusdiabohcifegnieuef
fbr

Chami

execrstio
ivioluiii

39

C+. jimos

42
4^

Chanan

64^
claufisiairi-

Chanansif mul.fides ^^j channes pifcis an ex reipfa c6

cipjat
charatffe fes

Chridus fjiioniodo
gref^us

nuis ad diicipulos llios

301

248
301

aftronomici Sc magici 48^.489 C^araiSefum nuosE477.u3iiitas in imaginibus magicis.

charadriiuirrus

Chriftus iolus ex uifgine abfCjueuiri femirienarus

Chnfti miracula diabolo impoisibilia J23

manfuetudd
dajcnonibus
^5^5:

531

Chrifti

nomen

ChafoiBes djemoniofuro
ccrdotes

fa113
5"

horribile

Chriftonaco cefnrunt oracu

la
^Z'

Charondes magu^
ik

13

^hartuUiQaaiscollo appen^

Chriftum apgredi, sfiumcre

Sctcntare aulus
Y

joo

d^mo.^oj
Chri.

N D
60. 6z

X.

Chriftijj&adquideflet miCfus,priu$ nouiffe

d^mones,

Cliuenfiu ducu tietuftas JI9 cnebifij cardui ufus joS

/t^i3^/{^/

quam Apoftolus

Chriftum etiam perdere co" 6z natur diabolus

Chrifturo quar tentarit diaboius.
ibid.

cum

dset-nones 108.111 Cosli imaginib.anullx

475-

uoces conueniant

Chriilu tentare cur permif120 fum diabolo

Chriftus unicusdiaboli fupplantator 644 chymia non ieuis medicinae
pars

ccrlibatum cur e Rep.fua Pla to exterminarit 299 cogitationes hominu damow

niincognitae
colicis doiorib.medetia

402

507 ColimanusFrancifcanus^25
collationura inter doclos fru

dus
columba Mahometi Cometbonis immolatio

6
98

197.200
138

Ciccronis locus Ciccbus Afculus

48

140

Circe uenefica 207.210.414.

645^.Vlyflemartefua reti-

comitiscuiuidam poena 581 comixtionis diabolic^ ii^me

tura coprobateshiftorias,

nerenequit Circesincantamenta CJrcenfesludi

211

oes

efle fabulofas

jk?

164
49^

communesdij

^6

circulatoruprseftigi^ 9S-IS0

Conciliator 140 cocubitus cum daemone ima

ginarius j^^.eiufdem uanitas 284 concubirus impotentia quo-

Circumcellionura incurabilis

infania

6z6

Citretxdirmones 314 Claudius Imp.quadiu regnarjt

modo efficiatur
moneetia
inuehi
naturali

411

180

concubitus impctentiaa d^-

Claudiani locus 187 clauftroruaptiomagica 479

claufurauteri

modo
409

294
illoe

clauus ferreuSjfub
lateSjCuida uiuo

facute

exedus 372

Ciemctis iocus fp.de diaboloru ftudijsfentctia

99

Cleopatra? liber 412 Cliuenfls ducis delamiarum poicftate fententia 9-pieta

tis

dc Concubitus maleficio decretum 4^0 inCocubitus maleiicio quid fsciendum. ibid. confefsiodebetcontinereus rum&pofsibile (534. 65^ conicfsio eorumquifeinlupos eife mutatos crediderunt
6oi.inde
culo
confefsio fallaciter a facriii-

ftudju ic.teperantia 17
CJ81

Cliuii' principis laus

N D E
6iy

X.
iSj*.

culo elicita
confefsioni
cflreftandura

Cornuti cuiufdaa PetroBra

batio decepti hiftoria

mente Ixd non

jpi

confcfsioui

non foli ftandum

^Sr^SS
zii

incrJminalibus

Corona rofaceajfpecus nebergx

An-^
110

in Confefsione celare crimi-

na

confefsiones trium muliercu

corpus qmd 249 corpus nonifi per iufla fpacu^. ferri,nec eode tcporidiue fis

larum de maleficio fufpe-

in locis

exiflere poi:'

darum
confidentiae uis in

ySp

morboru

fine

498. foj Conformitatumliber 87

curatione

Corpore an dasmon ccrpora ferat /.^^ corpora per aerem (erte,Sc

quomodoj&cjuandopof-^
fitdiabolus
242.

coniurationes
beftijs &c

ruperftitiora;

rebus manimatis
jf9
5^90

adhibitos

corpora
tet

quomodo

tranfpor^

coniurationumlibellus Cdnnubialislex
confecratioridicula

^/^6

561

d^^mon 244 &:<^uando, &anlaraiarum 247 corporum penetratio 248

coruini
feifis

Confentes dij 45* Conftantinus a Lyskerken Colonienf conful. 384 Confultius efle, dccem no" centes dimitterejquaminfonrem unupunire-pr^cla rafcntentia 6zo contrariorum elTe medicina

inudiofii. uis

411 coruusjdiabolus 107 Cofmas Slotena principisluliacenfis chirurgus 199

L.Cofsitius ex fcEmina in

ma
422

remmutatus Cofta benLuca de

Cracafaga
ereare

ligaturis

Conybrica urbs coracefiaherba

corallirubri uis

413 if4
510
ficarijs

25^9

crearejfoiiq dei eftiii.K^^C^io

nihild^monem

pofTe

Cornelia lexde
neficis

&ue
644
379
^42,

creaturapoflefieri aut

muta-

riab alio

quam

creatore,

D.Cornelijcaluaria Cornelij eleemofyna

-

124 creduliiasjdeceptionum matcr

iij-

qui creditjeffeimpiu

H.Cornelius Agrippa Vuieri

pra^ceptor 147. falfo cide
infcribi lib. 4. de

credulitatis coflantis cfficacia

Occulta

499
"V

joo.foy.50<5

philofophia.

ibid.&ji/

CreoatisF.uichma
a

4S
Cretje

N D

E
Cuus

X.
roen
^87

CretscJea,Diana 44 crjbrohaufta aqua 158 in Cnminalihus non ftandu

Ibli

J08

contefsioni

^SS'^SS
iiy

criminatores

dxmones

Cybele 44 CygneaturrisCliuends 319 cyaoccphalorum idoioiatria

cigni nauiculam argentea tra

deCroefo diuinationes dia"

boHunde
crux ab Aegyptijs

60
ctia inter

hentis catena,fabula. ibid.

hieroglyphicarelata 3(^0

crux Chnfti a S.Heiena inuenta 460 crux coeleftiuni fortitudo Arabibus philofophis
crucis
ibid
fiois

cynocephalia 510 deCynoglofrapiiuIae 401 Cynops magus 140. eiusinteritus

r4*-'J4
Ioa';'.f;

559 37i

Cynopis magi cum

euangelifta conflidlus
j-ij.eiusuis.

5-

crucis rcrmo,potentiaDej. crucis (igniabufus

Cynofpaftus Iierba msci

ihi'..

$60 crucis (ignaculo fr ons muninfoJita

3<Jo

Cynofpafti eradicandi
dus.

mo^
ibd.

non Crucis {ignum,fedipfam

crucem timetdaemon ^jp
iii crucemcalcarefecreto inCrynailo furem inueftigan
di

Cyprianilibermagicus 139 Cyprianilocus 100 Cypnjjterra Cethim ^9 Cyri nominatimEfaias memi

nit
<^o

modus

460

D
*-^ D3emogorg5 magus 13J dajmon.Dasmonium 104. ui* deDiabolus

culcri e latere puellse exe(fli

hiftoria,

eiufdcm explica3S5.587

tio

cultri in uentriculoinuenti.

Cupidinis cum pfyche uenere^uelitatio

317
cjwi

d^mon
mula

cur benedidionis for

a fagis recitata, cedat 354. cut concubitum

curarionis

eorum

male-

ficio afficiunrur ratio

441

Curtio Rufo di:emon mulieris forma uifus 77 CufJDis ferreain thorace rehdajpolf bienium iuxta aluutnexcidit
cuftodice

exercerenequeat darraonidem incubus S<:ruccubus an transferre (i?men

pofsit 310

djemon ludimoderatori ap"

paret

144

4G0
loy

&

carceris diicn-

da,nioa
\.

'

N D

X.

dsmon militi apud iudicem

patrocinatus
8(J

darmoneraetiamordinis cccleliaftici uiri* illudfcre

407.408

dsmon monache apparec 85.

daemonmulierisforma CurtioRufoapparet 77 d.xmon nullum fimulacrura metuit, qui Chriftu ipfum
ctiam tentarejPaulum colaphis cxdere, lobum affli
gere,&:c.eft aufus
405"

dGernonem
ref

nihil polle

70 conde-

410-421

daemonem nuUa radice ex trahi pj dcemonem fub iuftorurelia

quijs iacere 445 Dasmone maleficio affecftOw rum exempla 548.349.550

dasmon quatenus Dei miniileriii.quomodo profeL l)cnem illuferit 524 dsmonis adiurandi modus.
1B6

dsemones an homines ufhcw re per aerem pofsint 275" dsemonesbrutiqui iii ddemones cur fehominu corporibus inferere cupiant
eis ad ibid.&ioo dsmones famihares cuiulmo

99.quomodo locus
hocdetur.
di

dsemonis congreflus
liereimaginarius

cummu
2,81

daemonis idolo infamis domus Athenis 78 djemonis inftitutum praeci-

iir

d?emones
109

liciicij

&

poctici

puum

quale

600
259

d^mones bominib-familiares
cuiufmodi iii dsemonesin reru natura nuU h5Ariftoteh8< Penpateticis
55

daemonis ludibrijsqui magis

expofiti

dsemonis pellendi modus fu tilis 45)i.methodus certirfima

5-30.5^47

daemoneslatrombus Hmiles.

dasmonis proprieraSj& homi nisjdluerra 267 dmn) corporaingredipro

fua libidine
,

496
ddemonesmontaniqu.ileK iii dsemones qaomodo cur^nt

non

Iicitura

morbos
dis

malsficio affc-

405
d.Emoni licere fe inargelum Jucis transform3re,nedum

494.49^497

dajmones quomodo.pr^fiderelocis,ta(>cuaFjiuij tute-

animarum defundoru
!tra

fpe

laresjuoluennt

40
procijs
4.1

fcffingere

djemones

quomodo
"

dosmonem captiuum circun;api ferentes qua paenam mereantur

170.571

haberi uoluerint^o.coru-

quenomina

daemones qaomodo terrenis Y 3 rthus

N D
'

E
di

X.

reb.fe allici aut

fuganfimu
508
fibi

lent

daemonesrogatinomina
dantridicula

4
Sz

49^ dasmonum nomenclaturisftu diaeorundemprodi 41 daemonum nomina ex adionis uarietate 108. inde.
officijs

dxmones

tres uifi

ex

dsemones unde res tam admi randas,& uaticinari etiam

pofsint
S7-5^

109 daemonum operatio,hominis

euerfio

69
34

d.Tmonum bonoru &m3lo''

rumdiftindio
ptios
ii6

d^monum origo

d^monum cultus apud Aegy

137

daemonu fanatio fida, & cur aDeo interdum admitta.,

tur 497.501 dacmonumpraftigiae 418 de Dasnsonu ftudijs , patrum
fententiae

dcemonum dlAindlio fecundumThcologos &phiIor.

ii^-ij^-.inde

99
diuer-r
ii)

dsemonun-i diuinationes un-

dsemonumuariaapud
fos diftindio

de

58

dsmonu

^radus nouem 114

dixmonu illu(]onibus qui ho* mines magis expofiti izj

.dxmonum

infultum ftrepitu
5^11

dGemonibus quatenusinma^ I4<f gos poteftasdata djemonas alicui imprecando immitterejnemini licitum

& maieolentia etiam arce.

n
lofophis aflertus

405
daeraones cflefpiritus
,

car-

clKmonumlaprus etiam phi55*

nem
bere

igitur

& ofla non ha.

68r

daemonum

ludibria ante rena

daemottes expauefcere uere

tu Euanoeliu crebrioraiu

credenter

44^

cotraDjsmonuinfultusquomodoanimusiit muniendus 445 contrj D:Emonum machina" menta confilium faluberri

mura-

djfmonesmetuere iuftos S5S da^mones noncoire 297 djemones quib.raaterijs ar*

ceri crediderit antiquitas

448
maleficio pellen-

J09 contraD^mofies fignaculura

abfolurifsimura

dxmonum

44;
55

do rtulcarum cereKionia' rum ufus 453 daenionum malorum natura

quaiis
ir^

deDsmonib.
fententia

Platonicorura

daemoniacnatura?uis 104 dsmoniacsB puelle hiftoria

inlrdbilis

dsjmonum miracula

cuiuf-no

35^

dasmo*

N D

docmoniacarum aftionum e*
xeropla
77.inde

E X. Danielisieiunium
Dan"elis liber

541
139

daemoniacaru iroprecatidnu punitarum exempla 407 daemoniacaru uirginuVuerte

Danielislocus-

nj
136

374 dsemoniacus apud Gadara:nosmaleficioafl-edus 3^0 dsmoniaci curandi exemplu

ri

occlufaru hiltoria

59 85* Dauidislarua Dauidi infidiatusdiaboJus^o

Dardanus magus Darijfomnia

D.eciusMundus
dccreta de magis
573.574-" <^e.

infigne

daemoniaci fere
choJici

$^6 oes melan415"

&

50 j ariolis

Dccretorum locus, de prjEfli

gsjs

daemoniaci fidi ftulta exorcifatio

magorum

1(5

441
352-

defenfionis parand

dosmoniaci oranes maleficio

correpti

magicus

modus 480

daemoniacorujquia lamijsaf
fligi

credebantur, hiftoriae
translationes

Delphis Apollo cultus 44 DeJphicum oraculu per Pythis pudtda edi

fQlitu-

129

d^moniacoru

dclufionis usnere^ diaboii hi

ttorios

311

aDsmoniacisfGepefatli medicos etia dodirsimos^oa

delufiones diaboli

quomodo

dasmomum meridianum

sy7

inuelrigand^ 319 Democricus magus ^6- emf-

daemonijfimulati remedium

opt.quale 448.449 ilaEmoniorum genus quodw dam ieiunio tantum & pre
cationeeijci

dem magiceftuciu. Democntidifium

ru5

ibid.

7
ffi

dent:s mortui homiiiis fufn-

H^

dentJum do?oris remedium

da;moniorum {acerdotesucl hj uares 106 dsemoniorum fpiritus

da^moniac.jciendi
clefioeuereris

magicum 45(5 adDentium dolorem incantatio magsca 474

Defuat

modusec
5j5

43
113

Deumus dsemon qualis

Deus curnQS tentec Deus huius fecuH Deus quse punienda
rit

Djoonidolum
iAeiiMM'^'-'-^^^'^^

41
104.10-5

584
IC5

46 Damafci di} 126 Darnigcronmagus Danaea}oueom^>refla 505

^

referua^

Deusncr^^eiTentiaEfons

664 u^

DctT<;

N D

})eu$unusubiq5 eft 248 pei filij apudMofen qui 2^4.

Deiuornini^per incantatio'
nes abulusracrilegiu

E X. deorura comcnticiprum nt|mcrus

4(f
feries^

deorum gentilium

47.

cultus a diabotp inftitutus.

470
cura

ibid.

Dei nominum abulus

fionibus
cis

in

deorum
tK
197

libidines ab

eorum
307

morborum magi
4}$
in oroni tenta-

facerdotib.exerceri foli-

Dei uoluntati

deosacdaemones non coirc

diabolus g^.uide

tioneacquiefcendum

554.

Dsmon.

Deo quornodo

iniuria fiac

diabolus an proijci ab alio in alterius corpus pofsit^Of

a D.'o deftdio^crirnen

no

la

diabolus cur
tarit

Chnftum

tcri'

m!js rantum, fed oranibus

ferehominibus nimis c6-

diabolus, milie artifex fpiritus 167 diabolus mpnftrofa fpecie ui

fus

peum

rnune 594 ab impio gloriam lua pr$ccari nolle 553

e?c

lOQ

peum
8c

homine noa

nafci,

diabolus
diabolus

noQ fp^midandus
qtialis

ccntra
nihil j^mittere,
fieri

299

DeuiJ

quod

duerfariu$

in (^o ordaie

nequeat.
diabolus quare Sc quomoaQ Euaradcceperit,ir man-

ni
Deon) (ibijpfinon
ibid,
dij alieni

aducrfari.

dumcorruperit

^6
35.
(it

47
3,

dij confeDtes,feledij>copi;pu
riPS, geniale?

diabolus quid 58 . unde quid in Nph.ie fobole

indigetes,^

machinatus
diabolus quo.mpdo
fubftantiae

39
$c qua commoditate

pF.Tlljtes, pacrij

jnenates,
41-4^.

tuteUres
dijDam.ifci
dl) di|

46
ibid.
ibid.

fifiorum Seir.

diabojus

tam uaria machinetuf 74 quomodo rerum fu

^uraru pr^fcius ludibria fa iip ciat

gentium,da;moi?ia.

di' juferiores

4$ di) maiorum gentium 4S-4^ ^i populorum,terraruni , ter ^A',moncium 46

j

diabo\lus

quomodp

uaticine

tur 6%, aut uaticinari ui-

deatur
diabolus fimia t>u

134.

di;

prouinciaruna

43

M'
diabolii

N D E

diabolicibus loi contra Diaboll conatuspra;ieruans curatio optima,

qualis

X. prodentia,quibus nuncu^ paturin facris Jiteris 105.

^

lO^.IOf
in Diaboli permiffa a

441442,

Deo p0
116

diaboli cultus In cuiufcunqj

materije uelnominis ido-

tentia quid potifl'* confi-

derandum
diabolipotenria
6^3.

etiam ia uero Dei tctnplo 57 diaboli delufiones quomodo inueOigandae 329

]is 5:5.

66. indc

69.uoIunt3te Dei limitata sil diaboli prsEcIpuum ftudiuni

dfaboli diuinationes cx pro"

phetis
diabpli

cuiufmodi
diabolipra^ftigi

389.39I

defumpt

59.60
34. 3^

uf
5<^

diaboliecpelocafus

diabolifimulationes tf^.ftudia

ergaPeum odlum im
.

medicabile^d.inde
nifterio cur

diaboUftudia&opera multa
breuitcrcomprebenla 65
diaboli tentationes
diaisoliuates

diaboli di angeloram eius mi

Deus

utatur

leo.iot
Si

403 diaboli filij.quipeccant 594 diaboli futurorum praediAio

nes quatenusuerse
diaboliimbecillitas'
^

diaboU

fallacia

diaboli

uim neminem pofl'e perdimidium patsrnofief

dtura

fuftinere, D.Francifci di*

170

538

S^S-^H diaboU lingua uenenata Sc fallax 100 diaboli Iingua eos loquljquo rum corpora is fubintraw
ut

diaboU unus idemqj eultus

ctiam in longe difsitis regionibus J5 diaboloimpofsibilia qua? 125 diabolo quare Deus muha
permittat^confti^utis Urai
tibus
119
ue^,

3^9
53

<iiaboli ludibrijs etiam pios

infeftari
1

djabolo quatenus iiceat

diabolimachinationes
diaboli

103

rumdicere

171

membra

&

exprefrae

imaginationcs

|o8

diaboh memoriajacumen jngenij, Sc rerum prudentia unde ^8.6i in Diaboli nomlne nihil boni
fieri

diabolo re/iftendum, nec U^^ ciiseidandus 136 diabolounde iilud^ndl n&ruusaccrefcac 361

diabolum curhominiaduerfarium conftitucrit Dqm^,

diabolum ctiam
cgifle exor-
ciftaiqi

355

diaboU Bomina,ip(ius fiudiu

m
I

N D E
j5

ciftam

di^bolum dere

S^-S^n^ etiam miracula e-

X. iudicium
diuitvus

1^0

Diophanes

189
57S

diuinatoria ars lege Mahume

diaboluminomniopere hu*

ticacondemnata
profiterifolita

mano

^iianiafeminaiTe j/

diuinandi ars apud Turcos

189
12.8

contra Diabolu M.Bruti ma 86 gnanimitas diabolum nikil pofle, nifi a

diuinare
diuinatio ex

madatOFumhoji

Deoperraiflum 119.^34 diabolum no femper corpora peraerem ferrepolfe 144 diabolumperfe maleficia operarijneqdamiarum ope raopushabere 3^1
diabolu prius Chriftu nouiffejquam Apoftolos 60 diabolum fuos poUicitationi

minura uifcenbus
diuinationis fpiritus

diuinationes

dsmonum

106 un^
j8
177

de
diuinationes magicas

diuinationum inipoflurae 190

diuinus
diuini

quam pGcnam

139 rocrean

tur
diuis

570.

bus ditare 2^7 dioboiicur ueritatem inter-

dumconficeantur
diaboli qualss fpiritus

61

j7
45*

DianaCretsdea
DianaEphefiorum
Diafares Arabura deus

non afcribenda morborum curatio 101 diuis temere imputari mor^ bos quoldam i^d.ioj Dodanim.Noae F. 39
'

dea. ibid.

44

Didi) luliani catoptromantia

Dodana,Epirus. Dodonsum oraculum dolus quid

ibid.
39.<?j

658

Dominics
diemarryden
diffidcntiae uis
282,

diei ieiunium zzq

Dominicani inquiikores hx^

reticae prauitatis

499
intcrijt

254
1^9

digitus Dei 154 fathan^.ibid.

L.Damitio barba c]Homod

mutata

diiuuio

mundus

39

Dioraedes pro deo cultus 44 Dioraedeainf. ibid.

domus daemonis idolo infa" misquomodo purgata A*

thenis
78
furiofi latrones

Diomedis aues.ibid.418.419 Diomedis focij quomodo in

auesconuerfi

Donatiani,

419
108

Dionyfiacid^mones

Donatiftarum pcruicaxinfa*
nia
62i6
2yi

Diony^lu^ Syracufanus dae monis fpcdho terricus 79 S.Dionyfi) de Apollopharre

Doneualdus
dormienti
teftes

exc^i

277

Dorpi>

N D
35^ 107
ibid.

X.
281

Dorpijmercatores
dra<;opro diabolo

elgadum
Eliciuslupiter

dracomagnus.

DruidaeBardi 49 Druides Gallorum.ibid. ea-

ElfaKamenfis Eltenpagus
pfufententia

4j 380381
615'

Empedochs dcdaemonum

la

rum

religio

138
255*

Duffi origo & autoritas Duffircgishiftoria Dufij daemones

2^0
312,

SSOj^ Empedoclis nugiae ftudium Empedufae 109 \^7TfcShtvsiJ interdu a diabolocieri

<58

Dypfasuenefica

645"

empufa

108
511

EBaudus
(is

Henrici

Remen7J raagicus

cncifiis lapis

archiepifcop! cubi-

Enchadarumludus
\yyxT^'i,uvet .\yy,i ^^urcn
!

49

cularius

Bboracenfis liber

riquomcdo
1S4
\yya:vfi7,'ii

2 9 .U uaticinentur

ebrios intrepidius periculis

fefe obijcere

muljeres

quo'
183
SS'^

278
fuppliciu

modo

uaticinentur

ecclefi^

extremum

cnergumeni

6^7
ccclefia^

grauifsima poena

c\ux 6^^ ecclefia^minifter in roaleficij fufpicione confulendus:

qualis
I

Engelbertus Holter chirurgus 410 Enochi Itber 139

'

&

enthufiaft^E

yr

iTfixAw 128, 135. iTTMtAtJ.lbh d.

Eckerkcn
\

SiO.ssiSV" Ci^

ccnephias
cfFafcinare
cffigjes

247
133

EphefiorumdeaDiana
iwixArHe
ephialcici.

45

282
ibid.

aftronemlce quld dif ferantamagicis 488 cffigies damnofsB 4S0.481 cffigierumnugae 477
Elath

epiIepfia,morbusf3cer

iol epiltpfiamorb.nulla ratione diuinior cxtens 204

epilcpfiae curanda?

rhythmt

magici
epilepfiss

43(H5

eleemofynarumuirtus ^41. Elemcnta emagica Petri de

curatio diuis

47^ ncn
202
507

adfcribenda
epilepfiic

Abano 149 elephasjdiabolus cur in lobo didus

104

remediura

epilepfie uarias fpecies uarijs

diuisperperaadfcribi 203 Epirus,

N D
59

^piruSjDodona prius
Cphimerusauis cphimeri ^tyroori EphphataChrifti uox

E X. Euara cur potius, quam Adi

mum,
500
301

aggrefius fathan.

cuangeliu, Dei potentia j^j

cuageii}efficaciaubi,&

609

modo
epifcopi arma 627. cuiufdam

quo476.490

Euap.gslij loannis fuperftitio

de M.Lutheri ortUjConcio qualis ^cz equGe in Lufitania Fauonio obuerfs aa concipianC

501

fusabufus 475 Euangeiio renato fublati lc

muru

prsttigicE

iii

Euchetarum iacra nefanda

EuchariusRofenbader
37;?

de Equo furto fubtrafto,Pythij

cuiufdamfacrifici
"

fal-

fa affertio

sdEquorum morbos
tationes
cqueftris ordinis

194 incan-

EudemiannuH Eudoxiis magus

Euerfeic

47^
ijS
s^i
2-^7

458

quldam

d<E

eugioa Euryclesraagus

1:9

moniacus

404
exorcifmi fifti hiftoria iiiSi< ji^ gnis exorcifmi in obfbfsis ncn achibendi J4f exorciimi quando, quoiro* do,& a quibus adhibendi,
^

Erafmi ad AlfonfumMauri., cumepiftola 61$ Erici & Rolleri hiftoria ex Sa

xoneGrammat.
cricius diabolus

258.1^9

107
172.

Erichtho uenefica
'Eriphiauenefaca.

ibid.

^rror

660
feduiJlis

exorcifmorum abufus ji^.fu

perftitio
jrrj

deErrore
tiae

non

inter^

iiciendis,p4trum fenten-

exorcjfnis cur Chrifti

nome
jio

610
34

admixtum
551

EfiiT: locus

exorcifta qualis efte debeat

^xoreiftjs

Efaua diabolodefratris cds follicintus 40

Efgucrra opp. 413 Eluueiler jraj Ethauil quid Arabibus fi>nificat

fij

exorciftsprifci principio ab

atrabi^e obfeifos euacua*

re foliti
fjl

187
5c

exorciftaram quorundam hi
ftoriui mefr.orabiies

Eua qaire

quomodo

a dia

J
abufus

boiodecepca36%indc 4O)

exorciftarum facrificulorum

N D

yip abufusgrauirsimus ^xpiatiom conuenientia 510 expiationum in iDorbis ratio 202,205 expIoratcreSjdcpmones iij exta dupiicia Ccerariimmolanti apparere 8r extorum obreruatioapud ue
teres

E X. fceminajinequar
diuo Machario

uerfae,

&a

reftitutae

hjftoria 237 focminaeabinitio ad uenefi' ciumprdcliuiores ^^

foeminarumin mares

uerfio*

67
214

eFosminis mutari in marcs^ an fabulofum 421

fcEminei fexus credulitas
fragiiitas

extenfa mulier dida lamijs

JMaria'

&

exterminium meridianu 107 ExurgatDeuSj&c.Pialmi uer ba,quatenus contradiabo

feritas
.

224 animaliumcjuroodt>

donanda
FerdinandusCorthefius
Feretnj
FefcsB

J67 ja

lum

etficacia

477
qua*

F
rAmiliares dxmones
les

dii 45 triadiuinorumgenera

i82'
fidelibus
nurii

m
319

omnia cedere

in

bd

famiiiarum clarifsimaru obfcura initia

4
6c

jGoncraFalcinationes quibus ufiantiqui yio

faicmumjtafcinatiojrafcinare

dcs uera qualis 445fidei aduerfus diabolum uis

444
fidei

qualemeam cifeo44^

porteac
217
fidej fcutura

Chriftianac abnegatio.

faicjniperoculos aut Iingua

in certis farXi-iijjsratio

cu^

f^t
513

iurmodi 2^9.350 Faunus Arcadum deus 44 Fauni ^^.incubi 312

fidedaemonefflexturbari
iilij

Deiadfihas hcroinu in* grefsi, apud Mofen qui.

301

FauDorum

ludibria 282 Fauftjnrano impreiTa SicDo-

294. 29^.296 Filunirus rex

tionefigurse

nismagtimago
febris

237

figuratonullamineire uim ra

curariomsgica 494 fcbricurandseremedium ma gicum 455

d

486.487
1^6
^zz,

Finnorum

iuperftitio

Fionnadamon
Fulia uenefica

II

Febrts incanratio

474
341

feiisccrebrunijphiltron
e Felbs

S Fontainus theologus
folleti

64^ 304
iQ^
rji

ueHcula

lapilli exciii

396

Forresoppid.

Fortaii-

N D
240

X.
39S

Fortaliclum fideiliber

tentia

forcesuirosfpeftrano uide^ 2}o re

S.Fnincifcus d.-cmonis quoqj
prxiligijs delufus
3<58

funambuli

96

funerum apparatus in Gallia

furisinueftigandl

modusroa
460.453

S.Francilcj in

fugaado d^mo
^24
Sj^SS

gicus
furis laedendi

nemodus
cceIIs

perineantatio-

Francifci fan-flitas 87.I0CUS in

cuiufmodi

furi

nemmodus quomodo
ibid.

464
oculus excu'*

S.Francifciuita qualishiftoria

tiatur per incantationera.

524

S.Francifcum luciferl fedem occuparCj&Chriftum ueS.

furijPjdsemones

iif

C.Furij

Crefini praeclarum

xilliferum agere 87 Francifcum non fatis no " uide pij hominis uires ia toleranda djemonis affli-

fadum
furorisuafa,dajmones

264
iij
55^7

furorum
tur
,

caufae

furto res fublata ut reftitua-

dione
in S.Francifco

f$8

anathema magicum

unde quinque

454
futurapraefagientes uitandi,

uulnerum Chrifti ftigmai

taappareant 88 Francjfcanoru Alcoranus 87
Fra^ncifcanorum ccetu nullu

&cur

191

futurorum praedidio foHus Deiopus ipo

ordinemonafticum
ftoelleuiciniorem.

Chri-,
ibid.

G
GAbirus Macedonu
44
Gabriel Faliopius anatomicus
aSj^.j^S

deus

Fran.de Pergula 438 Fran.Mirandula 322 Friderici Eledoris Palatini prudentia 617 Frigga Gothorum nuraen^iS Frifimehca: medico cohcis doloribus laboratitophus deiedus 598 Froe,VpfaIen{js deus jo fruges excantari alamijs no
.oirs

Gadarenorumporci e Gagate oleum

440
fii

Galacia 109 Galeni didum lofuperftitio

504 Galeno etiam

tiones

derifge incanta

474
fjf

262.25:
fteriliras

Galgarandus medicus
gallinauulpierepta
f allinarutTj peftis

fruguro

ob peccata noftfa 48 Fui?entij de Hsroibus fea-

galguli auicul^occultauisjji
41J 438^

I
'

N
183

X.
22|'

Galli facerdotes cur cybelcs

ficia

didi

Godhardus ab Hagen exorci

fta

fuperftitio 49. ui^ ibiddimaehuroanse. gariophylata 5:10 Gafp^aris Peuceri de diuina-

GalloTum

524

134

Gogmagus
Gomorrhajexitium
Gordonij
fuperftitio
dij

I3<5

tionib.liber

174
512

^o.i^fJ

Gordianiimp.interitus

180

GaudentiusMerula Gehennonuallis
Gellij locus

504

47
191

Gothorum
Graecorum

idololatriae

45 44
5-61

gelotophyllis

gemma
Z78

179 fluporem inducens

tentatu
yiojii
45-

gradinis ex maleficio ort^ fedatiofuperftiofa

Gratidiauenefica

64^

Gcneux ueneHcium
334

gemmarum
genii.

uircs

grauedo 282 Grauia Vuieripatria 337 grauidaru mulierum imagi^

naticnis uis

Genialejdij
genii mali

230

ibid.ioa
109. iiy

gentium minorum dii 43.44 Georoianafodina iio Georg.Agncola. ibid.jj^ Gerardus FaberCadurcanus medicus jij Gerardus StrailgcnMorrenfisabbas

Gregorius ^.pont.Ro.magus 4fo Gregorij dediabolo fenten*

tia

119

Grigridarmonium 115 Grugnae Stryacis Carofl*3e libri

210

GuJiielrouj Brabantinus

547
136
hiftoria

420 Guilielmiducis Cliuiae, &c.

prudentia

Germa magus deS. Gcrmano

616

249
qui

GuilicImusMalmes

Gigantes unde 296. 297

&

13^ Guiliclmus Meincri Clatfii famulidsemoniacus 367

Gilbertus magus in fpecu ligatus lyo GisbertusHorftius medicus

33f

quomodo
mes

curatus

368

Guiiielmus Montenfis

Co618

Guil.Turnerus

300

aladiusfpiritus

442
1^0

Guincicdasmon irj D. Gunduls reiiquia? quales

441 gutslidxnjoaesquoles
iii

3noftici

^nofticgruce nefanda facri-

Guihru-

N D
64J
ibid.

E
ca

X.

feuthruneuenefica Gygeucnefiica.

6^1

Gygisannulus .47^ Gyraldus Hyberniacfcrlptor 500

Hecates infidlas loj Hecat^aterriculamenta io Hedoris Boethii de DufFo rei

gehiftofiaijo a Cardano
refutara.

ibid.

H
ijr AbarquidHebraeis
cellarius

Hedoris Boethij narratio de

ii8
S.

fuccubaquadarh

f^c

riHadriarius Nicolai,can''
571

Hedonslarua
Helena Conftantini
ueftigandi magico

8y
ffrjp.
ia"-

HadrianusTurhebuj
hreticusquis hretici ex magis orti
$24
jiaeretici

184

mater: eiusque ia furis

58^ 140

moda
466

inuocatio

hreticil!ppiencibuj fimiles

Heli^B-ThesbitoJ jeiuniu f^a. preces ^i<^,

quida lami|$

diftec

18

hsreticofu cohciliabula
hsereticorum pGena

dif-

Helid^us Foroliuienfis C;7(5. &Paduanus medicus 334 Helinandiiocus 75"

Heliogabali diuinatio

exma
uifce*
ji
jii

6if
lit

datorum hominum
fibus

cum H.^reticis quomodo

ageiidum
<le

6zf

Hcliotropiuslapis

HaBreticis

non

interficien

dijjPatrumfcntentia; 6zo haErefeos execratio 62.^

HehnE! miraculum quale 113 DHeinricus Barzius Olislegerus II Heinricus Inftitorius 8.310;

Hdmmonenfes
niaci

ciues dsemo-,

482
39
fislie

Hajmmonisofaculura

344 Henricusmedicus
Heinricus Vuefius

184

Hans Vatter
cus
hariolari

dajmonia-

LL.Doz6\

417
127
130

dor
449

Hepha^ftium Memphis quale

hanolus

Hartumim quidhebraeis 131 Hcbrxorum deliria qualia:

Hebraictsuocesrem magica rpectanres, quac & quot
Hecitre Enodia aoj.uencfi^

Heptamerolibri uanitas 149

hcrbjemaleficijs efficatiores

cur ad lun<e lumeh ledx

209
de Herbarum fjcultatjfeus fa
perllirio uctuftati*
17J

herbarunrju

fcrijs

dmi loanuir

N b

X.

nlscofecratarumurus 4^2 berbis an uis infit magica

luda
Hipoci'.>

^^f

4?o
Hcrcules comunis deus cur didus 299 Hercules Boethij fabulofa
narratio
515.317

magus j^y HippocratesdeepilcpGxcurvitionedijs

nonadfcriben

pcr Herculem
299^

iuramentum
a

20i Hippocratis de incantarionum uanitatelocus 211 Hippocratis in faccrdotes magosfententia 449

da ffnteiuia

Hermanus comes
nar

Ninvue618

Hermarino Vuoifrargen monacho teftes quomodoexcdti

410
311
1^6

Hippolytus dejMarfilij^s 484 hippomanes 559 undedictum 340 hipporaanes furorem citius inducere, quam amorem
.

Hermolina dsEmonj amafia

facerdotis

conciliare

342,

Hermesmagus
Hermippus raagus. Hermogenes magus

hippophanas herba 155 ex Hirundinum pullis philtrurii 341 Hifpani uirginitatis {igna di-

Hermetislibrimagici. ibid
ibid.
5-75

ligentius obferuare foliti

hif!:ori^ uari^

Hermotiroi CJazomeni; animareli(fto corpore errare

folita

cur huic Cperi

Heroes 109.298
29^

76 undedidi
yo

infertae

7
fib

Hofithsherb^uis

Hefus Gallorumidolum

Hollerimagiinteritus 141 Horherilocus iSo. 181

Hetrufcorura fafcinatrices

Homerica medicatio

5^04

^
liieranlucpuluis

homo
279

jDei horiis exihobe.,

^j

dientia faitus

HieremiasBrachelius 277 Hierichuntis aqua quomo' do falubtis ab Elizeo teddit^

514

hominicur aduerfariurn con

ftituerit

Deus dtaboluni

homjnesin tefliastransforinat-i

HieronyrriusLucheGniis 397 Hieronymi liber magicus.

139

nullius rei pctentia

poffe

414
in beftlas transfor-

homiuu
ii^.^S^J.

l>.Hier6nymilocus

matio phantaftica

235

.487
Z>. Hilarij cuni

dxmonibus

h,ominnm corporibus curfe immergere cupiant d?E-,

moQe$

N D
tatcE

mones

modo

S<quoid confequantur.
99.1.00

184.185. iS3

ibidem. 10(J homicidiaabinitio hotnunculus ex m.andragor3E

hypericonherba, fuga daemonis nuncupata 198

hypericonis uis Hyppanisfl.
w*</'<^,^f

5:08

301

&

alijs

radicibus
-

quo
71J 139

414.
I

padoefhngatur Honorijhber
Horstij iocus

iSi.iri.io8.

Acobi de Chufa locus 70.

I
Hornuardaeimon
114

71

lacobi de rofa magica pGe-

hofpes in raihtem iniutius, &diaboIoredeuoucs, ab codcm abreptus 408 Houel pagi ddemoniaci 581

na S7i> lacobi liberi doraini \n Leu^

chtenburchhbellus
lacobi locus

304
jj^
511

Houioulura da;roon 114 Hubertus Faber mdicus

lacobuj RufFus

491 ad D. Hubertum Ardenna* tem dsmooiaciduciiolia. ri 419 Huisberchcaftrum 613

lacobusSprengcr 8.310344 Iuda,&Iaduaquid Hebrasif

lamblichusmagus ijdcjuf-

dem

d^e

daemonibus fen116.161.^16

tentia
iafpidis uis

Hunnorum

ortus

501
pariac

jio

hysna an Hne mars

hyifinae

ibisjdiabolus

107

Idanthrefus Gotth. rex

frontis

501
307

corium
philtrura.

IdchberraMundi ^oyneca-.
ta

JIO

byxn

uteri

idolanationum
idolorura
diuerla
.

46
nomina

hydrargyrum

humidum
'

&

41.41

417 wAfe/.i'Vt^7va 176 I>y dropis curatio exbufonis

Eeninum partium
ufli

idololatria in

inde populo Dei 4^

idoloIatria,Noh3etate

ieiunium

&

39 oratio coniun^

pulucre
sfpera

i4<f

da
ieiunij in

11

byems

588

hvmsaigj-.iS^raerobranaa.. lias crafsiorScualidiorja288 has fi'agiiior hytne le omncs ulrgines do-

operibus diaboli uineendisenergia 5:40

ieiunii uiitus

&

encomium

5-4^^42

2BSVS Chriftusinracerdotu
ordi-

N D
191

^rdinemapudludxos cooptatus

lEsvChnftioominisad ex* pelkados dsniQues uis

lefu Syrachiautcritas

E X. imprecandl mala , cpnfuetu* douulgaris 40^ imprecacioniJ bon^c majp' rem cfle uim, <]uan^ malj?,
debere&cur

40^

j68

Igmarus Remcnfis ignis cultus apud ?crfa de igni damnatus qtridam

xualeficQ
,

4^0 uu^
117

imprecuionis mal exem plura horrcndum.

408
imprecationem nemineni pofTeUdi ypo imprecatione parentis Qihil
periculofius
fil.'is

pro

rsnpiicitaba-

mentia meliore Ludu 5oi igaoranciafadt propri; inla 661 tniis

407

imprecarionem daemonica'* rum punitarum exempla.

ibid.

lidoniquidHebrsis
lidoniim.

130
ibid.

incantamcta raulicrcularura
fii^menta

imagiaatio formaruperfcniura conceptarum theraurus

nis efficax
51

600
jf

irKantamchtorutn labyrinthus
incantare
incantarc.incantacio
12S
133

iihaginatio intcnfa fanatio-

498
ac ratio

imaginationis uis

incantationis uis

208

e^
110

irp.zjo imaginatricisfacultatis cor-

iufdem uanicas
211

ruptio io melanchohcis Z17.128 cuiiifmodi

480 imagincsdamriofre imagines, carum reruro nommibus, cjuarumimagi"

ne,app(?llari folitae
171

ihcantationuta Artephii ritus 158 incantationum pinio no mi hima rehgionis uerse per
Itis
5

foecundifsimacala*

mitacummatcr
incantationum
uarii

4
roodi

jtTjaginum fuperflitio uanai

488
itnmundusfpiritus

106 ablmprogloriamfuara prae" dicariDeumnollc j^j

iicilium
,

incanta^ionunj uerba nihil

p.offc

z6^

iinpofsibiliuro,& ualdedif-

incantatores diuini dicantur

quaGdo
J74

idem in iure iudi

6$!
i<3?

Incubus

dxmon

zSx
2g|

ciurQ

morbus

]^p^ftr

f|>iritif

UiCHbidsmoniaciillufio zHi Z & iac

r>

incubidxmenls uexatio per

ieiunium
fublata
&:

E X. loannes Echthius
334.384.

rae<l!cii$

precationcm
541
310. 31Z

492
^^^

loanneseuangeliftain Path*

incubi Sc fuccubi daemonis

praeftigiae

monrelegatus

loannis euageliftaeinfugan-

incubi

jllufionem infeftar
ctiara

dodEmonecotra magum
Cynopamiracula.
ibid.

quandoque probas
matronas

314 incubi imaginari pafsio, in

loannis Euuichij medici car

n:ien23 cpiftola 688 loannes Ferneliui medicus

fotnno 318 incubura daemonem approbances hiftorixomnesfa-

40f
loan. Fernelij de
fpe<flris

is

bulof^

3i<J

fpeculo exhibitistcftimo-

incubumin fomRO
quales euadsnt

patiets,

nium

ifj

617

incubum
ria

pafsi facrifici hifto-

loan.Fauftus afacellanocur mitiustradatus 143 ubi

28t
necefsitatis
s^f%.
45"

magiam
patria.

didiceriti42 eius
ibid.

induGum

indi^etesdij
infans qualis

Romae genitus
a.

8 loan. Franc. Pici de Praenotionelibri ipd loan.Franc.PonxinibiusI.C.

loan. Francifcus Picus

174 ^ infances e fepulchris cfFodi

hmijs,uanura
ighis fatuus

218

241

93

loan.Langius medicus

372.

inimicus
iniquitatisuafa

106
115'

403
loan. Legereti hiftoria 25:2 loannis Leonis Africae defcriptio 18^ loannes Lithodius roedicus

initium-uiufque rei fpcdan-

dum
inf;diatores

dasmones

6^7 107

'>

jnuidus loannes ab Ettenftet loannes Altenanus

loan. baptiftse portaj
politani

io5
373

384

Nea^

Ioan.Luder,M- Lutheripater 304 loannes Maria Becthus medicus

Magia

naturalis

274
loan.bapriftae in utero roatris

loannes Nider
118

534 455

exultatio

loannis Patris commenta5& fidaligatura 427.428

loan.Bracheiijcarmen

24
<^02

loan.Bom

loannesReuchlinus loannes Sertorius

141
5*25

loan-

N D
^zs

loannes Sleidanu loannes Sohetius

mediciis

Eburo
413

loannes Sturmius j'25' loannesTriteroius 8 loannis Tntemij Swganographia ijo loannes Vernetus jzj loaunesxx. xxipontifex

E X. pro Iphigenia maiflanda, cer uafupponca 41S Iimengardis comitiffa cuiufmodi uocem cx ima'ginis creaudicrir^^ eius peregrinatio. ibidem uita.

ibid.

irsefpiritiis

ic6
iif

&

ir^uafajdaeraones
Ifigonus

Romanusmagi

450

loannes Vindehus 523 lacobusa dKmonc afBi^tus lacobus

maleficio

329 Ifis Ae^yptiorum dea 43 Ifidis facerdotes lenones

305
affedus
Ifidis

facerdotes in crucem

349
lobi a

a<fii307

&ft3tuainTybeibid.

diabolo tentati ediligenter ex-'

554. fjy.

rimmerfa.
Ifraelitarum idola

xemplum

47

pendenduro

Ifsim

29S ifchiadicos carminefanandi

lobipatientia uelut fpecu

modus
Ij-alorum blsfphemias

lum , mentis oculis pro" ponenda $6^

In

Italorumfafcinatrices

475 597 330

lobum

fsuire quatenus

luba

Maurorum
^

dcus.

diabolopermifTum 110 lonibus pefie laborantibus humana uidima litandum refpondetoraculum

44
^\xt

ludas, diabolus Chrif^o di108

48
lofeph Ifraehs
F.

an magi.
139

peritusfuerit

iudex quando Chriftians clementiae meminifie debeat 630.531 iudicisiniquipoena 614

ludithpuelia adsmone ue- xata 484 jci ludith Vuieriuxor lulianusapoftacamagus 140 17$" lulJani caroptromancia lulij Obfequentis locus 80 lulij (imulachrum C. Cafsio
intcrfe(flori

lofepho inlidiatus diabolus

40
lorephi locus refutatus p^ lofephus Niger ^62. IgCxxx afsiftere ad dextram Gur pcrmifTam diabolo 120
louialcs mallei

JU
.48

iuo

apparec
luli'

Iphigenias uitlima

79

N D
tijinngnecxemplum 84
8^.

I^lius Scaliger 31^ ciufdera

locus 4f 7 de maleficijs fen tentia 173 lumentum pro diabolo i8 lumenta fi quid pr*ter natu-

K
KArentiae
nna
urbis obfccE'*

rampati uideantur, quid facisndam jrtfj j^nioribus magis iQfidiari duboluai j^^ luniperus Chridinauta ^25 luno 109 Sanfli cu{t3 44 Sp3r
tiTCulta
4<f

num diaboh ludibn5^

KafamquidHebraeis
Katarina Bflandia
Katariria

ny

448 Lor qua ratione ma

lunonis Monetse refponfio

ibid. 64 templum. lupiceno^ Aetbiopibu^cul tus44ccc!oprKfedus 45

ritpfuo impotenti fdccur rercuoluerit jj-i

Kenrorpium cocnobium 114 Kentorp'} monalium ucxii'

Jupiter Elicius.
a

ibid^

tio diabclsca
iiKfAieudvi/^aifTHX

57^9

louis Himrr.onis oraculum

177

Chamodcduftum

39.

lupiter imbre aureo Danajj

Jiimhi rabini de Samuluelis

congreffus

50^

apparitionefententia 169

ebljramentanefarU rnuliei: a dormoneabrepta , item hofpes quidam 408 ^urandi temere confqetudo
uic4iida

nAyicnMr^M
H\nTCiepit.K{7Kft^cif/

I77.178

424.
S4
iy(i

Knechtenfteinabbatia
HCffKlVOfiOWTtix

406

lurifconrulrorum infignium cenruradflamijs 6^;

lullini

delpfephi magia loi5$>

LAbani dij

46

cus
lu.'lus

mendicusfide dirmo

niacus
juf^i

426
Sl9,

laccrtxin honjinum cor poribus inuentae 398 Iacerra?philtrum 541

lac dutflile &:fi!atum (iccum

dcprecariocfficax

iaf>i, ueri

Dei cultores , dibolofunt formidini fff

519

etiam abfque incantatione quomodofiat 382. 38^

hc*lis tres fubfrantia;.

luaamen pllatium
latjienaiis

ibid.

locus

3i9-MO

La^2nrij locus
.

jrjr.lOMOi,

iQBcnts parentibus irrjmpiigtri

j

105-^97

&:ab ijrdc.m exc-cra-

lacha? quid Hibrxis

nt
Jamia

^.

N D

E
ne

X-

lamia delufa lamiadiabolut

lamiae

m
107 cre

i^t

laroiae

quomodo

(int refti-

non poflunt, quod

tuendae

66^
151
tiis

dunturfacere 647 lamiae opera ufum d^monem in affligendishominibus, nufquam intoto Bibliorum operc repcriri.
lamia? ij

lamiarum appellatio lamiarum confefsionem

phantafticam

ij^

lamiarum dignofcendarum cxperimcnta fallacifsima

49quiaa maglsinfidifterant.

Jamiarum dodor, corrupta

pbantafia
fententia

mibus
1^.17

ibid.

316.317

dcLamiarum innocentia Ai
ciati
635"

lamis commireratione di^ 661 gnae, non pccna lamiasd* mahficio rufpefiae

non

ftatim in tctrf>s carce

k Lamiarura Ixfione qupdofecuriusuiuarur 645 lamiarum phantafiam quo-*

rcsabijciendae

687

modoregatdamon i6o
dc LamiariNTJ poteftatc concepta opiniOjfoECundifii ma calamitatum iiiater.

limishaercticis
'

non annu-

merandae j85 lamia in quos uirus fuum ciaculari pofsint

619

lamiaj mentis errore affefta,

lamiarum profcfiio diluitur

lamiarum profcfsionis mo dus ineptu5,nec coh^rens
lamiarumfexus&accas ^66, 667 lamiarum (lulta phantafia
258

&nullinoatiac, quomodo punienda? 684 laraiae qua pccna apud Bo-

Donisnfes

affici

fohtae,

Jamiaqualesefle plerunque
foleanc
lamiae

600
delufae dae-

quemodo

roonis opera putent eifc

fua
lamiac

lamiarum uaRadefua poien

tiapcrfuaijo
p.if

58^

quomodo & quare a damonio demcntentur,

fe-

utcjuacnon potuere,
cille fe fateantur

lamiarum uires lamiarum unguenta lamiarum ucluntas

lamijs <\Hx calamitates

iii

174 654

&

cre-

impu

dant 2,39 Iamixqtt3modo!ft aere con

citando illudantur

6fi lamias delufas a daemonejua

tentur

dimo

opcra illum ufum

falie

crt

Z 4

dere

N D
599
6j7

X,
ficationcs

rerum futura109.11P

lamiasefl*eamentcs

rum

interLamias

& diabolucn fce

noncorpo

dusnullum
lamiasinrpiritUj

laru 84.109 laruarum genus puerperis infantibus ladantibus po

tiirinfeflum

&

reequitare 241 lamias nacuralibus interdurn

iii

laruarum uarisformKexero
pla

pharmacis deludi a fatana 275 ^ lamias nemini nocerc poiTe

'

77
SSl
45"

larynx

LatijdeusMars
latine

refpondet exorcift
jij

laroiarumuires 121 lamias nihil uoluntate/ed oninia

dsmon
T.Latinus Latopolitanorum
tria

j t

495
idolola-

coadas
efie

&

deceptas

facere

lamiasnon
S^al-ibi

658 dorai fimul,

44

24P
facere

Lauruscur Apollinea difta I7.item Delphica &: Fatidica*

A.iK(Xva^av7iix

lamias

non

quod

ijs

ibid.

imponitur 650 lamias no inuehere eos morbos, quorum fe fatentur

250 peenstentes euitare pcenas corporales 633 lamias puniendimodus 18
laniias

174.

legio

lOJ

effedricesefle

LemniVulcanusdcus 44 4^.109 Lemures Lemures quomodo pellant

Theophrafti Paracelfi affeclae

495
112,

^e Lamijs 647
lapilli

anacephalssofis

Leraurum choreaB

Lemurum
3^3

praeftigiae

renato
113

lapiHus,tursireiedus

Euangeliofublatap

S^6 lapidumpluuia 247 laplus hominuminfpiritualibus duabus de caulis fa.

cilior

exepateexcifi

Leoprodiabolo
Lenocinijpoena

107

307

leonem

6<jp
lares familiares

minus quarainuirosfaeuire 639 lepores anfinemaregignant

in mulieres

lares 45^.109
*

301

109 hrtstamiliares Vuieroinpa

cernis
110
lariufQ familiarium prsfigni

adibus obferuati

Leuenftetpagus 38^ Leui Gerfonis F. Hebrxus philolophus 127 Leuiathan 104 lex duodecim Tabul^^ura

N D
mo
629

He agro non cxcantando

Jegis rigorad Chriftiance

X. debec

locuflauenefica
locuftsepro diabolis
deratiouislenitate defle-

247 64^
107
525

Loenpagus
l-olij

dendus
gos&ariolos

ufu amentram

&

fomi^i^

eges imperatorum cotra

ma

numinduci

573.574

eges^quaidam magis ad terrorem , quam ad exem-

io<J loliorumfeminator Lothi ebrij inceftus cum fi-

liabus

40

plum

edi

630
'

iberNaxideus 44 ibri huius argumetum theologicum, philofophicum, raedicum &iuridicura 7

ibri

Lothi uxor in falis petrara conuerfa iij Lucanilocus 50.81.2,08.^10 Lucaseuangelifta, medicus
197.(^75

huius

argumentum,&

fufcepti operis occafio 14.

Lucani metamorphofis 41^ luciferapudEfnam quis 54 Lucilla Lucretj; uxor ueneJ4J Lucretius amatorio populo interemptus 541
Lucretij locus
fica

ibri

magici palam exurendi.

Liuiauenefica
igatos curantia
igaturae phyficae

345
511

297

LucuIIusphiltro necatus
543

507. ua412.

riaearumratio
igaturarura
47<5

ufus

raagicus

ludilnuentordsemon iiy LudouicusMilichius 420 Ludouicus Rom. patricius

ignum inuentriculoinuentum ni inguam cur non femper dia

bolus impediat
482,

lunam coelo deducicarmini bus non polfe 212 &undehaecopinionata. ibid.

lunacicusinEuangeliOjroa-.
leficioaftedus 3^0 lupiftercusin prasfepi pofi-,

inteaminum pefte infedo"

rum contagio
ipparis fufiitus

334
511

tum
lupi ftercoris
fus

44o.j<54

ippitudinis oculorum cura-

&

inceftini u-,

tioraagica
LilfettsE ficta

500

dsmonis ob-

lupi ftercore aut

507 cauda ir^

fefsio 453 ocale ioco fuo conuenire

prxfepi poficis iumenta

ex5^itari

347
J

iupi

N D
541
411

lupi uirga,& e cauda pilus,a-

/tvKxuf/

matoriapharmaca
lupiuirgasuis

X. morhvis* Lycaonis fabula

tria

ibid
ibid,

Lycapolytanorum idolols'

inLupumconutrfionis mo^04 dus lupi Liuonicicx hominibus

44
$it

lyncuriuslapis

M
MAcaronicorum
libri

conuerfi

137 ianuis affixa

lupcrum cdpita

Maccdones wr^-j/.Maccdo
inLupos conucrti homines
fputar?,mrbus
nid,terraCethin
Sf

410

corura qui in Lupos fe muta tos credidcruntjCOBfef*

fio

Macedonum dcus Gabirus ^* j

.

Macodoniu deh^rcticis de

<oi

lupinainfania,
lia

& mclancho-

4^1 ants Luftralis aquac confccrationem fagas ingredi

6i$ cretum nj MachafTephin Magdalena famula Conftan tin^ a da^mone comprcifa

188.311

templum

dic

Dominico

magarum

foederis

cum

dat

L^theranifmus ab exorcifta monachoinuifus reddi.

tus

218 moneuanitas magia. magia infamis. magi-

cc.magicaars

ijj

fi7

Lutherus cx patris inftin-

dufadusmonachus 303 quando&ubi natus 304 quo arrificio orationem Dominicam cxplicucrir.
de eiufdem ortu commentum dsemoniaibid.

magia Aegyptioruduplcxi^a magia Cabahftica 159 magii Graecorum quorun-

dam
rit

qualis

134

magjainfamjs (^uando cccpe

39

cum^ozmater 504 LutherocurMartini nome impofitum :4 fpedrum mocachi ^ccic apparet

lutraiin

magia naturalis quid, 8c e.us 138 coramcndatio magiaucnefica 33 153 magiasartes quxdara magiaeinfamiscukores 140
eorurrique
interitus.

homintim corpori" businucnta 398

ibidem. magiae praeftigiis

gia

& TheoIo-
13$

&

Mcdic.aa conlpur134 primi cius

catae

mOlbuS

.228. 4:10.4:1

magijeorigo

I
lus cultores

N D
135:

inagica organa etiam pcfTyn

danda

573

X. ijiindea lamia&ueneficaquiddifferat 131 magi cuiufdam medicina

inagicaresreptpm uocib. a-

144 honoremDauidide;;
ncgantis re/ponfio
Kiagi

pudHebrKos

cxprefla,

&

8j

quibus wagicaediuinationes

J16

nomine quem koc fcriintelligat

174

pto

Vuierus*

magicaemorborum curationesruperftitiol &impi2B

magi

uiui diabolo ablati c^

471 tnagiearum artiura uaniras aMofcinterdi 204. zos

fta.

xemplum

14^

(kJjt

ibid.

magi , qui maiefici uulgd magi celebriores qui 11^6 magi Chaldaeis,qui Gracis
fophi
iif
re-

&

inagicarum deludonum ratio ac modus cuiufmodi

magi

ecclefiadici quibus

240
isagicis

bus in dsBmcniaci mali cu

ratione dccipiant
magiinfatties
if

adionibus quatenuscolludat coopere* turdaemon 1^4

45:5

&

quida)a

miis differant.ibidem ,16.

17

Magicus daeroon, liberGer manicus 594 Ufiagici libri 139.145 improbataelcdionis &igni abfutncndi
lyj

quibus nominibusia

usrcri Teft .(ignificentur

magi infaroes

uarii

non ea-

dem omncs pcena afficiert

di ^6^,^66. $6j magi nialefici 5^ profani 139 magorumalios nonualdelae dentium pcena $6^ iragrum artera omnem afpi rarionibus d|monum eon
ftarc
13 j^

magici

libri

patribus

falfb

infcripti

154. 139

roagicorum medicorumpunitio 559 BBagicorum uatum oracuhs non efle crcdendum , nec
li. eosadeundos wagushomicidi) reusVulca no confecratur 145magus, cjui&Python 119

magorum carminibus non obedire animas dcfundo-,

pnagus
145-

adxmonc

oppreflus

rum magorum
141.

i6
funefius interituj
indc.

a fcrpente necatus
J31

145
magusilluror

mJgorum
J78f79
infamis quid,
ibid.

infanium
libri

poena

agus

magorura

palam exu^
reiuii

N D
S7i religio

X.

redt

maleficajFersaequalcs

J09

laagorum Perfarum

malefic^iegeMofistoIIiiuffjE ir5

magorura Pharaonis aftionesprjeftigiofae

160

maleficarummutua coniundio 308

maleficorum circumftantiae
inquirendic
fSi

magorum

prsftigias

nonue65.4

raEjfed phantafticoe

HiagoruiDpuniendoritm mo dus 18 magorurareligtoforum mul

concra

Maleficia

remedia
jy

maleficium
malefici

116.
,.
.

153,

magis quomodo Chriftinatiuicas deprehenfa 138 aiagis refipifcencibus propo

niturSylueftris
hiftoria
11

^SS
.

maleficij amoliendi

modus

pont.
5:83

magicus 470 &facrilegus 472 formula fuperftitiofa

491. J19. inquirendi ratio
'jSr. jSi

magos

beiredicere

nonpof-

methodus

certif-

fe,cui

wagos

565 trasfern etiam inter159

fima

5SO-f35H7
210

maleficijmateries
fitionequae facienda maleficiuoluncas

d-im cxMagishsereticiorti
taftatuant
roagiftratusin quae

in Maleficij perpetrati inqui-

140
575

^91

deMagisquidleges &decre
aaimad-

6$$
348.

malcficioaftediqui
549.3TO
roaIcficioatfe<5li
,

uertat Riagnetis uis quibus

66^
impe507
.

quomodo

poft refticucionem de das-

diatur

monis praeftigijs

Mahometus quomodo cmmeato fe rege^m fecerit

99 tnaiorumgentiumdij
maleiics
accafatricis
45-

eillitateinftituendi 533

& imbc-* &

ad toleranciam excitandi
maleficiolasfa mulierclauos

falfa

&acusuomic

36^

pcena
dus magicus
maieticaj

614
481

maleficia quibus materijs arceri credideric antiquitas

Kialeficsecapillis fufpef^ roo

corrigendas ratio
*!
. .

59Q

nsalcfics8; diuinatrici quid

poft morceac-ci/aeric

509 deMaleficijslegesan locum habeant 5^3 in Maleficijsuoluntatemfpe

5S4

daiijuoneuentum

6ff malieus

N D
xnalleusdiabolus 107 Malleus maleficarura qualis

E
fa

X.

MariaPathecain marem ucr

42J

hhtT
j^.

ciuscjue autores

Marix arbor cccnobium

nialium prope

mo

214 eiurdem fabul^

Xaados
j-o^
j^jf

r44
malkilouiales 5:12. malus.malus illc 106 mali cfu-quidam fadus dx-

jnomacus
iT?aIi

403
104 106
134

Geni;

mannaeaquaeablutio Marmaridius roaguj marmaritisherba Mars, Baal Mars Latij dcus

*

ij^

41
''^45

Mammona
Manafsisflagitia

Marfi
MarfilijFicini locus

330

mandragorasradicis
culus

homun
fi7

Martinauenefica Martinus de Arlcs

M^lTchlach
materies uaria

219 6^^

310,
279

manes
Manicha?! fnanium ciendorum

109 6^1

&

inter

& dura

uo

rogandorum confuetudp
noftra etjamsetatc ufurpa
ta

mitu

eieda

cuiufmodi

173.174

raateriam corporea
ijci

no fub

Maniiijlocus

zoS.iio

potentiae daemonis,

Marcclli medici fuperfiitio

cjuanturaadformsemutaticncm 161
materies du^e quoroodo ia corpus a diabolo per la*
raias

504
Marcioniftx 140 mares cum foeminis canom more cohnerereapud Karentinosjdiaboli ludibno

ingerantur
fuifie in

394

natcrias ore reiedas,

noa

oranes

corpore

Margareta comitilTa Burenfis

37<S

Mar^arita Henningi Achillis

^ F.maleficioaflTeda
38^

Matifconenfis comitis a diaboloabreptjhiftoria 14^ matrimonia inter collegas, ob fun^flionum commu-i

Maria Chrifti mater lamijs

cxtenfa njulier dici foiita

nemufum,
rerdum
diua
354

contrahiin339
311

folita

214

matrix mulieris ualdeattra-

Maria etiam poft partum

&
uir

Xofephuum raortuura,
.

Matthaeus Curtius medicus

go

Z90

Ma.

N D

X,

^iachUs Dareo^s
J47

abbis.

ic^ D. Maxiiri de CbaricaceUbcr 441 Maaroruni 4eas Iul>a 44

Maruca

niedicoMnultaetiam Jnmcr biscxocculca uacurxoc.

caiiouc cueaicotiay iarere

medioxumi

dij

19!
ibid.

Mechaliephaquid Hcbraeis
Me^hihelijs caiufdani faci" Dus audax acqus iaipuG*ns 557

Mediiusfidius.

melaachoha agitati pleriq; dzoaoauciy fe^asnosF-nes 41 mclaachoiia antc ezorciU

Mciea ucoefica Med^e iacaocacioocs

meoidaa aruuni
E^i

64
zq%.

mos euacnsQda

^^i

melanchoija lupioa 4U melaQchoIis reaedia.

ibid.

uctuftifsi-'

iacdidns hadcous

195 tradicae

ejcrlores , Theophrafti Paraceifarcdstorei ntitur ca irrifus

196
^ozr

Mcianchthenis amita: duo fpedra apparenc 9 MeliiRge pagus 42^ melandiolicus hurnor diabclo coaucQieQtilsiaus
3S8 4ZT.5Sr

c?cdicusapuella dxmo&ia^
Oicdicss qualis in malehcij
furp!::oQe
conliiussdiis

melanchohcorum depraua>
taimaginatio
12.7

Melchom
capta
ibid.

idclum

4^

Msleager AtaiaDtje amors

cs:iici eciaca esiiDij aliigad-

z6^

eius cxuliio^

oiubus , chsra&enbns carminJbus ufi J05

&

Meinerus Clacfius

167
fa

s>ediconiiii rGagiroruiB
Dicjo

pu"
569

quomodo dsmoaem c

medici? poci{sin)acD infeiia ilk de iii^iarum poreRace

periiiifio uulgi

mulo peljic 368 Memphiccs lapis foporifer

Z78

47
^pe
falli.

iredicos ctiam doSifsimos

adis-iiOQiacis

Mcrophodorus Menepia pag.

menais herba

319 43$
1^4

Meoahppz uidimt
Gi:>iicos

;odo&cs

in roalc^

Menandri fentcntia
mendaciorusi

4S 34^

cii:ri ^:

ialcKiaiE

&

diucs referre crrorcs faos

ipiritus.

fDendax

N
ic^ ic5

X.
fio

neodai^ pro diabolo:icem

patcrmcncJacij

6z%
^.j

n::hrucaE:li
oiilitis

BeDdaxfpiritos

ab hofpitemioria sf-

Mendcfioram liololatha.

fed: faiftoria
aiilaus, diabolus

4*7
izj

44
Menippus LBcioi delufusa
fuarpeDfa ifi e Meilrao maliebh philcru.

MjQerQaearlHae laatre luta Eoganuzr^

MiaeraaScythanimdea 44 miQcramgcBtfamdij ^f
Qir2C2!a dacE:.eiii;m oiulia 49^ diabold impcfribilia

MercuriusTrifae^iftus ei r5<5 gus Mercrio hmmanif aidin^is

litatum

qus

"3-^
i dsabclo e^

49

isiraciiia etlaa!

io<5 iBcretrixBabyloaica Merliaas falfo cznzonij &

di

Eirac^ulainbrcris
ir.;racuLa maiHiGffi

55 97
dexterita

oirgiais

Eiius

crciit-s.

te circidatoribos edi

mdi
5^

Mcrliai natioitas fabiloU.

518.519

tor

Ejiricola <}GoiDodo difcsr.

Meijaini
154
ibid.

Chami
cui
Sc

F-

ca^us

Zoroaftrcs

ceoda, a bono an malo dc mooe iint profcda nj

Mif-aifD

mag! hifamis an-

Mc^cnijs hamaaa uidisa oriculaprzcepti 48 mecaliici dzoioQes qaalcs.

.^^ miiTa faper airgiris mall ie

...

,1'

Cii^

aearrcm eelekrata.

m
Methodiiliber V' "^^^^
Mcthotia mag^i
iDrerica

94 fub Miflaucrf>aproferrciatt
tilia

ais.

m SV ad magica ie{eu
i

de Miflje

boaime

149 rooirui

mecusquid Maeibouis oraculurn

Micale u^nctca
l^licbael VillaaouaDiis

^5o
5;
(f^y

dggjonjrdponfiifii djgert.

medi
fiy

cut

Mithridatesara%iciM mSa pacliam Foriis^raclatfo M%'Cems colra laao ^y

fnv"tOQ

D. Micbelis itnaginem fe formidare^Qalatci^men 4^ Mivbaelis Yfrdung coatef'

dfi4

mytalas

595 matticia dstaCDis occai:o

iBGE;&ck

N D E
223
302,

X.
49^? maleficio affedoru

mcEfticia daemotiis tentationi magis obnoxia molaemulicrutn

morbos roagicis artibus nofi

curari

morbos
nes
ficet

Molochidolum
moIyherbsEuis
.

47
yi

quomodo

curent dajroo-

494.498
figni-,

monacho

oblatus

dasraon

morituri cantid quid

y4^

monachi, mentitidaemones a G. Sabino carmine depi 88 Af Bionachorum Bernatium tra'

gCEdiauenefica
magicsE

roortisuaDjda-mones ii^ mortui conficta de purgatorio querela

184
i6f

aMortuis non qusrendaue

ritas

z8o
ipt

fnonachorum diuinationes
monachis
currus

Mofes diuineMaieft.legatus
&fcriba
34
Sc

onuftus

Mofes magiae a Plinio

Ta-

citoinfimulatus 139 iteaHioniaies luniores ad obrer-

liorumineundem calumnise 140 Mofisieiunium 514 Mofislocus declaratus 284. 28)-.287 defilijsDeiadfili

rorum rpedacula non admittendcE

iiioniales
,

^44

dibrijs

organa fatanse lumagis accoitioda

ashominumingrefsis
Bionialium
hiftori* 383

ex**

dsmoniacarum
574. 377. 378.

plicatus

294
160.161

Mofis miracula uera,n6 pr^ftigiofa

montani dcemoQes
iit

quaies

cumMofe Deus
ciem locutus
moffelfcholp

faciead fa^

34
5-98

Montaniani

140

Mopfus Aphrorumdeus 44 morbus facerepileplia 201

morbonaturalietiam
inter^'

MuhazzimJn

dum

dcBmonempraeftigiJs

1S6 muliera diabolo agitata Gr^ ce &LatineIoquitur ^$7 mulieramolliciedida iif

fuisilludere

370 201

morborum
morborum

curatio andiuis

mulierobiuramentaa djgmo neabrepta 408

mulier rationale an brutura animal fit, dubitatum Platoni
liores

adfcribenda

curationes magi

ca.' Si ruperftitiofae 472 morbis extrema remedia o"" ptima 448

iz^

mulieres mafculis miferabi-

640
raulie"

N D
iis

X.

inulief es infirmius uafculum

Nam yfia in mare mutata 42^

naphthosuis 331 naribus fe extrahi fimuiat diabolus 691

curdid^Petro

mulieres minus punieRda?,

quam

uiri

639
59<S

mulierum

calculi

Narrationes rfjundi fortuitae,libellu$

muliferum propriu decipi iti muliercularum innocenter

Gallicus

43^

Natalis

Ramardus

regisi

ob
616

maleficii fufpicionem
611.

punicarum exempla
inulieribus cur tutores

& cu

Gall medicug $zj natationiscaufx ^89 natuf ae curfum diuinitus in** ftitutum impedire diabo-?
,

ratores darilegibus foli-

zz6 niuliebris fexus cur daemonis infidiis uiriii magis pa

ti

lumnonpoife 124 naturimiraculain fexiis im mutatione 421naturam femper addere,nuii

teat

116

quam demere,
424

&

lierfus

muliebris fexiis Fragilitas

credulitas
oouliebri

&

dignius femper mouerf

riaturalcs reS7^/<//^W<r^ii(^
.

zi^

pudendo adeffe me brumpriapo fimiie 424 inuhdusananimal ^48

losr

94

NauGratitarum dcus Sera'

ibid.' NaxideusLiber. Nazaret mohafterii Colonise

muhdi domini

xnundiinterituj per diluuiu

.59
Mundi

& Paulin^ hiftoria ex lofepho 305" inuriu generatio an lambendo conftet

inuftelcE fimilis beftiola

uirgines dsEmooiacis'
joi-

necefsitatis indufluna

301

necromantiacjuid, Scquiea
fiierintufi
viKve{Adi>Tix
172-

ex

miiitis dormientis oiee"

i66.iyz
in.

gredijrurfusqjingredi ui
la
,

neoocium perambulans
tenebris,quid

7S

SS7

Nembroth
Neomagii monialium
niacauexatio

w^-T

Abuchodonczor malefi-

45

A^ cio d^monis uexatus^^p

inNabucadnezarem quatenus diabolo fasuire permiflum 120 ]f^^ha s qnld Hebraeis 128

dsmo
378

Nephilim Ncptunus mari

ic^j.ipS,
priefefa^us'

Nereus deus.

ibid.'

N D

X.

Nergal iclotum 41 Nero eciam mdgxczTum artium uauicacem expercut ios Nilbasidolum 4 Nicolaus Gorcel iQaleficus
417

tionis certum teftimoniH

obfefsis pluribus

uno

in Io

comorantibus quomodo fuccurrendum 545 obfeflbs duplici morbo corr poris ^& animi infeftari
obfefsionis diabolicae

Nirrochidolum
no^tis )udibna

4%
281

cdm-

Noha

ebrius,a

filio

ChanQO
59

irrifus

roenturopunicum 440 obHdij djabolici figmenta

Noh*catc

idololacria fta-

41^,429
Occulta; philofophiae liber quartus an fitCorn.Agrip pae 9.iufdem uanitas 147,
14 8

cimadiluuio. 40 in Nohse fobolc quid machinacusdiabolus 59

Nonhercic ccenobium

Noricorumdcus

379 Tibilaenus

44
Nonnbergenfis Senatuspru dentia fumma 419 Nocherad joi Notoria ars is$

Ochofias rex deum Accaronero confuht ^^o.eius in^

teritus
J71

Oceanus 109 Odauiani Euporiftica,S:fuperftitio

5:04

NumaPompiliusmagus

1^6
iii

oculorum contagio natura^

lis

Nuroae conrultrix Aigcria

330
133.350

nympha
nunciusfacans nuptiarum racio turalisqux

oculorura fafcinum

to6

Oddonis magi

interitusi^i

&

caufa na-

OdhenGothoru deus
50 oenothorxuis Gcfophagus 3^4
ibid.

45,

^99

nymphamuhebris

414
45 4^ 54

^07
.

aymphl&nds Amorrheorum
nymphaa^um cohortcs
Nyrophseuns

neruolus.

ohlim,diaboIu$
eim'ifitrSeu

107

128
iy^.iy7,

Olai Gothi locus

413.^12
oliuae

quid Hebri$ & OU9. 150 both obfefl monialis moriturs,

OB

ramorum

ufus

oliuas
5*09

puritas

abnegationis

fiiae

&a

dce

Olympiceergapellicem hunianiu$
34^

o<onis tyraanide libera-

Orani-

E
Omnicolortibicen

85^

X. bus ad rem prajfentem

zc

Dnenquid

Kt.hr3cis

u/

comraodatarum

cjjicacia

onoccnraurus diabolus 107 Dnocrotjius diabolus. ibid.

Orpheus maeus Olchanes magus

Ophis
15

56
135"

Ofyris Aet^yptjoru deus 4^

140 Ophitae OpilijMacriniinteritus i8i

opinionis prauoe (ine rarione pertinacia , inexpiabilis
tinftura
5"

Othmus magus ouum dci^luciens

oualuftralia

i^i
ra'ocatur

$n Ouidjjlocus 44 4^182.207;
208209.555. 340. 34i.34f.
^095-11.^12.

Gpis
93ft^erev4fj

109

d dlaholo intcr^ 68 dumcieri

ouiumpeftis
P^

43S
^07
iaccr
ii.^

iopium
topij

279 coiledio 278 ly^.&cul

ibid.

optimum quale

tus triticiloco.

PAconiaeradix Pagcs djEmoniorum

dotes
vxackju'm'i(^

opij efus
las

apudTurcos &Per-

Z78 frequens opium comediiiijProuerb.

dxmon

108
falci

Paletheoborumgentes
natrices
Pailas

apudTurcos
ta,diuinis contraria

179

330

oraculaadjemonibus excita

Atiienarumdea

44
^jc^

40
51

palcnaChrifti

[iDracuiaCliriftonato contii

palmarura die

facratoruiM

cuifle

(loraculaedere

u8
hominib.dae

frondiumufus PaphtVenus culta

Paracelfiftercusmuris
Paracelfi aflecla;
orcii\3c

491
4.1

oracuiauarijslocis celebria,

198
ex-^
j-pf

quibus

illuii:

quidam

mon

65

oracuiorum anibiguitates
oratio &ieiunium

ParacclfiilaE

ftura

cuiufdam impo ipg

coniunda

Paracelfiftica
fligatio

daemonupic49 j

220
orationis cumieiuniouis in
cijciendis

dmonibus

xrixfiiAfndxmones ParisdePuteo
lis

100

^40
Oratipnisformula 71-3:21. ^56 prationum publicc a fjdeli"

4^1 ParidcGs determinatioqu;!"

fe6Q'

Patfeccs

ludiHcator ma-M

Aa

cr.

I
paitores ecclefiaru
roagi

N D

X.

pcntaphylliuls

jo^

quidam 448

perdixjdiabolus 107 de Perdicibus falfa opinio

511

aPaftdribus ctiam eccle(ia~

rum in curando maleficio populum feduci. ibid.

patriidii

Periapta phyficayo^. corun-

demuanitas

47?

45
dacmonu
S$7Si^
ifj

periaptis quatenus fidendu

patrumexeplafiduciaj Sctolerantis contra infultus

Paulmaars
PaulJRiE

& Mundi hiftoria ex

rerum naturadajmones 35 apudPerfas ucneficorupoe-, na 6/^6

Peripateticis nulli in
peftis

lofepho 505" Paul^ Grilladusl. 0.364.481

in tenebris grafTans

107
peftis

Paulusad^monecolaphisc^
fus
405"

pecoru cb noftra pec* 438

334
ibid.

cata
peft e

Paulilibermagicus 139 diuiPaulilocus 135.117,110.

211.140,451. J3<5

infedorum linteaminu

contagio
nias.

Petrinorum familia Bono181.51J

Paufaniaz locus

peccadi tres tantum modi

peccatoris in uanitates decli

l'etrusAponenfis,ConciIia'
tor

140

natiounde peccatum mutum

670
378

Petrus BrabantiuSjCiusqj ira poftura 184

Petri Bourgoti cofefsio

6ot

peccatiautor jo6 peccatura quifacitjexdiabo

lo efl 594 pecoraa diabolo etiam propterodium hominum af*
fligt

PetrusDaraianus 237 Petri deAbano ElementaM;

310 Petri Lt)mbardi de magica
artefententia
14 <f

gica Petrus depalude

14

440

pecudes quandoq^ etiam ue nenis tolli, fcdplurimum

pefte

diuiPetrilocus 44 Petri triplex abnegatio Chrt

fti

457
174
dii

S97

perPeluim diuinatio cuiuf-

modi
penates

4^109

Petrum cribrarenonpermif'* 120 fum diabolo PhaedrxinHippoIytum priPhaetufa ia

Penelopes proci prodantur

quomodo
176

uignumamor warcm

34J?

muta-*

422

I
ta

N D
421

X.

nienfis

^4^

phantafiacorrupta, lamiaru

philofophi, Chaldsis magi

137

dodor
tietur

326327
229.^30. 235"

phantafi^ uis,& quoroodo ui

phantafiae quatuor eftedus

philtraueraqua 34^^ philtra citius furorem indu^

cere^quam amorem con'

phantafiahominu qu6 corrumpatdiabolus 235

phantafiam iamiaru

ciliare342&mortenQ 345

Phimods
Phorcis

294
109
yio

quomo241

doregatdsemon
phantafticatrasformatio

Phu Arabicum
Phut
phyladeria PicatrixHifpanus
pici auis efus

ho
235

rainuminbeftias
phantafia

phantaftici uulgo quijitem

43 ^76 140
fit

260. ^^i
108
6^3

PharaOjdiabolitypus

pietas unica

hominum

a da?^

Pharaonismagi
Pharaonis

magorum adio-

nes praeftigiofae i^o.inde

167 Pharaonis pertinacia pharraaca in locis remotis
fepulta

monum aftu cuftodiaj^^i pietatisuim qui abnegarur, 217 circa fidem reprobi pilainbouis uentriculo nataunde
pili

non

pofle laedere

399.400 meiendoescreti 396

Pinneti amafiajFlorinadgroo
322

116
^XffAXKvieis, ^ff*xKivreu, ^asf^
f4KivTfica

Pirithoum priraum lunacaelodeduxiffe

pifcatio medicamentis
inutilis

212

16.352
191

fada

Phauoriniphilofophi dcgC'
nethiiacis fententia

menfse

345

pifcium captura per incanta-

Phegoridolum 41 Pherecidi etiam aflertus dx~

monumlapfus
Philippaldus Hifpanus
dicus
tus
35"

tionem planipesdxmon
Plato an cx uirgine linenatus
tentia

474
114

& Apol30i

me334

Platonis de daemonibus ien

Phihppus ab angelo transia243 Philippi Mclanchthonis iudicium de dcemoniacis 5-57

n5

Azotum

Platonismagias ftudium 137 Platoncphiiofophia fuam ab Aegyptijshaufifto ii5

Phihppus Vueileiich Colo^

Platonicorum de dsmoni-

Aa

bus

N D
55-"^
^ii

1>us feotentia

pOtamantii:
poteftates

Plinijerror

*8o lof
115*

Minij locus 75.77.400.414.

4-2i
1
i

potelUtesaerex

prapcantatores,exorciftae 5JI

loiinus

un.ifa{cis

magus daemoa

1^6

praecones funebrcs in Galli^

praefagia
117

114

iuiro

^A^p^x'* 41- infe^

risprscfej^tus

44

pr*feruatiua ratio opt.

dicationispars
Prarfiatfj

me441

riutonis galea
uluuia
'

311

77 tien a maleficispor
i7S'5^9

pacerequu

Cef^LCtii

Gt

putat

418.419

prjeftigi.^ 117.155.

magorum
l6o
in

poculord certamen AfTueri

regislege interdicftum 10

Pharaonis
prseftigiator

cum equulo

rc2uorum deus Vranus

i

44

sere coTcendere uifus 160

praeitigiatores,djJiiiones iij
prceftjtes dij

oer^ru affertio uel contra-

diclioparuipoaderisinfa garum negocio zoo rolitianilocus 543

^^ornponatius<<!^4'

4^
615
558
effica-,

pritoris uxor falfo maleficij

accufata
precationis uis

676

Pomponat) de obrefsis prin cipio ab atra bile euacuan

dis fententia
5'3^^95'

precum communium
cia

n^H^
41
eft ae'.

ramponatij

liber 76. iocus

Prtapus princcpscuipoteftas
ris

loj

l'oncificesRom.pIericj5 infa

princeps huius mundi. ibid.

.principis Chriftiani
ci

porci

me? magi 45^0 Gadarenorum maleficioaffedi

&ethni
6^0

djfcrimen

^jo

principi? uerepij

imago Ch
10
11

',>.>'

Ner.eus

uenfisdux

45

principis uirtus 6bi

maxime qu^
lof
na(f^a

p.^rorumanguftla 594 I-orphvrius rna^jus 1^6 eius c^eiyna 490. de datmoni* bus feQtenciaii^.theurgia
Vx

principatus

proba materijjfi probu

(it

prob.itiooes in

tumaus

jOissbilefolumpuniri

4^ 650

10 criminahb. ciaras efledebere 59I Procius philorophus^magui

artificemrprouerb.
Jj^.eius da facnfici,o

&ma

N D

X.
fi

gla liber.

ibid.138

Pythias
Pythiae puellae de Paulo

prodigiorum fides quomodoa diaboloparetur S9

Propertijlocus ij^.j^o.j^f
v-^-fip/fTi/e

&

apudAegyptios
optima medi4^1
41
io

Barnabateftimonium 6i Pythiam pro Samuele,diabo li fpedru excitafle 16^.167 Pythius cur Apollo ifj"
Pythius(piritus

io5(iSi

afs<fvA.%}tjiK^

cationispars Profcrpina
7^9>v ar,yii(ir

Pythiu oraeulu unde didii Pytho. ibid. Python.Pythonicus (piritut

ii9

d ^ m on
.

prouinciarumdjj
Pfal.locus

^3
,i8.^,7

Q
aVseligauit, eandcquot
que foluere ncceile
eft:Canon,anucrus i6z* inde laXl^uarftionibfTue tormen'* tis ftuporem ac taciturnitatem inducendi modut magicus 48^48$

Pie}lasChri{^ianus,eiusque

de dcmonibus fententia

^iM/^idaemoncs 114 Pfyches uenerea cum CupidincQelitatio

217

pueIIa,amoris

d^mone obfef

fa^S^epiIepticajprods" moniacahabita 429

puellae cuiufda pili in

R RAbi Mofis dc magicis mi

raculis fentcntia

^ct
^id

radixSolomonis qu
radice nulla
trahi

numos

marchicos uerfi jy^ puerinuirginemutatus 424 pueri dxmoniaci Amfleroda miquales 371
pulli caput

dzmonem ex^
^
51J

RacdMindenlis arx c Rana uiridi phiitrum

ranae Aegyptiae

^if

quomodo

541 163

citra

noxaftyloptundatur 47^
pupilla ocuii fpirituu copia

Raphaelis angeli liber ratio,animalegis

rationi

1^6 6fx

quantum

in

rcrum

pupiIljBbinxquibufdam faicinatricibus

miraculis tribuendu J99.

400
rattosincantandirati
Razielisatigeli liber
rc<f^ores

330
137

118

Pyrrhonine difputationes

pythagorx magi^ ftudiu

translationes

14^
JCf

135.

tencbrarum huiut

159

feculi

Pythiamulier

j8i

regalefacer^otium

676
rcgi-

N D
4^

X,
perltitiomultifaria

feginaCccU

4^
114

ibid. J^emmonidolum. remora piiciculus philcron

rorearbordaemon

Rudoiphus

Erfurtenfis epi^

Rerophaidolum 45 Renerus Solenander mediCLis-.

fcopus Rugianorumfuperftitio

87
f(5.

2,77.405.415

f7 rufticus horaru idus in cor-

res monftrofE ore reieftse, an fuerintin corpore 55-1

res narur-ales corporib innafcijquE ad maleficia

defentiens rutafafciniannuletum
S

37^ jio

quan395:

SAadicE
lis

rabini de Samije-

doqjreferunrur
res natijrales in
-

apparitione fenteri

magno mun
93
artificiales

tia

}6^
3i3.332^'49<^
-

^JP

Sabeilicildcus

ses naturales

&

quandoq^
'

facerdos ma^us a dasmone P

iu.4ieari

daemo
ibid.

iiiacas.

oppreuus facerdotesAegypti

145"

& Gr^ci

JFS

plerunqj efle ridipulaj,

quibuslamiaeiaedere cre-

medicJncBftudiofi 449 facerdotes pro diis fuis

&

duntur ^^7'S^^ ' reuelacionum ars 153 in ReueIationibu's& appari tionibus quib.hominibus
.
.

comedere & colre 30^ facerdotes uidimarum hu-

manarum
fpenfi

a Tiberio

fu-?

49

interefieexpediat
fiiios

75

rex fuper omnes klv

fuper^

10$

facerdotum Beli fraus 308 {acerdotum fucus in adujteriis 307

facrificiMoguntinenfis dae-

rhamniramus yro Rhodigium Italiaeopp 184 j-ituum uariecas pro deorum

multitudine

monium
modi

tamiliare cuiufiii

46
140 z6z
140
ij8

facrificorum

quorundam

raa

Robertus Anglicus Rodicofani fabula $Iogerius Bachon.

Rolleri

gicadiuinatio
facrificiornm riumerus

191

apud
ijo

A-egyprios
faga

&

Erici hi{loria'ex

unde

did:a zo6.

& qu.
^

Saxpne Grammat.

ibid.

Romani

facroru ricus cismutuati

aGr^
47
fu-

faga; Ixdendse per incanta-

Jlomaoorum
flis

dii^f. religio137.

iiodium quale

tionem modus 4^4 fags ne Chrifti quidem tem pore,aedum Mofis,cogni

tas

N
64 j
as*-

'

t
iagstalej,quales noftra
ignotse

tatecomburunturjpnfcis
20<5.zo7

miflura I2Q Satan.Satanas $4*^0$ fathanGe angelus io5.nucius.

ibid.

fagarum uocis abufus apud

fathan inftitutaomniamai
le

Gennanos
Sagana uenefiea
fagitta uolas in dieioy.
Pralt.

131

cohaerere
praefigi

215

646
quid
537

fathana: limites

torquendia

Deo
fatansB

384

fagittaeinaera eiaculari im.

winentetempeftateapud

io5 fatanx profligandi methodus certifsiroa ^30.^47

fatanae in

roembra

Gothos

folitae
^

ju
309

Sahacat Saitarumidololatria
falis
lalis

ior poteftas a
tatur

quos homines maDeo permit

SS^

44
4^2

conrecrati ufus

uirtus J14. exorcifatio.

ibid.

Saturnus 44.109 Saturni adulterium ab eius facerdote adminiftratuni

Salomopis jdololatria
Samaritani

^70
6^2.
4$:

Samiorumdealuno

Samuclis apparitionem fuiffe iilufionem , etiam He169 pro Samuelis imagine,diabo li fpedrum a Py thia excibraeis uideri

307 Saturno infantes oblati 49 Saturninus 305* fatyrus animal 313. diabolus
107 Satvrus an

damones

^i^.dii

tatum i6S'i67 de Samueleuero non cuoca

to
,

fatyrii radix Satyrides infulas

Jio
31J

Saul pythoniflas confuiit

-570

Auguftini fententia

169.171

Saulis reprobatio i^i.prsuaricatio

fandoruminuocatioin mor
^98 ianguinis ftuxum inhibendi jBodusraagicus 473 fanguinis humani uidima
bis

168

faxearaoles Colonis
56.2j8^

247

Saxonis Grammatiei locus

47.4S

Saxones aScIauis csfi 107 fcalpeUiacies frada per ue*

nara ingreflaj&c.

ad Sanguinem fiftendum fu'

400

perrticiofum reraediu 45^7

inSarjs uirginis uiros fepte

fchedula ridicula collo appenfa contra lippitudine

curitaf^uirediaboloper-

JCO

Aa

fthif-

N D
6i^

fchifmatls cxecratio

X. an bono dmone fada,* fint difcernenda 117

lorpio,diaboIu$ 107 Sergius moaachusMahome

Simon magus e uirgine fc na tum mentitus $^^'P9

Simonis magi fafcinum 155. imago Fauftiniano impref
fa237 pr^ftigin2.225.fta

tipraeceptorpS quo com mento prophetafadus. 99

ferpens antlquus j^.tortuoius.ibid. 6C107. diabolus.

tuai^ointeritus.
firapliciafenfus

ibid.

ibid.

auferentia

turbantia& 17^

ferpcntes a Nigritis fafcina-

fimplicitas eft diaboli illu.

ferpentum incantatio.ibid. de Seruatii Saflenipuero hiftoria

fionib.organum J47 fimulachrum nullum exhorrefccre

dacmonem

40?

Z77
Nolaiii fuperfti-

M. Seruilii
tio

foo
laris filius fal

fimulachrorum miraculaper damoncfierifolita 6^.66 inSinura deipuendi fupcr*

ftitio
fii

Seruius Tullus
fo creditus

^oi.jis

Q.Scrtoriicerua,Dian3B facra,confultrix

Snebergiusdxmon Sodomxexitium
folanifuriofiradix
folis

tot

40

lu

Seth

fiiii,angeli appellati 29^ &filiiDei z^6 Seuaruaim Airyriorum urbs

2o curfus miraculofe impe

124
fuperftitione

ditus

Solomona

ma

SeueriSulpitlilocus

66

gicaahenus ^i^ Solomonis liber ijp.radix f if

fexu5 humani mutatio naturahs 422,

qu2

ji^

SibylhDuifcops
Sjbyilae Erythrae^

6if

fomniferalamiarum ungucn ta cuiufmodi 174.27^

de diuina-

tionis uanitatc reatentia

189

fomniorum obleruatio 127 fomnorinac imagmes 252 fomnus grauis &inquietuf

bfsitudinem parit
6it

Sibyilx,a

d^mone uelut coyi

dadx
Sibyll.i> albae

112

fophi,qui Chald^is magi 137 Sophu Vuicri filia fOI

foporisfpiritus
fcrtes uarije

figiliorum aftronomicoruifl

io5
187
181

& m.gicoruuaniuj
4S3.4S9
f\j^ni

477.

wnJe

fortium
i

eiymon

qnpmoio

malQne,

fortilegi qui Ifidcro 178.

unded/.

I
<!e<!i(fti

N D E
i8i

X.
iii.(i^ii

tempore
Statores
dij

Sofigenes Alexaridri praecc-

ftabulariac foeminac.ftabtilii

ptor^^.eiuslocus. ibidfortJlegium
177
45"

4f
lyi

Steganographialoannis Tri
thcmij ifo.eius ordo
ftella

Spartaedealuno

Ipedrum miru

81.

<jub

dido
93

Chnfti natiuitatisini$8

uiAusabierit cdriryllogifmi
fpeftra cur fortes uiri

dex,qualis
ftellalunaria

pi

94
341

no

ui-

fteliiophiltrum

duant Splraundedifta

130 88
loj

fpirituales aftutix in ccElefti

bus
nis coire
fe

Stephanus Atrcbatcnfis monachus ^2.6.^18 ftercus muris ParaceKi 198 ftercora non habere philtri

ipiritualesnaturas cu foemi-

uim
ftincusphiltrum
ftipes fatalis

344
341

nuUo modo pof3iy

fpiritus agensinfilijs

contu

i^6

macibus
nioru

105'.

Antichrifti.

ftrigs.ftrigts aues

lo^-unde
27?

io6.Aegypti.ibid. dtemo105".

di^ae
perftitiofa

Dei malus

loj'.

ftrumisabigendiscuratio fu

diuinationis ic6.

iwmun-

47*

dus. ibid

impoftor. ibid.

irg.ibid.mcdax.ibid^men* dacioru iij mutus & furr

.

107 ftupor in tormentis quofiio*

ftruthiodiabolus

duj,Pythiu,fopori$,timQ
risio^.uertiginis.
ibid.

do diffoluatur 48J ftuporem in tormcntis inducentiauerba 482.4$^

fubuerfiqui ^7% fucciniuit quibus impediatur

fp\ntu% ad u-indidam creati.

ibid.an pofsint corpora transferre 141. Imperatores,Duces,Comites,Seruij&c.qui

iji.

yor

immundi

&

SuccotBcnothidolum 41 fuccubae, daemonis cxcmplu

320. 321

mali unde ^^.mali ,etiana

Dei
248.

fpiritus didi 554. mun

di 105. cjuales fubftantiae

fuccubi & incubi dffmonit. prxftjgi l^o.^M Sueciae regis in excrcitu hmia?

fpirjtuu

immundorum fubti15:1

circumdu^ae

268

Juas&fraus ai^inSrega
nographia partitio
fpuere in terram eleuationjs

Suid^elocus
fulphuris uis

28^ jop
4^

Sumanus

I
fupwsrftltlo

N D
ds454
2,8

X.
^^x

quompdo religio nemimitetur 499

infidijs

tentationis caui^

inTentationeomni acquiefcendu uoiuntari diuinoe

tentatores daemones
iijr

fuperflitiones pellendis

faonu
litae

exerceri fo

fupprefsiones

43^ fuum pefti^ Syluani45.qui&:incubi ^ii

Sylueller ij.pont.

tcrniftratores

daemones 109
ibid.
^p.yeJ.jS.

terreiuiruncuii.

Rom.ma-

Tertullianiiocus
teftes

gus

45:0. Gilbertus antea 5^5. de code^hiftoria ibid.

d^.i^^p-exhortatio

442,

monachofano nolen410

lynochtides SyrotuindeaAftarte

jn

tiq; exefti

44

teftjculos incatatione

no adi

T
TAciturnitas
in torraetis

mi
7iTUPiJtf

309 a diabolo interdu

6(iio

quomododifloluatur
48y. eaadem luducentia 481.^83 licrbi
.Tages^
81

cieri
tetrici familiares

dsmones

Teutates Galioraidolu fo thaninim diabolus lej

Tamerani
tarantulae
^

Hj

raorfujfymptoma 416 ta& curatia

Thamuzidolura Thartacidoium
Thayfafl.
theangelis radix

43

42
398

iTatiani de

daEmorum tenca-'
loi

i^o

tionelententii Tatianilocus

Thebanoru
di?iS7!&

idololatria

44
477
12

S7'W
49
9^ 484
331

Thebit annuii

Tauricorumfacra taurusMahometicus
taxilli

tormentum

TheodorusByiantinus 230^ Theodorus Gronius conful

Vucfalien(i$ jzf Theodorusiurifc. 95.184 Theodolijludaeorura princi pis cumPhilippo argenta

Tcichiaes fafcinatores
teli

extmhendi modus magi473

jo(j(^i

cus

Temixtitarumfacra

tepeftatisfedatio impia ^yS.

tepla ingrefsi cur fe relperge

riocGlloquiura 289 Theophrafti Paracelfi lemu^

refolitietia apudueteres
2.04

modus 439. eiufde Paragramon ritem

res pellendi

jbTenebris cur aliqua collu

cerc uideancur

eiufdem feClatorum impu dentia 1^6

therianarcjE uis

94

438
the-

N D E

X.

thefaurum Inquiredi modus

roagicus 478(<J4f

roaBuifaB

fo
SS7^5S^

tolerantix exempla

TheHalica mulier,Prouerb.
theurglcaecofecrationes 134

Tonantes

dij

45(39^

Theutus daemon apudPlato

nem

iijT

Thibiorum gens ^jo.InPon-r

tOjnonpoflemergi 589 Thiio a dracone interfedus,
herbaeuireltituitur
^v/iu7if(u

tophacei calculiin uteronati tophus 400 a colico laboran te deiedus 398. in iuuenca TU uentrereperiri folitus, qualis 4Co.itein iunduris

morbo ardculari laborantium Cormenta cjuomodo

395
quida
481.4^5

175

cur

Homero

di225-

non

fentiant

flxmulieres

Thomse Hbrmagicus

139

Thornumen
thus

45

yio(4yi thuris ecereo Pafchali uius Tiberij CsEf.oculi 331

tibicinis

OmnicolorisHani.
8y

melaehiftcria

Tibil^nusNoricoria deus 44 Tibullilocus 208 lo^ timor nodurnus

timorisrpiritus.
ibid.

tirnorem fortcs imagines gignere Z50

tormentis fides non adhiben da 62i inTormentis ftuporSc taciturniras quomodo difibU uatur 48 j Triballoru fafcinatrices 330 Trifmegiftus Mercurius ma*, gus i3(J.eiufdem de dcemo DU lapfu fenteotia 35". item de fpirituum nominibus tradatus 147 Tritemius magus i^-o. eiufde Steganographia. ibid.

TroianorumdeaVefta
Trophonij oraculum trulli doemones quales Tucciauirgo Veftalis
TulIiHoftilij interitus

4J
93;
iii

aTimore no(flurno no metucndumquid ^u

tipula

422

158

Tirefiaeuaticinia^S.uatis in

141

fcEEiinammutatio
Tiridates magus

Tobiaeangelus TobiiE caftitatCj&ad Deum oratione fugatum dasmo-

42^ 20J 346

Turcae cuiufdam miranda 9^

Turcarum magica diuinatio

189
turelares dij

4^
497
24<J
adulte-"

nium
in

5r

Tobiam

nihil

permifFum
120

Tyberius Atinius typho Tyranni facerdotis

riura

diabcio,cur

307.308
pra;-

togarum

ipecies

quando P..0

Tyri intericusabEfaJa

di<^us

I 4i<^us

N D
S9

X.

uentriculi dolores

5f4
ibid

uentricali orificium neruo*

VAlentinianihserecicii^o Vaicnaaa 510 Valenj iviax.locus (54.181 Varronis coramenticiorura deoruni numrus
uafa iniquitatiSjSc furorisjdg

fum,& ualde fenfile.

uentriloquiiip. quiAug.igj uentiuenales ifj

Vcnu$ Arabum dca 44. Paphiculta,

ibid.

mones lyf.item ir^ mortiS'

ibid.

Veneris impotentiae remcdium magicura 47J

in

Venerea lue laborantiQ lo

tioanimalcula quoeda inhatare 39^

uates diaboH cuiufmodi yi.ja

tiedes portarum uaneno

fedae

in.i

Veia uenefica
uenator,diabolus
uenefica magia

355 645*

uerbena
ra,fed fpiritus

fio

VerbumDei non mortua litc

106
531
151.

& uita 47^

jij

fpirituefficax

ueneficaru appellatio

ars

fola pertimefceda dyS.poe

hx
lieaeficus

^44.(^4? (nis

131

pro mago Germaenefici i6.1ege Mofis tolli iufsii.u6.quiproprie di

ceadi 334. quomodo laedant animatia j^/.ratio 9.

Verbi Dei abufus ^j-j". 454. 470.genuinus ufus. ibid. uerbanihilimmutare nifiau ditum 485^.487. ftupore Sc taciturnitatein tormentis iaducentia ^Si.^S^.^S^^ uerbis imprecationu nemu n e m po fl e 1 d 5:9 9 (Jo o
i
.
.

ueneficorum puniendorum i8.(duj^4 modus contra Veneficura q uid agen Uenefici genus quo pecus pe
ritjuaris

inftituto confbnis in

eli'*

roinando fatana

elTe

opus

uerbafcum

474

34^
ibid.

uerita$,certaBrei noticia<5jo

ucneficioinfe(fli qualcs 438.

eoru fymptomata.

inprofundo abftrufa 7.n5 quxrendaamortuis i6f

uentatepofle etiaadiabolo,

ad Veneficia fcEminae uiris procliuiores 6^^.6^6 ueneficiorum rrimorabilia exempla 331

licetmendace dici 171 uermis oflo pedum longitu* dinearurtito eiedus 398.

ucneaa intro aflumpta 436.

cotadulajdentia,
tu.
ite hali-

equum
tio

infeflancis cura

ibid.

4f8.4f? udrmei prodigiofos inter-

Veneciaaellofuaabulus

^6

dumin hominttm

finibus
nafci.

I
t2iC6i

N D
ibid.

E X. VlricusMolitor
Vlricus NeureflTcr
ulula^jdiabolus

^,520

nertiginis fpiritus

io6

371

Vefpafiani miraculu JO5.J04.

107 ultores fcelerum dftmoues

Vlyfsis fociorura mutatio.
4i8.i(20

VeftaTroianorumdca
ueronichcrbgloria
uidimae

4^
510

ueterinarix artis autores J63

human

a diabolo

cxcogitatae

j^

uoces an llae cum cocH imaginibus cooueaiant.

IC7 uolucres coeli uoluntas non omnis punien-

Midim
47.48

ranguiuis

humani
45"
^

Vidlonadca
ncs

Vinccntij fabulof^narratio*
5i8'Si9

da Vortigernwsrex
iyctf;rtTf

640.541
318

nc

Vmum

inuertatur,ruper.

upupac penna" yii,ouum/ibid.

ftitiofum rcmedium 457 Virg.Iocus 43.65.uS.1S0.1Si.

dsemones cur
$s

207. 209.

211. 271. 301.

340.

Empcdocli Vranus Poenorum deus

urfini cercbri efus

44
422

54^.415.438.^10,639. fpiri'

tu

fe

obiclTam puclla qu^faHa

531

in

Vtero nati tophicci calca

ii

dam
ne
ti

Viri femine cur multi na

Vuafdath deus

J96 4j

fingantur

304.305

Vueli pagi damoniaca fida

abfqjViri feminc pr^ttrChri

448
Vuerteti occlufarum monia* lium dsemoniacaru hifloria

flum,nemonatus 301 uirgo religiofa apud IIoIUn<dos ob incubu dsmonem

praecjpueexufta
iairgincs

374

275
285.288.

omnes hymcnc do

237 Vuefalienfis exorcifta hifto"

ria

Vueruuolf

tatszS^. inde
declarata

524

iirginitati$indici3,ex

Mofe

Vuieri

cognomen La^inum

284.287

Pifeinarius ji^.cd^^^tdiaboli conatuii) uires 58 pa-

lirunculimoQtanijiii. terrei

109
is

renresi09.i'ratrss

ii'^

quid

659

Vuiero

lares familiares in b*

^italis

Bcfumbxus medicus
43

dibus parentum fuoruobferuati.

ibid.

ituliaurciadorati

Vuildftadia

408
ciU

iculorum adotatio

47

Vuinandus monachus exor-

I
clfia

N D
SH
44

E
'

X.

Za.ntefae mulieris {pecie iii^'

VulcanusLemni

cultus

boliisdeS.Francircomen
titus

uulturum partus 301 Vuolfenbutel arx $87 "ViiymmariaDuringoru opp.

87

427

^
175

Zamolxis magus ijf ibid. Zaratus magus. Zarmocenidasraagus. ibid. Zarois magi interitus 141
zauberer
mifli
iji

Antftus hi%)ricus

lA-Xurguminae

240

Zenobia ab Aureliano cur di

640
Perfa Ororaafi

Zoroaftres

ZAbuIus maguf
Zachariae Babylonij

15^
li-

F.i^^^.magii repertor.ibid/

idem qui
bid.

&

Mefraim

i-

berij^.prophetselocusj-i
Zairagia ars difHcillima
1S6.

2ijro,diaboIus

107

Sv

w
i
t,
.

m
I

r'"^-

:*

N'1&.

/
i

^'