Etnia.

Emrtimi etni mund t konsiderohet si shfaqje e vonshm, term i shfaqur n

fund t shekullit XIX n frngjishte (fr. Ethnie), q rrjedh nga forma e vjeter greke /
thnos, njerz a popull me origjin t njjt; anglisht ethnicity apo ethnic grup me
kuptimin popullat q sht e lidhur n baz t lidhjeve t prbashkta t racs, gjuhs,
kombsis, kulturs a religjionit; gjer. ethnie dhe ethnische grupe; ital. etnia dhe gruppo
etnico, gjithashtu me kuptim t ngjashm. Shum autor pajtohen q ndonse termi etni sht i
von, mbiemri etnik ndeshet shum m hert. Po ashtu, koncepti q shpreh termi etni sht i
njohur shum m hert. Sot, n literaturn shkencore dhe n fjalor t ndryshm terminologjik
ndeshim disa prkufizime pr termin etni, duke u bazuar n disa kritere shoqrore e qasje t
ndryshme. Termi grup etnik apo etni mori nj kuptim t ri, sidomos pas zhvillimeve post-
kolonialiste n Afrik, domethn iden e fisit, e prdorur m par pr t'iu referuar nj njsie
sociopolitike antart e t cilit ishin t lidhur me lidhje farefisnore. Ky ndryshim n kuptim
ndodhi pasi q shum sociolog u prpoqn t kritikojn diskursin eurocentrik, me t cilin popujt
e bots n zhvillim quheshin me terma "fise", ndrsa ata n botn e zhvilluar quheshin "popuj"
ose "kombe" (Green, 2006).
Duke folur pr etnin, Anthony Smith thekson se te koncepti i etnis mund t dallohen dy
qasje. Pr disa, etnia ka vlera primordiale, pasi q ekziston n natyr jasht kohs. sht nj prej
t dhnave t ekzistencs njerzore. Ndrkaq, pr disa t tjer, etnia shihet si situacionale
(konstruktiviste, Green 2006), pasi q prkatsia ndaj grupit etnik sht shtje e qndrimeve,
perceptimeve dhe ndjenjave q domosdoshmrish jan t luhatshme dhe t paqndrueshme.
Midis ktyre dy ekstremeve qndrojn qasjet q i theksojn atributet historike dhe simbolike, ose
atributet kulturore t etnis (Smith, 1991:20). Sipas ktij autori:
Grupi etnik sht tip i kolektivitetit kulturor, q v theksin n rolin e miteve t prejardhjes dhe t
memories historike dhe q njihet n baz t nj a m shum dallimeve si religjioni, zakonet,
gjuha apo institucionet (f. 20)
M tej, Smith-i bn dallimin midis kategorive etnike dhe bashksive etnike. T parat i prkufizon
si popullsi njerzore, t cilt njerzit nga jasht i konsiderojn se prbjn nj kultur t ndar
dhe grup historik. Ndrkaq, bashksit etnike dallohen n baz t atributeve t tilla si, mitet pr
origjinn e prbashkt, kujtesa historike, ndjenja e solidaritetit apo ndrlidhja me atdheun. Etnia i
ka gjasht atribute kryesore: 1. Emrin e prbashkt t prvem, 2. mitin pr origjinn e
prbashkt, 3. kujtimet e prbashkta historike, 4. nj apo m shum elemente dalluese kulturore,
5. asociimin me nj truall specifik dhe 6. ndjenjn e solidaritetit pr sektort e rndsishm t
popullats (f. 21) Sipas tij, religjioni dhe gjuha jan dy faktor shum t rndsishm mbi bazn
e t cilve bhen bashk, por edhe diferencohen, grupet etnike nga njri-tjetri.

Sipas Giddensit
Etnia ka t bj me praktikat dhe botkuptimet kulturore q dallojn nj komunitet t caktuar njerzish.
Antart e grupeve etnike e konsiderojn vetn e tyre si t veant nga ana kulturore nga grupimet e tjera
n shoqri dhe po kshtu konsiderohen edhe nga t tjert. Pr t dalluar grupet etnike nga njri tjetri
mund t shrbejn karakteristika t ndryshme, por m kryesoret jan: gjuha, historia ose prejardhja, feja
dhe mnyrat e veshjes ose zbukurimeve. Dallimet etnike jan plotsisht t t msuara, gj q duket pr sa
koh q mbaj mend se shpesh grupet e tilla jan konsideruar si t lindur pr tu sunduar apo n t kundrt
jan par si jo inteligjent, dembel t lindur e ksht me radh.

Harald Haaraman
Njohja e prkatsis etnike ndrton boshtin themelor t identitetit, Si thekson Harald Haarman,
etnia mund t konsiderohet si dimensioni themelor i identitetit n ndrtimin e shoqris
njerzore, pa marr parasysh deri n mas lidhjet etnike luajn rol n sjelljet e individit apo
jan t manipuluara nga faktor t jashtmDuke i prmbledhur pikpamjet e autorve q u
paraqitn m lart, lidhur me prkufizimin e etnive dhe prcaktimin e tipareve t saja kryesore,
vrehet qart se sa komplekse bhet dhnia e nj prkufizimi ekzakt. Kompleksiteti i
prkufizimit t etnive del nga fakti se n realitet nuk mund t ndiqet nj rrug e vetme, e cila ka
uar n krijimin e etnive n baz t tipareve t njjta. N fakt, n secilin rast q mund ta marrim
n shqyrtim t krijimit t ndonj etnie, do t vrejm q njri tipar do t jet m dominues. T
shumtn e rasteve dy tipare dalin m dominuese, gjuha ose feja, por i mjaft i pranishm sht
edhe tipari i territorit. Edhe tiparet e tjera si, prejardhja e prbashkt, kujtesa historike, mitet,
ndrveprimi shoqror, elementet kulturore etj. jan t rndsishme, sidomos n formsimin e nj
kornize mendore kognitive t identitetit etnik, por megjithat gjuha dhe religjioni mbeten tipare
themelore