Voda U Tlu 2

Sadraj
Kretanje vode kroz tlo

Princip efektivnih napona
Merenje nivoa podzemne vode i pornih pritisaka
Metode za odreivanje vodopropusnosti tla
Uticaj mraza na tlo
MEHANIKA TLA
Voda u tlu 2/2
Dr piro Gopevi
sgopcevic@yahoo.com
.Gopevi Mehanika tla

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
1 Kretanje vode kroz tlo
2 Princip efektivnih napona

Vertikalni efektivni naponi in situ
Vertikalni efektivni naponi pri vertikalnom toku vode
3 Merenje nivoa podzemne vode i pornih pritisaka
4 Metode za odreivanje vodopropusnosti tla
5 Uticaj mraza na tlo

Kriterijumi za ocenu osetljivosti tla na mraz
Metode zatite od delovanja mraza

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Sadraj



Sadraj
Uticaj mraza na tlo
estice tla razliitih veliina i oblika formiraju nepravilnu mreu

kanala, kod kojih se popreni preseci, teenje i trenje na zidovima
pora menjaju od take do take.
Kod analize proticanja vode kroz ovakvu mreu kanala pararmetre
propusnosti treba shvatiti kao statistike proseke.

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Kinetika i potencijalna energija
Kako su pore tla su u meusobnoj komunikaciji to se voda pod

uticajem gravitacionog i kapilanog potencijala moe kretati u njima.
Ukupna energija zapremine vode koja se kree jednaka je zbiru
potencijalne i kinetike energije.
Kako je brzina kretanja voda u porama tla veoma mala kinetika
energija se moe zanemariti pa je ukupna energija jednaka
potencijalnoj.

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Pijezometar i pijezometarski nivo
Slika: Kretanje vode kroz tlo

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Pijezometar
Potencijalna energija vode je ekvivalentna visini do koje bi se

voda u mernoj cevi digla, a u zavisnosti od visini take koju
ispitujemo i od pritiska pod kojim se voda u toj taki nalazi
Potencijalna energija je funkcija visine stuba potrebna da se odri
ravnotea sa pritiskom vode.
Piezometri su cevi sa kojima se meri visina vode.

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Pijezometarski nivo
Pijezometarski nivo (ukupna visina) je nivo do kojeg se izdigla

voda u cevi.
Piezometarski nivo meri se od referentnog nivoa (zajednike ravni)
Piezometarski nivo
= +
- geodetska visina
- pijezometarska visina (pijezometarski pritisak)

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Pijezometar i pijezometarski nivo
Pijezometarski nivoi za take 1 i 2 su
1 = 1 + 1
2 = 2 + 2

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Hidrauliki gradijent
Kada postoji razlika pijezometarskih nivoa izmeu dve take, voda

se kree od take sa viim pijezometarskm nivoom ka taki sa niim
pijezometarskim nivoom.
Hidrauliki gradijent se denie kao
1 2
=

- odstojanje pijezometarskih taaka

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Darcy-jev zakon
Prema Darcy-jevom zakonu, koji vai za strujanje u zasienoj poroznoj

sredini, ktivna brzina vode koja se kree kroz tlo proporcionalna je
hidraulikom gradijentu i prema izrazu:
gde je:
- brzina kretanja vode kroz tlo
- koecijent vodopropusnosti tla ili koecijent ltaracije [/]

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Protok
Protok je ukupna koliina vode koja protekne kroz presek sa

povrinom u jedinici vremena i dobija se iz jednaine

= =

=

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Koecijent vodopropusnosti
Slika: Pribline vrednosti koecijenata vodopropusnosti
Koecijent ltracije ili vodopropusnosti spada u geomehanike parametre

koji se kreu u veoma irokim granicama

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Koecijent ltracije se u optem sluaju ne moe izraunati jer je to

veoma sloena funkcija koja zavisi od:
veliine zrna
koecijenta poriznosti tla
viskoznosti vode
oblika, raspodele i povezanosti zrna
koliine vazduha ili gasa u porama
Zbog toga se ova veliina odreuje eksperimentom ili merenjem na
terenu.

Sadraj
Princip efektivnih napona Vertikalni efektivni naponi in situ
Merenje nivoa podzemne vode i pornih pritisaka Vertikalni efektivni naponi pri vertikalnom toku vode
Uticaj mraza na tlo
Sadraj



Sadraj
Uticaj mraza na tlo
U suvom tlu naponi se prenose preko vrstih estica.

U tlu potpuno zasienom vodom:
jedan deo optereenja prima voda pornim pritiskom () koji
predstavlja komponentu totalnog napona i koji ima isti intezitet u svim
pravcima,
drugi deo optereenja prima granularni skelet tla efektivnim naponima
preko sila na kontaktima izmeu zrna. Naponi koja se prenose preko
vrstih estica (skeleta tla) su efektivni naponi i oznaavaju se kao
je izvedena veliina

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Poto voda ne moe prenositi smiue napone tada je
Efektivni naponi su vani jer deformacije (slijeganja) i vrstoa tla

zavise od efektivnih napona

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Efektivni naponi
Princip efektivnih napona je najvaniji fundamentalni princip

Mehanike tla, koji vai za zasieno tlo a koji je prvi formulisao Terzagi
(1936). Formulie se sa dva osnovna stava:
Efektivni normalni napon jednak je razlici totalnog napona i pornog
pritiska

=
Svi merljivi efekti promene napona, kao to su: promena zapremine,
promene oblika i promena smiue vrstoe zavise iskljuivo od
efektivnih napona

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Slika: Naponi elementu tla od vlastite teine kada je tlo potopljeno

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Na element tla uronjen u vodu deluje uzgon () koji je jednak razlici

pritisaka ( ) sa donje i gornje strane ( ), a za jedininu zapreminu
je jednak jedininoj teini vode
Teina uronjenog tla u vodu je

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
U elementu tla ispod nivoa podzemne vode (NPV) razlikujemo, sledee

napone
Vertikalni totalni napon
Porni pritisak
= ( )
Vertikalni efektivni napon

= ( ) = + ( )

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
TO DO

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Sadraj



Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Merenje NVP-a i pornih pritisaka
Poloaj nivoa podzemne vode kao i raspodela pornih pritisaka u

terenu predstavljaju veoma vaan skup podataka neophodnih za
reavanje veine praktinih problema u mehanici tla.
Prilikom izvoenja istranih radova, tokom buenja u tlu, vri se
registrovanje NPV.
Podaci o NPV, procenjeni tokom buenja, ne moraju biti sasvim
pouzdani
u sluaju malo propusnog tla
u sluaju da se koristi bentonitska isplaka tokom buenja
u okolnostima moguih pojava oscilacija nivoa u toku vremena.

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Pijezometri
Merenja NPV i pornih pritisaka najee se vri pijezometrima

ugraenim u buotine.
Postoji vei broj tipova i konstrukcija pijezometara za primenu u
razliitim uslovima i esto slue za denisanje uslova temeljenja
graevinskih objekata.
Neki pijezometri se ugrauju u hidrotehnike nasipe tokom graenja
radi kontrolisanja kretanja vode, ali mogu biti potrebni i za merenje
pornih pritisaka i njihove discipacije u temeljima ili u telu nasipa
tokom i nakon zavretka graenja.

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Sadraj



Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Dve grupe metoda za odreivanje vodopropusnosti tla:

Indirektnim putem
Direktnim putem

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Indirektnim putem
Indirektnim putem vodopropusnost tla se odreuje empirijskim

metodama koje koriste druge parametre tla za odreivanje
vodopropusnosti
granulometrijski sastav
poroznost
indeks plastinosti

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Direktnim putem
Direktnim putem meri se protok vode kroz poroznu sredinu pri

odreenom pritisku i temperaturi vode:
Terenskim opitima - merenje se vri u buotini,
Laboratorijskim opitima - voda, pod odreenim uslovima, struji
kroz uzorak tla u aparatu, koji se naziva permeametar.

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Direktnim putem - terenski opiti
Metode terenskih opita za odreivanje vodopropusnosti tla:

Metoda crpljenja: meri se koliina crpljene vode, koja se za
odreeno vreme kroz odreenu povrinu ltrira u buotinu (pri
visokom nivou podzemne vode)
Metoda nalivanja: meri se koliina upumpane vode, koja se za
odreeno vreme kroz odreenu povrinu ltrira u tlo (pri niskom
nivou podzemne vode)

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Direktnim putem - labaratorijski opiti
Slika: ema permeametra za merenje propusnosti a) konstantan pritisak,

b)promenjivi pritisak

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Metode laboratorijskih opita za odreivanje vodopropusnosti tla:

Opit sa konstantnim pritiskom (za krupnozrna tlo) - uzorak tla je
smeten u cilindar kroz koji pod konstantnim pritiskom struji voda.
U menzuri se meri koliina vode koja za dato vreme proe kroz tlo.

=

Vodopropusnost krupnozrnog tla se odreuje za najrastresitije i
najzbijenije stanje. Koliina vode koja proe kroz uzorak duine L
oitava se u pojedinim vremenskim intervalima , tako da se dobije
pojedinana i ukupna koliina vode. Vodopropusnost tla se
prikazuje dijagramom.

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Metode laboratorijskih opita za odreivanje vodopropusnosti tla:

Opit sa opadajuim pritiskom (za sitnozrna tlo) - zasien uzorak
tla, smeten je u cilindar izmeu dve porozne ploe, na koje je sa
gornje strane postavljena staklena cev, napunjena destilovanom
vodom do visine 1 . Meri se vreme pada vodenog stuba sa visine
1 na visinu 2
1
= ln
2
( - povrina preseka vertikalne cevi

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Slika: Metode za odreivanje koecijenta vodopropusnosti u funkciji vrste tla

Sadraj
Princip efektivnih napona Kriterijumi za ocenu osetljivosti tla na mraz
Merenje nivoa podzemne vode i pornih pritisaka Metode zatite od delovanja mraza
Uticaj mraza na tlo
Sadraj



Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Uticaj mraza na tlo
Svake zime i u prolee na mnogim naim putevima se pojavljuju tete

prouzrokovane dejstvom mraza
Zimi se mogu opaziti neravnine na kolovozu, ija se povrina die
pod uticajem leda koji se stvara.
U prolee se pojavljuju kvarovi na putevima prouzrokovani veim ili
manjim smanjenjem nosivosti tla u podlozi zbog prekomernog
sadraja vode, koja je postala otapanjem leda.
Jedan od glavnih uzroka ovih pojava je osetljivost tla u podlozi na mraz.

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Tlo osetljivo na mraz
Osetljiva tla na mrazu su ona u kojima se stvara led u formi soiva

ili slojeva.
Ukoliko je mogu pristup vode do zone smrzavanja, tada ledena
soiva (slojevi) poinju da se poveavaju i umnoavaju.
U prolee se led topi, a poto ta tla imaju malu propusnost, stvorena
voda ne moe brzo da otee.
U sluaju da se tokom zime stvori vea kolina leda, u prolee se
znatno poveava vlanost tla, tako da ono za saobraaj vozila postaje
slabo nosivim.

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Tlo neosetljivo na mraz
Neosetljiva tla na mraz su ona kod kojih se pojavljuje homogeni

led, koji ini s tlom jednorodnu kompaktnu materiju.
Neosetljiva tla na mraz imaju vee pore i propusna su i voda koja se
pojavi otapanjem leda iz njih vrlo brzo otie, a tlo ne gubi u svojoj
nosivosti.

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Uticaj mraza na tlo
Delovanje niskih temperatura (ispod 0 C) na vlano tlo manifestuje

se procesom zaleivanja vode u porama tla uz poveanje zapremine
zaleene vode za 10 %.
Ako je vlanost tla optimalna ili manja (min 0.05 zapremine tla
ispunjeno vazuduhom) zaleena voda ne predstavlja problem
Kada je proces zaleivanja u tlu stigao do NVP nastaje migracija
vode u smrznutu zonu, a time dolazi do poveanja sadraja leda u tlu
(smanjenje sadraja vazduha) i do ekspanzije zapremine tla
Nakon odmrzavanja tlo: postaje zasieno vodom, manje zbijenosti,
manjeg indeksa konsistencije, manje vrstoe, vee deformabilnosti.

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Kriterijumi za osetljivosti tla na mraz zasnivaju se na oceni

granulometrijskog sastava, hidrolokih i klimatskih uslova i visine
kapilarnog penjanja.
Kriterijumi za ocenu osetljivosti tla na mraz:
Casagrande
JUS (SRPS) U.E1.012

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Casagrande-ov kriterijum
Slika: Casagrande-ov kriterijum osetljivosti tla na mraz

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Casagrande-ov kriterijum
Casagrande-ov kriterijum:
Dobro graduirano ( ) tlo (nejednoliko tlo) neosetljivo je na mraz
ako je 15 i < 3% zrna prenika < 0.02.
Uniformno (U) tlo (jednoliko tlo) neosetljivo je na mraz ako je
5 i < 10% zrna prenika < 0.02.

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
SRPS U.E1 012
Slika: Ponaanje tla na mrazu SRPS U.E1 012

Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Mogue je razlikovati slee metode za zatitu saobraajnica od delovanja

mraza:
izrada posteljice od G1 ili G2 materijala u minimalnoj debljii od 0,2
do 0,4 m (zavisno od vrste i debljine kolovozne konstrukcije);
izrada posteljice od kohezivnih - stabilizovanih materijala (sa
dodatkom kreda, cementa, emulzije i sl.);
poveanje debljine donjeg noseeg sloja kolovozne konstrukcije
(izrada tampon slojeva) prema SRPS.U.B9.0 1 2 ;
postavljanje prekidne drenae kojom se odvajaju vieleei slojevi
nasipa od vlanih donjih slojeva tla kao izvorita za uvlaenje vode u
zaleenu zonu;
pouzdano i dobro odvodnjavanje podtla ili planuma.
Sadraj
Uticaj mraza na tlo
Slika: Dijagram granulometrijskih zona za materijale sa max < 0.02

(Casagrande)

Voda U Tlu 2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Voda U Tlu 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Sadraj

Kretanje vode kroz tlo

.Gopevi Mehanika tla

1 Kretanje vode kroz tlo

2 Princip efektivnih napona

3 Merenje nivoa podzemne vode i pornih pritisaka

4 Metode za odreivanje vodopropusnosti tla

5 Uticaj mraza na tlo

.Gopevi Mehanika tla

1 Kretanje vode kroz tlo

2 Princip efektivnih napona

3 Merenje nivoa podzemne vode i pornih pritisaka

4 Metode za odreivanje vodopropusnosti tla

5 Uticaj mraza na tlo

.Gopevi Mehanika tla

Kretanje vode kroz tlo

estice tla razliitih veliina i oblika formiraju nepravilnu mreu

.Gopevi Mehanika tla

Kinetika i potencijalna energija

Kako su pore tla su u meusobnoj komunikaciji to se voda pod

.Gopevi Mehanika tla

Pijezometar i pijezometarski nivo

Slika: Kretanje vode kroz tlo

.Gopevi Mehanika tla

Potencijalna energija vode je ekvivalentna visini do koje bi se

.Gopevi Mehanika tla

Pijezometarski nivo (ukupna visina) je nivo do kojeg se izdigla

.Gopevi Mehanika tla

Pijezometar i pijezometarski nivo

Pijezometarski nivoi za take 1 i 2 su

.Gopevi Mehanika tla

Kada postoji razlika pijezometarskih nivoa izmeu dve take, voda

.Gopevi Mehanika tla

Prema Darcy-jevom zakonu, koji vai za strujanje u zasienoj poroznoj

.Gopevi Mehanika tla

Protok je ukupna koliina vode koja protekne kroz presek sa

.Gopevi Mehanika tla

Slika: Pribline vrednosti koecijenata vodopropusnosti

Koecijent ltracije ili vodopropusnosti spada u geomehanike parametre

.Gopevi Mehanika tla

Koecijent ltracije se u optem sluaju ne moe izraunati jer je to

.Gopevi Mehanika tla

1 Kretanje vode kroz tlo

2 Princip efektivnih napona

3 Merenje nivoa podzemne vode i pornih pritisaka

4 Metode za odreivanje vodopropusnosti tla

5 Uticaj mraza na tlo

.Gopevi Mehanika tla

Princip efektivnih napona

U suvom tlu naponi se prenose preko vrstih estica.

.Gopevi Mehanika tla

Princip efektivnih napona

Poto voda ne moe prenositi smiue napone tada je

Efektivni naponi su vani jer deformacije (slijeganja) i vrstoa tla

.Gopevi Mehanika tla

Princip efektivnih napona je najvaniji fundamentalni princip

.Gopevi Mehanika tla

Vertikalni efektivni naponi in situ

Slika: Naponi elementu tla od vlastite teine kada je tlo potopljeno

Vertikalni efektivni naponi in situ

Na element tla uronjen u vodu deluje uzgon () koji je jednak razlici

Teina uronjenog tla u vodu je

.Gopevi Mehanika tla