You are on page 1of 26

L Vn ng GII THIU CH NM

[1a]


[]
Khi nh Tn Du (1921)
N T Tu Tri
[H Ni] Phc An tng bn
VN BN
Bn Nm khc in nm Khi nh Tn Du (1921) gm 8 t (trang ba [1a] v 14 trang
ch Nm [1b-8a], trang cui [8b] ghi : Thin Bu Lu, tng tr ni Th Vin Vit
Nam, k s 1939.
Mi trang ch Nm gm 6 dng, mi dng ghi hai cu theo th song tht lc bt (168
cu 7-7-6-8) ; c 2 lin thiu dng 2 cu 7-7, v lin kia thiu dng 6-8, ngha c v lin tc,
c th khng do li ca ngi sao chp.
Bn Unicode i chiu Nm Quc ng, c ghi s trang trong ngoc vung [ ] v s cu
ni trang .
Phn PH LC chp li phng nh 8 t bn in tin vic tham kho.
TM LC
Th din Nm th song tht lc bt (168 cu 7-7-6-8) ghi li tm s ca ngi con gi
khuyn rn phn n nhi liu yu o th khi n tui ci trm phn tc, yn b gia tht phi
gi o cng dung ngn hnh bt k l ni ph qu hay ngho kh, gi ting thm cho
cha m b cng dng dc.
BN UNICODE
[1b] 001-012
No nhng bc phn son phn gi
Xin nghe em phn gii li ny
Liu b h phn th ngy1
Ti2 cu thp n cho ry vit v3
n sinh dng ta h non Thi
Rc4 tht xng kh ni bo n
H cng nam t bc trn
Hiu trung sn nt khi nguyn rng nh
Nn tr c cng cha ngha m
Hi thanh bnh vui v giu sang5
Cn mnh l bc n nng
trang 1
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

thua thua c mi ng tc thay


[2a] 013-024
Trai thng c6 m ngy di gi
Th 7 hai thn thc trn cam
Cn mnh h phn hng nhan
Bi chng Nguyt Lo a oan nh phn
H n tui ci trm phn pht
Phi nh b gia tht ty ring
Ti hay khn kho mun8 ngn
Th no cng phi l phng n nhi
Vic g cng trng v chng c
lm sao cho h bng chng
Ca nh mun vic ph9 trung (trng)
Sao cho ngn hnh dung cng u
[2b] 025-036
Du gp chn giu10 ngho cng vy
o thm tnh l phi bit n
Mun11 cho cha m li thm
c hin hai ch qu hn ngn vng
Cha m mnh mnh thng chua xt
Cha m ngi ngi t yu ng
Mun cho vn c o thng
Cng c hai ng phi thng nh chng
Du gy dng mun11a chung ngn t
Hoc sc ti cng ch c kiu
Th gian nhm nht nhiu
Bi chng ngu dt kim ng tnh12 suy
[3a] 037-048
vi13 chng trm b yu du
Li nui con qu bu hn vng
Trong ngoi trm vic m ang
Th m mt chc14 o thng n sai
trang 2
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

Cha m chng b hoi b ph


N ph phng chng qu chng thng
Coi xem nh th ngi thng
Xui chng n nhng ng bc en
Li hn gin lm phen gm gt15
Coi nh ngi c kt on ring
Nhc trng cnh th lng phin
Gi u c gi ngu hn16 th ni
[3b] 049-060
Vic r rng nh by tranh v
C lm sao chng ngh chng suy
Ly ta v lm chi
Sinh con n ci ch g bit khng
Ly ta thay chng sm ti
Th cng c p i trn cam
Sinh con kh nhc mun vn
Mong cho c tri tha hoan tui gi
Ai ng li ha ra ha tri
Khin m cha au n v con
Khi cha kt nh hn nhn17
Anh em cha m hy cn sum vui
[4a] 061-072
Khi c v v th phn d
Khin anh em cha m la nhau
Than i to ha c cu
i nay chng c mt du c hin
y mt ti lu truyn vn i
Bc cu n ha ly bit sao
Mnh trc lung lao
Du mnh sau li ru18 rao c mnh
Mun cho c lu danh mun thu
Ni thnh hin nn b chua ngoa
trang 3
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

Bn chng du m du cha
Phi nn sn sc nh l thn sinh
[4b] 073-084
Cng mang nng chng mnh chn thng
Chu nhng iu ung ng n cay
Tri khn cho hc theo thy
Vy nn mi c ngy nay vung trn
Sao mnh vi qun n nh th
cng chng tri my ng thn
Da u c da v cn
Mun n hoa qu toan phn ng cay
Mnh ngi ngoi mi y sum hp
N lng no n ht cho xong
ng cay ngi chu gian nan
Hin vinh mnh n ngi an cho nh
[5a] 085-096
Sao chng s thin nh soi xt
Ti mai19
sau ri bit u
Rnh rnh trc mt chng lu
Tun hon sau li gp du hn mnh
N cng li cp tranh quyn ht
Vui cng chng mng tht m cha
Con n n qu nh hoa
Thn mnh n chng coi l vo u
n lc y thm su cay ng
m tui gi chu mng nhc thay
o tri l y xa nay
Nh thng vay mt tr ngay n mi
[5b] 097-108
N li ngc xui lm cch
Hn l mnh hng hch khi xa
Nu20 mnh k l khi xa
trang 4
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

Bi21 lng tm vt n a thm li


Xa m cng bng mi ti y
Mng m b ti thy hn hoi22
Hay g m m dy ti
Mun cho m thm xin th n i
Gp cnh y t th phi tc
Khuyn nhng ngi hin c ch theo
Mun cho du tho knh yu
Phi nn suy xt nhng iu ni trn
[6a] 109-120
ng bt chc bc en l y
Gng tri treo mt thy trn trn23
Ly cn24 mt vic m bn
Nu chng ngo ngc phi can mi l
V mt l m cha sinh n
n ty tri n n pha ph
Hung mnh l k snh i
Chc25 chi n trn i thy chung
Trai tht hiu khng bng iu th
Gi v tnh v t26 loi su
Li thm suy xt mt cu
t l hiu r trc sau vic ny
[6b] 121-132
V 27 chng mnh nay n bc
M cha mnh nay khc li chi
Chng mnh khinh b chi vi
Khng cho khng hi li th x xin
Ngh rng n kim tin xin bc28
Chi ch29 mo pht rc i
Thn thng ngi phi ra v
Hai hng chu l ngi th cha chan30
Th mt i khng sang n t31
trang 5
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

Li gin con coi th ngi ngoi


Than rng bit trc th th
em ra sng ci b tri32 gia dng
[7a] 133-144
Thc l mang nng ung cng 133
C con m cng nh khng ch g 134
Th trng33 li th c ch
em bt34 n ba thch cn hn
Hn mnh trng thy ngun cn
Du gan st cng khng l ngng
Hn trch phn m hng bc bo 139
Mun on tnh m dt (?)35 cho xong 140
Cha m mnh b chng mit th (?)36 []
M mnh cn au n thm thay
Hung chi cha m chng nay
B mnh mng m m ngy quanh nm
[7b] 145-156
t chng cng rut gan tha thit
Mun tr mnh nh cht i thi
Dy li li phi dy roi
Mun cho vn trn o tri mi nghe
Nu bt khng37 t th phi b
C m cha chng c v ny
Mt v li c v ngay
Nu mt cha m kim nay c no
y ch k anh ho trung hiu
Ting mun thu lng l38 gng soi
Cn nh v loi nhng ngi
Thng con yu v ngh39 du thm tnh
[8a] 157-168
Trn b chn thin nh ghi ti
Di b ngi trn th ma mai
trang 6
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

Du rng sang c mt i
So loi iu th li th i km xa
Gi h y du m khn kho
Coi nh c li xng kh40
Khuyn ngi thc n trng phu
Ch tnh ch hiu cho cng bng
cho khi thn cng ngi trc
Hp o tri hng phc di lu
Thanh nhn chp chnh my cu
Ai khen cng i ci nhau th ci

trang 7
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

PH LC

trang 8
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

trang 9
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

trang 10
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

PH CH
trang 11
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

(1) Liu b h phn th ngy [c. 003]


(h)=con cp, mn ng m Hn Vit, vi ngha thn tha, thy xu h;

( ngy): (b nch), m (nghi).
(2) Ti cu thp n cho ry vit v [c. 004]
(ti): (b tm), m (ti);
(3) Theo ngn ng : Nht nam nht t thp n nht v
(Sanh mt trai th c mt con; mi gi sanh ra, coi nh khng c).
l quan nim xa, ngy nay nhng trng hp tri ngc thy khng t.
Trong mt gia nh giu c, ng b sanh c 5 trai, u l y khoa bc s. Khi
cha m gi yu, nm ng hp li, bn tnh xong, a hai c vo nh dng lo.
l chuyn hng xm.
Trong i gia nh cng nh vng thn hu, ni v qu t k cng kh nhiu..
Thi s ng Bnh c mt l con trai, giu c, khng anh no chu b tin ra in mt
quyn sch ca cha. Con gi t ca c phi tn tin, c xut bn sch v C, ct
vinh danh cha v tng thn hu. Hi c v Cha Ti: Ung Bnh Thc Gi Th.
Tn N H Khng. NXB Vn Ngh. Saigon 1996.
Mt anh bn v gi, trai gi c , khi phu nhn qu vng, anh bn sp vo tui
thng th phi dn v vi con gi t.
Tp th do nh Liu Vn ng khc in nm 1926, C Tam Nguyn khi vit cu
i tn c T Hng c ghi Ai rng sanh gi cng nh
khng (trang 14b).
Cc qu t, nghe li v, tm cch tng cha m gi yu ra khi nh k ra khng
him.
Cha m gi yu, bnh hon ch c con gi chm sc, cc con trai, thng bn cng
ny vic n, my khi mt ti.
(4) Rc tht xng kh ni bo n [c. 006]
(rc): (b th), m (gic).
(ni, tha) chn m theo vn mch: kh ni thch hp hn kh tha.
(5) giu sang, c cng ch (c) = ln; bn Nm mn m ch
(sang), dng trong sang sng, sang ngang .
Hi thanh bnh vui v giu sang [c. 010]
(6) ,(c): bn Nm khc b (th) thay v b (xch) hay b
(ngu).
(7)
Th hai thn thc trn cam [c. 015]
(th): c hai ch gi t thng dng (th) v (t); bn Nm mn m
ch (th) trong thim th = con cc, thiu v tn knh, mn ngha ch
(t) thch hp hn. Nm c ch ( th ): (b th), m (d).

trang 12
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

(8) (mun): trong ch [ (vn), m (mn)], cc bn Nm thng


khc sai ch (vn) ra ch (liu) .
(9) (ph): 1 (di=by bin), 2 (ph=gip) [ch hi ]
(di=by bin), m (ph) [ch hnh thanh]
Trong cu Ca nh mun vic ph trung (trng) , ch c
th c trng theo vn mch; trong cc ch gi t mn m, ch Nm thng
ch trng m c hn ngha ca ch; bn Nm nm
cho thy kh nhiu trng hp dng b th khng ng ch vi ngha sai lc.
(10) giu ngho; bn Nm ghi ch []trc ch (ngho);
tra mt s t/t in, k c D Dng T in ca B Gio Dc i Loan,
BabelMap 6.0 [http://www.babelstone.co.uk/Software/BabelMap.html] khng tm
thy, bi khng gii thch c hai thnh phn nn chng ti khng
to ucode ring cho ch ny.
do ch (c), on l ch (giu) khc sai chng ?
Nguyn Vn Sm on ch l ch (du) khc sai::

(giu): (c), m (du)


[m a phng du c gu, cha h gp trong ch Nm]
Ucode cho ch (giu) l ED2D trong HanNomP.ttf
(11) (mun) khc sai t ch .
Cng nh ch (mun), phn ch (vn), vit sai ra ch (liu): ,;
y ch (tm) vit sai ra ch (liu): .
(11a) (no nho)
Du gy dng mun chung ngn t (c. 033)
cc ch 4-5 mun chung i vi hai ch cui cu ngn t, v ch
no/nho khng c m mun; vy ch (no) khc sai t ch
(mun).
(12) tnh suy: bn Nm chn ch (tnh) trong tnh tnh, dng thay
ch (tnh) trong tnh suy, tnh ton.
Bi chng ngu dt kim ng tnh suy (c. 036)
(13) (my, mi, vi): ch c 3 m Nm thng dng
vi chng trm b yu du (c. 037)
Vy nn mi c ngy nay vung trn (c. 076)

trang 13
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

Mun cho vn trn o tri mi nghe (c. 148)


cng chng tri my ng thn (c. 078)
Thanh nhn chp chnh my cu (c. 167)

(14) (chc): (thiu), m (chc).


Th m mt chc o thng n sai (c. 040)

(15) (gm gt), ch i i c cng b th.


Li hn gin lm phen gm gt
(16) (ngu hn): ch (hin) c hn theo vn cnh, hn thng vit .
Gi u c gi ngu hn th ny
(17) hn nhn: Bn Nm ghi nhn hn .

(18) (ru): (b khu), m (diu, dao).


(19) (mai); cy mai dng trong mai sao thay vi ,
(mai) vi (b nht).
Ti mai sau ri bit u
(20) Nu mnh k l khi xa
(nu): (b khNu), m (no, nho)
(l): (b khNu), m (l).
(21) (bi): (b th), m (b);

Bi lng tm vt n a thm li
(22) : Khng c chnh m Nm thch nghi vi vn cnh, t ch gi t
(than, thn); ly phn ch m (hi), c 6 m hoi, hi, hui, khi, khi, vi,
chn c m hoi hp vn cnh, i vi hn, hn hoi,
Mng m b ti thy hn hoi
(23) (trn, chan): (b thy), m (sn); xem thm (30)
ch (trn) phi ly t (b mc) mi thch nghi vi ch (mt)..
Gng tri treo mt thy trn trn
Hai hng chu l ngi th cha chan
[ch c 8 m Nm: chm, chan, chn, chn, chang, chn, chn, v sn]
(24) (can, cn, cn, cn): ch gi t, mn m
Ly cn mt vic m bn
Nu chng ngo ngc phi can mi l

trang 14
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

Hn mnh trng thy ngun cn


(25) (chc, trc, trc, trt), ch gi t mn m, c chc theo vn cnh:
Chc chi n trn i thy chung.
(26) (ch, t, t) ch gi t mn m, c t theo vn cnh.
Gi v tnh v t loi su
Cc bn Nm thng mn m ch c t vi ngha na n.
(27) (v, vi) ch gi t mn m, c v theo vn cnh.
V chng mnh nay n bc
(28) (bc) ch gi t mn m; i vi (tin), phi dng ch (bc) vi
(b kim) mi thch nghi:
Ngh rng n kim tin xin bc []
(bc) :
1. Phiu bc ng ht ch n n ch kia.
2. m bc im tnh, lng bt, khng hnh ng g.
(bc) :
1. Kim bc vng l, vng nn ra tng l mng dng thp .
2. Bc vng
3. Bc tin
(29) (ch): (khuyn), m (ch)
Chi ch mo pht rc i
Cc ch ch khc:
1. (khuyn): ch gi t mn ngha [khuyn = ch] ;
2. (ch): ch hi ; c hai thnh phn u ch , dng hai dang ,
gin th v phn th ca ch khuyn [t khi gp trong bn Nm] ;
3.(ch): ch hnh thanh [m: ch] ;
4. (ch):: ch hnh thanh [m: ch] .
(30) (trn, chan): (b thy), m (sn); xem thm ph ch (23)

Hai hng chu l ngi th cha chan


(31) (t), trong vn mch, t l chng ca con gi, (b th) khng thch
hp; Nm c ch t vi (b n): ,ngha con r.
Th mt i khng sang n t

trang 15
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

(32) (tri) , vit vi b (ha) khng thch hp vi tri sng; Nm c ch


tri vi (b thy): .
em ra sng ci b tri gia dng
(33) (trng) ch gi t, mn m ch (chng), c trng, khng
thch hp; Nm c ch (trng): : (non), m: (trng).
Th trng li th c ch
(34) (bt) : em bt n ba thch cn hn
Tng truyn, Chuyn Lun Thnh Vng dng cng c Pht mt bnh
bt bng vng, v ch (bt) vit vi (b kim)
[xem Pht Thuyt Di Lc H Sanh Thnh Pht Kinh]
c Quc m Thi Tp ca Nguyn Tri, bi 15, gp ch
(cm): (b kim), m (cam)
thnh phn ch , nu dng ring kh gii thch;
Bt cm xoa nh n x tc
hai ch c cng b th, nh hiu c hnh dng ch .
(35) dt (?): Ni cu 140: ghp 3 ch v ch [-]lm mt, c
tm m Nm dt theo vn cnh:
Mun on tnh m dt cho xong
(36) th (?): Ni cu 141: ghp 3 ch v lm mt, ly tm ch cui,
c m Nm th theo vn cnh: cch c ny nh hng n m mit, c
tri ch (mt).
Cha m mnh b chng mit th
[Hai ch dt v th khng phi Nm, cng khng phi Hn].
(37) (khng, khng, khng, khng, khng, khng), chn m khng thch
nghi vn cnh trong 6 m Nm.
Nu bt khng t th phi b
(38) (dng, ln, lng, lng, lng, rng) c 6 m Nm; chn m (lng) i
vi (ly):
Ting mun thu lng ly gng soi
(39) (ngh): (b tm), m (d).
Nm trng Hn :(c hi thit), , [ th (cy, nng
nh), ngng (knh mn)] Ngun: http://140.111.1.40/suo.htm.
(40) Coi nh c li xng kh

trang 16
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

(li), bn Nm ghi thm ch (mao) bn phi, khng bit ngha g;


ch (li, li, li, nhi) c 4 m Nm chn m (li) theo vn cnh;
(kh) trong cy kh, dng trong (xng kh), e khng chnh.

trang 17
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

NHN XT
1. Tp th N T Tu Tri c son theo th song tht lc bt (7-7-6-8), nhng c hai
lin thiu mi lin ch c 2 cu; cc cu 6-8 (133-134) thiu 2 cu 7-7 trc , cc
cu 7-7 (139-140) thiu 2 cu 6-8 k tip.
Bn Nm S L Dung Thng ca Thin S Minh Chu Hng Hi cng c nhiu
lin khng y , thiu 2 cu 7-7, nn c xem nh th th tp gm cc lin 6-
8 ln ln vi cc lin 7-7-6-8.
2. C my ch cu trc la lng, khng gii thch c
Ni cu 140: ghp 3 ch v ch [-]lm mt, c tm m
Nm dt theo vn cnh:
Mun on tnh m dt cho xong
Ni cu 141, ba ch v c ghp ghp lm mt, khng bit l ch g,
ly tm ch cui, c m Nm th theo vn cnh: cch c ny c nh hng n
m mit, c tri ch (mt).

Cha m mnh b chng mit th
Ni cu 162, bn Nm ghi thm ch (mao), sau ch (li),
Coi nh c li xng kh

CH I I C CNG B TH
Hai ch i i, c chung mt thnh phn, thng l b th, chu nh hng ln
nhau, qua ngha ca thnh phn chung. Trong Ch Nm cng nh Ch Hn, b
th l phn ch ngha ca ch.
Ch Nm, ni ring, chuyn ch m c, nn vai tr ca b th khng c lu
n mt cch nghim tc. Trong tp N T Tu Tri, c kh nhiu trng hp ni
trn.
Trong cc tp th quan trng nh Truyn Kiu, Thin Nam Ng Lc, Ng Tiu Vn
p Nho Y Din Ca, Lc Vn Tin, Chinh Ph Ngm Khc, Cung On Ngm Khc,
v.v. cc b th dng khng ng ch cng khng t.

(phn son): No nhng bc phn son phn gi


(gia tht): Phi nh b gia tht ty ring
(coi xem): Coi xem nh th ngi thng
(hn gin): Li hn gin lm phen gm gt
(gm gt)
(nhc trng) Nhc trng cnh th lng phin
(r rng) Vic r rng nh by tranh v
(sm ti): Ly ta thay chng sm ti
trang 18
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

(au n): Khin m cha au n v con


(hn nhn) Khi cha kt nh hn nhn
(than i) Than i to ha c cu
(hoa qu)Mun n hoa qu toan phn ng cay
(n ht) N lng no n ht cho xong
(ng cay) ng cay ngi chu gian nan
(mng tht) Vui cng chng mng tht m cha
(thm su ) n lc y thm su cay ng
(mng m) Mng m b ti thy hn hoi
(m thm) Mun cho m thm xin th n i
(nhng ngi) Khuyn nhng ngi hin c ch theo

(cho hi) Khng cho khng hi li th x xin

(thn thng) Thn thng ngi phi ra v
(au n) M mnh cn au n thm thay
(m ngy) B mnh mng m m ngy quanh nm

(dy li) Dy li li phi dy roi

Nh cp ni PH CH (34), mt s ch Nm c phn ch , thng l b th,


khi dng ring kh gii thch, phi kt hp vI ch i i.
Cc TH D sau y trch t sch VN HC CH NM. L Vn ng. Hi Bin 2010.

[vung trn] : Trong Lc Vn Tin-ADM, c. 347-348


My tm mt phng mi son,
Mi phn ct cch vung trn mi phn.
(vung): (phng), m (ln)
(trn): 1 (phng), 2 (vin);
Thnh phn (phng=vung) trong ch (trn) kh gii thch, nh i vi (vung) nn
c chung (b phng).
[n m] : Trong Kiu Vn K Thc, trang 1b.-2a:



trang 19
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

ch ngi khu ngn n m sut nm canh.


Em bit rng ch cn vong ci mi t mnh.
Ch mvit vi (b ha), kh gii thch khi dng ring, nhng vi n m ,
hiu c theo QUY TC: Hai ch i i, c chung mt thnh phn, thng l b th, chu
nh hng ln nhau, qua ngha ca thnh phn chung.
Tng t nh ch (mnh) trong (t mnh) vi (b min).
Trong Vn Kim Trng t Kiu, ch qun i vi c chung (b min), ch r i
vi c chung (b cn)
[hng qun] :
Phong lu rt mc hng qun.
[trng r] :
m m mn che trng r.
[bt cm] : ch cm vit vi (b kim), kh gii thch khi dng ring,
nhng vi cm vng , hay bt cm hiu c theo QUY TC dn.
[lim hi] : Trong Mng Lin nh Thi Tho, phong dao Sn Ty, trang 8b,
ch (hi) dng ring kh gii thch
Bao gi cho n thng Mi
Ta em lim hi ra ngoi rung ta
Gt hi gnh em v nh
Phi kh qut sch y l xong cng.
[ch (em) kh gii thch, ch thng dng l ]
[Vit vng] .Trong Thin Nam Ng Lc , cu 6453, c ch Vit vit thm
(b kim), bi i i vi ch vng .
[gn xa] : Nm mn ng m ch (xa = mua tr gp); gn i chung vi xa nn
chia (b bi).
[giu sang] : giu sang c chung ch (c = ln).
[gi trng] : gi trng c chung (b nguyt), gp trong
Phan Trn Truyn (cu 119, bn Phc Vn ng),
Chinh Ph Ngm (cu 1, bn Qun Vn ng), v
S l Dung Thng c. 85-86:
Tm gi a n lng phc phc,
Mun nim dng vng vc chng sai.
[gi vng] : gi vng c chung (b kim); gi thng vit vi / (b phong)
phn ch , i vi vng , vit thnh , i vi trng vit thnh .
[ni non] : ch non vit vi (b sn), c khi dng trong c non khng hp ngha,
tm gi l Gi t Nm:
C non xanh tn chn tri.

trang 20
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

[y ti] :y ti c chung (b tho) ; ti thng vit vi (b y) phn ch .


C th y ti ru y bnh
(Quc m Thi Tp, b. 86)
Ti th cha ht mi giang san
(Quc m Thi Tp, b. 72)
Thu c cn khn mt ti y
(Vnh Kht Ci)
[nui nng] c chung b (thc):
Chn hng qun t tun ma nng,
V con no nui nng king khem.
(Thnh C Hn Vn, c. 97-98)
[t = chim] Thng gp trong cc bn Nm, ch t trong t chim vit dng trong
t tin thay v :
Ngn du lc c tm v t
Vng liu vng khng khch nh nh.
( Vnh T Dng)
[din = mt] [ thay cho] :

Nhn sanh bt qu a c tin.


Nh ti, cn tin, trng s mt cng d
(Xun Hng Thi Tp, Phc Vn ng, Tin Ca)

[chp lm] : [lm c ngha ch (ch=lm)]


Gii bun mn bt chp lm th ngm (Hoa Tnh Khc, c. 032).
Trong Thu Kiu Truyn, Chim Vn Th dng nhiu ch Nm t thy trong cc bn
Nm khc.
Sau y l th d cc ch i i c chung b th, rt t ngt trm cu u, quyn
thng.

phng lng [0009-10]


Va nm Gia Tnh triu Minh,
Bn phng phng lng, hai kinh vng vng.

m m , ong bm [0037-38]
m m trng r mn che,
Tng ng ong bm i v mc ai.
cnh l , bng hoa [0041-42]
C non xanh tn chn tri,
Cnh l trng im mt vi bng hoa.
ch em , sm sa [0045-46]

trang 21
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

, Gn xa n nc yn anh,
. Ch em sm sa b hnh chi xun.
o qun , giai nhn [0047-48]
, Dp du ti t giai nhn,
. Nga xe nh nc o qun nh nm.
g ng [0049-50]
, Ngn ngang g ng ko ln,
. Thoi vng b rc tro tin giy bay.
ch em dan tay [0051-52]
T t bng ng v ty,
Ch em th thn dan tay ra v.
dng nc [0055-56]
Nao nao dng nc un quanh,
Dp cu nho nh cui ghnh bc ngang.
nm t ngn c [0057-58]
S s nm t bn ng,
Du du ngn c na vng na xanh.
[0063-64]
xn xao
Ni danh ti sc mt th,
Xn xao ngoi ca him g yn anh.
l m [0071-72]
Bung khng lng ngt nh t,
Du xe nga ru l m xanh.

khc than [0073-74]


Khc than khn xit s tnh,
Kho v duyn my l mnh vi ta.

c hoa [0077-78]
, Sm sanh np t xe chu,
. Bi hng mt nm mc du c hoa.

au n [0083-84]
au n thay phn n b!
Li rng bc mnh cng l li chung.

trang 22
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

ph phng mn mi [0085-86]
Ph phng chi my ho cng,
Ngy xanh mn mi m hng phi pha.

nn hng [0091-92]
khng k oi ngi hoi,
Sn y ta kim mt vi nn hng.

bng lau [0097-98]


, Mt vng c y bng t,
. Gi hiu hiu thi mt v bng lau.
CH THCH:
Trong Thu Kiu Truyn, hai ch gn xa (cc.45, 61, 1802, 2487, 2977, v 3198), l
ch gi t: (xa = mua tr gp) mn m; (cn = gn), mn ngha, khng dng ch
thun Nm, kh gii thch, (gn) vi (b bi) nh nhiu bn KIU Nm khc.
Phong Tnh C Lc chp
cu 16: tr thay v ch
u lng hai t nga,
Thy Kiu l ch em l Thy Vn.
cu 92:
Sn y ta thp mt vi nn hng.
Thay v vit thp hng vi b ha, bn Nm mn m ch (thp = t) thp,
ghi vi b thy, gi ngha tri ngc.

Trang 22 Hoi Nam K chp :


V hng chch mc bn th ng nghing .
Tam Nguyn Yn Thi Ca chp ni t 13a:

Kim mt ci tru tha vi C


Xin i cu i th ng
Bn Nm mn m ch (th) trong (thim th = con cc) vi b trng, c
th trong bn th hay th ng , thay v dng ch thun Nm th vi (b th).
Nm mn m ch (nn) c non, dng trong ni non cng nh c non. V sau,
ch sng to phn bit hai trng hp trn khi thm b (sn) cho ni non , b
(tho) cho c non .
Tuy vy mt s ngi sao chp bn Nm thng khng lu n ngha, ch cn m c:
a) on Trng Tn Thanh (bn Kiu Onh Mu) chp cu 41-42 :

C non xanh tn chn tri

trang 23
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

Cnh l trng im mt vi bng hoa

Qu mai ba by ng va,
o non sm liu xe t kp th.
b) Thanh Ha Quan Phong chp ni trang 21b :
Nh anh c rung nm so,
Mt b gia lm sao cho lin.
Mun lin th ph b i,
M non cy xung lm chi chng lin.
c) Chinh Ph Ngm, bn Tn Vit, chp cu 26:

ng bn cu c mc cn non.
d) Tam Nguyn Yn Thi Ca chp ni t 17:
Trng cha gi, ni vn cn non.
Cc trng hp trn, dng thay cho .
Trong trng hp d) , ch (nn) mn m c non, thch hp hn. Tuy nhin, theo
quy tc ch i i dng chung b th, hai ch ni non (ni cha gi) tm chp
nhn c.
Thanh Ha Quan Phong, trang t. 30b chp:



Thng chn ti li k nay, Bt m chim c mi vui trong lng, Thng mi la chn
y ng, Gt v ct phng nm sau.

m chim vi (b ha), bn Nm khc ch chim vi (b th), l ch xem.


Hai ch , d ln ln.

Chinh Ph Ngm Khc c my ch gi nh gi bi , gi lnh,gi thu ,


hi gi , gi ct , gi thi , gi bi , quen gi , gi ng
v.v. vit vi (b phong) /.

Trong bn Chinh Ph Ngm Qun Vn ng, my ch gi ny c khc vi (b


nguyt) thay v (b phong).
Bn Chinh Ph Ngm Khc ca C Gio s Yonosuke Takeuchi (ng Kinh, i Hc Th
Lm pht hnh. 1984) cng ly ch gi t (b nguyt).
Ngoi ra, Phan Trn Truyn, bn Phc Vn ng (1925), my ch gi cng ly t
(b nguyt) ; cc bn khc vit vi (b phong) .
Hai ch (b nguyt) ch khc nhau ni du mc bn phi, d ln ln. Mi tra ba
bn Nm gp trng hp ny, bit u cn bn Nm khc cng ging nh vy, nn

trang 24
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

chng ti v ch gi vi b nguyt, v cp Ucode EA74 trong b ch HanNomP.


Hn na, Phan Trn Truyn, bn Phc Vn ng (1925), c cu 119 :
Trng trng gi gi my my
gi cho cch gii thch ch i i trng gi dng chung b th.
Cung On Ngm Khc chp cu 219 : Thm khu vng ngt nh t
vi ch khu c thm (b thy), i i vi thm khu hay khu cc .
Nu dng ring, phn ch ch ca (khu) kh gii thch.

Trong on Trng Tn Thanh cng nh Thu Kiu Truyn Tng Ch, cu 494 chp:
T vui thi cng tnh tri bit sao ?
Ch t mn t dng ch chy = ht la lp khng hp ngha vi t vui = bun
vui; ch ny dng c trong cm t . Nm c ch t trong i
bun t, hai ch c chung b tm, nh cm t c chung b m; t
vui ng ngha hn t vui.
Th d t kp ch Hn dng trong bn Nm: bng hong
[] Tri xanh nc bic bng hong,
Sng dng sm ng n dng ma sa
(Thin Nam Ng Lc, c. 6231-6232)
Mt ru r, bng bng hong,
Tng b ni tr li cng tht kinh
(D Gh Con Chng, t. 2b).
[]
Bng khung tc d bng hong nh trng
(Quan m Din Ca, c. 544).
[] Knh Tm trong d bng hong
Bt nn k ba hng ngm nga
(Quan m Din Ca, c. 905-906).
Trong c 2 th d trn, bn Nm, Quan m Din Ca, dng sai, theo 2 li khc nhau: .
bng hong v thay v .

trang 25
Bi c Thm Cp 2 & 3
L Vn ng GII THIU CH NM

THAM KHO

1. N T TU TRI Phc An Tng Bn (1926).


2. N TC DIN M Vn An Trn Th bin tp (1845)
3. N TC DIN M Thnh vn ngTng Bn (1868)
4. N TIU HC, Nghim Hnh son. .
Nam nh Khuyn Thin n tng bn (1902) Th Vin Vitnam, k s R.1022.
5. N TC DEVOIRS DES FILLES & DES FEMMES. S Ti
Trng Vnh K ch gii. SAIGON Imprimerie E.-H. Schneider 1911.
6. D Dng T in. B Gio Dc Taiwan: http://140.111.1.40/suo.htm.
7. Vn Hc Ch Nm. L Vn ng. Hi Bin, 2010.
8. Bn phin Quc ng. Nguyn Ngc Thanh. Tu Blog. 2012.
9. Pht Thuyt Di Lc H Sanh Thnh Pht Kinh
Cu-ma-la-thp dch.
10. Hn Vit T in Thiu Chu, bn in ton. ng Th Kit (ch bin), L Vn ng,
Nguyn Don Vng, Nguyn Hu Vinh.
11. Bn G Hn Nm IME. Hoi Hng v Khc Thn hp son.
12. Ch Thch Hn-Vit. Frank Phm.
13. BabelMap 6.0 [http://www.babelstone.co.uk/Software/BabelMap.html]
14. D Dng T in . B Gio Dc i Loan http://140.111.1.40/suoa/suoa.htm

L VN NG
Nhm Vn Hc Ch Nm
Hi Bin, Thng Ging, 2000
Thng Mi, 2012

trang 26
Bi c Thm Cp 2 & 3

You might also like