MODYUL 3: MGA ISYU AT HAMONG PANGKASARIAN

KASARIAN SA IBA’T IBANG LIPUNAN

Panahong Paleolitiko

 Lalaki
 nangangaso at nangangalap ng pagkain para sa ikabubuhay ng pamilya
 Babae
 pag aalaga sa anak at maging abala sa gawaing bahay

Konsepto ng Kasarian

Gender Pagkakatulad Sex

 Panlipunang gawain,
kilos, at gawain na
itinakda ng lipunan
para sa babae at lalaki
 Masculine at
Feminine
 Maaaring malaki ang
pagkakaiba-iba ng
mga lipunan
 Kasarian  Lalaki o babae
 Male at Female
 Tumutukoy sa gawain
ng babae at lalaki na
ang layunin ay
reproduksyon ng tao
 Biyolohikal at
pisyolohikal na
katangian na
nagtatakda ng
pagkakaiba ng babae
sa lalaki (by WHO)

Katangian ng Sex (Characeristics of Sex)

 Ang mga babae ay nagkakaroon ng buwanang regal

 Ang mga lalaki ay may testicle (bayag)

Katangian ng Gender (Characteristics of Gender)

*Hindi pinapayagan ng Saudi Arabia na magmaneho ang mga babae

Oryentasyong Sekswal (Sexual Orientation)

 tumutukoy sa kakayahan ng isang tao makaranas ng malalim na atraksyong apeksyonal,

emosyonal, sekswal; at pakikipagharutan sa katulad niyang kasarian, ibang kasarian, o
kasarian higit sa isa (by GALANG Yogyakarta)
Pagkakakilanlang pangkasarian (Gender Identity)

 malalim na damdamin at personal na karanasang pangkasarian ng isang tao na nakatugma

o hindi sa sex niya ng siya ay ipanganak, kabilang pagbabago ng katawan, pananamit at
kilos.

Oryentasyong Sekswal (Sexual Orientation)

Heterosexual

 mga taong nagkakanasang sekswal sa kabilang kasarian

 boy-girl at girl-boy

Homosexual

 mga taong nagkakanasang sekswal sa katulad na kasarian

 boy-boy at girl-girl
______________________________________________________________________________
__

Lesbian (tomboy,tibo)

 babae na ang kilos at damdamin ay panlalaki

 may pusong lalaki at humaharot sa kapwa babae

Gay (bakla,bayot,beki)

 lalaki na nakakaramdam ng atraksyon sa kapwa lalaki

Bisexual

 mga taong nakakaramdam ng atraksyon sa dalawang kasarian

Asexual

 mga taong walang nararamdam (manhid) para sa anumang kasarian

Transgender

 pag nararamdaman ng isang tao na nabubuhay siya sa maling katawan, di magkatugma

ang isip at katawan
Gender Roles sa Pilipinas

Panahong Pre-kolonyal (Panay)

Babae Lalaki
- pagmamay ari ng lalaki Boxer Codex (dokumento)
- tinatago sa mata ng publiko -pede mag asawa ng marami at maaaring
-hindi pinapayagang makita ng kalalakihan patayin ng lalaki ang asawa pag may kasama
hanggang magdalaga na iba
-maaaring bawiin ng asawang lalaki ang ari
arian sa babae ngunit ang mga babae ay di
pede
Panahon ng Espanyol
-limitado ang karapatan
-mas mababa sa lalaki
Panahon ng Pag aalsa
-Gabriela Silang at Marina Dizon
Panahon ng Amerikano
-may karapatan at pantay na sa lalaki - may pampublikong paaralan
-may pampublikong paaralan
-pede na bumoto dahil sa espesyal na plebesito
Panahon ng Hapon
-kabahagi ng kalalakihan sa gera
-gumagawa ng gawaing bahay
-pinagsasalamtahan

Paksa:
Kasaysayan ng LGBT sa Pilipinas
Isyu:
Kasaysayan ng LGBT at papel na ginagampanan nila sa pamayanan
Mga Pangyayari:
 Pre-Kolonyal
 Mga babaylan noong ika-16 hanggang ika-17 siglo ay hindi lang babae, mayroong
lalaki na nagdadamit at kumikilos pambabae
 Panahon ng Espanyol
 ilan sa mga babaylan ay nag-iba ng gampanin dahil sa pagpapalaganap ng
Kristiyanismo
 Dekada 60
 Umusbong ang Philippine Gay Culture sa bansa
 Huling bahagi ng Dekada 80 at Unang bahagi ng Dekada 90
  Mga pagsulong na nagbigay daan sa pag-usbong ng kamalayan ng Pilipinong LGBT
 Dekada 90
 Simula ng LGBT movement sa Pilipinas
 Pagsulpot ng ilang mga kilalang lesbian organization
 CLIC (Cannot Live In a Closet)
 LeAP (Lesbian Advocates Philippines)
 1992
 Itinatag ang Metropolitan Community Church at UP Babaylan
 Marso 1992
 Pagsali ng Lesbian Collective sa Martsa ng Int’l Women’s Day
 1993
 Paglabas ng Ladlad
 Ladlad – isang antolohiya ng panulat ng mga Pilipinong miyembro ng gay
community
 itinatag ang ProGay Philippines
 1999
 Akbayan Citizen’s Action Party - unang partidongpolitikal na kumonsulta sa LGBT
community
 Lesbian and Gay Legislative Advocacy Network (LAGABLAB) – konsultasyong
ito ang nagbigay-daan sa pagkakabuo ng unang LGBT lobby group
 September 21, 2003
 Itinatatag ni Danton Remoto ang Ladlad
 Hindi pinayagan na tumakbo sa Halalan 2010 ngunit noong Abril 2010 ay pinayagan
 2004
 Ika-10 anibersaryo ng LGBT pride sa Pilipinas bilang bahagi ng Gay Pride March
Mga Samahang Nabuo:
 Lesbian Collective, 1992
 Metropolitan Community Church, 1992
 UP Babaylan, 1992
 ProGay Philippines, 1993
 Cannot Live In a Closet (CLIC)
 Lesbian Advocate Philippines (LeAP)
 LAGABLAB
 LADLAD
Mga Resulta:
 Sumali sa Martsa ng International Women’s Day
 Nagbigay-daan sa pagkabuo ng Unang LGBT Lobby Group
 Pinayagan ang LADLAD na lumahok sa halalan
 Pagdiwang ng ika-10 anibersayo ng LGBT Pride bilang bahagi ng Gay Pride March
Mga Mahahalagang Ideya:
 Maraming pagsulong ang idinaraos upang umusbong ang kamalayan sa LGBT
 Kabahagi sa politika ang LGBT
 Nagkakaroon na noon pa ng LGBT sa mga pamayanan
 Naging mulat ang mga Pilipino sa mga LGBT
Gender Roles sa Iba’t Ibang Lipunan sa Mundo
 Africa at Kanlurang Asya

(WHO)
 May 125 milyong kababaihan ang biktima ng FGM sa 29 na bansa sa Africa at
Kanlurang Asya
 Napatunayan na walang benepisyong medical ang FGM ngunit patuloy pari ito dahil sa
impluwensiya ng tradisyon ng ginagalawa nilang lipunan

Female Genital Mutilation (FGM)

 Isang proseso ng pagbabago ng ari ng kababaihan nang walang anumang benepisyong-
medikal
 Isinasagawa sa paniniwalang mapapanatili nitong walang bahid/dungis ang babae
hanggang siya ay maikasal
 Maiituring labag sa karapatang pantao ng kababaihan

 South Africa
Gang-rape sa Lesbian o Tomboy
 Paniniwalang magbabago ang oryentasyon nila matapos gahasain
 May mga kaso ng karahasang nagmumula sa pamilya mismo ng mga miyembro ng
LGBT

Pangkulturang Pangkat sa New Guinea

Primitibong Pangkat Gampanin
LALAKI BABAE
 Walang pangalan
 Maalaga at maaruga sa mga anak
ARAPESH  Matulungin
 Payapa
 Kooperatibo sa pamilya at pangkat
 Matapang
 Agresibo
MUNDUGUMUR
 Bayolente
 Naghahangad ng kapangyarihan
TCHAMBULI  Abala sa pag-aayos sa  Dominante kaysa sa
kanilang sarili mga kalalakihan
 Mahilig sa mga  Naghahanap ng
kwento makakain ng kanilang
pamilya
MGA ISYU SA KASARIAN AT LIPUNAN

 Ilang mga babae, lalaki at LGBT na kilala sa iba’t ibang larangan sa bansa at maging
sa buong mundo
 ELLEN DEGENERES (lesbian)
 Isang artista, manunulat, stand-up comedian at host ng isa sa pinakamatagumpay
na talk- show sa Amerika, ang“The Ellen Degeneres Show”. Binigyang pagkilala
rin niya ang ilang Pilipinong mang- aawit gaya ni Charice Pempengco.
 TIM COOK (gay)
 Ang CEO ng Apple Inc. na gumagawa ng iPhone, iPad, at iba pang Apple
products. Bago mapunta sa Apple Corporation nagtrabaho rin si Cook sa Compaq
at IBM, at mga kompanyang may kinalaman sa computers.
 CHARO SANTOS-CONCIO (babae)
 Matagumpay na artista sa pelikula at telebisyon, nakilala siya sa longest- running
Philippine TV drama anthology program Maalaala Mo Kaya, simula panoong
1991. Siya ay nagging presidente at CEO ng ABS-CBN Corporationnoong 2008-
2015.
 DANTON REMOTO (gay)
 Isang propesor sa kilalang pamantasan, kolumnista, manunulat, atmamamahayag.
Nakilala siya sa pagtatag ng Ang Ladlad, isang pamayananna binubuo ng mga
miyembro ng LGBT.
 MARILLYN A. HEWSON (babae)
 Chair, Presidente, at CEO ng Lockheed Martin Corporation, na kilala sapaggawa
ng mga armas pandigma at panseguridad, at iba pang mgamakabagong
teknolohiya. Sa mahigit 30 taon niyang pananatili sa kumpanya,naitalaga siya sa
iba’t ibang matataas na posisyon. Taong 2017 siya aynapabilang sa Manufacturing
Jobs Initiative sa Amerika.
 CHARICE PEMPENGCO (lesbian)
 Isang Pilipinang mang-aawit na nakilala hindi lamang sa bansa maging saibang
panig ng mundo. Tinawag ni Oprah Winfrey na “the talented girl in theworld.”
Isa sa sumikat na awit niya ay ang Pyramid.
 ANDERSON COOPER (gay)
 Isang mamamahayag at tinawag ng New York Time na“themost prominentopen
gay on American television.” Nakilala si Cooper sa Pilipinas sa kaniyangcoverage
sa relief operations noong bagyong Yolanda noong 2013. Kilala siyabilang host at
reporter ng Cable News Network o CNN.
 PARKER GUNDERSEN (lalaki)
 Siya Chief Executive Officer ng ZALORA, isang kilalang online fashion retailerna
may sangay sa ingapore, Indonesia, Malaysia, Brunei, the Philippines, HongKong,
at Taiwan.
 GERALDINE ROMAN (transgender)
 Kauna-unahang transgender na miymebro ng Kongreso. Siya ang kinatawanng
lalawigan ng Bataan. Siya ang pangunahing taga-pagsulong ng Anti-Discrimation
bill sa Kongreso.
 Diskriminasyon
 Anumang pag-uuri, eksklusyon, o restriksyon batay sa kasarian na naglalayon o
nagiging sanhi ng hindi pagkilala, paggalang, at pagtamasa ng lahat ng kasarian ng
kanilang mga karapatan o kalayaan

 Malala Yousafzai
 Ipinanganak noong Hulyo 2, 1997 sa Mingora, Swat Valley
 Nakilala sa kanyang paglaban at adbokasiya para sa karapatan ng mga batang babae
sa edukasyon sa Pakistan
 Taliban
 Kilusang political na nagmula sa Afghanistan
 Tinuligsa sila sa konserbatibong pananaw at pag-intindi nito sa Qur’an
 Nagsimula ang mga pagpapahayag ni Malala ng kanyang mga adbokasiya noong
2009
 Dahil doon nakatanggap siya ng mga banta sa kanilang buhay ngunit hindi iyon
naging hadlang upang ipang patuloy niya ang paglabanpara sa edukasyon
 Namulat ang mundo sa tunay na kalagayan ng edukasyon ng kababaihan sa Pakistan
 Bibigyan ng iba’t ibang parangal ang kanyang adbokasiya ukol sa edukasyon ng
kababaihan pagkatapos niya operahan
 Malala Fund
 Itinatag noong 2013
 Isang organisasyong naglalayon na makapagbigay ng libre, ligtas at de-kalidad
na edukasyon sa loob ng 12 taon.

KARAHASAN SA MGA LALAKI, KABABAIHAN, AT LGBT

Ang mga LGBT ay may kakaunting oportunidad sa trabaho, bias sa serbisyong medikal, pabahay
at maging sa edukasyon. Sa ibang pagkakataon din, may mga panggagahasa laban sa mga
lesbian.
Ang bansang Uganda ay nagpasa ng batas na “Anti-Homosexuality Act of 2014” na nagsasaad
na ang same- sex relations at marriages ay maaaring parusahan ng panghabambuhay na
pagkabilanggo.
KARAHASAN/DISKRIMINASYON SA KABABAIHAN
Ayon sa United Nations, ang karahasan sa kababaihan (violence against women) ay anumang
karahasang nauugat sa kasarian na humahantong sa pisikal, seksuwal, mental na pananakit.
Ang kababaihan, sa Pilipinas man o sa ibang bansa, ay nakararanas ng pang-aalipusta, hindi
makatarungan at di pantay na pakikitungo at karahasan.
Ang foot binding ay isinasagawa ng mga sinaunang babae sa China. Ang mga paa ng mga
babaeng ito ay pinapaliit hanggang sa tatlong pulgada gamit ang pagbalot ng isang pirasong
bakal o bubog sa talampakan.
Ang mga kababaihang ito ay may bound feet, nalimitahan ang kanilang pagkilos, pakikilahok sa
politika, at ang kanilang pakikisalamuha.
Ang breast ironing ay ang pagbabayo o pagmamasahe ng dibdib ng batang nagdadalaga sa
pamamagitan ng bato, martilyo o spatula na pinainit sa apoy.

ISTADISTIKA NG KARAHASAN SA KABABAIHAN

Isa sa bawat limang babae na nasa edad 15-49 ang nakaranas ng pananakit na pisikal simula edad
15, anim na porsyento ang nakaranas ng pananakit na pisikal.
Isa sa apat na mga babaeng kasal na may edad 15-49 ang nakaranas ng emosyonal, pisikal at/o
pananakit na sekswal mula sa kanilang mga asawa.
Ayon sa inilabas na ulat ng Mayo Clinic, hindi lamang kababaihan ang biktima ng karahasan na
nagaganap sa isang relasyon o ang tinatawag na domestic violence, maging ang kalalakihan ay
biktima rin.
CEDAW (Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women)
 Ito ang kauna-unahan at tanging internasyunal na kasunduan na komprehensibong
tumatalakay sa karapatan ng kababaihan hindi lamang sa sibil at politikal na larangan
kundi gayundin sa aspetong kultural, pang-ekonomiya, panlipunan at pampamilya.

Prinsipyo 1
ANG KARAPATAN SA UNIBERSAL NA PAGTATAMASA NG MGA KARAPATANG
PANTAO
Prinsipyo 2
ANG MGA KARAPATAN SA PAGKAKAPANTAY-PANTAY AT
KALAYAAN SA DISKRIMINASYON
Prinsipyo 4
ANG KARAPATAN SA BUHAY
Prinsipyo 12
ANG KARAPATAN SA TRABAHO
Prinsipyo 16
ANG KARAPATAN SA EDUKASYON
Prinsipyo 25
ANG KARAPATANG LUMAHOK SA BUHAY-PAMPUBLIKO

 Anti-Violence Against Women and Their Children Act

- isang batas na nagsasaad ng mga karahasan laban sa kababaihan at
kanilang mga anak, nagbibigay ng lunas at proteksiyon sa mga biktima nito,
at nagtatalaga ng mga kaukulang parusa sa mga lumalabag dito

 Kababaihan - tumutukoy sa kasalukuyan o dating asawang babae, babaeng may

kasalukuyan o nakaraang relasyon sa isang lalaki, at babaeng
nagkaroon ng anak sa isang karelasyon
 Mga anak - tumutukoy sa mga anak ng babaeng inabuso, mga anak na wala pang
labing-walong (18) taong gulang, lehitimo man o hindi at mga anak na
may edad na labingwalong (18) taon at pataas na wala pang kakayahang
alagaan o ipagtanggol ang sarili

 Magna Carta for Women (Hulyo 8, 2008)

- alisin ang lahat ng uri ng diskriminasiyon laban sa kababaihan at sa halip ay
itaguyod ang pagkakapantay-pantay ng mga babae at lalaki sa lahat ng bagay
- Itinalaga ng Magna Carta for Women ang Pamahalaan bilang pangunahing
tagapagpatupad (“primary duty bearer”) ng komprehensibong batas
- Matanggal ang pagiging stereotype – isa pang hamon ng batas na mabasag
ang pagiging stereotype at tanggalin ang mga istrukturang panlipunan tulad ng
kostumbre, tradisyon, paniniwala, salita at gawi na nagpapahiwatig nang
hindi pantay ang mga babae at lalaki
- TANDAAN: Lahat ng babae ay sakop ng Magna Carta for Women,
anuman ang edad, pinag-aralan, trabaho o hanapbuhay, propesyon,
relihiyon, uri o pinagmulan ethnicity

(Under ng Magna Carta for Women)

 Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women
(CEDAW)
- itaguyod ang husay at galing ng bawat babae at ang potensiyal nila bilang
alagad ng pagbabago at pag-unlad, sa pamamagitan ng pagkilala at
pagtanggap sa katotohanan na ang mga karapatan ng kababaihan ay
karapatang pantao

(SINO ANG SAKLAW NG MAGNA CARTA?)

 Marginalized Women
- mga babaeng mahirap o nasa di panatag na kalagayan
- mga wala o may limitadong kakayahan
- Hal. - manggagawa, maralitang tagalungsod, magsasaka at manggagawang
bukid, mangingisda, migrante, at kababaihang Moro at katutubo.

 Women in Especially Difficult Circumstances

- babaeng nasa mapanganib na kalagayan o masikip na katayuan
- tulad ng biktima ng pang-aabuso at karahasan at armadong sigalot, mga
biktima ng prostitusyon, “illegal recruitment”, “human trafficking” at mga
babaeng nakakulong

 HeForShe.org (Lead by Emma Watson on September 20, 2014)

- isang pinag-isang kampanya ng UN Women para sa pagakakapantay-pantay ng
kasarian
- naglalayong isama ang mga kalalakihan sa laban sa di-pantay na pagtrato sa mga
kababaihan at para sa karapatan ng mga kababaihan
 Emma Watson

“I want you to
study right now.”
- Hermione Granger

- isang aktres mula sa United Kingdom na nakilala sa

kanyang mga pagganap sa mga pelikula ng Harry Potter
series bilang Hermione Granger
- Itinalaga siya bilang UN Goodwill Ambassador ng UN
Women, isang ahensya ng United Nations para sa
pagkakapantay-pantay ng mga kasarian at sa ikabubuti
ng mgakababaihan

“Be like
Granger!”
Good Luck and
God Bless