LËNDA: CT

2015

FAKULTETI I SHKENCAVE MJEKËSORE TEKNIKE

FORMACIONET MALINJE NË PANKREAS

Lënda: CT

Punoi: Bajame Plaku

Tiranë,2015

Fakulteti i Shkencave Mjekësore Teknike – FSHMT

Cikli i Studimeve Bachelor
Dega:Imazheri
Viti: II

1
 LËNDA: CT
2015

PERMBAJTJA E LENDES:
1. Anatomia normale e pankreasit .………………….…………………............................3

2. Të kuptojmë kancerin……………………………………………………………………………..6

3. Çfarë është kanceri pankreatik………….…………………………………………………….7

4.Stadifikimi………………………………………………………………………………………………..8

5. Faktorët e rriskut të kancerit ………………………...………………………………………..12

6. Simptomat.………………………………………………………………………………………..13

7.Diagnostikimi ………………………………...........................................................................16

8.Trajtimi ……………………………………………………………………………………………………17

9. Metodat e trajtimit……………………………………………………………………………………18

10. Efektet anësore te mjekimit……………………..……………………………………………..21

11.Prognoza(ecuria). Komplikacionet . Parandalimi…………………………………..22

12.Tumoret pankreatike ekzokrine………………………………………………….23

13.Tumoret pankreatike neuroendokrine…………………………………………..24

14.CT(Tomografia e kompjuterizuar)………………………………………………25

--Rreziqet e ekzaminimit të CT………………………………………………26

--Para ekzaminimit të CT……………………………………………………..27
--Gjatë ekzaminimit të CT…………………………………………………….28
--Në fund të ekzaminimit të CT.……………………………………………..29
--Pet –CT
15. Imazhe të përftuara gjatë ekzaminimeve të pankreasit në (CT)………………………………..30

2
 LËNDA: CT
2015
Pankreasi është një organ retroperitoneal. Pankreasi është një gjëndër me gjatësi
rreth 15cm, e lokalizuar në abdomen (bark). Ka formën e dardhës së shtypur dhe
rrethohet prej stomakut, zorrës së hollë, mëlçisë, shpretkës dhe fshikëzës së
tëmthit.

Pankreasi ndahet në pesë ndarje anatomike:koka, trupi,bishti, procesi uncinatus

dhe istmusi. Fundi i gjërë i pankreasit në anën e djathtë të trupit quhet koka e
pankreasit. Pjesët e mesme janë trupi dhe qafa. Fundi i ngushtë i pankreasit, në
anën e majtë të trupit, quhet bishti. Proçesi uncinat është pjesa e gjëndrës që
përkulet prapa dhe nën kokën e pankreasit.Istmusi I pankreasit është pjesa më e
hollë e parenkimës,që bashkon kokën me trupin dhe bishtin.
Dy vaza gjaku të rëndësishme janë arteria mezenterike superior dhe vena
mezenterike superior, që kalojnë prapa qafës së pankreasit dhe përpara proçesit
uncinat.

3
 LËNDA: CT
2015

Pankreasi është gjëndër me sekretim të brëndshëm (endokrine) dhe të jashtëm

(ekzokrine).
Qelizat ekzokrine të pankreasit prodhojnë enzima që ndihmojnë proçesin e tretjes.
Kur ushqimi futet në stomak, qelizat ekzokrine
çlirojnë enzimat pankreatike të sistemit duktal
të vogël për t’u derdhur në duktusin kryesor
pankreatik. Duktuset (kanalet) pankreatike
përshkojnë pankreasin dhe përmbajnë enzima
pankreatike dhe sekretime të tjera, lëngjet
pankreatike. Duktusi i përbashkët biliar
fillon prej fshikëzës së tëmthit, prapa kokës
së pankreasit dhe përmban bile (vrer). Këto
dy duktuse (kanale) bashkohen dhe derdhen
në porcionin e parë të zorrës së hollë të quajtur,
duoden. Pika ku këto dy duktuse bashkohen me
duodenin quhet Ampula Vater. Kur enzimat
hyjnë në duoden, ato bashkohen me ushqimin
e ardhur prej stomakut dhe ndihmojnë në tretjen
e yndyrnave, karbohidrateve dhe proteinave.
Funksioni endokrin i pankreasit përfshin prodhimin e hormoneve. Hormonet janë
substanca të prodhuara në një organ të trupit që qarkullojnë në gjak dhe
influencojnë në pjesë të tjera të trupit. Dy hormone të rëndesishme të prodhuara
prej pankreasit janë insulina dhe glukagoni. Qelizat ishull janë qeliza endokrine të
pankreasit që sekretojnë insulinën dhe glukagonin në qarkullimin e gjakut. Insulina
ul nivelin e sheqerit në gjak ndërsa glukagoni rrit nivelin e tij në gjak. Të dy këto
hormone punojnë për të mbajtur nivelin e duhur të sheqerit në gjak.

4
LËNDA: CT
2015

5
 LËNDA: CT
2015
Të kuptojmë kancerin
Të gjithë llojet e kacereve nisin në qelizë.E cila është njësia themelore e jetës.Qelizat së bashku formojnë
indet, indet së bashku formojnë organet dhe organet së bashku përbejnë trupin.Normalisht, qelizat rriten
dhe ndahen duke formuar qeliza të reja sipas nevojave të trupit.
Kur qelizat plaken dhe vdesin, ato zëvendësohen prej qelizash të reja. Ndonjëherë ky proces i rregullt
prishet. Qeliza të reja formohen kur trupi nuk ka nevoje për to, ose qelizat e plakura nuk vdesin kur ato
duhet të bëjnë këtë gjë.Këto qeliza të tepërta mund të formojnë një mase indi që quhet një rritje ose
tumor.
Tumoret mund te jene beninje ose malinje;
 Tumoret beninje nuk janë kancerozë.
Zakonisht doktori mund ti heqë ato dhe
në të shumtën e rasteve ato nuk
përsëriten pas heqjes. Qelizat prej
tumorit beninj nuk përhapen në indet
përreth dhe as në organet e tjerë të
trupit. Më e rëndësishmja nuk janë
kërcënuese për jetën.

 Tumoret malinje janë kancerogjenë.

Ato janë shumë serioze dhe kërcënues
për jetën. Qelizat kancerogjene të këtyre
tumoreve përhapen në indet përreth
dhe në organet e tjera të trupit.
Gjithashtu qelizat kancerogjene mund
të kalojnë në qarkullimin e gjakut dhe
në sistemin limfatik. Nëpërmjet kësaj
mënyre qelizat kancerogjene përhapen nga tumori primar duke krijuar tumore në organet e tjera
të trupit. Kjo lloj përhapje kanceri quhet metastaza.

 Zakonisht kanceri pankreatik fillon në duktuset(kanalet) ku kalon lëngu pankreatik. Kanceri i

pankreasit mund të quhet kancer pankreatik ose carcinoma pankreatike.

 Kur kanceri i pankreasit përhapet(metastazon) qelizat kanceroze shpesh janë gjetur në nyjet
limfatike pranë. Në qoftë se kanceri i ka arritur këto nyje, do të thotë që qelizat kanceroze mund
të jenë përhapur në nyje të tjera limfatike ose në inde të tjera siç janë mëlçia ose mushkëritë.
Ndonjëherë kanceri i pankreasit përhapet ne peritoneum(indi që mbështjell organet e barkut).

Kur kanceri përhapet nga ai origjinali në pjesë të tjera të trupit, tumori i ri ka të njëjtat qeliza jo
normale dhe të njëjtin emër si tumori primar.

6
 LËNDA: CT
2015
Çfarë është kanceri pankreatik?

Kanceri pankreatik është tumor i pankreasit.

Kancer përmbledh një grup sëmundjesh
tumorale malinje.Të gjithë llojet e kacereve
nisin në qelizë. E cila është njësia themelore
e jetës. Qelizat së bashku formojnë indet.
Indet së bashku formojnë organet dhe
organet së bashku përbejnë trupin.
Normalisht, qelizat rriten dhe ndahen duke
formuar qeliza të reja sipas nevojave të trupit.
Kur qelizat plaken dhe vdesin, ato
zëvendësohen prej qelizash të reja.
Ndonjëherë ky proces i rregullt prishet
. Qeliza të reja formohen kur trupi nuk ka
nevoje për to, ose qelizat e plakura nuk
vdesin kur ato duhet të bëjnë këtë gjë.
Këto qeliza të tepërta mund të formojnë
një mase indi që quhet një rritje ose tumor.
Kanceri pankreatik fillon kur qelizat anormale brenda pankreasit rriten në mënyrë
të pakontrolluar. Kur kanceri i pankreasit shpërndahet (metastazon) jashtë
pankreasit, formohen tumore sekondare në inde apo organe të tjerë.
Vendet e zakonshme të metastazimit të kancerit pankreatik janë: nyjet limfatike,
mëlçia, peritoniumi (shtresa që mbështjell organet e barkut) dhe mushkëritë. Nyjet
limfatike janë pjesë e një sistemi të gjërë limfatik përgjatë gjithë trupit, që
ndihmojnë në filtrimin dhe nxjerrjen jashtë të materialeve të huaja nga
trupi.Ndodhet apo jo kanceri në nyjet limfatike, ka shumë mundësi që ai të
përhapet në organet dhe indet e tjera. Meqënëse këto qeliza kanceroze e kanë
origjinën prej pankreasit, ato konsiderohen dhe trajtohen si kancer i pankreasit.
Kanceri I pankreasit përbën rreth 3 % të tumoreve malinj tek njeriu. Tumoret mund
të jenë malinje dhe në përgjithësi shfaqen tek indivitet në moshën 30-40 vjeç.
Kap kryesisht burrat e moshës 50-60 vjec. Etiologjia është e panjohur.
Si faktorë akuzohen:alkooli,duhani,pankreatiti akut apo kronik,diabeti etj.

Sipas pozicionit që zë në pankreas dallohet:

a- Kancer I kokës së pankreasit
b- Kancer I trupit të pankreasit
c- Kancer I bishtit të pankreasit

7
 LËNDA: CT
2015
STADIFIKIMI

Stadifikimi është një proces që doktori e përdor për të përcaktuar përhapjen e kancerit në trup.Pasi
është vendosur diagnoza e kancerit të pakreasit, mund të jenë të nevojshme testet imazherike shtesë
dhe kirurgjia për të përcaktuar me kujdes stadin e sëmundjes.Njohja e stadifikimit e ndihmon mjekun
për ecurinë e sëmundjes dhe për trajtim më të mirë.

Ka dy mënyra për të përshkruar stadifikimin: 1. stadi nëpërmjet numrave ose 2. kategoria nëpërmjet
heqjes kirurgjikale.
Stadi me numra përfshin përmasat dhe lokalizimin e kancerit.Kategoria e heqjes kirurgjikale përcakton
nëse tumori mund të hiqet me kirurgji apo jo.Të dyja mënyrat vlerësohen dhe përcaktohen nga
përmasat, lokalizimi i tumorit primar, përfshirja e limfonodujve dhe enëve të gjakut si dhe prania e
metastazave të largëta.Metastazat janë tumore që janë përhapur në pjesë të tjera të trupit.

Mjeku mund të përdorë njërën ose të dyja metodat për stadifikim:

Stadi IA: Tumori është i lokalizuar në pankreas,

me madhësi 2cm.I lokalizuar.
Mund të hiqetkirurgjikalisht.

Stadi llA: Tumori shtrihet përtej pankreasit,

por nuk përfshin arteriet e mëdha locale
(aksin celiac dhe arterien mezenterike superior).
Limfonodujt lokalë të papërfshirë.
I lokalizuar.Mund të hiqet kirurgjikalisht.

Stadi IB: Tumori është i lokalizuar në pankreas,

më i madh se 2 cm.I lokalizuar.
Mund të hiqet kirurgjikalisht.

Stadi IIB: Tumori mund të shtrihet përtej

pankreasit ose jo, por nuk përfshin arteriet e
mëdha lokale (aksin celiac dhe arterien
mezenterikesuperior). Limfonodujt lokalë të
perfshirë.I avancuar.Heqje kirurgjikale e kufizuar.

8
 LËNDA: CT
2015

Stadi III: Tumori prek arteriet e mëdha lokale.

Limfonodujt lokalë mund të jenë prekur ose jo. I avancuar.I paoperueshëm.

Stadi IV: Tumori primar mund të jetë i çdo përmase. Sëmundja është përhapur në pjesët e tjera
të trupit, perfshirë mëlçinë, murin abdominal, mushkëritë dhe limfonodujt.I paoperueshëm.

9
 LËNDA: CT
2015
Skenë e pankreatik kancerit

Faza 1: Kanceri i vetëm që mund të gjenden në pankreas, 5-vjeçar norma mesatare e mbijetesës
është rreth 30%
Faza 2: Kanceri i pushton vetëm indet aty pranë, për shembull, mur duodenale, 5-vjeçar norma
mesatare e mbijetesës është rreth 10%
Faza 3: Rajonal metastazë nyjeve limfatike ndodh, do të thotë koha e mbijetesës është 8-12
muaj.
Faza 4: Mëlçia dhe metastazë tjera të largët të ndodhë, do të thotë koha e mbijetesës është 3-6
muaj.

Personat me kancer pankreatik bazuar ne stadet klinike

5 vjet –te vezhguar (%) – U.S., diagnoza 1992–98

Stadi klinik
Kanceri pankreatik ekzokrin Neuroendokrine trajtuar me kirurgji

IA / I 14 61

IB 12

IIA / II 7 52

IIB 5

III 3 41

IV 1 16

Pancreatic cancer staging (TNM classification)

Stage T1 pancreatic cancer Stage T2 pancreatic cancer

10
 LËNDA: CT
2015

Stage T3 pancreatic cancer Stage T4 pancreatic cancer

Pancreatic cancer in nearby lymph nodes – Stage N1 Pancreatic cancer metastasized – stage M1

11
 LËNDA: CT
2015
FAKTORËT E RRISKUT TË KANCERIT TË PANKREASIT

Kanceri pankreatik: Kush është i rriskuar?

Shkaku i vërtete nuk është i njohur. Është më i shpeshte tek meshkujt se sa tek femrat dhe risku rritet me
rritjen e moshës.

Është më i shpeshtë tek duhanpirësit dhe tek njerëzit obezë (mbipeshe).

Pothuajse 1 /3 e kancerit pankreatik gjendet tek duhanpirësit.Gjithsesi është e qartë që nuk është
sëmundje ngjitëse.Askush nuk mund të marre kancerin nga një person tjetër.

Kërkimet kane treguar që njerëzit me disa faktore risku janë më të predispozuar të zhvillojnë kancer te
pankreasit.Faktor risku është çdo gjë që rrit mundësin e një personi të zhvilloje sëmundje.

Disa faktorë risku janë:

 Mosha: - Mundësia e zhvillimit te kancerit pankreatik rritet me moshën. Shumica e tyre ndodhin
mbi moshën 60-vjeç.

 Duhani - duhanpirësit janë 2-3 here më të predispozuar se jo duhanpirësit për të zhvilluar kancer
te pankreasit.

 Diabetët – Kanceri pankreatik ndodh me shpesh tek njerëzit që vuajnë nga diabeti se sa tek ata
që nuk vuajnë.

 Gjinia mashkull – me kancer pankreatik janë diagnostikuar më shumë meshkuj se femra.

 Historia familjare – risku për të zhvilluar kancer pankreasi 3-fishohet kur mamaja, babai, motra,
vëllai i personit kanë pasur këtë sëmundje. Gjithashtu historia familjare për kancer te kolonit
(zorrës) ose ovareve(vezoreve) rrit riskun për kancer pankreasi..

 Mutacionet gjenetike: Kanceri fillon me mutacion të ADN-së i cili shkakton rritje dhe ndarje qelizore të
pakontrolluar. Faktorët e trashëguar shkaktojnë mutacione gjenetike në shumicën e rasteve të kancerit
pankreatik.Tek disa familje, trashëgimia luan një rol të rëndësishëm.

 Pankreatiti kronik - Pankreatikti kronik është situate e dhimbshme e pankreasit. Disa studime
kanë treguar që pankreatiti kronik rrit riskun për kancer të tij.

 Studime të tjera kanë sugjeruar se ekspozimi ndaj disa kimikateve në vendet e punës ose dieta
e pasur me yndyrna mund të rrisin shanset për të pasur kancer të pankreasit.

 Shume njerëz me faktor risku të njohur nuk bëjnë kancer të pankreasit. Nga ana tjetër, njerëzit që
zhvillojnë kancer të pankreasit nuk kanë faktor risku të njohur . Njerëzit që mendojnë se kane
faktor risku mund të konsultohen me mjekun e tyre. Ata mund t’ju sugjerojnë mënyra për të ulur
risqet dhe t’ju japin për të kryer analizat përkatëse.

12
 LËNDA: CT
2015
SIMPTOMAT E KANCERIT TË PANKREASIT

Kanceri i pankreasit shpesh quhet sëmundje “e fshehtë”, sepse shenjat rrallë janë prezente në stadet e
hershme të sëmundjes.Shumë pacientë, në momentin që diagnostikohen janë në stade shumë të
avancuara.Nëse shenjat janë prezente, ato janë të paqarta.Pacientët mund të kenë shenja të ndryshme në
varësi të lokalizimit, tipit dhe stadit të tumorit. Shenjat, që zakonisht lidhen me diagnozën, mund të jenë: ikter
(zverdhje), dhimbje barku ose shpine, diabet, humbje e pashpjegueshme në peshë dhe humbje oreksi.
Pacientët me kancer pankreasi të avancuar mund të kenë ascit (grumbull lëngjesh në bark) dhe koagula në
gjak (trombe).Shenja të tilla si lodhje, këputje trupore, vështirësi në tretje dhe depresion mund të hasen në çdo
kohë. Nëse dikush ka një nga këto shenja që përmendëm, nuk do të thotë që ka kancer pankreasi. Këto apo
simptoma të ngjashme mund të shkaktohen nga situata apo probleme të tjera mjekësore të
zakonshme.Prandaj, nëse dikush nga ju ka këto shenja, duhet të konsultohet me mjekun, i cili është i vetmi që
mund të diagnostikojë shkakun e shenjave individuale.

ASCITI
Asciti është grumbullimi jonormal i lëngjeve në bark.Ky grumbullim lëngjesh bën që barku të jetë i fryrë dhe i
distenduar. Përhapja e kancerit në shtresat e barkut, ose peritoneum, mund të çojë në acarim, i cili shkakton
grumbullimin e lëngjeve.Asciti mund të shfaqet në çdo kohë të kancerit pankreatik, por veçanërisht tek
pacientët në stadin e avancuar të metastazave në organet e tjera. Me rritjen e sasisë në lëngje mund të
shfaqen simptoma të tilla si: diskomforti (parehatia), vështirësia në frymëmarrje, nauzea dhe pakësimi i oreksit.
Trajtimi me diuretikë (shkarkues) mund të ngadalësojë grumbullimin e lëngjeve.Gjithashtu, grumbullimi i
lëngjeve mund të trajtohet me procedurën që quhet paracentezë (drenimin e lëngjeve jashtë).

MPIKSJA E GJAKUT
Tromboza e venave të thella (DVT) është një situatë potencialisht serioze, ku mpiksja e gjakut ndodh në vena,
veçanërisht tek ato të këmbëve.Kanceri shkakton ndryshime në gjak ku rritet mundësia e formimit të
mpiksjeve.Mpiksjet e gjakut mund të mos vihen re dhe mund të mos shkaktojnë simptoma.Megjithatë, ato
shpesh shoqërohen me ënjtje, dhimbje dhe ndjeshmëri në zonën e prekur.Ënjtja vetëm në njërën këmbë është
shenjë e trombeve të venave të thella. Një fragment i trombit mund të shkëputet dhe të shkojë në mushkëri
duke shkaktuar dëmtim të indeve prej uljes së papritur të furnizimit me gjak. Ky fenomen quhet "emboli
pulmonare" dhe është situatë serioze. DVT zakonisht trajtohet me ilaçe që quhen antikoagulante (kundra
mpiksjes), të cilat hollojnë gjakun dhe ndalojnë trombet ekzistuese të zmadhohen si dhe të formohen trombe të
reja.

NDRYSHIME NË JASHTËQITJE
Shumë pacientë me kancer pankreatik mund të kenë diarre, konstipacion (kapsllëk) ose të dyja bashkë.Disa
situata mund të rëndojnë diarrenë ose konstipacionin.Diarrea është problem i shpeshtë që shfaqet me humbje
diarreike në formë uji, vajore ose përmbajtje fekale me erë të rëndë të cilat mund të jenë rezultat i sasisë së
pamjaftueshme të enzimave pankreatike në zorrë.Kjo çon në keqpërthithje si pasojë e kalimit të shpejtë nëpër
traktin digjestiv të ushqimeve të patretura.Konstipacioni është problem i shpeshtë, veçanërisht tek pacientët që
marrin ilaçe për të ulur dhimbjet.Në qoftë se sistemi tretës punon ngadalë, ai lejon që jashtëqitja të thahet e të
bëhet e vështirë për të kaluar.Ndryshimet në dietë, ilaçet mund të eleminojnë ashpërsinë e ketyre simptomave.

13
 LËNDA: CT
2015

DIABETI
Diabeti është sëmundje në të cilën trupi nuk përdor në mënyrën e duhur hormonin pankreatik të quajtur
insulinë.Insulina ndihmon trupin të përdorë glukozën (sheqerin) efektivisht.Normalisht, insulina lejon glukozën
të hyjë në qeliza dhe të përdoret si energji.Në rastin e diabetit edhe trupi vetë nuk prodhon mjaftueshëm
insulinë ose sasia e prodhuar nuk është plotësisht efektive.Kërkimet studimore kanë sugjeruar se diabeti i
zbuluar tek personat mbi 50 vjeç mund të jetë shenjë e hershme e kancerit pankreatik.Ndryshimi i papritur i
glukozës në gjak tek diabetikët të cilët e kanë pasur nën kontroll nivelin e saj, mund të jetë gjithashtu tregues i
kancerit pankreatik.Ndryshimet në dietë dhe terapia me insulinë ndihmojnë njerëzit me diabet të mbajnë
glukozën në gjak në nivelet e duhura.

VËSHTIRËSITË DIGJESTIVE (TRETËSE)

Vështirësitë digjestive më të shpeshta që lidhen me kancerin pankreatik përfshijnë humbje oreksi, dispepsi
(mostretje) dhe nauze. Disa ose të gjitha këto simptoma ndodhin kur kanceri pankreatik shtyp stomakun dhe
duodenin.Nëse kjo ndodh, ushqimet mbeten në stomak duke shkaktuar një sërë çrregullimesh në tretje,
përfshirë nauzean dhe të vjellën.Shenjat digjestive gjithashtu mund të ndodhin për shkak të bllokimit të duktusit
pankreatik nga i cili rrjedhin enzimat pankreatike si rezultat i çrregullimit sasior të prodhimit të këtyre
enzimave.Një sërë ndryshimesh në dietë, prodhimi i enzimave pankreatike dhe trajtime të tjera mund të
ndihmojnë në lehtësimin e disa simptomave digjestive.

IKTERI (ZVERDHJA)
Zakonisht, pacientët me kancer pankreatik kanë ikter. Ikteri është zverdhja e lëkurës dhe e syve prej sasisë së
tepërt të bilirubinës, përbërës i bilës (vrerit) në gjak.Tumori në kokën e pankreasit mund të shkaktojë ngushtim
të duktusit biliar dhe bllokim të rrjedhjes së bilës prej fshikëzës së tëmthit në zorrën e hollë.Bllokimi i duktusit
biliar shkakton grumbullim të bilirubinës.Pacientët me ikter mund të kenë gjithashtu kruarje të lëkurës, urinë me
ngjyrë të errët, ose feçe të ngjyrosura (si baltë).Heqja kirurgjikale e tumorit mund të lehtësojë simptomat.Në
disa raste është e nevojshëme një tjetër tip kirurgjie që quhet “bypass” në tëmth i cili kryhet për të anashkaluar
kanalin biliar të bllokuar.Ikteri mund të trajtohet edhe ndryshe.Mund të vendoset një stent për të mbajtur hapur
duktusin biliar.Stenti vendoset zakonisht gjatë kryerjes së procedurës së quajtur ERCP.

DHIMBJA
Dhimbja lokalizohet në pjesën e sipërme të barkut ose në mes të shpinës.Ajo lidhet me shtypjen apo prekjen
nga tumori të nervave ose organeve përreth pankreasit.Dhimbja gjithashtu mund të vijë si rezulat i bllokimit të
traktit digjestiv prej tumorit.Trajtimi përfshin medikamente kundër dhimbjes dhe procedurës së bllokimit të
pleksusit celiak. Disa mjekime kundër dhimbjes mund të shkaktojnë konstipacion, prandaj mjeku mund të
rekomandojë medikamente për ta evituar atë.

HUMBJA E PASHPJEGUESHME NË PESHË

Humbja në peshë është problem i zakonshëm tek pacientët me kancer të pankreasit dhe mund të lidhet me
trajtimin ose me vetë sëmundjen.Humbja në peshë e induktuar prej tumorit (e njohur si kaheksia e kancerit)

14
 LËNDA: CT
2015
është një problem kompleks që prek mënyrën se si trupi përdor proteinat dhe kaloritë.Kaheksia e kancerit bën
që trupi të përdorë më shumë kalori se zakonisht, shkatërron muskujt dhe ul oreksin.Pacienti mund të vërejë
ndryshime në oreks dhe në dëshirën për ushqime të caktuara.Humbja e pashpjegueshme në peshë mund të
jetë një simptomë e hershme e kancerit të pankreasit dhe mund të ndodhë pa dhimbje ose pa ndryshime të
dukshme në tretje.

Simptomat(shenjat)

Kanceri pankreatik shpesh herë quhet "sëmundje e heshtur" sepse shpesh kanceri pankreatik në stadet
fillestare nuk tregon asnjë shenjë.
Por kur kanceri rritet dhe zhvillohet simptomat(shenjat) mund të përfshijnë:

 Lodhje

 Dhimbje barku

 Diarre

 Depresion

 Humbje të oreksit

 Dispepsi

 Dhimbje në pjesën e sipërme të barkut ose mbrapa

 Nauze ose të vjella

 Verdhez

 Dhimbje mesi

 Zverdhje te lëkurës, syve dhe urinim me ngjyre te erret

 Humbje ne peshe

 Feçe të ç’ngjyrosura

 Tromboflebite ose trombe të pashpjegueshme

Këto simptoma nuk janë të sigurta të kancerit pankretik. Probleme të tjera gjithashtu mund të shkaktojnë
këto simptoma(shenja). Çdo njeri me shenja duhet të takojë patjetër doktorin në mënyra që problemet të
trajtohet sa më herët të jetë e mundur.

15
 LËNDA: CT
2015
Diagnostikimi

Diagnostikimi i kancerit pankreatik mund të jetë i vështirë. Simptomat jo gjithmonë janë të dukshme dhe
zakonisht zhvillohen ngadalë. Nëse një pacient ka simptomat e kancerit të pankreasit, duhet të bëhen një sërë
testesh për të vendosur një diagnozë të saktë.Megjithatë nuk ka teste standarde për kancerin e pankreasit.

Fillimisht, mjeku mund të kërkojë historinë mjekësore dhe familjare.Ai mund të bëjë ekzaminimin fizik ku
përfshihet trupi, sytë dhe lëkura.Vrojton nëse ka ndryshime të barkut në zonat rreth pankreasit, mëlçisë dhe
fshikëzës së tëmthit.Mund të kërkohen teste laboratorike të urinës dhe gjakut.Për informacion vizual të
pankreasit, shpesh, fillimisht kërkohen ekzaminime imazherike ku përfshihen skaneri dhe rezonanca
magnetike.Më poshtë po përshkruajmë ekzaminimet që përdoren për diagnostikimin ose përjashtimin e
kancerit pankreatik si dhe matjen e monitorimin e pacientëve me të.
Në qoftë se pacienti ka simptoma(shenja) që sugjerojnë për kancer te pankreasit, për doktorin është e
rëndësishme historia mjekësore. Doktori mund të kërkoje disa procedura ku përfshihen:

 Ekzaminim fizik- Shihet lëkura dhe sytë për zverdhje. Kontrollohet barku për ndryshime rreth
zonës së pankreasit, mëlçisë dhe fshikëzës se tëmthit. Gjithashtu behet kontroll për prani të
ascitit( grumbullim dhe shtim jonormal i lëngjeve në bark).

 Analiza laboratorike – (eritrosedimenti,gjak komplet,transaminaza,bilirubina).

Mund të bëhen analiza të gjakut, urinës dhe feçeve për të kontrolluar për bilirubinen dhe
substancave të tjerave. Bilirubina është një substance që kalon nga mëlçia në fshikëzën e tëmthit
tek zorra e hollë. Në qoftë se duktusi biliar i përbashkët bllokohet nga tumori, bilirubina nuk mund
të bëj rrugën që bën normalisht. Bllokimi i vijueshmërisë mund të rrisë nivelet e bilirubinës në
gjak, urine dhe feçe. Nivelet e larta të bilirubinës mund të tregojnë për kancer ose për situate jo
kanceroze.

Testet imazherike
Testet imazherike janë ato që sigurojnë informacionin vizual të pankreasit dhe indeve përreth. Këto teste janë
shumë të rëndësishme për monitorimin e kancerit pankreatik. Kemi disa lloje testesh imazherike.Testet jo
invazive janë ato teste që nuk përfshijnë futjen e ndonjë instrumenti në trup, ndryshe nga testet invazive.

Rografi abdomen Eko

Skaner (CT) Rezonance manjetike (RM)
Arteriografia selective ERCP

16
 LËNDA: CT
2015
Trajtimi

 Shume paciente me kancer te pankreasit duan të kenë një pjesëmarrje aktive në marrjen e
vendimeve për zgjedhjen e trajtimit. Megjithatë tronditja pas diagnostikimit me kancer mund tua
beje atyre te vështire marrjen e vendime për këtë arsye prania dhe ndihma e familjareve është e
rëndësishme.

 Kanceri i pankresit është i vështire për tu mbajtur në kontroll me mjekimet e sotme për këtë
arsye mjeket i shtyjnë pacientet të behën subjekt për studime klinike. Studimet klinike janë
mundësi të rëndësishme për njerëzit në të gjitha stadet e kancerit të pankreasit.

 Kanceri i pankreasit mund të mjekohet vetëm kur kapet në stadet e hershme përpara se ai të
përhapet në organet e tjera. Megjithatë janë të mundshme trajtime të tjera për të mbajtur në
kontroll sëmundjen duke i siguruar pacientit zgjatje të jetës. Kur kura ose kontrolli i sëmundjes
janë të pamundura doktori dhe pacienti zgjedhin mjekimin paliativ. Mjekimi paliaitv ndihmon në
përmirësimin e cilësisë së jetës duke kontrolluar dhimbjet dhe problemet e tjera të shkaktuara
prej sëmundjes, por nuk kuron sëmundjen.

 Pas diagnostikimit me kancer të pankreasit doktori ju dërgon tek onkologu, mjek i specializuar në
trajtimin e kancerit. Specialistet që trajtojnë kancerin e pankreasit mund të jenë; kirurgu onkolog,
onkolog rrezatimi. Në përgjithësi mjekimi fillon disa jave pas diagnostikimit, pasi pacienti ka marre
informacionet e duhura rreth sëmundjes dhe bashke me doktorin kane vendosur mënyrën e
trajtimit.

Metodat e trajtimit

Njerëzit me kancer te pankreasit mund të kenë një sërë metodash trajtimi. Në varësi të llojit dhe stadit,
kanceri i pankreasit mund të trajtohen me kirurgji, terapi me rreze, ose kimioterapi.Disa pacient bëjnë
terapi të kombinuara.

Kirurgjia mund të bëhet e vetme ose të kombinohet me rrezatim dhe kimioterapi.Dhe kur diagnostikohet,
vetëm 20% e kacereve të pankreasit mund të hiqen me kirurgji.Procedura standarde e kirurgjisë
quhet pankreatikoduodenektomi.

Shtrirja e kirurgjisë varet nga lokalizimi dhe madhësia e tumorit, stadi i sëmundjes dhe nga gjendja e
përgjithshme shëndetësore e pacientit. Një përshkrim i shkurtër i procedurave te kirurgjisë:

17
 LËNDA: CT
2015
 Procedura Whipple: Në qoftë se tumori është në kokën e pankreasit, kirurgu heq pjesën e kokës
se pankreasit dhe një pjesë të zorrës së hollë, duktusit biliar dhe stomakut. Gjithashtu mund të
heqë dhe indet përreth tumorit.

 Pankreatektomi distale: Kirurgu heq pjesën e trupit dhe të bishtit të pankreasit nqs tumori
ndodhet në këto pjesë. Gjithashtu kirurgu heq dhe shpretkën.

 Pankreatektomi totale: Kirurgu heq komplet pankreasin, pjese të zorrës së hollë, një pjese të
stomakut, duktusin e përbashkët biliar, fshikëzën e tëmthit, shpretkën dhe limfonodulat përreth.

 Procedurat paliative
Procedurat paliative nuk përfshijnë heqjen e tumorit. Ato kryhen për lehtësimin e simptomave të tilla si:
ikteri, dhimbja, nauzea dhe të vjellat që shkaktohen prej bllokimit të duktusit biliar dhe stomakut.
Procedurat më të shpeshta paliative për kancerin pankreatik janë: ndërhyrje bypass biliar apo bypass
gastrik dhe vendosja e stenteve.

 Ndërhyrja bypass biliar dhe gastrik

Bypass-i biliar ndryshon rrjedhën e bilës përreth tumorit. Ai mund të lehtësojë ikterin nëse tumori
bllokon duktusin biliar të përbashkët.Bypass-i gastrik mund të kryhet nëse tumori bllokon
duodenin.Bypass-i gastrik lejon ushqimet të rrjedhin prej stomakut përtej bllokimit.Nëse bllokimi është
në të dyja (duktusin biliar dhe duoden), kirurgu mund të kombinojë procedurën e njohur si bypass
paliativ i dyfishtë.

 Vendosje stent-i
Stenti është një tub i vogël plastik ose metalik që ndihmon duktusin biliar, pankreatik dhe duodenin të
qëndrojnë hapur. Vendosja e stentit mund të lehtësojë bllokimin e këtyre zonave. Ai mund të përdoret
në vend të bypass-it. Stent-i plastik përdoret për një kohë të shkurtër, ndërsa stenti metalik përdoret
për një kohë të gjatë. Kirurgu është ai që vendos se cili stent do të përdoret dhe kjo në varësi të një
sërë faktorëve, përfshirë dhe faktin nëse pacienti do t’i nënshtrohet heqjes kirurgjikale të tumorit në të
ardhmen. Është e mundur, por jo e shpeshtë që përreth stentit të zhvillohet infeksion duke mos lejuar
drenimin e duhur. Ethet dhe rikthimi i ikterit mund të jenë shenja të infeksionit kështu që duhen trajtuar
në mënyrë emergjente.Çdokush që dyshon se ka infeksion si pasojë e bllokimit të stentit duhet të
kontaktojë urgjentisht mjekun e tij.

Ndonjëherë kanceri mund te mos hiqet komplet. Por ne qofte se tumori bllokon duktusin biliar të
përbashkët ose duodenit, kirurgu mund të krijojë një kalim anësor duke vendosur një stend biliar( tamam

18
 LËNDA: CT
2015
si stendet që zhbllokojnë arteriet e zemrës) gjate ERCP-se. Stendi është një tub i vogël dhe i holli plastike
ose metali që ndihmon të mbaje hapur duktusin ose duodenin.

Radioterapia, përdor rreze me energji të lartë për të vrarë qelizat kancerogjene.Në makine drejton
rrezatimin në bark.Radioterapia mund të bëhet e vetme, ose me kirurgjinë, kimioterapinë ose të gjitha
bashkë.

Radioterapia është terapi lokale.Ajo dëmton qelizat kancerogjene vetëm në vendin ku bëhet rrezatimi.Për
radioterapinë, pacienti shkon ne spital ose klinik 5-dite ne jave për disa javë më radhë.

Doktori përdor rrezatimin për të dëmtuar qelizat e mbetura kancerogjene në vendin e kirurgjisë.Gjithashtu
rrezatimi përdoret për të lehtësuar dhimbjen dhe problemet e tjera të shkaktuara prej tumorit.

Raditerapia mund të kryhet e vetme ose e kombinuar. Kimioterapia e kombinuar me radioterapinë jepet me
doza më të lehta se sa kur përdoret e vetme. Kimioterapia rrit efektin e radiacionit mbi tumor.

Kimioterapia është përdorimi i ilaçeve për të vrarë qelizat kancerogjene.Gjithashtu përdoret dhe për të
lehtësuar dhimbjet dhe problemet e tjera të shkaktuara prej tumorit. Mund te jepet e vetme, me rrezatim,
ose me kirurgji dhe rrezatim.

Kimioterapia është terapia terapi sistemike.Ilaçet jepen nëpërmjet injektimit në venë.Pasi ilaçi kalon në
qarkullimin e gjakut, ai përhapet në të gjithë trupin.Zakonisht kimiterapia nuk kërkon hospitalizim.Ajo
mund të kryhet në spital, klinik ose zyrat e doktorëve ose në shtëpi.Megjithatë, në varësi të llojit të
medikamentit të përdorur, gjendjes shëndetësore të pacientit, pacienti mund të këtë nevojë për
hospitalizim.

Terapia target ndryshe nga kimioterapia tradicionale, terapia target është terapia që përdor medikamente që
sulmojnë vetem qelizat kanceroze, me efekte të pakta mbi qelizat e shëndetshme.Terapia target vepron duke:

Bllokuar procesin që shndërron qelizat normale në kanceroze.

Parandaluar formimin e enëve të gjakut që furnizojnë tumorin me lëndë ushqyese.

19
 LËNDA: CT
2015
Kategoria e heqjes kirugjikale

I operueshem: Kjo kategori përdoret për tumoret që mund të hiqen kirurgjikalisht. Tumori është në brendësi të
pankreasit, ose i shtrirë përtej tij, por nuk ka prekur arteriet ose venat e mëdha lokale.

Pjeserisht i operueshem: Kjo kategori përdoret për tumoret që në momentin e diagnozës mjeku nuk është i
qartë nëse mund të hiqen kirurgjikalisht apo jo, por pas trajtimit rezultojnë se mund të hiqen. Tumori mund të
ketë prekur ose jo enët e mëdha të gjakut, por me siguri që ka metastazuar në organet e largëta siç janë
mëlçia dhe mushkeritë. Pacientëve të diagnostikuar si “pjesërisht të operueshëm” mund tu ofrohet si opsion
terapia neoadjuvante.

Terapia neoadjuvante përfshin: kimioterapinë, radioterapinë ose të dyja bashkë. Nëse venat dha arteriet janë
prekur nga tumori, terapia neoadjuvante mund të përmirësojë shancet për heqje të plotë kirugjikale të tumorit.
Kirurgë të ndryshëm përdorin në mënyra të ndryshme termin ”pjesërisht i operueshëm”(borderline resectable)
Në këtë rast, është shumë i rëndësishëm një opinion prej specialistit/kirurgut. Kirurgu që do të kryejë
operacionin duhet të ketë eksperiencë të mjaftueshme në kirurgjinë vaskulare nëse pacienti ka nevojë për
heqje të venave.
I paoperueshem: Kjo kategori përdoret për tumoret që nuk mund të hiqen kirurgjikalisht. Tumori ka
metastazuar në organet e largëta dhe nuk mund të hiqet krejtësisht.Pacienti mund të kërkojë kujdes prej
doktorit ose spitalit që ofron cilësinë më të mirë.Në shumë raste, këtë mund ta kenë vetëm mjekët dhe spitalet
që kanë një numër të madh pacientësh me kancer pankreatik.Mjekët me shumë eksperiencë mund të kenë
njohuritë e duhura rreth sëmundjes dhe mundësisë së trajtimit.

Përpara takimit me mjekun është e nevojshmeqë

të mblidhni të gjitha letrat mjekësore përfshirë
ekzaminimet dhe analizat e mëparshme.
Duke patur me vete këto dokumenta mund të
mos përsërisni ekzaminimet për së dyti.
Çdo spital ose mjek fillimisht duhet të shohë
biopsinë ose ekzaminimet imazherike të cilat
i vijnë shumë në ndihmë.Është e zakonshme
që çdo pacient që diagnostikohet me kancer
pankreasi të marrë një opinion të dytë për
diagnozën dhe planin e trajtimit.Kjo s’do të
thotë që vlerësimi i mjekut të parë është i gabuar
, por pacienti do të konfirmojë diagnozën dhe
mundësitë e trajtimit.Informacioni i duhur merret
duke folur me mjekun specialist.
Çdo pacient ka të drejtë për një opinion të dytë
dhe të ndjejë siguri tek mjeku që do të kujdeset për të.
Pasi është vendosur diagnoza, pacienti mund të
konsiderojë mundësitë e trajtimit.Trajtimi i kancerit
pankreatik varet nga stadi i sëmundjes dhe gjendja
e përgjithshme mjekësore e pacientit.Në varësi të
tipit dhe stadit të kancerit, pacienti mund të trajtohet
me kirurgji, kimioterapi, radioterapi, target terapi,
imunoterapi ose terapi paliative (lehtësuese të simptomave).
Disa pacientë mund të kryejnë disa terapi të kombinuara.Trajtimi i tumoreve neuroendokrine pankreatike
ndryshon nga trajtimi i zakonshem i kancerit pankreatik.

20
 LËNDA: CT
2015
Pjesë të trupit të hequra në operacionin Whipple s

Shohim si pankreasi dhe zorra janë bashkuar përsëri së bashku, pas 1 operacioni Whipple s

Efektet anësore të mjekimit

Meqenëse mjekimi i kancerit dëmton qelizat e shëndetshme, efektet e pa

dëshirueshme janë të
shpeshta.Këto efekte varen nga shume faktorë duke përfshire llojin dhe zgjatjen e trajtimit.Efektet
anësore mund të mos jenë të njëjta për çdo person, dhe ato mund të ndryshojnë nga një mjekim tek tjetri.
Grupi mjekësor do ti shpjegojë pacienteve efektet anësore dhe do ti ndihmoje sesi ti menaxhojnë ato.

 Kirurgjia, e kancerit te pankreasitështë operacion i madh dhe pacientit i nevojitet të qëndroje në

spital për disa dite. Pacienti mund të ndihet i lodhur dhe i dobët. Disa kanë nevojë të qëndrojnë
në regjim shtrati ne shtëpi për një muaj. Efektet anësorë të kirurgjisë varen nga lloji i operacionit,
gjendja shëndetësore e pacientit para operacionit dhe nga faktorë të tjerë. Shumë paciente kanë
dhimbje për ditë me rrallë pas ndërhyrjes. Pacienti duhet të flasë me doktorin ose infermieret për
dhimbjet dhe ato mund te mbahen nen kontroll me ilaçe kundra dhimbjes.
 Heqja e një pjese ose e tërë pankreasit mund të bëje të vështirë tretjen e ushqimeve, për këtë
grupi mjekësor mund te hartoje një plan diete dhe të përshkruajë medikamente që ndihmojnë në
lehtësimin e diarresë (barkkëqijtë), dhimbjeve, krampeve(dhimbje të forta),dhe ndjesisë sikur je i
fryre. Gjate konvaleshencës nga kirurgjia doktori kontrollon me kujdes dietën dhe peshën e
pacientit. Si fillim, pacienti mund të marri vetëm lëngje intravenoze dhe ne to ti vendosen lende
ushqyese ekstra ose te ushqehet nëpërmjet sondës gastrike. Ushqimet solide (të ngurta)
vendosen gradualisht në dietë.

21
 LËNDA: CT
2015
 Pas kirurgjisë pacienti nuk ka enzima pankreatike dhe hormone në nivel të mjaftueshme. Ato që
nuk kanë insulinë të mjaftueshme mund të bëjnë diabet. Kështu që lind nevoja që mjeku të
përshkruaje në trajtim insulinë, hormone të tjera dhe enzima.
 Radioterapia, mund të shkaktoje lodhje të tepërt tek pacientet. Shplodhlja është shumë e
rëndësishme për to, por mjeket zakonisht rekomandojnë që pacienti të qëndrojë aktivë sa më
shumë të mundet.
 Kur pacienti kryen radioterapi, lëkura në vendin kur kryhet rrezatimi bëhet e kuqe, e thatë dhe e
ndjeshme.
 Radioterapia ne bark mund te shkaktoje nauze(ndjesia e te vjellit), te vjella, diarre dhe problem të
tjera me tretjen.
 Për shumë pacient efektet anësore të radioterapisë largohen menjëherë pasi ajo mbaron.
 Kimioterapia. Efektet anësore të kimioterapisë varen nga lloji i medikamentit që përdoret, dozat
dhe sa shpesh jepet. Më tepër, siç çdo lloj mjekimi tjetër, efektet anësore variojnë nga një pacient
tek tjetri.
Kimioterapia sistemike ndikon menjëherë në ndarjen e qelizave nga trupi, duke përfshire dhe
qelizat e gjakut. Qelizat e gjakut luftojnë infeksionin, ndihmojnë gjakun të mpikset dhe
transportojnë oksigjenin në të gjitha pjesët e trupit. Kur medikamentet kundra kancerit dëmtojnë
qelizat e shëndosha të gjakut, pacientët jenë të pa mbrojtur ndaj infeksioneve, mund të gjakosin
lehte dhe të kenë më pak energji. Qelizat e rrënjëve të flokut dhe qelizat e mukozës se traktit
tretës mund të shpërbehen menjëherë dhe si rrjedhoje pacienti mund të ketë rënie floku, humbje
oreksi, të vjella, diarre dhe ulcera në gojë.
Zakonisht këtë efekte largohen ngadalë gjate periudhës se përmirësimit midis trajtimit ose pasi trajtimi ka
mbaruar.

Prognoza (ecuria)

Kur kanceri i pankreasit hiqet me kirurgji mund te pritet shërimi. Megjithatë, niveli i shërimit është e pak se
50%.Pas kirurgjisë zakonisht jepet kimioterapia dhe radioterapia për të rritur nivelin e shërimit.Për
kancerin pankreatik që nuk mund të hiqet plotësisht me kirurgji ose kanceri që është përhapur në organe
e tjera, momentalisht kurimi është i pamundur.
Komplikacionet
Kanceri i pankreasit mund të rezultojë me humbje peshe, tromboza të gjakut, çrregullime të funksionit të
mëlçisë, dhimbje dhe depresion.Simptomat si dhimbja mund të kontrollohen vetëm me terapi shumë
agresive qetësuese.
Parandalimi
Nuk duhet te pini duhan, ushqehuni me diete me fruta, zarzavate, drithëra dhe kryeni ushtrime fizike në
mënyrë të rregullt.

22
 LËNDA: CT
2015
Tumoret e pankreasit klasifikohen në ekzokrine dhe neuroendokrine.

TUMORET PANKREATIKE EKZOKRINE

Më shumë se 90% e tumoreve malinje pankreatike klasifikohen si tumore ekzokrine.

Këto tumore fillojnë në qelizat ekzokrine që prodhojnë enzimat pankreatike që
ndihmojnë në tretje. Brënda kësaj kategorie shumica e tumoreve jane adenokarcinoma.
Më poshtë po përshkruajmë tumoret pankreatike të tipit ekzokrin:
Karcinoma me qeliza acinare (qeliza si manaferra) është formë e rrallë e kancerit
pankreatik dhe mund të shkaktojë prodhim të tepërt të lipazës, enzimë që sekretohet
për të tretur yndyrnat. Niveli i lipazes pankreatike mund të matet në gjak.

Adenokarcinoma përbën 90% të kacerit të pankreasit. Ajo fillon në qelizat që veshin

duktusin pankreatik. Adenocarcinoma mund të formojë gjëndër ose grumbullim qelizash
që rrethojnë një hapësirë boshe. Karcinoma adenoskuamoze është e ngjashme me
adenocarcinomën në faktin që formon gjëndra, por, duke u rritur, ato sheshohen.
Tumori me qeliza gjigande është ekstremisht i rrallë dhe jo aq agresiv sa
adenokarcinoma.
Ky lloj tumori zakonisht ka qeliza të mëdha, por vetë nuk është më i madh se llojet e
tjerë të tumoreve pankreatike.

Neoplazia mucinoze papilare intraduktale-(IPMN): IPMN rritet prej duktusit kryesor

pankreatik ose prej degëve anësore të duktusit. Tumori mund të ketë pamjen si
gisht(papilar) që rritet në brendësi të duktusit. Në momentin e diagnostikimit, IPMN-ja
mund të jetë beninj,por mund të jetë pararendës i adenokarcinomës.

Cistadenokarcinoma mucinoze është tumor malinj cistik, sfungjeror, i rrallë që

lokalizohet më shpesh në bishtin e pankreasit.. Cistet janë të mbushura me një lëng të
hollë të quajtur mucinë. Është i ngjashëm me IPMN, por ndodh vetëm në një pjesë të
pankreasit.

Pankreatoblastoma është një formë e rrallë e kancerit pankreatik i gjendur fillimisht tek
fëmijët nën moshën 10 vjeç. Ndryshe quhet kanceri pankreatik i fëmijërisë”.

23
 LËNDA: CT
2015
TUMORET PANKREATIKE NEUROENDOKRINE

Tumoret neuroendokrine pankreatike llogariten më pak se 5% të të gjithë tumoreve

pankreatike.
Ato mund të jenë beninje ose malinje dhe rriten më ngadalë se tumoret ekzokrine.
Tumoret neuroendokrine janë funksionale (që prodhojnë hormone) dhe jofunksionale
(që nuk prodhojnë hormone).
Shumica e tumore funksionale janë beninje.
Megjithatë, 90% e tumoreve jofunksionale
neuroendokrine, janë kanceroze.
Më poshtë po ju përshkruajmë tipet e
ndryshme të tumoreve neuroendokrine
të pankreasit.
Gastrinoma (Sindromi Zollinger –Ellison)
mbiprodhon gastrinë.
Shumica janë malinje ose kanë aftësinë
të kthehen në të tilla.
Kur ky tumor është i trashëgueshëm si pjesë e sindromit gjenetik i quajtur neoplazi
multiple endokrine tipi1(MEN 1), tumore të shumtë mund të gjenden në kokën e
pankreasit dhe në duoden.
Glukagoma mbiprodhon glukagon.
Zakonisht jane të mëdha, shpesh metastazojnë dhe rreth 70% janë malinje. Ato shpesh
gjenden në trupin dhe bishtin e pankreasit..
Somatostatinoma mbiprodhon somatostatine.
Janë ekstremisht të rrallë dhe zakonisht shumë të mëdha.
Mund të gjenden kudo në pancreas dhe duoden dhe ndryshojnë në potencialin e tyre
për t’u bërë malinje.
Tumoret jo funksionale të qelizave ishull zakonisht jane malinje dhe të vështira për
t’u zbuluar.

24
 LËNDA: CT
2015
TOMOGRAFIA E KOMPJUTERIZUAR / SKANERI(CT)
Skaner CT (tomografi e kompjuterizuar) – Makina e rrezeve X është e lidhur me kompjuterin
dhe në këtë mënyre krijojnë imazhe të detajuara të pankreasit organeve dhe vazave të gjakut të
barkut.
Pacienti qëndron shtrirë mbi tavolinë ndërkohë
që tomografi i kompjuterizuar në formë të
rrumbullakët rrotullohet përreth trupit dhe
merr imazhe të tërthorta me rreze-X.
Kompjuteri i përpilon këto imazhe
në një rindërtim 3-dimensional të trupit.
Imazhet tomografike të kompjuterizuara
tregojnë indet e buta, vazat e gjakut dhe
kockat.Kur skaneri është bërë me contrast
oral ose venoz, ai mund të tregojë tumore
të vegjël të pankreasit ose kudo ku kanceri
është përhapur.
Disa makineri të skanerit janë në formë spirale
.Në një skaner spiral rrezet X mbeten të
vazhdueshme dhe rrotullohen rreth pacientit
në formë spirale. Skaneri spiral është më
efikas sepse ai prodhon imazhe
3-dimensionale më të detajuara.

Arsyet për përdorim dhe konsiderata të tjera

Skaneri është një nga proçedurat më të shpeshta që përdoret për prodhimin e imazheve 3-
dimensionale të trupit.Doktori rekomandon skanerin kur dyshon se pacienti ka kancer
pankreatik.Imazhet shpesh ndihmojnë nëse tumori mund të hiqet me kirurgji.Një përqindje e
vogël e pacientëve mund të jenë alergjikë ndaj kontrastit, prandaj mund të përdoren teste
imazherike alternative.Skaneri përdor rrezet-X, një formë radiacioni.Ekzpozimi i përsëritur ndaj
radiacionit mund të bëhet shqetësim tek pacientët që e përdorin për mbikqyrje.Skaneri spiral
është i dobishëm për stadifikimin e kancerit sepse ai mund të tregojë nëse tumori ka prekur
vazat e gjakut përreth.

25
 LËNDA: CT
2015
Rreziqet e ekzaminimit

 Ju mund të dëshironi të pyesni doktorin tuaj për sasinë e rrezatimit të përdorur gjatë
procedurës CT dhe rreziqet që lidhen me gjendjen tuaj të veçantë.Kjo është një ide e
mirë për të mbajtur shenime të historisë suaj të fundit të ekspozimit me rrezatim, të tilla
si CT e mëparshme dhe llojet e tjera të rrezeve-X, kështu që ju mund të informoni
mjekun tuaj.

 Nëse jeni shtatzënë ose dyshoni se ju mund të jeni shtatzënë, ju duhet të njoftoni
mjekun tuaj.Ekspozimi gjatë shtatzënisë mund të çojë në defekte të lindjes.

 Nëse lenda e kontrastit është përdorur, ka një rrezik për reaksion alergjik ndaj
kontrastit.Pacientët të cilët janë alergjik ose të ndjeshëm ndaj barnave duhet të njoftojë
mjekun e tyre. Ju do të duhet të lajmeroni mjekun nëse ju keni pasur ndonjëherë një
reagim ndaj ndonjë lende kontrasti, dhe / ose probleme në veshka.

 Pacientët me infeksion të veshkave apo probleme të tjera të veshkave duhet të njoftojë

mjekun e tyre.Në disa raste, lenda e kontrastit mund të shkaktojë problem te veshkave,
sidomos nëse personi është i dehidratuar ose nëse ka probleme kryesore në veshka.

 Mund të ketë rreziqe të tjera në varësi të gjendjes suaj mjekësore.|

Sigurohuni për të diskutuar ndonjë shqetësim me mjekun tuaj para procedurës.

 Disa faktorë ose kushtet mund të ndërhyjë me saktësinë e një CT te pankreasit.

Këta faktorë përfshijnë:

a-Objektet metalike brenda barkut.

b-Prania e barium në zorrë nga një ekzaminim te koheve te fundit me barium.

26
 LËNDA: CT
2015
Para ekzaminimit të CT

 Mjeku juaj do ju shpjegojë procedurën për ju dhe të ofron mundësine për të bërë ndonjë pyetje
që ju mund të keni në lidhje me procedurën.

 Nëse procedura juaj përfshin përdorimin e lendes se kontrastit , juve do ju kërkohet të

nënshkruani një formular që i jep leje për të bërë procedurën.Lexoni formularin me kujdes dhe
bëni pyetje nëse diçka nuk është e qartë.

 Njoftoni teknikun radiologi nëse ju keni pasur ndonjëherë një reagim ndaj ndonjë lende
kontrasti, ose në qoftë se ju jeni alergjik ndaj jodit.

 Në përgjithësi, nuk ka asnjë kërkese kufizimi para një CT scan, përveç nëse një lende kontrasti
është për t'u përdorur. Mjeku juaj do t'ju japë udhëzime të veçanta para kohe nëse do të
përdoret lende kontrasti dhe në qoftë se do të duhet të japë ushqim dhe pije.

 Njoftoni mjekun tuaj për të gjitha ilacet që ju jeni duke marrë.

 Njoftoni radiologun nëse jeni shtatzënë ose dyshoni se ju mund të jetë shtatzënë.

 Bazuar në gjendjen tuaj shëndetësore, mjeku juaj mund të kërkojë përgatitje të tjera specifike.

Gjatë ekzaminimit të CT

CT mund të kryhet nës ju jeni një pacient ambulator, ose pacient I shtruar.Procedura mund të
ndryshojnë në varësi të gjendjes tuaj dhe aftesia profesionale e teknikut.
Në përgjithësi, një CT scan e pankreasit ndjek këtë proces:

 Ju do të kërkohet për të hequr çdo veshje, bizhuteri, apo objekte të tjera që mund të ndërhyjnë
me procedurën.

 Nëse jeni duke kërkuar për të hequr rrobat, ju do të jepet një fustan per te veshur.

 Nëse ju do kryeni një procedure me lende kontrasti, një lendeintravenoze (Iv) injektimi do të
fillojë në dorë apo krah për te injektuar lenden e kontrastit.Për contrast oral, do të jepet një
përgatitje kontrasti të lëngshme në gëlltitje.

27
 LËNDA: CT
2015
 Ju do te shtriheni ne shtratin e CT me ndihmen e radiologut.

Shiritat mund të përdoret për të parandaluar lëvizjen gjatë procedurës.

 Teknologi do të jetë në një dhomë tjetër.

Megjithatë, ju do të jeni në vezhgimin
e vazhdueshëm të teknologut përmes
një dritare. Folësit brenda skanerit do
të mundësonjë teknologun për të
komunikuar me të dhe të dëgjojnë ty.

 CT fillon të rrotullohen rreth jush, rrezet

-X do të kalojnë nëpër trup për nje kohe
të shkurtër. Ju do të dëgjoni tinguj, të
cilat janë normale.

 Rrezet-X absorbohen nga indet e trupit,

do të zbulohennga skaneri dhe
transmetohen në kompjuter.
Kompjuteri do të transformojë
informacionin në një imazh që do të
interpretohet nga nje mjekradiolog.

 Ju mund të kërkohet për të mbajtur frymën tuaj në kohë të ndryshme gjatë procedurës.

 Një grup i dytë i skanime do të merret pasi lenda e kontrastit kerkohet te perdoret.

 Nëse lenda e kontrastit është përdorur për procedurën tuaj, ju mund të përjetoni disa efekte
kur lenda është injektuar intravenoze. Këto efekte përfshijnë , një shije të kripur ose metalike në
gojë, një dhimbje koke të shkurtër, apo të përzier ose të vjella.Këto efekte zakonisht zgjasin për
disa çaste.
 Ju duhet të njoftoni teknologun nëse keni vështirësi në frymëmarrje, djersitje, mpirje.

 Teknolog do të përdorë të gjitha masat e mundshme rehati per të përfunduar procedurën sa më

shpejt të jetë e mundur për të minimizuar ndonjë siklet apo dhimbje.

 Kur procedura ka përfunduar, ju do të hiqeni nga skaner.

 Ju mund të kërkohet që të presni për një periudhë të shkurtër kohe, ndërsa radiologu shqyrton
imazhet për të siguruar se janë të qarta.

28
 LËNDA: CT
2015
Pas ekzaminimit të CT

 Nëse lenda e kontrastit është përdorur gjatë procedurës tuaj, ju mund të monitoroheni për një
periudhë kohe për çdo efekte anësore të tilla si : kruarje, ënjtje, skuqje, ose vështirësi në
frymëmarrje.
 Nëse vëreni ndonjë dhimbje, skuqje, ose ënjtje në vendin e injektimit pasi të ktheheni në shtëpi
pas procedurës tuaj, ju duhet të njoftoni mjekun tuaj pasi kjo mund të tregojë një infeksion apo
nje lloj tjetër reaksioni.
 Përndryshe, nuk ka asnjë lloj të veçantë të kujdesit të nevojshme pas një CT te pankreasit. Ju
mund të rifilloni dietën tuaj të zakonshme dhe aktivitetet nëse mjeku juaj ju këshillon . Mjeku
juaj mund t’ ju jap udhëzime shtesë pas procedurës, në varësi të situatës suaj të veçantë.

PET (POSITRON EMISSION TOMOGRAPHY) - SCAN

PET skan prodhon imazhe bazuar në nivelin e aktivitetit metabolik të qelizave. PET skan
më i shpeshtë për studimin e imazheve është FOG-PET. Për këtë procedurë injektohet
në trupin e pacientit një sasi e paktë glukoze radioaktive, e quajtur fluorodeksoglukoze,
dhe lihet të qarkullojë për 45-60 minuta, ndërsa pacienti pushon.Qelizat kanceroze
përdorin më shumë FOG se qelizat normale tek pacientët që pushojnë. PET skan kap
dhe regjistron sinjalet e dhëna prej FOG dhe kompjuteri i kthen këto sinjale në imazhe
që tregojnë zonat se ku janë prezente qelizat kanceroze. Për shkak se qelizat kanceroze
përdorin më shumë FOG, ato paraqiten më të shndritshme në imazhet kompjuterike.

Arsyet për përdorim dhe konsiderata të tjera

PET skani mund të ndihmojë në diferencimin
midis masave pankreatike beninje dhe malinje.
Gjithashtu mund të ndihmojë në zbulimin e
përhapjes së qelizave kanceroze pankreatike
në pjesë të tjera të trupit. PET skani mund të
përdoret kur ndryshimet anormale si për
shembull lezione anormale të melçisë,
zmadhime të limfonodujve janë venë re në
skaner. Në PET scan mund të kemi pozitivitet
Figura:Pet/CT tregojne lezionin qe ndodhet
fallso për pankreatitin. te koka e pankreasit.

29
 LËNDA: CT
2015
Imazhe të përftuara gjatë ekzaminimeve të pankreasit në tomografinë e
kompjuterizuar (CT)

CT-e pankreasit Emërtimi I organeve të paraqitura gjatë CT

30
 LËNDA: CT
2015

CT: Tumori në kokën e pankreasit CT: Tumori në pankreas

CT- Qartësia në pankreas

31
 LËNDA: CT
2015
Figura :Anatomia normale e pankreasit. (a) Prerja aksiale(CT) imazhet tregojne madhësinë tipike,
vendndodhjen dhe pamjen e vendodhjes se pankreasit normale. (b) Vizatimi ilustron pjesët endryshme
(koka , qafa, trupi, dhe bishtin) e pankreasit.

Figura :Anatomia normale e pankreasit. (a) Prerja aksiale(CT) imazhet tregojne madhësinë tipike,
vendndodhjen dhe pamjen e vendodhjes se pankreasit normale.
(b) CT tregon pamjen normale trekëndore të procesit uncinatus (shigjeta), me njëkufi të drejtë
posteromedial dhe një kufi konkave anteromedial. (c) Vizatimi ilustron pjesët endryshme (koka , qafa,
trupi, dhe bishtin) e pankreasit.

32
 LËNDA: CT
2015
Figura : CT tregon 3 marredheniet e mundshme anatomike midis CBD dhe pankreasit.:(a)mbulese e pjesshme e
CBD nga problemet pankreatike (b)mbulese e plote (c) pa mbulese

Figura : CT tregon 3 marredheniet e mundshme anatomike midis CBD dhe pankreasit.:(a)mbulese e pjesshme e
CBD nga problemet pankreatike (b)mbulese e plote (c) pa mbulese

33
 LËNDA: CT
2015

Imazhe me prerje aksiale ne CT me contrast i.v. dhe ngjyre te shtuar. Linjat e kryqezuara rrethojne
adenocarcinomen e kokes se pankreasit.

CT abbdominale tregon kancerin pankreatik (shigjeta e madhe) me metastaza te melcise(shigjetat e

vogla)

34
 LËNDA: CT
2015

Faleminderit për vëmëndjen !

35