TEMA 2: Penerokaan Unsur dalam Alam

Buku Teks: M.S. 123 – 145

BAB
Standard Kandungan 4 Kereaktifan Logam
4.1 Kepelbagaian mineral
4.2 Siri kereaktifan logam
4.3 Pengekstrakan logam daripada bijihnya
Buku Teks: M.S. 122 – 145

Standard PdPc
Cadangan Kandungan 4.1 Kepelbagaian mineral
4.2 Siri
1. Guru meminta murid membaca Notakereaktifan logam
Bestari yang disediakan di halaman ini.
2. Guru meminta murid membaca dan menyemak nota daripada
4.3 Pengekstrakan logam bijihnya
grafik dengan mengimbas kod pintar yang terdapat di halaman ini.

Peta i-THINK Peta Dakap

Kod Pintar
NOTA GRAFIK

NOTA BESTARI Cadangan PdPc

TEMA 2 : Penerokaan Unsur dalam Alam
Guru meminta murid
embelajng P
aradai membaca dan memahami
B n peta i-THINK yang
BAB Kereaktifan
Pelbagai MineralLogam Various Minerals in the Earth’sdiCrust

4
dalam Kerak Bumi terdapat halaman ini.
1. Mineral ialah unsur atau sebatian pepejal yang 1. Minerals are solid elements or compounds that are
The Reactivity ofjadiMetals
ditemui secara semula di dalam kerak Bumi. naturally found in the Earth’s crust.
2. Mineral dalam bentuk unsur seperti emas dan perak 2. Minerals in the form of elements like gold and silver
wujud secara bebas di dalam kerak Bumi. exist freely in the Earth’s crust.
3. Minerals in the form of compounds, like bauxite and
3. Mineral dalam bentuk sebatian seperti bauksit dan
galena, consist of combinations of a few types of
galena terdiri daripada gabungan beberapa jenis
Konsep PENTING different elements.
unsur yang berlainan.
IMPORTANT Concepts
Siri Kereaktifan Logam Reactivity Series of Metals
Peta Dakap 1. Logam yang berlainan mempunyai kereaktifan yang 1. Different metals have different reactivity to oxygen.
berbeza terhadap oksigen. Logam yang lebih reaktif The more reactive metals react more vigorously
bertindak balas dengan lebih Emas cergas dengan
dan perak oksigen.
(unsur) with oxygen.
2. Dalam tindak balas yang Gold and silver
cergas antara(elements)
logam yang 2. In a vigorous reaction between a more reactive
Unsur danlebih
sebatian metal such as potassium with oxygen, a bright flame
reaktif seperti kalium dengan oksigen, nyalaan
dalam kerak Bumi Bauksit dan hematit (sebatian) is observed.
yang terang
Elements and compounds diperhatikan. Bauxite and haematite (compounds) 3. In a less vigorous reaction between less reactive
3. Dalam
in the Earth’s tindak balas yang kurang cergas antara logam
crust
metals such as iron with oxygen, only embers or slow
yang kurang reaktif seperti Ciri-ciri mineral
besi dengan semula jadi
oksigen,
The properties of natural minerals colour changes can be observed.
hanya baraan atau perubahan warna yang berlaku
4. A reactivity series of metals is formed based on the
secara perlahan-lahan dapat diperhatikan. reactivity of metals with oxygen.
4. Siri kereaktifan logam dibentuk berdasarkan
Potassium, Sodium, Calcium, Magnesium, Aluminium,
kereaktifan logam dengan oksigen. (Carbon), Zinc, (Hydrogen), Iron, Tin, Lead, Copper,
Kalium, Natrium, Kalsium, Magnesium, Aluminium, Mercury, Silver, Gold
(Karbon), Zink, (Hidrogen), Ferum, Timah, Plumbum,
Tindak balas logam dengan oksigen decreasing reactivity
Kuprum, Merkuri, Perak, Emas Reaction between metals and oxygen
kereaktifan berkurang 5. In the reactivity series of metals, carbon is located
Contoh: Zink + oksigen → zink oksida
KEREAKTIFAN 5. Dalam siri kereaktifan logam,
Siri kereaktifan karbon
Example: terletak
Zinc di → zinc oxide between aluminium and zinc while hydrogen is
+ oxygen
LOGAM logam antara aluminium dengan zink manakala hidrogen located between zinc and iron.
THE REACTIVITY Reactivity series Kedudukan 6. Although
karbon dan hidrogen dalam siri carbon is a non-metallic element, it is able
terletak di antara zink dengan ferum (besi).
OF METALS of metals kereaktifan logam to remove a less reactive metal, such as zinc from
6. Walaupun karbon ialah unsur bukan logam, karbon
Positions of carbon and hydrogen in thezinc
reactivity
oxide.
dapat menyingkirkan suatuserieslogam of
yang kurang reaktif
metals
Zinc oxide + carbon ⎯⎯→ zinc + carbon dioxide
daripadanya, seperti zink daripada zink oksida.
Zink oksida + karbon ⎯→ zink + karbon dioksida

Aplikasi Siri Kereaktifan Logam

Application of the Reactivity Series of Metals
1. Logam-logam yang lebih reaktif daripada karbon
atau terletak lebih tinggiProses
daripada karbon dalam besi
pengekstrakan 1. Metals that are more reactive than carbon or are
Pengekstrakan located higher than carbon in the reactivity series
Thenatrium,
siri kereaktifan logam (kalium, extraction of iron
kalsium,
logam
magnesium dan aluminium) perlu diekstrak melalui of metals (potassium, sodium, calcium, magnesium
daripada bijihnya
Proses pengekstrakan timah and aluminium) are extracted by electrolysis.
Extraction elektrolisis.
of metals
The extraction of tin 2. These metals are extracted by passing an electric
from their
2.ores
Logam-logam ini diekstrak dengan mengalirkan arus
current through the molten ores.
elektrik melalui leburan bijihnya.
arus elektrik
Aluminium oksida ⎯⎯⎯⎯→ aluminium + oksigen Aluminium oxideelectric
⎯⎯⎯⎯⎯→ currentaluminium + oxygen

3. Logam-logam yang kurang reaktif daripada karbon, 3. Metals which are less reactive than carbon, i.e.
iaitu terletak lebih rendah daripada karbon dalam siri which are positioned lower than carbon in the
APAKAH KEREAKTIFAN LOGAM? reactivity series of metals (zinc, iron, tin and lead)
kereaktifan logam (zink, ferum, timah dan plumbum)
WHAT IS THE REACTIVTY OF METALS? are extracted by heating the ores with carbon (coke).
diekstrak dengan memanaskan bijih bersama-sama
Sesetengah logam seperti natrium dan kalium Tin oxide + carbon ⎯→ tin + carbon dioxide
bertindak balas dengan unsur lain (bukan logam)
karbon (arang kok).
secara lebih cergas berbanding dengan logam+yang
Timah oksida lain.
karbon ⎯→Kereaktifan logam
timah + karbon merujuk kepada(tin ore)
dioksida
kesenangan logam mengalami tindak
(bijihbalas
timah)kimia dengan unsur lain.
Some metals such as sodium and potassium react with other elements (non-metals) more vigorously compared
to other metals. The reactivity of metals refers to the ease with which they undergo chemical reactions.
Nota Grafik

80 79 80 79

04 SPS 2019 RESOURCE-F3-Bab4-Emie2LP.indd 80

79 10/25/18 4:13 PM
 Buku Teks: M.S. 124 – 125

Standard Kandungan 4.1 Kepelbagaian mineral

Standard Pembelajaran 4.1.1 Menjelaskan dengan contoh kepelbagaian bentuk mineral dalam kerak bumi
4.1.2 Mengenal pasti unsur yang terdapat dalam sebatian semula jadi

BBM: Buku Teks, Kertas EMK: Sains dan Teknologi

Nilai Murni: Ingin tahu PAK-21: Aktiviti Inside-Outside Circle

Cadangan PdPc
Standard Kandungan 1. Guru menggunakan
Tarikh:
4.1 Kepelbagaian mineral
Aktiviti 4.1 sebagai
AKTIVITI PBD bahan PBD.
4.1 PERBINCANGAN Unsur dan sebatian dalam kerak Bumi
Elements and compounds in the Earth’s crust Masteri 2. Aktiviti Inside-Outside
Buku teks m/s 124 – 125 Circle tentang mineral
1 Kelaskan mineral yang diberi kepada unsur dan sebatian. Kemudian, berikan maksud mineral. Bumi.
Classify the minerals given into elements and compounds. Then, give the meaning of minerals. (a) Murid membentuk
Merkuri Bauksit Platinum Kalsit Perak dua bulatan
Mercury Bauxite Platinum Calcite Silver (Bulatan 1
Hematit Emas Galena Berlian Kasiterit di dalam dan
Haematite Gold Galena Diamond Cassiterite
Bulatan 2 di luar).
Unsur/Elements Sebatian/Compounds
(b) Murid berdiri
menghadap
Merkuri/Mercury Emas/Gold Bauksit/Bauxite Hematit/Haematite pasangan.
Platinum/Platinum Perak/Silver Galena/Galena Kasiterit/Cassiterite
(c) Guru memberikan
Berlian/Diamond Kalsit/Calcite
soalan dan
Maksud/Meaning jawapan (dalam
unsursebatian kertas) kepada
Mineral ialahataupepejal yang terdapat secara semula jadi murid dalam
dengan struktur hablur dan komposisi kimia yang tertentu di dalam kerak Bumi.
elementscompounds Bulatan 1.
Minerals are solidorthat are naturally found with certain crystalline (d) Murid dalam
structures and chemical composition in the Earth’s crust.
Bulatan 2
2 Berdasarkan panduan yang diberi, nyatakan unsur-unsur dalam sebatian semula jadi. menjawab.
Based on the given guides, state the elements in natural compounds. (e) Murid dalam
Sebatian semula jadi Mineral Nama kimia Unsur-unsur Bulatan 1
Natural compounds Minerals Chemical names Elements memberi pujian
(a) Oksida Bauksit Aluminium oksida Aluminium, oksigen jika betul dan
Oxides Bauxite Aluminium oxide Aluminium, oxygen membetulkan
Kasiterit Timah oksida Timah, oksigen jawapan jika
Logam + oksigen
Metal + oxygen Cassiterite Tin oxide Tin, oxygen salah.
Hematit/ Ferum oksida Ferum, oksigen
(f) Kemudian, tukar
Magnetit Iron oxide Iron, oxygen pasangan dengan
Haematite/ menggerakkan
Magnetite
murid dalam
(b) Karbonat Magnesit Magnesium Magnesium, karbon, Bulatan 2
Carbonates Magnesite karbonat oksigen mengikut
Magnesium Magnesium, carbon,
Logam + karbon + oksigen carbonate oxygen
pusangan jam.
Metal + carbon + oxygen 3. Guru meminta murid
Batu kapur/ Kalsium karbonat Kalsium, karbon,
membuat praktis
Marmar/Kalsit Calcium carbonate oksigen
Limestone/ Calcium, carbon, oxygen
kendiri tentang mineral
Marble/Calcite Bumi.

Praktis Malakit Kuprum karbonat Kuprum, karbon,

Kendiri Malachite Copper carbonate oksigen
Copper, carbon, oxygen
Kod Pintar
(c) Sulfida/Sulphides Galena Plumbum sulfida Plumbum, sulfur
Galena Lead sulphide Lead, sulphur
Logam + sulfur PRAKTIS KENDIRI
Metal + sulphur Pirit besi Besi sulfida Besi, sulfur
Iron pyrite Iron sulphide Iron, sulphur

(d) Silikat/Silicate Tanah liat Aluminium silikat Aluminium, silikon,

Clay Aluminium silicate oksigen
Logam + silikon + oksigen Aluminium, silicon,
Metal + silicon + oxygen oxygen

81 81

04 SPS 2019 RESOURCE-F3-Bab4-Emie2LP.indd 81 10/25/18 4:13 PM

Buku Teks: M.S. 126 – 128

Standard Kandungan 4.1 Kepelbagaian mineral

Standard Pembelajaran 4.1.3 Menjelaskan dengan contoh ciri mineral semula jadi dengan kegunaan dalam kehidupan
harian

BBM: Buku Teks EMK: Sains dan Teknologi Nilai Murni: Bekerjasama

PAK-21: Aktiviti Jigsaw KBAT: Menganalisis

Cadangan PdPc
1. Guru menggunakan
Eksperimen 4.2
sebagai bahan PBD.
2. Aktiviti Jigsaw
dijalankan tentang
sebatian semula jadi
seperti kalsit atau
batu kapur (kalsium
karbonat) dan tindak
balasnya.
(a) Murid
membentuk
kumpulan dengan
enam orang
murid.
(b) Guru
membahagikan
enam soalan
kepada murid.
(c) Setiap murid
 Cadangan PdPc
Guru meminta murid membuat praktis kendiri tentang sebatian semula jadi seperti kalsium karbonat dengan mengimbas kod
pintar.

Nota
1. Batu kapur (kalsium karbonat) merupakan suatu mineral yang mempunyai banyak kegunaan dalam kehidupan harian
seperti membuat jalan, permukaan meja, bangunan dan sebagainya.
2. Batu kapur merupakan sebatian semula jadi yang terdiri daripada gabungan unsur kalsium, karbon dan oksigen.
3. Kalsium karbonat merupakan satu sebatian semula jadi yang wujud dalam pelbagai bentuk, warna dan tekstur seperti
kalsit, batu kapur, marmar, kapur, terumbu karang, cangkerang telur, kerang, tulang, gading gajah, gigi dan cangkerang
haiwan laut.
dalam kumpulan
dikehendaki
menyediakan(b)
panaskan
Kod PintarTarikh:
Kalsium karbonat kalsium oksida karbon dioksida
maklumat yang 4.2
Calcium carbonate
EKSPERIMEN
heat Sebatian semula jadi
calcium oxide
+
carbon dioxide
PBD

diperlukan. KBAT INKUIRI Natural compounds PRAKTIS KENDIRI Penemuan

Inkuiri
(d) Kemudian, murid ( ✓ ) pelbagai bentuk kalsium karbonat.
3 Tandakan Buku teks m/s 126 – 128
daripada setiap
Tick ( ✓ ) the various forms of calcium carbonate.
Tujuan Menunjukkan bahawa sebatian semula jadi ialah gabungan beberapa unsur
kumpulan dengan To show that the natural compound is a combination of several elements
soalan yang Bahan dan Serpihan marmar (kalsium karbonat), asid hidroklorik cair, air kapur, tabung uji, tiub
sama berkumpul Radas penghantar dengan penyumbat, penunu Bunsen
Marble chips (calcium carbonate), dilute hydrochloric acid, limewater, test tubes, delivery tubes
bersama untuk with stoppers, Bunsen burner
berbincang.
(e) Setiap murid Prosedur dan Jalankan aktiviti-aktiviti di bawah. Kemudian, rekodkan pemerhatian dan berikan
Pemerhatian sebab anda./Carry out the activities below. Then, record the observations and give your reasons.
kembali ke
Batu karang Kuarza ✓ Batu kapur
kumpulan Coral Quartz
Aktiviti/Activities Limestone
Pemerhatian/Observations
masing-masing 1 Air kapur bertukar menjadi
untuk berkongsi sedikit asid keruh .
asid hidroklorik cair
maklumat dengan dilute hydrochloric hidroklorik cair cloudy
The limewater turns .
murid dalam acid pada beberapa
serpihan marmar Sebab/ Reason :
kumpulan yang
di dalam tabung Gas karbon dioksida
sama.
uji. terbebas apabila kalsium
Add some dilute karbonat bertindak balas
serpihan hydrochloric acid to
✓ Siput Cangkerang
✓ marmar Tulang
✓ a few haiwan dengan asid.
marble chips
Shell telur/
marble chips Carbon dioxide
Eggshell air kapur in a Animal bone
test tube. gas is
limewater released when calcium carbonate
4 Ramalkan gas yang terbebas apabila asid ditambahkan pada cangkerang telur. reacts with an acid.
Berikan sebab./Predict the gas released when an acid is added to an eggshell. Give a reason.
dan rekodkan pemerhatian.
Karbon dioksida/Carbon dioxide
Pass the gas produced through limewater and
record the observation.
kalsium karbonat
Sebab : Cangkerang telur mengandungi .
Reason : An eggshell contains 2calcium carbonate . Air kapur bertukar menjadi
kuat beberapa keruh .
5 Kenal pasti sebatian kalsium berdasarkan kegunaan yang diberi. serpihan marmar
serpihan marmar cloudy
Identify the calcium compounds according to the given uses. The limewater turns .
marble chips dalam tabung uji.
Heat strongly a few Sebab/Reason:
Kalsium karbonat Pasir Kalsium oksida
marble chips in a Gas karbon dioksida
Calcium carbonate Sand Calcium oxide
test tube.
terbebas apabila kalsium
(a) (b) panaskan (c) karbonat dipanaskan.
terhasil melalui Carbon dioxide
heat gas is
air kapur dan
released when calcium carbonate
rekodkan is heated.
air kapur pemerhatian.
limewater Pass the gas produced
through limewater and
record the observation.

Kalsium oksida Kalsium karbonat Pasir/Sand

Analisis 1 Tandakan ( ✓ ) unsur-unsur yang bergabung dalam kalsium karbonat.
Calcium oxide Calcium
Tickcarbonate Lut cahaya
( ✓ ) the elements combined dancarbonate.
in calcium takat
Bersifat bes untuk Keras dan kuat untuk lebur yang tinggi untuk
✓ Kalsium ✓ Karbon Hidrogen ✓ Oksigen
meneutralkan tanah membuat jubin lantai membuat barangan kaca
Calcium Carbon Hydrogen Oxygen
Hard and strong to make Transparent and has a
berasid high melting point to make
Basic property to neutralise 2 Lengkapkan
floor tiles persamaan perkataan untuk menunjukkan bagaimana kalsium
Praktis glassware
acidic soil karbonat bertindak balas dengan asid dan tindakan haba ke atasnya.
Kendiri
Complete the word equations to show how calcium carbonate reacts with acids and the action
of heat on it.
(a)
sebatian
Kesimpulan Kalsium karbonat merupakan semula jadi yang terdiri daripada
Kalsiumasid kalsium karbon
unsur . karbonat + hidroklorik klorida dioksida water
+ +
gabungan beberapa compound air
Calcium carbonate is a natural Calcium which consists of a combinationcalcium
hydrochloric of a few carbon
elements carbonate acid chloride dioxide
.

82 83 82 83

04 SPS 2019 RESOURCE-F3-Bab4-Emie2LP.indd 83

82 10/25/18 4:14
4:13 PM
 Buku Teks: M.S. 129 – 131

Standard Kandungan 4.2 Siri kereaktifan logam

Standard Pembelajaran
Standard Prestasi
4.2.1 Membina siri kereaktifan logam berdasarkan tindak balas logam terhadap oksigen
serta
menulis persamaan perkataan bagi tindak balas tersebut
TP1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran sains mengenai kereaktifan logam
TP2 Memahami kereaktifan logam serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut
TP3 Mengaplikasikan pengetahuan mengenai kereaktifan logam dan dapat melaksanakan
tugasan mudah

BBM: Buku Teks EMK: Sains dan Teknologi Nilai Murni: Bekerjasama

PAK-21:
Aktiviti Stir-The-Class Standard Kandungan
4.2 Siri kereaktifan logam Tarikh:

KBAT: 4.3 EKSPERIMEN Tindak balas logam dengan oksigen PBD

Menganalisis KBAT INKUIRI Reaction of metals with oxygen

Penemuan
Inkuiri

Buku teks m/s 129 – 131

(Demonstrasi guru/Teacher’s demonstration)

Cadangan PdPc Tujuan Mengkaji tindak balas logam dengan oksigen

1. Guru menggunakan To study the reaction of metals with oxygen PERINGATAN
Eksperimen 4.3 Bahan dan Pita magnesium, serbuk aluminium, serbuk zink, serbuk ferum
sebagai bahan PBD. Radas (besi), hablur kalium manganat(VII), tabung didih, kertas asbestos,
2. Aktiviti Stir-The-Class wul kaca, spatula, penunu Bunsen, kaki retort dan penyepit
Magnesium ribbon, aluminium powder, zinc powder, iron powder, potassium
dijalankan. manganate(VII) crystals, boiling tube, asbestos paper, glass wool, spatula,
(a) Empat kumpulan Bunsen burner, retort stand and clamp Prevent metal powders
berdiri dalam serbuk zink
from mixing with
potassium
bulatan yang Prosedur zinc powder
manganate(VII)
terpisah pada serbuk aluminium
serbuk ferum
crystals to avoid an
iron powder
jarak yang sama. wul kaca aluminium powder explosion when
glass wool heated.
Setiap ahli wul kaca
glass wool
dalam kumpulan hablur kalium
kertas asbestos
dinomborkan 1, manganat(VII)
asbestos paper
potassium
2, 3 dan 4. manganate(VII) kaki retort
panaskan panaskan
(b) Guru berdiri crystals
heat heat
retort stand
di tengah dan
Wear safety glasses
mengemukakan 1 Sediakan susunan radas seperti yang ditunjukkan dalam
rajah di atas. and cover your mouth
soalan. and nose when
Set up the apparatus as shown in the above diagram.
(c) Murid berbincang 2 Panaskan dengan kuat serbuk logam dalam mangkuk
handling the glass
wool. Wash your
dan mendapat Video asbestos (kertas asbestos yang dilipat dalam bentuk hands after handling
penyelesaian mangkuk). Kemudian, panaskan dengan kuat hablur kalium glass wool.
dalam kumpulan. manganat(VII)./Heat strongly the metal powder in an asbestos bowl
(asbestos paper folded into a bowl). Then, heat strongly the potassium manganate(VII) crystals.
(d) Apabila loceng
3 Perhatikan perubahan yang berlaku./Observe the changes that take place.
dibunyikan, 4 Sepit sejalur pita magnesium yang panjangnya 5 cm dengan menggunakan penyepit.
nombor disebut Use a clamp to hold a 5 cm long piece of magnesium ribbon.
guru dan ahli 5 Panaskan pita magnesium itu dengan menggunakan penunu Bunsen dan rekodkan
pemerhatian anda.
tersebut akan
Heat the magnesium ribbon by using a Bunsen burner and record your observation.
bergerak ke
kumpulan lain Pemerhatian Jenis logam Kecergasan tindak balas
untuk berkongsi Type of metal Reactivity of reaction
maklumat. Magnesium Terbakar dengan nyalaan putih berkilauan
3. Guru meminta murid Magnesium Burns with a bright white flame
menonton video Aluminium Terbakar dengan nyalaan terang yang merebak dengan cepat
tentang tindak balas Aluminium Burns with a bright flame that spreads quickly

logam dengan oksigen. Zink Terbakar dengan nyalaan terang yang merebak dengan perlahan
Zinc Burns with a bright flame that spreads slowly

Ferum Bara merebak dengan perlahan

Iron Glows that spread slowly
Kod Pintar
Analisis 1 Apakah fungsi hablur kalium manganat(VII)?
VIDEO What is the function of the potassium manganate(VII) crystals?
oksigen/oxygen
Membekalkan/To supply.
2 Apakah bahan yang menghalang hablur kalium manganat(VII) daripada bercampur
dengan serbuk logam?/What is the material which prevents the potassium manganate(VII)
crystals from mixing with the metal powder?
Wul kaca/Glass wool

84 84

04 SPS 2019 RESOURCE-F3-Bab4-Emie2LP.indd 84 10/25/18 4:14 PM

 Cadangan PdPc
Guru meminta murid membuat praktis kendiri tentang tentang tindak balas logam dengan oksigen dengan mengimbas kod
pintar.

Nota
1. Kebanyakan logam bertindak balas dengan oksigen untuk membentuk oksida logam.
Logam + oksigen → oksida logam

2. Logam yang berlainan bertindak balas dengan oksigen mengikut kereaktifan yang berbeza.
3. Logam seperti natrium dan kalium sangat aktif dan mudah berpadu dengan oksigen walaupun terdedah kepada udara
sahaja.
Natrium + oksigen → natrium oksida

4. Tindak balas antara

TP1 magnesium dengan
3 Apakah bahan yang terhasil dalam aktiviti ini?
What is the substance produced in this activity? oksigen adalah
Oksida logam/Metal oxide reaktif. Oleh itu,
jangan pandang terus
4 Lengkapkan persamaan perkataan bagi tindak balas antara logam dengan oksigen. pada nyalaan berkilau
Complete the word equations for the reactions between metals and oxygen. TP2
pita magnesium yang
(a) Magnesium + oksigen magnesium oksida terbakar dalam udara
Magnesium oxygen magnesium oxide di makmal kerana
ini akan merosakkan
(b) Aluminium + oksigen aluminium oksida mata anda.
Aluminium oxygen aluminium oxide
5. Siri kereaktifan logam
merupakan satu
(c) Zink + oksigen zink oksida
Zinc oxygen zinc oxide senarai logam yang
disusun berdasarkan
(d) Ferum + oksigen ferum oksida kereaktifannya
Iron oxygen iron oxide terhadap oksigen.

5 Nyatakan hubung kait antara kecergasan tindak balas dengan kereaktifan logam
terhadap oksigen. TP2
State the relationship between the vigorous of the reaction and the reactivity of metal to oxygen. Kod Pintar
Semakin cergas logam bertindak balas dengan oksigen, semakin
reaktif
PRAKTIS KENDIRI
logam itu terhadap oksigen.
vigorously reactive
the metal reacts with oxygen, the more the metal
The more
is to oxygen.

6 Berdasarkan pemerhatian, lengkapkan peta alir untuk menunjukkan susunan

logam mengikut kereaktifan yang semakin bertambah terhadap oksigen. TP2
Based on the observation, complete the flow map to show the metal arrangement according
to increasing reactivity with oxygen.

Ferum Zink Aluminium Magnesium

Iron Zinc Aluminium Magnesium

Kereaktifan semakin bertambah/ Increasing reactivity

7 Kaji perbualan di bawah. TP3

Study the conversation below.

Praktis
Azuan: Cikgu, yang manakah lebih reaktif, plumbum atau besi?
Kendiri
Teacher, which is more reactive, the lead or iron?
Cikgu: Besi lebih reaktif daripada plumbum. Azuan, berdasarkan pemerhatian
yang direkod dalam aktiviti ini, ramalkan pemerhatian apabila serbuk
plumbum bertindak balas dengan oksigen.
Iron is more reactive than lead. Azuan, based on the observations recorded in this
activity, predict the observation when lead powder reacts with oxygen.
Azuan: ........................................................................................................................

Apakah jawapan Azuan?

What is Azuan’s answer?
Bara merebak dengan sangat perlahan.
Glows that spread very slowly.

Kesimpulan Logam bertindak balas dengan oksigen untuk membentuk oksida logam .
metal oxides
Metals react with oxygen to form .

Logam + oksigen oksida logam

Metal oxygen metal oxide

85 85

04 SPS 2019 RESOURCE-F3-Bab4-Emie2LP.indd 85 10/25/18 4:14 PM

 Buku Teks: M.S. 132 – 133

Standard Kandungan 4.2 Siri kereaktifan logam

Standard Pembelajaran 4.2.2 Menentukan kedudukan karbon dan hidrogen dalam siri kereaktifan logam

Standard Prestasi TP2 Memahami kereaktifan logam serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut

BBM: Buku Teks EMK: Sains dan Teknologi Nilai Murni: Ingin tahu

PAK-21: Aktiviti Ujian 5 minit/kuiz (soalan Anchor) KBAT: Menganalisis

Cadangan PdPc
1. Guru menggunakan
Tarikh:
Eksperimen 4.4
sebagai bahan PBD. 4.4 EKSPERIMEN Kedudukan karbon dalam siri kereaktifan logam PBD

2. Ujian 5 minit KBAT BERPANDU Position of carbon in the reactivity series of metals
Penemuan
Inkuiri

atau kuiz (soalan Buku teks m/s 132 – 133

Anchor) diberikan
untuk mengukuhkan
kefahaman tentang
kedudukan karbon
dalam siri kereatifan
logam.
3. Guru meminta murid
menonton video
tentang tindak balas
antara ferum(III)
oksida dengan karbon
untuk menghasilkan
ferum dengan
mengimbas kod
pintar.
Tujuan Menentukan kedudukan karbon dalam siri kereaktifan logam
To determine the position of carbon in the reactivity series of metals
Bahan dan Serbuk arang kayu (karbon), serbuk plumbum(II) oksida, serbuk aluminium oksida,
Radas serbuk zink oksida, mangkuk pijar, penunu Bunsen, spatula, alas segi tiga tanah liat,
tungku kaki tiga
Charcoal (carbon) powder, lead(II) oxide powder, aluminium oxide powder, zinc oxide powder,
crucible, Bunsen burner, spatula, pipeclay triangle, tripod stand
Prosedur 1 Sediakan susunan radas seperti yang
campuran karbon ditunjukkan dalam rajah./Set up the
dan oksida logam mangkuk pijar apparatus as shown in the diagram.
mixture of carbon crucible
and metal oxide 2 Masukkan satu spatula arang kayu
dan satu spatula serbuk zink oksida ke
tungku
dalam mangkuk pijar.
kaki tiga
Put one spatula of charcoal and one spatula
panaskan tripod of zinc oxide powder into a crucible.
heat stand
3 Panaskan campuran itu dengan kuat.
Heat the mixture strongly.
4 Rekodkan pemerhatian sama ada terdapat baraan atau tidak.
Record the observation on any sign of a glow.

Ferum(III) oksida + 5 Ulang langkah 1 hingga 4 dengan menggunakan serbuk aluminium oksida dan
karbon → ferum + plumbum(II) oksida./Repeat steps 1 to 4 by using aluminium oxide and lead(II) oxide powders.
karbon dioksida Keputusan Rekodkan pemerhatian, bulatkan jawapan dan berikan sebab.
Record the observations, circle the answers and give the reason.

Jenis Perubahan Tindak balas

Kod Pintar campuran pada campuran berlaku? Sebab
The type of Change to the Has a reaction taken Reason
VIDEO mixture mixture place?

Karbon dan Campuran lebih

Ya Tidak
zink oksida membara Karbon
Yes No
Carbon and zinc Mixture glows reaktif daripada
more zink.
oxide Carbon is
reactive than zinc.
Video
Karbon dan Tiada perubahan kurang
Ya Tidak
aluminium No change Karbon
Yes No
oksida reaktif daripada
Carbon and aluminium.
less
aluminium oxide Carbon is
reactive than aluminium.

Karbon dan Campuran lebih

Ya Tidak
plumbum(II) membara Karbon
Yes No
oksida Mixture glows reaktif daripada
plumbum. more
Carbon and
Carbon is
lead(II) oxide
reactive than lead.

Analisis 1 Daripada keputusan eksperimen, bulatkan: TP2

From the results of the experiment, circle:
(a) logam yang lebih reaktif daripada karbon./the metal which is more reactive than carbon.

Aluminium/Aluminium Zink/Zinc Plumbum/Lead

(b) logam-logam yang kurang reaktif daripada karbon.

the metals which are less reactive than carbon.

Aluminium/Aluminium Zink/Zinc Plumbum/Lead

86 86

04 SPS 2019 RESOURCE-F3-Bab4-Emie2LP.indd 86 10/25/18 4:14 PM

 Cadangan PdPc
Guru meminta murid membuat praktis kendiri tentang kedudukan karbon dalam siri kereaktifan logam dengan mengimbas
kod pintar.

Nota
1. Walaupun karbon ialah unsur bukan logam, karbon bertindak balas dengan oksigen yang berlebihan untuk membentuk
karbon dioksida.
2. Jika karbon lebih reaktif daripada suatu logam X, nyalaan atau baraan yang terang akan kelihatan apabila campuran
karbon dan oksida logam X dipanaskan.
Oksida logam X + karbon dioksida → logam X + karbon dioksida

3. Sebagai contohnya, karbon dapat menyingkirkan zink daripada zink oksida. Oleh itu, kedudukan karbon adalah lebih
tinggi daripada zink dalam siri kereaktifan logam.

Zink oksida +
2 Daripada jawapan anda di 1, tentukan kedudukan karbon dalam siri kereaktifan
logam. TP2
karbon → zink +
From your answers in 1, determine the position of carbon in the reactivity series of metals. karbon dioksida
Karbon terletak di antara aluminium dengan zink dalam siri Dalam tindak balas
kereaktifan logam.
aluminium zinc
ini, nyalaan atau
Carbon is positioned between and in the reactivity series
of metals.
baraan akan kelihatan
jika tindak balas
3 Susunkan karbon, plumbum, aluminium dan zink mengikut tertib kereaktifan yang berlaku. Karbon dapat
semakin menurun dalam peta alir yang disediakan./Arrange carbon, lead, aluminium
and zinc according to decreasing reactivity in the flow map provided. TP2 menarik oksigen
daripada zink oksida.
Aluminium Karbon Zink Plumbum Ini menunjukkan
Aluminium Carbon Zinc Lead
karbon lebih reaktif
Kereaktifan semakin menurun/Reactivity decreases daripada logam zink.
4 Lengkapkan persamaan perkataan bagi tindak balas yang berikut. TP2 4. Jika karbon kurang
Complete the word equations for the following reactions. reaktif daripada suatu
logam Y, nyalaan atau
(a) Plumbum(II) oksida karbon plumbum karbon dioksida
+ + baraan tidak kelihatan
Lead(II) oxide carbon lead carbon dioxide
apabila campuran
(b) Zink oksida karbon zink karbon dioksida karbon dan oksida
+ +
Zinc oxide carbon zinc carbon dioxide logam Y dipanaskan.
5. Sebagai contoh, tiada
5 Tandakan ( ✓ ) oksida-oksida logam yang bertindak balas dengan karbon. Berikan
satu sebab. TP2
tindak balas berlaku
Tick ( ✓ ) the metal oxides which react with carbon. Give one reason. apabila campuran
Magnesium oksida Ferum oksida Kuprum(II) oksida
karbon dan aluminium
✓ ✓
Magnesium oxide Iron oxide Copper(II) oxide oksida dipanaskan.
Sebab/Reason: Oleh itu, kedudukan
Ferum dan kuprum adalah kurang reaktif daripada karbon. karbon adalah lebih
Iron
and
copper
are
less
reactive than carbon. rendah daripada
6 Tandakan ( ✓ ) oksida logam yang tidak bertindak balas dengan karbon. Berikan aluminium dalam siri
satu sebab. TP2 kereaktifan logam.
Tick ( ✓ ) the metal oxide which does not react with carbon. Give one reason.

✓ Magnesium oksida Ferum oksida Kuprum(II) oksida

Magnesium oxide Iron oxide Copper(II) oxide
Sebab/Reason:
Kod Pintar
Magnesium adalah lebih reaktif daripada karbon.
Magnesium
is
more
reactive than carbon. PRAKTIS KENDIRI
7 Lengkapkan persamaan perkataan. Kemudian, gariskan jawapan yang betul. TP2
Complete the word equation. Then, underline the correct answers.

Kuprum(II) oksida + karbon kuprum karbon dioksida

+
Copper(II) oxide carbon copper carbon dioxide

(a) Jika karbon boleh menyingkirkan oksigen daripada kuprum(II) oksida, hal ini
bermakna karbon adalah (kurang, lebih) reaktif daripada kuprum.
If carbon can remove oxygen from copper(II) oxide, this means carbon is (less, more)
reactive than copper.
(b) Karbon termasuk dalam siri kereaktifan logam kerana karbon (boleh, tidak
boleh) bertindak balas dengan oksigen.
Praktis Carbon is included in the reactivity series of metals because carbon (can, cannot) react
Kendiri with oxygen.

Kesimpulan Karbon terletak di antara aluminium dengan zink dalam siri kereaktifan
logam.
aluminium zinc
Carbon is positioned between and in the reactivity series of metals.

87 87

04 SPS 2019 RESOURCE-F3-Bab4-Emie2LP.indd 87 10/25/18 4:14 PM

 Buku Teks: M.S. 134 – 135

Standard Kandungan 4.2 Siri kereaktifan logam

Standard Pembelajaran 4.2.2 Menentukan kedudukan karbon dan hidrogen dalam siri kereaktifan logam

Standard Prestasi TP2 Memahami kereaktifan logam serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut

BBM: Buku Teks EMK: Sains dan Teknologi

Nilai Murni: Ingin tahu PAK-21: Kaedah mnemonik

Cadangan PdPc
1. Guru menggunakan Tarikh:

Aktiviti 4.5 sebagai

4.5 AKTIVITI Hidrogen dalam siri kereaktifan logam
PBD
bahan PBD. Hydrogen in reactivity series of metals Konskruktivisme
2. Kaedah mnemonik PERBINCANGAN
Buku teks m/s 134 – 135
diberikan untuk
Guru mendemonstrasikan suatu eksperimen untuk menentukan kedudukan hidrogen dalam siri
membantu murid kereaktifan logam.
mengingati kedudukan A teacher demonstrated an experiment to determine the position of hydrogen in the reactivity series of metals.
logam-logam dalam 1 Berdasarkan maklumat yang diberi, lengkapkan jadual di bawah. Pilih jawapan yang betul.
Based on the information given, complete the table below. Choose the correct answers. TP2
siri kereaktifan logam.
Adakah tindak
Campuran
Kalium – Kami Pemerhatian balas berlaku? Sebab
dipanaskan Observation Reason
Does the reaction
Natrium – Nak Heated mixture
occur?
Kalsium – Ketuk
Magnesium – Mangkuk Hidrogen dan Nyalaan Ya Hidrogen (kurang, lebih) reaktif
Aluminium – Aluminium kuprum(II) oksida terang Yes daripada kuprum.
Hydrogen and Bright glow Hydrogen is (less, more) reactive than
Karbon – Karat
copper(II) oxide copper.
Zink – Zorro
Hidrogen – Hamson Hidrogen dan Nyalaan Ya Hidrogen (kurang, lebih) reaktif
Ferum (besi) – Filipina plumbum(II) terang Yes daripada plumbum.
oksida/Hydrogen Bright glow Hydrogen is (less, more) reactive than
Timah (stanum)– Tina
and lead(II) oxide lead.
Plumbum – Pandai
Kuprum – Kejar Hidrogen dan Tiada Tidak Hidrogen (kurang, lebih) reaktif
Merkuri – Monyet zink oksida perubahan No daripada zink.
Argentum (perak)
– Ambil Hydrogen and zinc No change Hydrogen is (less, more) reactive than zinc.
oxide
Emas (aurum) – Emas
Hidrogen dan Nyalaan Ya Hidrogen (kurang, lebih) reaktif
3. Murid diminta Yes
ferum(III) oksida malap daripada ferum.
membuat praktis Hydrogen and Dim glow Hydrogen is (less, more) reactive than
kendiri tentang iron(III) oxide iron.
kedudukan karbon
dalam siri kereaktifan 2 Berdasarkan jawapan anda di 1, deduksikan Siri kereaktifan logam
logam dengan kedudukan hidrogen dalam siri kereaktifan Reactivity series of metals
logam. TP2
mengimbas kod Kalium/Potassium
Based on your answers in 1, deduce the position of
pintar. hydrogen in the reactivity series of metals.
Natrium/Sodium
Hidrogen terletak di antara zink dengan
ferum Kalsium/Calcium
Kod Pintar .
Hydrogen is positioned between zinc and
iron
Magnesium/Magnesium
.
PRAKTIS KENDIRI Aluminium/Aluminium
3 Bina siri kereaktifan logam dengan menyusun
bahan-bahan yang diberi mengikut kereaktifan Karbon/Carbon
yang semakin menurun dalam peta alir di Kereaktifan
Zink/Zinc
sebelah. TP2 semakin
Construct a reactivity series of metals by arranging Hidrogen/Hydrogen menurun
the substances given according to decreasing Reactivity
reactivity in the flow map on the left. Ferum/Iron decreases

Ferum/Iron Timah/Tin
Karbon/Carbon
Aluminium/Aluminium Plumbum/Lead
Hidrogen/Hydrogen Kuprum/Copper
Magnesium/Magnesium
Zink/Zinc Merkuri/Mercury
Praktis Kuprum/Copper
Kendiri Argentum (perak)/Argentum (silver)
Plumbum/Lead
Aurum (emas)/Aurum (gold)

88 88

04 SPS 2019 RESOURCE-F3-Bab4-Emie2LP.indd 88 10/25/18 4:14 PM

 Buku Teks: M.S. 137 – 140

Standard Kandungan 4.3 Pengekstrakan logam daripada bijihnya

Standard Pembelajaran 4.3.1 Berkomunikasi untuk menerangkan bagaimana logam diekstrak dalam sektor
perlombongan dengan lakaran
4.3.2 Menjana idea untuk menyelesaikan masalah kesan buruk daripada aktiviti perlombongan
yang tidak dirancang dengan baik kepada semua hidupan di Bumi

Standard Prestasi TP1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran sains mengenai kereaktifan logam
TP2 Memahami kereaktifan logam serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut

BBM: Buku Teks, Kertas EMK: Sains dan Teknologi Nilai Murni: Minat

Standard Kandungan PAK-21:

4.3 Pengekstrakan logam daripada bijihnya Tarikh:
Aktiviti Rotating
4.6 AKTIVITI Siri kereaktifan logam dan pengekstrakan logam PBD Review
KBAT PERBINCANGAN
The reactivity series of metals and the extraction of metals Masteri

Buku teks m/s 137 – 140 KBAT:

1 Bincangkan pengekstrakan logam daripada bijihnya. TP2 Menganalisis
Discuss the extraction of metals from their ores.

Arus elektrik Arang kok Kurang Leburan Lebih Memanaskan

Electric current Coke Less Molten More Heating
Cadangan PdPc
1. Guru menggunakan
Siri kereaktifan Elektrolisis/Electrolysis Aktiviti 4.6 sebagai
Reactivity series bahan PBD.
lebih
Logam yang reaktif daripada karbon diekstrak dengan
2. Aktiviti Rotating
arus elektrik melaluileburan
mengalirkan Review dijalankan.
oksida logam
atau bijih.
Kalium/Potassium more
(a) Setiap kumpulan
Natrium/Sodium reactive than carbon are extracted by passingMetals that are diberi satu tajuk
Kalsium/Calcium electric current through themolten seperti:
Magnesium/Magnesium metal oxides or ores.an
Contoh/Example: (i) Pengesktra-
Aluminium/Aluminium arus elektrik
Aluminium oksida aluminium + oksigen kan bijih
electric current
Aluminium oxide aluminium + oxygen timah dan
Karbon/Carbon
bijih besi
(ii) Isu perlom-
Pemanasan bijih logam dengan karbon
bongan di
Heating the metal ores with carbon
Zink/Zinc Malaysia
kurang
Ferum/Iron
Logam yangreaktif daripada karbon diekstrak dengan dan impak
Timah/Tin kepada
memanaskan bijih logam bersama karbon atauarang kok .
Plumbum/Lead less hidupan
Metals that arereactive than carbon are extracted by
heatingcoke (iii) Penyelesaian
Kereaktifan Decreasing the metal ores together with carbon or.
Contoh/Examples:
masalah
menurun reactivity
Timah oksida + karbon timah + karbon dioksida kepada kesan
Tin oxide + carbon tin + carbon dioxide buruk akibat
(bijih timah/tin ore)
aktiviti
perlom-
2 Kaji rajah tentang pengekstrakan besi daripada bijihnya seperti hematit dan magnetit (ferum(III) bongan
oksida). yang tidak
Study the diagram about the extraction of iron from its ore such as haematite and magnetite (iron(III) oxide). dirancang
(a) Namakan unsur-unsur yang membentuk bijih besi.
dengan baik
Name the elements that make up iron ore. (b) Semua kumpulan
Besi/Ferum dan oksigen/Iron and oxygen murid dikehendaki
gas M menulis idea di
(b) K ialah sejenis karbon. Namakan K.
K is a type of carbon. Name K. atas kertas putih
Arang kok/Coke dengan pen yang
bijih besi
berlainan warna.
iron ore (c) (i) Namakan L.
+K
Name L.
+L
Batu kapur/Kalsium karbonat

udara panas Limestone/Calcium carbonate

udara panas
hot air hot air
bahan N (ii) Nyatakan fungsi L.
besi tulen lebur
substance N State the function of L.
pure molten iron
Bertindak balas dengan bendasing seperti pasir
relau bagas
blast furnace untuk membentuk sanga.
Reacts with impurities such as sand to form slag.

89 89

04 SPS 2019 RESOURCE-F3-Bab4-Emie2LP.indd 89 10/25/18 4:14 PM

 Cadangan PdPc
(c) Murid perlu melukis rajah relau bagas di atas kertas putih dan memaparkannya di tempat kumpulannya berserta
penerangannya.
(d) Setiap kumpulan akan bergerak bebas ke kumpulan lain untuk menilai hasil kerja (komen, idea tambahan atau
mengemukakan soalan) pada kertas yang sama menggunakan pen yang berlainan warna.
(e) Kemudian, hasil aktiviti dibentangkan dalam kelas.
2. Murid diminta menonton video untuk melihat proses peleburan besi daripada relau bagas dengan mengimbas kod pintar.
3. Murid diminta membuat praktis kendiri tentang aplikasi siri kereaktifan logam dalam pengekstrakan logam dengan
mengimbas kod pintar.
4. Murid diminta menonton video tentang aktiviti perlombongan yang memusnahkan alam sekitar dengan mengimbas kod
pintar.
Nota
Langkah-langkah
pengekstrakan logam besi
dalam relau bagas:
1. Campuran bijih besi
atau oksida besi seperti
hematit dan magnetit
yang dipekatkan, arang
kok dan batu kapur
dimasukkan melalui
bahagian atas relau
bagas.
2. Semburan udara yang
sangat panas dipamkan
ke dalam relau bagas
melalui bahagian
bawah relau bagas.
3. Tindak balas berlaku
di dalam relau bagas
pada suhu yang tinggi.
4. Leburan ferum yang
terhasil dituang keluar
ke dalam acuan dan
dibiarkan menyejuk
dan membeku.
5. Batu kapur bergabung
dengan bendasing
seperti pasir untuk
membentuk sanga.
Kod Pintar
VIDEO
PRAKTIS KENDIRI
VIDEO
90
04 SPS 2019 RESOURCE-F3-Bab4-Emie2LP.indd 90
(d) Apakah gas M dan bahan N?/What are gas M and substance N?
Gas M: Karbon dioksida/Carbon dioxide
Bahan N/Substance N: Sanga/Slag
Video
(e) Lengkapkan persamaan perkataan untuk tindak balas antara ferum(III) oksida
dengan karbon dalam relau bagas. TP2
Complete the word equation for the reaction between iron(III) oxide and carbon in the blast
furnace.
Praktis
Ferum(II) oksida karbon ferum karbon dioksida
+ + Kendiri
Iron(II) oxide carbon iron carbon dioxide
(f) Terangkan mengapa besi dapat diekstrak daripada bijihnya dengan menggunakan karbon. TP2
Explain why iron can be extracted from its ore by using carbon.
lebih reaktif more reactive
Karbon adalah daripada ferum./Carbon is than iron.
(g) Apakah yang boleh dibuat daripada leburan sanga? Pilih jawapan yang betul.
What can be made from the molten slag? Choose the correct answer.
Tapak rumah Jambatan Tapak jalan raya Konkrit
House foundation Bridge Road foundation Concrete
TP1
(h) Nyatakan satu bijih lain yang juga dapat diekstrak dengan cara yang sama.
State one other ore that can also be extracted by the same method.
Bijih timah/Tin ore.
3 Anda diberi beberapa isu alam sekitar. Kenal pasti dan tandakan ( ✓ ) isu perlombongan dan
impaknya kepada hidupan dalam konteks tempatan atau global. TP2
You are given a few environmental issues. Identify and tick ( ✓ ) the mining issues and their impacts on living
things in the local or global context.
Video
✓ Pencemaran udara akibat pembakaran bahan api.
Air pollution due to fuel combustion.
Pembebasan gas yang menipiskan lapisan ozon.
The gas released depletes the ozone layer.
Penggunaan elektrik yang banyak.
✓
The use of large amounts of electricity.
✓ Pencemaran udara disebabkan oleh gas daripada relau bagas.
Air pollution caused by gas from a blast furnace.
Penghasilan bahan yang menyebabkan kanser.
The production of substances that cause cancer.
✓ Pemusnahan habitat akibat perlombongan.
The destruction of habitats due to mining.
✓ Pencemaran bunyi disebabkan oleh jentera perlombongan.
Sound pollution caused by mining machinery.
✓ Penggalian bijih mengakibatkan hakisan tanah.
Ore excavation leading to soil erosion.
✓ Pencucian bijih mengakibatkan pencemaran air.
Ore cleaning leading to water pollution
90
10/25/18 4:14 PM
 Buku Teks: M.S. 129 – 131

Standard Kandungan 4.2 Siri kereaktifan logam

Standard Pembelajaran 4.2.1 Membina siri kereaktifan logam berdasarkan tindak balas logam terhadap oksigen serta
menulis persamaan perkataan bagi tindak balas tersebut

Standard Prestasi TP2 Memahami kereaktifan logam serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut

BBM: Buku Teks, pen, kertas EMK: Sains dan Teknologi Nilai Murni: Yakin

Cadangan PdPc
Guru meminta murid untuk mengukuhkan kefahaman dengan membuat Praktis Pengukuhan.

PT3 PRAKTIS PENGUKUHAN 4 KOMPONEN

PP
Buku teks m/s 129 – 131

Arahan: Jawab semua soalan.

Instructions: Answer all questions.

Rajah di bawah menunjukkan susunan radas yang digunakan untuk memerhatikan kereaktifan logam
dengan oksigen.
The diagram below shows the arrangement of apparatus used to observe the reactivity of metals with oxygen.

serbuk zink
zinc powder
serbuk kuprum
serbuk aluminium copper powder
wul kaca aluminium powder
glass wool
wul kaca
glass wool
hablur kalium
manganat(VII) kertas asbestos
potassium asbestos paper
manganate(VII)
kaki retort
crystals panaskan panaskan
retort stand
heat heat

Keputusan eksperimen ditunjukkan dalam jadual di bawah. TP2

The results of the experiment are shown in the table below.

Jenis logam Kereaktifan logam dengan oksigen

Type of metal Reactivity of metal with oxygen

Aluminium Terbakar dengan nyalaan terang yang merebak dengan cepat

Aluminium Burns with a bright flame that spreads quickly

Zink Terbakar dengan nyalaan terang yang merebak dengan perlahan

Zinc Burns with a bright flame that spreads slowly

Kuprum Membara dengan malap

Copper Glows dimly

(a) Jelaskan pemerhatian bagi kuprum. TP2

Explain the observations of copper.
Kuprum bertindak balas kurang cergas dengan oksigen.
Copper reacts less vigorously with oxygen.
[1 markah/1 mark]
(b) Nyatakan pemboleh ubah dalam eksperimen ini.
State the variables in this experiment.
(i) Pemboleh ubah yang dimalarkan:
Variable that is kept constant:
Kuantiti logam/Quantity of metal

(ii) Pemboleh ubah yang dimanipulasikan:

Variable that is manipulated:
Jenis logam/Type of metal

(iii) Pemboleh ubah yang bergerak balas:

Variable that responds:
Kereaktifan logam dengan oksigen/Reactivity of metal with oxygen
[3 markah/3 marks]

91 91

04 SPS 2019 RESOURCE-F3-Bab4-Emie2LP.indd 91 10/25/18 4:14 PM

 Cadangan PdPc
1. Guru meminta murid membuat Revisi Ekspres 4 dan Praktis PT3 yang boleh diakses dengan mengimbas kod pintar.
2. Guru mencetak latihan daripada CD dalam bahagian peta i-THINK, soalan KBAT atau Fokus PT3 untuk mengukuhkan
kefahaman murid.

Kod Pintar
REVISI EKSPRES 4

PRAKTIS PT3 (c) Apakah fungsi hablur kalium manganat(VII)?

What is the function of potassium manganate(VII) crystals?
Membekalkan oksigen
Supplies oxygen
[1 markah/1 mark]

(d) Terangkan langkah bagi prosedur pemanasan yang betul dalam aktiviti ini.
Explain the correct steps for the heating procedures in this activity.
Panaskan serbuk logam sehingga berbara sebelum memanaskan hablur kalium manganat(VII).
Heat metal filings until they glow before heating up the potassium manganate(VII) cyrstals.
[1 markah/1 mark]

(e) Apakah tujuan eksperimen ini? TP1

What is the purpose of this experiment?
Membandingkan kereaktifan logam terhadap oksigen
To compare the reactivity of metals towards oxygen
[1 markah/1 mark]
Revisi
(f) Berdasarkan pemerhatian anda, susun kereaktifan ketiga-tiga logam mengikut tertib Ekspres 4
menurun. TP2
Based on your observation, arrange the reactivity of the three metals in descending order.
Aluminium, zink, kuprum
Aluminium, zinc, copper
Praktis
[1 markah/1 mark]
PT3

92 92

04 SPS 2019 RESOURCE-F3-Bab4-Emie2LP.indd 92 10/25/18 4:14 PM