1

KABANATA 1

Mga Iba't-ibang Pamahiin ng mga Ilokano

Panimula

Ang bawat kultura ay may kani-kaniyang tradisyon at paniniwala na maaaring

nalalayo o naihahalintulad sa ibang kultura. Ang mga paniniwalang ito ay yumabong

at lumawak hanggang sa maging animo’y di mababaling batas na dapat sundin at

tinawag na mga pamahiin. Hindi ito basta basta na lamang sumulpot sa gunita ng tao.

Isang mahaba at masalimuot na proseso ang pinagdaanan ng mga pamahiin upang ang

mga ito ay tuluyang maging bahagi ng kultura ng isang komunidad (wikipilipinas).

Ang kultura sa payak na kahulugan ay literatura, relihiyon, sining, paniniwala,

tradisyon, kaugalian at pamumuhay ng mga taong nabibilang sa isang pamayanan.

Minsan ang mga pamahiin ay naglalakbay sa ibang bansa, ito ay may sariling

lugar sa bawat bansa at bawat lahi,karamihan sa mga kaganapan at mga pangyayari ay

naiibase sa ating pansariling punto de vista, bagamat may mga ilang tao pa rin ang

naniniwala sa mga pamahiing natitira mula sa kani- kanilang mga ninuno at ilipat ang

mga paniniwalang ito gamit ang proseso ng kultural na pagtanggap at

pagsasapanlipunan sa kanilang mga anak. Ito rin ay kabilang sa mga pang unawang

sosyal na mga kategorya sa kulturang ispiritwal ng lipunan, ang mga ito ay mga labi

ng nakaraang mga sinaunang tao at mga tribo kung saan itinuturing bilang mga

suliranin sa lipunan sa mga panahong ito. Inuuri din ito bilang alinman sa kultura o

personal upang magdala ng magandang kapalaran o pag-alis sa masamang kapalaran.

Ito rin ay mga paniniwalang salungat o hindi naaayon sa mga kilalang batas ng

kalikasan.

Ang pamahiin ay nangangahulugang alamat at walang batayang kwento,

 2

ngunit karamihan sa mga ito at paniniwala ay mayroong di mabuting alamat, bagamat

ang mga pamahiin ay nagbibigay ng bakas ng tahimik at simpleng bagay,

samakatuwid ang mga pamahiin at paniniwala ay hango sa nakaraan, ito rin ay hindi

nababase sa mga dahilan, kundi minsan ito ay nauukol sa suwerte o tadhana. Ang ilan

sa mga pamahiin ay “ ang pagkabasag sa salamin, ay mamamalas sa loob ng pitong

taon” iyan ang mga ilan sa halimbawa ng pamahiing ating sinusunod lalo na sa mga

matandang Ilokano, kapansin-pansin sa kanila ang pagpapahalaga sa mga pamahiin,

ngunit sa kasalukuyan dahil narin sa makabagong henerasyon ,bihira na lamang ang

nagpapahalaga at nagbibigay interes sa mga pamahiin.

Sa ganitong kalagayan nais tuklasin ng mga mananaliksik kung alin sa

mga kinagawiang pamahiin sa binyag, kasal at patay ang nananatili pa rin sa Ilocos

Norte,kung ano ba ang pinagmulan at tungkulin ng mga pamahiin sa ating buhay.

Paglalahad ng Suliranin

Layunin ng pag-aaral na ito na malikom ang mga iba't-ibang pamahiin sa mga

napiling baranggay ng Laoag upang maisakatuparan ito, sisikaping sagutin ang mga

sumusunod na katanungan:

1. Propayl ng mga respondente ayon sa tuntunin ng kasarian at edad.

2. Anu-ano ang mga pamahiin na hanggang ngayo'y pinaniniwalaan sa

bawat napiling baranggay ng Lungsod ng Laoag?

3. Ano o sino ang pinagmulan ng mga pamahiin?

4. Alin sa mga napiling baranggay ng Lungsod ng Laoag ang malakas

ang paniniwala sa mga pamahiin?

5. Kinokontrol ba ng mga pamahiin ang buhay ng mga respondente ayon

sa kanilang paniniwala?
 3

Batayang Teoritikal

Nakagisnan na sa kulturang Pilipino ang maniwala sa mga pamahiin. Hindi

man ito lubos na naipaliwanag ng mga nagdaang henerasyon, ginagawa pa rin itong

basehan sa pamumuhay ng marami sa atin.

Marami sa mga pamahiin o matandang paniniwala ang kapupulutan ng

mabuting halimbawa, gawi at pag-iingat. Ngunit hindi pa rin lubos na maunawaan ang

pinagmulan at dahilan ng mga pamahiing ito.

Ayon kay Dr. Florentino , dalubhasa sa kasaysayan, literatura at pilosopiya at

may akda ng mga libro ukol sa kultura gaya ng Culture and the Community in the

Philippine Fiesta and other Celebrations, isa lamang ang pamahiin sa mga paraan

upang maipaliwanag ng tao ang mga bagay na nakapaligid sa kanya. “Superstitions

are [the] primitive forms of science. They are generalizations on limited evidence.”

Dahil sa wala pang sapat na kaalaman ang lipunan noon, ipinagpapalagay ang

mga pamahiin bilang basehan kung paano mapabubuti ang pamumuhay.Isang

halimbawa rito ang pamahiin na kapag inaantok, magigising ka kung iinom ka ng

kape. Maaring isa lamang itong matandang kasabihan ngunit sa pag-usad ng panahon,

nagkaroon din ng paliwanag ang pamahiing ito.“Pinatunayan ng agham na isang

stimulant o pampagising nga ang kape,” paliwanag ni Hornedo.Bukod sa nagiging

basehan ang mga pamahiin, mayroong social control belief na tinatawag sa

antropolohiya, dagdag pa ni Hornedo. Gumagawa ng kuwento ang mga matatanda

upang sundin sila ng kabataan. Sinasabi ng mga matatanda na may lumalabas na

multo, maligno at iba pang uri ng nilalang tuwing gabi kaya mapanganib para sa mga

bata.“Wala namang multo,” ani Hornedo. “They (elders) create stories to avoid

accidents. In anthropology, it (superstition) is tolerant because there are

explanations.”Dulot man ng agham o antropolohiya, hindi maikakailang malaki ang

 4

naitulong ng pamahiin upang bigyan ng direksyon at paliwanag ang karanasan ng

tao.Naging bahagi na ng kultura ng mamamayan ang pamahiin. Naging makabago

man ang panahon ngayon, hindi pa rin maaalis sa ating mga Pilipino ang

maapektuhan o maniwala sa mga pamahiing

ito.http://varsitarian.net/filipino/mensahe_ng_pamahiin

Batayang Konseptwal

Makikita sa larawan sa ibaba ang iskema ng paradaym ng pananaliksik.

Makikita sa ibabang bahagi ng parihaba ang mga napiling kategorya ng pamahiin.

Kahalagahan ng Pag-aaral

Mahalaga ang pag-aaral na ito sa mga nagtuturo ng panitikan. Sa tulong nito

maipapakia nila sa mga mag-aaral lalong lalo na sa mga mamamayan ang mga iba

pang panitikan sa ating lugar partikular na ang mga pamahiin.

Makatutulong ito sa mga mag-aaral, taga-pamahala sa edukasyon,

administrasyon, komunidad, mamamayan at mga susunod pang mananaliksik upang

mas mapag iibayo pa nila ang kanilang kaalaman sa pamahiin. Itong pag-aaral na ito
 5

ay maaaring maipagmalaki ng mga mamamayan ng bawat respondente dahil sa

kadahilanang mayroon silang kaalaman panitikan. Dulot nito maipapakita nila na

mayroon silang kultura at may katangi tangi silang yaman sa pagkamalikhain laban sa

iba pang grupo sa Pilipinas, higit sa lahat makapag bibigay ang pag-aaral nito tungo

sa pagpapanatili at pagpapayaman sa kulturang Pilipino. Maaari ding sa tinagal tagal

ng panahon magamit natin to bilang makapagpapaalala sa ating pinagmulan.

Saklaw at Delimitasyon

Sinasaklaw ng pag-aaral na ito ang paglilikom ng mga pamahiin at mga

paniniwala sa walong baranggay sa Lungsod ng Laoag. Kabilang dito ang San

Lorenzo, Santa Cayetana, Buttong, Bacsil, Lagui-Sail, Metro LaPaz, Bacsil at Apaya.

Hindi na sakop ng pag-aaral ang mga natitira pang baranggay.

Depinisyon at Terminolohiya

Pamahiin. Ito ay isang walang basehang paniniwala hinggil sa mga bagay-

bagay na wala namang relasyon sa isa't- isa.

Binyag. Ito ay isang sakramento o ritwal ng mga kristiyano na ginagawaran ng

pagbubuhos ng banal na tubig sa may ulunan ng sanggol o maging nasa edad na

bilang tanda ng pagiging bahagi niya sa pamayanang kristiyanismo.

Kasal. Ang kasal o matrimonyo, bagaman isang kasunduan ng puso,diwa at

isipan, ay ginagawad at ipinagdiriwang bilang simbolo ng pagpapahayag, sa lipunan o

komunidad ng pag-iisang dibdib ng dalawang tao.

Patay. Ang kamatayan ay ang katapusan ng buhay ng isang tao. Maraming

dahilan ang umaambag sa kamatayan, kabilang ang mga aksidente, pagkakasakit.

 6

KABANATA II

MGA KAUGNAY NA LITERATURA AT PAG-AARAL

Inilalahad sa kabanatang ito ang mga kaugnay na literatura at pag-aaral na

gumanyak sa mga mananaliksik upang isagawa ang pag-aaral na ito.

Ang mga Ilokano

Mayaman ang kultura ng mga iluko na nagpapaalala sa panahong kolonyal.

Ang mga ilokano ay mapamaraan at masisipag, sila din ay elastiko dulot ng kanilang

lokasyon at sa sukdulang panahon na kanilang dinanas. Mahilig silang mag-ipon

kaya’t sila’y kinikilala sa pagiging kuripot. Ang mga ilokano ay mayroong malawak

na paniniwala at pag-uugali na kanilang ginagamit sa pakikitungo. Maraming mga

pre- kolonyal na paniniwala ang pinanatili ng mga Ilokano.

Sa kabuuan, ang mga Ilokano ay taimtim na relihiyoso, masiglang

manggagawa, at mahusay na mandirigma. Parating dala ng mga Ilokano ang kanyang

Ilokanong tauhan- kapayakan, kababaang- loob, relihiyoso, katipiran, at ang kaniyang

industriya. Ang Ilokano ay sumulong mula sa ekonomiyang batas na magaralgal, nag-

iisip siya habang siya’y nagtatrabaho, siya ay nasa kanyang pinakamagaling na anyo

kapag masikip ang sitwasyon at kinakailangang mag-isip ng mabilis, malinaw ang

kaniyang pag-iisip kapag may ginagawa. Mahalaga para sa mga Ilokano ang

panitikan. Sa katunayan, ang mga Ilokanong manunulat ay angpinaka aktibo sa lahat

ng rehiyonal na manunulat. Sa kabila ng lahat, pumapangalawa ang mga ilokano sa

paglalathala sa bansa, nauuna ang mga tagalog. Ang paksa ng mga ito ay mga

pangkaraniwang karanasan ng mga tao.

 7

Uri ng Literatura

Ang panitikan, saan mang bahagi ng daigdig ay maaaring mauri batay sa

paraan ng pagsasalin sa ibang henerasyon at batay sa anyo. Batay sa paraan ng

pagsasalin, ang panitikan ay maaaring pasalin- dila o pasulat. Pasalin- dila ang

panitikan kung ito ay naisalin sa ibang henerasyon sa pamamagitan ng bibig ng tao.

Ito ang paraan ng pagsasalin ng panitikan noong unang panahon na ang pagsulat ay

hindi pa natututunan ng tao. Ang mga halimbawa nito ay ang mga epiko, awiting

bayan, alamat, kasabihan, salawikain, bugtong at maging palaisipan na isinalin ng

ating mga ninuno sa mga nakababatang henerasyon. Bago pa ang panahon ng mga

Espanyol, mayroon nang mayamang lawas ng panitikan sa Pilipinas, ng mga

panahong iyon,karaniwang ipinapasang salimbibig sa halip na nakasulat. Ang

prekolonyal na panitikan ay isanggawaing pangkomunidad, isang pagtitipon- tipon ng

pamayanan, at isang pinagsasaluhang ritwal.

Ang Pamahiin

Ang pamahiin ay isang walang basehang paniniwala sa mga bagay- bagay na

wala namang relasyon sa isa’t isa. Aminin man o hindi, malaki ang nagagawang

impluwensya ng mga pamahiin sa usaping kultura, buhay, kabiguan, tagumpay,

kalungkutan at kaligayahan ng mga Pilipino.

Maraming mga pamahiin ang sinusunod natin, ito’y namana natin sa mga

nakatatanda sa atin. Ang hindi pagsunod sa mga pamahiing ito ay nagdudulot ng

kamalasan ayon sa mga nakatatanda. Ang mga kaugaliang ito ay mga paniniwala sa

isang bagay gawain o pangyayari na nakaaapekto sa mga ispesipikong kaugalian

natin, ngunit wala itong kahit anong lohikal na kaugnayan sa kalalabasan nito. Ang

pamahiin ay isang matandang kaugalian na kinagisnan mula pa sa ating mga ninuno

 8

buhat pa noong unang panahon at tinataglay pa rin ng marami lalo na yaong mga

naninirahan sa malayong lalawigan.

Ang paniniwala sa mga pamahiin ay naging panunturan ng pang araw- araw

na buhay ng ibang tao, pati na rin ang pagiging babala nito sa bawat gawain, plano o

hangarin nila sa buhay. Maaaring ginawa nila ang mga ito bilang respeto at

pagbibigay galang sa mga nakatatandang nagpayo sa kanila sa sumunod sa mga

pamahiin. http://www.gintongaral.com/mga-pamahiin/

Ang Pilosopiya ng Pamahiin

Bahagi ng pamahiin ang paniniwalang may mas higit na nilalang o diyos na

maaaring makaapekto sa pamumuhay nila.“may mga bagay sa labas ng ating

paniniwala na hindi natin matanggal. Marahil nauna pa ito sa pagdating ng relihiyong

kristiyanismo,” Fleurdeliz Altez.

Dagdag niya, may mga sumusunod sa pamahiin dahil wala namang mawawala

kung susundin ito. “kung ‘di nagkatotoo, mabuti. Kung sinuswerte ka, Masaya,”

Altez.

Naniniwala umano ang mga Pilipino sa pamahiin ayon sa paniniwalang

nakatadhana na ang buhay ng tao, at bahagi nito ang mga paniniwalang dadalhin ka sa

isang tiyak na kaganapan o maaaring maging takbuhan para sa isang kasiguraduhan

ng buhay.

Http://varsitarian.net/filipino/mensahe-ng-pamahiin

Pinagmulan ng Pamahiin

Maraming pamahiin ang pangunahing nagmumula sa pagkatakot sa mga

espiritu ng mga patay o sa anumang uri ng mga espiritu. Ang mga pangyayari ay
 9

binibigyang kahulugan bilang mga pagtatangka ng mga espiritung ito na makipag-

ugnayan sa mga nabubuhay taglay ang pagbabanta, babala, o pagpapala.

Ang mga pamahiin ay may malapit na kaugnayan din sa pagpapagaling at

panggagamot. Para sa karamihan ng mga tao sa papaunlad na mga bansa, ang

makabagong panggagamot ay napakamahal at kadalasang wala talagang mabili. Kaya

naman, marami ang naghahanap ng kagamitan o nagsisikap na mag-ingat sa

pamamagitan ng pagbaling sa mga kaugalian ng mga ninuno, espiritismo, at mga

pamahiin. Mas madali rin para sa kanila na makipag-ugnayan sa mga albularyo sa

nakaaalam sa kanilang mga kaugalian at nagsasalita ng kanilang wika kaysa sa isang

doctor sa medesina. Sa gaya’y nananatiling buhay ang mga paniniwala sa pamahiin.

Ang mga tradisyong mapamahiin ay naniniwala na ang sakit at mga aksidente

ay hindi basta nagkataon lamang, kundi mga pangyayari na dulot ng mga puwersa sa

daigdig ng mga espiritu.

Maaaring angkinin ng mga albularyo na ang isang patay na ninuno ay

nababagabag hinggil sa isang bagay, o maaaring imungkahi ng mga espiritista na may

nangkulam sa isang biktima sa pamamagitan ng kaaway na albularyo, at iyon ang

dahilan kung bakit nagkasakit o naaksidente ang biktima.

Ang mga pamahiin ay lubhang magkakaiba sa buong daigdig, at ang mga

paglaganap ng mga ito ay depende sa lokal na kuwentong- bayan, mga alamat, at mga

kalagayan, ngunit ang pangkaraniwang salik ay ang paniniwala na may isang persona,

o isang bagay mula sa di nakikitang daigdig ng mga espiritu.

Sinaunang Paniniwala at Kaugalian

Mataas ang paggalang ng mga sinaunang Pilipino sa mga kaluluwa ng

kanilang mga ninunong pumanaw na. Naniniwala rin silang sagrado ang mga
 10

kabundukan, ilog at halamang gamot, malalaking punong kahoy, kwebang sambahan,

mababangis na hayop. Higit ang pagkilala nila sa mga espiritu ng kanilang mga

ninuno, kung kayat inaalayan nila ang mga ito ng pagkain at papuring awitin o

panalangin. Naniniwala rin sila sa kabilang buhay. Patunay nito ay ang inanyuang

dalawang tao na namamangka sa takip ng tapayang manunggul na

pinangangahulugang paglalakbay patungo sa kabilang buhay.

Bawat kapuluan ay may sari- sariling paniniwala, katunayan, iba- iba ang mga

katawagan nila sa kanilang Diyos: abba sa mga Cebuano, kabunian sa mga Ilokano,

bathala sa mga Tagalog, at laon sa mga Bisaya. May iba- iba ring katauhan ang

kanilang diyos tulad nina sidapa, naghaharing diyos sa langit ng mga bisaya;

sisiburanen, naghaharing diyos sa impiyerno ng mga bisaya; hayo, diyos ng karagatan

ayon sa mga tagalong; at dian maslanta, diyos ng pag-ibig ayon sa mga tagalong. Ang

seremonya sa pag-aalay sa mga diyos o anito ay pinangungunahan ng tinatawag

nilang katalonan sa tagalong at babaylan sa bisaya, ang mga ito’y maaaring lalaki o

babae na pinaniniwalang tagapamagitan sa sinasamba.

Pamahiin

Ang mga pamahiin ay ang mga paniniwalang walang batayan hinggil sa mga

bagay-bagay na wala namang kinalaman sa isa’t isa ngunit mayroon itong malaking

epekto sa pang-araw-araw nating pamumuhay. Ang mga katutubong paniniwala ay

bahagi na ng ating pagkakakilanlan at kultura bilang Filipino. Ang mga paniniwalang

ito ay nagpapakita ng ating gawain, tradisyon at kasanayan na maaaring maglarawan

ng ating pang araw- araw na pamumuhay na atin namang namana mula sa ating mga

ninuno. Isa lamang sa maraming bagay na ipinasa sa atin ng nagdaang lahi ang

pamahiin.
 11

Binigyang kahulugan ng isang blog ang pamahiin bilang isang paniniwalang

walang siyentkipikong batayan hinggil sa mga bagay-bagay na wala namang

kinalaman sa isa’t isa ngunit mayroon itong malaking epekto sa pang-araw-araw

nating pamumuhay (Gintong Aral, 2015). Noon pa man, nakasanayan na ng mga

Filipino ang gawing batayan ang mga pamahiin upang maging gabay sa kanilang

pamumuhay sa araw-araw. Madalas ay nagiging batayan rin ito ng pagkamit ng

swerte o di kaya naman ay upang makaiwas sa kamalasan o hindi magandang takbo

ng buhay. Maging ang paggawa ng tama at dapat o ng mali at hindi dapat gawin ay

dito na rin ibinabatay.

Mula sa isang blog ni Siojo (2015), sinabi niya na ang iba’t ibang paniniwala

sa mga kasabihan at pamahiin ay bahagi na ng ating kulturang Pilipino at ito ay

naiimpluwensyahan ng mga nagaganap sa ating paligid o kaya naman ng mga bagay

na nagbibigay takot sa mga tao.

Ayon kay Jovina (2013), isang Filipino blogger, ang mga sinaunang Pilipino

ay tulad ng mga tao sa ibang bansa na may pinaniniwalaan ding mga pamahiin na

karaniwan namang gabay nila sa pang-araw-araw na pamumuhay.

Sinasabi rin nina Gonda at Malacapo (2012) na nakagisnan na ng mga Filipino

ang maniwala sa mga pamahiin kahit na hindi ito nabigyang paliwanag ng mga

nagdaan ng henerasyon at patuloy parin itong ginagamit na batayan sa pamumuhay ng

marami. Mahalaga para sa mga Pilipino ang pamahiin sapagkat ito ang nagbibigay

linaw sa mga bagay na nangyayari sa ating paligid gaya ng mga likas na trahedya.

Sinasabi ni Dr. Florentino Hornedo, na isinipi nina Gonda at Malacapo (2012),

na ang pamahiin ay isa lamang paraan ng mga tao noon upang bigyang paliwanag ang

mga bagay bagay sa kanilang paligid, sapagkat noon ay wala pang sapat na kaalaman

ang mga tao sa lipunan sa mga bagay na may kinalaman sa agham. Kalakip rin ng
 12

paniniwala sa mga pamahiing ito ay ang pag-asang mapabuti ang lahat ng bagay sa

kanilang paligid; at dagdag pa ni Goretti (2013) mula sa kaniyang blog, ang mga

sinaunang tao ay umaasa lamang sa kanilang kapaligiran. Sa dami ng mga dayuhang

sumakop sa atin at sa layo ng narating ng sibilisasyon ay nagkaroon na tayo ng iba’t

ibang paniniwala.

Naimpluwensyahan ng maraming bagay ang isipan ng nakararami at tila hindi

na nabibigyang pansin ang mga katutubong paniniwala tulad na lamang ng pamahiin.

Sa paglipas ng panahon, unti-unting nagkakaroon ang mga tao ng sapat na kaalaman

tungkol sa lipunan at agham.

Ayon kay Milana (2008; na sinipi nina Posadas at Fernandez, 2015), ang

bawat henerasyon ay siyang nagbibigay ng gabay at direksyon sa mga henerasyon na

sumunod sa kanila. http://1715373997.rsc.cdn77.org/wp-

content/uploads/2015/11/Pamahiin-psp-psu.pdf

Mga Paniniwala at Kagawian tungkol sa Binyag

Ang binyag ay isang sakramento o ritwal ng mga kristiyano na may

ginagawaran ng pagbubuhos ng banal na tubig sa may ulunan ng sanggol o maging

nasa edad na, bilang tanda ng pagiging bahagi niya sa pamayanang kristiyanismo. Sa

pamamagitan nito, inaasahang magiging mabuting kristiyano ang binibinyagan.

Timnatawag din itong bautismo o buhos, subalit ginagamit ang salitang buhos kapag

hindi pari ang nagsagawa ng pagbibinyag. Isang pagdadalisay na pang-

pananampalataya ang pagbibinyag sa pamamagitan ng banal na tubig. Ginagawa ang

seremonyas na ito sa ilan pang mga rehiyon bukod sa kristiyanismo at katolisismo,

katulad ng mandaenismo, sikhismo at ilang mga sekta ng hinduismo. Sa wikang

griyego, katumbas ang pagbibinyag ng isang paghuhubog, isa ring paghuhugas sa

 13

pamamagitan ng tubig ang pagbibinyag, na sumasagisag sa pagkakatanggal ng mga

kasalanan ng isang tao, at sa pagsapi ng taong ito sa mag-anak ng diyos, at sa

kaniyang pagiging kaisa sa pagkamatay ni hesus at sa muling pagkabuhay.

Pamahiin ng mga Ilokano sa Kasal

Ang pakikipagkasundo na namamagitan sa mga magulang para sa kanilang

mga anak ay isa sa mga matatandang kaugalian sa Ilocos. Ito ang tinatawag na child

bethrotal, hindi matutuloy ang kasunduang ito kapag may namatay sa ipinagkasundo

at kung ang dalawang pamilya ay nagkakaroon ng alitan.

Ang dote. Matapos ang kompirmasyon nang pagpapakasal, ang magkabilang

partido ay nararapat na maghati para sa gagastusin sa kasal. Kinakailangang magbigay

ng kalabaw ang lalaki(kung siya ay mayaman) limang ulo ng baboy na tumitimbang

ng isangdaang kilo bawat isa, maraming bilang ng manok, kambing, at baboy upang

litsunin, at dalawang kaban ng malinis na bigas. Ang susunod na dapat ayusin ng mga

ikakasal ay ang sab-ong na kinabibilangan ng mga sumusunod; kapiraso ng lupang

sinasaka, isang hayop na pantrabaho gaya ng baka o kalabaw, isang bagong bagong

bahay na gawa sa kawayan, kugon, at kahoy, mga alahas at ang halaga ng

namasusuan. Ang namasusuan ay ang danyos o pabuya na ibinibigay sa ina ng

babaing ikakasal. Karaniwan ng magkakahalaga ito ng limang libong piso. Ang damit

pangkasal ay sasagutin din ng partido ng lalaki na mapapangasawa ng babae. Ang

mga ilokano ay naniniwala sa signos ng mga bituin kaya sila ay mahilig na

kumunsulta sa kalendaryo na may pangalan ng Santo, pari at Obispo. Pinakamainam

na araw nang pagpapakasal ay petsang 16, 22, 24 at 28 ng alinmang buwan maliban

sa pebrero at kung ang petsa ay sumasabay sa kabilugan ng buwan o bago pa maging

bilog ito.
 14

Ang preperasyon. Tatlong araw bago ang kasalan, ang tahanan ng babaeng

ikakasal ay iniaayos at pinapagandang mabuti. Itinatayo ang ramada o pala pala

sa isang bahagi ng maluwang na bakuran. Ito rin ang lugar kung saan idaraos ang

sayawan matapos ang kasalan. Magtatayo rin ng isang pansamantalang kusina at lahat

ng gagamiting kasangkapan at kubyertos ay kinakailangang hiniram lamang, kabilang

na ang uupahang sasakyan ng mga ikakasal mula sa kanilang kamag anak o kaibigan.

Pagkatapos ng seremonyas pumapanhik ang mga bagong kasal nang magkasabay sa

kanilang magiging tirahan ng may hawak na kandilang may sindi, kung mauunang

humakbang ang babae, sinasabing ang kaniyang asawa ay magiging hawak niya sa

leeg, hindi maaaring mamatay ang sindi ng kandila dahil kung ang kandila ng lalaki

ay mahihipan ng hangin at mamamatay, siya ang mauunang babawian ng buhay.

Sabay silang luluhod sa isang ginawang altar sa sala kung saan umaawit ang mga

matatandang kababaihan ng te deum laudamus at salve regina.

http://fil.wikipilipinas.org/index.php?title=kasalan-pinoy-style/

Burol at Libing sa bansang Aprika

Sa maraming bahagi ng Aprika, laganap ang paniniwala na kailangang

magarbo ang burol at libing para hindi magalit ang mga espiritu. Ginagamit ng iba

ang burol at libing na pagkakataon para sa “pagpaparangya” ng kanilang kalagayan sa

buhay at sa lipunan. Malaking panahon, pagsisikap, at salapi ang ginugugol sa di

umanoy disenteng libing. Para makuha ang pansin ng maraming tao hangga’t maaari,

naglalagay sila ng mga poster na may larawan ng namatay sa iba’t ibang lugar upang

ianunsyo ang burol at libing. Nagpapagawa sila at namimigay ng mga t-shirt na may

larawan ng namatay para maisuot ng mga namimighati. Magagarbo at mamahaling

kabaong ang binibili para pahangain ang mga nagmamasid. Sa isang lipunan sa

Aprika, gumagawa pa nga ang ilan ng kabaong na mukhang kotse, eroplano, Bangka,
 15

at ibang bagay na nagpapakita ng kayamanan at karangyaan. Mula sa kabaong ay

maaaring ilipat ang bangkay sa isang espesyal na kama na may mga dekorasyon.

Maaaring bihisan ang isang babaing namatay ng puting damit pangkasal, suotan ng

maraming alahas at bead, at lagyan ng kolorete. Angkop bang makibahagi sa gayong

nga gawain ang bayan ng Diyos? Alam ng mga magulang ng kristiyano na isang

karunungang iwasan ang pagpapalabis na ginagawa ng mga taong walang alam o nag-

wawalang halaga sa makadiyos na mga simulain. Batid natin na ang magarbo at di-

makakasulatang mga kaugalian at gawain ay hindi nagmumula sa Diyos, kundi

nagmumula sa sanlibutan na lumilipas. Dapat tayong mag-ingat nang husto para hindi

tayo maimpluwensiyahan ng di-makakristiyanong espiritu ng kompitisyon anupat

nagsisikap na higitan ang iba. Makikita sa mga karanasan na kapag ang pagkatakot sa

patay ay bahagi na ng local na kultura at pang-araw-araw na buhay, kadalasan nang

dumaragsa ang mga tao sa burol at libing anupat mahirap na itong pangasiwaan at

kontrolin. Ang pagsamba sa patay ay madaling umudyok sa di-sumasampalataya na

magsagawa ng maruming gawain. Sa gayong burol at libing, maaaring magkaroon ng

walang-patumanggang pagpapalahaw, pagyakap sa patay, pakikipag-usap dito na

parang buhay pa, at paglalagay ng pera at ibang bagay sa bangkay. Kung mangyayari

ito sa isang kristiyanong burol at libing, malaking upasala ang idudulot nito sa

pangalan ni Jehova at kaniyang bayan. Ang pagkakaalam sa tunay na kalagayan ng

mga patay ay dapat magpalakas ng ating loob na gumawi nang walang anumang

bakas ng makasanlibutang kaugalian sa mga burol at libing. Bagaman si Jesus ang

pinakadakila at pinakamahalagang taong nabuhay kailanman,inilibing siya sa maayos

at simpleng paraan. Para sa mga taong taglay ang pag-iisip ni Kristo, hindi kahiya-

hiya ang gayong libing. Tiyak na ang pagpapanatiling simple ng mga kristiyanong

burol at libing ang pinakamainam na paraan para maiwasan ang paggawing

 16

itinuturing na marumi sa kasulatan at para manatili itong maayos, marangal, at angkop

sa mga taong umiibig sa Diyos. http://wol.jw.org/tl/wold/r27/lp-tg/2009127

Halimbawa ng mga iba pang Pamahiin sa Pilipinas

1. Pagtulog at Panaginip

 Iwasan ang pag-ulit ng iyong panaginip sa pamamagitan ng

pagbaliktad ng iyong unan.

 Laging matulog na nakaharap sa silangan, kundi ikaw ay hindi

magkakaroon ng magandang kinabukasan.

 Kung tinutulugan ng isang tao ang kanyang mga libro, siya ay

magiging palatandain.

 Pagkatapos mag-aral sa gabi, ilagay ang librong iyong pinag-aralan sa

ilalim ng iyong unan, mananatili ang iyong pinag-aralan sa iyong isip.

2. Kapag Gabi Na

 Umiyak ka sa gabi, upang ikaw ay masaya kinabukasan.

 Huwag kang magsuklay ng iyong buhok sa gabi, dahil baka ikaw ay

maging kalbo, ulila, balo. Subalit kung kailangan suklayin mo ang

iyong buhok sa gabi. Kagatin mo muna ang dulo ng suklay.

 Kapag namamasyal kasama ang iyong mga kaibigan, lalo na sa gabi,

dapat ay lagi kayong magkasama bilang isang grupo na pantay ang

bilang. Kung hindi pantay ang inyong bilang, ang isa sa inyo ay

kukunin ng mga espirito upang gawin pantay ang bilang.

 Ang mga nalabhang damit ay dapat kuhanin mula sa sampayan sa

gabi, upang ang mga ito ay hindi kunin at isuot ng mga dwende.

3. Sa Ilang mga Araw

 Anuman ang iyong ginagawa o nararamdaman sa Araw ng Bagong

 17

Taon ay magpatuloy sa loob ng buong taon.

 Mas mabuti na makakita ng pera sa Araw ng Bagong Taon sa halip ng

paglaki at magpapatangkad sa isang tao.,

 Ang pagtalon sa umaga ng Pasko ng Pagkabuhay ay magpapabilis ng

paglaki at magpapatangkad sa isang tao.

 Kapag tumunog ang kampana sa Lingo ng Pagkabuhay, sumigaw ng

napakalakas at ikaw ay magkakaroon ng mahabang buhay.

4. Mga Dapat at Di Dapat Gawin

 Huwag kang magsusugal kapag ikaw ay bagong gupit, kung hindi

ikaw ay siguradong matatalo.

 Huwag mamimigay ng mga sapatos na walang bayad. Sa halip, itapon

ang mga sapatos paitaas sa hangin kung sino man ang makadampot

ng mga ito ay siya ang magmamay ari , o di kaya ay bayaran niya ang

mga sapatos ng singko sentimos.

 Huwag upuan ang mga libro, kung hindi ikaw ay magiging bobo.

 Bago magtapon ng mainit na tubig sa lupa, magbigay muna ng hudyat

sa mga dwende. Kapag sila ay nasalanta, sila ay maaaring maghiganti

sa pamamagitan ng pagbibigay sa iyo ng sakit.

 Bago tumapak sa isang bundok ng mga langgam, manghingi muna ng

paumanhin. Kung hindi, ikaw ay paglalaruan ng isang espiruto.

 Maglagay ng luya sa iyong katawan kapag ikaw ay bumubisita sa

mga lugar na hindi madalas puntahan ng ibang tao, upang ikaw ay

hindi mapahamak sa mga kamay ng mga masasamang espirito ng

mga engkanto.

 Huwag sumipol o umawit sa gubat baka ikaw ay gayahin ng mga

 18

engkanto at maging dahilan ng iyong pagkakasakit.

 Kapag may bumahing habang ikaw ay paalis ng ng yong bahay,

huwag mo nang ituloy ang iyong lakad dahil baka may sakunang

mangyayari sa iyo.

 Upang maalis ang iyong takot habang ikaw ay nagsasalita sa harap ng

publiko, maglagay ng isang sentimo sa loob ng iyong sapatos.

 Huwag putulin ang iyong kuko sa gabi, o sa mga araw ng Martes,

Miyerkules, at Biyernes.

 Kung ikaw ay maligaw, baligtarin mo ang iyong damit at makikita mo

ang tamang daan.

 Upang huwag umulan, kumuha ng abo mula sa iyong kusina at isabog

ito sa iyong bakuran.

 Huwag lumabas kapag araw ng Huwebes at Biyernes Santo, dahil ang

mga masasamang engkantada ay nagsisipalabasan sa mga araw ng ito

upang manakit ng tao.

6. Kailan di Dapat Maligo

 Huwag maliligo sa araw ng Biyernes.

 Huwag maliligo sa gabi.

 Huwag ma;liligo sa unang Biyernes ng buwan.

 Huwag maliligo sa araw ng Biyernes Santo.

 Huwag maliligo sa araw ng Bagong Taon.

 Huwag maliligo kapag ikaw ay gutom.

 Huwag maliligo kapag kabilugan ng buwan.

 Huwag maliligo pagkatapos magsimba

http://www.seasite.niu.edu/tagalog/folk_beliefs/mga_iba_pang_pamahiin.htm
 19

Mga malas na pamahiin

 Huwag magbato kapag gabi.

 Huwag maglalaro sa gabi, magdadala ng kamalasan.

 Huwag matulog kapag basa ang buhok, ikaw ay magiging baliw.

 Huwag kang tumayo sa harap ng bahay na nasusunog, dahil baka susunod na

masunog ang bahay ninyo.

 Huwag sabihin ang iyong napanaginipan sa gabi kapag ikaw ay kakain ng

umagahan.

 Malas na pangitain kapag ang araw ng iyong kasal ay kumukulog at

kumikidlat.

Pamahiin Tungkol sa Kasal

 Malas nga araw na Sabado para sa isang kasal.

 Lingo ang swerte na araw para ikasal.

 Mayo ay malas na buwan sa kasal, lalo na sa araw ng Mayo 14.

 Abril,hunyo at Oktobre ang mga buwan na swerte kapag ikakasal.

 May paniniwala na kapag iniba ang araw ng kasal ay magdadala ng

kamalasan.

 Magandang pangitain kapag may nakitang maliit na gagamba sa trahe de boda.

 Kapag umulan sa araw ng kasal , ito ay pangitain na kayo ay yayamang mag-

asawa.

Mga Pamahiin tungkol sa Patay

 Bawal magsuklay ng buhok sa lamay - Malas raw.

 Bawal maligo sa bahay kung nasaan ang lamay - Malas raw.

 Bawal magwalis - Dahil itinataboy mo raw ang kaluluwa ng namatay at

isinasama mo sa kanya ang kaluluwa ng kanyang mahal sa buhay.

 20

 Bawal matuluan ng luha ang patay at ang kabaong - Para raw hindi mahirapan

ang namatay sa kanyang paglalakbay sa kabilang buhay.

 Maglagay ng sisiw sa kabaong kapag ang yumao ay namatay sa krimen - Para

raw makunsenya ang mga ay sala. Hindi sila patatahimikin ng huni ng mga

sisiw.

 Dapat bantayan 24/7 ang patay . Bawal matulog ang bantay - Dahil kapag

natulog daw ang bangkay ay darating ang aswang at papalitan ng katawan ng

saging ang bangkay. Hindi mo raw malalaman na napalian ang bangkay

sapagkat kamukha na ng bangkay ang puno ng saging na nakalagay sa ataul.

Subalit kapag idinaan mo ang bangkay sa bintana (ilalabas ng bahay pero sa

bintana idadaan) ay magbabagong anyo ito at magiging saging uli.

 Huwag mag uuwi ng pagkain galing sa patay - Bawal daw.

 Dapat may rosaryo sa kamay ng namatay. Pinapatid ang rosaryo at inaalis sa

bangkay bago ito ilibing - Para raw maputol na ang kamatayan at wala ng

sumunod sa pamilya kaya pinuputol ang rosaryo.

 Bawal magpasalamat ang namatayan sa mga nakikiramay - Baka raw ang

isipin ng ibang tao ay nagpapasalamat ka dahil may namatay sa inyo.

 Bawal ihatid sa labas ang nakikiramay - Basta malas daw. Bawal. Period.

 Bawal mag suot ng pula. - Ang pula ay kulay ng kasiyahan kaya bawal itong

suotin habang nagluluksa.

 Bawal bumalik ang mga tao na nakalabas na ng bahay kapag nailabas na ang

bangkay (sa bahay). Ibilin na lang sa mga nasa bahay pa ang bagay na

naiwan.Para raw wala ng sumunod na mamamatay sa pamilya.

 Bawal lumingon sa bahay na pinagburulan. - Deretso lang ang tingin ng lahat.

May susunod daw na mamamatay sa pamilya kapag may lumingon.

 21

 Dapat malinisang mabuti ang bahay na pinagburulan ng bangkay bago pa

makauwi ang mga kamag anak na nakipag libing. - Para raw matanggal lahat

ng malas at mga masamang enerhiya na naiwan.

 Bawal tumingin sa yumao ang buntis.. bago ito ilibing (ilagay sa hukay) -

Baka daw maisama sa hukay ang bata na nasa sinapupunan

 Magpalipad ng puting lobo sa oras ng libing - Para raw maitaas rin sa langit

ang ating mga kahilingan na makapaglakbay ng matiwasay ang ating yumaong

mahal sa buhay at makating sya agad sa langit.

 Ihakbang sa ataul lahat ng mga bata - Para huwag daw managinip ng masama

at huwag multuhin ng patay.

 Alisin lahat ng pardible na ginamit sa paglalagay ng pangalan. Iwan ito sa

sementeryo. - Para raw malaya at hindi na nakakabit dito sa mundo ang

namatay.

 Bawal iuwi sa bahay ang mga pagkaing dinala para sa miryenda ng mga

nakipag libing. - Malas daw.

 Bawal dumiretso sa sariling bahay ang mga nakiramay - Para raw mailigaw

ang mga multo na sumusunod.Dapat maghanda ng maligamgan na tubig na

may dahon ng bayabas na harapan ng bahay ng namatayan. Dito maghuhugas

ng kamay ang mga tao na sumama sa libing. - Para raw matanggal ang mga

malas.

http://fortunate-lady.blogspot.com/2014/08/mga-pamahiin-sa-lamay-at-libing.html

Pamahiin sa Patay ng Pangasinan

 pagtatali ng puting tela sa ulo ng pamilya ng namatayan.

 sa araw ng libing, anak at kamag-anak ang nagbuhat ng kabaong.

 pagkatapos ng libing, may isang palanggana ng tubig na may mga dahon ang
 22

pinapahid sa ulo ng mga nagsipaglibing. Buong ulo pinapahiran tapos may

palo sa noo.

 sa ika-sampung araw, naggugulgol ang mga kamag-anak. Ang paggulgol ay

ang pagligo sa ilog,bago maligo sa ilog. Nagsiga ng damo tapos iyong abo,

nilagay sa tubig tapos nagkatay ng manok at iyong dugo hinalo sa tubig na

may abo. Tapos ito ang nilagay sa ulo ng mga anak ng namatay bago maligo

sa ilog.

 pagpunta sa ilog at pagbalik sa bahay, dapat nakapila.

 dapat kumain ng saging pagkatapos ng gulgol.

galanamen.blogspot.com/2010/12/mga-pamahiin.htm
 23

KABANATA III

METODOLOHIYA

Inilalahad sa kabanatang ito ang pamamaraang ginamit sa pagsasagawa ng

pag-aaral na ito gaya ng disenyo ng pag-aaral, lokasyon ng pag-aaral, papulasyon ng

pag-aaral at mga pamamaraang ginamit sa pagsasagaa ng pag-aaral na ito.

Disenyo ng Pag-aaral

Ang pag-aaral na ito na may pamagat na “Ang mga Iba’t ibang Pamahiin ng

mga Ilocano” ay isang deskriptibong pananaliksik sa mga oral na literatura na

matatagpuan sa mga barangay ng lungsod ng Laoag.

Ang pag-aaral na ito ay isang pagsusuri kung saan ,aalamin ng mga

mananaliksik kung mayroon pa ring sumusunod at gumagawa sa mga pamahiin,at

kung ano-ano ang mga pamahiing patuloy paring pinaniniwalaan, ito rin ay

magsisilbing hanguan ng mga aralin sa mga asignaturang pampanitikan .

Lokasyon ng Pag-aaral

Lungsod ng Laoag o Siudad ti Laoag sa wikang Ilokano. Ang Laoag ay

kabisera at nag-iisang lungsod sa lalawigan ng Ilocos Norte. Ang Lungsod ng Laoag

ay siyang lokasyon ng pag-aaral na ito. Ang laoag ay binubuo ng mga barangay, ang

pulitikal na yunit mula sa pangkat ng mga pamilya o purok.

Ang mga napiling barangay ay ang Santa Cayetana, San Lorenzo, Apaya,

Buttong, Bacsil,Lagui-Sail at Metro LaPaz.

Ang mga Ilokano ay may literatura nang pumaksa sa kaligayahan at

kalungkutan, sa buhay sa kamatayan,sa daigdig natin at sa kabilang daigdig.

 24

Papulasyon ng Pag-aaral

Sa lungsod ng Laoag ay binubuo ng animnapu’t dalawang barangay, ngunit

pumili lamang ng pitong barangay ang mga mananaliksik. Ang sabjek ng pag-aaral

dito ay ang mga naninirahan sa mga napiling barangay sa Lungsod.

Baranggay # of Household # of Respondents

San Lorenzo 929 60

Santa Cayetana 232 15

Apaya 189 12

Buttong 579 37

Lagui Sail 465 30

Bacsil 265 17

LaPaz 178 11

Instrumentong Ginamit

Ang instrumentong ginamit sa pananaliksik na ito ay isang kwestyuneyr na

kung saan dito makakalikom ng mga datos. Ang unang bahagi ng kwestyuneyr ay ang

batayan ng mga respondente, dito malalaman ang edad, kasarian, katayuan at trabaho.

Sa pangalawang bahagi namn ay naglalaman ng mga katanungan tungkol sa

pamahiin.

Pamamaraang Ginamit

Upang maayos at maisakatuparan ang pag-aaral na ito, sinunod ng mga

mananaliksik ang mga sumusunod na hakbang.

Pagbasa ng mga kaugnay na literatura at pag-aaral.Mahalaga ang hakbang na ito

upang makakuha ng mga mananaliksik nang mga impormasyong kaugnay sa

 25

pag-aaral.

Pagtatanong ng mga nalalamang pamahiin ng bawat respondente. Mahalaga ang

hakbang na ito upang makalipon ng mga impormasyon ang mga mananaliksik

sa pag-aaral.

Paglalahad sa mga iba’t-ibang pamahiin ng ilang barangay. Mahalaga ang

hakbang na ito upang malaman ang pagkakaibhan ng bawat pamahiing

sinusunod noon hanggang sa kasalukuyan.

Pagkalap ng mga datos. Mahalaga ang hakbang na ito upang makakuha ang mga

mananaliksik ng mga datos na kanilang ginamit bilang batayan ng sa

pagsasagawa sa napiling paksa na “Ang mga Iba’t ibang Pamahiin ng mga

Ilocano.”
 26

KABANATA IV

INSTERPRETASYON NG MGA DATOS

Sa kabanatang ito, ang mga mananaliksik ay naglalayong ipakita ang

interpretasyon at pagtatasa ng mga datos na nakalap sa pitong barangay ng Lungsod

ng Laoag.

Talahanayan I.Propayl ng mga Respondente sa Kasarian at Edad

Ang kabuuan ng mga respondente sa pitong barangay ayon sa kasarian at

edad, nakakuha ang mga babae ng 71 na porsyento,dahil sa panahon n gaming

agkakalap mas madaming alam ang mga babae kaysa sa mga lalaki na nakakuha

lamang ng 29 na porsyento, at karamihan sa mga sumagot ay edad 50 pataas ,na kung

saan sila ang mas bihasa sa mga pamahiin, Ayon kay Milana,ang bawat henerasyon ay

siyang nagbibigay ng gabay at direksyon sa mga henerasyon na sumunod sa

kanila,sumunod naman ang 41-50 na may 23%, 31-40 na may 17%, 20 pababa na

may 13%, kahit sila ay mga kabataan,may nalalaman silang pamahiin dahil narin sa

impluwensya ng kanilang lolo at lola, at ang huli ay ang 21-30 na may 11%.

Kasarian Apaya Bacs Buttong Lagui La San Santa Kabuuan Porsyento

il Sail Paz Lorenz cayeta
o na
BABAE 8 12 22 22 7 47 12 130 71%
LALAKI 4 5 15 8 4 13 3 52 29%
Kabuuan 12 17 37 30 11 60 15 n=182 100%
Edad
20 pababa 2 11 3 1 5 2 24 13%
21-30 1 1 7 2 1 6 2 20 11%
31-40 6 6 6 12 1 31 17%
41-50 2 4 3 12 2 14 5 42 23%
50 pataas 9 4 10 7 7 23 5 65 36%
kabuuan n=182 100%
 27

Talahanayan II.Mga pamahiin sa pitong baranggay ng Laoag na hanggang

ngayoy pinaniniwalaan.

Pamahiin tungkol sa binyag ang may pinakamababang tugon mula sa pitong

baranggay. Nakakalap lamang ang mga respondente ng 59 na halimbawa tungkol sa

pamahiin ng binyag. Ang binyag ay ginagawa ang seremonyas na ito sa ilan pang mga

rehiyon bukod sa kristiyanismo at katolisismo, katulad ng mandaenismo, sikhismo at

ilang mga sekta ng hinduismo.

Pamahiin tungkol sa kasal ang pangalawang may pinakamataas na tugon mula

sa mga respondente sa pitong baranggay, nakakalap ang mga mananaliksik ng 70 na

uri ng pamahiin.

Pamahiin tungkol sa patay ang may pinakamataas na bilang na tugon mula sa

mga respondente ng pitong baranggay. Bagaman hindi araw-araw nangyayari ang

kamatayan sa isang pamilya, ang pamahiin tungkol sa patay ay nanatili parin sa pitong

baranggay ng Laoag.

Barangay Binyag Kasal Patay

Apaya 6 5 12

Bacsil 8 11 17

Buttong 9 13 12

Lagui Sail 11 14 23

Lapaz 7 6 13

San Lorenzo 13 16 31

Santa Cayetana 5 5 10

Kabuuan 59 70 118
 28

Barangay. 42,Apaya Laoag City

Binyag Kasal Patay

6 5 12

BINYAG

1. Bunyagan tay ubing ti maudi nga aldaw ti semana santa.

2. Padi ti masapul nga mangbunyag kadidiay ubing.

3. Pinagbalin nga kristiyano diay ubing.

4. Maiparit nga kudis kudisan tay kandela nu madama ti seremonya bunyag tay

ubing.

5. Nu madi mapan dagidiay naala nga ninang ken ninong diay bunyag tay ubing,

agsakit daytuy.

6. Bunyagan tay ubing nu agmaysa ti tawen nan.

KASAL

1. Pinagmaymaysa dagiti ag nobyo ken nobya.

2. Madi nga ikasar dagiti agkabsat ti maymaysa a tawen, maysa kanyada ket

maikkan ti malas nga panagbiag, tay maysa ket swerte.

3. Padi ti mangikasar kadagiti agkarelasyon.

4. Madi nga ipadas tay wedding gown nga usaren nu saan pay nga kaaldawan ti

kasar,mabalin ngamin nga adda dakes a mapasamak.

5. Masapul nga baro tawen nga ikasar, tapnu baro met nga panagbiag.

PATAY

1. Maiparit agbado ti maris a nalabbaga.

2. Maiparit agdalus.

3. Maiparit agitulod kadagitay nakidungaw.

 29

4. Maiparit mangan naalsem, ta baka umalsem met tay rupa tay natay.

5. Maiparit agsida ti marunggay.

6. Maiparit nu matedtedan luwa diay sarming ti lungon.

7. Maiparit sirsiruken tay lungon nu maitabon daytuyen.

8. Aglualo ti siyam nga rabii.

9. Madi ti sumabat kadagitay mapan makidungaw.

10. Maiparit mapan diay ulwanan ti lungon.

11. Madi nu sakaanan ti natay diay arwangan ti balay.

12. Maiparit ti agsaplid ti uneg ken ruar ti balay nu adda minatay

Barangay.56-B Bacsil South, Laoag City

Binyag Kasal patay

8 11 17

BINYAG

1. Masapul nga agibit tay ubing nu madama nga ibukbok tay padi diay nasantuan

nga danom.

2. Nu inbaga da nga Anaken da ti bunyag sa madi met lang napan agsakit diay

ubing.

3. Masapul nga itaray diay ubing nu irwar diay simbaan tapno nagasat.

4. Masapul nga dagidiay kandela nga nausar diay bunyag ket idulin, ta seggedan

daytoy nu mangrugi agbasa diay ubing ta ti pagsasao da lumaing nukwa

daytoy.

5. Mabunyagan tay ubing nu agmaysa.

6. Agsakit diay ubing nu madi agbunyag.

 30

7. Pinagbalin nga kristiyano diay ubing.

8. Mabunyagan tay ubing nu kaaldawan pannaka iyanak na

KASAL

1. Nu ipurwak tay nagkasar diay sabong, siguradon nga sumaruno agkasar tay

naka sippaw.

2. Nu diay lalaki ket saan naituloy diay kasar agsakit nukwa detoy.

3. Madi isuot diay babai ti trahe de bodha nga usaren na nu di pay aldaw ti

panagkasar na, mabalin nga di matuloy deytoy.

4. Pinagmaymaysa dagiti aginnayat.

5. Nu umadanin ti kasar saan nga rumrumwar ta adda pagdaksan na ta kasla

ayaban tay madi a gasat.

6. Masapol nga ti usaren nga alikamen nu agkasar ket “something new,

something old, something borrowed”.

7. Nu umadanin ti kasar maiparit nga agkita dagiti aggayyem.

8. Masapul nga lalaki ti aggasto nu kasar.

9. Nu maki asawa ti sabali tay lalaki ket adda mabalin na, mabalin nga maalam

dagidiay kaspagarigan matay.

10. Maiparit nga aggiddan agkasar dagiti agkabsat ti maysa a tawen, malas nukwa.

11. Babai ti umuna nga agpaddak nu malpas kasar, tapnu saan nga ander de saya.

PATAY

1. Pagtalawen dagiti mapan nga aso wennu pusa diay mapan ta sirok lungon.

2. Malas nu mapan nga uray anyaman nga animal diay babat lungon.

3. Madi ti agbado’t maris nga nalabbaga.

4. Ibelleng amin nga nausar nu nalpas nagminatay tapnu madi masarunuan.

5. Maiparit agsida ti marunggay.

 31

6. Madi ti agbado’t maris nga nalangto.

7. Madi ti agsarming.

8. Madi ti agwalis.

9. Madi ti mangan naaalsem.

10. Madi ti agisuot ti dekolor nga badbado.

11. Agipan ti danum diay sirok ti lungon tapnu awan sumarunu. Diay sumrek nga

asao wennu anyaman nga animal ket dapat ibelleng diay danum.

12. Nu ada mapan diay sirok ti lungon nga animal masapul nga ton itabon diay

natay ket maipasurot.

13. Nu mapan ti uray ana a taraken diay sirok ti lungon ket masapul nga patayen

da.

14. Madi ti agdaldalus.

15. Nu pinaggugulgul maiparit ti agsabon ket agbudo budo ka wenno galis aso a

kunada.

16. Saan mabalin mapan agubra nu ada minatay da.

17. Masapul nga ti aldaw ti gulgol ket masapul nga balo metla tay manggulgul

kenka.

Barangay.50 Buttong, Laoag City

Binyag Kasal Patay

9 13 12

BINYAG

1. Madi nga ayayamen tay kandela ket agsakit tay ubing.

 32

2. Nu ada kageddan tay ubing nga agbunyag, nu malpas tay seremonya

masapul nga isut umuna maiitaray diay ubing tapnu nagasat nukwa.

3. Haan nga agibagbaga ti petsa nu haan met la nga matuloy, managsaksakit

nukwa tay ubing.

4. Madi nga haan nga mapan tay inalada a ninong ken ninang ta ada

posibilidad na nga agsksakit to tay ubing.

5. Mabunyagan tay ubing tapnu maiadayo ti bad spirit a kunada.

6. Nu agpabunyag ka masapul nga ti kaaldawan a panagbunyag ti ubing ket

dagitay agpangato a numero 8,18,28 nagasat nukwa tay ubing.

7. Maymayat metlang nu awan kageddan tay ubing nga agbunyag.

8. Masapul nga natulnog ka nu mabunyagan ka.

9. Maiparit nga ibaga kadidiay agpabunyag nga alan daka a ninong wennu

ninang ti ubing.

KASAL

1. Madi nga pagsinaen dagiti kandela nga usaren diay kasar,ta baka kanayon

nga agapa dagitay agasawa.

2. Maiparit nga isuot tay wedding gown nga usaren nu agkasar nu haan nga

isut aldaw ti kasar na, baka madi matuloy tay kasar.

3. Madi nga aggeddan nga agkasar dagiti agkabsat ket malas detoy wennu

sukob a kunada.

4. Maiparit nga rumwar dagiti agkallaysa nu dumanin ti kasar da, baka adda

madi mapasamakbwennu dakes a mapasamak.

5. Maiparit agkasar nu adda natay ta simbaan.

6. Maiparit agbado ti maris a nangisit nu inka makikasar.

 33

7. Maiparit nga agkita dagiti agkallaysa nu dumanin ti aldaw ti kasar da baka

madi matuloy kasar da.

8. Maiparit nga agkadwa ti maymaysa a balay dagiti agkallaysa.

9. Madi nga makita diay lalaki tay babai nu kabigatan ti kasar dan.

10. Masapul nga aggeddan sumrek dagiti nagkallaysa diay balay da tapnu

awan under de saya.

11. Madi dagitay kandela wennu belo nga matnag nga mausar diay kasar, ta

addan to di pagkinnaawatan dagitay agasawa.

12. Saan nga mabalin nga agtipon tay agkasar ti maymaysa a balay, lalo nu

agsukat da baka madi matuloy tay kasar.

13. Nu agplano ka ti aldaw ti kasar mo, ti mayat nga aldaw ket tay adda

numero otso na, suwerte kan nukwa.

PATAY

1. Maiparit nga adda mapan nga uray anyaman a taraken diay sirok ti lungon

ket baka ada sumarunu.

2. Maiparit agbadot nalabbaga ken nalangto ket malas nukwa.

3. Maiparit nga sabten dagitay umay makidungaw.

4. Maiparit agsidat pakbet nu adda minatay.

5. Maiparit agsidat marunggay wennu mangan naalsem nu adda minatay.

6. Maiparit agdalus nu adda minatay aglalo nu aginiten.

7. Maiparit ti agkikinnuto nu ada pela tay natay.

8. Maiparit ti agsindi ti sigarilyo diay ayan ti atong.

9. Maiparit agbagkat ti maysa a lalaki nu masikog diay asawana.

10. Madit agsagad

11. Maiparit mangan ti kinirog nga inapoy.

 34

12. Madi ti makisugal nu agminatay kayo.

Barangay.54-A Lagui Sail, Laoag City

Binyag Kasal Patay

11 14 23

BINYAG

1. Madi nu agbabawi dagidiay naala nga ninong ken ninang.

2. Dagidiay naited a kandela ti ninong ken ninang masapul nga idulin da

tapnu handa a makalipat.

3. Nu aggeddan a mabunyagan ti maysa a lalaki ken babai ket ada

posibilidad da a dwadat agkatuluyan ton dumakkel da.

4. Maiparit nga aggeddan iserrek ti maysa a balay diay naggeddan a

nagbunyag aglalo nu agkabbalay da.

5. Masapul a puraw ti suoten ti ubing nga agbunyag.

6. Nu tay ubing ket di mabunyagan kanayon to nga agsakit.

7. Maiparit nga kudiskudisan tay candela nga usaren ti agbunyag tapnu haan

to nalaing a kumuddot tay ubing.

8. Nu adada naggigiddan nagbunyag, makiinuna nga itaray diay ubing ton

rumwar da tapnu nagasat to.

9. Nu Iglesia ni Cristo ka madi ka mabunyagan.

10. Masapul a mabunyagan tay ubing.

11. Pabunyagan tay ubing nu agmaysa tawen daytoyen.

 35

KASAL

1. Madi nga ipadas tay babai diay usaren na a trahe de buda saan nukwa a

matuloy ti kasar wennu ada dakes a mapasamak.

2. Madi ti rumrumwar nu dumani ka agkasaren.

3. Madi ti nakamini skirt nu mapan makikasar.

4. Nu malpas ti kasar ikkan ti “krus” a langis diay muging.

5. Madi nga makita diay lalaki tay usaren nga trahe de buda tay babai, baka

madi matuloy tay kasar.

6. Maiparit nga agkita tay agnobyo ken agnobya nu dumanin ti kasar da.

7. Masapul nga ti usaren nga alikamen nu agkasar ket dapat baro, daan

wennu bulod.

8. Maiparit ti mapan agpasyar pasyar ti adayo nu dumanin ti kasar ta baka

adda madi nga mapasamak.

PATAY

1. Madi ti agsidat marunggay

2. Maiparit nga tumulong dagitay kabagyan diay natay ti uray anyaman nga

maubra.

3. Agusar ti banggal

4. Maiparit nga mangan ti naalsem ta diay rupan to ti natay ket naalsem met.

5. Nu maikatlo nga aldaw a naitabon diay natay agsakit dagiti bagbagi dagiti

pamilya ti natay, pakalasinan nga mangrugin agruksa diay bagi ti natay.

6. Madi ti agsarming sangwanan ti natay.

7. Maiparit agitulod kadagitay kabagyan tay natay aglallalo nanang, tatang

wennu asawa nu agpunpun diay natayen ket madi kanu daytoy.

8. Maiparit agbado’t nararanyag.

 36

9. Agbado ti puraw nga bado.

10. Aglualo.

11. Agbado nangisit a bado.

12. Madi ti agpukpukis ta ada sumarunu nga alan diay natay.

13. Madit agmanmanicure wennu agpadpadalus ti kuko nu ada minatay.

14. Masapul agbado nangisit nu malpas ti tabon.

15. Agipan ti banggal nu ada minatay.

16. Maiparit ti agkikinnuto nu ada natay ket maipan diay kuto ti natay

kadidiay agikutkuto.

17. Maiparit agwalis.

18. Maiparit nga sabaten dagidiay makidungaw.

19. Madi ti agdaldalus uneg ti balay nu ada pela tay natay.

20. Maiparit nga mapan ti uray anyaman a taraken diay sirok ti lungon.

21. Pinagusar ti nangisit wennu puraw nga banggal.

22. Maiparit agsidat pakbet.

23. Maiparit nga malwaan tay sarming diay lungon ti natay.

Barangay 33-A La Paz Proper, Laoag City

BINYAG KASAL PATAY

7 6 13

BINYAG

1. Masapul nga mabunyagan tay ubing tapnu agbalin a Kristiyano.

2. Masapul nga mabunyagan tay ubing tapnu han nga masapsapian dagitay

nadadakes a espiritu.
 37

3. Nu agsabay ti agkabsat a mabunyagan, masapul nga sabali a balay papanan

tay maysa ti gapu na ket handa agkasinnurutan nu maymaysa a balay

papanan da.

4. Maiparit a kuddukudduten tay kandela, tapnu haan to nga agkudkuddot tay

ubing.

5. Maiparit nga agpapudot ti inapoy, ti gapu na ket haan a dumakkel diay

ubing.

6. Haan nga mabalin nga agbabawi tay ninong ken ninang a naayaban nga

manganak ti bunyag tab aka agsakit diay ubing.

7. Pagsangiten tay ubing nu mabunbunyagan.

KASAL

1. Maiparit nga adda maregreg nga alikamen nga usaren diay kasar, kasla

kuma belo dakes ngamin daytoy.

2. Ikkan ti barya diay usaren nga sapatos nu agkasar.

3. Maiparit nga aggeddan ikasar ti maymaysa a tawen dagiti agkabsat

aginnagaw danton gasat.

4. Maiparit nga agpasyar ti adayo dagiti agkarelasyon nu dumanin kasar da

baka adda mapasamak a madi.

5. Madi nga agkita dagiti agnobyo ken agnobya nu umasideg ti aldaw kasar

dan.

6. Pinagmaymaysa dagiti aginnayat.

PATAY

1. Biyag nga agnanayun.

2. Maiparit agbadot maris a nalangto.

3. Maiparit a malwaan diay sarming ti lungon.

 38

4. Maiparit sumirip diay masikog yanti lungon ti natay.

5. Mangipan ti piyek diay yanti sarming ti lungon tapnu magun-od ti

hustisya.

6. Maiparit agitulod dagitay imay nakidungaw.

7. Maiparit agwalis diay uneg ken ruwar ti balay nu adda minatay.

8. Maiparit agdalus.

9. Maiparit agbadot nalabbaga a maris.

10. Maiparit agdigus nu rumwar diay natay yanti balay.

11. Maiparit nga adda mapan nga uray anyaman a taraken diay sirok ti lungon.

12. Maiparit agsidat marunggay.

13. Nu irwar diay natay yanti balay dan masapul nga mangbuong dat banga

ken agpadara dat kamanukan.

Barangay.1 San Lorenzo, Laoag City

BINYAG KASAL PATAY

13 16 31

BINYAG

1. Maiparit nga kudduten diay kandela baka agsakit diay ubing.

2. Bunyagan ti maysa nga padi.

3. Nu adda kinageddan na nga agbunyag masapul nga maki innuna a

mangitaray diay ubing tapnu nagasat to isuna.

4. Bunyagan diay ubing nu agmaysa tawen nan.

5. Masapul nga agsangit diay ubing kabayatan iti bunyag.

6. Managsakit tay ubing nu madi mapan tay naala a ninong ken ninang.
 39

7. Nu kanu madi agsangit tay ubing kabayatan a mabunbunyagan madi

nukwa nga maikkat diay tinawid nga basol.

8. Masapul nga bunyagan tay ubing iti kaaldawan a panakaiyanak na.

9. Maiparit nga maitinnag tay sapatos tay ubing.

KASAL

1. Masapul nga ulyen tay lalaki tay babai tapnu detoy ti agbalin nga

pinagpakada na dagiti pamilya tay babai.

2. Maiparit nga isuot wennu ipadas tay trahe de buda aglalo nu madi pay

aldaw kasar na, baka madi matuloy tay kasar.

3. Maiparit nga agkita dagiti agkallaysa nu dumanin ti kasar da baka madi

matuloy tay kasar da.

4. Nu malpasen ti kasar ket ipurwak diay babai ti nausar nga bouquet nu

sinnu man ti makasippaw kadaytoy isu ti sumarunu agkasar.

5. Masapul nga agsinnabali a balay pagrubwatan dagiti agkasar saan nga

maymaysa madi nukwa matuloy tay kasar.

6. Pinagmaymaysa dagiti aginnnayat.

7. Umuna nga nga agpaddak diay babai tapnu saan nga under de saya.

8. Lalaki ti masapul nga aggasto kadagiti masapul diay kasar.

9. Nu malpasen ti kasar ket rumwar dagiti nagkallaysa dita simbaan,

purwakan da ida ti bagas tapnu nagsat danto.

10. Maiparit ti agsuot dagitay nalalaswa a badbado.

11. Umuna nga mapan diay simbaan tay lalaki.

12. Madi nga aggeddan ikasar dagiti agkabsat, maysa kadakwada ket malas

panagbiag da tay maysa ket nagasat.

13. Mangted tay lalaki ti kunkunada nga doury kadidiay babai.

 40

14. Nu agsalsala dagiti agasawan pegketan ti kwarta dagidiay bado da tapnu

nagasat da.

15. Saan nga mabalin a maawan diay segged ti kandela nu madama ti

seremonya ti kasar da malas nukwa.

16. Aldaw ti hunyo wennu aldaw ti panaglalamiis nga ikasar tapnu nagasat da.

PATAY

1. Madi ti mangan iti naalsem.

2. Maiparit ti agsidat marunggay.

3. Maiparit ti agbado ti de kolor a kas iti nalabbaga ken nalangto.

4. Agisuot iti kolor a nangisit wennu puraw a bado nu adda minatay.

5. Maiparit iti agiyawid ti aniyaman a banag nga naggapu iti natayan.

6. Malas iti tuman-aw iti tawa nu adda minatay.

7. Maiparit iti agdalos ti pagtaengan nu adda pala diay natay ta gapu kaslang

iwakwaksi diay kararwa diay natay.

8. Masapol nga agusar iti banggal.

9. Mangipan ti piyek diay sarming ti lungon tapun magun-od ti hustisya ti

krimen a napasamak.

10. Madit mapan agdigus diay balay nga ayan iti lungon.

11. Maiparit agsaplid yanti ruwar ken uneg ti balay.

12. Maiparit nga maluwaan diay lungon iti natay.

13. Masapol nga mangipan ti atong diay ruwar ti balay.

14. Masapol nga agbuong ti banga nu iruwar da diay natayen.

15. Maiparit ti agbuyat telebisyon diay ayan ti balay ti natay.

16. Maiparit ti agitulod ti sinno man a nakidung-aw.

17. Maiparit ti agpukis.

 41

18. Masapol nga maikkat amin nga alikamen ti natay ken dagitay nausar idi

nagminatay da.

19. Maiparit iti aglabas labas nu tan-awan diay natay.

20. Masapol nga ipuligos ti namintallo tay lungon nu iruwar diay uneg ti

balay da tapnun maulaw tay natay ken saan na ammo pagsubliyanan nan.

21. Maiparit ti mangsabat kadagidiay mapan makidung-aw.

22. Nu mairuwar diay natay haan nga dapat maidungso diay ridaw baka adda

sumaruno.

23. Maiparit ti agluto iti tarong ket agkurebetbet diay pamilya’t natay.

24. Madi ti agsipsippat nu adda ka iti natayan.

25. Nu maipunpon diay natayen masapol nga haan agparparabii.

26. Maiparit ti adda mapan nga uray anyaman nga animal diay sirok ti lungon.

27. Ikkaten amin nga nakaipan a ribbon nga adda nagan na diay uneg ti

lungon tapnu nawaya diay natay ken tapnu mapalubusan ibati didiay

kampo santo.

28. Masapol nga adda agbantay kadidiay natay, maiparit nga maturog tay

agbanbantay.

29. Nu naggapu ka diay minatayan, haan nga masapol agawid a nasapa ,

masapol nga mpan pala sabali a lugar tapnu haan nga sumurot tay karurwa

diay natay.

30. Nu adda minatay yo ket aggapu ka’t sabali nga lugar nu agawid ka diay

balay yo, masapol nga mangbuong da iti nangisit nga banga diay pagnaan

na.

31. Nu naipunpon tay natayen masapol nga aggul-gul wennu agdiram-os iti

medyo napudot nga danom nga adda basi na.

 42

Barangay 25,Sta. Cayetana Laoag City

BINYAG KASAL PATAY

5 5 10

BINYAG

1. Maiparit nga madian tay maysa nga ninong wennu ninang tay ubing, ta

gapu agbalin nga managsakit tay ubing.

2. Masapol nga aginnuna iti pinag ruwar diay uneg ti simbaan nu adda iti

kinagiddan tay ubing nga nagbunyag ti makagapu tapnun swerte tay ubing.

3. Haan nga mabalin agbyabyahe tay ubing nu dumani bunyag nan.

4. Maiparit a kuddukudduten tay candela a mausar ti bunyag.

5. Masapul nga mapan tay naayaban a ninong ken ninang tapnu haan nga

agsakit tay ubing.

KASAL

1. Masapul nga umuna mapan diay lalaki ta simbaan.

2. Maiparit nga ipadas wennu ibado diay bado nga usaren diay agkasar, baka

saan nga matuloy.

3. Masapul nga umuna agpaddak diay babai nu malpas ti kasar tapnu saan

nga under de saya.

4. Saan nga maymaysa a balay ti pagsukatan wennu pagrubwatan dagiti

agkasar baka saan nga matuloy.

5. Madi nga aggeddan ikasar dagiti agkabsat ti maymaysa a tawen, malas

nukwa.
 43

PATAY

1. Nu irwar diay natay yanti balay dan masapul nga mangbuong da ti banga

ken agpadara da ti kamanukan.

2. Maiparit nga ada mapan nga taraken diay sirok ti lungon ket baka ada

sumarunu a natay.

3. Nu ada sumangpet nga kabagyan diay natay masapul nga mangbuong dat

banga.

4. Mangipan ti piyek diay yanti sarming ti lungon tapnu magun-od ti

hustisya.

5. Maiparit ti agsidat marunggay.

6. Masapul nga ipayanod diay waig wennu karayan dagitay nausar nga

alikamen ti natay tapnu awan sumarunu.

7. Maiparit agwalis ruwar ken uneg ti balay.

8. Maiparit sabten dagitay makidungaw.

 44

Talahanayan III.Pinagmulan ng pamahiin ayon sa mga respondente

Ayon sa aming pagsasaliksik at pakikipanayam sa mga respondente ng pitong

barangay,sa kanilang mga ninuno at mga matatanda galing ang kanilang mga

kinasanayang pamahiin na hanggang ngayo’y patuloy nilang pinapaniwalaan at

sinusunod. Ang pagsunod ng mga kalahok sa pamahiin ay nagpapakita ng pagtugon at

paggalang sa ipinag-uutos ng mga matatanda sa kanila lalo na sa mga miyembro ng

kanilang pamilya. Ang pag uugaling ito ay maiuugnay sa pagpapahalagang mayroon

ang mga Pilipino para sa mga matatanda,makikita mula rito ang pagpapahalaga ng

mga kalahok sa pagbibigay-galang sa mga taong alam nilang nakakataas at

nakatatanda sa kanila. Ang mga matatanda sa loob ng pamilya ay may kakayahan at

karapatang mag utos at bilang nakababata, kailangang sumunod sa mga ito.

Barangay Ninuno Matatanda

Apaya 10 2

Bacsil 11 6

Buttong 24 13

Lagui Sail 19 11

Lapaz 8 3

San Lorenzo 32 28

Santa Cayetana 10 5

Kabuuan 114 68
 45

Talahanayan IV. Malakas na paniniwala sa pamahiin ng pitong baranggay

Sa pitong barangay ng Laoag,lahat sila ay malakas ang paniniwala sa

pamahiin,ito ay base narin sa kanilang mga nabanggit, dahil may mga magkakapareha

at may mga naiiba,lahat din sila ay nakapagsabi ng kanilang mga pamahiin sa binyag ,

kasal at patay, mga matatanda at kahit ang mga kabataan. Dito sadyang makikita ang

malakas na impluwensya ng pamahiin sa mga respondente, kahit nasa makabagong

henerasyon hindi nawawala ang kanilang pagsunod sa mga pamahiin, lalo na sa

pitong barangay.

Barangay Binyag Kasal Patay

Apaya 6 5 12

Bacsil 8 11 17

Buttong 9 13 12

Lagui Sail 11 14 23

Lapaz 7 6 13

San Lorenzo 13 16 31

Santa Cayetana 5 5 10

Kabuuan 59 70 118
 46

Talahanayan V: Pagkontrol ng Pamahiin sa Buhay ng mga Respondente

Ang pamahiin ay gabay ng mga tao sa araw-araw na pamumuhay. Makikita sa

talahanayan na mas maraming respondente ang sumagot ng Oo kaysa sa Hindi. Dahil

karamihan sa kanila kapag daw hindi sinunod ang mga pamahiin , mamalasin sa

buhay , maraming unos ang darating sa buhay . May mga respondente ang sumagot ng

hindi, dahil para sa kanila, ang pamahiin ay sabi sabi lamang ng mga matatanda at

walang katotohanan, ayon sa kanilang paniniwala, hindi naman pamahiin ang

gumagawa o dahilan sa mga malas o swerte na dumarating sa buhay kundi ang sarili

mismo, naniniwala din sila na walang masama kapag hindi susundin ang

pamahiin,kagaya na lamang sa sinabi ni Altez na may mga sumusunod sa pamahiin

dahil wala namang mawawala kung susundin ito. “kung ‘di nagkatotoo, mabuti. Kung

sinuswerte ka, Masaya,” Naniniwala umano ang mga Pilipino sa pamahiin ayon sa

paniniwalang nakatadhana na ang buhay ng tao, at bahagi nito ang mga paniniwalang

dadalhin ka sa isang tiyak na kaganapan o maaaring maging takbuhan para sa isang

kasiguraduhan ng buhay. Http://varsitarian.net/filipino/mensahe-ng-pamahiin

Lugar Oo Hindi

Apaya 4 8

Bacsil 12 5

Buttong 30 7

Lagui sail 20 10

Lapaz 8 3

San Lorenzo 37 23

Santa Cayetana 10 5

KABUUAN 121 61
 47

Kabanata V

Kabuuan, Konklusyon at Rekomendasyon

Kabuuan

Bilang ng Nalikom na Pamahiin sa Binyag,Kasal at Patay sa Pitong Barangay na

Patuloy Paring Pinaniniwalaan at Ginagawa Hanggang Ngayon

Masasalamin natin ang mga pamahiin na nalikom sa pitong baranggay.Sa

pamahiin ng binyag nakalikom ang mga mananaliksik ng tatlumpot dalawa (32) na

pamahiin. Sa kasal tatlumpot isa (31) at ang huli sa patay animnaput dalawa (62) na

siyang may pinakamarami ang kabuuan nito ay isang daan at dalawamput lima (125).

Ang mga pamahiin sa binyag ng pitong barangay ng Laoag ay mahigit

labinpito (17) ang magkakatulad at labinlima (15) naman ang magkakaiba,

samantalang ang mga pamahiin sa kasal ay labintatlo (13) ang magkakatulad at

labinwalo ang magkakaiba, at ang mga pamahiin naman sa patay ay labinsiyam (19)

ang magkakatulad at tatlumpo’t tatlo (33) ang magkakaiba.

Patunay ito na ang pamahiin ay hindi nawawala, lahat ng mga ito ay

nagpasalin-salin sa mga bibig ng tao, dahil hanggang ngayon ang mga pamahiin ay

nananatiling buhay kung kaya’t sinusunod pa rin ito ng mga tao.

Konklusyon

Sa pag-aaral na ito, nababatid ng mga mananaliksik na ang mga pamahiin

tungkol sa binyag,kasal at patay ay patuloy parin na nabubuhay at nananatili sa ating

lipunan sa kabila ng makabagong henerasyon at sa kabila ng kakulangan ng

 48

paliwanag kung ano ang mga kani kanilang dahilan sa pagsunod sa mga ito. Ang mga

respondente ay may kaniya kaniyang opinyon o pananaw tungkol sa iba’t ibang mga

pamahiin.

Maaari nating sabihin na handang gawin ang lahat ng mga Pilipino para lang

maiwasan ang mga negatibong epekto o di kaya ay masamang mangyayari sa

kanilang buhay ,dahil ang mga pamahiin ay sinasabing may kinalaman sa mga malas

at swerte sa buhay. Kapag hindi sinunod ang mga pamahiin, inaasahan na ng mga

kalahok na maaari silang magtamo ng kamalasan sa buhay. Sa madaling sabi, hindi

kaaya-aya sa kanila ang pagtamasa ng kamalasan bilang parusa sa hindi pagsunod sa

mga pamahiin kaya minamarapat nilang sumunod sa mga ito.

Lahat ng mga pamahiin na ito ay nagpasalin salin sa bibig ng tao, o di naman

kaya ay namana nila sa kanilang mga ninuno o ipinasa ng mga nagdaang lahi. Ang

pamahiin ay hindi nakakailang kadikit na ng ating kulturang Pilipino, kaya hindi

nakapagtataka kung bakit ngayon ay nananatili parin. Tunay na malaki ang

ginagampanan ng paniniwala at impluwensya ng mga nakakatanda sa pananatili ng

pamahiin, dahil sila ang patuloy na nagsasabi at nagpapaalala sa mga tao,ang mga

pamahiin na ito ay nakadikit na sa pang araw-araw na pamumuhay at gawain ng mga

tao.

Rekomendasyon

Ang mga sumusunod na rekomendasyon ay para sa mas lalong ikauunlad ng

pamahiin.

1. Upang mapanatili ang mga pamahiin,dapat isaalang alang ito sa kanilang araw

araw na gawain, kahit na nasa panahon na tayo ng modernisasyon ay

 49

mapapatunayan natin dito sa lungsod ng laoag ay isa sa may pinakamayaman

sa mga pamahiin.

2. Para mapanatili ang pamahiin, dapat nilang ipaaral sa mga sumusunod na

henerasyon upang sa ganun ay manatiling mayaman ang mga Ilokano sa

pamahiin.

3. Huwag isawalang bahala ang mga pamahiin, dahil sa ginagawang ito hindi na

natin ito pinaniniwalaan at sinusunod, hindi naman masama kung ito ay

sundin.

4. Mas marami pang pag-aaral ang kakailanganin upang mas maipakita sa mga

tao ang importansya ng pamahiin.

5. Kailangan mas marami ang gagawa ng ganitong pananaliksik para maging

basehan ng mga tao.

6. Gamiting halimbawa ang mga pamahiin sa mga klase kung kinakailangan,

para pamilyar sa mga kabataan ang pamahiin.

7. Gumawa ng mga pelikula o di kaya’y maglimbag ng libro tungkol sa mga

iba’t ibang pamahiin sa bansa upang ito ay maging pamilyar sa mga tao at

makita ang kahalagahan ng pamahiin.

8. Magkaroon ng mga paligsahan ang gobyerno sa mga matatanda tungkol sa

kanilang nalalaman sa pamahiin, para naman ito ay kanilang maibahagi sa tao.

 50

Sanggunian
Bernales, Rolando A., Cabrera, Jr. Honorato I., Cantre, Merlinda C., Macaya, Lilia T.,
Parotacio, Romualdo M., Salas, Erna A., Salvador, Joel S., Sustento, Erwin S.,
Tuazon, Ma. Norma Q., Villafuerte, Patrocinio V. 2006. Panitikang Panrelihiyon sa
Pilipinas. Mutya Publishing House.

http://www.gintongaral.com/mga-pamahiin/

http://varsitarian.net/filipino/mensahe-ng-pamahiin

http://m.gintongaral.com/mga-pamahiin/

http://fil.wikipilipinas.org/index.php.binyag

https://fil.wikipilipinas.org/index.php/

http://fil.wikipilipinas.org/index-php?title=mahal_na_araw

http://tl.answer.com/Q/ano_ang_pagkakaiba_ng_lamay_sa_burol

http://www.gmanetwork=com/news/story/73749/news/pinoyabroad/ano-nga-ba-ang-
kahulugan-ng-pasko

http://www.buhayofw.com/blog/message-for-loved-ones/ano-kahulugan-ng-aking-
panaginip-simbolo-imahe-ano-ibig-sabihin-55f34bd98f#.VontkrvvBfA

http://wol.jw.org/en/wol/d/r27/lp-tg/1102001056

http://wol.jw.org/en/wol/d/r27/lp-tg/20022561#h=12

http://www.seasite.niu.edu/tagalog/folk_beliefs/mga_iba_pang_pamahiin.htm

https://www.slideshare.net/mobile/hdionela/sinaunang-paniniwala-at..

http://fil.wikipilipinas.org/index.php?title=kasalan-pinoy-
style/http://fil.wikipilipinas.org/index.php/binyag
http://wol.jw.org/tl/wold/r27/lp-tg/2009127
http://1715373997.rsc.cdn77.org/wp-content/uploads/2015/11/Pamahiin-psp-psu.pdf
galanamen.blogspot.com/2010/12/mga-pamahiin.html

http://fortunate-lady.blogspot.com/2014/08/mga-pamahiin-sa-lamay-at-libing.html