PAGBABALIK TANAW SA PANAHON NG
BATAS MILITAR
Isang Pagsusuri sa Pelikulang Ka Oryang
Bagaman fictional na kababakasan ng
estilong dokumentaryo, mapahahalagahan sa
pelikulang Ka Oryang (Cinema One Originals,
2011) ang malinaw nitong paliwanag hinggil sa
mga sumusunod:
1. Ang paglalaan ng perspektiba tungkol sa
pakikilahok ng kabataan at kababaihan
mula sa iba’t ibang sektor sa pakikibaka
ng bansa laban sa opresyon noong
panahon ng Batas Militar.
2. Ang pandarahas at iba’t ibang uri ng
paglabag sa karapatang pantao na
ipinakita ng gobyerno at militar, sa
ilalim ng pamamahala ni dating
Presidente Ferdinand Marcos.
Ang karakter na Oryang sa pelikula na
nagsilbi bilang manggagamot sa lalawigan
noong batas ay maihahalintulad sa maybahay ni
Andres Bonifacio na si Ka Oryang o Gregoria de
Jesus. Ang dalawang karakter ay pawang
nagsilbi sa masalimuot na yugto ng kasaysayan
ng Pilipinas sa ilalim ng malupit na
pamamahala.
Ang Pagbubuo sa Karakter ni Oryang
1. Nagsimula siya sa pagiging isang
tahimik at kiming tagapakinig ng
talumpati ng isang mag-aaral sa harap
ng Oblation ng Unibersidad ng
Pilipinas.
2. Isinalaysay ang pagbuo ng barikada ng
mga kabataang mag-aaral ng UP sa
pamamagitan ng pagsalansan ng mga
upuan at mesa sa harap ng gusali ng
Palma Hall. Nasa isang tabi lamang si
Oryang, nakamasid sa mga mag-aaral na
may buhat-buhat na upuan at
ipinapatong sa nilikhang barikada. Ito
ang Diliman Commune,1 at doon
nailarawan ang isang dramatisasyon ng
pagsagka ng mga mag-aaral na aktibista
laban sa militar.
3. Naging manggagamot si Oryang at
piniling manilbihan sa baryo. Dito
makakapa ang unti-unting pakikisangkot
ng babaeng tauhan sa tawag ng
pangangailangan ng kaniyang bayan.
4. Nakilala naman ni Oryang si Ka Noli,
isa sa mga miyembro ng kilusang
Komunista, mga magpares na pare-
parehong pinagtiyap ng taimtim na
hangaring maglingkod, bagaman may
magkaibang paksang tinutunggali.
Pinakiusapan ni Noli si Oryang kung
maaaring gamutin ni Oryang ang
kaniyang kasamahang nasugatan sa
isang engkuwentro. Higit ditong
nagkakamalay si Oryang sa napasukang
komunidad ng mga nakikibaka, na
iigpaw pa pala mula sa pagiging
manggagamot ng mga dahop ang
kaniyang tungkulin.
5. Dinakip si Oryang ng mga miyembro ng
militar, kasama ang iba pang kasapi ng
kongregasyon ng simbahang
naninilbihan sa baryo.
6. Ikinulong siya kasama ang mga kapwa
babaing bilanggo. Hinalay, pinahirapan
at pinagkakaitan ng karapatan, hindi
maiwasang nagkausap ang mga babae,
at nagkabuklod, hanggang dumulo sa
isang pag-aayuno para igiit ang kanilang
karapatan. Pero siyempre malupit ang
militar: lalo silang pinahirapan.
7. Magwawakas ang paghihirap ni Oryang
nang palayain siya, bitbit ang anak na
pinanganak sa kulungan.
Haemolacria Bilang Isang Simbolo
Iniankla sa simbolo ng haemolacria ang
mapagbalatkayong bagong lipunan, pagka’t
lipunan ito na labis ang pagdanak ng dugo dahil
sa karahasan at pakikipaglaban, at umapaw ito at
tumulo mula sa mata ng mga nakasaksing
mamamayan.
Mga Uri ng Pang aabusong Dinanas ng mga
Political Detainees
1. Tortyur
2. Panggagahasa
3. Pagpatay
4. Pambubugbog
5. Pagdakip
6. Pagkulong mahalagang dokumento at polyeto ng
Sa mga eksenang ito samahan, nangangalaga sa mga
sinamantala ng pelikula ang maysakit. Hindi mapapantayan ang
pagpapalitaw sa imahen ng babaeng pagpapakasakit ng ina para sa sanggol;
niyurakan sa gitna ng pakikipaglaban mula sa pagaalaga rito habang nasa loob
nito—ipinakita ang kabuuan ng katawan ng sinapupunan hanggang sa paglabas
ng babae, hubad na katawang ipinatong nito. At kung hinihingi ng pagkakataon,
sa bloke ng yelo nang nakatali ang mga pagdaramutan din ng babae ang
kamay; mga katawang pinahirapan, kaniyang sarili ng pagkaing susustina sa
ginahasa, inabuso. kaniya sa mga hunger strike na kaniyang
isasagawa.
Ang Hunger Strike Bilang Uri ng Pag
aaklas.
“At ito ang mahalagang uulit-ulitin ng
Isinagawa ito upang hingin na pelikula, ang ikonikong imahen ni
mapalaya ang mga bilanggong malapit Oryang, asawa ni Bonifacio, at ang mga
nang manganak. Ito ay sa pamamagitan tulad niyang nagtatanggol at
ng pagrasyon ng isang biskwit kada nangangalaga sa kaniyang bayan at
araw at pagkalampag ng mga plato sa kasaysayan, na hindi lamang pagkain
labas ng kulungan. ang ikinagugutom at ikinauuhaw ng tao,
higit, kailangan nito ng kalayaan.”
Natatangi ang bahaging ito ng
pelikula pagkat nasalungguhitan ng
eksena ang saysay ng hunger strike
bilang isa sa mga pangunahing hakbang 1. Dave M. Batara
sa loob ng bilangguan upang 2. Rodnie G. Apiado
magparating ng makataong kahingian sa 3. Rizza G. Reyes
awtoridad.7 At hindi dahil nakakulong, 4. Janella Risha S. Andres
ay mananatiling talunan at walang laban 5. Laica Mae M. Labayog
ang mga ito. 6. John Paul Q. Velasquez
7. Ronald Barangay
Pagmamapa sa Katawan ng
Kababaihan

Ang tinig ng babae ay

malambing na oyayi sa kaniyang
sanggol, ang awit nito ay salaysay at
paliwanag tungkol sa kaniyang ama na
hindi pa umuuwi pagkat may
pinagdaraanang sapalaran. At sa
kabilang banda, mapuwersa at
nakikibakang talastas din ang tinig na
ito laban sa opresyon at nangrarahuyo sa
kapwa babae na makisangkot. Ang mga
kamay ng babae ay kumakalinga sa
sanggol, nagtatrabaho sa loob ng
tahanan, nagluluto, nananahi,
nagbuburda. Subalit kung
kinakailangan, nagbibitbit din ito ng
mga armas at pinag-aaralan ang
paggamit nito, nagtatago ng mga