Rey John P.

Cuadernal
Based IV – Filipino

Panitikan ng Umuunlad na Bansa – FIL. 120

(Kaharian ng Kampuchea/ Cambodia)
Ang Cambodia ay isang bansa sa Timog Silangang Asya na ang tanawin ay sumasaklaw sa mga
mababang-kapatagan na kapatagan, ang Mekong Delta, mga bundok at Gulpo ng Thailand na
baybayin. Ang Phnom Penh, ang kabisera nito, ay tahanan ng art deco Central Market,
kumikinang na Royal Palace at makasaysayang at arkeolohikal na exhibit ng National Museum.
Sa hilagang-kanluran ng bansa ang mga nasira ng Angkor Wat, isang napakalaking bato na
kumplikadong templo na itinayo sa panahon ng Khmer Empire.
Kapital: Phnom Penh
Pera: Cambodian riel
Mga sinasalita na wika: Khmer; Cham; Ingles; Pranses

Awit :
Royal Kingdom
Heaven protects our King
And gives him happiness and glory
To reign over our souls and our destinies,
The one being, heir of the Sovereign builders,
Guiding the proud old Kingdom.
Temples are asleep in the forest
Remembering the glory of the grand kingdom
Like a rock the Khmer race is eternal.
Let us trust in the fate of Kampuchea
The empire which challenges the ages.
Songs rise up from the pagodas
To the glory of holy Buddhist faith.
Let us be faithful to our ancestors' belief.
Thus heaven will lavish its bounty
Towards the ancient Khmer country, The Grand Kingdom.
Panitikan ng Cambodia
* Written Literature – karaniwang lamang matatagpuan sa mga Buddhist monasteries o mga
royal courts.
* Oral Literature – may malaking impluwensiya ang relihiyong Buddhism; kadalasan folklore ang
uri ng Oral Literature.

Maikling Kwento :
ay isang maiksing salaysay hinggil sa isang mahalagang pangyayaring kinasasangkutan ng isa o
ilang tauhan at may iisang kakintalan o impresyon lamang
Ang paglilitis
kwentong bayan ng Cambodia
Salin ni Erwin L. Fadri
Noong unang panahon sa kaharian ng Cambodia, may isang binata ang umibig sa isang dalaga,
sya ay pumunta sa magulang nito upang sabihin na nais niya itong pakasalan. “Gusto ko pong
hingin ang kamay ng inyong anak at kami ay magpapakasal.” Ang sabi ng kanyang magulang,
“kailangan mo munang dumaaan sa mga pagsubok. Kailangan mo munang ilubog sa tubig na
hanggang leeg na nakatali ang mga paa ng tatlong araw at tatlong gabi. Kahit na ikaw ay
nilalamig, hindi ka maaaring gumalaw upang mapawi ito. Kapag nalampasan mo ang pagsubok
na ito sa pamamagitan ng iyong lakas ng loob maaari mong makuha ang kamay ng aming anak
upang magpakasal.” At ang binata ay pumayag sa kasunduan at sya ay tinalian at inilubog sa
tubig.
Makalipas ang dalawang gabi at dalawang araw na pagkakalobog sa lawa, nakita niya ang isang
sunog sa ibabaw ng burol. Sya ang pagod at nilalamig na, itinaas niya ang kanyang kamay at
itinuro ang apoy sa di kalayuan. At sa pagkakataong iyon ang magulang ng babae ay bumaba sa
may lawa at nakita ang kanyang ginawa. At naisip nilang gusto lamang ng lalaki na mainitan ang
kanyang sarili sa apoy mula sa malayong burol at di niya natupad ang isa sa mga kondisyon. At
tumanggi silang magpakasal ang kanilang anak……..
Alpabeto :

Ang alpabetong Khmer o panitikang Khmer (Khmer: អក្សរខ្មែ រ; IPA: [ʔaʔsɑː kʰmaːe]) [2] ay isang
panitikang pambigkas na abugida na ginagamit sa wikang Khmer (ang pambansang wika ng
Cambodia. Ito ay sinusulat din sa wikang Pali sa Budismong liturgy ng Cambodia at Thailand.
PA UN IPA UN

ក ្្ក [kɑː] kâ [k] k

ម ្្ម [kʰɑː] khâ [kʰ] kh

គ ្្គ [kɔː] kô [k] k

ឃ ្្ឃ [kʰɔː] khô [kʰ] kh

ង ្្ង [ŋɔː] ngô [ŋ] ng

ច ្្ច [cɑː] châ [c] ch

ឆ ្្ឆ [cʰɑː] chhâ [cʰ] chh

ជ ្្ជ [cɔː] chô [c] ch

ឈ ្្ឈ [cʰɔː] chhô [cʰ] chh

ញ ្្ញ [ɲɔː] nhô [ɲ] nh

ដ ្្ដ [ɗɑː] dâ [ɗ] d

ឋ ្្ឋ [tʰɑː] thâ [tʰ] th

ឌ ្្ឌ [ɗɔː] dô [ɗ] d

ឍ ្្ឍ [tʰɔː] thô [tʰ] th

ណ ្្ណ [nɑː] nâ [n] n

ត ្្ត [tɑː] tâ [t] t

ថ ្្ថ [tʰɑː] thâ [tʰ] th

ទ ្្ទ [tɔː] tô [t] t

ធ ្្ធ [tʰɔː] thô [tʰ] th

ន ្្ន [nɔː] nô [n] n

Tula :
ay isang uri ng sining at panitikan na kilala sa malayang paggamit ng wika sa iba't ibang anyo at
estilo.
"Isang Paillasse, Maini
(Nguyen Duy)
Salin sa Filipino ni Mykel Andrada
Isang maliit na bahay-kubo sa gilid ng sakahan
Kumatok ako: binati ako ng Ina, umiihip ang hangin
“Maliit ang aking tahanan, pero may matutulugang kuwarto
Wala ako ni katre o kumot”
Ginawan niya ako ng kamang-pawid
Narito ako, tila isang higad sa kaniyang tahanan
Matamis ang samyo ng pawid, hindi ako makatulog
Ang pino, malutong na pawid
Ay mas nakapagpapainit kaysa katre o kumot
Para sa lahat, pamatid-gutom ang isang butil ng bigas
Ngunit, itong mainit na pagpapaluwal ng pawid
At ang malutong na bango ng nahihinog na palay
Ay di madaling napagsasaluhan ng lahat.
Dula :
Ang dula ay isang uri ng panitikan. Nahahati ito sa ilang yugto na maraming tagpo. Pinakalayunin
nitong itanghal ang mga tagpo sa isang tanghalan o entablado. Ang tagpo sa dula ay ang paglabas-
masok sa tanghalan ng mga tauhan. Ang mga taong dalubhasa sa larangan ng pagsusulat ng mga
dulang itinatanghal ay tinatawag na mga mandudula, dramatista, o dramaturgo
Ang halimbawa ng dulang Cambodia ay Ancient Puppet Show.
Sarsuela :
ay isang Espanyol na lyric-dramatikong genre na nag-iiba sa pagitan ng mga sinasalita at inawit
na eksena, ang huli ay nagsasama ng mga operatic at tanyag na mga kanta, pati na rin ang sayaw.
Dahil hindi nagpasakop ang bansang Cambodia sa Espanya, sila ay may sariling bersyon nito, Ito
ay tinatawag na Rukoohtu. Ito ay isang sinaunang sining, kumg saan ang mga artista ay naglalaro
ng mga kanta na may sayaw at musika sa pagkukuwento ng mga epiko.
Dula :
ay isang mahabang kuwentong piksiyon na binubuo ng iba't ibang kabanata.
Si Rim Kin's Sophat, na isinulat noong 1938 at inilathala sa Vietnam noong 1941 ngunit hindi
magagamit sa Cambodia hanggang Enero 1942, ay malawak na itinuturing na "una" na nobelang
Cambodian. Ito ay mahalagang isang mahirap na pag-ibig sa batang lalaki-mayaman na batang
babae, kung saan ang bayani, si Sophat, ay nahaharap sa isang serye ng mga hadlang, hindi
pagkakaunawaan, at hindi magagawang pagkakasabay bago malaman na hindi siya isang mahirap
na ulila ngunit sa totoo lang ng marangal na kapanganakan; ang nobelang nararapat na natapos
na maligaya sa kanyang kasal sa batang babaeng mahal niya, ang pinagtibay na anak na babae ng
kanyang ama. Si Dik Danle Sap ("The Waters of Tonle Sap"), ni Kim Hak, ay dinala bilang "ang
unang makabagong nobela ng Cambodia" nang lumitaw ito sa Kambujasuriya noong Enero 1939,
ngunit hindi ito nasisiyahan sa parehong katanyagan at pag-akit bilang Sophat.

Mga sikat na manunulat :

LHUONG UNG - sumulat ng “First they Killed my Father” na naging tanyag pagkatapos ng
Ikalawang digmaang pandaigdig.
KROM NGOY : isang makatang Khmer at isang master ng Kse Diev. Ang kanyang katanyagan ay
kumalat sa Thailand at inaanyayahan siyang kumanta para sa Thai King. Pinamagatang Phai ros
Loe Koerm na nangangahulugang isang mahusay sa paggamit ng wika.
Mga sikat na artista :
MAK SENSONITA – Isang artista sa Cambodian. Isang modelo para sa mga magasin. Sinimulan
niya ang kanyang career mula noong 2009.
MEAN SONYTA – Sumali sa isang lokal na paligsahan sa pagandahan ng “Freshie” Girls and Boys
2009. Nagkamit ng pangatlong puwesto at tinaguriang Miss Popular sa bansang Cambodia.