Ortograpiyang Filipino

Mga Layunin ay susunod na rin ang kung ano ang bigkas ay siyang sulat at kung
ano ang sulat ay siyang basa.
 Mailahad ang uri ng palabaybayan at mga tuntunin nito.
 Maibigay ang maikling kaalaman hinggil sa Filipino bilang Halimbawa: bapor (vapor) kotse (coche) bangko (banco) kahon
wikang pambansa. (cajon)
 Matukoy ang mga makabagong alpabetong Filipino.
 Maisa-isa ang mga gabay tungo sa ortograpiyang Filipino. Ang dagdag na walong letra: C,F,J,N,Q,V,X,Z ay ginagamit sa
 Mabigyang-kahulugan ang pantig at pagpapantig. mga:
Mga Tuntunin sa Pagbabaybay 1. Pantanging ngalan
Pagbigkas na Pagbaybay Halimbawa: Tao: Carmelita Canada Quirino
 Ang pabigkas o pasalitang pagbaybay sa Filipino ay patitik at
Lugar: Texas Exequil Nueva Vizcaya
hindi papantig.Ang ispeling o pagbaybay ay isa-isang pagbigkas
sa maayos na pagkakasunud-sunod ng mga letrang bumubuo sa
isang salita, Pantanging ngalan

Halimbawa: Halimbawa;

Salita Gusali:Twin Towers, Grand Villa Hotel, Certeza BLDG.

boto = /bi-o-ti-o/ Sasakyan: Thai Airlines, JAM Line, Victory Liner

plano =/pi-el-ey-en-o/ Salitang katutubo mula sa ibang wika sa Pilipinas

Fajardo =/Kapital ef-ey-dzey-ey-ar- Halimbawa:
Pantig Kahulugan:
a = /ey/ Hadji (lalaking Muslim na nakarating sa Mecca)
la = /el-ey/ Vakul (panakip sa ulobilang pananggalang sa ulan at init ng araw na
yari sa isang uri ng palmera o dahon ng saging) Ifun (pinakamaliit
bra= /bi-ar-ey / na banak)
kon=/ key-o-en/ Panumbas sa mga Hiram na Salita
Daglat Pinababagal ng 1987 Patnubay sa Ispeling ang leksikal na
elaborasyon ng Filipino, Nililimitahan nito ang panghihiram ng mga
Bb. (Binibini) = /Kapital bi-bi/ salita dahil sa paghihigpit sa paggamit ng walong dagdag na
letra(C,F,J,N,Q,V,X,Z) doon lamang sa mga sumusunod ;
Gng. (Ginang) = /Kapital ji-en-ji/

Inisyal ng Tao  Pantanging ngalan

 Salitang katutubo mula sa ibang wika sa Pilipinas
MAR ( Manuel A. Roxas) = /em- ey-ar/  Salitang hindi konsistent ang ispeling o malayo ang
ispeling sa pagbigkas na kapag binaybay ang orihinal na
LKS(Lope K. Santos) = /el-key- es/ ispeling nito.
 Salitang pang-agham at teknikal Simbolong pang-
Akronim agham
GAT(Galian sa Arte at Tula) = / ji-ey-ti/ Kung kaya’t napapanahon lamang ang pagrebisa sa mga tuntunin sa
ispeling. May mahalagang kraytirya para matamo ang episyenteng
Inisyal ng Samahan sistema ng ispeling:
KWF /key-dobolyu-ef/ NGO /en-ji-o/ 1. Kasimplehan at ekonomiya na kaugnay ng isa-isang
tumbasan ng tunog at letra, at
Simbolong Pang- agham/Pangmatematika
2. Fleksibilidad ang pagtanggap ng mga linggwistikong
Fe (iron) = /ef-i/ Lb (pound) = /el-bi/ pagbabago dahil sa

Sa paghanap ng panumbas sa mga salita buhat sa wikang Ingles,

 Pasulat na Pagbaybay
maaaring sundin ang mga sumusunod na paraan:
Mananatili sa pagsulat at pagbasa ng mga karaniwang salita ang isa-
a. Ang unang pinagkukunan ng mga hiram na salitang
sa-isang tumbasan ng letra at makabuluhang tunog na ang ibig
maaaring itumbas ay ang leksikon ng kasalukuyang
sabihin, isa lamang ang tunog sa pagbigkas ng bawat letra kapag
Filipino.
naging bahagi ng karaniwang salita.
Halimbawa:
Sa pagsulat ng mga katutubong salita at mga hiram na karaniwang
salita na naasimila na sa sistema ng pagbaybay sa Wikang Pambansa Hiram na salita: rule, Ability, East
Filipino: kakayahan, tuntunin, silangan
b. Maaaring kumuha o gumamit ng mga salitang mula sa ibang
katutubong wika ng bansa. Hiram na salita Filipino Imagery
haraya(tagalog) Husband bana(hiligaynon)
c. Bigkasin sa orihinal na anyo ang hiniram na salita mula sa
Kastila, Ingles, at iba pang wikang banyaga, at saka baybayin sa
Filipino. Kastila Filipino Cheque tseke Litro litro Liquid likido
Ingles Filipino Centripetal sentripetal Commercial komersyal
Advertising advertayzing Iba pang wika Filipino Coup
d’etat(French) kudeta Glasnost(Russian) glasnost
Blitzkrieg(German) blitzkrieg
d. Kung walang katumbas sa Kastila o kung mayroon man ay
maaaring hindi nauunawaan ng nakakarami, hinihiram nang tuwiran
ang katawagang Ingles at binabaybay ito ayon sa sumusunod na
paraan:
1.Kung konsistent ang baybay ng salita, hiramin ito nang walang
pagbabago. halimbawa: Salitang Banyaga Filipino Reporter reporter
Soprano soprano Memorandum memorandum
2.Kung hindi konsistent ang baybay ng salita, hiramin ito at
baybayin nang konsistent, ayon sa simulain kung ano ang bigkas ay
siyang sulat at kung ano ang sulat ay siyang basa. Halimbawa:
Salitang Hiram Filipino Control kontrol Meeting miting Teacher
titser
Gayunpaman,may ilang salitang hiram na maaaring baybayin sa
dalawang kaanyuan, ngunit kailangan ang konsistensi sa paggamit.
Halimbawa: Kongregasyon konggregasyon
3.May mga salita sa Ingles o sa iba pang banyagang salita na
lubhang di-konsistent ang ispeling o lubhang malayo ang ispeling sa
bigkas na:
a.) Maaaring hayaan na muna sa orihinal na anyo o panatilihin ang
ispeling sapagkat kapag binaybay ayon sa alpabetong Filipino ay
hindi na mababakas ang orihinal na ispeling nito. Halimbawa:
Coach rendezvous Sandwich sausage
Malinaw ang mga lapit sa panghihiram. Gayunpaman, sa pagpili ng
salitang gagamitin isaalang-alang din ang mga sumusunod: 1.
Kaangkupan ng salita 2. Katiyakan sa kahulugan ng salita 3.
Prestihiyo ng salita
FILIPINO Bilang WIKANG PAMBANSA
Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134, s. 19737, ipinahayag ng
Pangulong Manuel L. Quezon ang pagkakaroon ng Wikang
Pambansa ng Pilipinas batay sa Tagalog. 1940 – sinimulang ituro
ang wikang pambansa sa paaralang publiko at pribado.
1959 – ang wikang pambansa ay tinawag na Pilipino batay sa
Tagalog. Konstitusyon ng 1986 – ang Wikang Pambansa ay
itinadhanang tawaging Filipino gaya ng nasasaad:
Artikulo XIV, Sek. 6 . “ Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay
Filipino. Bilang pag-alinsunod sa nasabing batas, Filipino ang
ngalan ng wikang pambansa sa kasalukuyan.Ito ay batay sa Pilipino,
na siyang umiiral na wika.
Deskripsyon ng Filipino ayon sa KWF: Ang Filipino ang
katutubong wika na ginagamit sa buong Pilipinas bilang wika ng
komunikasyon ng mga etnikong grupo.Katulad ng iba pang wikang
buhay, ang Filipino ay dumaraan sa proseso ng paglinang sa
pamamagitan ng panghihiram sa mga wika sa Pilipinas at mga di-
katutubong wika at ebolusyon ng iba’t ibang barayti ng wika para sa
iba’t ibangsaligang sosyal at
Bokabularyo mula sa mga wika ng ating bansa jihad(muslim)
Buang(bisayas) Gurang(bisaya) Manong/manang(Ilocano)
Pinakbet(Ilocano)
Kaibahan ng Filipino sa Tagalog at Pilipino
Ang tagalog ay isang wikang natural at may mga katutubo itong
tagapagsalita. Isa rin itong partikular na wika na sinasalita ng isa
sa mga etnolinggwistik na grupo sa bansa na tinatawag ding
Tagalog(Constantino, sa Bernales,et al. 2002)
1959- Pumasok ang pangalang Pilipino bilang wikang pambansa
.Bunga ito ng kalituhang ibinunga ng pagbatay sa awikang
pambansa sa Tagalog noong 1937.
Kautusang Pangkagawaran Bilang 59 -itinakda na tuwing tutukuyin
ang wikang pambansa, ito ay tatawaging Pilipino.
Kaya sa mga eskwelahan noon, mas tama ang aklat kaysa libro; ang
takdang aralin kaysa asaynment; ang pamantasan kaysa unibersidad;
ang dalubhasaan kaysa kolehiyo; ang mag-aaral kaysa
estudyante.Tinatawag ito ni Prof. Leopoldo Yabes na Tagalog
Imperialismna nagbunga ng mga
Sa kasalukuyan, hindi na tama ang argumentong ang Filipino ay
Tagalog din.Wika nga ni Almario( sa Bernales, et al. 2006), hini
lamang natin inintinding mabuti.Samantala, may mga
miskonsepsyon pa rin sa wikang Filipino na kailangan nating
linawin.
Ang pangalang Filipino ng ating wikang pambansa ay hindi
galing sa Ingles na Filipino na tawag sa ating mga mamamayan ng
Pilipinas. Hindi rin isang akomodasyong pampulitika ang
pagbabago ng pangalan ng wikang pambansa mula sa Pilipino sa
Filipino.
Ano ag pinakaesensya ng konsepto ng wikang Filipino? - Pagiging
pambansang LINGUA FRANCA
Bilang isang lingua franca, ito ang nagsisilbing pangalawang wika
ng higit na nakararami sa buong bansa na ating ginagamit sa
pakikipagtalastasan saisa’t isa lalo na sa mga syudad, kahit pa
mayroon tayong kani-kaniyang katutubo at unang wika gaya ng
Cebuano,
Nasa kalooban ngayon ng Filipino ang paglinang sa “sanyata” at
“rang-ay” ng Iloco, sa “usuang” at “bihud” ng Visaya, sa “Santing”
ng mga Kapampangan, sa “suyad” ng Manobo. Smantala’y hindi ito
hadlang sa madaliang pagpasok ng “shawarma”, “sashimi”,
“shabu”, “odd-eve”, at iba pang idargasa ng”satelayt” at “fax” ng
globalisasyon. - Dr. Virgilio Almario ( sa Bernales:
Ang Filipino ay higit pang palalawakin at payayabungin tungo sa
intelekwalisasyon upang patuloy na makaagapay sa pag-unlad ng
bansa, at maging epektibong kasangkapan sa ating
pakikipagtalastasan.
Makabagong Alpabetong Filipino
Mga Tiyak na Tuntunin sa Gamit ng Walong (8)Dagdag na
A. Letrang C 1. Panatilihin ang letrang C kung ang salita ay hiniram
sa orihinal na anyo. Halimbawa: Calculus Chlorophyll
Carbohydrates
2. Palitan ang letrang C ng letrang S kung ang tunog ay )/s/ at ng
letrang K kung ang tunog ay /k/ kapag binaybay sa Filipino ang
hiram na salitang may letrang C. Halimbawa: Participant =
partisipant Central = sentral Card = kard
B. Letrang F Gamitin ang letrang F para sa tunog /f/ sa mga hiram
na salita. Halimbawa: Tofu Foto French fries futbol
C. Letrang J Gamitin ang letrang J para sa tunog /j/ sa mga hiram na
salita. Halimbawa: Jam Jaket Sabjek Objek
D. Letrang n(enye) 1.Panatilihin ang letrang Ñ kung ang salita ay
hiniram sa orihinal na anyo. Halimbawa: El Niño Malacañang Niño
D. Letrang n(enye) 2. Palitan ang letrang Ñ ng mga letrang NY
kapag binaybay sa Filipino ang hiram na salitang Ñ. Halimbawa:
Piña = pinya Cariñosa = karinyosa Bañera = banyera
E. Letrang Q 1. Panatilihin ang letrang Q kung ang salita ay hiniram
sa orihinal na anyo. Halimbawa: Quo vadis Quantum Opaque
e. Kapag may apat na magkakasunud- sunod na katinig sa loob ng
isang salita, ang unang dalawang katinig ay kasama sa patinig na
sinusundan at ang huling dalawa ay sa patinig na kasunod.
Halimbawa: Esktradisyon esk-tra-dis-yon Eksklusibo eks-klu-si-bo
4.Pag-uulit ng Pantig a.Kapag ang unang tunog ng salitang ugat o
batayang salita ay patinig, ang patinig lamang ang inuulit.
Halimbawa: A-lis a-a-lis Am-bon a-am-bon
Ang tuntunin ding ito ang sinusunod kahit may unlapi ang salita.
Halimbawa: Mag-a-lis mag-a-a-lis Umam-bon uma-am-bon
Umeks-tra u-me-eks-tra

E. Letrang Q 2. Palitan ang letrang Q ng letrang KW kung ang
tunog ay /kw/ at ng letrang K kung ang tunog ay /k/ kapag binaybay
sa Filipino ang hiram na salitang may letrang Q. Halimbawa:
Quarter = kwarter Quorum = korum Querida = kerida
F. Letrang V Gamitin ang letrang V para sa tunog /v/ sa mga hiram
na salita. Halimbawa: Verbatim Varayti Video Vertebrate
G. Letrang X 1. Panatilihin ang letrang X kung ang salita ay hiniram
sa orihinal na anyo. Halimbawa: Axiom Xylem Exodus
G. Letrang X 2. Palitang ang letrang X ng letrang KS kung ang tunog
ay /ks/ kapag binaybay sa Filipino ang hiram na salitang may letrang
X. Halimbawa: Experimental = eksperimental Taxonomy =
taksonomi Exam = eksam
b. Kung ang unang pantig ng salitang- ugat ay nagsisimula sa KP
(Katinig- Patinig) , ang katinig at ang kasunod na patinig lamang
ang inuulit. Halimbawa: Ba-sa ba-ba-sa mag-ba-ba- sa La-kad la-la-
kad ni-la-la-kad Tak-bo ta-tak-bo nag-ta-tak-bo Nars mag-na-nars
c. Kung ang unang pantig ng salitang- ugat ay may KK (klaster ng
katinig) na kayarian, dalawang paraan ang maaaring gamitin.
1.Inuulit lamang ang unang katinig at patinig. Halimbawa: piso pi-
pi-so
2. Inuulit ang klaster na katinig, kasama ang patinig . Halimbawa:
Plan-tsa pla-plan-tsa-hin Pri-to pri-pri-tu-hin Kwen-to kwe-kwen-
tu-han

H. Letrang Z Gamitin ang letrang Z para sa tunog /z/ sa mga hiram

na salita. Halimbawa: Zebra Zinc Zoo Bazaar Magazine

Pantig at Palapantigan

1.Pantig Ang pantig ay isang saltik ng dila o walang antalang bugso

ngtinig sa pagbigkas ng salita. Halimbawa: A-ko sam-bot i-i-wan
mang-ya-ya-ri It-log ma-a-a-ri

2.Kayarian ng Pantig Ang pagtukoy sa pantig, gayundin sa kayarian

nito, ay sa pamamagitan ng paggamit ng simbolong K para sa
katinig at P para sa patinig. Halimbawa: Kayarian Halimbawa P u-
pa KP ma-li PK is-da

Kayarian Halimbawa KPK han-da KKP pri-to PKK eks-per-to

KKPK plan-tsa KPKK trans-por-ta-syon KKPKK shorts

3. Paraan ng Pagpapantig Ang pagpapantig ay paraan ng pagbaha-

bahagi ng salita sa mga pantig.

a.Kapag may magkasunod na dalawa o higit pang patinig sa

posisyong inisyal, midyal at final na salita, ito ay hiwalay na mga
patinig. Halimbawa: Aalis a-a-lis Maaga ma-a-ga Totoo to-to-o

B. Kapag may dalawang magkaibang katinig na magkasunod sa

loob ng isang salita, maging katutubo o hiram man, ang una ay
kasama sa patinig na sinusundan, at ang pangalawa ay sa patinig na
kasunod. Halimbawa: Buksan buk-san Pinto pin-to Sobre sob-re
Kopya kop-ya

c. Kapag may tatlo o higit pang magkakaibang katinig na

magkakasunod sa loob ng isang salita, ang unang dalawa ay kasama
sa patinig na sinusundan at ang huli ay sa patinig na kasunod.
Halimbawa: Eksperimento eks-pe-ri-men- to Transkripsyon tans-
krip-syon

d. Kapag ang una sa tatlong magkakasunod na katinig ay m o n at

ang kasunod na dalawa ay alinman sa bl,br,pl,tr ang unang katinig
(m o n) sa sinusundang patinig ay kasama at ang huling dalawa ay
susunod sa patinig. Halimbawa: Asembleya a-sem-ble-ya Alambre
a-lam-bre Balandra ba-lan-dra