Yunit IV  Human Development Report (HDR) ng United
Mga Napapanahong Isyung Lokal at Nasyonal
 Kontemporaryong Isyu sa Baitang 10 – linangin ang
“malalim na pag-unawa ng mga mag-aaral” sa mga
isyu at hamong pangkapaligiran, pang-ekonomiya,
pampulitika, etc.
Mga Nagbabagang Suliraning Lokal at Nasyonal
 Pandaigdigang krisis sa ekonomiya noong 2008 –
bunsod ng walang rendang modernisasyon
 Pagbabago ng klima – dulot ng daan taong
industriyalisasyon na nagbuga ng napakalaking
quantity ng carbon dioxide at iba pang greenhouse
gas
 Kontemporaryong Isyu – asignaturang magbubukas
ng isipan upang malinang ang interes sa patuloy na
paghahanap ng mas magandang kinabukasan para
sa bansa at para sa daigdig
 Suliraning pang ekonomiya – kahirapan, agwat ng
mayaman at mahirap, migrasyon at disempleyo
Sistemang Pang-ekonomiko ng Pilipinas sa
Kasalukuyan
 Mahalagang maunawaaan ang sitwasyon ng
sistemang ekonomiko ng bansa upang Makita ang
puno’t dulo ng karamihan sa ating mga problema.
 Produktong pangkonsumo – consumer goods
 Semi-manupaktura – semi-processed
 Lugi ang Pilipinas dahil sa pangkalahatan, mas
Malaki ang halaga ng iniimport ng bansa lalo na ang
makinarya at teknolohiya
 Ekonomiyang kolonyal noon, neokolonyal o
malakolonyal ngayon ang namamayani sa Pilipinas
ngayon
 Neokolonyal – sistemang ekonomikong
nakadepende sa mga dayuhang mamumuhunan at
kanilang mga lokal na kasosyo.
 Sistemang Hacienda – kabila ng programa sa
reporma sa lupa ng gobyerno, malaking porsyento
ng lupain ng bansa ang pag-aari ng iilang pamilya
lamang.
 Ekonomiya ng seklusyon – terminolohiya ni Pope
Francis sa sistemang ekonomiko ng bansa,
sapagkat, hindi kasali, hindi saklaw ng kaunlaran at
paglago ng ekonomiyang ito ang malaking porsyento
ng mahihirap na mamamayan.
 Economic underdevelopment – ayon kay Alejandro
Lichauco ay tumutukoy sa kawalang kakayahan ng
isang bansa na likhain ang mga kasangkapan sa
produksyon
Kahirapan sa Pilipinas
 Poverty Incidence ayon sa Philippine Statistics
Authority
2006 – 23.4%
2009 – 22.9%
2012 – 22.3%
2015 – 21.6%
 Poverty Threshold – minimum na kitang kailangan
para matustusan ang mga pangunahing
pangangailangan ng isang pamilyang Pilipino
 Meal package – isang tasang kanin, ulam at isang
baso ng inumin
 Buhay at Pagpupunyagi sa Plastikan (Espiritu, 2017)
– kwento ng maralita na nagsisikap makaahon sa
hirap
 Pira-pirasong Pangarap sa Pandi (Malubay, 2017) –
salaysay ng mga maralitang naghahangad na
magkaroon ng sariling buhay
Nations noong 2017 – ika-116 ang Pilipinas sa 188
na bansa sa pamamagitan ng Human Development
Index
 Human Development Index – sinusukat ang
pangkalahatang kaunlaran o holistic
 development batay sa antas ng edukasyon,
kalusugan, at kita ng mga mamamayan ng bansa
 Food and Nutrition Research Institute (2017) – 26%
ng batang Pilipino ang malnourished
 Kalipunan ng Damayang Mahihirap (KADAMAY) –
30,000,000 Pilipino ang maituturing na maralitang
tagalunsod o urban poor
 5.3% or 2.66 milyong ang walang trabaho at 18% o
8 milyon ang underemployed
Sanhi at Bunga ng Kahirapan sa Pilipinas
 Bertelsmann Foundation – isang institusyong
nakabase sa Germany. Ayon sa kanila, ang control
ng iilang pamilyang elite sa politika at ekonomiya ng
bansa ang pangunahing hadlang sa pag unlad nito
at paglutas sa kahirapan ng mga mamamayan nito
 Dinastiyang Politikal – iba pang tawag sa mga
pamilyang ito (elite), kontrolado nila ang lokal at
pambansang mga posisyon sa sangay ehekutibo at
lehislatibo
Comprehensive Agrarian Reform Program or
CARP
CARP Extension with Reforms o CARPER
 Unemployment – disempleyo
 Underemployment – kakulangan sa trabaho
 Kawalan ng access ng mga mamamayan sa
edukasyon
Out of School Children and Youth (OSCY) – edad
6-24 na hindi nag-aaral
World Bank East Asia and Pacific Regional
Report – Putting Higher Education to Work:
Skills and Research for Growth in east Asia –
dapat bigyang diin na ang mauunlad na bansa ay
karaniwang may matataas na bilang ng mga
mamamayang nakapagtapos ng kolehiyo kaya
napapanatili ang paglago ng ekonomiya
 Ang mas kakaunting college graduate ay
nangangahulugang mas kakaunti ang highly skilled
na propesyunal
PHILIPPINE QUARTERLY UPDATE ng World
Bank – Investing in Inclusive Growth and Global
Uncertainty – mas Malaki ang average na kita ng
mga graduate ng kolehiyo kaysa sa graduate ng
hayskul
 Pagtaas ng antas ng Kriminalidad (crime rate) –
pagnanakaw, paglakas ng rebeldeng grupo, etc.
Protesta – ayon sa mga non-government
organizations ay epektibong paraan ng pagtatampok
ng isyu ng kahirapan at panawagan sa paglutas nito
Rebelyon – karaniwang mauugat sap ag-iral ng
matinding kahirapan ng maraming mamamayan
kasabay ng paglago ng ekonomiya na
pinakikinabangan ng iilang pamilya lamang
Unemployment: May Solusyon Ba?
 Dalawang pangunahing reporma na maaaring
maging gulugod ng paglutas sa unemployment:
1. Tunay na reporma sa lupa at modernisasyon ng
agrikultura
2. Makabansa at pambansang industriyalisasyon
 Sistemang Kahawig ng Piyudalismo sa Europe
(Middle Ages) – control ng iilang pamilya sa
mayorya ng lupa sa Pilipinas
 Ayon sa Central Intelligence Agency ang labor force
ay:
1. Agrikultura – 26.9%
2. Industriya – 17.5%
3. Serbisyo – 55.6%
 Naging pangunahing paksa ng El Filibusterismo
(Jose Rizal), Mga Ibong Mandaragit (Amado
Hernandez), at Tata Selo (Rogelio Sicat) ang
magsasakang inagawan ng lupa, inalipin ng
asendero, simbolo ng karukhaan at pagkaalipin.
 Communist Party of the Philippine-New People’s
Army (CPP-NPA) – mga magsasakang naakit sa
programa na libreng lupa para sa mga magsasaka
na 12 Point Program
 National Democratic Front in the Philippines
(NDFP) – political arm ng CPP-NPA
 Bukas sa pagpirma sa kasunduang
nakatuon sa mga repormang soyso-
ekonomiko, kabilang na ang reporma
sa lupa
 Concise Agreement for an Immediate
Just Peace – halimbawa ng panukala
ng NDFP
 National Economics (Lichauco) – ang
superyoridad nbg gobyerno, sa halip ng mga
korporasyon ang tagapagsulong ng
industriyalisasyon
“Ang estado ang pinakamataas na pagpapahayg
ng kolektibong personalidad ng sambayanan.
Kung gayon, ito ang pinakamatibay na kinatawan
ng kapangyarihang soberanya ng mga
mamamayan, mula sa kakayahang mag-imprenta
ng pera, hanggang sa kapangyarihang linangin
at patakbuhin ang patrimonya ng bansa, at ang
kaoangyarihang pumasok sa produktibong
negosyo”
Ang Konsepto ng Sustentableng Kaunlaran
 Ang paglaki ng tubo ng mga korporasyon ay
nanganaghulugan rin ng pagkawasak ng kalikasan
sa pamamagitan ng walang habas na pagmimina,
pagkalbo sa kagubatanf, overextraction ng tubig, at
polusyon
 Ang kapakanan ng sangkatauhan at kalikasan ay
magkarugtong
 Ang tunay na kaunlaran ay kinakailangang hindi
lamang makatao kundi makakalikasan – ginagamit
ng UN sa Human Development Index
Mga Hamon sa Sustentableng Kaunlaran
 Paglobo ng Populasyon – lalong lumalaki ang
pangangailangan, na lalong nagpapabilis ng
pagkawasak ng kalikasan o di kaya’y di
sustentableng paggamit ng resources
 Ayon sa Food and Agricultural Organization –
laganap na ang kagutuman sa maraming bahagi ng
daigidig dahil sa bilis ng paglaki ng populasyon
 Kahirapan – para malutas ito, kailangang gamitin ng
mamamayan ng daigdig ang likas na yaman sa kani-
kanilang mga bansa
 Hindi maayos na alokasyon o distribusyon ng
resources – dapat matiyak na walang masasayang
sa napoprodyus na pagkain at iba pa
 Konsumerismo – labis na pagkonsumo ng tao sa
iba’t ibang produkto na lampas sa sa kinakailangan
at lagpas sa antas na sustentable para sa kalikasan
 Inequality sa kalusugan – mas malulusog at
mahaba ng buhay ng mga nasa mauunlad na bansa
kaysa sa mga nasa mahihirap na bansa
-mas exposed sa iba’t ibang sakit
ang mga nasa mahihirap na bansa
Hamong Kaugnay ng Climate Change
 Global warming – itiniturong dahilan ng pagbabago
ng klima,
- Pagtaas ng temperature na bunga ng
pagtaas ng greenhouse gas emission
sa atmospera
 Greenhouse gas emissin – nakahadlang sa
pagsingaw ng init na dulot ng araw.
Bunga ng Climate Change:
- Mas mahirap na pagtantya ng tamang panahon ng
pagtatanim
- Pagkawasak ng mga pananim
- Paglala o pagkakaroon ng tagtuyot maging sa mga
lugar na hindi naman nakakaranas nito
- Pag-ulan ng yelo sa mga lugar na hindi karaniwang
nangyayari ito
- Pagtaas ng sea level
- Malawakang pagbaha
- Global na pagtaas ng presyo ng mga
karaniwang pagkain
- Mataas na gastusinsa disaster risk response at
mitigation
 Kyoto Protocol –isang kasunduang naglilimita sa
greenhouse gas emission
 Climate change ayon sa mahihirap na bansang
pinakaapektado – direktang bunga ng
industriyalisasyon ng mauunlad na bansa
 Payaw – hagdan-hagdang palayan sa Cordillera
 Fossil fuel – pangunahing ginagamit ng mga
korporasyon sa enerhiya na syang nagpapalakas ng
greenhouse gas emission
Tugon ng Pilipinas sa Climate Change
 Batas Republika 9729 o Climate Change Act of
2009 – itinadhana ang pagtatatag ng Climate
Change Commission na syang tanging ahensya na
magtatakda ng patakaran at magsisilbing tagapag-
ugnay, taga-monitor at tagasuri ng mga aktibidad ng
pamahalaan kaugnay sa climate change
- National Climate Change Action Plan –
sumasaklaw sa pitong priyoridad na
nakaangkla sa pangunahing kahinaan ng
bansa:
1. Seguridad sa pagkain
2. Kasapaan ng suplay ng tubig
3. Estabilidad ng kalikasan at ekolohiya
4. Seguridad pantao
5. Sustentableng enerhiya
6. Industriya at serbisyong climate-smart
7. Paglinang ng kaalaman at kapasidad
 Pangunahing Patakaran ng Pamahalaan: ihanda
ang komunidad sa mga epekto ng climate change at
mapataas ang antas ng kakayahan ng mga
komunidad na makarekober agad sa mga epekto
nito (resilience)
Polusyon sa Tubig, Hangin, at Lupa
 Polusyon – pagkakaroon ng contaminant tulad ng
kemikal o anupamang bagay na bumabago sa
kalagayan ng likas na kapaligiran, at kung gayo’y
karaniwang may negatibong epekto.
 Polusyon sa tubig – karaniwang bunga ng
industriyal na aktibidad
- Kawalan ng liquid waste treatment
facilities ang dahilan kaya ang mga ilog ang nagiging
tapunan
- Squatter – tinatawag ring informal settler
- Marcopper Accident (1996) – pagkasira
ng waste treatment facilities na nagdulot
ng biglang pag-agos ng nakalalasong
dumi sa Ilog Boac
 Polusyon sa Hangin – sanhi ng pagdami ng sakit
sa puso at baga .
- Karaniwang dulot din ng industriyal na
aktibidad
- 2006 National Emission Inventory of
DENR – 65% ng polusyon sa hangin ay mula sa
sasakyan at 21% naman ay mula sa stationary
sources gaya ng pabrika at planta na gumagamit ng
fossil fuel gaya ng coal at petrolyo
- Environmental Management Bureau –
ang lebel ng total suspended particulates (TSP) o
mga pollutants sa hangin sa Metro Manila noong
2013 -118 micrograms per normal cubic meter
(ug/Ncm)
 Polusyon sa Lupa – tumutukoy sa kontaminasyon
sa lupa sa pamamagitan ng pagtatambak ng basura
sa ibabaw ng lupa at pagtagas ng mga dumi o
kemikal sa ilalim ng lupa
- Nagbubunsod ng pagbaba ng
produktibidad ng lupa para sa agrikultura
- Sanhi rin ng depekto ng sa mga sanggol
na isinilang sa mga lugar na kontaminado ang lupa
- basurang likido at solido na naglalayong panatilihin ang
Pagmimina sa Pilipinas: Sanhi ng Pagkasira ng
Kalikasan, Pakinabang para sa Iilan
 Nagdudulot ng dislokasyon mga katutubong
mamamayan na karaniwang pinalalayas sa kanilang
lupang ninuno o ancestral domainat mga aksidente
sa pagmimina
 Philippine Rural Reconstruction Management
(PRRM) 2005 – ang pagmimina ay nagdudulot ng:
- Pagkawasak ng natural na habitat o tirahan
ng mga hayop
- Pagkalason ng mga ilog
- Kontaminasyon ng lupa na dulot ng kemikal
sa minahan
- Pagkawala ng natural na taba ng lupa
- Peligrong bunga ng mga estrukturang tulad
ng dam na maaaring magdulot ng
biglaang pagbaha
- Polusyon
- Pagbuga ng usok ng mga makinarya sa
pagmimina
 The Tragedy of Mining in Rapu-Rapu Island
Ecosystem, Albay Province (2007) – pagtagas ng
mine tailings mula sa ore processing mill ng Rapu-
rapu Pollymetallic Project (RPP)
- Malaking quantity ng nakalalasong cyanide
ang tumagas sa katubigan na nagdulot ng
malaking pinsala sa isda at iba pang
organism.
 Philex (2012) – pinagmulta ng Php1.034B multa
pagkatapos masira ang tailing ponds sa Benguet
Deforestation, Mabilis na Urbanisasyon, at Iba pa
 Deforestation – pagkalbo sa mga kagubatan
- sa mas malawak na saklaw – legal at illegal
na pagtotroso, pagkakainigin, pagmimina,
at sunog sa kagubatan (forest fires)
 Ayon sa datos ng DENR:
- ¾ ng archipelago ang kagubatan
- 1998 – ¼ na lamang
 Ayon sa Food and Agriculture Organization –
7,665,000 ektarya na lamang ang kagubatan
 Ayon sa grupong “Kalikasan” – ang pagmimina ay
sanhi rin ng deforestation dahil Mining Act of
1995—pagpayag na magputol ng mga korporasyon
sa lugar na saklaw ng kanilang operasyon
 Epektibong Reforestation – pagtatanim ng mga
species tulad ng narra, yakal, molave at iba pa
 Mga bunga ng Deforestation:
- Pagkawala ng natural na proteksyon sa
pagbaha sa mga lugar na gaya ng Marikina Valley at
Rodriquez, Rizal sa Luzon at Davao City sa
Mindanao
- Pagkawala ng tirahan ng mga species
- Pagiging endangered species ng maraming
hayop
URBANISASYON – paglawak ng saklaw ng mga lugar
na urban sa isang bayan o bansa
- Bunga ng konsentrasyon ng debelopment ng
imprastraktura, trabaho, industriya at iba pa sa iilang
lugar lamang (hal. Buil Build Build Program)
Basura, Baha, at Iba pang Problema
 Waste Management – paglimita o
pagbabawas o kaya’y wastong pagtatapon ng mga
kalinisan ng kapaligiran at tiyaking ang mga likas na
yaman ng daigdig ay magiging sustentable para sa
mga susunod na henerasyon
 Proseso ng Wastong Pagtatapon ng
Basura – nagsisimula sa segregasyon at koleksyo ng
mga basura sa mga susunod na kategorya:
- Nabubulok
- Di- nabubulok at di-nairerecycle
- Di-nabubulok ngunit nairerecycle
- Kemikal, lason, hospital waste
 Materials Recocery Facility (MRF) – kailangan
upang maayos na maisagawa ang segregasyon
- Agad na maihihiwalay ang mga maaari pang
mapakinabangan na basura sa dapat nang itapon
 Sanitary Landfill – kontroladong tambakan ng basura
na pinaiibabawan ng lupa kapag puno na, na
pinagtatapunan ng mga basurang di nabubulok
 Waste Treatment Facility – pinagdadalhan ng mga
kemikal at lason upang hindi makapinsala sa kalikasan
 Ma.Teresa Oliva – 5Es ng Waste Management:
- Education – pagpapalaganap ng
kaalaman o impormasyon tungkol sa iba’t ibang uri ng
basura at pagbibigay diin sa kampanya ng
pagbabawas sa pagkonsumo ng mga produkto upang
makabawas din ssa basura
- Engineering – paggamit ng mabisa at
modernong teknolohiya na makakatulong sa wastong
pagpo-proseso ng mga basura at pag rerecycle
- Enterprise – pag-iisip ng mga paraan ng
pagkita ng salapi mula sa basura o pagre-recycle ng
mga ito
Komunikasyon at mga Suliraning Lokal at Nasyonal
 Mahalaga ang komunikasyon upang matiyak na
natitipon ang input mula sa mga komunidad para sa
pagpaplano ng mga patakaran at aksiyon ng
 pamahalaan hinggil sa mga nabanggit ng suliraning
lokal at nasyonal
Yunit V
Mga Napapanahong Isyung Lokal at Nasyonal
Globalisasyon: Isang Depinisyon
 Globalisasyon – proseso ng malayang pagpapalitan
ng mga produkto, kultura, at kaalaman ng mga bansa
 The Travels of A T-Shirt in the Global Economy
(Pietra Rivoli, 2009) – masining na ipinaliwanag ang
kabuluhan ng globalisasyon sa kontemporaryong
panahon
Ang Alamat ng Globalisasyon
 Sinasabing nagsimula pa noong sinaunang panahon
ng Imperyong Roman, Greek at Tsino
 General Agreement on Tariffs and Trade –
sinimulan ng mga bansa ang pag-aalis ng mga
restriksyon at limitasyon sa malayang kalakalan
 World Bank at International Monetary Fund –
nagpapautang ng salapi sa mahihirap na bansang
kasapi ng UN para sa mga proyektong
pangkalakalan
 United Nations – itinuturing na milestone
pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig
- Kumikilos sa pamamagitan ng General
Assembly na binubuo ng isang kinatawan mula sa
bawat bansang kasapi ng UN at ng Security Council-
kinatawan mula sa limang pinakamakapangyarihang
bansa: China, US, United Kingdom, France at
Russia
- UN General Assembly – taunang
nagpupulong tuwing Setyembre – may kapangyarihan
na maglabas ng resolusyon sa isang particular na
usapin
 Globalisasyong Sosyo-Kultural – maaaring ugatin
sa panahon ng kolonyalismo at imperyalismo
- Lalong pinasigla ng mabilis na takbo ng
teknolohiya sa komunikasyon at transportasyon
- Nagpapatibay ng pagsasamahan at
mabuting ugnayan ng mga bansa
- Jaime Bulatao, S.J. – split level
Christianity – pagkahalo ng ilang Tsino at indigenized
na paniniwala at sa mga gawi at ritwal ng mga
Kristyano
Migrasyon: Problema o Solusyon?
 Migrasyong Internal – paglipat mula sa mahihirap
na lugar patungo sa relatibong mas mauunlad na
lugar
 Migrasyong Eksternal – pangingibang bansa –
nagduudlot rin ng maraming problema
 Mas nagbebenepisyo ang mga bansang
pinagtatrabahuhan ng mga OFW dahil bawat OFW
ay katumbas ng nawalang skilled na manggagawa
at propesyunal
 Tan (2013) – nakapag-ambag nang Malaki ang
manggagawa ssa paglago ng ekonomiya ng
pinakamayayamang bansa batay sa kanilang real
gross domestic product
Mga Panlipunang Epekto ng Migrasyon
 Alcid (2005) – panlipunang epekto ng migrasyon;
- Exodus ng mga nurse at doctor
- De-skilling ng mga propesyunal
- Negatibong impact sa mga bata
 Senate Bill 1779 – Senator Miriam Defensor-
Santiago – epekto ng migrasyon ayon sa ulat ng
Philippine Overseas Employment Administration,
Overseas Workers Welfare Administration, at Non-
Government Organization:
- Pumalyang kasal
- Adiksyon sa droga
- Imoralidad sa seks
- Krimen
- Pagpapakamatay o psychological breakdowns
 Suliraning dulot ng migrasyon;
- De-skilling
- Pagkasira ng pamilya
- Talamak na illegal recruitment
Kontemporaryong Sistemang Politikal ng Pilipinas
 Hulyo 4, 1946 – ipinahayag ng mga Amerikano ang
wakas ng kanilang pag-okupa sa Pilipinas
 Enhanced Defense Cooperation Agreement –
malayang maging base military ng Amerika ang
alinmang bahagi ng Pilipinas
 Claro M.Recto – anti-Amerikano at nasyonalista na
hinainan ng black propaganda o paninirampuri ng
Central Intelligence Agency
 Carlos P.Garcia – nagsulong nga patakarang
“Pilipino Muna”
 Dinastiyang Politikal – control ng mga
prominenteng pamilya o “elite” ang malaking
porsyento ng ehekutibo at lehislatibong sangay ng
pamahalaan, lokal o nasyonal man
Mga Porma ng Korapsyon
 Korapsyon – anumang transaksyon na gumagamit
ng salapi ng bayan para sa pansariling
kapakinabangan
 Malversation – paggamit ng pondo ng gobyerno sa
alinmang bagay na hindi awtorisado o hindi
pinaglaanan ng pondo
 Paggasta ng pera para sa pagbili ng mga
substandard na materyales
 Pagtanggap ng anumang anyo ng suhol
Mga Ugat ng Korapsyon
 Cabeza de Barangay – pangunahing tungkulin ay
maningil ng buwis
 Sistemang Padrino – pagkakaroon ng backer o
susuporta sa isang tao na gusting magtrabaho sa
gobyerno o kaya’y makakuha ng mataas na
posisyon
 Elite o Principalia – pagbibigay ng mababang
posisyon gaya ng cabeza de barangay o
gobernadorcillo sa mga dating datu, rajah at
Maharlika
Mga Dinastiyang Politikal
 The Modern Principalia: The Historical Evolution
of the Philippine Ruling Oligarchy (2007) – Prop.
Dante Simbulan – mula 1946 hanggang
1963,may169 dinastiya sa Pilipinas na pinagmulan
ng 584 opisyal ng gobyerno, kasama na ang 7
presidente, 2 bise-presidente, 42 senador at 147
Kinatawan sa kongreso
 Asian Institute of Management Policy Center
(2011) – 68% ng mga kinatawan ng ika-15 Kongreso
na nahalal ay may kamag-anak sa ika-12, 13, 14 at
15 na Kongreso
- Kontrolado rin ng mga dinastiya ang partidong
politikal
 The Rulemakers, How the Wealthy and Well-Born
Dominate Congress (2004) – Sheila Coronel et al.
 – halos isang siglo nang kontrolado ng mga
dinastiya ang sistemang politikal ng bansa
Mga Bunga ng Korapsyon
 Kawalan ng oportunidad ng mga ordinaryong
mamamayan na magkaroon ng espasyo sa iba’t
ibang sangay ng pamahalaan
 Pagliit ng pondo na maaaring magamit ng
pamahalaan para sa mga serbisyong panlipunan
 Kawalan ng tunay na Partido politikal
Mga Solusyon sa Korapsyon
 Pagsasagawa ng mga repormang politikal gaya ng
pagsasabatas ng konstitusyonal na probisyon na
nagbabawal sa mga dinastiyang politikal
 Article II, Section 26 of the Philippine
Constitution – the state shall guarantee equal
access to opportunities for public service and
prohibit dynasties as may be defined by law
 House Bill 3413 (2011) – Anti- Political Dynasty Bill
 Pagsasagawa ng mga voter’s education form kapag
may eleksyon
Yunit VI
Mga Tiyak na Sitwasyong Pangkomunikasyon
Maikling Pagtatalakay sa Kahalagahan ng
Komunikasyon
 Komunikasyon – kung wala ito, hindi uusbong ang
anumang uri ng sibilisasyon
 Eadie at Goret (2013) – may iba’t ibang layunin ang
tao sa pakikipag-ugnay, ngunit para sa hangarin ng
pagtatalakay, tatlo lamang sa limang layunin ang
babanggitin
1. Komunikasyon Bilang Panghubog ng Opinyon
ng Madla
 Consensus – paghubog ng opinion
- Pagpapalaganap ng gobyerno sa buong mundo
ng kaisipan hinggil sa mga programa nito upang
mapabilis ang pagtanggap ng mga mamamayan
- Patuloy na pagpapakalat ng misinformation
hinggil sa Martial Law
 Batas Pambansa Bilang 10361 – nilagdaan ni
dating Pang. Benigno Aquino III
- Kilala sa tawag na Kasambahay Law –
naglalayong bigyan ng proteksyon ang mga
kasambahay
 Fake News – at iba pang mapalinlang na
dokumentaryo at komentaryo sa radio, telebisyon, at
social media
2. Komunikasyon Bilang Panlinlang ng Ugnayan
 Interaksyon – kung saan nagsisimula ang
pagkakaibigan ng dalawang nilalang na may
pinagkakasunduang bagay
 Komunikasyon ang nagpapatibay sa ugnayan ng
myembro ng isang komunidad
 ASEAN Integration – mas maluwag na foreign
policy – nag-alis ng ilang restriksyon sa pagbisita at
pagtatrabaho sa mga myembrong bansa
3. Komunikasyon Bilang Paghahatid ng
Impormasyon at Pagpapalaganap ng Kultura
 Pagpapalaganap ng Impormasyon – isa sa
pinakamahalagang tungkulin ng komunikasyon
 Bagyong Yolanda sa Tacloban City, Leyte – isang
halimbawa kung saan hindi nagging masyadong
matagumpay ang komunikasyon dahil sa di malinaw
na paliwanag kung ano ang storm surge
 Access sa social media – mabisang platform ng
komunikasyon kung saan nagiging mas mabilis ang
pagpapalaganap ng kultura
Mga Antas ng Komunikasyon
 Mayroong iba’t ibang antas ang komunikasyon na
nagbabago-bago ayon sa kontekstong tagapagdala
at tumatanggap ng mensahe
 McLuhan (1967) – the medium is the message
 Intrapersonal na Komunikasyon
- pakikipag-ugnayan sa sarili sa pamamagitan ng
replektibong pag-iisip o internal vocalization
- Nagaganap sa loob lamang ng isipan ng tao
- Ginagamit upang kumbinsihin ang sarili na mas
pagtuunan ng pansin ang mas magandang pangyayari
sa buhay
 Interpersonal na Komunikasyon
 Pakikipag-ugnayan ng mga tao sa kanilang kapwa
 Ginagamit upang bumuo, magpanatili, at maging
tumapos ng mga relasyon
 Nangangailangan ng mataas na antas ng kakayahan
sa pakikinig at conflict management upang maging
lubusang epektibo
 Pangkatang Komunikasyon
 Ugnayan sa pagitan ng tatlo o mas marami pang tao
sa iisang layunin
 Maaaring maganap sa personal at iba pang platform
gaya ng group chat sa social media at video
conferencing
 Pampublikong Komunikasyon
 Pinakakinatatakutang uri ng komunikasyon
 Mas nakapokus sa tagapagpadala ng mensahe
 Pinakamalayunin sapagkat mas madalas itong
pormal
 Pangmadlang Komunikasyon
 Ang mensahe ay ipinadadala kung palathala, o sa
pamamagitan ng electronic media gaya ng
telebisyon at radio
 Bumubuo ng personal na koneksyon ang
tagapaghatid bagamat ang layunin ay maipakalat
nilalaman sa mas malaking taga-subaybay
 Pangunahing Hamon – kawalan ng agarang
mekanismo para sa tugon o feedback
Mga Tiyak na Halimbawa ng Sitwasyong
Pangkomunikasyon
 Pangkatang Komunikasyon: Roundtable at Small
Group Discussion
 Kalimitang kinasasangkutan ng 3 hanggang 12
katao
 Mainam na venue upang makapagmungkahi ng
solusyon para mapabuti ang pagsasagawa ng isang
bagay
 Upang maging maayos ang pangangasiwa ng
nasabing Gawain, iminumungkahi ang
sumusunod na mga padron:
  Paglalahad ng layunin ng talakayan
 Pagpapakilala ng mga kalahok
 Pagtatalakay ng paksa
 Pagbigigay ng opinion, puna at mungkahi ng mga
kalahok
 Paglalagom ng mga napag-usapan at
mapagkasunduan
 Pagtukoy ng susunod na mga hakbang
 Documenter – magtatala ng lahat ng
mapapagkasunduan
 Format sa Minutes ng Pagpupulong:
 Paksa ng pagpupulong
 Oras at lugar kung saan ginanap ang pagpupulong
 Mga kalahok
 Mga mungkahi at komento ng mga kalahok
 Mga napagkasunduan
 Mga susunod na hakbang ng grupo
 Brainstorming – layon ay mangalap ng iba’t ibang
tugon at mungkahi sa mga kalahok
 Focus Group Discussion – pagpapaskil ng mga
katanungan na isa-isang sasagutin ng mga kalahok
 Six Thinking Hats (De Bono 1985) – nagtatakda ng
tiyak na tungkulin sa mga kabahagi ng Gawain
depende sa sombrerong kanilang isinusuot upang
maging mas maayos ang talakayan
 Puti – nagbabahagi ng impormasyon
tungkol sa paksang tinatalakay
 Dilaw – nakapokus sa positibong epekto ng
mungkahi
 Itim – nakapokus sa pagpapalutang ng
mga panganib na dulot ng mungkahi
 Pula – nagpapahiwatig ng pakiramdam,
bagama’t walang lohikal na paliwanag,
tungkol sa mungkahi
 Berde – nakapokus sa pagbibigay ng
alternatibo at bagong ideya
 Asul – tagapagdaloy ng pagpupulong
 Pampublikong Komunikasyon: Lektyur at
Seminar
 Nakatuon sa maliliit na pagtitipon ng mga kalahok,
kadalasang 20 hanggang 70 na naglalayong
masinsinang matutuhan ang isang tiyak na paksa
 Malimit inoorganisa upang pagtibayin ang
propesyunalismo ng mga nakikibahagi
 Mabisang platform para maipakilala ang mga
bagong kaalaman
 Worksyap
 Kadalasang nagtatagal ng 6-8 oras, hanggang
pitong araw
 Inoorganisa nang may tiyak na produkto o output na
inaasahan mula sa mga kalahok
 Kung Malaki ang bilang ng mga kalahok, maaaring
magkaroon ng concurrent breakout session
 Kombensyon, Kongreso at Komperensya
 Kombensyon – pinakamalaking uri ng pagtitipon
(mahigit 2,000 kalahok)
- Malimit na organisasyonal o politikal ang layon
 Kongreso – 300 – 2,000 kalahok
- may layong talakayin at pag-aralan ang isang
malaking paksa sa mga plenaryong sesyon
 Kumprehensiya o komperensya – naglalayong
talakayin ang overview ng isang disiplina o paksa, at
pag-usapan ang mga problema at suliranin hinggil
dito
 Batas Republika Bilang 10912 (2016) – nilagdaan ni
Pang. Benigno Aquino III – nagtatakda sa mga
propesyunal sa Pilipinas na patuloy na pagyamanin
ang kanilang kaalaman sa napiling disiplina sa
pamamagitan ng pakikibahagi sa mga lektyur,
seminar, worksyap, atbp.
 Pangmadlang Komunikasyon: Programa sa
Radyo at Telebisyon
 Itinuturing na mapapagkatiwalaang batis ng
impormasyon
 Nangunang kumondena sa diktatoryang Marcos
 May pinakamalaking ambag sa pagpapalaganap at
pagpapaunlad ng wikang Filipino
 Mga limitasyon:
- Pagiging one-sided o hindi demokratisado
- Pagiging corporate-driven
 Video Conferencing
 Interaksyon sa pagitan ng 2 o higit pang katao na nasa
magkaibang lokasyon, sa pamamagitan ng
pagtatawagan na may kasamang video
 Ginagamit ng mga kompanya o ng kinatawan ng mga
bansa upang magdaos ng mga pagpupulong para
makatipid sa pamasahe
 Limitasyon – pagpapakita ng tunay na tugon ng mga
kalahok
 Komunikasyon sa Social Media
 Ginagamit upang makapagpadala ng mensahe sa
isa’t isa, magpaskil ng mga larawan, magpahayag
ng mga sentimyento, at iba pa
 Ayon sa Rappler (2015) – 47M Pilipino ang aktibo sa
Facebook
– pundamental na pangangailangan ng mga
Pilipino ang maging online
 Propaganda – pagpapalaganap ng kaisipan tungkol
sa isang paksa gaya ng pagpapabango sa pangalan
ng isang kandidato, pagsusulong ng interes ng
nakararami sa pamamagitan ng adbokasiya,
pakikipagkaibigan, pagbuo ng mga grupo upang
mapabilis ang palitan ng impormasyon, at iba pa
 Tinder – isang platform na nag-uugnay sa mga taong
nais makakilala ng ibang taong maaari nilang maka-
date o maging kasintahan
- Malimit ginagamit ng mga straight o
heterosexuals
 Grinder – malimit na ginagamit ng mga homosexuals
 Disadbentahe ng Social Media:
- Pinalalabnaw ng social media ang kalidad ng
relasyon
- Online Predator – nananamantala ng mga
bata at hindi gaanong aral na myembro nito (social
media)
- Pandaraya sa pagbebenta ng mga gamit
- Oversharing – ginagawa upang kumalap ng
simpatiya sa iba imbes na iresolba ang problema sa
pribadong pamamaraan
- Talamak na pagkalat ng mga fake news
- Nananatiling dominante ang wikang Ingles
 Republic Act 10175 – Cybercrime Law of 2012 –
may layon na hadlangan at patawan ng kaso ang
mga nais gumawa ng krimen sa Internet