FILI101 Reviewer Ang Php15 bilyon itinaas ng badyet ng

Mga Napapanahong Isyung Lokal at Nasyonal Department of Agriculture (DA) para sa taong 2020
● Pagkawasak ng kalikasan mula Php47 bilyon noong 2019 patungong Php62
● Pagtindi ng kahirapan bilyon ay dahil lamang sa Php10 bilyong Rice
● Paglobo ng Populasyon Competitiveness Enhancement Fund (RCEF) sa
● Paglaki ng agwat ng mahirap ilalim ng RA 11203 o Rice Liberalization Law at
● Climate Change hindi pa para sa tunay na pagpapaunlad sa sektor.
● Paglala ng kriminalidad Ang sistemang Ekonomiko na umiiral sa
● Korapsyon Pilipinas ayon sa terminolohiya ni Papa Franciso ay
maituturing na “Ekonomiya ng Ekslusyon”, sapagkat
hindi kasali o hindi saklaw ng kaunlaran at paglago ng
ekonomiyang ito ang malaking porsyento ng mahihirap
na mamamayan.

KAHIRAPAN SA PILIPINAS
Ano ang kahirapan o poverty? Sinu-sino ba ang mga
itinuturing na mahirap?
Base sa Republic Act 8425 o Social Reform
and Poverty Alleviation Act na isinabatas noong
December 11, 1997, kabilang sa mga itinuturing na
mahihirap ang mga indibidwal at pamilya na kumikita
nang mas mababa sa poverty threshold o yung mga
Ang Sistemang Ekonomiko ng Pilipinas sa
walang kakayahang tugunan ang mga pangunahing
Kasalukuyan
pangangailangan o “minimum basic needs” para
mabuhay.
Ang poverty threshold ay ang halaga ng kita
na maaring makatugon sa pinakaminimum na pagkain
at iba pang pangangailangan ng isang tao o pamilya.
Kasama na rito ang damit, ilaw, tubig, bahay o renta sa
bahay, transportasyon at komunikasyon, mga gastos
sa kalusugan at edukasyon, at marami pang iba.
Ang National Poverty Threshold sa unang
kalahati ng taong 2018, o January to June 2018, ay
PHP12,577 kada Pilipino o PHP2,096.20 kada tao
kada buwan. Ito ay ayon sa pinakahuling FIES o
Mining Act of 1995 Family Income and Expenditure Survey na ginawa
Liberalisasyon o malayang pamumuhunan ng nitong 2018.
mga dayuhan sa industryiya ng pagmimina. Pinalakas Pamilyang may 5 miyembro X PHP2,096.20 =
ito ng Executive Order 79 o Mining Order ni Aquino. PHP10,481
Ito daw ang susi sa pag-unlad ng Industriya ng PHP10,481/30 araw = PHP349.3
pagmimina na mag-aambag naman sa pag-unlad ng
ekonomiya ng Pilipinas. Poverty Incidence - Ito ay tumutukoy sa bahagi ng
Sa sektor ng agrikultura, naririyan pa din ang kabuuang populasyon o kabuuang bilang ng pamilya
sistemang HACIENDA. na kumikita nang mas mababa pa sa poverty
threshold.
Bahagi ng Agrikultura sa GDP Poverty Incidence sa mga Pamilyang Pilipino
2000 14% Taon Poverty Incidence Rate

2010 11.6% 2006 23.4%

2018 0.9% 2009 22.9%

2019 7.8% 2012 22.3%

Budget na Inilaan ng Administrasyon sa Sektor ng
2015 21.6%
Agrikultura
2001-2010 (ARROYO)- 4.7% 2018 16.1%
2011-2016 (AQUINO)-4.2%
2017-2019 (DUTERTE)-3.5%
Poverty Incidence sa Kabuuang Populasyon ng
Pilipinas
Taon Poverty Incidence Rate
2015 27.6%
2018 21%
2019 26.3%
*2018 (110,000,000 x .21 = 23,000,000)
Lathalaing Mababakas ang Suliraning Kahirapan
“Buhay at Pagpupunyagi sa Plastikan” (Espiritu,
2017)
- Kuwento ng mga maralita na nagsisikap
makaahon sa hirap.
“Pira-pirasong pangarap sa Pandi” (Malubay, 2017)
- Salaysay ng mga maralitang naghahangad na
magkaroon ng sariling bahay
pahayagang Pinoy Weekly.
Human Development Index (HDI)
- Pangkalahatang kaunlaran o holistic
development batay sa antas ng edukasyon,
kalusugan at kita ng mga mamamayan ng
mga mamamayan ng bawat bansa.
Inihayag ng United Nations (UN) sa 2017
Human Development Report (HDR) na nasa ika-116
na puwesto ang Republika ng Pilipinas sa talaan ng
188 bansa sa buong daigdig na iniraranggo ng
pandaigdigang institusyon ng HDI.
● Ika-99 sa HDI noong 2010
● Ika-77 noong 2000
● Ika-66 noong 1990
Sa isang pag-aaral ng Food and Nutrition Research
Institute (FNRI) noong 2017, 26% ng mga batang
Pilipino ang malnourished. Kahirapan
pangunahing dahilan ng malnutrisyon sa Pilipinas dahil
ito ang humahadlang sa mga Pamilya na makabili ng
masustansyang pagkain. Sa pagtataya naman ng
grupong Kalipunan ng Damayang Mahirapan
(KADAMAY), may 30 milyon ang maituturing na
maralitang taga-lungsod o urban poor.
Malaking porsyento sa kanila ang walang
sariling bahay at lupa at wala ring trabaho.
SANHI NG KAHIRAPAN
1. Disenyo ng Ekonomiya (mula sa ulat ng
Bertelsmann Foundation 2014) Isang halimbawa
ay ang isyu ng Comprehensive Agrarian Reform
Program (CARP)
2. Korapsyon at Kasakiman
3. “Disempleyo o Unemployment” at
“Underemployment”
4. Kawalan ng “access” sa edukasyon
5. Katamaran, Kawalang Disiplina at Kolonyal na
Kahirapan
6. Paglobo ng Populasyon
BUNGA NG KAHIRAPAN
1. Pagkakaroon ng protesta laban sa mga umiiral
na kalakaran sa lipunan
2. Pagtaas ng antas ng kriminalidad
3. Pagkakaraon o paglakas ng mga rebeldeng
grupo
4. Pagdami ng mga Pilipinong migrante
5. “Unemployment”
6. Malnutrisyon
7. Paglala ng Prostitusyon at iba pang gawaing
pang-susyal
8. Kawalan ng sapat na partisipasyon ng mga
mamamayan sa mga prosesong politikal.
TEORYA KAUGNAY NG KAHIRAPAN
Sa indibidwalistikong pananaw, ang kahirapan ay
isinisisi sa indibidwal na kakayahan na pagbangon sa
kahirapan katulad ng:
a) katamaran;
para b) kawalan ng sapat na edukasyon
c) kamangmangan
d) mababang pagtingin sa sarili
Sa pananaw naman ng istrukturang
panlipunan, nakikita ng tao ang kanilang pagkasadlak
sa kahirapan ay bunsod ng sistemang pang
ekonomiya na lalong pinaiigting ng kakulangan sa
kanilang kita.
MGA ISYUNG POLITIKAL
Mga Porma ng Korapsyon
Ang Korapsyon ay ang pag-abuso ng
pangpublikong kapangyarihan , opisina o mga
pinagkukunan ng mga opisyal para sa sarili nilang
pakinabang gaya ng pangingikil, paghimo sa paggawa
ng illegal na gawain at pag-aalok ng mga suhol.
ang Sa simpleng pagpapayag, ang korapsyon ay
katiwalian sa anumang transaksyon na gumagamit ng
mga salapi ng bayan para sa personal na
kapakinabangan.
1. Karaniwang ang porma nito ay pandarambong sa
pamamagitan ng pagdedeklara ng mga overpriced na
materyales o kaya’y mga proyektong pinondohan ng
malaki ng pamahalaan ngunit hindi natapos o kaya’y
hindi talaga naipatayo.
● Halimbawa nito ang mga lampposts sa
Mandaue at Lapu-Lapu City sa Cebu na
nagkakahalaga ng P224, 000 bawat isa.
● Bataan Nuclear Power Plant na pinondohan
ng $2.3 bilyon at ng North Rail Project na
nagkakahalaga ng $500 milyon.
2. Korapsyon ding maituturing ang Malversation o
paggamit ng pondo ng gobyerno sa anumang bagay
na hindi awtorisado o hindi talaga pinaglaanan ng
pondo ng pamahalaan.
3. Korapsyon din ang paggasta para sa pagbili ng mga
substandard na materyales.
4. Kaya’y pagbubulsa ng pera ng gobyerno sa
pamamagitan ng mga pekeng dokumento.
Halimbawa nito ang modus operandi ng mga
nagtatayo ng mga pekeng NGOs sa pangunguna ng
dating nasasakdal na si Janet Lim Napoles at tatlong
senador na sina Bong Revilla, Jinggoy Estrada at Juan
Ponce Enrile.
5. Korapsyon ding maituturing ang pagtanggap ng
anumang anyo ng suhol mula sa isang indibidwal o sa
korporasyon na naglalayong impluwensyahan ang
isang desisyon ng gobyerno.
Ang Ugat ng Korapsyon
Mga Bunga ng Korapsyon
1. Kawalan ng oportunidad ng mga ordinaryong
mamayan na magkaroon ng espasyo sa
iba’t-ibang sangay ng pamahalaan.
2. Pagliit ng pondo na maaring magamit ng
pamahalaan para sa serbisyong panlipunan
gaya ng pabahay, edukasyon, transportasyon
at kalusugan.
3. Kawalan ng tunay na partido political sa
bansa.
4. Kawalan ng suporta ng mga mamamayan sa
gobyerno at ang pagtamlay ng kanilang
partisipasyon sa halalan at iba pang
prosesong political dahil sa pagkakaroon ng
political dynasty sa bansa.
Mga Solusyon sa Korapsyon
1. Pagsasagawa ng mga repormal political gaya
ng pagsasabatas ng mga konstitusyunal na
probisyon na nagbabawal sa mga dinastiyang
political at sa mga batas na nagpapatibay pa
sa representasyon ng mga grupong
marginalized(gaya ng sistemang partylist).
Article II Section 26 ng Philippine Constitution
The State shall guarantee equal access to
opportunities for public service and prohibit political
dynasties as may be defined by law.
House Bill 3413
(Anti-Political Dynasty Bill) Bayan Muna Partylist,
Gabriela, Anakpawis, Kabataan at ACT
Senate Bill 2649
Senador Miriam Defensor Santiago
2. Ang pagkakaroon ng voter’s education forum
bago at pagkatapos nito ay makakatulong din
sa pagpapalakas ng partisipasyon ng mga
mamamayan sa politika na magpapahina
naman sa kapangyarihan ng dinastiya.
ANG KONSEPTO NG SUSTENABLENG
KAUNLARAN
Ang sustenableng kaunlaran ay kaunlaran
kung saan natatamo ng bawat tao ang pangunahing
pangangailangan sa kasalukuyan na hindi na
naisasaalang-alang ang abilidad na makapagprodyus
ng para sa pangangailangan ng susunod na
henerasyon.
Binibigyang diin ng konseptong ito na ang
magandang kinabukasan ng sangkatauhan ay
nakasalalay sa pagpapanatili ng isang sustenableng
ekonomiya na hindi nakakasira o kaya’y limitado
lamang ang impact sa kalikasan.
MGA HAMON KAUGNAY NG SUSTENABLENG
KAUNLARAN
Mabilis na Paglobo ng Populasyon
● Lumalaking pangangailangan para sa mas
maraming mapagkukunan.
● Di sustenableng paggamit sa mapagkukunan.
● Laganap lalo ang kagutuman
KAHIRAPAN
● Nagiging solusyon ng mga mamamayan sa
iba’t-ibang bansa ang paggamit ng mga likas
na yaman upang maisalba ang ekonomiya ng
kani-kanilang bansa.
● Isang malaking hamon sa sangkatauhan ang
pagbabalanse ng paglikha ng trabaho,
paggamit ng likas na yaman at
pangangailangan isalba ang ang kalikasan sa
tuluyan nitong pagkawasak.
KONSUMERISMO
● Tumutukoy sa labis na pagkonsumo sa iba’t
ibang produkto lagpas sa kinakailangan, at
lagpas sa antas na sustenable para sa
kalikasan.
SUSTENABLENG ENERHIYA
Ang Konsumerismo sa mga gadgets at iba
pang appliances na di naman kailangan ay
nagkakadagdag din sa problema sapagkat
nangangahulugan ito ng mataas na pangangailangan
sa kuryente at enerhiya.
Pag-iral ng Inequality sa Kalusugan
Batay sa estadistika, relatibong mas
malulusog at mahahaba ang buhay ng mga nasa
mauulad na bansa kaysa sa mga nasa mahihirap na
bansa.
CLIMATE CHANGE
Ang climate change ay ang pagbabago ng
klima o panahon dahil sa pagtaas ng mg greenhouse
gases na nagpapainit sa mundo.
Ito ay nagdudulot ng mga sakuna at sakit na
nakakaapekto sa pamumuhay ng mga tao.
Ayon sa pag aaral ay may dalawang sanhi ng
climate change ito ay ang likas na mga sanhi at
kagagawan ng tao.
Mga Hamong Kaugnay ng Climate Change
● Ang climate change ay isang isyu na
konektado sa sitwasyon ng kalikasan.
● Bunsod ng global warming, naging masidhi at
wala nang padron ang mga pagbabago sa
klima sa mga nakaraang dekada.
● Ang global warming ang itinuturong dahilan ng
pagbabago sa klima.
● Ang pagtaas ng temperatura ay bunga ng
pagtaas ng greenhouse gas emission sa
atmospera. Ito ay nakahadlang sa pagsingaw
ng init na dulot ng araw.
1. Ang bagyo ay lalong nagiging malakas
2. Nawala na ang balanse ng kalikasan
3. Humahaba at lumalala ang panahon ng
tagtuyot
4. Tumataas na ang lebel ng tubig sa dagat
5. Mas umiinit ang temperatura
6. Umuulan na ng yelo sa ilang lugar
Epekto ng climate change sa aspektong
pang-ekonomiya.
● Naging mas mahirap na ang pagtantiya sa
tamang panahon ng pagtatanim.
● Naging madalas din ang insidente ng
pagkawasak ng mga panananim dahil sa
bagyo at pag taas ng sea level.
● Normal na ang tagtuyot at desertipikasyon sa
maraming panig ng mundo.
(Negatibong epekto sa seguridad sa pagkain ng
daigdig.)
Epekto ng climate change sa aspektong
pang-ekonomiya.
● Kapag ganap nang ipinatupad ang mga
kasunduan sa paglimita sa greenhouse gas
emission ng mga bansa.
(Mabagal na paglago ng ekonomiya)
Ang Kyoto Protocol ay isang kasunduang naglilimita
sa greenhouse gas emission ngunit maraming bansa
ang hindi ganap na sumasang-ayon sa
implementasyon nito.
Aspektong Politikal Kaugnay ng Climate Change
Ang paggigiit ng mahihirap na bansang
pinakaapektado nito na piliting magbayad-pinsala sa
kanila ang mayayamang industriyalisadong bansa.
Apektado rin ng climate change ang aktuwal na
pamumuhay ng mga mamamayan sa daigdig.
1. Naging pangkaraniwan na rin ang pagbuhay at
pagpapalakas sa sistemang kapitbahayan at
bayanihan.
2. Nanganganib namang mabura o kaya mabago nang
ganap ang sistema ng pamumuhay ng mga bansa
gaya ng Maldives.
Sa mauunlad na bansa ay lumalakas ang kampanya
para sa:
1. Paglimita sa pagkonsumo o pagbili ng mga
produktong nalilikha sa pamamagitan ng mga proseso
na nagdudulot ng mataas na greenhouse gas
emission.
2. Pagtitipid ng kuryente dahil maraming planta ng
enerhiya sa mundo ay pinapatakbo gamit ang mga
fossil fuel na nagdudulot din ng pagtaas ng
greenhouse gas emission.
Ang pangangalaga sa kalikasan ay dapat
maging bahagi rin ng mga salik sa kaunlaran,
sapagkat walang saysay ang anumang paglago sa
ekonomiya kung wawasakin lamang nito ang pagiging
sustentable ng daigdig.
Tugon ng Pilipinas sa Climate Change
Bilang tugon sa climate change, isinabatas ng
Pilipinas ang Batas Republika Bilang 9729 o Climate
Change Act of 2009.
- Itinatadhana ng nasabing batas ang
pagtatatag ng Climate Change Commission
sa ilalim ng Tanggapan ng Pangulo.
Climate Change Commission
- Ito ang tanging ahensya ng gobyerno na
magtatakda ng mga patakaran at magsisilbing
tagapagugnay, tagamonitor, at tagasuri ng
mga aktibidad ng pamahalaan kaugnay ng
climate change at aktibasyon ng mga LGU
bilang mga ahensya ng pamahalaan na
magiging pangunahing tagapagpatupad ng
mga planong hakbang kaugnay ng climate
change.
Bahagi ng tungkulin ng Climate Change Commission
ang pagbuo ng National Climate Change Action Plan
(NCCAP) na sumasaklaw sa pitong prayoridad na
nakaangkla sa mga pangunahing kahinaan ng bansa.
● Kasapatan ng suplay ng tubig
● Sustentableng enerhiya
● Paglinang ng kaalaman at kapasidad.
● Seguridad Pantao
● Estabilidad ng kalikasan at ekolohiya
● Seguridad sa pagkain
● Mga industriya at Serbisyong climate-smart
Ang pangunahing patakaran ng pamahalaan
Ihanda ang komunidad sa mga epekto ng
climate change at mapataas ang antas ng kakayahan
ng mga komunidad na makarekober agad sa mga
epekto nito (resilience).
Ipinapaalaala ng gobyerno sa bawat
mamamayan na ang pagharap sa mga suliraning dulot
ng climate change ay magiging epektibo lamang kung
ang bawat sektor ng lipunan ay makikipagtulungan sa
pagpapatupad ng mga planong aksyon na maganda
sa papel ngunit nangangailangan ng ibayong
kooperasyon ng madla bukod pa sa pondo.
Polusyon sa Tubig, Hangin, at Lupa
Ang polusyon ay tumutukoy sa pagkakaroon
ng mga contaminant tulad ng kemikal o anupamang
bagay na bumabago sa kalagayan ng likas na
kapaligiran, at kung gayo’y karaniwang may
negatibong epekto.
Ang Polusyon sa Tubig sa bansa ay
karaniwang bunga ng mga industriyal na aktibidad.
Marami sa kanila ang walang liquid waste treatment
facilities kaya karaniwang ilog ang nagiging tapunan
ng mga duming nagmumula sa mga ito.
Ang polusyon sa hangin ay sanhi ng
pagdami ng pagdami ng insidente ng pagkakasakit sa
baga at puso ng mga Pilipino. Ayon sa ulat ng DENR,
ang Metro Manila ang may pinakamalalang polusyon
sa hangin sa Pilipinas. Ang mga pollutants sa hangin
sa Metro Manila noong 2013 ay umabot ng 118
micrograms per normal cubic meter na mas mataas sa
itinakdang 90 ug/ncm. Sa ilalim ng Clean Air Act 0f
1999.
2006 National Emission Inventory ng DENR
21%- stationary sources
65%- sasakyan
Ang polusyon sa lupa ay tumutukoy sa
kontaminasyon ng lupa sa pamamagitan ng
pagtatambak ng mga basura sa ibabaw ng lupa at
pagtagas ng mga dumi o kemikal sa ilalim ng lupa.
Nagbubunsod ng pagbaba ng produktibidad ng lupa
para sa agrikultura ang polusyon sa lupa.
PAGMIMINA: SANHI NG PAGKASIRA NG
KALIKASAN, PAKINABANG PARA SA IILAN
Ang pagmimina ay isang proseso ng
paghuhukay at pagkuha ng mga yamang mineral mula
sa lupa. Ang anumang materyal na hindi malilikha at
mapapalago ay kailangang minahin.
Isa ang Pilipinas sa mga bansang nangungunang
pinagkukunan ng ilang mineral.
Nickel-No.1
Ginto-No.28
Mining Act of 1995 (Republic Act No. 7942)
All mineral resources in public and private
lands within the territory and exclusive economic zone
of the Republic of the Philippines are owned by the
State. It shall be the responsibility of the State to
promote their rational exploration, development,
utilization and conservation through the combined
efforts of government and the private sector in order to
enhance national growth in a way that effectively
safeguards the environment and protect the rights of
affected communities.
People’s Mining Act House Bill 171
House Bill (HB) 171 or the People’s Mining Act
aims for the “appropriate utilization [and] sound
management” of the country’s mineral resource in
order to achieve national industrialization and
agricultural modernization.
Epekto ng Industriya ng Pagmimina sa bansa
1. Dislokasyon ng mga katutubong mamamayan
2. Mga aksidente sa pagmimina
3. Pagkawasak ng natural na habitat o tirahan ng
mga hayop;
4. Pagkalason ng mga ilog at kontaminasyon ng
lupa na dulot ng mga tumagas na kemikal sa
minahan;
5. Pagkawala ng natural na taba ng lupa;
6. Peligrong bunga ng mga estrukturang tulad ng
dam na maaaring magdulot ng biglaang
pagbaha;
7. Polusyon dahil sa pagtagas ng kemikal sa
mga drainage ng minahan,
8. Pagtagas ng petrolyo mula sa mga makinarya
at iba pang aparato,
9. Pagtagas ng mga kemikal sa waste treatment
facilities,
10. Pagbuga ng usok ng mga makinarya sa
pagmimina,
11. Pagbuga ng alikabok na dulot ng pagdurog sa
lupa at mga bato,
12. Paglabas ng methane mula sa mga minahan
Mga Mining Companies sa Pilipinas na nagdulot
ng trahedya sa bansa
1. Benguet Corp.
2. Rapu-Rapu Pollymetalic Project (RRP)
3. Philex Mining Company
4. Marcopper Mining Company
DEFORESTATION AT MABILIS NA
URBANISASYON
Sa mga nakalipas na taon ay bumilis ang
deforestation sa bansa, at lalong lumalawak ang
saklaw nito, bunsod ng mabilis na urbanisasyon, legal
at ilegal na pagtotroso, pagkakaingin, pagmimina, at
mga sunog sa kagubatan (forest fires).
 Ayon sa datos ng DENR, tatlong-kapat (3/4) ay magkalayo. Marahil na rin sa pag-usbong ng
ng arkipelago ang kagubatan. Noong 1988, makabagong teknolohiya, mas napadadali na ang
sang-kapat (1/4) na lamang ng bansa ang kagubatan. ating komunikasyon, transportasyon, at ang
Ayon sa Food and Agriculture Organization pagkakaroon ng interaksyon sa iba’t ibang panig ng
(FAO), humigit-kumulang 7,665,000 ektarya na mundo.
lamang ng bansa ang kagubatan. Batay rin sa datos
nila, 54,750 ektarya ng kagubatan ang nawala sa Globalisayon
bansa bawat tao mula 1990 hanggang 2010. - tumutukoy sa proseso ng malayang
pagpapalitan ng produkto, kultura at kaalaman
Mining Act of 1995 ng mga bansa.
Pinayagan ang mga korporasyong nagmimina - pang-ekonomiyang proseso na tumutukoy sa
na mamutol ng puno sa mga lugar ng saklaw ng integrasyon at interaksyon ng mga tao at
impormasyon. organisyason ng iba’t ibang bansa.
Ang pagtatanim ng mga halamang - kung paano nagiging global o pangbuong
nakapgpoprodyus ng biofuels tulad ng jatropha ay mundo ang mga lokal o pampook o kaya
nakasisira rin sa likas na kalagayan ng mga kagubatan pambansang mga gawi o paraan.
sa bansa.
Ano-ano ang Hamon ng Globalisasyon
Bunga ng pagkawasak ng mga kagubatan ● Baka maglaho ang integridad ng ating kultura
● Pagbaha at sa kalaunan, ang ating pambansang
● Pagguho ng lupa identidad.
● Kawalan ng tirahan ng iba’t ibang species ng ● Baka maging bahagi na lamang ang ating
hayop kultura ng isang pandaigdigang kultura na
maaaring umusbong sa proseso ng
BASURA, BAHA AT IBA PANG PROBLEMA globalisasyon o kaya naman ng mga kultura
Sa mga lugar na urban ay karaniwang ng mga makapangyarihang bansa na siyang
malaking problema ang basura, na karaniwang isa rin mga dominanteng manlalaro sa proseso ng
sa mga dahilan ng pagbabara ng mga kanal at estero, globalisasyon.
at nakapagpapalala ng baha kapag tag-ulan. ● Baka ang globalisasyon ay isa lamang
instrumento nga pananakop ng mga
PAANO NATIN LULUTASIN ANG PROBLEMA makapangyarihang bansa sa mga
TUNGKOL SA TAMBAK NA BASURA? di-makapangyarihang bansa, sa
1. Waste management o paglimita, pagbabawas o pamamaraang di-lantad o kaya ay
kaya’y wastong pagtatapon ng mga basurang likido at nakalilinlang.
solido
a. nabubulok Halimbawa ng Globalisasyon
b. di-nabubulok ngunit di-nairerecycle ● Pagkalat ng mga multinasyonal at
c. di-nabubulok ngunit nairerecycle transnasyonal na korporasyon sa iba't ibang
d. kemikal, lason, basurang mula sa mga ospital bansa (halimbawa: Matatagpuan na ang
(hospital waste) Mcdo, Burger King, Toyota, Lenovo at iba pa
2. Kailangan ng materials recovery facility (MRF) sa iba't ibang parte ng mundo.),
upang maisagawa nang maayos ang segregasyon. ● Paglawak ng paggamit ng internet
3. Reduce, Reuse at Recycle (halimbawa: Dahil sa Facebook, matatawagan
4 E sa para sa maayos na Waste Management (Ma. na ng taong nasa Europe ay taong nasa
Teresa Oliva) Asya),
● Education ● Paglaganap ng mga imported na produkto
● Engineering (halimbawa: Matatagpuan na ang Hersheys,
● Enterprise Cadbury, Pringles, at iba pa sa iba't ibang mga
● Enforcement bansa),
● Pagkakaroon ng mas malayang interaksyon
Mga Napapanahong Isyung Lokal at Nasyunal ng mga bansa (halimbawa: ASEAN Integration
sa pagitan ng mga bansa na kabilang sa
Globalisasyon Association of Southeast Asian Nations).
Teknolohiya >< Globalisasyon
Sa mabilis na paglawak at pagbabago ng Tatlong Uri ng Globalisasyon
teknolohiya, masasabing ang mundo ay unti unti nang Politikal na globalisasyon - ang pag-uugnay ng mga
nagiging isang malaking nayon. Mas nagiging malapit bansa sa pamamagitan ng mga politikal na usapin at
na ang bawat tao sa mundo bagamat ang agwat nila kooperasyon;
Sosyal na globalisasyon - tumutukoy sa malayang
pakikipag-komunikasyon at interaksyon ng mga tao
mula sa iba't ibang mga bansa;
Ekonomik na globalisasyon - ang pag-uugnay ng
mga bansa sa pamamagitan ng mga ekonomik na
usapin at kooperasyon.
Ang Kasaysayan ng Globalisasyon
Ang Alamat ng Globalisasyon
Walang eksaktong petsa ng globalisasyon.
Katunayan may mga historyador ang nagsasabing ang
globalisasyon ay nagsimula pa lamang noong
sinaunang panahon ng malalaking Imperyo katulad ng
Imperyong Roman, Persian, Greek at Tsino. Anila sa
napakalawak na sakop ng imperyo, naging
pangkaraniwan na ang pagpapalitan ng produkto mula
sa iba’t -ibang panig ng imperyo. Katunayan,
ipinapakita sa map ng Silk Road ang mga ruta ng mga
mangangalakal ng mga produkto mula Silangan
tungong Kanluran at vice-versa.
Ang modernong porma ng globalisasyon ng
kalakalan ay nagging pormal lamang sa pamamagitan
ng paglagda ng maraming bansa sa tinatawag na
General Agreement on Tariffs and Trade (GATT) na
malao’y nagging pormal na organisasyong tinawag na
World Trade Organization (WTO) noong 2014.
Sa pamamagitan ng GATT, sinumulan ng
maraming bansa ang proseso ng pag-alis sa mga
restriksyon at limitasyon ng malayang kalakalan.
Halimbawa noong dekada ’90 ay unti -unti ng
inalis ang taripa o buwis o maraming angkat na
produkto. Sa pamamagitan nito nagiging mabilis ang
ang pagpapalitan ng mga produkto, bagay na
nagpapalago sa ekonomiya ng maraming bansa.
Bukod sa GATT-WTO, mahalaga ag papel na
ginagampananng mga internasyunal na institusyong
pinansyal gaya ng World Bank at International
Monetary Fund (IMF) sa globalisasyong ekonomiko.
Ang mga institusyong ito ang nagpapautang ng salapi
sa mahihirap na bansang kasapi ng United Nations
(UN) para sa proyektong pangkaunlaran tulad ng
patubig, o irigasyon, imprastraktura at iba pa. Subalit
ang mga institusyong ito ay nagpapautang nang may
kondisyon tulad ng pagpapataw ng mataas na interes,
paniningil ng bago o mas mataas na buwis ( para
matiyak ang pagbabayad ng utang), at pagtitipid sa
mga serbisyong panlipunan. Sa pangmatagalan ang
mga gayong kondisyon ay tanikalang nagtitiyak na
hindi na makakabangon sa utang ang mahihirap na
bansa at sa halip ay mangungutang na lamang sila ng
mangungutang.
Itinatag ang United Nations bilang tanda ng
kanilang pangako sa pagpapanatili ng kapayapaan at
pagkakaisa ng daigdig pagkatapos ng mapaminsalang
digmaang kumitil sa milyong-milyong buhay at
nagwasak sa bilyon-bilyon dolyar na halaga ng
ari-arian.
Sa makatuwid ang UN ay iniluwal sa
paghahangad ng mga bansa na maiwasan ang
pagkakaroon muli ng pandaigdigang digmaan at
maitaguyod ang kooperasyon ng mga bansa tungo sa
paglutas ng mga global na suliranin tulad ng
kahirapan, kagutuman at mga epidemya.
Sa pamamagitan ng UN ay nagkakaroon ng
estruktura ang isang entidad na may limitadong
kapangyarihang sumasaklaw sa halos lahat ng
mga bansa sa daigdig.
Ang UN ay kumikilos sa pamamagitan ng
isang General Assembly na binubuo ng isang
kinatawan mula sa bawat bansang kasapi ng UN at ng
Security Council na binubuo ng kinatawan mula sa
limang pinakamakapangyarihang bansa- China, U.S.,
United Kingdom, France at Russia- pagkatapos ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig ang ilan pang mga
kinatawan mula sa iba’t-ibang bansa inihahalal at
nagsasalitan.
Ang UN General Assembly (UNGA) ay
taunang pagpupulong tuwing Setyembre. Sa
pagpupulong na ito tinalatalakay ang
pinakamahalagang usapin na nakakaapekto
kapakanan ng nakakaraming mamamayan sa daigdig.
May kapangyarihan ang UNGA ng resolusyon o mga
dokumentong nagpapahayag ng pagkakaisa para sa o
laban sa isang particular na usapin, entidad o
gobyerno.
Ang UN Security Council (UNSC) naman ay
may kapangyarihang patawan ng parusa ang mga
bansang lumalabag sa mga alituntunin ng UN. May
kapangyarihan din ito na atasan ang mga kasaping
bansa ng UN na magpadala ng mga tropa sa mga
bansang nangangailangan ng tulong para mapanatili
ang kapayapaan at seguridad ng mga mamamayan
nito, lalo na sa panahon ng digmaan.
Ahensyang Pandaigdig
● World Health Organization
● International Labor Organization
● Food and Agriculture Organization
● United Nation Educational, Scientific and
Cultural Organization
Ang aspektong sosyo-kultural ng
globalisasyon naman ay maaring ugatin sa panahon
ng kolonyalismo at imperyalismo na lalong
nagpatibay sa ugnayan ng mga bansa sa Kanluran at
sa Silangan. Bagamat isang mapait at marahas na
panahon sa kasaysayan ang panahon ng
imperyalismo at kolonyalismo, nagbigay ito ng
pagkakataon sa Kanluran at sa Silangan na
magkapalitan ng kultura.
Mayroon ding mga sitwasyon na
naiimpluwensyahan ng mga katutubong kultura mula
sa Silangan ang bansang mananakop. Sa pagkain,
pananamit, wika at iba pang larangan, kitang-kita MIGRASYON
nag resulta ng pagpapalitan ng kultura mula pa noong Ang Migrasyon ay tumutukoy sa proseso ng
panahon ng kolonyalismo. pag-alis o paglipat mula sa isang lugar o teritoryong
Sa panahong post-kolonyal, nagpatuloy ang politikal patungo sa iba pa maging ito man ay
ganitong proseso , sapagkat hindi naman talaga basta pansamantala o permanente.
na lamang burahin ang tatak ng kolonyalismo sa mga 1. Migrasyong internal/panloob na migrasyon ay
bansang dating kolonya. ang paglipat ng isang tao o pamilya mula sa isang
bayan, lalawigan o rehiyon patungo sa ibang bahagi
Sa kasalukuyan, ang globalisasyong ng bansa.
sosyo-kultural ay lalong pinasigla ng mabilis na 2. Migrasyong eksternal/migrasyong panlabas ay
takbo ng teknolohiya, transportasyon at ang pagpunta ng isang tao o isang pamilya sa ibang
komunikasyon. bansa.
Halimbawa, mula ng maimbento ang internet
mula ng dekada ‘90, unti-unti nang lumaganap ang BANSANG MADALAS PUNTAHAN NG MGA OFW
awit, pelikula at iba pa na nagging popular sa buong 1. SAUDI ARABIA
mundo na naging bahagi ng global na kultura. 2. UNITED ARAB EMIRATES
Sa pamamagitan din nito, ang pagpapalitan 3. SINGAPORE
ng impormasyon sa pagitan ng mga bansa at ng 4. HONG KONG
mga mamamayan ay naging mas mabilis din. 5. QATAR
Halimbawa, hindi na kinakailangang pumunta 6. KUWAIT
sa mga U.S ng mga estudyanteng Tsinong nais 7. TAIWAN
mag-aral ng wikang Ingles. Marami sa kanila ang 8. ITALY
nag-eenrol sa mga online English language courses 9. BAHRAIN
na iniaalok ng mga instructor na nasa Pilipinas. 10. MALAYSIA
Sa pamamagitan ng globalisasyong BANSANG NAIS PUNTAHAN NG MGA NAIS
sosyo-kultural, tumitibay ang pagsasamahan at MANGIBANG -BANSA
mabuting ugnayan ng mga bansa. Pinag-aaralan at 1. AUSTRALIA AND NEW ZEALAND
pinahahalagahan ng mga mamamayan ang kultura ng 2. SINGAPORE
ibang bansa. 3. EUROPE
Ngunit sa kabila ng maraming bunga ng 4. NORTH AMERICA (CANADA AT U.S.A.)
globalisasyon sa aspektong sosyo-kultural, particular 5. UNITED ARAB EMIRATES
sa mga umuunlad na bansa, hindi rin 6. JAPAN
mapapasinungalingan ang negatibong epekto nito sa 7. BAHRAIN
pamumuhay ng mga tao. 8. QATAR
The Endangered Language Project 9. SOUTH KOREA
40% ng 7,000 na umiiral na wika sa mga 10. MACAO
bansa ang nasa peligro ng pagkawala bunsod ng Mga Dahilan ng Pag- alis at Paglipat
patuloy na pag-igting ng globalisasyon na ang 1. Hanapbuhay na makapagbibigay ng malaking
pangunahing isinusulong na wika ay Ingles. kita na inaasahang maghahatid ng
masaganang pamumuhay.
Nalalagay din sa peligro ang ang mga relihiyon bunsod 2. Paghahanap ng ligtas na tirahan.
ng homogenisasyon ng paniniwala. 3. Panghihikayat ng mga kapamilya o iba pang
- SPLIT-LEVEL CHRISTIANITY kamag-anak na matagal ng naninirahan sa
Patuloy din ang paglabnaw ng sistema ng ibang lugar.
pagpapahalaga (value system) ng mga Pilipino dahil 4. Pag-aaral o pagkuha ng mga teknikal na
sa palagiang exposure sa mga kulturang Kanluranin. kaalaman partikular sa mga bansang
- “Pera ko ito, gagastusin ko ito sa paraang industriyalisado.
gusto ko.” Mga Datos at Impormasyon mula sa International
Labor Organization Facts and Figures
Nakakabahala ang labis na pagtalima sa ● Ang ARMM ay isa sa mga pinakamahirap na
kulturang Kanluranin na nagbubunsod nang malalim rehiyon sa buong daigdig.
na kagustuhan ng mga Pilipino na makasunod sa ● Ito rin ay nakakaranas ng ng maraming taong
pamantayan ng kagandahan sa konteksto ng mga lumilipat ng tirahan upang makahanap ng
Kanluraning bansa. panustos sa pang- araw araw na
Patuloy na militarisasyon sa mga pambansang pangangailangan.
minorya gaya ng mga Lumad at iba pa na pilit ● Tinatayang 232 milyong katao ang
pinaaalis sa kanilang mga ansestral na lupain ng mga nandarayuhan sa buong mundo kabuuang 3.1
kompanya ng pagmimina sa bansa. % ng populasyon sa buong mundo.
 ● Ang 48% ng mga immigrante ay kababaihan
na halos dumarami pa para maghanapbuhay.
● Noong taong 2013, nagmula sa Asya ang
pinakamalaking bilang na immigrante na
lumalabas ng kanilang bansa.
● Ang malaking remittance ng mga OFW ay
nagsisilbing salbabida sa pasinghap-singhap
na ekonomiya ng bansa, ngunit ito’y
itinataguyod habang kinakalimuta ang sector
ng industriya na may potensyal ding
maiaambag sa paglago ng ekonomiya.
● Mas nagbebenipisyo ang mga bansang
pinagtatrabahuhan ng mga OFW kaysa sa
Pilipinas dahil ang bawat migranteng Pilipino
ay katumbas ng nawalang skilled na
manggagawa at propesyunal.
● Nagagawa ng mga mauunlad na bansa ang
mamili ng mas murang lakas paggawa.
Habang tumitindi ang kompetisyon sa pagitan
ng mga bansang nasa Third World sa
pagbebenta ng kanilang sariling mamamayan,
lalo naming tuwang-tuwa ang mga employer
na sinasamantala ang karerang pabaratan
(race to the bottom).
Sa pananaliksik ni Tan (2013), pinatunayan
na nakapag-ambag nang malaki ang mga
migranteng manggagawa sa paglago ng
ekonomiya ng pinakamayayamang bansa batay sa
kanilang real gross domestic product.
Mga Panlipunang Epekto ng Migrasyon
Sa isang nanaliksik na pinondohan ni Friedrich
Ebert Stiftung inisa-isa ni Akid (2005) ang epekto ng
migrasyon.
Panlipunang Epekto ng Migrasyon
● Illegal Recruitment
● Biktima ng International Syndicate o
Organized Crime Syndicate
● De-skilling ng mga propesyunal
● Negatibong epekto sa pamilyang Pilipino lalo
na sa mga bata
● Exodus ng mga Nars kasama na ang mga
doktor
- Hahantong sa malubhang krisis
pangkalusugan
Ipinanukala ni Senador Miriam Defensor-Santiago
ang Senate Bill 1779 noong 2007.
Philippine Overseas Employment Andministration
(POEA), Overseas Workers Welfare Administration,
Non- Government
- Krimen
- Imoralidad sa seks
- Psychological Breakdown
- Adiksyon sa Droga
- Pagpapakamatay
- Pumalyang Kasal (broken marriages)
(PANGMATAGALANG PAGHIHIWALAY NG MGA
MAG-ASAWA AT NG KANILANG ANAK)
Dapat bigyang diin na mayorya sa mga OFW
ay nasa kasibulang ng buhay sa kanilang mga prime
year. Nanganaghulugan ito na sa halip na
makapag-ambag sa pag-unlad ng Pilipinas sa
panahong pinakaproduktibo sila mga ,igrante’y
pinagsasamantalahan ng mauunlad na bansa na
nakikinabang ng husto sa kanilang kabataan at
kahusayan.
National Statistical Coordination Board (NSBC)
- Ayon sa NSCB, halos 50% ng mga OFW ang
nasa edad 25-29 at 30-34.
- “Kailan natin mabibigyan ng oporrtunidad sa
trabaho ang pangkat na ito ng mga kabataan
na marami’y katatapos pa lamang ng kolehiyo
upang sila ay direktang makatulong sa
paglago ng ating ekonomiya sa halip na
ekonomiya ng ibang bansa?”
- “Kailan natin maiibsan ang social cost ng
Pinoy diaspora?”