‫ٍْص ظٖ٘ض ػيً٘ اىخطب‪ٞ‬ت‪ٗ ،‬اىبحذ ٍخ٘اطو ٍِ أصو ػقيْت ٗحطش‪ٞ‬س اىؼَي‪ٞ‬ت اىخؼي‪َٞٞ‬ت اىخؼيَ‪ٞ‬ت‪ٗ .

‬ىقس اؼخفبزث ٕصٓ األذ‪ٞ‬طة ببىفؼو‪ ،‬ف‪ ٜ‬مز‪ٞ‬ط‬

‫ٍِ ص٘اّبٖب‪ٍَ ،‬ب ٗطيج ئى‪ ٔٞ‬اىسضاؼبث ٗاألبحبد ف‪ ٜ‬ػسز ٍِ فطٗع ػيً٘ اىخطب‪ٞ‬ت‪ ،‬ذبطت ٍب ‪ٝ‬خظو ٍْٖب بشنو ٍببشط ببىفؼو اىخؼي‪َٜٞ‬‬
‫ٗبشطٗط ئّضبظٓ‪ٕٗ .‬نصا حٌ اؼخزَبض ٍؼط‪ٞ‬بث فيؽفت اىخطب‪ٞ‬ت ف‪ ٜ‬ححس‪ٝ‬س ٕسف‪ٞ‬ت اىخطب‪ٞ‬ت ٗق‪َٞ‬خٖب ٗئٍنبّبحٖب ‪.‬مَب حٌ اؼخزَبض ٍؼط‪ٞ‬بث‬
‫ؼ‪ٞ‬ن٘ى٘ص‪ٞ‬ت اىخطب‪ٞ‬ت ف‪ ٜ‬ححس‪ٝ‬س أؼبى‪ٞ‬ب اىخؼبٍو ٍغ اىَخؼيٌ‪ٗ .‬حٌ مصىل اؼخزَبض ٍؼط‪ٞ‬بث ؼ‪ٞ‬ن٘ؼ٘ؼ‪٘ٞ‬ى٘ص‪ٞ‬ت اىخطب‪ٞ‬ت ف‪ ٜ‬ضطس اىظ٘إط‬
‫اىؽ‪ٞ‬ن٘ؼ٘ؼ‪٘ٞ‬ى٘ص‪ٞ‬ت اىؽبئسة زاذو اىفظو‪ٗٗ ،‬ػ‪ٍ ٜ‬ؽخ٘‪ ٙ‬اىؼالقبث ب‪ ِٞ‬اىَخؼيَ‪ٗ ِٞ‬اىَسضغ‪ٗ ،‬ضبظ ػ٘اٍو ححؽ‪ٍْ ِٞ‬بخ اىفظو ى‪ٞ‬نُ٘‬
‫أضض‪ٞ‬ت حؼيٌ ٍالئَت حقب‪ٗ .‬حٌ أ‪ٝ‬ضب اؼخزَبض ٍؼط‪ٞ‬بث ؼ٘ؼ‪٘ٞ‬ى٘ص‪ٞ‬ت اىخطب‪ٞ‬ت ف‪ ٜ‬ئزضاك ٗٗػ‪ ٜ‬اىبؼس االصخَبػ‪ ٜ‬اىص‪ٝ ٛ‬خحنٌ ف‪ ٜ‬اىؼَي‪ٞ‬ت‬
‫اىخؼي‪َٞٞ‬ت اىخؼيَ‪ٞ‬ت ٍٗرخيف اىخأر‪ٞ‬طاث اىخ‪ٝ ٜ‬حسرٖب ف‪ٖٞ‬ب ‪.‬‬
‫مو ٕصٓ االؼخزَبضاث ٗغ‪ٞ‬طٕب‪ ،‬اّؼنؽج ػي‪ ٚ‬اىؼَو اىخؼي‪ َٜٞ‬زاذو اىفظو‪ ،‬فظبض ىعاٍب ػي‪ ٚ‬اىساضؼ‪ٗ ِٞ‬اىََبضؼ‪ ِٞ‬ىؼَي‪ٞ‬ت اىخؼي‪ ،ٌٞ‬أُ‬
‫‪ٝ‬خَزي٘ا ػسزا ٍِ اىَفبٕ‪ٗ ٌٞ‬اىخظ٘ضاث اىخ‪ ٜ‬حؽخْس ئى‪ٖٞ‬ب اىََبضؼت اىخؼي‪َٞٞ‬ت ػي‪ ٚ‬ض٘ء اىس‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ل ‪.‬‬
‫فَب ٕ٘ ٕصا اىس‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ل ؟ ٍٗب اىفطق ب‪ ِٞ‬اىس‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ل اىؼبً ٗاىربص ؟‬

‫م فهوم الديداكتيك‪:‬‬
‫حْحسض ميَت ز‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ل‪ ٍِ ،‬ح‪ٞ‬ذ االشخقبق اىيغ٘‪ ٍِ ،ٛ‬أطو ‪ّ٘ٝ‬ب ّ‪ didactikos ٜ‬أٗ ‪ٗ ،didaskein‬حؼْ‪ ٜ‬حؽب قبٍ٘غ ضٗب‪ٞ‬ط اىظغ‪ٞ‬ط‬
‫زضغ أٗ ػيٌٌّ ‪ٝٗ " enseigner.‬قظس بٖب اططالحب‪ ،‬مو ٍب ‪ٖٝ‬سف ئى‪ ٚ‬اىخزق‪ٞ‬ف‪ٗ ،‬ئى‪ٍ ٚ‬ب ىٔ ػالقت ببىخؼي‪. ٌٞ‬‬ ‫‪ٌّ " ،Le Petit Robert‬‬
‫ٗىقس ػطف دمحم اىسض‪ٝ‬ش‪ ،‬اىس‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ل ف‪ ٜ‬مخببٔ " ححي‪ٞ‬و اىؼَي‪ٞ‬ت اىخؼي‪َٞٞ‬ت "‪ ،‬مَب ‪ٝ‬ي‪ ٜٕ " :ٜ‬اىسضاؼت اىؼيَ‪ٞ‬ت ىططق اىخسض‪ٝ‬ػ ٗحقْ‪ٞ‬بحٔ‪،‬‬
‫ٗألشنبه حْظ‪ٍ٘ ٌٞ‬اقف اىخؼي‪ ٌٞ‬اىخ‪ٝ ٜ‬رضغ ىٖب اىَخؼيٌ‪ ،‬قظس بي٘ؽ األٕساف اىَْش٘زة‪ ،‬ؼ٘اء ػي‪ ٚ‬اىَؽخ٘‪ ٙ‬اىؼقي‪ ٜ‬اىَؼطف‪ ٜ‬أٗ االّفؼبى‪ٜ‬‬
‫اى٘صساّ‪ ٜ‬أٗ اىحػ حطم‪ ٜ‬اىَٖبض‪ ،ٛ‬مَب حخضَِ اىبحذ ف‪ ٜ‬اىَؽبئو اىخ‪ٝ ٜ‬ططحٖب حؼي‪ٍ ٌٞ‬رخيف اىَ٘از‪ْٕ ٍِٗ .‬ب حأح‪ ٜ‬حؽَ‪ٞ‬ت " حطب‪ٞ‬ت‬
‫اىَطامع اىضٖ٘‪ٝ‬ت ) اىَطبقت ف‪ٍْٖ(ٜ‬ض‪ٞ‬ت اىخسض‪ٝ‬ػ )ذبطت " أ‪ ٛ‬ذبطت بخؼي‪ ٌٞ‬اىَ٘از اىسضاؼ‪ٞ‬ت (اىس‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ل اىربص أٗ ز‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ل اىَ٘از) أٗ‬
‫اىس‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ل اىؼبً)‪ ،‬اىخ‪ ٜ‬حٖخٌ بَرخيف اىقضب‪ٝ‬ب اىخطب٘‪ٝ‬ت‪ ،‬بو ٗببىْظبً اىخطب٘‪ ٛ‬بطٍخٔ ٍَٖب )ىيخطب‪ٞ‬ت ٗ اىخن٘‪ ،) ِٝ‬ف‪ٍ ٜ‬قببو اىخطب‪ٞ‬ت اىؼبٍت‬
‫‪ ".‬مبّج اىَبزة اىَيقْت‬
‫ٗضغٌ ٍب ‪ٝ‬نخْف حؼط‪ٝ‬ف اىس‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ل ٍِ طؼ٘ببث فاُ ٍؼظٌ اىساضؼ‪ ِٞ‬اىَٖخَ‪ ِٞ‬بٖصا اىحقو‪ ،‬ىضئ٘ا ئى‪ ٚ‬اىخَ‪ٞٞ‬ع ف‪ ٜ‬اىس‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ل‪ ،‬ب‪ّ٘ ِٞ‬ػ‪ِٞ‬‬
‫ٗاىس‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ل اىربص‪ .‬اىس‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ل اىؼبً أؼبؼ‪ٝ ِٞٞ‬خنبٍالُ ف‪َٞ‬ب ب‪َْٖٞ‬ب بشنو مب‪ٞ‬ط ‪.‬‬
‫الديداكتيك الﻌﺎﻣﺔ‪Didactique générale:‬‬
‫ٕٗ‪ ٜ‬اىخ‪ ٜ‬حؽؼ‪ ٚ‬ئى‪ ٚ‬حؼَ‪ ٌٞ‬ذالطت خبئضٖب ػي‪ٍ ٚ‬ضَ٘ع اىَ٘از اىخؼي‪َٞٞ‬ت‪ .‬ئش حٖخٌ بسضاؼت اىق٘اّ‪ ِٞ‬اىؼبٍت ىيخسض‪ٝ‬ػ ٗ ٍب ‪ٝ‬ططحٔ ٕصا‬
‫ألذ‪ٞ‬ط ٍِ قضب‪ٝ‬ب ػي‪ٍ ٚ‬ؽخ٘‪ ٙ‬اىْقو اىس‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ن‪ ٜ‬ىيَؼطفت اىؼبىَت ئى‪ٍ ٚ‬ؼطفت ٍسضؼ‪ٞ‬ت‪ ٗ ،‬مصا ػي‪ٍ ٚ‬ؽخ٘‪ ٙ‬اىَزيذ اىس‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ن‪ٍٗ ٜ‬ب حز‪ٞ‬طٓ‬
‫اىخفبػالث اىْؽق‪ٞ‬ت ب‪ ِٞ‬أقطببٔ اىزالد ٍِ حؽبؤالث‪ٍٗ ،‬ب ‪ٝ‬قً٘ ػي‪ ٔٞ‬اىؼقس أٗ اىخؼبقس اىس‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ن‪ ٍِ ٜ‬ححس‪ٝ‬س ىَٖبً ٗ أزٗاض ٗ ٗظبئف مو ٍِ‬
‫اىَسضغ ٗاىَخؼيٌ‪.‬‬

‫الديداكتيك الﺨﺎﺻﺔ‪Didactique spéciale :‬‬

‫ٕٗ‪ ٜ‬اىخ‪ ٜ‬حٖخٌ ببىْشبط اىخؼي‪ َٜٞ‬زاذو اىقؽٌ ف‪ ٜ‬اضحببطٔ ببىَ٘از اىسضاؼ‪ٞ‬ت‪ ،‬أ‪ ٛ‬ف‪ ٜ‬اىخفن‪ٞ‬ط ف‪ ٜ‬األٕساف اىخطب٘‪ٝ‬ت ىيَبزة ٗبْبء اؼخطاح‪ٞ‬ض‪ٞ‬بث ىخسض‪ٝ‬ؽٖب‪.‬‬
‫مأُ ّق٘ه ز‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ل اىط‪ٝ‬بض‪ٞ‬بث أٗ ز‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ل اىف‪ٞ‬ع‪ٝ‬بء أٗ ز‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ل اىخبض‪ٝ‬د‪...‬‬

‫ٗ‪ٝ‬صٕب اىس‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ن‪ ُ٘ٞ‬ئى‪ ٚ‬أُ ئزضاس اىَبزة اىسضاؼ‪ٞ‬ت ضَِ إخَبٍبث اىس‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ل ّببغ ٍِ مُ٘ ٕصٓ األذ‪ٞ‬طة ى‪ٞ‬ؽج ٍضطز حبؽ‪ٞ‬ظ ٗ اذخعاه ىيَؼطفت‬
‫اىؼبىَت بو ٕ‪ ٜ‬بْبء صس‪ٝ‬س ال ‪ٝ‬ؽخط‪ٞ‬غ أُ ‪ٝ‬قً٘ بٔ ئال اىَرخض‪ .‬فٖصا األذ‪ٞ‬طٕ٘ اىَإٕو ىخظْ‪ٞ‬فٖب ٗئزذبه اىخؼس‪ٝ‬الث اىضطٗض‪ٝ‬ت ػي‪ٖٞ‬ب‪ ،‬أ‪ ٛ‬أُ اّخقبء‬
‫ٗحطح‪ٞ‬ب ٍب ‪ْٝ‬بغ‪ ٜ‬حؼئَ ٍِ ططف اىخيَ‪ٞ‬ص ٍِ ٍؼبضف ٗقضب‪ٝ‬ب حبض‪ٝ‬ر‪ٞ‬ت ئَّب ٍِٕ٘ شأُ اىَرخض ف‪ ٜ‬اىخبض‪ٝ‬د‪ٍٗ ،‬ب ‪ْٝ‬بغ‪ ٜ‬حؼئَ ف‪ ٜ‬اىط‪ٝ‬بض‪ٞ‬بث ٕ٘‬
‫ٍِ شأُ اىَرخض ف‪ٖٞ‬ب ٕٗنصا‪.‬‬

‫اُ زضاؼت اىَبزة اىخؼي‪َٞٞ‬ت ٕ‪ٍ٘ ٜ‬ض٘ع اىس‪ٝ‬سامخ‪ٞ‬ل اىربطت‪.‬‬

‫‪ 130‬مريم الفدار‬ ‫‪ 124‬سعاد حوضي‬ ‫‪ 114‬عبد السالم اللجائي‬

‫‪ 139‬فاطمة الزهراء فردوسي‬ ‫‪ 129‬دمحم عزوزي‬ ‫‪ 120‬كوثر الدشاش‬

‫‪ 134‬جمال بلعتيق‬