UNIVERSITY OF MINDANAO

Digos-Campus

PROFESSIONAL SCHOOL

S. Y. 2018-2019

Unang Semestre

Pahambing na Pag-aaral ng mga Prinsipal na Wika sa Pilipinas

FIL. 403
 Isinumite ni:

Rona Mae E. Loon

Isinumite Kay:

Gina Fe J. Nazareno, MAED

Mga Prinsipal na Wika ng Pilipinas

Prinsipal na Bilang ng Tawag sa Tao Rehiyon Mga Pinagmulan Pinagmulang

Wika taong Lalawigan ng Wika pangalan ng
nagsasalita wika
Tagalog 45 milyon Tagalog/Pilipi Rehiyon IV Calamba, Isa sa Ang tagalog ay
Laguna, pangunahing hinago sa
 no Batangas, Rizal, wika ng Pilipinas salitang
Quizon,Marindu at sinasabing ito taga-ilog,galing
qui,Romblon, ang de facto sa unlaping taga-
Palawan ngunit hindi de na
jurena batayan nangangahuluga
sa isang ng “katutubo
pambansang ng” na
wikang Filipino dinaragdag sa
harap ng
salitang ilog o
“naloy” (tagal)
kaya’t may ibig
sabihing “mga
taong nagbuhat
sa matandang
kabihasnano sa
daluyan ng
tubig.

Ilocano 20 milyon Ilocano Rehiyon I Ilocos Norte, Lingua Franca ng

Ilocos Sur, La halos kabuuan
Nagmula sa “I”
Union, ng hilagang
na ibig sabihin
Pangasinan Luzon lalo na sa
ay nagmula o
rehiyon ng
from; “looc”-
Ilocos, sa lambak
 ng Cagayan at sa baybay o bay.
maraming
bahagi ng Abra
at Pangasinan.

Pangasinense 1.2 milyon Pangasinense Rehiyon I Alaminos, Pangasinense ay Ang salitang

Urdaneta,dagup nasasailalim sa “Pangasinan” ay
an, San Carlos sangay nangangahuluga
Malayo-polinesi ng “Lupain ng
an ng pamilya ng asin” kinuha ito
wikang sa salitang ugat
Austronesian na asin na
salitang asin sa
Pangasinan.

Kapampangan 1.9 milyon Kapampangan, Rehiyon III Pampanga,Tarlac, Ang Nagsimula sa

Pampango Capas,Bataan,Nue Kapampangan ay salitang ugat na
va Ecija, Bulacan isa sa mga pampang na ang
pangunahing wika ibig sabihin ay
ng Pilipinas Tabing-ilog

Bikolano 2.5 milyon Bikolano at Rehiyon V Camarines Bikol Naga Isang diyalekto
Agta,Tabangon,I Norte,Camarines sa Coastal Bikol
tom,Simaron,Ka Sur,Catanduanes na nakabatay sa
bihug,Taboy ,Albay,Sorsogon, Canaman,Camar
Masbate ines Sur
Cebuano Humigit Bisaya Rehiyon VII Bohol,Cebu,Negr Lingua Franca ng Ang pangalang
kumulang 20 os Oriental, katimugang Cebu ay isang
milyon bilang Siquijor Luzon pagkakastila ng
unang wika at 11 orihinal na
milyon bilang katutubong
pandagdag na
wika

Hiligaynon 7 milyon Ilonggo Rehiyon VI Ilo-ilo, Capiz at Lingua Franca ng Nangangahuluga

Negros Western Visayas ng
Occidental,Guim umagos/paagusi
aras,Antique,Akl n ang salitang
an ugat na
hiligaynon na
“ilig” sa
kadahilanang
patungkol ito sa
tubig na
bumabalot sa
buong isla.

Waray 3.1 milyon Waray Rehiyon VIII Samar, Hilagang Sinasalita ito sa Ang pangalang
Samar, Silangang Eastern Visayas Waray ay
Samar,Leyte, nangangahuluga
Biliran ng “wala” na
karaniwang
 nariring sa mga
hindi nagsasalita
nito.

Hambingan ng Walong Prinsipal na Wika

PAMPANITIKAN

Prinsipal na Pamahiin Pagdiriwang/ Awiting-bay Tula Epiko

Wika Pista an

Tagalog Bawal magpakuha ng larawan Panagbenga Kundiman, Kalupi ng Puso, Kumintang

na tatlo lamang dahil Festival, Dalit, Manggagawa,isan
mamamatay ang isa,Hindi Pahiyas,Carabao Kumintang, g Punong Kahoy
dapat magwalis kapag may Festival Oyayi, Diona,
patay sa bahay,Ang babaing Talindaw,
buntis na mahilig kumain ng Soliranin,Samb
kambal na saging ay otani,
 mag-aanak ng kambal na Dung-aw,
sanggol Ogasyon

Ilocano Habang naglalamay, dapat Batac Pista ng Pinagbiag, Nalpay a Biag ni Lam-ang
gising ang mga miyembro ng bayan,Kannawida Dallot,Arikenk Namnama,Ta
pamilya at binabantayan ang n en,Hele,Baden nuypa no agayatac
namatay. Festival,Pamulina g,Dung-aw,
wen Dasal na
Magsusuot ng itim na damit
Festival,Tan-ok ni patungkol sa
at itim na manto upang
Ilocano Mangmangkik.
matakpan ang ulo o
balikat.Bago ilabas ang
kabaong, dapat sarado lahat
ng bintana ng bahay at kahit
saang bahagi ng bahay ay
dapat walang hihipo.

Pangasinense Ang hilot sa kanila ay hindi ,Sigay Festival, Adios, Malinak Tambal na Alamat ng
sinusundo bagkus gumagawa Bagoong Lay Labi banal,Alipanos ta Bayambang
lamang sila ng ingay para Festival, Talong Ermen,
siyang pantawag sa hilot at Festival Panangibanat,Ban
pantaboy rin ang ingay sa mga aan,Say irap na
malignong nag-aabang sa Panag-bilay,Baeli
sanggol, pagkatapos ng kasal
 inihahatid ng banda ang mga
bagong kasal bilang pagbugaw
sa masamang pangitain

Kapampangan Bawal maggupit ng kuko sa Sisig Basulto,Pamur Pawis ng Tinta Rihawani

gabi,bawal mag-ingay kapag Festival,Tigtigan i,Pang-obra,
may nanganak,huwag gumala Terakan Queng Paninta,Karag
sa Friday the 13th,huwag Dalan,Ligligan atan,Diparan,B
gumising ng alas tres ng Parul,Mal a aldo o ulaklakan,Gos
umaga sapagkat may dadalaw San Pedro kutod o,Sapataya,
na espiritu. Lenten Rites

Bikolano Kapag may paru-paru sa Tinagba Festival Abiyabi, Usaping ina at Ibalon
bahay ibig sabihin may Ambahan,Ang anak, Summer was
kaluluwa na bumibisita,bawal oy,Kunigrat,Da a fast train
dederetso sa bahay kapag niw, Horasa, without
bagong dalo sa patay,Bawal Hudlo, terminal,Ritwal
magwalis sa gabi, Homolo,
Panayoknok,
Kulintang
Dumago,
Tigay,

Cebuano Hindi magwawalis sa ilalim ng Sinulog Festival ng Dandansoy,Pam Sinugdan ng Haraya, Lagda,
kabaong ng patay dahil Cebu uwa sa Bata,Ug Katapusan, Maragtas, Labaw
mayroong susunod na Binhi,TubaUwak Patayng-Buhi, Mga
 mamamatay,Ang paghahanda ug Banog,Ay tawo sa Donggon
ng Kasal ay gaganapin sa Kalisud, I am Dalan,Hikalimtan,
bahay ng lalaki at ang Angi,Walay Gugma ug
gagastuhin ay sagot lahat ng Angay ang Bahandi,
Kamingaw,Gind
lalaki,Naglalagay ng dahon ng
aya,Tinikling,
pomelo sa ilalim o silong ng
bahay para maalis ang mga
masasamang espiritu.

Hiligaynon Paghagis ng bigas sa mga Ati-atihan, Ang Misyon Hinilawod

bagong kasal ay Halaran,
nangangahulugang pagbibigay Dinagyang,
ng kasaganahan sa bagong Masskara
kasal,ang maaraw na panahon
ng kasal ay nangangahulugan
daw ng napakaligayang
pagsasama.

Waray Ang lamay sa waray ay Kapistahan ni Dandansoy, Hinagpis ng isang Maragtas

kalimitang tumagal hanggang Senor San Antonio Iroy nga Tuna taga-Bayan
limang araw o hanggang sa de Padua
dumating ang kanilang
kamag-anak mula sa malayo.
Ang mga myembro ng pamilya
ay nagbabakasyon para
 mapanatili ang pagpupuyat.

BALARILA
Hambingan ng Walong Prinsipal na Wika ng Pilipinas

Pangngalan
Tagalog Ilokano Pangase Kapamp Bikolano Cebuan Hiligayn Waray
nense angan o on
Ibon billit Taras/ma ayup Gamgam langgam pispis tamsi
nok /bayong

Bahay balay Abong Bale harong Balay Bahayon Panimal

ay
Ina inang ina Ima Ina Inahan Iloy Iroy
Tiyo angkle imeng Bapa amaon Uyuan Bata Bug-to
Lolo apong laki Ingkong lolo Apohan Uyong apoy

Hambingan ng Walong Prinsipal na Wika ng Pilipinas

 Panghalip

Tagalog Ilokano Pangase Kapamp Bikolano Cebuano Hiligayn Waray

nense angan on
ako siak siak acu Sakuya/sak ako Akon/nako ak
o/saako n

kami dakami sikami Itamu,ta Samuya/sa kami Namon/am

mu mo/kanam on
o/saamo

siya isuna sikato iya Saiya/kaniy siya Iya/niya

a

kita sika sikami mi Satuya/sat kita Aton/naton

o/saato/
 ganito kastoy aya ini ini kani sini

Hambingan ng Walong Prinsipal na Wika ng Pilipinas

Pang-uri

Tagalog Ilokano Pangase Kapamp Bikolano Cebuano Hiligayn Waray

nense angan on

Maganda napintas magana Malagu’ Magayon matahom Kaanyag/ mahusay

katahum

Malapit asidig asingger Malapit harane Duol lapit Hirane

Masipag nagagit Kugihan
Mabagal kapsot mabayag Mabagal Maluhay Hinay Atrasado

Matapang Na ongit Pusoanon Isug maisog

Hambingan ng Walong Prinsipal na Wika ng Pilipinas

Pandiwa

Tagalog Ilokano Pangase Kapamp Bikolano Cebuano Hiligayn Waray

nense angan on

TAKBO Ag taray batic dalagan Dagan Dalagan

LAKAD Ag lakad Baktas lakat
magna
AWIT kanta togtog kanta Kanta kanta
LIGO digos Ligo ligo
KAIN mangan Akan Mangan kaon Kaon kaon

Hambingan ng Walong Prinsipal na Wika ng Pilipinas

MGA PANANONG

Tagalog Ilokano Pangase Kapamp Bikolano Cebuan Hiligayn Waray

nense angan o on
PAANO Inan ano panonto Pilan pano Geunsa Paano Gin-aan
o

SAAN Aden no iner Nokarin saen Asa Di-in hain

ya
KAILAN Kat no Kapigan kapilan Sano Kanus-a San-o San-o

ANO En nya antoy Nanu ano Unsa Ano ano

SINO Sin no Siopa/si Ninu sirisay Kinsa Sin-o Hin-o

o/si

Hambingan ng Walong Prinsipal na Wika ng Pilipinas

MGA PANGUNGUSAP
Tagalog Ilokano Pangase Kapamp Bikolano Cebuan Hiligayn Waray
nense angan o on
MAHAL Ay ayatin Inaro ta Kalugura Namomo Gehigug Palangga Pinaura
KITA ka ka n daka tan taka ma tika ko ikaw ta ikaw
MAGAN Naimbag Masantos Mayap Marhay Maayong Ma-ayon Maupay
DANG na ya sakbay ayabak na aga buntag g aga nga aga
UMAGA aldaw
ANONG Inya te Antoy Nano ka Ano an Unsay Ano imo Ano it
PANGAL nagan ngaran lagiu? pangaran imong ngalan? imo
AN MO? mo? mo? mo ngan? ngaran?
MAGAN Napintas Marhay Maayong Maayong Maupay
DANG na na Adlaw adlaw nga
ARAW aldaw aldaw adlaw
MAGAN Naimbag Masanto Mayap a Marhay Maayon Maayong Maupay
DANG na rabie s ya labi bengi na g Gabie gab-i nga
GABI banggi gab-i