გნოსეოლოგია

შემეცნების თეორია

 ბერძ. gnoseos ცოდნა

 logos სიტყვა, ცნება, მოძღვრება, შემეცნება

მოძღვრება შემეცნების ბუნების და კანონზომიერებების

შესახებ
 შემეცნების საფეხურები
გრძნობად-ემპირიული თეორიულ-აბსტრაქტული

შეგრძნება ცნება

აღქმა (დაკვირვება,
მსჯელობა
ცდა, ექსპერიმენტი)

წარმოდგენა დასკვნა
 შემეცნების გრძნობად-ემპირიული საფეხური

• შეგრძნება არის ცოდნის პირველადი წყარო. მისი მეშვეობით მოგვეცემა არა საგნები, არამედ საგნის
თვისებები. საგანს აკლია გარკვეულობა და მთლიანობა. შეგრძნების საფეხურზე საგნის შესახებ
მონაცემები არის სუბიექტური. შეგრძნების თავისებურება იმაში მდომარეობს, რომ შეგრძნებების
სიცხადე დამოკიდებულია გამღიზიანებლის ინტენსივობდაზე და შეგრძნების ორგანოს
შეგრძნება მდგომარეობაზე.

• მისი მეშვეობით ადამიანს მიეცემა საგანი მთლიანად და არა მისი ცალკეული

თვისებები. შეგრძნებათა მონაცემების სინთეზირება აღქმის გზით მთლიანდება.
აღქმა შეზღუდულია დროსა და სივრცეში. მხოლოდ იმ საგნის აღქმაა შესაძლებელი
,რომელიც არსებობს აქ და ახლა.
აღქმა

• მისი მეშვეობით ადამიანი გადალახავს დრო-სივრცით შეზღუდულობას და

წარმოიდგენს, რაც მის თავლწინ არ იმყოფება.
წარმოდგე
ნა
შემეცნების გრძნობად საფეხურზე - ერთი საგნის შემეცნება.

აბსტრაქტულ-თეორიულ საფეხურზე - საგნის შესახებ მოპოვებული

ცოდნის განზოგადება.
 შემეცნების თეორიულ-
აბსტრაქტული საფეხური
•საგანთა გარკვეული სიმრავლის აუცილებელი, საყოვეთაო და არსებით ნიშანთა ერთობლიობა. ცნების
შექმნა იწყება საგნის თვისებათა ანალიზით. გამოიყოფა ისეთი თვისებები, რომლის გარეშეც ამ საგნის
წარმოდგენა შეუძლებელია. ხდება ამ თვისებების გაერთიანება/სინთეზი. სინთეზის შედეგად მიღებული
მთლიანობა განზოგადდება მსგავსი საგნის მიმართ და საყოველთაო ხასიათს იღებს. ცნების მეშვეობით
ცნება გადაიჭრა მრავალფეროვანი სამყაროს გააზრების პრობლემა. ცნება არის საგანთა მარტივი აღწერის დონე.

•მსჯელობით მტკიცდება ან უარიყოფა რაიმე სინამდვილის შესახებ. მსჯელობა შეიძლება იყოს ჭეშმარიტი ან
მცდარი. სამყარო არის საგანთა და მოვლენათა კანონზომიერი კავშირების მთლიანობა. სამყარო აღიწერება
მსჯელობებით.
მსჯელობა

•დასკვნა არის გარკვეული წესით აგებული მსჯელობათა კავშირი. დასკვნას აქვს ორი წანამძღვარი, საიდანაც
გამომდინარეობს ლოგიკური აუცილებლობით მესამე მსჯელობა - დასკვნა. დასკვნა არის ახალი ცოდნის
მიღების წესი.
დასკვნა
 მოსაზრებების სწავლებისა და შემეცნების
ურთიერთმიმართების შესახებ

I. ერთი და იგივეა.
II. ავტონომიური პროცესებია.
III. სწავლების ბუნება და კანონზომიერება
განპირობებულია შემეცნების კანონზომიერებით.
 შემეცნება და სწავლა

განსხვავება მსგავსება

შემეცნება 1.ობიექტური
სწავლა
უცნობი ობიექტური რეალობის ასახვა
პრაქტიკაში უკვე დადასტურებულის,
სინამდვილის კვლევა- უკვე შემეცნებულის მოსწავლის მოსწავლის
ძიების პროცესი. ცნობიერებაში ასახვის, გაგება- ცნობიერებაში.
შეთვისების პროცესი.
მუდმიბი ძიების 2.ობიექტური
პროცესია. შემოიფარგლება ასაკის შესაბამისი სინამდვილისა და
პროგრამით და შინაარსით. ცნობიერების
თვითმართვადი ორგანიზებული, გეგმაშეწონილი,
პროცესია. დამაკავშირებელი
მართვადი პროცესია, რომელიც რგოლია შეგრძნება.
მოითხოვს ხელმძღვანელს.
 სწავლის პროცესი
კომპონენტები:
გრძნობადი აღქმა,
 ლოგიკური გააზრება - აბსტრაჰირება,
 ცოდნის სისტემაში მოყვანა -
მნიშვნელოვანის გამოყოფა,
 ცოდნის განმტკიცება-გავარჯიშება.
სწავლის პროცესი
ლოგიკური
გააზრება -
აბსტრაჰირება

სწავლის
პროცესი - ცოდნის
მთლიანობითი სისტემაში
გრძნობადი
და ურთიერთ მოყვანა -
აღქმა
თანმხლები მნიშვნელოვანი
კომპონენტების ს გამოყოფა
ურთიერთობა

ცოდნის
განმტკიცება-
გავარჯიშება.
სწავლების დიდაქტიკური
პრინციპები
შეგნებულობისა და
აქტიურობის
პრინციპი

სწავლების სისტემურობისა /
თვალსაჩინოე
ბის პრონციპი დიდაქტიკური თანმიმდევრულ
ობის პრინციპი
პრინციპები

ცოდნის
მტკიცედ
შეთვისების
პრინციპი
 ზეპირსიტყვიერი
მეთოდი

პრაქტიკული წიგნზე მუშაობის

მუშაობის მეთოდი მეთოდი

სწავლების
მეთოდები

უშუალო
დაკვირვების
წერითი მუშაობის მეთოდი
მეთოდი (ლაბორატორიული
მუშაობა და
დემონსტრირება)
 სწავლების ფსიქოლოგიური საფუძვლები

• მთლიანი, პიროვნებისეული ფენომენია.

 აღქმა
 ყურადღება
 მეხსიერება
 აზროვნება
 ფანტაზია
 ემოცია
 ნებისყოფა
• ნებელობითი პროცესია - მოტივაცია