Multimedia

Kapitulli 1:
Cfare eshte Multimedia?
Permbajtja
• Hyrje
• Cfare eshte Multimedia
• Zhvillimi i Multimedias
• Kategorite kryesore te titujve multimediale
• Perdorimi i Multimedias
• Shperndarja e titujve multimediale
• Perdorimi jo i pershtatshem i titujve
multimediale
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 2
Hyrje – Pak histori
• Termi Multimedia – nje nga termat me te
perdorur
• Tre dekada me pare konsiderohej nje fushe
kerkimore e re
• Sot nje fushe e zhvilluar dhe nje industri gjigande
• Teknologjia e Multimedias ka ndryshuar me
ritme te medha
• Shtrihet ne cdo aspekt te jetes se perditshme
– Internet, email, celular, televizor
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 3
Hyrje – Zhvillimet paralele

• Teknologjia MM ka shnderruar pajisjet

kompjuterike ne pajisje bashke-biseduese
• Shperndarja e permbajtjeve MM eshte nje nga
zhvillimet me te rendesishme te komunikimit
• Zhvillimi i teknologjise ka ndryshuar menyren e
komunikimit
• Epoka dixhitale lehteson shperndarjen e te
dhenave te ndryshme
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 4
Hyrje – Multimedia dhe tregu

• Multimedia ofron mundesi te medha per biznese

– Ofruesit e sherbimeve terheqin kliente te rinj
– Rritin besnikerine e klienteve aktuale
– Rritin te ardhurat mesatare per perdorues
• Kerkesa po transformohet
– Nga konsumim pasiv ne bashkeveprues
• Industria e telekomunikacionit po riformohet
– Drejt informacionit dhe sherbimeve MM interaktive
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 5
Cfare eshte MM? - shembuj
• Shembulli 1:
– Nje student ne laboratorin e kompjuterave
– Ne ekran shfaqet menuja dhe ai zgjedh “Biologji”
– Shfaqet menu tjeter dhe zgjedh temen mbi ADN
– Programi e pyet nese deshiron test apo shpjegim
– Studenti zgjedh shpjegim, shfaqet ADN ne 3D dhe
audio shoqeron pamjet
– Studenti mund te perserite, te beje
test, te ndaloje, te dale nga programi

3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 6

Cfare eshte MM? - shembuj
• Shembulli 2:
– Nje femije zgjidh probleme matematikore
– Numrat shfaqen ne ekran
– Femija kryen llogaritjet dhe shtyp pergjigjen
– Pas tre pergjigjesh te sakta femija fiton cmim: nje loje
– Loja i mundeson te gjuaje nje objekt ne hapesire
– Cdo gjuajtje e sakte i jep nje sasi pikesh

3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 7

Cfare eshte MM? - shembuj
• Shembulli 3:
– Nje perdorues qendron perpara nje kioske
– Cdo buton perfaqeson nje zgjedhje per makinen
– Pas cdo zgjedhjeje shfaqet makina e rikonfiguruar
– Perdoruesi nget makinen virtualisht per ta testuar
– Perdoruesi mbaron me aplikimin kontakton dhe pyet
per makinen e konfiguruar prej tij

3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 8

Cfare eshte MM? - shembuj
• Shembulli 4:
– Nje mekanik i kompanise Western Airlines
– Kompania bleu 5 avione Boeing 777
– Xhon eshte trajnuar per riparimin e sistemit te uljes
– Ai ulet para kompjuterit dhe klikon mbi modulin e
trajnimit te deshiruar
– Programi perdor animime, tinguj
– Pasi kompleton nje pjese te mekanizmit,
ben testim ne nje ambient te simuluar

3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 9

Cfare eshte MM? - perkufizim
Nocioni i Multimedias Perbehet nga dy fjale:
– Multi (Latin)= shume;
– Medium (Latin) = Nje substance permes se ciles
mbartet apo transmetohet dicka

Multimedia merr kuptime te ndryshme

– Nje shites PC e sheh si nje PC te afte per te shfaqur
video dhe audio
– Nje shites sherbimesh TV e sheh si nje TV kabllor
interaktiv, ose TV kabllor me internet
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 10
Perfundimi – nuk ka perkufizim universal
Cfare eshte MM? - perkufizim
• Perkufizime te ndryshme per MM:
– Prezantimi i permbajtjes qe mbeshtetet mbi grafiken
dhe tekstin

– Kombinimi i mediave dixhitale si tekst, grafike, audio,

video dhe animim ne 1 prezantim /aplikim interaktiv,
per te percjelle 1 mesazh/informacion per audience

– Aplikim, qe perdor si avantazh shume modalitete, si

tekst, imazhe, grafike, animim, video, tinguj (perfshire
3/27/2019 fjalimet), dhe gjithashtu
Dr. Gloriandonje
Tyxhari lloj interaktiviteti 11
Cfare eshte MM? - perkufizim
• Perkufizime te ndryshme per MM:
– Multimedia është çdo kombinim i tekstit, artit, tingullit,
animacionit, dhe videos. Ajo u shperndahet perdoruesve me
ane te mjeteve elektronike ose dixhitale. Zhvillimi i nje projekti
multimedial kerkon aftesi krijuese, teknike, organizative, dhe
te biznesit. Tay Vaughan
Multimedia : Making it work 7th Ed.

– Multimedia eshte paraqitja e nje aplikacioni kompjuterik

(zakonisht interaktiv) , duke perfshire elemente te mediave te
tilla si grafika, teksti, video, animacioni dhe tingulli ne
kompjuter.” Stephen Mc Gloughlin
Multimedia: Concepts & Practice

3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 12

Cfare eshte MM? - perkufizim
• Perkufizimi i pergjithshem:
– MM eshte nje proces komunikimi interaktiv, i bazuar
ne kompjuter dhe qe nderthur elementet tekst,
grafik, tingull, animim dhe video

• Tre komponentet kyc:

– Kompjuteri
– Interaktivitet
– Elementet perberes
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 13
Cfare eshte MM? - interaktiviteti
• Nje nga komponentet kyc te multimedias
• Aftesia e perdoruesit per te ndervepruar me
programin – e vetmja vecori tipike e MM
• Nje film i kombinon te gjithe elementet MM
– Eshte linear, nuk ka interaktivitet
• Nje film i pare me VCR eshte me interaktiv
– Shikuesi kontrollon volumin, cilesine e imazhit, kohen
• Interaktiviteti ekziston kur perdoruesi percakton
cfare, kur dhe si do ta shohe permbajtjen
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 14
Cfare eshte MM? – PC & elementet
• PC njiheshin per perpunim teksti
– Sot shohim video, fjalime, simulime
– Kombinojne te gjitha elementet e MM

• Gjithsesi, nuk jane te domosdoshme te 5

elementet
– Televizioni kombinon ze, tekst, imazhe: multimedia
– Prezantimet me slide, audio & video: multimedia
– CD me foto dhe audio: multimedia
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 15
Zhvillimi i Multimedias
• Fakte te rendesishme:
Periudha kohore Multimedia PC Tituj te shperndare me CD

1992 1 milion familje 5000

1996 24 milion familje 15000

Sot Cdo PC eshte Multimedia PC Qindra mijera te tille

• Zhvillimi i Multimedias:
– Kendveshtrimi i marketingut
– Kendveshtrimi i perdoruesve
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 16
Zhvillimi i MM – marketingu
• Cmimi
– Cmimet e titujve MM kane rene nder vite(100$, 30$
dhe sot ka shume qe ofrohen falas)
– Cmimet e Multimedia PC kane rene (2500$, 1500$
dhe sot vetem disa qindra $)
• Reklama
– Investime te medha ne hardware dhe software
• Shtimi ne vlere
– Me nje investim minimal, kompjuteri behet qender
argetimi, mjet edukimi dhe marketingu
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 17
Zhvillimi i MM – perdoruesi
• Kontrolli i perdoruesve
– Perdoruesit marrin kontrollin ne MM
– Perdoruesi vendos cfare, kur dhe si te aksesoje
• Individualizimi
– Aftesia e nje titulli MM per te adresuar stile te
ndryshme te mesuari dhe nevojash
– Rregullimi i nivelit te veshtiresise sipas perdoruesit
• Lojrat elektronike
• Veprimi
– Kalimi nga procese pasive
3/27/2019
ne procese aktive
Dr. Gloria Tyxhari 18
Kategorite kryesore
• Titujt MM, nga menyra e perdorimit, ndahen ne:
– Lineare dhe jolineare
• Klasifikimi sipas tregut
– Shtepi, biznes, qeveri ose shkolle
• Klasifikimi sipas perdoruesve
– Per te rritur, femije, mesues ose studente
• Klasifikimi sipas kategorise
– Edukimi, zbavitje ose reference
– Nje titull MM mund te jete ne disa kategori
3/27/2019 • edutainment Dr. Gloria Tyxhari 19
Kategorite kryesore - zbavitje
• Zhvilluesit e lojrave, pionere te multimedias
– Fokusi ka qene te veprimi dhe grafika
• Vemendja ndaj perdoruesit eshte zhvendosur
– Nga veprimet e thjeshta te veprimet me tregime
– Nga lojrat tek zbavitjet
– Nga levizjet fizike tek ato mendore
• Titujt MM inkoorporojne veprimet e shpejta,
ngjyrat e ndezura dhe animimet 3D
– Ofrojne cmime apo vleresime te tjera
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 20
Kategorite kryesore - edukim
• Multimedia ofron menyra te ndryshme te
te mesuarit
– Disa ne grup, disa vetem, disa degjojne me mire
• Multimedia mund ta beje jolinear mesimin
– Perseritim sa here qe duam
• Lejon perdoruesin te marre kontroll
• Multimedia ofron pergjigje dhe vlereson aftesite
– Mesimdhenia behet me zbavitese

3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 21

Kategorite kryesore - komunikim

• Perfshin tituj per marketing, trajnim e prezantim

• Shitesi shet nje produkt/sherbim/ide permes

informimit dhe influences

• Multimedia e ndihmon ate me elementet e saj

– Perdoret gjithnje e me shume CD per shperndarje

3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 22

Kategorite kryesore - komunikim
• Prezantimi
– Mijera prezantime multimediale cdo dite
– MM e ndihmon prezantuesin
• Te terheqe audiencen
• Te perforcoje konceptet baze
• Te gjalleroje prezantimin
• Trajnimi
– Tituj qe lidhen me zhvillimin e aftesive dhe zakonisht
me nje pune te vecante
• Boeing ka nje departament te tere trajnimi
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 23
Kategori te tjera
• Reference
– Shembuj jane enciklopedite, faqet e verdha, fjaloret
– Ne raste te tjera, versione elektronike te librave
– Sfida kryesore, tekst i kerkueshem lehte dhe
perdorim me efektiv i tingujve, videos, animimeve
• Hobi
– E lidhur me zbavitjen
– Shpesh i japin perdoruesit eksperience sensacionale
• Edutainment
– Kombinim i kategorise
3/27/2019
se edukimit dhe zbavitjes
Dr. Gloria Tyxhari 24
Perdorimi i Multimedias
• Multimedia eshte ndikuar nga industri te
ndryshme
– Grafika, fotografia, muzika, publikimet, elektronika

• Fushat e perdorimit te multimedias

– Biznes
– Qeveri
– Edukim
– Argetim
– Komunikim
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 25
Multimedia ne biznes
• Rrjedha kryesore e tregut per titujt MM
• Komunikimi tradicional ndryshon nga ai sot
• Multimedia ndjek komunikimet tradicionale dhe i
kombinon ato, duke ndihmuar ne fusha si
– Shitje
– Prezantime marketing
– Prodhimtari
– Trajnim
– Shitje me pakice
– Informacion per pikatDr. eGloriashitjeve
3/27/2019 Tyxhari 26
Multimedia ne biznes
• Reklama perben nje nga ceshtjet me te
rendesishme
• Ndryshimet me revolucionare i perkasin kesaj
fushe
– Per shkak te zhvillimit te teknologjise
• Disa media qe perdoren per reklamim quhen
multimedia
• Komunikimet B2B krijohen nga biznese, qe
zhvillojne prezantime multimediale te avancuara
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 27
Multimedia ne qeverisje
• Ushtria – nje nga adaptuesit me te hershem
– Laserdisc players, te perdorur ne trajnime
– CD-ROM per dokumentacionet elektronike
• Manualet e sherbimit ndaj nendeteseve nukleare
– Laptop me komunikim celular ne luften e Gjirit Persik
(1991)
– Ushtria tenton te shfrytezoje MM deri ne limite
• MM ndihmon ne realizimin e puneve
administrative dhe interaktivitetin nje me shume
– Kioska per biletat e trafikut, per patentat etj
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 28
Multimedia ne edukim

• Perdoret per te krijuar kurse trajnimi, aplikime

reference
– Studentet mesojne me ritmin e tyre
– E perdorin informacionin e prezantuar ne menyre me
kuptimplote
– Studentet testohen per ceshtje te rendesishme dhe
mund te perseriten pjeset ku shihen mangesi
– Studentet marrin raporte audiovizuale per detyrat
apo projekte te ndryshme
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 29
Multimedia ne edukim
• Multimedia sjell modele te reja ne edukim
• Transformimi i informacionit ne loje apo video e
transformon cdo lende dhe e ben imponuese
• Multimedia per nxenesit parashkollore
– Libra interaktive te krijuar
– Kende lojrash virtuale qe promovojne eksplorimin
– Mund te jape rezultate me te mira se metodat
tradicionale
– Problem mbetet mungesa e fondeve dhe e
teknologjise te mjaftueshme ne institucione
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 30
Multimedia ne argetim

• Aplikimet MM ne argetim, pika me kulmore

– Hobi
– Lojera
– Mjete reference
– Blerje nga shtepia
– Trillime interaktive
• Theksi vihet tek perdoruesi, jo tek prodhuesi
– Shitje mjaft te medha dhe ne rritje te vazhdueshme
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 31
Multimedia ne komunikim
• Ne fillim multimedia ka qene e izoluar
– Hardware te dedikuar
– Aplikime MM per platforma specifike
• Sot, ka nje integrim gjithnje e me te larte
– Ne fushat e biznesit, edukimit dhe argetimit
• Permbajtja merr formen e te dhenave dixhitale
– Rrjetat komp. me tej i komunikojne keto te dhena
• Bizneset perdorin emaile, videokonferenca
• Edukimi tani behet ne formen e edukimit ne
distance
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 32
Multimedia ne komunikim
• Fokus i vecante tek perdoruesi
• Kerkesat ne rritje per akses ndaj telefonise ne
kohe reale kane cuar tek telefonia e levizshme
multimediale
• Numri i perdoruesve mobile eshte rritur me hapa
te shpejte
• Me rritjen e numrit te perdoruesve, rriten dhe
kerkesat per sherbime

3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 33

Faktori njeri
• I rendesishem ne krijimin e perdorimin e
titujve multimediale
– Ata qe e krijojne dhe ata qe e perdorin
• Teknologjia vjen e behet me gjitheperfshirese
– E aksesueshme per cdonjerin qe ka mesazh
• Teknologjia MM ka nje fuqi komunikimi te madhe
• Teknologjia nuk zevendeson talentin
– Shume e rendesishme puna ne grup per projektet
MM
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 34
Faktori njeri – puna ne grup
• Tre drejtimet kryesore
– Krijimtaria, ka te domosdoshme talentin
– Teknologjia, aftesite teknike jane te nevojshme
– Biznesi, njohurite ne biznes sigurojne qe mesazhi te
shkoje aty ku duhet
• Njerez te ndryshem jane ne pika te ndryshme
• Nje grup i vogel personash jane eksperte kudo
– Prodhuesit dhe vizionaret me te mire
• Ne projekte te sofistikuara merret outsourcing
– Kerkohet prodhim paralel
3/27/2019 i proceseve
Dr. Gloria Tyxhari 35
Pse Multimedia?
• Lehtësi përdorimi
• Ndërfaqe intuitive
• Eksperiencë imponuese
• Ndërveprim për të mesuar vetë dhe memorizim
më i mire
• Kuptim më i mire
• Efektivitet i kostos
• Më shumë argëtim = efikasitet më i madh
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 36
Multimedia – tiparet e dallueshme
dhe unike
Bazuar në Konin e te mesuarit te Edgar Dale

Njerezit kujtojne pas dy javeve mesatarisht:

• 10% te asaj çfare lexojne,
• 20% te asaj çfare dëgjojne,
• 30% te asaj çfare shohin,
• 50% te asaj çfare shohin dhe dëgjojne,

3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 37

Multimedia ka disa tipare të
dallueshme dhe unike

3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 38

Shperndarja e titujve MM
• CD
– Zgjerimi i MM si pasoje e rritjes se numrit te CD
– Mjete popullore sepse permbajne te dhena masive
• Te lehta, jo te kushtueshme, zene pak hapesire
• Kioskat
– Sistem i vetem kompjuteri ose i lidhur ne rrjet
• Perdoruesi akseson info, luan lojera, kryen transaksione
– Shperndajne info ne zona me trafik te larte
– Jane te shtrenjta per shkak te hardware
• Online
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 39
Perdorimi jo i pershtatshem
• Permbajtjet me tekst voluminoz
– Te shkruash liber ne CD eshte jo realiste
• Mund te zevendesohen nga libra interaktive
– Titujt reference kane shume tekst
• Mund te alternojne elemente te tjere multimedia

• Permbajtje lineare
– Nje film apo video dixhitale nuk eshte multimedia
– Shembull: nje video prezantuese per nje koorporate
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 40
Perdorimi jo i pershtatshem
• Faktore te tjere qe ndikojne ne zgjedhje
– A mund te perdoret nje proces tjeter
– Koha e mjaftueshme
– Kostoja e projektit

• Probleme me titujt MM
– Permbajtja e paket
– Audience e gabuar
– Dizenjim i varfer
– Prezantim jo i denje
3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 41
Faleminderit per vemendjen

3/27/2019 Dr. Gloria Tyxhari 42