Οδυσσέας Γκιλής. ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΙΣ. Αποσπάσματα Από Βυζαντινά Και Θεολογικά Κείμενα. 2020.

1
Οδυσσέας Γκιλής
Επιμέλεια
ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΙΣ
Αποσπάσματα από αρχαία, Βυζαντινά και θεολογικά κείμενα
Θεσσαλονίκη 2020
2
3
Περιεχόμενα
Αδριανός. Από τη Βικιπαίδεια..................................................................................................3

Από τη Βικιπαίδεια Η Αδριανούπολη ή Aδριανούπολις,.........................................................4
ΔΟΜΗ.....................................................................................................................................12
Αποσπάσματα από αρχαία κείμενα.......................................................................................13
Χρονολογική ταξινόμηση αποσπασμάτων...........................................................................267
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΝ, Ονομάτων-εννοιών, πόλεων, ηγετών.............................................................282
Αδριανός. Από τη Βικιπαίδεια.
Όταν ο Αδριανός αφίχθη στον Ευφράτη, έλυσε το πρόβλημα μέσω

διακανονισμού με τον βασιλιά των Πάρθων, Χοσρόη Α'. Κατόπιν
έσπευσε να ελέγξει την ρωμαϊκή άμυνα προτού αναχωρήσει για τη
Δύση κατά μήκος της ακτής του Ευξείνου Πόντου.[20] Ο Αδριανός
θεωρείται επίσης ιδρυτής της Αδριανούπολης. Πιθανώς πέρασε το
χειμώνα στη Νικομήδεια, την πρωτεύουσα της Βιθυνίας. Καθώς η
Νικομήδεια είχε χτυπηθεί από σεισμό μόλις λίγο καιρό πριν την
επίσκεψή του, ο Αδριανός στάθηκε γενναιόδωρος παρέχοντας ποσά για
έργα ανοικοδόμησης. Είναι κάτι παραπάνω από πιθανό ο Αδριανός να
επισκέφτηκε την Κλαυδιούπολη, όπου και γνώρισε τον όμορφο Αντίνοο,
ένα νεαρό αγόρι που έμελλε να γίνει εραστής του. Οι πηγές δεν
αναφέρουν τίποτα για τον χρόνο της συνάντησής τους, αλλά υπάρχουν
απεικονίσεις του Αντινόου που τον παρουσιάζουν ως νέο άνδρα
περίπου είκοσι ετών. Καθώς αυτές χρονολογούνται λίγον καιρό πριν τον
θάνατο του Αντινόου από πνιγμό το 130, είναι πιθανότερο να ήταν τότε
13 ή 14 ετών [21] Είναι επίσης πιθανό ο Αντίνοος να εστάλη στην Ρώμη
για να εκπαιδευτεί ως ακόλουθος του αυτοκράτορα και σταδιακά να
έγινε ο ευνοούμενός του.[22]
4
Από τη Βικιπαίδεια Η Αδριανούπολη ή

Aδριανούπολις,
(τουρκικά: Edirne «Εντιρνέ», βουλγαρικά: Одрин «Όντριν») είναι

ιστορική πόλη της σημερινής Τουρκίας, στην Ανατολική Θράκη,
πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας (6.276 τ. χλμ, 402.606 κάτ.)[1] πολύ
κοντά στα σύνορα με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία. Η Αδριανούπολη
υπήρξε η τρίτη πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από το
1363 ως το 1453, πριν η Κωνσταντινούπολη γίνει η τέταρτη και οριστική
πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας. Σήμερα η Αδριανούπολη είναι
πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας. Ο πληθυσμός της πόλης είναι
165.979 κάτοικοι (2014).
Σημειώνεται το όνομα «Edirne» αποτελεί παραφθορά του Αδριανού
(πόλη) > Αντρινού, που φερόταν τον 14ο αιώνα > Εντρινού > Εντιρνού
καταλήγοντας στο Εντιρνέ όπου και επικράτησε. Σε οθωμανικές πηγές
φέρεται επίσης και με τα ονόματα «Εντρίνους», «Εντρουνέ»,
«Εντρινάμπολι» καθώς και «Εντιρνομπολού» που αναμφισβήτητα όλα
αποτελούν παραφράσεις του ελληνικού ονόματος που διατηρήθηκε από
τον εκεί ελληνισμό μέχρι το 1922. Αναφέρεται ως «Ανδριανά» σε
επιστολή του Γ. Βαρνακιώτη της 25 Μαΐου «έτους πρώτου της
ελευθερίας».[2]
Οριοθέτηση
Βρίσκεται στο ευρωπαϊκό τμήμα της χώρας, κοντά στη συμβολή τριών
ποταμών, του Άρδα, του Τόντζου και της Μαρίτσας απέχοντας 5 χλμ.
από ελληνοτουρκικά σύνορα. Εξυπηρετείται από ένα πυκνό οδικό δίκτυο
που τη συνδέει με την Κωνσταντινούπολη και την κεντρική Ευρώπη.
Είναι σπουδαίο γεωργικό και κτηνοτροφικό κέντρο, όπου
συγκεντρώνονται προϊόντα από την εύφορη θρακική παραλιακή πεδιάδα
φρούτα, κρασιά, τυριά κ.α. Η βιομηχανία της περιλαμβάνει εργοστάσια
παρασκευής μάλλινων και μεταξωτών υφασμάτων, σαπουνιού,
επεξεργασίας δερμάτινων ειδών κλπ.
Ιστορία
5
Η περιοχή γύρω από την Αδριανούπολη υπήρξε το θέατρο τουλάχιστον

16 μεγάλων μαχών ή πολιορκιών από την εποχή της Αρχαίας Ελλάδας,
με συνέπεια συνεχή αλλαγή εξουσίας: Μακεδόνες του Φιλίππου,
Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Γότθοι, Βούλγαροι, Πετσενέγκοι, Φράγκοι,
Οθωμανοί, Ρώσοι, Βούλγαροι (1913), Τούρκοι, Έλληνες (1920 - 1922)
και τέλος Τούρκοι (Φθινόπωρο 1922).
Ο στρατιωτικός ιστορικός Τζον Κίγκαν (1934-2012) την προσδιορίζει ως
το «πιο διαφιλονικούμενο σημείο του πλανήτη», πράγμα που αποδίδει
στη γεωγραφική της θέση.
Αρχαιότητα
Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία ο Ορέστης, γιος του βασιλιά
Αγαμέμνονα ίδρυσε την πόλη ως Ορεστιάδα, στη συμβολή των ποταμών
Τόνζου (Τουρκικά Τούντζα) και Αρδίσκου (σήμερα Αρδα) με τον Εβρο.
Η πόλη (επαν)ιδρύθηκε παίρνοντας το όνομά του από το Ρωμαίο
Αυτοκράτορα Αδριανό (117-138) το 125 στη θέση προγενέστερου
Θρακικού οικισμού, που ονομαζόταν Ουσκουδάμα. Ηταν πρωτεύουσα
των Βήσσων ή των Οδρυσών. Ο Αδριανός την έκανε πρωτεύουσα της
Ρωμαϊκής επαρχίας της Θράκης, την ανέπτυξε και την εξωράισε
(υδραγωγεία, λουτρά, αγορά κλπ.) και η πόλη διατήρησε κατά την
κατοπινή εποχή το όνομά του, παρόλο που κατά τα βυζαντινά χρόνια
ξαναπήρε το όνομα Ορεστιάδα. Βρίσκεται σε καίριο κόμβο του δρόμου ο
οποίος ενώνει την κεντρική Ευρώπη με την Κωνσταντινούπολη και στο
σημείο όπου κατέληγαν οι δρόμοι από τα παράλια του Αιγαίου, της
Προποντίδας και του Εύξεινου Πόντου. Ήδη από τα χρόνια της ίδρυσής
της εξελίχτηκε σε σπουδαίο συγκοινωνιακό, εμπορικό και στρατιωτικό
κέντρο. Εδώ ο Λικίνιος νίκησε τον Μαξιμίνο (313), ο Κωνσταντίνος τον
Λικίνιο (314 και 323) και ο Αυτοκράτορας Ουάλης σκοτώθηκε από τους
Γότθους το 378, κατά τη Μάχη της Αδριανούπολης.
Μεσαιωνική περίοδος
Το 813 η πόλη καταλήφθηκε από το Χαν Κρούμο της Βουλγαρίας που
μετακίνησε τους κατοίκους της στα Βουλγαρικά εδάφη βόρεια του
Δούναβη. Το 1189 την κυρίευσαν οι Σταυροφόροι αλλά μετά την ίδρυση
της Λατινικής Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης οι Σταυροφόροι
ηττήθηκαν αποφασιστικά από το Βούλγαρο Αυτοκράτορα Καλογιάν στη
Μάχη της Αδριανούπολης (1205). Αργότερα ο Θεόδωρος Κομνηνός
Δούκας, Δεσπότης της Ηπείρου, την κατέλαβε το 1227, αλλά τρία χρόνια
αργότερα ηττήθηκε στην Κλοκοτνίτσα από τον Ασέν, Αυτοκράτορα των
Βουλγάρων. Το 1346 στέφθηκε εκεί ο Ιωάννης ΣΤ´ Καντακουζηνός αλλά
6
το 1362 η πόλη καταλήφθηκε από τον Οθωμανό Σουλτάνο Μουράτ Α΄.

Αυτός με την επικρατούσα τουρκική ονομασία «Εντιρνέ» την ανακήρυξε
πρωτεύουσα του το 1366. Η πόλη παρέμεινε Οθωμανική πρωτεύουσα για
90 χρόνια, μέχρι το 1453, οπότε ο Μωάμεθ Β΄ μετέφερε την πρωτεύουσα
στην Κωνσταντινούπολη, εξακολουθώντας ωστόσο να αποτελεί κέντρο
θερινής διαμονής των μελών της οθωμανικής αυλής. Η Αδριανούπολη,
παρά τον καταστρεπτικό σεισμό του 1751 φημίζεται για τα πολλά τζαμιά,
τρούλους, μιναρέδες, γέφυρες, μεντρεσέδες, νοσοκομεία, σκεπαστές
αγορές και σεράγια της Οθωμανικής εποχής που φρόντισαν να την
στολίσουν οι κατά καιρούς διάφοροι Σουλτάνοι. ρρ
Το δημοτικό τραγούδι, που πρωτοδημοσίευσε ο Άγγλος Pasley το 1837
όταν το άκουσε στην Κρήτη και επαναδημοσίευσε αργότερα ο Ν.
Πολίτης, θεωρείται ότι είναι το αρχαιότερο δημοτικό μας τραγούδι το
οποίο και επιγράφεται «Το κούρσος της Αντριανούπολης» ίσως
αναφέρεται στην άλωση αυτή του 1362 και τη λεηλασία που ακολούθησε
της οποίας όμως είχε προηγηθεί κατά το 1353 η άλωση από τους
συμμάχους του Βασιλέως Καντακουζινού Τούρκους.
Τ΄ αηδόνια της Ανατολής και τα πουλιά της Δύσης
κλαίγουν αργά, κλαίγουν ταχιά, κλαίγουν το μεσημέρι
κλαίγουν την Αντριανούπολη την πολυκρουσεμένη
όπου τηνε κρουσέψανε τις τρεις γιορτές του χρόνου
του Χριστουγέννου για κηρί και του Βαγιού για βάγια
και της Λαμπρής την Κυριακή για το Χριστός Ανέστη.
Νεότερη περίοδος
Υπό την Οθωμανική κυριαρχία η Αδριανούπολη ήταν η μεγαλύτερη του
ομώνυμου Εγιαλετίου και, μετά τις μεταρρυθμίσεις του 1867, του
ομώνυμου Βιλαετίου. Ο Σουλτάνος Μωάμεθ Β΄, πορθητής της
Κωνσταντινούπολης, γεννήθηκε στην Αδριανούπολη. Εδώ επηρεάσθηκε
από ορισμένους Χορουφιστές (σουφικό δόγμα), που απρρίπτονταν από
τον Τας Κιοπρού Ζαντέ στο Şakaiki Numaniye ως «Ορισμένοι
επικατάρατοι ουτιδανοί» και που κάηκαν ως αιρετικοί από κάποιο
Μαχμούντ Πασά.
Ο Σουλτάνος Μωάμεθ Δ΄ άφησε τα ανάκτορα της Κωνσταντινούπολης
και πέθανε στην Αδριανούπολη το 1693.
7
Κατά την εξορία του στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο Σουηδός

βασιλιάς Κάρολος ΙΒ΄ έμεινε στην πόλη το μεγαλύτερο διάστημα του
1713.
Ο Μπαχαουλάχ, ιδρυτής της Μπαχάι Πίστης, έζησε στην Αδριανούπολη
από το 1863 ως το 1868. Εξορίσθηκε εκεί από την Οθωμανική
Αυτοκρατορία, πριν εκτοπισθεί μακρύτερα στην Οθωμανική αποικία
καταδίκων της Άκρας. Στα γραπτά του αναφέρεται στην Αδριανούπολη
ως «Γη του Μυστηρίου».
Η Αδριανούπολη ήταν κέντρο σαντζακίου κατά την Οθωμανική περίοδο,
που υπαγόταν διαδοχικά στα εγιαλέτια της Ρούμελης και της Σιλίστρας,
πριν γίνει επαρχιακή πρωτεύουσα του ομώνυμου εγιαλετίου, στις αρχές
του 19ου αιώνα. Mέχρι το 1878 το Εγιαλέτι της Αδριανούπολης
περιελάμβανε τα σαντζάκια Αδριανούπολης, Ραιδεστού (Τεκιρντάγ),
Γκελίμπολου (Καλλίπολης), Φιλιππούπολης και Σλίβεν.
Στη διάρκεια της εποχής που αναφερόμαστε ήταν κέντρο ελληνισμού,
ωστόσο οι κάτοικοι δεινοπάθησαν πολύ από τους αφεντάδες Τούρκους
με την κήρυξη της επανάστασης του 1821. Μετά τον απαγχονισμό του
πατριάρχη Γρηγορίου Ε' στην Κωνσταντινούπολη, ακολούθησε στην
Αδριανούπολη ο απαγχονισμός του μητροπολίτη Αδριανουπόλεως
Κύριλλου Στ και τέως πατριάρχη στο παράθυρο της κατοικίας του,
καθώς και ο αποκεφαλισμός 23 προυχόντων Ελλήνων την 29 Απριλίου
(Νέο Ημ/γιο) 1821.[3] Λεπτομέρειες από τα βασανιστήρια και τις
εκτελέσεις του Πατριάρχη και των προκρίτων αναφέρονται σε ημιτελές
κείμενο του τοπικού λόγιου και δασκάλου Γ. Λαμπουσιάδη (1858-1926).
[4]
Η Αδριανούπολη καταλήφθηκε για λίγο από τα αυτοκρατορικά Ρωσικά

στρατεύματα το 1829 κατά την Ελληνική Επανάσταση, οπότε και
υπογράφηκε η Συνθήκη της Αδριανούπολης, με την οποία για πρώτη
φορά οι Τούρκοι αναγνώριζαν την ύπαρξη ελληνικού κράτους κατ'
εντολή και το 1878 κατά το Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του 1877-1878. Η
Μεγάλη πυρκαγιά της Αδριανούπολης το 1905 προκάλεσε εκτεταμένες
καταστροφές στη πόλη. Τότε είχε περίπου 80.000 κατοίκους, από τους
οποίους 30.000 ήταν Μουσουλμάνοι (Τούρκοι και μερικοί Αλβανοί,
Ρομά και Τσερκέζοι), 22.000 Ελληνες, 10.000 Βούλγαροι, 4.000
Αρμένιοι, 12.000 Εβραίοι και 2.000 ακόμη πολίτες απροσδιόριστης
εθνοτικής και θρησκευτικής προέλευσης. Οι περισσότεροι από τους
Έλληνες που έχασαν τα σπίτια τους στη πυρκαγιά μετανάστευσαν στη
Πρίγκηπο και τη Χάλκη. [5]
8
Η Αδριανούπολη ήταν ζωτικής σημασίας οχυρό για την υπεράσπιση της

Οθωμανικής Κωνσταντινούπολης και Ανατολικής Θράκης κατά τους
Βαλκανικούς Πολέμους 1912–13. Καταλήφθηκε για λίγο από τους
Βουλγάρους το 1913 μετά από πεντάμηνη πολιορκία. Η Οθωμανική
αυτοκρατορία ωστόσο την ανακατέλαβε αμέσως μόλις άρχισε ο Β΄
Βαλκανικός Πόλεμος.
Είχε καταληφθεί από τους Ελληνες μεταξύ της Συνθήκης των Σεβρών το
1920 και του τέλους της Μικρασιατικής Εκστρατείας το 1922. Την ίδια
εποχή αποχώρησε, σύμφωνα με τους όρους της Συνθήκης της Λωζάνης
και ο ελληνικός πληθυσμός της Αδριανούπολης (30.000 κάτ.) και
κατέφυγε στην Ελλάδα.[6]
Σύμφωνα με την απογραφή του 2007 η Επαρχία Αδριανούπολης είχε
πληθυσμό 382.222 κατοίκων. Η πόλη είναι δυναμικό εμπορικό κέντρο
μάλλινων υφασμάτων, μεταξιού, χαλιών και γεωργικών προϊόντων.
Εκκλησιαστική ιστορία
Η Αδριανούπολη έγινε έδρα Ελληνα μητροπολίτη και Γρηγοριανού
Αρμένιου επισκόπου και είναι το κέντρο μιας Βουλγαρικής επισκοπής,
που όμως δεν είναι αναγνωρισμένη και στερείται επισκόπου. Η πόλη έχει
επίσης μερικούς Προτεστάντες. Οι Ρωμαιοκαθολικοί, κατά το πλείστον
ξένοι, και λιγοι, εξαρτώντο από την αποστολική ενορία της
Κωνσταντινούπολης. Στην ίδια την Αδριανούπολη υπήρχε η ενορία του
Αγίου Αντωνίου της Πάδοβας (Ανήλικων Μοναχών) και μια σχολή
θηλέων που διηύθυναν οι Αδελφές του Ελέους του Αγκραμ. Στο
προάστιο του Καρααγάτς υπήρχε μια εκκλησία (Ανήλικων Μοναχών),
μια σχολή αρρένων και μια θηλέων. Κάθε αποστολικός σταθμός τους,
στη Ραιδεστό και στην Αλεξανδρούπολη, είχε μια σχολή (Ανήλικων
Μοναχών) και μια στην Καλλίπολη (της Κοιμήσεως).
Γύρω στα 1850, από την άποψη των Καθολικών της Ανατολής, η
Αδριανούπολη ήταν η κατοικία ενός Βούλγαρου αποστολικού
εφημέριου για τους 4.600 Ουνίτες του Οθωμανικού βιλαετίου (επαρχίας)
της Θράκης και, μετά το 1878, του πριγκιπάτου της Βουλγαρίας. Είχαν
18 ενορίες ή αποστολές, 6 από τις οποίες ήταν στο πριγκιπάτο, με 20
εκκλησίες, 31 ιερείς και 11 σχολεία με 670 μαθητές. Στην ίδια την
Αδριανούπολη υπήρχαν μόνο πολύ λίγοι Βούλγαροι Ουνίτες, με μία
Επισκοπική εκκλησία του Αγίου Ηλία και τις εκκλησίες του Αγίου
Δημητρίου και των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου. Η τελευταία
λειτουργείται από το Τάγμα της Αναστάσεως, που έχουν επίσης μια
9
σχολή 90 μαθητών. Στο προάστιο του Καρααγάτς το Τάγμα της

Κοιμήσεως έχει μια ενορία και μια θελογική σχολή με 50 μαθητές. Εκτός
από τους Βούλγαρους Ουνίτες οι παραπάνω στατιστικές περιελάμβαναν
τις Ελληνικές Καθολικές αποστολές των Μαλγάρων και του Νταουντιλί,
με 4 ιερείς και 200 πιστούς, επειδή από πολτική άποψη ανήκαν στη
Βουλγαρική Ενορία.
Αργότερα όμως η Ρωμαιοκαθολική επισκοπή καταργήθηκε και υπάρχει
μόνο κατ' όνομα ως τιτουλάριος μητροπολιτική αρχιεπισκοπή, με την
πλήρη ονομασία Hadrianopolis in Haemimonto, για να διακρίνεται από
πολλές άλλες τιτουλάριες έδρες με το όνομα «Hadrianopolis».
Αξιοθέατα
Ευρισκόμενη 7 χλμ. από τα Ελληνικά και 20 χλμ. από τα Βουλγαρικά
σύνορα, η Αδριανούπολη φημίζεται για τα πολλά τζαμιά, τρούλους και
μιναρέδες της. Το Σελιμιγιέ Τζαμί, χτισμένο το 1575 και σχεδιασμένο
από το μεγαλύτερο αρχιτέκτονα της Τουρκίας, Μιμάρ Σινάν, είναι ένα
από τα σημαντικότερα μνημεία της πόλης. Το 1574, τη χρονιά της
ανακατάληψης της Τύνιδας από τους Οθωμανούς, ο σουλτάνος Σελίμ Β'
πέθανε μετά από πτώση στο λουτρό του σε ηλικία πενήντα ετών.
Πρόλαβε όμως και επιμελήθηκε την ανέγερση του Τεμένους Σελιμιγιέ,
όχι στην πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του, την Κωνσταντινούπολη,
αλλά στην αγαπημένη του πόλη και πρώην πρωτεύουσα των Οθωμανών,
την Αδριανούπολη. Το Τέμενος αποτελεί κομψοτέχνημα της ισλαμικής
αρχιτεκτονικής και το αρτιότερο δημιούργημα του αρχιτέκτονα Σινάν.
Αξίζει να αναφερθεί ότι το κτίσμα οικοδομήθηκε αποκλειστικά από τα
λάφυρα της εκστρατείας των Οθωμανών στην Κύπρο, όπως νωρίτερα το
Σουλειμανίγιε (τζαμί του Σουλευμάν) είχε χτιστεί με τη λεία των
εκστρατειών στο Βελιγράδι, τη Ρόδο και τη Μάλτα. Έχει τους
ψηλότερους μιναρέδες στην Τουρκία, με 70,9 μ. και ένα τρούλο, ένα
μέτρο περίπου ψηλότερο από εκείνο της Αγίας Σοφίας στην
Κωνσταντινούπολη. Το τζαμί φέρει το όνομα του τότε βασιλεύοντος
Οθωμανού Σουλτάνου Σελίμ Β΄ (β. 1566–1574) και έχει έργα Τουρκικής
μαρμαροτεχνίας και καλύπτεται με πολύτιμα πλακίδια και ωραία έργα
ζωγραφικής. Άλλα σημαντικά τζαμιά είναι το Εσκί (Παλιό) Τζαμί και το
Μπουρμαλί Τζαμί (Τζαμί του Φιδιού), γνωστό και ως Ουτς Σερεφελί
Τζαμί.
Η Αδριανούπολη έχει τρεις ιστορικές σκεπαστές αγορές : την Αράστα,
δίπλα στο Σελιμιγιέ Τζαμί, το Μπεντεστένι, δίπλα στο Εσκί Τζαμί και το
Αλί Πασά Τσαρσισί (Αγορά του Αλή Πασά).
10
Εκτός από τα τζαμιά υπάρχουν στην Αδριανούπολη για τον επισκέπτη

αξιοθέατα, που αντανακλούν το πλούσιο παρελθόν της. Αυτό που
ξεχωρίζει είναι τα Ανάκτορα της Αδριανούπολης (στα Οθωμανικά
Τουρκικά «Saray-ı Cedid-i Amire», δηλ. «Νέα Αυτοκρατορικά
Ανάκτορα») στη συνοικία Σαραϊτσί, χτισμένο επί της βασιλείας του
Μουράτ Β΄ (β. 1421–1444). Αν και τα κτίρια των ανακτόρων και τα
λουτρά τους (Kum Kasrı Hamamı) είναι σε μορφή ερειπίων, η πύλη του
ανακτόρου και οι εγκαταστάσεις των μαγειριών του έχουν αναστηλωθεί.
Το Kasr-ı Adalet (Κάστρο της Δικαιοσύνης), χτισμένο ως τμήμα του
ανακτορικού συγκροτήματος, παραμένει ανέπαφο, δίπλα στη μικρή
Γέφυρα της Πίστης, πάνω από τον ποταμό Τούντσα.
Aλλο σημαντικό κτίριο στην περιοχή είναι το Κουλίγιε Μουσείο Υγείας
του Βαγιαζίτ Β΄, του Πανεπιστημίου της Θράκης, σημαντικό μνημείο, με
το συγκρότημά του να περιλαμβάνει πολλές εγκαταστάσεις που
χρησιμοποιούντο εκείνη την εποχή.
Κοντά στα Ανάκτορα βρίσκεται το Νεκροταφείο Μνήμης των
Βαλκανικών Πολέμων, με ένα μνημείο άγνωστου στρατιώτη, που
παρουσιάζει έναν Οθωμανό στρατιώτη μπροστά στην είσοδό του.
Η εγκαταλελειμμένη και ερειπωμένη Μεγάλη Συναγωγή της
Αδριανούπολης αναστηλώθηκε και ξανάνοιξε το Μάρτιο του 2015. Στην
πόλη υπάρχουν μια Ρωμαιοκαθολική και δύο Βουλγαρικές Ορθόδοξες
εκκλησίες.
Η Αδριανούπολη έχει αρκετές ιστορικές τοξωτές γέφυρες πάνω από τους
ποταμούς Εβρο και Τούντσα, που ρέουν γύρω από την πόλη δυτικά και
νότια. Υπάρχουν καραβανσεράι, όπως τα Ρουστέμ Πασά και
Εκμεκτσίογλου Αχμέτ Πασά, που κατασκευάσθηκαν για τη φιλοξενία
ταξιδιωτών το 16ο αιώνα. Ο ιστορικός σιδηροδρομικός σταθμός του
Καρααγάτς στεγάζει σήμερα, μετά την ανάπλασή του, τη Σχολή Καλών
Τεχνών του Πανεπιστημίου, στο ομώνυμο προάστιο της πόλης. Δίπλα
του βρίσκονται το Μνημείο και το Μουσείο της Συνθήκης της Λωζάνης.
Πανοραμική εικόνα πόλης από την κορυφή του μιναρέ στο Τέμενος
Σελιμιγιέ. Φαίνεται ο ποταμός Έβρος, η γέφυρα Σαρατσάνε (1451 μ.Χ.),
Ρουστέμ Πασά Καραβάν Σεράι (16ου αιώνα) - σήμερα είναι Ξενοδοχείο,
το Τέμενος Έσκι (15ου αιώνα) και πίσω το Μπεζεστένι, το Δημαρχείο, το
Τέμενος Ουτς Σερεφέλι (15ου αιώνα) και το συγκρότημα Κουλιγιέ
Μπεγιαζήτ ΙΙ, (1481-1512 μ.Χ.).
Σημαντικοί Αδριανουπολίτες
11
Βασίλειος Α΄, 811-886, Βυζαντινός Αυτοκράτορας και ιδρυτής της

Μακεδονικής δυναστείας
Νικηφόρος Βρυέννιος ο Πρεσβύτερος, 11ος αιώνας, στρατηγός του
Βυζαντίου
Πατριάρχης Αθανάσιος Α΄, 1230-1310, Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης
κατά τα έτη 1289-1293 και 1304-1310
Βαγιαζήτ Α΄, 1354-1403, Οθωμανός σουλτάνος
Μωάμεθ Α΄, 1388–1421, Οθωμανός σουλτάνος
Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής, 1432-1481, Οθωμανός σουλτάνος
Μουσταφά Β΄, 1664-1703, Οθωμανός σουλτάνος
Οσμάν Γ΄, 1699-1757, Οθωμανός σουλτάνος
Θεόκλητος Πολυειδής (18ος αι.) επίσκοπος Πολυανής, λόγιος και
εκπαιδευτικός του Νεοελληνικού Διαφωτισμού
Αθανάσιος Ε΄ Ιεροσολύμων, 1754-1844, Πατριάρχης Ιεροσολύμων
Κύριλλος ΣΤ΄, 1769-1821, Οικουμενικός Πατριάρχης
Κωνσταντινουπόλεως μεταξύ των ετών 1813 και 1818.
Κάρπος Παπαδόπουλος, 1790-1871, έμπορος μυημένος στη Φιλική
Εταιρεία, συναγωνιστής Οδυσσέα Ανδρούτσου
Κωνσταντίνος Α. Καραθεοδωρή, 1802-1879, ιατρός και Καθηγητής
Ιατρικής
Στέφανος Κουμανούδης, 1818-1899, κλασσικός φιλόλογος και
αρχαιολόγος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πατριάρχης Διονύσιος Ε΄,1820-1891, Οικουμενικός Πατριάρχης
Κωνσταντινουπόλεως από το 1887 ως το 1891
Αθανάσιος Μεγακλής (1848-1909), μητροπολίτης Θεσσαλονίκης (1893-
1903) και Κυζίκου (1903-1909)[10]
Αύρα Θεοδωροπούλου, 1880-1963, μουσικός, κριτικός, αγωνίστρια του
δικαιώματος ψήφου των γυναικών, ιδρύτρια και πρόεδρος του Συνδέσμου
για τα Δικαιώματα της Γυναίκας
Νίκος Ζαχαριάδης, 1903–1973, Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ
Φραγκίσκος Μανέλλης, 1911-1978, ηθοποιός
12
Γιώργος Τσαρουχάς, 1912-1968, αντιστασιακός, βουλευτής ΕΔΑ και

αντιδικτατορικός αγωνιστής.
Δείτε επίσης
Μάχη της Αδριανούπολης (378 μ.Χ.)
Τέμενος Σελιμιγιέ
Πάλη με Λάδι: στην Αδριανούπολη κάθε καλοκαίρι γίνεται το διάσημο
πρωτάθλημα πάλης Κιρκπινάρ.
Παραπομπές
Εγκυκλοπαίδεια Δομή, τόμ. 1, σ. 419 ISBN 960-8177-51-0

Ι. Φιλήμων, Δοκίμιον Ιστορικόν, τ. Γ', σ. 334.
Prousis, Theophilus C., "British Embassy Reports on the Greek
Uprising in 1821-1822: War of Independence or War of Religion?"
(2011). History Faculty Publications. Paper 21.
Λαμπουσιάδης Γεώργιος, "Περί Κυρίλλου του ΣΤ'", Θρακικά, τόμ. 19,
1944, σ. 96-104.
Soyyanmaz, İ. Hakkı Tulumbacılar ve Edirne Tulumbacıları 2002
Edirne
Εγκυκλοπαίδεια Δομή, όπ.π
Μέσες θερμοκρασίες στη στη Αδριανούπολη
Κλίμα της Αδριανουπόλεως
«İl ve İlçelerimize Ait İstatistiki Veriler- Meteoroloji Genel
Müdürlüğü». Dmi.gov.tr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2
Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2011.
[http://users.sch.gr/markmarkou/1901_1930/1909/koim/athanasios_mega
klis.htm Ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Κυζίκου κυρός Αθανάσιος.
(1848-1909). (Οικουμενικό Πατριαρχείο).]
ΔΟΜΗ
13
Αδριανούπολις. Ονομασία δέκα και πλέον πόλεων, οι οποίες

χτίστηκαν ή μετονομάστηκαν από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό
(117-138 μ.Χ.). Οι σημαντικότερες αναφέρονται στη Φρυγία, στην
Κυρηναϊκή, στην Καρία, στα σύνορα της Παφλαγονίας (παλαιότερα
Βιθύνιον), στην Ήπειρο (κατόπιν Δρυϊνούπολις), στη Θράκη κ.α. Στη
θέση μίας από αυτές υπάρχει η σημερινή τουρκική πόλη Εντίρνε, στο
ευρωπαϊκό τμήμα της χώρας, στην περιοχή της Ανατολικής Θράκης.
Βλ. λ. Αδριανούπολη.
Αποσπάσματα από αρχαία κείμενα
Αίλιος Ηρωδιανός Καθολική προσωδία. Part+Vol. 3,1, p.93, line 1
Ταυρόπολις πόλις Καρίας. Φιλιππόπολις πόλις Μακεδόνων, Φιλίππου

τοῦ Ἀμύντου κτίσμα ἐν τῷ Ἕβρῳ.
Φινόπολις πόλις πρὸς τῷ Πόντῳ ἀπὸ Φινέως. Φαγρωριόπολις.
Ἀμφίπολις πόλις Μακεδονίας κατὰ Θρᾴκην, ἥτις Ἐννέα ὁδοί ἐκα-
λεῖτο. κεκλῆσθαι δὲ Μυρίκην καὶ Ἠιόνα, Ἀμφίπολιν δὲ διὰ τὴν περίρ-
ροιαν τοῦ Στρυμόνος, ὡς Θουκυδίδης τετάρτῃ (c. 102). ἀκρόπολις.
ἔστι καὶ Ἀκρόπολις πόλις Λιβύης. μητρόπολις. ἔστι καὶ Μητρόπο-
λις πόλις Φρυγίας ὑπὸ τῆς μητρὸς τῶν θεῶν κτισθεῖσα, ὡς Ἀλέξανδρος
ἐν τῷ περὶ Φρυγίας. ἔστι καὶ ἄλλη Φρυγίας ὁμώνυμος καὶ Λυδίας καὶ
Θεσσαλίας καὶ Ἀκαρνανίας καὶ Δωριέων καὶ τῶν ἐν τῷ Πόντῳ Μοσσυ-
νοίκων καὶ Σκυθίας καὶ Εὐβοίας. Ἀδριανούπολις ἡ πρότερον Ἡράκλεια.
Ἀνταιούπολις πόλις ἐν Αἰγύπτῳ. Ἀνώπολις. οὕτως ἐκαλεῖτο ἡ Ἀραδὴν ἐν
Κρήτῃ διὰ τὸ ἄνω εἶναι. Ἀρχανδρούπολις πόλις ἐν Αἰγύπτῳ· Ἡρόδοτος
δευτέρῳ (c. 97). Ἀφροδιτόπολις ἡ καὶ
Ἀφροδίτης πόλις. ἔστι καὶ πόλις κατὰ Ἄθριβιν καὶ Αἰθιοπίαν καὶ Θρᾴ-
κην. Βεργέπολις, Ἀβδηριτῶν, Βιθυόπολις, πόλις .... ἀπὸ Βί-
θυος. Γαβαούπολις πόλις τῆς Γαλιλαίας. Ἰώσηπος ἐν ἕκτῳ Ἰουδαϊ-
κῆς ἀρχαιολογίας (c. 7) «Σάουλος δὲ εἰς Γαβαούπολιν ἔχων ἑξακοσίους
ἦλθεν». Γυναικόσπολις πόλις Φοινίκων, ἔστι καὶ ἄλλη Αἰγύπτου.
Ἀρισταγόρας δέ φησιν, ὅτι οὕτως ὠνομάσθη διὰ τρεῖς αἰτίας, ἢ ὅτι
πολεμίων ἐπιπεσόντων καὶ τῶν ἀνδρῶν ἐν γεωργίαις ἀπόντων τὰς
Επιφάνιος. Notitiae episcopatuum [Sp.Line 38
κα Ἐπαρχίας Φρυγίας ὁ Λαοδικίας

κβ Ἐπαρχίας Φρυγίας Σαλουταρίας ὁ Συνάδων
14
κγ Ἐπαρχίας Λυκαονίας ὁ τοῦ Ἰκονίου

κδ Ἐπαρχίας Πισιδίας ὁ Ἀντιοχείας
κε Ἐπαρχίας Παμφυλίας ὁ Πέργης
κϛ Ἐπαρχίας Καππαδοκίας β ὁ Μωκησοῦ
κζ Ἐπαρχίας Λαζικῆς ὁ τοῦ Φάσιδος
κη Ἐπαρχίας Θρᾴκης ὁ Φιλιππουπόλεως
κθ Ἐπαρχίας Εὐρώπης ὁ Τραϊανουπόλεως
λ Ἐπαρχίας νήσων Κυκλάδων ὁ Ῥόδου
λα Ἐπαρχίας Αἱμιμόντου ὁ Ἀδριανουπόλεως
λβ Ἐπαρχίας τῆς αὐτῆς ὁ Μαρκιανουπόλεως
λγ Ἐπαρχίας Φρυγίας Καπατιανῆς ὁ Ἱεραπόλεως
Περὶ τῶν αὐτοκεφάλων ἀρχιεπισκόπων
α Ἐπαρχίας Μυσίας ὁ Ὀδυσοῦ
β Ἐπαρχίας Σκυθίας ὁ Τομῆς
γ Ἐπαρχίας Εὐρώπης ὁ Βιζύης
δ Ἐπαρχίας Παφλαγονίας ὁ Πομπηϊουπόλεως
ε Ἐπαρχίας Ἀσίας ὁ Σμύρνης
ϛ Ἐπαρχίας Ἰσαυρίας ὁ Λεοντοπόλεως
ζ Ἐπαρχίας Ῥοδόπης ὁ Μαρωνίας
Επιφάνιος. Notitiae episcopatuum [Sp.] Line 239
τὸν Δαδύβρων
τὸν Σωρῶν
Ἐπαρχία Ὁνωριάδος·
Μητρόπολις Κλαυδιουπόλεως
ἔχει ὑπ' αὐτὴν πόλεις ἤτοι ἐπισκοπὰς ε,
οἷον
τὸν Ἡρακλείας Πόντου
τὸν Προυσιάδος
τὸν Τίου
τὸν Κρατείας
τὸν Ἀδριανουπόλεως
Ἐπαρχία Πόντου Πολεμωνιακοῦ·
Μητρόπολις Νεοκαισαρείας
ἔχει ὑπ' αὐτὴν πόλεις ἤτοι ἐπισκοπὰς δ,
οἷον
τὸν Τραπεζούντων
τὸν Κερασούντων
τὸν τοῦ Πολεμωνίου
15
Επιφάνιος. Notitiae episcopatuum [Sp.] Line 384
Ἐπαρχία Πισσιδίας·
Μητρόπολις Ἀντιοχείας
ἔχει ὑπ' αὐτὴν πόλεις ἤτοι ἐπισκοπὰς
ιη, οἷον
τὸν τοῦ Φιλομηλίου
τὸν Σαγαλασοῦ
τὸν Σωζουπόλεως
τὸν Ἀπαμίας τῆς Κηνόου
τὸν Ῥαίου
τὸν Βάρεως
τὸν Ἀδριανουπόλεως
τὸν Λιμένων
τὸν Νεαπόλεως
τὸν Λαοδικίας τῆς κεκαυμένης
τὸν Σελευκίας
τὸν Σιδηρᾶς
τὸν Ἀδάδων
τὸν Ζωζήλων
τὸν Τιμβριάδος
τὸν Τυμάνδου
τὸν Ἰουστινιανουπόλεως
Γρηγόριος Ναζιανζηνός. Testamentum p.159, line 10
σιμωτάτου ἐπισκόπου Γρηγορίου, καὶ παρακληθεὶς παρ' αὐτοῦ,

ὑπέγραψα χειρὶ ἐμῇ.
Ὄπτιμος ἐπίσκοπος τῆς κατὰ Ἀντιόχειαν καθολικῆς ἐκκλησίας, παρὼν
διατιθεμένῳ τῷ αἰ-
δεσιμωτάτῳ ἐπισκόπῳ Γρηγορίῳ, κατὰ τὰ προγεγραμμένα, καὶ
παρακληθεὶς παρ' αὐτοῦ, ὑπέγραψα
χειρὶ ἐμῇ.
Θεοδόσιος ἐπίσκοπος τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας τῆς ἐν Ἴδῃ, παρὼν τῇ
διαθήκῃ τοῦ αἰδεσι-
μωτάτου ἐπισκόπου Γρηγορίου, καὶ παρακληθεὶς παρ' αὐτοῦ, ὑπέγραψα
χειρὶ ἐμῇ.
Θεόδουλος ἐπίσκοπος τῆς ἁγίας καθολικῆς ἐκκλησίας τῆς κατὰ
Ἀπάμειαν, [παρήμην τῇ δια-
θήκῃ τοῦ αἰδεσιμωτάτου ἐπισκόπου Γρηγορίου, καὶ παρακληθεὶς παρ'
αὐτοῦ, ὑπέγραψα χειρὶ ἐμῇ].
Ἱλάριος ἐπίσκοπος τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας τῆς κατὰ Ἰσαυρίαν, παρὼν
16
[διατιθεμένῳ τῷ
αἰδεσιμωτάτῳ ἐπισκόπῳ Γρηγορίῳ, καὶ παρακληθεὶς παρ' αὐτοῦ,
ὑπέγραψα χειρὶ ἐμῇ].
Θεμίστιος ἐπίσκοπος τῆς κατὰ Ἀδριανούπολιν [τοῦ Θεοῦ ἁγίας
ἐκκλησίας, παρήμην ἐν τῇ
διαθήκῃ τοῦ αἰδεσιμωτάτου ἐπισκόπου Γρηγορίου, καὶ παρακληθεὶς παρ'
αὐτοῦ, ὑπέγραψα χειρὶ ἐμῇ.]
Κληδόνιος πρεσβύτερος τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας τῆς ἐν Ἰκονίῳ, παρὼν
[τῇ διαθήκῃ τοῦ
αἰδεσιμωτάτου ἐπισκόπου Γρηγορίου, καὶ παρακληθεὶς παρ' αὐτοῦ,
ὑπέγραψα χειρὶ ἐμῇ.]
Ἰωάννης ἀναγνώστης καὶ νοτάριος .... τῆς ἁγιωτάτης .... ἐκκλησίας
Ναζιανζουπόλεως .... πε-
ποιηκὼς τὸ ἴσον τῆς θείας διαθήκης τῆς ἀποκειμένης ἐν [τῇ κατ' ἐμὲ]
ἁγιωτάτῃ ἐκκλησίᾳ, τοῦ ἁγίου καὶ εὐ-
ἐμὲ] ἁγιωτάτῃ ἐκκλησίᾳ, τοῦ ἁγίου καὶ εὐ-
δόξου καὶ θεολόγου Γρηγορίου, ἐκδέδωκα.
Σωπάτερ Prolegomena in Aristidem Vol. 3, p.737, line 16
αἱ δύο φοραὶ ἐν Ἀθήναις γεγόνασιν. ἡ δὲ τύχη καὶ τῇ

Ἀσίᾳ τούτων δωρεῖται φορὰν, τρίτην οὖσαν ἐπιστήμην,
ἧς ἐστι Πολέμων, Ἡρώδης καὶ Ἀριστείδης καὶ οἳ κατὰ
τούτους τοὺς χρόνους γεγόνασι ῥήτορες. ἤνεγκεν οὖν ἡ
τρίτη φορὰ, λέγω δὲ ἡ τῆς Ἀσίας προελθοῦσα, σοφὸν καὶ
θαυμάσιον ἄνδρα τὸν Ἀριστείδην. καὶ γὰρ τῶν πάνυ ἐλ-
λογίμων ἐγένετο καὶ πολὺ μᾶλλον καὶ σώφρων λίαν καὶ
χρηστῶν κρείττων, ὡς καὶ αὐτὸς εἶπεν ἐν τῷ ὑπὲρ τῶν
τεττάρων. τούτου λέγουσι πατέρα Εὐδαίμονα, μητέρα δὲ
ὡς ἄσημον οὖσαν οὐ προστιθέασιν. ἐγένετο δὲ ἀπὸ Ἀδρια-
νουπόλεως τῆς Ἰωνίας. Ἀδριανοὶ γὰρ οἱ πολῖται λέγονται.
τινὲς δὲ λέγουσιν αὐτὸν Σμυρναῖον, πλανηθέντες ἀπὸ
τοῦ ἐκεῖσε φοιτᾶν τῷ Πολέμωνι τῷ διδασκάλῳ, ἔπειτα ὅτι
καὶ μεγίστην εἰς αὐτὴν εὐεργεσίαν κατεβάλετο. σεισμοῦ γὰρ
κατενεγκόντος αὐτὴν ἔγραψε λόγον περὶ αὐτῆς τῆς πτώ-
σεως πρὸς τὸν Ἀντωνῖνον βασιλεύοντα Ῥωμαίων τότε· ὅν-
τινα ἀναγνοὺς Ἀντωνῖνος εὐθέως ἐδάκρυσε, καὶ πέμψας
ἀνῴκισεν αὐτὴν, καὶ σύνοδον ποιήσας ἐν τῇ Ἐφέσῳ
Ἀσιανῶν ἀνδρῶν ἀνενέωσεν αὐτήν. ἐπαιδεύθη καὶ ἐν Ἀθή-
ναις τὰ φιλόσοφα. οὗτος δὲ ὁ Ἀριστείδης νέος ὢν
17
Αθανάσιος θεολόγος.Ιστορία. Arianorum Chapter 5, section 1, line 1
σεβής. οὗτος ἐπειδὴ πολὺς ἦν ζηλῶν ὑπὲρ τῆς ἀληθείας τήν τε ἀρειανὴν
αἵρεσιν ἐμίσει
καὶ τοὺς φρονοῦντας τὰ ἐκείνης οὐκ ἐδέχετο, διαβάλλεται Κωνσταντίνῳ
τῷ βασιλεῖ
πρόφασίς τε ἐπινοεῖται ὡς τῇ μητρὶ αὐτοῦ ποιήσας ὕβριν. καὶ εὐθὺς
ἐξόριστος αὐτός τε
γίνεται καὶ πολὺς σὺν αὐτῷ πρεσβυτέρων καὶ διακόνων ἀριθμός. καὶ
λοιπὸν οὓς οὐκ
ἐδέχετο διὰ τὴν ἀσέβειαν εἰς κλῆρον, τούτους μετὰ τὸ ἐξορισθῆναι τὸν
ἐπίσκοπον οὐ μόνον
εἰσήγαγον εἰς τὴν ἐκκλησίαν, ἀλλὰ καὶ τοὺς πλείστους ἐπισκόπους
κατέστησαν, ἵν' ἔχωσι
συνωμότας ἑαυτῶν εἰς τὴν ἀσέβειαν. ἐκ τούτων ἐστὶ Λεόντιος ὁ
ἀπόκοπος ὁ νῦν ἐν Ἀντιο-
χείᾳ καὶ ὁ πρὸ αὐτοῦ Στέφανος Γεώργιός τε ὁ ἐν Λαοδικείᾳ καὶ ὁ
γενόμενος ἐν Τριπόλει
Θεοδόσιος Εὐδόξιός τε ὁ ἐν Γερμανικείᾳ καὶ Εὐστάθιος ὁ νῦν ἐν
Σεβαστείᾳ.
Ἆρ' οὖν μέχρι τούτων ἔστησαν; οὐχί· καὶ γὰρ καὶ Εὐτρόπιος ὁ ἐν
Ἀδριανουπόλει
γενόμενος ἐπίσκοπος, ἀνὴρ ἀγαθὸς καὶ ἐν πᾶσι τέλειος, ἐπειδὴ πολλάκις
τὸν Εὐσέβιον
ἤλεγξε τοῖς τε διοδεύουσι συνεβούλευε μὴ πείθεσθαι τοῖς ἀσεβέσιν
Εὐσεβίου ῥήμασι, τὰ
αὐτὰ τῷ Εὐσταθίῳ πάσχει καὶ τῆς πόλεως καὶ τῆς ἐκκλησίας ἐκβάλλεται.
Βασιλίνα γὰρ
ἦν ἡ πάνυ κατ' αὐτοῦ σπουδάζουσα. Εὐφρατίων γὰρ ὁ ἐν Βαλανέαις καὶ
Κυμάτιος ὁ
ἐν Παλτῷ καὶ Καρτέριος [ἕτερος] ὁ ἐν Ἀνταράδῳ καὶ ὁ ἐν Γάζῃ
Ἀσκληπᾶς καὶ Κῦρος ὁ ἐν
Βεροίᾳ τῆς Συρίας καὶ Διόδωρος ὁ ἐν Ἀσίᾳ καὶ Δομνίων ὁ ἐν Σιρμίῳ καὶ
Ἑλλανικὸς ὁ ἐν Τρι-
πόλει μόνον ἐγνώσθησαν μισοῦντες τὴν αἵρεσιν, καὶ τοὺς μὲν μετὰ
προφάσεως, τοὺς δὲ
χωρὶς ταύτης βασιλικοῖς γράμμασι μεταστήσαντες τῆς τε πόλεως
ἐκβαλόντες ἑτέρους
ἀντ' αὐτῶν, οὓς ἐγίνωσκον ἀσεβοῦντας, εἰς τὰς ἐκείνων ἐκκλησίας
κατέστησαν.

18
ἢ Χριστιανοὺς τυγχάνειν. ἀπέλυσαν γοῦν αὐτοὺς μετ' εἰρήνης, καθεῖλον

δὲ
Στέφανον καὶ Μηνόφαντον, Ἀκάκιον καὶ Γεώργιον τὸν ἐν Λαοδικείᾳ,
Οὐρσάκιον καὶ
Οὐάλεντα καὶ Θεόδωρον καὶ Νάρκισσον. Γρηγόριον γὰρ τὸν ἀπὸ
βασιλέως εἰς Ἀλεξάν-
δρειαν ἀποσταλέντα οὕτως ἀπεκήρυξαν ὡς μηδὲ ὅλως ἐπίσκοπον
γενόμενον μηδὲ ὀφείλοντα
Χριστιανὸν ὀνομάζεσθαι. ἠκύρωσαν γοῦν καὶ ἃς ἔδοξε καταστάσεις
ποιεῖσθαι προς-
τάξαντες μηδὲ αὐτὰς ὅλως ἐν ἐκκλησίαις ὀνομάζεσθαι διὰ τὸ καινὸν τῆς
παρανομίας.
Οὕτω μὲν οὖν Ἀθανάσιος καὶ οἱ σὺν αὐτῷ ἀπελύθησαν μετ' εἰρήνης, τά
τε γράμματα
ἐν τῷ τέλει γέγραπται διὰ τὸ μῆκος τῆς ἐπιστολῆς, καὶ ἡ σύνοδος
διαλέλυται, οἱ δὲ καθ-
αιρεθέντες δέον καὶ οὕτως ἠρεμεῖν, οἱ δὲ καὶ μετὰ τὴν οὕτως αἰσχρὰν
φυγὴν κατελθόντες
τοιαῦτα ἔδρασαν, ὡς ἐκ τούτων μικρὰς αὐτῶν τὰς προτέρας δειχθῆναι
πράξεις. ἐπειδὴ
γὰρ οὐκ ἠθέλησαν αὐτοῖς οἱ ἐν Ἀδριανουπόλει κοινωνῆσαι ὡς φυγοῦσιν
ἀπὸ τῆς συνόδου
καὶ ὑπευθύνοις γενομένοις, ἀνήνεγκαν βασιλεῖ Κωνσταντίῳ καὶ
πεποιήκασιν ἀπὸ τῆς
ἐκεῖ καλουμένης Φάβρικος δέκα λαικῶν ἀποτμηθῆναι τὰς κεφαλὰς
ὑπουργοῦντος αὐτοῖς
καὶ εἰς τοῦτο Φιλαγρίου πάλιν ἐκεῖ κόμητος γενομένου. καὶ τούτων τὰ
μνήματα πρὸ
τῆς πόλεώς ἐστιν, ἅπερ παρερχόμενοι καὶ ἡμεῖς ἑωράκαμεν. εἶτα ὥσπερ
κατορθώσαντες,
ὅτι διὰ τοῦτ' ἔφυγον, ἵνα μὴ ἐλεγχθῶσι συκοφάνται, ἅπερ ἐβούλοντο,
ταῦτα καὶ βασιλεὺς
ἐκέλευε. πεποιήκασι γοῦν καὶ ἀπὸ τῆς Ἀλεξανδρείας εἰς τὴν Ἀρμενίαν
ἐξορισθῆναι
πρεσβυτέρους δύο καὶ διακόνους τρεῖς. καὶ Ἄρειον μὲν καὶ Ἀστέριον, τὸν
μὲν ἀπὸ Πέτρων
τῆς Παλαιστίνης, τὸν δὲ ἀπὸ τῆς Ἀραβίας, ἐπισκόπους τοὺς
ἀποπηδήσαντας ἀπ' αὐτῶν
οὐ μόνον ἐξώρισαν εἰς τὴν ἄνω Λιβύην, ἀλλὰ καὶ ὕβρεων μετασχεῖν
αὐτοὺς πεποιήκασι,
Λούκιον δὲ τὸν τῆς Ἀδριανουπόλεως ἐπίσκοπον, ἐπειδὴ ἔβλεπον πολλῇ
τῇ κατ' αὐτῶν
19
γὰρ οὐκ ἠθέλησαν αὐτοῖς οἱ ἐν Ἀδριανουπόλει κοινωνῆσαι ὡς φυγοῦσιν

ἀπὸ τῆς συνόδου
καὶ ὑπευθύνοις γενομένοις, ἀνήνεγκαν βασιλεῖ Κωνσταντίῳ καὶ
πεποιήκασιν ἀπὸ τῆς
ἐκεῖ καλουμένης Φάβρικος δέκα λαικῶν ἀποτμηθῆναι τὰς κεφαλὰς
ὑπουργοῦντος αὐτοῖς
καὶ εἰς τοῦτο Φιλαγρίου πάλιν ἐκεῖ κόμητος γενομένου. καὶ τούτων τὰ
μνήματα πρὸ
τῆς πόλεώς ἐστιν, ἅπερ παρερχόμενοι καὶ ἡμεῖς ἑωράκαμεν. εἶτα ὥσπερ
κατορθώσαντες,
ὅτι διὰ τοῦτ' ἔφυγον, ἵνα μὴ ἐλεγχθῶσι συκοφάνται, ἅπερ ἐβούλοντο,
ταῦτα καὶ βασιλεὺς
ἐκέλευε. πεποιήκασι γοῦν καὶ ἀπὸ τῆς Ἀλεξανδρείας εἰς τὴν Ἀρμενίαν
ἐξορισθῆναι
πρεσβυτέρους δύο καὶ διακόνους τρεῖς. καὶ Ἄρειον μὲν καὶ Ἀστέριον, τὸν
μὲν ἀπὸ Πέτρων
τῆς Παλαιστίνης, τὸν δὲ ἀπὸ τῆς Ἀραβίας, ἐπισκόπους τοὺς
ἀποπηδήσαντας ἀπ' αὐτῶν
οὐ μόνον ἐξώρισαν εἰς τὴν ἄνω Λιβύην, ἀλλὰ καὶ ὕβρεων μετασχεῖν
αὐτοὺς πεποιήκασι,
Λούκιον δὲ τὸν τῆς Ἀδριανουπόλεως ἐπίσκοπον, ἐπειδὴ ἔβλεπον πολλῇ
τῇ κατ' αὐτῶν
παρρησίᾳ χρώμενον καὶ ἐλέγχοντα αὐτῶν τὴν ἀσέβειαν, πεποιήκασι
πάλιν, ὥσπερ καὶ
πρότερον, ἁλύσεσι σιδηραῖς δεθῆναι τὸν τράχηλον καὶ τὰς χεῖρας καὶ
οὕτως ἐξώρισαν·
ἔνθα καὶ ἐτελεύτησεν, ὡς ἐκεῖνοι γινώσκουσι. καὶ Διόδωρον μὲν
ἐπίσκοπον ἐκτο-
πίζουσιν, Ὀλύμπιον δὲ τὸν ἀπὸ Αἴνων καὶ Θεόδουλον τὸν ἀπὸ τῆς
Τραιανουπόλεως,
ἀμφοτέρους ἀπὸ τῆς Θρᾴκης ἐπισκόπους, ἀγαθοὺς καὶ ὀρθοδόξους
ἄνδρας, ἐπειδὴ ἑωράκασι
μισοῦντας τὴν αἵρεσιν, διέβαλον, τὸ πρῶτον μὲν οἱ περὶ Εὐσέβιον καὶ
ἔγραψε βασιλεὺς
Κωνστάντιος, τὸ δεύτερον δὲ ὑπέμνησαν οὗτοι. ἦν δὲ τὰ γραφέντα μὴ
μόνον ἐκβάλλεσθαι
τῶν πόλεων καὶ τῶν ἐκκλησιῶν αὐτούς, ἀλλὰ καὶ κεφαλικὴν διδόναι
δίκην, εἴ που εὑρεθεῖεν
οὗτοι. τοῦτο δὲ εἰ καὶ θαυμαστόν, ἀλλ' οὐκ ἀλλότριον τῆς προαιρέσεως
20
αὐτῶν,
ὡς γὰρ μαθόντες τὸ τοιοῦτον ἀπὸ τῶν περὶ Εὐσέβιον καὶ ὥσπερ
κληρονόμοι τῆς ἀσεβείας
Αθανάσιος θεολόγος.De synodis Arimini in Italia et Seleuciae in Isauria

Chapter 55, section 3, line 1
ἀντιγραφέντα, ἵνα γνῶτε τοῦ μὲν βασιλέως τὴν ἀσεβῆ πανουργίαν τῶν δὲ
ἐπισκόπων
τὸ ἑδραῖον καὶ ἀκλινὲς τῆς πρὸς τὴν ἀλήθειαν γνώμης.
Ἑρμηνεία τῆς ἐπιστολῆς
Κωνστάντιος Νικητὴς καὶ Θριαμβευτὴς Αὔγουστος πᾶσιν ἐπισκόποις

τοῖς ἐν Ἀρι-
μήνῳ συνελθοῦσιν.
Ἀεὶ μὲν προηγουμένην ἡμᾶς ἔχειν φροντίδα περὶ τοῦ θείου καὶ
προσκυνητοῦ νόμου
οὐδὲ ἡ ὑμετέρα χρηστότης ἀγνοεῖ, ἀλλὰ νῦν τοὺς παρὰ τῆς συνέσεως
ὑμῶν ἀποσταλέντας
εἴκοσιν ἐπισκόπους ἀναδεξαμένους τὴν παρ' ὑμῶν πρεσβείαν τέως οὐκ
ἠδυνήθημεν αὐτοὺς
ἰδεῖν. ἀναγκαία γάρ τις ἡμᾶς ἤπειγεν ἡ πρὸς τοὺς βαρβάρους ὁδός, καί,
ὡς οἴδατε, πρέπει
τὴν ψυχὴν καθαρὰν οὖσαν ἀπὸ πάσης φροντίδος τὰ περὶ τοῦ θείου νόμου
διαγυμνάζειν.
τοιγαροῦν τοὺς ἐπισκόπους διεκελεύσαμεν ἐν τῇ Ἀδριανουπόλει
ἐκδέξασθαι τὴν ἡμετέραν
ἐπάνοδον, ἵνα, ἐπειδὰν πάντα καλῶς διατεθῇ τὰ δημόσια, τότε λοιπὸν
ἅπερ ἂν ὑπο-
βάλωσιν ἀκοῦσαι καὶ δοκιμάσαι δυνηθῶμεν. τῇ μέντοι στερρότητι ὑμῶν
μὴ βαρὺ φαινέσθω,
ὥστε ἐκδέξασθαι τὴν αὐτῶν ἐπάνοδον, ἵνα, ἐπειδὰν ἐπανέλθωσι
κομίζοντες ὑμῖν τὰς ἡμε-
τέρας ἀποκρίσεις, δυνηθῆτε εἰς πέρας ἀγαγεῖν τὰ πρὸς τὴν λυσιτέλειαν
ἀνήκοντα τῇ
καθολικῇ ἐκκλησίᾳ.
Ταῦτα ἐδέξαντο οἱ ἐπίσκοποι ἐπαγομένων τριῶν.
Ἀντίγραφον τῶν ἐπισκόπων

21
Τὰ γράμματα τῆς σῆς φιλανθρωπίας ἐδεξάμεθα, κύριε θεοφιλέστατε

βασιλεῦ, τὰ
περιέχοντα διὰ τὴν τῶν δημοσίων ἀνάγκην τέως μὴ δεδυνῆσθαί σε τοὺς
ἡμετέρους πρές
Αθανάσιος θεολόγος.Apologia de fuga sua

Section 3, line 15
Ἃ γὰρ οἱ δικασταὶ δοκοῦσι ποιεῖν, ταῦτ' ἐκείνων

ἐστὶν ἐνεργήματα· καὶ μᾶλλον οὗτοι τῆς ἐκείνων
προαιρέσεως καὶ πονηρίας εἰσὶν ὑπηρέται. Ποῖος τοίνυν
τόπος οὐκ ἔχει τῆς κακίας αὐτῶν ὑπόμνημα; Τίνα φρονοῦντα
κατ' αὐτῶν οὐ συνεσκευάσαντο πλασάμενοι προφάσεις κατὰ
τὴν Ἰεζάβελ; Ποία ἐκκλησία νῦν οὐ θρηνεῖ διὰ τὰς
ἐκείνων κατὰ τῶν ἐπισκόπων αὐτῶν ἐπιβουλάς; Ἀντιόχεια
μὲν δι' Εὐστάθιον τὸν ὁμολογητὴν καὶ ὀρθόδοξον, Βαλανέαι
δὲ δι' Εὐφρατίωνα τὸν θαυμασιώτατον, καὶ Πάλτος μὲν
καὶ Ἀντάραδος διὰ Κυμάτιον καὶ Καρτέριον, ἡ δὲ Ἀδριανούπολις δι'
Εὐτρόπιον τὸν φιλόχριστον καὶ τὸν μετ' αὐτὸν
Λούκιον, τὸν πολλάκις παρ' αὐτῶν καὶ ἁλύσεις φορέσαντα
καὶ οὕτως ἀποθανόντα, καὶ Ἄγκυρα μὲν διὰ Μάρκελλον,
Βέρροια δὲ διὰ Κῦρον καὶ Γάζα δι' Ἀσκληπᾶν. Τούτους
μὲν γὰρ πολλὰ πρότερον ὑβρίσαντες, ἐξορισθῆναι πεποιήκα-
σιν οἱ δόλιοι. Θεόδουλον δὲ καὶ Ὀλύμπιον ἀπὸ τῆς Θρᾴκης
ἐπισκόπους, καὶ ἡμᾶς, καὶ πρεσβυτέρους ἡμετέρους, οὕτως
ἐποίησαν ζητηθῆναι, ὥστε, εἰ εὑρεθείημεν, κεφαλῆς ὑπο-
στῆναι τιμωρίαν. Καὶ τάχα ἂν ἀπεθάνομεν οὕτως, εἰ μὴ
παρὰ γνώμην αὐτῶν ἐφύγομεν καὶ τότε.
Τοιαῦτα γάρ ἐστι τὰ μὲν κατὰ τῶν περὶ Ὀλύμπιον
Salaminius Hermias Sozomenus Scr. Eccl., Ιστορία. ecclesiastica

Book 3, chapter 8, section 1, line 6
22
τῳ δὲ οἱ τῆς Ἀρείου δόξης σπουδασταὶ μετέστησαν Γρηγόριον ὡς ἀμελῆ

πρὸς σύστασιν τοῦ οἰκείου δόγματος καὶ Ἀλεξανδρεῦσιν ἀκαταθύμιον
διὰ
τὰ συμβάντα τῇ πόλει χαλεπὰ περὶ τὴν αὐτοῦ εἴσοδον καὶ τὸν ἐμπρησμὸν
τῆς ἐκκλησίας. ἀντὶ δὲ τούτου πέμπεται Γεώργιος, ὃς τὸ μὲν γένος ἦν

Καπ-
παδόκης, ὡς δραστήριος δὲ ἐθαυμάζετο καὶ περὶ τοῦτο τὸ δόγμα
σπουδαῖος.
Ἀθανάσιος δὲ φεύγων ἐκ τῆς Ἀλεξανδρείας εἰς Ῥώμην ἀφίκετο. κατ'
αὐτὸ δὲ συνέβη καὶ Παῦλον τὸν Κωνσταντινουπόλεως ἐπίσκοπον
συνδραμεῖν
καὶ Μάρκελλον τὸν Ἀγκύρας καὶ Ἀσκληπᾶν τὸν Γάζης, ὃς ἐναντίος ὢν
τοῖς
Ἀρείου γραφὴν ὑπομείνας πρὸς ἑτεροδόξων τινῶν ὡς θυσιαστήριον ἀνα-
τρέψας καθῃρέθη. ἀλλ' ἀντὶ τούτου μὲν ἐπιτρέπεται τὴν Γαζαίων ἐκκλη-
σίαν Κυντιανός. καὶ Λούκιος δὲ ὁ Ἀδριανουπόλεως ἐπίσκοπος ἐπ' ἄλλῳ
κατηγορηθεὶς καὶ τῆς ὑπ' αὐτὸν ἐκκλησίας ἀφαιρεθεὶς ἐν Ῥώμῃ διῆγε.
μαθὼν δὲ ὁ Ῥωμαίων ἐπίσκοπος τὰ ἑκάστου ἐγκλήματα, ἐπειδὴ πάντας
ὁμονοοῦντας εὗρε περὶ τὸ δόγμα τῆς ἐν Νικαίᾳ συνόδου, ὡς ὁμοδόξους
αὐτοὺς
εἰς κοινωνίαν προσήκατο. οἷα δὲ τῆς πάντων κηδεμονίας αὐτῷ
προσηκούσης
διὰ τὴν ἀξίαν τοῦ θρόνου, ἑκάστῳ τὴν ἰδίαν ἐκκλησίαν ἀπέδωκε. καὶ τοῖς
ἀνὰ τὴν ἕω ἐπισκόποις ἔγραψε μεμφόμενος ὡς οὐκ ὀρθῶς

βουλευσαμένοις
περὶ τοὺς ἄνδρας καὶ τὰς ἐκκλησίας ταράττουσι τῷ μὴ ἐμμένειν τοῖς ἐν
Νι-
καίᾳ δόξασιν. ὀλίγους δὲ ἐκ πάντων εἰς ῥητὴν ἡμέραν παρεῖναι ἐκέλευσε
διελέγξοντας δικαίαν ἐπ' αὐτοῖς ἐνηνοχέναι τὴν ψῆφον· ἢ τοῦ λοιποῦ οὐκ
ἀνέξεσθαι ἠπείλησεν, εἰ μὴ παύσοιντο νεωτερίζοντες.

«ἐξ αὐτῶν τῶν θείων γραμμάτων τὴν σὴν ἀναδιδάξουσι θειότητα.»

Τάδε μὲν τῶν ἐν Ἀριμήνῳ συνελθόντων τὰ γράμματα. οἱ δὲ περὶ
23
Οὐρσάκιον καὶ Οὐάλεντα φθάσαντες τοὺς παρ' αὐτῶν ἀποσταλέντας

πρέσβεις
ἐπέδειξαν τῷ βασιλεῖ τὴν γραφὴν ἣν ἀνέγνωσαν καὶ τὴν σύνοδον
διέβαλλον.
ὁ δὲ λυπηθεὶς ἴσως, ὅτι μὴ ταύτην προσεδέξαντο τὴν πίστιν ὡς καὶ αὐτοῦ
παρόντος ἐν Σιρμίῳ βεβαιωθεῖσαν, τοὺς μὲν ἐν τιμῇ εἶχε, τῶν δὲ
πρέσβεων
ἠμέλει καὶ τῇ προσεδρείᾳ ταλαιπωρούντων ὑπερεώρα. ὀψὲ δέ ποτε
ἔγραψε
τῇ συνόδῳ παραιτούμενος ὡς ἀναγκαία τις αὐτὸν ἤπειγεν ἡ πρὸς τοὺς
βαρ-
βάρους ὁδὸς καὶ διὰ τοῦτο τοὺς πρέσβεις ἰδεῖν οὐ δεδύνηται. ἐκέλευσε δὲ
ἐν Ἀδριανουπόλει ἐπανιόντα αὐτὸν ἐπιμεῖναι, ἵν' ἐπειδὰν τὰ κοινὰ

πράγματα
διατεθείη καλῶς, ἐλεύθερος ὢν φροντίδων τὰ παρὰ τῶν πρέσβεων
ἀκούσοι
καὶ δοκιμάσοι· προσήκειν γὰρ τὸν περὶ τῶν θείων διαλαμβάνειν
μέλλοντα
καθαρὰν ἔχειν τῶν ἄλλων τὴν ψυχήν.
Καὶ ὁ μὲν τοιάδε ἔγραψε. πρὸς ταῦτα δὲ ἡ σύνοδος ἀντεδήλωσεν ἰσχυ-
ριζομένη μηδαμῶς ἀναχωρεῖν τῶν δεδογμένων, καὶ τοῦτο γράψαι καὶ
τοῖς
πρέσβεσιν ἐντείλασθαι. καὶ ἀντιβολεῖ μετ' εὐνοίας αὐτοὺς ἰδεῖν καὶ ὧν
ἐνετείλατο δι' αὐτῶν ἐπακοῦσαι καὶ τὰ γραφέντα ἀναγνῶναι· χαλεπὸν
γὰρ
καὶ αὐτῷ φανεῖσθαι τοσαύτας ἐκκλησίας χωρὶς ἐπισκόπων εἶναι ἐν καιρῷ
τῆς αὐτοῦ βασιλείας· χρῆναι δέ, εἰ καὶ αὐτῷ συνδοκεῖ, εἰς τὰς αὐτῶν
ἐκκλη-
σίας πρὸ τοῦ χειμῶνος ἐπανελθεῖν. τοιαῦτα γράψαντες καί, ὡς εἰκὸς ἦν,

Προκοπίῳ τῷ τυράννῳ προσέθεντο.

Ἐξιόντι δὲ αὐτῷ τῆς Κωνσταντινουπόλεως προσελθὼν Ἰσαάκιος ἀνὴρ
μοναχὸς τά τε ἄλλα ἀγαθὸς καὶ διὰ τὸ θεῖον κινδύνων καταφρονῶν
«ἀπόδος»,
ἔφη, «ὦ βασιλεῦ, τοῖς ὀρθῶς δοξάζουσι καὶ τὴν παράδοσιν φυλάττουσι
τῶν
24
ἐν Νικαίᾳ συνεληλυθότων τὰς ἀφαιρεθείσας ἐκκλησίας, καὶ νικήσεις τὸν

πόλεμον.» ὀργισθεὶς δὲ ὁ βασιλεὺς ἐκέλευσεν αὐτὸν συλληφθῆναι καὶ
δές-
μιον φυλάττεσθαι, ἄχρις ἐπανελθὼν δίκην εἰσπράξηται τοῦ τολμήματος.
ὁ δὲ ὑπολαβών «ἀλλ' οὐχ ὑποστρέψεις», ἔφη, «μὴ ἀποδιδοὺς τὰς
ἐκκλησίας.»
καὶ ἀπέβη οὕτως. ἐπεὶ γὰρ ἅμα τῷ στρατῷ ἐπεξῆλθεν, οἱ μὲν Γότθοι
διωκόμενοι ὑπεχώρουν· ὁ δὲ ἀπιὼν ἤδη παραμείψας τὴν Θρᾴκην ἧκεν
εἰς
τὴν Ἀδριανούπολιν. οὐκ ἀπὸ πολλοῦ τε γενόμενος τοῖς βαρβάροις ἐν ἀς-
φαλεῖ χωρίῳ στρατοπεδευομένοις θᾶττον ἢ ἔδει συμβάλλει, μὴ
προδιαθεὶς
ᾗ χρὴ καὶ ὅπῃ τάξαι τὴν στρατιάν. διασπασθείσης δὲ αὐτῷ τῆς ἵππου
καὶ τοῦ ὁπλιτικοῦ τραπέντος διωκόμενος ὑπὸ τῶν πολεμίων εἴς τι δωμά-
τιον ἢ πύργον ἅμα ὀλίγοις ξυνεπομένοις αὐτῷ ἐν τῷ φεύγειν ἀποβὰς τοῦ
ἵππου εἰσέδυ καὶ ἔλαθεν. οἱ δὲ βάρβαροι ἔθεον ἐπ' αὐτὸν ὡς αἱρήσοντες,
καὶ ἐπὶ τὸ πρόσω ἱέμενοι παρέτρεχον· οὐ γὰρ ὑπενόουν αὐτὸν ἐκεῖσε
κρύπ-
τεσθαι. τῶν δ' αὖ σὺν αὐτῷ τινες, ἤδη τῶν πλειόνων βαρβάρων ὑπερ-
βαλόντων τὸν τῇδε χῶρον, ὀλίγων δὲ κατόπιν ὄντων, ἐκ τοῦ ὀρόφου τοὺς
παριόντας ἐτόξευον· οἱ δὲ ἐπὶ τούτῳ ἀνέκραγον· «ἐνθάδε Οὐάλης ἐστίν.»

ἀκούσαντες δὲ οἱ προστυχόντες πλησίον ἔμπροσθέν τε καὶ ὄπισθεν βοῇ
Σωκράτης Σχολαστικός. Ιστορία. ecclesiastica Book 2, chapter 15, line

9
Ἀντέπεμπον δὲ Γεώργιον, ὃς ἐκ Καππαδοκίας μὲν ὡρμᾶτο, δόξαν

δὲ δεινοῦ περὶ τὴν αὐτῶν θρησκείαν ἐκέκτητο.
Ὡς Ἀθανάσιος καὶ Παῦλος εἰς τὴν Ῥώμην παραγενόμενοι καὶ

γράμμασιν ὀχυρω-
θέντες τοῦ ἐπισκόπου Ἰουλίου κατέλαβον αὖθις τοὺς ἰδίους θρόνους.
Ἀθανάσιος μέντοι ὀψέποτε διαβῆναι ἐπὶ τὴν Ἰταλίαν ἐξίσχυσε.

Τῶν δὲ ἑσπερίων τηνικαῦτα μερῶν Κώνστας ὁ νεώτερος τῶν Κων-
σταντίνου παίδων μόνος ἐκράτει, Κωνσταντίνου τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ
ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν ἀναιρεθέντος, καθὰ καὶ ἤδη φθάσαντες προ-
είπομεν. Κατ' αὐτὸ δὲ καὶ Παῦλος ὁ τῆς Κωνσταντινουπόλεως,
καὶ Ἀσκληπᾶς Γάζης, καὶ Μάρκελλος Ἀγκύρας τῆς μικρᾶς Γαλα-
τίας, καὶ Λούκιος Ἀδριανουπόλεως, ἄλλος δι' ἄλλο κατηγορηθέντες
25
καὶ τῶν ἐκκλησιῶν ἐξελαθέντες, ἐν τῇ βασιλευούσῃ Ῥώμῃ εὑρί-

σκονται. Γνωρίζουσιν οὖν τῷ ἐπισκόπῳ Ῥώμης Ἰουλίῳ τὰ καθ'
ἑαυτούς· ὁ δὲ, ἅτε προνόμια τῆς ἐν Ῥώμῃ ἐκκλησίας ἐχούσης, παρρη-
σιαστικοῖς γράμμασιν ὠχύρωσεν αὐτοὺς, καὶ ἐπὶ τὴν ἀνατολὴν ἀπο-
στέλλει τὸν οἰκεῖον ἑκάστῳ τόπον ἀποδιδοὺς, καὶ καθαπτόμενος τῶν
προπετῶς καθελόντων αὐτούς. Οἱ δὲ ἀναζεύξαντες ἐκ τῆς Ῥώμης,
καὶ τοῖς τύποις τοῦ ἐπισκόπου Ἰουλίου θαρροῦντες, τάς τε ἑαυτῶν
ἐκκλησίας καταλαμβάνουσι, καὶ τὰς ἐπιστολὰς πρὸς οὓς ἐγράφησαν
διαπέμπονται. Οἱ δὲ δεξάμενοι ὕβριν ἐποιοῦντο τὴν ἐπίπληξιν·
καὶ σύνοδον ἐν τῇ Ἀντιοχείᾳ κηρύξαντες, συνελθόντες ἐν αὐτῇ

147
τε καὶ πράττειν ὅσα ἂν θέλῃς· χάριν δὲ καὶ αὐτὸς αἰτῶ, καὶ δέο-
μαι, δός μοι.’ Τοῦ δὲ βασιλέως δώσειν ἑτοίμως ἐπαγγειλαμένου,
εὐθὺς ἐπήγαγεν Ἀθανάσιος, τὴν αὐτὴν ἀξιῶν χάριν λαβεῖν, ἣν ὁ
βασιλεὺς ἐπεζήτει λαβεῖν. Μίαν γὰρ καὶ αὐτὸς ἐκκλησίαν ἀπονε-
μηθῆναι ἠξίου καθ' ἑκάστην πόλιν τοῖς διακρινομένοις πρὸς τὴν
τῶν Ἀρειανιζόντων κοινωνίαν. Τὴν Ἀθανασίου τοίνυν γνώμην
ἀλυσιτελῆ γνόντες οἱ Ἀρειανίζοντες, ὑπερτίθεσθαι μὲν τοῦτο ἔλε-
γον, πράττειν δὲ τὰ δοκοῦντα τῷ βασιλεῖ παρεχώρουν. Διόπερ ὁ
βασιλεὺς Ἀθανασίῳ τε καὶ Παύλῳ καὶ Μαρκέλλῳ τοὺς ἰδίους
ἀπεδίδου θρόνους· ἔτι μὲν καὶ Ἀσκληπᾷ τῷ Γάζης, καὶ Λουκίῳ
Ἀδριανουπόλεως. Καὶ γὰρ οὗτοι ὑπὸ τῆς ἐν Σαρδικῇ συνόδου
ἐδέχθησαν· Ἀσκληπᾶς μὲν ὑπομνήματα ἐπιδείξας, ἐν οἷς ἐδέδεικτο
Εὐσέβιος ὁ Παμφίλου ἅμα πλείοσι διαγνοὺς τὰ κατ' αὐτὸν, καὶ
ἀποδοὺς τὴν ἀξίαν αὐτοῦ· Λούκιος δὲ, ὅτι οἱ κατηγοροῦντες αὐτοῦ
φυγῇ ἐχρήσαντο. Προστάγματα οὖν τοῦ βασιλέως εἰς τὰς ἑαυτῶν
ἐφοίτα πόλεις, κελεύοντα ἑτοίμως αὐτοὺς ὑποδέχεσθαι. Ἐν μὲν
οὖν Ἀγκύρᾳ, Βασιλείου ἐξωθουμένου καὶ ἀντεισιόντος Μαρκέλλου,
ταραχὴ οὐχ ἡ τυχοῦσα ἐγένετο, ἣ πρόφασιν λοιδορίας παρέσχε
τοῖς τὰ ἐναντία φρονοῦσιν· Ἀσκληπᾶν δὲ ἑτοίμως Γαζαῖοι ἐδέξαντο.
Ἐν δὲ τῇ Κωνσταντινουπόλει Μακεδόνιος Παύλῳ πρὸς ὀλίγον
ὑπεξέστη, καθ' ἑαυτὸν ἐν ἰδιαζούσῃ ἐκκλησίᾳ τῆς πόλεως τὰς

25
ποιήσασθαι. Ἀθανάσιος δὲ ἐν τοσούτῳ καταλαβὼν τὴν Ἀλεξάν-

δρειαν συνόδους τῶν ἐν Αἰγύπτῳ ἐπισκόπων συνήθροισεν· οἱ ὁμόφωνα
ἐψηφίσαντο τοῖς τότε ἐν Σαρδικῇ συνελθοῦσι καὶ τῇ παρὰ Μαξίμου
26
ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις γενομένῃ συνόδῳ. Ὁ δὲ βασιλεὺς, καὶ

αὐτὸς πάλαι τῇ Ἀρειανῇ κατεχόμενος δόξῃ, πάντα τὰ μικρὸν ἔμ-
προσθεν αὐτῷ δεδογμένα εἰς τοὐναντίον μετέστρεφε. Καὶ πρῶτον
μὲν τῆς Κωνσταντινουπόλεως τὸν ἐπίσκοπον Παῦλον ἐξόριστον
γενέσθαι ἐκέλευσεν, ὃν οἱ ἀπαγαγόντες ἐν Κουκουσῷ τῆς Καππα-
δοκίας ἀπέπνιξαν. Μαρκέλλου δὲ ἐκβληθέντος, αὖθις τῆς ἐν
Ἀγκύρᾳ ἐκκλησίας ἐγκρατὴς Βασίλειος γέγονε. Λούκιος δὲ, ὁ τῆς
Ἀδριανουπόλεως, σιδηροδέσμιος ἐν εἱρκτῇ διεφθάρη. Τοσοῦτο δὲ
ἐπεκράτησε τὰ περὶ Ἀθανασίου λεγόμενα, ὡς εἰς ἄμετρον ὀργὴν
ἐκπεσεῖν τὸν βασιλέα, κελεῦσαί τε ἀναιρεθῆναι αὐτὸν, ἔνθα ἂν εὑρί-
σκοιτο· σὺν αὐτῷ δὲ Θεόδουλον καὶ Ὀλύμπιον, προεστῶτας ἐκκλη-
σιῶν ἐν Θρᾴκῃ. Ἀθανάσιον δὲ τὰ τῷ βασιλεῖ δεδογμένα οὐκ
ἔλαθεν· ἀλλὰ προαισθόμενος αὖθις φυγῇ ἐχρήσατο, καὶ οὕτως
τὴν ἀπειλὴν τοῦ βασιλέως διέφυγεν. Ταύτην αὐτοῦ τὴν φυγὴν
διέβαλλον οἱ Ἀρειανίζοντες, καὶ μάλιστα Νάρκισσος ὁ Νερωνιάδος
τῆς ἐν Κιλικίᾳ ἐπίσκοπος, καὶ Γεώργιος ὁ Λαοδικείας, καὶ Λεόντιος
ὁ τῆς ἐν Ἀντιοχείᾳ ἐκκλησίας τότε προεστηκὼς, ὅστις ἡνίκα
πρεσβύτερος ἦν ἀφῃρέθη τῆς ἀξίας, ὅτι γυναικὶ συνδιημερεύων

248
Ὀψὲ δέ ποτε τοιάδε πρὸς τὴν σύνοδον διὰ τῶν παρόντων ἀντ-
έγραψεν ὁ βασιλεύς·
Κωνστάντιος νικητὴς καὶ θριαμβευτὴς Αὔγουστος, πᾶσι τοῖς ἐν
Ἀριμίνῳ ἐπισκόποις συνελθοῦσιν.
Ἀεὶ μὲν προηγουμένην ἔχειν ἡμᾶς φροντίδα περὶ τοῦ θείου καὶ
προσκυνη-
τοῦ νόμου οὐδὲ ἡ ὑμετέρα χρηστότης ἀγνοεῖ. Ἀλλὰ νῦν τοὺς ἀπὸ τῆς
συνέσεως ὑμῶν ἀποσταλέντας εἴκοσι ἐπισκόπους, ἀναδεξαμένους τὴν
παρ'
ὑμῶν πρεσβείαν, τέως οὐκ ἠδυνήθημεν ἰδεῖν· ἀναγκαία γὰρ ἡμῖν ἡ πρὸς
τοὺς
βαρβάρους ὁδός, καὶ ὡς οἴδατε, πρέπει τὴν ψυχὴν καθαρὰν οὖσαν ἀπὸ
πάσης
φροντίδος τὰ περὶ τοῦ θείου νόμου γυμνάζειν. Τοιγαροῦν τοὺς
ἐπισκόπους
ἐκελεύσαμεν ἐν τῇ Ἀδριανουπόλει ἐκδέξασθαι τὴν ἡμετέραν ἐπάνοδον,
ἵν'
ἐπειδὰν πάντα καλῶς διατεθῇ τὰ δημόσια, τότε λοιπὸν ἅπερ
ὑποβάλλουσιν
ἀκοῦσαι καὶ δοκιμάσαι δυνηθῶμεν. Τῇ μέντοι στερρότητι ὑμῶν μὴ βαρὺ
27
φαινέσθω ὥστε ἐκδέξασθαι τὴν αὐτῶν ἐπάνοδον, ἵν' ἐπειδὰν ἐπανέλθωσι

κομίζοντες ὑμῖν τὰς ἡμετέρας ἀποκρίσεις, δυνηθῆτε εἰς πέρας ἀγαγεῖν τὰ
πρὸς τὴν λυσιτέλειαν ἀνήκοντα τῇ καθολικῇ ἐκκλησίᾳ.
Ταῦτα δεξάμενοι τὰ γράμματα οἱ ἐπίσκοποι, αὖθις τοιαῦτα ἀντ-
έγραψαν·
Τὰ γράμματα τῆς σῆς φιλανθρωπίας ἐδεξάμεθα, κύριε θεοφιλέστατε
βασιλεῦ, τὰ περιέχοντα διὰ τὴν τῶν δημοσίων ἀνάγκην τέως μὴ
δεδυνῆσθαί
σε τοὺς ἡμετέρους πρέσβεις θεωρῆσαι· ἡμᾶς δὲ κελεύεις ἐκδέξασθαι τὴν

3
μενοι, καὶ μάλιστα οἱ κατὰ τὴν Ἀλεξάνδρειαν. Πέτρου τε

ἐπανελθόντος ἀπὸ τῆς Ῥώμης μετὰ γραμμάτων Δαμάσου τοῦ
Ῥώμης ἐπισκόπου βεβαιούντων τὴν τοῦ ‘ὁμοουσίου’ πίστιν καὶ
τὴν τοῦ Πέτρου κατάστασιν, ἀναθαρρήσας ὁ λαὸς τὸν μὲν Λούκιον
ἐξελαύνουσιν, ἀντεισάγουσι δὲ τὸν Πέτρον. Ἀλλὰ Λούκιος μὲν
ὡς εἶχεν ἐπὶ τὴν Κωνσταντινούπολιν ἔπλεεν· Πέτρος δὲ ὀλίγον
ἐπιβιοὺς χρόνον τελευτᾷ, διάδοχον καταλιπὼν Τιμόθεον ἀδελφὸν
ἑαυτοῦ.
Ὡς ὁ βασιλεὺς ὑποστρέψας ἐν τῇ Κωνσταντινουπόλει καὶ ὑπὸ τοῦ

δήμου διὰ τοὺς Γότθους κατονειδισθεὶς ἐξελαύνει τῆς πόλεως κατὰ
βαρβάρων· καὶ συμβαλὼν αὐτοῖς ἐν Ἀδριανουπόλει τῆς Μακεδονίας
ὑπ' αὐτῶν ἀναιρεῖται, ζήσας μὲν ἔτη πεντήκοντα, βασιλεύσας δὲ ἔτη
ἓξ πρὸς τοῖς δέκα.
Ὁ δὲ βασιλεὺς Οὐάλης περὶ τὴν τριακάδα τοῦ Μαΐου μηνὸς, ἐν

τῇ ἕκτῃ ἑαυτοῦ ὑπατείᾳ καὶ Οὐαλεντινιανοῦ τοῦ νέου τὸ δεύτερον,
ἐλθὼν εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν εὑρίσκει τὸν δῆμον ἐν ἀθυμίᾳ
καθεστῶτα πολλῇ. Οἱ γὰρ βάρβαροι καταδραμόντες τὴν Θρᾴκην
ἤδη καὶ τὰ προάστεια ἐπόρθουν τῆς Κωνσταντινουπόλεως, μηδε-
μιᾶς οὔσης ἀξιομάχου τηνικαῦτα δυνάμεως. Ἐπεὶ δὲ καὶ τοῖς
τείχεσι προσπελάζειν ἐπεχείρουν οἱ βάρβαροι, χαλεπῶς ἡ πόλις
ἔφερε τὰ γινόμενα· ἐψιθύριζόν τε κατὰ τοῦ βασιλέως, ‘ὡς
ἐπαγαγόντος τοὺς πολεμίους, καὶ ὅτι μὴ ἀντεπεξῆγεν εὐθὺς,
Σωκράτης Σχολαστικός. Ιστορία. ecclesiastica

Book 4, chapter 38, line 24
28
παρεῖλκε τὸν πρὸς τοὺς βαρβάρους πόλεμον.’ Καὶ δὴ ἱπποδρομίας

ἐπιτελουμένης, πάντες ἐκ συμφωνίας κατεβόων τοῦ βασιλέως ὡς
περιορῶντος τὰ πράγματα· ἔκραζον οὖν συντόνως, ‘Δὸς ὅπλα καὶ
πολεμοῦμεν ἡμεῖς.’ Ταῦτα βοώντων, ἐξάπτεται πρὸς ὀργὴν ὁ
βασιλεύς· καὶ ὑπερβαίνει περὶ τὴν ἑνδεκάτην τοῦ Ἰουνίου μηνὸς,
ἐπαπειλήσας ἢν ὑποστρέψῃ, ‘δίκην ἀπὸ Κωνσταντινουπολιτῶν
λήψεσθαι, ὧν τότε ὑβρίζειν αὐτὸν ἐδόκουν, καὶ ὑπὲρ ὧν ἤδη
πρότερον τῇ τυραννίδι Προκοπίου προσέθεντο· ἔρημόν τε κατα-
στήσειν τὴν πόλιν, καὶ ἄροτρον εἰπὼν βαλεῖν κατ' αὐτὴν,’ ἐπὶ
τοὺς βαρβάρους ἐχώρει. Καὶ ὠθεῖ μὲν αὐτοὺς πόρρω τῆς
πόλεως· ἐδίωκε δὲ ἄχρι τῆς ἐν Θρᾴκῃ Ἀδριανουπόλεως, ἣ ἐν τοῖς ὁρίοις
τῆς Μακεδονίας ἐστίν. Ἐκεῖ τε συμβαλὼν τοῖς βαρβάροις, ἀπέθανε τῇ
ἐννάτῃ τοῦ Αὐγούστου μηνὸς, ἐν τῇ αὐτῇ
ὑπατείᾳ· τοῦτο δὲ ἦν τέταρτον ἔτος τῆς διακοσιοστῆς ὀγδοηκοστῆς
ἐννάτης Ὀλυμπιάδος. Καὶ οἱ μὲν πυρὶ φασὶν ἀπολέσθαι αὐτὸν
εἰς κώμην καταφυγόντα τινὰ, ἣν ἐπιδραμόντες οἱ βάρβαροι ἐνέπρη-
σαν. Οἱ δὲ ἀμείψαντα τὸ βασιλικὸν σχῆμα φασὶν αὐτὸν εἰς
μέσον τὸ στίφος τῶν πεζῶν εἰσδραμεῖν· εἶτα τῶν ἱππέων προδε-
δωκότων, καὶ οὐχ ἁψαμένων τῆς μάχης, ἐν τῇ συμβολῇ τούτους
περιχυθέντας πάντας ἀθρόως πεσεῖν. Ἔνθα δὴ φασὶν αὐτὸν
ἀγνοηθῆναι κείμενον, οὐκ ὄντος βασιλικοῦ σχήματος τοῦ κατα
Πασχάλιον χρονικόν. p.63, line 9
Σεβαστή, Σκυθόπολις, Αἰλία· Ἀραβίας Πετραίας Πέτρα,

Μήδαβα, Βόστρα· Βαβυλῶνος Τερηδών.
Δʹ. Κλίματος τετάρτου Συρίας κοίλης Ἀντιόχεια, Ἄρκα,
Ἱεράπολις, Σελεύκεια, Ἀπάμεια, Ἔμισα, Σαμόσατα, Πάλ-
μυρα, Ἄραβες, Ἡλιούπολις, Δαμασκός, Ζεῦγμα· Ἀραβίας
Μεσοποταμίας Νίσιβι, Σελεύκεια· Βαβυλῶνος Βαβυλῶνα· Ἀς-
συρίας Νίνος, Ἄρβηλα, Κτησιφών· Σουσιανῆς Σοῦσα· Μη-
δίας Ἐκβάτανα, Ἀρσακία.
Εʹ. Κλίματος πέμπτου πόλεις ἐπίσημοι Ἰταλίας Νεάπολις,
Ῥώμη, Ποτίολοι· Σικελίας Μεσσήνη· Θρᾴκης Αἶνος, Φι-
λιππούπολις, Ἀδριανούπολις, Τραϊανούπολις, Ἄβδηρα, Προ-
κόνησος, Πείρινθος, Θάσος νῆσος, Σαμοθρᾴκη νῆσος, Χε-
ρόνησος, Κοῖλα, Σηστός· Μακεδονίας Δυράχιον, Θεσσαλο-
νίκη, Ἀμφίπολις, Ἡράκλεια, Ἔδεσα, Πέλλα, Φίλιπποι, Κα-
29
σάνδρεια, Λάρισσα, Ἀπολλωνιάς, Ἀδριανούπολις· Δαλμα-

τίας Ἐπίδαυρος· Ἑλλάδος Ἄργος· Βιθυνίας Νικομήδεια, Ἀπά-
μεια, Ἰουλιούπολις, Νίκαια· Ἀσίας μεγάλης Κύζικος, Ἀλε-
ξάνδρεια Τρῳάς, Λάμψακος, Πέργαμος, Σμύρνα, Τένεδος,
Ἔζαλοι, Ἄγκυρα, Σάρδη, Ἱεράπολις, Ἀπάμεια, Κιβύρα, Μι-
τυλήνη νῆσος, Χίος νῆσος· Γαλατίας Σινώπη, Πομπηιούπο-
λις, Ἀντιόχεια, Πισιδία, Ἄγκυρα, Γέρμια, Ταύνιον,
... Ἄραβες, Ἡλιούπολις, Δαμασκός, Ζεῦγμα· Ἀραβίας

Μεσοποταμίας Νίσιβι, Σελεύκεια· Βαβυλῶνος Βαβυλῶνα· Ἀς-
συρίας Νίνος, Ἄρβηλα, Κτησιφών· Σουσιανῆς Σοῦσα· Μη-
δίας Ἐκβάτανα, Ἀρσακία.
Εʹ. Κλίματος πέμπτου πόλεις ἐπίσημοι Ἰταλίας Νεάπολις,
Ῥώμη, Ποτίολοι· Σικελίας Μεσσήνη· Θρᾴκης Αἶνος, Φι-
λιππούπολις, Ἀδριανούπολις, Τραϊανούπολις, Ἄβδηρα, Προ-
κόνησος, Πείρινθος, Θάσος νῆσος, Σαμοθρᾴκη νῆσος, Χε-
ρόνησος, Κοῖλα, Σηστός· Μακεδονίας Δυράχιον, Θεσσαλο-
νίκη, Ἀμφίπολις, Ἡράκλεια, Ἔδεσα, Πέλλα, Φίλιπποι, Κα-
σάνδρεια, Λάρισσα, Ἀπολλωνιάς, Ἀδριανούπολις· Δαλμα-
τίας Ἐπίδαυρος· Ἑλλάδος Ἄργος· Βιθυνίας Νικομήδεια, Ἀπά-
μεια, Ἰουλιούπολις, Νίκαια· Ἀσίας μεγάλης Κύζικος, Ἀλε-
ξάνδρεια Τρῳάς, Λάμψακος, Πέργαμος, Σμύρνα, Τένεδος,
Ἔζαλοι, Ἄγκυρα, Σάρδη, Ἱεράπολις, Ἀπάμεια, Κιβύρα, Μι-
τυλήνη νῆσος, Χίος νῆσος· Γαλατίας Σινώπη, Πομπηιούπο-
λις, Ἀντιόχεια, Πισιδία, Ἄγκυρα, Γέρμια, Ταύνιον, Πισσι-
νοῦντα, Λύστρα· Παμφυλίας Ὕπαιπα· Καππαδοκίας Κώ-
μανα, Ἀμάσεια, Καισάρεια, Μάζακα, Μηλιτίνη, Εἰκόνιον,
Νικόπολις, Νεοκαισάρεια, Σάταλα· Ἀρμενίας μεγάλης Κολχίς.
ϛʹ. Κλίματος ἕκτου Λογδοῦνος, Δαλματίας Σαλῶναι· Καπ
συσχεθῆναι δὲ καί τινας ἐκ τῶν παλλικαρίων, τῶν στρατιωτῶν καὶ

τῶν πολιτῶν τῶν ἐξελθόντων σὺν αὐτοῖς. εἰ μὴ γὰρ συνέβη τοὺς
στρατιώτας περισπασθῆναι εἰς τὸ ἐκδικῆσαι τὰ ἴδια παλλικάρια
καὶ τοὺς πολίτας, ἱκανοὶ ἐφονεύοντο ἐκ τῶν ἐχθρῶν κατ' ἐκείνην
τὴν ἡμέραν. μετ' οὐ πολὺ δέ τινων ἐχθρῶν ἄχρι μιᾶς χιλιάδος
ἐλθόντων πλησίον τοῦ σεβασμίου οἴκου τῶν ἁγίων Μακκαβαίων
30
πέραν ἐν Συκαῖς, καὶ ἐμφανισάντων ἑαυτοὺς τοῖς Πέρσαις, κἀ-

κείνων συναχθέντων ἐπὶ τὰ μέρη Χρυσοπόλεως, καὶ γνωρισάν-
των ἀλλήλοις διὰ πυρκαϊᾶς τὴν ἑαυτῶν παρουσίαν, ἐν τῷ μέσῳ
ἀπέλυσεν ὁ ἐπικατάρατος Χαγάνος Ἀθανάσιον τὸν ἐνδοξότατον
πατρίκιον ἀπὸ τῶν μερῶν Ἀδριανουπόλεως, εἰρηκὼς αὐτῷ ὅτι
Ἄπελθε καὶ ἴδε πῶς θέλουσιν οἱ τῆς πόλεως θεραπεῦσαί με
καὶ τί θέλουσί μοι δοῦναι, ἵνα ὑποστρέψω εἰσελθόντος οὖν
αὐτοῦ Ἀθανασίου τοῦ ἐνδοξοτάτου, καὶ ταῦτα ἀπαγγείλαντος
Βόνῳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ πατρικίῳ καὶ μαγίστρῳ καὶ τοῖς λοιποῖς
ἄρχουσι, κἀκείνων ἐπιμεμψαμένων αὐτῷ οὕτως ὑποπεσόντι τῷ
ἐπικαταράτῳ Χαγάνῳ καὶ ὑποσχομένῳ τοὺς τῆς πόλεως τὰ θε-
ραπεύοντα αὐτὸν πράττειν, τότε Ἀθανάσιος ὁ ἐνδοξότατος εἶπεν
ταῦτα αὐτῷ ῥηθῆναι παρὰ τῶν ἐνδοξοτάτων ἀρχόντων κατὰ τὸν
καιρὸν καθ' ὃν εἰς πρεσβείαν ἐστέλλετο· λοιπὸν δὲ μηδὲ μεμα-
θηκέναι αὐτὸν οὕτω τὰ τοῦ τείχους κατησφαλίσθαι καὶ στρατὸν
Michael Psellus Polyhist., Χρονογραφία Chapter 6, section 99, line 4
τονι ἀναφέρωσι. Βουλόμενος δὲ ἑτέραν δεινοτέραν καὶ τῆς

προλαβούσης ἐπαναστάσεως κατὰ τοῦ αὐτοκράτορος διηγή-
σασθαι, εἰς ἀρχὴν αὖθις καθιστῶ τὸν λόγον, ὁπόθεν τε
γέγονε προλαμβάνων καὶ τίνας ἀρχὰς ἔσχηκε, καὶ ἡ ἀπο-
στασία τίς προὔλαβε καὶ ἥτις αὕτη καὶ ὅθεν, τίς τε ὁ
τολμήσας ἀμφότερα καὶ τίσι τεθαρρηκὼς τὴν τυραννίδα
διαμεμελέτηκε.
Λέγω δὲ ἐκ τῶν ὑστάτων τοῦ λόγου ἀρχόμενος,
ὅτι τῷ αὐτοκράτορι τούτῳ ἐξανέψιός τις ἐκ μητρικῆς
ἐγεγόνει ῥίζης, τὸ μὲν ὄνομα Λέων, τὸ δὲ γένος Τορνίκιος,
τὴν Ἁδριανούπολιν οἰκῶν, καὶ Μακεδονικὴν ἐρυγγάνων
μεγαλαυχίαν, ἀνὴρ τὸ μὲν εἶδος οὐ φαῦλος, τὸ δὲ ἦθος
ὑποκαθήμενος, καὶ πρὸς ἐνθυμήσεις ἀεὶ καινοτέρας ἀνελίτ-
των τὰς γνώμας· τούτῳ γοῦν τῷ ἀνδρὶ οὔπω ἀκμάσαντι
τύχην τινὰ λαμπρότητος, οἷα δὴ πολλὰ εἴωθεν ἀλόγως περί
τινων λέγεσθαι, οἱ πλεῖστοι κατεμαντεύοντο· καὶ ἐπειδὴ
ἀνὴρ ἐγεγόνει καί τινας ἐδείκνυ τοῦ ἤθους στερρότητας, ἡ
Μακεδονικὴ μερὶς καθάπαξ αὐτῷ προσετέθη· καὶ τολμῆσαι
μέν τι πολλάκις παραβολώτερον ἐπεχείρησαν, διαμαρτά-
νοντες δὲ τῶν καιρῶν, καὶ νῦν μὲν τοῦτον ἐμφιλοχωροῦντα
τούτοις μὴ ἔχοντες, νῦν δὲ μὴ εὐποροῦντες εἰς ἀποστασίαν
Michael Psellus Polyhist., Χρονογραφία Chapter 6, section 102, line 3

31
φορῶν ἀθρόον ῥακοδυτῶν ἐπὶ τὸν βασιλέα ἐπάνεισιν· ὁ δὲ

οὐδ' οὕτως εὐμενῶς εἶδεν, οὐδὲ τῆς τύχης ᾠκτείρησεν,
ἥτις αὐτὸν ταῖς ἐλπίσιν ὑψώσασα ἀθρόον κατήνεγκεν, ἀλλὰ
καὶ προσιόντα οἷ πολλάκις δυσμενῶς ἀπεπέμψατο καὶ κατ-
εγέλασεν ἐλεεινῶς ἔχοντα. Μόνη δὲ ἡ Εὐπρεπία, εἴτε
συγγενικοῖς ἤθεσιν, εἴτε καὶ καθ' ἕτερον τρόπον ἐξένιζέ τε
τοῦτον καὶ φιλοφρόνως ἠσπάζετο, πρόφασιν ἀδιάβλητον
τῆς φιλοφροσύνης τὴν συγγένειαν ἔχουσα.
Ἔτυχε δὲ τὸ τηνικαῦτα καὶ Μακεδονική τις περὶ
τὴν Πόλιν φιλοχωροῦσα πληθὺς καὶ μάλιστα ὅσοι τὴν
Ἁδριανούπολιν ᾤκησαν ἐξ ἀρχῆς, ἄνδρες δεινοὶ τὰς γνώμας
καὶ τὴν γλῶτταν ἀντίστροφον ταῖς ἐνθυμήσεσιν ἔχοντες,
βουλεύσασθαί τι τῶν ἀτόπων ἑτοιμότατοι καὶ καταπράξα-
σθαι δραστικώτατοι, κρύψαι τε λογισμοὺς ἀκριβέστατοι, καὶ
τὰς πρὸς ἀλλήλους ὁμολογίας πιστότατοι. Ὁ μὲν οὖν αὐτο-
κράτωρ ὡς ἤδη κατατεθυμένου τοῦ λέοντος καὶ τάς τε
τῶν ὀνύχων ἀφῃρημένου ἀκμὰς κατωλιγώρει παντάπασιν,
οἱ δὲ Μακεδόνες τοῦτον ἐκεῖνον εἶναι νομίσαντες τὸν και-
ρὸν ὃν εἰς ἀποστασίαν πολλάκις ἐζήτησαν, βραχέα διαλεχ-
θέντες ἀλλήλοις, ὡς τοῦ σκοποῦ πάλαι καθομολογηθέντος
αὐτοῖς, καὶ τόν τε Τορνίκιον εἰς παράλογον τόλμαν
Ἁννα Κομνηνή Αλεξιάς. Book 5, chapter 5, section 7, line 8
πόλεως Θεσσαλονίκης οὐκ ἔφιππον, ἀλλὰ πεζῇ καὶ βάδην

ἐρχόμενον εἰς τὴν αὐτοῦ ἐλεύσεσθαι προσκύνησιν.
Καὶ δὴ μετακαλεσάμενος τοὺς στρατηγούς τε καὶ ἡγε-
μόνας καὶ συγγενεῖς ἅπαντας βουλῆς ἤρχετο τὴν ἑκάστου
γνώμην ἀναζητῶν· εἶτα τὸ σκοπηθὲν ἀπήγγειλε. Τὸ δὲ
ἦν παραδοῦναι τὰ τάγματα ἅπαντα τοῖς συγγενέσιν αὐτοῦ·
προεξάρχοντα δὲ τὸν Μελισσηνὸν Νικηφόρον ἐφίστησι
καὶ τὸν Κουρτίκιον Βασίλειον, τὸν καὶ Ἰωαννάκην καλού-
μενον· ἀνὴρ δὲ οὗτος τῶν ἐπιφανῶν, περιβόητος ἐπ'
ἀνδρείᾳ καὶ στρατιωτικῇ ἐπιστήμῃ, ἐξ Ἀδριανουπόλεως
ὁρμώμενος. Οὐ τὰ τάγματα δὲ μόνον αὐτοῖς παραδίδωσιν,
ἀλλὰ καὶ τὰ τῆς βασιλείας παράσημα ἅπαντα. Ἐπέ-
σκηπτε δὲ ποιήσασθαι τὴν παράταξιν καθ' ὃ σχῆμα ἐν
τοῖς προηγησαμένοις πολέμοις αὐτὸς παρετάττετο παραγ-
γείλας αὐτοῖς δι' ἀκροβολισμῶν πρότερον ἀπόπειραν τῶν
ἔμπροσθεν τῶν Λατίνων ἐρχομένων ποιήσασθαι, εἶτα τὸ
32
ἐνυάλιον ἀλαλάξαντας πανστρατὶ κατ' αὐτῶν χωρῆσαι·

ἐπὰν δὲ ὁ συνασπισμὸς γένηται καὶ εἰς χεῖρας κατ' ἀλλή-
λων ἔλθωσι, νῶτα παρασχεῖν τοῖς Λατίνοις καὶ φεύγειν
ἀκρατῶς ὡς πρὸς τὸ Λυκοστόμιον ὑποκρίνεσθαι.
ἐκθύμως μαχόμενος καὶ σφοδρὰς τὰς κατὰ τῶν ἐναντίων

ἱππασίας ποιούμενος φηγῷ προσκεκρουκὼς ἀφῄρηται παρα-
χρῆμα τὴν ψυχήν. Τὸ δὲ ἐπίλοιπον τοῦ στρατοῦ ἄλλος
ἀλλαχοῦ διεσπάρησαν.
Ταῦτ' οὖν μεμαθηκὼς ὁ αὐτο-
κράτωρ ἐπένθει μὲν τοὺς πεπτωκότας ἅπαντας ἰδίᾳ καὶ
καθ' ἕκαστον καὶ ὁμοῦ· ἐπὶ δὲ τῷ τοῦ δομεστίκου θανάτῳ
μάλα στενάζων κρουνοὺς ἠφίει δακρύων. Ἐφίλει γὰρ
ἐξόχως τὸν ἄνδρα καὶ πρὸ τῆς ἀναρρήσεως. Οὐ μέντοι διὰ
ταῦτα ἀναπέπτωκεν, ἀλλὰ μεταπεμψάμενος τὸν Τατίκιον
μετὰ χρημάτων ἱκανῶν ἐκπέμπει πρὸς Ἀδριανούπολιν,
ἐφ' ᾧ τοῖς μὲν στρατιώταις τοὺς ἐπετείους διδόναι
μισθούς, συλλέγειν δὲ καὶ ἁπανταχόθεν δυνάμεις, ἵνα
στράτευμα ἀξιόμαχον αὖθις συστήσηται. Τὸν δὲ Οὐμπερ-
τόπουλον εἰς Κύζικον φρουρὰν ἀξιόμαχον καταλιπόντα
μετὰ μόνων τῶν Κελτῶν εἰς τὸν Τατίκιον γοργῶς ἐφθα-
κέναι παρεκελεύσατο. Οὗτος δὲ τοὺς Λατίνους καὶ τὸν
Οὐμπερτόπουλον θεασάμενος καὶ τεθαρρηκώς, ἐπεὶ καὶ
ἱκανὸν προεφθάκει συλλέξασθαι στράτευμα, κατευθὺ Σκυθῶν ἐχώρει
παραχρῆμα.
τῶν στρατηγῶν ἐπὶ τὴν ἰδίαν παρεμβολὴν ἐπάνεισι. Τούτου

ἐπὶ δυσὶν ἡμέραις γεγονότος καὶ πρὸς μάχην εὐτρεπιζο-
μένων τῶν δημαγωγῶν καὶ πολέμου σχῆμα καθ' ἑκάστην
διατυπούντων, ἐπεὶ μηδεὶς τὴν πρὸς ἕτερον ἀπεθάρρησε
μάχην, κατὰ τὸ τῆς τρίτης περίορθρον ἀναχωροῦσιν οἱ
Σκύθαι. Αἰσθόμενος δὲ ὁ Τατίκιος τούτου παραχρῆμα
κατόπιν αὐτῶν ἤλαυνεν· ἀλλὰ πεζός φασι παρὰ Λύδιον
ἅρμα. Προφθάσαντες γὰρ οἱ Σκύθαι διῆλθον τὴν Σιδηρᾶν·
τέμπη δ' οὕτως εἰσὶ κατονομαζόμενα· κἀκεῖσε δὲ τούτους
μὴ καταλαβὼν ἀναλαβόμενος τὰς ὅλας δυνάμεις πρὸς
33
Ἀδριανούπολιν ἐπαναζεύγνυσι. Καὶ τοὺς μὲν Κελτοὺς

αὐτοῦ που καταλιπών, τῶν δὲ στρατιωτῶν οἴκοι πορευθῆναι
ἕκαστον κελεύσας μετά τινος μερίδος τῆς στρατιᾶς αὐτὸς
ἐπαναζεύγνυσι πρὸς τὴν βασιλεύουσαν.
ΑΛΕΞΙΑΣ Ζʹ
Ἔαρος δὲ ἐπιφανέντος διελθὼν ὁ Τζελγοὺ τὰ ὑπερ-

κείμενα τοῦ Δανούβεως τέμπη (ἡγεμὼν δὲ οὗτος ὑπερέ-
χων τοῦ Σκυθικοῦ στρατεύματος) σύμμικτον ἐπαγόμενος
στράτευμα ὡσεὶ χιλιάδας ὀγδοήκοντα ἔκ τε Σαυροματῶν
καὶ Σκυθῶν καὶ ἀπὸ τοῦ Δακικοῦ στρατεύματος οὐκ
τίκου τῆς δύσεως Ἀδριανοῦ Κομνηνοῦ καὶ αὐταδέλφου τοῦ

αὐτοκράτορος.
Οὕτως δὲ τῶν κατὰ Μακεδονίαν καὶ Φιλιππούπολιν
μερῶν ἀπελαθέντες περὶ τὸν Ἴστρον αὖθις ἐπαναστρέψαν-
τες ηὐλίζοντο καὶ ὥσπερ ἰδίαν τὴν ἡμεδαπὴν ἀνέτως
πάντη παροικοῦντες ἐλῄζοντο. Ταῦτα ὁ βασιλεὺς ἀκούων
οὐκ ἠνείχετο τῶν ῥωμαϊκῶν ὁρίων εἴσω τοὺς Σκύθας
παροικεῖν, ἅμα δὲ καὶ δεδιώς, μὴ διὰ τῶν στενωπῶν διελ-
θόντες αὖθις χείρονα τῶν προτέρων ἀπεργάσωνται. Ἔνθεν
τοι καὶ παρεσκευασμένος καὶ καλῶς ἐξοπλίσας τὸ στρά-
τευμα καταλαμβάνει τὴν Ἀδριανούπολιν καὶ ἐκεῖθεν πρὸς
τὸν Λαρδέαν ἄπεισιν ἐν μεταιχμίῳ τῆς Διαμπόλεως καὶ
Γολόης διακείμενον. Κἀκεῖσε προχειρισάμενος ἡγεμόνα
Γεώργιον τὸν Εὐφορβηνὸν κατὰ τῆς Δρίστρας διαπόντιον
ἐξέπεμψεν.
Ὁ δὲ αὐτοκράτωρ ἐπὶ τεσσαράκοντα ἡμέ-
ραις αὐτοῦ που ἐγκαρτερῶν τὰς ἁπανταχόθεν δυνάμεις
μετεπέμπετο. Ἱκανὸν δὲ συνειλοχὼς στράτευμα, ἐβουλεύετο
εἰ χρὴ τὰς κλεισούρας διεληλυθότα τὴν μετὰ τῶν Σκυθῶν
ἀναδέξασθαι μάχην, «Οὐ χρή» λέγων «ἐκεχειρίαν ὅλως
τοῖς Σκύθαις δίδοσθαι,» εἰκότως τοῦτο περὶ τουτωνὶ τῶν
Συνάγεται ἐν τῷ μεταξὺ ὁ βασιλεὺς κείμενος εἰς

34
Βερόην, ἐξοπλίζει τοὺς αἰχμαλώτους καὶ τὸ λοιπὸν ἅπαν

ὁπλιτικόν. Τότε καὶ ὁ Φλάντρας κόμης ἐξ Ἱεροσολύμων
ἐπανερχόμενος ἐκεῖσε καταλαμβάνει τὸν αὐτοκράτορα καὶ
τὸν συνήθη τοῖς Λατίνοις ἀποδίδωσιν ὅρκον ὑποσχόμενος
ἅμα τῷ τὰ οἴκοι καταλαβεῖν συμμάχους ἀποστεῖλαί οἱ
ἱππεῖς πεντακοσίους. Φιλοτιμησάμενος τοίνυν τὸν τοιοῦ-
τον ὁ βασιλεὺς πρὸς τὰ σφέτερα χαίροντα προέπεμψεν.
Ἀπάρας οὖν ἐκεῖθεν ὁ αὐτοκράτωρ μεθ' ὧν αὖθις συνελέ-
ξατο δυνάμεων καταλαμβάνει τὴν Ἀδριανούπολιν.
Οἱ
δὲ Σκύθαι διεληλυθότες τὰ μεταξὺ τέμπη μέσον Γολόης
καὶ Διαμπόλεως κατὰ τὴν λεγομένην Μαρκέλλαν τὸν
χάρακα ἐπήξαντο. Ὁ δέ γε αὐτοκράτωρ τὰ κατὰ τοὺς
Κομάνους μεμαθηκώς, ἐπεὶ προσδόκιμοι ἐπαναστρέψαι
ἦσαν, ἐδεδίει τὴν ἐκείνων ἔλευσιν ὑφορώμενος. Μεταπεμ-
ψάμενος τοίνυν τὸν Συνέσιον καὶ τοῖς πρὸς τοὺς Σκύθας
χρυσοβούλλοις λόγοις ἐφοδιάσας ἐκπέμπει παραγγείλας
ὡς εἰ μὲν πεισθεῖεν σπείσασθαι καὶ δοῖεν ὁμήρους, ἀνα-
χαιτίσαι αὐτοὺς τῆς ἐπὶ τὸ πρόσω φορᾶς καὶ παρασκευάσαι
ἡμέρας μετακαλεσάμενος τοὺς ἐκκρίτους τῶν συγγενῶν τε

καὶ ἡγεμόνων βουλεύσασθαι ὅ τι δεῖ ποιεῖν. Ἐπεὶ δὲ εἰς
τὴν Ἀγχίαλον πάντες παραγενέσθαι δεῖν ἔλεγον, παρα-
χρῆμα τὸν μὲν Καντακουζηνὸν καὶ τὸν Τατίκιον εἰς τὰ
καλούμενα Θερμὰ ἐξαπέστειλε μετὰ καί τινων ἐθνικῶν,
τοῦ τε Σκαλιαρίου τοῦ Ἐλχὰν καὶ ἑτέρων τῶν ἐκκρίτων,
ἐφ' ᾧ τὴν φυλακὴν τῶν ἐκεῖσε ποιεῖσθαι μερῶν. Αὐτὸς δὲ
ἀπέρχεται εἰς Ἀγχίαλον.
Ἐπεὶ δὲ πρὸς Ἀδριανού-
πολιν τὸ ὅρμημα τῶν Κομάνων μεμαθήκοι, μεταπεμψάμε-
νος τοὺς ἐκκρίτους τῶν Ἀδριανουπολιτῶν ἅπαντας, ὧν
ὑπερέχοντες ὅ τε Κατακαλὼν ὁ Ταρχανειώτης λεγόμενος
καὶ Νικηφόρος ὁ υἱὸς τοῦ πάλαι τυραννήσαντος Βρυεννίου,
καὶ αὐτὸς τυραννήσας καὶ τῶν ὀφθαλμῶν στερηθείς, τού-
τοις πολλὴν τὴν τοῦ κάστρου φυλακὴν ἐνετείλατο ποιεῖσθαι
καὶ τῶν Κομάνων καταλαβόντων μὴ μετὰ μικροψυχίας τὸν
μετ' αὐτῶν συναίρειν πόλεμον, ἀλλὰ μετὰ σκοποῦ καὶ ἐκ δια-
στήματος τὰς κατ' ἐκείνων βολὰς ποιεῖσθαι, τὰ δὲ πλεῖστα
κεκλεισμένας τὰς πύλας ἔχειν, πολλὰς ὑποσχόμενος εὐερ-
35
γεσίας εἰ τὰ προστεταγμένα τηρήσαιεν. Ταῦτα μὲν οὖν

πρὸς τὸν Βρυέννιον καὶ τοὺς ἄλλους ὁ αὐτοκράτωρ
καὶ Νικηφόρος ὁ υἱὸς τοῦ πάλαι τυραννήσαντος Βρυεννίου,

καὶ αὐτὸς τυραννήσας καὶ τῶν ὀφθαλμῶν στερηθείς, τού-
τοις πολλὴν τὴν τοῦ κάστρου φυλακὴν ἐνετείλατο ποιεῖσθαι
καὶ τῶν Κομάνων καταλαβόντων μὴ μετὰ μικροψυχίας τὸν
μετ' αὐτῶν συναίρειν πόλεμον, ἀλλὰ μετὰ σκοποῦ καὶ ἐκ δια-
στήματος τὰς κατ' ἐκείνων βολὰς ποιεῖσθαι, τὰ δὲ πλεῖστα
κεκλεισμένας τὰς πύλας ἔχειν, πολλὰς ὑποσχόμενος εὐερ-
πρὸς τὸν Βρυέννιον καὶ τοὺς ἄλλους ὁ αὐτοκράτωρ παρεγ-
γυησάμενος οἷον μετὰ χρηστῶν τῶν ἐλπίδων πρὸς Ἀδρια-
νούπολιν ἐκπέπομφε. Τῷ δέ γε Κατακαλὼν τῷ Εὐφορβηνῷ
Κωνσταντίνῳ διὰ γραμμάτων προσέταξεν ἀναλαβέσθαι τὸν
καλούμενον Μοναστρᾶν (μιξοβάρβαρος δὲ οὗτος ἀνὴρ πολ-
λὴν τὴν περὶ τὰ στρατιωτικὰ ἐμπειρίαν κεκτημένος) καὶ
Μιχαὴλ τὸν Ἀνεμᾶν μετὰ τῶν ὑπ' αὐτοὺς τεταγμένων
στρατιωτῶν, καὶ ἐπὰν τοὺς Κομάνους τὰς κλεισούρας διελ-
θόντας μάθοιεν, παρέσπεσθαι ὄπισθεν αὐτῶν καὶ ἀξυμφα-
νῶς αὐτῶν ἀποπειρᾶσθαι.
πρωΐας μέχρις ἑσπέρας, τῆς τε τοῦ τόπου θέσεως ἀπειρ-

γούσης τούτους ἐθέλοντας μάχεσθαι καὶ τοῦ μηδένα τῆς
ῥωμαϊκῆς φάλαγγος προεκτρέχειν κατ' αὐτῶν.
Τὸ δὲ
κάστρον ἡ Ἀγχίαλος τοιαύτης ἔτυχε θέσεως. Δεξιόθεν μὲν
τὴν Ποντηρὰν εἶχε θάλασσαν, ἐξ εὐωνύμου δὲ τραχύν τινα
τόπον καὶ δύσβατον καὶ ὑπάμπελον καὶ τοῖς ἱππόταις
εὔοδον τὸν δρόμον μὴ παρέχοντα. Τί τὸ ἐπὶ τούτοις; Τὴν
τοῦ βασιλέως θεασάμενοι καρτερίαν οἱ βάρβαροι καὶ τὰ
βεβουλευμένα ἀπηλπικότες ἐφ' ἑτέραν ἀτραπὸν τὴν πρὸς
Ἀδριανούπολιν ἐτράποντο, ἐξαπατῶντος αὐτοὺς τοῦ ψευ-
δωνύμου καὶ λέγοντος ὡς «Ὁπηνίκα με τὴν Ἀδριανούπολιν
καταλαβόντα ὁ Βρυέννιος Νικηφόρος ἀκούσει, ἀνοίξας
τὰς πύλας μετὰ περιχαρείας ὑποδέξεται χρήματά τε
παρέξει καὶ παντοίας φιλοφροσύνης ἀξιώσει. Κἂν γὰρ μὴ
36
ἐκ φύσεως, ἀλλά γε ἐκ προαιρέσεως τὴν πρὸς τὸν ἐμὸν

πατέρα ἀδελφικὴν ἔσχε διάθεσιν. Ἐπὰν δὲ τὸ κάστρον
ἡμῖν παραδοθῇ, οὕτω τῆς ἐπὶ τὰ ἔμπροσθεν καὶ πρὸς τὴν
βασιλεύουσαν φερούσης ἁψόμεθα.» Θεῖον δὲ τὸν Βρυέν-
νιον ὠνόμαζε παράκουσμά τι ἔχων ἀληθοῦς ὑποθέσεως. Καὶ
γὰρ ὁ πάλαι βεβασιλευκὼς Ῥωμανὸς ὁ Διογένης
γούσης τούτους ἐθέλοντας μάχεσθαι καὶ τοῦ μηδένα τῆς

ῥωμαϊκῆς φάλαγγος προεκτρέχειν κατ' αὐτῶν.
Τὸ δὲ κάστρον ἡ Ἀγχίαλος τοιαύτης ἔτυχε θέσεως. Δεξιόθεν μὲν
τὴν Ποντηρὰν εἶχε θάλασσαν, ἐξ εὐωνύμου δὲ τραχύν τινα
τόπον καὶ δύσβατον καὶ ὑπάμπελον καὶ τοῖς ἱππόταις
εὔοδον τὸν δρόμον μὴ παρέχοντα. Τί τὸ ἐπὶ τούτοις; Τὴν
τοῦ βασιλέως θεασάμενοι καρτερίαν οἱ βάρβαροι καὶ τὰ
βεβουλευμένα ἀπηλπικότες ἐφ' ἑτέραν ἀτραπὸν τὴν πρὸς
καταλαβόντα ὁ Βρυέννιος Νικηφόρος ἀκούσει, ἀνοίξας
παρέξει καὶ παντοίας φιλοφροσύνης ἀξιώσει. Κἂν γὰρ μὴ
ἐκ φύσεως, ἀλλά γε ἐκ προαιρέσεως τὴν πρὸς τὸν ἐμὸν
πατέρα ἀδελφικὴν ἔσχε διάθεσιν. Ἐπὰν δὲ τὸ κάστρον
ἡμῖν παραδοθῇ, οὕτω τῆς ἐπὶ τὰ ἔμπροσθεν καὶ πρὸς τὴν
βασιλεύουσαν φερούσης ἁψόμεθα.» Θεῖον δὲ τὸν Βρυέν-
νιον ὠνόμαζε παράκουσμά τι ἔχων ἀληθοῦς ὑποθέσεως. Καὶ
γὰρ ὁ πάλαι βεβασιλευκὼς Ῥωμανὸς ὁ Διογένης ἄνδρα
τουτονὶ τὸν Βρυέννιον γινώσκων φρονήσει τε ὑπερέχοντα
ὡς ἐπίπαν ἐν λόγοις καὶ πράξεσι τοῦτον ἀκριβῶς ἐπιστά-

μενος ἀδελφὸν εἰσποιήσασθαι ἠβουλήθη· καὶ δὴ καὶ τὸ
ἔργον τετέλεστο ἀμφοῖν τούτου συνδόξαντος. Ἀλλὰ ταῦτα
μὲν ἀληθῆ καὶ παρὰ πάντων οὕτω γινώσκεται, ὁ δέ γε
ψευδώνυμος τοσοῦτον ἀπηναισχύντησεν, ὡς καὶ θεῖον ἐπ'
ἀληθείας τοῦτον κατονομάζειν.
Οὕτω μὲν οὖν τὰ τοῦ
ψευδωνύμου τεχνάσματα· οἱ δὲ Κόμανοι ὡς βάρβαροι τὸ
κοῦφον καὶ εὐμετάβλητον ὡς φυσικόν τι παρακολούθημα
κεκτημένοι πείθονται τοῖς αὐτοῦ λόγοις καὶ καταλαβόντες
37
τὴν Ἀδριανούπολιν ἔξωθεν τῆς πόλεως ταύτης ηὐλίσαντο.

Ἐπὶ δὲ τεσσαράκοντα καὶ ὀκτὼ ἡμέραις καθ' ἑκάστην
πολέμων συγκροτουμένων (καὶ γὰρ οἱ νεώτεροι καὶ πρὸς
πόλεμον σφαδᾴζοντες καθ' ἡμέραν ἐξερχόμενοι πολέμους
συχνοὺς μετὰ τῶν βαρβάρων συνεκρότουν) Νικηφόρος ὁ
Βρυέννιος, ἐπεὶ κάτωθεν παρὰ τοῦ ψευδωνύμου ἐζητεῖτο,
πυργόθεν προκύψας, ὅσα γε ἀπὸ τῆς φωνῆς τοῦ ἀνδρὸς
τεκμαιρόμενος ἔλεγε μήτε υἱὸν αὐτὸν ἐπιγινώσκειν Ῥωμα-
νοῦ τοῦ Διογένους, τοῦ ἐκ προαιρέσεως ἀδελφοῦ αὐτοῦ
χρηματίσαντος, ὡς εἴρηται, ὁποῖα φιλεῖ πολλάκις γίνεσθαι,
καὶ ὅτι ὁ ἐπ' ἀληθείᾳ υἱὸς αὐτοῦ εἰς Ἀντιόχειαν ἀνῃρέθη.
τεκμαιρόμενος ἔλεγε μήτε υἱὸν αὐτὸν ἐπιγινώσκειν Ῥωμα-

νοῦ τοῦ Διογένους, τοῦ ἐκ προαιρέσεως ἀδελφοῦ αὐτοῦ
χρηματίσαντος, ὡς εἴρηται, ὁποῖα φιλεῖ πολλάκις γίνεσθαι,
καὶ ὅτι ὁ ἐπ' ἀληθείᾳ υἱὸς αὐτοῦ εἰς Ἀντιόχειαν ἀνῃρέθη.
Ταῦτα εἰπὼν μετ' αἰσχύνης τὸν ὑποκριτὴν ἀπεπέμψατο.
Ἐπεὶ δὲ οἱ ἐντὸς παρεκτεινομένου τοῦ καιροῦ ἐστε-
νοῦντο ἤδη, διὰ γραφῆς ᾐτήσαντο βοήθειαν παρὰ τοῦ αὐτο-
κράτορος. Ὁ δὲ παρευθὺ παρακελεύεται Κωνσταντίνῳ τῷ
Εὐφορβηνῷ ἀποχρῶσαν ἀποδιελέσθαι δύναμιν τῶν ὑπ'
αὐτὸν κομήτων καὶ διὰ νυκτὸς μετ' αὐτῶν εἰς Ἀδριανού-
πολιν διὰ τοῦ μέρους τῶν Καλαθάδων εἰσελθεῖν. Καὶ ὁ
Κατακαλὼν παραχρῆμα τῆς πρὸς τὴν Ὀρεστιάδα φερούσης
εἴχετο μετ' ἀγαθῶν τῶν ἐλπίδων λήσεσθαι τοὺς Κομάνους
οἰόμενος. Ἀλλὰ διημάρτανε τοῦ σκοποῦ. Αἰσθόμενοι γὰρ
τούτου πολλαπλάσιοι τηνικαῦτα ἐξιππασάμενοι καὶ προσβα-
λόντες ἀπώσαντό τε εἰς τοὐπίσω καὶ ὀξέως ἐδίωκον. Ὁπη-
νίκα καὶ ὁ τούτου υἱὸς Νικηφόρος καὶ ἐμὸς ἐν ὑστέροις
χρηματίσας γαμβρὸς ἐπὶ τῇ μετ' ἐμὲ ἀδελφῇ τῇ πορφυρο-
γεννήτῳ Μαρίᾳ δόρυ μακρὸν ἐναγκαλισάμενος καὶ συναν-
τήσας ἐξ ὑποστροφῆς τὸν διώκοντα αὐτὸν Σκύθην πλήττει
κατὰ τὸ στέρνον, ὁ δ' εὐθὺς νεκρὸς ἔκειτο. Οἶδε γὰρ ἐπ'
τήσας ἐξ ὑποστροφῆς τὸν διώκοντα αὐτὸν Σκύθην πλήττει

κατὰ τὸ στέρνον, ὁ δ' εὐθὺς νεκρὸς ἔκειτο. Οἶδε γὰρ ἐπ'
ἀληθείᾳ δόρυ κραδαίνειν καὶ ἀσπίδι περιφράττεσθαι· καὶ
ἱππαζόμενον ἄν τις αὐτὸν ἐθεάσατο, οὐ Ῥωμαῖον εἴκασεν
38
εἶναι, ἀλλὰ Νορμανόθεν ἥκειν. Θαῦμα γὰρ ἦν ὁ νεανίσκος

ἐκεῖνος ἐξιππαζόμενος καὶ ὄντως φιλοτίμημα φύσεως· τὴν
πρὸς Θεὸν εὐσέβειαν πολύς, τὰ πρὸς ἀνθρώπους ἡδὺς καὶ
μειλίχιος.
Οὔπω τεσσαράκοντα πρὸς ταῖς ὀκτὼ διῆλ-
θον ἡμέραι, καὶ παρακελευσαμένου Νικηφόρου τοῦ Βρυεν-
νίου (ἐν ἐκείνῳ γὰρ ἡ πᾶσα ἐξουσία τῆς Ἀδριανουπόλεως
ἦν) τὰς πύλας ἀθρόον ἀναπετάσαντες ἐξῆλθον κατὰ τῶν
Κομάνων γενναῖοι στρατιῶται. Καὶ πολέμου καρτεροῦ συρ-
ραγέντος πίπτουσι μὲν ἱκανοὶ τῶν Ῥωμαίων γενναίως
ἀγωνιζόμενοι καὶ τῆς ἑαυτῶν ζωῆς ἀφειδήσαντες, πλείους
δὲ κτείνουσιν. Ὁπηνίκα καὶ Μαριανὸς ὁ Μαυροκατακαλὼν
τοῦ Τογορτὰκ καταστοχασάμενος (ἡγεμὼν δὲ οὗτος ὑπερέ-
χων τῆς τῶν Κομάνων στρατιᾶς), δόρυ μακρὸν ἐναγκαλισά-
μενος ὅλας τε τῷ ἵππῳ δοὺς τὰς ἡνίας εὐθὺ κατ' αὐτοῦ
ἤλαυνε καὶ μικροῦ ἂν τοῦτον ἀνεῖλεν, εἰ μὴ προφθάσαντες
οἱ περὶ αὐτὸν τυχόντες Κόμανοι τοῦτον ἐξείλοντο, μικροῦ
ἀνδρείαν κληρωσάμενος ἐκ γενναιοτάτων ἀνδρῶν γενναιό-

τερος παῖς γεννηθείς. Ἐξ ὑπογύου δὲ τοῦ θανάτου ῥυσθείς,
ἀναζέσας τῷ θυμῷ κατὰ τοῦ Ψευδοδιογένους ἐχώρησε
πέραθεν παρὰ τῷ χείλει τοῦ ποταμοῦ καὶ αὐτοῦ ἱσταμένου,
ὅπου ὁ Μαριανὸς μετὰ τῶν βαρβάρων ἐμάχετο· καὶ θεασά-
μενος ἐρυθροφοροῦντα καὶ βασιλικῶς ἐσταλμένον καὶ τοὺς
περὶ αὐτὸν σκεδασθέντας, ἀνατείνας τηνικαῦτα τὴν
μάστιγα ἔπαιε τοῦτον κατὰ κεφαλῆς ἀφειδῶς ψευδώνυμον
ἀποκαλῶν βασιλέα.
Ὁ δὲ βασιλεὺς τὴν περὶ τὴν Ἀδριανούπολιν καρτε-
ρίαν τῶν Κομάνων μανθάνων καὶ τοὺς συχνοὺς ἐκεῖσε
πολέμους δέον ἔκρινε καὶ αὐτὸς ἐξ Ἀγχιάλου κεῖθι παρα-
γενέσθαι. Μεταπεμψάμενος οὖν τοὺς ἐκκρίτους τῶν ἡγε-
μόνων καὶ προέχοντας τοῦ λαοῦ ἐβουλεύετο τί ἂν
ποιήσειεν. Εἰσελθὼν δέ τις ἀνὴρ Ἀλακασεὺς ὀνομαζόμε-
νος ἔφη· «Ὁ ἐμὸς πατὴρ συνήθης πάλαι τῷ τοῦ ψευδωνύ-
μου πατρὶ ἔτυχεν ὤν. Ἔγωγε τοίνυν ἀπελθὼν καὶ εἰς ἓν
τῶν πολιχνίων εἰσαγαγὼν αὐτὸν κατασχήσω.» Ἐζητεῖτο
οὖν τηνικαῦτα ὁ τρόπος τῆς τοῦ τοιούτου ἔργου μεταχει-
ρίσεως.

39
πεπονθὼς Ἀλεξίου ἥκω πρὸς σὲ θαρρήσας» ἔλεγεν «ἐπὶ

τῇ πάλαι τοὐμοῦ πατρὸς πρὸς τὴν σὴν βασιλείαν γνησιό-
τητι ἐφ' ᾧ συνάρασθαί σοι πρὸς τὸ προκείμενον». Ἐχρῆτο
γὰρ καὶ τοιούτοις ὀνόμασι κολακευτικοῖς, ἵνα πλέον αὐτὸν
ἐφελκύσηται. Καὶ ἵνα πλατύτερον τὰ κατ' αὐτὸν διηγήσω-
μαι, λαβὼν τὸ ἐνδόσιμον παρὰ τοῦ αὐτοκράτορος Ἀλεξίου
καὶ γραφὰς ὡσαύτως παραδηλούσας πρὸς τὸν τὴν φυλακὴν
πολιχνίου τινὸς Πούτζης ὠνομασμένου πεπιστευμένον ὡς
»Πᾶν ὅπερ ἂν ὁ παρών σοι ὑπόθηται, ποίησον ἀδιστάκτως
ὑπακούσας αὐτοῦ» (ἐκεῖσε γὰρ ὁ βασιλεὺς καλῶς ἐστοχά-
σατο τοὺς Κομάνους καταλαβεῖν ἀπὸ Ἀδριανουπόλεως
ἀπάραντας), τούτων οὕτως οἰκονομηθέντων προσηκάμενος
ὁ Ἀλακασεύς, καθάπερ εἴπομεν, τὴν ἐν χρῷ κουρείαν
πρόσεισι τῷ ψευδωνύμῳ λέγων· «Διὰ σὲ πολλὰ δεινὰ
πέπονθα, διὰ σὲ ὑβρίσθην καὶ σιδηρόδετος γέγονα, διὰ σὲ
καθείρχθην ἐπὶ πολλαῖς ἤδη ἡμέραις, ἐξ ὅτου τῶν
ῥωμαϊκῶν ὁρίων ἐπέβης, αὐτὸς ὕποπτος διὰ τὴν τοῦ ἐμοῦ
πατρὸς πρὸς σὲ φιλίαν δόξας τῷ αὐτοκράτορι. Λαθὼν οὖν
αὐτὸς σοὶ τῷ ἐμῷ δεσπότῃ προσπέφευγα ἐμαυτόν τε τῶν
δεσμῶν ἐλευθερώσας καὶ σοὶ τὰ συνοίσοντα ὑποθέμενος.»
Ὁ δὲ καλῶς τοῦτον ἀποδεξάμενος ἐπυνθάνετο ὅ τι δεῖ
περίχωρον διαδεδραμηκότος ἕκαστος τῶν σκυλευθέντων

παραγενόμενος ἐπιγινώσκων τὸ ἴδιον ἀνελαμβάνετο. Στερ-
νοτυποῦντες οὖν καὶ χεῖρας ἱκετίδας εἰς οὐρανὸν αἴροντες
τῷ αὐτοκράτορι τὰ λῴονα ἐπηύχοντο. Καὶ ἦν ἀκούειν
φωνὴν σύμμικτον ἀνδρῶν τε καὶ γυναικῶν μέχρις αὐτῆς
σεληνιακῆς σφαίρας φθάνουσαν.
Ἀλλὰ ταῦτα μὲν
οὕτω· ὁ δέ γε αὐτοκράτωρ χαίρων τὰς δυνάμεις ἀνακτησά-
μενος εἰς τὴν εἰρημένην μικρὰν Νίκαιαν αὖθις ἐπανα-
ζεύγνυσιν. Ἐκεῖσε γοῦν ἐπὶ δυσὶν ἡμέραις ἐγκαρτερήσας
τριταῖος ἐκεῖθεν ἐξελθὼν καταλαμβάνει τὴν Ἀδριανούπολιν
περὶ τὴν οἰκίαν τοῦ Σιλβέστρου ἱκανὰς ἐνδιατρίψας ἡμέ-
ρας. Τῶν γοῦν Κομάνων οἱ λογάδες ἅπαντες ἀποκριθέντες
τοῦ λοιποῦ στρατεύματος βουληθέντες τοῦτον ἀπατῆσαι
προσέρχονται τούτῳ ὡς αὐτόμολοι σπείσασθαι τάχα μετ'
αὐτοῦ προσποιούμενοι, ἵνα τριβομένου τοῦ μετ' εἰρήνης
καιροῦ προχωροίη τὸ Κομανικὸν στράτευμα τοῖς ἔμπροσθεν.
Ἐπὶ τρισὶν οὖν ἡμέραις ἐγκαρτερήσαντες μετὰ τὴν τρίτην
40
ἡμέραν νυκτὸς τῆς πρὸς τὰ οἴκοι φερούσης ἥψαντο.

Αἰσθόμενος δὲ τῆς τῶν Κομάνων ἀπάτης ὁ αὐτοκράτωρ
ὑποπτέρους ἀποστείλας δηλοῖ τοῦτο τοῖς πεπιστευμένοις
Ἐπὶ τρισὶν οὖν ἡμέραις ἐγκαρτερήσαντες μετὰ τὴν τρίτην

ἡμέραν νυκτὸς τῆς πρὸς τὰ οἴκοι φερούσης ἥψαντο.
Αἰσθόμενος δὲ τῆς τῶν Κομάνων ἀπάτης ὁ αὐτοκράτωρ
ὑποπτέρους ἀποστείλας δηλοῖ τοῦτο τοῖς πεπιστευμένοις
τὴν φυλακὴν τῶν τοῦ Ζυγοῦ ἀτραπῶν ἐφ' ᾧ μὴ ἀναπίπ-
τειν, ἀλλ' ἐγρηγορέναι διὰ παντός, εἴ που τούτους κατά-
σχοιεν. Αὐτὸς δὲ τὸ ὅλον στράτευμα τῶν Κομάνων μεμα-
θηκὼς ἐπὶ τὰ πρόσω τὴν πορείαν ποιούμενον εὐθὺς
ἀναλαβόμενος τοὺς παρατυχόντας τῶν στρατιωτῶν κατα-
λαμβάνει τόπον τινὰ Σκουτάριον καλούμενον σταδίους τῆς
Ἀδριανουπόλεως ἀπέχοντα ὀκτωκαίδεκα, τὴν δὲ μετ' αὐτὴν
εἰς Ἀγαθονίκην. Ἐπεὶ δὲ μεμαθήκοι τὸ Κομανικὸν φοσσά-
τον ἔτι κατὰ τὸν Ἀβριλεβὼ διακείμενον (τόπος δὲ οὗτος
οὐ πορρωτέρω τῶν εἰρημένων πόλεων κείμενος), ἐνταῦθα
γενόμενος καὶ τὰ ἄπειρα ἅπερ ἀνῆψαν πυρὰ πόρρωθεν
ἐξιδὼν καὶ κατασκεψάμενος ἀποστείλας μετεπέμψατο
Νικόλαον τὸν Μαυροκατακαλὼν καὶ ἑτέρους τῶν ἐκκρίτων
ἡγεμόνων τοῦ ὁπλιτικοῦ καὶ τί χρὴ ποιεῖν διεσκοπεῖτο.
Δέον οὖν τηνικαῦτα ἐκρίθη μεταπέμψασθαι τοὺς τῶν ἐθνι-
κῶν ἀρχηγούς, τόν τε Οὐζᾶν (ἐκ Σαυροματῶν δὲ οὗτος)
καὶ Καρατζᾶν τὸν Σκύθην καὶ τὸν μιξοβάρβαρον
Μανουήλ Φίλης. Carmina Chapter 3, poem 57, line 2t
Χοροῦ συνιστῶν δακτυλόπλοκον μέλος·

Δεῖξον δὲ τὴν γῆν ἣν ἐπηγγείλατό μοι
Θεοῦ βασιλεὺς ὡς τρυφῆς δώσειν τόπον·
Θρέψον δὲ καὶ μέλιτι καὶ γάλακτί με·
Τὴν ἄφθονον γὰρ τοῦ θεοῦ πλουτεῖς χάριν,
Διεξαγωγεῦ καὶ τροφεῦ καὶ προστάτα.
Πλὴν ζῆθι μακρὸν καὶ τρισόλβιον βίον,
Ὡς ἂν τὸ κοινὸν συμπαθῶς διεξάγοις,
Ὦ φῶς διασπῶν τῆς ψυχῆς μου τὸ σκότος.
41
Πρὸς τὸν θαυμάσιον ἐκεῖνον πρωτοστράτορα τὸν Γλαβᾶν, ὅτε

ἀπὸ τῆς Πόλεως ἐξήρχετο ἐπὶ τὴν Ἀδριανούπολιν διαπόντιος.
Τί δῆτα ποιεῖς; καὶ τὸ φῶς ἐμοὶ σκότος,

Κἂν οὐκ ἐφικτὸν συμβαλεῖν τἀναντία.
Τί τοῦτο καὶ πῶς; οὐδὲ γὰρ ἔχω κρίνειν,
Ἐξασθενούσης τῇ λύπῃ τῆς φύσεως.
Τίς πραγμάτων θάλψει με ῥιγοῦντα ζέσει,
Σοῦ τοῦ λογικοῦ καὶ στρατάρχου φωσφόρου
Εἰς δίφρον ὀξὺν ἐκδρομῆς ἡρπαγμένου;
Τίς ἄρα χειμὼν εἰσρυεὶς πρὸ τοῦ κρύους
Δεινὴν καθ' ἡμῶν τὴν φρίκην ἐργάσεται;
Πῶς τῶν λογισμῶν καρτερήσω τὴν ζάλην
Μανουήλ Φίλης. Carmina Chapter 3, poem 204, line 1t
Καὶ τὰς κεφαλὰς τῶν δρακόντων φευκτέον,

Οἳ παραφωλεύουσιν ἐν ταῖς καρδίαις·
Μᾶλλον δὲ ταύτας δυσμενῶς ἐπηρμένας
Χριστὸς καθαιρῶν συμπατεῖ καὶ συντρίβει.
Τοῖς γοῦν λογισμοῖς τῆς Γραφῆς προσεκτέον,
Ἐξ ὧν ὁ καρπὸς βλαστάνει τοῦ Πνεύματος·
Σὺ δ' ἐξαναστὰς καὶ πλατύνας τὸ στόμα,
Καὶ τὴν λαλοῦσαν εὐτρεπίσας ὁλκάδα,
Τῆς σῆς γε φωνῆς ἀντὶ λαίφους ἠρμένης,
Τὴν τοῦ λόγου θάλασσαν εὐλόγει, θύτα.
Χαριστήριοι τῇ θεοτόκῳ ἐκ προσώπου τοῦ Ἀδριανουπολίτου

κυροῦ Μαλαχίου.
Καὶ πάντα μὲν δὴ τὰ στρατηγήματά σου,

Θεοῦ στρατηγὲ μητροπάρθενε, ξένα·
Καὶ γὰρ διὰ σοῦ δυσμενῶν πίπτει στίφη,
Καὶ τέρπεται μὲν ὁ στρατὸς τῶν Αὐσόνων,
Ἀμβλύνεται δὲ Περσικὴ πᾶσα σπάθη,
Συντρίβεται δὲ τοξικῆς τόλμας κράτη,
Συστέλλεται δὲ Σικελῶν μέγα θράσος,
Κοιμίζεται δὲ κοσμικὴ πᾶσα ζάλη,
Πλατύνεται δὲ τὸ στενὸν τῶν ἐλπίδων,
42
Φλάβιος Ιουστινιανός. Novellae p.219, line 18
ἔμπροσθεν (φαμὲν δὲ Παφλαγονίας τε καὶ Ὁνωριάδος)

καλεῖσθαι μὲν πραίτωρα (Ῥωμαϊκὸν δὲ καὶ τοῦτο
ὄνομα καὶ τοῖς τὰς ἐπαρχίας ἰθύνουσι πρέπον), τάξει
δὲ χρῆσθαι μιᾷ συναρμοσθείσῃ παρὰ τῶν ἔμπροσθεν
δύο τάξεων καὶ ἀνδρῶν ἑκατὸν ἀριθμὸν συμπλη-
ρούσῃ. ἐπιστήσεται δὲ καὶ οὗτος τοῖς τε δημοσίοις
ἅπασιν ὅσα τε Παφλαγόνες ὅσα τε οἱ πρώην τῆς
Ὁνωριάδος οἰκήτορες ἐτέλουν· καὶ θήσεται πρόνοιαν
τῶν πόλεων ἁπασῶν ὧν ἑκατέρα πρότερον εἶχεν ἐπ-
αρχία, τουτέστιν ἐν Ὁνωριάδι Προυσιάδος τε καὶ Κρα-
τείας καὶ Ἀδριανουπόλεως καὶ Τίου καὶ Κλαυδιουπό-
λεως καὶ Ἡρακλείας· εἰ γὰρ καί τινες αὐτῶν ἐκ
Βιθυνίας ἐλήφθησαν πρότερον, ὁποῖον δὴ Προυσιάς
τε καὶ Ἡράκλεια καὶ αὐτή γε ἡ μητρόπολις τῆς ἐπ-
αρχίας, φαμὲν δὲ τὴν Κλαυδιούπολιν, ἀλλ' ὅμως ἐπει-
δήπερ ἅπαξ μετέστησαν, αὖθις ἐπαναγαγεῖν αὐτὰς
εἰς Βιθυνοὺς καὶ συνταράττειν τὸ σχῆμα πολλῆς ᾠή-
θημεν εἶναι τῆς φιλοπραγμοσύνης· ὥστε αὗταί γε αἱ
ῥηθεῖσαι πόλεις ἕξ, πρότερον Ὁνωριάδος οὖσαι, νῦν
μέρος καὶ αὐταὶ Παφλαγονίας ἔσονται. ἐν δὲ Παφλα-
γόσιν αὐτοῖς ἕξει δικαιοδοσίαν πόλεων ἑτέρων ἓξ τῶν
Ιωάννης Μαλαλάς. Χρονογραφία p.280, line 4
τιβʹ, μὴ ἀπολομένου ἐξ αὐτοῦ τινος, ἀναλώσας εἰς τὸ ἀναστῆσαι

καὶ στῆσαι εἰς τὸν ἴδιον τόπον εἰς μηχανὰς καὶ σχοῖνα καὶ τεχνί-
τας κεντηνάρια γʹ, ὡς ὑποκάτω ἔγραψε τὸν χρόνον καὶ τὰ δαπα-
νήματα.
Ἐπὶ δὲ τῆς βασιλείας τοῦ αὐτοῦ Ἀδριανοῦ Μαρκίων τις ὀνό-
ματι τὸ Μανιχαϊκὸν μυσερὸν δόγμα ἐπλάτυνε, λέγων ἐκ τοῦ πο-
νηροῦ τινος τὴν γηίνην κτίσιν γεγενῆσθαι. καὶ πολλοὺς ἀνατρέ-
ψας Ἕλληνας καὶ Ἰουδαίους καὶ χριστιανοὺς εἰς ἑαυτὸν προσε-
λάβετο, καθὼς ὁ σοφώτατος Κλήμης ἐξέθετο.
Ὁ δὲ αὐτὸς Ἀδριανὸς ἔκτισε πόλιν ἐν τῇ Θρᾴκῃ, ἣν ἐπεκάλε-
σεν Ἀδριανούπολιν· καὶ ἄλλην δὲ ἔκτισε πόλιν, ἣν ἐκάλεσεν Ἀδρια-
νοῦ Θήρας. ἔκτισε δὲ πόλιν ἐν τῇ Αἰγύπτῳ, ἣν ἐκάλεσεν Ἀντίνω.
ὑδρωπιάσας δὲ ὁ αὐτὸς Ἀδριανὸς τελευτᾷ ἐν Βαΐαις, ὢν ἐνιαυ-
τῶν ξεʹ.
43
Μετὰ δὲ τὴν βασιλείαν Ἀδριανοῦ ἐβασίλευσεν Ἤλιος Ἀντω-

νῖνος Πῖος εὐσεβὴς ἔτη κγʹ. ἦν δὲ εὐῆλιξ, εὔστολος, λευκός,
πολιὸς καὶ τὴν κάραν καὶ τὸ γένειον, εὔρινος, πλάτοψις, οἰνο-
παὴς τοὺς ὀφθαλμούς, πυῤῥακής, ὑπογελῶν ἀεί, μεγαλόψυχος
πάνυ. ὅστις ἔκτισεν ἐν Ἡλιουπόλει τῆς Φοινίκης τοῦ Λιβάνου
ναὸν τῷ Διὶ μέγαν, ἕνα καὶ αὐτὸν ὄντα τῶν θεαμάτων. ἔκτισε
δὲ καὶ ἐν Λαοδικείᾳ τῆς Συρίας τὸν φόρον, μέγα θέαμα, καὶ τὸ
Ιωάννης Μαλαλάς. Χρονογραφία p.343, line 2
ἐβασίλευσεν ἔτη ιγʹ. ἦν δὲ τῷ δόγματι Ἐξακιονίτης, πολεμιστής,

καὶ μεγαλόψυχος καὶ φιλοκτίστης.
Ἢ μόνον δὲ ἐβασίλευσεν, ἔδωκε τοῖς Ἀρειανοῖς τὴν μεγάλην
ἐκκλησίαν ἐν Κωνσταντινουπόλει, καὶ εἰς τὰς ἄλλας πόλεις τὸ
αὐτὸ πεποιηκώς. καὶ πάνυ ἐκάκωσε τοὺς χριστιανοὺς ἐν τῇ βα-
σιλείᾳ αὐτοῦ.
Ὁ δὲ αὐτὸς Βάλης καὶ τὴν δευτέραν Καππαδοκίαν ἐποίησεν
ἐπαρχίαν, ἀπομερίσας αὐτὴν ἀπὸ τῆς πρώτης.
Ἐπὶ δὲ τῆς βασιλείας αὐτοῦ ἔπαθεν ὑπὸ θεομηνίας Νίκαια,
πόλις τῆς Βιθυνίας, μηνὶ σεπτεμβρίῳ ἰνδικτιῶνος ιαʹ· ἐτελεύτησε
δὲ ὁ αὐτὸς Βάλης ποιήσας πρόκενσον εἰς Ἀδριανούπολιν τῆς
Θρᾴκης, ἀπελθὼν κτίσαι φαβρίκα ἐκεῖ οἶκον πρὸ τῆς πόλεως ἐν
ἀγρῷ ἑτέρῳ, τοῦ οἰκήματος τοῦ ἀγροῦ ἀδήλως ἀναφθέντος καὶ
ἀναφθέντων τῶν σκαλῶν νυκτός, ἀπώλετο μετὰ τῶν κουβικουλα-
ρίων καὶ σπαθαρίων αὐτοῦ, ὢν ἐνιαυτῶν μθʹ.
Μετὰ δὲ τὴν βασιλείαν Βάλεντος ἐβασίλευσεν ὁ εὐσεβέστατος
Γρατιανὸς ὁ υἱὸς Βαλεντινιανοῦ ὁ μείζων ἐπὶ τῆς ὑπατείας Αὐ-
σονιανοῦ καὶ Ἑρμογένους· ἐβασίλευσε δὲ ἔτη ιζʹ. ἦν δὲ ἥσυχος
καὶ τιμητικός.
Κύριλλος. Vita Euthymii p.10, line 1
σχεδὸν ἔτη ἐν ἀθυμίαι ὄντων καὶ τῶν τῆς ὀρθοδόξου πίστεως

ὑπασπιστῶν ἐλαυνομένων καὶ τῶν Ἀρειανῶν καταδυναστευόντων
ἀπὸ τῶν Κωνσταντίου χρόνων καὶ διωγμοῦ κατὰ τῶν εὐσεβῶν ἐπι-
κειμένου ἔν τε τοῖς Ἰουλιανοῦ τοῦ τυράννου χρόνοις καὶ τοῦ μετέπειτα
τῆς Ἑώιας βασιλεύσαντος Οὐάλεντος, Εὐθυμίου τοῦ φερωνύμως
κληθέντος γεννηθέντος πάντα τὰ τῶν ἁγίων ἐκκλησιῶν λυπηρὰ εἰς
εὐθυμίαν μετετρέπετο. μήπω γὰρ τοῦ πέμπτου μηνὸς πληρωθέντος
ἐπὶ τῆς ἕκτης ὑπατείας ἀρθεὶς ὁ θεομάχος Οὐάλης κατὰ βαρβάρων
τὴν Θράικην ληιζομένων ἐπιστρατεύει καὶ ἐπ' ὀλίγον χρόνον τῶι
44
πολέμωι συγκοπτόμενος ὕστερον δίκην ἔτισεν τῆς θεομαχίας ἀξίαν·

ἐν γὰρ κώμηι τινὶ περὶ Ἀδριανούπολιν τῆς Θράικης κατὰ κράτος
ἡττημένον καὶ φεύγοντα καταδραμόντες οἱ βάρβαροι ἔκαυσαν αὐτὸν
μετὰ τῆς ἐχούσης αὐτὸν κώμης μήπω πληρωθέντος τοῦ πρώτου
ἐνιαυτοῦ ἀπὸ τῆς Εὐθυμίου γεννήσεως.
Τριετοῦς δὲ ἤδη χρόνου εἰσεληλυθότος Παῦλος μὲν ὁ πατὴρ τέλει
τοῦ βίου ἐχρήσατο· ἡ δὲ μακαρία Διονυσία ἀδελφὸν ἔχουσα λογιώ-
τατον Εὐδόξιον μὲν καλούμενον, τὸ δὲ αὐτόθι ἐπισκοπεῖον κρατοῦντα
καὶ
τῶι ἐπισκόπωι συνεδρεύοντα, τοῦτον σύμβουλον καὶ μεσίτην ποιησαμένη
τῶι κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον ἰθύνοντι τὴν κατὰ Μελιτηνὴν ἁγιωτάτην
ἐκκλησίαν Ὀτρηίωι τῶι μεγάλωι τῶι ἐν τῆι κατὰ Κωνσταντινούπολιν
ἁγίαι συνόδωι διαλάμψαντι προσήγαγεν τὸν παῖδα τήν τε ὑπόσχεσιν
Priscus Hist., Rhet., Fragmenta Fragment 8, line 923
ἑώλους προφάσεις ἐκ τῶν θεραπόντων συνενεχθείσας. καὶ

πρότερον μὲν τὸν ἵππον ἀφείλετο, ᾧ τὸν Μαξιμῖνον δωρησά-
μενος ᾖν. ὁ γὰρ Ἀττήλας πάντας τοὺς ἀμφ' αὑτὸν λογάδας
παρεκελεύσατο δώροις τὸν Μαξιμῖνον φιλοφρονήσασθαι,
καὶ ἕκαστος ἐπεπόμφει ἵππον αὐτῷ, μεθ' ὧν καὶ ὁ Βέριχος.
ὀλίγους δὲ λαβὼν τοὺς ἄλλους ἀπέπεμπε τὸ σῶφρον δηλῶ-
σαι ἐκ τῆς μετριότητος ἐσπουδακώς. τοῦτον οὖν ἀφείλετο
τὸν ἵππον καὶ οὔτε συνοδοιπορεῖν οὔτε συνεστιᾶσθαι ἠνέ-
σχετο· ὥστε ἡμῖν ἐν τῇ βαρβάρων χώρᾳ γενόμενον σύμ-
βουλον ἐς τοῦτο προελθεῖν. καὶ ἐντεῦθεν διὰ τῆς Φιλίππου
ἐπὶ τὴν Ἀδριανούπολιν τὴν πορείαν ἐποιησάμεθα. ἐν ᾗ
διαναπαυσάμενοι ἐς λόγους ἤλθομεν τῷ Βερίχῳ καὶ αὐτὸν
τῆς πρὸς ἡμᾶς σιωπῆς κατεμεμψάμεθα, ὅτι γε δὴ ὀργίζεται
οὐκ ἀδικοῦσιν οὐδέν. θεραπεύσαντες οὖν αὐτὸν καὶ ἐπὶ
ἑστίασιν καλέσαντες ἐξωρμήσαμεν. καὶ τῷ Βιγίλᾳ ἐν τῇ
ὁδῷ ἀπαντήσαντες ἐπὶ τὴν Σκυθικὴν ἐπαναζευγνύντι καὶ
τὰ παρὰ Ἀττήλα ἡμῖν τῆς ἐπὶ τῇ πρεσβείᾳ ἀποκρίσεως
εἰρημένα ἀφηγησάμενοι τῆς ἐπανόδου εἰχόμεθα. ὡς δὲ ἐς
τὴν Κωνσταντίνου παρεγενόμεθα, μεταβεβλῆσθαι μὲν ᾠό-
μεθα τὸν Βέριχον τῆς ὀργῆς· ὃς δὲ τῆς ἀγρίας οὐκ ἐπελέ-
ληστο φύσεως, ἀλλ' ἐς διαφορὰς ἐχώρει καὶ ἐν κατηγορίᾳ
Γεώργιος Κεδρηνός. Compendium Ιστορία. rum

Vol. 1, p.437, line 19
45
τότε καὶ Νικόλαος, εἷς τῶν ἑπτὰ διακόνων, οἱ αἱρεσιάρχαι καὶ

ἐχθροὶ τῆς ἀληθείας. ἐπὶ τούτου ἐμαρτύρησεν ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος
ὁ θεοφόρος καὶ Συμεὼν ὁ τοῦ Κλεόπα. θνήσκει δὲ Τραϊανὸς
Ἀδριανὸν τὸν γαμβρὸν αὐτοῦ προχειρισάμενος βασιλέα.
Ἀδριανὸς Αἴλιος ἐβασίλευσεν ἔτη κδʹ. ἦν δὲ Ἄφρος τὸ
γένος, φιλολόγος, ἐπιτήδειος ἔν τε τῷ πεζῷ λόγῳ καὶ τῷ ἐμμέ-
τρῳ, συγγενὴς καὶ υἱοπεποιημένος τῷ Τραϊανῷ. οὗτος ἐν Μυσίᾳ
θηράσας ᾠκοδόμησε πόλιν, καὶ μετωνόμασεν αὐτὴν Ἀδριανοῦ
θήρας ἐν τοῖς μιτάτοις. ὡσαύτως καὶ ἑτέραν πόλιν ἐν Θρᾴκῃ,
προσαγορεύσας αὐτὴν Ἀδριανούπολιν, καὶ ναὸν ἐν Κυζίκῳ. ἐφ'
οὗ στασιασάντων τῶν Ἰουδαίων καὶ τὸν ἐν Ἱεροσολύμοις ναὸν
οἰκοδομῆσαι βουληθέντων, ὀργίζεται κατ' αὐτῶν σφόδρα, καὶ
πολέμου γενομένου μεταξὺ ἀνεῖλεν ἐξ αὐτῶν ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ μυριά-
δας νηʹ. καὶ τὰ μὲν παλαιὰ λείψανα τῆς πόλεως καὶ τοῦ ναοῦ
κατερειπώσας κτίζει νέαν Ἱερουσαλήμ, ἣν δὴ καὶ Αἰλίαν προση-
γόρευσε. καὶ στήσας τὸ ἑαυτοῦ εἴδωλον ἐν τῷ ναῷ, οἰκεῖν Ἕλ-
ληνας ἐν τῇ πόλει προσέταξε. σημεῖον δὲ γέγονε τῆς ἁλώσεως
αὐτοῦ ὡς τὸ τοῦ Σολομῶντος σημεῖον αὐτόματον διαλυθῆναι.
Σίμηλον δέ τινα ἔν τε φρονήσει καὶ ἐπιεικείᾳ καὶ ἀρεταῖς πολλαῖς
κεκοσμημένον πάνυ ἐτίμα, καὶ ἐν μεγάλῃ ἀρχῇ κατέστησεν αὐτόν·
Γεώργιος Κεδρηνός. Compendium Ιστορία. rum Vol. 1, p.692, line 18
Τῷ βʹ ἔτει ὕπατος ὁ βασιλεὺς ἀναγορεύεται, καὶ πολλοὺς

θησαυροὺς τῇ πόλει δωρεῖται. προβάλλεται δὲ Φιλιππικὸν στρα-
τηγὸν τῆς ἑῴας, ποιήσας αὐτὸν γαμβρὸν εἰς Γορδίαν τὴν ἰδίαν
ἀδελφήν. ὁ δὲ Φιλιππικὸς τοῖς Περσικοῖς ἀθρόως ἐπεισπεσὼν
καὶ πολλὴν αἰχμαλωσίαν λαβὼν εἰς τὴν τῶν Μήδων χώραν παρα-
βάλλει, καὶ πολλὰ χωρία διαφθείρας εἰς Ῥωμανίαν αὖθις ὑπέ-
στρεψε. τοῦ δὲ χαγάνου τὴν εἰρήνην ἀθετήσαντος καὶ τῷ μακρῷ
τείχει ληϊζομένου, ὡς προσεπέλασεν ὁ στρατηγὸς τῶν Ῥωμαίων
Κωμμεντιόλος, τούτοις ἀθρόως ἐπεισπεσὼν πολλὰ πλήθη ἀνεῖλε
καὶ τούτους ἀπήλασεν. ἐλθὼν δὲ ἐν Ἀδριανουπόλει Ἀνδραγάστῳ
περιπίπτει τῷ Σθλαβίνων στρατηγῷ αἰχμαλωσίαν ἐπιφερομένῳ·
καὶ τούτῳ ἐπεισπεσὼν τὴν αἰχμαλωσίαν διέσωσε καὶ νίκην μεγάλην
περιεβάλετο. τότε καί τινες Ἕλληνες ἐν οἴκῳ τινὸς ἀριστῶντες
εἰς ὕβρεις καὶ ἀναθεματισμοὺς τῆς ὑπεραγίας θεοτόκου προήχθη-
σαν. καὶ οἱ μὲν ἄλλοι παραυτὰ πονηροῖς πνεύμασι ληφθέντες
δίκας ἀπετίννυον, ὁ δεσπότης δὲ τῆς οἰκίας εἶδε κατ' ὄναρ ἐπι-
στᾶσαν αὐτῷ τὴν θεοτόκον καὶ βεργίῳ τὰ αὐτοῦ γόνατα περιχα-
ράξασαν καὶ μηδὲ λόγου αὐτὸν ἀξιώσασαν. ὁ δὲ εὐθὺς ἔξυπνος
46
τοῖς πόνοις γενόμενος εὗρε τοὺς πόδας αὐτοῦ κεκομμένους, κἀν-

τεῦθεν λοιπὸν δημοσίᾳ φοράδην ἀγόμενος καὶ προκείμενος τὴν
εἶθ' οὕτως γυμνώσας τὸ ὀστοῦν καὶ περιαργυρώσας πέριξ πίνειν

εἰς αὐτὸ τοὺς Βουλγάρων ἄρχοντας ἐκέλευσεν, ἐγκαυχωμένους
κατ' αὐτοῦ ὡς ἀπλήστου καὶ τὴν εἰρήνην μὴ θελήσαντος. τούτου
τοῦ Νικηφόρου τῆς ἀρχῆς Χριστιανοὶ βαρύτερον οὐδενὶ χρόνῳ
ἠτύχησαν· πάντας γὰρ τοὺς πρὸ αὐτοῦ ὠμοτάτους βασιλεῖς τῇ
ἀπανθρωπίᾳ ὑπερηκόντισεν οὗτος, οὗπερ εἰ κατὰ μέρος τις βου-
ληθῇ διεξιέναι τὰ πονηρὰ ἐπιτηδεύματα, ὁ χρόνος ἐπιλείψει καὶ
ἡ χεὶρ ἀτονήσει. πλὴν ἐκ τοῦ κρασπέδου τὸ ὕφασμα πρόδηλον.
Τιτρώσκεται δὲ καὶ Σταυράκιος ὁ υἱὸς αὐτοῦ καιρίως κατὰ
τοῦ σπονδύλου. καὶ μόλις τῆς μάχης ἐξῆλθε ζῶν, καὶ καταλα-
βὼν τὴν Ἀδριανούπολιν ἀναγορεύεται. καὶ μὴ δυνάμενος ἐποχεῖ-
σθαι φορείῳ τὴν πόλιν κατέλαβεν. ὃς διὰ τὴν πληγὴν ἐν τῷ πα-
λατίῳ κείμενος ἀπρόϊτος ἦν, ἐβούλετο δὲ τὸν κουροπαλάτην Μι-
χαὴλ τὸν γαμβρὸν αὐτοῦ ἐκτυφλῶσαι, τῇ δὲ γαμετῇ Θεοφανοῖ τὴν
βασιλείαν καταλιπεῖν. γνοὺς δὲ τοῦτο ὁ Μιχαὴλ ἐξαίφνης ἀνα-
γορεύεται βασιλεὺς ἐν τῷ ἱπποδρομίῳ παρὰ τῆς συγκλήτου καὶ
τῶν ταγμάτων ὡς ἤδη ἀπεγνωσμένου τοῦ Σταυρακίου. ὅπερ μα-
θὼν Σταυράκιος τοῦ παλατίου ἐξελθών, τὸ μοναδικὸν αὐτίκα σὺν
τῇ γυναικὶ αὐτοῦ Θεοφανοῖ περιθέμενος, εἰς τὰ Βρακᾶ μοναστή-
ριον ἐτελεύτησε, καὶ ἐτάφη ἐν τῇ μονῇ τοῦ Σατύρου. τὸν δὲ τῆς
ἀρχιερωσύνης θρόνον κατεῖχεν ὁ ἁγιώτατος Νικηφόρος.
τος ταῖς ἔμπροσθεν εὐτυχίαις ἐπαρθέντος, καὶ τῶν Βουλγάρων

φρονηματισθέντων ταῖς νίκαις, τὰ τῆς δύσεως ἐπυρπόλουν τε καὶ
ἐληΐζοντο. ἔδοξεν οὖν τῷ βασιλεῖ Μιχαὴλ ἐκστρατεῦσαι κατ'
αὐτῶν καὶ καθ' ὅσον οἷόν τε ἐπισχεῖν καὶ ἀναχαιτίσαι τὰς Βουλ-
γαρικὰς προνομάς. ταχύ τε οὖν διατάγματα ἐπέμποντο πανταχοῦ
καὶ ταχὺ τὰ στρατεύματα συνηθροίζοντο. καὶ ὁ Κροῦμος δὲ τὴν
τοῦ βασιλέως πυθόμενος κίνησιν, τὸν ἑαυτοῦ λαὸν ἐκ τῆς προνο-
μῆς ἀνακαλεσάμενος καὶ ὑφ' ἓν συναθροίσας, στρατόπεδόν τε
καρτερὸν μάλα ἐπήξατο καὶ ἐπιόντα προσέμενε τὸν βασιλέα. ὡς δὲ
καὶ οὗτος ἀφίκετο καὶ παρεστρατοπέδευσε τῷ Κρούμῳ ἀγχοῦ που
τῆς Ἀδριανουπόλεως αὐλιζομένῳ, ἀκροβολισμοὶ μὲν ἐγίνοντο συν-
εχεῖς καὶ ὅσον ἐν ἑκηβολίαις μάχη, καὶ ἐν πάσαις αὐταῖς ἐπικρα-
47
τέστερα τὰ Ῥωμαίων ἐφαίνετο, ὡς καὶ φυσηθέντας διὰ τοῦτο

τοὺς στρατιώτας ὁρμᾶν καὶ σφαδάζειν πρὸς ἀγχέμαχον καὶ καθο-
λικὴν συμπλοκήν. ἐπέχοντος δὲ τοῦ βασιλέως καὶ διατρίβοντος,
εἴτε διὰ δειλίαν, ὥσπερ ἐλέγετο, εἴτε καὶ καιρὸν ζητοῦντος τὸν
ἐπιτήδειον, εἰς ἀναισχυντίαν τὸ πλῆθος ἐτράπη, καὶ κατεβόων
εἰς πρόσωπον τοῦ βασιλέως, καὶ εἰ μὴ ἐξάξει, ἠπείλουν αὐτοί τε
διαρρῆξαι τὸν χάρακα καὶ συρράξαι τοῖς ἐναντίοις. τούτοις κατα-
κλασθεὶς τοῖς λόγοις ὁ βασιλεὺς ἀνοίγνυσί τε τὰς πύλας τοῦ στρα-
τοπέδου καὶ πρὸς παράταξιν ἵστατο.
γὰρ σὺν αὐτῷ στρατιῶται πολὺν χρόνον γυναικῶν καὶ τέκνων

στερόμενοι δι' αὐτὸν καὶ τὰς χεῖρας χραίνοντες ὁμογνίοις αἵμασιν,
ἅμα δὲ καὶ τῷ χρόνῳ πεπιεσμένοι (τρίτον γὰρ ἐξηνύετο ἔτος, καὶ
ἀνηνύτοις ἐδόκουν ἐπιχειρεῖν ἀνδρὸς ἑνὸς ἀπονοίᾳ καὶ ἐπιθυμίᾳ
δουλεύοντες), τὸ κελευσθὲν ὡς ἕρμαιόν τι λαβόντες, τῆς σάλ-
πιγγος ἠχησάσης τὸ ἐνυάλιον καὶ εἰς χεῖρας συμπλοκῆς τῶν
ταγμάτων ἐλθόντων, οὐ δοκήσει τὴν τροπὴν ὡς παρηγγέλθησαν
ἐποιοῦντο, ἀλλ' ἀτάκτως καὶ κόσμου χωρὶς τὴν τάξιν διαλελυ-
κότες ἐσκεδάννυντο. καὶ οὕτως νῦν μὲν ὀλίγοι αὖθις δὲ πλείους
τῷ βασιλεῖ προσχωροῦσιν. ὁ δὲ Θωμᾶς σὺν ὀλίγοις τισὶν εἰς
Ἀδριανούπολιν περισώζεται. ὁ δὲ τούτου παράγραπτος καὶ νόθος
υἱὸς Ἀναστάσιος τὸ τῆς Βιζύης φεύγων κατέσχε φρούριον. ὁ δὲ
βασιλεὺς ἐκ ποδὸς τούτοις ἑπόμενος πρῶτον ἔγνω πολιορκεῖν τὸν
Θωμᾶν. ὅθεν ἐπάγει αὐτῷ πολιορκίαν, οὐ διὰ μηχανῶν καὶ
ἑλεπόλεων σπουδάζων αὐτὸν καθελεῖν, ἅμα μὲν τὸν ἐμφύλιον
εὐλαβούμενος πόλεμον, ἅμα δὲ καὶ τοὺς προσοικοῦντας τῇ Ἀδρια-
νουπόλει Σκύθας μὴ ἐθέλων τῶν πολιορκητικῶν ὀργάνων πεῖραν
λαβεῖν, ἀλλὰ λιμῷ καὶ ἀνάγκῃ τῶν ἐπιτηδείων ἐπειγόμενος τὸν
ἀντίπαλον παραστήσασθαι· καὶ δὴ παρακαθίσας τὴν Ἀδριανού-
πολιν καὶ χάρακι καὶ σταυρώμασι στεφανώσας ἐνεργῶς ἐπολιόρκει.
ὁ δὲ Θωμᾶς πρῶτον μὲν πᾶσαν ἄχρηστον ἡλικίαν καὶ πᾶν ζῷον
ταγμάτων ἐλθόντων, οὐ δοκήσει τὴν τροπὴν ὡς παρηγγέλθησαν

ἐποιοῦντο, ἀλλ' ἀτάκτως καὶ κόσμου χωρὶς τὴν τάξιν διαλελυ-
κότες ἐσκεδάννυντο. καὶ οὕτως νῦν μὲν ὀλίγοι αὖθις δὲ πλείους
48

ἀνεπιτήδειον τῆς πόλεως ἐξωθεῖ, ἔπειτα, ὡς ἤδη ἤκμαζεν ὁ λιμὸς
καὶ σωτηρίας ἐλπὶς οὐδαμοῦ, οἱ μὲν τῶν συνόντων αὐτῷ λάθρᾳ
διά τινων πυλίδων κλέπτοντες τὴν ἐξέλευσιν, οἱ δὲ διὰ τῶν τειχῶν
καθιμώμενοι νύκτωρ φέροντες ἑαυτοὺς τῷ βασιλεῖ παρεδίδοσαν,
ἄλλοι δὲ πρὸς τὸν τοῦ ἀποστάτου νόθον υἱὸν Ἀναστάσιον εἰς τὸ
Βιζύης πτολίεθρον ἀπεδίδρασκον. ἐπεὶ δὲ τοῖς πολιορκουμένοις

ἀνεπιτήδειον τῆς πόλεως ἐξωθεῖ, ἔπειτα, ὡς ἤδη ἤκμαζεν ὁ λιμὸς
καὶ σωτηρίας ἐλπὶς οὐδαμοῦ, οἱ μὲν τῶν συνόντων αὐτῷ λάθρᾳ
διά τινων πυλίδων κλέπτοντες τὴν ἐξέλευσιν, οἱ δὲ διὰ τῶν τειχῶν
καθιμώμενοι νύκτωρ φέροντες ἑαυτοὺς τῷ βασιλεῖ παρεδίδοσαν,
ἄλλοι δὲ πρὸς τὸν τοῦ ἀποστάτου νόθον υἱὸν Ἀναστάσιον εἰς τὸ
Βιζύης πτολίεθρον ἀπεδίδρασκον. ἐπεὶ δὲ τοῖς πολιορκουμένοις
ἤδη τὰ ἀναγκαῖα κατεδήδοτο, ἥψαντο δὲ καί τινων ἀήθων βρω-
μάτων, ἐχώρει δὲ ἡ ἀνάγκη καὶ μέχρι τῶν σεσημμένων σκυτῶν
καὶ τῶν καττυμάτων, καὶ τούτοις ἀναγκαζόμενοι ἐσιτοῦντο,
Γεώργιος Κεδρηνός. Compendium Ιστορία. rum

Vol. 2, p.184, line 3
49
ἐπήλυδες τῶν ἐπισημοτέρων εἰσί. καὶ εἴς τινα πολίχνην τῆς Μα-
κεδονίας Νίκην ὀνομαζομένην μετὰ γυναικῶν καὶ τέκνων αὐτοὺς
κατοικίζει. εἶτα πάλιν τῆς Περσῶν βασιλείας ὑπὸ τῶν Σαρακη-
νῶν ἀνατραπείσης, τὰ παραπλήσια καὶ ὁ τηνικαῦτα ἀμερμουμνῆς
διεπράξατο, καὶ γράμμασι μετεκαλεῖτο τοὺς ἐν Μακεδονίᾳ τῶν
Ἀρσακιδῶν ἀπογόνους. φωραθέντος δὲ καὶ τούτου τοῦ δράματος
Ἡρακλείῳ τῷ βασιλεῖ, καὶ ὅτι οὐκ εὐνοίᾳ τῇ πρὸς αὐτοὺς ἡ με-
τάκλησις γίνεται, ἀλλ' ὥστε δι' αὐτῶν τὸ τῶν Ἀρμενίων καὶ Πάρ-
θων γένος ὑπήκοον γενέσθαι, εἰς Φιλίππους αὐτοὺς (μία δὲ αὕτη
τῶν Μακεδονικῶν πόλεων) μετοικίζει, εἶτα πάλιν ἐκεῖθεν εἰς
Ἀδριανούπολιν. εὐθέτου δὲ τοῦ τόπου φανέντος τοῖς ξένοις, εἰς
πλῆθος κατέστησαν, ἀσύγχυτον τὸ γένος φυλάσσοντες. χρόνοις
δὲ ὕστερον, ἡνίκα Κωνσταντῖνος σὺν Εἰρήνῃ τῇ μητρὶ ἐβασίλευ-
σεν, ἀνήρ τις Μαΐκτης τοὔνομα, εἰς τὸ τῶν Ἀρσακιδῶν ἀναφέρων
γένος, κατά τινα χρείαν εἰσῄει εἰς τὴν βασιλεύουσαν, ὃς ἀνδρὶ
περιτυγχάνει τυχαίως ὁμογενεῖ Λέοντι τοὔνομα, καὶ εἰς ὁμιλίαν
αὐτῷ καταστὰς ὅλος τῆς τούτου φιλίας ἐγένετο. ὡς δὲ κατενόησε
καὶ αὐτὸν τοῦ τῶν Ἀρσακιδῶν αἵματος εἶναι, ἐν Ἀδριανουπόλει
οἰκοῦντα, προκρίνει τῆς ἰδίας τὴν ἀλλοτρίαν διὰ τὴν τοῦ ἀνδρὸς
ἀρετήν, καὶ τὸ πρὸς αὐτὸν ἀσπασάμενος κῆδος μίαν τῶν αὐτοῦ
θυγατέρων ἠγάγετο· ἐξ ὧν ὁ τοῦ ἱστορουμένου προῆλθε πατήρ,
τάκλησις γίνεται, ἀλλ' ὥστε δι' αὐτῶν τὸ τῶν Ἀρμενίων καὶ Πάρ-
θων γένος ὑπήκοον γενέσθαι, εἰς Φιλίππους αὐτοὺς (μία δὲ αὕτη
τῶν Μακεδονικῶν πόλεων) μετοικίζει, εἶτα πάλιν ἐκεῖθεν εἰς
Ἀδριανούπολιν. εὐθέτου δὲ τοῦ τόπου φανέντος τοῖς ξένοις, εἰς
πλῆθος κατέστησαν, ἀσύγχυτον τὸ γένος φυλάσσοντες. χρόνοις
δὲ ὕστερον, ἡνίκα Κωνσταντῖνος σὺν Εἰρήνῃ τῇ μητρὶ ἐβασίλευ-
σεν, ἀνήρ τις Μαΐκτης τοὔνομα, εἰς τὸ τῶν Ἀρσακιδῶν ἀναφέρων
γένος, κατά τινα χρείαν εἰσῄει εἰς τὴν βασιλεύουσαν, ὃς ἀνδρὶ
περιτυγχάνει τυχαίως ὁμογενεῖ Λέοντι τοὔνομα, καὶ εἰς ὁμιλίαν
αὐτῷ καταστὰς ὅλος τῆς τούτου φιλίας ἐγένετο. ὡς δὲ κατενόησε
καὶ αὐτὸν τοῦ τῶν Ἀρσακιδῶν αἵματος εἶναι, ἐν Ἀδριανουπόλει
ῥώμῃ τε διαφέρων καὶ τῇ λοιπῇ τοῦ σώματος θέσει· ὃν γυνή τις
εὐγενής, τῆς τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου, ὥς φασι, καταγομένη
σειρᾶς, γαμβρὸν ἐπὶ τῇ ἰδίᾳ ἄγεται θυγατρὶ λίαν εὐπρεπεστάτῃ,
50
ἐξ ἧς ἐτέχθη Βασίλειος, πολλὰ πρὸ τῆς γεννήσεως φέρων τὰ τῆς

βασιλείας σύμβολα. ἐκ τῶν τοιούτων γεννητόρων προαχθεὶς ὁ
Βασίλειος ἐλευθερίως ἀνήγετο. ἐπεὶ δὲ Κροῦμος ὁ τῶν Βουλγά-
ρων ἄρχων, ταῖς κατὰ Ῥωμαίων νίκαις πεφυσημένος, μέγα στρα
ῥώμῃ τε διαφέρων καὶ τῇ λοιπῇ τοῦ σώματος θέσει· ὃν γυνή τις
εὐγενής, τῆς τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου, ὥς φασι, καταγομένη
σειρᾶς, γαμβρὸν ἐπὶ τῇ ἰδίᾳ ἄγεται θυγατρὶ λίαν εὐπρεπεστάτῃ,
ἐξ ἧς ἐτέχθη Βασίλειος, πολλὰ πρὸ τῆς γεννήσεως φέρων τὰ τῆς
βασιλείας σύμβολα. ἐκ τῶν τοιούτων γεννητόρων προαχθεὶς ὁ
Βασίλειος ἐλευθερίως ἀνήγετο. ἐπεὶ δὲ Κροῦμος ὁ τῶν Βουλγά-
ρων ἄρχων, ταῖς κατὰ Ῥωμαίων νίκαις πεφυσημένος, μέγα στρα-
τόπεδον ἀγείρας ἐπολιόρκει τὴν Ἀδριανούπολιν, μηδενὸς χεῖρα
ἀντᾶραι τούτῳ τολμῶντος ἀνυποστάτῳ τυγχάνοντι διὰ τὰς προη-
γησαμένας εὐτυχίας, χρόνον τῇ πόλει περικαθίσας ἐφ' ἱκανὸν
ὡμολόγει ταύτην διὰ τὴν τῶν ἀναγκαίων ἔνδειαν παραστήσασθαι,
πάντας τε τοὺς ἐν αὐτῇ, οἷς ἠριθμεῖτο καὶ ὁ τῆς πόλεως ἀρχιε-
ρεὺς Μανουήλ, εἰς Βουλγαρίαν μετέστησε. συνέβη μετὰ τῶν
ἄλλων καὶ τοὺς τοῦ Βασιλείου γεννήτορος, ὑπομάζιον αὐτὸν ἔτι
φέροντας, εἰς τὴν Βουλγάρων ἀπαχθῆναι γῆν. ἔνθα αὐτός τε ὁ
κλεινὸς ἀρχιερεὺς καὶ οἱ τοῦ Βασιλείου γεννήτορες καὶ τὸ σὺν τῷ
ἀρχιερεῖ πλῆθος ἀνόθευτον τὴν εἰς Χριστὸν πίστιν διατηρήσαντες
πολλοὺς τῶν Βουλγάρων πρὸς τὴν ὀρθόδοξον πίστιν μετήγαγον,
σωσι τὰς ἐπιδρομάς, Ἰωάννης ὁ Βογᾶς ὑπέσχετο πατρίκιος τιμη-

θεὶς ἀγαγεῖν κατ' αὐτοῦ Πατζινάκους, καὶ τυχὼν τῆς αἰτήσεως,
δῶρα λαβὼν ἄπεισιν εἰς Πατζινακίαν. καὶ σπεισάμενος καὶ ὁμή-
ρους εἰληφὼς ἐπάνεισιν ἐν τῇ πόλει, συνθεμένων τῶν Πατζινάκων
τὸν Ἴστρον περαιώσασθαι καὶ Βουλγάροις πολεμεῖν. ηὐτομόλησε δὲ
τότε καὶ Ἀσώτης ἀνὴρ ὀνομαστός, υἱὸς ὢν τοῦ ἄρχοντος τῶν ἀρχόν-
των. ἐλέγετο δὲ οὗτος ῥάβδον σιδηρᾶν ἀμφοτέραις χερσὶ τῶν ἄκρων
λαμβάνων περικλᾶν τῇ τῶν χειρῶν βίᾳ καὶ κάμπτειν, τῆς ἀντιτύ-
51
που τοῦ σιδήρου βίας ὑπεικούσης τῇ τῶν χειρῶν ἰσχύϊ· ὃν φιλο-

φρόνως ἡ δέσποινα δεξαμένη οἴκαδε πάλιν ὑπονοστῆσαι πεποίηκε.
πολιορκοῦντος δὲ τοῦ Συμεὼν τὴν Ἀδριανούπολιν ἐφ' ἡμέρας ἱκα-
νὰς καὶ μηδὲν ἀνύοντος, Παγκρατούκας τις γένος ὢν Ἀρμένιος
καὶ εἷς τῶν φυλάττειν τεταγμένων τὴν πόλιν, χρυσίῳ δελεασθεὶς
προύδωκεν αὐτὴν τῷ Συμεών. μετ' ὀλίγον δὲ ἀπεστάλη παρὰ
τῆς Αὐγούστης ὁ πατρίκιος Βασίλειος ὁ ἐπὶ τοῦ κανικλείου καὶ
Νικήτας Ἐλαδικός, καὶ χρυσίῳ καὶ χρήμασι πλείστοις πάλιν αὐ-
τὴν ἀνεκτήσαντο.
Τούτῳ τῷ ἔτει καὶ Δαμιανὸς ὁ τῆς Τύρου ἀμηρᾶς μετὰ
πολεμικῶν πλοίων καὶ δυνάμεως πολλῆς εἰσβολὴν ἐποιήσατο κατὰ
Ῥωμαίων, καὶ τὴν Στρόβηλον καταλαβὼν ἐνεργῶς αὐτὴν ἐπολιόρ-
κει. καὶ ἐξεπόρθησεν ἄν, εἰ μὴ νοσήσας ἀπεβίω,
δασε, τοὺς ἐμφανεστέρους τῶν κατασχεθέντων ἀποτυφλώσας καὶ

τὰς οὐσίας αὐτῶν δημεύσας, τοὺς δὲ πενιχροὺς καὶ ἀσήμους
ἀθῴους κελεύσας ὅπῃ βούλονται ἀπιέναι. μόνος δὲ ὁ Τατζάτης
φρούριον ἐπί τινος ὑψηλοῦ λόφου κατεσκευασμένον κατεσχηκώς,
καὶ λόγον τοῦ μή τι κακὸν παθεῖν δεξάμενος ἀπὸ τοῦ δομεστίκου
τῶν σχολῶν καὶ λαβών, εἰσῆλθεν ἐν τῇ βασιλίδι, καὶ τῇ τοῦ
μαγκλαβίτου ἀξίᾳ τιμηθεὶς ἐν τῷ οἴκῳ τῶν μαγγάνων ἐτηρεῖτο.
δρασμὸν δὲ βουλευσάμενος ἁλίσκεται καὶ τῶν ὀφθαλμῶν στερεῖται.
Βάρδας δὲ ὁ Βοΐλας φιλίως πρὸς αὐτὸν διακειμένου τοῦ βασιλέως
ἀπεκάρη μοναχός, μηδὲν ἄλλο πεπονθὼς ἀνιαρόν.
Συμεὼν δὲ ὁ τῶν Βουλγάρων ἄρχων τὴν Ἀδριανούπολιν
καταλαβὼν καὶ ταύτην χάραξι καὶ τάφροις περιστοιχίσας ἐπιμελῶς
ἐπολιόρκει. ἐστρατήγει δὲ τῆς πόλεως ὁ πατρίκιος Λέων, ὃν διὰ
τὴν ὀξύρροπον πρὸς τοὺς πολέμους ὁρμὴν Μωρολέοντα ἐκάλουν.
οὗτος εὐψύχως τὴν πολιορκίαν ἐδέξατο, καὶ γενναιοτάτως ποτὲ
μὲν ἀπὸ τοῦ τείχους τοὺς προσιόντας τῶν Βουλγάρων ἠμύνετο,
ποτὲ δὲ τὰς πυλίδας ἀναπεταννὺς ἐπετίθετο σὺν ῥύμῃ ἀνυποστάτῳ
καὶ ῥᾳδίως ἐτρέπετο. ἐπεὶ δὲ ὁ σῖτος τοὺς ἐν τῇ πόλει ἐπιλελοί-
πει καὶ λιμὸς ἐπίεζε τοὺς ἔνδοθεν κραταιός, μηδαμόθεν ἐλπίδα
ἔχοντες ἐπισιτισμοῦ, τῇ ἐνδείᾳ πεισθέντες προδεδώκασι τὴν πόλιν
καὶ ἑαυτοὺς καὶ τὸν στρατηγὸν τοῖς Βουλγάροις· ὃν χειρωσάμενος
καὶ ῥᾳδίως ἐτρέπετο. ἐπεὶ δὲ ὁ σῖτος τοὺς ἐν τῇ πόλει ἐπιλελοί-

πει καὶ λιμὸς ἐπίεζε τοὺς ἔνδοθεν κραταιός, μηδαμόθεν ἐλπίδα
52
ἔχοντες ἐπισιτισμοῦ, τῇ ἐνδείᾳ πεισθέντες προδεδώκασι τὴν πόλιν

καὶ ἑαυτοὺς καὶ τὸν στρατηγὸν τοῖς Βουλγάροις· ὃν χειρωσάμενος
ὁ Συμεών, καὶ ὧν εἰς τοὺς Βουλγάρους ἐνεδείξατο μεμνημένος
κακῶν, μυρίαις αἰκίαις τιμωρησάμενος τελευταῖον ἀπέκτεινε θα-
νάτῳ πικρῷ. Βουλγάρους οὖν ἐπιστήσας φύλακας τῇ πόλει ὑπε-
χώρησεν· οἵτινες Ῥωμαϊκὸν στρατόπεδον ἀκηκοότες ἥκειν κατ'
αὐτῶν καταλιπόντες τὴν πόλιν ἔφυγον, καὶ πάλιν ἡ Ἀδριανούπο-
λις ὑπὸ Ῥωμαίους ἐγένετο.
Τότε δὲ καὶ Λέων ὁ Τριπολίτης μετὰ δυνάμεως πολλῆς καὶ
πλοίων πολεμικῶν ἐξῆλθε κατὰ Ῥωμαίων· ὃν ἐν τῇ νήσῳ Λήμνῳ
ναυλοχοῦντα Ἰωάννης πατρίκιος καὶ δρουγγάριος τῶν πλωΐμων ὁ
Ῥαδηνὸς αἰφνίδιον ἐπιφανεὶς ῥᾳδίως ἐτρέψατο, τῶν Ἀγαρηνῶν
σχεδὸν πάντων ἀνῃρημένων, τοῦ δὲ Τριπολίτου μόνου φυγῇ τὴν
σωτηρίαν πορισαμένου. Σεπτεμβρίῳ δὲ μηνί, ἰνδικτιῶνος βʹ, ὁ
ἄρχων Βουλγαρίας Συμεὼν πανστρατὶ κατὰ τῆς Κωνσταντινουπό-
λεως ἐκστρατεύει, καὶ ληΐζεται μὲν Μακεδονίαν, ἐμπιπρᾷ δὲ τὰ
ἐπὶ Θρᾴκης χωρία, καὶ πάντα καταστρέφει τὰ ἐν ποσί. ἔγγιστα
δὲ Βλαχερνῶν στρατόπεδον πήξας ἐπεζήτησεν ἀποσταλῆναι αὐτῷ
δὲ τοῦ βασιλέως ἐπιτελεῖς τὰς ὑποσχέσεις ποιῆσαι βεβαιώσαντος,

προεδόθη τὸ Δυρράχιον Εὐσταθίῳ πατρικίῳ τῷ Δαφνομήλῃ, καὶ
οἱ τοῦ Χρυσηλίου υἱοὶ τετίμηντο πατρίκιοι, ἐκείνου φθάσαντος
καταστρέψαι τὴν ζωήν.
Τούτῳ τῷ χρόνῳ Παῦλος μάγιστρος ὁ Βωβός, ἀνὴρ τῶν
ἐν Θεσσαλονίκῃ τὰ πρῶτα, καὶ Μαλακηνὸς πρωτοσπαθάριος ἐπὶ
συνέσει καὶ λόγῳ ἐμπρέπων, διαβληθέντες ὡς τὰ Βουλγάρων φρο-
νοῦντες μετῳκίσθησαν, ὁ μὲν Παῦλος εἰς τὴν ἐν Θρᾳκησίῳ πε-
διάδα, ὁ δὲ Μαλακηνὸς εἰς Βυζάντιον. τοῦτο παθεῖν φοβηθέν-
τες καί τινες τῶν ἐκ τῆς Ἀδριανουπόλεως ἰλλούστριοι καὶ στρατη-
γικαῖς ἀρχαῖς διαπρέψαντες διὰ τὸ ὑποπτεύεσθαι τῷ Σαμουὴλ
προσερρύησαν, ὁ μὲν Βατάτζης πανοικί, μόνος δὲ Βασίλειος ὁ
Γλαβᾶς· οὗ τὸν υἱὸν ὁ βασιλεὺς καθεῖρξε καὶ ἐπὶ τρεῖς ὅλους
ἐνιαυτοὺς κατεῖχεν, εἶτα ἀπέλυσε. τότε καὶ τῷ ἄρχοντι Βενετίας
γυναῖκα νόμιμον ἔδωκεν ὁ βασιλεὺς τὴν θυγατέρα τοῦ Ἀργυροῦ,
ἀδελφὴν δὲ Ῥωμανοῦ τοῦ μετὰ ταῦτα βασιλεύσαντος, τὸ ἔθνος
οὕτως ὑποποιούμενος. ἐποιήσατο δὲ καὶ εἰσβολὴν ἐν Βουλγαρίᾳ
διὰ Φιλιππουπόλεως ὁ βασιλεύς, ταύτην φρουρεῖν τάξας τὸν πα-
τρίκιον Θεοδωροκάνον. καὶ πολλὰ τῶν ἐν Τριαδίτζῃ φρουρίων
καταστρεψάμενος ἐπανῆλθεν εἰς Μοσυνόπολιν.
53
σπαθάριον Νικηφόρον τὸν Ξιφίαν στρατηγεῖν ἔταξε, τοῦ Θεοδω-

ροκάνου διὰ γῆρας παραιτησαμένου. ὁ δὲ μάγιστρος Νικηφόρος
ὁ Οὐρανὸς ἐν Ἀντιοχείᾳ γενόμενος καὶ δυσὶ καὶ τρισὶ μάχαις συμ-
πλακεὶς Κιστρινήτῃ τῷ τῶν Ἀράβων στρατηγῷ καὶ τρεψάμενος
ἔπεισεν ἡσυχίαν ἄγειν, καὶ τὰ πράγματα εἰς βαθεῖαν εἰρήνην καὶ
γαληνιῶσαν μετήγαγεν.
Ὁ δὲ βασιλεὺς κατὰ τὸ ἐπιὸν ἔτος ἰνδικτιῶνος ιεʹ ἐκστρα-
τεύει κατὰ Βιδύνης, καὶ ἐφ' ὅλους ὀκτὼ μῆνας ἐμφιλοχωρήσας
τῇ προσεδρείᾳ αἱρεῖ κατὰ κράτος τὴν πόλιν. ἐν ᾧ δὲ τῇ πολιορκίᾳ
οὗτος προσήδρευεν, ὁ Σαμουὴλ εὐζώνῳ χρησάμενος ὁδοιπορίᾳ ἐπι-
τίθεται ἐξ ἐφόδου τῇ Ἀδριανουπόλει κατ' αὐτὴν τὴν ἡμέραν τῆς
κοιμήσεως τῆς ὑπεράγνου θεοτόκου, καὶ τήν τε πανήγυριν, ἥτις
εἰώθει ἐτησίως τελεῖσθαι δημοτελής, αἱρεῖ ἐξαίφνης ἐπιπεσών,
καὶ λείαν πολλὴν ὑπερποιησάμενος ὑπέστρεψεν εἰς τὰ ἴδια. ὁ δὲ
βασιλεὺς τὴν Βιδύνην μάλα καλῶς ὀχυρωσάμενος ἐπανῆλθεν ἀσι-
νὴς εἰς τὴν βασιλίδα, ἐν τῷ διιέναι πάντα τὰ ἐν ποσὶ Βουλγαρικὰ
φρούρια δῃῶν καὶ καταστρεφόμενος. τῇ πόλει δὲ τῶν Σκοπίων
ἐγγίσας εὗρε πέραν Ἀξιοῦ τοῦ ποταμοῦ, ὃν νῦν Βαρδάριον ὀνο-
μάζουσι, κατεσκηνωμένον ἀμερίμνως τὸν Σαμουήλ· θαρρῶν γὰρ
τῇ πλημμύρᾳ τοῦ ποταμοῦ. καὶ ὡς οὐ διαβατὸς τὸ νῦν ἔχον ἔσε-
ται, ηὐλίζετο ἀμελῶς. τινὸς δὲ τῶν στρατιωτῶν πόρον εὑρόντος
ἐκεῖσε καταστησάμενος ἐπαναζευγνύει πρὸς τὸ Βυζάντιον, κατὰ

τὴν θʹ τοῦ Ἰανουαρίου μηνός, τῆς ιεʹ ἐπινεμήσεως, ἔτους
͵ϛφκϛʹ.
Ἀδείας δὲ λαβόμενος ὁ Ἰωάννης ἄπεισι πολιορκήσων τὸ
Δυρράχιον μετὰ φρυάγματος καὶ ὄγκου βαρβαρικοῦ. ἔνθα πο-
λιορκίας συστάσης καὶ συμπλοκῆς γενομένης πίπτει, μηδενὸς δήλου
γενομένου τοῦ καταβεβληκότος αὐτόν, ἄρξας Βουλγάρων ἐπ'
ἐνιαυτοὺς βʹ καὶ μῆνας εʹ. μηνυθέντος δὲ τῷ βασιλεῖ τοῦ θανά-
του τοῦ Ἰωάννου διὰ τοῦ στρατηγοῦντος Δυρραχίου Νικήτα πα-
τρικίου τοῦ Πηγωνίτου, ἔξεισι παραυτίκα ὁ βασιλεύς. γενομένῳ
δ' αὐτῷ κατὰ τὴν Ἀδριανούπολιν ὑπαντῶσιν ὁ ἀδελφὸς τοῦ περι-
φήμου Κρακρᾶ καὶ ὁ υἱός, προσχωρεῖν εὐαγγελιζόμενοι τό τε
περίπυστον φρούριον τὸν Πέρνικον καὶ ἕτερα πέντε ἐπὶ τριάκοντα.
οὓς τιμήσας ἀξίως καὶ τὸν Κρακρᾶν ἐς τὸν τῶν πατρικίων θρόνον
54
ἀναβιβάσας ἦλθεν εἰς Μοσυνούπολιν. ἐνταῦθα δὲ καὶ πρέσβεις

ἧκον ἐκ Πελαγονίας καὶ Μωροβίσδου καὶ Λιπενίου, παραδιδόν-
των τῷ βασιλεῖ τὰς πόλεις. ἐκεῖθεν ἄρας ἦλθεν ἐν Σέρραις, ἐν
αἷς ἀφίκετο ὁ Κρακρᾶς μετὰ τῶν ἀρχόντων τῶν προσρυέντων λεʹ
κάστρων, καὶ καλῶς ὑπεδέχθη. προσερρύη δὲ καὶ Δραγομοῦζος,
τὰ ἐν τῇ Στρουμπίτζῃ παρεσχηκὼς καὶ πατρίκιος τιμηθείς, ἄγων
μεθ' ἑαυτοῦ καὶ τὸν πατρίκιον Ἰωάννην τὸν Χαλδίας,
δὲ καὶ ἐπὶ τὸ φρούριον τὸ καλούμενον Χελιδόνιον, ἐπὶ βουνοῦ τε

ἀποκρήμνου ἱδρυμένον καὶ οὐ πόρρω κείμενον τοῦ Τιβίου· καὶ
κυκλωσάμενοι τοῦτο τάφροις καὶ χάραξι διὰ προσεδρείας ἠπείγοντο
παραστήσασθαι· καὶ γὰρ δὴ καὶ ἐσπάνιζον τῶν ἀναγκαίων οἱ εἴσω
τοῦ τείχους, μὴ φθάσαντες εἰσκομίσασθαι τὰ ἐπιτήδεια διὰ τὸ
τῆς προσβολῆς ὀξύρροπον. καὶ παρεστήσαντο ἂν καὶ τοῦτο, εἰ
μὴ αἰφνιδίως ἡ τοῦ πατρικίου Λέοντος τοῦ Τορνικίου ἐξ ἑσπέρας
ἀνήφθη ἀποστασία. οὗτος γὰρ στρατηγῶν ἐν Ἰβηρίᾳ καὶ δια-
βληθεὶς ὡς τυραννιῶν τῆς τε ἀρχῆς παραστέλλεται καὶ μοναχὸς
ἀποκείρεται καὶ εἰς τὴν πόλιν ἀχθεὶς οἴκοι μένειν ἐν Ἀδριανου-
πόλει προστάττεται. μὴ ἐνεγκὼν δὲ εὐφόρως τὰ εἰς αὐτὸν γεγο-
νότα ἀνιαρά, λάθρᾳ καὶ κατὰ μικρὸν τοὺς ἐν Ἀδριανουπόλει
πρότερον ὑποποιεῖται στρατηγούς, ὁπόσοι ἔτυχον ὄντες παρεωρα-
μένοι καὶ ἄπρακτοι· διὰ δὲ τούτων καὶ τῶν αὐτοῦ συγγενῶν ὑπο-
φθείρας καὶ τοὺς ὅσοι τῶν Μακεδονικῶν ἦρχον ταγμάτων καὶ
Θρᾳκικῶν, καὶ τοὺς ὅσοι ἐσχόλαζον στρατιώτας καὶ τοὺς ὅσοι
ταῖς λεηλασίαις καὶ ταῖς διαρπαγαῖς ἔχαιρον, καὶ χεῖρα ἱκανὴν
συστησάμενος, ἀναγορεύεται βασιλεύς, καὶ ἅπαντα τὸν ὑπ' αὐ-
τὸν ἀγείρας λαὸν ὀξὺς ἐπιφαίνεται τῇ βασιλίδι, τοῦ βασιλέως
μήτε ἱκανὸν λαὸν ἔχοντος πρὸς ἀντιπαράταξιν μήτε πιστεύοντος
τοῖς πολίταις ὡς εὔνοιαν καὶ πίστιν φυλάξουσιν ἐς αὐτόν.
ἀποκρήμνου ἱδρυμένον καὶ οὐ πόρρω κείμενον τοῦ Τιβίου· καὶ

κυκλωσάμενοι τοῦτο τάφροις καὶ χάραξι διὰ προσεδρείας ἠπείγοντο
παραστήσασθαι· καὶ γὰρ δὴ καὶ ἐσπάνιζον τῶν ἀναγκαίων οἱ εἴσω
τοῦ τείχους, μὴ φθάσαντες εἰσκομίσασθαι τὰ ἐπιτήδεια διὰ τὸ
τῆς προσβολῆς ὀξύρροπον. καὶ παρεστήσαντο ἂν καὶ τοῦτο, εἰ
μὴ αἰφνιδίως ἡ τοῦ πατρικίου Λέοντος τοῦ Τορνικίου ἐξ ἑσπέρας
ἀνήφθη ἀποστασία. οὗτος γὰρ στρατηγῶν ἐν Ἰβηρίᾳ καὶ δια-
55
βληθεὶς ὡς τυραννιῶν τῆς τε ἀρχῆς παραστέλλεται καὶ μοναχὸς

ἀποκείρεται καὶ εἰς τὴν πόλιν ἀχθεὶς οἴκοι μένειν ἐν Ἀδριανου-
πόλει προστάττεται. μὴ ἐνεγκὼν δὲ εὐφόρως τὰ εἰς αὐτὸν γεγο-
νότα ἀνιαρά, λάθρᾳ καὶ κατὰ μικρὸν τοὺς ἐν Ἀδριανουπόλει
πρότερον ὑποποιεῖται στρατηγούς, ὁπόσοι ἔτυχον ὄντες παρεωρα-
μένοι καὶ ἄπρακτοι· διὰ δὲ τούτων καὶ τῶν αὐτοῦ συγγενῶν ὑπο-
φθείρας καὶ τοὺς ὅσοι τῶν Μακεδονικῶν ἦρχον ταγμάτων καὶ
Θρᾳκικῶν, καὶ τοὺς ὅσοι ἐσχόλαζον στρατιώτας καὶ τοὺς ὅσοι
ταῖς λεηλασίαις καὶ ταῖς διαρπαγαῖς ἔχαιρον, καὶ χεῖρα ἱκανὴν
συστησάμενος, ἀναγορεύεται βασιλεύς, καὶ ἅπαντα τὸν ὑπ' αὐ-
τὸν ἀγείρας λαὸν ὀξὺς ἐπιφαίνεται τῇ βασιλίδι, τοῦ βασιλέως
μήτε ἱκανὸν λαὸν ἔχοντος πρὸς ἀντιπαράταξιν μήτε πιστεύοντος
τοῖς πολίταις ὡς εὔνοιαν καὶ πίστιν φυλάξουσιν ἐς αὐτόν. καὶ
διὰ τοῦτο ἄγγελος ἐς τὸν Κωνσταντῖνον ἐν Ἰβηρίᾳ πέμπεται
ζετο καὶ θᾶττον ηὔχετο καταλαβεῖν τὸν χειμῶνα. ἤδη δὲ τῆς

φθινοπωρινῆς ληγούσης ὥρας καὶ τοῦ χειμῶνος ἐπιστάντος, τοῦ
ἡλίου ὄντος ἐπὶ τὸν αἰγοκέρωτα, ἄνεμος ἔπνευσεν ἀπαρκτίας πο-
λύς, ὡς ἀποκρυσταλλωθῆναι μέχρι πεντεκαίδεκα πήχεων ἐς βάθος
τὸν ποταμόν. πάσης οὖν φυλακῆς σχολασάσης, δραξάμενος ἀδείας
ἧς ἐπιτυχεῖν ηὔχετο ὁ Τυρὰχ διαπερᾷ τὸν Ἴστρον μετὰ πάντων
τῶν Πατζινάκων, ὄντων, ὡς ἐλέγετο, χιλιάδων ὀκτακοσίων, καὶ
ἐς τὴν περαίαν ἱδρύετο, κείρων καὶ ἀφανίζων τὰ παραπίπτοντα.
γράμματα δὲ πρὸς τὸν βασιλέα ἐστέλλετο βοηθεῖν δεόμενα τὴν
ταχίστην. ὁ δὲ μηδ' ὅλα τὰ γράμματα ἀναγνοὺς τῷ δουκὶ Ἀδρια-
νουπόλεως γράφει (ἦν δὲ Κωνσταντῖνος μάγιστρος ὁ Ἀριανίτης)
τὰς Μακεδονικὰς εἰληφότι δυνάμεις, ἔτι δὲ καὶ πρὸς Βασίλειον
Μοναχὸν τὸν ἡγεμόνα τῆς Βουλγαρίας τὴν Βουλγαρικὴν εἰληφότα
χεῖρα ἀφικέσθαι καὶ ἑνωθῆναι τῷ Μιχαὴλ καὶ τῷ Κεγένῃ καὶ μετ'
αὐτῶν πρὸς τοὺς Πατζινάκας διαγωνίσασθαι. ὧν κατὰ τὸ βασι-
λικὸν ποιησάντων ἐπίταγμα καὶ πάντων ὑφ' ἓν γενομένων, ἀνα-
λαβὼν ὁ Κεγένης τὰς Ῥωμαϊκὰς φάλαγγας ἐν τοῖς ὑπαίθροις
στρατοπεδεύεται, καὶ καθ' ἑκάστην ἐπιὼν ἐξ ἐφόδου οὐ μικρὰ
τοὺς Πατζινάκας ἐλύπει. τούτοις γὰρ ἅμα τῇ τοῦ ποταμοῦ δια-
βάσει ἀφθονίαν ζῴων εὑροῦσι πολλὴν καὶ οἴνου καὶ τῶν ἐκ μέλιτος
κατασκευαζομένων πομάτων, ὧν οὐδὲ ἀκοὴν ἔσχον πώποτε,

56
ἐπιβούλων ἐλευθερίαν. διὸ καὶ τὰ μὲν πεμφθέντα ἐδέξαντο

μετ' εὐχαριστίας, καὶ τὸν βασιλέα εὐφήμησαν, καὶ δι' ὧν
ἐποίουν ἀποδεχομένοις ἐῴκεσαν τὰ πραχθέντα· νυκτὸς δὲ ἐπι-
γενομένης, μηδενὸς ὑποτοπάσαντος ἄραντες ἐκ τῆς παρεμβολῆς
καὶ συντόνῳ δι' ὅλης νυκτὸς χρησάμενοι τῇ ὁδοιπορίᾳ, τριταῖοι
τὸν Αἷμον διαβάντες ἑνοῦνται καὶ αὐτοὶ τῷ πλήθει τῶν Πατζι-
νάκων. γενόμενοι γοῦν ἅπαντες ὑφ' ἕν, ἤδη δὲ καὶ ὅπλων ἀπο-
χρώντως ηὐπορηκότες διαπερῶσι τὸν Αἷμον, καὶ παρεμβολὴν μὲν
πηγνύουσι κατὰ τὴν Αὐλὴν (φρούριον δὲ ἡ Αὐλὴ κατὰ τὰς ὑπω-
ρείας [κειμένη] τοῦ Αἵμου καὶ οὐ πάνυ πόρρω κείμενον Ἀδριανου-
πόλεως) καὶ πρὸς λεηλασίαν καὶ λείαν τρέπονται.
Ὅπερ μαθὼν ὁ τῆς δύσεως ἄρχων Κωνσταντῖνος μάγιστρος
ὁ Ἀριανίτης, καὶ αὐτὸς παρεσκευασμένας ἔχων τὰς ἀμφ' αὐτὸν
δυνάμεις, ἄρας ἐξ Ἀδριανουπόλεως ἔρχεται κατ' αὐτῶν. καὶ
σποράσι μέν τισιν ἐν τῷ ἀπιέναι περιτυχὼν εὐτύχησεν· εἶτα καὶ
παρὰ τὸ λεγόμενον Δάμπολιν φρούριον συναντήσας τῷ πλήθει
καὶ προσβαλὼν ἡττᾶται, πεσόντων ἐν τῷ πολέμῳ Μακεδόνων καὶ
Θρᾳκῶν οὐκ ὀλίγων, ἀναιρεθέντων δὲ καὶ Θεοδώρου τοῦ Στρα-
βομύτου καὶ τοῦ Πολῦ, ἀνδρῶν ἐκ γένους λαμπροῦ καὶ ἐπισήμων
γενομένων ἐκ τῆς εἰς τὸν Τορνίκιον ἀπιστίας. ὁ μὲν οὖν μάγι-
στρος ὑπέστρεψεν ἐν Ἀδριανουπόλει, τῷ βασιλεῖ δὲ διὰ
γενομένης, μηδενὸς ὑποτοπάσαντος ἄραντες ἐκ τῆς παρεμβολῆς

καὶ συντόνῳ δι' ὅλης νυκτὸς χρησάμενοι τῇ ὁδοιπορίᾳ, τριταῖοι
τὸν Αἷμον διαβάντες ἑνοῦνται καὶ αὐτοὶ τῷ πλήθει τῶν Πατζι-
νάκων. γενόμενοι γοῦν ἅπαντες ὑφ' ἕν, ἤδη δὲ καὶ ὅπλων ἀπο-
χρώντως ηὐπορηκότες διαπερῶσι τὸν Αἷμον, καὶ παρεμβολὴν μὲν
πηγνύουσι κατὰ τὴν Αὐλὴν (φρούριον δὲ ἡ Αὐλὴ κατὰ τὰς ὑπω-
ρείας [κειμένη] τοῦ Αἵμου καὶ οὐ πάνυ πόρρω κείμενον Ἀδριανου-
στρος ὑπέστρεψεν ἐν Ἀδριανουπόλει, τῷ βασιλεῖ δὲ διὰ γραμμά-
57
των ἄγγελος τοῦ ἀτυχήματος γίνεται, δηλοῖ δὲ καὶ ὡς δεῖ στρατοῦ

νεαλοῦς· μετὰ γὰρ τῶν παρόντων ἀδύνατον ἀντιπαρατάξασθαι

στρος ὑπέστρεψεν ἐν Ἀδριανουπόλει, τῷ βασιλεῖ δὲ διὰ γραμμά-
των ἄγγελος τοῦ ἀτυχήματος γίνεται, δηλοῖ δὲ καὶ ὡς δεῖ στρατοῦ
νεαλοῦς· μετὰ γὰρ τῶν παρόντων ἀδύνατον ἀντιπαρατάξασθαι
πρὸς τοσαύτην πληθὺν ἤδη τὰ νῶτα τρεψάντων. ὁ δὲ βασιλεὺς
καὶ πρὸ τῶν ἐκείνου γραμμάτων τὸ συμβὰν μὴ ἀγνοήσας, τὸν μὲν
Τυρὰχ καὶ τοὺς ἐν τῇ πόλει κατεχομένους ἄρχοντας τῶν Πατζι-
νάκων δωρεαῖς καὶ χάρισιν ὑποποιησάμενος ὑποσχομένους μεθ'
ὅρκων ἐξημερῶσαι τὸ γένος ἐκπέμπει, γράμμασι δὲ αὐτὸς τὰ ἑῷα
ἅπαντα μεταπέμπεται τάγματα. ὧν ἐλθόντων καὶ διὰ τῆς Ἀβύ-
δου περαιωθέντων καὶ Χρυσοπόλεως στρατηγὸν αὐτοκράτορα
μελείας καὶ φροντίδος ἀξιώσας περιεποίησε. καὶ οἱ μὲν Πατζι-

νάκοι οὕτω ῥᾳδίως τὴν ἐπελθοῦσαν ἀποσκευασάμενοι δύναμιν,
ἀδεῶς τὸ ἀπὸ τοῦδε τὴν Ῥωμαίων γῆν ἐληΐζοντο· ὁ δὲ βασιλεὺς
διὰ τῶν φυγόντων μαθὼν τὸ ἀτύχημα ἤλγησε μὲν ὡς εἰκός,
ἤθροιζε δὲ πάλιν δυνάμεις, ἀνελάμβανε δὲ καὶ τὰς πεσούσας,
καὶ εἰς τὸ ἐπιὸν ἔτος τὴν γενομένην ἧτταν ἐπανορθώσασθαι
ἔσπευδε. τῆς δὲ τρίτης ἰνδικτιῶνος ἐπιστάσης τοῦ ͵ϛφνηʹ ἔτους,
τὸν ἑταιρειάρχην Κωνσταντῖνον στρατηγὸν αὐτοκράτορα προχει-
ρισάμενος ὁ βασιλεὺς ἐκπέμπει κατὰ τῶν Πατζινάκων. καὶ ὃς
τάς τε νεωστὶ περαιωθείσας ἐξ ἑῴας δυνάμεις ἀνειληφὼς καὶ τὰς
ἐν τῇ ἑσπέρᾳ παραχειμαζούσας ἀθροίσας ἐν Ἀδριανουπόλει γίνε-
ται, κἀκεῖσε χάρακα πηξάμενος βαθὺν ἔκειτο διασκοπούμενος
μετὰ τῶν ἀρίστων πόθεν ἂν ποιήσηται τὴν εἰς τὸ πρόσω πορείαν.
58
ἐν ᾧ δὲ οὗτος διενοεῖτο, αἰφνίδιον κατὰ τὴν ὀγδόην τοῦ Ἰουνίου

μηνὸς οἱ Πατζινάκοι τὸν Αἷμον διαβάντες ἐπιφαίνονται τῇ Ἀδρια-
νουπόλει. καὶ διὰ τῶν σκοπῶν μηνυθείσης τῷ Κωνσταντίνῳ τῆς
τούτων ἐφόδου, βουλὴ προετέθη εἰ πολεμητέον αὐτοῖς εἴτε μή.
ἀλλὰ τῶν ἀρίστων ἐν τῇ σκηνῇ τοῦ ἑταιρειάρχου περὶ τῶν πρα-
κτέων βουλευομένων, Σαμουὴλ πατρίκιος ὁ Βούρτζης, ἀνὴρ
αὐθάδης καὶ θρασύς, ἄρχων τότε τῶν πεζικῶν ὑπάρχων δυνά-
μεων καὶ τὴν τοῦ χάρακος ἐπιστασίαν πᾶσαν ἐπιτετραμμένος,
καὶ εἰς τὸ ἐπιὸν ἔτος τὴν γενομένην ἧτταν ἐπανορθώσασθαι

ἔσπευδε. τῆς δὲ τρίτης ἰνδικτιῶνος ἐπιστάσης τοῦ ͵ϛφνηʹ ἔτους,
τὸν ἑταιρειάρχην Κωνσταντῖνον στρατηγὸν αὐτοκράτορα προχει-
ρισάμενος ὁ βασιλεὺς ἐκπέμπει κατὰ τῶν Πατζινάκων. καὶ ὃς
τάς τε νεωστὶ περαιωθείσας ἐξ ἑῴας δυνάμεις ἀνειληφὼς καὶ τὰς
ἐν τῇ ἑσπέρᾳ παραχειμαζούσας ἀθροίσας ἐν Ἀδριανουπόλει γίνε-
ται, κἀκεῖσε χάρακα πηξάμενος βαθὺν ἔκειτο διασκοπούμενος
μετὰ τῶν ἀρίστων πόθεν ἂν ποιήσηται τὴν εἰς τὸ πρόσω πορείαν.
ἐν ᾧ δὲ οὗτος διενοεῖτο, αἰφνίδιον κατὰ τὴν ὀγδόην τοῦ Ἰουνίου
μηνὸς οἱ Πατζινάκοι τὸν Αἷμον διαβάντες ἐπιφαίνονται τῇ Ἀδρια-
νουπόλει. καὶ διὰ τῶν σκοπῶν μηνυθείσης τῷ Κωνσταντίνῳ τῆς
τούτων ἐφόδου, βουλὴ προετέθη εἰ πολεμητέον αὐτοῖς εἴτε μή.
ἀλλὰ τῶν ἀρίστων ἐν τῇ σκηνῇ τοῦ ἑταιρειάρχου περὶ τῶν πρα-
κτέων βουλευομένων, Σαμουὴλ πατρίκιος ὁ Βούρτζης, ἀνὴρ
αὐθάδης καὶ θρασύς, ἄρχων τότε τῶν πεζικῶν ὑπάρχων δυνά-
μεων καὶ τὴν τοῦ χάρακος ἐπιστασίαν πᾶσαν ἐπιτετραμμένος, μὴ
προσδεξάμενος τὸ τοῦ ἄρχοντος σύνθημα, τὴν τάξιν λιπὼν καὶ
διαλύσας τὸν χάρακα ἔξεισι μετὰ τῶν πεζῶν καὶ τοῖς Πατζινάκοις
προσρήγνυται. ὧν ῥαγδαίως ἐπιβρισάντων ἤρξαντο κάμνειν οἱ
πεζοί. διὸ καὶ θαμὰ πέμπων πρὸς τὸν ἑταιρειάρχην ὁ Σαμουὴλ
βοήθειαν ἐζήτει, ὡς ἐπαναγκασθέντα τοῦτον καὶ ἀκουσίως δοῦναι
Ῥωμαίων, καὶ φόνος ἐγένετο οὐ πολὺς αὐτῶν, συνεκλείσθησαν δὲ

αἰσχίστως εἰς τὸν χάρακα, ἔπεσέ τε Μιχαὴλ πατρίκιος ὁ Δοκεια-
νός, ἔλαβε δὲ καιρίαν κατὰ τῶν σπλάγχνων καὶ ὁ μάγιστρος Κων-
σταντῖνος ὁ Ἀριανίτης, καὶ τριταῖος ἀπέθανε. πεπτώκασι δὲ καὶ
ἄλλοι τινὲς τῶν ἀσήμων ὀλιγοστοί. τὸ δὲ λοιπὸν ἅπαν στράτευμα
συγκλεισθὲν ἀγεννῶς εἰς τὸν χάρακα ἐπολιορκεῖτο παρὰ τῶν Πατζι-
59
νάκων, χωννύντων τὴν τάφρον λίθοις καὶ κλάδοις, καὶ πρὸς βίαν
ἑλεῖν ἐπειγομένων τὸν χάρακα. καὶ τάχα ἂν ἐγένετο τοῦτο, εἰ μὴ
καταπελτικῷ βέλει βληθεὶς ὁ Σουλτζοῦς διεπεραιώθη σὺν τῷ ἵππῳ
καὶ εἰς ἔκπληξιν μεγάλην ἤγαγε τοὺς θεασαμένους Πατζινάκους.
ἐξῆλθε δὲ καὶ τῆς Ἀδριανουπόλεως Νικήτας πρωτοσπαθάριος ὁ
Γλαβᾶς, τοποτηρητὴς ὢν τοῦ τάγματος τῶν σχολῶν, εἰς βοή-
θειαν· καὶ ἰδόντες τοῦτον, καὶ προσδοκήσαντες τὸν σύγκελλον
Βασίλειον μετὰ τῶν Βουλγαρικῶν ἀφικέσθαι δυνάμεων (προσεδο-
κᾶτο γὰρ καὶ οὗτος ἐλθεῖν) καὶ δειλιάσαντες οἱ Πατζινάκοι σπο-
ράδες ἄλλος ἀλλαχοῦ φεύγοντες ὑπεχώρησαν, καὶ πανσυδὶ ἂν
ἀπολώλει ὁ τῶν Ῥωμαίων στρατός.
Ἐγένετο δὲ κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον καὶ τυραννίδος διαβολὴ
κατά τινων ἀρχόντων πολιτῶν, ὧν ἔξαρχοι ἐτύγχανον Νικηφόρος
καὶ Μιχαὴλ οἱ παῖδες τοῦ Εὐθυμίου καὶ ἄλλοι τινὲς τῶν εἰς τὸ
Ὅπως δὲ τῶν Πατζινάκων ἐπικρατέστερα γένηται τὰ Ῥω-

μαίων ὁ βασιλεὺς φροντίζων, τὸν Κεγένην ἐξάγει τῆς φυλακῆς
καὶ ἐς Πατζινάκους ἐκπέμπει, ὑποσχόμενον διασχίσαι τούτους καὶ
εὔνους θεῖναι τῷ βασιλεῖ. καὶ τὰ συμμαχικὰ πάντα συναθροίσας
ὑφ' ἕν, Φράγγους φημὶ καὶ Βαράγγους, μεταπεμψάμενος δὲ καὶ
ἱπποτοξότας ἀπό τε τῆς Τελοὺχ καὶ τοῦ Μαύρου ὄρους καὶ τοῦ
Καρκάρου, περὶ τὰς εἴκοσι χιλιάδας, καὶ ἀνδράσιν ἐπισήμοις τῶν
γενῶν ἕκαστον ἀναθείς, καὶ ἐπὶ πᾶσιν ἡγεμόνα καταστήσας τὸν
πατρίκιον Νικηφόρον τὸν Βρυέννιον καὶ ἐθνάρχην τοῦτον κατονο-
μάσας, τὰς ἐκδρομὰς ἐκπέμπει κωλύειν καὶ ἐπέχειν τῶν Πατζινά-
κων· οὗτοι γὰρ μετὰ τὴν ἐν Ἀδριανουπόλει μάχην καταφρονήσαν-
τες ὁλοσχερῶς τῶν Ῥωμαίων ἀδεῶς τήν τε Μακεδονίαν καὶ Θρᾴ-
κην ἐδῄουν καὶ ἐπυρπόλουν, ἀναιροῦντες ἀνοίκτως καὶ αὐτὰ τὰ
θηλάζοντα νήπια, ὡς καὶ μίαν αὐτῶν μοῖραν ἄχρι τῶν Κατασύρ-
των (ἔγγιστα δὲ οἱ Κατασύρται τῆς βασιλίδος) ἐλθεῖν. ἀλλὰ
τούτων μὲν ἡ καταστροφὴ ταχυτάτη ἐγένετο. λαὸν γὰρ ὁ βασι-
λεὺς ὁπλίσας ἀπό τε τῶν ἐν τῇ αὐλῇ φυλασσόντων καί τινων ἄλλων
ἐκ τοῦ παρείκοντος εὑρεθέντων, καὶ Ἰωάννῃ πατρικίῳ ἑνὶ τῶν
θαλαμηπόλων εὐνούχων τῆς βασιλίδος Ζωῆς, ᾧ φιλόσοφος τὸ
ἐπώνυμον, ἐγχειρίσας, κατειργάσατο ῥᾳδίως· νυκτὸς γὰρ οὗτος
ἐπελθὼν καὶ μεθύοντας καὶ κοιμωμένους πάντας εὑρὼν ἀπέσφαξε,

60
ἐκ τοῦ παρείκοντος εὑρεθέντων, καὶ Ἰωάννῃ πατρικίῳ ἑνὶ τῶν

θαλαμηπόλων εὐνούχων τῆς βασιλίδος Ζωῆς, ᾧ φιλόσοφος τὸ
ἐπώνυμον, ἐγχειρίσας, κατειργάσατο ῥᾳδίως· νυκτὸς γὰρ οὗτος
ἐπελθὼν καὶ μεθύοντας καὶ κοιμωμένους πάντας εὑρὼν ἀπέσφαξε,
καὶ τὰς κεφαλὰς αὐτῶν ἁμάξαις γεωργικαῖς ἐπιθεὶς κομίζει τῷ
βασιλεῖ.
Ὁ μὲν οὖν Κεγένης ἐξελθὼν διαπρεσβεύεται τοῖς Πατζινά-
κοις, καὶ τούτων ὑποσχομένων μεθ' ὅρκου ποιήσειν τὸ αὐτοῦ θέ-
λημα, πιστεύσας τοῖς ὅρκοις καὶ ἀπελθὼν εὐθὺς ἀναιρεῖται, κα-
τατμηθεὶς εἰς μικρὰ μέρη καὶ μόρια. ὁ δὲ Βρυέννιος τὰς ἐμπι-
στευθείσας αὐτῷ παραλαβὼν δυνάμεις καὶ ἐν Ἀδριανουπόλει γενό-
μενος ἐφρόντιζε τῆς φυλακῆς τῶν χωρίων. στέλλεται δὲ καὶ τοῦ
παντὸς ἡγεμὼν στρατοῦ Μιχαὴλ πατρίκιος ὁ Ἀκόλουθος, προς-
ταχθεὶς δὲ καὶ αὐτὸς καθολικῆς μὲν μάχης μὴ ἅπτεσθαι, εἴργειν
δὲ καὶ ἀνακόπτειν τὰς ἐκδρομάς. ὃς ἐξελθὼν καὶ τῷ Βρυεννίῳ
ἑνωθεὶς ἔργου ἥπτετο, καὶ πρότερον μὲν ἐν Γολόῃ μιᾷ μοίρᾳ τῶν
Πατζινάκων περιτυχὼν καὶ ταύτην τρεψάμενος ἠφάνισεν, εἶτα
πάλιν ἐν τῷ Τοπλιτζῷ (φρούριον δὲ οὗτος παρὰ τὸν Ἕβρον κεί-
μενον) ἑτέραν ἀποσπάδα μοῖραν τῶν Πατζινάκων εὑρὼν ἀπώλεσεν.
ὅθεν εὐλαβηθέντες τὰς τοιαύτας οἱ Πατζινάκαι δυνάμεις τὰ μὲν
παρὰ τὰς ὑπωρείας τοῦ Αἵμου κείμενα χωρία ληΐζεσθαι ἀπέσχοντο,
αὐτοὺς καὶ σπάνις τῶν ἀναγκαίων, βουλὴν προυτίθεσαν περὶ τοῦ

πρακτέου, καὶ δόξαν ἅπασιν ὑποστρέψαι, ἀωρὶ τῶν νυκτῶν σιγὴν
παραγγείλαντες καὶ τὰς πύλας ἀναπετάσαντες τῆς παρεμβολῆς
ὑπεχώρουν. τοῦτο δὲ οὐκ ἔλαθε τὸν Τυράχ, ἀλλὰ μαθὼν ὡς
βούλονται φεύγειν, λαὸν ὅτι πλεῖστον τοῦ χάρακος ἐξαγαγὼν ἐν
ταῖς διόδοις ἐκπέμπει, ὅπου περ ἔμελλον οἱ Ῥωμαῖοι διέρχεσθαι.
αὐτὸς δὲ ἐξελθοῦσιν εὐθὺς ἐπιτίθεται. καὶ γίνεται τροπὴ τῶν
Ῥωμαίων φρικτή, καὶ οἱ μὲν ὑπὸ τῶν κατόπιν καταλαμβανόμενοι
ἀπεσφάττοντο, οἱ δὲ ὑπὸ τῶν προκατειληφότων τὰς δυσχωρίας
εἰργόμενοι ἀνηλίσκοντο. ἔπεσεν οὖν πλῆθος πολύ, πίπτει δὲ καὶ
αὐτὸς ὁ σύγκελλος, οἱ δὲ λοιποὶ σὺν τῷ Μιχαὴλ ἐν Ἀδριανουπόλει
διασώζονται. περιαλγὴς οὖν ὁ βασιλεὺς γενόμενος ἐπὶ τῷ ἀτυχή-
ματι τούς τε ἐκ τῆς τροπῆς διασωθέντας ἀνελάμβανε καὶ λαὸν
ἕτερον ἐστρατολόγει καὶ μισθοφόρους συνέλεγε, καὶ ἀβίωτον
ἡγεῖτο τὸν βίον, εἰ μὴ ἄρδην ἀφανίσει τὸ γένος τῶν Πατζινάκων.
ἀλλ' ἐκεῖνοι δι' αὐτομόλου τοῦτο πυθόμενοι διαπρεσβεύονται πρὸς
τὸν βασιλέα, εἰρήνην αἰτοῦντες. καὶ προσδεξάμενος οὗτος τὴν
πρεσβείαν σπένδεται μετ' αὐτῶν τριακοντούτεις σπονδὰς θέμενος.
61
Μοναστήριον δὲ οἰκοδομῶν ὁ βασιλεὺς κατὰ τὰ λεγόμενα

Μάγγανα ἐπ' ὀνόματι τοῦ ἁγίου μεγάλου μάρτυρος Γεωργίου, καὶ
ἀφειδῶς τὰ δημόσια καταναλίσκων ἐν ταῖς οἰκοδομαῖς χρήματα,
Joannes Cinnamus Gramm., Hist., Epitome rerum ab Joanne et Alexio

Comnenis gestarum Page 42, line 3
ταῦθα ὑπὸ φρουραῖς καθειργμένους εὑρὼν ἔλυέ τε τῶν δεσμῶν

τοὺς ἀθλίους καὶ φῶς ὁρᾷν παρεῖχεν ἐλεύθερον. Πέρσαι γὰρ
τὸ μὲν πρῶτον δυνάμει τῇ σφῶν θαρρεῖν ἔχοντες, ἄλλοθι γῆς
βασιλέως ἐπιόντος μετοικίζειν αὐτοὺς οὐδαμῆ ἔγνωσαν· ἐπεὶ τὸ
δέος αὐτοὺς ἤπειγεν, οὐχ ὅπως αὐτῶν κατημέλουν, ἀλλὰ καὶ
τὰ σφέτερα περὶ ἐλάσσονος ἔθεντο. τῶν δὲ γραμμάτων ἀπενε-
χθέντων εἰς τὸν σουλτάν, εἴτε τὴν ἐντεῦθεν ἐπίπληξιν αἰδεσθείς,
εἴτε καὶ ἄλλο τι ἐννοησάμενος ὀπίσω ἐχώρει. ἐπί τινά τε χῶρον
Ἀνδραχμᾶν Περσικῶς ὠνομασμένον ταχὺ γεγονώς, ἐνταῦθα ἐστρα-
τοπεδεύετο. ταῦτα ἐπειδὴ βασιλεὺς ἤκουσε, παραυτίκα διεκόσμει
τὸ στράτευμα, πόλιν τε Ἀδριανούπολιν ὑπερβὰς (διαβαίνει γὰρ
καὶ ἐς αὐτὴν Λυκαονίαν τὸ ὄνομα τοῦτο) ἔν τινι χώρῳ Γάϊτα
ὄνομα τὴν παρεμβολὴν ἐποιήσατο. τῇ δ' ὑστεραίᾳ (ἤδη γὰρ οὐ
πόρρω ἀποσκηνοῦν ἀμφοτέροις συνέβαινε τοῖς στρατεύμασι) τα-
ξάμενος προσώτερον ἐχώρει, ἐπειδή τε ὁμόσε τοῖς Πέρσαις ἦλθεν,
ἔργου εἴχετο. Πέρσαι τοίνυν μηδὲ τὴν πρώτην Ῥωμαίους ὑπο-
στάντες ἐς ὑπαγωγὴν ἔκλιναν. οἱ δὲ κατὰ νώτου αὐτοῖς ἐφεπό-
μενοι οὓς μὲν ἀνῄρουν, οὓς δὲ ἐζώγρουν. ὁ δὲ σουλτὰν οὐ πρό-
τερον ἀνῆκε φεύγων πρὶν ἢ τεταραγμένος ἐς Ἰκόνιον ἐλθὼν ἐντὸς
τειχέων εἰσπεσεῖν· ἐπειδή τε ἤδη ἐν τῷ ἀσφαλεῖ καθεστήκει, βου-
λὴν βουλεύεται τοιάνδε. μένειν μὲν ἔνδοθι οὐ πάνυ τι ἐθάρρει,
Κωνσταντίνος 7ος Πορφυρογέννητος. De legationibus

Page 147, line 33
Ἴστρον ἐπεραιώθημεν, ἐν ἐχθροῦ ἡμῖν ἐγένετο μοίρᾳ διά τινας

ἑώλους προφάσεις ἐκ τῶν θεραπόντων συνενεχθείσας. καὶ πρό-
τερον μὲν τὸν ἵππον ἀφείλετο, ᾧ τὸν Μαξιμῖνον δωρησάμενος ἦν.
ὁ γὰρ Ἀττήλας πάντας τοὺς ἀμφ' αὑτὸν λογάδας παρεκελεύσατο
δώροις τὸν Μαξιμῖνον φιλοφρονήσασθαι, καὶ ἕκαστος ἐπεπόμφει
ἵππον αὐτῷ, μεθ' ὧν καὶ ὁ Βέριχος. ὀλίγους δὲ λαβὼν τοὺς
62
ἄλλους ἀπέπεμπε τὸ σῶφρον δηλῶσαι ἐκ τῆς μετριότητος ἐσπου-

δακώς. τοῦτον οὖν ἀφείλετο τὸν ἵππον καὶ οὔτε συνοδοιπορεῖν
οὔτε συνεστιᾶσθαι ἠνέσχετο· ὥστε ἡμῖν ἐν τῇ βαρβάρων χώρᾳ
γενόμενον σύμβουλον ἐς τοῦτο προελθεῖν. καὶ ἐντεῦθεν διὰ τῆς
Φιλίππου ἐπὶ τὴν Ἀδριανούπολιν τὴν πορείαν ἐποιησάμεθα. ἐν
ᾗ διαναπαυσάμενοι ἐς λόγους ἤλθομεν τῷ Βερίχῳ καὶ αὐτὸν τῆς
πρὸς ἡμᾶς σιωπῆς κατεμεμψάμεθα, ὅτι γε δὴ ὀργίζεται οὐκ ἀδι-
κοῦσιν οὐδέν. θεραπεύσαντες οὖν αὐτὸν καὶ ἐπὶ ἑστίασιν καλέ-
σαντες ἐξωρμήσαμεν. καὶ τῷ Βιγίλᾳ ἐν τῇ ὁδῷ ἀπαντήσαντες ἐπὶ
τὴν Σκυθικὴν ἐπαναζευγνύντι καὶ τὰ παρὰ Ἀττήλα ἡμῖν τῆς ἐπὶ
τῇ πρεσβείᾳ ἀποκρίσεως εἰρημένα ἀφηγησάμενοι τῆς ἐπανόδου
εἰχόμεθα. ὡς δὲ ἐς τὴν Κωνσταντίνου παρεγενόμεθα, μετα-
βεβλῆσθαι μὲν ᾠόμεθα τὸν Βέριχον τῆς ὀργῆς· ὃς δὲ τῆς
ἀγρίας οὐκ ἐπελέληστο φύσεως, ἀλλ' ἐς διαφορὰς ἐχώρει καὶ ἐν
κατηγορίᾳ ἐποιεῖτο τὸν Μαξιμῖνον, ὡς ἔφησεν εἰς τὴν Σκυθικὴν
Κωνσταντίνος 7ος Πορφυρογέννητος. De legationibus

Page 167, line 21
οὐ πρότερον ἐγχειρήσοι τῷ ἔργῳ, εἰ μὴ καὶ ὁ βασιλεὺς καὶ ἡ σύγ-

κλητος αὐτῷ ἐπομόσαιτο πᾶσα, ὡς οὐδέποτε ἐπὶ τῷ Τριαρίου
συμβήσονται. οἱ μὲν οὖν ἀπὸ βουλῆς καὶ οἱ ἄρχοντες ὤμοσαν μὴ
συμβαίνειν, εἰ μὴ βασιλεὺς θέλοι, αὐτὸς δὲ ὁ βασιλεὺς μηδὲν ἀπο-
στήσεσθαι τῶν ἤδη συγκειμένων, εἰ μὴ πρῶτον ἐκεῖνον παραβαί-
νοντα ἴδοι. τούτων δὲ ὀμοθέντων, αὐτὸν μὲν Θευδέριχον ἔδοξε
κινήσαντα τὴν αὐτοῦ δύναμιν ἐν Μαρκιανοῦ πόλει τὴν πᾶσαν ἱδρυ-
μένην εἰς τὸ εἴσω ἐλαύνειν· ἐπειδὰν δὲ γένηται πρὸς ταῖς πύ-
λαις τοῦ Αἵμου, τότε τὸν τῆς Θρᾴκης στρατηγὸν δισχιλίοις ἱππεῦσι
καὶ ὁπλίταις μυρίοις ἀπαντῶντα συμμίξαι· ὑπερβάντι δὲ Αἷμον
ἄλλην ἀπαντήσεσθαι δύναμιν πρὸς τῷ Ἕβρῳ καὶ Ἀδριανουπόλει,
πεζοὺς μὲν δισμυρίους, ἑξακισχιλίους δὲ μετὰ τούτων ἱππέας. ἀπὸ
δὲ Ἡρακλείας καὶ τῶν πρὸς Βυζαντίῳ πόλεων καὶ φρουρίων ἄλλην
ἔλεγον εἶναι δύναμιν, εἰ δεήσοι, ὥστε μηδὲν ἐλλείπειν τῶν εἰς
ἐλπίδα χρηστὴν συντελούντων τῷ ἔργῳ. ταῦτα ὑποσχόμενος ὁ
Ζήνων τοῖς πρέσβεσι κατὰ τάχος ἐκπέμπει. ἄρας δὲ Θευδέριχος
τῷ αὐτοῦ στρατεύματι ᾔει ἐπὶ τὰς πύλας, καθάπερ συνέκειτο.
ἐρχομένῳ δὲ αὐτῷ οὔτε ὁ στρατηγὸς τῆς Θρᾴκης ἀπήντα οὔτε οἱ
πρὸς τῷ Ἕβρῳ ὑποκαθῆσθαι λεγόμενοι, ἀλλὰ δι' ἐρημίας διελ-
θὼν τὰ ἐν μέσῳ εἰς τοὺς περὶ Σόνδιν παραγίνεται χώρους· ὄρος
δέ ἐστι τοῦτο ὑψηλόν τε καὶ μέγα καὶ ἄπορον ἐπελθεῖν,
63
Κωνσταντίνος 7ος Πορφυρογέννητος. De thematibus

Asia-Europe Europ, chapter 1, line 54
γαρέων καὶ Λακεδαιμονίων καὶ Βοιωτῶν ἐστιν ἀποικία, τῶν ἀρχαιοτάτων
Ἑλλήνων· διὸ καὶ τῆς τῶν Δωριέων γλώττης ἐν ἐπιστήμῃ τυγχάνουσιν.

Εἴπωμεν τοίνυν ὡς ἡ ἀρχαία τάξις ἐκράτει καὶ αὐτῶν τῶν ἐπαρχιῶν τὰ
ὀνόματα.
Ἐπαρχία Θρᾴκης, ἤγουν Εὐρώπης· ὑπὸ κονσιλαρίων, τουτέστι
βουλευτῶν, πόλεις ιδʹ· Εὐδοξιούπολις, Ἡράκλεια, Ἀρκαδιούπολις,
Βιζύη,
Πάνιον, Ὄρνοι, Γάνος, Καλλίπολις, Μήριζος, Σαλτική, Σαύαδα, Ἀφροδι-
σία, Ἄπρος, Κοιλία.
Ἐπαρχία Ῥοδόπης· ὑπὸ τὸν αὐτόν, πόλεις ζʹ· Παρθικόπολις, Ἡρά-
κλεια Στρύμνου, Αἶνος, Μαξιμιανούπολις, Σέρραι, Φίλιπποι,
Τραϊανούπολις.
Ἐπαρχία Ἡμιμόντου· ὑφ' ἡγεμόνα, πόλεις ε[ξ]ʹ· Ἀδριανούπολις,
Ἀγχίαλος, Δεβελτός, Πλουτινούπολις, Τζόϊδα.
Ἐπαρχία Θρᾴκης· ὑπὸ κονσιλάριον, πόλεις εʹ· κλίμα Μεστικὸν καὶ
Ἀκόντισμα, Φιλιππούπολις, Βερόη, νῆσος Θάσος, νῆσος Σαμοθρᾴκη.
Ἐπαρχία [Μυσίας] Σκυθίας· ὑφ' ἡγεμόνα, πόλεις ιεʹ· Τόμις, Διονυ-
σόπολις, Ἄκραι, Καλλάτις, Ἴστρος, Κωνσταντιανά, Ζέλπα, Τρόπαιος,
Ἀξιούπολις, Καπίδαβα, Κάρσος, Τρόσμις, Νοβιόδουνος, Αἴγισσος,
Ἁλμυρίς.
Ἕως ὧδε τὸ τῆς Θρᾴκης θέμα κατὰ τὸν Ἱεροκλέους Συνέκδημον, καὶ
μετὰ ταῦτα τὸ τῆς Μακεδονίας θέμα, ὃ ὑπὸ τὸ Ἰλλυρικὸν καὶ τὴν ἐκεῖσε
τοποθεσίαν τέτακται· ἄρχεται οὖν οὕτως· ***
Κωνσταντίνος 7ος Πορφυρογέννητος. De cerimoniis aulae Byzantinae

(lib. 1.84-2.56) Page 793, line 4
νοῦντος· ιθʹ, ἐπαρχίας Λυκίας ὁ Μύρων· κʹ, ἐπαρχίας

Καρύας ὁ Ταυρουπόλεως· καʹ, ἐπαρχίας Φρυγίας ὁ Λαο-
δικίας· κβʹ, ἐπαρχίας Φρυγίας Σαλουταρίας ὁ Συνάδων·
κγʹ, ἐπαρχίας Λυκαονίας ὁ τοῦ Εἰκωνίου· κδʹ, ἐπαρχίας Πι-
σιδίας ὁ Ἀντιοχείας· κεʹ, ἐπαρχίας Παμφυλίας ὁ Πέργης·
κϛʹ, ἐπαρχίας Καππαδοκίας βʹ ὁ Μωκησοῦ· κζʹ, ἐπαρχίας
Λαζικῆς ὁ τοῦ Φάσιδος· κηʹ, ἐπαρχίας Θρᾴκης ὁ Φιλιπ-
πουπόλεως· κθʹ, ἐπαρχίας Εὐρώπης ὁ Τραϊανουπόλεως· λʹ,
ἐπαρχίας νήσων Κυκλάδων ὁ Ῥώδου· λαʹ, ἐπαρχίας Ἑμη-
μόντου ὁ Ἁδριανουπόλεως· λβʹ, ἐπαρχίας τῆς αὐτῆς ὁ Μαρ-
64
κιανουπόλεως· λγʹ, ἐπαρχίας Φρυγίας Καπατιανῆς ὁ Ἱερα-

πόλεως.
Περὶ τῶν αὐτοκεφάλων ἀρχιεπισκόπων.
Αʹ, ἐπαρχίας Μυσίας ὁ Ὠδύσου· βʹ, ἐπαρχίας Σκυθίας

ὁ Τομῆς· γʹ, ἐπαρχίας Εὐρώπης ὁ Βιζύης· δʹ, ἐπαρχίας
Παφλαγωνίας ὁ Πομπιουπόλεως· εʹ, ἐπαρχίας Ἀσίας ὁ
Σμύρνης· ϛʹ, ἐπαρχίας Ἰσαυρίας ὁ Λεοντοπόλεως· ζʹ, ἐ-
παρχίας Ῥωδόπης ὁ Μαρωνίας· ηʹ, ἐπαρχίας Βιθυνίας ὁ
Ἀπαμίας· θʹ, ἐπαρχίας Ῥωδόπης ὁ Μαξιμιανουπόλεως· ιʹ,
ἐπαρχίας Γαλατίας βʹ ὁ τῶν Γερμίων· ιαʹ, ἐπαρχίας Εὐ
Κωνσταντίνος 7ος Πορφυρογέννητος. De cerimoniis aulae Byzantinae

(lib. 1.84-2.56) Page 796, line 13
ρίου, τὸν Κόνης Δημητρόπολις, τὸν Σκορδασπίας, τὸν Νι-

κουπόλεως, τὸν Αὐροκλῶν. ἐπαρχία Λυκαωνίας, μητρόπο-
λις τοῦ Εἰκωνίου, ἔχει ὑπ' αὐτὴν πόλεις, ἤτοι ἐπισκόπους,
ιδʹ, τὸν Λύστρων, τὸν Οὐασάδων, τὸν Ἀμβλάδων, τὸν
Νοουμανάδων, τὸν Μισθίων, τὸν Λαράνδων, τὸν Βαρέτων,
τὸν Δέρβης, τὸν Σανάτρων, τὸν Κανοῦ, τὸν Βηρυνουπο-
λιοψιανῶν, τὸν Γαλβάνου, τὸν Λήστρων, τὸν Περτῶν.
ἐπαρχία Πισσιδίας, μητρόπολις Ἀντιοχείας, ἔχει ὑπ' αὐ-
τὴν πόλεις, ἤτοι ἐπισκόπους, ιηʹ, τὸν Φιλομηλίου, τὸν Σα-
γαλασοῦ, τὸν Σωζουπόλεως, τὸν Ἀπαμίας τῆς Κηνόου, τὸν
Ῥαίου, τὸν Βάρεως, τὸν Ἀδριανουπόλεως, τὸν Λιμένων,
τὸν Νεαπόλεως, τὸν Λαοδικίας τῆς καυμένης, τὸν Σελευ-
κίας, τὸν Σιδηρᾶς, τὸν Ἀδάδων, τὸν Ζωζήλων, τὸν Τημ-
βριάδος, τὸν Τυμάνδου, τὸν Ἰουστινιανουπόλεως, τὸν Μη-
τροπόλεως, τὸν Πάππων. ἐπαρχία τῆς Παμφυλίας, μητρό-
πολις Πέργης, ἔχει ὑπ' αὐτὴν πόλεις, ἤτοι ἐπισκόπους, ιηʹ,
τὸν Ἀταλίας, τὸν Εὐδοξιάδος, τὸν Τελμήσου, τὸν Σίνδου,
τὸν Μαξιμιανουπόλεως, τὸν Λαγήνων, τὸν Παλαιουπόλεως,
τὸν Κρημνοῦ, τὸν Κουδρούλων, τὸν Πελτινήσσου, τὸν
Ἀρησασοῦ, τὸν Πουγλῶν, τὸν Ἀδριανῆς, τὸν Δικητάναυ-
ρον, τὸν Σανδιδῶν, τὸν Βαραεῖς, τὸν Συλέου,
Γεώργιος Μοναχός. Chronicon (lib. 1-4) Page 451, line 5

65
Μετὰ δὲ Τραϊανὸν ἐβασίλευσεν Ἀδριανὸς ὁ καὶ Αἰλίας

γαμβρὸς αὐτοῦ ἔτη κδʹ, καὶ ὑδεριάσας ἀπέθανεν. ἐφ' οὗ
στασιασάντων τῶν Ἰουδαίων καὶ τὸν ἐν Ἱεροσολύμοις ναὸν
οἰκοδομῆσαι βουληθέντων, ὀργίζεται κατ' αὐτῶν σφόδρα. καὶ
πολέμου γενομένου μεταξὺ ἀνεῖλεν ἐξ αὐτῶν ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ
μυριάδας νηʹ, καὶ τὰ μὲν παλαιὰ λείψανα τῆς πόλεως καὶ
τοῦ ναοῦ καταρριπώσας κτίζει νέαν Ἱερουσαλήμ, ἣν δὴ καὶ
μετωνόμασεν Αἰλίαν εἰς τὸ ἴδιον ὄνομα, καὶ στήσας τὸ
ἑαυτοῦ εἴδωλον ἐν τῷ ναῷ οἰκεῖν Ἕλληνας ἐν τῇ πόλει
προσέταξεν. κτίσας δὲ καὶ ναὸν ἐν Κυζίκῳ καὶ πόλιν ἐν
τῇ Θρᾴκῃ προσηγόρευσεν αὐτὴν Ἀδριανούπολιν. ἐφ' οὗ
Κέρδων καὶ Οὐαλεντῖνος καὶ Μαρκίων καὶ Μοντανὸς καὶ
Σατορνίλος καὶ Καρποκράτης οἱ αἱρεσιάρχαι καὶ Ἀκύλας
ἐγνωρίζοντο.
[ιϛʹ. Περὶ Ἀντωνίνου.]
Μετὰ δὲ Ἀδριανὸν ἐβασίλευσεν Ἀντωνῖνος ἔτη κβʹ. ἐφ'

οὗ Πολύκαρπος ὁ μαθητὴς Ἰωάννου τοῦ εὐαγγελιστοῦ καὶ
Ἰουστῖνος ὁ φιλόσοφος καὶ Διονύσιος ἐπίσκοπος Κορίνθου
ἐμαρτύρησαν, καὶ Τατιανὸς καὶ Βαρδισιάνης οἱ αἱρεσιάρχαι
καὶ Πρίσκιλλα καὶ Μαξιμίλλα αἱ ψευδοπροφήτιδες τῶν κατὰ
Φρύγας ἐγνωρίζοντο.
Γεώργιος Μοναχός. Chronicon (lib. 1-4) Page 557, line 21
ἀγροὺς πορθεῖν ἀγρίως ἤρξαντο. τότε κατὰ Οὐάλεντος ὕβρεσι

χαλεπαῖς οἱ πολῖται ἐχρῶντο μὴ ἐξιόντι εἰς πόλεμον, ἐξερχο-
μένου δὲ αὐτοῦ Ἰσάκιος ὁ ἱερὸς μοναχὸς κρατήσας τοῦ χαλι-
νοῦ τοῦ ἵππου αὐτοῦ ἔφησε πρὸς αὐτόν· ποῦ βαδίζεις, ὦ
βασιλεῦ, κατὰ θεοῦ στρατευόμενος καὶ θεὸν ἔχων ἀντίπαλον;
πρὸς ὃν ὀργισθεὶς Οὐάλης φρουρεῖσθαι προσέταξεν ἀπει-
λήσας αὐτῷ θάνατον, εἰ ἐπανέλθοι, καθάπερ Ἀχαὰβ τῷ
Μιχαίᾳ. ὁ δὲ τῆς αὐτῆς προφητικῆς χάριτος πλησθεὶς
ὁμοίως αὐτῷ τὴν ἀντίφασιν ἐπὶ παντὸς τοῦ λαοῦ δέδωκεν.
εἶτα συμβολῆς γενομένης ἐν Ἀδριανουπόλει, καὶ ἡττηθεὶς
κατὰ κράτος φεύγει σὺν ὀλίγοις εἰς οἴκημα, ὅπερ αἰσθόμενοι
οἱ πολέμιοι κατέκαυσαν αὐτὸν σὺν τοῖς συνοῦσιν αὐτῷ καὶ
66
αὐτῷ τῷ οἰκήματι βασιλεύσαντα ἀνοσίως ἔτη ιδʹ.

Οὐαλεντινιανὸς ὁ μέγας τῇ πίστει τῆς εὐσεβείας τέ-
λειος καὶ ἀκέραιος τῇ παλαιᾷ τῆς τῶν Ῥωμαίων βασιλείας
αὐθεντίᾳ τὴν πολιτείαν ἐκυβέρνα καλῶς. σύνοδον γὰρ
ἐν τῷ Ἰλλυρικῷ ἐκέλευσε γενέσθαι, ἥτις τὴν ἐν Νικαίᾳ
πίστιν ἐβεβαίωσεν. ἴδικτον δὲ γράψας τοῖς ἐν Ἀσίᾳ
καὶ Φρυγίᾳ καὶ Καρίᾳ ἐπισκόποις ἐμμένειν τοῖς δόξασι
παρεγγύησεν, κοινωνὸν ἐν τῷ ἰδίκτῳ προσλαβόμενος τὸν
Γεώργιος Μοναχός. Chronicon breve (lib. 1-6) (redactio recentior)

Vol. 110, p.525, line 41
νων, οἱ αἱρεσιάρχαι, ἐχθροὶ τῆς ἀληθείας ἐγνω-

ρίζοντο. (Ὁ ῥηθεὶς Νικόλαος ὁ εἷς τῶν ζʹ διακόνων
καὶ Ἐβιωναῖος.)
ΡΛϞʹ. Βασιλεία Ἀδριανοῦ.
Μετὰ δὲ Τραϊανὸν ἐβασίλευσεν Ἀδριανὸς (γαμ-
βρὸς αὐτοῦ) ἔτη κʹ· ἦν δὲ [Ἄφρος τῷ γένει] φιλολό-
γος, ἐπιτήδειος ἔν [τε] 340 τῷ πεζῷ λόγῳ καὶ τῷ
συμμέτρῳ, συγγενὴς καὶ υἱοπεποιημένος
Τραϊανῷ (καὶ ὑδεριάσας ἀπέθανεν).
(2) Οὗτος ἐν Μυσίᾳ ἔνθα ἐθήρασεν, ᾠκοδόμησε
πόλιν καὶ ἐκάλεσεν αὐτὴν Ἀδριανούπολιν, καὶ
ἑτέραν ἐν (τῇ) Θρᾴκῃ καὶ ἐπωνόμασε καὶ αὐτὴν
Ἀδριανούπολιν.
(3) Ἐφ' οὗ στασιάσαντες Ἰουδαῖοι καὶ τὸν ἐν
Ἱεροσολύμοις ναὸν οἰκοδομῆσαι βουληθέντες, ὀργί-
ζεται κατ' αὐτῶν σφόδρα (σημεῖον δὲ γέγονε πρὸ
τῆς ἁλώσεως αὐτῶν ὡς τὸ τοῦ Σολομῶντος μνημεῖον
αὐτόματον διανοιχθῆναι)· πολέμου δὲ γενομέ-
νου μεταξὺ, ἀνεῖλεν ἐξ αὐτῶν ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ μυ-
ριάδας ιηʹ (καὶ παραλαβὼν αὐτοὺς μετὰ θυμοῦ
τοὺς ὑπολειφθέντας πάντας, καὶ καταγαγὼν αὐτοὺς

Vol. 110, p.525, line 43
καὶ Ἐβιωναῖος.)
ΡΛϞʹ. Βασιλεία Ἀδριανοῦ.
Μετὰ δὲ Τραϊανὸν ἐβασίλευσεν Ἀδριανὸς (γαμ-
βρὸς αὐτοῦ) ἔτη κʹ· ἦν δὲ [Ἄφρος τῷ γένει] φιλολό-
67
γος, ἐπιτήδειος ἔν [τε] 340 τῷ πεζῷ λόγῳ καὶ τῷ

συμμέτρῳ, συγγενὴς καὶ υἱοπεποιημένος
(2) Οὗτος ἐν Μυσίᾳ ἔνθα ἐθήρασεν, ᾠκοδόμησε
Ἀδριανούπολιν.
(3) Ἐφ' οὗ στασιάσαντες Ἰουδαῖοι καὶ τὸν ἐν
ζεται κατ' αὐτῶν σφόδρα (σημεῖον δὲ γέγονε πρὸ
τῆς ἁλώσεως αὐτῶν ὡς τὸ τοῦ Σολομῶντος μνημεῖον
αὐτόματον διανοιχθῆναι)· πολέμου δὲ γενομέ-
νου μεταξὺ, ἀνεῖλεν ἐξ αὐτῶν ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ μυ-
ριάδας ιηʹ (καὶ παραλαβὼν αὐτοὺς μετὰ θυμοῦ
ἐν τῇ πανηγύρει τῇ ἐν Χεβρὼν γενομένῃ, ἐπώλησεν
αὐτοὺς ἀνὰ δ' εἰς μόδιον κριθῆς).

Vol. 110, p.528, line 18

ἐν τῇ πανηγύρει τῇ ἐν Χεβρὼν γενομένῃ, ἐπώλησεν
αὐτοὺς ἀνὰ δ' εἰς μόδιον κριθῆς). Καὶ τὰ μὲν πα-
λαιὰ λείψανα τῆς πόλεως καὶ τὸν ναὸν κατερειπώ-
σας, κτίζει τὸ δεύτερον τὴν ἁγίαν πόλιν, ἣν δὴ
καὶ μετωνόμασεν Αἰλίαν (εἰς τὸ ἴδιον ὄνομα διὰ τὸ
εἶναι αὐτὸν καὶ λωβὸν, ὅπως εὕρῃ ἔλεον)· καὶ
στήσας τὸ ἑαυτοῦ εἴδωλον ἐν τῷ ναῷ, οἰκεῖν Ἕλλη-
νας ἐν τῇ πόλει προσέταξε.
(4) Κτίσας δὲ ναὸν ἐν Κυζίκῳ καὶ πόλιν ἐν τῇ
Θρᾴκη προσηγόρευσεν αὐτὴν Ἀδριανούπολιν.
(5) Ἐφ' οὗ (Κέρδων, καὶ Οὐαλεντῖνος, καὶ Μαρ-
κίων, καὶ Μοντανὸς, καὶ) Σατορνῖλος, καὶ Καρ-
ποκράτης, οἱ αἱρεσιάρχαι (καὶ Ἀκύλας) ἐγνωρί-
ζοντο.
341 (6) Ἐπὶ τούτου Πλούταρχος ὁ Χαιρονεὺς
καὶ Φλέγων ὁ χρονογράφος ἐγνωρίζοντο.
(7) Θνήσκει δὲ Ἀδριανὸς Ἀντωνῖνον προχει-
ρισάμενος.
68

Vol. 110, p.685, line 32
ἱερὸς κρατήσας τοῦ χαλινοῦ τοῦ ἵππου αὐτοῦ

ἔφη πρὸς αὐτόν· «Ποῦ βαδίζεις, ὦ βασιλεῦ, κατὰ
Θεοῦ στρατευόμενος καὶ Θεὸν ἔχων ἀντίπαλον;»
Πρὸς ὃν ὀργισθεὶς Οὐάλης φρουρεῖσθαι προσέταξεν
ἀπειλήσας (αὐτῷ) θάνατον, εἰ ἐπανέλθοι (καθάπερ
Ἀχαὰβ τῷ Μιχαίᾳ. Ὁ δὲ τῆς αὐτῆς προφητικῆς
χάριτος πλησθεὶς ὁμοίως ἐκείνῳ τὴν ἀντίφρασιν ἐπὶ
παντὸς τοῦ λαοῦ δέδωκεν εἰπών· «Ὅτι ἐπιστρέ-
φων ἐπιστρέψεις, οὐ λελάληκεν ἐν ἐμοὶ ὁ Θεός»).
(6) Εἶτα συμβολῆς γενομένης ἐν Ἀδριανουπόλει καὶ ἡττηθεὶς κατὰ
κράτος φεύγει σὺν ὀλίγοις
εἰς οἴκημα, ὅπερ αἰσθόμενοι οἱ πολέμιοι κατέκαυσαν
αὐτὸν σὺν τοῖς συνοῦσιν αὐτῷ σὺν αὐτῷ τῷ οἰκή-
ματι (βασιλεύσαντος ἀνοσίως ἔτη ιδʹ).
(7) Οὐαλεντινιανὸς δὲ ὁ μέγας τῇ πίστει καὶ τῇ
εὐσεβείᾳ τέλειος καὶ ἀκέραιος τῇ παλαιᾷ τῆς τῶν
Ῥωμαίων βασιλείας αὐθεντίᾳ τὴν πολιτείαν ἐκυβέρνα
καλῶς· σύνοδον γὰρ ἐν τῷ Ἰλλυρικῷ 460 ἐκέλευσε
γενέσθαι, ἥτις τὴν ἐν Νικαίᾳ πίστιν ἐβεβαίωσεν·
ἴνδικτον δὲ γράψας τοῖς ἐν Ἀσίᾳ καὶ Καρίᾳ ἐπι-
σκόποις ἐμμένειν τοῖς δόξασι παρεγγύησε, κοινωνὸν

Vol. 110, p.980, line 37
βείας ἐπιστάμενον. Καὶ ἔκτοτε διωγμὸν ἄσπονδον

680 κατὰ τῆς Ἐκκλησίας ἀνεῤῥίπισεν. Εἰ οὖν χρὴ
θαυμάζειν φαῦλον ἐπὶ φαύλῳ μετάθεσιν, τοῦτον
δεῖ μᾶλλον καὶ τοὺς ἀμφ' αὐτὸν ἢ Γαλάτας θαυμά-
σαι τό· «οὕτω ταχέως μετατιθεμένους ἀπὸ τοῦ
καλέσαντος αὐτοὺς ἐν χάριτι Χριστοῦ εἰς ἕτερον
Εὐαγγέλιον, ὃ οὐκ ἔστιν ἄλλο εἰ μὴ» τὸ παρορ-
γίσαι τὸν Θεὸν καὶ τὴν θείαν ὀργὴν ἐπισπάσασθαι.
(3) Ὁ γὰρ νέος Σεναχερὶμ Κροῦμος, ἐπαρθεὶς
τῇ πρώην νίκῃ, καταλιπὼν τὸν ἴδιον ἀδελφὸν πο-
λιορκεῖν τὴν Ἀδριανούπολιν, μετὰ ἓξ ἡμέρας τῆς
αὐτοκρατορίας Λέοντος ἐπελθὼν τῇ πόλει, περιῄει τὰ
69
τείχη ἀπὸ Βλαχερνῶν ἕως τῆς Χρυσῆς πόρτης, ἐπι-

δεικνύων τὴν περὶ αὐτὸν δύναμιν, ἐπιτελέσας καὶ
μιαρὰς θυσίας ἐν τῷ λιβαδίῳ τῆς Χρυσῆς πόρτης·
ᾐτήσατο δὲ τὸν βασιλέα ποιῆσαι εἰρήνην ἢ τὸ
δόρυ αὐτοῦ πήξειν ἐν τῇ Χρυσῇ πόρτῃ. Τοῦ δὲ
βασιλέως μὴ καταδεξαμένου, ὑπέστεψεν εἰς τὴν ἰδίαν
σκηνὴν, ὑπερθαυμάσας τὰ τῆς πόλεως τείχη καὶ τὴν
εὔτακτον τοῦ βασιλέως παράταξιν. Ἐπὶ σύμβασιν
οὖν εἰρήνης τρέπεται πειραστικοὺς λόγους

Vol. 110, p.981, line 10
μενος.
(4) Ὁ δέ γε βασιλεὺς, ἀφορμῆς δραξάμενος, ἐπει-
ράθη τοῦτον λογχεῦσαι, ἀλλ' εἰς πέρας ἀγαγεῖν
τοῦτο ἐκωλύθη τῇ τῶν ὑπουργησάντων ἀφυΐᾳ, πλη-
ξάντων μὲν τοῦτον, καιρίαν δὲ μὴ ἐπαγαγόντων
πληγήν. Ἐπὶ τούτῳ μανεὶς ὁ ἀλάστωρ, ἀποστεί-
λας ἱππεῖς ἐν τῷ ἁγίῳ Μάμαντι τὸ ἐκεῖσε ὂν πα-
λάτιον ἐνέπρησε· καὶ τὸν χαλκοῦν λέοντα τοῦ Ἱπ-
πικοῦ σὺν τῇ ἄρκτῳ καὶ τῷ δράκοντι τοῦ ὑδρείου
καὶ μαρμάροις καλλίστοις ἐν ἁμάξαις φορτώσας
ὑπέστρεψε, παρακαθίσας τὴν Ἀδριανούπολιν καὶ
ταύτην ἑλών· καὶ μετὰ λαοῦ πλείστου διαπεράσας
τῶν τε εὐγενῶν Μακεδόνων, 681 κατεσκήνωσεν ἐν
τῷ Δανουβίῳ ποταμῷ. Ὁ δὲ Λέων τὰ τῆς ἀσεβείας
ἔργα διεπράττετο ἐν τῇ πόλει.
(5) Ἐφ' οὗ ἐφάνη ἀστὴρ κομήτης ἐν σχήματι
δύο λαμπρῶν σεληνῶν ἑνουμένων καὶ πάλιν διαι-
ρουμένων εἰς διάφορα σχήματα, ὡς καὶ εἰς ἀκεφά-
λου ἀνδρὸς διάπλασιν τυπωθῆναι, ὅπερ τὴν ἀκέ-
φαλον κεφαλὴν τῶν μετὰ ταῦτα στασιασάντων κατὰ
Χριστιανῶν καὶ τὸν μάταιον Θωμᾶν

Vol. 110, p.1040, line 19
πόλεως ἐπὶ τῆς βασιλείας Μιχαὴλ τοῦ Ῥαγγαβὲ,

πατρὸς Ἰγνατίου τοῦ πατριάρχου, γαμβροῦ δὲ Νι-
70
κηφόρου τοῦ βασιλέως εἰς Προκοπίαν τὴν ἑαυτοῦ

θυγατέρα. Ἐπὶ τούτου ἐξῆλθε Κροῦμμος, ἄρχων Βου-
λγαρίας, κατὰ Χριστιανῶν. Καὶ τραπεὶς Μιχαὴλ,
καὶ Λέων ὁ Ἀρμένιος τυραννήσας αὐτὸν καὶ βασι-
λεύσας, ἐλθὼν ὄπισθεν αὐτοῦ ὁ Κροῦμμος, περιε-
κύκλωσε τὴν πόλιν. Λογχευθεὶς δὲ παρὰ Λέοντος τοῦ
Ἀρμενίου καὶ ὑποστρέφων ἐν Βουλγαρίᾳ, ἔπεμψεν
εἰς τὸν ἅγιον Μάμαντα ἀφελεῖν τὰ ἐκεῖσε χαλκᾶ
ζῷδα. Ἀπελθὼν δὲ καὶ ἐν Ἀδριανουπόλει, παρέλα-
βεν αὐτὴν καὶ μετέστησε χιλιάδας ἀνδρῶν δέκα
χωρὶς γυναικῶν, καὶ τούτους κατῴκισε μέχρι τοῦ
Δανουβίου. Ἐν δὲ ταῖς ἡμέραις Θεοφίλου τοῦ βασι-
λέως ἦν στρατηλάτης ἐν Μακεδονίᾳ [ὁ] Κορδύλης
προσαγορευόμενος· εἶχε δὲ καὶ υἱὸν Βάρδαν ὀνόματι,
ἠνδριωμένον πάνυ, ὃν κατέλιπεν ἀντ' αὐτοῦ ἄρχειν
τῶν Μακεδόνων τῶν ὄντων πέραν τοῦ ποταμοῦ
Δανουβίου· αὐτὸς δὲ μετὰ μηχανῆς τινος εἰσῆλθεν
εἰς 725 Θεόφιλον, καθὼς ἐκεῖσε προεγράφη, ὃν
ὑποδεξάμενος χαίρων καὶ γνοὺς ὃ θέλει, ἀπέστειλε

Vol. 110, p.1136, line 21
ἀνὴρ ἐπὶ ῥώμῃ ὀνομαστότατος, υἱὸς ὢν τοῦ ἄρ-

χοντος τῶν ἀρχόντων, ὅν φασι σιδηρᾶν ῥάβδον ἐκ
τῶν ἄκρων ἑκατέραις χερσὶ κρατοῦντα τῇ ὑπερ-
βαλλούσῃ ἀλκῇ διακάμπτειν καὶ πρὸς τὸ κυκλικὸν
σχῆμα μετάγειν, τῆς ἀντιτύπου τοῦ σιδήρου φύ-
σεως τῇ βίᾳ τῶν χειρῶν ὑπεικούσης, ὃν παραγενό-
μενον μετὰ πολλῆς τιμῆς ὑπεδέξαντο, καὶ πάλιν
εἰς τὴν ἰδίαν χώραν ἐξέπεμψαν.
(12) Σεπτεμβρίῳ δὲ μηνὶ, ἰνδικτιῶνος γʹ,
Παγκρατούκας ὁ Ἀρμένιος τὴν Ἀδριανούπολιν
τῷ Συμεὼν παρέδωκε. Μετ' οὐ πολὺ δὲ ἀπε-
στάλη Βασίλειος πατρίκιος (καὶ κανίκλειος καὶ
Νικήτας πρωτοσπαθάριος ὁ Ἑλαδικὸς παρὰ Ζωῆς)
μετὰ δώρων πολλῶν, καὶ ἀντιπαρέλαβεν αὐτὴν
(πάλιν).
(13) Ἦλθε δὲ καὶ ἀμηρᾶς ὁ Δαμιανὸς εἰς
Στρόβιλον (μετὰ πλοίων πολεμῆσαι αὐτὴν μετὰ
πολλῆς τῆς δυνάμεως). 806 καὶ ταύτην παρέλαβεν
71
ἂν, εἰ μὴ νοσήσας ἐτελεύτησεν, ὑποστρεψάντων

διὰ κενῆς τῶν Ἀγαρηνῶν.

Vol. 110, p.1157, line 23
τυφλοῖ, τὰς οὐσίας αὐτῶν δημεύσας· Τατζά-

της δὲ, ἐν ἑτέρῳ ὀχυρωτάτῳ 823 καστελλίῳ
διαφυγὼν καὶ λόγον τοῦ μήτι κακὸν παθεῖν
δεξάμενος, ἐν τῇ πόλει εἰσεληλύθει, καὶ τῇ τοῦ
μαγλαβίτου ἀξίᾳ τιμηθεὶς ἐν τῷ οἴκῳ τῶν μαγγά-
νων διῃτᾶτο τηρούμενος. Δρασμὸν δὲ βουλευσά-
μενος ἁλίσκεται, καὶ τῶν ὀμμάτων στερίσκεται.
Βάρδαν τὸν Βοήλαν ἀπέκειραν μοναχὸν, τοῦ βασι-
λέως οἰκτείραντος φίλον τυγχάνοντα.
(15) Τοῦ δὲ πατρικίου τοῦ ἐπονομαζομένου
Μωρολέοντος Ἀδριανουπόλεως στρατηγοῦντος,
κρατίστου τὰ πολλὰ καὶ περιδεξίου τυγχάνοντος,
ὃς πλείστας κατὰ Βουλγάρων ἀνδραγαθίας ἐπεδείξατο,
(καὶ πάλιν) ὁ Βούλγαρος Συμεὼν σὺν παντὶ τῷ
στρατεύματι αὐτοῦ τὴν εἰρημένην πόλιν περιεκύ-
κλωσε, καὶ χάρακα περιβαλὼν ἰσχυρῶς ταύτην
ἐπολιόρκει· ἐπεὶ δὲ ὅ τε σῖτος τοὺς ἐν τῇ πόλει
ἐπελελοίπει καὶ λιμὸς ἐπίεζε χαλεπὸς – οὐδαμό-
θεν γὰρ εἶχον ἐπισιτίσασθαι – τῇ ἐνδείᾳ πιεζόμενοι
προδεδώκασιν ἑαυτούς (τε) καὶ τὸν στρατηγὸν τοῖς
Βουλγάροις, ὃν χειρωσάμενος Συμεών·
Μιχαήλ Γλύκας. ., Annales Page 535, line 16
ἀνίενται τηνικαῦτα οἱ ἅγιοι, ὁ μέγας τε Θεόδωρος ἀπὸ τῆς

ὑπερορίας ἀνάγεται· προέφθασε γὰρ αὐτὸν ἐξορίσας ὁ Ἀρμέ-
νιος καὶ πολλὰ κακὰ ποιήσας ἅτε τῶν ἁγίων εἰκόνων ὑπερμα-
χόμενον. τούτου μέντοι τοῦ Μιχαὴλ βασιλεύοντος Θωμᾶς
τις χεῖρα βαρεῖαν συλλέξας ἐξ ἀνατολῆς τε καὶ δύσεως, τριή-
ρεις τε οὐκ ὀλίγας ποιήσας, κατὰ τῆς βασιλίδος ἐκστρατεύει
τῶν πόλεων. τοσαύτη δὲ δύναμις ἦν ὥστε καὶ τὴν ἀπαιω-
ρηθεῖσαν ἐν ἀκροπόλει ἅλυσιν διακλάσαι καὶ πρὸς Βλαχέρ-
νας ἀπελθεῖν. ἐν ὅλοις λοιπὸν τρισὶν ἔτεσι τὰ τοῦ πολέμου
κεκρότηται. εἶτα ὁ Θωμᾶς ἡττᾶται, φεύγει, εἰς Ἀδριανού-
πολιν ἔρχεται. καιρὸν ἱκανὸν ἐκεῖσε παρὰ τοῦ Μιχαὴλ κύκλῳ
72
τετήρηται. προδίδωσι καὶ ἄκων, κρατεῖται, χεῖρας καὶ πό-

δας τέμνεται, ἐπ' ὄνου κάθηται, τοῦτο καὶ μόνον λέγων
“ἐλέησόν με, ἀληθῶς βασιλεῦ.”
Μετὰ δὲ τὸν Μιχαὴλ Θεόφιλος ὁ υἱὸς αὐτοῦ, ἔτη ιβʹ
μῆνας γʹ. καὶ τηνικαῦτα ἐκλογὴν ποιεῖται κορασίων, ὧν μία
καὶ ἡ Κασία, ἣν δὴ καὶ ἀποπέμπεται διὰ τὴν πλὴρη συνὲ-
σεως ἀπόκρισιν αὐτῆς· μῆλον γὰρ ἐπιδεδωκὼς αὐτῇ ὡς
ἐρασθεὶς δῆθεν ἐπὶ τῷ κάλλει αὐτῆς, καὶ εἰπὼν “ἐκ γυναι-
κὸς ἐρρύη τὰ φαῦλα,” ἤκουσεν ἐξ αὐτῆς ὅτι καὶ ἀπὸ γυναι-
κὸς πηγάζει τὰ κρείττονα. ἐφ' ᾧ καὶ τὴν Παφλαγόνα
μᾶλλον ἐπὶ Μιχαὴλ ὅπερ αὐτὸς ἔμελλε ἀπ' αὐτοῦ παθεῖν·

ἐφ' ᾧ καὶ φονεύει αὐτὸν κατὰ τὸν ἅγιον Μάμαντα.
Κρατεῖ οὖν μετὰ Μιχαὴλ τὸν μεθυστὴν Βασίλειος ὁ
Μακεδὼν ἔτη κʹ. οὗτος βρεφύλλιον ὤν, καθά φησι Ζωνα-
ρᾶς, ἔκειτο τῷ ἡλίῳ θαλπόμενος ἅτε δὴ τῶν αὐτοῦ γονέων
περὶ τὸ θέρος ἀσχολουμένων· πάνυ καὶ γὰρ ἦσαν πτωχοί.
ἀετὸς δὲ τηνικαῦτα καταπτὰς ἐσκίαζεν αὐτὸν ταῖς πτέρυξιν.
ἡ γοῦν μήτηρ αὐτοῦ καὶ πολλάκις ἀποσοβῆσαι ἐπιχειρήσασα
τοῦτον, καὶ μὴ δυνηθεῖσα, ἀγαθὸν οἰώνισμα τὸ τοιοῦτον
ἔκρινε δρᾶμα. ἀλλὰ καὶ ἀπὸ κώμης ὁ Βασίλειος οὗτος ὥρ-
μητο γειτονούσης τῇ μεγαλοπόλει Ἀδριανουπόλεως, καὶ ἀν-
δράποδον δὲ τοῖς Βουλγάροις συναπήχθη ποτέ. φυγὼν οὖν
ἐκεῖθεν πρὸς τὴν Βυζαντίδα ἔρχεται, καὶ τῷ τοῦ ἁγίου Διο-
μήδους προσπελάζει ναῷ, κακεῖσε ὑπνώττει ἐν κλίνῃ λιθοπλιν-
θίνῃ. τηνικαῦτα ὁ ἐκεῖσε νεωκόρος τρίτον ἀφυπνίζεται δι'
ἀγγέλου λέγοντος “ἔσω τὸν βασιλέα εἰσάγαγε.” πείθεται ὁ
νεωκόρος, θεραπείας ἀξιοῖ τὸν βασιλέα. εἶτα τιʹ; διὰ τὴν
αὐτοῦ ἀνδρείαν τῷ Μιχαὴλ γνωρίζεται, τῶν ἵππων φροντι-
στὴς καθίσταται, μετὰ ταῦτα παράκοιτος καὶ τελευταῖον
κράτωρ ἀναγορεύεται, τοῦ θεοῦ τὰ τοιαῦτα καὶ πρὸ πολλοῦ
πάντως δεικνύοντος. ὅρα γὰρ ὅτι καί ποτε μετὰ τοῦ κυρίου
πορφυρογέννητοι Ζωὴ καὶ ἡ Θεοδώρα θανοῦνται.” ταραχθὲν

οὖν ἐπὶ πλέον τὸ πλῆθος ἐζήτει τὸν βασιλέα διαχειρίσασθαι,
καὶ φθόρος ἂν εὐθέως οὐκ ὀλίγος ἐγεγόνει, εἰ μήγε προκύ-
ψασαι ἄνωθεν αἱ βασίλισσαι τὴν τοῦ πλήθους ὀργὴν κατεστό-
ρεσαν. ἐφ' ᾧ καὶ ἄκων ὁ βασιλεὺς ἐν βασιλείοις ὑποστρέφει.
73
μετὰ δέ ταῦτα φροντίσι κοσμικαῖς ὑποπίπτει. καὶ ἄλλαι μὲν

ἀλλαχοῦ κατὰ τὴν ἕω συμβαίνουσιν ἀντιστασίαι, καὶ Λέων
δὲ Τορνίκιος πατρίκιος, ὁ στρατηγῶν ἐν Ἰβηρίᾳ, ἐπὶ τυραν-
νίδι διαβάλλεται. παραλύεται οὖν τῆς ἀρχῆς καὶ ἀποκείρε-
ται. ὁ δὲ μὴ εὐψύχως ταῦτα ὑπενεγκών, τοὺς ἐν Ἀδρια-
νουπόλει καὶ μᾶλλον ὅσοι παρεωραμένοι καὶ ἄλλους τινὰς
νεωτερισμοῖς χαίροντας οὐκ ὀλίγους ἐπισυνάξας, βασιλεὺς
ἀναγορεύεται καὶ κατὰ τῆς βασιλίδος χωρεῖ. ὁ δὲ βασιλεὺς
μὴ ἔχων ἀντιστῆναι ἅτε δυνάμεως ἱκανῆς ἀπορῶν, γράφει
τῷ ἐν Ἰβηρίᾳ προβληθέντι Κωνσταντίνῳ, ὅτι μηδὲ τοῖς πολί-
ταις ἐθάρρει ἅτε μὴ διακειμένοις εὐνοϊκῶς πρὸς αὐτόν, τὰ
ἐν χερσὶ πάντα καταλιπεῖν καὶ μετὰ δυνάμεως ὅτι πολλῆς
εἰς τὴν βασιλίδα καταλαβεῖν. ὃ δὴ καὶ γέγονε. πρὸ δέ γε
τοῦ ἐλθεῖν αὐτοὺς οὐ μικρῶς ὁ Τορνίκιος τὴν βασίλειαν διε-
τάραξε, τοσοῦτον καταπολεμήσας ἐκ τῶν ἐκτὸς τοὺς ἐντὸς ὡς
καὶ τὸν βασιλέα τόξου γενέσθαι παρὰ μικρὸν παρανάλωμα.
Γεώργιος Μοναχός. . , Chronicon (continuatio) (redactio A)

Page 764, line 16
2. Θεόδοτον δῆθεν πατριάρχην ἀντιχειροτονεῖ, ἄλογον

ἄνδρα, μᾶλλον δὲ ἀνδράποδον καὶ ἰχθύων ἀφωνέστερον καὶ μηδὲν
πλέον τῆς ἀσεβείας ἐπιστάμενον· καὶ ἔκτοτε διωγμὸν ἄσπονδον
κατὰ τῆς ἐκκλησίας ἀνερρίπισεν. εἰ οὖν χρὴ θαυμάζειν φαῦλον
ἐπὶ φαύλῳ μετάθεσιν, τοῦτον δεῖ μᾶλλον καὶ τοὺς ἀμφ' αὐτὸν
ἢ Γαλάτας θαυμάσαι, τοὺς οὕτω μετατιθεμένους ἀπὸ τοῦ καλέ-
σαντος αὐτοὺς ἐν χάριτι Χριστοῦ εἰς ἕτερον εὐαγγέλιον· ὃ οὐκ
ἔστιν ἄλλο εἰ μὴ τὸ παροργίσαι τὸν θεὸν καὶ τὴν θείαν ὀργὴν
ἐπισπάσασθαι. (3) ὁ γὰρ νέος Σεναχηρεὶμ Κροῦμος, ἐπαρθεὶς
τῇ πρῴην δίκῃ, καταλιπὼν τὸν ἴδιον ἀδελφὸν πολιορκεῖν τὴν
Ἀδριανούπολιν, μετὰ ἓξ ἡμέρας τῆς αὐτοκρατορίας Λέοντος ἐπελ-
θὼν τῇ πόλει περιῄει τὰ τείχη ἀπὸ Βλαχερνῶν ἕως τῆς Χρυσῆς
πόρτης, ἐπιδεικνύων τὴν περὶ αὐτὸν δύναμιν. ἐπιτελέσας καὶ
μιαρὰς θυσίας ἐν τῷ λιβαδίῳ τῆς Χρυσῆς πόρτης ᾐτήσατο καὶ
τὸν βασιλέα εἰρήνην ποιῆσαι, εἰ τὸ δόρυ αὐτοῦ πήξει ἐν τῇ Χρυσῇ
πόρτῃ. τοῦ δὲ βασιλέως μὴ καταδεξαμένου ὑπέστρεψεν εἰς τὴν
ἰδίαν σκηνήν, ὑπερθαυμάσας τὰ τῆς πόλεως τείχη καὶ τὴν εὔτα-
κτον τοῦ βασιλέως παράταξιν. ἐπὶ σύμβασιν οὖν εἰρήνης τρέπε-
ται, πειραστικοὺς λόγους ποιούμενος. (4) ὁ δέ γε βασιλεὺς ἀφορ-
74
μῆς δραξάμενος ἐπειράθη τοῦτον λογχῆσαι· ἀλλ' εἰς πέρας ἀγα-

γεῖν τοῦτο ἐκωλύθη τῇ τῶν ὑπουργησάντων ἀφυΐᾳ, πληξάντων

Page 765, line 12
πόρτῃ. τοῦ δὲ βασιλέως μὴ καταδεξαμένου ὑπέστρεψεν εἰς τὴν

ἰδίαν σκηνήν, ὑπερθαυμάσας τὰ τῆς πόλεως τείχη καὶ τὴν εὔτα-
κτον τοῦ βασιλέως παράταξιν. ἐπὶ σύμβασιν οὖν εἰρήνης τρέπε-
ται, πειραστικοὺς λόγους ποιούμενος. (4) ὁ δέ γε βασιλεὺς ἀφορ-
μῆς δραξάμενος ἐπειράθη τοῦτον λογχῆσαι· ἀλλ' εἰς πέρας ἀγα-
γεῖν τοῦτο ἐκωλύθη τῇ τῶν ὑπουργησάντων ἀφυΐᾳ, πληξάντων
μὲν τοῦτον, καιρίαν δὲ μὴ ἐπαγαγόντων πληγήν. ἐπὶ τούτῳ μανεὶς
ὁ ἀλάστωρ, ἀποστείλας ἱππεῖς ἐν τῷ ἁγίῳ Μάμαντι, ἐκεῖσε ὂν
παλάτιον ἐνέπρησεν, καὶ τὸν χαλκοῦν λέοντα τοῦ ἱππικοῦ σὺν τῇ
ἄρκτῳ καὶ τῷ δράκοντι τοῦ ὑδρίου καὶ μαρμάρων καλλίστων ἐν ἁμά-
ξαις φορτώσας ὑπέστρεψεν, παρακαθίσας τὴν Ἀδριανούπολιν καὶ
ταύτην ἑλών· καὶ μετὰ λαοῦ πλείστου διαπεράσας τῶν τε εὐγενῶν
Μακεδόνων, κατεσκήνωσεν ἐν τῷ Δανουβίῳ ποταμῷ. ὁ δὲ Λέων
τὰ τῆς ἀσεβείας ἔργα διεπράττετο ἐν τῇ πόλει.
5. Ἐφ' οὗ ἐφάνη ἀστὴρ κομήτης ἐν σχήματι δύο λαμπρῶν
σεληνῶν ἑνουμένων καὶ πάλιν διαιρουμένων εἰς διάφορα σχήματα,
ὡς καὶ εἰς ἀκεφάλου διάπλασιν ἀνδρὸς τυπωθῆναι· ὅπερ τὴν ἀκέ-
φαλον κεφαλὴν τῶν μετὰ ταῦτα στασιασάντων κατὰ τῶν Χριστια-
νῶν καὶ τὸν μάταιον Θωμᾶν κεφαλὴν καὶ ἀρχηγὸν τῆς ἐκ τῶν
ἄλλων Χριστιανῶν διαιρέσεως ἐσχηκότων προεμήνυσεν. καὶ μέν-
τοι καὶ σεισμοὶ φοβεροί τε καὶ ἐπάλληλοι καὶ λιμοὶ καὶ αὐχμοὶ καὶ

Page 817, line 13
λέως παρευθὺ ἐλθεῖν κελεύσαντος ἀπεστάλη κοιτωνίτης ἐν τῇ σι-

δηρᾷ πύλῃ, καὶ τὸν Βασίλειον εὑρὼν μετὰ σπουδῆς ἤγαγε πρὸς
τὸν βασιλέα. καὶ κελευσθεὶς τὸν ἵππον κρατῆσαι, ὁ δὲ μιᾷ χειρὶ
τὸν χαλινὸν κρατήσας, τῇ δὲ ἑτέρᾳ τοῦ ὠτὸς δραξάμενος τοῦ ἵπ-
που, εἰς ἡμερότητα προβάτου μετέβαλεν. ᾧ ἀρεσθεὶς καὶ θερα-
πευθεὶς ὁ βασιλεὺς παρέδωκεν αὐτὸν Ἀνδρέᾳ ὄντι ἑταιρειάρχῃ τοῦ
εἶναι εἰς τὴν ἑταιρείαν καὶ δουλεύειν ἐν τοῖς ἵπποις.
8. Ἀναγκαῖον δὲ ἡγησάμην διηγήσασθαι περὶ τοῦ αὐτοῦ
Βασιλείου τήν τε ἀνατροφήν, καὶ ὅθεν ἔστι μέχρι τῆς τοιαύτης
ὑποθέσεως. ὁ αὐτὸς Βασίλειος γεννᾶται ἐν Μακεδονίᾳ ἐν τοῖς
75
χωρίοις Ἀδριανουπόλεως, ἐπὶ τῆς βασιλείας Μιχαὴλ τοῦ Ῥαγκαβέ,

πατρὸς Ἰγνατίου πατριάρχου, γαμβροῦ δὲ Νικηφόρου τοῦ βασι-
λέως εἰς Προκοπίαν τὴν ἑαυτοῦ θυγατέρα. ἐπὶ τούτου ἐξῆλθε
Κροῦμος ὁ ἄρχων Βουλγαρίας κατὰ Χριστιανῶν· καὶ τραπεὶς
Μιχαήλ, καὶ Λέων ὁ Ἀρμένιος τυραννήσας αὐτὸν καὶ βασιλεύσας,
ἐλθὼν ὄπισθεν αὐτοῦ ὁ Κροῦμος περιεκύκλωσε τὴν πόλιν. λογ-
χευθεὶς δὲ παρὰ Λέοντος τοῦ Ἀρμενίου καὶ ὑποστρέφων ἐν Βουλ-
γαρίᾳ ἔπεμψεν εἰς τὸν ἅγιον Μάμαντα ἀφελεῖν τὰ ἐκεῖσε χαλκᾶ
ζώδια. ἀπελθὼν δὲ καὶ ἐν Ἀδριανουπόλει παρέλαβεν αὐτήν, καὶ
μετέστησε χιλιάδας ἀνδρῶν δέκα χωρὶς γυναικῶν, καὶ τούτους
κατῴκισε πέραν τοῦ Δανουβίου. ἐν δὲ ταῖς ἡμέραις Θεοφίλου

Page 817, line 21
Βασιλείου τήν τε ἀνατροφήν, καὶ ὅθεν ἔστι μέχρι τῆς τοιαύτης

ὑποθέσεως. ὁ αὐτὸς Βασίλειος γεννᾶται ἐν Μακεδονίᾳ ἐν τοῖς
χωρίοις Ἀδριανουπόλεως, ἐπὶ τῆς βασιλείας Μιχαὴλ τοῦ Ῥαγκαβέ,
πατρὸς Ἰγνατίου πατριάρχου, γαμβροῦ δὲ Νικηφόρου τοῦ βασι-
λέως εἰς Προκοπίαν τὴν ἑαυτοῦ θυγατέρα. ἐπὶ τούτου ἐξῆλθε
Κροῦμος ὁ ἄρχων Βουλγαρίας κατὰ Χριστιανῶν· καὶ τραπεὶς
Μιχαήλ, καὶ Λέων ὁ Ἀρμένιος τυραννήσας αὐτὸν καὶ βασιλεύσας,
ἐλθὼν ὄπισθεν αὐτοῦ ὁ Κροῦμος περιεκύκλωσε τὴν πόλιν. λογ-
χευθεὶς δὲ παρὰ Λέοντος τοῦ Ἀρμενίου καὶ ὑποστρέφων ἐν Βουλ-
γαρίᾳ ἔπεμψεν εἰς τὸν ἅγιον Μάμαντα ἀφελεῖν τὰ ἐκεῖσε χαλκᾶ
ζώδια. ἀπελθὼν δὲ καὶ ἐν Ἀδριανουπόλει παρέλαβεν αὐτήν, καὶ
μετέστησε χιλιάδας ἀνδρῶν δέκα χωρὶς γυναικῶν, καὶ τούτους
κατῴκισε πέραν τοῦ Δανουβίου. ἐν δὲ ταῖς ἡμέραις Θεοφίλου
τοῦ βασιλέως ἦν στρατηλάτης ἐν Μακεδονίᾳ Κορδύλης προσαγο-
ρευόμενος. εἶχε δὲ καὶ υἱὸν Βάρδαν ὀνόματι, ἠνδρειωμένον πάνυ,
ὃν κατέλιπεν ἀντ' αὐτοῦ ἄρχειν τῶν Μακεδόνων τῶν ὄντων πέραν
τοῦ ποταμοῦ Δανουβίου. αὐτὸς δὲ μετὰ μηχανῆς τινὸς εἰσῆλθε
πρὸς Θεόφιλον, καθὰ ἐκεῖσε προεγράφη. ὃν ὑποδεξάμενος χαί-
ρων, καὶ γνοὺς ὃ θέλει, ἀπέστειλε πλοῖα ἀναλαβέσθαι αὐτοὺς
καὶ ἀναγαγεῖν ἐν τῇ πόλει. ἦν δὲ ἄρχων Βουλγαρίας ὁ Βαλδίμερ,
ἔγγονος Κρούμου, πατὴρ Συμεῶνος τοῦ μετὰ ταῦτα κρατήσαντος.

Page 880, line 6
ἐν τῇ πόλει, συνθεμένων τῶν Πατζινάκων διαπερᾶσαι καὶ τὸν Συ-

76
μεὼν καταπολεμῆσαι.
11. Παρεγένετο δὲ ἐν τῇ πόλει καὶ Ἀσώτιος, ἀνὴρ ἐπὶ
ῥώμης ὀνομαστότατος, υἱὸς ὢν τοῦ ἄρχοντος τῶν ἀρχόντων· ὅν
φασι σιδηρᾶν ῥάβδον ἐκ τῶν ἄκρων ἑκατέραις χερσὶ κρατοῦντα τῇ
ὑπερβαλλούσῃ ἀλκῇ διακάμπτειν καὶ πρὸς τὸ κυκλικὸν σχῆμα
μετάγειν, τῆς ἀντιτύπου τοῦ σιδήρου φύσεως τῇ βίᾳ τῶν χειρῶν
ὑπεικούσης. ὃν παραγενόμενον μετὰ πολλῆς τιμῆς ὑπεδέξαντο καὶ
πάλιν εἰς τὴν ἰδίαν χώραν ἐξέπεμψαν.
12. Σεπτεμβρίῳ μηνί, ἰνδικτιῶνος γʹ, Παγκρατούκας ὁ
Ἀρμένιος τὴν Ἀδριανούπολιν τῷ Συμεὼν παρέδωκεν. μετ' οὐ
πολὺ δὲ ἀπεστάλη Βασίλειος πατρίκιος καὶ κανίκλειος καὶ Νικήτας
πρωτοσπαθάριος Ἐλαδικὸς παρὰ Ζωῆς μετὰ δώρων πολλῶν, καὶ
ἀντιπαρέλαβεν αὐτὴν πάλιν.
13. Ἦλθε δὲ καὶ ἀμερᾶς ὁ Δαμιανὸς εἰς Στρόβιλον μετὰ
πλοίων τοῦ πολεμῆσαι αὐτὴν μετὰ πολλῆς τῆς δυνάμεως, καὶ
ταύτην παρέλαβεν ἄν, εἰ μὴ νοσήσας ἐτελεύτησεν, ὑποστρεψάν-
των διακενῆς τῶν Ἀγαρηνῶν.
14. Οἱ δὲ τῆς Ἑλλάδος καὶ τῶν Ἀθηνῶν οἰκήτορες συν-
εχῶς ἐπηρεαζόμενοι παρὰ Χασὲ υἱοῦ τοῦ Ἰούβη, τὴν αὐτοῦ ἀσω-
τείαν μὴ ἐνεγκόντες, λίθοις τοῦτον ἀνεῖλον κακῶς ἔνδοθεν τοῦ

Page 897, line 4
Κροκόας καταπολεμήσας τοὺς μὲν κατέσχεν, ὧν τοὺς περιφανε-

στέρους ἀποτυφλοῖ, τὰς οὐσίας αὐτῶν δημεύσας, τοὺς δὲ πενι-
χροὺς καὶ ἀσήμους ἀθῴους κελεύσας ὅποι βούλοιντο ἀπιέναι.
Τζάντζης δὲ ἐν ἑτέρῳ ὀχυρωτάτῳ καστελλίῳ διαφυγὼν καὶ λόγον
ἀπαθείας δεξάμενος ἐν τῇ πόλει εἰσεληλύθει, καὶ τῇ τοῦ μαγγλα-
βίτου ἀξίᾳ τιμηθεὶς ἐν τῷ οἴκῳ τῶν μαγγάνων διῃτᾶτο τηρούμε-
νος, δρασμὸν δὲ βουλευσάμενος ἁλίσκεται καὶ τῶν ὀφθαλμῶν
στερίσκεται. Βάρδαν τὸν Βόϊλαν ἀπέκειραν μοναχόν, τοῦ βασι-
15. Τοῦ δὲ πατρικίου τοῦ ἐπονομαζομένου Μωρολέοντος
Ἀδριανούπολιν στρατηγοῦντος, κρατίστου πολλὰ καὶ δεξιοῦ τυγ-
χάνοντος, ὃς πλείστας κατὰ Βουλγάρων ἀνδραγαθίας ἐπεδείξατο,
καὶ πάλιν ὁ Βούλγαρος Συμεὼν σὺν παντὶ τῷ στρατεύματι αὐτοῦ
τὴν εἰρημένην πόλιν περιεκύκλωσαν. ἐπεὶ δὲ ὅ τε σῖτος τοὺς ἐν τῇ
πόλει ἐπιλελοίπει καὶ λιμὸς ἐπίεζε χαλεπός (οὐδαμόθεν γὰρ εἶχεν
ἐπισιτίσασθαι), τῇ ἐνδείᾳ πιεζόμενοι προδεδώκασιν ἑαυτούς τε
καὶ τὸν στρατηγὸν τοῖς Βουλγάροις· ὃν χειρωσάμενος Συμεὼν καὶ
δεσμὰ καθ' ὅλου τοῦ σώματος περιβαλών, καὶ μυρίαις αἰκίαις
77
τοῦτον τιμωρησάμενος, τελευταῖον ἀπέκτεινε θανάτῳ πικρῷ, ἀξίῳ

τῆς ἑαυτοῦ ἀπηνεστάτης καὶ ὠμοτάτης ψυχῆς. Βουλγάροις οὖν
τὴν τῆς πόλεως φυλακὴν παραδοὺς ὑπεχώρησεν· οἳ τὴν κατ' αὐ
Ιωάννης Σκυλίτζης. Σύνοψις ιστοριών. Emperor life Mich1, section 2,

line 12
ἀναδεξαμένου τῆς βασιλείας, Κρούμου τε τοῦ Βουλγάρων ἄρχοντος

ταῖς ἔμπροσθεν εὐτυχίαις ἐπαρθέντος καὶ τῶν Βουλγάρων φρονηματι-
σθέντων ταῖς νίκαις τὰ τῆς δύσεως ἐπυρπολοῦντο καὶ ἐληΐζοντο. ἔδοξεν
οὖν τῷ βασιλεῖ Μιχαὴλ ἐκστρατεῦσαι κατ' αὐτῶν καὶ καθ' ὅσον οἷόν
τε ἐπισχεῖν καὶ ἀναχαιτίσαι τὰς Βουλγαρικὰς προνομάς. ταχύ τε οὖν
διατάγματα ἐπέμποντο πανταχοῦ καὶ ταχὺ τὰ στρατεύματα συνη-
θροίζοντο. καὶ ὁ Κροῦμος δὲ τὴν τοῦ βασιλέως πυθόμενος κίνησιν τὸν
ἑαυτοῦ λαὸν ἐκ τῆς προνομῆς ἀνακαλεσάμενος καὶ ὑφ' ἓν συναθροίσας
στρατόπεδόν τε καρτερὸν μάλα ἐπήξατο καὶ ἐπιόντα προσέμενε τὸν
βασιλέα. ὡς δὲ καὶ οὗτος ἀφίκετο καὶ παρεστρατοπέδευσε τῷ Κρούμῳ
ἀγχοῦ που τῆς Ἀδριανουπόλεως αὐλιζομένῳ, ἀκροβολισμοὶ μὲν ἐγί-
νοντο συνεχεῖς καὶ ὅσον ἐν ἑκηβολίαις μάχαι καὶ ἐν πάσαις αὐταῖς ἐπι-
κρατέστερα τὰ Ῥωμαίων ἐφαίνοντο, ὡς καὶ φυσηθέντας διὰ τοῦτο τοὺς
στρατιώτας ὁρμᾶν καὶ σφαδᾴζειν πρὸς ἀγχέμαχον καὶ καθολικὴν συμ-
πλοκήν. ἐπέχοντος δὲ τοῦ βασιλέως καὶ διατρίβοντος, εἴτε διὰ δειλίαν,
ὥσπερ ἐλέγετο, εἴτε καὶ καιρὸν ζητοῦντος τὸν ἐπιτήδειον, εἰς ἀναισχυν-
τίαν τὸ πλῆθος ἐτράπη καὶ κατεβόων εἰς πρόσωπον τοῦ βασιλέως, καὶ
εἰ μὴ ἐξάξοι, ἠπείλουν αὐτοί τε διαρρῆξαι τὸν χάρακα καὶ συρράξαι
τοῖς ἐναντίοις. τούτοις κατακλασθεὶς τοῖς λόγοις ὁ βασιλεὺς ἀνοίγνυσί
τε τὰς πύλας τοῦ στρατοπέδου καὶ πρὸς παράταξιν ἵσταται. τὸ δ'
αὐτὸ τοῦτο καὶ ὁ Κροῦμος εἰργάσατο καὶ τὸν ἑαυτοῦ συντάξας λαὸν

line 41
εἰ μὴ Λέων ὁ τῶν Ἀνατολικῶν στρατηγὸς τῆς βασιλείας ἐρῶν καὶ τὰ

ὑπ' αὐτὸν διαφθείρας τάγματα σὺν αὐτοῖς τὴν τάξιν ἀπολιπὼν ᾤχετο
φεύγων αἰτίας χωρίς. τοῦτο δὲ καὶ ὁ λοιπὸς στρατὸς κατιδὼν ἐξεπλάγη
καὶ τὸν τόνον τῆς ἀνδρείας ἐχαύνωσε. καὶ οἱ Βούλγαροι ὅσον οὐδέπω
φεύγειν ἐπίδοξοι ὄντες ἀναθαρρήσαντες ἐπῆλθον μετ' ἀλαλαγμοῦ τοῖς
Ῥωμαίοις καὶ παλίντροπον τὴν νίκην εἰργάσαντο. τῷ συμβάντι γὰρ
οἱ Ῥωμαῖοι καταβληθέντες τὰς ψυχὰς τὴν τῶν Βουλγάρων οὐκ ἐδέξαντο
προσβολήν, ἀλλ' εὐθὺς πρὸς φυγὴν ἐτράπησαν. ἀπώλοντο μὲν οὖν
καὶ τῶν στρατιωτῶν πολλοί, πίπτουσι δὲ καὶ τῶν στρατηγῶν οὐκ
78
ὀλίγοι. ὁ δὲ βασιλεὺς μόλις μετά τινος μέρους ἀθραύστου εἰς Ἀδριανού-

πολιν ἀνασῴζεται ἐκεῖθέν τε τὴν βασιλίδα καταλαμβάνει τὸν εἰρημένον
Λέοντα μετὰ τῶν ἀμφ' αὐτὸν ἐν Θρᾴκῃ καταλιπών, ὥστε προσμένειν
καὶ τὰς λεηλασίας τῶν Βουλγάρων καὶ τὰς ἐκδρομὰς ἀνακόπτειν. ὁ
δὲ καθ' ἑαυτὸν ἄρτι γενόμενος, ἣν ὤδινεν ἐν τῷ κρυπτῷ εἰς φῶς ἐξάγει
ἀποστασίαν. κοινωσάμενος γὰρ τοῖς αὐτοῦ θιασώταις καὶ καιρὸν ἐπι-
τήδειον εἶναι φήσας εἰς τὸ πληρῶσαι τὸ σπουδαζόμενον καὶ δι' αὐτῶν
λόγους ὑποσπείρας ἅπαντι τῷ στρατῷ, ὡς τῇ ἀφελείᾳ τοῦ βασιλέως
καὶ τῇ πρὸς τὰς στρατηγικὰς μελέτας ἀνασκησίᾳ τά τε Ῥωμαϊκὰ ἠφα-
νίσθη πλήθη καὶ ἡ παλαιὰ δόξα καὶ εὔκλεια ᾤχετο τῶν Ῥωμαίων, καὶ
οὕτω διαφθείρας τοὺς στρατιώτας, ἄρτι σποράδας ἐκ τῆς τροπῆς
ἐπανερχομένους πεζοὺς καὶ γυμνοὺς καὶ μιγνυμένους τῷ σὺν αὐτῷ

line 61
αγγελία, οὐκ ἔμελλε δὲ ἄρα εἰς ἔργον ἐκβῆναι τὰ μεμελετημένα. οἱ γὰρ

σὺν
αὐτῷ στρατιῶται πολὺν χρόνον γυναικῶν καὶ τέκνων στερισκόμενοι
δι' αὐτὸν καὶ τὰς χεῖρας χραίνοντες ὁμογνίοις αἵμασιν, ἅμα δὲ καὶ τῷ
χρόνῳ πεπιεσμένοι (τρίτος γὰρ ἐξηνύετο καὶ ἀνηνύτοις ἐδόκουν ἐπι-
χειρεῖν, ἀνδρὸς ἑνὸς ἀπονοίᾳ καὶ ἐπιθυμίᾳ δουλεύοντες), τὸ κελευσθὲν
ὡς ἕρμαιόν τι λαβόντες, τῆς σάλπιγγος ἠχησάσης τὸ ἐνυάλιον καὶ εἰς
χεῖρας συμπλοκῆς τῶν ταγμάτων ἐλθόντων οὐ δοκήσει τὴν τροπήν, ὡς
παρηγγέλθησαν, ἐποιοῦντο, ἀλλ' ἀτάκτως καὶ κόσμου χωρὶς τὴν τάξιν
διαλελυκότες ἐσκεδάννυντο. καὶ οὕτως νῦν μὲν ὀλίγοι, αὖθις δὲ πλείους
τῷ βασιλεῖ προσχωροῦσιν. ὁ δὲ Θωμᾶς σὺν ὀλίγοις τισὶν εἰς Ἀδρια-
νούπολιν διασῴζεται. ὁ δὲ τούτου παράγραπτος καὶ νόθος υἱὸς Ἀνα-
στάσιος τὸ τῆς Βιζύης φεύγων κατέσχε φρούριον.
Ὁ δὲ βασιλεὺς ἐκ ποδὸς τούτοις ἑπόμενος πρῶτον ἔγνω πολιορ-
κεῖν τὸν Θωμᾶν. ὅθεν ἐπάγει αὐτῷ πολιορκίαν, οὐ διὰ μηχανῶν καὶ
ἑλεπόλεων σπουδάζων αὐτὸν καθελεῖν, ἅμα μὲν τὸν ἐμφύλιον εὐλαβού-
μενος πόλεμον, ἅμα δὲ καὶ τοὺς προσοικοῦντας τῇ Ἀδριανουπόλει
Σκύθας μὴ ἐθέλων τῶν πολιορκητικῶν ὀργάνων πεῖραν λαβεῖν, ἀλλὰ
λιμῷ καὶ ἀνάγκῃ τῶν ἐπιτηδείων ἐπειγόμενος τὸν ἀντίπαλον παρα-
στήσασθαι. καὶ δὴ περικαθίσας τὴν Ἀδριανούπολιν καὶ χάρακι καὶ
σταυρώμασι στεφανώσας ἐνεργῶς ἐπολιόρκει. ὁ δὲ Θωμᾶς πρῶτον μὲν
πᾶσαν ἄχρηστον ἡλικίαν καὶ πᾶν ζῷον ἀνεπιτήδειον τῆς πόλεως

line 4
79
ὡς ἕρμαιόν τι λαβόντες, τῆς σάλπιγγος ἠχησάσης τὸ ἐνυάλιον καὶ εἰς

χεῖρας συμπλοκῆς τῶν ταγμάτων ἐλθόντων οὐ δοκήσει τὴν τροπήν, ὡς
παρηγγέλθησαν, ἐποιοῦντο, ἀλλ' ἀτάκτως καὶ κόσμου χωρὶς τὴν τάξιν
ἐξωθεῖ, ἔπειτα, ὡς ἤδη ἤκμαζεν ὁ λιμὸς καὶ σωτηρίας ἐλπὶς οὐδαμοῦ,
οἱ μὲν τῶν συνόντων αὐτῷ λάθρᾳ διά τινων πυλίδων κλέπτοντες τὴν
ἐξέλευσιν, οἱ δὲ διὰ τῶν τειχῶν καθιμώμενοι νύκτωρ φέροντες ἑαυτοὺς
τῷ βασιλεῖ παρεδίδοσαν, ἄλλοι δὲ πρὸς τὸν τοῦ ἀποστάτου νόθον
υἱὸν Ἀναστάσιον εἰς τὸ Βιζύης πτολίεθρον ἀπεδίδρασκον.

line 7

ἐξωθεῖ, ἔπειτα, ὡς ἤδη ἤκμαζεν ὁ λιμὸς καὶ σωτηρίας ἐλπὶς οὐδαμοῦ,
οἱ μὲν τῶν συνόντων αὐτῷ λάθρᾳ διά τινων πυλίδων κλέπτοντες τὴν
ἐξέλευσιν, οἱ δὲ διὰ τῶν τειχῶν καθιμώμενοι νύκτωρ φέροντες ἑαυτοὺς
80
τῷ βασιλεῖ παρεδίδοσαν, ἄλλοι δὲ πρὸς τὸν τοῦ ἀποστάτου νόθον

υἱὸν Ἀναστάσιον εἰς τὸ Βιζύης πτολίεθρον ἀπεδίδρασκον. ἐπεὶ δὲ τοῖς
πολιορκουμένοις ἤδη τὰ ἀναγκαῖα κατεδήδοτο, ἥψαντο δὴ καί τινων
ἀήθων βρωμάτων, ἐχώρει δὲ ἡ ἀνάγκη καὶ μέχρι τῶν σεσημμένων
σκυτῶν καὶ τῶν κασσυμάτων, καὶ τούτοις ἀναγκαζόμενοι ἐσιτοῦντο,
Ιωάννης Σκυλίτζης. Σύνοψις ιστοριών.

Emperor life Bas1, section 1, line 29
ἐγχειρίζεται. γνωσθέντος δὲ τοῦ πράγματος τούτου τῷ βασιλεῖ, καὶ ὅτι

οἱ πλάνητες οὗτοι καὶ ἐπήλυδες τῶν ἐπισημοτέρων εἰσίν, εἴς τινα
πολίχνην
τῆς Μακεδονίας Νίκην ὀνομαζομένην μετὰ γυναικῶν καὶ τέκνων αὐτοὺς
κατοικίζει. εἶτα πάλιν τῆς Περσῶν βασιλείας ὑπὸ τῶν Σαρακηνῶν
ἀνατραπείσης τὰ παραπλήσια καὶ ὁ τηνικαῦτα ἀμερμουμνῆς διεπράξατο,
καὶ γράμμασι μετεκαλεῖτο τοὺς ἐν Μακεδονίᾳ τῶν Ἀρσακιδῶν
ἀπογόνους.
φωραθέντος δὲ καὶ τούτου τοῦ δράματος Ἡρακλείῳ τῷ βασιλεῖ, καὶ ὅτι
οὐκ εὐνοίᾳ τῇ πρὸς αὐτοὺς ἡ μετάκλησις γίνεται, ἀλλ' ὥστε δι' αὐτῶν τὸ
τῶν Ἀρμενίων καὶ Πάρθων γένος ὑπήκοον γενέσθαι, εἰς Φιλίππους
αὐτούς (μία δὲ καὶ αὕτη τῶν Μακεδονικῶν πόλεων) μετοικίζει, εἶτα
πάλιν
ἐκεῖθεν εἰς Ἀδριανούπολιν. εὐθέτου δὲ τοῦ τόπου φανέντος τοῖς ξένοις,
εἰς πλῆθος κατέστησαν, ἀσύγχυτον τὸ γένος διαφυλάττοντες.
Χρόνοις δὲ ὕστερον, ἡνίκα Κωνσταντῖνος σὺν Εἰρήνῃ τῇ μητρὶ
ἐβασίλευεν, ἀνήρ τις Μαΐκτης τοὔνομα, εἰς τὸ τῶν Ἀρσακιδῶν ἀναφέρων
γένος, κατά τινα χρείαν εἰσῄει εἰς τὴν βασιλεύουσαν, ὃς ἀνδρὶ περι-
τυγχάνει τυχαίως ὁμογενεῖ Λέοντι τοὔνομα, καὶ εἰς ὁμιλίαν αὐτῷ
καταστὰς ὅλος τῆς τούτου φιλίας ἐγένετο. ὡς δὲ κατενόησε καὶ αὐτὸν
τοῦ τῶν Ἀρσακιδῶν αἵματος εἶναι, ἐν Ἀδριανουπόλει οἰκοῦντα,
προκρίνει
τῆς ἰδίας τὴν ἀλλοτρίαν διὰ τὴν τοῦ ἀνδρὸς ἀρετήν, καὶ τὸ πρὸς αὐτὸν
ἀσπασάμενος κῆδος μίαν τῶν αὐτοῦ θυγατέρων ἠγάγετο. ἐξ ὧν ὁ τοῦ
ἱστορουμένου προῆλθε πατήρ, ῥώμῃ τε διαφέρων καὶ τῇ λοιπῇ τοῦ

Emperor life Bas1, section 2, line 6
οὐκ εὐνοίᾳ τῇ πρὸς αὐτοὺς ἡ μετάκλησις γίνεται, ἀλλ' ὥστε δι' αὐτῶν τὸ
τῶν Ἀρμενίων καὶ Πάρθων γένος ὑπήκοον γενέσθαι, εἰς Φιλίππους
81
αὐτούς (μία δὲ καὶ αὕτη τῶν Μακεδονικῶν πόλεων) μετοικίζει, εἶτα

πάλιν
ἐκεῖθεν εἰς Ἀδριανούπολιν. εὐθέτου δὲ τοῦ τόπου φανέντος τοῖς ξένοις,
εἰς πλῆθος κατέστησαν, ἀσύγχυτον τὸ γένος διαφυλάττοντες.
Χρόνοις δὲ ὕστερον, ἡνίκα Κωνσταντῖνος σὺν Εἰρήνῃ τῇ μητρὶ
ἐβασίλευεν, ἀνήρ τις Μαΐκτης τοὔνομα, εἰς τὸ τῶν Ἀρσακιδῶν ἀναφέρων
γένος, κατά τινα χρείαν εἰσῄει εἰς τὴν βασιλεύουσαν, ὃς ἀνδρὶ περι-
τυγχάνει τυχαίως ὁμογενεῖ Λέοντι τοὔνομα, καὶ εἰς ὁμιλίαν αὐτῷ
καταστὰς ὅλος τῆς τούτου φιλίας ἐγένετο. ὡς δὲ κατενόησε καὶ αὐτὸν
προκρίνει
σώματος θέσει. ὃν γυνή τις εὐγενής, τῆς τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου, ὥς
φασι, καταγομένη σειρᾶς, γαμβρὸν ἐπὶ τῇ ἰδίᾳ ἄγεται θυγατρὶ λίαν
εὐπρεπεστάτῃ, ἐξ ἧς ἐτέχθη Βασίλειος, πολλὰ πρὸ τῆς γεννήσεως φέρων
σύμβολα τῆς βασιλείας. ἐκ τοιούτων γεννητόρων προαχθεὶς ὁ Βασίλειος
ἐλευθερίως ἀνήγετο. ἐπεὶ δὲ Κροῦμος ὁ τῶν Βουλγάρων ἄρχων, ταῖς
κατὰ Ῥωμαίων νίκαις πεφυσημένος, μέγα στρατόπεδον ἀγείρας ἐπολιόρ-
κει τὴν Ἀδριανούπολιν, μηδενὸς χεῖρα ἀντᾶραι τούτῳ τολμῶντος
Ιωάννης Σκυλίτζης. Σύνοψις ιστοριών. Emperor life Bas1, section 2,

line 16

προκρίνει
σώματος θέσει. ὃν γυνή τις εὐγενής, τῆς τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου, ὥς
φασι, καταγομένη σειρᾶς, γαμβρὸν ἐπὶ τῇ ἰδίᾳ ἄγεται θυγατρὶ λίαν
εὐπρεπεστάτῃ, ἐξ ἧς ἐτέχθη Βασίλειος, πολλὰ πρὸ τῆς γεννήσεως φέρων
σύμβολα τῆς βασιλείας. ἐκ τοιούτων γεννητόρων προαχθεὶς ὁ Βασίλειος
ἐλευθερίως ἀνήγετο. ἐπεὶ δὲ Κροῦμος ὁ τῶν Βουλγάρων ἄρχων, ταῖς
κατὰ Ῥωμαίων νίκαις πεφυσημένος, μέγα στρατόπεδον ἀγείρας ἐπολιόρ-
κει τὴν Ἀδριανούπολιν, μηδενὸς χεῖρα ἀντᾶραι τούτῳ τολμῶντος
ἀνυποστάτῳ τυγχάνοντι διὰ τὰς προηγησαμένας εὐτυχίας, χρόνον τῇ
πόλει περικαθίσας ἐφ' ἱκανὸν ὡμολόγει ταύτην διὰ τὴν τῶν ἀναγκαίων
ἔνδειαν παραστήσασθαι καὶ πάντας τοὺς ἐν αὐτῇ, οἷς ἠριθμεῖτο καὶ ὁ
82
τῆς πόλεως ἀρχιερεὺς Μανουήλ, εἰς Βουλγαρίαν μετέστησε. συνέβη μετὰ
τῶν ἄλλων καὶ τοὺς τοῦ Βασιλείου γεννήτορας, ὑπομάζιον αὐτὸν ἔτι
φέροντας, εἰς τὴν τῶν Βουλγάρων ἀπαχθῆναι γῆν. ἔνθα αὐτός τε ὁ
κλεινὸς ἀρχιερεὺς καὶ οἱ τοῦ Βασιλείου γεννήτορες καὶ τὸ σὺν τῷ ἀρχι-
ερεῖ πλῆθος ἀνόθευτον τὴν εἰς Χριστὸν πίστιν διατηρήσαντες πολλοὺς
τῶν Βουλγάρων πρὸς τὴν ὀρθόδοξον πίστιν μετήγαγον, μήπω τοῦ
ἔθνους μετηγμένου πρὸς θεοσέβειαν, καὶ πολλαχοῦ τῆς Βουλγαρικῆς γῆς
Ιωάννης Σκυλίτζης. Σύνοψις ιστοριών. Emperor life Const7, section 6,

line 1
ἐπιδρομάς, Ἰωάννης ὁ Βογᾶς ὑπέσχετο πατρίκιος τιμηθεὶς ἀγαγεῖν κατ'

αὐτοῦ Πατζινάκας, καὶ τυχὼν τῆς αἰτήσεως, δῶρα λαβὼν ἄπεισιν εἰς
Πατζινακίαν. καὶ σπεισάμενος καὶ ὁμήρους εἰληφὼς ἐπάνεισιν ἐν τῇ
πόλει, συνθεμένων τῶν Πατζινάκων τὸν Ἴστρον περαιώσασθαι καὶ
Βουλγάροις πολεμεῖν. ηὐτομόλησε δὲ τότε καὶ Ἀσώτιος ἀνὴρ ὀνομαστός,
υἱὸς ὢν τοῦ ἄρχοντος τῶν ἀρχόντων. ἐλέγετο δὲ οὗτος ῥάβδον σιδηρᾶν

ἀμφοτέραις χερσὶ τῶν ἄκρων λαμβάνων περικλᾶν τῇ τῶν χειρῶν βίᾳ
καὶ κάμπτειν, τῆς ἀντιτύπου τοῦ σιδήρου βίας ὑπεικούσης τῇ τῶν χειρῶν
ἰσχύϊ. ὃν φιλοφρόνως ἡ δέσποινα δεξαμένη οἴκαδε πάλιν ὑπονοστῆσαι
πεποίηκε.
Πολιορκοῦντος δὲ τοῦ Συμεὼν τὴν Ἀδριανούπολιν ἐφ' ἡμέρας
ἱκανὰς καὶ μηδὲν ἀνύοντος, Παγκρατούκας τις γένος ὢν Ἀρμένιος καὶ
εἷς τῶν φυλάττειν τεταγμένων τὴν πόλιν χρυσίῳ δελεασθεὶς προὔδωκεν
αὐτὴν τῷ Συμεών. μετ' ὀλίγον δὲ ἀπεστάλη παρὰ τῆς αὐγούστης
Βασίλειος πατρίκιος ὁ ἐπὶ τοῦ κανικλείου καὶ Νικήτας ὁ Ἑλλαδικός, καὶ
χρυσίῳ καὶ χρήμασι πλείστοις πάλιν αὐτὴν ἀνεκτήσαντο.
Τούτῳ τῷ ἔτει καὶ Δαμιανὸς ὁ τῆς Τύρου ἀμηρᾶς μετὰ πολεμικῶν
πλοίων καὶ δυνάμεως πολλῆς εἰσβολὴν ἐποιήσατο κατὰ Ῥωμαίων, καὶ
τὴν Στρόβηλον καταλαβὼν ἐνεργῶς αὐτὴν ἐπολιόρκει. καὶ ἐξεπόρθησεν
ἄν, εἰ μὴ νοσήσας ἀπεβίω, ὑποστρεψάντων διὰ κενῆς τῶν Σαρακηνῶν.
Μὴ φέρουσα δὲ Ζωὴ ἡ βασιλὶς τὰς τοῦ Συμεὼν συνεχεῖς ἐπιδρομὰς
Ιωάννης Σκυλίτζης. Σύνοψις ιστοριών. Emperor life Roman1, section

10, line 1
Ἰωάννης ὁ Κουρκούας) τὴν σύστασιν διεσκέδασε, τοὺς ἐμφανεστέρους

83
τῶν κατασχεθέντων ἀποτυφλώσας καὶ τὰς οὐσίας δημεύσας, τοὺς δὲ

πενιχροὺς καὶ ἀσήμους ἀθῴους κελεύσας, ὅπῃ βούλονται, ἀπιέναι.
μόνος δὲ ὁ Τατζάτης φρούριον ἐπί τινος ὑψηλοῦ λόφου κατεσκευα-
σμένον κατεσχηκώς, καὶ λόγον τοῦ μή τι κακὸν παθεῖν δεξάμενος ἀπὸ
τοῦ
δομεστίκου καὶ λαβών, εἰσῆλθεν ἐν τῇ βασιλίδι καὶ τῇ τοῦ μαγγλαβίτου
ἀξίᾳ τιμηθεὶς ἐν τῷ οἴκῳ τῶν Μαγγάνων ἐτηρεῖτο. δρασμὸν δὲ βουλευ-
σάμενος ἁλίσκεται καὶ τῶν ὀφθαλμῶν στερεῖται. Βάρδας δὲ ὁ Βοΐλας
φιλίως πρὸς αὐτὸν διακειμένου τοῦ βασιλέως ἀπεκάρη μοναχός, μηδὲν
ἄλλο ἀνιαρὸν πεπονθώς.
Συμεὼν δὲ ὁ τῶν Βουλγάρων καθηγεμὼν τὴν Ἀδριανούπολιν
καταλαβὼν καὶ ταύτην χάραξι καὶ τάφροις περιστοιχίσας ἐπιμελῶς
ἐπολιόρκει. ἐστρατήγει δὲ τῆς πόλεως ὁ πατρίκιος Λέων, ὃν διὰ τὴν
ὀξύρροπον πρὸς τοὺς πολέμους ὁρμὴν καὶ Μωρολέοντα ἐκάλουν. οὗτος
εὐψύχως τὴν πολιορκίαν ἐδέξατο, καὶ γενναιότατα ποτὲ μὲν ἀπὸ τοῦ
τείχους τοὺς προσιόντας τῶν Βουλγάρων ἠμύνετο, ποτὲ δὲ τὰς πύλας
ἀναπεταννὺς ἐπετίθετο σὺν ῥύμῃ ἀνυποστάτῳ καὶ ῥᾳδίως ἐτρέπετο.
ἐπεὶ δὲ ὁ σῖτος τοὺς ἐν τῇ πόλει ἐπιλελοίπει καὶ λιμὸς ἐπίεζε τοὺς ἔν-
δοθεν κραταιός, μηδαμόθεν ἐλπίδα ἔχοντες ἐπισιτισμοῦ, τῇ ἐνδείᾳ πιε-
σθέντες προδεδώκασι τὴν πόλιν καὶ ἑαυτοὺς καὶ τὸν στρατηγὸν τοῖς

Emperor life Roman1, section 10, line 15
τείχους τοὺς προσιόντας τῶν Βουλγάρων ἠμύνετο, ποτὲ δὲ τὰς πύλας

ἀναπεταννὺς ἐπετίθετο σὺν ῥύμῃ ἀνυποστάτῳ καὶ ῥᾳδίως ἐτρέπετο.
ἐπεὶ δὲ ὁ σῖτος τοὺς ἐν τῇ πόλει ἐπιλελοίπει καὶ λιμὸς ἐπίεζε τοὺς ἔν-
δοθεν κραταιός, μηδαμόθεν ἐλπίδα ἔχοντες ἐπισιτισμοῦ, τῇ ἐνδείᾳ πιε-
σθέντες προδεδώκασι τὴν πόλιν καὶ ἑαυτοὺς καὶ τὸν στρατηγὸν τοῖς
Βουλγάροις. ὃν χειρωσάμενος ὁ Συμεών, καὶ ὧν εἰς τοὺς Βουλγάρους
ἐνεδείξατο μεμνημένος κακῶν, μυρίαις αἰκίαις τιμωρησάμενος
τελευταῖον
ἀπέκτεινε θανάτῳ πικρῷ. Βουλγάρους οὖν ἐπιστήσας φύλακας τῇ πό-
λει ὑπεχώρησεν· οἵτινες Ῥωμαϊκὸν στρατόπεδον ἀκηκοότες ἥκειν κατ'
αὐτῶν καταλιπόντες τὴν πόλιν ἔφυγον, καὶ πάλιν ἡ Ἀδριανούπολις
ὑπὸ Ῥωμαίους ἐγένετο.
Τότε δὴ καὶ Λέων ὁ Τριπολίτης μετὰ δυνάμεως πολλῆς καὶ
πλοίων πολεμικῶν ἐξῆλθε κατὰ Ῥωμαίων. ὃν ἐν τῇ νήσῳ Λήμνῳ ναυ-
λοχοῦντα Ἰωάννης πατρίκιος καὶ δρουγγάριος τῶν πλωΐμων ὁ Ῥαδηνὸς
κατονομαζόμενος αἰφνίδιον ἐπιφανεὶς ῥᾳδίως ἐτρέψατο, τῶν Ἀγαρηνῶν
σχεδὸν πάντων ἀνῃρημένων, τοῦ δὲ Τριπολίτου μόνου φυγῇ τὴν
84
σωτηρίαν πορισαμένου.

Emperor life Bas2+Const8, section 25, line 6
πόλιν τῷ βασιλεῖ, εἰ τιμηθείη αὐτός τε καὶ οἱ δύο υἱοὶ αὐτοῦ πατρίκιοι.

γράμμασι δὲ τοῦ βασιλέως ἐπιτελεῖς τὰς ὑποσχέσεις ποιῆσαι βεβαιώσαν-
τος, παρεδόθη τὸ Δυρράχιον Εὐσταθίῳ πατρικίῳ τῷ Δαφνομήλῃ, καὶ οἱ
τοῦ Χρυσηλίου υἱοὶ τετίμηντο πατρίκιοι, ἐκείνου φθάσαντος
καταστρέψαι
τὴν ζωήν.
Τούτῳ τῷ χρόνῳ Παῦλος μάγιστρος ὁ Βωβός, ἀνὴρ τῶν ἐν
Θεσσαλονίκῃ τὰ πρῶτα, καὶ Μαλακινὸς πρωτοσπαθάριος ἐπὶ συνέσει
καὶ λόγῳ ἐμπρέπων, διαβληθέντες, ὡς τὰ Βουλγάρων φρονοῦντες
μετῳκίσθησαν, ὁ μὲν Παῦλος εἰς τὴν ἐν Θρᾳκησίῳ πεδιάδα, ὁ δὲ
Μαλακι-
νὸς ἐς Βυζάντιον. τοῦτο παθεῖν φοβηθέντες καί τινες τῶν ἐκ τῆς
Ἀδριανου-
πόλεως ἰλλούστριοι καὶ στρατηγικαῖς ἀρχαῖς διαπρέψαντες, διὰ τὸ
ὑποπτεύεσθαι τῷ Σαμουὴλ προσερρύησαν, ὁ μὲν Βατάτζης πανοικί,
μόνος δὲ Βασίλειος ὁ Γλαβᾶς. οὗ τὸν υἱὸν ὁ βασιλεὺς καθεῖρξε καὶ ἐπὶ
τρεῖς ὅλους ἐνιαυτοὺς κατεῖχεν, εἶτα ἀπέλυσε. τότε καὶ τῷ ἄρχοντι
Βενετίας γυναῖκα νόμιμον ἔδωκεν ὁ βασιλεὺς τὴν θυγατέρα τοῦ
Ἀργυροῦ,
ἀδελφὴν δὲ Ῥωμανοῦ τοῦ μετὰ ταῦτα βασιλεύσαντος, τὸ ἔθνος οὕτως
ὑποποιούμενος. ἐποιήσατο δὲ καὶ εἰσβολὴν ἐν Βουλγαρίᾳ διὰ Φιλιππου-
πόλεως ὁ βασιλεύς, ταύτην φρουρεῖν τάξας τὸν πατρίκιον
Θεοδωροκάνον.
καὶ πολλὰ τῶν ἐν Τριαδίτζῃ φρουρίων καταστρεψάμενος ἐπανῆλθεν
εἰς Μοσυνούπολιν.
Ιωάννης Σκυλίτζης. Σύνοψις ιστοριών. Emperor life Bas2+Const8,

section 30, line 7
σαμένου. ὁ δὲ μάγιστρος Νικηφόρος ὁ Οὐρανὸς ἐν Ἀντιοχείᾳ γενόμενος

καὶ δυσὶ καὶ τρισὶ μάχαις συμπλακεὶς Κιτρινίτῃ τῷ τῶν Ἀράβων
ἀρχηγῷ καὶ τρεψάμενος ἔπεισεν ἡσυχίαν ἄγειν, καὶ τὰ πράγματα εἰς
βαθεῖαν εἰρήνην καὶ γαληνιῶσαν μετήγαγεν.
Ὁ δὲ βασιλεὺς κατὰ τὸ ἐπιὸν ἔτος, ἰνδικτιῶνος πεντεκαιδε-
κάτης, ἐκστρατεύει κατὰ Βιδίνης, καὶ ἐφ' ὅλους ὀκτὼ μῆνας ἐμφιλοχω-
ρήσας τῇ προσεδρείᾳ αἱρεῖ κατὰ κράτος τὴν πόλιν.
85
ἔνθα καὶ τῶν Βουλγαρικῶν ἀρχόντων διεδείχθη ἡ πολυπειρία. εἰς ἓν γὰρ

ἀγγεῖον
παμπληθὲς ὁμιλοῦντες τὸ Μηδικὸν πῦρ διὰ τούτου ἐσβέννυον.
ἐν ᾧ δὲ τῇ πολιορκίᾳ οὗτος προσήδρευεν, ὁ Σαμουὴλ εὐζώνῳ
χρησάμενος
ὁδοιπορίᾳ ἐπιτίθεται ἐξ ἐφόδου τῇ Ἀδριανουπόλει κατ' αὐτὴν τὴν
ἡμέραν τῆς κοιμήσεως τῆς ὑπεραγίας θεοτόκου, καὶ τήν τε πανήγυριν,
ἥτις εἰώθει ἐτησίως τελεῖσθαι δημοτελής, αἱρεῖ ἐξαίφνης ἐπιπεσών, καὶ
λείαν πολλὴν περιποιησάμενος ὑπέστρεψεν εἰς τὰ ἴδια. ὁ δὲ βασιλεὺς
τὴν Βιδίνην μάλα καλῶς ὀχυρωσάμενος ἐπανῆλθεν ἀσινὴς εἰς τὴν βασι-
λίδα, ἐν τῷ διϊέναι πάντα τὰ ἐν ποσὶ Βουλγαρικὰ φρούρια δῃῶν καὶ
καταστρεφόμενος. τῇ πόλει δὲ τῶν Σκοπίων ἐγγίσας εὗρε πέραν Ἀξειοῦ
τοῦ ποταμοῦ, ὃν νῦν Βαρδάριον ὀνομάζουσι,
Ἀξειοῦ – ὀνομάζουσι] Ναξίου ποταμοῦ τοῦ νῦν Βαρδαρίου
ὀνομαζομένου διὰ τὸ ὑπὸ
Βάρδα τοῦ Σκληροῦ τῆς παλαιᾶς κοίτης μετοχευθῆναι, ἔνθα νῦν ῥέων
φαίνεται κατεσκηνωμένον ἀμερίμνως τὸν Σαμουήλ.

Emperor life Bas2+Const8, section 41, line 11
Ἀδείας δὲ λαβόμενος ὁ Ἰωάννης ἄπεισι πολιορκήσων τὸ Δυρ-

ράχιον μετὰ φρυάγματος καὶ ὄγκου βαρβαρικοῦ. ἔνθα πολιορκίας συστά-
σης καὶ συμπλοκῆς γενομένης πίπτει,
πίπτει – καταβεβλ. αὐτόν] μετὰ τοῦ στρατηγοῦ καὶ πατρικίου Νικήτα τοῦ
Πηγωνί-
του, ἀπὸ τῶν ἵππων μαχομένων, πίπτει, ὑπὸ δύο πεζῶν ἐπιδραμόντων ἐν
τῇ συμπλοκῇ
κατὰ τῶν σπλάγχνων καιρίαν τυπείς,
μηδενὸς δήλου γενομένου τοῦ καταβεβληκότος αὐτόν, ἄρξας Βουλγά-
ρων ἐπ' ἐνιαυτοὺς δύο καὶ μῆνας πέντε. μηνυθέντος δὲ τῷ βασιλεῖ τοῦ
θανάτου τοῦ Ἰωάννου διὰ τοῦ στρατηγοῦντος Δυρραχίου Νικήτα
πατρικίου τοῦ Πηγονίτου, ἔξεισι παραυτίκα ὁ βασιλεύς. γενομένῳ δ'
αὐτῷ κατὰ τὴν Ἀδριανούπολιν ὑπαντῶσιν ὁ ἀδελφὸς τοῦ περιφήμου
Κρακρᾶ καὶ ὁ υἱός, προσχωρεῖν εὐαγγελιζόμενοι τό τε περίπυστον
φρούριον τὸν Πέρνικον, καὶ ἕτερα πέντε ἐπὶ τριάκοντα. οὓς τιμήσας
ἀξίως καὶ τὸν Κρακρᾶν ἐς τὸν τῶν πατρικίων θρόνον ἀναβιβάσας ἦλθεν
εἰς Μοσυνούπολιν. ἐνταῦθα δὲ καὶ πρέσβεις ἧκον ἐκ Πελαγονίας καὶ
Μωροβίσδου καὶ Λιπενίου, παραδιδόντων τῷ βασιλεῖ τὰς πόλεις.
ἐκεῖθεν ἄρας ἦλθεν ἐν Σέρραις, αἷς ἀφίκετο ὁ Κρακρᾶς μετὰ τῶν
ἀρχόντων
τῶν προσρυέντων τριακονταπέντε κάστρων, καὶ καλῶς ὑπεδέχθη.
προσερρύη δὲ καὶ Δραγομοῦζος, τὰ ἐν τῇ Στρουμβίτζῃ παρεσχηκὼς
86
καὶ πατρίκιος τιμηθείς, ἄγων μεθ' ἑαυτοῦ καὶ τὸν πατρίκιον Ἰωάννην
τὸν Χάλδον, τότε τῆς χρονίας ἀπολυθέντα καθείρξεως. ἔτυχε γὰρ ἁλοὺς
Ιωάννης Σκυλίτζης. Σύνοψις ιστοριών. Emperor life Const9, section 8,

line 106
ἐπὶ τὸ φρούριον τὸ καλούμενον Χελιδόνιον, ἐπὶ βουνοῦ τε ἀποκρήμνου

ἱδρυμένον καὶ οὐ πόρρω κείμενον τοῦ Τιβίου· καὶ κυκλωσάμενοι τοῦτο
τάφροις καὶ χάραξι διὰ προσεδρείας ἠπείγοντο παραστήσεσθαι. καὶ γὰρ
δὴ καὶ ἐσπάνιζον τῶν ἀναγκαίων οἱ εἴσω τείχους, μὴ φθάσαντες
εἰσκομίσασθαι τὰ ἐπιτήδεια διὰ τὸ τῆς προσβολῆς ὀξύρροπον. καὶ
παρεστήσαντο ἂν καὶ τοῦτο, εἰ μὴ αἰφνιδίως ἡ τοῦ πατρικίου Λέοντος
τοῦ Τορνικίου ἐξ ἑσπέρας ἀνήφθη ἀποστασία. οὗτος γὰρ στρατηγῶν ἐν
Ἰβηρίᾳ καὶ διαβληθεὶς ὡς τυραννιῶν τῆς ἀρχῆς παραστέλλεται καὶ
μοναχὸς ἀποκείρεται, καὶ εἰς τὴν πόλιν ἀχθεὶς οἴκοι μένειν ἐν Ἀδριανου-
πόλει προστάττεται. μὴ ἐνεγκὼν δὲ εὐφόρως τὰ εἰς αὐτὸν γεγονότα
ἀνιαρά, λάθρᾳ καὶ κατὰ μικρὸν τοὺς ἐν Ἀδριανουπόλει πρότερον
ὑποποιεῖ-
ται στρατηγούς, ὁπόσοι ἔτυχον ὄντες παρεωραμένοι καὶ ἄπρακτοι·
διὰ δὲ τούτων καὶ τῶν αὐτοῦ συγγενῶν ὑποφθείρας καὶ τοὺς ὅσοι τῶν
Μακεδονικῶν ἦρχον ταγμάτων καὶ Θρᾳκικῶν, καὶ τοὺς ὅσοι ἐσχόλαζον
στρατιώτας, καὶ τοὺς ὅσοι ταῖς λεηλασίαις καὶ διαρπαγαῖς ἔχαιρον, καὶ
χεῖρα ἱκανὴν συστησάμενος ἀναγορεύεται βασιλεύς, καὶ ἅπαντα τὸν
ὑπ' αὐτὸν ἀγείρας λαὸν ὀξὺς ἐπιφαίνεται τῇ βασιλίδι, τοῦ βασιλέως
μήτε λαὸν ἱκανὸν ἔχοντος πρὸς ἀντιπαράταξιν, μήτε πιστεύοντος τοῖς
πολίταις ὡς εὔνοιαν καὶ πίστιν φυλάξουσιν εἰς αὐτόν. καὶ διὰ τοῦτο
ἄγγελος εἰς τὸν Κωνσταντῖνον ἐν Ἰβηρίᾳ πέμπεται δημοσίοις ἔποχος

Emperor life Const9, section 8, line 107
ἱδρυμένον καὶ οὐ πόρρω κείμενον τοῦ Τιβίου· καὶ κυκλωσάμενοι τοῦτο

τάφροις καὶ χάραξι διὰ προσεδρείας ἠπείγοντο παραστήσεσθαι. καὶ γὰρ
δὴ καὶ ἐσπάνιζον τῶν ἀναγκαίων οἱ εἴσω τείχους, μὴ φθάσαντες
εἰσκομίσασθαι τὰ ἐπιτήδεια διὰ τὸ τῆς προσβολῆς ὀξύρροπον. καὶ
παρεστήσαντο ἂν καὶ τοῦτο, εἰ μὴ αἰφνιδίως ἡ τοῦ πατρικίου Λέοντος
τοῦ Τορνικίου ἐξ ἑσπέρας ἀνήφθη ἀποστασία. οὗτος γὰρ στρατηγῶν ἐν
Ἰβηρίᾳ καὶ διαβληθεὶς ὡς τυραννιῶν τῆς ἀρχῆς παραστέλλεται καὶ
μοναχὸς ἀποκείρεται, καὶ εἰς τὴν πόλιν ἀχθεὶς οἴκοι μένειν ἐν Ἀδριανου-
πόλει προστάττεται. μὴ ἐνεγκὼν δὲ εὐφόρως τὰ εἰς αὐτὸν γεγονότα
ἀνιαρά, λάθρᾳ καὶ κατὰ μικρὸν τοὺς ἐν Ἀδριανουπόλει πρότερον
87
ὑποποιεῖ-
ται στρατηγούς, ὁπόσοι ἔτυχον ὄντες παρεωραμένοι καὶ ἄπρακτοι·
διὰ δὲ τούτων καὶ τῶν αὐτοῦ συγγενῶν ὑποφθείρας καὶ τοὺς ὅσοι τῶν
Μακεδονικῶν ἦρχον ταγμάτων καὶ Θρᾳκικῶν, καὶ τοὺς ὅσοι ἐσχόλαζον
στρατιώτας, καὶ τοὺς ὅσοι ταῖς λεηλασίαις καὶ διαρπαγαῖς ἔχαιρον, καὶ
χεῖρα ἱκανὴν συστησάμενος ἀναγορεύεται βασιλεύς, καὶ ἅπαντα τὸν
ὑπ' αὐτὸν ἀγείρας λαὸν ὀξὺς ἐπιφαίνεται τῇ βασιλίδι, τοῦ βασιλέως
μήτε λαὸν ἱκανὸν ἔχοντος πρὸς ἀντιπαράταξιν, μήτε πιστεύοντος τοῖς
πολίταις ὡς εὔνοιαν καὶ πίστιν φυλάξουσιν εἰς αὐτόν. καὶ διὰ τοῦτο
ἄγγελος εἰς τὸν Κωνσταντῖνον ἐν Ἰβηρίᾳ πέμπεται δημοσίοις ἔποχος
ἵπποις μετὰ γραμμάτων βασιλικῶν κελευόντων τῶν ἐν χερσὶν

ἐχαλέπαινε καὶ ὠργίζετο καὶ θᾶττον ηὔχετο καταλαβεῖν τὸν χειμῶνα.

ἤδη δὲ τῆς φθινοπωρινῆς ληγούσης ὥρας καὶ τοῦ χειμῶνος ἐπιστάντος,
τοῦ ἡλίου ὄντος περὶ τὸν αἰγοκέρωτα, ἄνεμος ἔπνευσεν ἀπαρκτίας
πολύς, ὡς ἀποκρυσταλλωθῆναι μέχρι πεντεκαίδεκα πήχεων ἐς βάθος
τὸν ποταμόν. πάσης οὖν φυλακῆς σχολασάσης, δραξάμενος ἀδείας, ἧς
ἐπιτυχεῖν ηὔχετο ὁ Τυράχ, διαπερᾷ τὸν Ἴστρον μετὰ πάντων τῶν
Πατζινάκων, ὄντων, ὡς ἐλέγετο, χιλιάδων ὀκτακοσίων, καὶ ἐς τὴν
περαίαν
ἱδρύεται, κείρων καὶ ἀφανίζων τὰ παραπίπτοντα. γράμματα δὲ πρὸς τὸν
βασιλέα ἐστέλλετο βοηθεῖν δεόμενα τὴν ταχίστην. ὁ δὲ μηδ' ὅλα τὰ
γράμματα ἀναγνοὺς τῷ δουκὶ Ἀδριανουπόλεως γράφει (ἦν δὲ Κων-
σταντῖνος μάγιστρος ὁ Ἀριανίτης) τὰς Μακεδονικὰς εἰληφότι δυνάμεις,
ἔτι δὲ καὶ πρὸς Βασίλειον Μοναχὸν τὸν ἡγεμόνα τῆς Βουλγαρίας τὴν
Βουλγαρικὴν εἰληφότα χεῖρα ἀφικέσθαι καὶ ἑνωθῆναι τῷ Μιχαὴλ καὶ
τῷ Κεγένει καὶ μετ' αὐτῶν πρὸς τοὺς Πατζινάκας διαγωνίσασθαι. ὧν
κατὰ τὸ βασιλικὸν ποιησάντων ἐπίταγμα καὶ πάντων ὑφ' ἓν γενομένων,
ἀναλαβὼν ὁ Κεγένης τὰς Ῥωμαϊκὰς φάλαγγας ἐν τοῖς ὑπαίθροις στρατο-
πεδεύεται, καὶ καθ' ἑκάστην ἐπιὼν ἐξ ἐφόδου οὐ μικρὰ τοὺς Πατζινάκας
ἐλύπει. τούτοις γὰρ ἅμα τῇ τοῦ ποταμοῦ διαβάσει ἀφθονίαν ζῴων
εὑροῦσι πολλὴν καὶ οἴνου καὶ τῶν ἐκ μέλιτος σκευαζομένων πομάτων,
ὧν οὐδ' ἀκοὴν ἔσχον πώποτε, καὶ ἀνέδην τῶν τοιούτων ἐμφορουμένοις
Ιωάννης Σκυλίτζης. Σύνοψις ιστοριών. Emperor life Const9, section

21, line 52
88
υἱῶν διάζευξιν οὐ χρηστὸν οἰωνὸν ἐλογίζοντο, καὶ σημεῖον κακονοίας

προφανὲς ἐνόμιζον τὴν τῶν ἐπιβούλων ἐλευθερίαν. διὸ καὶ τὰ μὲν πεμ-
φθέντα ἐδέξαντο μετ' εὐχαριστίας, καὶ τὸν βασιλέα εὐφήμησαν, καὶ δι'
ὧν ἐποίουν ἀποδεχομένοις ἐῴκεσαν τὰ πραχθέντα· νυκτὸς δ' ἐπιγενο-
μένης, μηδενὸς ὑποτοπάσαντος ἄραντες ἐκ τῆς παρεμβολῆς καὶ συντόνῳ
δι' ὅλης νυκτὸς χρησάμενοι τῇ ὁδοιπορίᾳ, τριταῖοι τὸν Αἷμον διαβάντες
ἑνοῦνται καὶ αὐτοὶ τῷ πλήθει τῶν Πατζινάκων. γενόμενοι γοῦν ἅπαντες
ὑφ' ἕν, ἤδη δὲ καὶ ὅπλων ἀποχρώντως εὐπορηκότες διαπερῶσι τὸν
Αἷμον, καὶ παρεμβολὴν μὲν πηγνύουσι κατὰ τὴν Αὐλήν (φρούριον δὲ ἡ
Αὐλὴ κατὰ τὰς ὑπωρείας κειμένη τοῦ Αἵμου, καὶ οὐ πάνυ πόρρω
κείμενον
Ἁδριανουπόλεως), καὶ πρὸς λεηλασίαν καὶ λείαν τρέπονται.
Ὅπερ μαθὼν ὁ τῆς δύσεως ἄρχων Κωνσταντῖνος μάγιστρος ὁ
Ἀριανίτης, καὶ αὐτὸς παρεσκευασμένας ἔχων τὰς ἀμφ' αὐτὸν δυνάμεις,
ἄρας ἐξ Ἀδριανουπόλεως ἤρχετο κατ' αὐτῶν. καὶ σποράσι μέν τισιν ἐν
τῷ ἀπιέναι περιτυχὼν εὐτύχησεν. εἶτα καὶ περὶ τὸ λεγόμενον Δάμπολιν
φρούριον συναντήσας τῷ πλήθει καὶ προσβαλὼν ἡττᾶται, πεσόντων ἐν
τῷ πολέμῳ Μακεδόνων καὶ Θρᾳκῶν οὐκ ὀλίγων, ἀναιρεθέντων δὲ καὶ
Θεοδώρου τοῦ Στραβομύτου καὶ τοῦ Πολύ, ἀνδρῶν ἐκ γένους λαμπροῦ
καὶ ἐπισήμων γενομένων ἐκ τῆς εἰς τὸν Τορνίκιον ἀπιστίας. ὁ μὲν οὖν
μάγιστρος ὑπέστρεψεν ἐν Ἀδριανουπόλει, τῷ βασιλεῖ δὲ διὰ γραμμάτων
ἄγγελος τοῦ ἀτυχήματος γίνεται, δηλοῖ δὲ καί, ὡς δεῖ στρατοῦ νεαλοῦς.

22, line 3
ὧν ἐποίουν ἀποδεχομένοις ἐῴκεσαν τὰ πραχθέντα· νυκτὸς δ' ἐπιγενο-

μένης, μηδενὸς ὑποτοπάσαντος ἄραντες ἐκ τῆς παρεμβολῆς καὶ συντόνῳ
δι' ὅλης νυκτὸς χρησάμενοι τῇ ὁδοιπορίᾳ, τριταῖοι τὸν Αἷμον διαβάντες
ἑνοῦνται καὶ αὐτοὶ τῷ πλήθει τῶν Πατζινάκων. γενόμενοι γοῦν ἅπαντες
ὑφ' ἕν, ἤδη δὲ καὶ ὅπλων ἀποχρώντως εὐπορηκότες διαπερῶσι τὸν
Αἷμον, καὶ παρεμβολὴν μὲν πηγνύουσι κατὰ τὴν Αὐλήν (φρούριον δὲ ἡ
κείμενον
89
μετὰ γὰρ τῶν παρόντων ἀδύνατον ἀντιπαρατάξασθαι πρὸς τοσαύτην
πληθὺν ἤδη τὰ νῶτα στρεψάντων. ὁ δὲ βασιλεὺς καὶ πρὸ τῶν ἐκείνου
γραμμάτων τὸ συμβὰν μὴ ἀγνοήσας, τὸν μὲν Τυρὰχ καὶ τοὺς ἐν τῇ

22, line 9
κείμενον
μετὰ γὰρ τῶν παρόντων ἀδύνατον ἀντιπαρατάξασθαι πρὸς τοσαύτην
πληθὺν ἤδη τὰ νῶτα στρεψάντων. ὁ δὲ βασιλεὺς καὶ πρὸ τῶν ἐκείνου
γραμμάτων τὸ συμβὰν μὴ ἀγνοήσας, τὸν μὲν Τυρὰχ καὶ τοὺς ἐν τῇ
πόλει κατεχομένους ἄρχοντας τῶν Πατζινάκων δωρεαῖς καὶ χάρισιν
ὑποποιησάμενος ὑποσχομένους μεθ' ὅρκων ἐξημερῶσαι τὸ γένος
ἐκπέμπει,
γράμμασι δὲ αὐτὸς τὰ ἑῷα ἅπαντα μεταπέμπεται τάγματα. ὧν ἐλθόντων
καὶ διὰ τῆς Ἀβύδου περαιωθέντων καὶ Χρυσοπόλεως στρατηγὸν
αὐτοκράτορα χειροτονήσας τὸν ῥαίκτωρα Νικηφόρον ἐκπέμπει κατὰ τῶν
Πατζινάκων. συνεξέπεμψε δ' αὐτῷ καὶ Κατακαλὼν τὸν Κεκαυμένον,

22, line 84
ἀξιώσας περιεποίησε. καὶ οἱ μὲν Πατζινάκαι τὴν ἐπελθοῦσαν οὕτω

ῥᾳδίως ἀποσκευασάμενοι δύναμιν, ἀδεῶς τὸ ἀπὸ τοῦδε τὴν Ῥωμαίων
γῆν ἐληΐζοντο. ὁ δὲ βασιλεὺς διὰ τῶν φυγόντων μαθὼν τὸ ἀτύχημα
ἤλγησε μὲν ὡς εἰκός, ἤθροιζε δὲ πάλιν δυνάμεις, ἀνελάμβανε δὲ καὶ τὰς
90
προσούσας, καὶ ἐς τὸ ἐπιὸν ἔτος τὴν γενομένην ἧτταν ἐπανορθώσασθαι

ἔσπευδε. τῆς δὲ τρίτης ἐπιστάσης ἰνδικτιῶνος τοῦ ͵ϛφνηʹ ἔτους, τὸν ἑται-
ρειάρχην Κωνσταντῖνον στρατηγὸν αὐτοκράτορα προχειρισάμενος ὁ
βασιλεὺς ἐκπέμπει κατὰ τῶν Πατζινάκων. καὶ ὃς τάς τε νεωστὶ περαιω-
θείσας ἐξ ἑῴας δυνάμεις ἀνειληφὼς καὶ τὰς ἐν τῇ ἑσπέρᾳ παραχειμαζού-
σας ἀθροίσας ἐν Ἀδριανουπόλει γίνεται, κἀκεῖσε χάρακα πηξάμενος
βαθὺν ἔκειτο διασκοπούμενος μετὰ τῶν ἀρίστων, πόθεν ἂν ποιήσηται
τὴν εἰς τὰ πρόσω πορείαν. ἐν ᾧ δὲ οὗτος διενοεῖτο, αἰφνίδιον κατὰ τὴν
ὀγδόην τοῦ Ἰουνίου μηνὸς οἱ Πατζινάκαι τὸν Αἷμον διαβάντες ἐπιφαί-
νονται τῇ Ἀδριανουπόλει. καὶ διὰ τῶν σκοπῶν μηνυθείσης τῷ Κωνσταν-
τίνῳ τῆς τούτων ἐφόδου, βουλὴ προετέθη, εἰ πολεμητέον αὐτοῖς, εἴτε
καὶ μή. ἀλλὰ τῶν ἀρίστων ἐν τῇ σκηνῇ τοῦ ἑταιρειάρχου περὶ τῶν
πρακτέων βουλευομένων, Σαμουὴλ πατρίκιος ὁ Βούρτζης, ἀνὴρ αὐθά-
δης καὶ θρασύς, ἄρχων τότε τῶν πεζικῶν ὑπάρχων δυνάμεων καὶ τὴν
τοῦ χάρακος ἐπιστασίαν πᾶσαν ἐπιτετραμμένος, μὴ προσδεξάμενος τὸ
τοῦ ἄρχοντος σύνθημα, τὴν τάξιν λιπὼν καὶ διαλύσας τὸν χάρακα

ἤλγησε μὲν ὡς εἰκός, ἤθροιζε δὲ πάλιν δυνάμεις, ἀνελάμβανε δὲ καὶ τὰς

προσούσας, καὶ ἐς τὸ ἐπιὸν ἔτος τὴν γενομένην ἧτταν ἐπανορθώσασθαι
ἔσπευδε. τῆς δὲ τρίτης ἐπιστάσης ἰνδικτιῶνος τοῦ ͵ϛφνηʹ ἔτους, τὸν ἑται-
ρειάρχην Κωνσταντῖνον στρατηγὸν αὐτοκράτορα προχειρισάμενος ὁ
βασιλεὺς ἐκπέμπει κατὰ τῶν Πατζινάκων. καὶ ὃς τάς τε νεωστὶ περαιω-
θείσας ἐξ ἑῴας δυνάμεις ἀνειληφὼς καὶ τὰς ἐν τῇ ἑσπέρᾳ παραχειμαζού-
σας ἀθροίσας ἐν Ἀδριανουπόλει γίνεται, κἀκεῖσε χάρακα πηξάμενος
βαθὺν ἔκειτο διασκοπούμενος μετὰ τῶν ἀρίστων, πόθεν ἂν ποιήσηται
τὴν εἰς τὰ πρόσω πορείαν. ἐν ᾧ δὲ οὗτος διενοεῖτο, αἰφνίδιον κατὰ τὴν
ὀγδόην τοῦ Ἰουνίου μηνὸς οἱ Πατζινάκαι τὸν Αἷμον διαβάντες ἐπιφαί-
νονται τῇ Ἀδριανουπόλει. καὶ διὰ τῶν σκοπῶν μηνυθείσης τῷ Κωνσταν-
τίνῳ τῆς τούτων ἐφόδου, βουλὴ προετέθη, εἰ πολεμητέον αὐτοῖς, εἴτε
καὶ μή. ἀλλὰ τῶν ἀρίστων ἐν τῇ σκηνῇ τοῦ ἑταιρειάρχου περὶ τῶν
πρακτέων βουλευομένων, Σαμουὴλ πατρίκιος ὁ Βούρτζης, ἀνὴρ αὐθά-
δης καὶ θρασύς, ἄρχων τότε τῶν πεζικῶν ὑπάρχων δυνάμεων καὶ τὴν
τοῦ χάρακος ἐπιστασίαν πᾶσαν ἐπιτετραμμένος, μὴ προσδεξάμενος τὸ
τοῦ ἄρχοντος σύνθημα, τὴν τάξιν λιπὼν καὶ διαλύσας τὸν χάρακα
ἔξεισι μετὰ τῶν πεζῶν καὶ τοῖς Πατζινάκαις προσρήγνυται. ὧν ῥαγ-
δαίως ἐπιβρισάντων ἤρξαντο κάμνειν οἱ πεζοί. διὸ καὶ θαμάκις πέμπων
91
πρὸς τὸν ἑταιρειάρχην ὁ Σαμουὴλ βοήθειαν ἐζήτει, ὡς ἀπαναγκασθέντα

τοῦτον καὶ ἀκουσίως δοῦναι τὸ σύνθημα τοῦ πολέμου. ἐξελθόντος οὖν

22, line 112
γίνεται τροπὴ φοβερὰ τῶν Ῥωμαίων, καὶ φόνος μὲν αὐτῶν οὐκ ἐγένετο
πολύς, συνεκλείσθησαν δὲ αἰσχίστως εἰς τὸν χάρακα, ἔπεσε δὲ Μιχαὴλ
πατρίκιος ὁ Δοκειανός, ἔλαβε δὲ καιρίαν κατὰ τῶν σπλάγχνων καὶ ὁ
μάγιστρος Κωνσταντῖνος ὁ Ἀριανίτης, καὶ τριταῖος ἀπέθανε. πεπτώ-
κασι δὲ καὶ ἄλλοι τινὲς τῶν ἀσήμων ὀλιγοστοί. τὸ δὲ λοιπὸν ἅπαν στρά-
τευμα συγκλεισθὲν ἀγεννῶς εἰς τὸν χάρακα ἐπολιορκεῖτο παρὰ τῶν
Πατζινάκων, χωννύντων τὴν τάφρον λίθοις καὶ κλάδοις καὶ πρὸς βίαν
ἑλεῖν ἐπειγομένων τὸν χάρακα. καὶ κἂν ἐγένετο τοῦτο, εἰ μὴ καταπελ-
τικῷ βέλει βληθεὶς ὁ Σουλτζοὺς διεπεραιώθη σὺν τῷ ἵππῳ καὶ εἰς
ἔκπληξιν μεγάλην ἤγαγε τοὺς θεασαμένους Πατζινάκας. ἐξῆλθε δὲ καὶ
τῆς Ἀδριανουπόλεως ὁ πρωτοσπαθάριος Νικήτας ὁ Γλαβᾶς, τοποτη-
ρητὴς ὢν τοῦ τάγματος τῶν σχολῶν, εἰς βοήθειαν· καὶ ἰδόντες τοῦτον
καὶ προσδοκήσαντες τὸν σύγκελλον Βασίλειον μετὰ τῶν Βουλγαρικῶν
ἀφικέσθαι δυνάμεων (προσεδοκᾶτο γὰρ καὶ οὗτος ἐλθεῖν) καὶ δειλιάσαν-
τες οἱ Πατζινάκαι σποράδες ἄλλος ἀλλαχοῦ φεύγοντες ὑπεχώρησαν, καὶ
πανσυδὶ ἂν ἀπωλώλει ὁ τῶν Ῥωμαίων στρατός.
Ἐγένετο δὲ κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον καὶ τυραννίδος διαβολὴ
κατά τινων ἀρχόντων πολιτῶν, ὧν ἔξαρχοι ἐτύγχανον Νικηφόρος καὶ
Μιχαὴλ οἱ τοῦ Εὐθυμίου παῖδες, καὶ ἄλλοι τινὲς τῶν εἰς τὸ αὐτῶν γένος
ἀναφερόντων. ἀλλ' οἱ μὲν ἄλλοι πάντες διεσώθησαν, μόνος δὲ ὁ Νικη-
φόρος ἀνεξερευνήτως κατακριθεὶς ἐξωρίσθη, τῆς οὐσίας αὐτοῦ

τερον δημευθείσης.
Ὅπως δὲ τῶν Πατζινάκων ἐπικρατέστερα γένηται τὰ Ῥω-
μαίων ὁ βασιλεὺς φροντίζων, τὸν Κεγένην ἐξάγει τῆς φυλακῆς καὶ ἐς
Πατζινάκας ἐκπέμπει, ὑποσχόμενον διασχίσαι τούτους καὶ εὔνους θεῖναι
τῷ βασιλεῖ. καὶ τὰ συμμαχικὰ πάντα συναθροίσας ὑφ' ἕν, Φράγγους
φαμὲν καὶ Βαράγγους, μεταπεμψάμενος δὲ καὶ ἱπποτοξότας ἀπό τε τοῦ
Τελούχ, τοῦ Μαύρου ὄρους, καὶ τοῦ Καρκάρου, περὶ τὰς εἴκοσι χιλιά-
δας, καὶ ἀνδράσιν ἐπισήμοις τῶν γενῶν ἕκαστον ἀναθείς, καὶ ἐπὶ πᾶσιν
ἡγεμόνα καταστήσας τὸν πατρίκιον Βρυέννιον καὶ ἐθνάρχην τοῦτον
92
κατονομάσας, τὰς ἐκδρομὰς ἐκπέμπει κωλύειν καὶ ἐπέχειν τῶν Πατζινά-

κων. οὗτοι γὰρ μετὰ τὴν ἐν Ἀδριανουπόλει μάχην καταφρονήσαντες
ὁλοσχερῶς τῶν Ῥωμαίων ἀδεῶς τήν τε Μακεδονίαν καὶ Θρᾴκην ἐδῄ-
ουν καὶ ἐπυρπόλουν, ἀναιροῦντες ἀνοίκτως καὶ αὐτὰ τὰ θηλάζοντα
νήπια, ὡς καὶ μίαν αὐτῶν μοῖραν ἄχρι τῶν Κατασυρτῶν (ἔγγιστα δὲ
αἱ Κατασύρται τῆς βασιλίδος) ἐλθεῖν. ἀλλὰ τούτων μὲν ἡ καταστροφὴ
ταχυτάτη ἐγένετο. λαὸν γὰρ ὁ βασιλεὺς ὁπλίσας ἀπό τε τῶν ἐν τῇ
αὐλῇ φυλασσόντων καί τινων ἄλλων ἐκ τοῦ παρείκοντος εὑρεθέντων,
καὶ Ἰωάννῃ πατρικίῳ, ἑνὶ τῶν θαλαμηπόλων εὐνούχων τῆς βασιλίδος
Ζωῆς, ᾧ φιλόσοφος τὸ ἐπώνυμον, ἐγχειρίσας, κατειργάσατο ῥᾳδίως·
νυκτὸς γὰρ οὗτος ἐπελθὼν καὶ μεθύοντας καὶ κοιμωμένους πάντας εὑρὼν
ἀπέσφαξε, καὶ τὰς κεφαλὰς αὐτῶν ἁμάξαις γεωργικαῖς ἐπιθεὶς

αὐλῇ φυλασσόντων καί τινων ἄλλων ἐκ τοῦ παρείκοντος εὑρεθέντων,

καὶ Ἰωάννῃ πατρικίῳ, ἑνὶ τῶν θαλαμηπόλων εὐνούχων τῆς βασιλίδος
Ζωῆς, ᾧ φιλόσοφος τὸ ἐπώνυμον, ἐγχειρίσας, κατειργάσατο ῥᾳδίως·
νυκτὸς γὰρ οὗτος ἐπελθὼν καὶ μεθύοντας καὶ κοιμωμένους πάντας εὑρὼν
ἀπέσφαξε, καὶ τὰς κεφαλὰς αὐτῶν ἁμάξαις γεωργικαῖς ἐπιθεὶς κομίζει

τῷ βασιλεῖ.
Ὁ μὲν οὖν Κεγένης ἐξελθὼν διαπρεσβεύεται τοῖς Πατζινάκαις,
καὶ τούτων ὑποσχομένων μεθ' ὅρκων ποιήσειν τὸ αὐτοῦ θέλημα, πιστεύ-
σας τοῖς ὅρκοις καὶ ἀπελθὼν εὐθὺς ἀναιρεῖται, εἰς μικρὰ κατατμηθεὶς
μέρη καὶ μόρια. ὁ δὲ Βρυέννιος τὰς ἐμπιστευθείσας αὐτῷ παραλαβὼν
δυνάμεις καὶ ἐν Ἀδριανουπόλει γενόμενος ἐφρόντιζε τῆς φυλακῆς τῶν
χωρίων. στέλλεται δὲ καὶ τοῦ παντὸς ἡγεμὼν στρατοῦ Μιχαὴλ πατρί-
κιος ὁ Ἀκόλουθος, προσταχθεὶς καὶ αὐτὸς καθολικῆς μὲν μάχης μὴ
ἅπτεσθαι, εἴργειν δὲ καὶ ἀνακόπτειν τὰς ἐκδρομάς. ὃς ἐξελθὼν καὶ τῷ
Βρυεννίῳ ἑνωθεὶς ἔργου ἥπτετο, καὶ πρότερον μὲν ἐν Γολόῃ μιᾷ μοίρᾳ
τῶν Πατζινάκων περιτυχὼν καὶ ταύτην τρεψάμενος ἠφάνισεν, εἶτα
πάλιν ἐν τῷ Τοπλιτζῷ (φρούριον δὲ οὗτος παρὰ τὸν Εὗρον κείμενον)
ἑτέραν ἀποσπάδα μοῖραν τῶν Πατζινάκων εὑρὼν ἀπώλεσεν. ὅθεν
εὐλαβηθέντες τὰς τοιαύτας οἱ Πατζινάκαι δυνάμεις τὰ μὲν παρὰ τὰς
ὑπωρείας τοῦ Αἵμου κείμενα χωρία ληΐζεσθαι ἀπέσχοντο, πᾶσαν δὲ
τὴν ὁρμὴν ἐποιήσαντο κατὰ Μακεδονίας. καὶ πᾶν, ὅσον ἦν ἄλκιμον
93

28, line 24
λόγου ἄξιον διαπράττουσι, κατέσχε δὲ αὐτοὺς καὶ σπάνις τῶν ἀναγ-

καίων, βουλὴν προὐτίθεσαν περὶ τοῦ πρακτέου, καὶ δόξαν ἅπασιν
ὑποστρέφειν, ἀωρὶ τῶν νυκτῶν σιγὴν παραγγείλαντες καὶ τὰς πύλας
ἀναπετάσαντες τῆς παρεμβολῆς ὑπεχώρουν. τοῦτο δὲ οὐκ ἔλαθε τὸν
Τυράχ, ἀλλὰ μαθών, ὡς βούλονται φεύγειν, λαὸν ὅτι πλεῖστον τοῦ
χάρακος ἐξαγαγὼν ἐν ταῖς διόδοις ἐκπέμπει, ὅπου περ ἔμελλον οἱ Ῥω-
μαῖοι διέρχεσθαι. αὐτὸς δὲ ἐξελθοῦσιν εὐθὺς ἐπιτίθεται. καὶ γίνεται
τροπὴ τῶν Ῥωμαίων φρικτή, καὶ οἱ μὲν ὑπὸ τῶν κατόπιν καταλαμ-
βανόμενοι ἀπεσφάττοντο, οἱ δὲ ὑπὸ τῶν προκατειληφότων τὰς δυσχω-
ρίας ἐρχόμενοι ἀνηλίσκοντο. ἔπεσεν οὖν πλῆθος πολύ, πίπτει δὲ καὶ
αὐτὸς ὁ σύγκελλος, οἱ δὲ λοιποὶ σὺν τῷ Μιχαὴλ ἐν Ἀδριανουπόλει
διασῴζονται. περιαλγὴς οὖν ὁ βασιλεὺς γενόμενος ἐπὶ τῷ ἀτυχήματι
τούς τε ἐκ τῆς τροπῆς διασωθέντας ἀνελάμβανε καὶ λαὸν ἕτερον ἐστρα-
τολόγει καὶ μισθοφόρους συνέλεγε, καὶ ἀβίωτον ἡγεῖτο τὸν βίον, εἰ
μὴ ἄρδην ἀφανίσει τὸ γένος τῶν Πατζινάκων. ἀλλ' ἐκεῖνοι δι' αὐτο-
μόλου τοῦτο πυθόμενοι διαπρεσβεύονται πρὸς τὸν βασιλέα, εἰρήνην
αἰτοῦντες. καὶ προσδεξάμενος οὗτος τὴν πρεσβείαν σπένδεται μετ' αὐτῶν
τριακοντούτεις σπονδὰς θέμενος.

Μοναστήριον δὲ οἰκοδομῶν ὁ βασιλεὺς κατὰ τὰ λεγόμενα Μάγ-
γανα ἐπ' ὀνόματι τοῦ ἁγίου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου, καὶ ἀφειδῶς
τὰ δημόσια καταναλίσκων ἐν ταῖς οἰκοδομαῖς χρήματα, νῦν μὲν οἰκο
Σκυλίτζης.. , Continuatio Scylitzae Page 172, line 25
τος ἤδη τὴν βασιλικὴν πήξασθαι σκηνὴν φῶς ἀθρόον περὶ τὸν ἀέρα διε-
φάνη περὶ πρώτας νυκτὸς φυλακὰς μέχρι Χαλκηδόνος καὶ Χρυσοπόλεως
καὶ τῶν ἐν Βλαχέρναις ἀνακτόρων· ὃ καὶ οἰωνὸς ἀγαθὸς πᾶσιν ἔδοξεν,
ὡς ἐπιφοιβάζειν τινὰς ἀπὸ Λάμπης λαμπτῆρα φωσφόρον ἐπιδημῆσαι
τοῖς βασιλείοις.
Ὡρμημένου δὲ ἤδη πρὸς τὸ Βυζάντιον ἀποστατικὴ ἑτέρα κα-
κόνοια τὴν δύσιν περιεκλόνησε. Νικηφόρος γὰρ πρόεδρος ὁ Βρυέν-
νιος τὴν τοῦ Δυρραχίου δουκικὴν διέπων ἀρχὴν καὶ ταύτης παραλυθεὶς
βασιλέως ἑαυτῷ περιέθηκεν ὄνομα, καὶ τοῖς ἐκεῖσε στρατιώταις ὀπα-
δοῖς καὶ συνεργοῖς χρησάμενος ἔξεισι μὲν ἐκεῖθεν, ἐπείγεται δὲ πρὸς
Ἀδριανούπολιν. Ὁ γὰρ αὐτάδελφος αὐτοῦ Ἰωάννης τινὰς τῶν ἑσπερίων
δυνάμεων εἰς τὴν προσδοκωμένην ἐπιβουλὴν καταρτύσας, μετὰ Βαράγ-
γων καὶ Φράγκων πλήθους πολλοῦ, τῷ ἀδελφῷ συνθέσθαι παρεσκεύασε,
94
σὺν αὐτοῖς δὲ καὶ τὸν κατεπάνω τῆς αὐτῆς πόλεως, συγγενέα τούτου
τυγχάνοντα. Καὶ πρὸ τοῦ καταλαβεῖν δὲ εἰς Ἀδριανούπολιν τὴν εὐφη-
μίαν αὐτοῦ καὶ τὴν ἀνάρρησιν προδιεγράψαντο. Ὁ δὲ βασιλεὺς μαλθα-
κώτερον πρὸς τὰ πράγματα διακείμενος ἦν· εἰ μὴ γὰρ ἦν τούτου, εὐκό-
λως ἂν τὸν Βρυέννιον κατηγωνίσατο, στρατόν τε ἰδιαίτατον ἔχων, οὓς
ὀνομάζουσιν ἀθανάτους, καὶ ἕτερον οὐκ ἀγεννῆ ἀπὸ συγκλύδων ἀνδρῶν
συγκείμενον, καὶ διὰ πάντων εὐχερῶς εἶχεν ἐπιθέσθαι τοῖς ἐν Ἀδρια-
νουπόλει μὲν πρότερον, εἶτα δὲ καὶ τῷ Βρυεννίῳ αὐτῷ. Ἀλλ', ὡς εἴρηται,
Σκυλίτζης.. , Continuatio Scylitzae p.173, line 2
τοῖς βασιλείοις.
Ὡρμημένου δὲ ἤδη πρὸς τὸ Βυζάντιον ἀποστατικὴ ἑτέρα κα-
κόνοια τὴν δύσιν περιεκλόνησε. Νικηφόρος γὰρ πρόεδρος ὁ Βρυέν-
νιος τὴν τοῦ Δυρραχίου δουκικὴν διέπων ἀρχὴν καὶ ταύτης παραλυθεὶς
βασιλέως ἑαυτῷ περιέθηκεν ὄνομα, καὶ τοῖς ἐκεῖσε στρατιώταις ὀπα-
δοῖς καὶ συνεργοῖς χρησάμενος ἔξεισι μὲν ἐκεῖθεν, ἐπείγεται δὲ πρὸς
ῥαθυμότερον σχὼν ἐκεῖνόν τε ὕψωσε καὶ ἐκ μικροῦ μέγαν ἐποίησε καὶ
ἑαυτῷ παρέσχε πράγματα. Καὶ Νικηφόρος γὰρ πρόεδρος ὁ Βασιλάκιος
διάδοχος αὐτοῦ σταλείς, ἐν Θεσσαλονίκῃ συναντήσας αὐτῷ εἴ γε δεξιῶς
ἐχρήσατο τοῖς πράγμασιν, εὐκόλως ἂν αὐτὸν ἐν ἀρχῇ τῆς ἀποστασίας

95

ῥαθυμότερον σχὼν ἐκεῖνόν τε ὕψωσε καὶ ἐκ μικροῦ μέγαν ἐποίησε καὶ
ἑαυτῷ παρέσχε πράγματα. Καὶ Νικηφόρος γὰρ πρόεδρος ὁ Βασιλάκιος
διάδοχος αὐτοῦ σταλείς, ἐν Θεσσαλονίκῃ συναντήσας αὐτῷ εἴ γε δεξιῶς
ἐχρήσατο τοῖς πράγμασιν, εὐκόλως ἂν αὐτὸν ἐν ἀρχῇ τῆς ἀποστασίας
κατηγωνίσατο. Καταλαβὼν δὲ εἰς Τραϊανούπολιν ἐκεῖσε τῷ τε ἀδελφῷ
συνήντησεν Ἰωάννῃ καὶ τοῖς ἐξ Ἀδριανουπόλεως Φράγκοις τε καὶ Μα-
κεδόσι καὶ τῷ λοιπῷ τὰ αὐτοῦ φρονοῦντι στρατεύματι· ἔνθα καὶ τὰ βα-
σιλικὰ παράσημα περιβάλλεται. Κατασφαλισάμενός τε πάντας ὅρκοις καὶ
συνθήκαις φρικταῖς οὕτω τὴν εὐφημίαν ἀπειλήφει μετ' εὐφημίας καὶ

δορυφορίας πολλῆς, καὶ οἷα βασιλεὺς τῶν πραγμάτων ἀπάρχεται καὶ τῆς
Σκυλίτζης.. , Continuatio Scylitzae p.175, line 26
τῷ Ἀθύρᾳ διατρίβοντι – στρατηγοῦντος τοῦ προέδρου Ἀλεξίου τοῦ

Κομνηνοῦ μετὰ τῶν ἐν τῇ βασιλίδι στρατιωτῶν – ὅρκοις ἀσφαλέσι πρό-
τερον τὰ πιστὰ δεδωκώς, συναποσταλέντων διὰ θαλάσσης καὶ ῥωσικῶν
πλοίων κατ' αὐτῶν, αὐτῶν δὲ πεζῇ κατεπειξάντων πρὸς τὸν Ἀθύραν.
Ἀλλ' ἔφθασαν προγνόντες διαφυγεῖν. Ἐπιδιῶξαι δὲ οἱ περὶ τὸν Ῥουσέ-
λιον καὶ τὸν Κομνηνὸν βουλόμενοι καὶ τῶν ἐναντίων σφῆλαι πολλούς,
οὐκ ἔσχον πειθομένους τοὺς στρατιώτας, δεδιότας τὸ ἐκβησόμενον.
Ἔπεσον δὲ τῶν Μακεδόνων πολλοὶ καὶ ζῶντες οὐκ ὀλίγοι ἑάλωσαν, καὶ
λαφυραγωγία ἐλήφθη πολλὴ καὶ τὰ πράσινα τοῦ κουροπαλάτου ὀχήμα-
τα, ὃς καὶ φεύγων ἀφικνεῖται εἰς Ῥαιδεστόν. Οἱ δὲ Πατζινάκοι μετὰ πλή-
θους οὐκ ἐλαχίστου τῇ Ἀδριανουπόλει ἐπεφάνησαν, καὶ ταύτην περι-
καθίσαντες τινὰς κατὰ τῆς χώρας ἀπέστειλαν καὶ τὰ ταύτης κάλλιστα
ἐλωβήσαντο, φόνον μὲν ἀνδρῶν ποιησάμενοι, ζῴων δὲ ἀγέλας ἀπείρους
ἐλάσαντες καὶ οὐδὲ ἓν εἶδος παραλιπόντες κακώσεως. Ὁ δὲ Βρυέννιος
ἐπὶ συνθήκαις καὶ δόσει χρυσοῦ πρὸς δὲ καὶ ὑφασμάτων ὑποχωρῆσαι
παρασκευάσας αὐτοὺς ἠργυρολόγει τοὺς ἰδίους, παντὶ τρόπῳ τοῦ κατὰ
σκοπὸν μὴ διαμαρτεῖν προθυμούμενος. Ἀποσταλεὶς δὲ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ
Ἰωάννης εἰς τὴν τῆς Κυζίκου χερρόνησον ἐπειρᾶτο τοὺς ἐγχωρίους ὑπα-
γαγέσθαι. Ἐντυχὼν δὲ αὐτῷ ὁ Ῥουσέλιος κατὰ κράτος αὐτὸν ἐτροπώ-
σατο, ἐνισταμένου Μαρτίου μηνὸς τῆς πρώτης ἰνδικτιῶνος.
96
σθαι· οἳ καὶ ἐνεργοὺς τὰς προσβολὰς ποιησάμενοι, τῶν Θεσσαλονικέων

συμφρονησάντων αὐτοῖς, ταχὺ τούτου περιγίνονται καὶ τῆς ἀκροπόλεως
ἐκυρίευσαν. Ἁλίσκεται δὲ καὶ αὐτὸς καὶ σιδηροῖς ἐμβάλλεται δεσμοῖς
καὶ τῷ βασιλεῖ ἀποστέλλεται δέσμιος. Τῆς δ' ἀγγελίας καταλαβούσης
τὸν βασιλέα προστάξει αὐτοῦ τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐξορύττεται ἔγγιστα τῆς
Χριστουπόλεως, καὶ ἔκτοτε ὁ τόπος ὠνόμασται ἡ βρύσις τοῦ
Βασιλακίου.
Τούτου δὲ γενομένου ἤχθη ἐφ' ἁμάξης φόρτος ἐλεεινὸς καὶ δυστυχὲς
καταγώγιον.
Ἐν ὅσῳ δὲ τὰ στρατεύματα εἰς τὴν περὶ τὸν Βασιλάκιον ἠσχολοῦν-
το ἐκστρατείαν, Πατζινάκοι ἀναμὶξ Κομάνοις τῇ Ἀδριανουπόλει ἐπῆλ-
θον, ὀργιζόμενοι κατὰ τοῦ Βρυεννίου διὰ τὸ παρ' αὐτοῦ ἀναιρεθῆναί
τινας
αὑτῶν. Πυρὰν οὖν ὑφάψαντες πολλὰ τῶν ἐκεῖσε οἰκημάτων κατέπρησαν
καὶ μηδὲν ἄξιον λόγου πεπραχότες ὑπέστρεψαν.
Ὡμολόγησε δὲ τούτῳ τῷ ἔτει καὶ Φιλάρετος κουροπαλάτης ὁ
Βραχάμιος πίστιν τῷ βασιλεῖ καὶ δούλωσιν. Ἔν τισι γὰρ τόποις ὀχυ-
ροῖς, τείχεσι καὶ ξυναγκείαις περιειλημμένοις, τὴν οἴκησιν ποιούμενος,
Ἀρμενίων τε πληθὺν καὶ συγκλύδων ἀνδρῶν συλλεξάμενος τῷ μὲν
προβεβασιλευκότι Μιχαὴλ ἀκαταδούλωτος ἦν καὶ τὴν βασιλικὴν ἐπικρά-
τειαν ἑαυτῷ οἰκειούμενος, τοῦ δὲ Βοτανειάτου περιζωσαμένου τὴν ἀρχὴν
τῆς αὐτοκρατορίας δοῦλος αὐτεπάγγελτος γέγονε.
Leo Diaconus Hist., Ιστορία. Page 178, line 4
ἀπαρτισθῆναι ὡς τάχιστα. συντείνας δὲ τὴν ὁδοιπορίαν, ἐς τὴν

βασιλεύουσαν ἧκε, φιλοφρόνως μὲν ὑποδεχθεὶς πρὸς τῶν ἀστι-
κῶν, ὀλιγοδρανέων δὲ ἤδη, καὶ ἆσθμα μύχιον καὶ δυσπρόσοδον
περιπνέων καὶ ἀναπεμπόμενος. ἄρτι δὲ εἰς τὴν ἀνακτορικὴν ἑστίαν
πεφοιτηκὼς, κλινοπετὴς ἐδείκνυτο, τῷ φαρμάκῳ καταπονούμενος.
συνιεὶς δὲ, ὡς οὐκ ἂν ἀνασφήλῃ τοῦ τοιούτου πτώματος (τὸ γὰρ
ἐνδομυχοῦν δεινὸν τὰ ἔγκατα χαλεπῶς ἐξεθέριζε), τῶν βασιλικῶν
θησαυρῶν ἀφειδῶς ἀπαντλῶν, διεδίδου τοῖς πένησι, καὶ μάλιστα
τοῖς λελωβημένοις καὶ βεβρωμένα τῇ ἱερᾷ νόσῳ τὰ σώματα περι-
φέρουσιν, οἷς τῶν ἄλλων πενήτων φιλανθρωπότερον διετίθετο.
Νικόλαόν τε, τὸν πρόεδρον Ἀδριανουπόλεως, εἰσκαλέσας, ἄν-
δρα θεῖόν τε καὶ σεβάσμιον, τὰ κατὰ τὸν βίον αὐτῷ ἀνεκάλυψεν
ἀγνοήματα, κρουνοὺς τῶν ὀφθαλμῶν δακρύων ἐπαφιεὶς, καὶ
τῷ τούτων λουτῆρι τὰ αἴσχη καὶ τὰ ῥυπάσματα τῶν ἐσφαλμένων
97
ῥυπτόμενος, καὶ τὴν Θεοτόκον ἐπιβοώμενος, ἀρωγὸν εὑρεῖν ἐν

ἡμέρᾳ τῆς δίκης, ὁπηνίκα παρὰ τῷ υἱῷ αὐτῆς καὶ Θεῷ τὰ τῶν
βροτῶν πρακτέα τοῖς ἀδεκάστοις ζυγοῖς καὶ σταθμοῖς ταλαντεύε-
ται. τοιαύτην ἐξ ἀδιστάκτου γνώμης καὶ συντετριμμένης ψυχῆς
τὴν ἐξομολόγησιν ὁ βασιλεὺς ποιησάμενος, τῶν τῇδε μεθίσταται,
καὶ πρὸς τὴν ἐκεῖσε μεταβαίνει κατάπαυσιν ἐν μηνὸς Ἰανουαρίου
δεκάτῃ, ἰνδίκτου δʹ, ἔτους ͵ϛυπεʹ, ταφεὶς ἐν τῷ κατὰ τὴν Χαλ
Συμεών Λογοθέτης. Chronicon (sub nomine Leonis Grammatici vel

Theodosii Melisseni vel Julii Pollucis) (redactio A + B operis sub t
Page 85, line 10
ἐπ' ἀδελφῇ ποιησάμενος βασιλέα κατέστησε. προσφυγόντες

δέ τινες τοῦ Κωνσταντίνου τῷ Λικινίῳ ὡς ἀντάρται ἐπιζη-
τούμενοι παρ' αὐτοῦ οὐκ ἐδίδοντο, καὶ ἐκστρατεύσας Κων-
σταντῖνος κατὰ Λικινίου ἐπολέμησεν αὐτὸν εἰς Παιονίαν·
ἔνθα καὶ τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ ἐθεάσατο ἐπιγραφὲν “ἐν
τούτῳ νίκα.” καὶ τοῦτο τὸ σημεῖον χρυσοῦν ποιήσας καὶ
ἐπὶ δόρατος ἀναρτήσας τοὺς ἐχθροὺς ἐτροποῦτο. Λικίνιος δὲ
τραπεὶς ἔφυγεν εἰς Θρᾴκην, κἀκεῖθεν καταπολεμηθεὶς εἰς
Φιλιππούπολιν, ἔνθα λαμπρῶς καὶ περιφανῶς ἡττηθεὶς εἰρή-
νευσεν. εἶτα πάλιν ἐχθρὸς ἐλεγχθεὶς κατεπολεμήθη ἐν Ἀδρια-
νουπόλει καὶ ἡττήθη, καὶ ἐλθὼν εἰς τὸ Βυζάντιον ἀπέδρασεν
ἐν Χρυσοπόλει, κἀκεῖ πάλιν ἡττηθεὶς ἔφυγεν ἐν Νικομηδείᾳ.
ἡ δὲ ἀδελφὴ Κωνσταντίνου εἰσελθοῦσα πρὸς αὐτὸν καὶ δεη-
θεῖσα, τῷ ἀνδρὶ αὐτῆς τὸ ζῆν χαρίζεται, ἐν ἰδιωτικῷ σχή-
ματι αἱρετισαμένου Λικινίου ἀπελθεῖν ἐν Θεσσαλονίκῃ· κἀ-
κεῖσε ταραχὰς ποιήσας ἀνῃρέθη ὑπὸ τοῦ στρατοῦ. ἐφ' οὗ
Λικινίου καὶ ὁ ἅγιος Θεόδωρος ἐμαρτύρησε, δέκα καὶ ὀκτὼ
ἔτεσι τοῦ πολέμου ἱσταμένου μεταξὺ Λικινίου καὶ Κων-
σταντίνου.
Ἡ δὲ γενομένη εἰρήνη μεταξὺ Περσῶν καὶ Ῥωμαίων
διελύθη δι' αἰτίαν τοιαύτην. Μητρόδωρός τις Περσογενὴς

Page 99, line 10
Οὐάλης ἐβασίλευσεν ἔτη τρία. ἐπὶ αὐτοῦ οἱ Γότθοι πε-

ράσαντες τὴν Μαιῶτιν λίμνην ἐλάφου ἡγησαμένης ἦλθον εἰς
98
τὴν Θρᾴκην, καὶ δύο γεγονότες μέρη ἀλλήλοις ἐμάχοντο. καὶ

συμμαχίαν αἰτήσαντες οἱ τοῦ ἑνὸς μέρους παρὰ Οὐάλεντος
ἐν ὑποσχέσει τοῦ Χριστιανοὺς γενέσθαι, ὅθεν καὶ βαπτισθέν-
τες Ἀρειανοὶ ἀπεκατέστησαν, καθὼς ἦν καὶ Οὐάλης. μετὰ
τοῦτο οὖν ἐν Συρίᾳ τοῦ Οὐάλεντος διατρίβοντος οἱ Σκύθαι
περάσαντες κατὰ τῆς πόλεως εἰσέφρησαν, σπονδὰς μὴ φυλά-
ξαντες μετὰ τὸ βαπτισθῆναι αὐτούς· ὁ δὲ καταλαβὼν καὶ
πολεμήσας ἡττηθεὶς κατέφυγεν ἐν ἀχυρῶνι, ἐν χωρίῳ Ἀδρια-
νουπόλεως, καὶ κατεκάη ἐκεῖσε. γυνὴ δὲ τούτῳ Δομνίκα
Ἀρειανὴ διάπυρος· Δημόφιλος δὲ Ἀρειανὸς τὴν ἐκκλησίαν
ἔτι κατεῖχε. πολλὰ δὲ δεινὰ Οὐάλης κατὰ τῶν ὀρθοδόξων
εἰργάσατο, ἐμπρησμοὺς θαλαττίους σὺν αὐταῖς νηυσὶ καὶ
πνιγμοὺς ἐν ὕδασι καὶ βασάνους ἄλλας πολλάς. πᾶσαν οὖν
ἐκκλησίαν πορθήσας ἧκεν εἰς Καισάρειαν, κατὰ Βασιλείου
πράξας οἷα καὶ ὁ θεολόγος εἰς τὸν ἐπιτάφιον γέγραφεν, ὅταν
καὶ Γαλάτιος υἱὸς Οὐάλεντος καὶ ἡ σύμβιος Δομνίκα νόσῳ
χαλεπῇ ἐχειμάσθησαν. καὶ Δημοσθένους δὲ ἑνὸς τῶν ὀψο-
ποιῶν Οὐάλεντος ἐν τῇ ὁμιλίᾳ τῇ πρὸς Οὐάλεντα μεμφομέ-
νου Βασίλειον καὶ βαρβαρίσαντος, εἰπεῖν τὸν διδάσκαλον “

Page 207, line 11
δὴ τοῦτο Μιχαὴλ ἀκούσας, καὶ τὸ μοναδικὸν σχῆμα σὺν γυ-

ναικὶ καὶ τέκνοις ἀμφιεσάμενος, εἰς τὸ πλησίον τῆς πόλεως
νησίον τὴν Πλάτην περιορίζεται· ἐν ᾧ καὶ ἐτελεύτησε. τὸν
δὲ τῆς ἀρχιερωσύνης θρόνον κατεῖχεν ἔτι ὁ ἁγιώτατος Νι-
κηφόρος.
Λέων ὁ Ἀρμένιος ὁ καὶ παραβάτης.
Λέων ὁ Ἀρμένιος ὁ παραβάτης ἐβασίλευσεν ἔτη ἑπτὰ

μῆνας εʹ, στεφθεὶς ὑπὸ Νικηφόρου πατριάρχου, βεβαιώσας
αὐτὸν ἐγγράφως περὶ τῆς ἑαυτοῦ ὀρθοδοξίας. ὁ δὲ νέος Σεν-
ναχερεὶμ Κροῦμος ἐπαρθεὶς τῇ νίκῃ, καταλιπὼν τὸν ἴδιον
ἀδελφὸν πολιορκεῖν τὴν Ἀδριανούπολιν, μετὰ ἓξ ἡμέρας τῆς
αὐτοκρατορείας Λέοντος ἐπανελθὼν τῇ πόλει περιῄει πρὸ τῶν
τειχῶν ἀπὸ Βλαχερνῶν ἕως τῆς Χρυσῆς καλουμένης πόρτης,
ἐπιδεικνύμενος τὴν ἑαυτοῦ δύναμιν, ἐπιτελέσας μιαρὰς θυ-
σίας ἐν τῷ λιβαδίῳ τῆς Χρυσῆς πόρτης. ᾐτήσατο δὲ τὸν
99
βασιλέα σπεῖσαι εἰρήνην ἢ τὸ δόρυ αὐτοῦ πῆξαι ἐν τῇ Χρυ-

σῇ πόρτῃ. τοῦ δὲ βασιλέως μὴ καταδεξαμένου τοῦτο, ὑπέ-
στρεψεν εἰς τὴν ἰδίαν σκηνὴν θαυμάσας τὰ τῆς πόλεως τείχη
καὶ τὴν εὔτακτον τοῦ βασιλέως παράταξιν. ἐπὶ σύμβασιν
εἰρήνης τρέπεται πειραστικοὺς λόγους ποιούμενος. ὁ δὲ βα-
σιλεὺς ἠφορμῆς δραξάμενος ἐπειράθη αὐτὸν λοχῆσαι,

Page 208, line 7
στρεψεν εἰς τὴν ἰδίαν σκηνὴν θαυμάσας τὰ τῆς πόλεως τείχη

καὶ τὴν εὔτακτον τοῦ βασιλέως παράταξιν. ἐπὶ σύμβασιν
εἰρήνης τρέπεται πειραστικοὺς λόγους ποιούμενος. ὁ δὲ βα-
σιλεὺς ἠφορμῆς δραξάμενος ἐπειράθη αὐτὸν λοχῆσαι, ἀλλ' εἰς
πέρας ἀγαγεῖν τοῦτο ἐκωλύθη τῇ τῶν ὑπουργησάντων ἀφυΐᾳ,
πληξάντων μὲν τοῦτον, καιρίαν δὲ μὴ ἐπαγόντων πληγήν. ἐπὶ
τοῦτο μανεὶς ὁ ἀλάστωρ, ἀποστείλας ἵππους ἐν τῷ ἁγίῳ Μά-
μαντι τὸ ἐκεῖσε παλάτιον ἐνέπρησε, καὶ τὸν χαλκοῦν λέοντα
τοῦ ἱππικοῦ σὺν τῇ ἄρκτῳ καὶ τῷ δράκοντι τοῦ ὑδρίου καὶ
μαρμάροις καλλίστοις ἐν ἁμάξαις φορτώσας ὑπέστρεψεν, πε-
ρικαθίσας τὴν Ἀδριανούπολιν· καὶ ταύτην ἑλών, πολλοὺς δὲ
τῶν εὐγενῶν Μακεδόνων μετὰ λαοῦ πλείστου διαπεράσας,
κατεσκήνωσεν ἐν τῷ Δανουβίῳ ποταμῷ. ὁ δὲ Λέων μετὰ
δύο χρόνους τῆς αὐτοῦ βασιλείας μανείς, καὶ τὸν στέψαντα
αὐτὸν θεῖον Νικηφόρον ἐξορίσας, Θεόδοτον πατριάρχην ἀν-
τιχειροτονεῖ, ἄλογον ἄνδρα καὶ ἰχθύων ἀφωνότερον, καὶ
διωγμὸν ἄσπονδον κατὰ τῆς ἐκκλησίας ἀνερρίπισεν. ἐφ'
οὗ ἐφάνη ἀστὴρ κομήτης ἐν σχήματι δύο λαμπρῶν σελη-
νῶν ἑνουμένων καὶ πάλιν διαιρουμένων εἰς διάφορα σχή-
ματα, ὡς εἰς ἀκεφάλου διάπλασιν ἀνδρὸς τυπωθῆναι. καὶ
μέντοι καὶ σεισμοὶ φοβεροὶ καὶ αὐχμοὶ καὶ φλογώσεις γε

Page 231, line 4
τωνίτης ἐν τῇ σιδηρᾷ πύλῃ, καὶ τὸν Βασίλειον εὑρὼν μετὰ

σπουδῆς ἤγαγεν πρὸς τὸν βασιλέα. καὶ κελευσθεὶς τὸν ἵππον
κρατῆσαι τῇ μὲν μιᾷ χειρὶ τὸν χαλινὸν κρατήσας, τῇ δὲ ἑτέ-
ρᾳ τοῦ ὠτὸς δραξάμενος εἰς ἡμερότητα προβάτου μετέβαλεν·
100
ᾧ ἀρεσθεὶς καὶ θεραπευθεὶς ὁ βασιλεὺς παρέδωκεν τῷ Ἀν-

δρέᾳ ἑταιριάρχῃ τοῦ εἶναι εἰς τὴν ἑταιρίαν καὶ δουλεύειν ἐν
τοῖς ἵπποις αὐτοῦ.
Ἀναγκαῖον δὲ ἡγησάμην διηγήσασθαι περὶ τοῦ αὐ-
τοῦ Βασιλείου τήν τε ἀνατροφὴν καὶ ὅθεν ἐστίν. ὁ αὐ-
τὸς γεννᾶται ἐν Μακεδονίᾳ ἐν τοῖς χωρίοις Ἀδριανουπό-
λεως ἐπὶ τῆς βασιλείας Μιχαὴλ τοῦ Ῥαγκάβε, πατρὸς Ἰγνα-
τίου τοῦ πατριάρχου. ἐπὶ τούτου ἐξῆλθεν ὁ Κροῦμμος ἄρ-
χων Βουλγαρίας κατὰ τῶν Χριστιανῶν· καὶ τραπεὶς Μι-
χαήλ, καὶ Λέων Ἀρμένης τυραννήσας αὐτὸν καὶ βασιλεύσας,
ἐλθὼν Κροῦμος περιεκύκλωσεν τὴν πόλιν· λογχευθεὶς δὲ
ὑπὸ Λέοντος τοῦ Ἀρμένη καὶ ὑποστρέφων ἐν τῇ Βουλγαρίᾳ
ἔπεμψεν εἰς τὸν ἅγιον Μάμαντα ἀφελόμενος τὰ ἐκεῖσε χαλκᾶ
ζῶδα. ἀπελθὼν δὲ καὶ ἐν Ἀδριανουπόλει παρέλαβεν αὐτήν,
καὶ μετέστησεν ἀνδρῶν χιλιάδας δώδεκα χωρὶς γυναικῶν,
καὶ τούτους κατῴκισεν μέχρι τοῦ Δανουβίου. ἐν δὲ ταῖς

Page 231, line 11

τίου τοῦ πατριάρχου. ἐπὶ τούτου ἐξῆλθεν ὁ Κροῦμμος ἄρ-
χων Βουλγαρίας κατὰ τῶν Χριστιανῶν· καὶ τραπεὶς Μι-
χαήλ, καὶ Λέων Ἀρμένης τυραννήσας αὐτὸν καὶ βασιλεύσας,
ἐλθὼν Κροῦμος περιεκύκλωσεν τὴν πόλιν· λογχευθεὶς δὲ
ἔπεμψεν εἰς τὸν ἅγιον Μάμαντα ἀφελόμενος τὰ ἐκεῖσε χαλκᾶ
ἡμέραις Θεοφίλου τοῦ βασιλέως ἦν στρατηλάτης ἐν Μακεδο-
νίᾳ ὁ Κορδύλης προσαγορευόμενος· εἶχεν δὲ καὶ υἱὸν Βάρ-
δαν ὀνόματι, ἠνδρωμένον πάνυ, ὃν κατέλιπεν ἀντ' αὐτοῦ ἄρ-
χειν τῶν Μακεδόνων τῶν ὄντων πέραν τοῦ ποταμοῦ τοῦ Δα-
νουβίου. αὐτὸς δὲ μετὰ μηχανῆς τινὸς εἰσῆλθεν εἰς Θεόφι-
λον. ὃν δεξάμενος χαίρων, καὶ γνοὺς ὃ θέλει, ἀπέστειλεν
πλοῖα ἀναλαβέσθαι αὐτοὺς καὶ ἐλθεῖν ἐν τῇ πόλει. ἦν δὲ
ἄρχων Βουλγαρίας Βαλδίμερ, ἔγγονος Κρούμμου
101

Page 293, line 21
καὶ δὴ ὁμήρους ἐκεῖθεν λαβὼν ἤγαγεν ἐν τῇ πόλει, συνθεμέ-

νων τῶν Πατζινάκων διαπερᾶσαι καὶ τὸν Συμεὼν καταπολε-
μῆσαι. παρεγένετο δὲ ἐν τῇ πόλει καὶ Ἀσώτιος ἀνὴρ ἐμπει-
ρίᾳ ὀνομαστότατος, υἱὸς ὢν τοῦ ἄρχοντος τῶν ἀρχόντων, ὅν
φασι σιδηρᾶν ῥάβδον ἐκ τῶν ἄκρων ἑκατέραις χερσὶ κρατοῦν-
τα τῇ ὑπερβαλλούσῃ ἀλκῇ διακάμπτειν καὶ πρὸς τὸ κυκλικὸν
σχῆμα μετάγειν, τῆς ἀντιτύπου τοῦ σιδήρου φύσεως τῇ βίᾳ
τῶν χειρῶν ὑπεικούσης· ὃν παραγινόμενον μετὰ πολλῆς τι-
μῆς ὑπεδέξαντο καὶ πάλιν εἰς τὴν ἰδίαν χώραν ἐξέπεμψαν.
Σεπτεμβρίῳ μηνὶ ἰνδικτιῶνος τρίτης Παγκρουτούκας ὁ
Ἀρμένης τὴν Ἀδριανούπολιν τῷ Συμεὼν προδέδωκεν. μετ'
οὐ πολὺ δὲ ἀπεστάλησαν Βασίλειος πατρίκιος καὶ κανίκλης
καὶ Νικήτας πρωτοσπαθάριος ὁ Ἑλλαδικὸς παρὰ Ζωῆς μετὰ
δώρων πολλῶν, καὶ ἀντιπαρέλαβεν πάλιν αὐτήν. ἦλθεν δὲ
καὶ Ἀμηρᾶς εἰς Στρόβηλον νῆσον μετὰ πλοίων πολεμικῶν καὶ
πολλῆς δυνάμεως· καὶ ταύτην παρέλαβεν ἄν, εἰ μὴ νοσήσας
ἐτελεύτησεν. οἱ δὲ τῆς Ἑλλάδος καὶ τῶν Ἀθηνῶν οἰκήτορες
συνεχῶς ἐπηρεαζόμενοι παρὰ Χασὲ υἱοῦ τοῦ Ἰούβη, τὴν αὐ-
τοῦ ἀσωτίαν καὶ ἀπληστίαν μὴ ἐνεγκόντες, λίθοις τοῦτον βάλ-
λοντες ἀνεῖλον κακῶς ἔνδοθεν τοῦ θυσιαστηρίου τοῦ ἐν Ἀθή-
ναις ναοῦ. βλέπουσα δὲ Ζωὴ ἡ βασίλισσα τὴν ἔπαρσιν

Page 309, line 8
νον ὀχύρωμα κατασχόντες· οὓς ὁ δομέστικος τῶν σχολῶν

Ἰωάννης ὁ Κουρκούας καταπολεμήσας τοὺς μὲν κατέσχεν, ὧν
τοὺς περιφανεστέρους ἀποτυφλοῖ, τὴν οὐσίαν δημεύσας· Τα-
τζάτης δὲ ἐν ἑτέρῳ ὀχυρωτάτῳ καστελλίῳ διαφυγὼν καὶ λό-
γον τοῦ μή τι κακὸν παθεῖν δεξάμενος ἐν τῇ πόλει εἰσεληλύ-
θει, καὶ τῇ τοῦ μαγγλαβίτου ἀξίᾳ τιμηθεὶς ἐν τῷ οἴκῳ τῶν
Μαγγάνων διῃτᾶτο τηρούμενος. δρασμὸν δὲ βουλευσάμενος
ἁλίσκεται καὶ τῶν ὀμμάτων στερίσκεται. Βάρδαν δὲ τὸν
Βοηλᾶν ἀπέκειραν μοναχόν.
Τοῦ δὲ πατρικίου τοῦ ὄντος ἐπονομαζομένου Μωρολέον-
102
τος Ἀδριανουπόλεως στρατηγοῦντος, κρατίστου τὰ πολεμικὰ

καὶ περιδεξίου τυγχάνοντος, ὃς πλείστας κατὰ Βουλγαρίας
ἀνδραγαθίας ἐπεδείξατο, ὁ Βούλγαρος Συμεὼν σὺν παντὶ τῷ
στρατεύματι τὴν εἰρημένην πόλιν περιεκύκλωσεν, καὶ χάρακα
περιβαλὼν ἰσχυρῶς ταύτην ἐπολιόρκει. ἐπεὶ δὲ ὅ τε σῖτος
τοὺς ἐν τῇ πόλει ἐπιλελοίπει καὶ λιμὸς ἐπίεζε χαλεπὸς (οὐ-
δαμόθεν γὰρ εἶχον ἐπισιτίσασθαι), τῇ ἐνδείᾳ πιεζόμενοι προ-
δεδώκασιν ἑαυτούς τε καὶ τὸν στρατηγὸν τοῖς Βουλγάροις, ὃν
χειρωσάμενος Συμεών, καὶ δεσμὰ καθ' ὅλου τοῦ σώματος
περιβαλών, ἀπέκτεινεν θανάτῳ πικρῷ. Βουλγάροις οὖν τὴν
τῆς πόλεως παραδοὺς φυλακὴν ὑπεχώρησεν.
Μιχαήλ Ατταλιάτης. Ιστορία. Page 22, line 6
ἄνδρα τῶν καθ' ἡμᾶς διαφέροντα γνώσει, καὶ τοὺς νέους

πρὸς ἄσκησιν τῶν σοφῶν λόγων καὶ μαθημάτων προυτρέψατο
σὺν τῷ εὐμαρεῖ τῶν διδασκάλων, καὶ γερῶν τούτους ἐν τῷ
δημηγορεῖν βασιλικῶν ἀξιῶν. ἐκαίνισε δὲ καὶ δέκρετον δικῶν
ἰδιωτικῶν, “ἐπὶ τῶν κρίσεων” καλέσας τὸν τούτου προέχοντα.
ἐν τούτῳ οἱ τῶν ἐπαρχιῶν δικασταὶ καὶ συντάττουσι τὰ ποιη-
τέα ἐγγράφως καὶ τὰ τῶν σχεδαρίων ἐναποτιθέασιν ἴσα δι'
ὑποψίας ἀπαλλαγήν.
Ἀλλ' ὁ βασκαίνων ἀεὶ τοῖς καλοῖς ἕτερον αὖθις ἀνεγεί-
ρει πόλεμον ἐπιχώριον ἐκ τοιᾶσδε προφάσεως. συγγενέα κεκ-
τημένος ὁ βασιλεὺς ἐκ τῆς Ἀδριανουπόλεως Λέοντα κατονο-
μαζόμενον, τοῦτον εἰς λαμπρὰν ὥσπερ εἰκὸς ἀνατίθησι τύχην,
καὶ τῷ τῶν πατρικίων, εἶτα καὶ τῶν βεστῶν ἀξιώματι περί-
βλεπτον ἀποδείκνυσι, στρατηγίας συχνὰς καὶ δημαγωγίας
ἐμπιστεύων αὐτῷ. ἐν μιᾷ δὲ ἔαρος ὥρᾳ τῇ Μελιτηνῇ στρα-
τηγοῦντος αὐτοῦ τὰ Μακεδονικὰ συνεταράχθη στρατεύματα,
μακρὰν ἀποστασίαν ὠδίνοντα. καὶ ὁ βασιλεὺς ἠπίως κατα-
στείλας τούτων τὸ φρόνημα διέλυσε τὴν ἐπιβουλήν, πρὸς και-
ρὸν μέν, ὡς ὕστερον τὸ ἀποτέλεσμα παραδέδωκεν, ὅμως δ' οὖν
κατεστείλατο. κατηγορηθεὶς οὖν ὁ προεκφωνηθεὶς αὐτοῦ συγ-
γενὴς ὡς τῆς στάσεως καὶ τῆς βουλῆς ἀρχηγός,
δὲ περισωθέντες τὰς πανοπλίας ἐκδύντες καὶ καταβάντες τῶν

ἵππων, εἰς ὕλην τε βαθεῖαν καὶ κρημνοὺς ἑαυτοὺς συνωθή-
σαντες, μόλις εἰς τὰ ἑαυτῶν ἀνεσώθησαν.
103
Τοιαύτης δὲ τετυχηκότες οἱ Σκύθαι τῆς εὐτυχίας, καὶ

πολλῶν σωμάτων καὶ χρημάτων γενόμενοι κύριοι, καὶ αὐχή-
ματος μεγάλου πληρώσαντες ἑαυτούς, οὕτως ἐμβάλλουσιν εἰς
τὴν Μακεδονικὴν καὶ κατατρέχουσι πᾶσαν ὁμοῦ, καὶ πλειό-
νων κυριεύσαντες λαφύρων εἰς τὰς ἑαυτῶν σκηνὰς περιφα-
νῶς ἀνασώζονται. τοῦτο δὲ δὶς καὶ τρισσάκις πεποιηκότες
ἄμαχον ἔχειν τὴν ἰσχὺν καὶ ἀκαταγώνιστον ἔδοξαν. αὖθις
δὲ περὶ Ἀδριανούπολιν συντάγματα μεγάλα παραλαβὼν ὁ τῶν
Ῥωμαίων ἡγεμὼν Κωνσταντῖνος πραιπόσιτος ὁ εὐνοῦχος εἰς
τόπον ἱκανόν, καὶ τάφροις αὐτὸν ὀχυρώσας ὑποθημοσύναις
Μιχαὴλ βεστάρχου τοῦ Δοκειανοῦ, ἦν ἐπιτηρῶν τὴν τῶν
Σκυθῶν ἔφοδον. δι' ὀλίγου δὲ ἐπελθόντες ἐκεῖνοι ἅπαν τὸ κατὰ
πρόσωπον πεδίον ἐπλήρωσαν, καὶ εἰς τὴν τῶν Ῥωμαίων παρεμ-
βολὴν ἐπορεύοντο, πλῆθος ὄντες ὡς ἀληθῶς δυσαρίθμητον.
εἴπερ οὖν προσέσγον τότε τῇ τοῦ μαγίστρου τοῦ Ἀρριανίτου
βουλῇ καὶ περιεφύλαξαν ἔνδον ἑαυτοὺς οἱ Ῥωμαῖοι κατ' ἐκείνην
τὴν ὥραν, εἶτ' ἐπανιοῦσι τοῖς Σκύθαις ἐκ ποδὸς συνεδίωκον
ἤδη καμοῦσι καὶ κεκμηκόσι τῇ στάσει καὶ τοῖς περιδρόμοις
τῆς διώξεως ἐπὶ πολὺ γενομένης συχνοὶ τῶν Σκυθῶν ἔπεσον.

εἶτα καὶ λόχοι τούτων ἀθρόον τοῖς ἐπὶ τῆς οὐραγίας ἐπιχυ-
θέντες καὶ αὐτοὶ τῇ φορᾷ τῶν ἐλαυνόντων ἡττήθησαν· καὶ
πάντες ὁμοῦ συνεδιώχθησαν ἄχρι τοῦ Ῥεντακίου βουνοῦ.
καὶ εἰ μὴ τοῖς δρυμοῖς καὶ ταῖς νάπαις κατέφυγον, κἂν
ἔκειντο πάντες τῆς Ῥωμαϊκῆς μαχαίρας γενόμενοι παρα-
νάλωμα.
Τοῦτον δὲ τὸν τρόπον προτερησάντων τῶν Ῥωμαίων,
μετὰ χρόνον τινὰ φήμη τις ἐπιτρέχει τοὺς Σκύθας λέγουσα
μετὰ δυνάμεως ἱκανῆς παρεμβαλεῖν εἰς τὸν Τοπλιτζόν· τό-
πος δὲ οὗτος οὐ μικρὸν ἄποθεν τῆς Ἀδριανουπόλεως κείμε-
νος. συναγαγὼν οὖν ἅπαν τὸ στρατιωτικὸν ὁ δηλωθεὶς στρα-
τηγός, τῶν σημείων ἀρθέντων χωρεῖ πρὸς τὴν ἄμυναν. καὶ
περιτυχὼν κατεστρατοπεδευμένοις αὐτοῖς μάχῃ καὶ τούτων
ἐκράτησε, καὶ τὸν ὅμοιον τρόπον αὐτοὺς διαθεὶς τούς τε πε-
σόντας ἐσκύλευσε καὶ μετ' ἐπινικίων εἰς τὴν σφετέραν ἐγκα-
τεσήκωσε. πολλοῖς δὲ τοιούτοις ἀγωνίσμασι ἐντὸς τῆς σιδη-
ρᾶς ὑπέρτερος τῶν ἐναντίων ἀποδειχθείς, πᾶσαν τὴν ἐκεῖσε
γῆν τῆς βαρβαρικῆς ἐφόδου βεβαίως ἐκάθηρεν.
Ἐπαρθεὶς οὖν ὁ βασιλεὺς τοῖς ἐντεῦθεν ἀγωνίσμασί τε
καὶ προτερήμασι, δόγμα ἴει πανστρατιᾷ τοῦτον εἰς τὴν τῶν
104
ὄνομα (Κομνηνὸς αὐτῷ τὸ ἐπώνυμον), ὑβρισθεὶς παροράσει

καὶ προπηλακισθεὶς ὠθισμοῖς μεστὸς ἀνίας ἐφάνη, καὶ τὴν
συμφορὰν κοινοποιεῖταί τισι τῶν στρατιωτῶν. προεξοιδούμε-
νοι δὲ καὶ οὗτοι τῇ τῶν γινομένων ἀνωμαλίᾳ, καὶ λύπῃ συγ-
κατεχόμενοι, παρορμῶσιν εἰς τὴν ἀποστασίαν αὐτόν. καὶ
κατὰ μικρὸν συμβούλους ἱκανοὺς προσλαμβάνοντες, καὶ τὴν
τοιαύτην μελέτην πρὸς καιρὸν ὠδινήσαντες, μετὰ τὸ τῆς βα-
σιλίδος ἀπᾶραι, μικρὸν ὅσον διαλιπόντες ἐκρήσσουσι τὴν ὠδῖνα
καὶ τοῦ κρατοῦντος μυκτῆρα καταχεάμενοι ἐπαίρουσιν εἰς
ὕψος καὶ προῦπτον τὸ μελετώμενον. πρὸ δὲ τούτων τῶν
ἀρχισυμβούλων εἷς, Βρυέννυος τοὔνομα, Ἀδριανουπολίτης,
στρατηγὸς τῶν Καππαδοκῶν καθιστάμενος, καταδυναστεύσας
ἢ μᾶλλον εἰπεῖν ἀπατήσας τὸν ἐκ βασιλέως ἀποσταλέντα πρὸς
διανέμησιν τῶν στρατιωτικῶν ὀψωνίων, ἐχειρώσατο τοῦτον
καὶ δεσμοῖς καθυπέβαλε. διαναστάντων δὲ εἰς ἐκδίκησιν ἑτέ-
ρων στρατιωτῶν τῶν τε δεσμῶν ἀνείθη οὗτος, καὶ τὸν δε-
δεσμηκότα κατεργασάμενος τῶν ὀφθαλμῶν ἀπεστέρησε. φό-
βος οὖν κατασχὼν τοὺς τῆς αὐτῆς τῷ πηρωθέντι κεκοινωνηκό-
τας μελέτης ἠνάγκασεν ἁρπάσαι τὰ ὅπλα καὶ προκινδυνεῦσαι
ταχέως, καὶ μὴ σποράδας ληφθῆναι καὶ παθεῖν τὰ ἀνήκεστα.
γενομένης τοίνυν τῆς συγκινήσεως περὶ τὰς ἐαρινὰς τροπὰς
ὁ βασιλεύς, ἀλλὰ τῷ θυμῷ τὸ πλεῖον ἀπονείμας τοῦ πράγ-

ματος, ἔλαθε μεγίστης ἰσχύος καὶ εὐπραγίας ἀποστερήσας τὴν
Ῥωμαίων ἀρχήν, ὡς καὶ μετὰ ταῦτα τὰ πράγματα παρε-
στήσαντο. παραδοὺς αὐτὸν τοῖς βασανισταῖς, ξεσμοῖς ἀνη-
κέστοις διὰ βουνεύρων, ὥς τινα δοῦλον δραπέτην, αὐτὸν κα-
θυπέβαλε, καὶ εἰς ἕνα τῶν πύργων κατακλείσας, ζοφώδη καὶ
ἀφιλάνθρωπον, ἀτημέλητον εἶχε καὶ σχοίνοις σιδηροῖς δέσμιον.
Ἔφθη οὖν ὁ Νέστωρ τὴν μελετωμένην ἐκπληρώσας
βουλήν, καὶ μετὰ τῶν Πατζινάκων εἰς τὴν Μακεδονικὴν ἐμ-
βαλών, καὶ ταύτην κακῶς ἄγαν καὶ ἀπηνῶς διαθείς· οὐδὲ
γὰρ εἰς πόλεμον ἀντεπεξελθεῖν αὐτῷ οἱ ἐν Ἀδριανουπόλει
συλλεγέντες στρατιῶται ἐτόλμησαν. οὕτως Θρᾷκάς τε ...
καὶ μετὰ πλήθους ἀξιολόγου τῆς Βύζαντος ἐγγὺς ἐστρατοπε-
105
δεύσαντο. τὸ δ' ἄλλο πλῆθος ἐπαφῆκε τὰς λοιπὰς πόλεις

καὶ χώρας ἀποκείρειν τε καὶ δῃοῦν. θέρους δὲ ὥρας ἐνιστα-
μένης καὶ τῶν καρπῶν ἠρτημένων, οὐ μικρά τις τῶν ἀναγ-
καίων σπάνις κατεῖχε τὴν βασιλεύουσαν καὶ τὰς λοιπὰς ἑσπε-
ρίας πόλεις, ὡς καὶ αὐτοῖς τοῖς κτήνεσι τὰς τροφὰς ἐπιλεί-
πειν, καὶ πανταχόθεν ἐπιστυγνάζειν τοῖς ὅλοις τὸ ἄπορον·
οὔτε γὰρ ἀξιόλογος στρατιὰ τῇ βασιλίδι παρῆν, τοὺς πολε-
μίους δυναμένη ἀπώσασθαι, οὔτ' ἄλλη τις μηχανὴ εὐέλπιδας
καὶ τοῖς ἄλλοις Πατζινάκοις συμμίξας, οἳ τὴν χώραν πᾶσαν

κατέτρεχον καὶ κατεληίζοντο, οὕτως εἰς τὰ περὶ τὸν Ἴστρον
χωρία καὶ τὰς ἐπαύλεις ἀνέδραμε, πολλὴν ἐπαγόμενος λείαν
ἀνθρώπων τε καὶ κτηνῶν καὶ τῆς ἄλλης ἀποσκευῆς. ἐκείνου
δὲ ταχέως ἀναχωρήσαντος ἀνακωχὴν τὰ πράγματα ἔλαβον,
καὶ τῶν γεωργημάτων καὶ τῶν ἄλλων χορτασμάτων ἀδεῶς
ἐποίουν οἱ πρὸς ταῦτα τεταγμένοι τὴν εἴσοδον, καὶ τὴν ἀπαλ-
λαγὴν οἱ πλεῖστοι θαυμασίως ἑώρταζον, τῷ θεῷ καὶ τῇ τού-
του πανυπερτίμῳ μητρὶ τὰ χαριστήρια νέμοντες.
Μοῖρα δέ τις τῶν ἑσπερίων στρατευμάτων ἐξ Ἀδρια-
νουπόλεως ἄρασα τῷ βασιλεῖ προσελήλυθεν, εἰπεῖν τε καὶ
ἀκοῦσαι παρ' αὐτοῦ σπεύδουσα τὴν τῶν ἐπιζητουμένων αὐ-
τοῖς ἀπόκρισιν· ἐπενεκάλουν γὰρ στέρησιν τῶν στρατιωτι-
κῶν ὀψωνίων καὶ κακοπαθείας τινὰς ἐξ ἀπρονοησίας τῶν
κρατούντων καὶ ἀπληστίας. οἱ δὲ περὶ τὸν βασιλέα ἀδίκως
αὐτοὺς μετελθόντες στρατιωτικόν τι πλῆθος εἰς ἐνέδραν αὐτῶν
προητοίμασαν, καὶ ὅτε τούτους ἔγνων τῶν ἵππων καταβάντας
ἐπὶ τῷ ποιῆσαι τὴν ἔγκλησιν, κατ' αὐτῶν ἀφῆκαν τοὺς ἐφεδρεύ-
οντας· καὶ οἳ περιχυθέντες τοὺς ὁμοφύλους σφοδρῶς καὶ πο-
λεμίως κατῄκιζον, οἳ μὲν ῥάβδοις σιδηραῖς αὐτοὺς κατατείνον-
τες, οἳ δὲ ξίφεσι τελείοις ἀναιροῦντές τινας, οἳ δὲ τὰς σκηνὰς
καὶ χαρὰν ἀνεκλάλητον, τοῖς δὲ κατ' αὐτοῦ μελετῶσι καὶ ἀν-

τιταττομένοις αὐτῷ φλόγα τῷ ὄντι πυρὸς κατατήκουσαν τού-
τους καὶ κατακαίουσαν. καί γε τῆς συμβολικῆς προρρήσεως
οὐ διήμαρτον· δηλώσει δὲ προϊὼν ὁ λόγος.
106
Τοῦ δὲ ὀκτωβρίου μηνὸς παρεληλυθότος ἀποστατική τις

κακόνοια τὴν ἑσπέραν αἰφνιδίως περιεδόνησεν. εἰς γὰρ Ἐπί-
δαμνον, τὸ νῦν κεκλημένον Δυρράχιον, τὴν δουκικὴν ἔχων
ἀρχὴν Νικηφόρος πρόεδρος ὁ Βρυέννιος, καὶ ταύτης παρα-
λυθείς, βασιλέως ἑαυτῷ περιέθηκεν ὄνομα, καὶ τοῖς ἐκεῖσε
στρατιώταις καὶ ὀπαδοῖς καὶ συστρατιώταις χρησάμενος ἔξει-
σιν ἐκεῖθεν πρὸς Ἀδριανούπολιν. ὁ τούτου αὐτάδελφος, Ἰω-
άννης ὀνομαζόμενος, τινὰς τῶν ἑσπερίων δυνάμεων εἰς τὴν
ἰδίαν ἐπιβουλὴν καταρτίσας, μεθ' ὧν ἦσαν Βαράγγων καὶ
Φράγγων πλήθη πολλά, τῷ αὐταδέλφῳ συνθέσθαι παρέπεισε,
σὺν αὐτοῖς δὲ καὶ τὸν κατεπάνω τῆς αὐτῆς πόλεως, συγγενέα
τούτου καὶ συμφυλέτην ὑπάρχοντα. καὶ πρὸ τοῦ καταλαβεῖν
εἰς Ἀδριανούπολιν τὴν εὐφημίαν αὐτῷ καὶ τὴν βασιλείαν
προδιεγράψαντο, ἀνοήτως πάντως καὶ πάσης ἀσφαλοῦς πα-
ρατηρήσεως ἄνευθεν. ἢ γὰρ ἄν, εἰ μὴ καὶ οἱ κρατοῦντες ἐν
Βυζαντίῳ ἀνοητότεροι ὑπῆρχον, ταχέως ἂν παρελύθη καὶ κα-
τεπολεμήθη τὰ τῆς τοιαύτης ἐπιβουλῆς.
δαμνον, τὸ νῦν κεκλημένον Δυρράχιον, τὴν δουκικὴν ἔχων

ἀρχὴν Νικηφόρος πρόεδρος ὁ Βρυέννιος, καὶ ταύτης παρα-
ἰδίαν ἐπιβουλὴν καταρτίσας, μεθ' ὧν ἦσαν Βαράγγων καὶ
Φράγγων πλήθη πολλά, τῷ αὐταδέλφῳ συνθέσθαι παρέπεισε,
σὺν αὐτοῖς δὲ καὶ τὸν κατεπάνω τῆς αὐτῆς πόλεως, συγγενέα
τούτου καὶ συμφυλέτην ὑπάρχοντα. καὶ πρὸ τοῦ καταλαβεῖν
τεπολεμήθη τὰ τῆς τοιαύτης ἐπιβουλῆς. αἱ γὰρ ἄλλαι Θρα-
κῷαι πόλεις καὶ Μακεδονικαὶ πλὴν τινῶν συνετήρουν ἔτι τοῦ
πάθους αὑτὰς ἔξω, καὶ παρὰ βασιλέως ἐπαγγελίας ἐγγράφους
καὶ παραγγελίας προσέμενον ἐπὶ καταστροφῇ τῶν ἀποστατῶν,
διὰ τὸ καὶ τὸν Βρυέννιον ἔτι μακρόθεν καθεστάναι τῆς τοῦ
Ἀδριανοῦ. ἦν δὲ τῷ βασιλεῖ καὶ στρατὸς ἰδιαίτατος, ἀπὸ
συγκλύδων ἀνδρῶν ἀθροισθείς, καὶ τῇ γυμνασίᾳ προσλαβὼν
107

τεπολεμήθη τὰ τῆς τοιαύτης ἐπιβουλῆς. αἱ γὰρ ἄλλαι Θρα-
κῷαι πόλεις καὶ Μακεδονικαὶ πλὴν τινῶν συνετήρουν ἔτι τοῦ
πάθους αὑτὰς ἔξω, καὶ παρὰ βασιλέως ἐπαγγελίας ἐγγράφους
καὶ παραγγελίας προσέμενον ἐπὶ καταστροφῇ τῶν ἀποστατῶν,
διὰ τὸ καὶ τὸν Βρυέννιον ἔτι μακρόθεν καθεστάναι τῆς τοῦ
Ἀδριανοῦ. ἦν δὲ τῷ βασιλεῖ καὶ στρατὸς ἰδιαίτατος, ἀπὸ
τὸ εὐδόκιμον, οὓς καὶ ἀθανάτους ὁ βασιλεὺς οὗτος ὠνόμασε.
καὶ διὰ πάντων εὐχερῶς εἶχεν ἐπιθέσθαι τοῖς γε ἐν τῇ
Ἀδριανουπόλει χωρὶς τοῦ προσδοκωμένου ἡγεμόνος καθυλακ-
τοῦσι, καὶ ἢ τρέψασθαι τούτους καὶ εἰς ἀσφάλειαν ἑαυτῷ
περιστῆσαι τὰ πράγματα, ἢ τάς γε λοιπὰς πόλεις εἰς τὴν ἑαυ-
τοῦ κατοχυρώσασθαι πίστιν, καὶ ἀντίξουν ἔχειν ἐν τῇ ἑσπέρᾳ
κατὰ τῶν ἐναντίων βοήθημα. ὃ δὲ ἀνοίᾳ καὶ ἀμελείᾳ καὶ
τὸ κατασκευαζόμενον διὰ πολλῶν ἡμερῶν ἐγγύθεν αὐτοῦ ἠγ-
νόησεν ἀπειροκάλως σκαιώρημα (τριῶν γὰρ ἡμερῶν οὐ πόρρω
τῆς πόλεως ἡ Ἀδριανούπολις ἀπέχει διάστημα), καὶ μετὰ τὸ
γνῶναι ἀναπεπταμένως καὶ μετ' εὐθείας διατεθεὶς τοὺς ἐναν-
τίους ἰσχυροὺς ἀπειργάσατο, ὡς εἶναι τὰ πλείω τῶν τοὺς
ἐχθροὺς ἐπαιρόντων καὶ μεγαλυνόντων εἰς ὕψος ἐξ ἀμελείας

Ἀδριανουπόλει χωρὶς τοῦ προσδοκωμένου ἡγεμόνος καθυλακ-
τοῦ κατοχυρώσασθαι πίστιν, καὶ ἀντίξουν ἔχειν ἐν τῇ ἑσπέρᾳ
κατὰ τῶν ἐναντίων βοήθημα. ὃ δὲ ἀνοίᾳ καὶ ἀμελείᾳ καὶ
τὸ κατασκευαζόμενον διὰ πολλῶν ἡμερῶν ἐγγύθεν αὐτοῦ ἠγ-
γνῶναι ἀναπεπταμένως καὶ μετ' εὐθείας διατεθεὶς τοὺς ἐναν-
τίους ἰσχυροὺς ἀπειργάσατο, ὡς εἶναι τὰ πλείω τῶν τοὺς
108

καὶ ὑστερήσεως τῶν ἀντιτεταγμένων αὐτοῖς, καθὰ προδιεί-
ληπται. εἰ δὲ δεῖ τἀληθὲς εἰπεῖν, δι' ἑτέρων καμάτων καὶ
ἀντιπαρατάξεων ἑτέρων τὴν βασιλείαν ὁ παντέφορος ὀφθαλμὸς
ἀξίῳ ταύτης ἐπραγματεύετο.
Ἔγωγε οὖν ἐν τῇ Ῥαιδεστῷ τηνικαῦτα παρατυχών, ἐπὶ
σκέψιν ἐκεῖσε καταλαβὼν τῶν κτημάτων μου, τὰς μὲν γινο-
μένας φήμας ἀκοῇ παρελάμβανον,

καὶ ὑστερήσεως τῶν ἀντιτεταγμένων αὐτοῖς, καθὰ προδιεί-
ληπται. εἰ δὲ δεῖ τἀληθὲς εἰπεῖν, δι' ἑτέρων καμάτων καὶ
ἀντιπαρατάξεων ἑτέρων τὴν βασιλείαν ὁ παντέφορος ὀφθαλμὸς
ἀξίῳ ταύτης ἐπραγματεύετο.
Ἔγωγε οὖν ἐν τῇ Ῥαιδεστῷ τηνικαῦτα παρατυχών, ἐπὶ
σκέψιν ἐκεῖσε καταλαβὼν τῶν κτημάτων μου, τὰς μὲν γινο-
μένας φήμας ἀκοῇ παρελάμβανον, ἠπίστουν δὲ τοῖς λεγομέ-
νοις, ὅτι διὰ πολλῶν ἡμερῶν ἐφημίζοντο, συμβάλλων καθ'
ἑαυτὸν ὅτι, ἐπείπερ ἡ Ῥαιδεστὸς τοσοῦτον ἀπέχει διάστημα
τῆς Ἀδριανουπόλεως ὅσον ταύτης ἡ μεγαλόπολις, πάντως ἂν,
εἰ ἀληθὲς ἐτύγχανε τὸ θρυλλούμενον, ἐμεμαθήκει ἂν ὁ βασι-
λεὺς τοῦτο καὶ ταχέως ἐποιήσατο τὴν διόρθωσιν, πανταχοῦ
γραμμάτων βασιλικῶν ἐπιφοιτώντων ταῖς πόλεσι. καὶ κατὰ
τοῦτο ἔμενον ἀτρεμής, εἶτα καὶ θαρρῶν τῇ πίστει τῶν ἐν τῇ
Ῥαιδεστῷ πολιτῶν ὡς φυλαττούσῃ τοῖς βασιλεῦσι τὰ τῆς
εὐγνωμοσύνης ἐνέχυρα. ἔλαθον δὲ περιπεσὼν ἀπροόπτως
διὰ τῶν εἰκότων συλλογισμῶν, μικροῦ δεῖν, μεγίστῳ τινὶ πα-
ραπτώματι. γυνὴ γάρ τις ἐν τῇ Ῥαιδεστῷ τὰ πρῶτα φέρειν
κατὰ πάντων σπουδάζουσα, συγγένειαν ἐκ τοῦ ἀνδρὸς πρὸς
τὸν Βρυέννιον τοῦτον συνάπτουσα, λαθραίως πολλοὺς
πόλεσι καὶ μηδένα κυδοιμὸν ὑποπτεύοντας. σπουδαίως οὖν

εἰσελθὼν εἰς τὴν βασιλεύουσαν, πρὸ τοῦ τὴν ἰδίαν οἰκίαν
καταλαβεῖν παρῆλθον εἰς τὰ βασίλεια, καὶ τῷ λογοθέτῃ Νι-
κηφόρῳ πρὸς λόγους ἐλθὼν πάντα τὰ συνενεχθέντα προσήγ-
γειλα, καὶ τὸ ποιητέον αὐτῷ συνεβούλευσα, καὶ ὡς ὅτι τάχι-
στα χρὴ τήν τε Ῥαιδεστὸν χρυσοβούλλῳ λόγῳ κατακοιμίσαι
καὶ φιλανθρώποις δεξιώσεσιν οἰκειώσασθαι, καὶ τὰς ἄλλας
109
πόλεις ὡσαύτως, καὶ τὸ στρατιωτικὸν ἐς ταὐτὸν συναθροῖσαι,

καὶ παραλῦσαι τὴν τῶν πλείστων πρὸς τὸν ἀποστάτην συνά-
θροισιν· ἀπῆν γὰρ ἔτι τῆς Ἀδριανουπόλεως οὐ μικρὸν ἄπο-
θεν, ὅτε καὶ τῷ Βασιλάκῃ, τῷ ἀποσταλέντι μετ' αὐτὸν δουκὶ
Δυρραχίου, παρατυχὼν ἐντὸς τοῦ ἄστεος τῆς Θεσσαλονίκης
περὶ τῆς ἀρχῆς ἠμφισβήτησε· καὶ εἴπερ δεξιῶς τοῖς πράγ-
μασιν ὁ Βασιλάκιος τῷ τότε ἐχρήσατο, κατεπολέμησεν ἂν τοῦ-
τον ἐν ἀρχῇ τῆς ἀποστάσεως σαλεύοντα. ὁ δὲ λογοθέτης ἐν
μειδιάματι ποιούμενος τὰ παρ' ἐμοῦ τούτῳ μετὰ σπουδῆς
εἰσηγούμενα, μετεωρισμοῖς τισὶ καὶ ἀναβολαῖς τὰ μηδὲ μι-
κρᾶς ὑπερθέσεως δεόμενα παραδέδωκεν, ἕως τοῦ πάθους
φλεγμαίνοντος τὴν ἰατρείαν ἐπεχείρησε μέν, ἔγνω δὲ μά-
την παρακινῶν τὰ ἀκίνητα. καὶ τότε πάλιν ᾐσθόμην ὡς καλῷ
Καταλαβὼν οὖν εἰς Τραϊανούπολιν ὁ Βρυέννιος συνην-

τήθη παρὰ τοῦ ἀδελφοῦ καὶ τῶν συναραμένων αὐτῷ Φράγ-
γων καὶ Μακεδονικῶν παρατάξεων. παρήχθησαν δ' αὐτῷ καὶ
τὰ τῆς βασιλείας παράσημα, οἵ τε ἵπποι μετὰ τῶν δίφρων
καὶ τὰ ἐρυθρὰ καὶ βασίλεια πέδιλα. καὶ κατασφαλισάμενος
πάντας ὅρκοις καὶ συνθήκαις συχναῖς, μὴ ἂν ἀθετῆσαι τοῦ-
τον ἄχρι καὶ τελευταίας πνοῆς, οὕτω τὴν ἁλουργίδα μετ'
εὐφημίας καὶ δορυφορίας ἀπειλήφει πολλῆς, καὶ τοὺς πόδας
τοῖς ἐρυθροῖς μεταμείψας πεδίλοις καὶ εἰς αὐτοβαφὲς ἐπανα-
βὰς ὄχημα μετὰ πολλῆς ἀγερωχίας καὶ φρονηματισμοῦ καὶ
τῆς τοῦ στρατοῦ βοῆς καὶ ἠχῆς εἰς Ἀδριανούπολιν ᾤχετο,
ἄρτι τοῦ νοεμβρίου μηνὸς ἐπιστάντος, ὅτε κατηφὴς ὁ ἀὴρ
ἐκ τῆς τοῦ μεγάλου φωστῆρος ὑποχωρήσεως, πρὸς τὸ ταυρι-
κὸν ζώδιον ἀπιόντος, καὶ στυγνὸς καταφαίνεται. αἰχμάλωτος
δὲ τηνικαῦτα ληφθεὶς ὁ πρόεδρος Κωνσταντῖνος ὁ Θεοδωρο-
κάνος, ἀνὴρ ἔνδοξος καὶ γένους ἐπισημότητι καὶ βίου λαμ-
πρότητι καταφανὴς καταγινωσκόμενος, οὐ καλῶς μὲν οὐδὲ δι-
καίως παρ' αὐτοῦ προσεδέχθη καὶ ὡς εἷς τῶν ἀγενῶν παρω-
ράθη, οὐ μὴν δὲ σωματικὴν τιμωρίαν ὑπέστη, καίτοι γε ταύ-
την ὑποπτεύων διὰ προηγησαμένας ἔχθρας καὶ μάχας κεφα-
λικάς. φυγαδευθεὶς δὲ πρός τινα τῶν Μακεδονικῶν πόλεων
δὲ τηνικαῦτα ληφθεὶς ὁ πρόεδρος Κωνσταντῖνος ὁ Θεοδωρο-

110
κάνος, ἀνὴρ ἔνδοξος καὶ γένους ἐπισημότητι καὶ βίου λαμ-

πρότητι καταφανὴς καταγινωσκόμενος, οὐ καλῶς μὲν οὐδὲ δι-
καίως παρ' αὐτοῦ προσεδέχθη καὶ ὡς εἷς τῶν ἀγενῶν παρω-
ράθη, οὐ μὴν δὲ σωματικὴν τιμωρίαν ὑπέστη, καίτοι γε ταύ-
την ὑποπτεύων διὰ προηγησαμένας ἔχθρας καὶ μάχας κεφα-
λικάς. φυγαδευθεὶς δὲ πρός τινα τῶν Μακεδονικῶν πόλεων
μετ' οὐ πολὺ τῷ χρεὼν ἐλειτούργησεν· εἴτε φυσικῷ θανάτῳ
εἴτ' ἐξ ἐπιβουλῆς κερασθέντος, οὐδεὶς ἀκριβῶς ἐπίσταται.
Ἐν δὲ τῷ μέλλειν εἰσελάσαι τὸν Βρυέννιον εἰς Ἀδρια-
νούπολιν πᾶσα σχεδὸν ἡ πόλις τὴν προεκκειμένην περίχωρον
κατελάμβανε, καὶ ἦν τὸ πλῆθος ἀγεληδὸν διακεχυμένον εἰς τὸ
πεδίον, τὴν πρόοδον αὐτοῦ ἐκδεχόμενον. ὡς δ' ἀνεφάνησαν
τὰ σημεῖα καὶ προσεχώρουν αἱ παρατάξεις αὐτοῦ, βαρεῖαν
ἀπαγγέλλουσαι τὴν αὐτοῦ ἐπιφοίτησιν, καὶ τὰ κέρατα παντα-
χόθεν φοβερόν τι καὶ καταπληκτικὸν ἐπεσήμαινον, κἀκεῖνος
ἐν παρασήμοις παρὰ πλείστων δορυφορούμενος κατελάμβανε,
διατάξαντες δὲ ἑαυτοὺς στοιχηδὸν οἱ πρὸς θέαν ἐξιόντες πο-
λῖται, οἵ τε στρατιῶται τὰς ἀσπίδας προτείνοντες καὶ τὰς
αἰχμὰς τῶν ὅπλων ἐπισυναίροντες, ἠχή τε τῶν βυκίνων καὶ
τῶν σαλπίγγων ἐγίνετο καὶ τὸ τῆς εὐφημίας ἤρθη παρὰ πάν
των περίοπτον, ἔδοξαν οἱ πλείους τὴν παρουσίαν αὐτοῦ βα-

σιλέως μεγίστου καὶ δυνατωτάτου καθίστασθαι· κἀκεῖνος
ὑπεράνω παντὸς λόγου ἑαυτὸν λογισάμενος, μεστὸς ἐλπίδων
καὶ αὐχήματος εἰς τὴν ἐνεγκαμένην αὐτὸν εἰσελήλυθε πόλιν.
ἦσαν δὲ ταῦτα, ὡς ὕστερον τὸ πρᾶγμα τὸν ἔλεγχον δέδωκε,
πιθήκων ἢ γεράνων ὁρμήματα καὶ νεανιεύματα· ἔνθα γὰρ
θεὸς οὐ συνευδοκεῖ καὶ ψηφίζεται, καὶ πρᾶξις εὐθυτάτη καὶ
θεοφιλὴς διάνοια τὴν ἄνωθεν οὐκ ἐκκαλεῖται βοήθειαν, φροῦ-
δον ἅπαν καὶ ἀσθενὲς τὸ παρ' ἀνθρώπων γενόμενον.
Ἐν δὲ τῇ Ῥαιδεστῷ, πρὸ τοῦ τὸν Βρυέννιον καταλαβεῖν
εἰς Ἀδριανούπολιν, ἐπικρατησάσης τῆς Βατατζίνης (ἐδιχο-
νόουν γάρ τινες πρὸς τὴν αὐτοῦ ἐπιχείρησιν) ἀνηγορεύθη ὁ
Βρυέννιος. καὶ πρῶτον ἔργον τοῖς ἐγχωρίοις ἐγένετο τὸ κα-
θελεῖν καὶ καταβαλεῖν εἰς γῆν τὸ κοινὸν ἀτόπημα καὶ ἀδί-
κημα καὶ τοῦ ἀπὸ λογοθετῶν δύστηνον ἐπινόημα καὶ τῇ εὐ-
θηνίᾳ ἐπιβουλεῦον, τὸν καινουργηθέντα φημὶ ἐκτὸς τοῦ ἄστεος
φούνδακα· καὶ κατεπόθη μέχρις ἐδάφους διαρρυείς. τοῦ δὲ
κάστρου Πανίου ἔτι μὴ συναπαχθέντος αὐτοῖς ἐπεστράτευσαν
οἱ τῆς Ῥαιδεστοῦ κατ' αὐτοῦ· καὶ δι' ἡμερῶν τινῶν παρα-
111
στησάμενοι αὐτὸ τινὰς μὲν τῶν ἔνδον ἠμύναντο, τοὺς δὲ ἄλ-

λους ἐπὶ χώρας κατέλιπον, ἔκτοτε δὲ οὐ διέλιπον ἐκ τῆς ἀπο
ταμὸς χρυσῶν ἀνεξάντλητος. ἀληθινὴ γὰρ ἐστὶν ἄμπελος ὁ

τῆς ἀφθόνου μεταδόσεως κύριος, τοσοῦτον ἐπαυξανόμενος
ὅσον περιτέμνει τὸν πλοῦτον καὶ σκορπίζει δι' ἀγαθότητα.
Ἀλλὰ τὰ μὲν περὶ τοῦ σοφοῦ βασιλέως κατὰ καιρὸν
λελέξεται ὕστερον, ὅτε τοῦτον ἡ πόλις λαμπρὰ λαμπρῶς ὑπο-
δέξεται καὶ μυρίαις τιμήσει ταῖς εὐφημίαις καὶ πανηγύρε-
σιν· ἐν δὲ τοῖς ἑσπερίοις μέρεσι φεύγων μὲν ὁ τοῦ Βρυεν-
νίου αὐτάδελφος μετὰ τῶν ἀμφ' αὐτὸν τῇ Ῥαιδεστῷ προσε-
πέλασε, καὶ ταύτης ἐντὸς εἰσελήλυθεν, οἱ δὲ Πατζινάκοι τὴν
τῶν Μακεδόνων ἀποστασίαν ἰδίαν εὐπραγίαν καὶ εὔνοιαν λο-
γισάμενοι, μετὰ πλήθους οὐκ ἐλαχίστου τῇ Ἀδριανουπόλει
προσήγγισαν, καὶ ταύτην περικαθίσαντες τὸν παρὰ τῶν Μα-
κεδόνων προχειρισθέντα βασιλέα πατάξειν ἠπείλουν μετὰ τῶν
συναραμένων καὶ συνδραμόντων αὐτῷ. ἄλλους δέ τινας τα-
χυδρομεῖν ἠσκημένους κατὰ τῆς χώρας ἐξέπεμψαν, οἳ πᾶσαν
ὁμοῦ κατελωβήσαντο καὶ διήρπασαν, φόνον μὲν πολὺν τῶν ἐν
ἀγροῖς ποιησάμενοι, κτηνῶν δὲ ἀμυθήτων ἀγέλας ἐλάσαντες,
καὶ οὐδὲ ἓν εἶδος κακώσεως παραλιπόντες τοῖς κάμνουσιν. ὁ
δὲ Βρυέννιος ἐν πλήθει καὶ ἀγερωχίαις τὸ πρόσθεν καυχώ-
μενος, ἀγενὴς ἐφάνη πρὸς τοὺς βαρβάρους καὶ ἄτονος, καὶ τὸ
ὑποζυγίων αὐτῶν, ἠνάγκασε τοῖς βαρβάροις συνθέσθαι καὶ

πάντα πρᾶξαι τὰ παρ' αὐτῶν προσταττόμενα. συναθροίσας
οὖν χρυσίον ἁδρὸν ἐξ ἑαυτοῦ καὶ τῶν συναποστατησάντων
αὐτῷ, τοῖς Πατζινάκοις ἀντίλυτρον δέδωκεν οὐ μεῖον τῶν
εἴκοσι ταλάντων ἤτοι κεντηναρίων περιιστάμενον, σὺν αὐτῷ
δὲ καὶ ὑφασμάτων καὶ ἀργυρῶν σκευῶν οὐκ ἐλάχιστον χρῆμα.
καὶ τοῦτον τὸν τρόπον ἀπαναστῆναι τοὺς Πατζινάκους ἐκ τῆς
πολιορκίας διέθετο. μένων δὲ κατὰ χώραν ἠργυρολόγει τοὺς
πειθομένους αὐτῷ, πρὸς μὲν τοὺς ἐναντίους καὶ ἀλλοφύλους
οὐδὲν γενναῖον ἐπιδειξάμενος, ἀλλ' ὥσπερ τις πτὼξ ἐν ὕλῃ
οὕτως ἐν τοῖς τείχεσι τῆς Ἀδριανουπόλεως κρυπτόμενος, πρὸς
δὲ τοὺς ὁμοφύλους ἐπιγαυρούμενος ἀκρατῶς, καὶ πολυειδεῖς
ἀπαιτήσεις καὶ τιμωρίας κατασκεδάζων αὐτῶν, καὶ μᾶλλον
τοὺς ξένους ξεσμοῖς ὑποβάλλων, ἵν' ἐκ τῶν σωμάτων αὐτῶν
οὐχ αἱμάτων ἀλλὰ χρημάτων ἀνερευνήσῃ πηγάς.
112
Ὁ δὲ Βοτανειάτης οὐχ οὕτως, ἀλλὰ τοὺς εἰς αὐτὸν εἰς-

ρέοντας ξένους ἢ ἄλλοθέν ποθεν αὐτῷ παρεμπίπτοντας οὐ μό-
νον ἀτιμωρήτους καὶ ἀναφεῖς κατελίμπανεν, ἀλλὰ καὶ δώροις
ἐτίμα καὶ μεγίστοις περιλάμπροις τοῖς ἀξιώμασι, καὶ σιτήσεις
ἐχορήγει τὴν χρείαν ἐκ πολλοῦ τοῦ περιόντος νικώσας αὐ-
τῶν. ὅθεν καὶ ὁ δικάζων ἀδεκάστως θεὸς δεξιὰν τὴν
ἀποχαριζόμενος, καὶ τὸ τοῦ πρὶν βίου ἀβίωτον εὔδαιμον τού-

τοις καὶ μακάριον εἰς τὸ ἑξῆς ἐργαζόμενος.
Οὕτως οὖν εὐσεβείας καὶ θεοφιλίας ἔχοντος αὐτοῦ, καὶ
εὐψυχίας μεγίστης καὶ μεγαλουργίας ἀντεχομένου, ἔδει μὴ
ἐκ χειρὸς κυρίου πολλαπλασίας τὰς ἀντιδόσεις λαβεῖν, καὶ
μέχρι πολλοῦ τοὺς τυράννους καὶ τυραννόφρονας καὶ ἀλά-
στορας ἀντερίζειν αὐτῷ καὶ τῆς βασιλείας ἀμφισβητεῖν, καί
που τοῦτο θεοῦ ἦν τοῦ δικαίᾳ ψήφῳ τὸ πᾶν διιθύνοντος καὶ
τῷ τοῦ ἐλέου μέτρῳ ἀντιμετροῦντος τὸν ἔλεον. οὐκ οὖν οὐδ'
ἡ θεία ψῆφος τὴν ἀπόφασιν ἀνεβάλετο, καὶ τὸν Βρυέννιον
βασιλειῶντα κατὰ τὴν Μακεδονικὴν ἐν Ἀδριανουπόλει, καὶ
τὴν Βριαρέως ἰσχὺν ἀγερωχοῦντα καὶ ἐγκαυχώμενον, καὶ τῷ
βασιλεῖ τὰ δευτερεῖα φέρειν καὶ ὑπείκειν μὴ ἀνεχόμενον, ὑπὸ
χεῖρα τούτου πολέμῳ κραταιοτέρῳ πεποίηκεν, οὐδὲν τοῦ βα-
σιλέως πρότερον δεινὸν κατ' αὐτοῦ μελετήσαντος καὶ τῆς τοῦ
εὖ ζῆν ἐκείνῳ ἀφορμῆς καὶ σωτηρίας φθονήσαντος, ἀλλὰ
προκαταλαβόντος τὴν ἐκείνου θηριωδίαν φιλανθρωπίᾳ, καὶ
πρέσβεις ἐκπέμψαντος τὴν εἰρήνην διακηρυκευομένους αὐτῷ,
καὶ ἀντάλλαγμα ταύτης τὴν Καίσαρος τύχην προφέροντας,
ἵνα μὴ τὸ σχῆμα τῶν πεδίλων καὶ τῆς ἄλλης περιβολῆς
ἐναλλαγήν τινα δέξηται. ἐπεκύρου δὲ τούτου καὶ τὰς τιμὰς
νεστάτου βασιλέως καὶ γενναιοτάτου ᾑρεῖτο καὶ διεσπούδαζεν,

ὅπλα καὶ μάχας εὐτρεπίζων, καὶ τοῖς πολίταις χαλεπὰς ἀπο-
ταμιευόμενος ἀμοιβάς, καὶ ἅπαν ἀνατρέψαι τὸ Ῥωμαϊκὸν βαρ-
βαρικῶς λογιζόμενος. διὸ καὶ πάλιν ὁ γαληνότατος βασιλεύς,
καὶ ὄντως μαθητὴς τοῦ τὴν εἰρήνην βραβεύοντος βασιλέως
καὶ βασιλεῦσι τὸ κράτος παρέχοντος, δευτέραν πρεσβείαν ἐξέ-
πεμψε, παραινῶν αὐτῷ τὸ συμφέρον φρονῆσαι καὶ μὴ ἐξ
113
ἀπονοίας σφαλῆναι περὶ τὰ καιριώτατα. ἦν δὲ ὁ Βρυέννιος

ἐκεῖνος ὁ φυσῶν τὰ μεγάλαυχα καὶ κινῆσαι τὴν γῆν καὶ τὴν
θάλασσαν ἀπειλῶν. ἀμέλει τοι καὶ καταστρατηγηθεὶς τῷ
θυμῷ τῆς Ἀδριανουπόλεως ἔξεισι σὺν πολλῇ τῇ βοῇ καὶ ἐξάλ-
ματι, καὶ τὰς δυνάμεις ἐκτάξας κατὰ τοῦ βασιλέως θυμομα-
χῶν ἐπορεύετο. ἀκούσας δὲ περὶ τούτων ὁ βασιλεὺς τῆς
ἀβουλίας αὐτὸν ἐταλάνιζε καὶ τοῦ πάθους ᾤκτειρε, καὶ ὡς
μεμηνότι καὶ κορυβαντιῶντι σαφῶς φάρμακον ἐπῆγε τῆς νό-
σου ἀλεξητήριον. τί δὲ τοῦτο ἦν; τρίτη πρεσβεία τὴν ὁρμὴν
τοῦ πολέμου ἀπείργουσα. πέπομφε γὰρ ἕνα τῶν πιστοτάτων
αὐτῷ, καὶ εἰπεῖν καὶ ἀκοῦσαι πεπαιδευμένον, καὶ πεῖραν ἐν
τοῖς τοιούτοις ἐκ πλείονος ἔχοντα, Ῥωμανὸν πρωτοπρόεδρον
καὶ μέγαν ἑταιρειάρχην. ὃς καὶ ἀφικνούμενος πρὸς τὸν τύ-
ραννον οὐκ εὐθὺς ἐδέχθη ὡς ἐκ βασιλέως ἀποστελλόμενος καὶ
οίμιον ἐσχηκὼς τῆς αὐτοῦ τελευτῆς. τῆς γὰρ ἐκείνου ὑπη-

ρεσίας ἐτύγχανε, καὶ διὰ τοῦτο δήπου λόγος ἐκράτησεν ὡς
ἐκ μέσου τοῦτον πεποίηκεν ὁ θεὸς οἷα τὰς βασιλικὰς δωρεὰς
καὶ εὐεργεσίας διακωλύοντα.
Ἐν ὅσῳ δὲ ταῦτα ἐπράττετο καὶ γαλήνη τις σταθηρὰ
ἐκ τῶν τυράννων ὑπεσημαίνετο, ἕτερόν τι σκῶλον ἢ ζιζάνιον
διαφθεῖραι τὸν σῖτον φιλονεικοῦν ἐκ τῆς Ἐπιδάμνου πόλεως
ἀνεφύη καὶ διετάννυτο. ὁ γὰρ ἐκεῖσε ὑπὸ τοῦ προβεβασι-
λευκότος ἀποσταλεὶς δούξ, ὁ πρωτοπρόεδρος Βασιλάκης, μετὰ
τὸ φθάσαι παρελθεῖν τὸν Βρυέννιον καὶ ἀπελθεῖν εἰς Ἀδρια-
νούπολιν καταλαβὼν τὸ Δυρράχιον, στρατιὰν ἐκ πασῶν τῶν
ἐπικειμένων ἐκεῖσε χωρῶν συνελέγετο, καὶ Φράγγους μετα-
πεμψάμενος ἐξ Ἰταλίας φιλοτίμοις δεξιώσεσι τῆς ἑαυτοῦ με-
ρίδος καὶ συμμορίας ἐτίθετο δεξιῶς. ἤθροιζε γὰρ χρυσίον
ἐκ πάσης αἰτίας καὶ τρόπου παρὰ τῶν πειθομένων καὶ κατα-
δυναστευομένων αὐτῷ, καὶ κατάλογον θέμενος πρόφασιν ἐποι-
εῖτο τῆς τοιαύτης ὁπλίσεως τὴν κατὰ τοῦ Βρυεννίου ὡς ἀπο-
στάτου ἐπίθεσιν. ἐπὰν δ' ἔγνω πολύ τι στρατόπεδον συνα-
γηοχὼς καὶ ἀξιόμαχον δύναμιν (εἶχε γὰρ καὶ Ῥωμαίων πολ-
λῶν στρατιωτικόν, Βουλγάρων τε καὶ Ἀρβανιτῶν, καὶ οἰκεί-
ους ὑπασπιστὰς οὐκ ὀλίγους), ἄρας ἐκεῖθεν πρὸς τὴν Θεσσαλονίκην...

114
δημοσίων ἵππων φερόμενος. τῆς δ' ἀγγελίας ταύτης προκα-

ταλαβούσης τὰς βασιλικὰς ἀκοάς, πρόσταγμα γέγονε τὰς κό-
ρας ἐκκεντηθῆναι τῶν ἀποστατικῶν ὀφθαλμῶν. καὶ τούτου
γενομένου καθ' ἣν συνήντητο πάροδον, ἦλθε δι' ἁμάξης ἐλεει-
νὸς φόρτος καὶ δυστυχὲς καταγώγιον. αἱ δὲ τοῦ βασιλέως
πρὸς τὸ θεῖον εὐχαριστίαι καὶ πρὸς τοὺς ὑπηκόους εὐεργε-
σίαι καὶ πανημέριοι φιλοτιμίαι τὸ ἀνένδοτον εἶχον ἀεὶ καὶ ὡς
διὰ πρανοῦς διεχέοντο.
Ἐν ᾧ δὲ τὰ στρατεύματα ἐν Θεσσαλονίκῃ διεκαρτέρουν,
Σκύθαι τῆς ἐρημίας τούτων ὡς ἑρμαίου δραξάμενοι τῇ Ἀδρια-
νουπόλει προσήγγισαν, καὶ τοῖς ἐκτὸς τοῦ τείχους οἰκήμασιν
ἐπιρράξαντες, παραβοηθούντων αὐτοῖς καὶ ἀπὸ τοῦ μαχιμω-
τάτου ἔθνους τῶν Κομάνων πολλῶν, πῦρ ταύταις ἐνῆκαν καὶ
πυριφλέκτους πολλὰς ἀπέδειξαν, ὀργιζόμενοι τῷ Βρυεννίῳ
ὅτι πρέσβεις αὐτῶν ἐπὶ τούτου παρὰ τῶν Ἀδριανουπολιτῶν
ἀνῃρέθησαν. τοῦ δὲ στρατοῦ σπουδαίως καταλαμβάνοντος,
δρασμὸν οἱ βάρβαροι ἔθεντο καὶ οὐκέτι τοῖς Ῥωμαϊκοῖς ὁρίοις
ἐπελθεῖν παρετόλμησαν.
Ἐν δὲ τῷ ἔτει τούτῳ δουλικὴν ὡμολόγησε πίστιν τῷ
βασιλεῖ ὁ κουροπαλάτης Φιλάρετος ὁ Βαχάμιος· οὗτος γὰρ
ἐν τόποις, δυσβάτοις καὶ ὀρεινοῖς καὶ τῶν Τουρκικῶν πα
Νικηφόρος Βρυέννιος. Ιστορία. Book p, section 8, line 13
μισθία καὶ ἀμοιβή, ἀλλ' ἢ μόνος ζῆλος οὐκ ἀγαθὸς καὶ κατ' αὐτοῦ με-
λέτη καὶ συσκευή, ὅπως ἀποδοθείη τούτῳ πονηρὰ ἀντὶ ἀγαθῶν καὶ
ὅπως αὐτὸς μὲν ἐκκοπείη τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ ἀπόλοιτο, συνεκτριβείη
δὲ τούτῳ καὶ ὁ πορφυρογέννητος, οὐκ ἔτι ἐν φορητῷ ταῦτα τίθεται.
Ἀλλὰ βλέπων ὡς αὐτῷ μὲν εἰς κακὸν τὰ τοῦ πράγματος διήκει καὶ
ὅτι τοῦ θείου αὐτοῦ τὴν ἑαυτοῦ κληρονομίαν αὐθαιρέτως εἰς ἕτε-
ρον παραπέμψαντο ..., ἐπειδήπερ οὐδεὶς τῶν κατὰ γένος προσηκόντων
τῷ λαχόντι ταύτην προὐβέβλητο, ἕτερος δὲ ἀλλότριος εἰς τὴν ταύτην
ἀντεισῆκται κληρονομίαν, ἅμα δὲ καὶ ἑαυτῷ τὸ ἀσφαλὲς περιποιούμενος,
ἵνα μή τι δεινῶν πάθῃ ὁποῖα πολλὰ κατ' αὐτοῦ προβεβούλευτο, τῆς

μεγαλοπόλεως ἀπάρας εἰς Ἀδριανούπολιν ἄπεισι· καὶ τὸ ἐκεῖσε στρα-
τιωτικὸν ἄθροισμα εὑρὼν τῇ μὲν τοῦ Βοτανειάτου βασιλείᾳ ὡς τὰ πολλὰ
ἀπεχθανόμενον, αὐτῷ δὲ προστιθέμενον καὶ εἰς βασιλέα τοῦτον αἱρού-
μενον, ἅτε καὶ ὑπ' αὐτῷ στρατάρχῃ πολλὰς ἀνδραγαθίας διαπραξά-
μενον, καὶ ὁμοῦ καὶ ἄκοντα τοῦτον πρὸς ἀνάρρησιν βιαζόμενον, δέχεται
τὴν τούτων βουλὴν καὶ ἀνακαλεῖται τὴν κληρονομίαν τοῦ θείου αὐτοῦ
ἐφ' ᾗ δεδικαίωτο. Καὶ δῆθεν μὲν εἰς ἑαυτὸν περιάγει τὰ σκῆπτρα, πλὴν
115
οὐχ ὥστε τὸν πορφυρογέννητον ἀποστερῆσαι τούτων ἱκανῆς ἤδη καὶ

ἀξιόχρεω γενόμενον καταστάσεως. Πῶς γάρ, ὃς καὶ πρότερον οὐκ
ἀνῆκε πάντα κάλων κινῶν ὥστε τῷ ἀδελφοῦ θρόνῳ τοῦτον ἐγ-
καθιδρῦσαι; Διὰ τοῦτο γὰρ εὐθὺς τὴν ἰδίαν θυγατέρα τῷ
Νικηφόρος Βρυέννιος. Ιστορία. Book 3, section 5, line 5
τηρῆσαι τὰ βουλευθέντα. Τὰ δὲ ἦσαν ἀποσκευάσασθαι μὲν τὸν οὕ-

τως ἀνελεύθερον καὶ ἀνοικονόμητον, καταστῆσαι δὲ εἰς τὴν Ῥωμαίων
ἀρχὴν ἄνδρα πολλοῖς κομῶντα πλεονεκτήμασι καὶ μὴ ὑπ' ἀνδρὸς ἐκ-
τομίου οὕτω τοὺς στρατηγοὺς Ῥωμαίων ἐμπαίζεσθαι. Ἐδόκει οὖν
αὐτοῖν ὡς τάχιστα τὸν Βρυέννιον ἐξ Ἰλλυρίδος μεταπέμπεσθαι κἀ-
κεῖνον ἀρχηγὸν τοῦ σκέμματος καθιστᾶν.
Τούτων τοίνυν βεβουλευμένων, ὁ μὲν Βρυέννιος Ἰωάννης οἴκαδε
ἀπῄει, ὁ δὲ Βασιλάκης εἰς τὸ Βυζάντιον ἔμεινεν. Οὔπω βραχὺς διῆλθε
καιρὸς καὶ τῶν βαρβάρων τις τῶν πελεκηφόρων, οἷς ἡ τῶν βασι-
λείων πεπίστευτο φυλακή, ἐν Ὀδρυσοῖς ἐφοίτα πρὸς τὴν πάλαι μὲν Ὀρε-
στιάδα καλουμένην, νυνὶ δὲ Ἀδριανούπολιν, ὃς καταλύσας ἔν τινι
πανδο-
χείῳ, ἐπειδὴ ἱκανῶς οἴνου ἐνεφορεῖτο, ἀπεφοίβαζε τὰ ἐντὸς ὡς πεμφθείη
πρὸς τοῦ λογοθέτου δόλῳ μετελθεῖν καὶ ἀνελεῖν τὸν Βρυέννιον. Μη-
νυθέντων δὲ τούτων τῷ Βρυεννίῳ, ὁ βάρβαρος εὐθὺς ξυλλαμβάνεται
καὶ πρὸς ἐξέτασιν ἤγετο καὶ εἴθ' ἑκὼν εἴτε ἄκων ξυνετίθετο ταῦθ' οὕ-
τως ἔχειν. Τὴν ῥῖνα οὖν αὐτοῦ προστάξας τμηθῆναι ὁ Βρυέννιος Ἰωάν-
νης πρὸς τὸν ἀδελφὸν εὐθὺς ἐξέπεμψε γράμματα πρὸς ἀποστασίαν
αὐτὸν ἐρεθίζοντα. Διακομισθέντων οὖν πρὸς αὐτὸν τῶν γραμμάτων
κατὰ τὸ Δυρράχιον, πλήρης ἦν ὁ ἀνὴρ φροντίδος, οὐκ ἔχων ὅ τι καὶ
δράσειε· τό τε γὰρ πρὸς ἀποστασίαν χωρῆσαι δεινὸν ᾤετο καὶ μεγί-
στων κακῶν αἴτιον, τό τε ἑαυτὸν εἰς προῦπτον κίνδυνον παραδοῦναι
καλῶ τὴν ἐκείνου κουφότητα, ἀλλ' ὑπερενίκα πάλιν τὰ τῆς προνοίας

καὶ τὰ τοῦ φθόνου ὡς σμῆνος ἐκ καπνοῦ ὑπεχώρει καὶ διελύετο καὶ οἱ
καλῶς μνηστευθέντες μετ' οὐ πολὺ καὶ νυμφίοι ἀπεδείχθησαν κάλλι-
στοι· τὸν δὲ τρόπον ἐροῦμεν ἐπὶ τὴν ἀρχῆθεν ἀκολουθίαν ἀναδραμόν-
τες τοῦ λόγου.
Ὁ Βρυέννιος Ἰωάννης, οὗ πρὸ βραχέος ὁ λόγος ἐμνήσθη, ὁρῶν
τὸν ἀδελφὸν ἔτι μέλλοντα καὶ ἀναδυόμενον καὶ διαδρᾶναι ὡς οἷόν
τε σπεύδοντα ἢ εἰς ἀποστασίαν χωρῆσαι, δεῖν ᾠήθη παρασκευάσαι
116
τοῦτον καὶ ἄκοντα τοῦ ἔργου ἅψασθαι. Τοὺς προὔχοντας τοίνυν πάν-
τας τῆς πόλεως κοινωνῆσαι αὐτῷ τοῦ σκέμματος πείσας καὶ τὴν
Ἀδριανούπολιν ἅπασαν ὑπὲρ αὐτοῦ ποιησάμενος, συχνῶς μετεκα-
λεῖτο τὸν ἀδελφόν. Ἐπεὶ δ' ἀνθίστατο ταῖς τούτου πράξεσιν ὁ Ταρ-
χανειώτης, ἀνὴρ νέος μὲν ἔτι, συνετώτατος δ' εἴπερ τις ἄλλος καὶ
φρονιμώτατος, καὶ πρὸς τὸν βασιλέα καὶ τὸν λογοθέτην ἐπέστελλε,
ζητῶν ἐπικουρῆσαι διὰ στρατεύματος ὡς δυνηθῆναι τὴν ἀνάψασαν
ἤδη ἀποστασίαν καθελεῖν. Οὗτοι δὲ εἴτ' ἀποροῦντες στρατιωτῶν εἴτ' ἀ-
μελῶς πρὸς τὸ ἔργον διατιθέμενοι, οὐδεμίαν αὐτῷ βοήθειαν ἀπεπόμ-
φασιν. Ἐφ' ἱκανὰς ἡμέρας οὖν ἀντισχών, ὡς ἑώρα ὁμοφρονήσαντας
ἅπαντας καὶ ἑαυτὸν εἰς κίνδυνον προῦπτον καταστάντα, μικρὸν
ἐνεδίδου τῆς πολλῆς ἐνστάσεως καί, τῆς Βρυεννίων μητρὸς τῆς κου-
ροπαλατίσσης Ἄννης διὰ κήδους συνάψαι τοῦτον τοῖς παισὶ μηνυ
πρὸς τὸ Δυρράχιον ἐπειγόμενος ἐκεῖ καταλαβεῖν τὸν Βρυέννιον ἔσπευ-

δε, συνέβη τούτους ἀπαντῆσαι περὶ Θεσσαλονίκην, τοῦ Βασιλάκη
προκατειληφότος τὸ ἄστυ· ὃς ἰδὼν τὸν Βρυέννιον βραχεῖαν ἐπιφερό-
μενον δύναμιν καὶ κατὰ πολὺ τῆς ἐκείνου ἐλάττονα, τῶν ὁρκίων ὥσπερ
ἐπιλαθόμενος καὶ τῶν πρὸς τὸν ἐκείνου αὐτάδελφον συνθηκῶν ἐξώρ-
μησε κατ' αὐτοῦ. Γενναίως δὲ τὴν τούτου ὁρμὴν ὑποστάντος τοῦ
Βρυεννίου καὶ πολλοὺς τῶν αὐτοῦ καταβαλόντος, εἰς φυγὴν τέτραπτο
καὶ τῆς πόλεως ἐντὸς συνεκλείετο. Ἐκεῖθεν οὖν πρέσβεις ἐκπέμψας,
ᾔτει ἀνανεωθῆναι σφίσι τὰς τοῦ ἀδελφοῦ συνθήκας τε καὶ τὰ ὅρκια,
κἀκεῖνος αὐτὸν ὑποδέχεται μάλα ἀσμένως καὶ τὰς ξυμβάσεις ἐκύρου.
Ἀλλ' ὁ μὲν ἥπτετο τῆς πρὸς Ἀδριανούπολιν, ὁ ἀδελφὸς δὲ ἀπήντα
μετὰ πλείστης ὅτι δυνάμεως· Μακεδόνων τε γὰρ καὶ Θρᾳκῶν
τὰς τάξεις ἁπάσας εἶχε μεθ' ἑαυτοῦ ἅμα λοχαγοῖς καὶ φαλαγγάρχαις
καὶ αὐτοῖς δὴ τοῖς στρατηγοῖς, καὶ οἱ ἄρχοντες δὲ τῶν πόλεων ξυνῆ-
σαν αὐτῷ ἅπαντες κἀκεῖνος ἅπαντας χαριέντως ὑπεδέχετο, καὶ γὰρ
ἦν προσηνὴς ὁ ἀνὴρ καὶ εὐόμιλος εἴπερ τις ἄλλος. Τότε μὲν οὖν στρα-
τοπεδευσάμενοι ἀριστεῦσαι παρεσκευάζοντο, ἀλλὰ τῷ Βρυεννίῳ Ἰωάν-
νῃ ἠρεμεῖν οὔτι δέον ἐδόκει οὐδ' ἀναβαλέσθαι τὸν καιρόν. Ἐπιφερό-
μενος οὖν μεθ' ἑαυτοῦ τὰ τῆς βασιλείας παράσημα, ἠνάγκαζε τὸν
ἀδελφὸν ταῦτα περιβαλέσθαι· ἐκείνου δὲ ἀναδυομένου καὶ σκέψασθαι
περὶ τούτου ζητοῦντος, αὐτὸς ἀνέπειθε πάντας, εἰ οἷόν τε, τὸν ἄνδρα

117
Τῆς γοῦν κραυγῆς ἰσχυρᾶς γενομένης, τὸ στρατιωτικὸν ἅπαν συνέθεον

πρὸς τὴν πόλιν, προσεπειρῶντο δὲ διὰ τῶν κλιμάκων ἀναβαίνειν
ἐπὶ τὰ τείχη, ἀλλ' ὁ τοῦ Βρυεννίου υἱὸς κάτεσχεν αὐτοὺς τῆς ὁρμῆς,
κελεύσας κάτωθεν ἱσταμένους συνεφάπτεσθαι τοῖς ἐντὸς τῆς εὐφημίας.
Τοῦτον μὲν οὖν τὸν τρόπον ἡ Τραϊανούπολις πρώτη τὸν Βρυέν-
νιον βασιλέα Ῥωμαίων ἀνευφήμησεν· ἕωθεν δὲ τὸ στρατιωτικὸν
ἅπαν ἅμα στρατηγοῖς τε καὶ λοχαγοῖς συναθροισθὲν περὶ τὴν τούτου
σκηνὴν ἐβιάζοντο τοῦτον τήν τε ἁλουργίδα περιθέσθαι καὶ τὰ κοκκο-
βαφῆ ὑποδύσασθαι πέδιλα· ὁ δ' ὀψὲ καὶ μόλις εἴξας τῇ τούτων βίᾳ
ταῦτα περιεβάλλετο καὶ βασιλεὺς Ῥωμαίων ἤδη ἀνηγόρευτο. Ἄρας
οὖν ἐκεῖθεν ἐπὶ τὴν Ἀδριανούπολιν ἐχώρει καὶ παριόντα τοῦτον αἱ
πόλεις καὶ αἱ κῶμαι ἅπασαι ἀνευφήμουν· φθάσαντες δὲ τὴν πόλιν
περιχαρῶς οἱ τῆς πόλεως ὑπεδέχοντο ἅπαντες. Ὁ δὲ ἐπὶ τὸν ναὸν
φοιτήσας τῆς Θεομήτορος καὶ τῇ μητρὶ τοῦ Θεοῦ τὰ χαριστήρια
θύσας οἴκαδε ἐπανέζευξε καὶ περὶ τῶν ἑξῆς ἐβουλεύετο καὶ στρατη-
γοὺς καὶ ἄρχοντας ἅπαντας εἰς ἐκκλησίαν ἐκάλει καὶ βουλὴν προὐτίθει
εἰ δέον ἐστὶν ἀποπειρᾶσθαι τῶν τῆς μεγαλοπόλεως. Ἐδόκει δὲ πᾶσι
μὴ αὐτίκα χωρεῖν αὐτὸν μετὰ παντὸς τοῦ στρατεύματος ἐπὶ τὸ Βυ-
ζάντιον, ἀλλ' ἐκπέμπειν τινὰ τῶν στρατηγῶν μετὰ δυνάμεως ἀποχρώ-
σης, ἅμα τε καὶ πρέσβεις πρὸς τὸν κρατοῦντα περὶ εἰρήνης τε καὶ
δικαιοπραγίας, ἐκπέμπειν δὲ καὶ πρὸς τοὺς ἐν τέλει πάντας
τῶν Τούρκων τῶν ἵππων ἱκέτευον μὴ θνῄσκειν ἐθέλειν αὐτόν, ἀλλὰ

πρὸς τὸ ξυμπεσὸν ἐνδιδόναι. Ἕως μὲν οὖν αὐτῷ ἡ χεὶρ οὐ κεκοπία-
κεν, οὐκ ἐνέδωκε παίων τε καὶ παιόμενος· ἐπεὶ δὲ κατάκοπος ἤδη
γέγονεν, εἶξε καὶ ἄκων ταῖς τῶν ἐχθρῶν παρακλήσεσι καὶ οὕτω συνέβη
τοῦτον ἁλῶναι.
Λαβόντες οὖν τοῦτον οἱ βάρβαροι μετὰ πλείστης ὅτι τιμῆς
πρὸς τὸν Κομνηνὸν ἐχώρουν Ἀλέξιον, κήρυκας ἐκπέμψαντες πρότερον
τὴν ἅλωσιν τούτου μηνύσοντας. Ταῦτα μὲν οὖν τοῦτον ἐπράχθη τὸν
τρόπον· τὸν δὲ τούτου αὐτάδελφον ἐντυχών τις τῶν Φράγγων μετὰ
τὸ σύμπτωμα καὶ πεζὸν θεασάμενος ἐπὶ τοῦ ἵππου ἀναβιβάσας διέ-
σωσε μέχρι τῆς Ἀδριανουπόλεως· σέσωσται δὲ καὶ ὁ τούτου υἱὸς
διασχὼν τοὺς κυκλώσαντας καὶ οὕτω γενόμενος ἔξω βελῶν, ὃν ἐν τῷ
φεύγειν παρήγγειλεν ὁ πατὴρ γενόμενον κατὰ τὴν Ἀδριανοῦ εἰπεῖν
πρὸς τὴν μάμμην καὶ τὴν μητέρα, εἴπερ μὴ σωθείη τούτου ὁ ἀδελφός,
συλλέξαι τοὺς ἐκ τῆς μάχης διασωθέντας καὶ πεῖσαι μὴ πρότερον
βασιλεῖ συνθέσθαι, πρὶν ἂν ἐγγράφους ἐκεῖνον ὁμολογίας ποιῆσαι μη-
δένα στερῆσαι τῆς προσούσης τούτῳ τιμῆς μηδ' ὑποστῆναι τῶν ὑπαρ-
χόντων ἀφαίρεσιν. Τοῦτο μὲν οὕτω πέπρακτο ὕστερον.
Τὸν δὲ Βρυέννιον πρὸς τὸν Κομνηνὸν Ἀλέξιον ἀπαχθέντα ἰδών,
118
ἐκεῖνος ἐθαύμασε τό τε εἶδος τοῦ ἀνδρὸς καὶ τὸ μέγεθος καὶ γὰρ ἦν

ὄντως ἄξιον τυραννίδος· ἐγεγήθει δὲ ὁρῶν οἵου κατηγωνίσατο στρα
σεων.
Τοῦτον οὖν λαβὼν αὐτὸς μὲν ἀπῄει ὡς πρὸς τὴν Κωνσταντινού-
πολιν· τὰ δὲ κοκκοβαφῆ πέδιλα, ἃ ἐκεῖνος βασιλειῶν ἐπεδύετο, μαρ-
γάροις ὄντα καὶ λίθοις κατάστικτα πρὸς τὸν κρατοῦντα ἐξέπεμπε,
μηνύων αὐτῷ τὴν ἐκείνου κατάσχεσιν. Ὁ δ' ἡσθεὶς τῷ ἀκούσματι
ὃν εἶχε πιστότατον καὶ οἰκειότατον ἄνδρα, εἴτε Σκύθην, εἴτε Μυσόν –
Βορίλας ἦν τούτῳ τὸ ὄνομα – , ὃν πρωτοπρόεδρον τιμήσας ἐθνάρχην
ἐκπέμπει παραληψόμενον τὸν Βρυέννιον, τῷ τῶν Σχολῶν δομεστίκῳ
τῷ Κομνηνῷ κελεύων μὴ εἰσιέναι πρὸς τὴν Κωνσταντινούπολιν,
ἀλλ' ἀπελθόντα καὶ τὰ κατὰ τὴν Ἀδριανούπολιν καταστήσαντα κατὰ
τοῦ Βασιλάκη στρατεύειν. Ἔφθη γὰρ κἀκεῖνος δυνατὸς γενέσθαι,
τοῦ ἐν τῷ Ἰλλυρικῷ παντὸς στρατεύματος καὶ τῇ Βουλγαρίᾳ αὐτῷ
προσχωρήσαντος· οὐ μὴ δέ, ἀλλὰ καὶ Βαράγγους εἶχε μεθ' ἑαυτοῦ,
ὅσοι πρὸς τοῦ βασιλέως Μιχαὴλ ξὺν τῷ Βασιλάκῃ πρὸς τὸ Δυρράχιον
κατεπέμφθησαν· κατέσχε δὲ καὶ τὴν ἐν Θεσσαλίᾳ μητρόπολιν, ἣν
Θεσσαλονίκην ὀνομάζουσιν. Ὁ μὲν οὖν Κομνηνὸς βαρέως τὸ κελευ-
σθὲν ἔφερεν· ᾤετο γὰρ τιμὰς ἐκ βασιλέως καὶ γέρα αὐτῷ γενέσθαι
τοῦ κατορθώματος ἄξια, ὡς οὐ τυραννίδα, μᾶλλον δὲ βασιλείαν μεγί-
στην καὶ στρατεύματι τοσούτῳ καὶ τηλικούτῳ κρατυνομένην καὶ
στρατηγῷ τοιούτῳ περιωνύμῳ καὶ χώρας τοσαύτης δασμοφορίᾳ καὶ
τοῦ κατορθώματος ἄξια, ὡς οὐ τυραννίδα, μᾶλλον δὲ βασιλείαν μεγί-

στην καὶ στρατεύματι τοσούτῳ καὶ τηλικούτῳ κρατυνομένην καὶ
στρατηγῷ τοιούτῳ περιωνύμῳ καὶ χώρας τοσαύτης δασμοφορίᾳ καὶ
πόλεων καταλύσαντι καὶ ὑποτάξαντι, πλὴν ἀλλὰ καὶ βαρέως φέρων
ἐποίει τὸ κελευσθέν.
Τὸν δὲ Βρυέννιον ὁ Βορίλας παραλαβὼν καὶ πρὸς τὸ Φιλοπά-
τιον λεγόμενον ἀπαγαγὼν ἐκτυφλοῖ, ἄνδρα στερήσας τῇ Ῥωμαίων
ἀρχῇ καὶ πολιτείᾳ οἷον οὔτινα ἄλλον ἐκέκτητο ἄνευ τοῦ τούτῳ ὑπερ-
ισχύσαντος. Ὁ Κομνηνὸς δ' ἐπὶ τρισὶν ἡμέραις μείνας ἔξω τῆς πόλεως
καὶ τοὺς ἰδίους πρὸς αὐτὸν ἐξελθόντας ἰδών τε καὶ συνταξάμενος ἐχώ-
ρει πρὸς τὴν Ἀδριανούπολιν, λαβὼν ἐκ βασιλέως καὶ συγχωρήσεις
ἐγγράφους βασιλικοῖς γράμμασιν ἐρυθρὰς καὶ σφραγῖσι χρυσαῖς βε-
βαιουμένας, ὥσθ' ἕκαστον τῶν ἀρχόντων ἔχειν καὶ τὴν τιμὴν ἣν εἶχε
καὶ τὰς κτήσεις ἁπάσας ὁπόσων δεσπότης ἐφαίνετο πρότερον.
Ὁ δὲ βασιλεὺς μεθ' ἡμέρας τινὰς μεταστειλάμενος τὸν Βρυέν-
119
νιον ὤκτειρέ τε τῆς συμφορᾶς καὶ τῶν ἰδίων ἁπάντων κατέστησε

κύριον, τιμαῖς τε αὐτὸν καὶ δωρεαῖς ἑτέρων κτήσεων ἀνεκτήσατο.
Οἱ δὲ θαμινὰ πρὸς αὐτὸν μετεπέμποντό τε ἄρχοντες καὶ πάντες εἰσῄε-
σαν εἰς τὴν βασιλίδα τῶν πόλεων καὶ ὁ βασιλεὺς ἀσμένως ἅπαντας
ὑπεδέχετο, φθάσαντος ἤδη καὶ τοῦ Κομνηνοῦ Ἀλεξίου καὶ τὰς χρυσο-
σημάντους γραφὰς αὐτοῖς ἐγχειρίσαντος. Τοὺς μὲν ἄλλους ἅπαντας
Νικήτας Χωνιάτης. Ιστορία. (= Χρονικὴ διήγησις) Reign Andron1,pt1,

p.278, line of p.6
μὴν παραδεξομένην τὴν κατ' Ἀνδρονίκου ὁρμὴν διὰ τὸν παρόντα καὶ
συστρατηγοῦντα Βρανᾶν, τὴν ἕω φαντάζεται καὶ πρὸς ἐκείνην ἐκτείνει
τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ ὡς συνηθεστέραν μὲν ἑαυτῷ ἄρξαντι πολλάκις κατ'
αὐτὴν τὰς μεγίστας ἀρχὰς καὶ ὡς θερμὰ δὲ πρὸς ἀντιστασίαν οὐχ ἧττον
τρέφουσαν σώματα.
Ἀμέλει καὶ τῷ συνηγεμόνι κοινολογησάμενος καὶ πείσας Βρανᾶν μὲν
κατὰ χώραν μένειν, αὐτὸς δὲ πρὸς τὸν πρεσβύτην ἅμα καὶ πρόσφατον
αὐτοκράτορα παραγενέσθαι ὡς εἶχεν εὐθὺς ἐξώρμησε τὴν φήμην προ-
φθάνων, ἣ καὶ τὰ ὑπὸ γὴν κρυπτόμενα διορᾷ καὶ τὰ γενησόμενα πολλάκις
ὡς ἤδη γεγενημένα διατρανοῖ. καὶ γεγονὼς κατὰ τὴν Ὀρεστιάδα, εἴπῃ

δ' ἄν τις ἄλλος Ἀδριανούπολιν, ἀφ' ἧς ὥρμητο, καὶ βραχύ τι ἐγκαρτε-
ρήσας καὶ ὅσον ταῖς ἐκεῖ κατοικούσαις ἀδελφαῖς ὁραθῆναι καὶ συντάξα-
σθαι τὰ ἀπόδημα ἔγνω μὴ περαιτέρω ἐλινύειν, ἀλλ' ὡς ἐνὸν ἐπισπέρχειν
τὴν ἐς ἕω περαίωσιν· ἤδη γὰρ ἡ φήμη ἀθυρόγλωττος ἦν καὶ ἐπὶ τριόδων
καὶ πλατειῶν ἄκρων τε τειχέων καὶ δόμων εὐστόμει τὴν ἀπόδρασιν τοῦ
ἀνδρὸς καὶ πολλαχῇ ἐτίθει διατοξεύσιμον. μιᾷ τοίνυν νυκτὶ πρὸς θάλας-
σαν κάτεισι καὶ ναυσὶν ἐμβὰς αὐτός τε καὶ οἱ σὺν αὐτῷ, αἳ κατὰ τὸ Ὑελο-
καστέλλιον τούτου ἕνεκα ἡτοιμάσθησαν, ἐς τὴν περαίαν γίνεται. κἀν-
τεῦθεν ἀναπνεύσας βραχὺ ἐκφυγεῖν τὸ διολέσθαι ᾤετο καὶ τὸ προβεβλῆ-
σθαι θοίνη τις ἑτοίμη ἢ ἐπιτράγημα πρόχειρον ταῖς γνάθοις τοῦ Ἀνδρονί-
κου. ἦν δ', ὡς ἔοικε, καὶ οὗτος τῇ προνοίᾳ ἐκ τῆς τῶν ζώντων βίβλου
Νικήτας Χωνιάτης. Ιστορία. (= Χρονικὴ διήγησις) Reign Isaac2,pt2,

p.395, line of p.12
καὶ πρὸς οὓς ἂν ἐθέλωσιν οἱ τῶν Χασισίων ἐξουσιάζοντες ἀποστέλλουσι

τούς σφας ἀναιρήσοντας· οἱ δὲ ὡς φίλιοι προσιόντες ἤ τι τῶν
καθηκόντων
εἰπεῖν ἔχοντες ἢ καὶ ὡς πρέσβεις ἐξ ἐθνῶν ἥκειν πλαττόμενοι πλήττουσι
πολλάκις παραξιφιδίῳ καὶ θανατοῦσιν ἐνίους ὡς τοῖς κυρίοις αὐτῶν δια-
120
φόρους, μὴ τὸ τοῦ πράγματος ἐργῶδες ἐν νῷ βαλλόμενοι ὅλως, μηδ'

ὅτι ἐκ τοῦ δήπουθεν ἀναιρεθήσονται γοῦν αὐτοί, καὶ μὴ τὸν ἑτέρου κα-
ταπραξάμενοι θάνατον.
Ἀλλ' ὁ μὲν βασιλεὺς περὶ δισχιλίους ἐπιλέκτους ἀποκρίνας καὶ τού-
τοις ὅπλα καὶ ἵππους ὠκύποδας διαδοὺς ὥρμησεν ἐκ τοῦ Ταυροκώμου
πρὸς τὸ πολέμιον, τὴν δ' ἀποσκευὴν πᾶσαν καὶ τὸν ὑπηρετικὸν
ὄχλον ἐς Ἀδριανούπολιν ἱκέσθαι διετετάχει· οἱ δὲ ἠγγέλλοντο παρὰ
τῶν ὀπτήρων τὰ περὶ τὸν Λαρδέαν λεγόμενα κατατρέχειν καὶ πλείστους
μὲν ἀπεκτονέναι, οὐκ ἐλάττους δὲ συνειληφέναι, καὶ ὡς ἐπαναζευγνύειν
ἐγνώκασι πολλῶν ἐμπεπλησμένοι ὠφελειῶν.
Ἐννύχιος τοίνυν ὑπὸ σάλπιγγι τὸν ἵππον ἀναβὰς ἐπορεύετο καὶ κα-
τὰ τόπον Βαστέρνας λεγόμενον ἀφιγμένος διανέπαυεν ἐκεῖσε τὴν στρα-
τιάν, μὴ ἐπιφαινομένων τῶν πολεμίων.
Μετὰ δὲ τρεῖς ἡμέρας ἐκεῖθεν ἀπάρας τῆς εὐθὺ τῆς Βερόης ἐπορθρευ-
σάμενος ἥπτετο. ἀλλ' οὔπω παρασάγγας παρῆλθε τέσσαρας, καί τις
εὔζωνος ἐφίσταται ἀνὴρ τὸ τῆς ἀγγελίας ἔχων ἐπὶ τοῦ προσώπου κα
Νικήτας Χωνιάτης. Ιστορία. (= Χρονικὴ διήγησις)

Reign Isaac2,pt2, p.397, line of p.2
ἐνέπεσον καὶ τὸν μαχόμενον ὁμοίως καὶ τὸν δειλαινόμενον

καταλαμβάνον-
τες ἐξεθέριζον.
Καὶ τάχ' ἂν τὴν τότε ἡμέραν οἱ Σκύθαι μέγα κλέος ἀράμενοι ἐνε-
καυχήσαντο καθ' ἡμῶν καὶ λαῷ ἄφρονι ὄνειδος παρεδόθημεν, εἰ μὴ
αὐτὸς
ἐπεβοήθησε βασιλεὺς ἔτι τὴν περὶ αὐτὸν ἔχων ἀκραιφνῆ φάλαγγα, αἵ
τε σάλπιγγες ἐπίτορον ἀλαλάξασαι καὶ αἱ χαλκόστομοι κώδωνες
διηχήσασαι τά τε τῶν δρακόντων ὀφθέντα εἰκάσματα, ἃ ἐπὶ δοράτων
ᾐώρηνται περισοβούμενα πνεύμασι, τοὺς πολεμίους κατέπληξαν φαντα-
σίαν παρασχόντα μείζονος στρατιᾶς.
Τότε μὲν οὖν ὁ βασιλεὺς βραχύ τι τῆς αἰχμαλωσίας ὡς ἐκ στόματος
θηρῶν ἀφαρπάσας κατέλαβε τὴν Ἀδριανούπολιν ἣν βαδίζειν προύθετο
παρεικώς· τῶν δὲ βαρβάρων οὐκ ἠρεμούντων, ἣν παρῆκε τρέχειν
αὖθις προείλετο. καὶ δὴ γενόμενος κατὰ Βερόην τὰς τῶν Μυσῶν καὶ
Σκυθῶν ἀνέστελλεν ἐκδρομὰς καὶ δι' ἀνδρῶν μὲν ἠκριβωκότων τὸ
στρατηγεῖν, καὶ δι' ἑαυτοῦ δὲ οὐχ ἥκιστα. οἱ δὲ καίπερ ὑφορώμενοι Ῥω-
μαίους καὶ βασιλέως παρόντος ἐπιστρεφόμενοι, ὅμως αὖ πάλιν
ἐπετίθεντο
λεληθότως, ὧδέ πῃ ἐμβάλλοντες ὡς πολεμησείοντες καὶ καραδοκεῖν ὡς
ἐπιόντας αὐτοὺς παρεχόμενοι, ἄλλοθι δὲ μεταβαίνοντες καὶ ἀεί τι
δρῶντες
121
ἐπιτυχές. ἦν δ' ὅτε καὶ βασιλεὺς μὲν ὡς Ἀγαθόπολιν ἤλαυνεν ἐπισχήσων

τοὺς βαρβάρους τῶν ἐπελεύσεων, αὐτοὶ δὲ τὰς κώμας ἔκειρον, αἳ ἦσαν
ἄγχιστα τῆς Φιλιππουπόλεως. κἀκείνου πρὸς τὸ πάσχον ἐπιόντος,
Νικήτας Χωνιάτης. Ιστορία. (= Χρονικὴ διήγησις) Reign Isaac2,pt3,

p.436, line of p.1
τοῖς μικροῖς ἀγωνίσμασι τούτοις ὡς τὰς φρένας ἀστατῶν τῇ νεότητι

ἤρξατο ὑποποιεῖσθαι τοὺς συνόντας αὐτῷ ἀρχηγοὺς κἀκ τῶν ἐγχω-
ρίων στρατιωτῶν ὁπόσους τὸ γένος αἰδεσίμους ἐγίνωσκε καὶ περιδεξίους
εἰς ἔργα πολέμια. οὐκοῦν καὶ βραχεῖαν ἐκ τούτων ῥοπὴν ἐσχηκὼς πρὸς
τὴν τῶν κατ' ἔφεσιν ἐκπεράτωσιν τῆς στρατηγίδος ἀνθαιρεῖται στολῆς
τὴν βασίλειον καὶ τοὺς πόδας εἰς ἑτοιμασίαν τῆς τυραννίδος
φοινικοβαφὲς
ἀμφιέννυσι πέδιλον. καὶ παραδηλοῖ γράμμασι τὰ ἐπ' αὐτῷ τετελεσμένα
τῷ τῆς ἀδελφῆς γαμέτῃ, τῷ μεγάλῳ δομεστίκῳ τῆς δύσεως Βασιλείῳ τῷ
Βατάτζῃ. τὸν δὲ οὐ μόνον οὐκ ἔσχεν ἐπαινοῦντα τὰ τετολμημένα ἢ
προσσχόντα οἷς ἔπραττε νηπιωδῶς καὶ ἐπέστελλεν αὐθαδῶς εἰς Ἀδρια-
νούπολιν τότε διάγοντα, ἀλλὰ καὶ μᾶλλον τὴν ἄκαιρον ὁμοῦ καὶ ἄλογον
φιλοτιμίαν καταμωκώμενον καὶ ὡς ὅσον οὐδέπω ἀπολούμενον αὐτὸν
ὀδυρόμενον· ὃ καὶ παρὰ πόδας ἐπηκολούθησεν.
Ἄρας γὰρ ἐκ τῆς Φιλίππου ἐπὶ σκοπῷ τοῦ κατ' Ἀδριανούπολιν
γενέσθαι καὶ μὴ ἑκόντα τὸν οἰκεῖον συμπαραλήψεσθαι γαμβρὸν τὸν Βα-
τάτζην συλλήπτορα τοῦ ἔργου καὶ συνεπευδοκοῦντα τοῖς τελουμένοις
καὶ φθάσας περὶ τὸ λεγόμενον Νεούτζικον (τόπος δέ ἐστιν οὗτος διο-
ριστικὸς τῶν ἐπαρχιῶν ἀμφοτέρων, τῆς Ἀδριανοῦ φημὶ καὶ τῆς Φιλίπ-
που) συλλαμβάνεται καὶ καταπροδίδοται βασιλεῖ παρ' αὐτῶν ἐκείνων
τῶν εἰς ἀποστασίαν ὑπονυξάντων καὶ ἀναγορευσάντων αὐτὸν αὐτο-
κράτορα. οἱ δ' αὐτοὶ καὶ τὸν ὑπὲρ ἑαυτῶν ἀπόλογον ἐφ' οἷς ἔδρασαν

εἰς ἔργα πολέμια. οὐκοῦν καὶ βραχεῖαν ἐκ τούτων ῥοπὴν ἐσχηκὼς πρὸς
τὴν τῶν κατ' ἔφεσιν ἐκπεράτωσιν τῆς στρατηγίδος ἀνθαιρεῖται στολῆς
τὴν βασίλειον καὶ τοὺς πόδας εἰς ἑτοιμασίαν τῆς τυραννίδος
φοινικοβαφὲς
ἀμφιέννυσι πέδιλον. καὶ παραδηλοῖ γράμμασι τὰ ἐπ' αὐτῷ τετελεσμένα
τῷ τῆς ἀδελφῆς γαμέτῃ, τῷ μεγάλῳ δομεστίκῳ τῆς δύσεως Βασιλείῳ τῷ
Βατάτζῃ. τὸν δὲ οὐ μόνον οὐκ ἔσχεν ἐπαινοῦντα τὰ τετολμημένα ἢ
προσσχόντα οἷς ἔπραττε νηπιωδῶς καὶ ἐπέστελλεν αὐθαδῶς εἰς Ἀδρια-
νούπολιν τότε διάγοντα, ἀλλὰ καὶ μᾶλλον τὴν ἄκαιρον ὁμοῦ καὶ ἄλογον
122
φιλοτιμίαν καταμωκώμενον καὶ ὡς ὅσον οὐδέπω ἀπολούμενον αὐτὸν

ὀδυρόμενον· ὃ καὶ παρὰ πόδας ἐπηκολούθησεν.
Ἄρας γὰρ ἐκ τῆς Φιλίππου ἐπὶ σκοπῷ τοῦ κατ' Ἀδριανούπολιν
γενέσθαι καὶ μὴ ἑκόντα τὸν οἰκεῖον συμπαραλήψεσθαι γαμβρὸν τὸν Βα-
τάτζην συλλήπτορα τοῦ ἔργου καὶ συνεπευδοκοῦντα τοῖς τελουμένοις
καὶ φθάσας περὶ τὸ λεγόμενον Νεούτζικον (τόπος δέ ἐστιν οὗτος διο-
ριστικὸς τῶν ἐπαρχιῶν ἀμφοτέρων, τῆς Ἀδριανοῦ φημὶ καὶ τῆς Φιλίπ-
που) συλλαμβάνεται καὶ καταπροδίδοται βασιλεῖ παρ' αὐτῶν ἐκείνων
τῶν εἰς ἀποστασίαν ὑπονυξάντων καὶ ἀναγορευσάντων αὐτὸν αὐτο-
κράτορα. οἱ δ' αὐτοὶ καὶ τὸν ὑπὲρ ἑαυτῶν ἀπόλογον ἐφ' οἷς ἔδρασαν
πρὸς τὸ εὔσημον μεθαρμόζοντες διεμηνύσαντο βασιλεῖ τὸ μὲν ὑποκλιθῆ-
ναι καὶ προσνεῦσαι τῷ ἀποστάτῃ μὴ καθ' ἕτερον τρόπον ἐργάσασθαι ἢ
τῷ συμμεταβεβλῆσθαι ἀθελήτως τῷ καιρῷ καὶ τοῖς πράγμασιν (ὁρᾶν

ἀφαίρεσιν τῆς βασιλείας παθεῖν· καὶ τὴν αἰτίαν προστιθέντες ἐχρηστη-

ρίαζον οἱ κατάρατοι ὡς, αὐτῶν βασιλευόντων, ἔτι καὶ ἔτι τὰ τῶν
Βλάχων εὐτυχοῦντα προσεπιδώσουσί τε καὶ μεγαλυνθήσονται, καὶ
χώρας δὲ καὶ πόλεις ἀλλοτρίας ἐπικτήσονται καὶ ἄρχοντες ἐξ αὐτῶν καὶ
ἡγούμενοι ἐκ τῶν μηρῶν αὐτῶν ἐξελεύσονται, οὐκ οἶδ' ὅθεν καὶ ὅπως τὰ
ἐσπουδασμένα ταῦτα διεξιόντες.
Ἔνθεν τοι καὶ οἱ μὲν ὡσεί τι ἐκπορθήσοντες φρούριον ἢ κώμας ἀναρ-
πάστους θησόμενοι ἢ πόλεις ἀναστάτους δείξοντες μετὰ φάλαγγος ἐπῄε-
σαν Σκυθικῆς καὶ τὸ προστυχὸν ἅπαν ἐσίνοντο, ποτὲ μὲν τῇ Φιλίππου
ἐπιόντες, ποτὲ δὲ τῇ Σαρδικῇ ἐφεδρεύοντες, ἐνίοτε δὲ κατὰ τὴν Ἀδρια-
νούπολιν ἐξερχόμενοι· οἱ δὲ Ῥωμαῖοι νωθέστερον ἐπεξῄεσαν, εἰ δέ ποτε
καὶ ἀντετάχθησαν ἢ συνεπλάκησαν, κατὰ μετρητοὺς ἐκάκουν τοὺς ἀντι-
πάλους.
Ὁ δὲ βασιλεὺς οὗτος δολιχοδρόμῳ ἢ γοῦν σταδιεῖ προσεοικὼς εὐθὺς
πρὸς τῇ νύσσῃ κατέπαυσε, τὸν τῆς ἀρίστης βασιλείας δρόμον τρέχειν
ἀρξάμενος· οὐ γὰρ ἦν πολλοὺς ἀμφιιὼν κύκλους τῆς ἀρετῆς, ἀλλ' ὡς
ἀποκαμὼν ὑπεχαλάσθη τοῦ συντόνου τῆς ὁρμῆς καὶ τῆς ἐπαινετῆς ἐς
ἅπαν ἐξενευρίσθη προθέσεως. οὐκοῦν πολλοῖς τὰ χαλινὰ καὶ τὰς ἡνίας
ὑπαλλάξας τῆς βασιλείας, ὡς εἴπερ αὐτὸς ἀποπεφύκει πρὸς σπουδαίαν
ἀρχῆς διοίκησιν, φέρων ἐνεχείρισε τὴν πάντων διεξαγωγὴν καὶ κυβέρ-
νησιν καὶ τῷ πρὸς μητρὸς θείῳ Θεοδώρῳ τῷ Κασταμονίτῃ.
Nicolaus I Mysticus Theol., Epist., Opuscula diversa

Section 191b, line 45
123
λγʹ ἡ Τραπεζοῦς
λδʹ ἡ Λάρισσα
λεʹ ἡ Ναύπακτος
λϛʹ ἡ Φιλιππούπολις
λζʹ ἡ Τραϊανούπολις
ληʹ ἡ Ῥόδος
λθʹ ἡ Φιλίππου
μʹ ἡ Ἀδριανούπολις
μαʹ ἡ Ἱεράπολις
μβʹ τὸ Δυρράχιον
μγʹ ἡ Σμύρνα
μδʹ ἡ Κατάνη
μεʹ τὸ Ἀμώριον
μϛʹ ἡ Κάμαχος
μζʹ τὸ Κοτυάειον
μηʹ ἡ Ἀγία Σευερίνα
μθʹ ἡ Μιτυλήνη
νʹ αἰ Νέαι Πάτραι
Θεοφύλακτος Σιμοκάτα. Ιστορία. Book-dialogue-index index, chapter

2, section 1, line 52
κγʹ. Περὶ Βουσᾶ τοῦ στρατιώτου καὶ τῆς τούτου ἁλώσεως,

καὶ ὅπως τοὺς βαρβάρους πολιορκητικὰ κατασκευά-
ζεσθαι πρῶτος ἐδίδαξεν ὄργανα.
κδʹ. Πολιορκία ὑπὸ τοῦ Χαγάνου Βερόης τῆς πόλεως, καὶ
ἀποτυχία τῆς τοῦ βαρβάρου βουλήσεως.
κεʹ. Πολιορκία τῆς Διοκλητιανουπόλεως, καὶ ὡς ἀδόκιμος ἡ
ἐπιβολὴ τῷ βαρβάρῳ συνήντησεν.
κϛʹ. Ὅπως ἐλοιδοροῦντο τῷ αὐτοκράτορι οἱ Βυζάντιοι διὰ
τὰ συμβάντα ὑπὸ τῶν βαρβάρων περὶ τὴν Εὐρώπην
ὡς ἔπος εἰπεῖν δυστυχήματα.
κζʹ. Πολιορκία τῆς Ἀδριανουπόλεως, καὶ ὡς ὁ Δροκτῶν
τοῖς βαρβάροις συμμίξας τὸ πόλισμα διεσώσατο.
κηʹ. Ὡς ὁ Ἡράκλειος φρούριον Περσικὸν παραστήσασθαι
ἐνεχείρει τοῖς ὅπλοις.
κθʹ. Περὶ τοῦ Βεϊουδάες φρουρίου, καὶ ὅπως παραδόξῳ ἀριστείᾳ
τινὶ τοῦτο εἷλον Ῥωμαῖοι· καὶ περὶ τοῦ Σάπειρος στρατιώτου.
λʹ. Ἐνδημία Φιλιππικοῦ περὶ τὸ βασίλειον ἄστυ.
124
ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΒΙΒΛΙΟΝ Γʹ
αʹ. Χειροτονία Πρίσκου, καὶ ὅπως τῆς ἑῴας δυνάμεως

ἔξαρχον ὁ αὐτοκράτωρ αὐτὸν προεστήσατο.
Θεοφύλακτος Σιμοκάτα. Ιστορία. Book-dialogue-index 1, chapter 7,

section 5, line 3
Κομεντίολος οὐκ ἄκομψον ταξιαρχίαν πιστεύεται κατά τε

τὴν Θρᾴκην ἐπιὼν ἀπελαύνει τῶν Σκλαυηνῶν τὰ πλήθη,
ἀφικνεῖται δὲ καὶ κατὰ τὸν Ἐργινίαν, οὕτω καλούμενον
ποταμόν, καὶ ἀδοκήτως ἐπιστὰς τοῖς Σκλαυηνοῖς καρτερῶς
ἐπιτίθεται καὶ θάνατον πολὺν τοῖς βαρβάροις ἀπεσχεδίασεν.
διά τοι τοῦτο καὶ στρατηγὸς ὑπὸ τοῦ αὐτοκράτορος αὖθις
χειροτονηθεὶς ἀποστέλλεται καὶ Ῥωμαϊκαῖς ἀξίαις λαμπρύ-
νεται τήν τε τοῦ πραισέντου τὴν παρὰ Ῥωμαίοις λεγομένην
ἔνοπλον ἡγεμονίας τιμὴν ἀποφέρεται. εἶτα περιόντι τῷ
θέρει τὰς Ῥωμαϊκὰς συναθροίσας δυνάμεις ἐπὶ τὴν Ἀδρια-
νούπολιν φοιτᾷ καὶ συντυγχάνει Ἀρδαγάστῳ ἐπισυρομένῳ
πλήθη Σκλαυηνῶν πολλὰ ἄγρας τε αἰχμαλώτων ἀξιολογω-
τάτας καὶ λείας λαμπράς· διανυκτερεύσας τε ὄρθριος ἧκε
πλησίον Ἀνσίνου τοῦ φρουρίου καὶ γεννικῶς τοῖς βαρβάροις
συμπλέκεται. τὸ δὲ πολέμιον πρύμναν τε ἐκρούσατο καὶ ἐς
φυγὴν ἐξωθεῖτο καὶ τῆς Ἀστικῆς αὐτῆς ἀπελαύνεται, λευκήν
τε τοῖς αἰχμαλώτοις ἡμέραν ἀνέσχε τὸ Ῥωμαϊκὸν ἀνδραγά-
θημα. ὁ δὲ στρατηγὸς ἐπαιώνισεν ἐπινίκιον καὶ τρόπαιον
ἐνιδρύσατο.
Μετοπώρου δ' ἀρχομένου πάλιν οἱ βάρβαροι τὰς συν-
θήκας διέχεον τήν τε ὁμαιχμίαν εἰς τὸ φανερὸν
Θεοφύλακτος Σιμοκάτα. Ιστορία. Book-dialogue-index 2, chapter 17,

section 4, line 2
καταπέλτας γὰρ ἐν τοῖς τείχεσιν ἀνεστήσατο ἄλλα τε ἀμυν-

τήρια, καὶ ἀπρόσιτον ἦν τοῖς βαρβάροις ἐξ ὑπογύου
συμπλέκεσθαι. ἀπῄει τοίνυν ἀσχάλλων, καὶ τὸ δὴ λεγόμενον,
τὸ τοῦ λύκου παθών· κεναῖς γὰρ ἐκεχήνει ἐλπίσιν. παρευθὺ
δ' ἐπὶ τὴν Φιλίππου πόλιν μετέβαινε καὶ περιβὰς τὸ πόλισμα
ἐνήθλει λαβεῖν. ἀντεμάχοντό τε οἱ τοῦ ἄστεος ἐντρεχέστερον
καὶ πολλοὺς τραυματίας ἔκ τε τῶν περιβόλων καὶ τῶν
125
ἐπάλξεων ἐποιήσαντο, ὥστε τὸν Χαγάνον τὴν ἀσυλίαν διὰ

τὴν ἀρετὴν ἐπαινέσαντα προῖκα καταθέσθαι τὸν πόλεμον.
ἐξ ἑωθινοῦ δὲ διαπεραιωθεὶς τὰς ὕλας τῆς λεγομένης Ἀστικῆς
τῇ Ἀδριανουπόλει προστρίβεται ἀγωνιστικώτερόν τε τῷ ἄστει
προσέβαλλεν, ἀντικαθίσταντό τε καὶ οἱ τοῦ ἄστεος ἀλκιμώτερον.
τοῖς δὲ Βυζαντίοις περιεβομβεῖτο ὡς Κάστος ἥλω καὶ
Ἀνσιμούθ, καὶ πολὺς τῇ πόλει ἐπεκύμαινε θρῦλος. ἐλοι-
δορεῖτο δ' ὁ αὐτοκράτωρ ἐς τὸ φανερώτατον ἀπό τινων
τῶν τοῦ πλήθους ἀσυνέτων καὶ στωμύλων ἀνδρῶν, ὧν καὶ
τὰ τῆς τύχης ἦν ἀνεπίφθονα καὶ τὰ τῆς γνώμης ἀζήλωτα,
καὶ βλασφήμους ᾠδὰς κατ' αὐτοῦ συντιθέντες διέσυρον
κωμῳδοῦντες ἐμμελῶς τὸ ἀπαίσιον, οὐ τύχῃ ἀλλ' ἀνοίᾳ τὸ
δυσπραγὲς περιάπτοντες. ἀλλ' οὐκ ἀπέτεκεν ἡ λοιδορία
θυμὸν τῷ αὐτοκράτορι· στεῖρα γὰρ ἦν πρὸς ὀργὴν ἡ τοῦ
Θεοφύλακτος Σιμοκάτα. Ιστορία.

Book-dialogue-index 8, chapter 5, section 9, line 2
λόγους. ὁ δὲ Ἀψὶχ τοὺς λεγομένους Καταράκτας ἀπὸ Ῥω-

μαίων ἐνεχείρει δουλώσασθαι. δυσανασχετοῦντος δὲ τοῦ στρα-
τηγοῦ μὴ τοιαύταις συνθήκαις ζωπυρεῖν τὴν εἰρήνην, ἑκα-
τέρα διαλύεται δύναμις, καὶ ὁ μὲν Χαγάνος ἐπὶ τὴν λεγο-
μένην Κωνσταντίολαν ἐχώρησεν, οἱ δὲ Ῥωμαῖοι ἐπὶ τὰς
Θρᾳκῴας διατριβὰς ἐπανέζευξαν.
Τοῦ δὲ θέρους ἐπείγοντος ἀκοὴ γίνεται Μαυρικίῳ τῷ
αὐτοκράτορι ὡς ἐπίτηδες ὁ Χαγάνος ἀναβολὴν τῷ πολέμῳ
παρέσχετο, ὅπως ὑπορρεμβομένης τῆς Ῥωμαίων πληθύος
ἀθρόᾳ κινήσει τινὶ τοῖς περὶ τὸ Βυζάντιον ἐπισταίη. καὶ
οὖν τὴν Ἀδριανούπολιν καταλιπεῖν τῷ στρατηγῷ ἐγκελεύεται
περί τε τὸν Ἴστρον προστάττει τὰς διαβάσεις ποιήσασθαι. ὁ
μὲν οὖν Πέτρος κατὰ τῆς Σκλαυηνίας πληθύος στρατοπε-
δεύεσθαι παρεσκεύαζεν ἔγραψέ τε Βωνώσῳ· ἀνὴρ δὲ οὗτος
τῶν σωματοφυλάκων τοῦ βασιλέως ἐπιφανής, ὃν σκρίβωνα
εἴωθε τὰ πλήθη ἀποκαλεῖν· τοῦτον γὰρ ἐδέησε κατ' ἐκεῖνο
καιροῦ διακονεῖσθαι Πέτρῳ τῷ στρατηγῷ. ἡ δὲ τοῦ γράμ-
ματος ἀξίωσις ἦν ἐφ' ᾧ τὰς τῶν Ῥωμαίων πορθμίδας χορηγεῖν
ταῖς δυνάμεσιν, ὅπως τὸν ποταμὸν διανήξονται. τοῦ δὲ
μαχίμου ὁ Πέτρος τὸν Γούδουϊν ὑποστράτηγον προεστήσατο.
τοίνυν ὁ Γούδουϊς τὸν ποταμὸν διαβὰς στόματι μαχαίρας
126
Ιωάννης Ζωναράς. Επιτομή Ιστορίας. (lib. 13-18) Page 6, line 16
γερουσίας ἱστόρησαν ὃ σφίσι δοκεῖ ἐπὶ τῷ Λικιννίῳ διαπράξα-

σθαι, κἀκείνους ἐν Θεσσαλονίκῃ αὐτὸν ἀναιρῆσαι ἢ πλησίον
Σερρῶν ἀπιόντα ποι. ἄλλοι δὲ οὐδὲ ἐν Θεσσαλονίκῃ αὐτόν
φασι διατρίβοντα ἠρεμῆσαι, τυραννίδα δὲ μελετᾶν· καὶ τοῦτο
γνόντα τὸν βασιλέα Κωνσταντῖνον στεῖλαι τοὺς αὐτὸν ἀναιρή-
σοντας.
Λέγεται δὲ ἐν ταῖς πρὸς αὐτὸν μάχαις ἢ ταῖς πρὸς Μα-
ξέντιον θεάσασθαί τινα τὸν Κωνσταντῖνον ἱππότην καὶ ὡπλι-
σμένον τὸν τοῦ σταυροῦ τύπον ἀντὶ σημαίας ἐπιφερόμενον καὶ
τῆς αὐτοῦ προπορευόμενον παρατάξεως. καὶ αὖθις ἐν Ἀδρια-
νουπόλει δύο ὤφθησαν αὐτῷ νεανίαι τὰς τῶν ἐναντίων συγ-
κόπτοντες φάλαγγας. καὶ περὶ τὸ Βυζάντιον δὲ νυκτὸς καθευ-
δόντων ἁπάντων φῶς ὤφθη αὐτῷ περιαστράψαν τὸν τοῦ οἰκείου
στρατεύματος χάρακα. ἐκ τούτων οὖν εἰς ἔννοιαν ἐνήγετο τοῦ
θεόθεν αὐτῷ τὰς εὐτυχίας καὶ τὰς νίκας προσγίνεσθαι.
Οὕτω δὲ μοναρχήσας ὁ Κωνσταντῖνος καὶ Φλάβιος ὠνο-
μάσθη καὶ οὕτω πως ἐχρημάτιζε Φλάβιος Κωνσταντῖνος καὶ
ἐν Ῥώμῃ διῆγε, τῆς μὲν τῶν εἰδώλων θρησκείας οὐκ ἀποστάς,
τὰ περὶ Χριστοῦ δὲ μυούμενος καὶ ἤδη παραδεχόμενος. σώ-
ματος δὲ νοσεροῦ καὶ πλεῖστα φύοντος ἐκ κακοχυμίας καὶ ὕλης
μοχθηρᾶς ἐξανθήματα τυχών, ὡς λώβην ταῦτα παρὰ τῶν
βὼν ὁ Κροῦμος καὶ τὴν κεφαλὴν ἐκτεμὼν ἐφ' ἡμέρας μέν

τινας ἐφ' ὕψους ἀνήρτησε, θεατρίζων ταύτην καὶ ἐμπομπεύων
τῷ κατορθώματι. εἶτα τὸ τῆς κορυφῆς ὀστοῦν ἀποδιελὼν καὶ
γυμνώσας τοῦ δέρματος ἀργύρῳ τε περιδύσας, ὡς κύλικι τούτῳ
ἐκέχρητο, οἶνόν τ' ἐγχέων αὐτῷ πίνειν ἐδίδου τοῖς ὑπ' αὐτόν.
ἀγγελθέντος δ' ἐν Βυζαντίῳ τοῦ τῶν Ῥωμαίων ὀλέθρου καὶ
τῆς τοῦ βασιλέως σφαγῆς, θρῆνος μὲν ἦν πανταχόσε πολὺς καὶ
ὠλόλυζον οἱ τοῖς ἀνῃρημένοις προσήκοντες· κουφισμὸν δ' ἐποίει
τῆς συμφορᾶς ἡ τοῦ κρατοῦντος ἀπώλεια.
Ὁ μὲν οὖν Νικηφόρος κάκιστος γεγονὼς ἀπώλετο αἴσχιστα.
ὁ δέ γε Σταυράκιος πεπληγμένος φυγὼν εἰς Ἀδριανούπολιν
διασώζεται, ἔνθα καὶ αὐτοκράτωρ ἀνερρήθη τῶν ἐν ἀρχαῖς
ἐνίων σπουδῇ, καὶ κακῶς ἐκ τοῦ τραύματος διακείμενος εἰς
127
τὴν μεγαλόπολιν εἰσελήλυθεν. ἐπεβούλευε δὲ τῷ κουροπαλάτῃ

Μιχαήλ, ᾧ Ῥαγγαβὲ τὸ ἐπώνυμον, γαμβρῷ αὐτοῦ ὄντι ἐπὶ Προ-
κοπίᾳ τῇ ἀδελφῇ, βουλόμενος τὴν βασιλείαν τῇ ἑαυτοῦ συμβίῳ
καταλιπεῖν. γνόντες δὲ τὴν τοῦ Σταυρακίου μελέτην οἱ τῆς
συγκλήτου βουλῆς καὶ τοὺς περιλειφθέντας ἐκ τῶν ταγμάτων
ἀθροίσαντες, κατ' ὄρθρον ἤδη τῆς νυκτὸς οὔσης ἀναγορεύουσι
τὸν κουροπαλάτην Μιχαὴλ αὐτοκράτορα· καὶ αὐτίκα τὴν κόμην
κειράμενος ὁ Σταυράκιος περιβολὴν ἑαυτῷ μοναχικὴν περιέθετο.
περιελέλειπτο ἐγνωκὸς πρὸς τὸν Μιχαὴλ ηὐτομόλησεν. ἐν τοιού-

τοις δὲ ὁ τύραννος γεγονὼς καὶ πάντῃ ἐξασθενήσας, ὅμως ἔτι
τοῦ πολιορκεῖν οὐκ ἀφίστατο, ἀλλὰ μηδὲν ἀνύων ἀπανίσταται
μὲν τῆς προσεδρείας τῆς πόλεως, ἄπεισι δὲ πορρωτέρω, καί
τινα τόπον εὑρὼν ἐπιτήδειον ἐν τούτῳ βάλλεται χάρακα, κἀκεῖ-
θεν ὁρμώμενος ἐληίζετο τῆς πόλεως τὰ προάστεια καὶ τὰς τού-
των ἐκεράιζε χάριτας. ἐπῆλθε τοίνυν τούτῳ ὁ Μιχαήλ, καὶ
μάχης συγκροτηθείσης οἱ τοῦ Θωμᾶ ἑκόντες ἐτράπησαν εἰς
φυγήν, καὶ οἱ μὲν τῷ βασιλεῖ προσερρύησαν, οἱ δ' ἐπὶ τὰ ἑαυ-
τῶν ἀπῄεσαν ἕκαστοι. ὁ δέ γε τύραννος μετὰ βραχίστων εἰς
Ἀδριανούπολιν ἄπεισι, καὶ ὁ Μιχαὴλ αὐτῷ κατ' ἴχνος ἀκο-
λουθεῖ καὶ πολιορκεῖ τὴν πόλιν οὐχ ἑλεπόλεσιν, ἀλλὰ σπάνει
τῶν ἀναγκαίων. καὶ οἱ τῆς πόλεως τῷ λιμῷ πιεζόμενοι ἀμνη-
στίαν τῶν ἐπταισμένων ἐκ τοῦ βασιλέως ᾐτήσαντο καὶ ταύ-
της τυχόντες δεσμοῦσι τὸν Θωμᾶν καὶ παραδιδόασι τῷ Μι-
χαήλ. ὁ δὲ ἀφαιρεῖται αὐτοῦ χεῖρας καὶ πόδας καὶ ὄνῳ
ἐπιβιβάσας θριαμβεύει τὸν ἄτιμον θρίαμβον. εἶτα περὶ συν-
ιστόρων πυνθάνεται, καὶ πολλοὺς ἂν ἐκεῖνος ἐξέφηνεν, εἰ μὴ
ὁ Ἑξαβούλιος ὁ πατρίκιος τὴν ὁρμὴν τοῦ βασιλέως ἀνέκοψε,
φάμενος μὴ χρῆναι πιστεύειν κατὰ τῶν φίλων ἐχθροῖς. ὁ δέ
γε Θωμᾶς ἄλλοτε ἄλλαις τιμωρίαις ὑποβαλλόμενος βιαιότατα
δουν τούτων τοῖς συμμύσταις αὐτῶν καὶ συμπαίστορσιν. ἀλλ'

ἅπαντα καταλέγειν τὰ τοῦ τοιούτου χοροῦ, οἷς συνθιασώτης
καὶ αὐτὸς ὁ βασιλεὺς ἐτύγχανεν ὤν, πολλῆς ἂν εἴη λέσχης καὶ
ἀηδίας οὐχ ἥκιστα.
128
Ἥκει δ' ὁ λόγος τὴν τοῦ Βάρδα διηγησόμενος ἀποβίωσιν

καὶ τὴν τοῦ κρατοῦντος αὐτοῦ καὶ πρὸ τούτων τὴν τοῦ Βασι-
λείου τοῦ Μακεδόνος οἰκείωσιν πρὸς τὸν Μιχαήλ· ὃς ἐκ Μακε-
δονίας μὲν ἦν, ἔφυ δὲ πατέρων ἀσήμων καὶ ἀφανῶν, εἰ καί
τις τῶν τὰ περὶ αὐτοῦ ἐξιστορησάντων ἐκ τοῦ τῶν Ἀρσακιδῶν
αὐτὸν γένους κατάγεσθαι τερατεύεται. τοῦ Κρούμου δέ (τῶν
Βουλγάρων δ' ἦν οὗτος ἀρχηγός) τὴν Ἀδριανούπολιν κατα-
σχόντος, καὶ οἱ τούτου γεννήτορες αἰχμάλωτοι γεγονότες εἰς τὴν
ἐκείνων χώραν μετήχθησαν, ἀρτιγενὲς τοῦτον καὶ ὑπομάζιον
φέροντες. τοῦ Κρούμου δὲ ἀποβεβιωκότος ἤδη ἕτερος τῆς
ἀρχῆς τῶν Βουλγάρων ἐπείληπτο, ὃς πολλάκις ἐν πολέμοις τοῖς
πρὸς Ῥωμαίους θραυσθεὶς σπονδὰς πρὸς τὸν τότε κρατοῦντα
Ῥωμαίων πεποίητο, καὶ τοὺς αἰχμαλώτους ἐλευθερῶσαι συν-
έθετο, καὶ μέντοι καὶ κατὰ τὰς συνθήκας πεποίηκεν. ἐφήβου
δ' ἦν ἡλικίας τότε ἁψάμενος ὁ Βασίλειος. νηπιόθεν μέντοι
πολλὰ σημεῖα γενέσθαι φασὶ τὴν βασιλείαν αὐτῷ προσημαίνοντα,
ὧν ἓν ἦν καὶ τὸ ῥηθησόμενον. νήπιος μὲν ἦν ὁ Βασίλειος,
Ιωάννης Ζωναράς. Επιτομή Ιστορίας. (lib. 13-18)

Page 463, line 4
λέως καὶ ἐπὶ ταύτῃ δακρύοντος (ἔφθη γὰρ ταύτην τῶν ἀνα-
κτόρων καταγαγεῖν ὁ Ἀλέξανδρος) ἠναγκάσθησαν αὐτὴν ἀνα-
γαγεῖν οἱ ἐπίτροποι. ἡ δὲ ἀνελθοῦσα τῆς διοικήσεως εἴχετο,
προσλαβοῦσα καὶ τὸν παρακοιμώμενον Κωνσταντῖνον καὶ τοὺς
αὐταδέλφους ἄμφω τοὺς Γογγυλίους· καὶ πρῶτον μὲν τὸν πα-
τριάρχην ἀπάγει τῶν βασιλείων, εἶτα καὶ τοὺς τοῦ Ἀλεξάνδρου
θεράποντας ἐξωθεῖ, τὸν ῥαίκτωρα, τὸν Βασιλίτζην καὶ τὸν
Γαβριηλόπωλον, ἀλλὰ μέντοι καὶ τοὺς λοιπούς. Κωνσταντῖνος
δὲ ὁ παρακοιμώμενος τὰ πάντα ἠδύνατο.
Ὁ μέντοι Βούλγαρος Συμεὼν τὴν Θρᾴκην κατέτρεχέ τε
καὶ ἐληίζετο καὶ ἐν τῇ Ἀδριανουπόλει βάλλεται χάρακα, πολιορ-
κίᾳ ταύτην ἐλπίζων ἑλεῖν. ὡς δ' ἑώρα ἑαυτῷ κενόσπουδον
τὸ ἐγχείρημα, ἑτέρως τὴν ἅλωσιν τῆς πόλεως μέτεισι. χρήμασι
γάρ τινας τῶν φυλάκων αὐτῆς ὑποφθείρας ἐκ προδοσίας αὐτὴν
ἐξεπόρθησεν. ἀλλὰ ταύτην μετέπειτα πάλιν ὑπὸ Ῥωμαίους ἡ
τῆς βασιλίσσης σπουδὴ ἐποιήσατο. μὴ φέρουσα δὲ τὰς κατὰ
τῆς Θρᾳκῴας χώρας πυκνὰς ἐπελεύσεις τοῦ Συμεὼν σπένδεται
τοῖς ἐξ Ἰσμαὴλ καὶ τά τε ἑῷα τάγματα καὶ τὰ ἑσπέρια συν-
αθροίσασα τῷ μαγίστρῳ Λέοντι τῷ Φωκᾷ τῶν σχολῶν δομε-
στίκῳ τυγχάνοντι τὸν κατὰ τοῦ Συμεὼν ἀνέθετο πόλεμον. ὃς
καὶ μάχην συνάψας ἡττᾷ τοὺς Βουλγάρους περιφανῶς καὶ
129
δοντες ἐμβῆναι παραπλεούσας εἰς τὴν θάλασσαν ἐξωλίσθαινον

καὶ ὑπὸ κυμάτων ἐφέροντο, οἱ δὲ ὑπὸ τῶν πολεμίων διώλ-
λυντο, οἱ δὲ καὶ ζῶντες συνελαμβάνοντο. οὕτω δὲ διατεθείσης
τῆς Ῥωμαϊκῆς στρατιᾶς κατὰ τὰς Πηγάς, τά τε ἐκεῖ ὄντα ἀνά-
κτορα οἱ Βούλγαροι ἐπυρπόλησαν καὶ τἄλλα ὅσα ἐν τῷ αἰγιαλῷ
τοῦ κατ' ἀντικρὺ τῆς πόλεως ἦσαν διακειμένου πορθμοῦ. θα-
νούσης δὲ τῆς τοῦ Ῥωμανοῦ συμβίου τῆς Αὐγούστης Θεοδώ-
ρας ἡ τοῦ βασιλέως Χριστοφόρου γυνὴ Σοφία τοῦ τῆς Αὐ-
γούστης ἠξιώθη ὀνόματος.
Ὁ τῶν Βουλγάρων δ' ἐξηγούμενος Συμεὼν τῇ Ἀδριανου-
πόλει προσέβαλε καὶ ταύτην ἐπολιόρκει. ἤνυσε δ' ἂν οὐδέν,
εἰ μὴ τοῖς ἔνδον ἐπιλελοίπει τὰ ἐπιτήδεια· βιαζόμενοι γὰρ τῷ
λιμῷ καὶ ἑαυτοὺς καὶ τὴν πόλιν τοῖς πολεμίοις παρέδωκαν.
τότε μέντοι καὶ ὁ ἐκ Τριπόλεως Λέων μετὰ δυνάμεως ναυτικῆς
κατὰ Ῥωμαίων ἐχώρησεν· ἀλλὰ τούτῳ περὶ τὴν νῆσον Λῆμνον
τριήρεις ἐπελθοῦσαι Ῥωμαϊκαὶ τοὺς μὲν Ἀγαρηνοὺς σχεδόν τι
ξύμπαντας διεφθάρκασι, τὰς δὲ νῆας αὐτῶν ὑποβρυχίους ἐποίη-
σαν, μόλις τοῦ Τριπολίτου φυγεῖν ἐξισχύσαντος. καὶ ὁ Βούλ-
γαρος δὲ Συμεὼν τά τε κατὰ Μακεδονίαν καὶ τἀπὶ Θρᾴκης
σὺν βαρεῖ στρατεύματι ἐληίζετο καὶ παρὰ τὴν πόλιν ἐλθὼν ἀγχοῦ

Page 560, line 5
καὶ τῶν ἐν Σαρδικῇ φρουρίων καταστρεψάμενος ἔνια ἐπανῆλθεν

εἰς Μοσυνούπολιν. εἷλε δὲ καὶ τὴν μεγάλην Περσθλάβαν καὶ
τὴν μικρὰν καὶ τὴν Πλίσκοβαν διὰ στρατηγῶν. καὶ ἡ Βέρροια
δὲ παρεδόθη αὐτῷ παρὰ τοῦ Δοβρομηροῦ, προσχωρήσαντος
τοῖς Ῥωμαίοις. τὰ μέντοι Σέρβια πολιορκίᾳ ἑάλω καὶ ὁ τὴν
αὐτῶν φυλακὴν ἐμπεπιστευμένος Νικόλαος, ὃν Νικολιτζᾶν ὡς
βραχὺν τὴν ἡλικίαν ὠνόμαζον· ὃς καίτοι πατρίκιος τιμηθεὶς
ἀπέδρα πάλιν καὶ πρὸς τὸν Σαμουὴλ ἀπελήλυθεν. εἶτ' αὖθις
κατὰ Βιδίνης ὁ βασιλεὺς ἐξεστράτευσε καὶ τὴν πόλιν αἱρεῖ. ἐν
ὅσῳ δὲ ταύτην ἐπολιόρκει ὁ βασιλεύς, ἔπεισιν ὁ Σαμουὴλ τῇ
Ἀδριανουπόλει ἀθρόον καὶ πανηγύρεως ἐκτὸς τελουμένης τάς
τε ἐμπορίας λείαν πεποίητο καὶ αἰχμαλώτων πλῆθος λαβὼν
ὑπενόστησε. τὴν Βιδίνην δὲ ὑφ' ἑαυτὸν ὁ βασιλεὺς ποιησά-
130
μενος καὶ ἐπανερχόμενος κατέλαβε παρὰ τῷ Ἀξιῷ ποταμῷ τὸν

Σαμουὴλ αὐλιζόμενον· ὁ Βαρδάριος οὕτως παρὰ τοῖς παλαιοῖς
ὠνομάζετο. πολλοῦ δὲ τοῦ ποταμοῦ ῥέοντος ἀμελῶς οἱ βάρ-
βαροι κατεσκήνωντο· οὐ γὰρ ἄν ποτε δυνηθῆναι διαβῆναι τὸν
ποταμὸν ἤλπιζον τὸ Ῥωμαϊκὸν σύνταγμα. πόρου δὲ γνωσθέντος
δι' αὐτοῦ ὁ βασιλεὺς διέβη καὶ τὸ στρατόπεδον, καὶ πολλοὶ μὲν
τῶν Βουλγάρων ἀπώλοντο, ὁ δὲ Σαμουὴλ διέδρα, τῆς τούτου
σκηνῆς καὶ τῆς παρεμβολῆς ἁπάσης διαρπαγείσης. καὶ τὴν
ὁ βασιλεὺς οὐ κατὰ τὰς ἐπαγγελίας διανοούμενον, ἐπῆλθεν αὖθις

τῇ Βουλγαρίᾳ καὶ πολλὰς μὲν αὐτῆς ἐληίσατο χώρας, τὴν δὲ
τῆς Ἀχρίδος πόλιν, ἐν ᾗ τὰ βασίλεια τοῖς τῶν Βουλγάρων
ᾠκοδόμηντο ἀρχηγοῖς, πολιορκίᾳ λαβὼν καὶ ἕτερα φρούρια διὰ
στρατηγῶν, ἐπανέζευξεν εἰς τὴν Κωνσταντίνου.
Καὶ αὖθις δὲ κατὰ Βουλγάρων ἐστράτευσε καὶ αὖθις
φρούριά τε καὶ πολλοὺς τῶν βαρβάρων τοὺς μὲν διέφθειρε,
τοὺς δὲ συνέσχε ζωούς. ὁ δὲ τῶν Βουλγάρων ἄρχων ὁ Ἰω-
άννης καὶ Βλαδισθλάβος κατὰ τοῦ Δυρραχίου ἐξώρμησε καὶ
πολιορκῶν αὐτὸ πίπτει, ἄρξας ἔτη δύο καὶ μῆνας πέντε. ὃ
μαθὼν ὁ βασιλεὺς εὐθὺς ἔξεισι καὶ περὶ τὴν Ἀδριανούπολιν
γενομένῳ προσίασιν αὐτῷ τῶν Βουλγάρων ἐπιφανεῖς τινες, παρα-
διδόντες αὐτῷ τὸν Πέρνικον καὶ ἕτερα φρούρια πέντε καὶ τριά-
κοντα, καὶ ἄλλοι δὲ πολλοὶ τῶν βαρβάρων τούτων αὐτῷ προς-
ερρύησαν. καὶ ἡ γυνὴ δὲ τοῦ Ἰωάννου καὶ Βλαδισθλάβου
Μαρία ἔπεμψε πρὸς τὸν βασιλέα τὸν ἀρχιεπίσκοπον Βουλγαρίας
Δαβὶδ μετὰ γραμμάτων ἐκστῆναι τῆς Βουλγαρίας ὑπισχνουμένη,
εἰ ὧνπερ βούλεται τεύξεται. καὶ μετὰ μικρὸν ἧκεν ἡ γυνὴ
πρὸς τὸν αὐτοκράτορα, υἱοὺς ἐπαγομένη τρεῖς καὶ θυγάτρια
ἕξ· καὶ ἕτεροι δὲ τρεῖς ταύτης υἱοὶ φυγάδες ἐγένοντο ἐν τοῖς
ὄρεσιν, ἀλλὰ κἀκεῖνοι τῶν ὀρῶν φυλαττομένων βιασθέντες προς
ἔληγε. καί τινες ἐκ τούτου τὸν ἄνδρα πρὸς τὸν βασιλέα δι-
έβαλλον. ὁ δὲ τοῖς λόγοις τούτοις τὴν γνώμην διασεισθεὶς
στέλλει καὶ κείρει μὲν τὴν κόμην τῷ Τορνίκῃ, συγκείρειν αὐτῷ
ταῖς θριξὶ καὶ τὰς ἐλπίδας οἰόμενος, ῥάκος δὲ μέλαν αὐτὸν
ἀμφιέννυσι, ζοφοῦν αὐτῷ νομίζων ἐντεῦθεν τὴν προσδοκωμένην
131
τῆς τύχης λαμπρότητα· οὕτω δ' ἐπανελθόντα μήτ' οἰκτείρας,

ἀλλὰ καὶ ἐπικαγχάσας ἀφῆκεν. οἱ δέ γε Μακεδόνες καὶ πρῴην,
ὡς εἴρηται, προσκείμενοι τῷ ἀνδρὶ καὶ χρηστὰς ἐλπίδας ἐπ'
αὐτῷ θάλποντες, νυκτὸς αὐτὸν ὑπεξαγαγόντες τῆς βασιλίδος
τῶν πόλεων ἐς τὴν αὐτῶν μητρόπολιν ἄγουσι τὴν Ἀδριανού-
πολιν, καὶ σπουδῇ τῶν προστεθειμένων αὐτῷ ταχὺ τὰ πλείω
τῶν στρατευμάτων ἐκεῖ συνηθροίσθησαν ἢ καὶ μίσει τῷ πρὸς
τὸν αὐτοκράτορα. διά τινας γὰρ αἰτίας οὔτ' ἐκεῖνος καλῶς
τοῖς στρατιώταις ἐκέχρητο, ἀλλὰ καὶ ὑποψίας ὑπέτρεφε κατ'
αὐτῶν, κἀκεῖνοι διὰ ταῦτα πρὸς ἔχθος κατ' αὐτοῦ ἠρεθίζοντο.
ὡς δ' οὖν συνελέγησαν, εὐφημίας αὐτὸν αὐτίκα βασιλικῆς καὶ
ἀναρρήσεως κατηξίωσαν. ὁ δὲ σὺν αὐτοῖς εὐθὺς ἔργου εἴχετο
καὶ ἀθρόον τῇ βασιλευούσῃ ἐπιφοιτᾷ, καί οἱ προσιόντι προς-
εφοίτων πολλοὶ καὶ στρατιῶται καὶ ἀστικοί· κἀκεῖνος ταῖς ἐλ-
πίσιν ᾐώρητο, ὡς οὔτινος αὐτῷ ἀντιστησομένου, ἀλλὰ μᾶλλον
ἀναπετασόντων αὐτῷ εὐπετῶς καὶ τὰς πύλας τῆς πόλεως,

Page 716, line 3
Φωκᾶ τὴν τοῦ γένους ἕλκων σειρὰν νομιζόμενος. διακηρυ-

κεύεται τοίνυν πρὸς τοὺς Τούρκους ὁ βασιλεύς, ἁδρὰς αὐτοῖς
ἐπαγγελλόμενος δωρεάς, εἰ τοὺς ἀποστατήσαντας συσχόντες πα-
ραδοῖεν αὐτῷ. ὁ μὲν οὖν Βοτανειάτης ἐξ ἑῴας, ὡς εἴρηται,
βασιλείας ἑαυτῷ περιθέμενος σχῆμα καὶ ὄνομα ἐφοίτα πρὸς
τὸ Βυζάντιον. ἐξ ἑσπέρας δ' αὖθις ἑτέρας ἀποστασίας ἐπεκυ-
μάνθη κλυδώνιον· ὁ γὰρ πρόεδρος Νικηφόρος ὁ Βρυέννιος
δοὺξ Δυρραχίου τυγχάνων, ἐπεὶ μεμαθήκει ἀφαιρεθεὶς τὴν
ἀρχήν, ἀφίσταται καὶ αὐτὸς καὶ περιβάλλεται τὰ τῆς βασιλείας
παράσημα καὶ τοῖς ἐκεῖ παροῦσι δορυφορούμενος τάγμασιν εἰς
τὴν Ἀδριανούπολιν ἀπῄει, ἀφ' ἧσπερ καὶ ὥρμητο, καὶ τῷ
ἀδελφῷ Ἰωάννῃ ἐκεῖ ἑνωθεὶς πλῆθός τε στρατιωτῶν ἐκεῖθεν
ἐθνικῶν τε καὶ Μακεδόνων πείσας συνάρασθαί οἱ τῆς τυραν-
νίδος ἀπήρξατο. τισὶ δὲ τῶν τοῦ Βρυεννίου ὁ Θεοδωροκάνος
συμμίξας ἡττᾶταί τε καὶ ἁλίσκεται. προσερρύησαν δὲ τῷ Βρυ-
εννίῳ καὶ οἱ Ῥαιδεστηνοί, ἀλλὰ μέντοι καὶ οἱ οἰκοῦντες τὸ Πά-
νιον. εἴχετο τοίνυν τῆς ἀποστασίας ὁ Βρυέννιος κραταιῶς, τὸν
ἀδελφὸν κουροπαλάτην τιμήσας καὶ στείλας σὺν δυνάμει πρὸς
τὸ Βυζάντιον, ὡς αὐτίκα τοῦτο παραληψόμενον. ᾐώρητο γὰρ
ἐλπίσιν ὡς ὑπτίαις, τὸ τοῦ λόγου, χερσὶν οἱ τῆς συγκλήτου
βουλῆς αὐτὸν ὑποδέξονται διὰ τὴν πρὸς τὸν λογοθέτην Νικη
132

Page 717, line 9
ἀντικρὺ τῆς πόλεως ἤπειρον τὰς ἐκεῖ τυγχανούσας οἰκοδομὰς

παρέδοσαν τῷ πυρὶ κἀκεῖθεν εἰς τὸν Ἀθύραν ὑπέστρεψαν.
οὕτω δ' ὁ βασιλεὺς περιστατούμενος πάντοθεν τὸν Ῥουσέλιον
λύει τε τῶν δεσμῶν καὶ ῥήμασι καὶ χρήμασι τὸν ἄνδρα ἐκ-
μειλιξάμενος ἐπελθεῖν πείθει τῷ τοῦ Βρυεννίου ὁμαίμονι μετὰ
τοῦ προέδρου Ἀλεξίου τοῦ Κομνηνοῦ, στραταρχοῦντος τῆς τῷ
βασιλεῖ κατὰ τὸ Βυζάντιον προσούσης δυνάμεως. ὃ μαθὼν ὁ
τοῦ Βρυεννίου ἀδελφὸς ἔφθη διαδράς. τῶν Μακεδόνων μέντοι
καταληφθέντες πολλοὶ οἱ μὲν ἔπεσον, οἱ δ' ἑάλωσαν.
Ἐν τοσούτῳ δὲ καὶ Πατζινάκων πλῆθος ἐπῆλθε κατὰ
Ἀδριανουπόλεως καὶ περὶ ταύτην παρεμβαλόντες τὴν πέριξ
αὐτῶν ἐληίζοντο χώραν, οὓς ὁ Βρυέννιος δεξιωσάμενος χρή-
μασι μεταναστῆναι τῆς πόλεως ἔπεισε. περὶ δέ γε τὴν Κύζικον
τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ ἀπελθόντι καὶ πειρωμένῳ ὑπαγαγέσθαι τοὺς
ἐκεῖ ὁ Ῥουσέλιος ἐντυχὼν ἐτρέψατο κατὰ κράτος αὐτόν.
Ἄρτι δὲ τοῦ πατριάρχου Ἰωάννου τοῦ Ξιφιλίνου πρὸς τὰς
αἰωνίους μεταθεμένου μονὰς ἐπὶ δέκα ἐνιαυτοὺς ἐφ' ἑνὶ καὶ
μησὶν ἑπτὰ τὴν ἐκκλησίαν ποιμάναντος προεχειρίσθη πατριάρχης
Κοσμᾶς μοναχός, λόγοις μὲν οὐχ ὡμιληκώς, ἀρεταῖς δὲ παν-
τοίαις κοσμούμενος καὶ διὰ τοῦτο καὶ πρὸς τοῦ βασιλέως ἐξ-
όχως τιμώμενος.
Λαόνικος Χαλκοκονδύλης.Ιστορία. Vol. 1, p.27, line 18
πράγματα ταχὺ ἐπὶ μέγα προχωροῦντα δυνάμεως, καὶ τοὺς ἀπὸ

Ἀσίας Τούρκους αἰεὶ διαβαίνοντας προσγίνεσθαι αὐτῷ, ὥστε καὶ
ἐς πολιορκίαν τῶν κατὰ τὴν Εὐρώπην πόλεων καθίστασθαι, καὶ
προϊόντας ἐπὶ τὴν μεσόγαιον τῆς Θρᾴκης, συνελέγοντό τε στρά-
τευμα ἀμφότεροι. Οὐγγλέσης μὲν οὖν ὥρμητο ἀπὸ Φερρῶν ἐπὶ
τοὺς Τούρκους, ἐν αἷς τὰ βασίλεια ἦν αὐτῷ· Κράλης τε ἅμα
αὐτῷ ὁ ἀδελφὸς στράτευμα ἔχων ἀπὸ τῆς μεσογαίου τῆς Θρᾴ-
κης συνῄει τῷ ἀδελφῷ ὡς στρατευσόμενοι ἅμα ἐπὶ τοὺς Τούρ-
κους. ὁ μὲν οὖν Σουλαϊμάνης ἔτυχε πολιορκῶν πόλισμά τε παρὰ
Τέαρον ποταμόν, διέχον ἀπὸ Ἀδριανουπόλεως σταδίους ὡσεὶ
ἑβδομήκοντα, καὶ σκηνὰς μὲν αὐτοῦ οὐκ ὀλίγας ἀπὸ πίλων αἰγῶν
ἐπήξατο, ἐν αἷς δὴ οἱ κατὰ τὴν Ἀσίαν Σκύθαι τε οἱ νομάδες
133
καὶ Τούρκων οἱ πρὸς τόνδε τὸν βίον τετραμμένοι σκηνοῦν εἰώ-

θασι, καὶ ἐπολιόρκει τὸ χωρίον προσέχων ἐντεταμένως. διατρί-
βοντα δὲ αὐτὸν λέγεται, ὡς τάχιστα ἐπύθετο ἐπιόντας οἱ τοὺς
πολεμίους, λαβεῖν τε ἐπιλεξάμενον ἄνδρας ἐς ὀκτακοσίους τῶν
ἀμφ' αὑτὸν ἀρίστων, καὶ νυκτὸς ἐπελάσαντα ἐς τὸ πολεμίων
στρατόπεδον καταδυόμενον, ὡς ἤδη ἡ ἠὼς ὑπέφαινε, καὶ οὔτε
φυλακὰς ἔχοντας τοὺς πολεμίους ἑώρα αὐτούς τε τὰ πολλὰ
παρὰ Τέαρον ποταμόν, ὡς ὕδωρ κάλλιστόν τε παρέχεται πιεῖν
νομιανὸν χῶρον ἐπεισπεσεῖν τε ἄφνω σὺν τοῖς ὀκτακοσίοις καὶ

διαφθεῖραι σύμπαντα τὸν στρατὸν κτείνοντας ἀφειδέστατα, ὥστε
τοὺς πλείονας αὐτῶν πεσεῖν ἐς τὸν ποταμόν, καὶ ἐν ἀπορίᾳ
εἴχοντο, ὅποι τράπωνται γενόμενοι, καὶ ταύτῃ διαφθαρῆναι. ἔνθα
ὅ τε Οὐγγλέσης ἀπώλετο καὶ ὁ Κράλης ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ ἐν
ταύτῃ τῇ μάχῃ. ὅτῳ δ' ἂν τρόπῳ διεφθάρη, οὐκ ᾔδει οὐδείς,
ὥστε οἴεσθαι τοὺς προσήκοντας αὐτῷ περιεῖναι ἔτι αὐτὸν ἐπὶ
πολύν τινα χρόνον.
Ὡς οὖν ταύτην τὴν νίκην εὐκλεῆ καὶ περιφανῆ ἀνείλετο
Σουλαϊμάνης, τό τε πόλισμα, ὃ ἐπολιόρκει πρότερον, παρεστήσατο,
καὶ Ὀρεστιάδα τὴν Ἀδριανούπολιν καλουμένην ἐλαύνων ἐπολιόρ-
κει. ἔτυχε δὲ τήν τε πόλιν περὶ ἀμητὸν πολιορκῶν, καὶ προσβάλ-
λων τῷ τείχει θαμὰ οὐκ ἀνίει. ἐν τούτῳ δὲ ὄντος Σουλαϊμάνεω
τυχεῖν νεανίαν λέγουσι τῶν ἐν τῇ πόλει κατὰ ὀπήν τινα ἀπὸ τῆς
πόλεως φέρουσαν ἔξω λάθρᾳ τε ἐξιόντα νυκτὸς ἀμῶντα πυροὺς
κατὰ τὴν ὀπὴν ταύτην διαφορεῖν ἐς τὴν πόλιν, καὶ τοῦτο συνεχῶς
ποιοῦντα ὀφθῆναι ὑπό τινος τῶν ἐν τῷ στρατοπέδῳ. ἰδόντα δὲ
τὸν Τοῦρκον, ᾗ εἰσῄει ὁ νεανίας, ἐφεπόμενον κατόπιν γενέσθαι
κατὰ τὴν ὀπήν, πειραθῆναί τε αὐτῆς, καὶ εἰσιόντα ἐς τὴν πόλιν
αὖθις ἐς τὸ στρατόπεδον γενέσθαι, καὶ ἀφικόμενον παρὰ Σου-
λαϊμάνην ἐξειπεῖν τε τὴν εἴσοδον καὶ αὐτὸν αὐτίκα ἐξηγεῖσθαι.
ἐπιτεῖλαι τοῖς ἀμφ' αὑτὸν θάψαι τε τὸ σῶμα αὐτοῦ ταύτῃ, κατὰ

τὸν τῆς Χερρονήσου ἰσθμόν, ᾗ δὴ καὶ συνέβη πρότερον τελευτή-
σαντα τὸν παῖδα αὐτοῦ θάψαι τε μεγαλοπρεπῶς καὶ ἐξήνεγκε·
καὶ τῷ σήματι ταξάμενος φόρους, ὥστε παννυχίᾳ χρῆσθαι τοὺς
ἱερεῖς αὐτῶν ἐπὶ τῷ μνήματι, αὐτόν τε ἐκέλευσεν αὐτοῦ θάψαι
ἅμα τῷ παιδὶ αὐτοῦ.
Ἐπείτε δὲ αὐτοῦ ἐτελεύτησεν, Ἀμουράτης ὁ Ὀρχάνεω παῖς,
134
Σουλαϊμάνεω δὲ ἀδελφός, ὡς ἑπύθετό οἱ αὐτὸν τελευτήσαντα,

τούς τε νεήλυδας καὶ ἄλλους τοὺς τῶν θυρῶν λαβὼν καὶ ἐς
τὴν Εὐρώπην διαβὰς παρέλαβε τὸ στράτευμα αὐτοῦ ἅπαν, καὶ
ἐπὶ Ἀδριανούπολιν ἐλάσας τὰ βασίλειά οἱ αὐτοῦ ἐποιήσατο. καὶ
ἐντεῦθεν ὁρμώμενος ἐληΐζετο τὴν τῆς Μακεδονίας μεσόγαιον
χώραν, καὶ ἀνδράποδα συχνὰ ἀγόμενος ἐπλούτιζε τοὺς μεθ'
ἑαυτοῦ στρατιώτας, καὶ Τούρκων ὅσοι ἐπ' ἐλπίδι τοῦ κερδᾶναι
ὁτιοῦν εἵποντο αὐτῷ, ἐδωρεῖτο ἀνδραπόδοις τε καὶ ὑποζυγίοις, ἃ
ἡλίσκετο ἀπὸ Μυσῶν τε καὶ Ἑλλήνων. λέγεται μέντοι καὶ τόδε,
ὡς Σουλαϊμάνης, ἐπεί τε ᾔσθετο τῆς Τριβαλλῶν καὶ Μυσῶν
δυνάμεως ἐπ' αὐτὸν ἀθροιζομένης, καὶ ἔπραττεν, ὥστε δοθῆναί
οἱ ἑξάκις μυρίας δραχμάς, ὥστε ἀποδοῦναι αὐτοῖς, ὅσα τῶν
πολισμάτων προσηγάγετό οἱ, καὶ αὐτὸν οἴχεσθαι ἀπαλλαττόμενον
ἐς τὴν Ἀσίαν ἀποχωρήσειν τηνικαῦτα πολιορκοῦντα τὰ ἐν Θράκῃ
ὀλίγην. πρός τε γὰρ Ἕλληνας πολέμια ἦν αὐτῷ, ἐπεί τε Μύρξεω

παῖδα αὐτοῦ ἐν Βυζαντίῳ ὑπεδέξαντο, καὶ ὑπέσχοντο τὴν ἀρχὴν
αὐτῷ μετὰ Μουσουλμάνεω ἐπιτηδείου συγκατεργάσεσθαι. οὗτος
μὲν οὖν τόν τε Μωσῆν ὑπεδέξατο ἄσμενος, καὶ αὐτῷ παρείχετο
τήν τε δίαιταν καὶ τὰ ἐπιτήδεια, καὶ τὸν στρατὸν δὲ αὐτῷ ἐδίδου.
ἐντεῦθεν δὲ ὡς ἐς τὴν Ἀσίαν Μουσουλμάνης ἀπῆν, ἐπιρρεόντων
αὐτῷ τῶν ἀπὸ τῆς Εὐρώπης, ὅσοι ἤχθοντο Μουσουλμάνῃ οὐκ εὖ
φερόμενοι παρ' αὐτῷ, καὶ ὁρμώμενος λαβών τε τούτους καὶ ἀπὸ
Δακῶν στρατὸν ἱκανόν, ἐπισπομένου αὐτῷ καὶ Δάνου τοῦ Δακῶν
ἡγεμόνος, τήν τε Εὐρώπην κατέσχε, καὶ ἐπὶ τὰ βασίλεια τῆς
Ἀδριανουπόλεως παριὼν καθειστήκει τε βασιλεύς, καὶ ἐπὶ τὸν
ἀδελφὸν ἐς τὴν Ἀσίαν παρεσκευάζετο στρατεύεσθαι. Μουσουλ-
μάνης δὲ ἠπείγετο καὶ αὐτὸς φθῆναι πρότερος ἐς τὴν Ἀσίαν
διαβάς· διέγνω γὰρ καὶ ἀμφοῖν ἄμεινον καὶ πρὸς τοῦ ἑτέρου
εἶναι, ὁπότερος ἂν ἐπὶ τὴν τοῦ ἑτέρου ἀρχὴν διαβὰς τὴν μάχην
ποιήσαιτο αὐτοῦ καὶ μὴ ἐπιμείνῃ τὸν ἀδελφὸν ἐπιόντα. διαβάς
τε ἐπὶ τὸ Βυζάντιον, ὥστε αὐτῷ φίλια εἶναι πρὸς τὸν Βυζαντίου
βασιλέα, ἄγεται τὴν βασιλέως υἱιδοῦν Ἰανυΐου τοῦ Ντόρια θυ-
γατέρα. Υἱιδοῦν δὲ τοῦ βασιλέως Ἑλλήνων ἀγόμενος Μουσουλ-
μάνης ὁ Παιαζήτεω παῖς, καὶ ἐς Βυζάντιον διαβὰς ἐστρατεύετο
ἐπὶ τὸν ἀδελφόν.
135
ἐπὶ τὸ στρατόπεδον αὐτοῦ ἀφικόμενος τό τε στρατόπεδον κατει-

λήφει, καὶ τοὺς ἐπιγινομένους ἀπὸ τῆς μάχης, οἳ καταφεύγουσί
τε καὶ ἐπανῄεσαν, διέφθειρε. καὶ ὡς ἐπανήκει τε αὐτὸς Μωσῆς
ἐλαύνων ἐπὶ τὸ στρατόπεδον ἀπὸ τῆς μάχης, καὶ ἔγνω δὴ κατει-
λημμένον τὸ στρατόπεδον, αὐτίκα ἐς φυγήν τε αὐτὸς ἐτράπετο
καὶ τοῦ στρατεύματος διέφυγε, καὶ ἄλλῃ ἄλλος, ᾗ ἑκάστῳ προὐ-
χώρει. οἱ μέν τινες καὶ ἐπ' αὐτὸν αὐτίκα ἰόντες τὸν Μουσουλ-
μάνην ὡς βασιλέα προσεκύνουν, καὶ ἐξελαύνοντι ἐφείποντο.
Μουσουλμάνης μὲν δὴ οὕτω τὰ πράγματα ἔσχεν ἀμφὶ ταῖν
ἠπείροιν, γενναιότατα δὲ πάντων, ὧν ἡμεῖς ἴσμεν, πρὸς τὸν ἀδελ-
φὸν διαγωνισάμενος. ἐπελάσας μὲν οὖν ἐς τὴν Ἀδριανούπολιν
τὰ βασίλεια, τήν τε βασιλείαν καὶ τὴν ἀρχὴν καθίστη αὑτῷ,
ᾗ ἐδόκει κράτιστα ἔχειν. Μωσῆς μὲν οὖν ἐς τὴν παρίστριον
χώραν ἀφικόμενος, καὶ συγγενόμενος Μύρξεω Δάνῳ τῷ Δακίας
ἡγεμόνι καὶ πρότερον ὄντι συνήθει αὐτῷ, διέτριβε παρὰ τῷ Αἵμῳ,
παραμείβων ἄλλην ἐξ ἄλλης χώραν. Μουσουλμάνου δὲ ῥᾳθυ-
μοῦντός τε καὶ περὶ ὁμιλίαν ἔχοντος τά τε πράγματα οἰδαίνετο.
οἵτε γὰρ ἄρχοντες αὐτῷ τε ἤχθοντο ὡς οὐδὲν ὑγιὲς ὂν αὐτοῦ,
καὶ τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ προσγενομένων κατὰ βραχὺ τῶν Τούρκων
οὐδένα λόγον ἐποιεῖτο. ὡς μὲν οὖν ἐπὶ τὴν βασιλείαν ἀφίκετο,
τήν τε Θέρμην τοῖς Ἕλλησιν ἀπέδωκε καὶ Ζητοῦνιν καὶ τὴν
ἀποδίδοσθαι. ὁ δὲ ἕτοιμος μὲν εἶναι ἀποδώσειν καὶ μὴ ἀντιτείνειν,

τοὺς μέντοι Τούρκους χαλεπῶς τε οἴσειν, καὶ σφίσι μὴ ἐν καλῷ,
οὔπω ἔτι κατεργασμένης τῆς ἀρχῆς, ἀποβαίνειν τὰ πράγματα.
ὑπέσχετο μέντοι, ἐπειδὰν ἐς τὴν ἀρχὴν παραγένηται, τήν τε πό-
λιν ἀποδιδόναι, καὶ εἴ τι ἄλλο ἐπιτήδειον αὐτοῖς οἴοιτο ἔσεσθαι,
μήτε τοῦ λοιποῦ ἂν στερῆσαι αὐτούς ποτε. πείσας μὲν οὖν τότε
τοὺς Ἕλληνας ἤλαυνεν ἐς τὸ πρόσω τῆς Εὐρώπης, καὶ προσε-
χώρει τε αὐτῷ σύμπαντα ὡς βασιλεῖ τε ὄντι σφῶν καὶ Παιαζή-
τεω παιδὶ γενομένῳ. ἐπεὶ δὲ Παιαζήτης ᾔσθετο ἐπιόντα ἐπὶ
Ἀδριανούπολιν (ἐπετρόπευε δὲ τῆς πόλεως καταλειφθεὶς ὑπὸ
Μεχμέτεω βασιλέως ἐπὶ τῇ τελευτῇ αὐτοῦ), συνήγειρέ τε τὸ ἀπὸ
τῆς Εὐρώπης στράτευμα, καὶ ὑπήντα τῷ Μουσταφᾷ ἀγχοῦ τῆς
Ἀδριανουπόλεως, ὡς διὰ μάχης ἐλευσόμενος καὶ μὴ ἐπιτρέπων,
ἢν δύναιτο, ἐπὶ τὰ βασίλεια πορεύεσθαι. ὡς μέντοι συνταξάμε-
136
νος ἐπῄει, οἱ Τοῦρκοι οὖν αὐτίκα ᾔεσαν ἅμα πάντες ἐπὶ τὸν
Μουσταφᾶν καὶ προσεκύνουν ὡς βασιλέα, καὶ αὐτός τε Παια-
ζήτης προσεκύνησε καὶ τὰ πράγματα παρεδίδου τῷ Μουσταφᾷ,
χρῆσθαι αὐτοῖς, ὅ τι ἂν βούλοιτο. τοῦτον μὲν οὖν λαβὼν
αὐτίκα αὐτοῦ διεχρήσατο, καὶ ἀπελαύνων τήν τε πόλιν ἔσχε
καὶ ἐπὶ τὰ βασίλεια παρεγένετο.
ὑπέσχετο μέντοι, ἐπειδὰν ἐς τὴν ἀρχὴν παραγένηται, τήν τε πό-

λιν ἀποδιδόναι, καὶ εἴ τι ἄλλο ἐπιτήδειον αὐτοῖς οἴοιτο ἔσεσθαι,
μήτε τοῦ λοιποῦ ἂν στερῆσαι αὐτούς ποτε. πείσας μὲν οὖν τότε
τοὺς Ἕλληνας ἤλαυνεν ἐς τὸ πρόσω τῆς Εὐρώπης, καὶ προσε-
χώρει τε αὐτῷ σύμπαντα ὡς βασιλεῖ τε ὄντι σφῶν καὶ Παιαζή-
τεω παιδὶ γενομένῳ. ἐπεὶ δὲ Παιαζήτης ᾔσθετο ἐπιόντα ἐπὶ
Ἀδριανούπολιν (ἐπετρόπευε δὲ τῆς πόλεως καταλειφθεὶς ὑπὸ
Μεχμέτεω βασιλέως ἐπὶ τῇ τελευτῇ αὐτοῦ), συνήγειρέ τε τὸ ἀπὸ
τῆς Εὐρώπης στράτευμα, καὶ ὑπήντα τῷ Μουσταφᾷ ἀγχοῦ τῆς
Ἀδριανουπόλεως, ὡς διὰ μάχης ἐλευσόμενος καὶ μὴ ἐπιτρέπων,
ἢν δύναιτο, ἐπὶ τὰ βασίλεια πορεύεσθαι. ὡς μέντοι συνταξάμε-
νος ἐπῄει, οἱ Τοῦρκοι οὖν αὐτίκα ᾔεσαν ἅμα πάντες ἐπὶ τὸν
Μουσταφᾶν καὶ προσεκύνουν ὡς βασιλέα, καὶ αὐτός τε Παια-
ζήτης προσεκύνησε καὶ τὰ πράγματα παρεδίδου τῷ Μουσταφᾷ,
χρῆσθαι αὐτοῖς, ὅ τι ἂν βούλοιτο. τοῦτον μὲν οὖν λαβὼν
αὐτίκα αὐτοῦ διεχρήσατο, καὶ ἀπελαύνων τήν τε πόλιν ἔσχε
καὶ ἐπὶ τὰ βασίλεια παρεγένετο. μετὰ δὲ ταῦτα συστραφεὶς
ἴετο ἐπὶ τὴν Ἀσίαν, ὥς τε καὶ τὴν τῆς Ἀσίας βασιλείαν
ἑαυτῷ προσκτησόμενος. διαβὰς δ' ἐς τὴν Ἀσίαν, ἔχων τό τε
Εὐρώπης στράτευμα καὶ ἀζάπιδας τοὺς Τούρκων πεζοὺς οὕτω
ἀποταμόμενος ἐπὶ δόρατος περιέπεμπέ τε καὶ ἐπεδείκνυ ἐς τὰ

στρατεύματα, συσκευασάμενος ἐντεῦθεν ἐκομίζετο ἐπ' οἴκου.
ἔπεσον δ' ἐν ταύτῃ τῇ μάχῃ Τούρκων μέν, ὡς αὐτοὶ λέγου-
σιν, ἀμφὶ τοὺς ἑξακισχιλίους, Παιόνων δὲ καὶ πλείους τούτων.
ἀπώλοντο δ' οἱ πλείους ἐν τῇ ἀποχωρήσει ὑπὸ Δακῶν.
Ταῦτα μὲν οὖν οὕτω ἐγένετο, καὶ τὰ πράγματα ἐπανῆκεν
αὖθις τῷ Ἀμουράτῃ, εἰς ἐνδοιασμὸν τοῖς ἀνὰ τὴν Εὐρώπην
ἀφικόμενα οὐκ ὀλίγον. Θερίζην μέντοι τὸν τὴν κεφαλὴν τοῦ βασι-
λέως ἀπενεγκάμενον χρήμασί τε πολλοῖς ἐδωρήσατο καὶ χώραις,
137
καὶ ὕπαρχον ἀπέδειξε. τὸ μέντοι Καραζίεω σῶμα ἐνεγκάμενος

ἐς Ἀδριανούπολιν ἐξήνεγκέ τε αὐτὸς βασιλεὺς μεγάλως καὶ
ἔθαψεν ἀξίως λόγου. καὶ Σκοῦραν ἀντ' αὐτοῦ ἐστήσατο στρατη-
γὸν τῆς Ἀσίας, ἄνδρα Ἀλβανὸν τὸ γένος, ὃν ἀνδραποδισάμενος
ἀπὸ τῆς Ἀλβανῶν χώρας ἐξέθρεψέ τε αὐτὸς βασιλεὺς ἐν τῷ
οἴκῳ οἱ, καὶ ἀπέδειξε πρῶτα μὲν ὕπαρχον, μετὰ δὲ στρατηγὸν
τῆς Ἀσίας. Φατουμᾶν δὲ ἐκβαλὼν ἐκ τῆς τιμῆς (πρυτανεὺς γὰρ
ἦν αὐτῷ οἴκου τοῦ βασιλέως) Σαραζέην παῖδα τὸ γένος Ἕλληνα
ἐς τὴν ἐκείνου ἱδρύσατο χώραν. τὸ κράτος δ' εἶχε Χαλίλης ὁ
Πραΐμεω, ἀνὴρ τὰ ἐς σύνεσιν τὰ πρῶτα φερόμενος ταῖς τοῦ
βασιλέως θύραις. τὸν μὲν οὖν Φατουμᾶν οὐ πολλῷ ὕστερον συλ-
λαβὼν τὴν οὐσίαν αὐτοῦ ἀφείλετο, ἐς πεντήκοντα καὶ ἑκατὸν
πρόσοδον αὐτῷ ἐς τὸ ἀποζῆν οὐκ ἐτύγχανεν, ὅθεν ἐς πόλεμόν

τε καθίστατο τῷ ἀδελφῷ καὶ ἐστρατεύετο. ὕστερον μέντοι, πρὶν
ἢ ὁτιοῦν διαπράξασθαι αὐτῷ, ἐτελεύτησε νόσῳ λοιμώδει τὸν βίον
ἀπολιπών. Κωνσταντῖνος μὲν δή, ὁ τῆς Πελοποννήσου ἡγεμών,
τήν τε χώραν τοῦ βασιλέως καταστρεψάμενος, Πίνδον τε καὶ
Βοιωτίαν καὶ τοὺς Λοκροὺς τοὺς Ὀζόλας καλουμένους, καὶ τήν
τε χώραν ἐδῄου καὶ πολεμῶν οὐκ ἀνίει, ἀλλ' ἐπὶ τὴν Ἀττικὴν
ἐστρατεύετο, ὡς καὶ πρότερόν μοι δεδήλωται. ἐνταῦθα πυθόμενος
ἕκαστα ὁ βασιλεὺς οὐκ ἠνέσχετο, ἀλλὰ περιαγγέλλων τὸν στρα-
τὸν αὐτῷ παρεῖναι ἐς τὰς Φερρὰς τῆς τε Ἀσίας καὶ Εὐρώπης
ἐξήλαυνεν ἀπὸ Ἀδριανουπόλεως. ἀνέγνωσε δ' αὐτὸν στρατεύεσθαι
ἐπὶ Πελοπόννησον καὶ Νέρης ὁ τῶν Ἀθηνῶν τύραννος, οὐχ
ἥκιστα δὲ καὶ Τουραχάνης ὁ Θετταλίας ὕπαρχος. ὁ μέντοι Κων-
σταντῖνος ὡς ἐτείχισε τὸν Ἰσθμόν, ἐνταῦθα ἐκάθητο φυλακὰς
ἔχων ᾗ ἐγκαθιστὰς εἰς τὸν Ἰσθμόν, καὶ αὐτὸς αὐτοῦ τὰ πολλὰ
διατρίβων ἐτύγχανεν. ἐπείτε δὴ ἐπύθετο Ἀμουράτην στρατεύεσθαι
ἐπ' αὐτόν, μετεπέμπετο αὐτοῦ σύμπαντας τοὺς ἐν τῇ Πελοπον-
νήσῳ, καὶ τόν τε ἀδελφὸν αὐτοῦ ἅμα, ὃς ἐτύγχανε γάμον ἔχων
τῆς παιδὸς αὐτοῦ. ἡρμόσατο γὰρ ἤδη τῷ Τριβαλλῶν ἡγεμόνι
παιδὶ Ἐλεαζάρῳ. οὗτοι μὲν οὖν ἐς τὸν Ἰσθμόν, ᾗ ἐπηγγέλλοντο,
παρῆσαν, καὶ τὸ τεῖχος ἐκράτυνον, ᾗ ἐδόκει αὐτοῖς ἰσχυρῶς ἕξειν
γενομένων ὑπερβαλέσθαι τῷ πάθει, καὶ τῇ τῶν Ἰλίου παρα-

138
πλησίαν γεγονέναι, δίκην γενέσθαι τοῦ Ἰλίου ὑπὸ τῶν βαρ-

βάρων τοῖς Ἕλλησι πασσυδὶ ἀπολουμένοις, καὶ οὕτω τοὺς
Ῥωμαίους οἴεσθαι ξυμβῆναι, τὴν τίσιν ἀφῖχθαι τοῖς Ἕλλησι
τῆς πάλαι ποτὲ γενομένης Ἰλίου ξυμφορᾶς.
Ταῦτα μὲν οὖν ἐς τοσοῦτον ἐγένετο· Χαλίλην δὲ ἐνταῦθα
τὸν Μπραΐμεω παῖδα, τὸν τοῦ οἴκου αὐτῷ ἡγεμόνα, συλλαμβάνει,
βουληθεὶς μὲν καὶ πρότερον ἀπολέσαι αὐτόν, καταστάντων δὲ
οὐκέτι αὐτῷ [ἔτι] τῶν πραγμάτων βεβαίως δεδοικὼς οὐκ ἐποιεῖτο
τὴν σύλληψιν. καὶ αὐτὸν μὲν ἐν πέδαις ἔχων ἀπέπεμψεν ἐπὶ
ἁμάξης ἐπὶ Ἀδριανούπολιν καθεῖρξαι, καὶ οὐ πολλῷ ὕστερον
τήν τε οὐσίαν ἀφείλετο, χρυσόν τε καὶ ἄργυρον, ὅσος ἐνῆν αὐτῷ,
ἰσχυρότατα δὲ χρημάτων κτῆσιν ποιησάμενον τοῦτον τὸν ἄνδρα,
καὶ μέγα ὄλβιον ἐν τῷ τῶν βασιλέων τῶνδε οἴκῳ συμπάντων
γενομένων. ταῦτα δὲ ἐγένετο ἐπικρατοῦντος τότε καὶ τὸ κράτος
ἔχοντος παρὰ βασιλεῖ Ζαγάνου τοῦ κηδεστοῦ βασιλέως, οὗ τὴν
θυγατέρα ἐγγυημένην Μαχουμέτῃ τῷ Μιχαήλου παιδί, ὡς ὀψόμε-
νος ᾔει παρ' αὐτὸν ἅμα τῷ βασιλεῖ, καὶ ἐρασθεὶς ὡς ἐθεάσατο
τὴν γυναῖκα, ἠγάγετο μὲν αὐτὸς ταύτην, τὴν δὲ ἑτέραν ἐγγυήσατο
αὐτῷ Μαχουμέτῃ ὁ Ζάγανος. τὸν μὲν οὖν Χαλίλην εὐθὺς τότε
παρὰ τὸν Ἴστρον ἀφ' ἑνὸς πλαγίου, ἀπὸ δὲ ἑτέρου ἐπιρρέοντος

Σάβα τοῦ ποταμοῦ καὶ ἐκδιδόντος ἐς τὸν Ἴστρον ἀμφίρρυτος
γίγνεται ἡ πόλις ἀμφοῖν τοῖν ποταμοῖν παραρρεόντων.
Ἐπὶ ταύτην δὲ τὴν Μπελογράδην ἐστρατεύετο Μεχμέτης ὁ
Ἀμουράτεω, καὶ πρότερον ἐπὶ Ἰλλυριοὺς στρατεύματα ἐπιπέμψας
ἡγουμένου Θερίζεω καὶ Ἁλίεω τοῦ Μιχάλεω. πρὸς δὲ καὶ ἐν
τῇ Ἀσίᾳ συνῆπτο αὐτῷ πόλεμος πρὸς βασιλέα Κολχίδος τῆς
Τραπεζοῦντος. καὶ τριήρεις ἐπιπέμψας ἐδῄου τε τὴν Κολχίδα
κατ' ἤπειρον καὶ κατὰ θάλατταν ἡγουμένου τοῦ Χιτήρεω τοῦ
τῆς Ἀμασίας ὑπάρχου. ὡς μὲν οὖν κήρυκα ἔπεμπε περιαγγέλ-
λοντα παρεῖναι αὐτῷ τὰ στρατεύματα ἐς Ἀδριανούπολιν, ἐξελαύ-
νει αὐτὸς ἔχων τάς τε θύρας καὶ τοὺς νεήλυδας, καὶ χαλκὸν
μὲν παρὰ τοὺς τηλεβόλους ἔμπλεον φερόμενος διά τε νηῶν
αὐτῷ καὶ καμήλων ἤλαυνε διὰ τῆς Τριβαλλῶν χώρας. καὶ
ἐξένιζε μὲν ὁ τῆς Σπενδερόβης ἡγεμὼν τόν τε βασιλέα καὶ τοὺς
ἡγεμόνας, δῶρα πέμπων ὡς μέγιστα, παρεσκευάζετο μέντοι καὶ
αὐτός, ἢν Μπελογράδη ἁλώσοιτο, αὐτίκα καὶ αὐτὸς πολιορκησό-
μενος. ἐπελάσας δὲ ἐπολιόρκει τὴν πόλιν. ἔκειτο διὰ μέσου
τοῖν ποταμοῖν ἰσθμός, ἑπτὰ στάδια μάλιστα τὸ εὖρος. ἔνθα δὴ
139
καθιστὰς καὶ στρατοπεδευσάμενος ἐπολιόρκει τὸ ἄστυ, καὶ

ἔπαιε μὲν τηλεβόλοις τὸ τεῖχος, καὶ οἱ νεήλυδες τοῖς στεγάσμα
ᾗ δὴ προχωροίη. ὁ μὲν οὖν στρατὸς ἀφικόμενος ἐς τὸν χῶρον

τοῦτον καὶ πειρασάμενος, ὡς οὐδὲν σφίσι προεχώρει ἡ τῆς
πόλεως αἵρεσις, ἀπήλαυνεν ἐπ' οἴκου, καὶ τῷ ἔτει τούτῳ οὐδέν
τι πλέον ἐγένετο βασιλέα Μεχμέτην ἐς ἐκστρατείαν φέρον.
Τοῦ δ' ἐπιγενομένου θέρους ἐπεπόμφει μὲν καὶ τῶν θυρῶν
αὐτοῦ ἄνδρας ἐπιλέκτους ἐπὶ τοὺς ὑποτελεῖς αὐτοῦ ἡγεμόνας τε
καὶ βασιλεῖς, ἐπικαλούμενος ἐς τὴν τῶν παίδων αὐτοῦ κάθαρσιν,
μετεπέμπετο δὲ καὶ τοὺς τῆς ἀρχῆς αὐτοῦ ἄρχοντας τῶν πόλεων
καὶ ὑπάρχους καὶ τούς τε στρατηγοὺς καὶ στρατιώτας, ὅσοι
ἐπὶ μισθῷ στρατεύονται ἅμα τῷ βασιλεῖ. ὡς δὲ παρῆν αὐτῷ
τὰ στρατεύματα ἐς Ἀδριανούπολιν, τήν τε περιτομήν, ἣν δὴ
νομίζουσι κάθαρσιν, ἐποιεῖτο τῶν παίδων αὐτοῦ, καὶ δῶρα
προσῄει αὐτῷ μεγάλα ὑπό τε τῶν ἀρχόντων καὶ τῶν ἡγεμόνων.
ὁ μέντοι σύλλογος ἐγεγόνει ἐκτὸς τῆς πόλεως ἐν τῷ πεδίῳ κατὰ
τὴν νῆσον, ὑπαίθριοι δὲ διετέλουν πλὴν βασιλέως τε καὶ ἡγεμό-
νων. ὁ δὲ γάμος οὗτος νομίζεται μὲν κράτιστος τῶν ἐς τὸν
βίον σφίσι περιηκόντων, καὶ παιδιὰν καθιστᾶσιν ἐν τούτῳ κατὰ
δύναμιν ἕκαστος. καθίσταντο δὲ καὶ ἐς τὴν τῶν βασιλέως παίδων
περιτομὴν καὶ γάμον τόνδε παιδιάν, ἄλλα τε οὐκ ὀλίγα καὶ δὴ
καὶ ἄνδρες ὀρθοὶ ἐπὶ ἵππων, ἀνὰ κράτος ἐλαύνοντες ἐς τὸν δρό-
μον τοὺς ἵππους καὶ οὐδαμῶς ἐπίσχοντες, ἐπειδὰν θέωσιν.
ἑξήκοντα μυριάδας ἀργυρίου. τὸν μὲν οὖν Φράγκον τοῦ Ἀντωνίου

παῖδα, παιδικά τε αὐτοῦ γενόμενον, ὡς λέγεται, καὶ παραδόντα
τὴν Ἀθηναίων ἀκρόπολιν, πέμπων Ζαγάνῳ τῷ τῆς Πελοποννή-
σου ὑπάρχῳ ἐκέλευεν ἀνελεῖν. Ζάγανος δὲ ἐς τὴν σκηνὴν
συγκαλέσας αὐτὸν ἐς ὁμιλίαν καθίστατο ἄχρι νυκτός, μετὰ δέ,
ὡς ἀπιὼν ὥρμητο ἐπὶ τὴν ἑαυτοῦ σκηνήν, κελεύσαντος δὴ αὐτοῦ
ταύτῃ ἀπέκτειναν. τούτου μὲν ἡ τελευτὴ οὕτως ἔσχε. βασιλεὺς
δὲ κομιζόμενος ἐπ' οἴκου σχολῇ ἐπορεύετο, καὶ ἐπὶ Φερρὰς
ἀφικόμενος ἡμέρας τε διέτριψεν αὐτοῦ· ἠγγέλλετο γὰρ ἀπὸ
Παιόνων στρατὸν ἐλαύνειν ἐπιόντα ἐπὶ τὸν Ἴστρον. ὡς δὲ
κατάδηλα ἐγένετο οὐδὲν ὄντα, παρῆν ἐς Ἀδριανούπολιν οὐ
πολλῷ ὕστερον, ἅμα ἄγων καὶ τῶν Ἑλλήνων βασιλέως ἀδελφὸν
Δημήτριον καὶ γυναῖκα. ἐς μὲν οὖν τὰ βασίλεια ἀφικόμενος,
πέμψας τόν τε εὐνοῦχον ἀπήγαγεν ἀπὸ τῆς τοῦ ἡγεμόνος θυγα-
140
τρός. Ζάγανος δὲ καταλειφθεὶς ἐν Πελοποννήσῳ, ἔχων μεθ'

ἑαυτοῦ καὶ τὸ τῆς Θετταλίας στράτευμα ἄνευ τῶν ἱπποδρόμων,
καθίστη περιιὼν τὰ τῆς Πελοποννήσου πράγματα, καὶ μεγάλα
ἀπέφερε κέρδη, αὐτός τε καὶ οἱ τῆς Πελοποννήσου ἄρχοντες,
ἀπό τε ἀνδραπόδων, ἃ κρύφα ἀποφερόμενοι διεβίβαζον ἐς Θετ-
ταλίαν, καὶ δῶρα εἰσπραττόμενος τοὺς ἐν τῇ Πελοποννήσῳ. καὶ
Σαλμενίκην ἐπελαύνων ἐπολιόρκει,
ὡς αὐτίκα παρεσομένου καὶ αὐτοῦ βασιλέως διὰ τῆς ἠπείρου,

τὴν μὲν οὖν πόλιν ἐπέτρεψε τῷ ναυάρχῳ, τῆς Καλλιουπόλεως
ὑπάρχῳ, νεήλυδάς τε καθίστη ἐς τὴν ἀκρόπολιν καὶ ἀζάπιδας
ἐς τὴν πόλιν. μετὰ δὲ ταῦτα πέμψας Χιτήρη τῆς Ἀμασίας ὕπαρ-
χον, παρεστήσατο τὰ περὶ τὴν πόλιν χωρία καὶ τὰ περὶ τὸ
Μεσοχάλδειον, Καβασιτάνων ὄντα τῶν ὑπάρχων, τοῦ τε παν-
σεβάστου καὶ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ. καὶ ἕκαστα προσεχώρησεν. ὃς
καὶ φυλακὴν ἐγκατέλιπεν, ἀναζεύξας διὰ τῆς ἠπείρου, καὶ ἀπή-
λαυνε, καὶ διὰ τῆς τῶν Τζανίδων χώρας ἐκομίζετο, χώραν
ἐρυμνήν τε καὶ ἄβατον ἐς τὰ μάλιστα. γενόμενος δὲ ἐπὶ Βυζαν-
τίου, βασιλέα μὲν αὐτοῦ ἐπέταξεν ἀπάγειν ἐς Ἀδριανούπολιν,
καὶ αὐτὸς οὐ πολλῷ ὕστερον ἐκομίζετο ἐπὶ Ἀδριανούπολιν.
Τραπεζοῦς μὲν οὖν οὕτως ἑάλω, καὶ ἡ τῆς Κόλχων χώρα
σύμπασα ὑπὸ βασιλεῖ ἐγένετο, ἡγεμονία καὶ αὕτη Ἑλλήνων
οὖσα καὶ ἐς τὰ ἤθη τε καὶ δίαιταν τετραμμένη Ἑλλήνων, ὥστε
ἀναστάτους γενέσθαι ὑπὸ τοῦδε τοῦ βασιλέως οὐ πολλῷ χρόνῳ
τοὺς Ἕλληνάς τε καὶ Ἑλλήνων ἡγεμόνας, πρῶτα μὲν τὴν Βυζαν-
τίου πόλιν, μετὰ δὲ ταῦτα Πελοπόννησόν τε καὶ Τραπεζοῦντος
βασιλέα καὶ χώραν αὐτήν.
τὴν μὲν οὖν πόλιν ἐπέτρεψε τῷ ναυάρχῳ, τῆς Καλλιουπόλεως

ὑπάρχῳ, νεήλυδάς τε καθίστη ἐς τὴν ἀκρόπολιν καὶ ἀζάπιδας
ἐς τὴν πόλιν. μετὰ δὲ ταῦτα πέμψας Χιτήρη τῆς Ἀμασίας ὕπαρ-
χον, παρεστήσατο τὰ περὶ τὴν πόλιν χωρία καὶ τὰ περὶ τὸ
Μεσοχάλδειον, Καβασιτάνων ὄντα τῶν ὑπάρχων, τοῦ τε παν-
σεβάστου καὶ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ. καὶ ἕκαστα προσεχώρησεν. ὃς
καὶ φυλακὴν ἐγκατέλιπεν, ἀναζεύξας διὰ τῆς ἠπείρου, καὶ ἀπή-
λαυνε, καὶ διὰ τῆς τῶν Τζανίδων χώρας ἐκομίζετο, χώραν
141
ἐρυμνήν τε καὶ ἄβατον ἐς τὰ μάλιστα. γενόμενος δὲ ἐπὶ Βυζαν-

τίου, βασιλέα μὲν αὐτοῦ ἐπέταξεν ἀπάγειν ἐς Ἀδριανούπολιν,
καὶ αὐτὸς οὐ πολλῷ ὕστερον ἐκομίζετο ἐπὶ Ἀδριανούπολιν.
Τραπεζοῦς μὲν οὖν οὕτως ἑάλω, καὶ ἡ τῆς Κόλχων χώρα
σύμπασα ὑπὸ βασιλεῖ ἐγένετο, ἡγεμονία καὶ αὕτη Ἑλλήνων
οὖσα καὶ ἐς τὰ ἤθη τε καὶ δίαιταν τετραμμένη Ἑλλήνων, ὥστε
ἀναστάτους γενέσθαι ὑπὸ τοῦδε τοῦ βασιλέως οὐ πολλῷ χρόνῳ
τοὺς Ἕλληνάς τε καὶ Ἑλλήνων ἡγεμόνας, πρῶτα μὲν τὴν Βυζαν-
τίου πόλιν, μετὰ δὲ ταῦτα Πελοπόννησόν τε καὶ Τραπεζοῦντος
βασιλέα καὶ χώραν αὐτήν.
Ταῦτα μὲν ἐς τοσοῦτον ἐγένετο· τὴν δὲ Τραπεζοῦντα ἐς
μοίρας διελόμενος, τὸ μὲν παρ' ἑαυτῷ κατεκράτησε, ποιήσας
σιλικταρίους καὶ σπαχογλάνους ὕστερον ἐς τὰς θύρας αὐτοῦ,

τούτους κρατήσας παρ' ἑαυτὸν ὑπηρεσίας αὐτοῦ ἕνεκα καὶ ἐς
τὰ παιδικά, τὸ δὲ κατῴκισεν ἐς Βυζάντιον, καὶ τὸ ἕτερον
πεποίηκεν Ἰανιτζαρίους καὶ δουλευτὰς ἐν σκευαῖς, ἐπιλεξάμενος
παῖδας ὀκτακοσίους, καὶ ἐς τὴν τῶν νεηλύδων τάξιν ἐτάξατο.
τὴν μέντοι θυγατέρα τοῦ βασιλέως Δαβὶδ γυναῖκα μέντοι οὐκ
ἠγάγετο, μετ' οὐ πολὺ δὲ ἐς τὸν κοιτῶνα μετεπέμψατο αὐτήν,
σφαγιασθέντος τοῦ βασιλέως Δαβίδ, καὶ τὸν παῖδα ἔγγονον τοῦ
πρότερον βασιλέως νήπιον ὄντα εἶχε παρ' ἑαυτῷ ⌊ὁ⌋ κρατῶν.
ὁ μέντοι βασιλέως παῖς ὁ νεώτερος, Γεώργιος τοὔνομα, ὡς ἐς
τὴν Ἀδριανούπολιν παρών, ἐτράπετο ἐπὶ τὴν τοῦ Μεχμέτεω
θρησκείαν, καὶ ἐς τὰ ἤθη γενόμενος τὰ ἐκείνων οὐ πολλῷ
ὕστερον συνελήφθη ἅμα τῷ πατρὶ καὶ τοῖς ἀδελφοῖς ὑπὸ βασι-
λέως. καὶ γὰρ ἔπεμψε γράμματα ἡ ἀνεψιὰ τοῦ βασιλέως, ἡ τοῦ
Χασάνη γυνή, καὶ μετεκαλεῖτο ἢ τὸν τοῦ βασιλέως υἱὸν ἢ τὸν
ἀνεψιὸν αὐτοῦ τὸν Ἀλέξιον τὸν ἐκ Μυτιλήνης, Κομνηνὸν ὄντα.
καὶ τὰ μὲν γράμματα ἐνεχείρισαν τῷ βασιλεῖ, δηλοποιοῦντα, ὅπως
εἷς ἐκ τῶν υἱῶν τοῦ βασιλέως ἢ ὁ ἀνεψιὸς αὐτοῦ, ὡς εἴρηται,
ἀφίξηται πρὸς τὴν Δέσποιναν, τὴν γυναῖκα τοῦ Μακροῦ Χασάνη
οὖσαν. ἐνεχείρισε δὲ ταῦτα τὰ γράμματα ὁ πρωτοβεστιάριος
Γεώργιος ἐπὶ τρόπῳ τάχα ἀγαθῷ, ὅπως φανήσεται ὁ βασιλεὺς
φέροντες αὐτῷ ἐς τὴν χώραν καὶ οἱ ἄγγελοι, ἐπειδάν τι νεώτε-

ρον ξυμβαίνοι, ἐπὶ τὰς θύρας ἀφικνούμενοι ταχίστῳ δρόμῳ ὀλί-
142
γων πάνυ ἡμερῶν μεγίστους δρόμους διατελοῦσιν ὧδε. ἵππον, ὃν

ἂν ἐν τῇ ὁδῷ διελαύνων θεάσηται, τὸν μὲν ἱππέα αὐτίκα ἀπὸ
τοῦ ἵππου καταβιβάζει, αὐτὸς δὲ ἀναβὰς ἐλαύνει κατὰ κράτος,
καὶ ὁ ἵππος ἐς τόδε διανύσαι οἷος τε ἦν. μετὰ δὲ ἄλλον εὑρά-
μενος καταβιβάζει, τὸν δὲ ἵππον τὸν πρότερον παραδίδωσι τῷ
ἀνθρώπῳ. καὶ οὕτω βραχὺ διαναπαυόμενοι μέγιστον διανύουσι
δρόμον. ἐζώννυντο δὲ καὶ τὸ σῶμα ἅπαν, ὥστε μὴ ἄγαν πονεῖν
ἢ κάμνειν σφίσι τὸ σῶμα, ἐπεὶ θέοιντο. καὶ ἀπὸ Πελοποννήσου
ἐς Ἀδριανούπολιν κήρυκας ἴσμεν ἐν πέντε ἡμέραις ἀφικομένους,
ὁδὸν πεντεκαίδεκα ἡμερῶν ἀνδρὶ ἱππεύοντι ἐς τὰ μάλιστα.
καλοῦνται δ' οὗτοι οἱ κήρυκες οὐλάκιδες.
Ἐπεί τε δὴ τὰ στρατεύματα παρεσκεύαστο τῷ βασιλεῖ, ἐπὶ
Δακίαν ἐστρατεύετο ἦρος εὐθὺς ἀρχομένου. μέγιστον δὲ τοῦτον
στρατὸν γενέσθαι φασί, δεύτερον μετά γε τὴν ἐς τὸ Βυζάντιον
ἐπέλασιν τοῦ βασιλέως τοῦδε. λέγεται δὲ τοῦτο τὸ στρατόπεδον
κάλλιστον μὲν γενέσθαι τῶν ἄλλων στρατοπέδων, καὶ κόσμον
πολὺν παρέχεσθαι ἔς τε τὰ ὅπλα σφίσι καὶ ἐς τὴν σκευήν,
γενέσθαι δὲ ἀμφὶ τὰς πέντε καὶ εἴκοσι μυριάδας στρατοῦ.
καὶ τοῦτο λογίζεσθαι ῥᾳδίως ἀπὸ τῶν τοῦ πόρου τοῦ Ἴστρου
τε ἐξηρτύετο, καὶ ἐς τὸν Εὔξεινον πόντον ἐναυπηγεῖτο τριήρεις

ἀμφὶ τὰς τριάκοντα, καὶ οἰκοδομῶν ναούς τε καὶ βασίλεια
ἐπενόει τὴν Βυζαντίου πόλιν αὐτῷ εἰς τὰ ναυτικὰ εὐπορίαν
παρέξεσθαι, ὥστε ἄξιον λόγου ναυτικὸν ἐς τὴν θάλασσαν ἐξαρ-
τύεσθαι· τῇ γὰρ θαλάσσῃ λογιζόμενος εὕρισκεν, ὡς εἰ ἐπικρατή-
σει, ῥᾷον αὐτῷ παραχωρήσειν καὶ τὰ τῶν πολεμίων. ἐδείματο
δὲ καὶ ἄλλῃ ἄξια λόγου, μετὰ τὴν ἐν Προποντίδι Λαιμοκοπίην,
τήν τε ἐν Βυζαντίῳ ἀκρόπολιν ἀξίως λόγου, ἐς τὰς χρυσέας
καλουμένας πύλας, πύργους τε μεγίστους καὶ ἀξιοθεάτους, καὶ
τὰ ἐντὸς βασίλεια, καὶ τὴν ἐπὶ τῶν Σκοπίων γέφυραν ἐπ' Ἀξιῷ
ποταμῷ καὶ βασίλεια ἐν Ἀδριανουπόλει, πέραν τοῦ Τεάρου, ᾗ
δὴ ἐς τὸν Ἕβρον ἐκδιδοῖ· καὶ πολίχνην μὲν ἐν τῇ Ἀσίᾳ περὶ
Μάδυτον, ᾗ δὴ στενώτατον τοῦ Ἑλλησπόντου ἐσπλέοντι, καὶ ἐν
τῇ Εὐρώπῃ πολίχνην ἑτέραν ἀπέναντι τῆς ἐν Ἀσίᾳ πολίχνης,
ὥστε ἐχυροῦν μὲν αὐτῷ τὴν Βυζαντίου πόλιν καὶ τὸν Εὔξεινον
πόντον, κρατύνειν δὲ καὶ τὰς ἐν τῷ Ἑλλησπόντῳ πόλεις αὐτῷ,
ναυτικὸν παρεχομένας οὐ σμικρόν. ταῦτα δειμάμενος κατὰ τὴν
Εὐρώπην καὶ Ἀσίαν τηλεβόλους καθίστη ἐς ἄμφω τὰ πολίχνια
τῶν μεγίστων ἀμφὶ τοὺς τριάκοντα καὶ ἑτέρους οὐκ ὀλίγους.
143
ναύσταθμον δὲ τὸν ταύτῃ αὐτοῦ χῶρον ποιησάμενοι οὐδενὶ

ἐπιτρέπουσι παριέναι ἔσω ἐς τὸν Ἑλλήσποντον, ἂν μὴ τῷ ταύτῃ
νων οἴει ἄμεινον πράξειν, δέδοικα, μὴ χεῖρόν σοι γένοιτο διὰ

ταῦτα. σὺν γὰρ θεῷ καὶ ταῦτα ἔχειν τὰ χρήματα πολὺ ἄμεινον,
καὶ σὺν τῷ θεῷ αὖ τούτων στέρεσθαι ἄμεινον, ἢ ὑβρίζοντα ἐς
ἐκεῖνον πολλαπλάσια τούτων κεκτῆσθαι.» ταῦτα ὁ κῆρυξ εἰπὼν
ἀπήλαυνε παρὰ βασιλέα, καὶ ἀπαγγείλας τοῦ Ἰλλυριοῦ τὸν
λόγον ἐπῆρε βασιλέα στρατεύεσθαι ἐπ' ἀμφοτέρους. ἦν δ' αὐτῷ
τηνικαῦτα ἔλασις ἐπὶ τὸν Δακίας ἡγεμόνα, ἐξυβρίσαντα μεγάλως
ἐς τὸν τοῦ βασιλέως οἶκον καὶ ἀνελόντα τοὺς πρέσβεις. ἀλλὰ
τότε μὲν ἐλαύνοντι ἐπὶ Δᾶκας οὐκ ἐξεγένετο τίσασθαι βασιλέα
Ἰλλυριῶν. τῷ δ' ἐνιαυτῷ τούτῳ, ὡς παρῆν αὐτῷ τὰ στρατεύματα
ἐς τὴν Ἀδριανούπολιν ἀπό τε τῆς Ἀσίας καὶ τῆς Εὐρώπης,
ἦρος ἐπιγενομένου ἐξήλαυνεν ἐπὶ Ἰλλυριούς, ἐν νῷ ἔχων ἐσβα-
λεῖν καὶ ἐς τὴν Σανδάλεω χώραν. τὸν δὲ βασιλέα τοῦτον
παῖδα ὄντα νόθον τοῦ πρότερον βασιλέως Ἰλλυριῶν, καὶ πρὸς
τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ διηνεγμένον ὡρμημένους ἐπὶ τὴν τῆς
χώρας ἡγεμονίαν, καὶ διαπρεσβευόμενον ὡς βασιλέα, ἐπετρά-
ποντο αὐτῷ διαιτητῇ, ἀπέδειξέ τε τοῦτον βασιλέα τῆς χώρας,
καὶ Ἰσαάκῃ τῷ Σκοπίων ὑπάρχῳ ὁμοροῦντί τε ἐς τὴν τῶν
Ἰλλυριῶν χώραν, ὅπως αὐτῷ τιμωρῶν συνεπιλάβοιτο ἐς τὴν
ἡγεμονίαν. καὶ στρατὸν αὐτῷ παρεχόμενος ἐπὶ τοὺς ἀδελφοὺς
τήν τε χώραν ἐδῄου καὶ ἠνδραποδίζετο,
Joel Chronogr., Χρονογραφία compendiaria Page 30, line 13
ἐξ ὑποβολῆς τινῶν ἐᾶσαι τὴν σύζυγον αὐτοῦ καὶ λαβεῖν ἑτέραν

πρὸς τὸ παιδοποιῆσαι· ἡ δὲ συνετὴ οὖσα συνεβούλευσεν αὐτῷ ὡς
εἴπερ βούλεται μνημονεύεσθαι ὑπὸ πάντων ἐν πάσαις γενεαῖς,
πλακῶσαι διὰ μαρμάρων τὰς εἰσοδοεξόδους πασῶν τῶν μεγαλο-
πόλεων· ὃ δὴ καὶ πεποίηκεν. ἐφ' οὗ καὶ Συμεὼν ὁ τοῦ Κλοπᾶ
καὶ Ἰγνάτιος ὁ θεοφόρος ἐμαρτύρησαν, καὶ Βασιλίδης καὶ Κήριν-
θος καὶ Νικόλαος καὶ Ἐβιωναῖος οἱ αἱρεσιάρχαι καὶ ἐχθροὶ τῆς
ἀληθείας ἐγνωρίζοντο.
Μετὰ δὲ Τραϊανὸν ἐβασίλευσεν Ἀδριανὸς ὃς καὶ Αἴλιος ἔτη
κδʹ, καὶ ὑδεριάσας ἀπέθανεν· ὃς ναὸν ἐν Κυζίκῳ κτίσας καὶ πόλιν
ἐν τῇ Θρᾴκῃ Ἀδριανούπολιν αὐτὴν προσηγόρευσεν. ἐφ' οὗ Κέρ-
δων καὶ Οὐαλεντῖνος καὶ Μαρκίων καὶ Μοντανὸς καὶ Σατορνῖνος
καὶ Καρποκράτης οἱ αἱρεσιάρχαι καὶ Ἀκύλας ἐγνωρίζοντο.
Μετὰ δὲ Ἀδριανὸν ἐβασίλευσεν Ἀντωνῖνος ἔτη κβʹ. ἐφ' οὗ
144
Πολύκαρπος ὁ μαθητὴς Ἰωάννου τοῦ εὐαγγελιστοῦ καὶ Ἰουστῖνος

ὁ φιλόσοφος καὶ Διονύσιος ἐπίσκοπος Κορίνθου ἐμαρτύρησαν, καὶ
Τατιανὸς καὶ Βαρδησάνης οἱ αἱρεσιάρχαι καὶ Πρισκίλλα καὶ
Μαξιμίλλα αἱ ψευδοπροφήτιδες τῶν κατὰ Φρύγας ἐγνωρίζοντο.
Μετὰ δὲ Ἀντωνῖνον ἐβασίλευσε Μάρκος υἱὸς αὐτοῦ ἔτη ιαʹ,
ἐφ' οὗ πῦρ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἀπὸ δυσμῶν ἐπ' ἀνατολὰς φερόμενον
ὤφθη.
Γεώργιος Ακροπολίτης. Annales Section 13, line 12
μασθεὶς πολλῶν τε τοῖς Ῥωμαίοις αἴτιος ἐγεγόνει κακῶν, εὐ-

τυχῶς δὲ καὶ τοῖς Ἰταλοῖς αὐτοῖς. ἦν γὰρ οὗτος βασιλεὺς
Βουλγάρων, ὁπότε ἡ Κωνσταντίνου ἑάλω. ὡς γοῦν οἱ
Ἰταλοὶ πᾶσαν τὴν τῆς Μακεδονίας χώραν ὑφ' ἑαυτοὺς
ἐποιήσαντο, βασιλικῶς τοῦ πρώτως ἐν τῇ Κωνσταντινουπόλει
κατάρξαντος Βαλδουΐνου τὰ κατ' αὐτοὺς διευθύνοντος, καὶ
πρὸς τὴν πόλιν Ἀδριανοῦ διεμηνύσαντο ὅπως ὑπ' αὐτοὺς
γένηται· ὁ γὰρ βασιλεὺς Βουλγάρων Ἰωάννης προύλαβε χει-
ρώσασθαι τὴν Φιλιππούπολιν καὶ ἀνδραποδισμὸν μέγαν
τῶν Ῥωμαίων ἐκεῖθεν ποιήσασθαι. μὴ βουληθέντων δὲ
τῶν Ἀδριανουπολιτῶν ὑπὸ χεῖρας γενέσθαι τῶν Ἰταλῶν, ἐκ-
στρατεύουσιν οἱ Ἰταλοὶ κατ' αὐτῶν, αὐτοῦ τε τοῦ βασιλέως
Βαλδουΐνου συνόντος αὐτοῖς καὶ τοῦ τὸν τόπον τοῦ δουκὸς
ὑπέχοντος Βενετίας ἐν τῇ Κωνσταντινουπόλει. εἰς στενο-
χωρίαν γοῦν οὐ μικρὰν ἐλθόντες οἱ τῆς Ἀδριανοῦ οἰκήτορες
ἀποστέλλουσι πρὸς τὸν βασιλέα τῶν Βουλγάρων Ἰωάννην,
ἵνα συναίρηται τούτοις καὶ τοῦ ἐπηρτημένου κινδύνου ῥύση-
ται. ὁ δὲ ἀσμένως δέχεται τοῦτο, καὶ Σκύθας μεθ' ἑαυτοῦ
προσλαβόμενος, ἐπεὶ φανερῶς οὐκ εἶχε τοῖς Λατίνοις μαχέ-
σασθαι, περιγενέσθαι βεβούληται μηχαναῖς. καὶ ὁ μὲν ἔκειτο
μακράν που τῆς Ἀδριανουπόλεως, ἐκπέμπει δὲ κατὰ τῶν
τῶν Ἀδριανουπολιτῶν ὑπὸ χεῖρας γενέσθαι τῶν Ἰταλῶν, ἐκ-

στρατεύουσιν οἱ Ἰταλοὶ κατ' αὐτῶν, αὐτοῦ τε τοῦ βασιλέως
Βαλδουΐνου συνόντος αὐτοῖς καὶ τοῦ τὸν τόπον τοῦ δουκὸς
ὑπέχοντος Βενετίας ἐν τῇ Κωνσταντινουπόλει. εἰς στενο-
χωρίαν γοῦν οὐ μικρὰν ἐλθόντες οἱ τῆς Ἀδριανοῦ οἰκήτορες
ἀποστέλλουσι πρὸς τὸν βασιλέα τῶν Βουλγάρων Ἰωάννην,
145
ἵνα συναίρηται τούτοις καὶ τοῦ ἐπηρτημένου κινδύνου ῥύση-

ται. ὁ δὲ ἀσμένως δέχεται τοῦτο, καὶ Σκύθας μεθ' ἑαυτοῦ
προσλαβόμενος, ἐπεὶ φανερῶς οὐκ εἶχε τοῖς Λατίνοις μαχέ-
σασθαι, περιγενέσθαι βεβούληται μηχαναῖς. καὶ ὁ μὲν ἔκειτο
μακράν που τῆς Ἀδριανουπόλεως, ἐκπέμπει δὲ κατὰ τῶν
Ἰταλῶν τοὺς Σκύθας τῇ Σκυθικῇ στρατείᾳ κατ' αὐτῶν
χρήσασθαι. Ἰταλοῖς μὲν οὖν ἔθος ἐφ' ἵπποις ὑψαύχεσιν
ἐποχεῖσθαι καταφράκτοις τε δι' ὅλου εἶναι τοῖς ὅπλοις τοῦ
σώματος, κἀντεῦθεν δυσκινήτως κατὰ τῶν ἐναντίων ὁρμῶσι·
Σκύθαι δὲ κουφότερον ὡπλισμένοι ἐλευθερώτερον ἐπιπηδῶσι
τοῖς ἐναντίοις. οὗ μὴ ξυνιέντες οἱ Ἰταλοὶ παρὰ τῶν Σκυ-
θῶν καταστρατηγοῦνται καὶ νικῶνται, ὥστε καὶ αὐτὸν τὸν
βασιλέα Βαλδουῖνον ὑπ' αὐτῶν ἁλῶναι καὶ δέσμιον ἀπα-
χθῆναι πρὸς τὸν βασιλέα Βουλγάρων Ἰωάννην·
σώματος, κἀντεῦθεν δυσκινήτως κατὰ τῶν ἐναντίων ὁρμῶσι·

Σκύθαι δὲ κουφότερον ὡπλισμένοι ἐλευθερώτερον ἐπιπηδῶσι
τοῖς ἐναντίοις. οὗ μὴ ξυνιέντες οἱ Ἰταλοὶ παρὰ τῶν Σκυ-
θῶν καταστρατηγοῦνται καὶ νικῶνται, ὥστε καὶ αὐτὸν τὸν
βασιλέα Βαλδουῖνον ὑπ' αὐτῶν ἁλῶναι καὶ δέσμιον ἀπα-
χθῆναι πρὸς τὸν βασιλέα Βουλγάρων Ἰωάννην· οὗπερ, ὥς
φασι, καὶ τὴν κεφαλὴν μετὰ τὴν σφαγὴν εἰς κύπελλον χρη-
ματίσαι τῷ βαρβάρῳ, τῶν ἐντὸς ταύτης πάντων κεκαθαρ-
μένην καὶ κόσμῳ περιπυκασθεῖσαν κύκλωθεν. οἱ μὲν οὖν
Ἀδριανουπολῖται ἐκ τοῦ παραυτίκα τὸ γεγονὸς οὐκ ἐγνώρισαν·
εἰ γὰρ ᾔδεισαν, ἐξῄεσαν ἂν τῆς πόλεως καὶ λείαν αὐτῶν
ἐπεποιήκεισαν τὰς Ἰταλικὰς σκηνάς. οἱ γοῦν ἀπολειφθέντες
Ἰταλοὶ φῶτα λαμπρὰ ἐν ταῖς σφετέραις ἀνάψαντες σκηναῖς
καὶ ὑποψίαν δόντες τοῖς πολίταις ὡς πάρεισι, μέσων νυκτῶν
φυγάδες περὶ τὴν Κωνσταντίνου χωροῦσι. πρωΐας γοῦν
γνόντες τοῦτο οἱ τῆς Ἀδριανοῦ οἰκήτορες τὰ ἐλλελειμμένα
ταῖς σκηναῖς ἐληΐσαντο. ὁ μὲν οὖν βασιλεὺς Βουλγάρων
κατὰ τὰ ὑπεσχημένα τοῖς Ἀδριανουπολίταις ἐγκρατὴς γενέ-
σθαι τῆς σφῶν πόλεως ὥρμησεν, οἱ δὲ ἀπηνήναντο τοῦτο.
δυσανασχετήσας οὖν ἐπὶ τῇ ἀπάτῃ ὁ τῶν Βουλγάρων βασι
146
...τῷ βαρβάρῳ, τῶν ἐντὸς ταύτης πάντων κεκαθαρ-

μένην καὶ κόσμῳ περιπυκασθεῖσαν κύκλωθεν. οἱ μὲν οὖν
Ἀδριανουπολῖται ἐκ τοῦ παραυτίκα τὸ γεγονὸς οὐκ ἐγνώρισαν·
εἰ γὰρ ᾔδεισαν, ἐξῄεσαν ἂν τῆς πόλεως καὶ λείαν αὐτῶν
ἐπεποιήκεισαν τὰς Ἰταλικὰς σκηνάς. οἱ γοῦν ἀπολειφθέντες
Ἰταλοὶ φῶτα λαμπρὰ ἐν ταῖς σφετέραις ἀνάψαντες σκηναῖς
καὶ ὑποψίαν δόντες τοῖς πολίταις ὡς πάρεισι, μέσων νυκτῶν
φυγάδες περὶ τὴν Κωνσταντίνου χωροῦσι. πρωΐας γοῦν
γνόντες τοῦτο οἱ τῆς Ἀδριανοῦ οἰκήτορες τὰ ἐλλελειμμένα
ταῖς σκηναῖς ἐληΐσαντο. ὁ μὲν οὖν βασιλεὺς Βουλγάρων
κατὰ τὰ ὑπεσχημένα τοῖς Ἀδριανουπολίταις ἐγκρατὴς γενέ-
σθαι τῆς σφῶν πόλεως ὥρμησεν, οἱ δὲ ἀπηνήναντο τοῦτο.
δυσανασχετήσας οὖν ἐπὶ τῇ ἀπάτῃ ὁ τῶν Βουλγάρων βασι-
λεὺς πολιορκῆσαι τούτους ἠθέλησεν. ἀλλ' ἀφυεῖς παντελῶς
εἰς πολιορκίαν οἱ Βουλγάροι· οὔτε γὰρ ἑλεπόλεις οἴδασι στῆ-
σαι οὔτε τι ἄλλο τῶν δυναμένων πορθῆσαι διανοήσασθαι.
ἀπάρας γοῦν ἐκεῖθεν ὁ τῶν Βουλγάρων βασιλεύς, μὴ
ἔχων τὸ ἐμποδὼν ὡς τῶν Ἰταλῶν αὐτοῦ καταπορθηθέντων
τὸ ἔσχατον, ἑτέρου δὲ μὴ ὄντος τοῦ ἀνθισταμένου, πᾶσαν
κατατρέχει Μακεδονίαν. λείαν οὖν παμπόλλην ἐποιήσατο,
αὐτάνδρους τὰς πόλεις ἀνδραποδισάμενος καὶ
μεθ' ἡμέραν τοῖς ἐκείνου προσέχοντας. μάλιστα δὲ περὶ

ταῦτα συνέτεινεν ἡ βασιλὶς Εἰρήνη, ἀρρενωπότερον τὸ ἦθος
ἔχουσα καὶ τοῖς πᾶσι βασιλικώτερα ἐντυγχάνουσα.
Εἰς συνθήκας δὲ θελήσαντες οἱ Ἰταλοὶ ἐλθεῖν ἀπ-
έλυσαν πρὸς τὸν βασιλέα καὶ τὸ τῶν Πηγῶν ἄστυ. καὶ
οὕτω δὴ μετ' αὐτῶν ὁ βασιλεὺς Ἰωάννης εἰρήνευσε, πάν-
των τῶν πρὸς νότον ὑποχωρησάντων αὐτῷ τῶν Λατίνων,
ἔτι δὲ κρατούντων τὰ πρὸς βορρᾶν τὰ πλησίον ὄντα τῆς
Κωνσταντίνου καὶ τῇ τοῦ Νικομήδους πόλει ἐγγίζοντα.
συνέβη δέ τι καὶ πρὸ αὐτοῦ τοιοῦτον. οἱ γὰρ τῆς Ἀδρια-
νουπόλεως οἰκήτορες πρεσβείαν πρὸς τὸν βασιλέα ἐστείλαντο,
ὅπως ἀποστείλῃ πρὸς αὐτοὺς στράτευμα καὶ τῆς Ἰταλῶν
ἐλευθερώσῃ χειρός. ὁ δὲ τὸν πρωτοστράτορα Ἰσῆν στρά-
τευμα δοὺς αὐτῷ ἐξαπέστειλε· συνῆν δὲ αὐτῷ καὶ ὁ Καμ-
147
μύτζης Ἰωάννης. οἳ καὶ διαπεράσαντες τὸν Ἑλλήσποντον

καὶ διὰ τῆς Μακεδονίας διελθόντες εἰς Ἀδριανούπολιν ἀφί-
κοντο, ἐντὸς δὲ γενόμενοι τῆς πόλεως διῆγον ἐκεῖσε. ἐλπὶς
δὲ ἦν τῷ βασιλεῖ Ἰωάννῃ διὰ ταῦτα καὶ τῶν πέριξ ἐγκρατῆ
γενέσθαι. ἀλλ' ὁ Κομνηνὸς Θεόδωρος, ὃν φθάσας ὁ λόγος
ἐδήλωσε, τῶν ἐγγὺς πάντων γενόμενος ἐγκρατὴς ἄνευ μέν-
τοι τοῦ τῆς Ῥοδόπης ὄρους, ὅπερ καὶ Ἀχριδὸς ὠνόμασται,
οὕτω δὴ μετ' αὐτῶν ὁ βασιλεὺς Ἰωάννης εἰρήνευσε, πάν-

των τῶν πρὸς νότον ὑποχωρησάντων αὐτῷ τῶν Λατίνων,
ἔτι δὲ κρατούντων τὰ πρὸς βορρᾶν τὰ πλησίον ὄντα τῆς
Κωνσταντίνου καὶ τῇ τοῦ Νικομήδους πόλει ἐγγίζοντα.
συνέβη δέ τι καὶ πρὸ αὐτοῦ τοιοῦτον. οἱ γὰρ τῆς Ἀδρια-
νουπόλεως οἰκήτορες πρεσβείαν πρὸς τὸν βασιλέα ἐστείλαντο,
ὅπως ἀποστείλῃ πρὸς αὐτοὺς στράτευμα καὶ τῆς Ἰταλῶν
ἐλευθερώσῃ χειρός. ὁ δὲ τὸν πρωτοστράτορα Ἰσῆν στρά-
τευμα δοὺς αὐτῷ ἐξαπέστειλε· συνῆν δὲ αὐτῷ καὶ ὁ Καμ-
μύτζης Ἰωάννης. οἳ καὶ διαπεράσαντες τὸν Ἑλλήσποντον
καὶ διὰ τῆς Μακεδονίας διελθόντες εἰς Ἀδριανούπολιν ἀφί-
κοντο, ἐντὸς δὲ γενόμενοι τῆς πόλεως διῆγον ἐκεῖσε. ἐλπὶς
δὲ ἦν τῷ βασιλεῖ Ἰωάννῃ διὰ ταῦτα καὶ τῶν πέριξ ἐγκρατῆ
γενέσθαι. ἀλλ' ὁ Κομνηνὸς Θεόδωρος, ὃν φθάσας ὁ λόγος
ἐδήλωσε, τῶν ἐγγὺς πάντων γενόμενος ἐγκρατὴς ἄνευ μέν-
τοι τοῦ τῆς Ῥοδόπης ὄρους, ὅπερ καὶ Ἀχριδὸς ὠνόμασται,
καὶ τῶν ἐν τούτῳ ἄστεων καὶ τοῦ Μελενίκου – τούτων γὰρ
ἦρχεν ὁ Σθλάβος, προσγενὴς ὢν τοῦ βασιλέως Ἀσὰν καὶ
δεσπότης τετιμημένος ὑπὸ τοῦ βασιλέως τῆς Κωνσταντίνου
Ἐρῆ, οὗ καὶ τὴν θυγατέρα ἐκ παλλακῆς αὐτῷ γεγεννημένην
ἠγάγετο εἰς γυναῖκα. οὗτος δὴ ὁ Σθλάβος, ἵνα μικρόν τι
γαμετῆς ἡ τοῦ Πετραλίφα θυγάτηρ, τοῦ γυναικαδέλφου

τοῦ Κομνηνοῦ Θεοδώρου, περὶ ἧς παρακατιὼν ὁ λόγος δη-
λώσει. ἄνευ μέντοι, καθὼς εἰρήκειν, τῶν ὑποπιπτόντων τῷ
τοιούτῳ Σθλάβῳ χωρῶν τὰ πάντα ὑπὸ τὸν Κομνηνὸν ἐγε-
γόνει Θεόδωρον. ἐπεὶ γοῦν Μοσυνούπολις καὶ Ξάνθεια
καὶ ἡ Γρατζιανοὺς αὐτὴ ὑπὸ τοῦτον ἐτέλει, τὸ τῆς Σταγεί-
ρας ὑπερβὰς ὄρος, ὃ δὴ Μάκρην ὀνομάζουσιν οἱ πολλοί,
148
τὰ ἐκεῖθεν τοῦ Ἕβρου κατέδραμεν, ἄνετα εὑρὼν πάντα καὶ

μηδενὶ φρουρίῳ περιφραγνύμενα. ἔνθεν τοι καὶ περὶ τὸ
Διδυμότειχον γεγονὼς ἐν οὐ πολλῷ χρόνῳ βασιλεὺς ἐπεφη-
μίζετο τούτων. ἀφικόμενος δὲ καὶ περὶ τὴν Ἀδριανούπολιν
εὗρεν ἐντὸς τὸν δηλωθέντα Ἰσῆν τὸν πρωτοστράτορα καὶ
τὸν Καμμύτζην μετὰ τοῦ στρατεύματος τοῦ βασιλέως Ἰωάννου.
ἀπατηλοῖς δὲ λόγοις τοὺς οἰκήτορας ὑπελθών, ὡς πλουτίσειε
τούτους ἄκρως καὶ τῶν ἄλλων Ῥωμαίων ὑπερυψώσειε, πεί-
θει τὸ μὲν τοῦ βασιλέως ἐξαγαγεῖν στράτευμα ἔξω, αὐτὸν
δὲ εἰσαγαγεῖν. ἐξάγεται οὖν ὁ πρωτοστράτωρ Ἰσῆς καὶ
ὁ Καμμύτζης μετὰ τοῦ συνόντος τούτοις στρατεύματος
ἐπὶ ὅρκοις τοῦ μή τινα τούτων παθεῖν τι δεινόν. ἐξελ-
θόντες οὖν ὁ μὲν πρωτοστράτωρ οὐδὲ ὅλως τὸν Κομνηνὸν
Θεόδωρον τεθέαται – τοῦτο γὰρ δὴ αὐτοῖς συμπεφώνηται
Θεόδωρον τεθέαται – τοῦτο γὰρ δὴ αὐτοῖς συμπεφώνηται

– ὁ δὲ Καμμύτζης συντυχὼν αὐτῷ οὐκ ἀπέβη τοῦ ἵππου
οὐδὲ ὡς βασιλεῖ προσεκύνησεν. εἰς ὃ βαρυθυμήσας ὁ
Κομνηνὸς Θεόδωρος – ἐβούλετο γὰρ ὡς βασιλέα ἐκεῖνον
πάντας ἔχειν Ῥωμαίους, ἐπείπερ καὶ ὡς βασιλεὺς ἐφημίζετο
– ὕβρεις τε κατέχεε τοῦ ἀνδρὸς καὶ μικροῦ ἂν καὶ πληγὰς
ἐπέθετο. τοῦτο τῷ Καμμύτζῃ ἀφορμὴ ἐγεγόνει πρὸς τὸν
βασιλέα τιμῆς· ὡς γὰρ αὖθις τὸν Ἑλλήσποντον διεπέρασαν
καὶ πρὸς τὸν βασιλέα ἀφίκοντο, μέγας ἑταιρειάρχης διὰ
ταῦτα ὁ Καμμύτζης τετίμηται. ὁ Κομνηνὸς οὖν Θεόδωρος
ἐγκρατὴς καὶ τῆς Ἀδριανουπόλεως γεγονὼς πολλὰ παρέσχε
τοῖς Ἰταλοῖς πράγματα. κατέδραμε γὰρ πάντα τὰ ὑπ' ἐκεί-
νων κρατούμενα, καὶ μέχρις αὐτῆς τῆς Βιζύης γενόμενος
τὸ ἔξω κατέσχε τοῦ ἄστεος καὶ λείαν πολλὴν ἐκεῖθεν ἐποι-
ήσατο, καὶ μέχρι καὶ τῶν πυλῶν τῆς Κωνσταντίνου κατήν-
τησε καὶ πτοίαν πολλὴν τοῖς Λατίνοις ἐνέβαλε. τότε δὴ
καὶ ὁ Ἀσὲλ δε Κάε, ὃς τῇ θυγατρὶ τοῦ βασιλέως Θεοδώρου
τοῦ Λασκάριος συνεζύγη, ὑπό τινος τοῦ Κομνηνοῦ Θεο-
δώρου δόρατι ἐπλήγη τὸν τράχηλον· καὶ ἦν ὡς ἔδοξε
τὰ τῆς βολῆς ἐκείνῳ θανάσιμα, ἀλλ' ὑπό του τῶν ἰατρῶν
τεθεράπευται. ἦν δὲ τὸ ἀπὸ τοῦδε τραχυτέρα αὐτῷ ἡ φωνὴ

149
ὡς ἀληθῶς Ἕβρος μέχρι καὶ τῆς Αἴνου τὰς ἐκδρομὰς ποι-

ούμενος κἀκεῖθεν περὶ τὸ Αἰγαῖον ἐκρέων πέλαγος· ὅτι δὲ
συμβάλλουσι τούτῳ καὶ ἕτεροι ποταμοὶ καὶ μείζω ποιοῦσιν,
ἐναλλάττει τοῖς παροικοῦσι καὶ τοὔνομα. ἐλήιζον γοῦν τὰ
ἐν Μακεδονίᾳ πάντα καὶ ὡς ἐν ὀλίγῳ ἔρημα τὰ πάντα
τῶν οἰκητόρων ἐποίησαν, καὶ Σκυθῶν ἐρημίαν – τὸ τῆς
παροιμίας εἰπεῖν – ἀπειργάσαντο, καὶ πολιχνίων δὲ ὁπόσα
ὑπῆρχον εὐχείρωτα πολέμῳ περιεγένοντο. καὶ ἐφονεύοντο
μὲν πολλοί, ἐσκυλεύοντο δὲ πάντες καὶ ᾐχμαλωτίζοντο καὶ
ἀπεμπολοῦντο ἐν τοῖς μείζοσιν ἄστεσιν, οἷον τῇ Ἀδριανου-
πόλει, τῷ Διδυμοτείχῳ, τῇ Βιζύῃ, τῇ Καλλιουπόλει, καὶ εἴ τι
ἄλλο ἦν τείχεσιν ἐρυμνοτέροις ὠχυρωμένον καὶ τῷ πλήθει
τῶν οἰκούντων ἠσφαλισμένον.
Ἐπεὶ οὖν οὕτω ταῦτα συνέβη, καὶ τὸ τῶν Λατί-
νων γένος, καθ' ἡμῶν ἀεὶ μανίαν τρέφοντες, καὶ χεῖρον
δὲ διατεθέντες διὰ τὴν πρὸ μικροῦ γενομένην σφίσι παρά
τε τοῦ βασιλέως Ἰωάννου καὶ τοῦ Ἀσὰν ἔφοδον καὶ τῶν
χωρῶν καὶ τῶν πολιχνίων αὐτῶν στέρησιν, καιρὸν ἐζήτουν
ἐπιχειρήσασθαι καθ' ἡμῶν, εὑρόντες τῷ τότε δυνάμενον, ὡς
ᾤοντο, τὴν ἧτταν τούτοις ἀνακαλέσασθαι. καὶ πρῶτα μὲν
τὸν Ἀσὰν ὑποποιοῦνται καὶ τούτῳ τὰ πρὸς εἰρήνην σπέν
Γεώργιος Ακροπολίτης. Annales

Section 55, line 50
ἔφασκον οὗτοι, ἄλλοι δὲ πάντες τὴν βασιλικὴν περαίωσιν

συνεβούλευον καὶ ταύτην κατήπειγον, μὴ λάθοι τὰ πάντα
τῶν ἐν δυσμῇ ἢ τὰ πλείω ταῖς τῶν ἐχθρῶν χερσὶν ἁλω-
θῆναι. ἡ τῶν πλειόνων γοῦν ἴσχυσε βουλή, μάλιστα δὲ
τοῦ βασιλέως τὸ πρόθυμον καὶ ὁ τῆς καρδίας αὐτοῦ ζῆλος,
ἐκκαὴς γεγονὼς πρὸς τὴν κίνησιν. καὶ προσλαβόμενος τοὺς
ὅσοι συνακολουθεῖν ἔτυχον, εἰς μέτριον ἀριθμουμένους
στράτευμα, καὶ τοὺς καθ' ὁδὸν ξυντυγχάνοντας καὶ τοὺς
ἐγγύτερον τῆς φερούσης ὄντας καὶ δυναμένους αὐτοῖς ὅπλοις
καὶ ἵπποις ἐφέψεσθαι, διαπεραιοῦται τὸν Ἑλλήσποντον καὶ
ὡς εἶχε τάχους τὴν Ἀδριανούπολιν πέφθακε.
Μίαν δὲ καὶ μόνην ἡμέραν διακαρτερήσας ἐν
ταύτῃ ἐξῆλθεν ἐς νέωτα. καί τις τῶν ἐκ Βουλγάρων
150
κατοπτήρων τὸν βασιλέα τεθεαμένος τῆς Ἀδριανοῦ ἐξερχό-

μενον δρομαῖος περὶ τὸν βουλγάραρχον ἵκετο – περὶ τὸν
Ἕβρον καὶ γὰρ οὗτος ἐστρατοπεδεύετο – καὶ τὸ δρᾶμα
διασαφεῖ καὶ τὴν τοῦ βασιλέως ἐξαγγέλλει κατ' αὐτοῦ τα-
χεῖαν ἔφοδον, καὶ ὅρκοις ἐβεβαιοῦτο ἦ μὴν ὀφθαλμοῖς
τεθεᾶσθαι τὸν βασιλέα τὴν πρὸς τῇ πόλει τυγχάνουσαν τοῦ
ποταμοῦ Ἕβρου γέφυραν διαβαίνοντα. τοῦτο συνέχεε μὲν
τοὺς περὶ τὸν βουλγάραρχον,
Γεώργιος Ακροπολίτης. Ιστορία. in brevius redacta

Section 13, line 10
τοῦ Ἰωάννης, ἀφήλικος ὄντος τοῦ τοῦ Ἀσὰν υἱοῦ Ἰωάννου.

Ὃς πολλῶν ἐγεγόνει τοῖς Ῥωμαίοις αἴτιος κακῶν
καὶ τοῖς Ἰταλοῖς αὐτοῖς. ἦν γὰρ οὗτος βασιλεὺς Βουλ-
γάρων, ὁπότε ἡ Κωνσταντίνου ἑάλω. ὡς γοῦν οἱ Ἰτα-
λοὶ πᾶσαν τὴν τῆς Μακεδονίας χώραν ὑφ' ἑαυτοὺς ἐποι-
ήσαντο, βασιλικῶς τοῦ πρώτως κατάρξαντος Βαλδουΐνου τὰ
κατ' αὐτοὺς διιθύνοντος, καὶ πρὸς τὴν πόλιν Ἀδριανοῦ
διεμηνύσαντο, ὅπως ὑπ' αὐτοὺς γένηται. ὁ γὰρ βασιλεὺς
Βουλγάρων Ἰωάννης προύλαβε χειρώσασθαι τὴν Φιλιππού-
πολιν καὶ ἀνδραποδισμὸν μέγαν τῶν Ῥωμαίων ἐκεῖθεν ποι-
ήσασθαι. μὴ βουληθέντων δὲ τῶν Ἀδριανουπολιτῶν ὑπὸ
χεῖρα γενέσθαι τῶν Ἰταλῶν, ἐκστρατεύουσιν οἱ Ἰταλοὶ κατ'
αὐτῶν. εἰς στενοχωρίαν οὖν οὐ μικρὰν ἐλθόντες οἱ τῆς
Ἀδριανοῦ στέλλουσι πρὸς τὸν βασιλέα Βουλγάρων Ἰωάννην,
ἵνα συνάρηται τούτοις. ὁ δὲ ἀσμένως δέχεται τοῦτο, καὶ
Σκύθας μεθ' ἑαυτοῦ προσλαβόμενος μηχαναῖς Λατίνων
περιγενέσθαι σπεύδει. καὶ ὁ μὲν ἔκειτο μακράν που τῆς
Ἀδριανουπόλεως, ἐκπέμπει δὲ κατὰ τῶν Ἰταλῶν τοὺς Σκύ-
θας. Ἰταλοῖς μὲν οὖν ἔθος ἐφ' ἵπποις ἐποχεῖσθαι ὑψαύ-
χεσι, καταφράκτοις ὅπλοις, Σκύθαι δὲ κουφότερον ὡπλισμέ-
νοι ἐλευθερώτερον ἐπιπηδῶσι τοῖς ἐναντίοις.

Section 13, line 17
διεμηνύσαντο, ὅπως ὑπ' αὐτοὺς γένηται. ὁ γὰρ βασιλεὺς

Βουλγάρων Ἰωάννης προύλαβε χειρώσασθαι τὴν Φιλιππού-
πολιν καὶ ἀνδραποδισμὸν μέγαν τῶν Ῥωμαίων ἐκεῖθεν ποι-
ήσασθαι. μὴ βουληθέντων δὲ τῶν Ἀδριανουπολιτῶν ὑπὸ
151
χεῖρα γενέσθαι τῶν Ἰταλῶν, ἐκστρατεύουσιν οἱ Ἰταλοὶ κατ'

αὐτῶν. εἰς στενοχωρίαν οὖν οὐ μικρὰν ἐλθόντες οἱ τῆς
Ἀδριανοῦ στέλλουσι πρὸς τὸν βασιλέα Βουλγάρων Ἰωάννην,
ἵνα συνάρηται τούτοις. ὁ δὲ ἀσμένως δέχεται τοῦτο, καὶ
Σκύθας μεθ' ἑαυτοῦ προσλαβόμενος μηχαναῖς Λατίνων
νοι ἐλευθερώτερον ἐπιπηδῶσι τοῖς ἐναντίοις. οὗ μὴ
συνιέντες οἱ Ἰταλοὶ παρὰ τῶν Σκυθῶν καταστρατηγοῦνται,
ὡς καὶ αὐτὸν τὸν βασιλέα Βαλδουῖνον ὑπ' αὐτῶν ἁλῶναι
καὶ δέσμιον ἀπαχθῆναι πρὸς τὸν βασιλέα Βουλγάρων Ἰωάν-
νην· οὗπερ ὥς φασι τὴν κεφαλὴν εἰς κύπελλον χρηματίσαι
τῷ βαρβάρῳ, κόσμῳ πυκασθεῖσαν κύκλωθεν. οἱ μὲν οὖν
Ἀδριανουπολῖται ἐκ τοῦ παραυτίκα τὸ γεγονὸς οὐκ ἐγνώ-
ρισαν· εἰ γὰρ ᾔδεσαν, λείαν ἂν ἐποίησαν τὰς Ἰταλικὰς

Section 13, line 26

νοι ἐλευθερώτερον ἐπιπηδῶσι τοῖς ἐναντίοις. οὗ μὴ
συνιέντες οἱ Ἰταλοὶ παρὰ τῶν Σκυθῶν καταστρατηγοῦνται,
ὡς καὶ αὐτὸν τὸν βασιλέα Βαλδουῖνον ὑπ' αὐτῶν ἁλῶναι
σκηνάς. οἱ δ' ἀπολειφθέντες Ἰταλοὶ φῶτα λαμπρὰ ταῖς
σκηναῖς ἅψαντες καὶ μέσων νυκτῶν ἄραντες περὶ τὴν
Κωνσταντίνου χωροῦσιν. πρωίας οὖν γνόντες τοῦτο οἱ τῆς
Ἀδριανοῦ τὰ ἐλλελειμμένα ταῖς σκηναῖς ἄραντες ἦσαν. ὁ
μὲν οὖν βασιλεὺς Βουλγάρων Ἰωάννης κατὰ τὰ ὑπεσχημένα
τοῖς Ἀδριανουπολίταις ἐγκρατὴς γενέσθαι τῆς σφῶν πόλεως
ὥρμησεν. οἱ δὲ ἀπηνήναντο τοῦτο. δυσανασχετήσας οὖν
πολιορκῆσαι τούτους ἠθέλησεν, ἀλλ' ἀφυεῖς παντελῶς εἰς
πολιορκίαν οἱ Βούλγαροι· οὔτε γὰρ ἑλεπόλεις οἴδασι στῆσαι
152

Section 13, line 33

σκηνάς. οἱ δ' ἀπολειφθέντες Ἰταλοὶ φῶτα λαμπρὰ ταῖς
σκηναῖς ἅψαντες καὶ μέσων νυκτῶν ἄραντες περὶ τὴν
Κωνσταντίνου χωροῦσιν. πρωίας οὖν γνόντες τοῦτο οἱ τῆς
Ἀδριανοῦ τὰ ἐλλελειμμένα ταῖς σκηναῖς ἄραντες ἦσαν. ὁ
μὲν οὖν βασιλεὺς Βουλγάρων Ἰωάννης κατὰ τὰ ὑπεσχημένα
τοῖς Ἀδριανουπολίταις ἐγκρατὴς γενέσθαι τῆς σφῶν πόλεως
ὥρμησεν. οἱ δὲ ἀπηνήναντο τοῦτο. δυσανασχετήσας οὖν
πολιορκῆσαι τούτους ἠθέλησεν, ἀλλ' ἀφυεῖς παντελῶς εἰς
πολιορκίαν οἱ Βούλγαροι· οὔτε γὰρ ἑλεπόλεις οἴδασι στῆσαι
οὐθ' ἕτερόν τι διανοήσασθαι. ἀπάρας γοῦν ἐκεῖθεν, ὡς
τῶν Ἰταλῶν καταπορθηθέντων, πᾶσαν κατατρέχει Μακεδο-
νίαν καὶ λείαν πολλὴν ἐλᾷ, αὐτάνδρους τὰς πόλεις ἑλὼν
καὶ τέλος κατασκάψας, ὡς μήποτε Ῥωμαίους ἀνάκλησιν
σχεῖν. κατέσκαψε γὰρ Φιλιππούπολιν, εἶτα Ἡράκλειαν Πάνιον
Ῥαιδεστὸν Χαριούπολιν Τραϊανούπολιν Μάκρην Κλαυδιούπολιν
Μοσυνούπολιν Περιθεώριον καὶ ἄλλας,

Section 24, line 6
μέχρι τῆς αὐτοῦ τελευτῆς. ἐντεῦθεν ὁ βασιλεὺς προσεκτικώ-

τερον ἐχρᾶτο τοῖς πράγμασι φύλακάς τε περὶ αὐτὸν ἔστησε
καὶ φρουρούς. μάλιστα δὲ περὶ ταῦτα συνέτεινεν ἡ βασιλὶς
Εἰρήνη, ἀρρενοπώτερον τὸ ἦθος ἔχουσα καὶ τοῖς πᾶσι βα-
σιλικώτερον ἐντυγχάνουσα.
Εἰς συνθήκας δ' ἐθελήσαντες οἱ Ἰταλοὶ ἐλθεῖν ἀπέλυσαν
πρὸς τὸν βασιλέα καὶ τὸ τῶν Πηγῶν ἄστυ. καὶ οὕτω δὴ μετ'
αὐτῶν ὁ βασιλεὺς εἰρήνευσε, πάντων τῶν πρὸς νότον ὑποχωρη-
σάντων αὐτῷ Λατίνων, ἔτι δὲ κρατούντων τὰ πρὸς βορρᾶν, τὰ
πλησίον τῆς Κωνσταντίνου καὶ τῇ Νικομήδους πόλει ἐγγίζοντα.
Οἱ δὲ τῆς Ἀδριανουπόλεως οἰκήτορες πρεσβείαν πρὸς
153
τὸν βασιλέα ἐστείλαντο, ὅπως ἀποστείλῃ πρὸς αὐτοὺς στρά-

τευμα καὶ τῆς Ἰταλῶν ἐλευθερώσῃ χειρός. ὁ δὲ τὸν πρω-
τοβεστιάριον Ἰσῆν, στράτευμα δοὺς αὐτῷ, ἐξαπέστειλε·
συνῆν δὲ αὐτῷ καὶ ὁ Καμύτζης Ἰωάννης. οἳ καὶ διαπε-
ράσαντες τὸν Ἑλλήσποντον καὶ διὰ τῆς Μακεδονίας διελ-
θόντες εἰς Ἀδριανοῦ ἀφίκοντο. ἐντὸς δὲ γενόμενοι τῆς
πόλεως διῆγον ἐκεῖσε. ἐλπὶς δὲ ἦν τῷ βασιλεῖ Ἰωάννῃ διὰ
ταῦτα καὶ τῶν πέριξ ἐγκρατῆ γενέσθαι. ἀλλ' ὁ Κομνηνὸς
Θεόδωρος, ὡς φθάσας ὁ λόγος ἐδήλωσε, τῶν ἐγγὺς πάντων

Section 35, line 11
Κατ' ἐκεῖνο καιροῦ καὶ τὸ τῶν Σκυθῶν γένος, τῶν

Ταρτάρων καταδραμόντων αὐτῶν, ὁπόσοι τὸ ξίφος ἐκείνων
ἐξέφυγον, ἀσκοῖς τὸν Ἴστρον διαπεράσαντες καὶ τὸν Αἷμον
ὑπερπηδήσαντες τέκνοις ἅμα καὶ γυναιξί, καὶ ἀκόντων
Βουλγάρων – πολλαὶ γὰρ ὑπῆρχον χιλιοστύες – τοὺς τῆς
Μακεδονίας χώρους κατέλαβον, οἱ μὲν περὶ τὸν Ἕβρον καὶ
τὰ ἐκεῖσε πεδία τὰς νομὰς ποιούμενοι, οἱ δὲ περὶ τὴν
Μαρίτζαν. ἐλήιζον γοῦν τὰ ἐν Μακεδονίᾳ ἅπαντα, καὶ
πολιχνίων δὲ ὁπόσα ὑπῆρχον εὐχείρωτα, πολέμῳ περιεγέ-
νοντο, καὶ ἐφονεύοντο μὲν πολλοί, ἐσκυλεύοντο δὲ πάντες,
καὶ ᾐχμαλωτίζοντο καὶ ἀπεμπολοῦντο ἐν Ἀδριανουπόλει
Διδυμοτοίχῳ Βιζύῃ Καλλιουπόλει καὶ τοῖς μείζοσιν ἄστεσιν.
Ἐπεὶ γοῦν οὕτω ταῦτα συνέβη, τὸ τῶν Λατίνων γένος
πρῶτα μὲν τὸν Ἀσὰν ὑποποιοῦνται καὶ σπένδονται, ἔπειτα
δὲ σὺν αὐτῷ καὶ τοὺς Σκύθας βαρβάρους, ἀλήτας τε καὶ
ἐπήλυδας, μικροῖς τισι τοῖς χαρίσμασι, μείζοσι δ' ὑποσχέ-
σεσιν εἰς ἑαυτοὺς ἕλκουσι καὶ συμπράκτορας τῶν ἔργων
ποιοῦσι. καὶ δὴ συμμαχίαν τοσαύτην συνηθροικότες ὁμόσε
κατὰ τοῦ βασιλέως χωροῦσιν. ἐπεὶ δὲ σφίσιν ἐκ τοῦ σχε-
δὸν τὸ τῆς Τζουρουλῶ ἄστυ ἐτύγχανε, κατ' ἐκείνου τὴν
μάχην ἱστῶσι, παρόντος καὶ τοῦ Ἀσὰν μετὰ τοσούτων
Γεώργιος Παχυμέρης. Συγγραφικαὶ ἱστορίαι (libri vi de Michaele

Palaeologo) Page 13, line 36
ιϛʹ. Ὅπως ὁ συγγραφεὺς συνάμα ἀρχιερεῦσιν εἰς ἐκεῖνον πέμπεται καὶ

περὶ ὧν αὐτοῖς συνέβη.
ιζʹ. Ὅπως ὁ βασιλεὺς ἐβουλεύετο τὰ περὶ τῆς ἑαυτοῦ λύσεως καὶ πρὸς
154
τίνος.
ιηʹ. Ὅπως ὁ Ἰωσὴφ τῷ Γερμανῷ συνεβούλευεν ἀποθέσθαι τὴν
πατριαρχίαν.
ιθʹ. Περὶ Ὑακίνθου ὅστις καὶ ὅθεν, καὶ τῶν περὶ αὐτόν.
κʹ. Ὅπως καὶ διὰ τοῦ Σάρδεων Χαλαζᾶ ἐπιχειρεῖ ὁ βασιλεὺς τῷ
πατριαρχοῦντι Γερμανῷ.
καʹ. Ὅπως ἐξῆλθε τοῦ πατριαρχείου ὁ Γερμανός.
κβʹ. Περὶ τοῦ Ἀδριανουπόλεως Βασιλείου, εἴτ' οὖν Βαρλαάμ.
κγʹ. Ὅπως εἰς πατριάρχην ψηφίζεται παρὰ τῶν ἀρχιερέων ὁ Ἰωσήφ.
κδʹ. Ὅπως, παρευδοκιμηθέντος τοῦ Ἡρακλείας Πινακᾶ ὡς ὄντος ἐκ τῆς
χειροτονίας τοῦ Γερμανοῦ, ὁ Μιτυλήνης Γρηγόριος χειροτονεῖ τὸν
Ἰωσήφ.
κεʹ. Ὅπως ἐλύθη τοῦ ἀφορισμοῦ ὁ βασιλεὺς παρὰ τοῦ Ἰωσήφ.
κϛʹ. Περὶ τοῦ κήδους τοῦ τε Ταρχανειώτου Ἀνδρονίκου καὶ υἱοῦ τῆς τοῦ
βασιλέως ἀδελφῆς Μάρθας καὶ τῆς θυγατρὸς τοῦ δυτικοῦ Ἰωάννου.
κζʹ. Ὅπως καὶ ὁπόσαις δυνάμεσι στρατηγοῦντος τοῦ δεσπότου καὶ ἐπὶ
τοῖς δυτικοῖς συχνάκις ἐπιχωριάζοντος, τὰ ἀνατολικὰ ἀπώλοντο.
κηʹ. Περὶ τοῦ κατὰ τὴν ἐκκλησίαν σχίσματος καὶ περὶ τῶν
Παντεποπτηνῶν

ἑτοίμως εἶχον καὶ τοὺς βασιλεύοντας περιέμενον. Ἀλλ' εὐθέως κοινοῦται

τὸ
σκέμμα, καὶ ταραχὴ ἦν, τῶν μὲν ταῦτα, τῶν δ' ἐκεῖνα λεγόντων. Τῶν δέ
γε
τῆς γερουσίας τινὲς καὶ προσηπείλουν κακῶς δρᾶν τὸ παιδίον καὶ
διαχρᾶσθαι,
εἰ ἄλλως πράττειν ἡ ἐκκλησία βούλοιτο. Λόγοι γοῦν ἐγένοντο, καὶ διεφι-
λονείκουν· ὁ δὲ πατριάρχης ἐν ἀμηχανίᾳ ἦν καὶ οὐκ εἶχεν οἷς προστεθείη.
Παρήρχετο ἡ ἡμέρα, καὶ συμφωνεῖν οὐκ εἶχον. Μόλις οὖν καὶ μετὰ τὴν
πολλὴν διαφιλονεικίαν οἱ ἀρχιερεῖς πάντες πλήν τινων ὑποκλίνουσιν·
ἦσαν
δ' οὗτοι Ἀνδρόνικος ὁ τῶν Σάρδεων καὶ Μανουὴλ ὁ Θεσσαλονίκης, ὁ
τοὐ-
πίκλην Ψαρᾶς καὶ Δισύπατος. Ἀλλ' ὁ τῶν Σάρδεων, ἅμα τῷ τὸν
πατριάρχην
πεισθῆναι, καὶ αὐτὸς συνεπείθετο, τὰ πολλὰ συμβαλλομένου τῇ
καταθέσει
155
τοῦ τῆς κατὰ τὴν Ὀρεστιάδα Ἀδριανουπόλεως Γερμανοῦ, ἔτι δὲ

Γρηγορίου
Ἀγκύρας καὶ τοῦ Μελαγγείων Κωνσταντίνου· ὁ δέ γ' Ἐφέσου Νικηφό-
ρος, εὐλαβὴς ὢν ἀνὴρ καὶ τίμιος, οὐχ ὑπενόει τὸ ὑπορυττόμενον, ὡς ἐν
ἁπλότητι ζῶν, καὶ εὐθὺς συνυπήγετο. Τοῦτ' ἔπασχον καὶ ἄλλοι πολλοί. Ὁ
δὲ πατριάρχης ἔγνω μὲν ἀπατηθείς, οὐκ εἶχε δὲ ὅ τι πράττοι, πολλῆς τῆς
ἀνάγκης περιστάσης.
Καὶ δὴ καθυπέγραφον μὲν οὗτοι τὰ ἐγνωσμένα, τῷ δέ γε Θεσσαλονίκης
οὐδ' ἀκουστὰ ταῦτ' ἦσαν, μηδ' ἄκροις ὠσὶ δέξασθαι καταδεχομένῳ· τὸν
γὰρ τῆς βασιλείας κληρονόμον πρῶτον ἠξίου ἐν πᾶσι γίγνεσθαι.

ρίαις ὡς, εἴπερ κἀκεῖνος εἰς χριστιανοὺς ἀληθῶς ἐτέλει, τὸ γοῦν περὶ
ἐκεῖνον
Περσικὸν καλὸν ἦν ἐκτόπως τὸν πατριάρχην φυλάττεσθαι· μηδὲ γὰρ
κἀκείνους πάντας χριστιανοὺς εἶναι ἢ καὶ λογίζεσθαι.
Ὡς γοῦν πρὸς τὸ τὰ δοκοῦντα ἀποφαίνεσθαι ἦσαν, οἱ μὲν πλείους, ἢ καὶ
πάντες παρά τινας – ὁ Ποντοηρακλείας Θεόδωρος οὗτος ἦν, ὁ Εὐχαΐτων
Ἀλέξιος, ὁ Βρύσεως Ἰωάννης, καὶ μετ' αὐτῶν ἄλλοι· ὁ γὰρ Μιτυλήνης
Γρηγόριος, τὰ πολλὰ τῷ πατριάρχῃ προσέχων, ἐπεὶ τὴν δίκην
ἀπηρτημένην
ἑώρα οἱ, νόσον σκηψάμενος ἀπῆν, ᾧ δὴ καὶ μετ' ἐμβριθείας ὁ κρατῶν,
ἐμὲ
ὡς νοτάριον ἀποστέλλων, ἢ ἀπαντᾶν ἢ διδόναι τὴν γνώμην ἐκέλευε, καὶ
μόλις
τὴν οἰκείαν γνώμην τῷ τε Λαρίσσης Θωμᾷ, τῷ Ναυπάκτου Ἰωάννῃ καὶ
τῷ
Ἀδριανουπόλεως Γερμανῷ προσανετίθετο – , οἱ γοῦν παρὰ τοὺς
εἰρημένους
ἐκ τοῦ παραχρῆμα καθαίρεσιν τοῦ πατριάρχου κατεψηφίζοντο, πλὴν ὡς
φυγο-
δικοῦντος τὸ πλέον· τὸ γὰρ τοῦ σουλτάν, εἴτε χριστιανὸς εἴη εἴτε καὶ μή,
ἐπ' ἀμφιβόλοις ἐτίθουν· ἀποχρῶν δὲ πρὸς καταδίκην τῷ κατηγορουμένῳ
τὸ
τῆς φυγοδικίας καὶ μόνον ἐνόμιζον ἔγκλημα, ὡς ἐπ' ἐγκλήμασι τῷ
φυγοδι-
κοῦντι συμβαῖνον. Οἱ δὲ καὶ σφίσιν ἀντέβαινον ἱκανῶς, ὡς, εἰ μὲν ὡς κοι-
νωνήσας ἀλλοσεβέσιν ὁ πατριάρχης εὐθύνοιτο, πρῶτον μέν, ἀλλ' ἄδηλον
ὂν
εἰ ἀσεβεῖς ἐκεῖνοι, τὸ ἔγκλημα συμβαίνειν ἐξασθενεῖν· εἰ δὲ καὶ ταῖς
156
ἀληθείαις ἔξω τῆς αὐλῆς τοῦ Χριστοῦ ὁ σουλτάν, τὸν μὲν πατριάρχην καὶ
οὕτως ἀνεύθυνον εἶναι, τοῦ παντὸς ἐπὶ τῷ μαρτυροῦντι κειμένου – ὁ δ' ἦν

ὁ
Πισσιδίας Μακάριος – · εἰ δ' οὖν, ἀλλὰ συνευθύνεσθαι καὶ τοὺς ἄλλους
τῷ

σιώσεως. Ὑμεῖς γοῦν οἴδατε ὅπως ἕξετε πρὸς τὰ παρόντα, ὡς ἢ τῷ

ἡσυχάζειν ἐπ' ἀγαθοῖς ἐσόμενοι, ἢ τῷ τοιαῦτα ζητεῖν, μηδὲν ὅλως ὑμῖν
προσήκοντα, τιμωρηθησόμενοι.»
Ὁ μὲν οὖν βασιλεύς, τούτοις τε καὶ ἄλλοις τοιούτοις τὰς
προαναφωνήσεις
δοὺς τῷ λαῷ, ἀπολύει ἐπ' οἴκων πορεύεσθαι τῶν οἰκείων ἕκαστον.
ιβʹ. Ὅπως ψηφίζεται ὁ τῆς Ἀδριανοῦ Γερμανὸς εἰς τὸ πατριαρχεῖον καὶ
ὁποῖος οὗτος.
Οἱ ἀρχιερεῖς δέ, τὸ ἐνδόσιμον λαβόντες ψηφίζεσθαι τὸν δοκοῦντα σφίσιν
καὶ ἐπὶ τῇ μεγίστῃ προστασίᾳ τὸν ἐπιτήδειον, ἐν ταὐτῷ συνίασι πάντες

κατὰ τὸ ἱερὸν καὶ μέγα τῶν Βλαχερνῶν τέμενος καί, ἄλλον ἄλλου προ-
βαλλομένου, τέλος ἐφ' ἑνὶ πάντες συμφωνοῦσι, τῷ Ἀδριανουπόλεως
Γερμανῷ, ἀνδρὶ ἐλευθέρῳ τὸν τρόπον καὶ ἱεραῖς διεξαγωγαῖς πρέποντι,
ἔτι δὲ καὶ τὴν ἐκ βασιλέως ἐκ παλαιοῦ πλουτοῦντι διάθεσιν. Ἦν γὰρ ὁ
ἀνὴρ ταῖς ἀληθείαις φιλόκαλος μὲν καὶ φιλολόγος ἐς ἄκρον· καλὸν δ'
ἅπαν
εἰδὼς ὃ ἂν καὶ εἰς τὰ πράγματα χρησιμεύοι, μὴ μόνον εἰς ἀρετήν, ἐν
προτι-
μήσει πολλάκις τῶν ἐπαίνων ἐτίθει τὸν μετ' ἐντρεχείας καὶ τὸ ἐς ψυχὴν
ἀσφαλὲς ἔχοντα τοῦ ὅλως ἀρετῇ συζῶντος γυμνῇ, εἰ κατὰ βίον καὶ μὴ
ἐπ' ἐρημίας διάγοι. Ὅθεν λόγιος μὲν οὐκ ἦν, λογίοις δὲ μετ' αἰδοῦς καὶ
τοῦ πρέποντος προσεφέρετο καὶ λόγους ἀκούων ἠγάπα καὶ φίλος ἦν ἐς
τὰ μάλιστα τῶν τοιούτων, ὡς καὶ αὐτὸς τοῦ καλοῦ τὤμισυ ἴσχειν. Ἀρετῆς
δὲ μετῆν τῷ ἀνδρὶ οὐχ ἣν ἂν οἱ παρόντες αἰνοῖεν, ἢ μᾶλλον οἱ παρ'

ἑαυτοῖς
157

χρόνον ἐδήλωσεν ἄντικρυς.

Τότε γοῦν καὶ περὶ τῆς κατ' ἐκεῖνον προσκοποῦντος προνοίας καί γε οὐκ
ὀλίγα προσεπαγγελλομένου, ἐκεῖνον εἰπεῖν περὶ μὲν τοῦ τῆς ἐκκλησίας
προστησομένου· «Ὄψεται Θεὸς τὸν εἰς τὸ ποιμαίνειν αὐτάρκη, πρὸς δὲ
καὶ συνεπιλήψεταί οἱ τῶν ἱερῶν μεριμνῶν. Τὸ δὲ εἰς πατέρα τετάχθαι τῷ
βασιλεῖ μέγα μὲν καὶ ἄλλως σεμνόν· πλὴν ὃν καὶ Θεὸς εἰς υἱοθεσίαν
προσεπελάβετο, τίς ἱκανὸς εἰς πατέρα κεκλῆσθαι τούτῳ, εἰ μὴ ὃν ἐκεῖνος
καὶ μόνος ἄξιον εἰς τὴν ἐπιτροπείαν κρινεῖ; Τὸ μέντοι γε καὶ τῶν
ἀναγκαίων
προμηθεύεσθαί τε καὶ προνοεῖν περιττὸν ἄλλως καὶ οὐκ ἀναγκαῖον τοῖς
καὶ
τὸν τοὺς νεοσσοὺς τῶν κοράκων τρέφοντα ἔχουσι. Πλὴν ἀλλὰ καὶ ἡ ἐμὴ
ἐκκλησία – ἐδήλου δὲ τὴν Ἀδριανούπολιν – , τὸν ἐμὸν ἀρχιερέα πλου-
τοῦσα, ἔχει τρέφειν καὶ ἄμφω συνάμα καὶ Θεῷ χορηγοῦντι.» Ταῦτα μὲν
οὖν τότε ὁ Γερμανὸς ἐπὶ πᾶσι τοῖς προβληθεῖσι παραιτούμενος ἔλεγεν.
Ἦν δ' ὃν ἔλεγεν ἑαυτοῦ, τῇ Ἀδριανουπόλει ἐπικηρυχθέντα μετ' αὐτὸν
παρ' αὐτοῦ, ὁ ἀνεψιὸς ἐκείνου Βαρλαάμ, εἴτ' οὖν Βασίλειος, ὃς πρὸς μὲν
τὰ εἰς πνευματικὴν πολιτείαν καὶ λίαν ἀμελῶς εἶχεν, ἄλλως δέ,
φιλόκοσμος
ὤν, ἵπποις ἐχρᾶτο, ἔστι δ' ὅτε καὶ ὅπλοις, καὶ προσεφιλοτιμεῖτο ὁμόσε
τοῖς πολεμίοις χωρῶν. Ταῦτ' ἄρα καὶ ζῶντος μὲν τοῦ θείου, ἐν
καταγνώσει ταῦτα πράττων συνεγινώσκετο· ὕστερον δὲ καὶ ἄλλων
προστριβέντων αὐτῷ κατηγορημάτων, τοῦ γέροντος μεταλλάξαντος, ἐπεί,
εἰς κρίσιν καλούμενος,

προστησομένου· «Ὄψεται Θεὸς τὸν εἰς τὸ ποιμαίνειν αὐτάρκη, πρὸς δὲ

ἀναγκαίων
καὶ
158
καταγνώσει
ταῦτα πράττων συνεγινώσκετο· ὕστερον δὲ καὶ ἄλλων προστριβέντων
αὐτῷ
κατηγορημάτων, τοῦ γέροντος μεταλλάξαντος, ἐπεί, εἰς κρίσιν
καλούμενος,
ἐπὶ πολλαῖς ἡμέραις τὸν ἐπίληπτον ὑπεκρίνετο, ὡς προσποιεῖσθαι μηδὲν
τῶν καθ' αὑτὸν εἰδέναι, τέλος ὑφίστατο τὴν ἀπὸ τῆς συνόδου καθαίρεσιν.
Καὶ εὐθὺς μεθ' ἡμέρας ὁ ἐκστὰς δῆθεν ἔμφρων καὶ ὁ μηδὲ περὶ ἑαυτοῦ


ἀναγκαίων
καὶ
καταγνώσει
ταῦτα πράττων συνεγινώσκετο· ὕστερον δὲ καὶ ἄλλων προστριβέντων
αὐτῷ
159
κατηγορημάτων, τοῦ γέροντος μεταλλάξαντος, ἐπεί, εἰς κρίσιν

καλούμενος,
ἐπὶ πολλαῖς ἡμέραις τὸν ἐπίληπτον ὑπεκρίνετο, ὡς προσποιεῖσθαι μηδὲν
τῶν καθ' αὑτὸν εἰδέναι, τέλος ὑφίστατο τὴν ἀπὸ τῆς συνόδου καθαίρεσιν.
Καὶ εὐθὺς μεθ' ἡμέρας ὁ ἐκστὰς δῆθεν ἔμφρων καὶ ὁ μηδὲ περὶ ἑαυτοῦ
εἰδὼς ὅ τι ποιοίη καὶ ὅ τι πάσχοι, περὶ ὧν ἐκείνῳ λόγος οὐδεὶς διετείνετο,

καὶ αὐτὴν δὴ τὴν διὰ μαργάρων καλύπτραν καὶ τὰ ὀξύλευκα παράσημα

ἀπεβάλετο, κατὰ τρόπον ὃς καὶ μετ' οὐ πολὺ ῥηθήσεται, τὸ ταπεινὸν
ἑαυτῷ
προνοῶν διὰ τὸ ἐκεῖθεν ἀσφαλὲς καὶ πάσης καχυποψίας ἀνώτερον.
λʹ. Τοῦ μεγάλου κονοσταύλου τοῦ Ταρχανειώτου πρὸς τὸν πενθερὸν
αὐτοῦ
Ἰωάννην αὐτομόλησις.
Ἀλλὰ πρότερον ἢ τοῦτο ῥηθῆναι, τὸ κατὰ τὸν μέγαν κονοσταῦλον τὸν
Ταρχανειώτην Ἀνδρόνικον καὶ ἀνεψιὸν τοῦ κρατοῦντος λεγέσθω.
Ἔφθασε
μὲν ὁ λόγος καὶ γαμβρὸν ἀπέδειξε τοῦτον τοῦ Δούκα Ἰωάννου καὶ ἐξ
ἀξιωμάτων σεβαστοκράτορος. Τούτῳ τοίνυν τὰ κατὰ τὴν Ὀρεστιάδα τε
καὶ τὰ ἐνδότερα τοῦ Αἵμου ἐπιτετράφατο, καὶ ἦν αὐτῷ συνάμα τῇ γυναικὶ
κάθισμα ἡ Ἀδριανούπολις. Ὡς γοῦν ἐκεῖσε ὄντι χρόνος ἐτρίβετο

πλεῖστος,
οὐκ οἶδ' ὅ τι παθών, ὡς δ' ὁ τῶν πολλῶν λόγος ἔχει, τῷ ἀδελφῷ Μιχαήλ,
ὑστέρῳ γε ὄντι αὐτοῦ, εἰς μέγαν δομέστικον καταστάντι, ἐγκοτῶν
ἐκτόπως,
δι' αὐτὸν δὲ καὶ τῷ τιμήσαντι, βουλὴν βουλεύεται λίαν αἰσχρὰν καὶ τοῦ
γένους ἀναξίαν· εἰς νοῦν γὰρ βαλλόμενος αὐτομολεῖν πρὸς τὸν πενθερόν,
ἐπεί, ἐν καταστάσει τῶν ἐκεῖ πραγμάτων ὄντων, οὐκ ἀνυστά οἱ τὰ τῆς

αὐτομολίας διέγνω γίγνεσθαι, τὴν ἐπὶ τῆς πέτρας σηπίην μιμεῖται. Ἐκείνη
γάρ – καὶ σιωπῶ τὸν φυσικὸν λόγον οὐχ ὡς ἐξέρασμα τὸ μέλαν

δεχόμενον,
ἀλλ' ἀκούσιον διαχώρημα, ῥυὲν ἐξαίφνης τῷ φόβῳ, συστελλομένης τῆς
καθεκτικῆς δυνάμεως, ᾧ δὴ καὶ συμβεβηκότως τὸ ζῷον εἰς βοήθειαν
χρᾶται καὶ ἀποφυγὴν τῶν δεινῶν – , ἐκείνη τοίνυν, θέλουσα φεύγειν τοὺς
θηρατάς,
160
Γεώργιος Παχυμέρης. Συγγραφικαὶ ἱστορίαι (libri vii de Andronico

καὶ δημηγορία τοῦ βασιλέως. 22. ἀνάρρησις τοῦ Καίσαρος Ἰταλοῦ.

23. ὅπως ἀπῆλθε πρὸς βασιλέα Μιχαὴλ ὁ Καῖσαρ, καὶ τὰ κατ' ἐκείνου.
24. φόνος τοῦ Ἰταλοῦ Καίσαρος. 25. ὅτι Κατελάνοι ὑποκνισθέντες τὰ
κατὰ δύσιν ἠρήμουν. 26. περὶ τῶν διὰ τὸν ἀμηραλῆν πραχθέντων.
27. περὶ τῶν ἐκ Γεννούας φανεισῶν ιϛʹ μακρῶν νηῶν. 28. περὶ τῶν διὰ
τοὺς φρερίους τοὺς κατὰ τὴν πόλιν συμβάντων. 29. ὅπως Ἀμογάβαροί
τε καὶ Κατελάνοι κατεπολεμήθησαν. 30. ὅπως ἐσφάλησαν κατὰ πόλε-
μον οἱ Ῥωμαῖοι. 31. δημηγορία τοῦ βασιλέως περὶ τῆς τοῦ λαοῦ ἀτα-
ξίας καὶ περὶ ὅρκων. 32. περὶ τῆς τοῦ βασιλέως Μιχαὴλ μάχης πρὸς
Ἀμογαβάρους. 33. περὶ τῶν ἐν τῇ Ἀδριανουπόλει ἐγκεκλεισμένων Ἀμο-
γαβάρων. 34. περὶ τοῦ Ἀνδρέου Μουρίσκου καὶ τῶν ἐκείνῳ πεπραγμέ-
νων. 35. περὶ τῶν μετὰ τῆς Σμιλτζαίνης συνοικεσίων.
ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΗΣ. 1. μεταχείρισις εἰρηνικὴ τοῦ βασιλέως πρὸς
Ἀμογαβάρους. 2. δημηγορία πεμφθεῖσα Κατελάνοις πρὸς βασιλέως.
3. πῶς οἱ Πέρσαι ἀντιπερᾶν εἰς ἀνατολὴν ἐκωλύθησαν. 4. ἀποστασία
τῶν Ἀλανῶν καὶ τῶν Τουρκοπούλων. 5. περὶ τοῦ ῥιφέντος φαμούσου
τόμου. 6. περὶ τῆς Μαδύτου, ὡς ἑάλω Ἀμογαβάροις. 7. ἀπαγωγὴ
Μπυριγερίου πρὸς Γέννουαν. 8. τὰ περὶ τοῦ πατριάρχου Ἀλεξανδρείας.
9. τὰ συμπεσόντα δεινὰ Κουβουκλείοις. 10. περὶ τοῦ γεγονότος ἐμπρη-
σμοῦ κατὰ τὴν πόλιν. 11. περὶ τοῦ Ἀνδρέου Μουρίσκου. 12.

δὴ καὶ λογικοῖς ἐφῆπται. καὶ διὰ τοῦτο τοὺς μὲν ἄλλους ἀμη-
γέπη τῶν μώμων ἀνίεσαν καὶ τῆς μέμψεως, πλέον δ' ἐκείνῳ
ἐπεῖχον ὡς ἀδικήσαντι, καί γε αὐτὸν μηδ' ἐν ἐπιεικέσι λογίζε-
σθαι σπουδὴ ἦν πάσης ἀσχολίας καθυπερτέρα. εἰς τί γὰρ ἔδει
καὶ κρίνεσθαι, καὶ μᾶλλον διὰ τὸ εἶναι ποιμένα τὸν τοῦ θρόνου
καθαιρεθέντα τοῦ πρώτου προτιμηθέντος, κἂν καλῶς εἶχε τῆς
γνώμης κἂν μή, εἰ μή γε αὐτὸν μὲν ἐβούλοντο ἀχρειοῦν, τοῖς
λοιποῖς δὲ προστρίβειν ἄγος τὸ μέγιστον, καὶ οὓς τέως εἶχον κατ'
ἐκείνου συλλήπτορας ὡς ὀρθοσεβεῖς σφαλέντος, τούτους καταδι-
κάζειν ὡς κοινωνοὺς ἐσφαλμένου καθύστερον, ὡς καί τινα τότε
τῶν ἐχεφρόνων λέγειν (ὁ Ἀδριανουπόλεως δ' οὗτος ἦν ὁ Θεόκτι-
στος) ὡς νῦν μὲν εἰς ὄπτησιν τὴν ἐκείνου ὀβελοῖς ξυλίνοις χρῶν-
ται τοῖς κρίνουσιν, ὕστερον δὲ καὶ αὐτοὶ πυρὶ δοθέντες καυθή-
161
σονται· ὃ καὶ γέγονεν ὕστερον.

8. Τότε δ' οὖν ὑποποιούμενοι μὲν ἀρχιερεῖς, ὑποποιού-
μενοι δὲ παντοίως καὶ τὸν Ἀλεξανδρείας πατριάρχην Ἀθανάσιον,
ἄνδρα πολλοῦ τινὸς ἄξιον, θρόνους τε προτιθεῖσι δύο, ὃν μὲν
κενὸν εἰς τιμὴν καὶ σχῆμα τοῦ πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως,
ὃν δὲ τὸν Ἀλεξανδρείας προκαθεζόμενον ἔχοντα. καί γ' ἑαυτοὺς
καθιστῶσιν εἰς δικαίῳ τοῦ πατριάρχου ἤδη νοσοῦντος τοποτη-
ροῦντας, σύνοδόν τε συγκροτοῦσιν ἀρχιερέων,

τῶν κακῶν ὑπειδόμενοι πρὸς τῷ ἀτόπῳ τῶν ὑπονοουμένων κα-

τωρρώδουν μή πως ἐπὶ νεαρᾷ καταστάσει τῆς ἐκκλησίας κωφὸν
κῦμα πραγμάτων ἀναταράξειαν. ἔνθεν τοι κἀκείνων ἀφειμένοι
κοινῇ περὶ τοῦ πατριάρχου κατεσκέπτοντο. (13) καὶ δὴ ψη-
φίζονται τρεῖς γε κατὰ τὸ σύνηθες, πρῶτον μὲν τὸν Γεννάδιον,
ὃς δὴ καὶ ἐπὶ τῇ πρώτῃ Ἰουστινιανοῦ ψηφισθεὶς καὶ τὴν ψῆφον
δεξάμενος, ἐπιδημήσας καὶ ἐγχρονίσας ἔπειτα παρῃτεῖτο, δεύτε-
ρον τὸν Ἰάκωβον, ἄνδρα τοὺς τρόπους ἁπλοϊκὸν καὶ εὐλαβείας
πλήρη, τὴν τῶν κατὰ τὸν Ἄθω προστασίαν πεπιστευμένον, καὶ
τρίτον τὸν Ἀθανάσιον, ὃν δὴ καὶ κατὰ τὰ ὄρη τοῦ Γάνου ἐν-
διατρίβοντα, ἐκ τῶν χωρῶν τῶν κατὰ τὴν Ἀδριανούπολιν τὴν
γένεσιν ἔχοντα, τοῦ Ἠονοπολίτου βασιλεῖ συστήσαντος ἀνὰ τὴν
Κωνσταντίνου τότε διάγοντα βασιλεὺς ἐν τοῖς πρώτοις τῶν γνω-
ρίμων ἔταττε. διαμηνυθέντος δὲ τοῦ πρώτου καὶ τὰ πολλὰ κατα-
ναγκασθέντος, ἐπεὶ οὐκ ἐπείθετο, περὶ ἀμφοῖν τῶν λοιπῶν
προσώπων ἡ κρίσις τῷ βασιλεῖ ἐνεδοίαζε, καὶ τὰ ζυγὰ τῆς ἀρε-
σκείας ὑπὲρ τὸν δεύτερον πρὸς τὸν τρίτον ἔκλιναν. κἀντεῦθεν
προσκληθεὶς Ἀθανάσιος οὐκ εὐθὺς καὶ αὐτὸς ἐνεδίδου, ἀλλὰ τὰ
καθ' αὑτὸν πρὸς τοιοῦτον ὕψος ὑπεκορίζετο. τέως δὲ βίᾳ τῷ
δοκεῖν βασιλέως καὶ τῆς συνόδου κατανεύει καὶ τὴν πρόσκλησιν
δέχεται.
Joannes Anagnostes Hist., Poeta, De extremo Thessalonicensi excidio

narratio Section 18, line 53
κυρίους προστάξας, ἐλευθερίας τετυχηκότας καὶ πᾶσαν

ἄλλην ἀκίνητον κτῆσιν, ταυτὶ μόνον προσθεὶς αὐτὸς τηνι-
καῦτα τοῖς κακοῖς γενομένοις, ὅτι τούσδε τοὺς ἱεροὺς
οἴκους παρακατέσχε, τόν τ' ἐπὶ μέσης τῆς πόλεως μέγαν
162
νεὼν τῆς Ἀχειροποιήτου παρθένου καὶ θεοτόκου καὶ τὴν

εἰς ὄνομα πάλαι τιμωμένην τοῦ τιμίου Προδρόμου μονὴν
ἱεράν, τὸν μὲν ὡς σύμβολον νίκης καὶ τῆς γεγενημένης
ἁλώσεως, τὴν δ' ὡς καὶ πρὸ χρόνων παρὰ τῶν Τούρκων
ληφθεῖσαν καὶ εἰς συναγωγὰς αὐτῶν τούτους μετήμειψε
καὶ ὅτι περιφανὲς κατὰ τὴν Ἀδριανούπολιν βαλανεῖον
ἐκ βάθρων αὐτῶν ἀνεγείρας μαρμάρους χιλίας ἐξελεῖν
ἔπεμψε καὶ κομίσαι πρὸς τὴν ἐδάφους οἰκοδομίαν αὐτόθι,
ναῶν ἱερῶν καὶ μονῶν ταύτας παρὰ τῶν πεμφθέντων ἀφει-
δῶς ἐκβληθείσας.]
[Ἀλλ' ἀπῆλθον μὲν οἱ κήρυκες κατὰ πολλὰ τῆς
ὑπ' αὐτῷ μέρη, ὡς διειλήφειμεν, καὶ τοὺς εὑρισκομένους
ἀπὸ Θεσσαλονίκης ἐν αὐτῇ κατηνάγκασαν ἐπανέρχεσθαι,
αὐτοὺς πρὸ χρόνων μόνον ταύτης ἀπάραντας ἐκ τῆς τῶν
δεινῶν συνεχείας, ἀλλὰ δὴ καὶ τῶν αἰχμαλώτων γεγενη-
μένων τοὺς ὁθενδήποτε τῆς ἐλευθερίας ἠξιωμένους. Ἠλευ
Δούκας ιστορικός. Ιστορία. Τουρκοβυζαντινά. Chapter 3, section 1,

line 3
Ἔφεσον καὶ τὰ πέριξ, ἐκ δὲ Προύσης Ὀρχάν, ἔκγονος τοῦ ῥηθέντος

Ὀθμάν.
Περῶντες γοῦν λῃστρικῷ τρόπῳ ἐπόρθουν Χεῤῥόνησον πᾶσαν καὶ
παράλιον Θρᾴ-
κης· μὴ ἔχοντες τὸν ἀνθιστάμενον ἢ ἀνταίροντα ἀφόβως ἄχρι
Διδυμοτείχου καὶ
πρὸς τὴν βασιλεύουσαν ἄχρι Σηλυβρίας κατέτρεχον, ὡς τὴν πᾶσαν
Θρᾴκην ὑπὸ
χεῖρα ποιήσοντες. Ἐν τῇ βασιλείᾳ γοῦν τοῦ ῥηθέντος Ἰωάννου ἔτι
μείρακος ὄντος,
ἑάλω Χίος νῆσος παρὰ τῶν Γενουϊτῶν καὶ αἱ λοιπαὶ Κυκλάδαι νῆσοι
παρὰ τῶν
ἀπὸ Ναυάρας ἀφικομένων Φράγκων καὶ Πελοπόννησος πᾶσα πλὴν
Λακεδαιμόνων
καὶ Μονεμβασίας· καὶ αἱ κατ' Ἰωνίαν Φώκαιαι παρὰ τῶν Γενουϊτῶν.
Ἐν δὲ τῷ αὐτῷ ἔτει ἐτεθνήκει καὶ ὁ προῤῥηθεὶς Ὀρχάν, ὁ ἀρχηγὸς
τῶν Τούρκων, καταλιπὼν τὴν ἡγεμονίαν αὐτοῦ τῷ υἱῷ αὐτοῦ Μουράτ· ὃς
ἐγκρα-
τέστερος τῶν Θρᾳκικῶν πόλεων γενόμενος, πολιορκήσας τὴν
Ἀδριανούπολιν ἔσχε
163
καὶ Θετταλίαν πᾶσαν πλὴν Θεσσαλονίκης. Ὡς οὖν σχεδὸν πᾶσαν τὴν

Ῥωμαίων
γῆν ὑπὸ χεῖρα κατέχων, καὶ εἰς Τριβαλλοὺς ἀφίκετο· καὶ πολλὰ τῶν
αὐτῶν πο-
λίχνια καὶ κώμας ἀφανίσας καὶ τοὺς οἰκήτορας αἰχμαλώτους ποιῶν εἰς
τὴν πε-
ραίαν διὰ τοῦ ἐν Χεῤῥονήσῳ πορθμοῦ ἀπέμπεμπε. Ὁρῶν οὖν ταῦτα ὁ
τότε τὴν
Σερβίαν κραλεύων Λάζαρος, υἱὸς Στεφάνου τοῦ κράλη Σερβίας,
συναγηοχὼς
πᾶσαν τὴν ὑπ' αὐτοῦ δύναμιν συμπλέκεται τῷ τυράννῳ καὶ ἐξ ἀμφοῖν τῶν
δυ-
νάμεων πίπτουσι πλεῖστοι. Εἶτα γίνεταί τι καινὸν καὶ ὑπὲρ λόγον
τεχνούργημα.
Ἀνήρ τις τῶν ἐνδόξων, Σέρβος νέος, ἀνδρεῖος καὶ τολμηρὸς ὡς οὐδεὶς
ἄλλος
τῶν τότε, καθὼς ἀπεδείχθη, ἀποσπασθεὶς ἐκ τῆς φάλαγγος τῶν
χριστιανῶν εἰς

line 5
Θεῷ ἐκδικητὴς αὐτῶν.” – Ταῦτα καὶ ἄλλα πλείω εἰπόντες, ὁ Παγιαζὴτ

ἐκέλευ-
σεν ξυρίῳ καθᾶραι τοὺς πώγωνας καὶ ἀποπέμψαι ἀτίμους, φήσας αὐτοῖς·
“Ὑπά-
γετε, ἀπαγγείλατε τῷ κυρίῳ ὑμῶν· ἐρχέσθω ταχύ· ἐκδέχομαι γὰρ αὐτόν.
Ἔστω
κεχωρισμένος ἀπὸ τῆς αὐτοῦ νομίμου γαμετῆς, εἰ μὴ ἔλθοι.” – Ταῦτα καὶ
ἕτερα
ἀδολεσχήματα εἰπὼν πρὸς αὐτούς, ἀτίμως ἀπέπεμψεν. Αὐτὸς δὲ μὴ
ἀμελήσας,
ἀλλὰ σὺν πάσῃ τῇ στρατιᾷ πρὸς τὰ ἀνώτερα μέρη τῆς Ἀρμενίας
ἐστράτευσεν.
Ἦν γὰρ τῷ προλαβόντι χρόνῳ λαβὼν τὴν τῆς Καππαδοκίας Μεγάλην
Σεβάστειαν· ἐν δὲ τῇ στρατείᾳ ταύτῃ διαβὰς τὰ ὅρια τῆς Μεγάλης
Ἀρμενίας
καὶ εἰς τὴν τῶν Τουρκοπερσῶν γῆν εἰσελθὼν ἐκράτησε μίαν τῶν πόλεων
λεγο-
μένην Ἀρσυγγάν. Ἐπαναζεύξας δὲ ἦλθεν ἐν Προύσῃ· ἀπάρας δὲ ἐκ τῆς
Πρού-
σης καὶ διαβὰς τὸν πορθμὸν ἦλθεν εἰς Ἀδριανούπολιν καὶ τῷ βασιλεῖ
Ἰωάννῃ
164
μηνύει λέγων, ὅτι· “Ἐγὼ μέν, εἰ καὶ τὸν βασιλέα Μανουὴλ ἐξέωσα τῆς
Πόλεως,
οὐ διὰ σέ, ἀλλὰ δι' ἐμὲ τοῦτο πεποίηκα. Καὶ εἰ μὲν βούλει τοῦ εἶναί σε
ἡμέτερον
φίλον, μετάστηθι τῶν ἐκεῖ καὶ δώσω σοι ἐπαρχίαν, ἣν ἂν βούλῃ· εἰ δὲ μή
γε,
μάρτυς μοι Θεὸς καὶ ὁ μέγας προφήτης, οὐ φείσομαί τινος, ἀλλὰ πάντας
ἄρδην
ὀλέσω.” – Ταῦτα καὶ ἕτερα ὁ Παγιαζὴτ ὀργίλα πέμψας μηνύματα, αὐτοὶ
τῷ
Θεῷ τὰς ἐλπίδας ἀνέθεντο· ἦσαν γὰρ προμελετηκότες ἐκ πολλῶν ὀλίγα
πρὸς
τροφήν. Οἱ δὲ ἀπεκρίναντο λέγοντες· “Ὑπάγετε, ἀναγγείλατε τῷ κυρίῳ
ὑμῶν·
ἡμεῖς ἐν ἀδυναμίᾳ ὄντες καὶ δυναστίᾳ πολλῇ, οὐκ ἔχομεν ποῦ καταφυγεῖν

line 11
Ὁ δὲ Μουσουλμὰν περάσας ἐν τῇ δύσει εἰσῆλθεν ἐντὸς τῆς Πόλεως·

καὶ πίπτει ἐν τοῖς ποσὶ τοῦ βασιλέως καὶ δέεται τούτου λέγων, ὅτι· “Ἐγὼ
ἔσο-
μαί σοι εἰς υἱόν, σὺ δὲ πατὴρ ἐμὸς ἔσῃ· καὶ ἀπὸ τοῦ νῦν ἐν μέσῳ ἡμῶν οὐ
φύει
ζιζάνιον· ἀλλ' οὔτε σκάνδαλα ἔσονται, μόνον ἀναγόρευσόν με ἡγεμόνα
Θρᾴκης,
ὅσην καὶ ἄλλην γῆν διὰ τῶν γονέων ἐπεκτησάμην.” – Δοὺς αὐτῷ καὶ
ὁμήρους
ἕνα τῶν ἀδελφῶν αὐτοῦ τῶν ἀνήβων καὶ μίαν τῶν ἀδελφίδων
Φατμακάτουν
ἐπονομαζομένην, ὑποσχεθεὶς δοῦναι τῷ βασιλεῖ τὴν Θεσσαλονίκην καὶ
τὰ τοῦ
Στρυμόνος ἄχρις αὐτοῦ Ζητουνίου καὶ τὴν Πελοπόννησον, τὰ δὲ τῆς
Πόλεως
πέριξ ἀπὸ Πανίδου μέχρι Ἱεροῦ Στομίου καὶ ἀπὸ τοῦ Ἱεροῦ Στομίου
μέχρι
Βάρνας ἅπαντα τὰ παράλια κάστρα τὰ ἐν τῷ Εὐξείνῳ Πόντῳ κείμενα, ὁ
δὲ βα-
σιλεὺς εἰρηναίαν κατάστασιν ποιήσας καὶ αὐτὸν ἐν Ἀδριανουπόλει
πέμψας,
ἔστειλε Δημήτριον τὸν Λεοντάριν, ἄνδρα συνετὸν καὶ περὶ τὰ πολεμικὰ
εὔστρο-
165
φον, τοῦ παραλαβεῖν τὴν Θεσσαλονίκην. Ὁ δὲ παραλαβὼν αὐτὴν καὶ

μηνύσας
τῷ βασιλεῖ, εἰσάγει τὸν βασιλέα Ἰωάννην ἐντὸς καὶ δεικνύει τοῦτον
βασιλέα πά-
σης Θετταλίας. Ὁμοίως καὶ ἐν πάσαις ταῖς πόλεσι καὶ τοῖς πολιχνίοις
ἔστειλεν
ὁ βασιλεὺς Ῥωμαίους τῶν ἐνδόξων καὶ παρέλαβον πάντα διώξαντες τοὺς
Τούρ-
κους. Καὶ ἦν ἐν τοῖς Θρᾳκῴοις μέρεσιν εἰρήνη παντοία καὶ ἀστασίαστος
γαλή-
νη, τὰ δὲ τῆς ἕω ἐν μεγάλῃ ταραχῇ καὶ ἀθρόα μεταβολὴ τῶν ἡγεμόνων ἐν
ταῖς
ἐπαρχίαις.
Ἔαρος τοίνυν ἀρξαμένου καὶ τοῦ σφοδροῦ χειμῶνος ἐκείνου καὶ κλύ-
δωνος παρελθόντος, ἐγεγόνει λιμὸς ἰσχυρὸς καὶ λοιμὸς ἐν πάσαις ταῖς
ἐπαρχίαις,

line 2
ζων ἐπ' ὀνόματι τοῦ Μουσουλμὰν πύργον ἕνα παμμεγέθη ἐν τῇ ἀκτῇ τῇ

ἀπέναν-
τι Καλλιουπόλεως· ὁ δὲ δομήτωρ ἦν Σαλγρούζω δὲ Νέγρω, Γενουίτης εἷς
τῶν
εὐγενῶν· ὃν καὶ οἰκοδομήσας, ὡς ἔπρεπεν, καὶ ἰδὼν αὐτὸν ὁ
Μουσουλμὰν ἐδω-
ρήσατο αὐτῷ πλεῖστα χρήματα. Καὶ περάσας ἐν Καλλιουπόλει καὶ
καθίσας ἐν
πότοις καὶ ἀμεριμνίαις, εὐφραινόμενος καὶ ἀσελγαίνων, οὐκ ἐφρόντιζε
περὶ τοῦ
Μωσῆ. Ὁ δὲ Μωσῆς οὐ διέλειπε γράφων τοῖς μεγιστάνοις καὶ τάττων
αὐτοῖς
πάντα τὰ χρήσιμα, εἰ ἐγκράτης τῆς ἡγεμονίας γενήσεται. Καὶ οὐ μόνον ἦν
ἐν
τούτοις, ἀλλὰ καὶ Τούρκους ἀθροίσας ἐκ τῶν τοῦ Ἴστρου μερῶν, παρ'
αὐτῶν
πάσης Θρᾴκης καὶ Θετταλίας καὶ Ἰλλυρικοῦ ἡγεμὼν ἀνηγορεύετο.
Ὁ δὲ Μουσουλμὰν τὸν Τζινεὴτ πρὸς τὰ μέρη τῆς Βουλγαρίας ἐν τοῖς
μέρεσι τῶν Ἀχριδῶν ἔπαρχον καταστήσας, ἔπεμψεν· αὐτὸς δὲ ἐν
166
τὴν πορείαν ἐποίει καὶ εἰσελθὼν ἐντὸς τῆς πόλεως, ἅπαντες αὐτὸν ὡς
εὐεργέτην
καὶ δοτῆρα πάντων καλῶν ἀνηγόρευον. Καὶ ἐν ἀληθείᾳ οὕτως ἦν· ὅπου
γὰρ ὁ
Μουσουλμὰν ἤρχετο, κἄν τε ἐν πόλει κἄν τε ἐν κώμῃ, τοῦ ποιῆσαι ἐκεῖ
ἡμέρας
τριάκοντα, καὶ οἱ πλούσιοι καὶ οἱ πένητες καὶ αὐτοὶ οἱ δι' ἔνδειαν τροφῶν
προς-
αιτοῦντες, πάντες αὐτάρκεις ἐγένοντο.
Τότε ὁ Μουσουλμὰν ἀπ' Ἀδριανουπόλεως συλλέξας στρατὸν κατὰ τοῦ
Μωσῆ ἔπεμψε καὶ αὐτὸς διημέρευεν ἐν πότοις. Ὁ δὲ Μωσῆς συνάψας
πόλεμον
καὶ ὑπέρτερος φανεὶς καὶ διώξας τὸν στρατὸν τοῦ Μουσουλμὰν ἐγγύς
που Σο-
φίας, ἐγένετο ἁπανταχοῦ φήμη, ὡς ὁ Μωσῆς μέλλει τῆς δύσεως τοπάρχης
γε-
νέσθαι. Καὶ δὴ ἐνωτισθεὶς ὁ Μουσουλμὰν τὴν ὡς ἐν ὀλίγῳ μέλλουσαν
εἰσέλευσιν

line 1
πάντα τὰ χρήσιμα, εἰ ἐγκράτης τῆς ἡγεμονίας γενήσεται. Καὶ οὐ μόνον ἦν

ἐν
τούτοις, ἀλλὰ καὶ Τούρκους ἀθροίσας ἐκ τῶν τοῦ Ἴστρου μερῶν, παρ'
αὐτῶν
πάσης Θρᾴκης καὶ Θετταλίας καὶ Ἰλλυρικοῦ ἡγεμὼν ἀνηγορεύετο.
Ὁ δὲ Μουσουλμὰν τὸν Τζινεὴτ πρὸς τὰ μέρη τῆς Βουλγαρίας ἐν τοῖς
μέρεσι τῶν Ἀχριδῶν ἔπαρχον καταστήσας, ἔπεμψεν· αὐτὸς δὲ ἐν
εὐεργέτην
γὰρ ὁ
ἡμέρας
προς-
πόλεμον
167
που Σο-
γε-
ἐν Ἀδριανουπόλει τοῦ Μωσῆ, ἦν γὰρ συῤῥέον ἅπαν τὸ πλῆθος ἐν αὐτῷ
καὶ ἐκ
τῶν προὐχόντων οὐκ ὀλίγοι, αὐτὸς ὀψέ ποτε ἀνανήψας ἐκ τοῦ κάρους τῆς
μέθης
ἠβουλήθη πρὸς Κωνσταντινούπολιν ἀπιέναι. Καὶ σὺν ὀλίγοις ἐπιβάταις
τὴν ὁδὸν
ἀρξάμενος, καὶ αὐτοὶ ἀφέντες αὐτὸν ἔφυγον καὶ πρὸς τὸν Μωσῆν
ἤλαυνον.

line 6
εὐεργέτην
γὰρ ὁ
ἡμέρας
προς-
πόλεμον
που Σο-
γε-
ἐν Ἀδριανουπόλει τοῦ Μωσῆ, ἦν γὰρ συῤῥέον ἅπαν τὸ πλῆθος ἐν αὐτῷ
καὶ ἐκ
μέθης
τὴν ὁδὸν
168
ἤλαυνον.
Ὁ δὲ Μουσουλμὰν ἐν χωρίῳ τινὶ καθ' ὁδὸν ἐντυχὼν καὶ οἱ τοῦ χω-
ρίου ἰδόντες αὐτὸν καὶ ἐκ τοῦ ἵππου καὶ ἐκ τῶν ἱματίων καὶ ἐκ τῆς
μορφῆς καὶ
γνωρίσαντες, ὡς ὁ ἡγεμών ἐστιν, ἔθεον ἐπὶ θέᾳ αὐτοῦ. Καὶ
προκαταλαβόντες
νεανίσκοι πέντε τοξόται φέροντες τόξα καὶ βέλη, ὁ Μουσουλμὰν
ταραχθεὶς ἀφίη-
σι βέλος κατ' αὐτῶν καὶ ὁ εἷς κύμβαχος ὀλισθήσας ἔπεσεν. Καὶ δεύτερον
πέμψας
ῥίπτει τὸν ἕτερον. Τότε οἱ τρεῖς ὁμονοήσαντες, ἦσαν γὰρ καὶ οἱ πέντε
ὁμοπά-
τριοι ὁμαίμονες, ἀφιᾶσι τὰ βέλη κατὰ τοῦ Μουσουλμὰν καὶ πίπτει τοῦ
ἵππου καὶ

line 8
μέθης
τὴν ὁδὸν
ἤλαυνον.
Ὁ δὲ Μουσουλμὰν ἐν χωρίῳ τινὶ καθ' ὁδὸν ἐντυχὼν καὶ οἱ τοῦ χω-
πέμψας
ὁμοπά-
ἵππου καὶ
τὴν κεφαλὴν ἀποτέμνουσιν. Ὁ δὲ Μωσῆς εἰσάγεται ἐν Ἀδριανουπόλει
μετὰ δο-
ρυφορίας καὶ τιμῆς ὅσης καὶ ἡγεμὼν δύσεως ἀναδείκνυται.
Μαθὼν δὲ τὸν θάνατον τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ Μουσουλμὰν ἐπένθησε καὶ
169
στρατιώτας πέμψας καὶ τοὺς πρώτους τῶν σατραπῶν, ἔφερον τὸ σῶμα

αὐτοῦ
ἐν Ἀδριανουπόλει καὶ ἀπὸ Ἀδριανοῦ ἔπεμψεν αὐτὸ ἐντίμως ἐν τῇ
Προύσῃ καὶ
ἔθαψαν ἐν τῷ παρ' αὐτοῦ δομηθέντι μνημείῳ. Ὁ δὲ Μωσῆς ἀκριβῆ
ἔρευναν
ποιήσας εἰς τοὺς φονεῖς τοῦ Μουσουλμὰν καὶ εὑρὼν καὶ τοὺς τρεῖς καὶ
πέμψας
ἐν τῷ χωρίῳ, ᾧ ἐφονεύθη, καὶ ἀθροίσας πάντας τοὺς χωρίτας καὶ
δεσμήσας τὸν
καθένα σὺν γυναιξὶ καὶ τέκνοις, ἀσφαλίσας τὸν καθένα ἐν ταῖς καλύβαις
αὐτῶν
πῦρ ἀφιᾶσιν· καὶ τέκνα καὶ γονεῖς καὶ συγγενεῖς καὶ αἱ καλύβαι καὶ τὸ
χωρίον
ἅπαν κατετεφρώθη καὶ εἰς κόνιν ἐγένοντο. Τοιαύτην ποινὴν ὁ
ἀπάνθρωπος εἰς

line 3
πέμψας
ὁμοπά-
ἵππου καὶ
τὴν κεφαλὴν ἀποτέμνουσιν. Ὁ δὲ Μωσῆς εἰσάγεται ἐν Ἀδριανουπόλει
μετὰ δο-
ρυφορίας καὶ τιμῆς ὅσης καὶ ἡγεμὼν δύσεως ἀναδείκνυται.
Μαθὼν δὲ τὸν θάνατον τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ Μουσουλμὰν ἐπένθησε καὶ
στρατιώτας πέμψας καὶ τοὺς πρώτους τῶν σατραπῶν, ἔφερον τὸ σῶμα
αὐτοῦ
ἐν Ἀδριανουπόλει καὶ ἀπὸ Ἀδριανοῦ ἔπεμψεν αὐτὸ ἐντίμως ἐν τῇ
Προύσῃ καὶ
ἔθαψαν ἐν τῷ παρ' αὐτοῦ δομηθέντι μνημείῳ. Ὁ δὲ Μωσῆς ἀκριβῆ
170
ἔρευναν
ποιήσας εἰς τοὺς φονεῖς τοῦ Μουσουλμὰν καὶ εὑρὼν καὶ τοὺς τρεῖς καὶ
πέμψας
ἐν τῷ χωρίῳ, ᾧ ἐφονεύθη, καὶ ἀθροίσας πάντας τοὺς χωρίτας καὶ
δεσμήσας τὸν
καθένα σὺν γυναιξὶ καὶ τέκνοις, ἀσφαλίσας τὸν καθένα ἐν ταῖς καλύβαις
αὐτῶν
πῦρ ἀφιᾶσιν· καὶ τέκνα καὶ γονεῖς καὶ συγγενεῖς καὶ αἱ καλύβαι καὶ τὸ
χωρίον
ἅπαν κατετεφρώθη καὶ εἰς κόνιν ἐγένοντο. Τοιαύτην ποινὴν ὁ
ἀπάνθρωπος εἰς
ἀνθρώπους εἰργάσατο, δεικνύων τὴν ἀπαρχὴν τῶν κακῶν ὧν ἤμελλε
κατεργά-
ζεσθαι ἐν ταῖς ἡμέραις αὐτοῦ.
Ἀθροίσας οὖν τοὺς μεγιστᾶνας τῆς Θρᾴκης καὶ Μακεδονίας καὶ τῶν
ἄλλων ἐπαρχιῶν, ἦσαν γὰρ συνηθροισμένοι πάντες εἰς προσκύνησιν
αὐτοῦ, δη

line 1
θελητόν ἐστιν, διὰ συνδρομῆς ἐμῆς ἡμετέραν καταστήσω καὶ τὰ ἐν αὐτῇ

τεμένη
τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ προφήτου τελέσω προσευχῆς οἴκους.” – Τότε οἱ πάντες
εὐφή-
μησαν καὶ ὡς παρὰ Θεοῦ τοὺς μιαροὺς αὐτοῦ λόγους ἐδέξαντο.
Ἀθροίσας οὖν στρατὸν ἱκανόν, πρῶτον μὲν ἐν Σερβίᾳ κατέδραμεν, –
ἔφθα-
σε γὰρ ὁ δεσπότης Στέφανος, ὁ τοῦ Λαζάρου υἱός, μὴ φέρων ἐν τοῖς ὠσὶν
τὴν
ἐπιδρομήν, – καὶ παμπληθῆ χωρία καὶ κάμπους καταδραμὼν τὰ μὲν
ὡραῖα τῇ
ὄψει καὶ νέα σώματα ᾐχμαλώτιζεν, τοὺς δὲ λοιποὺς ἅπαντας ξίφει
κατέσφαττε.
Λαβὼν δὲ καὶ πολίχνια τρία πολέμῳ, πάντας ἐθέρισε καὶ θερίζων ἐν τοῖς
σώ-
μασι τῶν χριστιανῶν τράπεζαν ἐφήπλου καὶ πανδαισίαν ἐποίει μετὰ τῶν
μεγι-
στάνων αὐτοῦ.
Ἀπὸ δὲ Σερβίας στραφεὶς ἐν Ἀδριανουπόλει καὶ μικρὸν ἀναπαυσάμε-
171
νος, τὰ πρὸς τὴν Κωνσταντίνου παρεσκεύαζεν πολεμικὰ

τειχομηχανήματα. Πέμ-
ψας δὲ στρατὸν οὐκ ὀλίγον ἐν Θετταλίᾳ ἐπολιόρκει Θεσσαλονίκην· καὶ
τὰ παρὰ
τὸν Στρύμονα χωρία πάντα παραλαβὼν πλὴν Ζητουνίου, αὐτὸς πρὸς
Κωνσταν-
τινούπολιν ἐχώρει καὶ πάντα τὰ χωρία εὑρὼν ἔρημα, ἦν γὰρ μετοικίσας
αὐτὰ ὁ
βασιλεὺς Μανουὴλ ἐντὸς τῆς Πόλεως, πάντα πυρὶ παρέδωκεν. Αὐτὸς δὲ
πήξας
τὰς σκηνὰς τῇ μὲν γνώμῃ θαῤῥῶν ἦν, ὅτι γενήσεται ταύτης κύριος, τῇ δὲ
πρά-
ξει καὶ τῇ λοιπῇ δυνάμει μακρόθεν ἦν ἑστώς. Πλὴν καθ' ἡμέραν οὐκ
ἐπαύετο
πολεμῶν καὶ πολεμιζόμενος καὶ σφάττων καὶ σφαζόμενος παρὰ τῶν
Πολιτῶν·
ἐξερχόμενοι γὰρ οἱ Πολῖται συνεπλέκοντο τοῖς Τούρκοις καὶ εἰς τὸν ἕνα
Ῥω-
μαῖον τρεῖς ἔπιπτον Τοῦρκοι. Τὸν δὲ βασιλέα οὐκ ἤρεσκε τοῦτο. Εἶχε γὰρ
τοὺς

line 11
Ὁ δὲ Μωσῆς τὸ γεγονὸς ἰδὼν καὶ τὸ τῆς τύχης εὐμετάβολον, ἔφευ-

γεν. Εἰς ἕλος δέ τι μὴ γνοὺς ἐμπεσὼν καὶ εἷς τῶν σατραπῶν τοῦ Μεχεμὲτ
κατα-
διώκων, στραφεὶς ὁ Μωσῆς ἀπέκτεινεν αὐτόν. Ὁ δὲ τοῦ σατράπου
δοῦλος φθά-
σας ἱππότης ἀφεῖλεν αὐτοῦ τὴν δεξιὰν ἀπὸ τοῦ ὤμου, ῥίψας αὐτὴν ἐν τῷ
ἕλει.
Μονόχειρ δὲ εἰσελθὼν καὶ διὰ τῆς ῥύσεως τοῦ αἵματος λειποψυχήσας
ἔπεσεν ἐκ
τοῦ ἵππου. Ὁ δὲ δοῦλος τοῦ σατράπου ἐλθὼν εἰς τὸν ἡγεμόνα ἀπήγγειλε
καὶ τὸν
θάνατον τοῦ κυρίου αὐτοῦ καὶ τοῦ Μωσῆ τὴν πληγήν· ἐλθόντες δὲ ἐν τῷ
ἕλει
εὗρον τεθνηκότα καὶ ἦραν τὸ σῶμα αὐτοῦ καὶ ἔφερον ἐνώπιον τοῦ
Μαχουμέτ.
Ἰδὼν δὲ καὶ ὑρηνήσας κατὰ τὸ ἀπάνθρωπον ἔθος αὐτῶν ἔπεμψε τὸ
172
πτῶμα αὐ-
τοῦ ταφῆναι ἐν Προύσῃ ἐν τοῖς πατράσιν ἐγγύς. Ὁ δὲ Μεχεμὲτ
ἐπαναζεύξας
ἐν Ἀδριανουπόλει καὶ καθίσας ἐν τοῖς θώκοις τοῖς πατρικοῖς, εἰσήρχοντο
καθε-
κάστην οἱ τῆς δύσεως προὔχοντες στρατηγοὶ καὶ προσεκύνουν αὐτῷ.
Ἐν δὲ ταῖς ἡμέραις ἐκείναις ἔχων σχολὴν καὶ ἀγωνίαν ὁ Μωσῆς με-
τὰ τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ Μαχουμέτ, ἔλαθε φεύγων ὁ Τζινεὴτ τὰ Θρᾳκῷα
μέρη
καὶ περάσας τὸν Ἑλλήσποντον κρύφα καὶ εἰς Ἀσίαν ἐλθὼν καὶ στρατὸν
ἀπὸ
Σμύρνης καὶ Θυραίων συναγαγών, ἔρχεται εἰς Ἔφεσον καὶ τὸν ἡγεμόνα,
τὸν
ὃν ὁ Μουσουλμὰν χειροτονήσας ἀφῆκεν, καρατομεῖ καὶ κύριος ὡς ἐν
ὀλίγῳ πά-
σης Ἀσίας γίνεται, πρὸ τοῦ γενέσθαι τὸν Μαχουμὲτ ἐν τῇ Θρᾴκῃ.

line 2
ἐλθὼν φρούριον ἔπηξεν ἐπ' ὀνόματι τοῦ κοριφαίου τῶν ἀποστόλων

Πέτρου, Πε-
τρόνιον αὐτὸ καλέσας. Καλῶς οὖν τὴν βάσιν πήξας καὶ ἀρξάμενος
κτίζειν τὰ
τείχη, ἧκε καὶ ὁ Μανταχίας Ἐλιέζ-πεγ σὺν δυνάμει πολλῇ κωλύσειν
μέλλων τὸ
ἐπιχειρισθὲν ἔργον· ἀλλ' οὐδὲν ἤνυσεν. Ἀπαρτίσας οὖν καλῶς τὸ
φρούριον καὶ
πύργους ἀεροβάμους ἁρμόσας καὶ φρερίους ἔνδον φύλακας
ἐγκαταστήσας ἐπα-
νῆκεν εἰς Ῥόδον, νόμους καὶ ἔθη ἐπαφεὶς τοῖς φυλάκοις τοῦ φρουρίου
τοῦ νή-
φειν ἀεὶ καὶ ἐγρηγορέναι καὶ τὴν πᾶσαν ἐπιμέλειαν ἔχειν εἰς τοὺς
φυγάδας αἰχ-
μαλώτους τοῦ ἀντιλαμβάνειν καὶ σῴζειν αὐτοὺς εἰς τὸ φρούριον καὶ
ἐλευθέρους
γράφεσθαι παρὰ τοῦ ἁγίου Πέτρου, ὃ καὶ νῦν μέχρι τὴν σήμερον
σῴζεται.
Ὁ δὲ Μεχεμὲτ ἤδη ἔαρος ἀρχομένου καὶ τὸν τῆς δύσεως στρατὸν ἀθροί-
σας ἔξεισι τῆς Ἀδριανουπόλεως καὶ περάσας τὴν Θρᾴκην εἰς Προῦσαν
ἔρχεται·
καὶ τοὺς τῆς ἑῴας σατράπας καλέσας σὺν παντὶ τῷ στρατῷ πρὸς τὰ τῆς
Λυκαονίας μέρη ἀνέδραμεν, ἐκδικῆσαι θέλων τὰ παρὰ τοῦ Καραμὰν
173
τολμηθέντα
ἐν τῇ Προύσῃ, τὴν ἀνασκαφὴν τῶν πατέρων αὐτοῦ καὶ τὴν τῶν ὀστέων
τῶν πα-
τρικῶν ἐν πυρὶ δαπανηθεῖσαν παρὰ τοῦ Καραμὰν τόλμαν. Ἐλθὼν δὲ καὶ
πολλὰς
πόλεις καὶ κώμας πυριφλεγέθους ἀναδείξας ἔφθασεν εἰς Ἰκόνιον. Καὶ
παραλα-
βὼν αὐτό, ὁ Καραμὰν ἦν φεύγων ἐν τοῖς πρὸς Συρίαν ὄρεσι· πρέσβεις δὲ
πέμ-
ψας ἱκετικῶς ἐδέετο τοῦ ἀφεθῆναι αὐτῷ τὸ πλημμέλημα. Ὁ δὲ καμφθεὶς
ἐπὶ ταῖς
δεήσεσιν ἀφιήσιν αὐτῷ τὴν ἐπαρχίαν αὐτοῦ· καὶ δίδει ἀσφάλειαν δι'
ὅρκου τοῦ
εἶναι πιστὸν καὶ ἀδολώτατον φίλον ἀεὶ καὶ μὴ ἐπεμβαίνειν ὀψέ ποτε ἐν
τοῖς ὁρίοις Ὀτμάν.

line 13
καὶ τοὺς τῆς ἑῴας σατράπας καλέσας σὺν παντὶ τῷ στρατῷ πρὸς τὰ τῆς
Λυ-
καονίας μέρη ἀνέδραμεν, ἐκδικῆσαι θέλων τὰ παρὰ τοῦ Καραμὰν
τολμηθέντα
ἐν τῇ Προύσῃ, τὴν ἀνασκαφὴν τῶν πατέρων αὐτοῦ καὶ τὴν τῶν ὀστέων
τῶν πα-
τρικῶν ἐν πυρὶ δαπανηθεῖσαν παρὰ τοῦ Καραμὰν τόλμαν. Ἐλθὼν δὲ καὶ
πολλὰς
πόλεις καὶ κώμας πυριφλεγέθους ἀναδείξας ἔφθασεν εἰς Ἰκόνιον. Καὶ
παραλα-
βὼν αὐτό, ὁ Καραμὰν ἦν φεύγων ἐν τοῖς πρὸς Συρίαν ὄρεσι· πρέσβεις δὲ
πέμ-
ψας ἱκετικῶς ἐδέετο τοῦ ἀφεθῆναι αὐτῷ τὸ πλημμέλημα. Ὁ δὲ καμφθεὶς
ἐπὶ ταῖς
δεήσεσιν ἀφιήσιν αὐτῷ τὴν ἐπαρχίαν αὐτοῦ· καὶ δίδει ἀσφάλειαν δι'
ὅρκου τοῦ
εἶναι πιστὸν καὶ ἀδολώτατον φίλον ἀεὶ καὶ μὴ ἐπεμβαίνειν ὀψέ ποτε ἐν
τοῖς
ὁρίοις Ὀτμάν. Καὶ ἀφεὶς τοῦ διώκειν ἐστράφη ὄπισθεν ἐν τῇ Προύσῃ καὶ
διαβὰς
τὸν πορθμὸν ἧκεν εἰς Ἀδριανούπολιν.
Κἀκεῖ διάγων ἦλθε μήνυμα, πῶς ὁ ὕστατος τῶν ἀδελφῶν αὐτοῦ, Μου-
σταφᾶς ὀνομαζόμενος, υἱὸς τοῦ προῤῥηθέντος Παγιαζήτ, ἐν τῇ Βλαχίᾳ
174
ἦν διά-
γων. Καὶ κατὰ μὲν τὸ πρῶτον πέμπει τοὺς τῶν δούλων ἐκκρίτους δύο τοῦ
ἀπο-
κεφαλίσαι τὸν Τζινεήτ. Οἱ δὲ οὐχ εὗρον αὐτόν, ἦν γάρ, πρὸ δύο ἡμέρας
τὸν πο-
ταμὸν περάσας, ἑνωθεὶς τῷ Μουσταφᾷ καὶ ὅρκους δοὺς αὐτῷ τοῦ
συνδραμεῖν
καὶ συγκακοπαθῆσαι καὶ ἄρχοντα καταστῆσαι δύσεως καὶ ἑῴας. Μαθὼν
οὖν τὴν
φυγὴν τοῦ Τζινεὴτ ὁ Μεχεμὲτ καὶ μὴ φέρων τὴν ζημίαν, ἣν ὑποστῆναι
μέλλει
παρ' αὐτοῦ, στρατὸν ἀγείρει πολὺν καὶ ἐξελθὼν ἀπὸ Θρᾴκην ἦλθεν εἰς
Μακε-
δονίαν. Κἀκεῖ μαθών, ὅτι ὁ Μουσταφᾶς σὺν τῷ Τζινεὴτ περάσαντες τὸν
Ἴστρον,
ἔχοντες Βλάχους εἰς βοήθειαν καὶ ἀπὸ τῶν Τούρκων οὐκ ὀλίγον στρατόν,

line 28
γα Μουσταφᾶν οὔτε τὸν αὐτοῦ συνοδοιπόρον Τζινεήτ, μέχρι οὗ παύσῃ

τῆς ἡγε-
μονίας καὶ αὐτῆς τῆς ἐν τῷ κόσμῳ ζωῆς· παρελθόντος δὲ σοῦ, καθὼς
συναντή-
σει τὰ πράγματα. Εἰ δ' οὐ βούλει, πρᾶττε ὃ βούλει.” – Τὸν δὲ Δημήτριον
τὸν
Λεοντάριν διὰ προστάγματος λέγων γράφει· “Ἀναγνοὺς τὰ παρ' ἐμοὶ
προς-
ταχθέντα, συντόμως πλήρωσον. Βαλὼν τοὺς πρόσφυγας αὐτούς, τὸν
Μουσταφᾶν
σὺν τῷ Τζινεὴτ καὶ τοὺς συνακολουθήσαντας, ἐν τριήρει μιᾷ, πέμψον διὰ
τάχους
εἰς ἡμᾶς· καὶ παρὰ τὸ προσταχθὲν μὴ πράξῃς.” – Ὁ Μαχουμὲτ δὲ εἰς νοῦν
λαβὼν τὰ μέλλοντα γενέσθαι, εἰ προσκρούσει τῷ βασιλεῖ, καὶ μαθών, ὡς

ἐφ' ὅρου
ζωῆς αὐτοῦ τῷ Μουσταφᾷ οὐκ ἔσται ἐλευθερία τῆς φυλακῆς οὔτε τῷ
Τζινεήτ,
ἐπαύσατο τοῦ ἐνοχλεῖν Θεσσαλονίκην καὶ ἀπάρας ἐκεῖθεν ἦλθεν εἰς
Ἀδριανούπολιν, ἀπαλλαγεὶς πολλῶν φροντίδων καὶ ἐννοιῶν,
καταδαμαζόμενος ὑπὸ τοῦ λο-
γισμοῦ ἕνεκα τῆς φανερώσεως τοῦ Μουσταφᾶ καὶ τοῦ Τζινεήτ. Ὁ δὲ κὺρ
175
Δη-
μήτριος ὁ Λεοντάρις τριήρη μίαν ἑτοιμάσας καὶ τοὺς δύο ἔνδον ἐμβαλὼν
ἀπέ-
στειλε τῷ βασιλεῖ. Ὁ δὲ βασιλεὺς τὸν μὲν Μουσταφᾶν μετ' ὀλίγον ἐν τῇ
νήσῳ
Λήμνῳ ἔπεμψε προστάττων τοὺς αὐτοῦ φυλάττειν ἐπιμελῶς· τὸν δὲ
Τζινεὴτ ἔδω-
κε μονὴν αὐτῷ ἐν τῇ μονῇ τῆς Παμμακαρίστου καὶ ἦν ἐκεῖ ἡσυχάζων.
Τότε ὁ
βασιλεὺς στείλας ἀποκρισιαρίους ἐζήτει παρὰ τοῦ Μαχουμὲτ τὰς
δαπάνας, ἃς
ἔμελλε δαπανᾶν ὁ Μουσταφᾶς, ἦσαν γὰρ σὺν αὐτῷ νέοι τριάκοντα καὶ
σὺν τῷ Τζι-
νεὴτ δέκα. Ἐποίησαν οὖν κατ' ἔτος λαμβάνειν ὁ βασιλεὺς ἐκ τῶν
θησαυρῶν καὶ
τῶν εἰσοδημάτων τοῦ Μεχεμὲτ τριακοσίων χιλιάδων ἄσπρων ἀριθμόν,
λαβὼν
ὅρκους τοῦ μὴ ἀπολυθῆναι τὸν Μουσταφᾶν ἐφ' ὅρου ζωῆς τοῦ
Μαχουμέτ·

line 4
καὶ καθ' ἡμῶν, εἰ μὴ ἄρα γένηταί τις ἐπιμέλεια. Κέλευσον οὖν σὺν ταῖς
δυνά-
μεσι ταῖς εὑρισκομέναις ὡδὶ περάσαι τὸν πορθμὸν καὶ ἀντιπαρατάξαι τῷ
Μου-
σταφᾷ πρὸ τοῦ ἐλθεῖν καὶ συναφθῆναι τὰς δυτικὰς δυνάμεις σὺν αὐτῷ.
Καὶ γὰρ
οὐκ ἔστι τῶν σῶν σατραπῶν ἕτερος ὡς ὁ Παγιαζὴτ ἀντιστῆναι καὶ
κατατροπώ-
σασθαι τοὺς ἐναντίους ὡς αὐτός, ἐπεὶ καὶ τὰ Θρᾳκικὰ τάγματα ὡς κύριον
αὐ-
τὸν σέβονται πάντες καὶ αὐτὸς ὡς οἰκείους αὐτοὺς ἄγει, ἔνθα καὶ
βούλεται,
δεικνύντες εἰς αὐτὸν ἄκραν ὑπακοὴν καὶ ταπείνωσιν.” –
Τότε ὁ Παγιαζὴτ προθύμως τὸ λεχθὲν ἀκούσας καὶ μετὰ σπουδῆς πολ-
λῆς, ὡς εἶχε, τὸν πορθμὸν τῆς Προποντίδος τοῦ Ἱεροῦ Στομίου
καταλαβὼν καὶ
τὴν περαίαν διαβὰς σὺν τοῖς παρατυχοῦσιν εὐαρίθμοις, ἐπὶ δυσὶν ἡμέραις
τὴν
176
Ἀδριανούπολιν καταλαβὼν κἀκεῖ συναγηοχὼς παμπληθῆ στρατόν, καὶ

γάρ, ὡς
εἰρήκαμεν, ἐμβριθὴς ἦν ὁ ἀνὴρ ἐν τοῖς πᾶσι καὶ πάντες πρὸς αὐτὸν
ἐκαραδό-
κουν, καὶ κοινολογησάμενος σὺν τοῖς ἄρχουσι τῶν δυτικῶν μερῶν καὶ
πίστεις
παρ' αὐτῶν λαβών, ὡς οὐκ ἀποστατήσουσιν, οὔτε τὴν τυχοῦσαν ὑποστῇ
βλάβην,
ἀλλὰ γενναίως ἀντισταθῶσι τῷ ἐχθρῷ καὶ τοῦτον Θεοῦ συνεργοῦντος
νικητὴν
ἀναδείξωσι, ταῦτα καὶ τὰ τούτοις ὅμοια λέξαντες, ἔξεισι μετὰ δυνάμεως
πλεί-
στης. Καὶ δὴ τὴν ἐν Χεῤῥονήσῳ φέρουσαν ὁδὸν εὐθυδρόμως ἀρξάμενοι,
ταχυ-
δρόμοι τινὲς ἦσαν προπεμφθέντες παρ' ἐκείνου καὶ δὴ ἐπανελθόντες
ἀγγέλλουσι
τῷ Παγιαζήτ, ὡς ὁ Μουσταφᾶς μετὰ δυνάμεως πλείστης ἀπάρας τῶν
ἐκεῖσε καὶ
περαιωθεὶς τὴν νεωστὶ παρὰ τῶν Τούρκων μεγαλυνθεῖσαν κώμην καὶ εἰς
πολυ-
άνθρωπον τελεσθεῖσαν, ἥτις Μεγάλη Καρύα κέκληται,

line 2
λέγων· “Οἶδας, ὦ κάκιστε, θερίζειν ὄρχεις;” – καὶ γὰρ ἔτυχε κοπῆναι τοὺς
ὄρχεις τοῦ Αὐδουλᾶ, γαμβροῦ τοῦ Τζινεήτ, προλαβὼν τοῦ Παγιαζὴτ

τοῦτο κε-
λεύσαντος.
Τότε ἤγαγον καὶ τὸν Χαμζᾶν, τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ, θέλοντες κἀκεῖνον
καρατομῆσαι. Ὁ δὲ Τζιναὴτ ἐλεήσας αὐτὸν νέον ὄντα· “Ἄφετε αὐτόν,”
εἶπεν,
“οὐ γάρ ἐστιν ὡς ἐκεῖνον τὸν βιοθανῆ καὶ ἀπάνθρωπον οὗτος· οὐδ' ἐκ
τῶν χει-
ρῶν τούτου ἐξέρχεταί τι τοῦ πρᾶξαι κακόν. Ἔστω οὖν ἐμὸς
ἀπελεύθερος.” –
Οὐκ ᾔδειν ὁ δύστηνος Τζιναήτ, ὅτι τὸν θανατηφόρον αὐτοῦ ζωπυρεῖ καί,
ὃν ἐλεεῖ
αὐτός, ἀνηλεῶς μέλλει τὴν ζωὴν αὐτοῦ ὡς ἐν ὀλίγῳ λαβεῖν.
Τότε ὁ νέος ἀρχηγὸς Μουσταφᾶς μετὰ παῤῥησίας καὶ θάρσους ἐπὶ τὴν
Ἀδριανούπολιν εἴσεισι σὺν παντὶ τῷ στρατῷ καὶ μετὰ χαρᾶς καὶ
παῤῥησίας
177
πολλῆς ἐξῆλθον οἱ πολῖται εἰς ἀπάντησιν αὐτοῦ εὐφημοῦντες ἱλαρᾷ τῇ

φωνῇ.
Οἱ δὲ τῆς Καλλιουπόλεως μαθόντες τὸ γεγονὸς καὶ ἀπελπισάντες οἱ
τοῦ φρουρίου μεθ' ὅρκων καὶ συνθηκῶν παρέδωκαν τὸ φρούριον. Ὁ δὲ
Λεοντά-
ριος ἐλπίζων κατὰ τὰς συνθήκας τὰς ἐνωμότους, μετὰ τὸ ἐξελθεῖν ἐκ τοῦ
φρου-
ρίου τοὺς φύλακας καὶ πᾶσαν τὴν παρασκευήν, ἣν εἶχον ἔνδον, κατὰ τὰς
πίστεις
ἃς ἐγένοντο μετ' αὐτῶν, αὐτὸς ἐκ τῶν τριήρεων ἐξαγωγὼν θώρακας,
περικεφα-
λαίας, δόρυ, τζάγρας καὶ πᾶν εἶδος ἀρμάτων ἤρξατο εἰσάγειν ἐν τῷ
φρουρίῳ.
Φθάσας οὖν ὁ Τζιναὴτ καὶ ἰδὼν τὰ γενόμενα, ὁρῶν δὲ καὶ τὸν δῆμον τῶν
Τούρ-
κων θορυβούμενον καὶ ταραχώδη ἐπὶ τῇ ἀνελπίστῳ καὶ ἀποσδοκήτῳ
μεταβολῇ
ἤρξατο σκώπτειν καὶ σκληρολογεῖν τὸν Δημήτριον, λέγων· “Ὡς ἐμοὶ
δοκεῖ, ὦ

line 3
τῶν τζαγροβολισμάτων καὶ πετροβόλων τὴν ὁδὸν λείαν ἐποίουν.

Τότε οἱ τοῦ Μωρὰτ σὺν τοῖς Φράγγοις μίαν ἀλαλαγὴν σαλπιγγώδη
ποιήσαντες κατὰ τοῦ Μουσταφᾶ ἔθεον καὶ αὐτοὶ νῶτα διδόνες ἔφευγον
καὶ οὗ-
τοι διώκοντες οὐκ ἐπαύοντο, ἕως οὗ πολλοὺς κατέσφαξαν. Καὶ ὁ Μουρὰτ
πρὸς
τὸ πολίχνιον ἐλαύνων τῆς πόλεως, ὁ Μουσταφᾶς, ὡς εἶχε, πρὸς τὰ τῆς
Ἀδρια-
νοῦ ᾤχετο καὶ εἰσελθὼν ἐν τῷ ταμείῳ, ᾧ οἱ θησαυροὶ ἐναπέκειντο, καὶ
λαβὼν
χρήματα, ὅσα ἠβούλετο, πρὸς τὰ τῆς Βλαχίας μέρη σὺν ὀλίγοις τὴν
ὁδοιπορίαν
ἐποίει ἐλαύνων τοὺς ἵππους, ὅσον ἐδύνατο.
Ὁ δὲ Μωρὰτ ἐν Καλλιουπόλει τρεῖς ἡμέρας ποιήσας καὶ τὸ φρούριον
λαβὼν καὶ τοὺς κωλύσαντας μὴ ἐξελθεῖν ἐν τῷ λιμένι πάντας ἀφειδῶς
κατασφά-
178
ξας, εἰς Ἀδριανούπολιν σπεύδων ᾤχετο, ἔχων μεθ' αὑτοῦ πλεῖστον

στρατὸν ἐξ
ἑῴας καὶ δύσεως καὶ τὸν Ἀδοῦρνον Ἰωάννην ὁμοῦ σὺν πᾶσι τοῖς
ἐπιστατοῦσι
τὰς νῆας καὶ στρατὸν ὑπὲρ τοὺς δισχιλίους ἄνδρας Ἰταλοὺς
καταπεφραγμένους
μέλανι χαλκῷ καὶ δορυφοροῦντας καὶ πελεκυφόρους πεζοὺς ἀρεϊκῷ
θυμῷ ζέον-
τας. Ἐν δὲ τῇ Ἀδριανοῦ εἰσερχόμενος, ἅπαντες οἱ τῆς πόλεως ἐξῆλθον
εἰς ἀπάν-
τησιν εὐφημοῦντες αὐτόν, ἐκεῖνος δὲ μετὰ περιχαρείας τοὺς ἅπαντας
προσηγό-
ρευε. Εἰσελθὼν δὲ ἐν τῷ παλατίῳ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ καὶ εὐωχίαν μεγάλην
καὶ
πανδαισίαν ποιήσας, ἐκάλεσε πάντας τοὺς Λατίνους σὺν τῷ Ἀδούρνῳ καὶ
εὐ-
φρανθέντες εὐφήμησαν αὐτὸν ἅπαντες. Δωρήσας δὲ τῷ Ἀδούρνῳ
δωρήματα πλεῖ-
στα ἐδωρήσατο καὶ τὸ Περιθεώριον, ἓν τῶν πολιχνίων τῆς δύσεως, τοῦ
ἔχειν καὶ
νέμεσθαι τοῦτο ἐφ' ὅλης ζωῆς αὐτοῦ· ὁμοίως καὶ τὰ κομμέρκια τῶν
Φωκαιῶν.

line 1
ποις, τινὸς μὴ γινώσκοντος ποῦ πορεύεται, δι' ἑνὸς ἡμερονυχθίου πρωῒ

ἔτι σκο-
τίας οὔσης φθάνει Νίκαιαν καὶ προσημαίνει τὴν ἔλευσιν αὐτοῦ τοῖς
ἀπίστοις.
Καὶ αὐτοὶ θροῦν ποιήσαντες ἐν μέσῳ τῆς πόλεως, ἀνοίγονται αἱ θύραι
καί, ἀνα-
τέλλων, εἰσάγεται ὁ Μουρὰτ ἐντὸς καὶ εὑρὼν τὸν μείρακα ἔπνιξεν καὶ
τοὺς αὐ-
τοῦ ὑπασπιστὰς κατέσφαξεν· ἦν δὲ ὁ Μουσταφᾶς ὡς ἐτῶν ἕξ. Τότε ὡς
εἶδε τὸ
παιδίον τεθνηκότα, ἐκέλευσεν ἄγειν αὐτὸ ἐν τῇ Προύσῃ καὶ παραδοῦναι
τῷ τάφῳ
πλησίον τοῦ πατρὸς αὐτῶν. Ἐν τῷ ἔτει ἐκείνῳ ἀπέθανον τρεῖς ἀρχηγοὶ
Μου-
σταφᾶδες· εἷς ὁ καὶ πλαστὸς παρὰ τοῖς πολλοῖς λεγόμενος, ἄλλος ὁ τοῦ
Μουρὰτ
179
ἀδελφὸς καὶ ἕτερος ὁ τοῦ Ἀτήν, ὃν ἀπέκτεινε Τζινεήτ· καὶ βασιλεὺς τῶν
Ῥω-
μαίων ὁ Μανουήλ.
Ὁ δὲ Μουρὰτ ἐπανελθὼν ἐν Ἀδριανουπόλει οὐκ ἐπαύετο νυκτὸς καὶ
ἡμέρας ἐρευνῶν ἀφορμήν τινα, ὥστε ἀντᾶραι τῷ Τζινεήτ. Μηνύει οὖν
αὐτῷ
λέγων· “Οἶδας τὰς συνθήκας, ἅς μοι συνέθου. Καὶ εἰ μὲν βούλει τοῦ εἶναι
σε
φίλον ἐμόν, πέμψον μοι τὸν σὸν υἱὸν διαταχέως, ὅτι μέλλω περᾶν τὸν
Ἴστρον.
Εἰ δ' οὖν, ἔσο μοι διακείμενος σὺν τοῖς ἐμοῖς ἀνηκόοις κἀγώ, τὸ ὅπερ
Θεῷ βου-
λητόν, εἰς σὲ πράξω.” – Ὁ Τζιναὴτ γοῦν ἀπεκρίνατο· “Ὅ σοι βουλητόν,
πρᾶτ-
τε, τὴν δ' ἀπέκβασιν τῷ Θεῷ ἄφες.” –
Στέλλει οὖν ἐν ἐκείνῳ τῷ ἔτει ἀκιντζίδας ἐν Βλαχίᾳ καὶ ἐν Σερβίᾳ
δεικνύων τὴν ἀνάῤῥησιν αὐτοῦ. Ἔρχονται οὗν ἀποκρισιάριοι πάντοθεν,
προσα-
γορεύοντες αὐτῷ τὰ τῆς ἡγεμονίας εἰσόδια καὶ ἀπὸ τὸν δεσπότην Σερβίας
καὶ
ἀπὸ βεηβόδαν Βλαχίας· ἐποίησεν οὖν εἰρήνην σὺν ἐκείνοις.
line 35
κακά, τί καὶ πῶς καὶ διὰ τί; διὰ τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν. Ἐν μιᾷ οὖν ἡμέρᾳ
κενω-
θεῖσα ἡ τοσαύτη πόλις ἔμεινεν ἔρημος. Ὁ δὲ ἡγεμὼν ἀθροίσας ἐκ τῶν
πέριξ
χωρίων καὶ πόλεων, ἐγκατοίκους Τούρκους σὺν γυναιξὶ καὶ τέκνοις
κατέστησεν,
κελεύσας, εἴ τις τῶν Ῥωμαίων ἐξαγορασθείη καὶ ἐλευθερωθείη, ἐχέτω
ἄδειαν
τοῦ ἐλθεῖν καὶ οἰκῆσαι πάλιν ἐν αὐτῇ τῇ πόλει. Τὰ δὲ τῶν μοναστηρίων
κρειτ-
τότερα, ὧν αἱ φῆμαι πανταχοῦ ἐκηρύττοντο, ἐποίησε βωμοὺς τῆς αὐτῶν
θρη-
σκείας πλὴν τοῦ ναοῦ τοῦ μεγαλομάρτυρος τοῦ Δημητρίου. Καὶ γὰρ ἐν
αὐτῷ
εἰσελθὼν καὶ θύσας κριὸν ἕνα οἰκείαις χερσὶν προσηύξατο· εἶτα ἐκέλευσε
τοῦ
εἶναι ἐν χερσὶ τῶν χριστιανῶν. Πλὴν καὶ τὸν τοῦ τάφου κόσμον καὶ τοῦ
ναοῦ
καὶ τῶν ἀδύτων ἄπαντα οἱ Τοῦρκοι ἐνοσφίσαντο, τοίχους μόνον ἀφέντες
180
κενούς.
Ἀπάρας δ' ἐκ τῆς Θεσσαλονίκης ἦλθεν ἐν Ἀδριανουπόλει. Μετ' ὀλίγον
δὲ οἱ
Βενέτικοι στείλαντες ἀποκρισιαρίους, ἐποίησαν εἰρήνην φοβούμενοι, μή
πως ὀλέ-
σωσι καὶ τὴν Εὔβοιαν.
Ἐν δὲ ταῖς ἡμέραις ἐκείναις ἠγέρθη τις τῶν υἱῶν τοῦ βεηβόδα Βλα-
χίας Μίλτζου· εἶχε γὰρ πολλοὺς νόθους ἀσώτως ζῶν. Καὶ ἀπάρας ἐκ τῆς
Κων-
σταντινουπόλεως, ἦν γὰρ ἐκεῖ διάγων ἐν τῷ παλατίῳ τοῦ βασιλέως
Ἰωάννου ἐν
στρατιωτικῷ σχήματι καὶ συνομιλῶν καθεκάστην σὺν νεωτέροις καὶ πρὸς
τὰ μά-
χιμα καὶ ἀνταρτικὰ ἐπιδεξίοις· ἦσαν γὰρ καὶ Βλάχοι τινὲς εὑρισκόμενοι
τῷ τότε
καιρῷ ἐν τῇ Κωνσταντίνου. Καὶ δὴ λαβόντες αὐτὸν ἀπῄεσαν ἐν ἑνὶ ἄκρῳ
Βλα-
χίας κἀκεῖ ἀθροισθέντες ἱκανοί, τὸ καθ' ἡμέραν ἠθροίζοντο καὶ
παρεμβολὴ κρα-
ταιὰ ἐγένετο. Ἦν γὰρ τὸ γένος τῶν Βλάχων ἀσύστατον καὶ πρὸς
ἐπιβουλίαν

line 1
Ὁ δὲ Μωρὰτ ἐκ τῆς Προύσης εἰς Κοτυάειον ἐλθών, ἐκεῖθεν ἀπάρας

εἰσῆλθεν ἐν τοῖς ὁρίοις τοῦ Καραμάν. Καὶ χειρωσάμενος πόλεις δύο, ἡ
μία κα-
λεῖται κατὰ τὴν τῶν Τούρκων γλῶτταν Ἄκσιαρι, ἡ δὲ ἑτέρα Πέγσιαρι· ἦν
δὲ
ἡ πόλις αὕτη ἐγγὺς Ἰκονίου, ἀπέχουσα δύο ἡμερῶν ὁδόν. Τότε ὁ
Καραμὰν μὴ
ἔχων τι δρᾶσαι, στέλλει πρὸς αὐτὸν πρέσβεις τοὺς ἐντιμοτέρους τῶν
ἀρχόντων
αὐτοῦ καὶ χρήματα ἱκανὰ καὶ τὸν ἵππον καὶ τὰς δύο πόλεις, ἃς ἔλαβε, σὺν
τοῖς
κάμποις καὶ τοῖς χωρίοις μόνον τοῦ στραφῆναι εἰς τὰ ὀπίσω, στείλασα
καὶ γρα-
φὰς παρακλητικὰς ἡ ἀδελφὴ αὐτοῦ πρὸς αὐτόν, ἦν γὰρ ὁ Καραμὰν
γαμβρὸς
ἐπ' ἀδελφῇ τοῦ Μωράτ. Ὁ δὲ καμφθεὶς ταῖς παρακλήσεσιν αὐτῶν
ἐποίησεν εἰ-
ρήνην σὺν ὅρκοις καὶ ὑπέστρεψεν.
181
Ἐλθὼν δὲ ἐν Ἀδριανουπόλει καὶ μαθὼν ὅτι ὁ δεσπότης Σερβίας,

υἱὸς τοῦ Λαζάρου καὶ γυναικαδελφὸς τοῦ Παγιαζήτ, ἀπέθανεν, ὃν ὁ
λόγος ἐν
τοῖς τοῦ Παγιαζὴτ χρόνοις, τοῦ Ἰλτρὴμ λέγω, ἱστόρησεν, πέμπει πρὸς τὸν
αὐτοῦ διάδοχον ἀποκρισιαρίους, ζητῶν τὴν ἅπασαν Σερβίαν. Ἦν γὰρ ὁ

ἀπο-
θανὼν μὴ ἔχων κληρονόμον· καὶ γὰρ ἄπαις ἐτελεύτησεν. Εἶχεν οὖν
ἀδελφιδοῦν
ἐκ τῆς Μάρω, τῆς θυγατρὸς Λαζάρου καὶ ἀδελφῆς αὐτοῦ τοῦ τεθνηκότος
Στε-
φάνου· ἦν γὰρ Γεώργιος, υἱὸς Βούλκου καὶ γαμβρὸς Λαζάρου. Ἰδὼν οὖν
τοὺς
ἀποκρισιαρίους καὶ τιμήσας αὐτούς, ὡς ἐχρῆν, καὶ κατὰ νοῦν λαβῶν τὰς
τοῦ
δράκοντος ἐπηρείας, ὅτι, εἰ μὲν φάγῃ καὶ κορεσθῇ, μικρὸν
ταπεινωθήσεται, εἰ
δ' οὖν, καὶ Σερβίαν καὶ Βουλγαρίαν καὶ τοὺς πατρικοὺς τόπους αὐτοῦ,
ἅπαν-
τα χανὼν ῥοφήσει, καὶ πραγματεύεται τὸν καιρὸν καὶ δίδωσιν αὐτῷ τὴν
αὐτοῦ

line 11
Ὁ δὲ Μουρὰτ διαβὰς τὸν ποταμὸν καὶ ἐν Ἀδριανοῦ καταντήσας στέλ-

λει τὸν Σαρητζίαν ὡς νυμφαγωγὸν τοῦ ἀγαγεῖν τὴν νύμφην ἐκ τῆς
Σερβίας.
Καὶ ἐλθὼν καὶ δεξιωσάμενος αὐτὸν ὁ δεσπότης φιλοτίμως, ἦν γὰρ ἐν
ἐκείνῳ τῷ
χειμῶνι στεφθείς· ὁ γὰρ βασιλεὺς Ἰωάννης πέμψας Γεώργιον τὸν
Φιλανθρωπινὸν
σὺν τοῖς παρασήμοις, ἐποίησεν αὐτὸν δεσπότην Σερβίας. Ἀπάρας οὖν ὁ
νυμφαγω-
γὸς σὺν τῇ νύμφῃ, ἔχοντες θησαυροὺς ἀμετρήτους καὶ χρυσοϋφάντους
στολάς,
ἄγουσα μετ' αὐτῆς καὶ τοὺς δύο ἀδελφοὺς αὐτῆς, ἐλθόντες δὲ καὶ χαρὰν
μεγάλην
καὶ γάμους ποιήσαντες, – ἦν γὰρ ἔχων καὶ ἑτέραν προλαβών, τοῦ
Σπεντιὰρ θυ-
182
γατέραν, γυναῖκα, ἀλλὰ ταύτην ἐπόθει πλέον ὡραίαν οὖσαν καὶ ψυχῇ καὶ
σώ-
ματι, – τῶν γάμων δὲ πληρωθέντων καὶ τοὺς γυναικαδελφοὺς αὐτοῦ
ἀσμένως
ἀποπέμψας μετὰ δώρων πολλῶν, αὐτὸς ἐν Ἀδριανουπόλει φθινοπώρου
ἀρχομένου
ἐκάθητο, πῇ μὲν ἐν κυνηγεσίοις ἐξερχόμενος, πῇ δὲ ἐν θεάτροις καὶ
πότοις ἀσχο-
λούμενος.
Ἔαρος δ' ἀρχομένου βουλὴν βουλεύεται πονηρὰν κατὰ τοῦ δεσπότου
καὶ πενθεροῦ αὐτοῦ, ἔχων εἰς τοῦτο ἕνα τῶν μεγιστάνων αὐτοῦ
σύμβουλον, ἄν-
θρωπον κακοποιὸν καὶ τῶν χριστιανῶν ἐχθρὸν ἄσπονδον, ὀνόματι
Φαδουλάχ. Οὗ-
τος γὰρ ἦν πρῶτον τῶν εἰσοδημάτων τῆς ἡγεμονίας μέγας χαρτουλάριος·
εἶτα
ὁρῶν αὐτοῦ τὸ πανοῦργον ὁ ἡγεμὼν ὀξὺ καὶ πρὸς τὰς βουλὰς αὐστηρὸν
καὶ κατὰ
τῶν χριστιανῶν ἐχθρωδῶς διακείμενον, ποιεῖ αὐτὸν καὶ μεσάζοντα. Καὶ
τῷ Μουρὰτ μιᾷ τῶν ἡμερῶν εἴρηκεν·

line 33
στρατεύει κατ' αὐτοῦ. Καὶ δὴ πρῶτον ἔρχεται εἰς Σμέδροβον ὥρᾳ θέρους·
ἦν
γὰρ ἡ σιτοθήκη τοῦ κάστρου κενὴ καὶ τὰ λοιπὰ τῶν τροφῶν ταμεῖα. Καὶ
σκο-
πήσας καιρὸν ἀπέκλεισε τὸ πολίχνιον καὶ παρακαθίσας αὐτῷ μῆνας
τρεῖς, ἀπὸ
τῆς ὑστερήσεως τῶν αὐταρκιῶν παρεδόθη, ὅρκους δοὺς καὶ πίστεις τοῦ
μὴ ἀδι-
κῆσαί τινα. Ἀνοίξαντες δὲ τὰς θύρας ἐξῆλθον εἰς προσκύνησιν αὐτοῦ.
Ἦσαν
δὲ ἐντὸς ὁ πρῶτος υἱὸς τοῦ δεσπότου καὶ ὁ πρὸς μητρὸς θεῖος αὐτοῦ
Θωμᾶς
ὁ Καντακουζηνός. Ἔβαλε γοῦν Τούρκους ἱκανοὺς εἰς φύλαξιν, αὐτὸς δὲ
ἀπά-
ρας ἐκεῖθεν ἔρχεται εἰς Νοβόπριδον, μητέρα τῶν πόλεων· καὶ
καταπολεμήσας
εἷλε ταύτην καὶ παρέδωκε Τούρκοις καὶ ὅλην Σερβίαν. Χειμῶνος δὲ
φθάσαντος
183
ἐστράφη ἐν τῇ Ἀδριανοῦ· τοὺς δὲ δύο υἱοὺς τοῦ δεσπότου, ἦν γὰρ ὁ εἷς

εὑρε-
θεὶς ἐν Ἀδριανουπόλει, στρατεύοντος ἐν τῷ Σμεδρόβῳ τοῦ Μουράτ, ὁ δὲ
ἕτερος
συλληφθεὶς ἐν αὐτῷ τῷ πολιχνίῳ ἤχθη ἐν Ἀδριανοῦ, πέμψας οὖν αὐτοὺς
δε-
σμίους ἐν τῇ ἀνατολῇ ἐν Ἀμασείᾳ, ἐξορύττει τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ τῶν
δύο συμ-
βουλίᾳ τοῦ Φαδουλάχ.
Ὁ δὲ Δραγούλιος ἐλθὼν εἰς προσκύνησιν αὐτοῦ ἐν ἐκείνῳ τῷ καιρῷ,
πέμπει αὐτὸν δέσμιον ἐν Καλλιουπόλει φυλακίσας αὐτὸν ἐν τῷ πύργῳ,
εὑρὼν
αἰτίαν, ὅτι ἐν τῇ Οὐγγρίᾳ ἔμελλε προδώσειν αὐτόν, ὅτε προωδοποίει, καὶ
ἄλλα
τινὰ ἐφευρέματα, ἃ διενόει ὁ Φαδουλάχ. Ποιήσας οὖν ἡμέρας πολλὰς ἐν
τῷ
πύργῳ, ἐζήτησαν παρ' αὐτοῦ τοὺς υἱοὺς αὐτοῦ ὁμήρους· καὶ πέμψας
ἔφερε καὶ
παρέδωκεν αὐτούς, ἔτι ἀφήλικες ὄντες. Ὁ δὲ λαβὼν αὐτὰ στέλλει ἐν τῇ
ἀνατο-
λῇ ἐν Ἀσίᾳ ἐν κάστρῳ τινί, Νύμφαιον ἐπονομαζόμενον, παραγγείλας
φυλάττειν
line 14
Τὴν δὲ συγγένειαν ταύτην οὐ κατεδέξατο ὡς ἐν δυνάμει καὶ πλούτῳ

ἰσοτερίζων
αὐτῷ, ἀλλ' ὅτι ἐν μέσῳ τῶν Τουρκοπερσῶν καὶ τοῦ Καραμὰν οἰκῶν ὁ
ῥηθεὶς
Τουργατὴρ εἶχε πάντοτε συμμαχεῖν τῷ ἐν τῇ Ἀμασείᾳ ἡγεμονεύοντι υἱῷ
τοῦ
Μωρὰτ καὶ προσκρούειν καὶ τῷ Καραμὰν κάτωθεν ὁρμῶντι καὶ τῷ
Καραιουσοὺφ
ἄνωθεν καὶ μεσιτευούσης τῆς συγγενείας κεκτῆσθαι παρ' αὐτοῦ τὴν
τυχοῦσαν
ἀρωγὴν καὶ βοήθειαν. Ὅθεν καὶ στείλας ἕνα τῶν αὐτοῦ βεζιρήδων, τὸν
λεγόμε-
νον Σαρητζίαν, ἤγαγεν αὐτὴν ἐκ τοῦ οἴκου τοῦ πατρὸς μετὰ τιμῆς ὅτι
πλείστης
καὶ δόξης, φέρουσα θησαυροὺς πολλοὺς καὶ φέρνην πολυτάλαντον. Ὁ δὲ
Μωρὰτ
καὶ πενθερὸς αὐτῆς μαθὼν ἐγγίζουσαν ἐν τῷ πορθμῷ τῆς
Καλλιουπόλεως, ἔπεμψε
184
μεγιστᾶνας ἀπ' Ἀδριανοῦ καὶ στρατὸν εὔζωνον· καὶ ὑπαντὴν ποιήσαντες

ἤγα-
γον εἰς τοὺς οἴκους τοῦ ἡγεμόνος ἐν Ἀδριανουπόλει. Ὁ δ' ἡγεμὼν μετὰ
πλεί-
στης χαρᾶς ἀποδεξάμενος τὴν νύμφην ἤρξατο τελεῖν τοὺς γάμους· καὶ
καλέσας
πάντας τοὺς ὑπὸ χεῖρα ἀρχηγοὺς καὶ ἡγεμόνας οὕτω Τούρκους καθὰ
χριστια-
νούς, ἅπαντες ἔθεον σὺν δώροις πολλοῖς ἑορτάσοντες τὰ γαμήλια.
Ἀρξάμενοι
ἀπὸ μηνὸς Σεπτεβρίου καὶ τελειώσαντες τὸν μῆνα Δεκέβριον,
ἐτετελείωτο καὶ ὁ
γάμος. Τοὺς σὺν αὐτῇ οὖν ἐλθόντας οἰκείους τοῦ πατρὸς αὐτῆς δαψιλῶς
φιλο-
φρονήσας καὶ παντοίαν εὐεργεσίαν ἀμείψας εἰς τὰ ἴδια ἔπεμψε, τὸν δὲ
υἱὸν αὐ-
τοῦ τὸν νεόνυμφον ἅμα τῇ γυναικὶ ἐν τῇ ἡγεμονίᾳ, τῇ Μικρᾷ Ἀσίᾳ καὶ τῇ
Λυ-
δίᾳ, ἀπέλυσεν.
Ἐλθὼν δὲ εἰς Μαγνησίαν τοῦ Ἰαννουαρίου μηνὸς ἤδη μεσαζομένου
καὶ παρελθόντος τούτου, ἄγων ὁ Φεβρουάριος πέμπτην, εἷς τῶν
ταχυδρόμων ὡς
line 10
Ταῦτα ἀκούσας ὁ Μεχεμὲτ καὶ θυμοῦ πλησθεὶς οὐκ εἶχε τί ποιῆσαι καὶ
τῷ Καραμὰν συνεσπείσατο. Εἶχε γὰρ ἐπιλογισμὸν τοῦ ἀφανίσαι αὐτὸν
κατακρά-
τος· ἀλλὰ κατὰ νοῦν ἐσκόπει· “Μή πως ὁ βασιλεὺς τῶν Ῥωμαίων, ἐν
ἀνατολῇ
ὄντος μου, προσκαλέσηται τὰ λοιπὰ ἔθνη τῶν χριστιανῶν· καὶ ἐκβαλεῖ
καὶ ἀπο-
λύσει τὸν Ὀρχὰν καὶ σὺν τῇ ἀρωγῇ τούτων γενήσεται κύριος τῆς
ἀνατολῆς καὶ
τὰ τῆς δύσεως παραχωρήσει τοῖς Ῥωμαίοις.” – Ταῦτα καὶ τὰ τούτοις
ὅμοια
λαβὼν κατὰ νοῦν, βλέπει τοὺς πρέσβεις τοῦ Καραμὰν ἱλαρῷ βλέμματι
καὶ κατὰ
καιρὸν ἐπαπειλητικοὺς λόγους αὐτοῖς ἐδίδου, παρὰ καιρὸν δὲ καὶ πράους,
ἕως
οὗ τὴν εἰρήνην ἐνόρκως ἀσφαλίσατο καὶ μετὰ ἀγάπης ἀπέπεμψε. Τοὺς δὲ
τοῦ
βασιλέως πρέσβεις, ἀπεκρίνατο, ὡς· “Ἤδη διασυντόμως ἐν
185
Ἀδριανουπόλει μέλ-
λω μὲν εἶναι κἀκεῖ ἐλθόντες ἅπαντα τὰ τῷ βασιλεῖ καὶ τῇ πόλει ἀναγκαῖα
ἀναγ-
γείλατέ μοι καὶ ἑτοίμως ἔχω τοῦ δοῦναι πᾶν τὸ ζητούμενον.” – Σὺν
τούτοις δὲ
καὶ ἑτέροις μειλιχίοις λόγοις κολακεύσας ἀπέλυσεν.
Ὁ δὲ Μεχεμὲτ διαβὰς δι' ὀλίγων ἡμερῶν τὸν πορθμὸν καὶ ἐν τῇ
Ἀδριανοῦ εἰσελθών, παρευθὺ στείλας ἕνα τῶν δούλων αὐτοῦ ἐν τοῖς
κατὰ τὸν
Στρυμόνα χωρίοις ἐκώλυσε τὴν πρόσοδον τὴν εὐεργετηθεῖσαν τῷ βασιλεῖ
καὶ
τοὺς ἐπιβλέποντας καὶ οἰκοδεσποτεύοντας ταύτην ἐδίωξε, τὸν πρῶτον
χρόνον μό-
νον γευσάμενος.
Μετὰ δὲ τοῦτο τὸ ἔργον ἑτέρου ἥψατο λίαν ἐπιζημίου καὶ θανασίμου
κατὰ Ῥωμαίων.

line 2
Ἀσίᾳ τε καὶ Θρᾴκῃ καὶ οἱ ἐν ταῖς νήσοις οἰκοῦντες χριστιανοὶ

ὑπερήλγησαν,
ἐξηράνθησαν. Οὐκ ἦν ἐν ἀλλήλοις γλῶσσα ἢ διαλαλιὰ πλήν· “Νῦν τὸ
τέλος ἤγ-
γισε τῆς Πόλεως· νῦν τὰ σήμαντρα τῆς φθορᾶς τοῦ ἡμετέρου γένους· νῦν
αἱ
ἡμέραι τοῦ ἀντιχρίστου· καὶ τί γένωμεν ἢ τί ποιήσωμεν: Ἀρθήτω ἀφ'
ἡμῶν ἡ
ζωὴ ἡμῶν, Κύριε· καὶ μὴ ἴδοσαν οἱ ὀφθαλμοὶ τῶν δούλων σου τὴν
φθορὰν τῆς
πόλεως· μηδὲ εἴπησαν οἱ ἐχθροί σου· Δέσποτα, ποῦ εἰσιν οἱ φυλάσσοντες
ταύτην
ἅγιοι;” – Ταύτην γὰρ τὴν φωνὴν σὺν κλαυθμῷ οὐ μόνον οἱ τῆς πόλεως,
ἀλλὰ
καὶ οἱ τῆς ἀνατολῆς σποράδην οἰκοῦντες χριστιανοὶ καὶ οἱ ἐν ταῖς νήσοις
καὶ οἱ
ἐν τῇ δύσει τὸ αὐτὸ μετὰ κλαυθμοῦ ἐβόων.
Ὁ δὲ Μεχέμετ ἤδη τοῦ ἔαρος ἀρξαμένου ἔστειλεν ἁπανταχοῦ, τοὺς
τεχνίτας καὶ τοὺς ἐργάτας συνάγων. Ὁ βασιλεὺς δὲ στείλας ἐν
πρέσβεις, οὐχ ὅτι ζητῆσαί τι τῶν ὧν ἠβούλετο, οὐδὲ διπλασιάσαι τὴν
πρόσοδον,
186
ἀλλ' εἶπον αὐτῷ· “Ἡμεῖς, ἤδη τὴν σήμερον ἔτος ἐστί που ἑκατοστὸν καὶ
ἐπέ-
κεινα, ἀφ' οὗ τὴν Ἀδριανούπολιν ὁ σὸς πάππος Μωράτ, ὁ τοῦ Ὀρχὰν
υἱός,
ἔλαβε, καὶ ἔκτοτε συνθήκας ποιήσαντες οἱ ἐκ τοῦ γένους αὐτοῦ
καταγόμενοι,
μέχρι σοῦ οὐδεὶς ἐμελέτησε πύργον ἢ καλύβην πῆξαι ἐν τῇ αὐλῇ τῆς
Πόλεως.
Εἰ γὰρ καὶ αἰτία τις εὑρίσκετο καὶ μάχην ἀμφότεροι συνίστων, ἀλλὰ δι'
ἄλλης
συμβιβάσεως τὰ τῆς εἰρήνης ἐπράττοντο. Ὁ γὰρ σὸς πάππος ὁ Μεχεμὲτ
βουλη-
θεὶς ἐν τῇ πρὸς ἀνατολὴν κειμένῃ τοῦ πορθμοῦ γῇ κτίσαι φρούριον,
παρακλητι-
κῶς καὶ ὡς υἱὸς πρὸς πατέρα τὴν αἴτησιν οὐ μικρὰν ὁ Μεχεμὲτ πρὸς τὸν
βασιλέα

line 5
ἡμέραι τοῦ ἀντιχρίστου· καὶ τί γένωμεν ἢ τί ποιήσωμεν: Ἀρθήτω ἀφ'

ἡμῶν ἡ
ζωὴ ἡμῶν, Κύριε· καὶ μὴ ἴδοσαν οἱ ὀφθαλμοὶ τῶν δούλων σου τὴν
φθορὰν τῆς
πόλεως· μηδὲ εἴπησαν οἱ ἐχθροί σου· Δέσποτα, ποῦ εἰσιν οἱ φυλάσσοντες
ταύτην
ἅγιοι;” – Ταύτην γὰρ τὴν φωνὴν σὺν κλαυθμῷ οὐ μόνον οἱ τῆς πόλεως,
ἀλλὰ
καὶ οἱ τῆς ἀνατολῆς σποράδην οἰκοῦντες χριστιανοὶ καὶ οἱ ἐν ταῖς νήσοις
καὶ οἱ
ἐν τῇ δύσει τὸ αὐτὸ μετὰ κλαυθμοῦ ἐβόων.
Ὁ δὲ Μεχέμετ ἤδη τοῦ ἔαρος ἀρξαμένου ἔστειλεν ἁπανταχοῦ, τοὺς
τεχνίτας καὶ τοὺς ἐργάτας συνάγων. Ὁ βασιλεὺς δὲ στείλας ἐν
πρέσβεις, οὐχ ὅτι ζητῆσαί τι τῶν ὧν ἠβούλετο, οὐδὲ διπλασιάσαι τὴν
πρόσοδον,
ἀλλ' εἶπον αὐτῷ· “Ἡμεῖς, ἤδη τὴν σήμερον ἔτος ἐστί που ἑκατοστὸν καὶ
ἐπέ-
κεινα, ἀφ' οὗ τὴν Ἀδριανούπολιν ὁ σὸς πάππος Μωράτ, ὁ τοῦ Ὀρχὰν
υἱός,
ἔλαβε, καὶ ἔκτοτε συνθήκας ποιήσαντες οἱ ἐκ τοῦ γένους αὐτοῦ
καταγόμενοι,
187
μέχρι σοῦ οὐδεὶς ἐμελέτησε πύργον ἢ καλύβην πῆξαι ἐν τῇ αὐλῇ τῆς

Πόλεως.
Εἰ γὰρ καὶ αἰτία τις εὑρίσκετο καὶ μάχην ἀμφότεροι συνίστων, ἀλλὰ δι'
ἄλλης
συμβιβάσεως τὰ τῆς εἰρήνης ἐπράττοντο. Ὁ γὰρ σὸς πάππος ὁ Μεχεμὲτ
βουλη-
θεὶς ἐν τῇ πρὸς ἀνατολὴν κειμένῃ τοῦ πορθμοῦ γῇ κτίσαι φρούριον,
παρακλητι-
κῶς καὶ ὡς υἱὸς πρὸς πατέρα τὴν αἴτησιν οὐ μικρὰν ὁ Μεχεμὲτ πρὸς τὸν
βασιλέα
Μανουὴλ ἐποίησεν. Ὅθεν καὶ κατένευσεν ἐπὶ σκοπῷ, ὅτι ἐν τῇ ἀνατολῇ
ᾠκο-
δόμει τὸ ἔργον καὶ ἡ ἀνατολὴ πᾶσα πρὸ χρόνων πολλῶν ἦν αὐτοῖς
προσῳκειω-
μένη. Τὸ δὲ σὺ τὴν νῦν, καλῶς ἐχόντων πάντων σὺν σοί, ὁρῶμεν
ἀσφαλῶς, ὅτι

line 32
ὑπὸ τὴν ἐμὴν ἐξουσίαν εἰσὶν καὶ τὰ πρὸς ἀνατολὴν κείμενα τοῦ στομίου
φρού-
ρια, – καὶ ἐντὸς αὐτῶν Τοῦρκοι κατοικοῦσιν, – καὶ τὰ ἐν τῇ δύσει ἄοικα
ἐμά
εἰσι, καὶ γὰρ Ῥωμαῖοι οὐκ ἔχουσιν ἐπ' ἀδείας τοῦ οἰκῆσαι. Ἢ οὐκ οἴδατε,
ἐν
ποίᾳ στενοχωρίᾳ ὑπέστη καὶ δεινῇ περιστάσει ὁ ἐμὸς πατήρ, ὅταν τοῖς
Οὔγγροις
ὁ βασιλεὺς συνετέθη καί, διὰ ξηρᾶς ἐλθόντες ἐκεῖνοι, διὰ θαλάσσης τὰς
τῶν
Φράγγων τριήρεις ἐν ταύτῃ τῇ Ἑλλησπόντῳ ἠγάγετο καί, τὸν τῆς
Καλλιουπό-
λεως πορθμὸν ἀποκλείσαντες, οὐκ ἐδίδουν πορείαν τῷ ἐμῷ πατρί;
Ἀναβὰς οὖν
μέχρι τοῦ τόπου τοῦ Ἱεροῦ Στομίου ἐγγὺς καὶ ἐν τῷ πολιχνίῳ, ὃ ἐδείματο
ὁ πα-
τὴρ αὐτοῦ, σὺν ἀκατίοις περάσας Θεοῦ εὐδοκοῦντος, καὶ γὰρ αἱ τριήρεις
τοῦ
βασιλέως ἐκεῖ κατεσκόπευον τοῦ κωλῦσαι τὴν διάβασιν, ἐγὼ δ' ἐκαθήμην
ἐν
Ἀδριανουπόλει, παιδίον ὂν ἐκδεχόμενος τὴν τῶν Οὔγγρων ἄφιξιν· οἱ δὲ
Οὖγγροι
188
ἐλεηλάτουν τὰ πέριξ τῆς Βάρνης καὶ ὁ βασιλεὺς εὐφραίνετο καὶ τὸ τῶν

Μουσουλ-
μάνων γένος ἐδυσφόρει καὶ οἱ καβούρηδες ἐχαίροντο. Τότε ὁ ἐμὸς πατὴρ
πε-
ράσας μετὰ πολλοὺς τοὺς κινδύνους ὤμοσε τοῦ ποιῆσαι καταντρικρὺ τοῦ
φρουρίου
τοῦ κειμένου πρὸς ἀνατολὴν ἕτερον φρούριον πρὸς δύσιν. Ἐκεῖνος οὐκ
ἔφθασε
τοῦ ποιῆσαι· ἐγὼ τοῦτο μέλλω ποιῆσαι Θεοῦ ἀρωγοῦντος. Τί μοι
κωλύετε; Ἢ
οὐκ ἔξεστι ποιῆσαι ἐν τοῖς ἐμοῖς, ἃ βούλομαι; Ἀπέλθατε, εἴπατε τῷ
βασιλεῖ· Ὁ
νῦν ἡγεμὼν οὐκ ἔστι τῶν πρώην ὅμοιος· ἃ οὐκ ἠδύναντο ἐκεῖνοι ποιῆσαι,
οὖτος
ὑπὸ τὴν χεῖρα καὶ εὐκόλως ἔχει τοῦ πρᾶξαι καί, ἃ οὐκ ἐβούλοντο ἐκεῖνοι,
οὗτος
θέλει καὶ βούλεται. Καὶ ὁ ἐλθὼν ἀπὸ τοῦ νῦν ἕνεκα τῆς ὑποθέσεως
ταύτης ἀφαι-
ρεθήσεται τὴν δοράν.” – Οἱ δὲ τοῦ βασιλέως ἀκούσαντες τοῦ τυράννου
τὴν

line 1
Ἐν δὲ τῷ Πασκεσὲν πολιχνίῳ τὰς ἡμέρας ἐκείνας κατερχομένης νηὸς

ἐκ τοῦ Στομίου μεγάλης τῶν Βενετίκων, Ῥύτζος ὁ ναύαρχος τοὔνομα καὶ
μὴ
χαλάσας τὰ ἱστία, πέτραν ἀκοντίσαντες οἱ τοῦ κάστρου ὑπερμεγέθη, τὴν
ναῦν
διέῤῥηξε καί, εἰσδυομένη τῷ βυθῷ, ὁ ναύαρχος σὺν λοιποῖς τριάκοντα ἐν
ἀκατίῳ
ἐμβάντες, ἐξῆλθον ἐν τῷ αἰγιαλῷ. Οἱ δὲ Τοῦρκοι λαβόντες αὐτοὺς καὶ
δήσαντες
τὰς χεῖρας καὶ τοὺς τραχήλους ἐν ἁλύσει περάσαντες ὡς ἐν μιᾷ σειρᾷ,
τούτους
πρὸς τὸν ἡγεμόνα ἀπήγαγον τότε ἐν Διδυμοτείχῳ διάγοντα. Ἐκέλευσεν
οὖν τοὺς
πάντας ἀποκεφαλισθῆναι, τὸν δὲ ναύαρχον ἐν τῷ πάλῳ διὰ τοῦ
ἀφεδρῶνος τὴν
ψυχὴν ἀποῤῥῖψαι, καὶ ἀτάφους ἀφεῖναι, οὓς καὶ εἶδον ἐγὼ μεθ' ἡμέρας
189
ὀλίγας
ἐκεῖ διαγενομένου μου.
Ἐλθὼν δὲ ἀπὸ Διδυμοτείχου ἐν Ἀδριανουπόλει τῷ Ἰανουαρίῳ μηνὶ
καὶ πᾶσαν σκευασίαν πολεμικὴν ἑτοιμάσας, τὴν χωνείαν, ἣν ὁ τεχνίτης
ἐκεῖνος
κατεσκεύασεν, ἠβουλήθη δοκιμάσαι. Καὶ δὴ παραστήσας αὐτὴν
τεχνηέντως ἔμπρος-
θεν τῆς μεγάλης πύλης τῆς αὐλῆς τῶν παλατίων τῶν παρ' αὐτοῦ τὸ ἔτος
ἐκεῖ-
νο κτισθέντων καὶ τὴν πέτραν καλῶς ἐνθεὶς καὶ τὴν βοτάνην σταθμήσας,
τὴν
αὔριον ἔμελλεν ἀπολύσων αὐτήν. Καὶ ἐν πάσῃ τῇ Ἀδριανουπόλει
φανερὸν ἐγένετο
τοῦ κατὰ νοῦν ἔχειν τὴν βοὴν καὶ τὸν κτύπον τὸν οὐρανόβροντον, ἵνα μὴ
ἐξαίφ-
νης ἐνωτισθέντες τινὲς ἄφωνοι μείνωσι καὶ γυναῖκες ἐν γαστρὶ ἔχουσαι
τὰ ἔμβρυα
ἀπολέσωσι. Πρωῒ οὖν βαλὼν πῦρ ἐν τῇ βοτάνῃ καὶ διαθερμανθέντος τοῦ
πνεύματος
καὶ ἐκκρουσαμένης τῆς πέτρας, ἀπελύθη τῆς χωνείας σὺν ἤχῳ βαρεῖ
ἀεροβάτῳ πλη

line 6
πρὸς τὸν ἡγεμόνα ἀπήγαγον τότε ἐν Διδυμοτείχῳ διάγοντα. Ἐκέλευσεν

οὖν τοὺς
πάντας ἀποκεφαλισθῆναι, τὸν δὲ ναύαρχον ἐν τῷ πάλῳ διὰ τοῦ
ἀφεδρῶνος τὴν
ψυχὴν ἀποῤῥῖψαι, καὶ ἀτάφους ἀφεῖναι, οὓς καὶ εἶδον ἐγὼ μεθ' ἡμέρας
ὀλίγας
ἐκεῖ διαγενομένου μου.
Ἐλθὼν δὲ ἀπὸ Διδυμοτείχου ἐν Ἀδριανουπόλει τῷ Ἰανουαρίῳ μηνὶ
καὶ πᾶσαν σκευασίαν πολεμικὴν ἑτοιμάσας, τὴν χωνείαν, ἣν ὁ τεχνίτης
ἐκεῖνος
κατεσκεύασεν, ἠβουλήθη δοκιμάσαι. Καὶ δὴ παραστήσας αὐτὴν
τεχνηέντως ἔμπρος-
θεν τῆς μεγάλης πύλης τῆς αὐλῆς τῶν παλατίων τῶν παρ' αὐτοῦ τὸ ἔτος
ἐκεῖ-
νο κτισθέντων καὶ τὴν πέτραν καλῶς ἐνθεὶς καὶ τὴν βοτάνην σταθμήσας,
τὴν
190
αὔριον ἔμελλεν ἀπολύσων αὐτήν. Καὶ ἐν πάσῃ τῇ Ἀδριανουπόλει

φανερὸν ἐγένετο
τοῦ κατὰ νοῦν ἔχειν τὴν βοὴν καὶ τὸν κτύπον τὸν οὐρανόβροντον, ἵνα μὴ
ἐξαίφ-
νης ἐνωτισθέντες τινὲς ἄφωνοι μείνωσι καὶ γυναῖκες ἐν γαστρὶ ἔχουσαι
τὰ ἔμβρυα
ἀπολέσωσι. Πρωῒ οὖν βαλὼν πῦρ ἐν τῇ βοτάνῃ καὶ διαθερμανθέντος τοῦ
πνεύματος
καὶ ἐκκρουσαμένης τῆς πέτρας, ἀπελύθη τῆς χωνείας σὺν ἤχῳ βαρεῖ
ἀεροβάτῳ πλη-
ροῦντι τὸν ἀέρα καπνοῦ καὶ ὀμίχλης. Ἡ δὲ βοὴ ἀφίκετο μέχρι σταδίων
ἑκατὸν τὸ
μῆκος, ὁ δὲ λίθος ἔπεσε μακρόθεν τοῦ ἀφεθέντος τόπου ὡς μίλιον ἕν, ἐν
δὲ τόπῳ
τῷ πεσόντι ἐγένετο βόθρος ὅσον ὀργυιᾶς μιᾶς· τοσαύτη ἐστὶν ἡ δύναμις
τῆς ἀναμι-
γῆς τῶν βοτάνων τῆς ἀκοντιζούσης τὸν λίθον.
Ἔχων οὖν ὁ ἡγεμὼν καὶ ἐν νυκτὶ καὶ ἡμέρᾳ τὴν πᾶσαν φροντίδα καὶ
μέριμναν, κοιτόμενος καὶ ἀνιστάμενος καὶ ἐντὸς τῆς αὐλῆς αὐτοῦ καὶ
ἐκτός,

line 2
ἀποτελοῦντα δύναμιν τρήσεως, ὡς εἰ τύχῃ ἐμπεσεῖν ἐν σιδηροφόρῳ

σώματι, καὶ
τὴν ἀσπίδα καὶ τὸ σῶμα διατρήσας ἐξέρχεται καὶ εἰς ἄλλο μεταπηδᾷ, εἰ
τύχῃ
εἶτα ἐξ αὐτοῦ εἰς ἕτερον, ἕως οὗ ψυχρανθῇ ἡ δύναμις τῆς βοτάνου· καὶ
διὰ
μιᾶς προσβολῆς δύναται ζημιῶσαι δύο καὶ τρεῖς. Ἔμαθον οὖν καὶ οἱ
Τοῦρκοι
καὶ χρῶνται καὶ αὐτοὶ τὰ ὅμοια καὶ ἐπέκεινα.
Περαιωθέντος οὖν τοῦ Ἀπριλίου τὸ δίμοιρον ἐν ὀλίγοις ἀντιμάχεσιν,
ὁ γὰρ τύραννος εἰς πλέον ἠθροίζετο· συνήχθησαν οὖν ἄνδρες κλητοὶ καὶ
αὐτό-
κλητοι ὑπὲρ ἀριθμὸν δυνατὸν εἰπεῖν. Ἔλεγον οὖν, ὅσοι κατεσκόπευον,
εἶναι
ὑπὲρ τετρακοσίας χιλιάδας.
Καὶ οἱ τῶν τοῦ Γαλατᾶ Γενουῗται, καὶ πρὸ τοῦ ἐλθεῖν τὸν τύραννον
ἔτι ὄντα ἐν Ἀδριανουπόλει, ἔστειλαν πρέσβεις, ἀγγέλλοντες τὴν εἰς
αὐτὸν
ἀκραιφνῆ φιλίαν καὶ ἀνανεοῦντες τὰ προγεγραμμένα ἐκτυπώματα· καὶ
191
αὐτὸς
ἀπελογεῖτο ὡς φίλος αὐτῶν εἶναι καὶ ἀδιάσπαστος τῆς πρὸς αὐτοὺς
ἀγάπης, μό-
νον μὴ εὑρεθῶσι βοηθοῦντες τῇ πόλει. Καὶ αὐτοὶ ὑπόσχοντο. Πλὴν εἷς ἐκ
τῶν
δύο κατεγελᾶτο, ὡς τὸ τέλος ἔδειξεν. Οἱ γὰρ τοῦ Γαλατᾶ ἐνενόουν, ὡς
καθὰ καὶ
ἐν ἑτέροις χρόνοις, ἡ Πόλις καταπολεμηθεῖσα παρὰ τῶν γονέων αὐτοῦ,
οὐδὲν
ὠνήσαντο ἀπελθόντες ἄπρακτοι, οἱ δὲ τοῦ Γαλατᾶ σὺν ἐκείνοις φιλίαν
δεικνύν-
τες, τοὺς μὲν Πολίτας ἐδίδοσαν τὴν παρ' αὐτοῖς ἐξερχομένην βοήθειαν,
οὕτω
θαῤῥοῦντες γενέσθαι καὶ ἐν τῷ καιρῷ τούτου, ὡς πλάνον μὲν τὴν φιλίαν
ὑπό-
πτευον, τῇ δὲ Πόλει τὰ εἰκότα συνεμάχοντο κρυφίως. Ὁ δὲ τύραννος
πάλιν ἐν
ἑαυτῷ ἔλεγεν· “Ἐάσω κοιμᾶσθαι τὸν ὄφιν, ἕως οὗ καθελῶ τὸν δράκοντα·

line 1
εʹ, προσέταξεν μέχρι Σεπτεβρίου μηνὸς τούτους πανοικὶ ἐν τῇ Πόλει

εἶναι ἐπά-
νω ποινῆς κεφαλικῆς τιμωρίας. Καὶ ἔπαρχον καταστήσας Σολεημὰν
ὀνόματι δοῦ-
λον αὐτοῦ καὶ τὸν μέγα ναὸν βωμὸν τοῦ θεοῦ αὐτοῦ καὶ τοῦ Μωάμεθ
ἐνθρονί-
σας, τοὺς λοιποὺς ἀφεὶς ἐρήμους, αὐτὸς διὰ τῆς Ἀδριανοῦ νικητὴς
ἐπανέζευξεν,
ἔχων μεθ' ἑαυτοῦ ὑπὲρ ἄπειρον αἰχμαλωσίαν καὶ λάφυρα ὑπὲρ ἀριθμόν.
Ἐξῆλθεν οὖν ἐκ τῆς Πόλεως τῇ ιηῃ τοῦ Ἰουνίου μηνός, πάσας τὰς
εὐγενίδας καὶ τὰς αὐτῶν θυγατέρας ἄγων ἐν τοῖς ἅρμασι καὶ ἐν ταῖς
ἱππηλα-
σίαις. Ἡ δὲ τοῦ μεγάλου δουκὸς γύνη ἐν ὁδῷ ἐτεθνήκει πλησίον κώμεως
Μεση-
νῆς λεγομένης καὶ ἔθαψαν αὐτὴν ἐκεῖ, γυναῖκα περιβόητον ἐν
ἐλεημοσύναις καὶ
πενήτων οἰκτιρμοῖς· σώφρων, ἐγκρατευομένη παντοίων ψυχικῶν παθῶν.
Ἐλθὼν δὲ ἐν Ἀδριανουπόλει ἐντὸς μετὰ θριάμβου ἐξοχωτάτου, ἦν ἰδεῖν
συῤῥέοντας πάσας καὶ πάντας, τοὺς ἀρχηγοὺς καὶ ἡγεμόνας τῶν
χριστιανῶν,
192
τοὺς ἐγγὺς καὶ τοὺς πόῤῥω, προσαγορεύοντας· τὸ χαῖρε. Ποία καρδία,

ποία γνώ-
μη, ποῖα χείλη, ποῖον στόμα; Ἀλλ' ἄκοντες καὶ μὴ βουλόμενοι
προσεκύνουν σὺν
δώροις, φοβούμενοι, μὴ καὶ αὐτοὶ τὰ ὅμοια πάθωσιν. Ὁ δὲ τύραννος
ἐκάθητο
ὑψαύχην καὶ ἀλαζών, ἐπαιρόμενος ἐπὶ τῇ ἁλώσει τῆς Πόλεως. Οἱ δὲ
ἡγεμόνες
τῶν χριστιανῶν ἵσταντο τρομαλέοι, ἐκδεχόμενοι, τί ἄρα ἔσται τὸ μέλλον
εἰς αὐ-τοὺς ἀποφῆναι.

line 3
τοὺς ἀποφῆναι.
Ἀπελογίσατο οὖν πρῶτον τῷ πρέσβει Σερβίας τοῦ διδόναι κατ' ἔτος
τῇ ἡγεμονίᾳ τῶν Τούρκων νομίσματα χιλιάδας δώδεκα, τοὺς δεσπότας
τῆς Πε-
λοπονήσου χιλιάδας δέκα κατ' ἔτος καὶ σὺν δώροις ἔρχεσθαι εἰς
προσκύνησιν
αὐτοῦ, τῷ ἐν τῇ Χίῳ κατ' ἔτος νομίσματα χιλιάδας ἕξ, τῷ Μιτυλήνης κατ'
ἔτος
νομίσματα χιλιάδας τρεῖς, τῷ Τραπεζοῦντος καὶ πᾶσι τοῖς ἐν τῇ Ποντικῇ
θα-
λάσσῃ οἰκοῦσιν κατ' ἔτος ἐρχομένους ποιεῖν τὴν προσκύνησιν μετὰ
δωροφορίας
καὶ διδόναι τὰ τέλη.
Τῷ πρώτῳ οὖν ἔτει Αὐγούστῳ μηνὶ ἐλθόντες οἱ τοῦ δεσπότου Σερβίας
καὶ παραδόντες τὰ κεχρεωστημένα τέλη, ἐποίησαν καὶ μεγάλην
ἐλεημοσύνην ἐν
τῇ Ἀδριανουπόλει. Παραγγείλας γὰρ αὐτοῖς ὁ δεσπότης Γεώργιος,
ἐξηγόρασαν
μοναστρίας νέας καὶ γηραίας· ἕως ἑκατὸν ἐλευθέρωσε. Καὶ οἱ τῶν
ἐντίμων καὶ
ἐκ γένους τῶν παλατίου πάντες συῤῥέοντες αἰχμάλωτοι ἐν Σερβίᾳ,
ἐλάμβανον
καὶ παρ' αὐτοῦ καὶ παρὰ τῆς βασιλίσσης τὰ πρὸς ἐξαγορασίας ἐφόδια
ἕνεκα
ἐλεημοσύνης.
Τοῦ φθινοπώρου οὖν ἀρξαμένου τοῦ ἔτους ἤδη τρέχοντος ἑξακισχι-
λιοστοῦ ἐνακοσιοστοῦ ἑξηκοστοῦ δευτέρου καὶ τὸν χειμῶνα οἶκοι
διαβιβάσας,
193
ἠβουλήθη ἐν ἔαρι τῷ δεσπότῃ προσβαλεῖν καὶ τὴν ἅπασαν Σερβίαν

προσοι-
κειῶσαι τῇ ἡγεμονίᾳ αὐτοῦ. Καὶ γὰρ ὁ δεσπότης μετὰ τὴν τῆς Πόλεως
ἅλω-
σιν καθεκάστην ἐκδεχόμενος ἦν τὴν πικρὰν ταύτην ἀγγελίαν καὶ τὸ τοῦ

line 3
χνιον ἔδωκεν ὅρκους τοῦ μὴ αἰχμαλωτεῦσαι. Ἦν δὲ ὁ τὴν διάλεκτον

μεταχειρις-
θεὶς ὁ Φραντζῆσκος. Οἱ δὲ τοῦ κάστρου φρέριοι διὰ βελῶν καὶ
ἀκροβολισμῶν
τοῦτον ἐδίωξαν, μηδὲ ἀπόκρισιν δόντες. Τότε ὁ Χαμζᾶς σὺν τοῖς ὑπ'
αὐτὸν καὶ δι'
ἐπάλξεων καὶ διὰ κλιμάκων καὶ διὰ προβόλων μηχανικῶν καὶ διὰ πάσης
ἄλλης με-
θόδου καταπολεμήσας τὸ πολίχνιον ἡμέρας κβʹ καὶ μηδὲν κερδήσας,
ἐπανέξευξε
καταλιπὼν Τούρκους πολλούς, τοὺς μὲν παρὰ τοῦ πολιχνίου σφαγέντας,
τοὺς δὲ
κοιλιακῷ νοσήματι.
Καθ' ὁδὸν δὲ ὁ Χαμζᾶς σὺν τῷ Κυρίκῳ λόγους ὁμιλήσας καὶ εἰς συμ-
βιβάσεις ἐλθών, ἔστερξαν ἄμφω τὰ μέρη τοῦ στεῖλαι ἐκ τῶν ἀρχόντων
τῆς Χίου
δύο εἰς τὸν ἡγεμόνα ἐν τῇ Ἀδριανουπόλει, ἐξ ὧν ὁ εἷς εἶναι ὁ Κύρικος·
καὶ τὴν
πᾶσαν ἀγωγὴν αὐτῷ ἀπαγγείλωσι καὶ τὸ ἀποφανθὲν παρ' αὐτοῦ ἔσται
βέβαιον.
Ἐλθόντες δὲ ἐν Χίῳ, ἀπέλυσεν αὐτοὺς εἰς τὰ ἴδια καὶ αὐτοὶ κατὰ τὸ εἰκὸς
ἐφι-
λοτίμησαν καὶ αὐτὸν καὶ τοὺς περὶ αὐτόν.
Ἡ δὲ τύχη βλέψασα βλοσυρῶς πρὸς τοὺς Χίους, τί κλώθει; Ἐξελθόν-
τες οἱ Τοῦρκοι ἐκ τῶν τριήρεων καὶ μεθυσθέντες, ἤρξαντο ὀχλαγωγεῖν
καὶ ὑβρί-
ζειν καὶ ἄλλας ἀσχημοσύνας ποιεῖν. Εἷς δὲ Τοῦρκος ἐν ναῷ τινι
προσεγγίσας ἤρ-
ξατο ῥίπτειν ἐκ τοῦ στέγους τὰς κεραμίδας κάτω καὶ συντρίβειν αὐτάς.
Ἰταλὸς δὲ
εἷς ἰδὼν τὸν Τοῦρκον ἀδεῶς τὰ κεράμια συντρίβοντα παίει τὸν Τοῦρκον,
ἕτεροι
δὲ Τοῦρκοι κατέδραμον εἰς βοήθειαν αὐτοῦ. Ὁρῶντες δὲ οἱ Χριστιανοί,
194
Λατῖνοι
τε καὶ Ῥωμαῖοι, τὸν ὄχλον, πάντες εἰς τοὺς Τούρκους ἐπεπήδησαν καὶ
τοὺς μὲν

line 4
Ἦν γὰρ χρεωστῶν ταῦτα πρὸς τὸν τύραννον. Ὁ δέ· “Ὕπαγε, ἔσο ἀπὸ τοῦ
νῦν
τοῦ χρέους ἐλεύθερος· ἐγὼ γὰρ τοιοῦτός εἰμι, ὡς ἐπὶ τὸ διπλοῦν
ἀπαιτῆσαι τὸ
ἐμὸν παρὰ τῶν Χίων καὶ τὴν τιμὴν τοῦ αἵματος τῶν Τούρκων.” – Ὁ μὲν
Φραν-
τζῆσκος ἀσπασάμενος τὴν χεῖρα τοῦ τυράννου καὶ λαβὼν ἔγγραφον
ἀποφλητι-
κόν, ἐξῆλθεν. Ὁ δὲ Χαμζᾶς ἐξεβλήθη τῆς Καλλιουπόλεως καὶ ἐστάλθη ἐν
Ἀττα-
λείᾳ τῆς Παμφυλίας τοῦ ἡγεμονεύειν ἐκεῖ. Κατὰ δὲ τῆς Χίου ἐκήρυξεν
ἔχθραν
καὶ μάχην ἄσπονδον.
Ἐν δὲ τῷ ἔτει τούτῳ, Ἰουνίῳ λʹ τοῦ ἑξακισχιλιοστοῦ ἑνακοσιόστου
ἑξικοστοῦ τρίτου, τέθνηκεν ὁ ἡγεμὼν τῆς νήσου Λέσβου, Δόρινος ὁ
Γατελοῦζος. Καὶ
τῇ πρώτῃ τοῦ Αὐγούστου ἐστάλθην ἐγὼ παρὰ τοῦ νέου ἡγεμόνος, τοῦ
υἱοῦ αὐτοῦ, Δο-
μινίκου τοῦ Γατελούζου, ἐν Ἀδριανουπόλει τοῦ δοῦναι τοὺς κατ' ἔτος
διδομένους φό-
ρους, τρισχίλια νομίσματα διὰ τὴν νῆσον Λέσβον καὶ δισχίλια τριακόσια
εἴκοσι πέντε
διὰ τὴν νῆσον Λῆμνον. Ἦν γὰρ παρὰ τοῦ τυράννου δοθεῖσα ἡ νῆσος
αὕτη τῷ ἡγεμόνι
Λέσβου, τοῦ διδόναι κατ' ἔτος τὸν γεγραμμένον φόρον, τῷ δὲ ἡγεμόνι
Αἴνου
τὴν νῆσον Ἴμβρον, τοῦ διδόναι καὶ αὐτὸς διὰ τὴν αὐτὴν νῆσον χίλια
διακόσια
χρυσᾶ νομίσματα. Ἐλθὼν οὖν καὶ κατὰ τὸ ἔθος προσκυνήσας τὸν
ἡγεμόνα ἀσπα-
σάμενός τε τὴν χεῖρα καὶ καθίσας ἐνώπιον, μέχρις οὗ ἐβρώθη τὸ ἄριστον,
καὶ
προσκυνήσας ἀπῆλθον. Ἐπὶ τὴν αὔριον δὲ λαβὼν τοὺς χρυσίνους ἦλθον
195
καὶ πα-
ρέδωκα τούτους ἐν χερσὶ τῶν βεζιρήδων. Παραλαβόντες δὲ τοὺς φόρους,
λέγου-
σιν ἐρωτῶντές με· “Πῶς ὁ ἡγεμὼν Μιτυλήνης; Ἔχει καλῶς;” – ἐγὼ δ'
ἀπε-
κρινάμην· “Καλῶς ἔχει καὶ ἀσπάζεται ὑμᾶς.” –

line 3
πᾶσαν ἀλήθειαν καὶ ὁ Γενούζης ἐνόρκως τὸ πᾶν ψεῦδος, δεδικαίωτο

ἐκεῖνος καὶ
κατεκρίθην ἐγώ. Κελεύει οὖν ὁ ἡγεμὼν ἐκ τῶν δύο τὸ ἓν ἑλέσθαι· ἢ δέκα
χιλιά-
δας, νομίσματα χρυσίου, τῖσαι ἢ μάχην γενέσθαι. Ἐγὼ ἀντιστάμενος τῇ
τοσαύτῃ
ἀδικίᾳ, αὐτὸς διὰ προστάγματος, τινὸς μὴ γινώσκοντος, πέμψας ἕνα τῶν
δούλων,
εἷλε Φώκειαν τὴν Παλαιὰν λεγομένην, ἥτις ὑπῆρχε τοῦ ἡγεμόνος
Λέσβου, Δε-
κεβρίου μηνὸς κδῃ τοῦ ἑξακισχιλιοστοῦ ἐνακοσιοστοῦ ἑξηκοστοῦ
τετάρτου ἔτους.
Τότε μαθὼν ὁ τύραννος τὴν ἅλωσιν Φωκαίας ἀπέλυσεν ἐμὲ καὶ τὴν δίκην
κα-τέπαυσεν.
Ἀπάρας δὲ ἀπὸ Κωνσταντινούπολιν τῇ κδῃ τοῦ Ἰανουαρίου μηνός,
κατῆλθεν εἰς Αἶνον καὶ ταύτην παρέλαβεν καὶ παῖδας καὶ παιδίσκας
λαβὼν ἐστρά-
φη εἰς Ἀδριανούπολιν. Ὁ δὲ ἡγεμὼν τῆς Αἴνου ἦν διάγων τῷ τότε καιρῷ
ἐν
Σαμοθρᾴκῃ τῇ νήσῳ.
Ἔαρος δὲ ἀρχομένου κελεύει ὁ τύραννος στόλον μέγα γενέσθαι κα-
τὰ τῆς Χίου. Οἱ δὲ Χῖοι μαθόντες πέμπουσι πρέσβεις καὶ πολλὰ
καμόντες, συνέ-
θεντο δοῦναι ἕνεκα τῆς διήρεως καὶ τῶν σὺν αὐτῇ ἀπολωλότων Τούρκων
χρυσίου
νομίσματα τριάκοντα χιλιάδας καὶ κατ' ἔτος φόρους δέκα χιλιάδας.
Ποιήσαντες
οὖν εἰρήνην τάχα, ἀπῄεσαν.
Οἱ Λήμνιοι δὲ κακογνωμήσαντες κατὰ τοῦ ἀρχηγοῦ αὐτῶν Νικολάου,
πέμπουσι κρύφα τινὰς τῶν ἀρχόντων ζητῆσαι παρὰ τοῦ τυράννου ἕνα
τῶν δού-
λων αὐτοῦ τοῦ ἡγεμονεύειν τὴν νῆσον. Ὁ δὲ προθύμως τὸν λόγον
196
ἀκούσας μη-
νύει τῷ εὐνούχῳ Ἰσμαήλ, τότε ἐπάρχῳ ὄντι Καλλιουπόλεως· ἦν γὰρ ὁ
Γενούζης

line 7
μει βαρείᾳ καὶ μηχανικαῖς παρασκευαῖς πλείσταις. Ἐλθὼν δὲ καὶ διὰ τῶν
πε-
τροβολισμῶν βαλὼν κάτω τὰ τείχη, ἔχων καὶ διὰ τοῦ ποταμοῦ πλοῖα ἕως
ξα,
εἰς τόσον κατηντήκει τὰ τοῦ πολέμου, ὡς καὶ ἐντὸς εἰσελθεῖν τοὺς
Τούρκους καὶ
εἰς πραῖδαν ἄρξασθαι.
Τότε ὁ Ἰάγγος, ὃν προλαβὼν ὁ λόγος ἐδήλωσεν, περάσας τὸν ποταμόν,
ἦν γὰρ φθάσας τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ, καὶ εἰσελθὼν καὶ καταδιώξας αὐτούς,
τοὺς
μὲν σφάττων, τοὺς δὲ πλήττων, ἐξήλασε τῆς πόλεως. Ἐξελθὼν δὲ τῆς
πύλης καὶ
αὐτὸς σὺν στρατιώταις πλείστοις, ἔλαβε τὴν πολεμικὴν πᾶσαν
παρασκευήν. Καὶ
πολλοὺς τῶν Τούρκων φονεύσας, ὡς καὶ αὐτὸν τὸν τύραννον πληγῆναι
ἐν τῷ
μηρῷ, τέλος ἐν τῇ πόλει ὑπέστρεψεν καὶ τὰ πλοῖα τῶν Τούρκων πυρὶ
παρέδωκεν.
Ὁ δὲ τύραννος κατῃσχυμένος ὑποστρέψας ἐν Ἀδριανουπόλει, τὸ ἐπιὸν
ἔτος ἠπεί-
λει κατὰ τοῦ Βελογράδου στρατεῦσαι. Ἦσαν δὲ ταῦτα γενόμενα μηνὶ
Ἰουλίῳ
τοῦ αὐτοῦ ἔτους.
Ἐν δὲ τῷ Αὐγούστῳ μηνὶ ἐπέμφθην ἐγὼ φέρων τὸ κατ' ἔτος διδόμενον
τέλος παρὰ τοῦ ἡγεμόνος Λέσβου. Δοὺς δ' αὐτὸ καὶ ζητήσας τοὺς οὓς οἱ
Λήμνιοι
παρέδοσαν ὡς ἀπίστους, οὐκ ἠθέλησε δοῦναι, ἀλλὰ μᾶλλον ἐκέλευσε τὰς
κεφαλὰς
αὐτῶν ἀποτμηθῆναι· ἦσαν γὰρ ἐν Ἀδριανουπόλει ἔγκλειστοι. Ὡς δὲ
ἀπήγαγον
αὐτοὺς εἰς τὸν τόπον τῆς σφαγῆς, μεταμεληθεὶς ὁ τύραννος ἐκέλευσε
πραθῆναι
τούτους· καὶ ἠγοράσθησαν εἰς νομίσματα χίλια.
Ἐν δὲ τῷ ἑξακισχιλιοστῷ ἐνακοσιοστῷ ἑξηκοστῷ πέμπτῳ ἔτει ἤλθασιν
197
ἐκ τῆς Ῥώμης τριήρεις ἕνδεκα, ἔχοντες ἀρχηγὸν πατριάρχην τῆς

Ἀκουιλίας,

line 4
μὲν σφάττων, τοὺς δὲ πλήττων, ἐξήλασε τῆς πόλεως. Ἐξελθὼν δὲ τῆς

πύλης καὶ
αὐτὸς σὺν στρατιώταις πλείστοις, ἔλαβε τὴν πολεμικὴν πᾶσαν
παρασκευήν. Καὶ
πολλοὺς τῶν Τούρκων φονεύσας, ὡς καὶ αὐτὸν τὸν τύραννον πληγῆναι
ἐν τῷ
μηρῷ, τέλος ἐν τῇ πόλει ὑπέστρεψεν καὶ τὰ πλοῖα τῶν Τούρκων πυρὶ
παρέδωκεν.
Ὁ δὲ τύραννος κατῃσχυμένος ὑποστρέψας ἐν Ἀδριανουπόλει, τὸ ἐπιὸν
ἔτος ἠπεί-
λει κατὰ τοῦ Βελογράδου στρατεῦσαι. Ἦσαν δὲ ταῦτα γενόμενα μηνὶ
Ἰουλίῳ
τοῦ αὐτοῦ ἔτους.
Ἐν δὲ τῷ Αὐγούστῳ μηνὶ ἐπέμφθην ἐγὼ φέρων τὸ κατ' ἔτος διδόμενον
τέλος παρὰ τοῦ ἡγεμόνος Λέσβου. Δοὺς δ' αὐτὸ καὶ ζητήσας τοὺς οὓς οἱ
Λήμνιοι
παρέδοσαν ὡς ἀπίστους, οὐκ ἠθέλησε δοῦναι, ἀλλὰ μᾶλλον ἐκέλευσε τὰς
κεφαλὰς
αὐτῶν ἀποτμηθῆναι· ἦσαν γὰρ ἐν Ἀδριανουπόλει ἔγκλειστοι. Ὡς δὲ
ἀπήγαγον
αὐτοὺς εἰς τὸν τόπον τῆς σφαγῆς, μεταμεληθεὶς ὁ τύραννος ἐκέλευσε
πραθῆναι
τούτους· καὶ ἠγοράσθησαν εἰς νομίσματα χίλια.
Ἐν δὲ τῷ ἑξακισχιλιοστῷ ἐνακοσιοστῷ ἑξηκοστῷ πέμπτῳ ἔτει ἤλθασιν
ἐκ τῆς Ῥώμης τριήρεις ἕνδεκα, ἔχοντες ἀρχηγὸν πατριάρχην τῆς
Ἀκουιλίας,
πεμφθεῖσαι παρὰ τοῦ πάπα Καλλίστου εἰς βοήθειαν τῶν νήσων τῶν
πλησιαζόντων
τοῖς Τούρκοις, οἷον Ῥόδον, Χίον, Λέσβον, Λῆμνον, Ἴμβρον,
ΣαμοΘρᾴκην καὶ Θά-
σον. Κατήντησαν οὖν ἐν Ῥόδῳ ὡς ὑπὸ τὸν πάπαν τελοῦσαν καὶ φόρους
μὴ θελήσα-
σαν δοῦναι τοῖς Τούρκοις. Ἀπὸ δὲ Ῥόδου ἀπάραντες ἤλθασιν ἐν Χίῳ,
αἰτοῦντες τοῦ
μὴ δοῦναι φόρους τοῖς Τούρκοις, ἀλλὰ μάχην μᾶλλον ἑλέσθαι. Οἱ δὲ οὐκ
ἐπείσθησαν·
198
ὁμοίως καὶ ἐν Λέσβῳ καὶ αὐτοὶ τὰ ὅμοια. Ἀπὸ δὲ Λέσβου ἀθροισθέντα

τοῦ πάπα,

line 1
νας, αὐτὸς εἰς τὴν Ἀδριανοῦ ὥρμησε, φέρων μετ' αὐτοῦ πανοικὶ τὸν
Δημή-
τριον, ἄγων σὺν αὐτῷ καὶ τοὺς τοῦ παλατίου καὶ τοὺς λογάδας καὶ
εὐτυχεῖς πά-
σης Ἀχαΐας, Λακεδαιμονίας καὶ τῶν λοιπῶν ἐπαρχιῶν. Τοὺς δὲ τῶν
Ἀλβανῶν
προύχοντας πάντας κατέσφαξε, οὐκ ἄλλο τῶν πολιχνίων ἐάσας πλὴν
Μονεμβα-
σίαν καὶ τοῦτο ἄκων καὶ μὴ βουλόμενος. Τὴν δὲ διὰ θαλάσσης τῶν
τριήρεων
πρὸς ἐχθροὺς εἰσβολήν, ἐν Αἰγαίῳ Πελάγει διὰ τῶν Κυκλάδων νήσων
ἔστειλε τὸν
ἀριθμὸν ὡς ρπʹ διήρεις καὶ τριήρεις, μηδὲν ὠφεληθέντες. Μετοικίσας ἐκ
τῆς
Πελοποννήσου φαμελίας δισχιλίας δήπου καὶ παῖδας ἰσαρίθμους, τοὺς
μὲν παῖ-
δας εἰς νεόλεκτον στρατὸν κατεγράψατο, τὰς δὲ οἰκίας ἐν τῷ τῆς Πόλεως
μέ-
ρει κατέθετο.
Αὐτὸς οὖν τὸν χειμῶνα ἐν Ἀδριανουπόλει καὶ Κωσταντινουπόλει διῆ-
γεν πήξας ναῦν ὑπερμεγέθη καὶ δομήσας θέατρον ἐν τῇ Πόλει ὃ καὶ
βεστιοπρατή-
ριον λέγεται καὶ Περσιστὶ πεζεστάνιον ὀνομάζεται.
Ἐν δὲ τῷ ἑξακισχιλιοστῷ ἐνακοσιοστῷ ἑξηκοστῷ ἐνάτῳ ἔτει ἐποίησε
στόλον τριήρεων καὶ διήρεων μέχρι που τὰ ςʹ καὶ νήας ιʹ. Αὐτὸς δὲ τῷ
ἔαρι τὸν
πορθμὸν διαβὰς ἧκεν εἰς Προῦσαν τῆς Βιθυνίας, μὴ ἐπισταμένου τινὸς
μηδὲ
νοήσαντος τὴν βουλήν.
Εἴπω καί τι παράδοξον· Ὁ νομοδιδάσκαλος αὐτοῦ, ὃς καὶ κριτὴς
κριτῶν ὑπῆρχε τῷ τότε καιρῷ, θαῤῥήσας ὡς πρὸς τὴν πλησιότητα, ἣν
ἐκέκτητο
πρὸς τὸν ἡγεμόνα, καὶ ὁ ἡγεμὼν πάλιν ὡς πρὸς τὴν εὐλάβειαν, ἣν
ἐδείκνυε
πρὸς τὸν διδάσκαλον, τολμήσας λέγει τῷ ἡγεμόνι, ἔτι ὄντων αὐτῶν
καταμόνας·
199

line 21
καὶ εὐθέτῳ ὁρᾷ πάλους πεφυτευμένους μυριαρίθμους, βρίθοντας ἀντὶ

καρπῶν
νεκρὰ σώματα, καὶ τὸν Χαμζᾶν, ὃν προείπομεν, ἐν μέσῳ, μετὰ βυσσίνων
καὶ
κοκκίνων ὧν ἐφόρει, πεπερονημένον ἐν τῷ πάλῳ. Ἰδὼν οὖν τὴν ἀπειλὴν
ταύτην
ὁ τύραννος ἐξεπλάγη καὶ τῇ νυκτὶ φοβηθείς, ἐν ᾗ ἔπηξε τὰς σκηνάς,
τάφρους
ἀνήγειρε καὶ ἐν μέσῳ τῶν τάφρων ἔκειτο. Ὁ δὲ Βλάχος ὀρθρίσας καὶ
τοὺς
ὑπ' αὐτὸν καλῶς συνταξάμενος, ἔτι σκοτίας οὔσης, κατῆλθε καὶ τὸ δεξιὸν
μέρος
τοῦ φωσάτου τυχὼν εἰσῆλθεν ἐξαίφνης καὶ ἕως πρωῒ ὑπὲρ ἀριθμὸν
κατέκοψε·
καὶ πολλοὶ τῶν Τούρκων ἀλλήλους ἐφόνευον, ἕως οὗ ἡμέρα διηύγασεν.
Πρωΐας
δὲ γενομένης, οἱ μὲν Βλάχοι εἰς τὰς μάνδρας αὐτῶν εἰσελθόντες,
ἐκοιτάσθησαν,
ὁ δὲ τύραννος ἐγερθεὶς κατῃσχυμένος καὶ περάσας τὸν Δούναβιν, ἧκεν
εἰς Ἀδριανούπολιν.
Ἐν δὲ τῷ ἑξακισχιλιοστῷ ἐνακοσιοστῷ ἑβδομηκοστῷ πρώτῳ ἔτει
στόλον ἀπαρτίσας τριήρεων καὶ διήρεων ἐξήκοντα καὶ νῆας ζʹ κα-
τῆλθεν ἐν τῇ νήσῳ Λέσβῳ Σεπτεβρίῳ μηνὶ καὶ αὐτὸς διὰ ξηρᾶς σὺν
δυνάμει. Ἐλθὼν οὖν ᾐτήσατο τὴν νῆσον παρὰ τοῦ κρατοῦντος Νικολάου
τοῦ Γατελιούζου, ὃς ὑπῆρχεν ἀδελφὸς Δομινίκου τοῦ

προηγεμονεύσαντος,
τὸν ὃν ὁ ῥηθεὶς Νικόλαος κατήγαγε τῆς ἡγεμονίας καὶ ἀπέπνιξεν, αὐτὸς
δὲ ἡγε-
μὼν κατέστη τῆς Λέσβου, τέταρτον ἄγων ἔτος ἐν τῇ ἡγεμονίᾳ. Ὁ δὲ
Νικόλαος
ἀσφαλῶς τὴν Μιτυλήνην ἔν τε πολεμικαῖς παρασκευαῖς καὶ ἀρμάτων
πληθύϊ καὶ
τάφρων, βοθύνων καὶ χωμάτων ἀνορύξεσιν κατασκευάσας, μέσον
Μιχαήλ Κριτόβουλος ιστορικός. Ιστορία. Book 1, chapter 77, section 4,

line 2
200
τερον δὲ πράγμασι χρήσασθαι καὶ ἐν ἀπόροις πόρον εὑρεῖν, μεγαλο-

πράγμονα, βουλευτικόν, εὐθαρσῆ, γενναῖον, ἄριστον διὰ πάντων, ὡς
ἔδειξαν αὐτὸν οἵ τε καιροὶ καὶ τὰ πράγματα.
ἐξότου γὰρ οὗτος
γέγονεν ἐν τοῖς τοῦ μεγάλου βασιλέως πράγμασι, πάντα τὰ τῆς μεγάλης
ταύτης ἀρχῆς ἐπὶ τὸ κρεῖττον ἐπέδωκε τῇ τε θαυμαστῇ σπουδῇ καὶ
ταῖς ἀρίσταις βουλαῖς καὶ τῇ καθαρᾷ καὶ ἀδόλῳ τούτου πρὸς τὸν
κρατοῦντα πίστει τε καὶ εὐνοίᾳ· οὕτω κρείττονος τοῖς ὅλοις φύσεως
ἦν τε ὁ ἀνὴρ καὶ διεδείχθη τοῖς πράγμασι.
βασιλεὺς δὲ ταῦτα
πράξας ἐν Ἀδριανουπόλει ἐπάνεισι φθινοπώρου ἐς τὸ Βυζάντιον καὶ
ἑξηκοστὸν δὴ καὶ ἓν ἔτος πρὸς τοῖς ἐννακοσίοις τε καὶ ἑξακισχιλίοις
τοῖς ὅλοις ἠνύετο, τρίτον δὲ τῆς ἀρχῆς τῷ βασιλεῖ.
ΚΡΙΤΟΒΟΥΛΟΥ ΞΥΓΓΡΑΦΗΣ ΙΣΤΟΡΙΩΝ ΔΕΥΤΕΡΑ
περιέχει ἥδε τήν τε τῆς Αἴνου προσχώρησιν καὶ τὸν πόλεμον τῶν Τρι-
βαλλῶν καὶ τὴν τελείαν τούτων καταστροφὴν καὶ δουλείαν τήν τε τῶν
νήσων Λήμνου καὶ Θάσου καὶ ΣαμοΘρᾴκης ἅλωσιν παρὰ τῶν Ἰταλῶν,
χρόνου πλῆθος ἔτη τρία.
βασιλεὺς δὲ καταλαβὼν τὴν Κωνσταντίνου πρῶτον μὲν πάνυ
τοι προὔργου ποιεῖται τόν τε τῆς πόλεως συνοικισμὸν καὶ τὴν ἄλλην

line 6
ερχόμενος γὰρ τῶν βασιλείων πολλάκις καὶ κατὰ θέαν τὴν πόλιν περι-
ιὼν ἢ ἄλλως γέ πως, εἴ πού τισιν ἐνετύγχανε τούτων, εὐθὺς ἀνέχων τὸν
ἵππον διεδίδου πᾶσι δαψιλῶς αὐτοχειρὶ καὶ ἀργυρίου νομίσματα καὶ
χρυσίου πολλάκις· τοσοῦτος ἔλεος εἶχεν αὐτὸν τῶν ἀνδρῶν.
μετάκλησις Γενναδίου καὶ ἀποκατάστασις εἰς τὴν πατριαρχείαν
ἐν δὲ ταῖς αὐταῖς ἡμέραις μετακαλεῖται καὶ τὸν Γεννάδιον,

ἄνδρα σοφὸν πάνυ καὶ θαυμαστόν· τούτου γὰρ τῆς τε σοφίας καὶ φρο-
νήσεως καὶ ἀρετῆς καὶ πρόσθεν πολὺν ἔχων λόγον ὑπὸ τῆς φήμης εὐθὺς
μετὰ τὴν ἅλωσιν ἐζήτει τὸν ἄνδρα ποθῶν ἰδεῖν τε αὐτὸν καὶ ἀκοῦσαι
τῆς σοφίας αὐτοῦ. ἔνθεν τοι καὶ σὺν πολλῷ πόνῳ ζητήσας αὐτὸν ἐν
201
Ἀδριανουπόλει εὑρίσκει παρά τινι τῶν δυνατῶν ἐν κώμῃ τινὶ φυλατ-

τόμενον μέν, ἐν πολλῇ δὲ θεραπείᾳ τυγχάνοντα· ᾐδεῖτο γὰρ αὐτοῦ τὴν
ἀρετὴν ὁ κατέχων καὶ πολέμιος ὤν.
ἰδὼν δὲ τοῦτον ὁ βασιλεὺς καὶ
πεῖραν ὡς ἐν ὀλίγῳ λαβὼν τῆς τε σοφίας καὶ συνέσεως καὶ ἀρετῆς τοῦ
ἀνδρός, ἔτι δὲ καὶ τῆς τοῦ λόγου δυνάμεώς τε καὶ χάριτος, ἐθαύμασέ
τε τοῦτον διαφερόντως καὶ ἐν πολλῇ ἦγε θεραπείᾳ τε καὶ τιμῇ χώραν
τε διδοὺς αὐτῷ τῆς εἰσόδου τῆς παρ' αὐτὸν καὶ ὁμιλίας ἀξιῶν ἐλευθέρας
καὶ ἡδόμενος τοῖς τε λόγοις αὐτοῦ καὶ ταῖς ἄλλαις συντυχίαις καὶ ἀπο-
κρίσεσι· τιμᾷ δὲ καὶ δώροις αὐτὸν φιλοτίμοις τε καὶ ἐντίμοις, καὶ τέλος

line 1

διαθεὶς δὲ τὰ κατὰ τὴν Φώκαιαν, ὡς ἦν αὐτῷ κατὰ νοῦν, καὶ φυλακὴν
ἐγκαταστήσας αὐτῇ καὶ παῖδας λαβὼν ἀπέπλευσεν ἐπὶ οἴκου ἐς Καλ-
λιούπολιν καὶ διέλυσε τὸν στόλον.
ὅτι Ἰωνούζης πέντε καὶ εἴκοσι τῶν νεῶν ἀπέβαλεν ἐν τῷ χειμῶνι
ἀπέβαλε δὲ τῶν νεῶν τῷ χειμῶνι πέντε καὶ εἴκοσι μετά γε τῶν

σκευαγωγῶν τὰς πάσας. ἐφ' ᾧ δὴ καὶ μᾶλλον, ὥς φασιν, ἔκτοτε ὠργί-
ζετο αὐτῷ ὁ βασιλεὺς καὶ δι' αὐτό γε τοῦτο καὶ ἄλλας αἰτίας μικρὸν
ὕστερον ἀνεῖλεν αὐτόν. καὶ ταῦτα μὲν ταύτῃ.
αἰτίαι δι' ἃς ὥρμητο στρατεύειν ἐπὶ τὴν Τριβαλλῶν ὁ βασιλεύς
βασιλεὺς δ' ἐν Ἀδριανουπόλει διάγων χειμῶνος στρατιὰν μεγά-

λην παρεσκεύαζεν ἐπὶ Τριβαλλούς. καὶ γὰρ ἦν που πυνθανόμενος τὰ
ἐκεῖ νεοχμοῦντα· τὸν γὰρ τῶν Τριβαλλῶν ἡγεμόνα νεωτέρων ἐπιθυ-
μοῦντα κοινολογεῖσθαί τε καὶ λόγους προσφέρειν κρύφα τῷ βασιλεῖ
Παιόνων καὶ συνθήκας ποιεῖσθαι μετ' αὐτοῦ, ὅπως καλῶς τε παρα-
σκευασάμενος καὶ τὸν Ἴστρον διαβὰς ἐς τὴν τοῦ βασιλέως χώραν ἐς-
βάλῃ συνεσβάλλοντι καὶ αὐτῷ.

line 1
202
καὶ δύσνῳ ὄντι ἀνδρί, ἵνα μὴ κατὰ πολλὴν ἄδειαν τὴν ἐν ταῖς νήσοις
νεοχμώσῃ, ἀλλ' ἐς τὴν μεσόγειαν δοῦναι χώραν αὐτῷ ἐς διατροφήν.
σημείωσαι περὶ τοῦ Δωριέως
βασιλεὺς δὲ πείθεται τούτοις καὶ τὰς μὲν νήσους παρακατέχει,

δίδωσι δὲ αὐτῷ τὰ περὶ Ζῆχνα χωρία καρποῦσθαι.
Δωριεὺς δὲ
ἀπελθὼν ἐκεῖσε καὶ βραχὺν χρόνον αὐτοῦ διαγαγὼν μικρὸν ὕστερον
φυγὰς ᾤχετο ἐς Μιτυλήνην, κἀκεῖθεν ἐς Νάξον διαβὰς καὶ γήμας ἐν
Τήνῳ τῇ νήσῳ ἑνὸς τῶν δυνατῶν θυγατέρα ἔμεινε παρ' αὐτῇ.
παρασκευὴ βασιλέως κατὰ τοῦ Πελωγράδου καὶ ἐκστρατεία
βασιλεὺς δὲ διάγων ἐν Ἀδριανουπόλει τοῦ αὐτοῦ χειμῶνος

στρατιὰν μεγάλην ἤθροιζε καὶ μηχανὰς κατεσκεύαζε πρὸς ταῖς οὔσαις
πλείους τε καὶ ἰσχυροτάτας καὶ ὅπλα συνέλεγε καὶ πᾶσαν ἄλλην πολε-
μικὴν χρείαν ἐξήρτυεν· οὐ μέντοι γε κατάδηλον ἐποίει τὴν αὐτοῦ γνώ-
μην, οὐδὲ ᾔδει τις, ὅποι τὴν ὁρμὴν ποιήσοιτο.
παρασκευασάμενος
δὲ καλῶς καὶ ὡς ἦν αὐτῷ κατὰ νοῦν ἅμα ἦρι ὁρμηθεὶς ἐκ τῆς Ἀδριανοῦ
ἐπορεύετο διὰ τῆς μεσογείας Θρᾴκης τε καὶ Μακεδονίας ἐπὶ τὴν ἄνω
Μυσίαν καὶ τὴν τοῦ Αἵμονος πάροδον, ἣν δὴ Σοφίαν καλοῦσιν οἱ νῦν,
καὶ διαβὰς αὐτὴν ἐσβάλλει ἐς τὴν Τριβαλλῶν.

line 2
μενοί τε περὶ ὧν ἐνεκαλοῦντο καὶ τὸν δασμὸν ἀποδιδόντες ὃν ὤφειλον

καὶ δεόμενοι σπονδῶν τυχεῖν καὶ εἰρήνης τοῦ λοιποῦ. καὶ μέντοι γε
καὶ τυγχάνουσι δεξαμένου τοῦ βασιλέως σφᾶς.
τὸ δ' αὐτὸ καὶ Χῖοι καὶ Νάξιοι πεποιήκασιν ὕστερον δείσαντες,
μὴ ὅπερ ἔπαθον οἱ Μιτυληναῖοι καὶ αὐτοὶ πάθωσι, καὶ πέμψαντες
πρέσβεις τόν τε δασμὸν ὃν ὤφειλον ἀπέδοσαν καὶ τὰς μετὰ βασιλέως
συνθήκας ἀνενεώσαντο.
ἄφιξις τοῦ βασιλέως ἐς τὸ Βυζάντιον καὶ ἐπιμέλεια

τῆς πόλεως καὶ τοῦ ταύτης συνοικισμοῦ
βασιλεὺς δὲ τὸ λοιπὸν τοῦ φθινοπώρου διαγαγὼν ἐν Ἀδριανου-

πόλει χειμῶνος ἀρχομένου ἀφικνεῖται ἐς τὸ Βυζάντιον, καὶ ἑξηκοστὸν
203
ἤδη καὶ ἕκτον ἔτος πρὸς τοῖς ἐννακοσίοις τε καὶ ἑξακισχιλίοις τοῖς
ὅλοις ἠνύετο, ὄγδοον δὲ τῆς ἀρχῆς τῷ βασιλεῖ.
καταλαβὼν δὲ τὴν Κωνσταντίνου τῶν τε συνήθων φροντίδων
εἴχετο καὶ τῆς κατ' αὐτὴν ἐπιμελείας ὅλος ἦν καὶ τοῦ ταύτης συνοικι-
σμοῦ· καὶ πρῶτα μὲν τῶν Πελοποννησίων, οὓς ἤγαγεν, ὅσοι τούτῳ
ἐδόκουν διαφέρειν τε τῶν ἄλλων καὶ τέχνας ἠπίσταντο, ἀπολεξάμενος
ἐντὸς κατοικίζει τῆς πόλεως, τοὺς δὲ λοιποὺς ἐν τῇ ἔξω χώρᾳ κατὰ
κώμας καθίζει διαδοὺς αὐτοῖς καὶ σῖτον καὶ ζεύγη βοῶν καὶ πᾶσαν
ἄλλην αὐτάρκειάν τε καὶ χρείαν ἐς τὸ παρὸν ὥστε ἀροῦν καὶ γεωργίᾳ

line 5
Κριτόβουλος δὲ τὰ πιστὰ λαβὼν παρ' αὐτῶν ἀφι-

κνεῖται ἐς τὴν Ἀδριανοῦ· καὶ πέμπει δὴ γράμματα κατὰ τάχος ἐς τὸν
δεσπότην Δημήτριον μηνύοντα καιρὸν εἶναι τὰς νήσους αἰτῆσαι παρὰ
τοῦ βασιλέως Ἴμβρον καὶ Λῆμνον ἑτοίμου τε ὄντος δώσειν αὐτοῦ καὶ
αὐτὸς εἰπὼν δυνατὸς εἶναι τὴν Λῆμνον ἑλεῖν καὶ τοὺς Ἰταλοὺς ἐξελά-
σαι· εἶχε γὰρ ἤδη καὶ πρότερον περὶ τούτου γράμματα τοῦ δεσπότου.
δεσπότης δὲ τοῦτο μαθὼν ὡς τάχιστα τὸν Ἀσάνην ἐκπέμπει πρέσβιν
ὡς βασιλέα καὶ παρ' αὐτοῦ τὰς νήσους αἰτεῖ καὶ λαμβάνει συνθέμενος
δὴ καὶ δασμὸν ἐτήσιον ὑπὲρ τούτων ἀποφέρειν τῷ βασιλεῖ τρισχιλίους
χρυσίνους συμπαρόντος γε καὶ αὐτοῦ Κριτοβούλου τότε ἐν Ἀδριανου-
πόλει τε καὶ συμπράττοντος.
ὅρα τόλμην
δεξάμενος δὲ ὁ Κριτόβουλος τὰ παρὰ τοῦ βασιλέως γράμματα

ἐπανῆλθεν ἐς Ἴμβρον ὡς τάχιστα· καὶ μίαν μόνην ἡμέραν αὐτοῦ διαγα-
γὼν τῇ ὑστεραίᾳ ἐμβὰς ἐς πάραλον καὶ λαθὼν τὰς ἐφορμούσας τε καὶ
περιπλεούσας τὴν νῆσον προφυλακίδας νῆας τῶν Ἰταλῶν νυκτὸς κατ-
αίρει ἐς Λῆμνον καὶ εἰσέρχεται ἐν τῷ φρουρίῳ τῶν Καστριωτῶν περὶ
πρώτην που φυλακὴν δεξαμένων αὐτῶν.
Pseudo-Codinus Hist., Patria Constantinopoleos Book 4, section 31, line

31
δὲ ὕπαγε καὶ κρυφίως ἀγόρασον παχὺ σχοινίον κατὰ τὸ

μῆκος τοῦ κίονος καὶ ἄλειψον αὐτὸ ὑγρόπισσον καὶ πάλιν
ἐλθὲ μεσούσης τῆς νυκτός.’ Καὶ καταλαβοῦσα τῇ ἐπιούσῃ
204
νυκτί, καὶ χαλάσας ἐκεῖνος ἅπερ εἶχεν, καὶ δήσασα ἡ γυνὴ

τὸ σχοινίον ἔσυρεν ἐκεῖνος· ἐπάνω καὶ προσέδησεν εἰς τὸν
πόδα τοῦ ἵππου καὶ κρατῶν αὐτὸ κατέβη ὑγιής. Ἐποίησε
δὲ τοῦτο, ἵνα κολλᾶται τὸ σχοινίον ἐκ τοῦ ὑγροπίσσου εἰς
τὰς χεῖρας αὐτοῦ, ὅπως μὴ συρεὶς ἀθρόως πεσὼν συντριβῇ
καὶ ἵνα τὸ σχοινίον καυθήσεται ὑπὸ τοῦ πυρὸς μετὰ τὸ
καταβῆναι αὐτόν. Καὶ οὕτως λαβὼν τήν τε γυναῖκα αὐτοῦ
καὶ τοὺς παῖδας νυκτὸς κατέλαβε τὴν Ἀδριανούπολιν, μετα-
σχηματισθεὶς μοναχὸς ἕως τρεῖς χρόνους λεγόντων πάντων
ὅτι ἀπέθανεν ἐπάνω τοῦ κίονος. Μετὰ δὲ ταῦτα ἐλθὼν
ἐν Κωνσταντινουπόλει ἔστη εἰς τὰ Λαύσου. Διερχομένου δὲ
τότε τοῦ βασιλέως εἰς προέλευσιν τῶν ἁγίων Ἀποστόλων
ὑπήντησεν αὐτῷ ἐκεῖσε αἰτῶν λόγον συμπαθείας τοῦ μὴ
φονευθῆναι. Καὶ γνωρίσας τοῦτον ὁ βασιλεὺς ἐθαύμασε
καὶ πᾶσα ἡ σύγκλητος αὐτοῦ. Προεβάλλετο δὲ ὁ βασιλεὺς
ἄγνοιαν τοῦ γενομένου ἐπὶ τὸν Ἰγνάτιον καὶ πολλὰ δῶρα
δοὺς αὐτῷ ἀπέλυσεν ἐν εἰρήνῃ εἰπών· ‘Ἰδέ, ὃν θέλει ὁ
θεὸς ζῆν, χίλιοι οὐκ ἀποκτείνουσιν.’
Ιωάννης 6ος Καντακουζηνός. , Ιστορία. Vol. 1, p.119, line 9
τημα ᾖ. Ἀπόκαυχος δὲ οὐχ ὡς πρέσβις, οὐδὲ τῆς εἰρήνης

βεβαιωτὴς, (ταῦτα γὰρ τῇ ἐμῇ θείᾳ προσῆκεν,) ἀλλ' ὡς γραμ-
ματοκομιστὴς ἀπεστάλη μόνον. ἴσμεν δ', ὅτι καὶ μεγάλων ἕνε-
κα καὶ ἀναγκαιοτάτων πέμποντές τινι γράμματα, καὶ τοῖς
φαυλοτάτοις τῶν οἰκετῶν χρώμεθα πρὸς μετακομιδήν. ὅμως εἰ
καί τινα ἔχει μέμψιν, παρὰ τοῦ μεγάλου δομεστίκου τὰς
εὐθύνας ἀπαιτεῖν, οὐ παρ' ἐμοῦ, προσήκει τὸν βασιλέα· παρ'
αὐτοῦ γὰρ ἀπέσταλτο.” τοὺς ὅρκους δὲ βεβαιώσας καὶ τοῖς
πρέσβεσιν ἐγχειρίσας, χαίροντας ἐξαπέστειλεν.
κδʹ. Αὐτὸς δὲ μετὰ τὴν πεντηκοστὴν, Ἰουνίου μηνὸς ἱστα-
μένου, ἀνέζευξεν εἰς Ἀδριανούπολιν· πέμψας δὲ εἰς τὴν Κων-
σταντίνου, καὶ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ Εἰρήνην ἤγαγε πρὸς ἑαυ-
τόν· ἧς καὶ μετὰ τὴν πρὸς βασιλέα ἄφιξιν παιδίον ἄῤῥεν
τεκούσης, μετὰ μῆνας ὀκτὼ τὸ παιδίον ἐτεθνήκει. ὁ βασιλεὺς
δὲ τὰς ὑπ' αὐτὸν πόλεις περιϊὼν, καὶ τῶν αὐτῷ συνόντων
τοὺς ἐπιφανεστέρους τιμαῖς τε καὶ δωρεαῖς καὶ ἐπαρχιῶν καὶ
πόλεων ἐπιτροπαῖς, τοὺς δ' ἄλλους χρήμασι καὶ ἐτησίοις θε-
ραπεύσας προσόδοις, διέτριψε τὸ θέρος. ἤδη δὲ τοῦ θέρους
τελευτῶντος, κατὰ τὰς ἀρχὰς μάλιστα τοῦ Αὐγούστου μηνὸς,
οἱ πρὸς τῇ Κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως φίλοι δηλοῦσι διὰ
γραμμάτων αὐτῷ, ὡς “ὁ Συργιάννης συμβάσεις πρὸς τὸν σὸν
205
καὶ τὰς ὑπογραφὰς ἰδὼν, “ἐκεῖνοι μὲν” εἶπεν “ἀπειλοῦσιν ἐμοὶ

ὅσα δὴ βούλονται, ἐγὼ δ' ἀνθ' ὧν τολμῶσι δίκας τίσουσί
φημι τὰς ἐσχάτας.” “οὐκ ἀπειλοῦσιν,” εἶπεν “ὦ βασιλεῦ,”
ὁ Καλοχαιρέτης “ἀλλὰ δέονται πρῶτον· ἂν δ' ἐφ' οἷς ἱκετεύ-
ουσι μὴ εἰσακούωνται, τὰ μέλλοντα συμβήσεσθαι ἀπαγγέλλου-
σι. καὶ ἐγὼ δὲ αὐτὸς καὶ δέομαί σου καὶ συμβουλεύω, κράτι-
στε βασιλεῦ, μὴ περιϊδεῖν αὐτῶν τὴν ἱκετείαν· ἀλλ' ἀσπάσα-
σθαι τὴν εἰρήνην, οὐ μόνον τῷ ὑπηκόῳ λυσιτελοῦσαν, ἀλλὰ
καὶ σοὶ, καὶ μὴ παρὰ πάντων κακῶς ἀκούειν τὰ μέγιστα συν-
αιρομένην. ὅτε γὰρ ὁ σὸς ἔγγονος βασιλεὺς ὁ νέος σου τὸ πρῶ-
τον ἀποστὰς εἰς Ἀδριανούπολιν ἀφῖκτο, οἱ μὲν αὐτῷ τὰς
αἰτίας ἀνετίθεσαν τῆς ἀποστασίας, ἕτεροι δὲ σοί· καὶ ἦν τοῖς
ἀνθρώποις ἀμφίβολος ἡ περὶ τούτων γνῶσις. ὡς δ' ἐπιστρα-
τεύσαντος ἐκείνου, σύ τε ἐμνήσθης εἰρήνης, ἐκεῖνός τε ἄσμε-
νος προσεδέχετο μηδὲν μελλήσας, καὶ ἐγεγέννηντο αἱ σπονδαὶ,
πάντες μὲν ἐπῄνεσαν ὑμᾶς τῆς τε εὐβουλίας καὶ τῆς πρὸς
τὰ βελτίω μεταβολῆς· ἑορτῆς δὲ ἡμέραν ἦγον τὴν ἡμέραν ἐκεί-
νην, τῶν ἐκ τοῦ ἐμφυλίου κακῶν πολέμου νομίσαντες ἀπηλλά-
χθαι. νῦν δ' ὅτε βασιλεὺς ὁ σὸς ἔγγονος τὴν ἀποτεταγμένην
αὐτῷ τῆς ἀρχῆς μοῖραν περιϊὼν, τήν τε στρατιὰν ἠξίωσε προ-
νοίας οὐ τῆς τυχούσης, καὶ τὰ πεπονηκότα τῷ χρόνῳ τείχη
αν· “ἀλλ' ἔγωγε” ὁ μέγας δομέστικος εἶπε” τὴν τοιαύτην ἀπο-

ρίαν τῶν χρημάτων σαφῶς εἰδὼς, ἅμα τῷ σὲ τὰ γράμματα ἐκ-
πεπομφέναι ἀθροίζεσθαι κελεύοντα τὴν στρατιὰν, καὶ χρήμα-
τα ἐκ τῶν ἰδίων συνεπορισάμην ἀρκέσοντα πρὸς τὴν χρείαν.
καὶ οὐδέν ἐστιν ἐνδέον ἔτι, ἢ τῶν στρατιωτῶν ἕκαστον τὸν
ἀποτεταγμένον ἀριθμὸν τῆς μισθοφορᾶς ἐρχόμενον λαμβάνειν.
ὃ δὴ καὶ γενήσεται εἰς δευτέραν ἢ καὶ τρίτην ἡμέραν, καὶ
τούτου γε ἕνεκα φρόντιζε μηδέν.” ὁ βασιλεὺς δὲ “τῆς μὲν εἰς
ἐμέ σου” εἴρηκεν “ἀγάπης ἕνεκα οὐδὲν χρὴ λέγειν, ὅσα τις ἂν
εἴποι πάντων ἐλαττόνων ἐσομένων. δυσχεραίνω δ' οὐ μετρίως
καὶ πρὸς τοῦτο, ὅσα τε τῶν ἰδίων ἐξ ὅτου πρὸς Ἀδριανούπολιν
ἤλθομεν, εἰς τὰς κοινὰς χρείας ἐξαναλώσας σκοπῶν, καὶ ἃ νῦν
ἐξαναλώσεις οὐκ ὀλίγας ἐσόμενα χρυσίου μυριάδας, ὡς καὶ
206
αὐτὸς οἶδα σαφῶς. διὸ καὶ τῆς ἀπορίας οὐχ ἧσσον τῶν χρη-
μάτων τὸ ἐν τοσούτοις σε χρήμασι ζημιοῦσθαι καθικνεῖταί
μου τῆς ψυχῆς.” παροῦσα δὲ αὐτοῖς διαλεγομένοις καὶ ἡ
τοῦ μεγάλου δομεστίκου μήτηρ ἡ Παλαιολογίνα Θεοδώρα·
“ἀλλ' ἔγωγε” εἶπεν “οὐ ζημίαν ἥγημαι τὸ ἀναλίσκειν ἐν τοῖς
τοιούτοις, ἀλλὰ πάντων κερδῶν λυσιτελέστατόν τε ἅμα καὶ σω-
φρονέστατον. εἰ γὰρ λύτρον ψυχῆς ἀνδρὸς ὁ ἴδιος πλοῦτος, ἄν
θ' ὑπὲρ τῶν ἰδίων τις ἁμαρτημάτων, ἄν θ' ὑπὲρ τοῦ ζῇν
ρῳ μάλιστα χωρίου κειμένην, ὡς αὐτάρκη εἶναι καὶ πρὸς πό-

λεμον καὶ εἰρήνην τῶν ἄλλων μάλιστα ἠπειρωτίδων. εἷλε δὲ
τρόπῳ τοιῷδε. παρὰ τῶν ἐν Βυζαντίῳ τινὸς αὐτῷ τῶν ἐπιτη-
δείων ἔχθει τῷ πρὸς βασιλέα τὸν νέον κρύφα ἐμηνύθη, ὡς τῶν
Φιλιππουπολιτῶν τῷ νέῳ βασιλεῖ συστρατευομένων, τῶν τε
ἄλλων ἐγχωρίων περὶ τὴν τοῦ σίτου συγκομιδὴν ἀσχολουμένων,
ἐπελθὼν ἐκ τοῦ αἰφνιδίου ῥᾷον ἂν κρατήσειεν ὀλιγανδρούσης.
κατὰ δὴ τὴν τοιαύτην ὑφήγησιν ἐπελθὼν, ἀπορίᾳ τῶν ἀμυνο-
μένων παρεστήσατο ῥᾳδίως. ἀφικομένου δὲ μετὰ τὴν εἰρήνην
εἰς Διδυμότειχον τοῦ νέου βασιλέως, ὁ Τερτερὴς ἀποστείλας
στρατιὰν, τὰ περὶ τὴν Ἀδριανούπολιν κατέδραμε πολίχνια καὶ
ἐληΐσατο· ἐπιδιώξας δὲ ὁ βασιλεὺς κατέλαβεν ἐν τοῖς ὁρίοις
τῆς Μυσίας, καὶ ἀπροσδοκήτως ἐμπεσὼν, τοὺς μὲν διέφθειρεν
αὐτῶν, τοὺς δὲ εἷλε ζῶντας, πλὴν ὀλίγων, ὅσοι διεσώθησαν
ἐπιγενομένης νυκτός· καὶ τὸ στρατόπεδον αὐτῶν διήρπασαν
οἱ στρατιῶται, καὶ τὴν λείαν ἐπανήγαγον. μετὰ δὲ ταύτην τὴν
μάχην ἔγνω δεῖν ὁ βασιλεὺς μὴ ἀμύνεσθαι μόνον ἐπερχομέ-
νους τοὺς Μυσοὺς, ἀλλὰ καὶ αὐτὸν αὐτοῖς ἐπιστρατεύειν. καὶ
συναγαγὼν ἀξιόμαχον στρατιὰν, μετὰ τριακοστὴν ἡμέραν ἐπέ-
βαλεν εἰς τὴν Μυσίαν καὶ ἐδῄωσε τὰ πολλὰ αὐτῆς, ἠνδραπο-
δίσατο δὲ οὐδένα· οὐδὲ γὰρ ἔθος οὔτε Μυσοῖς οὔτε Ῥωμαίοις
ἔχοντας πολλὴν μέγιστα βλάπτειν ἐν ταῖς δυσχωρίαις δυνα-

μένην· ἅμα δ' ὅτι καὶ τῆς παρεῖναι πρὸς τὴν μάχην στρατιᾶς
Ῥωμαίων ὀφειλούσης ἀπελείπετο οὐκ ὀλίγη. οἵ τε γὰρ ὑπὸ
Βοησίλαν τεταγμένοι περὶ τρισχιλίους ὄντες, διὰ τὴν Βοησίλα
τελευτὴν οὐκ ἦσαν προσδόκιμοι παραγενήσεσθαι, καὶ ἐν ταῖς
κατὰ τὴν Φιλιππούπολιν τειχομαχίαις πολλοὶ γενόμενοι τραυ-
207
ματίαι, (ἀπέθανον γὰρ οὐ πλείους τῶν τριῶν,) οἴκαδε ἕκα-

στος ἀπῆλθον θεραπευθησόμενοι· καὶ παρὰ Βρυεννίῳ διὰ τὴν
Στενιμάχου καὶ τῶν ἄλλων πόλεων φυλακὴν κατελείποντο ἱκα-
νοί. δι' ἃ δὴ πάντα λυσιτελεῖν μᾶλλον ἐδόκει τῷ βασιλεῖ μὴ
μαχεσάμενον ἀναστρέφειν· ἐπανῆκεν οὖν εἰς Ἀδριανούπολιν
βαρέως ἐνεγκὼν, ὅτι οὐκ ἐξεγένετο αὐτῷ τιμωρήσασθαι τοὺς
πολεμίους. μετὰ δὲ ὀγδόην ἡμέραν ἀφίκετο πρὸς βασιλέα
γράμματα Βοησίλα λέγοντα ὅτι ζῇ· μύκητας δὲ φαγὼν, τῶν
περὶ τὴν καρδίαν μορίων νεκρωθέντων, κάρῳ κατασχεθῆναι
καὶ ἀναισθησίᾳ βαθείᾳ ἐφ' ἡμέραις τρισὶν, ὡς δοκεῖν ἤδη
ἀπηλλάχθαι τοῦ ζῇν, μετὰ δὲ ταύτας τῶν περὶ αὐτὸν θη-
ριακῇ καὶ τοῖς παρὰ τῶν ἰατρῶν λεγομένοις ἀντιδότοις χρη-
σαμένων, μόλις εἰς αἴσθησιν ἐπαναγαγεῖν.
λζʹ. Τοιαῦτα μὲν ἐγένετο κωλύματα τῷ νέῳ βασιλεῖ τοῦ
μὴ πρὸς Μιχαὴλ τὸν Μυσῶν βασιλέα διαγωνίσασθαι καὶ τοὺς
μαίων Ἀλεξάνδρου τοῦ Μακεδόνων καὶ Περσῶν βασιλέως οἴε-

σθαι διάδοχον εἶναι. ὃ δὴ καὶ οἱ Ῥωμαίων βασιλεῖς εἰδότες,
παρθένους τὴν ὄψιν διαπρεπεῖς, οὐκ εὖ γεγονυίας μόνον, ἀλλὰ
καὶ ἐξ ἀσήμων γενῶν ἐν τοῖς βασιλείοις ἐκτρέφοντες, ὡς θυ-
γατέρας ἑαυτῶν, ὁπότε δέοι, τοῖς Σκυθῶν σατράπαις κατηγ-
γύων. καὶ διὰ τοιούτων ἐπινοιῶν καὶ τρόπων θεραπευόμενοι
ἐπὶ πολλοῖς ἔτεσιν οὐκ ἐσέβαλον εἰς τὴν Ῥωμαίων. τοῦ δὲ
ἔτους, οὗ Μιχαὴλ ὁ Ῥωμαίων βασιλεὺς τῶν Παλαιολόγων ὁ
δεύτερος ἐτεθνήκει, τὴν Μυσίαν Σκυθικὴ καταδραμόντες στρα-
τιὰ, μέρος τι αὐτῆς καὶ τὴν Ὀδρυσῶν ἄχρι Ἀδριανουπό-
λεως ἐπῆλθε καὶ ἐζημίωσεν οὐ πολὺ, ἅτε καὶ τῆς στρατιᾶς
εὐαριθμήτου οὔσης. τοῦ δὲ ἐπιόντος ἔτους, τοῦ νέου βασι-
λέως διὰ τὸν πρὸς τὸν πάππον πόλεμον περὶ Βυζάντιον ἐστρα-
τοπεδευμένου, Σκυθικὴ στρατιὰ οὐκ ὀλίγη ἐς τὴν Ῥωμαίων
ἐσβαλοῦσα, πᾶσαν μὲν ἐπέδραμε τὴν Θρᾴκην, ἐζημίωσε δὲ
οὐ πολλὰ διὰ τὸ τοὺς ἄρχοντας τῶν κατὰ Θρᾴκην πόλεων
τὴν ἔφοδον προγνόντας, τοὺς κατὰ τὴν χώραν ἐσκεδασμένους
ἀνθρώπους συστεῖλαι εἰς τὰς πόλεις. ἑβδόμης δὲ ἰνδικτιῶνος
ἱσταμένης, ἐκ τῶν Σκυθῶν δυοκαίδεκα μυριάδες ἐσέβαλλον εἰς
τὴν Ῥωμαίων. ἐστρατήγουν δὲ αὐτῶν μυρίαρχοί τε καὶ χι-
λίαρχοι κατὰ τὸν ἀριθμὸν, καὶ αὐτοκράτορες στρατηγοὶ δύο,

208
μάλιστα ἐν τῇ ἐσβολῇ ταύτῃ· τεσσαρακοστῇ γὰρ ἡμέρᾳ μετ'

αὐτὴν ἐν μέσῃ καθήμενοι τῇ Θρᾴκῃ, αὐτὴν ἐδῄουν· καὶ πλῆ-
θός τε ἀνδραπόδων εἷλον καὶ λείαν ἑτέραν οὐκ ἀριθμητὴν,
καὶ τὰ μέγιστα ἐκάκωσαν τὴν βασιλέως γῆν. βασιλεὺς δὲ ὁ
νέος τὴν μὲν ὑπὸ Ῥωμαίους ἅπασαν οὐκ ἠδυνήθη συναθροῖ-
σαι στρατιὰν, (διεσκεδασμένοι γὰρ κατὰ πόλεις ἐφύλαττον
ἕκαστος τὴν αὐτῶν,) ὅσους δὲ ἐνῆν μάλιστα συναθροίσας, ἀνι-
χνεύων περιῄει, εἴπου μέρει τινὶ τῆς Σκυθικῆς στρατιᾶς ἐν-
τυχὼν, ὅσον ἂν ἐξῇ ἀμύναιτο αὐτούς. ἐπὶ πεντεκαίδεκα μὲν
οὖν ἡμέραις τὸ αὐτὸ ἐποίει συνεχῶς· μηδὲν δὲ ὧν ἠβούλετο
ἀνύων, εἰς Ἀδριανούπολιν ἐλθὼν, τὸ μὲν πολὺ κατέλιπεν ἐκεῖ
τῆς στρατιᾶς διὰ τὸ τῶν ἐπιτηδείων τὴν πόλιν εὐπορεῖν, αὐτὸς
δὲ τῆς στρατιᾶς ὀλίγους ἅμα τῷ μεγάλῳ δομεστίκῳ παραλα-
βὼν, τὴν ἐς Διδυμότειχον ᾔει. μεταξὺ δὲ τῆς τε Ἀδριανοῦ
καὶ αὐτοῦ, ἐν χωρίῳ τινὶ Προμουσούλου προσαγορευομένῳ,
στρατιᾷ περιέτυχον Σκυθικῇ, ἀνδράποδά τε καὶ λοιπὴν λείαν
ἀγούσῃ πολλήν. οὕτω δὲ τοῦ τόπου παρασχόντος, τοῖς μὲν
Ῥωμαίοις ἡ τῶν Σκυθῶν στρατιὰ ἦν καταφανὴς, οὐκέτι δὲ
καὶ ἡ Ῥωμαίων αὐτοῖς. βουλευσαμένῳ δὴ τῷ βασιλεῖ ἅμα
τῷ μεγάλῳ δομεστίκῳ, ἐδόκει ἐπιχειρεῖν αὐτοῖς, εἰ καὶ τρι-
πλασίους ἢ καὶ πλείους τῶν σφετέρων ἐνομίζοντο στρατιωτῶν·
σωνται τὴν ἧτταν· εἰ δ' οὖν, ἀλλὰ τούς τε σφετέρους θάψωσι

νεκροὺς, καὶ εἴ τινες ἐν αὐτοῖς εὑρεθῶσιν ἐμπνέοντες τραυ-
ματίαι, ἀνελόμενοι ἀξιώσωσιν ἐπιμελείας. ἐλθόντες δὲ καὶ
ταφῆς ἠξιωκότες τοὺς νεκροὺς, (ζῶντα γὰρ οὐδένα εὗρον,)
πρὸς μὲν τὸ στρατόπεδον ὑπέστρεψαν οὐκέτι, τὴν δὲ πρὸς τὰ
οἰκεῖα φέρουσαν ἤνυον ὁδόν. ὡς δὲ ἠγγέλθη βασιλεῖ περὶ Μόῤ-
ῥαν εἶναι Σκυθικὴν στρατιὰν, Διδυμοτείχου ἐξελθὼν, ἤλαυ-
νεν ὡς εἶχε τάχους ἐπ' αὐτούς. διαβάντων δὲ αὐτῶν τὸν
Ἕβρον κατὰ τὴν Τζερνομιάνου λεγομένην πόλιν, ἐπεὶ καὶ ὁ
βασιλεὺς κατὰ τὸν αὐτὸν διεβίβασε πόρον ἣν ἦγε στρατιὰν,
ἡ κατὰ τὴν Ἀδριανούπολιν καταλειφθεῖσα παρὰ βασιλέως
στρατιὰ ἅμα τοῖς σφετέροις ἄρχουσιν ἐνταῦθα προσέμιξαν
τῷ βασιλεῖ, συγχαίροντες μὲν αὐτῷ τῆς κατὰ τῶν βαρβάρων
νίκης, ἀνιώμενοι δ', ὅτι καὶ αὐτοὶ μὴ παρῆσαν, ἀλλ' ὑστέρη-
σαν τῆς μάχης, καὶ ἐπεδίωκον ἑνωθέντες. γενόμενοι δὲ κατὰ
τὸν Τοῦντζαν λεγόμενον ποταμὸν, τὴν μὲν Σκυθικὴν ἄρτι
διαβᾶσαν εὗρον στρατιάν. ὥσπερ δὲ καὶ πρότερον, τοῦ τό-
που παρασχόντος, αὐτοῖς μὲν ἡ τῶν Σκυθῶν ἑωρᾶτο πᾶσα
209
στρατιὰ, αὐτοὶ δὲ ἀθέατοι ἦσαν, πλὴν ὀλίγῳ ἐλασσόνων

τῶν προτάκτων ἑκατὸν, ἐν οἷς καὶ αὐτὸς ἦν βασιλεύς.
οὓς ἰδόντες οἱ Σκύθαι,
λειφθέντας, ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν ἁλῶναι. οὕτω μὲν Μιχαὴλ

κατεστρατήγησε βασιλέα. οὐ πολλαῖς δὲ ὕστερον ἡμέραις καὶ
αὐτὸς εἰσέβαλεν εἰς τὴν Μυσίαν, καὶ τἄλλα τε ἐκάκωσεν αὐ-
τὴν καὶ Διάμπολιν εἷλεν ἐξ ἐφόδου· καὶ πορθήσας αὐτὴν,
ἐπανέζευξεν εἰς τὴν οἰκείαν. ὁ Μιχαὴλ δὲ μετὰ ἑξηκοστὴν
ἡμέραν τῆς βασιλέως εἰσβολῆς πάλιν καὶ αὐτὸς εἰσέβαλεν εἰς
τὴν Ῥωμαίων. καὶ γενόμενος ἐν Ὀδρυσοῖς, τὸ Βουκέλου προς-
αγορευόμενον πόλισμα εἷλε προδοσίᾳ, τῶν φυλάκων νυκτὸς
καταπροδόντων· καὶ ἐστρατοπέδευσεν ἐν αὐτῷ ἀδικήσας μη-
δέν. βασιλεὺς δὲ Διδυμοτείχῳ ἐνδιατρίβων, ἐπεὶ ἐπύθετο
τὴν εἰσβολὴν, εἰς Ἀδριανούπολιν ἦλθε κατὰ τάχος, κἀκεῖ
συνήθροιζε τὴν στρατιὰν ὡς μαχούμενος Μυσοῖς. καὶ ὁ Μι-
χαὴλ ἐν Βουκέλου ἐστρατοπεδευμένος, παρεσκευάζετο καὶ αὐ-
τὸς, ἐκ τῆς οἰκείας στρατιὰν μεταπεμπόμενος. καὶ ὕστερον
ἡμέραις ὀλίγαις τὸ Προβάτου καὶ αὐτὸ πόλισμα ἐγγὺς ὂν
περιστρατοπεδευσάμενος ἐπολιόρκει. οὕτω μὲν οὖν ἀλλήλοις
ἀντεστρατοπεδεύοντο ἐπὶ τριάκοντα ἡμέραις ἐξαρτυόμενοι τὰ
πρὸς τὴν μάχην. ἐπεὶ δὲ ἤδη πάντα ἐπεπόριστο καὶ ἔδει ἐπιέ-
ναι, πρεσβείαν πέμψας ὁ βασιλεὺς πρὸς Μιχαὴλ, οἴεσθαι
ἔλεγεν ἐπιλελῆσθαι αὐτὸν τῶν τε ὅρκων καὶ τῶν συνθηκῶν,
οἳ ἐγένοντο αὐτοῖς συγγενομένοις ἐν Τζερνομιάνου, καὶ διὰ
τῶν. στρατιὰν δὲ παρέχεσθαι ἐπηγγέλθαι, μάλιστα μὲν ὅπερ

ἦν καὶ αὐτὸν οἰόμενον, οὐ στρατιᾶς ἐρεῖν, ἀλλὰ χρημάτων δεῖ-
σθαι. εἰ δ' ἄρα καὶ πρὸς τὰ δεύτερα χωροῖεν, νῦν μὲν εἰπεῖν
οὐ ῥᾴδιον παρασχεῖν, καιροῦ δεομένην πρὸς παρασκευὴν, ἄλ-
λως τε οὐδ' ἀκριβῶς εἰδότας, εἰ κατὰ γνώμην εἴη τῷ σφετέρῳ
βασιλεῖ· εἰ δ' ἀπελθόντες πρὸς τὴν οἰκείαν ἀπαγγείλωσι περὶ
τῆς στρατιᾶς καὶ δέοιτο αὐτῆς, τότ' ἤδη τοὺς παραληψομένους
ἥκειν. χρονίου γὰρ οὔσης καὶ ὑπερορίου τῆς στρατείας, καὶ
χρόνου δεῖσθαι συχνοῦ πρὸς τὴν παρασκευήν. Ἀλλὰ ταῦτα
μὲν τοιαῦτα. ἐξ ἐκείνου δὲ τοῦ χρόνου, ἐξ ὅτου βασιλεὺς ὁ νέος
τοῦ πάππου καὶ βασιλέως διαστὰς, εἰς Ἀδριανούπολιν ἧκεν
ἄχρι καὶ τότε, τοῖς τε ἄλλοις ἅπασι τοῖς πραττομένοις καὶ
210
δὴ καὶ τοῖς βασιλικοῖς γράμμασιν, ἃ ἐπὶ βεβαιώσει ἐγίνετό

τινος, δι' ἑαυτοῦ τοῦ μεγάλου δομεστίκου ἐπιστατοῦντος δέει
τοῦ μή τι τῶν μὴ προσηκόντων γενέσθαι ἢ διὰ ῥᾳθυμίαν ἢ
διὰ κακόνοιαν τῶν ἐπιτετραμμένων, καὶ οὐ μικρόν τινα διὰ
ταῦτα τὸν πόνον ὑφισταμένου, ὅμως ἀναγκαίαν τὴν πρόνοιαν
καὶ τὴν ἐπὶ πᾶσι φροντίδα λογιζομένου καὶ φέροντος τὸν κά-
ματον σιγῇ, τότε δὲ τῶν ἐμφυλίων πολέμων λυθέντων καὶ
πεπαυμένων τῶν ἐπιβουλῶν καὶ ὑπονοιῶν, ἔγνω δεῖν καὶ αὐ
Πηγὰς τὴν πόλιν ἐπανῆλθε. καὶ ἐς τὴν ὑστεραίαν πάλιν ἐλ-

θὼν ὁ Ταμηρχάνης καὶ προσκυνήσας βασιλέα καὶ ἐπαγγειλά-
μενος εἰρήνην ἄξειν τοῦ λοιποῦ καὶ τοῖς κατὰ τὴν ἕω Ῥω-
μαίοις μηδέποτε ἐπιστρατεύσειν, δώροις τε ἀμειψαμένου βα-
σιλέως ἀξίως ἑαυτοῦ, ὁ μὲν ἐπανέζευξεν εἰς τὴν οἰκείαν,
ἅπερ ἐπηγγείλατο ἀληθῆ ἐπὶ τῶν ἔργων ἀποδεικνύς· οὐκέτι
γὰρ οὐδὲν ἠδίκησε Ῥωμαίους· βασιλεὺς δὲ εἰς Βυζάντιον
ἐπανῆκεν. ἔνθα διατρίβοντι ὁ τῶν Μυσῶν βασιλεὺς Μιχαὴλ
μεμήνυκεν, εἰ ἀρεστὸν αὐτῷ εἴη, συνελθεῖν τε αὐτῷ καὶ τὰς
σπονδὰς ἀνανεώσασθαι καὶ τὴν εἰρήνην. τὴν γὰρ πρότερον ἐν
Ἀδριανουπόλει γενομένην συντυχίαν, τοῦ καιροῦ καὶ τῶν
πραγμάτων οὐκ ἐώντων διὰ τὸν συμβεβηκότα τότε πόλεμον,
ἐπ' ὀλίγον τε γεγενῆσθαι καὶ τεταραγμένως. καὶ ἐπεὶ κατὰ
γνώμην ἦν καὶ βασιλεῖ, μεταξὺ Σωζοπόλεως καὶ Ἀγχιάλου ἐν
τοῖς λεγομένοις Κρημνοῖς ἐποιήσαντο τὴν συντυχίαν καὶ σπον-
δὰς ἔθεντο βεβαίας διὰ βίου καὶ συμμαχίαν, καὶ διαλυθέν-
τες ἀνεχώρησαν ἐπ' οἴκου.
ϛʹ. Βασιλεὺς δὲ ἐν δεινῷ τιθέμενος τὸ Πέρσας μὲν
ἀεὶ Ῥωμαίοις ἐπιστρατεύειν, αὐτοὺς δὲ ἐκείνοις μηδαμῶς,
ἔγνω δεῖν πρὸς τὴν ἕω περαιωθεὶς, τοῖς κατὰ Βιθυνίαν
βαρβάροις ἐπιθέσθαι· ἔτι γὰρ ἐσκήνουν ἐν τοῖς πεδίοις,
μάλιστα τῶν Περσικῶν, οἷα δὴ ἐκ πρώτης ἡλικίας τοῖς ἤθεσί

τε καὶ ταῖς διατριβαῖς αὐτῶν ἐντραφείς. Κοντοφρὲ δὲ ἐπέῤ-
ῥωσέ τε τὸν βασιλέα πρὸς τὸν κατὰ τῶν βαρβάρων πόλεμον,
καὶ ἡδέως ἔλεγεν ἐκείνην τὴν ἡμέραν ἂν ἰδεῖν, ἐν ᾗ ἀπὸ τῶν
βαρβάρων ἐξέσται Ῥωμαίοις, ὧν εἰς αὐτοὺς ὑπῆρξαν, πολ-
λῶν ἀδικιῶν δίκας λαβεῖν. ὑπετίθει τε μὴ μέλλειν, ὡς ὅσον
οὔπω τῶν βαρβάρων ἀπὸ τῶν πεδινῶν ἐπὶ τὰ ὀρεινότερα
ἀναχωρησόντων, τὴν ἀλέαν ἐκκλινόντων τὴν ἀπὸ τοῦ θέρους·
211
οὕτω γὰρ εἶναι αὐτοῖς ἔθος οὖσι νομάσιν. ἐπεὶ δὲ ἐδέδοκτο

ἐπιστρατεύειν τοῖς βαρβάροις καὶ μὴ μέλλειν, τὴν ἐκ Βυζαν-
τίου καὶ Διδυμοτείχου καὶ Ἀδριανουπόλεως καὶ Θρᾴκης συν-
αθροίσας στρατιὰν, (οὐ γὰρ ἐξῆν τήν τε ἐκ Μακεδονίας καὶ
τῆς ἄλλης ἑσπέρας μετακαλεῖσθαι· κατήπειγε γὰρ ὁ καιρὸς
καὶ ὁ Κοντοφρὲ πάλιν ἐκ Μεσοθηνίας ἐλθὼν καὶ φάσκων
νῦν εἶναι καιρὸν ἐπιθέσθαι τοῖς βαρβάροις, ὡς ὅσον οὔπω
πρὸς τὰς δυσχωρίας ἀποχωρήσουσι τῆς ὀρεινῆς,) τὴν ἠθροι-
σμένην στρατιὰν λαβὼν ὁ βασιλεὺς, ἐπεραιώθη πρὸς τὴν ἕω,
λήγοντος ἤδη ἔαρος, κατὰ τὸ Σκουτάριον προσαγορευόμενον.
ἐπεὶ δὲ ἠγγέλθη τοῖς βαρβάροις ἡ τοῦ βασιλέως ἔφοδος, ὅσοι
μὲν ἦσαν νομάδες κατὰ τὴν Βιθυνίαν διεσκεδασμένοι σκη-
νάς τε ἀναλαβόντες καὶ βοσκήματα καὶ τὴν ἄλλην ἀποσκευὴν,
πεζὴ περαιωθεῖσα ἑβδομήκοντα ναυσὶ, τὰ περὶ Τραϊανούπολιν

ληΐζεται καὶ Βήραν. συμβέβηκε δὲ διὰ τὸν εἰς Χίον ἀπόπλουν
πάντων οἴκαδε διαλυθέντων ἀναπαύλης χάριν, βασιλέα ἅμα
δομεστίκῳ τῷ μεγάλῳ σὺν ὀλίγοις τισὶν εἶναι στρατιώταις·
ὅσους δὲ ἐνῆν ὡς τάχιστα συναγαγόντες ἐκ τῶν πέριξ πό-
λεων, ἀπροσδοκήτως ἐπέθεντο τοῖς Πέρσαις, καὶ μάχῃ κρα-
τήσαντες παρὰ πολὺ, τοὺς μὲν ἀπέκτειναν αὐτῶν, τοὺς δὲ
καὶ εἷλον ζῶντας. ὅσοι δὲ ἠδυνήθησαν διαφυγεῖν, ἐμβάντες
εἰς τὰς ναῦς, (ἐπεὶ τοτηνικάδε ναυτικὴ δύναμις οὐκ ἦν Ῥω-
μαίοις παρεσκευασμένη) ἐπεραιώθησαν πρὸς ἕω· καὶ ὁ βα-
σιλεὺς μετὰ τὴν νίκην εἰς Ἀδριανούπολιν ἐπανῆλθεν. Μπε-
νέτος δὲ ὁ Μαρτίνου ἀδελφὸς ἐκ Χίου κατασχὼν εἰς Γαλα-
τᾶν, γνώμην ἔχων ὡς ἢν δύνηται ἀμυνούμενος βασιλέα, τριή-
ρεις ἐκ Γεννούας εὑρὼν ἐφορμούσας ὀκτὼ, τὰ ὄντα πάντα
διαθέμενος, πείθει μισθῷ τοὺς τριηράρχας, αὐτῷ κατὰ Χίου
συνεκπλεῦσαι, ἐλπίσας αἱρήσειν ῥᾳδίως, ὡς βασιλέως οὐ τα-
χέως βοηθήσοντος, τῆς ναυτικῆς αὐτῷ δυνάμεως διεσκεδα-
σμένης. ἐπεὶ δὲ προσέσχον τῇ Χίῳ, ἀπέβαινόν τε τῶν νεῶν
καὶ ὁπλισάμενοι ἐχώρουν πρὸς τὴν πόλιν ὡς τῶν τειχῶν
ἀποπειράσοντες. Χῖοι δὲ ἐξελθόντες πανδημεὶ ἐκράτησάν τε
μάχῃ τῶν Λατίνων, καὶ φεύγοντας αἰσχρῶς ἐνέβαλον εἰς τὰς
φαινομένων. πρόφασιν δὲ πολέμου εἶναι οὐ μικρὰν, τὸ τὴν

212
βασιλέως ἀδελφὴν ἀπελαθῆναι τῆς ἀρχῆς, δικαιοτέραν οὖσαν

ἄρχειν, ἅτε τῆς Κράλη ἀδελφῆς ὑπὸ περιόντος ἔτι ἐκβληθεί-
σης Μιχαήλ. ἐπεὶ δὲ ἐδέδοκτο ἀναχωρεῖν τοῖς τε προσχω-
ρήσασιν ἀρτίως πολιχνίοις φρουρὰς ἐγκαταστησάμενος ὁ βα-
σιλεὺς, τῶν τε λοιπῶν πέρι τὴν ἄκραν πόλεων ὅσης ἐδέοντο
πρόνοιαν ποιησάμενος, καὶ στρατιὰν ἅμα στρατηγῷ Συργιάν-
νῃ καὶ τῆς ἄλλης ἑσπέρας ὄντι καταλιπὼν, ὥστε ἀμύνε-
σθαι ὑπὲρ αὐτῶν ἂν ἐπίωσιν οἱ Τριβαλοὶ, τὴν ἄλλην στρα-
τιὰν ἀναλαβὼν, εἰς Ἀδριανούπολιν ἐπανῆλθεν· οὐ πολλαῖς
δὲ ὕστερον ἡμέραις καὶ τὴν ἐπίλοιπον Ῥωμαίων στρατιὰν
ὅση ἦν συναγαγὼν, ἐσέβαλεν εἰς τὴν Μυσίαν, καὶ τά τε ἄλλα
μάλιστα τὴν χώραν δῃώσας καὶ ἐκ τῶν ὑπηκόων πόλεων Μυ-
σοῖς τὴν Ἀγχίαλον καὶ Μεσημβρίαν καὶ Ἀετὸν Κτένιά τε
καὶ Ῥωσόκαστρον καὶ Διάμπολιν παραστησάμενος ὁμολογίᾳ,
εἰς Βυζάντιον ἐπανῆκε. διατρίβοντι δὲ ἐκεῖ, ἐπεὶ καὶ ἡ Βυ-
ζαντίων ἐκκλησία χηρεύουσα ἦν ἀρχιερέως, τοῦ πατριάρχου
Ἠσαΐου οὐ πολλῷ πρότερον χρόνῳ τετελευτηκότος, ἐδόκει τῶν
ἀναγκαίων τοῖς πατριαρχικοῖς θρόνοις τινὰ ἐγκαθιδρύσαι. πολ-
λῆς δὲ ζητήσεως περὶ τούτου γινομένης καὶ ἄλλων ἄλλους
ἀνασώσασθαι οὐκ ἴσχυσαν, τούτῳ νῦν ἄνευ πολέμων καὶ

κινδύνων παρέσχε κατορθῶσαι. Μιχαήλ τε γὰρ ὁ πρῶτος
ἐκ Παλαιολόγων ἄρξας πολλὴν ἐνεδείξατο σπουδὴν Ἀκαρνα-
νίας ἕνεκα καὶ Θετταλίας, καὶ στρατιὰν ἀπώλεσε πολλήν τε
καὶ ἀγαθὴν πολλάκις καὶ θαυμασίους στρατηγοὺς Ἀκαρνάσι
καὶ Θετταλοῖς πολεμῶν· καὶ μετ' αὐτὸν Ἀνδρόνικος ὁ υἱός.
τούτῳ δὲ ὀλίγα πραγματευσαμένῳ καὶ οὐδὲν ὑποστάντι διὰ
τὸν πόλεμον δεινὸν, οὐ μόνον Ἀκαρνανίαν, ἀλλὰ καὶ Θεττα-
λίαν ἐξεγένετο παραστήσασθαι καὶ τῇ λοιπῇ συνάψαι ἡγεμονίᾳ
τῇ Ῥωμαίων ἐπ' ἔτεσι πολλοῖς ἀποτμηθέντα. ἐκεῖθεν δὲ οὐ
πολὺ ὕστερον ἧκεν εἰς Ἀδριανούπολιν. διατρίβοντί τε ἐκεῖ
ὁ τῶν Μυσῶν βασιλεὺς Ἀλέξανδρος ἔπεμψε πρεσβείαν ὧν
πρὸς αὐτὸν ἐν Ῥωσοκάστρῳ περὶ τοῦ κήδους διειλέχθη λόγων
ἂν ἀναμιμνήσκων, νυνί τε εἰ κατὰ γνώμην αὐτῷ εἴη τὴν ἐπιγα-
μίαν ποιεῖσθαι εἰδέναι ἀξιῶν. βασιλεῖ δὲ τοῦτο μὲν οὐκ ἦν
καθ' ἡδονήν. μᾶλλον γὰρ ἐβούλετο τὴν θυγατέρα οἴκοι δια-
τρίβειν, ἢ Ἀλεξάνδρου τῷ υἱεῖ εἰς κοινωνίαν ἐκδιδόναι γάμου,
τὴν παρὰ τοῖς βαρβάροις διατριβὴν εἰδὼς οὐκ ἐσομένην πρὸς
ἡδονὴν τοῖς ἤθεσι καὶ νόμοις Ἑλληνικοῖς ἐντεθραμμένῃ καὶ
βασιλικοῖς· τῷ κοινῷ δὲ Ῥωμαίων τὸν γάμον οἰόμενος τῆς
213
γότητα θαῤῥήσαντες αὐτῶν, συνεπλέκοντο πρὸς μάχην. καὶ

παρ' ὀλίγον μὲν ἦλθον τὰς τριήρεις διαφθεῖραι. ἐπέβησαν
γὰρ οἱ βάρβαροι καὶ τῆς μιᾶς. πλὴν πρὸς ἀλκὴν τραπόμε-
νοι οἱ τριηρῖται ἐνίκησάν τε καὶ πασῶν ἐκράτησαν Περσι-
κῶν νεῶν, μιᾶς διαδρᾶναι δυνηθείσης. ἦσαν δὲ καὶ οὗτοι
ὥσπερ καὶ οἱ πρότεροι λογάδες τῶν παρὰ Πέρσαις ὀνομα-
στοτάτων. ὅθεν καὶ οἱ στρατιῶται τοὺς ἁλόντας αὐτῶν πολ-
λῶν ἔλυσαν χρημάτων ἐκ τῶν οἰκείων μεταπεμπομένους. οἱ
μὲν δὴ βάρβαροι οὕτως ἀπώλοντο κακοὶ κακῶς. βασιλεὺς
δὲ ἐπεὶ τὰ πρὸς τοὺς γάμους τῆς θυγατρὸς πάντα παρεσκευ-
ασμένα ἦν, ἄρας ἐκ Βυζαντίου, ἧκεν εἰς Ἀδριανούπολιν,
ἐκεῖ τοὺς γάμους ἐκτελέσων. ἧκε δὲ καὶ ὁ τῶν Μυσῶν βα-
σιλεὺς Ἀλέξανδρος ἄγων καὶ τὸν υἱὸν Ἀσάνην Μιχαὴλ, βα-
σιλέα καὶ αὐτὸν κεχειροτονημένον ὑπ' αὐτοῦ. καὶ εὐλογίαι
μὲν καὶ ὅσα ἱερῶς νενόμισται ἐπὶ τοῖς γάμοις ἔνδον ἐτελοῦν-
το τῆς πόλεως Ἀδριανοῦ· εὐωχίαι δὲ καὶ πότοι καὶ ὅσα πρὸς
τέρψιν ἐξεύρηντο τῆς ἑορτῆς, παρὰ τοὺς τῆς Κομνηνῆς προς-
αγορευομένους λειμῶνας οὐ πολὺ τῆς πόλεως διεστηκότας
παρὰ τὴν Τοῦντζαν ὠνομασμένον ποταμόν. ὀκτὼ δὲ ἡμέραις
Ῥωμαίων τε καὶ Μυσῶν τοὺς τῶν σφετέρων βασιλέων γάμους
συνεορτασάντων, τῇ ἐννάτῃ ἅμα ἕῳ βασιλεὺς Ἀλέξανδρος καὶ
ἐκεῖ, ὡς παραμυθίαν οὐ μικρὰν ἐσομένην βασιλίδι πρὸς τὰς

συμφοράς.
ιʹ. Ἐπεὶ δὲ γένοιτο πρὸς Διδυμοτείχῳ, προὔργου μὲν
ἐποιεῖτο παντὸς, τοὺς κατὰ τὰς τῆς Θρᾴκης πόλεις κατοικοῦν-
τας συγκλητικοὺς καὶ τὴν στρατιὰν ἀπροφασίστους ποιεῖν
περὶ τὰς στρατείας, ὥσπερ δὴ καὶ Βυζαντίους· καὶ ἐποίησεν
ὀλίγων εἴσω ἡμερῶν. ἔπειτα πυθόμενος, ὡς ὁ τῶν Μυσῶν
βασιλεὺς Ἀλέξανδρος στρατιὰν ἔχων, ἐστρατοπέδευσεν ἐν
Στίλβνῳ Μυσοῖς ὑπηκόῳ πόλει ἐν μεθορίοις τῆς αὐτοῦ τε
καὶ Ῥωμαίων ἡγεμονίας ᾠκισμένῃ, ἔγνω δεῖν πρεσβείαν
πέμπειν πρὸς αὐτόν. καὶ πέμψας, ἐν Ἀδριανουπόλει τε ἐδή-
λου διατρίβειν καὶ μαθεῖν ἐθέλειν, εἰ ὁ πόλεμος αὐτῷ μᾶλ-
214
λον αἱρετέος, ἢ εἰρήνη. τὴν γὰρ προθεσμίαν, ἣν τοῖς ἐκείνου

πρέσβεσι παρέσχετο αὐτὸς ἐν Βυζαντίῳ γενομένοις, περὶ
ἔξοδον ἤδη εἶναι. Ἀλέξανδρος δὲ ὁρῶν οὐ κατεπτηχότας, ὥσπερ
ᾤετο, Ῥωμαίους, ἀλλ' ἑτοίμους ὄντας ἀμύνεσθαι τοὺς αἱρου-
μένους ἀδικεῖν, καὶ μήτε ταῖς διὰ τῶν πρέσβεων ἀπειλαῖς,
μήτ' αὐτοῦ τῇ πρὸς τὸν πόλεμον παρασκευῇ δυνάμενος πεί-
θειν, τὰ κατὰ γνώμην αὐτῷ ποιεῖν, πρὸς πόλεμον χωρεῖν
ἀλυσιτελὲς οἰόμενος αὐτῷ, ἐχώρει πρὸς συμβάσεις. καὶ τῶν
προτέρων αὖθις σπονδῶν καὶ ὅρκων ἀνανεωθέντων,
στρατηγοὺς ἐπιστήσας τόν τε πιγκέρνην Ἰωάννην καὶ τὸν γυ-

ναικὸς ἀδελφὸν Ἀσάνην τὸν Μανουὴλ, ἐκέλευεν εἰς Βυζάν-
τιον ἐμβαλόντας καὶ περὶ τὸν Μέλανα ποταμὸν στρατοπεδευ-
σαμένους εἴργειν τὴν ἐκ Βυζαντίου στρατιὰν, ὅπως μὴ ἐξί-
οιεν ἐπὶ τὰς αὐτῷ προσχωρησάσας πόλεις. αὐτὸς δὲ παρε-
σκευάζετο ὡς ἅμα τοῖς ἐπιλοίποις στρατιώταις διὰ Πειρίνθου
καὶ Σηλυβρίας (ἦσαν γὰρ ἐπαμφοτερίζουσαι καὶ μηδετέρῳ
βασιλέων καθαρῶς προσέχουσαι,) διελθὼν καὶ ὑποποιησάμε-
νος, ἅμα πιγκέρνῃ καὶ Ἀσάνῃ τοῖς στρατηγοῖς ἄχρι Βυζαν-
τίου τῶν τειχῶν ἔλθῃ ἀποπειρασόμενος, εἰ προσχωροίη. ἐν
Ἀδριανουπόλει δὲ ἐπεὶ τοῦ Καντακουζηνοῦ βασιλέως ἥκει
γράμματα, ὥσπερ κἀν ταῖς ἄλλαις πόλεσι κελεύοντα αὐτῷ
προσέχειν ἤδη βασιλεῖ γεγενημένῳ, οἱ δυνατοὶ μὲν τῶν πολι-
τῶν ἐδέξαντο προθύμως καὶ ἐκέλευον τὰ γράμματα ἀναγινώ-
σκεσθαι ἐπ' ἐκκλησίας. ὁ δῆμος δὲ οὐχ ἡδέως εἶχε, καὶ δῆλοι
ἦσαν ὡς νεωτερίσοντες· οἱ δέ τινες αὐτῶν καὶ φανερῶς ἀν-
τεῖπον. οὓς ἀπήλαυνον πρὸς ὀργὴν οἱ δυνατοὶ οὐ λοιδορίαις
μόνον, ἀλλὰ καὶ μάστιγι χρησάμενοι. οἱ δὲ τέως μὲν πρὸς
τὴν ὕβριν τῶν δυνατῶν διεκαρτέρουν, δεδιότες τε αὐτοὺς
οὐκ ὀλίγους ὄντας, καὶ δημαγωγῶν οὐκ ὄντων ἔτι, οἳ πρὸς
ὀργὴν διερεθίσουσιν. ἐπεὶ δὲ ἐπεγένετο ἡ νὺξ, Βράνος τις
χθη καὶ οὐδὲν ἦν, ὅ, τι μὴ οἱ ἐπιεικέστεροι ὑπέμενον. οἱ

μὲν γὰρ ἄριστοι αὐτίκα διεφθείροντο, ἢ τὴν προτέραν πρὸς
βασιλέα τὸν Καντακουζηνὸν εὔνοιαν ἐπικαλούμενοι, ἢ τὸ μὴ
ἐν τῷ αὐτίκα ἐκείνῳ πολεμεῖν· οἱ μέσοι δὲ τῶν πολιτῶν, ἢ
ὅτι οὐ συνηγωνίζοντο τοῖς στασιάζουσιν, ἢ φθόνῳ τοῦ περι-
215
εῖναι. καὶ ἡ ἀνθρωπεία φύσις εἰωθυῖα καὶ παρὰ τοὺς νό-

μους ἀδικεῖν ἀεὶ, τότε μᾶλλον ἔδοξεν ἀκρατὴς μὲν οὖσα
πρὸς ὀργὴν, ἢν μὴ ὑπὸ τῶν ἀρχόντων σωφρονίζηται, κρείς-
σων δὲ τοῦ δικαίου, τῶν περὶ τούτου νομίμων ἀνῃρημένων,
πολεμία δὲ τοῦ κρείττονος, ἂν περιγίνεσθαι ἐξῇ.
κθʹ. Ὁ μέντοι ἐν Ἀδριανουπόλει δῆμος ἐπεὶ τοὺς δυνα-
τοὺς αὐτῶν δεσμώτας εἰς Βυζάντιον παρέπεμψαν, δείσαντες,
μὴ ἐγγὺς βασιλεὺς διατρίβων ὁ Καντακουζηνὸς ἀθρόον αὐ-
τοῖς ἐπιστρατεύσῃ καὶ οὐχ οἷοίτε ἀμύνεσθαι ὦσι διὰ τὸ
τοὺς στρατευομένους μικροῦ δεῖν ἅπαντας τοὺς μὲν ἑαλωκέ-
ναι, τοὺς δὲ μηδὲ τῶν οἰκιῶν προκύπτειν, ἐν αἷς κατεκρύ-
πτοντο, τολμᾷν, ἄλλως τε μηδ' ἐκ Βυζαντίου βοήθειάν τινα
σφίσι προσδοκῶντες ἥξειν· (ᾔδεσαν γὰρ ἐκεῖ τὴν Καντακου-
ζηνοῦ τοῦ βασιλέως στρατιὰν ἐστρατοπεδευμένην·) πρὸς βα-
σιλέα τῶν Μυσῶν πέμπουσι πρεσβείαν, δεόμενοι σφίσι κατὰ
τάχος βοηθεῖν. Ἀλέξανδρος δὲ, ὥσπερ ἦν εἰκὸς, οὐ διὰ τὴν
τοῖς ἐπιστρατεύσῃ καὶ οὐχ οἷοίτε ἀμύνεσθαι ὦσι διὰ τὸ

τοὺς στρατευομένους μικροῦ δεῖν ἅπαντας τοὺς μὲν ἑαλωκέ-
ναι, τοὺς δὲ μηδὲ τῶν οἰκιῶν προκύπτειν, ἐν αἷς κατεκρύ-
πτοντο, τολμᾷν, ἄλλως τε μηδ' ἐκ Βυζαντίου βοήθειάν τινα
σφίσι προσδοκῶντες ἥξειν· (ᾔδεσαν γὰρ ἐκεῖ τὴν Καντακου-
ζηνοῦ τοῦ βασιλέως στρατιὰν ἐστρατοπεδευμένην·) πρὸς βα-
σιλέα τῶν Μυσῶν πέμπουσι πρεσβείαν, δεόμενοι σφίσι κατὰ
τάχος βοηθεῖν. Ἀλέξανδρος δὲ, ὥσπερ ἦν εἰκὸς, οὐ διὰ τὴν
στάσιν μόνον, ἀλλὰ καὶ χρήμασι νομίσας, εἰ διαφθείρειε
τοὺς ἄρχοντας τῆς πόλεως, πείσειν αὐτῷ ῥᾳδίως προσχωρή-
σειν, ἧκεν εἰς Ἀδριανούπολιν οὐδὲν μελλήσας. τῶν μὲν οὖν
μελετωμένων ἤνυσεν οὐδέν. οἱ γὰρ τὴν πόλιν ἄγοντες σύμ-
μαχον ἔφασαν, οὐ δεσπότην κεκληκέναι. βασιλέα δὲ τὸν Καν-
τακουζηνὸν οὐ τὰ τυχόντα ἔβλαψεν ἡ ἐκείνου ἄφιξις, νομι-
σθεῖσα παρὰ πᾶσιν ὡς ὑπὲρ βασιλίδος ἐγεγόνει. ἥτε γὰρ
πρὸς τὸν Μέλανα ποταμὸν ἀπεσταλμένη παρ' ἐκείνου στρα-
τιὰ καὶ οἱ στρατηγοὶ, μὴ νομίσαντες λυσιτελεῖν ἐνταῦθα δι-
ακινδυνεύειν, τοῦ βασιλέως σφίσι πολιορκουμένου παρὰ τῶν
Μυσῶν, ἐπανεζεύγνυον. ἐν δὲ τῇ ἀναχωρήσει τῶν τε συγ-
κλητικῶν τινες καὶ οὐκ ὀλίγοι στρατιῶται τοὺς στρατηγοὺς
καταλιπόντες, διεδίδρασκον εἰς Βυζάντιον.
216
κατῳκισμένου, οὐ φαῦλά τινα λῃστεύοντες ἐκάκουν. σχεδὸν

γὰρ οὐ διέλιπον ἀεὶ νυκτὸς τὰ τείχη περιιόντες καὶ λῃστεύον-
τες, οἷς ἂν ἐντύχοιεν. ἐλάνθανον δὲ οὐ δι' ὀλιγότητα μόνον,
ἀλλὰ καὶ δι' ἐμπειρίαν. ἦσαν γὰρ περὶ λῃστείας κάλλιστα
ἐξησκημένοι. προλοχήσαντες δὲ οἱ ἐν Διδυμοτείχῳ στρατιῶται,
ἐπεὶ κατὰ τὸ εἰωθὸς εἰς λῃστείαν αὖθις ἧκον πλείονες ὄντες
τῶν ἐπιέναι εἰωθότων, οὐκ ὀλίγους ἀπέκτειναν αὐτῶν τοῦ
λόχου ἀναστάντες. βασιλεὺς δὲ ὁ Καντακουζηνὸς διενοεῖτο
μὲν ὡς ἅμα ἦρι Βυζαντίῳ ἐπιστρατεύσων καὶ πειρασόμενος,
εἰ δύναιτο ἑαυτῷ ὑποποιεῖν· ὅμως τοῦ χειμῶνος τοῖς ἐν Ἀ-
δριανουπόλει ἄρχουσι προσπέμπων κρύφα καὶ διαλεγόμενος,
ἔπεισε τὴν πόλιν ἐγχειρίζειν. καὶ ἐπεὶ συντέθειτο ἡμέρα, καθ'
ἣν ἔδει ἐπελθεῖν, τὴν οὖσαν στρατιὰν παραλαβὼν καὶ προς-
ποιησάμενος ἐφ' ἑτέρας τῆς Θρᾴκης βαδιεῖσθαι πόλεις, ὡς
πολιορκήσων, ἵνα μὴ ὑπό του τῶν τὰ βασιλίδος ᾑρημένων
πρὸς τὴν Ἀδριανοῦ ἡ ἔφοδος μηνυθῇ, παρὰ τὸν Ἕβρον
ἐστρατοπέδευσεν, ὡς περαιωσόμενος εἰς τὴν ὑστεραίαν. πέμ-
ψας δὲ καὶ πρὸς Πιγκέρνην τὸν ἀνεψιὸν, τὸ Πάμφιλον ἅμα
χιλίοις φρουροῦντα στρατιώταις τήν τε ἀκρόπολιν ἑτέροις
ὁπλίταις καὶ ψιλοῖς τοξόταις ἑκατὸν, ἐκέλευε τὴν ἐν τῇ ἀκρο-
πόλει φρουρὰν καταλιπόντα καὶ τῆς στρατιᾶς τῆς ἱππικῆς
ναῖς ἐχρῆτο καὶ τειχομαχίαις, περὶ πλείονος τὸ παραστήσασθαι

ποιούμενος. ἐπεχείρει δὲ κρύφα καὶ τοῖς ἐν Διδυμοτείχῳ, εἰ δύ-
ναιτο πείθειν τὴν πόλιν παραδοῦναι· ἤνυε δὲ οὐδέν. ἀφιγμέ-
νου γάρ τινος παρὰ βασιλέως καὶ μεμηνυκότος, ὡς οὐκ ἀληθῆ
τὰ περὶ ἐκείνου εἰρημένα εἴη, ἀλλ' ὑποστρέψειε μὲν διὰ τὴν περὶ
τὴν στρατιὰν συμβᾶσαν νόσον, αὖθις δὲ παρασκευάζοιτο ὡς ἀ-
φιξόμενος, ἀνεθάρσησάν τε καὶ ἕτοιμοι ἦσαν ὡς ὑπὲρ ἐκείνου πάν-
τα καὶ πεισόμενοι καὶ πράξοντες. ὁ μέγας δὲ δοὺξ ὀλίγα τῇ τοῦ
Ἐμπυθίου ἐνδιατρίψας πολιορκίᾳ, ἐπεὶ πύθοιτο ἀθρόον στρατιὰν
Σκυθικὴν εἰς τὴν Ῥωμαίων ἐμβεβληκυῖαν, ἀσυντάκτως ὑπὸ δέους
τῆς πολιορκίας ἀπαναστὰς, πρὸς Ἀδριανούπολιν ἐχώρει σπουδῇ
πολλῇ. οἱ δὲ ἐν Διδυμοτείχῳ τὴν ἀταξίαν ὁρῶντες τῆς τῶν Ῥω-
μαίων στρατιᾶς καὶ νομίσαντές τι περὶ αὐτοὺς συμβεβηκέναι τὸ
μάλιστα οὕτω θορυβῆσαν, αὐτίκα τε ἐγένοντο εἰς τὸ στρατόπεδον,
καί τινων ἐκράτησαν ὀλίγων ἐπιθέμενοι, σῖτόν τε καὶ βοσκήματα
καὶ ἄλλας διαρπάσαντες ἀποσκευὰς, εἰσῆγον ἐντὸς τειχῶν. ἐξ ὅ-
217
του γὰρ οἱ ἐκ τῆς ἔξωθεν συνοικίας πόλεμον ἀράμενοι πρὸς

τοὺς ἔνδον ἀνέστησαν ἡττηθέντες, οὐδ' οἱ ἔνδον γεωργίαις
προσεῖχον, εἰδότες ὡς οὐδεμία τις ὠφέλεια ἐκ τούτων ἔσται,
αὐτῶν πολιορκουμένων καὶ τοὺς ἐπιόντας ἀμύνεσθαι ὑπὲρ
αὐτῶν οὐ δυναμένων, ἀλλὰ τὰς πλησίον πόλεις κατατρέχοντες
καίων, ἀνέστρεφον εἰς Διδυμότειχον. οἱ δὲ ἐν Βυζαντίῳ

φανερῶς μὲν ἀντιτάττεσθαι πρὸς τὴν στρατιὰν τὴν Περσι-
κὴν οὐκ ἦσαν δυνατοί. πέμψαντες δὲ στρατιὰν πρὸς τὴν
Ἀδριανοῦ, ἐφρούρουν, ὧν ἦρχεν ὁ Σφραντζὴς, μάλιστα
τῶν ἐν τῇ Θρᾴκῃ πόλεων μείζω καὶ ἀναγκαιοτέραν οὖσαν.
καὶ τῶν ἄλλων ἐποιοῦντο πρόνοιαν ὅση δυνατὴ, ὥστε μὴ
ἀποστῆναι πρὸς Καντακουζηνὸν τὸν βασιλέα ἀπ' αὐτῶν.
Σφραντζὴς οὖν πυθόμενος περὶ βασιλέως, ὡς ἐπιστρατεύ-
σειε Στενιμάχῳ, καὶ νομίσας ὡς εἴη δυνατὸν ἐκείνου ἀπόντος
ἄχρις ἐπανήξῃ τὰ περὶ Διδυμότειχον κακώσαντα αὖθις εἰς
Ἀδριανούπολιν ἐλθεῖν, παραλαβὼν ὅσους ἦγεν, ἦλθεν ἐπὶ
Διδυμότειχον. συνέβη δὲ τῆς αὐτῆς ὥρας καὶ βασιλέα ἐκ
τῆς Μόῤῥας ἐπανήκειν μετὰ τῆς στρατιᾶς, καὶ γενομένης
συμπλοκῆς, οἱ πλείους μὲν τῶν ἐπελθόντων ἔπεσον καὶ ἑά-
λωσάν τινες ὀλίγοι. ἀπέθανε δὲ καὶ ὁ στρατηγός. Ἀμοὺρ δὲ
καὶ αὐτὸς ἦλθεν ἐν χρῷ κινδύνου κατ' ἐκείνην τὴν μάχην.
ἐκεῖνος γὰρ, καίτοι μικρὸν τῆς νόσου ῥαΐσας, ὡς ἐγένετο ἡ
συμπλοκὴ τῶν στρατοπέδων, ὁπλισάμενος ἐχώρει μετὰ τῶν
προτάκτων· κοντοῖς δὲ τῶν πολεμίων τρισὶ περιτυχὼν, παρὰ
δόξαν διεσώθη, πρὸς τὰς πληγὰς τῶν ὅπλων ἀντισχόντων,
καὶ πολλὰς ὡμολόγει βασιλεῖ χάριτας τῆς σωτηρίας.
βάντες ἐπὶ τῶν τειχῶν, τάς τε κλίμακας ἀπεσκευάζοντο συν-

θλῶντες, πλείους τε ὀλίγοις ἐπιόντες καὶ ἐγχώριοι πρὸς
ξένους, κατέστησαν ἐν χρῷ κινδύνου. ὅμως οἱ βασιλέως εὐ-
ρώστως ἀμυνόμενοι, ἐβιάσαντό τε τοὺς Ἱερείους πρὸς τὴν
ἄνοδον καὶ διεξέπιπτον ἀπὸ τῶν τειχῶν, ᾗ ἕκαστος συντύ-
χοι διακινδυνεύοντες, καὶ ἡ πόλις μὲν τοῦτον τὸν τρόπον
διεσώθη· τῶν βασιλικῶν δὲ εἷς μὲν ἔνδον ἔπεσε μαχόμενος,
ἕτερος δὲ τοῖς ἄλλοις συνεκπεσὼν, τὸ σκέλος ἐτελεύτησε
συνθλάσας· οἱ δ' ἄλλοι πάντες διεσώθησαν. βασιλεὺς δὲ, ἐπεὶ
218
διέφυγεν ἡ πόλις, οὕτως ἐγγὺς ἁλῶναι γενομένη, ἐκεῖθεν ἀνα-

στρέψας ἐπανῆκεν εἰς Ἀδριανούπολιν.
ϙβʹ. Ἐδόκει δὲ ἤδη καὶ τὸν τῶν βασιλέων τρόπον στέ-
φεσθαι, ἐπεὶ καὶ πατριάρχης ὁ τῶν Ἱεροσολύμων παρῆν αὐ-
τῷ καὶ τῶν ἀρχιερέων ἄλλοι οὐκ ὀλίγοι. καὶ χρυσοχόοις
ἐπιτρέψας στέμματα κατασκευάζειν, καὶ τἄλλα ὅσα ἐπιτή-
δεια πρὸς τὴν τελετὴν, ἐπεὶ πάντα ἦσαν ἤδη παρεσκευασμένα,
ἐστέφετο ὑπὸ Λαζάρου τοῦ τῶν Ἱεροσολύμων πατριάρ-
χου κατὰ μῆνα Μάϊον, ἡνίκα καὶ Κωνσταντίνου τοῦ μεγά-
λου καὶ Ἑλένης τῆς μητρὸς τῶν ἰσαποστόλων βασιλέων ἡ
μνήμη γίνεται. ἔστεφε δὲ καὶ αὐτὸς κατὰ τὸ ἔθος Εἰρήνην
τινας τῶν τοῦ δήμου τότε. ἀνατεμνομένων γὰρ τῶν ἀποκτει-

νομένων, τὰ ἔγκατα ἐξεχεῖτο. ὧν τις ὑπ' ἄκρας ἀναισθησίας
καὶ ἀναλγησίας στέαρ συναγαγὼν οἴκαδε ἀπήγαγε· τὴν γυναῖκα
δὲ μὴ εἰδυῖαν ὅθεν εἴη, νομίσασάν τινος ἑτέρου εἶναι ζώου,
ἥδυσμα τῇ χύτρᾳ προσεμβαλεῖν, μετὰ δὲ τὸ φαγεῖν αἰσθέ-
σθαι, τοῦ ἀνδρὸς ὡς εἴη ἀνθρώπινα εἰπόντος. οὕτω μὲν
ἡ Θεσσαλονίκη προσεχώρησε βασιλεῖ ἑκοῦσα, καὶ πάλιν εἰς
τὸν πόλεμον ἐξετράπη ὑπὸ Παλαιολόγου καὶ Κωκαλᾶ, καὶ
τοιαῦτα ἐτολμήθη πᾶσαν ὑπερβαίνοντα ὠμότητα, καὶ τὸ Καν-
τακουζηνοῦ τοῦ βασιλέως σκάφος αὔτανδρον κατέδυ. ἐκεῖνος
δὲ μετὰ τὴν ἐν Ἀδριανουπόλει τῆς ἰδίας στεφηφορίας ἑορτὴν
Ματθαῖον μὲν τὸν υἱὸν κατέλιπεν ἐπὶ τῆς Θρᾴκης ἔχοντα
στρατιὰν, τάς τε πόλεις πολιορκήσοντα τὰς Βατάτζῃ συνα-
ποστάσας, καὶ Ἱέρακι ἀντιστησόμενον· ἧκε γὰρ ἐκ Βυζαντίου
στρατιώτας ὀλίγους ἔχων ἐπ' ἐκείνας τὰς πόλεις στρατηγός·
ᾧ καὶ συμβαλὼν ὁ τοῦ βασιλέως ἐνίκησεν υἱὸς μόλις δια-
δράντα τὸ ἁλῶναι· οἱ γὰρ συνόντες πάντες οἱ μὲν ἔπεσον,
οἱ δ' ἑάλωσαν παρὰ τὴν μάχην. ἔπειτα δὲ καὶ τὰς πόλεις
παρεστήσατο καὶ ὑπήγαγε τῷ πατρὶ βιασάμενος τοῖς ὅπλοις.
ϙεʹ. Βασιλεὺς δὲ εἰς Σηλυμβρίαν ἐλθὼν τοῖς ἐν Βυ-
ζαντίῳ φίλοις κρύφα διελέγετο· ἐπεὶ δὲ οὐδὲν ἤνυεν ὧν
αὐτῷ πεμφθείς. βασιλὶς δὲ ἐπεὶ ἐπύθετο, ἀπάτην εἶναι οἰ-

ηθεῖσα ὑπὸ τῶν πατριάρχου φίλων συνεσκευασμένην, ἵν',
αὐτῆς πρὸς τὴν ἀγγελίαν θορυβηθείσης, τὸ δοῦναι δίκην
219
ἐκεῖνος διαδρῴη ἐφ' οἷς ἐτόλμησε κατὰ θεοῦ, οὐκ ἔφη ἀνα-
στήσεσθαι, εἰ καὶ σαφῶς εἰδείη ἐν ἐκείνῃ τῇ νυκτὶ Καντα-
κουζηνὸν ἐσόμενον ἐντὸς τειχῶν. ἡ μὲν οὖν τοιαῦτα ἀπε-
φθέγξατο μὴ εἶναι ἀληθῆ τὴν ἀγγελίαν οἰηθεῖσα. τὸ δὲ ἦν
ἄρα ἀληθές· ὡς γὰρ ἐκ Σηλυμβρίας μετὰ τὸ προθεσμίαν
συνθέσθαι πρὸς τοὺς πράττοντας τὴν ἅλωσιν, ἐν ᾗ αὐτόν τε
παρεῖναι ἔδει κἀκείνους τὴν χρυσῆν πύλην διορύττειν ἀπῳ-
κοδομημένην, εἰς Ἀδριανούπολιν ἀπῇρε, τὸ κάλλιστον ἀπο-
λεξάμενος τῆς στρατιᾶς ὑπὲρ χιλίους ὄντας, ἵνα μὴ κατάφω-
ρος εἴη ἐπαγόμενος πολλούς· καὶ διὰ τῶν ἀοικήτων καὶ ἀ-
τριβῶν ὁδεύσας ὑστέρησε μὲν τῆς προθεσμίας ὑπό τινος
ἀνάγκης κωλυθεὶς ἡμέρᾳ μιᾷ· καὶ πολλοῖς ἐπάλαιε λογισμοῖς,
δεδοικὼς, μὴ διορύξαντες οἱ τὰ ἐκείνου πράττοντες κατὰ τὸ
σύνθημα τὴν πύλην, αὐτὸς μὲν ἀπῇ, ἐκεῖνοι δὲ ὑπὸ τοῦ δή-
μου διαφθαρῶσιν ἁλόντες ἐπ' αὐτοφώρῳ. καὶ ἐδυσχέραινεν
οὐκ ἀνεκτῶς οὐ μόνον διὰ τὴν ἀποτυχίαν Βυζαντίου, ἀλλ'
ὅτι καὶ τῶν φίλων ἔμελλεν οὐκ ὀλίγους ἀπολεῖν. ὅμως δὲ
οὐ παντάπασι τῶν ἐλπίδων ἀπογνοὺς ἐχώρει ἐπὶ τὸ Βυ
μένων, εὐεργετηθέντων φιλοτίμως παρὰ βασιλέως τοῦ πατρός.

τρίτῃ δὲ ἐπὶ δέκα Μαΐου ἱσταμένου ἦρος τοῦ αὐτοῦ ἐν τῷ
τῆς θεομήτορος τεμένει τῶν Βλαχερνῶν βασιλεὺς ὁ Καντα-
κουζηνὸς ὑπὸ Ἰσιδώρου τοῦ πατριάρχου ἐστέφθη αὖθις, Ἄν-
νης τε τῆς βασιλίδος παρούσης καὶ βασιλέως Ἰωάννου τοῦ
γαμβροῦ· καὶ πάντα ἐτελεῖτο τὰ νενομισμένα ἐν τῇ ἑορτῇ,
οὐδενὸς παραλειφθέντος· ἔπειτα καὶ αὐτὸς Εἰρήνην ἔστεφε
τὴν βασιλίδα κατὰ τὸ ἔθος. καὶ εἰς τὰ βασίλεια ἐπανελθόν-
τες πότους καὶ φιλοτησίας καὶ τὰ ἄλλα πάντα ἐξεπλήρουν,
ὅσα φαιδρύνειν οἶδε τὴν ἑορτήν. καίτοιγε αὐτὸς ἐν Ἀδρια-
νουπόλει ὑπὸ Λαζάρου τοῦ τῶν Ἱεροσολύμων πατριάρχου
πρότερον ἐστέφθη καὶ ἀπέχρησεν ἂν ἡ τοῦ ἁγίου μύρου χρί-
σις ἐκείνη παρ' εὖ φρονοῦσιν· ἵνα δὲ μηδεμία εἴη πρόφασις
τοῖς ὑβρισταῖς, ὡς ἄρα μὴ ἐν Βυζαντίῳ κατὰ τὸ ἀρχαῖον
τῶν βασιλέων ἔθος ἔστεπτο, καὶ τὸ δεύτερον αὖθις ἐτελεῖτο.
ὀγδόῃ δὲ ἡμέρᾳ ἀπ' ἐκείνης κατὰ τὴν Κωνσταντίνου καὶ Ἑλέ-
νης μνήμην τῶν μεγάλων βασιλέων καὶ οἱ τοῦ νέου βασιλέως
ἐτελοῦντο γάμοι ἐν τῷ αὐτῷ τεμένει τῆς θεομήτορος τῶν Βλα-
χερνῶν. ὁ γὰρ τῆς τοῦ θεοῦ Σοφίας, κάλλει τε καὶ μεγέθει
τοὺς ἁπανταχοῦ νικῶν καὶ ὥσπερ τι κοινὸν ἄγαλμα τῆς Ῥω-
μαίων ἡγεμονίας ὢν καὶ δεῖγμα τῆς μεγαλουργίας καὶ τῆς
220
σας, (πάνυ γὰρ ξυνεώρα ναυτικῆς δυνάμεως τὴν Ῥωμαίων

ἡγεμονίαν δεομένην,) ἐξεστράτευσεν αὐτὸς, ἔχων καὶ τὸν νέον
βασιλέα, καὶ ἐπεὶ ἐγένετο ἐν Μηδείᾳ, λόγους προσῆγε Τομ-
προτίτζᾳ περὶ τοῦ αὐτῷ ὑπείκειν καὶ τὴν πόλιν παραδιδό-
ναι. ὁρῶν δὲ ἐκεῖνος, ὡς ἀδύνατος εἴη ὅπλα ἀνταίρειν βα-
σιλεῖ, προσεχώρησεν ὁμολογίᾳ καὶ τὴν πόλιν ἐνεχείρισεν. ὃν
ὁ βασιλεὺς εὐμενείας τε καὶ προνοίας ἠξίωσε τῆς προσηκού-
σης, καὶ τοῖς ἐπιφανεστέροις συγκατέλεξε Ῥωμαίων. ἐπεὶ δὲ
εἶχε Μήδειαν, βασιλέα μὲν τὸν νέον οἴκαδε ἐκέλευεν ἐπανι-
έναι καὶ τὸ πολὺ διέλυε τῆς στρατιᾶς κατὰ τὰς πόλεις, ἐκεῖ-
νος δὲ ὀλίγους ἔχων, ἐπὶ Ἀδριανούπολιν ἐχώρει δημοσίων
ἕνεκά τινων φροντίδων. μεταξὺ δὲ ὁδεύοντι ἠγγέλλετο, ὡς κα-
τὰ τὸν Ἑλλήσποντον στρατιὰ Περσῶν ἱππικὴ περαιωθεῖσα
ὀλίγῳ ἐλάσσους δισχιλίων ἐπιλέκτων, ἐτράπετο ἐπὶ λεηλασίαν
κατὰ τὰς τῆς Θρᾴκης πόλεις. ἤχθετο μὲν οὖν εὐθὺς ὁ βα-
σιλεὺς ἐπὶ τῆς στρατιᾶς τῇ διαλύσει· μεταπέμπεσθαι γὰρ
αὖθις οὐκ ἐνῆν, οὐκ ἐξαρκοῦντος τοῦ χρόνου. ἐδεδίει γὰρ,
μὴ ἐν ᾧ τὴν στρατιὰν συλλέγων διατρίβοι, οἱ Πέρσαι μὲν
τὴν λείαν ἄγοντες αὖθις περαιωθῶσιν εἰς Ἀσίαν, ὑστερήσῃ
δὲ ἐλθών. ὅθεν εἰς ἀνάγκην συνωθούμενος, ἐχώρει μεθ' ὧν
εἶχεν ἐπ' ἐκείνους, καὶ εἰς τὴν ἐπιοῦσαν ἐγγὺς ἐγένετο Περ
νος καλῶς, ὡς μάλιστα ἐνῆν.) ἔπεμπέ τε καὶ πρὸς βασιλέα

τὸν πατέρα τοὺς ὅτι δηλώσοντας ὑπὸ βασιλέως τοῦ γαμ-
βροῦ πολιορκοῖτο. βασιλεὺς δὲ ὁ νέος ἐπεὶ τὴν πόλιν εἶχεν,
ἄγων τὸν δῆμον καὶ τὴν ἑπομένην στρατιὰν, τὸν γυναικὸς
ἀδελφὸν ἐπολιόρκει πρὸς τὴν ἄκραν καὶ τειχομαχίας ἐποι-
εῖτο καθημέραν καρτερωτάτας ἐκ διαδοχῆς. ἔσπευδε γὰρ
πρὶν βασιλέα ἥκειν τὸν κηδεστὴν παραστήσασθαι τὴν ἄκραν.
ἀνύειν δὲ ἠδύναντο οὐδὲν, τῶν ἔνδον εὐψύχως ἀμυνομέ-
νων καὶ πρὸς τὴν πολιορκίαν καρτερούντων. Ἀδριανουπο-
λιτῶν δὲ ὁ δῆμος οὐ μόνον τειχομαχῶν ὁσημέραι λυπη-
ρὸς τῷ βασιλέως ἦν υἱῷ, ἀλλὰ καὶ ἀποσκώπτων εἰς ἐκεῖνον
καὶ πρὸς ὕβριν προσφερόμενος. ἔνιοι δὲ αὐτῶν, ὅσοι καὶ
221
μάλιστα δύσνως εἶχον, καὶ πικρῶς ἐλοιδοροῦντο καὶ πρὸς

ὕβρεις ἐξετρέποντο ἀνελευθέρους. Καντακουζηνὸς δὲ ὁ
βασιλεὺς ἐπεὶ πύθοιτο πολιορκούμενον τὸν υἱὸν, καὶ πρό-
τερον παρεσκευασμένος ὢν ἐπὶ τὴν ἔξοδον, ἐχώρει κατὰ
τάχος ἐπὶ τὴν Ἀδριανοῦ, στρατιάν τε Ῥωμαίων ἄγων,
οἷς μάλιστα ἐθάῤῥει, καὶ Περσικὴν ὀλίγην, ἣν Ὀρχάνης ὁ
γαμβρὸς παρέσχετο αἰτήσαντι. ἐπὶ τούτοις δὲ καὶ λόχον ἐκ
Κατελάνων, οἳ ὑπελείποντο ἐν Βυζαντίῳ ἀπὸ τῶν τριηρέων.
ἐπείθοντο, ἀλλὰ καὶ ἦρχον μάχης χρώμενοι τοξείαις. ὁρῶν

δὲ ὁ βασιλεὺς, ὡς ὅπλων χρεία πρὸς οὕτως ἀναισθητοῦντας,
σύνθημα ἐδίδου μάχης τοῖς σφετέροις. καὶ αὐτίκα οἵ τε Κα-
τελάνοι διὰ τῆς ἄκρας ἦσαν ἐντὸς τειχῶν, καὶ τὸ ἄλλο στρά-
τευμα τοὺς ἔξω παρατεταγμένους ἐτρέψατο ἐπελθόν· καὶ ἡλί-
σκετο ἡ πόλις ἑκατέρωθεν. Πέρσαι δὲ οἱ σύμμαχοι ἐκείνοις,
συνορῶντες ἤδη ἡττημένους, ὅσους οἷοίτε ἦσαν τῶν σφίσι
συντεταγμένων, συναρπάσαντες, προσεχώρησαν βασιλεῖ. αὐ-
τίκα δὲ καὶ οἱ μετὰ τοῦ βασιλέως ἐπιδραμόντες, εἷλον οὐ
πολλούς· ἦσαν γὰρ ὀλίγοι καὶ αὐτοί. διεδίδρασκον δὲ καὶ
Ἀδριανουπολιτῶν, ὅσοι μάλιστα κακῶς τὸν βασιλέως ἔλεγον
υἱὸν πολιορκούμενον, δείσαντες, μὴ τῆς ἀγνωμοσύνης δῶσι
δίκας. ὁ δῆμος δὲ οὐδ' οὕτω, καίπερ ἡττημένος καὶ κακοπρα-
γήσας, ὑφῆκε τῆς πρὸς βασιλέα δυσμενείας, ἀλλ' ἔνδον γενό-
μενοι τῆς πόλεως ὅσοι μὴ ἑάλωσαν, καὶ τὸν καρτερώτατον
τῶν πύργων κατασχόντες, μίαν τε τῶν ἀγυιῶν δοκοῖς συμ-
φράξαντες μεγάλαις, ἠμύνοντο ἑστῶτες ἐπιόντας τοὺς βασι-
λικούς. οἱ δ' ἐνίεσαν πῦρ κατὰ τῶν οἰκιῶν. καὶ σὺν πόνῳ
οὐδενὶ περιεγίνοντο τῶν ἀντιτεταγμένων. τραπόμενοι γὰρ
αὐτίκα οἱ μὲν ἐν ἀδύτοις κατεκρύπτοντο, οἱ δ' ἱκέτευον ἐν
ἱεροῖς. ἡ στρατιὰ δὲ διεπόρθει τὰς οἰκίας καὶ διήρπασαν
νων μονῇ ἐνδιατρίψας, ἔπειτα ἐσκέψατο εἰς Ἄθω τὸ ἱερὸν

ὄρος ἐν τῇ Βατοπεδίου μονῇ γενέσθαι καὶ τὸν ἐπίλοιπον βίον
διανύειν· ἐκώλυσε δὲ βασιλεὺς ὁ νέος, δεηθεὶς ἔτι μικρὸν
προσδιατρίψαι Βυζαντίῳ, ἄχρις ἂν αὐτῷ Ματθαῖον διαλλάξῃ
βασιλέα τὸν υἱόν. τοῦ χειμῶνος γὰρ ἐκείνου μετὰ τὴν Καν-
τακουζηνοῦ τοῦ βασιλέως ἀναχώρησιν ἐκ τῆς ἀρχῆς οὐδὲν
222
οἱ νέοι βασιλεῖς πρὸς ἀλλήλους ἐπεδείξαντο πολέμου ἔργον,

ἀλλ' ἐν ἰδίοις ὅροις ἕκαστος διετέλουν τῆς ἀρχῆς, ὥσπερ ὑπὸ
τοῦ πατρὸς μεμέριστο τὸ πρότερον. οὐ μὴν οὐδ' οὕτως εἶ-
χον, ὥστε ἀλλήλοις εὐνοεῖν, ἀλλ' ἐν ὑποψίαις ἦσαν ἐκ τῶν
κατὰ τὴν Ἀδριανούπολιν πρότερον εἰργασμένων, ὡς, εἰ μή
τις διαλλάξειεν αὐτοὺς, πολεμησείοντες. οὗ δὴ ἕκενα καὶ
βασιλεὺς ὁ νέος Ἰωάννης διενοεῖτο συμβάσεις θέσθαι πρὸς
αὐτὸν περὶ εἰρήνης, καὶ βασιλέως ἐδεήθη τοῦ κηδεστοῦ, μὴ
πρὶν ἀπαίρειν πρὸς τὸν Ἄθω, πρὶν αὐτοὺς καταλλαγῆναι·
ἐπείθετό τε καὶ αὐτὸς δικαίαν εἶναι τὴν ἀξίωσιν νομίσας
καὶ προσήκουσαν αὐτῷ. τοῦ δὲ αὐτοῦ χειμῶνος καὶ πατρι-
άρχης ὁ Κάλλιστος ἐκ Τενέδου ἀφιγμένος, τῆς ἐκκλησιαστι-
κῆς αὖθις ἐπελάβετο ἀρχῆς, οὐδενὸς τολμῶντος ἀντειπεῖν.
οὐ μὴν οὐδὲ αὐτὸς ἐδεήθη τῆς τῶν ἀρχιερέων ψήφου, εἰ
δέον αὐτὸν εἰσάγεσθαι ἐκβεβλημένον,
Σφραντζής. Chronicon sive Maius (partim sub auctore Macario

Melisseno) Page 254, line 12
Ἔτι καὶ ὁ Ἀμουράτης ἐκ τῆς Ἀνατολῆς διὰ πρέσβεων πολλὰ ἔτασσε τοῖς
Ῥωμαίοις, δεόμενος, ἴνα μὴ γενέσθαι τὸν Μουσταφᾶν αὐθέντην βοηθή-
σωσιν· οἱ δὲ ἡμέτεροι τὰ ἐναντία φρονοῦντες οὐδὲν ἀπεκρίναντο. Περὶ
δὲ τὰς ἀρχὰς τοῦ χειμῶνος τοῦ αὐτοῦ ἔτους, διερχομένου τοῦ μπεγλὲρ
μπέη Μπαγιαζήτου διὰ τοῦ ἐπάνου Στενοῦ εἰς τὴν Δύσιν, – ἀνὴρ χρήσι-
μος καὶ πρακτικὸς ἐν πολέμοις καὶ βιζίρης ὢν τοῦ πατρὸς τοῦ Ἀμου-
ράτη, ὃς τὴν Ἄγκυραν ἐκέκτητο εἰς κεφαλάτικον, – βουλόμενος, εἰ δυ-
νατὸν ἦν, κρατῆσαι εἰς τὴν τοῦ Ἀμουράτη ἐξουσίαν τὴν Δύσιν δηλονότι,
καὶ τοῦ Μουσταφᾶ πάλιν ἐξελθόντος ἐκ τῆς Καλλιουπόλεως, διήρχετο
κατ' αὐτοῦ εἰς τὰ περὶ τὴν Ἀδριανούπολιν· καὶ συναντηθέντες πόλεμος
γέγονεν. Ὁ Μπαγιαζήτης ὑπὸ τοῦ Μουσταφᾶ νικηθεὶς καὶ πιασθεὶς ἀπε-
κτάνθη καὶ τὴν εἰς τὴν Δύσιν πᾶσαν ἀρχὴν τῶν ἀσεβῶν ἐκυρίευσε. Καὶ
πάλιν ἐπιστρέψας ὁ Μουσταφᾶς εἰς τὴν Καλλιούπολιν τῷ αὐ-
τῷ ἔτει καὶ περάσας εἰς τὴν Ἀνατολὴν κατὰ τοῦ ἀνεψιοῦ αὐτοῦ Ἀμου-
ράτη εἰς Προῦσαν εὑρισκομένου, ἡττηθεὶς ἐπανέστρεψεν εἰς τὴν Δύσιν.
Καὶ τῷ θέρει τοῦ αὐτοῦ ἔτους διῆλθε καὶ αὐτὸς δὴ ὁ Ἀμουράτης μετὰ
λιγουρικῶν, ἤ τοι γενουβικῶν νηῶν καὶ διώξας τὸν θεῖον αὐτοῦ
καὶ καταλήψας ἀπέκτεινε.
Σφραντζής. Chronicon sive Maius (partim sub auctore Macario

Melisseno) Page 270, line 21
223
νου καὶ πάσης ἑαυτῆς παροικίας καὶ Μεσσηνιακοῦ τοῦ ἐν τῇ

Πελοποννήσῳ κόλπου.
Ὁ οὖν εἰρημένος καῖσαρ Νικηφόρος, ὁ ἐπ' ἀδελφὴν γαμβρὸς τοῦ ἄνακτος
κὺρ Ἀλε-
ξίου τοῦ Κομνηνοῦ καὶ ἀπόγονος πατρικίου Μιχαὴλ τοῦ Μελισσηνοῦ,
συγγενοῦς ἐξ
αἵματος ποτὲ τοῦ ἀειμνήστου βασιλέως Μιχαὴλ τοῦ Ῥαγκαβὲλ καὶ τοῦ
μαγίστρου Λέον-
τος τοῦ Μελισσηνοῦ τρισέγγονος, ἐγέννησεν Ἀλέξιον, εἰς ὄνομα καλέσας
αὐτὸν τοῦ
αὐτοκράτορος καὶ γυναικαδέλφου αὐτοῦ. Ὁ δὲ Ἀλέξιος ἐγέννησε
Θεόπνεστον, ὁ δὲ
Θεόπνευστος Ἀλέξιον καίσαρα, τὸν ἐπονομαζόμενον Σρτατηγόπουλον,
καὶ Μιχαήλ·
ὁ δὲ Ἀλέξιος καῖσαρ ἐγέννησεν Ἰωάννην· ὁ δὲ Ἰωάννης ἐγέννησε
Θεόδωρον καὶ Λέον-
τα· ὁ δὲ Θεόδωρος ἐγέννησε Λέοντα τὸν σεβαστοκράτορα, ὁ δὲ Λέων
τὸν μέγαν πρω-
τοστράτορα Νικηφόρον καὶ Γεώργιον.
Ὃς γέγονε καὶ μητροπολίτης Ἀδριανουπόλεως, ἀποθανούσης τῆς
γυναικὸς αὐ-
τοῦ, διὰ πολλὰς καὶ ἀναγκαίας αἰτίας εἰς κοινὴν ὠφέλειαν, εἰ καὶ τὸ
ἄωρον τοῦ θα-
νάτου ἥρπαξεν αὐτὸν καὶ ἀτελὲς τὸ ἔργον ἀπέμεινεν. Εἰπόντες οὖν ἕτεροι
πολοὶ τὰς
αἰτίας εἰς πλάτος, ἐγὼ ἐγκατέλιπον.
Ἡ δὲ αἰτία τῆς τοιαύτης ἐπιτροπικῆς τοιουτοτρόπως εἶχεν, τῆς πρὸς τὸν
δεσπό-
την κὺρ Θεόδωρον. Ὁ προῤῥηθεὶς Νικηφόρος ὁ Μελισσηνὸς ἔσχεν υἱὸν
ὀνόματι Νι-
κόλαον, ὃν ἀνεγέννησε διὰ τοῦ ἁγίου βαπτίσματος ὁ δεσπότης κὺρ
Θεόδωρος. Καὶ
ἐν τῷ καιρῷ τῆς μεταστάσεως αὐτοῦ εἰς τὰς ἀΰλους μονάς, καὶ ὁ υἱὸς
αὐτοῦ τριετὴς
νήπιος ὤν, διαθήκην ποιήσας καὶ ἐάσας τὸν δεσπότην κὺρ Θεόδωρον
κύριον καὶ δεσπό-
την καὶ ἐπίτροπον τοῦ παιδὸς αὑτοῦ καὶ πάντων τῶν αὑτοῦ κτημάτων τε
καὶ χρημάτων,
Scriptor Incertus De Leone Armenio Hist., De Leone Armenio (e cod.

Paris. gr. 1711) Page 345, line 16
224
στρέψαντες, ἀνῆλθον εἰς τὸν Ἄπρον, κάστρον ὂν καὶ αὐτό·

καὶ καταστρέψαντες καὶ τοῦτο καὶ ἐμπυρίσαντες, καὶ ἕτερα
πλεῖστα κάστρα, κατῆλθον ἐκεῖθεν δι' ἡμερῶν δέκα, καὶ εἰσῆλ-
θον εἰς τὰ ὄρη τοῦ Γάνου, καὶ εὑρόντες ἐκεῖ λαὸν πολὺν κρυ-
πτόμενον καὶ σχεδὸν πάντα τὰ κτήνη τῆς Θρᾴκης κατέσφα-
ξαν τοὺς ἀνθρώπους, καὶ τὰ κτήνη ὄντα εἰς πλήθη αἰχμαλω-
τεύσαντες ἀπέστειλαν εἰς Βουλγαρίαν, καὶ γυναικόπαιδα πολ-
λά. καὶ λοιπὸν ἀπῆλθον καὶ εἰς τὸ Ἑξάμιλιν, καὶ κατῆλθον
ἕως Ἄβυδον, καὶ ἀνέκαμψαν ἐπὶ τὸ Εὔριον καὶ τὴν ἄνω, καὶ
πάντα τὰ κάστρα κατέστρεψαν ἀπὸ μικροῦ ἕως μεγάλου, ἕως
τῆς Ἀδριανουπόλεως. καὶ εὑρόντες τὴν Ἀδριανούπολιν κρα-
τουμένην παρεκάθισαν· καὶ ποιήσαντες ἡμέρας πολλὰς καὶ
μηδὲν ἰσχύσαντες ἀπὸ τοῦ παρακαθισμοῦ, στήσαντες μαγγα-
νικὰ ἐπολέμουν τὸ κάστρον. καὶ δὴ στενωθέντες, μὴ ἔχοντες
βοήθειάν ποθεν καὶ ἀποθνήσκοντες τοῦ λιμοῦ, παρέδωκαν
ἑαυτούς. καὶ λαβόντες οἱ Βούλγαροι τὴν αἰχμαλωσίαν πᾶσαν
εἰς πλῆθος οὖσαν ἀναρίθμητον, καὶ πᾶσαν τὴν ἀποσκευὴν
αὐτῶν, μετῴκισαν αὐτοὺς εἰς Βουλγαρίαν ἐκεῖθεν τοῦ Ἴστρου
ποταμοῦ. καὶ τούτων γενομένων ὁ Λέων τῆς πόλεως οὐκ
ἐξῆλθεν, ἀλλ' ἐκράτει τῆς βασιλείας τυραννικῶς.
Συμεων ιστορικός. Χρονογραφία (partim edita e cod. Paris. gr. 1712)

Page 615, line 14
αὐτό, τὰ ἔξω πάντα ἐμπυρίσαντες καὶ καταστρέψαντες ἀνῆλθον

εἰς τὸν Ἄσπρον, κάστρον ὂν καὶ αὐτό, καὶ καταστρέψαντες καὶ
τοῦτο καὶ ἐμπυρίσαντες, καὶ ἕτερα πλεῖστα κάστρα, κατῆλθον
ἐκεῖθεν δι' ἡμερῶν δέκα, καὶ εἰσῆλθον εἰς τὰ ὄρη τοῦ Γάνου·
καὶ εὑρόντες ἐκεῖσε λαὸν πολὺν κρυπτόμενον καὶ σχεδὸν πάντα τὰ
κτήνη τῆς Θρᾴκης, κατέσφαξαν τοὺς ἀνθρώπους, καὶ τὰ κτήνη
ὄντα εἰς πλῆθος αἰχμαλωτεύσαντες ἀπέστειλαν εἰς Βουλγαρίαν,
καὶ γυναικόπαιδα πολλά. καὶ λοιπὸν ἀπῆλθον καὶ εἰς τὸ Ἑξαμί-
λην, καὶ κατῆλθον ἕως Ἄβυδον, καὶ ἀνέκαμψαν ἐπὶ τὸν Ἕβρον
καὶ τὴν ἄνω, καὶ πάντα τὰ κάστρα κατέστρεψαν ἀπὸ μικροῦ ἕως
μεγάλου ἕως τῆς Ἀδριανουπόλεως. καὶ εὑρόντες τὴν Ἀδριανού-
πολιν κραταιουμένην παρεκάθισαν. καὶ ποιήσαντες ἡμέρας πολ-
λὰς καὶ μηδὲν ἰσχύσαντες ἀπὸ τοῦ περικαθισμοῦ, στήσαντες μαγ-
γανικὰ ἐπολέμουν τὸ κάστρον. καὶ δὴ στενωθέντες, μὴ ἔχοντες
βοήθειάν ποθεν καὶ ἀποθνήσκοντες τοῦ λιμοῦ, παρέδωκαν ἑαυ-
τούς. καὶ λαβόντες οἱ Βούλγαροι τὴν αἰχμαλωσίαν πᾶσαν εἰς
πλῆθος οὖσαν ἀναρίθμητον καὶ πᾶσαν τὴν ἀποσκευὴν αὐτῶν,
μετῴκισαν αὐτοὺς εἰς Βουλγαρίαν ἐκεῖθεν τοῦ Ἴστρου ποταμοῦ.
225
καὶ τούτων γινομένων ὁ Λέων τῆς πόλεως οὐκ ἐξῆλθεν, ἀλλ'

ἐκράτει τῆς βασιλείας τυραννικῶς. καὶ λοιπὸν φθασάντων τῶν
ἑορτῶν ἔστεψεν τὸν υἱὸν αὐτοῦ μικρὸν ὄντα καὶ ἐπονομαζόμενον

Page 615, line 15
εἰς τὸν Ἄσπρον, κάστρον ὂν καὶ αὐτό, καὶ καταστρέψαντες καὶ

τοῦτο καὶ ἐμπυρίσαντες, καὶ ἕτερα πλεῖστα κάστρα, κατῆλθον
ἐκεῖθεν δι' ἡμερῶν δέκα, καὶ εἰσῆλθον εἰς τὰ ὄρη τοῦ Γάνου·
καὶ εὑρόντες ἐκεῖσε λαὸν πολὺν κρυπτόμενον καὶ σχεδὸν πάντα τὰ
κτήνη τῆς Θρᾴκης, κατέσφαξαν τοὺς ἀνθρώπους, καὶ τὰ κτήνη
ὄντα εἰς πλῆθος αἰχμαλωτεύσαντες ἀπέστειλαν εἰς Βουλγαρίαν,
καὶ γυναικόπαιδα πολλά. καὶ λοιπὸν ἀπῆλθον καὶ εἰς τὸ Ἑξαμί-
λην, καὶ κατῆλθον ἕως Ἄβυδον, καὶ ἀνέκαμψαν ἐπὶ τὸν Ἕβρον
καὶ τὴν ἄνω, καὶ πάντα τὰ κάστρα κατέστρεψαν ἀπὸ μικροῦ ἕως
μεγάλου ἕως τῆς Ἀδριανουπόλεως. καὶ εὑρόντες τὴν Ἀδριανού-
πολιν κραταιουμένην παρεκάθισαν. καὶ ποιήσαντες ἡμέρας πολ-
λὰς καὶ μηδὲν ἰσχύσαντες ἀπὸ τοῦ περικαθισμοῦ, στήσαντες μαγ-
γανικὰ ἐπολέμουν τὸ κάστρον. καὶ δὴ στενωθέντες, μὴ ἔχοντες
βοήθειάν ποθεν καὶ ἀποθνήσκοντες τοῦ λιμοῦ, παρέδωκαν ἑαυ-
τούς. καὶ λαβόντες οἱ Βούλγαροι τὴν αἰχμαλωσίαν πᾶσαν εἰς
πλῆθος οὖσαν ἀναρίθμητον καὶ πᾶσαν τὴν ἀποσκευὴν αὐτῶν,
μετῴκισαν αὐτοὺς εἰς Βουλγαρίαν ἐκεῖθεν τοῦ Ἴστρου ποταμοῦ.
καὶ τούτων γινομένων ὁ Λέων τῆς πόλεως οὐκ ἐξῆλθεν, ἀλλ'
ἐκράτει τῆς βασιλείας τυραννικῶς. καὶ λοιπὸν φθασάντων τῶν
ἑορτῶν ἔστεψεν τὸν υἱὸν αὐτοῦ μικρὸν ὄντα καὶ ἐπονομαζόμενον
Σαμβάτην, ἐψεύσατο λέγων ὅτι Κωνσταντῖνος καλεῖται·

Page 655, line 20
τοῦ. ἀχθομένου οὖν ἐπὶ τούτου τοῦ βασιλέως, παρὼν Θεοφι-

λίτζης ἐκεῖνος ὁ τῶν νουμέρων τότε καὶ τοῦ τείχους κόμης ὢν εἶπεν
τῷ βασιλεῖ “ἔχω νεώτερον ἐμπειρότατον καὶ ἀνδρεῖον εἰς τοὺς ἵπ-
πους, οἷον ἀγαπᾷ ἡ βασιλεία σου, τοὔνομα Βασίλειον.” τοῦ δὲ
βασιλέως κελεύσαντος παρευθὺ ἤχθη, καὶ τῇ μὲν μιᾷ χειρὶ τὸν
χαλινὸν τοῦ ἵππου κρατήσας, τῇ δὲ ἑτέρᾳ τοῦ ὠτὸς δραξάμενος,
εἰς ἡμερότητα προβάτου μετέβαλεν. ἐφ' ᾧ θεραπευθεὶς ὁ βασι-
λεὺς παραδέδωκεν αὐτὸν τῷ ἑταιρειάρχῃ Ἀνδρέᾳ τοῦ εἰς τὴν ἑται-
ρείαν εἶναι καὶ τοῖς ἵπποις τοῦ βασιλέως ἐκδουλεύειν.
226
11. Γέγονε δὲ οὗτος ὁ Βασίλειος ἐκ Μακεδονίας, ἐκ χω-

ρίων τῆς Ἀδριανουπόλεως. καὶ προσεκολλήθη τῷ στρατηγῷ Μα-
κεδονίας τῷ Τζάντζῃ ἐκδουλεύειν· ἦν δὲ ἐτῶν κεʹ. καὶ μηδὲν
παρ' αὐτοῦ ὠφεληθεὶς ἦλθεν ἐν τῇ πόλει. καὶ εἰσελθὼν ἔνδον
τῆς Χρυσῆς πόρτης, ἐπεὶ κεκοπωμένος ἦν ἀπὸ τῆς ὁδοιπορίας,
κυριακῆς ἡμέρας οὔσης, ἑσπέρας ἀνακλιθεὶς ἐν τῷ πεζουλίῳ τοῦ
ἁγίου Διομήδους, ὃς τὸ πρὶν Ἠλιοὺ ναὸς ἐχρημάτισε. καθολικὴ
γὰρ ἦν ἡ ἐκκλησία, καὶ ὑπὸ προσμοναρίου τοὔνομα Νικολάου· ᾧ
καὶ ἐφάνη τῇ νυκτί τις φωνήσας “ἐγερθεὶς εἰσάγαγε τὸν βασιλέα
ἔσω.” ὁ δὲ ἐγερθεὶς οὐδένα εὗρεν εἰ μὴ τὸν Βασίλειον κείμενον
ὡς πένητα, καὶ ἐπιστραφεὶς πάλιν ἀνεκλίθη εἰς τὴν κοίτην αὐτοῦ.
ὁμοίως δὲ τοῦτο καὶ ἐκ δευτέρου ἐγένετο. εἰς δὲ τὸ τρίτον μετὰ

Page 686, line 16
τὸν Μιχαήλ· ὃς ἀπελθὼν εὗρεν αὐτὸν ἐντετυλισμένον ἐν τῷ σα-

γίσματι τοῦ δεξιοῦ αὐτοῦ ἵππου, οὗ ἤλαυνε, καὶ τὴν μητέρα καὶ
τὴν ἀδελφὴν αὐτοῦ θρηνούσας καὶ ἐλεεινολογουμένας αὐτόν. καὶ
εἰσαγαγὼν εἰς πλοιάριον διεπέρασεν ἐν τῇ μονῇ τῆς Χρυσοπόλεως,
καὶ ἔθαψεν αὐτόν.
Κόσμου ἔτος ͵ϛτξβʹ, τῆς θείας σαρκώσεως ἔτει ͵ωξβʹ, Ῥωμαίων
βασιλεὺς Βασίλειος ὀρθόδοξος ἔτη ιθʹ. ἦν δὲ οὗτος τὴν μὲν μορ-
φὴν τοῦ σώματος ἀνθηρότατος, εὐεκτικός, σύνοφρυς, εὐόμμα-
τος, σκυθρωπός, μελανόχρους, τὴν ἡλικίαν μέσος τοῦ εὐμήκους,
τὰ στέρνα πλατύς, κατηφής, καὶ ὡς ἄν τις εἰκάσῃ, τῶν ἑαυτοῦ
συλλογιζόμενος. ὥρμητο δὲ ἀπὸ Ἀδριανουπόλεως τῆς Μακεδο-
νίας, ἥτις πρότερον μὲν Ὀρεστιὰς ἐκαλεῖτο ἐξ Ὀρέστου υἱοῦ Ἀγα-
μέμνονος, ὃς ζήλῳ δικαίῳ διὰ τὴν πρὸς τὸν πατέρα Κλυταιμνή-
στρας δολοφονίαν ταύτην σὺν Αἰγίσθῳ ἀπεκτονηκὼς λίαν ἐκμέμη-
νεν, καὶ ἐν τῇ συνελεύσει Ἕβρου Ἄρξου τε καὶ Ἀρτάβου τῶν τριῶν
ποταμῶν λουσάμενος τῆς νόσου ἀπήλλακτο· ἔνθα ταύτην οἰκοδο-
μήσας ἐπὶ τῷ ἰδίῳ ὀνόματι κέκληκεν. Ἀδριανὸς δὲ Καῖσαρ εὐκτί-
στοις ἐρύμασιν αὐτὴν μεγαλύνας πόλιν Ἀδριανοῦ μετακέκληκεν.
αὔτη τρίτης ἡμέρας παρὰ ἀνδρὸς εὐπετοῦς ἐν διόδῳ Φιλιππουπό-
λεως σταδιάζεται, ἠγκαλισμένη ὄρει τῷ Αἵμῳ, παρ' ᾧ οἱ τρεῖς
ποταμοὶ ἐς μισγάγκειαν οἷον συμβάλλετον ὄμβριμον ὕδωρ.

Page 723, line 4
227
γεν ἐν τῇ πόλει, συνθεμένων τῶν Πατζινάκων περᾶσαι καὶ τὸν

Συμεὼν καταπολεμῆσαι.
8. Παρεγένετο δὲ ἐν τῇ πόλει καὶ Ἀσώτιος, ἀνὴρ ἐπὶ
ῥώμῃ ὀνομαστότατος, υἱὸς ὢν τοῦ ἄρχοντος τῶν ἀρχόντων· ὅν
φασι σιδηρᾶν ῥάβδον ἐκ τῶν ἄκρων ἑκατέρων κρατοῦντα ταῖς
χερσὶ τῇ ὑπερβαλλούσῃ ἀλκῇ διακάμπτειν καὶ πρὸς τὸ κυκλικὸν
σχῆμα μεταγαγεῖν, τῆς ἀντιτύπου τοῦ σιδήρου φύσεως τῇ βίᾳ
τῶν χειρῶν ὑπεικούσης. ὃν παραγενόμενον μετὰ πολλῆς τιμῆς
ὑπεδέξαντο καὶ πάλιν εἰς τὴν ἰδίαν χώραν ἐξέπεμψαν.
9. Τῷ δὲ Σεπτεμβρίῳ μηνί, ἰνδικτιῶνος γʹ, Παγκρατού-
κας ὁ Ἀρμένιος τὴν Ἀδριανούπολιν τῷ Συμεὼν προδέδωκεν. μετ'
οὐ πολὺ δὲ ἀπεστάλη Βασίλειος ὁ πατρίκιος μετὰ δώρων πολλῶν,
καὶ ἔλαβεν αὐτήν. ἦλθε δὲ καὶ Δαμιανὸς ὁ ἀμηρᾶς μετὰ στόλου
εἰς Στρόβηλον, καὶ ταύτην παρέλαβεν ἄν, εἰ μὴ νοσήσας ἐτε-
λεύτησεν, καὶ ἀπεστράφησαν οἱ Σαρακηνοὶ διακενῆς. οἱ δὲ τῆς
Ἑλλάδος καὶ τῶν Ἀθηνῶν οἰκήτορες συνεχῶς ἐπηρεαζόμενοι
παρὰ Χασὲ υἱοῦ τοῦ Ἰούβη, τὴν αὐτοῦ ἀσωτίαν καὶ ἀπληστίαν
μὴ ἐνεγκόντες, ἔνδον τοῦ ἐν Ἀθήναις ναοῦ λίθοις βαλόντες
ἀνεῖλον.

Page 734, line 20
στρατηγοῦντος ἐν Χαλδίᾳ, καὶ τὸ Παΐπερ ὀχύρωμα ἐκρατήθη. ὁ

τῶν σχολῶν δομέστικος Ἰωάννης ὁ Κουρκούας καταπολεμήσας καὶ
κατασχὼν τοὺς μὲν περιφανεστέρους ἀποτυφλοῖ καὶ τὰς οὐσίας
δημεύει, τοὺς δὲ πενιχροὺς καὶ ἀσήμους ἀθῴους κελεύσας ὅποι
βούλοιντο ἀπιέναι. ὁ δὲ Τατζάτης ἐν ἑτέρῳ ὀχυρώματι διαφυγὼν
καὶ λόγον αἰτήσας ἐν τῇ πόλει εἰσεληλύθει, καὶ μάγιστρος γενό-
μενος ἐν τοῖς Μαγγάνοις τηρούμενος διῃτᾶτο· δρᾶσαι δὲ βουλευ-
σάμενος ἁλίσκεται καὶ τῶν ὀμμάτων στερίσκεται. Βάρδαν δὲ τὸν
Βοΐλαν ἀπέκειραν, τοῦ βασιλέως αὐτὸν κατοικτείραντος.
27. Συμεὼν δὲ σὺν παντὶ τῷ λαῷ αὐτοῦ τὴν Ἀδριανού-
πολιν παρακαθίσαντος καὶ ἰσχυρῶς πολιορκοῦντος, ἐπεὶ καὶ λιμὸς
αὐτοὺς ἐπίεζε κραταιὸς καὶ οὐδαμόθεν εἶχον ἐπισιτίσασθαι, προ-
δεδώκασιν ἑαυτούς τε καὶ τὸν στρατηγὸν τοῖς Βουλγάροις. οὗτος
δὲ ἦν ὁ τοῦ Μωρολέοντος υἱὸς ἢ μᾶλλον Θυμολέοντος, εἰπεῖν οἰ-
κειοτέρως, ἀνὴρ τὰ ἄλλα κράτιστος καὶ τὰ πολεμικὰ περιβόητος,
ὃς πλείστας ἀνδραγαθίας κατὰ Βουλγάρων ἐπεδείξατο· ὃν καὶ
χειρωσάμενος ὁ Συμεών, μυρίαις τε αἰκίαις τοῦτον τιμωρησάμε-
νος, τελευταῖον ἀπέκτεινεν. καὶ Βουλγάροις τὴν τῆς πόλεως
φυλακὴν παραδοὺς ὑπεχώρησεν· οἳ τὴν κατ' αὐτῶν τῶν Ῥωμαίων
228
ἔφοδον ἀκηκοότες, τὴν πόλιν καταλιπόντες ἀπῆλθον, καὶ πάλιν

ὑπὸ Ῥωμαίους ἐγένετο.
Στέφανος γραμματικός. Εθνικά. (epitome) Page 99, line 8
λέτης Ἀντιγονεύς ὡς Αἰγικορεύς.

Ἀντικονδυλεῖς, οἱ ἐν Βοιωτίᾳ Κολοίφρυγες, ὡς Ἀρι-
στοφάνης ὁ τοὺς Θηβαίους ὅρους γεγραφώς.
Ἀντικύραι πόλεις δύο, ἡ μία Φωκίδος, ὡς Δημήτριος
ὁ Καλλατιανός, ἡ δὲ ἐν Μαλιεῦσιν, ὡς Ἀπολλόδωρος. ἐν-
ταῦθά φασι τὸν ἐλλέβορον φύεσθαι τὸν ἀστεῖον. ὁ πολίτης
Ἀντικυρεύς ὡς Παλαιρεύς. ἦν δὲ καὶ ἀνήρ τις Ἀντικυρεύς,
ὅν τινά φασιν ἐλλεβορίσαι τὸν Ἡρακλέα μετὰ τὴν μανίαν.
καὶ Ἀντικυραῖος, ὡς Μάρκελλος ἰατρός.
Ἀντινόεια, πόλις Αἰγύπτου, ἀπ' Ἀντινόου παιδός.
τὸ ἐθνικὸν Ἀντινοεύς. ἐκλήθη ἡ πόλις καὶ Ἀδριανούπολις.
Ἀντιόχεια. δέκα πόλεις ἀναγράφονται, εἰσὶ δὲ πλείους.
πρώτη Σύρων. ἡ δευτέρα ἐκλήθη ἀπὸ Ἀντιόχου τοῦ Ἐπιφα-
νοῦς, Λυδίας. τρίτη Μεσοποταμίας, Μυγδονία καλουμένη, ἥ
τις πρὸς τῶν ἐπιχωρίων Νάσιβις καλεῖται, ὅθεν Ἀπολλοφάνης
ὁ στωικὸς φιλόσοφος Νασιβηνὸς καὶ Φαρνοῦχος ὁ Περσικὰς
ἱστορίας συγγεγραφώς. ἥ τις [καὶ] Νέσιβις λέγεται καὶ Νί-
σιβις. τετάρτη Πισιδίας. πέμπτη μεταξὺ κοίλης Συρίας καὶ
Ἀραβίας, Σεμιράμιδος. ἕκτη Κιλικίας ἐπὶ τοῦ Πυράμου.
ἑβδόμη Πιερίας, ἣν Ἄραδον οἱ Σύροι καλοῦσιν. ὀγδόη ἡ ἐπὶ
τῆς Καλλιρρόης λίμνης. ἐνάτη ἐπὶ τῷ Ταύρῳ ἐν Κομμαγηνῇ.
Στέφανος γραμματικός. Εθνικά. (epitome) Page 586, line 17
διαφόρου· ὀξύνεται γὰρ τὸ δηλωτικὸν τοῦ συστήματος, τοῦ

τῆς πόλεως βαρυνομένου. τὸ δὲ ἀξίωμα ἡ στρατεία καὶ
διὰ διφθόγγου καὶ βαρύνεται. τὸ ἐθνικὸν Στρατιεύς καὶ
Στρατιάτης.
Στράμβαι, πόλις Θρᾴκης. τὸ ἐθνικὸν “Σταγειρῖται,
Στραμβαῖοι”.
Στράτιον, πόλις Ἀκαρνανίας. ὁ πολίτης Στρατιώτης
καὶ Στράτιος.
Στρατονίκεια, πόλις Μακεδόνων πλησίον Καρίας. κέ-
κληται δὲ ἀπὸ Στρατονίκης τῆς Ἀντιόχου γυναικός. ὁ πολίτης
Στρατονικεύς. ἐκτίσθη δὲ ὑπὸ Ἀδριανοῦ καὶ Ἀδριανούπολις
ὠνομάσθη. ἔστι καὶ ἕτερον πολίχνιον πρὸς τῷ Ταύρῳ.
Στράτος, πόλις Ἀκαρνανίας, θηλυκῶς καὶ ἀρσενικῶς.
229
ὁ πολίτης Στράτιος.
Στρέψα, πόλις Μακεδονίας. τὸ ἐθνικὸν Στρεψαῖος καὶ
Στρέψιος καὶ Στρεψιανός.
Στρῆνος. Ἡρωδιανὸς ἑβδόμῃ “[Στρῆνος] πόλις Κρη-
τική”. τὸ ἐθνικὸν Στρήνιος, ὡς Φαῖστος Φαίστιος.
Στρόβος, πόλις Μακεδονίας, Ῥωμαίων ἄποικος. τὸ
ἐθνικὸν Στροβαῖος.
Προκόπιος ιστορικός. De bellis Book 7, chapter 40, section 36, line 2
βαροι οὗτοι ἀνήκεστα ἐν Εὐρώπῃ τῇ ὅλῃ ἔργα εἰργά-

σαντο, οὐκ ἐξ ἐπιδρομῆς ληϊζόμενοι τὰ ἐκείνῃ χωρία,
ἀλλ' ὥσπερ ἐν χώρᾳ οἰκείᾳ διαχειμάζοντες οὐδέν τε
δεδιότες πολέμιον. ὕστερον δὲ Ἰουστινιανὸς βασιλεὺς
στρατιὰν ἀξιολογωτάτην ἐπ' αὐτοὺς ἔπεμψεν, ἧς ἄλλοι
τε καὶ Κωνσταντιανὸς καὶ Ἀράτιος καὶ Ναζάρης ἡγοῦντο
καὶ Ἰουστῖνος ὁ Γερμανοῦ παῖς καὶ Ἰωάννης, ὅνπερ
ἐπίκλησιν ἐκάλουν Φαγᾶν. ἐπιστάτην δὲ Σχολαστικὸν
ἐφ' ἅπασι κατεστήσατο, τῶν ἐν Παλατίῳ εὐνούχων
ἕνα. οὗτος ὁ στρατὸς μοῖραν τῶν βαρβάρων κατα-
λαμβάνουσιν ἀμφὶ Ἀδριανούπολιν, ἥπερ ἐπὶ Θρᾴκης
ἐν μεσογείοις κεῖται, πέντε ἡμερῶν ὁδὸν Βυζαντίου
διέχουσα. καὶ πρόσω μὲν χωρεῖν οἱ βάρβαροι οὐκέτι εἶχον.
λείαν γὰρ ἐπήγοντο ἀνθρώπων τε καὶ ζῴων ἄλλων καὶ
πάντων χρημάτων ἀριθμοῦ κρείσσονα. μένοντες δὲ αὐτοῦ
ἠπείγοντο τοῖς πολεμίοις ἐς χεῖρας ἰέναι, τούτοις δὲ
αὐτοῖς αἴσθησιν ὡς ἥκιστα παρεχόμενοι[. καὶ] οἱ μὲν
Σκλαβηνοὶ ἐστρατοπεδεύοντο ἐς τὸ ὄρος, ὃ ταύτῃ ἀνέ-
χει, Ῥωμαῖοι δὲ ἐν τῷ πεδίῳ οὐ πολλῷ ἄποθεν.
χρόνου δὲ σφίσιν ἐν ταύτῃ τῇ προσεδρείᾳ τριβομένου
συχνοῦ ἤσχαλλόν τε οἱ στρατιῶται καὶ δεινὰ
Προκόπιος ιστορικός. De aedificiis (lib. 1-6) Book 4, chapter 1, section

36, line 2
πορθμεύσασθαι δυνατὰ εἴη, ἐπιθήσονται ἀφυλάκτοις τὸ

παράπαν τοῖς ἀγροῖς οὖσι, καὶ ἀνθρώπους μὲν ἐξανδρα-
ποδιοῦσιν ἡβηδὸν ἅπαντας, χρήματα δὲ ληΐσονται πάντα,
οὐκ ἐπὶ κοινῆς αὐτοῖς μόνον τὴν ἀσφάλειαν ἐν τοῖς κατὰ
τὸν ποταμὸν ὀχυρώμασιν ἀπέλιπεν εἶναι, ἀλλὰ καὶ ἰδίαν
πεποίηται· οὕτω συνεχῆ τὰ ἐρύματα ἐν τοῖς χωρίοις
230
ἀπεργασάμενος ὥστε ἀγρὸς ἕκαστος ἢ φρούριον ἀποτε-

τόρνευται, ἢ τῷ τετειχισμένῳ πρόσοικός ἐστιν, ἐνταῦθά
τε κἀν τῇ Ἠπείρῳ τῇ τε νέᾳ καὶ τῇ παλαιᾷ καλουμένῃ.
οὗ δὴ καὶ πόλις αὐτῷ πεποίηται Ἰουστινιανούπολις, ἡ
πρότερον Ἀδριανούπολις καλουμένη.
Ἀνενεώσατο δὲ Νικόπολίν τε καὶ Φωτικὴν καὶ τὴν
Φοινίκην ὠνομασμένην. αἱ δύο αὗται πολίχναι, ἥ τε
Φωτικὴ καὶ ἡ Φοινίκη, ἐν τῷ χθαμαλῷ τῆς γῆς ἔκειντο,
ὕδασι περιρρεόμεναι τῇδε λιμνάζουσι. διὸ δὴ λογισά-
μενος Ἰουστινιανὸς βασιλεὺς εἶναι ἀμήχανα ἐπὶ στερρᾶς
θεμελίων συνθήκης περιβόλους αὐταῖς ἀναστῆναι, αὐτὰς
μὲν ἐπὶ σχήματος τοῦ αὐτοῦ εἴασε, φρούρια δὲ αὐτῶν
ἀγχοτάτω ἔν τε ἀνάντει καὶ ἰσχυρῶς ὀρθίῳ ἐδείματο.
ἦν δέ τις ἐνταῦθα πόλις ἀρχαία, ὕδασιν ἐπιεικῶς κατα-
κορὴς οὖσα, ὀνόματός τε τῆς τοῦ χωρίου φύσεως ἀξίου
Προκόπιος ιστορικός. De aedificiis (lib. 1-6) Book 4, chapter 11, section

19, line 2
έστερος τὰ πρότερα ἦν. καὶ στοὰν μὲν ἐπανέστησεν ἐν

θολωτῷ τείχει, ὅθεν δὴ τοῖς τειχομαχοῦσιν οἱ τῆς πό-
λεως ἀμυνόμενοι ἐκ τοῦ ἀσφαλοῦς διαμάχονται, τῶν δὲ
πύργων ἕκαστον φρούριον ἐρυμνὸν ἐσκευάσατο εἶναι.
ἀλλὰ καὶ τὰ ἐκ τοῦ περιβόλου μέχρι ἐς τὸν ποταμὸν δια-
τειχίσματι περιβαλὼν ἐκρατύνατο. ταῦτα μὲν οὖν Ἰου-
στινιανῷ βασιλεῖ τῇδε πεποίηται.
Καὶ ὅσα δὲ αὐτῷ ὀχυρώματα εἴργασται ἀμφί τε τὴν
ἄλλην Θρᾴκην καὶ τὴν νῦν καλουμένην Αἱμίμοντον, ἐγὼ
δηλώσω. πρῶτα μὲν Φιλιππουπόλεώς τε καὶ Βεροίας,
ἔτι μέντοι Ἀδριανουπόλεώς τε καὶ Πλωτινουπόλεως τά
τε ἐνδέοντα καὶ καταπεπονηκότα σπουδῇ τῇ πάσῃ ᾠκο-
δομήσατο· ἐπεὶ αὐτὰς ἐπιμαχωτάτας ξυνέβαινεν εἶναι,
καίπερ ἔθνεσι γειτονούσας βαρβάρων πολλοῖς. καὶ φρού-
ρια δὲ ἀνάριθμα ἐπὶ Θρᾴκης ἱδρύσατο πάσης, δι' ὧν τὴν
χώραν, ἀποκειμένην τὰ πρότερα ταῖς τῶν πολεμίων ἐπι-
δρομαῖς, παντάπασιν τανῦν ἀδῄωτον κατεστήσατο. ἔστι δὲ
τὰ φρούρια, ὅσα ἡμᾶς μεμνῆσθαι αὐτῶν, πρὸς ὄνομα τάδε.
[Ὅσα φρούρια ὁ θειότατος ἡμῶν βασιλεὺς Ἰουστινια-
νὸς ἔκτισεν ἐν χώρᾳ τῇ καλουμένῃ Εὐρώπῃ καὶ Ῥοδόπῃ
καὶ Θρᾴκῃ καὶ Αἱμιμόντῳ οὕτως.]
231
Φώτιος. Bibliotheca Codex 65, Bekker p.28b, line 25
Ἀβάρους πολιορκητικὰ ὄργανα ἐδίδαξε κατασκευά-

ζεσθαι. Ὅπως τε ὑπὸ τοῦ χαγάνου πολιορκεῖται Βερόη,
καὶ ὅπως ἀποτυγχάνει τοῦ ἐγχειρήματος. Ὅπως τε Διο-
κλητιανοῦ πόλιν ὁ αὐτὸς πολιορκήσας ἀπρακτεῖ. Καὶ
ὅπως ὁ βασιλεὺς Μαυρίκιος ὑπὸ τοῦ ἀγελαίου πλή-
θους τῶν Βυζαντίων ἐλοιδορεῖτο διὰ τὰ ἀπὸ τῶν
βαρβάρων συμβεβηκότα περὶ τὴν Εὐρώπην δυστυχή-
ματα, ὅπως τε ἐκπέμπει στρατηγὸν τὸν Ἰωάννην ὃν
ἐπεκάλουν Μυστάκωνα, ὑποστράτηγον αὐτῷ καταστη-
σάμενος Δρόκτωνα, ὃς καὶ πολιορκουμένης ὑπὸ τῶν
Ἀβάρων τῆς Ἁδριανουπόλεως, συμμίξας τοῖς πολε-
μίοις τὴν πόλιν διεσώσατο.
Διαλαμβάνει δὲ καὶ ὅπως
ὁ Ἡράκλειος φρούριον Περσικὸν ἐνεχείρει τοῖς ὅπλοις
ἑλεῖν, καὶ περὶ τοῦ Βεϊουδάες φρουρίου, καὶ ὅπως παρα-
δόξῳ ἀριστείᾳ Σάπηρος τοῦ στρατιώτου εἷλον τὸ φρούριον
Ῥωμαῖοι. Καὶ τὴν ἐνδημίαν δὲ Φιλιππικοῦ περὶ τὸ
βασίλειον ἄστυ.
Ὁ δὲ τρίτος λόγος διέξεισιν ὅπως χειροτονεῖται ἀντὶ
Φιλιππικοῦ στρατηγὸς ὁ Πρίσκος τῆς Ἑῴας δυνάμεως,
ὅπως τε Φιλιππικός, διαφθονούμενος Πρίσκῳ,
Θεοφάνης. Χρονογραφία Page 103, line 1
ἄρχων τὸ τῶν Σκυθῶν βασίλειον, οὓς καὶ Οὔννους καλοῦσιν, κατα-

τρέχει τὴν Θρᾴκην. δι' ὃν μάλιστα Θεοδόσιος σπένδεται Γιζέριχον
καὶ ἐπανάγει τὸν στόλον ἐκ Σικελίας. ἀποστέλλει δὲ τὸν Ἄσπαρα
σὺν τῇ ὑπ' αὐτὸν δυνάμει καὶ Ἀρεόβινδον καὶ Ἀργαγίσκλον ἐπὶ τὸν
Ἀττίλαν Ῥατιαρίαν ἤδη καὶ Νάϊσον καὶ Φιλιππούπολιν καὶ Ἀρκα-
διούπολιν καὶ Κωνσταντίαν καὶ ἕτερα πλεῖστα πολίσματα καταστρε-
ψάμενον καὶ σὺν αἰχμαλώτοις πολλοῖς ὑπέρογκον συμφορήσαντα λείαν.
τῶν οὖν στρατηγῶν ἐλαττωθέντων σφόδρα ταῖς μάχαις, προῆλθεν
Ἀττίλας καὶ μέχρι θαλάσσης ἑκατέρας, τῆς τε τοῦ Πόντου καὶ τῆς
πρὸς Καλλιπόλει καὶ Σηστῷ κεχυμένης, πᾶσαν πόλιν καὶ φρούρια
δουλούμενος πλὴν Ἀδριανουπόλεως καὶ Ἡρακλείας, τῆς ποτε Πει-
ρίνθου κληθείσης, ὥστε καὶ εἰς τὸν Ἀθύραν αὐτὸν φρούριον ἐλθεῖν.
ἀναγκάζεται οὖν Θεοδόσιος πρεσβεύσασθαι πρὸς Ἀττίλαν καὶ ἑξακις-
χιλίας χρυσίου λίτρας ὑπὲρ τῆς ἀναχωρήσεως παρασχεῖν, χιλίων δὲ
χρυσίου λιτρῶν ἐτήσιον φόρον αὐτῷ ἠρεμοῦντι προσομολογῆσαι
τελεῖν. τότε τοίνυν ἐπανελθούσης τῆς Ῥωμαϊκῆς δυνάμεως ἐκ τοῦ
232
πολέμου τοῦ πρὸς Ἀττίλαν, μετὰ βραχὺ τελευτᾷ Θεοδόσιος ὁ βασι-

λεὺς μηνὶ Ἰουλίῳ κʹ, ἰνδικτιῶνι γʹ. ἡ δὲ μακαρία Πουλχερία, μήπω
τινὶ τῆς τοῦ βασιλέως τελευτῆς γνωσθείσης, μεταστειλαμένη Μαρ-
κιανόν, ἄνδρα ἐν σωφροσύνῃ καὶ σεμνότητι διαπρέποντα γέροντά
τε ὄντα καὶ ἱκανώτατον, λέγει πρὸς αὐτόν· “ἐπειδὴ ὁ
λοχῆσαι τὰ τῶν Ῥωμαίων στρατόπεδα. ὁ δὲ Φιλιππικὸς τὴν αἰχμα-

λωσίαν διασώσας διὰ τῶν ὀρέων εἰς τὴν τῶν Μήδων χώραν παρ-
έβαλε καὶ πολλὰ χωρία διέφθειρε τῆς Μηδικῆς καὶ ὑπέστρεψεν ἐπὶ
τὰ Ῥωμαϊκά. ὁ δὲ Χαγάνος τὴν εἰρήνην διαλῦσαι δόλῳ ἔσπευδεν.
τὰ γὰρ Σκλαυινῶν ἔθνη κατὰ τῆς Θρᾴκης ἐξώπλισεν· ἅ τινα παρ-
εγένοντο μέχρι τῶν Μακρῶν τειχέων πολλὴν ἅλωσιν ποιούμενα. ὁ
δὲ βασιλεὺς τὰ τοῦ παλατίου στρατεύματα ἐξαγαγὼν τῆς πόλεως καὶ
τοὺς δήμους φυλάττειν τὰ Μακρὰ τείχη ἐκέλευσεν. καὶ Κομεντίολον
στρατηγὸν χειροτονήσας καὶ ἐξοπλίσας κατὰ τῶν βαρβάρων ἀπέστει-
λεν. ὁ δὲ ἀδοκήτως τοῖς βαρβάροις ἐπιπεσὼν πολλὰ πλήθη ἀνεῖλε
καὶ τούτους ἀπήλασεν. παραγενόμενος δὲ ἐν Ἀδριανουπόλει περι-
έτυχεν Ἀρδαγάστῳ πλήθη Σκλαυινῶν μετὰ αἰχμαλωσίας ἐπιφερο-
μένῳ· καὶ τούτῳ ἐπιπεσὼν τήν τε αἰχμαλωσίαν διέσωσε καὶ νίκην
μεγάλην περιεβάλετο.
γʹ. ιβʹ. δʹ. ιγʹ. ϛʹ. ιεʹ.
Τούτῳ τῷ ἔτει Φιλιππικὸς ἀναλαβὼν τὰ στρατεύματα ἐπὶ τὴν
Περσικὴν χώραν ἐξώρμησεν. καὶ καταλαβὼν τὴν Ἀρζανηνὴν μεγάλης
αἰχμαλωσίας ἐκράτησε καὶ δειλίαν τοῖς Περσικοῖς ἐμποιεῖ στρατεύ-
μασιν· νόσῳ δὲ περιπεσὼν ὁ Φιλιππικὸς ἐπὶ τὴν Μαρτυρόπολιν παρα-
γίνεται χειροτονήσας τὸν Ἀνεψὶχ ἐξηγεῖσθαι τῶν λαῶν, καὶ Στέφανον
ταγματάρχην προστησάμενος. ὁ δὲ Καρδαρίγας καταλαβὼν τὴν
πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως. τῷ δὲ Ἰαννουαρίῳ μηνὶ ιαʹ Δο-

μετιανός, ὁ ἐπίσκοπος Μελιτηνῆς, ὁ συγγενὴς τοῦ βασιλέως, τέθνηκε
καὶ ἐτάφη ἐν τοῖς ἁγίοις ἀποστόλοις ὑπὸ Κυριακοῦ τοῦ πατριάρχου
καὶ πάσης τῆς συγκλήτου τιμηθεὶς ἐπιτάφια. ὁ δὲ βασιλεὺς Πέτρον,
τὸν ἴδιον ἀδελφόν, στρατηγὸν πάλιν τῆς Θρᾴκης χειροτονήσας ἀπ-
έστειλεν. ἠκηκόει γὰρ περὶ τοὺς Καταράκτας ἀθροισθῆναι τὰ τῶν
βαρβάρων πλήθη τὸν Ἀψὴχ στρατηγὸν ἔχοντα. ὁ δὲ Πέτρος ἀπ-
έστειλε πρὸς τὸν Ἀψὴχ πρεσβευτὴν περὶ εἰρήνης. ὁ δὲ Ἀψὴχ τοὺς
Καταράκτας ἐκ τῶν Ῥωμαίων ἐπεχείρει λαβεῖν· καὶ ὁ Χαγάνος ἐπὶ
233
τὴν Κωνσταντίολαν ἐχώρησεν. οἱ δὲ Ῥωμαῖοι ἐπὶ τὴν Θρᾴκην

ἐπανέζευξαν καὶ εἰς Ἀδριανούπολιν ἀφίκοντο. ὁ δὲ βασιλεὺς μαθών,
ὅτι ὁ Χαγάνος κατὰ τοῦ Βυζαντίου ἐπέρχεται, γράφει τῷ Πέτρῳ εἰς
τὸν Ἴστρον ὑποστρέψαι, καὶ ἀποστέλλει Βώνοσον τὸν σκρίβωνα μετὰ
ναυτιλίας τοῦ διαπερᾶναι τὸν λαόν. ἀποστείλας δὲ Πέτρος Γου-
δούην τὸν ὑποστράτηγον πέραν τοῦ Ἴστρου πολλῆς αἰχμαλωσίας
ἐκράτησεν· ταῦτα μαθὼν ὁ Χαγάνος τὸν Ἀψὴχ μετὰ πλήθους ἀπ-
έστειλεν, ὅπως τὸ τῶν Ἀντῶν διολέσῃ ἔθνος ὡς σύμμαχον τῶν
Ῥωμαίων. τούτου δὲ γενομένου τῶν βαρβάρων ἀπόμοιρα προσερρύη
τοῖς Ῥωμαίοις. ὁ δὲ Μαυρίκιος ἐν ἑαυτῷ γενόμενος καὶ εἰδώς, ὅτι
οὐδὲν τὸν θεὸν λανθάνει, ἀλλὰ πᾶσιν ἀποδίδωσι κατὰ τὰ ἔργα
αὐτῶν, καὶ ἐπιλογισάμενος τὸ σφάλμα,
ριον ἀπερχόμενος περιπίπτει ἐν ταῖς κλεισούραις τοῖς τοῦ Ἀνδρέου

λόχοις. καὶ τοῦτον κρατήσαντες πρὸς Ἀνδρέαν φέρουσι δέσμιον. ὁ
δὲ Σέργιος ἰδὼν τὸν Ἀνδρέαν ῥίπτει ἑαυτὸν εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ
δεόμενος φείσασθαι αὐτοῦ. ὁ δὲ πρὸς αὐτόν· “σὺ εἶ Σέργιος ὁ
ἐγκαυχώμενος ἐν τοῖς αἰδοίοις ἐπὶ Μαυΐου, κἀμὲ θηλυδρίαν ἀπο-
καλῶν. ἰδού· ἀπὸ τοῦ νῦν τὰ αἰδοῖά σου οὐδέν σε ὠφελήσουσιν,
ἀλλὰ καὶ θανατώσουσιν.” ταῦτα εἰπὼν ἐπιτρέπει ἐκτμηθῆναι αὐτοῦ
τὰ αἰδοῖα, καὶ ἐκρέμασεν αὐτὸν ἐπὶ ξύλου. ὁ δὲ Κωνσταντῖνος
ἀκούσας τὴν τοῦ Φαδαλᾶ ἄφιξιν εἰς τὴν Σαβωρίου βοήθειαν ἀπο-
στέλλει Νικηφόρον τὸν πατρίκιον μετὰ Ῥωμαϊκῆς δυνάμεως ἀντι-
τάξασθαι τῷ Σαβωρίῳ. ἦν δὲ Σαβώριος εἰς Ἀδριανούπολιν, καὶ
ὡς ἐπύθετο Νικηφόρον ἔρχεσθαι πρὸς αὐτόν, ἐγύμναζεν ἑαυτὸν πρὸς
πόλεμον. συνέβη δὲ ἐν μιᾷ τῶν ἡμερῶν κατὰ τὸ εἰωθὸς τοῦτον τῆς
πόλεως ἔφιππον ἐξελαύνειν. ὡς δὲ γέγονε πλησίον τῆς πύλης τῆς
πόλεως, δίδωσι τῷ ἵππῳ τῇ μάστιγι. ὁ δὲ ἀφηνιάσας καὶ τούτου
τὴν κεφαλὴν τῇ πύλῃ προσρήξας κακῶς τοῦ ζῇν ἀπήλλαξεν· καὶ
οὕτως ὁ θεὸς τὴν νίκην ἐδωρήσατο τῷ βασιλεῖ. Φαδαλᾶς οὖν ἐλθὼν
εἰς τὴν Ἑξάπολιν καὶ μαθὼν πάντα ἠπόρησεν, καὶ ἀποστέλλει πρὸς
Μαυΐαν αἰτῶν βοήθειαν διὰ τὸ τοὺς Ῥωμαίους εἰς ὁμόνοιαν ἐλθεῖν.
πέμπει δὲ αὐτῷ Μαυΐας τὸν υἱὸν αὐτοῦ Ἰζίδ, καθοπλίσας αὐτὸν
πλήθει βαρβάρων. παρεγένοντο δὲ ἀμφότεροι εἰς Χαλκηδόνα καὶ
των ταῦτα δεξάμενος, ὡς ὑποτάξας τὴν Ῥωμαίων βασιλείαν. ἐστοί-

χησαν δὲ καὶ τὰ παραληφθέντα κάστρα μὴ κτισθῆναι. ὑποστρεψάντων
δὲ τῶν Ἀράβων, ἔκτισεν εὐθέως τὰ αὐτὰ κάστρα καὶ κατωχύρωσεν.
234
καὶ τοῦτο μαθὼν Ἀαρών, ἀποστείλας πάλιν ἔλαβε τὴν Θήβασαν,

καὶ πέμψας στόλον εἰς Κύπρον τάς τε ἐκκλησίας κατέστρεψε καὶ
τοὺς Κυπρίους μετέστησε καὶ πολλὴν ἅλωσιν ποιήσας τὴν εἰρήνην
διέστρεψεν.
εʹ. κβʹ. ιαʹ. βʹ.
Τούτῳ τῷ ἔτει ἐπεστράτευσε Νικηφόρος κατὰ Βουλγάρων καὶ
καταλαβὼν τὴν Ἀδριανούπολιν, στάσεως μελετωμένης κατ' αὐτοῦ
ὑπὸ τῶν βασιλικῶν ἀνθρώπων καὶ τῶν ταγμάτων αἰσθόμενος, ὑπ-
έστρεψεν ἄπρακτος μηδὲν ἀνύσας, ἢ μόνον τοὺς ὁμοφύλους ἀμυνό-
μενος δαρμοῖς τε καὶ ἐξορίαις καὶ δημεύσεσι πολλοὺς ὑποβαλών.
ἀποστείλας δὲ Βαρδάνιον τὸν σπαθάριον, τὸ ἐπίκλην Ἀνεμᾶν, πάντα
προσήλυτον καὶ πάροικον ἐπαιχμαλωτεύσας ἐπέρασεν ἐν τῇ Θρᾴκῃ,
οἰόμενος οὐκ ὀλίγην ὁλκὴν χρυσοῦ πορίσασθαι ἐξ αὐτῶν ἐξ ἐτησίων
τελεσμάτων, ὁ πάντα διὰ τὸν φιλούμενον αὐτῷ χρυσὸν καὶ οὐ διὰ
τὸν Χριστὸν πράττων.
σφαγῆς οὐδεὶς τῶν περισωθέντων ἀκριβῶς διηγήσατο· φασὶ γάρ τινες,

ὅτι καὶ Χριστιανοὶ πεσόντα τοῦτον ἐπέτρωσαν. οἱ δὲ γυναικώδεις τῶν
ἀνδρῶν οἰκέται αὐτοῦ, οἷς καὶ συνευνάζετο, οἱ μὲν τῷ τῆς σούδας
πυρί, οἱ δὲ τοῖς ξίφεσιν ὤλοντο σὺν αὐτῷ. τούτου τῆς ἀρχῆς Χρι-
στιανοὶ βαρυτέραν οὐδενὶ χρόνῳ ἠτύχησαν. πάντας γὰρ ἐν πλεον-
εξίαις καὶ ἀκολασίαις καὶ βαρβαρικαῖς ὠμότησιν ὑπερηκόντισε τοὺς
πρὸ αὐτοῦ βασιλεύσαντας, περὶ ὧν κατὰ μέρος διεξιέναι καὶ τοῖς
μετέπειτα δύσπιστον καὶ ἡμῖν ἐργῶδες, πλὴν ἐκ τοῦ κρασπέδου τὸ
ὕφασμα πρόδηλον, κατὰ τὴν παροιμίαν. τιτρώσκεται δὲ καὶ Σταυ-
ράκιος, παῖς αὐτοῦ, καιρίως κατὰ τοῦ σπονδύλου τὸ δεξιὸν μέρος,
καὶ μόλις τῆς μάχης ἐξῆλθε ζῶν καὶ κατέλαβε τὴν Ἀδριανούπολιν
δεινῶς ὑπὸ τῆς πληγῆς κολαφιζόμενος. Στέφανος δέ, πατρίκιος καὶ
δομέστικος τῶν σχολῶν, συμπαρόντος καὶ Θεοκτίστου μαγίστρου,
ἀνηγόρευσε Σταυράκιον αὐτοκράτορα, καὶ διελέχθη τῷ περισωθέντι
λαῷ κατὰ τοῦ ἰδίου πατρός, καὶ σφόδρα ἡδύνθησαν. Μιχαὴλ δὲ
κουροπαλάτης ἀβλαβὴς περισωθεὶς πολλὰ παρεκλήθη ὑπὸ τῶν φίλων
ἀναγορευθῆναι βασιλεύς, καὶ οὐ κατεδέξατο διὰ τοὺς πρὸς Νικη-
φόρον ὅρκους καὶ Σταυράκιον. τούτῳ Στέφανος δομέστικος ἀντεῖπεν
ἐλπίδι τῆς ζωῆς Σταυρακίου· Θεόκτιστος δὲ ὁ μάγιστρος συνέτρεχε
περὶ τῆς βασιλείας Μιχαήλ. Σταυράκιος δὲ δι' οὔρων αἱμορραγήσας
ἀμέτρως κατεξηράνθη μηροὺς καὶ σκέλη φορείῳ ἐλθὼν ἐν Βυζαντίῳ.

235
δεξάμενος ὁ βασιλεὺς ταῖς τῶν κακοσυμβούλων εἰσηγήσεσιν οὐ προς-

ήκατο τὴν εἰρήνην. εὐσεβείας γὰρ δῆθεν ψευδοῦς, μᾶλλον δὲ ἀμα-
θίας καὶ περὶ τὸ κοινὸν ἀπωλείας οἱ παρασυμβουλευταὶ ἔφασκον ὅτι
οὐ δεῖ τοὺς προσφεύγοντας ἀποδίδοσθαι, ἐπιφθεγγόμενοι εἰς μαρ-
τυρίαν καὶ τὸ εὐαγγελικὸν τοῦ κυρίου λόγιον, ὅτι “τὸν ἐρχόμενον
πρός με οὐ μὴ ἐκβάλω ἔξω.” μεσοῦντος δὲ τοῦ Ὀκτωβρίου μηνὸς
παρετάξατο ὁ Κροῦμμος κατὰ Μεσημβρίας ἐν μηχανήμασι μαγγανι-
κῶν καὶ ἑλεπόλεων, ἃ τῇ προφάσει Νικηφόρου, τοῦ καταλύτου τῶν
Χριστιανῶν, μεμάθηκεν. Ἄραβα γάρ τινα προσελθόντα τῷ βαπτίς-
ματι πάνυ ἔμπειρον μηχανικῆς ὑπάρχοντα στρατεύσας ἐν Ἀδριανου-
πόλει κατέστησεν, μηδεμίαν κατ' ἀξίαν ἀντίληψιν εἰς αὐτὸν ἢ
εὐεργεσίαν πεποιηκώς, ἀλλ' ἢ μᾶλλον καὶ τὴν ῥόγαν αὐτοῦ κολο-
βώσας, τὸν δὲ γογγύσαντα ἔτυψε σφοδρῶς· ἀπονοηθεὶς δὲ ἐπὶ τούτῳ
προσέφυγε τοῖς Βουλγάροις καὶ ἐδίδαξεν αὐτοὺς πᾶσαν μαγγανικὴν
τέχνην. ἐν τούτοις παραστησάμενος, μηδενὸς ἀντιταξαμένου διὰ
πολλὴν σκαιότητα δι' ὅλου τοῦ μηνός, παρέλαβεν αὐτήν. τῇ δὲ αʹ
τοῦ Νοεμβρίου μηνὸς προσκαλεσάμενος ὁ βασιλεὺς τὸν πατριάρχην,
περιστατηθεὶς ἐβουλεύετο περὶ εἰρήνης· παρῆσαν δὲ καὶ μητροπολῖται,
ὅ τε Νικαίας καὶ ὁ Κυζίκου, συμπαρόντων καὶ τῶν παρασυμβούλων
σὺν Θεωδώρῳ, τῷ ἡγουμένῳ τῶν Στουδίου. καὶ ὁ μὲν πατριάρχης
καὶ οἱ μητροπολῖται σὺν τῷ βασιλεῖ τὴν εἰρήνην ἠσπάζοντο,
σιν ἐν τῇ πόλει μοναστήριον ἐπίσημον ἐδωρήσατο, τοῖς δὲ κατὰ τὴν

Κύπρον ἐναπομείνασι μοναχοῖς τε καὶ λαϊκοῖς τάλαντον χρυσίου
ἀπέστειλεν, καὶ παντοίως τούτους ἐθεράπευσεν. ἦν μὲν οὖν Μιχαὴλ
εἰς πάντας χρηστὸς καὶ ἐπιεικής, περὶ δὲ τῆς τῶν πραγμάτων διοι-
κήσεως ἀκυβέρνητος, δεδουλωμένος Θεοκτίστῳ μαγίστρῳ καὶ τοῖς
λοιποῖς ἄρχουσιν. τῷ δὲ Φεβρουαρίῳ μηνὶ δύο Χριστιανῶν ἐκ Βουλ-
γαρίας φυγόντων, ἐμήνυσαν τῷ βασιλεῖ Κροῦμμον λοχῆσαι σπεύ-
δοντα τοὺς ἐν τῇ Θρᾴκῃ ἀθρόως. καὶ τῇ ιεʹ τοῦ μηνὸς ἐξῆλθεν ὁ
βασιλεὺς τῆς πόλεως, καὶ θεοῦ προνοίᾳ ἄπρακτος ἀνέστρεψε Κροῦμμος
οὐκ ὀλίγους ἀποβαλών. ὁ δὲ βασιλεὺς τὴν Ἀδριανούπολιν κατα-
λαβὼν καὶ διευθετήσας τὰ κατ' αὐτὴν ἀνέστρεψε μετὰ χαρᾶς, καὶ
ἀνελθὼν εἰς τὴν μονὴν τοῦ ἁγίου Ταρασίου τοῦ πατριάρχου καὶ
ἐπιτελέσας αὐτοῦ τὰ μνημόσυνα ἅμα Προκοπίᾳ τῇ αὐγούστῃ, ἀργυρῷ
πετάλῳ λιτρῶν ϙεʹ τὸν ἱερὸν αὐτοῦ τάφον ἠμφίασεν. μετὰ δὲ τὴν
ἅλωσιν Μεσημβρίας ἀπειπὼν ὁ βασιλεὺς τὰ πρὸς εἰρήνην Κρούμ-
μου, ἐκ πάντων τῶν θεμάτων στρατολογήσας πρὸ τοῦ ἔαρος εἰς τὴν
Θρᾴκην περαιοῦσθαι ἐκέλευσεν· ὥστε πάντας δυσχεραίνειν, μάλιστα
236
τοὺς Καππάδοκας καὶ Ἀρμενιάκους. τοῦ δὲ βασιλέως ἐξελθόντος

μετὰ τῶν ταγμάτων μηνὶ Μαΐῳ συνεξῆλθε πάλιν καὶ Προκοπία ἡ
αὐγούστα ἕως τῶν Ἀκεδούκτου πλησίον Ἡρακλείας.
επαίδευσεν, ὡς μὴ αἰτιᾶσθαι τὰς ἑαυτῶν ἁμαρτίας, ἀλλὰ τὴν ὀρθό-

δοξον καὶ πατροπαράδοτον πίστιν, καὶ τὸ τῶν μοναστῶν ἱερὸν
σχῆμα, τὸ τῆς κατὰ θεὸν φιλοσοφίας γυμνάσιον. οἱ δὲ πολλοὶ τῶν
ταῦτα βλασφημούντων σχήματι μόνον ἦσαν Χριστιανοί, τῇ δὲ ἀλη-
θείᾳ Παυλικιάνοι, οἵ τινες μὴ δυνάμενοι τὰ ἑαυτῶν μυσαρὰ δόγματα
παρεμφαίνειν τῇ τοιαύτῃ προφάσει τοὺς ἀμαθεῖς παρενόθευον, Κων-
σταντῖνον τὸν Ἰουδαιόφρονα μακαρίζοντες ὡς προφήτην καὶ νικητὴν
καὶ τὴν κακοδοξίαν αὐτοῦ ἐπ' ἀνατροπῇ τῆς ἐνσάρκου οἰκονομίας
τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀσπαζόμενοι. τῇ δὲ κβʹ τοῦ Ἰου-
νίου μηνὸς παραταξάμενοι Χριστιανοί τε καὶ Βούλγαροι οὐ μακρὰν
Ἀδριανουπόλεως, πταίουσι μὲν Χριστιανοὶ σφόδρα δεινῶς περὶ τὸν
πόλεμον, κρατοῦσι δὲ τῆς μάχης οἱ ἐχθροὶ τοσοῦτον, ὥστε τοὺς
πλείστους Χριστιανοὺς μήτε τὴν πρώτην συμβολὴν θεασαμένους
ἄκρᾳ φυγῇ χρήσασθαι· ὥστε τὸν Κροῦμμον καταπλαγέντα νομίσαι
λοχισμοῦ τινος τρόπον εἶναι τὸ γινόμενον, καὶ μικρὸν ἐπισχεῖν τοὺς
αὐτοῦ πρὸς τὴν δίωξιν. ἐπεὶ δὲ εἶδεν αὐτοὺς ἀκρατῶς φεύγοντας,
καταδιώξας ἀνεῖλε πλήθη πολλά, καταλαβόντες καὶ τὸ τοῦλδον καὶ
τοῦτο λαφυραγωγήσαντες. ὁ δὲ βασιλεὺς ἐπὶ τὴν πόλιν φεύγων
ἐπανήρχετο τά τε πλήθη καὶ τοὺς τούτων ἄρχοντας ἐπαρώμενος, ἔτι
δὲ καὶ τῆς βασιλείας τὴν ἀπόθεσιν ἐξομνύμενος· ἐν οἷς καὶ Λέοντι,
πατρικίῳ καὶ στρατηγῷ τῶν ἀνατολικῶν, ὡς εὐσεβεῖ καὶ ἀνδρειοτάτῳ
Προκοπίᾳ καὶ τοῖς αὐτῶν τέκνοις, ἀποκειράμενοι τὰς τρίχας μοναχικὰ

περιεβάλοντο τῇ ιαʹ τοῦ Ἰουλίου μηνὸς τῆς ϛʹ ἰνδικτιῶνος, ἡμέρᾳ βʹ.
τῇ δὲ ἐπαύριον στεφθεὶς ὑπὸ Νικηφόρου πατριάρχου ἐν τῷ ἄμβωνι
τῆς μεγάλης ἐκκλησίας τὰ κατὰ τὴν πόλιν προστάττει φρουρηθῆναι,
τὰ τείχη νυκτὸς καὶ ἡμέρας αὐτὸς δι' ἑαυτοῦ περιπολεύων καὶ
πάντας διεγείρων εὐέλπιδάς τε παραινῶν εἶναι, ὡς τοῦ θεοῦ παρα-
δοξοποιήσαντος τάχιστα διὰ τῶν πρεσβειῶν τῆς παναχράντου θεοτό-
κου καὶ πάντων τῶν ἁγίων, καὶ μὴ πάντη καταισχυνθῆναι παραχω-
ροῦντος διὰ πλῆθος πταισμάτων ἡμῶν. ὁ δὲ νέος Σενναχερὶμ
Κροῦμμος ἀρθεὶς τῇ νίκῃ, καταλιπὼν τὸν ἴδιον ἀδελφὸν μετὰ τῆς
ἰδίας δυνάμεως πολιορκεῖν τὴν Ἀδριανούπολιν, μετὰ ϛʹ ἡμέρας τῆς
237
αὐτοκρατορίας Λέοντος ἐπελθὼν ἐν δυνάμεσι καὶ ἵπποις τῇ βασιλίδι

πόλει περιῄει πρὸ τῶν τειχῶν ἀπὸ Βλαχερνῶν ἕως τῆς Χρυσῆς πόρ-
της ἐπιδεικνύμενος τὴν περὶ αὐτὸν δύναμιν, καὶ ἐπιτελέσας μιαρὰς
καὶ δαιμονιώδεις θυσίας ἐν τῷ πρὸς θάλασσαν λιβαδίῳ τῆς Χρυσῆς
πόρτης, ᾐτήσατο τῷ βασιλεῖ πῆξαι τὸ δόρυ αὐτοῦ κατ' αὐτῆς τῆς
Χρυσῆς πόρτης. τοῦ δὲ τοῦτο μὴ καταδεξαμένου, ὑπέστρεψεν εἰς
τὴν ἰδίαν σκηνήν. θαυμάσας δὲ τὰ τῆς πόλεως τείχη καὶ τὴν
εὔτακτον τοῦ βασιλέως παράταξιν, καὶ τῆς ἐλπιζομένης αὐτῷ πολι-
ορκίας ἀπογνοὺς ἐπὶ συμβάσεις τρέπεται καὶ περὶ εἰρήνης
εὔτακτον τοῦ βασιλέως παράταξιν, καὶ τῆς ἐλπιζομένης αὐτῷ πολι-

ορκίας ἀπογνοὺς ἐπὶ συμβάσεις τρέπεται καὶ περὶ εἰρήνης πειραστι-
κοὺς λόγους ἐποιεῖτο. ὁ δὲ βασιλεὺς ἀφορμῆς δραξάμενος ἐπειράθη
τοῦτον λοχῆσαι· ἀλλ' ὑπὸ τοῦ πλήθους τῶν ἡμετέρων ἁμαρτιῶν
τοῦτο εἰς πέρας ἀγαγεῖν ἐκωλύθη τῇ τῶν καθυπουργησάντων τῷ
τοιούτῳ τροπαίῳ ἀφυΐᾳ, πληγωσάντων μὲν τοῦτον, καιρίαν δὲ μὴ
ἐπαγαγόντων πληγήν. ἐπὶ τούτῳ μανεὶς ὁ ἀλάστωρ, ἀποστείλας
κοῦρσον ἐν τῷ ἁγίῳ Μάμαντι τό τε ἐκεῖσε παλάτιον ἐνέπρησε καὶ
τὸν χαλκοῦν λέοντα τοῦ ἱππικοῦ σὺν τῇ ἄρκῳ καὶ τῷ δράκοντι τοῦ
ὑδρίου καὶ μαρμάροις ἐπιλέκτοις ἐν ἁμάξαις φορτώσας ὑπέστρεψεν,
παρακαθίσας τῇ Ἀδριανουπόλει καὶ ταύτην ἑλών.
Ζώσιμος. Ιστορία. nova Book 2, chapter 22, section 3, line 7
πεντακισχίλιοί τε καὶ μύριοι· τούτους δὲ Φρυγία καὶ

Καππαδοκία παρεῖχεν· ὡρμίσθησαν δὲ αἱ νῆες ἐν τῷ
Πειραιεῖ μὲν αἱ Κωνσταντίνου, κατὰ δὲ τὸν Ἑλλήσποντον
ἃς Λικίννιος εἶχεν.
Οὕτω τῶν ναυτικῶν τε καὶ
πεζῶν ἑκατέρῳ ταχθέντων, ὁ μὲν Λικίννιος ἐν Ἀδρια-
νοπόλει τῆς Θρᾴκης τὸ στρατόπεδον εἶχεν, Κωνσταν-
τῖνος δ' ἐκ τοῦ Πειραιῶς τὰς ναῦς μετεπέμπετο, κατὰ τὸ
πλέον ἐκ τῆς Ἑλλάδος οὔσας, ἐκ δὲ τῆς Θεσσαλονίκης
ἅμα τῷ πεζῷ προελθὼν παρὰ τὴν ᾐόνα τοῦ Ἕβρου
ποταμοῦ, τῆς Ἀδριανουπόλεως ἐν ἀριστερᾷ ἰόντος,
ἐστρατοπέδευεν.
Ἐκτάξαντος δὲ καὶ τοῦ Λικιννίου
238
τὴν δύναμιν ἀπὸ τοῦ ὑπερκειμένου τῆς πόλεως ὄρους

ἄχρι σταδίων διακοσίων, καθ' ὃ † Τῶνοσεειος ποταμὸς τῷ
Ἕβρῳ συμβάλλει, συχνὰς μὲν ἡμέρας ἀλλήλοις ἀντεκα-
θέζετο τὰ στρατόπεδα, κατανοήσας δὲ ὁ Κωνσταντῖνος
ὅπῃ μάλιστα στενότατός ἐστιν ὁ ποταμὸς ἑαυτοῦ,
τοιόνδε τι μηχανᾶται.
Θεοδώρετος. Ιστορία. ecclesiastica Page 130, line 10
»Τίνα γάρ ποτε διώκοντες καὶ καταλαβόντες οὐχ ὕβρισαν ὡς

»ἠθέλησαν; τίνα ζητοῦντες καὶ εὑρόντες οὐχ οὕτως διέθηκαν ὡς ἢ
»τελευτῆσαι κακῶς ἢ λωβηθῆναι πανταχόθεν; ἃ γὰρ οἱ δικασταὶ
»δοκοῦσι ποιεῖν, ταῦτα ἐκείνων ἐστὶν ἐνεργήματα· καὶ μᾶλλον οὗτοι
»τῆς ἐκείνων προαιρέσεως καὶ πονηρίας εἰσὶν ὑπηρέται. ποῖος τοίνυν
»τόπος οὐκ ἔχει τῆς κακίας αὐτῶν ὑπόμνημα; τίνα φρονοῦντα κατ'
»αὐτῶν οὐ συνεσκευάσαντο, πλασάμενοι προφάσεις κατὰ τὴν Ἰεζάβελ;
»ποία νῦν ἐκκλησία οὐ θρηνεῖ διὰ τὰς ἐκείνων ἐπιβουλάς; Ἀντιόχεια
»μὲν δι' Εὐστάθιον τὸν ὁμολογητὴν καὶ ὀρθόδοξον, Βαλανέαι δὲ δι'
»Εὐφρατίωνα, καὶ Πάλτος μὲν καὶ Ἀντάραδος διὰ Κυμάτιον καὶ Καρ-
»τέριον, ἡ δὲ Ἀδριανούπολις δι' Εὐτρόπιον τὸν φιλόχριστον καὶ τὸν
»μετ' αὐτὸν Λούκιον, τὸν πολλάκις παρ' αὐτῶν καὶ ἁλύσεις φορέ-
»σαντα καὶ οὕτως ἀποθανόντα, καὶ Ἄγκυρα μὲν διὰ Μάρκελλον, Βέροια
»δὲ διὰ Κῦρον καὶ Γάζα δι' Ἀσκληπᾶν. τούτους γὰρ πολλὰ πρότερον
»ὑβρίσαντες, καὶ ἐξορισθῆναι πεποιήκασιν οἱ δόλιοι. Θεόδουλον δὲ καὶ
»Ὀλύμπιον ἀπὸ τῆς Θρᾴκης ὄντας καὶ ἡμᾶς καὶ πρεσβυτέρους ἡμετέ-
»ρους οὕτως ἐποίησαν ζητηθῆναι, ὡς εἰ εὑρεθείημεν κεφαλῆς ὑπο-
»στῆναι τιμωρίαν· καὶ τάχα ἂν ἀπεθάνομεν οὕτως, εἰ μὴ παρὰ
»γνώμην αὐτῶν ἐφύγομεν καὶ τότε. τοιαῦτα γάρ ἐστι τὰ μὲν κατὰ
»τῶν περὶ Ὀλύμπιον πρὸς τὸν ἀνθύπατον Δονάτον τὰ δὲ καθ' ἡμῶν
»πρὸς Φιλάγριον δοθέντα γράμματα.»
Νικηφόρος Γρηγοράς. Ρωμαϊκή ιστορία. Vol. 1, p.95, line 9
(Δ.) Εἰσκαλεῖται τοίνυν ὁ πατριάρχης ἀπολογησόμενος· οὐκ

ἀπαντᾷ δὲ, ἀλλὰ παραγράφεται τὴν σύνοδον κελεύσει βασιλικῇ
γινομένην καὶ τοῦ ἀντιδίκου προκαθημένου κριτοῦ. ὅθεν ὡς φυ-
γοδικοῦντος αὐτοῦ καθαίρεσιν καταψηφισάμενοι πέμπουσι πρὸς
αὐτὸν καὶ ἀποχωρεῖν τοῦ θρόνου κελεύουσι· καὶ ἅμα παρῆσαν
οἱ πρὸς ἐξορίαν ἀπάξοντες. ὁ δὲ καὶ τὴν ἡσυχίαν ποθῶν ἐκ πολ-
λοῦ καὶ τοῖς ἐνεστῶσι λίαν ἀχθόμενος πράγμασιν ἄσμενος τοῖς
ἀπάγουσιν ἑαυτὸν ἐδεδώκει· καὶ δὴ τριταῖος ἀπήχθη ἐς τὴν Προι-
239
κόνησον. καὶ ἀνάγεται λοιπὸν εἰς τὸν πατριαρχικὸν θρόνον ὁ

Ἀδριανουπόλεως Γερμανὸς, φίλος ὢν ἐκ πολλοῦ τῷ βασιλεῖ· καὶ
ταύτην δὴ τὴν τιμὴν ὥσπερ τι κεχρεωστημένον γέρας ἤδη ἀπο-
λαμβάνων. φυγάδι γὰρ ἐν τοῖς ἔμπροσθεν χρόνοις αὐτῷ γενομέ-
νῳ πρὸς τὸν σουλτᾶν διὰ τὸν φόβον, ὡς εἴρηται, τοῦ βασιλέως
Θεοδώρου τοῦ Λάσκαρι, ἐν τοῖς ἄκροις αὐτὸς ὁρίοις τῶν Ῥω-
μαίων τότε τὸν μοναδικὸν βίον ἀσκῶν, χαίρων ὑπήντησε καὶ
μεγαλοπρεπέσιν ἐχρήσατο δεξιώσεσι πρὸς αὐτὸν καὶ φιλοτίμοις
προὔπεμψε τοῖς ἐφοδίοις. ὕστερον δὲ τὴν βασίλειον ἐξουσίαν λα-
βόντι πρόσεισι καὶ μετὰ πολλὰς τὰς τιμὰς καὶ τὸν τῆς Ἀδριανου-
πόλεως λαμβάνει θρόνον. ἐκεῖθεν δ' ἀρτίως καὶ εἰς τὸν πατριαρ-
χικὸν ἀναφέρεται.
κόνησον. καὶ ἀνάγεται λοιπὸν εἰς τὸν πατριαρχικὸν θρόνον ὁ

Ἀδριανουπόλεως Γερμανὸς, φίλος ὢν ἐκ πολλοῦ τῷ βασιλεῖ· καὶ
ταύτην δὴ τὴν τιμὴν ὥσπερ τι κεχρεωστημένον γέρας ἤδη ἀπο-
λαμβάνων. φυγάδι γὰρ ἐν τοῖς ἔμπροσθεν χρόνοις αὐτῷ γενομέ-
νῳ πρὸς τὸν σουλτᾶν διὰ τὸν φόβον, ὡς εἴρηται, τοῦ βασιλέως
Θεοδώρου τοῦ Λάσκαρι, ἐν τοῖς ἄκροις αὐτὸς ὁρίοις τῶν Ῥω-
μαίων τότε τὸν μοναδικὸν βίον ἀσκῶν, χαίρων ὑπήντησε καὶ
μεγαλοπρεπέσιν ἐχρήσατο δεξιώσεσι πρὸς αὐτὸν καὶ φιλοτίμοις
προὔπεμψε τοῖς ἐφοδίοις. ὕστερον δὲ τὴν βασίλειον ἐξουσίαν λα-
βόντι πρόσεισι καὶ μετὰ πολλὰς τὰς τιμὰς καὶ τὸν τῆς Ἀδριανου-
πόλεως λαμβάνει θρόνον. ἐκεῖθεν δ' ἀρτίως καὶ εἰς τὸν πατριαρ-
χικὸν ἀναφέρεται.
εʹ. Κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον ἀποστάς τις, Ἰκάριος ὄνομα,
τοῦ τῆς Εὐβοίας κρατοῦντος, (ἔστι δ' αὕτη Βενετικῶν ἐπαρχία)
ἀποστὰς τοίνυν οὗτος μετὰ τὴν τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἅλω-
σιν καὶ προσεταιρισάμενος οὐκ ὀλίγους καὶ ἄλλους τῶν Εὐβοέων
ἄκρας ἐκράτησεν ὀχυρᾶς· ἀφ' ἧς συχνὰ παρακατιὼν ἐληΐζετο
τοὺς ὁμοροῦντας ἀγροὺς καὶ τὰς κώμας· ὡς ἐν βραχεῖ τοὺς
ἀγροίκους πάντας ἐς τοσοῦτον συνελαθῆναι δέους, ὡς μήτ' ἔξω
τείχους οἰκεῖν, μήτ' ἄνευ ἡμεροσκόπων ταῖς κώμαις ἐνδιατρίβειν
καὶ τοῖς ἀγροῖς. χρόνος οὐ μάλα συχνὸς παρεῤῥύη καὶ
ζομένων.
ιγʹ. Ἐς δὲ τοὐπιὸν ἔτος ἄγεται τῷ ἐγγόνῳ ὁ βασιλεὺς Ἀνδρο-
240
νίκῳ τῷ βασιλεῖ γυναῖκα Εἰρήνην τὴν ἐξ Ἀλαμανῶν, οὓς Γαλάτας

ἑσπερίους οἶδεν ἡ πάλαι καλεῖν συνήθεια. καὶ μετὰ ταῦτα ἄπεισιν
ὁ βασιλεὺς Μιχαὴλ ἐς Θεσσαλονίκην μετὰ τῆς βασιλίδος Μαρίας
τῆς συζύγου αὐτοῦ· ἔνθα δὴ καὶ τὸ πέρας μεθ' ὅλον ἐνιαυτὸν
τοῦ παρόντος ἐδέξατο βίου. καίτοι προμεμαντευμένον ἦν ἀπιόντι
αὐτῷ ἐκεῖσε θανεῖν καὶ ἐδειλία δι' αὐτό γε τοῦτ' ἀπελθεῖν.
ὅμως ἀπῆλθεν διὰ τὰ Θετταλῶν καὶ Πελασγῶν πράγματα, ὁπόσα
ἀνεῤῥώγει τῷ τηνικαῦτα, περὶ ὧν ἐροῦμεν αὐτίκα. ὁ δὲ τῆς μαν-
τείας τρόπος τοιοῦτος ἦν. (Β.) Ἐν τῷ κατὰ τὴν Ἀδριανούπολιν
παλατίῳ εὑρέθη πρὸ τῶν πυλῶν ἀνωτέρω μικρὸν τῆς φλιᾶς τῆς
ἄνω γεγραμμένος κύκλος· καὶ περὶ τὸν κύκλον τέτταρα ζῶα γε-
γραμμένα, λέων, πάρδαλις, ἀλώπηξ καὶ λαγωός· καὶ ἐπ'
αὐτοῖς χρησμός τις ἔμμετρος, αἰνιγματωδῶς πως ἐμφαίνων τε-
λευτὴν βασιλέως ἑνὸς τῶν Παλαιολόγων ἐν Θεσσαλονίκῃ τῇ
πόλει ἐπιδεδημηκότος. ἦν δὲ ὁ τοιοῦτος κύκλος τῆς γῆς ἀπέχων ἐς
ὕψος δυοῖν ἀνδρῶν μῆκος· ὡς ἀμφίβολον ἐντεῦθεν γίνεσθαι καὶ
οἷον ἄπιστον ἐν ὑποψίᾳ λαβεῖν ἄνθρωπον εἶναι τὸν γράψαντα,
καιρὸν οὐκ ἔχοντα θεῖναί τε κλίμακα καὶ ἅμα ἀνιόντα γράψαι
μετὰ τῆς προσηκούσης σχολῆς, βασιλέως τε παρόντος καὶ ἅμα
βασιλέα τὸν νέον Ἀνδρόνικον δραμὼν τὸ ἀπόῤῥητον ἀνεκάλυψε·

καὶ οὕτω λοιπὸν ἐκεῖνος τὴν φυγὴν ἐπετάχυνεν. (Δ.) Ἐπεὶ δὲ
καὶ ἡ λαμπρὰ τῆς ἀναστάσεως ἐπεδήμησεν ἡμέρα καὶ ἔδει πρὸς
ἑσπέραν τὰ βουλεύματα πέρας λαβεῖν, ᾔτει τε κατὰ τὸ εἰωθὸς
καὶ ἔλαβε τὰς κλεῖς τῶν πρὸς τὴν Γυρολίμνην ἀνοιγομένων πυλῶν.
εἰώθει γὰρ τοῦτο ποιεῖν διὰ τὰ ἕωθεν κυνηγέσια. καὶ δὴ περὶ
μέσας νύκτας, πρὸς ὕπνον ἤδη καταδαρθόντων ἁπάντων, ἔξεισι
μετὰ πάντων ὅσοι αὐτῷ γε συνομωμόκεσαν· καὶ ἐξιππασάμενοι
φθάνουσι δευτεραῖοι πρὸς τὸ τοῦ Συργιάννη καὶ τὸ τοῦ Καντα-
κουζηνοῦ στρατόπεδον. ἐκάθηντο γὰρ ἐκεῖνοι περὶ τὴν Ἀδρια-
νούπολιν ξύν γε λαμπρᾷ τῇ παρασκευῇ τὴν τούτου φυγὴν ἐκδεχό-
μενοι. ἦν δ' αὕτη ἡμέρα ἀπριλλίου μὲν εἰκοστὴ, ἔτος δὲ ἑξακις-
χιλιοστὸν ὀκτακοσιοστὸν εἰκοστὸν ἔννατον. ἐπιστῆσαι δ' ἄξιον,
πῶς τῶν ἀνθρωπίνων πραγμάτων οὐδὲν τῆς προνοίας ἐκτὸς διοι-
κεῖται, ἀλλὰ πάντα λόγον ἀπόῤῥητον ἔχει τὸν ἄγοντα· κἂν
ἡμεῖς ἀγνοοῦντες καθήμεθα, λόγους προφέροντες τῆς τε προνοίας
ὁμοῦ καὶ τῆς ἀληθείας οὐ μάλα ἀξίους. ὅταν γὰρ ἐθέλῃ κολάζειν
οὓς ἂν ἐθέλοι παλαιῶν τε καὶ νέων ἁμαρτημάτων ποιούμενος ἔκ-
τισιν, οἷα σοφὸς ἰατρὸς τομὴν καὶ καυτῆρα ταῖς δυσιάτοις ἐπά-
241
γει πληγαῖς. καὶ ἅμα κατὰ γῆς εὐθηνούσης ἀέρες νεωτερίζουσι·

καὶ ἀγανακτεῖ κατ' αὐτῶν ὕδωρ θαλάττης· καὶ ὑβρισταὶ
παιδείᾳ τῶν τε τοῦ πνεύματος λόγων καὶ ὅσοι τῶν θύραθεν· ὡς

ἔχειν ἀρκούντως ἤδη καὶ βίῳ καὶ λόγῳ τοῖς ὑπηκόοις διδόναι θε-
σμοὺς καὶ κανόνας, ὁπόσοι κοσμοῦσιν εὐτραπελίαν ἠθῶν καὶ ῥυθμί-
ζουσι παλάμης κράτος καὶ θυμὸν μετριάζειν παρασκευάζουσι καὶ
ἀκόλαστον ἅπαν ταλαντεύουσι κίνημα. ἔξεστι δὲ τοῖς βουλομένοις
ἀκούειν κατὰ μέρος ὁποῖος καὶ ὅσος τὴν ἅπασαν ἀρετὴν ὁ ἀνὴρ ἐξ
οὗπερ ἡμεῖς αὐτῷ συγγεγράφαμεν βίου.
ηʹ. Ἀλλὰ γὰρ οὔπω τριάκοντα παρῆλθον ἡμέραι καὶ ἀκούσας
ὁ βασιλεὺς, ὡς ὁ τῶν Βουλγάρων ἄρχων Μιχάηλος ἐξιὼν κατα-
τρέχει τὰς ἀστυγείτονας πόλεις καὶ χώρας Ῥωμαίων, μέλλει δ'
αὐτίκα προχωρήσειν ἄχρι καὶ Διδυμοτείχου καὶ Ἀδριανουπόλεως,
μισθοφορικὸν ἐπαγόμενος οὐκ ὀλίγον ἐκ τῶν παρὰ τὸν Ἴστρον οἰ-
κούντων Σκυθῶν, ἔξεισι τὴν ταχίστην καὶ φθάνει πρὸς Ἀδρια-
νούπολιν· κἀκεῖθεν πέμψας πρέσβεις ἐζήτει μαθεῖν τὴν τοῦ παρα-
σπονδῆσαι αἰτίαν· καὶ ἤκουσεν ἐκεῖθεν, ὡς “ἥκιστα ἦν σοι τῶν
δυνατῶν εἰσελθεῖν ἐς Βυζάντιον καὶ τὴν αὐτοκρατορικὴν ἀρχὴν
περιζώσασθαι, εἰ σύμμαχος αὐτὸς ἐβουλόμην τῷ πάππῳ γίνεσθαι
τῷ σῷ, χρήματά τε καὶ χώραν ὅμορον ἐπαγγελλομένῳ μοι δώ-
σειν· ἃ πάντα νῦν ἐζημίωμαι σοῦ γε εἵνεκα καὶ τῶν σῶν ἐπαγ-
γελιῶν. οἶσθα γὰρ, ὡς πολλῶν με τῶν ἐπαγγελιῶν ἐμπέπληκας
καὶ πολλῷ μειζόνων ἢ ὁ πάππος ὁ σὸς, οὐ μόνον τοῦ μὴ συμμα
ζουσι παλάμης κράτος καὶ θυμὸν μετριάζειν παρασκευάζουσι καὶ

ἀκόλαστον ἅπαν ταλαντεύουσι κίνημα. ἔξεστι δὲ τοῖς βουλομένοις
ἀκούειν κατὰ μέρος ὁποῖος καὶ ὅσος τὴν ἅπασαν ἀρετὴν ὁ ἀνὴρ ἐξ
οὗπερ ἡμεῖς αὐτῷ συγγεγράφαμεν βίου.
ηʹ. Ἀλλὰ γὰρ οὔπω τριάκοντα παρῆλθον ἡμέραι καὶ ἀκούσας
ὁ βασιλεὺς, ὡς ὁ τῶν Βουλγάρων ἄρχων Μιχάηλος ἐξιὼν κατα-
τρέχει τὰς ἀστυγείτονας πόλεις καὶ χώρας Ῥωμαίων, μέλλει δ'
αὐτίκα προχωρήσειν ἄχρι καὶ Διδυμοτείχου καὶ Ἀδριανουπόλεως,
μισθοφορικὸν ἐπαγόμενος οὐκ ὀλίγον ἐκ τῶν παρὰ τὸν Ἴστρον οἰ-
κούντων Σκυθῶν, ἔξεισι τὴν ταχίστην καὶ φθάνει πρὸς Ἀδρια-
νούπολιν· κἀκεῖθεν πέμψας πρέσβεις ἐζήτει μαθεῖν τὴν τοῦ παρα-
σπονδῆσαι αἰτίαν· καὶ ἤκουσεν ἐκεῖθεν, ὡς “ἥκιστα ἦν σοι τῶν
242
δυνατῶν εἰσελθεῖν ἐς Βυζάντιον καὶ τὴν αὐτοκρατορικὴν ἀρχὴν

περιζώσασθαι, εἰ σύμμαχος αὐτὸς ἐβουλόμην τῷ πάππῳ γίνεσθαι
τῷ σῷ, χρήματά τε καὶ χώραν ὅμορον ἐπαγγελλομένῳ μοι δώ-
σειν· ἃ πάντα νῦν ἐζημίωμαι σοῦ γε εἵνεκα καὶ τῶν σῶν ἐπαγ-
γελιῶν. οἶσθα γὰρ, ὡς πολλῶν με τῶν ἐπαγγελιῶν ἐμπέπληκας
καὶ πολλῷ μειζόνων ἢ ὁ πάππος ὁ σὸς, οὐ μόνον τοῦ μὴ συμμα-
χεῖν ἐκείνῳ γε εἵνεκα, ἀλλὰ καὶ διὰ τὸ ἐπὶ τῇ σῇ ἀδελφῇ κῆδος
καὶ τὴν συγγένειαν.” ὁ δὲ βασιλεὺς δειλίας αἰτίαν ἐκφεύγειν ἐθέ-
λων, καίτοι μὴ ἀντίπαλα κεκτημένος στρατεύματα,
πος Πελοποννήσου καὶ Ἀχαΐας. ἡ δὲ μήτηρ εὐθὺς ἅμα τῷ βα-

σιλεῖ διασώζεται μέχρι Θεσσαλονίκης, κἀκεῖ πρὸς τοῦ βασιλέως
ἱκανὰ χωρία λαβοῦσα προσόδων ἐτησίων ἕνεκα αὐτόθι κατοικεῖν
ἔγνωκε τοῦ λοιποῦ. ἐπίτροπός γε μὴν τῆς Ἠπείρου ἐγκαταλέλει-
πται πρὸς τοῦ βασιλέως ὁ πρωτοστράτωρ Θεόδωρος ὁ Συναδη-
νός· ὃς καὶ πρὶν ὅλον ἐξήκειν ἐνιαυτὸν αἰφνιδίως ἁλίσκεται πρὸς
τῶν τῆς χώρας οἰκητόρων καὶ δέσμιος τῷ τοῦ κόντου δίδοται
παιδὶ, πρὸς τὴν Ἤπειρον αὖθις ἐπανελθόντι καὶ ἀναδεξαμένῳ
τὴν πατρικὴν ἀρχὴν παρ' ἑκόντων τῶν ὑπηκόων.
ζʹ. Ὁ δὲ βασιλεὺς ἐνδημήσας ἐς Ἀδριανούπολιν ἅμα τῇ συ-
ζύγῳ δεσποίνῃ τὰς ἐκ πολλοῦ συμφωνίας ἤδη πρὸς πέρας ἤγαγε,
δοὺς εἰς γυναῖκα τὴν θυγατέρα αὐτοῦ τῷ Ἀλεξάνδρου παιδὶ τοῦ
τῶν Μυσῶν ἀρχηγοῦ, πεντεκαιδέκατον ἄγοντι τῆς ἡλικίας ἔτος
ἐτῶν οὖσαν αὐτὴν ἐννέα. καὶ ἦν τὸ λοιπὸν εἰρήνη βαθεῖα μεταξὺ
Ῥωμαίων καὶ Μυσῶν. (Β.) Ἐν τούτῳ τῷ χρόνῳ γεννᾶται παι-
δίον ἐν Βυζαντίῳ, συμφυὲς μὲν ἀπὸ ποδῶν ἄχρις ὀμφαλοῦ, τὰ
δ' ἑξῆς διαιρούμενον ὤμους καὶ στέρνα καὶ ῥάχιν, καὶ δύο μὲν
ἔχον κεφαλὰς, χεῖρας δὲ τέτταρας· ὃ καὶ μετὰ μίαν ἡμέραν ἐξε-
πεπνεύκει. (Γ.) Ἐφάνη δὲ καὶ πολλῷ τούτου πρότερον παιδίον
ἕτερον περὶ Τραϊανούπολιν, ὃ δὴ τρίτου γενόμενον ἔτους
στατήσασα, καὶ καθ' ἑαυτὴν γενομένη, πολλὰ μὲν ἔδρασε κατὰ

Βυζαντίων δεινὰ, πλεῖστα δ' ἐπεπόνθει· τέλος δὲ πολιορκηθεῖσα
προὔδωκεν ἑαυτὴν Καντακουζηνῷ καθ' ὁμολογίαν. καὶ ταῦτα
μὲν τῇδέ πη ἔσχε. (Δ.) Σεβαστοκράτορες δ' ἐπὶ τούτοις ὑπὸ τοῦ
βασιλέως οἱ δύο τῆς βασιλίδος Εἰρήνης κεχειροτόνηνται ἀδελφοὶ,
Ἰωάννης καὶ Μανουὴλ, καὶ τοῖς τῷ τοιούτῳ προσήκουσιν ἀξιώ-
243
ματι παρασήμοις, ἔν τε καλύπτραις καὶ ὑποδήμασιν ἅμα, κε-

κόσμηνται. ὧν ἅτερος, ὁ Ἰωάννης, ὀλίγῳ ὕστερον ἐς τὸ τῶν
Ἐπιβατῶν ἀπιὼν φρούριον τῇ Ἀλεξίου τοῦ Ἀποκαύκου θυγατρὶ
συνεζύγη· ᾗ συνῳκήκει πρότερον ὁ Παλαιολόγος Ἀνδρόνικος, ὃν
πνιγῆναι κατὰ τὸν περὶ Διδυμότειχον καὶ Ἀδριανούπολιν ποταμὸν
ἀνωτέρω που δεδηλώκαμεν. βραχὺν δ' ἐκεῖ διατετριφότα χρόνον
ἔπειθ' ἑκόντα προὔπεμπε τὸν Ἰωάννην σύν γε τῇ νέᾳ συζύγῳ
λαμπρῶς ἡ πενθερὰ ἐς τὸ τῆς Τραϊανουπόλεως ἔγγιστα φρούριον,
τὴν τῶν Ἀδήλων λέγω μονήν. ἔνθα τὰς τῶν οἰκήσεων ἐπαύλεις
καὶ τοὺς ἀγροὺς ἐκ πολλοῦ πρὸς Καντακουζηνοῦ κεκλήρωται τοῦ
βασιλέως. ἐδεδίει γὰρ ἐκείνη, μὴ χειρωσάμενος ἐκεῖνος τὸ τῶν
Ἐπιβατῶν φρούριον μετὰ τῶν χρημάτων ἐκεῖθεν ἐξόριστον ταύ-
την ποιήσηται. (Ε.) Κατὰ τοῦτον μέντοι τὸν χρόνον νόσημα
τοῖς ἀνθρώποις ἐνέσκηψε βαρὺ καὶ λοιμῶδες, ἀρξάμενον ἀπὸ
Σκυθῶν καὶ Μαιώτιδος καὶ τῶν τοῦ Τανάϊδος ἐκβολῶν ἦρος
οἶκον ὡς τὰ πολλὰ τοῖς ἀνθρώποις ἐκείνοις συνέζη τε καὶ συνῴ-

κει τῶν ἄλλων ζώων· κύνας φημὶ καὶ ἵππους καὶ ὀρνίθων
παντοῖα γένη, καὶ εἴ τινες ἐν τοῖς τῶν οἴκων τοίχοις οἰκοῦντες
ἔτυχον μύες. σημεῖα δὲ τοῦ τοιοῦδε νοσήματος ἦν ἐξανθοῦντα,
καὶ τοῦ ἀθρόου πρόδρομα θανάτου ἐκείνου, ὀγκώδης τε ἔκφυσίς
τις περὶ τὰς ἀρχὰς τῶν μηρῶν καὶ τῶν βραχιόνων καὶ ἅμα αἱ-
ματώδης φθόη· ἃ τοὺς συσχεθέντας αὐθημερὸν ἐνίοτε, κα-
θημένους ἢ βαδίζοντας, τοῦ παρόντος ἀπῆγε τάχιστα βίου. ὅτε δὴ
καὶ Ἀνδρόνικος, ὁ τῶν υἱέων τοῦ βασιλέως νεώτερος, ἐτεθνήκει.
βʹ. Τῶν μέντοι πραγμάτων ἐν τούτοις ὄντων, ἔδοξε τῷ
Ἀσὰν Ἰωάννῃ, τοῖς περὶ τὴν Ἀδριανούπολιν χωρίοις ἄρτι τὰς
διατριβὰς ποιουμένῳ, τὸν ἀδελφιδοῦν ἰδίᾳ παρειληφότι Ματ-
θαῖον (ὃς καθ' ἡλικίαν προὔχων τῶν βασιλέως παίδων τῶν τε
ἐν Θρᾴκῃ πόλεων τὴν ἐπιτροπὴν πρὸς τοῦ πατρὸς καὶ βασιλέως
ἐκληρώσατο τηνικαῦτα, καί οἱ συμβέβηκεν ἐν ταὐτῷ ξυνιέναι τῷ
θείῳ, καὶ κυνηγεσίοις χρήσασθαι τοῖς αὐτοῖς) ὧν αἱ καρδίας αὔ-
λακες θαλαμεύουσι λογισμῶν ἐκείνῳ κοινώσασθαι· καὶ ἀρξάμενος
ἔλεξε τοιάδε. (Β.) “Εἰ μὲν τύχην”, φησὶν, “τινὰ καὶ τυραννοῦσαν
πεπρωμένην τοῖς ἀνθρώποις τὰ πράγματα πρυτανεύειν οἴεσθαι
ἔπεισί σοι, ἢ τῷ αὐτομάτῳ δεδωκυῖαν τὴν τῶν πραγμάτων ὀθό-
νην ἀτέκμαρτόν τινα καὶ ἀκυβέρνητον φέρεσθαι πλοῦν, σιωπᾷν
244
Θεοφάνης. Χρονογραφία (lib. 1-6) Page 68, line 5
δρὸς ἑνὸς ἐπιθυμίᾳ καὶ ἀπονοίᾳ δουλεύοντες, τηνικαῦτα τὸ κε-

λευσθὲν ὡς ἕρμαιόν τι λαβόντες οὐχ ὥσπερ ἐκεῖνος ἐβούλετο ἐξε-
πλήρουν, ἀλλὰ ὡς αὐτοῖς ἐδόκει καλόν. ὁ μὲν γὰρ ἐγκλῖναι τού-
τοις εἰς τοσοῦτον ἐπέτρεπεν ὅσον τὴν τοῦ βασιλέως παράταξιν δια-
λῦσαι καὶ αὖθις ὑποστρέψαι στερρῶς φονεύοντας· οἱ δὲ κόσμῳ
καὶ τακτικῇ ἐμπειρίᾳ τὴν τοῦ βασιλέως στρατιὰν κατόπιν θέουσαν,
καὶ οὐχ ὡς ᾠήθη εὐδιαλύτως, εἰδότες ἀσχηματίστῳ χρῶνται φυγῇ,
καὶ ἄλλος ἄλλῃ διεσκέδαστό τε καὶ διεφέρετο. ἀλλ' οἱ μὲν ἄλλοι,
νῦν μὲν ὀλίγοι καὶ αὖθις ἕτεροι, τῷ βασιλεῖ προσχωροῦσι καὶ
καθομολογοῦσιν αὐτῷ· αὐτὸς δὲ σὺν ὀλίγοις τισὶ πρὸς τὴν Ἀδρια-
νούπολιν σώζεται κἀκεῖσε τῆς φυγῆς ἵσταται. ὁ δέ γε τούτου
νόθος τε καὶ παρέγγραπτος υἱὸς Ἀναστάσιος τοῦ τῆς Βύζης φεύ-
γων ἐπιλαμβάνεται πτολίσματος. καὶ οὐ κατὰ τύχην, οἶμαι, κατὰ
δὲ πρόνοιάν τινα, ἵν' ἕκαστος τούτων πρὸς ἑαυτὸν ἑλκύων τὴν
τοῦ βασιλέως προσεδρίαν τῷ ἑτέρῳ διδοῖ ἄνεσίν τε καὶ καιρὸν εἰς
τὴν προνομήν.
19 Ἀλλ' ὅ γε βασιλεὺς ἐκ ποδὸς τούτοις ἑπόμενος πρῶ-
τον ἔγνω τὸν Θωμᾶν πολιορκεῖν καὶ τὴν προγεγενημένην εἰς αὐτὸν
ἀποδοῦναι τούτῳ ποινήν. ὅθεν ἐπάγει αὐτῷ πολιορκίαν, οὐ διὰ
μηχανημάτων ἢ ἄλλων τινῶν σπουδάζων αὐτὸν καθελεῖν, ἅμα
μὲν τὸν ἐμφύλιον ἀποδιδράσκων πόλεμον,
κὴν δῆθεν ἐξουσίαν τε καὶ ἀρχήν. φωραθέντος δὲ καὶ τοῦ τοιού-

του δράματος Ἡρακλείῳ τῷ τηνικαῦτα βασιλεῖ, καὶ τῶν γραμμά-
των ἐγχειρισθέντων, ἐπεὶ μὴ εὐνοίᾳ τούτων ἔγνω τὴν μετάπεμψιν
γενομένην ἀλλ' εἰς πρόθεσιν οἰκείας ἐπικρατείας τῶν ταῦτα μηχα-
νωμένων (ἤλπιζον γὰρ τὸ ἔθνος ἐκ τῆς πρὸς τὸν παλαιὸν Ἀρσάκην
εὐνοίας ῥᾳδίως, εἰ τούτους ἔχοιεν μεθ' ἑαυτῶν, προσάξεσθαι οἱ
Σαρακηνοί), διὰ τοῦτο καὶ εἰς Φιλίππους, μίαν καὶ αὐτὴν τῶν
κατὰ Μακεδονίαν τυγχάνουσαν πόλεων, ὡς ἐπὶ μείζονος ἀσφαλείας
μετῴκισε τούτους αὖθις ὁ βασιλεύς· εἶτα ἐκεῖθεν πάλιν ὡς ἐπὶ
λαμπροτέρας πολιτείας καὶ καταστάσεως μετεβίβασεν εἰς Ἀδρια-
νούπολιν. εὐθέτου δὲ τοῦ τόπου φανέντος αὐτοῖς, κατ' ἰδίαν
ὥσπερ συνεστηκότες φατρίαν τε καὶ φυλὴν εἰς πλῆθος ἐγένοντο
καὶ ἐπ' εὐπορίας κατέστησαν ἱκανῆς, τὴν πάτριον εὐγένειαν δια-
σώζοντες καὶ ἀσύγχυτον τὸ γένος διαφυλάττοντες.
3 Χρόνους δὲ ὕστερον, ἡνίκα Κωνσταντῖνος μετὰ Εἰρή-
245
νης τῆς μητρὸς ἐβασίλευεν, Μαΐκτης ἐκεῖνος, ἀφ' αἵματος Ἀρσά-

κου καὶ αὐτὸς ὤν, κατά τινα πρεσβείαν ἢ χρείαν εἰσῄει πρὸς τὴν
περίβλεπτον ταύτην Κωνσταντινούπολιν· ὃς ἀνδρὶ περιτυγχάνει
κατὰ τύχην ὁμογενεῖ, Λέοντι καλουμένῳ, καὶ γνοὺς αὐτὸν ἀπὸ
τῆς ἔξωθεν καταστάσεως καὶ περὶ τὴν κατὰ στολὴν ἰδιότητος οὐχ
ἵνα τῶν τυχόντων καὶ ταπεινῶν ἀλλ' εὐγενῆ καὶ περιφανῆ,
ἵνα τῶν τυχόντων καὶ ταπεινῶν ἀλλ' εὐγενῆ καὶ περιφανῆ, καὶ εἰς
ὁμιλίαν αὐτῷ καταστὰς καὶ ταύτην ἐθάδα καὶ σύντροφον εὑρηκώς,
ἐπεὶ τὸ γένος ἀνέμαθεν, καὶ τὴν ὁμοῦ οἴκησιν προκρίνει, τῆς οἰ-
κείας τὴν ἀλλοτρίαν διὰ τὴν τοῦ ἀνδρὸς ἀρετήν· καὶ τὸ πρὸς
αὐτὸν ἀσπασάμενος κῆδος μίαν τῶν αὐτοῦ θυγατέρων ἠγάγετο,
ἐξ ὧν ὁ τοῦ ἱστορουμένου προῆλθε πατήρ, ὃς καλῶς ἀναχθεὶς
καὶ δι' ἐπαινουμένης ἀγωγῆς καὶ τροφῆς εἰς ἄνδρας τελέσας, καὶ
εὐεξίᾳ σώματος καὶ ῥώμῃ διαφέρων καὶ παντοδαπαῖς κοσμούμενος
ἀρεταῖς, πολλοὺς ἐκίνει τοὺς δι' ἐπιγαμίας θέλοντας αὐτὸν οἰκειώ-
σασθαι. γυνὴ δέ τις εὐγενὴς καὶ κοσμία κατὰ τὴν Ἀδριανούπο-
λιν τὴν οἴκησιν ἔχουσα, ἀποιχομένου τοῦ ταύτης ἀνδρὸς σωφρό-
νως τὴν χηρείαν ἀνύουσα, (φήμη γάρ τις διέτρεχεν οὐ παντελῶς
ἀμυδρὰ ἐκ τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου ἕλκειν αὐτὴν τὴν συγγέ-
νειαν) τῶν ἄλλων προτιμοτέρα τῶν τε καθ' οὓς παρῴκησεν ἐνομί-
σθη αὐτῷ, καὶ διὰ τοῦτο τὴν ταύτης θυγατέρα εὐγενείᾳ καὶ κάλλει
διαφέρουσαν σώματος καὶ αἰδοῖ κεκοσμημένην ἠγάγετο· ἐξ ὧν
ἐβλάστησεν ἡ βασίλειος αὕτη ῥίζα Βασίλειος, πατρόθεν μὲν ἕλκων
τὴν ἐξ Ἀρσάκου συγγένειαν, ᾗ προείρηται· ἡ δὲ μήτηρ τῇ τε τοῦ
μεγάλου Κωνσταντίνου συγγενείᾳ ἐκαλλωπίζετο καὶ ἀπὸ θατέρου
μέρους τὴν Ἀλεξάνδρου ηὔχει λαμπρότητα. ἐκ τοιούτων γεννητό-
ρων προελθὼν ὁ Βασίλειος εὐθὺς πολλὰ τῆς ὕστερον δόξης
ἐβλάστησεν ἡ βασίλειος αὕτη ῥίζα Βασίλειος, πατρόθεν μὲν ἕλκων

τὴν ἐξ Ἀρσάκου συγγένειαν, ᾗ προείρηται· ἡ δὲ μήτηρ τῇ τε τοῦ
μεγάλου Κωνσταντίνου συγγενείᾳ ἐκαλλωπίζετο καὶ ἀπὸ θατέρου
ρων προελθὼν ὁ Βασίλειος εὐθὺς πολλὰ τῆς ὕστερον δόξης σύμ-
βολα εἶχεν ὑποφαινόμενα· ταινία τε γὰρ κοκκοβαφὴς παρὰ τὴν
πρώτην ἔκφυσιν τῶν τριχῶν ἑωρᾶτο περὶ τὴν κεφαλήν, καὶ περὶ
τὰ σπάργανα πορφύρεα βάμματα.
246
4 Ἦν δὲ μέχρι τότε τὸ γένος τῶν ἀπογόνων Ἀρσάκου

κατ' ἰδίαν ὥσπερ φατρίαν συνεστηκός, εἰ καὶ ταῖς ἐπιγαμίαις
πολλάκις τοῖς ἐγχωρίοις συνανεκιρνᾶτο, ἐν Ἀδριανουπόλει κεκτη-
μένον τὴν οἴκησιν. ἐπεὶ δὲ Κροῦμος ἐκεῖνος, ὁ τῶν Βουλγάρων
ἄρχων, εἰς τὰς πρὸς Ῥωμαίους ἐξυβρίσας σπονδὰς πολέμιον χά-
ρακα τῇ Ἀδριανουπόλει ἐβάλετο, καὶ χρόνον προκαθίσας συχνὸν
ὁμολογίᾳ ταύτην διὰ τὴν τῶν ἀναγκαίων ἔνδειαν παρεστήσατο,
καὶ τοὺς ἐν αὐτῇ πάντας μετὰ καὶ Μανουὴλ τοῦ ἀρχιερέως τῆς
τοιαύτης πόλεως εἰς Βουλγαρίαν μετήγαγε, συνέβη μετὰ τῶν ἄλ-
λων καὶ τοὺς τοῦ Βασιλείου γεννήτορας, ἔτι τοῦτον ἐν τοῖς σπαρ-
γάνοις ἔχοντας, εἰς τὴν τῶν Βουλγάρων ἀπαχθῆναι γῆν· ἔνθα
τὴν οἰκείαν τῶν Χριστιανῶν πίστιν ἀνόθευτον διασώζοντες ὅ τε
θαυμάσιος ἐκεῖνος ἀρχιερεὺς καὶ ὁ σὺν αὐτῷ λαὸς πολλοὺς τῶν

ρων προελθὼν ὁ Βασίλειος εὐθὺς πολλὰ τῆς ὕστερον δόξης σύμ-
βολα εἶχεν ὑποφαινόμενα· ταινία τε γὰρ κοκκοβαφὴς παρὰ τὴν
πρώτην ἔκφυσιν τῶν τριχῶν ἑωρᾶτο περὶ τὴν κεφαλήν, καὶ περὶ
τὰ σπάργανα πορφύρεα βάμματα.
4 Ἦν δὲ μέχρι τότε τὸ γένος τῶν ἀπογόνων Ἀρσάκου
κατ' ἰδίαν ὥσπερ φατρίαν συνεστηκός, εἰ καὶ ταῖς ἐπιγαμίαις
πολλάκις τοῖς ἐγχωρίοις συνανεκιρνᾶτο, ἐν Ἀδριανουπόλει κεκτη-
μένον τὴν οἴκησιν. ἐπεὶ δὲ Κροῦμος ἐκεῖνος, ὁ τῶν Βουλγάρων
ἄρχων, εἰς τὰς πρὸς Ῥωμαίους ἐξυβρίσας σπονδὰς πολέμιον χά-
ρακα τῇ Ἀδριανουπόλει ἐβάλετο, καὶ χρόνον προκαθίσας συχνὸν
ὁμολογίᾳ ταύτην διὰ τὴν τῶν ἀναγκαίων ἔνδειαν παρεστήσατο,
καὶ τοὺς ἐν αὐτῇ πάντας μετὰ καὶ Μανουὴλ τοῦ ἀρχιερέως τῆς
τοιαύτης πόλεως εἰς Βουλγαρίαν μετήγαγε, συνέβη μετὰ τῶν ἄλ-
λων καὶ τοὺς τοῦ Βασιλείου γεννήτορας, ἔτι τοῦτον ἐν τοῖς σπαρ-
γάνοις ἔχοντας, εἰς τὴν τῶν Βουλγάρων ἀπαχθῆναι γῆν· ἔνθα
τὴν οἰκείαν τῶν Χριστιανῶν πίστιν ἀνόθευτον διασώζοντες ὅ τε
θαυμάσιος ἐκεῖνος ἀρχιερεὺς καὶ ὁ σὺν αὐτῷ λαὸς πολλοὺς τῶν
Βουλγάρων πρὸς τὴν ἀληθινὴν πίστιν μετήγαγον τοῦ Χριστοῦ
(οὔπω γὰρ ἦν τὸ ἔθνος μετηνεγμένον πρὸς τὴν εὐσέβειαν) καὶ
πολλαχοῦ τὰ τῆς Χριστιανικῆς διδασκαλίας κατεβάλοντο
χώραν· καὶ δὴ σπεισάμενος, ὁμήρους ἐκεῖθεν λαβὼν ἤγαγεν ἐν

247
τῇ πόλει, συνθεμένων Πατζινάκων διαπερᾶσαι καὶ τὸν Συμεὼν

καταπολεμῆσαι. παρεγένετο δὲ τότε ἐν τῇ πόλει καὶ Ἀσώτιος,
ἀνὴρ ἐπὶ ῥώμῃ ὀνομαστότατος, υἱὸς ὢν τοῦ ἄρχοντος τῶν ἀρχόν-
των, ὅν φασι σιδηρᾶν ῥάβδον ἐκ τῶν ἄκρων ἑκατέραις κρατοῦντα
χερσὶ τῇ ὑπερβαλλούσῃ δυνάμει διακάμπτειν καὶ πρὸς τὸ κυκλικὸν
σχῆμα μετάγειν, τῆς ἀντιτύπου τῆς σιδήρου φύσεως τῇ βίᾳ τῶν
χειρῶν ὑπεικούσης. ὃν παραγενόμενον ἡ δέσποινα καὶ μετὰ πολ-
λῆς τιμῆς ὑπεδέξατο καὶ πάλιν εἰς τὴν ἰδίαν χώραν ἐξέπεμψεν.
8 Σεπτεμβρίῳ δὲ μηνί, ἰνδικτιῶνος τρίτης, Παγκρα-
τούκας ὁ Ἀρμένης τὴν Ἀδριανούπολιν τῷ Συμεὼν προδέδωκεν,
ἥτις τὸ πρὶν μὲν Ὀρεστιὰς ἐκαλεῖτο, ἐξ Ὀρέστου υἱοῦ Ἀγαμέμνο-
νος, ὃς ζήλῳ δικαίῳ διὰ τὴν πρὸς τὸν πατέρα Κλυταιμνήστρας
δολοφονίαν ταύτην σὺν Αἰγίσθῳ ἀποκτείνας λίαν ἐκμέμηνεν καὶ
ἐν τῇ συνελεύσει Ἕβρου Ἄρζου τε καὶ Ἀρτάκου τῶν τριῶν ποτα-
μῶν γε λουσάμενος τῆς νόσου ἀπήλλακτο· ἔνθα ταύτην οἰκοδο-
μήσας ἐπὶ τῷ ἰδίῳ ὀνόματι κέκληκεν· Ἀδριανὸς δὲ Καῖσαρ εὐκτί-
στοις οἰκήμασιν αὐτὴν μεγαλύνας πόλιν Ἀδριανοῦ μετακέκληκεν.
αὕτη τρίτης ἡμέρας παρὰ ἀνδρὸς εὐπετοῦς ἐν διόδῳ Φιλιππουπό-
λεως σταδιάζεται, ἠγκαλισμένη τῷ ὄρει τῷ Αἵμῳ, παρ' ᾧ οἱ
τρεῖς ποταμοὶ συμβάλλονται τὸ ὀμβρινὸν ὕδωρ.
φλοῖ, τὰς οὐσίας αὐτῶν δημεύσας, τοὺς δὲ πενιχροὺς καὶ ἀσή-

μους ἀθῴους κελεύσας ὅπη βούλοιντο ἀπιέναι. Τατζάκης δὲ ἐν
ἑτέρῳ ὀχυρωτάτῳ καστελλίῳ φυγών, καὶ λόγον τοῦ μή τι κακὸν
παθεῖν δεξάμενος, ἐν τῇ πόλει εἰσεληλύθει, καὶ τῇ τοῦ μαγγλα-
βίτου ἀξίᾳ τιμηθεὶς ἐν τῷ οἴκῳ τῶν Μαγγάνων διῃτᾶτο τηρού-
μενος. δρασμὸν δὲ βουλευσάμενος ἁλίσκεται καὶ τῶν ὀμμάτων
στερεῖται. Βάρδαν δὲ τὸν Βοήλαν ἀπέκειραν μοναχόν, τοῦ βα-
σιλέως αὐτὸν κατοικτείροντος φίλον τυγχάνοντα.
13 Τοῦ δὲ πατρικίου τοῦ οὕτως ἐπονομαζομένου Μωρο-
λέοντος, ἢ μᾶλλον εἰπεῖν οἰκειότερον Θυμολέοντος, Ἀδριανουπό-
λεως στρατηγοῦντος, κρατίστου τὰ πολεμικὰ καὶ περιδεξίου τυγχά-
νοντος, ὃς πλείστας κατὰ Βουλγάρων ἀνδραγαθίας ἐπεδείξατο,
ὁ Βούλγαρος Συμεὼν τὴν εἰρημένην πόλιν σὺν παντὶ τῷ στρατεύ-
ματι περιεκύκλωσεν, καὶ χάρακα περιβαλὼν ἰσχυρῶς ταύτην ἐπο-
λιόρκει. ἐπεὶ δὲ ὅ τε σῖτος τοὺς ἐν τῇ πόλει ἐπελελοίπει καὶ λιμὸς
ἐπίεζε κραταιός (οὐδαμόθεν γὰρ εἶχον ἐπισιτίσασθαι), τῇ ἐνδείᾳ
πιεζόμενοι προδεδώκασιν ἑαυτοὺς καὶ τὸν στρατηγὸν τοῖς Βουλ-
γάροις· ὃν χειρωσάμενος Συμεών, καὶ δεσμὰ καθ' ὅλου τοῦ σώ-
ματος περιβαλὼν καὶ μυρίαις αἰκίαις τοῦτον τιμωρησάμενος, τε-
248
λευταῖον ἀπέκτεινε θανάτῳ πικρῷ ἀξίῳ τῆς ἑαυτοῦ ἀπηνεστάτης

καὶ ὠμοτάτης ψυχῆς. Βουλγάροις οὖν τὴν τῆς πόλεως φυλακὴν
Etymologicum Symeonis, Etymologicum Symeonis (ἀνακωχῆς –

βώτορες) Vol. 1, p.104, line 34
ἀποπροσωπίζεσθαι (Pherecrat. Fr. 9)· ἀπονί-

πτεσθαι καὶ σμᾶσθαι τὸ πρόσωπον EM 1602. Lex. rhet.
Ἀπολλωνία· πόλις Ἰλλυρίας, ἣν ᾤκουν Ἰλλυριοί·
ὁ πολίτης Ἀπολλωνιάτης, τὸ θηλυκὸν Ἀπολλωνιᾶτις, τὸ γὰρ
Ἀπολλωνιεύς οὐκ ἔστιν ἐκ τῆς πόλεως, ἀλλ' ἐκ τοῦ Ἀπολλώνιον,
ὡς Δουλίχιον Δουλιχιεύς (Tryph. Fr. 85 van Velsen). ἔστι καὶ ἑτέ-
ρα Θρᾴκης Ἰώνων καὶ ἕτεραι πολλαί. καὶ Ἀπολλωνιεῖς·
δῆμος· ὁ δημότης Ἀπολλωνιεύς. καὶ Ἀπόλλωνος πόλις
ἐν Αἰγύπτῳ οὕτως λεγομένη (Apio Alex. FGH 616 F 8)·
Ἀπολλωνοπολίτης ὡς Κωνσταντινουπολίτης καὶ Ἀδριανουπο-
λίτης. St. Byz.
ἀποστερούμενος τούτου (Dem. Or. 30, 15) καὶ τοῦτο·
Δημοσθένης (Or. 24, 8)· «χρημάτων οὐκ ὀλίγων ἀποστερῆσαι
βουλόμενος τὴν πόλιν» καὶ (Or. 27, 46) «τοὺς διδασκάλους τοὺς μι-
σθοὺς ἀποστερεῖ, φησίν», (Or. 49, 2) «οὐ μόνον οὐκ ἀπέδωκε χάριν,
ἀλλὰ καὶ τὸ δοθὲν ἀποστερεῖ με». Lex. Synt.
ἀποθευσούμεθα· ἀποδραμούμεθα· λέγεται ἐπὶ
πλοῦ Z270, EM 1612. Lex. rhet.
ἄπυςτοι· οἱ Ἀθηναῖοι. Lex. rhet.
ἄπεδον (Thuc. 7, 78, 4)· τὸ ὁμαλόν· Θουκυδίδης (l. c.)·
»καὶ κατέβησαν εἰς χωρίον ἄπεδόν τι» EM 1605. Lex. rhet.
Οικουμενική Σύνοδος. Concilium universale Ephesenum anno 431

Tomëvolumëpart 1,1,5, p.67, line 7
Ἀντιόχου ἐπισκόπου
Ὃν χθὲς ἀχράντοις λοχείαις σωτῆρα ἡμῖν ἡ ζωοτόκος ἡ καλλιτόκος ἡ

μεγαλοτόκος ἡ
φαεσφόρος ἡ ἐλπιδοφόρος ἡ θεοτόκος ἡ ξενοτόκος ἡ παρθενομήτωρ
ὤδινε Μαρία.
249
Ἀμφιλοχίου ἐπισκόπου Ἰκονίου ἐκ τοῦ περὶ τῆς κατὰ σάρκα

γεννήσεως
Ἡ ἀλήθεια ἐγνώσθη, ἡ χάρις ἦλθε καὶ ἡ ζωὴ ἐφάνη· ὁ τοῦ θεοῦ ὢν υἱὸς
ὁ ἐκ θεοῦ
λόγος σὰρξ ἐγένετο δι' ἡμᾶς, ἵνα θνητοὺς εἰς ζωὴν αἰώνιον ἀναστήσηι
[καὶ], ἐκ τῶν νεκρῶν
ἀνεγείρηι. ὁ ποιητὴς τῶν ὅλων ὁ πρὸ πάσης κτίσεως ὁρατῶν τε καὶ
ἀοράτων μόνωι
πατρὶ καὶ πνεύματι συνυπάρχων ἀθάνατος σήμερον ἰδοὺ ἡμῖν ἐκ
παρθένου γεννώμενος,
χωρὶς πάσης ἁμαρτίας, ἄνευ ἀνθρώπου ἤτοι ἀνδρός.
Ἄμμωνος ἐπισκόπου Ἀδριανουπόλεως· ἔφη γάρ που καὶ αὐτὸς περὶ

τοῦ θεοῦ λόγου
Εἰ δὲ αὐτὸς θεὸς τὴν φύσιν ὑπάρχων ὡς τοῦ θεοῦ μονογενὴς υἱός, ἐν
προσλήψει
τῆς δούλου μορφῆς γενόμενος καὶ πρωτότοκος υἱὸς τῆς ἁγίας παρθένου
κληθῆναι κατα-
ξιώσας, ἀντίλυτρον ἑαυτὸν ὑπὲρ πάντων ἔδωκε.
Προσεπάγει δὲ τούτοις· Ἤδη μὲν ἔδειξα τὴν ἀσέβειαν ἧι περιπίπτουσιν
οἱ Ἀρειανοί,
λέγοντες χρείαν ἐσχηκέναι τὴν θεοτόκον Μαρίαν τῶν κατὰ τὸν νόμον
τότε προσφερομένων
θυσιῶν ὑπὲρ τῶν τικτουσῶν γυναικῶν.
Ἰωάννου ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως περὶ τῆς θείας γεννήσεως,

φησὶ δὲ περὶ τῆς ἁγίας παρθένου
Ἀντὶ δὲ ἡλίου, φησί, τὸν ἥλιον τῆς δικαιοσύνης ἀπεριγράφως χωρήσασα.

καὶ μὴ
ζητήσηις πῶς· ὅπου γὰρ βούλεται θεός, νικᾶται φύσεως τάξις. ἠβουλήθη
γάρ, ἠδυνήθη
Οικουμενική Σύνοδος. Concilium universale Chalcedonense anno 451

Ἀδελφίου χωρεπισκόπου ἐπέχοντος τὸν τόπον Ἀδολίου ἐπισκόπου

250
Ἀραβισσοῦ
Εὐφρονίου πρεσβυτέρου ἐπέχοντος τὸν τόπον Δόμνου ἐπισκόπου
Κουκουσοῦ
Ὀτρίου πρεσβυτέρου ἐπέχοντος τὸν τόπον Ἰωάννου ἐπισκόπου Ἄρκης
Θεοδοσίου Ναζιανζοῦ
Ἀριστομάχου Κολωνείας
Ῥήνου Ἰουνοπόλεως
Ἐπιφανίου πρεσβυτέρου ἐπέχοντος τὸν τόπον Αἰθερίου ἐπισκόπου
Πομπηιουπόλεως
Φιλοτίμου πρεσβυτέρου ἐπέχοντος τὸν τόπον Θεμιστίου ἐπισκόπου
Ἀμάστριδος
Θεοδώρου Ἡρακλείας
Εὐλογίου πρεσβυτέρου ἐπέχοντος τὸν τόπον Γενεθλίου ἐπισκόπου
Κρατείας
Πελαγίου πρεσβυτέρου ἐπέχοντος τὸν τόπον Θεοφίλου ἐπισκόπου
Ἀδριανουπόλεως
Ἐλπιδίου τῶν Θέρμων
Ἀκύλου Εὐδοξιάδος
Μυστηρίου Ἀμορίου

Δομνίνου Πλαταιῶν
Ὀνησίμου Ἄργους
Μάρκου Εὐροίας
Περεγρίνου Φοινίκης
Εὐτυχίου Ἀδριανουπόλεως
Κλαυδίου Ἀνχιάσμου
Σωτηρίχου Κερκύρας
Διονυσίου Ἀντιοχείας
Ἰωάννου Ἀλίνδων

Παυλίνου Ἀπαμείας
Θεοτέκνου Τυραείου
251
Ἑορτικίου Μητροπόλεως
Κύρου Σινιάνδου
Λιβανίου Παρλάου
Ἀλεξάνδρου Σελευκείας
Ὀλυμπίου Σωζοπόλεως
Φοντηιανοῦ Σαγαλασσοῦ
Ἀδήλου χωρεπισκόπου ἐπέχοντος τὸν τόπον Μεσσαλίνου ἐπισκόπου
Λαοδικείας
Βασσωνᾶ Νέας πόλεως
Φλωρεντίου Ἀδριανουπόλεως
Μωιανοῦ Λιμένου
Εὐελπίστου χωρεπισκόπου ἐπέχοντος τὸν τόπον Φλωρεντίου ἐπισκόπου
Τενέδου
Σωτηρᾶ Θεοδοσιανῆς ἐπέχοντος τὸν τόπον καὶ Ἡλίου ἐπισκόπου
Ἀμαθοῦντος
καὶ Προεχίου ἐπισκόπου Ἀρσινόης
Ἐπαφροδίτου Ταμάσσου ἐπέχοντος τὸν τόπον καὶ Διδύμου ἐπισκόπου
Λαπύθου

καὶ Νουνεχίου Λαοδικείας Τριμιταρίας

καὶ Ὀλυμπίου Κωνσταντίας τῆς Κύπρου
καὶ Κανδιδιανοῦ Ἀντιοχείας τῆς Πισιδίας
καὶ Στεφάνου Ἀναζάρβων
καὶ Γεροντίου Σελευκείας Συρίας
καὶ Ῥουφίνου Σαμοσάτων
καὶ Ἰνδίμου Εἰρηνουπόλεως
καὶ Τιμοθέου Βαλανέων
καὶ Θεοδοσίου Κανώθας
καὶ Εὐτυχίου Ἀδριανουπόλεως Ἠπείρου παλαιᾶς
καὶ Κλαυδίου Ἀγχιεσμοῦ Ἠπείρου παλαιᾶς
καὶ Συμεῶνος Ἀμίδης Μεσοποταμίας
καὶ Ἡλία Ἀδριανουπόλεως
καὶ Σελεύκου Ἀμασείας
καὶ Πέτρου Γαγγρῶν
καὶ Λουκᾶ Δυρραχίου
καὶ Ἀντωνίου Λυχνίδου
καὶ Μάρκου Εὐροίας
252
καὶ Βιγιλαντίου Λαρίσσης

καὶ Βασιλείου Τραιανουπόλεως ἐπαρχίας Ῥοδόπης

καὶ Στεφάνου Ἀναζάρβων

καὶ Γεροντίου Σελευκείας Συρίας
καὶ Ῥουφίνου Σαμοσάτων
καὶ Ἰνδίμου Εἰρηνουπόλεως
καὶ Τιμοθέου Βαλανέων
καὶ Θεοδοσίου Κανώθας
καὶ Εὐτυχίου Ἀδριανουπόλεως Ἠπείρου παλαιᾶς
καὶ Κλαυδίου Ἀγχιεσμοῦ Ἠπείρου παλαιᾶς
καὶ Συμεῶνος Ἀμίδης Μεσοποταμίας
καὶ Ἡλία Ἀδριανουπόλεως
καὶ Σελεύκου Ἀμασείας
καὶ Πέτρου Γαγγρῶν
καὶ Λουκᾶ Δυρραχίου
καὶ Ἀντωνίου Λυχνίδου
καὶ Μάρκου Εὐροίας
καὶ Βιγιλαντίου Λαρίσσης
καὶ Βασιλείου Τραιανουπόλεως ἐπαρχίας Ῥοδόπης
καὶ Δοκιμασίου Μαρωνείας ἐπαρχίας Ῥοδόπης
καὶ Κωνσταντίνου Δημητριάδος
καὶ Ἀλεξάνδρου Σεβαστῆς τῆς Ταρσοῦ

Κύριλλος, καὶ ὁ τῆς μακαρίας μνήμης Φλαβιανὸς ἐξέθετο.

Μακάριος ὁ εὐλαβέστατος ἐπίσκοπος Καβάσων εἶπεν· Κἀγὼ τὰ αὐτὰ
λέγω·
καλῶς γὰρ ἐξέθετο ὁ ὁσιώτατος ἐπίσκοπος Φλαβιανὸς τῆι πίστει τοῦ
ἁγίου Κυρίλλου
ἐξακολουθήσας.
Κωνσταντῖνος ὁ εὐλαβέστατος ἐπίσκοπος Δημητριάδος Θεσσαλίας
εἶπεν· Ὁ
μὲν μητροπολίτης μου νόσωι κατεχόμενος ἔτι ἐστὶν κατὰ τὴν
Ἑλενούπολιν, ἐγὼ δὲ κατὰ
τὸ φρόνημα τῶν τριακοσίων δέκα καὶ ὀκτὼ φρονῶ καὶ συναινῶ τοῖς
253
ἀναγνωσθεῖσιν
ἀρτίως τοῦ μακαρίου Κυρίλλου καὶ εἰ φρονῶ ἑτέρως ἤ ποτε ἑτέρως
ἐφρόνησα, ἀνάθεμά
μοι. καὶ συναινῶ αὐτοῖς, ὡς συνήινεσεν τοῖς τοῦ μακαρίου Κυρίλλου καὶ
Φλαβιανὸς
ὁ τῆς μακαρίας μνήμης.
Εὐτύχιος ὁ εὐλαβέστατος ἐπίσκοπος Ἀδριανουπόλεως παλαιᾶς
Ἠπείρου, [καὶ]
Κλάδεος ὁ εὐλαβέστατος ἐπίσκοπος Ἀγχιασμοῦ, Μάρκος ὁ
εὐλαβέστατος ἐπίσκοπος
Εὐροίας, Πελεγρῖνος ὁ εὐλαβέστατος ἐπίσκοπος Φοινίκης καὶ Σωτήριχος
ὁ εὐλαβέστατος
ἐπίσκοπος Κερκύρας εἶπον· Ὁ μὲν ἁγιώτατος πατὴρ ἡμῶν Ἀττικὸς ὁ τῆς
μητροπόλεως
ἐπίσκοπος Νικοπόλεως πρὸ ὀλίγου ἀνεχώρησεν ἀρρωστήσας ἰσχυρῶς·
ἡμεῖς δὲ τοσοῦτον
κατατιθέμεθα ὅτι ταῖς ἀναγνωσθείσαις ἐπιστολαῖς ταῖς τοῦ μακαριωτάτου
καὶ ἐν ἁγίοις
πατρὸς ἡμῶν Κυρίλλου σύμφωνα καὶ ὁ μακάριος Φλαβιανὸς διελάλησεν,
καὶ ἀξιοῦμεν τὰ
ἑξῆς πάντων τῶν πεπραγμένων ἀναγνωσθῆναι. καὶ πάντες εἰς τὸ ἄλλο
μέρος μετῆλθον.
Διόσκορος ὁ εὐλαβέστατος ἐπίσκοπος Ἀλεξανδρείας εἶπεν· Φανερῶς διὰ
τοῦτο
καθήιρηται Φλαβιανός, ὅτι μετὰ τὴν ἕνωσιν δύο φύσεις εἶπεν. ἐγὼ δὲ
χρήσεις ἔχω
τῶν ἁγίων πατέρων Ἀθανασίου Γρηγορίου Κυρίλλου ἐν πολλοῖς τόποις
ὅτι οὐ δεῖ

Ῥουφῖνος ἐπίσκοπος Σαμοσάτων

Ἴνδιμος ἐπίσκοπος Εἰρηνουπόλεως
Τιμόθεος ἐπίσκοπος Βαλανέων
Θεοδόσιος ἐπίσκοπος Κανώθα
Εὐτύχιος ἐπίσκοπος Ἀδριανουπόλεως Ἠπείρου παλαιᾶς
Συμεὼν ἐπίσκοπος Ἀμίδης Μεσοποταμίας
Σέλευκος ἐπίσκοπος Ἀμασείας
Πέτρος ἐπίσκοπος Γαγγρῶν
Λουκᾶς ἐπίσκοπος Δυρραχίου
Ἀντώνιος ἐπίσκοπος Λυχνιδίου
254

Φρόντωνος Φασήλιδος
Στεφάνου Λιμυρέων
Λεοντίου Ἀράξων
Ἀντιπάτρου κάμων
Φιλίππου λιβουρέων
Κρατιανοῦ Πανόρμου
Ἀνδρέου Τλωέων
Νικολάου Ἀκρασσοῦ
Ῥωμανοῦ Βουβονέων
Παύλου Φιλομηλίου
Μεσσαλίου Λαοδικείας Πισιδίας
Ἐλπιδίου μονῆς Θέρμων
Ῥωμανοῦ Εὐδοξιουπόλεως
Λογγίνου Ὁρκιστοῦ
Πέτρου Δαρδάνου
Ἰοβιανοῦ Διβέλτου
Ἰνδίμου Εἰρηνουπόλεως
Ἀκύλα Εὐδοξιάδος

Νικόλαος Ἀκρασσοῦ
Ῥωμανὸς Βουβονέων
Ἀττικὸς Ζήλων
Παῦλος Φιλομηλίου
Φλωρέντιος Ἀδριανουπόλεως
Μεσσαλῖνος Λαοδικείας
Ἐλπίδιος μονῆς Θέρμων
Λογγῖνος Ὀρχιστοῦ
Μυστήριος Ἀμορίου
255
Πέτρος Δαρδάνου
Ἰοβῖνος Διβέλτου
Ἴνδιμος Εἰρηνουπόλεως

[Ἀντίπατρος κάμου]
Εὐπείθιος Στρατονικείας [ΣΕ]
Ῥωμανὸς Εὐδοξιουπόλεως [ΣΙΓ]
Ἰωάννης Κνίδου
Καλανδίων Ἁλικαρνασσοῦ [ΣΝϛ ΣΝΖ]
Θεόκτιστος Πισινοῦντος [ΣΝΓ]
Μυστήριος Ἀμορίου [ΣΝ]
Κυριακὸς Αἰγέης [ΣΝΔ]
Ἰουλιανὸς Ὑπαίπων [ΣΙΔ]
Λογγῖνος Ὁρκιστοῦ [ΣΝΑ]
Δαυὶδ Ἀδριανουπόλεως [ΣΝΒ]
Ἀλκιμίδης Σιλανδοῦ [ΡΚΔ]
Πολύκαρπος Γαβάλων
Ἀμάχιος Σεττῶν [ΡΚΕ]
Ἡλίας Βλανδοῦ
Μενεκράτης Κεράσσων
Λεύκιος Ἀπόλλωνος ἱεροῦ [ΡΚΗ]
Γέμελλος Στρατονικείας [ΡΚΖ]

Ἐπιφάνιος Κέστρων [ΡΝϛ]

Ἀκάκιος Ἀντιοχείας τῆς Λαμωτίδος [ΣΚΓ]
Ἀμμώνιος Ἰωτάπης [ΣΚΔ]
Μάταλος Φιλαδελφείας [ΡΝΖ]
Αἰλιανὸς Σελινοῦντος [ΡΝΗ]
Πέτρος Γαβουλᾶ [ΡϞΔ]
Νῶε Κηφᾶ [ΡϞΕ]
Μάρας Ἀνασάρθα [ΡϞϛ]
Ῥωμύλος Χαλκίδος
Ὀλύμπιος Προυσιάδος
256
Θεόφιλος Ἀδριανουπόλεως
Γεννάδιος Κρατείας
Οὗτοι πάντες παραπλησίως ὑπέγραψαν τῆι ὑπογραφῆι ταύτηι ἥ ἐστιν·
ὁρίσας
ἐπὶ τῆι καθαιρέσει Διοσκόρου ὑπέγραψα.
Ἰουβενάλιος ἐπίσκοπος Ἱεροσολύμων πεισθεὶς τῆι ὑπολήψει τῶν
καθελόντων
ἁγιωτάτων καὶ ὁσιωτάτων ἐπισκόπων Διόσκορον συνθέμενος ὑπέγραψα
κἀγὼ
τῆι καθαιρέσει αὐτοῦ [ΣΞ]
Θαλάσσιος ἐπίσκοπος Καισαρείας Καππαδοκίας ἀκολουθήσας τῶι τύπωι

[ΣΙΑ].
Δοκιμάσιος ἐπίσκοπος Μαρωνείας ὁρίσας ἐπὶ τῆι καθαιρέσει Διοσκόρου
ὑπέ-
γραψα [ΡΝΔ].
Σώιζων ἐπίσκοπος Φιλίππων γνοὺς τὴν ἐξέτασιν τῶν ἁγίων πατέρων καὶ
τῆι
τούτων κρίσει ἐξακολουθεῖν ὀφείλων ὑπέγραψα ἐπὶ τῆι καθαιρέσει
Διοσκόρου
[ΣΜΕ].
Εὐλόγιος πρεσβύτερος Κρατείας τόπον ἐπέχων Γενεθλίου ἐπισκόπου
ὁρίσας ἐπὶ
τῆι καθαιρέσει Διοσκόρου ὑπέγραψα [ΡΞ].
Μόδεστος πρεσβύτερος τόπον ἐπέχων Ὀλυμπίου ἐπισκόπου Προυσιάδος
ὁρίσας
ἐπὶ τῆι καθαιρέσει Διοσκόρου ὑπέγραψα [ΡΞΒ].
Πελάγιος πρεσβύτερος τόπον ἐπέχων Θεοφίλου ἐπισκόπου
Ἀδριανουπόλεως
ὁρίσας ἐπὶ τῆι καθαιρέσει Διοσκόρου ὑπέγραψα [ΡΞΑ].
Πέρσης ὑπέγραψα Περσιστί.
Καθαίρεσις πεμφθεῖσα παρὰ τῆς ἁγίας καὶ οἰκουμενικῆς συνόδου
Διοσκόρωι
Ἡ ἁγία καὶ μεγάλη καὶ οἰκουμενικὴ σύνοδος ἡ χάριτι θεοῦ κατὰ
θέσπισμα τῶν
εὐσεβεστάτων καὶ θεοφιλεστάτων βασιλέων ἡμῶν συναχθεῖσα ἐν τῆι
Χαλκηδονέων πό-
λει τῆς Βιθυνίας ἐν τῶι μαρτυρίωι τῆς ἁγιωτάτης καὶ καλλινίκου
μάρτυρος Εὐφημίας
257
Διοσκόρωι. Γίνωσκε σαυτὸν διὰ τὴν κατὰ τῶν θείων κανόνων ὑπεροψίαν
καὶ διὰ τὴν
ἀπείθειάν σου τὴν περὶ τὴν ἁγίαν ταύτην καὶ οἰκουμενικὴν σύνοδον, ὑπὲρ
ὧν πρὸς τοῖς
ἄλλοις σου πλημμελήμασιν οἷς ἑάλως, καὶ τρίτον κληθεὶς παρὰ τῆς ἁγίας
ταύτης καὶ

Ἀδελφίου χωρεπισκόπου ἐπέχοντος τὸν τόπον Ἀδολίου Ἀραβισσοῦ

Εὐφρονίου πρεσβυτέρου ἐπέχοντος τὸν τόπον Δόμνου Κουκουσοῦ
Ὀτρηίου πρεσβυτέρου ἐπέχοντος τὸν τόπον Ἰωάννου Ἄρκης
Ἐπιφανίου πρεσβυτέρου ἐπέχοντος τὸν τόπον Αἰθερίου Πομπηιουπόλεως
Φιλοτίμου πρεσβυτέρου ἐπέχοντος τὸν τόπον Θεμιστίου Ἀμάστριδος

Εὐλογίου πρεσβυτέρου ἐπέχοντος τὸν τόπον Γενεθλίου Κρατείας
Θεοφίλου Ἀδριανουπόλεως
Ἀκύλα Εὐδοξιάδος
Δοκιμασίου Μαρωνείας
Σερήνου Μαξιμιανουπόλεως Ῥοδόπης
Αἰθερίχου Σμύρνης
Εὐσεβίου Κλαζομενῶν
Κυριακοῦ Αἰγέης
Μάμα Ἀνινήτου

Ἀντιπάτρου Καύνου
Ῥωμανοῦ Βουβονέων
Νικίου Μεγάρων
Ἀθανασίου Ὀποῦντος
258
Κλαδέου Ἀγχιασμοῦ
Πλακίλλου Ἰασσοῦ
Παπίου Ἐρίζων
Διονυσίου Ἡρακλείας Λάτμου
Μενάνδρου Ἡρακλείας Σαλβάκης
Εὐπειθίου Στρατονικείας
Ἰωάννου Ἀμαζόνος

Λιβανίου Παρλάου
Ὀλυμπίου Σωζοπόλεως
Ἀδήλου χωρεπισκόπου ἐπέχοντος τὸν τόπον Μεσσαλίνου Λαοδικείας
Μουιανοῦ Λιμένου
Εὐελπίστου χωρεπισκόπου ἐπέχοντος τὸν τόπον Φλωρεντίου Τενέδου
Σωτηρᾶ Θεοδοσιανῆς ἐπέχοντος τὸν τόπον καὶ Ἡλιοδώρου Ἀμαθοῦντος
καὶ
Προεχίου Ἀρσινόης
Ἐπαφροδίτου Ταμάσου, ἐπέχοντος τὸν τόπον καὶ Διδύμου Λαπίθου
Διονυσίου διακόνου ἐπέχοντος τὸν τόπον Φωτεινοῦ Κύθρων
Ἰωάννου Μεσσήνης
Ὠφελίμου Τεγέας
Εἰρηναίου Ναυπάκτου
Κυρίλλου Σούβριτος
259

Ἀδελφίου χωρεπισκόπου ἐπέχοντος τὸν τόπον **

** Δόμνου Κουκουσοῦ
Ὀτρηίου πρεσβυτέρου ἐπέχοντος τὸν τόπον Ἰωάννου Ἄρκης

Πελαγίου πρεσβυτέρου ἐπέχοντος τὸν τόπον Θεοφίλου Ἀδριανουπόλεως

Ἀκύλου Εὐδοξιάδος
Δοκιμασίου Μαρωνείας
Σερήνου Μαξιμιανουπόλεως Ῥοδόπης
Αἰθερίχου Σμύρνης
Εὐσεβίου Κλαζομενῶν
Κυριακοῦ Αἰγέης
Μάμα Ἀνινήτου

Ῥωμανοῦ Βουβωνέων
Κλαδέου Ἀνχιασμοῦ
260
Φλακίλλου Ἰασσοῦ
Ἰωάννου Ἀμαζόνος

Λιβανίου Παρλαέων
Ὀλυμπίου Σωιζοπόλεως
Ἀδήλου χωρεπισκόπου ἐπέχοντος τὸν τόπον Μεσσαλίνου Λαοδικείας
Μουιανοῦ Λιμένων
Εὐελπίστου χωρεπισκόπου ἐπέχοντος τὸν τόπον Φλωρεντίου Τενέδου
Σωτηρᾶ Θεοδοσιανῆς ἐπέχοντος τὸν τόπον καὶ Ἡλιοδώρου Ἀμαθοῦντος
καὶ
Προεχίου Ἀρσινόης
Ἐπαφροδίτου Ταμάσου ἐπέχοντος τὸν τόπον καὶ Διδύμου Λαπίθου

Νεοπτόλεμος ὁ εὐλαβέστατος ἐπίσκοπος Κόρνων ἐπαρχίας Λυκαονίας

εἶπεν·
Ἄνωθεν καὶ ἐξ ἀρχῆς ἡ ἡμετέρα πατρὶς πάσης αἱρετικῆς καθαρεύουσα
261
νόσου περὶ τὰς

τοιαύτας συζητήσεις καὶ φιλονεικίας ἀγυμνάστως ἔσχεν καὶ ἡμεῖς
ἁπλούστερον ἐπιστεύ-
σαμεν ἀκολουθοῦντες τῆι πίστει τῶν πατέρων τῆι ἐκτεθείσηι ἐν τῆι
Νικαέων πόλει, ἣν ὕστε-
ρον ἡρμήνευσεν ὁ τῆς μακαρίας μνήμης Κύριλλος καὶ πάλιν ἐσαφήνισεν
ὁ ἁγιώτατος καὶ
θεοφιλέστατος ἀρχιεπίσκοπος Λέων τῆς Ῥωμαίων πόλεως, καὶ πάλιν
ἡμεῖς ταῖς ἐκθέσεσι
ταύταις οὐκ ἐναντιούμεθα. εἰ δέ τις οἴεται ἔχειν τινὰ ἀφορμὴν ἀντιλογίας
κατὰ τῆς
ἐκθέσεως τοῦ μακαριωτάτου Λέοντος ἐπισκόπου, αὐτὸς συζητείτω καὶ
φιλονεικείτω,
ἡμῶν ἐν μηδενὶ ἀντιλεγόντων ἢ ἀπομαχομένων τῆι ἐκθέσει τῶν τιη καὶ
τῶν μετὰ ταῦτα
ρν ἁγίων πατέρων πίστει.
Φλωρέντιος ὁ εὐλαβέστατος ἐπίσκοπος Ἀδριανουπόλεως Πισιδίας
εἶπεν·
Πρὸ τῶν ἑρμηνειῶν τοῦ θεοφιλεστάτου καὶ μακαριωτάτου πατρὸς ἡμῶν
Κυρίλλου καὶ
τοῦ μακαριωτάτου ἀρχιεπισκόπου Λέοντος τῆι ἐκθέσει τῶν ἁγίων
πατέρων τῶν ἐν
Νικαίαι πειθόμενοι οὕτως ἐπιστεύσαμεν καὶ πιστεύομεν, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ
τῶν ρν συναι-
νοῦμεν τῆι πίστει τῆι σαφῶς διαγορευούσηι ὡς ἐκ πνεύματος ἁγίου καὶ
Μαρίας τῆς παρ-
θένου ὁ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ Χριστὸς ἐσαρκώθη. ταύτηι τῆι πίστει τῆι
τῶν ἁγίων
πατέρων οὕτως πιστεύομεν ὥσπερ ἡρμήνευσαν, καὶ οὐδὲν
διαμφιβάλλομεν.
Εὐτρόπιος ὁ εὐλαβέστατος ἐπίσκοπος Ἀδάδων Πισιδίας εἶπεν· Ἐν οὐδενὶ
ἀπάιδει τῆς ἐκτεθείσης πίστεως παρὰ τῶν ἁγίων τῶν ἐν Νικαίαι πατέρων
καὶ τῶν ρν
τῶν ἐν Κωνσταντινουπόλει μετὰ ταῦτα συνελθόντων καὶ τῆς ἐπιστολῆς
Κυρίλλου τοῦ
τῆς ὁσίας μνήμης ἡ ἐπιστολὴ τοῦ ὁσιωτάτου ἀρχιεπισκόπου Λέοντος,

Ἀδελφίου χωρεπισκόπου ἐπέχοντος τὸν τόπον Ἀδολίου Ἀραβισσοῦ

262
Εὐφρονίου πρεσβυτέρου ἐπέχοντος τὸν τόπον Δόμνου Κουκουσοῦ

Ὀτρείου πρεσβυτέρου ἐπέχοντος τὸν τόπον Ἰωάννου Ἄρκης

Πελαγίου πρεσβυτέρου ἐπέχοντος τὸν τόπον Θεοφίλου Ἀδριανουπόλεως

Ῥωμανοῦ Βουβωνέων
Κλαδέου Ἀγχιεσμοῦ
Φλακίλλου Ἰασσοῦ

263
ΡΞΑ Θεοδόσιος ἐπίσκοπος πόλεως Νανζιαζοῦ ὁρίσας ὑπέγραψα: –

ΡΞΒ Ἀριστόμαχος ἐπίσκοπος Κολωνείας ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΡΞΓ Ἀπραγμόνιος ἐπίσκοπος πόλεως Τίου ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΡΞΔ Ῥῆνος ἐπίσκοπος Ἰουνοπόλεως ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΡΞΕ Αἰθέριος ἐπίσκοπος Πομπηιουπόλεως ὁρίσας ὑπέγραψα δι'
Ἐπιφανίου
πρεσβυτέρου
ΡΞϛ Θεμίστιος ἐπίσκοπος Ἀμάστριδος ὁρίσας ὑπέγραψα διὰ Φιλοτίμου
πρεσβυ-
τέρου: –
ΡΞΖ Θεόδωρος ἐπίσκοπος Ἡρακλείας Πόντου ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΡΞΗ Γενέθλιος ἐπίσκοπος Κρατείας ὁρίσας ὑπέγραψα διὰ Εὐλογίου
πρεσβυτέρου: –
ΡΞΘ Θεόφιλος ἐπίσκοπος Ἀδριανουπόλεως ὁρίσας ὑπέγραψα διὰ
πρεσβυτέρου
μου Πελαγίου: –
ΡΟ Ἐλπίδιος ἐπίσκοπος πόλεως τῶν Θέρμων ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΡΟΑ Ἀκύλας ἐπίσκοπος πόλεως Εὐδοξιάδος ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΡΟΒ Μυστήριος ἐπίσκοπος πόλεως Ἀμορίου ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΡΟΓ Κυριακὸς ἐπίσκοπος Τροκνάδων ὁρίσας ὑπέγραψα διὰ Χρυσίππου
πρες-
βυτέρου: –
ΡΟΔ Λογγῖνος ἐπίσκοπος πόλεως Ὁρκιστοῦ ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΡΟΕ Σερῆνος ἐπίσκοπος Μαξιμιανουπόλεως ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΡΟϛ Πέτρος ἐπίσκοπος τῆς μητροπόλεως Γαγγρῶν ὁρίσας ὑπέγραψα
ὑπὲρ Πο-
λυχρονίου ἐπισκόπου Δαδύβρων καὶ Θεοδώρου ἐπισκόπου Σούρων: –

ΣΚΕ Ἀνδρέας ἐπίσκοπος τῆς Τλωέων πόλεως ὁρίσας ὑπέγραψα: –

ΣΚϛ Νικόλαος ἐπίσκοπος πόλεως Ἀκρασσοῦ ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣΚΖ Ῥωμανὸς ἐπίσκοπος τῆς Βουβωνέων πόλεως ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣΚΗ Δοκιμάσιος ἐπίσκοπος πόλεως Μαρωνείας ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣΚΘ Νικίας ἐπίσκοπος πόλεως Μεγάρων ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣΛ Ἀθανάσιος ἐπίσκοπος Ὀποῦντος ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣΛΑ Δομνῖνος ἐπίσκοπος Πλαταιέων ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣΛΒ Ὀνήσιμος ἐπίσκοπος Ἄργους ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣΛΓ Μαρκιανὸς ἐπίσκοπος πόλεως Εὐροίας ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣΛΔ Περεγρῖνος ἐπίσκοπος πόλεως Φοινίκης ὁρίσας ὑπέγραψα: –
264
ΣΛΕ Εὐτύχιος ἐπίσκοπος Ἀδριανουπόλεως ὁρίσας ὑπέγραψα: –

ΣΛϛ Κλάδεος ἐπίσκοπος Ἀγχιεσμοῦ ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣΛΖ Σωτήριχος ἐπίσκοπος πόλεως Κερκύρας ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣΛΗ Διονύσιος ἐπίσκοπος πόλεως Ἀντιοχείας ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣΛΘ Ἰωάννης ἐπίσκοπος Ἀλίνδων πόλεως ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣΜ Φλάγκιλλος ἐπίσκοπος Ἰασσοῦ ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣΜΑ Παπίας ἐπίσκοπος πόλεως Ἐρίζης ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣΜΒ Διονύσιος ἐπίσκοπος πόλεως Ἡρακλείας Λάτμου ὁρίσας
ὑπέγραψα: –
ΣΜΓ Μένανδρος ἐπίσκοπος πόλεως Ἡρακλείας Σαλβάκης ὁρίσας
ὑπέγραψα: –
ΣΜΔ Εὐπείθιος ἐπίσκοπος πόλεως Στρατονικείας ὁρίσας ὑπέγραψα: –

ΣΠΓ Θεότεκνος ἐπίσκοπος Τυραείου ὁρίσας ὑπέγραψα: –

ΣΠΔ Ἑορτίκιος ἐπίσκοπος Μητροπόλεως ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣΠΕ Κῦρος ἐπίσκοπος Σινιάνδου ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣΠϛ Λιβάνιος ἐπίσκοπος πόλεως Παρλαέων ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣΠΖ Ἀλέξανδρος ἐπίσκοπος Σελευκείας ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣΠΗ Ὀλύμπιος ἐπίσκοπος Σωιζοπόλεως ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣΠΘ Φοντηιανὸς ἐπίσκοπος Σαγαλασσοῦ ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣϞ Μεσσαλῖνος ἐπίσκοπος Λαοδικείας ὁρίσας ὑπέγραψα διὰ Ἀδήλου
χωρεπισκό-
που: –
ΣϞΑ Βασσωνᾶς ἐπίσκοπος Νέας πόλεως ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣϞΒ Φλωρέντιος ἐπίσκοπος Ἀδριανουπόλεως ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣϞΓ Μουιανὸς ἐπίσκοπος Λιμένων ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣϞΔ Μανασσῆς ἐπίσκοπος Θεοδοσιουπόλεως ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣϞΕ Ἰωάννης ἐπίσκοπος Βαργυλίου ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣϞϛ Φλωρέντιος ἐπίσκοπος Λέσβου Τενέδου ὁρίσας ὑπέγραψα διὰ
Εὐελπίστου
χωρεπισκόπου: –
ΣϞΖ Τρύφων ἐπίσκοπος Χίου τῆς νήσου ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣϞΗ Ἐπαφρόδιτος ἐπίσκοπος πόλεως Ταμάσου ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΣϞΘ Σωτηρᾶς ἐπίσκοπος πόλεως Θεοδοσιανῆς ὁρίσας ὑπέγραψα: –
Τ Ἡλιόδωρος ἐπίσκοπος Ἀμαθοῦντος ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΤΑ Δίδυμος ἐπίσκοπος Λαπίθου ὁρίσας ὑπέγραψα: –

265
Πέτρου πόλεως Κοραδέων

συναινέσας ὑπέγραψα
ΤΝΓ Στέφανος ἐπίσκοπος τῆς μητροπόλεως Ἱεραπόλεως καὶ ὑπὲρ τῶν
ὑπ' ἐμὲ
θεοφιλεστάτων ἐπισκόπων
Οὐρανίου πόλεως Σούρων
Μάρα πόλεως Ὠρίμων
Δαυὶδ πόλεως Εὐρωποῦ
Κοσμᾶ πόλεως
Μαριανοῦ πόλεως Ῥοσαφᾶ
συναινέσας ὑπέγραψα: –
ΤΝΔ Γρηγόριος ἐπίσκοπος Ἀδριανουπόλεως ὁρίσας ὑπέγραψα: –
ΤΝΕ Ἰουβενάλιος ἐπίσκοπος Διβέλλου ὁρίσας ὑπέγραψα: –
Ὁ θειότατος καὶ εὐσεβέστατος ἡμῶν δεσπότης πρὸς τὴν ἁγίαν σύνοδον
εἶπεν·
Λεγέτω ἡ ἁγία σύνοδος εἰ κατὰ συναίνεσιν πάντων τῶν ὁσιωτάτων
ἐπισκόπων ὁ νῦν
ἀναγνωσθεὶς ὅρος ἐξεφωνήθη.
Ῥω ἀνέγνων ἀνέγνωμεν ἀνέγνω.
Πάντες ἐβόησαν· Πάντες οὕτως πιστεύομεν. μία πίστις μία γνώμη.
πάντες
τὸ αὐτὸ φρονοῦμεν. πάντες συναινέσαντες ὑπεγράψαμεν. πάντες
ὀρθόδοξοι
ἐσμέν. αὕτη ἡ πίστις τῶν πατέρων. αὕτη ἡ πίστις τῶν ἀποστόλων. αὕτη
ἡ πίστις τῶν ὀρθοδόξων. αὕτη ἡ πίστις τὴν οἰκουμένην ἔσωσεν.
Μαρκιανῶι
νέωι Κωνσταντίνωι νέωι Παύλωι νέωι Δαυίδ. τὰ ἔτη τοῦ Δαυὶδ τῶι
βασιλεῖ.
Οικουμενική Σύνοδος. Synodus Constantinopolitana et Hierosolymitana

anno 536 Tome 3, p.65, line 26
Κυριακὸς ἐλέει θεοῦ ἐπίσκοπος τῆς Τυανέων μητροπόλεως τῆς δευτέρας

Καππα-
δοκῶν ἐπαρχίας ὑπέγραψα τῆι ἀναφορᾶι: –
Ἰωάννης ἐλέει θεοῦ ἐπίσκοπος τῆς Κλαυδιουπολιτῶν τῆς Ἰσαύρων χώρας
ὑπέγραψα τῆι ἀναφορᾶι: –

Σχολαστίκιος ἐλέει θεοῦ ἐπίσκοπος Ναζιανζοῦ ὑπέγραψα τῆι
ἀναφορᾶι: –
Ἰωάννης ἐλέει θεοῦ ἐπίσκοπος Βοσπόρου ὑπέγραψα τῆι ἀναφορᾶι: –
Πυθαγόρας ἐλέει θεοῦ ἐπίσκοπος τῆς Σινωπέων τῆς Ἑλενοποντίων
266
ἐπαρχίας ὑπ-
έγραψα τῆι ἀναφορᾶι: –
Ἀνδρέας χάριτι θεοῦ ἐπίσκοπος τῆς Τιανῶν τῆς Ὁνωρεατῶν ἐπαρχίας
ὑπέγραψα
τῆι ἀναφορᾶι χειρὶ ἐμῆι: –
Θεόδωρος ἐλέει θεοῦ ἐπίσκοπος τῆς κατὰ Ἀδριανούπολιν ἁγίας τοῦ θεοῦ
ἐκ-
κλησίας τῆς Ὁνωρεατῶν ἐπαρχίας ὑπέγραψα τῆι ἀναφορᾶι: –
Θαλάσσιος ἐλέει θεοῦ ἐπίσκοπος Δορυλαίου ὑπέγραψα τῆι ἀναφορᾶι: –
Δωρόθεος ἐλάχιστος ἐπίσκοπος τῆς Κώων νήσου ὑπέγραψα τῆι
ἀναφορᾶι: –
Ἀμμώνιος συγχωρήσει θεοῦ ἐπίσκοπος τῆς Ἀβυδηνῶν ὑπέγραψα: –
Εὐστάθιος ἐλέει θεοῦ ἐπίσκοπος τῆς Φιλαδελφέων μητροπόλεως τῆς
Λυδῶν
ἐπαρχίας ὑπέγραψα τῆι ἀναφορᾶι: –
Πλάτων ἐλέει θεοῦ ἐπίσκοπος τῆς Κρατιανῶν πόλεως ὑπέγραψα: –
Φωκᾶς ἐλέει θεοῦ ἐπίσκοπος Δαρδάνου ὑπέγραψα: –
AMANTIVS EXIGVVS EPISCOPVS NICOPOLITANAE CIVITATIS
MYSIAE SECVNDAE SVBSCRIPSI
PROPRIA MANV: –
Σχόλια στον Αίλιο Αριστείδη. Treatise Pan, Jebb pagëline-Hypothesis-

Epigram 95,6, line 7
ὑπολαμβάνω] ἀπὸ κοινοῦ. Oxon.

πάρεστι κοινωνεῖν τῆς γνώμης] διὰ τῆς ἐξε-
τάσεως. C. κοινωνεῖν τῷ λόγῳ τοῖς Ἀθηναίοις, ἐπεὶ τοῦτο
φθάσαι προδιωρθώσατο. οἶμαι ὥσπερ οἷον εἶπε. Oxon.
οἶμαι δὲ ἂν ὡς] τὸ οἶμαι δὲ μέχρι τοῦ αἰ-
σχύνην εἴρηται διὰ μέσου. ἔστι γὰρ ἡ συναφὴ τοῦ λό-
γου πρὸς τὸ, ἡ γὰρ τῆς χώρας ἡμῖν. ἔστι δὲ αὕτη ἡ
κατασκευὴ οὐ πρός τι, ἀλλ' ὥσπερ ὅταν μέλλωμεν ἄρξε-
σθαι λέγειν, ποτὲ μὲν χωρὶς τοῦ γὰρ, ποτὲ δὲ μετὰ
τοῦ γὰρ παρεχόμεθα τὴν ἀρχὴν, οὕτω κἀνταῦθα. AC.
οἶμαι δὲ] ἐπειδὴ αὐτὸς Ἀδριανουπολίτης ἤτοι Σμυρ-
ναῖος ὢν μέλλει πολλάκις ὡς οἰκεῖον καὶ Ἀθηναῖον αὐτὸν
καλεῖν τοῦτο, ὥσπερ προδιορθοῦται. ἔστι δὲ ὡς μεταξυ-
λογία τοῦτο. D. ἐπειδὴ αὐτὸς Ἀδριανουπολίτης, ἤτοι
Σμυρναῖος ὢν ὡς οἰκεῖον καὶ Ἀθηναῖον ἑαυ-
τὸν καλεῖ, τοῦτο ὥσπερ προδιορθούμενόν ἐστι. καὶ μεταξὺ
λογίας τοῦτο. ἐν γὰρ τοῖς μέσοις ἑαυτὸν καταριθμῶν
267
ὥσπερ νῦν. Oxon.
Σχόλια στον Αίλιο Αριστείδη. Treatise Pan, Jebb pagëline-Hypothesis-

Epigram 95,6, line 10
φθάσαι προδιωρθώσατο. οἶμαι ὥσπερ οἷον εἶπε. Oxon.

οἶμαι δὲ ἂν ὡς] τὸ οἶμαι δὲ μέχρι τοῦ αἰ-
σχύνην εἴρηται διὰ μέσου. ἔστι γὰρ ἡ συναφὴ τοῦ λό-
γου πρὸς τὸ, ἡ γὰρ τῆς χώρας ἡμῖν. ἔστι δὲ αὕτη ἡ
κατασκευὴ οὐ πρός τι, ἀλλ' ὥσπερ ὅταν μέλλωμεν ἄρξε-
σθαι λέγειν, ποτὲ μὲν χωρὶς τοῦ γὰρ, ποτὲ δὲ μετὰ
τοῦ γὰρ παρεχόμεθα τὴν ἀρχὴν, οὕτω κἀνταῦθα. AC.
οἶμαι δὲ] ἐπειδὴ αὐτὸς Ἀδριανουπολίτης ἤτοι Σμυρ-
ναῖος ὢν μέλλει πολλάκις ὡς οἰκεῖον καὶ Ἀθηναῖον αὐτὸν
καλεῖν τοῦτο, ὥσπερ προδιορθοῦται. ἔστι δὲ ὡς μεταξυ-
λογία τοῦτο. D. ἐπειδὴ αὐτὸς Ἀδριανουπολίτης, ἤτοι
Σμυρναῖος ὢν ὡς οἰκεῖον καὶ Ἀθηναῖον ἑαυ-
τὸν καλεῖ, τοῦτο ὥσπερ προδιορθούμενόν ἐστι. καὶ μεταξὺ
λογίας τοῦτο. ἐν γὰρ τοῖς μέσοις ἑαυτὸν καταριθμῶν
ὥσπερ νῦν. Oxon.
οὗ] ὅπου. A.
ἡ γὰρ τῆς χώρας ἡμῖν φύσις] κοινωνεῖ τῷ λόγῳ
τοῖς Ἀθηναίοις, ἡμῖν φάσκων, ἐπειδὴ προδιωρθώσατο
τοῦτο. ἀπῄτει δὲ ἡ τέχνη ἔπαινον πρῶτον τοῦ οἰκιστοῦ·
ἀλλ' ἐπειδὴ ἄδηλός ἐστι, διὰ τὸ ἀρχαίαν εἶναι τὴν πόλιν,
ἀνάγκῃ τοῦτο παρῆκε, καὶ ἀπὸ τῆς θέσεως ἄρχεται. καὶ
Σούδα. Alphabetic letter nu, entry 190, line 1
Νεογιλλόν: νεογέννητον. παρὰ τὸ νέον γίνεσθαι, νεογινόν. καὶ

ὡς πνεύμων, πλεύμων Ἀττικῶς, καὶ νίτρον, λίτρον, οὕτω νεογινόν,
νεογιλόν.
Νεογνόν: νεωστὶ γεννηθέντα.
Νεοδαμώδης: ὁ ἐλεύθερος παρὰ τοῖς Λακεδαιμονίοις.
Νεόδμητον: νεοδάμαστον. καὶ νεοδόμητον.
Νεοεργές: προσφάτως εἰργασμένον.
268
Νεοθαλής: νεωστὶ βλαστήσασα.

Νεοθανής: νεωστὶ τεθνεώς.
Νεοθηγεῖ: νεωστὶ ἀκονηθέντι. ἡ δὲ σέθεν φθιμένης πολιοὺς
νεοθηγεῖ σιδήρῳ κείρατο γηραλέης ἐκ κεφαλῆς πλοκάμους.
Νεοκαισάρεια: Ποντική, φασί, πόλις. οἱ αὐτῆς καὶ Ἀδριανουπολῖται.
ἔστι
δὲ καὶ Βιθυνίας.
Νεοκαταστάτοις ἀνθρώποις: φησὶ Θουκυδίδης. ἀντὶ τοῦ
νεωστὶ κατῳκισμένοις.
Νεοκλῆς, Ἀθηναῖος, φιλόσοφος, ἀδελφὸς Ἐπικούρου. ὑπὲρ τῆς
ἰδίας αἱρέσεως. ὅτι Νεοκλέους ἐστὶ τό, λάθε βιώσας.
Νεοκλείδου κλεπτίστερος: οὗτος κεκωμῴδηται, ὡς ῥήτωρ
ἦν καὶ τυφλὸς καὶ συκοφάντης καὶ κλέπτης. Ἀριστοφάνης· Νεοκλείδης,
ὅς ἐστι μὲν τυφλός, κλέπτων δὲ τοὺς βλέποντας ὑπερηκόντισε.
Χρονολογική ταξινόμηση αποσπασμάτων
1. Σωκράτης Σχολαστικός. Ιστορία εκκλησιαστική. (A.D. 4-5) Book

2 chapter 15 line 9
είπομεν. Κατ’ αὐτὸ δὲ καὶ Παῦλος ὁ τῆς Κωνσταντινουπόλεως,
καὶ Ἀσκληπᾶς Γάζης, καὶ Μάρκελλος Ἀγκύρας τῆς μικρᾶς Γαλα-
τίας, καὶ Λούκιος Ἀδριανουπόλεως, ἄλλος δι’ ἄλλο κατηγορηθέντες
καὶ τῶν ἐκκλησιῶν ἐξελαθέντες, ἐν τῇ βασιλευούσῃ Ῥώμῃ εὑρί- (10)
σκονται. Γνωρίζουσιν οὖν τῷ ἐπισκόπῳ Ῥώμης Ἰουλίῳ τὰ καθ’

2 chapter 23 line 147
βασιλεὺς Ἀθανασίῳ τε καὶ Παύλῳ καὶ Μαρκέλλῳ τοὺς ἰδίους (145)
ἀπεδίδου θρόνους· ἔτι μὲν καὶ Ἀσκληπᾷ τῷ Γάζης, καὶ Λουκίῳ
Ἀδριανουπόλεως. Καὶ γὰρ οὗτοι ὑπὸ τῆς ἐν Σαρδικῇ συνόδου
ἐδέχθησαν· Ἀσκληπᾶς μὲν ὑπομνήματα ἐπιδείξας, ἐν οἷς ἐδέδεικτο
Εὐσέβιος ὁ Παμφίλου ἅμα πλείοσι διαγνοὺς τὰ κατ’ αὐτὸν, καὶ

δοκίας ἀπέπνιξαν. Μαρκέλλου δὲ ἐκβληθέντος, αὖθις τῆς ἐν
Ἀγκύρᾳ ἐκκλησίας ἐγκρατὴς Βασίλειος γέγονε. Λούκιος δὲ, ὁ τῆς
269
Ἀδριανουπόλεως, σιδηροδέσμιος ἐν εἱρκτῇ διεφθάρη. Τοσοῦτο δὲ (25)

ἐπεκράτησε τὰ περὶ Ἀθανασίου λεγόμενα, ὡς εἰς ἄμετρον ὀργὴν
ἐκπεσεῖν τὸν βασιλέα, κελεῦσαί τε ἀναιρεθῆναι αὐτὸν, ἔνθα ἂν εὑρί-

4. Σωκράτης Σχολασττικός. Ιστορία εκκλησιαστική. (A.D. 4-5) Book
βαρβάρους ὁδός, καὶ ὡς οἴδατε, πρέπει τὴν ψυχὴν καθαρὰν οὖσαν ἀπὸ
πάσης
φροντίδος τὰ περὶ τοῦ θείου νόμου γυμνάζειν. Τοιγαροῦν τοὺς
ἐπισκόπους
ἐκελεύσαμεν ἐν τῇ Ἀδριανουπόλει ἐκδέξασθαι τὴν ἡμετέραν ἐπάνοδον,
ἵν’
ἐπειδὰν πάντα καλῶς διατεθῇ τὰ δημόσια, τότε λοιπὸν ἅπερ
ὑποβάλλουσιν
ἀκοῦσαι καὶ δοκιμάσαι δυνηθῶμεν. Τῇ μέντοι στερρότητι ὑμῶν μὴ βαρὺ
. (250)

4 chapter 38 line 3
(38) Ὡς ὁ βασιλεὺς ὑποστρέψας ἐν τῇ Κωνσταντινουπόλει καὶ ὑπὸ τοῦ
δήμου διὰ τοὺς
Γότθους κατονειδισθεὶς ἐξελαύνει τῆς πόλεως κατὰ βαρβάρων· καὶ
συμβαλὼν
αὐτοῖς ἐν Ἀδριανουπόλει τῆς Μακεδονίας ὑπ’ αὐτῶν ἀναιρεῖται, ζήσας
μὲν ἔτη πεντήκοντα, βασιλεύσας δὲ ἔτη ἓξ πρὸς τοῖς δέκα.
Ὁ δὲ βασιλεὺς Οὐάλης περὶ τὴν τριακάδα τοῦ Μαΐου μηνὸς, ἐν (5)

στήσειν τὴν πόλιν, καὶ ἄροτρον εἰπὼν βαλεῖν κατ’ αὐτὴν,’ ἐπὶ
τοὺς βαρβάρους ἐχώρει. Καὶ ὠθεῖ μὲν αὐτοὺς πόρρω τῆς
πόλεως· ἐδίωκε δὲ ἄχρι τῆς ἐν Θρᾴκῃ Ἀδριανουπόλεως, ἣ ἐν
τοῖς ὁρίοις τῆς Μακεδονίας ἐστίν. Ἐκεῖ τε συμβαλὼν τοῖς βαρ- (25)
βάροις, ἀπέθανε τῇ ἐννάτῃ τοῦ Αὐγούστου μηνὸς, ἐν τῇ αὐτῇ

7. JOANNES MALALAS Chronogr. Χρονογραφία {2871.001} (A.D. 5-
6) p.280 line 4
270
λάβετο, καθὼς ὁ σοφώτατος Κλήμης ἐξέθετο.

Ὁ δὲ αὐτὸς Ἀδριανὸς ἔκτισε πόλιν ἐν τῇ Θρᾴκῃ, ἣν ἐπεκάλε-
σεν Ἀδριανούπολιν· καὶ ἄλλην δὲ ἔκτισε πόλιν, ἣν ἐκάλεσεν Ἀδρια-
νοῦ Θήρας. ἔκτισε δὲ πόλιν ἐν τῇ Αἰγύπτῳ, ἣν ἐκάλεσεν Ἀντίνω. (5)
ὑδρωπιάσας δὲ ὁ αὐτὸς Ἀδριανὸς τελευτᾷ ἐν Βαΐαις, ὢν ἐνιαυ-

8. JOANNES MALALAS Chronogr. Χρονογραφία {2871.001} (A.D. 5-
6) p.343 line 2
Ἐπὶ δὲ τῆς βασιλείας αὐτοῦ ἔπαθεν ὑπὸ θεομηνίας Νίκαια, .
(343) πόλις τῆς Βιθυνίας, μηνὶ σεπτεμβρίῳ ἰνδικτιῶνος ιαʹ· ἐτελεύτησε
δὲ ὁ αὐτὸς Βάλης ποιήσας πρόκενσον εἰς Ἀδριανούπολιν τῆς
Θρᾴκης, ἀπελθὼν κτίσαι φαβρίκα ἐκεῖ οἶκον πρὸ τῆς πόλεως ἐν
ἀγρῷ ἑτέρῳ, τοῦ οἰκήματος τοῦ ἀγροῦ ἀδήλως ἀναφθέντος καὶ

9. Γεώργιος Μοναχός. Chronicon breve (lib. 1-6) (redactio recentior)
{3043.002} (A.D. 9) Vol. 110 p.525 line 41
(2) Οὗτος ἐν Μυσίᾳ ἔνθα ἐθήρασεν, ᾠκοδόμησε (40)
Ἀδριανούπολιν. .

{3043.002} (A.D. 9) Vol. 110 p.525 line 43
Ἀδριανούπολιν. .
(528) (3) Ἐφ’ οὗ στασιάσαντες Ἰουδαῖοι καὶ τὸν ἐν

{3043.002} (A.D. 9) Vol. 110 p.528 line 18
νας ἐν τῇ πόλει προσέταξε.
(4) Κτίσας δὲ ναὸν ἐν Κυζίκῳ καὶ πόλιν ἐν τῇ
Θρᾴκη προσηγόρευσεν αὐτὴν Ἀδριανούπολιν.
(5) Ἐφ’ οὗ (Κέρδων, καὶ Οὐαλεντῖνος, καὶ Μαρ-
271
κίων, καὶ Μοντανὸς, καὶ) Σατορνῖλος, καὶ Καρ- (20)

{3043.002} (A.D. 9) Vol. 110 p.685 line 31
παντὸς τοῦ λαοῦ δέδωκεν εἰπών· «Ὅτι ἐπιστρέ-
φων ἐπιστρέψεις, οὐ λελάληκεν ἐν ἐμοὶ ὁ Θεός»). (30)
(6) Εἶτα συμβολῆς γενομένης ἐν Ἀδριανουπό-
λει καὶ ἡττηθεὶς κατὰ κράτος φεύγει σὺν ὀλίγοις
εἰς οἴκημα, ὅπερ αἰσθόμενοι οἱ πολέμιοι κατέκαυσαν
αὐτὸν σὺν τοῖς συνοῦσιν αὐτῷ σὺν αὐτῷ τῷ οἰκή-

{3043.002} (A.D. 9) Vol. 110 p.980 line 37
(3) Ὁ γὰρ νέος Σεναχερὶμ Κροῦμος, ἐπαρθεὶς (35)
τῇ πρώην νίκῃ, καταλιπὼν τὸν ἴδιον ἀδελφὸν πο-
λιορκεῖν τὴν Ἀδριανούπολιν, μετὰ ἓξ ἡμέρας τῆς
αὐτοκρατορίας Λέοντος ἐπελθὼν τῇ πόλει, περιῄει τὰ
τείχη ἀπὸ Βλαχερνῶν ἕως τῆς Χρυσῆς πόρτης, ἐπι-

{3043.002} (A.D. 9) Vol. 110 p.981 line 10
πικοῦ σὺν τῇ ἄρκτῳ καὶ τῷ δράκοντι τοῦ ὑδρείου
καὶ μαρμάροις καλλίστοις ἐν ἁμάξαις φορτώσας
ὑπέστρεψε, παρακαθίσας τὴν Ἀδριανούπολιν καὶ (10)
ταύτην ἑλών· καὶ μετὰ λαοῦ πλείστου διαπεράσας
τῶν τε εὐγενῶν Μακεδόνων, 681 κατεσκήνωσεν ἐν

{3043.002} (A.D. 9) Vol. 110 p.1040 line 19
Ἀρμενίου καὶ ὑποστρέφων ἐν Βουλγαρίᾳ, ἔπεμψεν
εἰς τὸν ἅγιον Μάμαντα ἀφελεῖν τὰ ἐκεῖσε χαλκᾶ
ζῷδα. Ἀπελθὼν δὲ καὶ ἐν Ἀδριανουπόλει, παρέλα-
βεν αὐτὴν καὶ μετέστησε χιλιάδας ἀνδρῶν δέκα (20)
χωρὶς γυναικῶν, καὶ τούτους κατῴκισε μέχρι τοῦ

272

{3043.002} (A.D. 9) Vol. 110 p.1136 line 21
εἰς τὴν ἰδίαν χώραν ἐξέπεμψαν.
(12) Σεπτεμβρίῳ δὲ μηνὶ, ἰνδικτιῶνος γʹ, (20)
Παγκρατούκας ὁ Ἀρμένιος τὴν Ἀδριανούπολιν
τῷ Συμεὼν παρέδωκε. Μετ’ οὐ πολὺ δὲ ἀπε-
στάλη Βασίλειος πατρίκιος (καὶ κανίκλειος καὶ

{3043.002} (A.D. 9) Vol. 110 p.1157 line 23
(15) Τοῦ δὲ πατρικίου τοῦ ἐπονομαζομένου
Μωρολέοντος Ἀδριανουπόλεως στρατηγοῦντος,
κρατίστου τὰ πολλὰ καὶ περιδεξίου τυγχάνοντος,
ὃς πλείστας κατὰ Βουλγάρων ἀνδραγαθίας ἐπεδείξατο, (25)

18. Συμεών Λογοθέτης. Chronicon (sub nomine Leonis Grammatici vel
Theodosii Melisseni vel Julii Pollucis) (redactio A + B operis sub titulo
Epitome fort. sub auctore Trajano Patricio) {3070.001} (A.D. 10) p.85
line 9
τραπεὶς ἔφυγεν εἰς Θρᾴκην, κἀκεῖθεν καταπολεμηθεὶς εἰς
Φιλιππούπολιν, ἔνθα λαμπρῶς καὶ περιφανῶς ἡττηθεὶς εἰρή-
νευσεν. εἶτα πάλιν ἐχθρὸς ἐλεγχθεὶς κατεπολεμήθη ἐν Ἀδρια-
νουπόλει καὶ ἡττήθη, καὶ ἐλθὼν εἰς τὸ Βυζάντιον ἀπέδρασεν (10)
ἐν Χρυσοπόλει, κἀκεῖ πάλιν ἡττηθεὶς ἔφυγεν ἐν Νικομηδείᾳ.
ἡ δὲ ἀδελφὴ Κωνσταντίνου εἰσελθοῦσα πρὸς αὐτὸν καὶ δεη-

line 9
περάσαντες κατὰ τῆς πόλεως εἰσέφρησαν, σπονδὰς μὴ φυλά-
ξαντες μετὰ τὸ βαπτισθῆναι αὐτούς· ὁ δὲ καταλαβὼν καὶ
πολεμήσας ἡττηθεὶς κατέφυγεν ἐν ἀχυρῶνι, ἐν χωρίῳ Ἀδρια-
νουπόλεως, καὶ κατεκάη ἐκεῖσε. γυνὴ δὲ τούτῳ Δομνίκα (10)
Ἀρειανὴ διάπυρος· Δημόφιλος δὲ Ἀρειανὸς τὴν ἐκκλησίαν
273
ἔτι κατεῖχε. πολλὰ δὲ δεινὰ Οὐάλης κατὰ τῶν ὀρθοδόξων

line 11
αὐτὸν ἐγγράφως περὶ τῆς ἑαυτοῦ ὀρθοδοξίας. ὁ δὲ νέος Σεν-
ναχερεὶμ Κροῦμος ἐπαρθεὶς τῇ νίκῃ, καταλιπὼν τὸν ἴδιον (10)
ἀδελφὸν πολιορκεῖν τὴν Ἀδριανούπολιν, μετὰ ἓξ ἡμέρας τῆς
αὐτοκρατορείας Λέοντος ἐπανελθὼν τῇ πόλει περιῄει πρὸ τῶν
τειχῶν ἀπὸ Βλαχερνῶν ἕως τῆς Χρυσῆς καλουμένης πόρτης,

line 7
τοῦ ἱππικοῦ σὺν τῇ ἄρκτῳ καὶ τῷ δράκοντι τοῦ ὑδρίου καὶ (5)
μαρμάροις καλλίστοις ἐν ἁμάξαις φορτώσας ὑπέστρεψεν, πε-
ρικαθίσας τὴν Ἀδριανούπολιν· καὶ ταύτην ἑλών, πολλοὺς δὲ
τῶν εὐγενῶν Μακεδόνων μετὰ λαοῦ πλείστου διαπεράσας,
κατεσκήνωσεν ἐν τῷ Δανουβίῳ ποταμῷ. ὁ δὲ Λέων μετὰ

line 3
(231) Ἀναγκαῖον δὲ ἡγησάμην διηγήσασθαι περὶ τοῦ αὐ-
τίου τοῦ πατριάρχου. ἐπὶ τούτου ἐξῆλθεν ὁ Κροῦμμος ἄρ- (5)
χων Βουλγαρίας κατὰ τῶν Χριστιανῶν· καὶ τραπεὶς Μι-

line 11
274

ἔπεμψεν εἰς τὸν ἅγιον Μάμαντα ἀφελόμενος τὰ ἐκεῖσε χαλκᾶ (10)

line 21
μῆς ὑπεδέξαντο καὶ πάλιν εἰς τὴν ἰδίαν χώραν ἐξέπεμψαν.
Σεπτεμβρίῳ μηνὶ ἰνδικτιῶνος τρίτης Παγκρουτούκας ὁ (20)
Ἀρμένης τὴν Ἀδριανούπολιν τῷ Συμεὼν προδέδωκεν. μετ’ .
(294) οὐ πολὺ δὲ ἀπεστάλησαν Βασίλειος πατρίκιος καὶ κανίκλης
καὶ Νικήτας πρωτοσπαθάριος ὁ Ἑλλαδικὸς παρὰ Ζωῆς μετὰ

line 8
Βοηλᾶν ἀπέκειραν μοναχόν.
Τοῦ δὲ πατρικίου τοῦ ὄντος ἐπονομαζομένου Μωρολέον-
τος Ἀδριανουπόλεως στρατηγοῦντος, κρατίστου τὰ πολεμικὰ
καὶ περιδεξίου τυγχάνοντος, ὃς πλείστας κατὰ Βουλγαρίας
ἀνδραγαθίας ἐπεδείξατο, ὁ Βούλγαρος Συμεὼν σὺν παντὶ τῷ (10)

26. Μιχαήλ Ατταλιάτης Ιστορία. (A.D. 11) p.22 line 6
Ἀλλ’ ὁ βασκαίνων ἀεὶ τοῖς καλοῖς ἕτερον αὖθις ἀνεγεί-
ρει πόλεμον ἐπιχώριον ἐκ τοιᾶσδε προφάσεως. συγγενέα κεκ- (5)
τημένος ὁ βασιλεὺς ἐκ τῆς Ἀδριανουπόλεως Λέοντα κατονο-
μαζόμενον, τοῦτον εἰς λαμπρὰν ὥσπερ εἰκὸς ἀνατίθησι τύχην,
καὶ τῷ τῶν πατρικίων, εἶτα καὶ τῶν βεστῶν ἀξιώματι περί-

νῶς ἀνασώζονται. τοῦτο δὲ δὶς καὶ τρισσάκις πεποιηκότες
ἄμαχον ἔχειν τὴν ἰσχὺν καὶ ἀκαταγώνιστον ἔδοξαν. αὖθις (20)
275
δὲ περὶ Ἀδριανούπολιν συντάγματα μεγάλα παραλαβὼν ὁ τῶν

Ῥωμαίων ἡγεμὼν Κωνσταντῖνος πραιπόσιτος ὁ εὐνοῦχος εἰς .
(34) τόπον ἱκανόν, καὶ τάφροις αὐτὸν ὀχυρώσας ὑποθημοσύναις

μετὰ χρόνον τινὰ φήμη τις ἐπιτρέχει τοὺς Σκύθας λέγουσα
μετὰ δυνάμεως ἱκανῆς παρεμβαλεῖν εἰς τὸν Τοπλιτζόν· τό-
πος δὲ οὗτος οὐ μικρὸν ἄποθεν τῆς Ἀδριανουπόλεως κείμε- .
(37) νος. συναγαγὼν οὖν ἅπαν τὸ στρατιωτικὸν ὁ δηλωθεὶς στρα-
τηγός, τῶν σημείων ἀρθέντων χωρεῖ πρὸς τὴν ἄμυναν. καὶ

καὶ τοῦ κρατοῦντος μυκτῆρα καταχεάμενοι ἐπαίρουσιν εἰς
ὕψος καὶ προῦπτον τὸ μελετώμενον. πρὸ δὲ τούτων τῶν
ἀρχισυμβούλων εἷς, Βρυέννυος τοὔνομα, Ἀδριανουπολίτης, .
(54) στρατηγὸς τῶν Καππαδοκῶν καθιστάμενος, καταδυναστεύσας
ἢ μᾶλλον εἰπεῖν ἀπατήσας τὸν ἐκ βασιλέως ἀποσταλέντα πρὸς

βουλήν, καὶ μετὰ τῶν Πατζινάκων εἰς τὴν Μακεδονικὴν ἐμ-
βαλών, καὶ ταύτην κακῶς ἄγαν καὶ ἀπηνῶς διαθείς· οὐδὲ .
(208) γὰρ εἰς πόλεμον ἀντεπεξελθεῖν αὐτῷ οἱ ἐν Ἀδριανουπόλει
συλλεγέντες στρατιῶται ἐτόλμησαν. οὕτως Θρᾷκάς τε ...
καὶ μετὰ πλήθους ἀξιολόγου τῆς Βύζαντος ἐγγὺς ἐστρατοπε-

λαγὴν οἱ πλεῖστοι θαυμασίως ἑώρταζον, τῷ θεῷ καὶ τῇ τού-
του πανυπερτίμῳ μητρὶ τὰ χαριστήρια νέμοντες. .
(210) Μοῖρα δέ τις τῶν ἑσπερίων στρατευμάτων ἐξ Ἀδρια-
νουπόλεως ἄρασα τῷ βασιλεῖ προσελήλυθεν, εἰπεῖν τε καὶ
ἀκοῦσαι παρ’ αὐτοῦ σπεύδουσα τὴν τῶν ἐπιζητουμένων αὐ-
τοῖς ἀπόκρισιν· ἐπενεκάλουν γὰρ στέρησιν τῶν στρατιωτι-

276

ἰδίαν ἐπιβουλὴν καταρτίσας, μεθ’ ὧν ἦσαν Βαράγγων καὶ (20)

σὺν αὐτοῖς δὲ καὶ τὸν κατεπάνω τῆς αὐτῆς πόλεως, συγγενέα .
(243) τούτου καὶ συμφυλέτην ὑπάρχοντα. καὶ πρὸ τοῦ καταλαβεῖν

Ἀδριανουπόλει χωρὶς τοῦ προσδοκωμένου ἡγεμόνος καθυλακ- (15)

τὸ κατασκευαζόμενον διὰ πολλῶν ἡμερῶν ἐγγύθεν αὐτοῦ ἠγ- (20)
γνῶναι ἀναπεπταμένως καὶ μετ’ εὐθείας διατεθεὶς τοὺς ἐναν-
τίους ἰσχυροὺς ἀπειργάσατο, ὡς εἶναι τὰ πλείω τῶν τοὺς .

νοις, ὅτι διὰ πολλῶν ἡμερῶν ἐφημίζοντο, συμβάλλων καθ’
ἑαυτὸν ὅτι, ἐπείπερ ἡ Ῥαιδεστὸς τοσοῦτον ἀπέχει διάστημα (10)
τῆς Ἀδριανουπόλεως ὅσον ταύτης ἡ μεγαλόπολις, πάντως ἂν,
εἰ ἀληθὲς ἐτύγχανε τὸ θρυλλούμενον, ἐμεμαθήκει ἂν ὁ βασι-
λεὺς τοῦτο καὶ ταχέως ἐποιήσατο τὴν διόρθωσιν, πανταχοῦ

277
πόλεις ὡσαύτως, καὶ τὸ στρατιωτικὸν ἐς ταὐτὸν συναθροῖσαι,

καὶ παραλῦσαι τὴν τῶν πλείστων πρὸς τὸν ἀποστάτην συνά-
θροισιν· ἀπῆν γὰρ ἔτι τῆς Ἀδριανουπόλεως οὐ μικρὸν ἄπο-
θεν, ὅτε καὶ τῷ Βασιλάκῃ, τῷ ἀποσταλέντι μετ’ αὐτὸν δουκὶ (10)
Δυρραχίου, παρατυχὼν ἐντὸς τοῦ ἄστεος τῆς Θεσσαλονίκης

τοῖς ἐρυθροῖς μεταμείψας πεδίλοις καὶ εἰς αὐτοβαφὲς ἐπανα-
βὰς ὄχημα μετὰ πολλῆς ἀγερωχίας καὶ φρονηματισμοῦ καὶ
τῆς τοῦ στρατοῦ βοῆς καὶ ἠχῆς εἰς Ἀδριανούπολιν ᾤχετο,
ἄρτι τοῦ νοεμβρίου μηνὸς ἐπιστάντος, ὅτε κατηφὴς ὁ ἀὴρ
ἐκ τῆς τοῦ μεγάλου φωστῆρος ὑποχωρήσεως, πρὸς τὸ ταυρι- (10)

μετ’ οὐ πολὺ τῷ χρεὼν ἐλειτούργησεν· εἴτε φυσικῷ θανάτῳ
εἴτ’ ἐξ ἐπιβουλῆς κερασθέντος, οὐδεὶς ἀκριβῶς ἐπίσταται. (20)
Ἐν δὲ τῷ μέλλειν εἰσελάσαι τὸν Βρυέννιον εἰς Ἀδρια-
νούπολιν πᾶσα σχεδὸν ἡ πόλις τὴν προεκκειμένην περίχωρον
κατελάμβανε, καὶ ἦν τὸ πλῆθος ἀγεληδὸν διακεχυμένον εἰς τὸ .
(248) πεδίον, τὴν πρόοδον αὐτοῦ ἐκδεχόμενον. ὡς δ’ ἀνεφάνησαν

δον ἅπαν καὶ ἀσθενὲς τὸ παρ’ ἀνθρώπων γενόμενον.
Ἐν δὲ τῇ Ῥαιδεστῷ, πρὸ τοῦ τὸν Βρυέννιον καταλαβεῖν
εἰς Ἀδριανούπολιν, ἐπικρατησάσης τῆς Βατατζίνης (ἐδιχο- (20)
νόουν γάρ τινες πρὸς τὴν αὐτοῦ ἐπιχείρησιν) ἀνηγορεύθη ὁ
Βρυέννιος. καὶ πρῶτον ἔργον τοῖς ἐγχωρίοις ἐγένετο τὸ κα-

πέλασε, καὶ ταύτης ἐντὸς εἰσελήλυθεν, οἱ δὲ Πατζινάκοι τὴν
τῶν Μακεδόνων ἀποστασίαν ἰδίαν εὐπραγίαν καὶ εὔνοιαν λο-
γισάμενοι, μετὰ πλήθους οὐκ ἐλαχίστου τῇ Ἀδριανουπόλει .
(262) προσήγγισαν, καὶ ταύτην περικαθίσαντες τὸν παρὰ τῶν Μα-
κεδόνων προχειρισθέντα βασιλέα πατάξειν ἠπείλουν μετὰ τῶν

278
πειθομένους αὐτῷ, πρὸς μὲν τοὺς ἐναντίους καὶ ἀλλοφύλους

οὐδὲν γενναῖον ἐπιδειξάμενος, ἀλλ’ ὥσπερ τις πτὼξ ἐν ὕλῃ
οὕτως ἐν τοῖς τείχεσι τῆς Ἀδριανουπόλεως κρυπτόμενος, πρὸς .
(263) δὲ τοὺς ὁμοφύλους ἐπιγαυρούμενος ἀκρατῶς, καὶ πολυειδεῖς
ἀπαιτήσεις καὶ τιμωρίας κατασκεδάζων αὐτῶν, καὶ μᾶλλον

τῷ τοῦ ἐλέου μέτρῳ ἀντιμετροῦντος τὸν ἔλεον. οὐκ οὖν οὐδ’
ἡ θεία ψῆφος τὴν ἀπόφασιν ἀνεβάλετο, καὶ τὸν Βρυέννιον (20)
βασιλειῶντα κατὰ τὴν Μακεδονικὴν ἐν Ἀδριανουπόλει, καὶ
τὴν Βριαρέως ἰσχὺν ἀγερωχοῦντα καὶ ἐγκαυχώμενον, καὶ τῷ
βασιλεῖ τὰ δευτερεῖα φέρειν καὶ ὑπείκειν μὴ ἀνεχόμενον, ὑπὸ .

ἐκεῖνος ὁ φυσῶν τὰ μεγάλαυχα καὶ κινῆσαι τὴν γῆν καὶ τὴν
θάλασσαν ἀπειλῶν. ἀμέλει τοι καὶ καταστρατηγηθεὶς τῷ
θυμῷ τῆς Ἀδριανουπόλεως ἔξεισι σὺν πολλῇ τῇ βοῇ καὶ ἐξάλ-
ματι, καὶ τὰς δυνάμεις ἐκτάξας κατὰ τοῦ βασιλέως θυμομα- (5)
χῶν ἐπορεύετο. ἀκούσας δὲ περὶ τούτων ὁ βασιλεὺς τῆς

ἀνεφύη καὶ διετάννυτο. ὁ γὰρ ἐκεῖσε ὑπὸ τοῦ προβεβασι-
λευκότος ἀποσταλεὶς δούξ, ὁ πρωτοπρόεδρος Βασιλάκης, μετὰ (10)
τὸ φθάσαι παρελθεῖν τὸν Βρυέννιον καὶ ἀπελθεῖν εἰς Ἀδρια-
νούπολιν καταλαβὼν τὸ Δυρράχιον, στρατιὰν ἐκ πασῶν τῶν
ἐπικειμένων ἐκεῖσε χωρῶν συνελέγετο, καὶ Φράγγους μετα-
πεμψάμενος ἐξ Ἰταλίας φιλοτίμοις δεξιώσεσι τῆς ἑαυτοῦ με-

Ἐν ᾧ δὲ τὰ στρατεύματα ἐν Θεσσαλονίκῃ διεκαρτέρουν,
Σκύθαι τῆς ἐρημίας τούτων ὡς ἑρμαίου δραξάμενοι τῇ Ἀδρια-
νουπόλει προσήγγισαν, καὶ τοῖς ἐκτὸς τοῦ τείχους οἰκήμασιν
ἐπιρράξαντες, παραβοηθούντων αὐτοῖς καὶ ἀπὸ τοῦ μαχιμω- .
(301) τάτου ἔθνους τῶν Κομάνων πολλῶν, πῦρ ταύταις ἐνῆκαν καὶ

279
(301) τάτου ἔθνους τῶν Κομάνων πολλῶν, πῦρ ταύταις ἐνῆκαν καὶ

πυριφλέκτους πολλὰς ἀπέδειξαν, ὀργιζόμενοι τῷ Βρυεννίῳ
ὅτι πρέσβεις αὐτῶν ἐπὶ τούτου παρὰ τῶν Ἀδριανουπολιτῶν
ἀνῃρέθησαν. τοῦ δὲ στρατοῦ σπουδαίως καταλαμβάνοντος,
δρασμὸν οἱ βάρβαροι ἔθεντο καὶ οὐκέτι τοῖς Ῥωμαϊκοῖς ὁρίοις (5)

48. Άννα Κομνηνή. Αλεξιάς. (A.D. 11-12) Book 5 chapter 5 section 7
line 8
καὶ τὸν Κουρτίκιον Βασίλειον, τὸν καὶ Ἰωαννάκην καλού-
μενον· ἀνὴρ δὲ οὗτος τῶν ἐπιφανῶν, περιβόητος ἐπ’
ἀνδρείᾳ καὶ στρατιωτικῇ ἐπιστήμῃ, ἐξ Ἀδριανουπόλεως
ὁρμώμενος. Οὐ τὰ τάγματα δὲ μόνον αὐτοῖς παραδίδωσιν,
ἀλλὰ καὶ τὰ τῆς βασιλείας παράσημα ἅπαντα. Ἐπέ- (10)

line 7
ἐξόχως τὸν ἄνδρα καὶ πρὸ τῆς ἀναρρήσεως. Οὐ μέντοι διὰ (5)
ταῦτα ἀναπέπτωκεν, ἀλλὰ μεταπεμψάμενος τὸν Τατίκιον
μετὰ χρημάτων ἱκανῶν ἐκπέμπει πρὸς Ἀδριανούπολιν,
ἐφ’ ᾧ τοῖς μὲν στρατιώταις τοὺς ἐπετείους διδόναι
μισθούς, συλλέγειν δὲ καὶ ἁπανταχόθεν δυνάμεις, ἵνα

line 33
τέμπη δ’ οὕτως εἰσὶ κατονομαζόμενα· κἀκεῖσε δὲ τούτους .
μὴ καταλαβὼν ἀναλαβόμενος τὰς ὅλας δυνάμεις πρὸς
Ἀδριανούπολιν ἐπαναζεύγνυσι. Καὶ τοὺς μὲν Κελτοὺς
αὐτοῦ που καταλιπών, τῶν δὲ στρατιωτῶν οἴκοι πορευθῆναι
ἕκαστον κελεύσας μετά τινος μερίδος τῆς στρατιᾶς αὐτὸς (35)

line 9
θόντες αὖθις χείρονα τῶν προτέρων ἀπεργάσωνται. Ἔνθεν
τοι καὶ παρεσκευασμένος καὶ καλῶς ἐξοπλίσας τὸ στρά-
τευμα καταλαμβάνει τὴν Ἀδριανούπολιν καὶ ἐκεῖθεν πρὸς
τὸν Λαρδέαν ἄπεισιν ἐν μεταιχμίῳ τῆς Διαμπόλεως καὶ (10)
280
Γολόης διακείμενον. Κἀκεῖσε προχειρισάμενος ἡγεμόνα

line 10
τον ὁ βασιλεὺς πρὸς τὰ σφέτερα χαίροντα προέπεμψεν.
Ἀπάρας οὖν ἐκεῖθεν ὁ αὐτοκράτωρ μεθ’ ὧν αὖθις συνελέ-
ξατο δυνάμεων καταλαμβάνει τὴν Ἀδριανούπολιν. (2) Οἱ
δὲ Σκύθαι διεληλυθότες τὰ μεταξὺ τέμπη μέσον Γολόης
καὶ Διαμπόλεως κατὰ τὴν λεγομένην Μαρκέλλαν τὸν

line 1
τοῦ τε Σκαλιαρίου τοῦ Ἐλχὰν καὶ ἑτέρων τῶν ἐκκρίτων, (30)
ἐφ’ ᾧ τὴν φυλακὴν τῶν ἐκεῖσε ποιεῖσθαι μερῶν. Αὐτὸς δὲ
ἀπέρχεται εἰς Ἀγχίαλον. (7) Ἐπεὶ δὲ πρὸς Ἀδριανού- .

line 3
ἀπέρχεται εἰς Ἀγχίαλον. (7) Ἐπεὶ δὲ πρὸς Ἀδριανού- .
καὶ Νικηφόρος ὁ υἱὸς τοῦ πάλαι τυραννήσαντος Βρυεννίου, (5)

line 14
πρὸς τὸν Βρυέννιον καὶ τοὺς ἄλλους ὁ αὐτοκράτωρ παρεγ-
γυησάμενος οἷον μετὰ χρηστῶν τῶν ἐλπίδων πρὸς Ἀδρια-
νούπολιν ἐκπέπομφε. Τῷ δέ γε Κατακαλὼν τῷ Εὐφορβηνῷ (15)
Κωνσταντίνῳ διὰ γραμμάτων προσέταξεν ἀναλαβέσθαι τὸν
καλούμενον Μοναστρᾶν (μιξοβάρβαρος δὲ οὗτος ἀνὴρ πολ-

281

line 8
τοῦ βασιλέως θεασάμενοι καρτερίαν οἱ βάρβαροι καὶ τὰ .
βεβουλευμένα ἀπηλπικότες ἐφ’ ἑτέραν ἀτραπὸν τὴν πρὸς
καταλαβόντα ὁ Βρυέννιος Νικηφόρος ἀκούσει, ἀνοίξας (10)

line 9
βεβουλευμένα ἀπηλπικότες ἐφ’ ἑτέραν ἀτραπὸν τὴν πρὸς
καταλαβόντα ὁ Βρυέννιος Νικηφόρος ἀκούσει, ἀνοίξας (10)

line 5
κοῦφον καὶ εὐμετάβλητον ὡς φυσικόν τι παρακολούθημα
κεκτημένοι πείθονται τοῖς αὐτοῦ λόγοις καὶ καταλαβόντες
τὴν Ἀδριανούπολιν ἔξωθεν τῆς πόλεως ταύτης ηὐλίσαντο. (5)
Ἐπὶ δὲ τεσσαράκοντα καὶ ὀκτὼ ἡμέραις καθ’ ἑκάστην
πολέμων συγκροτουμένων (καὶ γὰρ οἱ νεώτεροι καὶ πρὸς

line 5
κράτορος. Ὁ δὲ παρευθὺ παρακελεύεται Κωνσταντίνῳ τῷ
Εὐφορβηνῷ ἀποχρῶσαν ἀποδιελέσθαι δύναμιν τῶν ὑπ’
αὐτὸν κομήτων καὶ διὰ νυκτὸς μετ’ αὐτῶν εἰς Ἀδριανού- (5)
πολιν διὰ τοῦ μέρους τῶν Καλαθάδων εἰσελθεῖν. Καὶ ὁ
Κατακαλὼν παραχρῆμα τῆς πρὸς τὴν Ὀρεστιάδα φερούσης
εἴχετο μετ’ ἀγαθῶν τῶν ἐλπίδων λήσεσθαι τοὺς Κομάνους

line 3
282
μειλίχιος. (6) Οὔπω τεσσαράκοντα πρὸς ταῖς ὀκτὼ διῆλ-

θον ἡμέραι, καὶ παρακελευσαμένου Νικηφόρου τοῦ Βρυεν-
νίου (ἐν ἐκείνῳ γὰρ ἡ πᾶσα ἐξουσία τῆς Ἀδριανουπόλεως
ἦν) τὰς πύλας ἀθρόον ἀναπετάσαντες ἐξῆλθον κατὰ τῶν
Κομάνων γενναῖοι στρατιῶται. Καὶ πολέμου καρτεροῦ συρ- (5)

line 1
μάστιγα ἔπαιε τοῦτον κατὰ κεφαλῆς ἀφειδῶς ψευδώνυμον
ἀποκαλῶν βασιλέα.
10.4.
(1) Ὁ δὲ βασιλεὺς τὴν περὶ τὴν Ἀδριανούπολιν καρτε-
ρίαν τῶν Κομάνων μανθάνων καὶ τοὺς συχνοὺς ἐκεῖσε
πολέμους δέον ἔκρινε καὶ αὐτὸς ἐξ Ἀγχιάλου κεῖθι παρα-

line 18
«Πᾶν ὅπερ ἂν ὁ παρών σοι ὑπόθηται, ποίησον ἀδιστάκτως
ὑπακούσας αὐτοῦ» (ἐκεῖσε γὰρ ὁ βασιλεὺς καλῶς ἐστοχά-
σατο τοὺς Κομάνους καταλαβεῖν ἀπὸ Ἀδριανουπόλεως
ἀπάραντας), τούτων οὕτως οἰκονομηθέντων προσηκάμενος
ὁ Ἀλακασεύς, καθάπερ εἴπομεν, τὴν ἐν χρῷ κουρείαν (20)

line 5
μενος εἰς τὴν εἰρημένην μικρὰν Νίκαιαν αὖθις ἐπανα-
ζεύγνυσιν. Ἐκεῖσε γοῦν ἐπὶ δυσὶν ἡμέραις ἐγκαρτερήσας
τριταῖος ἐκεῖθεν ἐξελθὼν καταλαμβάνει τὴν Ἀδριανούπολιν (5)
περὶ τὴν οἰκίαν τοῦ Σιλβέστρου ἱκανὰς ἐνδιατρίψας ἡμέρας.

line 9
ἀναλαβόμενος τοὺς παρατυχόντας τῶν στρατιωτῶν κατα-
λαμβάνει τόπον τινὰ Σκουτάριον καλούμενον σταδίους τῆς
Ἀδριανουπόλεως ἀπέχοντα ὀκτωκαίδεκα, τὴν δὲ μετ’ αὐτὴν
283
εἰς Ἀγαθονίκην. Ἐπεὶ δὲ μεμαθήκοι τὸ Κομανικὸν φοσσά- (10)

τον ἔτι κατὰ τὸν Ἀβριλεβὼ διακείμενον...
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΝ, Ονομάτων-εννοιών, πόλεων,

ηγετών...
Aδριανούπολις, 4 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121, 125,

Edirne, 4, 12 126, 127, 130, 131, 133, 134, 135, 136,
Αδριανός, 3, 5 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 146,
Ἀδριανὸς, 42, 44, 64, 66, 67, 143, 226, 147, 149, 156, 157, 158, 160, 161, 162,
246, 269 163, 173, 175, 176, 177, 185, 186, 195,
Ἀδριανοῦ, 33, 42, 45, 66, 106, 117, 121, 203, 204, 205, 206, 207, 208, 209, 210,
143, 144, 145, 149, 150, 151, 152, 156, 211, 212, 215, 216, 217, 218, 219, 221,
168, 169, 177, 181, 182, 183, 184, 191, 222, 223, 226, 228, 232, 233, 234, 235,
197, 201, 202, 207, 212, 215, 216, 220, 236, 239, 241, 242, 243, 246, 265, 269,
226, 228, 246 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 278,
Ἀδριανουπόλει, 17, 18, 19, 20, 23, 26, 27, 279, 280, 281
45, 49, 53, 54, 56, 57, 58, 59, 60, 62, 65, Ἁδριανούπολιν, 30, 31
70, 75, 78, 79, 80, 81, 84, 86, 88, 89, 90, Αδριανούπολις, 13
91, 92, 95, 99, 100, 104, 106, 107, 110, Ἀδριανούπολις, 13, 21, 28, 29, 63, 83,
112, 124, 128, 129, 142, 153, 156, 157, 107, 122, 159, 227, 228, 229, 237, 275
158, 159, 164, 165, 166, 167, 168, 169, Ἀδριανουπολῖται, 145, 150, 151, 267
170, 171, 178, 179, 180, 181, 182, 183, Ἀδριανουπολίταις, 145, 151
184, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191, Ἀδριανουπολίτου, 41
192, 194, 195, 196, 197, 199, 200, 201, Ἀδριανουπολιτῶν, 34, 113, 144, 150, 220,
209, 213, 214, 217, 231, 236, 245, 268, 278, 279
270, 273, 274, 275, 276, 277 Αθανάσιος θεολόγος, 16, 18, 20, 21
Ἀδριανουπόλεως, 14, 18, 19, 22, 24, 25, Άννα Κομνηνή, 278, 279, 280, 281
26, 28, 29, 31, 37, 39, 40, 42, 46, 52, 56, Ἁννα Κομνηνή Αλεξιάς, 31, 32, 33, 34,
57, 58, 64, 71, 72, 74, 75, 77, 87, 88, 89, 35, 36, 37, 38, 39
91, 94, 96, 101, 102, 103, 108, 111, 112, Βουλγαρίαν, 50, 81, 180, 223, 224, 245,
117, 123, 132, 134, 135, 136, 137, 144, 246
148, 150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, Βουλγαρίας, 5, 8, 52, 55, 74, 75, 87, 99,
157, 158, 160, 165, 166, 167, 172, 210, 100, 101, 130, 165, 166, 272, 273
222, 223, 224, 225, 226, 231, 235, 237, Βούλγαροι, 5, 7, 8, 77, 128, 151, 152, 223,
238, 240, 241, 248, 249, 250, 251, 252, 224, 235
253, 254, 255, 256, 257, 258, 259, 260, Βουλγάρων, 5, 45, 46, 50, 51, 52, 53, 71,
261, 262, 263, 264, 267, 268, 271, 273, 76, 77, 81, 82, 83, 84, 113, 127, 128,
274, 275, 276, 277, 278, 281, 282 129, 143, 144, 145, 149, 150, 151, 153,
Ἁδριανουπόλεως, 63, 87, 88, 89, 230 227, 233, 240, 241, 245, 247, 271
Αδριανούπολη, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13 Βυζάντιον, 52, 53, 84, 93, 97, 114, 125,
Αδριανούπολης, 3, 5, 7, 8, 10, 12 131, 134, 141, 199, 202, 207, 209, 211,
Ἀδριανούπολιν, 16, 24, 32, 33, 34, 35, 36, 214, 215, 240, 241, 271
38, 39, 40, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, Βυζαντίου, 11, 134, 142, 212, 213, 214,
50, 51, 53, 61, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 73, 218, 228, 232
74, 76, 78, 79, 80, 81, 82, 85, 93, 94, 98, Γάνου, 160, 223, 224
99, 100, 102, 105, 106, 109, 110, 114,
284
Γεώργιος Ακροπολίτης, 143, 144, 145, Ιωάννης Μαλαλάς, 42, 43

146, 147, 148, 149, 150, 151, 152 Ιωάννης Σκυλίτζης, 76, 77, 78, 79, 80,
Γεώργιος Κεδρηνός, 44, 45, 46, 47, 48, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91,
49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 92
60 Καλλιουπόλει, 148, 153, 165, 177, 182
Γεώργιος Μοναχός, 64, 65, 66, 67, 68, Καλλιουπόλεως, 139, 140, 165, 176, 183,
69, 70, 73, 74, 75, 76, 269, 270, 271 193, 195, 222
Γεώργιος Παχυμέρης, 153, 154, 155, 156, Καλλιπόλει, 231
157, 158, 159, 160 Καντακουζηνὸς, 214, 215, 220
Γρηγόριος Ναζιανζηνός, 15 Καντακουζηνοῦ, 213, 242
Διδυμοτείχου, 162, 188, 189, 208, 210, Κλαυδιούπολιν, 42, 152
240, 241 Κυζίκου, 11, 12, 95, 234
Διδυμοτείχῳ, 148, 188, 189, 208, 213, Κωνσταντίνος 7ος Πορφυρογέννητος,
215, 216 61, 62, 63, 64
Δούκας ιστορικός, 161, 162, 163, 164, Κωνσταντινουπόλεως, 11, 22, 23, 24, 25,
165, 167, 168, 169, 170, 172, 173, 174, 27, 160, 232, 239, 248, 267
175, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, Κωνσταντινούπολιν, 27, 44, 117, 166,
183, 184, 185, 186, 187, 188, 190, 191, 167, 194, 244
192, 193, 194, 195, 196, 197, 198 Λαόνικος Χαλκοκονδύλης, 132, 133, 134,
Εντιρνέ, 4, 6 135, 136, 137, 138, 139, 140, 141, 142
Επιφάνιος, 13, 14 Μακεδονίας, 13, 27, 28, 29, 63, 80, 92,
Ἔφεσον, 161, 171 133, 143, 146, 147, 149, 152, 153, 169,
Ζώσιμος, 237 201, 210, 225, 228, 268
Ἡράκλεια, 13, 28, 29, 42, 63 Μακεδονικὴν, 30, 102, 104, 112, 274, 277
Ἡράκλειαν, 152 Μάκρην, 147, 152
Θεοδώρετος, 237 Μανουήλ Φίλης., 40, 41
Θεοφάνης., 230, 231, 232, 233, 234, 235, Μεσημβρίας, 234, 235
236, 243, 244, 245, 246 Μήδειαν, 219
Θεοφάνης. Χρονογραφία, 230, 231, 232, Μιχαήλ Ατταλιάτης, 101, 102, 103, 104,
233, 234, 235, 236, 243, 244, 245, 246 105, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 112,
Θεοφύλακτος Σιμοκάτα., 123, 124 113, 273, 274, 275, 276, 277, 278
Θεσσαλονίκην, 116, 118, 164, 170, 174, Μιχαήλ Γλύκας, 71, 72
239 Μοσυνούπολιν, 53, 84, 85, 129, 152
Θεσσαλονίκης, 11, 31, 108, 154, 161, 162, Νικαίας, 234
179, 237, 241, 276 Νικήτας Χωνιάτης, 118, 119, 120, 121
Θρᾴκῃ, 26, 28, 42, 45, 65, 66, 77, 143, Νικηφόρος Βρυέννιος, 11, 114, 115, 116,
171, 184, 207, 216, 230, 233, 235, 243, 117, 118
268, 269 Νικηφόρος Γρηγοράς, 238, 239, 240,
Θρᾴκην, 13, 24, 27, 91, 97, 123, 128, 162, 241, 242
172, 173, 207, 230, 231, 232, 235, 271 Οικουμενική Σύνοδος, 248, 249, 250,
Θράκης, 5, 8, 10, 13 251, 252, 253, 254, 255, 256, 257, 258,
Θρᾴκης, 14, 19, 21, 28, 29, 43, 52, 62, 63, 259, 260, 261, 262, 263, 264
129, 132, 164, 165, 166, 169, 201, 210, Ὀρεστιάδα, 37, 119, 133, 154, 159, 280
213, 215, 217, 219, 223, 224, 228, 230, Πάνιον, 63, 152
231, 232, 237, 247, 269 Πασχάλιον χρονικόν, 28, 29
Ιωάννης 6ος Καντακουζηνός, 203, 204, Περιθεώριον, 152, 177
205, 206, 207, 208, 209, 210, 211, 212, Προκόπιος ιστορικός, 228, 229
213, 214, 215, 216, 217, 218, 219, 220, Προῦσαν, 172, 198, 222
221 Προύσῃ, 163, 168, 169, 171, 172, 178
Ιωάννης Ζωναράς, 125, 126, 127, 128, Ῥαιδεστὸν, 108, 152
129, 130, 131 Ραιδεστού, 7
285
Ῥαιδεστῷ, 107, 108, 110, 276 Συμεων ιστορικός, 223, 224, 225, 226
Ῥωμαίους, 52, 61, 83, 127, 128, 137, 148, Συμεών Λογοθέτης, 96, 97, 98, 99, 100,
152, 164, 207, 209, 213, 227, 233, 245 101, 271, 272, 273
Ῥωμαίων, 16, 22, 38, 45, 46, 49, 50, 51, Σωκράτης Σχολαστικός, 24, 25, 26, 27,
52, 57, 58, 59, 60, 65, 68, 77, 78, 81, 82, 267, 268
83, 89, 90, 91, 92, 97, 102, 103, 104, Τεκιρντάγ, 7
113, 114, 116, 118, 125, 126, 127, 129, Τούρκων, 117, 132, 133, 135, 136, 161,
144, 147, 150, 162, 179, 184, 206, 207, 162, 173, 175, 180, 191, 193, 195, 196,
208, 211, 212, 213, 216, 219, 220, 225, 198
227, 228, 231, 232,233, 240, 241, 242, Τραϊανούπολιν, 94, 109, 152, 210, 242
260, 274 Φιλιππούπολιν, 33, 97, 144, 152, 206, 231,
Σερβίας, 162, 170, 178, 180, 181, 191 271
Σηλυμβρίας, 218 Φλάβιος Ιουστινιανός, 41
Σηστῷ, 231 Φώτιος, 230
Σκυλίτζης, 85, 93, 94, 95 Χαριούπολιν, 152
Σμύρνης, 14, 64, 171, 256, 258
Στέφανος γραμματικός, 227, 228
TLG Texts doing_search αδριανουπ ολ tlg Go
UTF-8 search TLG Texts

Οδυσσέας Γκιλής. ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΙΣ. Αποσπάσματα Από Βυζαντινά Και Θεολογικά Κείμενα. 2020.

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Οδυσσέας Γκιλής. ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΙΣ. Αποσπάσματα Από Βυζαντινά Και Θεολογικά Κείμενα. 2020.

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

Αποσπάσματα από αρχαία, Βυζαντινά και θεολογικά κείμενα

Αδριανός. Από τη Βικιπαίδεια..................................................................................................3

Αδριανός. Από τη Βικιπαίδεια.

Όταν ο Αδριανός αφίχθη στον Ευφράτη, έλυσε το πρόβλημα μέσω

Από τη Βικιπαίδεια Η Αδριανούπολη ή

(τουρκικά: Edirne «Εντιρνέ», βουλγαρικά: Одрин «Όντριν») είναι

Η περιοχή γύρω από την Αδριανούπολη υπήρξε το θέατρο τουλάχιστον

το 1362 η πόλη καταλήφθηκε από τον Οθωμανό Σουλτάνο Μουράτ Α΄.

Κατά την εξορία του στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο Σουηδός

Η Αδριανούπολη καταλήφθηκε για λίγο από τα αυτοκρατορικά Ρωσικά

Η Αδριανούπολη ήταν ζωτικής σημασίας οχυρό για την υπεράσπιση της

σχολή 90 μαθητών. Στο προάστιο του Καρααγάτς το Τάγμα της

Εκτός από τα τζαμιά υπάρχουν στην Αδριανούπολη για τον επισκέπτη

Βασίλειος Α΄, 811-886, Βυζαντινός Αυτοκράτορας και ιδρυτής της

Γιώργος Τσαρουχάς, 1912-1968, αντιστασιακός, βουλευτής ΕΔΑ και

Εγκυκλοπαίδεια Δομή, τόμ. 1, σ. 419 ISBN 960-8177-51-0

Αδριανούπολις. Ονομασία δέκα και πλέον πόλεων, οι οποίες

Αποσπάσματα από αρχαία κείμενα

Αίλιος Ηρωδιανός Καθολική προσωδία. Part+Vol. 3,1, p.93, line 1

Ταυρόπολις πόλις Καρίας. Φιλιππόπολις πόλις Μακεδόνων, Φιλίππου

Επιφάνιος. Notitiae episcopatuum [Sp.Line 38

κα Ἐπαρχίας Φρυγίας ὁ Λαοδικίας

κγ Ἐπαρχίας Λυκαονίας ὁ τοῦ Ἰκονίου

Επιφάνιος. Notitiae episcopatuum [Sp.] Line 239

Επιφάνιος. Notitiae episcopatuum [Sp.] Line 384

Γρηγόριος Ναζιανζηνός. Testamentum p.159, line 10

σιμωτάτου ἐπισκόπου Γρηγορίου, καὶ παρακληθεὶς παρ' αὐτοῦ,

Σωπάτερ Prolegomena in Aristidem Vol. 3, p.737, line 16

αἱ δύο φοραὶ ἐν Ἀθήναις γεγόνασιν. ἡ δὲ τύχη καὶ τῇ

Αθανάσιος θεολόγος.Ιστορία. Arianorum Chapter 5, section 1, line 1

Αθανάσιος θεολόγος.Ιστορία. Arianorum Chapter 18, section 2, line 2

ἢ Χριστιανοὺς τυγχάνειν. ἀπέλυσαν γοῦν αὐτοὺς μετ' εἰρήνης, καθεῖλον

Αθανάσιος θεολόγος.Ιστορία. Arianorum Chapter 19, section 1, line 1

γὰρ οὐκ ἠθέλησαν αὐτοῖς οἱ ἐν Ἀδριανουπόλει κοινωνῆσαι ὡς φυγοῦσιν

Αθανάσιος θεολόγος.De synodis Arimini in Italia et Seleuciae in Isauria

Ἑρμηνεία τῆς ἐπιστολῆς

Κωνστάντιος Νικητὴς καὶ Θριαμβευτὴς Αὔγουστος πᾶσιν ἐπισκόποις

Ἀντίγραφον τῶν ἐπισκόπων

Τὰ γράμματα τῆς σῆς φιλανθρωπίας ἐδεξάμεθα, κύριε θεοφιλέστατε

Αθανάσιος θεολόγος.Apologia de fuga sua

Ἃ γὰρ οἱ δικασταὶ δοκοῦσι ποιεῖν, ταῦτ' ἐκείνων

Salaminius Hermias Sozomenus Scr. Eccl., Ιστορία. ecclesiastica

τῳ δὲ οἱ τῆς Ἀρείου δόξης σπουδασταὶ μετέστησαν Γρηγόριον ὡς ἀμελῆ

τῆς ἐκκλησίας. ἀντὶ δὲ τούτου πέμπεται Γεώργιος, ὃς τὸ μὲν γένος ἦν

ἀνὰ τὴν ἕω ἐπισκόποις ἔγραψε μεμφόμενος ὡς οὐκ ὀρθῶς

Salaminius Hermias Sozomenus Scr. Eccl., Ιστορία. ecclesiastica

«ἐξ αὐτῶν τῶν θείων γραμμάτων τὴν σὴν ἀναδιδάξουσι θειότητα.»

Οὐρσάκιον καὶ Οὐάλεντα φθάσαντες τοὺς παρ' αὐτῶν ἀποσταλέντας

ἐν Ἀδριανουπόλει ἐπανιόντα αὐτὸν ἐπιμεῖναι, ἵν' ἐπειδὰν τὰ κοινὰ

Salaminius Hermias Sozomenus Scr. Eccl., Ιστορία. ecclesiastica

Προκοπίῳ τῷ τυράννῳ προσέθεντο.

ἐν Νικαίᾳ συνεληλυθότων τὰς ἀφαιρεθείσας ἐκκλησίας, καὶ νικήσεις τὸν

παριόντας ἐτόξευον· οἱ δὲ ἐπὶ τούτῳ ἀνέκραγον· «ἐνθάδε Οὐάλης ἐστίν.»

Σωκράτης Σχολαστικός. Ιστορία. ecclesiastica Book 2, chapter 15, line

Ἀντέπεμπον δὲ Γεώργιον, ὃς ἐκ Καππαδοκίας μὲν ὡρμᾶτο, δόξαν

Ὡς Ἀθανάσιος καὶ Παῦλος εἰς τὴν Ῥώμην παραγενόμενοι καὶ

Ἀθανάσιος μέντοι ὀψέποτε διαβῆναι ἐπὶ τὴν Ἰταλίαν ἐξίσχυσε.

καὶ τῶν ἐκκλησιῶν ἐξελαθέντες, ἐν τῇ βασιλευούσῃ Ῥώμῃ εὑρί-

Σωκράτης Σχολαστικός. Ιστορία. ecclesiastica Book 2, chapter 23, line

Σωκράτης Σχολαστικός. Ιστορία. ecclesiastica Book 2, chapter 26, line

ποιήσασθαι. Ἀθανάσιος δὲ ἐν τοσούτῳ καταλαβὼν τὴν Ἀλεξάν-

ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις γενομένῃ συνόδῳ. Ὁ δὲ βασιλεὺς, καὶ

Σωκράτης Σχολαστικός. Ιστορία. ecclesiastica Book 2, chapter 37, line