Yunit IV – Mga Pinsala, Kahandaan at Pangunang Lunas

Aralin 3 – Maging Laging Handa sa mga Karaniwang Pinsala at Kondisyon ng Katawan

Bilang ng Araw – 8

Batayang Kasanayan

a. Naipapakita ang tamang pagbibigay ng pangunang lunas para sa mga karaniwang

pinsala at kondisyon ng katawan:

1. Sugat
2. Pagdurugo ng Ilong
3. Kagat ng Insekto
4. Kagat ng Hayop
5. Paso
6. Pagkalason sa Pagkain
7. Pamumutla at Pagkahimatay
8. Pagkabali

b. Naisasagawa ang tamang pagbibigay ng pangunang lunas para sa mga karaniwang

pinsala at kondisyon ng katawan.

c. Naibabahagi ang kaalaman sa pagbibigay ng pangunang lunas sa miyembro ng

pamilya.

Sanggunian
Red Cross First Aid Manual

Kagamitan
Mga larawan, tsart, meta cards

Karagdagang Kaalaman para sa Guro

Ang paghahanda sa mga karaniwang pinsala at kondisyon sa katawan ay

kinakailangan ng sinuman. Nararapat na matutunan ang mga pangunang lunas upang
maisakatuparan nang epektibo, masasagip ang pagkapinsala at kung minsan ay ang
pagkawala ng buhay.

Karaniwang Pinsala
Pangunang Lunas
at Kondisyon
1. Sugat Karaniwang hindi nangangailangan ng daliang pagdadala sa ospital.
Maaaring gawin ang mga sumusunod na pamamaraan:
a. Hugasan ang mga kamay na nasugatan ng malinis na tubig at sabon.
 b. Pagpapatigil sa pagdurugo gamit ang malinis na tela o bulak.
c. Linising mabuti ang sugat mas mainam na patagalin ang sabon sa
loob ng sugat upang maiwasan ang mikrobyo, banlawang mabuti.
d. Lagyan ng gamot o antibiotic.
e. Takpan ang sugat ng bandage.
f. Palagiang palitan ang mga bandage ng sugat isang beses sa isang
araw.
g. Kung malalim ang sugat nangangailangan itong tahiin sa malapit na
health center o ospital.
h. Suriing mabuti ang sugat at palagiang tingnan ang mga sintomas o
palatandaan ng impeksiyon. Kung may impeksyon paturukan ng anti-
tetanus ang pasyente.
2. Pagdurugo ng Ang balinguyngoy o pagdurugo ng ilong ay isang karaniwang kondisyon
Ilong ng nangangailangan din ng karampatang lunas.
a. Umupo ng tuwid at idikit ang iyong likod sa sandalan ng upuan.
Kinakailangan ito upang mabawasan ang presyon ng dugo sa veins ng
ilong at maiwasan ang pagdaloy ng dugo pabalik sa iyong katawan
b. I masahe ang ilong ng pasyente at huminga sa bibig habang ito ay
isinasagawa. Ito ay isinasagawa upang maiwasan ang patuloy na
pagdurugo ng ilong.
c. Upang maiwasan ang muling pagdurugo iwasan ang pagsinga at
huwag yumuko nangangailangan ang ganitong kondisyon na mapanatili
na mas mataas ang iyong ulo kaysa sa iyong puso.
d. Sa patuloy na pagdurugo gumamit na ng nasal sprayer at
sumangguni sa doktor.
3. Kagat ng Insekto Karamihang reaksiyon ng kagat ng insekto ay ang pamumula,
pangangati at pagkairitable.
a. Alisin sa lugar ang pasyente kung saan ito nakagat.
b. Hugasan ang bahaging nakagat ng insekto.
c. Maglapat ng cool compress o kaya ay isang tela na may malamig na
tubig o puno ng yelo.
d. Ilapat ang isang cream, gel o lotion sa bahaging nakagat upang
maiwasan ang pangangati. Kung wala ka sa bahay nito maaari ka ding
gumamit ng baking soda.
e. kung tuluyang lumala ito dalhin sa pinakamalapit ng health center o
ospital.
4. Kagat ng Hayop a. Kung ang sugat ay mababaw lamang at walang rabbies, hugasan ang
sugat ng may sabon at malinis na tubig, lagyan ng antibiotic at takpan
ang sugat.
b. Kung ang sugat naman ay malalim takpan ang sukat na isang malinis
na tela upang maampat ang dugo, talian ito at daliang dalhin sa doktor.
c. Kung may mapapansin kang palatandaan ng may impeksyon, tulan ng
pamamaga, pamumula, nadagdagan ang sakit, dalhin kaagad sa
pinakamalapit na health center o ospital.
5. Paso Nangangailangan ng agarang pansin ang isang pasyenteng napaso
 kung ito ay malubha at magdudulot sa pasyente ng iritableng
pakiramdam at labis ng sakit.
a. Dagling ibabad ang napasong bahagi sa malamig na tubig sa loob ng
10 minuto upang maibsan ang sakit.
b. Kung mayroong mga Iintos, huwag itong tusukin. Panatilihin itong tuyo
at malinis. Huwag bayaang maalikabukan o kaya ay dapuan ng langaw.
Takpan ang may pinsalang bahagi ng malinis na damit. Plantsahin muna
ito bago gamitin.
c. Kung malaking bahagi ng katawan ang napaso, dalhin agad ang
pasyente sa pinakamalapit na pagamutan. Huwag gagawa ng anuman
sa pasyente. Pahigain at takpan siya ng malinis na damit upang
manatiling mainit.
d. Kung ang paso ay maliit lamang, ibabad ito sa tubig na may asin sa
loob ng 20 minuto pagkaraan ng 24 oras. Haluan ng ½ tasang asin ang
isang palanggana o kaya'y isang timba ng mainit-init na tubig. Ibabad
ang napasong bahagi minsan isang araw sa loob ng 3 araw hanggang
matuyo ang paso.
e. Sabunin at hugasan ang sabila. Dikdikin ito at katasin. Lagyan ng
katas ng sabila ang bahaging may pinsala pagkatapos na maibabad sa
malnit-init na tubig na may asin, minsan isang araw.
6. Pagkalason sa Ang pagkalason sa pagkain sa nagmumula o sanhi sa mga kagamitang
Pagkain ginamit at sa uri ng pagkaing kakainin. Narito ang ilang paraan upang
bigyan ng pangunang lunas ang taong nalason.
a.Tiyakin na nakainom ng maraming tubig upang mapanatili ang iyong
katawan na hydrated at magpahinga.
b. Kumuha ng isang basong mainit-init na tubig, magdagdag ng ilang
patak ng lemon o kalamansi at lagyan ng kaunting asukal at asin,
ipainom ito sa pasyente.
c.Kumain ng isang kutsarang pulot o honey na may katas ng luya upang
mapigilan ang lason.
d. Kung ngtagal pa ang pagsusuka at pagtatae ng higit sa isang araw
sumangguni na sa doktor.
7. Pamumutla at Ang pagkahimatay at pamumutla ng isang tao ay nangyayari kapag hindi
Pagkahimatay sapat ang supply ng dugo sa iyong utak. Ito ay kalimitang maikling oras
lamang.
a. Kung sa iyo ito mangyayari, maaaring ikaw ay humiga o umupo upang
dagliang mawala ang panlalabo at pagkahilo.
b. Umupo at ilagay ang iyong ulo sa pagitan ng iyong mga tuhod.
c. Kung nangyari naman ito sa ibang tao, itaas ang mga binti ng mas
mataas kaysa sa ulo, paluwagin ang sinturon o collar ng damit ng
pasyente.
d. Buhatin ang pasyenteng nahimay ng dahan-dahan lamang.
e. Maari ding gumamit ng gamot na ammonia na ipaaamoy sa pasyente.
8. Sprains/Bali Ang sprain o bali ay isang pinsala sa isang litid na nagkakaroon ng
siwang kung kayat nagkakaroon ng pamamaga.
a. Ipahinga ang bahagi ng katawan na may sprains o bali.
b. Lapatan ng yelo ang bahaging may sprain o bali ng 15 – 20 minuto
upang maiwasan ang pamamaga.
 c. Balutan ng bandage ang bahaging may sprains o bali, siguraduhing
masikip ang pagkakatali ng bandage
d. Dalhin sa pinakamalapit na health center o ospital kung
kinakailangan.
.
Pamamaraan
A. Pag-usapan Natin
Ipasagot sa klase ang “Pag-usapan Natin” sa LM.

B. Pag-aralan Natin
1. Bumuo ng 4 na pangkat. Magtalaga ng tagapagsalita sa bawat pangkat. Bigyan ng
panahon ang bawat pangkat na pag-aralan ang mga artikulo sa Pag-aralan Natin sa
LM.
2. Gamit ang mga larawan isa-isang tatalakayin ang mga nakasulat sa artikulo.
3. Itanong: Paano ka makakatulong sa iyong kapwa na nakararanas ng ganitong
sakuna at kondisyon?

C. Pagsikapan Natin
Ikilos Mo!
A. Pangkatin ang klase ayon sa napagkasunduan. Pag-aralan ng bawat grupo ang mga
nakasulat na mga karaniwang pinsala at kondisyon sa meta cards na ibibigay ng
guro. Ipakikita ang mga pangunang lunas na kailangan ng bawat pinsala o
kondisyon.
B. Pagpapakita ng bawat pangkat sa kanilang pagsasagawa.
C. Ipagawa ang Gawain A at B sa LM.

D. Pagyamanin Natin
Iarte Mo!
A. Pangkatang Gawain. Ipakikita ng bawat pangkat sa pamamagitan ng isang dula-
dulaan ang mga pangunang lunas na dapat gawin sa mga sitwasyon na nakalahad sa
LM.
B. Ipagawa ang Gawain A,B at C sa LM.

E. Pagnilayan Natin (Ulat Pangkalusugan)

Ipasagot sa klase ang gawain sa “Kaya Natin ‘To”.

Kumpletuhin ang pangungusap sa loob ng medicine bag upang makabuo ng saloobin.

F. Takdang Aralin
Sagutin ang mga tanong . (Magpagabay sa magulang)
1. Anu-anong mga pangunang lunas ang ginagawa sa inyong tahanan sa mga
karaniwang sakuna at kondisyon na nangyayari sa loob ng inyong tahanan?
2. Anong pangunahing lunas ang iyong naisagawa na?