რა უნდა იცოდეს ყველა ადამიანმა

ევოლუციის თეორიაზე და რატომ

 რა არის მეცნიერული თეორია და როგორ „მუშაობს“ მეცნიერება ?

არსებობს რაღაც ფენომენი, რომელიც ნაწილობრივ შესწავლილია.

მეცნიერების მთავარი მამოძრავებელი ძალა ცნობისმოყვარეობაა!

ვსვამთ კითხვებს
არსებულ ცოდნაზე დაყრდნობით
გამოვთქვამთ ვარაუდებს ფენომენის
უცნობი თვისებების შესახებ

ამგვარად ყალიბდება „სამუშაო

ჰიპოთეზა!
 რა არის მეცნიერული თეორია და როგორ „მუშაობს“ მეცნიერება ?

ჰიპოთეზას აუცილებლად სჭირდება ცდისეულად

და ფაქტებით დადასტურება, რომლის შედეგების
ანალიზი აჩვენებს, რომ ჰიპოთეზა მართალია, ან
პირიქით - მცდარია.

დადასტურებული ჰიპოთეზები

დაგროვებული ცოდნა

მეცნიერული თეორია - ეყრდნობა და აჯამებს ყველა ჰიპოთეზას,

იძლევა უფრო დიდი სურათის დანახვის საშუალებას და ქმნის
ახალი ჰიპოთეზების შექმნის საშუალებას, რითაც ხელს უწყობს
ფენომენის შესწავლის წინ წასვლას!
 რა არის მეცნიერული თეორია და როგორ „მუშაობს“ მეცნიერება ?

მეცნიერული ჰიპოთეზის და თეორიის ჩამოყალიბება მკაცრი

წესების მიხედვით ხდება.

მეცნიერული თეორია უნდა იყოს:

შემოწმებადი (testable)

განმეორებადი (reproducible)

გამტყუნებადი (falsifiable)
 ერთი ტიპის ორგანიზმიდან მეორის წარმოქმნა
ანაქსიმანდროსი (610-546 BC)
ემპედოკლე (490-430 BC)

ტელეოლოგიური იდეები - ყველაფერი ცოცხალი

თუ არაცოცხალი არის განსხეულება უცვლელი,
ფიქსირებული ფილოსოფიური შესაძლებლობებისა
(„იდეებისა“) და რომ ყველაფერს აქვს თავისი უვვლელი
როლი სამყაროს ღვთიურ კოსმიურ წესრიგში.

მოსაზრება სამყაროს უცვლელობის შესახებ („ფიქსირებული

სამყარო“ დიდი ხნით გაბატონდა და ეჭვშეუტანლად ითვლებოდა
XVII-XVIII საუკუნეებამდე.
სამყაროს ყოველთვის ის სახე არ ჰქონდა როგორიც დღეს აქვს.
მასზე მცხოვრები მცენარეები და ცხოველები განსხვავდებოდნენ
დღეს არსებული სახეობებისაგან.
 განამარხებული ფორმები გადაშენებული
სახეობებია. ზოგი მათგანი განადგურდა,
სხვები კი შეიცვალა.

Robert Hooke
ეჭვქვეშ აყენებს ბიბლიურ წარღვნას და
მთებში ზღვის ნიჟარების არსებობას
ზღვების დონის დაცემით ხსნის. დედამიწას
დიდი ხნის ისტორია აქვს.
ცოცხალი სახეობები ვერ გაჩნდებოდნენ
დედამიწის შექმნასთან ერთად.

Benoist de Maillet
განამარხებული ფორმების მიხედვით სახეობათა
ერთი ნაწილი აღარ არსებობს.
დედამიწაზე მომხდარ ცვლილებებთან ერთად ცოცხალმა
სახეობებმაც სახე იცვალეს.
Gottfried Leibniz
 კატასტოფიზმი

ჟორჟ კუვიე – ცნობილი ფრანგი ანატომისტი,

პალეონტოლოგიის (მეცნიერება განამარხებული
ცხოველების შესახ) ფუძემდებელი

ჟორჟ კუვიე (Georges Cuvier) 1769-1832

განამარხებული ცხოველების ანატომიური შესწავლის

საფუძველზე ასკვნის, რომ ისინი გადაშენდნენ.

სახეობების გაქრობას მთელი სერია კატასტროფების მიხედვით

ხსნის.
ერაზმ დარვინი (1731–1802)

ჩარლზ დარვინი ბაბუა– ცნობილი ექიმი და პოეტი, ბოტანიკოსი.

დაწერა მეცნიერული ხასიათის ესეები.

1796: ლექსად დაწერილ Zoonomia ,

or the Laws of Organic Life-ში
ლაპარაკია ცოცხალი ორგანიზმების
ევოლუციაზე.

 ყველა სახეობა მოდის საერთო მარტივი ფორმის წინაპრისგან

 საერთი წარმომავლობის დასადასტურებლად მოჰყავს ადამიანის

ხელს, ძაღლის თათს და დელფინის ფრთებს შორის ანატომიური
მსგავსება

 ლაპარაკობს ცხოველების ხელოვნურ გადარჩევაზე

 იცნობს განამარხებულ ფორმებს და ევოლუციას უძველეს ფენომენად

მიიჩნევს
 Georges Marie Leclerc, Comte de Buffon

35 ტომად გამოსული Histoire Naturelle

George Louis Leclerc,
დედამიწის გაჩენის თარიღი – 70 000 წელი comte de Buffon (1707-1788)
ადამიანის მოთავსება ცხოველთა სამყაროში

მსოფლიოს ყველა კუთხიდან მომდინარე ცხოველთა კოლექციებს

აჯგუფებს ლინეს კლასიფიკაციის მიხედვით. ცხოველების ოჯახებად
გაერთიანება მათ შორის კავშირს მიანიშნებდა.

ბუფონს ეჭვი ეპარებოდა სახეობათა უცვლელობაზე.

Buffonia
ტრანსფორმიზმის პირველი ჩანასახი ფეხს იკიდებდა.
 ჟან–ბატისტ ლამარკი (1744–1829)

სახეობათა ტრანსფორმიზმი და შეძენილ თვისებათა

მემკვიდრეობით გადაცემა

 1809 ზოოლოგიის ფილოსოფია

ჟან–ბატისტ ლამარკი
 1815 უხერხემლოთა ისტორია (1744–1829

(1) ცოცხალი ორგანიზმები უცვლელნი არ არიან

მათ შეუძლიათ განვითარება გარემო პირობების
გავლენით. შეძენილი ცვლილებები გადაეცემა
შთამომავლობას.

(2) ცოცხალი არსებები აჩვენებენ პროგრესულ

განვითარებას, ყველაზე უფრო მარტივიდან
რთულისაკენ.
 შეძენილი თვისებები უკეთ ადაპტაციას გარემოსადმი და

შთამომავლობით გადაეცემა
იწვევს ინდივიდების

“ფოთლების მოპოვება კი გამუდმებულ მცდელობასთანაა დაკავშირებული. იმ ჩვევის შედეგად,

რომელიც ამ ცხოველებში დიდი ხნის განმავლობაში შენარჩუნდა, წინა კიდურები ძლიერ
დაგრძელდა უკანასთან შედარებით. მათ კისერიც დაუგრძელდათ...”
(ლამარკი, ზოოლოგიის ფილოსოფია)

დარვინისათვის გრძელ კისრიანი ჟირაფები გამრავლნენ (მათში

უკვე არსებული ამ თვისების და შესაბამისად გარემოსადმი
უკეთ შეგუების გამო)
ჩარლზ დარვინი (1809–1882)
ბუნებრივი შერჩევის თეორია
1859: სახეობათა წარმოშობა

მოგზაურობს 5 წელი (1831–1936)

ხომალდ Beagle-ზე
მიზანი: უცნობი ადგილების
კარტოგრაფირება

ამ მოგზაურობისას დარვინი შეაგროვებს

უმდიდრეს მასალას, რის საფუძველზეც
მოგვიანებით ჩამოაყალიბებს თავის ცნობილ
თეორიას
მოგზაურობა გემ „ბიგლით“
ჩარლზ დარვინი (1809–1882)
გემ ბიგლით მოგზაურობის წლები
გემ ბეგლით მოგზაურობის დროს (1831–1836) დარვინი იკვლევს და იწერს
ყველაფერს რაც გზაში ხვდება.ის გადის ათასობით კილომეტრს. ფეხით,
ცხენით, ნავით და სპილოს საშუალებითაც კი დადისშეუღწევად უღრან
ტყეებში, ჭაობებსა და უდაბნოებში.

აკვირდება და სწავლობს ქანებს, განამარხებულ ფორმებს,

მცენარეებს, შინაურ და გარეულ ცხოველებს,
ადამიანებს.

“არასოდეს დამავიწყდება შიშველი ველურები თავიანთ მშობლიურ მიწებზე.”

გემ ბიგლზე მოგზაურობა გადამწყვეტი ფაქტორი აღმოჩნდა მთელი ჩემი კარიერისათვის (...).
ისეთი შთაბეჭდილება მრჩება, რომ ამ მოგზაურობამ პირველ ნამდვილ ინტელექტუალურ
გამოცდილებას მაზიარა.
 ჩარლზ დარვინი (1809–1882)
გემ ბიგლით მოგზაურობის წლები

დარვინი აგროვებს გეოლოგიურ, ბოტანიკურ, ზოოლოგიურ,

ანთროპოლოგიურ ნიმუშებს. სწავლობს ცოცხალი
ორგანიზმების შიგნეულობას, მჟავაში დებს მათ და
კოლექციებს ევროპაში აგზავნის.
 Bealges

მის მისიას წარმოადგენდა

ცეცხლოვანი
მიწების კარტოგრაფირება.

ერთ–ერთი პირველი
მეტეოროლოგი

„ცივილიზაციის შეტანის“
მისია

რობერტ ფიცროი
სამხრეთ ამერიკის ტროპიკული ტყეები: სამოთხის ბაღი თუ მუდმივი
ბრძოლა გადარჩენისათვის?

მე ვერ ვხედავ სახეობების ცვლილებებს, სილამაზესა

და მათი გარემოსთან ადაპტაცის შორის საზღვრებს,
რომელიც დაკავშირებულია სასიცოცხლო
გარემოსთან. სიცოცხლის პირობა რომელიც
ხანგრძლივია თუ რომელიც დაკავშირებულია
ყველაზე უკეთ შეგუებულის გადარჩენასთან?
 არასოდეს დამავიწყდება შიშველი ველურები
თავიანთ მშობლიურ მიწებზე.”

„ თავისი წარმოდგენით ადამიანს თავი ღვთის სრულყოფილ ქმნილებად

მიაჩნია, უფრო თავდაბალი და სწორი იქნებოდა ჩემის აზრით თუ წარმოვიდგენდით
რომ ის ცხოველისაგან მოდის“.
ყველა ორგანიზმს საერთო წინაპარი
ყავს.

არ არსებობს სიცოცხლის დაბალი

და მაღალი ფორმები
ანდებში მოგზაურობა. მთები ადრე უფრო დაბლა უნდა ყოფილიყო
და შემდეგ ის რაღაც ძალის მეშვეობით მაღლა უნდა აწეულიყო.

მიწისძვრა ჩილეში: სტაბილურობის სიმბოლო მიწაც

მხოლოდ ილუზუროლი ყოფილა, ცხოვრებაში არაფერია სტაბილური.

სტაბულურობის და
უმოძრაობის ემბლემა, მიწა იძვრის ჩვენს ფეხ ქვეშ…
ჩარლზ დარვინი (1809–1882)
გალაპაგოსის (დარვინის) სკვინჩები

დარვინს ლონდონში ჩაჰყავს გალაპაგოსზე

დაჭერილი ჩიტები.ცნობილი ორნიტოლოგი
ჯონ გულდი მათ საგანგებოდ შეისწავლის:
13 განსხვავებული სახეობა geospizes
ერთიდაიმავე ოჯახს ეკუთვნის.

მათი ნისკარტების ფორმების

განსხვავება გეოგრაფიული იზოლაციის 1. Geospiza magnirostris 2. G. fortis
და ბუნებრივი გადარჩევის შედეგია. 3. G. parvula 4. Certhidea Olivacea

გალაპაგოსის კუნძულები:
განსაკუთრებული მიკრო
ეკოსისტემა,
”ევოლუციის ვიტრინა”

გალაპაგოსის კუნძულები ესპანელმა მეზღვაურებმა აღმოაჩინეს 1535 წელს და მათ ჯერ las Encantadas
(ჯადოსნური კუნძულები) ხოლო მოგვიანებით Galapagos (ცხენის უნაგირი კატალონიურ ენაზე) უწოდეს
იქ მაცხოვრებელი გიგანტური, ამობორცულ ბაკნიანი კუების გამო.
ჩარლზ დარვინი

„სახეობათა წარმოშობა ბუნებრივი გადარჩევის გზით,

ანუ უკეთ შეგუებული ჯიშების გადარჩენა არსებობისათვის
ბრძოლაში“
სახეობათა წარმოშობის პირველი გამოცემა გამოვიდა1859 წელს.
500 გვერდისაგან შემდგარი 1250 ეგზემპლარი იმ დღესვე გაიყიდა.

1859: “On the origin of Species by Means of Natural

Selection or the Preservation of Favoured Races in
The Struggle for Life”
დარვინმა „სახეობათა წარმოშობის“ შესავალში
მარტივად ახსნა თეორიის არსი:

„ ერთი სახეობის ინდივიდთა იმაზე მეტი რაოდენობა იბადება, ვიდრე შეიძლება

გადარჩეს. შედეგად, მათ შორის დაიწყება ბრძოლა გადარჩენისათვის. ამას მოჰყვება
ის, რომ ნებისმიერ არსებას, რომელსაც გაუჩნდება თუნდაც მცირე სასარგებლო
ცვლილება, ექნება მეტი შანსი გადარჩენისა და ამგვარად ბუნებრივად გადაირჩევა.
მემკვიდრეობითობის პრინციპით კი ასეთი რჩეული არსებები გამრავლდებიან,
შთამომავლობას გადასცემენ ახალ მნიშვნელოვან ნიშან-თვისებებს.“
ინდივიდი - რომელიმე სახეობის
ერთი ცოცხალი არსება

პოპულაცია - ერთი სახეობის არსებათა ჯგუფი,

რომელიც ამავე დროს ერთ გეოგრაფიულ რეგიონში
ცხოვრობს
იდეა ყველა არსებული ცოცხალი ორგანიზმის
საერთო წინაპრისა და სიცოცხლის დატოტვილი
ხის შესახებ

დარვინის მიერ დახატული პირველი

სიცოცხლის ხე მის ბლოკნოტ “B”-ში.
1837 წ.
რას ნიშნავს ბიოლოგიური ევოლუცია და რა
უნდა ვიცოდეთ მის შესახებ ?

ევოლუცია ნიშნავს მემკვიდრეობითი ნიშან-თვისებების

ცვლილებას დროში, თაობების განმავლობაში.

რა იცვლება ?

იცვლება გენები
ცოცხალი ორგანიზმების უჯრედებში არის დნმ - ძალიან გრძელი
მოლეკულა, რომელიც წარმოადგენს ერთმანეთზე გადაბმული
ოთხი მცირე მოლეკულის, ე. წ. ნუკლეოტიდების ჯაჭვს.

ადენინი (A)

თიმინი (T)

ციტოზინი (C)

გუანინი (G)

ნუკლეოტიდების ოთხსიმბოლიანი ანბანით დნმ-ის მოლეკულის

საგანგებო უბნებში ჩაწერილია ინფორმაცია სასიცოცხლო ფუნქციების
შემსრულებელი მოლეკულების (რნმ, ცილები) შესახებ.

ამ უბნებს ეწოდება გენები !

 უჯრედი

Nucleotides

თითოეული დნმ მოლეკულა - ასობით მილიონი ნუკლეოტიდია

უჯრედის ყველა დნმ ერთად - გენომი
ადამიანის გენომი ~ 6,4 მილიარდი ნუკლეოტიდი
ყველა ამ დნმ მოლეკულის ერთობლიობას გენომი ეწოდება.
დნმ მოლეკულები მჭიდროდ არიან დახვეული საგანგებო ცილებზე,
რომ უჯრედში ჩაეტიონ.
ცილების და დნმ-ის ამ კომპლექსებს ქრომოსომები ეწოდება.

ქრომოსომებში ჩაწერილი ინფორმაციის გარეშე უჯრედისა და მაშასადამე

მთელი ორგანიზმის არსებობა შეუძლებელია.

უჯრედი გამრავლებისას თავის ყველა დნმ-ის მოლეკულის მეორე

ასლს ასინთეზებს. ამ ორი ასლიდან თითო-თითო გადადის შვილეულ
უჯრედებში და შედეგად ორივე უჯრედი მიიღებს უჯრედის მთელ
გენომსა და შესაბამისად გენების სრულ ნაკადს.
ასლის შექმნის, ე. წ. რეპლიკაციის პროცესს დნმ პოლიმერაზის რთული
მოლეკულური მანქანა ახორციელებს.

ეს მანქანა გასაოცრად რთული, სწრაფი და ზუსტია. ის 1 წამში ˜˜ 1000

ნუკლეოტიდის გადაბმას ოველ 1-100 მილიონ ნუკლეოტიდზე მხოლოდ
ერთ შეცდომას უშვებს.

რას ნიშნავს ეს შეცდომა ?

შეცდომა ანუ მუტაცია ნიშნავს, რომ დნმ პოლიმერაზა რომელიმე

ნუკლეოტიდის (მაგ. A-ს მაგივრად სხვა ნუკლეოტიდს (T, G, C)
ჩააკერებს დნმ-ში.
რატომ არ არის რეპლიკაციის პროცესი სრულყოფილი და 100 % სიზუსტის?

რატომ ჩნდება მუტაციები?

სწორედ მუტაციებია ახალი გენეტიკური მასალის შექმნისა

და ევოლუციის მთავარი წყარო!

გამრავლებისა გენეტიკური მასალის შთამომავლობისათვის გადაცემისას

ყოველთვის ჩნდება მუტაციები, რომლებიც შეიძლება იყოს

ნეიტრალური

მავნებელი

სასარგებლო
 X2

A2 A2
B1
ჰიპოთეტური ბაქტერია X1 C1 კარგი თვისება:
სწრაფადგამრავლებადი

A1
X3
B1
C1
A1 B2
B2
C1
მავნებელი თვისება:
ნელაგამრავლებადი
ნეიტრალური გენოტიპი 2 საათში 10 საათში

A1 ყოველ 30 წთ-ში
X1 B1
4 ახალი თაობა 20 ახალი თაობა
C1
16 უჯრედი 1’048’576 უჯრედი

სწრაფადგამრავლებადი
გენოტიპი
უჯრედთა უმეტესობა X2 გენოტიპისაა და არა X1, როგორც
თავიდან.
6 ახალი თაობა
A2 ყოველ 20 წთ-ში 30 ახალი თაობა
X2 გენის ერთ-ერთი ვარიანტის (ალელის) რაოდენობის
64 უჯრედი ცვლილებას
B1 1’073’741’824 უჯრედი
პოპულაციაში გენეტიკური წანაცვლება ჰქვია.
C1

ნელაგამრავლებადი
გენოტიპი
ყოველ 40 წთ-ში 15 ახალი თაობა
A1 3 ახალი თაობა 32’768 უჯრედი
X3 B2 8 უჯრედი

C1

10 საათის შემდეგ X1, X2, X3 პოპულაციათა შეფარდებაა 32 : 32’768 : 1

ამ და მსგავს მცირე ცვლილებებს, როცა ახალი სახეობები არ წარმოიქმნება,
მიკროევოლუცია ეწოდება.

უფრო დიდი მასშტაბის ცვლილებებს, როცა ევოლუციური პროცესი

გავლენას ახდენს არა მარტო ცალკეულ ინდივიდებზე ან მათ ჯგუფზე
(პოპულაციებზე), არამედ მთელს სახეობაზე ან სახეობათა ჯგუფებზე
(რიგებზე, ოჯახებზე, კლასებზე და ა. შ) მაკროევოლუცია ეწოდება.

ამ პროცესის თვალსაჩინო მაგალითია ახალი სახეობების წარმოქმნა (Speciation).

პრინციპული განსხვავება მიკრო - და მაკროევოლუციას შორის არ არის.

მიკროევოლუცია არის ცვლილებები მოკლე დროში (მცირე ცვლილებები)

მაკროევოლუცია კი ცვლილებები ხანგრძლივი დროის განმავლობაში.
ბუნებრივი გადარჩევა
 კისრის სიგრძე

როგორ ხსნის დარვინი მაღალ კისრიან

ბუნებრივი სელექცია არჩევს მაღალ კისრიან ინდივიდებს:

ჟირაფთა
მათ გამრავლების ისტორიას
უკეთესი შანსი აქვთ ?

დარვინისათვის გრძელ კისრიანი ჟირაფები

გამრავლნენ (მათში უკვე არსებული ამ
თვისების და შესაბამისად გარემოსადმი
უკეთ შეგუების გამო)
 რომ შევაჯამოთ:
ბუნებრივი შერჩევა

შეესაბამება გვირგვინდება

გადარჩენის შანსი
ყველას ერთნაირი არ ეფუძნება სასარგებლო
აქვს თვისებები თაობებს
გადაეცემა, ამგვარად
ხდება პოპულაციათა
ევოლუცია
უკეთ შეგუებული სახეობა
გადარჩება და გამრავლდება.
ისინი სასარგებლო ნიშან–
თვისებების მატარებლები არიან.
 ბუნებრივი გადარჩევის კლასიკური მაგალითები

დარვინის სკვინჩების სახელით ცნობილი

ეს ფრინველები geospize-ს სახეობას
მიეკუთვნება. ამ ფრინველების 15 სახეობა
არქიპელაგის ჩიტების 40 პროცენტს
წარმოადგენენ.

1. Geospiza magnirostris 2. G. fortis

3. G. parvula 4. Certhidea Olivacea

გალაპაგოსის ყველა კუნძული

ვულკანური წარმოშობისაა.

არქიპელაგი 5–4 მილიონი წლის

წინ წარმოიშვა.
 ბუნებრივი გადარჩევის მაგალითები

მანჩესტერის რაიონში 1949 წლამდე არყის ხის ღამის პეპელას ორი სახეობა
იყო გავრცელებული. Typica-ს თეთრი შეფერილობის ფრთებიანი სახეობა
უფრო იყო გავცელებული ვიდრე მუქი შეფერილობის Carbonaria.

http://science.howstuffworks.com/animal-camouflage2.htm

მიმეტიზმი*– ზოგი სახეობის ცხოველის და მცენარის

http://evolution.berkeley.edu/evolibrary/home.php თავდაცვითი შეგუება– ფორმით ან ფერით დამსგავსება
გარემო საგნებთან, ცხოველებთან, მცენარეებთან.
ევოლუციის მაგალითები
რამდენინე ათეული წლის შემდეგ Carbonaria–ს
სახეობა შესამჩნევად მრავლდება ინდუსტრიულ
ზონებში Typica-ს სახეობის ხარჯზე, რომელიც
ძლებს ძირითადად ქალაქგარე ადგილებში.

ამ ორი ფორმის სახეობის წარმატება განპირობებულია

მიმეტიზმით*(პეპელა შეფერილობით ემსგავსება არყის
ხის მერქანს). ადამიანის ქმედებით გამოწვეულმა
ცვლილებამ Carbonaria–ს სახეობას ინდუსტრიულ
ზონაში გადარჩენის დიდი შანსი მისცა.

ქარხნების გამონაბოლქვის შედეგად გაშავებული

(დაბინძურებული) ხის მერქანზე მჯდომი თეთრი
Typica ჩიტების ადვილად შესამჩნევი ნადავლია,
მაშინ როცა Carbonaria მიმეტიზმის წყალობით
დაცულია.
 პარაპატრიული სპეციაცია (Parapatric speciation)

იზოლაციისათვის არ არის აუცილებელი მთა ან გეოგრაფიული წინაღობა.

ორი პოპულაციის ერთმანეთის გვერდით მყოფ არეალში გენოტიპების
განსხვავება, ამ არეალში არსებულმა პირობებმა შეიძლება გამოიწვიოს.

მცენარეებში გაიზარდა თვითდამტვერვის წილი

მცენარეები ყვავილობენ სხვადასხვა დროს, რაც უზრუნველყოფს ორ

პოპულაციას შორის გენთა მიმიცვლის შეწყვეტას.
 სიმპატრიული სპეციაცია (Sympatric speciation)

სპეციაცია შეიძლება მოხდეს ერთ გეოგრაფიულ ადგილზე, ყოველგვარი

გეოგრაფიული ბარიერისა თუ განსხვავებული პირობების გარეშე.

(Rhagoletis pomonella)

დაიანა დოდის ექსპერიმენტი (დროზეფილა)

(Escherichia coli)
 სქესობირივი გადარჩევის მაგალითები

ფარშევანგის კუდი, რმის რქები, ფრინველთა კაშკაშა

შეფერილობა, რატომ არ იქნა განადგურებული ეს
„არასასარგებლო“ ნიშან–თვისებები ბუნებრივი
გადარჩევის მექანიზმის მიერ ?

შეჯიბრი განსხვავებულ სახეობებს შორის

ერთგვარი ეკოლოგიური ურთიერთობაა
გარემოში საკვების მოსაპოვებლად

ინდივიდები პარტნიორის
მოზიდვის მიზნით დიდ ენერგიას ხარჯავენ:
ცეკვავენ, მღერიან,მკვეთრ ფერებს ღებულობენ...
 სქესობრივი გადარჩევის მაგალითები

სქესობრივიი გადარჩევა პროცესია, რომლის დროსაც ინდივიდებს

შორის არსებული ბრძოლა გამრავლების მიზნით ზოგიერთი
სქესობრივი ნიშნის ევოლუციის ფაქტორია.

სქესობრივი გადარჩევა ბუნებრივ გადარჩევაზე დამატებული

მექანიზმია, რომელის სახეობებს შიგნით არსებულ ყველაზე ძლიერ,
და უკეთ შეგუებულ მამრებს დიდი რაოდენობით შთამომავლობის
დატოვების შანსს აძლევს.
ხელოვნური გადარჩევა

ადამიანი ცხოველებისა და მცენარეების ხელოვნურ გადარჩევას ახორცილებს

ათასეულობით წელია. ხელოვნური გადარჩევის გზით გაჩნდა ახალი სახეობები.

თუ ადამიანმა შეძლო ხელოვნური შერჩევის გზით რამდენიმე ათასწლეულის მაძილზე

ახალი სახოებების შექმნა, მაშინ ბუნებაც შეძლებდა იგივე გაეკეთებინა მილიონი წლების
მანძილზე.
 ევოლუციის მაგალითები

ჰომოლოგები– ადამიანის, ჩიტის, ხვლიკისა

და დელფინის კიდურების ძვლები მსგავსია
(მათი განსხვავებული ფუნქციის მიუხედავად).
ჰომოლოგიური სტრუქტურები – საერთო წინაპარი

ანალოგიურ სტრუქტურებს ერთნაირი

ფუნქცია და განსხვავებული წარმოშობა
აქვთ. მწერების, ჩიტებისა და ღამურების
ფრთებს განსხვავებული ემბრიონული
წარმოშობა აქვთ, მაგრამ ყოველი მათგანი
ფრენის საშუალებას იძლევა.
 ევოლუცია დანახული ვაშლის ხის თვალით

1 900 მლნ წლის წინ – გაჩნდნენ ეუკარიოტები

500 მლნ წლის წინ – მრავალუჯრედიანობა

(მზიდან მომავალი ენერგიის გამოყენება საჭირო
ნივთიერების წარმოსაქმნელად – ფოტოსინთეზი)

440 მლნ წლის წინ – წყლიდან გამოსვლა

430 მლნ წლის წინ – პირველი ხეების გაჩენა,
თესლით გამრავლება

130 მლნ წლის წინ – ყვავილის გაჩენა რომელიც

დაგვირგვინდა ვარდისევრთა ოჯახის გაჩენით
 ევოლუცია დანახული ორაგულის თვალით

1 900 მლნ წლის წინ – გაჩნდნენ ეუკარიოტები

650 მლნ წლის წინ – მრავალუჯრედიანობა

560 მლნ წლის წინ – მრავალუჯრედიანი ფორმების

ბილატერალური სიმეტრია

500 მლნ წლის წინ – ქორდის და ხერხემლის გაჩენა

200 მლნ წლის წინ – ფარფლები ხდება

სიმეტრიული და ყბები მოძრავი

40 მლნ წლის წინ – გაჩნდა ორაგულისებრთა ოჯახი

 ევოლუცია დანახული ჭიანჭველას თვალით

1 900 მლნ წლის წინ – გაჩნდნენ ეუკარიოტები

650 მლნ წლის წინ – მრავალუჯრედიანობა

560 მლნ წლის წინ – მრავალუჯრედიანი ფორმების

ბილატერალური სიმეტრია

550 მლნ წლის წინ – ნიჟარისებური საფარველის გაჩენა

530 მლნ წლის წინ – გარე ჯავშნის გაჩენა

440 მლნ წლის წინ – გადადგილების

სრულყოფილება მიღწეულია, გაჩნდა 6 თათი

410 მლნ წლის წინ – „ბზიკის სხეულის“ გაჩენით

დაგვირგვინდა მისი ელეგანტურობა

110 მლნ წლის წინ – ჭიანჭველთა ოჯახის გაჩენა

ანუ გაჭიანჭველება
 ევოლუცია დანახული ადამიანის თვალით

1 900 მლნ წლის წინ – გაჩნდნენ ეუკარიოტები

650 მლნ წლის წინ – მრავალუჯრედიანობა

560 მლნ წლის წინ – მრავალუჯრედიანი ფორმების

ბილატერალური სიმეტრია

500 მლნ წლის წინ – ქორდის და ხერხემლის გაჩენა

330 მლნ წლის წინ – წყლიდან ამოსვლა და ოთხ

კიდურზე გადაადგილება

210 მლნ წლის წინ – ამნიოზური მამბრანის,

თბილის სისხლის, ბეწვის და ძუძუ სწოვის გაჩენა

65 მლნ წლის წინ – პირველი პრიმატების გაჩენა

7 მლნ წლის წინ – ჰომინინების სახეობის გაჩენა