დასკვნითი გამოცდა თეორიულ მექანიკაში - ტესტი №

სახელი, გვარი: რატი ლორთქიფანიძე

ჯგუფის №1908

1. რას ეწოდება წერტილის ტრაექტორია და როგორ ვიპოვით მის განტოლებას,თუ მოცემულია

წერტილის მოძრაობის განტოლებები: x=f 1 (t ) , y=f 2 (t ) , z=f 3 (t ) ,?
ა) წერტილი მოძრაობისას აღწერს უწყვეტ წირს, რომელსაც წერტილის ტრაექტორია
ეწოდება. ტრაექტორიის განტოლების საპოვნელად საჭიროა ვიპოვოთ მოძრაობის მოცემულ
განტოლებების ალგებრული ჯამი.
ბ) წერტილის ტრაექტორია ეწოდება რადიუს-ვექტორის შუა წერტილის მიერ აღწერილ
წირს. ტრაექტორიის განტოლების საპოვნელად საჭიროა მოძრაობის მოცემული
განტოლებიდან გამოვრიცხოთ t დრო:
გ) წერტილი მოძრაობისას აღწერს უწყვეტ წირს,რომელსაც წერტილის ტრაექტორია
ეწოდება. წერტილის ტრაექტორიის განტოლების საპოვნელად საჭიროა ვიპოვოთ მოძრაობი
მოცემული განტოლებების ნამრავლი.
დ) წერტილი მოძრაობისას აღწერს უწყვეტ წირს, რომელსაც წერტილის ტრაექტორია
ეწოდება. წერტილის ტრაექტორიის განტოლების საპოვნელად საჭიროა მოძრაობის
მოცემული განტოლებებიდან გამოვრიცხოთ t დრო (პარამეტრი):
2. წერტილის ვექტორული სიჩქარის სიდიდე დეკარტეს კოორდინატებში გამოითვლება
ფორმულით:
d2 x d2 y d2 z
2 2 2 V̇ x= = ẍ V̇ y = = ÿ V̇ z= = z̈
ა) V = √ ẍ + ÿ + z̈ . სადაც dt 2 , dt 2 , dt 2 ;
dV x dW y dV z
V = √W 2x +W 2y +W 2z W x= =V̇ x W y= =V̇ y W z= =V̇ z
ბ) , სადაც dt , dt , dt
;
dx dy dz
V = √V 2x +V 2y +V 2z V x= = ẋ V y= = ẏ V z= = ż
გ) , სადაც dt , dt , dt ;
dx dy dz
V=V⃗⋅⃗τ =V x ⃗i +V y ⃗j+V z ⃗k V x= = ẋ V y = = ẏ V z= = ż
დ) , სადაც dt , dt , dt ;

3. თუ მოცემულია წერტილის მოძრაობის განტოლებები: x=f 1 (t ) , y=f 2 (t ) , z=f 3 (t ) ,

მაშინ წერტილის აჩქარების მოდული გამოითვლება ფორმულით: ---
d2 x d2 y d2 z
W= √ V̇ 2x + V̇ 2y + V̇ 2z V̇ x= = ẍ V̇ y = = ÿ V̇ z= = z̈
ა) . სადაც dt 2 , dt 2 , dt 2 ;

dV f dV w
ბ)
W= √V 2f +V 2w . სადაც
W f=
dt
=V̇ f
,
W w=
dt
=V̇ w
;

dV x dW y
2 2 2 W x= =V̇ x W y= =V̇ y
გ) W= √ x + y +z . სადაც dt , dt ,
dV z
W z= =V̇ z
dt ;

d2 x d2 y
დ)
W= √ W 2x +W 2y +W 2z = 2 2
√ ẍ + ÿ + z̈ 2
. სადაც
W x=
dt 2
= ẍ
,
W y=
dt 2
= ÿ
,
2
d z
W z= = z̈
dt 2
4. თუ ცნობილია წერტილის მოძრაობის განტოლება ბუნებრივი სახით: S=S(t), მაშინ წერტილის
სკალარული სიჩქარე, მხები და ნორმალური აჩქარებების სიდიდეები გამოითვლება
ფორმულებით:
2
dS ⃗ τ = d ϕ⋅⃗τ
2 V
V = ⋅⃗τ =Ṡ⋅⃗τ
⃗ W W n=
ა) dt ; dt 2 ; √2 g .
2 2
dS dV V Ṡ
V = =Ṡ W τ= =V̇ =S̈ W n= =
ბ) dt ; dt ; ρ ρ .
2 2
⃗ = d S⋅⃗τ = S̈⋅⃗τ =W ⃗τ
V W n=
V
გ) dt 2 ;
W τ = S̈=V̇ ; ω .
2
d ⃗r
V⃗ = 2 =⃗r̈ 2
დ) dt ;
W τ =Rε ; W n =Rω .

5. თუ წერტილის მოძრაობა მოცემულია კოორდინატული ხერხით: x=f 1 (t ) , y=f 2 (t ) ,

z=f 3 (t ) , მაშინ მოძრაობის კანონი ბუნებრივი S=S(t ) ხერხით, მოიცემა ფორმულით: - -
--
t t
2 2 2
S=∫ ( ẋ + ẏ + ż )dt S=∫ √( ẋ 2 + ẏ 2 + ż 2 )dt
ა) 0 ; ბ) 0 ;
t t
S=∫ ( ẋ+ ẏ + ż )dt S=∫ √( ẋ + ẏ + ż )dt
გ) 0 ; დ) 0 .

6. როცა წერტილის მოძრაობა მოცემულია ბუნებრივი ხერხით: S=S(t ) , მაშინ წერტილის

ვექტორული აჩქარება,---- მისი მოდული --- ტრაექტორიის სიმრუდის რადიუსი -----.
ა) მისი მხები და ნორმალური მდგენელების გეომეტრიული ჯამის ტოლია:
V2
ρ=
W⃗ =
W⃗ τ +
W⃗ n ; | W= √ V 2τ +V 2n ; | Wn .
ბ) მისი მხები და ნორმალური მდგენელების ნამრავლის ტოლია:

V2
ρ=
W⃗ =
W⃗ τ .
W⃗ n ; | W= √ V 2τ +V 2n ; | Wn .
გ) მისი მხები და ნორმალური მდგენელების გეომეტრიული ჯამის ტილია:

4
V V2
W⃗ =
W⃗ τ +
W⃗ n . |
W |= √W 2τ +W 2n = V̇ 2 + 2
|⃗
ρ ; √ |
ρ=
Wn

დ) მისი მხები და ნორმალური მდგენელების ალგებრული ჯამის ტოლია:

V2
ρ=
| W⃗ |= |
W⃗ τ |+|
W⃗ n |. | W= √V 2τ +V 2n . | Wn .

7. მყარი სხეულის გადატანითი მოძრაობა ძირითადად ხასიათდება შემდეგი თეორემით:

გადატანითი მოძრაობისას მყარი სხეულის ყველა წერტილი შემოწერს ერნაირ ტრაექტორიას
და დროის ყოველ მომენტში---
ა) სხეულის რომელიმე წერტილის სიჩქარე ტოლია ამ წერტილის აჩქარების, ე.ი. სხეულის
ნებისმიერი A წერტილისთვის ადგილი ექნება ტოლობას: V = WA.
 ბ) თითოეული წერტილი მოძრაობს წრფივად და თანაბრად, ე.ი. Wn =0 ,
W τ ≠0
გ) თითოეული წერტილი არათანაბრად მოძრაობს მრუდწირულ ტრაექტორიაზე, ე.ი.
W n ≠0 , W τ =¿0 .

დ) სხელის წერტილებს მოდულითა და მიმართულებით ტოლი სიჩქარე და ტოლი

აჩქარება აქვს , ე.ი. სხეულის ნებისმიერი A და B წერტილისთვის ადგილი ექნება

ტოლობებს:

V⃗ B= V⃗ A ;
W⃗ B=W⃗ A .

8. სხეულის უძრავი ღერძის გარშემო ბრუნვისას მისი სკალარული კუთხური სიჩქარისა და

სკალარული კუთხური აჩქარების სიდიდეები გამოითვლება ფორმულებით:
dω d 2 ϕ d ⃗r ⃗ dω d 2 V
ε= = 2 =ω̇=ϕ̈ ω= = ṙ ε= =
ა)
ω=V f +V w ; dt dt ; ბ) dt ; dt dt 2 ;

dϕ dω d 2 ϕ dϕ
ω= =ϕ̇ ε= = =ω̇=ϕ̈ ω= =ϕ̇
გ) dt ; dt dt 2 ; დ) dt ;
2
dω d ⃗r
ε= = = ω̇= ⃗r̈
dt dt 2 .

9. სიჩქარეთა შეკრების თეორემა. რთული მოძრაობისას წერტილის აბსოლუტური სიჩქარე

ტოლია წარმტანი და ფარდობითი - - - -. აბსოლუტური სიჩქარის მოდული გამოითვლება
ფორმულით: - - -

V a =V f +V w |
ა) სიჩქარეების ალგებრული ჯამისა ¿

V⃗ a=√ V 2f +V 2w +2V f V w sin(V⃗ w ,∧V⃗ f ) ;

ბ) სიჩქარეების გეომეტრიული ჯამისა:

V⃗ a=V⃗ f +V⃗ w |
¿
V a =√ V 2f +V 2w +2V f V w cos ϕ ,

სადაც
ϕ=( V⃗ f ,∧V⃗ w ) .

გ) სიჩქარეების ალგებრული ჯამისა

V a =V f +V w |
¿
V a =√ V 2x +V 2y , sadac
V x=V wx +V fx

V⃗ a =W⃗ f + W⃗ w |
დ) აჩქარებების გეომეტრიული ჯამისა: , ¿

V⃗ a =√ V 2f +V 2w +2V f V w cos( V⃗ w ,∧V⃗ f ) .

10. განსაზღვრება. სიჩქარეთა მყისი ცენტრი(სმც) ეწოდება ბრტყელი ფიგურის მოძრაობის

სიბრტყეზე მდებარე იმ წერტილს, რომლის– – – –
ა) სიჩქარე დროის მოცემულ მომენტში ფარდობითი სიჩქარის ტოლია;
ბ) სიჩქარე დროის მოცემულ მომენტში ნულის ტოლია;
გ) სიჩქარე დროის მოცემულ მომენტში წარმტანი სიჩქარის ტოლია;
დ) სიჩქარე დროის მოცემულ მომენტში მოდულით აბსოლუტური სიჩქარის ტოლია.
πt ⃗ πt
⃗r =3 cos ⋅i +3sin ⋅⃗j
11. წერტილი მოძრაობს ვექტორული 6 6 კანონის თანახმად ( r -სმ-ში, t
-
 წამებში): იპოვეთ ტრაექტორიის განტოლება და ტრაექტორიის ცვლილების საზღვრები.

ა) x 2 +( y−2)2 =72 , ( 2≤x <∞ ); ბ) ( x−3)2 +( y−7)2=22 , (5≤x≤7 ) ;

გ) x 2 + y 2 =9 , (−3≤x≤3) ; დ) ( x−7 )2 +( y +7 )2 =32 , (2≤x≤10 ) .

2 3
12. მოცემულია წერტილის მოძრაობის განტოლება ვექტორული სახით: ⃗r =3t ⃗i +3t ⃗j+ √31t⋅⃗k
1
t=
მ. იპოვეთ დროის 3 წმ მომენტისათვის წერტილის ვექტორული სიჩქარის მოდული.
ა) V =4 მ/წმ; ბ) V =5,4 მ/წმ; გ) V =5 მ/წმ; დ)
V =6 მ/წმ.
2
S= t 3 +3 t−4
13. წერტილი მოძრაობს მრუდწირულ ტრაექტორიაზე 3 მ კანონის თანახმად.
იპოვეთ მრუდწირული S კოორდინატის სიდიდე დროის იმ მომენტისათვის, როცა
წერტილის სიჩქარე V = 21 მ/წმ-ის ტოლი იქნება.
ა) S=18 მ; ბ) S=25 მ; გ) S=23 მ; დ) S  16 მ.
2
14. მოცემულია წერტილის მოძრაობის განტოლებები: x=3 t სმ, y=9 t +2 სმ. იპოვეთ
წერტილის აჩქარების მოდული.
ა) W =18 მ/წმ2 ; ბ) W =12 მ/წმ2 ; გ) W=20მ/წმ2 ; დ) W =15 მ/წმ2 .

1
S= t 3 +2 t 2 +5
15. მოცემულია მრუდწირულ ტრაექტორიაზე წერტილის მოძრაობის კანონი: 3
მ. იპოვეთ დროის t=2 წმ მომენტისათვის წერტილის სრული აჩქარების მოდული, თუ ამ
მომენტისათვის მოცემულ წერტილში ტრაექტორიის სიმრუდის რადიუსი ρ=24 მ.
ა) W=12 მ/წმ2; ბ) W=8 მ/წმ2; გ) W=10 მ/წმ2; დ)
W=5 2
მ/წმ .

16. დროის მოცემული მომენტისათვის წერტილის მოძრაობის სიჩქარე და აჩქარება გამოითვლება

W=5
⃗ ⃗i −4 ⃗j + 5 ⃗k
ფორმულებით: V⃗ =4 ⃗i +3 ⃗k და 3 . იპოვეთ წერტილის მხები აჩქარების
მოდული.
ა)
W τ =7 მ/წმ2; ბ)
W τ =3 მ/წმ2; გ)
W τ =6 მ/წმ2; დ)
W τ =5 მ/წმ2.

17. მოცემულია მრუდწირულ ტრაექტორიაზე მოძრავი წერტილის სრული აჩქარება W=5

მ/წმ2 და წერტილის სიჩქარის ცვლების კანონი V =3 t მ/წმ. განსაზღვრეთ დროის t=2 წმ
მომენტისათვის წერტილის მოემულ მდებარეობაში ტრაექტორიის სიმრუდის ρ რადიუსი.
ა) ρ=8,8 მ; ბ) ρ=9 მ; გ) ρ=3,2 მ; დ) ρ=4 მ.
3
18. სხეული ბრუნავს უძრავი ღერძის გარშემო ϕ=2t +4 რადიანის კანონის თანახმად.
განსაზღვრეთ სხეულის კუთხური აჩქარება დროის იმ მომენტისათვის, როცა კუთხური
სიჩქარე ω=6 რად/წმ.
ა) ε =12 წმ–2; ბ) ε=8 წმ–2; გ) ε=14 წმ–2; დ) ε=16 წმ–2.
19. მილაკში, რომელსაც ნახევარი წრის ფორმა აქვს მოძრაობს M ბურთულა
V f =4 მ/წმ
მუდმივი ფარდობითი სიჩქარით. განსაზღვრეთ ბურთულის აბსოლუტური სიჩქარის
მოდული
M 1 მდებარეობაში, თუ მილაკი ბრუნავს უძრავი ღერძის გარშემო ω=3 რად/წმ
კუთხური სიჩქარით და მილაკის რადიუსი R=1 მ.
ა)
V a =4 მ/წმ; ბ)
V a=4,5 მ/წმ; გ)
V a =5 მ/წმ; დ)
V a =5,5 მ/წმ.

20. AB ძელის A და B ბოლოები მისრიალებენ ვერტიკალურ კედელსა და ჰორიზონ-

ტალურ იატაკზე. განსაზღვრეთ მოცემულ მდებარეობისათვის B წერტილის

სიჩქარე, თუ α=30 ° და
V A=10 √ 3 მ/წმ.
ა)
V B =10 მ/წმ; ბ) V B=7,8 მ/წმ; გ) V B =8,4 მ/წმ; დ)
V B =9 მ/წმ.

შენიშვნა. დასკვნითი/დამატებითი გამოცდა ტარდება დახურული კითხვებიანი ტესტით.

ტესტი მოიცავს 20 კითხვას (10 კითხვა -თეორიული, 10 კითხვა-ამოცანა). თითოეულ კითხვას აქვს
ოთხი სავარაუდო პასუხი, რომელთაგან მხოლოდ ერთია სწორი.
თითოეულ მათგანზე სწორად გაცემული პასუხი ფასდება შესაბამისად 2 ქულით. არასწორი
პასუხის შემთხვევაში შეფასება შეადგენს 0 ქულას. დასკვნითი/დამატებითი გამოცდის შეფასების
მაქსიმა- ლური ქულაა -40, ხოლო მინიმალური ჯამური დადებითი შეფასების ზღვარი-10 ქულა.
გთხოვთ თქვენს მიერ სწორად მიჩნეული პასუხები საგამოცდოდ მოცემულ ამავე ტესტშივე
გააწითლეთ ან რომელიმე სხვა ფერით აღნიშნეთ და ისე ატვირთეთ.