$1 მოცულობითი და ზედაპირული ძალები.

ძაბვის ვექტორის დამოკიდებულება ფართის ორიენტაციაზე

მექანიკაში არჩევენ ორი სახის ძალებს: მოცულობითს და ზედაპირულს, იმისდა

მიხედვით, თუ რაზე მოქმედებენ ისინი: მოცულობით თუ ზედაპირულ ელემენტზე.
მოცულობითი ძალის ტიპური მაგალითია სიმძიმის და ინერციის ძალები, ხოლო
ზედაპირული ძალისა კი წნევა.
მოცულობითი ძალები მოქმედებენ გარემოს სხვადასხვა ელემენტის მოცულობაზე,
უფრო სწორად, მასაზე. მიღებულია, რომ მოცულობის dV უსასრულოდ მცირე ელემენტზე
 
მოქმედ მოცულობით ძალას აქვს dV სახე, სადაც  რაიმე სასრული ვექტორია, რომლის
მოდების წერტილად შეიძლება მიღებულ იქნეს dV ელემენტის ნებისმიერი შიგა

x = ( x1 , x 2 , x 3 ) წერტილი.  -ს ეწოდება მოცულობის ერთეულზე გათვლილი მოცულობი-

თი ძალა. მისი ერთეულია

N / m 3 = ნიუტონი/მ 3 =((კგ.მ)/წმ 2 )/მ 3 =

((kg• m)/s 2 )/m 3 =kg/m 2 s 2 .

თუ  აღნიშნავს გარემოს სიმკვრივეს, ე.ი. მოცულობის ერთეულში მოთავსებულ

მასას, მაშინ მასის ერთეულზე გათვლილი მოცულობითი ძალა, რომელსაც მასობრივ

 
ძალას უწოდებენ,  /  –ს ტოლია.  დამოკიდებულია ელემენტის მდებარეობაზე
გარემოში ე.ი. x წერტილის კოორდინატებზე, ხოლო დინამიკურ შემთხვევაში _ დროზეც.
მთელ V მოცულობაზე მოქმედი მოცულობითი ძალების მთავარი (ნაკრები) ვექტორი
გამოისახება შემდეგი სამჯერადი ინტეგრალით(მისი ერთეულია Nნიუტონი)

 =  dV ,
V

ხოლო ამავე მოცულობითი ძალების მთავარი (ნაკრები) მომენტი_ ინტეგრალით (მისი

ერთეულია N  m = ნიუტონი  მ)
   
M =  [ x , ]dV , x = ( x1 , x2 , x3 ).
V

1
 
მიღებულია, რომ ნორმალის მქონე ზედაპირის dS უსასრულოდ მცირე
n
 
ელემენტზე (იხ. ნახ. 1.) მოქმედ ზედაპირულ ძალას აქვს X n dS სახე, სადაც X n რაიმე

სასრული ვექტორია, რომლის მოდების წერტილად შეიძლება მიღებულ იქნეს dS ელე-


მენტის ნებისმიერი x შიგა წერტილი. X n -ს ეწოდება ფართის ერთეულზე გათვლილი

ზედაპირული ძალა (მისი ერთეულია Pa = N / m 2 პასკალი). მთელ S ზედაპირზე მოქმედი

ზედაპირული ძალა (მისი ერთეულია Pa  m 2 = N ნიუტონი) გამოისახება შემდეგი

ზედაპირული ინტეგრალით

F =  X n dS ,
S

ხოლო მთავარი მომენტი(მისი ერთეულია m  Pa  m 2 = N  m ) _ ინტეგრალით

X =  [ x, X n ]dS .
S

ნახ. 1.
თუ ვიგულისხმებთ, რომ ნახ. 1-ზე გამოსახული სხეული რაიმე სხვა სხეულებიდან

აზრობრივად გამოყოფილი ნაწილია, მაშინ X n dS -ს უწოდებენ დაძაბულობის ძალას ან

ძაბვას, ხოლო X n -ს - ფართის ერთეულზე გაანგარიშებულ ძაბვას ან ძაბვის ვექტორს. ე.ი.

მისი ერთეულია Pa = N / m 2 . ინდექსი n აღნიშნავს, რომ X n = ( X n1 , X n 2 , X n 3 ) ძაბვის
 
ვექტორი მოქმედებს n = (n1 , n 2 , n3 ) ნორმალის მქონე ფართზე. მის გეგმილს n ნორმალის

მიმართულებაზე ეწოდება ძაბვის ვექტორის  n ნორმალური მდგენელი, ხოლო მოდების

წერტილში გამავალ მხებ სიბრტყეზე გეგმილს -  n მხები მდგენელი.

2
 X i j -თ, i , j = 1,2,3, აღვნიშნოთ x i ნორმალის მქონე ფართზე მოქმედი ძაბვის

ვექტორის გეგმილი x j ღერძზე.

ადგილი აქვს კოშის შემდეგ ფორმულებს

X ni = X ji n j . (1.1)

ეს ფორმულები გვიჩვენებენ, რომ, თუ ცნობილია მოცემულ წერტილზე გამავალ სამ

ურთიერთმართობ ფართზე მოქმედი ძაბვები აღნიშნულ წერტილში, მაშინ შეიძლება
გამოვთვალოთ ამ წერტილზე გამავალ ნებისმიერად ორიენტირებულ ფართზე მოქმედი
ძაბვის ვექტორი ამავე წერტილში:
  
X n = X n i ei = X j i n j ei .

მატრიცს, რომლის ელემენტებია X j i , i, j = 1,2,3, უწოდებენ ძაბვის ტენზორს.

3
 $2 წონასწორობის განტოლებები

დავუშვათ, რომ ძაბვის ვექტორსსხეულის ნებისმიერ წერტილში აქვს უწყვეტი

წარმოებულები.
ვიგულისხმოთ, რომ განსახილველი სხეული წონასწორობის მდგომარეობაშია.
გამყარების პრინციპის თანახმად, სხეულიდან აზრობრივად გამოყოფილი ნებისმიერი V
მოცულობის, რომლის S საზღვარი არ ეხება სხეულის საზღვარს, წონასწორობისპირობებია
 
 dV
V
+  n dS = 0 ,
X
S
(2.1)

   
 
V
  
x ,  dV +  x , X n dS = 0 .
S
(2.2)

ჩავსვათ (1.1) (2.1)-სმეორე შესაკრებში. გაუს-ოსტროგრადსკის ფორმულის თანახმად,

ინტეგრალქვეშა გამოსახულების უწყვეტობისა და Vარის ნებისმიერობის გამო მივიღებთ
X ji , j +  i = 0, i = 1,2,3. (2.3)

ამ განტოლებათა სისტემას წონასწორობის განტოლებებს უწოდებენ.

ანალოგიურად, თუ ჩავსვათ (1.1) (2.2)-სმეორე შესაკრებში მივიღებთ
X ij = X ji , i  j . (2.4)

ამრიგად, ძაბვის ტენზორი სიმეტრიულია.

4
 $3დეფორმაციის ცნება

თუ უწყვეტი გარემოს განხილვის პროცესში მასზე გარე ძალების მოქმედების შე-

დეგად მის წერტილებს შორის მანძილები იცვლება, სხეულის წერტილთა მდებარეობის
ასეთ ცვლილებას დეფორმაცია ეწოდება.
აღვნიშნოთ ( x1 , x 2 , x 3 ) -ით სხეულის რაიმე წერტილის კოორდინატები დეფორმაცი-

ამდე, ხოლო ( x1* , x 2* , x3* ) -ით - მისივე კოორდინატები დეფორმაციის შემდეგ.

ვთქვათ, V აღნიშნავს იმ არეს, რომელიც სხეულს უკავია დეფორმაციამდე. სხეულის

ყოველი წერტილი, რომელსაც დეფორმაციამდე ეკავა სივრცის წერტილი კოორდინატებით

( x1 , x 2 , x 3 ) V იკავებს სივრცის გარკვეულ წერტილს კოორდინატებით ( x1* , x 2* , x 3* ) , ე.ი. xi -

*

ები უნდა იყვნენ x i -ების გარკვეული ფუნქციები:

xi* =  i ( x1 , x 2 , x 3 ) .

შემოვიღოთ აღნიშვნა xi : = xi* , i = 1,2,3 .

როგორც ეს ნახ. 2-დან გამომდინარეობს,

xi =  i ( x1 , x 2 , x 3 ) = xi + ui , i = 1,2,3 .

u: = ( u1 , u 2 , u 3 ) ვექტორს გადაადგილების ვექტორი, ხოლო ui , i = 1,2,3 ,

კომპონენტებს გადაადგილების ვექტორის კომპონენტები, ან უბრალოდ გადაადგილებები

ეწოდება xi , i = 1,2,3 , ღერძების გასწვრივ.

ნახ. 2

5
 სიდიდეს

e jk : =
1
2
( )
u j ,k + uk , j + ui , j ui ,k , j , k = 1,2,3

ეწოდება დეფორმაციის ტენზორი, რომელიც, ცხადია, სიმეტრიულია. დეფორმაციის

ტენზორის ეს გამოსახულება შეესაბამება გეომეტრიულად არაწრფივ თეორიას. თუ კვად-
რატებს და ნამრავლებს უგულებელვყოფთ თვით ამ სიდიდეებთან შედარებით, მაშინ
მივიღებთ გეომეტრიულად წრფივი თეორიის შესაბამის შემდეგ გამოსახულებას:

e jk =
1
2
( )
u j ,k + uk , j , j , k = 1,2,3 .(3.1)

ორივე შემთხვევაში e jk = 0, j , k = 1,2,3 , ტოლობები შეესაბამება ხისტ გადაადგი-

ლებას.
ადვილი სანახავია, რომ წრფივ შემთხვევაში, ხისტი გადაადგილებისას[1]
u1 ( x ) = a1 − b3 x 2 + b2 x 3 ,

u2 ( x ) = a 2 + b3 x1 − b1 x 3 ,

u3 ( x ) = a 3 − b2 x1 + b1 x 2 ,

ან ვექტორული ფორმით
  
u = a + [b , x ] ,

სადაც
  
a: = (a1 , a 2 , a 3 ), b : = (b1 , b2 , b3 ), x: = ( x 1 , x 2 , x 3 ) .

6
 $4 დრეკადობის თეორიის ძირითადი კანონი -
ჰუკის განზოგადებული კანონი

იმისათვის, რომ დრეკადი სხეულის დამახასიათებელი განტოლებები მივიღოთ,

დამატებით საჭიროა ძაბვისა და დეფორმაციის ტენზორების კომპონენტების დამაკავშირე-
ბელი კანონი, რომელიც ექსპერიმენტულად დგინდება.
ექსპერიმენტულად დამტკიცებულად ვთვლით, რომ მცირე დეფორმაციების
შემთხვევაში ადგილი აქვს ჰუკის შემდეგ განზოგადებულ კანონს: სხეულის მოცემულ
წერტილში ძაბვის ტენზორის კომპონენტები დეფორმაციის ტენზორის კომპონენტების
წრფივი და ერთგვაროვანი ფუნქციებია და პირიქით, ე.ი.

X ij = C klij e kl , i , j = 1,2,3,

და

det Cklij  0.

(4.1) ტოლობებს ეწოდებათ კონსტიტუტივური დამოკიდებულებები.

სხეულს ეწოდება იზოტროპული რაიმე თვისების მიმართ, თუ აღნიშნული თვისება
მოცემულ წერტილში ყველა მიმართულებით ერთნაირია. მაგალითად, ხე არ არის იზოტ-
როპული, რადგან ის ე.წ. ბოჭკოებისგან შედგება, ხოლო ლითონი დასაშვები სიზუსტით
იზოტროპულია.
სხეულს ეწოდება ერთგვაროვანი რაიმე თვისების მიმართ, თუ აღნიშნული თვისება
სხეულის სხვადასხვა წერტილში ერთნაირია. მათემატიკურად ერთგვაროვნება
დრეკადობის თვალსაზრისით იმაში გამოიხატება, რომ დრეკადი მუდმივები არ არიან
დამოკიდებულნი სივრცით წერტილზე.
იზოტროპული ერთგვაროვანი სხეულის შემთხვევაში ჰუკის განზოგადებული
კანონი აქვს სახე
X ij =  ij + 2 eij , (4.1)

სადაც  ij კრონეკელის სიმბოლოა,  და  დრეკადი მუდმივია,  = e11 +e22 +e33 .

7
 $5ძირითადი განტოლებები გადაადგილებებში.
დრეკადი სხეულის ძირითადი სასაზღვრო ამოცანები

ჩავსვათ (4.1) გამოსახულება (2.3)-ში, მივიღებთ:

  j ij +   2jj ui +  i  +  i = 0, i = 1,2,3 ,

აქედან
u1 + ( +  )1 + 1 = 0,
u 2 + ( +  ) 2 +  2 = 0, (5.1)
u3 + ( +  ) 3 +  3 = 0,

სადაც  = 1u1 +  2u 2 +  3u3 .(5.1) სისტემას ეწოდება ლამეს განტოლებები. იმ შემთხვევაში,

როცა  =  , ის მიღებული იყო ნავიეს მიერ.

დრეკადობის თეორიის პირველი ძირითადი სასაზღვრო ამოცანა: განვსაზღვროთ

სხეულის დრეკადი წონასწორობა, თუ მოცემულია სხეულის ზედაპირზე მოქმედი გარე
ძაბვები, ე.ი. უნდა ვიპოვოთ ისეთი u i , X ij ფუნქციები, რომლებიც აკმაყოფილებენ (2.3),

(4.1) განტოლებათა სისტემას V არეში, რომელიც სხეულს უკავია დეფორმაციამდე და

X n i | S = f i , i = 1,2,3, S =V , (5.2)

სასაზღვრო პირობებს, სადაც n გარე ნორმალია, ხოლო f i ზედაპირზე მოცემული

ფუნქციებია.
დრეკადობის თეორიის მეორე ძირითადი სასაზღვრო ამოცანა:განვსაზღვროთ
სხეულის დრეკადი წონასწორობა, თუ მოცემულია მისი საზღვრის წერტილების
გადაადგილებები. ფიზიკურად ზემოთქმული აღნიშნავს იმას, რომ ზედაპირზე მოდებუ-
ლი გარკვეული ძალების მოქმედების შედეგად მისი წერტილები იღებენ მოცემულ
გადაადგილებებს, რის შემდეგაც ხდება საზღვრის ჩამაგრება. ე.ი. უნდა ვიპოვოთ ისეთი u i ,

X ij ფუნქციები, რომლებიც აკმაყოფილებენ (2.3), (4.1) განტოლე-ბათა სისტემას V არეში,

და
u i |S = g i , i = 1,2,3 , (5.3)

სასაზღვრო პირობებს, სადაც g i ზედაპირზე მოცემული ფუნქციებია.

8
 $6 ბრტყელი დეფორმაცია

ვიტყვით, რომ სხეული განიცდის Ox1 x 2 სიბრტყის პარალელურ ბრტყელ

დეფორმაციას, თუ u3 = 0 , ხოლო u1 და u 2 დამოკიდებულნი არიან მხოლოდ x1 და x 2 -ზე,

ე.ი., (3.1), (4.1)-დან მივიღებთ, რომ

e =
1
(u , + u  , ), ,  = 1,2;e23 = e31 = e33 = 0,  := e = u , ; (6.1)
2
X  =   + 2 e ,  ,  = 1,2; X  3 = 0,  = 1,2; X 33 =  ; (6.2)

აქედან, რამდენადაც     =   = 2 ,
2
X  = X   =     + 2 e 
2 2
= 2 + 2 e = 2( +  )

და
1 1
= X  =: . (6.3)
2( +  ) 2( +  )

ამ უკანასკნელის (6.2) ტოლობებს შორის ბოლო ტოლობაში ჩასმის შემდეგ მივიღებთ, რომ

X 33 = X  =  X  =   . (6.4)
2( +  )

წონასწორობის (2.3) განტოლებებიდან პირველი ორი მიიღებს შემდეგ სახეს

X  , +   = 0,  = 1,2 , (6.5)

ხოლო მესამედან გამომდინარეობს, რომ  3 = 0 .ე.ი., ბრტყელი დეფორმაციის შემთხვევაში

სხეულზე მოქმედი მოცულობითი ძალის გეგმილი დეფორმაციის სიბრტყის პერპენდიკუ-

ლარულ მიმართულებაზე ნულის ტოლია.
(6.1)-(6.5)-ის თანახმად დეფორმაციის და ძაბვის ტენზორების კომპონენტები და
მოცულობითი ძალის   კომპონენტები დამოკიდებულნი არიან მხოლოდ x1 და x 2 -ზე.

ამრიგად, არც ერთი განსახილველი სიდიდე x 3 -ზე არ არის დამოკიდებული.

ლამეს (5.1) განტოლებები მიიღებს შემდეგ სახეს

 u + ( +  )   +   = 0,  = 1,2 ,

9
სადაც  () :=  11
2
+  222 .ეს უკანასკნელი, ცხადია, (6.2)-ის (6.5)-ში ჩასმითაც მიიღება.

ბრტყელი დეფორმაციის განმარტებიდან ცხადია, რომ ის გვექნება უსასრულოდ

გრძელი წრფივი ღერძის მქონე პრიზმული (ცილინდრული) სხეულის შემთხვევაში, როცა
მასზე მოქმედი გარე ზედაპირული ძალები და მოცულობითი ძალები დეფორმაციის
სიბრტყის (ე.ი., განივი კვეთის) პარალელურია. თუ პრიზმული სხეული სასრულია, მაშინ
მასში ბრტყელი დეფორმაცია აღიძვრება გარკვეული მიახლოებით. ამასთან, რაც უფრო
გრძელია პრიზმა (ცილინდრი), მით უფრო ახლოა სხეულის დეფორმაცია ბრტყელ
დეფორმაციასთან.
თუ u , X  აკმაყოფილებენ (6.1), (6.3), (6.6) განტოლებებს და

X  n  = X n ,  = 1,2 ,

სასაზღვრო პირობებს, სადაც X n ,  = 1,2 , გარე ძაბვის ვექტორის მოცემული

კომპონენტებია, მაშინ (6.5)-ის თანახმად პრიზმის (ცილინდრის) ბოლოებზე მოქმედებენ

შესაბამისად X 33 და − X 33 -ის ტოლი ძაბვები (იხ. ნახ. 1). ამ ძაბვების მოდება აუცილებელია

იმისათვის, რომ გვქონდეს ბრტყელი დეფორმაცია.

x3

X33

Xn2
Xn1

x2

-X33
x1
ნახ. 3
10
 $7 კოლოსოვ-მუსხელიშვილის ფრომულები

Ox1 x 2 სიბრტყეში შემოვიღოთ კომპლექსური ცვლადი z = x1 + ix 2 .მისი შეუღლებული

იქნება z = x1 − ix 2 , ხოლო გაწარმოების ფორმულებს ექნება სახე:

     
= + , = i −  ,
x1 z z x2  z z 

 1     1   
=  −i , =  +i .
z 2  x1 x2  z 2  x1 x2 

(6.5) განტოლებათა სისტემის მეორე განტოლება გავამრავლოთ i და მიუმატოთ

პირველ განტოლებას, მივიღებთ:

X 11 − X 22 + 2iX 12  +  X 11 + X 22  +  + = 0, (7.1)
z z
სადაც
u +
X 11 − X 22 + 2iX 12 = 4  ,
z
X 11 + X 22 = 2( +  ) , (7.2)
u + u +
u + = u1 + iu2 ,  = + ,  + =  1 + i 2 .
z z
(7.2) ჩავსვათ (7.1)-ში, მივიღებთ კომპლექსური ცვლადის გამოყენებით ჩაწერილ
წონასწორობის განტოლებათა სისტემას გადაადგილების ვექტორის კომპონენტებში:

u + + 2( +  ) +  + = 0, (7.3)
z
2
სადაც  = 4 .
zz
ვიპოვოთ (7.3) განტოლების ერთგვაროვანი განტოლების ზოგადი ამონახსნი. (7.3)-
დან გვექნება:

  u + 
z 4 z + 2( +  )  = 0, (7.4)
 
საიდანაც
u +
4 + 2( +  ) = A ' ( z ). (7.5)
z
11
სადაც A ნებისმიერი მუდმივია, ხოლო  (z ) ნებისმიერი z ცვლადის ანალიზური ფუნ-

ქციაა.
თუ (7.5) მიუმატებთ თავის შეუღლებულს, მივიღებთ:

=
A
4( + 2 )
(
 ' ( z) +  ' ( z) .) (7.6)

(7.6) ჩავსვათ (7.5)-ში, გვექნება

4
u +
z
+ 2( +  )
A
4( + 2 )
( )
 ' ( z ) +  ' ( z ) = A ' ( z ) .

საიდანაც
 + 3 +
2u + = A ( z ) − Az ' ( z ) −  ( z ),
8( + 2 ) 8( + 2 )
8( + 2 )
სადაც  (z ) ნებისმიერი z ცვლადის ანალიზური ფუნქციაა. ვთქვათ, A = .
+
მივიღებთ კოლოსოვ-მუსხელიშვილის ფორმულებს:

2u + = æ ( z ) − z ' ( z ) − ( z ) , (7.7)

 + 3
სადაც æ = = 3 − 4 , უწოდებენ მუსხელიშვილის მუდმივს.
+
(7.2) წარმოდგენებს ექნება სახე:


X 11 − X 22 + 2iX 12 = 2 z"( z ) + ' ( z ) , 
 
X 11 + X 22 = 2  ' ( z ) +  ' ( z ) .

სასაზღვრო პირობებს ექნება სახე კომპლექსური ცვლადის გამოყენებით ექნება სახე:

I.  ' ( z ) +  ' ( z ) − z  " ( z ) +  ' ( z )e 2i = N + iT , (7.8)

II. æ ( z ) − z ' ( z ) − ( z ) = 2 (g1 + ig 2 ). (7.9)

12
 $8 პირველი ძირითადი სასაზღვრო ამოცანა წრისათვის

კოორდინატთა სისტემის სათავედ ავიღოთ წრეწირის ცენტრი, რომლის რადიუსია

R, ხოლო წრეწირის საზღვარზე მოცემულია ძაბვები.

(7.8) თანახმად სასაზღვრო პირობებს ექნება სახე:

 ' ( z ) +  ' ( z ) − z  " ( z ) + ' ( z )e 2i = f1 + if 2 , როცა z = R, (8.1)

(z = re )
i

სადაც f1 + if 2 ცნობილი სიდიდეებია.

 ' ( z ) და  ' ( z ) უნქციები წარმოვადგინოთ შემდეგი ხარისხოვანი მწკრივების სახით

 
 ( z ) =  an z n , ( z ) =  bn z n , (8.2)
n =0 n =0

ხოლო f1 + if ფურიეს კომპლექსურ მწკრივად:


f1 + if =  An e in . (8.3)
−

(8.2), (8.3) მწკრივები ჩავსვათ (8.1) სასაზღვრო პირობებში, მივიღებთ

    

 an R n ein +  an R n e −in −  nan R n ein −  bn R n ei (n+2) =  An ein .

n =0 n =0 n =0 n =0 −

მიღებულ გამოსახულებაში, ერთმანეთს გავუტოლოთ ტოლობის მარჯვენა და მარცხენა

in
მხარეში მდგომი e -ს კოეფიციენტები, გვექნება
a0 + a0 = A0 ,
R n an = A−n , n  0, (8.4)
(1 − n )R n an − R n−2bn−2 = An−2 , n  1.

(8.4) ალგებრული განტოლებებიდან მივიღებთ:

13
 A0
a0 = ,
2
A
a n = −nn , n  0,
R
bn−2 = (1 − n )R 2 a n −
An −2
, n  1.
R n−2

14
 $9 მეორე ძირითადი სასაზღვრო ამოცანა წრისათვის

კოორდინატთა სისტემის სათავედ ავიღოთ წრეწირის ცენტრი, რომლის რადიუსია

R, წრეწირის საზღვარზე მოცემულია გადაადგილებები.

(7.9) თანახმად სასაზღვრო პირობებს ექნება სახე:

2u + = æ ( z ) − z ' ( z ) − ( z ) = G+ , როცა z = R, (9.1)

(z = re ),
i

სადაც G+ ცნობილი სიდიდეებია.

 (z ) და  (z ) უნქციები წარმოვადგინოთ შემდეგი ხარისხოვანი მწკრივების სახით

 
 ( z ) =  an z n ,  ( z ) =  bn z n , (9.2)
n=1 n =0

ხოლო G+ ფურიეს კომპლექსურ მწკრივად:


G+ =  An ein . (9.3)
−

(9.3), (9.2) მწკრივები ჩავსვათ (9.1) სასაზღვრო პირობებში, მივიღებთ

   
æ a n R n e in − R a1e i −  (n + 2)a n + 2 R n + 2 e −in −  bn R n e −in =  An e in .
n =1 n =0 n =0 −

მიღებულ გამოსახულებაში, ერთმანეთს გავუტოლოთ ტოლობის მარჯვენა და მარცხენა

in i
მხარეში მდგომი e -ს კოეფიციენტები. e - სათვის გვექნება
R(æa1 − a1 ) = A1 (9.4)

ein - ს (n  1) კოეფიციენტების გატოლებით, მივიღებთ

æa n R n = An (n  1) (9.5)

e − in - ს (n  0 ) კოეფიციენტების გატოლებით, მივიღებთ

15
 − (n + 2)a n+ 2 R n+ 2 − bn R n = A−n (n  0 ) . (9.6)

(9.4) ტოლობიდან და მისი შეუღლებული ტოლობიდან, გამომდინარეობს

A1
æa1 − a1 = ,
R
A1
æa1 − a1 = .
R
ამრიგად

æA1 + A1
a1 =
( )
æ 2 − 1 Rn

 + 3
შევნიშნოთ, რომ æ =  1.
+

კოეფიციენტები a n (n  1) განისაზღვრება (9.5) ფორმულიდან

An
an = (n  1) .
æR n
კოეფიციენტები bn (n  0 ) განისაზღვრება (9.6) ფორმულიდან

A−n n + 2 An + 2 (n  0) .
bn = − −
Rn æ Rn

ამრიგად (9.2) გაშლის ყველა კოეფიციენი განსაზღვრულია.

16
განვიხილო შემთხვევა, როცა

G+ = −3z 2 + 2 z 3 .

საზღვარზე

− 3z 2 + 2 z 3 = −3R 2 e 2i + 2 R 3 e −3i , A2 = −3R 2 , A−3 = 2 R 3

რადგან
An
an = (n  1) .
æR n
A2 − 3R 2 − 3
a2 = = = ,
æR 2 æR 2 æ

ასევე

A−n n + 2 An + 2 (n  0) .
bn = − −
Rn æ Rn

A0 0 + 2 A2 2 6
b0 = − 0
− 0
= − (−3R 2 ) = R 2 ,
R æ R æ æ
A 3 + 2 A5 2R 3
b3 = − −33 − 3
= − 3 = − 2.
R æ R R

ამრიგად
3 2 6 2
 ( z) = − z ,  ( z) = R − 2z 3 ,
æ æ

6
 ' ( z) = − z
æ

 3  6 6
2 u + = æ − z 2  − z − z + R 2 − 2 z 3 .
 æ  æ æ

17