1. რას სწავლობს დინამიკა?

დინამიკა სწავლობს სხეულების მოძრაობის კანონებს გამომწვევი მიზეზების ჩათვლით.

2. როგორი ძალები განიხილება დინამიკაში.
დინამიკაში განიხილება დროზე დამუკიდებული ცვალებადი ძალები.

3. რას წარმოადგენს ინერციის კანონი?

თუ ნივთიერ წერტილზე არვითარი ძალა არ მოქმდებს, მაშინ ის ასრულებს წრფივ და თანაბარ
მოძრაობას ან უძრავია.

4. რას წარმოადგენს დინამიკის ძირითადი კანონი?

ნივთიერ წერტილზე მოქმედი ძალა პირდაპირპროპორციულია მის მიერ გამოწვეული
აჩქარებისა. F=mw

5. რაში მდგომარეობს მოქმედების და ურთიერთქმედების პრინციპი.

ძალები, რომლებიც გამოსახავენ ორი ნივთიერი წერტილი უკუქმედებას, სიდიდით ტოლია,
მიმართულებით საწინაღმდეგო და მდებარეობენ ერთ ფუძეზე.

6. ძალების მოქმედების დამოუკიდებლობის კანონი.

7. თავისუფალი ნივთიერი წერტილის რა სახის დიფერენციალური განტოლებები იცით?

პირდაპირი და შებრუნებული
8. რამდენი ძირითადი დიფერენციალური განტოლება გვაქვს დინამიკაში.
გვაქვს ორი ძირითადი დიფერენციალური განტოლება: პირდაპირი და შებრუნებული.

9. აღწერეთ რაში მდგომარეობს დინამიკის ორი ძირითადი ამოცანა.

მოცემულია ნივთიერი წერტილის მოძრაობის განტოლებები და მისი მასა. საძიებელია ნივთიერ
წერტილზე მოქმედი ძალა, რომელმაც ეს მოძრაობა გამოიწვია.

მოცემულია ნივთიერ წერტილზე მოქმედი ძალები და მისი მასა. საძებელია ნივთიერი

წერტილის მოძრაობის განტოლებები.

10. როგორ ამოიხსნება დინამიკის პირველი ამოცანა?

მოცემული განტოლებები უნდა გავაწარმოოთ დროით ორჯერ და გავამრავლოთ m-ზე.

11. როგორ ამოიხსნება დინამიკის მეორე ამოცანა?

ამ ამოცანის ამოსახსნელად წერტილის მასისა და მოქმედი ძალის გარდა სააჭიროა

ვიცოდეთ მოძრაობის საწყისი პირობები
დინამიკის მეორე ამოცანის ამოსახსნელად საჭიროა ინტეგრირება.

12. დინამიკის მეორე ამოცანაში, როგორ განისაზღვრება საინტეგრო მუდმივები.

საწყის პირობებზე დაყრდნობით ვპოულობთ C1 და C2. X0=C1 V0=C2
13. ნივთიერი წერტილის როგორ მოძრაობას ეწოდება წრფივი და რა სახის პირობა უნდა იყოს
შესრულებული რომ წრფეზე იმოძრაოს.
მოძრაობას წრფივი ეწოდება, თუ ნივთიერი წერტილი მოძრაობს წრფეზე და სიჩქარე არის
მუდმივი.

14. ჩამოთვალეთ რაზე შეიძლება იყოს დამოკიდებული ძალები, რომლებიც მოქმედებენ

წერტილზე.
ძალები შეიძლება დამოკიდებული იყოს t კოორდინატზე და კოორდინატის წარმოებულზე.

15. ნივთიერი წერტილის როგორ რხევას ეწოდება ჰარმონიული.

ნივთიერი წერტილის მოძრაობას დრეკადი აღმდგენი ძალის მოქმედებით ეწოდება
თავისუფალი ანუ ჰარმონიული რხევა.

16. როგორ შევადგინოთ ჰარმონიული რხევის დიფერენციალური განტოლება.

𝑑2𝑥
m =-cx ორივე მხარე ვაფარდებთ m-თან, 𝑚𝑐 =𝑘 2 ვიღებთ მეორე რიგის ერთგვაროვან
𝑑𝑡 2
𝑑2𝑥 𝑐
დიფერენციალურ განტოლებას. + 𝑥=0
𝑑𝑡 2 𝑚

17. როგორ მოვძებნოთ ჰარმონიული რხევის დიფერენციალური განტოლების ზოგადი

ამონახსნი?

x= xoCoskt + 𝑉0𝑘·Sinkt ; x=asin(kt+α)

18. რას ეწოდება ჰარმონიული რხევის კუთხური სიხშირე?

𝑐
k=
𝑚

19. რას ეწოდება ჰარმონიული რხევის ამპლიტუდა?

√ 2 v 02
x 0 + A=რხევის ამპლიტუდაა- წერტილის მაქსიმალური გადახრა სტატიკური
k
წონასწორობიდან
20. რას გვიჩვენებს ფაზა?
ფაზა გვიჩვენებს წერტილის მაქსიმალურ გადახრას, მდებარეობას დროის განსაზღვრულ
მომენტში და ასევე მისი შემდეგი მოძრაობის მიმართულებასაც.
21. რას წარმოადგენს პერიოდი?
რხევის პერიოდი არის დრო რომელიც საჭიროა ერთი სრული რხევისთვის
2𝜋
T=
𝑘

22. რა სახის მახასიათებელ განტოლებას ვიღებთ როდესაც წერტილზე მოქმედებს

წინააღმდეგობის ძალები?
𝑑2𝑥 𝑑𝑥
მილევადი რხევა +𝑘 2 𝑥+2h =0
𝑑 𝑡2 𝑑𝑡
23. რა სიდიდეებზეა დამოკიდებული წინააღმდეგობის ძალა და რა მიმართულება აქვს?
წინააღმდეგობის ძალის სიდიდე დამოკიდებულია წერტილის სიჩქარეზე, ხოლო
მიმართულებით მიმართულია მოძრაობის საწინააღმდეგოდ.

24. რა შემთხვევაში ვიღებთ რხევას აპერიოდულს?

25. დაწერეთ მილევადი რხევის დიფერენციალური განტოლების ამონახსნი, როდესაც რხევა

არის პერიოდული?
𝑥 = 𝑎 ∙ 𝑒 −ℎ𝑡 𝑠𝑖𝑛(𝑘1 𝑡 + 𝛼)

26. რა დამოკიდებულებაა ჰარმონიული რხევის პერიოდსა და მილევადის რხევის პერიოდს

შორის?
თუ მილევადი რხევის პერიოდს შევადარებთ ჰარმონიული რხევის
პერიოდს:

აღმოჩნდება, რომ T1> T, ე.ი. მილევადი რხევის პერიოდი მეტია ჰარმონიული რხევის
პერიოდზე.

27. რას უდრის მილევადი რხევის პერიოდი?

მილევადი რხევა არ არის ზუსტად პერიოდული, მაგრამ

სიდიდეს მაინც რხევის პერიოდს უწოდებენ.

რას ეწოდება ნივთირი წერტილის მოძრაობის რაოდენობა? (მახვილაძე გვ-175-

ნივთიერი წერტილის მოძრაობის რაოდენობა ეწოდება ვექტორულ სიდიდეს, რომლიც ტოლია
წერტილის მასისა და მისი ვექტორული სიჩქარის ნამრავლისა. Q=mv

28. რას ეწოდება ნივთიერ წერტილთა სისტემის მოძრაობის რაოდენობა.

ნივთიერი წერტილითა სისტემის მოძრაობის რაოდენობა ეწოდება ვექტორულ სიდიდეს,
რომელიც ტოლია სისტემაში შემავალი ყველა წერტილის მოძრაობის რაოდენობის
გეომეტრიული ჯამის.
29. რას ეწოდება ძალის სრული იმპულსი?
ძალის სრული იმპულსი დროის სასრულ შუალედში ტოლია შესაბამისი ელემენტარული
𝑡
იმპულსების ინტეგრალური ჯამისა. S=‫𝑡׬‬0 𝐹𝑑𝑡

30. თეორემა ნივთიერ წერტილთა სისტემის მოძრაობის რაოდენობის.

31. თეორემა ნივთიერ წერტილთა სისტემის მოძრაობის რაოდენობის ნაზრდის.

32. რას ეწოდება ნივთიერი სისტემის მოძრაობის რაოდენობის მომენტი ანუ კინეტიკური
მომენტი.

k,
33. თეორემა კინეტიკური მომენტის რაიმე უძრავი ღერძის მიმართ. გვ-190 მდე)
რაიმე უძრავი O ცენტრის მიმართ ნივთიერ წერტილთა სისტემის კინეტიკური მომენტის
წარმოებული დროით ტოლია სისტემაზე მოქმედი გარე ძალების ნაკრები მომენტების იმავე
O ცენტრის მიმართ.
34. მყარი სხეულის მოძრაობის დროს რა განტოლებებს აქვს ადგილი.
აქ პასუხი ისევ ის გამოდის რაც 36ში,37ში,38შია, სხვა განსხვავებული არაა წესით.
 გადატანითი მოძრაობის, როდესაც სხეული ბრუნავს უძრავი ღერძის გარშემო,და
ბრტყრლი-პარალელური მოძრაობის დროს.
35. რა მოძრაობის დიფერენციალურ განტოლებებს ვიყენებთ გადატანითი მოძრაობის დროს.
𝑑2 𝑥 𝑑2 𝑦 𝑑2 𝑍
M 𝑑 𝑡2𝑐 =X M 𝑑 𝑡2𝑐 =Y M 𝑑 𝑡2 =Z

36. რა მოძრაობის დიფერენციალურ განტოლებებს ვიყენებთ, როდესაც სხეული მოძრაობს

უძრავი ღერძის გარშემო.
სხეულის ბრუნვის დიფერენციალური განტოლება უძრავი Oz ღერძის გარშემო:

𝑑2 𝜑
𝐼𝑧 𝑑 𝑡2
=𝐿𝑧

37. რა მოძრაობის დიფერენციალურ განტოლებებს ვიყენებთ სხეულის ბრტყელი-პარალელური

მოძრაობის დროს.
𝑑 2 𝑥𝑐
M =X
𝑑𝑡 2
𝑑 2 𝑦𝑐
M =Y
𝑑𝑡 2

𝑑2 𝜑
𝐼𝑐 = 𝐿𝑐
𝑑𝑡 2

38. დაახასიათეთ თითოეული კომპონენტი რომელიც შედის ბრტყელი პარალელური

მოძრაობის დიფერენციალურ განტოლებაში. გვ 254-მდე).
M-არის მთლიანი სხეულის მასა, 𝐼𝑐 -ინერციის მომენტი c წერტილზე გამავალი oxy
სიბრტყის მართობულად გამავალი ღერძის მიმართ, 𝐿𝑐 - სხეულზე მოდებული
გარე ძალების ნაკრები მომენტი c წერტილის მიმართ, 𝜑-მობრუნების კუთხე.
(კოორდინატების ორმაგი გაწარმოებით კი ვიგებთ აჩქარებებს (wx და wy)).

39. რას ეწოდება ნივთიერ წერტილთა სისტემა?

ნივთიერ წერტილთა სისტემა ეწოდება მათ ისეთ ერთობლიობას, რომელშიც თითოეული
წერტილის მდებარეობა ან მოძაობა დამოკიდებულია ამ სისტემის დანარჩენი წერტილების
მდებარეობაზე ან მოძრაობაზე.

40. რას წარმოადგენს მასების ცენტრი?

სისტემის მასების ცენტრი ანუ ინერციის ცენტრი ეწოდება გეომეტრიულ C (Xc, Yc, Zc0

r `1
წერტილს, რომლის მდებარეობა განისაზღვრება რადიუს-ვექტორით. c= σ 𝑚𝑘 ∗ 𝑟𝑘
𝑀
41. რას უდრის მასათა ცენტრის კოორდინატები?
𝒎𝟏 ∙ 𝒙𝟏 + 𝒎𝟐 ∙ 𝒙𝟐 + 𝒎𝟑 ∙ 𝒙𝟑 + ⋯
𝒙𝒄𝒐𝒎 =
𝒎𝟏 + 𝒎𝟐 + 𝒎𝟑 + ⋯

𝒎 𝟏 ∙ 𝒚𝟏 + 𝒎 𝟐 ∙ 𝒚𝟐 + 𝒎𝟑 ∙ 𝒚𝟑 + ⋯
𝒚𝒄𝒐𝒎 =
𝒎𝟏 + 𝒎𝟐 + 𝒎𝟑 + ⋯

42. რას უდრის სტატიკური მომენტი?

(ეს ზუსტი არუნდა იყოს)
ბრტყელი ფიგურის სტატიკური მომენტები x და y ღერძებისთვის ეწოდება ამ
ინტეგრალებს

𝑆𝑥 = න 𝑌𝑑𝑎 𝑆𝑦 = න 𝑋𝑑𝑎

43. რას უდრის ინერციის მომენტი რომელიმე წერტილი მიმართ?

I0=σ 𝑚𝑘 ∗ ℎ𝑘 2 h-მანძილი წერტილიდან წერტილამდე.

44. რას უდრის ინერციის მომენტი ღერძის მიმართ?

IΔ=σ 𝑚𝑘 ∗ 𝑙𝑘 2 l-მანძილი წერტილიდან ღერძამდე.

45. რას უდრის ინერციის რადიუსი?

როდესაც მთელი სხეულის მასები მოთავსებულია რაიმე წერტილში, ინერციის რადიუსი არის
მანძილი ამ წერტილიდან ღერძამდე.

𝐼0
𝑟0 = ඨ
𝑀

46. როგორ გამოითვლება ინერციის მომენტი oxy სიბრტყეების მიმართ?

𝒏

𝑰𝒐𝒙𝒚 = ෍ 𝒎𝒌 𝒛𝒌𝟐
𝒌=𝟏

47. როგორ გამოითვლება ინერციის მომენტი y ღერძის მიმართ.

ღერძის მიმართ მომენტი ტოლია ამ ღერძზე გამავალი ორი ურთიერთმართობი სიბრტყეების
მიმართ ინერციის მომენტების ჯამისა, y ღერძისთვის იქნება:

Iy=Ioyz+Ioyx

48. რას უდრის ცენტრიდანული ინერციის მომენტი Ixy.

Ixy=σ 𝑚𝑘 ∗ 𝑥𝑘 ∗ 𝑦𝑘 ეწოდება ჯამი მასების თავისი კოორდინატების ნამრავლზე.
49. რას უდრის ერთგვაროვანი ძელის ინერციის მომენტი oz წერტილის მიმართ (გამოიყვანეთ
ფორმულა).
1 2
Io= 𝑚𝑎 სადაც a ღეროს სიგრძეა.
3

50. რას უდრის მართკუთხა ფირფიტის ინერციის მომენტი oy ღერძების მიმართ (გამოიყვანეთ
ფორმულა).
1
Ioy= 𝑀𝑎2
3

51. ერთგვაროვანი დისოს ინერციის მომეტი სათავის მიმართ?

𝟏
𝒎𝑹𝟐
𝟐

52. რაში მდგომარეობს ჰიუგენსის თეორემა?

რომელიმე ღერძის მიმართ სისტემის ინერციის მომენტი ტოლია მასების ცენტრზე გამავალი
ამ ღერძის პარალელური ღერძის მიმართ მომენტისა და სისტემის მასისა და ღერძებს შორის
მანძილის კვადრატის ნამრავლის ჯამისა.
53. როგორ ვიპოვოთ ინერციის მომენტი ნებისმიერი ღერძის მიმართ.
𝑰∆ = 𝑨𝒍𝟐 + 𝑩𝒎𝟐 + 𝑪𝒏𝟐 − 𝟐𝑫𝒎𝒏 − 𝟐𝑬𝒍𝒏 − 𝟐𝑭𝒍𝒎
სადაც A,B,C,D,E,F სიდიდეები წარმოადგენენ მუდმივ სიდიდეებს O წერტილზე
გამავალი ყოველი ღერძის მიმართ. A,B,C- ინერციის მომენტებია ox,oy,oz ღერძების
მიმართ, D,E,F-ცენტრიდანული ინერციის მომენტები ამავე ღერძების მიმართ, ამ
ფორმულაში გარდა ინერციის მომენტებისა შედის ∆ ღერძის მიმართულების
კოსინუსები.