ცის კოორდინატთა სისტემები 2

თემის შესწავლის შემდეგ სტუდენტს ეცოდინება :

1. ეკვატორიული კოორდინატთა სისტემების აღწერა და
გამოსახვა ცის სფეროს პროექციაზე ;
2. მნათობის ადგილობრივი სასაათო კუთხის (LHA),
გრინვიჩის სასაათო კუთხის (GHA), დახრილობის
(Dec), პირდაპირი აღვლენის (RA), ვარსკვლავური
დამატების (SHA) განმარტებები;
3. მნათობის პოლარული მანძილის (Px) და
ვარსკვლავური დამატების (SHA) პოვნა;
4. კოორდინატთა სისტემების მსგავსება .
ჰორიზონტული კოორდინატები

Zn - წრიული აზიმუტი:
0 ≤ Zn ≤ 3600;
0 ≤ Z ≤ 1800;
0 ≤ Z1/4 ≤ 900;

H - სიმაღლე:
0 ≤ H ≤ 900;
H + Zx = 900;
0 ≤ Zx ≤ 1800;
ეკვატორული კოორდინატები
LHA - ადგილობრივი
სასაათო კუთხე:
0 ≤ LHA ≤ 3600;
0 ≤ t ≤ 1800;
 
Dec - დახრილობა:
0 ≤ Dec ≤ 900;
Dec(North); Dec(South)
Dec + Px = 900;
0 ≤ Px ≤ 1800;
I ეკვატორიული კოორდინატთა სისტემა
I ეკვატორიული
კოორდინატთა სისტემა
ეყრდნობა 2 დიდ წრეს:
დამკვირვებლის მერიდიანს
და ცის ეკვატორს.
კოორდინატებია:
1. დახრილობა
(DECLINATION) Dec და
ადგილობრივი სასაათო
კუთხე (Local Hour Angle)
LHA, ან
2. დახრილობა Dec და
გრინვიჩის სასაათო კუთხე
GHA (Greenwich Hour Angle)
I ეკვატორიული კოორდინატთა სისტემა
მნათობის დახრილობა (Dec):
1. არის ცენტრალური კუთხე ეკვატორის
სიბრტყესა და მნათობზე
მიმართულებას შორის;
2. არის მნათობის მერიდიანის (სასაათო
წრის) რკალი ეკვატორიდან
მნათობამდე.
დახრილობა იზომება 00-დან 900-მდე:
00≤Dec≤900;
დახრილობას აქვს სახელი Dec(N) და Dec(S),
იმის შესაბამისად, თუ ცის სფეროს რომელ
(ჩრდილოეთ თუ სამხრეთ)
ნახევარსფეროში იმყოფება მნათობი.
დახრილობის დამატებას ეწოდება
პოლარული მანძილი (Px) და
წარმოადგენს მნათობის მერიდიანის
რკალს ამაღლებული პოლუსიდან
მნათობამდე: Dec+Px=900
პოლარული მანძილი იზომება 00-დან 1800-
I ეკვატორიული კოორდინატთა სისტემა
მნათობის ადგილობრივი სასაათო
კუთხე (LHA) არის ეკვატორის რკალი
დამკვირვებლის მერიდიანსა (ეკვატორის
ზედა წერტილ Q-სა) და მნათობის
მერიდიანს შორის ათვლილი
დასავლეთის მიმართულებით 00-დან 3600-
მდე, 00≤LHA≤3600;
მნათობის მერიდიანული კუთხე (t) არის
ეკვატორის რკალი დამკვირვებლის
მერიდიანსა და მნათობის მერიდიანს
შორის ათვლილი აღმოსავლეთის ან
დასავლეთის მიმართულებით 00-დან 1800-
მდე, 00≤ t ≤1800;
მნათობის გრინვიჩის სასაათო კუთხე
(GHA) არის ეკვატორის რკალი გრინვიჩის
მერიდიანსა და მნათობის მერიდიანს
შორის ათვლილი დასავლეთის
მიმართულებით 00-დან 3600-მდე,
00≤GHA≤3600
II ეკვატორიული კოორდინატთა სისტემა
II ეკვატორიული კოორდინატთა
სისტემა ეყრდნობა 2 დიდ წრეს:
ვერძის წერტილის მერიდიანს
და ცის ეკვატორს. ათვლის
საწყისი წერტილია ვერძის
წერტილი (Vernal Equinox) Υ
ეკვატორზე.
კოორდინატებია:
1. დახრილობა (DECLINATION)
Dec და პირდაპირი აღვლენა
(Right Ascension) RA, α, ან
2. დახრილობა Dec და
ვარსკვლავური დამატების
კუთხე SHA (Sidereal Hour Angle)
II ეკვატორიული კოორდინატთა სისტემა
პირდაპირი აღვლენა (RA) არის
ეკვატორის რკალი ვერძის
წერტილის მერიდიანსა და და
მნათობის მერიდიანს შორის;
ათვლა წარმოებს აღმოსავლეთის
მიმართულებით 00-დან 3600-მდე,
00≤RA≤3600;
მნათობის ვარსკვლავური
დამატების კუთხე (SHA) არის
ეკვატორის რკალი ვერძის
წერტილის მერიდიანსა და
მნათობის მერიდიანს შორის;
ათვლა წარმოებს დასავლეთის
მიმართულებით 00-დან 3600-მდე,
00≤SHA≤3600; ან დროის
ერთეულებში 0-დან 24 სთ-მდე
0≤SHA≤24Hour;
 კოორდინატთა სისტემების მსგავსება
გეოგრაფიული ეკვატორიული ჰორიზონტული
კოორდინატთა სისტემა კოორდინატთა სისტემა კოორდინატთა სისტემა
ეკვატორი ციური ეკვატორი ჭეშმარიტი ჰორიზონტი

პოლუსები სამყაროს პოლუსები ზენიტი-ნადირი

მერიდიანი მნათობის სასაათო წრე მნათობის ვერტიკალი

პირველი მერიდიანი ცის გრინვიჩის მერიდიანი, პირველი ვერტიკალი

(გრინვიჩის მერიდიანი) დამკვირვებლის
მერიდიანი.
პარალელი მნათობის დახრილობის მნათობის ალმუკანტარატი
პარალელი
განედი Lat მნათობის დახრილობა Dec მნათობის სიმაღლე H

განედის დამატება პოლარული მანძილი Px ზენიტური მანძილი Zx

გრძედი Long LHA, T, GHA, SHA, RA აზიმუტი Zn, აზიმუტური

კუთხე Z, ამპლიტუდა
 საკონტროლო შეკითხვები
1. რომელ 2 დიდ წრეს ეყრდნობა I ეკვატორიული კოორდინატთა სისტემა?
2. რომელ 2 დიდ წრეს ეყრდნობა II ეკვატორიული კოორდინატთა
სისტემა?
3. რას წარმოადგენს ციური ეკვატორი?

4. რას წარმოადგენს გაზაფხულის დღეღამტოლობის (ვერძის) წერტილი Υ?

5. რას წარმოადგენს შემოდგომის დღეღამტოლობის (სასწორის) წერტილი

♎?
6. როგორ მიიღება ჰორიზონტის E და W წერტილები?

7. რა ნაწილებად ყოფს ციური ეკვატორი ცის სფეროს?

8. რას წარმოადგენს მნათობის მერიდიანი ანუ სასაათო წრე?

9. რას წარმოადგენს მნათობის პარალელი?

10. რას წარმოადგენს მნათობის დახრილობა – Dec (განმარტება და

განსაზღვრის არე)?
11. რას წარმოადგენს მნათობის ადგილობრივი სასაათო კუთხე – LHA
(განმარტება და განსაზღვრის არე)?
 საკონტროლო შეკითხვები
12. რას წარმოადგენს მნათობის მერიდიანული კუთხე – t (განმარტება და
განსაზღვრის არე)?
13. რას წარმოადგენს მნათობის პოლარული მანძილი – Px (განმარტება
და განსაზღვრის არე)?
14. რას წარმოადგენს მნათობის გრინვიჩის სასაათო კუთხე – GHA
(განმარტება და განსაზღვრის არე)?
15. რას წარმოადგენს მნათობის პირდაპირი აღვლენა – RA (განმარტება
და განსაზღვრის არე)?
16. რას წარმოადგენს მნათობის სიდერიული სასაათო კუთხე, ანუ
ვარსკვლავური დამატება – SHA (განმარტება და განსაზღვრის არე)?
17. რომელი წრეწირის რკალს წარმოადგენს დახრილობა?
18. რომელი წრეწირის რკალს წარმოადგენს პოლარული მანძილი?
19. რომელი წრეწირის რკალს წარმოადგენს სასაათო კუთხეები?
20. რომელი წრეწირის რკალს წარმოადგენს პირდაპირი აღვლენა?
21. როგორი სახელწოდება ან რა ნიშანი აქვს მნათობის დახრილობას?