22/10/2020

კავკასიის სამართლის სკოლა(ბათუმი)

საგანი: რომის სამართალი
პედაგოგის გვარი, სახელი: უბერი თათია
გამოცდის მაქსიმალური შეფასება: 25 ქულა
გამოცდის  ხანგრძლივობა: 2 საათი

სტუდენტის გვარი, სახელი: ლანა მგელაძე

ვარიანტი 2

• განმარტეთ, პრეტორული სამართალის მნიშვნელობა; განსაზღვრეთ, რა ტერმინით

აღინიშნებოდა ის ძველ რომში;(2 ქულა)

პრეტორთა თანამდებობა რომში იმ დონეზე იყო მნიშვნელოვანი,რომ გამოყეს ცალკე

სამართალი მათთვის და ეს იყო პრეტორული სამართალი.ის ავსებდა ცივილურ სამართალს
და უფრო რეალური იყო მის მიერ დამტკიცებული უფლება.მაგალითად როცა საქმე
მემკვიდრეობას ეხებოდა,პრეტორული ედიქტი იცავდა კლიენტის ინტერესებს და
უმტკიცებდა მას თუ , რა თქმა უნდა, ცივილური სამართლიტ ეს მას ეკუტვნოდა.თუმცაღა
მომდევნო პერიოდში პრეტორთა სამართალმა ცვლილებების შეტანა დაიწყო ცივილუ
სამართალში.

განსხვავებით მაგისტრატების ედიქტებისგან პრეტორულმა სამართალმა მოიპოვა კანონის

ძალა დიდი ხნით.ამასკი ხელი შეუწყო პრეტორების ედიქრების კოდიფიკაციამ .
• ჩამოთვალეთ და დაახასიათეთ რომის მოქალაქეთა ძირითადი უფლებები;(2 ქულა )
რომის მოქალაქეს უფლება ჰქონდა ქორწინებისა და ქონების შეძენა-გასხვისების .
ასევე მნიშვნელოვანი იყო მოქალაქეების ქმედუნარიანობა .შვიდ წლამდე ის არ არის
ქმედუნარიანი ხოლო 25 წლის ადამიანი კი სრულუფლებიანი ირი იყო.
ასევე მათ ჰქონდათ სტატუსები ეს იყო:საოჯახო,თვისუფლებისა და მოქალაქეობის.
• ჩამოთვალეთ და დაახასიათეთ, რომაული სასამართლო პროცესის სახეები;(3 ქულა)
პირველი არის ლეგისაქციური პროცესი,როცა ყველა მოქმედება კანონის
შესაბამისად უნდა განხორციელდეს.პროცესს რაც შეეხება ამ დროს მოსამართლე
სადავო ნივთს ადებს ჯოხს,თუ მათ პრეტენზია არ ექნებათ ნივტი დარჩება მას
თუარადა პროცესი რძელდება მაგისტროსის მიერ,შემდგომ არის განხილვა და
თანხის გადახდა ,საბოლოოდ კი წაგებული მხარე კარგავს თამხას.
ფორმალურ პროცესს რაც შეეხება ის ბევრად თავისუფალია და უფრო მარტივია სარჩელის
შეტანა.არ არის ბარიერი მოსარჩელესა და მოპასუხეს შორის და უფრო ნაკლებ დროს
მოითხოვს.მხარეები კი იურისტების ერთად ეცნობიან საკითხს.
ექტრაორიდინალური კი რომის ჩვეულებრივი სასამართლო პროცესისგან განსხვავდება .ის
იმპერიის ხანაშია.განხილვა მაგისტროსებს ავალია.ასევე იმპერატორს შეუძლია ჩაერიოს
სასამართლო პროცესში.
განხილვის წესი კი მართივია ის არა არის საჯარო,პროცესი ერთიანია და თუ მოსარჩელე
არაა პროცესი წყდება.
იწყება მაგისტრატების განცხადებით,მოპასუხეს აცნობებენ ,იწვევენ
მხარეებს,ფიცი,ადვოკატების გამოსვლა,მტკიცებულებები.
• “XII ტაბულის კანონები" როგორც რომის სამართლის წყარო - ჩამოთვალეთ და
 დაახასიათეთ თითოეული მათგანი;(3 ქულა)
1,2,3ში მოცემულია სამოქალაქო სამართლის შესახებ;
4;5ში კი ძირითადად ეხება მემკვიდრეობასა და ოჯახის საკითხებია.
6;7ში კი სხვისი საკუთრების გამოყენების უფლებებზე;
8,9 ეხება სისხლის სამართალს და შესაბამის სასჯელებს.
10 საეკლესიო საკითხბს და 11;12 კი ავსებს იმ ხარვზებს,რაც წინა ათში იყო.
• ჩამოთვალეთ მონობის დამყარების გზები, დაახასიათეთ მონის უფლებრივი
მდგომარეობა და ჩამოთვალეთ მონობის შეწყვეტის გზები, რომის სამართალში ;
(3 ქულა)
მონა არის ბავშვი იმ შემთხვევაშიც კი როცა მამა თავისუფალი მოქალაქეა მაგრამ
დედა მონა.არის მონად დასჯა იმის მერე რაც სიკვდილით დასჯა აიკრძალა .მონად
გაყიდვა და სმხედრო ტყვეობა. მონას არანაირი უფლება არ გააჩნდა მას
ეპყრობოდნენ ,როგორც ნივთს და ის მუშაობდა და დამოკიდებული იყო
მეპატრონეზე.
მონობის შეწყვეტა შეიძლება მაშინ,როცა ანდერძს დაწერს მეპატრონე მისი
განთავისუფლების შესახებ.შეიძლება მეპატრონემ ამოწეროს მონათა
სიიდან,რომელსაც აგისტროსები კითხულობენ ხუთ წელიწადში ერთხელ,ასევე მისი
საჯაროდ,მაგისტროსის წინაშე თავისუფალ ადამიანად გამოცხადება შეუძლია
მეპატრონეს და საბოლოოდ გააზატება ანუ როცა მონა იურიდულად თავისუფალია
მაგრამ მაინც ეზღუდება უფლებები.
• დაახასიათეთ ძველრომაული ქორწინება, მისი ნამდვილობის პირობები და სახეები ;(3
ქულა)
რომში,როგორც მოგეხსენებათ ქორწინებამდე იყო ნიშნობა და მხოლოდ ორივე მხრის
თნხმობით მიდიოდა ქორწინებამდე საქმე.ქორწინებას ხელს შეუშლიდა პირის სულიერი
ავადმყოფობა.
ქორწინება ორი სახის იყო. კანონიერი ქორწინება მაშინ,როცა მოქალაქეები რომაელები
იყვნენ და იმ პირთა ქორწინება ვისაც არ გააჩნდა წომაული მოქალაქეობა .ასეთი იყ
პერეგრინები.
ასევე იყო კონკუბინატი,ქორქინება რომელიც უკანონოა.პირების მუდმივ
თანაცხივრება,რომელიც არღვევს კანონებს.
ასევე არის ქორწინება ,როცა ქალი ქმრის ხელისუფლების ქვეშ ექცევა და მეორე როცა ქალი
თავისუფალი რჩება,თუ ,თუ რა თქმა უნდა ეს ადრეც ასე იყო,ან მამის ხელისფლების ქვეშ
რჩება.
კანონიერი ქორწინების პირობები კი შემდეგნაირი იყო.ასაკი ,რომაული
მოქლაქეობა,მხარეთა თანხმობა,არ უნდა ყიფილიყვნენ სულით ავადმყოფები ,ქორწინებაში
არ უნდა ყოფილიყვნენ და ნათესაური კავშირი აკრძალული იყო.

• ჩამოაყალიბეთ, დაახასიათეთ და შეადარეთ ლათინებისა და პერეგრინების

უფლებრივი მდგომარეობა რომში, ძველი რომის სამართალის მიხედვით;(4 ქულა)
პერეგრინები ყოვლად უუფლებო პირები არიან რომში.მათ არ გააჩნიათ ისეთივე უფლებები
როგორიც ლათინებს და ასევე არც მოქალაქეობა.არ აქვთ რომაელზე ქორწინების უფლება
და არც ხმის მიცემის.თუმცაღა რომაელებმა შექმნეს ცალკე სამართალი მათთვის ,რათა
რომაელებსა და პერეგრინებს შორის უღთიერთობა შემდგარიყო.იუს განციუმ ეწოდებოდა
მას.
ლათინებს კი მათგან განსხვავებით ჰქონდათ სასამართლოში გამოსვლი უფლება,რომაელ
მოქალაქეზე ქორქინება და ასევე ზოგჯერ სახალხო კრებებზე ხმის მიცემის უფლება.თუმცაღა
არსებობდა იმ კატეგორიის ლათინები,რომლებიც პოლიტიკურ უფლებებს მოკლეულნი
იყვნენ,მათი ქონება კი გარდაცვაკების შემდგომ წინანდელ მეპატრონეს რცება .მესამე
კატეგორიის ლათინები ძირითადად პროვინციებში იყვნენ დასახლებულნი .მიუხედავად
იმისა რომ მათ ჰქონდათ თნაბარი უფლებები რომაელებთან,ამ კატეგორიის ლათინებს არ
შეეძლოთ რომაელებზე ქორწინება.
• დაასახელეთ და დაახასიათეთ, რომის სამართლის მიხედვით, რექსების პერიოდში
მოქმედი წარმომადგენლობითი მმართველობის უმაღლესი ორგანო;(5 ქულა)

იმ დროისთვის სენატი წარმოადგენდა უმაღლეს ორგანოს.ის შედგებოდა 100

წევრისგან.იგივე უხუცესთა საბჭოს წარმოადგენდა ეს ორგანო.

ის ამტკიცებდა არჩულ რექსს,დადგენილებებს აუქმებდა ან პირიქით ,ამტკიცებდა .ასევე მას

ეხებოდა საგარეო ურთიერთობებიც.მას ასევე ეკისრა ზედამხედველი როლო და მისი
მოგვაწეობა შემდეგი რექსის არჩევამდე გრძელდებოდა.