Mindanao State University-Iligan Institute of Technology

SCHOOL OF GRADUATE STUDIES

COLLEGE OF ARTS AND SOCIAL SCIENCES
DEPARTAMENTO NG FILIPINO AT IBA PANG MGA WIKA
A.Y. 2020-2021 1st Semester

Mag-aaral: ALY L. MAMA Petsa: Nov.28, 2020

Propesor: MARIE JOY D. BANAWA, Ph. D Kurso: FIL. 311

KASAYSAYANG AT KONSEPTO NG WIKANG PAMBANSA

Kasaysayan ng Wikang Pambansa

Mahalagang maintindihan ang kasaysayan ng Wikang Pambansa. Kung paano
ito nagsimula bilang Tagalog, naging Pilipino at ngayon ay Filipino. Ito’y nag-
uugnay ng sambayanan. Ang wika ay naging patnubay sa pagtalunton sa masalimuot
na landas tungo sa pagkakaroon ng wikang pambansa.
Napagtanto ng yumaong Pangulong Quezon ang kahalagahan ng pagkakaroon
ng isang pambansang wika, ayon sa yumaong Pangulo, “Tayo’y hindi magiging
isang bayan hangga’t hindi tayo magkakaroon ng isang wika”. Ang
pangangailangang ito ang nagbunsod sa kanya upang sikaping tayo’y magkaroon ng
isang wikang pambansa na gagamitin ng lahat.
Bago ito tinawag na Filipino. Ang unang pariralang ginamit sa pagtukoy sa
wikang pambansa ay “pambansang wika ng Pilipinas na batay sa Tagalog” sa bisa ng
Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 na nilagdaan ng Pangulong Quezon noong
Disyembre 30, 1937, alinsunod rekomendasyon ng unang lupon ng Surian ng Wikang
Pambansa batay sa mga resulta ng mga pag-aaral na itinakda ng Batas Komonwelt
Blg. 184 serye 1936.
Makalipas ang dalawang dekada ng paggamit at pagturo ng wikang pambansa
nilagdaan ni Kalihim Jose Romero ng Edukasyon at Kultura ang Memo.
Pangkagawaran Blg. 7 noong Agosto 13, 1959 na nag-aatass sa paggamit ng
katawagang “Pilipino” sa pagtukoy sa wikang pambansa ang di mapapawing
katangian ng ating pagkabansa. At ang Konstitusyon ng 1973 nagtatadhana na dapat
magsagawa ng mga hakbang ang Batasang Pambansa tungo sa paglinang at formal na
pagpapatibay ng isang panlahat ng wikang pambansa na tatawaging “Filipino”.
 Mahalaga ring isaalang-alang ang depinisyon sa “Philippines Languages” sa
Republic Act No. 7104 na lumilikha sa Komisyon sa Wikang Filipino (KWF). Ang
nakasaad sa Seksyon 3 ng naturang batas,
“(d) Philippine languages refer to the indigenous languages
of the Philippines including the national language and the
regional and local languages”.
Ibinilang ng batas sa mga “katutubong wika” ang Wikang Pambansa. Marahil
ibinatay ang Wikang Pambansa sa isang katutubong wika – ang Tagalog –alinsunod
sa atas ng 1935 Konstitusyon.
Ang tanong na ano ba ang pakahulugan natin ng Filipino at Pilipino. Idagdag
pa natin ang Pilipinas at Filipinas. Maaaring ang maging sagot ay “Filipino” bilang
wikang pambansa, maaari din nating marinig na Filipino tumutukoy sa tao at kultura.
Idinagdag pa ang Filipinas at Pilipinas na madalas na nating naririnig. Di man natin
tanggapin ang katotohang hanggang sa kasalukuyan nananatili pa ring suliranin natin
ang identidad. May pangalan lamang, ngunit walang nilalaman; iniatas lamang ng
batas ngunit ni hindi kapangalan ang sariling mamamayan, kultura, at bayan; ni hindi
kilala ng sariling tagapagpalaganap.
Upang mabigyan tugon, kailangan ng “Filipino” ang literal na angkla at
kongkretisasyon. Sa pamamagitan ng isang resolusyon mula sa Komisyon sa Wikang
Filipino (KWF) noong 2013 na nagbibigay ng kahulugan: nakasaad dito na:
Ang Filipino ay katutubong wika na ginagamit sa buong
Filipinas bilang wika ng komunikasyon, sa pabigkas at sa pasulat
na paraan, ng mga pangkating katutubo sa buong kapuluan.
Sapagkat isang wikang buhay, mabilis itong pinaunlad ng araw-
araw at iba’t ibang uri ng paggamit sa iba’t ibang pook at
sitwasyon at nililinang sa iba’t ibang antas ng saliksik at
talakayang akademiko ngunit sa paraang maugnayin at
mapagtampok sa mga lahok na nagtataglay ng mga malikhaing
katangian at kailangang karunungan mula sa mga katutubong
wika sa bansa.
Maging sa kasalukuyan tinatawag lamang na “Filipino’ ang wikang pambansa
dahil sa bisa ng 1987 Konstitusyon ngunit hindi pa sapat ang inilatag na katangian at
kondisyon upang maituring Wikang Pambansa ang “Filipino”. Kaya naman hanggang
ngayon naninindigan ang mga kaaway ng wikang Pambansa, na Tagalog ang
“Filipino” at binago lamang ang ispeling ng “Pilipino” upang ikubli ang pagiging
Tagalog nito.
Isa pang naging suliranin hinggil sa pagpapalaganap ng Wikang Pambansa ang
kasong “purismo” noong kalagitnaan ng dekada 60’. Inakusahan ang Surian ng
Wikang Pambansa (SWP) sa itinadhanang pangwika ng 1935 Konstitusyon.
“Tagalog” diumano ang pinalalaganap na Wikang Pambansa at “Purista” ang SWP.
Ang akusasyong ito ay sinang-ayunan ito ng mga kontra-Wikang Pambansa – na
noo’y tinatawag na “Pilipino” at nagpanukala ng isang fusyon ng mga wika
katutubo upang mabuo ang isang palagay nilang totoong Wikang Pambansa na
tinatawag na nilang “Filipino”.
Ang kontrobersyan ito ang nagbigay daan sa pananaw ng marami na ang
“Pilipino”- naging kasingkahulugan ng “Tagalog”. Sumigla ang mga mungkahing
reporma para sa pagbuo ng “Filipino”. Ang pagdomina ng mga “Linggwistero” ang
naging sanhi ng pakikialam nito sa mga di-kailangang reporma sa ortograpiya at sa
pagtuturo ng gramatika na nagresulta naman sa malaking kalituhan ng mga guro at
manunulat hinggil sa nakasulat na “Filipino”. Ang dominasyon ng mga Linggwistero
ay nahinto ang pagpapalaganap sa “Filipino” at nagbigay ng kalituhan sa mga guro,
manunulat at alagad ng wika sa kumunoy lalo na sa isyong ortograpiko at paraan ng
pagkilala sa sari-sariling varayti ng wikang pasalita. (Hal: Balarila ni L. K. Santos –
Pangalan, Pandiwa, Pang-abay, Sugnay) sa mga lingwistero ito’y ugat ng “Purismo”
para sa kanila ireispel ang Ingles (Nawn, Berb, Adberb, Klos). Para sa kanila ito’y
paraan ng pagpapayaman ng bokabolaryong Tagalog. May kani-kaniyang patnubay
ang mga kagawaran. Tuwang-tawa naman sa pagtuturo ang mga lingwistero na
walang iisang tuntunin. Bahala ang sinuman sa pipiliing paraanng pagbaybay. Basta
maging konsistent, ang payo nila. Ang ganitong sditwasyon ay nagbunga lamang ng
mga di-pagkakasundo at patuloy na kontrobersya, at pumigil sa matibay na sanang
pagkakaisa sa ortrograpiya.

Konsepto ng Wikang Pambansa

Sa isang pahayag ni Saussure hinggil sa tungkuling patuloy na baguhin ang
wika. “hindi tayo dapat mapiit, sa kung ano ang wika ngayon”. Ang pahayag na ito
ay magpapaliwanag lamang na walang wikang perpekto, kailangan isunod ang wika
sa nagbabagong pangangailangan ng mga gumagamit nito kailangan baguhin ang
wika upang maging higit na episyente at kapaki-pakinabang sa mga gumagamit nito.
Ito ang pangunahing motibasyon para sa tinatawag na pagpaplanong pangwika – na
walang iba kundi ang metodiko at sistematikong gawain upang mapangasiwaan at
mapaunlad ang isang wika, lalo na ang paglikha, pagpapalaganap, at pagpapayaman
sa isang napagkaisahang panrehiyon, pambansa, o pandaigdigang wika.
Ang konseptong nasyonalismo at modernisasyon ang kambal ngunit
nagtutunggaling oryentasyon ng pagpaplanong pangwika sa mga bansang umahon
mula sa matagal na panahon ng kolonyalismo at nagpasiyang magkaroon ng sarili at
katutubong wikang pambansa. Lubhang mabigat na tungkulin ang nasyonalismo at
modernisasyon sa pagsulong ng Wikang Pambansa, sanhi na rin sa kawalan na
tangkilik ng pamahalaan. Malinaw sa kawalan ng pondo para sa kailangang gawin ng
pambansang ahensya pangwika at sa nawawalang target pangwika sa kabuuang
pambansang planong pampolitika at pangkabuhayan, malimit na magdudulot ng
problema kung alin sa ang dapat unahin at asikasuhin. Malimit ding ipanukala nilang
kailangang itutok muna ang pansin sa isa - malimit ding sa nasyonalisasyon - upang
balingan ang ikalawa pagkatapos. Sanhi na rin sa kakulangan ng patnubay ng isang
malinaw na pagpaplanong pangwika ng ating kagawarang pangwika, alinsunod sa
1987 Konstitusyon, Artikulo XIV, Seksyon 6:
“The national language of the Philippines is Filipino. As it evolves,
it shall be further developed and enriched on the basis of existing
Philippine and other languages.”
Makikita sa ikalawang pangungusap at malilinawan ang iniaatas ng paraan ng
pagdevelop at pagpapayaman sa Filipino “Batay sa mga umiiral na mga wika ng
Filipinas at ibang mga wika”. Ang nasyonalisasyon ay magaganap sa pamamagitan
ng pagpapayaman sa Filipino sa pamamagitan ng mga wika ng Filipinas. Ang
modernisasyon ay mapapabilis sa pamamagitan ng iba’t ibang pandaigdigang wikang
sinasangguni at hinihiram ng edukasyong Filipino. Ang pagpapangalang “Filipino sa
Wikang Pambansa ay nakabatay sa isang bisyon ng nasyonalisasyon at
modernisasyon. Ang tambalang gampaning “nasyonalisasyon at modernisasyon”
ang siya mismong problema dapat harapin sa pagpapalaganap at
pagpapayaman ng Filipino bilang wikang Pambansa.
Tulad ng nakasaad sa Artikulo XIV ng 1987 Konstitusyon ang problema ng
Filipino ay ang tambalang gampaning “nasyonalismo at modernisasyon”. Bagama’t
tukoy ang suliranin sa pagpaplanong pangwika, ang higit na mabigat ay ang
paghahanay ng mga tiyak at malawakang aktibidad at proyekto upang malutas
ang tinutukoy na suliranin na siyang higit na kahulugan ng pagpaplanong wika.
Ang nasyonalisasyon ng pagsusuri sa mga suliraning ng pagtangap sa Wikang
Pambansa sa mga pook na di-tagalog at pagdulot ng kaukulang gawain upang
maigpawan ang mga natukoy na problema. Ngunit sa kabila ng mga iniharap na
bentaha ng Tagalog ay iginigiit ng ilang di-Tagalog ang katangian ng kani-kanilang
sariling wika, halatang-halata na ang tinatawag na “rehiyonalismo”
Kung naging suliranin ang isyung nasyonalisasyon, gayundin ang
modernisasyon. Kompara sa nasyonalismo, higit na maayos na aspekto ang
tunggalian para sa modernisasyon. Noong 1987, naglundo ang tunggalian sa
isang modernisadong alpabetong Pambansa na may 28 na titik at ganap na
nagwawaksi sa abakadang Tagalog/Pilipino. Subalit, hindi ito naging madali,
maraming mga katanungang ang dapat bigayang tugon nn nagmumula mismo sa mga
magkasalungat na tagapagtaguyod.
Sanhi ng kontrobersya hinggil sa isyung “purism” noong nakaraang dekada ay
nawalan ng awtoridad ang opisyal na ahensya pangwika kaya halos hindi madisiplina
an mga teksbuk sa wika na may kani-kaniyang pinalalaganap na paraan ng paggamit
sa bagong ortograpiya, ilang sa mga ito ay ang paglikha ng kani-kaniyang ortograpiya
ng mga “sariling wika” na ginamit sa K-3. Subalit ang mga suliraning kinakaharap ng
mga kagawarang pangwika ay maaaring masabing pinag-ugatan ng pangkalahatang
pagpaplano tungo sa mabilisang kultibasyon ng Filipino.
Upang higit na mapahalagahan ang pagpapaunlad sa Filipino bilang wika ng
karunungan at makabagong kaunlaran, mahalagang ang mataimtim na paglahok ng
anumang natatanging sangkap mula sa katutubong wika upang maitatag ang pagiging
pambansa nito, mahalaga rin bigyan ng halaga ngayon ang kultibasyon (cultivation)
ng Filipino bilang kambal at magkaagapay na gampanin ng nasyonalisasyon at
modernisasyon/intelewtuwaqlisasyon.