1
MORALISMO
 isa sa mga pananaw na ginagamit sa mga
pagsusuri ng iba’t ibang tekstong pampanitikan
gaya ng pelikula.
 Gumagamit ito ng sukatan ng tamang pag-uugali
o ugaling itinatampok sa isang pelikula bilang
instrumento sa sosyalisasyon ng mga
manonood.
 Ang pananaw na ito ay may layuning mabigay–
aral sa mga mambabasa. Masasabing ito ay
ekstensyon ng pananaw humanismo dahil sa
pagbibigay-halaga ng mga humanista sa
pagpapanatili ng integridad at dignidad ng tao
bilang nilalang na may isip.
 Horacio (Horace)
o Isa sa mga impluwesyal na kritiko na
nagbigay ng malaking pagpapahalaga sa
teoryang moralismo
o may dalawang bagay na naidudulot ang tula
sa mambabasa:
1. ang dulce, ang aliw at kaligayahang
naipadarama ng akda; at
2. utile, ang aral at kaalamang naibibigay ng
akda.
 Malinaw na ang pangunahing tungkuling dapat
gampanan ng mga manunulat sa teoryang ito ay
ang magbigay-aliw, magsilbing guro at
tagapangaral sa kanyang lipunan.
 Dahil may didaktibong oryentasyon ang mga
akdang moralismo, itinuturing ang panitikan
bilang tagaakay sa tao sa mabuting landas.
 Sa panahon ng katutubo, maituturing na mga
akdang didaktiko o moralistiko ang mga
salawikain, kasabihan, pabula, ilang alamat at
iba pang mga kwentong-bayan nito.
SIKOLOHIKAL
Ang layunin ng panitikan ay ipaliwanag sa
pamamagitan ng pagpapakitang mga salig (factor)
sa pagbuo ng naturang behavior (pag-uugali,
paniniwala, pananaw, pagkatao) sa isang tauhan
sa kanyang akda.
Ipinakikita sa akda na ang tao ay nagbabago o
nagkakaroon ng panibagonbg behavior dahil may
nag-udyok na mabago o mabuo ito
Ginagamit ang sikolohiyang pagdulog bilang isang
proseso sa pagiging malikhain ng manunulat.
Ito rin ang maaaring magagamit bilang pagdulog
upang matugunan ang mga katanungan kung ano
ang naging dahilan na nagtulak sa mga karakter,
manunulat, paggamit ng mga simbolikong
kahulugan ng mga pangyayari at lugar.
Si Kurt Lewin ay nagwika na wala ng
pinakapraktikal pa sa pagkakaroon ng magandang
teorya.
Sa usaping pag-aanalisa mahalaga ang
sikolohiyang teorya bilang gabay sa pagsasanay
sa edukasyon, kalusugang pangkaisipan, at iba
pang domeyn. Tinutugunan ng pagdulog na ito
ang mga katanungang nauukol sa maraming uri
ng pag-iisip saklaw na ang emosyon, pagkatuto,
emosyon at paglutas ng problema.
Ang pelikula, sa kanyang pinaka-esensiya ay pag-
uugaling (behavior) itinatanghal sa iskrin.
o Kung nagkakaroon ang isang mag-aaral ng
kakayahang makapag-analisa sa sikolohikal
na aspeto ay mas nagiging kasiya-siya ang
kanyang nagiging karanasan sapagkat
nagkaroon siya nang mas malalim pang pag-
unawa sa pelikula.
o Sa pagkakaroon din niya ng kakayahang
makapag-analisa ng pelikula gamit ang
sikolohikal na pagdulog ay mas nabibigyan
sila ng pagkakataon na mapanood ang
pelikula hindi lamang bilang libangan,
nagsisilbi rin ito hanguang materyal ng mga
halimbawa at maaaring hanguan ng mga
modelo sa iba’t ibang tipo ng makataong pag-
uugali.
Ang sikolohiya ay tumutukoy sa sistematikong
pag-aaral ng interaksyon ng kaisipan ng tao sa
lipunang nakapaligid na maaaring makapagdulot
sa kanyang pag-uugali.
 Ang metodo sa pag-iimbestiga sa misteryo sa
likod ng kaisipan at di-konsyus na gawain ng
kaisipang-pantao ay maaaring suriin gamit ang
sikolohiya.
Ang prosesong kaisipang ito ay maiuugnay sa
pag-aaral ng pelikula sa paggawa ng sikoanalisis
sa mga pelikula.
Sa ika-19 na siglo ay ipinakilala ni Sigmund Freud
ang siko-analitikal na proseso ng mga pelikula na
isinasagawa pa rin sa buong mundo kahit sa
kasalukuyan. Dalawa sa mga kilalang indibidwal
ang nagpakilala sa siko-analiktikal na teorya
(Freudian at Lacanian). Nagsimula ang siko-
analitikong teorya sa pamamagitan ng pag-unawa
sa kaisipan na nagnanais na matupad ang
pangangailang at ninanais o maaaring mauwi
lamang pagkaawa o pagkamuhi sa sarili dulot ng
kasalanan. Ang damdaming ito ay nababaon sa
kailalaliman ng di-konsyus na pag-iisip ng tao
Tulad din ng bayograpikal na pagdulog,
nakaangkla rin ang sikolohikal na pagdulog sa
ekspresibong pananaw. Ipinalalagay sa pananaw

na ito na ang akdang pampanitikan ay
nagsisiswalat ng isip, damdamin, at personalidad
ng may akda. Kung gayon, inaanalisa sa
pagdulog sikolohikal ang ugnayan ng may-akda at
ng kanyang akda. Upang maiskatuparan ito,
tulad ng bayograpikal na pagdulog, kailangang
may kaalaman ang mambabasa sa buhay ng may-
akda.
Ang mambabasa gamit ang sikolohikal na
pagdulog ay nag-aanalisa sa proseso ng paglikha
ng akda at ang ugnayan ng may-akda sa kanyang
akda, ang dahilan sa paglikha ng akda na
nakabatay sa pinagdadaanang buhay ng may-akda.
Ipinalalagay dito na ang nararamdaman at iniisip ng
mga tauhan ay siya ring damdamin at isipang
naghari sa may-akda at/o kaya ay nais na mangyari
nito ang di namamalayan.
Maaari rin namang gamitin ang sikolohiyang
pagdulog sa pagsusuri sa mga tauhan at
pangyayari sa akda nang di inaalam ang buhay ng
may akda. Sinusuri rito ang mga tauhan sa akda,
ang kanilang mga kilos at kaisipan, ang relasyon
ng bawat isa, kung bakit nagbago ang dating
paniniwala, kung bakit tinatalikuran ang dating
ipinakikipaglaban, ang pinagdadaanang buhay o
mga pangyayaring nakaapekto o nakakaapekto sa
kanilang mga pananaw.
Malaking impluwensiya sa sikolohikal na
pagdulog si Sigmund Freud, isang sikolohista, na
nagsabi na natuklasan ng mga makata at pilosopo
ang unconscious bago ako; ang natuklasan ko ay
ang pamamaraan siyentipiko upang pag-aralan ito
(Reyes, 1992:46).
Ayon kay Freud, ang tao ay tulad ng isang
iceberg na nakalutang na may dalawang bahagi-
ang nakikitang bahagi at ang bahaging nakalubog
sa tubig. Itinutulad niya ang nakalutang na bahagi
sa conscious o ang pagiging malay ng isang
indibidwal tungkol sa kanyang sarili.
FEMINISMO
May mga pelikulang nakatuon sa panahon ng
pagkayanig ng halos buong mundo sa kamalayan
ng mga feminista hanggang sa kasalukuyang
panahon. Nagmula ang Teoryang Feminismo sa
mala-banyagang artikulasyon sa
pagsasakasaysayan sa mga natamong karapatan
at karanasan ng kababaihan noong ika-19
hanggang bungad ng ika-20 siglo ni Virginia Wolf.
Naging tanyag ang pangalang Virginia Wolf sa
akdang A Room of One’s Own, nagsasaad ng
2
karapatan ng isang babae na magkaroon ng
espasyo na dapat nirerespeto at pinapahalagahan
upang ang babae ay malayang makakilos at
makapagdesisyon ng ayon sa nararapat sa kanya.
Na hindi lamang umiikot ang buhay ng isang babae
sa pag-aasikaso’t pagsisilbi sa anak at asawa o sa
buong tahanan. Tinuligsa rin ni Wolf hindi lamang
ang kanyang bansa na ugat ng diskriminasyon,
kundi maging ang mga ina na dapat sana’y tutulong
para makapag-aral ang mga anak na babae at
guminhawa. Diin ni Wolf na hindi tamad ang mga
babae, pinagkakaitan lamang sila ng espasyo o
pagkakataong ipakita ang kanilang kakayahan. At
hindi lamang sa lipunan nag-uugat ang suliranin
kundi mismo sa mga kababaihang ayaw kumilos
para ipaglaban ang karapatan at kalayaang
makapagsalita, makapag-isip, makadama at
magkaroon ng pangalan at pagkakilanlan.
Walang ibang nilalayon ang feminismo kundi
ang mabigyan ang babae ng sariling tinig,
magkaroon ng pantay at oportunidad sa lahat ng
aspeto ng buhay panlipunan, maging malaya sa
pagpapahayag, at wakasan ang anumang
pagsasantabi batay sa kasarian at seksuwalidad
(Evasco et.al 2011). Naniniwala ang feminismo na
may pagkakaiba ang lalake at babae, na hindi
maaaring magpantay ang dalawa sa pisikal na
aspekto. Kaya ang ninanais at ang mga
ipinaglalaban ng mga feminista – ay ang
magtataglay ng parehong karapatan sa lipunan na
kailanman ay hindi magiging basehan ang kasarian.
Na siya naman ang nararapat na matamasa ng
lahat upang maiwasan ang di pagkakaunawaan sa
isyung pangkasarian. Ito ang prinispyong dapat
matamasa din ng babae ang mga karapatang
sosyal, ekonomiko, at politikal.
Sa kasalukuyang panahon may transisyon o
pagbabago ng papel ng babae ang makikita sa
pelikula na tunay na nangyari sa lipunan. Ang mga
pagbabagong ito ay tinanggap at tinutuligssa ng
lipunan ng pakikilahok sa pulitika, maraming babae
ang sumabak sa pulitika upang makapaglingkod sa
bayan. Mga babeng may mataas na posisyon sa
hukbong sandatahan na nakipaglaban upang
makamtan at mapanatili ang kapayapaan. May mga
babae na ring pumasok sa larang ng medisina,
abogasya, enhinyero, piloto at iba pa na dati ay
pawang mga kalalaki o karamihan ay mga lalaki
lamang ang kumukuha. Kahit sa pangalan ay may
pagbabago na rin, na kung dati kapag pangalan ng
isang babae ito ay kadalasang nagtatapos sa titik
/a/. Subalit ngayon may mga pangalan na ng mga
babae na katulad ng mga pangalan ng lalaki gaya
ng Alex, Rome, Justine, Jess, Joy, Charls at

marami pang iba. Ang mga ito ay iilan lamang sa
nangyayaring transisyon na nararapat lamang
bigyan ng kahalagahan.
Totoong magpahanggang ngayon ay isa pa
rin sa problema ng lipunan ang di pantay na
pagtrato sa mga babae at ang mababaw na
pagtingin sa kanilang kakayahan dahil sila ay
babae. Kaya’t hangarin ng feminismo na isulong
ang ideolohiya ng pagkakapantay-pantay. Ang
feminismo ay maituturing na isang adbokasiya ng
kababaihan upang ipakita sa buong mundo na ang
mga babae ay may silbi at karapatang magdesisyon
sa kanilang sarili. Sa loob ng mahabang panahon
na ipinaglalaban ang pagkakapantay-pantay ng
pagtrato ng babae sa lipunan hanggang sa
kasalukuyan ay dumarami na ang sumusuporta at
ang pelikula ang isa sa nagpapakita ng mga
ideolohiyang kaugnay ng feminismo.
PELIKULA AT FEMINISMO
Sapagkat ang pelikula ay bahagi ng panitikan,
ito ay sumasalamin sa buhay ninuman. Maraming
manunulat ng panitikan ang isinilang, marami ang
natutong humawak ng lapis at papel upang
magkaroon ng saysay ang kanilang buhay sa
pamamagitan ng pagsusulat. Mula sa mga oral na
panitikan, ang mga kwento ng buhay at karanasan
ay naisatitik na at ang mga akdang ito ay nababasa
natin hanggang sa ngayon. At mula sa mga
nababasang akdang pampanitikan, ilan sa mga ito
ay dinala pa sa entablado sa pamamagitan ng dula
hanggang sa panahong ang mga pagsasadula sa
entablado ay lalong pinasining sa pamamagitan ng
paglalapat ng teknolohiya na tinatawag na isang
pelikula.
Ang pelikulang S. Estella L. ay isa sa mga
pelikulang nagpapakita ng Feminismo. Ang pelikula
ay tungkol sa isang madre na namulat sa mga
suliraning panlipunan na hindi dapat balewalain
nang sinuman maging ang simbahan o
kongregasyon na kanyang pinaglilingkuran bilang
isang Guidance Councilor sa mga inang walang
asawa o unwed mothers.
Unang makikita ang feminismo nang
tanggihan ng pinuno ng ng kongregasyon ang
pakikilahok ni S. Estella sa pakikibaka ng mga
maliliit na manggagawa na nagwe-welga dahil sa
maliit na sahod. Alam ng buong kongragasyon na
gustong-gusto ni S. Estella ang tumulong sa kapwa
ngunit hindi sa pagsali sa welga sapagkat siya ay
isang babae at higit sa lahat isa siyang madre.
Ipinapakita ang pagiging isteryotipo na ang mga
babae ay mahihina at delikado sa isang babae ang
3
sumama sa mga gawaing panlalaki tulad ng welga.
At higit sa lahat dahil siya ay isa pang madre, ang
lugar na nararapat sa kanya ay ang kumbento.
Patunay lamang na mababa ang tingin ng lipunan
sa mga babae. Subalit sa kabila ng lahat ay pinili pa
rin ni S. Estella ang sumama sa welga kasama ang
mga maliliit na manggawa at iniwan ang kumbento.
Kahit na may pagbabanta mula sa pinuno ng
kongregasyon na wala siyang suportang makukuha
sa kanila ay ipinagpatuloy pa rin ni S. Estella ang
kanyang balak na sumama sa welga upang ipakita
ang pagsuporta nito sa mga maliliit na
manggagagawa.
Ikalawang tagpo na nagpapakita ng feminismo
ay nang muling nakasama ni S. Estella L. ang dati
niyang kasintahan na si Nick na ngayo’y isa ng
mamamahayag at manunulat sa paksang Church
Activism. Lagi silang nagkakapalitan ng mga
saloobin na lagi namang nauuwi sa pagtatalo
sapagkat magkaiba ang kanilang paninindigan.
Ayaw ng pag-usapan ni S. Estella L. ang kanilang
dating relasyon subalit pilit pa ring sinasariwa ni
Nick ang mga pangyayari bago pumasok si S.
Estella ng kumbento. Ninais ni Nick na maibalik ang
kanilang relasyon bilang magkasintahan subalit
matapat si S. Estella L sa kanyang bokasyon bilang
madre. Hindi nagtagumpay si Nick sa kanyang
hangarin laban sa paninindigan ni S. Estella sa
kanyang piniling buhay bilang isang madre. Ayaw ni
S. Estella ang maging sunud-sunuran sa gusto ng
kanyang dating kasintahang si Nick.
Sa ikatlong tagpo, muling makikita ang
pagiging feminismo ng pelikula nang ipagpatuloy ni
S. Estella L. ang kanyang pakikibaka laban sa
mapang-aping lipunan. Walang sinuman ang
makapagbabago ng desisyon ni S. Estella L. kahit
na makaranas pa siya ng matinding pananakot
mula sa mga tauhan o goons ng may-ari ng
pabrikang kanilang kinakalaban sa welga.
Nasaksihan ni S. Estella L. ang kalupitan ng mga
taong dumukot sa kanila ni Nick at Ka Dencio para
lamang patigilin sila sa kanilang pagwe-welga.
Naranasan niya ang karahasan ng mga taong
walang respeto sa kanya bilang isang babae at
bilang isang madre. Dulot ng matinding takot at
pagod ni S. Estella L. buhat sa pagsama sa welga
at pagkadukot ng mga di kilalang mga lalaki ay
dinapuan siya ng mataas na lagnat. Gustuhin man
ng katawan niya ang magpahinga subalit mas
pipiliin pa rin ng kanyang isipan at damdamin ang
bumalik sa welga upang ipagpatuloy ang laban.
Sa huling tagpo ay nananatiling matatag at
matapang si S. Estella sa pakikipaglaban sa
mapang-aping lipunan lalo na sa pagkakataong

iyon ay pinaslang na ang lider ng mga welgehista
na si ka Dencio. Totoong matatapang ang mga
kasamahan niyang mga maliliit na manggagawa
subalit si Estella L. ang kanilang lakas upang
labanan ang karahasan at kalupitan ng may-ari ng
pabrika. Nangingibabaw ang lakas ng isang babae
lalo na ang pagiging madre na tinutuligsa nang
nakararami. Dahil sa kalakasan ni S. Estella L. ay
lalong dumami ang dumamay sa mga
manggagawa. Lalong dumami ang tumulong sa
kanilang pakikibaka para sa pagkamit ng hustisya.
Hindi lamang mga ordinaryong manggagawa ang
sumama sa kanila kundi pati na rin mga madre at
pari ay nakikiisa sa kanila upang ipagsigawan ang
kalayaan at karapatang pantao. Si S. Estella L. ang
simbolo ng katapangan, ang nag-udyok sa
mamamayan na makibaka at huwag matakot!
Ayon kay Villafuerte et.al (2006), ang
feminismo ay pagsusuri ng panitikan at awtor mula
sa punto de vista o pananaw ng isang feminista.
Sinusuri ng/sa feminismong kritisismo ang papel na
ginagampanan ng mga babaeng karakter at ang
mga temang ikinakabit sa kanila. Ipinapakita rito na
ang karakter sa panitikan ay malinaw na
pinagsama-samang konstruksyon, hindi lamang ng
mga manunulat kundi maging ng kulturang
kinabibilangan nila para itaguyod ang patuloy na
dominanteng kalagayan ng mga lalaki sa lipunan at
kultura.
Dagdag pa niya na sa pagtakbo ng panahon
at kasaysayan, marami ang namulat sa
pangangailangng bigyang pansin ng mga
kababaihan kung hanggang saan ang partisipasyon
nila sa mga institusyong panlipunan. Lumakas ang
pagnanasang baguhin ang tradisyon na ang
nakasulat na akda ng kababaihan ay sapat na
upang kumatawan din sa karanasan at mundo ng
babae. Ito ang batayan sa pangangailangan ng
pagbabago upang malayong mabuo ng babae ang
kanyang sarili.
Sa ngayon mababasa pa rin natin sa mga
aklat at mapapanood pa rin sa mga pelikula ang
usaping pangkababaihan at ang di pantay na
pagtingin sa isyung ito. Naririnig pa rin natin sa mga
balita ang pang-aabuso sa kababaihan na parang
walang halaga sa lipunan. Ang di ganap na
kamalayang feminismo ay makikita pa rin sapagkat
hindi tapat ang kabuuan sa pagsulong sa isyung
pangkababaihan. At ang pelikula ang epektibong
kasangkapan ng pagsulong at pagtaguyod upang
mamulat sa kamalayang feminismo sa lahat ng
institusyong panlipunan mula sa tahanan, opisina,
simabahan, paaralan at kahit saang sulok ng bansa
4
o mundo ay may pagsulong sa adbokasiyang
feminismo.
MARXISMO
Ang dulog Marxismo ay nagmula sa
ideolohiya ni Karl Marx na isinilang at lumaki sa
Alemanya. Sa nasabing bansa nasaksihan ni
Marx ang walang katapusan na pakikipagtunggali
ng dalawang uri ng tao sa lipunan (social classes)
– ang uring bourgeoisie at ang proletariat.
Sa pananaw ni Marx, ang lipunan ay isang
istraktura na binubuo ng nabanggit na dalawang uri.
Ang uring Bourgeosie ay kumakatawan at
nagmamay-ari ng paraan ng produksyon. Sila ang
mga KAPITALISTA na nagmamay-ari ng mga
negosyo a pagawaan, mga mayayaman, may
matataas na katungkulan at makapangyarihan sa
lipunan. Sila ang nagpoprodyus ng mga produkto
at malayang nakakapagpasiya sa halaga ng mga
paninda/produkto at serbisyo sa pamilihan.
Samantala, ang uring Proletariat ay kumakatawan
sa mga taong walang pag-aari na paraan ng
produksyon. Sila ang mga kabilang sa masa na
madalas ay mga uring MANGGAGAWA. Sila ang
mga magsasakang maralita, mga taong kabilang sa
paggawa at paglilingkod, gayundin ang mga
mamimili o konsumante ng mga produkto sa
pamilihan na pag-aari ng mga kapitalista. Taliwas
sa mga kapitalista, ang mga uring maggagawa ay
walang kapangyarihan na magpasiya sa halaga ng
mga paninda o serbisyo. Sa ganitong kalakaran ,
makikita ang tunggalian sa lipunan. Ayon nga kay
Marx, “the history of all existing society is the history
of class conflict”.
Ayon sa pilosopiya ni Marx, ang mga
kapitalista ay siyang sanhi ng kawalan ng
katarungan at pagsasamantala sa mga uring
manggagawa sa pamamagitan ng pagpataw ng
hindi makatarungang presyo ng mga bilihin. Ang
mga kapitalista ang nagdidikta ng mga halaga sa
merkado na madalas ay nagpapahirap sa masa.
Madalas din naging suliranin sa pagitan ng
manggagawa at kapitalista ang tinatawag na unfair
labor practice na may kinalaman sa mababang
sahod at pagwawalang-bahala sa kaligtasan at
kapakanan ng mga manggagawa. Makikita din ang
tunggalian na ito sa pagitan ng may- kapangyarihan
at ng inaapi sa larangan ng batas at hustisya.
Batayang Sanhi ng Tunggalian Ayon sa Dulog
Marxismo

Sa kabuuan, may tatlong (3) batayang sanhi
ng tunggalian (class struggle) ayon sa dulog
Marxismo na umiikot sa ekonomiya at politika.
1. Kapangyarihan
Ito ay tumutukoy sa kakayahan ng
isang indibiduwal o pangkat na magsagawa
ng isang gawain na maaring kanyang
ikaaangat subalit ikalulugmok naman ng
iba. Ang kapangyarihan na ito ay maaring
magmula sa kanyang angking lakas, pag-
aari , at katungkulan .
2. Maling Paniniwala
Ito ay nangangahulugan ng estado ng
pag-iisip na siyang pumipigil sa isang tao na
maunawaan ang tunay na kalikasan ng
kanilang kalagayang sosyal. Maaring dulot
ito ng nakagisnang kultura na siyang
nakasanayan at tinanggap bilang
katotohanan. Maaring hindi batid ng mga
may-kapangyarihan na sila ay nang-aapi, o
di kaya’y, hindi tinuturing ng mga
pinagsasamatalahan bilang isang
pagsasamantala ang ginagawa sa kanila.
3. Pag-uuri-uri
Tumutukoy ito sa klasipikasyon ng
mga tao bilang bahagi ng lipunan –
mayaman at mahirap, malakas at mahina,
panginoon at alipin. Dulot ng pag-uuri-uri
ang paniniwala na ang isang tao ay may
higit na kakayahan kung kayat siya ay
nararapat na pag-ukulan ng higit na
paggalang at pagpapahalaga ng mga taong
walang kakayahan.
Ang Marxismo Sa Pelikula
Sa kasaysayan ng pinilakang tabing,
karamihan sa mga tunggalian ng mga kwento sa
pelikula ay bunsod ng mga batayan ng ideolohiyang
Marxismo. Ito ay palasak mula sa mga kwentong
enkantada (fairytales) hanggang sa mga
pangkaraniwan na mga teleserye, gayundin sa mga
pelikulang aksyon at drama.
Sa pelikulang Sarah…Ang Munting Prinsesa
(1995) ay naging bukambibig ang katauhan ni Miss
Minchin bilang isang malupit at gahaman na
prinsipal sa isang boarding school kung saan si
Sarah ay ipinasok ng kanyang mayaman na
sundalong ama. Nang mamatay ang ama, agad na
kinamkam ni Miss Minchin ang mga pag-aari ni
Sarah. Ginawa niyang alipin si Sarah at itinago sa
attic kasama ang isa pang alipin na bata na si
Becky. Masahol pa sa daga ang kalagayan ng
5
dalawang bata –halos hindi ito pinakakain bagamat
hirap ang mga munting katawan sa pagtatrabaho.
Tinanggap ng mga bata ang kanilang kapalaran,
siguro, sapagkat wala silang magawa. Litaw sa
mga nasabing eksena ang kapangyarihan na
nagdulot ng opresyon at pagsasamantala, gayundin
ang pag-uuri-uri ng tao at maling paniniwala tungkol
sa buhay. Samantala, ang katauhan ni Miss Amelia
at Mr. Crisford (Carrisford) ay nagsisilbing mga
katalista sa pagbabagong nakikinita ni Marx
matapos ang paghihimagsik ng mga
pinagsamatalahan laban sa nagsasamantala.
Sa kabilang dako, mas kapansin-pansin ang
pagpupunyagi ng mga uring manggagawa sa
pelikulang isinulat ni Jose F. Lacaba at sa direksyon
ni Mike de Leon na Sister Stella L. (1984). Sa
nasabing pelikula, nakita ng isang madre bilang
isang magandang pagkakataon na ituro ang mga
aral ni Kristo sa mga manggagawang nagsagawa
ng pag-aalsa sa isang paggawaan. Sa panig naman
ng mga manggagawa, napakinabangan nila ang
pagkakaroon ng madre sa kanilang panig habang
nagra-rally. Isiniwalat sa nasabing pelikula ang
kawalan ng katarungan, paniniil at pagsasamantala
ng mga may-ari ng paggawaan. Ang isang alagad
ng Diyos kasama ang mga uring manggagawa ay
nagkaisa upang labanan ang pagsasamantala ng
mga kapitalista sa mga uring mangagawa. Minsan
pang pinatunayan ng pelikulang ito na sa
paghahangad ng pagbabago, hindi maiiwasan ang
karahasan sa pagitan ng mga manggagawa at
kapitalista.
Samantala, mula sa panulat ng nobelistang
si Suzanne Collins, isinapelikula ang trilogy na The
Hunger Games. Mapapanood sa pelikula ang
walang katapusan na tunggalian sa syudad ng
Panem. Ito ay lipunan na nahahati sa dalawang
grupo: ang grupo ng labindalawang (12) Distrito at
ang Capitol. Ang labindalawang Distrito ay
napasailalim sa kapangyarihn ng isang
awtokratikong political na estado – ang Capitol.
Ang Capitol ay kumakatawan sa bourgeoisie at ang
mga Distrito ay kumakatawan sa mga proletariat.
Kontrolado ng Capitol ang lahat ng anyo ng
produksyon at ang paggamit ng mga produkto. Ang
mga manggagawa sa nasabing produksyon ay ang
mga tao na mula sa bawat Distrito. Mula rin sa
bawat Distrito ay pipili ng kalahok para sa
tradisyonal na laro( Hunger Games) kung saan ang
mga tributes ay napipilitang lumaban nang patayan.
PInakikita sa larong ito ang pagtrato ng bourgeoisie
sa proletariat bilang mga kalakal at mga laruan
lamang. Samantalang ang mga proletariat ay
nagtitiis sa dikta at paniniil ng makapangyarihang

bourgeoisie. Ang bourgeoisie ay bumuo ng
paniniwala na sila ang naghaharing-uri. Ito ay
itinanim nila sa isip ng mga proletariat kung kaya’t
hindi alam ng mga ito na sila ay
pinagsasamantalahan ng mga bourgeoisie. Ang
mananatiling buhay sa nasabing laro ay siyang
magwawagi at makatatanggap ng mga pagkain at
kayamanan. Ang nasabing bayolenteng laro ay
naglalayong magbigay-aliw sa Capitol. Ito rin ay
nagsisilbing paalala sa mga taga- Distrito ng
kapangyarihan ng Capitol at ang kawalan nito ng
panghihinayang at kapatawaran sa nangyaring
bigong rebelyon na ginawa ng mga ninuno ng taga
Distrito. Ang nasabing rebelyon ay siyang dahilan
ng tuluyang pagkawala ng Distrito 13 na binubuo ng
mga manggagawa ng mga sandatang nukleyar.
Subalit, nang ang isang tribute na labing-isang taon
gulang na babae ay namatay, muling naghimagsik
ang mga taga- Distrito. Nakipaglaban sila sa mga
unipormadong lalaki at sinira nila ang anumang
nasa paligid. Napag-isipan din ng dalawang tributes
na sina Katniss at Peeta na magpakamatay sa
katapusan ng laro. Ang balak na pagpapakamatay
upang walang itatanghal na panalo ay naging daan
upang magbago ang isip ng mga taga- Capitol. Sa
katapusan, nanatiling buhay ang dalawang tributes.
Kapansin-pansin na ang paghihimagsik ng mga
proletariat laban sa bourgeoisie ay nagdudulot ng
pagbabago tungo sa mas malaya at pantay na
lipunan .
Tagubilin sa Pagsusuri ng Pelikula Batay sa Dulog
Marxismo
1. Tandaan na ang pinakapunto ng Dulog
Marxismo ay ang sistemang pang-
ekonomiya at poiltika ng isang lipunan na
nagsilang ng walang katapusan na
tunggalian sa pagitan ng mayayaman at
mahihirap.
2. Bilang panimula, linawin ang iyong
naunawaan tungkol sa pelikula. Ano ang
mensahe ng pelikula?
3. Suriin ang tagpuan at mga tauhan batay
sa pang-ekonomiya, sosyal at politikal na
aspeto.
3.1.Ano ang mga kinabibilangan na
ekonomik, sosyal at politikal na istatus
ng mga tauhan?
3.2.Ano ang nangyari sa kanila bilang
epekto ng kanilang ekonomik, soyal at
politikal istatus?
4. Palawakin ang panunurinsa
pamamagitan ng pagbanggit sa naging
batayang sanhi ng tunggalian. Ilahad
ang detalye ng mga patunay na may
6
inekwalidad, opresyon, at pagkontrol sa
yaman/resorses ng nasabing lipunan.
5. Paano niresolba ang tunggalian?
6. Ano ang ideolohiya na inihahayag ng
nasabing pelikula? Ipaliwanag.
7. Paano nagtagumpay o nabigo ang
pelikula sa pagsiwalat ng ng mga pang-
ekonomiya, sosyal at politikal na
implikasyon?
8. Bilang kongklusyon, magmungkahi na
ang proletariat ay mabigyan ng pantay
na oportunidad sa yaman (ekonomiya) at
kapangyarihan (politika). Ipaliwanag
kung paano ito maisagawa batay sa
kasalukuyang panahon.
PELIKULA AT IDEOLOHIYA
Pag-isipan:
Kung ang kahoy ay nalaglag sa kagubatan at
wala namang ni isang nakarinig niyon, nakagawa
kaya iyon ng tunog?
Ang isang pelikula na binuo, pinag-isipan at
pinaghirapan ay maaaring mawawalan ng saysay
kung wala naman itong manonood. Sa madaling
salita, mahalaga ang mga manonood sa tinatawag
na komunikasyon sa pelikula na kinapalolooban ng
nagbabahagi ng mensahe at tagatanggap ng mga
ideyang ipinaaabot. Hindi lamang nananatili ang
lahat sa kaisipan o pagsisigaw ang mga ninanais na
pagbabago sa mga isyung may kinalaman sa
politika, sosyal, at kultural. Mahalaga na ang mga
isinisigaw patungkol dito ay mga tagapakinig.
Bawat pelikula ay nagtatanghal ng paraan ng
pagkilos- negatibo at positibo na naglalaan sa atin
ng implayd at eksplisit na moralidad o ideolohiya.
Ang ideolohiya ay tumutukoy sa katawan ng mga
ideya na sumasalamin sa mga sosyal na
pangangailangan ng indibidwal, pangkat, klase, at
kultura. Sa iba pang mga salita, ang idelohiya ay
tumutukoy sa mga sistematikong “mundong
pananaw” na kung saan nililiwanag ang mga
konsepto ng sarili at mga relasyon ng sarili sa
estado o ano mang porma ng mga kolektibismo.
Sinasabing ito ay isang sistemang paniniwala at
mga prinsipyo sa loob ng mga sistema, kahit ang
mga ideyang ito ay hindi kinikilala at hindi na
itinatanong. Ang ideolohiya ay katawan ng mga
ideya na sumasalamin sa lipunang
pangangailangan at mga hangarin ng isang
indibidwal, grupo, uri, at kultura na naglalayong
maka-impluwensiya sa paniniwala at pagkilos ng
mga tao. Maaaring interpretahin ang mga ideyang
ito nang iba-iba depende sa isang indibidwal.

Ang mga pelikula ay sinasabing sumasalamin
sa mga pundamental na paniniwala at kaisipan ng
isang lipunan. Maraming mga dominanteng
ideolohiya na inilalahad sa mga mainstraim na
pelikula at mga ideolohiyang na nagtatanong sa
mga nangingibabaw na ideyal na makikita sa mga
eksperimental na pelikula. Sinasabing ang isa sa
pinakadomenanteng mga ideolohiya sa komon at
pundamental na mga moral sa pang-araw-araw na
buhay katulad ng pagpapahalagang pamilya (family
values)- pamilya bilang yunit at ang pag-aasawa
bilang ideyal, etika sa pagtatrabaho na ang mga
nagsisikap nang mabuti ay kariniwan nagiging
matagumpay, konsumerismo, at iba pa.
Isa sa mga karaniwang popular na mga
depinisyon ng ideolohiya ay mula sa Marsismong
pilosoper na si Louis Althusser. Sa kanya ang
ideolohiya ay isang “imaginary misrecognition of the
subject’s relation to his or her real conditions of
existence”. Si Stamp (2001) ay nagwika na
marami sa mga teorista sa pelikula ang naniniwala
na ang mga manonood ay nakakandado sa
estruktura ng gayong misrekognasyon kaya
tinatanggap nila na ang itinanghal sa pelikula ay
ang realidad at ang identidad na ipinapakita.
Si Raymond Williams ay nagbuod ng mga
termino sa tatlo:
1. Sistema ng mga katangiang paniniwala
ng isang partikular na uri at pangkat.
2. Sistema ng mga ilusyonaryong
paniniwala- hindi totoong mga ideya o
maling kamalayan- na maaaring
pasubalian sa mga totoo o siyetipikong
kaalaman
3. Pangkalahatang proseso ng mga
kahulugan at ideya.
Ang ideolohiya ay nahahati sa tatlong
kategorya.
1. Neutral- escapist na mga pelikula at
magaang pang-aliw na may tuon sa
aksyon, kasiyahan at aliw saganang
sarili. Mababaw lamang ang pagtingin
sa tama at mali. Ang pelikulang ito ay
sumasalamin sa pagpapahalagang
sistema kung saan ang tuwa at aliw ay
dalawa sa anyo ng konsumerismo.
2. Implicit- malinaw na ang ideolohiya ay
ipinapakita kaysa sa ipinaliliwanag o
isinaasaad sa diyalogo ng mga tauhan.
Bagkus, nakikita ito sa kanilang mga
kilos. (contextual analysis)
7
3. Explicit- ang ideolohiya ay ipinaliliwanag
kaysa ipinapakita. (textual analysis)
Ang explicit o implicit na presensya ng mga
ideolohiya ay isang taglay na salik sa mga pelikula.
Ang mga pelikula ay produksyon na nakabatay sa
makataong interpretasyon at reproduksyon ng mga
pangyayari, ang elemento ng ideyolohikal na
pagpapahalaga ay taglay na salik sa kwento ng
pelikula. Ang digri ng ideolohiya na naibabahagi sa
pelikulay ay maaaring maitanghal bilang isang
mahalagang bahagi ng mga banghay ng pelikula, o
isang partikular na kultural na palagay na hindi
nalunasan sa mismong pelikula. Karaniwan ang
explicit at implicit na ideolohikal na nilalaman sa
loob ng pelikula ay naglalayong palakasin at ipakita
ang partikular na panlipunang pagpapahalaga para
pagmunihan ng mga manonood.
Sa pelikulang Birdshot ni sa direksyon at
panulat ni Mikhail Red, hindi maikakaila na inilahad
sa nasabing pelikula ang usaping panlipunan,
probinsyal at kalikasan. Makikita sa pelikula ang
pagiging serinidad, luntian at mapayapang buhay
sa isang probinsiya. Bagaman nabanggit ang
korapsyon, pagpatay, inhustisya, pamumuhay, at
iba, ang maganda sa kwento ay ang paglahok ng
mga hayop. Naging ideolohiya rin ng kwento ang
pagpapahalaga sa mga hayop sa ating paligid.
Una na ang agila na itinuturing na pambansang
ibon taong 1995 na ang pagpatay nito ay pagpataw
ng kaparusahan at pagmulta. Pangalawa, Ang aso
na si Bala, na kasa-kasama ni Maya sa kanyang
mga lakad at pagiging loyal nito sa nangangalaga.
Napaslang si Bala nung pumunta ang dalawang
pulis sa bahay ni Diego para sa paghahanap ng
ebidensyang baril. Pangatlo, ang ahas, sa
sanktwaryo na sumisimbolo na kapahamakang
kakaharapin sa kabila ng babalang nakapaskil sa
bawal na pagpasok pero nilabag pa rin. Makikita
naman sa pelikula ang maingat na pagbuo ng
eksena na walang hayop na napinsala o nalabag
sa kanilang karapatan.
Sa pelikulang Bona ni Lino Brocka ay
inilalarawan ang isang tagahanga na may
matinding pagkahumaling sa isang artista. Makikita
sa pelikula kung paano pinagpalit ng isang
tagahanga sa katauhan ni Bona (Nora Aunor) ang
kanyang pamilya, at masaganang buhay
makasama lamang ang hinahangaan nito na si
Gardo. Si Gardo, sa kabila ng kanyang pagiging
isang bit-player ay nakipamuhay lamang sa
iskwater sa Tondo na yari lamang sa kahoy ang
bahay. Dito sa naghihikahos na bahay, nakitira si
Bona na naglilingkod sa kanya nangg sobra-sobra
bilang kapalit sa kabutihang ipinakikita ng artista sa
 8

huli. Pag-iigib, pagluluto, paglilinis ng bahay,

pagpapaligo, pagpapakain at kung ano-ano pa ang
kanyang ginagawa maipakita lamang kay Gardo
ang kanyang pagmamahal bilang isang tagahanga.
Maituturing itong isang obra na bumabalangkas sa
totoong mga kaganapan sa ating lipunan.
Ideolohiyang maituturing na kung sobrang
paghanga ang ipinagkakaloob sa isang tao ay
maaaring magdudulot ng obsesyon. Maglalagay sa
kapahamakan ng isang humahunga. Sa usaping
Bona noong sinabi ni Gardo na umuwi na si Bona
sa kanila sapagkat sasama na ito sa isang babae
para maging bansa, hindi napigilan ang sarili na
gumawa ng masama. Kanyang binuhusan ng
mainit na tubig ang lalake dala ng kanyang galit na
nadarama. Ang sobrang paghanga na nagdudulot
ng obsesyon ay minsan nag-uudyok sa isang tao
na gumawa ng kasamaan.