Οι Εκπαιδευτικές Τεχνικές

Οι εκπαιδευτικές τεχνικές αποτελούν το σύνολο των δραστηριοτήτων, οι

οποίες δύνανται να χρησιμοποιούνται από τον εκπαιδευτή, προκειμένου να επιτύχει
τα προσδοκώμενα αποτελέσματα ενός εκπαιδευτικού προγράμματος και συνάμα να
εκτελέσει αποτελεσματικά το επιτελικό του καθήκον για τη μετάδοση γνώσεων και
την ανάπτυξη και ενίσχυση των δεξιοτήτων του εκάστοτε συμμετέχοντα. Οι
εκπαιδευτικές τεχνικές είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τον τρόπο και τον βαθμό της
ενεργητικής συμμετοχής του εκάστοτε εκπαιδευόμενου και η σωστή επιλογή αυτών
είναι συνυφασμένη με την κάλυψη των εκπαιδευτικών και προσωπικών τους
αναγκών σε προσωπικό και ομαδικό επίπεδο αναφοράς. Οι κυριότερες εκπαιδευτικές
τεχνικές αναλύονται ακολούθως (Κόκκος, 2005):
 Εισήγηση
 Πρακτική άσκηση
 Μελέτη περίπτωσης
 Παίξιμο ρόλων
 Ερωτήσεις και απαντήσεις
 Συζήτηση
 Χιονοστιβάδα
 Καταιγισμός ιδεών
 Επίδειξη
 Ομάδες εργασίας
Εν συνεχεία και επιγραμματικά αναλύεται κάθε μία εξ αυτών.

Η εισήγηση
Η εισήγηση παίρνει τον πρώτο ρόλο, από πλευράς χρονικής αποτύπωσης,
κατά την υλοποίηση ενός εκπαιδευτικού προγράμματος καθώς αποτελεί την τεχνική
μέσω της οποίας παρουσιάζεται το θεωρητικό πλαίσιο στους συμμετέχοντες ή/και
αποσκοπεί στην μετάδοση πληροφοριών άμεσα (Τσιμπουκλή & Φίλιπς, 2008).
Αναφορικά, η τεχνική της εισήγησης θεωρείται ως η τεχνική που φέρει το μικρότερο
βαθμό ενεργητικής συμμετοχής των εκπαιδευόμενων και φέρει το μειονέκτημα ότι
σχεδιάζεται ανεξαρτήτως των εκπαιδευτικών αναγκών των συμμετεχόντων
προκαλώντας τη μαθητική στάση ακρόασης από αυτούς (Courau, 2000).
Μελέτη περίπτωσης
Η μελέτη περίπτωσης αποτελεί μια σύνθετη άσκηση καθώς εμπεριέχει
περισσότερες από μία επιμέρους τεχνικές. Ειδικότερα, πρόκειται για την τεχνική κατά
την οποία ομάδα χωρίζεται σε μικρότερες ομάδες- κάθε μια εκ των οποίων καλείται
να μελετήσει ένα σενάριο και μέσα από την άσκηση της προσομοίωση να ασκήσουν
κριτική ή να αποτυπώσουν τις απόψεις του. Η συγκεκριμένη τεχνική ενδείκνυται τη
στιγμή κατά την οποία οι εκπαιδευόμενοι έχουν αποκτήσει κάποιες πρώτες γνώσεις
και επομένως είναι σε θέση να ανταποκριθούν στα ζητούμενα της άσκησης.
Εκτενέστερα, οι εκπαιδευόμενοι συγκροτούν ομάδες για να διερευνήσουν εις βάθος
ένα σενάριο- μια μελέτη περίπτωσης, να απαντήσουν σε ερωτήματα που έχουν
τεθεί,να αποτυπώσουν την άποψή τους κριτικά και να προτείνουν λύσεις. Η εν λόγω
τεχνική παρέχει υψηλό βαθμό ανεκτικότητας και συνεκτικής γνώσης επιτρέποντας
στους συμμετέχοντες να ακούσουν διαφορετικές απόψεις και να αξιολογήσουν ακόμα
κια τις δικές τους πεποιθήσεις (Κόκκος, 2005).

Καταιγισμός Ιδεών
Η συγκεκριμένη τεχνική αφορά στη παρακίνηση των εκπαιδευόμενων να
αφεθούν σε μια ελεύθερη ροή σκέψεων σχετικά με ένα συγκεκριμένο ζήτημα.
Ειδικότερα, ο εκπαιδευτής θέτει ένα ζήτημα- μια ερώτηση και οι εκπαιδευόμενοι
καλούνται να τοποθετηθούν σε προσωπική βάση και να αναφέρουν τις απόψεις τους
-ιδέες τους αυθόρμητα και με γρήγορο ρυθμό, ο οποίος φέρνει τη μορφή
καταιγισμού. Εξ αυτού θα προκληθεί συζήτηση ανάμεσα στα μέλη της ομάδας. Αυτό
που έχει σημασία, δεν είναι να γνωρίζουν οι εκπαιδευόμενοι το θέμα αλλά να
αφεθούν και να απαντήσουν αυθόρμητα ακόμα και αν αυτό που θα αναφέρουν δεν
αγγίζει τη σφαίρα της πραγματικότητας (πρακτικά ή μεταφορικά). Απώτερος σκοπός
της διαδικασίας είναι να αισθανθούν οι εκπαιδευόμενοι ασφάλεια, να συμμετάσχουν
ενεργά στη συζήτηση, η οποία θα προκύψει μέσα από τον καταιγισμό ιδεών. Ο
εκπαιδευτής σημειώνει στον πίνακα, χωρίς κριτική στάση, τις απόψεις που
εισακούστηκαν και στην πορεία ζητά από τους συμμετέχοντες να αξιολογήσουν τα
όσα αναφέρθηκαν.

Παιχνίδι ρόλων
Το παιχνίδι ρόλων, όπως μαρτυρά και η ονομασία της τεχνικής, σχετίζεται με
την αναπαράσταση μιας συνάντησης ή μιας σχέσης με συγκεκριμένο σενάριο το
οποίο πρέπει να αποδώσουν δύο ή παραπάνω συμμετέχοντες με τρόπο ώστε να
αποτυπωθεί και να κατανοηθεί μια εμπειρία σε σχέση με μια κατάσταση ή ένα
πρόβλημα. Πρόκειται λοιπόν για μια εκπαιδευτική τεχνική, η οποία μέσα από τη
θεατρική αναπαράσταση παρέχει τη δυνατότητα να παιχτούν και να προβληθούν
αληθινές καταστάσεις, προκαλώντας την ενεργή συμμετοχή των εκπαιδευόμενων
κατά τη διάρκεια της μαθησιακής διεργασίας και συνάμα δίνοντας τους τη
δυνατότητα να βιώσουν ή να αναβιώσουν καθημερινές καταστάσεις του
επαγγελματικού ή κοινωνικού τομέα. Με τον τρόπο αυτό έχουν τη δυνατότητα να
εξετάσουν τις αντιδράσεις των άλλων από πλευράς συμπεριφοράς, στάσης,
ικανοτήτων και επικοινωνίας. Ταυτόχρονα να αναγνωρίσουν δικές τους αντιδράσεις
υιοθετώντας αυτές που θεωρούν παραδειγματικές και απορρίπτοντας όσες
σχετίζονται με προβληματικές ή συγκρουσιακές καταστάσεις (Δούκας, 2003).

Εργασία σε Ομάδες
Οι ομάδες εργασίες δύναται να αποτελούνται από δύο ή περισσότερα άτομα
και σκοπό έχουν την αλληλεπίδραση των συμμετεχόντων και την ενεργή συμμετοχή
τους. Η συγκεκριμένη τεχνική ενδείκνυται τις στιγμές που τα μέλη της εκπαιδευτικής
ομάδας έχουν κουραστεί ή έχουν χάσει το ενδιαφέρον τους. Ο διαχωρισμός των
ατόμων σε ομάδες έγκειται στη δικαιοδοσία του εκπαιδευτή ή/και κατόπιν επιλογής
των ίδιων των συμμετεχόντων (Βεργίδης, 2003).

Προσομοίωση
Η προσομοίωση αφορά στην τεχνική κατά την οποία ένα σενάριο απεικονίζει
απλοποιημένα την πραγματικότητα (Jaques, 2005). Συγκεκριμένα, πρόκειται για ένα
είδος παιχνιδιού ρόλων με τη μόνη διαφορά ότι οι εκπαιδευόμενοι δεν υποδύονται
κάποιο ρόλο- κάποια άλλα πρόσωπα αλλά αναπαριστούν μια ρεαλιστική κατάσταση
και απεικονίζουν τον τρόπο με τον οποίο θα χειρίζονταν ή συμπεριφέρονταν στην εν
λόγω κατάσταση οι ίδιοι (Δούκας, 2003).
Επίδειξη
Κατά την εν λόγω τεχνική, ο εκπαιδευτής εφαρμόζει επί τη πράξει, όσα
παρατέθηκαν σε θεωρητικό πλαίσιο και αναφορικά με το συγκεκριμένο γνωστικό
αντικείμενο επιδεικνύοντας τον τρόπο αποτύπωσης του θεωρητικού πλαισίου στην
πράξη. Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας της επίδειξης, πρέπει να εμπλακούν
ενεργά οι συμμετέχοντες προκειμένου να επαναλάβουν τα όσα είδαν και να βιώσουν
και να συναισθανθούν το ίδιο (Κόκκος, 2005).
Σύμφωνα με τα παραπάνω και προκειμένου να επιλεγεί η κατάλληλη
εκπαιδευτική τεχνική, ο εκπαιδευτής θα πρέπει να αναλογιστεί και να συνυπολογίσει
το σκοπό του προγράμματος, την υφή του μαθησιακού αντικειμένου, τα
χαρακτηριστικά των εκπαιδευόμενων, το μαθησιακό κλίμα, το διαθέσιμο μαθησιακό
χρόνο, τους διαθέσιμους πόρους και τη στάση του ιδίου (Jaques, 2005).